Ng−êi so¹n: NguyÔn Duy NhËt ViÔn

Ch−¬ng 1

Tæng quan

I. LÞch sö ph¸t triÓn :

Trong suèt lÞch sö ph¸t triÓn cña loµi ng−êi, ®Çu tiªn ®Ó trao ®æi nh÷ng t©m t−,
t×nh c¶m, nh÷ng kinh nghiÖm sèng vµ ®Êu tranh sinh tån, ng−êi ta dïng nh÷ng cö chØ,
hµnh ®éng, tiÕng kªu ®¬n gi¶n ®Ó truyÒn ®¹t cho nhau, lóc nµy sù giao tiÕp lµ rÊt khã
kh¨n. ViÖc ph¸t minh ra ng«n ng÷ cã thÓ xem lµ mét cuéc c¸ch m¹ng truyÒn th«ng
®Çu tiªn lín nhÊt. Ng«n ng÷ cã thÓ biÓu ®¹t hÇu hÕt nh÷ng g× cã thÓ x¶y ra trong cuéc
sèng, tuy nhiªn, tiÕng nãi chØ cã thÓ ®−îc truyÒn ®i víi mét kho¶ng c¸ch ng¾n. Sau khi
t×m thÊy löa, con ng−êi dïng nã ®Ó lµm ph−¬ng tiÖn truyÒn tin ®i xa ®−îc nhanh chãng
vµ cã hiÖu qu¶, nh−ng vÉn cßn mét sè h¹n chÕ nh− thêi tiÕt, ®i¹ h×nh... vµ tÝnh an toµn
th«ng tin lµ kh«ng cao. M·i ®Õn khi ch÷ viÕt ra ®êi th× con ng−êi cã thÓ truyÒn th«ng
tin mµ kh«ng bÞ giíi h¹n vÒ néi dung vµ kh«ng gian nh− tr−íc ®©y n÷a. Tõ ®ã ph¸t
sinh nh÷ng dÞch vô th− b¸o cã kh¶ n¨ng truyÒn ®i tõ nh÷ng n¬i rÊt c¸ch xa nhau. Tuy
nhiªn, con ng−êi lóc nµy cÇn ®Õn mét hÖ thèng truyÒn th«ng an toµn h¬n, chÊt l−îng
h¬n vµ hiÖu qu¶ h¬n.
N¨m 1837, Samuel F. B Morse ph¸t minh ra m¸y ®iÖn tÝn, c¸c ch÷ sè vµ ch÷
c¸i ®−îc m· ho¸ vµ ®−îc truyÒn ®i nh− mét ph−¬ng tiÖn truyÒn dÉn. Tõ ®ã kh¶ n¨ng
liªn l¹c, trao ®æi th«ng tin ®−îc n©ng cao, nh−ng vÉn ch−a ®−îc sö dông réng r·i v× sù
kh«ng th©n thiÖn, t−¬ng ®èi khã gîi nhí cña nã.
N¨m 1876, Alecxander Graham Bell ph¸t minh ra ®iÖn tho¹i, ta chØ cÇn cÊp
nguån cho hai m¸y ®iÖn thäai c¸ch xa nhau vµ nèi víi nhau th× cã thÓ trao ®æi víi
nhau b»ng tiÕng nãi nh− m¬ −íc cña con ng−êi tõ ngµn x−a ®Õn thêi bÊy giê. Nh−ng
®Ó cho nhiÒu ng−êi cã thÓ trao ®æi víi nhau tïy theo yªu cÇu cô thÓ th× cÇn cã mét hÖ
thèng hæ trî.
§Õn n¨m 1878, hÖ thèng tæng ®µi ®Çu tiªn ®−îc thiÕt lËp, ®ã lµ mét tæng ®µi
nh©n c«ng ®iÖn tõ ®−îc x©y dùng ë New Haven. §©y lµ tæng ®µi ®Çu tiªn th−¬ng m¹i
thµnh c«ng trªn thÕ giíi. Nh÷ng hÖ tæng ®µi nµy hoµn toµn sö dông nh©n c«ng nªn
thêi gian thiÕt lËp vµ gi¶i phãng cuéc gäi lµ rÊt l©u, kh«ng tháa m·n nhu cÇu ngµy
cµng t¨ng cña x· héi.
§Ó gi¶i quyÕt ®iÒu nµy, n¨m 1889, tæng ®µi ®iÖn tho¹i kh«ng sö dông nh©n
c«ng ®−îc A.B Strowger ph¸t minh. Trong hÖ tæng ®µi nµy, c¸c cuéc gäi ®−îc kÕt nèi
liªn tiÕp tuú theo c¸c sè ®iÖn tho¹i trong hÖ thËp ph©n vµ do ®ã gäi lµ hÖ thèng gäi
theo tõng b−íc. EMD do c«ng ty cña §øc ph¸t triÓn còng thuéc loaÞ nµy. HÖ thèng nµy
cßn gäi lµ tæng ®µi c¬ ®iÖn v× nguyªn t¾c vËn hµnh cña nã, nh−ng víi kÝch th−íc lín,
chøa nhiÒu bé phËn c¬ khÝ, kh¶ n¨ng ho¹t ®éng bÞ h¹n chÕ rÊt nhiÒu.
N¨m 1926, Erisson ph¸t triÓn thµnh c«ng hÖ tæng ®µi thanh chÐo. §−îc ®Æc
®iÓm ho¸ b»ng c¸ch t¸ch hoµn toµn viÖc chuyÓn m¹ch cuéc gäi vµ c¸c m¹ch ®iÒu
khiÓn. §èi víi chuyÓn m¹ch thanh chÐo, c¸c tiÕp ®iÓm ®ãng më ®−îc sö dông c¸c tiÕp

