Muhyiddin bn Arabi

(r.a.)

~ Alntlar ~

Derleme: http://jonasclean.blogspot.com

...Dalarn da stndeki yce zirvelere olan teceliyat- ilhiyeye bir bak!. Bil
ki!..O grenlerin, daima nazarlar o zirvelerdeki tecelliyata olur. Alalmada ycelik
olmasayd, yzlerimiz, grneni gzler ile aramakla alalmazd...
te bundan dolay Allah bize, secde etmemizi emr etti...

 Allah, Muhammed ve al-i Muhammed hakk iin bizi dnya ve ahirette onun
ilimlerinden faydalandrsn. Hamdolsun Allah'a, uygun klmasnn gzelliinden
dolay. O'ndan diliyorum; Yoluna salik olmay nasip etmesini, Bu yolu tah-kik ehli biri
olarak kat etmemi ilham etmesini,Yolunu tasdik etmekten dolay huzura ermi
mutmain bir kalp bahetmesini, nce gemesini salayan zelliklerle donatt
aydnlk bir akl vermesini, ereflendirmesinin makamna huzur veren bir sururla
komay, Cehaletten uzakln mutmainliini yaayan bir nefis, fikrin kvlcm ve
uleleriyle parlayan bir anlay,Fethin pnarndan ve halis arabndan zahir olan bir
sr, Neenin genilii ve enginliiyle alm bir lisan vermesini, Fani dnyann ekici
sslerinden ve zevk veren cazibesinden beri, yksek bir dnce bahetmesini,
Kevnin batnda ve douunda varln srrn gzlemleyen bir basiret nasip
etmesini, Huzur rzgarnn arndrmas neticesi her trl bozukluktan beri duyular
vermesini, Noksanln taknlndan ve tatbikinden uzak tertemiz bir ftrat vermesini,
eriatn egemenliine ve gvencelerine uyan bir huy, Toplayp ayrmaya elverili bir
vakit bahetmesini...

Salt ve selam Muhammed'e -al-i Muhammed'e ve grubuna, Ondan sonraki

halifelere ve yolunu izleyen tablerine, Selam ve esenlik onlarn zerine. Bil ki,
varlktan ve huddan murat Allah'tr ve ama da O'dur. Ne inkar var ne de rat. O,
bana yeter ve O ne gzel vekildir.

En mehur Osmanl eyhl slm'larndan ibni Kemal'in fetvas:

Bismillahirrahmanirrahim..
Kullarndan bir ksmn ilim ve ihsana mmtaz ve enbiya ve murselne vris
eden Cenab- Hakka hamd ve sena ve ehl-i dall- slha meb's olan (gnderilen)
Nebiy-yi zn ile er'i metini (salam eriat) icraya ced ve gayret eden l ve
ashabna eday selt ve selam b intiha (sonsuz selt ve selam) olunduktan sonra;
ma'lum olsun ki hakikt ehlinin uyduu; Hazret-i eyh zam Kutb-ul Arifin Muhyiddn
l al-Arab at-Ti al-Hatem al-Endls-i hazretleri muctehid-i kmil ve mrid-i
fzldr. Hayret veren menkbnda mevcud olan harikulade kerametleri mridler,
alimler ve fzl kiiler tarafndan kabul ve tasdik edilmitir. nkr edenlerin, ok byk
hata edecekleri ve inkrda srar edenlerin ise ok dallete duar olacaklar aikrdr.
Emr-i bil ma'ruf ve nehyi anil mnker'le me'mur hakimlerin, ibu batl inan
sahihlerinin hallerini dzeltmelerine ve itikdlarm deitirmelerine tevik ve te'db
(uslandrma) eylemeleri boyunlarna bordur. bn-i Arabi hazretleri birok kitab ve
resil te'lif buyurmulardr. Fusus'ul Hikem, Ftuhat Mekiyye dier te'lif ettiklerinin
yannda mehurdur. Hazreti eyh'in kitablarnda ve risalelerinde bulunan baz
ibrelerinn lafzlar ve manlar ilh-i emre ve er'i nebeviye yakn yani anlalr
olmas ynyle itiraz edilmemektedir. Ancak baz ibarelerin derectnn yksek
olmas yani kef ve tevhd ehlinden olmayanlarn idrklarnn fevkinde olmas,
amalanan many idrk edemeyenlerin ve tasavvuf ehli olmayanlarn "Sakn
bilmediin eyin ardna dme. Dorusu kulak, gz ve kalp bunlarn hepsi o eyden
sorumlu olur" (sra/36) yetine uyarak skt etmeleri ve itirazdan kanmalar vaciptir.
Byklerden birisi yle buyurmutur: Kim tasauvuj hakikatlerin ehli ile beraber
oturursa ve onlarn ortaya koyduklar hakikatlerin bazsn inkr ederse, Allah iman
nurunu onun kalbinden skp alr." bn-i Arabi (k.s) hlen, ilmen, tarikat eyhi ve
hakikat ehlinin by olduu gibi; ilim messesesi tekilatnn kurucusudur. Cenab-
eyh, yle ucu buca olmayan bir denizdir ki sahilini grmee beer gz,
dalgalarnn alkalanrken kard sesi iitmee; beer kula acizdir. nci taneleri
olan szleri ise yr'dan uzak olanlarn ellerine ulap ziyan olmaktan korunmu ve
gnl ehline ne'e bah olacak feyizler ile dopdoludur. bn-i Arabye mensub olan
tife-i nciye doru yola girmi mmtaz bir kavimdir. Szleri ve dier tasavvuf!
stlahlar dier tasavvuf ehli gibidir. Hatrdan karlmamaldr ki, hilali grmeye,
kusurlu gzler nasl msaid deilse hazreti herkesin idrk etmesi mmkn
olmayabilir. Allah'a yeminle beraber beyn olunur ki bhesiz eyh'ul Azam b. Arabi
ilminin ihata etmedii eyi yazmamtr ve ilmi ise; malumatn ekillerini hakikati
vechle, ru'yetle hasl olmu ilm-i uhddur. Hak Subhaneh teal hazretleri baz
kullarn nbvvetle bazsn da velayetle semitir. Durum udur ki, bir eyi
bilmemek, grmemek o eyin yok olduunu gerektirmez. Bulup grmemekle de o
eyin varln inkr lzm gelmez. rnein; yarasann gnei grmeyerek inkr
etmesi, gnein olmad anlamna gelmez. Taassubun zarardan bakaca faydas
yoktur. Hususiyle Ricl-ul Gayb hakknda hadis-i erif vrid olmutur. Onlarn aresiz
kalanlara Allah'n emriyle yardmlar mehurdur. u satrlar yazan ben dahi bu
ruhan yardmlarna mazhar olmuumdur. Muna-sib olan budur ki her zaman
mukaddes mevcudiyed-lerini ikrar edib zellikle eyh'ul Ekber Muhyiddin ibni Arab
ve eyh Abdulkadir Geyln hazretlerini uygun tabirlerle yd etmek lzumludur. Setr
ettikleri ve gizledikleri ibareleri idrk edememek sebebiyle inkr uygun deildir. Cifir,
Nucm ve ksir ilmi gibi konular avamdan gizlemilerdir. Ekseriya szleri vicdanidir,
tatmayan bilmez kabilindendir. Onlarn yolu srat- mstakimdir,muhabbetullahtr.
Onlar "Muhammed"dirler. Bilinmelidir ki, Allah'n dostlar ile Allah'tan bize haber
getiren herkes, TEK gr zeredirler. Allah'dan getirdikleri bilgiye ne bir ey eklerler,
ne noksan sylerler, ne de birbirlerine muhalefet ederler. Aksine onlar; birbirlerini
dorularlar. Tbk buluttaki yamur suyunun yere inmesi halinde znde deiiklik
olmamas gibi onlarn kelmlarnn zleri BR'dir mans BR'dir. Bizlere den
"Bilmiyorsanz bir bilene sorunuz" ilhi hkmne riayet etmektir ki bu hkm slamn
artlarndandr. "Hak tela cmlemize tevfk ve basiret ihsan eyleye" Inanrz.. Hazreti
eyhin buyurduu gibi...O, Allah Hakk syler ve O, doru yola iletir.

Muftyu's sekaleyn ibn-i Keml

Szlerimi dikkatle dinle. nk garip, allmam eyler sylyorum. Ben

kskan biriyim; hem aklamak isterim, hem de gizlemek isterim...

 Sen ve ben biriz, tekiz. Aramzda hi fark yoktur, iimde olan acil olarak
aklamamdan baka. Sen ise iindekini bir sr olarak saklarsn. Fakat gizlerinde bir
eit erdem vardr.

Bismillahirrahmanirrahim

Deitirme ve Kudret " O"ndandr.

Cemli zahir olduu iin celli ulu, yaklamasnda yakn ve yceliinde
mrakebe eden Allah'a hamd olsun. O, izzet, gz kamatrc parlaklk, azamet ve
byklk sahibidir. O'nun zat baka zatlara benzemekten ycedir, hareketlerden,
durulardan, saa sola dnmelerden, iaret ve ibareleri alglamak gibi beeri
olgulardan beridir. Nitelenmekten, snrlardan, hareket olarak inip kmaktan, istiva
edilen eye temas etmek anlamnda istiva etmekten, oturmaktan, bir maksad olsa
bile maksat peinde kouturup seirtmekten, yitik bir eyle karlamaktan dolay
cokuyla kahkaha atmaktan ycedir. Tafsilatl olarak izah edilmekten, toplanmaktan,
damgalanmaktan, milletlerin deimesiyle deimekten, lezzet almaktan, bir amelden
dolay ac duymaktan veya ezeli olmamakla nitelenmekten mnezzehtir. Yer
kaplamaktan, blnmekten ya da cisimlerin niteliklerini almaktan, anlaylarn
hakikatinin knhn ihata etmesinden ya da vehimlerin ekillendirdikleri gibi
olmaktan, yahut uyanklk veya uyku halinde olduu gibi kavranmaktan, mekanlarla
ve gnlerle kaytlandrlmaktan, varlnn devamllnn zerinden aylarn ve yllarn
gemesine bal olmasndan, stnn, altnn, sann, solunun, arkasnn veya
nnn olmasndan, akllarn veya dlerin cellini kavramasndan uludur.
Kapasitelerinin yksekliine ramen akllarn fikirleriyle, keif ehlinin zikirleriy-le,
gerek ariflerin srlaryla, gzdelerin gzleriyle idrk etmelerinden beridir. Hicb ve
perdelerin gerisinde noksan bir varlk olmaktan da mnezzehtir. O, ancak nurlarnda
idrak edilebilir. nsan suretinde olmaktan da beridir. Objelerin varlklarndan uzak
olmaktan, ya da daha nce yok iken sonradan onlara dnmekten, varlklar
yarattktan sonra kendisinde daha nce olmayan bir halin meydana gelmesinden
kalbin habbesi ve z tarafndan dilsiz bir ekilde snrlandrlmaktan, ya da O'na bu
mahiyette inanlmasndan, objelere tecelli etmesiyle bir mekan edinmekten, mazi,
gelecek veya imdiki zaman dilimlerine tabi olmaktan ycedir. Duyularla kaim
olmaktan, pheye dmekten, olaylarn kendisine kark gelmesinden, misllerle
veya kyasla idrk edilmekten ya da cinsler gibi eitlenmekten, nsiyet kurmak iin
alemi yaratm olmaktan, oturan kiinin ncs olmaktan mnezzehtir. E ve
ocuk edinmekten, bir kimsenin kendisine denk olmasndan, varlndan nce
yokluun olmasndan, el, dirsek ve ayak gibi organlarla nitelenmekten, ncesizlikte
bir bakasyla beraber olmaktan, kullarn tevbe etmelerinden dolay insanlarda
bilindii ekilde glmekten ve sevinmekten, teden beri biline gelen fke ve
armaktan, insanlarda olduu gibi suretten surete girmekten ycedir. Ululuunda
stn iradeli ve heybetinde azamet sahibi Allah ycedir. "Leyse kemislihi eyun ve
huve's semi'ul basir / O'nun benzeri gibi hibir ey yoktur. O iitendir, grendir."
(ra, 11)

