Professional Documents
Culture Documents
www.stetuskop.com
• Başlıca karbon ve hidrojen atomlarından oluşan
lipidler;
eter,
kloroform
aseton
gibi organik çözücülerde çözünürken suda
çözünmezler.
Gliserofosfolipitler
Fosfolipitler
BİLEŞİK LİPİTLER Sfingofosfolipitler (sfingomiyelinler)
Serebrozidler
Glikolipitler
Steroidler Gangliozidler
İZOPREN LİPİTLER
Karotenoidler
YAĞ ASĠTLERĠ
www.stetuskop.com
• Yağ asitleri 4 ile 36 arasında karbon içeren
karboksilik asitlerdir.
• Yapıda tek çifte bağ;
tekli doymamıĢ (monoansatüre)
iki veya daha çok sayıda çifte bağ
çoklu doymamıĢ (poliansatüre)
• 16:0
• 18:0
• 18:1 (Δ9)
• 18:2(Δ9,12)
Δ9 , ω9
Δ9,12 , ω6
Δ9,12,15 , ω3
• Yağ asitlerinin uzunlukları ve doymamışlık
dereceleri fiziksel özellikleri belirler.
www.stetuskop.com
• Yağ asitleri amfipatik bileşiklerdir.
www.stetuskop.com
Yaygın adı Yapı İşlevsel önemi
Formik asit 1
BĠYOSENTEZĠ
• Yağ asidi sentezi insanda karaciğer başta olmak
üzere, böbrek, beyin, AC, meme bezi ve yağ
dokusu gibi bir çok dokuda oluşabilir.
Sitrat
NADH
ATP
Glukoz
Sitrat
NADPH
HMY
Ribuloz-
Glukoz-6-P
5-P
Malonil-KoA
NADPH
Asetil-KoA
Sitrat Fruktoz-6-P karboksilaz
OAA liyaz
Sitrat PFK-1
Asetil-KoA
Fruktoz-1,6-bisP
• Yağ asidi sentezinde ilk basamak,
mitokondriyal Asetil-KoA’dan asetat
birimlerinin sitozolik KoA’ya aktarılmasıdır.
www.stetuskop.com
Asetil-KoA karboksilaz
Aktiviteyi arttıranlar
Yüksek açil-KoA
sitrat varlığı
Vmax’ı arttıran en önemli aktivatördür
Sitrat
NADH
ATP
Glukoz
Sitrat
NADPH
HMY
Ribuloz-
Glukoz-6-P
5-P
Malonil-KoA
NADPH
Asetil-KoA
Sitrat Fruktoz-6-P karboksilaz
OAA liyaz
Sitrat PFK-1
Asetil-KoA
Fruktoz-1,6-bisP
• Asetil-KoA karboksilaz kovalent
modifikasyonla da düzenlenir.
Ġnsülin defosforile aktif
glukagon
fosforile inaktif
epinefrin
www.stetuskop.com
• Sonuç olarak; lipojenez hızını düzenleyen
ana etmen beslenme şeklidir.
ile gerçekleşir.
• Yağ asidi sentaz enzim kompleksi:
www.stetuskop.com
• Yağ asidi zincir oluşumu bir asetil-KoA ve bir
malonil-KoA’nın enzim sistemine bağlanmasıyla
başlar ve ardı ardına gelen dört reaksiyon
sonunda bu iki birim birleştirilir.
CO2 Malonil-KoA
Yağ asidi sentaz 2 NADPH
enzim kompleksi
2 NADP
• Sentez sırasında ATP hidrolizinden
sağlanan enerjinin yanı sıra NADPH da
gerekmektedir.
www.stetuskop.com
• Yağ asidi sentazın katalizlediği toplam yedi
tepkime sonunda oluşan palmitat, açil-KoA
sentetazın katalizlediği tepkimede KoA ile
birleşerek palmitoil-KoA’yı oluşturur.
Palmitat
O
C S KoA
Palmitoil-KoA
• Asetil-KoA’dan palmitat sentezi için toplam
tepkime iki kısımda düşünülebilir.
