Trabzon HES Projesi

TRABZON İLİ, MAÇKA İLÇESİ, KALYAN DERESİ
CİNALİ REGÜLATÖRÜ VE HES PROJESİ
Sorumlu Firmalar:
Müşteri: DAMLAPINAR ELEKTRİK ÜRETİM SANAYİ VE
TİCARET A.Ş.
ÇED Firması:
ÇEVRE MÜHENDİSLİK
degol MÜŞAVİRLİK VE TİCARET LTD. ŞTİ.
Doküman Adı:
PROJE TANITIM DOSYASI

(SEÇME-ELEME KRİTERLERİNE GÖRE HAZIRLANMIŞTIR)
0 NİHAİ RAPOR
C Revize
B Revize
A İlk Teslim N.O.T. Ö.P. K.B.G.
Revizyon Tarih Tanımı Hazırlayan Kontrol Onay Müşteri
DAMLAPINAR ELEKTRİK ÜRETİM SANAYİ VE
PROJE SAHİBİNİN ADI
TİCARET A.Ş.
ADRESİ CİNNAH CADDESİ NO:59/7 ÇANKAYA/ANKARA
TELEFON VE FAKS
0312 441 55 09 – 0312 441 54 16
NUMARALARI
CİNALİ REGÜLATÖRÜ VE HİDROELEKTRİK
PROJENİN ADI
SANTRALİ PROJESİ
PROJE BEDELİ 19.117.796 TL
PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN
TRABZON İLİ MAÇKA İLÇESİ KALYAN DERESİ
AÇIK ADRESİ
Cinali Regülatör Koordinatları (WGS84 COĞRAFİK)
WGS 84 Coğrafik
No enlem boylam
1 40.80177 39.67761
2 40.80174 39.67794
3 40.80147 39.67785
4 40.80149 39.6775
Cinali Yükleme Havuzu Koordinatları (WGS84 COĞRAFİK)
WGS 84 Coğrafik
No enlem boylam
PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN 1 40.83182 39.69032
KOORDİNATLARI, ZONE 2 40.83182 39.69091
3 40.83137 39.69091
4 40.83137 39.69031
CinaliSantral Binası Koordinatları (WGS84 COĞRAFİK)
WGS 84 Coğrafik
No enlem boylam
1 40.83399 39.68892
2 40.83363 39.68951
3 40.83309 39.68879
4 40.83346 39.68832
Enerji
PROJENİN ÇED YÖNETMELİĞİ
(Ek-2) Kurulu gücü 0,5 MW ve üzeri olan nehir tipi
KAPSAMINDAKİ YERİ
santral (6.808 MW)
Cinali Regülatörü ve Hidroelektrik Santrali ile Doğu
Karadeniz Bölgesinin ve ülkemizin gelişen ekonomisi
PROJENİN TANIMI VE GAYESİ
ve artan nüfusuna cevap verecek elektrik enerjisi
ihtiyacının; bir kısmının karşılanması
PTD/ÇED RAPORU/NİHAİ ÇED
RAPORUNU HAZIRLAYAN
KURULUŞUN/ÇALIŞMA
GRUBUNUN ADI
degol ÇEVRE MÜHENDİSLİK
MÜŞAVİRLİK VE TİCARET LTD. ŞTİ.
RAPORUNU HAZIRLAYAN NACİ ÇAKIR MAH. SİNAN CAD. 758. SOK. NO: 18/ A
KURULUŞUN/ÇALIŞMA DİKMEN / ANKARA
GRUBUNUN ADRESİ, 0 312 479 57 11
TELEFON VE FAKS 0 312 479 58 11 (Pbx)
NUMARALARI
04.12.2009
RAPORU SUNUM TARİHİ
İÇİNDEKİLER
Sayfa No
İÇİNDEKİLER ........................................................................................................................ i
TABLOLAR DİZİNİ................................................................................................................ ii
ŞEKİLLER DİZİNİ ................................................................................................................. ii
EKLER LİSTESİ................................................................................................................... iii
1. PROJENİN ÖZELLİKLERİ ............................................................................................. 1
a) Projenin İş Akım Şeması, Kapasitesi, Kapladığı Alan, Teknolojisi, Çalışacak Personel
Sayısı ............................................................................................................................. 1
b) Doğal Kaynakların Kullanımı (Arazi Kullanımı, Su Kullanımı, Kullanılan Enerji Türü
vb.) ............................................................................................................................... 10
c) Atık Üretim Miktarı (Katı, Sıvı, Gaz vb.) ve Atıkların Kimyasal, Fiziksel ve Biyolojik
Özellikleri ..................................................................................................................... 15
ç) Kullanılan Teknoloji ve Malzemelerden Kaynaklanabilecek Kaza Riski ........................ 29
d) Projenin Olası Çevresel Etkilerine Karşı Alınacak Tedbirler.......................................... 30
2. PROJENİN YERİ ......................................................................................................... 39
a) Mevcut Arazi Kullanımı ve Kalitesi (Tarım Alanı, Orman Alanı, Planlı Alan, Su Yüzeyi
vb.) ............................................................................................................................... 39
b) EK-V deki Duyarlı Yöreler listesi dikkate alınarak; sulak alanlar, kıyı kesimleri, dağlık
ve ormanlık alanlar, tarım alanları, milli parklar, özel koruma alanları, nüfusça yoğun
alanlar, tarihsel, kültürel, arkeolojik ve benzeri önemi olan alanlar, erozyon alanları,
heyelan alanları, ağaçlandırılmış alanlar, potansiyel erozyon ve ağaçlandırma
alanları ile 167 sayılı Yeraltı Suları Hakkında Kanun gereğince korunması gereken
akiferler ........................................................................................................................ 41
3. PROJENİN VE YERİN ALTERNATİFLERİ (PROJE TEKNOLOJİSİNİN VE
PROJENİN ALANININ SEÇİLME NEDENLERİ).......................................................... 57
SONUÇLAR ....................................................................................................................... 58
KAYNAKLAR
EKLER
RAPORU HAZIRLAYAN ÇALIŞMA GRUBUNUN TANITIMI
degol ÇEVRE MÜHENDİSLİK i

MÜŞAVİRLİK TİCARET LTD. ŞTİ.
TABLOLAR DİZİNİ
Sayfa No
Cinali Regülatör Koordinatları (WGS84 COĞRAFİK) ....................................................... i
Cinali Yükleme Havuzu Koordinatları (WGS84 COĞRAFİK) ........................................... i
CinaliSantral Binası Koordinatları (WGS84 COĞRAFİK) ................................................ i
Tablo 1.a.1. Cinali Regülatörü Koordinatları ................................................................... 2
Tablo 1.a.2. Cinali Yükleme Havuzu Koordinatları ......................................................... 2
Tablo 1.a.3. Cinali Santral Binası Koordinatları .............................................................. 2
Tablo 1.a.4. Cinali Tünel Giriş ve Çıkış Koordinatları ........................... Hata! Yer işareti
tanımlanmamış.
Tablo 1.b.1. Regülatör Yeri Aylık Ortalama Debileri (m3/sn) ........................................ 13
Tablo 1.b.3. Tennant (Montana) Metodu 1976 ............................................................... 13
Tablo 1.c.2. İş makineleri Yakıt Tüketimi (TÜPRAŞ) ..................................................... 18
Tablo 1.c.3. Motorin ve Benzinin Özellikleri (TÜPRAŞ) ................................................ 18
Tablo 1.c.4. Kamyonlardan Kaynaklanan Emisyon Değerleri (1 adet kamyon için) . 18
Tablo 1.c.5.Yükleyiciden Kaynaklanan Emisyon Değerleri ........................................ 19
Tablo 1.c.6. Ekskavatörden Kaynaklanan Emisyon Değerleri ................................... 19
Tablo 1.c.7. Gürültü Ölçüm Noktaları ve Ölçüm Sonuçları ............................................... 20
Tablo 1.c.8. Gürültü Ölçüm Cihazı ve Teknik Özellikleri ................................................... 21
Tablo 1.c.9. İnşaat Ekipmanlarından Kaynaklanan Emisyon Değerleri ..................... 22
Tablo 1.c.10. İnşaat Aşamasından Kaynaklanan Gürültünün Mesafeye Göre
Değişimi..................................................................................................................... 23
Tablo 1.c.11. Ses Gücü Düzeyleri................................................................................... 26
Tablo 1.c.12. İşletme Aşaması Oluşan Gürültünün Mesafeye Göre Değişimi ............ 27
Tablo 2.b.1. Proje Alanı ve Çevresinde Tespit Edilen Flora Türleri .................................. 44
Tablo.2.b.2. Proje Alanında Tespit Edilen Balık Türleri .................................................... 51
Tablo.2.b.3. Proje Alanı ve Çevresinde Tespit Edilen İkiyaşamlı Türler ........................... 51
Tablo.2.b.4. Proje Alanı ve Çevresinde Tespit Edilen Sürüngen Türleri ........................... 52
Tablo 2.b.6. Proje Alanı ve Çevresinde Tespit Edilen Memeli Hayvan Türleri .................. 55
ŞEKİLLER DİZİNİ
Sayfa No
Şekil 1.a.1. Hidroelektrik Santrali Çalışma Prensibi ............................................................ 9
Şekil 1.a.2. Hidroelektrik Santrali İş Akım Şeması ............................................................ 10
Şekil 1.b.1 Trabzon İli akım Gözlem İstasyonları .............................................................. 12
Şekil 1.c.1. Gürültü Dağılım Grafiği (0-100 metre) ............................................................ 24
Şekil 1.c.2. Gürültü Dağılım Grafiği (0-1000 metre) .......................................................... 25
Şekil 1.c.3. Gürültü Yayılım Grafiği (Kaynakların aynı anda çalışması durumunda) ........ 28
Şekil 1.ç.1. Acil Müdahale Planı........................................................................................ 30
Şekil 2.a.1. Yer Bulduru Haritası ....................................................................................... 40
degol ÇEVRE MÜHENDİSLİK ii

EKLER LİSTESİ
EK 1. 1/25 000 ÖLÇEKLİ TOPOGRAFİK HARİTA ÜZERİNE İŞARETLENMİŞ GENEL DURUM

PLANI
EK 2. BÖLGENİN JEOLOJİSİ VE JEOLOJİK HARİTASI
EK 3. SIZDIRMASIZ FOSSEPTİK PLANI
EK 4. MODELLEME SONUÇLARI
EK 5. PROJE ALANI VE ÇEVRESİNİ GÖSTERİR FOTOĞRAFLAR
EK 6. HAVZA BOYKESİTLERİ
EK 7. REGÜLATÖR PLANI
EK 8. TEK HAT ŞEMASI
degol ÇEVRE MÜHENDİSLİK iii

BÖLÜM 1
PROJENİN ÖZELLİKLERİ
DAMLAPINAR ELEKTRİK ÜRETİM SANAYİ VE CİNALİ REGÜLATÖRÜ VE HES PROJESİ
TİCARET A.Ş. PROJE TANITIM DOSYASI
1. PROJENİN ÖZELLİKLERİ
a) Projenin İş Akım Şeması, Kapasitesi, Kapladığı Alan, Teknolojisi, Çalışacak
Personel Sayısı
Enerji sektöründe temel amaç, artan nüfusun ve gelişen ekonominin enerji

ihtiyaçlarının sürekli ve kesintisiz bir şekilde ve mümkün olan en düşük maliyetlerde
karşılanabilmesidir.
1970 yıllarında ortaya çıkan petrol krizi ülkelerin enerji politikalarında önemli
değişiklikler olmasına neden olmuştur. Özellikle ülkemizin petrol kaynakları yönünden zayıf
olması buna karşılık yüzeysel su kaynaklarının fazla olması enerji politikasının hidroelektrik
santrallere doğru kaymasına neden olmuştur. Hidroelektrik santrallerinin işletim
maliyetlerinin düşük olması ve çevreye önemli zarar verici etkilerinin bulunmaması
nedeniyle tüm dünyada tercih edilen başlıca enerji kaynaklarındandır.
Petrol, doğalgaz ve kömür gibi enerji kaynaklarından yoksun olan ülkemizde enerji
üretimi bu kaynaklardan sağlanmaya çalışıldığında kaynakların ithal edilmesi nedeniyle
oldukça pahalıya gelmektedir. Buna karşılık Türkiye’de gelişen ekonominin enerji ihtiyacı
gün geçtikçe artmaktadır.
Enerji ihtiyacının sürekli ve kesintisiz bir şekilde ve düşük maliyetlerde

karşılanabilmesi için hidroelektrik santrallerine ihtiyaç duyulmaktadır. TEİAŞ Genel
Müdürlüğü tarafından yapılan enerji talep projeksiyonlarına göre ülkemizde yaklaşık yıllık
ortalama %8’lik bir talep artışı mevcuttur. Uzun dönem planlama çalışmalarında elektrik
enerji talebinin 2010 yılında 286,5 milyar kWh, 2020 yılında 566,5 milyar kWh ve 2030
yılında 990 milyar kWh olması beklenmektedir. Bu nedenle yapılacak her hidroelektrik
santralı ülkemiz için önem kazanmaktadır.
Trabzon İli, Maçka İlçesi, Kalyan Deresi üzerinde kurulacak olan Cinali Regülatörü ve
Hidroelektrik Santrali ile Doğu Karadeniz Bölgesinin ve ülkemizin gelişen ekonomisi ve
artan nüfusuna karşılık cevap verecek elektrik enerjisi ihtiyacının bir kısmı karşılanacaktır.
Proje alanında Doğu Karadeniz Bölgesi iklim özellikleri hüküm sürer. Denize yakın ve
paralel şekilde uzanan ve büyük yükseltiler oluşturan Doğu Karadeniz Dağları bölge
ikliminin özelliklerini belirler.
Cinali Regülatörü ve HES projesinin ilk tasarımında Regülatör Yapısı Kalyan Dere
üzerinde 452 m talveg kotuna yerleştirilmiş ve kret kotu 465 m olarak belirlenmiştir. Böylece
regülatör yerinde günlük regülasyonu sağlayacak kadar depolama yapılması hedeflenmiştir.
İlk tasarımda minimum santral kuyruksuyu kotu da 316.50 olarak alınmıştır. Bu değerlere
göre santral kurulu gücü 5.90 MWm, 5.72 MWe olarak oluşmuş ve bu değerler ile DSİ
Genel Müdürlüğü ile 22.08.2006 tarihinde Su Kullanım Anlaşması imzalanmış, EPDK’dan
21.09.2006 tarih ve EÜ/921-4/725 no ile üretim lisansı alınmıştır.
Lisans alımı sonrası detaylı çalışmalara başlanmış ve bu çalışmalar sırasında

regülatörün yer aldığı kotların jeolojik olarak uygun olmadığı, heyelanlı bölgeler olduğu ve
projenin kret kotunun yükseltilmemesi durumunda inşa edilmesinin hemen hemen imkansız
olacağı belirlenmiş ve DSİ Genel Müdürlüğü’ne projenin kotunun değiştirilmesi için
16.04.2007 tarihinde başvuru yapılmıştır. Aynı dönemde DSİ XXII.Bölge Müdürlüğü
24.04.2007 tarih ve 123.169 sayılı yazısı ile Cinali Regülatörü ve HES projesi kuyruksuyu
kotunun, Atasu Barajı Mutlak Koruma Alanı dolayısıyla uygun olmadığını belirlemiş ve
kuyruksuyu kotunun 340.00 m kotuna taşınması gerektiğini firmaya bildirmiştir.
degol ÇEVRE MÜHENDİSLİK 1

Cinali Regülatörü ve HES projesi membasında Yüzüncü Yıl HES projesi yer
almaktadır. Yüzüncü Yıl HES Projesi ile Kalyan Derenin 1083 ile 467 kotları arasında enerji
üretimi tasarlanmıştır. Yüzüncü Yıl HES projesi, firma bünyesinde yer alan Çark Enerji
Elektrik Üretim Sanayi ve Ticaret Limited Şirketine aittir.
Yapılan çalışmalar sonrası Kalyan Dere üzerinde 1083 m ile 505 m kotları arası
Yüzüncü Yıl HES, 500 m ile 340 m arasında Cinali Regülatörü ve HES projesi yer alacaktır.
Cinali Regülatörü ve HES projesinin kuyruksuyu kotu, Atasu Barajı Mutlak Koruma
Alanı açısından 340.00 m kotundadır.
Cinali Regülatörü ve HES Projesi inşaatı 2 yıl içerisinde tamamlanacaktır. Projenin

inşaat süresi tamamlandıktan sonra ömrü 50 yıldır.
1/25 000 ölçekli topografik harita üzerine işaretlenmiş proje birimlerini gösterir ‘Proje
Genel Durum Planı Ek-1’de sunulmuştur.
Cinali Regülatörü ve HES Projesine ait koordinatlar aşağıdaki tablolarda verilmiştir.
Tablo 1.a.1. Cinali Regülatörü Koordinatları
UTM ED 50 VGS 84 Coğrafik

No y x enlem boylam
1 557174 4517156 40.80177 39.67761
2 557202 4517153 40.80174 39.67794
3 557195 4517122 40.80147 39.67785
4 557165 4517124 40.80149 39.6775
Tablo 1.a.2. Cinali Yükleme Havuzu Koordinatları

No y x enlem boylam
1 558220 4520500 40.83182 39.69032
2 558270 4520500 40.83182 39.69091
3 558270 4520450 40.83137 39.69091
4 558220 4520450 40.83137 39.69031
Tablo 1.a.3. Cinali Santral Binası Koordinatları

No y x enlem boylam
1 558100 4520740 40.83399 39.68892
2 558150 4520700 40.83363 39.68951

3 558090 4520640 40.83309 39.68879
4 558050 4520680 40.83346 39.68832
Proje büyüklükleri ile ilgili gerekli karakteristik bilgiler:
Proje kapsamında Kalyan Dere üzerinde 495 m talveg ve 500 m kret kotunda dolu
gövdeli bir regülatör inşa edilecek ve regülatör yapısında priz yapısı vasıtası ile alınan sular
kanal ve tünel yapıları ile yükleme havuzuna ulaştırılacaktır. Yöre dağınık bir yerleşim
yapısına sahip olduğundan ve jeolojik sebeplerden dolayı iletim yapısının bir bölümü tünel

olarak projelendirilecektir. Böylelikle kamulaştırma ihtiyacı en aza indirilecektir. İletim hattı

sonrası cebri boru yapısı ile su santrale iletilecektir. Cebri Boru çapı 1.40 m olarak
belirlenmiştir. Cebri Boru santrale girmeden önce 2 kola ayrılacaktır. Her kol 0.90 m
çapında imal edilecektir. Cebri boru inşaatı sırasında gerekli görülen yerlere esnek conta ve
tespit kitleleri yerleştirilecektir. Santral binası betonarme olarak inşa edilecektir. Enerji
üretimi için 2 adet Francis türbin ve türbinlere uygun jeneratör ve transformatörler
kullanılacaktır. Francis türbinler yatay eksenli olacak olup her bir ünite kurulu gücü 3.509
MW tır. Enerji üretecek olan jeneratörler 4100 kVA gücündedir. Transformatörler de
jeneratörlere uygun olarak 4100 kVA gücünde olacaktır.
Proje debisi yapılan optimizasyon hesaplamaları sonucu 5.00 m3/s olarak

belirlenmiştir. Brüt düşü 160 m, net düşü ise 155.50 m’dir. Proje kurulu gücü 6.808 MW
olup enerji üretimi ise yıllık 23 366 000 kWh olarak gerçekleşecektir. Enerji üretiminin 3 459
000 kWh’ı firm enerji, 19 907 000 kWh’ı ise sekonder enerjidir.
Proje Ekonomisi (2009 Birim Fiyatlarıyla)
Tesis bedeli : 15 543 889 TL
Proje bedeli : 18 375 472 TL
Toplam yatırım bedeli : 19 117 796 TL
Yıllık toplam gelir(DSİ) : 1 296 707 TL
Yıllık toplam gelir (Piyasa) : 2 570 260 TL
Yıllık toplam gider : 2 133 116 TL
Proje rantabilitesi : 0.608 (DSİ) – 1.205 (Piyasa)
Dahili karlılık faiz oranı : %4.42 (DSİ) – %11.50 (Piyasa)
KURULACAK TESİSLER:
Projede taş ocağı, beton santrali, kırma-eleme tesisi vb. yapılar kurulmayacak olup
projenin inşaat aşamasına geçildiğinde firma hazır betonu en yakın beton santralinden
agrega malzemesini ise en yakın yıkama eleme tesisinden satın alacaktır.
Su Alma Yapısı
Kalyan Dere üzerinde su alma yapısı olarak dolu gövdeli bir regülatör inşa edilecek
olup dolusavak taşkın debisi 74.37 m3/s’dir. Priz kapağı ve çakıl geçidi sağ sahil üzerinde
yer almaktadır. Priz Yapısı Kapağı 2x2.50x1.00m ve Çakıl Geçidi Kapağı 1x2.00x1.50m
boyutlarında imal edilecektir. Kullanılacak kapaklar el kumandalı olacak şekilde DSİ Tip
Projelerine uygun imal edilecektir. Priz sonrası çökeltim havuzuna alınacak olan su buradan
betonarme kesitli açık kanala iletilecektir. Çökeltim havuzuna fazla giren suyun tahliyesinin
sağlanması amacıyla bir taşkın savağı inşa edilecek, ayrıca havuzda biriken rusubatın
temizlenmesi ve gerektiğinde havuzun tahliye edilmesinin sağlanması amacıyla kapaklı bir
yıkama kanalı bırakılacaktır. Çökeltim havuzu boyu 20m ve genişliği 5.80m dir. Su hızı 0.30
m/s değerinin altına düşürülerek rusubatın çökelmesi sağlanacaktır. Rusubatın dışarı
atılmasını sağlamak amacıyla 1.00x1.00 m ölçülerinde bir kapak bırakılacaktır.

Priz yapısı sonrası çökeltim havuzu yer almaktadır. Çökeltim havuzunda su hızı
0.30m/s’nin altında olacak ve çökelecek partikül çapı 0.5 mm olacak şekilde
projelendirilecektir. Çökeltim havuzu sonrası bir eşik ile tünel giriş yapısı inşa edilecektir.
Havuzda birikecek rusubatı atabilmek ve gerektiğinde havuzu boşaltmak için havuz
sonunda 1.00 x 1.00 m boyutlarında yıkama kanalı yerleştirilecektir. Havuza fazla su girdiği
taktirde bu suyun tahliyesi amacıyla taşma savağı inşa edilecektir. Taşma savağı kotu
499.75 m olacaktır.
• Tipi : Dolu Gövdeli Regülatör

• Talveg kotu : 495.00 m
• Kret kotu : 500.00 m
• Talvegten Yükseklik : 5.00 m
• Dolusavak kapasitesi : 74.37 m³/s (Q100 - Sentetik Metod)
• Regülatör havuz uzunluğu : 10.00 m
• Kret Genişliği : 40.00 m
• Çakıl Geçidi Yeri : Sağ Sahil
• Çakıl Geçidi Kapağı : 1x2.00x1.50 m
• Priz Yapısı Yeri : Sağ Sahil
• Priz Yapısı Kapağı : 2x2.50x1.00 m
İletim Hattı
Betonarme kesitli kanal ve betonarme dairesel kesitli tünelden oluşmaktadır. İletim

hattı toplam uzunluğu 3880 m’dir. Bunun 2410 m’si kanal, 1470 m’si betonarme tüneldir.
Çökeltim havuzu sonrası öncelikle 245 m kanal inşa edilecek, daha sonra tünel yapısı yer
alacaktır. Tünel sonrası hat tekrar kanal olarak 1965 m devam edecek ve yükleme
havuzuna ulaşılacaktır. Proje tasarım debisi 5.00 m3/s’dir.
Kanal taban genişliği 3.50 m, yüksekliği ise 1.60 m’dir. Kanal içerisinde su yüksekliği
1.26 m ( n=0.016 alınmıştır ), su hızı is 1.14 m/s olacaktır. Kanal taban eğimi 0.0005’dir.
Tünel çapı 3.50 m, tünel eğimi 0.0005 olarak belirlenmiştir. Tünelde su yüksekliği 1.55
m, hız ise 1.21m/s’dir ( n=0.016 alınmıştır ).
Cinali Regülatörü ve HES projesi iletim yapısı iki bölümden oluşmaktadır. Regülatör
yapısı sonrası öncelikle 245 m kanal inşa edilecek ve daha sonra tünele girilecektir. Tünel
1470 m uzunluğundadır. Tünel sonrası tekrar kanal inşa edilerek yükleme havuzuna
ulaşılacaktır. İletim kanalı toplam uzunluğu 2410 m, tünel uzunluğu 1470 m olmak üzere
toplam iletim yapısı 3880 m’dir.
İletim Kanalı
İletim kanalı betonarme dikdörtgen kesitli olarak projelendirilecektir. Kanal

karakteristikleri aşağıda yer almaktadır.
• Tipi : Betonarme dikdörtgen kesitli

• Kanal Genişliği : 3.50 m
• Kanal Yüksekliği : 1.60 m
• Su Yüksekliği : 1.26 m ( n=0.016 )
• Su Hızı : 1.14 m/s
• Kanal Uzunluğu : 2410 m
• Tasarım Debisi : 5.00 m³/s

• Eğimi : 0.0005
İletim Tüneli
İletim tüneli dairesel kesitli olarak projelendirilecektir. Tünel eğimi 0.0005 olarak
belirlenmiştir. Tünel basınçsız çalışacaktır.
• Tipi : Daire kesitli betonarme tünel

• Tünel İç Çapı : 3.50 m
• Su Yüksekliği : 1.55 m ( n=0.016 )
• Su Hızı : 1.21 m/s
• Tünel Uzunluğu : 1 470 m
• Tasarım Debisi : 5.00 m³/s
• Eğimi : 0.0005
İletim tüneli inşaatında patlatma yapılacak olup patlatma ile ilgili detaylı bilgiler
aşağıda verilmiştir.
İletim tüneli inşaatı sırasında bu kapsamda delme-patlatma yöntemi için patlayıcı

madde kullanımı söz konusudur. Bu amaçla patlayıcı madde olarak dinamit ve anfo
kullanılması planlanmıştır.
Anfo, amonyum nitrat ile fuel-oilin (veya mazotun) % 5-6 oranında karıştırılması ile
elde edilen patlayabilir bir karışımdır. Dünya’ da ve Türkiye’ de en çok tüketilen patlayabilir
karışımdır.
Detonasyon hızı, 250 mm çapındaki bir patlatma deliğinde 4.400 m/s’ ye

ulaşmaktadır. Anfo, 50 mm’ den daha düşük çaplı deliklerde sabit bir detonasyon hızına
ulaşamaz. İdeal olarak anfo, orta ve geniş çaplı (75–250 mm) deliklerde en yüksek patlatma
hızına ulaşır. Anfonun patlatılabilmesi için daha yüksek bir dinamit veya vb. ile ateşlenmesi
gerekmektedir.
Kullanılacak patlayıcı maddeler, 29.09.1987 tarih ve 19589 sayılı Resmi Gazetede

yayınlanarak yürürlüğe giren Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi ve
Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması,
Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarına İlişkin Tüzük hükümleri kapsamında satın
alınacak ve kullanılacaktır.
Proje sahibi, patlayıcı madde üreten kuruluşlar tarafından, patlayıcı madde temini ve
patlatma hizmetlerini karşılamayı planlamaktadır.
Proje alanında patlayıcı madde deposu yapılmayacak ve ehliyetli kişilerce patlatmanın

yapılması sağlanacaktır.
Patlayıcı Maddenin Miktarı
Hidrolik delici kullanılarak delinecek olan 76 mm çapında ve 3,50 m derinliğindeki

delikler aşağıdaki gibi delinecektir.
Ateşleme işleminde patlayıcı olarak ANFO kullanılacaktır. Yemleyici olarak dinamit

ateşleyici olarak elektrikli kapsül tahrikli nonel kapsül kullanılacaktır.