Allah' severiz, nk Allah gzeldir. O da bizi ve tm yaratklar sever, nk

bu da gzeli sevmektir. Allah'n gzellii btn gzellik trlerinin kaynadr. O, fikri
ve manevi gzellikler kadar ekil gzelliinin de kaynadr.

Ya Allah! Dediim zaman, niin aryorsun dedi.

ayet armasam, bu sefer, arsana, diyor.

 Her seven, sevdiine kavumu olsa da zlem duyar

Sana,ben hakkm diyen bir ey grdn zaman, ona de ki: Sen Hak ile
varsn.

Bu yzden bu anlam bilen muhakkiklerden biri yle demitir: "Bu dein

zerine otur, ama sakn uzanma. nk Onun, bizim iimizdeki celli, huzurda
edebsizlik etmemizi engeller." Tpk Onun cemli ve almas karsnda rpermemiz,
heybete kaplmamz, edebsizlik etmemize engel olmas gibi. O halde bizim ashabn
kefi dorudur, ama cell ilerine kapanmalarna, ceml ise almalarna neden
oluyor, hkmnde bulunmalar ise yanltr. Keif doru olduktan sonra gerisine
aldrmamak gerekir. te hakikatlerin anlatt kadaryla cell budur. Bil ki, Kur'an
cemlin cellini ve cemli ihtiva eder. Mutlak cemle gelince hibir mahluk onu
bilmeye nfuz edemez, onu mahede edemez. O sadece Hakka has bir alandr.
Buras yce Allah'n kendisini olduu gibi gsterdii huzurdur. Eer bu huzura ve bu
huzurda sergilenen mutlak celle mdahale imkanmz olsayd, o zaman bilgi olarak
Allah' ve Onun katnda olan eyleri ihata etmi olurduk ki, bu imkanszdr

Szgelii bir insann "eer ona unu demeseydim, u olurdu." "eer ben
olmasaydm, oluk ocuk helak olurdu." demesi bu trden bir iddiadr ve bu, uluhiyet
mertebesinin en aasdr. Hatta bu tarikattaki bir eyh yle demitir: "Eer benim
himmetim falancaya elik etmeseydi,mutlaka helak olurdu." Bu szlerin tm uluhiyet
srr hastalndan kaynaklanan illetler ve marazlardr. Bu szleri syleyenlerin, bu
iddiada bulunanlarn her biri iddiasnn orannda ceza grecektir. Ya en byk cezaya
arptrlr, ya da nasip eksilmesine urar. Ama mutlaka ceza grr. Bu yzden bize
gre fena (yokluk) anlay zere kalmak en ycedir. Bizden nceki kuaktan
arkadalarmz bu hakikatin farkna varamadlar. Ey dostum! Sen bunu bil!

..O halde bizden gl ve yetkin kimse, kendisiyle Rabbi arasndaki byk

genel topluluk sr perdesini yrtp, kendisinin deil Rabbinin uluhiyetini mahede
eden ve ona kulluk eden kimsedir. Bunu gerekletirince alemin en gls ve en
iddetlisi olur. nk bu en byk perdeyi kaldrmtr...

..Alemin tavrlarna ortaklndan dolay, onlarla birlikte ibadetlerinde byk

toplaycl ikame etme ykmllne muhatap olduun gibi, senin iin sabit olan
byk toplayc srdan dolay, mahlukatma kar icra ettii gibi bu srr icra etme
ykmllne de muhatapsn. Allah kullarna kar latiftir, sen de yle ol. Allah
esirgeyen, balayandr, sen de yle ol. Nitekim yce ALLAH, Nebisini (s.a.v) bu
ekilde nitelendirmitir: "bt'l m'minine reufun rahim / Mminlere kar ok efkatlidir,
merhametlidir." (Tevbe, 128) u halde, perdeyi yrttktan sonra uluhiyet srr senin iin
daha bereketli sonular dourur. Ama perdeyi yrtmadan nce bu sr, byklk
taslayan zorbalarnkine benzer sonular dourur senin iin...

Sen sen deilsin...

Sen O'sun; ama sen olaraktan deil!..

 Eer kendi benliinle desen, bu sensin, O deil. Eer Onun benliiyle desen,
diyen sen deilsin. Dolaysyla ne anlam yoluyla ne de sekil yoluyla kesinlikle
birleme olmaz.

Varlklar gelir, ilahi isimlere ayna olur, grnr ve yiterler.

El-Bari (Yaratc) kendisiyle mevcuttur (vardr), vcudunu (varln) hi

kimseden almamtr. O Subhanehu AHAD Tekdir. Yani; Ondan baka bir ey
yoktur. Alem ise onunla vardr, varln Ondan almtr. Alem zati ile mmkn,
bakasyla da vacibl vcuttur. nk bakasndan edinmitir varln. Yaratc ise
vacibl vcuttur, varln baka bir eyden edinmemitir.

O olmasayd biz olmazdk. Ama bizim olmamamz yce Allahn olmamasn

gerektirmez.

 Hallerin lezzetlerinden kan.

An sevgisi, Sevgilinin ihsanyla, iyilikleriyle artmamal, Sevgilinin cefalaryla

de azalmamaldr.

Bu dnya evi Alim ve Aziz Allahn takdir ettii lde, tutarsz gereklerle ve
perdelerle rtldr. Allah te dnyay yaratm ve bizi oraya doru gtrmektedir.

Yalanc iddialarn, sahte davalarn kabul edilmedii bir yurttur oras.

Kadim dediinde de, sonradan var olan silinirken Allah dediinde alem yok
olur.

 Hak yle der: Seni glkten feraha erdirmek iin, sana inmeye niyetlendim,
bylece meakkat olmakszn sana veririz ve ihsan ederiz.

Allah'a ak olan mutlaka O'na kavuacandan emindir; uraya buraya

ynelerek telaa kaplmaz.
nk bilir ki Allah zamanla ve mekanla kaytl deildir ki bu yzden oraya
buraya ynelsin.

Gzlerinizi an, akllln almeti, dnyaya aldanmamaktr.

Krallarn kapsnda nbetiler vardr, Allahn kapsnn avlusunda ise bahiler

datlr.

Hak bana varln nurunu ve mahede yldznn douunu gstermitir ve o

yldz bana yle demitir: Sen kimsin? Dedim ki: zuhur eden yokluk. Bunun zerine
yle sormutur: Yokluk nasl varla dnr? Mevcut deil idiysen, var olman
geerli olmazd. Cevap verdim: te bu sebeple 'zuhur eden yokluk' dedim. Batn
kalan yokluk'a gelince, onun var olmas mmkn deildir.


Hamd, eyleri yokluktan ve yokluun yokluundan izhar eden Allah'adr.

Yaratlmlarn mahiyetini, gk kua ve onda renklerin yaratlmlarn

suretleri gibi farkllamalarn gren bilebilir. Gerekte gk kuanda ne renklenen,
ne de renk bulunmadn bilirsin, bununla birlikte rengi de grmektesin. Varlk'tan
ibaret Hakk'n varlnda sonradan var olanlarn suretlerini mahede etmen de
byledir.

Btn mevcutlar kudret gneinin nurlarndan bir nurdur. Gne karsnda

gne , onunla beraber olan deil, adeta bir mumdur. Bu meselenin gereini
rendiinde, hereyin hali hazrda yok olucu olduunu grrsn. Eyann var
olurken yok olmas, tututuu esnada mumun ateinin tkenmesine benzer. Bu
rnek, yola yeni katlana anlatmak iindir; nk bir eyin varl esnasnda yok
olmas yadrganr. Hakta kendisini kaybetmi kimsenin gznde, eyann yok
oluuna gelince bunun anlam, ok incedir ve gzle grlmez. Ehli onu remiz, ima ve
zevk yoluyla bilebilir.

 O Yaratan, var edendir.(Har-23) . Bu ayetlerde grld gibi, O dan
sonra yer alan isimler, O nu ve alemde zel olarak meydana getirilmesi istenen
hadiseleri aklamaktadr. Dolaysyla isimlerin tm O nun tercmandr.

Mesela; ar vcuda getirmesindeki hikmet, kudretini izhardr.. Ztna bir

mahal olsun, diye deil.
Sonra, mevcudat yaratmasndaki hikmet de; bir ihtiyaca mebni deildir.Ancak,
isim ve sfatlarnn izhar iindir..
Dn ki, O'nun bir ad da "Gafr" dur. Elbette bu isme bir zuhur yeri gerek..
Dolaysyla mafirete urayacak bir varlk lazm..

Herey mftekir (Muhta); mstani olan yok...Durum budur, szn gerei.

Anarsam Tek, Mstani olan diye. Anlarsn kimden sz ettiimi. Herey birbirine
bal, kaacak yer yok. yleyse anlayver szlerimi...

Sapk kimsenin sapmasnn nedeni, ulhiyeti ilah olmayana nispet etmesidir. O

sz konusu mabuda ibadet ederken ulhiyet srrna ibadet etmitir ve bu da sadece
yce Allaha ait bir niteliktir. nk yce rabbimiz bu srrn etkisini o mabuda
yanstmamtr. lahnz tek bir ilahtr. Ondan baka ilah yoktur. Bakara Sresi-163

Ebu Said el- Harraza sorulmu:

-Allah ne ile bildin?..
-ki ztt bir arada bulundurmasyla, diye cevap vermi.

