(WWW - Downloadsach.com) Lan Song Thu Ba - Alvin Toffler

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.
com
LN SNG TH BA
ALVIN TOFFLER
Chia s Ebook: http://www.downloadsach.com
Follow us on Facebook: https://www.facebook.com/caphebuoitoi
Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com
MC LC
Li Nh xut bn
Li ni u
S VA CHM CA CC LN SNG.
Chng 1 . Siu u tranh.
LN SNG TH HAI.
Chng 2 . Kin trc ca vn minh.
Chng 3 . Mi nhn v hnh.
Chng 4 . M tung lut l.
Chng 5 . Cc nh chuyn mn ca quyn lc.
Chng 6 . Bn k hoch b mt.
Chng 7 . S in cung ca cc quc gia.
Chng 8 . Cuc chy ua quc.
Chng 9 . Thc t cng nghip.
Chng 10 . on cui : cn l t ngt.
LN SNG TH BA
Chng 11 . S tng hp mi.
Chng 12 . Nhng nh cao iu khin.
Chng 13 . Phi i chng ha thng tin i chng.
Chng 14 . Mi trng thng minh.
Chng 15 . Vt qua sn xut hng lot.
Chng 16 . Ngi nh in t.
Chng 17 . Gia nh ca tng lai.
Chng 18 . Khng hong tnh ng nht ca cng ty.
Chng 19 . Gii nhng lut l mi.

Chng 20 . S xut hin ca ngi tiu sn.
Chng 21 . Vng nc xoy tr tu.
Chng 22 . S tan v v quc gia.
Chng 23 . Gandhi vi v tinh.
Chng 24 . on cui : s hp dng v i.
KT LUN
Chng 25 . Mi trng tm l mi.
Chng 26 . Nhn cch tng lai.
Chng 27 . Lng tm chnh tr.
Chng 28 . Dn ch th k XXI.
LI NH XUT BN
Bn c ~ c dp bit n Alvin Toffler - nh{ vn, nh{ tng lai hc qua
cun "Thng trm quyn lc" do Nh xut bn Thng tin l lun phi hp vi
Ban Khoa hc x hi Thnh y Thnh ph H Ch Minh t chc dch v xut
bn nm 1991.
Ln sng th ba l cun th hai trong b sch ni ting ca Alvin Toffler.
Cng vi "C sc tng lai" v{ "Thng trm quyn lc", b s|ch n{y ~ a t|c
gi ln v tr nh{ vn, nh{ tng lai hc ni ting trong nhng nm gn }y.
Ln sng th ba nhm l gii nhng bin i su rng ang din ra trn
khp th gii, trong mi lnh vc, t i sng kinh t, x hi n gia nh, tnh
yu v hnh phc ca mi c nhn.
Ln sng th ba ch r nhng bin i mang tnh cch mng trong khoa
hc-k thut v x hi hin i, nh hng ca n trong vic xy dng tng
lai. }y l{ cun sch c tm tng hp quy m ln, miu t nn vn minh c v{
phc ha hnh nh mt nn vn minh tng lai. Vi tnh, thng tin v{ khoa sinh
ha - l nhng c s ca nn kinh t tng lai m{ L{n sng th ba ~ cp
ti.
c Ln sng th ba, chng ti hy vng cc bn s tm thy nhiu iu th
v. V{ nh chnh t|c gi ca cun s|ch n{y ~ ni : L{n sng th ba cng mt
lc s cung cp nhng cu tr li v s t nhng cu hi mi.
Tuy vy, trong cun sch ny, tc gi mun i n thuyt hi t gia ch
ngha x~ hi v ch ngha t bn. Tc gi tm cch ct ngha ring v bn cht
ca cc qu trnh pht trin th gii v cuc sng ca con ngi. Xt v mt
th gii quan trit hc, tc gi c nhiu quan im khc vi chng ta. Nhng
quan im cn cn phi tho lun, v tranh lun nhiu.

Nhng v mt t liu, cun sch c th cung cp nhng hiu bit b ch nht
nh v cuc sng sinh ng trong th gii ngy nay. Vi mong mun thng tin
a dng, nhiu chiu v th gii ang c nhiu bin ng, Nh xut bn Thng
tin l lun t chc dch v xut bn cun s|ch n{y bn c tham kho,
nghin cu v rt ra nhng kt lun khoa hc cn thit theo hng i mi
m{ ng ta ~ vch ra.
Chng ti mong nhn c nhiu kin ng gp ca cc bn.
NH XUT BN THNG TIN L LUN
LI NI U
Cc tn khng b chi tr chi cht ngi : con tin, nhng tin n i v

mt cuc chin tranh th gii th III, cc s qun b t chy v nhng nhm
qun thin chin c mt nhiu ni - tht l gh rn khi nhn vo nhng dng
u t bo. Gi vng - my d bo nhy cm v s s hi - ph tt c cc k lc.
C|c nh{ bng run s. Lm pht honh hnh thot ra khi s kim sot. Cc
chnh ph trn th gii b t lit hoc h{nh ng kh di.
i din vi tt c nhng iu ny, mt nhm hp xng Cassandras go
ln bn nhc ngy tn th. Nhng ngi hay v von cch ngn th ni th gii
"tr th{nh in lon", cn cc chuyn gia li ni v nhng khuynh hng a
n thm ha.
Cun sch ny trnh by mt quan im hon ton khc. N cho rng th
gii khng tr th{nh in lon v{ di nhng bin c dng nh v ngha, ~
xut hin m hnh y hy vng v rt k l.
"Ln sng th ba" dnh cho nhng ngi ngh v chuyn con ngi ch va
mi bt u, cn lu mi kt thc.
Mt ln sng mnh lit ang d}ng ln trong th gii ng{y nay, ang to ra
mt mi trng mi v k l lm vic, chi, ci hi, nui con ci hoc v
hu. Trong bi cnh y hoang mang ny, cc nh kinh doanh chng nhng
lung kinh t bt n nh ; cc nh chnh tr thy uy tn ca h ln xung tht
thng, c|c trng i hc, bnh vin v{ c|c c quan kh|c ang chng chi
vi lm pht mt cch tuyt vng. Cc h thng gi tr v ra tng mng v tan
r, trong khi nhng gi tr v gia nh, nh{ th v{ nh{ nc hu nh b o ln.
Nu nhn vo nhng thay i d di ny, chng ta c th xem chng nh

nhng bng chng bit lp v s khng n nh, s tan v v thm ha. Th
nhng nu chng ta nhn s}u hn, mt s s vic tr thnh r rng.
Nhiu s thay i ng{y nay khng c lp vi nhau, chng cng khng phi
l ngu nhin. V d, ht nh}n gia nh b ph v, khng hong nng lng th
gii, s pht trin cc loi gio phi v ti vi cp, s ni ln v thi gian nhn
ri v v chng trinh phc li ph, s xut hin cc phong tro ly khai t
Qubec n Corsica, tt c dng nh l{ nhng bin c bit lp. Th nhng
chnh s ngc li mi l{ ng. Nhng vic n{y cng nh nhiu bin c v
khuynh hng kh|c dng nh khng lin quan vi nhau, song li chnh l
lin quan vi nhau. Thc vy, chng l cc b phn ca mt hin tng ln
hn nhiu : s dit vong ca h thng cng nghip qui m ln xut hin ca
mt nn vn minh mi.
Chng n{o m{ chng ta ngh v chng nh l{ nhng bin c bit lp v
khng nm c ngha ln ny th chng ta khng th thit k c c|ch i
ph c hiu qu. Sai lm dn n : i vi c nhn, nhng quyt nh c
nhn ca chng ta vn cn l thiu mc ch hoc t hy dit ; i vi Nh
nc, chng ta s b ri v{o nhng cuc khng hong v mt phng hng.
Thiu nhng chun mc c h thng c th hiu c s xung t ca
cc lc lng trong th gii ngy nay, chng ta ging nh nhng thuyn vin
trn mt con tu b kt trong mt cn b~o v{ c gng li thuyn gia nhng
ni | ngm nguy him m khng c la bn hoc bn . Trong mt nn vn
ha chm trong cc s liu chi tit v phn tch tinh vi, s tng hp khng ch
l c ch m cn l ct yu.
Do , Ln sng th ba l mt cun sch v s tng hp quy m ln. N
miu t nn vn minh c m{ chng ta ~ ln ln v phc ha hnh nh mt nn

vn minh mi m chng ta sng.
Nn vn minh mi ny rt cch mng, n th|ch tt c nhng g chng ta
cho l{ ng trong qu| kh, nhng c|ch suy ngh c, nhng cng thc c, gi|o
iu, thc h, v.v... Th gii ang nhanh chng thay i t s va chm ca
nhng gi tr v cng nghip mi, nhng mi quan h a chnh tr mi, nhng
li sng v cch thng tin mi ; ang i hi nhng t tng v s tng t
mi, nhng cch phn loi v nhng khi nim mi. Chng ta khng th a
th gii phi thai ca ngy mai vo th gii truyn thng ca ngy qua.
Nh th, khi s miu t nn vn minh mi k l ny m ra trn cc trang
sch sp n, chng ta s thy l do th|ch s bi quan ang thng th hin
nay. Ni tht vng ~ thng tr nn vn ha trong hn mt thp k. Ln sng
th ba kt lun rng s tht vng khng ch l ti c m cn l khng c l do
x|c |ng.
Ngy nay khng cn thit phi ni t m v nhng mi nguy him tht s
ang e da chng ta, t s hy dit nguyn t v tai ha sinh th|i n s
cung tn chng tc hoc bo ng khu vc. Chin tranh, tht bi kinh t, thm
ha cng nghip qui m ln - tt c u c th l{m thay i lch s mt cch
th thm.
Tuy nhin, khi pht hin nhiu mi quan h mi ang ny sinh, t vic thay
i cc dng nng lng v cc hnh thc mi v cuc sng gia nh, n cc
phng ph|p sn xut tin tin v phong tro t cu gip nhau, chng ta t
nhin thy rng chnh nhng iu kin gy ra cc mi nguy him to ln li
ang m ra nhng tim lc mi k diu.
Ln sng th ba ch cho chng ta thy nhng tim lc mi ny. N cho rng
chnh trong s tn ph v suy tn, chng ta c th tm thy nhng bng chng

r rng v s hi sinh v sc sng. V cn cho thy vi s thng minh v mt
t may mn th nn vn minh mi xut hin c th l lnh mnh, hp l, hp
vi khun php v dn ch hn bt k nn vn minh n{o m{ chng ta ~ bit.
Nu nhng l lun ca cun sch ny l chnh xc th c nhng l do x|c |ng
lc quan, ngay c nu nhng nm qu| sp n dng nh s l{ y
ging t v khng hong.
Trong nhng nm va qua, khi ti vit cun Ln sng th ba nhiu c gi
hi ti cun sch ny khc vi cun trc C sc tng lai nhng g ? Ti c
th tr li cc bn Ln sng th ba c bn khc vi C sc tng lai c v hnh
thc v trng tm. N ni v khong thi gian rng hn c qu kh cng nh
l{ tng lai. N c cu trc khc. Trong khi C sc tng lai ngh mt s
thay i phi c thc hin, v nhn mnh c|i gi| thay i v c nhn v x
hi th Ln sng th ba ni v nhng kh khn v thch nghi v nhn mnh n
ci gi phi tr v ~ khng nhanh chng thay i.
Hn th na, trong cun s|ch trc, khi ti vit v S n sm ca tng
lai, ti ~ khng ph|c ha x hi mi ca ngy mai theo cch c h thng hoc
d hiu. Trng tm ca cun s|ch l{ qu| trnh thay i ch khng phi
hng thay i. Trong cun s|ch n{y, lng knh b o ngc. Ti tp trung t
hn v s gia tc, nhng nhiu hn v ni m{ thay i s a chng ta n. Do
, hai cun sch ny b sung cho nhau. Hai cun kh|c nhau nhng li lm r
cho nhau.
Trong c gng tng hp qui m ln, rt cn thit phi n gin ha, tng
qu|t ha v{ c ng. Do cun s|ch n{y chia vn minh l{m 3 phn, Ln sng
th nht vi giai on nng nghip, Ln sng th hai vi giai on cng
nghip, Ln sng th ba va mi bt u.
Vn minh nng nghip gm nhiu nn vn ha hi kh|c nhau, v{ h thng
cng nghip qui m ln i qua nhiu giai on pht trin lin tip nhau. Ngi
ta c th chia qu kh (v tng lai) th{nh 12 hoc 38 hoc 157 phn. Nhng
nu lm th, chng ta khng th nhn thy s phn chia ch yu trong ci
nhm ln xn nhng phn chia th yu. i khi trong cun sch ti ni nn
vn minh L{n sng th nht hoc Ln sng th hai ~ l{m n{y lm n. D
nhin, ti bit v{ c gi bit rng cc nn vn minh khng l{m g c, chnh con
ngi l{m. Nhng g|n cho vn minh l{m n{y l{m n s tn li gii thch v
thi gian.
Tng t nh th, c|c c gi thng minh chng c ai bit hoc c th bit
tng lai. Khi ti ni vic g s xy ra, ti gi thit l{ c gi hiu c iu
cn ni. Nu khng th ti lm cun sch nng n thm v nhng li r{o n.
Cc nh d bo x hi lun lun b rng buc v gi tr v khoa hc, d h c
dng nhiu s liu m|y tnh nh th n{o i na. Ln sng th ba khng phi l
s d bo khch quan, v n khng c k vng c chng minh bng khoa
hc. Tuy nhin, ni iu n{y khng c ngha l{ nhng t tng trong cun
sch ny l k qui hoc khng h thng. Cng vic n{y c da trn nhiu
bng chng v trn ci c th c gi l m hnh bn h thng ca nn vn
minh v mi quan h ca chng ta vi n.
Ln sng th ba miu t nn vn minh cng nghip ang cht theo ngha
ca "lnh vc cng nghip", "lnh vc x hi", "lnh vc tin tc" v{ "lnh vc
quyn lc", v{ sau c sp xp ch cho thy lm th no mi phm vi
ang chu s thay i cch mng trong th gii ngy nay. N c gng ch
cho bit nhng mi quan h gia nhng phm vi trn vi nhau, cng nh l{
vi "phm vi sinh hc" v "phm vi tm l", cu trc ca nhng mi quan h

t}m l v{ c| nh}n, m{ thng qua nhng thay i trong th gii bn ngoi
nh hng ti cuc sng ring t nht ca chng ta.
Ln sng th ba cho rng mt nn vn minh cng s dng mt s qui trnh
v nguyn tc nht nh, v n pht trin khi nim "siu thc h" gii
thch thc t. Mt khi chng ta hiu c lm th no nhng phn ny, quy
trnh ny v nguyn tc ny c lin quan ln nhau, v lm th no chng bin
i ln nhau, phc ha ra nhng lung thay i mnh m, chng ta s hiu r
hn v l{n sng thay i khng l ang nh hng n cuc sng ca chng ta
ngy nay.
Php n d ln nht ca cun s|ch n{y l{ c|c l{n sng thay i ang va
chm. Hnh nh ny khng phi l mi. Do , khng phi php n d ln sng
l mi m l s p dng ca n cho vic dch chuyn vn minh ng{y nay. S p
dng ny cho thy rt c ch. Khi nim ln sng khng ch l mt cng c cho
vic t chc khi tin tc khc nhau khng l, m n cn gip chng ta thy
c thc cht ca s thay i trn b mt. Khi chng ta p dng php n d
sng, nhng g ln ln m h tr thnh r rng. Mt khi ti bt u ngh v cc
l{n sng thay i, va chm v chng ln nhau, g}y ra xung t v cng thng
xung quanh chng ta, th iu t n cng l{m thay i nhn thc ca ti v
s thay i. Trong bt k lnh vc no, t gio dc v sc khe n cng
nghip, t cuc sng c| nh}n n chnh tr, c th phn bit nhng i mi ch
l hng m phm hoc s ni rng ca qu kh cng nghip vi nhng i
mi tht s cch mng.
Tuy nhin ngay c php n d mnh nht cng ch c th cho c mt
phn s tht. Khng c php n d no c th ni c ton b cc mt, v do
ch ring tng lai khng th khng ni ln c vn g nu khng c

hin ti. Khi ti cn l{ mn m|cxt trc nm 20 tui, ngha l{ c|ch }y ch
hn 1/4 th k, cng nh nhiu thanh nin kh|c ti ngh rng ti c tt c cc
cu tr li. Sau ti nhn thy ngay rng nhng cu tr li ca ti ch l mt
phn, mt mt v li thi. Hn th na, ti ~ rt cm kch v vic bit c
rng cu hi ng l{ quan trng hn c}u tr li ng cho c}u hi sai.
Ti hy vng rng Ln sng th ba cng mt lc cung cp nhng cu tr li
v s hi nhng cu hi mi.
S tha nhn rng khng c nhn thc no l hon ho c, khng c php
n d no l ton vn c, t n l{ nh}n o ha. N chng li s cung tn.
Ngay c n tha nhn i phng c phn ng v{ t n c phn sai. Kh
nng n{y c bit hin din trong s tng hp qui m ln. D chng ta c bit
hay khng, hu ht chng ta ng{y nay ~ tham gia v{o vic chng hoc to ra
nn vn minh mi. Ti hy vng Ln sng th ba s gip mi ngi chng ta
chn la.
S VA CHM CA CC LN SNG
Chng mt: SIU U TRANH
Mt nn vn minh mi ang ni ln trong cuc sng ca chng ta, v nhng

ngi m qung khp ni ang c gng ngn cn n. Nn vn minh mi ny
mang theo kiu gia nh mi, nhng thay i trong cch lm vic, yu thng
v sng, mt nn kinh t mi, nhng xung t chnh tr mi v nhng nhn
thc mi. Mt phn ca nn vn minh mi, gi }y ~ th hin. Hng triu
ngi ~ iu chnh cuc sng ca h theo nhng nhp iu mi. Mt s ngi
th khip s tng lai, ~ thc hin chuyn i v ch v{ tuyt vng tr li qu
kh v{ ang c gng tm li th gii ang cht ~ sinh ra h.
nh bnh minh ca nn vn minh mi l s kin bng n c tm quan trng
nht. l{ bin c trung tm, l cha kha hiu c nhng nm sp n.
l{ bin c su sc nh ca Ln sng th nht v thay i 10.000 nm trc
khi c pht minh v nng nghip, hoc nh ca Ln sng th hai ang |nh
du bi cuc cch mng cng nghip. Chng ta l con ci ca s bin i sp
n - Ln sng th ba.
Chng ta ~ c gng tm t ng din t y sc mnh v tm vc ca
s thay i phi thng ny. Mt s ~ ni v Thi i v tr, Thi i tin tc,
K nguyn in T, Lng ton cu, Thi i cng nghip in t, X hi hu
cng nghip, Cch mng khoa hc cng nghip. Cn ti ~ vit nhiu v "X hi
siu cng nghip". Th nhng tt c cc t ng trn, k c ca ti, u khng
din t s thay i.
Nhn loi ang ng trc mt bc nhy k diu, vi s bin i x hi
su sc nht v vi s cu trc li rt sng to ca mi thi i. Chng ta ~

bn rn xy dng mt nn vn minh mi t thp ln trn m khng bit r
chng ta ang l{m vic . y l{ ngha ca Ln sng th ba.
Cho n by gi nhn loi ~ tri qua hai l{n sng thay i v i, mi ln
sng ~ xa sch hu ht cc nn vn ha hoc vn minh trc thay
chng bng nn vn minh mi m nhng ngi trc khng th no nhn
thc ni. Ln sng th nht - cuc cch mng nng nghip, cn hng nghn
nm mi hnh thnh. Ln sng th hai - cuc Cch mng cng nghip, ch cn
300 nm. Ng{y nay lch s cn nhanh hn, dng nh L{n sng th ba s trn
qua lch s v din ra trong vng vi thp k. Do , trong qu~ng i ca mnh,
chng ta s c chng kin tc dng y ca Ln sng th ba.
X tan gia nh ca chng ta ra tng mnh, lm rung chuyn nn kinh t,
lm t lit h thng chnh tr, l{m o ln nhng gi tr - Ln sng th ba nh
hng n tt c mi ngi. N th|ch mi quan h quyn lc c, nhng u
tin v{ c quyn ca c|c nhm thng lu ng{y nay, v{ to ra ci nn cho
nhng cuc u tranh quyn lc then cht ca ngy mai. Nn vn minh mi
ny ph nhn hu ht vn minh cng nghip truyn thng. ng thi cng
mt lc, n va l cng nghip cao, va chng li cng nghip quy m ln.
Ln sng th ba mang theo mt kiu sng mi da trn nhng ngun nng
lng t|i sinh a dng, trn nhng phng thc sn xut s lm cho nhng
dy chuyn sn xut tr thnh li thi, trn nhng gia nh mi khng c ht
nhn, trn nhng th ch mi c th gi l{ "nh{ tranh in t", v trn nhng
trng hc, cng ty b thay i c bn ca tng lai. Nn vn minh mi em
li cho chng ta mt b lut mi v cch x th v{ a chng ta vt qua s
tiu chun ha, s n hiu ha, tp quyn ha, v{ vt qua s tp trung v
nng lng, tin bc v quyn lc. Nn vn minh mi ny s gt b h thng

quan liu, h bt vai tr quc gia - Nh{ nc v{ l{m tng nhng nn kinh t
bn t tr trong mt th gii hu quc. N i hi cc chnh ph n gin
hn, hiu qu hn, d}n ch hn bt k chnh ph no chng ta bit t trc
n nay. l{ mt nn vn minh vi quan im th gii r rng ring bit, vi
nhng c|ch ring, n i ph vi thi gian, khng gian, lgc v nguyn nhn.
Nn vn minh L{n sng th ba bt u hn gn mi bt ha gia ngi sn
xut v{ ngi tiu th, lm ni ln nn kinh t "sn-tiu" ca ng{y mai. }y c
th l nn vn minh nh}n o tht s u tin ca lch s.
TIN CCH MNG
Hai hnh nh dng nh tng phn nhau v tng lai ang thu ht s ch
ca mi ngi. Hu ht h cho rng th gii m h bit s ko di v tn. H
thy kh m{ tng tng mt cch sng kh|c. D nhin h tha nhn mi vic
ang thay i. Nhng h cho rng nhng thay i ngy nay, bng c|ch n{o y
s b qua h v chng c g lay chuyn ni nn tng kinh t gia nh v{ cu
trc chnh tr. H hy vng mt c|ch |ng tin cy rng, tng lai s tip tc theo
hin i.
Nhng bin c gn }y ~ t|c ng mnh n hnh nh tin cy ny ca
tng lai, l{ khi nhng tin v khng hong tip theo khng hong xut hin
trn c|c dng u t bo, khi Mao b h b, khi gi du tng vt v lm pht
honh hnh, khi khng b lan trn v cc chnh ph dng nh bt lc khng

th ngn chn c n, mt vin cnh m m tr thnh ph bin ngy cng
tng. Mt s ln ngi c cung cp u n nhng tin tc xu, phim nh
thm ha, cc cu chuyn tn th ca kinh thnh v cc bi cnh c mng do
c|c nh{ t tng c uy tn pht ra, th h kt lun rng x hi ngy nay khng
th tin v{o tng lai v khng c tng lai. Tr|i t ang tin v nn i hng
thy cui cng.
B ngoi th hai vin cnh v tng lai n{y dng nh rt khc nhau. Th
nhng c hai u to ra nhng hu qu tm l v chnh tr tng t. V c hai
a n s t lit v tr tng tng v ch. Cun sch ny da trn ci m
ti gi l "tin cch mng". N cho rng mc d nhng thp k sp n y
bin ng, ri lon, bo ng lan trn, song chng ta s khng t hy dit
mnh. Cun sch cn cho thy nhng thay i ang xut hin l khng ln xn
hoc ngu nhin, chng to thnh mt m hnh c th c nhn thc r rng.
ng thi n gi thit rng nhng thay i ny l tch ly, ngha l{ cng thm
vo s bin i khng l trong cuc sng, lm vic, chi, suy ngh, v{ rng mt
tng lai l{nh mnh m chng ta mong mun l c th n. Tm li, nhng g
theo sau tin ny l mt cch mng tng th, mt bc nhy lng t trong
lch s.
Ni cch khc, cun sch ny cho rng chng ta l th h cui cng ca mt
nn vn minh c v{ l{ th h u tin ca mt nn vn minh mi, v rng hu
ht s nhm ln, s kh no, v s mt phng hng c nhn ca chng ta
u xut pht t chnh nhng mu thun trong bn thn chng ta v trong th
ch chnh tr ca chng ta, gia vn minh L{n sng th hai ang cht v{ vn
minh Ln sng th ba ang ni ln.
U NGN SNG
Mt cch tip cn vn mi c th c gi l phn tch "mt sng" x hi.

N nhn lch s nh l{ s ni tip nhau cc cun sng ca s thay i, v{ t
cu hi : mi ngn sng ang mang chng ta i }u ? N hng s ch ca
chng ta vo nhng gi|n on ca lch s, nhng sng kin v{ im ngt nhiu
hn l{ vo nhng lin tc ca lch s ; n pht hin nhng thay i then cht
khi chng xut hin, chng ta c th t|c ng n chng.
Bt u vi t tng rt n gin rng s i ln ca nng nghip l{ bc
ngot u tin trong pht trin x hi nhn loi, v rng cuc cch mng cng
nghip l s chc thng v i th hai, n nhn mi s vic trn khng phi l
mt bin c ring r v mt ln, m l mt l{n sng thay i di chuyn theo
mt tc n{o .
Trc Ln sng th nht v thay i, hu ht nhn loi sng trong cc
nhm nh du mc v sng bng c}u c|, sn bn, hoc chn gi sc vt. Vo
mt thi im n{o y chng 10.000 nm trc }y, cuc cch mng nng
nghip bt u, v dn dn n nh hng c h{nh tinh, i qua l{ng mc, ni
nh c, t canh t|c v{ em theo mt cch sng mi.
Ln sng th nht cha b kit lc vo cui th k XVII, khi cuc cch
mng cng nghip bng n chu u v m ra mt l{n sng v i th hai v
thay i ca hnh tinh. Qui trnh mi ny - cng nghip ha - bt u di
chuyn nhanh hn i qua c|c quc gia v lc a. Nh th hai quy nh thay

i r rng v ring bit ~ cun qua tr|i t cng mt lc vi nhng tc
khc nhau.
Ngy nay Ln sng th nht hu nh ~ lng xung. Ch cn mt s b lc
nh Nam M, Papua Tn Guinea v.v... vn cn sng bng nng nghip. Nhng
sc mnh ca Ln sng th nht v c bn ~ tiu tan. Ch trong vng mt hai
th k, Ln sng th hai ~ c|ch mng ha cuc sng chu u, Bc M v
mt s ni kh|c trn tr|i t. V hin nay vn ang tip tc pht trin nhng
nc nng nghip c nn cng nghip lc hu. ng lng ca cng nghip
ha vn cn mnh. Ln sng th hai cha s dng ht nng lng ca n.
Nhng ngay c qui trnh trn ang din ra, mt qui trnh khc quan trng
hn ~ bt u. V khi chiu hng h thng cng nghip qui m ln t n
nh cao trong nhng thp k sau Th chin II. Ln sng th ba cha c bit
nhiu ~ bt u ni ln v bin i mi th n ng n. Do , nhiu nc
cm thy b cng t|c ng bi 2 hoc 3 l{n sng thay i khc nhau v vi sc
mnh ng sau chng khc nhau.
V mc ch ca cun sch ny, chng ta chia k nguyn Ln sng th nht
t khong nm 8.000 trc CN v thng tr khng c i th n nm 1650 1750 sau CN. T }y L{n sng th nht mt ng lng khi Ln sng th hai
dy ln. Vn minh cng nghip, sn phm ca Ln sng th hai, ~ thng tr
h{nh tinh cho n khi n t n nh ca n. Bc ngot lch s sau cng ny
xy ra M trong thp k bt u t nm 1955, thp k ln u tin s lng
ngi lm vic vn phng v{ ngi lm dch v vt hn s lng cng nhn.
Cng thp k n{y ~ thy vic a v{o s dng rng ri my tnh, my bay vn
ti phn lc, thuc nga thai, v nhiu ph|t minh c t|c ng cao. T y Ln
sng th ba ~ n c|c nc cng nghip kh|c nh Anh, Ph|p, Thy in, c,

Nht vi thi gian khc nhau.
LN SNG CA TNG LAI
Mt l{n sng thay i chim u th trong bt k x hi no, dng pht trin

tng lai l{ tng i d dng pht hin. C|c nh{ vn, ngh s, nh{ b|o v{
nhng ngi khc pht hin ra "L{n sng tng lai". V{o th k XIX, chu
u, nhiu nh{ t tng, kinh doanh, chnh tr v{ ngi d}n thng ~ nm bt
c hnh nh chnh xc v r rng v tng lai. H thc c rng lch s
ang tin v hng h thng cng nghip qui m ln chin thng nng nghip,
v h thy trc vi chnh xc cao nhiu thay i m Ln sng th hai s
mang n : cng nghip cao, thnh ph ln hn, giao thng nhanh hn, gi|o
dc i chng v.v...
Tm nhn n{y ~ c nh hng chnh tr trc tip. C|c ng phi v cc
phong tro chnh tr c to ra th ng vng chc trong tng lai. Nhng th
lc quyn li nng nghip tin cng nghip t chc h{nh ng chng li "cng
nghip"; chng li "i kinh doanh", chng li "c|c cng o{n", chng li cc
"thnh ph y ti li". Cc t chc cng o{n v{ qun l nm ly vic kim
sot nhng n by ca x hi cng nghip. Cc nhm dn tc thiu s xc
nh quyn ca h trong th gii cng nghip, i hi quyn c c vic lm,
quyn c gi chc v trong cng ty, quyn c nh thnh ph, quyn
c hng lng cao hn, quyn c gio dc i chng v.v...

Tm nhn cng nghip n{y cng c nhng hu qu tm l quan trng. Ngi
ta c th chng i, hoc c th tham gia vo cc cuc xung t. Cc thi k
suy tho|i v{ thng tin c th ph v cuc i ca h. Ni chung, hnh nh
phn chia ca mt tng lai cng nghip c khuynh hng x|c nh nhng
kh nng la chn khc nhau cho c nhn, h khng phi ch thc h l ai
hoc h l g m cn l h tr thnh g.
Tri li, khi x hi b hai hoc nhiu l{n sng thay i khng l tn cng, v
khng c ln sng no thng th, th hnh nh ca tng lai b rn nt. V cng
kh khn chn la ngha ca s thay i v{ xung t ang ny sinh ra. S va
chm ca cc mt sng to ra mt i dng ni sng, y nhng dng ng
nhau, c|c cn gi lc, v{ c|c vng nc xo|y ang che y nhng xu hng
lch s quan trng hn v{ s}u m hn.
Trong nc M ng{y nay cng nh nhiu nc khc, s va chm ca cc
Ln sng th hai v th ba to ra nhng cng thng x hi, nhng xung t
nguy him v nhng mt sng chnh tr mi k l chia ct s phn chia v giai
cp, chng tc, gii tnh v{ ng phi. S va chm ny sinh ra mt m hn n
v t ng chnh tr truyn thng v lm cho kh phn bit ngi cp tin vi
ngi phn ng, bn vi th. Tt c nhng phn cc v{ lin minh c b ph
v. Mc d c s kh|c nhau, c|c cng o{n v{ c|c ng ch lin kt chng li
c|c nh{ mi trng hc. Nhng ngi da en v{ Do Th|i, ~ c mt thi lin
kt nhau chng li s k th, nay li tr thnh k th.
Trong nhiu nc, giai cp lao ng mt thi ng h nhng chnh sch tin
b nh ph}n phi li thu nhp, by gi thng nm gi nhng v tr phn
ng i vi quyn ph n, b lut gia nh, c tr, ch thu quan. Cnh
khuynh t truyn thng thng l thch tp quyn, ch ngha d}n tc cao v

chng li c|c nh{ mi trng hc. Cng lc chng ta cng thy cc nh
chnh tr c th|i bo th i vi kinh t nhng li c th|i phng khong
i vi ngh thut, quyn ph n hoc kim sot sinh thi. Khng trch mi
ngi nhm ln v{ khng o|n ni nhn thc ca h.
Phng tin thng tin i chng truyn i v tn v ci tin k thut, s o
ngc, bin c k l, m st, bt cc, phng t{u v tr, chnh ph sp , cm
t qu}n t kch, b bi... tt c dng nh khng lin quan vi nhau.
S ri rc r rng ca i sng chnh tr c phn nh trong s tan r c
tnh. Cc nh cha bnh bng tm l v cc nh truyn b n gi|o l{m n
ph|t t ; ngi ta lang thang v mc ch trong s php cha bnh ang cnh
tranh nhau. H ln v{o c|c gi|o ph|i t lm tin rng thc t l v l, khng
lnh mnh, hoc khng c ngha.
Mt s hiu bit v c|c xung t c sinh ra bi cc mt sng va chm
nhau ny s cho chng ta khng ch mt hnh nh r r{ng hn v c|c tng lai
khc nhau m cn v cc lc lng x hi v chnh tr t|c ng ln chng ta.
N cng gip chng ta thy r hn vai tr ca mnh trong lch s. Nhng dng
xuyn nhau to ra bi nhng l{n sng thay i n{y phn nh trong cng
vic ca chng ta, trong cuc sng gia nh ca chng ta, trong th|i tnh yu
ca chng ta v{ trong o c c nhn ca chng ta. N xut hin trong cch
sng ca chng ta.
NHNG CON B VNG V K ST NHN
S xung t gia cc nhm Ln sng th hai v th ba l s cng thng

chnh tr trng t}m ang i tt qua x hi chng ta ngy nay. D c|c ng phi
chnh tr v cc nh chnh tr ni g i na, vic u tranh ni b khng g khc
hn l{ s ci v nhau, tranh ginh phn hn ca h thng cng nghip ang
suy tn.
Vn chnh tr c bn hn khng phi l vic ai kim sot nhng ngy cui
cng ca x hi cng nghip m l vic ai s nh hnh nn vn minh mi.
Trong khi cc cuc giao tranh chnh tr nh din ra nhanh chng lm kit sc
nng lng v s ch ca chng ta, mt trn chin s}u hn nhiu ~ xy ra
pha di b mt. Mt bn l nhng ngi ng h qu kh cng nghip ; bn
kia l hng triu ngi tha nhn rng nhng vn khn cp nht ca th
gii nh thc phm, nng lng, kim sot chy ua v trang, d}n s, ngho
i, t{i nguyn, sinh th|i, kh hu, vn ngi gi, s sp cng ng thnh
ph, tng lng cho cng nh}n, tt c nhng c|i t l}u khng cn c gii
quyt trong khun kh ca trt t cng nghip na. S xung t ny l cuc
"siu u tranh" cho ngy mai.
Cuc i u ny gia nhng ngi ng h Ln sng th hai v nhng
ngi ca Ln sng th ba ~ din ra ging nh dng in chy qua i sng
chnh tr ca mi quc gia. Ngay c trong nhng nc khng phi l{ nc cng
nghip, tt c nhng ng ranh gii chin u c ~ b v li khi Ln sng
th ba n, cuc u tranh ca cc quyn li nng nghip, thng l phong
kin, chng li vic cng nghip ha d l{ t bn hay x hi ch ngha u tin

hnh theo chiu hng mi, theo s li thi sp n ca h thng cng nghip
qui m ln. V nn vn minh L{n sng th ba ang xut hin, s cng nghip
ha nhanh n ngm vic gii phng khi ch ngha thc dn mi v{ ngho i,
hoc n s m bo s ph thuc thng xuyn ?
Mt khi chng ta nhn thc c rng cuc u tranh quyt lit ang din
ra gia nhng ngi tm cch bo v h thng cng nghip qui m ln v
nhng ngi tm cch thay th n, th chng ta mi c cha kha hiu c
th gii. V quan trng hn na l chng ta xc lp c chnh sch cho mt
quc gia, chin lc cho mt cng ty, v mc ch cuc sng cho chnh bn
th}n mnh. Nh vy chng ta c mt cng c mi cho vic thay i th gii.
s dng cng c ny, chng ta phi phn bit r rng nhng thay i no ko
di nn vn minh cng nghip c v{ nhng thay i no to iu kin cho s
xut hin nn vn minh mi. Ni tm li, chng ta phi hiu c c|i c ln ci
mi, h thng cng nghip Ln sng th hai trong chng ta c sinh ra v
nn vn minh L{n sng th ba m chng ta v con ci chng ta s sng.
LN SNG TH HAI
Chng hai
KIN TRC CA VN MINH
Trong thi gian di ca nn vn minh L{n sng th nht, nhn loi c th

c chia lm hai - nguyn thy v{ vn minh. Nhng ngi c gi l
nguyn thy sng thnh b lc hoc thnh by {n v{ sinh sng bng sn bn,
cu c, hoc h|i lm, h l nhng ngi b cuc cch mng nng nghip b
qua.
Ngc li, trong th gii c gi l{ vn minh th con ngi sng bm vo
t. V bt k ni n{o m{ nng nghip ny sinh ra, th nn vn minh b|m r.
T Trung Quc v n n Bnin v Mhic, Hy Lp v La M, cc nn vn
minh ni ln v sp , chin u v hp nht li trong s hn hp y mu
sc v v tn.
Tuy nhin, di nhng im khc nhau ca cc nn vn minh l{ s
tng ng c bn. Trong tt c cc nn vn minh th t ai l{ c s ca
kinh t, i sng, vn ha, cu trc gia nh v{ chnh tr. i sng c t chc
xung quanh lng mc. S ph}n chia lao ng n gin chim u th v mt s
ng cp, giai cp ~ c x|c nh r rng. Quyn lc c o|n mt cch
cng nhc. Nn kinh t b phn quyn mi cng ng t sn xut hu ht
nhng nhu cu ring ca h.
Trong thi gian thng tr ca Ln sng th nht, i khi c nhng du hiu
bo v nhng vic sp xy ra. ~ c nhng nh my sn xut hng lot, Hy
Lp v La M C i song cha ph|t trin. M du c khoan c|c o Hy

Lp v{o nm 400 (trc CN) v Min in v{o nm 100 (sau CN). H thng
quan liu rng ln pht trin Babilna v Ai Cp. Cc thnh ph rng ln
mc ln chu v Nam M. ~ c tin v hi o|i. C|c con ng thng
mi i cho nhau qua sa mc, i dng v{ i ni. Cc cng ty v quc gia
phi thai ~ hin hu.
Th nhng chng c ni n{o c gi l{ vn minh cng nghip. Nhng ci
nhn thong qua trn v tng lai ch l nhng trng hp k quc ca lch s,
b phn tn nhng ni kh|c nhau v{ v{o nhng thi im khc nhau. Chng
cha bao gi c tp hp trong mt h thng cht ch. Do , cho n nm
1650-1750 chng ta mi c th ni v mt th gii Ln sng th hai. Mc d
c c thi i nguyn thy v du hiu tng lai cng nghip, vn minh cng
nghip thng tr h{nh tinh v{ dng nh s ko di mi mi.
l{ th gii m{ trong cuc cch mng cng nghip n ra, thc y Ln
sng th hai v to ra mt nn phn vn minh k l, d di v{ y sinh lc. H
thng cng nghip qui m ln cn nhiu hn ch khng phi ch l cc ct ng
khi v dy chuyn sn xut. N l mt h thng x hi phong ph v nhiu v
lin quan n mi lnh vc ca i sng con ngi v cng ph mi im c
trng ca Ln sng th nht. N sn xut nhng nh my khng l, my cy
trn nng tri, m|y |nh ch trong vn phng, t lnh trong nh bp, bo ch
hng ngy, phim nh, t{u in ngm, my bay DC-3. N cho chng ta trng
phi lp th v nhc 12 }m, nh cng ngi, thuc Vitamin, tui th ko di. N
ph thng ha ng h eo tay v{ thng phiu. Quan trng hn, n ni tt c
nhng vic li vi nhau hnh thnh mt h thng x hi rng ln, c kt
v mnh nht m th gii cha bao gi c bit : nn vn minh Ln sng th
hai.
GII PHP D DI
Khi Ln sng th hai i qua c|c x~ hi khc nhau, n gy ra mt cuc chin

tranh ko d{i m mu gia nhng ngi bo v qu kh nng nghip v
nhng ngi ng h tng lai cng nghip. Nhng lc lng ca Ln sng th
nht v th hai va chm i u, b qua - nhng thng l st hi - nhng
ngi "nguyn thy" gp trn ng i ca chng.
M, s va chm ny bt u vi cuc ni chin nm 1861. Cuc ni chin
khng phi ch |nh nhau v vn o c i vi ch n l hoc v
nhng vn kinh t. N |nh nhau trn mt vn ln hn nhiu : lc a
mi giu c ny s do c|c a ch hoc cc nh cng nghip cai tr ? Do cc lc
lng ca Ln sng th nht hoc th hai cai tr ? X hi M tng lai s l{ c
bn nng nghip hay cng nghip ? Khi Bc qun chin thng, ht sc sc ~
c nm. T lc y tr i, trong kinh t, chnh tr, i sng x hi v{ vn
ha, nng nghip thoi lui, cng nghip c u th. Ln sng th nht tn t khi
Ln sng th hai m m i v{o.
S va chm v cc nn vn minh cng n ra khp ni. Nht, ch qun
ch Minh tr bt u v{o nm 1868 ~ a nc Nht vo cuc u tranh gia
qu kh nng nghip v{ tng lai cng nghip. Vic hy b ch phong kin
nm 1876, cuc ni lon ca nhm Satsuma nm 1877, vic chp nhn hin
php kiu phng T}y nm 1889 - tt c phn nh s va chm ca cc Ln

sng th nht v th hai Nht, l{ nhng bc i trn con ng dn n
nc Nht tr th{nh cng quc cng nghip h{ng u.
nc Nga, s va chm gia cc lc lng Ln sng th nht v th hai
cng n ra. Cuc cch mng nm 1917 l{ bn dch ca Nga v cuc ni chin
M. N c chin u khng phi ch yu cho ch ngha cng sn, m l cho
vn cng nghip. Khi nhng ngi Bnsvch qut sch nhng du vt cui
cng ca ch nng n v nn qun ch phong kin, h y nng nghip ra
pha sau v{ tng tc h thng cng nghip qui m ln. H tr th{nh ng ca
Ln sng th hai.
T nc n{y sang nc khc, s xung t gia cc quyn li ca Ln sng
th nht v Ln sng th hai n ra khp ni, dn n khng hong v bin
ng chnh tr, nh cng, ni lon, o chnh v chin tranh. Tuy nhin n
gia th k XX, cc lc lng ca Ln sng th nht b b gy v nn vn minh
Ln sng th hai thng tri trn khp c tr|i t. Ng{y nay vng ai cng
nghip bao quanh a cu gia v tuyn 20 v{ v tuyn 65 ca bn cu Bc.
Bc M, chng 250 triu ngi sng theo cch sng nng nghip. Ty u, t
c|c nc Bc u xung tn , chng 1/4 t ngi khc sng di h thng
cng nghip qui m ln. C|c nc ng u v{ mt phn pha ty Lin X [1]
c chng 1/4 t ngi khc sng trong x hi cng nghip. Sau cng, chng ta
n cc vng cng nghip chu gm Nht, Hng Kng, Xingapo, {i Loan,
xtrylia, Tn Ty Lan, mt phn Nam Triu Tin v Trung Quc lc a, ngha
l chng 1/4 t ngi na l nhng ngi cng nghip. Tng cng, vn minh
cng nghip bao gm chng 1 t ngi, ngha l{ 1/4 d}n s th gii.
Mc d c nhng khc nhau v ngn ng, vn ha, lch s v chnh tr, song
tt c cc x hi Ln sng th hai ny c chung nhng nt c trng tng t.

___
[1] Lin X trc }y - (BT)
C QUY SNG
iu kin tin quyt ca bt k nn vn minh n{o, c hoc mi, l{ nng

lng. Cc x hi Ln sng th nht ly nng lng t cc "c quy sng" nh
con ngi v th vt, hoc t mt tri, gi v{ nc. Cho n cuc cch mng
Php, chu u ly nng lng t khong chng 14 triu con nga v 24 triu
con b. Tt c x hi Ln sng th nht khai thc cc ngun nng lng c th
c phc hi li nh rng, gi, nc. Ngay c th vt v{ con ngi ~ l{
"nhng n l nng lng" c th c thay th. Ngc li, tt c cc x hi Ln
sng th hai ly nng lng t than |, kh v{ du, ngha l{ t cc ngun nhin
liu khng thay th c di t. S thay i v tr cch mng n{y c ngha
l ln u tin mt nn vn minh n v{o vn thin nhin ch khng phi ch
sng nh vo li ch m thin nhin cung cp. Vic ly ngun t{i nguyn nng
lng d tr ca tr|i t l{m tng nhanh s pht trin kinh t. V t ng{y
cho n by gi, bt k ni n{o m{ L{n sng th hai i qua, c|c quc gia xy
dng cc cu trc kinh t v cng nghip trn iu kin l cc ngun nhin liu
r di t c sn v tn. C trong cc x hi cng nghip t bn v cng sn,
t ng sang T}y, s thay th v tr ny rt r rng - t nng lng phn tn
sang tp trung, t nng lng khi phc c sang khng khi phc c, t
nhiu ngun nhin liu khc nhau sang mt t ngun
nhin liu. Cc ngun nhin liu di t to th{nh c s nng lng ca tt
c x hi Ln sng th hai.
D CON CNG NGH
Bc nhy n mt h thng nng lng mi i song h{nh vi s tin b

khng l trong cng ngh. Ln sng th hai y cng ngh n mt mc hon
ton mi. Nn vn minh cng nghip ~ cho cng ngh nhng b phn gic
quan, to ra cc my c th nghe, nhn, s vi chnh x|c cao hn con ngi.
N ~ cho cng ngh mt ci d con, bng vic to ra cc my thit k cc my
kh|c, ngha l{ m|y cng c. Quan trng hn l{ n gp cc my li vi nhau
trong h thng lin kt to ra nh my v sau cng l dy chuyn sn xut
trong nh my.
Trn c s cng ngh ny, mt lot ngnh cng nghip xut hin cho nn
vn minh L{n sng th hai du n xc nhn ca n. u tin c than |, dt,
ng st, sau l{ thp, t, nhm, ha cht v hng tiu dng. Cc thnh
ph nh my khng l cng mc ln. T nhng trung tm cng nghip n{y ~
ra hng triu cc sn phm ging nhau nh |o, gi{y, xe t, ng h,
chi, x{ phng, kem gi u, my nh, sng m|y v{ ng c in. Cng ngh
mi do h thng nng lng mi cung cp lc m ca cho vic sn xut
hng lot.
NGI CHA SON
Tuy nhin, sn xut hng lot s v ngha nu khng c nhng thay i

trong h thng phn phi. Trong cc x hi Ln sng th nht, hng ha
thng ~ l{m bng phng ph|p th cng. Sn phm c to ra mi ln
mt chic theo yu cu ca khch hng. Vic phn phi cng ging nh th.
phng T}y, c|c nh{ bun ~ m c|c cng ty thng mi phc tp theo
nhng k h ca trt t phong kin c. Nhng cng ty n{y ~ m cc con
ng bun bn khp th gii bng c|c o{n t{u thy v{ c|c o{n lc {. Tuy
nhin, hu ht cc sn phm n{y c bn trong cc ca hng nh hoc do
ngi bn hng rong mang v nng thn. C|c phng tin thng tin thm hi
v{ giao thng th s ~ gii hn mnh m th trng.
Ln sng th hai ~ thay i h thng phn phi ny mt c|ch c bn.
ng st, ng cao tc v{ c|c knh ng thy ~ m rng cc vng xa
thnh th, v vi h thng cng nghip qui m ln l cc ca hng bch ha
u tin. Mng li phc tp nhng ngi bn bun, bn s, mi gii, i din
ngi sn xut mc ra khp ni, v{ nm 1871 Giocgi H}ntinhtn H|tft,
ca h{ng u tin New York c sn m{u son v c ch thu tin hnh
dng ging nh ngi cha Trung Quc, ~ to ra h thng ca hng dy xch
khng l u tin ca th gii.
S phn phi cho tng kh|ch h{ng nhng ch cho s phn phi v bn
bun i chng, v cch phn phi ny tr th{nh thng xuyn v ch yu ca
tt c cc x hi cng nghip ging nh mt ci my.
Do nu chng ta gp nhng thay i ny li vi nhau, th nhng g m
chng ta thy l mt s bin i ca ci c th gi l{ "mi trng cng
ngh". Tt c cc x hi - nguyn thy, nng nghip, cng nghip - s dng
nng lng ; chng l{m ra vt ; v phn phi vt. H thng nng lng,
h thng sn xut, v h thng phn phi l cc b phn c lin quan vi nhau
ca mt h thng ln hn. H thng n{y l{ "mi trng cng ngh", v n c
mt dng c trng v{o mi giai on pht trin x hi.
Khi Ln sng th hai qut qua hnh tinh, "mi trng cng ngh" nng
nghip c "mi trng cng ngh" cng nghip thay th : nng lng khng
phc hi c a thng vo h thng sn xut hng lot, v{ n lt h
thng sn xut hng lot tung hng ha vo h thng phn phi i chng
c pht trin cao.
GIA NH C T CHC HP L
"Mi trng cng ngh" Ln sng th hai n{y cng cn mt "mi trng x
hi" cch mng tng ng vi n. N cn nhng hnh thc c bn mi v t
chc x hi.
Trc cuc cch mng cng nghip, ngi ta c khuynh hng sng trong
mt ngi nh ln vi nhiu th h khc nhau. Tt c u lm vic trong mt

n v sn xut kinh t. Gia nh l{ bt ng v cm s}u v{o t ai.
Khi Ln sng th hai bt u qut qua cc x hi Ln sng th nht, cc gia
nh cm thy s cng thng v thay i. Trong mi gia nh, s va chm ca
ln sng bin thnh s xung t, tn cng vo quyn lc ph h, thay i cc
mi quan h gia con ci v cha m, thay i nhng khi nim mi v s hu.
Khi sn xut kinh t thay i v tr t c|nh ng n nh{ m|y, gia nh khng
cn l{ n v sn xut na. gii phng ngi lm vic cho nh my, nhng
nhim v chnh ca gia nh c chia ra thnh cc thit ch mi chuyn mn
ha. Gio dc tr con c chuyn giao cho trng hc. Chm sc ngi gi
c chuyn giao cho cc nh t bn, nh{ dng lo hoc cc vin lo nin. X
hi mi yu cu s c ng, n cn ngi cng nhn bm st cng vic.
Cu trc gia nh bt u thay i dn dn v{ kh khn. Di t|c ng ca
kinh t, vic di d}n n thnh ph ngy cng nhiu, c|c gia nh b x nh ra,
nhng c ng hn, v{ ph hp hn vi nhng nhu cu ca mi trng cng
ngh mi. C|i c gi l{ gia nh m{ ht nhn gm cha, m v con ci, ngoi
ra khng c ngi thn, tr thnh m hnh hin i, chun mc c x hi
chp nhn trong tt c cc x hi cng nghip, d l{ t bn hay cng sn.
CHNG TRNH GING DY CHE Y
Nu chun b trc th h tr cho h thng cng nghip th iu rt
thun li cho vn k thut cng nghip sau ny. Vy cu trc trng tm ca

tt c x hi Ln sng th hai l gio dc i chng. Xy dng trn m hnh
nh my, gio dc i chng bao gm dy c, vit v s hc c bn, mt t v
lch s v nhng mn kh|c. }y l{ chng trnh ging dy cng khai. Nhng
cn mt chng trnh ging dy khc v hnh hoc "chng trnh ging dy
che y" cng rt c bn. N gm 3 mn hc : mt v tnh ng gi, mt v s
tun lnh, v mt v cng vic lp i lp li. Lao ng nh{ m|y i hi cng
nhn lm vic ng gi, tun lnh cp l~nh o v iu kin, v thc hin
nhng ng c lp i lp li d bn c my hoc vn phng.
Nh th t gia th k XIX tr i, tr con i hc vo la tui cng ngy cng
tr hn, nm hc c{ng ng{y c{ng d{i hn, v{ s nm i hc bt buc cng tng
ln. Gio dc i chng r rng l mt bc tin nh}n o ha. Tuy nhin cc
trng hc Ln sng th hai bin cc th h thanh nin thnh lc lng lao
ng tp th v d bo theo kiu c nn cng nghip in c v{ d}y chuyn
sn xut i hi.
Gp c gia nh ht nh}n v{ trng hc kiu nh my li vi nhau to thnh
mt b phn ca h thng hp nht chun b thanh nin cho nhng vai tr
trong x hi cng nghip. V phng din ny th cc x hi Ln sng th hai,
t bn hay cng sn, Bc hoc Nam, tt c u ging nhau.
SINH VT BT T
Trong tt c cc x hi Ln sng th hai, mt th ch th ba xut hin m

rng s kim sot x hi i vi hai th ch trn. l{ s pht minh ra cng
ty. Trc , cc x nghip kinh doanh tiu biu u do mt c nhn, mt gia
nh hoc do mt hi lm ch. C|c cng ty ~ xut hin nhng v cng him.
Cc cng ngh Ln sng th hai i hi vn gp ln m mt c nhn hoc
mt nhm nh khng th no cung cp ni. Ngi ta khng th mo him u
t to{n b ti sn ca h v{o kinh doanh. khuyn khch h, khi nim v
nguy c gii hn c gii thiu. Nu mt cng ty b ph sn, ngi u t ch
mt mt s tin u t v{ khng mt g thm. Sng kin ny m rng cc
ngun u t.
Hn th na, cng ty c xem nh l{ mt "sinh vt bt t", ngha l{ n c
th sng l}u hn nhng ngi u t u tin ca n. iu n{y c ngha l{ n
c th lm nhng k hoch di hn v thc hin nhng n ln hn.
Gia nh ht nh}n, trng hc kiu nh my, v cng ty khng l tr thnh
cc thit ch x hi x|c nh c im ca tt c cc x hi Ln sng th hai.
Mi thit ch then cht ca Ln sng th hai ch ng mt giai on trong li
sng.
NH MY M NHC
Xung quanh ba thit ch ct li l mt lot nhng t chc khc. Cc b ca
chnh ph, cc cu lc b th thao, nh th, phng thng mi, cng o{n, t

chc ngh nghip, ng phi chnh tr, th vin, hip hi chng tc, cc nhm
tiu khin, v hng ngn t chc khc theo lin ngay sau Ln sng th hai, to
ra mt h thng sinh thi t chc phc tp vi mi nhm phc v, phi hp
hoc i trng nhm khc. Cc nh pht minh x hi tin tng rng nh my l
m hnh hiu qu v tin b nht cho sn xut, nn h c gng p dng nguyn
tc ca nh my vo tt c cc t chc kh|c. Trng hc, bnh vin, nh t, h
thng h{nh chnh nh{ nc v nhng t chc khc da v{o c|c c tnh ca
nh my - s ph}n chia lao ng, cu trc cp bc, v s thiu c tnh con
ngi.
Ngay c trong ngh thut chng ta cng thy mt s nguyn tc nh my.
Thay v lm vic cho mt ng ch nh trong nn vn minh cng nghip, cc
nhc s, ngh s, ngi son nhc v{ nh{ vn b nm vo th trng. Cng ngy
h cng tr thnh "sn phm" cho nhng ngi tiu th v danh. V khi s
thay i v tr ny xy ra trong mi nc Ln sng th hai th chnh cu trc v
sn xut ngh thut cng thay i.
m nhc cung cp mt v d r rng. Khi Ln sng th hai n, c|c i snh
ha nhc bt u hin ra Lu}n n, Vin, Pari... Cng vi chng l ch bn v
v cc ng bu. Cng nhiu v c bn, cc ng bu c{ng c nhiu tin. Do
ng{y c{ng c nhiu gh c thm v{o. n lt c|c i snh ln cn m
thanh mnh hn. Kt qu l s thay i v tr t nhc thnh phng sang nhc
giao hng. Cng ngy cng c nhiu m c v nhc cng c a thm v{o
sn xut }m lng cn thit. Kt qu l dn nhc }m hng hin i.
Ngay c dn nhc }m hng cng c t chc theo kiu nh my. Cc nhc
cng c chia thnh phng ban (khu vc o c), mi phng ng gp cho
u ra ton b (m nhc), mi phng c phi hp bi mt ngi qun l

(nhc trng). Thit ch bn sn phm ca n cho th trng i chng. Nh
my m nhc ~ c sinh ra.
TRN BO TUYT BO CH
Tt c cc nhm nhn loi, t thi k nguyn thy cho n nay, ph thuc

vo thng tin mt-i-mt, ngi-i-ngi. Nhng c|c h thng u c nhu
cu gi tin tc qua c thi gian v khng gian. Trong nn vn minh L{n sng
th nht, tt c c|c phng tin thng tin lin lc th s c dnh ring cho
nhng ngi giu v nhng ngi c quyn lc. Ngi d}n thng khng th
n{o c c nhng phng tin .
Ln sng th hai ~ nghin nt s c quyn thng tin trn. V cng ngh v
sn xut hng lot ca Ln sng th hai i hi s di chuyn o t tin tc m
cc h thng th s c khng th n{o |p ng c na. Tin tc cn thit cho
sn xut kinh t trong cc x hi nguyn thy v Ln sng th nht l{ tng
i n gin. Hu ht n theo dng li ni hoc ng t|c. Ngc li, cc nn
kinh t Ln sng th hai yu cu s phi hp cht ch v cng vic c thc
hin nhiu a im. Khng phi ch nguyn liu m cn l s lng ln tin
tc phi c sn xut v phn phi cn thn.
V l do ny, khi Ln sng th hai c c trng lc, c|c nc chy ua x}y
dng h thng bu in cung cp knh m rng u tin cho thng tin k
nguyn cng nghip. S dy ln trong thng tin bu in i cng vi cch

mng cng nghip cho thy kh lng tin tc tht s bt u chy theo Ln
sng th hai. Sau in thoi v{ in b|o c ph|t minh chia x gnh
nng thng tin.
Tt c nhng h thng trn ch chuyn tin t mt ngi ph|t n mt ngi
nhn. Nhng x~ hi ang ph|t trin sn xut hng lot v tiu th hng lot
cng cn nhng c|ch ph|t thng tin i chng, ngha l{ thng tin t mt ngi
ph|t n nhiu ngi nhn cng mt lc. X hi Ln sng th hai cn phng
tin mnh pht cng mt thng tin n nhiu ngi ngay tc th, r, nhanh
v tin cy c.
Bu in c th mang cng mt thng tin n hng triu ngi, nhng
khng nhanh. in thoi chuyn thng tin nhanh, nhng khng cho h{ng triu
ngi cng mt lc. Khe h n{y do phng tin thng tin i chng lp ch
trng.
Ngy nay, bo v tp ch lu h{nh i chng tr thnh mt b phn trong
cuc sng hng ngy ca mi quc gia cng nghip n ni l{ iu tt
nhin. Trong thng tin i chng, t b|o ch v{ rai n phim nh v ti vi,
chng ta li thy s hin thn ca nguyn l c bn ca nh my. Tt c u in
nhng thng tin ging nhau vo hng triu b c, ging nh nh{ m|y ng du
nhng sn phm ging nhau dng trong hng triu ngi nh. Cc "s kin"
c sn xut i chng nh sn phm c sn xut hng lot, chy ra t
mt s nh my hnh nh n hng triu ngi tiu th. Nu khng c h
thng thng tin hng mnh v rng ln ny th nn vn minh cng nghip
khng th hnh thnh hoc hot ng c hiu qu c.
Nh th trong cc x hi cng nghip d l{ t bn hay cng sn, mt mi
trng kh|c ~ ni ln, l{ mi trng tin tc ngha l{ c|c knh thng tin
thng qua thng tin c| nh}n v{ i chng c th c phn phi cng hiu
qu ging nh h{ng ha hoc nguyn liu. Mi trng tin tc ny gn vi phc
v mi trng cng ngh, mi trng x hi gip hp nht sn xut kinh t.
Mi mi trng ny thc hin mt nhim v then cht trong mt h thng ln
hn, v{ khng th hin hu nu khng c nhng mi trng kh|c. Mi trng
cng ngh sn xut v phn phi s thnh vng ; mi trng x hi phn
phi vai tr cho c nhn trong h thng. V{ mi trng tin tc phn phi tin
tc cn thit lm cho ton b h thng lm vic. Cng vi nhau chng to
thnh kin trc c s ca x hi.
Chng ta thy phc ha }y l{ cu trc chung ca tt c cc quc gia Ln
sng th hai, d c s khc nhau v vn ha v{ kh hu, d c s khc nhau v
chng tc v tn gio, d c s khc nhau v ci m h gi l{ t bn hay cng
sn.
Ng{y nay vn minh cng nghip i vi chng ta dng nh t khng tng
hn - thc vy, nu n xut hin l p bc, m m, bp bnh v sinh thi,
thin v chin tranh, c ch v tm l - chng ta cn phi hiu ti sao. Chng ta
s c th tr li c cu hi ny nu chng ta xem xt mi nhn khng l
chia r tm l Ln sng th hai thnh hai b phn ang |nh nhau.
Chng ba
MI NHN V HNH
Ging nh phn ng dy chuyn ht nhn, Ln sng th hai chia i sng
chng ta l{m hai lnh vc m{ cho n by gi ~ l{ mt. lm vic , n
hng mi nhn v hnh vo nn kinh t ca chng ta, vo tm l ca chng
ta, v ngay c vo th vui gii tnh bn thn ca chng ta. Mt mt, cuc cch
mng cng nghip ~ to ra mt h thng x hi hp nht tuyt diu vi
nhng nn cng ngh c bit ca ring n, nhng th ch x hi ca ring n,
v nhng knh tin tc ca ring n. Th nhng mt kh|c, n x tan tnh ng
nht c bn ca x hi, to ra mt cch sng y cng thng kinh t, xung t
x hi, v s kh chu tm l. Ch khi no chng ta hiu c lm th n{o mi
nhn v hnh n{y ~ nh hnh i sng ca chng ta qua sut k nguyn Ln
sng th hai, th chng ta mi c th |nh gi| c t|c ng y ca Ln
sng th ba ang bt u nh hnh li chng ta ngy nay.
Mi na ca i sng con ngi m Ln sng th hai ~ chia ring ra l{ sn
xut v tiu th. Chng ta ~ quen ngh v chng ta nh l{ ngi sn xut hoc
ngi tiu th. iu ny khng phi bao gi cng ng. Trc khi c cuc
cch mng cng nghip, tt c thc phm, hng ha v dch v do nhn loi
sn xut ~ c chnh nhng ngi sn xut, gia nh h, hoc nhm nh
l~nh o tiu th.
Trong hu ht cc x hi nng nghip, i a s nhn dn l nng dn sng
tp trung trong nhng cng ng nh v bn c lp. H sng nh thc n h{ng
ngy ch cho h sng v lm cho cc ng ch ca h vui v. Thiu nhng
phng tin cha v bo qun thc phm l}u d{i, ng s| chuyn ch sn

phm n nhng th trng xa cn kh khn, h bit rng bt k s gia tng
u ra n{o cng s b cc ng ch n l hoc cc cha cng phong kin tch thu,
h cng thiu bt k s khch l n{o ci tin cng ngh hoc l{m tng sn
xut.
Tuy vy vn c mt s nh{ bun dng cm mang hng ha hng nghn dm
bng lc {, xe y hoc tu thy. Song, tt c thng nghip ny ch i din
mt yu t nh trong lch s, so vi qui m sn xut t dng ngay bi
nhng n l hoc nng n nng nghip.
Chng ta s hiu c Ln sng th ba nu chng ta nhn thc v kinh t
Ln sng th nht gm hai khu vc trc khi c cuc cch mng cng nghip.
khu vc A, ngi ta sn xut cho vic s dng ring ca h. khu vc B, h
sn xut bun bn hoc trao i. Khu vc A rt ln, khu vc B rt b. Do
trong cuc sng ca hu ht mi ngi, sn xut v tiu th ha nhp li vi
nhau thnh mt chc nng. S hp nht n{y n mc nhng ngi Hy Lp, La
M v chu u Trung c khng phn bit c gia hai iu trn. H khng c
ngay c danh t ngi tiu th. Trong sut k nguyn Ln sng th nht, ch
mt s nh ph thuc vo th trng, hu ht sng ngoi th trng.
Ln sng th hai thay i d di tnh hnh ny. Ln u tin trong lch s n
to ra mt tnh hnh mi vi hng lot thc phm, hng ha v dch v c
dng bn, hoc trao i. N hu nh tun ht h{ng ha c sn xut n
ngi tiu th, v to ra mt nn vn minh m{ trong khng cn c ai c th
t cung t cp. Mi ngi hu nh ho{n ho{n ph thuc vo thc phm, hng
ha hoc dch v sn xut bi ngi khc. Ni tm li, h thng cng nghip
qui m ln ph v s hp nht ca sn xut v tiu th, chia t|ch ngi sn
xut v{ ngi tiu th. Nn kinh t hp nht ca Ln sng th nht c bin

i thnh nn kinh t tch ra ca Ln sng th hai.
NGHA CA TH TRNG
Nhng hu qu ca s ph}n i n{y l{ trng yu. Ngay c by gi chng ta

cn hiu chng rt t. u tin, ni hp ch mt thi l hin tng th yu v
ngoi bin, tr th{nh chnh cn lc ca cuc sng. Kinh t tr thnh "th
trng ha". V{ iu ny xy ra cho c cc nn kinh t cng nghip t bn v
x hi ch ngha.
Cc nh kinh t phng T}y c khuynh hng ngh v th trng nh l{
mt s vic cuc sng n thun t bn v{ thng s dng t ng ny ging
nh n cng ngha vi "kinh t li nhun". Th nhng t nhng g chng ta
bit v lch s, s trao i ~ xut hin sm hn, v{ c lp vi li nhun. V
th trng khng g kh|c hn l{ mt mng li trao i, mt tng {i thng
qua m{ h{ng ha v{ dch v, ging nh tin tc, c truyn n ni c nhu
cu. N vn khng ch thuc v t bn, mt tng {i nh th l thit yu cho c
x hi cng nghip x hi ch ngha cng nh l{ cho h thng cng nghip qui
m ln c ng c li nhun.
Ni tm li, bt k ni n{o b Ln sng th hai tn cng v mc ch sn
xut thay i v tr t s dng sang trao i, ~ c mt c ch m{ thng qua
trao i c th c t chc. ~ c th trng, nhng th trng khng phi l
th ng. Hu ht mi ngi b ht vo h thng tin t. Nhng gi tr thng

mi tr thnh trung tm, s pht trin kinh t tr thnh mc tiu ch yu ca
cc chnh ph d l{ t bn hay x hi ch ngha. V th trng ~ l{ mt th
ch c xu hng pht trin v{ tng cng. Cng ging nh s phn chia lao
ng trc ~ khuyn khch kinh doanh vo v tr hng du, by gi chnh
s hin hu ca th trng khuyn khch s ph}n chia lao ng nhiu hn v{
dn n sc sn xut tng r rt. Mt qui trnh t khuych i ~ c lm
cho chuyn ng. S pht trin bng n ny ca th trng ng gp v{o vic
tng nhanh mc sng m th gii cha bao gi c bit.
Tuy nhin trong lnh vc chnh tr, cc chnh ph Ln sng th hai thy h
b dy v bi mt loi xung t mi sinh ra t vic chia tch gia sn xut v
tiu th. S nhn mnh mc-xt v u tranh giai cp che khut mt cch c h
thng s xung t ln hn v{ s}u m hn ~ ny sinh gia nhng nhu cu
ca ngi sn xut (c ngi lao ng v{ ngi qun l) v lng, li nhun
v phc li cao hn, v{ s i hi ngc li ca ngi tiu th (gm c chnh
nhng ngi trn) v gi c thp, s giao ng ca chnh sch kinh t u a
trn im ta ny. Khng phi ch lnh vc chnh tr m c lnh vc vn ha
cng b nh hnh bi s phn tch ny, v n cng c sinh ra trong nn vn
minh ch coi trng ng tin, tham lam, thng mi ha v v li nht trong
lch s. Khng phi l{ ngi mc xt mi ng vi li t co ni ting trong
bn Tuyn ngn ca ng Cng sn rng x hi mi khng li gia ngi v
ngi mt mi quan h no khc, ngoi mi li lnh lng v li "tr tin ngay
khng tnh khng ngha"[1]. Nhng mi quan h c nhn, nhng mi rng
buc gia nh, tnh yu, tnh bn, mi quan h lng ging v cng ng, tt c
b nhum mu nhng quan h tin nong n thun. M|c ng trong vic nhn
ra s lm mt tnh ngi trong cc mi quan h gia c nhn, tuy nhin Mc

khng ng trong vic g|n iu cho ch ngha t bn. D nhin ng ~ vit
iu v{o thi im khi x hi cng nghip m ng c th quan st l ch
ngha t bn sung sc. Ng{y nay, sau hn na th k kinh nghim vi cc x
hi cng nghip da trn ch ngha x~ hi, hoc t nht l ch ngha x~ hi nh
nc, chng ta bit rng tnh hm li, lng tham li nhun, v vic lm gim
mi quan h con ngi theo ngha kinh t lnh lng khng cn l{ c quyn
ca h thng li nhun.
___
[1] C. Mc - Ph.nghen : Tuyn tp , tp 1. N.X.B. S Tht, H Ni, 1980, t.543544
V s say m tin bc, h{ng ha, v{ vt l s phn chiu khng phi ca
ch ngha t bn hoc ch ngha x~ hi, m l ca h thng cng nghip qui
m ln. l{ s phn chiu ca vai tr trung tm ca th trng trong tt c
x hi m{ trong sn xut b tch ra khi tiu th, m{ trong mi ngi
ph thuc vo th trng tha mn nhu cu cuc sng ch khng phi ph
thuc vo k nng sn xut ca h.
Trong mt x hi, d c cu chnh tr nh th n{o i na, khng phi ch c
sn phm c mua, b|n, trao i, m cn c c lao ng, t tng, ngh thut
v tm hn. Ngi i l mua h{ng phng T}y b vo ti s tin hoa hng bt
hp php khng khc g vi ngi ch bt Lin X nhn tin ca cc tc gi
mun tc phm ca mnh c in, hoc ngi th ng nc i chai vtka
lm cng vic anh ta ~ c tr tin lm vic . C|c nh{ ngh s Ph|p,
Anh hoc M vit hoc v ch v tin khng khc g vi c|c nh{ vn vit tiu
thuyt, ha s hoc nh son kch Ba Lan, Tip Khc hoc Lin X bn s t do

sng to ca h ly nhng mn tin th lao kinh t nh tin thng, nh
nng thn, xe t mi hoc hng ha him.
S tham nhng nh th vn thuc v vic tch sn xut ra khi tiu th.
Chnh nhu cu v mt th trng ni lin ngi tiu th v{ ngi sn xut,
chuyn hng ha t ngi sn xut n ngi tiu th, t nhng ngi
kim sot th trng vo v tr quyn lc bt thng, d l tu t hc g i na
h s dng bin minh cho quyn lc .
Tch sn xut ra khi tiu th tr thnh mt tnh cht x|c nh c im
ca tt c cc x hi cng nghip hay ni mt cch khc l ca Ln sng th
hai, c im ny nh hng n tm l ca chng ta. S phn tch gia 2
nhim v ny - ngi sn xut v{ ngi tiu th - to ra ng thi cng mt
lc mt c tnh hai mt. Cng cng mt ngi m ( v tr ngi sn xut)
c dy bi gia nh, trng hc v ng ch l phi lm theo s ban thng,
c k lut, s kim sot, kim ch, vng li, phi l{ ng i, v{ ng thi c
dy bo ( v tr ngi tiu th) l phi tm kim s ban thng, phi theo ch
ngha kho|i lc hn l{ tnh to|n, phi ri b k lut, theo ui th vui c nhn ni tm li, phi l{ ngi ho{n to{n kh|c. c bit phng T}y, sc mnh
qung co nhm v{o ngi tiu th, thc gic h mn tin, mua khi bc
ng, "mua by gi tr sau", v{ khi l{m nh th l thc hin cng vic yu
nc bng cch gi cho bnh xe kinh t quay.
S CHIA TCH GII TNH
Trong x hi Ln sng th hai, mi nhn khng l ~ chia t|ch ngi sn

xut ra khi ngi tiu th ng thi cng chia tch cng vic thnh hai loi.
iu n{y ~ c mt t|c ng ln vo cuc sng gia nh, vai tr gii tnh, v
vo cuc sng ni tm ca chng ta.
Mt trong nhng cng thc gii tnh trong x hi cng nghip nh ngha
{n ng nh l{ "kh|ch quan" trong nh hng, v ph n l "ch quan".
Trong cc x hi Ln sng th nht, hu ht cng vic c thc hin
ngo{i ng hoc nh, vi ton b gia nh nh l{ mt n v kinh t v vi
hu ht sn phm l{m ra c s dng trong lng hoc nng trang. i sng
cng vic v{ i sng gia nh ha vi nhau. V v mi lng hon ton t cung
t cp, s thnh cng ca nng dn l{ng n{y c lp vi nhng g xy ra
lng khc. Ngay c trong mt n v sn xut, hu ht mi ngi lm vic c
lp vi nhau, h c th thay i cng vic do thi tit, bnh tt hoc chn la
i hi. S ph}n chia lao ng tin cng nghip rt n gin. Do , cng vic
trong cc x hi nng nghip Ln sng th nht c c tnh l mc ph
thuc ln nhau thp.
Ln sng th hai di chuyn cng vic t ngo{i ng v nh vo nh my, v
a mc ph thuc ln nhau cao hn v{o i sng. Cng vic by gi i
hi s c gng tp th, s ph}n chia lao ng, s phi hp, s hp nht ca
nhiu k nng kh|c nhau. Th{nh cng ca n ph thuc vo s phi hp c k
hoch ca h{ng nghn ngi lm vic nhng a im khc nhau, thm ch
nhiu ngi trong h khng h bit ln nhau. Nh my cn thp hoc nh my

l{m knh giao h{ng khng ng hn cho nh my t c th nh hng nng
n n ton b mt cng ngh hoc kinh t mt vng.
S va chm ca cng vic ph thuc ln nhau thp v{ cao ~ sinh ra xung
t nng n v nhim v, trch nhim, v{ thng cng. V d cc ng ch nh
m|y trc }y thng than phin rng cng nhn ca h l v trch nhim,
nh h khng quan t}m n nng sut nh my, khi cn n th h i c}u c|, i
chi, ua nga hoc say mm. Thc vy, hu ht cng nhn cng nghip trc
}y l{ nng d}n ~ quen vi s ph thuc ln nhau thp, v khng hiu c
nhim v ca h trong ton b qui trnh sn xut hoc s tht bi, s hot
ng khng tt i khi xy ra do vic "thiu trch nhim" ca h. Hn th na,
hu ht h c tr lng khng |ng k nn h khng quan t}m g n cng
vic.
Trong s xung t gia 2 h thng lm vic ny, dng lm vic mi dng
nh ~ chin thng. Cng ngy sn xut c{ng c chuyn vo nh my hoc
vn phng nhiu hn. Nng thn b tc mt dn s. Hng triu cng nhn tr
thnh b phn ca cc mng li ph thuc cht ch ln nhau trong cng vic.
Ln sng th hai ~ che khut dng lc hu c ca Ln sng th nht. Chin
thng ca s ph thuc ln nhau i vi s t cung t cp khng bao gi trn
vn y . mt ni dng lm vic c vn ngoan c c duy tr. Ni y
chnh l nh.
Mi gia nh l{ mt n v phn quyn gn lin vi vic ti sn xut sinh
hc, nui dy tr con, v truyn b| vn ha. Nu mt gia nh tht bi mt
trong cc vic trn th n khng nh hng g n cng vic ca nh bn cnh.
Ni mt cch khc, cng vic trong nh vn l hot ng ph thuc ln nhau
thp. Ngi ni tr tip tc thc hin cc nhim v kinh t quan trng. H

"sn xut". Nhng h sn xut cho khu vc A, ngha l{ ch s dng trong gia
nh ch khng cho th trng.
Khi ngi chng i l{m vic kinh t trc tip, ngi v thng nh lm
nhng cng vic kinh t gin tip. Ngi chng chu trch nhim dng cng
vic tin b hn ; ngi v lo dng cng vic c hn v{ lc hu hn. Ngi
chng i v{o tng lai ; ngi v li vi qu kh.
S phn chia ny to ra s chia tch trong c tnh v cuc sng bn trong.
Tnh cht tp th ca nh{ m|y v{ vn phng, nhu cu v s phi hp v s
hp nht ~ a n nhng phn tch khch quan v cc mi quan h khch
quan. {n ng c chun b t nh cho vai tr ca h trong nh{ m|y, ni m{
h s i v{o trong mt th gii ca cc s ph thuc ln nhau, c khuyn
khch tr thnh "khch quan". Ph n c chun b ngay t lc mi sinh
nhim v sn xut ni ging, nui con, cng vic nh ca cc nhc v.v... iu
~ thc hin n mt mc |ng k trong vic c lp vi x hi, c dy
bo l phi "ch quan", ngha l{ khng c kh nng v loi t tng hp l v
ph}n tch c gi thit l{ i cng vi s khch quan.
Khng ngc nhin khi thy ph n ri b s c lp dn thn vo sn xut
ph thuc ln nhau thng b t co l mt tnh {n b{, l{ tr thnh lnh lng,
cng rn v khch quan.
S khc nhau gii tnh v cng thc ha vai tr gii tnh li nng n thm
bng vic x|c nh nhm ln {n ng vi sn xut v ph n vi tiu th, mc
d {n ng cng tiu th v ph n cng sn xut. Ni tm li, cuc chin u
v gii tnh c th xut pht t xung t gia hai kiu lm vic, v{ trn l{ s
tch bit gia tiu th v sn xut. Kinh t b chia t|ch cng l{m nng thm s
chia tch gii tnh.