Bµi gi¶ng m«n Tæng ®µi ®iÖn tö

Trang I.1
 Ng−êi so¹n: NguyÔn Duy NhËt ViÔn

xóc ®−îc d¸t vµng vµ c¸c ®Æc tÝnh cña cuéc gäi ®−îc c¶i tiÕn nhiÒu. H¬n n÷a, mét hÖ
thèng ®iÒu khiÓn chung ®Ó ®iÒu khiÓn mét sè chuyÓn m¹ch vµo cïng mét thêi ®iÓm
®−îc sö dông. §ã lµ c¸c xung quay sè ®−îc dån l¹i vµo c¸c m¹ch nhí vµ sau ®ã ®−îc
kÕt hîp trªn c¬ së c¸c sè ®· quay ®−îc ghi l¹i ®Ó chän m¹ch t¸i sinh. Thùc chÊt, ®©y
lµ mét tæng ®µi ®−îc s¶n xuÊt dùa trªn c¬ së nghiªn cøu kü thuËt chuyÓn m¹ch vµ
hoµn thiÖn c¸c chøc n¨ng cña tæng ®µi gäi theo tõng b−íc, v× vËy, nã kh¾c phôc ®−îc
mét sè nh−îc ®iÓm cña chuyÓn m¹ch gäi theo tõng b−íc.
N¨m 1965, tæng ®µi ESS sè 1 cña Mü lµ tæng ®µi ®iÖn tö cã dung l−îng lín ra
®êi thµnh c«ng, ®· më ra mét kû nguyªn cho tæng ®µi ®iÖn tö. ChuyÓn m¹ch tæng ®µi
ESS sè 1 ®−îc lµm b»ng ®iÖn tö, ®ång thêi, ®Ó vËn hµnh vµ b¶o d−ìng tèt h¬n, ®¨c
biÖt, tæng ®µi nµy trang bÞ chøc n¨ng tù chuÈn ®o¸n vµ vËn hµnh theo nguyªn t¾c SPC
vµ lµ mét tæng ®µi néi h¹t.
Còng ë Mü, hµng Bell System Laboratory còng ®· hoµn thiÖn mét tæng ®µi sè
dïng cho liªn l¹c chuyÓn tiÕp vµo ®Çu thËp kû 70 víi môc ®Ých t¨ng cao tèc ®é ttruyÒn
dÉn gi÷a c¸c tæng ®µi kü thuËt sè.
Th¸ng 1 n¨m 1976, tæng ®µi ®iÖn tö sè chuyÓn tiÕp ho¹t ®éng trªn c¬ së
chuyÓn m¹ch sè m¸y tÝnh th−¬ng m¹i ®Çu tiªn trªn thÕ giíi ®−îc l¾p ®Æt vµ ®−a vµo
khai th¸c.
Kü thuËt vi m¹ch vµ kü thuËt sè ph¸t triÓn ®Èy nhanh sù ph¸t triÓn cña c¸c tæng
®µi ®iÖn tö sè víi kh¶ n¨ng phèi hîp nhiÒu dÞch vô víi tèc ®é xö lý cao, ngµy cµng phï
hîp víi nhu cÇu cña mét thêi ®¹i th«ng tin.

II. Kh¸i niÖm chung vÒ m¹ng viÔn th«ng :

II.1. DÞch vô viÔn th«ng :

II.1.1. Kh¸i niÖm :

