#
Marrëveshje Stabilizimi dhe Asocimi
0 1 01
02 1 3 Në nëntor 1999, Komisioni Evropian
Aktualisht marrëdhëniet e Shqipërisë me
Bashkimin Evropian zhvillohen të
bazuara në Marrëveshjen e Tregtisë dhe
Bashkëpunimit, e cila ka hyrë në fuqi,
më 1 dhjetor 1992. Kjo marrëveshje, që
është ende në fuqi mes Shqiperise dhe
BË-së, përmban një klauzolë sipas së
cilës përcaktohet se, “Marrëveshja do të
kontribuojë në çuarjen drejt objektivit
për një marreveshje asocimi, në një kohë
të përshtatshme, kur të plotesohen
kushtet, si edhe në zhvillimin e
mëtejshëm të marrëdhënieve midis tyre”.
Shqipëria ishte vendi i parë në Evropën
Juglindore që nënshkruante një
marrëveshje të tillë me BE-në.
Në vitin 1996, Shqipëria ishte pranë
nënshkrimit të nje marrëveshjeje të re
kontraktuale me BE-në , por zgjedhjet e
kontestuara parlamentare të majit të vitit
1996, së bashku me krizën e thellë
financiare dhe sociale, që pasoi në fillim
të vitit 1997, bënë që ky proces të ndalet.
Në maj 1999, BE miratoi një iniciativë të
re për pesë vendet e rajonit të Evropës
Juglindore (Shqipëri, Kroaci, ish-
Republika Jugosllave e Maqedonisë,
Bosnje-Hercegovinë, dhe RFJ), të
quajtur Procesi i Stabilizimit dhe
Asocimit (PSA). Për Shqipërinë, pas
deklaratës së bërë në seancën e Dialogut
Politik të prillit 1999, në mbledhjen e
Ministrave të Jashtëm të BE-së, më 21-
22 qershor 1999, të mbajtur në
Luksemburg, Këshilli i kërkoi
Komisionit Evropian hartimin e një
studimi fizibiliteti (feasibility study) të
vlefshëm për nënshkrimin e një
&&&'()*+',-.'*/
BE-Shqipëri .
prezantoi Raportin e Fizibilitetit mbi
hapjen e bisedimeve me Shqipërinë për
një Marrëveshje Stabilizimi dhe
Asocimi, dhe arriti në konkluzionin se
ende Shqipëria nuk plotësonte kushtet
për një Marrëveshje të tillë. Komisioni
Evropian kërkoi plotesimin nga ana jonë
të një sërë kërkesash/parakushtesh dhe
përcaktimin e afateve për zbatimin e
tyre. Në vija të përgjithshme këto
kërkesa kishin të bënin me:
forcimin e rendit publik dhe
sigurisë në vend;
përmirësimin e qeverisjes dhe
forcimin e zbatimit të ligjit;
vazhdimin e stabilizimit makro-
ekonomik dhe përshpejtimin e
reformave strukturore.
Mund të thuhet se dallimi kryesor i
Marrëveshjes së Stabilizimit dhe
Asocimit me ato Evropiane (të
nënshkruara me 10 vendet ish kandidate)
qëndron në faktin se të parat janë të
hartuara posacërisht për pesë vendet e
rajonit tonë, duke mbajtur parasysh
nivelin e tyre më të ulët të zhvillimit
ekonomik, deficitet demokratike dhe
vështirësitë specifike të rajonit të
evidentuara më shumë pas konflikteve
në Bosnjë, Kosovë dhe Maqedoni, të
cilat bëjnë të domosdoshme përfshirjen
paraprakisht të elementit të
“stabilizimit”.
Është për t’u theksuar se nga i gjithë
spektri politik shqiptar, opinioni publik
dhe rrjedhimisht Qeveritë shqiptare,
procesi i Stabilizimit dhe Asocimit
shihet si prioritar, si projekti më i
rëndësishëm për Shqipërinë, investimi
! " #$%
më me vlerë për të sotmen dhe te
ardhmen.
Një faqe e re e marrëdhënieve të
vendeve të Ballkanit Perëndimor me
Bashkimin Evropian u hap në Summit-in
e Zagrebit, më 24 nëntor 2000, ku u dha
mesazhi se rruga drejt integrimit në
Bashkimin Evropian është e hapur për të
gjitha vendet e rajonit dhe se e ardhmja e
tyre është në Evropën e Bashkuar. Ky
Summit, i cili u inicua nga Presidenca
franceze e BE-së, kishte si synim arritjen
e një opinioni të përbashkët mbi
orientimet e mëdha të një politike
globale të BE-së në rajonin e Ballkanit
Perëndimor dhe harmonizimin e
instrumentave në kuadër të Procesit të
Stabilizim-Asocimit.
Në këtë Summit u lancua dhe programi i
Asistencës Komunitare për Rindërtim,
Zhvillim dhe Stabilizim CARDS
(Communitty Assistance for
Reconstrution, Development and
Stabilisation), me një paketë prej 4.6
miliard Euro për periudhën 2000-2006.
E rëndësishme në këtë proces është
krijimi i zonave të Tregtisë së Lirë
ndërmjet vendeve të rajonit, si dhe
ndërmjet vendeve të rajonit dhe BE-së,
si dhe thellimi i bashkëpunimit rajonal
në përgjithësi.
Në Samitin e Zagrebit u krijua Grupi
Drejtues i Nivelit të Lartë BE – Shqipëri,
në përfundim të punimeve të të cilit
Komisioni Evropian do të duhej të
përgatiste dhe të prezantonte në
Këshillin e Ministrave të BE-së një
raport përpara fundit të Presidencës
suedeze me qëllim përgatitjen e hapjes
së bisedimeve për një Marrëveshje
Stabilizimi dhe Asocimi BE – Shqipëri.
Gjatë tre takimeve të Grupit Drejtues të
&&&'()*+',-.'*/
Nivelit të Lartë nga të dy palët u
diskutua për një numër mjaft të madh
çështjesh të zhvillimit të gjithanshëm të
vendit. Këto takime janë karakterizuar
nga dialogu i hapur në identifikimin e
progresit të arritur por edhe të fushave
ku do të na duhet të punojmë ende.
Në përfundim të këtij procesi, pas një
raporti pozitiv të Komisionit Evropian,
në Samitin e Goteborgut në fund të
Presidencës suedeze të BE-së,
rekomandohet hapja e bisedimeve për
Marrëveshjen e Stabilizimit dhe
Asocimit me Shqipërinë. Për këtë i
kërkohet Komisionit përgatitja dhe
paraqitja për miratim mundësisht para
fundit të vitit 2001 e projekt-mandatit
për fillimin e bisedimeve për negocimin
e Marrëveshjes së Stabilizimit dhe
Asocimit. Në përputhje me kërkesën e
Këshillit në muajin dhjetor 2001,
Komisioni Evropian i prezantoi Këshillit
projekt-mandatin për fillimin e
negociatave të Marrëveshjes së
Stabilizimit dhe Asocimit.
Më 7 qershor 2001 – Komisioni
Evropian publikon raportin mbi
konkluzionet e tre takimeve të Grupit
Drejtues të Nivelit të Lartë Shqipëri-BE
(HLSG), të ngritur pas Samitit të
Zagrebit. Në këtë raport Komisioni
vlereson se duke parë progresin dhe
kahun pozitiv drejt reformave, mund të
hapeshin bisedimet për Marrëveshjen e
Stabilizimit dhe Asocimit. Megjithatë,
në raport theksohet se Shqipëria nuk i
plotëson ende detyrimet që rrjedhin nga
zbatimi i kësaj Marreveshjeje, ndërkohë
që hapja e bisedimeve konsiderohet si
një mënyrë për të inkurajuar Shqipërinë
për të vazhduar me zbatimin e
reformave.
! " #$%
11 qershor 2001 – Këshilli i Ministrave
të BE-së dhe me pas Summit-i i
Goteborgut, miratoi raportin e
Komisionit dhe i kërkoi këtij të fundit që
brenda fundit të vitit 2001 të paraqiste
projekt-mandatin për fillimin e
bisedimeve për Marrëveshjen e
Stabilizim-Asocimit Shqipëri-BE;
njëkohësisht Këshilli vendosi krijimin e
Grupit të Përbashkët Konsultativ Task
Force (Joint Consultative Task Force)
Shqipëri-BE, i cili paralelisht me
negociatat për nënshkrimin e
Marrëveshjes së Stabilizim-Asocimit, do
të bënte një vlerësim të ecurisë së
procesit të reformave në Shqipëri,
gjithnjë me synim plotësimin nga
Shqipëria të kushteve të duhura për
pjesëmarrje në Procesin e Stabilizimit
dhe Asocimit.

Më 28 nëntor 2001 – Komisioni përgatit

projekt-mandatin për fillimin e
bisedimeve dhe ia përcjell Këshillit të
Ministrave. Ndërsa, më 11 janar 2002 –
Këshilli vendos t’ia kalojë draft-
mandatin strukturave të tij për shqyrtim
(COWEB) dhe shpreh gatishmërinë për
fillimin sa më parë të negociatave,
mundësisht brenda Presidences spanjolle
(gjysma e parë e vitit 2002). Më 28 janar
2002 – Këshilli konfirmon edhe njëherë
vullnetin politik për fillimin sa më parë
të negociatave me Shqipërinë, ndërkohë
që shprehet se “është larguar disi
vëmendja nga zbatimi i refomave në
vend”.

Përfundimisht, më 21 tetor 2002 –

Këshilli i Çështjeve të Përgjithshme
autorizon Komisioni Evropian për
fillimin e negocimit me Shqipërinë me
qëllim nënshkrimin e Marrëveshjes së
Stabilizim – Asocimit.

! " #$%
&&&'()*+',-.'*/
 1 01
02 1 3
Marrëdhëniet tona me Bashkimin
Evropian kanë hyrë në një fazë shumë
intensive dhe dinamike, duke marrë një
shtytje shumë të madhe nga Presidencat
greke dhe italiane gjatë vitit 2003. Këto
dy vende e vendosën Ballkanin
Perëndimor dhe vendet e përfshira në
procesin e Stabilizimit dhe Asocimit në
fokus qendror të strukturave të BE-së,
duke i dhënë këtyre vendeve, përfshirë
dhe Shqipërinë, një perspektivë të qartë
evropiane.
Hapja zyrtare e negociatave për
Marrëveshjen e Stabilizim-Asocimit u bë
nga Presidenti i Komisionit Evropian,
zoti Romano Prodi, më 31 janar 2003.
Ndodh për herë të parë, që Presidenti i
Komisionit Evropian merr përsipër
hapjen e bisedimeve për Marrëveshjen e
Stabilizim-Asocimit (kjo është
prerogativë e Komisionerit për çështjet e
jashtme Patten). Përmes kësaj vizite në
Tiranë Presidenti Prodi synoi dhënien e
sinjalit të ruajtjes së vëmendjes së BE-së
ndaj vendit tonë dhe rajonit të Ballkanit
Perëndimor në përgjithësi, në kushtet e
reja të krijuara nga zgjerimi i BE-së. Ai
demonstroi mbështetjen e Komisionit
për procesin e reformave në Shqipëri dhe
inkurajoi autoritetet shqiptare për t’i çuar
përpara ato. Ai ofroi vizionin e
Komisionit lidhur me mundësinë e
pasurimit me elementë të rinj të
përmbajtjes së Proçesit të Stabilizimit
dhe Asocimit, duke u theksuar ruajtja e
kuadrit aktual institucional të procesit
(PSA-së) dhe vlerësimi individual që do
t’i bëhet progresit të reformave si njësia
matëse e shpejtësisë së afrimit të
vendeve të përfshira në procesin e
Stabilizimit dhe Asocimit me Bashkimin
Evropian.
&&&'()*+',-.'*/
Hapja e bisedimeve nënkuptoi vendosjen
e një marrëdhënie të zgjeruar
kontraktuale ndërmjet Bashkimit
Evropian dhe Shqipërisë nëpërmjet
arritjes së Marrëveshjes së Stabilizim
dhe Asocimit. Gjithësesi, është e qartë se
zgjatja e procesit të bisedimeve varet nga
gadishmëria dhe vendosmëria për të
krijuar kushtet e duhura për përmbushjen
e Marrëveshjes dhe mbyllja e
bisedimeve varet nga progresi i bërë në
drejtim të kapacitetit përmbushës.
Procesi i negociatave për Marrëveshjen e
Stabilizimit dhe Asocimit është zhvilluar
paralelisht me Takimet e Grupit të
Përbashkët Konsultativ Task Force (J-
CTF).
Takimi i parë i negociatave u zhvillua,
më 13 shkurt 2003 dhe deri tani janë
zhvilluar gjithsej dymbëdhjetë raunde
bisedimesh, nga të cilat katër raunde
politike dhe tetë raunde teknike. Deri
tani është përfunduar një lexim i parë i të
gjithë tekstit të MSA-së dhe me raundin
e fundit ka filluar rishikimi i çështjeve të
lëna hapur. Nga pala komunitare është
vlerësuar ekipi negociator shqiptar për
seriozitetin e kushtuar ndaj
problematikave të trajtuara, si edhe për
një pasqyrim të drejtë të mundësive dhe
kapaciteteve implementuese të
detyrimeve që burojnë nga Marrëveshja
e Stabilizim-Asocimit.
Ndërsa, paralelisht me këto negociata
janë zhvilluar dhe takimet të Grupit të
Përbashkët Konsultativ Task Force (J-
CTF), ku janë analizuar dhe evidentuar
arritjet e procesit të reformave për
krijimin e një pasqyre të qartë dhe
dinamike të situatës në vend. Që nga
takimi i parë 18-19 tetor 2001 dhe deri
tek takimi i fundit 24-25 qershor 2003,
janë analizuar: ecuria në fusha të
! " #$%
ndryshme të ekonomisë dhe politikës në për zgjidhjen e problemeve të veçanta.
vend, sidomos pas periudhës së takimeve Ato kanë shërbyer për evidentimin
të Grupit të Nivelit të Lartë Shqipëri-BE; gjithnjë edhe më të mirë të
zbatimi i rekomandimeve të raportit të problematikave shqetësuese për ecurinë
ODIHR-it për zgjedhjet; sistemi e reformave në Shqipëri, si dhe për
financiar dhe lëvizja e kapitaleve; situata ndërgjegjësimin në rritje të segmenteve
energjitike; situata politike në prag të të caktuara të administratës shqiptare me
zgjedhjes së Presidentit të Republikës; domosdoshmërinë e përmbushjes së
reforma në administratën publike; lufta kërkesave komunitare dhe detyrimeve që
kundër krimit të organizuar dhe do të vijnë nga nënshkrimi i
korrupsionit; çështjet e demokracisë dhe Marrëveshjes së Stabilizim-Asocimit.
të shoqërisë civile, me fokus në
zgjedhjet lokale të vitit 2003,
funksionimin e institucioneve
demokratike, shoqërinë civile; të drejtat
e njeriut dhe liritë themelore, me fokus
në përkrahja e të drejtave të njeriut nga
strukturat e zbatimit të ligjit, liria e
shprehjes dhe shtypi/Media, e drejta e
pronës, përfshirë dhe çështjet e
pronësisë, të drejtat e njeriut dhe
grave/barazia gjinore; të drejtat e
minoriteteve; etj.

Në këto takime janë dhënë rekomandime

të ndryshme për përmirësimin e
strukturave apo të punës në ecurinë e
procesit të reformave në Shqipëri dhe
përballimin e vështirësive për zbatimin e
strategjive në luftën kundër trafiqeve
ilegale; mënyrën e identifikimit të
parave të pista dhe kuadrit ligjor
respektiv; konkretizimin e luftës kundër
korrupsionit dhe thithjen e mbështetjes
së publikut; etj. Gjithashtu, në këto
takime janë vlerësuar hapat e hedhura në
drejtim të përmirësimit të klimës politike
në vend.

Takimet e Task Forces (CTF) kanë

rezultuar pozitive dhe efektive, sepse jo
vetëm kanë realizuar qëllimin për të cilin
u krijuan, atë të prezantimit të progresit
dhe krijimit të mundësisë së njohjes nga
komunitarët, por dhe kanë kontribuar
përmes mbështetjes dhe rekomandimeve

! " #$%
&&&'()*+',-.'*/

Në maj të vitit 1999, Bashkimi Evropian
miratoi një iniciativë të re për 5 vende te
Ballkanit: Shqipëria, ish-Republika
Jugosllave e Maqedonisë, Kroacia,
Bosnjë-Hercegovina dhe Republika
Federale Jugosllave, të quajtur Procesi i
Stabilizim-Asocimit (PSA). Që në
fillimin e kësaj iniciative të re, Shqipëria
do të bëhej pjesë e saj. Ky proces ka për
qëllim vendosjen e marrëdhënieve më të
ngushta ndërmjet BE-së dhe vendeve të
lartpërmendura, nëpërmjet
Marrëveshjeve të Stabilizim-Asocimit
(MSA).
Në nëntor të vitit 1999, Komisioni
Evropian paraqiti një raport mbi
studimin e fizibilitetit per hapjen e
bisedimeve me Shqipërinë për
nënshkrimin e Marrëveshjes së
Stabilizim-Asocimit duke arritur në
perfundimin se, megjithatë, Shqipëria
nuk i kishte plotësuar kushtet për një
marrëveshje të tillë.
Perspektiva e vendeve të rajonit
perëndimor për integrim në Bashkimin
Europian përforcohet pas Këshillit
Europian të Feiras i mbledhur më
qershor 2000, i cili vendosi se të gjitha
vendet e përfshira në Procesin e
Stabilizim-Asocimit janë kandidate
potenciale për anëtarësim në Bashkimin
Europian.
Në muajin nëntor të vitit 2000, u
zhvillua në Zagreb takimi i vendeve të
përfshira në procesin e stabilizim-
asocimit. Në këtë takim BE-ja vendosi të
intensifikojë bashkëpunimin me
Shqipërinë nëpërmjet krijimit të Grupit
të Nivelit të Lartë Drejtues Shqipëri-BE.
Qëllimi i këtij grupi ishte të vlerësonte
&&&'()*+',-.'*/
%
kapacitetin e Shqipërisë për të marrë
përsipër detyrimet për një Marrëveshje
Stabilizim-Asocimi me BE-në. Grupi i
Nivelit të Lartë Drejtues Shqipëri-BE
zhvilloi tre takime në Tiranë në
përfundim të të cilave Komisioni
Evropian hartoi një raport vlerësimi, ku
evidentohej procesi i bërë dhe fushat ku
ende nevojiten përmirësime. Si
përfundim, Komisioni vlerësoi se
ndonëse mbetet ende për të bërë ne
drejtim të plotësimit te detyrimeve që
rrjedhin nga një marrëveshje stabilizim-
asociimi, perspektiva e hapjes së
negociatave është rruga më e mirë për të
ruajtur tempin e ndryshimeve politike
dhe reformave ekonomike në vend. Për
këtë qëllim, Komisioni arriti në
përfundimin se është çasti për të
proceduar me një Marrëveshje
Stabilizim-Asociimi me Shqipërinë.
Në muajin qershor 2001, Këshilli i
Ministrave të BE-së miratoi raportin e
Komisionit dhe i kërkoi atij që të
paraqiste një projekt-mandat për hapjen
e negociatave me Shqipërinë përpara
fundit të vitit 2001. Në përputhje me
kërkesën e Këshillit, në muajin dhjetor
2001, Komisioni Evropian i paraqiti
Këshillit projektmandatin e negocimit të
një Marrëveshjeje Stabilizim-Asocimi
me Shqipërinë. Gjithashtu, në këtë takim
u vendos dhe krijimi i Grupit
Konsultativ BE-Shqipëri.
Projekt-Mandati i bisedimeve i
përgatitur dhe paraqitur nga Komisioni
Europian u diskutua në nivel teknik nga
vendet anëtare të BE-së gjatë periudhës
Janar-Korrik 2002. Këshilli i Çështjeve
të Përgjithshme të BE-së në mbledhjen e
tij më 21 tetor 2002, vendosi hapjen e
negociatave me Shqipërinë. Negociatat u
hapën zyrtarisht nga Presidenti i
! " #$%
Komisionit Europian Z. Romano Prodi
më 31 janar 2003.
Qëllimi i Marrëveshjes së Stabilizim-
Asocimit është vendosja e stabilitetit
politik dhe ekonomik të shtetit kandidat.
Pikërisht për këtë arsye kjo marrëveshje
përmban detyrime asimetrike në favor të
tij.
Për t’u bërë palë e marrëveshjes,
Shqipëria duhet të plotësojë kriteret e
vendosura nga Këshilli Europian i
Kopenhagenit në qershor të vitit 1993.
këto kritere janë të karakterit politik dhe
ekonomik. Ato kërkojnë nga njëra anë
që shteti kandidat për integrim të
garantojë demokracinë, shtetin e së
drejtës, respektimin e të drejtave të
njeriut dhe të minoriteteve dhe nga ana
tjetër të vendosë një ekonomi tregu që
mund t’i bëjë ballë presionit të
konkurrences të tregut të përbashkët
europian. Së fundi, shteti kandidat duhet
të jetë i aftë ti përgjigjet detyrimeve që
rrjedhin nga “acquis communautaire”-
legjislacioni i Bashkimit Europian.
Kuadri i përgjithshëm i Marrëveshjes së
Stabilizim Asocimit përbëhet nga katër
shtylla: dialogu politik dhe
bashkëpunimi rajonal, dispozitat
tregëtare lidhur me liberalizimin
progresiv të këmbimeve deri në
vendosjen e një zone tregtie të lirë midis
palëve, liritë komunitare, dhe së fundi
bashkëpunimi në fushat prioritare
sidomos në fushën e drejtësisë dhe
çështjeve të brendshme.
Për realizimin e objektivave të proçesit
të stabilizim-asocimit dhe të
marrëveshjes së stabilizim-asocimit, BE-
ja ofron një mbështetje financiare
nëpërmjet programit CARDS. i cili
zëvendësoi programet PHARE dhe
&&&'()*+',-.'*/
OBNOVA, me rregulloren nr.
2666/2000 të datës 5 dhjetor 2000 të
Këshilli të Bashkimit Evropian.
Në periudhën 2001-2004, ndihma e BE-
së për Shqipërinë në kuadrin e Programit
CARDS arrin në rreth . 180.000.000.
2. STRUKTURA INSTITUCIONALE
SHQIPTARE PER INTEGRIMIN
EUROPIAN DHE KOMPETENCAT
a. Komiteti ndërministror për Integrimin
Europian:
Komiteti ndërministror për Integrimin
Europian është struktura më e lartë
institucionale, e përgjegjshme për
drejtimin dhe monitorimin e të gjithë
procesit të integrimit në Shqipëri.
Ky Komitet drejtohet nga Kryeministri
dhe përbëhet nga ministrat dhe zyrtarë të
lartë të institucioneve të tjera qëndrore.
Komiteti ndërministror për integrimin
Europian mblidhet në mënyrë periodike
(dy herë në muaj) dhe trajton çështjet më
të rëndësishme në lidhje me procesin e
integrimit Europian.
b. Ministria e Integrimit Evropian
Koordinon dhe monitoron të gjithë
procesin e Stabilizim Asocimit.
Koordinon dhe monitoron procesin e
përgatitjes dhe zbatimeve te Strategjisë
së Integrimit Europian.
Drejton Grupet e Punës të Përbashkëta
BE-Shqipëri, dhe monitoron veprimtaritë
e grupeve të punës në kuadrin e Procesit
të Stabilizim-Asocimit.
! " #$%

është përgjegjës për negocimin,
programimin, koordinimin, dhe
monitorimin e zbatimit të programit
CARDS.
c. Grupi Negociator për Integrimin
Europian:
Ministri i Shtetit për Integrimin është
Kryenegociatori i Qeverisë Shqiptare
Grupi negociator përbëhet nga
përfaqësues të të gjitha ministrive të
linjës dhe institucioneve qëndrore të
tjera
Grupi negociator është përgjegjës për
koordinimin, monitorimin, dhe zbatimin
brenda institucioneve të tyre të të gjitha
veprimtarive sektoriale të lidhura me
procesin e Stabilizim-Asocimit.
d. Ministria e Punëve të Jashtme –
Drejtoria e Përgjithshme për
bashkëpunimin Euro-Atlantik:
· është përgjegjëse për promovimin,
njohjen, dhe përkrahjen e procesit të
Stabilizim Asocimit në nivelet më të
larta politike të Bashkimit Europian.
· Në kuadrin e Politikës së Jashtme,
Ministria e Punëve të Jashtme është e
përgjegjshme për rritjen dhe forcimin e
dialogut politik me shtetet anëtare dhe
vende të tjera në përkrahje të Procesit të
Stabilizim Asocimit.
e. Ministria e Drejtësisë – Departamenti
i Përafrimit të Legjislacionit:
Departamenti i Përafrimit të
Legjislacionit është i përgjegjëse për
koordinimin, monitorimin, dhe zbatimin
e procesit të adaptimit/harmonizimit të
legjislacionit shqiptar me atë të BE-së.
&&&'()*+',-.'*/
$
Një grup pune ndërministror është
krijuar dhe funksionon në mbështetje të
procesit të përafrimit të legjislacionit.
f. Koordinimi Ndërinstitucional
Komiteti Ndërministror i Integrimit i
drejtuar nga Kryeministri bën një
monitorim të vazhdueshëm të shkallës së
realizimit të angazhimeve të marra nga
Institucionet e përfshira në procesin e
stabilizim-asocimit, të rekomandimeve
të dhëna nga Consultative task Force, si
dhe të prioriteteve të nxjerra nga raporti
vjetor vlerësues i Komisionit Europian.
Zhvillimi i takimeve dypalëshe midis
Ministrit të Shtetit për Integrimin në
Ministritë dhe Institucionet Qëndrore të
përfshira në procesin e negociatave për
nënshkrimin e Marrëveshjes së
Stabilizim-Asociimit, është një tjetër
mënyrë për diskutimin e çështjeve më
problematike të ngritura në takimet e
përbashkëta të Grupit Task Force me
Komisionin Europian, çështjet e ngritura
në Raportet e Komisionit Europian si
dhe nevojave për forcimin e
bashkëpunimit ndërinstitucional, format
dhe mënyrat e realizimit të tij, për të
bërë të mundur në këtë mënyrë
realizimin brenda afateve të parashikuara
të të gjitha angazhimeve që institucionet
shqiptare kanë marrë në mbështetje të
procesit integrues të Shqipërisë në BE.
Gjatë këtyre takimeve janë përcaktuar
detyra konkrete me afate për tu
përmbushur.
Një hap i rëndësishëm në procesin e
integrimit europian kanë qënë dhe masat
e marra për përmirësimet strukturore, me
qellim forcimin dhe rritjen e efektivitetit
të strukturave përgjegjëse për procesin e
Integrimit Europian.
! " #$%
Duke patur parasysh volumin e punës
gjithnjë e ne rritje të detyrimeve dhe
çështjeve që duhen ndjekur në kuadër të
Marrëveshjes së Stabilizim-Asocimit, si
dhe përmasat gjithnjë e më të mëdha që
do të marrë ky proces me hapjen e
bisedimeve, u forcua Struktura e
Departamentit te Integrimit, në varësi të
Ministrit të Shtetit për Integrimin, duke
krijuar një njësi të veçantë për ndjekjen,
programimin dhe monitorimin e
Programit CARDS.