Her delik için
1 nonel kapsül
1 adet 0.25 kg dinamit
deliğin 1,75 m lik kısmına ANFO ( şarj yoğunluğu 1 kg/m) = 1,75 kg ANFO
4 adet delik, ile 280 m3 cevher veya pasa gevşetmesi yapılacaktır. Delik başına 70m3
malzeme alınacaktır.
Patlatma ile alınacak malzeme miktarı :
3,14 x 1,752 x 1470 = 14.136 m3
Proje kapsamında patlatma ile yaklaşık olarak 14.136 m3 malzeme alınacaktır.
14.136 / 70 = 202 delik
Proje kapsamında toplam 202 / 4 = 51 adet patlatma yapılacaktır.
Yıllık kullanılacak P.M miktarları
Kapsül 202 x 1 adet = 202 adet
Dinamit = 202 x 0,25kg = 50,5 kg
ANFO = 202 x 1,752 kg = 353,5 kg
Yükleme Havuzu
Eni 12.25 m, Boyu 20.00 m derinliği ise en dip noktasında 9.37m olacak şekilde
tasarlanmıştır. Betonarme olarak inşa edilecektir. Suyun taşması durumunda tahliye olması
amacıyla yan savak teşkil edilecek, gerektiği durumlarda suyun tahliyesinin sağlanabilmesi
için dip tahliye vanası koyulacaktır. Dip tahliye vanası 500 mm çapında sürgülü vanadır.
Kanal sonrasında su yükleme havuzuna gelmektedir. Cebri Boruya alınan suyun

düzenli olması ve işletmenin daha verimli olabilmesi için yükleme havuzu inşa edilmektedir.
Yükleme havuzu kapasitesi 12 dakikalık proje debisini depolayabilecek şekilde
projelendirilmiştir. Yükleme havuzu tabanında gelen rusubatın temizlenmesi ve gerektiğinde
suyun tahliyesini sağlamak amacıyla dip tahliye vanası yerleştirilecektir. Dip tahliye
vanasının çapı Ø500 mm olacaktır. Ayrıca türbinin yük atması durumunda suyun kabararak
kontrolsüz olarak taşmasını engellemek amacıyla taşkın savağı yerleştirilecektir. Taşkın
savağına alınan su dere yatağına bir kanal vasıtasıyla aktarılacaktır. Yükleme havuzu
duvar üst kotu 498.33 olarak belirlenmiştir. Yükleme havuzu taşkın savağı 497.83 kotuna
yerleştirilmiş olup herhangi bir sebeple cebri borudan su iletimi kesildiği takdirde su geriye
tepmeden savaktan tahliye olabilecektir.
• Boyu : 20,00 m
• En : 12,25 m
• İşletme Su kotu : 497.76 m
• Taşkın ( Max. )Su kotu : 498.11 m

• Minimum Su kotu : 493.26 m

• Kapasitesi : 3480 m3
Cebri Boru:
Yükleme havuzu ile santral arasında yer alacak olup 1 400mm çapında ve 320 m
uzunluğundadır. Yükleme havuzu çıkışında kelebek vana ile kumanda edilecektir. Et
kalınlığı basıncın az olduğu üst kısımda 9 mm, alt kısımda ise 14 mm olacaktır. Cebri Boru
et kalınlığı hesap edilirken su koçu darbesi de dikkate alınmıştır. Santral Binası girişinden
önce cebri boru ikiye ayrılacaktır. Branşmanların çapı 900 mm olarak tasarlanmıştır.
Branşman et kalınlığı 14 mm olarak imal edilecektir. Türbin girişinde hidrolik kontrol ve ayar
vanası yer almakta olup, suyun kontrolü otomatik olarak ayarlanacaktır. Cebri boru
hesapları st37 çeliği için yapılmıştır.
Cebri Boru çelik malzemeden imal edilecektir. Cebri boru et kalınlıkları hesap edilirken
su koçu darbesi de dikkate alınarak işlem yapılmıştır. Cebri Boru güzergahı inşaat öncesi
uygun şekilde tesviye edilecek ve daha sonra borular mesnetler üzerine yerleştirilecektir.
Boru güzergahındaki kırık noktalara beton tespit kitleleri yerleştirilecek, ayrıca her on
metrede bir kayıcı mesnet yerleştirilecektir. Cebri Boru Santral Binasının hemen öncesinde
iki kola ayrılacak ve kollar ayrı ayrı santrale giriş yapacaktır. Her bir kolun çapı Ø900 mm
olacaktır.
• Boyu : 320 m
• Çapı : 1400 mm
• Adet :1
• Et kalınlığı : 9 - 14 mm
Santral Binası:
34 m uzunluğunda, 11 m genişliğindedir. Betonarme olarak inşa edilecektir. Projede

yatay eksenli Francis tipi türbin kullanılması uygun bulunmuştur. 2 adet türbin yer alacak
olup ünite debileri 2.50 m3/s’dir.
Santral Binası Betonarme olarak inşa edilecek ve çatısı çelik makas olacaktır. Santral
Genişliği 11 m, uzunluğu ise 34 m’dir. Santralden çıkışta kısa bir kanal vasıtası ile sular
dereye bağlanacaktır. Santral kuyruksuyu kotu 340 m dir.
HES ve Özellikleri
Brüt Düşü : 160.00 m

Net Düşü : 155.50 m
Türbin Tipi : Yatay eksenli francis
Kurulu Gücü : 6.808 MW
Üretilen Toplam Enerji : 23.366 GWh/yıl
Firm Enerji : 3.459 GWh/yıl
Sekonder Enerji : 19 907 GWh/yıl
Ünite sayısı : 2 adet
Ünite debileri : 2.50 m3/s
Kuyruk suyu kotu : 340.00 m
Türbin Tipi, Ünite Gücü ve Adeti
Adedi : 2 Adet

Türbin Tipi : Yatay eksenli francis

Brüt Düşü : 160.00 m
Net Düşü : 155.50 m
Ünite Debisi : 2.50 m3/s
Verim : 0.92
Devir Sayısı : 1000 d/d
Ünite Kurulu Gücü : 3.509 MW
Generatör Tipi ve Kapasitesi
Adedi : 2 adet
Tipi : Yatay eksenli senkron
Anma Gerilimi : 6.3 kV
Güç Faktörü : 0.85
Verimi : 0.98
Ünite Gücü : 4100 kVA
Devir Adeti ve Frekansı : 1000 d/d, 50 Hz
Transformatör Adedi ve Tipi
Ünite Transformatörü
Adedi : 2 adet
Tipi : Harici tip üç fazlı yağ izoleli
Anma Gerilimi : 33/6.3 ± 2x2.5%kV
Soğutma Şekli : ONAF
Bağlantı Grubu : YNd5
İç İhtiyaç Transformatörleri
Adedi : 2 adet
Anma Gerilimi : 33/0.4 ± 2x2.5%kV
Soğutma Şekli : AN
Nötr Bağlantısı : Doğrudan Topraklı
Acil İhtiyaç Dizel Generatör Grubu
Adedi : 1 adet
Normal Gücü : 68 kVA
Anma Gerilimi : 400/231 V
Frekansı : 50 Hz
Güç Faktörü : 0.8
Devir Sayısı : 1500 d/d
Soğutma Şekli : Radyatör, kapalı devre su soğutmalı
Santralde üretilecek enerji çıkış hatlarına konacak olan 0.5Cl doğruluk sınıflı aktif ve
reaktif enerji değerlerini dört kadranda ve çift yönlü alarak ölçebilen, gerçek zaman
senkronizasyonunu gerçekleştirebilen nümerik sayaçlarla yapılacaktır. Sayaçlar bir asil ve
bir yedekli olarak teçhiz edilecektir.
Şalt Sahası:

Proje kurulu gücü 6.808 MW olup yıllık enerji üretimi 23.366 GWh/yıl’dır.
İç İhtiyaç trafosu ile ünite trafoları ve 2 ana baradan oluşan 33 kV’luk şalt sahası
santral binası dışındaki açık alanda teçhiz edilecektir. OG Şalt panoları, giriş çıkış panoları
ve ölçü panoları ile AÇ Alçak Gerilim, DC Dağıtım Kontrol Panoları ve Jeneratör Panoları
santral binası içindeki kapalı hacimlere yerleştirilecektir.
Enerji İletimi
3.0 AWG tipinde ENH ile yaklaşık 20 km uzaklıktaki Trabzon Trafo Merkezi binasına
bağlanacaktır.
Ulaşım Yolları
Su alma yapısına ve santrale ulaşmak için yol teşkil edilecektir. Açılacak yol köylere
ulaşım amacıyla kullanılan asfalt yola bağlanacaktır. Yükleme Havuzuna ulaşım halihazırda
mevcut olan köy yolu ile sağlanacaktır.
Şekil 1.a.1. Hidroelektrik Santrali Çalışma Prensibi

Savak Kapakları İle

Suyun Tutulması
Cebri Borudan Suyun

Geçirilmesi
Suyun Türbinlere Çarparak

Türbini Çevirmesi
Jeneratörlerle Elektrik
Üretimi
Santral Binasında Güç

Dağılımın Yapılması
Trafodan Enerji Nakil

Hattına Transfer
Şekil 1.a.2. Hidroelektrik Santrali İş Akım Şeması
Çalışacak personel; Cinali Regülatörü ve HES Projesi, inşaat aşaması sırasında 50

personelin, işletme aşamasında ise 10 personelin görev alması planlanmaktadır. İnşaat
süresi yıl olarak hesaplanmıştır.
b) Doğal Kaynakların Kullanımı (Arazi Kullanımı, Su Kullanımı, Kullanılan Enerji

Türü vb.)
Cinali Regülatörü ve HES projesine esas teşkil eden su kaynağı Kalyan Deresidir.
Projenin uygulandığı Arnastal Dere drenaj alanı Sarıtaş-Arnastal Yayla’dan çıkan

kaynaklarla beslenir. Önce Labaza Yayla kaynaklarının suyunu taşıyan sonra da Tuzla
Yayla ve Sarıtaş- Çağlak Yayla kaynaklarının suyunu taşıyan yan kollarla birleşir ve Galyan
Dere adını alır.
Yüzüncüyıl, Çayırlar ve Kuşçu Köyleri sınırlarını geçer. Buradan sonra yaklaşık Kuzey
yönlü akışla Kalyan Dere adını alarak Ormaniçi, Arıkaya, Erginköy, köylerine gelir.
500 m kret kotunda Cinali Regülatörü bulunur. Cinali, Taşalan ve Alataş’tan sonra 340
m kuyruk suyu kotunda Cinali HES bulunmaktadır. Cinali HES yerinden sonra yaklaşık
Kuzey yönlü akışla devam ederek Maçka Çayı’na ulaşır ve Karadeniz’e sularını boşaltır.
Proje sahasının hemen hemen her tarafında değişik debilerde kaynakların

bulunmasına karşılık yoğunluklu olarak aşağıda belirtilen yerlerde kaynak çıkışları
olmaktadır;
Sarıtaş Yayla-Arnastal Yayla kaynakları

Sazlık Yayla kaynakları

İsgopel Yayla kaynakları
Tuzla Yayla kaynakları
Labaza Yayla kaynakları
Zerbenos Yayla kaynakları
Akarsu Maçka İlçesine bağlı yerleşim yerleri olan Alataş, Taşalan, Çamkonak,
Erginköy, Arıkaya, Ormaniçi, Kuşçu, Çayırlar, Cinali, Yüzüncüyıl Köyleri ile yayla evlerinden
geçer.
Cinali Regülatörü ve HES Projesi enerji amaçlı bir tesis olup enerji elde edildikten
sonra kullanılan su tekrar dere yatağına bırakılacaktır.
Kalyan Dere üzerindeki Cinali Regülatör yerindeki akımların tespit edilmesinde, aynı
dere üzerindeki DSİ 22-59 Nolu AGİ kayıtları kullanılmıştır. Bu istasyonun membasında
herhangi bir sulama yoktur. Dolayısı ile kaydedilen akımlar istasyonun doğal akımlarıdır.
Halen açık olan bu istasyonun kullanılabilir durumda olan 21 yıllık akım kaydı mevcuttur.
Aşağıdaki tabloda ve şekilde akım gözlem istasyonlarının verileri ve yerleri

görülmektedir.

Şekil 1.b.1 Trabzon İli akım Gözlem İstasyonları

3
Tablo 1.b.1. Regülatör Yeri Aylık Ortalama Debileri (m /sn)
Ortalama
Temmuz
Ağustos
Haziran
Toplam
Kasım
Aralık
Mayıs
Şubat
Nisan
Yıllar
Ocak
Ekim
Eylül
Mart
1992 0.94 2.19 1.03 0.83 1.01 3.86 5.74 7.22 11.61 3.96 1.43 1.66 41.48 3.46
1993 1.91 2.16 1.57 0.97 1.05 2.34 5.20 4.45 5.15 1.61 1.03 0.66 28.10 2.34
1994 0.50 1.26 1.81 0.61 1.05 2.20 3.83 2.41 1.16 0.71 0.66 0.67 16.88 1.41
1995 0.79 1.63 1.75 1.77 1.14 1.99 5.05 6.79 2.88 2.66 1.66 1.81 29.94 2.49
1996 4.09 4.29 2.30 1.03 1.19 1.53 3.86 4.33 2.57 1.06 2.04 2.29 30.57 2.55
1997 1.60 1.06 1.11 0.89 1.15 1.66 5.33 3.70 2.10 0.78 0.83 2.07 22.29 1.86
1998 3.23 2.05 0.68 0.63 1.33 3.67 9.05 5.07 3.14 0.93 0.98 0.79 31.53 2.63
1999 0.51 1.01 1.87 0.60 0.79 2.02 6.38 6.34 4.60 2.00 1.19 2.31 29.60 2.47
2000 1.11 1.09 0.86 0.67 1.41 2.79 7.31 3.86 4.63 0.87 0.73 1.43 26.77 2.23
2001 2.17 1.25 0.52 0.58 0.90 2.86 4.20 4.64 2.59 1.27 1.02 0.64 22.64 1.89
Top. 16.83 17.98 13.50 8.58 11.02 24.92 55.96 48.82 40.45 15.86 11.56 14.33 279.80 23.32
Ort. 0.765 0.817 0.613 0.390 0.501 1.133 2.544 2.219 1.838 0.721 0.525 0.651 12.718 2.332
Bırakılması Gereken Can Suyu Miktarı
Nehirler üzerinde yapılan su yapıları, su miktarı, kalitesi ve dolayısıyla da su

ekosistemi üzerinde bir etki oluşturmaktadır. Bu nedenle mansaptaki su ekosisteminin
korunması içinde gerekli düşük akımın (çevresel akış) belirlenmesi önemli bir problem
olarak ortaya çıkmaktadır (Özdemir vd., 2007). Hidrolojide düşük akım hesabı; içme ve
sulama suyu temininde, hidroelektrik santrallerden verilecek minimum etek suyu
hesabında, su kirliliğine yönelik çalışmalarda ve nehirlerdeki sucul ekosistemin devamlılığı
için gerekli su miktarının belirlenmesinde kullanılmaktadır.
Nehirlerdeki habitatların sürdürülebilirliği için gerekli olan akış miktarına çevresel
akış denir. Günümüzde bir nehrin biyolojik ihtiyaçlarına dayanan akışın yönetimi
konusunda düzenlemeler, yönetmelikler henüz mevcut değildir. Ancak nehirdeki yaşamın
varlığını sürdürebilmesi için bırakılması gereken su miktarının (kuyruk suyu/ can suyu)
belirlenmesi amacıyla kullanılabilecek pek çok metot vardır.
Bırakılacak minimum debinin belirlenmesi sırasında kullanılan yöntemlerden birisi
olan Montana Yöntemi (Tennant 1975, 1976) yıllık ortalama akımın %10’unu anlık en az,
akarsu yatağı ve kullanıcı özelliklerine bağlı olarak da yıllık ortalama akımın %10’dan
fazlasını uzun vadeli minimum debi olarak önermektedir.
Tennant veya Montana metodu (1976) orijinal veya modifiye edilmiş haliyle en az 25
ülkede kullanılmaktadır. Bu metodun tercih edilmesinin en önemli nedeni basitliği ve
kullanım kolaylığıdır. Farklı iki 6 aylık periyot için akış rejimi, yaban hayatı, rekreasyon ve
benzer çevresel değerlerle ilgili akış şartlarını tanımlamak için yıllık ortalama akışın (YOA)
bir yüzdesini kullanır (Tablo 1.b.2). Tennant (1976) bunlara Ekim-Mart ve Nisan-Kasım
dönemi tavsiye edilen baz akım rejimleri adını vermiştir.
Tablo 1.b.3. Tennant (Montana) Metodu 1976

Genel Akış Tavsiye Edilen Akış (YOA nın %’si olarak) Tavsiye Edilen Akış (YOA nın %’si olarak)
Koşullarının Tanımı Ekim-Mart Nisan-Kasım
Taşkın veya
200 % 200 %
maksimum
Optimum aralıkta 60-100 % 60-100 %
Mükemmel 40 % 60 %
Çok iyi 30 % 50 %
İyi 20 % 40 %
Orta 10 % 30 %
Zayıf 10 % 10 %
Çok az <10 % <10 %

Sucul ekosistemin yaşamını sürdürebilmesi için ihtiyaç duyulan su yukarıda da

belirtildiği gibi; yıllık ortalamanın min. %10’u oranında olacaktır.
Cinali Regülatörü ve HES Projesinde Regülatör-1’den bırakılması gereken kuyruk
suyu miktarı; 2,332 m3/s x %10 = 0,2332 m3/s’dir.
İnşaat ve İşletme dönemlerinde yukarıdaki paragrafta belirtilen can suyu debi
miktarları dere yatağına bırakılacak en az su miktarıdır ve dere yatağına sürekli olarak
verilecektir. Bırakılacak debi miktarları çalışmanın hiçbir aşamasında bu değerlerin altına
inmeyecektir.
Su ortamında bulunan canlılara olabilecek etkiler konusunda ‘1380 sayılı Su Ürünleri

Kanunu’ hükümlerine uyulacaktır.
Mansaba bırakılacak can suyu miktarının otomatik ölçümü için Devlet Su İşleri
tarafından belirlenecek mevkie on-line debi ölçer (AGİ) cihazı DAMLAPINAR ELEKTRİK
ÜRETİM SANAYİ VE TİCARET A.Ş. tarafından kurularak günü birlik akım kayıtları
tutulacak ve işletme aşamasında ilgililerce istenecek süreler zarfında DSİ 22. Bölge
Müdürlüğü ile Trabzon İl Çevre ve Orman Müdürlüğü’ne modem bağlantılı veri aktarımı
sağlanacaktır.
İşletme sahası içerisinde bulunan balık türlerinin geçişine uygun ortam oluşturulacak
ve bu türlerin geçişine uygun balık geçitleri (Devlet Su İşleri’nce uygun görülen özelliklte)
yapılacaktır. Yapılacak olan balık geçitlerinin regülatörlerdeki kesin yerleri Devlet Su İşleri
Genel Müdürlüğü’nün uygun göreceği yerlerde Kati proje aşamasında uygulamaya
geçecektir.
Personelin su kullanım miktarı:
İnşaat aşaması
Cinali Regülatörü ve Hidroelektrik Santrali Projesinin inşaat faaliyetleri sırasında toz

kontrolü ve personelin günlük kullanımı için su ihtiyacı ortaya çıkacaktır. Ayrıca şantiye
çalışanları içinde içme suyuna ihtiyaç duyulacaktır. Projenin inşaat çalışmaları sırasında
50 kişinin çalışacağı düşünülmektedir. Kişi başına günlük su tüketim miktarı 150 litre
alınarak;
Personelin su kullanım Miktarı = Kişi başına su kullanım miktarı x personel sayısı
Personel su kullanımı Miktarı = 150 lt/gün x 50 kişi = 7.500 litre/gün olacaktır.
İşletme aşaması
Projenin işletme çalışmaları sırasında 10 kişinin çalışacağı düşünülmektedir. Kişi

başına günlük su tüketim miktarı 150 litre alınarak;
İçme suyu damacanalarla ve kullanma suyu tankerlerle olmak üzere, Civar

Köylerden bedeli mukabili şantiye sahasına getirilecek veya civar yüzey sulardan temin
edilecektir.

Projenin inşaat çalışmaları sırasında beton yapımı, toz kontrolü ve temizlik için
gerekli olacak kullanma suyu da civar yüzey sularından temin edilecektir.
Cinali Regülatörü ve HES Projesi inşaat aşamasında elektrik enerjisi kullanılacak

olup, elektrik civar köylerden temin edilecektir.
Bitkisel toprak, hafriyat ve pasa malzemesi;
Toplam Hafriyat Miktarı = 60.000 m3
Yıllık Hafriyat Miktarı = 30.000 m3
Aylık Hafriyat Miktarı = 2.500 m3
Günlük Hafriyat Miktarı = 83,3 m3 (83,3 m3 x 1,6 ton/m3 = 133,3 ton/gün) olacaktır ve
proje kapsamında inşaat faaliyetleri çerçevesinde oluşacak hafriyat; Hafriyat toprağı,
İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği’nin 13. Maddesinde belirtildiği üzere
hafriyat atıkları; Belediyenin veya mahallin en büyük mülki amirinin gösterdiği ve izin
verdiği yerlerde depolanacaktır.
Hafriyat öncesinde kalınlığı 10-20 cm arasında değişen bitkisel toprak; sıyrılacak ve

bitkisel toprak depo alanına taşınacaktır. Bitkisel toprağın ardından alt toprak sıyrılacak ve
bitkisel toprağın yan tarafında karışmayacak şekilde depolanacaktır. Depolanan malzeme
daha sonra inşaat sahalarında arazi düzenlemesi yapımında dolgu malzemesi olarak
kullanılacaktır. Bitkisel toprak ise inşaat işlerinin tamamlanmasından sonra arazi
düzenlemesi yapılan alanlarda (proje için) peyzaj çalışmalarında kullanılacaktır.
c) Atık Üretim Miktarı (Katı, Sıvı, Gaz vb.) ve Atıkların Kimyasal, Fiziksel ve
Biyolojik Özellikleri
İnşaat Aşaması
Regülatör, kanal, yükleme havuzu, cebri boru, santral binası ve kuyruk suyu kanalı
inşaatlarının 2 yıllık bir süre içerisinde rahatlıkla bitirilebileceği düşünülmektedir. Projede
elektromekanik teçhizatın temini ve montajının yapılma işi için 12 aylık bir süre
planlanmıştır. İhale dokümanlarının hazırlanması, ihalenin yapılıp siparişin verilmesinden
sonra inşaatın 2. yılı içerisinde elektromekanik teçhizat getirilerek montaj işlerine
başlanacaktır. İnşaat aşamasında 50 personelin çalıştırılması düşünülmektedir.
• Katı Atık
Tesisin inşaat ve montaj aşamasında yaklaşık 50 personel istihdam edilecektir. Bir

kişiden kaynaklanacak günlük kati atik miktarı yaklaşık 1,34 kg/gün-kişi alınarak, 50 kişilik
personelden kaynaklanacak evsel kati atik miktarı. 50 kişi x 1,34 kg/kişi/gün = 67 kg/gün
olarak hesaplanmıştır.
• Sıvı Atık
İnşaat ve montaj çalışmalarının 2 yıl kadar süreceği öngörülmekte olup bu süre

zarfında yaklaşık 50 kişi istihdam edilecektir. İnşaat ve montaj aşamasında görev alacak
personelin gün içerisinde her türlü ihtiyacı proje alanına yerleştirilecek olan prefabrik
konteynerler sayesinde karşılanacaktır.

İnşaat aşamasında 50 personelin istihdam edilmesi planlanmıştır. Kişi başına günlük

su tüketim miktarı 150 litre alınarak;
Çalışacak personel için 7,5 m3/gün içme kullanma suyuna ihtiyaç olacaktır.
İhtiyacının tamamının atık su olarak geri döneceği kabulü ile tesiste 7,5 m3/gün evsel atik
su oluşacaktır. Oluşacak atık su kamp alanı yanına gömülecek sızdırmasız fosseptik
çukurunda depolanacaktır. Fosseptik 3x5x5 metre boyutlarında olacaktır ve belli
aralıklarla vidanjör ile en yakın arıtma tesisine taşınacaktır. Sızdırmasız Fosseptik Planına
ilişkin tip proje Ek-3’de sunulmuştur.
Oluşacak sıvı atıkların bertarafı sırasında 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmî
Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine
uyulacaktır.
Ayrıca iletim tüneli inşaatı sırasında yer altı suyu çıkması halinde oluşacak olan
bulanık sular cazibe ile iletim tünelinin sonuna yapılacak olan çökeltim havuzunda
bekletilip suyun bulanıklığı gittikten sonra dere yatağına bırakılacaktır.
• Atık Yağ
Makine bakım ve yağ değişimleri sırasında oluşması muhtemel atık yağların

bertarafı sırasında 30/07/2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Atık
Yağların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır.
• Toz Oluşumu
Tesisin hazırlanması sırasında oluşacak toz miktarları aşağıdaki gibi hesaplanmıştır.
Arazinin hazırlanması ve inşaat hazırlık faaliyetleri süresince geçici olarak toz yayıcı
işlemler gerçekleştirilecektir. Bunlar; arazinin hazırlanması amacıyla hafriyat, hafriyatın
taşınması ve depolama, inşaat sahasına malzeme taşınması vb. olarak sayılabilir.
Tesis alanının düzenlenmesi işlemleri yaklaşık 2 yıl içerisinde tamamlanacaktır.
Toplam Hafriyat Miktarı = 60.000 m3
Yıllık Hafriyat Miktarı = 30.000 m3
Aylık Hafriyat Miktarı = 2.500 m3
Günlük Hafriyat Miktarı = 83,3 m3 (83,3 m3 x 1,6 ton/m3 = 133,3 ton/gün)
Saatlik Hafriyat Miktarı = 10,41 m3 (10,41 m3 x 1,6 ton/m3 = 16,66 ton/saat)
a)Hafriyat Sırasında Oluşacak Toz Miktarı.
16,66 ton/saat x 0,025 kg/ton=0,416 kg/saat toz oluşacaktır.

b)Hafriyat Toprağının Yükleme-Boşaltma İşlemleri Sırasında Oluşacak Toz

Miktarı.
0,010 kg/ton + 0,010 kg/ton = 0,020 kg/ton
16,66 ton/saat x 0,020 kg/ton=0,333 kg/saat toz oluşacaktır.
c)Hafriyat Toprağının Taşınması Sırasında Oluşacak Toz Miktarı.
Hafriyat malzemesinin taşınması sırasında 1 adet kamyonun kullanılması

planlanmıştır. Sahadan 1 günde toplam 133,3 ton hafriyat olacaktır. Hafriyat, iş makineleri
tarafından yapılacaktır. Bir kamyonun her seferde 30 ton taşıyabileceği varsayılarak, bir
gün içerisinde toplam 5 sefer olacaktır. (Bir günde tek vardiya usulü 8 saat çalışıldığı
varsayılırsa, 0,625 araç/saatlik bir hareket söz konusu olacaktır.) Malzeme alandan
alındıktan sonra yaklaşık 500 metrelik stabilize yol üzerinde taşınacaktır. Araçların tesis içi
hareketlerinde ortaya çıkacak olan toz miktarı,
0,7 kg/km-araç x 1 km (gidiş-geliş) x 0,625 araç/saat = 0,437 kg/saat
Hafriyat sırasında meydana gelecek olan toplam toz miktarı 1,186 kg/saat olarak
hesaplanmıştır.
Projenin inşaat aşamasında hafriyat dışında inşaatta kullanılacak malzemenin

nakliyesi ve inşaat imalatından kaynaklanan toz oluşumu söz konusu olacaktır. İnşaat için
beton ve diğer malzemelerin nakliyesi için 1 günde 5 adet kamyon (beton mikseri ve
kamyon) kullanılacaktır. Bir günde tek vardiya usulü ile 8 saat çalışıldığı varsayılırsa,
0,625 araç/saatlik bir hareket söz konusu olacaktır. İletim tüneli boyunca malzemenin
taşınacağı stabilize yol yaklaşık 6000 metredir. Malzeme nakliyesi ve inşaat imalatı için
araçların hareketinden ortaya çıkacak olan toz miktarı,
0,7 kg/km-araç x 12 km (gidiş+dönüş) x 0,625 araç/saat = 5,25 kg/saat
Proje kapsamında beton hazır olarak alınacak ve mikserler ile sahaya taşınacaktır.
Bu nedenle malzeme imalatından toz oluşumu beklenmemektedir.
Projenin inşaat aşamasında oluşacak toplam toz miktarı hafriyat, malzeme nakliyesi
ve inşaat imalatından kaynaklanacak olup toplam toz miktarı 6,436 kg/saat olarak
hesaplanmıştır.
Hava Kalitesi Dağılım Modellemesi çalışmaları kapsamında Industrial Source

Complex Short Term Modeli (ISCST) version 3 kullanılmıştır. Bu model tipik bir gauss
dağılım modeli olup 3 boyutlu olarak gaz veya toz çeşitli kirleticilerin dağılımının
hesaplanmasında kullanılmaktadır. Model kapsamında alan, nokta, doğrusal veya
hacimsel kaynakların kirletici dağılımının modellenmesi mümkündür. Model Amerikan
Çevre Koruma Teşkilatı (EPA) tarafından onaylanmış ve tavsiye edilmektedir.
Modelleme kapsamında proje sahasını içerisine alan ve UTM ED 50 koordinatları

cinsinden (554000, 4506000) noktasından başlayarak 9 km x 14.5 km lik bir alanı içerisine
alan bir sahada toz modellemesi yapılmıştır. Modelleme kapsamında 500 metrelik grid
aralıkları alınmış olup iki regülatör, iki santral binası, iki yükleme havuzu, iki tünel ve yol
güzergahının bulunduğu alanda toz oluşumuna sebep verecek faaliyetlerde bulunulacağı
varsayımından hareketle İl Çevre Durum Raporundan alınan Meteorolojik veriler
kullanılarak modelleme çalışmaları yürütülmüştür.

