TRUNG QUỐC NGHIÊN CỨU SẢN XUẤT MỘT LOẠI MEN TÁI TỔ HỢP CÓ

KHẢ NĂNG KHỬ ĐỘC TỐ CỦA AFLATOXIN.

Độc tố vi nấm quan trọng và nguy hiểm nhất hiện nay thuộc nhóm aflatoxin. Các
độc tố này là chất chuyển hóa của các loài vi nấm Aspergillus, nồng độ giới hạn đã được
WHO qui định được có trong thực phẩm là 5ppb (5μg/Kg).
Hiện nay mối hiểm họa âm thầm từ các độc tố có hàm lượng rất nhỏ này (vài ppb)
đã trở thành nguyên nhân cho căn bệnh ung thư, nhất là ung thư gan. Gần đây, PGS.TS
Phan thị Kim-Cục quản lý chất lượng an toàn vệ sinh thực phẩm và BS Bùi thị Thanh Hà-
Bệnh viên Hữu nghị đã tìm ra trong 100% các dịch cổ trướng và bệnh phẩm gan của bệnh
nhân ung thư gan nguyên phát đều có sự hiện diện của aflatoxin B1 nồng độ từ 1,1-3,1ppb.
Độc tính của aflatoxin
Aflatoxin là một loại độc tố vi nấm được tạo ra bởi vi nấm Aspergillus flavus và
Aspergillus parasiticus Speare, gồm có các loại Aflatoxin B1, B2, G1, G2 và M1, M2, loại B1
có độc tính cao nhất. Độc tính của các loại aflatoxin cao gấp 10 lần axit hydroxyanic
(HCN) và gấp 68 lần Arsen (Ar). Những nghiên cứu trên động vật, con vật có thể chết do
bị ngộ độc cấp chỉ với liều 0,294 mg/kg của Aflatoxin. Aflatoxin không chỉ độc mà còn là
một tác nhân gây ung thư. Aflatoxin đã được phân loại bởi tổ chức nghiên cứu ung thư
quốc tế (IARC) thuộc tác nhân gây ung thư loại A. Nó có thể gây ra ung thư gan và ung
thư phổi.
Aflatoxin cũng có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường. Ts Jiujian Yu nhà nghiên cứu di
truyền của Cục nông nghiệp Mỹ (USDA), đã nghiên cứu sự hiện diện của aflatoxin trên
nguyên liệu bắp dùng để điều chế cồn làm nhiên liệu sinh học. Ts Juijian Yu đã chứng
minh nguy cơ ô nhiễm môi trường nếu sử dụng sản phẩm cồn này. Cho nên cần phải loại
hoặc làm giảm Aflatoxin trong nguyên liệu bắp dùng để sản xuất cồn. Đoạn gen mã hoá
của men ADTZ có thể đưa vào vi sinh vật lên men dùng sản xuất cồn để có thể khử độc
tố AFT trong bắp.
Những phương pháp thường dùng để khử độc tố Aflatoxin:
-Phương pháp vật lý: có thể loại AFT trong thức ăn gia súc bằng cách lựa sản
phẩm bị nhiễm hư, mọc nấm bằng tay hoặc bằng cách gia nhiệt. Cách này không thể loại
hoàn toàn AFT trong sản phẩm. Nếu áp dụng cách này tuổi thọ sản phẩm sẽ bị giảm và
cũng có thể bị tái nhiễm.
-Phương pháp hoá học: loại AFT bằng hơi amoniac, bằng bột đấ sét hay zeolit
hay các tác nhân ankyl hoá. Nhược điểm của phương pháp này là đắt tiền và cũng không
loại được hết AFT.
-Phương pháp sinh học: lên men lactobacillus, nhược điểm của phương pháp này
là chỉ có thể áp dụng với những lô hàng bị nhiễm ở nồng độ thấp. Sản phẩm sau khi xử lý
chỉ được dùng như một sản phẩm phụ.