Nhng g chng ta ~ thy l{ mi nhn v hnh ~ chia t|ch ngi sn xut
ra khi ngi tiu th, mt s thay i s}u m i theo vic : Mt th
trng phi c thnh lp hoc pht trin ni c hai li vi nhau ; nhng
xung t mi v chnh tr v x hi ni ln ; vai tr gii tnh mi c nh
ngha. Tt c cc x hi Ln sng th hai phi hot ng theo mt c|ch tng
t nh nhau, chng phi tha mn mt s yu cu c bn. D mc tiu ca sn
xut l li nhun hay khng, d "phng tin sn xut" l ca tp th hay ca
t nh}n, d th trng l "t do" hay "c lp k hoch", d bit ng l{ t
bn hay x hi ch ngha, tt c khng c g khc nhau. Chng no m sn xut
c mc ch trao i, ch khng phi s dng, chng no m sn xut
phi chy qua th trng, mt s nguyn tc ca Ln sng th hai phi c
tun theo.
Chng bn
M TUNG LUT L
Mi nn vn minh u c lut l ring, ngha l{ c|c iu l v nguyn tc p

dng cho tt c mi hot ng ging nh s thit k lp i lp li. Khi h thng
cng nghip quy m ln ng tr trn hnh tinh, th lut l ring ca n bc l
r rng. N gm mt b 6 nguyn tc lin quan vi nhau iu khin cch x
th ca hng triu ngi. Nhng nguyn tc ny pht trin t vic tch ring
sn xut v tiu th, ~ nh hng ti mi lnh vc ca cuc sng t gii tnh
v th thao n cng vic v chin tranh.
TIU CHUN HA
Nguyn tc quen thuc nht ca Ln sng th hai l s tiu chun ha. Mi

ngi bit rng cc x hi cng nghip sn xut hng triu sn phm nh
nhau. Tuy nhin t ngi rng mt khi th trng tr thnh quan trng,
chng ta cn lm nhiu hn ch khng phi ch tiu chun ha lon nc ngt
Coca Cola, bng n, trc truyn lc xe t. Chng ta ~ |p dng cng nguyn
tc cho nhiu vic khc. Trong s nhng ngi u tin nm c tm quan
trng ca t tng ny l Thodo Vail - ngi thnh lp cng ty in thoi v
in bo M (ATT), v Frdzk Tay lo - ngi sng lp ra dy chuyn sn xut
ni ting. Trong cc x hi Ln sng th hai, nhng th tc thu ngi v cng

vic c tiu chun ha tng nhiu. Nhng cch kim tra tiu chun ha
c s dng nhn bit v loi b nhng ngi khng ph hp, c bit
cc cng vic ca Nh{ nc. Thang lng c tiu chun ha trong ton b
cng nghip cng vi phc li, gi n tra, ng{y ngh v th tc ma chay ci
hi. chun b cho thanh nin vo th trng vic lm, cc nh gio thit k
nhng chng trnh ging dy ph thng. Chnh sch ln lp, th tc nhp
hc, v{ c|c iu l tt nghip u c tiu chun ha. Trong lc phng
tin thng tin i chng ph bin hnh nh tiu chun ha, hng triu ngi
c cng mc qung co, cng tin tc, cng cc truyn ngn. Vic chnh ph
coi thng nhng ngn ng thiu s, cng vi nh hng ca thng tin i
chng, ~ a n s bin mt dn cc ting a phng hoc c mt ngn
ng. Ting Anh, M, Php, Nga "ph thng" ~ thay th nhng ngn ng
"khng ph thng". Cc vng khc nhau ca mt nc tr nn ging nhau,
cng c nhng trm b|n xng, nhng bng qung co, v nhng ngi nh mc
ln khp ni. Nguyn tc tiu chun ha bao trm mi lnh vc ca cuc sng
hng ngy. Nn vn minh cng nghip i hi cc s o c tiu chun ha.
Cc tiu chun thng nht c truyn b trn khp th gii bi Ln sng th
hai. Hn th na, nu sn xut hng lot i hi s tiu chun ha v my
mc, sn phm v qui trnh, th th trng lun lun pht trin cng i hi s
tiu chun ha tng ng v tin bc, v ngay c gi c. Cc quc gia cng
nghip ha dn dn hy b tt c cc loi tin khng thuc chnh ph v p
t mt loi tin t tiu chun c nht nc h. Mc d c nhng bt ng,
song c|c nh{ t tng tin b Ln sng th hai nht tr rng s tiu chun ha
~ c hiu qu. Do nhiu lnh vc, Ln sng th hai ~ san phng nhng
s khc nhau thng qua vic p dng lin tc nguyn tc tiu chun ha.
CHUYN MN HA
Mt nguyn tc ln th hai i qua tt c cc x hi Ln sng th hai l

chuyn mn ha. V Ln sng th hai cng loi b s a dng trong ngn ng,
gii tr, v li sng bao nhiu, th n cng cn s a dng trong mi trng
cng vic by nhiu. Bng vic gia tng s ph}n chia lao ng, Ln sng th
hai thay th ngi nng d}n a nng ty tin thnh mt chuyn vin ngnh
hp v{ ngi cng nhn ch l{m c nht mt nhim v kiu Taylo. Nhng
ngi ph bnh h thng cng nghip qui m ln cho rng lao ng chuyn
mn ho cao lp i lp li dn dn lm mt tnh ngi ca cng nhn. Th
nhng, cng vic chuyn mn hn khng i hi c con ngi m ch mt
phn ca con ngi. Khng c bng chng su sc no cho thy chuyn mn
ha qu cao lm cho tr thnh hung c.
S chuyn mn ha m nhiu ngi gn cho ch ngha t bn cng ~ tr
thnh mt c tnh ca ch ngha x~ hi. V s chuyn mn ha cao v lao
ng l chung cho tt c cc x hi Ln sng th hai c ngun gc trong vic
tch sn xut ra khi tiu th. Lin X, Ba Lan, ng c hoc Hungari khng
th vn hnh nh my ca h nu khng c s chuyn mn ha t m ging
nh Nht hoc Hoa K - B Lao ng Hoa K nm 1977 cng b mt danh mc
v 20.000 cng vic khc nhau c th x|c nh c. Hn th na, trong cc
quc gia cng nghip t bn cng nh x~ hi ch ngha, vic chuyn mn ha

l{m tng xu hng tr thnh nh ngh ha. H c c hi a n cho mt
nhm c|c chuyn gia c quyn ha kin thc b truyn v khng cho nhng
ngi nhp mn v{o lnh vc ca h, th cc nghip v ni ln. Khi Ln sng
th hai trn ti, th trng xen vo gia ngi nm kin thc v khch hng,
chia r rng h ra th{nh ngi sn xut v{ ngi tiu th. Vy l, y t trong cc
x hi Ln sng th hai c xem nh l{ sn phm c cung cp bi b|c s
v h thng dch v y t, ch khng phi l kt qu ca s t chm sc thng
minh ca bnh nhn. Gio dc, c "sn xut" bi th{y gi|o v{ a "tiu th"
bi hc sinh.
Tt c cc loi ngh nghip t nhn vin th vin n ngi bn hng bt
u h ht i quyn c gi l nhng nh nghip v, v quyn c t ra
cc tiu chun, gi c, v{ iu kin gia nhp vo chuyn mn ca h. Trong cc
x hi Ln sng th hai, ngay c s khch ng chnh tr c nhn thc nh
l mt ngh nghip. Lnin cho rng qun chng khng th tin hnh cch
mng nu khng c s gip ca cc nh cch mng chuyn nghip. ng
khng nh cn mt t chc ca nhng ngi cch mng chuyn nghip m
thnh vin l nhng ngi m ngh nghip ca h l ngh cch mng.
Trong s nhng ngi cng sn, t bn, qun tr, nh gio, thy tu, v chnh
tr, Ln sng th hai ~ to ra mt tm tnh chung v s hng v vic phn
chia lao ng tinh t hn bao gi ht. Nh tiu chun ha v i i song hnh
vi nh{ chuyn mn ha v i.
NG B HA
S phn chia gia sn xut v tiu th cng a n s thay i trong ci

cch m nhng ngi Ln sng th hai nhn thc v thi gian. Trong h thng
ph thuc th trng, d l{ th trng t do hoc c lp k hoch, thi
gian l tin bc. My mc t tin khng th c php nm khng, v chng
c vn hnh theo nhp iu ring ca chng. iu ny sinh ra nguyn tc
th ba ca vn minh cng nghip : s ng b ha.
Ngay c trong nhng x hi xa kia, cng vic phi c t chc cn thn
theo thi gian. Cc chin s phi lm vic nht tr by nn nhn ca h. Ng
dn phi phi hp nhng c gng ca h trong vic cho thuyn v{ ko li.
Cho n khi Ln sng th hai a m|y mc v{o, hu ht s ng b ha nh
th v c gng ~ l{ hu c v{ t nhin. N theo nhp iu cc ma v theo cc
qui trnh sinh hc, theo tr|i t quay v theo nhp p ca qu tim. Ngc li,
cc x hi Ln sng th hai i theo nhp p ca my tnh.
Khi sn xut nh my pht trin, gi thnh my mc cao v s ph thuc ln
nhau cht ch v lao ng i hi s ng b ha tinh vi hn, nu mt nhm
cng nhn trong mt nh my hon thnh chm tr mt nhim v, th nhng
nhm khc trn dy chuyn cng chm tr theo. Nh th, s ng gi, m
khng bao gi quan trng trong cc cng ng nng nghip, tr thnh s cn
thit ca x hi cng nghip.
Tr em trong cc nn vn ha cng nghip c dy t nh v cch tnh gi.
Hc sinh vo lp khi chung reo sau ny chng bt u lm vic nh my
hoc vn phng khi c ci h. Cng vic nhiu khi c chnh x|c n tng
giy. "T 9 gi s|ng n 5 gi chiu" to thnh mt ci khung thi gian cho
hng triu cng nhn. Khng phi ch c i sng lm vic mi b ng b ha.
Trong tt c x hi Ln sng th hai, d lm vic c li nhun hoc lm
chnh tr, cuc sng x hi cng phi tun theo thi gian v thch nghi vi
nhng yu cu ca my mc. Mt s gi c xp t cho gii tr. Ngy ngh
php, ngh l, hoc ngh gii lao xen k vi thi gian lm vic.
Tr em bt u v kt thc nm hc theo thi gian thng nht. Bnh vin
|nh thc tt c bnh nh}n cng n s|ng mt lc. H thng giao thng b
tr cho nhau trong gi cao im. Chng trnh gii tr trn ti vi c sp xp
trong cc khung gi c bit. Mi cng vic kinh doanh u c gi hoc ma
cao im, c ng b vi gi hoc ma ca ni cung cp v{ ni ph}n phi.
Nhng ngi tham gia cng vic Ln sng th hai, hu ht l{ {n ng, h
tr thnh ph thuc gn nh ho{n to{n v{o thi gian. Ngc li, mt s ngi
chng li h thng thi gian cng nghip. Ph n gn vi cng vic ni tr,
khng ph thuc ln nhau, h lm vic khng theo nhp iu c kh. Cng cng
l do nh th m{ ngi thnh ph thng xem nhng ngi nng thn l
chm v{ khng |ng tin cy.
Mt khi Ln sng th hai tr th{nh u th th cuc sng thng ngy b
kha vo h thng nhp iu cng nghip. M, Lin X, Xingapo, Thy in,
Ph|p, an Mch, c, Nht v.v... C|c gia nh c cng thi gian biu v lm vic
v sinh hot.
TP TRUNG HA
Th trng tng ln ~ sinh ra mt quy tc khc ca nn vn minh L{n sng

th hai - nguyn tc tp trung ha.
Cc x hi Ln sng th nht sng nh vo cc ngun nng lng phn tn
khp ni. C|c x~ hi Ln sng th hai tr thnh ph thuc hu nh ho{n to{n
vo cc m nhin liu tp trung. N cng tp trung dn s ly t cc vng nng
thn vo cc trung tm thnh ph khng l. N cng tp trung cng vic. Cng
vic ca cc x hi Ln sng th nht ~ tin hnh khp ni trong nh{, trong
l{ng, trn c|nh ng, cn hu ht cng vic ca x hi Ln sng th hai c
tp trung c|c nh{ m|y trong h{ng ng{n ngi lao ng lm vic di
cng mt mi nh.
Khng phi ch c nng lng v cng vic b tp trung. Trc cuc cch
mng cng nghip, ngi ngho nh hoc vi ngi thn ; ti phm b
pht hoc b trc xut t ni nh c n{y sang ni nh c kh|c ; nhng ngi
c tm hn b gi nh. Tt c nhng nhm ny b phn tn khp c cng
ng. H thng cng nghip qui m ln cch mng ha tnh hnh. Ti phm b
tp trung nh{ t, ngi bnh tm thn b tp trung nh{ thng in, tr
con tp trung trng hc, ging nh cng nh}n tp trung nh my.
S tp trung ha cng xy ra ngun vn, cc cng ty khng l c sinh ra
v{ sau l{ c|c trt hoc t bn c quyn. n gia nm 1960, M c 3
cng ty ln sn xut 94% s xe t, c c 4 cng ty sn xut 91% s xe
t, Php c 4 cng ty sn xut 100% s xe t, c 1 cng ty sn xut 90%
s xe t...
Cc nh qun l x hi ch ngha cng tin rng s tp trung sn xut l c
hiu qu. Thc vy, c|c nh{ t tng mcxt cho rng s tp trung cao v cng
nghip trong cc quc gia t bn l{ bc cn thit trc khi tp trung ton b
ti hu v cng nghip di s bo tr ca Nh{ nc. Lnin ~ ni v vic
bin tt c cng d}n th{nh cng nh}n v{ ngi lm vic ca mt "x nghip"
khng l - ton b Nh{ nc. D l{ trong nng lng, dn s, cng vic, gio
dc, hoc trong t chc kinh t, nguyn tc tp trung ca nn vn minh L{n
sng th hai khc su s khc nhau v thc h gia Moscow v{ phng T}y.
TI A HA
Trong tt c cc x hi Ln sng th hai, s tch ri gia sn xut v tiu

th cng to ra s say m quy m to ln v pht trin. Nu vic ko di gi
chy my trong x nghip lm gim gi thnh sn xut, th s tng qui m cng
to ra s tit kim trong nhng hot ng khc. "To ln" tr th{nh ng ngha
vi "hiu qu", v s ti a ha tr thnh nguyn tc then cht th nm.
Cc thnh ph v quc gia ly lm kiu hnh c nhng ta nh chc tri, cc
p nc to ln... Hn th na, v s to ln l kt qu ca vic pht trin nn
hu ht cc chnh ph cng nghip, cc cng ty, v nhng t chc khc theo
ui in cung l tng pht trin.
Khng phi ch ring nc M l m say s to ln. Ph|p nm 1963, 1.400
x nghip ch l 0,0025% tng s cc cng ty ~ thu 38% lc lng lao ng.

Cc chnh ph c, Anh v{ c|c nc kh|c ~ khuyn khch s ha nhp
to cc cng ty ln hn, trong nim tin l vi qui m ln s gip h cnh tranh
cc cng ty khng l ca M.
S ti a ha qui m khng phi l s phn nh ti a ha li nhun. Lnin
cho rng cc x nghip, trt, xanhica khng l phi a phng ph|p sn
xut hng lot n mc cao nht ca s pht trin. Ch lnh kinh t u tin
ca ng sau cch mng X vit l t chc nn kinh t Nga vo trong mt s
cng t cng tt c|c n v ln nht c th c. Xtalin y mnh hn vic t
chc sn xut, theo qui m ti a v{ x}y dng nhng n mi rng ln - khu
cng nghip lin hp thp Magnitogorsk, mt khu khc Zaporozhstal, nh
my nu chy ng Balkhash, nh my nng c Kharkov v Xtalingrad.
ng ta hi mt nh my M ln nh th no v ra lnh xy dng mt nh my
cn ln hn.
S yu thch "to ln" cn phn nh trong vic tp hp ca nhiu loi khc
nhau v s liu vo mt cng c thng k c bit l tng sn phm thu nhp
quc d}n (GNP). GNP o "qui m" ca mt nn kinh t bng cch tng cng gi
tr hng ha v dch v c sn xut ra. Cng c ny ca cc nh kinh t Ln
sng th hai c nhiu nhc im. T quan im ca GNP, u ra bt k l g
d l{ thc phm, gio dc, y t, hoc n dc. Vic thu ngi xy nh
hoc ph| nh{ u c cng vo GNP. V n ch o hot ng th trng hoc
hi o|i, nn GNP loi b ton b lnh vc sng cn ca nn kinh t da trn
s sn xut khng c tr lng nh nui dy tr con hoc ni tr.
Bt chp nhng nhc im ny, cc chnh ph Ln sng th hai trn th
gii vn tip tc chy ua m qu|ng tng GNP vi bt c gi no, ti a ha
s "pht trin" ngay c vi ci gi thm ha v sinh thi v x hi. Nguyn tc

m say ci ln n s}u v{o t}m tnh cng nghip n mc dng nh chng c
g c l hn.
TP QUYN HA
Sau cng, tt c cc quc gia cng nghip pht trin tp quyn thnh mt
ngh thut. Tt c nhng x hi phc tp i hi mt s hn hp cc hot
ng tp quyn v phn quyn. Nhng s thay i v tr t mt nn kinh t
Ln sng th nht c bn l phn quyn, vi mi a phng chu trch nhim
sn xut nhu cu ring, n nhng nn kinh t quc gia hp nht ca Ln sng
th hai a n nhng phng ph|p ho{n to{n mi tp trung quyn lc.
Nhng phng ph|p n{y bt u hot ng cp cng ty, x nghip n ton
b nn kinh t.
V d ng st tr thnh mt m hnh cho cc t chc ln v qun l tp
quyn c xem nh l{ mt cng ty tin tin v phc tp trong tt c cc quc
gia Ln sng th hai.
Ln sng th hai cng khuyn khch tp quyn trong chnh tr. V d hin
ph|p nc M cho thy mt chnh ph trung ng mnh l thit yu khng
ch cho cc chnh s|ch i ngoi v qun s, m cn cho s pht trin kinh t.
Sc p tp trung quyn lc khng phi ch ring cho nc M, c|c nc Thy
in, Nht, Anh hoc Ph|p u tp quyn cn mnh hn c M.
S tp quyn chnh tr cng thy c|c nc cng nghip m|c xt. Nm

1850, Mc ku gi s tp trung quyn lc quyt nh v{o tay Nh{ nc.
nghen tn cng lin bang phn quyn nh l{ "mt bc li khng l". Sau
nhng ngi X-vit nng rut gia tng cng nghip ha, ~ tin hnh xy
dng cu trc kinh t v chnh tr tp quyn cao nht, ngay c nhng quyt
nh sn xut nh nht cng ph thuc vo s kim sot ca cc nh lp k
hoch trung ng.
S tp quyn dn dn ca mt nn kinh t mt thi ~ ph}n quyn l thm
vo mt pht minh quan trng m tn ca n ni r mc ch : Ng}n h{ng
trung ng. Tin chy qua mi ng mch trong cc x hi Ln sng th hai,
c t bn ch ngha, c x hi ch ngha. C hai u cn, v{ do ~ to ra, mt
trm bm tin tp quyn. Ng}n h{ng trung ng v{ chnh ph tp quyn song
hnh vi nhau. Tp quyn ha l mt nguyn tc u th khc ca vn minh
Ln sng th hai.
Chng nm
CC NH CHUYN MN CA QUYN LC
Cu hi "Ai iu hnh cng vic ?" l mt cu hi tiu biu ca Ln sng th

hai. V trc khi c cuc cch mng cng nghip, chng c l do g t cu
hi . D b cai tr bi vua, cha, lnh cha, thin hong hoc cc ng thnh,
ngi dn khng quan tm g v vic ai nm quyn lc trn h. Ngi nng
d}n r|ch ri nhn ln t c|nh ng, thy ta l}u {i hoc chng vin hin ra
l m trong cnh rc r chn tri. H khng cn nh khoa hc, chnh tr
hoc nh bnh lun b|o ch gii iu b n ca quyn lc. Tt c mi ngi
u bit ai ang chu trch nhim. Bt k ni no Ln sng th hai i qua, mt
loi quyn lc mi xut hin, khuch tn v v hnh. Nhng ngi ang cm
quyn tr th{nh ng ngha vi "h". "H" l ai ?
NHNG NGI PHI HP
H thng cng nghip qui m ln phn ho x hi thnh hng nghn b

phn khp vi nhau - nh my, nh th, trng hc, cng o{n, nh{ t, bnh
vin v.v... N p tan ranh gii mnh lnh gia nh th, Nh{ nc v c nhn.
N chia kin thc thnh nhng chuyn ngnh khc nhau, chia cng vic thnh
nhng ngh nghip khc nhau v bin gia nh th{nh nhng n v nh hn.
Ni tm li, n l{m o ln cuc sng v{ vn ha cng ng.
Ai phi sp xp li di mt dng khc.
iu n{y ~ l{m ny sinh ra nhiu loi chuyn gia mi m cng vic c bn
l hp nht. H t gi l y vin ban qun tr, ngi nm quyn hnh chnh y vin nh}n d}n, ngi iu phi - tng thng, ph tng thng, cng chc
hoc ngi qun l, h c mt trong kinh doanh, trong chnh ph, trong cc
cp x hi. V h chng minh l cn thit. H l nhng ngi hp nht.
H x|c nh chc nng v{ b tr cng vic. H quyt nh ai c thng g.
H lp k hoch, t tiu chun, v cho hoc t chi khng cho giy y nhim.
H kt hp sn xut, phn phi, chuyn ch v thng tin. H t iu l cc
t chc t|c ng ln nhau. Ni tm li, h lp cc phn ca x hi li vi nhau.
Khng c h th h thng Ln sng th hai khng th hot ng c.
Mc cho rng ai nm quyn s hu cng c v cng ngh - phng tin sn
xut - th ngi kim sot x hi. ng l lun rng, v cng vic ph thuc
ln nhau, cng nhn c th ph v sn xut v chim ly phng tin sn xut
t cc ng ch ca h. Mt khi h s hu phng tin sn xut, h s cai tr x
hi.
Th nhng lch s ~ din ra khc. V chnh s ph thuc ln nhau n{y ~
to ra lc n by ln hn cho mt nhm mi - nhng ngi hp nht h
thng. Cui cng th chng phi ng ch cng chng phi cng nhn cm
quyn. Trong cc quc gia t bn cng nh x~ hi ch ngha, chnh nhng
ngi hp nht nhy ln chp bu, khng phi s hu "phng tin sn xut"
l c quyn lc. M chnh vic kim so|t "phng tin hp nht" l c quyn
lc.
Trong kinh doanh, nhng ngi hp nht u tin l nhng ngi s hu

nh my, nhng ngi thu khon kinh doanh, nhng ng ch my cn v
nhng ngi sn xut gang thp. ng ch cng vi mt s t ngi gip vic l
c th phi hp lao ng ca mt s ln ngi lm cng v hp nht nh
my vo nn kinh t ln hn.
Trong thi , ng ch v{ ngi hp nht l mt v{ nh nhau, do khng
c g ngc nhin khi M|c ~ ln ln ngi ny vi ngi kh|c v{ ~ nhn mnh
v s hu. Tuy nhin, khi sn xut tr nn phc tp hn v{ s phn chia lao
ng chuyn mn ha hn, nn kinh doanh chng kin s tng nhanh gh
gm cc y vin ban qun tr v cc chuyn gia nm gia ng ch v cng
nhn. Cng vic bn giy pht trin nhanh. V{ sau , trong c|c cng ty ln,
khng c ai, k c ng ch ln ngi c c phn nhiu nht, c th hiu c
ton b hot ng ca cng ty. Nhng quyt nh ca ng ch c nh hnh
v{ c kim sot bi c|c chuyn gia c a v{o phi hp h thng.
Nh th xut hin mt loi chuyn gia qun tr m quyn lc ca h khng
da vo s kim sot qui trnh hp nht.
Khi ngi qun l tng thm quyn lc th ngi gi c phn t quan trng
hn. Khi c|c cng ty ph|t trin ln hn, c|c ng ch bn cho cc nhm c ng
phn tn ln hn, t ngi bit r v nhng hot ng hin nay ca kinh
doanh. Do c|c c ng phi da vo nhng ngi qun l c thu lm
vic khng phi ch iu hnh cng vic hng ngy ca cng ty m cn phi
lp nhng mc tiu v chin lc di hn. Hi ng qun tr, theo l thuyt l
i din cho cc ng ch, h tr nn xa cch v khng bit g v nhng hot
ng m{ |ng l h phi ch o. V cng ngy cng c nhiu u t ring
khng phi t c nhn m t cc t chc nh qu tr cp, qu tng tr,
phng trt ca ngn hng, "cc ng ch" hin nay ca cng ngh cng khng
kim so|t g c.
C|c chnh s|ch kinh doanh c lp ra bi cc nh qun l do cng ty thu
hoc cc nh qun l tin t u t tin ca ngi khc, ch khng phi c
lp ra bi cc "ng ch" hoc bi cng nhn. Cc nh hp nht chu trch
nhim. Tt c nhng iu cng ~ xy ra c|c nc x hi ch ngha.
GUNG MY HP NHT
Hp nht mt vic kinh doanh, hoc mt nn cng ngh ch l mt phn nh

ca nhng g cn phi lm. X hi cng nghip hin i lm pht trin mt lot
cc t chc, t cng o{n lao ng v hip hi thng mi n nh th,
trng hc, trm x v cc nhm tiu khin, tt c u phi lm vic trong
khun kh ca nhng iu l. Lut ph|p c cn n. Song trc ht, mi
trng tin tc, mi trng x hi, v{ mi trng cng ngh phi c a v{o
cng hng vi nhau.
T nhu cu hp nht ca vn minh L{n sng th hai i hi mt ngi phi
hp ln nht ca tt c - gung my hp nht ca h thng : b my chnh ph
s. Chnh xu hng mnh lit ca h thng v s hp nht gii thch s
tng lin tc ca gung my chnh ph trong mi x hi Ln sng th hai.
Cc nh m dn chnh tr lun lun ni n mt b my chnh ph gn nh.
Th nhng mt khi cm quyn, chnh c|c nh{ l~nh o thay v thu nh b
my ca chnh ph, h ~ b{nh trng b m|y . S mu thun gia li ni

so v cuc sng thc c th hiu c nu chng ta tha nhn rng mc ch
ti cao ca cc chnh ph Ln sng th hai l phi xy dng v{ duy tr vn
minh cng nghip. Tt c nhng mu thun nh hu nh khng tn ti khi
ng trc nhim v . C|c ng phi v cc nh chnh tr c th ci nhau m
v nhng vn kh|c, nhng i vi vn trn th h lun lun nht tr
ngm vi nhau. V chnh ph vi b m|y s l mt phn ca chng trnh
khng ni ra ca h, v cc x hi cng nghip ph thuc vo chnh ph
thc hin nhng nhim v hp nht thit yu.
Nhng nh ch trng th trng t do l lun rng chnh ph can thip
v{o kinh doanh. Nhng nu ch ring cho cc x nghip t th s cng
nghip ha s chm hn nhiu, nu khng mun ni l chng bao gi c cng
nghip ha c. Cc chnh ph y nhanh s pht trin ng st. H xy dng
hi cng, ng s|, knh {o v{ ng cao tc. H vn h{nh bu in v xy
dng hoc iu chnh cc h thng in b|o, in thoi v pht thanh. H vit
cc b lut thng mi v th trng. H s dng p lc chnh s|ch i ngoi
v hy b thu hi quan gip cng nghip. H a nng d}n ra khi nng
thn a v{o tng cng lc lng lao ng cng nghip. H tr cp nng
lng v cng ngh tin tin. h{ng ng{n lnh vc nh th, cc chnh ph chu
trch nhim hp nht m nhng t chc khc khng th thc hin c.
Chnh ph l{ ngi l{m tng tc v i. V quyn lc cng bc v thu
nhp v thu ca n, n c th lm nhng vic m x nghip t khng th m
nhim. Cc chnh ph c th y mnh qu trnh cng nghip ho bng cch
xa b nhng k h ca h thng trc khi c|c cng ty t c th l{m c
iu . C|c chnh ph c th thc hin s "hp nht trc k hn".
Bng vic thit lp nhng h thng gio dc i chng, cc chnh ph khng

ch gip {o to thanh nin cho tng lai ca h trong lc lng lao ng cng
nghip (v{ do tr cp cng nghip) m cn khuyn khch s pht trin
dng gia nh ht nhn. Bng vic ci b cho c|c gia nh khi nhim v gio
dc v nhng nhim v truyn thng khc, cc chnh ph y mnh s thch
nghi ca cu trc gia nh theo nhu cu ca h thng nh{ m|y. Do , nhng
lnh vc khc nhau, cc chnh ph iu ha tnh phc tp ca nn vn minh
Ln sng th hai.
Khng c g |ng ngc nhin khi s hp nht tr thnh quan trng th c
bn cht v hnh thc chnh ph cng thay i. V d tng thng v th tng
t h cho h l{ ngi qun l ch khng phi l{ nh{ l~nh o chnh tr v x
hi sng to. Trong c| tnh v{ th|i , h ging nh nhng ngi iu hnh
cng ty ln hoc x nghip sn xut.
Do trong c|c x~ hi cng nghip t bn cng nh x~ hi ch ngha, cng
mt m hnh ~ xut hin - cc cng ty ln hoc cc t chc sn xut ln v
mt b my chnh ph khng l. V thay v cng nhn nm gi phng tin
sn xut nh M|c ~ tin o|n, hoc c|c nh{ t bn nm gi quyn lc, mt
lc lng hon ton mi ~ ny sinh ra th|ch c hai. Cc nh chuyn
mn ca quyn lc ~ nm gi "phng tin hp nht", v vi n h kim sot
kinh t, chnh tr, vn ha v{ x~ hi. Cc nh hp nht cai tr cc x hi Ln
sng th hai.
KIM T THP QUYN LC
Nhng nh chuyn mn ca quyn lc t h t chc b my theo cp bc

c|c nhm u t v{ nhm u t cp di. Mi nn cng nghip v cc ngnh
ca chnh ph li ra c|c c quan ring ca h.
Th thao, tn gio, gio dc... mi ng{nh u c kim t thp quyn lc ring
ca h. C|c c s khoa hc, c|c c s quc phng, c|c c s vn ha c
thnh lp. Quyn lc trong vn minh L{n sng th hai c chia ra thnh hng
trm, h{ng ng{n c|c nhm u t c chuyn mn ha nh th.
C|c nhm u t c chuyn mn ho| n{y c hp nht vo nhm u t
tng th m thnh vin nm tt c cc chuyn ngnh. V d, Lin X v cc
nc ng u, ng Cng sn c c|c ng vin trong tt c c|c lnh vc t
h{ng khng n m nhc v nh my sn xut thp. C|c ng vin cng sn
phc v nh l{ h thng thng tin mt quan trng a thng tin t nhm ny
sang nhm khc. V h c tt c tin tc nn h c quyn hnh rt ln iu
h{nh c|c nhm u t cp di. Trong c|c nc t bn, cc nh kinh doanh
tin tin v lut s phc v trong cc y ban dn s hoc hi ng ~ thc
hin nhng nhim v tng t theo mt cch t chnh thc hn. Do , nhng
g chng ta thy trong tt c cc quc gia Ln sng th hai l{ c|c nhm c
chuyn mn ho ca cc nh hp nht, cng chc hoc y vin qun tr, v h
li hp nht bi cc nh hp nht tng th.
NHM SIU U T
cp cao hn, s hp nht ~ c |p t bi nhm "siu u t" chu trch

nhim phn phi u t. D trong ti chnh hoc cng ngh, d Lu Nm
Gc hoc b my y ban k hoch X vit, nhng ngi phn phi u t
trong x hi cng nghip t ra nhng gii hn m{ trong nhng ngi hp
nht t do buc phi thc hin. Mt khi quyt nh u t qui m ln ~ c
a ra, n s gii hn nhng s chn la tng lai. V{ khi c t vo v tr,
vn ch yu n{y x|c nh cc thng s m{ trong c|c nh{ qun l hoc hp
nht tng lai b hn ch. Nhng nhm ra quyt nh v hnh ny kim sot
n by u t ~ th{nh lp nhm siu u t trong c|c x~ hi cng nghip.
Do trong x~ hi Ln sng th hai, mt kin trc song song ca cc nhm
u t ~ ni ln. V h thng cp bc quyn lc b mt ny li c sinh ra sau
mi khng hong hoc bin ng chnh tr. Tn, khu hiu, tn ng, v ng c
vin c th thay i, cch mng c th n v{ i. Nhng khun mt mi c th
xut hin sau cc bn lm vic ln. Nhng kin trc quyn lc c bn vn gi
nguyn.
Nhiu ln trong 300 nm va qua, t nc n{y sang nc khc, nhng
ngi ni lon v cc nh ci c|ch ~ c gng ph v bc tng quyn lc,
xy dng mt x hi mi da trn s cng bng x hi v{ bnh ng chnh tr.
Thnh thong nhng phong tr{o nh th ~ chim c cm tnh ca hng
triu ngi vi nhng li ha hn t do. Cc nh cch mng i khi lt
c ch .
Th nhng sau mi ln nh th, kt qu cui cng vn ging nhau. Cc nh

ni lon li to ra di l c ring ca h, mt cu trc tng t v cc nhm
u t cp di, nhm u t v{ nhm siu u t. V cu trc hp nht ny v
cc chuyn vin ca quyn lc cng cn thit cho nn vn minh L{n sng th
hai ging nh nh{ m|y, nhin liu hoc gia nh ht nhn. H thng cng
nghip qui m ln v nn dn ch hon ton m n ha hn thc t l khng
dung hp c vi nhau.
Cc quc gia cng nghip c th b bt buc i t th trng t do sang lp
k hoch trung ng do h{nh ng cch mng hoc do g khc. H c th i t
t bn sang x hi ch ngha hoc ngc li. Nhng ging nh tm da bo, h
khng th thay i mu da. H khng th hot ng nu khng c h thng
cp bc cc nh hp nht hng mnh.
Ngy nay, khi Ln sng th ba v thay i bt u |nh mnh vo thnh tr
quyn lc qun l ny, nhng vt rn nt u tin ang xut hin trong h
thng quyn lc.
Chng su
BN K HOCH B MT
Ngi Php khng th hiu c c|ch ngi M bu tng thng. Ngc li,
ngi M thy kh hiu c|ch ngi Php chn l~nh o ca h. H li cng
hiu t hn nhng cuc bu c t nht ca ngi Anh, c|ch ngi c quan
nim t do cho tt c hai t| ng phi, h thng bu c u ~i ca ngi c,
hoc h thng xoay vng v{ {m ph|n trong s cc phe phi ca ngi Nht.
Tt c nhng h thng chnh tr n{y dng nh kh|c nhau kinh khng. Ngay
c cc cuc bu c mt ng hoc bu mt cch hnh thc kh hiu hn Lin
X v{ c|c nc ng u. Khi thuc v vn Chnh tr, khng quc gia cng
nghip no li ging quc gia cng nghip no.
Th nhng khi chng ta gt b bc mn che cc b, chng ta s pht hin ra
nhng s tng ng nm di b mt khc nhau. Thc vy, chng ging
nhau n mc nh l{ c|c h thng chnh tr ca cc quc gia Ln sng th hai
c xy dng t cng mt bn k hoch b mt. Khi cc nh cch mng Ln
sng th hai t c mc ch lt c|c nhm u t L{n sng th nht
Php, M, Nga, Nht v cc quc gia khc th h ng trc nhu cu phi vit
hin php, thnh lp chnh ph mi, v thit k cc th ch chnh tr mi t
con s khng. Trong nim phn khi, h tranh lun nhng t tng mi,
nhng cu trc mi. Khp ni h u tranh cho tnh cht i din. Ai s i
din cho ai ? Nhn dn c cn bo c|c i biu c bu phi l{m nh th no
khng, hay l{ c|c i biu bu g ty h ? Cc nhim k di hay ngn ? ng

phi c vai tr g ?
Trong mi nc, mi cu trc chnh tr mi c hnh thnh t nhng xung
t v tranh lun ny. Tm hiu k nhng cu trc ny ta s thy chng nh
xy dng trn s tng hp ca nhng c|i c cho l{ ng ca Ln sng th
nht v nhng t tng mi hn do nh hng ca thi i cng nghip.
Sau my ng{n nm nng nghip, cc nh sng lp h thng chnh tr Ln
sng th hai kh tng tng mt nn kinh t ch da v{o lao ng, vn, nng
lng v nguyn liu, ch khng da v{o t ai. t ai lun lun ~ l{ trung
tm ca cuc sng. Do khng c g |ng ngc nhin khi a l gn su vo
cc h thng bu c kh|c nhau. C|c thng ngh s v{ h ngh s M, cc dn
biu Anh v{ c|c nc cng nghip kh|c c bu khng phi l{ i din ca
mt s giai cp x hi hoc ngh nghip, chng tc, gii tnh, m{ l{ i din
ca s d}n c ca mt vng t. Ngoi ra, v nhng ngi Ln sng th nht
thng sng mt ni sut cuc i nn trong iu l bu c, ngay cho c ngy
nay, c qui nh ni thng tr ca c tri. Nhp iu cuc sng Ln sng th
nht chm nn c|c c quan i biu "khng phi vi v{ng", ngha l{ c thi
gian suy ngh s}u v cc vn . Hu ht nhn dn Ln sng th nht l m
ch v dt n|t, nn c|c i biu, c bit l giai cp c hc thc, c cho l c
quyt nh thng minh hn i b phn c tri.
Nhng ngay c khi h p dng nhng iu trn ca Ln sng th nht vo
th ch chnh tr ca chng ta, cc nh cch mng Ln sng th hai cng a
mt nhn v tng lai. Do kin trc m h xy dng phn nh mt s khi
nim cng ngh mi nht.
SAY M C KH
Cc nh kinh doanh, cc nh tr thc v cc nh chnh tr ca thi k u

cng nghip hu nh b my mc thi min. H b m hoc bi ng c hi
nc, ng h, my dt, m|y bm v{ pittng, v{ h xy dng nhng s tng
t v tn da trn nhng cng ngh c kh n gin ng thi. Nhng t
ng chnh tr h dng lc phn nh cc b phn m|y mc c kh, nh nn
kinh t l mt h thng m "h thng ging nh mt c|i m|y", nh nhu cu
"m hnh ha" li "h thng" chnh tr, nh thay i "cu trc" ca quyn lc
chnh tr, nh chn cng chc thng qua "s chn lc lin tc", nh "gung
my chnh ph", nh mt chnh ph hong gia phi "m bo s hot ng
ng b ca cc b phn khc nhau ca mt ci my". Khng phi s m say
c kh n{y ch l sn phm ca ch ngha t bn, L nin ~ din t Nh{ nc
khng khc g l mt b m|y c nh{ t bn s dng {n |p cng nh}n
v.v...
Say sa vi nhng t tng c kh, sng b|i sc mnh v hiu qu ca my
mc, cc nh sng lp cch mng ca x hi Ln sng th hai, d l{ t bn hay
x hi ch ngha, ~ ph|t minh ra nhng th ch c nhiu c tnh ca cc my
mc cng nghip.
B LP R\P I BIU
Nhng cu trc h to ra da trn khi nim c bn v s i din. Trong

mi nc h s dng mt s thnh phn tiu chun, nhng thnh phn ny
l{m th{nh c|i c gi l b lp r|p i biu ph thng. Cc thnh phn l :
1. C nhn c quyn b phiu.
2. ng phi cn l phiu.
3. ng c vin trng c c gi l{ "i biu".
4. Lp php (Ngh vin, Quc hi, Hi ng) m{ trong c|c i biu "sn
xut" lut bng b phiu.
5. Hnh php (Tng thng, Th tng, B th ng) cung cp nguyn liu
vo b my lm lut di dng chnh s|ch, v{ sau cng c lut c ban
hnh.
Cc phn ca b lp r|p n{y c tng hp v vn dng bng nhiu cch
khc nhau nhng nc khc nhau. C mt s nc ch nhng ngi trn 21
tui mi c quyn i b phiu, c nc ch {n ng da trng mi c quyn
bu c, c nc ton b qui trnh do mt nh{ c t{i iu khin, mt nc
khc cc vin chc trng c c quyn lc |ng k. Nc n{y c 2 ng, nc
kh|c a ng, c nc ch c mt ng. Tuy nhin, m hnh lch s l r rng.
Cc phn c th b sa i, nhng cng b lp r|p c bn n{y c dng
xy dng b my chnh tr chnh thc trong tt c cc quc gia cng nghip.
Mc d cc nh cng sn thng tn cng "dn ch t sn" v "ch i
ngh" nh l{ s che y c|c c quyn c li, h l lun rng c|c c ch b
thao tng bi giai cp t bn cho c li ca h, th nhng tt c cc quc gia

cng nghip x hi ch ngha ~ vi vng thnh lp ngay cc b m|y i biu
tng t.
Trong khi ha hn s c "dn ch trc tip" trong k nguyn hu - i biu
v{ iu ny vn cn xa, h tip tc da vo "cc th ch i biu x hi ch
ngha".
Ging nh nh{ m|y l{ biu tng ton b mi trng cng ngh cng
nghip, chnh ph i ngh tr thnh biu tng ca mi quc gia "tin tin".
Thc vy, ngay c nhiu quc gia khng cng nghip - di p lc ca thc
dn hoc bng s bt chc m qung - chy ua thit lp cng nhng c ch
chnh tr v s dng cng b lp r|p i biu ph thng.
NH MY LUT TON CU
Cc "b my dn ch" khng phi ch gii hn cp quc gia, chng cn

c thit lp cp tiu bang, tnh, huyn, th trn v lng. Ch trong c|c nc
Ln sng th hai, hin nay c khong chng hn 100.000 b m|y i din ny
ang sn xut lut, sc lnh, qui nh v{ iu l.
Theo l thuyt, ging nh mi c nhn v mi l phiu l mt n v nguyn
t v ring bit, mi n v chnh tr - quc gia, tnh v{ a phng cng c
xem nh l{ ring bit, l nguyn t. Mi n v c quyn php l ring, quyn
lc ring, quyn li v nhim v ring. C|c n v ni vi nhau bng h thng
cp bc, t trn xung di, t quc gia xung a phng. Nhng khi h
thng cng nghip qui m ln t n nh cao ca n, v nn kinh t cng
ng{y c{ng c hp nht, nhng quyt nh t c|c n v chnh tr n{y ~ g}y
ra hu qu ngoi quyn php l ca n, do l{m cho c|c c quan chnh tr
khc phi phn ng.
Mt quyt nh ca Quc hi Nht i vi cng nghip dt ca Nht c th
nh hng vic lm bang Bc Carlaina (M) v dch v phc li thnh
ph Sicag. Quc hi M b phiu thm cta cho nhp xe t nc ngoi c
th to thm vic lm Nagya hoc Turin. n gia th k XX, 10.000 cp
thm quyn chnh tr b ngoi c v nh c ch quyn hoc c lp vi nhau,
li ang lin kt vi nhau thng qua mng li kinh t, thng qua du lch, di
d}n v{ thng tin, v{ do c|c n v lin tc t|c ng ln nhau.
H{ng ng{n n v trn c thit k t b lp r|p i biu ~ th{nh lp mt
siu gung my v hnh : nh my lut ton cu.
NGHI L LM YN TM
c sinh ra t nhng nim m c ca cc nh cch mng Ln sng th

hai, chnh ph i ngh l mt s tin b tuyt vi so vi nhng h thng
quyn h{nh trc }y, l{ s chin thng cng nghip bng cch ring ca
n ch khng phi ch l my hi nc hoc my bay.
Chnh ph i ngh to ra c s k tc theo th t m khng cn n cc
triu i cha truyn con ni. N ~ m ra nhng con ng ni tip gia trn
v{ di trong x hi. N cung cp mt phm vi hot ng cho cc nhm khc
nhau c th ha gii mt cch ha bnh vi nhau. c trang b vi t tng
mi ngi mt l phiu v lut a s, n gip cho ngi ngho v{ ngi khng
c th lc i c quyn li t nhng nh chuyn mn ca quyn lc l
nhng ngi ang iu hnh gung my hp nht ca x hi. V nhng l do
ny, s pht trin v chnh ph i ngh l mt s t ph ca nhn loi trong
lch s.
Th nhng ngay t u n ~ tht ha. D c x|c nh ngay t u,
nhng nh}n d}n khng bao gi c quyn c kim sot c. Cng khng c
ni n{o trn th gii thay i c cu trc quyn lc trong cc quc gia cng
nghip gm c|c nhm u t cp di, c|c nhm u t v{ c|c nhm siu u t.
Thc vy, thay v lm yu i s iu khin ca c|c nhm u t qun l, gung
m|y i ngh chnh thc tr thnh mt trong nhng phng tin then cht
ca s hp nht m nh c|c nhm u t mi duy tr c quyn lc.
Bu c thc hin mt nhim v vn ha cho c|c nhm u t, cho d trong
bu c ai thng cng c. Chnh ngay trong khi nim tt c mi ngi u
c i bu, bu c ~ p o tng v s cng bng. Bu c ~ to ra nghi l
lm cho yn tm, truyn t cho mi ngi t tng rng s chn la ~ c
thc hin mt cch c h thng, vi s ng mc ging nh c|i m|y, v{ do
l hp l. Bu c lm nhn dn yn tm rng h vn c quyn kim sot thng
qua vic h c th bu hoc khng bu l~nh o. C trong c|c nc t bn v
x hi ch ngha, nhng m bo nghi l ny cho thy quan trng hn kt qu
bu c.
C|c nhm u t hp nht ~ chng trnh ha c|c b my chnh tr khc
nhau cho tng ni, kim sot s ng phi hoc thao tng kt qu bu c. Th
nhng nghi l bu c c p dng khp ni. Vic cc cuc bu c Lin X
v{ ng u sn xut cc con s o thut 99% cho thy rng nhu cu lm yn
tm vn cn thit cho cc x hi x hi ch ngha ging nh trong th gii t
do. Bu c ~ hy b c s phn i ca ngi dn.
Hn th na, mc d c nhng c gng ca cc nh ci cch v cp tin dn
ch, c|c nhm u t hp nht hu nh vn duy tr s kim so|t thng xuyn
h thng chnh ph i ngh. Nhiu l thuyt ~ c a ra gii thch ti
sao. Nhng hu ht cc l thuyt n{y xem thng tnh cht c kh ca h
thng.
Nu chng ta nhn cc h thng chnh tr Ln sng th hai di con mt ca
mt k s ch khng phi ca mt nh khoa hc chnh tr, chng ta nhn ra
ngay mt s vic then cht khng c ch .
Cc k s cng nghip thng phn bit gia hai loi my khc nhau : mt
loi my chy gi|n on c bit di ci tn my "x l tng t", v mt
loi my chy khng dng c bit di ci tn my "chy lin tc". V d
loi my th nht l my dp du, cng nh}n a n tng t cc tm kim
loi v{ cho v{o m|y dp du tng tm hoc vi tm mt ln. Khi ht mt
t, my dng li cho n khi t mi c mang n. V v d v loi my
th hai l h thng lc du, my mt khi ~ c khi ng th chy khng
ngng 24 gi mt ngy.
Nu chng ta nhn nh my lut ton cu vi cc cuc bu c gin on,
chng ta thy n ging nh m|y x l c in. Nh}n d}n c cho php chn
cc ng c vin vo thi gian quy nh, sau "gung my dn ch" ngng
chy.
Ngc li vi gung my trn l dng nh hng lin tc t cc nhm

quyn li c t chc, nhm gy p lc. Nhm nhng ngi vn ng hnh
lang ca c|c cng ty, c|c c quan chnh ph, cc b nhm gy nh hng n
qu trnh quyt nh d l Washington hay Moscow. C|c nhm u t to ra
gung my chy lin tc c th lc lm vic song song vi gung my dn ch
tng t. Ch khi no chng ta nhn thy hai gung my ny cnh nhau th
chng ta mi hiu c lm th no quyn lc Nh{ nc t|c ng trn nh
my lut ton cu.
Chng no m vn cn tr chi i ngh, th nhn dn ch c nhng c hi
gi|n on thng qua bu c biu l s ng h hoc khng ng h chnh ph
v nhng hot ng ca chnh ph. Ngc li, cc nh chuyn mn ca quyn
lc nh hng lin tc n hot ng .
Khi cng nh}n u tranh c quyn t chc cng on, h b khng b,
b ngc ~i, b cnh s|t |nh p, v h l nhng ngi ngoi cuc, khng c
i din trong h thng. Mt khi cng o{n c thnh lp, h sinh ra mt
nhm hp nht mi m nhng th{nh vin thay v i din cho cng nhn li i
lm trung gian iu nh gia h v{ c|c nhm u t trong kinh doanh v{
trong chnh ph. C|c nh{ l~nh o cng o{n Lin X v{ c|c nc ng u
chng qua l cc nh chuyn mn ca quyn lc. Theo l thuyt, mun c
bu tr li th c|c i biu phi trung thc v phi tip tc pht ngn cho
nhng ngi h i din. Tuy nhin khng c ni n{o ngn cn vic thu np
c|c i biu vo b my quyn lc. Khp ni khong cch cng ngy cng rng
gia i biu v c tri. Chnh ph i ngh m{ chng ta c bo phi coi l
dn ch, chng qua l mt nn k thut cng nghip m bo cho s khng
cng bng. Chnh ph i ngh l gi i din.
Ni tm li, trong h thng ny, chnh ph i ngh l phn chnh tr tng

ng mt nh my. Thc vy, ~ l{ nh{ m|y sn xut nhng quyt nh
hp nht tp th. Cng ging nh c|c nh{ m|y, n c qun l t trn. V
cng ging nh hu ht cc nh{ m|y, n ang tr thnh li thi, mt nn nhn
ca Ln sng th ba.
Chng by
S IN CUNG CA CC QUC GIA
Trong mt th gii vi phong tro cc quc gia ang chin u ginh quyn
lc, vi chng 152 quc gia l thnh vin ca Lin Hp Quc, th vic cho cc
hn o vi dn s chng v{i nghn ngi tr th{nh c lp ~ buc chng ta
phi xem li chnh khi nim v tnh cht quc gia. 6.500 ngi hn o
Abaco trong vng Bahamas mc d c cc nh kinh doanh ti tr, c th to
thnh mt quc gia khng ? Nu Xingapo vi dn s 2,3 triu ngi l mt
quc gia, th ti sao thnh ph New York vi dn s 8 triu ngi li khng tr
thnh mt quc gia ? Nu qun Brooklin c my bay nm bom th n c tr
thnh mt quc gia khng ? Nghe th rt v l, nhng nhng cu hi nh th s
c ngha mi khi Ln sng th ba tn cng ngay chnh nhng c s ca nn
vn minh Ln sng th hai. V mt trong nhng c s n{y ~ v{ ang l{ quc
gia - Nh{ nc.
THAY NGA
T khi Ln sng th hai trn qua chu u, hu ht cc vng trn th gii

cha c lp thnh quc gia, nhng c t chc thnh mt m hn n
nh b lc, th tc, cng quc, l~nh a, vng quc, v nhng n v a
phng kh|c. Bin gii khng r rng. Quyn lc ca Nh{ nc cha c

tiu chun ha. S kim sot chnh tr cha c thng nht. Mt c nhn c
rung t mt v{i ni c th phi np thu cho vi lnh cha. Vnte tm tt
tnh hnh nh sau : khi i khp chu u, ng ta phi thay i lut l ging nh
thay nga. S thay i nga thng xuyn phn |nh phng tin giao thng
v{ thng tin th s, t c th suy ra rng nhng ni xa th vng quc
mnh nht cng khng th |p t s kim sot c hiu qu c. Cng xa th
bao nhiu th quyn lc Nh{ nc cng yu by nhiu.
Nu khng c s hp nht chnh tr th khng c s hp nht kinh t. Cc
nn cng ngh mi i hi u t ln ca Ln sng th hai v ch c th c
hon vn dn nu chng sn xut hng ha cho th trng ln hn th trng
a phng. Nhng l{m th no cc nh kinh doanh c th mua bn trn mt
lnh th rng ln nu h ri v{o trng thi ri rm v thu m|, iu l lao
ng, tin bc khc nhau ? Mun cho cc nn cng ngh mi c li, cc nn
kinh t a phng phi c nhp vo mt nn kinh t quc gia thng nht.
iu n{y c ngha l{ cn c s phn b lao ng quc gia v th trng quc
gia cho hng ha v vn. n lt nhng iu yu cu s cng c chnh tr
quc gia. Ni n gin l s pht trin ca kinh t Ln sng th hai i hi
phi c mt ch chnh tr Ln sng th hai thch ng.
Khng c g |ng ngc nhin khi cc x hi Ln sng th hai bt du xy
dng nn kinh t quc gia. Vi cng ngh da v{o hi nc, than | v{ in,
ngi sn xut c th lm qun o ni n{y, ng h ni kia, hoc hng vi
ni kh|c sn xut s lng nhiu hn kh nng tiu th ca th trng
a phng. H cng cn nguyn liu t xa. Ngi cng nh}n nh{ m|y cng b
nh hng bi cc bin c ti chnh xy ra c|ch y hng nghn dm, cng vic
ph thuc vo th trng xa cch.

Do dn dn nhng chn tri t}m l cng ph|t trin. Phng tin thng
tin i chng mi ~ tng s lng tin tc v hnh nh t nhng ni rt xa.
Di t|c ng ca nhng thay i ny, ch ngha a phng b m dn.
thc quc gia tri dy. M u l cc cuc cch mng M v Php, tip n
cui th k XIX, Ln sng ca ch ngha quc gia ~ tr{n qua c|c nc ang
cng nghip ha ca th gii nh c, , T}y Ban Nha, Hungari. C|c nh{ th ca
ngi tinh thn quc gia, cc nh lch s pht hin cc anh hng. Cc nh son
nhc vit cc bi ca ngi tnh cht quc gia m{ vn hc dn gian cha tng bit
n. Tt c u xy ra ng v{o lc s cng nghip ha ang cn iu .
Mt khi chng ta hiu c nhu cu hp nht, th ngha Nh{ nc quc
gia tr thnh r rng. Nhng g m chng ta gi l mt quc gia hin i l mt
hin tng ca Ln sng th hai - mt quyn lc chnh tr hp nht trn vi
mt nn kinh t hp nht. Ngha l{ mt h thng chnh tr thng nht cng vi
mt nn kinh t thng nht ~ to ra quc gia hin i.
Nhng cuc ni dy dn tc ch ngha c cuc cch mng cng nghip
khi ng M, Ph|p, c... c th c xem nh l{ nhng c gng nhm a
s hp nht chnh tr ln ngang tm vi s hp nht kinh t theo sau Ln sng
th hai. V chnh nhng c gng n{y ~ dn n vic phn chia th gii thnh
nhiu n v quc gia ring bit.
INH NG NG RAY BNG VNG
Khi mi chnh ph tm cch m rng th trng v quyn lc chnh tr ca

h, h ~ gp phi nhng hn ch v ngn ng, vn ha, x~ hi, a l v chin
lc. Phng tin giao thng, thng tin, ngun nng lng, v s sn xut ca
nn cng ngh, tt c u gii hn khu vc m mt cu trc chnh tr c th cai
tr c. S phc tp ca cc th tc thanh ton, kim sot ngn sch v
phng ph|p qun l cng x|c nh s hp nht chnh tr c th vn xa n
}u.
Mc d c nhng gii hn n{y, song c|c nhm u t hp nht, cng ty v
chnh ph vn tm c|ch b{nh trng. Lnh th do h kim sot cng rng bao
nhiu, v th trng kinh t cng ln bao nhiu th s giu c v quyn lc ca
h cng nhiu by nhiu. Khi mi quc gia m rng bin gii chnh tr v kinh
t ca n n mc ti a, khng phi n ch va vo nhng gii hn m{ cn
va phi cc quc gia cnh tranh. ph v nhng bin gii n{y, c|c nhm u
t hp nht ~ s dng nn cng ngh tin tin. V d h lao vo cuc chy
ua ca th k XIX l xy dng h thng ng st. Ch trong vng 3 thp k
k t nm 1825, ng st ~ ni tt c c|c ni trong tng nc nh Anh,
Php, B... M, khi inh ng ng ray bng v{ng c ng xung ni
ton b h thng ng st, th n ~ m rng s kim sot ca chnh ph lin
bang khp c nc M.
Do nhng g m{ ngi ta thy l s tri dy ca mt thc th mi y
quyn lc : quc gia. T bn th gii b chia thnh nhng mnh r rng,
khng chng ln nhau vi c|c m{u , hng, da cam, vng, xanh, v h thng
Nh{ nc - quc gia l mt trong nhng cu trc then cht ca nn vn minh
Ln sng th hai.
Nm pha di t chc quc gia l mnh lnh quen thuc ca h thng cng
nghip qui m ln : Cuc chy ua cho s hp nht. Nhng cuc chy ua cho
s hp nht ny khng chm dt bin gii ca mi Nh{ nc - quc gia. V
tt c sc mnh ca n, nn vn minh cng nghip khng th c nui dng
t khong h v. N khng th no tn ti tr phi n hp nht ton b th gii
vo mt h thng tin t v kim sot h thng v quyn lc ring ca n.
Chng tm
CUC CHY UA QUC
Khng c nn vn minh n{o c lan truyn m khng c xung t. Nn vn

minh Ln sng th hai tn cng o t th gii Ln sng th nht, ~ chin
thng v{ |p t ch ca n ln hng triu, sau cng l hng t con ngi.
Trc Ln sng th hai, t th k XVI, cc nh cai tr ch}u u ~ bt u xy
dng quc thc dn rng ri. Cc nh linh mc, nhng ngi Ty Ban Nha
i chinh phc, cc nh thm him ngi Anh, H Lan, B {o Nha, , Ph|p ta
i khp ni trn tr|i t, bt th dn lm n l hoc tiu dit c mt dn tc,
kim sot nhng vng t bao la, v gi chin li phm v cho ch ca h.
Tuy nhin so vi nhng g tip sau }y th tt c nhng vic khng c
ngha.
V chu bu m nhng ngi thm him v nhng ngi i chinh phc gi
v nh l nhng th n cp. Chu bu ny ti tr chin tranh v s giu c c
nh}n, nhng n khng gip g cho nn kinh t c bn t cung t cp ca nc
thc dn. Kt qu ca vic i x}m chim nc ngoi ch lm giu giai cp
thng tr v thnh ph ch khng gip g cho i b phn ngi dn bnh
thng nh l{ nng d}n. Trong ngha n{y, ch ngha quc Ln sng th
nht vn l tm thng, cha hp nht vo kinh t.
Ln sng th hai bin i tr n cp vt qui m nh ny thnh kinh doanh
ln. N bin i ch ngha quc tm thng thnh ch ngha quc ln.
Ch ngha quc mi khng phi mang v vi hm vng bc chu bu m
n a v o{n t{u n{y n o{n t{u kh|c y p khong sn. N ly nguyn

liu t c|c nc thuc a, x l ch bin v{ a tr li nc thuc a di
dng hng ho thnh phm thu c li nhun khng l. Ni tm li, }y l{
ch ngha quc hp nht vo cu trc kinh t c bn ca quc gia cng
nghip m hng triu cng nhn ph thuc vo n.
Khng ch c lm vic. Ngoi nguyn liu ra, ch}u u cng cn s lng
thc phm ng{y c{ng tng. Khi c|c quc gia Ln sng th hai chuyn sang sn
xut, v khi chuyn lao ng nng nghip vo trong nh my, h bt buc phi
nhp khu nhiu loi thc phm t nc ngoi - b, cu, la m, c ph, tr,
ng, t n , Trung Quc, chu Phi v Trung M, Nam M.
V khi sn xut hng lot c y mnh, cc nh cng nghip mi cn th
trng ln hn v{ nhng ni mi u t. Vic cn nhm gii quyt t
tng cho c|c nh{ l~nh o chu u b m nh bi s s hi l nu s pht
trin thuc a dng li, nn tht nghip c th a n cuc cch mng v
trang c|c nc chu u.
Tuy nhin, thc cht ca ch ngha quc ln cn nhiu vn khc ch
khng phi ch ring vn kinh t. Chin lc, tn gi|o, l tng v mo
him u c phn ca ring n, s phn bit chng tc cng c phn ca n
vi t tng v s u vit ca dn da trng hoc dn chu u. Nhiu ngi
nhn thy s chinh phc quc nh l{ mt trch nhim thn thnh. Cu ni
ca Kipling "g|nh nng ca ngi da trng" ~ tng kt s nhit tnh ca cc
nh truyn gio chu u truyn b| o cng gio v "s vn minh", d nhin l{
vn minh L{n sng th hai. V cc nh thc d}n ~ xem c|c nn vn minh L{n
sng th nht nh l{ lc hu v km pht trin. Nhng ngi nng d}n, c
bit l dn da mu, b xem nh l{ tr con, h l la o v bt lng, h l th
ng, h khng lm cuc sng c gi tr.

