Professional Documents
Culture Documents
Ölçme bir tanımlama işlevidir. Geniş anlamda ölçme belli bir nesnenin belli bir özelliğe sahip olup
olmadığının, sahipse olma derecesinin sayı sembolleriyle ifade edilmesidir. Örneğin; belli bir gündeki
sıcaklığın kaç derece ya da bir çocuğun boyunun kaç cm olduğunu belirtmek birer ölçmedir.
Belli bir özelliğe sahip olup olmama ya da sahip oluş derecesi bakımından bireyler arasında farklar
vardır. Fark kavramı ölçme için temeldir. Bir anlamda ölçme farktan doğmuştur. Bütün insanlar aynı
zekâ düzeyinde olsaydı, aynı uzunlukta olsaydı ölçme diye bir şey söz konusu olamazdı.
Doğrudan ölçme: Doğrudan ölçmede, ölçme konusu olan nitelik dolaysız olarak ölçülür. Örneğin; boy
ve ağırlık kendileriyle aynı türden bir birimle ölçülür. Uzunluk aynı türden iki nesne yan yana
konulurak ölçülür. İki ağırlığı dengelemekle de ağırlık ölçülebilir.
Dolaylı ölçme: Bazı nitelikler doğrudan ölçülemez. Doğrudan ölçülemeyen nitelikler, onlarla ilgili
olduğu sanılan başka bir nitelik gözlenerek dolaylı olarak ölçülür. Örneğin; zekâ ve başarıyı ölçmek için
testteki sorulardan yararlanınız.
Sıralama ölçekleri: Bu tür ölçekler de nesneler belli niteliklere sahip oluş miktarları açısından sıraya
konarak elde edilir. Bu ölçekte nesneler bir özelliğe en çok sahip olandan en az olana ya da en az
sahip olandan en çok olana doğru sıralanır. Bu sıralama ile bir öğrencinin boy uzunluğu yada başarı
oranı açısından grup içinde kaçıncı olduğu belirlenebilir.
Eşit aralıklı ölçekler: Nesnelerin belli bir özelliğe sahip olma dereceleri bakımından eşit aralıkla
sıralandığı düşünülürse eşit aralıklı ölçeğe geçilmiş olunur. Bu ölçeklerde değişmez bir birim vardır.
Ölçek başlangıç noktasından itibaren her iki yana doğru bu birimle eşit olarak bölünmüştür. Örneğin;
sıcaklık ölçmede kullanılan termometreler, eşit aralıklı ölçek esasına göre geliştirilmiştir.
Oranlı ölçekler: Aralıklı ölçek üzerinde sıfır noktası yerine doğal ya da gerçek sıfır noktası konulabilirse
elde edilen ölçeğe oranlı ölçek adı verilir. Bu tip ölçekler daha çok fiziksel bilimlerde kullanılır.
Örneğin; metre, kilogram gibi ölçme araçları bu tür ölçek esasına uygun olarak geliştirilmiştir.
Değerlendirme: Klâsik tanımıyla değerlendirme gözlem sonuçlarının bir ölçütle veya ölçütler takımıyla
kıyaslanıp bir karara varılması işidir.
Eğitimde de öğrenciler eğitim programı ve öğretimin kalitesi gibi pek çok konu hakkında karara varılır.
Bu kararlar değerlendirme sonucunda elde edilir. Yukarıdaki tanımda geçen gözlem sonuçlarının elde
edilmesi ölçme yoluyla olur. Değerlendirme sonucunda varılan kararın isabetlilik derecesi ölçme
sonuçlarının geçerlilik ve güvenirliliğine bağlıdır. Değerlendirme sonunda varılan kararın isabetliliği
derecesine etki eden diğer etken ölçütün ölçme amacına uygunluğudur.
www.KPSSAnaliz.com
Ölçme ve Değerlendirme Eğitimde Kullanılan Ölçme Araçları
YAZILI YOKLAMALAR
www.KPSSAnaliz.com
gidebilmesi.
• Üst düzey zihinsel hedef alanlarına (Problem çözme, yeni ve orijinal fikirler üretme, bilgiyi
benzer ya da farklı durumlarda kullanma, fikirleri analiz etme, görüşleri değerlendirme)
yönelik özellikleri ölçme.
• Öğrencileri çalışmaya yöneltir. Konuları ezberlemekten çok bütünlüğüne, derinliğine ve
ilişkiselliğine göre öğrenmelerini sağlar.
www.KPSSAnaliz.com
Ölçme ve Değerlendirme Yazılı Yoklamalarda Kullanılan Soru
Tipleri
1.Yazılı Yoklamalarda Kullanılan Soru Tipleri
Öğrencinin vereceği cevabın sınırlı ve kısa olduğu sorulardır. Bu tür sınavda çok sayıda soru sorularak
kapsam geçerliği artırılabilir. Fakat sorular "kavrama" düzeyinde olduğu için alt düzey hedef alanını
ölçmeye ağırlık verdiğinden ölçmenin geçerliğini zayıflatır. Puanlamaya katılan hatalar azaldığı için
güvenirliği yüksektir.
Soruların ve cevapların sözlü olarak ifade edildiği sınav türüdür. Bu tür sınavlann temel özellikleri
şunlardır:
• Uygulaması çok zaman alır.
• Farklı soruların hazırlanması gerek mektedir.
• Her sorunun güçlük düzeyi farklı olmalıdır.'
