Talep Analizleri

Kayıtsızlık
Kayıtsızlık
Analizi
Analizi
Yrd.Doç Dr. Dilek Seymen
DEÜ.İİBF-İktisat Bölümü
Tüketiciye aynı fayda düzeyini veren tüm
mal bileşimlerinin oluşturduğu eğriye
kayıtsızlık (farksızlık) eğrisi denir.
Kayıtsızlık
Kayıtsızlık (farksızlık)
(farksızlık) eğrilerinin
eğrilerinin Özellikleri
Özellikleri

• Kayıtsızlık eğrilerinin her noktasında toplam fayda

seviyesi aynıdır

• Orijinden uzaklaştıkça daha yüksek fayda düzeyini

gösterirler

• Kayıtsızlık eğrileri birbirlerini kesmezler

• Kayıtsızlık eğrileri negatif eğilimlidirler

• Kayıtsızlık eğrileri orijine göre dış bükeydirler

Bir kayıtsızlık eğrisinin oluşumu

armut elma nokta

30 6 a
24 7 b
20 8 c
14 10 d
10 13 e
8 15 f
6 20 g

Fatma’nın aynı ölçüde sevdiği elma-armut

bileşimi 10 armut ve 13 elmadır.
 Bir kayıtsızlık eğrisinin oluşumu
30 a
28
armut elma nokta
26
30 6 a
24
24 7 b
22 20 8 c
20 14 10 d
18 10 13 e
Armut

8 15 f
16 g
6 20
14
12
10
8
6
4
2
0
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22
Elma
 30
a
28
26 armut elma nokta
24 b 30 6 a
22
24 7 b
20 c
20 8
18 14 10 d
16 10 13 e
Armut

14 8 15 f
12 6 20 g
10
8
6
4
2
0
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22

Elma
 30
a
28
26 armut elma nokta
24 b 30 6 a
22
24 7 b
20 c
20 8
18 c d
14 10
16 10 13 e
Armut

14 8 15 f
12 d 6 20 g
10
8
e
6
f
4
2 g
0
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22

Elma
 Marjinal İkame Oranı

Tüketicinin, belirli bir fayda düzeyini koruyabilmek amacıyla

tüketimi azalan maldan doğan fayda kaybını telafi
edebilmek için öteki mal ve tüketimini arttırmasına, iktisatta
ikame adı verilir.

Tüketicinin kayıtsızlık eğrisi üzerinde hareket ederken

tatmin düzeyini sabit tutması için bir maldan daha fazla
miktarda tüketince diğerinden vazgeçmek zorunda olduğu
miktarlar arasındaki orandır.

MRS = ∆Y / ∆X
 30
Marjinal ikame oranının türetilmesi (MRS)
a

26 b

20
Y malı birimi

10

0
0 10 20

67
X malı birimi
 30
a
∆ Y=4 MRS = 4
26 b

∆ X=1
20
Y malı birimi

10

0
0 10 20

67
X malı birimi
 30
a A
MRS = 4
∆Y = 4 ∆Y
26 b
S’ B’
∆X = 1
20
K ∆X
Y malı birimi

10
MRS = 1
c
∆Y = 1 d
9
∆X = 1
0
0 10 20

67 13 14
X malı birimi
 Azalan Marjinal İkame Oranı

Y Marjinal ikame oranının

azalacağını yani kayıtsızlık
A eğrisi üzerinde hareket
ederken vazgeçilen mal
karşılığında diğer maldan
B daha fazla tüketilmesi
C gerektiğini ifade eder
D
E
F
k