Kemal ehli btn makamlar ve halleri idrak etmiler ve celalin de cemalin de

tesine gemilerdir, bylece onlarn ne sfat ne de vasf yoktur. Ebu Yezid'e "Bu
sabah naslsn" diye sorulduunda, "benim sabahm ve akamm yok; sabah ve
akam sfatlarla kaytlanm olanlara aittir, benimse sfatlarm yok."

Marifetin asl ariflerin ulat en son makamdr, yani "la-makam"dr ve Allah u

ayette bu makama iaret eder:"Ey yesrib halk, makamnz yok"(33:13). Bu makam
hibir sfatla kaytlanmamtr. Ebu Yezid,"bu sanah naslsn?" sorusuna verdii
cevapta buna dikkat ekmitir...

"Sabah" dou gneine ve "Akam" da bat gneine ilikindir. Dou gnei

zuhura, mlk alemine ve ahadet alemine ilikindir, bat gnei ise rtlmeye, gayb
alemine ve melekuta aittir. Bu makamda arif, "ne doudan ne de batdan olmayan
zeytin aacdr," nk hibir vasf bu makamn hkmlerini belirlemedii gibi, bu
kimse de onunla kaytlanmaz. Bu, sz konusu arifin, "O'nun benzeri yoktur"(42:11) ve
"Allah, onlarn vasflandrdklarndan mnezzehtir"(37:180)'e itirakidir.

Ad san bilinmeyen silik bir kii olmaktan ayrlma.

Onu gren hibir ey grmemitir.

Onu grdmden beri Ondan baka hibir ey grmedim.

imekler akt, gk grltleri duyuldu, esti sab rzgar/ Ya da kuzey

rzgarlar gney rzgarlar, koptu imal frtnalar/Yollardan, akik talarnda sz
ettiysem tertemiz/Ya da dalardan, hayallerden, yanklardan, kumlardan/Ya da
samimi dostlardan, glerden, sazlklardan,geitlerden/Ya da verimli topraklardan,
verimsiz topraklardan, yklerden/keleri zerinde kvrak kvrak yryen zarif
kadnlardan/Al gibi doan, gne gibi parlayan al yanakl kzlardan/Her ne zaman
onun adnn getii yerleri andysam, ya da ona benzer eyleri/ Hep O sz konusudur
eer anlarsan.


Sadece Allaha ynelmek gerekir. nsanlar sebeplere dayandklar srada Allah

onlara azap eder, nk sebepler her zaman yitip gidebilecek olgulardr.

Ama Onu Onun iin zikret. nk zikir Allah iin, dua ise Allah katndaki
nimetler iindir.

Allah' bir neden iin arayan kii, talep ettii eye aittir ve Allah'tan aradndan
baka bir eyi elde edemez.

Dua ibadettir, zikir efendiliktir. Dua eden, Ona ular, yanna girer. Zikredense,
onun yanndadr. Dua seslenmektir. Seslenmek ise uzakl ifade eder.


Korkunun sebebi zat deilse, ona itibar edilmez.

Bir kimsenin muhta ve muzdarip olduunu grrsen ve sen de onun ihtiyacn

ve skntsn giderecek gce sahip isen, o zaman senin malnda onun da hakk
olduunu bilmen gerekir. nk, Allah onun hakkn veresin diye onun durumunu
sana gstermitir. Eer o hakk vermezsen, o zaman sorumlu olursun.

Dilenciye yedir, iir. nk o, senden dilenmesi sebebiyle seni, kullarna

yediren ve iiren hakkn menziline karmtr.

Sslenmeye, gzel grnmeye dikkat et. nk bu bal bana bir ibadettir.

 lediin hibir ameli hakir grme. nk Allah bu ameli yaratrken ve bizim
zerimize vacip klarken kmsememitir.

Alemde mutlak gzel, ayplanan ya da irkin yoktur, nk eylerin iinde

bulunduu ynler ve konumlar onlar belli bir kayt altna sokar. Bunun kayna
>>kaytszlk<< deil de kaytl olmak olduundan, yani varolu kaytl olmay
>>gerektirdiinden.<<

Varlk hikmetini inceleyenlerin nc ve byklerinden olan Ebul Hamid mam

Gazli'den rivayet edildii zere: Varlkta ki birbirine olan bu mnasebeti nesnenin
hakiktini inceleyen hikmet ehl aratrdnda o hikmeti kef eder. Gazli'de varlklar
arasnda mnsebetten bahseder ve o mnsebetler hakknda gr bildirirdi. Bir
gn imam Gazali Kuddus'ta bir gvercinle kargann birbirine bitiik olarak durduklarn
grd. Ve onlar birbirinden korkmadan nsiyet ediyorlard. Buna binen Gazal
"Karga ve gvercin yanyana durmalarnda bir mnsebet vardr" dedi. Ondan sonra
eliyle onlara iaret edince birbirlerinden ayrldlar. Onlar ayrldklarnda her birisinin
topal olduklar grld. "te bunlarn yanyana olularnn hikmeti topallklardr"dedi.

 Hi kimse Hakk' bilemedi. Bu itibarla insanlar biribirinden farkl ve mertebeleri
deiik oldu.

Nice bilgi cevheri var ki ayet aklasam

Bana 'puta tapclardansn' denilirdi
Mslman adamlar kanm helal grr
Yaptklar en irkin eyi gzel sayarlard

Tavafta dedim ki: Nasl tavaf ederim?

O bizim 'srr'mz alglamaktan alkonmu
Ta benim hareketlerimi anlayamaz ki
Denildi ki: Sen kendini yitirmi bir aknsn
Nuru parldayan Ev'e (Kabe'ye) bak!
Temizlenmi kalpler iin bu ak klnmtr.
O kalpler ona perde olmakszn Allah ile bakar

Hakk' bir kayd ile balamayp O'na mutlak olarak iman eden kimse, O'nun her
bir surette deiik bir tecelli gsterdiini inkar etmeyip gerekler. O kimse, Hakk'n
bitmez tkenmez tecellilerindeki suretlerini yine Hakk'tan bilir.


Ey Allahn kullarna rahmeti,

Allah seni cemadat aleminde yerletirdi.
Ey Allahn evi, kalbimin nuru !
Ey gzmn aydnl, ey kalbim !
Ey aslnda varln kalbinin srr olan,
Ey mabedim, ey akmn saffeti !
Ey Allahn Kabesi, ey hayatm !

Kalbim her sureti kabul eder oldu. Mesel :

Ceylanlara otlak, rahiblere manastr,

Putlara tapnak, haclara Ka'be,
Tevratn sayfalar,
slm'n mushafi oldu.
Dinim sevgi dinidir, onun kervanna yneldim.

Sevgi dinidir dinim ve imanm.

Ben sevginin sevgilisiyim, ah bir bilseniz

Sevgi de bizim sevgilimiz ,ah bir anlasanz
 Eer benim niyetimi anlarsanz
Yce Allah'a hamd ediniz
Biliniz , niin evremdekiler szlerimden yz evirdiler
nk benim szlerimi anlamaktan ok uzaktlar onlar.

Ben Kur'an ve Fatiha suresiyim

Ruhun ruhuyum, canllarn ruhu deil
Kalbim bildiimin katnda yerlemi
O'nu mahede eder; dilim ise sizin yannzda
Gz ucunla bedenime doru bakma
Ruhunu arklarla beslemekten uzak dur
Zat'n zat deryasna dal da
Gzlere almam srlar gr
Ayrca srlar belirsizce gzkr
Manalarn ruhlaryla gizlenmi olarak

Bize Ahmed b. Muhammed b. Ahmed anlatt; ona Hseyin b. Ali et-Taberi, ona
Abdu'lgafir el-Farisi, ona el-Celudi, ona Sfyan, ona Mslim b. Haccac, ona Yahya b.
Yahya, ona Malik, ona Salih b. Keysan, ona Ubeydullah b. Abdullah b. Utbe, ona
Zeyd b.Halid el-Cuheni yle rivayet etmi:

Resulullah (s.a.v) Hudeybiye'de geceleyin yaan yamurun ardndan bize

sabah namaz kldrd. Namaz bitirdikten sonra insanlara dnd ve;"Rabbinizin ne
dediini biliyor musunuz?" diye sordu. Allah ve Resul daha iyi bilir, karln
verdiler. Buyurdu ki: "Rabbiniz yle dedi: "Kullarm, bir ksm bana iman etmi, bir
ksm da beni inkar etmi olarak sabahladlar. Ve onlardan "Allah ltuf ve rahmetiyle
zerimize yamur yadrd," diyenler Bana iman etmi, yldzlar inkar etmilerdir.
Onlardan "u u yldzn domas veya batmas neticesinde zerimize yamur
yad," diyenler ise Beni inkar etmi, yldzlara iman etmilerdir."

...cisim, cisimlerin ve onlarn tad anlamlarn varlk esas, mizann hkmne

baldr. Bylece mizan ve zamann zerindeki her ey, el Hakim isminin talep ettii
ilahi lden meydana gelmitir ve onu el-Hakem ve el-Adl izhar eder. O'ndan baka
ilah yoktur.

Mizandan akrep zuhur etmi, Allah'n onda vahyettii ilahi emir meydana
gelmitir. Bylece yay, olak, kova, balk, boa, yenge, aslan, baak, ko ve ikizler
meydana gelmitir.

...Bunlar kendilerinde genel-maddi bir keramet zahir olduunu fark ettikleri

anda, ondan kanp Allah'a snrlar. Allah'tan bu kerameti normal adetlerle
rtmesini dilerler. Ki halkn genelinden, kendilerini ayrcalkl klan bir farkllkla
belirginlemesinler. lim hari. nk ilimle temayz etmek istenen bir eydir. limle
temayz etmek insanlk iin yararldr. lim kerametlerin en ycesidir

 Allah ycedir. Sonsuz ycelik ve azamet sahibidir. yle ki yceliinin ve
azametinin lsn bilmek, bir lyle snrlandrmak mmkn deildir. Mlknde
iini bozacak kimse yoktur. O her eyden ycedir, mlknde iradesi ve kudreti
dorultusunda tasarrufta bulunur. Kimse Onun adaletini de etkisiz klamaz. O her
eye hakkn, hikmeti dorultusunda eksiksiz verir. Acele etme zevkin son snrna
ulamak maksadyla heyecanla uyanan evkten dolay lednni ilmi cem
mahzeninden almak iin acele etme. nce onun sana varit olmasna
hkmedilmesinden ve sana ulamasndan nce acele etme. nk ilim ve hikmetin
nzul, senin kabiliyet asndan kaydettiin ykseli mertebelerinin terettbne
baldr. stemekte, feyizlenme hususunda ar talepkr olma. nk feyiz
tkenmez. Arnma, ykseli ve gzelliklerle bezenme hususunda art kaydetmek
suretiyle feyizde art talep et.

