Lipoprotein Metabolizma

Bozuklukları

Dr. Emre SARANDÖL

Lipoprotein Metabolizma
Bozuklukları

• Hiperlipidemi

• Hipolipidemi
HİPERLİPİDEMİ:

• Toplum dağılımının en yüksek % 5-10’u

• Trigliserit > 200 mg/dL

• Kolesterol > 240 mg/dL

• Çocuklarda trigliserit > 140 mg/dL

kolesterol > 200 mg/dL
 Lipit değerleri değişkendir

• Yaş
• Genetik
• Beslenme

Japonya’da kolesterol: 165 mg/dL

Batı ülkelerinde: 210 mg/dL
 Lipoproteinin

• Yapımında artış

• Uzaklaştırılmasında azalma
Lipoprotein Metabolizma Bozukluğu

• Apolipoprotein

• Reseptör

• Enzim

• Kofaktör
Lipoprotein Metabolizma Bozukluğu

• Birincil (genetik)

• İkincil (Diabetes Mellitus,

hipotiroidizm, ilaçlar...)

• İkisi birlikte
 Fredrickson Sınıflandırması
Fenotip Bozukluk Lipit değişikliği
Tip I Şilomikron Trigliserit
Tip IIa LDL Kolesterol
Tip IIb LDL - VLDL Kolesterol
Tip III VLDL ve şilomikron Kolesterol ve
kalıntısı trigliserit
Tip IV VLDL Trigliserit
Tip V Şilo - VLDL Trigliserit
kolesterol
 Dünya Sağlık Örgütü (WHO)
Tip Kolesterol LDL-K trigliserit Bozukluk
I Yüksek Düşük-N Yüksek Şilomikron
IIa Yüksek-N Yüksek Normal LDL
IIb Yüksek Yüksek Yüksek LDL-VLDL
III Yüksek Düşük-N Yüksek Şilomikron
kalıntıları ve
IDL
IV Yüksek-N Normal Yüksek VLDL
V Yüksek Normal Yüksek Şilomikron
ve VLDL
Lipoprotein fenotiplerinin etiyolojisi
Tip Birincil neden İkincil neden
I LPL, Apo CII eksikliği SLE
IIa Ailesel Hiperkolesterolemi Hipotiroidizm
IIb Ailesel kombine hiperlipidemi NS, DM, AN
III Aillesel tip III Hipotiroidizm, DM,
hiperlipoproteinemi Obesite
IV Ailesel kombine hiperlipidemi DM, KBY
Ailesel hipertrigliseridemi
V Ailesel hipertrigliseridemi Alkol, diüretik,
Apo CII eksikliği beta-bloker, OC
Ailesel Hiperkolesterolemi (Tip IIa)
• LDL reseptöründe gen kusuru
• Plazma total kolesterol ve LDL-
kolesterol artışı
• Total kolesterol heterozigotlarda 2-3
kat, homozigotlarda 3-6 kat artar
• Hiperlipidemi doğumla başlar
• Erken yaşta koroner kalp hastalığı
görülür
 Ailesel Hiperkolesterolemi
(heterozigot)
• 1/500
• Kolesterol > 300 mg/dL
• LDL-K > 250 mg/dL
• Trigliserit düzeyleri normal
• Koroner kalp hastalığı erkeklerde
45, kadınlarda 55 yaş öncesinde
görülür
Ailesel Hiperkolesterolemi
(homozigot)
• 1/ 1.000.000
• 10 yaşlarında KKH
• Tedavi edilmezsa 20’li yaşlarda MI
• Kolesterol > 600 mg/dL
• LDL-K > 550 mg/dL
• Planar ksantom
 Lipoprotein Metabolizma
Bozukluklarının Önemi
• Hastaların tanısı

• Ailelerinin takibe alınması

• Lipoprotein metabolizmasının anlaşılması

• Atheroskleroz oluşumunun anlaşılması

• TUS sorularının yanıtlanması

 Ailesel Defektif Apo B 100
• Apo B 100 mutasyonu
• 1/500 - 700
• Total kolesterol ve LDL-kolesterol
yüksek
• Trigliserit normal
• Erken koroner kalp hastalığı riski
yüksek
• Ailesel hiperkolesterolemiden daha
hafif seyirli
 Ailesel Kombine Hiperlipidemi
• Sebebi bilinmiyor
• Orta derecede kolesterol ve/veya
trigliserit artışı
• Hiperapobetalipoproteinemi
• Küçük yoğun LDL artmış
• Tip IIa, IV veya IIb
• Koroner kalp hastalığı riski yüksek
• Obesite, hiperürisemi, glukoz
intoleransı ile birlikte olabilir Sendrom
X’e benzerlik gösterir.
 Sendrom X
• İnsülin direnci

• Küçük yoğun LDL’de artış

• Trigliserit düzeylerinde artış

• HDL-K’de azalma
 Tip III Hiperlipoproteinemi
(ailesel disbetalipoproteinemi)
• Apo E mutasyonu
• Kolesterolden zengin artık
lipoproteinler birikir (beta VLDL)
• Kolesterol ve trigliserit 300-400 mg/dl
düzeylerindedir
• HDL-K’ün normal olması tipiktir
• LDL-K düşüktür
• Palmar ksantomlar patognomonik
 Tip III Hiperlipoproteinemi
(ailesel disbetalipoproteinemi)
• Erken yaşta koroner kalp ve periferik
damar hastalığı görülür