Th«ng tin

B−u chÝnh ViÔn th«ng

Tho¹i

Telex

Teletex

Facximine

VideoText

Sè liÖu
H×nh 1.1 : ViÔn th«ng, mét trong c¸c d¹ng ®Æt biÖt cña truyÒn th«ng

Bµi gi¶ng m«n Tæng ®µi ®iÖn tö

Trang I.2
 Ng−êi so¹n: NguyÔn Duy NhËt ViÔn

“ TruyÒn th«ng “ : lµ sù trao ®æi th«ng tin cña c¸c ®èi t−îng cã nhu cÇu trao ®æi
th«ng tin víi nhau b»ng con ®−êng nµy hoÆc ®−êng kh¸c.
“ ViÔn th«ng “ : lµ mét trong sè c«ng cô truyÒn th«ng. TruyÒn th«ng lµ mét kh¸i
niÖm réng. ViÔn th«ng cã thÓ coi nh− lµ mét bé phËn cña toµn bé x· héi truyÒn th«ng.
Gi¶ sö, ta ®Æt hµng b»ng ®iÖn tho¹i, th× ®ã lµ d¹ng truyÒn th«ng rÊt ®Æt biÖt.
ViÔn th«ng lµ ¸m chØ mét kho¶ng c¸ch ®Þa lý ®−îc b¾c cÇu ®Ó “ trao ®æi th«ng tin tõ xa
”.
“ DÞch vô viÔn th«ng “ : lµ h×nh th¸i trao ®æi th«ng tin mµ m¹ng viÔn th«ng cung
cÊp.
“ VËt mang cña dÞch vô “ : VËt mang dÞch vô cho ta kh¶ n¨ng sö dông c¸c dÞch
vô viÔn th«ng.
VÝ dô : Khi ta gëi th−, th× hÖ thèng b−u chÝnh dÞch vô nh− thïng th−, phßng ph¸t
th−, chuyÓn th− ... h×nh thµnh vËt mang dÞch vô “gëi th−”. Chóng ta cã c¸c vËt kh¸c
cña vËt mang trong viÔn th«ng. M¹ng ®iÖn tho¹i lµ vËt mang dÞch vô ®iÖn tho¹i. Còng
gièng nh− vËy, m¹ng Telex lµ vËt mang cña dÞch vô telex v.v...
Tuy nhiªn, th−êng cã sù lÉn lén vÒ vËt mang c¸c dÞch vô viÔn th«ng, nh− c¸p
cña c¸c c¬ quan chñ qu¶n ®iÖn tho¹i cã thÓ sö dông lµm vËt mang ngoµi dÞch vô ®iÖn
tho¹i. Trong mét c¸p, cã thÓ cã c¸c ®«i hoµn toµn ch¼ng dÝnh d¸ng g× ®Õn m¹ng ®iÖn
tho¹i nh− mét vËt mang. VÝ dô cã mét sè ®«i cho telex hoÆc truyÒn sè liÖu t− nh©n.
Sù kh¸c biÖt gi÷a dÞch vô vµ vËt mang lµ ®¬n gi¶n nÕu ta hiÓu ®−îc kh¸i niÖm
nµy.
DÞch vô viÔn th«ng

DÞch vô xa DÞch vô vËt mang

H×nh 1-2 : DÞch vô xa vµ dÞch vô vËt mang.

DÞch vô vËt mang chØ lµ sù cung cÊp cña mét hÖ thèng truyÒn t¶i cho sù trao
®æi th«ng tin.
DÞch vô xa cã tÝnh bao hµm h¬n, nã kh«ng chØ cung cÊp më hÖ thèng truyÒn t¶i
mµ cßn c¸c chøc n¨ng nh− nèi kÕt, ®¸nh ®Þa chØ, ®ång nhÊt ng«n ng÷, d¹ng th«ng tin
...

II.1.2. C¸c dÞch vô viÔn th«ng :

- Tho¹i : Sù trao ®æi th«ng tin b»ng tiÕng nãi, víi ®Çu cuèi lµ m¸y ®iÖn thäai.
DÞch vô tho¹i lµ dÞch vô tr¶i réng nhÊt trong lo¹i h×nh viÔn th«ng. Dïng ®iÖn tho¹i, trªn
thùc tÕ ta cã thÓ gäi mäi n¬i trªn thÕ giíi.
- Telex :ThiÕt kÕ m¹ng telex dùa trªn thiÕt kÕ m¹ng ®iÖn tho¹i, víi c¸c ®Çu cuèi
lµ m¸y telex thay v× m¸y ®iÖn tho¹i. Tuy nhiªn, viÖc truyÒn c¸c ký tù kh«ng ph¶i lµ ©m

Bµi gi¶ng m«n Tæng ®µi ®iÖn tö

Trang I.3
 Ng−êi so¹n: NguyÔn Duy NhËt ViÔn

thanh mµ b»ng c¸c m· do c¸c møc ®iÖn ¸p t¹o nªn. Tèc ®é chËm (50bits/s), kh«ng kÓ
mét sè ký tù ®Æc biÖt th× chØ cã ch÷ c¸i míi ®−îc truyÒn ®i.
- Teletex : Nã cã thÓ sö dông nh− telex th«ng th−êng nh−ng tèc ®é lµ 2400
bits/s thay v× 50 bits/s. H¬n n÷a, nã cã bé ký tù bao gåm ch÷ c¸i vµ ch÷ con. Còng cã
thÓ liªn l¹c chÐo víi c¸c thuª bao Telex.
V¨n b¶n ®−îc thuª bao th¶o ra, biªn tËp, l−u gi÷ vµ gëi ®Õn thuª bao kh¸c
trong m¹ng. Do ®ã, tèc ®é truyÒn cao, dÞch vô nµy thÝch hîp víi c¸c t− liÖu lín mµ víi
c¸c dÞch vô telex cò lµ qu¸ ®¾t vµ tèn thêi gian.
Cã c¸c sè dÞch vô ®−îc ®−a ra, nh− c¸c con sè rót gän, truyÒn tù ®éng ®Õn mét
hoÆc nhiÒu ®Þa chØ ®· l−u gi÷ ... Kh«ng cÇn ph¶i gi¸m s¸t thiÕt bÞ v× nã ®−îc më liªn
tôc. Th«ng tin ®−îc nhËn lËp tøc ®−îc cÊt gi÷ cho ®Õn khi ®−îc ®äc vµ ®−îc xö lý.
- Facsimile : DÞch vô nµy cho phÐp truyÒn th«ng tin h×nh ¶nh gi÷a c¸c thuª bao.
CÇn cã mét thiÕt bÞ ®Æc biÖt ®Ó ®äc vµ ph¸t ¶nh tÜnh.
- Videotex : DÞch vô Videotex ®−îc khai th¸c trªn m¹ng ®iÖn tho¹i. Sö dông
c¸c thiÕt bÞ t−¬ng ®èi ®¬n gi¶n nh− m¸y tÝnh c¸ nh©n lµ cã thÓ t×m gÆp sè l−îng lín
c¸c c¬ së d÷ liÖu.
Videotex lµm viÖc ë tèc ®é 1200 bits/s trªn h−íng c¬ së d÷ liÖu ®Õn thuª bao
vµ 75 bits/s trªn h−íng thuª bao ®Õn c¬ së d÷ liÖu. §èi víi ng−êi cung cÊp th«ng tin
trong hÖ thèng, tèc ®é truyÒn lµ 1200 bits/s trªn c¶ hai h−íng.
- Sè liÖu : Bao gåm tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh truyÒn th«ng, ë ®ã, m¸y tÝnh ®−îc dïng
®Ó trao ®æi, truyÒn ®−a th«ng tin gi÷a c¸c ng−êi sö dông.

