KPSS

(VE DİĞER SINAVLAR İÇİN)

MUHAKEME
PROBLEMLERİ

Bu dokümanın tüm hakları

www.filozof.com.tr’ye aittir.
İnternette sadece bireysel kullanım için
yayınlanmaktadır.
 PROBLEMLER
2 1 2 x 2
6. Bir sayının 3 te 1 inin i : x   
SAYI - KESİR PROBLEMLERİ 5 3 5 3 5
4 3 4 3 4x 3
Sayı - kesir problemlerini çözerken dikkat edilmesi Bir sayının inin si : x    
5 7 5 7 5 7
gereken en önemli nokta, denklemi doğru kurabil-
mektir. Denklemi kurarken işlem önceliğinin soru
çözümünde önemli olduğunu ve parantez ile işlem 7. Bir sayının 4 katının 5 fazlası : 4  x  5
önceliğinin gösterilebileceğini unutmamalıyız. Bir sayının 2 katının 4 fazlası : 2  x  4
Örneğin;
Bir x sayısının 3 katının 2 fazlası: İstenen ifade 8. Bir sayının 5 fazlasının 4 katı :
3  x  2 olur. Burada parantez kullanılmasına ge-
rek yok; çünkü ilk önce çarpma işlemi yapılır. 4  (x  5)  4  x  4  5
Bu ifadeyi 3  x  2  (3  x)  2 şeklinde de yazar- Bir sayının 4 fazlasının 2 katı :
sak doğru yazmış oluruz. Bir örnek daha verelim: 2  (x  4)  2  x  2  4
Bir sayının 2 fazlasının 3 katı: İstenen ifade
(x  2)  3 olur. Eğer parantez kullanılmamış ol-
2
saydı ifade x  2  3 olacaktı ve işlem önceliğin- 9. Bir sayının 6 katının 3 eksiğinin i:
5
den, önce 2  3  6 ve ifade x + 6 olurdu ki,
2 2  (6  x  3)
(x  2)  3  x  6 dır. (6  x  3)  
5 5
Böyle bir yanlışa düşmemek için parantezi doğru
Bir sayının 3 fazlasının 2 katının üçte biri :
yerde kullanmalıyız.
1 2  (x  3)
www.filozof.com.tr

2  (x  3)  
3 3

Herhangi bir sayı x olsun

10. Bir sayının 2 katı ile 4 katının toplamı: 2  x  4  x

1. Bir sayının 2 fazlası : x + 2 Bir sayının 9 katı ile 5 katının farkı: 9  x  5  x
Bir sayının 5 fazlası : x + 5 x
Bir sayının 3 katı ile yarısının toplamı: 3  x 
2
2. Bir sayının 7 eksiği : x  7
2
Bir sayının 1 eksiği : x  1 Bir sayının ü ile 4 te 1 inin toplamı:
3
2 1 2x x
3. Bir sayının 5 katı : 5  x x  x  
3 4 3 4
Bir sayının 7 katı : 7  x
1 x
Bir sayının 3 te 1 inin 4 eksiği: x  4  4
3 3
x
4. Bir sayının yarısı :
2
x
Bir sayının 8 de 1 i :
8 11. Bir sayının karesinin 1 fazlası : x 2  1
Bir sayının 1 fazlasının karesi : (x  1)2
5 5 5x
5. Bir sayının si : x   Bir sayının küpünün 5 katının 4 fazlası: 5  x 3  4
7 7 7
3 3 3x Bir sayının 4 fazlasının küpünün 5 katı:
Bir sayının katı : x  
4 4 4 5  (x  4)3

2
Problemler

Denklem Kurarken Dikkat Edilecek Husus- Ardışık Sayı Problemleri

lar
Ardışık sayı problemlerinde sayı adedi tek sayıda
1. Soruda bilinmeyen ifade bir harf ile belirtilir. ise sayıların toplamı sayı adedine bölündüğünde
Örneğin; a, b, c … gibi ortadaki sayıyı verir.

Soruda birden fazla bilinmeyen bulunabilir; fakat Örneğin; ardışık beş sayının toplamı 100 ise bu
en az sayıda harf kullanılarak denklem kurulma- sayıları bulunuz.
lıdır. 100 : 5  20  ortadaki sayı
Örneğin; Bir sepette elma ve armut olmak üzere 18 19 20 21 22
toplam 30 tane meyve vardır. en küçük en büyük
Bu ifadeyi denklem olarak yazalım: sayı sayı

Elma sayısı x, armut sayısı y olmak üzere

x + y  30 şeklinde yazmak yerine bir harf kulla-  Ardışık üç tam sayının toplamı:
narak elma sayısına x, armut sayısına (30  x)
x + (x + 1) + (x + 2) veya (a  1) + a + (a + 1)
diyerek soruyu daha kolay çözebiliriz.
Çünkü denklemimiz bir bilinmeyenli (bilinmeyen
x) denklem olacaktır.  Ardışık üç tek tam sayı toplamı:
(2n + 1) + (2n + 3) + (2n + 5) veya

2. Denklem kurulurken toplanan ve çıkarılan x tek sayı olmak üzere,

ifadelerin aynı cins olması gerekir. x + (x + 2) + (x + 4)
Örneğin;
Bilye + Bilye  Ardışık üç çift tam sayının toplamı:
2n + (2n + 2) + (2n + 4) veya
www.filozof.com.tr

Kitap + Kitap
Turist + Turist x çift sayı olmak üzere,
bu ifadeler birbiri ile toplanır fakat x + (x + 2) + (x + 4)
Bilye + Kitap
Turist + Bilye
ÖRNEK SORU
Kitap + Turist
Öğrenci + Sıra
2
Hangi sayının ünün 4 eksiği, aynı sayının
ifadeleri birbiri ile toplanmaz. Çünkü aynı cins 3
değillerdir. yarısının 5 fazlasına eşittir?
A) 46 B) 54 C) 63 D) 70 E) 72
Çözüm:
3. Denklemde eşitliğin sağ ve sol tarafını yazar- Sayımız x olsun. Şimdi denklemi yazalım.
ken aynı cins çokluklar birbiri ile eşitlenir.
2 x
Öğrenci sayısı  Öğrenci sayısı x 4  5
3 2
Alınan yol  Alınan yol 2x x
 54
Sıra sayısı  Sıra sayısı 3 2
(2) (3)
Farklı cins çokluklar birbiri ile eşitlenmez. 4x 3x
9
Öğrenci  Sıra 6
Zaman  Hız x
9
Tavşan  Tavuk 6
x  69
x  54 bulunur.

(Cevap B)

3
 Problemler

ll. Yol:
ÖRNEK SORU
Büyük sayı: x + 8
Küçük sayı: x olsun.
Üç basamaklı birbirinden farklı dört sayının top-
(Farkları 8 olduğu için böyle yazıldı.)
lamı 500 dür.
3  (x  8)  4  x  73
Bu sayıların en büyüğü en fazla kaçtır?
3  x  3  8  4  x  73
A) 197 B) 196 C) 195 D) 194 E) 193
7  x  24  73
Çözüm:
7  x  49
Verilenleri yazalım. x7
 4 tane üç basamaklı sayı ((abc) gibi …)
Büyük sayı: x + 8  7 + 8  15 bulunur.
 Sayılar birbirinden farklı (rakamlar farklı
(Cevap C)
denmemiş)
 Toplamları 500
İsteneni yazalım. En büyüğü en fazla kaçtır?
En büyüğünün en fazla olması için diğer sayıla-
rın en az olması gerekir.
ÖRNEK SORU
l. sayı + ll. sayı + lll. sayı + lV. sayı  500
100 + 101 + 102 + x  500
Bir manifaturacı, elindeki bir top kumaşın ilk
303 + x  500 1 2
önce ünü, daha sonra kalan kumaşın ini
x  500  303 3 5
x  197 olur. satmıştır.
YAYINCILIK
www.filozof.com.tr

(Cevap A) Geriye 42 m kumaş kaldığına göre ilk satılan

kumaş kaç metredir?

ÖRNEK SORU
A) 20 B) 25 C) 30 D) 35 E) 40
???

