T.C.

Mİ
LLÎ EĞİ
TİM BAKANLIĞI

MEGEP
(MESLEKİEĞİTİ
M VE ÖĞRETİ
M Sİ
STEMİ
NİN
GÜÇLENDİRİ
LMESİPROJESİ)

Bİ
LİŞİ
M TEKNOLOJİ
LERİ

GÖRÜNTÜ İ
ŞLEME Cİ
HAZLARI

ANKARA 2007
 ğıtarafı
Milli Eğitim Bakanlı ndan geliş
tirilen modüller;
 Talim ve Terbiye Kurulu Baş kanlığı
nı
n 02.06.2006 tarih ve 269 sayı lıKararıile
onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumları nda kademeli olarak
yaygınlaştırı
lan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğ retim programları nda
amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandı rmaya yönelik geliş tirilmişöğ retim
materyalleridir (Ders Notları
dır).
 Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandı rmak ve bireysel öğ renmeye
rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazı ş
rlanmı, denenmek ve
geliş
tirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumları nda
uygulanmaya baş ş
lanmıtır.
 Modüller teknolojik geliş melere paralel olarak, amaçlanan yeterliğ i
kazandı rmak koş ulu ile eğitim öğretim sı rasında geliş tirilebilir ve yapı
lması
önerilen değiş
iklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.
 Örgün ve yaygın eğitim kurumları , iş
letmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik
ı
kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşlabilirler.
 Bası şmodüller, eğ
lmı itim kurumları ı
nda öğrencilere ücretsiz olarak dağtı
lı
r.
 Modüller hiçbir ş
ekilde ticari amaçla kullanı ı
lamaz ve ücret karş ğ
lıı
nda
satı
lamaz.
 İ
ÇİNDEKİ
LER

AÇIKLAMALAR ....................................................................................................................ii
Gİ RİŞ.......................................................................................................................................1
1. KAMERALAR.....................................................................................................................3
1.1. Dijital Kameralar (Dijital Fotoğ raf Makineleri) ...........................................................3
1.1.1. Yapı sı ve Çeş itleri ................................................................................................. 4
1.1.2. Çalı ş ma İ lkesi ........................................................................................................9
1.1.3. Aksesuarları ......................................................................................................... 14
1.1.4. Teknik Özellikleri ................................................................................................ 18
1.2. Dijital Video Kameralar (Camcorder) ........................................................................22
1.2.1. Yapı sı ve Çeş itleri ............................................................................................... 22
1.2.2. Çalı ş ma İ lkesi ...................................................................................................... 25
1.2.3. Aksesuarları ......................................................................................................... 27
1.2.4. Teknik Özellikleri ................................................................................................ 28
1.3. Hafı za Kartları............................................................................................................29
1.3.1. MMC ................................................................................................................... 29
1.3.2. SD ........................................................................................................................ 30
1.3.3. CF ........................................................................................................................ 31
1.3.4. Memory Stick ...................................................................................................... 32
UYGULAMA FAALİ YETİ.............................................................................................. 34
ÖLÇME VE DEĞERLENDİ RME ....................................................................................35
ÖĞRENME FAALİ YETİ -2................................................................................................... 37
2. TARAYICILAR ................................................................................................................. 37
2.1. Tarayı cı lar ................................................................................................................... 37
2.1.1. Yapı sı ve Çeş itleri ............................................................................................... 37
2.1.2. Çalı ş ma İ lkesi ...................................................................................................... 40
2.1.3. Teknik Özellikleri ................................................................................................ 42
2.2. Barkod Tarayı cı lar/Okuyucular .................................................................................. 43
2.2.1. Yapı sı ve Çalı ş ma İ lkesi ...................................................................................... 44
2.2.2. Teknik Özellikleri ................................................................................................ 45
UYGULAMA FAALİ YETİ.............................................................................................. 47
ÖLÇME VE DEĞERLENDİ RME ....................................................................................50
MODÜL DEĞERLENDİ RME .............................................................................................. 51
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 53
ÖNERİ LEN KAYNAKLAR.................................................................................................. 54
KAYNAKÇA .........................................................................................................................55

i
 AÇIKLAMALAR

AÇIKLAMALAR
KOD 481BB0018
ALAN Bilişim Teknolojileri
DAL/MESLEK Alan Ortak
MODÜLÜN ADI Disk Sürücüleri
MODÜLÜN TANIMI Sayı sal ses ve görüntü kaydıyapan cihazlarla optik
tarama iş lemi gerçekleştiren cihazları
n teknik özelliklerini
anlatan öğrenme materyalidir.
SÜRE 40/8
ÖN KOŞUL Yazı cılar modülünü almı şolmak.
Görüntü iş leme cihazları
nın bağlantı
sınıyapmak
YETERLİ
K
Genel Amaç

Bu modül ile fotoğraf çekme ve optik tarama ilkelerine

sahip görüntü işleme cihazları nıtanı yacak ve bilgisayara
kurulumları
nıyapacaksı nız.

MODÜLÜN AMACI Amaçlar

ş
1. Dijital fotoğraf ve dijital video makinelerini çalıma
biçimini öğrenecek, aksesuarları nı tanı yacak ve
kullanabileceksiniz.
2. Tarayı cıve barkot okuyucuları n yapı sı
nı ş
, çalıma
biçimini öğrenecek ve bunlarıkullanabileceksiniz

Ortam
Görüntü iş
leme cihazlarınıtanıtmaya uygun bilgisayar
EĞİ
TİM ÖĞRETİ M
laboratuarı
.
ORTAMLARI VE
Donanı m ve Yazılım
DONANIMLARI
 USB, paralel port ve PS/2 portu bağlantı
larıbulunan PC,
 Dijital kamera, tarayı
cıve barkod okuyucu.
Modül içinde ve sonunda verilen öğ retici sorularla
ÖLÇME VE edindiğ iniz bilgileri pekiş
tirecek, uygulama örneklerini ve
DEĞERLENDİ
RME testleri gerekli süre içinde tamamlayarak etkili öğrenmeyi
gerçekleş tireceksiniz.

ii
 Gİ
RİŞ

Gİ
RİŞ
Sevgili Öğrenci,

Çevrede olup biten olaylarıkaydetmek ve kalı cıkı lmak, teknolojik gelişim sürecinde
insanlı ğın önemli uğraş alanları ndan olmuş tur. İ lk geliş tirilen fotoğ raf ve video
makineleriyle siyah beyaz görüntü kaydıyapı labilirken ilerleyen yı llarda renk filtreleri
geliştirilmişve renkli görüntü elde edilmiş
tir. Dijital teknolojinin gelişimiyle birlikte ses ve
video görüntüleri bilgisayar ortamı nda kolaylı kla iş lenebilecek biçimde kaydedilmeye
başlanmı ştı
r.

Görüntünün bilgisayar ortamı na aktarı

labilmesiyle birlikte görüntü işleme cihazları nın
hız ve kapasite oranları nda önemli geliş meler yaş anmı ştı
r. Her ilerleyen yılla birlikte daha
yüksek çözünürlüklü ve pikselli görüntüler elde etmeye olanak veren sayı sal resim
işlemcileri geliştirilmeye baş lanmıştı
r. Yüksek çözünürlük ve piksel oranıberaberinde
yüksek veri kapasitesini açı ğa çıkarmışve kayı t ortamlarında önemli geliş meler yaş anmı ştı
r.
Pek çok üretici kendi kayı t standardınıkabul ettirmeye çalış mışve bununla birlikte piyasaya
çok farklıkayıt ortamlarıkullanan görüntü iş leme cihazlarısürülmüş tür.

Bu modülle sizlere durağan ve hareketli görüntü kaydıyapan dijital görüntüleme

cihazları, bu cihazlarda kullanı lan kayıt teknolojileri, aksesuarları ve kurulumları
anlatılacaktı
r.

Görüntü İ
şleme Cihazları

1
2
 ÖĞRENME FAALİ
YETİ
–1

ÖĞRENME FAALİ
YETİ
-1
AMAÇ

Dijital fotoğraf ve dijital video makinelerini ş

çalıma biçimini öğ
renecek,
aksesuarlarınıtanı
yacak ve kullanabileceksiniz.

ARAŞTIRMA

 35 mm film üzerine analog kayı t yapan fotoğ

raf makineleriyle dijital kameraları
karşılaş tırın.
 Dijital kameralarla birlikte ne gibi üstünlüklerin geldiğ ini sı
nıf içinde tartışın.
 Hangisiyle elde edilen görüntünün daha kolay taş ınabildiğini ve iş lenebildiğ ini
araştırın.
 Analog fotoğ raf çekimi yapan makinelerde piksel ve çözünürlük kavramları nı n
olup olmadı ğını, dijital makineyle kaydedilen bir resmin çekilen fotoğ rafın tüm
ayrıntıları nıiçerip içermediğ ini öğrenin.

1. KAMERALAR
1.1. Dijital Kameralar (Dijital Fotoğ
raf Makineleri)
Dijital kameralar, 35 mm’lik film bantlarıüzerine analog çekim yapan ve temel olarak
mercek düzeneğiyle mekanik bir aksama sahip olan, fotoğraf makinelerinden farklıolarak
elektronik kayı t yapan cihazlardı r. Örneğ in, çektiğ iniz bir fotoğrafıe-posta yoluyla
arkadaş larınıza göndermeyi düş ünüyorsanı z fotoğ rafın bilgisayar tarafından anlaş ılabilir bir
dile çevrilmesi gerekir. Bu dil bildiğ imiz üzere ‘0’ ve ‘1’ kodları ndan oluş an ikilik sayı
sistemine dayalı dijital bilgi kümesidir. Şekil 1.1’de çeşitli dijital kameralar gösterilmiş tir.

Şekil 1.1: Çeş

itli dijital fotoğraf makineleri

3
1.1.1. Yapı
sıve Çeş
itleri

Film bandıüzerine analog çekim yapan kameralar, merceklerinin çekim alanı na giren
tüm bilgiyi alır. Dolayı sıyla gerçeğe en yakın çekim iş lemi analog kameralarla gerçekleş ir.
Ancak iş lenmesi zor olan bu sürekli bilginin bilgisayar ortamı na aktarı lı
p kolaylı
kla
taşı
nabilir ve iş lenebilir duruma getirilmesi gerekir. Sürekli analog bilgi yı ğını
nda insan
gözünün algı layamadı ğ ıçok fazla ayrı ntıve birbirini tekrar eden bilgi kümeleri bulunur.
Analog bilginin belli aralı kta örneklenmesi, birbirini yineleyen kı sımların ve gereksiz
ayrı
ntıların elenmesiyle ‘1’ ve ‘0’ kodlarına çevrilen sayısal bilgi elde edilir.

Genel olarak iki tür dijital kamera bulunmaktadı r. Şekil 1.2’de yalnızca tek bir açıdan
çekim yapma olanağ ısağ layan klasik dijital kameranın yapısıgösterilmiş tir. Şekil 1.6’da ise
içinde değiştirilebilir lensler bulunan ve dolayı sı
yla tek bir odak noktası ndan farklıbakı ş
açılarıelde etmeyi sağ layan dijital SLR (Single Lens Reflex) kameranı n yapı sı
gösterilmiş
tir.

Şekil 1.2: Dijital kameranı

n yapı
sı

Dijital kameranı
n yapında genel olarak ş
sı u parçalar yer alı
r:

Lens Ünitesi: İçerisinde sı

ralıbiçimde, farklıboyutlarda çok küçük merceklerin
bulunduğu ve ı
şı
ğın kırı
lması nısağlayan kı
sımdır (Bk. Şekil 1.3).

Şekil 1.4: CCD resim algı

layı
cısı

Şekil 1.3: Iş
ığı
n lens ünitesinden geçmesi
4
 CCD (Charge Coupled Device): Lens ünitesinden geçen ı ş ık bir tür ı
şı
k algı
layıcısı
olan CCD üzerine düş er. Algı
layıcının üzerinde bulunan ı şı
ğa duyarlımalzeme üzerine
düş en ışıkla orantılı olarak elektron üretilir. Iş ı
ğ a duyarlı malzemenin her bir
fotohücresinde, yüklenen elektron miktarı yla orantı lıolarak ADC (Analog-Digital
Converter-Analog Sayı sal Dönüş türücü) çı kışında dijital sinyal elde edilir. Analog
kameralarda yer alan film bandı nın iş ini gören kı sım burası dı
r. Dolayı sı
yla dijital
kameraların en önemli ve çözünürlük kalitesini belirleyen parçasıdır.

Dijital Görüntüleme İ şlemcisi (DIGIC): CCD ya da CMOS gibi bir resim

algılayı cısıtarafından dijital bilgiye çevrilen resmi yüksek hı
zlarda iş
leyerek resim üzerinde
çeşitli işlemleri gerçekleştiren ve hafıza kartına kaydeden parçadır.

LCD (Liquid Crystal Display): Vizör ekranı ndan izlenen görüntünün dijital bir
kopyası nıüzerinde oluş turan ekrandı
r. Böylece çekilecek resmin daha genişboyutlu hali bu
ekranlar yardı
mı yla izlenebilir.

Hafı za Kartı : SD, MS,

MMC, CF ve XD Picture Card
gibi çeş itleri bulunan elektronik
kayıt kartı r. Genelde Flash
dı
Memory olarak adlandı rı
lı
rlar.
Kaydedilebilir ROM belleklerin
yapısına sahip olup veriler seri
olarak kaydedilir ve okunur.

Şekil 1.5: Dijital kamera ve video kamera

cihazları nda kullanı lan çeş
itli hafı
za kartları

Dijital SLR kameralarda yer alan en önemli fark, ayarlanabilir aynalar yardımı yla
vizör ekranı ndan görünen görüntünün farklıaçı
lardan çekilebilmesidir. Dijital kameraların
çalışma ilkesi adlıbölümde dijital SLR bir kameranı n nasıl çalış ğ
tııayrı ntı
lıolarak
anlatılmıştır.

5
 Şekil 1.6: Dijital SLR kameranı
n yapı
sı

CMOS (Complementary Metal Oxide Semiconductor) Resim Algı layı cısı: Işı
ğa
duyarlımalzeme üzerine düş en elektronlar aracı lığ ıyla pikseller üretilir. Bu algı layıcı
da
üretilen her bir piksel için birkaç adet transistör kullanı lı
r. CCD resim algı layıcılarında ADC
kullanı lı
rken CMOS sinyali dijital olduğ undan dönüş türücüye gerek yoktur.

Şekil 1.7’de CMOS dijital

dönüş türücü ve CMOS devrenin
resim algı layı cı
sı
, renk filtresi ve
mercek katmanı ile iliş
kisi
gösterilmiş tir.

