MAHKEME TUTANAKLARINDAN

PKK DAVASI

(KEMAL PR ARKADAIN SAVUNMASI)

Duruma Hakimi- Askeri savcln 30,4,1981 gn ve 1981/365/874 esas ve karar

nolu ek iddianamesi ile yine askeri savcln 18,5,1981 tarih, 1981/358-276 esas
ve karar nolu ek iddianameleri askeri savc tarafndan okundu. (Askeri savc
tarafndan ek iddianame okundu)

Duruma Hakimi- Sank sorgularna devam edildi. Duruma hakimi tarafndan

sank Kemal Pir arld.

KEMAL PR SORGUSUNDA: Duruma Hakimi- Kemal, PKK rgtn yesi

olduun ve bu rgt adna faaliyetlerde bulunduun; 4,8,1978 gn sa Abacnn
ldrlmesi olayna itirak ettiin, 15.8.1978 gn Mehmet Akyzn
ldrlmesine ve olunun yaralanmas olayna itirak ettiin, 12.1978 tarihinde
polis memuru Ekrem lgenin ldrlmesi olayna kartn. 25.9.1978 gn
Fehmi Kasarolunun ldrlmesi olayna itirak ettiin; ayrca grevli polis
memurlarna silahl mukavemette bulunduu ve grevli polis memurlarn
ldrmeye tam teebbs ettiin iddia ediliyor. Mikrofonu kendine gre ayarla.
(Kemal Pir arkada mikrofonu ayarlad.)

Kemal Pir Arkada- Bir de ayrca PKK Merkez Komitesi yesi olduumu iddia ediliyor. iddianamede. Ona da cevap
vermem gerekiyor.

Duruma Hakimi- Tabii. rgt yesi demekle bunlar kastediyoruz. Bir de yksek sesle konuursanz hem arkadalarnz
duyar, hem de biraz yksek sesle.

Kemal Pir Arkada- Arkadalarmdan birinde iddianame var. Onu almak istiyorum. Ona bakarak baz noktalarn aa
kmas asndan mmkn m? ( Kemal Pir Arkadaa iddianame verildi.) Beni doal PKK yesi olarak kabul
edebilirsiniz. Yani doal olarak PKK yesi olarak PKK yesi olarak kabul edebilirsiniz. Ben PKKnin kuruluuna
katlmadm. O dnemde cezaevinde idim. Katlmak isterdim yalnz. Yani PKK adnda bir rgt kurmay ve onun merkez
komitesinde de grev almay kabul ederdim. Ancak eitli nedenlerle ben byle bir grevde ne bulundum, ne de byle bir
rgtn kurulmasna katldm. Yalnz genel anlamda bu hareketin ideolojik, politik grleri ayn zamanda benim
grlerimdir de. Benim bu siyasal akma katlmam niye mmkn oldu ve yahut ben byle bir siyasal hareket niye
katldm? Katlm hangi yllara rastlar ve yahut ben byle bir ideolojik, siyasi akmn ortaya kmasnda ideolojik olarak
katklarm var m? O noktann da aa kmas, tarih nnde aa kmasn istiyorum ayn zamanda ben. Yani ey
asndan deil; zaten bu mahkemenin tarihsel bir mahkeme olduuna inanyorum ben. Yani basit bir dava olduuna
deil; yani herhangi bir hukuki eyden ziyade, tarihsel nemi olduuna da, yani buradaki mahkemenin tarihsel nemine
de inanan bir insan oluyorum. nsan olarak tarih nnde de gereklerin ortaya kmasn yani ahsmla ilgili olarak tarih
nnde de gereklerin ortaya kmasn yani ahsmla ilgili olarak gereklerin tarihe gerek olarak gemesini istiyorum.
Bu adan da benim bu harekete yllarm, neden katldm izah etmek istiyorum. Ben yoksul bir aile ocuu olarak
dnyaya geldim ve 12 Mart dneminde Trkiyede devrimciler ldrlyordu. dam ediliyorlard. Halk zerinde
gerekten byk bir bask vard. Ben de o yllar renci idim. 1972 yllarnda renci idim. Ve ben bunlarn gerek
nedenlerini aratrmak istedim ve Trkiyede de bir eitsizlii gryordum. Eitsizlik vard, ii snfnn bask altna
alnd, smrld, yeni yoksul, gece kondu mahalleriyle, burjuva mahalleri arasnda farklar ak, belirgin, yoksul
kylnn durumu da ak, belirgin; ama bu lkede refah srenlerin durumu ak, belirgindi. Ayn zamanda dnya apnda
ulusal kurtulu hareketlerinin ve sosyalist hareketlerin de nemi vard ve 1972 yllarndaki devrimci genlik hareketleri ve
devrimci hareketler beni dnyadaki olan olaylar aratrmaya, incelemeye tahlil etmeye, renmeye gtrd. Ben aratrr,
incelerken ve tahlil etmeye alrken ileri gerek, plak olarak kavramaya altm ve Marksimze yneldim.
Marksizmin tek doru dnce sistemi olduunu, sosyalist sistemin ezilen snflar kurtaracan, eitsizlii ortadan
kaldracan, dnyadaki eitsizliin kapitalist sistemden kaynaklandna inandm, Marksist oldum. Yani sosyalist
oldum. Dnyay tanmak benim iin bilmek, tanmak yetmiyordu. Dnyay deitirmek gerekiyordu. Deitirmek iinde
mcadele etmek gerekiyordu. Ben ayn zamanda sadece bilen bir insan deil, bilen, aratran bir insandan ziyade dnyay
deitirmek iin mcadeleye katlmann da gerekliliine inandm ve mcadeleye katlmak istedim.

Duruma Hakimi- Kemal, nasl bir deiiklik? Dnyay deitirmek dediniz?

Kemal Pir Arkada- Dnyada hkm sren eitsizlik var. Bu eitsizlik kapitalizmden kaynaklanyor. Kapitalizmin en st
aamas emperyalizme kar mcadele, emperyalizme ve kapitalizme kar mcadele, emperyalizme ve kapitalizme kar
mcadele, sosyalizm iin mcadele. Buna karar verdim.

Duruma Hakimi- Deitirmek, sosyalizmin kapitalizmin yerine ikamesini mi kastediyorsunuz?

Kemal Pir Arkada- Evet, sosyalizmin, kapitalizmi yok etmesini, yani sosyalizmin hakim olmasn, bu dorultuda. imdi,
ama deitirmek basit bir olgu deil, yani normal olarak insanlara anlatmakla mmkn: insanlar ikna etmek mmkn,
ama yle ki her sistem kendisini koruyacak rgtleri de yaratm. Bizatihi mahkemelerin varl, ceza eylerinin varl,
ite silahl glerin varl; her sistemin kendisini koruma rgtleridir. Bu rgtler msaade etmiyorlar. Msaade
etmedikleri iin, yani devlet rgtnn bizatihi varl sistemi koruyor. Devletin yklmas gerekir. Dncem bu. Bir de
sistemi ikame etmek istiyorsan o devletle mcadeleyi,(Marksizm'de de byledir zaten) hedef alp o devleti ortadan
kaldrmalsn. O devletin ykntlar zerinde yeniden bir devleti ina etmek zorundasn. imdi ben ite bu dnemde
Trkiyedeki devletin, bu ekilde ortadan kaldrlmasna inandm. nk Trkiyede hkm sren sistem kapitalist sistem
emperyalizme bal bir sistem. Benim devrimci olmamda etkenlerden birisi de bu zaten. Trkiyede Amerikan
emperyalizminin sleri vardr. ncirlikte, Adanada, Sinopta, Egede NATO sleri falan. Halbuki ben tam
bamszlktan yana olan bir insandm. Ve bu durum ulusal onuruma dokunuyordu. Bunun da etkisi vard, stelik
lkemizde kan yeralt servetlerin ounu lkemizden gtrlyordu. Bize mamul maddeler satmaya alyorlard, ara
mallar retemiyorduk. Bizde montaj sanayi geliiyordu. Bilim ve teknik gelitirilmiyordu, beyin g vard, lkemizde
yetien beyinler yabanc lkelere gtrlyordu. lkemiz gelimiyor halkmz geri kalyordu. Halkmz sefalet iindeydi.
Ve emperyalizm lkemizden bu tr eyleri alp gittii iin halkmzn gelimesi mmkn olmuyordu. Bu da benim
devrimcilie doru bir gelime vard bizde. Dolaysyla Trkiyede hkm sren sistemin kapitalist sistem olduu,
emperyalizme baml olduu bu sistemi ayakta tutan gcn devlet olduu; devletin de Trkiyede hakim olan burjuva
snflarnn devleti olduudur. nk her insann dncesi istisnasz bir snfn damgasn tar. Sistem bir snfa aittir.
Ve dier snflar da onun pei sra giderler. Genel anlamda byle bir ey durum budur. Bu anlamda byle bir ey durum
budur. Bu burjuva snflarna dman olmam, burjuvaziyi ve onun sistemini de ykmam gerekiyordu. Bu sistemi
ykabilmek iin sisteme dman olan hareketleri aradm, Trkiyede devrimci, komnist hareketlerdi bunlar. Krdistanda
da ulusal kurtulu hareketi idi. Trkiyedeki devrimci hareketler o zaman 1974 yllarnda paralanma eilimlerini temsil
ediyorlard, paralanma eilimlerini temsil ediyorlard; ama bu hareket toparlayclk vazifesi gryordu, yani devrimci
evrelerde toparlayc vazifesi gsteriyordu. 1972lerde ortaya kan ve bu gn PKK hareketi olarak ta bilinen bu hareket
bir rgt deil, ideolojik, siyasal bir akmd. Bu hareket toparlayclk vazifesi gryordu, toparlayclyd. Ve geleceinde
ey vard, yani zafer eyleri vard, hala da var, buna inanyorum. Bu hareketin gelecei parlak, iktidar olacak. Byle bir
durum vard. Bunun iin ben bu hareket katldm. Bu harekete de byle basit tartmalarla katlmadm. Yani bir genlik
rgt vard, evet Ankarada ADYD, Ankara Demokratik Yksek renim Kltr Dernei. Bu dernein ben de yesi
idim. Bu dernee gidip geliyordum. Abdullah calan (Arkada) orada tandm zaten. O dernek vastasyla tandm; ama
bu hareketin ideolojik olarak ekillenmesinde ben bulunmadm. Benden nce zaten bu hareket ekillenmiti. Ben bu
harekete deminki saydm nedenlerden dolay katldm. Devlete dmandm, devleti ykmak istiyorduk biz, burjuva
snflarnn devleti olduu iin ykmak istiyorduk. Onun iin bu hareketi aratrdm, baktm. Bu hareket ne diyor, ne
demiyor. Komnist mi, deil mi? Sosyalist mi? Basit milliyeti bir hareketse asla katlmazdm. Basit Krt milliyeti bir
hareketi ise katlmazdm. Milliyetilie karym nk ben. Milliyeti deilim, milliyeti dncenin hangi ulustan
olursa karsym nk ben, milliyeti deilim, milliyeti dncenin hangi ulustan olursa karsndaym. ster bunlardan
olsun, ister ne olursa olsun, Krtlerden olsun. Katlmazdm ben byle bir harekete. Katldm yllar da 1974 yllar
deil.1974 yllarnda byle bir hareketi tandm, byle bir hareketin eilimin temsilcilerini grdm, konutum tarttm;
Trkiyedeki devrimci harekete katldm istiyordum. Ama orada, toparlayclk olmad iin katlmadm bu hareketlere.
Ben 1976 yllarnda bu harekete kesin olarak katlmaya kara verdim. Ama katldm zaman bu hareket iddianamede iddia
edildii gibi bir rgt deildi. Bir ideolojik siyasal eilimdi, rgtlenmesi gerekiyordu.

Duruma Hakimi- Nasl tartma yapyordunuz....?

Kemal Pir Ark- Bu tartmalar burada iddia edildii gibi, Trkiyede Krtlerin smrld biiminde deil, zaten bu
biimde yanl, burada getii biimiyle anlaymza da, Marksizm'e de ters, Krdistanda bir toplum vard, biz
Marksizm'i toplumlara uygulamak istedik, benim dnceme gre byle, o arkadalarda yle idi, tarttm insanlar. Tm
toplumlar kurtaryorsa Marksizm, Krdistan toplumuna da uygulanabilir. Krt toplumuna deil, Krdistan toplumuna
uygulanabilir. Ki ayrca u da vard, dnya apnda ulusal kurtulu hareketleri ykseliyor; Vietnam devriminin zaferi var,
Kamboya, Laos devrimlerinin zaferi var, genlik anti-emperyalist mcadeleye ynelmi Trkiyede. Biz de o eyin
etkisindeyiz. Angola, Mozambik, Ginede mcadeleler var. Ulusal Kurtulu hareketlerinin zaferi var. Filistin devrimi var,
yakn etkileniyoruz ve bunlar bizi anti-emperyalist mcadelenin sorunlarn tartmaya itiyor. O zaman Orta Douda
halklar mozaik gibi kaynam; Krtler, Trkler, Araplar, Farslar ve yle ki, Orta Dou emperyalizmin, emperyalist
sistemin en byk yedek gc. Buradan, Orta Doudan emperyalizmi kovup, Avrupa'ya skp kalacak ve Avrupada onu
da yenmek mmkn. Petrol ile tm insan gc kaynaklaryla burada, stelik Orta Dounun siyasal haritas emperyalizm
tarafndan izilmi. Emperyalizmin, ibirliki burjuvalar, feodaller ve komprador burjuvalar tarafndan izilmi bir siyasal
harita. Byle bir siyasal haritay anti-emperyalist olarak mmkn deil ben kabul edemem. Ben halklarn z iradeleriyle
izilmi siyasal haritalardan yanaym. Ve zaten halklarn mcadeleleri de bu gn de gsterdii gibi, yani dnya apnda
grld gibi, kendi z iradeleriyle kuruluyorlar. Yani, izilmi siyasal haritalar deiiyor dnya apnda. Afrikada
deiiyor. Gneydou Asyada deiti. Asyada deiti, Latin Amerikada deiiyor. Afrikada deiiyor. Orta doudaki
emperyalizme kar mcadelenin genel sorunlarn tartrken, Krt toplumu da var. Ben niversiteye geldiim zaman
Krtlerin varlndan haberim bile yoktu. niversite yllarnda ben baktm Krte falan konuuyorlar. Evet biz Krdz
falan diyorlar baktm bunlar Trke deil, Krte konuuyorlar. Bense Trkiyenin sorunlarn zmekten yana mcadele
etmek istiyorum, o zaman Trkiyenin sorunlarn incelemem gerekir. Trkiyeyi bilmem tanmam gerekiyor. Trkiyede
hkm sren ekonomik yapy, siyasal yapy tanmam gerekiyor. O zaman ben de Krtleri ve Krdistan da tanmaya
altm. Baktm ki, bir toplum var. Byle bir topluma kapitalizm biraz girmi. Proleterleme var, snflama var, o zaman
ulustur byle bir toplum. Byledir dnya apnda; kapitalizm biraz girmise ve snflama varsa o toplumda farkl modern
snflar anlamnda burjuvalama varsa, modern snflar varsa, o toplum, byle bir toplum ulustur o zaman, tarihsel olarak
ta Krdistann teekl var. Krdistan tarihini, Krtlerin tarihini incelememiz gerekiyor, evet birazda Krtlerin tarihini
bulabildiimiz imkanlar lsnde inceledik, inceledim, incelemeye altm. Ve 1976 yllarnda ben bu harekete
katldm. Kesin olarak katlmaya kara verdim, nceden tanyordum, 1974 yllarndan beri tartyorum; ama 1976
yllarndan itibaren bu harekete katlmaya kesin kara verdim.

Duruma Hakimi- lk grevi nasl aldnz, ne gibi faaliyetlerde bulundunuz.

Kemal Pir Arkada- Bu iddianameyi yazanlar kendi mantk silsilelerini bile kurumamlar. Kendi mantk silsileleri iinde
bile eliki halindedir.

Duruma Hakimi- ddianameye cevap ver; fakat silsilesini, falan kartrma. Bu, elindeki iddianamedir. Biz seni nasl
dinliyoruz mahkeme heyeti olarak, sende baz eylere riayet etmek mecburiyetindesin. Silsilesine, ba falan kartrma.
Siz beenmediiniz taraflarn cevaplar izah edersiniz; ama silsile kuramam falan diye deil.

Kemal Pir Arkada- Ona cevap veriyorum zaten. Balangta kurucu durumunda olan bu sanklar ki benimde ismim
var, rgtte kurucu durumunda diyor...

Duruma Hakimi- Siz izah ediyorsunuz, dinliyoruz; ama kurulmamlar bilmem ne meselesine girme.

Kemal Pir Arkada- ddianame bu sanklar, kendi fikirlerine henz tekilatlanmam rgtn fikirleri dorultusunda
diyor. Yani tekilatlanmam bir ey varsa rgtte yok zaten. Yani 1974 yllarnda rgt yok, rgt kurulmam. Zaten
bunun program, tz, bir de i almas, organizesi de gsterilemez yani. Bir de Apo ve Apoculuk sorunu var. Bu
hareketin eyi olduum iin onu da anlatacam: Apo ve UKO. Bu hareket ne Apocu terimini, ne de UKO (Ulusal
Kurtulu Ordusu) ne de iddia edildii gibi bildirilerin altna Ulusal Kurtulu Ordusu imzas atlm. Ben hi grmedin.
Bildirileri okuyordum, geliyordu, yazlan, bu bildirileri ben de bazen okuyordum. Ama Ulusal Kurtulu Ordusu eyinde
bir bildiri grmedim. Byle bir rgtte yok. Bu daha ok, bu hareketi karalamak iin uydurulmutur. nk geliti bu
hareket, hem de geliiyordu. Bir yere birisi gidiyordu, biraz propaganda yapyordu, bir bakyorduk btn genlik bizden
yana olmu, tm kyl bizden yana olmu, tm kylk bizden yana olmu. O zaman bu hareketi sevmeyenler, hareketi
karalamak, amur atmak iin byle bir isim uydurdular. Apoculukta zaten bizi tek kiiye bal gstermek gibi bir eydi.
Halbuki biz bir insana falan bal deiliz. Abdullah yoksa bu hareket yoktur diye bir ey yoktur. Abdullahn kendisi de
bu hareketin bir insandr. Durum budur. Byle bir ey de yok. Ayrca, bu iddianamede yle bir genel grnm var ki,
sanki biz halk zorla bu harekete sokmuuz. Gnll idiler. Marksizm'de de yle bir ey yok zaten, devrimciliimizde
bunu gerektirir bizim. Biz kimseyi zorlamadk. Burada bazlar tank diye kartlp diyor ki; bana silah ekti falan ve
yahut u oldu, bu oldu. Hayr, byle bir ey yok. Biz ne kimseden ne zorla para istedik, ne zorla unu yap dedik, ne de
zorla sen bu hareketten olacaksn dedik. Zorla bir insan bizimle beraber altrmak mmkn deil; ama biz ikna ettik,
ikna etmeye altk. 3 saatte ikna ediyorsak 3 saatte, 300 saatte ikna edilmesi gerekiyorsa bir insann yz saat uratk.
Yani, insanlara urayorduk. nsanlarn bizimle beraber hareket etmesi iin urayorduk. nsanlarn bizimle beraber
hareket etmesi iin urayorduk, benim de uratm bir alan.

Duruma Hakimi- Krdistan nereyi kastediyorsunuz?

Kemal Pir Arkada- Bunu da izah edeceim. imdi bir ulusun snrlarnn olumas, dil alanlar ile mmkn. Dilin
yaylma alanyla mmkn. Normali budur dnya yznde. Bilimsel olarak ta byledir. Avrupada ulusal devletler
oluurken yaylm olduu dil alanlar zerinde olumutur. Ama yle ki dnya apnda bugn durum emperyalizm var
olduu iin eitsizlik var, ulusal devletlerin snrlar da eitsiz. Yani siyasal snrlar eitsiz bir ekilde izilmi. Ama doal
anlamda bir lkenin snrlar yaylan dil alanlaryla llr. Dilin yaylm olduu alan o ulusun da snrlarn, lkenin
snrlarn tekil eder. Ama siyasal snr farkl olabilir. Eer smrgeci bir devletse devlet, siyasal snr ok, daha byk
olabilir. Bir devlet bir ulus gszse bir baka ulusun burjuvazisi, hakim snflar tarafndan eziliyorsa, o ey yapabilir.
Kald ki Trkler de Krtleri ezmiyor, yani Krdistana egemen olan g Trk burjuvazisidir. Trk halk deil Trk
halknn ve Trk emeki snfnn hi bir kar yoktur, Krdistandan. Smrge statsnde tutulmasnda hi bir karmz
yok, biz yoksullarn hi bir kar yoktur. Hatta zararmz var, nk Krdistan insannn emei ve yeralt servetleri
Trkiyeye geldii zaman bizim snf dmanlarmz ok gleniyor, ok glendikleri iin hatta buradan gtrlen
insanlar bizim fabrikalarda alyoruz biz iiler, bunlar yedek ii ordusunu oluturuyor, daha ucuza alyorlar, bizi
patronlar iten atyor, Trkiyede. Bizim hi karmz yok zararmz var. Durum budur. Onun iin de ulusal kurtulu,
Krdistan Ulusal Kurtulu Hareketleri ile Trkiye devrimci hareketi arasndaki ba var. Ben bu baa da inandm iin bu
iki halkn kardeliine de inandm iin ama hakim snflarsz, ikisinin de hakim snf yok edilecek, ondan sonra bu iki
halkn birlemesi de mmkn zgrlk artlarnda, hatta ben Ortadou da daha byk devletlerden yanaym. Ama eit ve
zgr temellerde daha byk devletlerden yanaym. Burjuva snflarsz, hakim snflarsz feodal, kompradorlarsz byk
devletler.

Duruma Hakimi- Ben size bir soru sordum Krdistanla nereyi kastediyorsunuz dedim, siz de dille dediniz, bu dil
nerelerde konuuluyor.

Kemal Pir Arkada- Krt dilinin yaylma alan Krdistann kesin snrdr.

Duruma Hakimi- Neresi buras?

Kemal Pir Arkada- Buras Antepi iine alr, Mara iine alr, Sivasn bir ksmn oradan Erzurum, Karsn bir ksm
ile Trkiye blm ile ilgili eyi byledir. Bu dilin yaylma alan burasdr. Doal olarak.

Duruma Hakimi- Siz dilci olarak buralar gezdiniz, dil alannda inceleme yaptnz, dilin yaps hakknda?

Kemal Pir Arkada- imdi yle bir durum var ki bir dil resmi bir dil varsa olmazsa gelimesi mmkn deil. Dilin
gelimesi mmkn deil resmi alfabesiz.

Duruma Hakimi- Dili hususunda inceleme yaptnz m siz?

Kemal Pir Arkada- ok az bir inceleme yaptnza gre, bu dil hususunda, dilin yaylma alan ile lkenin yaylma alan
hakknda nasl bant kurabiliyorsunuz?
Kemal Pir Arkada- imdi bu bilimsel olarak byledir. Bir dilin...

Duruma Hakimi- Hayr, bilimsel olarak aratrma yaptm diyorsunuz, ondan sonra dile gre lke snr iziyorsunuz.