Çözüm:
Farkları 8 olan iki sayıdan büyüğün 3 katı ile
l. Yol:
küçüğün 4 katı toplamı 73 tür.
Toplam kumaş x m olsun.
Buna göre, büyük olan sayı kaçtır?
1 x
A) 12 B) 13 C) 15 D) 16 E) 18 1. satılan kumaş: x  
3 3
Çözüm: x x x 2x
Kalan kumaş: x    
l. Yol: 3 1 3 3
(3) (1)
Küçük sayı: k
2x 2 4x
Büyük sayı: b olsun. 2. satılan kumaş:  
3 5 15
Denklemi kuralım.
2x 4x 6x 2x
1. denklem: b  k  8 Kalan kumaş:     42 m
3 15 15 5
2. denklem: 3  b  4  k  73 (5) (1)

Yukarıdaki denklemleri ortak çözeceğiz. 2x 42

  2  x  42  5
5 1
Büyük sayı istendiğinden k yı yok edeceğiz.
x  105 m bulunur.
1. denklemi 4 ile çarpar 2. denklem ile toplarsak,
Soruda istenen ilk satılan kumaş:
4/ b  k  8 4  b  4  k  32
 x 105
  35 m olur.
3  b  4  k  73 + 3  b  4  k  73 3 3
7b  105
b  15 olur.

4
Problemler

ll. Yol: Çözüm:

Toplam kumaşı ilk önce 3 parçaya, daha sonra 5 Otelde toplam x tane oda olsun. Her odaya 3
parçaya bölebilmek için kumaşı OKEK(3, 5)  15 kişi yerleştirilirse 3  x kişi odalarda olur ve 6 kişi
parçaya ayırır ve her parçaya x m dersek, kuma- odalara yerleştirilememişti. Turist sayısı: 3  x  6
şın tamamı 15  x m olur.
olur.
1
İlk satılan kısım: 15  x   5x Her odaya 4 kişi yerleştirilirse ve 5 oda boş kal-
3 mışsa (x  5) oda dolmuştur.
Kalan kumaş: 15  x  5  x  10  x Turist sayısı: 4  (x  5) olur.
2
İkinci satılan kumaş: 10  x   4x Turist sayısı aynı olduğundan,
5
3
 
x 
6  4  (x  5)
Kalan kısım: 10  x  4  x  6  x  42  
Turist Turist
sayısı sayısı
x7
İlk satılan kısım: 5  x  5  7  35 m olur. 3 x  6  4 x  45
3  x  6  4  x  20
(Cevap D)
6  20  4  x  3  x
ÖRNEK SORU 26  x

Otelde 26 oda bulunmaktadır.

Bir gruptaki 8 arkadaş bir torbadaki bilyeleri eşit (Cevap E)
olarak paylaşıyorlar. Gruba 2 kişi daha katıldı-
ğında her birine düşen bilye sayısı 3 azalıyor.
Buna göre torbadaki bilye sayısı kaçtır?

A) 130 B) 120 C) 60 D) 30 E) 15
www.filozof.com.tr

ÖRNEK SORU
Çözüm:
Gruptaki 8 kişinin her biri a tane bilye almış ol- Bir kumbarada 50 kuruşluk ve 1 liralık madeni
sun. Toplam bilye sayısı: 8  a olur. Gruba 2 kişi paralardan oluşan toplam 40 tane para vardır.
eklenirse 10 kişi olur ve her birine 3 eksik bilye
düşeceğinden her biri (a  3) tane bilye alır. Bilye Bu paraların toplamı 25 lira olduğuna göre bu
sayısı değişmediğinden, kumbarada kaç tane 50 kuruş vardır?
8
  a  10  (a  3)
 A) 20 B) 24 C) 30 D) 34 E) 38
Bilye Bilye
sayısı sayısı
Çözüm:
8  a  10  a  10  3 50 kuruşluk para sayısı: a tane olsun.
8  a  10  a  30
50 kuruşların toplam tutarı: 50  a kuruş olur.
30  2  a
15  a 100 kuruşluk para sayısı: 40  a tane olur.

Toplam bilye sayısı: 8  a  8  15  120 olur. (1 lira  100 kuruş)

(Cevap B) 100 kuruşlukların toplam tutarı: 100  (40  a)

olur.
Kumbaradaki toplam para: (kuruş olarak)
ÖRNEK SORU 50  a  100  (40  a)  2500
Her tarafı 50 ye bölelim:
Bir oteldeki odalara turistler her odada 3 kişi a  2  (40  a)  50
kalacak şekilde yerleştirilirse 6 turist odalara yer-
a  2  40  2a  50
leştirilemiyor. Eğer 4’er 4’er yerleştirilirse 5 oda
boş kalıyor. 80  a  50

Bu otelde toplam kaç oda vardır? a  30 bulunur.

(Cevap C)
A) 20 B) 21 C) 23 D) 25 E) 26

5
 Problemler

ÖRNEK SORU ÖRNEK SORU

1 Bir salona 12 büyük ve 8 küçük masa veya 10

Bir çalışan 1 aylık maaşının ini ev kirasına,
5 büyük ve 12 küçük masa atılabiliyor.
1 2 Buna göre, bu salona küçük masalardan kaç
kalanın ini araba taksidine ve kalanın ünü
4 3 tane atılır?
mutfak masrafına ayırıyor.
A) 10 B) 18 C) 24 D) 30 E) 32
Geriye çalışanın 320 lirası kaldığına göre, bu
çalışanın aylık kazancı kaç liradır? Çözüm:
Salonun kapasitesi  12  B  8  K veya
A) 1600 B) 1200 C) 800 D) 700 E) 600 Salonun kapasitesi = 10  B  12  K
Çözüm:
Salon aynı salon olduğundan salon kapasiteleri
l. Yol: eşittir.
Çalışan aylık kazancı: 5  x lira olsun. 12  B  8  K  10  B  12  K
1 12  B  10  B  12  K  8  K
Ev kirası: 5  x   x lira
5 2 B  4 K
Kalan parası: 5  x  x  4  x lira B  2 K
1 Bir büyük masa 2 küçük masa kadar yer kaplı-
Araba taksiti: 4  x   x lira
4 yormuş. Hepsinin küçük masa olması istendi-
Kalan parası: 4  x  x  3  x lira ğinden

2 Salonun kapasitesi  12  B  8  K
Mutfak masrafı: 3  x   2  x lira
 12  (2  K)  8  K
YAYINCILIK
www.filozof.com.tr

3
Kalan parası: 3  x  2  x  x  320 lira  24  K  8  K

Çalışanın aylık kazancı: 5  x  5  320  32  K

Buna göre bu salona 32 tane küçük masa atılır.
???

 1600 lira olur.

(Cevap E)

ÖRNEK SORU
ll. Yol:
Çalışanın maaşını şekil ile gösterelim. 2
si su ile dolu olan bir kabın ağırlığı 5 kg
Maaşının tamamı 5 parça 7
dır. Kap tam dolu iken tüm ağırlık 15 kg oldu-
Ev ğuna göre boş kabın ağırlığı kaç kg dır?
kirası Kalan para
1 A) 1 B) 1,5 C) 2 D) 2,5 E) 3
5 Araba
taksiti
Çözüm:
Kalan para
1 kabın ağırlığı
k kg olsun
4 Mutfak
masrafı
her biri her biri
En son kalan x kg x kg
2
3
320 lira
+ +
Toplam para: 2x + k  5 7x + k  15

320 320 320 320 320 Beraber çözüm yapılırsa /2x + k  5

+ 7x + k  15
Toplam para: 5  320  1600 lira
5x  10 x  2 dir.
(Cevap A) k  1 kg dır.
(Cevap A)

6
Problemler

YÜZDE PROBLEMLERİ
UYARI

Yüzde problemlerinde genel olarak üç ifade vardır.

Bunlar: “temel sayı, yüzde oranı ve yüzde payı” dır. Aynı türden olan çokluklar arasında sağlıklı bir
Yüzde problemleri; “temel sayı”, “yüzde oranı” ve karşılaştırma ve kıyaslama yapabilmek için bü-
“yüzde payı”ndan herhangi ikisinin verilip üçüncü- yüklüklerini birbirinin yüzdesi olarak ifade ede-
sünün sorulması şeklindedir. biliriz.

B’nin %a sı P olsun. (%a ifadesi “yüzde a” diye

okunur.) ÖRNEK
Yukarıdaki ifade matematiksel olarak,
İki pazarlamacıdan birincisi yapmış olduğu 250
a TL lik satıştan 10 TL, ikincisi ise 150 TL lik satış-
B  P şeklinde gösterilir.
100 tan 9 TL kazanç elde ediyor.
Bu formüldeki, Buna göre, bu iki pazarlamacının hangisinin
B ye, temel sayı; kazanma oranı daha azdır?

a ya, yüzde oranı; Çözüm:

P ye, yüzde payı adı verilir. Buna karar verebilmek için her iki kazanılan
parayı yüzde olarak ifade edelim. Bunun için
Yüzde 27, aşağıdaki ifadelerden biri ile gösterilir.
orantı kuralım:
27
%27   0,27 250 TL den 10 TL kazanılırsa, 100 TL den a TL
100
kazansın. O halde,

250 den 10 TL ise

UYARI
www.filozof.com.tr

100 den a TL olur.