Meteorolojik parametrelerden karışma tabakası yüksekliği olabildiğince düşük bir

değer olarak alınmış ve 150 metre olarak seçilmiştir. Rüzgâr yönü olarak 16 değişik
rüzgâr yönüne ilişkin girdiler girilmiştir. Rüzgâr hızları ise her bir yön için ayrı ayrı o yöne
ait en düşük yıllık rüzgâr verisi girilerek, o yıl için en yüksek konsantrasyonların tahmin
edilmesi amaçlanmıştır. Meteorolojik verilere ilişkin çıktılar ekteki model çıktıları içerisinde
verilmiştir.
İnşaat aşamasında tüm faaliyetlerin aynı anda yapılacağı varsayımından hareketle

yapılan dağılım modellemesi çalışması neticesinde elde edilen veriler ışığında en yüksek
toz konsantrasyonu 120.92 µg/m3 olarak hesaplanmıştır. Hava Kalitesinin
Değerlendirmesi Ve Yönetimi Yönetmeliği kapsamında Geçiş Dönemi Uzun Vadeli ve
Kısa Vadeli Sınır Değerlerinde Kademeli Azaltım tablosu uyarınca 2009 yılı için kısa
vadeli sınır değer (KVS) genel bölgeler için 260 µg/m3 dür. Bu değer toplam 522 adet grid
noktası içerisinde hiç aşılmamıştır. Yönetmelik gereğince KVS toplam sonuçların % 95
inin aşılmaması gereken değerler olduğundan, sonuç olarak KVS’nin aşılmadığı kanaatine
varılmıştır.
Modelleme çalışmalarına dahil edilen ve toz oluşumu etki alanı olarak kabul edilen 9
km x 14.5 km lik alan içerisinde hiçbir yerleşim alanı mevcut değildir. Toz oluşumu sadece
inşaat faaliyetleri aşamasında ortaya çıkacağından ve işletme döneminde bu etki ortadan
kalkacağından proje kapsamında toz oluşumu açısından dikkate alınacak önemli bir etki
beklenmemektedir.
• Atık Gaz
İnşaat aşamasında araçlar motorin kullanacaktır. Araçlardan kaynaklanacak olan

emisyonlar aşağıda verilmiştir.
Tablo 1.c.2. İş makineleri Yakıt Tüketimi (TÜPRAŞ)

Cinsi Çalışma Süresi (saat) Mazot Tüketimi (L/saat)
Kamyon 8 226,05
Ekskavatör 8 188,64
Yükleyici 8 188,64
Tablo 1.c.3. Motorin ve Benzinin Özellikleri (TÜPRAŞ)
ÖZELLİKLER MOTORİN N. BENZİN
Dansite 0.840 (ort.) 0.732 (ort.)
Su ve Tortu(% hac) 0.03 (max.) yok
o
Vizkozite (50 C,SSF) - -
o
Vizkozite (37.8 C,SSU) 35-45 -
Kükürt (%Agir) 0.7(max) 0.045
Kül (% Agir) 0.01(max) -
o
Parlama Nok.( C)min. 55 -
o
Akma Nok.( C)(yaz/kış) 0/-5 -
Korozyon (bakır şerit) No:3 No:1
o
Damıtma %95 (hac.)( C) 370 215(skn)
Oktan sayısı(RON) - 91.0(min)
Tel (grPb/Lt) - 0.15(max)
Setan sayısı 47(min) -
Buhar basıncı (kPa) - 50/80
Kamyonlardan Oluşan Emisyon Değerleri

Yakıt Tipi .Dizel
Araç kullanımı .Normal
Motor Gücü .200HP
Kükürt Miktarı( %) .0.
Tablo 1.c.4. Kamyonlardan Kaynaklanan Emisyon Değerleri (1 adet kamyon için)

Emisyon Potansiyel
Emisyon Potansiyel Yıllık Çalışma Yıllık
Kirletici Oranı (Ib Emisyon
Faktör (Ib/hp Emisyon Süresi Gerçek Emisyon
Madde saat) (motor Miktarı) (saat
saat) Yayılım (ton/yil) (saat/yil) Miktarı (ton/yıl)
gücü) /yil)
PM 0.0022 0.550 8760 2.41 2000 0.55
PM 10 0.0022 0.550 8760 2.41 2000 0.55
SOX 0.00205 0.513 8760 2.24 2000 0.51
NOX 0.031 7.750 8760 33.95 2000 7.75
VOC 0.002514 0.629 8760 2.75 2000 0.63
CO 0.00668 1.670 8760 7.31 2000 1.67
Yükleyiciden Kaynaklanan Emisyon Değerleri

Yakıt tipi .Dizel
Araç kullanımı .Normal
Motor gücü .200 HP
Kükürt miktarı(%) .0.7
Tablo 1.c.5.Yükleyiciden Kaynaklanan Emisyon Değerleri

Emisyon Potansiyel Yıllık Gerçek
Potansiyel Yıllık Çalışma
Kirletici Emisyon Faktör Oranı Emisyon Emisyon
Emisyon Süresi
Madde (Ib/hp saat) (Ib/saat) Miktarı Miktarı
Yayılım (ton/yil) (saat/yil)
motor gücü) (saat/yil) (ton/yil)
PM 0.0022 0.440 8760 1.93 2000 0.44
PM 10 0.0022 0.440 8760 1.93. 2000 0.44
SOX 0.00205 0.410 8760 1.80 2000 0.41
NOX 0.031 6.200 8760 27.16 2000 6.20
VOC 0.002514 0.503 8760 2.20 2000 0.50
CO 0.00668 1.336 8760 5.85 2000 1.34
Ekskavatörden Kaynaklanan Emisyon Değerleri

Yakıt tipi Dizel
Araç kullanımı Normal
Motor gücü 200HP
Kükürt miktarı (%) 0.7
Tablo 1.c.6. Ekskavatörden Kaynaklanan Emisyon Değerleri
Potansiyel Yıllık
Emisyon Emisyon oranı Yıllık Gerçek
Kirletici Potansiyel Emisyon Emisyon Çalışma
Faktörü (lb/saat) (Motor Emisyon
Madde Miktarı (saat/yıl) Yayılım Süresi
(Ib/hp-saat) gücü) Miktarı (ton/yil)
(ton/yil) (saat/yil)
PM 0.0022 0.440 8760 1.93 2000 0.44
PM 10 0.0022 0.440 8760 1.93 2000 0.44
SOX 0.002050. 0.410 8760 1.80 2000 0.41
NOX 0.031 6.200 8760 27.16 2000 6.20
VOC 0.002514 0.503 8760 2.20 2000 0.50
CO 0.00668 1.336 8760 5.85 2000 1.34
Kaynak.http//www.pca.state.mn.us/industry/sbeg/engines.xls
• Hafriyat ve İnşaat Atıkları
Hafriyat
Cinali Regülatörü ve HES Projesi kapsamında regülatörler, sifonlar, iletim kanalları,

çökeltim, yükleme havuzu, santral binası kazısında aylık hafriyat miktarı yaklaşık 1911 m3
olacaktır.
Hafriyat öncesinde bitkisel toprak sıyrılacak ve bitkisel toprak depo alanına

taşınacaktır. Bitkisel toprağın ardından alt toprak sıyrılacak ve bitkisel toprağın yan
tarafında karışmayacak şekilde depolanacaktır. Depolanan malzeme daha sonra inşaat

sahalarında arazi düzenlemesi yapımında dolgu malzemesi olarak kullanılacaktır. Bitkisel

toprak ise inşaat işlerinin tamamlanmasından sonra arazi düzenlemesi yapılan alanlarda
peyzaj çalışmalarında kullanılacaktır.
Proje kapsamında inşaat faaliyetleri çerçevesinde oluşacak hafriyat; Hafriyat toprağı,

İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği’nin 13. Maddesinde belirtildiği üzere
hafriyat atıkları; Belediyenin veya mahallin en büyük mülki amirinin gösterdiği ve izin
verdiği yerlerde depolanacaktır.
Açıkta depolanan yığma malzeme, hava kalitesi standartlarını sağlamak şartıyla

açıkta depolanabilir. Bu amaçla aşağıda bazı örnekleri verilen tedbirler alınır:
• Araziye rüzgarı kesici levhalar yerleştirir, duvar örülür veya rüzgarı kesici
ağaçlar dikilir,
• Savurma yapılmadan boşaltma ve doldurma yapılır,
• Malzeme üstü naylon branda veya tane büyüklüğü 10 mm’den fazla olan
maddelerle kapatılır,
• Üst tabakalar %10 nemde muhafaza edilir. Bu durumu sağlamak için gerekli
donanım kurulur.
Tesis içi yollar hava kalitesini olumsuz yönde etkiliyorsa yolların bitümlü kaplama
malzemeleri, beton veya benzeri malzemelerle kaplanması, düzenli olarak temizlenmesi
veya toz bağlayan maddelerle muameleye tabi tutulması gereklidir.
İnşaat faaliyeti sırasında oluşması muhtemel hafriyat atıkları Hafriyat Toprağı, İnşaat
ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği (18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı Resmî
Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir) hükümlerince değerlendirilecektir.
• Gürültü
Projenin gerçekleştirileceği regülatör ve santral binalarının olduğu yerlerde mevcut

gürültü ölçümleri yapılmış olup, ölçüm sonuçlarına göre mevcut gürültü düzeyi Lgündüz
cinsinden aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Tablo 1.c.7. Gürültü Ölçüm Noktaları ve Ölçüm Sonuçları
Ölçüm Noktası Eşdeğer Gürültü Seviyesi (Lgündüz) dBA Kategori*
Regülatör Yeri 43,4 A

Santral Yeri 49,2
07.03.2008 tarih ve 26809 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün
Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği Bölüm 7, Planlama Aşamasında Temel Kriterler, Gürültüye Maruz Kalma
Kategorileri, Madde 27’ye göre değerlendirilmiştir.
Ölçümler belirlenen noktalarda yerden 1,5 metre yükseklikte yapmıştır. Ayrıca ölçüm
öncesinde cihazın kalibrasyonu "eşdeğer gerilim" (insert-voltage) tekniği kullanılarak
yapılmıştır.
Ölçüm sonuçlarından da görüleceği üzere; mevcut gürültü düzeyi ÇGDY

Yönetmeliği'nin 27. Maddesi'nde belirtilen "gürültüye maruz kalma kategorileri"nden
Kategori A (Lgündüz cinsinden <55 dBA) kapsamına girmekte olup, bu kategoriye giren
yerler için planlama kararlarında, gürültüye çok hassas mevcut veya planlanan kullanımlar

göz önüne alınarak mevcut sessizliği koruyacak şekilde gürültüye karşı tedbirler alınır. Bu
kategorinin en üst seviyesindeki gürültü değeri rahatsızlık verici derecede değildir.
Gürültü ölçümleri için kullanılan cihaza ait özellikler aşağıdaki gibidir.
Tablo 1.c.8. Gürültü Ölçüm Cihazı ve Teknik Özellikleri

Markası SVANTEK
Modeli SVAN 949 B
Seri Numarası 9751
Oktav Bant Özelliği 1/1 ve 1/3 oktav bant filtreli
Cihazın Uygun Olduğu Standartlar IEC 651, IEC 804 ve IEC 61672-1 uluslar arası
standartlara uygun
Frekans Aralığı 10 Hz-20 kHz
Ölçüm Aralığı 24-140 dBA
Ölçüm Birimleri
dBA: İnsan kulağının en çok hassas olduğu, orta ve yüksek frekansların özellikle
vurgulandığı bir ses değerlendirme birimidir. Gürültü azaltılması veya kontrolünde çok
kullanılan dBA birimi, ses yüksekliğinin sübjektif değerlendirilmesi ile de ilişkilidir.
Lmin: Minimum Gürültü Seviyesi: Ölçüm yapılan süre içindeki değişen gürültülerin en
düşük seviyesidir.
Leq: Eşdeğer Gürültü Seviyesi: Ölçüm yapılan süre içindeki tespit edilen gürültülerin
ortalama değeridir.
Lmax: Maksimum Gürültü Seviyesi: Zamana göre değişen gürültünün herhangi bir
anda sahip oldugu en yüksek değerdir.
Lgündüz: Gündüz Gürültü Göstergesi: A ağırlıklı uzun dönem ses düzeyi ortalaması
olup yılın gündüz sürelerinin tamamına göre belirlenir ve gündüz süresince rahatsızlık
düzeyini ifade eder.
Laksam: Aksam Gürültü Göstergesi: A ağırlıklı uzun dönem ses düzeyi ortalaması olup
yılın aksam sürelerinin tamamına göre belirlenir ve aksam süresince rahatsızlık düzeyini
ifade eder.
Lgece: Gece Gürültü Göstergesi: A ağırlıklı uzun dönem ses düzeyi ortalaması olup
yılın gece sürelerinin tamamına göre belirlenir ve gece süresince rahatsızlık düzeyini ifade
eder.
Ölçüm Metodu
Belirlenen noktalarda ölçümler TS 9798 ISO 1996–2, TS 9315 (ISO 1996 – 1) ve TS

8535 EN 60651 Standartlarına uygun olarak yapılmıştır.
Ölçüm öncesi gürültü ölçüm cihazının ölçüm süresi, kaydetme seçenekleri ve ölçüm
aralıkları belirlenir. Belirlenen ayarlar kaydedilerek cihazın hafızasına alınır. Cihaz
eşdeğer gerilim metodu ile çalışan kalibratör ile kalibre edilir. Cihaza ait kalibrasyon
sertifikası rapor sonunda sunulmuştur.

Ölçümler belirlenen noktalarda en yakın yansıtıcı yüzeyden ve yerden 1,5 metre

yükseklikte yapılır.
Başlama düğmesi ile ölçümlerin başlama komutunun verilmesini takiben ölçüm

yapan personelin çıkaracağı gürültünün ölçüm sonuçlarını etkilememesi ve personelin
cihazın yanından uzaklaşabilmesi için cihaz 10 saniye bekler. 10 saniye sonunda cihaz
çevresel gürültünün belirlenmesi için çalışmaya başlar.
Cihaz ile eşdeğer gürültü seviyesi (Leq), maksimum gürültü seviyeleri (Lmax),
minimum gürültü seviyesi (Lmin), ses basınç düzeyi (SPL), Ses Etkilenim Düzeyi (SEL) gibi
değerler ölçülebilmektedir.
Arazinin hazırlanmasından başlayarak ekipmanların monte edileceği binanın inşası

tamamlanıncaya kadar devam edecek işlemeler sırasında aşağıdaki araçlar
kullanılacaktır. Bu araçlardan kaynaklanabilecek olan gürültü seviyelerinin Sanayi ve
Ticaret Bakanlığınca hazırlanan 22.01.2003 tarih ve 25001 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanarak yürürlüğe giren “Açık Alanda Kullanılan Teçhizat Tarafından Oluşturulan
Çevredeki Gürültü Emisyonu İle İlgili Yönetmelik (2000/14/AT)”te verilen sınır değerlerle
uyum içerisinde kalması sağlanacaktır. Araçların gürültü düzeyleri bu yönetmelikte verilen
3 Ocak 2006 tarihinden sonraki sınır değerleri sağlayacaktır. Bu kapsamda aşağıdaki
tabloda verilen kaynaklardan gücü 55 kW üzerinde olan araçlar için 82+11 log P formülü
kullanılarak ses basınç düzeyleri hesaplanmıştır.
Tablo 1.c.9. İnşaat Ekipmanlarından Kaynaklanan Emisyon Değerleri

Gürültü Kaynağı Adet Kaynak Gücü (P) (kW) Ses Basınç Düzeyi dB
Ekskavatör 2 120 105
Yükleyici 2 100 104
Kamyon 4 80 106
Beton Mikseri 4 80 103
Kaynaklardan çıkan toplam gürültü seviyesi aşağıdaki gibi hesaplanır.
Lw=10log(2x10105/10+2x10104/10+8x10103/10)
Lw=114,36 dBA
Noktasal Kaynaktan Sesin Açık Alanda Yayılımı;
Lp = Lw + 10Log (Q/4πr2)
Lw = Kapalı Alandan Yayılan Ses Gücü Düzeyi (dB)
Q = Yönelme Katsayısı (1 Açıkta)
r = mesafe (metre)
Atmosferik Düzeltme Amacıyla ise aşağıdaki denklem kullanılmıştır:
Aatm=7.4x10-8f2r/Ө
Aatm=Atmosferik Yutuş
F=Frekans (Hz)

R=Mesafe (m)
Ө=Havanın Bağıl Nemi (%70)
Ses basınç düzeyini (dB) Eşdeğer Gürültü Düzeyine çevirmek için aşağıdaki
formülden yararlanılır:
Leq = Lp +Düzeltme Faktörü (4000 Hz için +1 olarak alınır)
Yukarıdaki formüle ilişkin 10 metre mesafedeki örnek hesaplama aşağıda verilmiştir.
Lp = 114,36 + 10Log (1/(4x3,14x102))
Lp = 83,37
Aatm=7.4x10-84000210/70
Aatm=0,2368 =0,17
Ses basınç düzeyini (dB) Eşdeğer Gürültü Düzeyine çevirmek için aşağıdaki
Lp-Aatm = 83,37 – 0,17 = 83,2
Ses basınç düzeyini (dB) Eşdeğer Gürültü Düzeyine (dBA) çevirmek için aşağıdaki
Leq = 83,2 + 1 = 84,2
Tablo 1.c.10. İnşaat Aşamasından Kaynaklanan Gürültünün Mesafeye Göre Değişimi
Eşdeğer
Atmosferik Yutuş
Gürültü Düzeyi Lp Gürültü
Mesafe Atmosferik Yutuş Sonrası Oluşan
(dB) Düzeyi
Gürültü Düzeyi
(Leq) (dBA)
0 114.36 0.00 114.36 115.36

10 83.37 0.17 83.20 84.20
20 77.35 0.34 77.01 78.01
30 73.83 0.51 73.32 74.32
40 71.33 0.68 70.65 71.65
50 69.39 0.85 68.54 69.54
60 67.81 1.01 66.79 67.79
70 66.47 1.18 65.28 66.28
80 65.31 1.35 63.96 64.96
90 64.29 1.52 62.76 63.76

100 63.37 1.69 61.68 62.68

150 59.85 2.54 57.31 58.31
200 57.35 3.38 53.97 54.97
250 55.41 4.23 51.18 52.18
300 53.83 5.07 48.75 49.75
350 52.49 5.92 46.57 47.57
400 51.33 6.77 44.56 45.56
450 50.31 7.61 42.69 43.69
500 49.39 8.46 40.93 41.93
600 47.81 10.15 37.66 38.66
700 46.47 11.84 34.63 35.63
800 45.31 13.53 31.78 32.78
900 44.29 15.22 29.06 30.06
1000 43.37 16.91 26.46 27.46
Şekil 1.c.1. Gürültü Dağılım Grafiği (0-100 metre)

Şekil 1.c.2. Gürültü Dağılım Grafiği (0-1000 metre)
İnşaat aşamasında oluşacak ses basınç seviyesi Çevresel Gürültünün

Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliğinin Ek VIII, Tablo 5’de diğer kaynaklar için
verilen 70 dBA sınır değerini ilk 45 metre mesafede sağlamaktadır.
Regülatöre en yakın yerleşim yeri yaklaşık 80 metre mesafedeki Camiyanı

Mahallesine ait bir bina olup buradaki gürültü düzeyi 64,96 dBA’dır ve yönetmelik sınır
değerlerinin altındadır.
Santral Binasına en yakın yerleşim yeri yaklaşık 120 metre mesafedeki Oğulağaç
Köyüne ait bir bina olup buradaki gürültü düzeyi 60,5 dBA’dır ve yönetmelik sınır
değerlerinin altındadır.
Tesisin inşaatı aşamasında, 07.03.2008 tarih ve 26.809 sayılı Çevresel Gürültünün

Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliğinin belirlemiş olduğu sınır değerlere
uyulacaktır.
İşletme Aşaması
• Katı Atık
Tesisin işletme aşamasında yaklaşık 10 personel istihdam edilecektir. Bir kişiden

kaynaklanacak günlük kati atik miktarı yaklaşık 1,34 kg/gün-kişi alınarak, 10 kişilik
personelden kaynaklanacak evsel kati atik miktarı. 10 kişi x 1,34 kg/kişi/gün = 13,4 kg/gün
Araç ve elektrik motorlarının bakımı sonucunda oluşacak kontamine bez, üstübü

eldiven, vb. atıklar ile görevli personelden kaynaklanacak katı atıklar 14.03.1991 tarihli ve
20814 sayılı “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” gereğince; çevre kirliliğini önlemek ve
yeniden değerlendirilerek ekonomiye katkıda bulunmak amacıyla ayrı ayrı toplanarak
saha içerisine mevcut olan çöp varillerinde biriktirilecektir.
• Sıvı Atık

Tesisin işletme aşamasında, proses kaynaklı katı ve sıvı atık oluşmayacak, ancak;
tesiste görev yapacak 10 personelden kaynaklanacak evsel nitelikli katı ve sıvı atık
oluşumu söz konusu olacaktır. Kişi başı günlük 150 litre su kullanılacağı düşünülürse,
günlük atık su oluşum miktarı yaklaşık 1,5 m3 olacaktır. Ortaya çıkan atık su tesis sahası
içerisine inşa edilecek sızdırmasız fosseptik tankına deşarj edilecektir. Fosseptik tankı
3*5*5 metre boyutlarında olacaktır. Fosseptikten atık su ayda bir defa vidanjör ile alınarak
en yakın arıtma tesisine taşınacaktır. Sızdırmasız Fosseptik Planı Ek-3’de verilmiştir.
Oluşacak sıvı atıkların bertarafı sırasında Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği

(31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir)
(13.02.2008 tarih 26786.sayılı Resmi Gazete de değişiklikler yayımlanmıştır) hükümlerine
uyulacaktır.
• Atık Gaz
İşletme sırasında proses ve ısınma amaçlı elektrik enerjisi kullanılacaktır. Bu

nedenle işletme aşamasında atık gaz oluşumu söz konusu değildir.
• Toz Oluşumu
İşletme aşamasında toz oluşturan aktiviteler yürütülmeyecektir. Bu nedenle faaliyetin

işletme aşamasında toz oluşumu söz konusu değildir.
• Gürültü
Tesisin faaliyeti sırasında ortaya çıkacak gürültü enerji üretim merkezlerindeki

santral binasında bulunan 2 adet türbin ve 2 adet jeneratörden kaynaklanacaktır.
Bu ekipmanlardan kaynaklanabilecek olan gürültü seviyelerinin Sanayi ve Ticaret

Bakanlığınca hazırlanan 22.01.2003 tarih ve 25001 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak
yürürlüğe giren “Açık Alanda Kullanılan Teçhizat Tarafından Oluşturulan Çevredeki
Gürültü Emisyonu İle İlgili Yönetmelik (2000/14/AT)”te verilen sınır değerlerle uyum
içerisinde kalması sağlanacaktır. Araçların gürültü düzeyleri bu yönetmelikte verilen 3
Ocak 2006 tarihinden sonraki sınır değerleri sağlayacaktır. Bu kapsamda aşağıdaki
tabloda verilen kaynaklardan gücü 2 ile 10 arasında olan ekipmanlar için 96+log Pel
formülü kullanılarak ses basınç düzeyleri hesaplanmıştır. Tesiste kullanılacak ve gürültü
düzeylerine neden olacak ekipmanların ses gücü düzeylerine ilişkin bilgiler aşağıdaki
tabloda verilmiştir.
Tablo 1.c.11. Ses Gücü Düzeyleri

Teçhizatın Tipi Motor Gücü, Pel (kW) Gürültü Düzeyi (dBA)
Jenratör (2 adet) 5,00 96,7 dBA
Türbin (2 adet) 6,75 96,8 dBA
Cinali Regülatörü ve HES projesi faaliyeti sırasında meydana gelebilecek

maksimum gürültü seviyesi şöyle hesaplanabilir:
Kaynaklardan çıkan toplam gürültü seviyesi aşağıdaki gibi hesaplanır.
Lw=10log(2x1096,7/10+2x1096,8/10)
Lw=99,8 dBA

Noktasal Kaynaktan Sesin Kapalı Alanda Yayılımı;
Lp = Lw + 10Log ((Q/4πr2)+(4/R))
Lp = Ses Basıncı Düzeyi (dB)
Lw = Ses Gücü Düzeyi (dB)
Q = Yönelme Katsayısı (2 Yansıtıcı bir düzlem üzerinde yerde ve duvardan uzak
yüzeyler için)
r = mesafe
R = Oda Sabiti
R = S x α /(1- α)
S = Odanın toplam yüzey alanı (m2)
α = Odanın ortalama ses yutma katsayısı (pürüzlü beton blok için 0,25)
R = 3000 m2 x 0,25/(1-0.25) =1000
Kapalı alanın içerisinde oda duvarında gözlenecek ses basınç düzeyi aşağıdaki gibi
hesaplanmıştır.
Lp = 105,8 + 10Log ((2/4π(10)2)+(4/1000))

Lp = 77,824 dB
Lp = Lw + 10Log (Q/4πr2)
Lw = Kapalı Alandan Yayılan Ses Gücü Düzeyi (dB)
Q = Yönelme Katsayısı (1 Açıkta)
r = mesafe (metre)
Ses basınç düzeyini (dB) Eşdeğer Gürültü Düzeyine çevirmek için aşağıdaki formülden
yararlanılır:
Aatm=7.4x10-8f2r/Ө
Aatm=Atmosferik Yutuş
F=Frekans (Hz)
R=Mesafe (m)
Ө=Havanın Bağıl Nemi (%70)
Tablo 1.c.12. İşletme Aşaması Oluşan Gürültünün Mesafeye Göre Değişimi
Eşdeğer
Atmosferik Yutuş
Gürültü Düzeyi Lp Gürültü
Mesafe Atmosferik Yutuş Sonrası Oluşan
(dB) Düzeyi
Gürültü Düzeyi
(Leq) (dBA)
0 99.80 0.00 99.80 100.80

1 88.81 0.02 88.79 89.79
2 82.79 0.03 82.76 83.76
3 79.27 0.05 79.22 80.22
4 76.77 0.07 76.70 77.70
5 74.83 0.08 74.75 75.75

6 73.25 0.10 73.15 74.15

7 71.91 0.12 71.79 72.79
8 70.75 0.14 70.61 71.61
9 69.73 0.15 69.57 70.57
10 68.81 0.17 68.64 69.64
15 65.29 0.25 65.03 66.03
20 62.79 0.34 62.45 63.45
25 60.85 0.42 60.43 61.43
30 59.27 0.51 58.76 59.76
35 57.93 0.59 57.34 58.34
40 56.77 0.68 56.09 57.09
45 55.75 0.76 54.98 55.98
50 54.83 0.85 53.98 54.98
60 53.25 1.01 52.23 53.23
70 51.91 1.18 50.72 51.72
80 50.75 1.35 49.40 50.40
90 49.73 1.52 48.20 49.20
100 48.81 1.69 47.12 48.12
Şekil 1.c.3. Gürültü Yayılım Grafiği (Kaynakların aynı anda çalışması durumunda)
Gürültü seviyesinin daha da yükselmesine engel olmak için, iş makinelerinin

bakımları düzenli olarak yapılacak, iş makineleri ile çalışan personele İşçi Sağlığı ve İş
Güvenliği Tüzüğü'nde belirtilen her türlü koruyucu teçhizat sağlanacaktır.
07.03.2008 tarih ve 26809 sayılı Resmi Gazete’ de yayınlanarak yürürlüğe giren

“Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği” Ek VII’de belirtildiği
üzere Endüstriyel Tesisler İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri, tesis alanı kategorisi de
göz önüne alındığında; Lgündüz= 65 dBA, ve Lgece ise 55 dBA’dir.

Kaynaktan yaklaşık 50 metre mesafede gürültü düzeyi 55 dBA’nın altına inmektedir.

Tesise en yakın yerleşim yeri nehir yatağı boyunca uzanan ve kesintisiz devam eden
çeşitli köyler ve onların mahalleleridir.
Tesisin tüm yapılarının en yakın yerleşim yeri yaklaşık 80 metre olup buradaki
gürültü düzeyi yönetmelik sınır değerlerinin altındadır.
ç) Kullanılan Teknoloji ve Malzemelerden Kaynaklanabilecek Kaza Riski
Tesisin inşaat aşamasında; arazinin hazırlanması ve montaj ekipmanlarının

kullanımına bağlı olarak personel dikkatsizliğinden kaynaklanabilecek kaza ve tehlike
riskleri bulunmaktadır. Bu riskleri en aza indirebilmek için makine ve ekipman bakımları
düzenli olarak yapılacak, personel iş emniyeti konusunda eğitilecektir. Proje Hidroelektrik
Enerji Santrali projesi olduğundan ve malzeme satın alınacaktır.
İş güvenliği ve işçi sağlığı ile ilgili olarak şu tedbirler alınacaktır;
- dikkat gerektiren alanlara uyarı levhaları yerleştirilecek,

- personelin sürekli olarak baret takmasına özen gösterilecek,
- gürültüye karşı personelin kulaklık kullanması sağlanacak,
- olası yangın durumlarına karşı gerekli tedbirler alınacak ve gerekli görülen
yerlerde yangın söndürme teçhizatları bulundurulacaktır.
Proje alanında iş kazası, su taşkını, deprem, yangın, vb. gibi herhangi bir acil
durumun meydana gelmesi halinde olayı ilk fark eden kişi tesis içindeki alarmla diğer
birimleri uyaracaktır. Acil Müdahale Ekibi tarafından öncelikle ilgili kurumlara (hastane,
itfaiye, polis vb.) haber verilecek ve yardım ekiplerinin olay yerine gelmesi sağlanacaktır.
Tesiste görevlendirilen ekipler tarafından riski engellemek için tesis içerisinde

bulunan elektrik tesisat sistemleri devre dışı bırakılacaktır. Elektriksel nedenli yangınlarda,
yangın yakınındaki yanıcı madde kaynakları derhal izole edilecektir.
Projenin tüm aşamalarında insan sağlığına yönelik muhtemel tüm risklerin

önlenmesi amacıyla yönetmeliklerce belirlenmiş tüm sağlık ve güvenlik kurallarına
uyulacak; faaliyetin her aşamasında, 09.12.2003 tarih ve 25311 sayılı “İş Sağlığı ve
Güvenliği Yönetmeliği”nde yer alan yükümlülük ve tedbirler uygulanacaktır.