Kemal Pir Arkada- Bu dili aratrma yapmama gerek yok. Dilin gramer yapsn, sentaks, usunu, busunu incelememize
gerek yok. Sadece ve sadece lkeler dilin yaylma alanna gre tespit edilir. Budur benim bilimsel olarak kastettiim.
Ulusal devletler Avrupada oluurken, Fransz ulusu Fransz dilinin yayld alanlar zerinde oluturulmutur.

Kemal Pir Arkada- Bu dili aratrma yapmana gerek yok. Dilin gramer yapsn, sentaks, sadece ve sadece lkeler dilin
yaylma alanna gre tespit edilir. Budur benim bilimsel olarak kastettiim. Ulusal devletler Avrupada oluurken, Fransz
ulusu Fransz dilinin yayld alanlar zerinde oluturulmutur.

Bir eyi Almanlarla Aulses-Lorendir. Yani Aulses-Loren zerinde bir anlamazlklar vardr. talya dilinin yayld
alanlar zerinde talyan ulusu teekkl etmitir. Norve, sve, Hollanda Flaman dilinin....

Duruma Hakimi- svirede ka dil konuulur?

Kemal Pir Arkada- 3 dil. O, demokrasinin hkm srd Avrupada mmkn. svire gibi ama bugn deil. Demokrasi
Avrupada hkm srerken. Avrupada bugn demokrasi srmyor; Oligariler egemen Avrupada. Siyasi gericilik var.
Dolaysyla bugn mmkn deil o. Sosyalizm artlar altnda mmkn yalnz. Kapitalizm artlar altnda o tr rneklerin
ortaya kmas mmkn deil.

Duruma Hakimi- Evet, gelelim 1978 ve sonraki dneme.

Kemal Pir Arkada- Evet imdi bundan sonra genel olarak kendimle ilgili eyleri ey anlatacam.

Duruma Hakimi- Hayr, 1979 da Urfa cezaevinden firar ettiniz.

Kemal Pir Arkada- Yeni bir davam daha var. Bir baka davam daha var. 29 Mays yeniden inceleme tarihidir. Bu
skynetim savcndadr. 1979da bu yakalanmam arasndaki dnemi o mahkemede izah etmek istiyorum.

Duruma Hakimi- 1979 ile bu yakalanma arasndaki... Neden burada izah etmek istemiyorsunuz?

Kemal Pir Arkada- imdi oradan bana iddianame gelecek. O ayr bir dava konusu olduu iin, eer bununla birletirilse
burada da iddia edeceim, yani burada da syleyeceim. Onu kacam mahkemede belirteceim.

Duruma Hakimi- imdi, muhtemelen alacak dava bu davayla birletirilir muhtemelen. Ksaca bize izah edin; 79dan
yakalanma tarihine kadar.

Kemal Pir Arkada- Ama eyi bitirmedim, yani u iddianamedekileri bitirmedim; ama ksaca syleyeyim yurt dnda
idim.

Duruma Hakimi- Nerede idiniz?

Kemal Pir Arkada- Suriyede de idim.

Duruma Hakimi- Suriyenin hangi ehrinde idiniz?

Kemal Pir Arkada- Halep, am..

Duruma Hakimi- Kimlerle irtibat halinde idiniz?

Kemal Pir Arkada- Hayr.

Duruma Hakimi- E, Suriye/Halep, amda ne yaptnz ya?

Kemal Pir Arkada- Sahte kimlikle dolatm. Kendimi sakladm.

Duruma Hakimi- Neden gitme ihtiyacn, Suriyeye geme ihtiyacn hissettiniz?

Kemal Pir Arkada- Benim o eyde anlatmam daha iyi olacak.

Duruma Hakimi- Ksaca istiyoruz.

Kemal Pir Arkada- Gerek yok. Yani o konuda iddia gelmedii iin burada yeri yok. Buradakileri bitirsem daha iyi
olacak.

Duruma Hakimi- Burada neye cevap vereceksiniz.

Kemal Pir Arkada- Burada cinayetler var zerimde bir, bir de rgtn blge komitelerinde yer aldm iddialar var.
Yani PKKnin blge komitelerinde yer aldm iddialar var. Urfa ble komitesinde yer aldm, Diyarbakr blge
komitesinde yer aldm iddialar var. Ben onlara cevap vereceim yani ksaca. Bir de parti merkez komitesi yesi
olduum iddias var, ona cevap vereceim.

Duruma Hakimi- Ksaca cevap verin. Genel olarak anlattnz, onun iin ksaca cevap verin diyorum.

Kemal Pir Arkada- imdi, bu iddianamede bir blm var, diyor ki 5 Nisan 1979 tarihinde blge komitelerinin
oluturulmas karar altna alnd... ahifesini iyi hatrlamyorum, 60 olabilir. Ben ayn dnemde cezaevindeydim ve
benim Diyarbakr blge komitesinde faaliyet yrttm yazlm.

Duruma Hakimi- Kemal bir dakika 8.11.1978 tarihinde Pazarckta yakalandnz. Ayn gnm tutuklandnz?

Kemal Pir Arkada- Hayr, 17sinde Urfada tutuklandm. Pazarckta yakalandm. Urfada tutuklandm.

Duruma Hakimi- Davanz hangi mahkemede grld?

Kemal Pir Arkada- Davam Adana skynetim komutanlna gitti, ondan sonra buraya gelmi, imdi burada, yani
geldim burada karlatm ite.

Duruma Hakimi- Siz Urfa cezaevinde kaldnz.

Kemal Pir Arkada- Adana skynetim cezaevinde kaldm. Hazirann 15ine kadar Adana skynetim cezaevinde yattm.

Duruma Hakimi- imdi, 17.11.1978 tarihinde hangi tarihe kadar Adana cezaevinde yattnz?

Kemal Pir Arkada- 16 Ocaka kadar Urfada yattm, 1979-16 Ocana kadar ondan Temmuzun 15ine kadar Adana
cezaevinde yattm, 15inden firar ettiim tarihe kadar da Urfada yattm. Dolaysyla benim ey olmadm ak, yani bu
eyde yer almadm ak Yani kabul edemem tarihsel olarak kabul etmem mmkn deil. Ayn ekilde Urfa blge
komitesinde yer aldm gsteriliyor. Yine ayn dnemde tutukluydum. Yani blge komitelerinin oluturulmas PKK
kurulduu dnemlerde olabilir. Bir rgt varsa, kendine uygun komitelemeler yapar. Kald ki ben PKKnin rgtlerinden
herhangi birinde grev almay istiyorum, isterdim, ama eitli nedenlerle ben grev alamadm. Alrdm da ama alamadm.
Byle bir ey istemek baka, yapmak baka. Biz bulunamadk. Bylece benim ne Urfa ne de Diyarbakr blge
komitesinde yer almam mmkn deil. Tarihsel adan bunu belirtmeyi gerekli buluyorum. nk kendi eyim var.
Bizim ismimiz, kiiliimiz kamuoyunda urada burada yledir, byledir. Filan diye geiyor ama tarihe gerek olarak
gesin her ey. Bu adan sylyorum. Yoksa ben bir komitede grev almm bunu cezasndan deil. Kald ki ben, bana
verilecek cezann da benim iin pek nemli olmad kanaatindeyim. Verilecek cezann siyasi olduunu bildiim iin,
benim iin eref olacaktr. Ayn zamanda, bir de imdi bu eyleri ben ksac bu cinayetlerle ilgi eyi geireyim. Daha
nceden baz eyleri biliyorum.

Duruma Hakimi- Ben size syleyeyim: 4.8.1978 gn sa Abacnn ldrlmesi olay.

Kemal Pir Arkada- imdi, bu adamn, benim bununla o tutuklanmamada karlatm. Yani byle bir eyle sorgulamamda
karlatm byle bir eyle Urfada. Bir adam getirdiler. Bu adam yanlmyorsam ya daysdr ya amcas idi bu vurulan
adamn. Adama beni tehis ettirdiler. Tehiste adam tanmyorum dedi. Yani bu deil dedi, tanmyorum dedi. Ondan
sonra bunu zabta bile geirilmemiti. Ben bundan tutuklandm bilmiyordum. Tutuklamamtm nk. Buna ait bir
tutuklama kd gelmemiti bana. Bilmiyorum, dolaysyla alakam yok. Yani bu olayla alakam yok benim. Ayrca
vurann tek kii olduunu sylyordu o adam, amcas veya days. Bize hem savclkta tehi eyine geldi, hem de polis
sorgusuna geldi. Bu adam tek kii vurdu diyordu. ki kiiydik biz, ikimizi de gsteriyordu polisler, insanlarn ierisine
koyup. Deil diyordu yani adam. Ben de deilim zaten. Bu olayla alakam yok benim.

Duruma Hakimi- Grevli polis memurlarna silahla mukavemet ettiiniz, polis otosunu taradnz, polisleri ldrmeye
tam teebbste bulunduunuz iddias var.

Kemal Pir Arkada- Byle bir iddia aslsz. Yani benim hakkmda, byle bir eyle de alakam yok. nk o eyin banda,
bu iddianamede yle bir ey var: Sanklardan, Kemal Pir, .... ....... ........ ......... ......,n 78 yl ierisinde Hilvan
blgesinde rgtn hcre almasn yrttkleri... imdi bir rgt yoktu zaten, Hcre almas yrtmemiz de
mmkn deildi. Kastedilen rgt PKK ise, PKK kurulmam o zaman. Kastedilen rgt ete ise, ete ile alakamz yok.
etenin de hcre almas olmaz. ete etedir. kii, be kii bir araya gelir, bir ete oluturur. Kendi bamsz bir
eydir bu. Dolaysyla bizim hareketimizin etecilikle alakas yok. Yani benim ideolojik, politik hedeflere ve ideolojimiz
asndan byle bir eyle alakamz olamaz. Yani eteyle alakas olamaz.

Duruma Hakimi- Cezaevinde seminer yapyor muydunuz?

Kemal Pir Arkada- Yapyordum

Duruma Hakimi- Siz mi yapyordunuz?

Kemal Pir Arkada- Evet, genellikle ben epeyce konuuyordum.

Duruma Hakimi- PKK rgtnn, politik, ideolojik ve siyasi mcadele yntemi nedir?

Kemal Pir Arkada- Biz ideolojik olarak ( ayn zamanda PKKnin hedefleri oluyor bu) Krdistanda gericiliin,
yoksulluun, sefaletin temel nedeninin smrgeci ekonomik yap olduunu, smrgeciliin oluturulduu; bu eyde her
trl yozluu, lmpenlemeyi, gerilii temsil ettii, kltrszl, kiiliksizlii gelitirdii; tm bunlar bunlar ortadan
kaldrmak iin smrgeci ekonomik yapnn ve smrgeci sistemin ortadan kaldrlmas gerektiini savunuyoruz.
Smrgecilii temsil edenleri de syleyelim: Trkiyedeki burjuva hakim snflar. Yani Trk halk deil, Trkler deil
hakim snflar Krdistanda smrgecilii uyguluyorlar.

Ama bunlar bu smrgecilii uygularken Krdistanda kendilerine ibirliki buldular. Kendilerine ibirliki bulmadan bu
ii yrtemezlerdi. Krdistandaki hakim snflar da bunlarla ibirlii yapt. Tm feodallerin milletvekili olmas bunu
aka gsterir. Tm toprak aalar milletvekili. Duyduu kadaryla Kepolu Diyarbakrl, ite Mehmet Celal Bucak
Urfada milletvekili. Her zaman seilebilir. Smrgecilerin bunlarla ibirlii yapt, bu devrimin dtaki hedefi
smrgecilikse, iteki hedefinin de feodal, komprador siyasi dzen olduu, bu siyasal dzeni ykmadan toplumu
ilerletmenin mmkn olmad grndeyim zaten. Bunu ykabilmek iin, hemen ayaklanmaya bavurmak gerektiini,
ite bir ilk nce Krt olsun, Trk olsun, kimi bulursa vuracaklar, devletin onlar zerine basksn ekecek ve
bilinlendirilmi halk isyan edip devleti ykacak, gibi bir dnceyi kabul etmiyoruz. Hayr, byle bir dncemiz yok
bizim. Biz halk zerinde devlet terrnn esmesinden yana deiliz. Yani basksz dnem ne kadarsa ona uygun
davranrz. Basksz bir dnemi baskl bir dneme daima yeleriz. Dnce sisteminde de bugn byledir. Bence baskl
bir dnemi de faistler istiyor. Ben ayn eyi istemem. Yani, devlet gelsin, slerine baskda bulunsun, halk da buna kar
ayaklansn..... byle bir dnce sistemiz yok. Marksizm'de de byle bir ey yok zaten. Krdistandaki Devrim Ulusal
Kurtulu Devrimi olduu iin smrgeci siyasal ve ekonomik yapy hedefledii iin, biz uzun sreli bir halk savan
hedef almz.

Duruma Hakimi- Nasl olacak bu halk sava?

Kemal Pir Arkada- Anlatacam.... Uzun sreli halk sava; genel ideolojimizin stratejik hedefi bu. Bunun PKKnin de
hedefi olmas gerekir. nk bu ideolojik ve politik yapnn rgtlendirilmesidir PKK. Vcut bulmu bu ideolojik yap ve
siyasal yap PKKde. Bu hedef ama, bunu rgtlemek baka. PKKnin askeri kanad vard. Burada bazen kyor askeri
kanat diye. Zaten iddianamede de iddia ediliyor. Bunlar PKKnin stratejik hedefine uygun rgtlenmeler deil. nk
benim ideolojik yapmda da bu yok. Ona uygun rgtlenmeler deil. Onlar daha ok, bir hareketin ve halkn... kendisini
koruma hareketleridir. Yani Krdistanda feodaller var. Halkla feodaller arasndaki elikiyi biz yaratmadk. Biz
kkrtmyoruz da. Bizden nce vard. Halkla feodaller arasndaki atmalar var. Bunlar halkn kendini koruma
hareketleridir. PKK de halka destek oluyor feodallere kar, snf hareketedir de... Halka destek oluyor ve hem halk, hem
de kendisini koruma hareketleri olabilir olsa olsa. Bunlarn oluturulma dneminde ben olmadm iin, (var ama byle
eyler) hangi hedefler, ne iin rgtlenmiler ben bilmiyorum. rgtlemiler. rgtlemiler; onu da bilmiyorum ayrca.
Ama benim dediim stratejik hedefler dorultusunda rgtleme yani uzun dnem halk sava dorultusunda
rgtlenmekse daha farkl eydir. Bu, bamsz bir orduyu hedefler. Bamsz bir silahl gc. Profesyonel bir ordu,
profesyonel, silahl bir rgtlenmeyi hedefler bu. Bu, Parti nderliinde olacak. Daha farkl bir rgt yapsn
gerektiriyor. PKK bunu yapmad yani. Hi bir zaman PKK byle bir rgtlenmeyi yapamam. Eer byle bir
rgtlenmeyi yapsayd, burada bulunan insan says biraz daha az olurdu ve ok daha gr sesler iitmemiz mmknd.
Byledir yani. Bunu yapmam PKK. Ya uygun artlar bulup yapamamlar, ya imkanlar yokmu yapamamlar; ama
byle bir rgtlemeyi yapmamlar. Yaplmam. Neden yaplmam?

Ama amalar bunu yapmaktr. Yapabilirler bundan sonra. On sene sonra, yirmi sene sonra. Yani ey nemli deil. Bu
zafere ulat demektir. brahim, Ahmetin, Hasann, Mehmetin, Hseyinin de bu ideolojinin zaferiyle bulunmas nemli
deil. Ahmet olmaz da Mehmet olur. Bu uzun sreli halk savan amalyor. Bir de aslnda burada iddia edildii gibi ey
var. PKK, tahmin ettiim kadaryla bir de silahl bir izgiyi tartmam; askeri izgi zerinde alma yapmam. Eer
yapsayd, bu askeri izgisi oluturmu olsayd deminki rgtlemeyi yapard. Demek ki bu zaman alacak. Zaman alacak
bir i olduu iin be sene sonra, iki sene sonraya, on sene sonraya da ertelenebilir. Yani erteleme deil de artlar o zaman
oluur o zaman yaparlar.

Duruma Hakimi-Halk ordusu nasl tekil edilecek; bu mcadele ekli nasl olacak? Ksaca cevap ver.

Kemal Pir Arkada- Dedim ya, profesyonel bir gerilla hareketi gerekiyor. Bu da gnl rzasyla emperyalizme,
smrgecilie kar silahla dvmeyi kendine hedef edinmi; Ama tm ailesiyle ve dzenle balarn kesmi insanlardan
mteekkil, profesyonel askerlerden oluan bir ey bu tip insanlardan oluturulacak ve rgtlendirilecek gerilla birlikleri
vastasyla eitli aamalardan geen bir eyle bu ordu oluturulacak. Ordu oluturma dnemi yirmi seneyi de alabilir.
Yani uzun sreli bir halk sava. Bunun dnyada rnekleri var. Onlarn izlemi olduklar yntemin, ama buraya zg
artlar da dikkate alarak gerekleir.

Duruma Hakimi- Kafanda tahayyl ettiin devlet dnyada var m, btn eitliklerin olduu bir devlet var m?

Kemal Pir Arkada- Var tabii... Bugn mmkn deil. Komnizm dnya apnda gereklememi hibir yerde.
Komnizm yok. Bugn komnizmin ilk aamas var; sosyalizm...

Duruma Hakimi- imdi komnist Rusyada cezaevleri, mahkemeler var m, yok mu?

Kemal Pir Arkada- Var

Duruma Hakimi- Neden kuruyorlar?

Kemal Pir Arkada- Snf farkllklar ortadan kalmam Sovyetler Birliinde. Sovyetler Birliinde de bugn snflar ve
snf mcadelesi var. Vietnamda da snf farkllklar ortadan kalkmam. Orada proleterya diktatrlkleri var. Sovyetler
Birlii, Vietnam ve Angolada hkm sren devlet sistemi proletarya diktatrlktr. Fark, Amerikada bir avu burjuva
snfn diktatrl, oralarda ise halkn ounluunun diktatrldr. Fakat bu, benim dnce sistemimde kurulacak
siyasal iktidarda, Trkiyede olsun Krdistanda olsun veya bir Arap lkesinde olsun; demokrasiyi kuracaz ama
demokrasinin bir snf karakteri vardr. Hangi demokrasi? Proleterya demokrasisini kurarsan bunun ad proletarya
diktatrldr.

Duruma Hakimi- Sana ait, klasr 12deki dosya 6da bulunan hazrlk ifadeleri okundu. Daha nce bu olaylar
sebebiyle savclk ve sorgu hakimliince ifadeleriniz alnm. zet olarak ksaca okuyorum. Hibir ldrme olayyla
ilgim yok. 15.8.1978 tarihinde cezaevi firarisi olduum iin, Ankarada saklanyordum. Mehmek Akyzn
ldrlmesiyle ilgim yok. Arkadam bask nedeniyle benim adm vermi. Olayla ilgim yok demisiniz. Ayrca sorgu
hakimliinde alnan ifadenizde olay tarihinde Ankarada idim. Polis ldrlmesine karmadm diyorsunuz.

Kemal Pir Arkada- Evet, ben o dnemlerde Ankarada idim.

Duruma Hakimi- Krdistan tarihini incelediniz mi?

Kemal Pir Arkada- Biraz, imkanlarm lnsnde.

Duruma Hakimi- ncelediiniz kadaryla nereden gelmi?

Kemal Pir Arkada- imdi, Ortadou halklarn mozay, Elamlar, Asurlular, Smerler, Akadlar; btn bunlar
Mezopotamyada yayor. Mezopotamya ayn zamanda uygarln da kayna uygarln merkezi. Dicle ve Frat
nehirlerinin bulunduu yer ilk snflamamn olduu, bilim, sanat ve bilim rnlerinin ortaya kt alan
Mezopotamya'dr. Krtler ise burada yayor; yani bu konuda bilimsel bir sr iddialar var. Bazlar yerli toplumdur der.

Duruma Hakimi- Kim diyor bunu hangi eserler diyor?

Kemal Pir Arkada- Hatrlamyorum bugn kitaplarn isimlerini ama dnya apnda farkl grler var bu konuda, yani
net olarak bilimsel olarak ortaya km deil ve bugn bunun bilimselini bulmak bana ait olan birey deil. Yani ben
tarihi deilim.

Duruma Hakimi- ..

Benim edindiim bilgi ve doru olarak grdm gr, Krtlerin kuzey Avrupadan M.. 2 bin yllarnda g edip
gelen, Dinyaper, Dinyester nehirleri arasndan geip Kafkaslardan buraya indikleri noktasndadr. Onun dayandrdm
temelde Krtlerin Aryen soyundan olmas, dilinin Hint-Avrupa dil grubundan olmasdr ve Krtlerden sonra buraya baka
bir toplumun gelmemesinden dolaydr. Bu neden bu grm dorular diyorum ben, ama bunun bilimselini, tam
gereini, tarihilerin iidir, bense devrimciyim, devrim teorisiyle urayorum, tarih bilgisiyle deil. Bu tarihilerin
iidir.

Duruma Hakimi- Baka grler bu hususta?

Kemal Pir Arkada- Yeri buras olduunu, hibir yerden gelmedii noktasnda bir ey var.

Duruma Hakimi- Baka?

Kemal Pir Arkada- Hatrlamayacam yani, bu konuda fazla eye gerek yok, yani bilimsel gereklerini aramamza neden
yoktur.

Duruma Hakimi- Sizin kanaatinize gre kuzey-Avrupadan geldii ynmde mi kanaatiniz hakim?

Kemal Pir Arkada- Evet, Bunun fazla bir eyini aramamza, derinlemesine incelememize gerek yok. Neden gerek yok.
Neden gerek yoktur? nk toplum bugn vardr. Bugn var olan yapsn incelemekle kar karyaym ben devrimci
olarak. Bunu ekonomik, politik gereini aramak zorundaym ve bunu aradm. Yani gemii fazla nemli deil.
Gemiinde belki yzlerce toplumla kaynat, yzlerce toplumdan kltrel olarak bir eyler verdi, bir eyler ald. Eski,
geldii gibi deildir, evet, biz de orta Asyadan geldik, ama Anadoluda ok farkl bir zellik kazandk. Bu da bir gerek.

Duruma Hakimi- Sank ifadesine kar askeri savcnn bir diyecei var m?... Yok.

Yerinize gein.

GERE GRLD.

Durumann uzamas sebebiyle durumaya 20 dakika ara verilmesine oy birliiyle karar verilip akland.
26.5.1981

MAHKEME TUTANAKLARINDAN

PKK DAVASI

(Mazlum Doan Arkadan Savunmas)

Krdistan Bamszlk ve zgrlk mcadelesi mahkeme tutanaklarndan tarihe mal edilmitir.

Duruma hakimi tarafndan sank Mazlum Doan arld.

SANIK MAZLUM DOAN SORGUSUNDA:

DURUMA HAKM- PKK rgtnn mensubu olduun, rgtn kurulmas, sevk ve idaresinde grev aldn, rgtn
basn-yayn ilerini yrttn, rgt mensubu Ali Dursun'un Diyarbakr Numune Hastanesinden Austos 1978 tarihinde
karlmas olayna tirak ettiin, brahim enel adna sahte hviyet kullandn iddia ediliyor.