Daha fazlasn istemek, ancak hal duasyla ve istidat diliyle olur; kabul imkn
olumadan bir an nce istemekle, talep etmekle olmaz. Her rendiin, bildiin eyle
birlikte, ondan daha yce ve daha gizli olann kabul etme yetenein artar. Adem (a.s)
kssas ve bu kssann tevili daha nce birka kere geti. imdi burada senin iin ne
ackmak vardr, ne de plak kalmak. nk ruhani lemde maddi giysilerden arnma
esnasnda ztlarn atmas sz konusu olamaz. Ayn ekilde, fesada yol aan
bezenme de gereklemez. Bilakis nefis, tkenmesinden ve yok olmasndan endie
duymadan, emin olarak maksadn gereklemi olmasyla lezzet alr.

Btn bu incelikleri ancak; Allah ve Rasl'nn yolunda ittib edenler Allah ve

Rasl'nn bildirdiklerine elimeyecek tarzda anlatanlar idrk edebilir.

Allah Celle ve Al; Ben, kinat, ar, insan ve btn varlklar yarattm
diyor. Hayr efendim, "lemde hibir ey yoktur, yalnzca ALLAH mevcuttur..." veya
"Allah lem'in btnnda ve zahirinde grnmektedir.." denilebilir mi?.. Tbi ki Hayr!.
Ancak, >>varlk Allah'n sfatlarnn glgesidir<<.. >>Dolaysyla<<, lemde Allah'n
"El- Btn" isminin tecellisi batini ve "Ez-Zhir" isminin tecellisi zahiri olmak ynyle,
lem'in batini ve zahiri zellikleri >>o isimlerin hakiktlarinde<< >>sabit olan<<
hakiktlardr. Ayryetten unu da belirtmekte fide vardr. Zira Esmalar Uluhiyet
Makamnda her birisi dierinin ayndr. te bu cihetle "Vahdet-i Vcd" denmektedir.
Yani, Esma ve Sfatlar, >>Zt-i lhinin varlnda<< her biri bir >>dierinin ayndr.<<
Orada isimlerde taaddt yoktur. Ve Ztta btn Esmalar birbirinin ayndr. lemde ki
tecellilere gelince, bu varlklarn istidadna gre aa kmaktadr. yle ise, varlkta
aa kan isim ve Sfatlarn zellikleri Hak'kn isim ve Sfatlarnn ayn deildir.
Mesel; insanda aa kan ilim Hakkn lim Sfatnn tecellisidir, fakat Hak'kn ilmi,
dier btn Sfatlarn ayn olduu gibi Ezel ve Ebedi'dir, >>fikir yoluyla elde edilmi
deildir.<< Bizim ilmimiz ise, sonradan olma olduundan Ezel ve Ebed deildir.
Ayrca bizde aa kan ilim, bizim dier sfatlarn ayn da deildir. ayet, "bizden
aa kan sfatlar ve zellikler Hakkn Sfat ve zellikleridir" dersek Hakk kayt
altna sokmu oluruz.. Bu da apak olarak Tevhd'e aykrdr. Zt- lh'yi kayt altna
aldktan sonra tenzh'in ne anlam kalr...???!!!

Akll kimse, nefsini kendisi iin gerekli olan eylerle uratrr, tesine
gemez. nk insann mr sresi ksa ve nefesleri de sayldr. Geen zaman bir
daha geri gelmez. Bil ki, Allah, Tek lhtr. O'ndan baka ilh yoktur. Bundan sonra
da O'nun mahiyetine, kemiyetine ve keyfiyetine dalmaya kalkma. man yolundan
ayrlma. Allah'n sana farz kld eylerle amel et. Sabah akam Rabbini, O'nun
senin iin belirledii zikirlerle an. Allah'tan korkup sakn. Eer Hak teala, kendisini
bilmeyi sana bahederse, bu, yararl nurdur ki, kalbin onunla hayat bulur, onun
sayesinde fikirlerin rettii phe ve kararszlk karanlklarndan kurtulursun. Btn
Resuller ve Nebiler, Resullerin takipileri muttaki keif ehli zatlar Allah ile ilgili ilimleri
hususunda ihtilaf etmemilerdir. nk ayn kaynaktan gelen nurlardr. "Eer o,
Allah'tan bakas tarafndan gelmi olsayd onda birok tutarszlk bulurlard." (Nisa,
82)


lim hakknda niye bu kadar ok beyanatta bulunduk. Zira, ilmin makam

hakknda kendilerinde cehaletin glib geldii ve heva- nefsin kendileriyle oyun
oynad adedleri saylmayacak kadar kimseler bu zamanda tremeye baladlar.
Hatt onlar; ilmin perde olduunu sylerler. And olsun!..Onlar, sylemi olduklar bu
eye inanyorlarsa farknda olmadan doru sylemilerdir. Evet!. lim, kalbi gafletten,
cehaletten ve ilmin ztt eylerden engelleyen byk bir perdedir. yle ise, ilim
hakikte ulamaya kesinlikle engel deildir. Ancak, limle gururlanlmad mddete.

Onlar, bo sz iittikleri zaman kemalat kabul etmeye engel fuzuli szler

iittikleri zaman onu dinlemekte srar etmezler, dnp giderler. nk onlar muvahhid
velilerdirler, enbiya deildirler. Size selam olsun. Allah, sizi hakk kabul etmeye
engel olan hastalklardan, afetlerden korusun, selamette klsn. stemeyiz sohbetini
kendini bilmezlerin. beyinsizlikle ve katmerlemi cehaletle kendilerini
kaybedenlerin arkadaln arzu etmeyiz. nk onlar bizim arkadalmzdan
faydalanmazlar, bizim yol gstericiliimizi kabul etmezler. Sen sevdiini hidayete
erdiremezsin. Hidayete ermesini istediin kiiyi doru yola iletemezsin. nk sen
sevdiin kimsenin haliyle ilgilenirken onun istidadna muttali deilsin. Sadece
aranzda hemcinslik ya da bedensel akrabalk vardr. Bu asli bir akrabalk, yaknlk
deildir. Ya da aranzda hakiki ruhsal bir arkadalk yoktur, sadece arzi bir
arkadalnz vardr. Bilakis, Allah dilediine hidayet verir. nayet ehlinden diledii
kimseyi doru yola iletir ve hidayete girecek olanlar en iyi o bilir. Hidayete yatkn
kimseleri O bilir. nk onlarn istidatlarndan haberdardr, onlarn kalplerinin zerine
mhr vurulmadn ancak O bilir. te o gn onlara btn haberler krlemitir.
Kk kyamette hakiktler onlardan gizlenmi ve karmtr. nk onlar
perdelenmilerdir ve krler gibi bakalarnn yannda yer almlardr. Bu kkl cehalet
her iki hayat da kuatmtr. Nitekim, Bu dnyada kr olan kimse ahirette de krdr.
(sra, 72) buyrulmutur. Onlar birbirlerine de soramayacaklardr. nk
konumaktan aciz olacaklardr, azlarnn zerine mhr vurulmu olacaktr.Fakat
tevbe eden gzn balayan, kalbinin ve istidadnn zerini rten nefsinin
sfatlarndan uzaklaan ve ilim yoluyla gaybe iman edip yapan erdemlere
brnmek, hayr ve faziletler edinmek iin iyi iler salih ameller ileyen kimseye
gelince onun kurtulua erenler arasnda olmas umulur. Kalp makam araclyla
nefis makamndan arnmak ve hayat perdesinden syrlp ftrata dnmek suretiyle
kurtulua erenlerden olmas mit edilir.

Ey Kardeim! Bu, kendime ve sana yaptm bir nasihattir. nk seni de

kendim gibi grdm ve Allah iin seni sevdim. nsafl tutumunu beendim, seninle
birlikte olmay tutkuyla arzu ettim. Bu gn de senin yannda olmay, sana nasihat
etmeyi, senin beni knaman, benim de seni knamam, bylece Allah iin iki dost olup
lnceye kadar birbirimizi sevmeyi arzu ettim. Seni ne ok seviyorum! Ne kadar derin
bir efkat besliyorum sana kar! Allah senden raz olsun. Gerekten senin yannda
olmay istedim. Nitekim Ebu Muhammed Yahya b. Ebu'l Hasan (r.a) bize yle
rivayet etti: bize Ebu'l Feth Abdulbaki b.Ahmed b. Selman anlatt, ona Ebu'l Fadl
Ahmed b. Hseyin b. Hayrun anlatm. O, Ebu Ali el-Hasan b. Ahmed b. brahim b.
azan'dan duymu. Ona Ebu'l Hasan b. Abdulaziz el- Harazi anlatm. O, Ebu'l Hafs
et-Tunisi'den duymu. O na da Ebu Ma'bed anlatm ki: Bilal b. Said'in yle dediini
duydum: srailoullarndan iki karde tenhalarda ibadet etmek zere birlikte yola
ktlar. Yolun bir yerinde ayrlmalar gerekti. Biri dierine dedi ki: Sen u yolu tut, ben
de u yolu tutaym. Bir senemiz dolunca, burada bulualm. Bylece ibadet etmek
zere yola ktlar. Ertesi sene syledikleri yerde bulutular. Biri dierine dedi ki:
lediklerin iinde en byk gnah hangisidir? yle cevap verdi: Yolda yrrken bir
baak grdm. Samda ve solumda iki tarla vard. Baa tarlalardan birine attm.
Ama baan, attm tarlaya m yoksa dierine mi ait olduunu bilmiyorum. Sonra
dieri soruyu soran kiiye sordu: Peki senin ilediklerin iin en byk gnah
hangisidir? u karl verdi: Bilmiyorum; ama namazda bazen u ayama bazen de
u ayama arlm veriyorum. ki ayak arasnda adil davranyor muyum,
davranmyorum, bilmiyorum? Evde bulunan babalar konutuklarn duydu. yle dua
etti: Allah'm! Eer doru sylyorlarsa, hemen imdi canlarn al. Sonra dar
ktnda iki olunun lm olduklarn grd.

te byle, ey dostum! Allah ehlinin bulumalar ve konumalar kusurlarn

zikretme ve kendilerine kar insafl, drst davranma eklinde olur. Birbirini vme
hususunda insafl davranma eklinde deil. Hapishanede ancak orann havasna
uygun eylerden sz edilir. Vefat edip rahmet mekanna yerletiin ve amellerinin
semeresini devirdiin zaman, bu gzellikler yurduna uygun eylerden ve kendi
gzelliklerinden sz edersin. Ama burada deil. nk buras imtihan, kazanma ve
edinme yurdudur. Burada insan, Nebi olsun veya olmasn kannn mahkumudur. Kan
da ancak ldrlme ile kar. Eer sana kar nazik davranma gereini
duymasaydm, konumalarmz, deimez ve plak hakikatler nda, zindann ve
mahkumlarn mertebeleri ile ilgili olurdu. Aramzda geen bu konuma yeter. Allah
biliyor; eer sana duyduum sevgi ve iimde sana kar beslediim sayg olmasayd,
bunlarn hibirini sana sylemezdim, adn anmazdm ve seni Allah'n dier kullar
arasnda ihmal edilmi brakrdm. Ama Allah beni ve seni ruh, beden, mana ve ekil
olarak tantrd. Bu yzden sana, ancak ak sevginin, saf ve sahih dinin gerektirdii
biimde hitap edebiliyorum. Fakat senin faziletin, kendi tarikatnda ileri oluun benim
nazarmda mehurdur.
Her bilenden daha stn bir bilen vardr.
O, dilediini rahmetine zg klar.
Allah byk ltuf sahibidir.