Đối với lương thực thực phẩm là những sản phẩm rất dễ bị nấm mốc nhiễm và phát
triển từ đó gây ra nhiễm loại độc tố vi nấm này. Những lô hàng đã nhiễm aflatoxin rất khó
xử lý, với các biện pháp hiện nay sản phẩm sau khi xử lý không lọai hết độc tố và phẩm
chất của lô hàng bị giảm sau khi thực hiện việc xử lý.
 Gần đây tập đòan China medicine của Trung quốc đã thực hiện một dự án nghiên
cứu và sản xuất thành công một sản phẩm sinh học gọi là rADTZ (recombinant aflatoxin
detoxifizym enzyme). Men (enzyme)) tái tổ hợp khử độc tính aflatoxin (rADTZ). Hợp
chất này là dẫn xuất của một men ngoại tế bào -men khử độc tố aflatoxin (aflatoxin
detoxifizym-ADTZ), men này có khả năng làm phá vỡ cấu trúc aflatoxin. Do đó, rADTZ
có triển vọng dùng để làm một chất khử độc tố aflatoxin trong thực phẩm và thức ăn gia
súc. Hơn nữa, rADTZ cũng cho một khả năng hứa hẹn trong việc trị ung thư gan và ung
thư dạ dày. Bài báo này sẽ nói về nguồn gốc, sự phát triển và lịch sử của rADTZ, những
cơ sở nghiên cứu khoa học, và tiềm năng thị trường của sản phẩm này trong công nghiệp
thực phẩm và thức ăn gia súc.
Quá trình nghiên cứu rADTZ
rADTZ là một men tái tổ hợp, toàn bộ cấu trúc gen của rADTZ được tái tổ hợp từ
một loại vi nấm. Để chế tạo rADTZ phải làm nhiều công đoạn: nuôi cấy vi nấm, tinh chế
protein, tạo dòng gen, tái tổ hợp gen, và lên men. Công ty China medicine Trung quốc đã
sản xuất thành công sản phẩm rADTZ từ nấm men. Việc nghiên cứu rADTZ đã được tiến
hành trong 10 năm với mã số dự án là 863 và được xem là một trong những dự án khoa
học trọng điểm của Trung quốc. Nguồn chi phí cho dự án được hoàn toàn tài trợ bởi ngân
sách nghiên cứu khoa học quốc gia.
rADTZ đã được nghiên cứu với sự hợp tác giữa công ty Co-win Bioengineering và trường
Đại học Jinan. Công ty Co-win Bioengineering là một công ty con của tập đoàn China
Medicine. TS Yao thuộc công ty Co-win Bioengineering là chủ nhiệm đề tài rADTZ.
Ông có hơn 13 năm kinh nghiệm trong công nghệ gene. . TS Yao cũng là giáo sư của
Đại học Jinan và là chủ tịch của Viện kỹ thuật vi sinh học. Ông cũng là thành viên của Uỷ
ban công nghệ men của Trung quốc.
Bản chất hoá học và cơ chế khử độc của rADTZ:
ADTZ là một men nội tế bào có khả năng khử độc của độc tố aflatoxin B1. ADTZ dược
điều chế từ một loại vi nấm vô hại cho người và động vật. Khối lương phân tử là 51,8
kDa được xác định bởi kỹ thuật SDS- PAGE, một kỹ thuật dùng để tách protein dựa vào
đặc tính điện di. Điểm đẳng điện ở pH 5,4 và khả năng tối ưu để khử độc tính aflatoxin là
ở Ph 6,8 và nhiệt độ là 350 C. Hoạt tính của men tinh khiết được xác định bằng thử
nghiệm Ames. Trong những điều kiện thích hợp, rADTZ phản ứng với aflatoxin để phá
vỡ cấu trúc vòng bifuran làm mất độc tính, và có chức năng như là một chất đối kháng
(antidote) của aflatoxin.
Qui trình sản xuất rADTZ.