Gjithashtu është miratuar nga qeveria

përfshirja pranë Strukturës së Ministrit të
Shtetit për Integrimin dhe të Drejtorisë
së Përafrimit të Legjislacionit, aktualisht
e vendosur ne Ministrinë e Drejtësisë.

! " #$%
&&&'()*+',-.'*/
 #

<54<-= ;*4496= =5 78EF4)(; )5 =95

)5457(6 <-;+/6<76 G*<)-4578' =*/(@*
!" # 6 <5)(9 *4)(<A//(<AG(@-86) =5 *)5 K<*
" )8A86) 55 >F )(+6) 6 ;*445.67869.6
$ =5 <5)5 >469)(;'

*445.67896) 6 *7-:(;() )5 *78<(;()

.4-+(*= ;6 .6=>6 )5 )46)* +54?59=5 !
?*@5= /6,*/6 +54 ;*445>85=(6 )5 !
=,A78)* ;(>(7 -;A=()6)() >86
.6=>() )5 *7-:(A*4' )- =(7(=
,9()8*78)A =95 +4-:67 >(*/-,A +-/()(< % & ' 6 *445.67896.6 )5
>86 <4(9-9=5 (=7)()A:(-=6 )5 .4-+57 >A<678+468A4 *47F6) +54 )5
+54?*78<5)* 578(//(= 6 7-:(;() :(/*) +*/5) 8F9=5 =5 ;*445.67896
-;()6)(= 6 7-:(;() >86 -;()6)(= +4*=-= +'78' =5 4*7)(= 6 //-.6=(75
*4/*;6=)*4 )5 7-:(;()' 76 L -;A=()6)( >86 //-.6=(*
*445.67896) 6 *7-:(;() )5 >578(4-9=5 )5 G-4:-9=5 /(>896) 6 )F46
BC *445.67896) 6 .4-+57CD ;6 >86 )5 <4(9-9=5 ;?( ?*@5= 6
.6=>6) 6 .4-+57 26=>4-46)5 :(/*) (A 46:(+4-:()6)() >86 (=)6467*.6 )5
?*78<A*= =(-=() ;5 # ;*9 +54?*78<5)* ;*445>85=(6)5 =,A78)*
<*=5 +*)A4 7( E5//(; (=)6,4(;(= 6 >86 )5 E6=>4A678;6 E5 :(/*) >- )J (
6<-=-;(.6 )5 <5)F46 .6=>6.6 =5 /69-9=5 //-.6=(75 )5 ;*445 +9675 =5
)46,A= 6 +54?*78<5) )5 -;A=()6)()' +4-:67(= 6(=)6,4(;() 6.4-+(*=J #

5 <5)5 ;5=F45 *)- (8*+5= 44A,5= 5 4*7)(= 6 *445.67896.6 )5

*=5)*457(;() ,9()8;-=5 ;?(?*@5= 6 )*?(/(@(;() >86 7-:(;()
+4-,467() )5 <5)F46 .6=>6.6 =5 ;*445>85=(6) 6 =,A78)* >86 )5
44A,5= 646G-4;*.6 E6=>4A678;6 >- )J (/69-9=5 .6=>() )5
*7-:(A*4 E5 J J
)5 G-4:-95 6 @,964-95 ;5
(8*+(= *445.67896) 6 )*?(/(@(;() )69 ;*445>85=(6) 6 <4(9A*4* ;5
>86 7-:(;() ;(>(7 >86 .6=>6.6 +*45C' 5 =95 +*4*,4*G )96)54
)5 *//<*=() 645=>(;-4 44A,5= 6 46*;?A/*<A9)-=
*=5)*457(;() <5)F46.6=>6.6=95//-9 7(
*445.67896) 6 .4-+57H I(/( 578)5
=>4F78(;( ;(>(7 <5)F46 >F //-96.6 # *44 .6789*6 .4-+ 7 ;6 //-.6=(= 6
;*445.6789678 =5 >469)(;(= 6 +A?/(<A*4 = *@6) = F4)*46) 37
+647+6<)(.57 E5 *)- 8*+(=H 54 )J (A
+54,9(,9A4 <57*9 +F6)96 =5 <5)5
*4)(<A// >-)5 <4*8*7-86) +54<AG(@(;( )A >- ) :()-86) ;6 *E6>-=(= '
*44 .6789*6= =78<4A*4 ;6 4-*:(= >86
( 7F=(;() G(=*/ )5 ;*445.67896.6 =5 >4*G)3;*44 .6789*E +- =6,-:(-= .6=>(F=
*445.67896) 6 .4-+57 >86=5 ' '
(,A4(78) =95 *=*/(@5 6 +/-)5 6 ;6 *E6>-=(= 78) 6+A?/(<A*4 =
+647+6<)(.57 75 *=5)*457(;() +54 8))+ MM6A4-+*'6A'(=)M:-;;M6N)64=*/O46/*)(
.6=>6) 6 *//<*=() 645=>(;-4 -=7M766MGF4-;M7**M7** O #'+>G'

! " #$%
&&&'()*+',-.'*/
 ##

,*)(78;54(=5 6 +54 )5 +*4(;6) >6;-<4*)(<6 +54;67

(=)6,4A*4 7* ;5 +/-)57(78) E5 )5 @,96>896.6 )5 /(4* 6 )5 =>6478;6
96)5 6 ;A=>A4 (783 6+A?/(<5= >86=95 7(7)6;(78A;53+*4)(*< '
A,-7//*.6 )5 *E6>-=(75
P 4-*:(=5 8E(+54(=5Q =5 *78<5+A=(;( 4*9-=*/ =5 <A*>4(= 6
@8.(//(;6) +-/()(<6 >86 +*<)() )5 )*?(/()6)() +54 .4-+5*
6<-=-;(<6 )5 .4-+57 >86 A,/(=>-46 +*4*E()6) ,9()8*78)A 7(=95
7)*)A7(= 6)(9 P.6=>() )5 *7-:(A*4Q -?96<)(. ( =5 46*;?A/5= 6
7( <*=>(>*) +-)6=:(*/ +54 )F46'
*=5)*457(; =5 ;?(?*@5= 6
4*<))() )5 >86 )5 +/-)57(;() & %( ) % *)% + %)%, F
)5 <4()646.6 )5 .6=>-7A4* =,* =>4F78(;6 )5 45=>57(78;6 ;(>(7
578(//( .4-+(*= =5 E6478-4 *445.67896.6 )5 .4-+57 >86
# )5 @?*)(;() )5 7A<76785; *445.67896.6 )5 )*?(/(@(;() >86
)5 <57*9 ;*445.6789696 +54G78(45 7-:(;() >*/(= =5 6=(= # ( :(/(
?*78<5+A=(;(= 4*9-=*/J +54:*<)-= -?96)(.*) 6;*445.67896.6'
5 +*4( *445.67896) 6 .4-+57
>547* 46*;?A/* 6 *445.67896.6 +54:*<)-9=5 =5 6=(= # 76 =95 =,*
)5 .4-+57 +4*=-= G*<)(= 76 =5 -?96<)(.*) 6 *7-:(;() 578)5 <4(9(;((
.6=>6) +54<*)576578)5 .6=>-7A4 JJ=95 =95 <A*>4( )5 +5478)*)785; +54
46=> ( 4( +-/()(< E5 467+6<)-= (=)6,4(;(= ,4*>A*/ )5 .6=>() )5
7A=>(;(= 6 /(,9() >86 )5 >469)*) 6 *7-:(A*4 =5 ' 95 -?96<)(. ()(//5
=964(A) +54G78(45 )5 >469)*) 6 =A< +54:*<)-86) =5 6=(= # )5
;(=-4()6)6.6 >86 .6+4-= = 7(7)6; *445.67896.6 )5 )*?(/(@(;() >86
78A;53+*4)(*< ;6 @,96>896 )5 /(4* 7-:(;()'
>86 >6;-<4*)(<6J J=5 *445.67896) 6 5 >F)( *445.67896) 6 )*?(/(@(;()
)*?(/(@(;() >86 7-:(;() >86 7-:(;() =>4F786 =,*
(=7)()A:(-=6) >6;-<4*)(<6 +*4*E()6= *445.67896) 6 .4-+57 +54:*<)-9=5
7(=95 -?96<)(. (;*445.678967 >86 7( 7( =95 -?96<)(. )5 )F46 =N()96= 6
=95 6/6;6=) ( <-=>(:(-=*/()6)() +54 JJ
?*78<5+A=(;() 4*9-=*/ =5 )5 ,9()8*
*7-:(; )5 +/-)5 46*;?A/* 6 GA78*) 6 ;?A/A*4* =,* <9-
78+4686) 76;*445.6789*?*@-86) =5 *445.67896J J%'

*=,*@8(;(= 6 +*/5.6 +54 )5 % % -* . + + %, 9- K<*

44()A4 /(4(4)5 +-/()(<6 >86
6<-=-;(<6 7( ?*@5 6 <57*9
;*445.6789696 7( >86
*=,*@8(;(= 6 )F46 +54 )5
467+6<)A*4 )5 >469)*) 6 =964(A)
>86 7A=>(;(= 6 /(,9() +5478(45
)5 >469)*) 6 ;(=-4()6)6.6 >86
+54?5= .6K-4( )5 3.6 578)5
4()86<7(;((=N()967 75 ?*78<5+A=(;()
4*9-=*/ ;6 E5//(; +*E6= >86
7)*?(/()6)(= =5 <A*>4(= 6 +54E*7967
;6 *E6>-=(= G' '
'78' *44 .6789*6 .4-+ 7 ;6 //-.6=(=

+- *)96 % ;6 *E6>-=(= G'

! " #$%
&&&'()*+',-.'*/
 #

4*9-=*/6)5 375 ' 6=( 78+4686) 76 <-=.6=)*.6 >F+*/5786 +54

+*E9* >86 7)*?(/()6)( =5 4*9-= >86 ?*78<5+A=(;(= 4*9-=*/'
@8.(//(;( ( ;*445>85=(6.6 )5 *445.67896) 6 )*?(/(@(;() >86
GE(=957(75 75 ;(45 9*=5 6/6;6=)5 7-:(;() +54:*<)-9=5 E5 6/6;6=)5)
E6=>4-45 )5 4-:67() )5 )*?(/(@(;() <4F67-45 )5 <5)F46 <-=.6=)*.6 >- )5
>86 7-:(;()' 6=( +54:*<)-= 76 96=5
*=,*@8(;((.6=>() )5 *7-:(A*4 +54 )5
8F45 =5 ?*78<5+A=(; >86 - >(*/-,A +-/()(<R
;*445>85=(6 GE(=957(6 )5 ;(45 ;6 - <4(9(;((=95 @-=6 )46,5)(6 )5
.6=>6) 6 )964* )5 4*9-=() J J
+54?5= =95 /(45 =5 +54+A)896 ;6
G*<)-4 <FK =5 @8.(//(;(= 6 >6)F4(;6) 6 375R
;*445>85=(6.6 >86 ?*78<5+A=(;() - <-=:67(-=6 46:(+4-<6 ;?(
;(>(7 +*/5.6 >86 <-=)4(?A-= <578)A /5.(@96= 6 /(45 )5 =9645@.6
=5 7)*?(/()6)(= 64*9-=()C$' -G4(;(= 6 7854?(;6.6 >86
/5.(@96= 6 /(45 )5 <*+()*/6.6
()A//(;?( (*/-,A= -/()(< =5 =5 )5 =959)(= =(.6/ ;6
.5 ,9()8*78)A )86<7(= ;?( =N()96= 6 *445.67896) 6 )*?(/(@(;()
C?*78<5+A=(;() 4*9-=*/ >86 >86 7-:(;()R
@8.(//(;(= 6 ;*445>85=(6.6 )5 - ;*7* +54 ?*78<5+A=(;(=
GE(=957(75 75 ;(45C' =5 GA78* )5 )964* )5
+54G78(4* -76 9- =5
(7(*;5 6;*>866 *445.67896.6)5 .6K*=54(78) =5 469)57(=5
)*?(/(@(;() >86 7-:(;() =5 >86K578)96) 6?46=>78;6
<4*8*7(; ;6 *445.67896) 6 - ;*7* +54 <4(9(;(= 6
.4-+57 578)5 GA)9* 6 =95 <*+()A//()5 ;6<*=(@;*.6
4( '' & +(*- (=7)()A:(-=*/5 )5
/ '' 5 <5)5 ;5=F45 ?586) 6>86 =6.-9785;# '
;5 (E*4)5 )86<7(;?(?*78<5+A=(;=
6.6=>() )5 *7-:(A*4 ;6.6=>6) 6)964* *445.67896) 6 )*?(/(@(;() >86
)5 4-:67() )5 )*?(/(@(;() >86 7-:(;() 6 +54:*<)-9=5 <5)5
7-:(;()' *7(4(+54754()6) *=,*@8(;( *=,*@8(; 7( =95 6/6;6=) )5
(.6=>() )5 *7-:(A*4 +54 ?*78<5+A=(; 45=>57(785; )5 <-=>(:(-=*/()6)()
4*9-=*/ <F )()A// +54:*<)-= 6>86 +-/()(< +54 @8.(//(;(= 6 ;5)69785; )5
;*7* 7+6:(G(<6 +54 @?*)(;(= 6 <5)(9 ;*445>85=(6.6 ;(>(7 .6=>6.6
*=,*@8(;(' 6=>( ( *7-:(A*4 ;644 ?*//<*=(<6 >86 375' )- 78+4686=
+547(+54 E5 +*7 =5=78<4(;() )5 76 L,*)(78;54(* 6 !S P 4-*:(75
;*445.678967 )5 8*+5 =6,-:(*)* ;6 8E(+54(75Q +54 )5 =5=78<4A*4
.6=>6 )5 )964* E5 <*=5 =5=78<4A*4 <-=.6=)* )5 )(//* >- )5 96)5 =95 <A78)
=95 ;6 7F=(; =5=78<4(;(= 6

6=6) *=> ) ;6 *E6>-(= G' $3 # ;6 *E6-=(= ()A//( 6=(#

$ +- *)96 G'# '
;6 *E6-=(= ()A//( =6=( G'##'

! " #$%
&&&'()*+',-.'*/

+54 @8.(//(;(= 6 ;5)69785; )5
;*445>85=(6.6;6 3=5T##'
-;A=()6)( =,* *=* 6 )(9
*=,*@8-86) )5 ;?578)675 +4-96<)6
;6 <*4*<)64 4*9-=*/ =5+54;96)
+4-,4*;6.6 )5 )(9 )5 *7(7)6=:57
)6<=(<6# '
4* )46 6/6;6=)5 >*//A67 )5
*445.67896.6 )5 )*?(/(@(;() >86
7-:(;() 7+(<*7(= =,* <F <4*8*7(; (
7F=(;() G(=*/ )5 3.6 >86
*445.67896.6)5 .4-+57
#' N()9* 6 ?*78<5+A=(;()
4*9-=*/ +54:*<)-86) 7(=95 =,*
-?96<)(.*) 6 3.6'
' 3)5 .6=5 =95 )86<7 ;5 )5
G-4)5 )6< <-=>(:(-=*/()6)(
+-/()(< >86 +54:*<)-9=5
>6;-<4*)(@(;(= >86 <4(9(;(=
6 (=7)()A:(-=6.6 >6;-<4*)(<6
7( =95 =,* -?96<)(.*) 6
;*445.67896.6 >86 9- 7( =95
46@A/)*) )*78;5 )5 *44()A4 7(
=5 *445.67896) 6 .4-+57'
' *445.67896) 6 .4-+57 (
46G64-86= E*4)5 (=)6,4(;()
6.4-+(*= )5 .6=>() =5 G9*/5 7(
E5//(; G(=*/ ( ;*445.678967'
3)5 =A< 78+4686= <*E
E*4)5 =5 <5)5 >469)(;'
01 " ! # !
Si mund të shpegohen ndryshimet e
lartpërmendura? Çfarë e dallon
## +- *)96 G'# '
# +- *)96 6=(## G'# '
&&&'()*+',-.'*/
#
përqasjen e BE-së ndaj vendeve të
Ballkanit Perëndimor, në krahasim me
atë ndaj vendeve të Evropës Qendrore
dhe Lindore?
Politika që BE kishte zhvillur për vendet
e Evropës Qendore dhe Lindore në
gjysmën e parë të viteve ' 90 u tregua e
papërshtatshme për vendet e Evropës
Juglindore në fundin e po asaj dekade.
Politika e viteve ' 90 ndaj vendeve të
Evropës Qendore dhe Lindore ishte
kryesisht një "përqasje ekonomike"13.
Mënyra se si BE i zhvilloi marrëdhëniet
me këto vende - Marrëveshjet e Evropës
dhe më pas procesi i zgjerimit - ishte një
adaptim i modelit të vjetër të
marrëveshjeve dypalëshe të tregtisë ndaj
situatës së re të krijuar me rënien e
komunizmit dhe aspiratën e këtyre
vendeve për anëtarësim në BE.
Marrëveshjet e Evropës qenë
marrëveshje tregëtie të plotësuara me
dialogun politik dhe me asistencën
financiare14.
Këshilli Evropian i Kopenhagenit, në
qershor 1993, hapi perspektiven e
anëtarësimit për vendet e Evropës
Qendrore dhe Lindore dhe përcaktoi
kriteret për anëtarësim ("kriteret e
Kopenhagenit"). Këto kritere, së bashku
me ekonominë e tregut, aftësinë për të
përballuar konkurrencën brenda tregut të
përbashkët dhe aftësinë për të adoptuar
dhe zbatuar legjislacionin e Unionit
(acquis communautaire), përcaktuan si
kritere për anëtarësim edhe: institucione
të stabilizuara, demokracinë, sundimin e
# 6>6/;6(64 ' U V *//*:60' B D
L *7)64= =/*4,6;6=)T (= 0' V *//*:6*=> V '
V *//*:6 !" # $
% NG-4> NG-4> 3 % ''
# +- *)96'
! " #$%
 #

ligjit të drejtat e njeriut, përfshirë të bashkësisë ndërkombëtare për të

drejtat e minoriteteve. Por procesi i zëvendësuar politikën e mëparshme të
para-anëtarësimit që vijoi dhe negociatat reagimit ndaj krizave, me një strategji
për anëtarësim u përqendruan vetëm në afat-gjatë dhe gjithëpërfshirëse për
reformat ekonomike dhe adoptimin e parandaliin e konflikteve. Stategjia
aquis communautaire, sa kohë që vendet bazohej në bindjen se parandalimi i
kandidate duket se kishin krijuar konflikteve mund të ishte i sukseshëm
institucione demokratike relativisht të vetëm nëse fillonte paralelisht në tre
stabilizuara dhe vendet e pastabilizuara sektorë kyç: krijimi i sigurisë në rajon,
të Evropës Juglindore u mbajtën jashtë nxitja e sistemeve demokratike të
këtij procesi. qendrueshme dhe e mirëqenies
ekonomike dhe shoqërore. Pakti i
Kështu politika e BE-së ndaj vendeve të Stabiliteitit është një strategji
Evropës Qendrore dhe Lindore ' '
u trajtua gjithëpërfshirëse jo vetëm nga pikëpamja
si një proces i drejtuar nga Komisioni e sektorëve që mbulon, por edhe në një
Evropian, në të cilin vendeve kandidate kuptim gjeografik. Ai është një përqasje
iu kërkua adoptimi i legjislacionit rajonale, që synon t' i kundërvihet
komunitar'15. fragmentimit dhe ndarjea që shikohen si
karakteristika tradicionale të Ballkanit.
Tranzicioni i dështuar në ish-Jugosllavi
dhe mungesa e stabilitetit politik në 5 >-<A;6=)(= )86;6/A67 )5 *<)()
Shqipëri në vitin 1997 i treguan Unionit )5 )*?(/()6)()#% E5 <* 4-/(=
se politika e tij ndaj Ballkanit A>8586E57 ;644 +547(+54 J J)5 *G4-95
Perëndimor duhet të trajtohej jo thjesht .6=>6) 6 ?*//<*=() 645=>(;-4 ;6
në kuadrin e mundësive ekonomike që +647+6<)(.5= 6 (=)6,4(;() )5 +/-)5 =5
ofron anëtarësimi, por edhe në kuadrin e
7)4A<)A4*) 6)(9C'
nevojës për stabilizimin e rajonit.
Kërkohej pra një strategji e qartë politike
e BE-së për rajonin. Kjo kërksë u bë 5 <5)5 <A*>54 7F=(;( )86;6/-4 (
veçanëristh urgjente si rezultat i krizës 375 +54 *//<*=(= 645=>(;-4
në Kosovë në vitin 1999. 578)5 <4(9(;((=95 7()A*)6 <A 578)5 (
+*;A=>A4 <-=G/(<)( 3 >A<6 78)4(45
Procesi i Stabilizimit dhe Asocimit dhe =5 <5)5 4*9-= @-=5= 6 +*E67
Pakti i Stabilitetit për Evropën 7)*?(/()6)() ;(45E6=(67 >86 /(4(75 )5
Juglindore synojnë të përballojnë këtë <4(9A*4 .96)5) 6 GA=>() =,* >86
sfidë. .6=>6) 6 )(9 *=5)*46' 5 =5=)-4
=5 *;()(= 6 *,46?() (:(/( (
Më 10 qershor 1999, me nismën e BE- >8* .A/5= +54GA=>(;)*46 4-:67() )5
së, u adoptua Pakti i Stabilitetit për EJL. )*?(/(@(;() >86 7-:(;()
Ky pakt ishte përpjekja e parë serioze e
>6</*4-(76 -?96<)(.(()(9 <4F67-4 =5
<5)5 +4-:67 578)5 L)J
A 9*+5
15
;?578)6)96= 6)(9 )5 .6=>-7A4 +4-:67()
Forster A. & Wallace W. (2000), ‘Common
Foreign and Security Policy’ in H. Wallace and
W. Wallace, Policy-Making in the European
Union, Oxford: Oxford UP, 461-491, p. 479. #% -<A;6=)(( -/-=9 7
8))+ MM&&&'7)*?(/()F+*:)'-4,M

! " #$%
&&&'()*+',-.'*/
 #

)5 7)*?(/(@(;() >86 ?*78<5+A=(;() )5 .6 =95 )86<7 ;5 )5 G-4)5 =5 <4*8*7(;

.6=>6.6)5 4*9-=()J # '
J ;6 *445.67896) 6 .4-+57 =5
(46@A/)*) 4-:67(( )*?(/(@(;() >86 <-=>(:(-=*/()6)(= +-/()(< >';')8' =5
7-:(;() =A< 578)5 )86978) =95 +4-:67 <(9(;(= 6 (=7)()A:(-=6.6 )5
>F+*/578 ;6 76:(/(= .6=>' *;()( ( E6=>4A678;6>6;-<4*)(<6'
*,46?() .A4( )86<7(= =5 =6.-95=
)86;6/-46 +54 +54:*<)(;(= 6
?*78<5+A=(;() 4*9-=*/ 7(6/6;6=) )5
JJ
<-=)4*)57J J;6 .6=>6) 6 4-:67() )5
)*?(/(@(;() >86 7-:(;()'