(A) (B)
Şekil 1.7: (A) CMOS dijital dönüş türücü, (B) Resim
algılayıcı
sıüzerine renk filtresi geçirilmiş

Araş tırma Ödevi: Piyasada satı lan dijital kameralarda çoğ unlukla hangi resim
algılayıcı
sının kullanı ldığı nıaraş tı
rı
n. CCD ve CMOS algı layı
cıları
n kullanı ğ
ldııve aynı
teknik özelliklere sahip dijital kameralarıfiyat/performans açı
sı ı
ndan karşlaştı ş
rmaya çalıın.

Üretici firmaların birbirinden ayrılan tasarı m çizgileri ve her türlü kullanı

cızevkine
hitap etme politikasısonucu piyasaya sürekli olarak çok farklıdijital kamera modelleri
sürülmektedir. Şekil 1.8 ve 1.10’da farklıiki tür dijital kamera gösterilmişve bu kameraları
n
önemli öğeleri açıklanmı ştı
r.

6
 Şekil 1.8: Dijital bir kamerada yer alan genel öğeler

(1) LCD ekrandı

r. Çekilecek görüntünün bir kopyası
bu ekranda oluş
turulur.

(2) Dijital veri aktarım terminalidir. Çoğ u dijital kamerada bulunur ve bilgisayar,
yazıcıgibi aygıtlara kablo aracı ğ
lııyla bağlantıkurmayısağlar. USB, FireWire gibi bağ lantı
arayüzleri en sı
k tercih edilen standartlardı
r.

(3) DC girişterminalidir. Bataryanın bitmesi ya da azalmasıdurumunda 110-220VAC

şehir şebekesinden adaptör aracı ğ
lı ı
yla uygun seviyede (3,6,9,12Vdc gibi) DC gerilim elde
edilebilir ve bu girişyardı
mıyla harici besleme sağlanmı şolur.

(4) Görüntü (video) ve ses (audio) bilgilerinin analog olarak iletilmesini sağlayan A/V
çıkışterminalidir. Televizyon, video oynatı cı, vb. aygı tlara görüntü ve ses aktarı mıiçin
kullanılır. Böylece çektiğiniz bir görüntüyü A/V giriş i bulunan bir televizyonda hemen
izleyebilirsiniz.

(5) Vizör ekranıdı r. LCD ekranıkullanmak istemediğ

iniz durumlarda vizör ekrandan
çekim alanınıizleyebilirsiniz.

(6) Hareketli video çekimi, fotoğ raf çekimi, özel sahne çekimi ve çekilen görüntülerin
oynatı
lmasıgibi işlevleri yerine getiren anahtardı
r. Modelden modele değiş iklik gösterebilir.

(7) Zoom anahtarı dır. Odaklanan görüntüyü yakı nlaş

tırmak amacı yla kullanı
lı
r. Dijital
kameralarda iki tür büyütme (zoom) işlevi vardı
r (Bk. Teknik Özellikler).

(8) Kamera modeline göre değiş kenlik gösteren ve kameranı n içindeki yazı lı
mı
kullanarak çeş itli menü iş
lemlerini yapmayısağlayan kontrol anahtarı dı
r. Örnek olarak
kameranı n menü seçenekleri arası
nda gezinmeyi, flaşve makro çekim özelliklerini açma-
kapamayı , zamanlamalıotomatik çekim yapmayı , seçilen tercihleri onaylamayı, vb. iş
lemleri
sağlar.

7
 Şekil 1.9 ve 1.10’da dijital SLR bir kameranı
n farklıaçı
lardan görünüş
ü verilmiş
tir.

Şekil 1.9: Dijital SLR bir kameranı

n flaşıve objektifi kapalı
/açı
k durumdayken önden
görünüş ü

Şekil 1.10: Dijital SLR kameranı

n diğer açı
lardan görünüş
ü

(1) Deklanş
ör düğmesidir. Çekim iş
lemini baş
latmak için kullanı
lı
r.

(2) Farklı
çekim ve izleme modları
nıayarlamak için kullanı
lan anahtardı
r.

(3) Flaşbellek kartı

nın ve yüksek akı m/saat oranına sahip batarya ya da pillerin
takı ğ
ldı ıyuvadı
r. Yuvanı
n kapağınıaçmak için kapağıkı rmızıok yönünde hareket ettirmek
gerekir.

(4) Dijital giriş

/çı
kış, A/V ve DCin terminallerinin bulunduğ r. Kapağıkı
u yuvadı rmı
zı
ok yönünde hareket ettirerek açabilirsiniz.

8
 NOT: Dijital kameraları n modeline göre batarya ve flaşbellek yuvası nın,
dijital giriş
/çıkış , A/V ve DCin gibi terminallerin kullanı mıfarklı lı
k gösterebilir. Ne tür
bellek kartı nın ya da bataryanı n kullanıldığı
, bunların nası
l takı
ldığıya da kapakları n nasıl
açıldı ğıgibi bilgiler dijital kameraları
n kullanım kılavuzları
nda yer almaktadır.

Araş tı
rma Ödevi: Bir dijital kamera kullanı m kı
lavuzu elde edin ve kullanı
lan bellek
kartını
, bataryayı , resim algı layı
cısı
nı, dijital giriş/çı
kış terminalinin türünü, baş ka
terminalinin bulunup bulunmadı ğ
ınıraporlayı n. Bataryanın ve bellek kartı nın nası l
takı ğ
ldıını resimli olarak raporunuzda gösterin.

1.1.2. Çalı
şma İ
lkesi
Gerek film kameralarda gerekse dijital kameralarda görüntünün bir kopyası nın
oluşturulmasıilkesi aynı
dı
r. Bu işlem için birkaç sıralımercekten oluşan lens ünitesi
kullanılı
r.

Dı şbükey mercek içinden geçen ı ş

ın yardı mı yla gerçek resim biçimlendirilir. Elde
edilen resim ışığ ın mercek içinde nası l hareket ettiğine bağlıolarak değiş ı
ir. Işğı
n mercek
içindeki hareketi iki unsurdan etkilenir:

- ı
Işk huzmesinin lense girişaçı
sı

- Lensin yapı
sı

Nesneden merceğ e yansıyan ışı

ğın mercek içine girişaçısınesneyle mercek arasındaki
mesafeye göre değ ir (Bk. Şekil 1.11). Mercek nesneye yaklaş
iş ğı
tı nda mercek dışına çıkan
ışı
n huzmeleri daha uzak noktada buluş ur. Bu durum elde edilen kopyanı n büyümesine
neden olur. Mercek nesneden uzaklaş tığında mercekten çı kan ışın huzmeleri daha yakı n
noktada buluş
ur. Böylece resmin kopyasıküçülür.

(A) (B)
Şekil 1.11: (A) Mercek nesneye yakı
n, (B) Mercek nesneden uzaklaş
tırı
lı
yor

9
 Mercekten çı kan ı ş
ın huzmeleri
kesişmeleri gereken noktada buluş mayacak
şekilde yüzeye çarpacak olursa elde edilen
kopyada bulanı k meydana gelir (Bz. Şekil
klı
1.12). Örneğin, kameranın nesneye çok fazla
yaklaş tı
rı
lması durumunda görüntüde
bulunı klı
k meydana geldiği görülür.

Şekil 1.11A’da nesne mercekten

uzaklaş ğ
tıında mercekten çıkan ışı
n
huzmeleri perdenin önüne düş ecek açı da
Şekil 1.12: Mercekten geçen ış
ın kırı
lacak ve görüntü bulanı klaşacaktı r. Şekil
huzmelerinin kı rı
lma açılarının 1.11B’de ise nesne merceğ e yaklaş tırı
ldı ğı
nda
değiş
imi ve bulanıklığa neden olması mercekten çı kan ı şı
n huzmeleri perdenin
arkasında buluş acak açı da kı rılacak ve
görüntü bulanık olacaktı
r.
Görünür ı şık bilindiği üzere kı rmızıve mor arası nda değ iş
en bir renk tayfı
na sahiptir.
Her renk farklıbir kı rılma değ erine sahiptir. Renkler merceğ in içinden geçerken farklı
kırıldı
klarından tek mercekle oluş turulan resmin kopyası nda renk bozulmalarımeydana
gelecektir. İ
şte bu nedenle gerçeğe en yakı n resmin elde edilmesi için kameralarda birden
fazla mercek kullanı r. Ana renklerin istenilen ş
lı ekilde kı rı
lmasınısağlamak için farklı
malzemelerden üretilen mercekler kullanı r. Her mercek renkleri farklış
lı ekilde kı ğ
rdıından
merceklerin birleştirilmesiyle doğru renk değerlerine sahip resim kopyasıelde edilir.
Aşağıdaki ş
ekillerde mekanik aksamı ı
ndan dolayıdaha karmaşk olan dijital SLR bir
kameranı ş
n çalıma ilkesi gösterilmiş
tir.

(A) (B)
Şekil 1.13: (A) Işı
k yansı tıcıana ayna yardı mı yla bakı
şaçı sı
nıayarlamayısağlayan odaklama
ekranı na yansıtılı
r, (B) Vizör üzerinde resmin gerçek bir örneği oluş
turulur

(A) (B)
Şekil 1.14: (A) Daha ufak bir aynaya yansı tı
lan resmin bir görüntüsüyle lenslerin en iyi ş
ekilde
odaklanmasısağlanı r, (B) Lenslerin içinden geçen ı şı
k miktarıhesaplanarak en uygun pozlama
süresi belirlenir

10
 (A) (B)
Şekil 1.15: (A) Deklanş
öre basıldığı
nda Aperture denen diyafram sayesinde lensin
açma/kapama değeri ayarlanı r, (B) Yansı
tı
cıana ayna kalkar ve ı
şığın yol alması
nısağlar

(A) (B)
Şekil 1.16: (A) Shutter diye adlandı rılan perde ı
ş ı
ğın resim algılayıcısına varması
nısağlar, (B)
Iş ı
k filtre üzerine çarpar ve gerekli olan ı
şık geçirilir

(A) (B) (C)

Şekil 1.17: (A) Resim algı
layıcısıışı
ğıelektriğe çevirir ve DIGIC’e yollar, (B) Resim DIGIC
tarafı
ndan yüksek hı zda iş
lenir ve bellek kartını n ilgili adresine yazı
lı
r (C) Resmin tutulduğu
bellek kartı

Makine çekim için hazı rlandığında vizör üzerinden ya da LCD ekran üzerinden
çekilecek görüntüyü izlemek için ayna düzeneği yardımı yla resmin bir kopyasıoluşturulur.
Ana ayna tarafı ndan yansılan ı
tı şı
k buzlu bir camla kaplıolan odaklama ekranı na gönderilir
(Bk. Şekil 1.13).

CMOS üzerinde AF algı layı cı

sıvardı r. AF yardımcıı şınıolumsuz hava koş ulları
nda
odaklamanı n daha iyi yapı lmasıamacı yla kullanılan bir ışındı
r. Daha küçük bir ayna
yardımıyla AF algı
layı cısı
na gönderilen resmin bir örneğ i yardımıyla lenslere AF yardımcı
ışı
nı(odaklama sinyali) gönderilir (Bk. Şekil 1.14).

Hem 35mm film kameralarda hem de dijital kameralarda diyafram (aperture) ve lens
açma/kapama kapağ ı(shutter) bulunmaktadır. Kamerada yer alan ı şık ölçme algı layı
cısı
yardımı yla diyafram ayarlanarak lenslerin içinden geçecek olan ış ık miktarıbelirlenir.
Ayrıca lens açma/kapama kapağıayarlanarak içeri giren ı şı
ğın süresi belirlenir (Bk. Şekil
1.15).

Deklanşör tuş una basıldığ

ında diyafram ve lens açma/kapama kapağ ıyukarı da
anlatı ğ
ldııgibi belirlenen miktarda ı
şı
ğın içeri girmesini sağ
lar. Ana yansı
tı
cıayna kalkar ve
11
ışı
k CCD ya da CMOS resim algılayı
cısına gelir. Ancak bundan önce kı zılaltıve morötesi
(görünür ı
şı
k tayfı
nı ş
n dıı
nda kalan ı
şınlar) ı
şınlar bir filtre yardı
mıyla elenir (Bk. Şekil
1.16).

Resmin dijital bilgisi elde edildikten sonra bilgi dijital resim iş

leyicisine (DIGIC) ve
oradanda flash bellek kartına gönderilir (Bk. Şekil 1.17).

CCD ya da CMOS resim algı layıcı

larıyarı
iletken teknolojiyle üretilmişve üzerlerinde
milyonlarca fotohücresi, fotoeleman ya da piksel olarak adlandı lan ı
rı şı
ğa duyarlıdiyot
bulunan yongalardır (chip).

Gerçekte CCD ya da CMOS olsun her fotohücresi renk körüdür. Diğer bir ifadeyle
fotohücreler yalnızca yüzeye çarpan ı ş
ığ ı
nş iddetine (parlaklık) duyarlıolup renk algı lama
özelliğine sahip değ ildirler. Her bir fotohücresi Şekil 1.18’de gösterildiğ
i gibi saf beyazdan
saf siyaha 256 farklıgri tonuna duyarlı dır.

Şekil 1.18: Gri ölçeği 256 farklıton içerir

Renkli resim elde etmek için pek çok

algı
layıcıönünde renk filtresi bulunur. Renk filtresi
yardımıyla ış
ık üç temel renge (kı rmızı, yeş il,
mavi) ayrıştı
rılı
r. Dijital kamerada üç rengi de
kaydetmenin çeşitli yolları
vardı r.

Yüksek kaliteli kameralarda her renk için

Şekil 1.19: Üç ana renkten diğer
renklerin elde edilmesi
ayrırenk algı layı cı
sıkullanı lır. Gelen ı şığıana
renklerine ayrı ştıran bir düzenek yardı mıyla (beam
splitter) her renk ilgili algı layı cıya gönderilir. Her
üç algı layı cıya giden resim de aynıolmakla
birlikte, filtreler nedeniyle her algı layı
cıyalnı zca
temel renklerden birine yanı t verir (Bkz. Şekil
1.20).

12
 Elde edilen üç ayrıresim üst
üste bindirildiğinde gerçek resim elde
edilmişolur. Bu tür kameraları n en
büyük üstünlüğ ü her üç renginde
gerçek piksel değ erlerinde
kaydedilmesidir. Ancak bu yöntemi
kullanan kameralar hem daha ağı rdı
r
hem de daha pahalı dır.

Şekil 1.20: Iş
ığın ana renklerine ayrı ştı
rılmasıve her
renk algı layıcı
sında yalnızca ilgili rengin gözükmesi

Bir baş ka yöntem tek bir algı layıcı

nın önünde kı rmızı, yeşil ve mavi filtreleri sı
rayla
hızlıbir ş ekilde döndürmektir. Algı layıcıüç ayrıresmi de hızlıca kaydeder. Bu yöntemle de
her üç rengin gerçek piksel değ erleri kaydedilir. Ancak kameranı n ve hedefin durağ an olması
şartıvardı r ki bu da elde tutulan kameralar ve hareketli nesnelerin çekimi için uygun
değ ildir.