II.1.3. M¹ng sè ®a dÞch vô (ISDN) :

Telex
Computer

§iÖn
Teletex ISDN
tho¹i sè

FACSIMILE
VIDEOTEX

H×nh 1-3 : M¹ng ISDN liªn kÕt dÞch vô.

§©y lµ ph−¬ng tiÖn vËt mang cho c¸c dÞch vô kh¸c nhau, nh−ng nã lµ mét thÓ
thèng nhÊt mµ kh«ng ph¶i lµ tæ hîp cña c¸c hÖ thèng kh¸c nhau. Chóng ta chØ cã mét
vËt mang lµ ISDN. §ã lµ m¹ng sè liªn kÕt dÞch vô vµ mäi h×nh th¸i dÞch vô ®Òu ®−îc

Bµi gi¶ng m«n Tæng ®µi ®iÖn tö

Trang I.4
 Ng−êi so¹n: NguyÔn Duy NhËt ViÔn

cung cÊp. Cèt lâi cña ISDN lµ mét m¹ng viÔn th«ng sè ho¸ hoµn toµn, ë ®ã, c¸c thiÕt
bÞ ®Çu cuèi ®Òu lµ c¸c thiÕt bÞ sö dông kü thuËt sè vµ thuª bao sÏ nèi tÊt c¶ thiÕt bÞ
cña m×nh vµo cïng mét ®«i d©y.

II.2. M¹ng viÔn th«ng :

II.2.1. Kh¸i niÖm :

M¹ng viÔn th«ng lµ tÊt c¶ nh÷ng trang thiÕt bÞ kü thuËt ®−îc sö dông ®Ó trao ®æi
th«ng tin gi÷a c¸c ®èi t−îng trong m¹ng.
Cïng víi sù ph¸t triÓn cña x· héi, nhu cÇu th«ng tin liªn l¹c ngµy cµng t¨ng. NhiÖm
vô th«ng tin liªn l¹c lµ do m¹ng l−íi b−u chÝnh viÔn th«ng ®¶m nhiÖm. §Ó ®¸p øng nhu cÇu
th«ng tin th× m¹ng ph¶i ngµy cµng ph¸t triÓn.
Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®· tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n. Ban ®Çu lµ m¹ng ®iÖn tho¹i t−¬ng tù
dÇn dÇn ®iÖn b¸o, telex, facsimile, truyÒn sè liÖu ... còng ®−îc kÕt hîp vµo.
Víi sù ra ®êi cña kü thuËt sè ®· thóc ®Èy sù ph¸t triÓn tiÕn mét b−íc dµi trë thµnh
m¹ng viÔn th«ng hiÖn ®¹i víi rÊt nhiÒu dÞch vô.

II.2.1. C¸c thµnh phÇn cña m¹ng viÔn th«ng :

ThiÕt bÞ ph¸t Node chuyÓn Node chuyÓn ThiÕt bÞ thu

m¹ch m¹ch

H×nh 1-4 : C¸c thµnh phÇn m¹ng viÔn th«ng.

Mét m¹ng th«ng tin ph¶i ®−îc cÊu thµnh bëi c¸c bé phËn sau :

• ThiÕt bÞ thu / ph¸t :

ThiÕt bÞ vµo ra, thiÕt bÞ ®Çu cuèi.

• Node chuyÓn m¹ch :

Thu thËp th«ng tin cña c¸c ®èi t−îng vµ xö lý ®Ó tho¶ m·n c¸c yªu cÇu ®ã. Bao gåm
hai nhiÖm vô :
+ Xö lý tin (CSDL) : Xö lý, cung cÊp tin tøc.
+ ChuyÓn m¹ch.
Node chuyÓn m¹ch hay tæng ®µi lµ n¬i nhËn th«ng tin råi truyÒn ®i. Tïy theo lo¹i tæng
®µi mµ ta cã thÓ th©m nhËp trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp vµo nã.
VÝ dô : víi tæng ®µi néi h¹t, thuª bao cã thÓ trùc tiÕp th©m nhËp vµo tæng ®µi cßn ®èi
víi tæng ®µi chuyÓn tiÕp th× kh«ng, nã chØ nhËn tÝn hiÖu råi truyÒn ®i tõ tæng ®µi nµy sang tæng
®µi kh¸c. Còng cã lo¹i võa chuyÓn tiÕp võa néi h¹t.