5 <5)5 <A*>54 4-:67(( )*?(/(@(;()

>86 7-:(;() A +54<AG(@A* 7(
<-=)4(?A)(<4F67-4 ( 375 =5 *<)(= 6
)*?(/()6)()#$ ;?(?*@5= 6 ?(=>967 76
+647+6<)(.* 6 *=5)*457(;() )5
.6=>6.6 )5 4*9-=() =5 578)5 =95
=N()96 +54 )5 *44()A4 7)*?(/()6)(= >86
+54 =>54;*4496= 6 46G-4;*.6# ' 9-
+647+6<)(.5 >- )5 -G4-=)6 <A*>4(=
>86 7)(;A9) +54 46G-4;*) 6<-=-;(<6
G-4:(;(= 6 (=7)()A:(-=6.6 +-/()(<6
>86 ?*78<5+A=(;(= ;5 =,A78)5
;(>(7 .6=>6.6)5 4*9-=()'

-=)6<7)( ( <57*9 +-/()(<6 )5 375

=>*9 *//<*=() 645=>(;-4 78+96,-=
<*4*<)64(= >*//A67 )5 7F=(;() G(=*/ )5
*445.67896.6 )5 )*?(/(@(;() >86
7-:(;() )5 78EF4A)*4 ;5 /*4)'
+54 )5 ;?578)6)A4 7)*?(/()6)(= =5
4*9-= 7F=-= )5 =N(75 =5+54;96)
3.6 ?*78<5+A=(;(= 4*9-=*/ >86

# *;()(( *,46=() 6</*4*)*

4GA=>(;)*46
8))+ MM6A4-+*'6A'(=)M:-;;M6N)64=*/O46/*)(
-=7M766M7A;O##O M7)*)6;6=)'8);
#$ +- *)96

# A4-+6*= I-;;(77(-= B# D& ''

& ! ! !" & (# $
! !" )! * ! ( +'' !
'' & ! ' ) !" # '! # $
4A776/7 *F % # I B D '

! " #$%
&&&'()*+',-.'*/

I 1
1 02 1 1 1
Perspektiva e procesit integrues të
Shqipërisë në Bashkimin Evropian lidhet
ngushtë me kushtet themelore që
Shqipëria dhe vendet e tjera që kërkojnë
të aderojnë në Bashkimin Evropian
duhet të plotësojnë. Ato bazohen në
Kriteret dhe Kushtet për Anëtarësim të
dala nga Këshilli Evropian i ekonomike, standarteve demokratike,
Kopenhagenit, i vitit 1993, që janë:
Kriteri Politik; Kriteri Ekonomik dhe
Kriteri Institucional. Këto kritere
përmbushen me forcimin e demokracisë,
shtetit ligjor, të drejtat e njeriut,
respektin për minoritetet, funksionimin e
ekonomisë së tregut, përshtatja e
legjislacionit komunitar (acquis
communitare) me atë vendas.
Një vëmendje e veçantë i kushtohet
Drejtësisë dhe Çështjeve të Brendshme
(JHA-Justice and Home Affairs), si dhe
bashkëpunimit rajonal. Qeveria shqiptare
i ka vënë një rëndësi shumë të madhe
këtyre çështjeve dhe ka demonstruar
angazhim dhe vendosmëri për trajtimin e
tyre përmes hartimit të strategjive në
nivel kombëtar për luftën kundër krimit
të organizuar dhe trafiqeve të
paligjshme, si dhe shtrirjen e
bashkëpunimit në këto fusha edhe në
kuadrin rajonal.
Një rol shumë të rëndësishëm për
afrimin e rajonit me BE-në ka luajtur
Presidenca greke (gjashtë mujori i parë i
vitit 2003), e cila organizoi me shumë
sukses Summit-in e Selanikut BE-
Ballkani Perëndimor, më 21 qershor
2003, si dhe ndikoi në hartimin e
dokumentit të BE-së: Axhenda e
&&&'()*+',-.'*/
#%
Selanikut për Ballkanin Perëndimor –
Drejt Integrimit Evropian. Ky Summit
shënoi një hap të rëndësishëm në
thellimin e marrëdhënieve midis BE-së
dhe vendeve të përfshira në procesin e
Stabilizimit dhe Asocimit, duke theksuar
në mënyrë të veçantë perspektivën e
anëtarësimit të këtyre vendeve në BE.
Gjithësesi, nuk u la asnjë dyshim se
ecuria e procesit të integrimit evropian
varet nga performaca individuale e
secilit prej vendeve të Ballkanit
Perëndimor në drejtim të reformave
respektimin e të drejtave të njeriut,
qeverisjen e mirë dhe respektimin e
shtetit ligjor.
Perspektiva e anëtarësimit në BE është
reale dhe se harta e Bashkimit nuk do të
shihet si e kompletuar deri sa në të të
përfshihet dhe Ballkani Perëndimor. BE
do të bëjë gjithshka për ta ndihmuar këtë
rajon të ketë sukses, por anëtarësimi
duhet merituar – ishte një nga mesazhet
kryesore të Summit-it të Selanikut.
Në pjesën ku përshkruhen vlerësimet e
BE-së për secilin vend të Ballkanit
Perëndimor, për Shqipërinë ndër të tjera
thuhet se: stabiliteti politik dhe progresi
në reforma lejoji hapjen e negociatave
me Shqipërinë për një Marrëveshje të
Stabilizimit dhe Asocimit. Vazhdimi dhe
konsolidimi i klimës së mirë politike dhe
të një politike të qëndrueshme për
reformat mbetet parakusht për progres të
mëtejshëm drejt BE-së. Fokusi duhet të
jetë mbi përmbushjen efektive të
reformave. Në këtë kontekst, Këshilli
nënvizon gjithashtu rëndësinë që ka për
Shqipërinë për të ndërmarrë masat e
nevojshme për krijimin e kapaciteteve që
ende mungojnë për të përmbushur
marrëveshjen e ardhshme. Në mënyrë të
! " #$%
 #

veçantë vlerësohet roli i vazhdueshëm krimit të organizuar, kapaciteti

konstruktiv i Shqipërisë në rajon. administrativdhe zhvillimi ekonomik.

Në zbatim të angazhimeve të Axhendës

së Selanikut, më 30 mars 2004,
Komisioni Evropian paraqiti
Partneritetin Evropian për Shqipërinë, i
cili, sipas modelit të Accession W! 1 ! 1 3
Partnerships për vëndet kandidate që iu
bashkuan Unionit, më 1 maj 2004,
përcakton prioritetet afatshkurtra dhe 5 A;;()3(= 6 6/*=(<A) (-G4-(
afatmesme të vendit tonë në rrugën drejt .6=>6.6 )5 *//<*=() 645=>(;-4
integrimit evropian. Partneriteti >(7* 6/6;6=)5 +/-)57A67 +54
Evropian u miratua nga Këshilli i +*7A4(;(= 6 +4-:67() )5 )*?(/(@(;3
Ministrave të BE-së në qershor 2004. Në 7-:(;()' 9- 578)5 78+468A4
përgjigje të këtij dokumenti të BE-së, në G(//(;(78) =5 -;A=(<*)5= 6
shtator 2004, Qeveria shqipare miratoi
-;(7(-=() >469)A*4 (=7)()A:(-=6.6
Planin Kombëtar të Veprimit, i cili
.6=>(;3;*44576 )5 375 7( 578(//()
programon me afate të qarta veprimet
konkrete që do të ndërmerren nga >86 *4/*;6=)() .4-+(*='
Qeveria shqiptare për adresimin e 9()8*78)A 6>86 578(//( >86
prioriteteve të partneritetit Evropian. *4/*;6=)( .4-+(*= =,* *=* 6 )F46
+54,*)()5= +4-96<)346@-/A)* )5 :(/*)
Gjithashtu, në zbatim të angazhimeve të =5 +9675= ;5 )5 ;*>86 ;?578)6)6=
Axhendës së Selanikut, institucionet e =5 -;A=(<*)5= 6 -;(7(-=()'
BE-së kanë bërë hapjen e programeve
komunitare për vëndet e PSA-së, në Në të gjitha këto dokumente, por edhe në
shkëmbimin e eksperiencës me vendet deklaratën e Summit-it të Selanikut
kandidate në fushën e ndërtimit theksohet perspektiva evropiane e
institucional si dhe në rritjen e asistencës Ballkanit Perëndimor, përmes shprehjes
financiare për rajonin, të cilat do të se “e ardhmja e Ballkanit është në BE”,
ndikojnë për ecurinë e përmbushjes së pa përjashtime. Gjithashtu, vlerësohet se
reformave dhe afrimin e standarteve me përgatitja e vendeve të Ballkanit
ato komunitare. Perëndimor për integrimin në strukturat
evropiane është një prioritet madhor i
Për sa i përket asistencës së BE-së për Bashkimit Evropian.
vendin tonë, Plani Indikativ
Shumëvjeçar i ka alokuar Shqipërisë për
vitet 2002-2004 145,5 Milionë Euro
nëpërmjet Programit Kombëtar dhe 20 SUGJERIMET PËR PASURIMIN E
milionë Euro nëpërmjet Programit PROCESIT JANË:
Rajonal, në kuadrin e Programit CARDS
për mbështetjen e përpjekjeve të Tashmë është e nevojshme të shkohet
Shqipërisë për reformat dhe përtej rindërtimit dhe rehabilitimit dhe të
modernizimin e saj. Fokusi kryesor i mbështetet tranzicioni politik dhe
Programit të vitit 2003 është lufta kundër ekonomik, përfshirë përafrimin e

! " #$%
&&&'()*+',-.'*/

legjislacionit me BE kur është e
përshtatshme, me synim eventual
anëtarësimin në BE. Bashkimi Evropian
do të forcojë mbështetjen e tij për vendet
e Ballkanit Perëndimor në përpjekjet e
tyre për të përmbushur këto sfida.
Angazhimi dhe asistenca e BE-së ka
nevojë të krahasohet me një angazhim të
vertetë të qeverive për të kryer reformat
e nevojshme, krijuar kapacitetet e
nevojshme administrative dhe
bashkëpunuar midis tyre...Në këtë
kontekst një prioritet të lartë duhet t’i
kushtohet luftës kundër krimit të
organizuar dhe korrupsionit; progresi në
këtë fushë është thelbësor për të siguruar
shtetin ligjor, krijuar besim në
institucionet shtetërore, gjeneruar
investimet private dhe afruar vendet më
pranë anëtarësimit me Bashkimin
Evropian.
Perspektiva Evropiane - Duke i dhënë
perspektivë evropiane vendeve të
Ballkanit Perëndimor, siç konfirmohet
nga Këshilli Evropian i Kopenhagenit
2002 dhe nga Këshilli Evropian i
Brukselit 2003, propozohet zhvillimi i
mëtejshëm i procesit të Stabilizim-
Asocimit, duke futur disa elementë të
frymëzuara nga procesi i para-aderimit
Partneriteti Evropian – Duke patur
parasysh progreset e bëra në të gjitha
vendet e SAp-it, si dhe të metat, duhet
marrë në konsideratë futja e Partneritetit
Evropian për vendet e Ballkanit
Perëndimor. I frymëzuar nga procesi i
para-aderimit këto partneritete, të
ngjashme me Partneritetet e Integrimit
Evropian, do të mund të identifikojnë
prioritetet për veprim në mbështetje të
përpjekjeve për t’iu afruar më pranë
Bashkimit Evropian. Qëllimi i këtyre
partneriteteve është të identifikojë
&&&'()*+',-.'*/
#$
reformat afat-shkurtëra dhe afat-mesme,
që duhet të kryejnë vendet, për të
shërbyer si matëse të progresit dhe të
japin udhëzime për asistencë në kuadrin
e programit CARDS (Sugjerohet të
shërbejë si mekanizmi “screening”).
Prioritetet e Partneriteteve duhet të
bazohen në prioritetet politike dhe
strategjike të Komisionit, në dritën e
vlerësimit të Raporteve Vjetore (Annual
Reports).
Zgjerimi i mbështetjes për ndërtimin e
institucioneve
– TWINNING - ka treguar të jetë një
mjet efektiv për ndërtimin e
institucioneve në vendet kandidate dhe
mund të jetë efektiv edhe për vendet e
SAA-së. Këto projekte kanë filluar në
Shqipëri dhe Kroaci dhe janë nën
përgatitje për pjesën tjetër të rajonit. Që
këtej e tutje twinning do të përfshihet në
programin CARDS, si një mjet për
transferimin e aftësive administrative në
vendet e SAp-it.
– TAIEX (Technical Assistance
Information Exchange Office) - është
krijuar si një pjesë e strategjisë së para-
aderimit për të dhënë asistencë teknike
për vendet kandidate në drejtim të
asquis. Shërbimet e saj janë të
përshtatshme edhe për nevojat e vendeve
të Ballkanit Perëndimor (modalitetet
janë në diskutim).
– SHKOLLË RAJONALE – Duke patur
parasysh nevojën për të përmirësuar dijet
dhe aftësitë e stafit të shërbimit civil në
rajon, BE do të inkurajojë financimin e
një shkolle rajonale, ose një isntituti për
Arsimin e Lartë mbi Reformën në
Administratën Publike.
! " #$%

Bashkëpunimi në Drejtësi dhe Çështjet e
Brendshme – Shteti ligjor është një vlerë
themelore e Bashkimit Evropian...për
këtë do të iniciohet një dialog me vendet
e rajonit, me synim identifikimin e
etapave të arritura, të matshme dhe
realiste për të vlerësuar progresin në
fushën e JHA. Kjo do të shërbejë edhe
për të dalluar prioritetet në fushën e JHA
në Partneritetet Evropiane.
Liberalizimi i regjimit të vizave –
Vendet e SAp-it kanë shprehur një
interes të veçantë për liberalizimin e
regjimit të vizave të BE-së dhe politikën
e saj migratore në përgjithësi. Komisioni
do të jetë i përgatitur për të drejtuar
diskutime konkrete me vendet, në
kuadrin e procesit të Stabilizim-
Asocimit, lidhur me kërkesat se si ta
çojmë përpara këtë çështje në terma
konkretë. Programet e asistencës duhet
të forcohen në këtë fushë prioritare.
Pjesëmarrja në programet e Komunitetit
– Pjesëmarrja në programe të zgjedhura
në Komunitetit duhet të shtrihet edhe për
vendet e SAp-it – RTD 6th, TEMPUS.
Komisioni është i gatshëm të shqyrtojë
çështjet e nevojshme ligjore dhe
financiare për arritjen e këtij objektivi.
Promovimi i zhvillimit ekonomik –
Komisioni do të vazhdojë të japë
asistencë në këtë fushë. Tregtia është
themelore në procesin e Stabilizim-
Asocimit...Komisioni do të vazhdojë të
zhvillojë asistencën e tij dhe masa të
tjera të mundshme për të përmirësuar
aftësinë e vendeve për të përfituar nga
këto masa të tregtisë së lirë. Krijimi i një
zone të tregtisë së lirë në rajon në një
periudhë afat-mesme do të ishte e
dëshiruar, sepse do t’i aftësonte vendet
për të marrë përfitime shtesë nga
liberalizimi tregtar.
&&&'()*+',-.'*/
#
- Promovimi i një tregtie më të madhe
ndër-rajonale (promoting greater intra-
regional trade).
- Përmirësimi i ambientit për veprimin e
ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme, si
një burim kyç për vende pune,
thelbësore për transformimin e një
ekonomie të centralizuar në një ekonomi
tregu kompetitive.
- Zgjerimi i Tregut të Brendshëm të
Energjisë në të gjithë rajonin në fund të
vitit 2003.
Mbështetja financiare – CARDS –
Komisioni propozoi (dhe u miratua) një
rritje të buxhetit të programit CARDS
rajonal (në vlerë 200 mln.Euro shtesë,
përveç 197 mln.Euro që është
aktualisht), në veçanti, në trajtimin e
prioriteteve si ndërtimi i institucioneve,
forcimi i kapaciteteve administruese dhe
drejtësisë dhe çështjeve të brendshme,
sipas nevojave dhe kapaciteteve të secilit
vend të veçantë.
Zgjerimi i bashkëpunimit rajonal –
Bashkëpunimi rajonal është pjesë
integrale e përgatitjeve për integrimin në
strukturat evropiane.
- progres i konsiderueshëm;
- krijimi i një tregu rajonal të energjisë
elektrike në Evropën Juglindore;
- iniciativa e SEECP-së - Duhet
inkurajuar bashkëpunimi ndërkufitar me
Vendet Anëtare të BE-së;
- Pakti i Stabilitetit.
Bashkëpunimi parlamentar – Mund të
krijohen Komitetet Parlamentare të
Stabilizim-Asocimit me të gjitha vendet
! " #$%
e rajonit. Komitetet e Çështjeve ?*78<54(78) ;6 @F4)*46) <-;A=()*45
Evropiane të Parlamenteve duhet të +54 GA78*) <A >A86) +54E5=>4A*4
inkurajojnë zhvillimin e kontakteve të .5;6=>9* +54 ;5 )69 B<-=</A@(-=6) 6
tyre në nivel rajonal në kuadrin e një +54?*78<5)* )5 )*<(;6.6 I !D'
Konference Ballkanike të Komiteteve të 9()8*78)A =95 8*+ 78A;5 (
Çështjeve Evropiane (shembull).
46=>57(785; =5 <5)5 >469)(; (78)6
>86 +*4*E()9* 6 >-<A;6=)() )5 /*=()
Asocimi me deklaratat e BE-së për
CFSP-në – Vendet e Ballkanit )6 6+4(;() +64 @?*)(;(= 6
Perëndimor duhet të ftohen të bashkohen 4(-4()6)6.6 )6 *4)=64()6)() A4-+(*=
me deklaratat e BE-së, Qendrimet e +64 8E(+64(=6 ( :(/( >- )5 >- )6
Përbashkëta dhe vendime të tjera në 7864?696 6>86 7( =96 <A*>64
kuadrin e Politikës së Përbashkët të -?96<)(.*78 >86 <4()64678 =6 ?*@6 )6
Jashtme dhe atë të Sigurisë së BE-së. 76 :(/*.6 >- )6 ;*)6) +4-,467( (
Kjo do të riforcojë renditjen e 8E(+64(76 =6 +4-:67(= 6 )*?(/(@(;()
prioriteteve dhe sjellë ato më pranë >86 7-:(;() R
sferës politike të BE-së.
$ ! %
4-K67( ( (=)6,4(;() 6A4-+(*= )5 *78<(;( A4-+(*= (-G4-(
8E(+54(75 >A86) +*46 =5 >(7* .6=>6.6 )5 4*9-=() )-=5
<-=)6<7)6 B(D=5 <-=)6<7)(= 6 *G4(;() +647+6<)(.5= 6*=5)*457(;() .96) ;5
)5 .6)5 .6=>() ;6 7)*=>*4>6) +*46 ;6 /*=K(;(= 6 4-K67() )5
6A4-+(*=6 >A<6 +54;?A78A4 )5 )*?(/(@(;() >86 7-:(;()' F
,9()8* <A78)6) +-/()(<6 >86 +4-:677 A GAE(@A* ;5 +*7 =5 *;()(=
6<-=-;(<6 )5 -+6=8*,6=() R B((D=5 6 6/*=(<A) BE6478-4 D <A +54
<-=)6<7)(= 4*9-=*/ <A .6=>( F=5 8646 )5 +*46 .6=>6.6 )-=* 9A -G4A*
+64:6+)-86) 7(+9675 6=95 4*9-=(;5 )5 =95 +647+6<)(.5 6 E*4)5 *=5)*457(;(
,9645 <A ,9*)5 >6<*>57 75 GA=>() <* ;6 <A78) +/-)57(;(= 6 <4()646.6'
+*)A4 9- +*< <-=G/(<)6 )5 ?46=>78;6 *78;5 .6=>6) )-=* <-=7(>64-86=
+-/()(<6 *+- =>546)=(<6 >86 578)5 <*=>(>*)6 +-)6=:(*/6 +54 )5 8F45 =5
>*78A4 =>548F49* =>54<-;?5)*46R ' 5 <5)5 <A*>54 8*+(
>86 B(((D =5 <-=)6<7)(= 6 *G)57(75 75 ;A=>57(=5 6 +9675;*44967 75
.6)5 +469 *=5)*4578 +54 )5 .6=>6.6 )-=* =5 +4-,4*;6) 6
+54?*//A*4 =95 @,964(; )5 4(' 46@64.A*4* +54 .6=>6) <*=>(>*)6
B)*78;5 # .6=>6) 6 469* *=5)*46D7(
" ! " &(==(=, +4-,4*;6)
' 5 <5)5 <A*>54 <-;A=()*46 B 6-=*4>- S-A)8
=5+54;96) )*<(;6.6 +64(->(<6 ;6 6>(* -:4*)67 6)9D 7( >86
-;(7(-=(= =5= G-4;*)6) 6 I ! 7( +4*<)(<5= 6 =>96<A4 ;5 +*45 ;6
>86 =5 <A*>54 )5 4*A=>6.6 @F4)*46 .6=>6) <*=>(>*)6 )5 A4-+6*=
>86)6<=(<6)5 =6,-:(*)*.6+54 3 *4)=6478(+7 =5 )5 :(/*) >- )5
=5 9*=5 .5=5 =5 >A<96 =,* *=* 9-=5 (>6=)(G(<-86= +4(-4()6)6) +54 )TA
8*+*) 6=>54;*44* =5 +54;?A7896= 6 *>467A*4 =,* .6=>6) )-=* >469)
46G-4;*.6 7(>86 578)5 45=5 >*<-4) 6:A4(75 75 46G-4;*.6 >86