Yüzde problemlerini çözerken yüzdesi alınmak Doğru orantı
istenen sayı 100x şeklinde alınırsa soru daha ko-
250  a  100  10
lay çözülebilir.
250a  1000
a  4 tür.
ÖRNEK
a 10  100
Bu işlem, 250  10  a  a4
F sayısı A sayısının %30’u, A sayısı da D sayı- 100 250
sının %70 idir. şeklinde de yapılabilir.
Buna göre, D’nin F’ye oranını bulalım. 150 TL den 9 TL kazanırsa, 100 TL den k TL
Çözüm: kazansın
Uyarıyı dikkate alırsak,
D  100 alalım. 150 den 9 ise
A sayısı D nin %70 i ise, A  70 olur. 100 den k olsun
 70 70  Doğru orantı
 D  100  A  100  100  A  A  70 
  150  k  100  9
F sayısı A nın %30 u ise, 100  9
k
30 30 150
F  A  70   21 bulunur.
100 100 k  6 dır.
D nin F ye oranı, y 9  100
Bu işlem, 150   9 ise y   6 şek-
D 100 100 150
 olur.
F 21 linde de yapılabilir.

7
 Problemler

Birinci kazanma oranı %4 iken ikinci kazanma

oranı %6 dır. Buna göre, 1. pazarlamacının ka- ÖRNEK SORU
zanma oranı daha azdır.
Kazanma oranı aşağıdaki gibi de bulunabilir. Bir öğrenci, elindeki kitabın önce %10 unu, daha
10 1 1 4 4 sonra da kalan sayfaların %30 unu okumuştur.
1. pazarlamacı için,     %4
250 25 25  4 100 Buna göre, kitabın toplam yüzde kaçını oku-
tür. muştur?
2. pazarlamacı için,
A) 27 B) 32 C) 37 D) 41 E) 46
9 3 32 6
    %6 dır.
150 50 50  2 100
Çözüm:
Kitap 100 sayfalık olsun. Öğrenci, önce %10 unu
yani 10 sayfasını okumuş ve geriye
100  10  90 sayfa kalmıştır.
Daha sonra kalan sayfaların %30 unu yani
30
90   27 sayfasını okumuştur.
100
Toplamda 10 + 27  37 sayfasını okumuştur.
Kitap 100 sayfa olup toplamda 37 sayfasını
ÖRNEK SORU okuduğu için, kitabın %37 sini okumuştur.
(Cevap C)
x sayısı y sayısının %60 dır.
x  3y
YAYINCILIK
www.filozof.com.tr

Buna göre, oranı kaçtır?

4x  y

18 18 18
A) B) 3 C) D) E) 4
???

5 7 11

Çözüm:

ÖRNEK SORU
60
xy 5x  3y
10 0
x 3 Bir sınıftaki öğrencilerin %40 ı erkektir. Kız
  x  3k ve y  5k alınabilir. öğrencilerinin sayısı 48 olduğuna göre, sınıf
y 5
mevcudu kaçtır?

x  3y A) 60 B) 70 C) 80 D) 120 E) 160
denkleminde x ve y yi yazarsak
4x  y Çözüm:
x  3y 3k  3  5k %40 erkek ise

4x  y 4  3k  5k
%60 kız olur.
3k  15k Sınıf mevcudu x olsun

12k  5k
60
18 k x  48 (kız öğrencilerin sayısı)
 100
7k
6
18 x  48
 olur. 10
7
x  80
(Cevap C)
(Cevap C)

8
Problemler

KÂR – ZARAR PROBLEMLERİ Çözüm:

Alış Fiyatı (Maliyet)  A Kampanya yapılmadan önce bir malın etiket

fiyatı 100 TL olsun. 100 TL den ilk ay %30 indi-
Satış Fiyatı  S
rim yapılırsa indirim 30 TL olur. Bu durumda ma-
Kâr  K lın fiyatı 70 TL olur.
Zarar  Z ile gösterelim. 70 TL den %20 indirim yapılırsa indirim
Satış fiyatı, alış fiyatına kâr eklenerek veya alış 20
70   14 TL olur.
fiyatından zarar çıkarılarak bulunur. Yani; 100

S  A + K, (Satış  Alış + Kâr) Toplam indirim 100 TL de 30 + 14  44 TL dir.

S  A  Z, (Satış  Alış  Zarar) ile hesaplanır. Buna göre, satış yeri sahibinin yaptığı tüm indi-
rim %44 tür.
(Cevap D)
UYARI
ÖRNEK
Kâr-zarar problemlerinde, kâr veya zarar daima
Bir pantolon %25 kârla 60 TL ye satılıyor. Bu
alış fiyatı (maliyet) üzerinden hesaplanır.
pantolon %15 zararına kaç TL ye satılmalıdır?
Çözüm:

ÖRNEK I. Yol:
Pantolonun maliyeti (alış fiyatı) A TL olsun.
Bir mağazacı bir gömleği 5 TL den aldı. 1 TL kâr Bu pantolon %25 kârla 60 TL ye satılıyor ise,
bıraktı ve 5 + 1  6 TL ye sattı.
100  25
A  60
Bu mağazacı 1 TL lik kârını 5 TL (alış fiyatı) 100
www.filozof.com.tr

üzerinden elde etti. Bu mağazacının kâr oranı 125

A  60
5 TL de 1 TL ise 100
100 TL de x TL dir. 60  100
A
125
Doğru orantı
A  48 dir.
5  x  100  1
Bu pantolon %15 zararına x TL ye satılıyor ise
x  20 olur.
100  15
A x
Kâr oranı %20 dir. 100
85
48  x
UYARI 100
x  40, 8
Kâr-zarar problemlerinde indirim veya zam he-
saplanırken daima satış (etiket) fiyatı üzerinden
II. Yol:
hesaplanır.
Alış + Kâr  Satış
%100 %25 %125
60 TL
ÖRNEK SORU
Alış  Zarar  Satış
%100 %15 %85
Kampanya yapan bir satış yeri, fiyatlarda %30
x TL
indirim yapıyor. İlk ay satışın az olduğu görülün-
ce ikinci ay indirimli fiyatlar üzerinden %20 indi- %125 60 TL ise 125  x  60  85
rim daha yapılıyor. %85 x TL dir. 60  85
Buna göre, satış yeri sahibinin yaptığı tüm x
Doğru orantı 125
indirim yüzde kaçtır?
x  40,8 dir.
A) 51 B) 50 C) 45 D) 44 E) 25

9
 Problemler

ÖRNEK SORU ÖRNEK SORU

Bir bakkal bir malı %50 kârla satarken satış fiyatı Bir tüccarın aldığı iki maldan birisinin maliyeti
üzerinden %20 indirim yapıyor. diğerinin üç katıdır. Tüccar maliyeti yüksek olan
Buna göre, bu bakkal bu maldan % kaç kâr malı %20 zararla ve maliyeti düşük olan malı
etmiştir? %50 kârla satıyor.
Buna göre, tüccarın bu satıştan ettiği zarar %
A) 10 B) 20 C) 30 D) 40 E) 50 kaçtır?
Çözüm:
A) 1 B) 2 C) 2,5 D) 4 E) 5
Bu malın maliyeti 100 TL olsun. %50 kârla satış
fiyatı 150 TL dir. 150 TL nin üzerinden %20 indi- Çözüm:
15 0  2 0 Maliyeti yüksek Maliyeti düşük
rim  30 TL dir.
100 300 TL 100 TL
%20 zararla %50 kârla
150  30  120 TL yeni satış fiyatımızdır.
240 TL 150 TL
Bakkal bu maldan %20 kâr etmiştir.
(Cevap B) 240 + 150  390 TL dir. (Satış sonrası elimizdeki
para)
400 TL 10 TL zarar

100 x
doğru orantı
x  2,5 %2,5 zarar
YAYINCILIK
of.com.tr

(Cevap C)
www.filoz
???

ÖRNEK SORU

ÖRNEK SORU
1
Bir malın ü %50 kârla, kalanı ise %10 zararla
3
Bir satıcı bir malı %40 zararla satarken satış
satılıyor. fiyatı üzerinden %80 artış yaparak ürünü
Buna göre, bu satıştaki kâr - zarar durumu 216 TL’ye satıyor.
aşağıdakilerden hangisidir? Buna göre, bu malın maliyeti kaç TL dir?