MAZLUM DOAN ARKADA- Bir iddianame isteyeyim. Derli toplu anlatabilmem iin bana bir iddianame
verirseniz, ona gre konusam daha iyi olacak.

DURUMA HAKM- Tabi. (Sana iddianame verildi.)

MAZLUM DOAN ARKADA - Ben ifademi iki blmde vermek istiyorum. Birincisi, gerekten de ddia edildii gibi
parti yesiyim. Bu nedenle partiye ynelik sulamalar ayn zamanda partinin dier yeleri ...

DURUMA HAKM- imdi bak. lk defa parti mensubu olduunu, ne zaman partiye girdiini, neden girdiini izah
ettikten sonra sulamalara, yani ne diyeceksen syle ilk defa yerini bilelim. Ona gre cevap ver.

MAZLUM DOAN ARKADA - Benim ifademin, kiisel ifademin iyi anlalabilmesi iin ncelikle partinin kuruluu,
amalar vesaire hakknda baz bilgiler vermem gerekecek. Bu bilgiler dorultusunda benim ifadem gerek yerine
oturtulabilir.

imdi iddianamedeki baz eyler zerinde pek durmayacam. Daha nce eer ifade vermi olsaydm, Diyarbakr grubu
ile beraber, zerinde durma gereini hissedebilirdim. Ancak, benden nce ifade veren baz arkadalar bu noktalarda
konutuklar iin yeniden konumaya gerek grmyorum.

DURUMA HAKM- Ksaca dein. ok ksaca. Bir ka cmle ile.

MAZLUM DOAN ARKADA - Evet. o noktalara katldm ifade edeceim veya ...

DURUMA HAKM- Hangi noktalara katlyorsun, hangilerine katlmyorsun? ok ksa dein.

MAZLUM DOAN ARKADA - Evet. imdi, genel olarak hareket Trkiye kamuoyunda, resmi basn tarafndan, yayn
organlar tarafndan Apocular diye tantlmaktadr. Halk arasnda, bizim dmzdaki eitli Trkiye'deki sol gruplar ve
Krdistan'daki burjuva milliyeti hareketler tarafndan byle adlandrlmaktadr. Oysa bir siyasal organizasyonun bir
kiinin adyla lanse edilmesi doru bir ey deildir. Aslnda gerekte de byle deil. Ad zerinde bir partidir ve adi da
Partiya Karkeren Krdistan'dr. Daha ok Apocular diye lanse edilmesi Krt burjuva milliyetileri tarafndan yaplmtr.
Bu, kastn yan sra bir de Krdistan halknn kyl anlayndan kaynaklanyor. Halk, rnein CHP'yi Ecevit'le
zdeletirir, AP'yi Demirel'le zdeletirir vs. gibi. Bizde de byle olmutur. Hareketin nderlerinden, yol
gstericilerinden Abdullah arkadan ad dolaysyla burjuva milliyetilerinin ve devletin resmi yayn organ da dahil,
eitli yayn organlarnn da tevikiyle veya katksyla hareket, halk arasnda Apocular olarak yaygnlatrlm ve
tantlmtr. Gerekte Apocular deil, ad zerinde, bir siyasal partidir.

UKOculuk yaftas da byledir. Bu da Trkiyedeki sol hareketler, hareket ortaya kt zaman, kendilerince milliyeti
bir hareket olarak grmler, deerlendirmiler, bu nedenle ulusalc yani milliyeti terimini kullanmlardr ve daha sonra
bu halk arasnda giderek UKO'culuk biiminde yaygnlatrld ve zellikle lkenin Kuzey kesiminde byle bir isimle
hareket tantlmaya alld. Aslnda UKO'culukla hareketin bir likisi yoktur. Devletin resmi yayn organlarnda, -ben
daha darda iken, yakalanmadan- Elaz'daki tutuklamalar nedeniyle UKO'cular terimi kullanlmt. Aslnda ben bunu
yle yorumluyorum; hareket bir parti deil de, bir siyasal organizasyon veya siyasal hareket deil de, bir ete ya da ordu
gibi lanse edilmek isteniyor. Bu nedenle bu isim kullanlyor. Bir yaktrma, bir sulamadr. Gerekte byle bir ey
yoktur. Bu konuya arkadalar deinmilerdir. Ben ikinci defa tekrar ettim. Aslnda pek gerei yoktu. Yalnz, rgtn
kurulmas sorununa deinmem gerekecek. Hem benim ifademin daha net ve ak olarak anlalabilmesi iin gereklidir,
hem de dier baz tutuklularn ifadeleri iin gereklidir. unu kesinlikle syleyeyim, ben hukuku bir st yap kurumu
olarak, egemen snflarn kanun biimindeki meyyidelerinin ortaya konuluu olarak anlyorum. Bir yaptrm gc varsa,
ancak o an iin geerli olabilir. Hukuki baz kanunlar veya kurallar o an iin geerli olabilir. Yani yaptrm gc olduu
iin geerli olabilir. Bunun tarihsel geerlilii ancak retim glerinin gelimesine engel deilse sz konusudur. Fakat bu
kurallar retim glerinin gelimesine ket vuruyorsa, engelliyorsa tarihsel bir geerlilii yoktur. Ben de gerek benim,
gerekse bu parti davasyla yarglanan dier kiiler hakknda verilen kararlarn u anki geerliini deil, tarihsel
geerliliini dikkate alarak, yani ben tarih karsnda kendimi sorumlu hissederek ifade vereceim.

ddianamede, Ankara Demokratik Yksek renim Derneinin iinde yer alan Abdullah calan ve dier kiilerin dernek
ierisinde tartmalara giritikleri, Trkiye Cumhuriyeti Devleti tarafndan Krtlerin smrldn iddia ettikleri.
Savcnn belirlemesinde Dou ve Gneydou Anadolu blgesi diyor. Biz ise Orta-Kuzey-Bat Krdistan tabirini
kullanyoruz -Trk smrge ve igalinin devam ettii sylenmi. Daha sonra da Krt rknn, ite Krtlerin olduu, ulus
niteliini kazanm bulunduu, Trkiye bakmndan bir smr dzeninin kurulduu ve Trk askerlerinin blgede istilac
olduu filan iddia ediyor. Doru baz eyler, ama bir ksm doru deil. Evet, Trk ordusunun Krdistan zerinde
galinin olduu, Krdistan'n smrge olduu, Krdistan'n yeralt ve yerst servetlerinin talan edildii, toplumsal
yapsnn datlmak istendii, dil ve kltrnn bask altnda olduu, gelime ans tanmad retici glerin
engellendii vs. biimde tartmalar yaplm, younlatrlm. Ama rk-mrk meselesi Marksizmle pek badamaz. Bu
nedenle Krtlerin rk sorunu gibi eylerin gndeme getirildiini pek sanmyorum ve byle bir ey yapldna da
inanmyorum. Doru deildir. Ayrca yle bir ey var; ben bir parti yesi olarak, yalnz ben deil bakalar da elbette
Partinin Programndan, Partinin Tznden haberdardr. Yani ben bir partinin tzn, programn okumadan bu
partinin yesi olacak kadar geri kafal deilim, hi kimse de deil. Burada bir parti tz var, gerekte benim
okuduum Parti Tz ile bunun arasnda ok fark var. Parti hakknda belirlemeler falan srdrlrken de zellikle
bizim hakkmzda ceza istendii ksmnda baz eyler syleniyor. Partinin amacndan bahsi edilirken; "bu hareketin veya
bu partinin amac Krt halknn Trk, Arap, Fars smrgecileri tarafndan toplumsal yaps datlm ve gal edilmi
olduu fikrinden hareket ederek. Trkiye'de Trk askerlerinin ve smrgecilerin igali altnda olduu kabul edilen
blgede, parti sistemine dayal devrim mcadelesiyle bamsz, birleik bir Krdistan Devletinin kurulmas amac
yatmaktadr. Parti Programnda belirtildii ekilde Trkiye Cumhuriyeti Devletinin hakimiyeti altndaki topraklardan bir
ksmn silahl ekilde mcadele srdrlerek devlet daresinden ayrmak ve Marksist-Leninist temele dayal bir
Krdistan Devleti kurmak iin mcadeleyi ama edinmitir" deniyor. imdi, buradaki fikirde de yine dorularla yanllar
iice; Parti gerekten de Krdistan'n Trk, Fars ve Arap smrgecileri tarafndan paraland. gal edildii,
smrgeletirildiini falan sylyor ve Krdistan'n somut konumundan hareketle o ynde asgari ve azami devrim
program koymu bulunuyor; fakat partinin Krt halknn toplumsal yapsnn tmyle datlm olduunu belirten bir
ideolojik belirlemesi yok. Zaten bir halkn toplumsal yaps tmyle datlmsa, ondan bahsedilemez. Ama, partinin
deolojik belirlemelerinde u var; byle bir imkn var deniyor. Yani, Trkiye Devletinin hedefi "Misak- Milli" snrlan
ierisinde bir tek Trk ulusu yaratmaktr, bu amala elien dier aznlk milliyetlerin ve milletlerin imha, asimilasyonla
eritilmesi sz konusu deniyor. Burada birde u var; Marksist-Leninist temele dayal devrim mcadelesinden bahsediliyor.
Partinin ideolojik grleri, rehber edindii teori, Marksizm-Leninizm'dir, bu dorudur. Yani Marksist-Leninist ilkeler
temelinde ideolojisi ekillenmektedir. Bu temelde politikasn srdrmektedir. Ama partinin hedeflerini iki ksmda
mtalaa etmek gerekir. Zaten Parti Programnda bu belirtilmitir. Benim dikkatimi eken ey, bu konuda Parti Programna
atfta bulunulmamasdr. Atfta bulunabilirdi, yani Parti Program alnabilirdi. Parti Programnda benim hatrladm
kadaryla yle bir cmle var; "En yce amacmz, sosyalizm ve komnizmdir" der; yani snfsz bir tolum yaratmaktr,
diyor. Bu asgari deil, azami programdr; nihai hedefidir; Ama partinin hal hazrdaki program, Burjuva Demokratik
Devrim programdr. Asgari program budur, yani bamsz, demokratik bir lkenin, bir halk diktatrlnn yaratlmas
programndr. Devrim, Marksist-Leninist temelde deil, ulusal, demokratik ve halk temelde gelien bir devrim olacaktr.
Devrimin milli yan zaten Parti programnda belirtiliyor, yabanc tahakkmne kar olan yandr; demokratik yan da
lke ierisindeki ortaa kalntlarnn ortadan kaldrlmas, kylnn topraa kavuturulmas, kadnlar zerindeki
basknn ortadan kaldrlmas, kadnlarn zgrletirilmesi vesairedir. Yani, devrim ierik olarak zengindir, z olarak
burjuva demokratik bir devrimdir, fakat "burjuva snf, Krdistan'daki burjuva snf tarihsel konumu gerei, lkenin
konumu gerei byle bir devrimi gerekletirebilecek bir snf deildir. Bu nedenle, z itibaryla bir burjuva demokratik
devrim olan Krdistan'n bamszl ve demokrasisi kavgasna proletarya ve tabii proletarya adna da onun partisi PKK
nderlik edecektir, deniyor. Buradaki bu belirleme, Marksist-Leninist temele dayal devrim belirlemesi doru deildir;
devrim temel olarak millidir, demokratiktir ve halkdr; yani, halk olarak tabir ettiimiz iiler, kyller, ehir esnaf,
kk-burjuvazi, aydnlar ve dier yurtsever kesimleri kapsamakta, bunlara dayanarak yrtlmektedir. Politika,
ekonominin younlam ifadesidir. Politikaya bir ideoloji yol gsterebilir veya bir politika deolojik bir dnce
sistemiyle bir fikirler sistematiiyle formle edilebilir: ama politikann ykseldii temel, esas da kendisi gibi bir st yap
kurumu olan ideoloji deildir, ideoloji ya bir politikaya yol gsterebilir, ya da o politikann formle edilii, onun anlatl,
onun kitlelere gtrl, sistemletirilmesi biiminde tezahr edebilir.

Tabii devrim ulusal, demokratik ve halk karakterde olacana gre, bu devrimin yol aaca iktidar biimi de mutlaka
ve mutlaka ulusal, demokratik bir halk diktatrl veya bir halk devleti olmak durumundadr. Devlet, Marksist-Leninist
devlet olmaz. Devlet, ulusal demokratik bir devlet olur. Bu nedenle, burada "Bamsz, Birleik, Demokratik, Krdistan"
deniyor, daha baka blmlerde de Marksist-Leninist temele dayal bir Krt devleti diyor. unu belirteyim PKK'nin
programnda Marksist-Leninist temele dayal bir Krt devleti deil, benim ifade ettiim gibi. Bamsz, demokratik,
birleik bir lke oluturulmas vardr ve bu devlet milli olacaktr, demokratik olacaktr, halkn kendi kendisini ynettii
bir ynetim biimi olacaktr. Programda byle formle ediliyor, iddianamede partinin btn propaganda faaliyetleri
silahl propaganda gibi gsterilmek isteniyor. Her trl eylem, zellikle silahl eylemler de propaganda faaliyetinin bir
paras olarak gsterilmek isteniyor.222222222222 Ve partinin silahl propaganday kendisine yol edindiinden
bahsediliyor. Burada aynen yle bir ey var: "Blclk faaliyeti gsteren bir takm rgtlerin farkl grleri
karsnda Krdistan i Partisi kendisine yol olarak demokratik burjuvann yasa aklarndan yararlanma imkn olsa
bile, burjuva demokratik yasalarn kstland, hakim snflarn bask dnemlerinde almalarn tmden kalkaca hesaba
katlarak, halkn kendi iinden kan ve z gcne dayanan bir rgtlenme modeline gereksinme duyduu, halklar
kurtaran gcn her eyden nce, kendi z glerine olan gven, sonra dnya ileri ve demokratik halklarnn desteine bel
balayaca kansndaki Marksist-Leninist gr benimsenmi olup, bu fikirler dorultusunda rgtlenip, faaliyetler
srdrlmesi planlanmtr.

Ayrca, -Bu "ayrca"dan sonraki ksm nemli- propaganda ile birlikte iddet eylemlerinin srdrlmesi, iddet
eylemlerinin esasen propagandann bir blm olarak kabul edilmesinin gerektii savunulmutur." Burada da doru ve
yanl hem yan yana, hem iice. Burada, ilk okuduum ksmda partinin, devletin koyduu yasalardan yararlanarak, legal
baz faaliyetleri yrtebilecei; ama esas olarak rgtlenmesinin ve faaliyetinin gizli olarak yrtlmesi gerektii
biimde bir belirleme var. Bu dorudur. Partiyle, yani PKK ile Krdistan'daki dier burjuva milliyeti rgtler arasndaki
temel ayrmlardan biridir, doru bir belirlemedir. Ancak, propagandayla birlikte iddet eylemlerinin yrtlmesi ve
esasen iddet eylemlerinin daima propagandann bir paras olarak kabul edildii biiminde bir belirleme var ve bu
Krdistan ii Partisi'nin amacn gerekletirmek iin "Program Tz" bal altnda da bu kantlanmaya allyor.
Ve bu kantlanma iin de belge olarak Yldrm ve benimle yakalanan bir belge gsteriliyor. Bu konuda biraz konumak
istiyorum.
imdi, burada ki eyi birbirinden ayrtA etmek gerekir. Kanun ya da tzk var olan somut durumda dzeni muhafaza
etmek iin, dzene konan kurallardr. Trkiye Cumhuriyeti Devleti ne yapar? Dzeni korumak, srdrmek iin belli
kurallar koyar ve bunlar yaptrmlarla, ordusuyla, polisiyle destekler. Tzk de, herhangi bir siyasal organizasyon,
herhangi bir kurum, organ tarafndan onun ilerlik kurallarn belirler. Program ise bunlardan farkldr. Program, hali
hazrdaki ilerlik kurallarn belirlemez. Program, bugnk somut koullardan gelecekte yaplmas gerekeni ortaya koyar,
onu belirler. Diyelim ki, PKK program bugn Krdistan'n iinde bulunduu durumu tespit ediyor. Bu tespitten kalkarak,
ileride yapmak istediklerini koyuyor. Bu nedenle program tz olmaz, bir rgtn tz olabilir, bir rgtn program
olabilir; ama programn kendisinin tz olmaz. Bu mmkn deil. Birincisi, terim olarak bile yanl, ikincisi, silahl
propaganda dier lkelerin deneylerine dayanarak syleyebilirim, yaplan bir eylemin, yaplan bir iin propagandasnn
yaplmas deildir. rnein, ne yaplm diyelim, Partimiz nderliinde Batman'da, Ceylanpnar'da, Kars'ta urada
burada bir toprak igali, bir grev, bir miting, bir toplant ya da bir gsteri yaplm, bunun propagandasnn Elaz'da
yahut Ankara'da yaplmas, silahl propaganda deildir. Veya ona benzer bir ekilde bir ajann, bir gericinin veya bir
eteye kar, hareketin silahl bir eylem koymas ve bu eylemin propagandasnn lke iinde veya dnda, ya da urada
burada yaplmas, silahl propaganda deildir. Silahl propaganda, silahn bizatihi kendisinin propaganda amacyla
kullanlmasdr. Parti iddianamede bir ete olarak lanse edilmek isteniyor, ya da bir ordu olarak gsterilmek isteniyor.
Aslnda siyasal bir organizasyondur. Siyasal organizasyonlar, iktidar kavgas veren aralardr, iktidar aralardr. PKK'nin
de iktidara ynelik bir hedefi var, bir almas var. Bu iktidarn mcadelesinde pek ok rgt -mcadele denince burada
siz zellikle baz sempatizanlar falan sktryorsunuz mcadele, silahl mcadele biiminde veya yle gsterilmek veya
indirgenmek isteniyor; aslnda yle deildir. Pek ok parti vardr, bunlarn her biri iktidara gelmek, hkmete gelmek
abas ve kavgas ierisindedir, ama hkmete gelebilmenin, ktidara gelebilmenin de deiik yollar, aralar vardr.

Parti, ille kan dklmesine taraftar deildir. Biz vampir deiliz ki, bizde insanz. Ama eer ktidar kavgas mutlaka zoru
kullanmay gerektiriyorsa, nne iktidar olmay grev koyan bir rgt, bir organizasyon bundan kanamaz, bu noktadan
bakmak zorundadr.

Yani insan ldrmeyelim, insanlar sevelim. nsanlara sayglyz, hmanistiz demek, gerektiinde savamaya engel
deildir. Pek ok lkede -ster bugn sosyalist olsun, ister kapitalist olsun- hepsinin polisi vardr, ordusu vardr, devleti
vardr ve bu polisler, bu ordular niye oluturulmutur? Gerektiinde savamak iin oluturulmutur. Yani siyasal
mcadelede ara olarak zorda kullanlabilir fakat siyasal mcadele yalnzca silahl zora indirgenemez. eitli yollar
vardr. Grevi de, gsterisi de, mitingi de, rgtlenmesi de, propagandas da. Ajitasyonu da siyasi rgtlenmenin
aralardr.

DURUMA HAKM- PKK'nin benimsedii usul ne?

MAZLUM DOAN ARKADA- PKK. u ya da bu belirli biimi kullanma ya da kullanmama gibi anlay ierisinde
deildir. PKK nne grevler koymutur, hedefler koymutur.

DURUMA HAKM- Nedir bu grevlerin hedefi?

MAZLUM DOAN ARKADA- Msaade ediniz ben anlatacam.

Mutlaka hedeflere varabilmek iin uygun aralar gerekiyor. rnein, ben eer nme Avrupa ktasndan Amerika'ya
geme grevini koymu isem, herhalde at, merkep ya da bilmem baka ara kullanamam; ya gemiyi kullanmak
zorundaym, ya da ua. Yani hedefe uygun ara gereklidir. Partimiz, nne yce grevler koymutur. Bunlar, azami
olarak snfsz toplum yaratmak, yani snflar ortadan kaldrmak, her trl smr ve zulme son vermek greviyle, asgari
olarak lkenin bamszlk ve demokrasiye ulatrlma grevidir.

Elbette, kullanaca aralar bu hedefler*- uygun aralar olacaktr ve bu hedeflerle elien aralar kullanmas mmkn
deildir. Yani makyavelist aralar benimseyemez. Bu partinin yce amalaryla eliir. nk yce amalar, byk
hedefler, kendisine uygun aralar gerektirir, yce amalara varabilmek iin irkin aralar kullanlamaz. Ben daha sonra
partiye, yine baz sulamalar ksmnda deineceim. imdi, bu grevler de her partinin, her organizasyonun iinde
bulunduu tarihi koullar ve lkenin koullar tarafndan belirleniyor. Yani parti lkenin koullarn dikkate alarak uygun
aralar ve yntemleri seebilir. Bu aralar ierisinde basn vardr, yayn vardr, eline geebilirse, oluturabilirse bir radyo
vardr, iilerin ve kyllerin rgtlendirilmesi vardr. Bu aralar ierisinde -tabii nemlidir- silahl zor kullanmak, bir
silahl zor rgt oluturma da vardr. Yani baya bir askeri rgtlenme yaratmak da vardr. Ksacas, parti bir ete gibi
gsterilmek isteniyor. Byle bir ey sz konusu deildir. Ama partinin hedefleri arasnda bir cephe yaratmak, bu cepheye
bal bir ordu rgtlemek vardr; bu dorudur. Bunlardan haberdarm, zellikle bu partinin ideolojik grlerini bilen bir
kii olarak. Evet, bir noktaya daha deinmek istiyorum, genel eylere ek olarak. O da, daha nce buraya gidip geliyorduk.
Ben dier grupla beraber gelip gittim.

Biz, 168. maddenin temel alnarak dier 30'a yakn madde saylyor. Elimizde bir kanun kitab falan olmad iin bu
maddelerin ne anlama geldiini bilmiyorum, ahsen ben bilmiyorum. Hatta biraz tuhaf kaacak ama sk sk geiyor, baz
terimler falan geiyor. Biz hukuk falan okumadmz iin kavrayamyoruz. yle bir "aparat" terimi geiyor. Polislerin
kulland bir terim mi, hukuki bir terim midir, biz bilemiyoruz. Bu aparattan ne anlalyor, birbirimize sorup duruyoruz.
Bunun gibi baka terimler de geiyor. Ama bildiimiz kadaryla 30'a yakn madde var. Bu maddeler saylp gidiyor, biz
de ne istenildiini bilmiyoruz.