O X
 30
Kayıtsızlık paftası

20
Y malı birimi

10

0
0 10 20

I1

X malı birimi
 30
Kayıtsızlık paftası

20
Y malı birimi

10

0
0 10 20
I2
I1

X malı birimi
 30

Kayıtsızlık paftası

20
Y malı birimi

10

0
0 10 20
I3
I2
I1

X malı birimi
 30
Kayıtsızlık paftası

20
Y malı birimi

10

0
I4
0 10 20
I3
I2
I1

X malı birimi
 30
Kayıtsızlık paftası

20
Y malı birimi

10

I5
0
I4
0 10 20
I3
I2
I1

X malı birimi
 30 İki kayıtsızlık eğrisinin kesişmesinin
olanaksızlığı

20
Y malı birimi

10 a

0 b
0 10 20
I1

X malı birimi
 30 İki kayıtsızlık eğrisinin kesişmesinin
olanaksızlığı

20
Y malı birimi

10 a

0 b I2
0 10 20
I1

X malı birimi
 30 İki kayıtsızlık eğrisinin kesişmesinin
olanaksızlığı

20
Y malı birimi

10 a

0 b I2
0 10 20
I1

X malı birimi
Bütçe
Bütçe Doğrusu
Doğrusu
Bir tüketicinin belirli bir gelirle herhangi
iki maldan piyasada satın alabileceği
değişik bileşimleri gösteren bir
doğrudur.
 30
Bir bütçe doğrusu
a

X malı Y malı
birimi birimi nokta

20 a
0 30
5 20
Y malı birimi

10 10
15 0

10

varsayımlar

PX = 2TL
0 PY = 1TL
0 5 10 15 Bütçe=
20 30TL

X malı birimi
 30 a

X malı Y malı
birimi birimi nokta

20 a
0 30
b
5 20 b
Y malı birimi

10 10
15 0

10

varsayımlar

PX = 2TL
0 PY = 1TL
0 5 10 15 Bütçe=
20 30TL

X malı birimi
 30 a

X malı Y malı
birimi birimi nokta

20 a
0 30
b
5 20 b
Y malı birimi

10 10 c
15 0

10

c varsayımlar

PX = 2TL
0 PY = 1TL
0 5 10 15 Bütçe=
20 30TL

X malı birimi
 30
Bir bütçe doğrusu
a

X malı Y malı
birimi birimi nokta

20 a
0 30
b
5 20 b
Y malı birimi

10 10 c
15 0 d

10

c varsayımlar

PX = 2TL
0 PY = 1TL
0 5 10 15 Bütçe=
20 30TL

X malı birimi
 40
Gelir artışının bütçe doğrusuna etkisi

30
Y malı birimi

20

10
varsayımlar

PX = 2TL
0 PY = 1TL
0 5 10 15 Bütçe
20 = 30TL

X malı birimi
 40

Varsayımlar

30 PX = 2TL
PY = 1TL
Bütçe = 40TL
Y malı birimi

20

10

Bütçe
0 = 40TL
0 5 10 15
Bütçe 20
= 30TL

X malı birimi
 40

Varsayımlar

30 PX = 2TL
PY = 1TL
Bütçe = 40TL
Y malı birimi

20
n

16
m
10

Bütçe
0 = 40TL
0 5 10 15
Bütçe 20
= 30TL

7
X malı birimi
 X malının fiyatında bir azalmanın bütçe doğrusuna etkisi
30

Varsayımlar

PX = 2TL
20
PY = 1TL
Bütçe = 30TL
Y malı birimi

10

0
0 5 10 15 20 25 30

X malı birimi
 30
a
Varsayımlar

PX = 1TL
20
PY = 1TL
Bütçe = 30TL
Y malı birimi

10

0 B1 B2
0 5 10 15 20 25 30

b c

X malı birimi
O
Optim
ptimum
um Tüketim
Tüketim
Düzeyi
Düzeyi
Y malı birimi
Optimum tüketimin bulunması

I5
I4
I3
I2
I1
O
X malı birimi
Y malı birimi Optimum tüketimin bulunması

Bütçe doğrusu

I5
I4
I3
I2
I1
O
X malı birimi
 Optimum tüketimin bulunması

r
Y malı birimi

I5
I4
v I3
I2
I1
O
X malı birimi
 Optimum tüketimin bulunması

r
s
Y malı birimi

u I5
I4
v I3
I2
I1
O
X malı birimi
 Optimum tüketimin bulunması

r
s
Y malı birimi

u I5
I4
v I3
I2
I1
O
X malı birimi
 Optimum tüketimin bulunması

r
s
Y malı birimi

t
Y1

u I5
I4
v I3
I2
I1
O X1
X malı birimi
 X malı fiyatının azalmasının etkisi
30
Varsayımlar