Bu gn seninle Allah iin arkadalk edecek ok az kii bulunur. Senin bu zamannda

arkadalklarn ou u amalar yznden ve de arzularn hakimiyetinin iyice
pekimesinden dolay maluldr. Allah'n kullar o kadar az ki! Bu anlamda kaleme
aldm beyitler var. Onlar aada sunuyorum:
u muhkem varla bak
Bizim varlmz ise iaretlenmi bir rida gibidir.
Halifelerine bak, mlklerinde
Kiminin dili ak, fasih konuur, kiminin anlalmaz
 Onlardan lahn seven yok;
Ancak dirhem sevgisine bulatrarak severler.
Bu yzden: u marifetin kuludur, u
Cennetin, u da cehennemin kuludur, denir.
ok ok az mstesna. Onlar
Vehim trnden olmakszn Onunla sarhoturlar
Onlar Allah'n kullardr, onlar bilemez
Ondan baka hi kimse.
Nimetin kullar deildirler...

Allah iin arkadalk ettiinin belirtisi sana nasihat etmesi ve akland zaman
hakk kabul etmesidir. ayet kabal varsa dahi, bunun, ona veya sana mutlaka bir
faydas vardr.

Sana, yerine getirmen durumunda mutlu olacan bir eyi tavsiye eden kii
Allah tarafndan sana gnderilmi bir elidir.

Furkan (hak ile batl ayrma) ile sonulanmayan takvaya itibar edilmez.

 Yine de sen bu ekil ve kalp ulemasn taklit etme; ama ona muhalefet de
etme.

...Ve hi kimsede Allahtan bir ey yoktur. Ve herbir kimsede, suretler ne kadar
eitli olursa olsun, kendi nefsinden gelenden baka bir ey yoktur...

...Ya Rabb, beni bala [gafr]!.. Yani, beni rt; ve benden dolay rt! Ve senin,
Allahn kadrini hakkyla bilmediler [Enam Suresi, 6/91] sznde kadrin bilinmedii
gibi, benim de makamm ve kadrim bilinmesin!..Ve ana-babam da rt.. ki ben onlarn
sonucuyum; ve onlar akl ve tabiattr ..Ve benim evime.. yani kalbime ..giren kimseyi
de mmin olarak rt.. yani nefslerin ieriden syledikleri olan kalbime gelen ilahi
haberleri tasdik edici olarak gireni rt. Ve akllar olan ..mmin erkekleri.. ve nefsler
olan ..mmin kadnlar.. da rt.Ve karanlk rtlerin arkasnda gizlenen ve gayb ehli
olan ..zalimlerin ancak helakn artr...

Bazen kimi guruplar uluhiyeti mutlak olarak onlara nispet etme anlayndan
syrlarak gizli yn dnmeye balam ve bunlara, srf bizi Allaha yaklatrsnlar
diye kulluk ediyoruz, demilerdir. Bylece onlar perdeler ve vezirler gibi grmlerdir.
Allaha snrz bu tr anlaylardan Eer bu guruplar, bu yn onlarn nefsinde
grebilmi olsalard, uluhiyete bir ds varln ahsnda kulluk sunmazlard. Bilakis
uluhiyetin kendisine kulluk ederlerdi.
 Bizim dediimizin z udur: Kulluk sunulan mutlak varlk uluhiyettir, varlklar
deil.

(Halis kul:) Kul Allah'tan baka birisine ibadet etmezse, sadece Allah'a kul
olmutur.

Bil ki, rububiyete iman hidayeti artrr. Uluhiyete iman ise hidayetin kendisidir.

Bir gn senin aladn grm. O ve orada bulunup aladna tank olan

bakalar, alamann sebebini sormular. Sen su cevab vermisin:

Otuz seneden beri inandm bir mesele vard. Biraz nce karsma kan bir
delil sayesinde bu meselenin benim inandm gibi olmadn anladm. Bu yzden
alyorum. Simdi oluan kanaatimin de nceki gibi olmasndan korkuyorum!..

Bu senin szndr. Akln ve fikrin mertebesini bilen bir kimsenin skunet

bulmas veya rahat etmesi imkanszdr. zellikle Allah bilme hususunda. Kiinin
Allahn mahiyetini gzlemle, ilmi nazarla bilmesi imkanszdr.
 Allah, akln fikri ve nazaryla kendisini bilmesinden mnezzehtir

"Biz, tek cmleden fikre kar kyoruz. nk fikir, karklk ve doruluktan

uzaklama eklinde sonu verir. Geride tek ey kalyor, o da ilme ancak keif ve
varlk yoluyla ulalmasdr. Fikirle megul olmak perdedir. Bizden bakalar buna
kar kar. Ama >>Allah'n tarikatnn ehli<< olanlardan hi kimse buna kar kmaz.
Tersine kar kanlar, hallerle ilgili zevkleri olmayan ekil ulemasndan oluan nazar
ve istidlal ehli olanlardr. Eer Eflatun-i ilahi gibi filozoflarnkine benzer hal zevkleri
olsayd, byle davranmazlard. Eflatun gibiler ise pek nadirdirler. Onun da tpk keif
ve vcut ehlinin k yerine benzer bir k yerinden hareket ettiini grrsn.
Mslmanlar iinde ondan holanmayanlarn bu tutumlarnn nedeni, felsefeye nispet
edilmi olmasdr. nk bu Mslmanlar felsefe kelimesinin anlamn bilmiyorlar.
Hukema, gerek anlamda Allah' bilen, eyleri ve bu bilinen eylerin menzillerini
kavrayan kimselerdir () Filozofun anlam "hikmeti seven" demektir. nk "sofiya"
Yunancada hikmet demektir. "Filo" ise sevgi demektir. Dolaysyla felsefenin anlam,
hikmet sevgisidir. Akl olan herkes hikmeti sever. Ancak fikir ehlinin ilahi hakikatlerle
ilgili yanllar dorularndan daha fazladr. ster filozof olsun, ister mutezili olsun, ister
eari olsun, ister nazar ehli gruplarndan birine mensup olsun. Dolaysyla filozoflar
sadece isimlerinden dolay yerilmi deildirler. Bilakis, kiisel grlerine hkm
verdikleri iin, ilahi ilimler alannda yaptklar hatalardan, Resullerin (a.s) getirdikleri
bilgilere muhalif eyler sylemelerinden dolay yerilmilerdir. nk bozuk fikirleri
nbvvet ve risaletin aslna dair yanl kanaatlere sahip olmalarna sebep olmutur.
Neticede dayandklar temel yznden mesele zihinlerinde karmak bir hal almtr.
Eer hikmeti sevdikleri srada, onu Allah'tan isteselerdi, fikir yoluyla hikmet elde
etmeye kalkmasalard, her hususta doruyu bulabilirlerdi. Felsefecilerin dnda kalan
mutezililer ve eariler gibi Mslman fikir ehline gelince, bunlar slami gemie
sahiptirler, onlar hakknda verilecek hkm de Mslmanlklar ynndedir. Sonra
kendi anlaylarna gre islamdan uzaklamaya baladlar. Bu yzden temelde
isabetli, ama tevillerine gre akladklar teferruatlarda ise hataldrlar"


Burada saylarn bir olduunu grrsn; ama mertebelerde bir seyre km

olarak. Bu yolculukta saylarn objeleri belirginleir. Bu makamda birlikten sz eden
kiinin aya kaymtr. nk birin vehmi mertebelerde yolculua ktn ve
mertebelerin farkllna bal olarak farkl isimlerle anldn grmtr. Bu yzden
saylarn ancak bir olduunu dnr. Bu yzden birlikten sz eder. Oysa say
ismiyle zahir olduu zaman zatyla zahir olmaz; kendine zg mertebesi hari. Bu
mertebe, vahdaniyet makamdr. Bu makamn dndaki bir mertebede zatiyle zahir
olduunda, ismiyle zahir olmaz. O zaman bu mertebenin hakikatine uygun bir isimle
anlr ve ismiyle fena bulur. Ama zati ile bak kalr. Bir dediin zaman, bu ismin
hakikatiyle baka her ey yok olur. ki dediin zaman, bu mertebede bir zatn
varlyla zahir olur, ismiyle deil. Ve ismi de zatnn bu mertebesinin varlyla eliir.
Kefin ve ilmin bu daln insanlarn byk ksmndan gizlemek gerekir. nk yksek
seviyesi nedeniyle ona btnyle dalmak uzak bir ihtimal ve dalp da mahvolmak
yakn bir ihtimaldir.

Esas makamlara kavumak, ancak nefsin tezkiyesi, kalbin safiyeti, ruhun

parlatlmas ile olur...Ne var ki...- Asl gaye, ruhun parlatlmasdr...Ruhun, mana
halinde tam bir ekilde nurla parlamas iin, kalb, safiyetini bulmas gereklidir. Bu i,
kalbin btn yabanc unsurlardan temizlenmesine baldr. Kalbin anlatld gibi
olmas ise...Bilesin ki!..Ancak nefsin tezkiye yolu ile temizlenmesi sonunda olur....bu
nefsin tezkiyesi ile...gerekli olan bir i iin mukaddime saylr...Meayihten baz zatlar,
u fikirdedir: - Nefsin tezkiyesi, ancak kalbin safiyeti bulmasnn bir sonucu olarak
hsl olur..nk: Bir kimse, her eyi brakp nefsinin temizlenmesi ii iin
urarsa...Ki... bunu tam ve kemalli bir ekilde elde edemez... Olmas mmkn olsa
dahi...uzun bir zamana baldr ki, mr yetersizdir..Amma, bir kimse, nefsinden ok
kendini kalbinin safiyetini elde etmeye verirse... bunu ksa bir sre iinde elde
eder...Nefis de, kalbe tabi olarak hemen slah olup temizlenir...Tezkiye halini bulur...