Fakat bizim incelemelerimizde daha nce gelmiti, 168. 125. maddelerin ne anlama geldiini oradan karabiliyoruz. 168.
madde bildiim kadaryla eitli amalarla ete kurmak oluyor ve bu amala siyasal amal eteler oluyor. 125. madde de
vardr, bizim ilk ktlarmz geldii dnemde, bunu da o zaman bir yasa kitab vard, orada bakmtk; "Devletin
hkimiyeti altndaki topraklardan bir ksmn devletin yresinden ayrmak, bir baka sebeple ilhak etmek amacyla veya
bamsz bir devlet kurmak amacyla veya baka amala; yani devletin hkimiyeti altndaki topraklardan bir ksmn
devletten koparma eylemi yapmak ve bunun suunun cezas idamdr." Benim kanaatime gre. ster 168, ister 450, ister
170 veya baka maddeler olsun -bunlarn hangi anlama geldiini bilmiyorum da bizim hakkmzda uygulanan madde 125.
maddedir ve bize gre hkm buna gre verilebilir diye dnyor idik ve bunu burada syleyecektik. Fakat yani
bilmiyorduk 125. maddeye gre yarglanma ihtimalimiz de var. Ama bunu bilmememize ramen bizim hakkmzdaki
hkm 125'e gre verilecek kanaatinde idik. Yani 168. u, bu, ordu falan gibi gsterme aslnda gerekle badamayan
hukuki gerekedir. nk bizim yarglanmamz hukuki eyden ok benim kanaatime gre, siyasal yani ar basan bir
yarglamadr, siyasal bir yarglamadr. Zaten bildiim kadaryla 125. madde de siyasal sular, yan siyasal nitelikli bir
suu iermektedir. Sradan bir adli, sradan bir polisiye vakay ilgilendiren bir madde deildir, yle olmasn gerektirir.
Hukuk konusunda pek fazla bilgim olmad iin elimde usul yasas ya da kanuni yaynlar olmad iin ben bu konuda
daha fazla bilgi sahibi deilim. Bir eye daha dokunmak istiyorum, aslnda sizin de isteyebileceiniz, dier sanklarn da
pek ounun aydnla kavuturabilecekleri. Tarihsel olarak da pek ok gerei aa karabilecek bir ifadenin verilmesi
mmkn olabilirdi. Eer elimize sz konusu istihbarat dokmanlar-istenmitir- geebilseydi, ifadelerimizi yazl olarak
verme imknmz olsayd, yasa kitaplar elimizde olabilseydi geni aklamalarda bulunabilecektik. Ama ben burada
elime srf iddianameyi alarak hemen -elektronik beyin deilim, sper zeki bir insan da deilim, normal bir insanm- btn
bildiimi, tm duyduumu mahkemeyi de aydnlatacak tarzda anlatabilecek durumda deilim. Bu nedenle ancak partiye
ynelik genel eyler hakknda bu kadar genel bir toparlama yapabildim, ama u var, partiye ynelik baz sulamalar var.
ddialar yine de cevaplayacam. Bunlarn ierisinde partinin halka kar zorbalk yapt, zor kulland biiminde bir
ey var. Eer halktan iiler, kyller, aydnlar, genler ve dier yurtseverler anlalyorsa bu doru deildir; ama eitli
feodal gler, gericiler, ajanlar falan anlalyorsa dorudur. Bunlara kar hareket, kendisini korumak iin zor
uygulamtr. Yalnz ben ak yreklilikle unu da tespit edeyim; hareketin safnda olan veya ona destek salayan, onunla
beraber kavga eden insanlarn hepsinin siyasal bilin dzeyi, ideolojik bilin dzeyi, meseleleri kavramalar bir deildir,
bu mmkn deildir. Yani insanlar ayn kalptan kmaz. Bu insanlardan bir ksm parti adna ya da hareket adna eitli
kiilere kar kaba da davranabilir, zor da kullanm olabilir veya belli basklar da yapm olabilir: ama bu, partinin
izgisini, ideolojisini yanstmaz. Byle bir ey yoktur. Yani parti kendisini halkn iinden km kabul ediyor. Ve onun
kavgasn veriyor. Bu ii snfnn rgt, ii snf temeline dayanyor ve snf olarak ii snf temeline dayand
halde kitlesel temel olarak kendisine geni halk kitlelerini, emeki kitleleri alm. Gene emeki kitlelerine dayanan, ondan
g alan bir siyasi organizasyonun onlara kar baskc, onlara kar zorbac olmas kendi kendisini tketmesidir.

Bunun nda baz iddialara dokunmak istiyorum. Ben unu da tespit edeyim:

Bizim sorgulamamz esnasnda yanmzda bir de kz arkada vard. Burada hareketle ilikisinin olmadn syledi.
Aslnda bir sempatizanmzn eidir. Ben kendisini o zamana kadar gerekten tanmyordum. Fakat sorgulamamz
esnasnda, dnte ben istihkm cezaevindeydim, o 1 No'lu cezaevine gtrlmt. Daha sonra ben 1 No'luya
geldiimde kendisiyle grtm ve bana aynen unu syledi: Dedi ki, "Orada bana zorla iki kt mzalatld."
imzalamasaydn, dedim. "Bana tecavz ettiler, bana cop soktular, ben de imzalamak zorunda kaldm. dedi. Ben bunu
bugne kadar hibir yerde sylemedim, kimseye aklamadm; ama gerek de bu. Yani, udur: ikence, bask, zor aslnda
devletin teden beri resmilemi politikasdr. Siz bile burada sorgulama yaparken savcdaki ifadeyi veya hakimdeki
ifadeden bahsederken, "bu bask altnda olmayan ifadenizdir" diye belirtiyorsunuz. Yani poliste ikence yapldn, bask
yapldn zmnen de olsa kabullenmi oluyorsunuz.

Partinin baz sempatizanlar, baz taraftarlar kendileri yoksul, emeki kkenli olabilirler, srf snf kkenleriyle hareket
edebilirler. Bu nedenle bazlarna kar ho olmayan, kaba davranlarda bulunmu olabilirler, yanl davranta bulunmu
olabilirler; fakat bunlar partinin politikas, partinin ideolojisinin gerektirdii eyler deildir, olmamtr. Bu kiiler parti
tarafndan cezalandrlr; hafif bir ekilde knanr veya uyarlr. Ben devleti rnek olarak bunun iin verdim. imdi
kendimle ilgili baz eylere deineceim. Benimle ilgili baz sulamalar var, isterseniz bunlara cevap vereyim, isterseniz
batan balayaym, baya yaam hikayem biiminde anlataym.

1974-75 senesinde ben niversite snavnda Hacettepe'yi tutturmutum puan olarak. Hacettepe'ye kaydm yaptrdm.
Daha nce de ben sol eilimliydim, eitli sol yaynlar, gazeteler, dergiler, kitaplara kadar okuyordum. Marksizm'e,
Leninizm'e sempati duyuyordum. Yksekokula geldikten sonra o sralar balangta ADYD vard. Bir iki defa
ADYD'e, bir iki sefer DGB'ye ve TSP'e gittim; ama orada pek fazla kiiyle tanmadm, tanmyordum. Daha sonra
ADYD kapatld. Bu arada Hacettepe Dernei v.b derneklere gidip gelmeye baladm. Buralarda devlet konusunda,
demokrasi konusunda, faizm konusunda, parti rgtlenmesi konusunda, mcadele konusunda eitli kiilerle konuur,
tartrdm.

Benim gibi konuup tartanlardan biri de ahin Dnmez'di ve ahin Dnmez'le biz ayn snftaydk Hacettepe'de,
hazrlktan beri beraberdik. ahin Dnmez 1975'ten sonra, herhalde ortalarndan itibaren sk sk uluslarn kaderlerini tayin
hakkndan bahsetmeye balad. O sralar ahin Dnmez dnda da aslnda bu konu konuuluyordu. zellikle TKP
tarafndan, "TKP davasnda ii kyl sorunu" falan diye brorler falan vard. Bakalarnn milli mesele hakknda
fikirleri olmamakla, uluslarn kaderini tayin konusunda bilgi sahibi olmamakla suluyorlard. Ben onu falan da okudum.
Zaten aslnda bende bir agzllk var. Ben ne kadar kitap, ne kadar dergi, gazete falan kyorsa hepsini alp okumak
istiyordum. Bir ksmn okuyabildim, bir ksmn okuyamadm. Bu ayr bir sorun; ama hepsini sralyordum.

Bu konuda o zaman benim gibi Ankara'da renci olan kz kardeim vard. Ayn zamanda da okula devam ediyordu,
maan da alyordu. Sktryordum, para bulduka alyordum. Aratryordum, okuyordum.

Kendi aratrma, incelemelerimde, zaten kendim Trkiye'nin baka illerinde okumutum. Daha nce Eskiehir'de
Balkesir'de falan okumutum. Ben devrimci sempatizan olduum sralar, devlet konusunda, demokrasi konusunda
bulduum her trl kitab milli mesele konusu dahil okuyordum. Marksizmin-Leninizmin btn temel konularla ilgili
grlerini kavramaya alyordum. Bu arada ahin'le milli mesele, uluslarn kaderini tayin hakk konusunda
konuuyorduk. ahin'in net, kesin ve doru grleri henz gelimi deildi. Bilmiyordu doru drst; ama sadan,
soldan rendii kadaryla konuuyordu. Sonradan kardm kadaryla veya anlalyor ki, demek ki bu konuyla uraan
veya bu konuda konuan baka insanlarla ya temas halindedir ya da onlarla belirli bir tartma ierisinde falan bulunmakta
bu nedenle bunlar sk sk gndeme getirmektedir. Beraber oturduumuzda, ay itiimizde, yemekhaneye falan
gittiimizde srekli konumalarmzda milli meseleyi n plana karr, bu konuda gr beyan etmemizi isterdi. Bizim bu
konuda aratrma yapmamz isterdi. Tabii o sralarda baka kiiler tarafndan da konuuluyor, tartlyor, aratrlyor,
zerinde duruluyordu. Ben milli mesele konusunda kitap aratrmaya, bulduklarm okumaya baladm. O dnemlerde
henz "uluslarn kaderini tayin hakk" Lenin'indir bu eser, Stalin. Marks'n milli mesele vs. gibi eserler piyasaya
kmamt. Bakalarndan aratrdk, aradk, taradk. Bulamadm ben pek fakat dier eitli siyasi gruplarn veya
dergilerin, evrelerin bu konudaki grlerini de renmeye altm. Bulduum kitaplar okumaya altm. 1976 ylna
doru artk milli mesele hakknda ben de birka kitap okumu, baz eyler biliyordum: ama elbette daha sonraki kadar
gelimi, net kesin grlerim henz yoktu. Yalnz bu arada ahin'le yine ara sra konumalarmz devam ediyordu. ahin
dnda baka kiiler vard. Onlar daha sonra bu harekette falan yer almadlar. Onlar da milli mesele konusunda falan
gr beyan ediyor, ileri sryorlard, fikirler belirtiyorlard.

Ben DDKD kurulu toplantsnn yapld zaman DDKD'ye gittim. DDKD'yi ve DDKD'lileri sevmezdim. DDKD ve
DDKD'lileri burjuva milliyetisi olarak gryordum ve kesinlikle daha batan beri ben onlara karydm. Oraya gittim.
Oradaki konumalarm falan beenmedim. Ben kendimi enternasyonalist izgide bir Marksist ve Leninist gryor veya
yle olmaya alyordum. Onlar da milliyeti olarak gryordum, bu nedenle kendilerine pek bir yaknlk duymuyor,
onlarla pek fazla konumuyordum bile. nk kendilerinin zaten Marksizm hakknda pek grleri yoktu.

Bir ara baka bir arkada beni Haki ile tantrd. SBF yurdumuydu yahut Hukuk bahesi miydi iyi hatrlayamyorum.
Haki bana milli mesele hakkndaki grlerini de dahil eitli konularda grlerini syledi. Bu arada DDKD'yi de
benden daha sert, daha kyasya eletirdi ve burjuva milliyetisi olduklarn, alma yntemlerini, anlaylarn,
ideolojilerini eletirdi, bu benim houma gitti. Daha sonraki dnemlerde de yine bu kiiyi bulmak onunla konumak
istedim; ama sk sk kendisiyle karlaamadm, konuamadm. Ama kendisine kar bir hayranlm sz konusu idi ve
giderek bu hayranlk, onlarla beraber hareket etmeye, ideolojilerini benimsemeye kadar gitti. Yalnz, kiinin kendisine
hayranlktan ok, anlatt dnceler benim de dncelerime denk geliyor, uygun geliyordu. Ben bu kiilerin bir grup
mu, bir hareket mi veya ey mi olduunu bilmiyordum; ancak kendileri tarafndan tasvip edilmek, kendileri tarafndan
grevlendirilmek falan istiyordum, baya da heyecanl idim bu konuda, ite memlekete geldiimde, kardeim de dahil,
pek ok kiiye, o arkadatan, Haki'den ve yine Haki'nin arkadalarndan daha sonra benim de arkadalarm oldu Cemil
gibi Turan gibi; rendiklerimi hemen anlattm, ite Ortadou'da bir ekonomik, siyasal ve sosyal huzursuzluk sz
konusudur. Ortadou, dnyada ekonomik bakmdan ok byk neme sahiptir. Bugn dnya ekonomisine sahip
olabilmek iin Ortadou petrolne sahip olmak gerekmektedir. alar boyunca Ortadou hep siyasal bakmdan ok
nemli bir merkez olmutur. Dnyaya hakim olmak isteyenler, ite ilk adaki emperyalist devletler olsun daha sonraki
feodal dnemde olsun hatta kapitalist dnemde olsun Ortadou'ya sahip olmak istemilerdir. Ortadou bugn
kapitalizmle sosyalizm arasndaki ekimenin odan oluturuyor. Ortadou'da Krdistan ok stratejik bir yerde yer alr.
Krdistan'n jeopolitik nemini iyi kavramak gerekir, ite eer Ortadou'da emperyalizm kovulmak isteniyorsa, Ortadou
emperyalist-kapitalist bloktan koparlmak isteniyorsa, mutlaka Ortadou'nun gericiliin younlat merkez olan
Krdistan'da devrim yapmak gerekiyor. Bu da Krdistan devrimi, Krdistan devriminin nderliini burjuvaziye, burjuva
milliyetilerine brakmamak, proletarya nderliindeki bir devrimle mmkn olabilir. Krdistan'da bamsz bir
proletarya partisi oluturmak, proletarya nderliinde iileri, kylleri, esnaf ve dier yurtsever snf tabakalar
rgtlemek gerekiyor. te bu konuda Krt aydnlarna, Krt genlerine grev der. Bize grev dyor, biz bu konuda
faaliyet yrtelim falan benzeri konularda o dnemde arkadalar tarafndan savunulan bize de anlatlan grleri ben de
evreme anlatmaya altm. Hatta 1976 yl Haziran ay faland her halde o dnemde. Suru'ta bir Surulu bir gen
ldrlmt, adn hatrlamyorum Hacettepe'de bizim okulun rencisiydi, bu kiinin cenaze trenine baz arkadalar
gelmi katlmlard Ankara'dan, Hayri ve Kemal de bunlarn iindeydi, bunlar yakalanmlard Suru'ta, Diyarbakr'da
cezaevine getirilmilerdi. Ben bu arkadalarla henz fazla sk ilikim olmad halde Karakoan'dan ktm bunlar
ziyarete geldim. Herhalde hatrladm kadaryla bilmiyorum 1200 m ne para harlk verdim. Yani olduka yaknlk
duyuyordum ve beraber faaliyet yrtmek istiyordum. Daha sonra, diyelim bir gen tandysam, ya da bir nsan
tandysam herhangi bir blgeye gitmek, ona hareketin grlerini anlatmak istiyordum. 1976 sonlarmyd, 1977
balarmyd kesin hatrlamyorum, ama o dnemde ben okulu brakmak, artk tmyle kendimi hareketin ideolojisi
dorultusunda faaliyet yrtmeye vermek istedim, ona adamak istedim. Byle bir rgtlenme veya bir grevlendirme
falan sz konusu deildi. Yalnz bu arkadalar henz kendi grlerini kavramadm iin bana pek o sralar gven
duymuyor, bu tr grevler falan vermiyorlard. rnein bir grler falan konuulacaksa ideolojik olarak kendileri
konuurlard, ben de yanlarna oturup dinliyordum. Benim bu isteim kabul edildi. Ben kendim dedim ite gideceim,
yani para mara falan istemiyordum, zaten yoktu da, o sra ok ilgin yntemlerle biz para buluyorduk, rnein ben aileme
ba-vuruyor, diyordum ki, bir takm elbise alacam diye dayatyordum veriyordu. 1000, 800, 900, 600 lira para; ben onu
gtryordum ya Haki'ye veriyordum ya Cemil'e veriyordum ya kitap alyordum ya da diyelim benim Ankara'da ya da
stanbul'da bir yerde tandm bir arkadam var Diyarbakrldr, duyuyorum ite ailesinden falan adresini
aratryordum, yanna geliyordum; yahu ite sen nesin, ne dnyorsun, ona hareketin grlerini anlatarak taraftar
bulmaya alyorduk. Yani tek tek kiilerle bile urayorduk. Bir adam ben bilmem Batman'da tanyorsam, onun
peinden gidip mmknse onu kazanmak, onun vastasyla orada bir evre edinmek abas ierisine giriyordum. Batman o
dnemde olduu gibi imdi de byk bir ii kentidir. Batman'da geni bir kitle temeli oluturabilmek, her siyasi
organizasyonu zellikle, ben ii snfn temsil etme iddiasndaym diyenlerin arzusudur, amacdr. Bir ara benden nce
Haki arkada Batman'a gelmi; fakat Krte bilmedii iin ve Batman'daki burjuva milliyetileri tarafndan da bu
Trktr burada ne aryor, ite bu hem Trktr hem Krtlk yapyor biimindeki sulama ile kar karya kald iin
Batman terk etmek zorunda kalmt. Daha dorusu Batman' terk etmeden nce bana Krte bilen bir arkada falan
yok mu yanma gelsin biiminde bir arzu belirtmiti. Ben bunu duydum, rpndm illa Haki'nin yanma gideceim, beni
brakn gideyim falan diye; fakat Haki kendisi Batman' terk etti. Ben Haki'ye syledim ite beni gnder dedim, yalnz o
da henz yeni olduum, tecrbesiz olduum iin hem ar olabilecek bir grevin altna, bir sorumluluun altna girip
ezilmemden korkuyor, hem de evkimi, heyecanm krmak istemiyordu, "sen bilirsin" dedi. Ben 76 sonlarna doruydu
valizimi topladm, ailemden kopardm paray da alarak o zaman pek fazla saylmazd her halde 500 lira parayd, Gney
illerine geldim. Duyuyordum Ceylanpnar'da ne olacak, ite faizm konusunda bir seminer verecek, ben arabaya
atlyorum Ceylanpnar'a gidiyordum, kahvede oturuyordum birinin yannda ite yahut TOB-DER'de oturuyordum. Baz
kiilerle bireysel ahbaplk, dostluk kurarak, mmknse evinde yatmaya alyordum. Ertesi gn seminere katlyor,
bildiim grleri savunuyordum. Byle turist gibi geziyordum.1977'ye doru artk ben Batman'da kalmaya, baladm.
Sk sk Batman'a gidiyordum, bir hafta kalyordum, 3 gn kalyordum, 5 gn kalyordum.

DURUMA HAKM- Nerede kalyordunuz kimde kalyordunuz?

MAZLUM DOAN ARKADA- Bazen darda kaldm da oldu. Yani yaz aylarna doru. Nisan ayna doru yatacak
ev bulamyordum, yemek de bulamyordum; ne yapyordum, darda yatyordum. Ama diyelim ben TB-DER'e gidip
oturuyorum, ya da Lis-Der var gidip oturuyordum, akama doru oluyor bir gen, bir delikanl "aabey bu gece bizim eve
gidelim" diyorsa, hi frsat karmyor, direkt onlarn evine gidiyordum. Ertesi gn davetsiz olarak gittiimde oluyordu.
Yani zar zor idare ederek kalmaya, propaganda yapmaya alyordum. Diyelim ki, bir gen beraber oturuyoruz, beraber
ay, sigara iiyoruz, ben ona hemen herhangi bir konu falan aarak hareketin grlerini gtrmeye, onun tasvibini
almaya alyordum. Bu konuda Batman grubundan bir ksm insan buradadr, bunlar tank olmulardr, benim darda
yattm da bir ksm bilir, a kaldm, perian kaldm da bilir.

Ksacas aslnda halkn misafirperverlii sz konusuydu, genlerin, bu tr davetlerini falan hi karmyorduk. Hatta bir
ksm diyelim elbiselerimiz kirli, bu evde kalyoruz, sabahleyin bize temiz giyecek elbise, gmlek de veriyorlard,
gmleimizi falan da deitiriyorduk. Bu yalnz benim iin deil, baka arkadalar iin de sz konusu yani, biz belli
olumu bir fon veya bir merkezden veya bir eyden gelen bir para ile ya da suyla, buyla geinmiyorduk. Bir kye, bir
kasabaya, uraya, buraya bir yere oturuyorsak bu kimisi hemerilikten olabilir, uzaktan bir tandktan olabilir, bir
merhabadan olabilir, biriyle diyelim bir yerden bir yere otobsle yolculuk ediyor, kendisini ahsen tanyorsak veya
konuuyorsak, nereli olduunu reniyorsak daha sonra peini brakmaz gider onu arar bulur, onun vastasyla orada i
yapmaya, baz kiileri tanmaya, hareketin ideolojisini, grlerini gtrmeye alrdk. 1978'in sonlarna kadar bu byle
srd.

DURUMA HAKM- Batman'da m kaldnz?

MAZLUM DOAN ARKADA - Hayr benim faaliyetlerim 1978 ortalarna kadar, Austos'una kadar, Temmuz'una
kadar hep byle bu tarzda srd.

Burada baz sanklara propaganda ile ilgili eyler sorulurken, hangi eylemlerin propagandasn yaptn? Onlar da u u
eylemin propagandasn yaptm diyorlar. Ben ahsen hi, eylem propagandas yapmadm, hi yapmadm. Ben,
Marksizm'in, Leninizm'in propagandasn yaptm. Ben Krdistan devriminin propagandasn yaptm. Ben, Marksizm'in
devlet hakkndaki, Marksizm'in demokrasi hakkndaki, Marksizm'in rgtlenme hakkndaki, Marksizm'in ulus
hakkndaki, Marksizm'in ulusal kurtulu mcadelesi hakkndaki, Marksizm'in askerlik hakkndaki konular zerinde
konutum, bu tr konular zerinde tarttm. Ben ite urada u eylemin, burada bu eylemin propagandasn yapmadm;
ama eylem propagandasn hi mi yapmadm? Yaptm. rnein, bir yerde, bir kyde oturduysam diyelim ki,
Sleymanlarla lgili 1978'den sonra, Sleymanllarla bir atma var, byle bir aireti feodal ete ile. Bir kye gidip
oturdum, ne yapyorum; Sleymanlarn gerici niteliinden, onlarn ajan niteliinden, onlarn halka bask uyguladndan,
hareketin buna kar mcadele ettiinden, bunun doru olduundan bahsediyordum, benim gibi bakalar da bahsediyor.

Burada propaganda yaptk diyenlerin pek ouna, hangi eylemlerin propagandasn yaptn diye soruluyor? Onlar da unun
propagandasn yaptk dediler. Aslnda onlar da benim gibi, devletin, demokrasinin, Krdistan'n ierisinde bulunduu
durumu, ekonomik, sosyal, siyasal durumu hakknda kendi bildikleri kadar, doru veya yanl olumulardr yani, tek
propaganda eyi, mutlaka u eylemin propagandasn yapmak biiminde somutlatrlamaz. Hele ben ahsen daha ok
lkenin ierisinde bulunduu durum ve nasl kurtulabilecei, nasl bir mcadele anlaynn gerektii, hangi tr aralarn
kullanlmas gerektii hakknda konutum, daha ok da konutuum aydn kiilerdi, benim syleyeceklerimi
kavrayabilecek, ya da aratrabilecek. renebilecek kiilerdi.