Quá trình sản xuất rADTZ bao gồm trước hết là phân lập và sau đó là tinh chế ADTZ từ vi
nấm, Những đoạn mồi chuyên biệt của gen ADTZ thu được bằng cách tinh chế và nhân
bản. Đoạn gen mã hoá cho ADTZ được tạo dòng từ nhiễm sắc thể của loại nấm
Armillariella tablescen. Sau đó thực hiện tổng hợp protein tái tổ hợp và tinh chế thông
qua hàng loạt các hệ thống tổng hợp sử dụng công nghệ gen. ADTZ có hoạt tính sinh học
làm phá vỡ cấu trúc của aflatoxin, do đó khử được tác động gây ung thư của aflatoxin.
Tiềm năng ứng dụng của ADTZ.
rADTZ là một loại men đầu tiên được phát hiện có hiệu quả khử độc tính của aflatoxin
trong thực phẩm và thức ăn gia súc. Nó cũng cho thấy có khả năng chữa được ung thư gan
và ung thư dạ dày. Hơn nữa, những thuốc thử phát hiện sinh học dựa trên men rADTZ có
thể được sử dụng trong kiểm nghiệm y học để ứng dụng vào việc giám định và kiểm tra
chất lượng sản phẩm của ngành công nghiệp sản xuất thực phẩm và thức ăn gia súc.
Người ta cũng tin rằng rADTZ cũng có thể sử dụng trong kỹ thuật chuyển gen nhằm tạo ra
những giống biến đổi gen có đặc tính kháng aflatoxin.
Trong công nghiệp sản xuất thức ăn gia súc: rADTZ có thể sử dụng như một phụ
gia thêm vào để loại bỏ aflatoxin trong thức ăn gia súc và những sản phẩm tương tự
khác như chất tạo mùi, dầu đậu phọng. Men rADTZ có nhiều khả năng ứng dụng trong
công nghiệp sản xuất thức ăn gia súc, cũng như trong thị trường công nghiệp men.
Trong công nghiệp sản xuất thực phẩm: hiên nay, người ta chưa thực hiện được
việc khử độc tố aflatoxin bị nhiễm trong sữa. Việc xử lý bằng cách kiềm hoá và chiếu
tia cực tím (UV) được sử dụng để khử aflatoxin trong dầu đậu phọng, cách xử lý này
có thể ảnh hưởng đến chất lượng của sản phẩm sau xử lý. Trong khi đó xử lý bằng
rADTZ trong những điều kiện đặc biệt không làm ảnh hưởng đến chất lượng và điều
kiện bảo quản của sản phẩm.
Trong công nghiệp dược phẩm: rADTZ cũng cho thấy những dấu hiệu dùng để ngừa
và trị ung thư dạ dày, ung thư gan nguyên phát và ung thư phổi. Công ty dự tính phát
triển sản phẩm dược phẩm điều trị gan, dạ dày và những loại ung thư khác.
Trong thí nghiệm y học: rADTZ dùng làm thuốc thử phát hiện aflatoxin và sản xuất
giống chuyển đổi gen: Công ty dự tính sản xuất những thuốc thử sinh học có thể phát
hiện aflatoxin trong sản phẩm thực phẩm và thức ăn gia súc để hổ trợ trong công tác
thanh tra và vệ sinh an toàn thực phẩm. Hơn nữa, nghiên cứu chuyển đổi gen ADTZ
để sản xuất những giống kháng được aflatoxin.
Kết luận:
rADTZ là một chế phẩm độc quyền của Công ty China Medicine hợp tác với trường
đại học Jinan. Loại men này có triển vọng là một chất hữu hiệu nhất để phát hiện và
khử độc tố Aflatoxin trong thực phẩm và thức ăn gia súc. Mặt khác, hàng loạt tiềm
năng ứng dụng khác của rADTZ bao gồm phòng ngừa và chữa trị các loại ung thư.
Men này còn được dùng làm thuốc thử sinh học để phát hiện Aflatoxin trong thực
phẩm, và sản xuất những loại giống cây trồng biến đổi gen có khả năng kháng
Aflatoxin.
Châu Vĩnh Thị lược dịch từ bài viết trên trang web http://www.chinamedicinecorp.com của Công ty
China Medicine Corporation.