Şekil 1.21: Üzerinde üç ayrırenk filtresi bulunan dönen bir diskin gerçek görüntüyü taraması

Bu her iki yöntem de profesyonel stüdyo fotoğ rafçı ğıiçin uygun olmakla birlikte
lı
düş
ük seviyeli ve daha ufak kameralar için pek uygulanabilir değ
ildir.

Temel renkleri kaydetmenin daha uygulanabilir ve tasarruflu bir yöntemi renk filtre
dizisi (color filter array) diye adlandı rılan sabit bir filtre kullanmaktır. Algı
layıcıkırmızı,
yeş il ve mavi filtreli piksellere parçalanır. Gerçek resmin renk değ erleri hakkı ı
nda yaklaşk
bilgi elde etmek söz konusudur. Bu iş lem komş u piksellere de bakmayıve interpolation
diye adlandı rı
lan çok iyi bir tahminde bulunmayıgerektirir.

En yaygı n kullanılan filtre paterni (iz) Bayer Filter Pattern olarak adlandırılan
paterndir (Bk. Şekil 1.22). Pikseller eşit olarak dağı
lmamıştı
r. Kı
rmı zıve mavi piksellerin
13
sayı
sıkadar yeş il piksel vardır. Çünkü insan gözü her üç renge eş it duyarlı
kta değ
ildir.
Gerçek resme yaklaşabilmek için yeşil piksellerden daha fazla bilgi almak gerekir.

Şekil 1.22: Bayer filtresi ve büyütülmüşbir parçası

Her piksel yalnızca kendi filtresinin karş ıladığırengi kaydedebilir. Örneğin kı rmızı
filtreli piksel kendisine çarpan kı rmı zıı şığın parlaklı ğınıbilir. Çekilen görüntünün her
pikselinin gerçek rengini bilmek için komş u filtrelere bakılı
r. Komş u filtrelerdeki parlaklık
şiddetine göre gerçek renk tahmin edilir.

Örnek vermek gerekirse, kı rmı zıfiltreli piksel çok parlak ve komş u yeşil filtreli
pikselle mavi filtreli piksel de çok parlaksa çekilen görüntünün o andaki pikselinin beyaz
renk olduğ u belirlenir. Burada olay tamamen komş k ş
u filtrelerin parlaklı iddetleriyle
ilgilidir. Hangi filtre daha parlaksa gerçek renk o filtrenin rengine yakındır.

Bu tekniğ i kullanan kameralarda yalnı zca tek bir algılayı

cıkullanılı
r ve tüm renk
bilgisi tek seferde kaydedilir. Bu nedenle bu tür kameralar daha küçüktür, ucuzdur ve çok
farklıdurumlarda rahatlı labilir. Ancak interpolation denen tahmin iş
kla kullanı lemi için çok
hızlıçalı şan iş
lemciye (DIGIC) gereksinim vardı r.

1.1.3. Aksesuarları

Dijital kameraları n kullanı m esnekliğ i sağlayan ve bazıteknik özelliklerini

kullanabilmek için gerekli olan aksesuarlar vardı ş
r. Bu aksesuarlarıuş
ekilde sı
ralayabiliriz:

 Batarya ve Şarj Cihazı

Dijital kameralar modellerine göre farklıbataryalar kullanır. Burada bilinmesi gereken

mA/h (saat baş ına mA cinsinden akı m) değ eridir. Dijital kameralar, film kameralara göre
daha fazla enerjiye gereksinim duyduğ undan yüksek mA/h değ erine sahip batarya
kullanılmalıdır. mA/h değeri yükseldikçe daha fazla görüntü kaydıyapı labilir, ancak fiyat da
yükselir.

Dijital kameranın kullandı ğıbatarya türüne göre ş arj cihazıkullanmak gerekir. Dijital
kameralar çok fazla enerji harcadı klarından “akaline”gibi ş arj edilemeyen bataryalar tercih
edilmez. Her ne kadar alkaline bataryalar uzun ömürlü olsa da dijital kameralar için uygun
değ ildir. Genellikle LiIon (Lityum Ion), NiCad (Nikel Cadmiyum) ve NiMH (Nikel
Metal Hydride) gibi ş arj edilebilir bataryalar kullanmak daha ekonomiktir.

14
 NOT: Şarj edilebilir bataryalar içinde en uzun ömürlü ve güvenilir olan
NiMH bataryalardı r. Diğerlerine göre yeni bir batarya teknolojisi olup çevreyi zehirleyen
maddeler en aza indirgenmiş tir. Özellikle NiCad bataryalarda yer alan Kadmiyum malzemesi
çevre için son derece zararlı
dı r.

Şekil 1.24: NB-3L serisi 790mA/h’lik LiIon

Şekil 1.23: AA serisi 2300mA/h’lik NiMH batarya ve şarj cihazı
bataryalar ve şarj cihazı

 FireWire ve USB Dijital Veri Aktarı

m Kabloları

Dijital kameraları n elbette en güzel yanıçektiğiniz görüntüleri anı

nda bilgisayar gibi
bir başka dijital platforma aktarabilmesidir.. Bu iş lem için genellikle FireWire ve USB
arayüzleri tercih edilir.

Şekil 1.25: Solda 4’ten 6’ya, ortada 9’dan 9’a, sağda 9’dan 6’ya iğne sayı
lıüç farklıFireWire
kablosu

Şekil 1.26: Dijital kamera bağlantınoktalarıfarklıolan iki ayrıUSB kablo

15
 NOT: Kablosuz dijital veri iletimi standardıolan bluetooth teknolojisinin
geliştirilmesiyle birlikte bazıdijital kameralara da bluetooth vericisi eklenmiştir. Böylece
bluetooth alıcısıolan cihazlara kablosuz görüntü aktarımıgerçekleş tirilebilir.

 Analog A/V Bilgisi Aktarı

m
Kabloları

Dijital kameraları n bir önemli özelliği de

analog çı kışverebilmeleridir. Böylece analog
ses ve görüntü giriş ine sahip televizyonlarda
çektiğiniz görüntüleri izleyebilirsiniz. Ayrı ca
A/V giriş i olmayan televizyonlara takı lıolan
video oynatı cıların ya da uydu alı cıların
arkasında bulunan A/V giriş leri yardımı yla da
görüntüleri televizyondan izlemeniz
mümkündür. A/V kablosunda genellikle iki Şekil 1.27: A/V kablosu ve A/V giriş
leri
çıkışbulunur. Sarırenkli olan video çı kışıdır
ve televizyon ya da video oynatı cı
sının sarı
renkli video giriş ine takı lı
r. Diğ er çı kış
genellikle siyah renklidir ve beyaz ya da
kırmızırenkli audio giriş ine takı lı
r.

 DC Adaptör

Dijital kameraları n çoğu harici DC

giriş
ine sahiptir. Böylece bataryaya gerek
kalmadan uygun DC adaptörüyle 110/220VAC
şebeke geriliminden besleme alı
nabilir.

Şekil 1.28: DC adaptör ve kablosu

 Flaş

Dijital kameralarla gece çekimi yapı ldı ğ

ında dâhili flaşyeterli gelmeyebilir. Bu
durumda ortam parlaklı ğınıyükseltmek için çok daha güçlü harici flaş
lar kullanı lı
r. Harici
flaşdesteği genellikle profesyonel çekim yapan makinelerde bulunur. Nası l takı ğ
ldıını
öğ renmek için teknik kullanı
m klavuzuna bakı n.

16
 Şekil 1.29: Düz ve halka yapı
sında iki ayrıharici flaş

 Çok Amaçlıİ
stasyon (Dock Station)

Dijital kameranı zla TV’ye, bilgisayara, yazı cıya, vb. cihazlara veri aktarmak için
sürekli kablo kullanmak istemiyorsanı z çok amaçlıistasyonlardan kullanarak kablo
sıkıntısından kurtulabilirsiniz. Eğ er dijital kameranı zla sürekli olarak bilgisayara görüntü
aktarı yorsanı z istasyonu bilgisayarı n USB giriş ine bağ larsınız. Kameranı zın istasyon
kullanma özelliği varsa kameranı zıistasyonun üzerine takarsı nız. İ
stasyonla birlikte gelen
uzaktan kumandayla ya da cihazı n üzerinden veri aktarı mı , fotoğraf gösterisi, kamera
pillerini dahili ş
arj etme gibi pek çok işlemi yapabilirsiniz.

Çok amaçlı istasyonlar harici beslemeyle çalı şı

r. Kullandığını
z istasyonun
kameranı
zla uyumlu olması
gerekir. Ayrı
ca uyumlu bir yazı
cı
ya da bağ
lantıyapabilirsiniz.

Şekil 1.30: Üstte bir istasyonun önden ve arkadan görünüş

ü, altta uzaktan kumandalıbir
başka istasyon

17
  Tripot

Dijital kameranı zla sabit çekim yapmak

istiyorsanız üç ayaklıtripotlardan kullanabilirsiniz.
Dijital kameraların altında tripotlara takı
lmaları nı
sağ layan bağlantıyuvası bulunur.

Şekil 1.31: Sabit çekim için tripot

1.1.4. Teknik Özellikleri

Piyasada birbirinden çok farklıteknik özelliklere sahip kameralar bulunmaktadı

r.
Aş
ağı
da bu özelliklerden öncelikli olanlarıaçı ş
klanmıtı
r.

 Çözünürlük

Dijital kameraların en önemli teknik özelliklerinden biri çözünürlük değeridir. Bir

kameranın yakalayabildiğ i ayrıntımiktarıçözünürlük (resolution) olarak adlandı rılı
r.
Kamera içinde yer alan CCD ya da CMOS resim algı layıcısının sahip olduğ
u piksel sayısı
kameranın çözünürlüğünü belirler. Daha fazla piksel sayısına sahip olan kameralar bozulma
olmadan daha büyük boyutlu resimler çekebilir.

3,2 Megapiksellik bir kameranı

n baş
lı
ca çözünürlük değ
erleri aş
ağı
daki gibidir.

640X480: Resimlerin e-posta olarak gönderilmesi için uygundur.

1024X768: Yazı
cıbaskı
sıiçin yeterli bir kalitedir.

1600X1200: Yaklaşık iki milyon piksellik yüksek çözünürlüklü resim elde edilebilir.
Bozulma olmadan 13,5X10 cm ebatları
nda fotoğraf baskısıalı
nabilir.

2048X1536: 3,2 Megapiksele yakı n çok yüksek çözünürlüklü resim elde edilebilir.
Bozulma olmadan 17X13 cm ebatları
nda fotoğraf baskı
sıalı
nabilir.

18
 Şekil 1.32: Farklıçözünürlükte resimlerin piksel değerlerinin karş
ılaş
tırı
lması

Örnek olarak 2048X1536 piksel çözünürlüğ

ünde bir resmi ele alalı
m; Böyle bir resim
yatayda 2048, düşeyde 1536 pikselden oluş
ur.

2048 x 1536 = 3145728 piksel = 3145728/1000000 = 3,15 Megapiksel

Dijital fotoğraf baskı

sı ı
nda inç (1 inch = 2,54cm) başna 300piksel bası
lı
r. Bu
durumda;

2048/300 = 6,8inç 17cm

1536/300 = 5,1inç 13cm Dolayı

sı
yla 17X13 cm boyutları
nda fotoğraf baskı
sı
elde edilebilir.

Soru: 11Mpiksel çözünürlüğünde çekilmişbir fotoğ

raf kaç cm ebatları
nda fotoğ
raf
ı
kâğdı
na özgün kalitesinde bası
labilir?

11Mpiksellik fotoğ
raf 4294X2516 çözünürlüğündedir.

4294/300 = 36,4cm 2516/300 = 21,3cm

 Kayı
t Kalitesi

Dijital kameralar resimleri TIFF ya da JPEG formatından birinde kaydeder. TIFF

sı
kıştı
rılmamı şresim formatıdır. JPEG ise sı
kış
tı
rı şresim formatı
lmı dır. Dijital kameraları
n
büyük çoğunluğu JPEG türünü kullanmakta olup kullanı cı
ya yüksek, orta ve düş ük gibi

19
kalite ayarlarısunar. Tablo 1.1 size farklıresim boyutlarıiçin tahmin edebileceğ
iniz dosya
boyutlarıhakkı nda bir fikir sunacaktı
r.

Tablo 1.1: Farklıresim çözünürlükleri için farklıkayı

t kalitelerinde elde edilecek resim
boyutları
Resim Boyutu TIFF JPEG JPEG
(Sı
kış
tırı
lmamı
ş) (Yüksek Kalite) (Orta Kalite)
640X480 1.0MB 300KB 90KB
800X600 1.5MB 500KB 130KB
1024X768 2.5MB 800KB 200KB
1600X1200 6.0MB 1.7MB 420KB

Resim boyutunun hesaplanması

yla ilgili bir örnek yapacak olursak;

Resmin 1 pikselinde gerçek renk değ eri için 24 bitlik renk bilgisi vardı
r. 8 bit kı
rmı
zı
,
8 bit yeş
il ve 8 bit mavi renk içindir. 24 bit = 3 byte yapar.

Dolayı
sı
yla 1600X1200 çözünürlüğ
ünde çekilmişbir fotoğrafı
n;

1600 x 1200 = 1920000 pikseli bulunur. Toplam renk bilgisi;

1920000 x 3 = 5760000 byte = 5625 KB = 5,5 MB yapar.

Renk bilgisi dış

ındaki bilgileri de hesapladı ğımızda Tablo 1.1’de gösterildiği gibi
1600X1200 çözünürlüğünde sı kıştırılmamı şresmin boyutu yaklaşı
k 6 MB yapar. Kı sa adı yla
JPEG olarak bilinen sı
kıştı
rma formatı yla insan gözünün algı
layamadı ğıayrı
ntılar elenir ya
da birbirini tekrar eden bilgiler çı kartılı
r ve %80-90’lara varan sı kıştırma iş lemi
gerçekleştirilir.

 Zoom

Dijital kameraları
n bir diğer teknik özelliğide hedefe yakı
nlaş
ma (zoom) değ
erleridir.
İ
ki tür zoom özelliği vardır:

 Optik Zoom

Bu yakı nlaşma işleviyle lens düzeneğ i içindeki merceklerin konumu değiş

tirilerek
gerçek büyütme ve küçültme iş lemi yapılı
r. Bazıdijital kameralarda 35 mm film kamera
mercekleri kullanılmaktadır.

 Dijital Zoom

Bu yakı nlaşma işleviyle odaklanan görüntü dijital olarak büyütülür. Görüntü

büyütüldükçe resmin araları na otomatik olarak pikseller yerleş
tirilir. Gerçek büyütme
değildir. Büyütme oranıölçeğinde resim kalitesi düş
er.