Ruh nur, doa karanlktr.

Onu bilme hususunda ruhunun payna deni verdiin gibi, Ona ibadet etme
hususunda bedeninin payna dseni de ver.

Kendi i alemine ve kendisiyle birlikte namaz klan meleklere imamlk ettiinde

ki sahih bir hadiste belirtildiine gre, namaz klan kiinin arkasnda melekler
namaza durduklarndan, namaz klan herkes imamdr bu kii iin resul rtbesi hasl
olur ve bu rtbe Allahn vekili olmaktr [niyabet]. Semi Allahu limen hamideh (Allah
hamdedeni iitir) dediinde, kendi nefsine ve arkasndaki meleklere, Allahn iitmi
olduunu haber verir ve kendisiyle birlikte orada bulunanlar, Rabbena ve lekel
hamd (Ey Rabbimiz, hamd sana mahsustur) karln verirler. nk hi kukusuz
Allahu Teala, kulunun diliyle, Semi Allahu limen hamideh buyurmutur (Hadis).
yleyse namazn rtbesinin yceliine ve namaz klan nereye gtrdne bir bak!


Et-Telvin: Kulun hallerinde intikal edii. Bir ouna gre bu eksik bir makamdr.
Bize gre makamlarn en mkemmelidir. Kulun bu makamdaki hali yce Allah'n u
sznde iaret ettii hal gibidir: "Klle yevmin huve fi e'n: O her gn yaratma
halindedir."

Et-Temkin: Telvin halinde yerleiklik kazanma demektir bize gre. Bazlarna

gre ise vusul ehlinin halidir.

Allah ilmi sadece sevdiine, hali sevdiine ve sevmediine verir. nk ilim

sabit, hal gidicidir.

Sevgi her eyin tabi olduu bir sultandr.



Mrid, istedii her eyi Kur'an'da bulmadka mrid olamaz.

Ahlaktan yoksun tasavvufa itibar edilmez.

Sevme zaman varolma zamandr

Kavuma zamandr, yiyiniz iiniz
Peki o byk ak nerede, o unutulmaz dert ?
O byk tutku? Kafanz karmad m, aklnz nerede ?
Giysisi tertemiz sevgili ylesine rtl ki
Hi kimseye hibir eye benzetilemez ki O.

Yazklar olsun!!! Yazklar olsun!!! nsanla oyun oynayacak.

Artk byle asrlarn kendisini oyuncak yapt kimseyi seherde doan
yldzlarn vaktinde riyet etmesi gereken amellerinden, bakirelerle oynamas, gzel
kokulu ieklerin kokusunu koklamas, meyvelerin zlerinden lezzet almas, kularn
namelerini dinlemesi ve makyaj yapan kzlarla mzik yaparak dnm yapmas,
hakiktten megul ederek onu her ey'den engeller. Bylece byle olan herkes
saptarak akn hlde kalr. Herkes kamaktan ikyeti oldu.. Hakm-i Mutlak'n
san'atnn ve Cebbarnn sibasnn nuruyla parlayan ftar hilli gzkt. yle hill ki
parlayan bileziin yans gibidir. Hill ve Dolunay'n devran ve onlarn izdii izgileri
felein ortasdr. Asllarnn kuvvet yerlerinde gelip-gitmeleri kar karya gelir, O
asllarnda ki g tek ynldr. Ve Dolunay ve Hill Ay'n ortasnda varlklarnda asl
olan yerde bir hizaya gelip birleirler, Dolunay ve Hill ate ve sudur. Ate ve Su ise,
ancak merkezlerinde asl unsurlarda ehemmiyetli bir e'nden tr karlap
birleirler. Onlarn birleimleri byk bir hkmdr. Ate harb iin alevlendi. Eserleri
taleb etmek iin alevleri sr'atlendi. Ve, alevler, bazen maarann sa bazen de sol
taraflarna meyi ederek marada mazinin tercbesizlikleriden oluan bo nesneleri
gsterdi. Orada esareti kabul edenleri salam bir tarzda balad.. Helak olmak
kfirlerin sahasna bu sebebden tr kondu. Ehlinin zilletinden tr paraya karlk
kendisinde sulh yaplan yurdun akibeti ne kt akibettir. mn klar yayarak o yeri
aydnlatt. Israrn dmleri bu vesile ile zld. Aslan ve ceylan imn nuru ile
dostlatlar. yle nr ki, onun tesiriyle ceylan kurttan uzaklamyor. Kurt'da onun
tesiriyle ceylan'a kar komuluk hukukuna riyet etti. mn nurunun tesiriyle muhsin
kullar, maddi ve ma'nevi faideleri elde etmekte bakalarn kendi stlerine tercih
etmek ahlakyla ahlklandlar. mn nurunun bu tesirleri itibariyle Mukarribinin seyiati
Ebrar'n hasenat olmaya intikl etmitir.Evet!. Evet!. Sebat, seilenlerin yksek
zirvelerde ki en hayrl evleridir, yle sekinler ki, onlar arnma vadisinin ortasnda
otururlar. Peyderpey nadir vaki olan olaylar ve yaygn haberler salamlat.
Duraklamann kendisine meakkatli gelmeyen seyyarlardan bir hatib emr- ilhi ile
kim oldu. Hrlk ve kleliin srlarn aklayc olarak bizleri da'vet etti.
Tefekkr edenler ve hereye ibretle bakanlar nerede? Sabah olunca ayan ve
ayarn karanlklar kayb olup nurlar belirtir. Artk o karanlklar irkin serlere konar.
Ay, ne zaman bilezik gibi yusyuvarlaklar ondan nice srrlar zahir olur., yle srlar ki,
izilmi olan eserlerin tamamn siler, yle izilmi eserler ki, onlar gr ve yeermek
iin ldr. yle ller ki ykseklerde sabah akam k yayan byk bir fenerdir..
Abd- Muhtar, inkr istimal etti.. Dnceler onu seyyar ve mukim olmak arasnda
sevk etti.. Bu hl zere intizar uzad. Artk ihbarlar o halde hibe edildi. Hibe edilen
ihbarlardan bir az gnein ykseli vaktinde nuzl eder etmez hemen lemde inkr
vaki olup perdeler kaldrld. insanla Hak arasnda vaki olan varlk perdeleri
kaldrlnca insann teslim olmasn iltizam eden Dolunay nr'lanarak dodu. Bylece
varlk leminde olanlarn tamam mjde hillini ve Melik- Kahhar'n Resullerini iza'n
ettiler.

...Bunlar, cahillerin iradndan ne zaman midsizletiler ii Allah'a havale

ettiler. Ve kendileri her eyden yz evirdiler. Yalnz Allah'a yakn olmaya vesile
olacak amellerle itigal ettiler. Bylece er'an cahillerden yz evirdiler ve hakikaten
de selmeti buldular...

Hakka uyana da muhalefet edene de merhamet et. nk bu durumu taksim

eden O dur. Kafir, mmine merhamet ettii zaman, Allah, onun azabn hafifletir.
Mmin kafire merhamet ettii zaman, Allah onun dln eksiksiz verir.

Kyamet gn nesebini bilerek, akrabalarn gstererek, rahmi araclyla

Rahman'a ulam olarak gelen bir adamla, btn bunlar bilmeden, yabancla ve
mnasebetlerin uzaklna inanarak gelen bir adam arasnda ne byk bir fark vardr.
Eer bu kimse, hayr bilseydi, babas onun yannda Adem menzilinde, kendisi de
Adem'in olu konumunda olurdu. Yani babasn Adem gibi grrd. Ama byle
kimselere bu akrabalk mutluluk vermez. Ama yanl bir tutumdur bu. Bana gre bu,
bir zevktir ve ben bunu Mekke'de babamz Adem adna yaptm bir Umrede tattm.
Bu husus bana bir mjde olarak zahir oldu ki, baz insanlar da hem bizim hem de o
gece benimle beraber Adem adna Umre etmelerini emrettiim cemaat ile ilgili olarak
mahede ettiler. Burada ilahi yaknlk, gklerin kaplarnn almas, bu cemaatin
ykselii, mele-i a'lada arlanp konuk edilmeleri gibi haller yaand. Ki grdkleri
karsnda dilleri tutuldu, akllar balarndan gitti. nk Adem ile aramzdaki
akrabalk, ehlullah olan bir ok insan tarafndan unutulmutur. Sradan insanlar da
hayda hayda unutmulardr. Allah'a hamdolsun, Adem'e kar akrabalk grevimi
yerine getirdim. Sebebimle bam kurdum ve bu gelenei ben balattm. Kukusuz
bu, ilahi bir tevfiktir. Daha nce kimsenin byle bir yol izlediini grmemitim ki onun
yolunu izleyeyim. Nimetlerinden dolay hamdettim. Ancak ilahi neseb sayesinde bu
gerei kefedebildim

...onlar (Vera sahipleri) melekleri yaralamaz. Babalar Adem hakkndaki

sulama nedeniyle onlara satamadklar gibi meleklerin karsnda saygl
davranrlar. stelik Hakkn mertebesini tercih edip doru bilgiye ulamalar nedeniyle
melekleri mazur sayarlar...

Yokluuna dn; nk yokluk senin kadimliinin niteliidir ve Allah onda

senden razdr. Hakka itaat edip de len kimse lmemitir.

 Senin halka dnk bir zahirin, hakka dnk bir batnn vardr. Hak ne zaman
senin zahirinde zuhur ederse, halk nezdinde ki saygnln ortadan kalkar.

Bu senin iin mutluluktur. nk seni hak ile ba baa brakm olurlar.

Kul Hakkn nezdinden ayrldnda, ona hizmet edilir ve sayg gsterilir. Hakkn
yanna girdiinde, ok zel kiilerden baka kimse onu bilmez, sayg gstermez.

Hak onu terbiye etmi, halk da onu yalnz brakmt. Ay tutulmu, kaderi
sinmiti.

Kimse ona bakmyor, aldrmyordu. Sevenleri onu terk etmi, arkadalar ona
fke besliyorlard. Allah dilerse bu, onun iin bir arnma ve temizlenme vesilesiydi, ki
her eyi bilen ve her eyden haberdar Allahn yardmyla varoluunu gerekletirsin.

Aslndan ayrlp kan gariptir. Gurbetin acs da iddetlidir.

 Bedbaht insan ahirette gariptir, mutlu insan da dnyada gariptir. Ne mutlu
gariplere. Aslndan ayrlp kan gariptir.

diyen deil, Allah n ncsdr diyen kafir olmutur. ayet Allah ikinin
ncsdr demi olsayd doru sylemi olurdu. Allah'n ncleri olduu iki kii
hakknda ne dnebilirsin ki? Allah onlarn ncs olmakla, hicret ederken
maarada onlar koruduunu kast etmitir.

