TEMEL HAK ÖDEVLER
A. KİŞİNİN HAK VE ÖDEVLERİ
1. Kişinin Dokunulmazlığı
- Kişinin vücut bütünlüğüne dokunulamaz
- Rızası olmadan bilimsel ve tıbbi deneylere tabi
tutulamaz
- Kimseye işkence ve eziyet yapılamaz
2. Zorla Çalıştırma yasağı
- Hiç kimse zorla çalıştırılamaz, angarya yasaktır
3. Kişi Hürriyeti ve Güvenliği
* Yakalanan kişilere, yakalanma sebepleri ve
iddialar herhalde yazılı, mümkün değilse sözlü,
toplu suçlarda en geç hakim huzuruna çıkarılıncaya
kadar bildirilir
* Yakalanan kişi en geç 48 saat toplu olarak
işlenen suçlarda en çok 4 gün içinde hakim
karşısına çıkarılır. Bu süre olağanüstü hal,
sıkıyönetim vs. hallerde uzatılabilir (2001
değişikliği)
* Kişinin yakalandığı yakınlarına bildirilir.
(2001 değişikliği)
4. Özel Hayatın Gizliliği
a. Özel Hayatın Gizliliği
- Kanunla yetkili kılınmış merciin yazılı emri
olmadıkça kimsenin eşyası aranamaz, bunlara el
konamaz
- Yetkili merciin kararı 24 saat içinde görevli
hakimin onayına sunulur
- Hakim kararını 48 saat içinde açıklar, aksi
halde el koyma kendiliğinden kalkar
b. Konut Dokunulmazlığı
c. Haberleşme Hürriyeti
5. Yerleşme Seyahat Özgürlüğü
* Yurt dışına çıkma ceza soruşturması nedeniyle
sınırlanabilir
* Vatandaş sınır dışı edilemez, yurda girme
hakkından yoksun bırakılamaz
6. Din ve Vicdan Hürriyeti
* Din zorunlu ders
* Bunun dışındaki din eğitimi kişinin kendi isteğine
küçüklerinde velisinin talebine bağlıdır
1
7. Düşünce ve Kanaat Hürriyeti
8. Düşünceyi Yayma ve açıklama Hürriyeti
9. Bilim ve Sanat Hürriyeti
10. Basın ve Yayımla İlgili Hükümler
a. Basın Hürriyeti
b. Süreli ve Süresiz Yayın Hakkı
c. Basın Araçlarının Korunması
ç. Kamu Tüzel Kişilerinin Elindeki Haberleşme
Araçlarından Yararlanma Hakkı
d. Düzeltme ve Cevap Hakkı
11. Toplantı Hak ve Hürriyetleri
a. Dernek Kurma Hürriyeti
- Herkes önceden izin almaksızın dernek kurma
ve bunlara üye olma hakkına sahiptir
b. Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Düzenleme Hakkı
12. Mülkiyet Hakkı
13. Hakların Korunması ile İlgili Hükümler
a. Hak Arama Hürriyeti
b. Kanuni Hakim Güvencesi
c. Suç ve Cezalara İlişkin Hükümler
- Suçu sabit olana kadar kimse suçlu değildir
- Kanuna aykırı toplanan bulgular delil
sayılamaz(2001 değişikliği)
- Ceza sorumluluğu şahsidir
- Hiç kimse yalnızca sözleşmeden doğan bir
yükümlülüğü yerine getirememesinden dolayı
özgürlüğünden alıkonamaz
- Ölüm cezası ve genel müsadere cezası
verilemez(2004 değişikliği)
14. İspat Hakkı
15. Temel Hak ve Hürriyetlerin Korunması
 B. SOSYAL VE EKONOMİK HAKLAR VE ÖDEVLER

1. Ailenin Korunması 6. Toplu İş Sözleşmesi, Grev, Lokavt

* Aile toplumun temelidir eşler arası eşitliğe a. Toplu İş sözleşmesi Hakkı

dayanır (2001 değişikliği)
b. Grev Hakkı ve Lokavt

- Grev uygulanan işyerindeki maddi zarardan

2. Eğitim ve Öğrenim Hakkı sendika sorumludur

* Herkes eğitim-öğrenim hakkına sahip -Grev ve lokavtta uyuşmazlık Yüksek Hakem

Kurulu’nca çözülür
* İlköğretim zorunlu ve parasız

* Eğitim dili Türkçe

7. Ücrette Adalet Sağlanması

3. Kamu Yararı
8. Sağlık, Çevre, Konut
a. Kıyılardan Yararlanma
a. Sağlık Hizmetleri ve Çevrenin Korunması
b. Toprak Mülkiyeti
b. Konut Hakkı
c. Tarım ve Hayvancılığın Korunması