A) %10 zarar B) %10 kâr C)%20 zarar A) 150 B) 180 C) 200 D) 210 E) 240
D) %20 kâr E) %30 zarar
Çözüm:
Çözüm:
Maliyeti 100x olsun.
3 tane malımız olsun bunların her birinin maliyeti
100x  %40 zararla satışı 60x dir.
100 TL olsun. Toplam maliyetimiz 300 TL
60x  %80 artış yapılırsa 108x olur.
100  150 90  100
1  2  150  180  330 (eli-
100 100  100  80 180 
 60  x  100  60  x  100  108  x tir. 
mizdeki toplam para)  
300 30 kâr x  10 108x  216, x  2
100 x %10 kâr
Maliyet 200 TL dir.
doğru orantı
(Cevap C)
(Cevap B)

10
Problemler

FAİZ PROBLEMLERİ
ÖRNEK SORU
Faiz problemlerini yüzde problemi çözüyormuş
gibi aynı mantıkla çözebiliriz. Çünkü faiz oranları
4000 TL yıllık %15 faiz oranı ile bankaya yatırılı-
da yüzde üzerinden veriliyor. Örneğin; “yıllık faiz
yor.
oranı %40 tır” gibi…
Kaç ay sonra para, faizi ile beraber 4500 TL
olarak çekilir?

A) 4 B) 6 C) 8 D) 10 E) 11
ÖRNEK
Çözüm:
500 TL yıllık %40 faiz oranı üzerinden bankaya
Para 4000 TL yatırılmış ve 4500 TL olarak çe-
yatırılıyor.
kilmiştir. Aradaki fark, 4500  4000  500 TL fa-
Bu paranın, izdir.
a) 3 yıl sonunda n t
F  A 
b) 4 ay sonunda 100 12
kaç TL faiz getireceğini bulalım. 15 t
500  4000  
100 12
Çözüm:
4  10  100  3  5  t
500 TL yıllık %40 faiz oranı üzerinden bankaya 500 
100  3  4
yatırılırsa; bir yılın sonunda kazanılacak faiz:
500  10  5  t
40
500   200 TL dir. 500  50  t
100
10  t dir.
a) Üç yılın sonunda kazanılacak faiz:
www.filozof.com.tr

3  200  600 TL dir. (Cevap D)

b) 4 ay sonunda kazanılacak faiz:

1 yılda (12 ayda) 200 TL ise,
200
1 ayda TL
12
200 200
4 ayda 4  TL olur.
12 3
ÖRNEK SORU

Kural:
Deniz, yıllık %25 faiz oranı üzerinden bankaya
F: Elde edilen faiz miktarı,
bir miktar para yatırıyor.
A: Anapara (Kapital),
Buna göre, kaç yıl sonra yatırılan bu para
n: Yıllık faiz fiyatı (%) kendisinin 4 katı kadar faiz getirir?
t 1 : Yıl olarak anaparanın faizde kalma süresi
A) 32 B) 16 C) 12 D) 8 E) 4
t 2 : Ay olarak anaparanın faizde kalma süresi
Çözüm:
t 3 : Gün olarak anaparanın faizde kalma süresi
olmak üzere, Yatırılan para x TL olsun.
n A n t
 F  A  t1 olur. (Yıllık faiz) F formülü yardımıyla şöyle bir denklem
100 100
kurabiliriz.
A  n  t2
 F olur. (Aylık faiz) x  25  t t
1200 4x  4
100 4
A  n  t3
 F olur. (Günlük faiz)  t  16 yıl olarak bulunur.
36000
(Cevap B)

11
 Problemler

ÖRNEK SORU ÖRNEK SORU

4000 TL nin yıllık %40 dan 3 yılda getirdiği Bir bankaya, yıllık %60’tan beş yıllığına yatırılan
faiz X TL ve X TL nin yıllık %30 dan 2 yılda para beş yıl sonunda faizi ile birlikte 160 TL ol-
getirdiği faiz Y TL olduğuna göre, X + Y top- muştur.
lamı kaç TL dir? Buna göre, alınan faiz anaparadan kaç TL
fazladır?
A) 2880 B) 3000 C) 4800
D) 6680 E) 7680 A) 40 B) 60 C) 80 D) 100 E) 120
Çözüm: Çözüm:
A n t Yatırılan para x TL ve 5 yıl sonunda elde edilen
F formülü yardımıyla
100 faiz F olsun.

4000  40  3 x  F  160 TL dir.

X  40  40  3  4800 TL bulunur.
100 x  60  5
F  F  3x
X  4800 TL nin yıllık %30 dan 2 yılda getirdiği 100
faiz ise, x + F  160 denkleminde F  3x yazarsak,
4800  30  2 x + 3x  160
Y  48  30  2
100
4x  160
 2880 TL dir.
x  40 TL dir.
Y  2880 TL bulunur.
F  120 TL dir.
X + Y  4800 + 2880  7680 TL dir.
F  x  120  40  80 olur.
YAYINCILIK
www.filozof.com.tr

(Cevap E)
Faiz anaparadan 80 TL fazladır.
(Cevap C)
ÖRNEK SORU
???

800 TL’nin bir kısmı A bankasına yıllık %20 den

1 yıllığına, geri kalanı da yıllık %10 dan B ban-
kasına 1 yıllığına yatırılıyor. Bir yıl sonra her iki- ÖRNEK SORU
sinden toplam 140 TL faiz alınmıştır.
Buna göre, A bankasına yatırılan para kaç TL Faiz oranı yıllık %30 olan bir bankaya yatırılan
dir? bir miktar paranın, 12 gün sonunda faizi 15 TL
olarak çekiliyor.
A) 200 B) 400 C) 500 Buna göre, bankaya yatırılan para kaç TL’dir?
D) 600 E) 750
Çözüm: A) 1500 B) 1350 C) 1200
A Bankasına yatırılan miktar x TL olsun. D) 1050 E) 150
B Bankasına yatırılan miktar ise 800  x TL dir. Çözüm:
x  20  1 (800  x)  10  1 Bankaya yatırılan para x TL olsun.
  140
100 100 x  3 0  12  A n t 
15   F  36000 günlük faiz 
2x 800  x 3600 0  
   140
10 10 36  x
15 
 800  x  2x  1400 3600
 x  800  1400 x  1500 TL dir.
 x  600 TL dir. (Cevap A)
(Cevap D)

12
Problemler

KARIŞIM PROBLEMLERİ Çözüm:

I. Yol
Kural:
Alkol oranı %40 olan 50 litrelik karışımdaki
 Ağırlıkça tuz oranı %x olan A gramlık bir karı- alkol miktarı,
x
şımdaki tuz miktarı  A dır. 40
100 50   20 litredir.
100
 Bir tuzlu su karışımındaki tuz oranı %x ise, su
20 litre alkol olan 50 litrelik karışıma 10 litre alkol
oranı %(100  x) tir.
katılırsa, oluşan 50 + 10  60 litrelik karışımın
 Karışıma giren madde miktarlarının toplamı son 20 + 10  30 litresi alkol olur.
karışımdaki madde miktarına eşittir.
En son karışımın alkol oranı %a olsun.
Saf Madde Miktarı
 Karışım Oranı (K.O)  60 litrenin 30 litresi alkol ise, 100 litrenin a litresi
Tüm Madde Miktarı
alkoldür. Bu orantı aşağıda gösterilmiştir.

Saf madde; tuz, şeker, alkol vb…

60  de 30  ise
Tüm madde; karışıma katılan tüm maddelerin top-
100  de a  dir.
lamı
Doğru orantı

60a  100  30
100  30
a
60
ÖRNEK a  50 dir.

Tuz oranı %40 olan 70 gramlık tuz-su karışı- II. Yol

www.filozof.com.tr

mındaki tuz ve su miktarlarını bulunuz. 10 litre alkolün alkol oranı %100 dür.
Çözüm: En son karışımın alkol oranı %a olsun.
Tuz oranı %40 olan 70 gramlık karışımda, Verilenlere göre, alkol miktarlarının eşit olduğunu
40 70  40 kullanırsak;
70    28 gram tuz var dır.
100 100 40 100 a
50   10   (50  10) 
90  28  42 gram su vardır. 100 100 100
50  40  10  100  (50  10)  a
2000  1000  60  a
3000  60  a
50  a dır.

(Cevap E)
Kural:
 Tuz (saf madde) oranı %a olan K gram tuz - su
karışımı ile tuz (saf madde) oranı %b olan N gram
tuz - su karışımı karıştırılıyor. Oluşan karışımın oranı
%x ise, bu denklemi kuralım.

ÖRNEK SORU

Alkol oranı %40 olan 50 litre alkol - su karışı- %a + %b  %x

mına 10 litre alkol karıştırılırsa, karışımın al-
kol oranı yüzde kaç olur?
K gram N gram (K + N) gram
A) 10 B) 20 C) 30 D) 40 E) 50 a  K  b  N  x  (K  N) olur.