ACİL MÜDAHALE PLANI
DOĞAL AFET YANGIN
SİVİL SAVUNMA & İLK BEKÇİ

YARDIM
TELEFON
AMBULANS
İTFAİYE & AMBULANS

HASTAHANE
HASTANE
Sıhhi İmdat 112 Polis İmdat 155

Bilinmeyen Numaralar 11811 Jandarma İmdat 156
Posta Kodu 119 PTT Hizmet Danışma 161
Telefon Arıza 121 Sağlık Danışma 184
Yangın İhbarı 110 Su Arıza 185
Cenaze Hizmetleri 188 Elektrik Arıza 186
Şekil 1.ç.1. Acil Müdahale Planı
d) Projenin Olası Çevresel Etkilerine Karşı Alınacak Tedbirler
İnşaat aşamasında; Projenin en önemli çevresel etkisi toz oluşumu olup, oluşacak
toplam toz miktarı; hafriyat, malzeme nakliyesi ve inşaat imalatından kaynaklanacaktır ve
7,538 kg/saat olarak hesaplanmıştır. Hesaplanan toplam toz konsantrasyonları 1,0
kg/saatin üstünde tespit edilmiştir. Hava Kalitesine Katkı değerinin hesaplanması
amacıyla hava kalitesi modellemesi yapılmış ve modelleme sonuçları Ek-4’de verilmiştir.
İnşaat aşamasında tüm faaliyetlerin aynı anda yapılacağı varsayımından hareketle

yapılan dağılım modellemesi çalışması neticesinde elde edilen veriler ışığında en yüksek
toz konsantrasyonu 120.92 µg/m3 olarak hesaplanmıştır. Hava Kalitesinin
Değerlendirmesi Ve Yönetimi Yönetmeliği kapsamında Geçiş Dönemi Uzun Vadeli ve
Kısa Vadeli Sınır Değerlerinde Kademeli Azaltım tablosu uyarınca 2009 yılı için kısa
vadeli sınır değer (KVS) genel bölgeler için 260 µg/m3 dür. Bu değer toplam 522 adet grid
noktası içerisinde hiç aşılmamıştır. Yönetmelik gereğince KVS toplam sonuçların % 95
inin aşılmaması gereken değerler olduğundan, sonuç olarak KVS’nin aşılmadığı kanaatine
varılmıştır.

Tarım alanlarında, yerleşim yerleri üzerinde, karayolları ve demiryolları üzerinde;

olumsuz bir etki oluşumu beklenmemektedir.
İşletme Aşamasında ise; en önemli çevresel etki gürültü oluşumu ve dere

yatağındaki suyun azalmasıdır. İşletme sırasında oluşacak gürültünün de en yakın
yerleşim yerini etkilemesinin söz konusu olmayacağı tespit edilmiştir. ‘Gürültü Oluşumu’
başlığı altında konu detaylı olarak açıklanmış ve alınması gereken önlemler belirtilmiştir.
İşletme aşamasında dere yatağına bırakılacak olan can suyu miktarı ile Kalyan
Deresi ekolojik devamlılığı sağlanmış olacaktır. İlgili tedbirler ve değerler ‘Bırakılacak Can
Suyu Miktarı başlığı altında açıklanmıştır.
İşletme dönemlerinde, projenin tarım alanlarında, yerleşim yerleri üzerinde,

karayolları ve demiryolları üzerinde; olumsuz bir etki oluşumu beklenmemektedir.
Projenin Etki alanı; Kalyan Deresi üzerinde ve yakın çevresindeki arazilerde

olacaktır. Bu etkiler ve alınacak tedbirler ilgili başlıklar altında aşağıda belirtilmiştir:
Gürültü Oluşumu
Cinali Regülatörü ve HES Projesi kapsamında, inşaat aşamasında arazinin

hazırlanması ve işletme aşamasında santralde kullanılacak ekipmanlardan dolayı gürültü
oluşumu söz konusu olacaktır. Çalışmalar mesai saatleri ile sınırlı olacak, gece
saatlerinde gürültü oluşumuna neden olacak herhangi bir faaliyet gerçekleştirilmeyecektir.
Yapılması planlanan Cinali Regülatörü ve HES Projesinin arazi hazırlık ve inşaat

çalışmaları sırasında yukarıda hesapları verildiği üzere yüksek gürültü düzeyleri
beklenmemektedir. Gürültü faaliyet sırasında çalışacak olan makine ve teçhizat kaynaklı
olacaktır.
İşletme sırasında oluşacak gürültünün en yakın yerleşim yerini etkilemesinin söz

konusu olmayacağı tespit edilmiştir.
Projenin inşaat ve işletme aşamasında kullanılacak olan ekipmanların kontrolleri

yapılacak ve ekipmanların gürültü düzeylerinin, Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca hazırlanan
22.01.2003 tarih ve 25001 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Açık
Alanda Kullanılan Teçhizat Tarafından Oluşturulan Çevredeki Gürültü Emisyonu İle İlgili
Yönetmelik (2000/14/AT)”te verilen sınır değerlerle uyum içerisinde kalması sağlanacaktır.
Araçların gürültü düzeyleri bu yönetmelikte verilen 3 Ocak 2006 tarihinden sonraki sınır
değerleri sağlayacaktır.
Gürültünün kontrol tedbirleri alınırken; kaynakta alıcıda ve aradaki alanda

alınabilecek tedbirler söz konusudur. Bu anlamda isletme kaynakta, kapalı sistem
çalışarak gürültü kontrolü sağlama yoluna gitmiştir. Tesiste çalışacak makine ve
teçhizatlar yeraltına inşa edilmiş olan yapıda çalışacaklardır. Böylece makine ve
teçhizatlardan kaynaklanan gürültünün çevreye yayılması minimuma indirilecektir.
Söz konusu tesiste gürültü düzeyinin aşıldığı durumlarda uyarı levhaları konulacak
ve bu alanlarda çalışan personel için (11.01.1974, RG 14765) “İsçi Sağlığı ve İş Güvenliği
Tüzüğü” Madde 22‘de belirtilen önlemler alınarak isçilerin gürültüden etkilenmemeleri için
kulaklık veya kulak tıkaçları gibi uygun koruyucu araç ve gereçler verilecektir.
(11.01.1974, RG14765) “İsçi Sağlığı ve Is Güvenliği Tüzüğü” ve (09.12.2003, RG 25311)
“İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği” ilgili maddelerine uyulacaktır. Ayrıca, kullanılacak

olan makine ve teçhizatın bakımları düzenli olarak yaptırılarak oluşabilecek gürültü

düzeyinin daha da düşük olması sağlanacaktır.
Katı Atıklar
Tesisin inşaat ve montaj aşamasında yaklaşık 50 personel istihdam edilecektir.

Bir kişiden kaynaklanacak günlük kati atik miktarı yaklaşık 1,34 kg/gün-kişi alınarak, 50
kişilik personelden kaynaklanacak evsel kati atik miktarı. 50 kişi x 1,34 kg/kişi/gün = 67
kg/gün olarak hesaplanmıştır.
Tesisin işletme aşamasında yaklaşık 10 personel istihdam edilecektir. Bir kişiden

kaynaklanacak günlük kati atik miktarı yaklaşık 1,34 kg/gün-kişi alınarak, 10 kişilik
personelden kaynaklanacak evsel kati atik miktarı. 10 kişi x 1,34 kg/kişi/gün = 13,4 kg/gün
Araç ve elektrik motorlarının bakımı sonucunda oluşacak kontamine bez, üstübü

eldiven, vb. atıklar ile görevli personelden kaynaklanacak katı atıklar 14.03.1991 tarihli ve
20814 sayılı “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” gereğince; çevre kirliliğini önlemek ve
yeniden değerlendirilerek ekonomiye katkıda bulunmak amacıyla ayrı ayrı toplanarak
saha içerisine mevcut olan çöp varillerinde biriktirilecektir.
Tesis ekipmanlarının montajı çalışmaları sırasında; inşaat demiri, demir boru, çelik,
sac, profil, lastik, ambalaj malzemesi gibi atıkların oluşması söz konusudur. Bu atıklardan
yeniden değerlendirilmesi mümkün olan atıklar şantiye yanında hurda deposunda
toplanacaktır.
Tesisin kurulması için yapılacak çukurların açılması, arazi düzenlenmesi, tesis içi
yolların tesviyesi v.b. inşaat islerinde ekskavatör, kamyon, dozer ve yükleme için de lastik
tekerlekli yükleyici kullanılacaktır.
İnşaat aşamasında yapılan kazı ve arazi düzenlemesi sonucu ortaya çıkan hafriyat
malzemesinin saha içinde taşınması amacıyla kamyon kullanılacaktır.
Projenin inşaat ve işletme aşamasında, ortaya çıkacak evsel nitelikli katı atıklar ile
geri kazanımı/dönüşümü mümkün olan atıklar, 14.03.1991 tarihli ve 20814 sayılı “Katı
Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” gereğince; çevre kirliliğini önlemek ve yeniden
değerlendirilerek ekonomiye katkıda bulunmak amacıyla ayrı ayrı toplanarak saha
içerisinde mevcut olan çöp varillerinde biriktirilecektir.
Projenin inşaat ve işletme aşamasında, ortaya çıkacak katı atıklar 14.03.1991 tarihli
ve 20814 sayılı “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” uyarınca toplanacaktır. Bu kapsamda
saha içerisinde çöp varilleri bulundurulacak ve çöp bidonları çevrenin sağlığını
bozmayacak şekilde kapalı olarak muhafaza edilecektir. Biriktirilen katı atıklar belirli
periyotlarda en yakın belediye ile gerekli anlaşmalar sağlanarak belediye tarafından
toplanacak ve bertarafı sağlanacaktır.
Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği uyarınca evsel nitelikte olmayan katı atıkların
toplanmasında veya tesis içinde biriktirilmesinde, çevre ve insan sağlığını, çevrenin
görünüşünü bozmayacak, çevreyi koku, toz gibi yönlerden rahatsız etmeyecek şekilde
ayrı çöp bidonları kullanılacaktır.
Ambalaj ve Ambalaj Atıkları

Hammaddelerden kaynaklı veya faaliyet sırasında oluşacak olan ambalajlar;

24.06.2007 tarih ve 26562 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Ambalaj Atıklarının
Kontrolü Yönetmeliği’ne göre bertaraf edilecektir.
Hafriyat ve İnşaat Atığı
İnşaat aşamasında yapılacak kazılar sonucu oluşacak hafriyat malzemesi alt

kısımların dolgusunda ve geri kalanı ise anlaşmalı belediyelerin hafriyat döküm sahasına
aktarılacaktır. Bu nedenle hafriyat atığı beklenmemektedir.
Proje süresince Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği

(18/03/2004 tarih ve 25406 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.)
hükümlerine uyulacaktır.
Hafriyat atığı oluşması durumunda Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının

Kontrolü Yönetmeliği Madde 9 ve 14 uyarınca gerekli önlemler alınacaktır. Bu kapsamda,
a) Atıkların çevre ve insan sağlığına yönelik olumsuz etkilerini, Yönetmelik

hükümlerine uygun olarak en aza düşürecek şekilde atık yönetimi sağlanacaktır,
b) Atıkların oluşumu, taşınması ve depolanması aşamalarında gerekli izinler ve

onaylar alınacaktır,
c) Faaliyetler sırasında atıklar bileşenlerine göre ayrı toplanacak, geri kazanımı

sağlanacak, biriktirilecek ve atığın içinde zararlı, tehlikeli ve yabancı madde
bulundurulmayacaktır,
d) Faaliyete başlamadan önce, atıkların taşınması ve depolanması ile ilgili olarak

Yönetmeliğin EK-2’de verilen Atık Taşıma ve Kabul Belgesi alınacaktır,
e) Atıklar belediyenin veya mülki amirin izin verdiği geri kazanım veya depolama
tesisi dışındaki yerlere dökülmeyecektir,
f) Atıkların yönetimi amacıyla yapılacak harcamalar karşılanacaktır,
g) Atıkların oluşumu, taşınması ve depolanması aşamalarında meydana gelebilecek

kazalarda oluşacak zarar tazmin edilecek ve kaza sonucu oluşacak kirlilik giderilecektir.
Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği Madde 14

uyarınca, hafriyat toprağının çıkartılması sırasında gürültü ve görüntü kirliliği ile toz
emisyonlarını azaltacak tedbirler alınacak ve faaliyet alanının çevresi kapatılacaktır.
Hafriyat işlemleri sırasında kazıdan çıkacak toprak miktarı ile dolgu hacimleri eşitlenecek
şekilde planlama yapılacak ve hafriyat toprağının öncelikle faaliyet alanı içerisinde
değerlendirilmesi sağlanacaktır.
Hafriyat toprağının çıkartılması sırasında doğal drenaj sistemleri korunacak ve

olabilecek erozyona karşı önlem alınacaktır. Hafriyat toprağının çıkarılması esnasında
hafriyat alanının yanındaki binalar, doğal drenaj, enerji ve telekomünikasyon
tesislerini/sistemleri, kaldırım ve yol kaplaması korunacak, olabilecek hasar ve erozyona
karşı önlem alınacaktır.
Hafriyat sırasında bitkisel toprak alt topraktan ayrı olarak toplanacaktır. Derinliğine
ve yapısına bağlı olarak kazılarak yeniden kullanılmak üzere yığılacaktır. Bitkisel toprağın

depolanacağı yer % 5’den fazla eğimli olmayacaktır. Bitkisel toprağın saklanma sürecinde
olabilecek kayıplar önlenecek ve toprağın kalitesi korunacaktır. Bitkisel toprak uzun süre
açıkta bırakılırsa yüzeyinin çabuk gelişen bitkiler ile örtülmesi sağlanacaktır. Bu proje
dahilinde çevre düzenlemeleri çalışmalarda tekrar kullanılacaktır.
Proje kapsamında yol iyileştirmesi yapılması planlanmakta olup, yapılacak

çalışmaların tamamı DAMLAPINAR ELEKTRİK ÜRETİM SANAYİ VE TİCARET A.Ş.
tarafından yapılacak olup Trabzon İl Özel İdaresi ile koordineli çalışılacaktır.
Proje kapsamında nakliye araçlarının karayoluna zarar vermesi durumunda,

oluşacak zararlar DAMLAPINAR ELEKTRİK ÜRETİM SANAYİ VE TİCARET A.Ş.
tarafından Trabzon İl Özel İdaresi ile yapılacak olan protokol çerçevesinde karşılanacaktır.
Araç sürücüleri yolları kullanırken;
• Trafiği düzenleme ve denetlemeye yetkili üniformalı veya özel işaret taşıyan

görevlilerin uyarı ve işaretlerine,
• Işıklı ve sesli trafik işaretlerine,
• Trafik işaret levhaları, tertipleri ve yer işaretlemelerine,
• Trafik güvenliği ve düzeni ile ilgili olarak Karayolları Trafik Kanununda ve
Karayolları Trafik Yönetmeliğinde gösterilen diğer kural, yasak, zorunluluk ve
yükümlülüklere,
• Hız kurallarına
• Araçların yüklenmesinde belirlenmiş ölçü ve esaslara
• Teknik arıza, kayma, yolda ani olarak meydana gelen bir bozukluk veya heyelan,
yükün kayması ve düşmesi ve benzeri gibi mecburi hallerin yerleşim birimleri dışındaki
karayolunda taşıt yolu üzerinde meydana geldiği takdirde, araç sürücüleri, bütün imkânları
elverdiği ölçüde kullanarak hareket ettirme, itme ve benzeri şekil ve surette, araçlarını
karayolu dışına, bu mümkün olmaz ise, bankette, bu da mümkün değilse taşıt yolunun en
sağına almak ve her durumda yol, hava ve trafik şartları ile gece ve gündüz olmasına
göre, gerekli güvenlik ve uyarı tedbirlerini derhal alıp uygulamakla yükümlüdürler.
Ayrıca, taşıma ve yükleme faaliyetleri sırasında Karayolu Trafik Kanunu’nun aşağıda

verilen maddelerine titizlikle uyulacaktır.
Madde 34 : Motorlu araçların muayenelerinin, yönetmelikte belirtilen süreler içinde

yaptırılması zorunludur.
Madde 36 : Motorlu araçların, sürücü belgesi sahibi olmayan kişiler tarafından

karayollarında sürülmesi ve sürülmesine izin verilmesi yasaktır.
Madde 49 : Ticari amaçla yük ve yolcu taşıyan motorlu taşıt sürücülerinin, taşıt
kullanma sürelerine aykırı olarak taşıt kullanması ve bunlara taşıt kullandırılması yasaktır.
Madde 65 : Araçların yüklenmesinde yönetmelikte belirtilen ölçü ve esaslara aykırı

olarak (Değişik: 18.11.1986-3321/1 md.);
9 Tasıma sınırı üstünde yük alınması veya tasıma sınırı asılsın veya
asılmasın dingil ağırlıklarını aşacak şekilde yüklenmesi,

9 Karayolu yapısı ve kapasitesi ile trafik güvenliği bakımından tehlikeli

olabilecek tarzda yükleme yapılması,
9 Tehlikeli ve zararlı maddelerin gerekli izin ve tedbirler alınmadan taşınması,
9 Gabari dışı yük yüklenmesi,
9 Yükün karayoluna değecek, düşecek, dökülecek, saçılacak, sızacak,
akacak, kayacak, gürültü çıkaracak şekilde yüklenmesi,
9 Yükün, her çeşit yolda ve yolun her eğiminde dengeyi bozacak, yoldaki bir
şeye takılacak ve sivri çıkıntılar hasıl edecek şekilde yüklenmesi,
9 Sürücünün görüsüne engel olacak, aracın sürme güvenliğini bozacak ve
tescil plakaları, ayırım işaretleri, dur ve dönüş ışıkları ile yansıtıcıları örtecek şekilde
yüklenmesi yasaktır.
Madde 73 : Karayolunda araçların kamunun rahat ve huzurunu bozacak veya

kişilere zarar verecek şekilde saygısızca sürülmesi, araçlardan bir şey atılması veya
dökülmesi, seyir halinde sürücülerin, cep ve araç telefonu ile benzer haberleşme
cihazlarını kullanması yasaktır.
İnşaat aşamasında tasıma faaliyetlerinde 2918 sayılı Karayolları Trafik kanunu,

19.07.2003 tarih ve 25173 sayılı R.G.’de yayımlanarak yürürlüğe giren 4925 sayılı Tasıma
Kanunu, 25.02.2004 tarih ve 25384 sayılı ( son değişiklik: 19.11.2006 tarih ve 26351 sayılı
R.G.) Karayolu Tasıma Yönetmeliği, 18.07.1997 tarih ve 23053 sayılı ( son değişiklik:
22.03.2008 tarih ve 26824 sayılı R.G.) Karayolları Trafik Yönetmelik hükümlerine riayet
edilecektir.
Ayrıca mevcut yollara zarar verilmesi veya malzemeyle desteklenmesi halinde

Trabzon İl Özel İdaresi ile yapılacak protokol çerçevesinde ve yollar için isteyeceği her
türlü şartlar yerine getirilecek ve çevre arazilere verilecek zararlar telafi edilecektir.
Atık su
İnşaat aşamasında çalışacak personel için 7,5 m3/gün içme kullanma suyuna ihtiyaç
olacaktır. İhtiyacının tamamının atık su olarak geri döneceği kabulü ile tesiste 7,5 m3/gün
evsel atik su oluşacaktır. Oluşacak atık su kamp alanı yanına gömülecek sızdırmasız
fosseptik çukurunda depolanacaktır. Fosseptik 3x5x5 metre boyutlarında olacaktır ve belli
aralıklarla vidanjör ile en yakın arıtma tesisine taşınacaktır.
Tesisin kurulum ve işletme aşamasında, ortaya çıkacak evsel nitelikli atık su

sızdırmaz fosseptik çukurlarında toplanarak periyodik olarak vidanjörler yardımıyla en
yakın belediye ile anlaşma sağlanacak ve belediye tarafından en yakın atık su arıtma
tesisine deşarj edilecektir.
Tesisin faaliyete geçmesi ile birlikte tesiste toplam 10 kişi görev alacaktır.
Tesisin işletme aşamasında, proses kaynaklı katı ve sıvı atık oluşmayacak, ancak;
tesiste görev yapacak 10 personelden kaynaklanacak evsel nitelikli katı ve sıvı atık
oluşumu söz konusu olacaktır. Kişi başı günlük 150 litre su kullanılacağı düşünülürse,
günlük atık su oluşum miktarı yaklaşık 1,5 m3 olacaktır. Ortaya çıkan atık su tesis sahası
içerisine inşa edilecek sızdırmasız fosseptik tankına deşarj edilecektir. Fosseptik tankı
3*5*5 metre boyutlarında olacaktır. Fosseptikten atık su ayda bir defa vidanjör ile alınarak
en yakın arıtma tesisine taşınacaktır.

Projenin tüm aşamalarında 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı ayrıca 13.02.2008 tarih
26786.sayılı Resmi Gazete de yayımlanan değişiklikleri de içeren “Su Kirliliği Kontrolü
Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır.
Atık Yağ
Makine bakım ve yağ değişimleri sırasında oluşması muhtemel atık yağlar

30/07/2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Atık Yağların Kontrolü
Yönetmeliği’ne göre bertaraf edilecektir.
Oluşması muhtemel atık yağlarla ilgili gerekli analizler yaptırılacak ve bertarafı

sağlanacaktır.
27 Aralık 2007 tarih ve 26739 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
Poliklorlu Bifenil ve Poliklorlu Terfenillerin Kontrolü Hakkında Yönetmelik hükümlerine
harfiyen uyulacaktır. Bu yönetmelik uyarınca aşağıdaki tedbirler alınacaktır.
a) PCB ile iştigal eden personelin koruyucu giysileri ve solunum maskelerinin

malzeme ve özellikleri için 11/2/2004 tarihli ve 25370 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan
Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik hükümleri
uygulanır.
b) Çalışanlar, PCB bulaşmış elbiselerle işyerini terk edemez. Kullanım süresi dolan
iş elbiselerine tehlikeli atık muamelesi uygulanır.
c) Bu ortamlarda yiyecek bulundurmak, yemek yemek, sigara içmek yasaktır. Bunlar

için tesis içinde uygun yerler oluşturulur.
ç) Çalışanlar, ortam dışına çıkarken vücut temizliklerini önce sabunlu su ile sonra bol
su ile durulama yaparak gerçekleştirir.
d) Kapalı çalışma ortamı ve depolar etkin bir biçimde havalandırılır.
e) Çalışma ortamı ve depolarda, kullanılmış PCB içeren kapların ve ekipmanların

kapak ve vana gibi PCB çıkış noktaları kapalı tutulur.
f) Kullanılmış PCB ve PCB içeren ekipman ve maddeler boya, plastik, tahta, çözücü,
kâğıt gibi yanıcı, kimyasal yükseltgen ve indirgen maddelerle aynı yerde bulundurulmaz
ve depolanmaz.
g) Tüm ekipman, en azından haftada bir kez göz ile kontrol edilir. Sıvı kaçağının olup
olmadığına bakılır. Kontrol sonuçları, zamanı ve gözlemler kontrol defterine kaydedilir.
ğ) PCB bulunan yerlerde kapılar ve dış mekanlar Ek-1’in (B) bendine göre
işaretlenir.
h) İşletme sahasına giriş ve çıkışlar kontrol altında tutulur.
ı) Personelin, kullanılmış PCB ve PCB içeren maddeler ve ekipmanlarla işlem

konusunda yeterli bilgiye sahip olması ve bu amaçla hizmet içi eğitimlere katılması
sağlanır.

i) Her türlü riskin önlenmesi için "Acil Durum Planı" hazırlanır.
j) Bakım ve kaza durumlarında nedenler, sonuçlar ve tedbirler arıza bakım defterine

kayıt edilir.
Ayrıca atık yağlar ile ilgili aşağıdaki tedbirler alınacaktır.
a) Atık yağ üretimini en az düzeye indirecek şekilde gerekli tedbirler alınacaktır.

b) Atık yağ analizlerini 15 inci maddeye uygun olarak yapmak veya yaptırmakla, atık
yağları kategorilerine göre ayrı ayrı şekilde geçici depolanacaktır.
c) Tesisten kaynaklanan farklı kategorideki atık yağları birbirleriyle, PCB ve diğer
tehlikeli atıklarla karıştırmamakla, tehlikeli atıkla kirlenmiş yağların bertarafı için
Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır,
ç) Atık yağların lisans almış taşıyıcılar vasıtasıyla lisanslı işleme ve bertaraf tesislerine
gönderilmesini sağlanacaktır,
d) Atık yağların tesis dışına taşınması durumunda Ulusal Atık Taşıma Formunu
doldurulacaktır,
e) 26 ncı maddeye göre kayıt tutmakla ve EK-2’de yer alan Atık Yağ Beyan Formunu
doldurarak takip eden bir sonraki yılın Şubat ayı sonuna kadar il çevre ve orman
müdürlüğüne gönderilecektir,
f) Atık yağların taşınmasında üretici ile işleme veya bertaraf tesisi işletmecisi arasında
uyuşmazlık çıkması halinde, bu uyuşmazlık giderilemezse on beş gün içinde
uyuşmazlığı il çevre ve orman müdürlüğüne ve Bakanlığa bildirilecek, bu süre
içinde uyuşmazlığa konu olan atık yağları kendi depolarında muhafaza edilecektir.
Atık Pil ve Akümülatörler
Proje kapsamında oluşacak atık pil ve akümülatörler Atık Pil ve Akümülatörlerin

Kontrolü Yönetmeliği uyarınca bertaraf edilecektir. Atık piller evsel atıklardan ayrı
toplanacaktır. Atık pil ve akümülatörlerin bertarafı Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü
Yönetmeliği Madde 13 uyarınca yapılacaktır. Atık pil oluşması durumunda pil ürünlerinin
dağıtımını ve satışını yapan işletmelerce veya belediyelerce oluşturulacak toplama
noktalarına atık piller teslim edilecektir. Araç akümülatörleri değiştirilirken eski
akümülatörler yenisinin alındığı yere teslim edilecektir. Eski akümülatörler kısa sürede
teslim edilemeyecek durumda olursa, atık akümülatörler sızdırmasız alanlarda
depolanacak ve en kısa zamanda üretici firmalara teslim edilecektir.
Atık Gaz ve Hava Kalitesi
Proje alanı ve yakın çevresinde sanayi tesisi, yoğun ulaşım yükü olan yol veya hava
kalitesine etkisi olabilecek herhangi bir yapılaşma bulunmamaktadır. Proje sahasını hava
kalitesi açısından etkileyebilecek en önemli kaynak evsel ısınmadan kaynaklanan
emisyonlardır. Fosil yakıtlardan kaynaklanan mevsimsel kirleticilerin miktarı, yakılan
yakıtın kalitesine ve miktarına göre değişmektedir. Kaliteli kömürün kullanıldığı varsayılan
bölgede evsel ısınmadan oluşan kirlilik ihmal edilebilir seviyededir. Planlanan projenin
uygulamaya konması halinde bölgedeki mevcut hava kalitesini olumsuz yönde etkilemesi
beklenmemektedir.
Arazinin hazırlanması ve inşaat aşamasında yapılacak toz yayıcı işlemler, inşaat

aşamasındaki kazı ve dolgularda iş makinelerinin kullanımı sırasında, malzemenin
ihtiyaca göre parçalanması sırasında ortaya toz çıkması mümkündür.
İşletme sırasında çalışacak araçlardan kaynaklanacak emisyonların minimuma

indirgenmesi için ise kullanılacak tüm araç ve ekipmanların rutin kontrolleri yaptırılarak
bakım gereken araçlar bakıma alınacak ve bakımları bitene dek çalışmalarda başka
araçlar kullanılacaktır.
Kamulaştırma
Projenin inşaatına geçilmeden önce kamulaştırma çalışmaları gerçekleştirilecektir.