Bµi gi¶ng m«n Tæng ®µi ®iÖn tö

Trang I.5
 Ng−êi so¹n: NguyÔn Duy NhËt ViÔn

Bé phËn chÝnh cña node chuyÓn m¹ch lµ tr−êng chuyÓn m¹ch. Víi mét sù ®iÒu khiÓn
th× bÊt kú ®Çu vµo cña tr−êng chuyÓn m¹ch cã thÓ nèi tíi bÊt kú ®Çu ra cña nã, ®iÒu nµy ®¶m
b¶o bÊt kú trong m¹ng cã thÓ giao tiÕp víi bÊt kú mét thuª bao kh¸c ®ang rçi.

• HÖ thèng truyÒn dÉn (m¹ng truyÒn dÉn) :

Liªn kÕt thµnh phÇn 1 víi thµnh phÇn 2 (thuª bao) hoÆc thµnh phÇn 2 víi thµnh phÇn
2 (trung kÕ).
TruyÒn dÉn lµ phÇn nèi c¸c node chuyÓn m¹ch víi nhau hoÆc node chuyÓn m¹ch víi
thuª bao ®Ó truyÒn th«ng tin gi÷a chóng.
Ng−êi ta sö dông c¸c ph−¬ng tiÖn truyÒn dÉn kh¸c nhau nh− th«ng tin d©y trÇn,
th«ng tin viba sè, th«ng tin c¸p quang, th«ng tin vÖ tinh ...
HiÖn nay ë n−íc ta chñ yÕu lµ viba sè vµ c¸p quang. Th«ng tin vÖ tinh sö dông trong
liªn l¹c quèc tÕ, cßn th«ng tin d©y trÇn hiÖn nay hÇu nh− kh«ng sö dông. Toµn bé c¸c ®−êng
nèi gi÷a c¸c node chuyÓn m¹ch tíi thuª bao lµ ®−êng d©y thuª bao, cßn nèi gi÷a c¸c node
chuyÓn m¹ch lµ ®−êng d©y trung kÕ.

• PhÇn mÒm cña m¹ng :

Gióp cho sù ho¹t ®éng cña 3 thµnh phÇn trªn cã hiÖu qu¶.
Trong ®ã, sù ho¹t ®éng gi÷a c¸c node chuyÓn m¹ch víi nhau lµ cã hiÖu qu¶ cao cßn
sù ho¹t ®éng gi÷a node vµ thuª bao lµ cã hiÖu qña thÊp.

II.2.2. C¸c ph−¬ng ph¸p tæ chøc m¹ng :

• M¹ng l−íi (Mesh) :

NÕu b¹n ®−îc giao cho mét nhiÖm vô thiÕt kÒ mét m¹ng ®iÖn tho¹i th× b¹n ph¶i lµm
g× ?
NÕu sè thuª bao ë vïng A lµ kh«ng nhiÒu l¾m, cã thÓ b¹n sÏ x©y dùng mét m¹ng
nh− h×nh sau:

H×nh 1-5 : Mét tæng ®µi cho nhiÒu thuª bao.

Nh−ng víi sè thuª bao ë mét vïng l©n cËn (B) ch−a cã tæng ®µi muèn trao ®æi th«ng
tin víi vïng A th× cã hai gi¶i ph¸p ®Æt ra lµ :
- Thø nhÊt, thªm c¸c bé tËp trung ®−êng d©y ®Æt ë vïng l©n cËn (B) vµ nèi trùc
tiÕp ®Õn tæng ®µi ®ang häat ®éng ë vïng A. C¸ch nµy ®¬n gi¶n, nh−ng chØ ®¸p
øng ®−îc víi mét sè l−îng thuª bao ë vïng B nhá vµ nhu cÇu trao ®æi th«ng tin

Bµi gi¶ng m«n Tæng ®µi ®iÖn tö

Trang I.6
 Ng−êi so¹n: NguyÔn Duy NhËt ViÔn

sang vïng A lµ Ýt vµ tÝnh kinh tÕ kh«ng cao ®èi víi sè l−îng thuª bao cña vïng B
lµ lín.
- Thø hai, thªm mét tæng ®µi nh− sau :

A
B

H×nh 1-6 : Sù nèi kÕt gi÷a hai tæng ®µi.

Víi gi¶i ph¸p trªn, th«ng tin cã tÝnh an toµn cao h¬n, ®ång thêi chi phÝ cña m¹ng Ýt
h¬n nÕu sè l−îng thuª bao vïng B lµ nhiÒu.
Trong m¹ng l−íi, tæng ®µi cã cïng mét cÊp. C¸c tæng ®µi ®Òu lµ tæng ®µi néi h¹t cã
thuª bao riªng. C¸c tæng ®µi d−îc nèi víi nhau tõng ®«i mét. Nh− vËy mçi thuª bao cña tæng
®µi kh¸c ®Òu ®i b»ng ®−êng trùc tiÕp tõ tæng ®µi nµy ®Õn tæng ®µi kia mµ kh«ng qua mét
tæng ®µi nµo trung gian c¶.