13
 Problemler

 Eğer karışıma tuz (saf madde) eklenirse, ekle-

nen maddenin (saf madde) tuz oranı %100 olur. ÖRNEK SORU

 Eğer karışıma su eklenirse, suyun tuz oranı %0

olur.
 Eğer karışımdan su buharlaştırılırsa, değişen
sadece su miktarı olur, tuz (saf madde) miktarı
değişmez. Toplam madde miktarı da azalır.
 Karışıma A gram tuz (saf madde) eklenirse,
Kilogramı 20 TL olan ceviz ile kilogramı 15 TL
olan üzümden 400 gramlık bir karışım alınarak
7,5 TL ödenmiştir.
Buna göre, alınan karışımda kaç gram ceviz
vardır?

Karışım Oranı Saf Madde Miktarı + A

 A) 350 B) 300 C) 270
(Tuz Oranı) Tüm Madde Miktarı + A
D) 200 E) 150

(Su, sadece tüm madde miktarına eklenir.) Çözüm:

Ceviz Üzüm
x gr 400  x gr
ÖRNEK SORU x  20 (400  x)  15
  7,5
1000 1000
30 litrelik alkol - su karışımının alkol oranını
1 kg  1000 gr 1 kg  1000 gr
%25’ten %40 a çıkarmak için, karışımdan kaç
1000 gr 20 TL ise 1000 gr 15 TL ise
litre su buharlaştırılmalıdır?
20 15
1 gr TL 1 gr TL
18 24 41 1000 1000
A) B) C)
5 5 4 20  x 15  (400  x)
x gr TL dir. (400  x) gr TL dir.
45
YAYINCILIK
of.com.tr

D) E) 15 1000 1000
4
x  20 (400  x)  15
   7,5
Çözüm: 1000 1000
www.filoz

Kuralı uygularsak:  20x  6000  15x  7500

???

5 x  1500

%25 %0
x  300 gr  Ceviz
 
Alkol - su Su %40 (Cevap B)
Alkol - su

30 litre x litre (30  x) litre

Su buharlaştırıldığı için () yaptık, çıkardık.

30  25  x  0  (30  x)  40
30  25  (30  x)  40
Her iki tarafı 10 a bölersek
30  25  (30  x)  40
10 10 ÖRNEK SORU

3  25  (30  x)  4
75  30  4  4  x
75  120  4x Şeker oranı %20 olan 80 gramlık homojen şe-
kerli su karışımının %50’si dökülüyor. Dökülen
4x  120  75 miktar kadar şeker ilave ediliyor.
45
x litre olur. Buna göre, son durumda karışımın su oranı
4 yüzde kaçtır?
(Cevap D)
A) 70 B) 60 C) 50 D) 45 E) 40

14
Problemler

Çözüm:
ÖRNEK SORU
Bu sorunun şekil olarak gösterimi:

%30 u alkol olan 80 litrelik alkol-su karışımına

%20 %20 %100 %x
- + = 10 litre alkol ve 20 litre su katılırsa yeni karı-
80 gr 40 gr 40 gr 80 gr
şımın alkol oranı yüzde kaç olur?

Şeker-su Şeker-su Şeker Son durum 340 240 200

Şeker-su A) B) C)
11 11 11
20  80  20  40  100  40  x  80 160 140
D) E)
her tarafı 10 a bölersek 11 11
2  80  2  40  10  40  8  x
Çözüm:
160  80  400  8x
Alkol miktarını göz önünde bulundurarak denk-
480  8x
lemi yazalım.
x  60 bulunur. 30 100 0 x
80   10   20   (80  10  20) 
%60 şeker 100 100 100 100
%40 su
Alkol miktarı Alkol miktarı
(Cevap E)
80  30  10  100  20  0  (80  10  20)  x
2400  1000  0  110x
3400  110x
340
x bulunur.
www.filozof.com.tr

11
(Cevap A)

ÖRNEK SORU

%40 ı su olan k litrelik bir karışıma 30 litre daha

su ilave ediliyor.
Elde edilen karışımın %60 ı su olduğuna göre
k kaçtır?

A) 45 B) 50 C) 60 D) 65 E) 70

Çözüm:
Su miktarını göz önünde bulundurarak denklemi
yazalım.
40 100 60
k  30   (k  30) 
100 100 100

Su miktarı Su miktarı
k  40  30  100  (k  30)  60
40k  3000  60k  1800
1200  20k
60  k bulunur.

(Cevap C)

15
 Problemler

YAŞ PROBLEMLERİ Çözüm:

Verilere göre tablo yapalım:
Yaş problemlerinin temel mantığı, yıllar geçtikçe her
insanın yaşının geçen yıllar kadar artacağı veya 4 yıl önceki Şimdiki yaşı 5 yıl sonraki
yaşı yaşı
önceki yıllarda aynı yıl kadar eksik olacağıdır. Bu
yüzden iki kişinin yaşları farkı daima sabit kalacaktır. Özgül (3x + 3)  4 3x + 3 (3x + 3) + 5
Bu kurallar göz önünde bulundurularak verilen prob- Özgür x4 x x+5
leme uygun denklemler yazılır.
Özgür’ün şimdiki yaşı x olsun. Özgül’ün yaşı
Yaş problemlerinin çözümünde aşağıdaki bilgile- Özgür’ün yaşının 3 katından 3 fazla olduğundan,
ri kullanırız. Özgül (3x + 3) yaşındadır.
 Bir kişinin bugünkü yaşı x ise, Tablodan 4 yıl önceki yaşlarını toplarsak, toplam
t yıl sonraki yaşı, x + t ve (3x + 3)  4 + x  4 olur.
t yıl önceki yaşı, x  t dir. Toplam 27 verildiğine göre,
 n tane kişinin yaşları toplamı T ise, 3x + 3  4 + x  4  27
t yıl sonra yaşları toplamı, T  n  t ve 4x  5  27
t yıl önceki yaşları toplamı, T  n  t dir. 4x  32
x  8 olur.
 İki kişinin yaşlarının farkı yıllara göre değişmez.
Bu durumda, iki kişinin yaşlarının farkı daima 5 yıl sonra Özgül 3x + 3 + 5  3x + 8
sabittir. 3.8+8
 İki kişinin yaşlarının oranı yıllara göre değişir. Bu  24 + 8  32 olur.
durumda, iki kişinin yaşlarının oranı sabit değil-
dir. Yaşları oranı sabit ise bu iki kişinin yaşları
birbirine eşittir.
YAYINCILIK
www.filozof.com.tr

ÖRNEK SORU

ÖRNEK
???

Leyla ile Didem’in bugünkü yaşları toplamı 45 tir.

Ali, Veli ve Kemal’in bugünkü yaşları toplamı 57
Didem, Leyla’nın bugünkü yaşındayken, Ley-
dir.
la 9 yaşında olduğuna göre, Leyla bugün kaç
Buna göre, bu üç kişinin 4 yıl sonraki yaşları yaşındadır?
toplamı kaçtır?
Çözüm: A) 18 B) 25 C) 27 D) 32 E) 34

Bugünkü yaşları toplamı 57 olan Ali, Veli ve Çözüm:

Kemal’den her birinin 4 yıl sonraki yaşı 4 arta- Leyla’nın yaşı x olsun. Leyla ile Didem’in yaşla-
caktır. rı toplamı 45 olduğuna göre, Didem’in yaşı 45 
Buna göre, bu üç kişinin 4 yıl sonraki yaşları x olacaktır. Buna göre,
toplamı, Leyla Didem
57  4  4  4  57  3  4  57  12  69 olur. Bugünkü yaşı x 45  x
t yıl önceki yaşı 9 x

Bu iki kişinin yaşları farkı daima sabit olduğu için,

x  (45  x)  9  x
ÖRNEK x  45  x  9  x
2x  x  9  45
Özgül’ün yaşı, Özgür’ün yaşının 3 katından 3
fazladır. 3x  54

4 yıl önce Özgül ile Özgür’ün yaşları toplamı x  18

27 olduğuna göre, 5 yıl sonra Özgül kaç ya- (Cevap A )
şında olacaktır?

16
Problemler

ÖRNEK SORU ÖRNEK SORU

Bir baba 29 yaşındadır ve iki çocuğunun yaşları Sema ile Sare’nin yaşları toplamı 58’dir. Se-
toplamı 7 dir. ma’nın yaşı Sare’nin yaşının iki katından 29
Buna göre, kaç yıl sonra babanın yaşı iki eksik olduğuna göre, aşağıdakilerden hangisi
çocuğunun yaşları toplamının 2 katına eşit kesinlikle doğrudur?
olur?
A) Sema ile Sare ikizdir.
A) 2 B) 5 C) 7 D) 9 E) 10 B) Sare Sema’dan üç yaş büyüktür.