Nhng th|i nh th gip cho cc lc lng Ln sng th hai bin minh
cho s hy dit ca h i vi nhng ai d|m ng trn ng i ca h. ng
sau nhng th|i k th chng tc l nhng li bo cha tn gio khi ngi
Anh, Ph|p, c, H Lan v nhng ngi khc gieo rc au kh khp th gii,
l{ mt thc t khng th chi c~i c. Nn vn minh L{n sng th hai
khng th hin din c lp. N rt cn nhng ngun ti nguyn bn ngoi. V
ci n cn nht l mt th trng th gii hp nht m{ thng qua n ht
nhng ngun t{i nguyn .
M\Y BM XNG DU TRONG KHU VN
Vic xc tin mt th trng th gii hp nht da trn t tng rng s

ph}n chia lao ng cng phi p dng cho quc gia ging nh ~ |p dng cho
cng nh}n nh{ m|y. Nh th vic "ph}n chia lao ng quc t" ch nh nhng
nhim v c bit cho cc quc gia khc nhau s lm giu tt c c|c nc.
Lng tin ny bin th{nh gi|o iu cho cc th h tip theo v vn cn c
p dng cho n ngy nay. Ging nh s ph}n chia lao ng trong bt k nn
kinh t n{o ~ to ra nhu cu hp nht v{ do ~ sinh ra nhm u t hp
nht, s ph}n chia lao ng quc t cng i hi s hp nht trn qui m ton
cu v{ cng sinh ra nhm u t to{n cu, ngha l{ mt nhm nh cc quc gia
Ln sng th hai thng tr ton th gii. Thnh cng ca s tin trin to ra
mt th trng th gii hp nht c th c thy trong s pht trin v cng

to ln v thng mi th gii mt khi Ln sng th hai trn qua chu u. T
nm 1750 n nm 1914, tr gi| thng mi th gii tng gp 50 ln, t 700
triu la ln n 40 t la. Nhng mi li ca thng mi ton cu n{y ~ t
nhiu u nhau cho tt c c|c nc chu u. Thc vy, nim tin rng
chuyn mn ha lm li cho tt c mi ngi c da trn kh nng tng
tng v s cnh tranh hp l. N gi nh vic s dng hon ton hiu qu v
lao ng v ti nguyn, gi nh nhng giao dch khng b cc lc lng chnh
tr v qun s hm da v nhng giao dch m rng t hay nhiu ph hp vi
nhng ngi trao i. Ni tm li, l thuyt khng xem thng iu g c tr
thc t.
Trong thc t, cc cuc {m ph|n gia nhng ngi bun bn thuc Ln
sng th hai v nhng ngi thuc Ln sng th nht v ng, ng, ca cao
hoc nhng t{i nguyn kh|c thng l hon ton khng cn xng. Pha bn
n{y b{n {m ph|n l{ nhng ngi kinh doanh M hoc chu u rt gii v h
thng tin t, c s ng h ca cc cng ty khng l, ca h thng ngn
hng rng ln, ca cng ngh tin tin, v ca cc chnh ph quc gia mnh.
Pha bn kia b{n {m ph|n l{ l~nh cha a phng hoc t trng b lc
thng khng hiu bit g v h thng tin t, v nn kinh t da trn nn
nng nghip qui m nh hoc tiu th cng nghip lng mc. mt pha l{ i
din ca mt nn vn minh c kh tin tin, xa l, hiu chin, tin tng vo s
"u vit" ring ca h v sn sng s dng li l hoc sng m|y chng
minh iu . Pha bn kia l{ i din ca cc b lc nh tin quc gia c
trang b vi cung tn v gio mc.
Thng th cc v cai tr a phng b ngi phng T}y mua t bng hi
l i ly lc lng lao ng a phng, khng c s chng c hoc vit li

lut a phng c li cho khch. Mt khi ~ chim xong thuc a, cng
quc quc |p t gi c nguyn liu c li cho cc nh kinh doanh ca h v
dng nhng chng ngi nhm ngn cn c|c nh{ thng mi ca c|c nc
cnh tranh l{m tng gi| ln. Do khng c g |ng ngc nhin khi th gii
cng nghip c th c c nguyn liu hoc cc ngun nng lng vi gi th
trng rt thp.
Ngoi ra, gi c thng c |p t c li cho ngi mua theo ci c th
c gi l "Lut ca gi| u tin". C|c nc Ln sng th hai cn nhng loi
nguyn liu c th chng c gi tr g i vi c|c nc Ln sng th nht c
chng. Ngi nng dn chu Phi chng c nhu cu g v crm. Cc lnh cha
rp chng dng g v v{ng en nm di t sa mc ca h.
Ni n{o m{ mt loi h{ng ha cha h c trao i bun bn bao gi th
gi| t ra trong ln giao dch u tin rt quan trng. Gi| n{y thng c t
theo sc mnh qun s hoc chnh tr ch khng theo cc nhn t kinh t nh
gi thnh, li nhun hoc cnh tranh. V{ gi| u tin ny mt khi ~ c thit
lp mc thp s ko nhng gi khc thp theo. Ngay sau khi nguyn liu ny
c ch v cc quc gia cng nghip v{ c ch bin thnh sn phm, gi
u tin thp c hn nh ti ch. Do , d c bin bch th n{o chng na,
c nhng li ba hoa ging quc v nhng c tnh tt p ca thng mi
v cng ty t do, th cng khng che giu c s tht l{ c|c nc Ln sng
th hai c li rt nhiu nh ci gi l "s cnh tranh khng hon ton".
N IN MACGARIN
lung chy khong sn v nguyn liu t th gii Ln sng th nht vo

th gii Ln sng th hai d d{ng hn, c|c cng quc cng nghip ~ c gng
pht trin v hp nht th trng th gii. Khi thng mi vt qua cc bin
gii quc gia, mi th trng quc gia tr thnh mt b phn ca th trng
lc a ln hn v{ l{ mt b phn ca h thng hi o|i thng nht c d
kin bi c|c nhm u t hp nht ang iu hnh nn vn minh L{n sng th
hai. Mt h thng tin t c nht s c s dng khp th gii.
Th gii Ln sng th hai xem phn cn li ca th gii nh l{ ngun bm
du xng, vn hoa, m, | qu v{ th trng lao ng r, h ~ a nhng
thay i s}u m vo cuc sng x hi ca d}n c th gii khng cng nghip.
Cc nn vn ha ~ tn ti hn h{ng nghn nm theo c|ch t cung t cp, sn
xut ngun thc phm cho ring h, ~ b thu ht vo h thng thng mi
th gii d mun hay khng v b bt buc phi bun bn hoc b tiu dit. Lp
tc mc sng Blivia hoc Malaiya b gn vi nhu cu kinh t cng nghip
ca t nc cch xa mnh na vng tr|i t ch v nhng m thic v{ n in
cao su l{ ngun cung cp thc n cho c|i mm cng nghip ph{m n.
Thc phm dng trong nh my l macgarin l mt v d in hnh.
Macgarin u tin c ch to chu u bng nhng vt liu ti a phng.
Tuy nhin do vic s dng macgarin qu nhiu nn nhng vt liu cng
khng . Nm 1907, c|c nh{ nghin cu pht hin ra rng macgarin c th
c ch to t da v du ht c. Kt qu ca s pht kin ny l s bin
ng cch sng Ty chu Phi. Vic sn xut qui m ln du c ch to

macgarin dng lm thc phm cho cc cng dn cng nghip chu u v M
~ ph| hy h thng x hi phc tp ca nhng ngi chu Phi khng cng
nghip. Nhng n in khng l c thit lp Cng, Nigria, Camrun, v{
b bin Ng{. Phng T}y c c macgarin. V{ ngi chu Phi tr thnh
bn n l trn c|c n in rng ln. Cao su l mt v d khc.
Mt khi b tch ra khi s t cung t cp v b buc phi sn xut cho tin
bc v trao i, mt khi c khuyn khch hoc b p phi t chc li cu trc
x hi chung quanh vic khai thc m hoc trng trt c|c n in, d}n c
Ln sng th nht b t vo s ph thuc kinh t ca mt th trng m h
khng c t nh hng no. Nhng k thng tr h b mua chuc, vn ha ca
h b l{m tr ci, ngn ng th b tn li. Hn th na, c|c quc thc dn
to ra mt c|ch s}u m mc cm t ti nh}n d}n c|c nc thuc a, tm l
n{y cho n nay vn l mt tr ngi cho s pht trin kinh t v x hi. Ch
ngha quc ln ~ thng cng rt hu h cho c|c nc trong th gii Ln
sng th hai. Chnh nh s khai thc cc thuc a v nn thng mi pht
trin ~ l{m cho c|c gia nh ch}u u gi{u c n mc cha tng thy. C gc
r trong chnh cu trc ca nn kinh t Ln sng th hai v{ c nui dng
bng nhu cu tm ti nguyn, ch ngha quc i khp c h{nh tinh. Nm
1492 khi Colombo t chn ln chu M, ngi chu u ch kim sot 9% tri
t. Nm 1801 h cai tr 1/3 tr|i t. Nm 1880 h cai tr 2/3 tr|i t. V{ nm
1935 ngi chu u kim sot v chnh tr 85% mt t v 70% dn s th
gii. Ging nh x~ hi Ln sng th hai, th gii b chia th{nh ngi hp nht
v{ ngi b hp nht.
HP NHT THEO KIU M
Khng phi tt c nhng quc gia hp nht u bng nhau. Cc quc gia Ln
sng th hai tin hnh mt cuc chin u ng{y c{ng m m|u ginh quyn
kim sot h thng kinh t th gii. S thng tr ca Anh v Php b sc mnh
cng ngh c th|ch trong Th chin I, s tn ph ca chin tranh, chu k
lm ph|t v{ suy tho|i theo sau , cuc cch mng Nga, tt c u gy chn
ng cho th trng th gii cng nghip.
Nhng bin ng n{y ~ l{m chm li tc pht trin thng mi th gii,
v khi lng hng ha bun bn b gim xung khp th gii mc d c thm
nhiu nc gia nhp vo h thng thng mi. Th chin II lm chm thm s
pht trin th trng th gii hp nht. Cui Th chin II, Ty u nm trong
ng tro t{n. Nc c b bin th{nh t mt trng. Lin X b thit hi khng
khip v ngi v ca. Nn cng nghip Nht b tan n|t. Trong c|c cng quc
cng nghip th ch cn M khng b thit hi v kinh t. Trong c|c nm 19461950, nn kinh t th gii b ri lon n mc ngoi thng xung |y thp
nht k t nm 1913.
Hn th na, chnh s suy yu ca c|c cng quc chu u b chin tranh
t{n ph| ~ khuyn khch cc thuc a i c lp chnh tr. Gandi, H Ch
Minh, Jomo Kenyatta v nhng ngi chng thc d}n kh|c ~ tin hnh chin
dch ht cng thc dn.
Nhng trc khi chin tranh chm dt, dng nh to{n b nn kinh t
cng nghip th gii phi c t chc li, trn mt c s mi sau chin tranh.
Hai quc gia lnh trch nhim t chc li v hp nht li h thng Ln sng
th hai l M v Lin X.
Cho n lc y, nc M ch gi mt vai tr gii hn trong chin dch
quc ln. Trong vic m rng bin gii, n ~ hy dit d}n da v{ a h
v{o c|c vng d{nh ring cho ngi da . Mhic, Cuba, Pueto Rico v
Philipin, ngi M ~ bt chc cc chin thut quc ca ngi Anh, Php
hoc ngi c. Nam M cho n u th k ny, chnh sch ngoi giao la
ca M ~ gip cho Cng ty Hoa qu Lin hp (United Fruit) v nhng cng ty
kh|c m bo c gi thp v ng, chui, c{ ph, ng v hng ha khc.
Tuy nhin, so vi ch}u u, nc M cn l non tr trong cuc thp t chinh
quc ln.
Ngc li, sau Th chin II, nc M tr thnh quc gia ch n chnh trn
th gii. N c nn cng ngh tin tin nht, cu trc chnh tr n nh nht, v
mt c hi qu gi tin vo cc ch trng do c|c u th kit lc buc phi rt
b khi cc thuc a.
Ngay t u nm 1941, c|c nh{ chin lc ti chnh M ~ bt u lp k
hoch cho s hp nht hu chin ca nn kinh t th gii theo ng li c li
cho M. Ti hi ngh Brtton Vt (Bretton Woods) nm 1944 di s ch o
ca M, 44 nc ng thnh lp li cu trc hp nht then cht - Qu tin t
th gii (IMF) v Ngn hng th gii. IMF bt buc cc quc gia thnh vin n
nh tin t ca h theo la M hoc theo v{ng (nm 1948, M s hu 72%
ton b s vng d tr ca th gii). Nh th IMF ~ n nh cc mi quan h
c bn ca cc loi tin t chnh trn th gii.
Trong khi , Ng}n h{ng th gii u tin c thnh lp cung cp qu

ti xy dng hu chin cho c|c nc chu u, v dn dn bt u cng cho c|c
nc khng cng nghip vay vn. Nhng mn tin cho vay ny c mc dch
gip xy dng ng s, hi cng v cc loi "cu trc h tng" khc nhm lm
d dng vic di chuyn nguyn liu v xut khu nng nghip n c|c nc
Ln sng th hai.
Ngay sau mt t chc th ba c a v{o h thng : Hip nh chung
v thu quan v bun bn (GATT). Hip nh ny do M xng, nhm mc
ch t do ha thng mi, ~ g}y kh khn cho c|c nc ngho, trnh cng
nghip thp khng th bo v cc nn cng nghip non nt b nh ca mnh.
Ba c quan n{y gn cht vi nhau bng iu lut cm Ngn hng th gii
cho bt k nc no khng chu gia nhp vo IMF hoc khng chu tun theo
GATT vay tin. H thng n{y g}y kh khn cho con n ca M mun gim
ngha v ca h bng s hot ng tin t v hi quan. N tng cng s cnh
tranh ca cng nghip M trong cc th trng th gii. V{ n cho c|c cng
quc cng nghip, c bit l M, mt nh hng mnh v vic lp k hoch
kinh t trong nhiu nc Ln sng th nht, ngay c sau khi h ~ gi{nh c
c lp. Ba c quan n{y hnh th{nh mt cu trc hp nht cho thng mi th
gii. V t nm 1944 n u nm 1970, M c bn thng tr h thng ny.
Trong s cc quc gia, n hp nht nhng nc hp nht.
S HP NHT X HI CH NGHA
Tuy nhin, s l~nh o ca M trong th gii Ln sng th hai ngy cng b

thch thc do s hng mnh ca Lin X. Lin X v{ c|c nc x hi ch ngha
ng vai nh l{ ng minh chng quc ca nhn dn thuc a trn th
gii. Nm 1916, mt nm trc khi cm quyn, Lnin ~ vit mt bi tn cng
d di cc quc gia t bn v cc chnh sch thc dn ca h. Cun sch Ch
ngha quc ca ng ~ tr thnh mt trong nhng cun sch c nh hng
nht ca th k v vn cn nh hnh t tng ca h{ng trm triu ngi trn
th gii.
Nhng Lnin thy ch ngha quc nh l{ mt hin tng n thun t
bn ch ngha. ng nhn mnh, cc quc gia t bn {n |p v{ thc dn ha cc
quc gia khc khng v s chn la m v s cn thit. M|c ~ a ra mt quy
lut c h khng thay i c, cho rng li nhun trong cc nn kinh t t
bn cho thy mt khuynh hng chung khng cng li c l s suy thoi
theo thi gian. Lnin cho rng v iu n{y nn c|c nc t bn giai on cui
cng s b bt buc tm kim "siu li nhun" nc ngo{i cn bng li
nhun mt i trong nc. ng l lun rng ch c ch ngha x~ hi mi gii
phng nhn dn thuc a khi p bc v khn kh, v ch ngha x~ hi khng
c ng lc gn lin vi s bc lt kinh t.
Nhng g Lnin ~ xem thng v{ |p t cho cc quc gia cng nghip t
bn th n by gi cng ~ hot ng trong c|c nc cng nghip x hi ch
ngha. H cng ~ l{ mt b phn ca h thng tin t th gii. H cng ~ t
nn kinh t ca h trn s phn tch sn xut ra khi tiu th. H cng ~ cn
mt th trng ni ngi sn xut vi ngi tiu th. H cng ~ cn
nguyn liu nc ngo{i nui gung my cng nghip ca h. V v nhng
l do ny, h cng cn mt h thng kinh t th gii hp nht m{ thng qua

c c nhng th cn dng v bn sn phm ca h ra nc ngoi.
Chnh vo lc tn cng ch ngha quc, Lnin ~ ni v mc tiu ca ch
ngha x~ hi l khng phi ch a c|c quc gia li gn nhau hn m{ cn hp
nht h. Nm 1920, Lnin ~ xem vic ko cc quc gia li vi nhau nh l{ qu|
trnh khch quan m cui cng s a n vic to ra mt nn kinh t th gii
c nht, do mt k hoch chung iu ha. C l iu ny l vin cnh cng
nghip ti hu.
C|c nc cng nghip x hi ch ngha cng cn nhng ti nguyn ging
nh c|c nc t bn. H cng cn bng, c{ ph, niken, ng, la m, v
nhng h{ng ha kh|c nui c|c nh{ m|y ang tng nhanh v{ d}n c trong
cc thnh ph ca h. Lin X ~ v{ ang c nhng ngun d tr ln v ti
nguyn thin nhin. Nhng M cng c nh th, v{ iu khng ngn cn c
hai nc tm cch mua t c|c nc khc vi gi r nht c th.
Ngay t u, Lin X l mt b phn ca h thng tin t th gii. Bt k
quc gia no gia nhp h thng n{y u b ct cht ngay vo nhng nh ngha
truyn thng v hiu sut v sc sn xut. N b buc phi chp nhn nhng
khi nim kinh t truyn thng, nhng quy nh, phng ph|p thanh to|n v{
n v tin t.
Cc nh qun l v kinh t x hi ch ngha, cng ging nh ng nghip t
bn ca h, ~ tnh gi| th{nh sn xut nguyn liu so vi gi thnh mua
nguyn liu. H i din trc tip vi quyt nh "lm hoc mua" m cc cng
ty t bn phi i ph hng ngy. V hu nh ngay lp tc r rng l mua mt
s nguyn liu trn th trng th gii s r hn l{ sn xut trong nc.
Mt khi ~ c quyt nh, cc nhn vin mua hng Lin X ta ra khp th
gii v mua vi gi| ~ c nhng ngi bun b|n quc nh ra t trc.

Lin X mua cao su M Lai vi gi| do c|c nh{ bun Anh nh ra t trc.
Lin X tr cho Guinea 6 la 1 tn bxit trong khi M tr 23 la. Iran v{
Apganistan c Lin X tr gi thp cho kh t. Nh th Lin X, ging nh
i th t bn ca n, ~ c li vi gi khng li cho cc thuc a. Nu lm
kh|c i s lm chm li qui trnh cng nghip ha ca n.
Lin X cng |p dng nhng chnh sch to s cn bng v chin lc. i
u vi sc mnh qun s ph|t xt c, Lin X ~ bin c|c nc Bantch
thnh thuc a v gy chin Phn Lan. Sau Th chin II, vi c|c i qun v
s e da qun s, h gip thnh lp hoc duy tr cc ch "ng minh"
ng u.
Trong khi ngi M thnh lp cu trc IMF-GATT - Ngn hng th gii,
ngi Lin X hng theo m c ca Lnin v mt h thng kinh t th gii
hp nht bng vic thnh lp Hi ng tng tr kinh t (COMECON) v buc
c|c nc ng u gia nhp. Moscow buc c|c nc COMECON phi bun bn
vi nhau v vi Lin X, phi trnh cc k hoch pht trin kinh t ca h
Moscow duyt. Bng vic nhn mnh chuyn mn ha ging nh c|c cng
quc quc ~ l{m i vi cc nn kinh t chu Phi, chu v chu M La
tinh, Moscow ~ ch nh cc nhim v cho mi nn kinh t ng u. Ch
Rumani ~ cng khai v kin tr chng li.
D Moscow c gng bin Rumani thnh "trm bm xng du v{ khu vn"
ca Lin X, song Rumani vn thc hin ci gi l pht trin a phng. H ~
chng li "s hp nht x hi ch ngha" mc cho p lc ca Lin X. Ni tm
li, vo chnh lc M lnh trch nhim l~nh o c|c nc cng nghip t bn
v xy dng c ch ring ca h hp nht h thng kinh t th gii sau Th
chin II, th Lin X cng ~ x}y dng t chc tng ng ca h thng ny

trong phn th gii h thng tr.
Chng chn
THC T CNG NGHIP
Va chm vi nn vn minh L{n sng th nht, Ln sng th hai ~ to ra

khng phi ch mt thc t mi cho hng triu ngi m cn l mt cch suy
ngh mi v thc t. Va chm vi nhng gi tr, nhng khi nim, nhng huyn
thoi v{ o c ca x hi nng nghip, Ln sng th hai ~ nh ngha li v
Thng , v cng l, v tnh yu, v quyn lc, v v p. N ~ khuy ng
nhng t tng mi, nhng th|i mi v.v... N ph v v thay th nhng
nhn thc c v thi gian, khng gian, l do v nguyn nhn. Mt quan im
th gii cht ch khng phi ch gii thch m cn bin h cho thc t Ln sng
th hai. Quan im th gii ny ca x hi cng nghip cha c tn. C th gi
l "thc t cng nghip".
Thc t cng nghip l mt b c|c t tng v nhn thc m tr em ca h
thng cng nghip qui m ln c dy hiu th gii ca chng. N gm
mt s tin c s dng bi nn vn minh L{n sng th hai, bi cc nh
khoa hc, c|c nh{ l~nh o kinh doanh, cc nh chnh khch, cc nh trit hc
v cc nh tuyn truyn.
Dng nh c hai lung thc h ang xung t. n gia th k XIV, mi
quc gia ang cng nghip ha ~ x|c nh r rng cnh t v cnh hu, ch
ngha c nhn v x nghip t do vi ch ngha tp th v ch ngha x~ hi.
Cuc chin u v thc h n{y, u tin gii hn trong cc quc gia ang
cng nghip ha, sau lan tr{n khp c th gii. Vi cuc cch mng Nga
nm 1917, v{ vi b my tuyn truyn khp th gii, cuc u tranh thc h
cng ngy cng mnh lit hn. V{o cui Th chin II, M v{ Lin X ~ c gng
hp nht th trng th gii theo ring ca h, mi bn ~ tiu nhng
khon tin ln truyn b hc thuyt ca h hng v d}n c khng cng
nghip ca th gii. Mt bn l cc ch chuyn ch, bn kia l cc ch
c gi l dn ch t do. Sng n v bom sn sng tip tc cng vic khi cc
cuc tranh lun lgc chm dt. T sau cuc xung t ln gia Thin cha gio
v Tin lnh trong thi k Phc Hng, t c hc thuyt n{o c vch ra r rng
gia hai phe thn hc nh th.
Trong s cung nhit ca cuc chin tranh thc h n{y, iu t c ch
l trong khi mi bn khuch trng mt " thc h" khc nhau, c hai u
tuyn truyn cng mt "siu thc h". Nhng kt lun ca h, chng trnh
kinh t ca h v{ gi|o iu chnh tr ca h - c bn khc bit, nhng nhiu
nhn thc khi im l ging nhau. Ging nh Tin l{nh v{ Cng gi|o gii thch
kinh phc m khc nhau, th nhng c hai u ging o cha cu th, mcxt
v chng m|cxt cng th, t bn v chng t bn cng th, ngi M v{ ngi
Nga tin v chu Phi, chu , v chu M La tinh - tc l cc vng khng cng
nghip ca th gii - c hai u mang cng mt b tin c bn. C hai u
truyn b| tnh u vit ca h thng cng nghip qui m ln cho tt c nhng
nn vn minh kh|c. C hai u l{ c|c mn nng nhit ca thc t cng
nghip.
NGUYN TC TIN B
Quan im th gii h ph bin da trn ba c tin s}u m v "thc t

cng nghip", ba lung t tng ~ gn cc quc gia Ln sng th hai li vi
nhau v lm chng khc bit vi nhng nc cn li ca th gii.
c tin u tin c lin quan n thin nhin. Trong khi cc nh x hi ch
ngha v{ t bn c th khng ng vi nhau v nhiu vic khc, song c hai
c cng cch nhn v thin nhin. V i vi c hai, thin nhin l mt i
tng ang ch c khai thc.
Cc nh cng nghip t bn Ln sng th hai c khot ti nguyn thin
nhin vi mt qui m ln, bm mt khi lng khng l thuc c vo khng
kh, ph rng c mt vng v li nhun, m{ khng ngh g v hiu ng ph hoc
hu qu l}u d{i. T tng cho rng thin nhin cn c khai th|c ~ hp l
ha nhng h{nh ng thin cn v ch k ca h. Khng phi ch ring cc nh
cng nghip t bn h{nh ng nh vy. Mc d cho rng li nhun l ngun
gc ca tt c ti c, song cc nh cng nghip ha m|cxt cng vn h{nh ng
mt c|ch tng t bt k ni n{o h cm quyn. Thc vy, h xng
xung t vi thin nhin ngay trong kinh thnh ca h. Cc nh mcxt v cnh
ngi nguyn thy khng phi sng chung hi ha vi thin nhin m l tin
hnh chin u sng cn chng li thin nhin. Vi x hi giai cp, cuc chin
u ca "con ngi chng li thin nhin" b bin i thnh cuc chin u ca
"con ngi chng li con ngi". Mc tiu ca x hi khng giai cp ca cng
sn s gip con ngi tr li cuc chin u ca "con ngi chng li thin
nhin".
C hai pha thc h, c th thy cng hnh nh nhn loi i u vi thin
nhin v{ ang ch ng n. Hnh nh ny l thnh phn then cht ca thc t
cng nghip, siu thc h m c ngi mcxt v chng m|cxt u c cng

nhn thc.
c tin th hai c quan h qua li vi c tin trn ~ a l lun mt bc
xa hn. Nh}n loi khng phi ch gn vi thin nhin, h cn l{ nh cao nht
ca mt qu trnh tin ha di. Nhng l thuyt tin ha trc y ~ c,
nhng chnh |cuyn (Darwin) v{o gia th k XIX ~ cung cp nn tng khoa
hc cho quan im ny. ng ta ni v s chn lc t nhin ca thin nhin loi
b nhng dng sng yu v khng c kh nng. Nhng loi tn ti l nhng
loi thch ng nht.
|cuyn ch yu ch quan t}m n tin ha sinh hc, nhng t tng ca
ng ta c ng chnh tr v x hi r rng nn nhng ngi khc nhanh chng
nhn thy iu . Nhng ngi theo hc thuyt |cuyn x~ hi l lun rng
nguyn tc chn lc t nhin cng |p dng cho x hi, v{ nh th nhng ngi
giu nht v mnh nht l nhng ngi ph hp nht v xng |ng nht. T
cng c th suy ra l c x hi cng tin ha theo quy lut chn lc. Theo l
lun ny, h thng cng nghip qui m ln l{ giai on tin ha cao hn c|c
nn vn ha khng cng nghip bao quanh. Nn vn minh Ln sng th hai l
cao hn tt c.
Theo hc thuyt |cuyn th ch ngha t bn c x hi hp l ha v tnh
kiu ngo vn ha n{y cng hp l ha ch ngha quc. Trt t cng nghip
pht trin cn s an ton cho ngun ti nguyn r, v n to ra mt s bin h
o c v vic ~ ly ti nguyn vi gi r mt. T tng v tin ha x hi
~ cung cp lun chng v{ l do o c cho vic i x vi c|c d}n c khng
cng nghip nh l{ thp km, v{ do h khng thch hp sng st.
Trong khi Mc ph phn kch lit ch ngha t bn v ch ngha quc,
ng ~ ng tnh vi quan im rng h thng cng nghip qui m ln l dng

tin tin nht ca x hi, l{ giai on m tt c cc x hi khc ln lt phi
tin n.
c tin th ba v thc t cng nghip ~ lin kt thin nhin vi tin ha li
vi nhau, l{ nguyn tc tin b, tc l{ t tng cho rng lch s phi i v
hng mt cuc sng tt hn cho nh}n loi. Lainis, Tgot, Cngocx, Kng,
Ltsing, Gin Stuc Mui, Hghen, Mc, |cuyn (Leibniz, Turgot, Condorcet,
Kant, Lessing, John Stuart Mill, Hegel, Marx, Darwin) v v s nhng nh{ t
tng kh|c ~ tranh lun v vn tin b tht s c tr|nh c khng hoc
tin b cn b{n tay gip ca nhn loi, v nhng g s to thnh mt cuc
sng tt hn, v tin b s hoc c th tip tc n v tn hay khng. Th
nhng tt c u nht tr rng x hi s ngy cng tin b.
Cc nh v thn v{ c|c nh{ tn ngng, sinh vin v{ gi|o s, nh{ chnh tr v
nh khoa hc thuyt gio nim tin mi. Nh kinh doanh v y vin nhn dn
b|o trc rng mi nh my mi, mi sn phm mi, mi cn nh{ mi, mi
ng cao tc mi, hoc mi con mi l bng chng ca s tin b khng g
cn c i t xu n tt hoc t tt n tt hn. Nh{ th, nh son kch v
nh ha s cho tin b l{ iu tt nhin. S tin b bin minh cho vic lm
thin nhin xung cp v vic chinh phc cc nn vn minh "t tin b hn".
i vi Mc, nhng mc tiu t hu ca tin b ch to ra ch ngha t bn v
mm mng s hy dit ca n. Nhng bin c ny t n l mt phn ca lch
s l}u d{i a nh}n loi tin v ch ngha x~ hi, ch ngha cng sn, v mt
ch ngha kh|c cn tt hn.
Do thng qua nn vn minh L{n sng th hai, ba khi nim then cht cuc chin tranh vi thin nhin, s quan trng v tin ha, v nguyn tc tin
b ~ cung cp c s cho nhng ngi ca h thng cng nghip qui m ln

gii thch v bin h n trc th gii.
PHN MM CA THI GIAN
mt chng trc ~ ni v s pht trin ca x hi cng nghip ph

thuc vo s ng b ca hot ng con ngi vi nhp iu m|y mc. ng
b ha l mt trong nhng nguyn tc ch o ca nn vn minh L{n sng th
hai. Tuy nhin dn n s nhn thc thi gian nhm thc hin s ng b,
nhng nhn thc c bn ca con ngi v thi gian phi c bin i. Phi
cn n khi nim mt "phn mm thi gian".
D}n c nng nghip cn bit khi no gieo cy v khi no gt h|i, ~ ph|t
trin php o thi gian di rt chnh x|c. Nhng bi v h khng cn s ng
b cht ch v lao ng con ngi nn nng dn t pht trin nhng n v o
chnh xc v khong thi gian ngn. Tng t nh th, bi v t c s trao i
gia cc cng ng hoc lng x vi nhau, v v cng vic khng yu cu
chuyn , nn n v thi gian thay i t a phng n{y sang a phng
khc, t ma ny sang ma khc.
Ngc li, cc x hi cng nghip cn n v thi gian cc k chnh x|c nh
gi, pht, giy. V nhng n v ny phi c tiu chun ha, trao i vi
nhau c gia cc ma v cc cng ng x hi. Ngy nay ton b th gii
c chia thnh vng mi gi. Hn th na, nn vn minh L{n sng th hai ~
lm thi gian thnh tuyn tnh. Vic nhn thc thi gian l tuyn tnh n s}u
v{o t tng ca chng ta n mc khng th hiu kh|c c. Th nhng
nhiu x hi tin cng nghip, v mt s x hi Ln sng th nht ngy nay,
xem thi gian nh l{ vng trn ch khng phi l{ ng thng.
Khi Ln sng th hai chim lnh th gii th thi gian tuyn tnh chin
thng. Thi gian tuyn tnh tr th{nh quan im u th trong mi x hi cng
nghip, d ng hay T}y. Thi gian c xem nh l{ mt con ng cao tc
tri ra t qu kh xa xi n ng{y nay v{ i v tng lai, v{ s nhn thc v
thi gian ny, mc d xa l i vi hng t ngi sng vo thi i trc nn
vn minh cng nghip, ~ tr th{nh c s cho vic lp k hoch kinh t, khoa
hc, v chnh tr.
KT HP KHNG GIAN TH[NH N V
Nhng ngi tin s sng cuc i du mc nn h cn khong khng gian

rng r~i. Ngc li nn vn minh L{n sng th nht nh c con ngi ti mt
ni, nn nng nghip ~ to ra mt nn vn minh khng gian gii hn. Cn b~o
cng nghip li to ra mt nn vn ha khng gian rng r~i, nhng ln ny
trn qui m c h{nh tinh. H{ng ha, con ngi v{ t tng c di chuyn
hng nghn dm v mt s ln d}n c phi chuyn i ni kh|c tm vic lm.
Sn xut thay v ph}n t|n trn c|c c|nh ng th by gi tp trung thnh
ph.
S bin i i hi mt s phi hp phc tp gia thnh ph v nng

thn. Nh th thc phm, nng lng, con ngi v nguyn liu chy vo
thnh ph, trong khi hng ha, thi trang, t tng v nhng quyt nh ti
chnh t thnh ph chy ra. C hai lung chy c hp nht v phi hp cn
thn theo thi gian v khng gian. Do s ph}n chia lao ng t m nn nn vn
minh Ln sng th hai i hi nhiu loi khng gian c trng hn.
Cc kin trc s phi to ra vn phng, nh{ ng}n h{ng, n cnh st, nh
my, nh ga, ca hng bch ha, nh t, rp ht... Nhng loi khng gian khc
nhau ny phi c phi hp vi nhau theo chc nng ht sc lgc. S phi
hp cc khong khng gian c trng, cn thit a ng ngi n ng
ch v{o ng thi im, l s tng ng khng gian ca s ng b ha
thi gian. Thc vy, l{ s ng b ha khng gian. C thi gian v khng
gian u phi c cu trc cn thn nu x hi cng nghip mun hot ng.
T , s o lng khng gian cng c chnh x|c ha nh o lng thi
gian. Bn loi, kiu phi chnh x|c hn, chi tit hn, v{ c tiu
chun ha. Nhn thc ca chng ta v kinh nghim ca chng ta v khng gian
cng i qua qui trnh tuyn tnh ha song hnh vi s tuyn tnh ha thi gian.
Trong tt c cc x hi cng nghip, t bn hoc x hi ch ngha, ng hoc
Ty, s chuyn mn ha v khong khng gian kin trc, bn chi tit, cc
n v o lng chnh xc v trn tt c l{ con ng thng, ~ tr thnh mt
hng s vn ha, mt hng s rt c bn cho thc t cng nghip mi.
CHUYN V VN CA THC T
Nn vn minh L{n sng th hai khng phi ch xy dng nhng hnh nh

mi v thi gian v khng gian, s dng chng nh hnh cch sng hng
ngy, n cn xy dng cu tr li ring cho cu hi mun thu : v tr t }u
ra ? Mi nn vn ha u pht minh nhng huyn thoi ring c gng tr
li cu hi . i vi mt s nn vn ha, v tr c tng tng nh l{
mt th thng nht ang cun xoy d di. i vi mt s nn vn ha kh|c,
v tr l s phn chia thnh phn t. Ch cho n khi c nn vn minh L{n
sng th hai th thuyt nguyn t tr th{nh t tng thng tr c|c dng t
tng giao nhau cch mng ha khi nim ca chng ta v vt cht. T y,
thuyt nguyn t trit hc cng tin bc vi thuyt nguyn t vt l. Mi nn
vn minh mi u ly t tng ca qu kh v{ nh hnh li trong ci cch m
n gip hiu c mi quan h vi th gii. i vi x hi cng nghip cng
th, mt x hi ang tin v s sn xut hng lot ca cc thnh phm my
mc c lp rp vi nhau bng nhiu thnh phn ring bit, nn t tng
mt v tr tp hp gm nhiu thnh phn ring bit l cn thit cho nn vn
minh Ln sng th hai.
~ c nhng l do chnh tr v x hi cho s chp nhn v m hnh nguyn
t ca thc t. Ch ngha t bn cng nghip cn c s hp l cho ch ngha c|
nhn. Vic xut hin ca giai cp thng mi i hi s t do bun bn v
pht trin th trng ca h, ~ l{m xut hin mt khi nim mi v c nhn con ngi nh l{ nguyn t, khng gim c, khng ph v c, phn t c
bn ca x hi.
L thuyt nguyn t cng xut pht trong chnh tr vi l phiu bu c tr
thnh phn t c bn. N li xut hin trong khi nim v quan h quc t
gm c|c n v c lp, khng thm nhp c, khng ph thuc c gi l
quc gia. Thuyt nguyn t i qua tt c mi lnh vc ca cuc sng.
Chng mi
ON UI : CN L T NGT
Mt b mt vn gi nguyn. H thng cng nghip qui m ln l mt cn l

t ngt trong lch s, ba th k ngn ngi trong mt khong thi gian v tn.
C|i g ~ g}y ra cuc cch mng cng nghip ? C|i g ~ a L{n sng th hai
lan trn khp tr|i t ?
Vic tm l do cho cuc cch mng cng nghip khng thc hin c. V
khng c l do n{o l{ c nht hoc c u th c. T cng ngh khng phi l
lc ko trong lch s. Cng khng phi l{ t tng hoc gi tr. M{ cng chng
phi l{ u tranh giai cp. V{ cng chng phi l nhng thay i sinh thi,
khuynh hng nhn khu hc, hoc pht minh thng tin. T nn kinh t cng
khng gii thch c bin c lch s ny hoc bin c khc. Khng c "bin c
c lp" cc bin s khc ph thuc vo. Ch c nhng bin s c lin quan
qua li vi phc tp bao la.
i din vi nhng bin s v{ vic khng th hiu c tt c nhng
h{nh ng qua li ca chng, cch tt nht chng ta c th lm l pht hin
nhng c|i c lin quan n mc ch ca chng ta v nhn bit nhng lch lc
nm trong s chn la . Trong tinh thn ny, r rng c nhiu dng chy to
thnh nn vn minh L{n sng th hai, song mt s c hu qu r r{ng hn nh
s phn chia gia ngi sn xut v{ ngi tiu th, v s pht trin k l ca
th trng d l{ t bn hay x hi ch ngha.
S phn chia gia ngi sn xut v{ ngi tiu th theo thi gian, theo
khng gian, theo khong cch x hi v tm l cng ln th th trng vi
phc tp ca n, vi nhng gi tr ca n, vi nhng nhn thc n ngm ca

n, thng tr thc t x hi cng nhiu. Mi nhn v hnh n{y ~ to ra ton b
h thng tin t hin i vi c|c c s ng}n h{ng trung ng, vi th trng
chng khon, vi thng nghip th gii, vi cc nh k hoch quan liu, vi
tinh thn ch quan tm v lng v tnh ton, vi s thin v vt cht, vi
nhng bin php thnh cng hn hp, vi h thng tin thng cng nhc, v
vi b my k ton mnh - tt c nhng iu c |nh gi| thp v ngha
vn ha. T s phn chia gia sn xut v tiu th ~ to ra nhng p lc trn
v tiu chun ha, chuyn mn ha, ng b ha v tp quyn ha. Cng t s
ph}n chia ~ sinh ra nhng khc nhau v vai tr gii tnh v tnh kh.
Nn vn minh L{n sng th hai khng ch thay i cng ngh, thin nhin
v{ vn ha, n cn thay i c c tnh, gip to ra mt c tnh x hi mi. Con
ngi cng nghip khc vi t tin ca h. H l ng ch ca "n l nng
lng". H sng hu ht cuc i ca h trong mi trng kiu nh my, tip
xc vi my mc v t chc ~ l{m c| nh}n tr thnh nh b. H bit s tn
ti ca h ph thuc vo tin bc. H c nui dng trong mt gia nh ht
nh}n v{ i hc trng kiu nh my. H nm c nhng hnh nh c bn
v th gii nh c|c phng tin thng tin i chng. H lm vic trong cc
cng ty ln hoc c quan Nh{ nc. H x|c nh h thuc v quc gia v khng
thuc v lng mc hoc thnh ph. H thy h ng i din vi thin nhin
bng vic khai thc thin nhin trong cng vic hng ngy ca h. H bit h l
mt b phn ca nhng h thng chnh tr, kinh t, x hi rng ln v ph
thuc ln nhau m{ c|c ng ranh gii ca chng chm trong phc tp
vt qu s hiu bit ca h.
i din vi thc t ny, h chng i nhng khng c kt qu. H chin
u kim sng. H hc chi nhng tr chi do x~ hi yu cu, ph hp vi

nhng vai tr c ch nh ca h, thng th h ght chng v cm thy h
l nn nhn ca chnh h thng ~ ci thin mc sng ca h. H cm thy thi
gian tuyn tnh ~ t{n nhn a h tin v tng lai vi ngi m ang ch h.
V khi h tin v ci cht th h bit rng tr|i t v mi c nhn ch l mt b
phn ca mt gung m|y v tr khng l m s chuyn ng l{ u n v
khng dng.
Con ngi cng nghip sng trong mi trng m t tin xa xa ca h
khng h bit n. Ting ci nh my thay cho ting gy ca con g trng. nh
s|ng n in thay cho mt trng. Hnh nh tr|i t nhn t v tr, hnh nh
ni non xut hin trn mn nh, dng cc vi sinh vt c nhn thy nh cc
knh hin vi cc mnh. C th con ngi thay i, th|i con ngi i vi c
th cng thay i v.v...
ng trc nhng thay i c v tm l, kinh t, chnh tr v x hi - tht l
kh |nh gi|. Chng ta |nh gi| to{n b nn vn minh bng tiu chun no ?
N cung cp cho d}n c sng trong nn vn minh bng mc sng nh th no
? Nhng ngi sng ngoi nn vn minh sng nh th no ? S t|c ng ca
n ln mi trng sinh hc nh th no ? Ngh thut ca n hay, p nh th
no ? Tui th d}n c ca n c ko d{i bao l}u ?
Trong gii hn ca n, mc d c nhng cuc suy thoi kinh t v s ph
phm |ng kinh tm v mng sng con ngi, nn vn minh L{n sng th hai
r rng ci thin mc sng vt cht ca mi con ngi bnh thng. V tt c
nhng cu hi trn u c th c tr li cng mt cch. Nn vn minh L{n
sng th hai r r{ng ~ ci thin tt c. Tuy nhin mt tri ca vn cng
hin din. Trong khi nn vn minh L{n sng th hai ~ ci thin mc sng con
ngi, n cng g}y ra nhng hu qu d di cho mi trng sinh hc ca tri

t nh nhim sinh thi, s dng cn kit cc ngun ti nguyn, lm nhim
c i Dng, v.v... Mt tri khc ca nn vn minh l{ ch ngha quc v
hu qu ca n ~ ni c|c chng trc.
Khi chn la s |nh gi| hin ti cha r r{ng, cn phi hiu rng tr chi
cng nghip ~ chm dt, sc mnh ca Ln sng th hai ang suy yu khp
ni khi L{n sng thay i tip theo bt u. Hai s thay i lm cho vic tip
tc bnh thng ca nn vn minh cng nghip khng cn c th na.
u tin, chng ta ~ t n im ngot trong cuc chin tranh chng li
thin nhin. Mi trng sinh hc khng th cn tha th cho cuc tn cng
cng nghip. Th hai, chng ta khng th da mi vo ngun nng lng
khng t|i sinh c, m by gi l{ ngun cung cp chnh cho s pht trin
cng nghip.
Nhng s vic n{y khng c ngha l{ s chm dt x hi cng nghip, hoc
nng lng b ht. Nhng n c ngha l{ tt c nhng tin b mi s phi c
nh hnh bi nhng gii hn mi trng mi. N cng c ngha l{ cho n khi
nhng ngun nng lng mi c thay th, cc quc gia cng nghip phi
chu s rt b dn cc ngun nng lng c, v{ s tm kim cc ngun nng
lng mi t n ang l{m gia tng s bin i chnh tr v x hi. Mt iu r
r{ng l{ : chng ta ang thi k cui ca nng lng r. Nn vn minh L{n
sng th hai ~ v{ ang mt mt trong nhng ngun tr cp c bn nht ca
n.
T mt ngun tr cp kh|c cng b rt b : nguyn liu r. Vi s chm
dt ca ch ngha thc dn v ch ngha quc mi, cc quc gia cng ngh
cao hoc phi tm ngun thay th mi hoc nng lng mi trong nc, mua
ln nhau v dn dn ni lng mi quan h kinh t vi cc quc gia khng cng

nghip, hoc h s tip tc mua t cc quc gia khng cng nghip nhng di
nhng iu khon thng mi mi. Trong c hai trng hp th gi c s tng
ln |ng k, v ton b c s ca nn vn minh s b bin i theo c s nng
lng ca n.
Nhng p lc bn ngoi ny vo x hi cng nghip c h tr bng
nhng p lc phn ha bn trong h thng. Con ngi v h thng b cng
thng n tt nh. Cc h thng ca Ln sng th hai ang b khng hong.
Khng hong trong h thng phc li, trong h thng bu in, trong h thng
trng hc, trong h thng y t, trong h thng th, trong h thng ti chnh
quc t, trong h thng Nh{ nc - quc gia, v c trong h thng gi tr Ln
sng th hai.
Ngay c h thng vai tr m nn vn minh cng nghip ~ x|c lp cng b
khng hong. iu ny chng ta thy trong cuc u tranh i nh ngha li
vai tr gii tnh. Trong phong tro ph n, trong nhng i hi quyn hp
php v ng tnh luyn i, trong s pht trin mt, chng ta thy s m nht
v gii tnh truyn thng. Nhng ranh gii vai tr ngh nghip cng ang m
nht. Y t v bnh nh}n ang x|c nh li vai tr ca h i vi b|c s. Cnh st
v thy gi|o ang ph| v vai tr c ch nh ca h v{ ang tin h{nh nh
cng bt hp ph|p. Cng nh}n ng{y c{ng i hi quyn c tham gia qun l.
V s ph sn v cu trc vai tr ny m x hi cng nghip ~ da vo l v
cng cch mng, hn c nhng cuc biu tnh chnh tr cng khai.
Sau cng, s t hi ca nhng p lc - vic mt nhng ngun tr cp then
cht, hot ng km ca nhng h thng phc v i sng ca x hi, s ph
v cu trc vai tr - tt c u sinh ra khng hong cho cu trc c bn v
mong manh nht : c tnh. S sp ca nn vn minh L{n sng th hai ~ v{

ang to ra bnh dch v khng hong c tnh.
Ngy nay chng ta thy hng triu ngi ang tm mt cch tuyt vng v
chnh ci bng ca h, ang ngu nghin phim nh, kch, tiu thuyt l{
nhng th ha hn s gip h x|c nh c c tnh b mt ca h. Nn nhn
ca khng hong c tnh lao vo vic cha bnh tp th huyn b. H mun
nhanh chng ri khi cuc sng ca h hin nay v nhy vo cuc sng mi
tr thnh ci m h khng th tr thnh. H mun thay i cng vic, bn
trm nm, vai tr v{ tr|ch nhim.
Tt c nhng iu c th hiu c nu chng ta nm c s kin thit
yu l x hi cng nghip ang cht, v chng ta c th bt u tm cc du
hiu thay i cho nhng g thc s l mi, nhng g khng phi l cng nghip
na. Chng ta c th nhn ra l{ L{n sng th ba.
LN SNG TH BA
Chng mi mt
S TNG HP MI
Nh my. Hoan h nh my ! Ngy nay, ngay c khi nhng nh my mi

ang c xy, nn vn minh bin nh my thnh nh th ang cht. V{ ni
n{o ng{y nay, mt s thanh nin ang vt qua m ti tin vo tm
nn vn minh L{n sng th ba. T nay tr i, nhim v ca chng ta l{ i cng
vi h tm kim cho ngy mai. Nu chng ta ui kp h ni n, chng ta
s n }u ? b phng a con ngi v{o v tr ? phng th nghim i
dng hc ? c|c gia nh trong cng ng ? nhng ni ang l{m vic v tr
tu nh}n o ? cc gio phi ? C phi h ang sng trong s n gin t
nguyn ? C phi h ang leo ln thang ca cng ty ? C phi h ang kim
sng tr thnh nhng tn khng b ? Tng lai c rn luyn }u ? Nu
chng ta lp k hoch mt cuc vin chinh tng t v{o tng lai, chng ta
chun b bn ca chng ta nh th no ? Rt d ni tng lai bt u t
hin ti. Nhng hin ti no ? Hin ti ca chng ta y nghch l.
Tr em ca chng ta qu tho v ma ty, gii tnh hoc phng t{u v tr;
mt s bit r v m|y tnh cn hn cha m chng. Th nhng im kim tra
gio dc rt thp. T l li d tip tc tng v{ t l t|i hn nh}n cng tng. Phong
tro chng li ph n ni ln ng lc quyn ph n c cng nhn. ng
tnh luyn |i i hi quyn ca h.

Cn bnh lm pht kh cha bm cht tt c cc quc gia Ln sng th hai,
tht nghip tip tc tng ln, nhng iu m}u thun vi l thuyt c in
ca chng ta. Nhng cng chnh v{o cng thi k bt chp lgic cung v
cu, hng triu ngi ang i hi khng phi ch vic lm m cn phi l vic
lm sng to, tm l thoi mi hoc c trch nhim vi x hi. Nhng mu
thun kinh t ang tng theo cp s nhn.
Trong chnh tr, c|c ng phi ngy cng lm mt lng tin ca ng vin i
vi h ng v{o lc c|c vn then cht ang tr thnh chnh tr ha hn bao
gi ht. Trong khi trn khp th gii, cc phong tro dn tc ch ngha ang
chim u th v{o ng lc Nh{ nc - quc gia ang b tn cng d di v
quyn li ca hc thuyt ton cu.
ng trc nhng mu thun nh th, chng ta thy khuynh hng pht
trin v{ khuynh hng ngc li nh th no ? Khng ai c cu tr li hon
to{n ng i vi cu hi . Mc d vi tt c cc kt qu ca my tnh, s ,
m hnh ton hc ca cc nh nghin cu tng lai hc, nhng c gng ca
chng ta nhn v{o tng lai vn nguyn l mt ngh thut hn l{ mt khoa
hc. Vic nghin cu c h thng c th dy chng ta c nhiu. Nhng cui
cng chng ta phi nm ly ch khng phi gt b s nghch l v s mu
thun, s linh cm, s tng tng v s tng hp to bo.
Nhiu ngi, gm c c|c nh{ tng lai hc, nhn thc v ng{y mai nh l{ s
ko di ca ngy nay; h qun rng nhng khuynh hng khng phi ch tip
tc theo mt ng thng. Chng t n nhng im nh v ti y chng
n bng thnh nhng hin tng mi. Chng o ngc hng. Chng dng
li v bt u. Bi v nhng g ang xy ra by gi, hoc ~ v{ ang xy ra t
300 nm nay, khng c g m bo l chng s tip tc theo ng thng. Tip

tc xem xt nhng mu thun, nhng xung t, nhng chuyn hng v
nhng bc ngoc chng ta s thy tng lai l{ s ngc nhin lin tc.
Quan trng hn, chng ta s tm ra nhng s lin kt n ngm trong s cc
bin c m trn b mt chng dng nh khng lin quan vi nhau. Chng
ng t n{o khi d b|o tng lai ca bn dn hoc nng lng, hoc tng lai
ca gia nh nu d bo da trn tin l nhng vic kh|c khng thay i. V
khng c g l khng thay i c. Tng lai lun thay i ch khng cng nhc.
N c xy dng t nhng quyt nh hay thay i hng ngy ca chng ta,
v mi bin c u nh hng ti tt c nhng bin c khc.
Nn vn minh L{n sng th hai {o to chng ta kh nng phn tch vn
ch khng phi tng hp vn . }y l{ mt trong nhng l do ti sao hnh
nh ca chng ta v tng lai rt ri rc ngu nhin v sai lm. Cng vic ca
chng ta }y s l{ suy ngh nh mt nh tng qut ha ch khng phi nh
mt nh chuyn mn. Ngy nay, ti tin rng chng ta ang ng cnh thi i
tng hp mi. Trong tt c nhng lnh vc tr thc, t khoa hc ng dng n
x hi hc, tm l hc v kinh t hc chnh tr - c bit l kinh t hc chnh tr
- chng ta dng nh thy s quay li ca t tng qui m ln, ca l thuyt
tng qut. V nu tip tc phn tch khng c bi cnh, o lng tinh vi hn
cc vn s lm chng ta bit c{ng t i.
Do chng ta phi nhn c|c dng thay i ang lay ng cuc sng ca
chng ta, phi pht hin cc mi lin kt b mt ang ni chng li vi nhau, v
tt c nhng c|i ang chy dn v mt ci v cng ln : Ln sng th ba.
Chng mi hai
NHNG NH CAO IU KHIN
Ngy 6-8-1960, Trng ban qun tr Cng ty Du Exxon ra mt quyt nh

m cc nh s hc tng lai c th chn l biu tng cho s chm dt k
nguyn Ln sng th hai. ng ta ~ quyt nh ct bt thu m Exxon phi tr
cho c|c nc sn xut du. Quyt nh ca ng ta mc d b|o ch phng Ty
khng c bit, ~ t|c ng nh mt c st |nh v{o c|c chnh ph ca cc
nc sn xut du, v hu nh tt c thu nhp ca h ph thuc vo vic cc
cng ty du tr cho h.
Trong vi ngy, nhng cng ty du kh|c u theo gng ca Exxon. Mt
th|ng sau v{o ng{y 9-9, c|c nc bn du hp ti Baghdad v thnh lp t
chc OPEC. Trong 13 nm tip theo, khng ai ni g n t chc , cho n
nm 1973, khi cuc chin tranh Yom Kippur n ra, v{ OPEC bc ra khi bng
ti, bt ngun cung cp du th cho th gii, OPEC ~ l{m cho to{n b nn kinh
t Ln sng th hai lm vo khng hong.
MT TRI V NHNG NGUN NNG LNG KHC
Theo sau cuc khng hong nng lng l{ h{ng ng |n, ngh, tranh
lun v phn bin lm cho cc chnh ph cng nh ngi d}n thng nhm
ln c. Mt c|ch hiu vn l{ nhn xa hn nhng cng ngh, chnh sch v

nguyn tc m nhng th trn da v{o. Qua chng ta thy mt s ngh
c thit k duy tr hoc m rng c s nng lng Ln sng th hai,
trong khi nhng ngh khc da trn nhng nguyn tc mi.
C s nng lng Ln sng th hai da trn tin v s khng khi phc
c, n ly t cc m c th cn v tp trung cao, n da vo cc nn cng
ngh t, v{ n khng a dng, ph thuc vo mt s t phng ph|p v{ ngun
t{i nguyn. y l nhng c tnh chnh ca c s nng lng ca tt c cc
quc gia Ln sng th hai trong sut k nguyn cng nghip.
Cu hi ln l bt k c s nng lng n{o c thit k cho x hi cng
nghip v da trn tin nhng c s Ln sng th hai c th tn ti khng.
Trong sut na th k qua, hai phn ba ngun cung cp nng lng cho ton
th gii l du v kh. Tt c mi ngi u ng rng s ph thuc ny vo
ngun nhin liu m khng th tip tc n v tn d c thm nhng m du
mi c pht hin. Mt iu v cng r rng : khng ai c th bm kh v{ du
tr li v{o tr|i t l{m y li cc ngun m. iu c ngha l{ k nguyn
du kh ang chm dt.
Trong khi than | ~ v{ ang cung cp mt phn ba nng lng cn li
ca th gii, n lc n{o cng s ht. Vic s dng o t than | s gy ra
nhim khng kh, nh hng n kh hu. Than | khng th thay th cho
nhng ngun nhin liu m{ m|y mc ang dng du v kh hin nay. K hoch
lm thnh kh ha v cht lng ha than | cho thy khng thc dng v qu
tn km.
Nng lng nguyn t ~ to ra nhng vn to ln trong giai on pht
trin hin nay. Cc l ht nhn da vo uranium, cht n{y cng l{ nhin liu
kit cn v{ t ra nhng s nguy him v an ton rt t gi, v d rc nguyn

t gii quyt nh th n{o ? Cha k n cht uranium rt t, nguy him, mc
nguy him c{ng tng khi c chin tranh nguyn t xy ra hoc cc nhm
khng b chim nh{ m|y in nguyn t.
Tt c iu khng c ngha l{ chng ta phi quay li thi k Trung c,
hoc s tin b kinh t khng thc hin c. Nhng n c ngha l{ chng ta
~ t n ranh gii pht trin mi v phi bt u ng kh|c. iu c
ngha l{ c s nng lng Ln sng th hai l khng th bin h c.
C nhng ngun nng lng mi ~ v{ ang trong thi k nghin cu v p
dng nh nng lng mt tri, nng lng nhit a, nng lng sng v.v...
Trong khi hu ht nhng nn cng ngh ny vn cn trong giai on u
pht trin, nhiu ci s khng thc hin c, mt s mi bt u p dng
trong thng mi, mt s khc s a v{o s dng trong vi thp k sp n.
Quan trng nht l mt khi chng ta bt u kt hp nhng nn cng ngh
mi ny vi nhau, chng ta s l{m gia tng |ng k vic xy dng c s nng
lng Ln sng th ba.
C s mi ny s c nhiu c tnh khc bit r rng vi nhng c tnh ca
giai on Ln sng th hai. V cc ngun ca n khi phc li c, ch khng
phi cn kit. Thay v ph thuc vo cc ngun tp trung, n ly t cc ngun
phn tn. Thay v ph thuc nng n vo cc cng ngh tp trung, n s tng
hp sn xut nng lng tp trung v phn tn. Thay v ph thuc vo mt s
t ngun nguy him, n s ly t cc ngun a dng khc nhau. Chnh s a
dng ny s lm t ph phm hn bng cch cho php chng ta phi hp loi v
cht lng ca nng lng c sn xut cho cc nhu cu thay i ngy cng
tng.
Ni tm li, chng ta c th thy nhng nt chnh ca c s nng lng da

trn nhng nguyn tc i nghch vi nhng nguyn tc ~ c trong ba trm
nm qua. Cng r r{ng l{ c s nng lng Ln sng th ba ny s khng phi
thnh hin thc ngay, n s tri qua u tranh d di. ~ c nhiu tranh lun
v cc vn , th nhng vn khng phi l{ c s nng lng Ln sng
th hai c b vt b khng, m l n s b thay th sm nht vo lc no.
NHNG CNG C CA NGY MAI
Than |, ng st, dt, thp, t, cao su, my cng c l nhng nn cng

nghip c in ca Ln sng th hai. Da trn nhng nguyn tc c in n
gin, chng s dng nng lng cao, gy ra s ph phm v nhim ln, v
chng c c tnh l gi chy my di, yu cu k nng thp, cng vic lp i
lp li, hng ho sn xut hng lot, v kim so|t c tp trung nng n.
T gia nhng nm 1950, r r{ng c|c nn cng nghip n{y ang bc li v
suy yu trong cc quc gia cng nghip. Khi nhng nn cng nghip c truyn
ny bt u c chuyn giao cho cc quc gia c gi l{ "ang ph|t trin",
ni m{ lao ng r hn v{ cng ngh t tin tin hn, nh hng x hi ca
chng cng bt u gim i v{ c|c nn cng nghip mi ang chim ly ch
ca chng.
Nhng nn cng nghip mi ny khc bit r rng vi cc nn cng nghip
trc nhiu im : chng khng phi l loi in c v{ khng cn da
trn khoa hc c in ca k nguyn Ln sng th hai. Chng l s tng hp

ca cc ngnh khoa hc khc nhau va mi xut hin trong vng 25 nm tr
li }y : in t lng t, tin hc, sinh hc phn t, i dng hc, k thut
ht nhn, sinh thi hc, v khoa hc v tr. T nhng khoa hc mi ny v t
nhng kh nng ph|t trin ca chng ta m nhng nn cng nghip mi xut
hin : my tnh v x l s liu, k thut khng gian, ha du phc tp, bn
dn, thng tin cao cp v.v...
Vo cui Th chin II, chnh ph Cng ng ca Anh ni v vic phi nm
gi "nhng nh cao iu khin" cng nghip v{ ~ l{m nh th. Nhng nhng
nh cao iu khin m h quc hu ha chng qua l{ than |, ng st v
thp, chnh l nhng nn cng nghip b cuc cch mng cng ngh b qua :
l nhng nh cao iu khin ca ng{y hm qua. C|c vng t hoc c|c lnh
vc kinh t da trn cc nn cng nghip Ln sng th ba ang ph|t trin
mnh ; nhng ni n{o hoc lnh vc kinh t no da vo cng nghip Ln sng
th hai th suy t{n. Nhng s chuyn giao bt u mt c|ch kh khn. Ng{y
nay nhiu chnh ph ang tm c|ch y nhanh s thay i v tr cu trc ny
trong khi lm gim bt nhng au kh ca s chuyn tip.
Hin nay c 4 ngnh cng nghip mi ang ph|t trin mnh v c th tr
thnh cc ngnh cng nghip xng sng ca k nguyn Ln sng th ba, v
t s pht trin ca chng to thnh nhng thay i v tr trong kinh t, chnh
tr v x hi. l{ c|c ng{nh in t, my tnh, cp thng tin quang hc v
ngnh vt l cht rn. c tnh ny ca cuc cch mng in t cho thy rng
mt trong nhng chin lc bo tn mnh nht cho cc nn kinh t cng ngh
cao vi nng lng him ch c th l s thay th cc nn cng nghip Ln
sng th hai vi nng lng phung ph bng cc nn cng nghip Ln sng th
ba nng lng thp.
M\Y MC TRONG V TR
Cng nghip v tr l nhm th hai ca mi trng cng ngh ang ni ln.

Vic phng t{u con thoi c t|c ng rt ln m hin nay cha th |nh gi| ht
nhng hiu qu ca n : Nhng ng{nh sau }y c th i theo t{u con thoi v{o
v tr nh luyn kim, trm v tr, bn dn, thuc men, lade, dy quang dn,
thnh ph v tr... Tt c nhng iu khng cn l{ khoa hc vin tng na
m{ ~ tr thnh s tht.
S tng hp ca ng{nh in t tin tin v{ chng trnh v tr ~ a
nhng kh nng sn xut tr|i t ra ngo{i v tr v{ iu y mi trng
cng ngh n mt giai on mi khng cn b gii hn bi nhng vn Ln
sng th hai na.
I V[O I DNG
i dng hc l nhm th ba ca mi trng cng ngh. i dng cung

cp ngun thc phm rt ln v cc loi thc vt v sinh vt di bin. Ngoi
ngun du m di bin, i dng cn cha mt lot khong sn m nh

ng, km, thic, bc, vng, platin, pht pht... Ngoi ra c th ch to cc loi
thuc di |y i dng nh thuc chng nm, thuc gim au, thuc cm
m|u n vic xy dng cc thnh ph ni ngoi bin.
CNG NGHIP GEN
Cng nghip gen l nhm th t ca mi trng cng ngh. Vn dng k

thut gen thay i ni ging ang cn l{ vn tranh c~i. Nhng vic p
dng sinh hc hin i lm gim hoc b hn du m trong vic sn xut
plttc, phn bn, qun |o, sn, cht dit cn trng v hng nghn sn phm
kh|c ~ v{ ang c thc hin. Ngoi ra c th s dng vi khun bin i
nh nng mt tri th{nh nng lng in ha, hay cn c bit di ci tn
l "t bo mt tri sinh hc".
Ging nh L{n sng th hai kt hp than |, in, v{ ng st sn xut
t v hng ngn sn phm bin i cuc sng kh|c, t|c ng thc ca nhng
thay i mi s khng c cm thy cho n khi chng ta t n giai on
kt hp nhng nn cng ngh mi - m|y tnh, in t, vt liu mi t khng
gian, i dng hc, gen v tt c nhng c|i s to ra mt c s nng lng
mi. Kt hp nhng thnh phn ny li vi nhau s a n v s ci tin
cha c thy trong lch s nhn loi. Chng ta ang x}y dng mt mi
trng cng ngh mi cho vn minh L{n sng th ba.
NHNG NGI CHNG I CNG NGH
Cu hi c bn i vi cc nn cng nghip mi trong 300 nm va qua

c cc quc gia t bn v x hi ch ngha l{ rt n gin : chng ng gp cho
li ch kinh t hay cho sc mnh qun s ? Tiu chun ny t lu khng cn
y na. Nhng nn cng nghip mi phi vt qua nhng cuc kim tra
v sinh thi, x hi, kinh t v chin lc.
Nhng thm ha cng ngh xy ra trong nhng nm gn }y u gn vi
cng ngh Ln sng th hai, ch khng phi vi cng ngh Ln sng th ba. L
do l rt r rng : cng ngh Ln sng th ba cha c trin khai trn qui m
ln. Nhiu cng ngh vn cn ang thi k phi thai. Tuy nhin, chng ta ~
c th thong thy nhng mi nguy him v khi in t, ri lon tin tc,
chin tranh v tr, r r gen, thay i kh hu, v ci c th c gi l "cuc
chin tranh sinh thi hc". V d nh g}y ra ng t iu khin t xa. V
nhng mi nguy him khc gn lin vi s pht trin v c s cng ngh mi.
Trong nhng trng hp nh th, khng c g |ng ngc nhin khi thy c
s chng i cng khai t i vi nn cng nghip mi nhng nm va qua.
Thi k u ca Ln sng th hai cng ~ chu cnh cng ngh mi b ngn
cn. Nhng ngi lm vic m ch, ngho i v{ tuyt vng ~ thy my mc
hm da s sng cn ca c nhn h.
S chng i ng{y nay i vi nn cng ngh mi th kh|c. N lin quan n
mt s ng ngi khng ngho kh cng khng m ch, h cng khng

chng cng ngh, cng khng chng li s pht trin kinh t, nhng h thy
trong sc y cng ngh khng kim so|t c mt mi thm ha cho h v
cho s sng cn ca ton cu. H gm h{ng ng{n ngi c {o to bng
khoa hc nh k s ht nhn, nh ha sinh, nh vt l, b|c s, nh{ gen hc,
cng nh h{ng triu ngi d}n thng khc. H c t chc cht ch, ra bo
ring ca h. H kin co, biu tnh v tun hnh.
H tha nhn rng chng ta c qu nhiu kh nng cng ngh m chng ta
khng th nocp vn, pht trin hoc p dng tt c chng. Do h l lun
rng cn phi chn lc cn thn cc cng ngh phc v cc mc tiu x hi
v sinh thi di hn, ch khng cng ngh nh hnh cc mc tiu ca chng
ta. H i hi cc nn cng ngh mi phi c thit k cung cp cng vic
cho con ngi, khng gy nhim, bo v sinh th|i mi trng, v sn xut
cho c nhn hoc a phng s dng ch khng phi cho c nc hoc c th
gii.
H thy kh chu trc vn khng cn bng chng tc qu r rng ca
khoa hc v cng ngh trn th gii : ch 3% s cc nh khoa hc trn th gii
l t c|c nc chim 75% s dn th gii. H ng h vic cn ch cng ngh
cho c|c nc ngho v cn phi chia x cc ngun ti nguyn v khng gian v
v tr cho c|c nc ngho. H ngh di chuyn tng bc t h thng sn
xut gy ra nhim v ph phm ti nguyn ca k nguyn Ln sng th hai
n mt h thng trao i cht s loi b s phung ph v nhim ; ngha l{
u ra ca mt cng ngh tr th{nh u vo ca mt cng ngh khc.
Nhng ngi chng i cng ngh, d h c tha nhn hay khng, th h
cng l{ nhng ngi hot ng cho Ln sng th ba. H s khng bin mt m
tng theo cp s nhn trong nhng nm sp n. V h l mt b phn trn con

ng tin n giai on mi ca nn vn minh sp n ging nh vic phng
tu con thoi, my tnh k diu, pht minh sinh hc, hoc khai th|c |y i
dng.
Tm li, nhng cng ngh mi cng c s nng lng mi s nng ln mt
mc mi ton b nn vn minh ca chng ta, v chng s to thnh "nhng
nh cao iu khin" ca ngy mai.
Chng mi ba
PHI-I CHNG HA THNG TIN I CHNG
ip vin l mt trong nhng php n d mnh nht ca thi i chng ta.