Öğretmenin yaklaşımından, soruların güçlük düzeyinden ve sınavın yapıldığı ortamdan (öğrencilerin
huzurunda) kaynaklanan nedenlerden dolayı psikolojik faktörler etkili olabilir.
• Puanlama güvenirliği düşüktür.
• Öğrencinin kişilik özellikleri puanı etkiler.
• Sözlü ifade yeteneği, etkili konuşabil-me gibi özellikler öğretmeni etkileyebilir.
• Puanlara hata karıştığı için güvenirliği ve geçerliği düşüktür.
• Her öğrenciye farklı soru sorulmalıdır.
www.KPSSAnaliz.com
• Öğrencilerin kendilerini rahat hissedebilecekleri psikolojik ortamı gerektirir.
• Daha çok analiz, sentez ve değerlendirme düzeyinde sorular sorulmalıdır.
Yazılı yoklamanın alternatifi olan bir sınav türüdür. Özellikle alt düzey hedeflerin
ölçülmesinde kullanılır. Bu tür testlerde bilme düzeyindeki, kısmen de kavrama düzeyindeki
davranışlar ölçülür. (Bu aynı zamanda kısa cevaplı testin en önemli sınırlılığıdır
çünkü öğrenmeyi hatırlamaya ve ezbere yöneltir.) Cevabı bir kelime, rakam veya en çok bir
cümle ile verilebilen sınavlardır. Kısa cevaplı bir test maddesi direkt soru cümlesi olarak ya
da eksik cümleli (doldurmalı test) olarak sorulabilir. Daha çok ilköğretimin ilk sınıflarında
kullanılır.
Özellikleri
www.KPSSAnaliz.com
• Daha fazla sayıda soru sorulabilir.
• Hazırlanması ve cevaplanması kolaydır.
• Öğretimin her basamağında kullanılabilir.
• Puanlaması kolay ve objektiftir.
• Şans başarısı yüksektir. Doğru cevabı bulma şansı 1/2 (%50) dir. Doğru-yan-lış testi
eğitimde kullanılan testler içerisinde şans başarısının en yüksek olduğu testtir. Aynı zamanda
öğrenme eksikliğini belirlemede ve öğretimin değerlendirilmesi amacıyla yapılan öğre-meleri
izlemeye dayalı değerlendirmede kullanılması uygun değildir.
Sınavda geniş öğrenme konulan ölçülmek isteniyorsa kullanılır. (Çok sayıda soru sorularak, konulan
temsil gücü sağlanır-kapsam geçerliği sağlanır).
www.KPSSAnaliz.com
faktörünü ortadan kaldırmak için düzeltme formülü kullanılır. Düzeltme formülü ile öğrencinin
düzeltilmiş puanı şu şekilde ha-saplanır.
düzeltilmiş puan = doğru cevap sayısı —
Seçenekler öğrenci seviyesine uygun olarak belirlenir. İlköğretim 1. 2. 3. 4 sınıflar için 2 seçenek, 5. 6.
7. 8. sınıflar için 4 seçenek, daha üst seviyeleri için 5 seçenekli sorular kullanılır.
Eleştirmeli testler, çoktan seçmeli testlerin farklı bir biçimidir. İki bölümde verilen bilgiler,
kelimeler, numaralar, semboller eşleştirilir. Öğrencilerin bilgiler, nesneler, olaylar hakkında
ilişki kurma güçleri ölçülür.
Bir ölçme aracına (yazılı yoklama sözlü yoklama, çoktan seçmeli test, boşluk doldurma vb.)
kanşabilecek hata kaynakları
• Öğrencinin sınava tutumu, istekliliği, yorgunluğu, hastalığı
• Puanlamayı yapan kişinin yanlılığı, dikkatsizliği ve kişilik özellikleri
• Ölçme aracının ölçülen hedef-davranış-ları ölçmeye uygunluğu '
• Ölçmenin yapıldığı ortamdan (ısı, ışık, havalandırma gürültü, kopya çekme olanağı vb.)
kaynaklanan nedenler
• Ölçme aracından (soruların anlaşılmaması, karmaşık sorular, okunamama vb.) kaynaklanın
hatalar
www.KPSSAnaliz.com
Eğitimde Kullanılan ölçme Araçlan İle İlgili Genel Sonuçlar
• Eğitimde kullanılan ölçme araçları, ölçme işleminin amacına göre belirlenir. Örneğin; bir
ünite sonunda genel öğrenme düzeyi ve eksiklikler belirlenmeye çahşılacaksa geçerliği ve
güvenirliği yüksek (çoktan seçmeli test) bir sınav yapılabilir. Amaç; öğrenciler arasında
iletişim becerileri, güzel konuşma, diksiyon gibi özellikler bakımından bir seçim yapmaksa bu
özellikleri ölçmede geçerliği ve güvenirliği yüksek olan sözlü sınav yapılır.
• Ölçme araçlarının etkili yönü üst düzey zihinsel işlem gerektiren davranışları (analiz, sentez,
değerlendirme gibi) ölçebilmesidir. Ölçme araçlarının sınırlılıkları ise alt düzey zihinsel işlem
gerektiren davranışları (bilgi-kavrama gibi) ölçebilmesidir.
• Ölçme araçlarının diğer bir etkili yönü, geçerliği (konu alanını - kapsamı örnekleyen
soruların olması) ve güvenirliği (tesadüfi hatalardan arınık olması) yüksek olma düzeyidir.
Sınırlığı ise geçerliğin ve güvenirliğin düşük olma durumudur.
www.KPSSAnaliz.com