Kamulaştırma işlemleri Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (EPDK) tarafından
gerçekleştirilecektir. Kamulaştırma işlemlerinde EPDK birim fiyatlar üzerinden bir maliyet
çıkaracak ve firmadan tahsis ederek halkın mağdur duruma düşmesi engellenecektir.
Kamulaştırma işlemleri sırasında her türlü zarar ziyan firma tarafından

karşılanacaktır.
Diğer Taahhütler:
2872 Sayılı Çevre Kanunu ve İlgili Yönetmelikler ile diğer mevzuat kapsamında
çevre korunacaktır ve kirliliğin önlenmesi için gerekli tüm izin alınacak ve ilgili mer’i
mevzuat uyarınca gerekli tüm izinler alınacaktır.

BÖLÜM 2
PROJENİN YERİ
2. PROJENİN YERİ
a) Mevcut Arazi Kullanımı ve Kalitesi (Tarım Alanı, Orman Alanı, Planlı Alan,
Su Yüzeyi vb.)
Cinali Regülatörü ve HES Projesi Karadeniz Bölgesi’nde Trabzon İli Maçka İlçesi
sınırları içerisinde kalmaktadır. Projenin drenaj alanını kapsayan 1/25000 ölçekli
haritaların pafta numaraları TRABZON G 43 a3, G 43 d2’dir.
Maçka, Trabzon-Gümüşhane karayolu üzerinde ve Trabzon'a 26 km. uzaklıktadır.

Denizden yüksekliği 365 m, yüzölçümü 1000 km² 'dir.
İlçenin iki beldesi vardır. Bunlar Esiroğlu Beldesi ile Galyan-Konaklar Beldeleridir.
Maçka ilçesinde 75 yerleşim birimi bulunmaktadır. Bunların 57'si köydür.
Çam ormanlarının süslediği vadilerin ortasındaki Değirmendere adı verilen bir dere
yatağında kurulmuş olan ilçe merkezi doğal güzellikler bakımından Trabzon'un en şirin
yöresidir. 2000 metre yüksekliğe kadar zengin orman örtüsü, daha yükseklerde ise
otlaklar (yaylalar) ve dağ bitkileriyle kaplıdır. Yayla denilen bu yüksek yerler, doğal
güzellikleri, temiz havası ve kaynak suları yönünden eşsizdir. Ayrıca Karadeniz Bölgesi'ni
Doğu Anadolu'ya bağlayan ünlü Zigana geçidi Maçka ilçesinin sınırları içinden
başlamaktadır. Türkiye'nin en uzun tünellerinden bir olan Zigana Tüneli (1875 m) bu
geçitte bulunmaktadır. İklim olarak nemli, ılık ve her mevsim yağışlıdır.
Projenin uygulandığı Arnastal Dere drenaj alanı Sarıtaş-Arnastal Yayla’dan çıkan

kaynaklarla beslenir. Önce Labaza Yayla kaynaklarının suyunu taşıyan sonra da Tuzla
Yayla ve Sarıtaş- Çağlak Yayla kaynaklarının suyunu taşıyan yan kollarla birleşir ve
Galyan Dere adını alır.
Yüzüncüyıl, Çayırlar ve Kuşçu Köyleri sınırlarını geçer. Buradan sonra yaklaşık

Kuzey yönlü akışla Kalyan Dere adını alarak Ormaniçi, Arıkaya, Erginköy, köylerine gelir.
500 m kret kotunda Cinali Regülatörü bulunur. Cinali, Taşalan ve Alataş’tan sonra
340 m kuyruk suyu kotunda Cinali HES bulunmaktadır. Cinali HES yerinden sonra
yaklaşık Kuzey yönlü akışla devam ederek Maçka Çayı’na ulaşır ve Karadeniz’e sularını
boşaltır.
Proje sahasının hemen hemen her tarafında değişik debilerde kaynakların

bulunmasına karşılık yoğunluklu olarak aşağıda belirtilen yerlerde kaynak çıkışları
olmaktadır;
Sarıtaş Yayla-Arnastal Yayla kaynakları
Sazlık Yayla kaynakları
İsgopel Yayla kaynakları
Tuzla Yayla kaynakları
Labaza Yayla kaynakları
Zerbenos Yayla kaynakları

Akarsu Maçka İlçesine bağlı yerleşim yerleri olan Alataş, Taşalan, Çamkonak,
Erginköy, Arıkaya, Ormaniçi, Kuşçu, Çayırlar, Cinali, Yüzüncüyıl Köyleri ile yayla
evlerinden geçer.
Yer Bulduru haritası aşağıdaki şekilde verilmiştir.
PROJE ALANI
Şekil 2.a.1. Yer Bulduru Haritası

b) EK-V deki Duyarlı Yöreler listesi dikkate alınarak; sulak alanlar, kıyı
kesimleri, dağlık ve ormanlık alanlar, tarım alanları, milli parklar, özel koruma
alanları, nüfusça yoğun alanlar, tarihsel, kültürel, arkeolojik ve benzeri önemi olan
alanlar, erozyon alanları, heyelan alanları, ağaçlandırılmış alanlar, potansiyel
erozyon ve ağaçlandırma alanları ile 167 sayılı Yeraltı Suları Hakkında Kanun
gereğince korunması gereken akiferler
Proje alanı ve etki alanında; yapılan incelemeler sonucunda 17.Temmuz 2008 tarih
ve 26939 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki
Değerlendirmesi Yönetmeliği EK V’de yer alan Duyarlı Yöreler hakkındaki detaylı
açıklamalar aşağıda verilmiştir.
1- Ülkemiz mevzuatı uyarınca korunması gerekli alanlar
a) Proje alanında 9/8/1983 tarihli ve 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu’nun 2 nci
maddesinde tanımlanan ve bu Kanunun 3 üncü maddesi uyarınca belirlenen "Milli
Parklar", "Tabiat Parkları", "Tabiat Anıtları" ve "Tabiat Koruma Alanları", bulunmamaktadır.
b) Proje alanında 1/7/2003 tarihli ve 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu uyarınca
Çevre ve Orman Bakanlığı’nca belirlenen "Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban
Hayvanı Yerleştirme Alanları", bulunmamaktadır.
c) Proje alanında 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını

Koruma Kanunu’nun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının "Tanımlar" başlıklı (a) bendinin
1, 2, 3 ve 5 inci alt bentlerinde "Kültür Varlıkları", "Tabiat Varlıkları", "Sit" ve "Koruma
Alanı" olarak tanımlanan ve aynı kanun ile 17/6/1987 tarihli ve 3386 sayılı Kanunun (2863
sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve
Bu Kanuna Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) ilgili maddeleri uyarınca tespiti
ve tescili yapılan alanlar, bulunmamaktadır.
ç) Proje alanında 22/3/1971 tarihli ve 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu kapsamında

olan Su Ürünleri İstihsal ve Üreme Sahaları, bulunmamaktadır.
d) Proje alanında 31/12/2004 tarihli ve 25687 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Su

Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’nin 17, 18, 19 ve 20 nci maddelerinde tanımlanan alanlar,
bulunmamaktadır.
e) Proje alanında 2/11/1986 tarihli ve 19269 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan

Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği’nin 49 uncu maddesinde tanımlanan "Hassas
Kirlenme Bölgeleri", bulunmamaktadır.
f) Proje alanında 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanunu’nun 9 uncu maddesi
uyarınca Bakanlar Kurulu tarafından "Özel Çevre Koruma Bölgeleri" olarak tespit ve ilan
edilen alanlar, bulunmamaktadır.
g) Proje alanında 18/11/1983 tarihli ve 2960 sayılı Boğaziçi Kanunu’na göre koruma
altına alınan alanlar, bulunmamaktadır.
ğ) Proje alanında 31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanunu uyarınca orman
alanı sayılan yerler, bulunmaktadır.
h) Proje alanında 4/4/1990 tarihli ve 3621 sayılı Kıyı Kanunu gereğince yapı yasağı
getirilen alanlar, bulunmamaktadır.

ı) 26/1/1939 tarihli ve 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması

Hakkında Kanunda belirtilen alanlar, bulunmamaktadır.
i) Proje alanında 25/2/1998 tarihli ve 4342 sayılı Mera Kanununda belirtilen alanlar,
bulunmamaktadır.
j) Proje alanında 17/5/2005 tarihli ve 25818 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak

yürürlüğe giren Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği’nde belirtilen alanlar,
bulunmaktadır.
2- Ülkemizin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler uyarınca korunması gerekli

alanlar
a) Proje alanında 20/2/1984 tarihli ve 18318 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak

yürürlüğe giren "Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi"
(BERN Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlardan "Önemli Deniz
Kaplumbağası Üreme Alanları"nda belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, "Akdeniz Foku
Yaşama ve Üreme Alanları", bulunmamaktadır.
b) Proje alanında 12/6/1981 tarih ve 17368 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak

yürürlüğe giren "Akdeniz’in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi" (Barcelona
Sözleşmesi) uyarınca korumaya alınan alanlar, bulunmamaktadır.
ı) Proje alanında 23/10/1988 tarihli ve 19968 sayılı Resmî Gazete’de

yayımlanan "Akdeniz’de Özel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol" gereği
ülkemizde "Özel Koruma Alanı" olarak belirlenmiş alanlar, bulunmamaktadır.
ıı) Proje alanında 13/9/1985 tarihli Cenova Bildirgesi gereği seçilmiş

Birleşmiş Milletler Çevre Programı tarafından yayımlanmış olan "Akdeniz’de Ortak
Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit" listesinde yer alan alanlar, bulunmamaktadır.
ııı) Proje alanında Cenova Deklerasyonu’nun 17. maddesinde yer alan

"Akdeniz’e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin" yaşama ve beslenme ortamı
olan kıyısal alanlar, bulunmamaktadır.
c) Proje alanında 14/2/1983 tarihli ve 17959 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak

yürürlüğe giren "Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi"nin 1. ve 2.
maddeleri gereğince Kültür Bakanlığı tarafından koruma altına alınan "Kültürel Miras" ve
"Doğal Miras" statüsü verilen kültürel, tarihi ve doğal alanlar, bulunmamaktadır.
ç) Proje alanında 17/5/1994 tarihli ve 21937 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak

yürürlüğe giren "Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip
Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi" (RAMSAR Sözleşmesi) uyarınca koruma altına
alınmış alanlar, bulunmamaktadır.
d) Proje alanında 27/7/2003 tarihli ve 25181 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak

yürürlüğe giren Avrupa Peyzaj Sözleşmesi alanları, bulunmamaktadır.
3- Korunması gereken alanlar
a) Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, mevcut özellikleri korunacak alan olarak tespit
edilen ve yapılaşma yasağı getirilen alanlar (Tabii karakteri korunacak alan, biogenetik
rezerv alanları, jeotermal alanlar ve benzeri), bulunmamaktadır.

b) Tarım Alanları: Tarımsal kalkınma alanları, sulanan, sulanması mümkün ve arazi

kullanma kabiliyet sınıfları I, II, III ve IV olan alanlar, yağışa bağlı tarımda kullanılan I. ve II.
sınıf ile, özel mahsul plantasyon alanlarının tamamı, bulunmamaktadır.
c) Sulak Alanlar: Doğal veya yapay, devamlı veya geçici, suların durgun veya
akıntılı, tatlı, acı veya tuzlu, denizlerin gel-git hareketinin çekilme devresinde 6 metreyi
geçmeyen derinlikleri kapsayan, başta su kuşları olmak üzere canlıların yaşama ortamı
olarak önem taşıyan bütün sular, bataklık sazlık ve turbiyeler ile bu alanların kıyı kenar
çizgisinden itibaren kara tarafına doğru ekolojik açıdan sulak alan kalan yerler,
bulunmamaktadır.
ç) Proje alanında Göller, akarsular, yeraltı suyu işletme sahaları, bulunmamaktadır.
d) Proje alanında Bilimsel araştırmalar için önem arzeden ve/veya nesli tehlikeye
düşmüş veya düşebilir türler ve ülkemiz için endemik olan türlerin yaşama ortamı olan
alanlar, biyosfer rezervi, biyotoplar, biyogenetik rezerv alanları, benzersiz özelliklerdeki
jeolojik ve jeomorfolojik oluşumların bulunduğu alanlar, bulunmamaktadır.
Flora-fauna Türleri, Sınıflandırılması, Yaşama Ortamları, Popülasyon

Yoğunlukları, Endemik, Nadir, Nesli Tehlikede, Tehlike Dışı vb. Kategorilerinin
Belirtilmesi:
Bu çalışmada; HES projesinin kurulacağı Kalyan Deresi ve yakın çevresinde

yaşayan bitki/hayvan türlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda Uzman Biyolog
tarafından karasal ve sucul ekosistemde bitki türleri ve hayvan grupları (Balık, ikiyaşamlı,
sürüngen, kuş ve memeli hayvanlar) incelenmiştir.
Alandaki tüm canlı gruplarına ilişkin standart örneklemeler, literatür kayıtları ve

gözlemlere göre elde edinilen bulgular tablolar halinde verilmiştir.
Flora Değerlendirmesi
Proje alanı ve çevresinde yapılan ön arazi çalışmaları ve bunu destekleyen literatür

araştırmaları sonucu saha floristik bakımdan değerlendirilmiştir. Daha çok Geniş yayılımlı
ve Avrupa-Sibirya floristik bölgesinin etkisi altında kalmaktadır. Listede yer alan türlerin
tehlikeye girmesi gibi bir durum öngörülmemektedir.
Bölgenin tür listesi, türün familyası, yaygın olarak kullanılan Türkçe ismi, endemizm
durumu ve IUCN Red Data Book (RDB) ’a göre tehlike sınıfları Tablo 2.b.1’de verilmiştir.
Alanın florası incelenirken kullanılan literatür kaynaklarının yanı sıra, TÜBİTAK’ın

Türkiye Bitkileri Veri Tabanı olarak hazırlanan (TUBİVES) içerisinde de taraması yapılmış
ve flora tablosu bu verilere göre düzenlenmiştir.

Şekil. Türkiye’nin Fitocoğrafya Bölgeleri (Atalay 1994’den)

Açıklamalar: 1 Akdeniz, 2 Avrupa-Sibirya 2a Öksin, 2b Kolşik, 3 İran-Turan; 3a İç Anadolu 3b Doğu
Anadolu, 4 Önemli relik topluluklar, 5 Endemiklerin yaygın olduğu sahalar, 6 Mezopotamya alt bölgesi.
Tablo 2.b.1. Proje Alanı ve Çevresinde Tespit Edilen Flora Türleri
RDB
FAMİLYA ADI TÜR ADI (BİLİMSEL ADI) TÜRKÇE ADI ENDEMİZM (Tehlike BERN
durumu)
Çınar yapraklı
ACERACEAE Acer platanoides - - -
akçaağaç
Kayın gövdeli
Acer trautvetteri - - -
Akçaağaç
ALİSMATACEAE Alisma plantago-aquatica L. Kurbağa kaşığı - - -
APİACEAE Angelica sylvestris L. var.
Melek otu - - -
(UMBELLİFERAE) sylvestris L.
Daucus carota L. Yabani havuç - - -
Heracleum platytaenium BOISS. Tavşancıl otu + LR (lc) -
Pastinaca sativa L. subsp. urens
- - -
(REQ. EX GODRON) CELAK.
Pimpinella peregrina L. Yabani anason - - -
Sanicula europaea L. - - -
ARİSTOLOCHİACEAE Aristolochia pontica LAM. Loğusa çiçeği - - -
Periploca graeca L. var. graeca
ASCLEPİADACEAE İpek fidanı - - -
BOISS. ET HELDR.
Vincetoxicum scandens SOMM.
Panzehir otu - - -
ET LEV.
ASTERACEAE
Anthemis cotula L. Köpek papatyası - - -
(COMPOSİTAE)
Bidens tripartita L. - - -
Centaurea iberica TREV. EX
Peygamber çiçeği - - -
SPRENGEL
Cirsium vulgare (SAVI) TEN. Yaygın devedikeni - - -
Echinops galaticus FREYN Kirpibaşı - - -
Jurinea consanguinea DC. - - -
Leontodon hispidus L. var.
Aslandişi - - -
hispidus L.
Tanacetum poteriifolium
Solucanotu - - -
(LEDEB.) GRIERSON

RDB
durumu)
ATHYRİACEAE Athyrium filix-foemina (L.) ROTH - - -
Alnus glutinosa (L.) GAERTNER
BETULACEAE subsp. glutinosa (L.) Kızılağaç - - -
GAERTNER
BLECHNACEAE Blechnum spicant (L.) ROTH - - -
BORAGİNACEAE Cynoglossum creticum MILLER Köpekdili - - -
Echium angustifolium MILLER Engerekotu - - -
İspanyol
Symphytum ibericum STEVEN - - -
eşekkulağı
Trachystemon orientalis (L.) G.
Ispıt - - -
DON
BRASSİCACEAE Cardamine bulbifera (L.)
Soğanlı su teresi - - -
(CRUCİFERAE) CRANTZ
Cardamine quinquefolia (BIEB.) Beş yapraklı
- - -
SCHMALH. köpek otu
Orippa sylvestre (L.) BESS. - - -
BUXACEAE Buxus sempervirens L. Anadolu şimşiri - - -
CAMPANULACEAE Campanula alliariifolia WILLD. Çan çiçeği - - -
Sütbeyazı çan
Campanula lactiflora BIEB. - - -
çiçeği
Legousia speculum-veneris (L.)
Çan çiçeği - - -
CHAIX
Lonicera caucasica PALLAS
CAPRİFOLİACEAE Hanımeli + LR (lc) -
subsp. caucasica PALLAS
Moenchia mantica (L.) BARTL.
CARYOPHYLLACEAE Dördüz otu - - -
subsp. mantica (L.) BARTL.
Silene alba (MILLER) KRAUSE
subsp. divaricata (REICHB.) Ballıca - - -
WALTERS
Silene vulgaris (MOENCH)
GARCKE var. vulgaris Gıvışkan otu - - -
(MOENCH) GARCKE
CELASTRACEAE Euonymus europeaus L. İğ ağacı - - -
CISTACEAE Cistus ciretutus Tüylü Laden - - -
Calystegia silvatica (KIT.)
CONVOLVULACEAE - - -
GRISEB.
Juniperus oxycedrus L. subsp. Büyük meyveli
CUPRESSACEAE - - -
oxycedrus L. ardıç
CORYLACEAE Carpinus orientalis Doğu gürgeni - - -
Corylus avellana Adi fındık - - -
CORNACEAE Cornus mas L. Kızılcık -
Juniperus
CUPRASSACEAE Katran ardıcı - - -
oxysedrus.subsp.oxysedrus
CYPERACEAE Carex capitellata - - -
Carex divulsa STOKES subsp.
- - -
divulsa STOKES
Carex echinata Ayak otu - - -
Carex grioletti ROEMER - - -
Carex muricata L. - - -
Cyperus longus L. - - -
Eleocharis palustris (L.)
- - -
ROEMER ET SCHULTES
DİPSACACEAE Succisa pratensis MOENCH - - -
EBENACEAE Diospyros lotus Küçük Meyveli - - -

RDB
durumu)
Trabzon Hurması*
ERICACEAE Arbutus andrachne L. Dağ çileği - - -
Yaygın
Calluna vulgaris (L.) HULL - - -
süpürgeçalısı
Erica arborea L. Boylu funda - - -
Euphorbia amygdaloides L. var.
EUPHORBİACEAE Zerena - - -
amygdaloides L.
Euphorbia squamosa WILLD. Sütleğen - - -
FABACEAE
Argyrolobium biebersteinii BALL - - -
(LEGÜMİNOSAE)
Dorycnium graecum (L.) SER. Kaplanotu - - -
Dorycnium pentaphyllum SCOP.
subsp. herbaceum (VILL.) Zehirli yonca - - -
ROUY
Lathyrus hirsutus L. - - -
İlkbahar tavşan
Lathyrus vernus (L.) BERNH. - - -
bezelyesi
Psoralea bituminosa L. Katran yoncası - - -
Trifolium campestre SCHREB. Üçgül - - -
Vicia ciliatula LIPSKY Fiğ - - -
Vicia cassubica L. Dansiz fiğ - - -
Vicia crocea (DESF.) B. Dar yapraklı kuş
- - -
FEDTSCH. fiği
FAGACEAE Castanea sativa Anadolu kestanesi - - -
Quercus hartwissiana STEVEN Istranca meşesi - - -
Blackstonia perfoliata (L.)
GENTİANACEAE HUDSON subsp. perfoliata (L.) - - -
HUDSON
Geranium asphodeloides
GERANİACEAE BURM. FIL. subsp. Turnagagası - - -
asphodeloides BURM. FIL.
Geranium robertianum L. Dağ ıtırı - - -
Geranium sanguineum L. Mavi-kırmızı ıtır - - -
GUTTİFERAE
Hypericum bithynicum BOISS. Koyun katranı - - -
(HYPERİCACEAE)
Büyük çiçekli
Hypericum calycinum L. - - -
binbirdelik otu
Hypericum xylosteifolium
Kantaron - - -
(SPACH) ROBSON
HYPOLEPİDACEAE Pteridium aquilinum (L.) KUHN Eğrelti - - -
IRİDACEAE Iris pseudacorus L. Bataklık süseni - - -
JUGLANDACEAE Juglans regia L. Ceviz (yaygın) - - -
JUNCACEAE Juncus articulatus L. Hasırsazı - - -
Juncus inflexus L. Sert hasırsazı - - -
LAMİACEAE Sürünücü mayasıl
Ajuga reptans L. - - -
(LABİATAE) otu
Calamintha nepeta (L.) SAVI
Türkotu - - -
subsp. nepeta (L.) SAVI
Galeopsis bifida BOENN. - - -
Glechoma hederacea L. - - -
Lamium maculatum L. var.
Benekli ballıbaba - - -
maculatum L.
Lamium purpureum L. var. Pembe çiçekli - - -

RDB
durumu)
purpureum L. ballıbaba
Mentha pulegium L. Yarpuz - - -
Viscum album L. subsp. album
LORANTHACEAE Burç - - -
L.
Ficus carica L. subsp. carica
MORACEAE Yabani incir - - -
(ALL.) SCHINZ ET THELL.
ONAGRACEAE Epilobium hirsutum L. Tüylü yakı otu - - -
Cephalanthera damasonium
ORCHIDACEAE Sefalantera - - -
(MILLER) DRUCE
Cephalanthera rubra (L.) L. M.
Kırmızı sefalantera - - -
C. RICHARD
Listera ovata (L.) R. BR. - - -
Ophrys apifera HUDSON Kedigözü - - -
Ophrys mammosa DESF. Memeli kedigözü - - -
PINACEAE Picea orientalis Doğu ladini - - -
PLATANACEAE Platanus orientalis Doğu çınarı - - -
Cyclamen coum MILLER var.
PRİMULACEAE Siklamen - - -
coum MILLER
Lysimachia dubia SOL. Karga otu - - -
Primula megaseifolia BOISS. ET
Çuha çiçeği - - -
BAL. EX BOISS.
Primula vulgaris HUDS. subsp.
Yerli çuha çiçeği - - -
vulgaris HUDS.
PTERİDACEAE Pteris cretica L. Eğrelti - - -
Ranunculus cappadocicus
RANUNCULACEAE Düğün çiçeği - - -
WILLD.
Ranunculus
İstanbul düğün
constantinopolitanus (DC.) - - -
çiçeği
D'URV.
Ranunculus ophioglossifolius
Düğün çiçeği - - -
VILL.
Frangula alnus MILLER subsp.
RHAMNACEAE Barut ağacı - - -
alnus MILLER
ROSACEAE Aruncus vulgaris RAFIN. Yaygın keçisakalı - - -
Crataegus curvisepala
Akdiken - - -
LINDMAN
Fragaria vesca L. Orman çileği - - -
Potentilla erecta (L.)
Parmak otu - - -
RAUSCHEL
Prunus x domestica L. Erik - - -
Asperula taurina L. subsp.
RUBİACEAE Yapışkan otu - - -
taurina L.
Asperula stricta BOISS. subsp.
Yapışkan otu - - -
Stricta BOISS.
Galium palustre L. Yoğurt otu - - -
SALICACEAE Populus tremula Titrek kavak - - -
Salix alba L. Aksöğüt - - -
Saxifraga cymbalaria L. var.
SAXİFRAGACEAE Taşkıran otu - - -
cymbalaria L.
Digitalis ferruginea L. subsp.
SCROPHULARİACEAE Yüksükotu - - -
ferruginea L.
Verbascum pyramidatum BIEB. Sığırkuyruğu - - -
Veronica arvensis L. Yavşanotu - - -

RDB
durumu)
Veronica scardica GRISEB. Yavşanotu - - -
ULMACEAE Ulmus glabra Dağ karaağacı - - -
Viola alba BESSER subsp.
VİOLACEAE Menekşe - - -
dehnhardtii (TEN.) BECKER
BERN SÖZLEŞMESİ
Bern Convention’u olarak bilinen Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarının

Korunması Sözleşmesi ilk defa 1979 yılında Bern’de kabul edilmiştir. Türkiye ise bu
sözleşmeyi 1984 yılında imzalayarak sözleşmeye taraf olmuştur.
Bu sözleşmenin amacı: Nesli tehlikeye düşmüş ve düşebilecek türlerin özellikle

göçmen olanlarına öncelik verilmek üzere, yabani flora ve fauna ve bunların yaşam
ortamlarının korunmasını sağlamak ve bu konuda birden fazla devletin işbirliğini
geliştirmektir.
Buna göre: Her akit taraf EK I nolu listede belirtilen yabani flora türlerinin özel olarak
korunmasını güvence altına alacak uygun ve gerekli yasal ve idari önlemleri alacaktır. Bu
bitkilerin kasıtlı olarak koparılması, toplanması, kesilmesi veya köklenmesi
yasaklanacaktır. Her akit taraf bu türlerin elde bulundurulmasını veya alım satımını
yasaklayacaktır.
1984 Bern Convention’u olarak bilinen Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama

Ortamlarının Korunması Sözleşmesi Ek Listeleri ve Açıklamaları:
EK I Kesin Koruma Altına Alınan Flora Türleri

EK II Kesin Koruma Altına Alınan Fauna Türleri
EK III Koruma Altına Alınan Fauna Türleri
Proje sahası ve çevresinde belirtilen türlerin risk değerlendirmesi yapıldığında (IUCN

ve BERN’e göre); bu faaliyetin bu türlerde iki tanesinin endemik olduğu anlaşılmıştır.
Ancak bu türlerin IUCN kategorileri incelendiğinde türlerin neslinin devamlılığına doğrudan
olumsuz bir etkisi beklenmemektedir. Proje alanında BERN’e göre korunan bitki türüne
rastlanmamıştır.
Tespit edilen türlerin tehlike durumları incelendiğinde; iki tanesi endemiktir ve bu

türler nesli tehlike altında olmayıp, popülâsyonların yok olma durumu söz konusu değildir.
IUCN kategorileri incelendiğinde LR (lc) DÜŞÜK RİSKLİ- (yaygın) türler olduğu
anlaşılmıştır. Bu türlerin Türkiye genelinde yaygın türler olduğu anlaşılması üzere türlerin
neslinin tükenmesi gibi bir unsur söz konusu değildir ve bölge itibarıyla geniş bir dağılıma
sahiptirler.
Fauna türlerinden de endemik bir türe rastlanmamıştır.
IUCN (International Union for Conservation of Nature and Natural Resources: Doğa
ve Doğal Kaynakların Korunması için Uluslararası Birlik) Tehlike Kategorileri (Red Data
Book) ve anlamları aşağıda verilmiştir.
CİTES sözleşmesine göre; proje alanında tespit edilen bitki türleri; herhangi bir EK
listesine tabi değildir.