Bu u anlama gelmez. Hi kyllerle, hi iilerle, hi sradan insanlarla konumadm. Onlarla da konutum.

Gerektiinde beni seven, kyne davet etmek isteyen bir gen olduysa hi frsat karmadm, kylerine kadar da gittim
yani, kitlelerle nasl iliki kurulabilirse, bunun yeri neresiyse, ister kahve, ister dernek, ister sendika, ister ky, ister yol,
sokak olsun bunu karmadm, bundan yararlandm, propaganda ilevini bireysel olarak kendi bama srdrdm,
takldm konular olduysa hareket adna belirtemeyeceim grler olduysa ya geitirdim, ya da benim gibi hareketin
propagandasn yapan baka insanlarla karlatmda onlara sordum, bu konuda ne diyeyim? rnein, diyelim
rgtlenme konusunda, neyi savunaym, hangi gr ifade edeyim zerinde konutum, tarttm, onlarda aldm
bilgileri tadm, kitlelere kadar gtrme mcadelesi verdim.

Bu tr faaliyetim 1978'in Haziran'na kadar mdr Mays sonu mudur iyi bilemem oralara kadar srd yani, genel olarak
ben eitli yerlerde szl propaganda yaptm.

Diyarbakr'da bir olayda benim adm verilmi, ben ilk defa karlatm. Ali Dursun'un karlmas olaynda, bu doru
deil, kesinlikle doru deil. Zaten ben byle eylemlere falan hi katlmadm, en fazla 1-2 defa kuryelik yaptm; yani bir
yerden bir yere eya gtrdm. Diyelim ki; Diyarbakr'daym, herhangi bir toplant iin, ya da bir tartma iin, bir
konuma iin, ya da bir kii ile bir yerde tanm, konumuum, onunla ilikileri srdrebilmek, onu kazanabilmek iin,
Batman'a gideceim, ya da Bismil'e gideceim, benim gideceim yerde, burada ne yaparm?. Bir kitaptr, gazetedir, ya da
dergidir veya bir afitir, ben onu da beraber gtryorum. En fazla yaptm budur. Eylemlere falan katlmadm.

O dnemde zaten ben Diyarbakr'da da deildim. Bahsettiim eyi, yani Ali Dursun'un karlmas olayn ben gazeteden
rendim. Hatta gazetede yanl yazlmt, yle yazlmt, iyi hatrlyorum: "te Ali Dursun karld arkadalar
tarafndan, ldrld" biiminde, "polisten alnan bilgiye gre arkadalar tarafndan ldrlm" biiminde yazlmt.
Ben byle duydum o zaman.

Bu arada ok ilgin bir noktaya daha deinmek istiyorum, o da u: Halk mahkemeleri, bu halk mahkemeleri yalnz Hilvan
ve Siverek iin geiyor, baka hibir blgede gemiyor. Bu halk mahkemeleri konusunda konumak istiyorum. Halk
mahkemeleri demokratik bir yarglama biimidir, halkn bizatihi kendisinin yarg yetkisini kullanmasdr. Bu parti
program, parti hedefleri ierisinde vardr; ama parti, hakimiyeti altnda olmayan bir alanda, ynetim kuramad bir
alanda nasl halk mahkemeleri kurulabilir? Kendisinin hkm gemiyor ki. Eer hkm gese; yani eer diyelim bir alan
kurtarm olsa, orada elbette yarglamasn kendisi yapacak, idaresini kendisi kuracaktr; ama bugn Krdistan Trkiye
devletinin denetimi altndadr, onun idaresi altndadr, onun hukuk kurallar geerlidir, onun tarafndan her eye
hkmedilmektedir. Yani, halk mahkemeleri falan diye bir ey yok. Eer olsayd, ben de duyardm. Hilvan'da olduum
dnem ierisinde herhangi bir yarglamay falan duyardm. Derler ki, efendim ite biz u adam yargladk, u kadar ey
verdik. Hatta halk mahkemeleri hakknda ok lgin eyler var.

rnein, halk mahkemeleri denen eylerin ayn zamanda parti yelerini yargladndan bahsediliyor, parti yelerini
yarglayp cezaya arptryor. Hlbuki parti tznde deniyor ki. "parti yelerinin yarglanmas konusunda, parti merkez
komitesi disiplin kuruluna havale ediliyor. Disiplin kurulu cezay veriyor" deniyor: yani partinin kendi yelerini
cezalandrmas iin yetkili organlar var, tzkte belirtiyor, buradaki tzkle de asl tzkte de var. Parti tznde, parti
yelerinin nasl cezalandrlacaklar, ne tr cezalar alacaklar onlar yarglayan merci, hibir zaman sz konusu olmayan
bir halk mahkemesi falan deildir.

DURUMA HAKM- imdi, sizi Krdistan fikrine ileten sebep ne? Neden Krdistan diyorsunuz? Tarihi tetkik ettiniz
mi?

MAZLUM DOAN ARKADA - Ettim.

DURUMA HAKM- Hangi kaynaklardan tarihi tetkik ettiniz. Bunun tarihi geliimi ne? Bir de Marksist olduunuzu
sylyorsunuz. Marksizm'in rkl reddettiini sylediiniz, belirttiiniz halde neden bu ie yneldiniz? Kendi
fikirleriniz arasnda bir eliki domuyor mu?
MAZLUM DOAN ARKADA - imdi benim Krt ve Krdistan fikrine nasl ve ne zaman yneldiim konusundaki
soru ilgin bir soru benim amdan. nk bu bir gnde ynelinecek bir ey deil. Ben 26 yandaym. Bu hareketle iliki
kurduum dnemin 1976 seneleri olduunu dnrsek 21 yanda falan oluyorum. Bu dneme kadar benim hayatta
eitli pratiklerim ve insanlarla eitli temaslarm vard. Okuyorum, gryorum, duyuyorum, tartyorum. Elbette bende
belli bir fikir olumaya balyor. Krtlerin varl veya yokluu sorunu benim amdan tartlmamas gereken bir soru.
Tartma konusu bile yapmay gerekli grmyorum. nk bu son derece ak olan somut bir gerektir. Bu, Trkiye'deki
resmi evreler tarafndan bile artk benimsenmektedir. Geri TRT'de etnik gruplar tabiri kullanlyor ama Trkiye'deki
dier basn artk daha nce hi kullanmamasna ramen Krdistan tabirini kullanyor; bu ok ilgintir. Bizim faist olarak
nitelendirdiimiz? MHP Bakan Trke bile hatrladm kadar ile 1978'de ran'daki gelimelerle ilgili olarak
Azeri'lerle, Krtlere ynelik olarak Humeyni ynetimini, bunlar katliama urattn, devletin bunlara kar kaytsz
kalmamas gerektiini bahsediyordu. Ben kendim, Trkiye'de km, Krdistan ve Krtlkle ilgili hangi yayn
bulduysam okudum. Bununla da yetinmedim. Bir tek cmle, bir tek kelime bile getiini sandm eserleri bile okudum.

DURUMA HAKM- Hangi eyleri okudun?

MAZLUM DOAN ARKADA - Ben, ada Krdistan Tarihi, diye bir kitap vard Ronahi yaynlarnn Almanya'da
baslm, onu okudum.

DURUMA HAKM- Evet. "Gne" yani,

MAZLUM DOAN ARKADA - "19.yzylda Krdistan zerinde Mcadele" Halfin adl biri tarafndan yazlm.
Komal yaynlar tarafndan kmt, okudum. Mehmet Emin Zeki'nin Krdistan, Krtlerin tarihi zerine olan bir yazs
vard. Krtler ve Krdistan diye kmt, okudum. Znar Silopi'nin, Perivan'n Krdistan zerinde yazdklar, elden ele
geen yazlarm okudum. Avukatsz Halk, Krtler diye bir eser vard, onu okudum. Evliya elebi'nin Seyahatnamesinde
Krtlerle ilgili blm okudum. Osmanl tarihinde aznlklar ile ilgili ksmlar, sekiz ciltlik smail Hakk Uzun arnn
Osmanl Tarihi'ni okudum. Krtler, Krtlerin Kkeni biiminde eserler vard, biri Osman Nuri'nindi, onu okudum. Ve
saire ve saire, yani... Bazil Nikiti'nin Krtler adl eserini okudum. Yani Krtler hakknda bir ey bulabileceimi anladm
pek ok eser okudum. Bu arada unu da syleyeyim. Genel Kurmay tarafndan yaynlanan bir de eser okudum. Bu da
Cumhuriyet Dneminde Ayaklanmalar adl bir eserdir. Ankara'da olduum, milli meseleyi aratrdm dnemde
okudum. Burada cumhuriyet tarihinde ayaklanmalardan bahsediyor. Devletin resmi yayn aktan aa devletin
Krdistan'a ynelik politikasn ortaya koyuyor ve Krtler ve Krdistan'dan benim bahsettiim gibi o yayn da
bahsediyordu. Yazk ki ben o eserin tmn okuyamadm. Elime geebilseydi, bir ksmm o zaman ok arzulardm. Not
almak istiyordum. Dersim hareketi ile ilgili olarak. eyh Sait ayaklanmas ile ilgili olarak takip edilen politikalar, bunlarn
yerleri, unlar, bunlar ile ilgili eyler vard. Ben yalnzca bir gecelik gz gezdirebildim. Orada da resmen, alenen
yazlyd.

Zaten eer Krtler ve Krdistan diye bir sorun olmam olsayd. Krtlk ve Krdistan sorunu ile uraan insanlar
olmasna gerek kalmazd. Sosyal olaylar, toplumsal olaylar yle olaylardr ki, onlar kendileri zaman geldiinde dayatr.
Yani toplumlar, uluslar, snflar, partiler ve organizasyonlar nlerine gerekletiremeyecekleri hedefleri koyamazlar.
Eer, gerekletiremeyecekleri hedefler koyarsa kafasn taa arpar. Niye 1900'Ierde, 1600'lerde, 1700'lerde, hatta ve
hatta 1945'lerde. 1950'lerde, 1960larda bir Krdistan i Partisi yoktu. APO'culuk diye bir sorun yoktu. Bu kadar kii bir
at hrszlndan, eek hrszlndan deil de ya da bilmem bir baka sutan deil de siyasi bir olaydan mahkeme nne
kyor. Bu ak bir ey. Ben Krtlerin tarihi hakknda da bilgi verebilirim: ama Krtler iin varln ve yokluunu
tartmay kesinlikle gereksiz gryorum. Bu ak olan bir ey.

DURUMA HAKM- Evet, ok ksaca.

MAZLUM DOAN ARKADA - Krdistan tarihi hakknda benim...

DURUMA HAKM- imdi bu okuduunuz yaynlar, yazarlarn ahsi fikirlerine mi dayanyordu, yoksa belirli bir
kayna aktararak m?

MAZLUM DOAN ARKADA - Kimisi ahsi kanaatine dayanyor, kimisi belirli bir kaynaa dayanyor. rnein
Heredot'un tarihini okudum. Heredot Medler hakknda baz eyler sylyor. Aktard eyler o zaman, bu gnk gibi
yazm sanat, anlay yok, elbette kendi kanaatine dayanarak yazyor. Yani te Medler yledir. Medler byledir. Ya da
Evliya elebi, ite Krdistan'n Hasankeyfi eyaletinden devlet 23 kasa altn alyor, ite Diyarbakr eyaletinden 128 kasa
altn alyor. Dakka eyaletinden u kadar alyor. Yani kendisinin o zaman grlerini bilgilere dayanarak yazyor. Veya
diyelim Trkler hakknda eserler okudum. 1040 yllarnda falan ilk defa Krdistan'a geldikleri syleniyor ve Gur'larla
karlamtr. Gur'larla mnasebetlerini anlatan o zamanki tarihilerin veya yazarlarn yazdklar fikirler var. Bugnk
gibi bir anlay yok. Onlar kendi grglerine dayanarak anlatyorlar.

Ayrca u var. Yani bu Krtlerin u ya da bu rktan geldikleri uradan ya da buradan geldikleri pek nemli deil. Be-nim
bildiime gre Kuzey Avrupa'dan. skandinav Yarmadasndan, Rusya steplerinden gelip...

DURUMA HAKM- Bunu hangi yazar diyor. skandinavya'dan geldi diye.

MAZLUM DOAN ARKADA - Bu konuda kendim aratrma sahibi deilim. Yalnz Abdullah'n bu konuda daha
geni aratrmalar var. Onun yapt, benim sz konusu ettiim konumasnda, benim yazya geirdiimi sylediim
konumasnda vard, okumutum. Byle sylendi. Bakalar tarafndan da syleniyor. Yani bir M.Emin Zeki'nin
kitabnda. hsan Nuri'nin kitabnda. Znar Silopi da diyor...

DURUMA HAKM- Milattan nce ka yllarnda?

MAZLUM DOAN ARKADA - Bin yllarnda falan olduu syleniyor. Bu pek nemli deil benim amdan. Benim
amdan Krtler u ya da bu rktan gelebilir.

DURUMA HAKM- Peki, Trkiye' de Krdistan fikrini nasl ey ediyorsun. skandinavya'dan geliyor da, bu blgede
Krdistan kurma fikri nereden alnyor?

MAZLUM DOAN ARKADA - Benim iin nemli deil. Ha skandinavya'dan gelir, ha Latin Amerika'dan gelir, ha
uradan gelir. Buradaki halklara karmtr. Burada tarih boyunca Krdistan'n bugn zerinde yaadmz topraklar
zerinde onlar bir halk olarak gelip yerlemi olabilir. Zaten tarihte onlarca, yzlerce halk vardr. Bunlarn pek ou
tarihte yok oldular, silindiler. Kimisi bugne kadar varln koruyarak srdrebildi. Biz Aka'lar okuduk, biz Eti'leri
okuduk, Etrskleri okuduk, biz Galleri okuduk, biz okuduk da okuduk yani. Mehmet Emin Oktay'n kitabnda, lise
kitaplarnda bile bir sr kavim var, bu kavimler arasnda srekli kavgalar var, ekimeler var, atmalar var. Kimisi
siyasi organizasyonlar iinde teekkl edebiliyor, bilahare silinip kayboluyor: ama kimisi bu siyasi organizasyonlarn
srdrebiliyor, geliiyor, milliyet aamasna erebiliyor milliyetleebiliyor. Bugnk halinde tarih sahnesinde yer
alabiliyor. Yani bu nemli deil. Giderek bu halklarn birbirinin karmalar ve kaynamalar var: ama bugn somut
olarak ortada olan bir ey var: bir Krt dili var. Bu halkn bir kltr ve bu dil ve kltre sahip olan...

DURUMA HAKM- Peki, kltr hususunda aratrmanz var m?

MAZLUM DOAN ARKADA - Krt dili ve kltr ile ilgili aratrmalardan ok...

DURUMA HAKM- E, aratrman yok ise...

MAZLUM DOAN ARKADA - Var efendim. Yani sfr bilgi sahibi deilim.

DURUMA HAKM- Aratrman yok ise byle bir dilin varlndan, eitli dillerden meydana gelmi olamaz m? Hani
bir dil...

MAZLUM DOAN ARKADA - Hi nemli deil. Benim amdan hi nemli deil. eitli dillerden meydana gelse...

DURUMA HAKM- Ama sen diyorsun ki Krt dili vardr, kltr vardr diyorsun. Bu dil eitli dillerden toplanm,
kelimelerden mrekkepse yine bu dili byle mi kabul edeceiz?

MAZLUM DOAN ARKADA - Bu dilin u ya da bu dilden kelime alp veya vermesi pek nemli deil. Her dil br
dillerden kelime alr veya verir. Hatta iki, , drt, be ulus ayn dili kullanabilir. Nitekim bir ngilizce pek ok ulus
tarafndan kullanlmaktadr. Latin Amerika'daki pek ok lke Portekizce ve ya Latince konumaktadr. Bunlarn
Portekizce veya Latince konumalar onlarn ayr ayr bir ulus olarak ekillenmelerine engel deildir.
Ayrca Krtenin u ya da buradan kelime alp vermesi de nemli deildir. nemli olan onun fonetik yapsndan ok
gramer yapsdr. Krtenin Trkeden ayr bir gramer yaps, vardr ve bu Ar grubundan. Hint-Avrupa dil grubuna
dmektedir. Benim bu konuda bu kadar bilgim var yani.

DURUMA HAKM- Bunlar tarihte devlet kurmu mu?

MAZLUM DOAN ARKADA - Evet.

DURUMA HAKM- Hangi devleti kurmu?

MAZLUM DOAN ARKADA- unu syleyeyim. Med organizasyonu tarihlerin yazdna gre 571'de kuruluyor. 500
civarnda filan yklyor, pek uzun sreli falan olmuyor. Persler tarafndan yklyor.

DURUMA HAKM- Nerede kuruluyor bu tarihte? Med Devleti nerede kuruluyor?

MAZLUM DOAN ARKADA - Hemen hemen bugnk Krtlerin yaad alan diyebiliriz.

DURUMA HAKM- Neresi buras?

MAZLUM DOAN ARKADA - Urmiye'nin Batsndan Frat nehrine kadar olabilen hatta Frat' bile aan bir alan
ierisinde oluyor ve burada hkm sryor. Daha sonra kendileriyle, ayn soydan olan Persler tarafndan yklyor. Ama
Persler dneminde de Krtler bamszlklarn srdryorlar. Yani kleci dnemde, gerek Ermenilerin basks altndaki
dnemde olsun, gerek Perslerin istilas, hatta Bizanslarn istilas dneminde Krt halk kendi varlna ynelik, kavim
olarak kendi varlna ynelik bir saldr ile kar karya kalmyor. Belki siyasal ve sosyal gelimesi duruma
uratlabiliyor. mha tehlikesiyle pek kar karya kalmyor. Krtlerin imha tehlikesiyle kar karya kalmas, ancak
Arap istilasndan sonradr ki Araplarn Krdistan'a gelileri Kadisiye, 834 veya 737 ortalar filandr yani, kesin
hatrlamyorum ya 740 ya 840 civar filan. Bu dnemde ilk defa Araplarla kar karya geliyorlar. Yalnzca
slamlamakla kalmyorlar, slam dil ve kltrn de, Arap dil ve kltrnn de etkisi altnda kalyorlar. Bu dnemden
sonradr ki. 1200den sonra, yani 13 nc...

DURUMA HAKM- Milattan nce, sonra?

MAZLUM DOAN ARKADA -Milattan sonra 1.300 eylerinden bahsediyorum. Bu dnemde Anadolu'da bildiimiz
gibi bir sr beylik var. Osmanl beyliinden tutun da Karesi beyliine. Karaman beyliine kadar. Ayn dnemde
Krdistan'da da beylikler var. Devaml varlklarn srdrmeye, korumaya ve gelitirmeye alan feodaller var.
Arabistan'da da var. Acemistan'da da var ama Krdistan srekli bir istila alan, srekli bir ekime alan, bir kavga alan
olduu iin ekonomik olarak ykma uram, retici gleri pek geliememi. Bu nedenle Anadolu'da Acemistan'da ve
Arabistan'da' merkezi feodal devletler daha abuk oluturulurken Krdistan'da bu fazla erken oluturulamyor. Krt
feodalleri arasndaki bu didime 16. yzyla kadar sryor. 16. yzylda Bat Avrupa'da merkezi krallklar ortaya
karken, yani milliyet snrlar teekkl ederken o kralln erevesi ierisinde ayn dile ve kltre sahip olan ve giderek
bir pazar etrafnda ekillenen bir ulus topluma doru bir gelime sz konusu iken Krdistan'da byle bir ey sz konusu
olamyor. Krt feodalleri kendi aralarnda didiiyorlar. Bu didime herhangi biri galip gelemeyince daha gl olarak
grdkleri Osmanllara ve Safevilere snyorlar. Onlarn desteini alyorlar ve bylece daha sonra Krdistan Osmanllar
ve Safeviler aras bir ekime ve atmann alan haline geliyor. Biliyoruz ondan sonraki tarihi.

DURUMA HAKM- Yerinize gein.

Gerei grld: Btn sanklarn tutukluluk hallerinin devamna, durumada hazr bulundurulmalar iin askeri cezaevi
mdrlne mzekkere yazlmasna, bu sebeple durumann 19.6.1981 Cuma gn saat 08.00'e tarihine oybirlii ile
karar verilip akland.

BAKAN DURUMA HAKM

YE HAKM STENOGRAF
18.6.1981

Ferhat Kurtaylar'n anl lm karar bir bahar gnnde verilmi byk bir karard. Mazlumlar'n Newroz atei,
Drtlerin bedenlerinde ra gibi tututurularak srdrld. Zindan aydnlatan tarihi bir karard. Dayatlan mthi
zulm, karanl boma eylemiydi. Mazlum yoldan karar, yaam iddias, yaama saygdan vazgememe kararyken,
Drtlerin eylemi ise; Mazlum yoldan kararn daha da pratikletirmek, daha da kitleselletirmek, daha da yaamsal
klmakt. Kararn amac kadar, ierii ve gerekleme biimi de mthitir. Mutlaka btn ynleriyle anlamak, yaam,
halk ve militan gerekemiz haline getirmek, her "namusluyum, balym," diyenin temel grevidir.

Bakan APO

YOLDALARA VE TM NSANLIA!

amzda ulusal ve snfsal uyanlar younluk

kazanarak boyutlanyor. Halklar esaretten kurtulmann
savam bayran emperyalizme kar smrgecilie
ve her trden gericilie kar ykseltiyorlar. Proleterya
kendi z iktidarn korumak iin, tarihsel grevini adm
adm yerine getiriyor. Dnyann drt bir yannda anti-
emperyalist, anti-faist, anti-smrgeci mcadeleler
trnakla, kanla, canla, emekle, acyla ilerliyor.

Bu mcadeleler sonucudur ki, emperyalizm dnyann

birok yerinde yok olmutur. Ve ou blgede can
ekiiyor. Smrgecilik de ayn akbetten
kurtulamam. Keza faizmin halklarn ve proleteryann
devrimci admlar karsnda her gn biraz daha lmeye
mahkum oluyor.

amz; devrimler cephesiyle kar devrimler

cephesinde yaamn her annda kyasya bir savamn srd ve ibrenin her gn biraz daha birincilerden yana eildii,
dnya halklarnn ve emekilerinin zledii geleceklerine yaklatklar bir adr.

Tarih arknn ileriye doru dndrlmesi Vietnam, Kamboya, Kba, Filistin, Krt halklarnn, Rus, Alman ve Bulgar
proleteryasnn kanyla, canyla gerekleiyor.

te zaferle talanan Vietnam ulusal bamszlk ve zgrlk sava, dnya devrim tarihine kazandrd zengin
tecrbelerle, yapt ve yaratt deerli katklarla, esaret altndaki dnya halklarna kurtulu mcadelelerinde bir k gibi
yol gsterici oluyor.

