Professional Documents
Culture Documents
0. GİRİŞ
Son aylarda ülkemizde yaşanan ekonomik krizin başlangıcı olan finansal kriz
bankacılık sektöründen kaynaklanmıştır. Bu finansal krizin en önemli sebebi de
yıllardır sektörde süregelen denetim eksikliği ve bankalardaki iç kontrol yapılarının
zayıf oluşudur. Çalışmamızda bankacılık sektüründeki kriz, denetim ve iç kontrol
yapısı eksikliği ile ilişkilendirilmiş ve bankacılıkta denetim üzerinde durulmuştur.
Ayrıca çalışmada bankacılıkta denetim ve iç kontrolün önemi vurgulanmış, uluslar
arası denetim standarlarına göre iç kontrolün unsurları açıklanarak,bankacılıkta iç
kontrol yapısı kurabilmenin koşulları incelenmiştir.
1. BANKACILIK ve DENETİM
1
Activeline, “Kriz sonrasına hazırlık” Haziran 2001, s.6.
1
etkinliğinin sınırlandırılmasını bankaların döviz borçlanmalarının çok daha ciddi
denetim ve sınırlamalara tabi tutulmasını belirtmiştir. Mishkin’in bir başka ilgi çekici
açıklaması Merkez Bankası döviz rezervlerinin pek öyle aşırı güven verecek bir factor
olmadığı, çünkü Kore örneğinde görüldüğü gibi, bir kez finansal sistem çöker ya da
zayıflık gösterirse hiç bir rezervin bu çöküşü durduramadığını, üstelik bu yöntemin
maliyetinin de çok yüksek olduğunu ifade etmiştir.2
2
Activeline, “Kriz sonrasına hazırlık” Haziran 2001, s.8.
3
Yüksel, Ali Sait, “ Bankacılık Hukuku ve İşletmesi”, M.Ü. Nihat Sayar Eğitim Vakfı, 8. Baskı, s.95.
4
SAS 78 ( Statement of Accounting Standard No:78)
5
Frazier, David; Spradling Scott: The New SAS No:78, Another new definition of internal control for
auditors:Structure is replaced with process.Can auditors handle this new idea?
2
Kontrol çevresi
Risk değerlendirmesi
Kontrol faaliyetleri
Bilgi ve iletişim
Gözlemleme
Finansal raporlama sürecinde konu ile doğrudan ilgili riskler şu unsurlardan dolayı
ortaya çıkabilir:
6
Ataman, Ümit; Hacırüstemoğlu, Rüstem; Bozkurt, Nejat: Muhasebe Denetimi Uygulamaları; Alfa Basım-
Yayın; İstanbul; 2001; s:64
3
Performansın gözden geçirilmesi; bütçeleme, tahmin ve önceki dönem faaliyet
sonuçlarının karşılaştırılması ile yapılabilir.
Bilgi sürecinin kontrolü; manuel kontrol kadar otomatik kontrolüde içermektedir.
Fiziksel kontroller; varlıkların fiziki güvenliği, muhasebe kayıtlarında tutar kayıtları
ile karşılaştırma ve periyodik kontroller, bilgisayar programları ve dosya bilgilerinin
giriş yetkisi vb.
Görev ayrımı.
Politikalar,
Politikaların yerine getirilmesi sürecinde ne yapılabileceği üzerine kurulmuştur.
7
Bankaların İç Denetim ve Risk Yönetimi Sistemleri Hakkında Yönetmelik, 08.02.2001 tarih ve 24312 sayılı
Resmi Gazete.
8
Nalbantoğlu, T.Rıfat: Türk Bankacılık Sektöründe Krediler ve Muhasebe Denetim Mesleği, V. Muhasebe
Denetimi Sempozyumu, İSMMMO, Antalya, Mayıs 2001
4
olarak, yönetim kademelerince yürütülmesini sağlamak amacıyla, iç kontrol
elemanları tarafından yerine getirilen, bir sistem içinde izlemeyi, bağımsız
değerlendirmeyi, yönetim kademelerine eş anlı rapor etmeyi içeren, operasyonel ve
diğer kontrol sistemlerinin tümü" olarak tanımlanmıştır. Ayrıca bu yönetmeliğin İÇ
KONTROL SÜRECİNİN TEMEL UNSURLARI isimli 10.maddesi de yukarıda SAS
78'de yer alan iç kontrol yapısının unsurlarıyla paralellik göstermektedir.Bu
yönetmelikte yer alan unsurlar ve SAS 78'deki unsurlar aşağıda sunulmuştur:
9
Tulgar, Koray; Ticari bankalarda aktif-pasif yönetimi, TBB yayını No.177, Ankara 1993, s. 10; Karş. Ayrıca
Tükenmez, Mine/ Susmuş, Türker/ Özkan, Serdar/ Kutay, Nilgün/ Evrim, Pınar/ Baklacı, Hasan F./ Yücel,
Tülay/ Özkol,. Erdal/ Durukan, . Banu/ Yükçü, Süleyman; Finansal Yönetim; İzmir 1999, s. 17
5
* güvenirlilik; aktiflerin değer kaybıyla öz kaynakların azalması ve
sermaye yapısının zayıflaması sonucu pazarda güvenirliliğin kaybedilmesi
risklerinden arınmış olma
ilkeleri temel alınarak, bilânçonun her iki yönünün özenle yönetilmesi tekniği
olmaktadır.10
• Aktifler açısından:
* Pasifler açısından:
Bu sorulara aranıp bulunacak yanıt ve çözümlere göre banka için bir strateji
belirlenecektir. Ülkemiz koşullarında bu strateji belki kısa süreli olacaktır. Fakat
gelişmiş ve ekonomileri istikrarlı ülkeler bu stratejileri çok daha uzun vadeli olarak
belirlerler.
6
büyük ilgi nedeniyle, kendi çıkarımız için yapacağımızdan daha ileri gittik. Ama
hepimiz yüksek faiz oranları ile dünyadaki iktisadî durgunluğun birleşimini önceden
görememe hatasını yaptık. .. O zamanlar henüz gelişmiş pasif yönetimimiz yoktu,
ama tahminimizde tamamen hatalı olmamak için burnumuz yeteri kadar iyi koku
alıyordu.”14
14
Davis, Steven I.; Mükemmel bankacılık (çeviren: Azer Ömel); T. İş bankası kültür yayınları 330, Ankara
1994, s. 135, 136
15
Uhle, K.,H; Leanbanking, Köln 1993, s. 18; Karş. ayrıca Berk, Niyazi; Bankalarda pazara yönelik kredi
yönetimi, Esbank yayını, İstanbul, 1987
7
(Outsourcing), israf önlenmiş olur.16 Bundan başka Outsourcing değişken giderlerde
transferi de olanak çerçevesine sokar.
8
3.3.1. LEAN BANKING
Bu tasarıma temel olan bir dizi yöntem ve ilke vardır; bunları aşağıdaki tablo ile
özetlemek mümkündür:
4. SONUÇ
9
sokmaktadır. Bu kredi yolsuzluklarının önlenmesi için bankacılık sektörü artık nakdi
veya gayri nakdi kredi kullanımlarında bağımsız meslek mensuplarının (3568 sayılı
yasaya göre ruhsat alan) yazacakları raporlardan yararlanmalıdır.
5. KAYNAKLAR
10