Khng c hnh nh n{o kh|c g}y c s tng tng th{nh cng nh th.
H{ng trm phim ca ngi ip vin 007 v nhng ng nghip tng t. Tivi v
sch b ti to ra nhng hnh nh ip vin to bo, lng mn, phi lu}n l v{ v
i hn cuc sng. Trong khi c|c chnh ph tiu hng t la cho hot ng
gi|n ip. ip vin ca KGB, CIA v ca c|c c quan tnh b|o kh|c qua li t
nc n{y sang nc khc. Moscow, c|c nh{ b|o phng T}y b t co l
hot ng tnh bo. Bonn, cc th tng v gi|n ip thm nhp vo cc
b ca h. Washington, c|c nh{ iu tra ca quc hi ng thi a ra
nhng h{nh ng xu ca c|c ip vin M v Triu Tin, trong khi trn
bu tri y cc v tinh do thm chp nh tng mt t.
ip vin khng phi l mi trong lch s. Th nhng ti sao v{o ng thi
im ny th ch do thm li chim lnh tr tng tng ca mi ngi,
thay th hnh nh thm t t, cnh st v cao bi. Chng ta c th nhn thy
ngay s khc nhau quan trng gia gi|n ip v{ c|c anh hng phiu lu kh|c :
Trong khi cnh st v cao bi tng tng da vo khu sng lc, th ip
vin tng tng c trang b vi cng ngh mi nht v k l nh m|y
nghe trm in t, ngn hng my tnh, my quay phim hng ngoi, xe t
bit bay hoc bit bi, m|y bay trc thng, t{u ngm mt ngi, tia sng cht
ngi
C mt l do su sc hn i vi s ni ting ca ip vin. Cao bi, cnh
st, thm t t phiu lu v{ mo him ch theo ui nhng mc tiu nh ng

c cho tru b, tin bc, bt k gian. Cn cng vic ca ip vin l tin tc, v
tin tc c th l cng vic quan trng nht v pht trin nhanh nht ca th
gii. ip vin l biu tng sng ca cuc cch mng ang qut qua mi
trng tin tc.
NH KHO HNH NH
Trong khi thay i v tr ca mi trng tin tc Ln sng th hai sang Ln

sng th ba, chng ta ang bin i tm l ca chnh mnh. Mi ngi chng ta
ang to ra trong b no mt m hnh tinh thn ca thc t, mt nh kho hnh
nh. Mt s hnh nh ny l th gic, thnh gic hoc xc gic ; mt s l "tri
gic" ; mt s khc l "lin hp" m{ n x|c nh mi quan h, ging nh hai
ch "m" v con" ; mt s l{ n gin, s khc l phc tp. V nhn thc, ging
nh kin "lm pht do vic tng lng g}y ra". Tt c nhng hnh nh nh
th thm vo hnh nh ca chng ta v th gii, ngha l{ t chng ta theo thi
gian, khng gian v cc mi quan h xung quanh chng ta.
Nhng hnh nh ny khng phi n t h v. Chng c to thnh t
nhng tn hiu hoc tin tc t mi trng v{o n chng ta. V khi mi
trng ca chng ta thay i, tin tc xung quanh chng ta cng thay i.
Trc khi c thng tin i chng, mt a tr Ln sng th nht ln ln
trong mt l{ng thay i chm ~ x}y dng mt m hnh thc t t nhng hnh
nh nhn c mt s t ngun nh thy gio, linh mc, x~ trng v gia

nh. iu n{y c ngha nhng hnh nh th gii ca mt a tr lng qu l v
cng hp. Tin tc m n nhn c rt d tha t nht theo hai ngun : chng
n di dng ni mm y s ngt qung v lp i lp li, hoc t dng cc
d~y t tng ni lin nhau c cng c bng nhng ngi a tin kh|c nhau.
S nht tr vi cng ng, v p lc mnh phi tu}n theo t|c ng ln a tr
ngay t lc mi sinh li cn lm hp hn khong cch chp nhn hnh nh v
th|i .
Ln sng th hai l{m tng s ngun m c nhn c th nhn c hnh nh
v thc t. a tr khng phi ch nhn tin tc t thin nhin hoc con ngi,
m cn nhn tin tc t bo ch, tp ch, rai, tivi... nh{ th, Nh{ nc, gia nh
v{ trng hc tip tc ni ging nhau cng c ln nhau. Thng tin i
chng tr thnh mt ci loa khng l. V sc mnh ca chng c s dng
vt qua nhng ranh gii t nc, chng tc, ngn ng tiu chun ha
hnh nh ang chy vo dng tinh thn ca x hi.
Mt s hnh nh th gi|c c ph bin rng r~i v{ n s}u v{o b nh ca
hng triu ngi n ni chng c bin i thnh hnh tng. Hnh nh sn
xut t trung t}m n{y, c thng tin i chng bm v{o "b n~o i chng",
~ gip vic tiu chun ha cch sng c i hi bi h thng sn xut cng
nghip.
Ngy nay Ln sng th ba ang thay i quyt lit tt c nhng iu . Khi
thay i tng tc trong x hi th n |p t mt s tng tc song hnh trong
chng ta. Tin tc mi n vi chng ta v chng ta b buc phi xem xt li
lin tc h s hnh nh ca chng ta vi tc ng{y c{ng nhanh hn. Nhng
hnh nh c da trn thc t qu kh phi c thay th v h{nh ng ca
chng ta b chia tch ra khi thc t v chng ta cm thy khng kh nng

thch ng.
Vic x l hnh nh gia tng trong chng ta c ngha l{ nhng hnh nh tr
thnh ngy cng tm thi hn. T tng, lng tin v{ th|i c bn vo
nhn thc, b th|ch , nhanh chng b phai m v{ i v{o h v. L thuyt
khoa hc v tm l hc b vt b v{ c thay th hng ngy. Cc thc h b
gy. Nhng khu hiu o c v chnh tr mu thun tn cng chng ta.
Ln sng th ba khng phi ch gia tng dng tin tc, n cn bin i cu
trc tin tc m nhng h{nh ng hng ngy ca chng ta ph thuc vo n.
THNG TIN I CHNG B PHI-I CHNG HA
Thng tin i chng ngy cng pht trin mnh trong sut k nguyn Ln
sng th hai. Ngy nay mt thay i k l ang xy ra. Khi Ln sng th ba
xut hin, thng tin i chng thay v pht trin nh hng li b suy yu i.
Chng b y li trn nhiu mt cng mt lc bi ci m ti gi l "thng tin
i chng b phi i chng ha".
Bo ch cung cp v d th nht : M, s c gi gim t 69% nm 1972
xung 62% nm 1977. Anh, t nm 1965 n nm 1975, s c gi gim
8%. V d th hai : T nm 1970 n nm 1977, mc d dn s M tng 14
triu ngi, nhng s c gi ca 25 t tp ch gim i 4 triu ngi. Tt c
bo ch v tp ch khng phi do tivi cnh tranh, cc t bo l ci v tp ch
chuyn ngnh ch nhm mt s t c gi li ni ln nh nm v{ ang chim

lnh th trng.
Nhng t|c ng ca Ln sng. th ba trn thng tin khng phi ch nhm
vo bo ch v tp ch. S thnh gi {i ph|t thanh sng trung v{ sng FM cng
b gim hn i. Trong khi c|c {i mi vi i tng l mt nhm nh thnh
gi li ni ln nhiu nh {i nhc rc, {i cho ngi da en, {i nhc c in,
{i d{nh ring cho ngi nc ngo{i, {i sng CB. H thng tivi cng b nh
hng vi s ngi xem gim i 50% v{o cui nm 1980 M. Th nhng tivi
dy cp li tng. Khi d}y quang dn c a v{o s dng rng ri th tivi dy
cp c th chim lnh trn a.
Nhng h thng kh|c ~ l{m c|c h thng tivi ln hoc ca Nh{ nc b mt
ch ng l{ tr chi in t, dch v tin hc, u video, h thng v tinh kt
hp vi tivi dy cp.
Nhng g ang xy ra trn b mt l cc bin c c lp nhau, song chng
kt hp li thnh mt ln sng nhng thay i c lin quan mt thit vi nhau
ang qut qua c|c v tr thng tin i chng t b|o ch v{ rai n tp ch v
tivi. Thng tin i chng ang b tn cng. Thng tin mi phi-i chng ha
ang tng nhanh, ang th|ch thc, ang thay th thng tin i chng m mt
thi ~ thng tr trong tt c cc x hi Ln sng th hai.
Nh th, Ln sng th ba bt u mt k nguyn mi, thi i ca thng tin
phi-i chng ha. Mt mi trng tin tc mi ang xut hin cng vi mi
trng cng ngh. V{ iu ny s c t|c ng mnh v{o mi trng quan
trng nht l{ mi trng tm l. Gp chung li vi nhau, nhng thay i ny
cch mng ha hnh nh ca chng ta v th gii v kh nng ca chng ta
nhn thc n.
VN HA IM SNG
Vic phi i chng ha thng tin i chng cng l{m phi i chng ha tinh
thn ca chng ta. Trong k nguyn Ln sng th hai, s tn cng lin tc ca
cc hnh nh c tiu chun ha do thng tin i chng ph bin ~ to ra ci
m cc nh ph bnh gi l "tinh thn i chng". Ng{y nay, thay v i chng
tt c u nhn cng tin tc, th cc nhm nh thu pht s lng ln v hnh
nh ring ca h cho nhau. Khi ton b x hi dch chuyn v s a dng Ln
sng th ba, mt phng tin thng tin mi l{m gia tng qui trnh.
iu ny gii thch ti sao nhng kin v mi vic t nhc d}n gian n
chnh tr ang tr thnh t thng nht hn. S nht tr ~ b tan v. V phng
din c nhn, chng ta b bao vy v b tn cng bi nhng on hnh nh tri
ngc hoc khng lin quan vi nhau, chng l{m lay ng nhng t tng c
ca chng ta v bn v{o chng ta di dng c|c im sng. Thc vy, chng ta
ang sng trong nn "vn ha im sng". Trong loi vn ha mi ny, vi
nhng hnh nh chuyn tip v tng mng, chng ta c th phn bit s khc
nhau ln gia nhng ngi s dng thng tin i chng Ln sng th hai v
nhng ngi s dng thng tin Ln sng th ba.
Nhng ngi Ln sng th hai kht khao s vng bn thc h v{ o c
ca qu kh, h ~ b cc tin tc lm cho kh chu v mt nh hng tn cng
d di. H nui tic nhng chng trnh ph|t thanh ca nhng nm 1930
hoc phim nh ca nhng nm 1940. H cm thy xa l vi mi trng thng

tin i chng mi, khng phi nhng g h nghe l{ e da h, nhng chnh c|i
cch tin tc n vi h l l lng i vi h. Thay v nhn c mt dy tin tc
di, c lin quan vi nhau, c t chc hoc tng hp, th chng ta cng ngy
cng phi nghe cc mu tin tc ngn v{ mun - qung co, l thuyt, tin ngn,
tin lt vt m chng khng th no nht vo h s tinh thn ~ c sn ca
chng ta. Hnh nh mi chng li s phn loi, mt phn v n nm ngoi cc
loi nhn thc c ca chng ta, nhng cng cn v n n thnh tng nhm
c nh hnh mt cch lch lc, nht thi v khng c lin quan vi nhau. B
tn cng bi nhng thng tin hn lon v o t ca vn ha m s|ng, ngi
Ln sng th hai cm thy phi km li cn thnh n i vi thng tin i
chng.
Ngc li nhng ngi Ln sng th ba cm thy d chu vi loi thng tin
m ny, 90 giy tin tc xen vi 30 giy qung co, mt on nhc v{ th, mt
u ... Thay v sp xp s liu mun mi theo cch ca Ln sng th hai, h
hc cch t thnh lp nhng dy s liu ring cho h t nhng vt liu tng
mnh m{ thng tin i chng mi bn cho h.
Thay v ch thu nhn v thc t, chng ta b buc phi sng to v lin tc ti
sng to. iu n{y t mt gnh nng ln trn chng ta. Nhng n cng a
n tnh c nhn ln hn, mt s phi i chng ha v c tnh v v vn ha.
Mt s ngi b g~y di p lc mi hoc rt vo s th hoc tc gin.
Nhng ngi khc tip tc pht trin thnh nhng c| nh}n c kh nng
hot ng mc cao hn. S phi i chng ha ca nn vn minh to thnh
mt bc nhy trong lng tin tc m{ chng ta trao i vi nhau. V chnh
iu ny gii thch ti sao chng ta ang tr thnh mt "x hi tin tc".
Nn vn minh c{ng a dng bao nhiu, ngha l{ cng ngh, nng lng v
con ngi cng khc bit bao nhiu, th tin tc chy gia cc thnh phn ca
n cng phi nhiu by nhiu, nh vy trng thi ton vn mi c bo tn,
c bit l{ di p lc thay i nhiu. Mt t chc phi d o|n c nhiu
hay t nhng t chc khc phn ng nh th n{o i vi k hoch ca h. Con
ngi cng th. Chng ta c{ng n iu th chng ta khng cn bit nhiu v
nhng ngi kh|c c th o|n trc c cch x s ca h. Khi nhng
ngi xung quanh ta tr thnh c nhn ha nhiu hn hoc phi i chng ha
nhiu hn, chng ta cn nhiu tin tc d o|n h s i x vi ta nh th
no. Khng d o|n c nh th, chng ta khng th sng hoc lm vic vi
nhau c.
Chng mi bn
MI TRNG THNG MINH
Ngy nay, khi chng ta xy dng mt mi trng tin tc mi cho nn vn

minh Ln sng th ba, chng ta ang truyn cho mi trng "cht" xung
quanh chng ta khng phi cuc sng m l s thng minh. Cha kha cho s
tin b ny l my tnh. My tnh ngy nay hin din khp ni, t c quan, vn
phng, trng hc n nh . n lc n{o y, ngay c trong tng gia nh
cng c m|y vi tnh.
NNG CAO B NO
Trong khi thay i mi trng tin tc, chng ta cng bin i chnh tinh
thn ca chng ta, l{ c|ch m{ chng ta suy ngh, c|ch chng ta tng hp tin
tc v cch d o|n nhng hu qu ca chnh nhng h{nh ng ca mnh.
Chng ta dng nh s thay i vai tr bit c bit vit trong cuc sng ca
chng ta. Ngay c chng ta c th bin i ha cht trong b no ca chng ta.
Ngy nay hng triu ngi b {o thi ra khi th trng cng vic v h m
ch. Ngay c nhng cng vic n gin nht cng i hi kh nng bit c
nh bm nt tt m, kim tra n gin, hng dn cng vic v.v Trong th
gii Ln sng th hai, kh nng bit c l yu cu c bn nht nu mun c

vic lm. Th nhng m ch khng ng ngha vi ngu dt. Chng ta bit rng
nhng ngi m ch trn th gii c kh nng l{m ch nhng k nng phc
tp cao trong nhng hot ng kh|c nhau nh nng nghip, xy dng, sn bn
v m nhc. Nhiu ngi m ch c tr nh phi thng v c th ni mt vi
ngoi ng. Tuy nhin trong x hi Ln sng th hai, nhng ngi m ch b
kt n ngho kh.
Bit c l{ c|nh ca m ra th gii k l v{ y th v. Th nhng trong
mi trng thng minh, khi m|y mc, dng c chng trnh ha ni,
th vic bit c c th khng dnh d|ng g n vic l{m nh trong 300 nm
va qua. Nhn vin nhn ng k v m|y bay, th kho, ngi vn hnh my, v
th sa cha c th lm vic bng nghe hn l{ c, nh mt ting ni t my
bo h tng bc phi lm g.
My tnh khng phi l{ siu nh}n. Chng cng b hng. Chng phm sai lm,
i khi l{ nhng sai lm nguy him. Chng c php l g v chng c, v chc
chn chng khng phi l "linh hn" hay "tinh thn" trong mi trng ca
chng ta. Th nhng vi tt c nhng c tnh ca chng, chng l mt trong
nhng thnh tu k diu nht ca con ngi, v chng nng cao sc mnh tr
c nh cng ngh Ln sng th hai ~ l{m tng sc mnh c bp ca chng ta,
v chng ta khng bit tr c ca chng ta s a chng ta i n }u. Khi
chng ta quen thuc hn vi mi trng thng minh, v hc c|ch i thoi vi
n, chng ta s bt u s dng my tnh d d{ng hn. V{ m|y tnh s gip
chng ta suy ngh s}u hn v chng ta v v th gii.
Ngy nay, khi c mt vn ni ln th ngay lp tc chng ta tm cch pht
hin ra nguyn nhn ca n. Ngay c nhng nh{ t tng su sc nht cng
thng c gng gii thch s vic theo cc lc nguyn nhn. V vi tr c tt

nht ca con ngi cng khng th thao tc nhiu bin s cng mt lc. Do ,
khi ng trc nhng vn thc s phc tp, nh ti sao tr con li phm
ti, ti sao lm pht tn ph kinh t, lm th n{o th ha nh hng sinh
thi ca con sng gn ? Chng ta c khuynh hng tp trung trn hai hoc
ba nhn t v qun nhng nhn t khc c th quan trng hn. T hn na l
mt nhm chuyn gia ch nhn mnh v tm quan trng v l do ca nhm h
v cho rng l do ca nhm khc khng quan trng. i din vi tnh trng suy
tn ca th, nhm Chuyn gia Nh cho rng l{ do d}n c ng c v{
thiu nh d tr; nhm chuyn gia Giao thng cho rng l{ do vic thiu
phng tin giao thng cng cng; nhm Chuyn gia Phc li cho rng l{
do vic khng ng}n s|ch cho c|c trung t}m chm sc x~ hi; nhm Chuyn
gia Kinh t cho rng thu cao lm gim vic u t; v{ c nh th mi ngi
u ng rng tt c nhng vn lin quan vi nhau. Nhng khng ai c
th nm c tt c nhng phc tp trong khi c gng suy ngh s}u v gii
php cho vn . i vi nhng vn nh th khng th ch gii quyt bng
phn tch nguyn nhn v hu qu m cn phi phn tch c s ph thuc
tng h.
C th nh v t tng quan mt s ln lc nguyn nhn, my tnh c th
gip chng ta i ph vi mt s vn . N c th truy tm s lng ln d
liu pht hin ra m hnh thch hp. N c th gip tng hp cc dng ri
rc thnh mt tng th ln c ngha hn. Khi c cho bit cc quyt nh
hoc cc m hnh, n c th pht hin ra nhng hu qu ca cc quyt nh ,
v n lm vic mt cch c h thng v{ ho{n to{n hn bt k c nhn no
c th lm. N c th ngh nhng gii ph|p tng tng cho mt s vn
bng cch nhn bit nhng mi quan h khng c ch n trong con

ngi v ti nguyn.
Trong nhng thp k sp n, tr thng minh, s tng tng v trc gic
ca con ngi s tip tc quan trng hn m|y mc. Tuy nhin, m|y tnh c th
{o s}u hn to{n b quan im vn ha v nguyn nhn, nng cao s hiu bit
ca chng ta v s tng quan ca s vic, v gip chng ta tng hp "tng
th" c ngha t nhng s liu ri rc ang quay cung xung quanh chng ta.
My tnh l mt v thuc cho nn vn ha m sng.
Mi trng thng minh c th bt u thay i khng phi ch ci cch m
chng ta phn tch vn v hp nht tin tc m cn l ha cht trong no
chng ta. Th nghim cho thy tr em c nui dng trong mi trng n
n th chng rt th ng, khng bit nm ly c hi, chng cn thn, bo th
v t phi ng no. Trong khi tr em c nui dng trong mi trng
thng minh th t ra c thc lm ch s vic, t ph thuc vo cha m hn,
chng sng to hn, c c tng tng nhiu hn v{ c c|ch gii quyt tt
hn c|c vn ca cuc sng. Mt mi trng thng minh hn c th to ra
nhng con ngi thng minh hn.
B NH X HI
B nh c th c chia thnh hai loi : b nh ca c nhn v b nh ca x

hi. B nh c nhn cht cng vi c nhn. B nh x hi tn ti mi. Kh nng
|ng k ca chng ta v lu tr v ly ra nhng b nh x hi l b mt ca s

thnh cng tin ha ca lo{i ngi. V bt k c|i g l{m thay i ci cch m
chng ta xy dng, cha, hoc s dng b nh x hi s ng n chnh vn
mnh x hi. Trong lch s nhn loi ~ c hai ln cch mng ha b nh x
hi. Ngy nay, trong khi xy dng mt mi trng tin tc mi, chng ta ang
chng kin mt s bin i khc. Trong k nguyn tin s v Ln sng th
nht, con ngi cha b nh x hi cng vi b nh c nhn. Nhng ngi gi,
nhng ngi thng thi v nhng ngi kh|c ~ mang b nh x hi di
dng lch s, huyn thoi, truyn thuyt, v h ~ truyn chng cho con chu
h di dng k chuyn, bi ht, bi ca v s nu gng. Nh th ln ca
b nh x hi rt gii hn. D tr nh ca ngi gi tt bao nhiu, d bi ht
hay truyn k nhiu bao nhiu, th vn c nhng khong trng trong b no
ca bt k c d}n n{o.
Nn vn minh L{n sng th hai ph tan hng ro b nh. N m rng s
xa b nn m ch i chng. N lu tr h s kinh doanh c h thng. N xy
h{ng ng{n th vin v bo t{ng. N ph|t minh ra t liu. Ni tm li, n di
chuyn b nh x hi ra ngoi hp s, tm nhng cch mi cha, v{ nh th
vt qua nhng gii hn cht hp. Bng vic l{m tng s cha kin thc tch
ly, n gia tng tt c qui trnh i mi v{ thay i x hi, lm cho nn vn
minh Ln sng th hai c mt nn vn ha ph|t trin v thay i nhanh m
th gii cha tng c bit.
Ng{y nay chng ta ang tin n mt giai on mi v b nh x hi. S phi
i chng ha ca thng tin i chng, s pht minh mt phng tin thng
tin i chng mi, vic v tinh v bn tr|i t, vic theo di bnh nhn bng
cc b cm ng in t, vic my tnh ha h s cng ty - tt c c ngha l{
chng ta ang ghi li nhng hot ng ca nn vn minh bng nhng chi tit
tinh vi hn. Nn vn minh L{n sng th ba s c tin tc sn sng, tin tc c
t chc tinh vi hn.
Khi b nh x hi c cha trong b n~o con ngi, n lun b xi mn, b
thay i, b khuy ng, b tng hp i tng hp li bng nhiu cch mi. N l
nng ng, ni mt cch khc n l sng ng.
Khi nn vn minh cng nghip di chuyn b nh ra khi hp s con ngi,
b nh c khch quan ha, nm trong cc ch tc, sch, bo ch, hnh nh
v{ phim. Nhng mt khi biu tng nm trong trang bo, trn hnh nh ca
m bn... th biu tng ho{n to{n th ng. Ch khi no nhng biu tng
c a tr li b c con ngi th chng mi sng li, c thao tc hoc
c tng hp li theo nhng cch mi. Trong khi nn vn minh L{n sng th
hai pht trin mt c|ch c bn b nh x hi, n cng l{m t cng b nh x
hi.
Trong nn vn minh L{n sng th ba, vi vic x l s liu ~ c cha,
m|y tnh ~ to ra mt tnh hnh cha bao gi c trong lch s : n lm cho b
nh x hi va bao qut va sng ng. V s tng hp ny l mt lc y.
Lm hot ng b nh va mi pht trin ny s gii phng nhng nng
lng vn ha mi. V my tnh khng nhng gip chng ta t chc v tng
hp cc nn vn ha m thnh mt m hnh tng quan ca thc t, n cn
m rng cc gii hn hiu bit. Khng c th vin hoc h s t liu no c th
suy ngh. Ngc li, my tnh c th c chng ta hi v nhng iu khng
th tng tng c. N s to ra nhng l thuyt, t tng, thc h, ngh
thut, tin b k thut, kinh t v chnh tr mi m{ cho n by gi cha ngh
c hoc cha tng tng c. Trong cch ny, n s l{m tng s thay i
lch s v{ y n s a dng ha x hi Ln sng th ba.

Trong tt c nhng x hi trc, mi trng tin tc ~ cung cp phng
tin thng tin gia con ngi vi con ngi. Ln sng th ba l{m tng nhng
phng tin ny v ln u tin trong lch s, n cung cp phng tin thng
tin gia my v my, hoc gia m|y v{ con ngi, ngha l{ gia con ngi v
mi trng thng minh xung quanh con ngi.
Chng mi lm
VT QUA SN XUT HNG LOT SA CHUT V O
NGN TAY
Hin nay s phn trm cng nh}n l{m vic cc ngnh sn xut trong cc
quc gia tin tin ~ v{ ang gim trong 20 nm qua. V{ khi s co li ny v
sn xut gia tng trong th gii cng nghip, th ngy cng c nhiu cng
nghip sn xut c c chuyn giao cho c|c nc c gi l{ "ang ph|t
trin", t Angiri n Mhic v Thi Lan. Ging nh xe t c b r, hu ht
cng nghip lc hu Ln sng th hai c xut khu t c|c nc gi{u n cc
nc ngho.
V nhng l do chin lc cng nh l{ kinh t, cc quc gia giu khng th
b ngnh sn xut hng lot cng mt lc, v h khng th tr thnh cc v d
n thun v "x hi dch v" hoc "nn kinh t tin tc". Hnh nh cc quc gia
giu c sng ngoi sn xut phi vt cht trong khi cc quc gia khc gn vi
vic sn xut hng ha vt cht l{ qu| n gin ha. Thay v{o , chng ta
thy cc quc gia giu c tip tc sn xut cc hng ha then cht, nhng cn t
cng nh}n hn lm vic . V chng ta ang bin i chnh ci cch m
h{ng ha c sn xut.
Tnh cht ca s sn xut Ln sng th hai l hng triu sn phm tiu
chun ha tng t. Ngc li, tnh cht ca s sn xut Ln sng th ba l
sn phm v khch hng tng phn hoc hon ton vi gi chy my ngn.
Ngi ta vn cn c khuynh hng ngh v s sn xut theo ngha sn xut
hng lot, v{ d nhin chng ta tip tc sn xut hng triu iu thuc l, hng
triu mt vi, hng triu bng n, bao dim, gch hoc bugi. Chc chn chng
ta s tip tc l{m nh th trong mt khong thi gian na. Th nhng }y l{
sn phm ca nhng nn cng nghip lc hu hn l{ nhng nn cng nghip
tin tin, v ngy nay chng ch chim chng 5% s h{ng ha c sn xut.
Nht, c, M v ngay c Lin X, trong nhng ng{nh nh sn xut
in, ha cht, k thut khng gian, in t, xe t chuyn dng, thng tin
v.v... chng ta thy khuynh hng tin v phi i chng ha c pht trin.
Ti cc cng ty Western Electric, Hewlett Packard, IBM, Polaroid, Mc Donnell
Douglas, Westinghouse, General Electric M, cng ty Plessey v ITT Anh,
cng ty Siemens c, cng ty Ericsson Thy in, ngi ta thy r c s
dch chuyn v sn xut s lng t v sn phm theo yu cu ca khch hng.
Na Uy, nhm Aker ~ ch to 45% s tu cho c nc, chuyn sang ch to
thit b khai thc du m ngo{i khi. Tc l chuyn t "sn xut hng lot" tu
b sang sn xut sn phm dng ngo{i khi tng ci mt.
Trong ngnh ha cht, cng ty Exxon ang sn xut s lng t cc sn
phm plastic v ng dn, pan, lp vn ngoi dn khung v.v... Mt s lng rt
nh sn phm v paramin ging nh sn xut sa cho chut. Trong cng
nghip quc phng, hu ht mi ngi vn ngh l{ sn xut hng lot, nhng
thc t l "khng hng lot". Chng ta thy hng triu b qun phc, m st,
sng ging nhau. Th nhng nhng nhu cu qun s hin i li khng phi
sn xut hng lot. My bay phn lc chin u c th c sn xut t mi
n nm mi chic cng mt lc. Mi chic c th khc nhau mt t ty theo
mc ch v{ qu}n binh chng. V vi nhng n t hng nh nh th, nhiu

linh kin trong m|y bay cng c sn xut vi s lng nh.
Ngay c trong nhng ngnh m cc thnh phn vn cn c sn xut hng
lot vi s lng rt ln, cc thnh phn c ch to di nhiu dng khc
nhau, v{ nh th cc thnh phn n{y c ch to vi s lng nh. Cc nh
sn xut t chu u, M v Nht ang sn xut hng lot cc thnh phn v
cc b phn ph, sau lp rp chng li vi nhau bng hng nghn cch. Mt
th d khc l o phng ngn tay. o n{y c sn xut hng lot, nhng k
thut in ch trn o li lm cho c th in vi chc ci o bng mt hnh nh
ny, in vi chc ci o khc bng dng ch kia v.v... t, o phng ngn tay v
cc loi sn phm khc biu th giai on qu| gia sn xut hng lot v sn
xut khng hng lot. D nhin bc tip theo l hon ton v khch hng,
ngha l{ sn xut mi loi n chic. V{ y l{ hng m{ chng ta ang tin v
: sn phm sn xut ring cho mi ngi dng. S dch chuyn v phc v
kh|ch h{ng c chng minh r rng nht trong ngnh may mc vi vic a
my ct lade iu khin bng my tnh in t.
Nhng g chng ta ang nhn thy l sn xut theo yu cu khch hng trn
c s cng ngh cao ch khng phi nh thi i tin cng nghip. chnh l{
s ti lp t h thng sn xut thnh h{nh trc cuc cch mng cng nghip,
nhng by gi c xy dng trn c s nn cng ngh tin tin nht v phc
tp nht. Ging nh chng ta ang phi i chng ha thng tin i chng,
chng ta ang phi sn xut hng lot s sn xut.
HIU NG NHP RT NHANH
Khi mt s cng nghip chuyn t sn xut hng lot sang sn xut tng t
nh, mt s cng ngh kh|c ~ vt qua khi iu tin v cch sn xut
theo yu cu kh|ch h{ng ho{n to{n trn c s thng xuyn. Thay v bt u
sn xut v ngng sn xut vo lc bt u v kt thc ca mi ln chy my
ngn, cc nn cng nghip ang tin n giai on m my mc t khi ng
li ngay t u, do mt sn phm u ra u khc nhau tip tc xut ra
khng ngng. Tm li, chng ta ang tin v vic khch hng ha my mc
trn c s lin tc 24 gi mt ngy. Mt s thay i c ngha kh|c a
khch hng trc tip vo qui trnh sn xut. Trong mt s ngnh cng nghip,
cng ty, khch hng cung cp ch tiu trc tip vo my tnh ca cng ty sn
xut kim so|t ng dy sn xut. Khi qui trnh ny tr thnh ph bin,
khch hng s gia nhp qui trnh sn xut n ni rt kh ni ai l{ ngi tiu
th ai l{ ngi sn xut.
Sau cng, trong khi sn xut ca Ln sng th hai l thuc v c|ct theo
ngha c|c sn phm c chia ra thnh tng b phn, sau c lp rp cn
thn, sn xut ca Ln sng th ba l hu c|ct hoc theo khi. V d trc
}y ng h eo tay gm h{ng trm b phn, by gi ng h in t ch gm
mt khi c nht chy chnh x|c hn. Tng t nh th vi my tivi, my
|nh ch, my chp nh t-ng Bng vic can thip vo mc phn t, bng
vic s dng m|y tnh thit k hoc bng nhng cng c sn xut tin tin
khc, chng ta hp nht ngy cng nhiu chc nng v{o c|c phn ngy cng t
i, thay th khi cho nhiu linh kin ri. Nhng g ang xy ra c th c so

snh vi s xut hin ca nhip nh trong ngh thut hnh nh. Thay v to ra
bc tranh bng c|ch bi c|c m{u sn ln vi v, nh nhip nh to ra ton b
hnh nh bng cch bm mt ci nt. Chng ta ang chng kin "hiu ng nhp
rt nhanh" ny trong sn xut.
Do , dng m hnh rt r rng. Nhng thay i rng ln trong mi trng
cng nghip v{ mi trng tin tc ~ hi t thay i ci cch m chng ta
l{m ra h{ng ha. Chng ta ang nhanh chng vt qua sn xut hng lot
truyn thng n s trn ln phc tp ca cc sn phm sn xut hng lot v
sn xut n chic. Mc tiu cui cng ca c gng ny l r rng : hng ha
hon ton theo yu cu ca kh|ch h{ng, c thc hin theo qui trnh lin tc
v theo khi ton th, di s kim sot trc tip ca ngi tiu dng.
CI CHT CA NGH TH K
Trong cc quc gia giu c, khi lc lng cng nhn trc tip sn xut gim
i th c{ng c nhiu ngi c cn n sn xut t tng, cng thc ton
hc, k hoch t chc, h s, t liu, nghin cu th trng, ch{o h{ng, th t,
s , ch tiu k thut, chng trnh m|y tnh v.v... Vic gia tng n{y trong
hot ng bn giy, k thut v hnh chnh tr thnh ph bin rng ri
nhiu nc nn khng cn nhng thng k lm r vn . Mt s nh x hi
hc ~ nm bt quan im tru tng ny v sn xut nh l{ bng chng v
vic x hi ~ tin v{o giai on "hu cng nghip".

S vic tht ra phc tp hn nhiu. V s pht trin lc lng vin chc c
th c hiu nh l{ s m rng ch ngha cng nghip ch khng phi l
mt bc nhy n h thng mi. Trong khi ng l{ cng vic tr nn tru
tng hn v{ t c th hn, nhng vn phng hin nay m{ trong cng vic
ang c thc hin l nhng m hnh ca nh my Ln sng th hai vi
nhng c tnh nh cng vic c chia nh, lp i lp li, bun chn v khng
c tnh con ngi. Ngay c ngy nay, vic t chc li c|c vn phng ch l s c
gng l{m vn phng ging nh my hn.
Trong "biu tng - nh my" ny, nn vn minh L{n sng th hai cng ~
to ra mt h thng ng cp ging nh my. Lc lng lao ng nh my
c chia thnh cng nhn v vin chc. Vn phng cng chia th{nh loi "tru
tng cao" v "tru tng thp". mc tru tng cao, chng ta thy c cc
nh khoa hc, k s, qun l m hu ht thi gian l hp hnh, hi tho hoc
tho vn bn, gi in thoi, ghi nhanh nhng iu cn phi l{m v{ trao i tin
tc. Mt thm d gn }y cho thy 80% thi gian ca cc nh my qun l l
thc hin khong 150 n 300 lt "giao dch tin tc" hng ngy.
mc tru tng thp, chng ta thy c loi "v sn vin chc", ging nh
cng nhn nh my, h phi thc hin nhng cng vic n gin v{ thng
xuyn hng ngy. Hu ht h l ph n v khng gia nhp cng o{n. H l lc
lng lao ng cng nghip trong vn phng.
Ng{y nay vn phng cng vt qua m hnh Ln sng th hai tin vo
Ln sng th ba. V h thng ng cp cng nghip n{y ang b thch thc.
Ton b ng cp v cu trc ca vn phng s b o ln.
Cuc cch mng Ln sng th ba trong vn phng l{ kt qu ca mt s lc
lng va chm vi nhau. Nhu cu tin tc ~ bng n n mc khng c lc

lng th k, |nh m|y L{n sng th hai no c th thch nghi ni. Thm vo
, gi| th{nh cng vic giy t tng qu| cao nn cn phi c phng ph|p
kim so|t n. Nng sut lm vic vn phng ch tng 4% trong thp k qua.
Trong khi gi| m|y tnh gim i rt nhanh nu so vi chc nng m|y tnh
thc hin. Trong 15 nm qua, u ra m|y tnh tng 10.000 ln v gi thnh
chc nng gim 100.000 ln. Mt mt, do gi| th{nh tng v{ nng sut cng
vic vn phng dng li, mt khc s pht trin m|y tnh ~ to ra mt kt qu
ging nh "cuc ng t v ch". Biu tng chnh ca s bin ng ny l
mt loi thit b in t c gi l "my x l ch", n cn c gi l "my
|nh ch thng minh" hoc "my son tho vn bn". My ny l mt trong
nhng nn cng ngh mi, n s trn ngp th gii vn phng.
Ly mt v d v vic lin lc th t trong mt vn phng L{n sng th hai,
khi mt ngi qun l mun gi mt bc th, th k c gi v{o vit theo
ca l~nh o. Sau bc th c sa cha loi b sai lm v c th
c |nh m|y i |nh my li. Sau khi bn cui cng c duyt th bn
chnh c sao chp lu tr v bn chnh c gi i. Nu khng tnh n
bc u tin l{ ghi l~nh o, th cn 5 bc r r{ng gi i mt bc th
v bn sao c lu tr. Ngy nay, my mc thc hin 5 bc ng thi
cng mt lc.
Hin nay song song vi vic t ng ha vn phng l{ h thng bu chnh
in t da trn my tltp, my FAX, my x l ch v my tnh. V nh s
pht trin h thng v tinh m mi cng ty c th c h thng bu chnh ring
ca h, khng cn thng qua h thng bu chnh Nh{ nc. Khi h thng nhn
dng ting ni c hon chnh th cng vic |nh m|y cng khng cn n
na.
Khi h thng vn phng ca Ln sng th ba va chm vi h thng vn
phng ca Ln sng th hai, n s sinh ra s lo lng v{ xung t, i hi phi
t chc li v cu trc li, nhng ngh mi v{ c hi mi s xut hin. Nhng
h thng mi ny s th|ch ng cp qun tr c, h thng cp bc, vai tr
gii tnh v ranh gii gia cc phng ca qu kh. N cng g}y nn nhiu lo
lng nh h{ng triu vic lm s bin mt, v cc nh qun tr khng th t ra
quyt nh na m phi chia s cho my mc trch nhim ra quyt nh. iu
c ngha l{ c vin chc cao cp nh m|y mc m{ i ln song cng c ngi
b loi bi my mc.
Vy th vic g ~ xy ra vi nhng ngi ny v vi nn kinh t ni chung ?
Cui nhng nm 50 v{ u nhng nm 60 ca th k XX, khi t ng ha bt
u pht trin, cc nh kinh t v{ c|c nh{ cng o{n ~ d bo rng s c s
tht nghip o t. Song, tnh hnh din ra tri hn d bo, vic lm trong cc
nc cng nghip cao pht trin mnh. V mc d khu vc sn xut li b suy
t{n nhng khu vc vin chc v dch v li pht trin. Th nhng vic g s xy
ra nu c khu vc sn xut v khu vc vn phng u sa st c hai, cng vic
ca ngy mai s n t }u ? Khng ai bit c iu . Nhng d bo v
nhng bng chng thng mu thun vi nhau. Nhng c gng lin h vic
u t trong c kh ha v{ t ng ha vi mc vic lm trong ngnh sn
xut cho thy hu nh chng c s tng quan. T nm 1963 n 1973, nc
Nht ~ u t cao v{o nn cng ngh mi, v{ n cng c mc pht trin cao
nht trong vic l{m. Nc Anh u t thp nht trong nn cng ngh mi cho
thy vic lm b mt nhiu nht. Nc M c cng kinh nghim nh Nht,
ngha l{ c cng ngh v vic lm mi u tng.
R rng l mc vic lm khng phi l s phn nh ca pht trin cng

ngh. N khng phi l vn tng hay gim vic lm do t ng ha hoc
khng t ng ha. Vic lm l kt qu r rng ca nhiu chnh sch hi t.
Nhng p lc v th trng lao ng c th tng |ng k trong nhng nm sp
n. Nhng s rt ng}y th ngh rng my tnh l ngun gc ca hin tng
.
Nhng g chc chn khin cho c vn phng ln nh my s b cch mng
ha trong nhng thp k sp n ? Hai cuc cch mng trong khu vc hnh
chnh v khu vc sn xut s to ra phng thc sn xut mi cho x hi,
ngha l{ mt bc khng l cho nhn loi. N s to ra nhng s phc tp
khng th din t c. N s nh hng khng ch n nhng mt nh mc
vic lm v cu trc cng nghip, m{ cn n c s phn b quyn lc kinh
t v chnh tr, ln ca c|c n v lm vic, s ph}n cng lao ng quc t,
vai tr ca ph n trong kinh t, tnh cht cng vic, v s chia tch gia
ngi sn xut v{ ngi tiu th. N s thay i mt s vic dng nh rt
n gin l cng vic c lm " }u".
Chng mi su
NGI NH[ IN T
Ngoi vic khuyn khch c|c n v lm vic nh hn, ngo{i vic phn
quyn v{ phi th ha sn xut, ngoi vic thay i tnh cht hin nay ca
cng vic, h thng sn xut mi c th chuyn hng triu cng vic ra khi
nh{ m|y v{ vn phng a chng v li ch bt u : ngi nh . Nu vic
ny xy ra, mi thit ch m chng ta bit t gia nh n trng hc v cng
ty s b bin i.
Nhn cnh ngi nng dn cy cy trn c|nh ng 300 nm trc }y, ch
ngi in mi m n chuyn c|nh ng bt ngi lm vic, ngi ta chen
chc nhau trong c|c nh{ m|y th kim sng. V ch ngi in mi l
ng. Ng{y nay s rt can m ngh rng nhng nh{ m|y v{ vn phng
ln nht ca chng ta c th b trng rng bt i mt na, c bin thnh
nh kho hoc nh . Th nhng chnh x|c l{ iu m{ phng thc sn xut
mi s to ra : vic quay tr li cng nghip gia nh trn c s in t, cao
hn v{ hin ti cng vi iu l{ s nhn mnh v ngi nh{ nh l{ trung t}m
x hi.
Vic hng triu ngi chng ta s lm vic nh ch khng phi vn
phng hoc nh my s gy ra ngay lp tc s phn i d di. V c nhiu l
do nghi ng. Nh "ngi ta khng mun lm vic nh ngay c khi h c
th. Hy nhn ph n u tranh ra khi nh{ v{ i lm", "lm th no lm
vic c khi tr con chy xung quanh ?", "ngi ta s khng tch cc nu
khng c th trng gim st h", "ngi ta cn tip xc trc tip vi ngi
kh|c pht trin s tin cy lm vic vi nhau" v.v... Ngay c C|c M|c cng
khng ng . ng tin rng lm vic nh l mt phng thc sn xut phn
ng bi v "s tch t li trong mt nh my l mt iu kin cn thit cho s
ph}n cng lao ng trong x hi". Ni tm li, ~ c v{ ang c nhiu l do
xem vic l{ ng ngn.
LM VIC NH
Th nhng cng c l do chnh |ng tin 300 nm trc }y ngi ta

khng bao gi ngh ti vic ri khi nh{ v{ c|nh ng lm vic trong nh
my. H ~ l{m vic trong nh ring ca h v{ trn c|nh ng hn 10.000 nm
ch khng phi ch 300 nm. To{n b cu trc cuc sng gia nh, qui trnh
nui dy con v s hnh thnh c tnh, ton b h thng s hu v quyn lc,
vn ha, chin u h{ng ng{y tn ti, tt c u gn vi gia nh v{ t ai
bng hng ngn si dy v hnh. Th nhng nhng si d}y n{y ~ b ph tan
trong mt thi gian ngn khi phng thc sn xut mi xut hin.
Ngy nay li xy ra vic ln na, v ton b cc lc lng x hi v kinh
t ang t hi chuyn a im lm vic.
Cch sn xut tin tin hn ca Ln sng th ba lm gim s cng nhn sn
xut h{ng ha. iu n{y c ngha l{ ngay c trong khu vc sn xut, s lng
vic l{m gia tng c th c thc hin bt k ni n{o, ngay c trong phng
khch ca nh{ ring. }y khng phi l khoa hc vin tng. M, cc cng ty
Western Electric, Hewslett-Pakard, Ortho Pharmaceutical ~ cho php 35%

n 50% nhn cng ca h lm vic ti nh. Cch sn xut ca Ln sng th ba
khng yu cu 100% lc lng lao ng phi tp trung nh my.
Nu mt s lng |ng k cng nhn trong khu vc sn xut c th lm vic
nh th dm ni chc rng s ngi |ng k ca khu vc h{nh chnh cng c
th lm vic ti nh. Thc vy, mt s lng ln cng vic c lm nh bi
nhng ngi nh ngi cho hng lm vic bng cch gi in thoi hoc
ving thm kh|ch h{ng, thnh thong h mi n vn phng ; nh c|c nh{ kin
trc v nh thit k ; cc nh c vn cho c|c cng ty ; c|c b|c s ni khoa hoc
tm l ; cc thy gio dy nhc v ngoi ng ; cc nh bun ngh thut, c vn
u t, nh}n vin bo him, lut s, nh{ khoa hc, v nhng ngi lm nghip
v, k thut...
Hn th na, kh nng l{m vic nh{ c m rng mt c|ch |ng k nu
lp t nhng thit b cng ngh mi cho "trm lm vic" nh{ nh m|y x l
ch, m|y |nh ch thng minh, my FAX, my tnh v my hi ngh vin
thng. Nu c cung cp nhng thit b nh th, ai s l nhng ngi u
tin chuyn vic lm t c quan v "ngi nh{ in t" ? S rt sai lm nu
|nh gi| thp nhu cu tip xc trc tip trong kinh doanh, k c nhng thng
tin tim thc m khng bng li ni i cng vi s tip xc , th nhng cng
ng l{ mt s cng vic khng h i hi mt s tip xc no vi bn ngoi.
Nh th nhng ngi lm vic vn phng "tru tng thp" thng thc
hin nhng nhim v nh cho s liu v{o m|y tnh, |nh m|y, ly s liu ra,
xp cc ct hoc hnh nh, chun b ha n... th h cn rt t s tip xc trc
tip. H c th c chuyn v l{m trong ngi nh{ in t ca h. Nhng
ngi lm vic "tru tng cao" nh c|c nh{ nghin cu, nh kinh t, nh
tho chnh sch, nh thit k t chc, cn c thi gian tip xc vi ngi

thng v{ ng nghip cng nh l{ thi gian lm vic mt mnh.
Ni tm li, khi Ln sng th ba qut qua x hi, cng ngy cng c nhiu
cng ty vi nhiu ngi tm tm xung quanh m|y tnh. t my tnh vo nh
ca h th h khng cn phi tm tm na. Nhng ngi lm cng vic hnh
chnh Ln sng th ba ging nh nn sn xut Ln sng th ba khng yu cu
100% lc lng lao ng tp trung ni l{m vic.
Cng khng nn |nh gi| thp nhng kh khn i theo vic chuyn ni l{m
vic ca Ln sng th hai l nh{ m|y v{ vn phng v ni l{m vic ca Ln
sng th ba l nh. Nhng vn ng c thc y, qun l, t chc cng ty
v x hi s lm s dch chuyn ko di v c th rt au kh. Thng tin cng
khng thay th c ht mi cng vic. Mt s cng vic, c bit i vi
nhng cng vic lin quan n s trao i sng to vi mi quyt nh hon
to{n t xut, th vic tip xc trc tip rt cn thit.
NHNG NGI LM VIC VIN THNG
Nhng lc lng hng hu ang hi t y mnh m hnh ngi nh{ in

t. Kt qu kinh t r rng nht i vi lm vic nh c lin quan n giao
thng v vin thng. Hu ht cc quc gia cng nghip tin tin ang chu s
khng hong giao thng, vi h thng giao thng cng cng lm vic cng
thng, ng s| v{ ng cao tc lun b tc, ch xe thiu, nhim l vn
nghim trng, nh cng v bi cng tr th{nh cm ba, gi c tng vt.

Ngi lm vic phi chu s tng gi| ca vic i li h{ng ng{y. Nhng gi|
tng n{y c cng ty b chnh lch bng lng v{ n lt ngi tiu dng
phi tr cho s chnh lch gi ny. Mt s cng ty ~ tnh gi| th{nh v{ nng
lng tiu th cho nhn vin ca h i l{m h{ng ng{y. Vi s ngi l 2.048
th cc cng ty phi b chnh lch l{ 2.730.000 la cho tin i l{m h{ng ng{y.
Cng cng thng k cho thy mt nh}n vin i l{m h{ng ng{y tiu th trung
bnh 64,6 KW nng lng v du xng. Trong khi mt my tnh tiu th
chng 100 n 125 W khi s dng, mt m|y in thoi tiu th chng 1 W.
Thng k cho thy t s nng lng tiu th dng i li so vi nng lng
tiu th dng h thng vin thng l 29:1 nu dng t ring, 11:1 nu c
quan t chc chuyn ch v 2:1 nu s dng h thng chuyn ch cng cng.
S dng thng k trn tnh ton th ch cn t 12% n 14% s ngi lm
vic nh s dng h thng vin thng th nc M c th tit kim 75 triu
thng du nm 1975.
So vi gi| xng du v{ gi| nng lng ni chung tng trong nhng thp k
sp n, th gi| th{nh v{ gi| nng lng vn hnh my x l ch, my FAX,
m|y in thoi c hnh nh, m|y Comput s rt r, v{ nh th t s nng
lng tiu th dng i li so vi nng lng tiu th dng h thng vin
thng c{ng tng ln, t nht trong mt lnh vc sn xut ang b Ln sng th
hai thng tr.
C|c cng ty v{ nh{ nc nhn thy rng cho lm vic nh c th lm gim
nhiu s tin chi ph v bt ng sn. Ni sn xut v{ vn phng c{ng nh bao
nhiu th tin bt ng sn cng t by nhiu, v chi ph v lm nng, lm mt,
thp sng, bo qun v bo him cng c{ng t by nhiu.
Vic chuyn sang lm vic ti nh v gim i li h{ng ng{y cng s lm gim

nhim v{ do l{m bt chi ph cho vic lm trong sch mi trng. Cc nh
mi trng hc cng thnh cng trong vic pht cc cng ty lm nhim mi
trng th cc cng ty cng c l do chuyn i sang nhng hot ng t
nhim, v{ do h c th phn tn ch lm vic ln v tp trung thnh nhng
ni l{m vic nh hn.
Nhng nhn t x hi cng gip cho s lm vic nh. Nu lm vic 8 gi
c quan th ngi ta sn sng ngi xe mt gi i l{m, nhng nu gi lm
vic gim bt i th t c ngi chu ngi xe mt gi n c quan nh th. V
nh th qui trnh i li l qu v l v gy ra s kh chu. Ngi lm vic sn
sng chp nhn lng t hn nhng i li hn l{ lng cao hn nhng thi
gian i n c quan d{i vi nhiu bt tin trn ng i l{m g}y ra. Mt ln
na c l do chnh |ng ng h cho s lm vic nh.
Sau cng, nhng thay i gi tr s}u m ang i v cng hng, chng ta
ang chng kin s di chuyn c bn trong th|i i vi n v gia nh. Gia
nh ht nhn l kiu gia nh L{n sng th hai ang b khng hong. ang c
khuynh hng gn cht gia nh li vi nhau cng chia x cng mt vic
lm. C nhng du hiu cho thy v chng lm vic chung vi nhau th t l li
d thp hn. Ngi nh{ in t c th l{m tng kh nng chng, v v c th c
con ci lm vic chung vi nhau nh l{ mt n v c s. Trong tng lai,
ngi lm vic c th u tranh c quyn lm vic nh.
X HI VI NH L TRUNG TM
Nu ngi nh{ in t c pht trin, mt lot cc hu qu quan trng s

nh hng n x hi.
nh hng n cng ng : Lm vic nh{ lin quan n bt k s lng
d}n c n{o s gip cho s n nh cng ng nhiu hn. Nu nhng ngi lm
vic c th thc hin mt s hoc tt c nhim v ca h nh, h khng cn
phi i li nhiu trong gi lm vic, nh hin nay. iu n{y c ngha l{ s c
ng bt buc t hn, t stress cho c| nh}n hn, t mi quan h tm thi hn,
v s tham gia vo cng ng nhiu hn.
nh hng mi trng : Thay v tp trung nng lng cho c|c vn phng
hoc nh my ln, ngha l{ phi to ra ngun nng lng tp trung cao, h
thng ngi nh{ in t s phn tn nhu cu nng lng v{ do d dng s
dng mt tri, gi v cc cng ngh nng lng khc. Cc thit b to ra nng
lng qui m nh cho mi nh c th thay th cho c|c nng lng tp trung
ln hin nay. iu n{y c ngha l{ nhim b gim i, v vic chuyn sang cc
ngun nng lng phc hi c trn c s qui m nh lm gim nhu cu
nhin liu nhim cao, v lm gim cht gy nhim mi trng mt vi
ni.
nh hng kinh t : Trong mt h thng nh th, mt s ngnh kinh doanh
s b suy gim v mt s ngnh khc li pht trin. R r{ng, ng{nh in t,
m|y comput v{ ng{nh vin thng s pht trin mnh. Ngc li, cc cng ty
du m, cng ngh t, ngnh bt ng sn s b nh hng nng. Ngnh my
vi tnh v tin hc s tng nhanh, trong khi ng{nh bu in s b suy thoi.

mc cao hn, nu c nhn s hu cc thit b in t ca ring h, c
th h tr thnh nhng ngi lm vic c lp ch khng phi l nhn vin
theo kiu truyn thng, iu n{y c ngha l{ h s hu "phng tin sn xut".
Chng ta c th thy cc nhm nhng ngi lm vic nh t h t chc
thnh cc cng ty nh. Tt c cc loi hnh thc quan h l t chc mi u c
th.
nh hng tm l : Hnh nh ca mt th gii vic lm ph thuc vo biu
tng tru tng gi ln mt mi trng vic lm tr c xa l vi chng ta, v
mt mc n{o l{ kh|ch quan hn b}y gi. Nhng mc khc, lm
vic nh cho thy s tng ln v cc mi quan h trc tip v tnh cm c
trong nh v lng ging.
Nhiu ngi s lm vic nh mt thi gian v{ sau l{m vic ngoi mt
thi gian. Cc trung tm lm vic phn tn chc chn s ny n khp ni. Dng
l~nh o v qun l phi thay i. Cc cng ty nh s pht trin k hp
ng nhng nhim v hnh chnh vi cc cng ty ln v chu trch nhim v t
chc, {o to, qun l i ng nhng ngi lm vic nh. Chc chn khng
phi tt c mi ngi u c th hoc s lm vic nh{. Cng chc chn cn c
mt s vn chng ta cn phi gii quyt nh : Vic g s xy ra cho x hi
khi mi quan h trong cng vic lm tm thi v mi quan h tnh cm l tht
khi nh ? Cc thnh ph s ra sao ? Vic g s xy ra cho nhng con s tht
nghip ? Trong mt h thng nh th, th t "c vic lm" v "tht nghip" c
ngha g ? S rt ng}y th nu loi b nhng cu hi v vn nh th.
Ngy nay chng ta khng th bit rng lm vic nh c s tr thnh tiu
chun trong tng lai hay khng. Tuy nhin, nu dm thc hin 10 n 20%
lc lng lao ng lm vic nh trong cc thp k sp n, ton b nn kinh

t ca chng ta, thnh ph ca chng ta, sinh thi ca chng ta, cu trc gia
nh ca chng ta, cc gi tr ca chng ta v ngay c chnh tr ca chng ta s
b thay i vt qu s hiu bit ca chng ta.
Chng mi by
GIA NH CA TNG LAI
Trong thi gian i khng hong nm 1930, h{ng triu ngi b mt vic
lm. Tht nghip khng phi l kt qu ca s li bing c nhn hoc s tht
bi o c m l kt qu ca nhng lc lng khng l ngoi s kim sot
ca c nhn. S phn phi giu c khng cng bng, u t thin cn, u c,
chnh sch kinh doanh ngu xun, chnh ph khng c kh nng, tt c nhng
iu g}y ra tht nghip ch khng phi do nhc im ca ngi b sa thi.
Trong hu ht mi trng hp, cm thy ti li l khng thch hp mt cch
ng}y th.
Ngy nay, mt ln na ci ti b p v ging nh v trng. Tuy nhin, ln
ny ti li do t s rn nt ca gia nh ch khng phi t kinh t. Khi hng
triu ngi chu s v ca hn nhn, h cm thy au kh. V mt ln na,
hu ht ti li quy khng ng ch. i vi mt s ngi c lin quan, s
v ca gia nh h c th phn nh nhng tht bi c| nh}n. Nhng khi li d, li
thn, v nhng dng khc v tai ha gia nh xy ra cho hng triu ngi cng
mt lc nhiu nc, th rt v l ngh rng l{ l do n thun c nhn.
S v ca gia nh ng{y nay l{ mt phn ca cuc khng hong chung
ca ch ngha cng nghip, s sp ca tt c cc thit ch do Ln sng th
hai sinh ra. l{ mt b phn dn ng cho mi trng x hi Ln sng th
ba. V{ }y l{ mt qu| trnh t|c ng n cuc sng c nhn ca chng ta, n
g}y au kh cho mi ngi v{ thay i h thng gia nh n mc k l. Ngy
nay chng ta thng nghe thy rng "gia nh" ang b tan r hoc rng "gia
nh" l{ vn s mt. Cc nh truyn gio, cc th tng, b|o ch... u ni

nh nhau. Tuy nhin, khi h ni v "gia nh", h khng mun ni tt c cc
dng gia nh m{ l{ mt kiu gia nh c bit : gia nh L{n sng th hai. H
cho rng ngi chng l{ ngi kim sng, ngi v l{ ngi ni tr, v mt
v{i a con. Trong khi c nhiu loi gia nh kh|c hin hu, }y l{ dng gia
nh c bit - gia nh ht nhn - m nn vn minh L{n sng th hai ~ l
tng ha. Lm cho tr th{nh u vit v ph bin khp c th gii. Loi gia
nh n{y ~ tr thnh m hnh tiu chun ~ c th gii chp nhn v cu
trc ca n hon ton ph hp vi nhng nhu cu x hi sn xut hng lot,
vi nhng gi tr v cch sng ~ c phn phi rng ri, vi quyn lc ng
cp v quan liu, v vi s phn chia r rng gia cuc sng gia nh vi cuc
sng lm vic.
CHIN DCH NG H GIA NH HT NHN
Nu chng ta tht s mun lp li gia nh ht nhn theo cch thng tr c

ca n, th chng ta cn phi lm mt s vic sau }y :
1) Duy tr tt c cng ngh trong giai on Ln sng th hai cho mt x hi
sn xut hng lot v da trn m hnh nh my. Ph hy m|y comput, v
m|y comput l{ mt mi e da ln cho gia nh L{n sng th hai. Gia nh
ht nhn cn h thng sn xut hng lot duy tr s thng tr ca n, v my
comput ang a chng ta vt qua kiu sn xut hng lot .
2) Tr cp sn xut v phong ta s gia tng khu vc dch v trong kinh t.

Nhng ngi lm vic k thut, nghip v v hnh chnh d thch nghi vi ci
mi hn, t c thi gian quan t}m n gia nh, nng ng v tr thc v tm l
hn cng nh}n. T l ly d tng cng vi s tng c|c ngh dch v.
3) Gii quyt khng hong nng lng bng vic s dng ht nhn v
nhng qui trnh nng lng tp trung cao kh|c. Gia nh ht nhn ph hp vi
x hi tp trung hn l{ x~ hi phn tn, v h thng nng lng nh hng
mnh mc tp trung x hi v chnh tr.
4) Cm tt c cc loi thng tin phi-i chng ho, bn cnh h thng tivi
c|p v{ cassette, chng ta khng nn xem thng cc tp ch a phng v{
khu vc. C|c gia nh ht nhn ch hot ng tt ni n{o c s ng tm
nht tr quc gia v thng tin v gi tr, ch khng x hi da trn s a
dng cao.
5) Bt buc ph n quay v vi bp nc. Gim lng ca ph n n mc
ti thiu v lm cho ph n lun lun b bt li trong lc lng lao ng. Gia
nh ht nhn s khng c nh}n khi khng c ngi ln nh.
6) Ct bt lng ca thanh nin lm h ph thuc v{o gia nh l}u d{i
hn, v{ nh th l lm cho h t c lp v t}m l hn. Gia nh ht nhn b
ph v khi thanh nin thot khi s kim sot ca gia nh i l{m vic.
7) Cm vic nga thai v cm nghin cu sinh hc sinh sn. V nhng iu
l{m cho ph n c lp vi s rng buc ca gia nh ht nhn.
8) Gim mc sng ca ton b x hi xung mc trc nm 1955, v s
thnh vng s gip cho ngi c th}n, ngi ly d, ph n lm vic v nhng
c nhn khng b rng buc c th t kim sng. Gia nh ht nhn cn s
ngho kh gi cho n tn ti.
9) Sau cng chng li tt c nhng thay i trong chnh tr, ngh thut, gio
dc, kinh doanh v.v... dn n s a dng, t do t tng, t do c nhn. Gia
nh ht nhn ch thng tr trong x hi i chng.
LI SNG CA GIA NH KHNG HT NHN
Ln sng th ba xut hin khng c ngha l{ chm dt gia nh ht nhn,

cng ging nh s xut hin ca Ln sng th hai ~ khng c ngha l{ s
chm dt ca gia nh m rng. N c ngha l{ gia nh ht nhn khng cn l
m hnh ph hp cho x hi.
Nu chng ta nh ngha gia nh ht nhn gm mt ngi chng lm vic,
mt ngi v trng nh{ v{ 2 a con, th hin nay M bao nhiu ngi ang
sng theo kiu gia nh nh th ny ? Cu tr li rt |ng ngc nhin : 7% ca
ton b dn s nc M, cn li 93% dn s nc M khng cn ph hp vi
m hnh gia nh Ln sng th hai na. Ngay c nu gia nh ht nhn gm c
hai v chng u i l{m, v{ s con t hoc nhiu hn hai th 3/4 d}n s M
sng ngo{i m hnh gia nh ht nh}n . Hn th na, nhiu bng chng cho
thy kiu gia nh ht nh}n ang suy t{n trong khi cc dng gia nh kh|c ang
tng ln nhanh chng. Chng ta ang chng kin s bng n ca nhng ngi
sng c thn. Ngy nay 1/5 s gia nh M l cc h c thn. Khng phi
tt c nhng ngi ny b bt buc phi sng mt mnh, nhiu ngi trong s
h chn cch sng nh th trong mt khong thi gian n{o . i vi nhng
ngi gi sng c th}n th a s ~ c mt thi ly v ly chng, nhng b}y

gi h thch sng mt mnh. S pht trin ca c|c nhm nh th ~ to ra cc
dch v hoc sn phm ch phc v nhng c| nh}n c lp.
Mt nhm kh|c ang ph|t trin mnh l{ nhm {n ng v{ {n b{ sng
chung vi nhau m khng cn ci hi g c. C|c nhm n{y ang to ra cc vn
php l v ti sn khi h "ly d". ~ c nhng dch v t vn v cc loi "hn
nhn" kiu ny.
GIA NH KHNG CON
Mt s thay i c ngha kh|c l{ s pht trin ca c|c gia nh khng

con. ~ c nhiu t chc khuyn khch cuc sng khng con, v s min cng
c con ang ph bin nhiu quc gia cng nghip. Nm 1960 ch 20% ph
n c chng di 30 tui l{ khng c con. Nhng n nm 1975 con s
tng ln 32%, tc l{ tng 60% trong 15 nm.
i vi nhng gia nh c tr con, s ph v gia nh ht nh}n c{ng c
thy r vi s gia tng ca cc gia nh ch c mt ngi lm cha m. Nhng
nm gn }y tnh trng ly d, ly th}n, chia la trong c|c gia nh ht nhn cng
tng ln ! M c 7 a tr th c 1 a tr phi sng trong gia nh ch c
mt ngi lm cha m, v t l thnh ph li cao hn l{ 1 trn 4. S
pht trin cc kiu gia nh nh th ~ mang n s tha nhn rng mc d c
nhng vn nghim trng, loi gia nh ch c mt b hoc m l tt cho tr
con hn l{ kiu gia nh ht nhn. Mt loi gia nh kh|c ang tr thnh ph

bin l loi gia nh m{ c|c i v chng ~ ly d ri sau h lp li gia nh
vi cc con ring, con chung. Cc quc gia cng ngh tin tin cn chng kin
cc loi gia nh kh|c nh gia nh ng tnh luyn |i, gia nh cng ng, gia
nh nhng ngi gi t tp vi nhau chia s chi ph, gia nh k hp ng,
hn nhn ni tip nhau v.v...
Cu hi thng c t ra l{ : "Tng lai ca gia nh l{ g ?" v{ "khi gia
nh ht nhn Ln sng th hai khng cn thng tr th dng gia nh n{o s
thay th n ?". Dng nh trong nn vn minh L{n sng th ba s khng c
dng gia nh n{o s thng tr c l}u. Thay v{o chng ta s thy s a
dng cao v cu trc gia nh. iu n{y khng c ngha l{ s loi b hon ton
gia nh ht nhn, n ch c ngha l k t nay tr i, gia nh ht nhn ch l
mt trong nhng dng gia nh m{ x~ hi chp nhn. Khi Ln sng th ba trn
qua x hi, h thng gia nh tr thnh phi-i chng ha cng vi h thng
sn xut v h thng tin tc trong x hi.
NHNG QUAN H NNG
Dng gia nh n{o s bin mt v dng no s pht trin. iu ph thuc

vo nhng quyt nh ca chng ta i vi cng ngh v vic lm. Bn cnh
nhng lc lng nh hng n cu trc gia nh nh h thng thng tin, gi
tr, thay i dn s, tn gi|o, thay i sinh thi, th mi lin quan gia dng gia
nh v{ c|ch sp xp vic l{m c bit quan trng. Nh th, ging nh gia nh

ht nh}n ~ c cng vic nh{ m|y v{ vn phng y mnh, th bt k s
dch chuyn no ra khi nh m|y v{ vn phng cng nh hng ln n gia
nh. Mt trong nhng s dch chuyn l{ l{m vic nh{ ~ ni chng
trc.
Trong nhng ngi nh{ in t nh th, d c v chng u lm mt hoc
nhiu vic khc nhau, mi ngi cn thit phi hc hi ln nhau, cng nhau
gii quyt cc vn , tt c nhng iu gip l{m s}u m thm s thn
mt. Nhng n v gia nh m rng ca k nguyn Ln sng th nht m
cng l{ c|c n v sn xut kinh t, ~ l{ nhng m hnh v mi quan h gia
con ngi v s h tr tm l ln nhau. Nhng gia nh nh th ~ c nhng
vn v s cng thng ring ca h, nhng khng c nhiu mi quan h rng
buc, l{ c|c mi quan h "lnh". Lm vic vi nhau s m bo cc mi
quan h c nhn "nng", "phc tp", l{ mi quan h m nhiu ngi ngy
nay mong mun.
Ni tm li, s pht trin ca lm vic ti nh trn qui m ln khng nhng
ch nh hng n cu trc gia nh m{ cn bin i cc mi quan h trong gia
nh. N dch chuyn mi quan h trong gia nh t "lnh" sang "nng".
TNH YU HN NA
Khi Ln sng th hai tin trin, n v gia nh ~ chuyn giao nhiu nhim
v cho cc thit ch khc, gio dc cho trng hc, chm sc bnh nhn cho
bnh vin v.v... Vic chuyn giao dn nhng nhim v ca gia nh ~ c i
cng vi s xut hin ca tnh yu lng mn.
Mt ngi Ln sng th nht tm bn i ~ c th hi "ngi bn i ca
ti c l mt ngi lm vic tt khng ? Mt ngi cha bnh tt khng ? Mt
thy gio tt cho tr con ? Chng ti c th lm vic chung vi nhau khng ?
Ngi bn i ca ti l{ ngi c trch nhim hay l{ ngi v trch nhim ?".
Khi cc nhim v ca gia nh c phn chia ra trong k nguyn Ln sng
th hai, nhng cu hi ~ thay i. Gia nh khng cn l{ s tng hp ca
i sn xut, trng hc, bnh vin, nh{ an dng. Thay v{o l{ c|c chc
nng t}m l tr thnh quan trng hn. Hn nh}n c gi thit cung cp bn
ng hnh, tnh cm m p, s h tr v sinh l. S dch chuyn trong nhim
v gia nh n{y c phn nh trong nhng tiu chun mi chn bn i.
Chng c c kt trong mt ch c nht l{ "tnh yu". D nhin, cuc sng
thc t t khi c sng vi s tng tng lng mn. Giai cp, tnh trng x
hi, v thu nhp tip tc gi vai tr quan trng trong s chn la bn i.
Nhng tt c nhng yu t ch l ph cho Tnh yu vi ch hoa T.
Ngi nh{ in t ngy mai c th xa b lgic n gin ny. Nhng ngi
lm vic nh vi bn i khng ch tha m~n t}m l v{ sinh l m{ cn i hi
b c, ngha l{ tnh yu cng thm s nhn thc, trch nhim, k lut, hoc
nhng c hnh lin quan n cng vic.
CHIN DCH CHO S LAO NG CA TR EM
Tr em Ln sng th nht khi bt u nhn thc c ~ nhn thy cha

m chng lm vic. Ngc li, tr em Ln sng th hai c t|ch ring ra
a v{o trng hc v xa cch vi cuc sng lm vic thc t. Hu ht tr em
ngy nay ch c khi nim m h nhng g cha m chng lm vic hoc cha m
chng sng nh th no khi lm vic. S vic l tr em ngy nay hon ton
cch li vi mt trong nhng chiu quan trng nht ca cuc sng cha m
chng.
Trong ngi nh{ in t, tr em khng ch quan st vic lm, m tui
n{o chng c th gn b vi cng vic ca cha m chng. Nhng gii hn
ca ln sng th hai i vi lao ng tr em, lc u c nh tt v cn thit,
nhng b}y gi tr thnh li thi, ~ ngn cn thanh nin i v{o th trng vic
lm, nn rt kh khn a v{o s sp xp gia nh. Mt s dng vic lm c th
c thit k cho thanh nin v ngay c hp nht vi gio dc i vi h.
Nhng h{nh ng k l ca thanh nin hin nay phn ln l xut pht t
vic |p t h chp nhn vai tr phi sn xut trong x hi trong mt khong
thi gian d{i. Ngi nh{ in t s trung ha tnh hnh ny. Thc vy, hp nht
thanh nin vo vic l{m trong ngi nh{ in t c th l gii php thc t cho
vn tht nghip ca thanh nin, vn phm ti ca thanh thiu nin v
tnh trng bo ng m nn kinh t Ln sng th hai khng th gii quyt
c ngoi cc bin ph|p c t{i nh gi i ngha v qun s. Ngi nh{ in
t m ra mt c|ch kh|c a thanh nin tr li vi vai tr sn xut kinh t
v x hi.
GIA NH IN T M RNG
Nh th c th tng tng mt dng gia nh l{m vic nh tr thnh

mt c|i g y khc bit c bn : "gia nh in t m rng". Cng c th tng
tng gia nh l{m vic nh ngy mai c th mi mt hay hai ngi ngoi
tham gia vo, hoc l{ kh|ch h{ng n lin h nhng cng vic c lin quan,
hoc l{ mt a tr lng ging mun hc ngh v.v... Cng c th tng
tng mt cng ty hp php ca mt gia nh nh th lm cng vic kinh
doanh nh di cc b lut c bit thit k cho cng ty cng ng hp tc x.
Nh th i vi nhiu gia nh th l{ dng gia nh in t m rng.
Nhng gia nh in t m rng nh th khng phi c thit k |p t
li sng cho ngi khc hoc cho mc ch qung co, m l mt b phn
hp nht ca h thng kinh t, v{ do c hi cho s tn ti ca h s c
ci thin r rng. Thc vy, c|c gia nh m rng nh th lin kt vi nhau to
thnh mt mng li. Nhng mng li nh th c th cung cp mt s kinh
doanh cn thit hoc dch v x hi, h thit lp cc hip hi kinh doanh i
din cho h trong quan h giao dch vi th trng.
LM THANH THN I V[O TNG LAI
Vic phi-i chng ha gia nh s m ra nhiu kh nng chn la c nhn

mi. Nn vn minh L{n sng th ba s khng bt mi ngi chp nhn mt
dng gia nh c nht. V l do , h thng gia nh s gii phng chng ta t
tm ly t m ring, t chn la hoc t to ra mt kiu gia nh ph hp vi
nhu cu c nhn.
Nhng c nhng iu th phi i ph vi nhng au kh chuyn
tip, b kt gia c|i c ang tan r~ v{ c|i mi cha hnh th{nh, h{ng triu
ngi thy bi ri trc s a dng ca ci mi. Thay v c gii phng, h
b dn vt v s chn la qu nhiu, h chm m trong day dt v{ c n, v{
iu c{ng tng thm cng vi chnh s gia tng ca chn la.
lm cho s a dng mi tr nn ph hp v c tc dng tch cc, chng
ta cn phi thay i nhiu mt ngay lp tc, t o c n vic lm. Trong
lnh vc gi tr, chng ta cn dt b quan im cho rng phm ti i cng vi
vic ph b v cu trc li gia nh. Thng tin i chng, ta n, h thng chnh
tr phi c gng lm gim bt mc phm php.
Cc kiu gia nh ngo{i kiu gia nh ht nhn cn phi c tha nhn.
Nhng gi tr thay i chm hn thc t x hi. Nh th chng ta cha ph|t
trin "tnh rng lng" cho s a dng m mt x hi phi i chng ha s i
hi v{ sinh ra. c ln ln trong nhng iu kin Ln sng th hai, c gio
dc l ch c mt loi gia nh l{ "bnh thng" v nhng loi kh|c l{ |ng
nghi ng, i a s chng ta khng c thin cm vi s a dng mi v cc
kiu gia nh. Ch khi no mc cm n{y c thay i th s au kh v chuyn

tip mi c xa i.
Khng th c cc kiu gia nh kh|c khi m{ lut l, thu m, phc li, trng
hc, nh ca v.v... tt c u thin v kiu gia nh L{n sng th hai. Nhng
kiu gia nh L{n sng th ba ~ ni cc phn trn s to iu kin d dng
cho con ng ca chng ta i v{o ng{y mai, l{m nh bt ni au kh v
chuyn tip ca hng triu ngi. Nhng d c au kh n }u chng na th
mt h thng gia nh mi vn ang hnh th{nh thay th h thng gia nh
Ln sng th hai. H thng gia nh mi ny s l th ch ct li trong mi
trng x hi mi ang nh hnh cng vi mi trng cng ngh mi v mi
trng tin tc mi.
Chng mi tm
KHNG HONG TNH NG NHT CA CNG TY
Cng ty ln l t chc kinh doanh c trng ca k nguyn cng nghip.