Nasihat edip doruyu sylemeye devam ettike, alem-i imkanda dostum

kalmad.

Allahn kitabnda, her yerde gece gndzden nce zikredilir.

Peygamberlerin isras (gece yolculuu/mirac) onda gereklemitir. Faydalar

gece elde edilir. Hak gece vakti kullarna tecelli eder. Gece, takdirlerin aks altnda
yaanan bir skut vaktidir.

Gece gayedir. nk gece iddiann yokluudur; ne varlk kalr, ne sekil.



Allah, Kuran' azim diye niteledii gibi, Hz Peygamber'in yaratln da azamet
zelliiyle nitelemi, bu nedenle Kuran Hz peygamber'in ahlak olmutur. Bu yzden
mmetinden kendisine yetiememi kimselerden onu grmek isteyenler, Kuran'a
bakmaldr. Bir insan Kuran' Kerim'e bakarsa, ona bakmakla Peygambere bakmak
arasnda hibir fark yoktur. Bylece Kuran- Kerim adeta bir beden suretinde ina
edilmi de ona Abdulmuttalib olu Abdullah'n olu Muhammed denmitir. Kuran-
Kerim, Allah'n kelam, kelam ise O'nun niteliidir. Bylece Muhammed (a.s.) de
Allah'n sfat olmutur.

Gz yalarn dker, kalp hznlenir; ama biz rabbimizin raz olduundan

baka bir ey sylemeyiz. Allaha yemin ederim ey brahim! Biz senin ayrlndan
dolay zlyoruz. (Hadis) Sad Ona: -Ya Raslullah bu nedir? Dedi. Buyurdular ki:
-Bu Allahn kullarnn kalplerine yerletirdii rahmettir. Allah ancak merhametli
kullarna merhamet eder.
O halde lye alamak mubahtr; barp armadan, feryat etmeden. Bunlar
kz karde olarak sana aktaryorum ki, gnah olmadn ve sorguya ekilmeyeceini
bilerek gz yan aktp yreini ferahlatsn. Eer sevabn Allahtan umarak
sabredersen, ecrini Allah verecektir ve byk bir dl kazanacaksn.

Biz aktan sudur ettik

Ak zerine yaratldk

Aka doru yneldik

Aka verdik gnlmz



Ak iinde yanp ykldlar ardlar yollar.

Ah bir bilseydim, bir bilebilseydim. Hangi kalbe sahipler acaba biliyorlar m? Ah

gnlm bir bilseydi, bir bilebilseydi. Hangi yollara dtler,nasl atlar dalar. Sen
sa salim mi gryorsun onlar? Ya da helak olmu yok olmu gibi mi onlar? Hayrete
dtler o aklar getiler kendilerinden. Ak iinde yanp ykldlar, ardlar yollar.

man kalplerin amelidir.

Ey Oul!.

Yaptn amellerde ki kasdn nereyedir? Sen Hakkn nezdinde takdim

ettiklerinden bakasn bulamazsn. Halbuki sen btn menzilleri bildin. Ya tam bir kul
veya noksan bir kul. te bu tilveti gzelce tefekkr et. Hayatnn btn safhalarnda
tilveti kendi nefsine uygula!. Billahi, Lillh, Mallhi, Fillahi, lllhi ve Anillh hareket
et. Hep tyin edilen bu snr zere ol! Btn hareketlerinde Billahi, Lillh, Mallhi,
Fillh, lllhi ve Anilih olmaya gayret gster! imdi bu kelimelerin mnlarn izah
edelim ki Murid kendi nefsini hangi mertebede olduunu gzetebilirsin.
 Billh; Hakkn kulun yapt btn ileri stlenmesi, Lillh; kulun iledii
hereyi yalnz Allah iin yapmas, Mallh; mhade ve murakabe de hep Allah ile
olduunun uurunda olmak, Fillh; Allah'n sanat eserlerini tefekkr etmek, llallahi;
yalnz Allah'a ynelmek ve Onu kasd etmek, Anillh; sadece Allah'a kar mkellef
bulunmak. ite Ey Oul!.. Hakk'a okuman byle olmal. (Zira O) gizliyi de gizlinin
daha gizlisini de bilir. (Tah Sresi, yet:7) Onun raz olmad bir ameli sende
mhde etmesin.

Ey Oul!. Senin fiilini de, lemde olup biten hereyi icd eden faili hakki
'O'dur. Byle olmasna ramen, Hakka kar hep edebini takn ve hazret-i ilhinin
iktiza ettii t'zm ve saygda kusur etmemeye gayret sarf et. Bil ki; Ey Oul!.
nsanlarn iledikleri fiillerin tamamn Allah Subhneh yaratt. O fiilleri Mahmud ve
Mazmum olmak zere ikiye ayrd. Mahmud ilh vgye mazhar olan fiillerdir.
Mazmum da ilh yermeye mstehk olan fiillerdir. yle ise bulunduun an iinde
ilemekte olduun amellere bak, eer o amel mazmum ise, bil ki sen o anda gazaba
uramlardansn. Ve Allah'a ynelerek nasuh tvbe et. Eer ilemek arzusunda
olduun amel Mahmud ise, bil ki sen Mahbub'sun ve buna krle mukabelede
bulun.

Ey Oul!. Hakkn raz olmad bir amel ilemek ilediinde kendi nefsine zem
etmek ve taksirlikte bulunmakla sorgula. Zira sen byle davranmakla Hakk tarafndan
mkfatlandrlrsn. Bilkis bu davran Tevhidin de hakiktidir. Zira edebli olmay
gerektirmeyen Tevhd Tevhd deildir. Eer kusurlarn senden trediini grmezsen,
o kusurlardan dolay nefsini yadrgamazsan ve ilemi olduun o ktlklerden
piman olmazsan senin tevben sahih deildir. Tevbe etmediin zaman da sen
Mahbub olamazsn. Ve bu hakiktlerden de dnyada ne de hrette sana hibir fide
vermez.

Ey Oul!. Okumakla tbir ettiimiz fiiln Billh Mertebesiyle sudur ederse, sen
Mahv sahibi mahade edicisin. Fiilin Ma'llhi Mertebesiyle zahr olursa sen hl
sahbi muridsin. Fiilin Fillh mertebesiyle mevcd olursa, sen sbt sahibisin. Fiilin
llllahi Mertebesiyle vaki olursa, Himmet sahibi Arifsin. Bu makamlar Allah
Subhneh bize ve sizlere myesser klsn. Hepimizi btn afatlardan muhafaza
eylesin. AMN.


"...Artk beni kendinde arayp yorulma! Beni darda arayp rahatn karma!
Aramaktan da vazgeme, yoksa bedbaht olursun. Bana kavuuncaya kadar beni ara,
bylece ykselirsin. Fakat beni araynda edepli davran. Yoluna girerken, bilinli ol.
Beni ve seni ayrt et. nk sen beni gremezsin, sadece kendini grrsn..."

Zevkimizin putuna tapnmaya devam ettik. ehvetlerimizin dizginlerini sonuna

kadar salverdik. Allahn hudutlaryla ilgili olarak alabildiine ar gittik; sanki Allah
tarafndan bir gvencemiz varm, sanki tehditlerinin bizi kapsamayacana ilikin
olarak Allah bize sz vermi gibi.

O ahslarn dorulukta derin izleri vardr. Onlar Himmet vastasyla ldrrler.

Himmet doruluk demektir.

 Dediimizi anlayamaz
Himmet sahibi olandan bakas

Vehmin tasallutuna urayan adamn durumu, iki yksek duvarn stne bir
kar enindeki tahtay koyup bir duvardan dierine gemek isteyen ahsn haline
benzer.

Bu adam iki duvar arasna koyduu tahtann stne ktnda altna bakar ki
ok yksekte olduunu anlar. Ve hep haylinde imdi derim diyerek hayl kurar...
Artk yle bir hle giriftar olur ki o ykseklikten yere arp verir. Halbuki bu adam daha
nceleri bir parmak kalnlndaki bir nesnenin stnde o yksekliklerde yrrd. Ve
onun dmesi vak deildi. Vehim, olmam bir eyi olmu gibi kabullenmektir. Bu
adam mevhum dmeyi hayline sokup sonunda gerekletirdi.
Mridlere araz olan haller de bu blmdendir.

Her kimiyi olan ilerden yaparsa ktlklerden arnarak ve gzelliklere

brnerek salih ameller ilerse mmin olarak hakiki imanla inanm biri olarak
bunlar gerekletirirse korkmaz elde ettii kemalattan bir eyin eksilmesinden,
bulunduu mertebede asli istidadnn gerektirdii hakknn kslmasndan korkmaz.

 Ona dua ettiin zaman, Ondan duann kabuln iste; nk O, kendisinden
icabet istemeyenlerin duasna icabet etmez. Eer icabet istemeden sadece dua
ederse, bu dua, dua etmemi olmaktan farkszdr.

Konuma kudreti varken kiinin bildii bir eyi sylemekten kanmas nefse
en ar gelen eylerden biridir.

ki i arasnda mtereddit kaldn zaman nefse daha ar gelenini tercih et.

Zira nefse haktan gayrs ar gelmez.

Yahudi bilginlerinden birisi bize yle dedi: Sizin birlikte bir nasibiniz yok!
Kitabnzn sureleri B ile balyor. Ben de yle yant verdim: Sizin ki de yle! nk
Tevratn ilk harfi de Badr.

Bunun zerine sustu kald ve baka bir ey syleyemedi. nk Elif ile asla
balanamaz.

 Zahir ve batn, birbirinden ayrlmayan ikiz kardelerdir.

Allaha kar kibirlilik edenin karsnda kibirlen, nk senin mtevazln

budur. Kibirlenenlerin byklenmeleri karsnda, bunun Allahtan olduunu bilsen de
tevazu gsterme. nk byklk Onun bir sfatdr

steme; nk istemek yazlan deitirmez. Ancak istein yazlanla ilgili

olmas baka.

Yce ari (kanun koyucu-Hz Peygamber) bize kaza ve kadere raz olmamz
emretmitir, takdir edilene, hkme balanana deil. Bu ise Hak tealay semektir,
setiini deil.

unu diyemezsin: Allahn benim iin takdir ettii gnahlara raz oldum.

 Allah'n kazasndan raz olan kimsenin kazann gereinden de raz olmas art
deildir. Kaza Allah'n hkm ve honut olmamz emrettii eydir. Onun gerei ise
hakknda hkm verilen eydir ve dolaysyla ondan honut olmamz art deildir.