• Birinci kısım yedi tane malonil-KoA
oluşumudur.
7 Malonil-KoA + 7 ADP + 7 Pi
• ikinci kısım ise yedi kondenzasyon ve
redüksiyon döngüsüdür.
www.stetuskop.com
• Yağ asidi zincirleri, açil gruplarına iki
karbonlu birimler eklenerek uzatılır.
www.stetuskop.com
• Bu araşidonat PGG2, TxA2, LT4 ve LX4
gibi bileşiklerin sentezi için kullanılan bir
substrattır.
www.stetuskop.com
• Diyetle alınan veya sentezlenen yağ
asitlerinin çoğu ya metabolik enerjinin
depolanması için TAG’lere katılır yada
zarın fosfolipid bileşenlerine katılır.
www.stetuskop.com
Lizofosfatidat
YAĞ ASĠTLERĠNĠN VE
TRĠAÇĠLGLĠSEROLLERĠN
YIKIMI
• Diyetle alınan TAG’ler, yağ asitlerinin en
önemli eksojen kaynağıdır.
Mitokondrial KoA
piruvat,
yağ asitleri,
bazı aminoasitlerin oksidatif yıkımında
Karnitin-açilkarnitin translokaz
KolaylaĢtırılmıĢ difüzyon
Malonil-KoA
• Yetersiz biyosentez ve renal kaçağa
bağlı karnitin yetmezliği;
Azalmış glukoneojeneze bağlı
hipoglisemi başta olmak üzere,
Kas kramplarından,
Halsizliğe,
Ölüme
www.stetuskop.com
β-OKSĠDASYON:
• Mitokondrial matrikse giren yağ asitlerinin oksidasyonu
üç aşamada gerçekleşir.
Açil-KoA dehidrojenaz
enzimi prostetik grup olarak
FAD içerir.
Tiyoliz
Asetil-KoA
• 4-6, 6-12 ve 12 karbondan uzun yağ asitlerinin
ilk dehidrojenasyonu sırası ile kısa, orta ve uzun
zincirli açil-KoA dehidrojenazlar tarafından
yapılır ve hepsinin prostetik grubu FAD’dır.
Analog
reaks.
131 ATP
Tiyokinaz reaksiyonu için -2 ATP
129 ATP
net kazanç
• Oksijenin NADH ile indirgenmesi her bir NADH
molekülü için H+ tüketir ve yağ asidi oksidasyonu
sırasında su üretilir.
NADH + H+ NAD+ + H2O
www.stetuskop.com
• Bazı bitki ve deniz organizmaları tek karbon sayılı
lipitlere sahiptir.
Propiyonil-KoA Metilmalonil-KoA
Propiyonil-KoA
karboksilaz Metilmalonil-KoA
B12
mutaz
Propiyonat ve metilmalonatın
idrarla atılımı B12 eksikliğinde
artar. Süksinil-KoA
YAĞ ASĠTLERĠNĠN PEROKSĠZOMAL β-
OKSĠDASYONU:
• Yağ asidi oksidasyonu büyük ölçüde
mitokondride olmasına rağmen, bazı
hücrelerde peroksizomal oksidasyon da
görülür.
H2O2
Katalaz
2 H2O + O2
• Peroksizomlar ayrıca;
safra asit oluşumunda
kolesterol yan zincirinin kısaltılmasında,
plazmalojen oluşumunda,
kolesterol sentezinde,
dolikol sentezinde,
pürinleri metabolizmasında,
amino asitlerin metabolizmasında
rol oynarlar.
• Yağ asitlerinin yıkımında iki yol daha
gözlemlenmiştir.
mitokondride β-oksidasyon,
sitozolde TAG ve fosfolipitlere
dönüşüm.
• Yolun seçiminde başlıca etken uzun zincirli yağ
asitlerinin mitokondri içine taĢınım hızına
bağlıdır.