Ngy nay trn khp th gii c chng vi ngn "con vt" khng l nh th ca
c nh{ nc ln t nh}n, ang sn xut mt t l ln hng ha v dch v. Nhn
t bn ngoi, chng c v ang iu khin, v chng ang kim sot nhng
ngun ti nguyn rng ln, thu hng triu ngi lm vic, v lm nh hng
s}u m khng ch n kinh t m cn nh hng n c chnh tr ca th gii.
M|y Comput v{ m|y bay phn lc, kh nng lp k hoch, u t, v{ thc
hin c|c n trn qui m ln - tt c l{m cho chng dng nh c th lc
hng mnh v{ vnh cu. Vo lc m chng ta cm thy bt lc, chng dng
nh thng tr s phn ca chng ta.
Th nhng nhng ngi ang iu hnh cc t chc y khng nhn thy
c iu . Thc vy, nhiu nh qun l cao cp ng{y nay cng cm thy
tht vng v bt lc nh chng ta. V ging nh gia nh ht nh}n, trng hc,
thng tin i chng, v nhng thit ch then cht khc ca thi i cng
nghip, cng ty cng b t|c ng, b lung lay v b bin i do s thay i ca
Ln sng th ba.
TIN T KABUKI
Thay i lm nh hng r nht n cc cng ty l cuc khng hong trong

kinh t th gii. Nn vn minh L{n sng th hai ~ to ra mt th trng ton
cu hp nht, mc d i khi nhng c gng b chng li do chin tranh,
khng hong v nhng thin tai kh|c. Nhng sau mi ln nh th, nn kinh t
th gii li hi phc, tr nn ln hn v{ hp nht hn trc.
Ngy nay mt cuc khng hong mi ang xy ra, nhng cuc khng hong
ny khc, khng ging nh tt c nhng cuc khng hong trc trong k
nguyn cng nghip, n lin quan khng phi ch n tin m{ cn n ton b
c s nng lng ca x hi, n gy ra lm pht v tht nghip ng thi cng
mt lc ch khng phi l ni tip nhau, n lin kt trc tip vi cc vn
sinh th|i c bn, vi ton b cng ngh mi v vi h thng thng tin mi
dng trong sn xut. Sau cng, y khng phi ch l cuc khng hong ca
ch ngha t bn m{ cng cn l{ ca cc quc gia cng nghip x hi ch
ngha. Ni tm li, l{ cuc tng khng hong ca nn vn minh cng nghip.
S bin ng trong kinh t th gii e da s tn ti ca c|c cng ty nh
chng ta ~ bit, n a c|c nh{ qun l vo trong mt mi trng hon ton
mi l. T cui Th chin II n u nhng nm 70, c|c cng ty hot ng
trong mt mi trng tng i yn tnh. S pht trin l then cht. la l{
vua. Tin t n nh trong thi gian di. Cu trc ti chnh hu chin c
thnh lp bi c|c cng quc cng nghip t bn, v h thng COMECON c
thnh lp bi Lin X dng nh rt vng chc. Bc thang dn n s thnh
vng vn tip tc i ln, v{ c|c nh{ kinh t t tin v kh nng ca h tin

o|n v{ kim sot b my kinh t. Ng{y nay ng trong s nt ln xn ca
l thuyt kinh t v{ ng gch vn ca h tng cu trc kinh t hu chin, cc
nh{ l~nh o c|c cng ty ang i din vi s khng chc chn ng{y c{ng tng.
T l l~i i lng vng. Tin t xoay vng. Tin la v{ tin yn thc hin cuc
khiu v Kabuki, ngi chu u xc tin ng tin mi ring ca h. Gi vng
ph v tt c cc k lc.
Trong khi tt c nhng iu xy ra, cng ngh v{ thng tin ang cu trc
li th trng th gii, lm cho s sn xut xuyn quc gia va c th va cn
thit. V{ lm d dng nhng hot ng nh th, h thng tin t thi i
my bay phn lc ang hnh th{nh. Mng li ng}n h{ng in t ton cu khng th c c trc khi c comput v{ v tinh - lp c|c ng lin lc
ngay tc th gia Hng Kng, Manila, hoc Singapo vi Bahames, New York...
H thng ngn hng ny to ra mt qu bng "tin t phi quc gia", ngha l{
tin t v tn dng nm ngoi s kim sot ca bt k chnh ph n{o, ang e
da n tung.
Khi lng ln ca h thng tin t phi quc gia ny c ct li l{ ng la
chu u. Chy tn lon t ni n{y sang ni kh|c vt qua c bin gii quc
gia, ni n{y ng la ch}u u ng gp v{o s lm ph|t, ni kia n dch
chuyn c|n c}n thanh to|n, ni n n ph hoi h thng tin t. Nm 1978, t
Tun bo kinh doanh bo co v tnh trng khng th tng tng ni ca h
thng ti chnh quc t v 180 t pht trin thnh th gi 400 t la ca la
ch}u u, m|c ch}u u, franc ch}u u, yn ch}u u. C|c ng}n h{ng i ph vi
ng tin ngoi quc gia, c t do ban hnh tn dng khng gii hn v c
th cho vay vi t l gc tha thun. c tnh ngy nay tin ch}u u ln n
3.000 t la.
Trong h thng kinh t Ln sng th hai cc cng ty pht trin da trn th
trng quc gia, tin t quc gia, v chnh ph quc gia. Tuy nhin h tng c
s da trn quc gia ny khng th iu chnh hoc cha ni qu bong bng
ch}u u in t v xuyn quc gia mi ny. Cc cu trc c thit k cho th
gii Ln sng th hai khng cn thch ng na. Thc vy, ton b c s iu
hnh cc mi quan h bun bn th gii cho cc cng ty khng l ang c nguy
c b ph v. Ngn hng th gii (WB), Qu tin t quc t (IMF) v Hip nh
chung v thu quan v{ bun b|n (GATT) ang b tn cng d di. Ngi chu
u mun to ra mt cu trc mi do h kim so|t. C|c nc "km pht trin"
v{ c|c nc Rp vi nhng ng la du ang phn i m i c nh
hng trong h thng t{i chnh tng lai v{ mun thnh lp IMF ring ca h.
ng la b h b, nhng c git v c co tht ang chy qua nn kinh t th
gii. Tt c nhng iu c tng cng thm bng s thiu ht nng
lng v ti nguyn, bng s thay i nhanh trong th|i ca ngi tiu
dng, cng nh}n v{ ngi qun l, bng s dch chuyn nhanh chng v vic
mt cn bng bun bn, v trn tt c l bng tnh chin u ang gia tng ca
cc quc gia khng cng nghip.
Chnh trong mi trng hn n v{ hay thay i ny, cc cng ty ngy nay
ang chin u vn hnh. Cc nh qun l ang iu hnh chng khng
mun t b quyn lc ca cc cng ty. H tip tc chin u v li nhun, sn
xut v s thng tin c| nh}n. Nhng i din vi nhng g khng tin o|n
c, vi s u tranh ng{y c{ng tng v{ nhng p lc chnh tr th ch, cc
nh qun l thng minh nht ca chng ta ang t hi v mc tiu, cu trc,
trch nhim, v chnh l do tn ti ca cc t chc ca h. Nhiu cng ty ln
nht ang chu s khng hong v tnh ng nht khi h nhn thy c s Ln
sng th hai mt thi n nh nay ang tan r~ xung quanh h.
NN KINH T GIA TC
S khng hong tnh ng nht ca c|c cng ty c tng thm bng tc

ca cc bin c ang di chuyn. V chnh tc thay i a thm mt yu t
mi vo qun l, bt buc cc nh qun l vn ~ b cng thng trong mt mi
trng khng quen thuc phi quyt nh nhiu hn vi tc ngy cng
nhanh hn. Thi gian phn ng b gim n mc ti thiu. lnh vc ti
chnh, tc trao i ang gia tng khi ng}n h{ng v{ c|c th ch ti chnh khc
c comput ha. Mt s ngn hng phi di chuyn a im nhm c u th
v mi gi khc nhau. Mi gi c s dng nh l{ mt cng c cnh tranh.
Trong mi trng ang nng dn ln ny, cc cng ty ln d mun hay
khng cng buc phi u t v{ vay mn cc loi tin t khc nhau khng
phi trn c s h{ng nm, 3 th|ng, h{ng tun m{ trn c s tng m hoc
tng pht. Trong makttting, mt s gia tng tng t cng ging nh th.
Cc nh maktting phi phn ng nhanh m bo s tn ti ngy mai.
Trong k thut, trong sn xut, trong nghin cu, trong ch{o h{ng, trong {o
to, trong t chc, trong mi phng hoc chi nhnh ca cng ty tt c u cn
phi c nhng quyt nh nhanh chng v kp thi.
V mt ln na chng ta thy qui trnh song song, mc d t tin b hn,
trong cc quc gia cng nghip x hi ch ngha. C mi k hoch 5 nm

COMECON thng xem li gi c mt ln, ~ b buc phi xem li gi c hng
nm trong c gng theo kp nhp iu nhanh hn. Sau y gim xung cn 6
thng, ri th c th t hn.
S tng tc n{y ~ nh hng ln i vi cc cng ty : chu k tui th sn
phm ngn hn, vay v{ mn nhiu hn, mua b|n nhiu hn, dng tiu th
tm thi nhiu hn, thi gian {o to ngi lm vic l}u hn, nhng thay i
trong hp ng nhiu hn, {m ph|n v cng vic lut php nhiu hn,
chuyn giao cng vic nhiu hn, ph thuc vo s liu nhiu hn, c|c t chc
tm thi nhiu hn - tt c nhng c|i b lm pht lm trm trng thm.
Di nhng p lc gia tng n{y, rt d nhn thy ti sao nhiu nh kinh
doanh, nhiu ngn hng, v cc nh qun tr cng ty thc mc h ang l{m g
v ti sao. c ln ln trong s n nh ca Ln sng th hai, h thy th gii
m h bit ang b ph v di t|c ng ca mt l{n sng thay i ang gia
tng.
X HI PHI-I CHNG HA
Cc nh qun l Ln sng th hai hiu rng sn xut hng lot l{ phng

thc sn xut tin tin v hiu qu nht, rng th trng i chng mun hng
ha tiu chun ha, rng s phn phi hng lot l thit yu, rng khi cng
nh}n ng u c bn ging nhau v c th c thc y bng c|c ng c
ging nhau. Ngi qun l c kh nng bit rng s ng b, s tp trung, s

ti u v{ s tp quyn l cn thit thc hin mc tiu ca ng ta. V trong
mi trng Ln sng th hai, nhng gi thit c bn l chnh xc.
Ngy nay vi s xut hin ca Ln sng th ba, ngi qun l cng ty thy
tt c nhng gi thit c b th|ch . T x hi i chng m{ cng ty c
thit k, ang bt u phi i chng ha. Khng phi ch tin tc, sn xut, cuc
sng gia nh m{ cn c th trng v th trng lao ng ang bt u chia
thnh tng mnh nh hn. Th trng hng lot b chia thnh cc th trng
nh vi s chn la, m en, loi, kch c, mu v khch, hng ha ngy cng
m rng.
S a dng hng ha v dch v trong cc quc gia cng nghip cao thng
c gii thch nh l{ c|c cng ty thao tng ngi tiu dng, to ra nhng nhu
cu gi, v to thm li nhun bng c|ch a ra nhiu s chn la tm
thng. Chc chn c s tht trong nhng li buc ti , th nhng c g
s}u m hn ang hot ng, v s khc bit ng{y c{ng gia tng v hng ha
v dch v phn nh s a dng ca nhu cu, gi tr v li sng hin nay trong
x hi Ln sng th ba phi i chng ha. S a dng x hi c{ng c tng
cng bng nhng phn chia trong th trng lao ng, nh c phn nh
trong nhng ngh nghip mi, c bit trong khu vc hnh chnh v dch v.
Khi cng vic ca chng ta tr thnh t c kh nng thay th, th con ngi
cng vy. Khng chu b i x nh l{ c th thay th c, h n ni l{m
vic vi s nhn thc r rng nhng khc nhau v chng tc, tn gio, ngh
nghip, gii tnh, v c nhn. Cc nhm trong k nguyn Ln sng th hai u
tranh "hp nht" hoc c "ha nhp" vo x hi i chng, th by gi
h t chi b |nh mt s khc bit ca h. Thay v{o h nhn mnh c
tnh c |o ca h. V cc cng ty Ln sng th hai, vn cn c t chc

hot ng trong x hi i chng, ang m h v vic i ph vi s a dng
trong nhn vin v khch hng ca h. Nhng lc lng ~ to ra x hi i
chng bt ng b y ngc li. Ch ngha quc gia trong bi cnh cng nghip
cao tr thnh ch ngha a phng. C|c |p lc hn hp nhiu nn vn ha v{
chng tc kh|c nhau c thay th bi tnh dn tc mi. Thay v to ra mt
nn vn ha i chng, thng tin i chng li phi i chng ha. n lt s
pht trin, n to ra s a dng v cc dng nng lng v s vt qua sn
xut hng lot.
Tt c nhng thay i c lin quan vi nhau ny to ra mt b khung hon
ton mi m{ trong c|c t chc sn xut ca x hi, d c gi l cng ty
hoc x nghip x hi ch ngha, s hot ng. Cc nh qun tr tip tc ngh
theo cch x hi i chng s b nhm ln bi mt th gii m h khng cn
nhn ra na.
NH NGHA LI CNG TY
Lm nng n thm cuc khng hong tnh ng nht ca cng ty l s ni

ln ca mt phong tro ton th gii i hi khng phi ch nhng thay i
khim tn trong chnh sch cng ty ny hoc cng ty kia m l mt s nh
ngha li mc ch ca cng ty.
Trong sut k nguyn Ln sng th hai, c|c cng ty c xem nh l{ c|c
n v kinh t, v s tn cng vo cng ty tp trung ch yu vo cc vn

kinh t. Nhng li ph bnh tn cng chng v vic tr lng thp cho cng
nhn, bt khch hng tr gi cao, thnh lp c|c caen n nh gi, lm hng
ha xu, v hng ngn s vi phm kinh t kh|c. Nhng d d hi nh th no,
hu ht nhng li ph bnh ny chp nhn s t nh ngha ca cng ty : h
chia s quan im ca cng ty nh l{ mt thit ch kinh t.
Nhng li tn cng cc cng ty ngy nay bt u t mt tin hon ton
khc. H tn cng s chia tch nhn to kinh t ra khi chnh tr, o c v
nhng mt khc ca cuc sng. H cho cc cng ty chu trch nhim t hiu
sut kinh t, hu qu ph n nhim khng kh v s cng thng qun tr.
Cc cng ty b tn cng v vic gy ra nhim c aming, v s dng ngi
ngho nh l{ vt th nghim th thuc, v vic bp mo s pht trin ca
th gii khng cng nghip, v k th chng tc v k th gii tnh, v b mt v
la o. H b bu riu v vic ng h cc ch gh tm hoc ng phi
chnh tr, t c|c ng tng pht xt Chi L v nhng ngi k th chng tc
Nam Phi n ng Cng sn .
Vn }y l{ khng phi nhng li buc ti c c l gii hay khng,
iu quan trng hn l{ kh|i nim v cng ty m nhng li buc ti mun
m nh. V Ln sng th ba mang cng vi n mt yu cu cho mt loi thit
ch mi - cng ty khng phi ch lm li hoc sn xut hng ha m cn phi
ng gp gii quyt cc vn phc tp v sinh thi, lun l, chnh tr, chng
tc, gii tnh v x hi.
NM MI \P LC
nh ngha li khng phi l vn chn la m l cu tr li cn thit cho 5

thay i cch mng trong nhng iu kin sn xut hin nay. Nhng thay i
trong mi trng vt l, trong i ng lc lng x hi, trong vai tr tin tc,
trong t chc chnh ph, v{ trong o c ang bin cng ty thnh dng mi,
nhiu mt v vn nng. C|i u tin ca nhng p lc mi n{y n t mi
trng sinh hc.
Gia nhng nm 50 ca th k XX, khi Ln sng th hai t n giai on
trng thnh M, dn s th gii l 2,75 t ngi. Ngy nay con s ln n 4
t ngi. V{ cng nhng nm , d}n c th gii dng 87 nghn triu triu BTU
nng lng mi nm. Ng{y nay chng ta s dng trn 260 nghn triu triu.
Nhng nm mc tiu th ca chng ta v nguyn liu then cht nh km l
2,7 triu tn hng nm. Ng{y nay con s l{ 5,6 triu.
Nhu cu ca chng ta trn h{nh tinh ang tng d di. Kt qu l mi
trng sinh hc ang gi cho chng ta mt tn hiu b|o ng nhim, sa mc
ha, nhim c trong i dng, kh hu b dch chuyn - m chng ta qun
mi nguy c thm ha. Nhng li cnh co ny ni vi chng ta rng chng ta
khng th t chc sn xut nh chng ta ~ l{m trong qu| kh Ln sng th
hai.
V cng ty l{ ngi t chc chnh v sn xut kinh t, n cng l{ "ngi sn
xut" ch yu v t|c ng mi trng, nn chng ta mun tip tc s pht
trin kinh t - thc ra l nu chng ta mun tn ti - cc nh qun l ngy mai
s phi chu trch nhim bin i t|c ng mi trng ca cng ty t tiu cc

sang tch cc. H phi t nguyn c trch nhim hoc h s b bt buc lm
nh th, v nhng iu kin thay i ca mi trng sinh hc l{m cho iu
tr thnh cn thit. Cng ty ang b bin i thnh mt thit ch mi trng
v kinh t, khng phi bi nhng ngi c thin tm, nhng ngi cp tin,
cc nh sinh thi hc hoc cc vin chc quan liu chnh ph, m bi s thay
i cht trong mi quan h sn xut vi mi trng sinh hc.
p lc th hai n t s thay i t c , l{ mi trng x hi ca
cng ty. Mi trng c t chc tt hn trc }y. C mt thi cc cng
ty hot ng trong mt x hi c th ni l t chc km. Ng{y nay mi trng
x hi ~ nhy n mt cp mi v t chc. N nm trong mt khi t|c ng
qua li c t chc tt, c tr cp nhiu nh hip hi, c quan, cng o{n
v.v... Trong mi trng x hi ng c n{y, mi hot ng ca cng ty c tc
ng di li khng phi ch ln c nhn m cn ln cc nhm c t chc, nhiu
nhm c nhn s chuyn nghip, c bo ring, c quan h vi h thng chnh
tr, v{ c t{i chnh thu chuyn gia, lut s, v{ nhng ngi gip vic khc.
Trong mi trng x hi cng thng ny, cc quyt nh cng ty c nghin
cu cn thn. " nhim x hi" do cng ty sn xut ra di dng tht nghip,
s ph v cng ng, tnh c ng bt buc v.v... c pht hin ngay lp tc,
t c nhng t|c ng ln cng ty cng ty c trch nhim hn so vi
trc }y i vi nhng "sn phm" x hi v kinh t ca h.
p lc th ba phn |nh trong mi trng tin tc thay i. S phi i chng
ha x hi c ngha rng nhiu tin tc hn phi c trao i gia cc th ch
x hi - gm c cng ty - duy tr cc mi quan h cn bng gia chng. Cc
phng ph|p sn xut Ln sng th ba l{m tng thm s thm kht ca cng
ty v tin tc v nguyn liu. Nh th cng ty ht s liu nh m|y ht bi

khng l, x l s liu, v ph bin s liu trong nhng cch phc tp ngy
c{ng tng. Khi tin tc tr th{nh trung t}m i vi nn sn xut, khi "cc nh
qun l tin tc" tng nhanh trong cng nghip, th cng ty t|c ng ln mi
trng tin tc ging nh n t|c ng ln mi trng vt l v x hi. S quan
trng ca tin tc dn n xung t v s kim sot s liu ca cc cng ty nhng cuc u tranh v vic a tin tc ra cng khai, yu cu cng khai ha
k ton (v d v sn xut cng ty du v li nhun), p lc v qung co chnh
x|c hn. V trong k nguyn mi, "t|c ng tin tc" tr thnh mt vn
nghim trng nh t|c ng mi trng v x hi, v{ cng ty c xem nh l{
mt ngi sn xut tin tc cng nh l{ ngi sn xut kinh t.
p lc th t n t chnh tr v{ mi trng quyn lc. S a dng ha
nhanh x hi v s gia tng thay i phn nh khp ni trong s phc tp ha
v chnh ph. S phn bit x hi c phn nh trong s phn bit chnh ph,
v cc cng ty phi t|c ng ln nhau v vi c|c n v chnh ph ngy cng
chuyn mn ha hn. Nhng n v ny phi hp vi nhau rt km v mi
n v u c quyn lc ring, hin nay chng lun nm trong s ri lon v t
chc li. Nh th c|c cng ty u b ph thuc vo chnh tr a phng, khu
vc, quc gia hoc xuyn quc gia. Ngc li, mi quyt nh quan trng ca
cng ty u to ra nhng hu qu chnh tr gin tip, v n phi c trch nhim
v nhng hu qu .
Sau cng, p lc th 5 l p lc o c ang nh hng ti tt c cc thit
ch. Nhng h{nh ng mt thi c chp nhn l{ bnh thng th nay b xem
l{ tham nhng, v o c hoc xu xa. Nh th hi l ca Lockheed lt nho
chnh ph Nht, cng ty Olin b buc ti ch v kh n Nam Phi v.v Quan
im o c ca cng ty ng{y c{ng c xem nh l{ c t|c ng trc tip

n h thng gi tr ca x hi, ging nh t|c ng ca cng ty trn mi
trng vt l hoc h thng x hi. Cng ty ng{y c{ng c xem nh l{ ngi
sn xut cc hu qu o c.
Di nhng iu kin mi, cng ty khng th cn hot ng nh mt ci
my cho vic ti a ha mt s nhim v kinh t, d l cho sn xut hoc cho
li nhun. Chnh nh ngha v "sn xut" ~ c m rng gm c nhng hu
qu ph cng nh hu qu trung tm, nhng hu qu di hn cng nh nhng
hu qu tc thi ca cc hot ng cng ty. Ni mt c|ch n gin, mi cng ty
c nhiu "sn phm" hn v mi trng, x hi, tin tc, chnh tr v{ o c
ch khng phi n thun v sn phm kinh t.
CNG TY VN NNG
Chng ta ln ln trong nn vn minh L{n sng th hai c c|ch suy ngh rt

kh khn v nhng th ch nh sau : Chng ta kh tng tng mt bnh vin
va c nhim v y t li va c nhim v kinh t, mt trng hc va c
nhim v gio dc va c nhim v chnh tr hoc mt cng ty va c nhim
v xuyn kinh t li va c nhim v phi kinh t. Nhng trong khi nhng
ngi bo v Ln sng th hai chng i s nh ngha li v t chc sn xut,
nhiu cng ty ang bin i c nhng li pht biu v chnh sch ca h. Nhn
thc li v cu trc, mc tiu v trch nhim ca cng ty ang xy ra |p
ng vi nhng p lc mi do Ln sng th ba mang n. Cc du hiu ca s

thay i ny rt nhiu.
C|c cng ty a ra nhng chnh s|ch i vi v tr ca nh my, thay th s
|nh gi| kinh t thng thng bng s khai thc chi tit nhng hu qu x hi.
H xem xt nhiu nhn t nh t|c ng ln mi trng vt l, t|c ng ln cc
phng tin cng cng, v{ t|c ng ln c|c iu kin vic lm a phng,
c bit i vi nhng nhm thiu s. Nh th, cc nh my c v tr khc nhau
c cng ngha kinh t nhng kh|c ngha v t|c ng x hi, nhng nhn x
hi ny c th l quan trng hn. Trong nhiu cng ty ln hin nay, chng ta
c th thy s nng cp r rng v v tr v nh hng ca cc nh qun tr lin
quan n cc hu qu mi trng ca cng ty. Mt s cng ty bo co trc tip
vi gi|m c. Nhng cng ty khc thnh lp ban c bit nm trong hi ng
qun tr khng nh nhng trch nhim mi ca cng ty.
S |p ng x hi ny ca cng ty khng phi tt c l thc cht. Mt s ch
l{m theo nh kiu quan h giao thip, mt s nh kiu t phc v. Nhng hu
ht u phn nh s nhn thc thay i v nhim v cng ty. Do , c|c nh{
qun l ang bt u chp nhn nhng iu kin mi v sn xut v nhng
quan im cho rng cng ty phi l vn nng.
NHIU QUY TC C BN
Cng ty vn nng i hi nhng nh qun tr thng minh hn. N n ngm
s qun l c kh nng x|c nh nhiu mc tiu, cn nhc chng, t|c ng qua

li gia chng, v tm nhng chnh s|ch hon thnh nhiu mc tiu cng
mt lc. N yu cu nhng chnh sch ti u ha nhiu bin s cng mt lc.
Mt khi nhu cu nhiu mc tiu c chp nhn, chng ta b buc phi pht
minh nhng php o mi v s hon thnh. Thay v mt "quy tc c bn" c
nht m hu ht cc nh qun tr ~ c dy cho bit, cng ty Ln sng th
ba yu cu ch nhiu quy tc c bn - nhng quy tc c bn v x hi, mi
trng, tin tc, chnh tr, v{ o c - tt c chng u quan h mt thit vi
nhau.
i din vi s phc tp mi ny, nhiu nh qun l ngy nay ht sc ngc
nhin. H thiu nhng tr thc cn thit cho s qun l Ln sng th ba. Chng
ta bit lm th n{o o c li nhun ca mt cng ty, v{ cng l{m th n{o o
hoc |nh gi| s hon thnh nhng mc tiu phi kinh t ?
Ngi ta ~ thit k mt b cc tiu chun nhiu chiu nhm gim st cch
x s ca cng ty. B ny gm 32 tiu chun khc nhau m nh cng ty c
th o c tnh hiu qu ca n. Nhng tiu chun ny gm t cc mi quan
h ca cng ty vi ngi tiu th, c ng, v{ cng o{n n cc t chc sinh
thi v s qun l ring ca cng ty. Nhng trong 32 tiu chun ny, c rt t
thng s m{ cng ty tng lai c th dng c t kim tra nhng hot
ng ca cng ty.
Vi h tng c s kinh t Ln sng th hai ang trong tnh trng hn n,
v s thay i gia tng khi phi i chng ha lan truyn, vi mi trng sinh
hc ph|t i tn hiu nguy him, vi cp t chc trong x hi ang tng ln, v{
nhng iu kin tin tc, chnh tr, o c v sn xut ang thay i th cc
cng ty Ln sng th hai tr thnh li thi. Do , nhng g xy ra l s nhn
thc li v ngha ca sn xut v v thit ch, l{ nhng nhn thc ang c

trch nhim t chc li cng ty. Kt qu l mt s dch chuyn phc tp n
mt cng ty kiu mi ca ngy mai. Thit ch mi ny s tng hp nhng mc
tiu kinh t v xuyn kinh t. N s c nhiu quy tc c bn mi.
Chng mi chn
GII NHNG LUT L MI
Chng ta ~ thy Ln sng th hai |p t nhng lut l chi phi cch x th

hng ngy. Nhng nguyn tc nh ng b ha, tiu chun ha, hoc ti a
ha c p dng trong kinh doanh, trong chnh ph, v trong cuc sng hng
ngy b m nh vi tnh ng gi v biu thi gian. Ngy nay nhng lut l
mi tr|i ngc ang xut hin, l{ nhng lut l mi c bn cho cuc sng
mi m{ chng ta ang x}y dng trn nn kinh t phi-i chng ha, trn thng
tin i chng phi i chng ha, trn cu trc gia nh v{ cng ty mi. Nhng
bt ng dng nh v ngha gia tr v{ gi{, cng nh nhng xung khc trong
lp hc, trong phng hc, trong hu trng chnh tr thc t l nhng va chm
do nhng lut l gy ra.
Nhng lut l mi tn cng trc tip vo nhng nguyn tc c bn ca Ln
sng th hai, t s quan trng ca tnh ng gi v{ ng b ha n nhu cu
phi tun theo v tiu chun ha. Chng thch thc tnh hiu qu ca vic tp
trung ha v chuyn mn ho. Chng buc chng ta phi xem xt li lng tin
ca chng ta rng to hn l{ tt hn v{ xem xt li khi nim ca chng ta v
"tp trung".
CHM DT GI LM VIC T 9 GI N 17 GI
Nn vn minh L{n sng th hai ng b ha cuc sng hng ngy, rng

buc nhp iu ng v thc, lm vic v{ chi theo nhp iu ca my mc. Ln
ln trong nn vn minh n{y, ngi ta xem nh l{ hin nhin rng cng vic
phi c ng b ha, rng mi ngi phi n v lm vic cng mt lc,
rng giao thng cao im l{ khng tr|nh c, rng gi n phi c x|c nh,
v rng tr con ngay t nh ~ phi c thc v thi gian v{ tnh ng gi.
Ngi ln khng hiu c ti sao con ci h li cu th trong vic gi li ha,
v ti sao con ci h khng th chp nhn c gi lm vic t 9 gi n 17
gi m h thy tt trong qu kh.
L do l Ln sng th ba ang to ra mt thc hon ton khc v thi
gian. Nu Ln sng th hai gn cuc sng vi nhp iu ca my, Ln sng th
ba thch thc s ng b ha my mc ny, thay i nhp iu x hi c bn
nht ca chng ta, v{ trong khi l{m nh th n gii phng chng ta khi my
mc.
Mt khi chng ta hiu c iu ny, th khng c g ngc nhin khi thy
mt trong nhng ci tin pht trin nhanh nht trong cng nghip l "thi
gian linh hot" - mt s sp xp cho php ngi lm vic chn gi lm vic ca
h trong nhng gii hn ~ c nh trc. Thay v yu cu mi ngi n
nh my hoc vn phng v{o cng mt lc, cng ty hot ng theo gi linh
hot n nh mt s gi mi ngi phi c mt v nhng gi khc l gi linh
hot. Mi nhn vin c th chn thi gian lm vic mt cch linh hot.
iu n{y c ngha l{ mt "ngi ban ngy" - mt ngi m nhp iu sinh

hc mnh nht vo bui sng sm - c th chn gi lm vic bt u t 8 gi
sng, trong khi mt "ngi ban m" c th chn gi lm vic bt u lc 10
gi hoc 10 gi 30 pht s|ng. iu n{y c ngha l{ mt nhn vin c th c gi
lm vic nh, hoc i sm hng, hoc a tr con i kh|m bnh. Mt nhm
nhng ngi lm vic c th t thi gian biu i chi th thao vi nhau vo
sng sm hoc vo bui chiu. Ni tm li, thi gian t n ang b phi i
chng ha.
N THN TC RN KHNG NG
Nhng thi gian linh hot ch l mt phn nh ca vic cu trc li v thi

gian m Ln sng th ba mang theo vi n. Chng ta cng ang thy mt s
dch chuyn mnh m hng v l{m m. iu ny khng phi xy ra cho
nhng nh my sn xut c truyn thng l{m ca m, m{ l{ trong nhng cng
nghip dch v v cng nghip da trn my tnh tin tin.
Thnh ph hin i l mt n thn tc rn khng bao gi ng v trong
thnh ph c t l ang tng nhng ngi lm vic theo nhp iu ban m.
Theo thng k ca cc quc gia cng nghip, con s ngi l{m m chim t
15 n 25% lc lng lao ng. Vic lm khng trn ng{y cng cng ang
pht trin mnh. Thng k cho thy hin nay M c nm ngi lm vic th
c mt ngi lm vic khng trn ngy cng, v vic lm khng trn ngy
cng tng 2 ln, nhanh hn vic lm trn ngy cng k t nm 1954. Vic lm
khng trn ng{y cng c ph n, ngi gi{, ngi v hu, thanh nin rt
hoan nghnh, h mun c thi gian c th theo ui nhng tiu khin, th
thao, ngh thut hoc chnh tr ca ring h.
Do , nhng g chng ta thy l s ct t c bn vi tnh ng b trong
Ln sng th hai. S tng hp ca thi gian c ng, vic lm khng trn ngy
cng, v{ l{m m c ngha l{ c{ng ng{y c{ng c thm ngi lm vic ngoi h
thng t 9 gi n 17 gi, v ton b x hi ang dch chuyn n nhng hot
ng sut ng{y m.
iu n{y c ngha l{ chng ta ang chng kin ci cch m x hi chng ta
nhn thc v thi gian, l{ s dch chuyn rt t nh nhng rt mnh m ra
khi nhp iu Ln sng th hai v{ hng v mt cu trc thi gian mi trong
cuc sng. y chnh l s phi i chng ho thi gian song song vi s phii chng ha nhng tnh cht khc ca cuc sng x hi khi Ln sng th ba
trn qua.
LP THI GIAN GP BN
Trong khi s c| nh}n ha ng{y c{ng tng v thi gian biu chc chn khin
cho cng vic t kh nhc hn, n cng l{m tng s c n v{ s cch ly x hi.
Nu bn b, ngi th}n v{ gia nh u lm vic vo cc gi khc nhau, v
nhng dch v mi cha c gip h phi hp thi gian biu c nhn, th rt
kh khn cho h sp xp tip xc vi x hi. Cc trung tm x hi c ang mt

ngha truyn thng ca chng. Do , c|c thit ch ca Ln sng th ba phi
c ph|t minh ph hp vi cuc sng x hi.
Vic phi-i chng ha thi gian cng c nhng hu qu kh|c. Chng ta ~
bt u thy hu qu ca n trong giao thng. S cng nhc a L{n sng th
hai v thi gian biu lm vic i chng ~ to ra s chen chc c trng v{o
gi cao im. S phi-i chng ha thi gian ~ ph}n phi li cc lung giao
thng trong c khng gian v thi gian. Thc vy, mt c|ch n gin |nh
gi Ln sng th ba ~ tin xa n }u trong bt k cng ng no l xem cc
lung giao thng. Nu gi cao im giao thng vn cn cao, nu giao thng i
theo mt chiu vo bui s|ng v{ ngc li vo bui chiu, th s ng b ca
Ln sng th hai vn chim u th. Nu cc lung giao thng ri u trong
ngy, di chuyn khp mi hng, th c th ni chc rng cc cng nghip Ln
sng th ba ~ c c s, ngi lao ng dch v ng hn cng nh}n sn xut,
thi gi linh hot ~ bt u ph bin, vic lm khng ht ngy cng v vic
l{m m ang chim u th v dch v sut m s khng cn xa na. S dch
chuyn v hng thi gian biu linh hot v{ c| nh}n ha hn cng l{m gim
gi| th{nh nng lng v nhim bng vic loi b c gi cao im.
Dng thi gian biu mi s nh hng n nhp iu sng ca chng ta. N
s nh hng n ngh thut ca chng ta. N s nh hng n i sng sinh
hc ca chng ta. V khi ng n thi gian, chng ta ng n ton b kinh
nghim nhn loi.
COMPUT V[ CN SA
Nhng nhp iu Ln sng th ba ny ni ln t nhng lc tm l, kinh t v

k thut. mt mc n{o chng xut hin t tnh cht thay i ca con
ngi. Con ngi ng{y nay gi{u c v{ c gio dc hn cha m ca h, h i
din vi nhiu kh nng chn la trong cuc sng hn nn n gin h t chi
b i chng ha. Cng nhiu ngi kh|c nhau theo ngha cng vic h lm
hoc sn phm h tiu dng, th h c{ng i hi phi c i x nh c| nh}n,
v h cng chng li thi gian biu x hi |p t cho h.
Nhng mt cp khc, nhng nhp iu mi v{ c| nh}n ha hn ca Ln
sng th ba n t nhng cng ngh mi ang i v{o cuc sng ca chng ta.
V d u video cho php ngi xem ghi li bt k chng trnh n{o ca tivi v
xem li bt k lc no h mun. M|y comput cng bt u phn li thi gian
biu ca chng ta v ngay c nhn thc ca chng ta v thi gian. Thc vy
chnh comput gip c|c t chc ln thc hin thi gian linh hot bng cch
sp xp h{ng ng{n con ngi vo nhng thi gian biu linh hot v c nhn
ha hn. Nhng comput cng thay i dng thng tin ca chng ta theo thi
gian, cho php chng ta s dng v{ trao i s liu theo c "ng b" v
"khng ng b".
Ngo{i comput ra chng ta cn thy nhng cng ngh khc hoc sn phm
i theo hng phi-i chng ha thi gian. Cc loi thuc nh hng n tm
tnh (khng ni v cn sa) thay i c nhn thc v thi gian trong chng ta.
Trong nn vn minh L{n sng th hai, m|y mc c ng b vi nhau, v
ngi lm vic trn dy chuyn sn xut c ng b ha vi m|y mc, iu

~ g}y ra nhiu hu qu x hi. Ngy nay, s ng b ha m|y mc ~ t
n mc v cng tinh vi, n ni tc nhanh nht ca con ngi cng khng
th n{o so s|nh c, nn u im ca cng ngh khng phi t vic gn
ngi lm vic vi m|y mc m{ l{ t|ch con ngi khi my mc. Ni mt cch
khc, trong nn vn minh L{n sng th hai, s ng b ha my mc ch ng
con ngi theo kh nng ca m|y mc v{ nh hnh tt c cuc sng x hi
theo mt khun kh chung. N ~ l{m nh th c trong x hi t bn v x hi
ch ngha. Ng{y nay khi s ng b ha my mc tr nn chnh x|c hn, nh}n
loi thay v b tri buc li ang c gii phng dn dn.
Mt trong nhng hu qu tm l ca iu ny l s thay i ngay chnh
ngha v tnh ng gi trong cuc sng ca chng ta. Chng ta ang chuyn t
tnh ng gi bm m|y sang tnh ng gi c chn lc hoc theo tnh hnh. S
ng gi khng cn ng ngha nh ~ tng c. Tnh ng gi khng phi l
v cng quan trng trong nn vn minh L{n sng th nht bi v nng nghip
khng ph thuc ln nhau my. Trong Ln sng th hai, s chm tr ca mt
cng nhn nh hng ngay tc khc cng vic ca nhiu ngi khc trong nh
my hoc vn phng. Do ~ c |p !c vn ha ln m bo tnh ng gi.
Ngy nay, v Ln sng th ba mang cng vi n thi gian biu c nhn ha
ch khng phi thi gian biu i chng ha, nhng hu qu do i l{m mun t
r r{ng hn. S tr mun c th gy kh chu cho bn b hoc ng nghip,
nhng hu qu tai hi ca n i vi sn xut cng ngy cng t r rng. Rt
kh ni khi n{o tnh ng gi l quan trng, khi no n ch l thi quen, php
lch s hoc nghi thc. Tnh ng gi vn cn quan trng trong mt s trng
hp, nhng khi m|y tnh ph|t trin v{ ngi lm vic sut ng{y m th hiu
qu ca ngi lm vic ph thuc v{o tnh ng gi gim i nhiu.
TINH THN HU - TIU CHUN HA
Ln sng th ba tn cng mt c tnh c bn khc ca cuc sng cng

nghip : S tiu chun ha. X hi Ln sng th hai khuyn khch tiu chun
ha nhiu th, t gi tr, trng lng, khong c|ch, kch thc, thi gian, tin
bc n sn phm v gi c. Ngi kinh doanh ngy nay bit cch sn xut sn
phm v khch hng vi gi thng nht, v tm nhng cch p dng cng ngh
mi nht c nhn ha sn phm v dch v. Trong vic lm, s cng nhn
lm vic ging nhau ng{y c{ng t i khi s a dng ngh nghip tng ln.
Lng v{ phc li thay i theo tng ngi lm vic. Bn th}n ngi lm vic
cng kh|c ln nhau, v v h cng l{ ngi tiu th, nn s kh|c nhau t|c ng
ngay n th trng.
Vic gim sn xut hng lot truyn thng ang to ra s phi-i chng ha
v marketing, sn xut hng ha, v tiu th. Ngi tiu th bt u chn la
khng phi ch v sn phm |p ng c nhu cu c th hoc chc nng t}m
l, m{ cng bi v cc cch m sn phm thch ng trong mt tng th ln hn
v sn phm v dch v m{ ngi tiu dng ang i hi. Nhng hnh th c
nhn ha cao ny l nht thi, cng ging nh nhng cch sng m cc hnh
th ang gip x|c nh. Tiu th, ging nh sn xut, tr thnh c hnh th.
Sn xut hu-tiu chun ha mang cng vi n s tiu th hu-tiu chun ha.
Ngay c gi c bt u tr thnh t tiu chun hn, v sn phm theo khch

hng yu cu th s nh gi| cng theo kh|ch h{ng. Gi| mt chic t ph
thuc vo nhng b phn lp thm vo theo s chn la ca khch hng, gi
my bay, dn khoan ngoi bin, tu thy, comput, v{ nhng hng cng ngh
cao thay i theo tng chic mt.
Trong chnh tr chng ta cng thy nhng khuynh hng tng t. Cc
quan im ca chng ta ng{y c{ng t ng nht hn khi s ng tm nht tr
tan v t quc gia ny sang quc gia khc v hng ngn "cc nhm vn " ni
ln, mi nhm ang u tranh cho cc mc tiu hn hp v tm thi ca h. Do
, nn vn ha t n ang b phi-tiu chun ha ng{y c{ng tng. S phi-i
chng ha v thng tin i chng ang ph| tan hnh nh c tiu chun ha
ca th gii do cc cng ngh thng tin Ln sng th hai truyn b|, v{ ang
cung cp vo x hi s a dng v hnh nh, t tng, biu tng, gi tr.
Khng phi chng ta ch ang s dng sn phm c khch hng ha, m
chng ta cn ang s dng nhng biu tng kh|c nhau khch hng ha
quan im ca chng ta th gii.
Chng ta ang thy s xut hin ca "tinh thn hu-tiu chun ha" v "con
ngi hu-tiu chun ha". iu ny s a n nhng vn x hi, tm l
v trit hc, mt s vn ~ nh hng chng ta nh s c c v cch ly
x hi xung quanh, nhng nhng vn n{y c bn khc vi cc vn v s
phc tng tp th ~ t|c ng ln chng ta trong k nguyn cng nghip.
MA TRN MI
Nn vn minh L{n sng th hai thin nhiu v s tp quyn ha. S tiu

chun ha v s tp quyn ha ~ gip x}y dng nn cng nghip qui m ln
ca nn vn minh L{n sng th hai. Ngy nay, s dch chuyn theo hng
ngc li l{ r r{ng. C|c ng phi chnh tr mi, c|c phng ph|p qun l
mi, v cc trit l mi ang tn cng cng khai c|c dinh ly trung ng ca
Ln sng th hai. Phn quyn ~ v{ ang tr thnh mt vn chnh tr nng
bng.
Trit l phn quyn ang c truyn b| trong trng kin trc v k
hoch, ni m{ c|c sinh vin ang khai th|c nhng cng ngh mi cho vic
kim so|t mi trng, si bng nng lng mt tri, hoc nng nghip ha
th vi mc ch gip cho c|c cng ng t cung t cp mt phn trong
tng lai. T|c ng ca nhng ngi lp k hoch v kin trc tr ny s c
thy r trong nhng nm sp n khi h nhng v tr c trch nhim.
S phn quyn cng c p dng trong qun l, v{ c|c cng ty ang chia
nh cc phng ban ra thnh nhng "trung tm li nhun" nh hn v{ c quyn
t tr hn. H{ng ng{n cng ty ang trong qui trnh t chc li v phn quyn
lin tc vi mc ch l{m gim s kim sot ca trung tm trong nhng hot
ng hng ngy.
mt mc s}u hn, c|c t chc ln ang thay i cc dng quyn hnh
tng lm nn tng cho ch trung ng. Cng ty hoc c quan chnh ph tiu
biu ca Ln sng th hai c t chc theo nguyn tc "mt th trng". Mt
ngi qun l c th c nhiu ngi di quyn, nhng h ch bo co cho

mt th trng cp trn. Nguyn tc n{y c ngha l{ c|c knh mnh lnh u
tp trung v trung tm.
Ngy nay h thng b ph v di sc nng ca chnh n trong cc nn
cng nghip tin tin, trong cc dch v, trong cc ngh nghip v v trong
nhiu c quan Nh{ nc. S vic l ngy nay chng ta c nhiu th trng
hn.
Cc t chc ln ang tng cng c|c n v tm thi nh c nhim, y ban
lin ngnh v t |n to ra mt cu trc chnh thc mi gi l "t chc ma
trn". Thay v kim so|t c tp trung, t chc ma trn s dng phng
php "h thng a iu khin". Trong h thng ny, mi nh}n vin c ch
nh mt phng v bo co cp trn theo c|ch bnh thng. Nhng h cng
c ch nh cho mt hay nhiu t m cng vic khng th ch do mt phng
m nhim c. Nh th mt t n tiu biu c th c ngi t phng sn
xut, nghin cu, cho hng, k thut, ti chnh v.v... Cc thnh vin ca t ny
tt c u bo co cho th trng n v cc th tng trc tip ca tng
ngi. H thng ny gip nhn vin ch nhiu nhim v cng mt lc. N
gip y nhanh lung tin tc v gip trnh cch nhn vn ch hn hp trong
lng knh ca mt phng. N gip t chc |p ng nhng trng hp khc
nhau v{ thay i nhanh. Nhng ng thi n cng tch cc ph v s kim
sot tp quyn.
Quan trng hn l{ kinh t cng b phn quyn. Ln sng th hai ~ l{m xut
hin cc th trng quc gia u tin v chnh khi nim kinh t quc gia. Cng
vi nhng vic l{ s pht trin cc cng c quc gia qun l kinh t, nh
y ban k hoch Nh{ nc trong cc quc gia x hi ch ngha, c|c ng}n h{ng
trung ng, tin t quc gia v{ c|c chnh s|ch t{i chnh trong c|c nc t bn.
Ngy nay cc nn kinh t quc gia ang b chia thnh cc nn kinh t vng
v khu vc vi nhng vn khc bit, r rng ring ca h. Cc khu vc bt
u khc ln nhau v nhu cu nng lng, ti nguyn, ngh nghip, trnh
vn ha, v{ c|c nh}n t then cht kh|c. Hn th na, nhiu nn kinh t khu
vc n{y ang t n qui m kinh t quc gia ch c|ch }y mt th h.
Nu khng nhn bit nhng thc t trn th tt c mi c gng ca chnh
ph nhm n nh kinh t, chng lm pht v tht nghip, ch c th gp tht
bi hoc lm trm trng hn tnh hnh. Tt c nhng khuynh hng chng tp
quyn trong chnh tr, trong cng ty hoc t chc Nh{ nc, trong kinh t vi
s pht trin thng tin i chng, trong s phn phi tim nng m|y comput,
trong h thng nng lng, v trong nhiu lnh vc kh|c, ang to ra mt x
hi hon ton mi v lm cho cc lut l ca ngy hm qua tr thnh li thi.
CI NH TRONG CI LN L RT P
Quy tc ti a ha ca Ln sng th hai cng ang b tn cng. Ch trng

"ln hn l{ tt hn" ang b tn cng dn dp bi "nh l{ p". Cc cng ty ln
ang tch cc tm cch thu nh c|c n v ca h. Cc nn cng ngh mi v s
dch chuyn v dch v lm gim r rt qui m vn hnh. Cc nh my hoc
vn phng theo kiu Ln sng th hai vi h{ng ng{n ngi lm vic ti mt
ch s tr th{nh iu him c trong cc quc gia cng ngh cao.
Ng{y nay, chng ta ang bt u nhn thc rng c to ln ln nh b u

khng p, m{ p nht l qui m thch hp v s phi hp thng minh ca c
to ln v nh b. Chng ta ang th nghim nhng hnh thc t chc mi tng
hp u im ca c hai nhm phi hp cc t chc qui m ln v qui m nh.
S ti a ha Ln sng th hai ang ra i. Qui m ph hp ang n thay
th.
X hi cng ang xem xt li quy tc "chuyn mn ha" ca Ln sng th
hai. Ngy nay, trong tt c mi lnh vc, k c chnh tr, chng ta thy s thay
i c bn trong th|i i vi chuyn gia. Mt thi c xem nh l{ ngun
|ng tin cy v s thng minh, c|c chuyn gia ang b cng chng khinh r. H
b ph phn lin tc v t theo ui t li v v tm nhn hn hp. Cng ngy
cng c nhiu c gng gii hn quyn lc ca cc chuyn gia bng c|ch a
thm vo nhng ngi khng c chuyn mn trong c|c c quan l{m quyt
nh.
Nn vn minh L{n sng th hai cng khuyn khch mt nguyn tc khc : s
tp trung. N tp trung tin bc, nng lng, t{i nguyn v{ con ngi ; n y
d}n c tp trung thnh ph. Ng{y nay qui trnh n{y ~ bt u i ngc,
chng ta ang thy s ph}n t|n a l ng{y c{ng tng. V mt nng lng,
chng ta ang t|ch xa dn cc ngun nguyn liu m tp trung v{ ang da
vo cc hnh thc ph}n t|n nng lng rng hn.
T CHC CA TNG LAI
Khi tt c nhng nguyn tc Ln sng th hai c kt hp li vi nhau

trong mt t chc c nht, kt qu l ch quan liu cng nghip c truyn :
mt t chc khng l, cp bc, thng trc, t trn xung v{ m|y mc, c
thit k sn xut nhng sn phm ging nhau hoc ra cc quyt nh lp i
lp li trong mt mi trng cng nghip tng i n nh.
Chng ta ang |p dng nhng nguyn tc mi v chng ta cn c nhng loi
t chc mi cho tng lai. Nhng t chc Ln sng th ba ny c h thng cp
bc theo chiu ngang, t nng n nh kiu theo chiu dc t trn xung di.
Chng gm cc thnh phn nh lin kt vi nhau theo nhng hnh th tm
thi. Mi thnh phn ny c mi quan h ring ca n vi th gii bn ngoi,
n c chnh s|ch i ngoi ring t qun m khng cn phi i qua trung
tm. Cc t chc ny vn hnh hu nh sut ng{y m.
Cc t chc n{y cng kh|c vi t chc quan liu mt im c bn l chng
c th m nhim nhiu nhim v kh|c nhau khi iu kin cho php. Cha c
t ng din t t chc mi ny ca tng lai. C|c t "ma trn" hoc "lm
thi" khng din t y t chc mi. Nhng d chng ta dng t no chng
na, th mt iu g y rt cch mng vn ang xy ra. Chng ta ang tham
d khng phi ch vic xut hin cc dng t chc mi, m cn l s xut hin
ca mt nn vn minh mi. Nhng nguyn tc mi Ln sng th ba ang hnh
thnh vi nhng quy tc c bn cho s sng cn ca x hi.
Chng hai mi
S XUT HIN CA NGI TIU-SN NN KINH T V
HNH
Trong Ln sng th nht, hu ht mi ngi tiu th nhng g h t sn

xut c. H khng phi l{ ngi sn xut cng khng phi l{ ngi tiu th
theo ngha thng thng. H c th c gi l{ "ngi tiu sn". Chnh cuc
cch mng cng nghip ~ chia t|ch hai chc nng n{y th{nh ngi tiu th v
ngi sn xut. S chia t|ch n{y ~ dn n vic pht trin th trng hoc
mng li trao i bun bn.
Chng ta ~ i t mt x hi nng nghip da trn "nn sn xut dng"
n mt x hi cng nghip da trn "nn sn xut trao i". Tuy nhin
tnh hnh hin nay phc tp hn, v ging nh ~ c mt s lng nh sn xut
trao i trong Ln sng th nht, nn vn c mt s lng nh sn xut
t dng trong Ln sng th hai. Do , c|ch r hn hiu v kinh t l xem
n gm hai khu vc. Khu vc A gm tt c nhng cng vic do ngi ta t lm
cho h, cho gia nh h, hoc cho cng ng ca h. Khu vc B gm tt c
nhng sn xut v hng ha v dch v bn thng qua th trng hoc
mng li trao i.
Nh th, chng ta c th ni rng trong Ln sng th nht, khu vc A rt
ln v khu vc B rt nh. Trong Ln sng th hai, iu ngc li l{ ng. Thc
vy, s sn xut hng ha v dch v cho th trng pht trin n ni cc nh
kinh t hc Ln sng th hai hu nh qun hn l{ ~ c khu vc A. Chnh t

ng "kinh t" c nh ngha loi tr tt c cc dng cng vic hoc sn
xut khng nhm cho th trng, v hnh nh "ngi tiu-sn" khng cn na.
iu n{y c ngha l{ c|c cng vic ni tr trong nh do ph n m nhim
b xp vo loi "phi kinh t", d rng khu vc B - nn kinh t c th nhn thy
c - s khng tn ti nu khng c hng ha v dch v c sn xut trong
khu vc A - nn kinh t khng nhn thy c. Nu khng c ai nh{ chm
sc tr em th s khng c cc th h ngi lm vic c tr lng trong khu
vc B, v{ nh th h thng s t sp . Cc nh kinh t Ln sng th hai qun
rng kh nng sn xut ca mi khu vc ph thuc ln nhau rt nhiu.
Ngy nay, khi cc x hi Ln sng th hai ang gp khng hong, cc nh
chnh tr v chuyn gia vn cn a ra nhng con s thng k kinh t da
hon ton trn kinh doanh khu vc B. H lo lng v "s pht trin" v "sc sn
xut" ang suy tho|i. Do chng no m h tip tc suy ngh theo c|ch L{n
sng th hai, chng no m h qun khu vc A v xem n nm ngoi nn kinh
t, th h khng bao gi c th qun l c cng vic kinh t ca chng ta.
Nu quan st k, chng ta s thy c s bt u thay i c bn trong mi
quan h gia hai khu vc ny, chng ta thy ng ph}n chia ang m dn
gia ngi tiu th v{ ngi sn xut, v mt iu na l vai tr ngy cng
tng ca ngi tiu sn. V trn tt c l s c s bin i vai tr ca th
trng trong cuc sng chng ta v trong h thng th gii.
NGI N QU\ NHIU V GA PH
Nhng ngi trong cc x hi cng ngh cao gp kh khn v tm l, sc

khe, x hi... h hnh th{nh c|c nhm ni ra cc vn ca mnh v hc hi
ln nhau. Mt s nhm nghi ng cc chuyn vin v h t lm cc vic khng
cn chuyn gia, h da hon ton vo cc li khuyn ln nhau hoc trn kinh
nghim cuc sng ring ca mnh, ch khng da vo li khuyn truyn thng
ca cc chuyn gia. Mt s thy h c bn phn phi gip nhng ngi gp
kh khn. Mt s ngi khc gi vai tr chnh tr nhm vn ng thay i
trong c|c iu khon lut php hoc thu m. Mt s lm vic c tnh cht. nh
l tn gio. Cn nhng ngi khc na l nhng cng ng cc thnh vin
sng chung vi nhau.
Phong tro t gip ln nhau n{y ang cu trc li mi trng x hi. Nhng
ngi nghin thuc, nhng ngi ni lp, nhng ngi mun t t, nhng
ngi c bc, c|c gia nh con sinh i, nhng ngi n qu| nhiu, v
nhng nhm kh|c ang to thnh mng li d{y c cc t chc an v{o c|c
gia nh L{n sng th ba v cu trc cng ty.
D ngha ca c|c phong tr{o trn i vi t chc x hi nh th n{o i
na, chng vn biu l s dch chuyn c bn t ngi tiu dng th ng
sang ngi tiu-sn tch cc, v{ nh th l h cng nm gi ngha kinh t.
Mc d rt cuc h vn ph thuc vo th trng v vn gn b vi th trng,
h ang chuyn hot ng t khu vc B sang khu vc A, t khu vc trao i
sang khu vc tiu-sn.
T LM LY
Vic khch hng t lm ly mt phn cng vic t phc v khng phi l

mt iu mi m. Cc siu th ~ thc hin iu , trong h thng n{y ngi
b|n h{ng c thay th bng chic xe y, khch hng t lm ly cng vic m
trc }y ngi bn hng lm. Ngy nay hnh thc n{y ang din ra khp ni,
v d cc ca hng gim gi| ang ph|t trin l mt bc i theo hng .
Ngay c trong ca hng giy dp t l}u ngi b|n h{ng c xem nh l{ cn
thit th nay cng c thay th bi khch hng t chn ly giy dp.
Nguyn l c p dng khp ni. Ngay trong lnh vc bo qun cc
thit b my mc dng trong nh{ cng vy, ngi s dng c th t cha ly
nhng hng hc nh di s hng dn ca ni b|n m|y mc thng qua h
thng in thoi, ch khng cn phi gi th chuyn mn n tn nh{ sa
cha.
Nh th nhng g thay i l mi quan h gia ngi t lm ly v cc
ngi chuyn nghip v xy dng, g, in. V d M trc }y 30%
dng c in c b|n cho ngi t lm ly, 70% bn cho nhng ngi c
tay ngh. Trong vng 10 nm, con s b o ngc : ng{y nay 30% c
b|n cho ngi c tay ngh, hn 70% b|n cho ngi t lm ly.
Cng nghip sn xut dng t lm ly pht trin, iu d hiu l v gi
thnh nhiu dch v tip tc leo thang, v khi gi thnh dch v cng cao th
chng ta s thy cng ngy cng c nhiu ngi t lm ly. im c ngha l{

ngi ta s c li hn nu t sn xut ly nhng dng cho ring ca
mnh, v{ nh th l chuyn xa hn hot ng nn kinh t t khu vc B sang
khu vc A, t sn xut trao i sang s tiu-sn.
BN NGOI V BN TRONG
nhn thy c tng lai d{i hn ca s pht trin ny, chng ta cn xem
xt khng phi ch dch v m cn l hng ha. Chng ta s thy ngi tiu th
ngy cng b li ko vo trong quy trnh sn xut. Cc nh sn xut ngy nay
tuyn m, thm ch tr lng kh|ch h{ng gip thit k sn phm. iu ny
khng phi ch ng cho c|c cng nghip sn xut sn phm bn trc tip cho
kh|ch h{ng nh thc n, x{ phng, thuc |nh rng v.v... m{ cn ng cho cc
cng nghip tin tin nh in t l ngnh m s phi-i chng ha tin trin
nhanh nht.
Tt c cc sn phm c th chia thnh 2 loi : sn phm "bn trong-ra" v
sn phm "bn ngoi vo". Sn phm "bn ngo{i v{o" khng do ngi sn xut
x|c nh m{ do kh|ch h{ng x|c nh, v nhng sn phm bn ngoi ny l rt
l tng. Chng ta cng di chuyn hng v sn xut tin tin bao nhiu, th
chng ta cng phi-i chng ha v khch hng ha sn xut by nhiu, cng
vi iu , s tham gia ca khch hng vo qui trnh sn xut c{ng tng ln
by nhiu.
Ni tm li, d l phong tro t gip ln nhau, khuynh hng t lm ly,

hoc cng ngh sn xut mi, chng ta u thy c s dch chuyn hng v
s tham gia cht ch hn ca ngi tiu th vo qu trnh sn xut. Trong mt
th gii nh th, nhng phn bit truyn thng gia ngi sn xut v{ ngi
tiu th s bin mt. "Bn ngoi" tr thnh "bn trong", v c nhiu sn xut
c dch chuyn t nn kinh t khu vc B sang khu vc A ni n{o m{
ngi tiu-sn chim u th.
LI SNG CA NGI TIU-SN
C|c nh{ vn thng nh ngha th trng nh l{ mt hin tng t bn,

da trn tin bc. Th nhng th trng ch l mt t ng khc ca mng li
trao i, v hin ang c nhiu loi mng li trao i khc nhau. phng
Ty, dng quen thuc nht l th trng t bn da trn li nhun. Nhng
cng c th trng x hi ch ngha. C th trng da trn tin bc, nhng
cng c th trng da trn trao i. Th trng khng phi t bn cng
khng phi x hi ch ngha. l{ hu qu trc tip ca s tch bit sn xut
ra khi tiu th. Bt k ni n{o s tch bit ny xy ra th th trng xut hin.
V bt k ni n{o khong cch gia tiu th v sn xut thu hp li, th ton b
chc nng, vai tr v quyn lc ca th trng b t thnh vn . Do , vic
xut hin ca tiu sn ngy nay bt u thay i vai tr ca th trng trong
cuc sng ca chng ta.
Chc chn th trng hoc khu vc B s khng bin mt. Chng ta s cn

ph thuc nhiu v lu di vo th trng. Tuy nhin, vn tiu sn s lm
thay i nhn thc trong mi quan h gia khu vc A v khu vc B, mt mi
quan h m cc nh kinh t Ln sng th hai cho n by gi hu nh qun
mt.
V s tiu-sn lin quan n vic phi-th trng ha v mt s hot ng v
do thay i r rng vai tr th trng trong x hi. C th c mt nn kinh
t ca tng lai khng ging nh nhng g m{ chng ta ~ bit, mt nn kinh
t khng thin v khu vc A hoc khu vc B, ngha l{ mt nn kinh t khng
ging nh nn kinh t Ln sng th nht hoc nn kinh t Ln sng th hai,
m{ thay v{o c th l s ha nhp c|c c tnh ca c hai thnh mt s tng
hp lch s mi.
Do gi thnh dch v tng, do s ph v h thng quan liu dch v Ln sng
th hai, do cc cng ngh Ln sng th ba, do cc vn tht nghip, v do
nhng nhn t kh|c ang t hi ~ dn n s xut hin ngi tiu-sn cng
vi li lm vic v cch sp xp cuc sng mi. Nu chng ta tha nhn vic
phi-ng b ha v kiu lm vic khng ht ngy cng, s xut hin ngi nh
in t, hoc cu trc thay i v cuc sng gia nh, chng ta c th bt u
phn bit c mt s nhng thay i trong li sng ny.
Nh th, chng ta ang tin v mt nn kinh t tng lai vi mt s ln
ngi lao ng c cng vic khng ht ngy cng, hoc ng{y cng c nh
ngha li vi tun lm vic hoc nm l{m vic ngy cng ngn hn. ~ c mt
s ln ngi lao ng ch lm vic ba hoc bn ngy trong mt tun, h c th
ngh su th|ng i hc hoc gii tr. iu n{y t li vn gii tr theo quan
im mi. Mt khi tha nhn rng hu ht thi gian gii tr ca chng ta l{
sn xut hng ho v dch v cho ring chng ta dng - ngha l{ tiu sn - th