! " #$%
&&&'()*+',-.'*/

+54;?A78967 75 <A786.6 +54
*=5)*457(;'
/6= )5 )86<7-86) 76<-=)6<7)(4*9-=*/
((=)6,4(;() =A< +6=,-= *7<5=> =,*
)5 +675 .6=>6) )5 6:5 +54+*4* >469)
+4-K67() )5 (=)6,4(;()' 9- A ?5 6
E*4)5 >86 =,* -;(7(-=64( ( 4( (
,964(;() //( 68= ,9*)5 +54,((,96.6
)5 +F6)96.6 )5 *=5)*45.6 )5
*4/*;6=)() A4-+(*=' 578)A *(
78+4686) 76 X A*>4(F=5 (+-/()(<57
>469) *//<*=() 645=>(;-4 >86
(=7)4A;6=)*) 6 +54>-4A4* +469 =678
9*=5 )5 =959)* +54 )5 +675 .6=>6)'
>54<-85 ;5=F4* 76 7( +54>-46=
<5)- (=7)4A;6=)6 578)5 6 =>4F78;6
=5 .*457(;6 7)*>(= 6 @8.(//(;() >86
+4-,467() =5 76:(/(= .6=>' 6 >A86)
)5 .6+4-9;5 7(+*7 +4(=:(+() <A*>54 (
=959)5 +* >(7<4(;(=A*4 *7<5=> +-4
+- >(G646=:(;() ?*@A*4 =5
78+69)57(=5 6 +4-,467() ' 5 <5)5
<A*>54 >A86) +*45 >86 >85=(*
4-*:(75 6 7)*)A7() )5 .6=>()
<*=>(>*) =5 ?*@5 )5 ./6457(;() )5
+4-,467() (=>(.(>A*/' 9()8767(
,9()8=95 578)5 =5 ,96=>96 )5 7)-+-95
+4-K67(= 6 (=)6,4(;() =576 ,9F<-= 76
=95 .6=> E-G)5 >86 =5 7)*>(= 6
<*=>(>*)() B4*7)( ( A;*=(75 =5
+4*=.645 )5 <5)(9 .()(D =A< 6:5= ;6
4();(= 6 >A8A4 >469) +54;?A78967 75
46G-4;*.6'
>54<-85 =5 4*9-=(= )-=6
=>->86) +*4* 7G(>*78 )5 46=>57(78;6
+*4*)5 :(/*.6>A86) )5 96+6= +54,9(,96
>86 @,9(>896 )5 78+69)*' 5 <5)5
<A*>54 ;A=> )5 +54;6=>(;
K578)96= 6 7)*)A7() G(=*/ )5 -7-.57R
@,9(>896= 6 GA=<7(-=(;() )5 78)6)()
64?(3 */ ( ( )4*9)(;(= 6 <54<67*.6
&&&'()*+',-.'*/
#
+54 4(78(<(;(= 6 ;*445.678967 75
*F)-=3() =5 -7=953064:6,-.(=5 7(
>86 ;A=>57(=5 6 >67)*?(/(@(;() =5
*E6>-=(' 46)8(;( ( .6=>() )-=6
=,* =95 +*=-4*;5 6)(//5 <A 6/6;6=)(
78E(+)*4 578)5 ( <-=7(>64A6785;
=>(<-= 9- +*< >86 =5 ;5=F45= 76 7(
6 +64:6+)-= +647+6<)(.5= 6
(=)6,4(;() 6A4-+(*= )5 8E(+54(75'
% ! !
# ' 6,9()8576 578)5 78+468A4
6 *=,*@8A*4 +54 )5 *=5)*457A*4
.6=>6) 6 4*9-=() )-=6 =5 46*/()6)
+678* 6 @,964(;() )5 GA=>() ;6 #
.6=>6 )5 469* =>-78)* >- )5 .-=-95
>(7(+4-:67(= 6 @,964(;() ;6 .6=>6 )6
469*' A<6) 76 6.6=)A*/(78) >- )T(
E5=>4-95 *=,*@8(;() )5 7*9 +-4
+4-K67( ( *?7-4?(;() )5 @,964(;() )5
GA=>() ;A=> )5 78)F95 =5 <-85
@,964(;(= 6*4>8785;'
A >A86) +54E5=>4A*4 >(+/-;*:(*
9-=5 =5 <A78)6) 6 469*B -??F(=,3A
+-/()(<D
<54<67* +54 =95 +4-K67 G(=*=:(*4
+*4*3*>64(;(;5 )5 G-<A7A*4 >469) )5
*4>8;67 6A4-+(*=6 )5 .6=>6.6 )-=*
7(>-;-7 =5 <-=7)6<7)(= 6 +54,*)()967
75 +647+6<)(.57 G(=*=:(*46 3 #
=,* ' 578)A +46@6=:* 6
-;(7(-=() A4-+(*= >A86) )5 96)5
;5 6 +54E5=>4A*4 =5 K578)96) 6
<-86@(-=() 6<-=-;(< >86 7-:(*/' 9-
>- )5 )8-)5 E5 >86 (=7)4A;6=)6)
G(=*=:(*45 )5 +4-K67() )5 +*4*3
*>64(;() B+463*::677(-=D >A86) )5
*>467-9=5 +4-?/6;6) E5 9*=5 =5
445=95 )5 ;*=,57(.6 =5 @8.(//(;6)
7)4A<)A4-46 >86 <*+*:()6)6) 6 A/5)*
! " #$%
*?7-4?A676 )5 6<-=-;(75' (.6/( (
G-=>6.6 )5 *7(7)6=:57 >A86) )5 96)5 (
;9*G)A6785; +54 )5 ;-7 /69A*4
@,964(;(= 6 >(G646=:57 ;67 .6=>6.6
)*78;5 <*=>(>*)6 B7( A//,*4(*
A;*=(* 4-*:(*D >86 .6=>6.6 )5
*4>878;6<*=>(>*)6'
G(>* 6 .54)6)5 578)5 G-4:(;( (
=>(<(;() )5 =>(8;57 6.4-+(*=6 +54
*//<*=(= 645=>(;-4 >A<6 8*4)A*4
7)4*)6,9()5 469* *7(7)6=:6 E5 4496>8(=
=,* ;57(;6) >86 )6<=(<*) 6 $ ! ,'
- $ !,*"- ! . /
* 2/ % %-/' (* / '%
Logjika e politikave rajonale ka të
bëjë me faktin se gjeografia
ekonomike dhe vecantitë historike
kanë pasoja të mëdha në mënyrat e
zhvillimit. Ka të bëj gjithashtu edhe
me faktin tjetër se shkaqet
strukturore të prapambetjes janë të
tilla që mund të përcaktojnë fatet e
&&&'()*+',-.'*/
zonave të tëra, qofshin ato qendra të
vjetra industriale apo zona rurale
periferike. Po të mbajmë parasysh
shtrirjen që kanë në Ballkanin
Perëndimor probleme të tilla
strukturore ekonomike, përvojat e
fitura në procesin e zbatimit të
politikave rajonale gjetkë në Evropë
janë drejtëpërdrejt të vlefshme.
Politika rajonale (e quajtur edhe
politika e kohezionit apo politika
strukturore) dhe institucionet që
nevojiten për zbatimin e saj u
hartuan së pari brenda shteteve
antare të BE-së në nivel kombëtar,
duke fituar më vonë rol qëndror në
caqet politike të BE-së. Rrethanat
historike që krijuan nevojën per
njohjën e rëndësisë së politikave
rajonale kombëtare, rrjedhin nga
vetë kriza ekonomike dhe shoqërore
e shoqërisë më të vjetër industriale të
Evropës, Britanisë së Madhe.
Pas Depresionit të Madh të viteve
1929-1932, u vu re se disa nga
rajonet e Britanisë së Madhe u
rëkëmbën relativisht shpejt, kurse të
tjerat jo. Më të goditurat ishin
sektoret dhe zonat më të vjetra
industriale, si: industria e ndërtimit
të anijeve në Cludeside; industritë e
qymyrit, hekurit, celikut dhe
industria e rëndë në Anglinë Veri-
Perëndimore; industritë e ndryshme
inxhinjerike dhe industria e
pambukut në Lancashire; eksportet e
qymyrit, hekurit dhe celikut në
Uellsin Jugor. Nisur nga situata,
qeveria britaneze krijoi një Komision
Mbretëror për Shpërndarjen
Gjeografike të Popullsisë Industriale
( Komisioni Barlow) për të analizuar
gjendjen dhe për të rekomanduar
! " #$%
masat që duheshin marrë në kuadrin
e politikave publike.
Komisioni Barlow zbuloi atë që e
quajti "efekti strukturor", term qe
shpjegonte lidhjen e drejteperdrejte
ne mes te rajoneve me te zhvilluara
britaneze me strukturat më të
përshtatshme industriale. Në zonat
që ishin ende ne depresion, industritë
po degjeneroheshin me shpejtësi dhe
po tërhiqnin në humnerë gjithë
ekonominë lokale, deri ne atë masë
sa "do të duheshin përpjekje
mbinjerëzore thjesht për t' a mbajtur
ekonominë në të nëjtin nivel."
Tashmë kishin lindur forca të reja,
objektive dhe të fuqishme që i
largonin investimet dhe ndërmarrjet
e reja nga qendrat e vjetra
industriale, te cilat ishin kryesisht të
izoluara nga qendrat kryesore
tregëtare. Në këtë mënyre, grupe të
mëdha të popullsisë mbeteshin pa
shpresë dhe përqëndrime të mëdha të
kapitalit shoqëror pa asnjë përdorim.
Nese do te mirreshin masat e duhura
ekonomike, në keto kushte, ato do t' i Komuniteti Ekonomik Evropian, që
krijonin humbje të mëdha shoqërise
britaneze të koncentruar në këto
zona. Këto humbje do te shfaqeshin
në formë te niveleve të larta të
papunësisë strukturore. Sic thoshte
Peter Hall, "Komisoni Barlow nuk
shihte kurrfare mundësie që faktorët
ekonomik vetvetiu të fillonin të
merrnin drejtim pozitiv." Pranimi i
shkaqeve strukturore të prapambetjes
rajonale u bë baza intelektuale në të
cilën mbështeteshin politikat
rajonale të Britanisë sa Madhe pas
luftës. Në fakt, ajo që nxiti krijimin e
Fondit Evropian për Zhvillimin
Rajonal në nivel evropian, ishte vetë
antarësimi i Britanise se Madhe në
Komunitetin Evropian, në vitin
&&&'()*+',-.'*/
1973. Ky Fond u krijua pikërisht për
t'
iu përgjigjur problemit të rajoneve
që po degradoheshin, duke krijuar
parakushtet për lindjen e burimeve të
reja dhe vitale për zhvillim
ekonomik.
Politikat Evropiane per zhvillim
rajonal, që shfaqeshin gjithnjë e më
shumë në atë kohë, përfituan shumë
edhe nga eksperienca franceze. Në
historinë e Francës së pas luftës u
krijua një institution qendror
planifikimi (Commissariat general
au plan), i cili nëpërmjet degëve
rajonale për koordinimin e
agjencioneve rajonale dhe
administrimin e fondeve për zhvillim
rajonal, kishte për detyrë të nxiste
shpërndarjen teritoriale të vendeve të
punës në sektorin e prodhimit dhe
shërbimeve, si edhe krijimin e
vendeve jo-bujqësore të punës në
zonat rurale.
Parimi i zhvillimit të balancuar
ekonomik është i vjetër sa vetë
zë fill me Traktatin e Romës (1957).
Por politikat e zhvillimit rajonal
fituan një rëndësi akoma më të
madhe gjate viteve te ‘80-a, kur edhe
morri hov zhvillimi i një tregu (të
vetëm) te perbashket evropian dhe
integrimi monetar, si edhe zhvillimi i
reformave që ndërmorri Komsioni i
kryesuar nga Jacques Delors. Caqet
kryesore te Komisionit Delors ishin:
eleminimi i pengesave që kishin
mbetur drejt një tregu të përbashkët
evropian dhe përgatitjet për një
valutë të vetme europiane.
Në të njëjtën kohë, filloi të pranohej
edhe fakti se heqja e barrierave
tregtare dhe forcimi i stabilitetit
! " #$%
valutor do të kishte efekte negative Ray Mac Sharry, ish Ministër i
mbi rajonet ekonomikisht periferike. Financave ne Irlandë, qe eshte një
Në një raport shumë të njohur të nga vendet që ka përfituar në mënyrë
botuar në vitin 1987, ekonomisti të dukshme nga politika rajonale
Tommaso Padua-Schioppa, sot evropiane, ka shkruar se pa
anëtar i Bordit Ekzekutiv të Bankës vendosjen e drejtëpeshimit të duhur
Qendrore Evropiane, argumentonte ndërmjet efikasitetit (tregut të
se liberalizimi i tregut do të perbashket), stabilitetit (monedhes se
përkeqësonte jo-balancin ekzistues perbashket) dhe solidaritetit
midis rajoneve, gje qe do te shtyente (fondeve strukturore dhe ato te
drejte marrjes se masave shoqëruese kohezionit), "komuniteti vështirë se
që do të mbështetnin perparimin e do te mund t' u bënte ballë tensioneve
rajoneve më të dobëta. Sot pranohet sociale që lindën si pasojë e krijimit
nga të gjithë ata që merren me kaq te shpejte të nje tregu dhe një
politikat rajonale në Komisionin valute të (vetme) përbashkët në
Evropian, se "integrimi gjithnjë e më Evropë."
i madh ekonomik nuk con
domosdoshmrisht në zvogëlimin e Irlanda vazhdon të mbetet modeli më
dallimeve rajonale dhe se, të paktën i suksesshëm i politikës evropiane te
në fillim, edhe mund t'
i thellojë ato." kohezionit. Sic kanë vënë në dukje
Mac Sharry dhe ish kreu i
Në fund të viteve te ‘80-a, politika Agjencionit Irlandez per Zhvillim
rajonale evropiane u zyrtarizua dhe Industrial, Padraic Ëhite, "nëse
morri formen e një angazhimi zyrtar historia ekonomike e Irlandës do të
drejtë kohezionit, që edhe u përfshi kishte perfunduar në vitin 1986,
në Traktatin e Mastrihtit të vitit 1991 gjykimi i rezultateve ekonomike të
si një nga tri shtyllat kryesore të vendit që nga koha e Pavarësisë do
Bashkimit të ri Evropian: të kishte perfunduar me një
ndëshkim te vërtetë ... Eshte e
01 ' 2 !. vështirë të mos pranohet konkludimi
*"- ! !, se gjate shekullit të njëzetë, Irlanda
.!" '", (" !, ka patur aktivitet shumë të dobët
" * ekonomik në krahasim me vendet
3 !! ( !, tjera te Evropës Perëndimore, apo
" !., (" ( !, ndoshta edhe ne krahasim me gjithë
* ! ., $ ! 4, Evropën." Mirëpo, Irlanda ka arritur
., , te rris GDP-në e saj nga 2/3 e
" * ! !, !. mesatares së BE-se kur u antarësua
më 1970 në 118 për qind në ditët e
(" '
sotme. Ky zhvillim i shpejtë eshte
& 3 !!!
nxitur pjesërisht nga rritja e
( ! .! *-
menjëhershme e investimeve të
( - (, .! huaja që "morën hov nga cdo artikull
- - !,*"- ! qe shpenzohej në kuader të
!, . - !, transfereve financiare, që në fund të
( '" 0 5 viteve te ' 80-a u quajtën fondet
67

! " #$%
&&&'()*+',-.'*/
strukturore dhe fondet e kohezionit
të Bashkimit Evropian." Për
shembull, shpenzimet e trajnimit te
stafit irlandez per kompanite e huaja
qe investonin ne Irlande, mbulohej
teresisht nga Agjencioni Iralandez
për Zhvillim i cili pastaj i mbulonte
75% te ketyre shpenzimeve me te
holla nga Komisioni Evropian. Sic
deklarohet Mac Sharry, Bashkimi
Evropian ka pasur një rol parësor në
këtë proces të mbërritjes së
standardeve të BE-së. Hopi i madh
ekonomik që ka bërë vendi që nga
viti 1989 "ka në themel 17 miliardë
paund që ka marrë në përgjithësi nga
BE-ja që nga 1989 – më shumë se
gjysma e të cilave në kuadrin e
Fondeve Strukturore dhe të
Kohezionit."
Ndikimi i evropianizimit ka qenë
shumë i dukshëm edhe në rastin e
vendeve mesdhetare. Në Spanjë,
Greqi dhe Portugali, GDP-ja për
person u rrit nga 68 për qind e
mesatares së BE-së në 79 për qind të
saj, në periudhën midis viteve 1989
dhe 1999, si rezultat i përfitimeve që
patën këto vende njëherazi nga hyrja
në një treg të madh të përbashkët,
nga disiplina fiskale që impononte
progresi drejt një monedhe të vetme
dhe nga hyrjet e mëdha të fondeve
në kuadrin e ndihmave financiare
strukturore që jepte BE-ja.
Plani Marshall, që pati sukses të
paparë në rimëkëmbjen e Evropës
nga plagët e Luftës së Dytë Botërore,
pranohet si shembulli më i
suksesshëm i ndihmave strukturore
ekonomike që i shërbeu stabilitetit
afatgjatë dhe demokratizimit. Shtetet
e Bashkuara akorduan burime që
përllogariteshin në 2 për qind të
&&&'()*+',-.'*/
GDP-së së vendeve përfituese në
vitet 1948-1951, me një total
kumulativ prej 8 për qind. Në të
njejtën kohë, transferet kumulative
nga fondet strukturore dhe të
kohezionit të BE-së për Spanjën, në
periudhën 1986-1997, arrinin në 9.5
për qind të GDP-së së saj. Në rastin
e Portugalisë dhe të Greqisë, shifrat
ishin akoma më të larta.
Por, Bashkimi Evropian ka qenë më
pak efektiv në marketingun e
ndikimit të politikave të veta drejtë
zhvillimit rajonal, që demonstrojnë
fuqinë e butë evropiane në zhvillimin
ekonomik, social dhe institucional të
Spanjës, Portugalisë dhe Greqisë.
Me zgjerimin e BE-së, instrumentet
e integrimit (tregu i përbashkët,
konvergimi makroekonomik dhe
politikat e kohezionit) gjejnë
përdorim në një kategori vendesh me
një shkallë akoma më të lartë
diversiteti.
Politika rajonale e BE-së ka për
qëllim të përmirësojë performancën
afatgjatë të vendeve përfituese për t'
u
zhvilluar. Ndihma e BE-së
përqëndrohet në anën e ofertës ku
pjesa më e madhe e ndërhyrjeve
drejtohet kah infrastruktura dhe
trajnimi profesional. Fondet
strukturore kanë për qëllim të
krijojnë "sinergji dhe forca
centrifugale (spin-offs) pozitive me
anë të një numri masash të ko-
ordinuara në drejtim të përmirësimit
të kapitalit njerëzor, krijimit të
infrastrukturave dhe nxitjes së
veprimtarive prodhuese." Këto
fonde duhet të nxisin investimet, dhe
jo konsumimin, në kuadrin e
ekonomive pritëse. Supozohet se
grantet e BE-së mund të kenë ndikim
! " #$%
 %

pozitiv vetëm në rastet kur • % % 54 )JA

plotësojnë, dhe jo kur zënë vendin e 7(,A4A*4 76 +4-,4*;6)
shpenzimeve që duhet të bëjë vendi. +*7EF4-9=5 7* ;5 ;(45
(=)6467*) 6 <-;A=()6)6.6
Për të pasur rezultate pozitive, BE-ja +54G()A676 39* <54<-=
ka përcaktuar një numër parimesh =95 +*4)=64()6) )5 =,A78)5
operacionale që udhëheqin
;(>(7 -;(7(-=() >86
ndërhyrjet e tij. Këto parime ndër
tjerash përfshijnë: *A)-4()6)6.6 4*9-=*/6 >86
E6=>4-46 )5 :(/*) >A8*) )5
• / -'% % % !-=>6) +A=-9=5 75 ?*78<A +54
6 375 A 78)-86= 8*4)(;(= @?*)(;(=
(=.67)(;6.6 +A?/(<6 ;6 ;?(<EF496= >86
?A4(;6) 6 .6)5 .6=>() +54 ./6457(;(= 6 +4-,4*;6.6
)5 78;*=,A4 -+64*:(-=*/6' 9-
@5.6=>57(;(= 6 )F46' +*7EF4-= +*4(;(= 6
*78<5G(=*=:(;(=,* *=* 6 GA=<7(-=(;() 7(
.6=>() +54G()A67 578)5 G(/(*/6M>6,5@(;6 E5
<A78) (>6)F4A6785;R @?*)-86) =,* 39* >86 E5
<* <-=)4(?A*4
>459)5+54>469) =5 G-4:(;(=
6 +A78)6)6.6 4*9-=*/6 =5
• % -' %)% * =95 =A;54 .6=>678
3+) '' 5 *=5)*46'
,9()8*+4-96<)6) 6
;?578)6)A4* =,* 39*
>A86) )5 96=5 +9675 6
+4-,4*;6.6 *G*),9*)* )5 Momentalisht, këto strategji të
@8.(//(;() E5 8*4)-= ndihmave po shtrihen jashtë
Bashkimit Evropian tek vendet
4*9-=(M.6=>( ;6E5//(; E5
kandidate. Sic vinte në dukje në vitin
)5 7(,A4-86) =95 446@*)(; 2001 Drejtoria për Politikat
7* ;5 (,9645 (6G6<)6.6 )5 Rajonale, "prania e vendeve të reja
)F46' 4-:6>A4*) 6 375 antare që përbëhen thuajse tërësisht
<54<-9=5 8*4)(;(= 6 =95 nga rajone që kanë nëvojë të
,*;6 )5 )545 +/*=678 )5 përgjithshme për mbështetje për
:(/*) ,*4*=)-9=5 +54+A)896= zhvillimin e tyre ekonomik do të
6 +4-96<)6.6 ;6 =6.-9*) 6 kërkojë rifokusimin masiv të
<-;A=()6)() >86 ;6 pëpjekjes së deritanishme në mënyrë
+-/()(<5= 6 +54,9()878;6 që të arrihen standardet e kërkuara
6<-=-;(<6 )5 .6=>() =5 brenda një afati të arsyeshëm." Për
G9*/5R vitin 2006, BE-ja ka planifikuar 9.7
miliardë euro për ndërhyrje
strukturore në vendet e reja antare.

! " #$%
&&&'()*+',-.'*/
Krahasimi i kësaj eksperience me
mënyrën sesi janë zbatuar programet
e rindërtimit në Ballkanin
Perëndimor këto vitet e fundit, ku
projektet rrallë kanë qenë të
mbështetura në strategji të
shëndosha zhvillimi, do të shërbente
për të nxjerrë mësime të vlerfshme.
Si pasojë, ndihmat kanë qenë të
orientuar keq dhe qeveritë përfituese
vazhdojnë të mos kenë kapacitete
dhe resurse për të mbështetur rritjen
e sektorit privat dhe, madje, as për
mirëmbajtjen e pasurive publike. Me
përfundimin e programit të
rindërtimit po zvogëlohen edhe
investimet kapitale.
Parimet dhe strategjitë e hartuara në
kuadrin e politikave evropiane të
kohezionit, duke bërë përshtatjet e
duhura me kushtet e secilit vend,
janë të gatshme për t'u përdorur edhe
në kuadrin e ndihmave strukturore të
BE-së për vendet e Ballkanit
Perëndimor. Për të nxitur disiplinën
fiskale dhe ndërmarrjen e politikave
të shëndosha makroekonomike,
mund të vendosen kushte. Fondet e
kohezionit u përdorën për të
garantuar hartimin e programeve të
konvergimit ekonomik nga të gjitha
vendet antare të BE në përputhje me
Traktatin e Mastrihtit. Në rastin e
Ballkanit Perëndimor,
kondicionalieti mund të përdoret për
të nxitur zbatimin e politikave të
përgjegjshme ekonomike në
mbështetje të zhvillimit afatgjatë dhe
të politikave të konvergimit me BE-
së. Por kondicionaliteti mund të
përdoret edhe për të nxitur marrjen e
e masave që synojnë përmirësimin e
performancës në anën e ofertës, për
shembull duke zvogëluar
subvencionet shtetërore për
&&&'()*+',-.'*/
ndërmarrjet ish-shtetërore dhe duke
shtrënguar masat buxhetore për
firmat që punojnë me humbje.
Brenda një kuadri të përshtatshëm
institucional dhe financiar, mund të
rriten në mënyrë spektakulare
opcionet që nxisin përmirësimin e
menaxhimit ekonomik në rajon.
/&'% % ( /% *
''( %* 2 /
Ballkani Perëndimor është një rajon
tejet i larmishëm nga këndvështrimin
ekonomik, social dhe politik. Por
rajoni në tërësi ka të përbashkëta
problemet e rënda strukturore të
zhvillimit: gjurmët e dukshme të një
gjysëm shekulli të sistemit socialist
(jugosllav) që u pasua nga humbja e
një dekade të tërë në luftra,
sanksione dhe zhvendosje të
popullsisë në të katër anët e rajonit.
Dy problemet më të dukshme janë
shkalla e lartë e c'
industrializimit dhe
problemi i vjetër i prapambetjes së
thellë rurale.
Vazhdimi i procesit të
c'industrializimit ka cuar shumë
fusha drejtë një rënie katastrofike të
punësimit, që akoma nuk ka mundur
të gjejë shprehje në statistikat
zyrtare. Shtetet që dolën nga ish
Jugosllavia trashëguan një numër
firmash industriale që u ngritën gjatë
boom-it të investimeve në vitet 1970
kur kapitali i huaj sigurohej me
lehtësi. Regjimi socialist kishte si
politikë kryesore sociale hapjen e
vendeve të reja të punës në
ndërmarrjet me pronësi publike. Për
shembull, në Bosnjë dhe
Hercegovinë, gjatë gjithë viteve
! " #$%