H×nh 1-7 : M¹ng l−íi.

M¹ng nµy cã −u ®iÓm lµ th«ng tin truyÒn trùc tiÕp tõ thuª bao nµy ®Õn thuª bao kia
chØ qua tæng ®µi chñ cña thuª bao Êy th«i. Tuy nhiªn khi sè l−îng tæng ®µi t¨ng lªn kh¸ lín
th× viÖc nèi trùc tÕp gi÷a c¸c tæng ®µi lµ phøc t¹p vµ cÇn nhiÒu tuyÕn truyÒn dÉn. MÆc kh¸c,
khi tuyÕn truyÒn dÉn gi÷a c¸c tæng ®µi bÞ háng th× sÏ kh«ng cã ®−êng thay thÕ b»ng c¸ch
qua tæng ®µi kh¸c. Trong thùc tÕ, m¹ng nµy kh«ng tån t¹i ®¬n ®éc.

Bµi gi¶ng m«n Tæng ®µi ®iÖn tö

Trang I.7
 Ng−êi so¹n: NguyÔn Duy NhËt ViÔn

• M¹ng sao (star) :

M¹ng sao lµ lo¹i m¹ng ph©n cÊp, cã mét tæng ®µi cÊp cao vµ nhiÒu tæng ®µi cÊp
d−íi. TÊt c¶ c¸c tæng ®µi cÊp d−íi ®Òu ®−îc nèi víi c¸c tæng ®µi cÊp cao vµ gi÷a c¸c tæng
®µi cÊp d−íi kh«ng nèi nhau.
Tæng ®µi cÊp cao lµ mét tæng ®µi chuyÓn tiÕp, kh«ng cã thuª bao riªng. Giao tiÕp
gi÷a c¸c thuª bao trong cïng mét tæng ®µi lµ do tæng ®µi ®ã ®¶m nhËn, kh«ng ¶nh h−ëng
®Õn tæng ®µi kh¸c.

Tæng ®µi cÊp cao

Tæng ®µi néi h¹t

! ... ! ! ... !
H×nh 1.8 M¹ng sao.

Khi thuª bao cña tæng ®µi nµy muèn nèi víi tæng ®µi kh¸c th× viÖc chuyÓn tiÕp th«ng
qua tæng ®µi chuyÓn tiÕp vµ kh«ng cã ®−êng trùc tiÕp. M¹ng sao ®−îc m« t¶ nh− h×nh trªn.
¦u ®iÓm chñ yÕu cña m¹ng lµ tiÕt kiÖm ®−êng truyÒn, cÊu h×nh ®¬n gi¶n. Nh−ng ®ßi
hái tæng ®µi chuyÓn tiÕp ph¶i cã dung l−îng cao, nÕu tæng ®µi nµy háng th× mäi liªn l¹c bÞ
ngõng trÖ.

• M¹ng hæn hîp :

§Ó tËn dông −u ®iÓm vµ kh¾c phôc nh−îc ®iÓm cña hai lo¹i tæng ®µi trªn, ng−êi ta
®−a ra m¹ng hæn hîp, trong ®ã mét phÇn lµ m¹ng sao vµ phÇn kia lµ m¹ng l−íi, víi c¸c cÊp
ph©n chia kh¸c nhau.
Tuy nhiªn, mét m¹ng quèc gia kh«ng ph¸i lóc nµo còng tu©n thñ theo chuÈn CCITT
mµ nã cßn cã thÓ thay ®æi sao cho phï hîp víi ®Æc ®iÓm kinh tÕ, x· héi vµ quan trong nhÊt
lµ nhu cÇu trao ®æi th«ng tin. VÝ dô mét m¹ng quèc gia tiªu biÓu nh− sau :
+ Tæng ®µi chuyÓn tiÕp quèc gia NTE : Lµ tæng ®µi cÊp d−íi cña tæng ®µi chuyÓn tiÕp
quèc tÕ (ITE). Tæng ®µi nµy cã hai nhiÖm vô:
- ChuyÓn tiÕp cuéc gäi liªn vïng.
- ChuyÓn tiÕp c¸c cuéc gäi ra tæng ®µi quèc tÕ.
+ Tæng ®µi chuyÓn tiÕp vïng LTE : T−¬ng tù nh− tæng ®µi chuyÓn tiÕp quèc gia,
nh−ng nã qu¶n lý theo vïng, Tæng ®µi nµy cã thÓ cã thuª bao riªng.
+ Tæng ®µi néi h¹t LE : TiÕp xóc trùc tiÕp víi thuª bao. Liªn l¹c gi÷a c¸c thuª bao
cña nã lµ do nã qu¶n lý, kh«ng liªn quan ®Õn c¸c tæng ®µi cao h¬n. Khi thuª bao muèn gäi ra
th× nã chuyÓn yªu cÇu ®Õn tæng ®µi cÊp cao h¬n. Lo¹i nµy võa cã thuª bao riªng võa cã
®−êng trung kÕ.