• Obesite, alkol kullanımı, D.M. Ve

hipotiroidizm tip III fenotipini
arttırır
 Lipoprotein Lipaz Eksikliği
• LPL gen mutasyonu
• Bebek veya çocukta tekrarlayan karın
ağrısı veya pankreatit ve
hipertrigliseridemi
• Plazma trigliserit düzeyi > 1000 mg/dL
(şilomikronemi sendromu)
• Döküntülü ksantomlar ve lipemia
retinalis
 Lipoprotein Lipaz Eksikliği

• Plazma bir gece buzdolabında

beklediğinde üstte krema gibi
şilomikronlar, altında bulanıklık ise
VLDL’dir

• Homozigot 1/1.000.000

• Yarı normal LPL 1/500

 Apo C II Eksikliği

• LPL eksikliğine benzer bir tablodur

• Otozomal resesif geçişlidir

 Ailesel Hipertrigliseridemi
• Apo B normal, trigliserit yapımı aşırı

• Trigliseritten zengin büyük VLDL

• HDL-kolesterol düzeyleri düşük

• Plazma kolesterolü referans aralıkta

 Ailesel Hipoalfalipoproteinemi
• HDL-kolesterolü düşüktür
Erkeklerde < 30 , kadınlarda < 40 mg/dL

• Erken yaşta ve artmış koroner kalp

hastalığı riski

• Nedeni bilinmemektedir
 Apo AI mutasyonları

• HDL-K < 10 mg/dL

• Koroner kalp hastalığı ile ilişkisi yok

• Ksantom

• Korneal opasite
 Kolesterol Ester Transfer Protein
Eksikliği

Azalmış CETP aktivitesisonucu

homozigotlarda HDL-K > 100 mg/dL

Koroner kalp hastalığında olası korunma ?

Lesitin Kolesterol Açil Transferaz
Eksikliği
• Korneal opasite
• Normokromik anemi
• Böbrek yetmezliği
• Hem periferde hem de lipoprotein
partiküllerinde kolesterol birikimi olur
• Kolesterol seviyeleri değişkendir
• HDL-kolesterol düzeyleri çok
düşüktür
 Balık Gözü Hastalığı

• LCAT eksikliğinin hafif formudur

• Anemi, böbrek yetmezliği, erken

koroner kalp hastalığı riski yoktur
 Tangier Hastalığı
• HDL ve LDL kolesterol düzeyleri
düşüktür
• Portakal rengi tonsiller
• Korneal opasite
• Hepatosplenomegali
• Periferik nöropati
• Aşırı miktarda kolesterol esteri RES
makrofajlarında birikir
• ABC-1 mutasyonu
 Aielesel Hipobetalipoproteinemi
• Heterozigotlarda kolesterol ve LDL-K
düzeyleri normalin yarısı kadar,
homozigotlarda < 50 mg/dL
• Heterozigot 1/500
• HDL-K normal veya hafif artmış
• Yağ malabsorbsiyon bulguları (yağda
eriyen vitaminlerin emilememesi
sonucu)
 Abetalipoproteinemi

• Apo B-içeren lipoproteinler yok

• 1 / 1.000.000
 İkincil Hiperlipidemi Nedenleri

• Hormonal etkiler
• Metabolik bozukluklar
• Böbrek hastalıkları
• Tıkanma tipi karaciğer hastalıkları
• Toksinler
• iyatrojenik
 Hormonal Etkiler

• Gebelik

• Ekzojen seks hormonları

• Hipotiroidizm
Metabolik Bozukluklar

• Diabetes Mellitus
• Gut
• Obesite
• Progresif parsiyel lipodistrofi
• Depolama bozuklukları
 Böbrek Hastalıkları

• Nefrotik Sendrom

• Kronik Böbrek Yetmezliği, diyaliz veya

transplantasyon sonrası
 Toksinler

• Alkol

• Dioksin veya klorlu hidrokarbonlar

 İyatrojenik

• Antihipertansifler

• İmmunosüpresanlar

• Diğer ilaçlar
Endokrin/Metabolik ikincil hiperlipidemi nedenleri
Hastalık lipoprotein Mekanizma (?)
Diabetes M. VLDL, şilo yapım, yıkım
Hipotiroidizm LDL temizlenme
Östrojen VLDL yapım
Glukokortikoid VLDL, LDL VLDL yapımı
LDL
dönüşümü
Hipopituitarizm VLDL, LDL VLDL yapımı
LDL dönüşümü
Akromegali VLDL yapım
A. nervoza LDL safra atılımı
Lipodistrofi VLDL yapım
 Diabetes Mellitus
• Hipertrigliseridemi 1/3 vakada
• HDL-K düşük
• İnsülin eksikliği LPL aktivitesinde azalma
• Lipolizde artma
• Karaciğerde VLDL yapımı artar
• LDL de artabilir
Endokrin dışı ikincil hiperlipidemi nedenleri”
Hastalık “
lipoprotein Mekanizma (?)
Alkol VLDL, şilo Yapım
Nefrotik Send. VLDL, LDL VLDL yapımı
Üremi VLDL Temizlenme
Safra tıkanıklığı LP-X Safra K ve FL
dolaşıma geçmesi
Hepatit VLDL LCAT
SLE şilo LPL aktiv.
Monoklonal VLDL, IDL, Yıkım
gamopati LDL