1970, në ndërmarrjet industriale
hapeshin me ritme të
jashtëzakonshme 2500 vende të reja
pune në muaj. Shpërndarja
gjeografike e industrisë bëhej jo në
bazë të kritereve ekonomike, por në
bazë kriteresh sociale edhe pse një
pjesë e madhe e investimeve
rezultonin ineficente në pikëpamje
ekonomike dhe teknike. Ndërmarrjet
industriale që lindën nuk arrinin të
gjeneronin fitime dhe në fillim të
viteve 1980 u pa qartazi se po
konsumonin vetveten.
Industritë e vjetra po shkatërrohen
me shpejtësi në të gjithë rajonin.
Është e pamundur të gjenden
investitorë të besueshëm për
privatizimin e kompanive të mëdha
të ngarkuara me borxhe, fuqi të
tepërt punëtore dhe teknologji të
vjetëruar. Shumë syresh i kanë
mbyllur dyert, të tjera vazhdojnë
prodhimin duke akumuluar humbje
të mëdha që, në fund të fundit, do t'i
rëndojnë buxhetit publik. Mbijetesa
e rajoneve të tëra sot kërcënohet nga
shembja e këtyre ndërmarrjeve.
C'industrializimi krijon probleme
masive strukturore për ekonominë e
vendit që fillojnë me mos-
shfrytëzimin e kapaciteteve
industriale, me infrastrukturën që për
komunitetet post-industrale rezulton
e kushtueshme për t' u mbajtur,
fuqinë punëtore që nuk zotëron
aftësitë që kërkohen nga sektori i ri
privat e që mbarojnë me qendra të
tëra të populluara që nuk e kanë më
justifikimin ekonomik të ekzistencës
së tyre.
Po aq i rëndë është edhe problemi i
ekzistencës së zonave të mëdha të
lëna në prapambetje të thellë rurale.
&&&'()*+',-.'*/
$
Kjo është pasojë e dekadave të tëra
të ndalimit të bujqësisë private dhe
lënies në harresë të fshatit nga
sistemi socialist. Sipas një historiani
të sferës ekonomike, në Jugosllavinë
socialiste "prodhimi për cdo bujk të
aftë për punë deri në vitin 1963 nuk
u ngrit mbi nivelet e vitit 1939 (me
përjashtim të ndonjë rasti të
përkohshëm). Në vitet 1976-8,
rendimenti i punës në fermat
jugosllave ishte vetëm sa 10 për qind
e rendimentit të Britanisë, 16
përqind të Francës dhe afërsisht po
aq të Pakistanit. Sektori i madh
kooperativist kurrë nuk arriti të
shkëputej nga nivelet e zanafillës së
vetëushqyerjes."
Sot, në të gjithë Bosnjën,
Maqedoninë, Kosovën dhe në disa
pjesë të Serbisë, zhdukja e punësimit
industrial ka bërë që njerëzit e
nxjerrë jashtë ekonomisë formale t' i
kthehen bujqësisë për qëllime
mbijetese. Bujqit e vegjël punojnë
sipërfaqet e tyre të vogla me mjete të
pakta. Duke qenë se mjetet
bujqësore janë ato të 50 viteve më
parë, ata prodhojnë një tepricë të
vogël për shitje nga e cila nuk arrijnë
të sigurojnë investimet e nevojshme
për rritjen e rendimentit. Kapaciteti i
vetë sektorit bujqësor për t' i nxjerrë
këto zona rurale nga varfëria është i
kufizuar. Vendet kanë nevojë jo
vetëm për investime në bujqësi, por
edhe për strategji të reja zhvillimi që
mbajnë parasysh karakteristikat e
rajoneve rurale. Për momentin,
faktorë të tillë që mbizotërojnë në
shkallë të lartë si transporti dhe
infrastruktura e papërshtatshme, si
dhe mungesa e dijeve bashkëkohore
në rradhët e popullsisë rurale,
tregojnë se zhvillimi i sektorit privat
! " #$%
në këto zona vazhdon të jetë tejet i
dobët. Në kushtet e mungesës së
perspektivës për zhvillim të zonave
rurale, opsioni më i mirë për
popullsinë fshatare është emigracioni
ekonomik masiv.
Këto probleme strukturore binjake
sjellin pasoja të mëdha për
qeverisjen e rajonit. Qeveritë kanë
burime të pamjaftueshme të
ardhurash për të mbajtur në këmbë
një administratë moderne të stilit
europian. Një tjetër pasojë e rëndë
është se burimet për sigurimin e
mbrojtjes sociale të nevojshme për të
amortizuar humbjen e vendeve të
punës janë shumë të pakta. Më tej,
infrastruktura e ngritur për t' u për vendet kandidate, ka një strategji
shërbyer nevojave të industrisë
socialiste është shumë e procesit të anëtarësimit paralelisht
kushtueshme dhe nuk mund të
mbahet nga komunitetet post
industriale, c'ka po i con asetet
publike drejt shkatërrimit të plotë.
Në kushtet kur burimet publike janë
të pamjaftueshme, një pjesë e madhe
e buxhetit shkon për mbajtjen e
administratës publike duke lënë
shumë pak fonde për shërbimet dhe
investimet publike. Kjo krijon një
rreth vicioz për zhvillimin: minon
ligjshmërinë dhe efektivitetin e
institucioneve publike (me pasoja të
rrezikshme për shtetet e reja dhe
shpesh të brishta) dhe njëkohësisht
shkurajon zhvillimin e sektorit
privat. Pra, del e qartë nevoja për
lloje të ndryshme të asistencës që
sjellin mobilizimin e burimeve të
brendshme dhe jo aq mbushjen e
boshllëkut të shpenzimeve kapitale
në vend.
Pikërisht për kapërcimin e këtyre
problemeve u krijuan politikat
&&&'()*+',-.'*/
rajonale të Evropës. Po të pranojmë
se shumë nga problemet themelore të
Ballkanit Perëndimor nuk janë
shumë të ndryshme në natyrën e tyre
nga ato që janë trajtuar gjetkë në
Evropë, kjo do të hapte rrugën për
nxjerrjen e mësimeve dhe
ekspertizave të vyera nga përvoja e
gjerë europiane.
* - %./4
Deri pak kohë më parë, politika e
Bashkimit Evropian ishte thellësisht
e ndarë në pikëpamje të qasjes ndaj
kontinentit Evropian. Nga njëra anë,
të qartë për t'
i ndihmuar gjatë gjithë
me mbajtjen e negociatave. Ato
përfitojnë nga fondet e para-
antarësimit që dalin nga një zë i
vecantë i buxhetit të BE-së (kapitulli
i 7 i programit financiar të BE-së),
gëzojnë përkujdesjen e një Drejtorie
të posacme për Zgjërimin si edhe
vëmendjen gjithnjë në rritje të
Drejtorive dhe të institucioneve të
tjera të BE.
Në anën tjetër, është "Evropa e
gjerë" e cila bën pjesë në të njëjtën
kategori me pjesën tjetër të botës në
zhvillim. Evropa e gjerë trajtohet
nga Drejtoria për Punët e Jashtme
dhe fondet për të dalin nga i buxhetit
i caktuar për aktivitetin me jashtë
(kapitulli 4 i programit financiar të
BE-së).
Deri në fund të vitit 2002, sistemi
kishte një natyrë të thjeshtë binare:
vendet e Evropës ose ishin kandidate
ne rrugën e antarësimit, ose i
! " #$%
kaloheshin Evropës së gjerë. Për
Shtetet e Ballkanit Perëndimor, BE-
ja kishte marrë një angazhim politik
se, në kohën e duhur, do t' u jepej
mundësia të dilnin nga Evropa e
gjerë dhe të bëheshin kandidate për
në BE. Por për shumë syresh ky
mbetet një imazh i të ardhmes së
largët.
Së fundmi, dallimi midis dy
kampeve është mjegulluar. Në 1999,
Turqia u ngjit në statusin e
kandidatit së bashku me Rumaninë
dhe Bullgarinë. Ndonëse kaloi në
përgjegjësinë e Drejtorisë së
Përgjithshme për Zgjërim, fondet
vazhdonte t' i merrte nga buxheti për
punë të jashtme të BE-së. Në fund të
vitit 2002, në Samitin e Kopenhagës
u morr vendimi që asistenca e
ardhshme për Turqinë të dilte nga
buxheti i para-antarësimit (kapitulli
7), edhe pse negociatat për antarësim
ende nuk kanë filluar. Turqia
trajtohet tani si të ishte kandidate e
BE-së me të drejta të plota, edhe pse
vendimi në i përmbush apo jo
kushtet për hapjen e negociatave nuk
do të merret deri në fund të vitit
2004. Kjo madje deklarohet edhe në
Raportin e vitit 2001 të BE-së për
kohezionin, ku vendet e Ballkanit
Perëndimor nuk përmenden. Shkurt,
pra, tani Turqia përfaqëson një
kategori të re: para-anëtarësim pa
negociata.
Për trajtimin e Turqisë në këtë
mënyrë nga ana e Bashkimit
Europian ka argumenta të fortë
strategjikë. Kjo mënyrë i jep
mundësi BE të anagazhohet më
intensivisht në sfidat e zhvillimit të
Turqisë, duke futur në lojë burime të
reja financiare dhe instrumenta të
&&&'()*+',-.'*/
reja institucionalë për të inkurajuar
proceset e reformimit të saj të
brendshëm pa e lidhur veten në këtë
fazë me afate kohore të përcaktuara
për antarësimin përfundimtar të
Turqisë.
Argumentet janë njësoj të fuqishëme
dhe strategjike për përfshirjen në
këtë kategori të re të vendeve të
Ballkanit Perëndimor: trajtimi i
këtyre vendeve si kandidate për
para-antarësim pa detyrimin e
hapjes së negociatave për antarësi
derisa Komisioni t'i konsiderojë
këto vende si të përshtatshme duke
u bazuar në meritat e tyre
individuale.
Hapat e cdo shteti në kuadrin e
procesit të stabilizimit dhe bashkimit
dhe, më pas, në kuadrin e procesit të
antarësimit përcaktohen nga
rrethanat dhe kapacitet e secilit. Kjo
qasje e diferencuar është element
kyc i strategjisë së BE-së në rajon që
duhet ruajtur. Në të njëtëjn kohë, për
shkak të kërcënimit të vazhdueshëm
që përbëjnë për stabilitetin e brishtë
politik dhe social të rajonit në tërësi,
ekziston një interes i fortë i shrpehur
nga BE-ja për trajtimin në tërësi të
problemeve ekonomike strukturore
të përbashkëta për të gjithë rajonin.
Është, po ashtu, në interes të BE-së
të përdorë sa më shpejt që të jetë e
mundur të gjithë arsenalin e saj të
mjeteve financiare dhe politike në
funksion të përballimit të këtyre
sfidave, pavarësisht përparimit që
bëjnë shtete të vecanta në kuadrin e
procesit të stabilizimit dhe asocimit.
Përfshirja në këtë kategori të re të
ndërmjetme – statusi i para-
anëtarësimit pa negociata – e
! " #$%

vendeve të Ballkanit Perëndimor do
të ulte një numër tensionesh të
pranishme në strategjinë aktuale që
ndjek BE-ja në rajon. Pikësëpari dhe
më e rëndësishmja është se kjo do të
ndihmonte parandalimin e thellimit
të prapambetjes së rajonit në raport
me qëllimet themelore të zhvillimit
të përcaktuara nga integrimi
evropian. Vendet e Ballkanit
Perëndimor nuk kanë gjasa të bëhen
kandidate të besueshme për
antarësim nëse nuk ia dalin të
zgjidhin problemet e tyre ekonomike
strukturore. Mundësia për të
përfituar nga asistenca e para-
anëtarësimit kur ende gjenden në
Procesin e Stabilizim-Bashkimit do
t'
i stimulonte ata për të prodhuar
mjetet e brendshme për zhvillim
rajonal duke ju siguruar në të njëjtën
kohë edhe ndihmën teknike dhe
financiare të nvojshme për të filluar
zgjidhjen e problemeve të tyre
ekonomike strukturore.
Së dyti, kjo do të eleminonte
rrezikun e krijimit të vijave të reja
ndarëse brenda rajonit nga vetë
procesi i antarësimit. Së fundi,
kërkesën për antarësim e ka
paraqitur Kroacia. Me fillimin e
negociatave me këtë vend, hendeku
midis Kroacisë dhe fqinjëve të saj
lindorë do të thellohet duke krijuar
tensione të reja në rajon. Por nga ana
tjetër, edhe mos shqyrtimi i kërkesës
kroate nga frika e ndikimit që mund
të ketë mbi vendet e tjera nuk është
as kjo një alternativë e shëndoshë po
t'i referohemi rregullit të Komisionit
Europian për gjykimin e kërkesave
të anëtarësisë rast pas rasti në baza
individuale.
&&&'()*+',-.'*/
#
Në fakt, BE-ja duhet të shqetësohet
për faktin se strategjia e saj e
tanishme mund të sjellë ngutjen e
vendeve të tjera të rajonit për të
paraqitur kërkesat për anëtarësim sa
më parë që të jetë e mundur nga frika
se mos humbin trenin e anëtarësimit
dhe i kalojnë "Evropës së gjerë" ku
shanset janë të pakta. Një nxitim i
tillë për pranimin zyrtar rrezikon të
minojë Procesin e Stabilizimit dhe
Bashkimit. Rruga më e mirë për të
shmangur një situatë të tillë është
futja e formave të ndihmave të para-
anëtarësimit në Procesin e
Stabilizimit dhe Bashkimit.
Së treti, dhënia e assitencës
strukturore përpara procesit zyrtar të
anëtarësimit do t'
i jepte një shtytje të
fortë përpjekjeve të tanishme të BE-
së për forcimin e proceseve të
reformave dhe përmirësimin e
aftësive qeverisëse në rajon. Forca e
metodologjisë së asistencës që ka
krijuar nga Komisioni Evropian
nëpërmjet fondeve të para-
anëtarësimit dhe politikave rajoneve
qëndron në aftësinë e saj për
shpërndarjen e dividentit të
qeverisjes – d.m.th në dhënien e
ndihmës në mënyrë të tillë që të
krijojë motivin dhe të ndërtojë
kapacitet e qeverive të këtyre
vendeve për të vënë në veprim
zhvillimin rajonal dhe për të
mobilizuar burimet e brendshmë
nëpërmjet parimit të
bashkëfinancimit. Një analizë e
kohëve të fundit për transfertat dhe
kapacitet thithëse të vendeve vë në
dukje "kontributin themelor të
ndërhyrjes me anë të Fondit
Strukturor në përmirësimin e
efektivitetit dhe eficensës së
administratës publike në Greqi."
! " #$%
 Perëndimor për arritjen e
këtyre qëllimeve.
1. Marrja e angazhimit për ta
përfshirë kohezionin ndër Realisht kjo do të thotë që
objektivat e qarta të BE-së Ballkani Perëndimor të
në Ballkanin Perëndimor përfshihet në kategorinë e
"para-antarësimit pa
Kohezioni nuk është cak i negociata" sipas modelit të
BE-së në Europën e gjerë apo vendimeve që janë marrë
në pjesët tjera të botës, por kohët e fundit për Turqinë.
një aspekt specifik i Më tej, kjo do të tregojë se
integrimit evropian. BE-ja po angazhohet
Rrjedhimisht, ai kërkon një seriozisht për të mos lejuar
angazhim më të madh të që vendet e Ballkanit
burimeve dhe një punë më Perëndimor të mbesin
intensive nga institucionet mbrapa rajonit evropian duke
evropiane. i ndihmuar ato të arrijnë një
nivel zhvillimi nga ku
Kohezioni i ofron BE-së një anëtarësimi formal kthehet në
levë të fuqishme për një mundësi reale.
materializimin e
ndryshimeve në rajon. Kjo do 2. Marrja e vendimit për të
ta vendoste BE-në në një zbatuar mësimet që dalin
pozitë më të fortë për të nga politika e kohezionit të
kërkuar respektimin serioz të BE dhe nga praktika e
shtyllave të tjera të politikës vendeve kandidate edhe në
evropiane: politika të rastin e vendeve të Ballkanit
përgjejgjshme fiskale dhe Perëndimor
hapjen e tregtisë. Në ditët
tona pjesa më e madhe e Në mënyrë që në vazhdim
vendeve të rajonit kanë fondet të përdoren më
arritur të ulin inflacionin. Ka efektivisht, del nevoja të
nga ato që përdorin euron në futen në zbatim strategji të
tenderat publik apo që kanë reja asistence që shfrytëzojnë
ngritur Bordet Valutore. Nga përvojat e politikave të
viti në vit, marrëveshjet kohezionit të zbatura gjetkë
dypalëshe të Tregtisë së Lirë në Evropë lidhur me
po zvogëlojnë barrierat e mobilizimin e burimeve të
tregtisë në të gjithë rajonin. brendshme, krijimin e
Duke u angazhuar publikisht kapaciteteve qeverisëse dhe
për mbështjen e kohezionit nxitjen e hartimit të
në baza rajonale, BE-ja do të politikave të zhvillimit
fitonte një pozitë të fortë për rajonal. Do të ishte me vend
të kërkuar përpjekje të që Komisioni në Selanik të
përbashkëta nga të gjitha ndërmerrte fillimin e analizës
vendet e Ballkanit sesi mësimet e nxjerra nga

! " #$%
&&&'()*+',-.'*/
 përdorimi i fondeve të
kohezionit mund të vlejnë
edhe për Ballkanin
Perëndimor, përfshirë këtu
bashkëfinancimin,
kondicionalitetin,
planifikimin e zhvillimit
rajonal dhe partneritetin
midis Komisionit nga njëra
anë dhe pushteteve qendrore
dhe rajonale nga ana tjetër.
3. Marrja e zotimit për ruajtjen
e niveleve të assitencës me
qëllim që hendeku aktual
midis vendeve kandidate si
Bullgaria dhe Rumania, dhe
vendeve të Ballkanit
Perëndimor të mos thellohet
më tej.
Marrja e anagazhimit serioz
për kohezionin e Ballkanit
Perëndimor është një cështje
që lidhet më shumë me
hartimin e strategjive të reja
të asistencës, sesa me gjetjen
e burimeve të reja dhe më të
mëdha financiare. Por
hendeku i madh i fondeve që
planifikohen të shpenzohen
pas vitit 2004 për Rumaninë
në krahasim me Serbinë apo
për Bullgarinë në krahasim
me Maqedoninë, ngre pyetje
serioze lidhur me
besueshmërine e angazhimit
të Evropës në rajon. Në
mënyrë që angazhimi për
nxitjen e kohezionit në
Ballkanin Perëndimor të jetë
serioz, Bashkimi Europian
duhet të stabilizojë nivelet e
asistencës dhe t' i inkuadrojë
&&&'()*+',-.'*/
ato brenda një strategjie
afatgjate e të besueshme.
Shumat e parave që nevojiten
për të arritur këtë nuk janë aq
të mëdha sa mendohen. Në të
vërtetë, ndihmat e BE-së të
planifikuara për Ballkanin
Perëndimor në vitin 2006
janë 500 miliardë euro, ose 1
për qind të GDP-së së të
gjitha vendeve të Ballkanit
Perendimor marrë së bashku.
Rritja e këtyre ndihmave në
nivelin e 2 për qind të GDP-
së së rajonit do të ishte
përsëri nën nivelin e
ndihmave së BE-së për
Bullgarinë dhe Rumaninë.
Nga ana tjetër, kjo rritje do të
ishte në përputhje me
mësimet për kapacitet
thithëse të vendeve që
Komisioni ka nxjerrë këto
dekadat e fundit.
Nga këtu do të rridhte një
angazhim i rreth 1 miliardë
euro për Ballkanin
Perëndimor në 2006, shumë
kjo ekuivalente me shifrat e
shepenzimeve të BE-së në
rajon këto vitet e fundit. Për
financimin e politikave të
kohezionit në periudhën
2004-2006, Bashkimi
Evropian mund të plotësojë
buxhetin ekzistues të
CARDS me fonde për para-
anëtarësimin duke filluar
kështu procesin e
zhvendosjes së Ballkanit
Perëndimor nga linja e 4-të e
buxhetit (veprimtaritë me
jashtë) në linjën e 7 (ndihmat
e para-anëtarësimit).
! " #$%
 reformave në këto fusha (lufta kundër
5 /(>896 ;6 8*+*) +*4*+4*<6 +54 krimit të organizuar, kontrolli i kufijve,
44()96= 6 *7(7)6=:57 =>*9 .6=>6.6 )5 reforma e gjyqësorit, përmirësimi i
*//<*=() 645=>(;-4 )86<7-9;5 76 institucioneve të lëshimit të
4-*:(* 75 78+69)( >- )5 8F95 =5 dokumenteve, etj).Vlerësojmë së në
pothuaj të gjitha këto pika ka një progres
7<6;5= G(=*=:(*46 )5 46@64.A*4 +54
evident nga pala jonë, i cili duhet
.6=>6) <*=>(>*)6 B A//,*4(*
prezantuar në mënyrë të përmbledhur
A;*=(* A4E(*D >86 =A< ;A=> )5 nga organet përgjegjëse dhe vlen si
+54G()-95 ;5 =,* +4-,4*;( I objekt për kërkesën e liberalizimit të
=>547* *E6>-=(* ;6,9()85 lëvizjes së qytetarëve shqiptarë në
<54<675= 6 7*9 +54 *=5)*457(; >- )5 hapësirën Schengen.
;?6)6) 6=>6 =5= <5)5 +4-,4*;' 5
<5)5 <A*>54 >A86) )5 +*4*78)4-86) Evidentimi i rolit dhe iniciativave të
=,* *=* 9-=5 <54<67* +54 ,96)96= 6 marra nga Shqipëria në rajon. Roli i
;96)6.6 >86 44A,5.6 )5 +54?*78<5)* Shqipërisë për të nxitur stabilitetin,
=5 >469)(; )5 /-??F3(=, +64 44()96= 6 paqen dhe bashkëjetesën në rajonin e
*7(7)6=:57 <-;A=()*46 7(>-;-7 =5 Ballkanit përbëjnë një element të
(=G4*7)4A<)A46R rendësishëm në ecurinës e saj drejt
proçesit të integrimit.
+4-K67((/-??F(=, ;6 (=7)()A:(-=6) 6
7( >86 .6=>6) *=5)*46' 5 <5)5
+4-K67 ?586= +46@6=)6 ;6 7)*)(7)(<*
)5 ,9()8* +4-,4676) =5 GA78*) 6
46G-4;57' A=> )5 +54;6=>(; <5)A
4*7)(= 6 4-*:(75 <A )5 ,9()8*
(=7)()A:(-=6) >86 G(,A4*) 6 78)6)() A
*=,*@8A*= =5 =95 +4-K67 )5
+*=>54+4645 /-??F3(=, ;6 7)4A<)A4*)
6 375 >86 7(>-;-7 ;6 .6=>6)
*=5)*46 +*7( (78(= 86>8A4 8*+*
<-=<46)6 =6 +54;?A7896= 6
46G-4;*.6 >86 7(>-;-7 =5
?*78<5+A=(;(= ;6 9F<*)5= 6
0*,57'

Në proçesin e lobbying, nëse do të

marrim psh, vetëm rastin e përpjekjeve
të lëvizjes së lirë të njerëzve (shembujt e
vendeve kandidate, Rumania apo
Kroacia), vendimi për eliminimin e
vizave është një vendim politik i marrë
nga vendet anëtare gjithmonë mbi bazën
e garancive që jepen nga vendi në fjalë
për progresin dhe vazhdimësinë e