Çözüm: C) Sema ile Sare’nin yaşları aynıdır.

D) Sare doğduğunda Sema iki yaşında idi.
Baba Ç1 + Ç2
E) Sare, Sema’dan 4 yaş büyüktür.
29 7
Çözüm:
x yıl sonra 29 + x 7 + 2x
Sema Sare
29 + x  2(7 + 2x)
2x  29 x
29 + x  14 + 4x
Sema + Sare  58
15  3x
2x  29 + x  58
x5
3x  87
5 yıl sonra babanın yaşı iki çocuğun yaşları
toplamının 2 katı olacaktır. x  29
(Cevap B) Sema Sare
29 29
www.filozof.com.tr

(Cevap C)

ÖRNEK SORU
ÖRNEK SORU

Said 1960 yılında doğmuştur. Said Ebrar’dan 6

Zehra ile Selçuk’un yaşları toplamı 63’tür. Zehra yaş büyüktür, Zeynep’ten de 12 yaş küçüktür.
Selçuk’un yaşına geldiğinde Selçuk 42 yaşında Buna göre, Ebrar ile Zeynep’in doğum yılları
olacaktır. aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak ve-
Buna göre, Zehra’nın şimdiki yaşı kaçtır? rilmiştir?
Ebrar Zeynep
A) 28 B) 30 C) 35 D) 40 E) 47
A) 1966 1958
Çözüm: B) 1954 1972
Zehra Selçuk C) 1944 1976
x 63  x olsun D) 1966 1948
63  x 42 E) 1948 1966
yaşları farkı her zaman sabit olacağından Çözüm:
(63  x)  x  42  (63  x) Said Ebrar Zeynep
x+6 x x + 18
63  2x  21 + x
3x  84 1960 1966 1948

x  28  Zehra’nın yaşı
(Cevap A) (Cevap D)

17
 Problemler

HAREKET PROBLEMLERİ Çözüm:

I. Yol:
Hız ve hareket problemlerinde birbiriyle alakalı üç
Verilenlere göre, hız (v)  80 km/saat, süre (t) 
temel unsur vardır.
7 saattir.
Bunlar;
İstenen, yol (x)  ? km olmak üzere,
1. Hareketlinin hızı (v)
x  v  t  80  7  560 km dir.
2. Hareketlinin aldığı yol (x)
II. Yol:
3. Hareket süresince geçen zaman (t)
Yolu (x) bulmak istiyoruz. x i
Hareketlinin hızı arttıkça sabit bir zamanda, alınan
yol artacağından hız ile yol doğru orantılı değişken- kapatırsak; v ile t yan yana
x
lerdir. olduğu için çarparız.
x  v  t  80  7  560 km olur.
Hız arttıkça sabit bir yolu kat etmek için gereken
zaman azalacağından hız ile zaman ters orantılı v t
değişkenlerdir.
Bu üç değişken arasındaki ilişkiyi veren formül;
Yol x
Hız  , v  şeklindedir.
Zaman t
ÖRNEK
Problemde istenenlere göre formül,
Yol  Hız  Zaman, x  v  t veya 480 km lik bir yolu 10 saatte alan bir aracın
Yol x hızı saatte kaç km dir?
Zaman  , t şeklinde de kullanılabilir.
Hız v Çözüm:

Hızı (v) kapatalım. Yol (x) ve

YAYINCILIK
www.filozof.com.tr

zaman (t) alt alta olduğu için

UYARI x
bu ifadeleri böleriz. Yani;
x
v  olur.
Bu formülleri üçgen çizerek kolayca aklımızda tu- v t t
???

tabiliriz. x  480 km, t  10 saat ise,

480
V  48 km / sa olur.
10

İstenilen ifade kapatılarak,

geriye kalanlar çarpılarak veya
x
bölünerek istenilen ifade bulu-
nur. Örneğin; x isteniyorsa, x
kapatılır ve v ile t yan yana ÖRNEK
v t
olduğu için çarpılır.
Bir tren saatteki hızını 20 km azaltarak 240 km
lik yolu 2 saat daha geç bir zamanda gidiyor.
Trenin ilk hızı kaç km/saat tir?
Çözüm:
Yol
Hız 
Zaman
x
Yani, v  dir.
ÖRNEK t
240
Bir hareketli, A kentinden B kentine saatte 80 km x  240 olduğundan v  dir. ()
t
hızla 7 saatte varıyor.
Aynı şekilde, hız 20 km azalınca zaman 2 saat
Buna göre, A kenti ile B kenti arasındaki
artıyor.
uzaklık kaç km dir?

18
Problemler

240 Çözüm:
v  20  (  )
t2 l. Yol:
() ve () daki denklemleri eşitlersek; 600 km
A B
240 240 240 240
v   20    20
t t2 t t2 M
1 1  v1 70 km/saat v2 80 km/saat
 240    20
 t t  2 
Hareketliler t saat sonra karşılaşsınlar. Bu du-
  rumda karşılaşma gerçekleştiğinde iki aracın git-
 1 1  20
   tiği toplam yol 600 km dir.
 (t t2) t  2  240
 (t)  Hızı 70 km/saat olan aracın gittiği yol, 70  t dir.
t2t 1 Hızı 80 km/saat olan aracın gittiği yol, 80  t dir.
 
t  (t  2) 12 Bu verilere göre,
2 1 70  t  80  t  600
 
t  (t  2) 12
150  t  600
 t  (t  2)  2  12
t  4 bulunur.
 t  (t  2)  24
ll. Yol:
 t  (t  2)  4  6
Yukarıdaki kurala göre yapalım.
 t  4 olur.
x  600, v1  80 km / sa, v 2  70 km / sa ise,
240 240
Trenin ilk hızı, v    60 km / saat tir.
t 4 AB x 600 600
t     4 saat
v1  v 2 v1  v 2 80  70 150
www.filozof.com.tr

(Cevap C)

Kural:
Kural:
v1 v2
x
v1 A v2 Saatteki hızları v1 km ve v 2 km
A B
olan iki araç çevre uzunluğu x
Saatteki hızları v1 km ve v 2 km olan iki araç arala- km olan dairesel pistte zıt yönde
rında x km bulunan A ve B noktalarından aynı anda Çevre  x (birbirlerine doğru) hareket ettik-
birbirlerine doğru hareket ettiklerinde karşılaşma lerinde karşılaşma süresi t saat
süresi t saat olsun. Bu iki araç arasındaki yolun olsun. Çemberin çevresinin,
uzunluğunun, hızlar toplamına oranı t’ye eşittir.
hızlar toplamına oranı t ye eşit-
Buna göre, Çevre (x)
tir. Yani, t  dir.
AB x v1  v 2
t  dir.
v1  v 2 v1  v 2

ÖRNEK SORU
ÖRNEK SORU

Aralarında 600 km uzaklık bulunan iki hareketli-

den birinin hızı 80 km/sa, diğerinin hızı 70 km/sa
dır.
Bu iki hareketli aynı anda birbirine doğru
hareket ettikten kaç saat sonra karşılaşırlar?
Çevresi 3600 metre olan dairesel bir pistte aynı
noktadan, aynı anda ve zıt yönde harekete baş-
layan iki hareketlinin hızları sırasıyla; 34
m/dakika ve 46 m/dakika dır.
Hareketliler kaç dakika sonra karşılaşırlar?

A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
A) 41 B) 43 C) 45 D) 47 E) 48

19
 Problemler

Çözüm:
ÖRNEK SORU
I. Yol:
v1  34 m/da A v2  46 m/da Aynı anda A noktasın-
A ve B noktalarından aynı anda ve aynı yönde
dan hareket eden ha-
hareket eden iki aracın saatteki hızları sırasıyla
reketliler (hızları v 1  55 ve 45 km’dir.
34 m/dakika ve v 2  46
x1 Ç  3600 m AB  90 km
m/dakika olan hareket-
x2 liler sırasıyla x 1 ve x 2 olduğuna göre, A’dan hareket eden aracın
yollarını aldıktan sonra) B’den hareket eden aracı yakalama süresi
B
B noktasında t dakika kaç saattir?
sonra karşılaşsınlar.
A) 3 B) 5 C) 7 D) 9 E) 10
Buna göre,
Çözüm:
x1  34  t dir. ()
l. Yol:
x 2  46  t dir. () 55 km/sa 15 km/sa
() deki denklem ile () deki denklem taraf ta-
A B C
rafa toplanırsa,
x1  x 2  80  t Hareketliler harekete geçtikten t saat sonra C’ye
gelmiş olsunlar (A aracı B aracını C de yakala-
3600  80  t dı).
t  45 olur.
AC  55  t dir. ()
II. Yol:
BC  45  t dir. ()
Yukarıdaki kuralı uygulayalım.
CILIK
of.com.tr

AB  90 km ise
Çevresi 3600 m olan çembersel bir pistin bir A
noktasından, aynı anda ve zıt yönde harekete AB  AC  BC
YAYIN
www.filoz

başlayan iki hareketlinin hızları 34 m/dakika, 46 90  55  t  45  t

m/dakika ise karşılaşma süresi,
???