ç. Kamulaştırma
9. Gençlik ve Spor
d. Devletleştirme ve Özelleştirme
a. Gençliğin Korunması

b. Sporun Geliştirilmesi
4. Çalışma ve Sözleşme Hürriyeti

* Özel teşebbüs serbest

10. Sosyal Güvenlik Hakları
* Herkes istediği alanda çalışabilir

11. Tarih, Kültür ve Tabiat Varlıklarının

5. Çalışma ile İlgili Hükümler Korunması
a. Çalışma Hakkı ve Ödevi

b. Çalışma Şartları ve Dinlenme Hakkı 12. Sanatın ve Sanatçının Korunması

c. Sendika Kurma Hakkı

- Önceden izin almaksızın sendika kurulabilir

- Aynı anda aynı iş kolunda birden fazla

sendikaya üye olunamaz

2
C. SİYASİ HAKLAR VE ÖDEVLER
1. Türk Vatandaşlığı
* Türk Devletine vatandaşlık bağı ile bağlı herkes
Türk’tür
* Türk babanın veya Türk ananın çocuğu Türk’tür
* Vatandaşlıktan çıkarılma ile ilgili işlemlere karşı
yargı yolu kapatılamaz
* Vatandaşlık kanunla kazanılır ve kanunla
kaybedilir
* Hiç kimse vatana bağdaşmayan bir eylemde
bulunmadıkça vatandaşlıktan çıkarılamaz
2. Seçme, Seçilme ve Siyasi Faaliyette Bulunma
Hakları
* 18 yaşını dolduran herkes oy kullanabilir
* Er, erbaş, askeri öğrenci, hükümlüler (taksirli
suçlar hariç) oy kullanamaz
* Seçimle ilgili gerekli tedbirler Yüksek Seçim
Kurulu tarafından alınır
* Seçim kanunlarında yapılan değişiklikler yürürlük
tarihinden 1 yıl içinde yapılacak seçimlerde
uygulanamaz
3. Siyasi Partilerle İlgili Hükümler
a. Parti Kurma, Partilere Girme
* 18 yaşını dolduran herkes parti üyesi olabilir
* Siyasi partiler önceden izin almadan kurulurlar
Siyasi Partilere Üye Olamayanlar
* Hakim-Savcı
* Yüksek yargı organları (Sayıştay dahil)
* Kamudaki memur statüsündeki görevliler
* İşçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri
* Yükseköğretim öncesi öğrenciler
* Silahlı Kuvvetler mensupları
3
- Yükseköğretim elemanlarının üyeliği kanunla
belirlenir
b. Siyasi Partilerin Uyacakları Esaslar
* Ticari faaliyetlere girişemezler
* Siyasi partilerin gelir-giderini Anayasa
Mahkemesi denetler, Sayıştay’dan yardım alır.
* Parti kapatılması Yargıtay Cumhuriyet
Başsavcısı’nın davası üzerine Anayasa
Mahkemesi’nce karara bağlanır
* Anayasa mahkemesi temelli kapatma yerine
partinin devlet yardımından yoksun bırakılmasına
karar verebilir (2001 değişikliği)
* Temelli kapatılan bir parti başka ad altında
kurulamaz
* Temelli kapatılan partinin kurucuları ve üyeleri 5
yıl süreyle bir başka partinin kurucusu ve üyesi
olamazlar
* Anayasa mahkemesinin temelli kapatma kararı
Resmi Gazete’de gerekçeli olarak yayımlanır
* Yabancı devletlerden, uluslar arası kuruluşlardan
vs. yardım alan parti temelli kapatılır
4. Mal Bildirimi
* Kamu hizmetine girenlerin mal bildiriminde
bulunmaları kanunla düzenlenir
5. Vatan Hizmeti
6. Vergi Ödevi
* Vergi oranlarına ilişkin değişiklik yapma yetkisi
Bakanlar Kurulu’na verilebilir
7. Dilekçe Hakkı
* Vatandaşlar ve karşılıklılık gözetilmek şartıyla
Türkiye’de ikamet eden yabancılar dilek ve şikayet
hakkında yetkili makamlara ve TBMM’ye yazı ile
başvurma hakkına sahiptir
Dosya adı: temel hak ve ödevler
Dizin: D:\KPSS\anayasa (Renkli)
Şablon: C:\Documents and Settings\acer pc\Application
Data\Microsoft\Templates\Normal.dotm
Başlık:
Konu:
Yazar: Gökçe
Anahtar Sözcük:
Açıklamalar:
Oluşturma Tarihi: 14.04.2008 23:23:00
Düzeltme Sayısı: 15
Son Kayıt: 26.08.2008 20:55:00
Son Kaydeden: user
Düzenleme Süresi: 71 Dakika
Son Yazdırma Tarihi: 26.08.2008 21:26:00
En Son Tüm Yazdırmada
Sayfa Sayısı: 3
Sözcük Sayısı: 920(yaklaşık)
Karakter Sayısı: 5.249(yaklaşık)