! " #$%
&&&'()*+',-.'*/

# 5#$
$ Titullin V, nenet 45-56 te Marreveshjes
32 0 rregullon levizjen e lire te mallrave, te
Negociatat BE-Shqiperi per nenshkrimin
e Marreveshjes se Stabilizim-Asociimit
ndermjet Shqiperise nga njera ane dhe
Komunitetit Evropian dhe vendeve
anetare te Bashkimit Evropian nga ana
tjeter u hapen zyrtarisht me 31 janar
2003. Keto negociata jane zhvilluar çdo
gjashte jave, kalendar ky i percaktuar qe
me hapjen e tyre, dhe ndjekin ritmin nje
raund politik dhe dy raunde teknike.
Deri me sot, jane zhvilluar njembedhjete
raunde negociatash nga te cilet kater
raunde politike dhe shtate raunde
teknike. Ne menyre me te detajuar
kapitujt dhe nenet e diskutuara gjate
ketyre raundeve jane:
Raundi i pare politik u zhvillua ne date
13 shkurt 2003 ne Tirane ku u negociuan
nenet 1-15 qe kane te bejne me "Parimet
e Pergjithshme", Titulli I - nenet 2-7;
"Dialogu Politik" - Titulli II, nenet 8-11;
dhe "Bashkepunimi Rajonal" - Titulli III,
nenet 12-15;
Dispozitat mbi "Parimet e Pergjithshme"
vendosin kushtet kryesore per zbatimin e
MSA-se, si respekti per parimet
demokratike dhe ato te te drejtave te
njeriut, respektimi i parimeve
nderkombetare dhe i shtetit te se drejtes,
parimet e nje ekonomie tregu te lire.
Keto parime jo vetem qe formojne bazen
e politikave te brendshme dhe te jashtme
te paleve, por duke qene se jane edhe
elementet thelbesore te kesaj
marreveshjeje, jane te detyrueshme per
t'
u plotesuar.
&&&'()*+',-.'*/
Raundi i pare teknik i negociatave u
zhvillua ne 25 mars 2003 dhe perfshiu
qe kane te bejne me regjimin qe
punonjesve dhe te drejten e vendosjes si
dhe Aneksin V "Mbi sherbimet
financiare".
Keto nene synojne ne trajtimin e
barabarte te punonjesve shqiptare dhe
atyre komunitare, te punesuar ligjerisht
me qellim shmangien nga çdo lloj
diskriminimi bazuar mbi shtetesine,
persa i perket kushteve te punes,
shperblimit apo pushimit nga puna. E
drejta e vendosjes (establishment) ka te
beje me percaktimin e nje kuadri ligjor
ne lidhje me vendosjen e kompanive
shqiptare dhe komunitare me te drejta
reciproke, dhe lehtesirat qe do t'
u jepen
ketyre kompanive per te vepruar ne
tregjet perkatese, me qellim shmangien
nga çdo lloj diskriminimi. Gjithashtu ne
kete kapitull perfshihen edhe çeshtje qe
kane te bejne me mundesine e njohjes se
kualifikimeve profesionale reciproke dhe
ushtrimit te aktiviteteve reciproke ne
fusha te caktuara.
Raundi i dyte teknik u zhvillua ne datat
14 - 16 maj 2003. Ne kete raund teknik
negociatash u shqyrtuan nenet 57-69 te
Marreveshjes ne lidhje me lirine e
ofrimit te sherbimeve dhe qarkullimin e
lire te kapitaleve, parimet e pergjithshme
qe udheheqin zbatimin e kater lirive te
tregut te perbashket, Aneksin VI mbi
"Perfitimin e pasurive te paluajtshme
nga shtetas te BE-se" dhe Protokollin per
Transportin tokesor.
Ne keto nene palet marrin persiper
sigurimin e ofrimit te sherbimeve ne
zonat nderkufitare (ne ndryshim nga
vendosja ne vend). Me qellim realizimin
e kesaj lirie, eshte e nevojshme levizja e
! " #$%

personave dhe e personelit te
domosdoshem per ofrimin e sherbimeve,
apo edhe per zhvillimin e bisedimeve per
lidhjen e marreveshjeve per kete qellim.
Nenet 60-62 mbi pagesat rrjedhese dhe
qarkullimin e kapitaleve synojne
liberalizimin e investimeve direkte. Kjo
eshte e rendesishme per zhvillimin e
vendit dhe eshte e detyrueshme per te
dyja palet, pasi sjell perfitime dhe
stabilizon sistemin financiar. Nenet 63-
69 jane dispozita standarte qe rregullojne
punesimin, hyrjen ne nje vend, si dhe
parashikojne justifikime per kufizimet ne
ushtrimin e kater lirive te tregut te
perbashket.
Neni 59 ka te beje me ofrimin e
sherbimeve te transportit dhe, peveç
kesaj, parashikon edhe nje protokoll
specifik per transportin tokesor. Ky nen
trajton kushtet e trasportit tokesor me
dispozita te pergjithshme, pasi kushtet e
tjera qe lidhen me sherbimet e trafikut
tranzit trajtohen nga Protokolli.
Elementet baze te ketyre sherbimeve
lidhen me liberalizmin total te sektorit,
siç ndodh ne te drejten nderkombetare.
Gjithashtu, ne kete pike trajtohen edhe
siguria e respektimi i standarteve
mjedisore. Po ne kete nen parashikohet
liberalizimi i çdo kufizimi per trafikun
detar dhe kushtet per liberalizimin e
sherbimeve te transportit ajror, i cili nuk
eshte plotesisht i liberalizuar.
Raundi i dyte politik i negociatave u
zhvillua ne 25 Qershor 2003 ne Bruksel
gjate te cilit u negociuan çeshtje qe kane
te bejne me drejtesine dhe çeshtjet e
Brendshme -Titulli VII, nenet 78 + 81-
84 .
Ky titull ka te beje me forcimin e shtetit
te se drejtes dhe institucioneve, si dhe
bashkepunimin ne luften kunder
&&&'()*+',-.'*/
%
terrorizmit, pastrimit te parave dhe
veprimtarive kriminale. Me qellim
krijimin e nje hapsire europiane lirie,
sigurie dhe drejtesie, palet ne kete
marreveshje do te bashkepunojne ne
fushen e vizave, kontrollit te kufijve,
azilit dhe migrimit dhe do te vendosin
nje kuader bashkepunimi dhe ne nivel
rajonal, duke marre ne konsiderate dhe
iniciativa te tjera ne kete fushe.
Persa i perket regjimit te vizave dhe
kontrollit te kufijve, ky nen parashikon
nje bashkepunim dhe koordinim te
ngushte duke parashikuar nje asistence
teknike dhe administrative per keto
qellime. Bashkepunimi do te fokusohet
kryesisht ne fushen e azilit me qellim
respektimin e Standarteve te Konventes
se Gjeneves (28 korrik 1951 mbi statusin
e refugjatit) dhe te Protokollit te New
York (1967), si dhe ne fushen e migrimit
te ligjshem duke rregulluar pranimin e
personave, statusin e tyre ne baze te
parimit te mosdiskriminimit me shtetasit
e vendit prites dhe promovimin e nje
politike integruese.
Raundi i trete teknik u zhvillua ne
Tirane ne 16 Korrik 2003, gjate te cilit u
negociua Titulli IV "Levizja e lire e
mallrave, dhe Kreu I "Produktet
Industriale" - nenet 16-23.
Kapitulli i negociuar ne kete raund
trajton dispozitat ne lidhje me produktet
industriale, bujqesore dhe te peshkimit,
me origjine shqiptare ose komunitare
dhe perben bazen e krijimit te nje zone
tregtie te lire me BE-ne. Kjo
marreveshje synon ne vendosjen e nje
zone te tregtise se lire midis vendeve
partnere gjate nje periudhe tranzitore,
dhe parashikon stadet e hapjes se tregut
tone per eksportet e BE-se gjate
periudhes tranzitore, me qellim
konsolidimin e ekonomise shqiptare ne
! " #$%
keto fusha, mbrojtjen e konsumatorit,
stimulimin e biznesit, si dhe politikat e
tjera sektoriale.
Raundi i katert teknik u zhvillua ne 18
shtator 2003, ne Bruksel, ku u vazhduan
negociatat lidhur me Titullin IV "Levizja
e lire e mallrave" dhe u shqyrtuan
"Dispozitat e Pergjithshme" - nenet 32-
42 dhe 45.
Kreu III ka te beje me praktikat e
dumpingut dhe subvencionit, monopolet
shteterore mbi tregtine e mallrave si dhe
klauzolat e pergjithshme mbrojtese. Keto
nene veprojne mbi tregtine e produkteve
industriale, bujqesore apo te peshkimit
mes paleve, synojne ne eleminimin e
tarifave doganore apo masave me efekt
te njejte me to si dhe eleminimin e
kufizimeve sasiore, mbi importet apo
eksportet pas hyrjes ne fuqi te
Marreveshjes.
Raundi i trete politik i negociatave u
zhvillua ne datat 5-6 Nentor 2003, ne
Tirane ku u vazhduan negociatat mbi
Titullin IV "Levizja e lire e mallrave"
dhe Kreu II "Bujqesia dhe Peshkimi" -
nenet 24-31.
Keto nene kane te bejne me disa
produkte bujqesore dhe te peshkimit, te
cilat konsiderohen si produkte sensitive
nga palet negociuese. Negociatat u
perqendruan ne vendosjen e disa afateve
kohore tranzitore qe synojne te mbrojne
produktet ne fjale.
Raundi i peste teknik i negociatave u
zhvillua ne 22 Janar 2004 dhe perfshiu
bisedimet mbi Titullin VI "Perafrimi i
Legjislacionit, Zbatimi i Legjislacionit
dhe Rregullat e Konkurrences" - nenet
70-74.
&&&'()*+',-.'*/
Me hollesisht nenet e negociuara kishin
te benin me disa çeshtje kyçe te
realizimit te tregut te perbashket midis
BE dhe Shqiperise çeshtje prioritare ne
perafrimin e legjislacionit shqiptar me
legjislacionin komunitar. Me konkretisht
keto çeshtje kane te bejne me 'Mbrojtjen
e Konsumatorit' , 'Ndihmen Shteterore' ,
'Pronesine Intelektuale, Industriale dhe
Tregtare' , 'Prokurimin Publik',
'Standardizimin, Metrologjine,
Akreditimin dhe Vleresimin e
Konformitetit'dhe ' Kushtet e Punes dhe
Mundesite e Barabarta'.
Ne kete raund palet negociuan dhe
regjimet specifike qe do te zbatonin ne
tregtimin e vererave, pijeve alkoolike
dhe produkteve bujqesore te perpunuara.
Raundi i gjashte teknik i negociatave u
zhvillua ne 15 - 16 Mars 2004 ne Tirane
dhe perfshiu Titullin VIII "Politikat e
bashkepunimit" - nenet 85 - 110.
Bazuar ne keto nene palet do te
bashkepunojne per politikat ekonomike
dhe te tregtise, statistikat, sektorin
bankar, te sigurimeve dhe sherbimeve te
tjera financiare, kontrollin financiar,
promovimin dhe mbrojtjen e
investimeve, industrine, ndermarrjet e
vogla dhe te mesme, turizmin, bujqesine
dhe sektorin agro-industrial, peshkimin,
doganat, tatimet, bashkepunimin social,
arsimimin dhe trajnimin, bashkepunimin
kulturor, bashkepunimin ne fushen
audiovizuale, shoqerine e informacionit,
infrastrukturen e komunikimeve
elektronike dhe sherbimet e lidhura me
te, transportin, energjine, mjedisin,
kerkimin dhe zhvillimin teknologjik,
zhvillimin rajonal dhe lokal, si dhe
administraten publike. Zhvillimi i ketyre
politikave kerkon se pari harmonizimin
e legjislacionit shqiptar me ate
komunitar
! " #$%
 $

Raundi i katert politik i negociatave u Keshillin dhe perbehet nga anetare te te

zhvillua ne 22 - 23 Prill 2004 dhe dy paleve (BE (Keshilli+Komisioni) dhe
perfshiu Kreun VII "Drejtesia dhe Qeveria Shqiptare). Komisioni
Çeshtjet e Brendshme" - nenet 78-84, Parlamentar i Stabilizim-Asociimit
Kreun IX "Bashkepunimi Financiar" - perbehet nga anetare te te dy
nenet 111-114 dhe Kreun X "Dispozitat parlamenteve, atij Europian dhe
Institucionale, te Pergjithshme dhe Shqiptar.
Perfundimtare" - nenet 115-135.
2 + % %( ( (=6,-:(*)*.6
Nenet mbi drejtesine dhe çeshtjet e A @8.(//A*=6 $ 3 26478-4 <A
brendshme kane te bejne me A 4(78(<A*= >F +4-)-<-//6
bashkepunimin ne fushen e levizjes se +64<*)67(78) ;?(-4(,9(=6= 6;*//4*.6
personave, vizave, menaxhimit te >86 ;6)->*) 6 ?*78<6+A=(;()
kufijve, azilit e migrimit, parandalimit
*>;(=(7)4*)(. >86 *7(7)6=:6=
dhe kontrollit te imigrimit te paligjshem,
46:(+4-<6 *>;(=(7)4*)(.6 =6 :678)96)
ripranimit, luftes kunder terrorizmit,
pastrimit te parave dhe trafikimit te >-,*=-46 )6 =6,-:(A*4* 6>86 ;6
drogave te paligjshme, parandalimit dhe +*46 =6 4*A=>(= 6 )6<=(< =6
luftes kunder krimit te organizuar, si dhe 78)*)-4 '
me bashkepunimin ne fushen e armeve 6 <6)6 4*A=> A =6,-:(A* ,9()8*78)A
te shkaterrimit ne mase. 6=( C =)(;*78)4(;C ( :(/( =6
)86/? 7F=-= ?*78<646=>(;(= 6
Persa i perket neneve mbi +*/6.6 =6 /AG)6 <A=>64 +*446,A//7(.6
bashkepunimin financiar keto nene >86 ;*78)4(;() =6 7(7)6;(= >-,*=-4
parashikojne asistencen fianciare qe do ;6 *=6 )6 +64:*<)(;() )6 E*4)6 )6
te jepet nga Komuniteti . Dispozitat +4-K6>A4*.6 E6 >- )6 =>(E6= +64 )6
institucionale te Marreveshjes 7(,A4A*4 ?*78<6+A=(;(=
parashikojne ngritjen dhe funksionimin e
*>;(=(7)4*)(. ;67 >86 8E(+64(76
insitucioneve si Keshilli i Stabilizim-
Asocimit, Komiteti i Stabilizim - =6 <6)6 GA786'
Asocimit dhe Komisioni Parlamentar i */* <-;A=()*46 ./6467-(<*+*:()6)6)
Stabilizim-Asociimit, te cilet do te *>;(=(7)4*)(.6 =6 )6446= =9-8A4()6 6
mbikqyrin zbatimin e marreveshjes se 446,A//*.6 )6 -4(,9(=67 =,*
Stabilizim-Asocimit. te. Keshilli i =6=+A=67() >-,*=-46 ;6=F46= 76 7(
Stabilizim-Asociimit perbehet nga ?686) </*7(G(<(;( ( ;*//4*.6 6
anetare te te dy paleve (BE +4-?/6;6 )6 )964* /(>8A4 ;6
(Keshilli+Komisioni) dhe Qeveria +4-)-<-//6)'
Shqiptare), kryesohet me rotacion nga
nje perfaqesues i seciles pale, *A=>(( 5=)5 )6<=(<
funksionon mbi bazen e parimit te
barazise si dhe vendos rregullat e
3 78<A4) =6 (4*=6 A
funksionimit te tij. Vendimet e tij jane te
@8.(//A*= ?(76>(;6) ;67 +*/67
detyrueshme per palet te cilat duhen
zbatuar. Keto vendime miratohen me 78E(+)*46 >86 >6/6,*:(-=() )6
konsensusin e paleve. Komiteti i -;(7(-=() .4-+(*= =6 <A*>64 )6
Stabilizim - Asocimit do te asistoje 4*A=>() )6 =6=)6 )6<=(< )6

! " #$%
&&&'()*+',-.'*/
=6,-:(*)*.6 )6 *446.678967 76
)*?(/(@(;3 7-:((;() >86 )*<(;() )6
,4A+() )6 +64?*78<6) <-=7A/)*)(.
*7<3!-4:6 ;6 G-<A7 =6 +64,*)()96)
+64 @,96>896) 6 *4>878;6
+*4/*;6=)*46 ;?4-9)967 76 )6
>469)*.6 )6 =964(A) >86 ;(=-4()6)6.6
/(4(767678+468967 >86 ;6>(*7 7(>86
:678)96.6)6+4-=67(76'
6/6,*:(-=(( -;(7(-=() .4-+(*= (
<4F67A*4 =,* @' 6(=8*4> 4(6?6
469)-4 +64 *//<*=(= 646=>(;-4 =6
469)-4(=5 6 54,9()878;6 )5
*445>86=(6.6 ;6 *78)5 )5
-;(7(-=() .4-+(*= ./6467-(
+4-,467(= 6 ?646 =,* +*/* 78E(+)*46
/(>8A4 ;6 +64,*)()96= 6 -G64)67 76
+4->A<)6.6 ?A9E67-46 7(=96 -G64)6 6
:(/* <* 46G/6<)A*4 7A,964(;6) 6 +*/67
<-;A=()*46 =6 >469)(; )6
/(?64*/(@(;() )6 ;6)69786; )6 )46,)(76
76 <6)F46 +4->A<)6.6 ;(>(7 +*/6.6 7(
>86 )6 ;(46;*=*N8(;() )6 <6)(9
+4-:67(=,*7)4A<)A4*) >-,*=-46'
,* *=* 7*9 ;(=(7)49* 6 =)6,4(;()
.4-+(*= @=9' 4;6/(=>* 6<7( A
78+46876+*/*78E(+)*46<*./6467A*4
=6 ;*<7(;A; -G64)6= ?A9E67-46 =6
<A*>64 )6 *44()967 76 =96 *446.67896
)6 46,)(76 76 (46 ;6 *78<(;(=
.4-+(*= >A<6 A ;A=>A*4 )6
8*4;-=(@-96 =96 6<A(/(?64 ;67
;?4-9)967 76 +4->8(;() .6=>*7 >86
8*+967 766<-=-;(7678E(+)*46'
*/6) +*)6= =96 >(7<A)(; )6 G4F)786;
6>86 =6 >469)(; )6 +64(A>8*.6
)4*=@()-46 +64 )6 :(/*) +*/* 78E(+)*46
+*4*E()( =6 ;6=F46 )6 *4,A;6=)A*4
E6=>4(;(= 67*9 ;6 E6//(; 7(,A4(;(=
&&&'()*+',-.'*/
6 <-867 76 =6.-978;6 +64 )* ?646
*446.67896= )6@?*)A678;6'
9*)6 >()67 76 >F)6 >(7<A)(;( A
+64E6=>4A* =6 K678)96) 6 <*4*<)64()
+-/()(< )6 7(+64+64;6=>A4* +64 )6
:(/*) (=7)()A:(-=6) +64,96,9676
+*4*E()6= =6 ;6=F46 )6 >6)*9A*4
+4-,467(= 6 ?646 +64 )6 +64;?A78A4
46<-;*=>(;6) 6 +*/67 <-;A=()*46
+64 <6)- K678)96 9()8*78)A A
>(7<A)A*= =6 >6)*96 +4-?/6;*)(<*)
>86 8*+*) 6 ;6)6978;6 E6 >A86=
=>64;*446+64 *44()96= 67)*=>*4>6.6
6A4-+(*=6=6<6)->469)(;6'
*/* <-;A=()*46 ./6467-(
*=,*@8(;(= >86 +4-,467(= 6 ?646
/(>8A4 ;6 +4-:67(= @,96>8-4 +-4
4()86<7-( =6.-96= +64 (=)6=7(G(<(;(=
6 +64+96<96.6 ;6 E6//(; *44()96= 6
*G*)6.6 )6 +*4*78(<A*4* =6 /(,9 )6
:(/*) +64?69=6 <A78) +64 46*/(@(;(= 6
=96+4-:67(@,96>8-4 =6+64+A)896;6
7)*=>*4>6) =>64<-;?6)*46 <A78) <F
)*78;6 ( 6.(>6=)A*4 7( (
>-;-7>-786; +64 6:A4(=6 6
;6)6978;6 )6 +4-:67() )6 46G-4;*.6
=6 <A*>64 )6 ;*446.678967 76
7)*?(/(@(;3*7-:((;()'
6/6,*:(-=(78E(+)*4 <-=G(4;-(6>86
=96 8646 *=,*@8(;(= 6 +*/67
78E(+)*46 +64 )6 ;A=>67A*4
46*/(@(;(= =6 <-86 )6 )6 ,9()8*
*=,*@8(;6.6 =6 <A*>64 )6 =96
+4-:67( @,96>8-4 <-=G-4;
7)*=>*4)6.6'
6 +64+A)896 ;6 *N86=>6= 6 )*<(;()
+*/* 78E(+)*46 (=G-4;-( 6>86 ;?(
;*7*) 6 ;*44* >86 +4-,467(= +64
K678)96) 6 )6 >469)*.6 )6 =964(A) >86
! " #$%
;(=-4()6)6.6 +4-:67() )6 <)8(;() >86
<-;+6=7(;() )6 +4-=*.6 /(4(76 76
78+468967 >86;6>(*7 6)9'