90  10  t
Çevre(x) 3600 3600
t    45 dakikadır. t  9 olur.
v1  v 2 34  46 80
ll. Yol:
Kurala göre yapalım.
(Cevap C)
AB 90 90
t    9 bulunur.
v1  v 2 55  45 10

(Cevap D)
Kural:
v1 km/saat v2 km/saat
Kural:
A B C
A v2 Saatteki hızları v1 km ve v 2 km
v1 > v2
v1 olan iki araç çevre uzunluğu x
Saatteki hızları v 1 km ve v 2 km olan iki araç arala-
km olan dairesel pistte aynı
rında x km bulunan A ve B noktalarından aynı anda
aynı yönde hareket ettiklerinde arkadaki aracın anda aynı yöne hareket ettikle-
Çevre  x
öndeki aracı yakalama süresi t saat olsun. Bu iki rinde hızlı olan aracın yavaş
aracın aralarındaki yolun uzunluğunun hızlar farkına olan aracı yakalama süresi t
AB saat olsun. Çemberin çevresinin
oranı t ye eşittir. Buna göre, t  dir. v1 > v2
v1  v 2 hızlar farkına oranı t ye eşittir.
Çevre (x)
Yani, t  dir.
v1  v 2

20
Problemler

ÖRNEK ÖRNEK

Çevresi 1470 m olan dairesel bir pistte aynı
noktadan, aynı anda ve aynı yönde harekete
başlayan iki hareketlinin hızları sırasıyla 26
m/dakika ve 12 m/dakika dır.
Hızı fazla olan hareketli kaç dakika sonra
diğerine ilk kez yetişir?
Çözüm:
Bir yüzücü, köprüden ırmağa atlayıp, K nokta-
sından L noktasına doğru akıntıya karşı 12 daki-
ka yüzerek 360 metre ilerliyor. Sonra geriye dö-
nüp, yere göre hızını değiştirmeden 5 dakikada
atladığı K noktasına ulaşıyor.
Buna göre, yüzücünün yere göre hızı kaç
m/da dır?

Yukarıdaki kurala göre yapalım. Çözüm:

Çevre (x) Yüzücünün yere göre hızı v y metre/dakika ve

t , (v1  v 2 ) akıntının yere göre hızı v a metre/dakika olsun.
v1  v 2
Yüzücü, giderken akıntıyı karşısına, dönüşte ise
v1  26 m / da, v 2  12 m / da, x  1470 m oldu-
arkasına aldığı için,
ğuna göre,
Yüzücünün yere göre gidiş hızı (v y  v a ) met-
1470 1470 re/dakika
t   105 dakika
26  12 14
Yüzücünün yere göre dönüş hızı (v y + v a ) met-
(Dikkat edilirse hızlı olan 2. turunu atmakta, re/dakika olur.
yavaş olan 1. turunu atmaktadır. Yani hızlı olan 1
Gidilen yolun uzunluğunun o yolu gidiş süresine
tur fazla atmıştır.)
böldüğümüzde gidiş hızını buluruz.
Buna göre,
360
v y  va 
12
www.filozof.com.tr

Kural: v y  v a  30 dur. (1)

A B

360
Nehir v y  va 
vy 5
v y  v a  72 dir. (2)

Nehirde A noktasından B noktasına gitmek isteyen (1) deki denklem ile (2) deki denklemi taraf tarafa
bir yüzücü için; toplanırsa,
AB  x , Nehrin akış hızı: v A , Yüzücünün hızı: v Y v y  v a  30
ve AB yolunu alma süresi t olsun.  v y  v a  72
 Nehirin akış yönünde giderse; 2v y  30  72
AB  (Nehrin hızı + Yüzücünün hızı) x Zaman 2v y  102
x  (v n  v y )  t1 formülü bulunur. v y  51 olur.

 Nehirin akış yönünün zıddı yönde giderse;

AB  Yüzücünün hızı  Nehrin hızı x Zaman

x  v y  v n  t formülü bulunur.

v y  v n ise AB yoluna ulaşır.

v y  v n ise bulunduğu yerde sabit kalır.

v y  v n ise akıntıda sürüklenir.

21
 Problemler

İŞÇİ VE HAVUZ PROBLEMLERİ  

1 1
 8 6 x 1

A. İŞÇİ PROBLEMLERİ  (3) 
 (4) 
Bu konudaki işçi problemleri orantı konusundaki işçi
34
problemlerinden farklı olup “birlikte iş yapma prob-  x 1
 24 
lemleri” dir.
7
“İki işçinin bir işi bitirme süresini bulma” problemi ile x 1
24
“iki musluğun bir havuzu doldurma süresini bulma”
24
problemi aynı matematik temele dayanmaktadır. x tür.
7
Birlikte iş yapma problemlerinde aşağıdaki bilgiler
kullanılarak çözüme gidilir. 24
Buna göre, Elif x  gün çalışmıştır.
7
Bir işi;
Elif 6 günde işin tamamını yaptığına göre,
Ali tek başına a saatte,
1 24 24 1 4
Veli tek başına b saatte bitirsin. 1 günde işin sını, günde   ünü
6 7 7 6 7
Ali ile Veli birlikte işin tamamını t saatte bitirsin- yapar.
ler. Buna göre,
1
Ali 1 saatte işin kadarını bitirir.
a
1
Veli 1 saatte işin kadarını bitirir.
b ÖRNEK

1 Bir işin 4 te 3 ünü Kemal 6 saatte, aynı işin 5 te 2

Ali ile Veli birlikte 1 saatte işin kadarını bitirir-
t sini Murat 4 saatte bitirebiliyor. Buna göre,
ler.
YAYINCILIK
www.filozof.com.tr

Kemal ile Murat birlikte bu işin tamamını kaç

Ali ile Veli’nin ayrı ayrı 1 saatte yaptıkları iş mik- saatte bitirebilirler?
tarlarının toplamı, birlikte 1 saatte yaptıkları iş
Çözüm:
miktarına eşittir. Buna göre,
Bir işin 4 te 3 ünü (4 parçadan 3 parçasını) Ke-
???

1 1 1
  olur. Bu bağıntı mal 6 saatte, yapabiliyorsa bu kişi aynı koşullar-
a b t
da bu işin;
 1 1 1 parçasını 6 : 3  2 saatte,
 a  b   t  1 biçiminde de ifade edilebilir.
 
4 parçasını (tamamını) ise 2  4  8 saatte yapar.
Bu ifade, Ali ile Veli beraber t saat çalışırlarsa işi
Bir işin 5 te ikisini (5 parçadan 2 parçasını) Murat
bitirirler şeklinde söylenebilir. Eşitliğin sağındaki 1
4 saatte yapabiliyorsa bu kişi aynı koşullarda
(bir) işin bittiğinin göstergesidir.
işin; 1 parçasını 4 : 2  2 saatte
ÖRNEK 5 parçasını (tamamını) 5  2  10 saatte yapar.
Bir işi tek başına Zehra 8 günde, Elif 6 günde Aynı işi ikisi birlikte t saatte bitirsinler. O zaman,
bitirebiliyor. 1 1 1
 
İkisi birlikte çalışarak işi tamamladıklarına 8 10 t
(5) (4)
göre, Elif işin kaçta kaçını yapmış olur?
Çözüm: 54 1

40 t
İkisi birlikte bu işi x günde bitirsinler.
9 1

40 t
40
t saat olur.
9

22
Problemler

Çözüm:
UYARI
I. Yol:

A, B ve C işçileri sırasıyla aynı işi x, y, z saatte Gün sayılarını eşitleyelim.

bitirsinler. Üçü birlikte işe başladıktan m saat Bir kalfa 3 günde 4 takım elbise dikerse
sonra C işçisi işten ayrılıyor. Kalan işi A ve B iş- 3  4  12 günde 4  4  16 takım elbise diker.
çileri n saat daha çalışarak işi bitiriyorlar. Bu
problemin denklemini yazalım. Usta, 4 günde 7 takım elbise dikerse
4  3  12 günde 7  3  21 takım elbise diker.
 1 1 1  1 1
    m     n  1 dir.
 x y z  x y İkisi birlikte 12 günde 16 + 21  37 takım elbise
dikerler.