Her kamerada optik zoom özelliği bulunmayabilir. Optik zoom değ

eri yükseldikçe
cihaz fiyatıda yükselir. Yakı
nlaş
ma oranı‘X’ harfiyle gösterilir. Optik zoom değeri
20
yükseltildikçe Şekil 1.1’de gösterildiği gibi mercek dışarıdoğ ru hareket ettirilir (nesneye
yaklaşır). Böylece odaklanılan görüntünün daha büyük bir kopyasıresim algı layı cısıüzerine
düşürülür. Mercek içeri doğ ru hareket ettikçe (nesneden uzaklaşır) görüntü küçülür, ancak
daha genişbir çekim alanıelde edilir.

 FlaşBellek

Dijital kameraların film kameralara göre en büyük üstünlüğ ü film bitmesi gibi bir
sıkıntı
nın olmaması dı
r. Görüntüler flash bellek kartlarına dijital olarak kayde dildiğ inden
belleğin dolmasıdurumunda istenmeyen görüntüler silinerek yer açı labilir. Farklıflash
bellek kartlarıkullanan dijital kameralar bulunmaktadı
r. Kamera hangi tür kartı destekliyorsa
onu kullanmak gerekir.

Dijital kameralar dahili hafı yla gelir. İ

za kartları stendiğinde daha büyük bir hafı
za
kartıkullanılabilir. 8MB, 16MB, 32MB, 64MB, 128MB, 256MB, 512MB, 1GB, 2GB, 4GB,
8GB… değerlerinde hafı za kartlarıbulmak mümkündür.

 Video Oynatma

‘Dijital kamera’ deyimi her ne kadar dijital fotoğ raf makineleri için kullanı
lsa da bu
kameraları n tek özelliği durağan resimler çekmek değildir. Dijital kameraları n pek çoğ u
hareketli görüntü çekimi yapabilme özelliğine sahiptir. Ancak dijital kameralarda kullanı lan
görüntü iş leme iş lemcisi dijital camcorder gibi video kameralarda kullanı lan iş
lemci kadar
güçlü olmadı ğından görüntü çekimi sı nırlandırılmıştır. Örnek vermek gerekirse pek çok
dijital kameranı n en yüksek görüntü çekim çözünürlüğ ü 640X480 piksel ve saniyede 30
çerçevedir (30fps-frame per second). Ayrı ca pek çok dijital kamerada görüntü kalitesine
göre çekim süresi de sı nırlandı rı ş
lmıtı
r. Örneğ in 640X480 çözünürlükte 30sn, 320X240
çözünürlükte 180sn süre sı nı rıbulunmaktadır.

 Kablosuz İ
letiş
im

Yeni nesil dijital kameraları n bazımodellerine kablosuz (wireless) veri iletiş imi
yapmayısağ layan bluetooth iş levi eklenmiş tir. Böylece Bluetooth yoluyla kablosuz alı
cı
özelliğ
i bulunan bir başka cihaza kablosuz görüntü aktarımıgerçekleş tirilebilir.

 LCD Boyutu ve Nokta Sayı

sı

LCD ekran çekim yaparken görüntüleri oluş turmak, menü ayarları

nıayarlamak ve
görüntüleri oynatmak için kullanı
labilir. LCD boyutunun artması yla birlikte çekilen
görüntülerin ön izlemesi daha rahat yapı labilir, ancak enerji tüketiminin artacağını
unutmamanı z gerekir.

 PictBridge

Bu özelliğe sahip dijital kameralar yardı mıyla aynıözelliğ e sahip yazıcı

lardan baskı
alı
nabilir. PictBridge ortak bir standart olup bu özelliği destekleyen herhangi bir yazı cıdan
baskıalmak mümkündür. PictBridge özelliğ ini kullanmak için bağ lantıuçlarıher iki cihaza

21
da uygun dijital veri kablosu (USB ya da FireWire’dan hangisi kullanı
lı
yorsa) kullanı
lı
r.
Kameranın üzerinde yer alan baskıtuş
uyla baskıiş
lemi başlatı
lı
r.

 Odak (Focus) ve Açma Kapama Hı

zı

Sabit odaklıkameralar hareketli lens düzeneğine sahip değildir. Yüksek seviyeli

makinelerse kamerayıilgili nesneye otomatik olarak odaklar.

Çoğ u kamera aydı nlı

k durumuna göre doğ ru açma kapama süresini belirleyebilir. Bazı
durumlarda (sahnenin çok karanlı k ya da çok aydı nlık olmasıgibi) diyaframdan geçecek ı şık
miktarı nıelle ayarlama gerekebilir. Bir dijital kameranı n ISO değeri ı ş ı
k hassasiyetini
belirler. Geleneksel film kameralarda kullanı kı
lan filmlerin ne kadarlı şık hassasiyetine sahip
olduklarıüzerlerinde yazı lıdır. ISO-100’lük bir dijital kamera ISO-100 film kullanan
geleneksel film kamerayla aynıı şık duyarlığına sahiptir. Yüksek ISO değ eri kameranı nışığa
daha duyarlıolmasıanlamı na gelir ve daha karanlık anlarda resim çekilebilir.

Bir kameranı n en yüksek diyafram açma kapama oranıne kadar ı şı

ğ ı
n içeri gireceğini
belirler. Düş ük diyfram oranıkameranı nı ş ı
ğa daha duyarlıolduğ unu ve düşük ışıklarda daha
kaliteli görüntü alınabileceğini gösterir. Ayrıca yüksek hı zda hareket eden nesnelerin berrak
bir ş ekilde ve duruyormuşgibi yakalanabilmesi için yüksek ISO ve düş ük açma kapama
özelliğ ine sahip kameralar kullanılmalı dır.

1.2. Dijital Video Kameralar (Camcorder)

Yüksek kalitede hareketli dijital video kayı
tıyapabilen cihazlardı
r. Dijital fotoğ
raf
makinelerinin hareketli görüntü çekebilmesi gibi dijital video kameralar da fotoğ raf
çekebilir.

1.2.1. Yapı
sıve Çeş
itleri

Kullandı
klarıkayı
t teknolojileri bakı
mı ndan farklıdijital video kameralar vardı r.
Dijital video kameraları
n ilk versiyonlarıDijital 8 olarak adlandı rılan bir kayı t formatı
kullanan ve analog Hi 8 video kameraları n varisi olan cihazlardı
r. Dijital 8’in kaset bant
geniş liği 8 mm’dir.

Şekil 1.33: Dijital 8 video kamera Şekil 1.34: Dijital 8 video kamera (arka görünüş
)

Dijital 8 kayıt formatı

nıkullanan cihazlar Hi 8 analog kasetleri oynatabilme özelliğ
ine
de sahiptir. Gelişen teknolojiyle birlikte dijital kasetlerin boyutu küçültülmüşve MiniDV
22
olarak adlandı rı
lan dijital kaset standardıgeliş tirilmiş
tir. MiniDV kaset teknolojisini
kullanan cihazların daha yeni bir teknolojiye sahip olmasısonucu bünyelerine günün
koş ulları
na uygun teknolojiler eklenmiş
tir. MiniDV’nin kaset bant geniş
liğ
i 6 mm’dir.

Şekil 1.35: MiniDV video kamera

Şekil 1.36: MiniDV video kamera (arka görünüş

)

Dijital 8 ve MiniDV standardları

nın kaset yapı
larıfarklıolup her ikisi de 500 satı
rlı
k
çözünürlüğ e sahiptir. Dijital 8 kameralar MiniDV’lere göre birazcı k daha büyük
ölçülerdedir.

Araş tırma Ödevi: VHS, VHS-C, S-VHS, 8mm, Hi-8 gibi analog kayı t yapan video
oynatıcıların çözünürlük değ
erlerini ve boyutları
nıkaset kullanan dijital video oynatıcı
ları
yla
karşı
laştırın.

Dijital kayı t ortamıolarak CD ve DVD’lerin

yaygı nlaş masıve özellikle DVD disklere uzun süreli
yüksek kaliteli video kaydıyapı labilmesiyle birlikte
kayı t ortamıolarak DVD kullanan video oynatı cılar
geliş tirilmiş tir. MPEG-1 (Moving Picture Experts
Group) sayı sal video sı
kıştı
rma formatı nda VCD
kalitesinde bir video görüntüsü 352X288 piksel
çözünürlüğünde kaydedilirken, MPEG-2 sayı sal video
sı
kı ştı rma formatı nda DVD kalitesinde bir video
görüntüsü 720X526 piksel çözünürlüğ ünde
kaydedilmektedir.

Dolayı sıyla 500 satı

r kalitesinde olan Dijital 8
ve MiniDV’lerden biraz daha yüksek kaliteli bir kayı t
Şekil 1.37: DVD kaydedicili video
teknolojisi ortaya çıkmaktadır.
kamera

DVD disklerin önemli üstünlükleri vardı r. Kaydettiğ

iniz DVD diski kayı
t formatı
nı
destekleyen bir DVD oynatı cı
da ya da bilgisayarda hiçbir dönüş türme yapmaya gerek
kalmadan izleyebilirsiniz. DVD’li kaydedicilerde bilgi izler, üzerine kaydedildiğinden
görüntünün istenen bir noktası
na hemen gidilebilir.

23
 Araş tırma Ödevi: Dijital video kaydedicilerinde yerden kazanç sağ lamak ve kayı t
süresini uzatmak amacı yla MPEG diye adlandı rı
lan bir sı
kış
tırma formatıkullanı lır. Her bir
film çerçevesi (frame) üç yoldan biriyle sı kıştı
rılı
r. Bu sı ş
kıtırma yolları ; intraframe,
predicted frame ve bidirectional frame olarak adlandı rılı
r. Bu sı kıştırma yolları nın
özelliklerini ve farklarınıaraştı
rın. Piyasada satı lan video oynatı cılardan bu sı kış
tırma
yollarınıkullananlara örnek bulun ve hangi yolun daha çok kullanıldığ
ınıöğ renin.

İlk önce Japonya’da ve ardı ndan ABD’de baş layan yüksek tanı
mlamalı/yoğunluklu
(HD-High Definition) TV yayı nlarıyla birlikte yüksek çözünürlükte kayı
t yapan video
kameralar geliş tirilmiş
tir. Standard bir VGA kalitesinde video görüntüsü 640 sütun ve 480
satırdan oluş urken HD teknolojisiyle bu oran 1080i formatıiçin 1920X1440 değ erine
çıkartılmıştır. HD kayı t yapan video kameralar HDV kasetler kullanır.

Şekil 1.39: HD video kamera (arka görünüş

)

Şekil 1.38: HD video kamera

Dijital kameraları n yaş

adığıen büyük sorun uzun süreli yüksek kaliteli film kaydı
yapmada yaş anılan sorundur. Bunun nedeni kullanılan kayı t medyasının sı
nı rlıkapasitede
oluşudur. DVD çözünürlüğ ünde MPEG-2 sayısal video sı ş
kı tırma formatında 21 saate kadar
kayıt yapabilen ve kayı t medyasıolarak HDD (Hard Disk Drive) kullanan video kameralar
geliştirilmiş tir. HDD kapasitesinin yükseltilmesiyle birlikte kayı t süresi de
yükseltilebilmektedir. Bu tür kameralarla çok yüksek çözünürlüklü (HD standardı nda) video
çekimi yapabilmek te mümkündür. Şekil 1.40’da 30GB kapasiteli ve maksimum video
boyutu 2016X1512 piksel olan bir video oynatı cıgösterilmiştir.

Şekil 1.41: HDD video kamera (arka görünüş

)

Şekil 1.40: HDD video kamera

Şekil 1.42’de dijital video kameranın (camcorder) genel yapı sıgösterilmiştir. Dijital
kameraları n yapısıyla paralellik göstermekte olup en büyük farklarıyüksek kaliteli ve uzun
süreli video çekimi yapabilmeleridir. Bunun nedeni yapı larında kullanı
lan genişölçek

24
entegreli (LSI-Large Scale Integrated) sayı sal resim iş lemcisinin (DIGIC DV) dijital
kameralarda kullanı
lan resim iş
lemcisinden daha kuvvetli olmasıdır.

Şekil 1.42: Dijital video oynatı

cısı
nın yapı
sı

Genel bir video kamera cihazıiki temel bölümden oluş

ur:

- Kamera Bölümü: Bu bölüm CCD’yi, mercekleri, yakı

nlaş
ma (zoom) motorları
nı,
odaklamayıve diyaframı
(aperture) içerir.

- Video Kayı t Bölümü: Bu bölüm CCD yoluyla elde edilen bilginin analog-dijital
dönüş türücüler yoluyla sayısala çevrilmesinden sonra kayıt ortamı
na yazı
lmasını
sağlar (Analog video kameralarda ADC iş lemi yoktur. Bilgi manyetik kaset
bandlarına analog olarak kaydedilir).

Kayıt ortamıolarak HDD, HDV, DVD, MiniDV, Dijital 8 sayı sal kayıt ortamları
nı
kullanan video oynatı
cı ndan farklıolarak CF (Compact Flash) Microdrive, SD (Secure
ları
Digital), Memory Stick gibi flaş bellek kartları na video kaydıyapan kameralar
üretilmektedir.

1.2.2. Çalı
şma İ
lkesi

Dijital kameralarda ve analog video

kameralarda olduğ u gibi dijital video kameralarda da
mercek düzeneğinden geçen ı şık küçük bir yarı
iletken resim algı layıcısı olan CCD üzerine
gönderilir. Çok yüksek çözünürlüklü modern video
kameralarda bir CCD üzerinde 3 milyonun üzerinde
fotohücresi (ış
ığa duyarlıdiyot) bulunur.

Şekil 1.43: CCD ve mercek

25
 Her bir fotohücresinin ışığın ş ü ve daha parlak ı
iddetini ölçtüğ şı
ğın daha yüksek
elektrik yüküyle temsil edildiğ
i dijital kameralar bölümünde anlatı lmıştı
. Mercek düzeneği,
CCD’nin çalı şmasıve daha pek çok fiziksel donanı m dijital kameralarda olduğu gibidir.
Ancak dijital video kameralarda kayı t ortamıolarak kaset bant, DVD ya da hard disk
kullanı lı
r.

Dijital video görüntüsünün kaydedilmesinde izlenen iki yol vardı r; bunlardan biri
analog televizyonlarda kullanı lan tarama sistemine uygun geçmeli (interlaced) kayıt tekniği,
diğeriyse yeni nesil dijital kameralarda kullanı lan tam kayı
t tekniğidir (Ayrıntı
lıbilgi için
‘Monitörler’ modülüne baş vurun).

Geçmeli analog video görüntüsünde tam bir çerçeve (resim) ikiye bölünmektedir.
Önce tam görünümlü birinci yarı
m çerçeve ekrana yazdı
rılı
r, ardından ikinci yarı
m çerçeve
ekrana yazı lı
r. Tam görünümlü iki yarı
m çerçeve ekrana yazı ğı
ldı nda tam resim ortaya
çıkmışolur.