Ulusal kurtulu mcadelelerinin her santimetresi byk aclar pahasna geliir, byk fedakrlklar ister. Bu uzun sreli
savam, en bata halk bamszl iin lm ister. Bir halkn ulusal bamszlk ve zgrlk kavgas o olgular zerinde
ykselir. Zaferi ufukta hissedebilmek, grebilmek iin inanarak savamak, savaarak inanmak gerekiyor.
Ulusal bamszla ulaabilmek, halka inebilmek onunla btnlemekle olur ancak. rgtlln, kitlesellemenin yolu
halk bilmek, anlamak ve ona kurtulu inancn kavratmaktan geer. Bu da doru bir nderlik gerektirir. nderlikle halk
kaynat noktada tm zorluklara katlanlr, dahas alr hale gelir.

Bu adan Krdistan tarihine ksa bir gz attmzda, kaosa yol aan bir rgtszlk, nderlik adna karlar iin halk
karanlklara iten teslimiyeti uak karakterli snf dmanlarnn ihaneti karmza kyor. Bamszlk iin her defasnda
balatlan savam, igalci, istilac, smrgeci devletlerin gaddar, acmasz bastrmasyla boulmutur. Halkmzn bizlere
brakt bir direnme miras vardr. Btn bunlara ramen Krdistan halk kadar bamszl iin kan dken, evlatlarn
topraa gmen direnii bir halk doru bir nderlie, en azndan kendi direniilii paralelinde, kendine
yabanclamayan bir nderlie sahip olsayd, Krdistan bir defa deil, on defa bamszla kavumu olacakt.

Bu halk ki; Asur mparatorluu'nun tahtn bana ykt. Ortadou'ya bir gne gibi alan Medya'y kurdu.

Bu halk ki; Doudan, Batdan, Gneyden dalga dalga gelen istilac ordulara, fetihi imparatorlara kar bamszlk
mealesini elden brakmad. A kald, akta kald ama ulu dalarnda sevdasn srdrd.

Bu halk ki; diliyle yaad, kltryle yaad, Mm Zin, Ahmede Xan, Feqiye Teyranileri kard.

Bu halk ki; Trk, Fars, Arap smrgeciliine kar Ubeydullah, Bedirhanllar, Beydinanllar, Yezdan er, Revanduz,
Sason, Ar, Zilan, Palo, Gen, Hani, Dersim direnileriyle bamszlk sevdasn srdrd.

Yendi, yenildi, ama yenilgiler onu rktmedi. Dar gnlerinde Beseleri yannda grd. Kanlar toprakta gllenen saysz
direnii, gencecik Krt yiitlerinin ansyla yaad.

Yenilgilerinde teslim olmamak iin, dmann eline sa dmemek iin yce dalardan uurumlara kendilerini atan
Beseleri kendilerine rnek ald bu halk.

Bu halkn yllarca kanla bastrlan suskunluu, yok edildii sanlan bamszlk zlemi; direniilii, adal,
rgtll ahsnda somutlatran PKK'nin douuyla yeniden daha cokulu, daha istekli ve kararl olarak
topraklarmzda filizlendi, geliti, boyutland.

PKK'nin ideolojik, politik, rgtsel alanda ekillenmesiyle birlikte Trk smrgeciliin azgn saldrlarna, komplolarna
hedef oldu. Hareketimizin kurucularndan byk komnist nder ve enternasyonalist Haki Karer byle bir komplo ile
ehit edildi. Haki yoldamzn katledilmesi, Krdistan'da devrimci mcadele vermenin zorluklarnn boyutu hakknda da
nemli ipular verdi.

Krdistan'da rgtlenmenin, halka inmenin ve halk sava vermenin daha ilk admlar atlrken, karlalacak glkleri
aabilmek iin, devrimci iddet uygulamak zorunlu ve bunu mcadelemiz asndan yaamsall tartmasz kabul edildi.
Bu ynyle Haki fiziki lmyle bile mcadelemizin srama yapmasnn denek ta oldu.

Haki'nin katledilmesi, smrgecilie kar savaabilmek iin, lm yaamn bir paras gibi grmek gerektiini kavratt
bize.

Bugn Diyarbakr zindannda, dman bizim ahsmzda halkmzn kurtulu umudu, biricik nderi partimizi bomaya
alyor. Bu bir lm-kalm savadr. Savalar kaybedilebilinir, ama bizim kaybetmeye tahammlmz yoktur,
olmamaldr. nk bunun sonular ok ar olacaktr. Sorumluluu ise tanamayacak denli ar, yaralayc olacaktr.
Bu sava kaybetme tahammlmz yoktur. Bu yola girerken, lekesiz bir direni bayrann altnda altk ve bunu ayn
temiz haliyle tamak zorundayz. Baka seeneimiz yoktur. Bu bayrak altnda yaamann ve onu ykseltmenin
direnmekten baka bir yolu yoktur.

Bunu ok ksa bir sre nce byk nderimiz Mazlum yoldamz gsterdi. Bu her zaman olduu gibi ok zor ve sancl
bir dnemi yaamakta olduumuz Diyarbakr zindannda da yol gstericiliinin deerli yaamn feda ederek yapt.

Parti nderliimiz, Mazlum yoldan ahsnda sorumluluunu en iyi ekilde, bir kez daha kantlad. imdi sra bizimdir.
Evet, Partimiz bizden direnmeyi istiyor. Esir dtmz ve her trl silahtan yoksun bulunduumuz bu koullarda,
canmz, kanmz atelememizi istiyor.

Yaklacak her ate, rlmek istenen karanl a boacaktr. Yaklacak her ate, ihanetin, teslimiyetin hain duvarlarn
yerle bir edecek, bizi halkmza ulatracak, halkmzn bizlere balad umudu oaltacaktr. Yaklacak her ate,
Mazlumun p ateiyle btnleip, grleecektir. kencelerin, smrgeci faistlerin iren emellerini ykacaktr.

Arkadalar!

Dman barbar, dman acmasz, dman amacna ulamakta kararl. Buna 'dur' demesek brakalm devrimcilikte,
insanlmzdan bile utanacaz. Bu zindanda partimiz adna, halkmz adna alnmzn akyla kmasak, gelecek nesiller
bizi lanetleyecektir. Hibir gereke bizi tarihimizin ve halkmzn sorgulamasndan kurtaramaz.

Biz, halk olarak bugn darda olduu gibi, zindanlarda da bir lm-kalm dnemini yayoruz. Bunu aabilmenin yolu
bellidir. Parti tarihimizin tecrbe ve miras bize byk bir direni gelenei brakt. Bu gelenei srdrmek her zaman
zorunludur. Ama bugn dmann bizi ve halkmz yok etmek iin snr tanmaz, ok ynl ve o denli tehlikeli saldrlara
giritii Diyarbakr zindannda bu direnii gelenein srdrmek daha nemli, daha ok zorunlu ve daha ok yaamsal bir
hal almtr.

Her partili arkada, her insan, her namuslu Krt yurtseveri, PKK sempatizan ve taraftar bu bilinle zerine den
sorumluluktan kamamaldr. Herkesin yapabilecei bir eyi vardr mutlaka. Ve hepimiz, partimizin, halkmzn bugn
bizlerden beklediklerini, istediklerini iyi bilmeli ve bu bilinle mcadele vermelidir.

Bizler bu eylemi gerekletirmekle, sadece Partimize, halkmza ve ilerici insanla kar duyduumuz sorumluluu,
gveni, inanc pratikte de gstermi olacaz.

Yoldalar!

unu ok iyi bilin ki, bundan sonra Trkiye ve Krt halk sizinle olacaktr. Bizler Antep'de Haki'nin, Hilvan'da Halil'in,
Dersim'de Bese'nin, zindanlarda Mazlum DOAN'n takipisiyiz. Bizler korkmuyoruz, sizler de korkmaynz.

Kahrolsun smrgecilik!

Kahrolsun emperyalizm!

Yaasn PKK!

Yaasn Ulusal Kurtulu Mcadelemiz!

Ferhat KURTAY, Eref ANYIK, Mahmut ZENGN ve Necmi NER

 MAHKEME TUTANAKLARINDAN

PKK DAVASI

(M.Hayri Durmu Arkadan Savunmas)

Duruma Hakimi- Duruma tehir edildii belli gn ve saatte. Skynetim komutanl 2 Nolu Askeri Mahkemesi.
Mahkeme Heyeti, ddia Makam ve tutanakta bir deiiklik olmakszn mahsus salonda topland. Oturum ald, yoklama
yapld.

Siirt-Batman grubu tutuklu sanklarnn hepsinin getirildii grld. Serbest olarak yerlerine alndlar. Tutuksuz
sanklardan hibirinin gelmedii grld.

Sank vekillerinde: Avukat Nevzat Helvac, Hseyin Yldrm, Hseyin Avni Altay ve Sleyman Yeterin de geldii
grlerek yerlerine alndlar.

Duruma Hakimi tarafndan sank Mehmet Hayri Durmu Arkada arld:

SANIK MEHMET HAYR DURMU

SORGUSUNDA:

Duruma Hakimi- PKK rgtnn Merkez Komitesinde grevli olduunuz ayn zamanda kurucu ye olarak
bulunduunuz. 6136 sayl Kanuna aykr davrandnz adam ldrmeye azmettirdiiniz iddia ediliyor.

Mehmet Hayri Durmu Arkada- Ben Krdistanda bamszlk ve demokrasiye nclk etmekte olan Partiya Karkeren
Krdistan rgtnn bir yesiyim. Bandan beri bu hareketin faaliyetlerinde bulundum, daha grup aamasndayken
almalarna katldm ve partileme srecinde yine fiilen almalara katldm, kurulu toplantsnda bulundum. Daha
sonra Partinin Merkez Komitesine seildim. Partinin Merkez Komitesi yesiydim, dorudur. Dier iddialar zaten ileride
ifademi verirken tek tek zerinde duracam, izah edeceim. Adam ldremeye azmettirme diye bir iddia var. Bunu u
anda hemen belirteyim, yle zel bir karar vermiliim yoktur. zel olarak bir eylemi azmettirici bir konumum
olmamtr. Bu iddiay imdilik hemen reddedeyim. fademe biraz sonra geeceim, u anda iddianame zerinde biraz
durmak istiyorum. Dier arkadalarm gibi ben iddianamede belirtilmi olan baz yanl noktalara deineceim. Bunlara
deindikten sonra ifademe geeceim.

Duruma Hakimi- imdi, sizden daha nce Mazlum Doan iddianame zerinde durdu. O noktalara aynen katlp
katlmadnz; yani fazladan olmasn istiyoruz. Onlarn dnda....

Mehmet Hayri Durmu Arkada- Mmkn olduu kadar toparlayacam. Konumum gerei ben baz dier
arkadalarmdan farkl bir takm aklamalarda bulunmak durumundaym.

Duruma Hakimi- Peki.

Mehmet Hayri Durmu Arkada- Daha dorusu arkadalarmn sylediklerinin ouna katlyorum. Burada yalnz
Mazlum Doan Arkada deil, baka arkadalarm da aklamalarda bulundular, onlarn tmmn aklamalarna
katlyorum; fakat, kendim zellikle o arkadalarn belirtemedikleri veya bilmedikleri eitli hususlarda, beni tatmin edici
olmad iin o konularda aklama yapmak istiyorum. Onun iin, ben de benzer hususlara temas edeceim; fakat biraz
deiik olacak.

Duruma Hakimi- Yalnz ksa kesin.

Mehmet Hayri Durmu Arkada- Tamam, mmkn olduu kadar ksa keseceim. Birinci olarak belirteceim nokta; ddia
makamnn veya mahkemenin bizatihi kendisine ynelik olacaktr. ddia makam ve dolaysyla mahkeme hareketimizi
yarglarken veya deerlendirirken politik davranmamaktadr, yani hukuki prensiplere bal kalmaktan ziyade, politik tavr
taknmamaktadr. Niin byle davrandn, baz delillerle ortaya koymak istiyorum. Bir defa mahkeme malum, bir zel
mahkemedir. Bunu hepimiz biliyoruz. zel mahkemelerin dier mahkemelerden ayrlan bir yan vardr ki, en temel fark,
zel mahkemeler kurulduklar dnemlerde mevcut ynetimin politikasn aynen uygularlar veya o politikay yarg
organlarnda icra ederler.

Duruma Hakimi- Bu, senin kanaatin.

Mehmet Hayri Durmu Arkada- Evet, elbette benim kanaattim, kendi dncelerimi izah ediyorum. O halde, devletin
bize ynelik politikas nedir? Mahkeme bizi bu acdan deerlendireceine gre, devletin politikasna bakmak gerekir.
Devlet, daha dorusu mevcut ynetim hareketimiz hakkndaki dncelerini aka beyan etmektedir, gizlememektedir,
imha ve datma, yok etme biiminde bir politika izlemektedir. Skynetim komutanlklarnn bildirilerinde bu aktr.
devletin btnlne ynelen hareketler yok edilecektir biiminde ifadeler kullanlmaktadr. Haliyle, devlet bu
politikasn sonuca vardrmak iin eitli aralara bavurmaktadr. Bu aralardan bir tanesi de yar organdr, yani
mahkemelerdir. Mahkemeler esas olarak cezaevlerinde tutuklu bulunan yzlerce partili, militan ve taraftarnn pasifize
etmek iin karar verme aamasna gelmi durumdadr. Bir defa unu belirtmeden geemeyeceim, bugn yarg nne
karlmakta olan yzlerce parti militan, parti kadrosu ve taraftar her trl savunma olanaklarndan aslnda mahrum
braklmtr. Adli mavirliklere defalarca mracaatlarda bulunulduu halde, bu konuda gerekli kolaylklar
gsterilmemitir, kitaplar, kanunlar, yasalar talep edilmitir, malzemeler, materyaller talep edilmitir, bu konuda adli
mavirlik kolaylk gstermemitir. Bunun dnda, skynetim komutanlklarnn emriyle avukatlarmz
altrlmamtr, defalarca gzaltna alnmlardr. Avukat Mahmut Bilgili, hareketimizle hibir ilikisi olmad halde
birka defa gzaltna alnd, neticede alamad iin davay brakp, terk etmek zorunda kald. u anda nerede olduunu
bilmiyorum, davamz terk etti. Daha sonra Avukat erafettin Kaya yine hareketimizin kadrolarn ve taraftarlarnn vekili
olduu iin gzaltna alnd, bir mddet gzaltnda kaldktan sonra tutuklanm olduunu duydum. Daha sonra, bir
mddet nceye kadar durumalarmza katlan Erdin Uzunolu adl avukatn, yine hareketin kadrolarn ve taraftarlarnn
vekletnamesini ald davalara girdii iin gzaltna alndn duydum ve birka haftadan beri haberim yoktur,
kendisiyle grememekteyim. Bu ekilde bir defa hareketimizin kadrolar ve taraftarlar savunmasz yarg organlarnn
nne kmaktadr. Bu konuda herhangi bir imkna sahip olmadan, herhangi bir hazrlk yapmadan yarg organlarnn
nne karlmaktadr. Ve yarg organ nne karldktan sonra da ar cezalara arptrlp, pasifize edilmek
istenmektedir. imdi mahkemenin politik davrandn ortaya koydum ve birka rnekle bunu biraz daha aka ortaya
koymak istiyorum. Hukuk alannda fazla bilgim yoktur, ama bildiim baz eyler vardr. Bir defa iddia makam kendi
iddianamesini hazrlarken kii hakknda eitli aratrmalarda bulunur, soruturma ifadelerinden baka eitli
incelemelerde bulunur.

Duruma Hakimi- imdi genel hususlara, savcnn iddianamesini nasl yazdn, yazacan sen retecek deilsin.

Mehmet Hayri Durmu Arkada- Tabii, bu hususta ben dncelerimi vurguluyorum.

Duruma Hakimi- Hayr, dncelerini vurgulama yapyoruz, daha sonra savunma safhasnda bu hususa deinirsin. Yani,
savc iddianamesini yle yazar, mahkeme yle karar verir. Bu senin bir kere sorgunun, pozisyonunun dnda olan
birey. Savc nasl yazarsa yazar, sana bir iddianame getirmi.

Mehmet Hayri Durmu Arkada- unu belirteyim, ben kendi grlerimi sylyorum.

Duruma Hakimi- Hayr, syleyemezsin, nasl sylersin? Savc iddianamesini nasl yazarsa yazar. Eline gelmi bir
iddianame, iddianame hakknda konuabilirsin; ama yle yazar, byle byle yazar nasl yazarsa yazar.