PX = 2TL
PY = 1TL
Bütçe = 30TL
20
Y malı birimi

10

B1 I1
0
0 5 10 15 20 25 30
X malı birimi
 30 a
Varsayımlar

PX = 1TL
PY = 1TL
Bütçe = 30TL
20
Y malı birimi

10 I2

B1 I1 B2
0
0 5 10 15 20 25 30
X malı birimi
 X malı fiyatının azalmasının etkisi
30 a

Fiyat-tüketim eğrisi
20
Y malı birimi

10 I2

B1 I1 B2
0
0 5 10 15 20 25 30
X malı birimi
Y malı birimi Gelirde bir değişmenin tüketime etkisi

B1 I1
O
X malı birimi
 Gelirde bir değişmenin tüketime etkisi
Y malı birimi

I2
B1 B2 I1
O
X malı birimi
 Gelirde bir değişmenin tüketime etkisi
Y malı birimi

I4
I3
I2
B1 B2 B3 B4 I1
O
X malı birimi
 Gelirde bir değişmenin tüketime etkisi
Y malı birimi

Gelir-tüketim eğrisi

I4
I3
I2
B1 B2 B3 B4 I1
O
X malı birimi
 Normal ve Inferior (Düşük) Mallar
Y Y

Gelir Tüketim
Eğrisi

Gelir Tüketim
Eğrisi

0 X Inferior, Y Normal X 0 X Normal, Y Inferior X

(a) (b)
Arz Analizleri

Eş-ürün
Eş-ürün
Analizi
Analizi
 Eş Ürün Eğrileri

K
K

k1

x3
k2
x2
X x1

L1 L2 L L

TANIM : Değişik girdi miktarları ile elde edilebilecek aynı ürün

miktarını gösteren bir eğridir.
 Eş Ürün Eğrilerinin Özellikleri

• Negatif eğilimlidirler
• Orjine dışbükeydirler ( azalan marjinal
teknik ikame haddi)
• Birbirlerini kesmezler
 Marjinal Teknik İkame Haddi

K
A
ΔK
S’ B
Kı A
K
B
ΔL
K2
L
I

s
Tgs’ = - ΔK/ΔL = TRSK,L
0 Lı L2 L
• Marjinal Teknik İkame Oranı: L üretim faktörü
miktarında bir birimlik bir değişmenin K üretim faktörü
miktarında kaç birimlik bir değişmeyi gerektirdiğini
gösterir.
• Bir üretim faktörü artarken diğeri azaldığı için ΔK/ΔL
değeri negatiftir. Bunu pozitif yapabilmek için önüne
negatif işareti koyarız.
• MTRS Üretim faktörlerinin Marjinal Fiziki Ürünlerinin
birbirine oranına eşittir.

ΔL . MPL = ΔK . MPK
MPL/MPK = ΔK/ΔL
 30 Eş Maliyet Doğrusu

25

PK = 20 000 TL
20
W(Wage) = 10 000 TL
Sermaye birimi (K)

TC = 300 000 TL
15
a
10

0
0 5 10 15 20 25 30 35 40
TC = 300 000 TL

Emek birimi (L)

 30

25

20 PK = 20 000 TL
W = 10 000 TL
Sermaye birimi (K)

TC = 300 000 TL
15
a
10

b
5

0
0 5 10 15 20 25 30 35 40
TC = 300 000 TL

Emek birimi (L)

 30

25

20 PK = 20 000 TL
W = 10 000 TL
Sermaye birimi (K)

TC = 300 000 TL
15
a
10

b
5

c
0
0 5 10 15 20 25 30 35 40
TC = 300 000 TL

Emek birimi (L)

 30

25

20 PK = 20 000 TL
W(Wage) = 10 000 TL
Sermaye birimi (K)

TC = 300 000 TL
15
a
10

b
5

c
0
0 5 10 15 20 25 30 35 40
TC = 300 000 TL
d

Emek birimi (L)

 35 Üretici Dengesi
30

25

s
Sermaye birimi (K)

20
TC = 500 000 TL

15

10
TC = 400 000 TL
r
5

0 t
0 10 20 30 40 50 TPP1

Emek birimi (L)

 Üretici dengesi

r
s
Sermaye birimi (K)

K1
t

u TPP5
TPP4
v TPP3
TPP2
TPP1
O L1
Emek birimi (L)