İlk nesil dijital video kaydedicilerde geçmiş e uyum sağlamak amacı yla geçmeli tarama
ilkesine uygun kayı t tekniği korunmuş tur. Böylece televizyonun video giriş ine bağlanan bir
video kameranı n dönüş türme işlemi yapması na gerek kalmamı ştı
r. Ancak video kameraları n
performansları nın ve teknolojilerinin ilerlemesiyle birlikte geçmeli kayı t tekniğinden
vazgeçilmiş tir. Böylece her bir çerçeve tek seferde kaydedilmektedir. Televizyonun analog
video giriş ine bağ lanan böyle bir kameranı n görüntüsünü izleyebilmek için tam çerçevelerin
ikiye ayrış tı
rılmasıgerekir.

Şekil 1.44-1.49’da dijital video kaydedicisinin çalı

şma ilkesi gösterilmiş
tir.

Şekil 1.45: Titremeye duyarlıgörüntü

Şekil 1.44: Kameranı
n mercek düzeneği dengeleme sistemi

Şekil 1.46: Merceklerden geçen ı

şı
ğın CCD
yüzeyine çarpması
Şekil 1.47: CCD’den gelen video sinyalini ve
mikrofondan gelen ses sinyalini işleyen
elektronik kontrol kartı

26
 Şekil 1.49: Kaset teknolojisini kullanan kayı
t
ortamı

Şekil 1.48: Verilerin elektronik kontrol

kartından kayı t ortamı na aktarılması

1.2.3. Aksesuarları

Dijital kameralarda kullanılan aksesuarların pek çoğu dijital video kameralarda da

kullanır. İ
lı çinde sigara yakısıadaptörü, farklıpriz adaptörleri, ş
cı ı
arj aleti ve taşyı
cıçantanı
n
olduğu bir aksesuar takımıŞekil 1.50’de gösterilmiş
tir.

Şekil 1.50: Aksesuar takı

mı

Video kameraları n bataryalarıgenellikle daha uzun ömürlü olacak ş ekilde üretilirler.

Bu nedenle dijital kameralarda kullanı lanlardan biraz daha büyük bataryalarıvardı r. Ayrıca
harici mikrofon takılabilme özellikleri sayesinde daha güçlü ses kaydıyapabilirler.

27
 Şekil 1.51: (A) Video kamera LiIon bataryası
, (B)
Mikrofon

Şekil 1.52: Bataryanın video

kameraya takı lması

Dijital video kameralar ve dijital

kameraları n altında tripot bağlanabilmesi için
yuva bulunmaktadı r. Daha uzun süreli kayı t
işlemi gerçekleş tirebilmek amacı yla buraya
takılabilen bataryalar geliş tirilmiştir. Kameranı
n
DCin giriş i kullanı larak daha uzun süreli ve
taşınabilir güç desteği sağ lanmı şolur.
Şekil 1.53: Destek bataryası

1.2.4. Teknik Özellikleri

Dijital kameraları n sahip olduklarıteknik özelliklerin büyük çoğ

unluğ
u dijital video
kameralarda da bulunur.

CCD ya da CMOS performansı , aydınlatma özelliğ i, dijital/analog girişve çı ş

kı
desteği (video, ses ve DV giriş /çı ş
kıı
), kablosuz iletiş
im, uzaktan kontrol edilebilme, flaş
bellek desteği, kayıt teknolojisi, zoom özelliği, video kayıt çözünürlüğ ü, fotoğraf çekme
çözünürlüğ ü… önemli özelliklerdendir.

Camcorder olarak adlandı rı

lan video kameraların en önemli özelliklerinden biri lens
düzeneğ inin yapı
sıdır. Bir kamerayla açı k ve berrak bir görüntü alabilmek için lens
düzeneğ ı
inin odağnın iyi ayarlanmasıgerekir. Hareket halindeki bir kamerayla odaklama
yapabilmek zordur. Bu nedenle video kameralarda otomatik odaklama (autofocus) düzeneğ i
bulunur.

Otomatik odaklama kı zılaltı(infrared) sinyalle nesnelerin mesafesinin ölçülmesiyle

yapı lı
r. Kızı laltısinyal çerçevenin ortası ndaki nesneye çarpar ve video kamerada yer alan bir
algılayı cı
ya geri döner. Mikroiş lemci kı zılaltıı
şığın ne kadar sürede geldiğ ini hesaplar. Bu
süre ışık hızı yla çarpılır ve gidişdönüşdolayı sı
yla ikiye bölünür. Böylece nesnenin mesafesi
hesaplanı r ve lens düzeneğ ini hareket ettiren küçük bir motor yardı mıyla odaklama iş lemi
gerçekleş tirilir.

28
 Camcorder video kameraları n bir diğ er önemli özellikleri ı şık şiddetinin farklı
seviyeleri için kendilerini otomatik olarak ayarlayabilmel eridir. Camcorder CCD üzerindeki
fotohücrelerin yüklerini izler ve kameranı n iris’ini ayarlayarak lensin içinden daha fazla ya
da daha az ı şık geçmesini sağlar. Camcorder içindeki bilgisayar olarak nitelendirilebilecek
elektronik devre yardı mı yla her zaman en iyi kontrast (karanlı k ve ışık arasındaki denge)
oranıayarlanı r. Böylece resimler çok karanlık ya da çok aydı nlık gözükmez.

Kameraların bir diğer özelliği de NTSC ve PAL yayı n türünde video çıkışına ya da
video kaydı na sahip olup olmadı klarıdı
r. Özellikle eski televizyonlarda yalnızca PAL ya da
yalnı zca NTSC yayı n desteği bulunurdu. NTSC Kuzey Amerika ve Japonya’da kullanı lan bir
televizyon yayın standardıolup, PAL Avrupa ve Türkiye’de kullanı lan yayın standardıdır.
Hem DVD hem de VCD kalitesindeki PAL yayı nın satı r sayısıNTSC yayı na göre daha
fazladır. Artı
k yeni nesil televizyonları n ve kameraları n hepsi her iki yayı na da destek
vermektedir. PAL destekli eski televizyon sahiplerinin kamera görüntüsünü televizyona
aktarmalarıiçin video çıkıştürü PAL’a ayarlanmalı dır.

Araş tırma Ödevi: Arı zalıbir video kamera temin etmeye çalı şın. İ
çindeki zoom
düzeneğ ini, lens düzeneğ ini, mercekleri hareket ettiren motor aksamı nıve elektronik devre
kartınısökerek sı nıf içinde arkadaşları
nı za gösterin. Her bir parçayıetiketleyerek isimlerini
ve özelliklerini üzerlerine yazın.

1.3. Hafı
za Kartları
Dijital kamera ve video kameralarda fotoğ
raf ve görüntü kaydıgerçekleştirmek üzere
taşı
nmasıkolay ve pek çok dijital cihazla uyumlu hafı za kartlarıkullanı
lı
r. Bu modülde
hafı
za kartları
ndan MMC, SD, CF ve Stcik Memory anlatı lacaktı
r.

1.3.1. MMC
Siemens ve SanDisk tarafı
ndan 1997 yılı
nda piyasaya tanıtı şbir flaşbellek kartı
lmı dır.
Toshiba’nı n NAND tabanlıflaşbellek yapı sında üretilmiş
tir ve daha eski bir teknoloji olan
Intel’in NOR tabanlıflaşbellek yapı
sınıkullanan CF’ten daha küçüktür.

Şekil 1.54: Solda MMC kart, sağda RS-MMC kart ve uygunlaş

tırı
cı

İ
lk nesil MMC (MultiMedia Card) kartlar 24 mm geniş
liğinde 32 mm yüksekliğ
inde
üretilmiştir. 2004 yı
lı
nda kullanı lanan RS (Reduced Size – İ
lmaya baş ndirgenmişBoyutlu)

29
MMC kartlar 24 mm geniş liğ
inde 16 mm yüksekliğinde üretilmektedir. Uygun adaptör
(uygunlaştırıcı) kullanı
mıyla birlikte RS-MMC kartlar eski MMC uyumlu cihazlarda
kullanı
labilir.

MMC kartlar ilk olarak 1 bitlik seri iletiş tirecek ş

im gerçekleş ekilde üretilmiş
lerdir.
Fakat daha yeni sürümleri 4 ve hatta 8 bitlik bilgiyi aynıanda gönderecek ş ekilde
ş
tasarlanmıtı
r.

MMC kartlar cep telefonları nda ve pek

çok dijital kamerada yaygın olarak
kullanılmaktadı r. MMC kartı n en önemli özelliğ i
kendisinden sonra geliş tirilen SD kartı n
kullanı ğ
ldı ıcihazlarda da kullanı labilmesidir.
Modern bilgisayarlar genellikle MMC kartlarıda
okuyabilen SD kart yuvası na sahiptir. Şekil
1.54’te bir MMC kartı n SD okuma yuvası na
Şekil 1.55: MMC kartı n bilgisayar sahip dizüstü bilgisayara takılmasıgösterilmiş tir.
üzerindeki kart okuyucu yuvaya
takı
lması

MMC standardı nın açık bir standard (Open Standard) olmasınedeniyle pek çok firma
bu standard üzerinde değ iş
iklikler yapmı şlardı
r. Nokia ve Siemens firmaları
nın RS-MMC’yi
geliştirmelerinden sonra MMCplus ismiyle bilinen MMC4 standardıve MMCmobile ismiyle
bilinen RC-MMC4 standardlarıpiyasaya sürülmüş tür.

1.3.2. SD
SanDisk, Toshiba ve Panasonic firmaları nın ortak karar
vermesi sonucu 1999 yı nda SD (Secure Digital) kart ortaya
lı
çıkartılmıştı
r. SD kart bir flaşbellek kartıtürü olup dijital
kameralar, avuç içi bilgisayarlar ve cep telefonlarıgibi
portatif cihazlarda kullanı
lan belleklerdir. Fiziksel boyutları
MMC kartlarla aynı dır. Genellikle MMC kartlardan biraz
daha kalı ndır.

SD kartlar farklıhı
zlarda üretilmekte olup hı
z değerleri
CD-ROM sürücülerde olduğ u gibi X harfiyle belirtilir ve
Şekil 1.56: SD kart
1X=150kB/s’dir.

SD 1.01 versiyonu en fazla 66X (10MB/s) ve SD 1.1

versiyonu en fazla 133X (20MB/s) hı
za sahiptir.

Bu yüksek hı z değerlerine sahip SD kartlar özellikle video kayı

t ortamıolarak flaş
bellek kullanan video kameralar için üretilmiş tir. SD ve MMC kartları n eski ve yeni nesil
bilgisayarlarda kullanılabilmesi için USB, FireWire ve paralel port üzerinden bağ lanabilen

30
dönüş türücüler üretilmiş tir. Hatta SD kartları
n floppy disket sürücüleri üzerinden
kullanılabilmesi için FlashPath uygunlaş
tı
rı
cı
sıgeliştirilmiş
tir.

ağı
SD kartlarda yazma korumasıanahtarıbulunur. Anahtar konumu aş da olduğ
u
zaman yazma korumasıetkindir.

SD/MMC kartlar yapı ları

nda kullanı
lan 28 bitlik LBA adreslemesi dolayı
sı
yla en fazla
128 GB kapasitesinde üretilebilirler.

4 hatlıseri iletiş
im kullanılı
r (saat darbesi, seri giriş
, seri çı
kışve yonga seçici). SD
kartın ‘Secure’ (Güvenlik) kelimesi yapı sına eklenen bir ş ifreleme donanımıyla ilgilidir.
Dijital müzik paylaş ı
mında kullanı cıları
n “Dijital Haklar Yönetimine” uygun hareket
etmelerini sağlamak için böyle bir yapı oluşturulmuş tur.

SD kartlarda SPI mod (eşzamanlıseri girişve seri çış

kı), bir bit SD mod (ayrı
komut
ve veri kanalları) ve dört bit SD mod (dört bitlik paralel iletim) iletim standardları
desteklenir.

1.3.3. CF

SD kartlardan biraz daha büyük 50 pinlik flaşbellek türüdür. Fiziksel olarak iki türü
vardı
r (Form faktörü).

CF-I : 36.4 X 42.8 X 3.3 mm

CF-II : 36.4 X 42.8 X 5.0 mm

Bazıdijital SLR makineler her ikisini de

Şekil 1.57: CF kartlar
destekler. CF-I arayüzü 70mA’lik akı m
çekebilirken CF-II arayüzü 500mA’e kadar akı m
çekebilir. CF kartlarda da hı z X olarak gösterilir.
80X hı zı nda CF kartlarıvardı r. Ancak hı zı
etkileyen üç önemli unsur vardı r. Birincisi kartın
en yüksek yazma hı zı, ikincisi dijital kameranı n
en yüksek yazma hı zıve üçüncüsü kardı n
onboard denetleyicisiyle dijital kameranı n
yazılımı arasındaki uyumdur.

31
 İlk zamanlarda CF kartlar performans ve
fiyat açısından SD kartlara göre çok daha
üstündü. Ancak günümüzde önemli bir fark
kalmamı ştır. 16 bitlik veri aktarı
m yoluna sahip
olmasına karş ın uygulamada SD kartla CF kartı
arasında önemli bir fark yoktur.

CF kartların bazıdijital kamera üreticileri

tarafından desteklenen WA (Write Acceleration
– Yazma Hı zlandı rması
) türü vardı r. Bu türü
destekleyen kameralarda bir miktar daha hı z
ş
artı ısağlanmı ştı
r.
Şekil 1.58: PCMCI CF uygunlaş
tırı
cı
kartı
Şekil 1.57’de dizüstü bilgisayarları
n
PCMCI yuvaları nda kullanı lan CF kart
uygunlaş
tırı
cı
sıgösterilmiş
tir.

1.3.4. Memory Stick

1998 yı lı
nda Sony firmasıtarafından piyasaya sürülmüşbir flaşbellek türüdür.
Memory Stick Pro, Memory Stick Duo ve Memory Stick Micro türleri vardı
r.

İlk nesil Memory Stick kartlarda 128 MB’lı k bellek sı

nırıvarken Memory Stick Pro
kartıyla bu sı nır 32 GB değ erine çı kartı
lmıştır. Sony firması nın ürettiği dijital kameralar,
dizüstü bilgisayarlar, PDA’lar, cep telefonları , dijital müzik oynatıcı
larıve PlayStation oyun
konsolları nda kullanılan bir karttır. SanDisk ve Lexar firmalarıda bu kartı n üretim lisansına
sahiptir.

32

Şekil 1.59: Solda Memory Stick Duo kartıve
adaptörü, sağda ise Memory Stick kartıgösterilmiş
tir
Eski Memory Stick kartlar yeni
MS sürücülerinde kullanı labilirken,
Memory Stick Pro ve Memory Stick
Pro Duo eski sürücülerde çalı şamaz.
Memory Stick kartları n dizüstü
bilgisayarlar için PCMCI okuyucusu
ve hatta 3.5” floppy sürücülerde
çalışabilmesi için uygun okuyucusu
bulunmaktadı r.