..Oysa gerekli aba sarfedildikten sonra ulu huzura yarar ekilde kusuru itiraf
etmek gerekir. Sarholuk (sekr) hali galip geldii iin " Eer sonradan olma varlk
grnn kirliliiyle grrse, ben kadim cemale hcum ediyorum" diyenin
safahatndan uzak dur. Bu szn Allah erleriyle bir ilgisi yoktur. Bu bir atahat-tr ve
onu syleyen o srada bu halde bulunmutur. Hakikatler kesinlikle reddeder bunu. Ya
da "cehde ile vasl olacan sanan kendini bouna yorar" diyenin szne de
aldanma. Bu adam bir keresinde de yle demitir: "Cehdsiz vasl olacan sanan,
kuruntuda bulunmutur." Burada seni tevik ettiimiz aba sarfetmeye, iyi niyetle
amel etmeye iaret ediliyor, ki vasil olmak ancak Allah'n rahmetiyle olabilir.Nitekim
yce Allah kuruntu edenler hakknda yle buyurmutur: " Ve arretkumu'l emaniyye
/ Kuruntular sizi aldatt."(Hadid, 14) aba sarfedip yorulanlar hakknda da yle
buyurmutur:
"ve ni'me'l ecru'l amilin /yi amelde bulunanlarn mkafat ne gzelmi!"
(Zmer, 74) " vellezine cahedu fina lenehdiyennehum subulena/ Ama bizim
urumuzda cihad edenleri elbette kendi yollarmza eritireceiz." (Ankebut, 69)
Burada aba sarfedip yorulanlara ynelik bir vg vardr. Yorulmak, ibadet etmek iin
aba sarfetmek kanlmaz olduuna gre, bylesi daha evladr.

Eer kiide cehdden kaynaklanan yorgunluk var ise ve kendisi de iddiasndan

vazgeip cehdin sonularna nem vermiyorsa, bu bakmdan btn amellerinden bu
duyguyu hali klyorsa, o rabbani nefha-lardan birine maruz kalr. nk boyun
edirmenin etkisiyle yaplan ibadetler genel Fakihlerin zelliidir. Allah onlar
hakikatlere kar kr klm ve onlara denilmitir ki: Bu dnyada nceden salih
ameller gnderin ki onlar ahrette karnzda bulanz... Bunlar bize gre cahildirler.
Bu gibi kimselere ykmllk ismine uygun olarak yneltilir. Bu yzden ibadetleri eda
ederlerken, ancak Allah' n bildii bir arlk ve yksnme ker zerlerine. nk
mabudlarm hakkyla bilmezler. Nefislerinin ehevi arzularyla, ksa ve uzun vadeli
hazlaryla meguldrler. Ama gerek sufiler dediimiz bu zmrenin ibadet etmeleri,
ilahi boyun edirmenin bir sonucu deildir. Aksine, amele ve sonularna fena
olgusunun hakim olduunu mahede eder biimde kr mahiyetinde ibadet
ederler. leride sevap olarak karlarna ksn, kendilerine dl olarak verilsin diye
amel etmezler. Aksine onlarn amel etmelerinin sebebi, efendinin onlara: "Amel edin!"
demesidir. Onlar, amel ederler ve amellerini takdim ederler. Kabul veya reddetmek
Efendiye aittir. Teklif bunlara ynelik deildir. Teklifin anlam bunlardan kaldrlmtr.
Yani onlar ibadet ederken, salih amellerini sunarken bir arlk, bir yksnme
hissetmezler. nk ma-budlarn irfan derecesinde bilirler, kendi nefislerinin haklar
yerine Onun haklarn eda etmekle meguldrler. Kendileri iin bir ecir talep etmeleri
tasavvur edilemez.

Bu durumda ahiret yolunda kendilerinden istifade ettiimiz eyhlerimiz

arasnda szn ettiimiz mmetlerden de kimseler vardr. rnein Fas ehrinde bir
duvarn zerinde bir oluk grdm. Oluktan yere su akyordu, tpk Ka'be'nin oluu
gibi. Onun ibadetini fark ettim. Onunla birlikte bu ibadeti yerine getiririm diye kendimi
zorladm.Bunlardan biri de kendi glgemdir. Glgemden iki ibadet trn aldm, ki bu
iki ibadeti yerine getiriyordu. Bunun gibi bir ok rnek vardr. Hayvanlara gelince;
onlardan da eyhler vardr, dedik. Onlardan gvendiim eyhlerimiz arasnda at
vardr. Ki atn ibadeti ok ilgintir. ahin, kedi, kpek, pars ve balans da bu
eyhlerdendir. Ne kadar uratysam, onlarn ibadetlerini onlarn dzeyinde yerine
getirmeye g yetiremedim. Sadece kimi zaman onlar dzeyinde bu ibadeti
yapabilirken, kimi zaman da yapamadm. Ama onlar her an bu dzeyde ibadetlerini
gerekletirirler. stelik benim kendilerinin efendileri olduuma da inanarak beni
ayplyor, knyorlard. Onlara zg ibadeti yerine getirme hususunda eksik kaldm
grdklerinde bana kar sert davranrlard. Hatta bazlar bana fkeleniyordu. yle ki
bu fkesi Allah'n dinine ilikin gayretini perdeleyecek dzeyde olurdu. Bunun sebebi
de onlarn ibadeti ile ilgili eksikliimdi. Asiliim ve Allah'a kar sergilediim kt
muamele yznden zerlerindeki efendiliim de kaybolurdu. zerlerindeki itaatim de
zail olurdu. Ben de onlar bu hususta mazur grr ve ihdaslarndan dolay onlarn
ihlasn teslim ederdim. nk Hz. Ebubekir(r.a) halife olduu zaman yle demitir:
"Allah ve resulne itaat ettiim srece bana itaat edin. Eer isyan edersem, bana
itaat etmeniz gerekmez." Hi kukusuz Ebubekir (r.a) gerei sylemitir. Ey dostum!
Kpek, srngen ve yrtc hayvan mmetlerinden biri sana eziyet ederse veya bitki
mmetinden bir odun ya da yaprak seni incitirse yahut zerine tkezlemen, bir
duvardan zerine dmesi veya bir ocuk yahut bir adamn bir eyden dolay sana
atmas sonucu bir tatan sana eziyet iliirse ve ta sana ynelirse fkelenme, insafl
davran ve iinde bulunduun o hal ekseninde kendi nefsine bak. Allah'n nefsi
denetleme ve srekli olarak huzurda tutma hususunda emrettii adalet terazisini
onun iin kur. O zaman mutlaka kendinde sana yneltilen ve bu esasa gre
gerekletirdiin ibadetle ilgili bir kusur veya arlk bulacaksn. te bu kusur ya da
arlktan dolay hayvandan, bitkiden veya tatan eziyet grmsndr.

Allah'tan balanma dile, tevbe et, ihlasl ol ve bir daha bu kusur ve arl
ilememeye azmet. Eer bu balamda saknrsan, seni inciten bu varlk, seninle
konuacaktr ve buna da sen keramet adn verirsin. Oysa bu gerekte keramet
deildir. Sadece bu gerein farkna varmandan, tevbe etmenden ve varlklarla uyum
mekanna kap snmandan ibarettir.

Gerek keramet istikamet zere olmaktr.

Himmet mertebedir" demilerdir: kaz himmeti, irade himmeti ve hakikat

himmeti.


Marifet himmete tasarruf imkan brakmaz. nsann marifeti arttnda,

himmet vastasyla tasarrufu eksilir.

Arif alemde himmet ile tasarruf ederse, bunun nedeni, kendi iradesi deil, ilahi
bir emir ve zorlamadr.

Allah onlar serbest brakrsa, mutlaka yaratklarndan gizlenmeyi ve Allah'a

ynelmeyi yelerler. Onlarn halleri mertebelerini kendilerinden bile gizlemek
olduuna gre-nerede kald bakalar!-onlarn korunma menzillerini aklamamz
gerekti.

En iyisi; insann teslim olmas, Hakka teslim olmay dilemesi ve srf nefsiyle
megul olmas, onu bulunduu mertebeden daha iyi bir mertebeye ykseltmeye
almasdr. te varln hakikatlerine ulam said/mutlu insan budur. Bu srlar
lafzlara dkme-yip gizleyenler, yabanclar farkna varmasn diye onlar saklayanlar,
himmet neticesinde bir takm eserlerin meydana geldiini syleyenler, her zaman bu
metotlarn devam ettirirler. T ki fehvan (anlamsal) makamlardan yaknla
erimilerin mertebesindeki yce ruhaniler kendi elleriyle parlak alametleri onlara
gsterinceye kadar. Bu makamda ise yazl kutsal kitablar vardr. Bylece bu srlarn
sahipleri bildikleri hakikatlere dair gerek ahidler grm olurlar. Bu vasftan baka
bir vasfa intikalin ne byk bir aama olduunu anlarlar. Bu intikalin ayrc zellii,
srr gizleyenin srrnn artk ortaya kmas, dmn zlmesidir. Kilidinin almas,
bann zlmesidir. Bylece bu dierinin himmetleri de ayn noktada birleir. nk
teklik hakikatini grmtr. Her ikisi tekten baka bir ey grmezler. Btn etkiler ve
eserler hakikate dayanr bylece. Bazen dndrmek eklinde tezahr ederken,
bazen de bu himmetler dorudan O'ndan gelmi gibi belirginleir. nk hakikate
btn ynleriyle ynelmitir, bilmese de. Her himmeti istemitir, bizzat ulamasa da.
Telaffuz edemese de btn lisnlarla konumutur. Bu ne dehetli bir hayret ve ne
etin bir hasrettir! Perde ald zaman, gzle btnletii zaman. Ay ve gne bir
araya geldii, eser sahibi eserde zuhur ettii ve de plak gzle grld zaman!
Onlara suretlerde belirdii, tuza kuran tuzaa dt, iman edenin kazand,
inkar edenin de kaybettii zaman! lh hitap, en kutsal lisnla ve ihls diye ifade
edilen bir ibareyle ynelmitir. Dolaysyla alaca dl iin deil, ibadetini ihlsla
sunan, her trl sapklktan uzak hanf yolunu izleyen, ilh yaknlk mezhebine
intisab eden kimse, emri yerine getirme sorumluluunu gerekletirmi olur. Byle bir
kimse nur alemine mensub olur, cret alemine deil. "Allahu nuru'ssemavati ve'l ardi /
Allah gklerin ve yerin nurudur." (Nr, 35) "Lehum ecruhum ve nuruhum /Onlarn
cretleri ve nurlar verilir." (Hadid, 19) "Nuruhum yes'a beyne eydihim / Onlarn
nlerinden nurlar gider." (Tahrirn, 8) Nur, "Ben sizin rabbinizim",der, onlar da Ona
tabi olurlar.