IUCN RDB Kategorileri:
EX (EXTİNCT) = TÜKENMİŞ: Eğer son ferdinin öldüğü konusunda hiçbir şüphe

yoksa bu takson EX kategorisindedir.
EW (EXTINCT IN THE WILD) = DOĞADA TÜKENMİŞ: Eğer bir takson doğada

kaybolmuş ve yalnız kültüre alınmış olarak yaşamaya devam ediyorsa bu kategoriye
konur.
CR (CRITICALLY ENDANGERED) = KRİTİK DÜZEYDE TEHLİKEDE (KT): Önlem

alınmadığı takdirde çok yakın bir gelecekte soyunun tükenme riski yüksek olan
taksonlardır. A, B, C, D ve E olmak üzere 5 alt kategoride ele alınmaktadır.
EN (ENDANGERED) = TEHLİKEDE: CR kategorisi kadar olmamakla birlikte, çok

yakın bir gelecekte soyu tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan sahip türlerdir. A, B, C, D
ve E olmak üzere 5 alt kategoride ele alınmaktadır.
VU (VULNARABLE) = HASSAS TÜRLER(ZARAR GÖREBİLİR) : Orta vadeli bir

gelecekte soyu tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan türlerdir. A, B, C, D ve E olmak
üzere 5 alt kategoride ele alınmaktadır.
LR (LOWER RISK) = AZ TEHDİT ALTINDA: Üstteki gruplardan herhangi birine

konamayan, onlardan popülasyon yoğunluğu daha iyi olan takson bu kategoriye konur.
Gelecekteki durumlarına göre tehdit açısından sıralanabilecek üç alt kategorisi vardır.
- (cd) Concervation Dependent = Koruma Önlemi Gerektiren: Takson beş yıl

içinde yukarıdaki kategorilerden birine konulacak ve hem tür hem de habitat
açısından özel bir koruma statüsü gerektirenler.
- (nt) Near Threatened = Tehdit Altına Girebilir. Bir evvelki gruba konamayan
ancak VU kategorisine konmaya yakın adaylar.
- (lc) Least Concern = En Az Endişe Verici: Herhangi bir koruma gerektirmeyen ve
tehdit altında olamayanlar.
DD (DATA DEFICIENT) = VERİ YETERSİZ: Bir taksonun dağılım ve bolluğu

hakkındaki bilgi yetersizse takson bu gruba konur.
NT (NEAR THREATENED) = YAKIN ZAMANDA TEHLİKE SINIRINA GİREBİLİR:

Üstteki tehlike kategorilerine girmeyen ancak sayılarının azalma eğiliminde olmasından
dolayı yakın zamanda tehlike kategorilerine girmesi beklenen taksonlar için kullanılan
kategoridir.
Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Merkez
Av Komisyonu’nun 2009–2010 Av Dönemi kararına göre aşağıdaki tabloda gösterilen
kategoriler sınıflandırılmıştır.
Ek Liste 1 Çevre ve Orman Bakanlığı’nca koruma altına alınan yaban hayvanları

Ek Liste 2 Merkez Av Komisyonu’nca koruma altına alınan av hayvanları
Ek Liste 3 Merkez Av Komisyonu’nca avına belli edilen sürelerde izin verilen av
hayvanları
Fauna Değerlendirmesi

Proje kapsamında ve yakın çevresinde yapılan arazi ve literatür çalışmaları sonucu

bölgenin omurgalı türleri değerlendirilmiş ve aşağıda listelenmiştir.
Omurgalı faunası temel olarak 6 sınıf altında incelenmiştir. Bu sınıflar;
Osteichthyes- Kemikli Balıklar
Amphibia- İki Yaşamlılar
Reptilia- Sürüngenler
Aves- Kuşlar
Mammalia- Memeli Hayvanlar şeklinde, aşağıdaki tablolarda

listelendirilmiştir.
SUCUL YAŞAM
HES projelerinin su kalitesine ve su ortamındaki canlılara olabilecek etkileri, proje

karakteristiğine ve özelliğine bağlı olarak değişmektedir. Baraj'da suyun tutulmayıp iletim
hattı ile santrale çevrildiği projelerde, projenin üzerinde yer aldığı nehrin su kalitesine
önemli bir etkisi söz konusu değildir. HES projelerinde barajda tutulan su herhangi bir
işlemden geçmeden direk olarak elektrik üretiminde kullanıldıklarından dolayı hava, su,
kimyasal ve radyoaktif kirlenmeye maruz kalmamaktadır.
Regülâtör ve HES arasındaki mesafede suyun azalmasından kaynaklı sucul

canlıların olumsuz yönde etkilenmesini önlemek amacı ile proje kapsamında en düşük
akım debisi ırmağa sürekli olarak verilecek ve su azalmasından sucul canlıların minimum
düzeyde etkilenmesi sağlanacaktır.
Kalyan Deresi üzerinde kurulması planlanan HES projesinde su tutulması

aşamasında su akımlarında azalma olacaktır. Deredeki su akımlarındaki azalmanın,
bölgenin yüksek yağış ve nispi nem özelliğinden dolayı, karasal ekosistem ve karasal
fauna üzerinde kayda değer bir etkisi olmayacağı söylenebilir. Ancak sucul yaşam
üzerinde inşaat aşamasında olduğu gibi işletme aşamasında etkileri olacaktır.
Su çevirme yapısı regülatör olduğu için önemli bir depolama mevcut değildir. Ancak
regülatörde mansap doğal yaşamının korunması için gerekli tüm tedbirler alınacaktır.
Balıkların yumurtlamak için yaptığı göçlerde akarsuların yönünün engellenmesinden

dolayı göçünü tamamlayamama riski oluşacağından 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu
gereği, akarsu üzerinde kurulacak regülatör inşasında, su ürünlerine mahsus balık
geçitleri yapılmaktadır. Kalyan Deresi balık faunası açısından çok zengin bir dere değildir
ancak regülatörün yapılacağı yerde su ürünlerinin geçmesine mahsus balık geçidi vb. yapı
ve tesislerin yapılması balık göçleri için gerekmektedir.
Faaliyetin her aşamasında dere ekosisteminin bozulmaması için her türlü önlem ve
tedbirler alınacaktır.
Su ortamında bulunan canlılara olabilecek etkiler konusunda 1380 sayılı Su Ürünleri

Kanunu hükümlerine ve Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği (17.05.2005 tarih ve
25818 Sayılı Resmi Gazete) hükümlerine uyulacaktır.

Proje alanı balık popülasyonu açısından tatlı su balıkların varlığı söz konusudur.
Tablo 2.b.2’de proje alanı ve çevresinde yaşayan balık türleri (Pisces sınıfı) liste halinde;
Bilimsel adı, Türkçe adı, Endemizm durumu, Tehlike kategorisi, BERN ve CİTES
sözleşmesi ekleri ve koruma statüleri belirtilerek değerlendirilmiştir.
Tablo.2.b.2. Proje Alanında Tespit Edilen Balık Türleri

FAMİLYA ADI
1
LATİNCE ADI/BİLİMSEL ADI TÜRKÇE ADI ENDEMİZM RDB BERN CİTES
OSTEICHTHYES Kemikli balıklar
CYPRİNİFORMES
2
Barbus plebejus escherichi
Cyprinidae Bıyıklı balık - LC Ek-III -
(Steindacher, 1897)
Gobio gobio L., 1758 Dere Kayası - LC - -
Leuciscus cephalus L., 1758 Tatlı su kefali - LC - -
Capoeta tinca (Heckel, 1843) Karabalık - - - -

Cyprinus carpio (L., 1758) Sazan balığı - VU - -
Cobitidae Noemacheilus angorae S., 1897 Çöpçü Balığı - - - -
1
: RDB: Red Data Book; Tehlike kategorileri anlamındadır ve ikiyaşamlıların tehlike durumları IUCN kategorileri ile ifade
edilir. Bu kategorilerin anlamları ‘IUCN RDB Kategorileri’ başlığı altında açıklanmıştır.
2
: Barbus plebejus escherichi : Barbus plebejus türünün alt türüdür. Barbus plebejus türü BERN sözleşmesi EK-I’de yer
almaktadır.
Proje alanı ve çevresinde yaşayan veya yaşaması muhtemel fauna türlerinin
saptanması amacıyla yapılan arazi çalışmasının yanı sıra geniş bir literatür çalışması ve
yöre halkının duyumlarından yararlanılmıştır. Bu çalışma sonucunda derlenerek aşağıda
da belirtilen fauna türlerinden; Tablo 2.b.3’de iki yaşamlı, Tablo 2.b.4’de sürüngen türleri,
Tablo 2.b.5’de kuş türleri ve Tablo 2.b.6’da memeli hayvan türleri verilmiş olup; ilgili
tablolarda her türün IUCN kategorisi (Red Data Book Kategorisi), Çevre ve Orman
Bakanlığı Milli Parklar ve Av-Yaban Hayatı Genel Müdürlüğü’nün ‘2009-2010 Av Dönemi
Merkez Av Komisyon Kararları’ ve Bern Sözleşmesi ve CİTES Sözleşmesi Ek listelerinin
hangilerinde yer aldığı belirtilmiştir.
İkiyaşamlılar hemen hemen tüm Türkiye’de hâkim ve yaygın olan 5 türle temsil
edilmiştir. Bern sözleşmesine göre sınıflandırılmış alanda endemik ikiyaşamlı ve sürüngen
türlerine rastlanılmamıştır.
Tablo.2.b.3. Proje Alanı ve Çevresinde Tespit Edilen İkiyaşamlı Türler
Latince Adı
Familya Adı Türkçe Adı ENDEMİZM RDB* BERN MAK CİTES
(Bilimsel Adı)
SALAMANDRİDAE Triturus karelinii Pürtüklü semender - LC Ek-II - -
PELOBATIDAE Pelodytes caucasicus Kafkas kurbağası - LC Ek-II - -
BUFONİDAE Bufo bufo Kara Kurbağası - - Ek-II - -
Bufo viridis Gece Kurbağası - LC Ek-II - -
Hyla arborea Ağaç Kurbağası - LC Ek-III - -
*: RDB: Red Data Book; Tehlike kategorileri anlamındadır ve ikiyaşamlıların tehlike durumları IUCN kategorileri ile
ifade edilir. Bu kategorilerin anlamları ‘IUCN RDB Kategorileri’ başlığı altında açıklanmıştır.
Proje alanı yakın çevresinde yapılan inceleme ve araştırmalara göre 9 sürüngen türü
tespit edilmiştir. Merkez Av Komisyon Kararı eklerine göre de bulunması muhtemel tüm
sürüngen türleri Ek1 yani; ‘Çevre ve Orman Bakanlığı’nca Koruma Altına Alınan Yaban
Hayvanları’ listesinde yer almaktadır. CİTES sözleşmesine gör; tespit edilen türlerden
hiçbiri koruma altında değildir. Alanda endemik bir sürüngen türüne rastlanmamıştır.

Tablo.2.b.4. Proje Alanı ve Çevresinde Tespit Edilen Sürüngen Türleri
Latince Adı
Familya Adı Türkçe Adı ENDEMİZM RDB* BERN MAK CİTES
(Bilimsel Adı)
TESTUDİNİDAE Testudo graeca Yaygın Tosbağa - VU Ek-II Ek1 -
GEKKONİDAE Cyrtopodion kotschyi İnce parmaklı keler - - Ek-II Ek1 -
ANGUİDAE Ophisaururs apodus Oluklu kertenkele - - Ek-III Ek1 -
LACERTIDAE Lacerta parva Cüce kertenkele - - Ek-II Ek1 -
Lacerta clarkorum Klark kertenkelesi - - Ek-II Ek1 -
Ophisops elegans Tarla kertenkelesi - - Ek-II Ek1 -
TYPHLOPİDAE Typlops vermicularis Kör yılan - - Ek-III Ek1 -
COLUBRIDAE Coronella austriaca Avusturya yılanı - - Ek-II Ek1 -
Eirenis modestus Uysal yılan - - Ek-III Ek1 -
*: RDB: Red Data Book; Tehlike kategorileri anlamındadır ve sürüngenlerin tehlike durumları IUCN kategorileri ile
ifade edilir. Bu kategorilerin anlamları ‘IUCN RDB Kategorileri’ başlığı altında açıklanmıştır.
“Türkiye’nin Kuşları” (KİZİROĞLU, 1993) adlı esere dayanarak bazı kuş türlerinin
‘Red Data Book’ kategorileri’ne göre tehlike altındaki türler sınıflandırılmıştır. Kiziroğlu’na
göre oluşturulan bu Tehlike Kategorilerinin açıklamaları şu şekildedir:
A. 1.2 Nesli tehlikede olanlar

A .2 Şiddetli tehdit altında olanlar
A .3 Tehdit altındakiler
A .4 Potansiyel olarak tehlike sinyali verenler
B Kategorileri Geçici – Transit türler
Y Yerli Türler
KZ Kış Ziyaretçisi Türler
G Göçmen Türler
T Transit Göçer Türler
Yukarıda verilen kısaltmaların açıklamaları;
A-1: Bu grup şu anda soyu tükenmiş olanlar ile tükenme tehlikesi altındakiler ya da ileride
tükeneceği varsayılan türler girer. Bu grup ikiye ayrılır.
A-1-1: Soyu şu anda tükenmiş türler. Türkiye'de geçen yüzyılın sonunda yaşayıp da şu
anda soyu tükenmiş olan bir kuş türü yoktur.
A-1-2: Yalıtılmış, tek tek küçük populasyonlar halinde yaşama savaşı veren, birey sayıları
yapılan gözlemlerde 1-25 çift olarak belirlenen türlerdir. Bunların acil olarak mutlaka
koruma altına alınmaları gerekir.
A-2: Yayılış gösterdikleri hemen bütün bölgelerde büyük tehlikeler ile karşı karşıya olan,
birey sayıları çeşitli bölgelerde yapılan sayımlarda 26-50 çift arasında olmakla birlikte, bazı
yörelerde artık rastlanmayan türler bu gruba girmektedir.
A-3: Bazı bölgelerde çok nadir görülen; fakat birey sayıları 51-(200)500 çift arasında
saptanmış türlerdir.

A-4: Belirli bölgelerde sayıları çok azalan; şu anda tehlike altında olmasa dahi, yayılış
alanlarının en az sınır bölgelerinde (potansiyel) tükenme tehlikesi ile karşı karşıya olan
türlerdir. Bu türlerin birey sayıları 501-5000 çift ya da daha fazladır.
A-1': Türkiye'yi kışlak olarak kullanan; fakat üremeyen ve birinci dereceden tehlike altında
olan türlerdir.
A-2' ve 3': Türkiye'de de üremeyen; fakat geçici olarak Türkiye'ye gelen ya da transit
göçen ya da Türkiye'de kışlayan türleri göstermektedir.
Ayrıca kuş türleri listelenirken Prof. Dr. Nuri Yiğit ve arkadaşlarınca hazırlanan
‘Ornitoloji’ Kuş Bilimi kitabından da faydalanılmıştır.
Faaliyet alanı kuş faunası, alanda bulunan ve bulunma ihtimali olan kuş türlerinden
oluşmaktadır. Tespit edilen kuş türlerinin alanda bulunma statüleri farklı olmakla birlikte
ayrıca Red Data Book sınıflandırmasına tabi tutulmuşlardır. Bern ve CİTES sözleşmesi
eklerine, Merkez Av Komisyonu Kararlarına ve göre bulundukları ekler belirtilmiştir.
Tablo 2.b.5. Proje Alanı ve Çevresinde Tespit Edilen Kuş Türleri

KIRMIZI LİSTE/RDB
FAMİLYA / TÜR YURT
TÜRKÇE ADI (TEHLİKE BERN IUCN MAK CİTES
(BİLİMSEL ADI) DURUMU
DURUMLARI)*
ARDEIDAE BALIKÇILLAR
Ardeola ralloides Alacabalıkçıl A-4 G,Y Ek-II LC Ek 1 -
Egretta alba Büyük akbalıkçıl A-4 Y,KZ Ek-III Ek 1 -
Egretta garzetta Küçük akbalıkçıl A-4 G,Y Ek-II LC Ek 1 -
Ardea cinerea Gri balıkçıl A-4 Ek-III LC Ek 2 -
CİCONİİDAE LEYLEKGİLLER
Cicconia cicconia Ak leylek A-4 Y,G,T Ek-II - Ek 1 -
ANATİDAE ÖRDEKGİLLER
Anas penelope Fiyu A-4 G,KZ Ek-III LC Ek 3 -
Anas guerguedula Çıkrıkçın A-4 Y,G,T Ek-III - Ek 3 -
ACCIPITRIDAE YIRTICIKUŞLAR
Accipicer nisus Atmaca A-3 Y,KZ Ek-II LC Ek1 -
Aquilla pomarina Küçük orman kartalı A-3 G,T Ek-II LC Ek1 -
Buteo buteo Şahin A-4 Y,KZ, T Ek-II LC Ek1 -
FALCONIDAE DOĞANGİLLER
Falco tinnunculus Kerkenez A-3 G Ek-II LC Ek1 -
Falco vespertinus Ala doğan A-3 G Ek-II NT Ek1 -
PHASİANİDAE TAVUKSULAR
Coturnix coturnix Bıldırcın A-3 G Ek-III LC Ek3 -
COLUMBIDAE GÜVERCİNLER
Columba livia Kaya güvercini - Y Ek-III LC Ek3 -
Streptopelia decaocta Kumru - Y Ek-III - Ek3 -
GUGUK
CUCULİDAE
KUŞUGİLLER
Cuculus canorus Guguk A-3 G Ek-III LC Ek1 -
STRİGİDAE BAYKUŞGİLLER Ek1 -
Athena noctua Kukumav A-3 Y Ek-II LC Ek1 -
Otus scops Ishak kuşu A-3 Y Ek-II LC Ek1 -

KIRMIZI LİSTE/RDB
DURUMLARI)*
Strix aluco Alaca baykuş A-2 Y Ek-II LC Ek1 -
APODİDAE EBABİLGİLLER
Apus apus Ebabil A-4 G Ek-III LC Ek1 -
MEROPİDAE ARIKUŞUGİLLER
Merops apiaster Arı kuşu A-4 G Ek-II LC Ek1 -
ÇAVUŞKUŞU-
UPUPIDAE
İBİBİKLER
Upupa epops İbibik A-2 G Ek-II LC Ek1 -
PİCİDAE AĞAÇKAKANLAR
Picus viridis Yeşil ağaçkakan A-3 Y Ek-II LC Ek1 -
Dendrocopos minor Küçük ağaçkakan A-4 Y Ek-II LC Ek1 -
HIRUNDINIDAE KIRLANGIÇGİLLER
Hirundo rustica Kır Kırlangıcı - G Ek-II LC Ek1 -
Delichon urbica Ev Kırlangıcı A-4 G Ek-II - Ek1 -
PRUNELLIDAE BÜLBÜLGILLER
Prunella modularis Dağ bülbülü A-3 Y Ek-II LC Ek1 -
ARDIÇ
TURDIDAE
KUŞUGILLER
Erithacus rubecula Kızılgerdan A-3 G Ek-II LC Ek1 -
Saxicola torquata Taşkuşu Y Ek-II - Ek1 -
Turdus merula Karatavuk - Y Ek-III LC Ek3 -
SYLVIIDAE ÖTLEĞENLER
Sylvia borin Boz ötleğen - T Ek-II LC Ek1 -
Sylvia atricapilla Karabaşlı ötleğen - G Ek-II LC Ek1 -
Phylloscopus collybita Çıvgın - Y,G,T Ek-II LC Ek1 -
Phylloscopus trochillus Söğüt bülbülü - T Ek-II LC Ek1 -
SİNEKKAPANGİLLE
MUSCICAPIDAE
R
Muscicapa striata Benekli sinekkapan A-3 G Ek-II LC Ek1 -
AEGITHALIDAE
Uzun kuyruklu
Aegithalos caudatus A-4 Y Ek-III LC Ek2 -
baştankara
PARIDAE
Parus ater Çam baştankarası - Y Ek-II LC Ek1 -
Parus caeruleus Mavi baştankara - Y Ek-II LC Ek1 -
Parus major Büyük baştankara - Y Ek-II LC Ek1 -
ORIOLIDAE SARI ASMAGILLER
Oriolus oriolus Sarıasma - G Ek-II LC Ek1 -
CORVIDAE KARGAGİLLER
Pica pica Saksağan - Y - LC Ek3 -
Corvus monedula Küçük karga A4 Y - LC Ek3 -
Corvus frugilegus Ekin kargası A4 Y, KZ - LC Ek3 -
Corvus corone Leş kargası A4 Y - LC Ek3 -
Garrulus glandarius Alakarga - Y Ek-III LC Ek3 -
STURNIDAE SIĞIRCIKGİLLER
Sturnus vulgaris Sığırcık - G - LC Ek2 -

KIRMIZI LİSTE/RDB
DURUMLARI)*
PASSERIDAE SERÇEGİLLER
Passer domesticus Serçe - Y - LC Ek3 -
Passer montanus Ağaç serçesi - Y - LC Ek2 -
FRINGILLIDAE İSPİNOZGİLLER
Fringilla coelebs İspinoz - Y Ek-III LC Ek2 -
Carduelis chloris Florya A-4 Y Ek-II LC Ek1 -
Carduelis carduelis Saka A-4 Y Ek-II LC Ek1 -
*: Kuşlar için ayrıca Kiziroğlu’na göre oluşturulmuş tehlike kategorileridir. Buna ilaveten IUCN kategorileri de kuşların uluslar
arası koruma statülerini göstermektedir.
Faaliyet alanında bulunan memeli hayvanlar türleri hemen hemen tüm Türkiye’de
hâkim ve yaygın olan 20 türle temsil edilmiştir. Türlerin Bern’e ve MAK kararlarına göre
değerlendirilmesi yapılmış olup, tabi oldukları Ek listeleri aşağıdaki tabloda belirtilmiştir.
Tespit edilen türler arasında endemik bir memeli hayvan türüne rastlanmamıştır.
Tablo 2.b.6. Proje Alanı ve Çevresinde Tespit Edilen Memeli Hayvan Türleri
FAMİLYA / TÜR TÜRKÇE ADI ENDEMİZM RDB* BERN MAK CİTES
ERİNACEİDAE
Erinaceus concolor Kirpi
*
- LC Ek-III Ek1 -
SORICIDAE
Sorex raddei Sivriburunlu fare LC - - -
Sorex volnuchini Kafkas sivriburunlu faresi LC - - -
Neomys teres Bataklık faresi - LC - - -
VESPERTİOLİNİDAE
Pipistrellus pipistrellus Cüce yarasa - LC Ek-III - -
Nyctalus leisleri Küçük akşamcı yarasa LC Ek-II Ek1 -
LEPORİDAE
Lepus europaeus Yabani tavşan - LC - Ek3 -
SCİURİDAE
Sciurus anomolus Sincap - LC Ek-II Ek1 -
CRİCETİDAE
Cricetulus migratorius Cüce hamster - LC - - -
MURİDAE
Chionomys roberti Sümela tarla faresi LC - - -
Microtus subterraneus Yaygın çamlık tarla faresi - LC - - -
Mus domesticus Ev faresi - - - - -
Apodemus mystacinus Kayalık faresi - LC - - -
Apodemus flavicollis Sarı göğüslü orman faresi - LC - - -
Apodemus fulvipectus Orman faresi LC - - -
Apodemus uralensis Küçük orman faresi LC - - -
Rattus rattus Ev sıçanı LC - - -
GLİRİDAE
Glis glis Yediuyur LC Ek-III Ek1 -
CANİDAE
Canis aureus Çakal LC - Ek3 -
Vulpes vulpes Kızıl tilki - LC - Ek3 -
MUSTELLİDAE
Mustela nivalis Gelincik - LC - Ek2 -
SUİDAE
Sus scrofa Yaban domuzu LC Ek-III Ek3 -
*: RDB: Red Data Book; Tehlike kategorileri anlamındadır ve Memelilerin tehlike durumları IUCN kategorileri ile ifade
edilir. Bu kategorilerin anlamları ‘IUCN RDB Kategorileri’ başlığı altında açıklanmıştır.

Faaliyetin Fauna Üzerindeki Etkisi:
Arazide çalışma yapılmaya başlanmasıyla flora olumsuz yönde etkilense de, sahada
çalışmanın sona ermesiyle flora türleri tekrardan yetişebilecektir.
Proje alanı kapsamındaki İnşaat faaliyetleri ve ocaktaki çalışmalar sırasında

oluşacak gürültü düzeyleri nedeniyle karasal fauna elemanları alandan geçici olarak
uzaklaşabilmektedir. Ancak oluşacak gürültü seviyelerinden etkilenmesi beklenen memeli
ve kuş türlerinin kullanabileceği alternatif habitatlar proje alanının yakın çevresinde
mevcuttur.
Varlığı söz konusu balık türleri açısından projenin inşaat aşamasında oluşacak
olumsuzluklar olacaktır, fakat inşaat aşaması bittikten sonra tekrar doğal ortam
sağlanacaktır. Proje dâhilinde; suyun debisinde azalma, suya atık bırakılması, çayın
kurutulması gibi çevreye zarar verecek çalışmalar yapılmayacağından balık
popülâsyonunda azalma olması beklenmemektedir. HES in kurulacağı çayı besleyen
kolları ve kat ettiği mesafeyi göz önüne alırsak yaşayan balıkların habitatı kısıtlı değildir ve
HES ile Kalyan deresinin kurutulması söz konusu değildir.
İnşaat aşamasında kuşlar inşaat alanlarından uzaklaşacaktır. Karada hareket

kabiliyeti olan canlılar inşaat başladıktan sonra alandan uzaklaşacağından dolayı
yapımdan etkilenmeyeceklerdir.
Faaliyet alanında koruma altına alınmış türlere rastlanırsa, zarar verilmeyecek;

yöredeki av hayvanlarının korunması için Çevre ve Orman Bakanlığınca yayımlanan
2009-2010 yılı Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararlarına mutlaka uyulacaktır.
Ayrıca 20.02.1984 tarih ve 18313 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Avrupa’nın

Yaban Hayatını ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi hükümlerinden “Türlerin
Korunması” ile ilgili Maddelere uyulacaktır.
Faaliyet alanı kuşlar açısından, çalılık, ağaçlık ve nehir, dere kenarı (sulak alan
habitatı) gibi ortamlara adapte olmuş geniş dağılımlı türlerden oluşmaktadır. Faaliyetin kuş
türleri açısından; projenin faaliyetleri kapsamında patlatma vs. olmamasından ötürü
olumsuz bir etki yaratması beklenmemektedir.
Faaliyet alanı memeli hayvanlar için de; özellikle ıslak çayırlık, çalılık, ağaçlık, taşlık
ve etraftaki arazilere adapte olmuş küçük memeli hayvan türlerinin, varlığı söz konusudur.
Proje sahası vadi habitatına ve topografik yapısına uygun türleri içermektedir.
Sonuç olarak; arazinin hazırlanması ve işletme aşamasındaki faaliyetler, türler

üzerinde rahatsızlık faktörü yaratacak, popülâsyonlar bundan olumsuz etkilenecek olsalar
da, türlerin ortadan kalkması gibi bir tehlike unsuru söz konusu olmayacaktır.

BÖLÜM 3
PROJENİN VE YERİN ALTERNATİFLERİ

3. PROJENİN VE YERİN ALTERNATİFLERİ (PROJE TEKNOLOJİSİNİN VE

PROJENİN ALANININ SEÇİLME NEDENLERİ)
Türkiye’ye yağan yağış miktarı yurt genelinde ortalama 642.6 mm veya 501 milyar
m3’tür. Bu yağıştan akışa geçen elektrik enerjisi üretilebilecek kısmının ekonomik olarak
değerlendirilmesi ile yılda üretilebilecek elektrik enerjisi miktarı 127 381 GWh’dır. Hızlı bir
şekilde sanayileşen ve buna bağlı olarak enerji ihtiyacı da hızlı artan ülkemizde bu
hidroelektrik enerji potansiyelinin olabildiğince kullanılması gerekmektedir.
Sahip olduğu hidroelektrik enerji potansiyeli yönünden zengin sayılabilecek bir

durumda olan ülkemizde şimdiye kadar bu potansiyelden yeterince yararlanıldığı
söylenemez. Bugün için ekonomik olarak değerlendirilebilecek hidroelektrik enerji
kaynaklarının ancak % 33.8’i hizmete alınmış durumdadır. Gelecek yıllarda hidroelektrik
enerji kaynaklarının olabildiğince fazla hizmete alınması ülkemiz için yararlı olacaktır.
Ülkemizde teknik ve ekonomik hidroelektrik enerji potansiyeli olarak belirlenmiş

bulunan 129 933 GWh’lık enerji, 2006 yılı başı itibariyle 136 adedi işletmede, 40 adedi
inşaat halinde diğerleri kati proje, planlama, öninceleme aşamalarında incelenmiş olan
716 projenin yıllık ortalama üretim miktarlarının toplamıdır.
Su kaynaklarının geliştirilmesi ile görevli olan DSİ ve EİE’nin yapmış oldukları yeni
hidroelektrik enerji üretimine yönelik öninceleme çalışmalarının yanı sıra, özel sektör
tarafından geliştirilen yeni projelerle hidroelektrik enerji potansiyeline yeni eklemeler
olmaktadır.
Hidroelektrik santrallerin üretimi, yağış miktarına bağlı olduğundan her yılki yağış
miktarına göre değişiklik göstermektedirler.
Türkiye’nin, elektrik üretimi ve tüketimi yönünden gelişmiş ülkelerle

karşılaştırıldığında oldukça alt sıralarda olduğu görülmektedir. Bu nedenle ülkemizin
gelişmiş ülkeler düzeyine çıkabilmesi için bütün olanaklarını kullanarak enerji üretimini
artırmak için her türlü çabayı göstermesi gerekmektedir. Bu amaçla ekonomik yapılırlığı
olan büyük küçük tüm hidroelektrik kaynaklarını kullanmalıdır.
Bu rapor ile olabildiğince ayrıntılı olarak incelenmiş ve ekonomik olarak yapılabilirliği

belirlenmiş olan Cinali Regülatörü ve HES projesinin devreye girmesi ile yerli ve
yenilenebilir bir kaynak olan hidrolik potansiyelimizin bir parçası daha elektrik enerjisi
üretimine ve ülke ekonomisine kazandırılmış olacaktır.