Memory Stick Duo kartı , Sony

tarafından cep kameralarıgibi daha
küçük dijital cihazlarda daha küçük
boyutlu bir flaşbellek kartıkullanma
ihtiyacından dolayı üretilmiş tir.
Ayrı ca uygun bir adaptör yardı mı yla
Duo kartları n daha büyüklerini
kullanan diğ er dijital makinelerde de
rahatlıkla kullanı labilir. SanDisk
firması yla birlikte Sony, Duo kartı n
dörtte biri büyüklüğ ünde (15 X 12.5
X 1.2 mm) Memory Stick Micro
Şekil 1.60: CF ve MS destekli bir dijital kamera türünü piyasaya sürmüş tür. Bu
kartından kuramsal kapasitesi 32 GB
kadardı r. Tablo 1.2’de MS kartları n
karş ı
laş tı
rmalarıyapı lmış tı
r.

Tablo 1.2: Memory Stick kartları

n farkları

Aktarı m Hı zları
Standard En yüksek yazma hızı: 14.4Mbit/s (1.8MB/s)
En yüksek okuma hızı : 19.6Mbit/s (2.5MB/s)
Pro/Pro Duo Aktarı
m: 160Mbit/s (20MB/s)
En küçük yazma hızı: 15Mbit/s
En yüksek yazma hızı: 80Mbit/s (Yüksek Hı zlıPro Duo)
Micro (M2) Aktarı
m: 160Mbit/s
Fiziksel Büyüklükleri (Form Factor)
Standard ve Pro 50mm X 21.5mm X 2.8mm
Duo 31mm X 20mm X 1.6mm
Mikro 15mm X 12.5mm X 1.2mm

33
UYGULAMA
UYGULAMAFAALİYETİ
FAALİ
YETİ

İ
şlem Basamakları Öneriler
 USB destekli dijital kameranı n kapalı
olduğ una emin olunuz.
 Dijital kameraya uygun flaşbellek kartı
nı  Bu işlem için cihaz ğı
kitapçı na
ve bataryayıyuvası na takı
nız. baş
vurunuz.
 Cihazıaçı nız ve örnek çekim yapı
nız.

 Dijital kameranı n USB kablosunun

dikdörtgen ş eklindeki geniş ucunu
bilgisayarınıza, daha küçük olan diğer
ucunu kameranı zın dijital giriş ine
bağlayı nı
z.
 Dijital kameranı n çekim ayarıanahtarı nı  Bilgisayarı nıza yeni bir cihazı n
görüntü gösterim konumuna alı nı
z. takıldığınıbelirten donanı m bulundu
uyarı sıekrana gelir.
 Cihazla birlikte gelen kurulum CD’sini  Kurulum iş lemine devam edin ve
bilgisayarınıza takı nız. dosyaları n alı nacağ ıyer olarak CD
sürücünüzü gösterin.
 Not: Internetten donanı mla ilgili daha
yeni sürücüleri almı ş
sanı z ilgili sürücü
dosyaları nın olduğu yeri de
seçebilirsiniz.
 Kurulum iş lemini ilgili donanımı  Böyle bir durumda donanı mla birlikte
bilgisayara bağ lamadan önce de gelen yazı lımı yükleyin. Yükleme
yapabilirsiniz. işlemi bittikten sonra donanı mı
bilgisayara bağ layabilirsiniz.
 Dijital kameradaki görüntüleri, çekim
anahtarı görüntü oynatı m
modundayken alabilirsiniz. Cihaz,
işletim sisteminin donanı m aygı tları
penceresinde taş ınabilir bellek olarak
gözükecektir.

34
ÖLÇME VE DEĞERLENDİ
RME
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Bu bölümde 1 nolu öğ renme faaliyetinde anlatı lan konular hakkı

nda bilginizi ve
yeteneğinizi ölçmek amacı yla çoktan seçmeli sorular sorulacak ve uygulamalıtest
yapılacaktı
r. Maddeleri duyarlı
lıkla yanı
tlamanız önerilir.

A. ÖLÇME TESTİ

1. DIGIC için aş ağıda söylenenlerden hangisi yanlı ştır?

A) Bir çeş it mikroişlemcidir.
B) Dijital görüntüleme iş lemcisidir.
C) Sayı sala çevrilen resim bilgisi üzerinde her türlü işlem DIGIC tarafı
ndan yapı
lı
r.
D) Dijital kameraları n çözünürlüğünü belirleyen önemli bir parçadı r.

2. Dijital kamerayla alı

nmı ş1024 X 768 çözünürlüğünde bir fotoğrafı
n kayı
t boyutu
aş
ağ ı
daki değerlerden hangisi olamaz?
A) 2,5MB
B) 3,5MB
C) 200KB
D) 1MB

3. Dijital kamerayla çekilmişbir görüntünün geçmeli tarama tekniğ ini kullanan

televizyon üzerinden seyredilebilmesi için hangi veri aktarı
m arayüzü kullanı lı
r?
A) USB
B) FireWire
C) Analog video/audio
D) Bluetooth

4. Aşağıdakilerden hangisi dijital kayı

t ortamıdeğildir?
A) Hi8
B) MiniDV
C) HDV
D) HDD

5. PictBridge özelliği nedir?

A) Dijital kameraları n birbirleriyle kablosuz iletiş
im kurmaları
nı sağlayan bir standart.
B) Dijital kameraların uyumlu yazı cılardan baskıalmalarınısağlayan bir standardt
C) Genişaçı lıobjektif desteği.
D) Dock Station bağ lantıözelliği.

35
6. Dock Station nedir?
A) Dijital kameraların bilgisayara bağ lantıları
nısağlamak için geliştirilmişbir bağlantı
arayüzüdür.
B) Dijital kameralardan yazı cıya veri aktarmak için geliş
tirilmişbir bağ lantı
arayüzüdür.
C) Kablosuz veri aktarı mıiçin geliştirişmişbir standarttı
r.
D) Veri aktarılmak istenen her durumda kablo kullanı m sıkıntı
sınıkaldı rmak için
geliş
tirilmişbir bağlantıistasyonudur.

7. Flaşbellek kartları
nın birim veri aktarı
m hı
zlarıneyle gösterilir?
A) 1X = 150KB/s
B) 1X = 1MBit/s
C) 1X = 150KBit/s
D) 1X = 1MB/s

8. Aş ağıdaki kayıt türlerinden hangisi dijital video kameralarda kullanı

lan bir video kayı
t
türü değildir?
A) MPEG-2
B) AVI
C) MPEG-1
D) JPEG

9. Aşağ ı
daki parçalardan hangisi analog film video ve dijital video kameraları
n ortak
parçaları
ndan değ ildir?
A) CCD
B) Lens
C) FlaşBellek
D) Renk filtresi

10. Aşağıdaki özelliklerden hangisi yeni nesil dijital video kameralarda bulunmaz?
A) Titremeden kaynaklanan mercek kayması sorununu azaltan görüntü dengeleyici.
B) Geçmeli taramayla kayı t tekniğ
i.
C) Dijital görüntü iş
lemcisi.
D) Analog video ya da dijital video çı
kışı.

DEĞERLENDİ
RME
Ölçme sorularının çoğ unu doğ ru yanı şve eksiklerinizi gözden geçirmiş
tlamı seniz bir
sonraki öğrenme faaliyetine geçebilirsiniz.

36
 ÖĞRENME FAALİ
YETİ
–2

ÖĞRENME FAALİ
YETİ
-2
AMAÇ
Bu öğrenme faaliyetinde görüntü taramasıyapan tarayı cılarıve barkod okuyucuları
öğreneceksiniz. Tarama iş lemi yaparak görüntüyü sı kış
tı
rılmışresim formatı na çeviren ve
çeşitli özel iş aretleri tarayarak sayı sal kodlara dönüş üm yapan cihazlarda farklı
algılayıcı
ları
n kullanı ğ
ldıını ve bu cihazların kurulumları
nın nasıl yapı
ldığı
nıöğ reneceksiniz.

ARAŞ
TIRMA
Tarayı cı
larda kullanı
lan farklıalgı
layıcı
lar (lazer, optik, kamera, CCD vb.) hakkı nda
temel düzeyde bilgi edinip hangi teknolojinin hangi ş artlarda daha kullanı şlıolduğ unu,
birbirlerine göre üstün ve eksik yanları nı
, piyasada kullanı lan ve flatbed olarak bilinen
tarayıcılarda hangi ne tür bir tarama cihazı nın kullanı ldığınıaraş tırı
nız ve sonuçları
raporlayı nız.

2. TARAYICILAR
2.1. Tarayı
cı
lar
Tarayı cılar içlerindeki özel düzenek yardı mıyla herhangi bir nesneyi optik olarak
tarayan, taranan bilgiyi sayı sal bilgiye çeviren ve yazı lı
m aracı ğ
lııyla elde edilen sayısal
bilgiyi sı kıştı
rılmı şresim türü olan JPEG ya da baş ka bir türe çeviren cihazlardı r.
Tarayı cıların bir önemli özelliğ i de OCR (Optical Character Recognition) denen yazı lım
tekniğ iyle karakterlerin de taranı p bir metin dosyasıolarak kaydedilmesini sağlamaktı r.

2.1.1. Yapı
sıve Çeş
itleri

Günlük yaş amda defter sayfaları

nın taratı
lması, kitap sayfaları
nın bilgisayar ortamı
na
aktarılması
, eski resim albümlerinde yer alan resimlerin taratılmasıvb. pek çok uygulaması
vardır.

Şekil 2.1: Çeş

itli düzyatak (flatbed) tarayı
cılar

Tarayı
cı ı
lar genel olarak dört farklıtürde karşmı
za çı
kar:

37
 Düzyataklı(Flatbed) Tarayı cılar: Taş ı
yı cı
düzenek yardı mı yla okuma kafası nın hareket
ettirildiğ i ve taranan nesnenin sabit bir yatak üzerine
yerleş tirildiği tarayı cıtürüdür. En yaygı n kullanılan
tarayı cıtürü olmasınedeniyle modülde bu tür
tarayı cılar anlatı lacaktı
r.

Yaprak beslemeli (Sheet-fed) Tarayı cılar:

Okuma kafası durağandı r ve taranacak sayfa
besleme yuvasına verilir. Sayfa hareket ettirilerek
tarama iş
lemi gerçekleştirilir. Bu durum yazıcıların
çalış
ma yapısı
na benzetilebilir.

Elle tutulan (Handheld) Tarayı cılar: Bu

tarayıcılarda taranan nesne sabit kalmakla birlikte
okuma kafasıtaş ıyı cıbir düzenek tarafı ndan değ il
elle hareket ettirilir. Tarama sırasında elin düzgün
Şekil 2.2: Flatbed tarayı
cı hareket et memesi nedeniyle tarama kalitesi
düş üktür, ancak hızlı tarama işleminin
gerçekleş tirilmesi istenen durumlar için uygundur.

Tambur (Drum) Tarayı cılar: Muazzam boyutlarda ayrı ntı

nı
n elde edilmesi istenen
yayı n endüstrisi gibi alanlarda kullanı lan ve Photomultiplier Tube (PT) denen bir
teknolojiye sahip tarayı cı
lardır. Taranacak doküman cam bir silindir üzerine yerleş tirilir.
Silindirin ortasında nesneden yansı yan ı
şığıüç ayrıhuzmeye bölen ve her bir huzmeyi ayrı
bir renk filtresine gönderen algı layıcıvardır. Her bir filtre çı
kışı
nda ı
şık elektrik sinyaline
çevrilir.

Şekil 2.3’te düzyataklıbir tarayıcının genel yapısıgösterilmiş

tir. En önemli öğeleri
tarama yüzeyini aydı nlatan fleuresan lamba, tarama yüzeyinden yansı yan ışığıCCD
algılayıcıya yansı tan optik (ayna-mercek düzeneğ i) düzenek, CCD’nin çevirdiğ i elektrik
sinyalini sayı sal bilgiye çeviren mikroişlemci ve okuma kafası nı(taş ı
yıcı ı
) taşyan kolu
hareket ettiren adı m motorudur.

Şekil 2.3: Düzyataklıtarayı

cını
n yapı
sı

38
 Bu öğ
elere ek olarak aş
ağı
daki malzemeler düzyatak tarayı
cı
ları
n yapı
sı
nda bulunur:

 Veri iletişim arayüzü

 Besleme katı
 Dengeleş tirici kol
 Kontrol devresi

Şekil 2.4: Tarayı

cını
n iç görüntüsü. Solda Elektronik kartıve adımotoru, sağda okuma
kafası nıtaşıyan kol ve kayı
ş

Şekil 2.5: Bağlantıarayüzü olarak USB kullanan bir tarayı

cı
nın bilgisayara bağlantı
sı

Dijital kameralarda olduğ

u gibi tarayı
cı
larda optik düzeneği ve ış
ığıelektriğe çeviren
bir algı
layı cı/dönüştürücü bulunur. Düzyatak tarayı cılarda en sı k tercih edilen ı şık
39
algı
layı sıCCD’dir. Şekil 2.6’da optik düzeneğin ı
cı şı
ğıCCD yüzeyine nası
l yansı ğ
ttıı
resmedilmiş
tir.

Şekil 2.6: Iş
ığı
n tarama kafasıiçinde hareketi ve CCD’ye ulaş
ması

2.1.2. Çalı
şma İ
lkesi

İ
lk zamanlarda tarayı cı
lar kendilerine özel yazı lımlar yardı mıyla taranan nesneyi
dosyaya çevirirdi. Bu durum tarayı cını
n baş ka bir bilgisayara bağ lanmasıdurumunda aynı
yazılımın ilgili bilgisayara da kurulmasınıgerektirirdi. Ayrı ca her firma kendine göre resim
düzenleme yazı lımıgeliş tirdiğinden bu durum kullanı cılar açısından can sı kıcıbir sorun
oluşturmaktaydı .

Üreticiler arasındaki bu farklı ğ

lııgidermek, bilgisayarlarda kullanı lan popüler resim
işleme yazı lı
mlarıyardı mıyla da taranan bilgilerin dosyaya çevrilmesini sağ lamak ve tarayıcı
ile bilgisayar arası nda ortak bir iletiş im standardıkurmak amacı yla TWAIN diye
adlandırılan bir standart geliş tirilmiş tir. TWAIN destekli bir tarayı cı yıbilgisayarı nı
za
kurduktan sonra TWAIN desteğ ine sahip resim iş leme yazı
lımlarıyla (Photoshop, Paint Shop
Pro vb.) tarama işlemini başlatabilirsiniz.

Düzyatak bir tarayıcıda tarama iş

lemini gerçekleş
tirmek için taranacak belge
tarayı
cını
n cam yüzeyine yerleş
tirilir.