s phn bit c gia cng vic v gii tr khng cn tn ti. Vn khng phi
cng vic so vi gii tr, m l cng vic c tr lng cho khu vc B so vi
cng vic khng c tr lng, t nh hng v t gim st cho khu vc A.
Trong bi cnh Ln sng th ba, li sng vi mt na da trn sn xut
trao i, mt na da trn sn xut tiu dng th li sng cho thy l
thc t hn. Tht ra li sng nh th ~ l{ ph bin trong thi bui u ca
cuc cch mng cng nghip vi s nng dn chm c cun ht vo cuc
sng thnh ph. Trong mt thi gian qu| kh di, hng triu ngi va lm
vic nh my, va lm vic ng rung, h t sn xut thc n cho h, h
mua vi th cn thit, v t lm nhng dng khc.
C th hnh dung mt th h ln ln trong mt mi trng lm vic khng
ht ngy cng, rt nhit tnh s dng i b{n tay ca mnh, c trang b vi
nhiu thit b cng ngh nh v{ khng t tin, h ang to thnh mt b phn
|ng k ca d}n c. L{m vic mt thi gian ch khng phi c nm, i khi
ngh lm vic c nm, h c th kim t tin hn, nhng b li h t cung cp
bng lao ng ring ca h do khi phi mt tin. Nh th c th to ra cc
li sng a dng v{ thay i lun, t n iu hn, t tha mn mt cch sng
to hn, t tp trung th trng hn c|c li sng do Ln sng th hai to ra.
KINH T HC LN SNG TH BA
Nhng thay i do s xut hin ca ngi tiu-sn t|c ng mnh vo kinh

t hc. Cc nh kinh t hc s phi pht trin mt khi nim mi v tng th
hn v kinh t, ngha l{ phi phn tch nhng g ang xy ra khu vc A cng
nh l{ phi bit hai khu vc lin quan vi nhau nh th no.
Khi Ln sng th ba bt u cu trc li nn kinh t th gii, ngnh kinh t
hc b tn cng d di v s bt lc ca n khng gii thch c nhng g
ang xy ra. Nhng cng c phc tp nht ca n, gm c cc m hnh v ma
trn comput ha, b|o cho chng ta bit ngy cng t thng tin v nn kinh t
ang hot ng nh th no. Thc vy, nhiu nh kinh t hc kt lun rng t
tng kinh t truyn thng ca c t bn ln m|cxt u khng c quan h vi
thc t ang thay i nhanh.
Mt l do then cht c th l v ngy cng c nhiu thay i quan trng nm
ngoi khu vc B, ngha l{ nm ngoi ton b qui trnh trao i. a kinh t
hc gn li vi thc t, cc nh kinh t hc Ln sng th ba s cn pht trin
nhng m hnh mi, nhng bin php mi, nhng ch s mi cho vic din t
cc qui trnh trong khu vc A, v s phi suy ngh li nhiu gi thit c bn t
s xut hin ca ngi tiu-sn.
Mt khi chng ta tha nhn cc mi quan h cht ch lin kt sn xut o
c (v sc sn xut) khu vc B v sn xut khng o c (v sc sn
xut) khu vc A (tc l nn kinh t v hnh), th chng ta buc phi nh
ngha li nhng t ng ny. Kin thc, kinh nghim, danh d, v{ ng c ca
ngi tiu th nh hng n sc sn xut dch v. Nhng ngay c trong
nhng t ng ny, "sc sn xut" ca ngi tiu th vn c nhn theo kha
cnh ca khu vc B, c ngha ch nh l{ mt phn ng gp v{o sn xut
trao i. Nh th khng c s tha nhn rng sn xut hin nay cng ang xy
ra khu vc A, ngha l{ h{ng ha v{ dch v c sn xut t dng l c
tht, v chng c th thay th hng ha v dch v c sn xut khu vc B.
C|c s sn xut truyn thng, c bit l{ c|c s Tng sn phm thu nhp
quc d}n, c{ng ng{y c{ng t c ngha hn cho n khi chng ta m rng s
cho php bao gm c nhng g xy ra khu vc A.
S hiu bit v vic xut hin ngi tiu-sn cng gip nhn r hn kh|i
nim gi c. Chng ta s hiu vn tt hn nu chng ta tha nhn rng tnh
hiu qu ca ngi tiu-sn trong khu vc A c th dn n gi| th{nh cao hn
hoc thp hn cho c|c cng ty hoc c quan Nh{ nc hot ng trong khu
vc B. V d, t l cao v nghin ru, khng hong tinh thn trong lc lng
lao ng, tt c u cng vo "gi thnh hot ng kinh doanh" nh ~ c
o trong khu vc B. Do nu cc nhm t gip ln nhau lm gim bt
nhng tnh trng nh th trong lc lng lao ng, th gi thnh hot ng s
gim. Hiu sut tiu-sn nh hng hiu sut sn xut.
Nhng nhn t t nh hn cng nh hng n gi thnh sn xut trong
kinh doanh. Kh nng bit c, bit vit ca ngi lao ng nh th no ? H
ni cng mt ngn ng khng ? V vn ha h c |p ng c cng vic
khng ? K nng x~ hi ha c trong cuc sng gia nh l{m tng thm hay
lm gim bt kh nng ngh nghip ca h ? Tt c nhng c tnh, th|i , gi
tr, k nng v{ ng c cn thit cho sc sn xut cao trong khu vc B, c
sn xut, hay ni chnh x|c hn c tiu-sn trong khu vc A. S xut hin
ca ngi tiu sn, ngha l{ s hp nht ngi tiu th vo sn xut, s bt
buc chng ta xem xt k hn nhng mi tng quan nh th.
S thay i cng buc chng ta phi nh ngha li hiu sut. Ngy nay
trong vic nh ngha hiu sut, cc nh kinh t hc so snh s khc nhau

trong vic sn xut cng mt sn phm hoc dch vu. H t khi so snh hiu
sut n trong khu vc B i vi hiu sut tiu-sn n trong khu vc A. Th
nhng y chnh l{ iu m hng triu ngi ang l{m. Mt khi mc thu
nhp c m bo th h thy rng c li c v kinh t v tm l trong vic
tiu sn hn l{ kim thm tin. Cc nh kinh t hc hoc kinh doanh khng th
pht hin nh hng tiu cc ca hiu sut khu vc B i vi khu vc A.
Chng ta c th thy rng nhng g dng nh khng c hiu qu theo t ng
truyn thng khu vc B, li v cng c hiu qu khi chng ta xem xt ton b
nn kinh t ch khng phi mt b phn ca n. Ni r hn, "hiu sut" phi
tnh n c nhng nh hng ph, v cho c hai khu vc ca nn kinh t ch
khng phi ch cho mt khu vc.
i vi nhng khi nim nh "thu nhp", "phc li", "ngho kh" hoc "tht
nghip" th nh th no ? Nu mt ngi sng mt na trong h thng v mt
na ngoi h thng th trng, sn phm no phi c xem nh l{ mt phn
thu nhp ca h ? Chng ta nh ngha phc li nh th no trong mt h
thng nh th ? Ngi nhn phc li c phi lm vic khng ? Nu lm vic th
tt c cng vic c cn trong khu B khng ? hoc c cn khuyn khch ngi
nhn phc li tr thnh tiu-sn khng?
ngha tht s ca "tht nghip" l g ? Mt ngi cng nhn xe t b tht
nghip ang t cha nh{ c cng ngha vi ngi tht nghip ngi xem tivi
hay khng? S xut hin ngi tiu sn bt buc phi xem xt li ton b cch
nhn ca chng ta mt mt v vn tht nghip, mt khc v vn ph
phm quan liu v s hn ch khi lng cng vic khi c nn tht nghip.
Cc x hi Ln sng th hai ~ c gng i ph vi vn tht nghip bng
nhng c|ch nh chng li cng ngh mi, ng ca khng cho nhp c, to ra

s trao i lao ng, tng xut khu, gim nhp khu, lp ra c|c chng trnh
to vic lm, ct bt gi lm vic, tng tnh c ng lao ng, trc xut c mt
s d}n c, v{ ngay c tin hnh chin tranh kch thch kinh t. Th nhng
vn ngy cng tr thnh phc tp hn v{ kh khn hn. C th no vn
cung cp ngun lao ng c gii quyt thch hp trong khun kh x hi
Ln sng th hai ? Bng cch xem nn kinh t nh l{ mt tng th ch khng
phi mt phn ca n, chng ta nhn nhn li vn theo cch mi, iu
liu c gip chng ta gii quyt c vn hay khng ?
S xut hin ngi tiu-sn chc chn s l{m thay i ton b quan im
kinh t ca chng ta. N cng s lm bin i c s ca s xung t kinh t.
Mu thun gia ngi cng nhn sn xut v{ ngi qun l sn xut chc chn
s cn tip tc. Nhng iu s tr thnh t quan trng khi vic tiu sn tng
ln v chng ta tin su vo x hi Ln sng th ba. Nhng xung t x hi
mi s xut hin.
CHM DT TH TRNG HA
Nhn loi ~ bn rn xy dng mt mng li trao i rng khp th gii mt th trng - t nht trong 10.000 nm. Trong 300 nm qua, k t khi Ln
sng th hai bt u, qui trnh ny tin mnh vi tc cao. Nn vn minh
Ln sng th hai ~ "th trng ha" th gii. Ngy nay, khi vn tiu sn
xut hin, qui trnh n{y n lc phi chm dt. ngha lch s to ln ca iu
ny s khng c |nh gi| ng nu chng ta khng nhn thc r th trng
hoc mng li trao i l{ g. H~y tng tng n nh l{ mt ng dn du. Khi
cuc cch mng cng nghip mi xut hin trn tr|i t, rt t ngi trn hnh
tinh b tri buc vo h thng tin t. Thng mi hin hu nhng x~ hi b
nh hng ca thng mi rt t. Nhng mng li khc nhau ca ngi bn
bun, ngi phn phi, ngi b|c s, ch ngn hng v cc thnh phn khc
ca h thng thng mi cn nh v{ th s, ch cung cp mt t ng dn nh
m{ thng qua h{ng ha v{ tin bc c th lu thng.
Trong 300 nm chng ta ~ rt nng lng tr|i t xy dng ng ng
dn n{y. N c thc hin theo ba c|ch. u tin, cc nh bun v nhng tn
thc dn ca nn vn minh L{n sng th hai i khp tr|i t, mi mc hoc p
buc c|c d}n c kh|c gia nhp vo th trng, ngha l{ sn xut nhiu hn v{
tiu-sn t hn. C|c b lc chu Phi sng bng t cung t cp b quyn r
hoc b buc phi trng trt v{ {o m ng. Nng dn chu b bt lm vic
c|c n in, ly m cao su. Ngi Nam M trng c{ ph bn cho chu u
v Hoa K. Vi mt s pht trin nh th, ng ng dn c xy dng hoc
c hnh th{nh tinh vi hn v{ c{ng ng{y c{ng c nhiu ngi ph thuc vo
n.
Cch th hai m th trng pht trin l thng qua vic "tin nghi ha" cuc
sng. Khng phi ch c phn ln d}n c vng vu vo th trng, m cng
ngy cng c nhiu hng ha v dch v thit k cho th trng, i hi mt
s m rng lin tc v "dung lng knh" ca h thng, ngha l{ s m rng
ng knh ca ng ng.
Sau cng, th trng c m rng theo mt cch khc. Khi x hi v kinh
t pht trin phc tp hn, s trung gian chuyn hng ha t ngi sn xut
n ngi tiu th tng ln, ngha l{ c|c chi nh|nh mc ra cng nhiu. S phc
tp ha ng{y c{ng tng n{y ca h thng t n l mt hnh thc pht trin xa
hn, ging nh vic lp thm c|c ng ng c bit v vun vo ng dn.
Ngy nay tt c cc dng pht trin th trng n{y ang t n gii hn
ca chng. S ngi cn li b ht vo th trng. Th trng ht kh nng
pht trin bng vic quyn r s d}n c mi. Dng pht trin th hai vn cn
c kh nng trn l thuyt. C th c thm dch v hoc h{ng ha bn hoc
trao i. Chnh im ny m s xut hin ngi tiu-sn tr thnh c
ngha. C|c mi quan h gia khu vc A v khu vc B l phc tp, nhiu hot
ng ca ngi tiu-sn ph thuc vo vic mua vt liu hoc dng c th
trng. Nhng s gia tng v vic t gip ln nhau, phi-th trng ha
nhiu hng ha v dch v cho thy s kt thc qu trnh th trng ha.
Sau cng, phc tp v phn phi gia tng, cp trung gian sinh ra ngy
cng nhiu, ngha l{ s t m ng{y c{ng tng ca ng ng dn hnh nh cng
ang t n nh. Gi| th{nh trao i ang vt qu gi thnh sn xut vt
liu trong nhiu lnh vc. mt im n{o y, qui trnh n{y t n gii hn.
Trong khi m|y comput v{ mt s cng ngh khc cn hng tn kho nh
hn v{ l{m n gin ha ng dy phn phi. Mt ln na, bng chng cho
thy s chm dt th trng ha ang n gn.
Nu th trng chm dt, iu n{y c ngha g i vi cng vic, gi tr v
tm l ca chng ta ? Th trng l cu trc m{ thng qua h{ng ha v{ dch
v c ph}n ng. Hn th na, khng phi n gin l cu trc kinh t,
m cn l cch t chc con ngi, c|ch suy ngh, mt c tnh v s mong ch.
Nh th th trng l mt cu trc t}m l cng nh l{ thc t kinh t. V
nhng hu qu ca n vt qu xa kh nng kinh t hc.

Bng vic hng t ngi quan h qua li vi nhau mt cch c h thng, th
trng ~ to ra mt th gii m{ trong khng ai, khng quc gia no, khng
nn vn minh n{o c th khp kn s phn ca mnh. N dn n nim tin rng
s hp nht vo th trng l "tin b" v t cung t cp l "lc hu". N
truyn b ch ngha duy vt thng thng v nim tin rng kinh t hc v
ng c kinh t l nhng ng lc chnh trong cuc sng con ngi. N nui
dng quan im v cuc sng nh l{ s ni tip nhau ca vic thc hin cc
hp ng, v v x hi nh c gn b vi nhau bng "hp ng hn nhn"
hoc "hp ng x hi". Nh th, th trng ha nh hnh t tng v gi tr,
v{ h{nh ng ca hng t ngi cng nh l{ phong th|i ca nn vn minh L{n
sng th hai.
S u t to ln v thi gian, nng lng, vn, vn ha v nguyn liu
to ra mt tnh hnh trong ngi i l mua hng chu M c th hot
ng kinh doanh vi mt ngi bn hng khng nhn thy, khng quen bit
chu - mi ngi vi mt bn tnh hoc m|y comput ring, mi ngi vi
mt hnh nh ch quan v th trng, mi ngi vi nhng mong ch ngi
kia, ngi no thc hin nhim v ca ngi y nh mt phn ca mt h
thng ton cu khng l lin quan hng triu, hng t ngi khc.
Nn vn minh L{n sng th hai ~ th trng ha th gii. Ngy nay nhim
v ~ ho{n th{nh. Thi i xy dng th trng ~ chm dt, cn phi thay
th bng mt giai on mi vi s bo qun v{ i mi ng ng dn. Chng
ta chc chn phi thit k li cc phn quan trng ca n thch ng vi
lung thng tin ang gia tng. Nn vn minh mi ny s ph thuc ngy cng
nhiu v{o in t, sinh hc v cc cng ngh x hi mi. N chc chn s cn
t{i nguyn, tr tng tng v vn. Song so vi c gng ~ kit cn trong vic
th trng ha ca Ln sng th hai, th chng trnh t|i sinh n{y cn thi
gian, nng lng, vn v{ tr tng tng t hn. N cn t ngi v t phn
cng hn trong qui trnh x}y dng u tin. Tuy nhin s bin i phc tp
cho thy rng th trng ha khng cn l{ n trung tm ca nn vn minh.
Chng hai mi mt
VNG NC XOY TR TU
Cha bao gi c nhiu ngi nhiu nc b bi ri v tr thc nh b}y

gi, b chm ngp trong vng nc xoy ca c|c t tng xung t v nhm
ln. Nhng tm nhn va chm nhau ang l{m rung chuyn th gii tr tu ca
chng ta.
Mi ngy li c thm cc th vui k qui, pht minh khoa hc, tn gio,
phong tro, hoc tuyn ngn. Sng bi thin nhin, sinh-x hi hc, ch ngha
v chnh ph, thuyt cu trc, ch ngha M|c mi, thuyt vt l mi, thn b
phng ng, thch cng ngh, ght cng ngh, v hng ngn lung t tng
nh th trn qua nhn thc.
Hu ht s hn n ny l kt qu ca mt cuc chin tranh vn ha d di,
s xung t ca nn vn ha L{n sng th ba vi nhng t tng v gi thit
ca x hi cng nghip. V ging nh L{n sng th hai ~ truyn b cc quan
im v h thng nim tin, ngy nay chng ta thy s bt u ca cuc ni
lon trit hc nhm lt nho nhng nhn thc thng tr trong 300 nm qua.
Nhng t tng then cht ca giai on cng nghip ang b gim uy tn, b coi
nh, b thay th, hoc b gp vo trong nhng l thuyt rng ln hn v{ mnh
hn.
Nhng nim tin ct li ca nn vn minh L{n sng th hai khng phi c
chp nhn d dng m khng c s u tranh d di. Trong gio dc, trong
khoa hc, trong tn gi|o, trong h{ng ng{n lnh vc khc, nhng nh{ t tng
"tin b" ca ch ngha cng nghip ~ chin u chng li c|c nh{ t tng
"phn ng" ca x hi nng nghip. Ngy nay cc nh bo v ch ngha cng

nghip ang b dn n ch}n tng khi mt nn vn ha mi Ln sng th ba
bt u hnh thnh.
HNH NH MI CA THIN NHIN
Khng g lm ni bt s xung t t tng n{y hn hnh nh thay i v

thin nhin ca chng ta.
Trong thp k qua, mt phong tr{o mi trng rng khp th gii ~ xut
hin tr li cho nhng thay i y nguy him trong mi trng sinh hc
ca tr|i t. Phong tro ny khng ch tn cng vo tnh trng nhim, cht
ph gia thc phm, l phn ng ht nh}n, ng cao tc v thuc xt tc. N
cn bt buc chng ta phi suy ngh li v s ph thuc ca chng ta vo thin
nhin. Do , thay v tin hnh chin tranh vi thin nhin, chng ta ang
hng v quan im mi nhn mnh s cng sinh hoc sng hi ha vi thin
nhin.
Trong lnh vc khoa hc, iu n{y ~ a n hng ngn nghin cu nhm
hiu c cc mi quan h sinh th|i chng ta c th lm nh bt nhng tc
ng ca chng ta i vi thin nhin hoc hng chng chng tr thnh
c ch cho chng ta. Chng ta bt u |nh gi| ng phc tp v{ tnh nng
ng ca nhng mi quan h ny v nhn thc li v x hi theo hng c th
phc hi, chu k ha, v kh nng chng vi cc h thng thin nhin.
Tt c nhng iu n{y c phn |nh trong th|i ca mi ngi i vi

thin nhin. Th ca, phim nh ca ngi thin nhin. Ngi sng thnh ph
chuyn ra nng thn. Quan t}m n thc phm t nhin, sinh t nhin,
nui con bng sa m, nhp iu sinh hc v.v...
T khi Ln sng th ba bt u, c|ch }y chng 25 nm, nh{ khoa hc ~
pht trin cc cng c mi thm d thin nhin ni xa nht. n lt cc
loi la de, tn la, gia tc, pl|tma, comput... ~ l{m bng n nhn thc ca
chng ta v nhng g xung quanh chng ta. Chng ta ang xem xt c|c hin
tng ln hn, nh hn, v{ nhanh hn theo ln. Ng{y nay ngi ta cho
rng tr|i t khng phi l{ h{nh tinh c nht c ngi .
Khi Ln sng th ba xut hin, hnh tinh ca chng ta dng nh nh hn
v mng manh hn. V tr ca chng ta trong v tr dng nh b i V{ chng
ta khng phi l{ c nht trong vu tr.
Hnh nh ca chng ta i vi thin nhin khng cn nh c na.
THIT K S TIN HA
Hnh nh ca chng ta i vi s tin ha cng khng cn nh c na. Cc

nh sinh hc, kho c hc, v nhn chng hc c gng pht hin ra nhng b
mt ca tin ha, li thy mt th gii ln hn v{ phc tp hn h tng ; h
pht hin ra rng nhng nh lut mt thi c xem nh l{ ph thng th nay
ch l nhng trng hp c bit.
Trong lnh vc sinh hc, cc nh khoa hc ang t hi c phi s tin ha x

hi l s |p ng vi thay i v chn lc t nhin hay l{ s tch ly thay
i cp phn t do "s tin trin gen" m khng c hot ng ca s chn
lc t nhin |cuyn ? Nhng nhn thc kh|c u b ph v. Cc nh sinh hc
~ ni vi chng ta rng eukaryotes (nhn loi v cc dng sng kh|c) u
xut pht t cc t b{o n gin gi l{ prokaryotes (trong c vi khun).
Nhng nghin cu mi ang t li vn l thuyt , ang dn n khi
nim rng dng sng n gin xut pht t nhng t bo phc tp hn.
Hn th na, s tin ha bit ~i nhng thch nghi l{m tng s tn ti. Th
nhng b}y gi chng ta ang thy nhng v d v pht trin tin ha dng
nh ch ban cho nhng ch li di hn v phi tr gi bng nhng bt li ngn
hn. Vy tin ha bit ~i c|i g ? C t tng cho rng s tin ha c th xy
ra nhy vt cng nh l{ thng qua s pht trin dn dn ca nhng thay i
nh.
Thc vy, thay v xem bin ha nh l{ mt qui trnh nhp nhng, nhiu nh
khoa hc v kho c hc ng{y nay ang nghin cu "l thuyt tai bin" gii
thch nhng "khe h" v nhng "bc nhy" trong cc nhnh khc nhau ca
tin ha. Nhng ngi khc nghin cu nhng thay i nh c tng cng
bng hi tip (Feedback) bin i cu trc t ngt. Nhng cuc tranh lun
nng bng phn chia cng ng khoa hc theo tng vn ny.
Nhng tt c nhng cuc tranh lun nh th tr thnh nh i bi mt s
kin l{m thay i lch s. l{ cu trc ca DNA c lm sng t. Ngy nay,
cc k s gen trong c|c phng th nghim khp th gii c kh nng to ra cc
dng sng hon ton mi.
C|c nh{ t tng Ln sng th hai nhn thc lo{i ngi nh l{ cc im
ca mt qui trnh tin ha d{i ; c|c nh{ t tng Ln sng th ba by gi phi

i din vi s kin rng chng ta s tr thnh nhng ngi thit k s tin
ha. S tin ha khng cn ging nh c na. Ging nh kh|i nim v thin
nhin, s tin ho| cng ang trong qui trnh phi c nhn thc li.
CY TIN B
Khi nhng t tng Ln sng th hai v thin nhin v tin ho| ang thay
i, th khng c g |ng ngc nhin nu t tng Ln sng th hai v tin b
ang b |nh gi| li. Mi khi c mt pht minh khoa hc mi hoc mt sn
phm ci tin mi th k nguyn cng nghip xem nh l{ bng chng v s
tin ln khng tr|nh c hng v s hon ho nhn loi. Nhng nm 50 v{
60 phong tr{o hppi ~ l{m ch vn ha v con ngi tr nn bi quan.
Nhng phong tr{o n{y ~ thay th s lc quan bng s tuyt vng. Nhng
ngay sau s bi quan ~ tr thnh lch s mt cch tch cc. Phim nh nhng
nm ~ thay th cc anh hng ba hoa ca nhng nm 30 v{ 40 bng nhng
ngi chng anh hng |ng ght - nhng ngi ni lon khng c l do, gng
t bnh bao, ngi nghin ngp c sc quyn r, ngi li xe m t, v nhng
tn lu manh th bo (nhng c t}m hn). Cuc sng l mt tr chi chng ai
thng c. Tiu thuyt, kch v ngh thut cng b kch thch bi s tuyt vng
th thm trong nhiu quc gia Ln sng th hai. u nhng nm 50, Camus ~
ni v nhng ch m v s cc nh vit tiu thuyt sau tip tc khai
thc. Mt nh{ ph bnh ngi Anh tm tt cc ch nh sau : "Con ngi l

sai lm, l thuyt chnh tr l{ tng i, tin b t ng ha l o vng".
Cng ngh thay v c din t nh l{ ng c tin b li tr thnh lc
lng tn ph c t do con ngi ln mi trng vt l. Thc vy, i vi
nhiu nh{ mi trng hc, "tin b" l mt t ng bn thu. Khi x hi Ln
sng th hai bc vo nhng nm 70, th C}u lc b Rome d bo v "nhng
gii hn pht trin" vi mt ging tang tc v thp k tip theo, h ni n
mt thm ha cho th gii cng nghip. Lnh cm vn u nm 1973 l{m gia
tng s bin ng, tht nghip v lm ph|t, l{m tng thm s bi quan v s
bc b v t tng i vi tin b nhn loi. Henry Kissinger ~ ni v s suy
thoi ca phng T}y c{ng l{m lnh xng sng thm.
Ngy nay khp th gii lan truyn nhanh s tha nhn rng s tin b
khng th ch o bng cng ngh hoc mc sng vt cht ; rng mt x hi suy
thoi v o c, thm m, chnh tr hoc mi trng khng phi l mt x hi
tin b, d rng x hi giu c hoc cng ngh tin tin nh th no. Ni
tm li, chng ta ang ng{y c{ng hiu bit hn v s tin b - s tin b khng
cn c thc hin mt cch t ng v khng cn ch c x|c nh bi tiu
chun vt cht.
Chng ta bt u ngh v s tin b nh l{ s n hoa ca mt ci cy vi
nhiu nh|nh ko d{i v{o tng lai, v{ chnh s a dng, phong ph ca cc
nn vn ha nh}n loi l{ thc o ca s tin b. Theo ngha n{y, s dch
chuyn ngy nay tin v mt th gii a dng v phi-i chng ha c th
c xem nh l{ mt bc nhy quan trng, iu tng t nh trong
khuynh hng tin v s khc bit v s phc tp ca tin ha sinh hc.
TNG LAI CA THI GIAN
Mi nn vn minh xut hin mang theo n khng ch nhng thay i v cch

con ngi s dng thi gian trong cuc sng hng ngy, m c nhng thay i
trong nhng bn tinh thn v thi gian. Ln sng th ba ang v li nhng
bn thi gian ny.
Nn vn minh L{n sng th hai t Niutn tr i cho rng thi gian chy
trn mt ng thng c nht t qu kh v{o tng lai ; rng thi gian l
tuyt di, ng u xuyn sut v tr, c lp vi vt cht v khng gian ? v
rng mi thi im l ging vi thi im sp n. V{o u th k Anhstanh
~ chng minh rng thi gian c th b co p v b ko d{i, v{ ~ ph| hy hon
ton khi nim cho rng thi gian l tuyt i. chng minh iu , ng ta
~ a ra mt v d c in v hai ngi quan s|t v{ ng st. V d ~
lm r lun im ca Anhstanh cho rng th t thi gian ca cc bin c nhng g n u tin, n th hai, hoc n sau theo thi gian - ph thuc
vo tc ca ngi quan st. Thi gian khng phi l tuyt i m{ l{ tng
i.
Ngy nay mi khi cc nh vt l hc pht hin ra cc ht c bn hoc hin
tng vt l hc thin th nh quark, quasar, l en... u bt phi c nhng
thay i trong nhn thc v thi gian ca chng ta. V d l en hp th tt c
t nng lng cho n nh sng, v mt thi im cnh l en tng ng
vi thi k | trn tr|i t.

Trong th gii vi m chng ta cng c cng nhng hin tng k l nh th.
Khi nim vi m v thi gian rt khc vi th gii v m. Do , "thi gian"
khng th c ni theo s t, dng nh c "thi gian" s nhiu di nhng
nh lut khc nhau trong nhng khu vc kh|c nhau m{ chng ta c tr.
Nh th chng ta ang cu trc li mt c|ch c bn vic s dng thi gian,
nh bng vic a thi gian linh ng vo cng vic, bng vic tch cng nhn
ra khi dy chuyn c kh v.v..., chng ta cng ang lp thnh h thng hnh
nh l thuyt ca chng ta v thi gian.
NGI DU HNH KHNG GIAN
Nhng thay i trong khi nim ca chng ta v thi gian cng nh hng
n khi nim ca chng ta v khng gian v c hai gn b mt thit vi nhau.
Nhng chng ta cng bin i hnh nh v khng gian rt nhanh chng. Chng
ta ang thay i khng gian hin nay m{ trong tt c chng ta sng, lm
vic v{ chi. Chng ta i l{m vic nh th no, chng ta phi i bao xa, chng
ta sng }u, tt c nhng iu ny nh hng kinh nghim ca chng ta v
thi gian. V tt c nhng iu n{y ang thay i. Thc vy, vi Ln sng th
ba chng ta i v{o giai on mi trong mi quan h ca con ngi vi khng
gian.
Ln sng th nht ~ ph|t trin nng nghip trn th gii cng vi s nh
c canh t|c thng trc m{ trong hu ht mi ngi sng c cuc i ca

h c|ch ni h sinh ra chng vi dm. Nng nghip ~ to ra cuc sng tp
trung v khng gian c nh, v khuyn khch nhng tnh cm a phng s}u
m - tinh thn lng x.
Ngc li nn vn minh L{n sng th hai ~ tp trung s ng d}n c trong
cc thnh ph ln, v bi v n cn ly ti nguyn v phn phi hng ho ni
xa cch nn n phi sinh sn nhng ngi c ng. N to ra khng gian bao
qut l thnh ph v quc gia ch khng phi l lng mc. Nn vn minh L{n
sng th ba thay i kinh nghim khng gian ca chng ta bng s phn tn
ch khng phi tp trung d}n c. Trong khi ti c|c nc cng nghip ang
pht trin hng triu ngi tip tc v{o th, th ti c|c nc cng nghip
pht trin li ang din ra s o ngc qu trnh trn. Tokyo, London, Zurich,
Glasgow v hng chc thnh ph ln kh|c ang mt dn d}n c th c|c th{nh
ph trung bnh v nh ang c tng thm d}n c.
S phn phi li v s ph}n t|n d}n c s thay i nhn thc v mong ch
ca chng ta v khng gian c nhn v x hi, v c ly ni l{m vic chp nhn
c, v mt nh ca, v v nhiu vic khc.
THUYT TON TH V THUYT BN PHN
Nhng thay i trong quan im ca chng ta v thin nhin, tin ha, tin
b, thi gian v{ khng gian n cng vi nhau khi chng ta chuyn t nn vn
minh Ln sng th hai vi cch nghin cu s vic c lp vi nhau sang nn

vn minh L{n sng th ba vi s nhn mnh v bi cnh, mi quan h v ci
ton th.
u nhng nm 50, c|c nh{ l thuyt v k s thng tin, c|c chuyn gia
comput, c|c nh{ vt l M, Anh v{ Ph|p ~ tin hnh cng vic "nghin cu
tch cc". Cng vic n{y ~ sinh ra cuc cch mng t ng ha v mt ngnh
cng ngh hon ton mi lm nn tng cho nn sn xut Ln sng th ba trong
nh{ m|y v{ vn phng. Cng vi vic l{ c|ch suy ngh mi, v sn phm
then cht ca cuc cch mng t ng ha l{ "c|ch t vn h thng".
Trong khi c|c nh{ t tng Ln sng th hai nhn mnh s phn tch yu t
m b qua h thng, c|c nh{ t tng h thng nhn mnh s phn tch tng
th. C|ch suy ngh h thng ch trng n cc mi quan h hi tip (Feedback)
gia cc h thng nh v ton b h thng ln, n c t|c ng vn ha th}m
nhp khp ni, k t gia nhng nm 50 khi n bt u ra khi cc phng th
nghim. Ngn ng v khi nim ca n ~ c s dng bi cc nh khoa hc
x hi v cc nh tm l hc, bi cc nh trit hc v cc nh phn tch chnh
s|ch i ngoi, bi cc nh lgic hc v cc nh ngn ng hc, bi cc k s v{
cc nh qun tr.
Nhng nhng ngi ng h l thuyt h thng khng phi l nhng ngi
duy nht ~ thc gic cch hp nht xem xt vn . Cuc ni lon chng li
vic chuyn mn ha hp cng ~ nhn c s tn thnh t cc chin dch
mi trng ca nhng nm 70, khi c|c nh{ sinh th|i hc pht hin ra mng
li ca thin nhin, mi tng quan ln nhau ca cc loi, v tnh ton th
ca h thng sinh th|i. C|ch t vn sinh th|i v{ c|ch t vn h thng
ging nhau v cng tin v s tng hp v s hp nht ca kin thc.
Trong khi c|c trng i hc ~ c nhng i hi v {o to lin ngnh

ch khng phi tng ngnh ring bit. Nhng thay i n{y trong i sng tr
thc cng c phn nh khp ni. V d c|c tn gi|o phng ng n hoa
phng T}y vi gio l "tnh duy nht". Trong lnh vc y hc, cc nh cha
bnh tm thn ~ tm c|ch cha "ton th con ngi". Trong y t, phong tro
"sc khe thnh thin" ~ xut hin da trn c s khi nim rng hnh phc
ca c nhn ph thuc vo s hp nht ca c th, tm linh v tinh thn.
Mi phong tro v mi lung vn ha l{ kh|c nhau. Nhng yu t chung ca
chng l r rng. Tt c chng u tn cng vo nhn thc cho rng tnh ton
th c th hiu c bng cch nghin cu cc phn ring bit. S tn cng
n{y i vi thuyt tng on, tng phn v s phn tch d di n ni mt s
ngi cung nhit ~ qun mt cc yu t trong khi h theo ui tnh tng th.
Kt qu l khng c thuyt tng th g c m l mt thuyt khc v tng phn.
Thuyt ton th ca h l thuyt bn phn.
PHNG CHI V TR
Nn vn minh L{n sng th hai ~ m bo chng ta rng chng ta bit

nguyn nh}n g ~ g}y ra s vic, rng mi hin tng ~ chim mt v tr c
nht, c th x|c nh c trong khng gian v thi gian, rng cng nhng
iu kin nh nhau lun lun cho cng kt qu nh nhau, rng ton b v tr
gm nguyn nhn v kt qu.
Quan im thuc thuyt my mc ny v nguyn nh}n ~ v{ ang rt c ch.

N gip chng ta cha bnh, xy nh chc tri, thit k my mc k diu v
tp hp cc t chc ln. Th nhng d trong c|ch gii thch tng hin tng
chc chn nh th n{o i na, n ~ cho thy chng ph hp t no trong vic
gii thch nhng hin tng nh ph|t trin, suy t{n, bc nhy t ngt n
mc phc tp mi, nhng thay i ln bin i nhng bin c nh thnh
nhng lc n bng khng l.
Ng{y nay b{n chi bida thi Niutn ang b nht vo mt gc ca phng
chi v tr. Thuyt nguyn nh}n c hc c xem nh l{ mt trng hp c
bit p dng cho mt s hin tng ch khng phi cho tt c cc hin tng.
Cc nh hc gi v khoa hc trn khp th gii ang tp hp mt quan im
mi v bin i v{ nguyn nh}n theo kp vi nhng quan im thay i
nhanh ca chng ta v thin nhin, tin ha v tin b, v thi gian, khng gian
v vt th.
Thuyt nguyn nhn Ln sng th ba n t khi nim then cht ca l
thuyt h thng : khi nim v hi tip. Qui trnh hi tip bo ton s cn
bng, hy b thay i khi mt mc ~ cho n{o b e da. c gi l "hi
tip m", nhim v ca n l duy tr s n nh.
Khi hi tip }m c x|c nh v khai thc bi cc nh l thuyt thng tin
v{ c|c nh{ t tng h thng u nhng nm 50, c|c nh{ khoa hc ~ bt
u tm nhng s vic tng ng. H ~ tm thy cc h thng bo v n
nh tng t trong mi lnh vc t sinh l hc n chnh tr. Hi tip m
dng nh hot ng khp ni xung quanh ta, g}y ra vic duy tr n nh hoc
cn bng ca chng.
u nhng nm 60 ~ c nhng li ph bnh l{ ~ ch trng qu nhiu vo
s n nh m{ khng ch g n s thay i. Vic cn thit l phi nghin cu

thm v "hi tip dng", ngha l{ qui trnh khng ngn cn s thay i m
khuch i s thay i, khng duy tr s n nh m{ th|ch n, i khi cn
ln t c s n nh. Hi tip dng c th s dng mt lch nh trong h
thng v khuch i n thnh mt cu trc to ln |ng gh s.
Nu loi hi tip u tin l gim thay i hoc "m" th loi hi tip th hai
l{ tng cng thay i hoc "dng", c hai u cn c ch nh nhau. Hi
tip dng c th lm sng t nguyn nhn ca mt s qu trnh khng th l
gii c trc }y. V hi tip dng ph| v s n nh v t n cung cp
ngc li cho n, nn hi tip dng gip gii thch mt s s vic ln qun v
mt s qu trnh t kch - v d nh cuc chy ua v trang, mi ln Lin X c
v kh mi, M ch to mt ci ln hn m{ n s kch thch Lin X ch to
mt ci khc...
Khi chng ta kt hp hi tip }m v{ dng li vi nhau, chng ta s thy hai
qui trnh n{y t|c ng ln nhau phong ph nh th n{o trong c|c c th phc
tp t b c con ngi n kinh t. Thc vy, mt khi chng ta tha nhn bt
k h thng tht s phc tp n{o, d l{ c th sinh hc, mt thnh ph hoc
mt trt t quc t no, th h thng c c b khuch i thay i v b
gim thay i t|c ng qua li ln nhau, chng ta bt u nhn thy ton b
phc tp trong th gii m chng ta sng. S hiu bit v nguyn nhn ca
chng ta c tng ln.
Chng ta cng hiu thm nu chng ta tha nhn rng nhng b gim v
khuch i thay i ny khng cn thit c mt ngay t u trong h thng
sinh hc hoc x hi ; u tin chng khng c mt, nhng sau li pht
trin ti ch, v{ i khi ch l kt qu ca s may ri. Mt bin c tn mn c
th kch thch mt lot cc hu qu khng ng n. l{ l do ti sao mt qu

trnh u n v chm chp c th t ngt bin i thnh s thay i n
bng, hoc ngc li. V{ iu ny gii thch ti sao nhiu iu kin bt u
tng t c th a n nhng kt qu khng ging nhau - mt t tng xa l
i vi nhn thc Ln sng th hai.
Thuyt nguyn nhn Ln sng th ba ang dn dn hnh thnh cho thy
mt th gii phc tp vi nhng lc t|c ng qua li ln nhau, mt th gii
y ngc nhin vi cc b khuch i v b gim thay i cng nh l{ c|c yu
t kh|c. l{ mt th gii rt xa l vi thuyt c kh n gin Ln sng th
hai.
BI HC CON MI
Trong nhiu h thng phc tp t phn t nc n nron n~o hoc giao

thng trong thnh ph, cc b phn ca h thng lun lun chu s thay i
qui m nh : chng nm trong s thay i lin tc. Phn trong ca bt k h
thng n{o cng ang rung theo s dao ng. Khi hi tip m hot ng, nhng
giao ng n{y ngng li v s cn bng ca h thng c duy tr. Nhng khi
hi tip dng hot ng, mt s dao ng ny c th c khuch i rt ln,
n mc n{o th s cn bng ca ton b h thng b e da. Nhng dao
ng n t mi trng bn ngoi c th t|c ng v{o ng thi im ny v
nh th c{ng l{m tng s rung ng cho n khi s cn bng ca ton b h
thng b ph v v cu trc hin ti b ph hy.

D l{ dao ng do ni hoc ngoi lc, hoc c hai, th s ph v cn bng c
khng phi cho kt qu hn n hoc tiu hy, m l s to ra mt cu trc
hon ton mi cp cao hn. Cu trc mi ny c th khc bit hn, t|c ng
qua li bn trong nhiu hn, v{ phc tp hn cu trc c, cn nhiu nng
lng v vt cht nhiu hn t tn ti.
S tin ha c th c xem nh l{ mt qu trnh tin v cc chnh th ngy
cng phc tp v sinh hc a dng thng qua s xut hin ca cc cu trc
mi. Tuy nhin, s tin ha ny khng th c lp k hoch hoc c xc
nh trc theo kiu m|y mc. Cho n khi l thuyt lng t ra i, nhiu
nh{ t tng tin tin Ln sng th hai tin rng ngu nhin khng c vai tr g
trong s thay i, rng c|c iu kin u tin ca mt qu| trnh x|c nh kt
qu ca n. Ngy nay trong ngnh vt l vi nguyn t, s ngu nhin chi phi
s thay i c tin tng rng ri. ~ c nghin cu v s kt hp gia ngu
nhin v tt yu cng vi nhng iu kin ca mi quan h ln nhau gia
chng. Ni tm li, vo mt im chnh xc th cu trc "nhy" n mt cp
phc tp mi m khng th o|n trc c n s c dng g. Nhng mt khi
con ng ~ c chn, mt khi cu trc mi hnh thnh, th quyt nh lun
li chi phi thm mt ln na.
Mt trong nhng v d v iu trn l xem con mi to ra cc t mi c cu
trc cao t hot ng dng nh chng c cu trc g c. T mi cho thy
nhng g bt u vi hot ng ngu nhin tr thnh cc cu trc khng ngu
nhin t no v rt tinh t. l{ trt t t hn n. Thay v b kha vo trong
mt v tr khp kn hot ng ging nh mt ng h c kh, chng ta ang
trong mt h thng linh ng m{ trong lun lun c kh nng v s mt n
nh dn n thuyt c kh mi. Chng ta thc s c "mt v tr m rng".

Khi chng ta vt qua c|ch suy ngh v nguyn nhn Ln sng th hai, khi
chng ta bt u ngh theo ngha nh hng qua li, ngh v khuch i v suy
gim, ngh v s ph v h thng v{ bc nhy cch mng t ngt, ngh v
cu trc tiu tn v s hp nht ca ngu nhin v tt yu, th chng ta ang i
vo mt nn vn ha ho{n to{n mi, nn vn ha ca Ln sng th ba. Nn
vn ho| mi n{y c nh hng thay i v pht trin a dng, n c
gng hp nht c|i quan im mi v thin nhin, v tin ha v tin b, nhng
khi nim mi, phong ph v thi gian v khng gian, v s hp nht v
thuyt rt gn vi thuyt ton th, vi thuyt nguyn nhn mi.
Chng hai mi hai

S TAN V V QUC GIA
Vo thi im khi nhng ngn la ch ngha quc gia chy bng trn khp
th gii, khi cc phong tro gii phng quc gia xut hin nhng ni nh
tipi v Philippin, khi cc qun o nh nh minica bin Carib hoc
o Fiji Nam Th|i Bnh Dng tuyn b c lp v gi phi o{n n Lin
Hp Quc, th mt iu k l ang xy ra trong th gii cng ngh cao : thay v
nhng quc gia mi xut hin, cc quc gia c ang c mi nguy him b chia
tch.
Khi Ln sng th ba lan tr{n trn tr|i t, t chc chnh tr then cht ca k
nguyn Ln sng th hai l{ nh{ nc-quc gia b gy p lc t trn xung v
t di ln. Mt s lc lng tm cch chuyn giao quyn lc chnh tr hng
t nh{ nc - quc gia xung cc vng v cc nhm quc gia. S khc tm cch
chuyn quyn lc hng t quc gia ln cho c|c c quan hoc t chc a quc
gia. C|c qu| trnh kt hp vi nhau ang bin s tan v ca cc quc gia
cng ngh cao thnh nhng n v nh hn v{ t quyn lc hn.
NGI ABKHAZIAN V[ NGI TEXAS
Ph|p, o Corse i c lp, vng Bretagne i ly khai, vng Alsace v{
Lorraine i t quyt. Anh, ch ngha quc gia Scotland ni ln i t tr,

vng Wales cng th. B, s cng thng gia cc nhm Wallooa, Flemish v
Bruxelloise ang tng. c ngi vng Sudeten Germans i quay tr v
vi Tip Khc. C|c nhm Nam T , ngi Slovene o, ngi Basque v
Catalan T}y Ban Nha, ngi Croatian Nam T, v{ h{ng chc nhm khc
ch}u u ang g}y |p lc lin tc.
bn kia i T}y ng, Canada c vn Qubec i ly khai. Bn kia Th|i
Bnh Dng, txtr}ylia v{ Niu Dil}n cng gp vn c|c vng i t tr.
Lin X, c|c nc cng ha Armenia, Grudia... i t tr. Ngay c trong nc
cng ha Grudia, nhm Abkhazian cng i quyn li ca h. M, bang
Texas i t tr.
Nhng ting ni chng i ny trn khp th gii c ngha g, y l{ cha
k n phn i v bo ng. Cu tr li khng nhm ln v{o }u c :
nhng cng thng ni b trong cc quc gia sinh ra t cuc cch mng cng
nghip. Mt s cng thng ny r rng xut pht t cuc khng hong nng
lng v nhu cu dch chuyn t c s nng lng Ln sng th hai sang c
s nng lng Ln sng th ba. C|c cng thng khc xut pht t xung t
trong vic chuyn tip t c s cng nghip Ln sng th hai sang c s cng
nghip Ln sng th ba. mt s ni th s pht trin cc nn kinh t vng
hoc khu vc li rng ln hn, phc tp hn v{ kh|c bit hn nn kinh t quc
gia. Nhng iu to thnh b phng kinh t cho cc phong tro ly khai hoc
i t quyt.
Nhng d l{ di dng ch trng ly khai, ch trng ph}n vng, ch
trng hai ngn ng hay ch trng ph}n quyn i na th nhng lc ly tm
ny vn c s ng h ca qun chng v cc chnh ph quc gia khng th
|p ng linh hot s phi i chng ha nhanh chng ca x hi. Khi x hi i

chng ca k nguyn cng nghip ph}n ho| di t|c ng ca Ln sng th
ba, c|c nhm tn gi|o, a phng, d}n tc, x hi pht trin t ging nhau.
Nhng iu kin v nhu cu kh|c nhau. C| nh}n cng pht hin hoc xc nhn
li s khc bit ca h.
Khi cc cng ty gp cc vn trn, h gii quyt bng vic gii thiu s a
dng cc sn phm ca h hoc bng chnh sch "chia ct th trng". Ngc
li, cc chnh ph quc gia thy kh khn a ra cc chnh sch theo nguyn
vng ca nhn dn. B gn cht vo trong cc cu trc chnh tr v quan liu
Ln sng th hai, h thy khng th c bin php khc nhau cho tng vng,
tng tn gio, tng dn tc, tng x hi, tng gii tnh. Khi c|c iu kin tr
th{nh a dng, c|c nh{ l~nh o quc gia vn khng hay bit g v nhng nhu
cu a phng thay i nhanh. Nu h th x|c nh nhng nhu cu c bit
hoc a phng ha n{y, h s b sa ly trong cc s liu qu chi tit v khng
th tiu ha ni.
Do , c|c chnh ph quc gia Oasintn, Lu}n n, Pari hoc M|txcva
tip tc |p t cc chnh sch ging nhau, tiu chun ha, c thit k cho
mt x hi i chng ngy cng chia ct v khc nhau. Nhng nhu cu a
phng v{ c| nh}n thng hay b qun hoc khng c bit n, iu ~
gy ra ngn la phn ut. Khi s phi-i chng ha tin trin, th cc lc lng
ly khai tng cng hot ng v{ e da s thng nht ca nhiu quc gia - nh
nc.
Ln sng th ba gy p lc rt ln i vi quc gia - nh{ nc t di ln.
T TRN XUNG
Cng lc , chng ta thy c nhng p lc mnh m t|c ng n quc gia

- nh{ nc t bn trn. Ln sng th ba mang n nhng vn mi, cu trc
mi v thng tin, v nhng din vin mi trn v {i th gii, tt c nhng ci
l{m gim bt quyn lc ca tng quc gia - nh{ nc.
Ging nh trc nhiu vn qu nh hoc mang tnh a phng qu| hp,
cc chnh ph quc gia kh c th x l c hiu qu, ng thi ang ni ln
nhiu vn mi qu ln m bt k quc gia no nu ch mt mnh cng
khng th i ph ni. Nh{ nc quc gia vn t xem h c quyn lc tuyt
i, th by gi t ra qu nh b c vai tr tht s cp ton cu. Khng
mt nh{ nc no trong s 28 nh{ nc chu u li c th m bo quc
phng, s thnh vng, ngun ti nguyn cng ngh, ngn chn chin tranh
nguyn t v thm ha sinh thi, M, Lin X v Nht cng vy.
Nhng lin kt kinh t cht ch gia cc quc gia lm cho tng chnh ph
quc gia khng th qun l nn kinh t ring ca h mt c|ch c lp hoc hn
ch lm ph|t c. Nu mt chnh tr gia no tuyn b rng c|c chnh s|ch i
ni ca h c th chn ng lm pht hoc "qut sch tht nghip" th h hoc
l{ ng}y th hoc l ni di, v by gi hu ht c|c cn bnh "truyn nhim"
kinh t ang vt qua cc bin gii quc gia. Ci v kinh t ca quc gia - nh
nc cng ngy cng b thm nhp d d{ng. Hn th na, cc bin gii quc
gia ~ khng th ngn chn cc lung chy kinh t th cng khng th ngn
chn cc lc mi trng. Nu nh my ha cht Thy S cht thi vo Sng
Rhine, nhim s chy qua c, H Lan v ra bin Bc. C c v H Lan

khng th m bo cht lng ng sng ca h. Du trn ra t cc tu ch
du, nhim khng kh, thay i thi tit khng c , ph rng, v nhng hot
ng kh|c vt qua cc bin gii quc gia.
H thng thng tin mi ton cu gip thm nhp tin tc t bn ngoi vo
mi quc gia. Nhng hnh thc thm nhp vn ha L{n sng th hai ny l nh
so vi hnh thc thm nhp vn ha L{n sng th ba da trn v tinh,
comput, m|y fax, h thng cp t t|c ng qua li v{ {i mt t. C th tn
cng mt quc gia bng cch gii hn lung tin tc - ct lin lc gia tr s
chnh v chi nhnh nc ngoi ca mt cng ty a quc gia, xy cc bc
tng tin tc xung quanh mt quc gia. Mt thut ng mi ang ghi v{o t
ng quc t : "ch quyn tin tc".
Bin gii quc gia ng ca nh th no v trong bao lu ? S di chuyn
tin v c s cng nghip Ln sng th ba i hi s pht trin h thng tin
tc m rng v nhy bn, s ngn chn tin tc ca mt quc gia c th nh
hng n s pht trin kinh t ca h. Hn th na, mi pht minh cng
ngh u c nhng c|ch ring thm nhp vo cc quc gia.
Tt c nhng pht trin nh th - nhng vn kinh t mi, nhng vn
mi trng mi, v nhng cng ngh thng tin mi - ang hi t lm suy
gim v tr quc gia - nh{ nc.
CNG TY TON CU
Mt trong nhng lc lng mi xut hin trn v {i th gii thch thc

quyn lc quc gia l cng ty xuyn quc gia, thng c gi l{ cng ty a
quc gia.
Nhng g chng ta thy trong 25 nm va qua l s ton cu ha phi
thng v sn xut, khng phi ch da trn vic xut khu nguyn liu hoc
hng ha sn xut t nc n{y sang nc khc, m cn da trn vic t chc
sn xut vt qua bin gii quc gia. Cng ty a quc gia c th nghin cu
mt nc, sn xut cc yu t ca sn phm mt nc khc, lp rp chng
mt nc th ba, bn hng ho sn xut ti mt nc th t, gi tin li mt
nc th nm v.v... N c th c chi nhnh hng chc nc. Tm vc, s
quan trng v quyn lc chnh tr ca t chc mi ny trn phm vi ton cu
~ tng tin k t gia nhng nm 50. Ng{y nay c t nht 10.000 cng ty
c|c nc cng ngh cao khng cng sn c chi nhnh ca h nc ngoi.
Trn 2.000 cng ty c chi nhnh trong 6 hoc nhiu nc khc.
Cng ty a quc gia l{ ph|t minh t bn, song li c chng 50 cng ty a
quc gia x hi ch ngha hot ng c|c nc COMECON, t ng ng dn
du, ch to ha cht, chit xut kali c|cbn|t v{ aming, vn h{nh ng tu
bin. Hn th na, c|c ng}n h{ng v{ c quan t{i chnh x~ hi ch ngha, t
Ngn hng quc gia M|txcva n Tng cng ty bo him Hc Hi v Ban-tch,
tin hnh kinh doanh Zurich, Vin, Lu}n n, Frankfurt, hoc Pari. Mt s
nh l thuyt mcxt xem vic "quc t ha sn xut" l tt yu v "tin b".
C|c cng ty a quc gia khng phi ch c cc quc gia gi{u c. 25 nc

trong h thng kinh t chu M latinh gn }y ~ th{nh lp c|c cng ty a
quc gia ca ring h trong lnh vc kinh doanh nng nghip, nh gi thp
v vn hng ha. S xut hin ca c|c cng ty a quc gia l{m thay i v tr
ca quc gia - nh{ nc trn hnh tinh.
C|c nh{ m|cxt c khuynh hng xem cc chnh ph quc gia nh l{ y t
ca cc cng ty, v hay nhn mnh v quyn li chung gia hai t chc trn,
th nhng cng ty a quc gia thng c quyn li ring v c th chng li
quyn li ca quc gia gc ca h, v{ ngc li. C|c cng ty a quc gia Anh vi
phm lnh cm vn ca Anh. C|c cng ty a quc gia M vi phm iu l M
lin quan n s ty chay ca Rp v cc cng ty Do Thi. S trung th{nh i
vi quc gia tan bin nhanh chng khi c hi xut hin ni kh|c, nn c|c
cng ty a quc gia chuyn giao cng vic t nc n{y sang nc khc, trnh
c nhng rng buc mi-trng, kch ng nc ny chng nc khc.
Trong ma trn ny, quyn lc mt thi l{ c quyn ca quc gia - nh
nc th nay b gim r rng. Thc vy, c|c cng ty a quc gia pht trin qu
ln n ni chng c nhng c tnh ging nh quc gia - nh{ nc, gm c b
phn ging nh ngoi giao o{n v{ c|c c quan tnh bo v cng hu hiu
ring ca h.
i khi hp tc vi quc gia "gc" ca h, i khi li dng n, i khi thc
hin chnh sch ca n, i khi dng n thc hin chnh sch ca h, cc
cng ty a quc gia khng tt cng khng xu. Nhng vi kh nng ngn chn
khng cho hng t la chy qua li gia cc quc gia, vi quyn lc trin khai
v di chuyn nhanh cng ngh, c|c cng ty a quc gia thng qua mt cc
chnh ph quc gia.
Theo ngha h thng quyn lc ton cu, s xut hin ca cc cng ty a

quc gia ln ~ l{m gim vai tr quc gia - nh{ nc v{o ng lc nhng p
lc ly tm t bn di khin quc gia - nh{ nc c nguy c tan r~.
MNG T XUT HIN
Ngo{i cng ty a quc gia, chng ta cn thy cc nhm khc xut hin nh
lin hip thng mi a quc gia ; c|c phong tr{o tn gi|o, vn ha v{ chng
tc vt qua bin gii quc gia v lin kt vi nhau ; phong tro chng v kh
ht nh}n ~ t chc biu tnh nhiu nc chu u cng mt lc ; vic ra i
ca cc nhm, cc ng phi chnh tr a quc gia. Song song vi nhng pht
trin ny l s sinh si ny n nhanh ca cc hi a quc gia phi-chnh ph.
Nhng nhm nh th quan t}m n mi th t gio dc n khai th|c i
dng, t th thao n khoa hc, t ngh l{m vn n cu tr thin tai. Nu
Lin Hp Quc l mt t chc th gii th nhng nhm ny to thnh "t chc
th gii th hai". Chng quan h vi nhau theo ngnh dc, chng quan h vi
a phng, khu vc, quc gia v{ c|c nhm kh|c n vi nhau di cng t
chc a quc gia. Chng cng lin h ngang thng qua cngsoctiom, y ban
lin t chc v lc lng c nhim. Cc t chc ny to thnh mng a quc
gia (hoc mng T) thm mt chiu khc vo h thng th gii Ln sng th
ba ang hnh th{nh.
Vai tr quc gia - nh{ nc li cng b gim khi cc quc gia buc phi t
thnh lp c|c c quan siu quc gia. C|c nh{ nc - quc gia u tranh duy
tr cng nhiu ch quyn v kh nng t do h{nh ng cng tt. Nhng dn
dn h b buc phi chp nhn nhng gii hn mi v s c lp ca h. V d
c|c nc chu u b buc phi to ra th trng chung, dn dn to ra quc
hi chu u, h thng tin t ch}u u, c|c c quan chuyn ng{nh ch}u u.
Th trng chung chu u l mt v d v sc ht quyn lc cho mt c
quan siu quc gia. Nhng }y khng phi l v d duy nht. Cc nhm hoc
cc cngsoctiom ca ba hoc nhiu nc thnh lp cc t chc lin chnh ph
(IGO). Chng gm cc t chc nh T chc kh tng th gii (WMO), T chc
nng lng nguyn t quc t (IAEA), T chc c ph quc t (ICO), hoc Hi
thng mi t do chu M La tinh (LAFTA), hoc OPEC.
Thng qua cc t chc IGO ny, quc gia - nh{ nc tm c|ch i ph vi
nhng vn ln hn vn quc gia, trong khi duy tr ti a s kim sot
quyt nh cp quc gia. Tuy nhin, dn dn quyn lc c chuyn giao cho
cc t chc siu quc gia, nu khng th cc quyt nh ca quc gia - nh
nc cng b gii hn rt nhiu.
Ni tm li, t vic xut hin ca c|c cng ty a quc gia, cc hip hi a
quc gia, v s thnh lp cc IGO, chng ta thy s pht trin u i theo cng
mt hng. Cc quc gia ngy cng t kh nng h{nh ng c lp - h ang
mt dn ch quyn.
THC TON CU
T khi c Ln sng th ba cc quc gia - nh{ nc b thu hp n phn nh

s xut hin ca mt nn kinh t ton cu kiu mi. Quc gia - nh{ nc ~ l{
ci khun kh chnh tr cn thit cho nn kinh t tm c quc gia. Ngy nay ci
khun khng nhng b r r m cn b li thi bi chnh nhng thnh cng
ca n. u tin l do s ln ln ca cc nn kinh t khu vc khi n kt hp
nhng nn kinh t quc gia. Th hai l do nn kinh t th gii ~ n bng trn
quy m ln v{ ang c nhng hnh thc mi k l.
Nh th nn kinh t ton cu mi b c|c cng ty a quc gia ln thng tr.
N c phc v bi cng ngh t{i chnh v{ nh{ bng hot ng theo tc
in t. N sinh sn tin bc v tn dng m khng quc gia no c th iu
chnh c. N tin n s dng cc loi tin t a quc gia, khng phi duy
nht mt th tin t th gii m l s a dng cc loi tin t. N b xu x bi
mt cuc xung t th gii gia nhng ngi cung cp v nhng ngi s
dng ti nguyn. N l mt nn kinh t hn hp, vi c|c cng ty t bn t
nhn v x hi ch ngha nh{ nc to thnh cc lin doanh v lm vic cnh
nhau. V thc h ca n khng phi l thuyt t lc cnh sinh hoc ch ngha
mcxt, m l thuyt ton cu, y l thuyt lm cho ch ngha quc gia tr
thnh li thi.
Ging nh L{n sng th hai ~ to ra nhng ngi c quyn li ln hn
quyn li a phng v{ tr thnh nn tng cho thc h quc gia ch ngha,
Ln sng th ba cng sinh ra c|c nhm c quyn li ln hn quyn li quc
gia. Cc nhm ny to thnh nn tng ca thc h ton cu ang hnh th{nh
v{ thng c gi l " thc ton cu".
thc n{y c chia s bi cc nh qun tr a quc gia, nhng ngi u
tranh bo v mi trng, cc nh ti chnh, cc nh cch mng, cc nh tr

thc, c|c nh{ th v{ ha s. Thuyt ton cu pht ngn cho c th gii ging
nh ch ngha quc gia pht ngn cho c quc gia. V s xut hin ca n
c xem nh l{ cn thit cho s tin ha, mt bc gn hn ti " thc v
tr" s bao trm tt c.
Ni tm li, bt k lnh vc no, t kinh t v chnh tr n t chc v
thc h, chng ta ang chng kin mt s tn cng tn ph t bn trong v t
bn ngoi vo ct tr ca nn vn minh L{n sng th hai : quc gia - nh{ nc.
V{o ng thi im lch s khi nhiu nc ngho ang u tranh mt cch
tuyt vng thnh lp tnh ng nht quc gia v tnh cht l mt quc gia
trong qu kh ~ l{ cn thit cho vic cng ngh ha th{nh cng, th c|c nc
gi{u ang chy ua vt qua ch ngha cng nghip, ang gim bt, ang thay
th, ang lm gim cp vai tr ca quc gia.
HUYN THOI V PHT MINH
Ngy nay khng ai c th bit h thng th gii s nh th no, loi thit ch

mi g s hnh th{nh lp c trt t khu vc hoc ton cu. Nhng c th
lm r mt s huyn thoi ph bin.
Huyn thoi u tin cho rng th gii s b chia ct v{ do c|c cng ty a
quc gia iu hnh. Hnh nh n gin ny da trn cc php ngoi suy trc
tip t cc lut l Ln sng th hai : chuyn mn ha, ti a ha v{ tp quyn
ha. Hnh nh ny da trn hnh nh li thi Ln sng th hai v cng ty l g

v n c cu trc nh th no ?
Huyn thoi th hai cho rng hnh tinh s do mt chnh ph th gii trung
ng iu h{nh. Ngha l{ c mt thit ch hoc chnh ph nh "Hp chng
quc th gii" hoc "Nh{ nc v sn h{nh tinh". }y cng l{ mt t tng
n gin ca cc nguyn tc Ln sng th hai.
Nh th trong tng lai khng phi dng cng ty a quc gia hoc chnh
ph ton cu thng tr m l mt h thng phc tp tng t nh c|c t chc
ma trn ang xut hin trong mt s nc cng nghip tin tin. V d, c th
c t chc ma trn i dng gm nh{ nc - quc gia, khu vc, thnh ph,
cng ty, t chc mi trng, cc nhm khoa hc v nhng nhm khc c s
quan t}m n bin. Khi thay i xy ra, cc nhm mi xut hin v gia nhp
vo ma trn, trong lc c nhm ri b t chc. Cc cu trc t chc tng
t nh th c thnh lp gii quyt cc vn kh|c nh ma trn khng
gian, ma trn thc phm, ma trn giao thng, ma trn nng lng v.v...
Ni tm li chng ta ang di chuyn v mt h thng th gii gm c|c n
v quan h qua li vi nhau mt thit ging nh c|c nron trong b no ch
khng phi l t chc ging nh cc, phng ca h thng quan liu.
Chng hai mi ba
GANDHI VI V TINH
V{o giai on cui, nn vn minh cng nghip b li pha sau mt th gii

trong 1/4 nh}n loi sng trong s gi{u c tng i, ba phn t sng trong
s ngho kh tng i - v 800 triu ngi m Ngn hng th gii gi l "v
cng ngho". 700 triu ngi thiu n v{ 550 triu ngi m ch. Chng
1.200 triu ngi khng c chm sc y t hoc khng c nc ung trong
sch.
N b li pha sau mt th gii chng 20 n 30 quc gia cng nghip ph
thuc vo cc ngun nng lng v nguyn liu r mt h c c thnh
cng kinh t. N b li mt h tng c s ton cu - Qu tin t quc t, GATT,
Ngn hng th gii v COMECON - ~ iu hnh kinh doanh v ti chnh v
quyn li ca c|c cng quc Ln sng th hai. N b li nhiu nc ngho
vi nn kinh t phc v nhu cu ca nhng nc giu.
Ln sng th ba khng phi ch chm dt s thng tr ca Ln sng th hai,
n cn lm bng n tt c nhng t tng truyn thng ca chng ta v vic
chm dt ngho kh trn hnh tinh.
CHIN LC LN SNG TH HAI
T cui nhng nm 40 ca th k XX mt chin lc c nht ~ tp trung

hu ht nhng c gng lm gim khong cch gia nc giu v ngho ca th
gii. C th gi }y l{ chin lc Ln sng th hai.
Chin lc ny bt u vi tin rng cc x hi Ln sng th hai l{ nh
cao ca s tin b, tin ha v rng gii quyt vn ca h, tt c nhng
x hi khc phi tin hnh cuc cch mng cng nghip ging nh ~ xy ra
phng T}y, Lin X hoc Nht. S tin b gm vic di chuyn hng triu
ngi ra khi nng nghip a v{o sn xut hng lot. S tin b yu cu
th ha, tiu chun ha, v cc nguyn tc khc ca Ln sng th hai. Ni
tm li, s pht trin lin quan n s bt chc trung thnh ca mt m hnh
~ th{nh cng. C|c chnh ph t nc n{y sang nc kh|c ~ c gng thc
hin phng |n n{y. Mt s nc nh Nam Triu Tin hoc {i Loan, ni c
nhng iu kin c bit t|c ng mnh, th dng nh th{nh cng trong vic
thit lp mt x hi Ln sng th hai. Nhng c|c nc khc li gp phi thm
ha.
Nhng tht bi ny trong mt lot nc ~ b bn cng ha thng c
cho nhiu l do khc nhau. Ch ngha thc dn mi. K hoch sai. Tham
nhng. Tn gi|o lc hu. Ch ngha b ph|i. Cng ty siu quc gia CIA. Tr tr.
Nng vi. Th nhng, d l do g i na, s vic l cng nghip ha theo m
hnh Ln sng th hai tht bi nhiu hn l{ th{nh cng.
Iran l mt v d in hnh. Nh vua Iran mun lm cho Iran tr thnh mt
quc gia cng nghip tin tin trong vng Trung ng bng cch chy theo
chin lc Ln sng th hai t nm 1975. Nhng g xy ra Iran l chung cho
c|c nc kh|c ang theo ui chin lc Ln sng th hai t chu , chu Phi
n chu M La tinh.
S sp ca ch vua Ba T Thran ~ g}y ra nhng cuc tranh lun
rng ri cc th t Manila n Mhic City. Mt cu hi c t ra l
nhp iu thay i. Nhp iu c phi qu nhanh hay khng ? C phi ngi
Iran ang b c sc tng lai hay khng ? Vi li nhun v du ha, chnh ph
c th nhanh chng to ra mt giai cp trung lu rng ln tr|nh c
cuc bin ng cch mng hay khng ? Nhng thm kch Iran v s thay th
ch vua Ba T bng mt chnh tr thn quyn {n |p buc chng ta phi
xem li cc tin c bn ca chin lc Ln sng th hai. S cng nghip ha
c in c phi l{ con ng duy nht dn n tin b hay khng ? C ngha g
khng trong vic bt chc m hnh cng nghip v{o ng lc t nn vn
minh cng nghip ang hp hi ?
M HNH THNH CNG B TAN V
Chng no m cc quc gia Ln sng th hai vn cn "Th{nh cng", ngha l{

n nh, giu c v tr th{nh gi{u c hn, th rt d xem h nh l{ mt m
hnh cho c|c nc cn li trn th gii. Tuy nhin vo cui nhng nm 60,
cuc tng khng hong ca ch ngha cng nghip ~ bng n.
nh cng, mt in, suy sp, ti c, v kit sc tm l lan trn khp th gii
Ln sng th hai. H thng nng lng v{ gia nh b lung lay. H thng gi tr
v cu trc th{nh sp . nhim, tham nhng, lm pht, bt ha, c n,
k th chng tc, quan liu, ly d, thuyt tiu th v tm, tt c u b tn cng

d di. Cc nh kinh t cnh co v kh nng sp hon ton h thng ti
chnh.
Trong lc phong tr{o mi trng ton cu cnh co rng nhim, nng
lng v gii hn ti nguyn trong thi gian ngn s l{m c|c nc Ln sng
th hai khng th no tip tc hot ng bnh thng. Ngay c nu c php l
n{o , chin lc Ln sng th hai thnh cng trong cc quc gia ngho th
n s bin i c hnh tinh thnh mt nh my khng l v tn ph sinh thi.
Mt s pht trin kh|c cng ph| tan nim tin, rng chin lc Ln sng th
hai l{ con ng duy nht dn n giu c. Trong chin 1c ny lun lun c
nhn thc n ngm rng "u tin phi pht trin, sau l{ gi{u c", phn
vinh l kt qu ca lm vic tn ty, tit kim, o c tin lnh v mt qu
trnh lu di bin i kinh t v x hi. Tuy nhin, s cm vn ca OPEC v s
trn ngp t ngt la u t v{o Trung ng ~ lt nho chin lc trn.
Ch trong vi thng hng t la vo Iran, Saudi Arabia, Kuwait, Libya v cc
nc Rp khc, v th gii ~ thy ca ci v tn i trc ch khng phi i
sau s bin i. Trung ng, chnh tin to ra s "pht trin" ch khng
phi s "pht trin" ~ to ra tin. Trn mt qui m rng ln cha bao gi c
chuyn nh th xy ra.
CHIN LC LN SNG TH NHT
Do nhng tht bi ca chin lc Ln sng th hai, do c|c nc ngho i