SONUÇLAR
SONUÇLAR
Trabzon İli, Maçka İlçesi, Kalyan Deresi üzerinde kurulacak olan Cinali Regülatörü
ve Hidroelektrik Santrali ile Doğu Karadeniz Bölgesinin ve ülkemizin gelişen ekonomisi ve
artan nüfusuna karşılık cevap verecek elektrik enerjisi ihtiyacının bir kısmı karşılanacaktır.
Proje alanında Doğu Karadeniz Bölgesi iklim özellikleri hüküm sürer. Denize yakın
ve paralel şekilde uzanan ve büyük yükseltiler oluşturan Doğu Karadeniz Dağları bölge
ikliminin özelliklerini belirler.
Cinali Regülatörü ve HES Projesi inşaatı 2 yıl içerisinde tamamlanacaktır. Projenin

inşaat süresi tamamlandıktan sonra ömrü 50 yıldır.
Sucul ekosistemin yaşamını sürdürebilmesi için ihtiyaç duyulan su yukarıda da

belirtildiği gibi; yıllık ortalamanın min. %10’u oranında olacaktır.
İnşaat ve İşletme dönemlerinde yukarıdaki paragrafta belirtilen can suyu debi
miktarları dere yatağına bırakılacak en az su miktarıdır ve dere yatağına sürekli olarak
verilecektir. Bırakılacak debi miktarları çalışmanın hiçbir aşamasında bu değerlerin altına
inmeyecektir.
Su ortamında bulunan canlılara olabilecek etkiler konusunda ‘1380 sayılı Su Ürünleri

Kanunu’ hükümlerine uyulacaktır.
Mansaba bırakılacak can suyu miktarının otomatik ölçümü için Devlet Su İşleri
tarafından belirlenecek mevkie on-line debi ölçer (AGİ) cihazı DAMLAPINAR ELEKTRİK
ÜRETİM SANAYİ VE TİCARET A.Ş. tarafından kurularak günü birlik akım kayıtları
tutulacak ve işletme aşamasında ilgililerce istenecek süreler zarfında DSİ 22. Bölge
Müdürlüğü ile Trabzon İl Çevre ve Orman Müdürlüğü’ne modem bağlantılı veri aktarımı
sağlanacaktır.
İşletme sahası içerisinde bulunan balık türlerinin geçişine uygun ortam oluşturulacak
ve bu türlerin geçişine uygun balık geçitleri (Devlet Su İşleri’nce uygun görülen özelliklte)
yapılacaktır. Yapılacak olan balık geçitlerinin regülatörlerdeki kesin yerleri Devlet Su İşleri
Genel Müdürlüğü’nün uygun göreceği yerlerde Kati proje aşamasında uygulamaya
geçecektir.
İnşaat aşamasında oluşacak ses basınç seviyesi Çevresel Gürültünün

Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliğinin Ek VIII, Tablo 5’de diğer kaynaklar için
verilen 70 dBA sınır değerini ilk 45 metre mesafede sağlamaktadır.
Tesisin inşaatı aşamasında, 07.03.2008 tarih ve 26.809 sayılı Çevresel Gürültünün

Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliğinin belirlemiş olduğu sınır değerlere
uyulacaktır.
Gürültü seviyesinin daha da yükselmesine engel olmak için, iş makinelerinin

bakımları düzenli olarak yapılacak, iş makineleri ile çalışan personele İşçi Sağlığı ve İş
Güvenliği Tüzüğü'nde belirtilen her türlü koruyucu teçhizat sağlanacaktır.
07.03.2008 tarih ve 26809 sayılı Resmi Gazete’ de yayınlanarak yürürlüğe giren

“Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği” Ek VII’de belirtildiği
üzere Endüstriyel Tesisler İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri, tesis alanı kategorisi de
göz önüne alındığında; Lgündüz= 65 dBA, ve Lgece ise 55 dBA’dir.

Kaynaktan yaklaşık 50 metre mesafede gürültü düzeyi 55 dBA’nın altına inmektedir.

Tesise en yakın yerleşim yeri nehir yatağı boyunca uzanan ve kesintisiz devam eden
çeşitli köyler ve onların mahalleleridir.
Tesisin tüm yapılarının en yakın yerleşim yeri yaklaşık 80 metre olup buradaki
gürültü düzeyi yönetmelik sınır değerlerinin altındadır.
Proje alanında iş kazası, su taşkını, deprem, yangın, vb. gibi herhangi bir acil
durumun meydana gelmesi halinde olayı ilk fark eden kişi tesis içindeki alarmla diğer
birimleri uyaracaktır. Acil Müdahale Ekibi tarafından öncelikle ilgili kurumlara (hastane,
itfaiye, polis vb.) haber verilecek ve yardım ekiplerinin olay yerine gelmesi sağlanacaktır.
Tesiste görevlendirilen ekipler tarafından riski engellemek için tesis içerisinde

bulunan elektrik tesisat sistemleri devre dışı bırakılacaktır. Elektriksel nedenli yangınlarda,
yangın yakınındaki yanıcı madde kaynakları derhal izole edilecektir.
Projenin tüm aşamalarında insan sağlığına yönelik muhtemel tüm risklerin

önlenmesi amacıyla yönetmeliklerce belirlenmiş tüm sağlık ve güvenlik kurallarına
uyulacak; faaliyetin her aşamasında, 09.12.2003 tarih ve 25311 sayılı “İş Sağlığı ve
Güvenliği Yönetmeliği”nde yer alan yükümlülük ve tedbirler uygulanacaktır.

2872 Sayılı Çevre Kanunu ve İlgili Yönetmelikler;
o 2872 Çevre Kanunu (11/8/1983 tarih ve 18132 sayılı Resmî Gazete'de

yayımlanarak yürürlüğe girmiştir). (26/4/2006 tarihinde yapılan değişiklikler
işlenmiştir).
o 4857 Sayılı Is Kanunu ve İlgili Yönetmelikleri
o 5491 Sayılı Çevre Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun
o Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği (14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmî
Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.)
o İsçi Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği (09.12.2003 tarih ve 25311 sayılı Resmî
o Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği (17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı
Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.)
o Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği (23.12.2003 tarih ve 25325 sayılı
Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.)
o Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği (30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmî
o Geçici veya Belirli Süreli İşlerde İş Sağlığı ve İsçi Güvenliği Hakkında Yönetmelik
(15.05.2004 tarih ve 25463 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe
girmiştir.)
o Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği (31.08.2004 tarih ve 25569
sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.)
o Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği (31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmî
Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir ve 13.02.2008 tarih 26786.sayılı
Resmi Gazete de yayımlanan değişiklikleri içerir.)
o Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği (14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmî
o Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği (31.05.2005 tarih ve 28831 sayılı Resmî
o Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği (07.03.2008
tarih ve 26809 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.)
o Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği (24.06.2007 tarih ve 26562 sayılı Resmî
o Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği (18.03.2004
tarih ve 25406 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.)
o Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği ( 17.05.2008 tarih ve 25818 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.)
Proje kapsamında, 2872 sayılı Çevre Kanunu ve bu kanuna istinaden çıkarılan tüm
mevzuat hükümlerine uyulacaktır.

NOTLAR VE KAYNAKLAR
NOTLAR ve KAYNAKLAR
www.deprem.gov.tr
www.mta.gov.tr
http://gis2.cevreorman.gov.tr/mp/ - Doğa Koruma ve Milli Parklar- Coğrafi Verileri.

http://wwweski.tubitak.gov.tr/- TUBİVES Veri Tabanı.
http://www.iucnredlist.org/- IUCN Veri Tabanı (2008-2009).
Akalın, Ş., 1952, Büyük Bitkiler Kılavuzu, Ankara.
Baran, İ. 2005, Türkiye Amfibileri ve Sürüngenleri. Tübitak Popüler Bilim Kitapları, Ankara.
Baran, İ., Atatür, M.K. 1998, Türkiye Herpetofaunası (Kurbağa ve Sürüngenler). T.C.
Çevre Bakanlığı Yayını. Ankara.
Baytop, T., 1997, Türkçe Bitki Adları Sözlüğü, Ankara.
Bekişoğlu, Ş., Şafak, N., Aksu, S., Altındağ, N., 1987, Balık Geçitleri, Ankara.
BERN, 1984, Avrupa Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi.
Davis, P.H., 1965-1988, Flora of Turkey And The East Aegean Islands, Vol.1-10,
Edinburg.
Demirsoy, 1997, Türkiye Amfibileri (Monografi), METEKSAN Yayınları, Ankara.
Demirsoy, 1998, Türkiye Memelileri (Monografi), METEKSAN Yayınları, Ankara.
Demirsoy, 2001, Türkiye Kuşları (Monografi), METEKSAN Yayınları, Ankara.
Demirsoy, 2006, Türkiye Sürüngenleri (Monografi), METEKSAN Yayınları, Ankara.
DPT ve TÜBİTAK, 1996, Türkiye Omurgalılar Tür Listesi.
Ekim, T., Koyuncu, M., Vural, M., Duman, H., Aytaç, Z., Adıgüzel, N., 2000, Türkiye
Bitkileri Kırmızı Kitabı, Türkiye Tabiatını Koruma Derneği Yayın , Ankara.
Ketenoğlu, O., Kurt L., Yiğit N., Çolak E. ve ark., 2002, Çevresel Etki Değerlendirme –
ÇED,Ankara.
Kiziroğlu, İ., 1993, The Birds of Türkiye. (Species List in Red Data Book). TTKD.
Sarıbaş, M., 2006, Bitki Adları Sözlüğü Ağaçlar-Otlar-Çalılar, Ankara.
Seçmen, Ö., Gemici, Y., Görk, G. 2000, Tohumlu Bitkiler Sistematiği.
Svensson, L. Et all. ‘Collins Bird Guide’.
Trabzon Valiliği İl Çevre Ve orman Müdürlüğü Trabzon 2006 Yılı İl Çevre Durum
Raporu.2006
Cinali Regülatörü ve HES Projesi Fizibilite Raporu,
Yarar, M., Magnın, G., 2004, ‘Türkiye’nin Önemli Kuş Alanları Kitabı’.
Yiğit, N., Çolak, E., Sözen, M., Karataş, A.,2006, Rodents of Türkiye ‘Türkiye Kemiricileri’.
Yiğit, N., Saygılı F., Çolak, E., Sözen, M., Karataş, 2008, ‘Ornitoloji’ Kuş Bilimi.

EKLER
EK 1.
1/25 000 ÖLÇEKLİ TOPOGRAFİK HARİTA

ÜZERİNE İŞARETLENMİŞ
GENEL YERLEŞİM PLANI
EK 2.
BÖLGENİN JEOLOJİSİ
VE
JEOLOJİK HARİTASI
GENEL JEOLOJI
Proje alanı Doğu Karadeniz Bölgesi'nde Doğu Pontidler içinde yer almaktadır.
Proje alanını içine alan Değirmendere bölgesi ve yakın çevresinde Mesozoyik ve
Senozoyik yaşlı kaya birimleri yüzeylenir. Etkinliğini Liyas'tan başlayarak Eosen sonlarına
kadar aralıklı olarak sürdüren magmatizma ile volkanik etkinliğin durakladığı veya hızının
azaldığı dönemlerde egemen olan tortullaşma sonucunda bölgede volkanik, volkano-tortul
ve intrüzif kayaçlar yaygın hale gelmiştir.
Magmatik kayaçların egemen olduğu kuzey zonda kaya birimleri en altta Liyas
yaşlı bazalt, andezit lav ve piroklastikleri ile killi kireçtaşı, kumtaşı ve marndan oluşan kaya
türleri ile başlar. MTA tarafından yapılan bölgesel incelemelerde Hamurkesen formasyonu
olarak adlandırılan birimin üzerinde Üst Jura - Alt Kretase yaşlı ve kireçtaşı kaya türünün
oluşturduğu Berdiga formasyonu yer alır. Bölgede Kretase dönemindeki iki evreli ve farklı
özellikteki volkanizma etkinliğinin sonucunda bazik ve asidik olarak iki ayrı volkano-tortul
istif gelişmiştir.
Bu istiflerden bölgesel çalışmalarda Çatak formasyonu ile Çağlayan formasyonu

olarak adlandırılan Üst Kretase yaşlı bazalt, andezit lav ve piroklastikleri ile kumtaşı,
silttaşı, çamurtaşı, marn, kiltaşından oluşan volkano-tortul istif bazik özellikli; Kızılkaya
formasyonu ile Çayırbağ formasyonu olarak adlandırılan Üst Kretase yaslı riyolit, riyodasit,
dasit ve piroklastiklerinden oluşan volkano-tortul istif asidik özelliktedir. Bölgesel
çalışmalarda Kaçkar granitoyidi I olarak adlandırılan granitoyid sokulum Üst Jura-Alt
Kretase döneminde oluşan hemen hemen tüm kayaçları keser.
Stratigrafi
Paleozoyik-Kuvaterner zaman aralığında gelişmiş kaya birimlerinin yüzeylendiği

inceleme alanında, Liyas'tan başlayarak Eosen sonlarına kadar periyotlar halinde
gelişimini sürdüren magmatizmanın ürünlerini içeren volkano-tortul, volkanik ve intrüzif
kayaçlar yaygındır. Magmatik faaliyetlerin durakladığı dönemlerde ise tortul istifler
birikmiştir.
Doğu Pontidlerin bu kesiminde Kuzey zon ve Güney zon olmak üzere farklı
litostratigrafik özellikler gösteren istifler izlenir. Kuzey zonda alttan üste doğru Paleozoyik
yaşlı gnays, mikaşist, kloritşist vb. kayaçlardan oluşan metamorfikler (adlanmamış), Liyas
yaşlı bazalt, andezit, konglomera, kumtaşı ve marn vb. kaya türlerinden oluşan
Hamurkesen formasyonu, Üst Jura-Alt Kretase yaşlı kireçtaşlarından oluşan Berdiga
formasyonu, Üst Kretase yaşlı bazalt, andezit, piroklastik, kumtaşı vb. kaya türlerinden
oluşan Çatak formasyonu, riyodasit, dasit ve piroklastiklerinden oluşan Kızılkaya
formasyonu, Kaçkar granitoyidi-I, bazalt, andezit, piroklastik, çamurtaşı, kumtaşı, marn vb.
kaya türlerinden oluşan Çağlayan formasyonu izlenir. Kuvaterner yaşlı oluşuklar bölgenin
en genç birimleridir.
Trobzon ilinin genelleştirilmiş stratigrafik kolon kesiti şekil1’ de, proje alanı ve çevresini
gösterir 1/500.000 ölçekli jeoloji haritası şekil 2’ de verilmiştir.
Hamurkesen Formasyonu
İnceleme alanında en alt seviyede ve her iki zonda da gözlenen volkano-tortul istif,
Ağar (1977) tarafından Hamurkesen formasyonu olarak adlandırılmıştır. Gümüşhane-
Yağlıdere, Maçka-Hamsikoy, Maçka-Meryemana ve Dumanlı Köyü (Santa) dolaylarında
yüzeylenen formasyonun genel uzanımı KD-GB doğrultuludur. Kalınlığı 500 m’nin
üzerindedir.
Hamurkesen formasyonu genellikle mor, yeşilimsi gri renkli bazalt, andezit, dasit,
lav ve piroklastlarından oluşur. Birim içinde yer yer killi kireçtaşı, şeyl ve kumtaşı ara
tabakaları bulunur. İntergranüler, mikrolitik, porfirik dokulu bazalt lavları bol olivinlidir.
Bazaltlarda albitleşme, serisitleşme ve kloritleşme yaygın olup seyrek olarak yastık
yapıları görülür.
MTA tarafından yapılan çalışmalarda Üst Jura-Alt Kretase yaşlı kireçtaşları

(Berdiga formasyonu) tarafından uyumlu olarak üstlenen formasyonun stratigrafik
konumu ve bölgesel korelasyon sonuçlarına dayanılarak Liyas yaşında olduğu kabul
edilmiştir.
Berdiga Formasyonu
İnceleme alanındaki volkanik, volkano-tortul istifler arasında yer alan neritik

karbonatlar, Pelin (1977) tarafından Berdiga Dağları’nda (Alucra güneyi) Berdiga
formasyonu olarak tanımlanmıştır Berdiga formasyon Gümüşhane-Yağlıdere, Maçka-
Hamsikoy, Maçka-Meryemana, Arsin-Çatak (Sincanmesahor) ve Dumanlı köyü (Santa)
dolaylarında Hamurkesen formasyonu üzerinde yüzeylenir Kalınlığı 100-200 m arasında
değişir. Birim her iki zonda da izlenir
Genellikle gri renkli, orta tabakalanmalı, killi kireçtaşı, çörtlü kireçtaşı ve kumlu
kireçtaşından oluşan Berdiga formasyonu kuzey zonda daha masif yapılı, Güney zonda
plaketsi görünümlü ve pelajik karakterlidir.
Doğu Pontidlerin Güney zonunda fliş, fasiyesinden oluşan Üst Kretase yaşlı
Mescitli formasyonuna gecen kireçtaşları, Kuzey zonda yine Üst Kretase yaşlı volkano-
tortul bir istif (Çatak formasyonu) tarafından uyumlu olarak örtülür.
MTA tarafından yapılan çalışmalarda Berdiga formasyonuna Üst Jura-

Senomaniyen yaşı verilmiştir.
Çatak Formasyonu
Neritik kireçtaşları (Berdiga formasyonu) üzerine uyumlu olarak gelen bazik

karakterli volkano-tortul istif Maçka güneyindeki Çatak Köyü civarında tipik olarak
gözlendiğinden Güven (1993) tarafından Çatak formasyonu olarak adlandırılmıştır.
Birim başlıca bazalt, andezit lav ve piroklastları ile kumtaşı, silttaşı. marn, şeyl ve
kırmızı-bordo renkli killi kireçtaşı tabaka veya seviyelerinin ardalanmasından oluşur.
Birimin lav, tüf ve breşlerden oluşan volkanik seviyeleri koyu gri yer yer siyah, ayrıştığında
kahve renklidir. Lavlar genel olarak kırıklı, çatlaklı ve boşluklu olup etkin şekilde ayrışmış
ve kloritleşmiştir. Breş ve aglomeralar içinde tortul kaya çakıl ve blokları bulunabilir.
Kurşuni gri renkli kumtaşı, marn ve şeyller düzenli ince tabakalanmalıdır. Bazı kesimlerde
kırmızı-bordo renkli mikritler ve rekristalize kireçtaşları yaygındır.
Asidik karakterli lavlardan oluşan Kızılkaya formasyonu ile uyumlu olarak örtülen
Çatak formasyonu tektonik hareketliliğe bağlı olarak parçalanan ve aktivite kazanan
karbonat platformu üzerinde çökelmiştir.
MTA tarafından yapılan çalışmalarda Berdiga formasyonuna Türoniyen-

Koniasiyen-Santoniyen yaşları verilmiştir.
Kızılkaya Formasyonu
Çatak formasyonunu üstleyen asidik karakterli lav ve piroklastlar Giiven (1993)

tarafından Kızılkaya formasyonu olarak adlandırılmıştır. Birim kuzey zonda yer alır. Maçka
ilçe merkezinin kuzeydoğusunda Yomra-Kayabaşı ve Arsin-Harmanlı Köyleri güneyinde
yüzeylenen birim 150-200 m kalınlığındadır.
Kızılkaya formasyonu, çoğunlukla riyodasitik-dasitik lav ve piroklastlardan oluşur.

Çatak formasyonu üzerine uyumlu olarak gelen lavlar, genellikle sarımsı ayrışmalı gri
renkleri ve prizmatik kolon yapılan ile dikkati çekerler. Yersel çok iri kuvarslı, porfiritik
dokulu ve akma (flüidal) yapılıdırlar. Yer yer düzgün tabakalanma gösteren tüf, aglomera
ve breş seviyeleri formasyonun üst horizonları içinde daha yaygındır.
Yersel alterasyon zonları kapsayan Kızılkaya formasyonu inceleme alanı ve tüm

Doğu Karadeniz Bölgesi metalojenik provensi içinde yaygın olarak bulunan volkanojen
polimetalik masif sülfid yataklarının oluşumunda rol oynayan önemli bir formasyondur.
MTA tarafından yapılan çalışmalarda Çatak formasyonu tarafından uyumlu olarak

örtülen dasitik lavların Santoniyen yaşında olduğu kabul edilmiştir.
Çağlayan Formasyonu
Asidik volkanitleri üstleyen ikinci evreli bazik karakterli volkanit, volkanoklastik ve

çökel kaya ardalanmasının oluşturduğu volkano-tortul istif Güven (1993) tarafından
Çağlayan formasyonu olarak adlandırılmıştır.
Çağlayan Köyü civarında tipik yüzeylemeleri bulunan formasyon, Maçka kuzeyinde

Değirmendere vadisi boyunca, Arsin-Yomra güneyinde Kayabaşı ve Harmanlı Köyleri
çevresinde ve Dağbaşı güneyinde yaygın olarak izlenir. Birimin kalınlığı 800 m kadardır.
Formasyonun egemen kaya türünü oluşturan bazalt, andezit lav ve piroklastlarının
arasında kumtaşı, marn ve kırmızı-bordo renkli killi kireçtaşı ara seviyeleri bulunur.
Genellikle koyu renkli olan lavlar yersel sert, kırıklı ve çatlaklıdır. Boşluklar ikinci kalsit
veya kloritle doldurulmuştur. Mikroskop altında porfirik dokulu olan lavlarda zonlu yapı
gösteren plajiyoklas fenokristalleri ile plajiyoklas mikrolitleri, çok bol klorit ve opak
minerallerin (FeO) oluşturduğu bir hamur dikkati çeker. Kloritleşme ve epidotlaşmamn
yaygın olduğu lavlarda yer yer iyi gelişmiş yastık yapıları görülür. İyi tabakalanmalı tüf ve
breşler içinde lav parçalan yanında kırmızı kireçtaşı ve killi kireçtaşlarının parçaları da
izlenir. Kumtaşları çoğunlukla volkanik elemanlıdır.
Formasyon aralı volkanizmanın etkin olduğu derin bir ortamda çökelmiştir.

Çağlayan formasyonu, ikinci evreli riyolit-riyodasit lav ve piroklastlarından oluşan Çayırbağ
formasyonu tarafından uyumlu olarak üstlenir Bu asidik karakterli lavların bulunmadığı
alanlarda ise birbirleri ile yanal geçişli Bakırköy veya Ağıllar formasyonunun çökelleri
Çağlayan formasyonunun uyumlu örtüsüdür.
MTA tarafından yapılan çalışmalarda Çaglayan formasyonuna Kampaniyen-

Maastrihtiyen yaşı verilmiştir.
Kaçkar Granitoyidleri
Doğu Karadeniz Bölgesinin doğu kesiminde yer alan Kaçkar Dağları, Doğu Pontid
kuzey zonu içindeki granitoyidlerin en yoğun olduğu alandır. Bu yörede geniş ölçüde Üst
Kretase yaşlı birimlerin ve daha sonraki yenilenmesi ile de Eosen yaşlı birimlerin içine
sokulan intrüzif kayalar Güven (1993) tarafından, intrüzyon yaşına bakılmaksızın Kaçkar
granitoyidleri adi ile tanımlanmıştır. Kaçkar granitoyidleri Çoğulu (1970) 'nun Rize
granitinin karşılığıdır.
Genellikle gri, yeşilimsi gri, yer yer pembemsi renkte, çok kırıklı çatlaklı olan
granitoyidler taneli veya porfirik dokuludur. Mineral kompozisyonları ve dokularına göre,
granit, granodiyorit, mikrogranit, kuvars porfir, kuvarslı diyorit ve diyoritler ayırtlanabilir.
Kuvaterner Yamaç Molozu
Temeli oluşturan kayanın ayrışma ve aşınma ürünlerinin düzensiz bir şekilde

yığışımı ile oluşmuştur. Çalışma alanında kalınlığı 1-20 m arasında değişmektedir.
Kuvaterner Alüvyon
Havzayı oluşturan temel kayaların ayrışma ve aşınma ürünlerinin akarsu

tarafından taşınıp, depolanması sonucu oluşmuştur. Taneler genellikle volkanik
malzemelerden oluşmaktadır. Tane boyu kum boyutundan 3-4 metrelik blok boyutuna
kadar değişir, ortalama tane boyu kaba çakıl mertebesindedir.
Magmatizme ve Metamorfizma
Trabzon ilini kapsayan alanda Metamorfik kayaçlar bulunmamaktadır. En yaşlı

kayaçlar Jura döneminde oluştuğu için, daha sonra oluşan kayaçlarda da Metamorfizma
etkisi görülmemektedir. Ancak granitoitik kayaçların oluşumu sırasında meydana gelen
sınırlı kontak metamorfizma olayları yer yer izlenebilmektedir.
Mağmatizma olayları daha çok volkanik faaliyetler şeklinde izlenmektedir. Jura,

Kretase ve Eosen dönemindeki denizaltı volkanizması şeklinde süren üç ayrı fazda yoğun
volkanik faaliyetler olmuştur. Kratase ve eosen döneminde oluşan granitoitik intruzifler ise
oluşan tüm kayaçlar içine sokulum yapmıştır.
Yapısal Jeoloji
İnceleme alanı Pontitlerin doğu kesiminde yer alır. Pontitlerin bu kesimi

litostratigrafik özellikleri birbirinden farklı iki zona ayrılır. Kuzeyde magmatik aktivitenin en
yoğun şekilde etkilediği bölge Kuzey Zon, güneyde magmatizma etki alanı dışında kalan
tortul havza çökellerinin yüzeylediği bölge ise Güney Zon olarak adlandırılır. Proje sahası
kuzey zon içerisinde yer alır.
Tektonik ve Paleocoğrafya
Trabzon İli, Doğu Pontid Tektonik Ünitesinin (KETİN-1966) kuzeydoğusunda yer

alır. Bu tektonik ünite; batıda Kızılırmak vadisinden, doğuda Gürcistan sınırına kadar
yaklaşık 500km. uzunluğunda ve kuzeyde Karadeniz kıyısından, güneyde Kuzey Anadolu
Fayına kadar yaklaşık 50-75km. genişliğinde metallojenik bir kuşak oluşturur. Geniş
anlamda ise; Alpin dağ oluşuma bağlı olarak Jura-Pliyosen zaman aralığında gelişmiş
adayayı dizisinin bir parçasıdır.
Trabzon İlinin de içinde yer aldığı “Pontidler” erken Alpin dönemine ait Austrik, orta
Alpin dönemine ait Anadolu ve geç Alpin dönemine ait Attik tektonik fazlarının etkisinde
kalmıştır. Özellikle yöreyi etkileyen Attik fazından sonra birimler kıvrımlanarak su yüzeyine
çıkmış ve aşınmaya uğramışlardır. Bu dönem sonucunda Kumtaşı - Kiltaşı - Konglomera,
bazaltik aglomera çakıllı tortul seviyeler özellikle sahil kesimlerde (Akçaabat-Yomra)
oluşmuştur. Bu dönem ve sonrasında yine karadaki yükselme hareketleri devam etmiş ve
denizel taraçalar oluşmuştur.
Bugün Trabzon güneyinde, Soğuksu mevkiinde en yüksek kotta (250m.) I. Seki

seviyesi gelişmiştir. Bundan kuzeye doğru beş ayrı seki seviyesi daha tespit edilmiştir.
Trabzon şehri genelde sekiler üzerine kurulmuştur.
Trabzon ili ve yakın çevresinde Mesozoik ve Senozoik dönemine ait toleyitik ve

kalk-alkalen kayaçlar izlenir. Mesozoik dönemi Liyas yaşlı volkanitler ile başlar ve Üst
Jura-Alt Kretase yaşlı sığ platform karbonatlarıyla devam eder. Üst Kretase dönemi yoğun
bir volkanik aktivitenin görüldüğü dönemdir. Bu aktivite asit ve bazik nitelikli periyotlarla
gelişimini sürdürmüştür. Üst Kretase sonlarına doğru volkanik aktivite genellikle sona erer.
Bu safha da genellikle Paleosen sonlarına kadar kesintisiz devam eden türbiditik çökeller
devam eder.
Liyas'ta başlayarak Üst Kretase sonlarına kadar periyotlar halinde gelişimine

sürdüren volkanik faaliyet deniz altı volkanizması şeklinde olup, çökel ara katkılarla birlikte
istiflenme gösterirler. Lavlarda genellikle yastık lav yapıları oluşmuştur. Paleosen
sonlarında orojenik faaliyetlerle birlikte büyük ölçüde granitoyid yerleşimi gelişmiştir
(Kaçkar Granitoyidi -I).
Eosen döneminde ise yeniden hareketlenen volkanizma etkin bir şekilde devam
eder. Deniz altı ortamında yayılma nedeniyle Volkano-Tortul yapıda bir istif gelişmiştir.
Granitoyid yerleşimleri Eosen döneminde de devam etmiştir (Kaçkar Granitoyidi-II).
Yapı Yerlerinin Jeolojisi
Su Alma Yapısı Yerinin Jeolojisi
Su alma yapısının yapılacağı yerde ana kaya Çatak Formasyonu(Kç)’dur. Ana

kaya üzerinde Yamaç molozu (Qym) ve Alüvyon(Qal) bulunmaktadır. Zeminin
mühendislik özellikleri proje ve uygulama aşamasında yapılacak jeoteknik çalışmalarla
belirlenecektir.
Yapı zeminin mühendislik özelliklerine bağlı olarak projelendirilecektir. Yapılan

arazi gözlemlerine göre yapı yerinde stabilite sorunu beklenmemektedir. Geçirimlik sorunu
olup, olmadığı yapılacak çalışmalar sonucunda belli olacaktır.
İletim Hattı Güzergâhı Jeolojisi:
Proje kapsamında 1470 metre uzunluğunda iletim tüneli bulunmaktadır. İletim

tüneli Çatak Formasyonu (Kç) içerisinden geçecektir. Kazı sırasında problem olan
bölgelerde uygun desteklenme sistemleri seçilerek problemler aşılacaktır.
İletim hattının 2410m’si kanaldan oluşmaktadır. Kanal güzergahının tamamı Çatak

Formasyonu (Kç) üzerindedir. Yüzeysel gözlemlere göre iletim hattında stabilite yönünden
sorun beklenmemektedir.
Yükleme Havuzu Yerinin Jeolojisi:
Yükleme havuzu Çatak formasyonu üzerinde yer alır. Yüzeysel gözlemlere göre
Yükleme Havuzu Yerinde stabilite yönünden sorun beklenmemektedir.
Cebri Boru Yerinin Jeolojisi:
Cebri borunun geçeceği zemin Çatak formasyonu üzerindedir. Taşıma ayaklarının

ayrışma zonunun altındaki sağlam kayaya oturtulması gerekmektedir. Proje uygulama
aşamasında ayrışma zonunun kalınlığının jeofizik yöntemlerle belirlenerek uygun kazı
derinliklerinin çıkarılması gerekmektedir.
Cebri boru güzergahında stabilite yönünden sorun beklenmemektedir.