Şekil 2.7: Tarayı cı

ya belgenin
yerleştirilmesi Şekil 2.8: Tarama işleminin TWAIN destekli bir
yazı
lım üzerinden baş
latı
lması

TWAIN destekli bir resim işleme yazı

lı
mıüzerinden ya da tarayı
cı
nın kendi özel
yazı
lı
mıüzerinden tarama iş
lemi baş
latı
lı
r.

40
 Şekil 2.10: Üzerinde fleuresan lambanı
n, yansıtıcı
aynaları n, optik merceğin ve CCD’nin yer aldığı
taşı
yıcı
Şekil 2.9: Tarayıcıyazılı
mının TWAIN
destekli bir resim iş
leme yazılı
mı
üzerinden çağrılması

Şekil 2.11: Yansıtı

cıaynalarla ı
şı
ğın lens
üzerine odaklanması

Şekil 2.12: Taş

ıyıcı
nın destekleyici kol
üzerinde hareket etmesi

Rengin elde edilmesinde farklıyöntem kullanı lı

r. Yöntemlerden birinde tarayı cıher
bir noktayıüç geçiş te tarar. Her geçişlesin ve CCD’nin arasında yer alan farklıbir renk
filtresi kullanı
r. Üç geçişde tamamlandı ğ ı
nda tarayı
cıyazı lı
mıüç resmi de birleştirir ve tek
resim elde edilir.

Diğ er bir yöntemde, lens yardı mı yla resmin daha küçük üç kopyasıalı nır. Her bir
resim renk filtresi içinden geçer (kı rmı zı, yeşil ya da maviden biri) ve tarayı
cıCCD’den
gelen üç ayrıparçayıda birleş tirir. Bu tarama işlemi tek geçiş
te gerçekleş
ir.

Diğ er bir resim algılama teknolojisi CIS (Contact Image Sensor)’dı r. CIS sistemiyle
CCD, aynalar, filtreler, lamba ve mercek düzeneğ i ortadan kaldı rı
lmı şonun yerine kı rmı zı,
yeş il ve mavi renklerde ı şı
k yayan diyot (LED) satı rlarıgetirilmiş tir. Tarama alanı nın
geniş liğ i boyunca yayı lmış300-600 kadar resim algı layıcısıvardı r. Tarama iş lemi
baş latı ldığında beyaz ı şığ ı
n elde edilmesi için aynıanda bir satı r boyunca dizilmişkı rmı zı,
yeş il ve mavi LEDler yakı lı
r. Parlatı
lan resim algı layıcılar tarafı ndan yakalanı r. CIS
tarayı cılar daha ucuz, hafif ve ince olmakla birlikte CCD tarayı cıların kalitesini veremez.

41
2.1.3. Teknik Özellikleri
Tarayı cıların en önemli teknik özelliğ i
sahip olduklarıçözünürlüktür. Çoğ u düzyatak
tarayı cı 300X300dpi (dots per inch)
çözünürlüğ üne sahiptir. Tarayı cıların dpi
değ eri CCD ya da CIS dizisinin tek bir
satırında (x-yönündeki örnekleme oranı )
bulunan algı layıcısayı sı
yla iliş kilidir. Ayrı
ca
taşıyıcı yı hareket ettiren adı m motorun
hassasiyeti de (y-yönündeki örnekleme oranı )
dpi değerini etkiler. Ayrı ca adı m motor
sayesinde okuma kafası nın konumu tahmin
edilebilir. Elektrik kesilip geldiğ inde hareket
kafası rahatlı kla baş langı ç konumuna
getirilebilir.
Araş tırma Ödevi: Adı m motorun
Şekil 2.13: Adı
m motorun hassasiyeti y- teknolojide kullanı mı
yla ilgili farklıörnekler
yönündeki örnekleme değerini belirler bulmaya çalı şı
n. Neden adı m motorun tercih
edildiğ ini araş tırın.
Örneğ in 300X300 dpi çözünürlüğünde ve mektup boyutunda doküman tarayabilme
özelliğine sahip bir tarayıcının CCD’si her bir satı rı
nda 2550 algılayıcıbulundurur. Tek
geçişli bir tarayıcıdaysa algı
layıcısayı
sıbunun üç katı dır (7650). Şekil 2.13’te gösterilen
adım motoru 1 inçin 300’de biri adımda ilerleyebilir.
Bir diğer önemli özellik te keskinliktir. Keskinlik kullanılan optik düzeneğ
in kalitesine
ve kullanı lan ı
şık kaynağ ı
nı n parlaklığına bağlı dır. Parlak bir xenon lamba ve yüksek kalite
lensler daha berrak ve keskin bir görüntü elde edilmesini sağlar.
Bazıtarayı cıların 4800X4800 ya da 9600X9600 dpi çözünürlükte tarama iş lemi
yaptıklarıbelirtilmektedir. Ancak bu kadar yüksek çözünürlüklü tarama gerçek donanı msal
tarama değ eri değildir. Interpolation denen yazı lı
msal bir yöntemle tarama çözünürlüğü
yükseltilir. Bu çözünürlüğe yazı lımsal çözünürlük denir.
Interpolation yöntemiyle CCD tarafı ndan elde edilen resim bilgisinin araları
na
yazılımsal olarak pikseller yerleş tirilir. Örneğin donanımsal çözünürlük 300X300 dpi ve
yazılımsal çözünürlük 600X300dpi ise yazı lım tarafı
ndan her bir CCD algı
layı
cı
sıtarafı
ndan
ı
taranan bir piksele karşlı
k bir piksel eklenir.
Tarayı cı
lardan bahsedilirken kullanı lan bir başka terim de bit derinliğ i (bit-depth) ya
da diğer adı yla renk derinliğidir. Bu terim tarayı cı
nın yeniden üretebileceğ i renk sayısı
nı
belirtir. Her piksel standart gerçek rengin elde edilebilmesi için 24 bitlik renk bilgisine gerek
duyar. Piyasada satı lan bazıtarayıcıları
n 30bit ya da 36bit renk derinliğ ine sahip oldukları
belirtilmektedir.
Tarama iş leminin yapı
lmasıyalnı zca sürecin bir parçasıdır. Diğer bir önemli özellikte
tarayı
cının hangi veri arayüzüyle bilgisayara bağlandı ğıdır. Genel olarak aş ağıdaki bağlantı
arayüzleri kullanılı
r:
42
 Paralel: Paralel port üzerinden yapı lan bu bağlantıen yavaşbağlantıyoludur. Paralel
portlu bir yazı
cıyla paralel portlu bir tarayıcıaynıanda bilgisayara bağ lanabilir. Bunun için
tarayıcıüzerindeki ikinci bir bağ lantınoktasıkullanı lı
r. Yazıcı
yla tarayıcıçift yönlü paralel
port kablosuyla birbirlerine bağ lanır, ardından tarayıcıüzerindeki bilgisayar bağ lantı
noktasından bilgisayara bağ lantıkurulur.

SCSI: Özel SCSI konektörü kullanan tarayı cı lardı

r. SCSI kontrol kartı yla birlikte
gelirler. Ancak bilgisayarı
nı
zda uygun bir SCSI denetleyicisi varsa onu da kullanabilirsiniz.

USB: Bu tarayı cı lar bilgisayarlara bağ

landı klarıanda eğ er güncel bir iş
letim sistemi
kullanıyorsanız hemen tanı nı
rlar. Kullanımlarıkolaydı r. Özel bir donanımsal ayar yapmayı
gerektirmezler. Veri iletim hı zlarıda oldukça iyidir.

FireWire: Genellikle yüksek donanı msal tarama çözünürlüğüne sahip tarayı

cılarda
kullanı
lı
r. Bu bağlantıarayüzüne sahip tarayı
cı
lar USB ve SCSI tarayı
cılardan daha hı
zlıdır.

Şekil 2.15: USB portlu tarayı

cını
n arka paneli
Şekil 2.14: Tarayıcıüzerinde birden
fazla konektör olabilir

NOT: Tarayı cıyazılımlarıtaranan bir nesnenin görüntüsünü resim dosyası na

dönüştürür. Eğer taranan nesnede yazıvarsa ve bu yazı ların bilgisayarda yazıdosyasıolarak
kaydedilmesini istiyorsanız OCR diye adlandı rılan yazılı
mlar kullanmalı sını z. Örneğ
in bir
kitabı
n sayfaları
nıtarayı p bilgisayar ortamına yazıformatı nda aktarabilirsiniz.

2.2. Barkod Tarayı

cı
lar/Okuyucular
Barkod, sayı lar ve harflerin çeş itli geniş
likteki ve uzunluktaki çubuk ve boş lukların bir
araya gelmeleriyle oluş turulan bir kodlama sistemidir. Bir markete girdiğ inizde tüm
ürünlerin üzerinde çeş itli şekillerde çubuklardan oluş an etiketler görmüş sünüzdür. Gerçekte
barkod olarak adlandı rı lan bu kodlamayla ürünlerin üzerinde ne tür ürün oldukları , nereden
geldikleri, fiyatlarıvb. bilgiler tutulmaz. Barkod yalnı zca bilgisayara veri girmenin bir çeş idi
olup belli sayı da karakterden oluş an bir ürün bilgisi içerir. Şekil 2.16’da 12 rakamdan oluş an
barkod

Şekil 2.16: Solda 12 rakamlı

k barkod, sağda 13 rakamlı
k barkod

43
 Özel olarak tasarlanmı ş barkod okuyucusuyla barkod etiketi okutulduğ unda
bilgisayara ilgili sayı
da karakterden oluş an ürün bilgisi girilir. Bilgisayarın bağ
lıolduğ u ana
sunucuya daha önceden girilmişolan bir veritabanı ndan ürün bilgisinin hangi ürüne karş ılı
k
geldiğ ine bakılır. Veritabanına ilgili ürünün tüm bilgileri girilmişolduğ undan bilgiler çıktı
olarak ekrana ya da kağı da aktarı
lır.

Çok farklıbarkod standartlarıolup bunlardan en sı

k kullanılanımarketlerde ürün
denetimini kolaylaş
tı
rmak amacı lan UPC (Universal Product Code) kodudur.
yla kullanı

2.2.1. Yapı
sıve Çalı
şma İ
lkesi

Bilgisayarlar barkodlarıokuyamaz. Barkodun içerdiği bilginin bilgisayar tarafı

ndan
kullanılabilir duruma getirilmesi için barkod kodunun alınmasıve bilgisayarı ı
n anlayacağ
türe dönüş p bilgisayara gönderen cihazlar barkod
türülmesi gerekir. Barkod bilgisini alı
okuyucusu ya da barkod tarayı cısıolarak adlandı
rılı
r.

Bir barkod okuyucusu temel olarak tarayı cı, kod çözücü ve veri aktarı m Kablosu
parçalarından oluş ur. Tarayıcıbarkod işaretlerini (çizgiler ve boş luklar) algı
lar ve bu bilgiyi
kod çözücüye gönderir. Kod çözücü elde ettiğ i iş aret bilgilerini uygun elektriksel çı kışa
çevirir ve bilgisayar diline çevrilmişbilgiyi (çoğunlukla ASCII karakter bilgisi) veri aktarı m
katıyardı mı yla bilgisayara gönderir.

Genel olarak dört tür barkod tarayı

cı
sıvardı
r:

 Kalem türü tarayıcı

lar -
 Lazer barkod tarayı
cılar
 CCD (Charge Coupled Device) tarayı
cı
lar -
 Kamera tabanlıokuyucular

Kalem Türü Barkod Tarayı cı: Çubuk ş eklindedir ve ucunda ı şık kaynağıve ı şık
kaynağ ının yanı na yerleş tirilmişfoto diyot bulunur. Tarayı cı
nı n ucu taranacak barkod
etiketin çizgileri üzerinde yumuş ak hareketlerle gezdirilir. Foto diyot ı şık kaynağ ından
yansı yan ı şığ
ın şiddetini ölçer ve barkod etiketindeki şekillere bağ lıolarak elektrik dalgası
üretir (Şekil 2.17). Barkod tarayı cı
sıüretilen biçimlendirilen elektrik dalgası nıkod çözücüye
gönderir. Kod çözücü dalga ş eklini geleneksel bilgisayar verisine (ASCII kodları na)
dönüş türür.

Şekil 2.17: Kalem türü tarayı cıda kı

rmı zınoktayla
gösterilen ışı
ğın gezdirilmesine göre elektrik
sinyallerinin elde edilmesi

Lazer Barkod Tarayı cı: Kalem türü barkod tarayı cı ş

lar gibi çalıı ı
r. Işk kaynağ ı
olarak lazer kullanılır. İ
çlerinde lazerin uygun şekilde geri yansımasınısağlayacak bir ayna
düzeneğ i vardı
r. Kalem türü barkod tarayı cılarda olduğu gibi yansıyan lazerin şiddeti foto
diyot tarafından algılanır.
44
 Şekil 2.18: Lazer barkod tarayı
cıve PS/2 bağlantı
noktası

CCD Barkod Tarayı cı

: Okuma kafasıüzerinde bir satı r boyunca dizilmişçok sayı da
küçük ışık algı layıcısıbulundurur. Barkod ş ekillerine bağ lıolarak üretilen elektrik dalgaları
kod çözücüye gönderilir. CCD barkod okuyucunun kalem türü ve lazer barkod
okuyuculardan farkıbarkod etiketinden yansı yan ı şığı n parlaklığ ı
nıölçmesidir. Diğ er
tarayı
cılar ise tarayıcını ndan üretilen belirli frekanstaki ı
n kendisi tarafı şığıölçer.

Kamera TabanlıBarkod Okuyucu: Yüksek hı zda fotoğraf çeken bir video kamera
bulundurur. Barkod etiketinin fotoğ rafıçekilir ve sayı sal resim iş leme (Digital Image
Processing) teknikleriyle barkod etiketi çözülür (Trafik polislerinin plaka okuyan cihazları
ya da OGS giş elerinde bulunan kameralar gibi).

Şekil 2.19: Barkod tarayı

cıları
n sanayide kullanı
mı

2.2.2. Teknik Özellikleri

Doğru donanı ma sahip olduğ unuz müddetçe barkod okuyucularıtüm bilgisayar

yazılımlarında kullanabilirsiniz. Barkod okuyucularıçeş
itli arayüzlerle bilgisayara bağlanır.
PS/2 klavye girişini kullanan ya da RS232 ve USB gibi klavye giriş i dışındaki bir başka
portu kullanan bağlantıtürleri vardır.

Doğrudan klavye girişini kullanan barkod tarayı cı ğ

larıbilgiyi klavyenin kullandıı
karakter kodlaması
nda gönderdiği için herhangi bir uygulamada sanki klavye kullanı
yormuş

45
gibi kullanabilirsiniz. Okuma iş ğ
lemini yaptıını
z anda ilgili kod veri girişalanı
na yazı
lı
r ve
enter tuşuna bası lı
yormuşgibi iş
lem sonlandırı
lı
r.