hi xem xt li ton b nn kinh t ton cu, v{ do c|c nc giu lo lng v
chnh tng lai ca h, nn c|c nc giu trong nhng nm 70 bt u thit k
mt chin lc mi cho c|c nc ngho. Nhiu chnh ph v{ "c|c c quan ph|t
trin" gm c Ngn hng th gii, C quan ph|t trin quc t v Hi ng pht
trin nc ngo{i ~ lp phng |n c th gi l chin lc Ln sng th nht.
Chin lc ny gn nh l{ s o ngc ca chin lc Ln sng th hai :
Thay v bn rt nng dn v buc h phi vo cc thnh ph, chin lc ny
quan t}m n s pht trin nng thn. Thay v xut khu sn phm nng
nghip, n thc gic t cung t cp. Thay v thc p tng tng sn phm thu
nhp quc dn, hy vng phc li n vi c|c nc ngho, n tm cc ngun ti
nguyn tha mn trc tip "cc nhu cu c bn ca con ngi". Thay v y
mnh s pht trin cc cng ngh tit kim lao ng, n khuyn khch loi sn
xut cn nhiu lao ng vi cc yu cu thp v vn, nng lng v tay ngh.
Thay v xy dng cc nh my cn thp khng l hoc cc nh my qui m ln
thnh ph, n c v c|c c s phn tn v qui m nh c thit k cho lng
x.
Bng vic l{m o ngc cc lp lun Ln sng th hai, nhng ngi ng h
chin lc Ln sng th nht, cho thy rng nhiu nn cng ngh cng nghip
l mt tai ha khi chuyn giao cho c|c nc ngho. My mc b hng v khng
c sa cha. H cn cc nguyn liu nhp khu gi| cao. Lao ng c {o
to khng . Do , nhng g cn thit l "cng ngh thch hp", hay cn c
gi l "cng ngh trung gian". Cc trung tm ca s pht trin cho nhng cng
ngh nh th nhanh chng xut hin khp ni M v chu u. Nhm pht
trin cng ngh trung gian c thnh lp nm 1965 Anh c th c xem

l mt m hnh u tin. Nhng c|c nc ang ph|t trin cng to ra nhng
trung t}m nh th v bt u a ra nhng ci tin cng ngh qui m nh.
Chin lc Ln sng th nht cng ~ c p dng trn c s rng ln
hn. Nm 1978 khi chnh ph n ang cn b quay cung v gi du v
ph}n bn tng cng vi ni kht vng ca cc chin lc Ln sng th hai do
Nehru v{ Indira Gandhi xng, th h cm vic pht trin xa hn cng ngh
dt c kh v{ thc gic tng sn xut vi bng khung ci ch khng phi bng
m|y mc. khng nhng ch tng thm vic lm m cn lm chm li
vic th ha bng cch bit ~i cng nghip nng thn.
Cng thc mi n{y dng nh c l v cng. V n l{m chm li s di dn
o t vo thnh ph. V n lm cho lng x c th sng c. V n nhy cm
vi cc nhn t sinh thi. V n nhn mnh vic s dng cc ngun ti nguyn
a phng r hn l{ h{ng nhp khu t gi. V n thch thc khi nim "hiu
qu" truyn thng v hp hi. V n ngh cch gii quyt vn cng ngh
cho s pht trin bng c|ch ch n vn ha v{ phong tc. V n nhm ci
thin c|c iu kin ca nhng nc ngho hn l{ a vn qua tay nhng nc
giu.
Th nhng vi nhng u im ~ c, cng thc Ln sng th nht vn gi
nguyn trng, mc d l mt chin lc nhm ci thin c|c iu kin Ln sng
th nht, nhng thc t ~ khng quan t}m n vic bin i chng. }y
khng phi l cch cha bnh tn gc nh nhiu chnh ph trn th gii nhn
thc. Tng thng Suhato ca Innxia ph|t biu quan im ~ c tha
nhn rng ri khi ng ta t co rng mt chin lc nh th c th l dng
quc mi. Nu phng T}y ch ng gp cho nhng d |n c s qui m nh
th hon cnh ca Innkia s i mt cht, nhng Innxia s khng bao

gi pht trin.
Tng vic l{m cng b t co l phc v cho c|c nc gi{u. C|c nc ngho
cn nm trong tnh trng iu kin Ln sng th nht cng lu bao nhiu th
hng ha cnh tranh ca h trn th trng th gii cng t by nhiu. H gn
cht vi t ai c{ng l}u bao nhiu th h t cn du kh v cc ngun ti
nguyn him by nhiu, v h cng yu v cng t rc ri v chnh tr by
nhiu. Cng c mt nhn thc gia trng c hnh th{nh s}u m trong
chin lc Ln sng th nht l trong khi nhng nhn t sn xut khc cn
phi c tit kim, th thi gian v{ nng lng ca ngi lao ng khng cn
phi tit kim.
T hn na l Ln sng th nht xem thng vai tr ca khoa hc v cng
ngh tin tin. Nhiu cng ngh c cho l "thch hp" thc ra li cn th s
hn cng ngh cho nng dn M nm 1776. Hu ht nhng g m chng ta by
gi gi l "khoa hc tin tin" ~ c cc nh khoa hc pht trin trong cc
nc gi{u gii quyt cc vn cho c|c nc giu. C rt t nhng nghin
cu cho cc vn hng ngy ca c|c nc ngho.
mt s ni v vo mt thi im n{o , chin lc Ln sng th nht c
th ci thin i sng cho mt s ln d}n c. Th nhng c t bng chng cho
thy rng bng cch s dng c|c phng ph|p tin c kh ca Ln sng th
nht, khng phi bt k nc n{o cng c th to ra nhng thay i. Thc vy,
rt nhiu bng chng cho thy iu ngc li. Nc Trung Quc ca Mao
Trch ng l{ mt v d.
Ni tm li, cng thc Ln sng th nht cng ch l mt phng ph|p tr
tr v khng th p dng c cho tt c c|c nc ngho nh chin lc Ln
sng th hai.
CU HI LN SNG TH BA
S xut hin ca Ln sng th ba l{m thay i tt c mi th, trong khi

khng c l thuyt no ca th gii cng ngh cao, d l{ t sn hay m|cxt
gii quyt cc vn ca c|c nc "ang ph|t trin", v khng c m hnh sn
c no hon chnh chuyn giao, th mt mi quan h mi k l gia cc x
hi Ln sng th nht v nn vn minh L{n sng th ba ang nhanh chng
hnh thnh.
Chng ta ~ nhn thy nhng c gng ngy th nhm "pht trin" c|c nc
Ln sng th nht bng vic |p t cc dng Ln sng th hai khng thch hp
- sn xut hng lot, thng tin i chng, gio dc kiu nh my, chnh ph
ngh vin, v quc gia - nh{ nc, v.v... - m{ khng cho nhng nc ny
hot ng thnh cng th truyn thng gia nh, phong tc hn nhn, tn gio
v cc cu trc vai tr, tt c u b nghin nt, ton b nn vn ha b ph tan
n tn gc r.
Ngc li, nn Vn minh L{n sng th ba c nhiu tnh cht ging cc tnh
cht trong x hi Ln sng th nht nh sn xut phn quyn ha, qui m
thch hp, nng lng c th phc hi, phi th ha, lm vic ti nh, mc
tiu sn cao, v.v... C th ni l{ s quay li bin chng. Ng{y nay iu |ng
ngc nhin l cc nn vn minh Ln sng th nht v Ln sng th ba dng
nh c g chung vi nhau hn l{ vi nn vn minh L{n sng th hai. Ni

tm li l chng hp vi nhau.
Vi s ph hp k l ny, ngy nay liu c|c nc Ln sng th nht c th
s dng mt s tnh cht ca nn vn minh L{n sng th ba m khng phi
ph tan nn vn ha ca h hoc khng cn i qua giai on pht trin Ln
sng th hai hay khng ? Liu c nc no p dng cc cu trc Ln sng th
ba tt hn l{ cng nghip ha theo cch c in hay khng ?
C th no mt x hi c th t c mc sng cao m khng cn phi tp
trung ton b nng lng ca n cho sn xut trao i khng ? Vi nhng
kh nng chn la khc nhau ca Ln sng th ba, ngi ta c th lm gim t
l t vong tr em, l{m tng tui th, lm gim nn m ch, l{m tng mc dinh
dng v cht lng cuc sng ni chung m khng cn ph tan tn gio hoc
gi tr ca h.
Cc chin lc "pht trin" ca ngy mai s khng n t Oasinhtn,
M|txcva, Pari hoc Ginev, m{ n t chu Phi, chu v chu M La tinh.
Chng s l bn x, ph hp vi nhu cu a phng hin ti. Chng s khng
qu nhn mnh kinh t n mc phi tr gi v sinh th|i, vn ha, tn gi|o
hoc cu trc gia nh v{ t}m l v s tn ti. Chng s khng bt chc bt k
m hnh bn ngoi no c. Ln sng th ba s cung cp cho c|c nc ngho
nht cng nh l{ c|c nc giu nht nhng c hi hon ton mi.
MT TRI V MCH VI IN T
S ph hp |ng ngc nhin gia nhiu tnh cht cu trc ca cc nn vn

minh Ln sng th nht v Ln sng th ba cho thy rng c th kt hp cc
yu t ca qu kh v{ tng lai to ra mt hin ti mi tt hn trong
nhng thp k sp n.
V d vn nng lng. Vi cuc khng hong nng lng trong nhng
nc ang chuyn tip vo nn vn minh L{n sng th ba, ngi ta thng
qun rng cc x hi Ln sng th nht cng ang gp cuc khng hong nng
lng ca ring h. Bt u t mt c s cc k thp, h s to ra loi h
thng nng lng no ? Chc chn h cn nhng nh{ m|y nng lng ln da
vo hm m tp trung ca loi Ln sng th hai. Nhng thc t, ngy nay
trong nhiu x hi, nhu cu bc thit nht l{ nng lng phn tn cho nng
thn ch khng phi ngun nng lng tp trung rng ln cho thnh ph.
Nhng nghin cu v nhu cu nng lng nng thn cho thy mi lng x
ch cn mt nh my kh sinh hc nh, r tin s dng cht thi ca ngi v
sc vt trong l{ng. H{ng ng{n nh{ m|y nh th c ch hn, tit kim hn v{
m bo sinh th|i hn so vi c|c nh{ m|y ph|t in to ln v tp trung. Mt
loi nh{ m|y in kh|c l{ nh{ m|y nng lng mt tri ang c s dng
rng ri n ...
Cuc khng hong nng lng l mt phn tht bi ca nn vn minh L{n
sng th hai, n ang to ra nhiu t tng mi cho vic sn xut nng lng
c qui m nh v qui m ln, c tp trung v{ ph}n t|n trong c|c nc ngho.
C s ging nhau r rng v mt s vn m cc x hi Ln sng th nht v

Ln sng th ba ang gp phi. C hai x hi khng th da vo h thng nng
lng ~ c thit k cho k nguyn Ln sng th hai.
i vi nng nghip, ngi ta c th tng tng hu ht nng nghip
dnh cho cc nng tri nng lng - ngha l{ trng cc loi c}y sn xut
nng lng. Chng ta cng c th thy s t hi ca vic thay i thi tit, my
comput, v tinh gim st, v cng ngh gen cch mng ha ngun thc
phm ca th gii. Cc chnh ph Ln sng th nht phi xem xt nhng tim
nng n{y trong vic lp k hoch nng nghip di hn ca h v phi tm cc
cch kt hp ci cuc vi m|y comput.
Nhng cng ngh mi gn vi nn vn minh L{n sng th ba cng m ra
nhng kh nng mi. S xut hin ca cc nn cng ngh sinh hc Siu-tin
tin rt c trin vng bin i cc x h Ln nng th nht. Nhng nn cng
ngh nh th bao gm mi th t khai th|c i dng n vic s dng cn
trng v nhng sinh vt khc cho cng vic sn xut, x l cht thi xenlulza
thnh tht bng vi sinh vt v s bin i loi c}y nh ging c}y i kch thnh
nhin liu khng c cht sunphua. Nhng tin b trong c|c lnh kh|c cng t
li vn trong c|ch suy ngh truyn thng v pht trin. Mt vn nng
bng cho cc quc gia Ln sng th nht l s tht nghip v tnh trng thiu
vic l{m. iu n{y ~ g}y ra cuc tranh lun ton cu gia nhng ngi ng
h Ln sng th nht vi nhng ngi ng h Ln sng th hai. Mt bn cho
rng cng nghip sn xut hng lot khng dng ht lao ng, v rng s pht
trin phi da trn cc nh my qui m nh v cng ngh th s s dng
nhiu ngi hn, t vn v{ nng lng hn. Pha kia thc gic vic a c|c
cng nghip Ln sng th hai ra khi cc quc gia cng ngh tin tin - thp,
t, giy, dt, v.v...

Xy dng mt nh my cn thp Ln sng th hai l rt tn km. Xy dng
mt nh my cn thp c th l{ mt chin lc, song ngy nay vi nhng
vt liu tng hp mi c th bn hn, cng hn v{ nh hn nhm, vi vt liu
trong sut cng cng nh thp, vi ng nha thay th cho ng nc m, th
nhu cu thp cn cn trong bao lu na ? Do , thay v vay tin hoc yu cu
nc ngo{i u t xy dng nh{ m|y thp, c|c nc ngho phi chun b t
by gi cho "thi i vt liu".
Ln sng th ba a n nhiu kh nng kh|c. C|c nc ngho c th b
qua cng nghip qui m nh Ln sng th nht hoc cng nghip qui m ln,
tp trung Ln sng th hai tp trung vo mt trong nhng cng nghip
then cht Ln sng th ba : vi in t.
Vic nhn mnh thi qu v nn cng nghip cn nhiu lao ng vi sc sn
xut thp c th l ci by cho c|c nc ngho. Hin nay sc sn xut ang
tng mnh trong cng nghip mch vi in t m|y comput, do chc chn
c li cho c|c nc ang ph|t trin t vn s c c li ln so vi vn u t.
Hn th na, s a dng sn phm trong ng{nh vi in t c ngha l{ c|c nc
ang ph|t trin c th s dng nn cng nghip c s v thch nghi n d dng
hn vi nhu cu x hi ring ca h hoc nguyn liu. Cng ngh vi in t
gip cho vic phn tn sn xut. iu ng{y c ngha l{ s dn cc thnh ph
ln s gim v{ gi| th{nh giao thng cng gim.
Ln sng th ba cng a nhu cu giao thng v thng tin vo mt vin
cnh mi. Trong thi k cch mng cng nghip, ng s| l{ iu kin tin
quyt cho s pht trin x hi, chnh tr v kinh t, ngy nay, mt h thng
thng tin in t l cn thit.
Gi thnh thng tin gim do thy c th s dng thng tin thay th cho
nhiu chc nng giao thng. Lp t mt h thng thng tin tin tin mi v
lu di c th r hn, tiu th nng lng t hn v{ ph hp hn l{ x}y dng
h thng ng s| t gi|. R r{ng ng s giao thng l cn thit, nhng
mt mc n{o v sn xut c phn tn, nn gi thnh giao thng c th
c gim n mc ti thiu m khng c lp cc lng mc vi nhau.
Vn i vi c|c nc Ln sng th nht l lm th no phn chia ngun
ti nguyn gii hn gia vin thng v giao thng. Nu c c|c phng tin
hin i Ln sng th ba nh v tinh, {i mt t, m|y comput... c|c x~ hi
Ln sng th nht c th tr|nh c nhng khon chi tiu khng l dnh cho
giao thng m{ c|c nc Ln sng th hai ~ phi tr. C|ch }y khng l}u,
Tng thng Suharto ca Innxia ~ n nt khnh thnh h thng vin thng
v tinh ni cc qun o ca Innxia li vi nhau. L{m nh th, ng ta ~
biu tng ha nhng cch chn la mi m Ln sng th ba hin dng cho
c|c nc ang i tm s bin i. Nhng pht trin ging nh th trong nng
lng, cng ngh v thng tin cho thy ~ c nhng x hi mi da trn s
ha nhp ca qu kh v{ tng lai, ca Ln sng th nht v Ln sng th ba.
Nh th c mt chin lc bin i da trn s pht trin ca cc cng nghip
nng thn, vn r, thin v lng x v mt s cc cng ngh cao c la chn
cn thn. Ngy cng c nhiu c|c nh{ t tng c tm nhn xa, cc nh phn
tch x hi, cc nh hc gi, v cc nh khoa hc tin rng mt s bin i nh
th ang xy ra v{ ang a chng ta n s tng hp mi rt c bn : Gandhi
vi v tinh.
NHNG NGI TIU - SN THC TH
Tim n trong c|ch t vn ny l mt s tng hp khc mc su

hn. iu n{y lin quan n ton b mi quan h kinh t ca con ngi vi th
trng, d l{ th trng t bn hay x hi ch ngha. N buc chng ta phi
t ra vn thi gian ton b v{ lao ng ca bt k c nhn no dnh cho
sn xut l bao nhiu v dnh cho vic tiu sn l{ bao nhiu, ngha l{ thi gian
lm vic n lng l{ bao l}u v thi gian lm vic cho chnh mnh l bao lu.
Hu ht nhng ngi Ln sng th nht ~ b ht vo trong h thng tin
t. H ~ b "th trng ha". Nhng trong khi thu nhp tin bc do nhng
ngi ngho nht ca th gii kim c c th l thit yu cho s tn ti ca
h, sn.xut trao i ch l mt phn thu nhp ca h ; s tiu sn cung cp
phn cn li.
Ln sng th ba khuyn khch chng ta xem xt li vn theo cch hon
ton mi. T nc n{y sang nc khc, hng triu ngi tht nghip. Nhng
vic l{m ngy cng trong nhng x hi ny c phi l mt mc tiu hin
thc khng ? S tng hp nhng chnh sch no c th cung cp cng n vic
lm cho hng triu ngi tht nghip ? C phi chnh khi nim "tht nghip"
l mt khi nim ca Ln sng th hai ? S xut hin |ng ch ca ngi
tiu - sn trong cc quc gia giu c ngy nay - mt hin tng ni bt ca Ln
sng th ba - khin chng ta phi t li vn v nhn thc v mc tiu ca
hu ht cc nh kinh t Ln sng th hai.
C th }y l{ mt sai lm khuyn khch cuc cch mng cng nghip
phng T}y em chuyn giao hu ht hot ng kinh t khu vc A (khu vc

tiu sn) vo khu vc B (khu vc th trng). C th tiu sn phi c xem
nh l{ mt lc lng tch cc ch khng phi l s nui tic qu kh. C th
ngi ta cn loi cng vic khng lm ht ng{y cng c tr lng cng vi
cc chnh sch mi sng to nhm lm cho s tiu sn tr thnh "sn xut"
nhiu hn. Thc vy, lin kt hai dng hot ng kinh t ny mt cch thng
minh c th l cha kha sng cn cho hng triu ngi.
Ln sng th ba cng buc chng ta phi nhn li gio dc bng con mt
hon ton mi. Mi ngi u cng nhn rng gio dc l{ trung t}m pht
trin, nhng loi gio dc no ?
Khi c|c cng quc thc d}n a gi|o dc chnh tr thc vo chu Phi, n
v{ c|c ni kh|c ca th gii Ln sng th nht l h ~ "xut khu" trng
hc kiu nh my ca h. Ngy nay cc m hnh gio dc Ln sng th hai
ang b t thnh vn khp mi ni. L{n sng th ba tn cng vo khi
nim ca Ln sng th hai cho rng gio dc cn thit phi trong phng hc.
Ngy nay chng ta cn kt hp gio dc vi cng vic, u tranh chnh tr,
phc v cng ng, v.v... Tt c nhng nhn thc truyn thng ca chng ta v
gio dc cn phi c xem xt li c trong c|c nc giu v ngho.
V d bit c bit vit c phi l mt mc tiu thch hp khng ? N c
ngha l{ g ? C phi n c ngha c c v vit ? c d hn v{ c ch hn vit,
nn khng phi tt c mi ngi u cn phi bit vit. Nn cng ngh tng
hp ting ni m ra nhng kh nng v cng to ln. Mt my nng c c th
hng dn ngi nng dn m ch cch thao tc my thng qua mch vi tng
hp ting ni lp sn vo trong my. Theo ngha ny, ngay c nh ngha chc
nng bit c bit vit cng cn phi xem xt li.
Sau cng, Ln sng th ba cng khuyn khch chng ta xem li khi nim
ca Ln sng th hai v ng c thc y. Vic dinh dng tt dng nh l{m
tng tr thng minh v kh nng tay ngh ca hng triu tr em, ng thi n
cng l{m tng ng c thc y v s kch thch. Nhng ngi Ln sng th
hai thng ni v tnh th ng v thiu ng c thc y nhng ngi Ln
sng th nht. B qua nhng yu t lm nht ch nh suy dinh dng, kh
hu, s kim sot chnh tr, {n |p, th vic thiu ng c thc y dng nh
l s thiu thin ch. Phi x nt nh ca, gia nh v{ cuc sng ca mt ngi
hin nay trong v{i nm c mt cuc sng tt hn l{ iu |ng nghi ng.
Chng no m "s pht trin" c ngha l{ s |p t mt nn vn ha ho{n to{n
xa l ln trn nn vn ha hin ti, v chng no m nhng ci thin tnh cnh
hin nay khng t c, th c mi l do ngi ta bm cht v{o c|i ang
c.
NG XUT PHT
Nn vn minh L{n sng th ba khng cho sn m hnh thi ua. Nn vn

minh Ln sng th ba cha ph|t trin hon chnh. Nhng i vi c|c nc
ngho cng nh nc giu, n m ra nhng kh nng mi. V n gi s ch
khng phi v s yu km, s ngho kh v s khn kh ca th gii Ln sng
th nht, m v sc mnh vn c ca Ln sng th nht. Chnh nhng tnh
cht ca nn vn minh c n{y dng nh l{ lc hu i vi quan im Ln
sng th hai li xut hin nh l{ nhng li th tim tng so vi m hnh Ln

sng th ba.
Ch ph hp ca hai nn vn minh n{y l{m bin i quan im ca chng ta
v cc mi quan h gia nc gi{u v{ nc ngho trn tr|i t. Nc ngho
cng nh nc gi{u ~ v tr ly { ti ng xut pht ca cuc chy ua
mi v{o tng lai.
Chng hai mi bn
ON CUI : S HP NG V I
Mi nn vn minh hot ng trong v{ trn v tr sinh hc, phn nh v lm

thay i s trn ln v d}n c v{ t{i nguyn. Mi nn vn minh c mt mi
trng cng ngh c trng - mt c s nng lng gn vi h thng sn xut
m h thng ny li gn vi h thng phn phi. Mi nn vn minh c mt mi
trng x hi gm cc thit ch x hi tng quan v{ c t|c ng qua li ln
nhau. Mi nn vn minh c mt mi trng tin tc - cc knh thng tin m tin
tc cn thit chy qua. Mi nn vn minh c phm vi quyn li ring ca n.
Mi nn vn minh c c|c mi quan h c trng vi th gii bn ngoi - bc
lt, cng sinh, chin u hoc ha bnh. V mi nn vn minh c thc h
ring ca n - nhng nhn thc vn ha, cu trc quan im v thc t v bin
h nhng hot ng ca n.
Ln sng th ba ang mang n nhng thay i cch mng v t tng
cng ngay tc th cc cp khc nhau. Hu qu khng phi ch l s phn
ha x hi c m{ cn l{ vic to ra nn tng cho x hi mi.
Khi cc thit ch Ln sng th hai sp , khi ti |c gia tng, khi gia nh ht
nhn tan r, khi cc h thng quan liu mt thi |ng tin cy hot ng chch
choc, khi h thng y t sp v cc nn kinh t cng nghip lung lay mt
cch nguy him, chng ta ch thy s nt v suy sp xung quanh chng ta.
Th nhng s suy sp x hi l lp phn trn ca nn vn ha mi. Trong
nng lng, cng ngh, cu trc gia nh, vn ha, v{ nhng lnh vc khc,
chng ta ang lp t cu trc c bn x|c nh nhng tnh cht ch yu ca
nn vn minh mi .
Thc vy, ln u tin chng ta c th x|c nh nhng tnh cht chnh ny
v cc mi tng quan ln nhau gia chng. Nn vn minh phi thai L{n sng
th ba khng nhng ch cht ch v c th thc hin c theo ngha sinh th|i
v kinh t, m cn hp vi khun php v dn ch hn nn vn minh L{n sng
th hai.
Chc chn giai on giao thi s y nhng mu thun x hi, ri lon kinh
t, c|c phe ph|i ng , ly khai, ln xn v cng ngh hoc thm ha, hn lon
chnh tr, bo ng, chin tranh v{ nguy c chin tranh. Trong mt bi cnh
vi cc thit ch v gi tr ang ph}n ha, nhng k m dn v cc phong tro
s tm cch cm quyn. S ng ca hai nn vn minh s to ra nhng mi
nguy him th thm.
NHNG C S CA NGY MAI
Nn vn minh L{n sng th ba khng ging nh nhng nn vn minh trc,

n s ly nng lng t nhiu ngun khc nhau, nhng ngun nng lng t
lc v c th hi phc c ch khng phi nhng ngun ti nguyn kit cn.
Nn vn minh Ln sng th ba cng s da trn c s cng ngh khc nhau
nh sinh hc, cng ngh gen, in t, khoa hc vt liu, k thut v tr v{ i
dng hc. Trong khi mt s cng ngh cn nng lng cao, hu ht cng
ngh Ln sng th ba c thit k s dng t nng lng. Cc nn cng
ngh Ln sng th ba cng khng i chng hoc nguy him v sinh th|i nh
nhng nn cng ngh qu kh. Nhiu cng ngh s l qui m nh, vn hnh
n gin, vi cht thi s c t|i sinh tr thnh vt liu cho mt cng
nghip khc.
i vi nn vn minh L{n sng th ba, nguyn liu c bn nht l tin tc,
gm c tr tng tng. Vi tin tc tr thnh quan trng hn trc }y, nn
vn minh mi s cu trc li gio dc, nh ngha li nghin cu khoa hc v t
chc li thng tin. Thay v b mt s thng tin i chng thng tr, nn vn
minh ln sng th ba s da trn thng tin t|c ng qua li vi nhau v{ phi i
chng ha, nn thng tin ny s chuyn hnh nh a dng v c nhn ha cao
ra vo dng tr tu ca x hi.
S dch chuyn ln mt x hi in t cao, da trn c s tin tc s lm
gim nhu cu ca chng ta i vi nng lng gi thnh cao. Vic comput
ha x hi s khng phi c nhn ha cc mi quan h con ngi. S ha nhp
v cc dng nng lng, cng ngh, v tin tc Ln sng th ba s l{m tng tc
nhng thay i cch mng trong lao ng. Cc nh my vn cn tip tc c
xy dng, nhng nh{ m|y L{n sng th ba khng ging nh nhng nh my
chng ta bit v s ngi lm vic trong cc nh my s tip tc gim.
Nh my Ln sng th ba s khng cn l m hnh cho nhng loi thit ch
khc phng theo. N s sn xut nhng sn phm phi-i chng ha. N s
da trn nhng phng ph|p sn xut tin tin. N s dng t nng lng, ph
phm t nguyn vt liu, s dng t linh kin hn, v{ i hi thit k thng
minh hn. C|c nh{ m|y L{n sng th ba s c t ngoi cc thnh ph
ln. Chng cng nh hn c|c nh{ m|y ca qu kh, vi c|c n v t chc nh
hn, mi n v c quyn t qun ln hn. Tng t nh th, vn phng
Ln sng th ba s khng cn ging nh vn phng ng{y nay. Cng vic bn

giy ca vn phng s c thay th bng m|y comput. Nhim v ca th k
cng s c thay th bng m|y comput. Vn phng s c t ng ha
hon ton.
iu hnh nhng nh{ m|y v{ vn phng n{y ca tng lai, c|c cng ty
Ln sng th ba s cn nhng cng nhn giu sng kin v{ th|o v|t. chun
b cho nhng ngi lm vic nh th, trng hc s dn dn loi b nhng
phng ph|p gi|o dc hin nay ~ to ra nhng cng nhn Ln sng th hai
vi nhng cng vic lp i lp li.
S thay i r nt nht trong nn vn minh L{n sng th ba c th l
chuyn vic lm t vn phng v nh. Khng phi tt c mi cng vic u
c lm ti nh{. Nhng khi thng tin gi| thnh thp c thay th cho giao
thng gi| th{nh cao, khi chng ta tng vai tr ca thng tin v{ tr tng tng
trong sn xut, th vai tr lao ng n iu cng gim v mt phn ln lc
lng lao ng trong cc x hi Ln sng th ba s thc hin t nht mt phn
cng vic nh{, nh{ m|y c dnh cho nhng ngi phi iu khin cc loi
my mc ln.
S xut hin ngi tiu sn, s pht trin ca ngi nh{ in t, s pht
minh ra nhng cu trc t chc mi trong kinh doanh, s t ng ha v phi
i chng ha ca sn xut - tt c u hng v ngi nh nh l{ mt n v
trung tm trong x hi ngy mai, mt n v vi nhng chc nng kinh t, y t,
gio dc v x hi c nng cao. Th nhng chng c thit ch no, d l ngi
nh s gi vai tr trung t}m nh nh{ th hoc nh my trong qu kh. V x
hi dng nh s c xy dng xung quanh mt mng li ch khng theo
ng cp ca cc thit ch mi.
iu n{y c ngha l{ c|c cng ty khng cn l{ biu tng cho cc thit ch

x hi khc. Trong cc x hi Ln sng th ba, cng ty vn c cng nhn
nh l{ t chc phc tp, v s |p ng ng thi cng mt lc nhiu mc tiu,
ch khng phi ch cho li nhun hoc ch tiu sn xut. Cc cng ty hoc t
nguyn hoc b buc phi |p ng vi nhng g m{ ng{y nay c xem nh l{
phi kinh t v vi nhng nhn t nh sinh th|i, chnh tr, x hi, vn ha v{
o c.
Nhng khi nim ca Ln sng th hai v tnh hiu qu thng c da
trn kh nng ca cng ty a v{o gi| th{nh gi|n tip ngi tiu dng hoc
ngi ng thu phi tr, s c tnh li gp c nhng gi thnh x hi,
kinh.t v.v... chuyn i thnh gi thnh kinh t thch ng. "T tng kinh
t" - tc l{ c|i g cng quy ra gi| tr kinh t - l{ c trng ca nhng ngi
qun l Ln sng th hai. T tng ng{y c{ng s tr thnh t ph bin hn.
Ging nh nhng t chc khc, cng ty s chu s cu trc li khi nhng
lut l ca nn vn minh L{n sng th ba c hiu lc. Thay v mt x hi ng
b ha vi nhp iu ca dy chuyn sn xut, x hi Ln sng th ba s c
nhp iu v thi gian biu linh ng. Thay v tiu chun ha x hi i chng
v cch x th, t tng, ngn ng v cch sng, x hi Ln sng th ba s
c xy dng trn s a dng. Thay v mt x hi tp trung d}n c, nng
lng v nhng tnh cht khc ca cuc sng, x hi Ln sng th ba s phi
tp trung ha v phn tn. Thay v chp nhn nguyn tc "ln hn l{ tt hn",
x hi Ln sng th ba s hiu c ngha "qui m thch hp". Thay v mt
x hi tp quyn cao, x hi Ln sng th ba s tha nhn gi tr quyt nh
ca phn quyn.
Tt c cc x hi trong thi k chuyn tip n Ln sng th ba u gp
phi vn tht nghip. T nm 1950 tr i, cng vic bn giy v dch v ~

gii quyt vic lm cho hng triu ngi lao ng b khu vc sn xut ang
ph sn sa thi. Ngy nay, khi cng vic bn giy n lt c t ng ha,
th cu hi t ra l khu vc dch v truyn thng c th m nhim ni vn
trn khng ? Mt s nc ~ che y vn bng vic hn ch khi lng
cng vic khi c nn tht nghip, ni rng c ch quan liu, xut khu lao
ng d tha, v.v... Nhng vn vn khng th gii quyt c chng no
vn cn trong khun kh ca cc nn kinh t Ln sng th hai.
iu ny gii thch tm quan trng ca vic ha nhp gia ngi sn xut
v{ ngi tiu th, hay l{ ngi tiu-sn. Nn vn minh L{n sng th ba s to
ra khu vc kinh t da trn sn xut tiu dng ch khng phi trao i,
mt khu vc da trn vic "t lm ly" ch khng phi "lm cho th trng".
Sau 300 nm "th trng ha", bc ngot t ngt ny s i hi v to ra t
tng hon ton mi v cc vn kinh t ca chng ta, t tht nghip v
thnh vng n gii tr v vai tr cng vic.
Con ngi Ln sng th ba s chp nhn nhng nhn thc mi v thin
nhin, tin b, tin ha, thi gian, khng gian, vt cht v{ nguyn nh}n. T
tng ca h s t b my mc nh hng, c nh hnh nhiu hn nhng
khi nim nh qui trnh, hi tip, v mt cn bng. H s bit r hn v tnh
gi|n on trc tip t tnh lin tc. Nhng tn gio mi, nhng nhn thc mi
v khoa hc, nhng hnh nh mi v bn cht con ngi, nhng dng v ngh
thut mi s xut hin, a dng hn so vi thi k cng nghip.
S khc bit ng{y c{ng tng ca x hi cng c ngha l{ vai tr nh{ nc quc gia b gim. Nn vn minh L{n sng th ba s da trn s phn phi li
quyn lc m{ trong quc gia khng cn quyn lc tuyt i nh trong qu|
kh, trong khi c|c thit ch khc nh cng ty a quc gia hoc thnh ph nh{ nc s c quyn lc ln hn.
Cc khu vc s c quyn lc ln hn khi th trng v kinh t quc gia b
chia nh, mt s khu vc c th trng v kinh t ln hn th trng v kinh t
quc gia. Nhng lin minh mi hnh thnh khng phi theo c ly a l m l
trn cc mi quan h chung v vn ha, sinh th|i, tn gi|o hoc kinh t. Do
mt vng Bc M c th pht trin cc mi quan h cht ch vi mt vng
chu u hoc Nht ch khng phi vi vng lng ging cnh h, hoc ngay
c vi chnh ph quc gia ca h. Lin kt cc vng li vi nhau khng c
ngha l{ s c mt chnh ph - th gii c nht m l mt mng li d{y c
ca cc t chc xuyn quc gia mi.
Ngoi cc quc gia giu c ra, ba phn t c|c nc khng cng nghip ca
nhn loi s chin u chng li ngho kh vi nhng cng c mi ch khng
phi bt chc x hi Ln sng th hai hoc tr v nhng iu kin Ln sng
th nht. Nhng "chin lc pht trin" mi v{ c bn s xut hin, phn nh
c tnh vn ha v{ tn gi|o c bit ca mi vng.
KHI NIM V "THC T - L TNG"
Nhng g chng ta thy }y l{ nhng nt phc ha mt cch hon ton

mi v cuc sng, n nh hng khng ch n c| nh}n m{ n c hnh tinh.
Nn vn minh mi c phc tho }y khng th n{o l{ iu khng tng.
Vn c nhn v cng ng. Vn chnh tr. Vn bnh ng, cng bng v

o c. Vn nn kinh t mi, c bit l mi quan h gia vic lm, phc
li, v tiu sn - Tt c nhng vn v{ c|c vn khc na s khuy ng
nhng nhit tnh say m u tranh.
Ln sng th ba mang theo n nhng thch thc su sc i vi nhn loi,
t nguy c sinh th|i n mi nguy him v ch ngha khng b nguyn t v
ch ngha ph|t xt in t, n khng phi n gin l s ko d{i y c mng
ca ch ngha cng nghip. }y, chng ta thy ni ln ci c th c gi l
"thc t - l tng", tc l ci khng tt nht cng khng xu nht ca tt c
th gii m l ci va thc t hn va c a thch hn nhng ci m chng
ta ~ c. Khng ging nh thuyt khng tng, thuyt thc t - l tng khng
phi l khng c khuyt im, khng c s kinh tm chnh tr v khng c
nhng ci xu. Khng ging nh hu ht thuyt khng tng, thuyt thc t l tng khng phi l{ tnh hoc b hn nh trong s hon ho khng thc t.
Ni tm li, thuyt thc t - l tng to ra mt kh nng c|ch mng v tch
cc m vn nm trong khong cch c th t c mt cch thc t.
Theo ngha n{y, nn vn minh L{n sng th ba chnh l mt tng lai thc
t - l tng. Ngi ta c th nhn thy trong n mt nn vn minh cho php
s khc bit c nhn, chp nhn s a dng v chng tc, khu vc, tn gio v
vn ha. Mt nn vn minh y sng to v c kh nng to ra s n nh
tng i cho nhng ngi cn hoc mun c s n nh. Mt nn vn minh
khng i hi phi dc ht ngh lc tt nht vo th trng ha. Mt nn vn
minh c kh nng hng nim say m ln vo ngh thut. Mt nn vn minh
ang i din vi nhng chn la lch s cha tng c v cng ngh gen v
tin ha, to ra nhng tiu chun o c v{ lu}n l i ph vi nhng vn
phc tp. Sau cng, mt nn vn minh rt dn ch v{ nh}n o, th cn

bng vi v tr sinh hc v khng cn ph thuc mt cch nguy him vo cc
ngun tr cp c th khai th|c c ca phn cn li ca th gii. Cng vic
kh khn l{ thc hin, nhng khng phi l khng th thc hin.
CU HI T SAI
Ti sao iu ny xy ra ? Ti sao Ln sng th hai t ngt khng hot ng

c na ? Ti sao cn sng vn minh mi ny li va chm vi nn vn minh
c ? Khng ai bit c. Ngay c ng{y nay, 300 nm sau s vic, cc nh lch s
cng khng th x|c nh "l do" ca cuc cch .mng cng nghip. Mi nhm
cc nh hn lm hoc trng phi trit hc c cch gii thch ring ca h.
Trong th gii ng{y nay cng th, chng ta c th x|c nh nhiu nguyn
nhn. Nhiu chuyn gia cho rng nhu cu tng v nng lng trong khi ngun
du kh kit cn, s pht trin dn s th gii hoc nguy c nhim ton cu
l{ nhng lc then cht l{m thay i cu trc trn qui m hnh tinh. Cn
nhng ngi khc cho rng chnh s tin b khng tng tng ni trong
khoa hc v cng ngh k t cui Th chin II cng nhng thay i chnh tr v
x hi ang ko theo s vic. Nhng ngi khc na li cho rng do s thc
tnh ca th gii khng - cng nghip v nhng bin ng chnh tr e da li
sng ca chng ta gn lin vi nng lng v nguyn liu r.
Chng ta c th tm thy h{ng trm dng thay i chy v{o ni hp lu v
i, tt c chng u tng quan qua li v{ t|c ng ln nhau. Cn nguyn

nhn ca Ln sng th ba theo ngha mt bin s c lp c nht hoc mt
xch ko c dy xch th chng ta khng th tm c. Thc vy, hi "nguyn
nhn l g ?" c th l cu hi sai hoc c|ch t cu hi sai. "Nguyn nhn ca
Ln sng th ba l g ?" c th l cu hi ca Ln sng th hai.
iu n{y khng c ngha l{ loi b nguyn nhn m l tha nhn s phc
tp ca n. Nn vn minh L{n sng th hai c th b tan v v khng th hot
ng na, nhng iu khng c ngha l{ nn vn minh L{n sng th ba
c phc ha ra }y nht thit phi hnh thnh. Bt k mt lc n{o cng c
th thay i mt c|ch c bn vin cnh. Nhng quyt nh ca c nhn, nhm
hoc chnh ph c th lm chch hng nhng dng thay i. Trong c|c nc
cng th. Nhng thay i nh c th ko theo nhng h qu ln.
Trong c|c nc cng nghip tin tin, cc vng lc hu u tranh hon
thnh vic cng nghip ha. Vng , h c gng bo v cc nh my Ln sng
th hai v cng vic da v{o chng. iu n{y t h vo v tr xung t trc
tip vi c|c vng ~ tin xa trong vic xy dng c s cng ngh cho cc hot
ng Ln sng th ba. Nhng cuc chin u nh th x nt x hi ra tng
mng, nhng cng m ra nhiu c hi cho hot ng chnh tr v x hi.
Cuc siu u tranh ang c tin hnh trong mi cng ng gia nhng
ngi Ln sng th hai v nhng ngi Ln sng th ba, iu khng c
ngha l{ nhng cuc u tranh khc mt i s quan trng ca chng. Xung t
giai cp, xung t chng tc, xung t th h, xung t khu vc, xung t gii
tnh, xung t tn gio - tt c nhng xung t ny vn tip tc. Nhng tt c
xung t c nh hnh hoc b phc tng theo cuc siu u tranh. Chnh
cuc siu u tranh x|c nh mt c|ch c bn tng lai.
Trong lc , c hai s vic ng n mi th khi Ln sng th ba trn qua.

Mt l s di chuyn hng v mc a dng ha cao hn trong x~ hi - s phi
i chng ha ca x hi i chng. Hai l gia tc - nhp iu bin i lch s
din ra nhanh hn. Kt hp vi nhau, nhng s vic ny gy ra nhng cng
thng khng l v{ t|c ng ln c c nhn v th ch, l{m tng cng cuc siu
u tranh.
~ quen i ph vi s a dng thp v{ thay i chm, c nhn v th ch
t ngt thy h phi i ph vi s a dng cao v{ thay i tc nhanh.
Nhng p lc thng xuyn lm h khng kh nng quyt nh na. Kt
qu l gy ra mt c sc tng lai.
KT LUN
Chng hai mi lm
MI TRNG TM L MI
Trong cc quc gia giu c, nhng hnh nh sau }y qu| quen thuc : t l
thanh thiu nin t t tng, nn nghin ru cao, suy sp tm l ph bin, ph
hoi cng trnh cng cng v ti c. Nhng nh ngha khim khuyt v nhng
hin tng trn v nhng con s thng k khng |ng tin cy ~ l{m cho c|c
th h ngy nay nghi ng s vic, cng rt |ng ng l nhng x hi trc kia
~ c nhng m hnh tinh thn lnh mnh. Th nhng chc chn ngy nay c
iu g khng n. Hng triu c nhn tm kim mt c|ch in cung cho s
ng nht ca ring h hoc cho mt s phng ph|p cha bnh k qu|i
hp nht li nhn tnh ca h, nhm to ra s thn mt hoc trng thi xut
thn chc lt, nhm a h n trng thi nhn thc cao hn.
Ln sng kh chu ny khng tn cng c|c nc cng nghip vi nhng lc
bng nhau. Do , ngi chu u v c|c ni kh|c cho rng l{ hin
tng M, trong khi M li cho rng l{ hin tng bang Caliphocnia.
Nhng quan im u xa s tht. Nu s suy sp tm l v s phn ha ni
bt r rng M v{ c bit Caliphocnia, th iu ch phn nh s vic
rng Ln sng th ba ~ v{ ang n ni sm hn nhng ni kh|c, g}y ra
tnh trng cc cu trc Ln sng th hai b lt nho sm hn v{ ngon mc
hn.
Thc vy, mt loi hoang tng tng phn ~ t|c ng vo nhiu cng ng
ch khng phi ch ring M. Roma v Turin, cc tn khng b i hin

ngang trn ng ph. Paris v{ Lu}n n, cp cn v ph hoi cng trnh
cng cng tng ln. Chicago, ngi gi s ra ng ban m, v.v...
C mi bnh hon trong khng kh. l{ mi ca nn vn minh L{n sng
th hai ang cht.
TN CNG V[O C N
to ra mt cuc sng tnh cm trong sng v mt v tr tm l lnh

mnh cho nn vn minh ngy mai, chng ta phi tha nhn ba yu cu c bn
ca bt k c nhn no : nhng nhu cu cho cng ng, cu trc v{ ngha.
Hiu c lm th no s sp ca x hi Ln sng th hai ph hoi ba yu
cu ny s cho php chng ta thit k mt mi trng tm l lnh mnh hn
cho chng ta v cho con ci ca chng ta trong tng lai.
Bt k x hi n{o cng phi to ra tinh thn cng ng. Cng ng b p
s c n. N to ra cho con ngi mt thc tp th. Th nhng ng{y nay
cc thit ch rng buc cng ng ang sp trong cc x hi cng ngh. Kt
qu l tai ha lan trn v s c n. S c n khng phi l vn mi.
Nhng ng{y nay c n qu| ph bin n ni n tr thnh mt kinh nghim
c chia s.
Cng ng i hi nhiu hn ch khng phi ch c mi quan h tnh cm
gia c|c c| nh}n. N cng i hi cc mi rng buc vng chc v lng trung
thnh gia cc c nhn vi t chc ca h. Thiu tnh b bn, hng triu ngi
ngy nay cm thy b cch bit vi nhng thit ch m h l mt b phn
trong . H c mong tha thit nhng thit ch xng |ng vi s knh trng,
tnh cm v s trung thnh ca h.
Cng ty l mt v d. Khi cc cng ty pht trin ln hn v{ l{m a dng
nhiu hot ng khc nhau, nhng ngi lm vic t c thc v nhim v
c chia s. Tinh thn cng ng khng c. Trung thnh vi mt cng ty
c nhiu ngi xem nh l{ s phn bi i vi bn thn mnh. Cc mi
quan h cng vic ngy cng tm thi v khng tha mn tnh cm. Ngay c
khi cng ty to iu kin cho ngi lm vic hot ng tp th, hu ht cc mi
quan h cng vic ch l hi ht.
V l do , ng{y nay t ngi c thc gn b vi mt c|i g ln hn v{
tt hn bn thn h. iu ny kch thch tinh thn tham gia i khi t pht
trong nhng t khng hong, cng thng, thm ha hoc ni lon qun
chng. V d, cc cuc bi kha ln ca sinh vin vo nhng nm 60 v{ c|c
cuc biu tnh chng v kh nguyn t ng{y nay ~ to ra s si ni ca tinh
thn cng ng.
Mt nguyn nhn ca tai ha c n nm trong mc ang gia tng ca s
a dng ha x hi. Bng vic phi i chng ha x hi, bng vic nhn mnh
nhng khc nhau ch khng phi nhng tng t, chng ta gip con ngi t
h c| tnh ha. Chng ta ~ to ra cho chnh mnh mt tim lc ring v{ do
cng l{m cho s tip xc con ngi tr nn kh khn hn. V chng ta c{ng c|
tnh ha bao nhiu th cng kh gp c ngi bn hoc ngi thng yu
c chung nhng quyn li, gi tr, thi gian biu hoc th hiu. Mi ngi tr
thnh ngi c |o trong c|c mi quan h x hi. V nhng ngi kh|c cng
th. Kt qu l cc mi quan h khng thun nht hoc khng h c mt mi

quan h no c.
Do , trong khi t chi s ha hn v vic t hon thnh c nhn nhiu
hn, x~ hi i chng tan r lm lan trn ni au kh v c n. Nu x hi Ln
sng th ba khng lnh lng nh kim loi vi tri tim trng rng, th n phi
ng u vi vn ny. N phi lp li cng ng. Mt khi chng ta tha
nhn rng s c n khng cn l{ mt vn c nhn m l vn x hi do
s phn ha ca cc thit ch Ln sng th hai gy ra, th chng ta c rt nhiu
vic phi lm. Chng ta c th bt u t ni m{ cng ng thng bt u ngha l{ trong gia nh, bng vic pht trin nhng chc nng ~ b thu hp.
T khi c cch mng cng nghip, gia nh khng ngng gii phng khi
gnh nng v ngi gi. Nu chng ta ~ tc b trch nhim gia nh n{y, c
th ~ n lc phi lp li n tng phn. C th phi khuyn khch bng kinh t
cho c|c gia nh chm sc ngi gi. V ti sao khng khen thng nhng
ngi duy tr v cng c cc mi quan h gia nh gia cc th h khc nhau ?
Gia nh cng cn c khuyn khch gi vai tr nhiu hn trong vic gio dc
tr em. Cha m mun dy tt con ci ca h nh phi c trng hc gip
, ch khng phi b xem nh l{ vi phm lut l. V cha m phi kt hp cht
ch vi nh{ trng trong vic gio dc con ci.
Trng hc cng c th to ra thc tp th. Thay v cho im hc sinh
theo hc lc c nhn, mt s im cho hc sinh l{ im chung cho c lp. iu
ny ng h cng khai t tng l mi ngi chng ta c trch nhim vi ngi
khc. Nu c khuyn khch, cc nh gio dc s c nhng cch tt hn
y mnh thc cng ng.
C|c cng ty cng c th bt u xy dng li cc mi quan h con ngi. Sn
xut Ln sng th ba to ra s phn quyn v{ c|c n v lm vic nh hn v{

c tnh c| nh}n hn. C|c cng ty c th xy dng thc v ci chung bng cch
yu cu ngi lm vic t t chc cc cng ty nh hoc hp tc x v k hp
ng trc tip vi nhng nhm n{y thc hin cng vic. S chia tch cc
cng ty khng l th{nh c|c n v nh v t qun khng nhng gii phng
nng lng sn xut mi to ln m{ ng thi cn to ra cng ng.
Cng ty cng c th xem li vn v hu. Thay v cho v hu t ngt, c
th lp cc k hoch cho v hu t t, hoc va lm vic cho cng ty va lm
vic cho cng ng. C th ngh nhng ngi v hu l{m c vn gip
cho cc th h tr hc ngh. Trong nhiu trng hp, mi quan h lnh mnh
pht trin gia "c vn" v{ "ngi c c vn" s vt qua gii hn hng
dn ngh nghip.
CNG NG VIN THNG
i vi chnh sch x hi di hn, chng ta phi tin nhanh v hng "cng

ng vin thng". Nhng ngi mun cng ng c lp li phi tp trung
ch v t|c ng phn vng x hi, v vic i li v{ tnh c ng cao. Mt
trong nhng bc xy dng thc cng ng trong Ln sng th ba l s
thay th c chn lc ca thng tin cho giao thng.
Ni lo ph bin cho rng m|y comput v{ vin thng s tc ot ca
chng ta vic tip xc mt i mt v lm cho mi quan h con ngi b my
mc thay th, ni lo l{ ng}y th v{ n gin. Thc vy, iu ngc li mi

l{ ng. Trong khi c|c mi quan h nh{ m|y v{ vn phng b suy gim, th
cc mi quan h trong nh v trong cng ng c th c tng cng bi
nhng cng ngh mi n{y. M|y comput v{ vin thng c th gip chng ta
to ra cng ng. Cc nn cng ngh hin i ny c th gip cho mt s ln
ngi lao ng lm vic ti nh, nn chng c th l{m cho c|c gia nh m
cng hn, gn b hn, v{ to ra mt cuc sng cng ng thn mt hn.
Thng tin khi c p dng mt cch c chn lc c th phc v mc tiu
ca cng ng vin thng. Ni tm li, khi chng ta xy dng nn vn minh
Ln sng th ba, c nhiu iu chng ta c th l{m duy tr v lm phong
ph cng ng ch khng phi hy dit cng ng.
CU TRC HRIN
Tuy nhin vic xy dng li cng ng phi c xem nh l{ mt phn nh

ca mt qui trnh ln hn. V s sp ca cc thit ch Ln sng th hai cng
ph v cu trc v{ ngha trong cuc sng ca chng ta. Cc c nhn cn cu
trc cuc sng. Vic thiu cu trc cuc sng l mt s tan v khng c mc
ch.
Cu trc cung cp nhng im chun tng i c nh m chng ta cn.
l l do ti sao i vi nhiu ngi vic lm v mt tm l li quan trng hn
c tin lng. Mt yu t cu trc cuc sng ca h c th c t chc
l vic lm r nhng nhu cu v thi gian v{ nng lng. Nhng nhu cu tuyt
i do a tr i hi cha m, trch nhim chm sc ngi tn tt, k lut
cht ch trong mt ng - tt c nhng iu c th |p t mt cu trc n
gin vo cuc sng.
Mt s thanh nin i din vi vic thiu cu trc nn h s dng ma ty.
Vic nghin hrin ~ cho thanh nin mt cch sng. V phi chu s v mc
ch ko d{i, nn cu trc ca h gm vic lm th no thot khi cnh st, lm
th no c tin, }u c ngi cho h tin - tt c nhng iu ny gip cho h
c nng lng th vo ch ca th gii khng cu trc trc }y.
Gia nh ht nhn, thi gian biu do x hi |p t, vai tr c x|c nh r
rng, phn bit trng thi nhn thy c, ranh gii quyn lc c th nhn
thc c - tt c nhng nhn t ~ to ra cu trc cuc sng ng mc
cho hu ht mi ngi trong k nguyn Ln sng th hai. Ngy nay s suy sp
ca Ln sng th hai ang l{m tan r~ cu trc trong cuc sng nhiu c nhn
trc khi cc thit ch to ra cu trc mi ca tng lai L{n sng th ba hnh
th{nh. iu ny gii thch ti sao ng{y nay i vi hng triu ngi cuc sng
hng ngy phi chu s v trt t khng th chp nhn c.
Vi vic mt trt t ny, chng ta cm thy cuc sng gim ngha. ngha
cuc sng ca chng ta n t cc mi quan h lnh mnh vi x hi xung
quanh - t gia nh, cng ty, nh{ th, hoc phong tro chnh tr. N cng ph
thuc vo kh nng t nhn thy chng ta l mt phn ca s sp xp c h
thng ca s vic.
Ngy nay, s di chuyn t ngt cc lut l c s x hi, s m nht ca vai
tr, ca phn bit trng thi, v ca ranh gii quyn lc, c bit s suy sp
ca h thng t tng ln thc t cng nghip, tt c lm tan v hnh nh th
gii trong b n~o chng ta. Do , hu ht mi ngi ngy nay thy th gii
xung quanh h ch l hn n. H ang chu dng cm gic bt lc v mt nh
hng c nhn.
B MT CA CC GIO PHI
Ti sao c h{ng ng{n ngi b ngoi thng minh v thnh cng trong cuc
sng li b cun ht vo v s gi|o ph|i ang sinh si trong nhng v ca
h thng Ln sng th hai ? M, ngi ta |nh gi| c chng 3 triu ngi
M thuc chng 1.000 gio phi. Cc gi|o ph|i c c|c tn nh : Nh{ th Thng
Nht, Nhim v khai minh Thn Th|nh, Hare Khrish Na, o mi gio phi
c cha hoc chi nhnh trong hu ht cc thnh ph ln. Khng phi ch c
gio phi xut hin M, m ch}u u cng c loi gi|o ph|i nhng s
lng t hn.
Cu hi t ra l ti sao nhng nhm nh th c th iu khin hu nh
hon ton s hin dng v s tun theo ca cc thnh vin ? B mt ca h tht
n gin. H hiu c nhu cu v cng ng, cu trc v{ ngha. V chnh
l nhng th m{ c|c gi|o ph|i ang rao b|n.
i vi nhng ngi c n, c|c gi|o ph|i a ra tnh bng hu khng
phn bit. C|c gi|o ph|i cng a ra cu trc bng vic |p t nhng hn ch
cht ch trong cch x th. H yu cu v to ra k lut khc nghit. Sau cng,
sn phm c gio phi bn ra th trng l{ " ngha". Mi gio phi c mt
m hnh vi mt mc ch v thc t - tn gio, chnh tr hoc vn ha. "

ngha" do gi|o ph|i ph bin nghe rt v l i vi ngi ngo{i. Nhng iu
khng quan trng. Quyn lc ca n nm trong vic cung cp s tng hp,
trong vic a ra c|i thay th cho cc loi vn ha linh tinh xung quanh chng
ta. Mt khi gi|o l c c|c tn ca n chp nhn, n gip t chc cc tin
tc hn n t bn ngo{i ang tn cng vo h. Do , n gip gii phng cc
tn ca n khi s cng thng do qu ti v lm ln. N cung cp khng phi
l s tht, m l trt t, v t l{ ngha.
Bng vic gip cho thnh vin gio phi c thc rng thc t l{ c ngha,
gio phi to ra mc ch v{ s c kt trong mt th gii dng nh ri rc.
Tuy nhin, gio phi rao bn cng ng, cu trc v{ ngha vi mt gi cc
cao - l{ s u hng khng ch ca c|i ti. i vi mt s ngi th }y l{
ci cch thay cho s phn ha c| nh}n. Nhng i vi hu ht chng ta th ci
cch thot ra bng con ng gi|o ph|i l{ qu| t.
lm cho nn vn minh L{n sng th ba lnh mnh v dn ch, chng ta
cn phi to ra cng ng, cu trc v{ ngha ch khng phi ch to ra ngun
cung cp nng lng mi v cng ngh mi.
NHNG NH T CHC CUC SNG V BN - GIO PHI
C|ch n gin nht v trc tip nht l to ra b khung cc nh t chc cuc

sng chuyn nghip v bn chuyn nghip. Vic cu trc cuc sng cho mt
ngi di nhng iu kin ngy nay trong s ri lon x hi v cng ngh

cao kh khn hn l{ thc hin. S tan v ca cc cu trc Ln sng th hai, s
chn la qu nhiu cc cch sng, thi gian biu v cc kh nng gi|o dc - tt
c l{m tng thm kh khn. i vi nhng ngi ngho, p lc kinh t |p t
cu trc cao. i vi giai cp trung lu th iu ngc li l{ ng. Ti sao
khng cng nhn s vic ny ?
Mt s nh tm l hc ngy nay thc hin chc nng t chc cuc sng.
Chng ta cn nhiu cc nh c vn nh th, tc l cc nh cung cp cu trc, v
khng c g xu h khi nh s gip ca h. Trong gio dc, cn phi dy
cho hc sinh cu trc ca cuc sng hng ngy ch khng phi ch dy c cu
chnh ph hoc cu trc amp.
Chng ta cng cn c ci nhn mi v cc thit ch to ra cu trc, gm c
cc gio phi. Nu chng ta thy s khut phc ho{n to{n c i hi bi cc
gio phi l qu kinh tm, chng ta c th khuyn khch s thnh lp ca cc
"bn - gio phi" nm gia s t do khng cu trc v t chc cu trc cht
ch. Mt s ngi c th sng mt thi gian trong mt bn - gi|o ph|i. Sau
tr v th gii bn ngoi, ri li quay li t chc bn - gio phi mt thi gian,
... Nh th h thay i gia cu trc cao do t chc bn - gi|o ph|i |p t v s
t do m x hi to cho.
C th to ra c|c o{n dch v dn s do thnh ph, trng hc hoc cng
ty t chc thc hin cc dch v cng ng c ch trn c s k hp ng. V
d "o{n chng nhim", "o{n v sinh cng cng", "o{n b|n y t", hoc "o{n
gip ngi gi" - nhng t chc nh th c th gip cho c cng.ng v c
nhn. Thm vo vic cung cp cc dch v c ch v mc cu trc cuc sng,
nhng t chc cng c th gip to ra ngha cn thit cho cuc sng ca
thnh vin ca h, khng phi l thn hc chnh tr hoc thn b m{ l{ l tng

n gin ca dch v cho cng ng. Ngoi nhng bin ph|p nh th, chng ta
c th cn phi hp nht ngha c| nh}n vi c|c quan im th gii bao
quanh.
Chng hai mi su
NH]N C\CH TNG LAI
Khi nhn li s suy tn v s phn ha xung quanh chng ta, liu chng ta c
thy xut hin nhng hnh nh ca nh}n c|ch tng lai hay ni c|ch kh|c l{
"con ngi mi" khng ? ~ c nhng d bo v cc loi con ngi mi. V d
cui th k XVIII c "Adam ngi M" - ngi sinh ra Bc M, khng c
nhng thi h tt xu v{ nhc im ca ngi ch}u u. n gia th k XX,
c con ngi siu nhn ca Hitler - ngi thuc chng tc Arian vi mt phn
l nng dn, mt phn l lnh chin, mt phn l thin thn.
Hnh nh "con ngi mi" n{y cng |m nh nhng ngi cng sn. Ngi
Lin X vn cn ni v "con ngi x hi ch ngha". Nhng chnh Trotsky ~
din t sng ng v con ngi tng lai. Con ngi s tr thnh khe hn,
khn ngoan hn v{ nhy cm hn. C th ca h s tr th{nh h{i ha hn,
nhng ng tc ca h nhp nh{ng hn, ting ni ca h m du hn. C|ch
sng ca h s c nhng c tnh gy cm xc mnh m. Con ngi bnh
thng s t n trnh ca mt Aristote, ca mt Goethe, ca mt Marx.
C|ch }y mt hay hai thp k, Frantz Fanon din t con ngi mi l{ ngi
c "tinh thn mi". Che Guevara thy con ngi l tng ca ng trong tng
lai c cuc sng ni tm phong ph. Tt c cc hnh nh u khc nhau.
Th nhng rt ngu xun nu b|o trc mt ln na s ra i ca "con
ngi mi" c coi l{ m hnh l tng c nht m ton b nn vn minh
phi c gng tch cc noi gng. V{ trong mt x hi ang nhanh chng hng
v s phi-i chng ha, th iu chng c g ha hn c. Cng rt ngu xun
nu tin rng nhng iu kin vt cht ca cuc sng b thay i mt c|ch c

bn li khng nh hng g n nh}n c|ch hay ni chnh x|c hn l{ n c
tnh x hi ca con ngi. Khi chng ta thay i cu trc ca x hi, chng ta
cng bin i con ngi.
Do , nhng g m Ln sng th ba ang l{m l{ khng phi to ra con
ngi siu nh}n l tng hoc loi anh hng mi no c, m l to ra nhng
thay i trong nhn cch thng qua x hi - khng phi mt con ngi mi m
l mt tnh cch x hi mi. Nhim v ca chng ta l khng phi tm kim con
ngi huyn thoi m l nhng nt tnh c|ch con ngi c nn vn minh
ngy mai coi trng.
Nhng c tnh ny khng phi c to nn do p lc bn ngo{i i vi
con ngi. Chng hnh thnh t s thi thc ni tm ca cc c nhn v nh
hng ca x hi. Nhng mt khi c to thnh th nhng nt tnh cch ny
c t|c ng i vi s pht trin kinh t v x hi.
Ln sng th hai ~ mang theo n nhng tnh cch tit kim, lm vic khng
ngng v{ ban thng chm - nhng nt nhm hng ngh lc khng l vo
nhim v pht trin kinh t. Ln sng th hai cng mang theo nhng thay i
trong tnh khch quan - tnh ch quan, trong ch ngha c| nh}n, trong th|i
i vi quyn lc, trong kh nng suy ngh tru tng, kh nng l{m ni bt
v kh nng tng tng.
i vi ngi nng d}n c a v{o lc lng lao ng cng nghip, h
phi bit c bit vit. H phi c gio dc, c thng tin v{ c un nn.
H phi hiu rng c th c mt cch sng kh|c. T tng ca h phi c
gii phng khi hin ti gn nht. Nh th, ging nh ch ngha cng nghip
phi dn ch ha thng tin v chnh tr, n cng b buc phi dn ch ha tr
tng tng.
Ngy nay, mt ln na chng ta ang bn b bin ng v vn ha t}m l.
Chng ta c th hnh dung nhng thay i mnh m m{ chng dng nh nh
hng n s pht trin tm l trong x hi Ln sng th ba. Nhng thay i
ny s nh hng n vic nui dy con c|i, n gio dc, n cng vic v{ n
s hnh thnh tnh cch ca mi ngi. V{ cng khng th thay i tt c
nhng iu ny nu khng bin i c bn ton b c tnh x hi ca tng
lai.
TRNG THNH KHC NHAU
S lo ha ca d}n c trong tt c c|c nc cng nghip cao n ngm s ch

nhiu vo nhu cu ca ngi gi v gim bt s tp trung vo thanh thiu
nin. Hn th na, khi ph n lm vic trong nn kinh t th trng, nhu cu
truyn thng hng ton b ngh lc ca h vo nhim v lm m b gim i.
Trong thi k Ln sng th hai, nhng ngi lm cha lm m m c con ci
ca h c c cuc sng kinh t v x hi tt hn h. S mong mun hng
thng n{y ~ khuyn khch cha m tp trung nhng nng lng tm l
khng l vo con ci h. Ngy nay, nhiu cha m thuc giai cp trung lu b v
mng khi con ci h i xung ch khng phi i ln trn bc thang kinh t - x
hi.
Ngy nay hng triu a tr phi chu cnh hoc cha hoc m c thn nui
nng. Chng cng c th c nui trong c|c gia nh m{ c cha m lm vic

nh{, ngha l{ c|c gia nh ngi nh{ in t. Nh th tr con c th tham gia vo
nhim v cng vic ca gia nh tui rt sm.
Nhng iu cho thy thi th u v thi thiu nin s ngn hn nhng
trch nhim v sc sn xut s tng ln. Tr con lm vic chung vi ngi ln
trong nhng ngi nh{ nh th s t b p lc t bn ngoi x hi. Chng c th
tr thnh nhng ngi thnh cng cao ca ng{y mai. Do , chng ta c th
thy s tng phn r rng gia thanh nin trng thnh nhanh v c trch
nhim cng vic sm trong ngi nh{ in t v{ thanh nin trng thnh chm
hn ngoi x hi.
Chng ta cng c th hy vng gio dc s thay i. Tr em s hc bn ngoi
nhiu hn trng hc. Nm hc bt buc s ngn hn ch khng phi di
hn. Gi|o dc s tr th{nh ph}n t|n hn v{ lin kt vi cng vic cht ch hn.
V cng vic, d l sn xut cho th trng hoc cho tiu-sn dng nh, s
bt u sm hn trong cuc i. V nhng l do nh th, nn vn minh L{n
sng th ba c th pht huy nhng nt khc nhau trong thanh nin.
D iu trn c xy ra hay khng, song mt iu chc chn l s trng
thnh s khc nhau. V t nh}n c|ch cng kh|c nhau.
NGI LAO NG MI
Khi thanh nin trng th{nh v{ i v{o th trng cng vic, s c nhng lc
mi t|c ng ln tnh cch ca h.
Trong k nguyn Ln sng th hai, cng vic trong nh{ m|y v{ vn phng
c lp i lp li, chuyn mn ha, cht ch v thi gian, cc ng ch mun
ngi lm vic phc tng, ng gi v vui v thc hin nhng nhim v quen
thuc. C|c c im tng ng cng ~ c {o to trng hc v{ c
cc cng ty khuyn khch.
Khi Ln sng th ba trn qua x hi chng ta, cng vic t lp i lp li hn.
Cng vic t t m hn, vi mi ngi lm mt nhim v ln hn. Thi gian linh
hot v nhp iu ring thay th cho vic ng b ha i chng v h{nh ng.
Ngi lm vic b buc phi i ph vi nhng thay i thng xuyn hn
trong nhim v ca h, cng nh l{ phi i ph vi s thay i v tr c nhn,
thay i sn phm v s t chc li.
Do , nhng g m cc ng ch Ln sng th ba a thch l{ nhng ngi
chp nhn trch nhim, hiu c lm th no cng vic ca h n khp vi
cng vic ca nhng ngi khc, c th x l nhng nhim v ln hn, nhanh
chng thch nghi vi cc tnh hung thay i v ha nhp c vi nhng
ngi xung quanh.
Cng ty Ln sng th hai tr cng xng |ng cho th|i quan liu. Cng ty
Ln sng th ba yu cu nhng con ngi phc tp, c c tnh r rt, hnh
din vi nhng tnh cch m h khc vi mi ngi. H tiu biu cho lc
lng lao ng phi-i chng ha c cng nghip Ln sng th ba cn n.
Trong cc cng ty Ln sng th hai, mi ngi lm vic c mt th trng
c nht. Cc cuc tranh lun gia nhng ngi lm vic thng phi a n
th trng gii quyt. Trong cc t chc ma trn mi, phong cch hon
ton mi. Ngi lm vic c nhiu th trng cng mt lc. Nhng ngi vi
cp bc khc nhau v k nng kh|c nhau s lm vic chung vi nhau trong cc
nhm lm thi.
H thng ny s pht nhng ngi lm vic phc tng mt cch m qung.
N s cho php mt ngi d|m ni ngc li trong gii hn cho php. Nhng
ngi lm vic ham tm ti, dm du tranh vi nhng ngi qun l, mun
lm vic c suy xt hoc mun cng vic ca h c trch nhim vi x hi ~ b
cng nghip Ln sng th hai xem l nhng ngi gy ri, th ngc li cng
nghip Ln sng th ba khng th hot ng nu khng c h. Do , chng ta
ang thy mt s thay i t nh nhng s}u sc trong c|c nt c| tnh c h
thng kinh t mi coi trng, mt s thay i nh hnh c tnh x hi ang
xut hin.
O C CA NGI TIU-SN
Nn kinh t gm hai khu vc, khu vc sn xut trao i v khu vc tiu