! " #$%
&&&'()*+',-.'*/

STRUKTURAT E PËRBASHKETA
SHQIPËRI-BE DHE
INSTRUMENTAT MONITORUES
Struktura më e rëndësishme e përbashkët
me BE-në në këtë proces mbetet Grupi
Konsultativ i Përbashkët BE-Shqipëri, i
cili ka zhvilluar tete takime te tij.
Takimet e Grupit Konsultativ të
Përbashkët trajtojnë progresin e bërë në
ecurinë e reformave sektoriale në të
gjitha drejtimet si:
- Stabiliteti i institucioneve që
garantojnë demokracinë, shtetin
ligjor, të drejtat e njeriut, respektin
dhe mbrojtjen e të drejtave të
minoriteteve, marrëdhënieve të mira
me fqinjët dhe politikën konsultative
në rajon.
- Funksionimi i plotë i ekonomisë së
tregut, privatizimi i sektorëve
strategjikë, përmirësimin e sistemit
te taksave dhe aftësise për të
përballuar presionin e konkurrencës
të forcave të tregut brenda BE-së.
- Asocimit i 2001, i prillit 2002 dhe i
- Aftësia për të marrë përsipër
zbatimin e detyrimeve të anëtarësisë
së plotë, përfshirë synimin për
arritjen e bashkimit politik,
ekonomik e monetar.
Takimet e Task Forcës pasohen nga
Rekomandimet e Përbashkëta, të
cilat pasqyrojnë diskutimet e bëra
gjatë takimeve, çështjet
problematike të ngritura në të dhe
që duhen zgjidhur, të shoqëruara në
&&&'()*+',-.'*/
#
pjesën më të madhe me afate kohore
të përcaktuara qartë për
përmbushjen e tyre. Ndjekja dhe
zbatimi në kohë i këtyre
rekomandimeve eshtë në fokusin e
punës së Institucionit të Ministrit të
Integrimit Europian si strukturë
koordinuese dhe monitoruese e këtij
procesi, në bashkëpunim me
ministrite e linjës nëpërmjet Grupit
Negociator të ngritur për këtë
qëllim.
Një strukturë tjetër monitoruese është
Komiteti i Përbashkët Shqipëri-
Bashkimi Europian, organ i ngritur në
kuadër të Marrëveshjes mbi tregëtinë
dhe bashkëpunimin në fushën e tregëtisë
dhe ekonomisë e vitit 1992, i cili trajton
progresin e arritur nga institucionet
shqiptare gjatë 1 viti, në fushat e
mbuluara nga marrëveshja si tregëtia dhe
ekonomia. Në kuadër të këtij Komiteti
funksionojnë disa grupe pune që
shqyrtojnë çështje lidhur me
infrastrukturën, ekonominë dhe
financën, përafrimin e legjislacionit dhe
bujqësinë.
Një instrument tjetër kontrolli i procesit
të reformave te ndërmarra nga Shqipëria,
është Raporti i Komisionit Europian për
Shqipërinë për Procesin e Stabilizim
marsit 2003. Në këto raporte trajtohen
me hollësi dhe realizëm gjendja e vendit
në të gjitha aspektet politike dhe
ekonomike, si dhe jepen sugjerime se ku
duhet të përqëndrohet vëmendja gjatë 12
muajve të ardhshëm. Situata për
Shqipërinë në këtë raport, në pjesën më
të madhe paraqitet kritike dhe me shume
probleme. Për këtë qëllim ky raport u
është vënë në dispozicion të gjithë
dikastereve (nëpërmjet rrjetit të
negociatoreve), duke ju kërkuar të
! " #$%
përgatisin studime vlerësuese sektoriale
mbi problemet që ngre raporti, për të
pasqyruar qartë progresin e bërë që nga
publikimi i këtij raporti deri më sot, si
dhe masat që janë marrë për trajtimin e
problematikës që ende egziston.
Natyrisht që ecuria e mëtejshme e
procesit të integrimit pas nënshkrimit të
Marrëveshjes së Stabilizim Asocimit do
të varet nga ecuria e reformave brenda
vendit dhe nga shkalla në të cilën
Shqipëria do të jetë në gjendje të zbatojë
angazhimet e saj që rrjedhin nga
nënshkrimi i Marrëveshjes. Për këtë
qëllim, dhe në ndihmë të këtij procesi
Qeveria Shqiptare ndërmori përgatitjen e
Planit Strategjik për ndjekjen e procesit
të Stabilizim Asocimit (maj 2002) deri
në hapjen e negociatave dhe përfundimin
e tyre me nënshkrimin e Marrëveshjes.
Synimi kryesor i këtij plani është që,
duke përcaktuar qëllimet strategjike,
objektivat funksionale, si dhe masat
përkatëse, së pari të qartësojë rolin dhe
detyrat për secilin pjesëmarrës në këtë
proces dhe së dyti, të realizojë
mirëkuptimin, angazhimin dhe
përkushtimin e të gjithë pjesëmarresve
në këtë projekt strategjik.
Tashmë është bërë traditë e punës së
Institucionit të Ministrit të Shtetit për
Integrimin përpunimi i Raport-Progresit
mujor me qëllim informimin e
Komisionit Europian dhe Vendeve
Anëtare nëpërmjet përfaqësive
diplomatike në Tiranë, mbi progresin që
bën Shqipëria në drejtim të reformave
dhe angazhimeve të tjera në këtë proces,
si në tërësi ashtu dhe për arritje të
veçanta.
Ky informacion i përcillet në kohë
niveleve më të larta të mundshme ne
vendet respektive, përfshirë dhe ato
&&&'()*+',-.'*/
teknike, duke kerkuar prej tyre si
vlerësimet ashtu dhe drejtimet ku
kërkohet progres i mëtejshëm.
6 >*)*) #$3# 6)-4 # A @8.(//A*
=6 (4*=6 *<(;( ( *46 ( -(=)
I-=7A/)*)(.6 *7< !-4:6 8E(+64(3
)6 <4(9A*4 +*7 *;()() )6
-)6?-4,A)'
4-?/6;6) E6 A )4*9)A*= 7(+*7
K678)96.6 )6 46=>() )6 >()67 <(78(= )6
?6=(= ;6 +64;(467(;(= 6 7(7)6;() )6
@,96>896.6 +64 +4-:676) 6 *4>878;6
6/6<)-4*/6 )6 >469)*) 6 ;(=-4()6)6.6
46,9(7)4(;() )6 +-+A//7(76 +4-=67(*
>86 :;(;6) 6 )-<67 7(>86 :678)96 )6
/(>8A4* ;6 (=G4*7)4A<)A46= =6
76<)-4(= (=>A7)4(*/' 9()8*78)A =6
<6)6 )*<(; A )4*9)A*= 6>86 :678)96 E6
<(78(= )6 ?6=(= ;6 +64;(467(;(= 6
7(7)6;() ,9F,967-4 +64;(467(;(= 6
/6,9(7/*:(-=() 78E(+)*4 =6 GA786= 6
)46,)(76 /AG)6= <A=>64 <-44A+7(-=()
+*7)4(;() )6 +*4*.6 >86 )4*G(<A (
7A?7)*=:*.6 )6 +*/(,978;6R
+*4*=>*/(;(>86 /AG)* <A=>64 <4(;()
>86 *<)(.()6)6.6 )6 )964* )6
+*/(,978;6R 6;(,4*:(-=( (//6,*/R
/AG)6= <A=>64 )4*G(<A) )6 E6=(6.6
=9646@-46 *4;6.66)9
6 >*)*) % Y ;*47 A ;?*9) =6
(4*=6 )*<(;((>F)6 ( *7< !-4:67 76
64?*78<6) *78<(;( A4-+(*= Y
8E(+64(' */* 78E(+)*46 =6 <6)6
)*<(; <4F67-869 =,* (=(7)4( (
8)6)() +64 =)6,4(;(= A4-+(*= @'
*4<- 6//- =>647* >6/6,*:(-=(= 6
+*/67 <-;A=()*46 6 <4F67-=(= @'
6(=8*4> 4(6?6 469)-4(( 469)-4(76
76 *//<*=() 646=>(;-4 =6
469)-4(=6 6 64,9()878;6 )6
! " #$%
 *446>86=(6.6 ;6 *78)6 )6
-;(7(-=() A4-+(*= >86
;?*7*>-4( *?/- 6=*.(>67 7(
+64G*E67A67 ( 467(>6=:67 7+*=9-//6
)6 *78<(;() A4-+(*=' 6 <6)6
+64G*E67( ?6=(= +9676 >86 @' *.(>
*/F 86G ( =967(76 +64 *//<*=(=
646=>(;-4 -)(4(-7 -//(*7 86G (
967(76 :-G(= -7Z *=:867
/6,46 +6:(*/(7)(+64 8E(+64(=6 =6
6/6N 7( >86 ;?*7*>-46 >86
+64G*E67A67 )6 78A;(:67 )6 .6=>6.6
*=6)*46 )*/(76 46E(76 964;*=(76
+*=967 !4*=:67 4()*=(7676 *>86
A7)4(76 *=(;*4<67 6/,9(<67
0-//*=>67 A6>(76 >86!(=/*=>67'
6 ?*@6 )6 K678)96.6 )6 *N86=>67 7(
>86 )6 46<-;*=>(;6.6 )6 )*<(;() )6
+*46 )6 *7< !-4:67 76 64?*78<6)
*78<(;( A4-+(*= Y 8E(+64( =6
<6)6 )*<(; A )4*9)A*= :678)96 /(>8A4
;6 (=-4()6)6) +/-)67(;(= 6 6 =>64;*44* =,* E6.64(* 9A*9 +64
46<-;*=>(;6.6 )6 0 3()
6:A4(=6 6 *446.67896.6 )6 46,6)(76
76 (46 >86 ?*78<6+A=(;( 4*9-=*/
+64;(467(;(= 6 /6,9(7/*:(-=() )46,)*4
/(?64*/(@(;(= 6 /6.(@96.6 )6 <*+()*/()
>86 +*,67*) 4496>8676 7( >86 ;?(
6:A4(=6 6 +4(.*)(@(;6.6 >86
(=.67)(;6.6=676<)-4(= 6=64,96)(<'
6<6)6)*<(; A )4*9)A*= 6>86:678)96
/(>8A4 ;6 >469)67(=6 >86 :678)96) 6
?46=>78;6 7( ;(4*)(;( ( /(,9() +64
@?*)(;((.6=>(;6.6,9FE67-46
+/-)67(;( ( >6)F4(;6.6 <A78)6)A676
/(>8A4 ;6 +4-=67(=6 K678)96) 6
<-44A+7(-=() )4*G(<A) )6 E6=(6.6
=9646@-46 <A*>4() /(,9-4 =6 GA786= 6
+*7)4(;() )6 +*4*.6 <-=)4-//() 6
<AG(9.66)9'
&&&'()*+',-.'*/
( %% 6 - / ' )
* * & +(* +7 -*
6 >*)*) #$3# 26478-4 A
@8.(//A* )*<(;( ( 46)6 ( *7< Y
!-4:67 -=7A/)*)(.6 8E(+64(3
*78<(;( A4-+(*=' 6 <6)6 )*<(;
+*/* 78E(+)*46 <4F67-869 =,*
@' *4<- 6//- (=(7)64 8)6)( +64
=)6,4(;(= A4-+(*=
' *?/- 6=*.(>67 +64G*E67A67 (
467(>6=:67 +*=9-//6 )6 *78<(;()
A4-+(*= )8* =>64 )6 )964* =6 G9*/6= 6
)(9 76 ''' 6 +64GA=>-(+A=6= 6 .6)
)6 86=6=' *78<(;( A4-+(*= 678)6
(=)6467A*4 )6 +64GA=>-96 +*7 .6467
+4-:6>A4*) 6 8*+967 76 =6,-:(*)*.6
;6 9A +64 =6=78<4(;(= 6
;*446.678967 76 )*?(/(@(; 7-:(;()
;6 8E(+64(=6' *=6;(46+4()A4 8*+*)
46G-4;*) =6 76<)-46) ;6 <FK6'
8E(+64(* 7(=E64(78) 678)6 =96
<*=>(>*) +-)6=:(*/ +64 *=6)*467(; =6
' 678(//( ( (=(7)4*.6 +64>-4
+4-:6>A4* *G*),9*)6 >86 :>- .6=>
;644 +647(+64 >6)F4(;6 >86 678)6 6
46=>67(78;6 E6 *)- )6 46*/(@-86='
,* 864* 6 <*/A*4 =6 46<-;*=>(;6)
)-=* (78(= +64G78(46 K678)96 7(G-4:(;(
(<*+*:()6)() )6 ,9FE67-4() >86 *)(9 )6
*>;(=7()4*)67 +A?/(<6' 6 ./6467A*;
+-@()(.(78) 46*/(@(;6) 6 ?64* =6
GA786= 6?*78<6+A=(;() 4*9-=*/'+A=*
+64 =6,-:(*)*) ;6 8E(+64(=6 678)6
46*/(@A*4 ;6 7A<767 >86 <9- +64
G*<)(= 76 678)6 *44()A4 =6 =96
*446.67896 -/()(<6' 6;( )6 7(,A4)
>86 9A 7(,A4-9;6 76 6 =9-8(;
*7+(4*)6= 6 +-+A//() 78E(+)*4 +64 )TA
*G4A*4 ;6 3=6 >86 +64 )A ?646
+967667*9''' '
! " #$%
 #' 54,*)()9* 6 =6,-:(*)*.6 +54
(76>(;6) ,9*)6 >F >()6.6 )6 )*<(;() *445.67896= 6 )*?(/(@(;3
.(9A*= =6 ?*@6 )6 *N86=>67 >86 ,9*)6 7-:((;() <A A >(7<A)A* ;?(
)F46 A )4*9)A*= K678)96 7(+64;(467(;( +54E*796= 6 -;(7(-=()
(7(7)6;() ,9FE67-4 (/6,9(7/*:(-=() =6 A4-+(*= +54 @8.(//(;(= 6
7(7)6;(= 6 46=>() +A?/(< <-=)4-//(= =6,-:(*)*.6
>86 7(,A4(=6 6 <AG(9.6 +64;(467(;(=
6 /AG)67 <A=>64 <-44A+7(-=() ?*)(;( ( 46<-;*=>(;6.6 )5
+64;(467(;() )6 <A*>4() /(,9-4 E6 ;5+*478;6 )5 ,4A+6.6 <-=7A/)*)(.6
446,A//-= +4-:67(= 6 <)8(;() >86 )5 +54?*78<5)* /(>8A4 ;6 >(7* GA78*
<-;+6=7(;() )6 +4-=*.6 (783 <4F67-46+54 .6=>-796= 678)6)() )5 75
+4-=*46.6 6:A4(* 6 +4-:67() )6 >469)57 7(/AG)* <A=>54 <-44A+7(-=()
>6:6=)4*/(@(;() >86 =,4()9* 6 >86 <4(;() )5 -4,*=(@A*4 ?*78<5 ;6
<*+*:()6)6.6 *>;(=(7)4*)(.6 =6 =95 ;(45GA=<7(-=(; )5 7(7)6;()
+A78)6)(= /-<*/' ,9FE57-4R +-*78)A A 6.(>6=)A*= >(7*
K578)96 E5 /(>86= ;6 +54;?A7896= 6
9()8*78)A =6 <6)6 )*<(; A >(7<A)A* <4()64() +-/()(< )5 -+6=8*,6=() 7(
;?(6:A4(=6 6 +4-,467(= 6 46*/(@A*4 7)*?(/()6)( +-/()(< >86 @8.(//(;( (
=,* 8E(+64(* /(>8A4 ;6 46G-4;*) =6 @,96>896.6 =5 +54+A)896 ;6
*>;(=(7)4*)6= +A?/(<6 G-4:(;(= 6 46<-;*=>(;6) 6 >85=* =,* 0 '
<*+*:()6)6.6 *>;(=(7)4*)(.6 >86 9675 6 *N86=>57 75 ?(76>(;6.6 (78(=
7)4A<)A4*.6 E6 >- )6 ;6446= ;6 6>86 46G-4;(;( ( *>;(=(7)4*)57
<--4>(=(;(= 6 +4-:67() )6 (=)6,4(;() +A?/(<6 >86 >6:6=)4*/(@(;((7*9 =5
6A4-+(*= 7( >86 ;?( +4-,467(= 6 ;5=F45 E5 )5 44()6) <*+*:()6)(
?646 =6 /(>896 ;6 7(7)6;(= 6 *>;(=(7)4*)(. +54 )5 @?*)A*4 =5
+4-<A4(;6.6 +A?/(<6 G-4:(;(= 6 ;5=F45 )5 7A<76778;6 *445.67896=
<-=)4-//() )6 ?46=>786; 6 )*?(/(@(;3 7-:((;()'
;*=*N8(;(= >86 <-4>(=(;(= 6
=>(8;67 76 8A*9 G-4:(;(= 6 ( -% % 6 - / ' )
7)4A<)A4*.6 E6 ;6446= ;6 * * & +(* +7 -*
<-=<A446=:6= 6)9'
5 3 ;*47 A @8.(//A* =5
(4*=5 )*<(;( ( +67)5 ( ,4A+()
<-=7A/)*)(. )5 +54?*78<5) Y
( ( % 6 - / ' ) 8E(+54( ,9*)5 )5 :(/() A >6</*4A* 76
* * & +(* +7 -* >469)57(* >86 K578)96) 6 ?46=>78;6
9*=5 +4-?/6;6 )86/?57-46 >86 *)-
5 # 3# =5=)-4 A @8.(//A* =5 >A86) )5 )4*9)-86= ;6=958645 76+76
(4*=5 )*<(;( ( <*)54) ( ,4A+() =5 )5 <A=>54) ;A=> )5 =,*>*/57-9=5
<-=7A/)*)(. )5 +54?*78<5) Y )5 *4>8;6= 6 8E(+54(75 =5 '
8E(+54( ,9*)5 )5 :(/() A 78EF4)A*=
K578)96)5 )(//*7(

! " #$%
&&&'()*+',-.'*/
 5 <5)5 )*<(; A >(7<A)A*= K578)96) A4-+(*= >- )5 .*@8>-95 )5 *7(7)-95
E5 /(>86= ;6 ;(45GA=<7(-=(;(= 6 8E(+54(=5 =5 +64+96<96) 6 7*9 >86 )T(
78)6)() )5 75 >469)57 7( )4*G(<A ( E*4)57-95 44A,5= >469) (=)6,4(;() =5
E6=(6.6 =9645@-46 >86 ;(,4(;( ( *78<(;(= A4-+(*=' 4-:67( (
+*/(,9785; )4*G(<A (>4-,57 *4;5.6 )*?(/(@(;3 7-:(;() ( +*7A4A*4 ;6
;*<(=*.6 >86 )5 )964* )4*G(E6 )5 (=7)4A;6=)*)5 4(=9 >-)5 96)5 ?*@5 +54
+*/(,978;6 .578)(457()5 <4F67-46 =5 (=)6,4(;(= 6 8E(+54(75 =5 '
/AG)5= <A=>54 +*7)4(;() )5 +*4*.6 W578)96) E5 >- )5 )4*9)-86= =5 <5)5
>86 .6+4(;6) 6 =>54;*44* +54 )*<(; +54?59=5 ./64*) 6 *78<(;()
@,9(>896= 6 )F46' 9()8*78)A A A4-+(*= )5 :(/*) 7(,A4-86= 6
78EF4)A* G6=-;6=( ( <-44A+7(-=() ;?4-86= =,* )5 ,9()8* .5=>6)
>86 ;*7*) 6 =>54;*44* =,* E6.64(* *=5)*46)5 375 >86>A86) )5 =>*86=
78E(+)*46 +54 )* /AG)A*4 *)5 >86 ;6 .5=>6) E5 7F=-9=5 )5
*>;(=(7)4(;((<AG(9.6 >86 +-/()(<* 6 *>64-9=5 =5 )5'
.(@*.6 GA=<7(-=(;( ( *,96=:(.6 )5
(;+-=(;() )5 /(,9() Y <4F67(78) +-/(:(* 5 *N86=>5= 6 375 7( >86 =5
>86 -4,*=6) >-,*=-46 3 +4-?/6;6) *;()(= 6 6/*=(<A) A )86<7A* 76
E5 /(>86= ;6 7(7)6;(= ,9FE57-4 4-:67( ( )*?(/(@(;3 7-:(;() >86
K578)96) 6 *@(/() 6 ;(,4(;() 7( >86 *445.6789* 6 )*?(/(@(;3 7-:(;()
=6,-:((;( ( =95 *445.67896 +54?59=5 =95 <A*>54 )5 +54,9()8785;
(+4*=(;( ;(>(7 375 >86 +54 (=)6,4(;(= 6A4-+(*= )5 *//<*=()'
8E(+54(75'
,96>896) .6=>-46 )5 >469)*) 6=964(A)
( . +% 6 - >86 )5 >469)*) 6 ;(=-4()6)6.6 /(4(* 6
/ ' ) * * & +(* 78+468967 >86 6 78)F+() 9*=5 K578)96
+7 -* )5 <-;6=)A*4* =5 *+-4)(= 6 .()()
)5 -;(7(-=()' 8+467-9;5 76
6 >*)5 26478-4 A @8.(///A* *+-4)( ( >- )5 785=-95 =95
=5 4A<76/ )*<(;( ( %3)5 ( 4A+() +4-,467 )5 E*4)5 +547* (+54<6) <5)F46
-=7A/)*)(. )5 54?*78<5) 3 GA78*.6'
8E(+54(' 6/6,*:(-=( ( 375 5 +*7 G9*/5= 6 ;-4( ' 4(6?6 (:(/(
<4F67-869 =,* ' 6(=8*4> 4(6?6 4()86<7-( 46=>57(=5 6 <5)F46
>469)-4 +54 *//<*=(= 645=>(;-4 =5 K578)96.6 7( 6/6;6=)5 )86/?57-45 =5
6/6N' 6/6,*:(-=( 8E(+)*4 *445.67896= 6 )*?(/(@(;3 7-:(;()'
<4F67-869 =,* ' -<-/ *<- ( ./6457-( </(;5= +-/()(<6 =5
(=(7)54 8)6)(+54 (=)6,4(;(=' 8E(+54( +*7 @,96>8967 <-=76=7A*/6
)5 467(>6=)() )5 .6=>() >86 )86<7-(
!9*/5= 6 8*+967 75 )*<(;() 6 ;?*9)( 45=>57(=5 E5 +*4*E67(= @,96>896)
+54G*E67A67(( 467(>6=:57 46<6 ' .6=>-46)5 .9678)57'
6;(4(78 (:(/(=5 G9*/5= 6 )(9 6.(>6=)-( Ceshtjet qe u diskutuan ishin: demokracia dhe
76 *//<*=( @5 =95 .5=> )5 shoqeria civile;funksionimi i institucioneve
demokratike; ceshtjet e pronesise, administrate
45=>57(785; =5 *N86=>5= 6 publike, etj.
*78<(;() A4-+(*=' *78<(;(

! " #$%
&&&'()*+',-.'*/
 %

6 +64GA=>(; )6 <6)(9 )*<(;( +*/6) neshkruaje Marreveshjen e Stabilizim-

>-/6= ;6 >(7* <-=</A@(-=6 )6 Asocimit me Shqiperine, nese nuk do te
+64?*78<6)*' kete nje progres te pergjithshem dhe te
dukshem.
( + % 6 - Z.Priebe ne fund te fjales se tij, kerkoi
/ ' ) % % & +(% qe pala shqiptare te jete me ambicioze
+7 -% ne realizmin e angazhimeve te marra
dhe te detyrimeve qe dalin nga Procesi
i Stabilizm Asocimit.
Me date 7 nentor 2003 u zhvillua ne
Durres takimi i VII i Grupit Konsultativ
Ne fjalen e tij pershendetese,
te Perbashket BE-Shqiperi. Takimin e
perfaqesuesi i Presidences Italiane
hapi Zonja Ermelinda Meksi,
z.Giansanti, theksoi rendesine e ketij
Zv/Kryeminister dhe Minister Shteti per
takimi per çeshtjet qe ai do te trajtoje
Integrimin Evropian. Ne fjalen e saj Znj.
si Drejtesia dhe Punet e Brendshme,
Meksi falenderoi palen komunitare per
zgjedhjet lokale, vleresimi i arritjeve
mundesine e realizimit te ketij takimi si
nga rekomandimet e meparshme dhe
dhe theksoi rendesine e analizimit ne
mesimet qe duhet te nxirren nga
thellesi te çeshtjeve ne fushen e
eksperienca e fituar. Ne kete kontekst
drejtesise dhe çeshtjeve te brendshme te
ai rikujtoi se vazhdimi i konsolidimit te
cilat jane te nje prioriteti te larte ne
nje klime te mire politike ne vend dhe
programin e Qeverise Shqiptare. Me tej
nje politike te qendrueshme reformash
Zv/Kryeministria paraqiti arritjet dhe
mbeten faktoret me te rendesishem te
disa nga problemet qe jane shfaqur gjate
progresit ne negociata dhe me tej ne ate
ketij viti. Nje element tjeter diskutimi
te integrimit europian. Ai permendi se
ishte ecuria e procesit zgjedhor i tetorit
zgjedhjet e 12 tetorit shenuan progres te
2003. ne fund te fjales se saj Znj. Meksi
metejshem ne permbushjen e
shprehu dhe njehere angazhimin per te
angazhimeve dhe arritjen e standarteve
thelluar me tej procesin e reformave dhe
demokratike te zgjedhjeve, megjithate
adresimine te gjitha problematikave te
problematikat qe u shfaqen ne disa
ngritura gjate takimit te task forcave
drejtime shume te rendesishme mbeten
duke shprehur bindjen se dhe ky takim
per tu zgjidhur si: lista e votuesve,
do ti sherbente intensifikimit te
akordimi i fondeve publike per fushatat
reformave te ndermarra.
elektorale, trainimi i duhur i anatereve
Me pas e mori fjalen Z. Priebe, i cili e
te KZQV-ve si dhe procedura efektive
vlersoi kete takim si shume te
ne funksionimin e KQZ-se.
rendesishem per shkak te
Ai theksoi se BE inkurajon autoritetet
problematikave qe do te diskutoheshin
shqiptare te adresoje pa vonesa
dhe sensibiliteteve qe keto çeshtje kane
mangesite dhe problemet e identifikuara
ne marredheniet ndermjet Shqiperise dhe
nga Misioni Nderkombetar i Monitorimit
Bashkimit Evropian.
te Zgjedhjeve. Nen mbeshtetjen e
OSBE-se Shqiperia duhet te
U theksua domosdoshmeria mbi
permiresoje metej kuadrin zgjedhor
vemendjen dhe adresimin e vecante qe
shume perpara zgjedhjeve te ardhshme
qeveria Shqiptare duhet ti kushtoje
parlamentare pasi kjo eshte pjese e
ketyre çeshtjeve duke nenvizuar faktin
procesit qe e afron Shqiperine me prane
qe Bashkimi Evropian nuk mund te

! " #$%
&&&'()*+',-.'*/
BE-se. Me tej ai theksoi disa çeshtje te
rendesishme si:
- Vullneti politik eshte
percaktues per zbatimin e
reformave te duhura. Kjo kerkon
qe politikanet dhe institucionet
Shqiptare te fokusohen ne
procesin e reformave.
- Eshte vecanerisht e
rendesishme te arrihet progres
thelbesor ne forcimin e A=6.6)6 46=>78;6'
kapaciteteve administrative,
fuqizimin e gjyqsorit si dhe
luften kunder korrupsionit, krimit
te organizuar dhe kontrabandes.
- Fusha e Drejtesise dhe Puneve
te Brendshme mbetet kyçe dhe
qe kerkon vemendje te vecante,
duke pershendetur arritjet e
shqiperise ne luften ndja
migracionit ilegal dhe trafikimin
e qenieve njerezore, me shume
angazhim dhe vullnet politik
eshte i nevojshem per te adresuar
keto çeshtje te veshtira ne te
ardhmen.
- Duke vleresuar rolin e
Shqiperise ne rajon veçanerisht
qendrimin ndaj Kosoves i cili
eshte ne perputhje te plote me ate
te komunitetit nderkombetar, u
theksua rendesia qe BE i kushton
bashkepunimit rajonal per te
ardesuar dhe problemet e
mesiperme.
6 .(9(; +*/6) 4*=6 >*<-4) 76
?(76>(;6) >- )6 +64E6=>4-8678(= =6
6:A4(=6 6 +4-:67() @,96>8-4 +-/(:(=6
/AG)6= <A=>64 )4*G(E6.6 7(7)6;(=
,9FE67-4 /AG)6= <A=>64 <-44A+7(-=()
+*7)4(;(= 6 +*4*.6 >86 >-,*=*) +64
)6 :(/*) A *>*+)A*= 6>86
6<-;*=>(;6) 6 +64?*78<6)*) )6
*<(;()'
&&&'()*+',-.'*/
( %% 6 - / ' )
* * & +(* +7 -*
6 >*)6 $ +4(// A @8.(//A* =6
(4*=6 *<(;( ( 6)6 ( 4A+() )6
64?*78<6) -=7A/)*)(. *7< !-4:6
8E(+64(3 *78<(;( .4-+(*='
I678)96) E6 A )4*9)A*= (78(= *)- )6
/(>8A4* ;6 K678)96) 6 469)67(76 >86
Ne fillim te takimit te tete te Grupit te Perbashket
Konsultative Task-Force, e mori fjalen Ministria
e Integrimit Evropian Znj. Ermelinda Meksi, e
cila theksoi se Drejtësia dhe Çështjet e
Brendshme janë dy fusha të rëndësishme për
Qeverinë dhe të gjithë shoqërinë Shqiptare. Lufta
kundër krimit të organizuar, kundër çdo lloj
trafikimi, dhe pastrimit të parave mbeten shumë
të ndjeshme në përparësitë e qeverisë. Tashme
Shqiperia e ka demonstruar kete angazhim me
ndermarrjen e hapave konkrete dhe teper serioze
ne keto drejtime sic eshte edhe konkludimi dhe
parafimi teknik i Marreveshjes se Ripranimit
BE-Shqiperi, duke i hapur keshtu rrugen
nenshkrimit te saj ne nje kohe te afert.
Në fjalën e tij, Ministri Punëve të Jashtme, Z.
Kastriot Islami, vleresoi natyrën objektive,
realiste dhe nxitëse të përmbajtjes së raportit
vjetor per Shqiperinë. Raporti SAp-2004 ofroi
një mundësi tjetër të mirë për Qeverinë shqiptare
për të evidentuar arritjet, por edhe për të
identifikuar sfidat e çështjet e ardhshme. Qeveria
Shqiptare konstaton gjithashtu se sugjerimet në
raport përputhen plotësisht me prioritetet tashmë
të identifikuara dhe të përfshira në programet e
saj afatshkurtëra e afatmesme.
6 G9*/6= 6 )(9 )6 +64G*E67A67( (
467(>6=:67 76 *78<(;() .4-+(*=
)86<7-( =>64;96) )6 )964*78 76
678)6 6 78E6)67A*4 +64 8*+*) 6
=,*>*/)6 )6 46G-4;*.6 =6 8E(+64('
?*)(;( ( 78+69)6 ( 46G-4;*.6 >86
+4-:67(( )*?(/(@(; 7-:(;() >A86)
)6 @8.(//-86= +*4*/6/(78)' A=,67* 6
7)*?(/()6)() +-/()(< +6=,-= 6:A4(=6 6
! " #$%
 $

46G-4;*.6 +4*=>*9 <F 7)*?(/()6)