(+) Asetil-KoA
karboksilaz
β-hidroksiaçil-KoA
dehidrojenazı
Malonil-KoA inhibe eder
(-)
KETON
CĠSĠMLERĠ
• Suda çözünebilen, lipid yapılı moleküller
olup, karaciğerde yağ asitlerinin oksidasyonu
sırasında oluşurlar.
www.stetuskop.com
• Uzun dönem açlıkta ise, asetoasetat ve β-
hidroksibütiratın artan kan konsantrasyonları,
beyinin de keton cisimlerini verimli olarak
kullanmasına olanak tanır.
• Bu yüzden;
insülin antiketojenik,
glukagon ketojeniktir.
• Açlık, etanol bağımlılığı ve egzersiz ketozise yol
açabilir.
www.stetuskop.com
• Bu yüzden yağ dokusundan mobilize olan yağ
asitleri karaciğer mitokondrisine girer ve asetil-
KoA’lara yıkılır.
Fosfodiester bağıyla
Fosfatidat Gliserofosfolipidler
1.Cyağ asidi 1.Cyağ asidi
2.Cyağ asidi 2.Cyağ asidi
3.Cfosforik asit 3.Cfosfat + alkol
• Gliserofosfolipidler arasında
fosfatidilkolin,
fosfatidilserin,
fosfatidilinozitol,
fosfatidiletanolamin,
fosfatidilgliserol,
difosfatidilgliserol (kardiolipin)
bulunmaktadır.
Ġkinci haberci
• Sfingomyelin ise lizozomal bir enzim olan
sfingomyelinaz ile yıkılır.
• Sfingomyelinaz, sfingomyelini
fosfatidilkolin ve seramide ayırır.
Seramidaz
• Glikosfingolipitlerin yıkımı, lizozomlarda
özgül enzimler tarafından gerçekleştirilir.
• α- ve β-galaktozidazlar, β-glukozidaz,
nöraminidaz (sialidaz), heksozaminidaz,
sfingomyelinaz, sülfataz ve seramidaz
enzimleri yıkımda rol oynar.
SFĠNGOLĠPĠDOZLAR
• Normalde sfingolipidlerin yapımı ve yıkımı
dengededir.
www.stetuskop.com
• GM1 Gangliozidoz:
• OR geçer, β-galaktozidaz eksiktir ve GM1
gangliozid birikir.
• OR geçer, heksozaminidaz A ve B
eksiktir ve semptomları Tay-Sachs
hastalığına benzer.
• Fabry Hastalığı:
• İzoprenoidlerin ve kolesterolün
sentezindeki öncül madde, aktive edilmiş
olan asetik asit olan asetil-KoA’dır.
www.stetuskop.com
• Hücre içinde artan kolesterol miktarı HMG-
KoA redüktazı inhibe ederek endojen
kolesterol sentezini baskılar.
Pankreatik
lipaz
www.stetuskop.com
Fosfolipaz A2
Lizofosfolipaz
• Jejenumda diyetsel lipidlerin yıkılımının
başlıca ürünleri;
FFA
serbest kolesterol
2-monoaçilgliseroldür.
+
2 Yağ açil-KoA
• Barsak mukoza hücrelerine giren uzun
zincirli yağ asidleri TAG yapısına girerken,
kısa ve orta zincirli yağ asidleri direk portal
dolaşıma salınır ve albumin ile karaciğere
taşınır.
TAG
kolesterol ve fosfolipitler
www.stetuskop.com
• Şilomikron veya VLDL gibi tipik bir
lipoprotein, polar olmayan TAG ve
kolesterol esterlerinden oluşan lipit bir öz
ve bunu çevreleyen, amfipatik fosfolipit ve
kolesterol moleküllerinin yaptığı tek katlı
yüzeyel bir katmandan oluşur.
Apo A
Apo B
• Şilomikronların Apo B’si (Apo B-48), LDL ve
VLDL’lerin Apo B’sinden (Apo B-100) daha
küçüktür.
www.stetuskop.com
• Kapillerlerin endoteline heparan sülfatın
proteoglikan zincirleri ile kancalanan bir
enzim olan lipoprotein lipaz,
lipoproteinlerin yapısındaki TAG’lerden
yağ asitlerini koparan enzimdir.
www.stetuskop.com