Mehmet Hayri Durmu Arkada- Ksaca deinip geeceim. imdi dediim gibi tamamen polis ifadelerine
dayandrlmaktadr. Burada yzlerce arkada ve taraflarmz kp ifade verdi. Yzlerce insann ifadesi alnd, ben tank
oldum. Hepsi kendi ifadelerinde ikence altnda alnan ifadelerinin iddianameye aynen yanstldn iddia ettiler. Aktr,
polisin soruturma dneminde alm olduu ifadeler iddianameye aynen geirilmitir. Bir dier husus daha var, burada
nemli bir delil olarak ortaya koymak istiyorum. Hareketimiz bir ete olarak gsterilmitir ve Trk ceza kanununda ete
168inci maddeyle esas olarak cezalandrlr biimde bir ifade vardr. Fakat hareketimizi sevk ve idare edenlerin durumu
adeta bu eyin dnda tutularak, idamla yarglanmalar, daha dorusu, daha ar cezalara arptrlmalar gerektii
hususunda ifadeler vardr iddianamede. Hareketimizi sevk ve idare edenlerin 168inci maddeden yarglanmalar
gerekirken, herhangi bir madde gsterilmeksizin, daha dorusu 450ye-4,5 biiminde eyler konularak, hareketin sevk ve
idare edicileri daha deiik cezalarla cezalandrlr biiminde ifadeler vardr. Dier bir husus, hareketimiz ideolojik olarak
ortaya kmtr. Giderek politiklemitir. Belli bir program, tz vardr, dnceleri vardr, lkeyi deerlendirii, uyu
buyu vardr. Bunlarla ilgili olarak mahkemenin elinde bir ton belge vardr, kitaplar vardr. Yani, bir geni apta ideolojik
dnceler aslnda iddianameye yanstlmas gerekirken, bu hususta iddialar adeta ete eyine uydurulmutur. Yani,
harekemizin ideolojisi ve programna aka iddianamede yer verilmitir. ok basit bir iki cmleyle adeta hareketin siyasi
karakteri bir kenara braklarak, tamamen bir macera grubu gibi gsterilmek istenmitir. te bu eylerden trdr
diyorum, hareketimizi mahkeme politik olarak deerlendirmemektedir; belirtmek istediim birinci nokta budur. kinci
olarak zerinde durmak istediim husus, arkadalarm burada deindiler, ben de bir ynyle biraz zerinde durmak
istiyorum. ete iddias vardr, hareketimizin bir ete olduu iddias vardr. Bu iddia kesinlikle glntr, bu iddiay ben
de reddediyorum. Merkez Komitesi yesi olarak ben pek ok eyi biliyorum, dier arkadalarmdan farkl olarak,
hareketimizin gelime srecini ben iyi biliyorum. Hareketimiz, bir defa, bir milis gc olarak ortaya kmamtr. u veya
bu dan banda bir silahl ekya grubu biiminde trememitir. Adam ldrp de firar eden eitli silahl unsurlarn bir
araya gelip soyguncu, gangster eteleri biiminde ortaya kmamtr, byle bir treme yoktur. Mahkeme heyeti de, daha
dorusu iddia makam da unu ok iyi bilmektedir, elindeki belgelerden, verilmi, ifadelerden, itiraflardan aktr, bilgisi
vardr ve nitekim hareketimiz nce ideolojik olarak ortaya kmtr. 1970lerden sonra ki biraz sonra ben daha detayl
olarak bu hususlara deineceim, izah edeceim- hareketimiz ideolojik olarak ortaya kmtr. Marksizm-Leninizm
kavranmtr, lke koullarna indirgenmitir, Krdistan toplumunun yaps deerlendirilmitir. Bu senelerce, daha
dorusu yllarca tartma konusu edilmitir, bu hususta seminerler verilmitir. Daha sonra bir dizi toplantlar vardr. Bu
toplantlarda hareketin durumu, lkenin durumu, devrim meseleleri tartlmtr ve bilahare, yani son senelerde aslnda
harekete giderek silahl mcadele de vermek durumunda kalmtr. eitli iddet olaylar gelimitir ve hareketimiz bir
yandan kendi rgtlenmesini gelitirip yayarken, politikleirken, rgtlenirken te yandan kendisini korumak iin
kadrolarn korumak iin zellikle o aamada eitli silahl eylemlere de girimitir. O konuda da tedbirler alnmtr ve
hareketi inkar etmiyoruz. Silahl gruplar olumutur; onu inkar etmiyoruz. Silahl gruplar olumutur, eylemler
konulmutur, ama n planda olan hareketimizin ideolojik olarak gelimesidir, hareketimizin politik olarak gelimesidir,
rgtlenmesidir; esas olan budur. Yani dier eyler talidir. atmalar, hareketin silahl yannn gelimesi, silahl
birimlerin olumas ikinci planda kalmaktadr. Birinci planda olan hareketin ideolojik almasdr, rgtlenmesidir.
Bilahare partileilmitir. Hareketimiz partidir, Partiya Karkeren Krdistan dr ad. Apoculuk ve UKOculuk sulamalar
yersizdir. Halk arasnda konuulsa bile bu konuda iddia makamnn aslnda iddianamede bu eklide bizi isimlendirmesi,
bunu n plana karmas yine kastldr. nc deineceim husus silahl propaganda meselesidir. arkadalarm
deindi- ben de bir iki hususa deinmek istiyorum. Dn Mazlum arkadan da ifade ettii gibi hareketimiz devrimci zoru
ilke olarak benimsemektedir. Bu ilke aslnda Marksizme, Leninizme ters dmez. Daha dorusu yle ifade edeyim,
Marksizm-Leninizm mutlaka her yerde ve her zaman iddet uygulanr, her ey iddetle halledilir biiminde bir anlay
ekline sahip deildir, Marksizm-Leninizmde byle bir kat tutum yoktur. Mmkn olduu kadar bar koullara
girilmesi ve bu tr yntemlerin uygulanmas tercih edilir, ama sosyal devrimlerin bizzatiliine bakldnda bu
devrimlerin hemen hemen tmnde kan dkld, kanl arpmalarn olduu ve devrimlerin byle gerekletii,
ekimeli, atmal mcadeleler sonunda gerekletii de bir gerektir. Gerek snfsal devrimlerin, gerekse ulusal
kurtulu hareketlerinin uzun yllar silahl mcadelelerle sonuland, zafere ulat bir gerektir. Bu gerei bilen bizler
elbette Krdistande bir ulusal kurtulu hareketini rgtlerken silahl mcadeleyi ve devrimci zoru reddecek deiliz ve
bunu reddedenleri iddetle eletiriyoruz; bunu aka belirtelim, silahl mcadeleyi Krdistanda reddeden, bu tr bir
mcadelenin gereksizliine ve reformlarla baarya gidilebileceine inananlar biz teslimiyetilikle, pasiflikle
sulamaktayz. Esas olarak reformlarla sonuca gidilemeyeceini, bir ulusal kurtulu hareketinin ancak gl bir
rgtlenme, gl bir cepheleme ve bilahare, uzun dnemde yrtlecek bir silahl mcadele ile gerekleebileceini,
zafere ulalabileceini belirtiyoruz; bu bizim bir ilkemizdir. Ama u eye katlmyoruz, biz silahl atmaya girerken ve
o ynde eylemler gelitirirken propaganda olsun diye yapmadk. Silahl propaganda ilkesinin aslnda Marksizm-
Leninizmde detayl olarak yeri yoktur. Bu eitli devrim gruplar ve hareketleri tarafndan lkelerinin koularna uygun
bir tarzda gelitirilmi bir tezdir. Esas udur, saldr biiminde iddet olarak deerlendirilebilir. Hlbuki hareketimiz
imdiye kadar hedeflerine saldr yneltmi deildir, yani propaganda olsun diye iddianamede iddia edildii gibi halk
heyecana kaplsn, hareketin etrafnda yer alsn veya genlik silahlanmaya alsn, bu ekilde ayaklanmann zemini
olusun, devlet taciz edilip halkn zerine saldrtlsn biimindeki anlaytan hareket edilmemitir. Yani eylemler veya
silahl olarak imdiye kadar yrtlen mcadele bu eyler olusun diye deil-izah edeceim- gereklilikler olduu iin,
gerek duyulduu iin bavurulmutur. Hareketimiz daha ortaya kt dnemden itibaren boy hedefi olmutur. unu
burada belirtmek istiyorum. Cumhuriyet dnemi boyunca da bunu aka grmekteyiz, lkemizin kaderini derinden
deitirecek, temelinden deitirecek eitli giriimler ok kanl bir ekilde bastrlmtr veya bu tr bir gelimeye
msaade edilmemitir. mha edilmesi iin, yok edilmesi iin her trl abaya bavurulmutur. Bizim hareketimize de esas
olarak lkenin kaderini temelden deitirmeye aday olduu iin hatta ortaya kt tarihlerden itibaren aslnda devletin ve
devletin istihbarat rgtleriyle birlikte altn iddia ettiimiz eitli ajan rgtleri, provokatr gruplarn hatta yerli
feodal-kompradorlara bal eitli milis glerinin boy hedefi olmutur. Bunlarn ou hareketimizin kadrolarna ynelik
komplolara girimilerdir. rnein Antepte Haki Karerin ldrlmesi olaynda olduu gibi, buna benzer daha birok
komplo sz konusudur. Uzun sre hareketimiz bu komplolara kar nasl tavr taknacan dnm ve neticede acil
olarak tedbir alnmas gerektiine inanmtr. Hareketimiz kendi kadrolarn, kendi rgtsel yapsn muhafaza etmek iin
her eyden nce bunu yapabilmek iin baz tedbirler almtr, silahlanmtr ve bu ekilde baz silahl gruplar
oluturmutur, eylemler koymutur. Ajan ve provokatr rgtlere kar yerel hain glere, milis glerine kar, zellikle
halka zulmeden ve halkn birliini paralamaya ynelik tavrlar iinde olan eitli evrelere kar silahl eylemlere
girimitir. Ama bunlar dediim gibi hibir zaman propaganda olsun diye deil, aslnda son derece gereklilik duyulduu
iin, gerekli olduklar iin bavurulan eylemlerdir ve taktik biimindedir. Hibir zaman saldr niteliinde deildir. Bu
konuda iddia makamnn bu iddiasn da reddediyoruz. Dier bir husus, demin de izah ettim, hareketimizin ideolojisi
adeta bir etenin dncesine veya bir ete konumuna uydurulmutur. Yani iddia makamnn elinde kitaplarmz vardr,
dergilerimiz vardr, dncelerimiz buralarda aka izah edilmitir. Serxwebun dergisi hareketimizin programnn
gerekelerini iermektedir. Burada programn geniletilmi bir biimi ortaya konmutur, devrimci grevler uzun boylu
anlatlmtr. Hareketimizin ittifak anlay, hareketimizin snflar deerlendiri tarz, eitli snflarn devrimdeki yeri
konusu burada geni anlatlmtr. Bu eylere esas olarak iddianamede yer verilmemitir. Bu da kastl bir tavrdr. Sadece
hareketimizin 1-2 cmle ile amac udur biimde konulmu, o da dn arkadamn belirttii gibi /bu konuyu tekrar amak
istemiyorum- Marksist-Leninist bir Krt devleti biiminde ifade edilmitir. Bu zaten yanl bir cmledir. Arkadam bu
konudaki dncelerini belirtti. Hareketimiz, nne bir asgari program koymutur. Bu asgari program iki ksmdan
olumaktadr. Birisi, devrimimizin milli yan, dieri devrimimizin demokratik yan olarak deerlendirilebilir. Bu
programda her ikisine de genie yer verilmitir. Bu konudaki grevler aklanmtr. Yine programla beraber
deineceim tzk hususu vardr. Dn arkadam izah etti. Aslnda iddianamede belirtilen tzk hareketimizin gerek
tz deildir. Bu bir ifade olsa gerektir. Byle bir tze ben kendim rastlamadm, ben de tz okudum, tzk
elimde kalmtr. Sanrm bu ynde bir ifade verilmitir ve bu ifade tzk diye ortaya konulmutur. Aslnda hareketin
gerek tz deildir, iinde yanllar vardr, eksiklikler vard, ama baz dorular da vardr. imdi tek tek zerinde
durmaya gerek yoktur. Ama unu hemen belirteyim, bu hareketin tz deildir. Bunu ben Merkez Komitesi yesi
olarak burada ifade edeyim. zerinde duracam dier bir konu lke kavram meselesidir. ddia makam Krdistan
lkesini kabullenmemektedir. Bu konuda Apocular Trkiyenin dousunu ve gneydousunu lkeden paralayp burada
bir bamsz devlet kurmak iin aba harcamaktadrlar eklinde ifadeler vardr. Yani Krdistann bir paras olan Orta-
Kuzey-Bat Krdistan diye adlandrdmz bu para, zerinden bulunduumuz para Trkiyenin dousu ve
gneydousu olarak deerlendirilmektedir. Oysa tarihsel olarak deerlendirdiimizde buras Krdistann bir paasdr.
Trkiye Cumhuriyetinin doal bir paras deil aslnda Krdistan lkesinin bir parasdr. Bizim lke anlaymz burada
arkadalar tarafndan ortaya konuldu, ben bu dncelere katlyorum. Biz, rk, milliyeti, oven bir anlaya sahip
deiliz, bakalarnn topraklarnda gzmz olamaz. Esasa olarak Krt halknn zerinde yaad tarihsel olarak- Krt
halknn zerinde yaad ve bugn de hali hazrda Krtlerin ounlukta olarak yaad yreler tarafmzdan Krdistan
lkesi olarak deerlendirilmemektedir ve buralarn gerek Krdistana katlp katlmayaca, daha dorusu zerinde
kurulacak bir Krdistan devletinde nerelerin yer alaca hususu burada baz arkadalarm tarafndan yine belirtildi. Ben de
ayn dncelere katlyorum. Bu, bu yrelerdeki halkn iradesine bal olacaktr. Mcadelemizin baar durumuna bal
olacaktr. Belki bir ksm blgeler kurtarlmayacaktr uzun sre veya belki baz blgeler Trkiye ile birlikte yaamak
isteyeceklerdir. Bu konuda yre halknn kendi iradelerine de bavurulacaktr. Halkn iradesine ramen adeta zorbalk
yaparak eitli blgeleri Krdistana dahil etme veya baz blgeleri lkeden koparp buralarda suni olarak devlet
oluturma biiminde oven, milliyeti, rk bir anlaymz sz konusu deildir. Tarihsel olarak ekillenen bir halk vardr,
bu Krt halkdr. Dn arkadam bu konuda baz tarihsel aklamalarda bulundu. Ben, esasen bu konunun zerinde fazla
durmak istemiyorum, tartma konusu da yapmak istemiyorum, ama gryorum mahkeme heyeti bu konuyu yani
Krtlerin varl yokluu meselesine veya Krdistann varl yokluu meselesini sk sk tartma konusu yapmaktadr.
Bu durum bizce acayip karlanmaktadr. Bugn artk bu konu tartmas yaplmayacak kadar aktr, pek ok evre
tarafndan kabul edilmektedir, hatta Trkiyedeki....

Duruma Hakimi- Kim bu evreler?

Mehmet Hayri Durmu Arkada- Efendim?...

Duruma Hakimi- Pek ok evre kim?

Mehmet Hayri Durmu Arkada- Bizatihi Trkiyedeki basndr. Yani Trkiyedeki basn bile bunu kabullenmitir.
Krdistan zerinde eitli oyunlarn oynand ve politikalarn retildii gnlk gazetelerde bile yer almaktadr. Kald ki,
dnya politikasnda uluslararas eitli toplantlarda bu hususlar tarihsel olarak pek ok defa ele alnmtr. Bar
toplantlarnda...

Duruu Hakimi- Tarihi incelediniz mi siz?

Mehmet Hayri Durmu Arkada- Tarih konularnda fazla eyim yoktur, yani bu konularda uzun aratrmalarm yoktur;
ama...

Duruma Hakimi- Nereden kartyorsun milleti Trk, Krt diye blp de nereden karyorsun Krd, Trk bilmem
nesini? Nereden karyorsun tarihi incelemedin de, belirli bir bilgin yok da?

Mehmet Hayri Durmu Arkada- unu syleyeyim, bilgim yok derken bu konuda ben uzman deilim, bir tarihi deilim,
bunu demek istiyorum. Yoksa aratrmam yoktur biiminde deil. Ben tahsili bir insanm. Elbette bu konuda
okumuluum vardr. Pek ok kitap, belge okumuum.

Duruma Hakimi- Nereden okudun?

Mehmet Hayri Durmu Arkada- Krtlerin kkeni ile tarihi ile ilgili, Ortadouya geliiyle ilgili, Krdistan zerinde...

Duruma Hakimi- Nereden gelmiler Ortadouya? Ne olmu? Tarihte hangi devletleri kurmular?

Mehmet Hayri Durmu Arkada- Bu hususta unu sylemitim: bu konuda arkadalarn yapt aklamalara katlyorum
biiminde ifadelerde bulundum demitim. Ben de bu nedenle fazla aklama yapmak istemiyorum. Yani bu hususu ben
tartma konusu yapp da uzun boylu anlatmak istemiyorum. Yani bu hususu ben tartma konusu yapp da uzun boylu
anlatmak istemiyorum.

Duruma Hakimi- Mahkeme bir tartma konusu yapmyor, soruyor, ksaca aklamalarda bulun.

Mehmet Hayri Durmu Arkada- Dier arkadalarmn da ifade ettii gibi, Krtler esas olarak Ari soyundan
gelmektedirler ve Kuzey Avrupadan. Kuzey-Bat Avrupadan, skandinav yrelerinden kavimler g ederken Krtler de
esas olarak buradan gelerek Krtlerin merkezi olarak kabul edilebilecek Van ve Urmiye Glleri arasna, airetler
biiminde millatan nce 1000 yllarnda yerlemilerdir. Daha sonra airetler konfederasyonu biiminde bir rgtlenmeye
gidilmitir. Bu siyasal organizasyon oluturulmutur. O dnemde var olmak iin buralardaki kleci imparatorluklara kar
gl mcadeleler verilmesi gerekiyor. Bu nedenle aslnda birleilmitir, rgtlenilmitir. Asura kar uzun sre
mcadele edilmitir. Daha sonra Asur devleti yklmtr ve yerine Med organizasyonu oluturulmutur. Bu, Krtlerin
oluturduu ilk siyasal organizasyondur, devlettir. Yaklak 200 yl kadar hkmranlk srmesi sz konusudur. Millatan
nce 700 yllar ile 500 yllar arasnda..

Duruma Hakimi- Hayr, bu sylediinin kayna ne, tarih belgesi ne?

Mehmet Hayri Durmu Arkada- imdi ben bu hususta yine mahkeme heyetine ynelik bir nokta zerinde durmak
istiyorum. yle ki; her millet ortaya karken veya kendi tarihini ortaya atarken ille dikili talardan yararlanr veya
matbaa aralarndan, mhrl belgeli aratrmalardan faydalanr diye bir ey yoktur. Pek ok belge, mehur bilginlerin,
tarihilerin anlarndan, bunlarn hazrlam olduu eselerden de ortaya kartlabilir.

Duruma Hakimi- Kaynan soruyorum size. Hangi kaynaktan rendiniz bunu?

Mehmet Hayri Durmu Arkada- Bu konuda tarihilerin bilgileri var. rnein bizzat Herodotun bu konuda aklamalar
vardr. Yine, daha sonraki yzyllarda da pek ok tarihinin bu konuda belgeleri vardr ve ben bunlarn ounu okudum.
Ansiklopedilerde bu konuyu aratrdm, seminerlerde tartma konusu yaplrd, dinledim. Yani bu konuda pek ok belge
vardr: fakat u bir gerektir: bir millet kendi bamszlk mcadelesini gerekletirmeden, bu konuda uzun aratrmalara
girmeden kendi tarihini ak, net biimde ortaya kartacak imkanlardan yoksundur, byle bir eyi toparlayp bir araya
getiremez. Bugn Krtlerin varlyla ilgili Londrada, Pariste, Badatta, amda, stanbulda bizzat mzelerde pek ok
belge sz konusudur: ama bizler bunlar aratrma imkanna sahip deiliz. Bunlar toparlama, bir araya getirip gerek
tarihimizi aydnla kartma imkanndan yoksunuz.

Bunu mahkeme heyetinin byle kabul etmesi gerekir. Yani biz bugn kalkp da belgelerimiz unlar, unlardan diye ortaya
srecek imkan ve olanaklardan yoksunuz. Ama bu belgelerden eitli tarihiler tarafndan derlenmi brorler, kitaplar
vardr. Dedim, biz bunlar okudur, deerlendirdik. Kald ki...

Duruma Hakimi- Hangilerini okudunuz?

Mehmet Hayri Durmu Arkada- Demin belirttim. Bu konuda Krtlerin kkeniyle ilgili bir iki kitap okudum. Krdistan
zerinde Mcadeleler olarak...

Duruma Hakimi- Yazar kimdi bunun?

Mehmet Hayri Durmu Arkada- Krtlerin kkeniyle ilgili Nikitinin bu konuda vardr. Bunun dnda eitli tarihilerin
ve siyaset adamlarnn hazrladklar Krdistan zerindeki mcadeleleri veya eitli aamalardaki mcadeleleri veya
eitli aamalardaki mcadeleleri dile getiren belgeler niteliinde olan yazlar vardr. Dn arkadam da deindi. 19ncu
yzylda Krdistan zerinde mcadeleler diye bir bror var. Bunu okudum. Bunun dnda yine ada Krdistan
tarihi diye cumhuriyet dneminde Krdistandaki uygulamalar ve Krdistann durumunu anlatan kitab okudum. Ve
bunun gibi daha pek ok bror. Doza Krdistan diye bir bror elime geti, bunu okudum. Bunun dnda zellikle
Abdullah calan arkadan bu konuda geni aratrmalar ve kendisinin bir tarih anlay vardr. Aslnda Krdistana
bak anlay vardr. Bu Serxwebunda esas olarak, yani temel hatlaryla yer almaktadr. Bu arkadatan biz tarihi
dinlediimiz ve rendiimiz pek ok ey vardr. Ve btn bunlardan baka, bizce daha ok nemli olan mevcut
koullardr. Objektif durumdur. Yani Krdistanda bulunuyoruz bugn. Ve ortada objektif bir durum sz konusudur.
Krtlerin bizatihi varl, Krt toplumunun Trkiyedeki toplumsal yapdan, kltrel, sosyal ynlerden farkl yanlar
aka grlmektedir ve bizler de bunu grmekteyiz.

Duruma Hakimi- Nerede, farkllk nerede? Kltrel ynden farkllk nerede oluyor?

Mehmet Hayri Durmu Arkada- imdi bu farklln inkar, bilmiyorum yani, nasl mmkndr?

Duruma Hakimi- Hayr, nerede farkllk var kltrel ynden? Farkllk nerede?

Mehmet Hayri Durmu Arkada- u var, rnein zellikle Ortadouda slamln gelimesiyle birlikte ortak ananeler,
gelenekler gelimitir. Ve Krtlerle Trkler de uzun sre yan yana yaadklar iin aslnda pek ok adet ve gelenekleri
birbirine karmtr, ama hala farklln koruyan eyler de vardr. Ben burada tek tek sralamaya gerek grmyorum
yani. Hani kltrel deeler olarak kabul edebileceimiz eitli ananeler, gelenekler; farkl ananeler ve geleneklere vard
ve bunlar uzun boylu anlatmak mmkn; ama u anda ben gerek grmyorum. Bir dil vardr. Burada siz zeriden
duruyorsunuz. Birka dilden oluma biiminde bir ey kullanyorsunuz. Ben biiminde bir ey kullanyorsunuz. Ben bunu
kesinlikle reddediyorum. Ortada bir dil vardr. Yani bunun inkar mmkn deildir. Biz pekala anlayoruz. Burada siz
Trke bilmeyen birka kiiyi anlayabilmek iin, binlerce kilometre uzaktan, Dou beyatzl bir eri getirip burada
tercman olarak dinlettiniz, ifadesini aldrdnz. Birbirinden yzlerce kilometre uzakta olan insanlar, hi ilikide olmad,
canl bir ticaret eyine bile girmeyen bir dili kullandklar halde, aslnda yok edilmeye terkedilmi bir dili kullandklar
halde pekala anlaabiliyorlar.
Duruma Hakimi- Bu dili neden Krteye mal ediyorsunuz? Bu dilin %90 Farsa, %10u Acemce, bilmem ne. Yani
hangi kelimeleri Krte de, Krt dili diye ortaya kyorsunuz?

Mehmet Hayri Durmu Arkada- imdi, millet olarak, biz esas olarak Acemlerle..

Duruma Hakimi- Arapadan al, Farsadan al. ngilizeden al, Krte diye ortaya bir dil kart.

Mehmet Hayri Durmu Arkada- Bu durum byle deildir. eitli diller birbirine yakndr. Siz eer Franszcay.
Almancay ve ngilizceyi biliyorsanz veya belirli lde bilginiz varsa bu konuda, bileceksiniz ki, Franszca ve Almanca
karlatrldnda gramer hemen hemen ayn olduu gibi, pek ok kelime de birbirine ok benzemektedir. Yani bir
telaffuz farkll var adeta.

Duruma Hakimi- Siz bu hususta aratrma yaptnz m, dil hususunda?

Mehmet Hayri Durmu Arkada- Bilgim vardr. Ben zel dilci deilim; ama bu konuda bilgim vardr. Bu hususta
okumutum. ngiliz dilinin zerine almalar yapmtm. rnein Hacettepe niversitesinde 1 sene ngilizce okudum.
Gramerini biliyorum. Krtenin gramerini de biliyorum. Farsann gramerini de biliyorum. Trke zerine de almam
olmutur. Trke gramerini de biliyorum. Bir defa esas olarak Krte ile Trke arasnda gramerik bir ayrlk vardr. Yani
cmlelerin kuruluunda temel olan, dilde esas olan gramerdir ve Krt dilinde belli bir gramer sz konusudur. Bu da bat
dillerine benzemektedir.

Duru Hakimi- Farsa ile karlatrdnz m?

Mehmet Hayri Durmu Arkada- Farsa ile benzerlii udur. Ben, unu syleyeyim, ngilizce ile de benzerlikler arz
etmektedir Krte. Gramer olarak hemen hemen ok az bir farkllk vardr. nk Bat dil grubundandr esas olarak. Yani
Bat dil grubuna bu konuda ok benzemektedir Krtenin gramerik durumu. Farsa ile ise ok daha byk yaknl sz
konusudur. nk biz millet olarak, yani Krtler tarihi boyunca Trklerle yan yana yaadklarndan ok daha fazla
Perslerle veya ranllarla yan yana yaamlardr. Ve hatta Perslerle ayn soydan geldiklerinden dil benzerlikleri, kelime
benzerlikleri doal olarak ok daha fazladr; ama bu hi bir zaman Perslerle Krtlerin ayn olduu veya Krtlerle
Perslerin ortak bir dil kulland, Farsay kulland eyine gtrmez. Ben bu hususu daha fazla derinletirmekten yana
deilim; ama objektiftir, aktr. Bunu inkar mmkn deil; ama gelimemitir, krelmitir, pek ok kelimesi unutulmu
veya eitli dillerden kelime almtr. Bu konuda benim iddiam yoktur. ok gl bir dildir veya yle bir dildir, byle bir
dildir, vmeye gerek grmyorum yani; ama ortada bir dil sz konusudur. Grameriyle, uyuyla, buyuyla aktr.

Duruma Hakimi- imdi, gecelim.

Mehmet Hayri Durmu Arkada- Bir husus kald. Ona da deineyim. Bir de Hareketimizin zorbalk yapt halk ge
zorlad biiminde iddialar vardr. Burada arkadalarm zerinde uzun uzun durdular. Ben de bu konuya bir iki eyle
deinmek istiyorum. Arkadalarm beni tatmin etmedi. Bu konudaki aklamalar yetersiz buluyorum. Onun iin unu
syleyeyim. Halk ge zorlanmtr. Bu dorudur, ama halk ne zamandan beri ge zorlanmtr?

Kimi dnemlerde halk bizatihi mecburi iskna tabi tutulmutur. rnein denilmitir ki, u, u, u airetler u yreye
gitsin. Bu, Sultan Hamit dneminde de yaplm, cumhuriyet dneminde de yaplmtr. Kimi zaman olmutur, halk g
etmek zorunda braklmtr. Yani resmi olarak sen uradan kalk uraya git denilmemitir; ama adeta buna zorlanmtr.
lkemizde yz yllardr smrgeci politika uygulanmaktadr. Bu, Safevi imparatorluu tarafndan uygulanmtr. Bu
Osmanl mparatorluu dneminde uygulanmtr. Daha sonra bu Ortadouda meydana gelen eitli devletler
tarafndan. rnein Trkiye Cumhuriyeti tarafndan, rnein Trkiye Cumhuriyeti tarafndan da uygulanmtr ve
lkemizde esas olarak yerleik bir ekonomi dzeni oluturulmutur. ddiamz udur: Talan ekonomisi gelitirilmitir
lkemizde. Yani lkemizde, gerek sermayenin yatrlmas biimi olsun, gerek yollarn denmesi biimi olsun, gerek
eitli alanlarda retime gei olsun, bunlarn tm kaynaklarmzn alnp gtrlmesine yneliktir. Dikkat edilirse
yollarn da ona gre dendii ortadadr. rnein Hakkariye yol girmezken, Cizreye bilmem birka koldan asfalt yol
gitmektedir.

Duruma Hakimi- Niye Hakkariye yol gitmesin? Hakkariyi grdn m sen?

Mehmet Hayri Durmu Arkada- Tamam, yoldan yola fark var yani.

Duruma Hakimi- Hayr, grdn m Hakkariye sen?

Mehmet Hayri Durmu Arkada- Evet, gitmiim?