>A86) )6G-4:-86) =6.*@8>(;67('
*/* -;A=()*46 ;?678)6) >86
./6467-= *=,*@8(;(= 4*9-=*/ )6
8E(+64(76 7(>-;-7 ,9*)6 =,9*496.6 )6
GA=>() =6 -7-.6' 6 GA=>(
+64G*E67A67(( 467(>6=:67 76 376
)86<7-( 76 +467(; E6 )6 <6;( =96
?*78<6+A=(; (=)6=7(.6 >86 =6 >- )6
9*+(; ;?678)6)96= )-=6 =6 <6)6
>469)(;'
64G*E67A67( ( +*/67 <-;A=()*46 '
4(6?6 78+468A ;?678)6)96= 6 )(9 +64
G9*/6) 6 *>467A*4* =,* +64G*E67A67((
467(>6=:67 76 376 >86 )86<7-(76
+4()6) =96 (=)6=7(G(<(; (46G-4;*.6 =6
8E(+64(' 9- 678)6 6 .6);9* 44A,6 6
6:967 )-=6 )6 +64?*78<6) =6 4*7) )6
<A=>64 >- )6 <6)6 6G6<) =6,*)(.6 =6
+4-:67(= 6 )*?(/(@(; 7-:((;()'
6 G9*/6= 6 )(9 (=(7)4(( 469)67(76 '
"8*G*9 +*4*E()( =96 6<7+-@6 )6
*44()96.6 +4-?/6;*)(<*.6 )6 8*7A4*
>86 8*+*.6 E6 >- )6 =>644;646= =6
)6*4>8;6= =6/(>896;646G-4;6= =6
7(7)6;(= 6 469)67(76' )86<7A* =6
;6=F46 )6 .6:*=)6 76 )86/?67-46
;?6)6) 44()9* 6 6G6<)(.()6)() )6
-4,*=6.6 )6 7(7)6;() )6 >469)6(76 >86
*,96=:(.6 )6 )964* @?*)A676 )6 /(,9()
+*4*=>*/(;( >86 /AG)* <A=>64
G6=-;6=6.6 )6 <4(;() )6 -4,*=(@A*4
)4*G(E6.6 )644-4(@;() +*7)4(;() )6
+4->A<)6.6 )6 <4(;() >86
<-44A+7(-=()'
+% & '' %(/ 2 % %
( % %% / ' ) (
9/ 4%
Takimi i 8-të i Grupit te Perbashket Konsultativ
Task-Force Shqipëri-BE u zhvillua në Tiranë më
23 prill 2004. Delegacioni Europian u kryesua
nga Z.Glynn (Presidenca e BE) dhe Z. Priebe
(Komisioni Europian). Delegacioni shqiptar u
kryesua nga Ministria e Integrimit Europian
znj.Ermelinda Meksi.
25//(;(( *<(;() )5 $3)5 )5 4A+() )6
64?*78<6) -=7A/)*)(. *7<3!-4:6
(78)6
#D./6457(;((+4-,467() )5 *44()A4 =,*
8E(+54(* =5 /AG)5= <A=>54 <4(;() )5
-4,*=(@A*4 ;6 G-<A7 )5 .6K*=)5= =5
*7*) +6:(G(<6 )5 6+4(;() <A=>54
4(;() )5 4,*=(@A*4 )5 +*4*E()A4*
=5 )*<(;(= 6 (=(7)64(*/() )5
469)57(75 >86 W578)96.6 )5
46=>78;6)5 5=)-4 >86=5
K578)96 )5 /(>8A4* ;6 +*7)4(;(= 6
+*4*.6R
D 78<5;?(;( ( +(<5+*;96.6 +54
-=)4-//(= 6 46=>785; A?/(<
!(=*=:(*4 B !ID >86 *A>()(;(= 6
9*78)5; =5 8E(+54('
*/5) 4*=5 >*<-4> +54 46<-;*=>(;6)
6;5+-78);6
II. 1. Krimi i
organizuar, me fokus të
veçantën në Masat Specifike të
Veprimit kundër Krimit të
Organizuar të paraqitura në
takimin e Ministerialit të
Drejtësisë dhe Çështjeve të
brendshme të 23 Nëntor 2003
dhe në çështje të lidhura me
Pastrimin e Parave
• 8E(+54(* >A86) )5 ;*445 )5
,9()8* 8*+*) 6=6.-978;6E5 )5

! " #$%
&&&'()*+',-.'*/
7(,A4-95 @?*)(;(= 6 +/-)5 )5 <4(;() )5 -4,*=(@A*4 =5
*7*.6 +6:(G(<6 )5 +54+A)896 ;6 /6,9(7/*:(-=(=
6+4(;6.6 <A=>54 4(;() )5 6 375 >86 7)*=>*4)6) 6
4,*=(@A*4 =5 +54+A)896 ;6 +4*=A*4* =>54<-;?5)*46'
+4-,4*;(= 6 )F46 )5 @?*)(;() 5 7(,A4-95 E5 ->( 6=*/ )5
B78(<-=(*=6<7(=D' 5 .6K*=)( +*4*78(<-95 =95 >*//(; )5
8E(+54(*>A86) )5 E*4)5 =>54;96)
<4(;(=*/(@(;() )5
[ 5 ;*445 =95 >469)(; ;5 +9675;*44967 =5 -4,*=(@*)*
*<)(. =5 /(>896 ;6 @?*)(;(= <4(;(=*/6 ;6 +4-,4*;6 )5
6 ;*7*.6 # B@8.(//(;(= 6 +*+54:*<)A*4* <4(;(=*/6
4496)() 4*9-=*/ )5 >86 +9675;*4496= =5 <4(;6
+4-<A4-46.6D >86 )5 <4F64* =,* >(7* +547-=*
B<4(9(;(= 6 496)() 4*9-=*/ )5 B?*78<5+A=(; =5 <4(;D
(=)6/(,96=:57 G(=*=:(*46 +54
78<5;?(;(= 6 [ 5 =>4F78-95 <A*>4(=
(=G-4;*:(-=() =5 /(>896 ;6 /6,9(7/*)(. 78E(+)*4 ;6
+*7)4(;(= 6 +*4*.6D>86 )5 E5//(; E5 )5 7(,A4-95
)46,-95 A>8586E96 =5 =(.6/ +54+A)896 )5 +/-)5 ;6
4*9-=*/' -=.6=)5= 6 -;?6.6 )5
*78<A*4* +54 <4(;(= 6
[ 5 <4F695 +* .-=67* -4,*=(@A*4* )4*=73=*:(-=*/
4(-4,*=(@(;(= 6 957(75 75 >86 <-=.6=)* )5 )964* )5
=)6/(,9=:57 !(=*=:(*46 4*)(G(<A*4* =,* 8E(+54(*
B! D )5 7(,A4-95 )4*(=(;6 B+78 -=.6=)* A4-+(*=6
)5 ;5)6978;6 +54 <5)5 =957( +54 -44A+7(-=(= 6)9DR )5
>86 )5 +54GA=>-95 4(78(<-95 /6,9(7/*:(-=(=
46<4A)(;(= 6 +647-=6/() )5 78E(+)*4 <A=>54
+/*=(G(<A*4 78)675 B>64( =5 <-=)4*?*=>57 E5 )5 ;-7
D' <6)5 ;-7+54+A)896
=>54;96) ->() -,*=-4
[ 5 *<-4>-95 ;6=958645 >86+4-:6A4*.6+6=*/6'
?A4(;6) 6 =6.-978;6
G(=*=:(*46 +54 4(=>54)(;(= [ 5 7(,A4-95 E5 )5 @?*)-86)
>86 4(+*9(796= 6 /(,9( +54 ;?4-9)96= 6
*;?(6=6)6.6 )5 469* +54 >578;()*4()' 54.6K
! 3= >86 )5 7(,A4-95 446,A//(;6.6 )5 <A*>4()
G(//(;(= 6;6=958645785; )5 /(,9-4 )5 8E(+54(75 E5 9*=5
+A=57' )5 =6.-978;6 +54 @?*)(;(=
6 <5)(9 /(,9( 8E(+54(* >A86)
[ 5 7(,A4-95 E5 )5 8*4)-95 =95 +4-,4*; )5
/6,9(7/*:(-=( 78E(+)*4 E*4)5 +54 )5 7+6:(G(<A*4
+54:*<)-= E*4)5 <-=:6+)(= 6 8*+*) <-=<46)6 E5 >- )5

! " #$%
&&&'()*+',-.'*/
 ;6446= +54 )5 ,*4*=)A*4 +4-<A4-45.6+54 9F<*)5= 6
;?4-9)96= 6 >578;()*45.6' 4(;6.6 )5 5=>* >86 +54
8E(+54(* ,9()8*78)A >A86) F46= 6 4-<A4-4(75 +64
)T( <A78)-95 .5;6=>96 )5 4(;(= 6 4,*=(@A*4' 5
.6K*=)5 +4-96<)(;() >86 +54GA=>-95 46<4A)(;(= 6
+54GA=>(;() )5 7)*G() )5 =6.-9785;
;*445.67896.6 *>;(=(7)4*)(.' 5 ?595
=>54<-;?5)*46 +54 +4-,467 )5 .*@8>A6785;
E5//(;(= 6 ;?4-9)967 75 +54 )5 +/-)57A*4 =6.-9*) 6
>578;()*45.6 >86 )5 <5)F46 (=7)()A:(-=6.6 +547*
7(,A4-95 )4*(=(;(= 6 >A8A4 ( +54<6) (=G4*7)4A<)A457
+*9(796) >86 ?AN86)(= +54 +*9(796.6 >86 ;?4-9)967' 5
7)4A<)A4*) 6 +54G78(4* =5 7(,A4-95 E5 >(7+-@()*) 6
;?4-9)96= 6>578;()*45.6' ->() )5 4-K6>A4*.6
6=*/6 =5 /(>896 ;6
[ 5 7(,A4-95 ?A4(;6) 6 <-;+6)6=:*) 6 ,9F<*)*.6 )5
=6.-978;6?AN86)-45 +54 )5 =>4F78-86= 446,A/(78) ;6
,*4*=)A*4 @?*)(;(= 6>A8A4 ;*75= =-'%' 5 7(,A4-95 E5
)5 96)6.6 +6:(*/6 )5 9F<*)* 6 4(;6.6 )5
06)(;()R )5 *+/(<-95 ;6 5=>* >86 F4* 6
6G(<*7()6) <5)- 96)6 ;6 4-<A4-4(75 +64 4(;(= 6
E6//(; E5 )5 44()6) :(/57(* 6 4,*=(@A*4 )5 +A=-9=5 ;6
86)(;() >86 =>96<967 +6=*/6 46=>(;6;) >86 )5
)5 )5 ,9()8* //-96.6 )5 G-<A7-86= =5 <4(;6) 6
.6+4*.6 +6=*/6 )5 /(>8A4* /(>8A4* ;6 <4(;(= 6
;6 <4(;(= 6 -4,*=(@A*4' 5 -4,*=(@A*4' 5 9*+5
7(,A4-95 E5 <5)- 96)6 46@A/)*)6 )5 +46<78;6 =5
@?*)-86= =5 +54+A)896 ;6 =>96<96= +6=*/6 )5
7)*=>*4)6) =>54<-;?5)*46 -4,*=(@*)*.6 <4(;(=*/6 >86
>A<6 +54G78(45 >86 .6+4(;)*4(.6 )5 /(>8A4* ;6
;?4-9)96= 6)5 >85=*.6' <4(;(= 6-4,*=(@A*4'

[ 5 7(,A4-95 E5 [ 5 +54;(457-95 ;5 )69

6+*4)*;6=)( ( 4(;() )5 /6,9(7/*:(-=(= +54 +*7)4(;(=
4,*=(@A*4 ?46=>* -/(:(75 6 +*4*.6 >86 )5 7(,A4-95
)5 8)6)() )5 ?586) =95 @?*)(;(= 6 >A8A4 )5
469)-4( ;5 .6)6 >86 )5 /6,9(7/*:(-=() )5 )*=(785;
+*9(796) ;6 ?A4(;6) 6 >86 )5 *)(9 =5 )5 *4>8;6='
>A8A4* =9645@-46 >86 5 G-4:-95 <*+*:()6)(= 6
)6<=(<6' (=7)()A:(-=6.6 E5 9*=5
+54,96,9576 +54 /AG)5=
[ 5 +54GA=>-95 46<4A)(;(= <A=>54 +*7)4(;() )5 +*4*.6
6 ,9F<*)57.6 >86 .6K*=54(78) ;6 *=5 )5

! " #$%
&&&'()*+',-.'*/
 #

)4*(=(;6.6 >86 )5 7(,A4-95 ,9()8*78)A 7( ;96)6 +54 )5

?*78<5+A=(;(= =>54;96) (>6=)(G(<A*4 ;*=,57()5 =5
<5)F46 (=7)()A:(-=6.6' 5 +4-:6>(;6) /(,9-46' 46=>*
<5)5 <-=)6<7) )5 =N96445 <AG(9.6 )5 /6,9(7/*:(-=() )5
A>85@(;6 >86 +4-:6>A4* ;?4-9)967 75 )5 >85=*.6 >A86)
=>54;96) ! 3) +-/(:(75 >86 )5 7(,A4-86) (=G-4;*:(-= +54
+4-<A4-45.6+54 )5 7(,A4A*4 )5 78+96,A*4 +76 4*7)6) 9*=5
+4-,467(= =5 86)(;(= >86 +A78A4* *+-+6@A//A*4'
=5 )4*9)(;(= 6K578)96.6' 5
?*78<6+A=(; ;6 6<7+64)5 • 8E(+54(* >A86) )5 +54+(E6) )5
=>54<-;?5)*45 8E(+54(* +54;(457-95 *G)57()5 86)A676 )5
>A86) )5 <4(9-95 <A*>4(= -4,*=6.6 )5 @?*)(;() )5 /(,9()
/(,9-4 +54 =,4(9)96= >86 >86 )5 *44(95 ?*78<5+A=(; )5
GA=<7(-=(;(= 6 =95 *,96=7(6 +5478)*)785; =>54;96) )5
>543;(=(7)4-46 +54 ,9()8*) (=7)()A:(-=6.6 )5
//-<(;(= 6 76)6.6 @?*)(;() )5 /(,9() >86
4(;(=*/6' 4-<A4-4(75' 8E(+54(*
,9()8*78)A >A86) )5
+54;(457-95 ;*445.67896=
• G(<*7()6)(( 8E(+54(75 +54 )5 *<)A*/6 =>54;96) =5+A=57.6
/AG)A*4 <4(;(= 6 -4,*=(@A*4 )5 +-/(:(75 >86 >-,*=*.6 +54
>- )5 ;*)6) ;6 46@A/)*)6) )*7< G-4:6 )5 +54?*78<5)* =5
?(=>576' 4*=>*9 8E(+54(* <AG(=9 +54;67 =95
>A86) )5 7(,A4-86) E5 @?*)(;( 6;-4*=>A;( (45<A+)(;(
( *7*.6 +6:(G(<6 )5 ;5 )5 E*4)5 >86 6G6<)(. >86
=>(8;-95 =5 E5//(;(= @?*)(;(= 6 ;6.-=786; )5
+54GA=>(;)*4 +54 )5 G46=A*4 <5)(9 6;-4*=>A;('
<4(;(= 6 -4,*=(@A*4' • 8E(+54(* >A86) )5 44(75
8E(+54(* >A86) )5 +54,*)(75 ?*78<5+A=(;(=
4*+-4)6 % ;A9-46 +54 =5 =>54<-;?5)*4' A86= ;*445
/(>896 ;6 46@A/)*)6) 6 )5 ,9()8* 8*+*) 6 =6.-978;6
+46<78;6 )5 *44()A4* =5 +54 )5 /68)57A*4 +54GA=>(;(= 6
=>96<96= ,9FE57-46)5 <4(;() )5 =95 ;*445.6789696 ;6
-4,*=(@A*4 >86 .6+4(;)*4(.6 A4-+-/(= >86 :*<)(;(= 6
)5 /(>8A4* ;6 )5 7(+*7 -G(:645.6 )5 <-=)*<)() )5
<A78)6.6 )5 -=.6=)57 75 +54<4*8A4 =,* .6=>6) *=5)*46
375 <A=>54 <4(;() )5 =5 =5 *>;(=(7)4*)*)
-4,*=(@A*4 )4*=73=*:(-=*/' +54<*)576 78E(+)*46 E5 9*=5
5)- 4*+-4)6 >A86) )5 +54G78(45 =5 /AG)5= <A=>54
+54;?*9=5 (=G-4;*:(-= =,* <4(;() )5 -4,*=(@A*4'
-/(:(* 4-<A4-4(* 6 *78<5+A=(;( ;6 .6=>6)
54,9()878;6 >86 9F<*)*) GE(=95 >A86) )5 44()6) ;6
>86 >A86) )5 +54>-46= E5//(;(= +54 )5 *44()A4

! " #$%
&&&'()*+',-.'*/
 46@A/)*)6 )5 +46<78;6 <A=>54 [ (=(7)4(* 6 !(=*=:*.6 =5
<4(;() )5 -4,*=(@A*4' +54+A)896 ;6 /6,9(7/*:(-=(=
+54<*)57 >A86) )5 -4,*=(@-95
• 8E(+54(* >A86) )5 )46,-95 A>85@(;6 )5 >A8A4* +54
,*>(78;64( )5 +/-)5 .A//=6) ;6)->-/-,9(=5 6 <-=)4-//() )5
+-/()(< <5;?5=,A/96 >86 ?46=>785; >86 *A>()(;() )5
+54+96<96 )5 ;5>8* >86 )6 ?46=>785; >86 )5 ;?(<EF45
E6=>4A678;6 =5 /AG)5= @?*)(;(= 6 !I =5 E6=>4* )5
<A=>54 <4(;() )5 -4,*=(@A*4 78+6=@(;6.6 >86 )5 )5
>86.6+4(;)*4(.6)5 )(9' *4>8A4*.6'

• 8E(+54(* >A86) )5 ;*445

;*7* +54 )5 E*4)57A*4
0, / /'' & % 2 +* .6+4(;)*4()5 E5 >- )5 <4F86=
- &'( : 4 ; 9 1 2+% =,* B6N *=)6 >86 6N +-7)D
2 +* <-=)4-//A67() G(=*=:(*45 >86
*A>()-45) 6 ?46=>785;'
/ /'' & % 2 +* - &'( 9()8*78)A >A86) )5 +54:*<)-95
: 4 ; 9 1 ;6)->* +54 )5 7(,A4A*4
?*78<5+A=(;(= =>54;96) )F46
[ 8E(+54(* >A86) )5 >86 0375' 9()8*78)A
+54:*<)-95 =95 <A*>54 >A86) )5 ?595 =95 +5478<4(; )5
<-8646=) >86 ,9()8+54G78(457 E*4)5 )5 >6)F4*.6 =5 /(>896 ;6
)5 +-/()(<57 +54 !I' 46*/(@(;(= 6 <-=)4-//()
8E(+54(* =5 ?*78<5+A=(; )5 G(=*=:(*4 6N *=)6 >86 6N +-7)
=,A78)5 ;6 6<7+64)5 )5 375 =5 E6=>4*) 6 78+6=@(;6.6
>A86) )5 +54,*)(75 =95 >86)5 )5 *4>8A4*.6'
>-<A;6=) 7)4*)6,9(< +54 !I
E5 )5 +5478<4A*95 7()A*)5= • 8E(+54(* >A86) )5 @8.(//-95
*<)A*/6 >86 )5 *=*/(@-95 +(<*) )6<=(<*) 6 ;6=*N8(;() )5
6 G-4)* >86 ;*=,57()5 =5 *=*/(@57 75 4(7<A) E5 )5
/(>896 ;6 <-=)4-//(= 6 G-<A7-95 ?A4(;6) 6
?46=785; =>54<-;?5)*46 >(7+-=A678;6 )5 <-=)4-//() =5
7)*=>*4)6) 6 *A>()(;() >86 GA78*) ;6 446@(< ;5 )5 /*4)5'
+4*<)(<*) ;5 )5 ;(4* )5 375' A86) )5 .6=>-75 7(7)6;(= 6
-<A;6=)(7)4*)6,9(< >A86) )5 =5=78<4(;() )5 >FG(78)5 >86
G-<A7-86) .6K*=54(78) =5 <-=)4-//(= 7<6;*)(< 6N *=)6 )5
<-=:6+)6 )5 +54,96,957(75 )867*4() +54 )5 ,9()8* )5
>469)A676 *A>()(;() )5 *4>8A4*) >86 78+6=@(;6)'
?46=>785; )5 +*.*4A*4 54.6K <57*9 7(7)6;( (
GA=8<7(-=*/ >86 8*4;-=(@(; ;6=*N8(;() >86 <-=)4-//()
E6=>4-4' G(=*=:(*4 >A86) )5 @8.(//-9=5
+4-.* )5 *A>()(;() E5 )5

! " #$%
&&&'()*+',-.'*/
 /68)57-9=5 *A>()(;6) 6
?*@A*4* =5 7(7)6; E5 <4F686=
=,**A>()-45)'
• 8E(+54(* >A86) )T( <A78)-95
;5 78A;5 .5;6=>96 @?*)(;()
6G(<*7 )5 !I' 5 .6K*=)(
7(7)6;6) 6 !I ?46=>*
*>;(=(7)4*)57 >-,*=-46 >86
)*)(;6.6 >A86) )5 G-4:-86='
5;6=>96 6 .6K*=)5 >A86) )T(
<A78)-86) 6>86 !I =5 =(.6/
)5 *>;(=(7)4*)57 /-<*/6 >A<6
;*445 +*4*7F78 +4-:67(= 6
.*@8>A6785; )5
>6:6=)4*/(@(;() =5 .6=>'
• 8E(+54(* >A86) )5 *>-+)-95
;6=958645 *4)5= 6 A>()(;()
)5 46=>785; >86 ->(= 6
)(<57 +54 A>()-45)'
• 8E(+54(* >A86) )5 ;*445
;*7* +54 )5 +54G-4:A*4
+*.*457(=5 GA=<7(-=*/6 )5
*A>()-45.6 )5 ?46=>785; >86
)5 7(,A4-95 E5 *)* ;?4-86=
=,* *A)-4()6)6) <A=>54
+467(-=() )5 +*446,A//) +-/()(<
>86 >469)A67 =5 4*7) <-=G/(<)(
(=)6467*78'
• 8E(+54(* >A86) )5 ;*445 )5
,9()8* ;*7*) 6 =6.-978;6 +54
)5 E5=5 =5 +-@(:(-=(= +54 )5
78G4F)5@A*4 +/-)57(78)
=>(8;5= 6 7(,A4A*4 =,*
-;A=()6)( A4-+(*= =5 <5)5
GA785' 5 .6K*=)( >A86) )5
+54,*)()6) +54 +4-96<)(= 6
*4>8785; )5 ?(=9*<5@(;() =5
<5)5 GA785'
&&&'()*+',-.'*/
$ &
[ 8E(+54(* >A86) )5
=>4F78-95 /(,9(= +54 -=)4-//(=
6 *4)5 )5 8)6)() >86 )5
7(,A4-95 03=5 ;6 ?A4(;6)
6 =6.-978;6 +54 <-=)4-//(= 6
+54>-4A67.6 )5 GA=>() )5
G-=>6.6 )5 375' 9- >- )5
(78)6 =95 =>(8;5 6 ;*>86 +54
+*4*=>*/(;(= 6 ;*78)4(;() )5
;A=>785; E5 +54G78(=
+54<4*896= G(=*=:(*46)5 375'
[ 8E(+64(* >A86) )67(,A4-96
E6 0 .6+4-= =6 +64+A)896
;67)*=>*4)6) 6 3)'
[ 8E(+54(* >A86) )5 ;*445
;*7* +54 )5 @?*)A*4 7(>A86)
)5 ,9()8* 46<-;*=>(;6) 6
=N9644* =,* 0' 5 .6K*=)(
>A86= ;*445 ;*7* +54
+*4*=>*/(;(= 6 +*446,A//7(.6
)5 (>6=)(G(<A*4* =,* 0 =5
/(>896;6>-,*=*) )*)(;6) >86
+4-<A4(;6) +A?/(<6 B+54
786;?A// )4*9)(;( ( +*446,A//)
G(7<*/ +54 >(7* G(4;* >A86) )5
+54GA=>-95D' 9- 9- .6)5; E5
=>(<-= =6,*)(.(78) =5
;?/6>896= 6)5 *4>8A4*.6 +-4
+46@*=)-= 6>86 +4*<)(<*
>(7<4(;(=A676 )5 :(/*) =A< >-
)5 +54+A)8678(= ;6 =95
*445.67896 )5 *4>878;6
)*?(/(@(; 7-:(;(D'
[ A86) )5 44()6) =>96785;
?*78<5+A=(;( =>54;96)
0375 >86 4-<A4-4(75 76
64,9()878;6 E5 )5 7(,A4-86)
! " #$%
 =95 =>96<96 6 7A<7678;6
+6=*/6 6 +*446,A//7(.6 )5
45=>*' 8E(+54(* >A86) )5
)46,-95 46@A/)*)6 )5 +46<78;6
=5 /(>896;6<5)5'

[ 8E(+54(* >A86) )5
@8.(//-95 7(7)6;6 )5 6G6<)78;6
+54 )5 4(<A+64A*4 78A;* )5
8A;?A4* +54 78<*< )5
+*446,A//7(.6 *+-
=6,/(@86=:57'

8E(+54(* >A86) )5 ;*445 )5 ,9()8*

;*7*) 6=6.-978;6+54 )5 E6=6=6=96
+-@(:(-= +64 )678G4F)6@A*4 +/-)57(78)
=>(8;5= 6 7(,A4A*4 =,* -;A=()6)(
A4-+(*= =5 <5)5 GA785'

! " #$%
&&&'()*+',-.'*/