11.

BÖLÜM
Makro İktisatta Temel Kavramlar

11. Ünite/Erkan AKTAŞ 1

 Amaçlarımız
• Makro iktisadın kapsamı ve temel kavramlar
• Makro iktisadi değişkenler arasında ilişkiler

Anahtar kavramlar: GSYİH, GSMH, NMH, MG, KG, Tüketim,

Yatırım, Büyüme oranı, Enflasyon oranı, İşsizlik oranı,
Potansiyel çıktı, GSYİH Açığı, Ödemeler Bilançosu, Okun
Yasası, Phillips Eğrisi, GSYİH’nın trend yolu, Trend
büyüme oranı, Doğal büyüme oranı, Reel ve nominal faiz
oranı,ücret haddi, ve kur

11. Ünite/Erkan AKTAŞ 2

 Genel Bakış
• Makro iktisadın inceleme alanı
– Ulusal gelir
– İşsizlik
– Büyüme
– Enflasyon
– Ödemeler bilançosu
– Vb güncel konular
• Güncel sorunlara farklı bakışlar
– Klasik iktisat
– Marksist iktisat
– Keynesci iktisat
• Neo (Yeni), post (ileri)
• Yeni Klasik İktisat
• Yeni Keynesyenci iktisat
• Yeni Marksist İktisat

11. Ünite/Erkan AKTAŞ 3

 Arz ve Talep Yanlı İktisat

• Arz yanlı iktisat, ekonomide çıkabilecek

sorunların kaynağı olarak parasal sorunlar
olarak görmektedir.
– Her arz kendi talebini yaratır. Para arzı vasıtasıyla
fazla veya eksik talep yaratılmadığı taktide,
ekonomide arzdan kaynaklı sorun ortaya çıkmaz
– Bu gelenek müdahaleye karşıdır
– Yeni klasik iktisat, Parasalcı iktisat, Avusturya Okulu

11. Ünite/Erkan AKTAŞ 4

 Arz ve Talep Yanlı İktisat

• Talep yanlı iktisat, ekonomide çıkabilecek

sorunların kaynağı olarak talebin arzı
belirlemesi veya etkilemesi nedeniyle
ekonomide istikrarsızlık ortaya çıkacağı
savununur.
– Doğru talep yöntemi, ortaya çıkacak sorunları
asgariye indirebilir.
– Bu gelenek müdahaleye karşı değilidir.
– Keynesci ve Marksist iktisat

11. Ünite/Erkan AKTAŞ 5

 Makroiktisadın İlgi Alanı ve
Mikro Temeller
• Ekonomik performans denildiğinde;
– Reel gelir, enflasyon oranı, işsizlik oranı ve ödemeler bilançosu
• Makro İktisadi modellerin genel karakteristiği
– Üretim, gelir, harcama, istihdam oranı ve ulusal büyüklüklerle
ilgilenirler
– Nispeten büyük orandaki birim, ürün ve aktifleri türdeş kabul ederler
– Genel denge yaklaşımı vardır
– Bireysel iktisadi birimler iktisadi kararların sonuçlarıyla ilgilenirler
– Para ve diğer finanssal aktifler modelde yer alır
– Hükümetin izleyeceği para ve maliye politikaları, modellerde iktisadi
durumu açıklayıcı rol oynayabilir. Yani devlet analize katılmaktadır.

11. Ünite/Erkan AKTAŞ 6

 Makro ve Mikro İktisat Ayrımı
• Üretim, gelir ve istihdam ve fiyat kavramları
• Mikro iktisatta üretim; Bireysel sanayiler ve işletme girdi ve
çıktısı ele alınır. Makro iktisatta ise ulusal üretim, toplam
endüstri çıktısı ve GSYİH
Mikro İktisat Makro İktisat
Üretim Bireysel sanayiler ve işletme girdi Ulusal üretim, toplam endüstri
ve çıktısı ele alınır. çıktısı ve GSYİH
Gelir Servet bölüşümü, ücretler, asgari Toplam ücret ve maaşlar, toplam
ücret, yönetici ücretleri işletme karı

İstihdam Tek tek işletmedeki istihdam Genel istihdam, işsizlik

Fiyat Mal ve hiznet fiyatları. Örneğin, gıda Genel fiyat düzeyi, TÜFE, ÜFE
malı, konut kirası vb

• Mikro İktisat pür iktisat iken Makro iktisat iktisat politikalarının

analizine yöneliktir.
11. Ünite/Erkan AKTAŞ 7
Mikro ve Makro İktisat Ayrımı
– Bireyden hareketle genel denge durumuna ulaşmak
– Makro iktisadın mikro temelli yaklaşımıyla hareket edilebilir
– Neo Walrascı genel denge analizi
– Geleneksel makro ve mikro ayrımı günümüzde fazla geçerli
değildir.