Duruma Hakimi- Ne zaman gittin?

Mehmet Hayri Durmu Arkada- Yakn tarihlerde, 1-2 sene nce gitmitim, ama yani yol yok derken, Hakkarinin
bizatihi kendisini deil, btn yre olarak kastediyorum, pek ok yer yol gitmezken Cizreye iki- koldan yol
gitmektedir, asfalt yol gitmektedir. Yani bundan kastm udur; esas olarak lkemizde ina edilmek istenen ekonomi
kaynaklarmzn gtrlmesine yneliktir. Byle olunca, elbette halk bir defa kendiliinden adeta ge zorlanmtr.
Kaynaklar gtrlsn, zaten topraklar byk lde aalarn, beylerin elinde bulunmaktadr. Bu durumda halk geimini
nereden salayacaktr? Doal olarak ukurovada, stanbulda, zmirde hatta Almanyada bu ekilde g etmi, gurbetlik
olmu yz binlerce insan sz konusudur. Bunun dnda u da ak bir gerektir: Bugn devletle sk ilikiler ierisinde
olan baz feodal-kompradorlar, emirlerindeki silahl milis glerini adeta halkn zerine srmektedirler. Bunu yllardr
yapmaktadrlar. Kan davalarn, mezhep ayrlklarn krkleyerek halk kynden, arazisinden koparmakta ve malna,
mlkne el koymaktadrlar. Bu aktr yani, bunun binlerce rneini gsterebiliriz. Bu Siverekte de olmutur. Hilvanda
da olmutur, Kzltepede de, Batmanda da olmutur. Doubayaztta da olmutur. Bizatihi pek ok yerinde bu olmutur.
Bizatihi Mehmet Bucak bilmem u tarihte her trl mal mlk elinden alnd halde veya ite rakipleriyle girdii
atmada her eyini kaybettii halde. 5-10 sene sonra pekala grlmektedir. Bu nereden gelmektedir? Nasl
ekillenmektedir? Nasl teekkl etmektedir? Bu, zor kullanlarak gerekletirilmitir. Blgede ilk olarak kan dken
Hareketimiz olmamtr, Mehmet Bucak, Sleymanlar ve dierleri, Batmanda Ramanllar kendi silahl gleriyle
Hareketimizin atmas domadan nce sk sk pe pee Bucak arasndaki atmalardan hemen nceydi. Pek ok ky
ayn aylar iinde yaklp ykld. Arivler kartrlrsa bu pekala grlecektir. Yani yzlerce nisann bu ekilde
katledildii, ldrld ve yerinden yurdundan edildii bir gerektir. Esas olarak unu demek istiyorum; halka zorbalk
yapan biz deiliz. Halka, zorbalk yapanlar demin saydm gler olmutur, ge zorlanmtr adeta ve halk g etmitir.
ukurova bu ekilde dolmutur, zmir, Manisa, Mersin hatta Almanyaya kadar bu ekilde binlerce masum insan yerini
yurdunu terk ederek zaten g etmitir, gitmitir. Bu hareketimizin rn deildir, yani Hareketimizin ortaya kard bir
sonu deildir.

Duruma Hakimi- Evet

Mehmet Hayri Durmu Arkada- Evet, iddianamedeki iddialara kar belirtmek istediim hususlar aa yukar bunlardr.
Ben u anda esas olarak kendi ifademi vereceim. Mcadeleye katlm, daha dorusu kendi faaliyetlerimi anlatrken,
bir bakma kendim eskiden beri hareket ierisinde grev aldm iin, ayn zamanda Hareketin gelime seyrini koymu
olacam. Yani ikinci bir defa Partinin kuruluunu ele almak istemiyorum, kendi faaliyetlerimle partilemeyi bir arada
izah etmeye alacam. Ben esas olarak 1970lerden sonra, yani lise renciliim dneminde devrimci dncelere
sempati duydum. Kitap okuma alkanlm da ortaokul dneminden beri vard, lisede de siyasi eylere- ki, o zaman
Trkiye de bu ynde almalar ve abalar vard- tevik edildik. Ben zellikle daha ok siyasal nitelikte kitaplara
yneldim, devrimci dncelere kanalize oldum. Lise renciliim dneminde eitli Marksist-Leninist klasikler
okudum. Tabii o zaman bunlarn hepsini tam kavradm sylemem. Daha sonraki yllarda Ankara Hacettepe
niversitesine girdim.

1974-1975 yllarnda burada daha hzl bir aratrma ve incelemeye baladm. Yine eitli Marksist-Leninist klasikleri
okudum, tartmalar, seminerlere katldm ve sorunu biraz daha net olarak kavramaya altm. Dernekler, rnein AYD
vardr mesela, ben AYDe gidiyordum. Burada seminerler yaplyordu, ben de seminer almalarna katlyordum.
Bunun dnda, renci gruplar arasnda tartmalar oluyordu. Bu ekilde Marksizm'i, Leninizm'i kavradm. Bunun
dnda blgemizin durumunu, lkemiz Krdistann ve Trkiyenin durumunu, toplumsal yapy kavramaya altm.
Burada blgemizde ve lkemizde gerici ilikilerin halk ne derece madur durumu da braktn anladm. eitli
reformist akmlarn ve kendisini ilerici diye gsteren eitli dncelerin teden beri aslnda bir mesafe kat
edemediklerini siyasal olarak iktidarlarn dmen suyunda gittiklerini, mevcut dzenin bu ekilde basit yntemlerle
deitirilemeyeceini, bir devrimin gerekli olduuna ben de inandm. Yani o zaman eitli siyasi gruplar devrim tezini
ileri sryorlard, parlamenter yoldan deil, toplumun veya daha dorusu mevcut dzenin deimesi iin bir devrimin
gerekli olduuna inanlar vard, ben de rendiim bilinlendiim, grdm ve siyasi olarak gelitiim oranda anladm ki
bir devrimin gereklemesi gerekir. Yani mevcut gerici dzenlerin, blgedeki mevcut gerici dzenleri, blgedeki mevcut
gerici ilikilerin lavedilmesi iin -ki, henz Krdistan Bamszlk Mcadelesi kafamda ekillenmi deildi- genel olarak
blgede, zel olarak Trkiyede bir devrimin gerekli olduuna inandm. Bende bu ekilde siyasi kanaat gelitikten sonra,
yani bir devrimin gerekletirilmesi gerektii kanaati gelitikten ve ekillendikten sonra...

Duruma Hakimi- Marksist bir devrim.

Mehmet Hayri Durmu Arkada- Tabii Marksist anlayta bir devrim. Bu ulusal kurtulu devrimi de olabilir, bir snfsal
devrim de olabilir. Marksizm mutlaka sosyalist devrimdir diye bir ey yoktur. Marksist bir anlay vardr, Marksist bir
ideoloji vardr, bu ideoloji eitli lkelerdeki ulusal kurtulu hareketlerine de nclk edebilir, snfsal kurtulu
hareketlerine de. Yani bu ideoloji mutlaka sosyalist bir devrime gtrr biiminde bir anlay yanltr. Biz bu anlaya
karyz. Bu, tarafmzdan daha ok Trokist bir anlay olarak deerlendirilmektedir. Yani Marksizm'den bir sapma
olarak deerlendiriyoruz. Halbuki bizce nemli olan- ki Marksizm'de canll koruyan, yaatan da odur- Marksizm'in
eitli lkelerin koullarna indirgenmesidir. Marksist anlayn ulusal kurtulu hareketlerinde nc bir ideoloji haline
getirilmesi nemlidir. ddianamede bu husus yanl belirtilmitir. O zaman ben de Marksist bir anlay hakimdi, mutlaka
sosyalist bir devrim gerekirdi, lkemiz koullarnda bir devrimin gerekli olduuna inanyordum, ama bu henz Krdistan
Bamszlk Mcadelesi biiminde ekillenmi deildi. Onu belirtmek istiyorum. Ben bu kanaate vardktan sonra dediim
gibi, bu ekilde dnen, yani bir devrim neren eitli kiiler ve gruplarla o zaman temaslarm oldu. Dernek dnda
eitli almalar vard ve eskiden beri faaliyet yrten Krt diye adlandrdmz eitli akmlar vard, yani bizim
teslimiyeti gruplar olarak, reformistler olarak deerlendirdiimiz eitli akmlar vard. Bunlar gemiti TP iinde yer
alm insanlard, DDKO (Dou Devrimci Kltr Ocaklar)da yer alm eitli kiilerle- ki, 1974ten sonra yeniden eitli
faaliyetlere baladlar- temasm oldu. Yine bizim sosyal-oven guruplar olarak deerlendirdiimiz Trkiyedeki eitli sol
gruplarla ilikilerim oldu ve o zaman canl olarak daha ok Krdistan meselesi tartlyordu. Hem bizim, teslimiyeti,
reformist olarak deerlendirdiimiz Krt gruplar, hem de Trkiyedeki sosyal-oven olarak deerlendirdiimiz eitli
gruplar, Krdistan meselesini sk sk tartyorlard. Ben bu her iki anlaya da bir trl uyum salayamyordum. Krt
gruplar, yani reformist, teslimiyeti olarak deerlendirdiimiz Krt gruplar aslnda Krdistann somut koullarndan
kalkmyorlard. Kuyruku bir anlaya, reformist bir anlaya sahip idiler. Bamszlk temelinde mcadeleyi
dnmyorlard, reformlar ileri sryorlard. rnein Krt dili ile eitim yaplsn, Krte anadil olarak blgede kabul
edilsin, Krdistandaki eitli tabakalara daha iyi yaama olanaklar salansn biiminde dnceleri, talepleri vard ve
esasa olan bu idi. Faaliyetleri daha ok siyasi olmaktan ziyade kltrel nitelikte idi. Bu nedenle ben bu anlaylar
milliyeti anlaylar olarak deerlendiriyordum. Yani emeki snflarn Krdistandaki milyonlar emekinin, yoksul
kylnn, proleterin gerek kurtuluunu salayan dnceler olarak grmyordum. Bu nedenle tatmin olmuyordum ve bu
tr gruplarn herhangi birine angaje olmadm. rnein 1975 banda DDKD dernei kurulduunda pek ok kii bu
dernee ye olduu halde, Krdistanda pek ok gen bu dernee ye olduu halde ben kendim tatmin olmadm iin bu
dernekle ilikim olmad. Yine Trkiyedeki eitli gruplar sosyal-oven olarak kabul ettiimiz eitli gruplar Krdistan
ve Krdistandaki objektif yapy gz ard ediyorlard. Krdistan Bamszlard. Geri benim de bu konuda henz
tamamyla netlemi dncelerim yoktu. Ama onlar bu ynde bir inkar tezi gelitirdikleri iin, unu sylyorlard;
sadece Krtler vardr, ama tarihsel bir hakszlk olmutur, gemitir. Bu artk Trkiyedeki devrim sorunudur, esas olarak
Krtlerin kurtuluu da Trkiyedeki emeki snflarn kurtuluuna baldr biiminde dnceler ileri sryorlard. Fakat
sorun onlarn koyduu gibi deildi. Yani olmu-bitmi bir mesele deildi mesele. Paralanm bir Krdistan vard,
paralanm bir bir toplum vard, son derece geri ortaa karanlklarnda kalm bir toplumsal yap sz konusuydu.

Bu toplumsal yapnn Trkiyedeki devrime ayak uydurabilme olana yoktu. Bu toplumsal yapnn Trkiyedeki
devrimle berabare, daha dorusu bu devrimi bekleyerek dzelme yoluna gitmesi, esas olarak soruna zm getiremezdi.
Bu nedenle, Krdistan Devrimi temel olarak reddettiklerinden, yadsdklarndan, Krdistan sorununa gereki bir zm,
bir yaklam getirmediklerinden, bu sosyal-oven gruplarla da, Trkiyedeki bu sol gruplarla da benim o zaman kadar
1975 ylarna kadar canl bir bam olmad. Ben Krdistandaki emeki snflarn gerek kurtuluunu salayacak bir
devrim tasarlyordum kafamda ve bu ekilde eitli renci arkadalarmla tartmalarm oluyordu. Benim gibi dnenler
veya daha nce bu ynde ekillenen dnceler vard ki bu dnceler bende ekillenirken eitli arkadalardan
esinleniyordum. Kitaplardan da okuyordum. Marksizm ve Milli mesele, ulusal sorun, smrgeler sorunu diye bir kitap
vard, okudum. amzda ulusal kurtulu hareketlerinin dnya devrimci hareketinin bir paas olduu dncesi artk
bende hakim olmutu, renmitim, kavramtm bunu. Gnmzde burjuvazisinin ulusal kurtulu hareketlerine nclk
edemeyeceini, ulusal hareketlerine clk edemeyeceini, ulusal kurtulu mcadelesinin bir pazar mcadelesi
olmadn, artk bu eyden ktn ve emekilerin gerek kurtuluunu salayacak bir ulusal kurtulu hareketinin bizatihi
emekilerin nclnde, proletaryann nclnde geliebilecei dnceleri kafamda ekillenmiti. Krdistanda bir
bamszlk hareketi gelitirilebilir, bunun artlar vardr biimindeki dnceler de, bende giderek geliiyordu. ahin
Dnmez benim okul arkadamd, Hacettepedendi. ahin Dnmezle temaslarm vard, tartyorduk, bu konuda
dncelerimiz birbirine yaknd. Benden nce ahinin Abdullah calan ve yannki bir grup arkadayla birlikte
Krdistan zerine yeni tezler gelitirdiklerini, Krdistan Bamszlk Mcadelesi adna hareket ettiklerini, dnceler
gelitirdiklerini duymutum, ama fazla bilgim yoktu. lk defa ahinle temasm oldu. Sonra Abdullahla tantm ve bu
konuda Abdullah kendi dncelerini bana anlatt, Krdistan hakkndaki dncelerini, o zaman ksr da olsa, netlemi
olmasa da Krdistan Devrimi hakkndaki dncelerini anlatt, tatmin oldum. Yani, bir bakma kafamdaki dnceler de
uygun buldum. Krdistanda emekilerin gerek kurtuluunu salayan bir ulusal kurtulu hareketinin rgtlenmesinin
artlarnn var olduu ve bu ynde mcadele verilmesi gerektiine inandm. Ve esas olarak ilk defa bir akmla angaje
oluyordum. Bu tarih aa yukar 1975in baharyd. Bu zamana kadar aslnda dnceler ekillenmiti, demin izah
ettiim gibi; Abdullahn nclnde bir grup arkada bu yndeki eitli dncelerini artk netletirmiti. Krdistan,
Krdistan Bamszlk Mcadelesini, toplumsal yapy ve snflarn durumunu deerlendirmilerdi. Yani, aslnda benden
nce ekillenen bir dnce sz konusudur. Henz bir gruplama, belirgin bir gruplama olmasa da bu ekilde bir dnce
ekillenmesi sz konusudur. Benim bu arkadalarla faaliyetlerim hemen balamad, sk sk buluuyorduk, ama benim bu
ynde aktif faaliyetlerim yoktu. Dediim gibi kendim 1975 sonlarnda esas olarak faaliyetlere baladm, bulunduum
evrelerde almalar yrtyordum. 1975-1976 yllarnda ben yine Ankaradaydm, Krdistanda faaliyetlerim olmad.
Bu tarihlerde eitli arkadalar rnein; en bata Haki, Kemal, Baki gibi arkadalar Krdistann eitli yrelerinde
dolayorlard, geziyorlard, Krdistan hakknda bilgi edinmek ve baz almalar yrtmek, propaganda yapmak iin
Krdistana gidiyorlard; ama henz fazla bir faaliyet Krdistan da yoktu, ilikiler gelimi deildi. zellikle Antep ve
dersim yrelerine ki Krdistanda ilk faaliyetlerimiz buralarda balamt- baz arkadalar gidiyor, alyorlard.
Benimse Krdistanda herhangi bir faaliyetim henz sz konusu deildi. Esas olarak 1977 ortalarna kadar Ankarada
kaldm ve bulunduum evrelerde, zellikle Hacettepe renci kitlesi ierisinde ve Krdistanl genler arasnda faaliyet
yrttm. Yalnz bizleri balayan ortak dncelerimiz vard. Bu dnceler dorultusunda her arkada bulunduu
yrede daha ok kendi inisiyatifini koyarak, kendisi biraz imkanlar yaratarak, maddi olarak da eitli imkanlar yaratarak
alarak veya ite edindii dostlardan geimi iin para temin ederek faaliyet yrtyordu; yani daha ok kendi
inisiyatifini koyarak aslnda arkadalar bulunduklar yrelerde alyorlard. Bu daha ok kiisel almayd, rgtl bir
alma deildi. Yalnz, u bir gerektir; aramzda bir dnce birlii artk sz konusuydu denilebilir. Ben 1976 ylnda da
esas olarak Ankara'da kaldm. Bir ara, 1976in Mays olacak her halde, Hacettepe niversitesinde renci olan Fevzi
Aslansoy isminde bir devrimci gen ldrlmt. Onun cenaze treni iin Urfaya gittim. Surua. Burada cenaze
treninden sonra tahliye oldum ve yine Ankaraya gittim. 1977nin yazna kadar, Hakinin ldrlmesine kadar
Ankarada kaldm. Yine eski faaliyetlerimi srdryordum. 1977nin hazirannda esas olarak Ankaray terk ederek
Krdistanda faaliyetlere katlmay uygun buldum. Ve 1977nin yaznda ilk defa Krdistanda faaliyetlerde bulunmaya
baladm. O zaman memleketim olan Binglde, bilahare Diyarbakrda, Mardinde, Urfada dolatm. Bu dnemde (dn
arkadam da ifade etti) aslnda yerleik ilikilerimiz yoktu; yani bizim Diyarbakrda, Mardinde, Urfada fazla
ilikilerimiz yoktu; ok snrl ilikiler vard ki, genellikle renci evreleriyle idi ve renciler de memleketlerinde pek
bulunmuyorlard. Bu nedenle, yerleik bir ilikiden ziyade, aslnda mitingler, seminerler oluyordu, bunlara gidiyorduk.
Bir nevi dncelerimizin propagandasn yapyorduk. Zannedersem iddianamede bu dnemde bir program taslann
hazrlanm olduu belirtiliyor. Bu aslsz bir iddiadr. O zaman bir program tasla falan ortaya km deildi.
Dncelerimiz ilkeletirilmiti; yani daha ok szl propaganda yapyorduk, ilk defa bu ekilde dncelerimiz
ilkeletirilmi oldu. Ayrca gnll olarak kaldm. almalar yrttm. Viranehirde, Kzltepede, Nusaybinde,
Urfada yaplan seminerlere katldm. O zaman Krdistan Devrimi meselesi zerine eitli seminerler veriliyordu, biz
veriyorduk veya bakalar veriyordu, bu seminerlere katlyordum, veriyorduk, bu seminerlere katlyordum,
dncelerimizi ileri sryordum. Bu dnemde faaliyetlerimiz daha ok ideolojik temelde geliiyordu, propaganda
temelinde geliiyordu, henz zaten gl ilikilerimiz falan olmad iin, fazla hareketimizin imkanlar da yoktu. Bu
nedenle, iddet temelinde henz iinde, zaten bildiriler falan datlmaya baland. Zaman zaman bu bildirilerin
anlalmas iin alma ve propaganda yrtyordum.
Duruma Hakimi-imdi tzk hazrlanrken hangi devletin partisinin tz esas alnmtr?

Mehmet Hayri Durmu Arkada- Esas olarak proleterya partisi, yani lkemizin proleteryasna nclk edecek bir
proleter parti, Marksist-Leninist ideoloji ve ilkeler temelinde bir partileme sz konusu olduu iin tzk de haliyle
Marksist-Leninist olan partilerin tzne benzeyecektir. Marksizm'e, Leninizm'e bal olan tm partilerin tzne
benzeyebilir; ama hibir partinin tznn kopyas deildir. Yani ne Sovyetler Birliindeki Bolevik Partisinin, ne
Vietnamdaki i Partisinin tznn ayns deildir, bir...

Duruma Hakimi- En ok hangisine yakn? Yani en ok hangi eyden istifade edilmitir?

Mehmet Hayri Durmu Arkada- Leninin rgtlenme anlay vardr. Daha dorusu Marksizm'de var, Lenin tarafndan
gelitirilmitir. Ana ilkeleri vardr. eitli partiler kurulurken bu ana ilkeleri esas alarak kendi koullarna da uygulayarak,
baz ekler yaparak tzklerini hazrlarlar. Tzmzde de Marksizm'deki partilemenin ana ilkelerine bal kalnmtr.
Yani tzk 5-10 sayfadan da oluturulabilir, detaylandrlabilir.

Duruma Hakimi- Siz amac gerekletirmek iin nasl bir mcadeleyi dnyorsunuz?

Mehmet Hayri Durmu Arkada- Burada baz arkadalarm tarafndan izah edildi aslnda bu husus, ben de yle ifade
edeyim ksaca: biz her eyden nce yani son derece geri kalm adeta ortaa karanlklarnda geri kalm adeta ortaa
karanlklarnda braklm bir Krdistan toplumunun fertleri olduumuzu biliyoruz. Bu derece geri bir yapda olan bir
lkede rgtlenmenin, bir rgtlenme yaratmann, bir mcadele dourmann ne derece zor olduu da aktr. Ayrca
lkemizin Ortadou ierisindeki konumunu biliyoruz; emperyalizmin ve ona bal blgedeki ibirliki ynetimlerin
lkemiz zerindeki sinsi oyunlarn, emellerini de biliyoruz. Bu nedenle mcadelenin bir hayli zorlu geecei gereini
kabul ediyoruz. lkemiz smrgeletirilirken -ki, bunun tarihi yzyllar ieriyor- yani paralanrken zor kullanlmtr,
her paras zorla kan dklerek igal edilmitir, hatta tarihin eitli dnemlerinde lkenin ve halkn kaderini deitirmek
iin bir takm ayaklanmalar, isyanlar olmutur, zgrlk iin giriimler olmutur, bu giriimler de her defasnda kanla
bastrlmtr. Bu ekilde milyonlar aan insann kan aktlarak lkemizi igal altna alnm ve smrgeletirilmitir.
Uzun sredir, yani yaklak 2 bin sene kadardr kendi siyasal otoritesini oluturamam, bir merkezi yapya kavuamam
ve bu nedenle de ilkel, geri, ortaa karanlklarnda kalm bir toplumu bu derece zorla, bask ile igal altna alnan bir
toplumu kurtarmak iin mutlaka yine zora bavurmak gerektiine inanmzdr. Yani ciddi bir rgtlenmenin
yaratlmasna, ii-kyly temel alan bir rgtlenmeye gidilmesine, bir cephelemeye gidilmesi gerektiine, lkemizde
bamszlktan ve demokrasiden yana olan tm glerin birletirilmesi gerektiine, bir halk ordusunun oluturulmas
gerektiine inanyoruz ve ancak bu ekilde bir yandan gl bir halk birliinin ve bir halk cephesinin yaratlmas, te
yandan yine bir halk ordusunun yaratlmas ve uzun sreli bir halk savann verilmesiyle lkemizin kurtulabileceine
inanyoruz. Anlaymz zet olarak budur.

Bakan Duruma Hakimi

ye Hakim Stenograf