Bµi gi¶ng m«n Tæng ®µi ®iÖn tö

Trang I.8
 Ng−êi so¹n: NguyÔn Duy NhËt ViÔn

+ Tæng ®µi PABX : §èi víi thuª bao th× nã lµ tæng ®µi cßn ®èi víi tæng ®µi cÊp trªn th×
nã l¹i lµ thuª bao v× d©y truyÒn dÉn lµ d©y thuª bao. Sè thuª bao th−êng nhá, nhu cÇu liªn
l¹c trong lµ lín.
+ TËp trung thuª bao : Gi¶i quyÕt tr−êng hîp qu¸ nhiÒu ®−êng d©y tõ thuª bao tíi tæng ®µi.

IC

QC

TC

IC : International Center
SC
QC : Quaternary Center
TC : Tertiary Center
PC SC : Secondary Center
PC : Primary Center
LE LE : Local Exchange

H×nh 1-9 : M¹ng hæn hîp theo ph©n cÊp theo chuÈn cña CCITT

ITE

NTE NTE

LTE LTE

LE LE

PABX ... ! RSS

! ...
! ... ! !
H×nh 1-10 : M¹ng hçn hîp cña quèc gia tiªu biÓu.

Bµi gi¶ng m«n Tæng ®µi ®iÖn tö

Trang I.9
 Ng−êi so¹n: NguyÔn Duy NhËt ViÔn

§Ó ®¶m b¶o ®é tin cËy, ng−êi ta tæ chøc c¸c tuyÕn dù phßng. Nã cã nhiÖm vô ph©n
t¶i, ®¸p øng nhu cÇu th«ng tin lín vµ tr¸nh hiÖn t−îng t¾c nghÏn.

III. Tæng ®µi ®iÖn tö sè SPC :

III.1. §Æc ®iÓm :

Tæng ®µi sö dông bé xö lý gièng nh− m¸y tÝnh ®Ó ®iÒu khiÓn ho¹t ®éng cña nã. TÊt
c¶ c¸c chøc n¨ng ®iÒu khiÓn cña nã ®−îc ®Æc tr−ng bëi mét lo¹t lÖnh ghi s½n trong bé nhí.
C¸c sè liÖu trùc thuéc tæng ®µi nh− sè liÖu vÒ thuª bao, c¸c b¶ng phiªn dÞnh ®Þa chØ,
c¸c th«ng tin t¹o tuyÕn, tÝnh c−íc, thèng kª... còng ®−îc ghi s½n trong bé nhí sè liÖu. Qua
mçi b−íc xö lý gäi sÏ nhËn ®−îc c¸c quyÕt ®Þnh t−¬ng øng víi c¸c lo¹i nghiÖp vô, sè liÖu ®·
ghi s½n ®Ó ®−a tíi c¸c lo¹i thiÕt bÞ xö lý nghiÖp vô ®ã.
C¸c ch−¬ng tr×nh ghi s½n trong bé nhí cã thÓ thay ®æi khi cÇn thay ®æi nguyªn t¾c
®iÒu khiÓn hay tÝnh n¨ng cña hÖ thèng. Nhê vËy, ng−êi qu¶n lý cã thÓ linh ho¹t trong qu¸
tr×nh ®iÒu hµnh tæng ®µi.
Khi sö dông bé xö lý th× ngoµi viÖc ®iÒu khiÓn chuyÓn m¹ch nã cßn cã thÓ kiªm thªm
vµi chøc n¨ng kh¸c. C¸c ch−¬ng tr×nh ®iÒu khiÓn còng nh− c¸c sè liÖu cã thÓ thay ®æi nªn
c«ng viÖc ®iÒu hµnh ®¸p øng nhu cÇu thay ®æi cña thuª bao trë nªn dÔ dµng. ViÖc ®−a dÞch
vô tíi thuª bao vµ thay ®æi c¸c dÞch vô cò dÔ dµng thùc hiÖn qua trao ®æi ng−êi m¸y.
Mét sè dÞch vô ®Æc biÖt cã thÓ thùc hiÖn b»ng c¸c thao t¸c tõ m¸y thuª bao.
C«ng viÖc ®iÒu hµnh b¶o d−ìng trë nªn dÔ dµng nhê trung t©m ®iÒu hµnh vµ b¶o
d−ìng trang bÞ c¸c thiÕt bÞ trao ®æi ng−êi m¸y. §ång thêi trung t©m cßn thªm c¸c chøc n¨ng
qu¶n lý m¹ng nh− l−u l−îng c¸c tuyÕn, xö lý ®−êng vßng... t¹i ®©y còng nhËn ®−îc c¸c
th«ng tin tÝnh c−íc, háng hãc, sù cè... tõ c¸c tæng ®µi khu vùc.
C«ng viÖc kiÓm tra ®o thö ®−îc tiÕn hµnh th−êng xuyªn vµ cã chu kú n©ng cao sù an
toµn vµ ®é tin cËy cña tæng ®µi.