11. Ünite/Erkan AKTAŞ 8

Genel Ekonomi İlişkiler Tablosu

11. Ünite/Erkan AKTAŞ 9

 Makro İktisatta Temel Kavramlar
• Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH)
– Belli bir dönemde bir ülke sınırları içerisinde üretilen tüm nihai mal ve
hizmetlerin toplam piyasa değeridir.
• Piyasa satılmalı
• Nihai mal olmalı
• Cari olarak üretilmelidir. (Önceki dönemlere bakılmaz)

• GSYİH üç teknikle hesaplamak mümkün

– Harcama yaklaşımı, Gelir yaklaşımı, Katma değer tekniği
• Harcama yönetimi hesaplanan GSYİH, tüketim(C ), Yatırım (I),
kamu harcamaları (G) ve net ihracat (X-M)
• GSYİH= C+I+G+(X-M)=AE (Toplam harcama)
• Gelir Yaklaşımı, GSYİH=Ücretler+Faiz+Rant+Kar-dışardan net
faktör gelirleri+Amortismanlar+Dolaylı vergiler
• Katma değer tekniği=
• Her üç yöntem birbirine eşittir.
11. Ünite/Erkan AKTAŞ 10
 GSYİH
• Gayri Safi Yurt İçi Hasıla nominal hesaplanır.
• Reel GSYİH (herhangi bir dönemde üretilen toplam çıktıyı temel alan alan bir
yılın fiyatları ile ölçmek)

• Reel GSYİH Büyümesi=

(Yt 1  Yt ) / Yt 1

• Kişi başına GSYİH

• Satın Alma Gücü Paritesine Göre
• Bir ekonominin sahip olduğu bütün üretim faktörlerinin tam olarak istihdam
edilmesi durumunda üreteceği çıktıya potansiyel çıktı veya GSYİH denir.
• GSYİH Açığı= potansiyel çıktı-fiili GSYİH

11. Ünite/Erkan AKTAŞ 11

 GSMH
• GSMH, veri döneminde ülkenin sahip olduğu üretim faktörleri yardımıyla elde edilen nihai mal ve hizmetlerin değeridir.
• GSYİH ve GSMH arasındaki fark ?
• Ülkede üretilen çıktının bie kısmı yabancılara ait üretim faktörleri tarafından üretilmiş olmasından kaynaklanmaktadır.Yabancıların
kazandığı net geliri ve borçları, ülke dışından kazanılan net gelir (İşçi ücretleri dahil) çıkardığımızda net faktör gelirini (NFG) buluruz.
• GSMH= GSYİH+NFG
• İrlanda da %-12
• Kuveyt’te %30
• 1991 yılından beri GSYİH kullanılıyor

11. Ünite/Erkan AKTAŞ 12

 GSYİH ile ilgili Kavramlar
• Net Yurt İçi Hasıla (NYİH)= GSYİH-Amortismanın bir
ölçüsü olarak sermayenin aşınma ödeneği
• GSMH= GSYİH +NFG
• Net (Safi) Milli Hasıla (NMH)=GSMH-Amortismanlar
• Ulusal Gelir (Milli Gelir) =NMH-Dolaylı vergiler
• Ulusal gelirden bireylere yapılan gelir transferlerinin
eklenmesi, çıkanların düşürülmesi ile kişisel gelir (KG)
bulunabilir.
• Kişisel Harcanabilir Gelir (KHG)= KG-kişisel vergi ve vergi
dışı ödemeler
• Kişisel Tasarruf (KT)= KHG-Kişisel tüketim harcamaları-
faiz ödemeleri-dışarıya (yabancılara) transfer ödemeleri

11. Ünite/Erkan AKTAŞ 13

 GSYİH ile ilgili Özdeşlikler
Basit bir ekonomide;

Y CI
Y,ekonomide çıktıyı, C, tüketimi ve I
yatırım harcamasını göstermektedir.
•Tüketici tüketimi seçtiğinde, Y CS
CS CI
I Y C  S

11. Ünite/Erkan AKTAŞ 14

 GSYİH ile ilgili Özdeşlikler
Devletin yer aldığı, fakat dış ticaretin olmadığı durum;
S  YD  C
S  Y T C
T  Tx  Tr
YD, Harcanabilir veya kullanabilir gelir, Tx, Tr, transfer
harcamalarını göstermektedir.

11. Ünite/Erkan AKTAŞ 15