Şekil1. Trabzon İlinin Genelleştirilmiş Stratigrafik Kolon Kesiti
PRPJE ALANI
Şekil2. Proje alanı ve çevresini gösteriri 1/500.000 ölçekli jeoloji haritası

Hidrojeoloji
Yeraltı Suyu:
Trabzon ili dahilinde yer alan Jeolojik birimler akifer özelliği göstermezler. Bunun
yanında derelerin mansab bölümlerindeki aluvyonlar içerisinde akifer özelliği
görülmektedir.
Trabzon İlinde yeraltı suyu hemen hemen bütün önemli akarsuların mansap
kesimindeki alüvyon sahalarda meydana gelmektedir. İlin yer altı suyu toplam emniyetli
rezervi 130 hm3/yıl’dır. İlde yeraltı suyu temin edilen bazı önemli akarsuların akiferlerinde
D.S.İ.’ce yapılan çalışma sonuçları şu şekildedir.
Fol Deresi Akiferi: Trabzon ili Vakfıkebir ilçesinin içinden denize dökülen Fol
deresinin mansap bölümünde oluşmuş olan silt, kil, kum, çakıl ve küçük blok
karmaşığından oluşan alüvyon yeraltı suyu işletmesine elverişli akifer özelliğindedir. İller
Bankası tarafından akifer alanda açılan 6 adet su sondaj kuyusunda kuyu verimleri; 15.00-
45.00 l/s arasındadır.
Çarşıbaşı Deresi Akiferi :Çarşıbaşı ilçesinin doğusundan denize dökülen

Çarşıbaşı deresinin mansap bölümünde silt, kil, kum, çakıl, küçük blok karmaşığından
oluşmuş alan alüvyon, yeraltı suyu işletmesine uygun akifer özelliğindedir. İller Bankası
tarafından açılan 5 adet su sondaj kuyusunda kuyu verimleri; 4.00-7.00 l/s olarak
ölçülmüştür.
Söğütlü Deresi Akiferi: Akçaabat ilçesinin doğusundan denize dökülen Söğütlü

deresinin mansap bölümünde oluşmuş olan silt, kil, kum, çakıl ve küçük blok
karmaşığından oluşan alüvyon yeraltı suyu işletmesine elverişli akifer özelliğindedir. İller
bankası tarafından açılan 16 adet su sondaj kuyularda, kuyu verimleri; 10.00- 40.00 l/s
arasındadır.
Değirmendere Çayı Akiferi: Trabzon şehrinin doğusundan denize dökülen

Değirmendere çayının mansap bölümünde oluşmuş siltli killi, kumlu, çakıllı, küçük bloklu
alüvyon yeraltı suyu işletmesine elverişli akifer özelliğindedir. Değirmen dere çayının
mansap akiferinde açılan su sondaj kuyularından ortalama 400 l/s yeraltı suyu üretilerek
Trabzon şehrinin içme ve kullanma suyu ihtiyacı uzun yıllar karşılanabilmiştir. Ancak
yanlış kullanımlar nedeniyle akifer eski özelliğini günümüzde kaybetmiştir.
Yomra Deresi Akiferi: Yomra kasabasının içinden denize dökülen Yomra

deresinin mansap bölümünde oluşmuş olan kil, silt, kum, çakıl, blok karmaşığından oluşan
alüvyon akifer özelliğindedir. Su sondaj kuyusu çalışmalarına göre kuyu verimleri; 9 – 11
l/s arasındadır.
Yanbolu Çayı Akiferi: Arsin ilçesinin 1 km doğusundan denize dökülen Yanbolu

çayının mansap bölümünde oluşan kil, silt, kum, çakıl, blok karmaşığından oluşan alüvyon
akifer özelliğindedir. İller bankası tarafından açılan 8 adet su sondaj kuyularında kuyu
verimleri; 29 – 34 l/s arasındadır.
Karadere Çayı Akiferi: Araklı kasabasının doğusundan denize dökülen Karadere
çayının mansap bölümünde oluşmuş olan kil, silt, kum, çakıl, blok karmaşığından oluşan
alüvyon akifer özelliğindedir. Araklı kasabasının su ihtiyacını karşılanmak için, İller
bankası tarafından açılan 6 adet su sondaj kuyusunda kuyu verimler; 15 – 51 l/s
arasındadır.
Manahoz Çayı Akiferi: Sürmene ilçesinin içinden denize dökülen Manahoz

çayının mansabında oluşmuş olan kil, silt, kum, çakıl, blok karmaşığından oluşan alüvyon
akifer özelliğindedir. Sürmene kasabasının su ihtiyacının karşılamak için İller bankası
tarafından açılan 4 adet su sondaj kuyusunda, kuyu verimleri; 12.00 –18.00 l/s
arasındadır.
Solaklı Çayı Akiferi: Of ilçesinin batısından denize dökülen Solaklı çayının

mansap bölümünde oluşan kil, silt, kum, çakıl, blok karmaşığından oluşan alüvyon akifer
özelliğindedir. Of kasabasının su ihtiyacını karşılamak için İller bankası tarafın dan açılan
4 adet 41 – 44 m derinliğindeki su sondaj kuyularında kuyu verimleri; 45 – 50 l/s
arasındadır.
Baltacı Deresi Akiferi : Of ilçesi Kıyıcık beldesinin doğusundan denize dökülen

Baltacı deresinin mansap bölümünde oluşan kil, silt, kum, çakıl, blok karmaşığından
oluşan alüvyon akifer özelliğindedir. Kıyıcık beldesinin su ihtiyacını karşılamak için İller
bankası tarafından açılan su sondaj kuyularında, kuyu verimleri; 22 – 26 l/s kadardır.
İyidere Çayı Akiferi : İyidere kasabasının batısından denize dökülen İyidere

çayının mansap bölümünde oluşan kil, silt, kum, çakıl, blok karmaşığından oluşan alüvyon
akifer özelliğindedir. Akifer alanda DSİ ve İler Bankası tarafından açılan su sondaj
kuyularında kuyu verimleri; 33 – 45 l/s kadardır.
Akarsular:
Trabzon İli ve çevresi su kaynakları bakımından oldukça zengindir. Trabzon ilinde

debiler çok yüksek olmamakla birlikte, çok sayıda kaynak ve yaz-kış kurumayan akarsular
vardır. Çok sayıdaki kaynaklar ve her mevsim görülen yağışlar bu dereleri beslemektedir.
Trabzon ilinin akarsuları doğudan batıya doğru aşağıda sıralanmıştır;
İyidere, Baltacı Deresi, Solaklı Deresi, İvyon, Kemerli, Sargana, Kestil ve Civa
Dereleri, Sürmene (Manahoz) Deresi, Koha Deresi, Karadere, Yanbolu Deresi, Bodemiş,
Falkoz, Arsin, Varvara, Kalafa ve Şana Dereleri, Değirmendere, Kuzgun (Tabakhane) ve
Zağnos Dereleri (kentin içinde üstü kapalı kanallardan geçerler ve evsel atıkları da
taşırlar), Kisarna ve Hacıbeşir Dereleri, Yıldızlı Deresi, Söğütlü Deresi, Üstürkiya,
Haldanoz, İspandan, Akçakale, Vartan, İskefiye, Glida ve Kirazlık Dereleri, Fol Deresi,
Çamlık ve Akhisar Deresi.
Trabzon ilinin başlıca akarsuları; Değirmendere, Karadere, Solaklı Deresi ve

Baltacı Deresi’dir. Yerüstü suyunu oluşturan bu akarsular ve diğer küçük akarsuların il
çıkışı toplam ortalama akımları 3 486 hm³/yıl’dır.
Yüzüncü Yıl Regülatörü ve HES projesine esas teşkil eden su kaynağı Kalyan
Deresi’ dir. Denize kuş uçuşu 40 km mesafede 2600 m yüksekliğe kadar ulaşan dağlık
bölgeden doğan çok sayıdaki derenin birleşimi ile oluşur. Kalyan Dere kuzey-batı
doğrultusunda aktıktan sonra, Değirmen Dere ile birleşir ve Karadeniz’ e ulaşır.
Göller ve Göletler:
Trabzon İlinde gölet ve rezervuar mevcut değildir. Doğal ve suni olarak oluşan
göller ise;
Uzungöl Çaykara İlçesi Uzungöl Bucağında; Buzlu Göl, Karagöl, Sarıgöl, Aygır
Gölü Balık ve Birömer Gölleri ise Çaykara İlçesi Demirkapı Köyü Kırklar Dağı kuzey
eteklerinde bulunmaktadır. Suları temiz olup görsel amaçlı kullanılmaktadır.
a)Çakırgöl: Çakırgöl dağının kuzey eteklerindeki mescit yaylası üzerinde

bulunmakta ve denizden 2533 m. yükseklikte yer almaktadır. Yanbolu deresi bu gölden
beslenmektedir.
b)Uzungöl: Haldizen dağlarının kuzey eteklerinden çıkan bu göl Haldizen deresi

üzerindedir. Denizden 1250 m. yüksekte olan bu göl yamaçlardan kayan kütlerlerin vadiyi
kapatması sonucu oluşmuş bir kayaç gölüdür. Of’tan denize ulaşan Solaklı deresi bu
gölden beslenmektedir.
c)Sera Gölü: Trabzon’un batısındaki sera deresi üzerindedir. Bu göl de dağ

yamacının kayması ile oluşmuş bir kayaç gölüdür. Sera deresi bu gölden beslenmektedir.
d) Karagöl, Balık Gölü, Sarıgöl, Buzlu Göl, Birömer Gölü, Aygır Gölü ve
Kazıklı Gölleri: Bu göllerin dışında Trabzon’un yüksek kesimlerinde buzul gölleri
bulunmaktadır. Kar suları ile beslenen bu göller genellikle dairesel veya oval şekilli olup
50-250 m. çaplıdır. Bu göllerden yörede 20 adet bulunmaktadır.
Deniz:
Karadeniz, Karadeniz, Avrupa ve Asya kıtalarının birbirine yaklaştığı bölgede 400

550 ve 460 320 kuzey enlemleriyle, 270 270 ve 410 420 doğu boylamları arasında yer alır
Dünyanın en büyük kapalı iç denizidir.
Karadenizin yüzey alanı 423.000 km2’ dir. maksimum ve ortalama derinlikleri

sırasıyla, 2200 ve 1240 m2 dir (3,4) Kuzey-Batı Karadeniz hariç sığ bölgeler dardır.
Derinliği 200 m’yi geçmeyen bölgeler toplam alanın %27’sini oluşturur ve daha çok kuzey-
batı Karadeniz de bulunur. Karadeniz’in hacmi 537.000 m3’ tür. Doğu-batı yönünde en uç
noktalar arasındaki
1149 km ve kuzey-güney yönünde maksimum genişliği 611 km’dir.
Karadeniz, İstanbul ve Çanakkale boğazları vasıtasıyla Akdeniz’e Kerch Boğazı

yoluyla da Azak Denizine bağlantılıdır. Su dengesinin unsurların, nehirler yağmurlar ve
boğazlar vasıtasıyla giren su ile, buharlaşma ve yine boğazlar vasıtasıyla çıkan suyun
toplamı oluşur.
Nehirler yoluyla yıllık tatlı su girişi 400 km3 ‘’tür. Bunun en önemli kısmını Tuna
Nehri oluşturmaktadır. Tuna’dan boşalan suyun hacmi 203km3 civarındadır. Ayrıca
Dinyester ve Bug nehirlerinden 54.7 km3’lük bir su boşalımı olur. Anadolu kıyılarından
Karadeniz’e en fazla su boşalımı, Sakarya, Kızılırmak ve Yeşilırmak’tan olup, her biri
yaklaşık olarak yıllık6 km3’lük hacme sahiptir.
Karadeniz’ de yağışlar batıdan doğuya doğru artar. Yarı kurak bir iklimde bulunan
Karadeniz’ de buharlaşma yağış miktarından fazladır. Kuzeye doğru rutubetli bölgedeki
hareketlerden kaynaklanan akım ve tatlı su iç akımına sonuç olarak yüzey deniz sularının
seyrelmesine sebep olur . Yoğunluğun sebep olduğu su akımlarından meydana gelen giriş
çıkış ise şöyledir. Düşük tuzluluktaki Azak denizi suları (%o10) üstten Karadeniz’e daha
tuzlu Karadeniz suları (%o17-18) ise alt akıntı olarak Kerch boğazı yoluyla Azak denizine
girer. Diğer taraftan, yüksek tuzluluğa sahip Akdeniz suları dip akıntısı olarak İstanbul
boğazından Karadeniz’e girer (200 km3/yıl) Karadeniz suları da yüzey akıntısı olarak
Marmara’ya girer (348 km3\yıl Marmara’dan gelen tuzlu sulya, Karadeniz’in 200 m’ nin
üzerindeki üst tabakası içinde tuzluluk tabakalaşmasına neden olur.
Karadeniz’de yüzey akıntıları nehirlerden Kerch boğazından daha sonra koriolis

kuvvetiyle sağa doğru saptırılır. Azak denizinden gelen su ile genelleştirilir. Akıntıların yön
ve hızı rüzgar ve sahillerin etkisi altındadır.
Karadeniz’in en batı kesimi, diğer kesimlere göre karakteristik olarak daha düşük
yüzey tuzluluğuna sahiptir. Karadeniz’in kuzey batı kesiminde tuzluluk daha düşük olup,
%o 13-15 oranındadır. İstanbul Boğazı ve Anadolu kıyılarında tuzluluk %o 17.25-17.50
civarındadır. Bu değerler, Anadolu’nun kuzey kıyıları boyunca, Karadeniz’e birçok nehrin
su boşaltmasıyla uyumlu bir değişim arz eder. Karadeniz’in merkez kısmında tuzluluk %o
18.5’e kadar çıkar. Havzanın doğu bölümünün merkezinde ise tuzluluk daha düşüktür.
Tuzluluk ve sıcaklıktaki yıllık değişimler, genelde 150 m’ye kadar olan üst tabakada
görülür. Yüzey ve dip suları arasındaki tuzluluk farkı %o 4-5’e kadar çıkar.
Karadeniz havzasında derinlik arttıkça oksijen azalmakta, buna karşılık hidrojen

sülfür (H2S) gazı miktarı artarak, litrede 7 cm3’e kadar çıkmaktadır. O2 kalitesi hızla düşer
ve bunun altında tamamen kaybolur.
Karadeniz’de sıcaklık dağılımının temel özelliği derinliğe bağlı olarak hızlı

düşmesidir. Ortalama sıcaklık; verimli olan ve yüzey tabakasında 15.4. 0C’den 50- 75m.
arasında bulunan termoklin tabakasının ortasında 7.0 oC’ye düşer. 50 ve 200 m derinlikler
arasındaki tuzluluğun değişimi daha derin sulardaki sıcaklık birikmesini önler.
Ortadaki soğuk tabakada (termoklin) sıcaklık değişimi, genellikle 64 ile 70 oC

arasındadır. Karadeniz’in doğudaki orta bölümlerinde, yaz sezonunun sonunda sıcaklık
7.5-8.0C arasında 500 m’de 8.6-8.0 oC ve 2000m’nin altında 9.0-9.1 oC’dir. Sıcaklığın
750-1500m’ler arasındaki derinliklerde homojen olmasının nedeni, derin suların
yüksekorandaki dinamik etkisinin bir sonucu olarak açıklanabilir.
Karadeniz’in dip sularındaki anaerobik bakteriler, sülfatlar hidrojen sülfüre indirger
ve bikarbonat üretirler. Sülfatın (SO4-2) oranı okyanustan daha az, buna nazaran
bikarbonat (HCO-3) içeriği daima yüksektir. Klorun oranı, nehir sularının önemli oranda
girmesi karbonat, içeriğinin zengin olması ve dip sularının karışmasından dolayı
okyanuslardan daha azdır.
Karadeniz’in dip sularının diğer bir özelliği yüksek miktarda HS- içermesidir.
Bakteri faaliyeti sonucu, sülfatların indirgenerek HS-, HCO3, CO2 ve H2S’in oluşması
durumunda derin sularda bu miktar hemen hemen 0.01 g/kg civarındadır. Diğer Okyanus
ve denizlerle karşılaştırıldığında Karadeniz suyu, yüksek bir alkaliniteye sahiptir. Bu değer
yüzeyde 3.33 mg/l., 100m’de 3.29 mg/l, 2000 m’de 4,20 mg/l olup, okyanuslarda 2.42
mg/l, Akdeniz’de 2.76 mg/l, Azak denizinde ise 2.27 mg/l’dir.
Depremsellik ve Doğal Afet Durumu:
Proje alanı, Bayındırlık İskan Bakanlığı Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası’na göre
4. derece deprem kuşağı içerisinde yer almaktadır. Deprem araştırma kayıtlarına göre ;
Trabzon İli’nde 1881-1986 yılları arasında magnitüdü 4,2 - 6,3 arasında değişen 53 adet
deprem izlenmiştir. Söz konusu depremlerin %56’sı M<5.0 ,%28 i 5.0<M<5.5,%11’ini
5.5<M<6.0 ve %4’ünü M>6.0 depremler oluşturur. Türkiye diri fay haritası (MTA,1992)’ na
göre inceleme alanında proje yapılarını etkileyecek diri fay yoktur.
Proje sahası Bakanlar kurulunun 18.4.1996 tarih ve 96/8109 sayılı kararı ile
yürürlüğe girmiş bulunan ve T.C Bayındırlık Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü
tarafından yayınlanan deprem bölgeleri haritasına göre 4. dereceden deprem bölgesidir.
Etkin Yer İvme Katsayısı (A0) 0,10 g arasındadır.
Trabzon İli depremsellik haritası Şekil 3 de verilmiştir.
PRPJE ALANI
Şekil3. Trabzon İli depremsellik haritası

Türkiyede değişik türdeki kitle hareketleri, Doğu Karadeniz Bölgesi’nde sıkça
görülmektedir. Bölgede her yıl çok sayıda kaya düşmesi, toprak, çamur akmaları ve
heyelan meydana gelmektedir. Bu olaylar sonucu binalar, yollar, tarım alanları kullanılmaz
hale gelmekte daha da önemlisi insanlar ölmektedir.
Doğu Karadeniz Bölgesi’nde yer alan kayaçlar, özellikle volkanikler yüzeyden

itibaren yer yer 30m. derinliğe kadar değişik derecede ayrışmaya uğramış ve pek çok
yerde kile dönüşmüştür.
Doğu Karadeniz Bölgesi’nde değişik orijinli kayaçlarda meydana gelen 42’e yakın
değişik türdeki kitle hareketi jeolojik ve jeoteknik açıdan incelenmiş ve bu hareketlerin
nedenleri ortaya konmaya çalışılmıştır. Kitle hareketlerinin meydana gelmesinde, bölgenin
morfolojisi, jeolojisi, iklim karakteristikleri ve bunlara ilave olarak kayaçların ayrışması,
değişik amaçlı kazılar, bitki örtüsünün tahribi, yapay sarsıntılar başlıca nedenleri
oluşturmuştur.
İncelenen 42’ye yakın heyelanda, heyelanları meydana getiren nedenler

incelendiğinde; suyun %42, kazıların %26, ayrışmanın %26, bitki değişikliğinin %4 ve
diğer nedenlerin ise %2 oranında etkili olduğu görülmüştür. Bu sonuçlar göz önüne
alındığında bölgede heyelanların önlenmesinde, gerek heyelan gerekse potansiyel
heyelan sahalarında, yerüstü ve yeraltısuyu drenajı yapmak, bitki örtüsü tahribini önlemek
ve kökü derine ulaşan bitkiler yetiştirmek , kazılarda ve yol çalışmalarında emniyetli şev
yüksekliği, şev açısı ilişkisini gerçekleştirmek, topuk kısımlarında ağırlık yapıları inşa
etmek gibi yolların bir veya bir kaçını birlikte uygulamak en ekonomik ve en etkili çözüm
olarak görülmektedir.
Trabzonda bilinen ilk sel ve heyelan olayı 5-8 Temmuz 1929 yılında Of,Çaykara ve
Sürmene İlçelerinde meydana gelmiş ve 146 kişinin ölümüyle sonuçlanmıştır. Daha
sonraki 1939 ve 1959 yıllarında da önemli sel ve heyelan olayları yaşanarak yüzlerce
kişiyi etkilemiştir. 1959 yılı Mayıs ayında Çaykara’da meydana gelen heyelan Şahinkaya,
Ulu Camii ve Kabataş Köylerinin toprak altında kalarak yüzlerce dönüm arazinin coğrafik
yapısının değişimine neden olmuştur. Aynı yıl meydana gelen selde, Değirmendere’nin
denize vardığı alan Kalkınma Köyü ile Sülüklü Mezarlığı arası tamamen sular altında
kalmıştır.
23 Haziran 1988’de Maçka’nın Çatak Köyü’nde meydana gelen heyelanda 64 kişi

toprak altında kalarak yaşamını yitirmiştir. Trabzon ilinin en büyük gölü olan Sera Gölü’de
20.02.1950’de meydana gelen heyelan sonucu, dere yatağının önünün kapanması
sonucu oluşan bir heyelan gölüdür.
2006 yılı içerisinde Akçaabat, Araklı, Çaykara, Dernekpazarı, Düzköy, Hayrat,

Maçka, Of ve Sürmene ilçelerinde heyelanlar meydana gelmiş olup can kaybı meydana
gelmemiştir.
19-20 Haziran 1990 günleri çok yoğun yağışlar sonucu meydana gelen sel ve
heyelanlar sonucu Trabzon Merkez, Maçka, Akçaabat, Düzköy, Tonya, Çarşıbaşı,
Vakfıkebir, Beşikdüzü ve Şalpazarı merkez ve bağlı yerleşim birimlerinde 65 kişi hayatını
kaybetmiş, 1005 adet konut ve 82 işyeri yıkılmış veya oturulamayacak hale gelmiştir.
2005 yılında Trabzon İli Çaykara İlçesi Ulucami köyünde meydana gelen
sel+heyelan olayında 3 kişi, Hayrat İlçesi Geçitli Köyünde sel afetinden 1 kişi, Of İlçesi
Keler Köyünde sel afetinden 4 kişi hayatını kaybetmiştir. 2006 yılı içerisinde Düzköy, Of ve
Sürmene ilçelerinde su baskınları meydana gelmiş olup can kaybı meydana gelmemiştir.
EK 3.
SIZDIRMASIZ FOSSEPTİK PLANI

EK 4.
MODELLEME SONUÇLARI
EK 5.
PROJE ALANI VE ÇEVRESİNİ GÖSTERİR

FOTOĞRAFLAR
EK 6.
HAVZA BOY KESİTLERİ
EK 7.
REGÜLATÖR PLANI
EK 8.
TEK HAT ŞEMASI
PROJE TANITIM DOSYASINI HAZIRLAYAN
UZMANLARIN LİSTESİ

Trabzon HES Projesi

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Trabzon HES Projesi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TRABZON İLİ, MAÇKA İLÇESİ, KALYAN DERESİ

CİNALİ REGÜLATÖRÜ VE HES PROJESİ

PROJE TANITIM DOSYASI

degol ÇEVRE MÜHENDİSLİK i

degol ÇEVRE MÜHENDİSLİK ii

EK 1. 1/25 000 ÖLÇEKLİ TOPOGRAFİK HARİTA ÜZERİNE İŞARETLENMİŞ GENEL DURUM

degol ÇEVRE MÜHENDİSLİK iii

Enerji sektöründe temel amaç, artan nüfusun ve gelişen ekonominin enerji

Enerji ihtiyacının sürekli ve kesintisiz bir şekilde ve düşük maliyetlerde

Lisans alımı sonrası detaylı çalışmalara başlanmış ve bu çalışmalar sırasında

degol ÇEVRE MÜHENDİSLİK 1

Cinali Regülatörü ve HES Projesi inşaatı 2 yıl içerisinde tamamlanacaktır. Projenin

Cinali Regülatörü ve HES Projesine ait koordinatlar aşağıdaki tablolarda verilmiştir.

Tablo 1.a.1. Cinali Regülatörü Koordinatları

UTM ED 50 VGS 84 Coğrafik

Tablo 1.a.2. Cinali Yükleme Havuzu Koordinatları

UTM ED 50 VGS 84 Coğrafik

Tablo 1.a.3. Cinali Santral Binası Koordinatları

UTM ED 50 VGS 84 Coğrafik

2 558150 4520700 40.83363 39.68951

Proje büyüklükleri ile ilgili gerekli karakteristik bilgiler:

degol ÇEVRE MÜHENDİSLİK 2

olarak projelendirilecektir. Böylelikle kamulaştırma ihtiyacı en aza indirilecektir. İletim hattı

Proje debisi yapılan optimizasyon hesaplamaları sonucu 5.00 m3/s olarak

Proje Ekonomisi (2009 Birim Fiyatlarıyla)

Tesis bedeli : 15 543 889 TL

Proje bedeli : 18 375 472 TL

Toplam yatırım bedeli : 19 117 796 TL

Yıllık toplam gelir(DSİ) : 1 296 707 TL

Yıllık toplam gelir (Piyasa) : 2 570 260 TL

Yıllık toplam gider : 2 133 116 TL

Proje rantabilitesi : 0.608 (DSİ) – 1.205 (Piyasa)

Dahili karlılık faiz oranı : %4.42 (DSİ) – %11.50 (Piyasa)

degol ÇEVRE MÜHENDİSLİK 3

• Tipi : Dolu Gövdeli Regülatör

Betonarme kesitli kanal ve betonarme dairesel kesitli tünelden oluşmaktadır. İletim

İletim kanalı betonarme dikdörtgen kesitli olarak projelendirilecektir. Kanal

• Tipi : Betonarme dikdörtgen kesitli

degol ÇEVRE MÜHENDİSLİK 4

• Tipi : Daire kesitli betonarme tünel

İletim tüneli inşaatı sırasında bu kapsamda delme-patlatma yöntemi için patlayıcı

Detonasyon hızı, 250 mm çapındaki bir patlatma deliğinde 4.400 m/s’ ye

Kullanılacak patlayıcı maddeler, 29.09.1987 tarih ve 19589 sayılı Resmi Gazetede

Proje alanında patlayıcı madde deposu yapılmayacak ve ehliyetli kişilerce patlatmanın

Patlayıcı Maddenin Miktarı

Hidrolik delici kullanılarak delinecek olan 76 mm çapında ve 3,50 m derinliğindeki

Ateşleme işleminde patlayıcı olarak ANFO kullanılacaktır. Yemleyici olarak dinamit

degol ÇEVRE MÜHENDİSLİK 5

Her delik için

1 adet 0.25 kg dinamit

Patlatma ile alınacak malzeme miktarı :

3,14 x 1,752 x 1470 = 14.136 m3

Proje kapsamında patlatma ile yaklaşık olarak 14.136 m3 malzeme alınacaktır.

14.136 / 70 = 202 delik

Proje kapsamında toplam 202 / 4 = 51 adet patlatma yapılacaktır.

Yıllık kullanılacak P.M miktarları

Kapsül 202 x 1 adet = 202 adet

Dinamit = 202 x 0,25kg = 50,5 kg

ANFO = 202 x 1,752 kg = 353,5 kg

Kanal sonrasında su yükleme havuzuna gelmektedir. Cebri Boruya alınan suyun

degol ÇEVRE MÜHENDİSLİK 6

• Minimum Su kotu : 493.26 m

34 m uzunluğunda, 11 m genişliğindedir. Betonarme olarak inşa edilecektir. Projede

Brüt Düşü : 160.00 m