III.2. S¬ ®å khèi chøc n¨ng cña tæng ®µi sè SPC :

III.2.1. S¬ ®å khèi :
Khèi giao tiÕp
C¸p thuª bao Tr−êng chuyÓn
Giao tiÕp thuª bao
m¹ch
C¸p trung kÕ Giao tiÕp trung kÕ

B¸o hiÖu Gi¸m s¸t §iÒu khiÓn

®−êng d©y ®Êu nèi
§iÒu hµnh,
khai th¸c & §iÒu khiÓn trung t©m
b¶o d−ìng

H×nh 1-11: S¬ ®å khèi chøc n¨ng tæng ®µi SPC.

Bµi gi¶ng m«n Tæng ®µi ®iÖn tö

Trang I.10
 Ng−êi so¹n: NguyÔn Duy NhËt ViÔn

Mét tæng ®µi SPC bao gåm c¸c khèi chÝnh sau (S¬ ®å h×nh 1-11).

III.2.2. Chøc n¨ng

• §iÒu khiÓn trung t©m:

§iÒu khiÓn trung t©m bao gåm bé xö lý trung t©m vµ c¸c bé nhí cña nã. Thùc hiÖn
c¸c chøc n¨ng sau:
- Xö lý cuéc gäi : QuÐt tr¹ng th¸i thuª bao, trung kÕ; nhËn xung quay sè vµ gi¶i m·
xung quay sè; t×m ®−êng rçi; truyÒn b¸o hiÖu kÕt nèi/ gi¶i to¶ cuéc gäi; tÝnh c−íc....
- C¶nh b¸o: Tù thö, ph¸t hiÖn lçi phÇn cøng; c¶nh b¸o h− háng;...
- Qu¶n lý: Thèng kª l−u l−îng; theo dâi cËp nhËt sè liÖu; theo dâi ®ång bé...

• Tr−êng chuyÓn m¹ch :

- Chøc n¨ng chuyÓn m¹ch: ThiÕt lËp tuyÕn nèi gi÷a hai hay nhiÒu thuª bao cña tæng
®µi hay gi÷a c¸c tæng ®µi víi nhau.
- Chøc n¨ng truyÒn dÉn: TruyÒn dÉn tÝn hiÖu tiÕng nãi vµ c¸c tÝn hiÖu b¸o hiÖu gi÷a
c¸c thuª bao vµ gi÷a c¸c tæng ®µi víi yªu cÇu ®é chÝnh x¸c vµ tin cËy cao.

• Giao tiÕp thuª bao :

Gåm m¹ch ®iÖn ®−êng d©y vµ bé tËp trung.
M¹ch ®iÖn ®−êng d©y thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng BORSCHT.
Khèi tËp trung thuª bao lµm nhiÖm vô tËp trung t¶i thµnh mét nhãm thuª bao tr−íc
khi vµo tr−êng chuyÓn m¹ch.

• Giao tiÕp trung kÕ :

§¶m nhËn c¸c chøc n¨ng GAZPACHO. Nã kh«ng lµm chøc n¨ng tËp trung t¶i nh−
giao tiÕp thuª bao nh−ng vÉn cã m¹ch ®iÖn tËp trung ®Ó trao ®æi khe thêi gian, c©n b»ng t¶i,
trén b¸o hiÖu vµ tÝn hiÖu mÉu ®Ó thö.

• B¸o hiÖu :
Cung cÊp nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt cho tæng ®µi nhËn biÕt vÒ t×nh tr¹ng thuª bao,
trung kÕ, thiÕt bÞ...
Trong tæng ®µi ph¶i cã chøc n¨ng nhËn, xö lý, ph¸t th«ng tin b¸o hiÖu ®Õn n¬i thÝch
hîp.

• §iÒu hµnh, khai th¸c vµ b¶o d−ìng :

§Ó sö dông tæng ®µi mét c¸ch cã hiÖu qu¶, cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn c¸c dÞch vô míi,
phèi hîp sö dông c¸c ph−¬ng thøc dÔ dµng trong tæng ®µi.

Bµi gi¶ng m«n Tæng ®µi ®iÖn tö

Trang I.11
 Ng−êi so¹n: NguyÔn Duy NhËt ViÔn

Gi¸m s¸t kiÓm tra c¸c phÇn cøng vµ ngo¹i vi, ®−a ra nh÷ng th«ng b¸o cÇn thiÕt cho
c¸n bé ®iÒu hµnh.
Kh¶ n¨ng khai th¸c m¹ng, thay ®æi nghiÖp vô,qu¶n lý sè liÖu c−íc...

• Gi¸m s¸t tr¹ng th¸i ®−êng d©y :

Ph¸t hiÖn vµ th«ng b¸o cho bé xö lý trung t©m c¸c biÕn cè mang tÝnh b¸o hiÖu. Nã
qu¶n lý ®−êng d©y theo ph−¬ng ph¸p quÐt lÇn l−ît. Sau mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh,
cæng tr¹ng th¸i ®−êng d©y ®−îc ®äc mét lÇn.

• §iÒu khiÓn ®Êu nèi :

ThiÕt lËp vµ gi¶i phãng c¸c cuéc gäi d−íi sù ®iÒu khiÓn cña bé ®iÒu khiÓn trung t©m.

Bµi gi¶ng m«n Tæng ®µi ®iÖn tö

Trang I.12