ÖRNEK SORU İkisi birlikte 37 takım elbiseyi 12 günde diktikleri-

ne göre, 74 takım elbiseyi 12  2  24 günde di-
kerler.
Bir işi tek başına Canan 6 günde, Gamze 9 gün-
de, Sümeyye 18 günde bitirebiliyor. Üçü birlikte 2
gün çalıştıktan sonra Gamze ayrılıyor. II. Yol:
Geriye kalan işi Canan ile Sümeyye birlikte Bir günde yaptıkları işleri bulalım.
kaç günde bitirebilir? 4
Verilenlere göre, kalfa bir günde takım elbise,
3
3 4 5 6 7
A) B) C) D) E) 2 usta ise bir günde takım elbise dikebiliyor. İki-
2 3 4 5 4
Çözüm: si birlikte 74 takım elbiseyi x günde diksinler.
Üçü birlikte 2 gün çalıştıktan sonra Gamze ayrı- Buna göre,
www.filozof.com.tr

lıyor. Kalan işi Canan ile Sümeyye x günde bitir-  

sinler. 4 7
 3 4   x  74

Buna göre, üçü birlikte 2 gün, Canan ile Sümey-  (4) (3) 
 
ye x gün çalışacaklardır.
 16  21 
     12   x  74
 
1 1 1 1 1
 
 6 9 18   2   6 18   x  1
 37
 (3) (2) (1)   (3) (1)   x  74
    12
6 4 x  24 olur.
2  x 1
18 18 (Cevap E)
12  4x
1
18
12  4x  18
4x  6
6 3
x  dir.
4 2
(Cevap A)

ÖRNEK SORU
ÖRNEK

Bir kalfa 3 günde 4 takım elbise, bir usta ise 4 Uzunlukları aynı olan iki mum aynı anda yanma-
günde 7 takım elbise dikebiliyor. ya başladığında, biri 4 saatte, diğeri 7 saatte ta-
mamıyla yanarak bitmektedir.
İkisi birlikte 74 takım elbiseyi kaç günde di-
kebilirler? Bu iki mum aynı anda yakıldıktan kaç dakika
sonra, birinin boyu diğerinin boyunun 2 katı
A) 18 B) 20 C) 21 D) 23 E) 24 olur?

23
 Problemler

Çözüm: Çözüm:
Bu iki mum aynı anda yakıldıktan x saat sonra İki musluk birlikte boş havuzu x saatte doldur-
birinin boyu diğerinin boyunun iki katı olsun. sun. Verilenlere göre,
1. mumun tamamı 4 saatte yanıyorsa, 1 saatte 1 1 1
 
1 x x 6 9 x
ü ve x saatte de ü yanar. ü yanan mu- (3) (2)
4 4 4
x 5 1
mun geriye 1  ü kalır. 
4 18 x
2. mumun tamamı 7 saatte yanıyorsa, 1 saatte 18
x saat bulunur.
1 x x 5
si ve x saatte de si yanar. si yanan
7 7 7
x
mumun 1  si kalır.
7 ÖRNEK SORU
Bu iki mum aynı anda yakıldıktan x saat sonra,
birinin boyu diğerinin boyunun 2 katı ise,
Boş havuzun tamamını tek başına A musluğu 9
x  x saatte, B musluğu 18 saatte doldurmaktadır. Ha-
1  2  1 
7  4 vuzun tabanında bulunan C musluğu dolu havu-
x 2x zu 27 saatte boşaltmaktadır.
1  2
7 4 Bu üç musluk birlikte açıldığında boş havuz
x x kaç saatte dolar?
1  2 
7 2
59 54 5 48
x x A) B) C) D) E) 3
  2 1 7 7 7 7
2 7
(7) (2)
Çözüm:
YAYINCILIK
of.com.tr

5x
1 Boş havuz, üç musluk birlikte açıldıktan a saat
14
sonra dolsun. Buna göre,
www.filoz

14
x olur. 1 1 1 1
5   
???

9 18 27 a
14 14 (6) (3) (2)
saat   60  14  12
5 5 632 1

 168 dakika bulunur. 54 a
7 1

54 a
B. HAVUZ PROBLEMLERİ 54
a saat
Havuz problemlerini işçi problemleri gibi düşünerek 7
çözeriz. Ancak boşaltan muslukları negatif () olarak
(Cevap B)
işleme dahil ederiz.
Kural:
Bir havuzu A musluğu tek başına a saatte, B
ÖRNEK SORU
musluğu tek başına b saatte doldursun. C mus-
luğu dolu havuzu tek başına c saatte boşaltsın.
A musluğunun su akıtma kapasitesi; B musluğu-
Üç musluk birlikte açıldığında boş havuz t saatte
1 1 1 1 nun su akıtma kapasitesinin 3 katı ve C muslu-
dolsun. Buna göre,    olur. ğunun su akıtma kapasitesinin 4 katıdır. Bir ha-
a b c t
vuzu bu üç musluk birlikte 12 saatte doldurabili-
ÖRNEK yor.
Buna göre, bu havuzu tek başına B musluğu
Boş bir havuzu iki musluktan biri tek başına 6
kaç saatte doldurabilir?
saatte, diğeri 9 saatte doldurmaktadır.
Buna göre, iki musluk birlikte açılırsa boş A) 41 B) 45 C) 49 D) 53 E) 57
havuz kaç saatte dolar?

24
Problemler

Çözüm: ÖRNEK
I. Yol:
A A musluğu boş olan havuzu tek
A’nın su akıtma kapasitesi, B’nin su akıtma ka-
başına 6 saatte dolduruyor. B
pasitesinin 3 katı ve C’nin su akıtma kapasitesi-
h C musluğu dolu olan havuzu tek
nin 4 katı olduğuna göre,
başına 12 saatte, C musluğu
A  3B  4C ise, A  12k, B  4k, C  3k olur.
h B dolu havuzu kendi seviyesine
Yani, A nın su akıtma kapasitesi 12k, B nin 4k, C kadar 18 saatte boşaltıyor.
nin 3k olur.
Su akıtma kapasitesi ile doldurma süresi ters
orantılıdır. Buna göre,
Üç musluk aynı anda açılırsa boş olan havuz
Su akıtma kapasitesi 12k olanın doldurma süresi kaç saatte dolar?
t saat ise;
Çözüm:
4k olanın doldurma süresi 3t,
A l. kısımda; C musluğunun bir
3k olanın doldurma süresi 4t olur.
görevi yoktur. Havuzun yarısı
(Çalışma kapasitesi ile işi bitirme süresi ters h ll. kısım
C olduğundan; A tamamını 6 saat-
A, B, C
orantılı olduğu için, (12k  t  4k  3t  3k  4t dir.) te, yarısını 3 saatte doldurur. B
l. kısım
Havuzu üçü birlikte 12 saatte doldurabildiklerine h A, B B tamamını 12 saatte, yarısını 6
göre, saatte boşaltır. İkisi beraber
1 1 1 1 havuzun l. kısmını;
  
t 3t 4t 12 1 1 1
(12) (4) (3)  
3 6 t1
19 1 (2) (1)
www.filozof.com.tr


12t 12 2 1 1

t  19 bulunur. 6 t1

Buna göre B musluğunun havuzu doldurma 1 1

 ise t1  6 saat
süresi 6 t1
3  t  3  19  57 saattir. l. Kısım 6 saatte dolar.
ll. kısımda üç muslukta görev yapar. Yine havu-
II. Yol: zun yarısı olduğundan A musluğu 3 saatte dol-
durur; B musluğu 6 saatte, C musluğu 18 saatte
Verilenlere göre, A’nın su akıtma kapasitesi 12k boşaltır.
olduğunda, B’nin 4k, C nin 3k olur. Havuzu üçü
birlikte 12 saatte doldurabildiklerine göre, havuz 1 1 1 1 6  3 1 1
    
12k + 4k + 3k  19k kapasite ile 12 saatte dol- 3 6 18 t 2 18 t2
(6) (3)
muştur. B musluğu havuzu tek başına x saatte
2 1
doldursun. Buna göre, 
18 t 2
1 1
19k ile 12 saatte  ise t 2  9 saat
9 t2
4k ile x saatte
Ters orantı Havuzun tamamı;
4  k  x  12  19  k t 1 + t 2  6 + 9  15 saatte dolar.
4  x  12  19
x  3  19  57 olur.

(Cevap E)

25