Bu giriştürünü kullanan tarayı cı

ları
n en önemli sorunu tarayıcıüzerinde denetiminizin
olmaması
dı r. Ayrı
ca kursörü veri girişalanıiçinde tutmanız gerekir.

Diğer bağ lantıtürleriyse USB, RS232 ve Macintosh bilgisayarlar için ADB’dir. Bu

bağlantıtürlerinde cihazla birlikte bilgisayara kurulmak üzere iş letim sistemi yazılımıgelir.
Yazı lı
m bilgisayara yüklenir ve cihaz hangi uygulamayla birlikte kullanı lmak isteniyorsa o
yazılıma göre ilgili ayarlama yapı lı
r. Bu tür bağlantı
larda cihaz üzerinde daha fazla denetime
sahip olursunuz. Tablo 2.1’de USB, PS/2 ve ADB bağlantıtürleri gösterilmiş tir.

Tablo 2.1: Barkod tarayı

cılar için farklıbağlantıtürleri ve bilgisayara bağlanmaları
USB Konektörü PS2 Konektörü ADB Konektörü
Klavye çıkış ı
çoklayı cı
sı yardı mı yla
Macintosh
Bu arayüzü kullanan klavyeyle birlikte
bilgisayarlar için kullanı
lan
tarayıcıları
n bağlanmasında kullanılabilir. Cihazı n
ve PC’ler için PS/2 portuna
bilgisayarın kapatılmasına bilgisayar tarafından
karşılık gelen bağlantı
gerek yoktur. algılanmasıiçin bilgisayar
noktası dı
r.
açılmadan önce takı lması
gerekir.

USB Konektörü Sembolü PS2 Konektörü Sembolü ADB Konektörü Sembolü

PC ve Mac için USB

PC için PS/2 bağ
lantı
sı Mac için ADB bağlantı
sı
bağlantı sı

46
UYGULAMA
UYGULAMAFAALİYETİ
FAALİ
YETİ
Paralel Port Tarayı
cını
n Kurulumu

İ
şlem Basamakları Öneriler
 Paralel portlu tarayı cıyıbilgisayarını zın
 Tarayı cı
nı
n beslemesini kesin.
yakı nı
nda düz bir yere yerleş tiriniz.
 Eğ er sistemde paralel port bir yazı cı da
varsa uygun bir kablo yardı mı yla
yazı cı yıtarayıcının üzerinde yer alan
 Tarayı cıyla birlikte gelen paralel port
yazı cı bağlantı noktası na bağlayı n.
kablosunun 25pinlik erkek konektörünü
Sonuç olarak bilgisayara bağ lantı
kapalı durumdaki bilgisayarı n paralel
tarayı cıüzerinden yapı lır.
portuna bağ layını
z. Kablonun diğer ucunu
 Dikkat: Aynıanda iki paralel cihazı n
tarayıcıya bağ layı
nı z.
çalı şmayacağ ını unutmayı n.
Cihazlardan biriyle olan iş inizi
bitirdikten sonra diğ er cihazıkullanı n.
 Bazıtarayı cılarda güç tuş u yoktur.
 Tarayı cınızıaçı nı
z. Adaptörü prize bağ ladı ğ ı
nızda tarayı cı
açı lı
r.
 Bilgisayarı nızı açı nız. Bilgisayarı nız
açıldıktan sonra iş letim sisteminizin
 Eğ er herhangi bir uyarıalmadı ysanı z
ekranı nda sisteme yeni bir donanı m
işletim sisteminizin ‘Denetim Masası ’
yüklendiğ ini belirten bir uyarı çı kar.
konsoluna gidin ve yeni donanı mıelle
Yönergeleri izlemeniz durumunda ve
(manuel) yükleyin.
tarayıcınızla birlikte gelen yazı lımı
yüklediğinizde kurulum tamamlanmı ş
tır.

47
USB Port Tarayı
cını
n Kurulumu)

İ
şlem Basamakları Öneriler

 Tarayı cı
nı zı düz bir zemine ve  Tarayı cı
nı n beslemesini kesin.
bilgisayarı nızın yakı
nına yerleştiriniz.
 Tarayı cı
yla birlikte gelen yazılı m CD’sini  Bazıtarayı cıları
n cihaz bilgisayara
bilgisayarı nıza takı
nız ve kurulum iş lemini bağlandı ktan sonra kurulması
gerçekleş tiriniz. gerekebilir. En iyi kurulum seçeneğini
öğrenmek için tarayı cını
zla birlikte
gelen teknik dökümanı inceleyin.

Şekil 2.16: Yazı

lı
m CD’si, güç adaptörü ve USB
kablo
 Tarayı
cı
nı
zıaçı
nı
z.  Bazıtarayı cılarda güç tuş u yoktur.
Adaptörü prize bağ ladığ ı
nızda tarayı cı
açılır.
 USB kablosunun kare ş eklindeki ucunu  Bu sı rada bilgisayarı nızın açı k
tarayıcıya, dikdörtgen ş
eklindeki ucunu olması nın bir sakı ncasıyoktur. USB
bilgisayara takı
nız. cihazlar açı k durumdaki bilgisayara
doğ rudan bağ lanabilir. Cihazı nı z
otomatik olarak USB destekli iş letim
sistemi tarafından algı lanacaktır.

Şekil 2.17: USB kablosunun bilgisayara ve

tarayı
cıya bağlanması

48
 NOT: Taş ıma sı rası
nda okuma kafası nın sallanması nıengellemek amacı yla
bazıtarayıcı ları
n arka taraflarına emniyet kilidi konulur. Tarama işleminin yapılabilmesi için
emniyet kilidini açmayıunutmayı n. Ayrı ca cihazınızla birlikte gelen teknik dökümanları
mutlaka inceleyin. Cihazı nızın kalibrasyonu ve en iyi kullanı mıyla ilgili yapılması
gerekenleri teknik dökümanlarda bulabilirsiniz.

49
ÖLÇME
ÖLÇMEVE
VEDEĞ
DEĞERLENDİRME
ERLENDİ
RME
Bu bölümde 2 nolu öğ renme faaliyetinde anlatı lan konular hakkında bilginizi ve
yeteneğinizi ölçmek amacıyla farklıtürden sorular sorulacak ve uygulamalıtest yapı
lacaktır.
Maddeleri duyarlılı
kla yanı
tlamanı z önerilir.

A. ÖLÇME TESTİ

1. Tarayıcıokuma kafası
nıhareket ettiren hangi motordur?
A) Servo motor
B) DC motor
C) Adım motoru
D) Fan motoru

2. Tarayı cı
larda x-yönündeki donanı msal çözünürlüğ
ü ne belirler?
A) Kullanı lan ışağa duyarlımalzemenin fotohücre sayı
sı
B) Kullanı lan fleuresan lambanınışıkş iddeti
C) Hareket motorunun adı m hassasiyeti
D) Interpolation hızı

3. Aşağıdakilerden hangisi tarayıcıkafası

nda bulunan öğ
elerden değ
ildir?
A) Lamba ve devre düzeneğ i
B) Adım motoru
C) Yansıtma aynaları
ı
D) Işğa duyarlımalzeme (CCD vb.)

4. TWAIN için aş ağ ı
da söylenenlerden hangisi yanlı ştır?
A) Tarayıcıyla bilgisayar arasında oluş turulmuşortak bir iletiş im dilidir.
B) TWAIN sürücüsü TWAIN standardı nıdestekleyen herhangi bir uygulamayla
tarayı
cıarası nda bir yorumlayı cıolarak çalışı
r.
C) TWAIN standardıtarayı cılara tak ve çalıştı
r özelliğ i kazandıran bir standarddı
r.
Tarayıcıyıbilgisayara bağ larsınız ve sürücü yüklemenize gerek yoktur.
D) TWAIN destekli bir uygulama üzerinden yine bu desteğ e sahip bir cihazı
kullanmak için ilgili cihazın bütün özelliklerinin bilinmesine gerek yoktur.

5. Aşağıdaki özelliklerden hangisi bir tarayı

cın fiziksel özelliklerinden değ
nı ildir?
A) Bit derinliği B) Interpolation C) Çözünürlük D) Adı m motor hassasiyeti

6. Yazılı
msız gelmişbir barkod tarayı
cı
nı
n hangi konektöre bağlanmasıolası
dır?
A) PS/2 B) USB C) FireWire D) RS-232

DEĞERLENDİ
RME
Ölçme soruları
nın çoğ unu doğ ru yanı şve eksiklerinizi gözden geçirmiş
tlamı seniz
modül değ
erlendirmeye geçebilirsiniz.

50
 MODÜL DEĞERLENDİ
RME

MODÜL DEĞERLENDİ
RME
A. ÖLÇME TESTİ

1. Aş
ağı
dakilerden hangisi barkod tarayı
cı lan bir teknik değildir?
larda kullanı

A) Barkod etiketinin baş tan sona taranarak çubuk ve boş lukların geniş
liğine uygun
elektrik sinyali üretilmesi.
B) Lazer huzmesinin barkod etiketi üzerine tutulmasıve geri dönen lazerde meydana
gelen değiş imin elektrik sinyallerine çevrilmesi.
C) İ
çinde bulunan dönen bir disk yardı mı yla resmin taranmasıve bir resim algı layı
cısı
üzerine düş ürülerek kodları n elektrik sinyallerine çevrilmesi.
D) Barkod etiketinin fotoğ rafı
nın çekilip dijital resim işleyicisi yardımıyla kodların
belirlenmesi.

2. Aş
ağı
dakilerden hangisi bir tarayı
cı
da adı
m motorun tercih nedenidir?

A) Daha hızlıdır.
B) Kontrol edilmesi daha kolaydı r. Açı
sal hareket özelliği olduğundan o andaki
hareket konumu belirlenebilir.
C) Daha seri hareket özelliğine sahiptir.
D) Daha az akı m çeker.

3. Aş
ağı
daki parçalardan hangisi düzyatak tarayılarda bulunmaz?
cı

A) Hareket dengeleş tirici kol

B) Ayna düzeneğ i
C) Analog dijital dönüş türücü
D) Kamera

4. Aşağ ıdakilerden hangisi video kameraları

n diğer kameralara göre ayı
rt edici bir
özelliğidir?

A) Otomatik odaklama
B) CCD
C) Lens
D) Optik zoom

5. Aş ağıdaki kayıt ortamları ı

ndan hangisi taşnabilirlik ve kullanı ğ
m kolaylııaçı
ları
ndan
diğerlerine göre daha esnektir?

A) HDD
B) CF
C) MiniDV
D) DVD

51
B. PERFORMANS TESTİ

GÖZLENECEK DAVRANIŞLAR Evet Hayı

r
Dijital Kameralar
1) Dijital kameraları
n çeş
itlerini biliyor musunuz?
2) Dijital kamerayla dijital video kamerayı
ayı
rt edebiliyor
musunuz?
3) Flaşbellek kartları
nıayı
rt edebiliyor musunuz?

4) Flaşbellek kartı
nıdijital kameraya takabiliyor musunuz?
5) Dijital kameranı ğ
n kullandııbatarya türüne uygun batarya
takabiliyor musunuz?
6) Dijital kamerayıbilgisayara takı p görüntü aktarı
mıyapabiliyor
musunuz?
7) Çektiğ iniz fotoğrafı
n ne kadarlı
k yer kapladığını
hesaplayabiliyor musunuz?
8) Optik ve dijital zoom arası
ndaki farkıayı
rt edebiliyor musunuz?
9) Dijital kameranı
n analog çış
kıı
ndan televizyon bağ
lantı
sı
yapabiliyor musunuz?
10) Diğer aksesuar bağlantı
ları
nıyapabiliyor musunuz?

Tarayı
cı
lar

1) Düzyatak tarayı
cı
yıbilgisayara yükleyebiliyor musunuz?

2) Tarayı
cıkalitesini belirleyen unsurlarıbiliyor musunuz?

3) Tarama iş
lemi yapabiliyor musunuz?
4) TWAIN destekli bir yazı
lı
m üzerinden tarama iş
lemi
başlatabiliyor musunuz?
5) Barkod tarayı
cı
nın bilgisayar bağlantı
sı
nıyapabiliyor musunuz?

6) Farklıbağlantıarayüzlerini ayı
rt edebiliyor musunuz?

MODÜL DEĞERLENDİ
RME

Ölçme testinde yer alan sorularıyanı tlamı ş ve performans testinde belirtilen

davranış
larıuygulayabiliyorsanız modülü baş arıyla tamamlamı şsı
nı r. İ
zdı stenen sonucu
alamamış sanı
z eksik olduğ
unuz noktalarıtekrarlayı n.

52
 CEVAP ANAHTARLARI

CEVAP ANAHTARLARI
ÖĞRENME FAALİ
YETİ
-1 CEVAP ANAHTARI

1 D
2 B
3 C
4 A
5 B
6 D
7 A
8 D
9 C
10 B

ÖĞRENME FAALİ
YETİ
-2 CEVAP ANAHTARI

1 C
2 C
3 B
4 C
5 B
6 A

MODÜL DEĞERLENDİ
RME CEVAP ANAHTARI

1 C
2 B
3 D
4 A
5 B

53
 ÖNERİ
LEN KAYNAKLAR

ÖNERİ
LEN KAYNAKLAR
 ÇAKIR Ali Yavuz, Hakan KARATAŞ, Mehmet ÖNDER, Biliş im
Teknolojilerinin Temelleri I: PC Donanı
m ve Yazı
lı
m Yardı
mcıKitabı,
Sistem, İ
stanbul

 MEYERS Mike, Renkli ve Resimli Kolay PC, ALFA, 1.Baskı

,İstanbul, 2003

54
 KAYNAKÇA

KAYNAKÇA

 Ron White, Timothy Edward Downs, How Computers Work, QUE, 8th
Edition, 2005, Indiana Polis
 GENÇ H. Hakan, PC Donanı
mıDers Notları
 http://electronics.howstuffworks.com/digital-camera.htm/printable (Haziran
2006)
 http://www.howstuffworks.com/camcorder.htm/printable (Haziran 2006)
 http://www.canon.com/technology/d35mm/index.html (Haziran 2006)
 http://www.canon.com/technology/dv/index.html (Haziran 2006)
 http://www.canon.com/technology/dc/index.html (Haziran 2006)
 http://www.sony.com.tr (Haziran 2006)
 http://www.sony.com (Haziran 2006)
 http://www.shortcourses.com/choosing/how/03.htm (Haziran 2006)
 http://www.howstuffworks.com/scanner.htm/printable (Haziran 2006)
 http://www.extremetech.com/article2/0,1697,1157541,00.asp (Haziran 2006)
 http://www.canon.com/technology/scan/index.html (Haziran 2006)
 http://support.gateway.com/s/tutorials/Tu_842279.shtml (Haziran 2006)
 http://www.howstuffworks.com/upc.htm/printable (Haziran 2006)
 http://www.taltech.com/TALtech_web/resources/intro_to_bc/bcpwork.htm
(Haziran 2006)

55