sn. Mi khu vc u c nhng t|c ng tm l ring ln chng ta. Mi khu
vc u khuyn khch o c ring ca n, cc gi tr ring ca n v{ nh
ngha ring v thnh cng ca n.
Trong Ln sng th hai, s pht trin rng ln ca kinh t th trng trong
c|c nc t bn v x hi ch ngha ~ khuyn khch o c hm li. N ~
sinh ra nh ngha kinh t hp hi v s th{nh cng c| nh}n. Ngc li, Ln
sng th ba s y mnh nn kinh t tiu-sn. S sn xut dng n{y dng

nh s c ngha kinh t ln hn. V{ khi n bt u chim nhiu thi gian v
ngh lc ca chng ta hn, n s nh hnh cuc sng chng ta v to ra c
tnh x hi.
o c th trng xp loi con ngi theo ca ci h c, o c tiu sn
s |nh gi| con ngi cn c theo nhng g con ngi l{m c. C nhiu tin
bc vn cn c coi trng, song nhng c tnh kh|c cng c xem trng.
Nhng c tnh ny c th l tinh thn t lc, kh nng thch nghi v{ tn ti
trong nhng iu kin kh khn, v{ kh nng t lm cc vic vi chnh bn tay
ca mnh. Hn th na, trong khi o c th trng khuyn khch s theo
ui mt mc ch duy nht th o c tiu sn li khuyn khch s a dng
mc ch.
Mt s ln ngi lm vic trong sn xut cho th trng hng ngy phi gii
quyt vi s tru tng v ch ngha, con s, m hnh m h bit rt t v
nhng iu . i vi h, cng vic tr thc rt hp dn nhng n li khng
gn vi cuc sng hng ngy. Vy nn nhng s c v ng{y nay v th cng
nghip, l{m vn... ngha l{ nhng g lm bng tay chn c th l s b p
vo tnh tru tng trong khu vc sn xut. Ngc li, trong tiu-sn chng ta
thng phi i ph vi thc t c th v ngay tc th, ngha l{ s tip xc
trc tip vi s vic v{ con ngi. Khi c nhiu ngi chia thi gian ca h
cho sn xut v cho tiu-sn, th h v tr va lm vic c th, va lm vic
tru tng, ngha l{ va lm vic tr c va lm vic chn tay. o c tiusn l{m cho lao ng th cng c tn trng tr li sau 300 nm b xem
thng. V s cn bng n{y dng nh s nh hng n vic phn phi
nhng nt c tnh.
Trong nn vn minh cng nghip, cng vic nh{ m|y u ph thuc ln

nhau mt cch ph bin, iu khin cho {n ng tr thnh khch quan,
trong khi nhng nhim v t ph thuc ln nhau c ph n lm ti nh{ ~
khin cho ph n tr thnh ch quan. Ngy nay c nhiu ph n tham gia sn
xut cho th trng, h c khuyn khch suy ngh nh {n ng, ngha l{ h
c "kh|ch quan ha". Ngc li, khi c nhiu {n ng l{m nhiu cng vic
ni tr ti nh, nhu cu ca h lm vic cho "khch quan" gim bt, c ngha l{
h b "ch quan ho|". Trong tng lai, khi nhiu ngi Ln sng th ba phi
chia cuc sng ca h gia lm vic khng ht ngy cng trong cc cng ty
hoc t chc ln ph thuc ln nhau vi lm vic cho mnh cng vi gia nh
trong c|c n v tiu-sn t ch, th chng ta c th hy vng c s cn bng
gia khch quan v ch quan trong c hai gii tnh nam v n.
Ni tm li, vi s tiu-sn tr thnh quan trng trong ton b nn kinh t,
chng ta ang tin v mt s thay i tm l khc. S t|c ng tng hp ca
nhng thay i c bn trong sn xut v tiu-sn cng vi nhng thay i c
bn trong nui dy con ci v gio dc s c th ci bin c tnh x hi ca
chng ta cng quyt lit nh L{n sng th hai ~ l{m 300 nm trc }y.
CUC CCH MNG THNG TIN
Mi lin h gia thng tin v{ c|c c tnh ca con ngi l phc tp, nhng
khng phi khng ph v c. Mt cuc cch mng trong phng tin thng
tin c ngha l{ mt cuc cch mng tm l. Trong thi k Ln sng th hai, con
ngi b chm m trong hnh nh sn xut hng lot. C| nh}n c khuyn
khch lin tc t so snh h vi mt s t mu hnh nhn cch v s |nh gi|
li sng ca h theo cc tiu chun chn lc. Do , phm vi cc kiu c tnh
c x hi tha nhn l{ tng i hn hp. Vic phi-i chng ha thng tin
i chng ngy nay to ra s a dng v m hnh nhn cch v li sng m
ngi ta c th t so snh. Thay v phi chn trong nhng c tnh ging nhau,
chng ta buc phi chn c|i ring cho mnh. iu ny rt kh thc hin v n
gii thch ti sao hng triu ngi ang tm kim mt cch tuyt vng cho c
tnh.
Trong c gng , chng ta n}ng cao s hiu bit v tnh cch ring ca
mnh, ngha l{ nhng nt khng ging ai c. Nh th hnh nh ring ca chng
ta thay i. Chng ta i hi phi c nhn nhn, c i x nh l{ c| nhn
v{ iu ny xy ra ng v{o lc h thng sn xut mi yu cu c nhng ngi
lao ng c| nh}n ha hn.
Ngoi vic gip chng ta kt tinh nhng g l{ n thun c nhn trong
chng ta, c|c phng tin thng tin mi ca Ln sng th ba s bin chng ta
th{nh ngi sn xut ra chnh bn thn mnh. Trong Ln sng th hai, nhng
ngi thng tin chuyn nghip sn xut ra nhng tin tc cho khn thnh gi.
Khn thnh gi khng th phn ng trc tip hoc t|c ng qua li vi ngi
truyn tin. Ngc li, tnh cht cch mng nht ca c|c phng tin thng tin
mi l kh nng t|c ng qua li cho php c| nh}n ngi dng c th thu pht
hnh nh vo ra vi th gii bn ngoi. Dy-cp hai chiu, video cassette, my
photocopy v my ghi m - tt c u l{ phng tin thng tin ca c nhn.
Cuc cch mng thng tin cho chng ta mt hnh nh phc tp hn v ci
ti. N lm chng ta khc bit nhiu hn. N l{m tng tc chnh qui trnh m
chng ta th tm cc hnh nh khc nhau ca c|i ti v{ gia tng s di chuyn
ca chng ta qua cc hnh nh lin tip nhau. N gip chng ta phng chiu
hnh nh ca mnh ra th gii bng in t. V{ cha c ai |nh gi| c ht
t|c ng ca n i vi c tnh mi ngi. V trc }y chng ta cha h c
mt cng c no mnh m nh th. Chng ta cng ngy cng c thm cng
ngh nhn thc.
Chng hai mi by
LNG TM CHNH TR
Khng th no lm n bng ng thi cng mt lc cuc cch mng trong

nng lng, cuc cch mng trong cng ngh, cuc cch mng trong cuc sng
gia nh, cuc cch mng trong vai tr gii tnh v cuc cch mng trn khp
th gii trong thng tin m khng phi i mt sm hay mun vi cuc cch
mng chnh tr.
Tt c c|c ng phi chnh tr trong th gii cng nghip, tt c cc quc hi
v ngh vin, cc tng thng v th tng, c|c ta |n v{ c quan t ph|p, c|c
chnh ph quan liu - ni tm li, tt c cc cng c chng ta dng vch ra
v duy tr cc quyt nh chung - ang li thi v phi c bin i. Nn vn
minh Ln sng th ba khng th hot ng vi mt cu trc chnh tr nh L{n
sng th hai. Cng ging nh c|c nh{ c|ch mng ~ to ra k nguyn cng
nghip khng th cai tr vi b my phong kin, ngy nay mt ln na chng
ta cn pht minh ra nhng cng c chnh tr mi.
L HNG EN
Ngy nay mc d s nghim trng cha c tha nhn, chng ta ang

chng kin mt cuc khng hong su sc khng phi ca chnh ph ny hoc
chnh ph kia, m l chnh nn dn ch i ngh trong tt c cc hnh thc ca

n. T nc n{y sang nc khc, nn cng ngh chnh tr ca Ln sng th hai
ang hot ng chch choc mt cch nguy him. M chng ta thy mt s
t lit hu nh ho{n to{n v nhng quyt nh chnh tr i vi cc vn
sng cht ca x hi. S|u nm sau s cm vn ca OPEC, b my chnh tr M
vn quay trn trn ci trc ca n, khng th sn xut ra c c|i g y ging
nh mt chnh s|ch nng lng ph hp.
L trng chnh tr ny khng phi l duy nht. M cng khng c chnh s|ch
th, chnh s|ch mi trng, chnh sch cng ngh, chnh s|ch gia nh to{n
din hoc r r{ng. N cng khng c chnh s|ch i ngoi r rng. H thng
chnh tr M cng khng c kh nng hp nht hoc u tin ha nhng chnh
s|ch nh th ngay c khi chng ~ hin hu. Tuy nhin s ph sn ca h
thng quyt nh ny khng phi l do mt ng hoc mt tng thng gy ra.
N ~ nng n t nhng nm 60 song khng mt tng thng no d l cng
ha hay dn ch c th vt qua ni khun kh ca h thng hin nay. Nhng
vn chnh tr n{y ang t|c ng xu n cc thit ch x hi kh|c nh gia
nh, trng hc v cng ty.
Hng t b lut vi t|c ng trc tip vo cuc sng gia nh ~ hy b v
gy mu thun ln nhau, lm xu thm s khng hong gia nh. H thng gio
dc c cp y ngn qu xy dng v{o ng lc s tr em n tui i hc
gim xung, nh th gy ra vic xy dng v ch trng hc, v{ nh th li
phi ct gim ngn qu rt cn cho nhng mc ch kh|c. Trong khi cng ty
b buc phi hot ng trong mt mi trng chnh tr php ph n ni h
khng th ni ngy mai chnh ph mun g h.
Cng lc , b my lut l to ra mt mng li nhng qui nh khng th
no chp nhn c - ch trong mt nm cho ra 45.000 trang nhng qui nh

phc tp. 27 c quan chnh ph kh|c nhau gi|m s|t 5600 iu l lin bang ch
lin quan n sn xut thp. S phc tp qua li n{y ~ ko nn kinh t xung,
trong khi nhng phn ng tht thng ca nhng ngi quyt nh chnh
quyn l{m tng thm thc v chnh ph ang thng th. H thng chnh tr
lm phc tp thm cuc chin u ca cc th ch chnh tr cho s tn ti.
S tan r v c ch quyt nh ny khng phi ch c M. Cc chnh ph
Ph|p, c, Nht, Anh v c cng triu chng. C|c nc cng nghip cng sn
kh|c cng vy. B my quyt nh chnh tr trong tt c c|c nc khng
ngng b cng thng, b qu sc, qu ti, b chm ngp trong cc s liu khng
thch hp v{ i mt vi nhng mi nguy him mi. Do , nhng g chng ta
ang thy l nhng ngi l~nh o chnh ph khng c kh nng ra nhng
quyt nh u tin cao, trong khi h lao u ui theo nhng quyt nh t
quan trng. l{ l do ti sao nhiu ngi, gm c tng lp thng lu, cm
thy qu bt lc.
S tan v v kh nng ra nhng quyt nh ng lc v{ c hiu lc ang
thay i cc mi quan h quyn lc trong x hi. Bnh thng th cc nh cm
quyn trong bt k x hi n{o cng s dng h thng chnh tr cng c lut
l v mc ch ca h. Quyn lc ca h c x|c nh bi kh nng l{m cho
mt s vic xy ra hoc ngn chn mt s vic khng cho xy ra. iu ny c
ngha l{ kh nng ca h tin o|n v{ kim so|t c cc bin c.
Ng{y nay c|c nh{ l~nh o khng cn c th o|n trc c kt qu ca
chnh h{nh ng ca h. H hot ng trong mt h thng chnh tr khng hp
thi, b cc bin c b qu| xa, n ni ngay c khi c kim sot cht ch v
cc quyn li ring t ca h, cc kt qu thng em li nhng iu ngc
li s mong i. Nhng cng ng tng rng quyn lc m{ c|c nh{ l~nh o

b mt s chuyn v cho x hi. Quyn lc khng c chuyn giao, n cng
ngy cng b ngu nhin ha, n ni chng ai bit ai chu trch nhim v vic
g, ai c quyn hnh tht s hoc quyn h{nh ko d{i trong bao l}u. Trong
tnh trng na v chnh ph n{y, ngi d}n bnh thng hoi nghi mt cch
ng cay khng ch i vi c|c nh{ "i biu" ca h, m{ cn i vi chnh tnh
trng c i din. Kt qu l "nghi thc m bo" v bu c bt u mt
quyn lc ca n. C{ng ng{y c{ng c t ngi i b phiu bu c trong cc
nc cng nghip cao. Cc c tri c t lng tin vo chnh ph ca h, h cm
thy xa cch vi nhng ngi l~nh o ca h.
Khng phi ch M m c c|c nc Ln sng th hai cng b s thay i
ca Ln sng th ba ng n, c|c nc ny xut hin mt l hng ln v
quyn lc - mt "l hng en" trong x~ hi.
QUN I RING
Nhng mi nguy him t l hng quyn lc ny c th c |nh gi| bi

nhng g xy ra vo gia nhng nm 70. l{ s cm vn OPEC nh hng
n nng lng v nguyn liu, lm pht v tht nghip bng ln, ng la b
gim gi mnh v chu , chu Phi, chu M latinh bt u i s tho thun
kinh t mi, nhng du hiu v bnh l chnh tr xut hin t nc ny sang
nc khc trong cc quc gia Ln sng th hai. Anh, ni ni ting v s
khoan dung v lch s, cc v tng v hu bt u tuyn m qu}n i ring

lp li trt, t, v mt phong tro pht xt - Mt trn quc gia - ~ a ng c
vin ra tranh c trong 90 khu vc bu c ngh vin. Nhng ngi pht xt v
nhng ngi cnh t |nh nhau ng ph Lu}n n. , nhm pht xt
cnh t - L o{n - ~ gia tng bt cc v m st. Ba Lan, c gng ca
chnh ph tng gi| thc phm theo kp lm ph|t ~ a t nc n b
ni lon... ng l{ nhng du hiu ny v s mt n nh chnh tr ~ lu m khi
cc nn kinh t cng nghip hi phc li mt phn vo cui nhng nm 70.
Tuy nhin, nhng bng chng v s mt n nh lm chng ta t hi l h
thng chnh tr Ln sng th hai hin nay trong mi quc gia cng nghip c
th tn ti trong cc cuc khng hong sp n khng. V nhng cuc khng
hong ca nhng nm 80 v{ 90 dng nh nghim trng hn v{ nguy him
hn c|c cuc khng hong trong qu kh.
Thc vy, cc h thng chnh tr Ln sng th hai ngy nay cn t hn
nhng nm 70, c|c chnh ph t thm quyn hn, t c tm nhn chin lc
hn v{ t nhn xa trng rng hn trong vic i ph vi cc cuc khng hong
ca nhng nm 80 v{ 90. V{ iu ny khin chng ta phi xem xt li t gc
nhng o tng chnh tr.
PHC H V CU TINH
Phc h v cu tinh l o tng m chng ta t cu ly mnh bng vic thay
i ngi cao nht. Thy cc nh chnh tr Ln sng th hai sai lm trong vic
gii quyt cc vn do Ln sng th ba gy ra, hng triu ngi i n li
gii thch c nht, n gin, d hiu l : "tht bi do s l~nh o".
Ngy nay s khao kht c nhng ngi l~nh o siu vit c nhng
ngi thin ch nht ln ting khi th gii ca h b sp , khi mi trng ca
h ngy cng khng th ni trc c v khi s c mong tha thit ca h
cho trt t, cu trc v s d o|n tng ln. M, tng thng b kt n l
"thiu s l~nh o". Anh, Thatcher c bu v b{ ta a ra o tng l
"Ngi {n b{ thp". Ngay c trong c|c nc cng nghip cng sn, ni m{ s
l~nh o l bt k c|i g tr s rt r, p lc c "s l~nh o mnh hn"
ang tng cng. Nht, cc nhm cnh hu i tr li ch ngha c o|n
trc chin tranh...
Ni tm li, s dy ln ca yu cu "l~nh o mnh hn" trng hp vi s
bng n ca c|c nhm c ti hy vng c li trong s tan r ca h thng
chnh ph i ngh. Bi nhi v ngn la ang cnh nhau mt cch nguy
him.
Ting la ht mnh lit n{y i hi s l~nh o c da trn ba khi nim
sai, khi nim u tin l huyn thoi v tnh hiu qu c o|n. Mt s t t
tng vn duy tr quan im cho rng c|c nh{ c ti "lm cho tu ha chy
ng gi". Ngy nay c nhiu thit ch ang tan r~ v{ vic khng c kh nng
d bo l ph bin n ni hng triu ngi sn s{ng i mt t t do lm
cho cc con tu kinh t, x hi v chnh tr chy ng gi.
Th nhng s l~nh o mnh, v ngay c vi ch ngha c o|n, u khng
hnh d|ng g n tnh hiu qu. Khng c bng chng g cho thy Lin X ngy
nay hot ng c hiu qu, mc d s l~nh o ca n chc chn "mnh hn"
v{ c o|n hn s l~nh o M, Php hoc Thy in. Ngo{i qu}n i, mt

v v mt s t t chc khc quan trng lm cho ch tn ti mi mi,
theo s |nh gi| chung Lin X thc ra l mt con t{u ang y nc. y l
mt x hi b ln bi lng ph, v trch nhim, tr tr v{ tham nhng - ni tm
li, bi "s khng c hiu qu ca c o|n".
Ngay c nc c pht xt, rt c hiu qu trong vic qut sch ngi Ba
Lan, ngi Nga,. ngi Do Thi, v nhng ngi "khng thuc chng tc
Arian", v{ ~ c xem l c hiu qu nhng lnh vc khc, th nhng nu
so snh k vi c|c lnh vc khc na th nn ch th Ba ch l mt v d v
tnh hiu qu qun s hoc cng nghip nh mt huyn thoi l bch.
Cn nhiu th khc ch khng phi ch ring l~nh o mnh lm cho con
tu chy ng gi.
Khi nim sai th hai l vic cho rng kiu l~nh o ~ hot ng c
trong qu kh, th ngy nay hoc tng lai cng vn s hot ng c. Khi
chng ta ngh v s l~nh o th chng ta ang ln lt nh li nhng hnh
nh t qu kh - Rudven, Churchill, Gn. Th nhng c|c nn vn minh
kh|c nhau i hi phm cht l~nh o v cng khc nhau. V nhng g l mnh
trong mt nn vn minh n{y th c th li l bt lc v yu km mt cch thm
hi trong mt nn vn minh kh|c.
Trong nn vn minh nng nghip ca Ln sng th nht, s l~nh o bt
ngun t dng di, ch khng phi l t th{nh t tr thc. Mt v vua cn mt
s k xo thc t c gii hn nh kh nng l~nh o trong chin u, s tinh
khn trong vic kch c|c nam tc chng i ln nhau, s tnh ton trong hn
nhn v li. Bit c bit vit v kh nng t duy tru tng khng phi l
nhng yu cu c bn. Hn th na, c|c l~nh cha c t do s dng quyn
lc c nhn mt cch k qui nht m khng b hin ph|p, t ph|p hoc nhn
dn kim tra. Nu s chun y l cn thit, th iu ch do mt nhm nh cc
nh qu tc, c|c quan i thn. Cc lnh cha c th huy ng s ng h ny v
iu c xem l "mnh".
Ngc li, ngi l~nh o Ln sng th hai phi lm vic vi quyn lc
khch quan v ngy cng tru tng. ng ta phi ra nhiu quyt nh v cc
s vic rng ln, t vic i ph vi thng tin i chng n vic qun l kinh
t v m. Quyt nh ca ng ta phi c thc hin thng qua mt lot cc t
chc v{ c quan vi cc mi quan h phc tp m ng ta phi bit v c s
phi hp. ng ta phi bit c bit vit v phi c kh nng l lun tru tng.
Thay v ch c mt nhm nh c|c nam tc, ng ta phi i ph vi cc nh
l~nh o cp trn v cp di. Hn th na, quyn lc ca ng ta - ngay c khi
ng ta l mt nh{ c ti chuyn ch - b gii hn bi hin php, bi tin l lut
php, bi nhng yu cu chnh tr ca ng, v bi sc mnh d lun qun
chng.
Vi nhng tng phn n{y, ngi l~nh o Ln sng th nht "mnh nht"
nu c a v{o b khung chnh tr Ln sng th hai s tr thnh cc k yu
rt d nhm ln, sai lm v khng c kh nng gii quyt vn so vi mt
ngi l~nh o "yu km nht" ca Ln sng th hai.
Tng t nh th, khi chng ta tin v mt nn vn minh mi, th cc nh
l~nh o "mnh" ca x hi cng nghip khng th gi c v tr ca mnh v
khng c kh nng gii quyt cc vn mi. S tm kim c|c nh{ l~nh o c
quyt, khng khng b|m gi kin ca mnh ch l s nuii tic qu kh, mt
s tm kim da trn nhng gi thit li thi. "S yu km" ca cc nh lnh
o ngy nay khng phn nh phm cht c| nh}n m{ l{ hu qu s sp
ca cc thit ch to nn quyn lc ca h.
Khi Ln sng th ba tip tc bin i x hi, a x~ hi pht trin n mc
cao hn v tnh a dng v tnh phc tp th tt c c|c nh{ l~nh o tr thnh
ph thuc nhiu hn v{o s ngi gip h son tho v thc hin cc quyt
nh. L~nh o cng c nhng cng c hng mnh bao nhiu nh m|y bay
chin du phn lc, v kh nguyn t, m|y comput, vin thng, th l~nh o
cng b ph thuc.
}y l{ mi quan h khng th ph v c v n phn |nh phc tp ang
gia tng m{ trn quyn lc ang da v{o. iu ny gii thch ti sao tng
thng M ngi cnh nt bm nguyn t c th ph tung hnh tinh, m vn cm
thy bt lc. Cng sut v khng cng sut l hai mt i nhau ca mt mch
vi in t.
V nhng l do trn, nn vn minh L{n sng th ba i hi mt kiu lnh
o mi hon ton. Nhng phm cht cn thit ca c|c nh{ l~nh o Ln sng
th ba cha tht s r rng. C th sc mnh ca ngi l~nh o nm trong
vic lng nghe ngi khc, nm trong tr tng tng, nm trong s tha
nhn v tnh b gii hn ca s l~nh o trong th gii mi. C|c nh{ l~nh o
ngy mai c th phi i ph vi mt x hi phn quyn v{ a dng hn ng{y
nay. S l~nh o ngy mai c th l tm thi hn, ng bin hn.
Ngay c khi c cc ng thnh, cc thin ti, cc anh hng cu chng ta ra
khi thm ha, chng ta vn phi i din vi s khng hong v chnh ph
i ngh - ngha l{ nn cng ngh chnh tr ca k nguyn Ln sng th hai.
MNG TH GII
Nu ch phi lo lng chn l~nh o "gii nht" th vn c th c gii

quyt ngay trong khun kh ca h thng chnh tr hin nay. Tuy nhin vn
cn su sc hn nhiu. C|c nh{ l~nh o, d l nhng ngi "gii nht" cng
vn b t lit bi nhng th ch li thi m h phi cng nhau lm vic.
Cc cu trc chnh ph v chnh tr ~ c thit k vo thi k nh{ nc quc gia ang hnh th{nh. Mi chnh ph c th ra nhng quyt nh t nhiu
c lp. Ng{y nay iu khng th c na mc d chng ta. vn duy tr
huyn thoi ch ngha. Lm pht tr thnh mt cn bnh truyn nhim quc
t n ni ng Brginhp hoc ngi k v cng khng th ngn chn c
cn bnh vt qua bin gii. Cc quc gia cng nghip cng sn, mc d ch b
nn kinh t th gii nh hng mt phn v{ c kim sot cht ch bn
trong, song vn phi ph thuc vo cc ngun ti nguyn bn ngoi v du kh,
trc phm, cng ngh, tn dng v nhng nhu cu kh|c. Nm 1979, Lin X b
buc phi tng gi| nhiu mt hng tiu dng. Tip Khc tng gp i gi| xng
du. Hunggari tng gi| in ln 51%.
Php xy dng nh my x l nguyn t mt ni nu bi phng x thot
ra s bay sang Anh. R r du Mhic nh hng n b bin Texas c|ch
500 dm. V nu Saudi Arabia hoc Libria tng hoc gim quta sn xut du
th iu s nh hng lu di hoc tc khc n nn sinh thi ca nhiu
nc.
Trong ci mng lin kt cht ch vi nhau ny gia c|c nc, cc nh lnh
o quc gia mt nhiu tnh hiu qu ca h d c ni g i chng na. Nhng

quyt nh ca h c th gy ra nhng nh hng t gi|, khng c mong
mun, nguy him mc th gii v khu vc. Qui m ca chnh ph v s
phn b quyn lc quyt nh l{ ho{n to{n khng ng cho th gii ngy nay.
Tuy nhin, }y ch l mt trong nhng l do gii thch ti sao cu trc chnh
tr hin nay ~ li thi.
VN HI HA CC MT
Cc thit ch chnh tr ca chng ta cng phn nh s li thi v kin thc

t chc. Mi chnh ph c cc b chuyn v c|c lnh vc ring bit nh t{i
chnh, ngoi giao, quc phng, nng nghip, thng mi, bu in hoc giao
thng. Khng mt chnh ph Ln sng th hai no k c chnh ph c ti hoc
tp quyn nht, c th gii quyt vn hi ha cc mt : lm th no hp nht
nhng hot ng ca tt c c|c n v n{y chng c th to ra c|c chng
trnh tng th v trt t, ch khng phi l nhng hu qu mu thun v t
hy ln nhau.
Nhng g chng ta hc c trong cc thp k qua l cc vn chnh tr v
x hi quan h qua li vi nhau, v d nng lng nh hng ti kinh t, kinh
t nh hng ti y t, y t nh hng ti gio dc, vic lm, cuc sng gia nh
v hng ngn th kh|c. Tm c|ch i ph vi cc vn ring bit, t n vn l
sn phm ca tm tnh cng nghip, ch to ra s hn n v tai ha. Th
nhng cu trc t chc chnh ph ~ phn |nh chnh x|c c|ch t vn v

thc t ca Ln sng th hai. Cu trc li thi ny dn n tranh chp quyn
lc khng bao gi dt, n vic c|c c quan gii quyt vn ring ca mnh
m{ khng ch n c quan kh|c v{ n vic to ra nhng hiu qu ngc li.
iu ny gii thch ti sao mi ln chnh ph c gng gii quyt mt vn li
a n mt lot cc vn mi, thng l xu hn vn c. C|c chnh ph
c gng gii quyt vn lin kt cc mt bng cch tp quyn nhiu hn.
Nhng tp quyn khng cn hot ng c na. Mt bin php tuyt vng
khc l to ra v s cc y ban lin b phi hp v xem xt cc quyt nh.
Kt qu l{ tng thm c|c b phn gy cn tr trn con ng m cc quyt
nh phi i qua v{ l{m phc tp ha hn na nhng trng thi phin phc
quan liu. Cc chnh ph v cu trc chnh tr hin nay ca chng ta li thi v
chng nhn th gii thng qua lng knh L{n sng th hai.
S TNG TC QUYT NH
Cc chnh ph Ln sng th hai v cc thit ch ngh vin ~ c thit k

quyt nh vi tc chm chp, ph hp vi mt th gii m{ trong tin
tc c th cn c tun i t tnh ny sang tnh khc. Ngy nay khi Iran bt
gi con tin Thran, cc vin chc Oasinhtn, M|txcva, Pari hoc Lun
n c th phi quyt nh trong vng vi pht. Tc thay i cc nhanh
lm cc chnh ph v cc nh chnh tr mt cnh gic v lm cho h nhiu khi
d cm thy hoang mang v bi ri.

S thay i x hi cng gia tng v{ g}y thm |p lc i vi nhng ngi ra
quyt nh chnh tr. Ngh chnh tr chuyn nghip cng tng tc v{ thng
gy cho h nhng bt ng. u nm 1970, b{ Thatcher tin o|n rng cho n
khi ht cuc i b ta, s khng c ph n c b nhim chc v cao nht
trong ni c|c Anh. Nm 1979, b{ gi chc Th tng. M, khi Carter c c
Tng thng nhng cha nhm chc, chnh ng ta ch khng phi Ford i ph
vi cc vn v Trung ng, khng hong nng lng v cc vn khc
trc khi cc hm phiu c m ht. Thi gian chnh tr qu gp gp, lch s
chuyn ng qu| nhanh khng cho php c chm tr.
Vic tng tc i sng chnh tr phn nh s tng tc nhng bin i x hi
ni chung l{m tng s tan v cc chnh ph v cc chnh sch. Ni mt cch
n gin l{ c|c nh{ l~nh o ca chng ta b buc phi lm vic thng qua cc
thit ch Ln sng th hai c thit k cho mt x hi tr tr hn, h khng
th c c nhng quyt nh thng minh nh c|c bin c nhanh i hi.
Hoc l quyt nh ra qu mun hoc khng c quyt nh g c.
S tng tc thay i |p o kh nng quyt nh ca cc thit ch ca chng
ta, lm cho cu trc chnh tr ngy nay li thi d l{ thc h hoc s lnh
o. Nhng thit ch n{y khng tng xng v qui m, cu trc v tc .
S NHT TR B TAN V
Ln sng th hai sinh ra x hi i chng, cn Ln sng th ba phi i chng

ha chng ta, a to{n b h thng x hi n mt trnh cao hn v tnh a
dng v tnh phc tp. Qui trnh cch mng ny ging nh s khc bit sinh
hc xy ra trong qui trnh tin ha, gip gii thch mt trong nhng hin tng
chnh tr c ch nhiu nht ngy nay - S nht tr b tan v.
T nc cng nghip n{y sang nc cng nghip khc, chng ta nghe cc
nh chnh tr than phin v vic khng c "mc ch quc gia", v s xi mn
"thng nht quc gia", v vic thiu "tinh thn o{n kt" nh trc kia v v
s bng n ca cc nhm phi trn tng vn nh ph| thai, kim so|t v kh,
quyn ng tnh luyn |i, nng lng nguyn t, v.v C|c nhm ph|i n{y qu|
a dng cp quc gia v c a phng n ni cc nh chnh tr v cc vin
chc khng th no theo di ni na. Nhng khi nim ca chng ta v lin
minh chnh tr, lin kt hoc mt trn thng nht cng nhanh chng b lng
qun. Trong x hi Ln sng th hai, mt nh{ l~nh o chnh tr c th thng
nht mt na t cc khi qun chng v cc t chc vi hy vng l lin minh
ny ko di trong nhiu nm. Ng{y nay, cn phi lin kt h{ng trm, h{ng ng{n
cc nhm nh, quyn li c th v thi gian tn ti khng l}u, do s lin
minh cng tn ti ngn ngi.
S phi i chng ha ny v i sng chnh tr phn nh tt c nhng
khuynh hng trong cng ngh, sn xut, thng tin v{ vn ha l{m kh khn
thm cho cc nh chnh tr phi ra nhng quyt nh sng cn. Nhng i hi
c bit trn ngp c|c c quan lp ph|p v{ c quan h{nh ph|p quan liu bng
mi con ng. Nhng i hi qu nhiu ny lm cho cc nh chnh tr
chng cn thi gian suy ngh k lng na. Hn th na, v x hi ang
thay i vi tc nhanh, th mt quyt nh chm tr cn t hn l{ khng c

quyt nh g c, tt c mi ngi u i phi tr li ngay tc khc.
Tnh hnh c khc nhau tng nc, nhng iu khng khc nhau l s
thch thc c tnh cch mng do Ln sng th ba t ra cho cc thit ch Ln
sng th hai li thi v ~ qu| chm so vi nhp iu thay i, v khng c kh
nng i ph vi nhng mc mi ca s a dng x hi v chnh tr. S
thch thc ny tn cng vo khi nim c bn ca l thuyt chnh tr Ln sng
th hai : khi nim v i din.
Tht vy, mc d cc h thng chnh tr ca chng ta v l thuyt c xy
dng trn nguyn tc a s, nhng s a dng c ngha l{ khng th to ra
c mt a s ngay c cho cc vn quyt nh sng cn. T , s tan v
v nht tr c ngha rng ngy cng c nhiu chnh ph l chnh ph thiu s
da trn nhng lin minh khng chc chn.
V a s khng c c nn n lm cho khi nim dn ch tr thnh khi
h{i. Di s hi t ca tc v{ a dng, n buc chng ta phi t hi l c c
tri n{o c "i din" khng. Trong x hi cng nghip i chng, khi con
ngi v nhu cu ca h tng i ng u v{ c bn, s nht tr l mt mc
tiu c th t c. Trong x hi phi i chng ha, khng nhng chng ta
khng c mc ch quc gia, m chng ta cn khng c c mc ch ca tnh
hoc thnh ph. S a dng trong khu vc bu c ngh vin hoc quc hi qu
ln n ni khng c mt "i biu" no dm khng nh mt cch hp php
l pht ngn cho s nht tr. H khng th i din cho nguyn vng chung v
mt l do n gin l khng c nguyn vng chung. Vy th, iu g xy ra cho
chnh khi nim v "dn ch i ngh" ?
t cu hi ny khng phi tn cng dn ch, m{ lm r mt vic :
khng phi ch cc thit ch Ln sng th hai m ngay cc khi nim lm ch

da cho cc thit ch y ~ li thi. Ni tm li, nn cng ngh chnh tr li
thi v qu ti ca thi i cng nghip ang tan r~ di. chnh con mt chng
ta.
S N TUNG BN TRONG CC QUYT NH
Qu nhiu quyt nh, qu nhiu vn k l v khng quen thuc ~ chng

minh s bt lc ca cc quyt nh chnh tr ngy nay. Cc thit ch ca chng
ta ang quay cung v s bng n bn trong cc quyt nh. Hot ng vi nn
cng ngh chnh tr li thi, kh nng ra c|c quyt nh c hiu lc ca chnh
ph ang nhanh chng xu i. C|c c quan h{nh ph|p cng chng hn g. C
b b nghin n|t di sc nng ca cc quyt nh ang gia tng. C b b buc
phi cng c v s c|c qui nh v phi to ra mt s ln cc quyt nh hng
ng{y di nhng p lc v cng ln.
Nhng g m{ chng. ta ang phi i mt l mt s thc mi v nhng e
da mi. Chng no cn b buc phi hot ng trong cc thit ch khng ph
hp, suy sp v qu ti, th cc nh{ l~nh o d mnh n }u cng khng th
gii quyt c cc cuc khng hong chnh tr.
Mt h thng chnh tr khng nhng phi c kh nng vch ra v cng c
cc quyt inh ; m{ cn phi hot ng vi qui m ng, phi c kh nng kt
hp hi ha cc chnh sch khc hn nhau, phi c kh nng ra quyt nh
ng, phi phn |nh v{ |p ng tnh a dng ca x hi. Nu n tht bi bt

k im n{o trn }y, th n chuc ly tai ha. Vn ca chng ta khng cn
l vn ca "cnh t" hoc "cnh hu", "l~nh o mnh" hoc "l~nh o yu".
H thng quyt nh mi t n tr thnh mt mi e da.
S li thi nhanh chng ca cc h thng chnh tr Ln sng th hai trong
mt th gii sn s{ng |nh nhau bng v kh nguyn t v bn b ph sn
kinh t hoc sinh th|i, ang to ra mt nguy c v cng ln cho ton x hi. Ci
gi l cc h thng chnh tri "hin i" sao chp t m hnh c pht minh
trc khi h thng nh my xut hin - trc t lnh, nhip nh, m|y |nh
ch, in thoi, my bay, t, rai, tivi, tn la, comput,... chng c thit
k trong mt th gii tr thc hu nh khng tng tng ni - mt th gii
trc M|c, trc |cuyn, trc Freud, trc Anhxtanh.
Vy th }y l{ vn chnh tr quan trng nht i din vi chng ta : s li
thi ca cc thit ch chnh quyn v chnh tr c bn nht ca chng ta.
Chng hai mi tm
DN CH TH K XXI
Vic xy dng mt nn vn minh mi trn ng nt ca nn vn minh c

lin quan n s thit k cc cu trc mi, thch ng hn trong nhiu quc gia
ng thi cng mt lc. }y l{ mt |n kh khn nhng cn thit v chc
chn cn nhiu thp k hon thnh.
C nhiu kh nng s phi c cuc u tranh ko d{i xem xt li ton b
mt c|ch c bn quc hi M, Trung ng ng v B Chnh tr ca cc quc
gia cng nghip cng sn, H ngh vin v{ Thng ngh vin Anh, Quc
hi Ph|p, c, Nht, cc b khng l v{ c|c c quan d}n s ca nhiu quc
gia, hin php v h thng ta n - ni tm li, hu ht cc b my ngy cng
khng hot ng c na ca cc chnh ph coi nh mang tnh i ngh.
L{n sng u tranh chnh tr n{y cng khng dng li cp quc gia. Trong
nhng thp k sp n, ton b "b my lut php ton cu", t Lin Hp
Quc n hi ng thnh ph, s i mt vi s i hi khng chng li c
v vic phi cu trc li.
Tt c nhng cu trc ny s b thay i mt c|ch c bn, khng phi v
chng c hi, cng khng phi v chng b giai cp ny hoc nhm n kim
sot, m v chng ngy cng khng hot ng c na, chng khng cn ph
hp vi nhng nhu cu ca mt th gii ang thay i.
Nhim v n{y lin quan n h{ng trm triu ngi. Nu s xem xt li ton
b ny b cn tr th bo, n c th gy ra cnh mu. C nhiu nhn t nh
hng n din bin v kt qu ca qu| trnh n{y nh c|c nh{ l~nh o linh
hot hoc khng khoan nhng, s thay i c c gip sc bng s ph sn

kinh t hay khng. R rng cc mi nguy him l ln. Th nhng cn nguy
him hn nu khng xem xt li ton b cc thit ch chnh tr v chng ta
cng bt u sm chng no th cng an ton chng y.
xy dng cc chnh ph mi ho{n to{n v{ tin hnh nhim v chnh
tr quan trng nht, chng ta s phi lt b s dp khun tch ly sut k
nguyn Ln sng th hai. V chng ta s phi suy ngh li i sng chnh tr
theo ba nguyn tc then cht.
QUYN LC THIU S
Nguyn tc u tin ca chnh ph Ln sng th ba l quyn lc thiu s.

Nguyn tc a s l nguyn tc hp php then cht ca k nguyn Ln sng
th hai ang ng{y c{ng li thi. Khng phi a s m l thiu s c quan
t}m n. V cc h thng chnh tr ca chng ta phi phn nh s vic .
Ng{y nay chng ta ang ri b ch ngha cng nghip v{ ang nhanh chng
tr thnh mt x hi phi - i chng ha. Do , c{ng ng{y c{ng kh khn huy
ng mt a s hoc mt lin minh cm quyn. }y l{ l do ti sao Italia trong
6 thng v H Lan trong 5 thng khng c chnh ph. Cc nh cai tr Ln sng
th hai lun lun t cho l{ ph|t ngn nh}n danh a s, v tnh hp php ca h
ph thuc vo n. Chnh ph M l "ca d}n... do d}n... v{ v d}n". ng Cng
sn Lin X pht ngn cho "giai cp lao ng". ng Nixon nhn l{ i din cho
"a s thm lng" M. V M ngy nay, cc nh tr th tn - bo th tn cng

nhng i hi ca cc nhm thiu s nh da en, ph n, hoc ngi Chicago,
v nhn l pht ngn cho quyn li ca a s rng ln, vng chc, n ha. Th
nhng c|c nh{ t}n bo th c th ang kho che y cc chnh sch chng
thiu s ca h trong v bc ca mt a s huyn thoi ch khng phi l thc
t.
iu cng ng cho nhng hnh nh chnh tr khc. Trong nhiu nc
T}y u, c|c ng x hi ch ngha v{ cng sn nhn l pht ngn cho "qun
chng lao ng". Th nhng khi chng ta c{ng ri xa x hi i chng cng
nghip bao nhiu, th nhng lun im m|cxt c{ng t c bo v by nhiu.
V c qun chng v giai cp cng nh}n ang mt nhiu ngha trong nn vn
minh Ln sng th ba.
Thay v mt x hi nhiu tng lp m{ trong mt s cc lc lng lin
minh to ra a s, chng ta c mt x hi tng th - ngha l{ mt x hi vi
hng ngn nhm thiu s to thnh cc m hnh tm thi, t khi t c s
nht tr 51% v cc vn chnh. Nh th nn vn minh L{n sng th ba lm
yu i chnh tnh hp php ca nhiu chnh ph hin nay.
Ln sng th ba cng th|ch thc tt c nhng nhn thc truyn thng ca
chng ta v mi quan h gia nguyn tc a s v cng bng x hi. Trong sut
k nguyn nn vn minh L{n sng th hai, cuc chin u cho nguyn tc a
s ~ c ngha nh}n o v gii phng. Trong cc x hi Ln sng th hai,
nguyn tc a s lun lun c ngha l{ s thay i tt hn cho ngi ngho. V
ngi ngho ~ l{ a s. Song, ngy nay chnh s ngc li mi ng trong
nhng nc b Ln sng th ba t|c ng. Nhng ngi tht s ngho khng
cn chim con s ln na. nhiu nc h tr thnh thiu s. Do , nguyn
tc a s khng cn l mt nguyn tc hp l na, n cng khng cn nh}n

o hoc dn ch na trong cc x hi ang i v{o L{n sng th ba.
C|c nh{ t tng ca Ln sng th hai thng xuyn than vn v s tan t
ca x hi i chng. Thay v xem s a dng phong ph ny l mt c hi cho
s pht trin nhn loi, h ph phn n l "tn mn" v qui cho n l "s ch
k" ca cc nhm thiu s. Li gii thch tm thng ny coi hu qu l
nguyn nhn. V s hot ng gia tng ca cc nhm thiu s khng phi l kt
qu ca s bt u t ngt v ch k ; n phn nh nhng nhu cu ca mt h
thng sn xut mi i hi mt x hi a dng, ci m v khc nhau.
Nhng tim n ca s vic ny l v cng ln. V d, khi ngi Nga c gng
hy dit s a dng mi hoc ngn chn s a nguyn chnh tr, h "km ch
phng tin sn xut" - ngha l{ h lm chm li s bin i kinh t v cng
ngh ca x hi. Chng ta th gii khng cng sn cng phi i din vi
cng s chn la : hoc chng ta chng li bc tin v a dng trong mt c
gng v ch cui cng cu vn cc thit ch chnh tr Ln sng th hai ca
chng ta, hoc chng ta chp nhn s a dng v{ thay i nhng thit ch cho
ph hp.
S chn la th nht ch c th c thc hin bng c|c phng ph|p c
o|n v{ s gy ra s nh tr kinh t, vn ha ; s chn la th hai a n s
tin ha x hi v nn dn ch th k XXI da trn thiu s.
xy dng li dn ch trong Ln sng th ba, chng ta cn phi vt b
nhn thc sai lm cho rng s a dng tng ln s a n cng thng v
khng hong tng ln trong x hi. iu ngc li mi l{ ng. Xung t trong
x hi khng ch l cn thit m{ n cn |ng mong mun trong nhng gii hn
n{o . Nu c c nhng sp xp x hi ph hp, s a dng c th to ra
mt nn vn minh an to{n v{ n nh.

Ngy nay chnh vic khng c cc thit ch chnh tr ph hp lm trm
trng mt cch khng cn thit s xung t gia cc nhm thiu s dn n
b bo ng. Chnh vic khng c nhng thit ch nh th lm cc nhm thiu
s khng khoan nhng v lm cho ngy cng kh tm c a s. Cu tr li
cho nhng vn ny l khng phi che giu s bt ng quan im hoc
buc ti cc nhm thiu s l ch k. Cu tr li nm trong nhng gii php
ha gii mi cho s a dng hp php v ph hp - ngha l{ nhng thit ch
mi nhy cm vi nhng nhu cu dch chuyn nhanh chng ca cc nhm
thiu s ang thay i v{ ang tng ln. S xut hin ca nn vn minh phi-i
chng ha t tng lai ca nguyn tc a s v ton b h thng bu c
thnh vn . Chng ta cn nhng c|ch t vn mi c thit k cho nn
dn ch ca cc nhm thiu s. Chng ta cn hin i ha ton b h thng
tng cng vai tr ca cc nhm thiu s khc nhau nhm cho php h to
th{nh a s. Tuy nhin, l{m iu s cn nhng thay i c bn trong cc
cu trc chnh tr ca chng ta, bt u vi chnh biu tng ca dn ch l
thng phiu.
Trong cc x hi Ln sng th hai, bu c x|c nh nguyn vng, nhn
d}n ~ cung cp mt hu thun (hay mt ngun tip sc) quan trng cho cc
nh lnh o. V l do n{y hay l do kh|c, khi c|c iu kin tr thnh khng
th chp nhn c cho a s, v{ 51% ngi bu c biu l s mt mi ca
h, c|c nh{ l~nh o c th thay i ng ph|i, thay i chnh sch hoc to ra
mt s lin minh khc. Tuy nhin, ngay c trong x hi i chng ca ngy
hm qua, nguyn tc 51% r rng l mt cng c n thun v lng. Bu c
x|c nh a s khng cho thy g v cht lng nhng quan im ca mt
ngi.
Trong mt x hi i chng, nhng im yu c bn ca nguyn tc a s
c b qua v hu ht cc nhm thiu s thiu quyn lc chin lc ph
v h thng. Trong x hi lin kt tinh vi ngy nay m tt c chng ta l thnh
vin ca cc nhm thiu s th iu trn khng cn ng na. Vi mt x hi
Ln sng th ba phi - i chng ha, h thng hu thun ca qu kh cng
nghip l qu th thin, nn chng ta s phi s dng bu c theo mt c|ch c
bn mi.
C nhiu cch nhm tng quyn lc cho cc nhm thiu s, nhng iu
quan trng }y khng phi l nhng ngh c th. iu quan trng l con
ng chng ta chn i. Hoc chng ta chin u chng li cc nhm thiu
s ang ni ln, hoc chng ta xy dng li h thng chnh tr ca chng ta
thch ng vi s a dng mi. Chng ta c th tip tc s dng cc cng c {n
p th thin ca h thng chnh tr Ln sng th hai, hoc chng ta c th thit
k nhng cng c mi cho mt nn dn ch da trn thiu s ca ngy mai.
Khi Ln sng th ba phi-i chng ha x hi i chng Ln sng th hai,
nhng p lc ca n s bc ch s chn la . V nu chnh tr ~ l{ "tin-a
s" trong Ln sng th nht, v{ "a s" trong Ln sng th hai, th n dng
nh s l "tiu-a s" ngy mai - mt s hp nht ca nguyn tc a s vi
quyn lc thiu s.
DN CH BN - TRC TIP
Ct tr th hai ca cc h thng chnh tr ngy mai l nguyn tc "dn ch

bn-trc tip" - s thay th c|c i biu i din cho chng ta. S kt hp gia
dn ch i din vi dn ch trc tip l nn dn ch bn - trc tip.
S nht tr b ph v lm ph sn chnh khi nim i din. Khng c s
nht tr trong cc c tri khu vc bu c, th i biu thc s "i din" cho ai
? ng thi cc nh lp php ngy cng da vo b my gip vic v cc
chuyn gia bn ngoi c vn trong vic lm lut ph|p, ngha l{ c s dch
chuyn quyn lc khi quc hi n c|c c quan d}n s khng c bu c.
C|c i biu trng c ca chng ta ngy cng hiu bit t hn v cc vic m h
phi quyt nh, h b buc phi da ngy cng nhiu vo s ph|n o|n ca
nhng ngi khc. Thm ch i biu khng cn tiu chun i din cho
chnh h.
Cc ngh vin, cc quc hi l nhng ni m{ theo l thuyt th nhng tranh
chp gia cc nhm thiu s i lp c th c a ra gii quyt. "i biu"
ca cc nhm c th ngi li {m ph|n vi nhau. Nhng ng{y nay khng nh{
lp php no li c th gim st qu nhiu nhm thiu s m h i din, do
mc cho cc nhm t h gii quyt vi nhau. Cc quc hi cng qu ti bao
nhiu th tnh hnh cng xu thm by nhiu. iu ny gii thch ti sao nhng
nhm p lc chnh tr cho mt vn c nht tr thnh khng khoan
nhng. Cc nhm thy c hi cho s ha gii phc tp thng qua quc hi
hoc c quan lp php l b gii hn, nhng i hi ca h i vi h thng tr
th{nh khng thng lng c. L thuyt coi chnh ph i ngh nh l{ mt
ngi ha gii cng ph| sn.
{m ph|n khng em li kt qu, cc quyt nh khng c thc hin, s
t lit t hi ca cc thit ch i ngh cho thy v lu di, nhiu quyt nh,

hin nay c thc hin bi mt s nh cc nh gi i biu, c th phi
chuyn v li cho c tri. Nu c|c i biu trng c khng th {m ph|n thay
cho chng ta th chng ta s phi t lm vic . Nu lut l h nh ra xa ri
nhng nhu cu ca chng ta, th chng ta phi t lm ly lut l cho mnh. Tuy
nhin thc hin iu n{y, chng ta cng s cn cc thit ch mi v cc
cng ngh mi.
Cc nh cch mng Ln sng th hai ~ ph|t minh ra c|c thit ch i biu
u hiu v nhng kh nng dn ch i biu trc tip ~ c nhng du vt v
nn dn ch trc tip trong Hin php cch mng Ph|p nm 1793. M|c v{ c|c
ca ng ta thng dn chng Cng x~ Paris nh l{ mt m hnh v s
tham gia ca nhn dn vo vic lm v thi hnh lut php. Nhng nhng
nhc im v gii hn ca dn ch trc tip cng c bit rt r v vo thi
im cng c sc thuyt phc.
Nhng nhc im ca dn ch trc tip l phn ng tnh cm ca nhn
d}n v{ thng tin. C|c i biu do bu c c coi nh l{ t b xc ng v thn
trng hn qun chng. Vn phn ng qu.tnh cm ca qun chng c th
c khng ch bng nhiu cch khc nhau. Nhng im v thng tin cng
khng cn na trong iu kin dn ch trc tip pht trin. Ln u tin,
nhng tin b ngon mc trong nn cng ngh thng tin m ra nhng kh
nng cho s tham gia trc tip ca qun chng vo cc quyt nh chnh tr. S
dng m|y comput, v tinh, in thoi, k thut b phiu, v.v... qun chng c
hc c th bt u ra nhng quyt nh chnh tr ca ring h.
Vn khng phi l hoc th ny hoc th kia. }y khng phi l la chn
hoc dn ch trc tip, hoc dn ch gin tip, hoc t i din, hoc i din
bi ngi khc. V c hai h thng u c u im, v c nhiu cch sng to

kt hp s tham gia trc tip ca qun chng vi "i din" trong mt h
thng mi v dn ch bn - trc tip.
C nhng cch thch ng m li ra v dn ch ha mt h thng gn sp
v trong h thng t ngi cm thy c i din y . Chng ta
khng th no gii quyt vn ca chng ta vi cc thc h, cc m hnh,
cc cu trc ca qu kh Ln sng th hai. Nn dn ch bn - trc tip dng
nh rt nguy him v k l i vi mt s ngi, nhng n l{ mt nguyn tc
n ha c th gip chng ta thit k nhng thit ch mi c th hot ng
c cho tng lai.
S PHN CP, PHN CNG QUYT NH
Nguyn tc sng cn th ba i vi nn chnh tr tng lai l{ nhm ph v

s tc nghn c ch quyt nh v giao quyn quyt nh v{o ng ch ca n.
iu ny khng phi n gin ch cn ci t l~nh o m cn l vn tm
thuc cha bnh t lit chnh tr - l{ s phn cp v phn cng quyt nh.
Mt s vn khng th gii quyt cp a phng. Mt s khc khng
th gii quyt cp quc gia. Mt s kh|c i hi h{nh ng nhiu cp ng
thi cng mt lc. Hn th na, ni thch hp gii quyt vn cng thay
i theo thi gian. gii ta s tc nghn quyt nh do vic qu ti v thit
ch, chng ta phi thc hin vic phn cng v phn cp quyt nh.
Nhng tha thun chnh tr ngy nay vi phm nguyn tc ny mt cch

nghim trng. Vn ~ di chuyn, nhng quyn lc quyt nh khng di
chuyn. Tht vy, qu nhiu quyt nh vn cn tp trung v kin trc thit
ch vn phc tp nht cp quc gia. Ngc li, thiu nhng quyt nh cn
thit cp a quc gia v cc cu trc cp li chm pht trin mt cch
kinh khng. Thm v{o , qu| t quyn quyt nh dnh cho cp di quc gia
nh : khu vc, tiu bang, tnh, a phng hoc cc nhm x hi khng theo
khu vc a l.
Nhiu vn m cc chnh ph quc gia ang vt ln l{ vt qu kh nng
ca h. Do , chng ta cn pht minh nhng thit ch mi cp a quc gia
nhiu quyt nh c th c chuyn giao. Chng ta cn nhng tho thun
a quc gia mi thit lp cc lut l v hot ng cng ty cp ton cu.
Chng ta cn nhng cngsoctiom v cc t chc phi chnh ph x l cc
vn ton cu khc nhau.
Chng ta cn c|c c quan iu chnh tin t khng kim so|t c. Chng ta
cn s bin i hon ton qu tin t quc t, Ngn hng th gii, COMECON,
NATO v cc thit ch khc ging nh th...
Ngy nay cp a quc gia, chng ta cng u tr v{ chm pht trin v
chnh tr ging nh cp quc gia khi cuc cch mng cng nghip bt u
c|ch }y 300 nm. Bng vic chuyn mt s quyt nh cp nh{ nc - quc
gia ln trn, chng ta khng ch lm cho cp gii quyt vn c th hnh
ng mt cch c hiu qu, v{ ng thi lm gim gnh nng quyt nh cho
trung t}m ang b qu ti l cp nh{ nc - quc gia. S phn cp quyt nh l
thit yu.
Nhng khng phi ch chuyn quyn quyt nh ln trn, m cn phi
chuyn n xung di. Li mt ln na }y khng phi l vn hoc th ny

hoc th kia. }y khng phi l vn phn quyn i vi tp quyn theo
ngha tuyt i. Vn l phn cp li cho hp l quyn quyt nh trong mt
h thng qu nng v tp quyn.
Phn quyn chnh tr c th khng m bo dn ch. Chnh tr a phng
thng l b bi hn chnh tr quc gia. Hn th na, nhiu lc phn quyn ch
l gi to thc cht l v quyn li ca nhng ngi tp quyn. Tuy nhin,
khng th cng c thc, trt t v hiu qu qun l i vi nhiu chnh ph
m khng thc s y thc bt quyn lc trung ng. Chng ta cn phn chia
gnh nng quyt nh v di chuyn mt phn |ng k quyt nh xung di.
Hn th na, cc thit ch chnh ph phi tng quan vi cu trc ca kinh
t, ca h thng tin tc v ca nhng lnh vc khc ca nn vn minh. Ng{y
nay, chng ta ang chng kin mt s phn quyn c bn v sn xut v hot
ng kinh t. Thc vy, c th v c bn khng cn l nn kinh t quc gia na.
Nhng g chng ta ang thy l s ni ln ca cc nn kinh t khu vc trong
mi nn kinh t quc gia. Cc chnh sch kinh t ging nhau c nn ra
Oasinhtn, Pari, hoc Bon c nhng t|c ng khc nhau trn nhng nn kinh
t khu vc ny. Cng mt chnh sch kinh t quc gia c th gip vng hoc
ngnh cng nghip ny pht trin, song li c th c tc dng ph hoi i vi
vng hoc ngnh cng nghip kh|c. Do , mt s ln chnh sch kinh t phi
c phi-quc gia ha v phn quyn. iu cho thy dng thng tin trong
x hi phi c lu thng v{ s phn quyn thng tin l cn thit.
Mt x hi phi phn quyn hot ng kinh t, thng tin v nhiu lnh vc
kh|c, iu dn n sm hay mun cng buc phi phn quyn vic vch ra
quyt nh ca chnh ph. Tt c nhng iu trn i h nhiu thay i trong
cc thit k chnh tr hin nay. N n ngm cc cuc chn u kim sot

ngn sch, thu m|, t ai, nng lng v nhng ngun ti nguyn khc. Phn
cp quyt nh s khng n d d{ng, nhng chc chn khng tr|nh c
trong nhng nc tp quyn v qu tp quyn.
NHNG NGI L^NH O ANG PH\T TRIN
Khi nim "gnh nng quyt nh" l quan trng i vi bt k s hiu bit
no v dn ch. Tt c cc x hi u i hi phi c cc quyt nh chnh tr
ph hp c th hot ng. Mi x hi c c hi quyt nh ring.
Cc quyt nh c yu cu cng nhiu, thay i thng xuyn v phc
tp bao nhiu vn hnh x hi, th "gnh nng quyt nh" chnh tr cng
nng thm by nhiu. V gnh nng n{y c ph}n chia ra sao, iu nh
hng mt c|ch c bn n mc dn ch trong x hi. Trong cc x hi tin
cng nghip, vi s ph}n cng lao ng th s v{ nhp iu thay i chm
chp, s cc quyt nh chnh tr v{ h{nh chnh gi cho mi vic hot ng
l mc ti thiu. Gnh nng quyt nh nh. Mt nhm t cc nh cm quyn
vi hc vn trung bnh v{ khng c chuyn mn cng iu hnh cng
vic m khng cn s gip t di, t h gnh ht ton b gnh nng quyt
nh.
Nhng g m by gi chng ta gi l s bng n dn ch ch xy ra khi gnh
nng quyt nh t ngt vt qua kh nng ca c|c nhm l~nh o c. L{n
sng th hai l{m cho thng mi pht trin, ph}n cng lao ng gia tng v{
t n mc phc tp hon ton mi trong x hi. N ~ g}y ra mt s
bng n bn trong c ch quyt nh. Ngy nay Ln sng th ba cng ang g}y
ra iu . Do vy, nhng kh nng quyt nh ca c|c nhm l~nh o c b
vt qu| v{ c|c nh{ l~nh o mi phi c tuyn m i ph vi gnh
nng quyt nh. Cc thit ch chnh tr cch mng mi phi c thit k cho
mc ch .
Khi x hi nng nghip pht trin tr thnh phc tp hn, nhng ngi u
t ca n - cc k thut vin quyn lc - n lt h b buc phi tuyn m
thm ngi mi gip h m ng g|nh nng quyt nh ang tng thm.
Chnh qu| trnh v hnh n{y ~ a giai cp trung lu ln v {i chnh tr.
Tuy nhin, vo bt k thi im n{o cng c mt gii hn r rng v s ngi
c nhn vo tng lp l~nh o. V gii hn n{y c quy nh bi tm c
ca gnh nng quyt nh.
Mc d c nhng nguyn vng chnh |ng ca x hi Ln sng th hai, vn
c mt s nhm d}n c b loi tr do phn bit chng tc, do gii tnh v v cc
l do kh|c tng t. Khi x hi t n mt mc mi v phc tp v gnh
nng quyt nh tng ln, c|c nhm b loi tr cm nhn c nhng c hi
mi nn ~ u tranh quyt lit, cho quyn bnh ng ca h, c|c nh{ l~nh o
buc phi m rng ca ra mt t, v x hi c hng thm dn ch.
iu ny mun ni s m rng dn ch ph thuc rt t v{o vn ha, v{o
giai cp mcxit, vo s can m chin trng, vo tu t hc v vo ch chnh
tr, m ph thuc ch yu vo gnh nng quyt nh ca bt k x hi no. Mt
gnh nng quyt nh qu ln s phi chia s thng qua s tham gia dn ch
rng ln hn. Do , chng no m gnh nng quyt nh ca h thng x hi
pht trin, dn ch khng phi l vn chn la m{ l{ iu tt yu ca tin

ha. H thng khng th no hot ng m khng c dn ch.
CUC SIU - U TRANH ANG N
Nhu cu v nhng thit ch chnh tr mi i cng vi nhu cu ca chng ta

v cc thit ch gia nh, gi|o dc v cng ty mi. N gn lin vi s tm kim
ca chng ta v mt c s nng lng mi, nhng cng ngh mi, v nhng
cng nghip mi. N phn nh s bin ng trong thng tin v nhu cu cu
trc li cc mi quan h vi th gii khng cng nghip. Ni tm li, l{ s
phn nh chnh tr ca nhng thay i ang gia tng trong tt c c|c lnh vc
khc nhau. Nu khng thy c nhng s lin kt ny, th khng th hiu
c nhng g xy ra xung quanh chng ta. V ngy nay cuc xung t chnh
tr quan trng nht khng cn l gia giu v ngho, gia cc nhm chng tc
hoc gia t bn v cng sn. Cuc chin u quyt nh ngy nay l gia
nhng ngi c gng bo v pht trin x hi cng nghip v nhng ngi sn
s{ng vt qua x hi cng nghip. }y l{ cuc siu - u tranh ngy mai.
Nhng xung t truyn thng khc gia giai cp, chng tc v thc h s
khng bin mt. Chng c th tr nn d di hn, c bit l nu kinh t b ri
lon qui m ln. Nhng tt c nhng xung t ny s b ht vo cuc siu - u
tranh khi n ng n mi hot ng con ngi t ngh thut, gii tnh n
kinh doanh v bu c.
iu ny gii thch ti sao chng ta thy c hai cuc u tranh chnh tr ang
ng thi din ra c lit xung quanh chng ta. Mt mt, chng ta thy s xung
t chnh tr gia cc nhm Ln sng th hai ang chng i ln nhau v li
ch trc mt. Mt khc su sc hn c|c nhm Ln sng th hai truyn thng
hp tc cng nhau chng li nhng lc lng chnh tr mi ca Ln sng th
ba.
Ni mt cch khc, s pht trin chnh tr quan trng nht ca thi i
chng ta l{ c hai phe c bn, mt phe gn vi nn vn minh L{n sng th hai,
phe kia gn vi Ln sng th ba. Mt phe nhm duy tr cc thit ch ct li ca
x hi i chng cng nghip - gia nh ht nhn, h thng gio dc i chng,
cng ty ln, cng o{n, nh{ nc - quc gia tp quyn v chnh tr, v chnh
ph gi i din. Phe kia tha nhn nhng vn bc thit nht hin nay, t
nng lng, chin tranh, ngho i n suy thoi sinh thi v tan v quan h
gia nh. H cho rng, tt c nhng iu khng th gii quyt trong khun
kh nn vn minh cng nghip. Nhng ngi bo v Ln sng th hai chng
li quyn lc thiu s, h ch giu dn ch trc tip nh l{ "ch ngha d}n
ty", h chng li phn quyn, thuyt khu vc ha v{ a dng ; h cn tr
nhng c gng phi-i chng ha trng hc ; h chin u duy tr mt h
thng nng lng lc hu ; h thn th|nh ha gia nh ht nh}n, xem thng
ni lo lng sinh thi, tuyn truyn ch ngha quc gia k nguyn cng nghip
truyn thng v{ ngn cn qu trnh tin v mt trt t kinh t th gii ng
mc.
Ngc li, nhng ngi bo v Ln sng th ba ng h nn dn ch ca
quyn lc thiu s phn tn ; h chun b thc hin nn dn ch trc tip
nhiu hn ; h ng h thuyt a quc gia v s y th|c c bn v quyn lc ;
h ku gi ph v quan liu nng n ; h yu cu mt h thng nng lng c

th phc hi v t tp trung hn, h mun hp php ha nhng kh nng thay
th cho gia nh ht nhn ; h chin u bt tiu chun ha, m ch trng
c nhn ha nhiu hn trong trng hc ; h u tin cho c|c vn mi
trng ; h tha nhn s cn thit phi cu trc li kinh t th gii trn mt
c s cn bng hn.
}y mi l mt phn quan im v s khc nhau gia hai phe, cn rt nhiu
vn khc bit gia hai phe ~ ni c|c chng trc. Ni tm li, cuc siu
u tranh gia cc lc lng Ln sng th hai v th ba ging nh ct mt
ng ngang qua giai cp v{ ng, ngang qua tui tc v chng tc, gii tnh
v{ vn ha. N t chc v sp xp li i sng chnh tr ca chng ta. Thay v
mt x hi tng lai khng thc s khng xung t ; khng giai cp v hi
ha, n hng v nhng xung t ng{y c{ng tng, tnh trng bt n nh trong
tng lai rt gn. Cuc siu - u tranh ny s nh hng n chnh tr ngy
mai v{ n chnh hnh thc ca nn vn minh mi.
S PHN L TO RA
Mt s th h sinh ra sng to, mt s kh|c duy tr vn minh. C|c th h

~ ph|t ng Ln sng th hai b buc tr thnh nhng ngi sng to. H
pht minh nhng hnh thc chnh tr m chng ta vn cn xem nh l{ hin
nhin. B kt gia hai nn vn minh, s phn ca h l sng to. Ngy nay trong
mi lnh vc ca i sng x hi, trong gia nh ca chng ta, trng hc ca

chng ta, cng vic ca chng ta, trong h thng nng lng v thng tin ca
chng ta, chng ta ang i din vi nhu cu to ra cc dng mi ca Ln sng
th ba, v hng triu ngi trong nhiu nc ~ bt u l{m nh th. Tuy
nhin, khng ni n{o m{ s li thi li qu r v qu nguy him hn i sng
chnh tr M.
S hnh thnh cc cu trc chnh tr mi cho nn vn minh L{n sng th ba
s khng n bng mt cuc bin ng c nht, m bng hng lot hng lot
sng kin v{ xung t nhiu cp v ti nhiu ni kh|c nhau trong mt
khong thi gian vi thp k. iu ny khng loi b kh nng bo ng trn
con ng tin v ngy mai. S chuyn tip t nn vn minh L{n sng th
nht sang Ln sng th hai l mt bi kch d{i m mu ca chin tranh, ni
lon, i km, di d}n cng bc, o chnh v thm ha. Ngy nay cc bi kch
d di hn, thi gian ngn hn, gia tc nhanh hn, nguy him nhiu hn.
Tt c ph thuc vo tnh linh hot v tr thng minh ca c|c nh{ l~nh o
ngy nay. Nu c|c nh{ l~nh o khng c tm nhn chin lc, khng c tr
tng tng v khng c tnh quyt o|n, th h s chng li Ln sng th ba
v{ do s l{m tng c|c mi nguy c v bo ng v s hy dit chnh h.
Ngc li, nu h i theo L{n sng th ba, nu h tha nhn nhu cu v mt
nn dn ch rng ln hn, th h c th tham gia qu trnh to ra nn vn
minh Ln sng th ba, ging nh nhng nh{ u t thng minh nht Ln sng
th nht ~ i trc x hi cng nghip v tham gia vo vic to ra n.
Chng ta cng bt u sm bao nhiu thit k cc thit ch chnh tr da
trn ba nguyn tc ~ trnh b{y trn - quyn lc thiu s, dn ch bn trc
tip v phn cp quyt nh - chng ta cng c kh nng chuyn tip ha bnh
nhiu hn. Chnh s c gng ngn chn nhng thay i nh th s l{m tng
mc nguy him. Chnh s c gng m qung bo v s li thi to ra mi
nguy him mu.
Do , tr|ch nhim thay i thuc v chng ta. Ging nh th h cch mng
~ cht, chng ta c s phn sng to.
HT

(WWW - Downloadsach.com) Lan Song Thu Ba - Alvin Toffler

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

(WWW - Downloadsach.com) Lan Song Thu Ba - Alvin Toffler

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

Chng 19 . Gii nhng lut l mi.

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

quan im cn cn phi tho lun, v tranh lun nhiu.

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

Cc tn khng b chi tr chi cht ngi : con tin, nhng tin n i v

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

Nu nhn vo nhng thay i d di ny, chng ta c th xem chng nh

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

miu t nn vn minh c m{ chng ta ~ ln ln v phc ha hnh nh mt nn

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

chnh trong s tn ph v suy tn, chng ta c th tm thy nhng bng chng

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

vi "phm vi sinh hc" v "phm vi tm l", cu trc ca nhng mi quan h

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

ch ring tng lai khng th khng ni ln c vn g nu khng c

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

Chng mt: SIU U TRANH

Mt nn vn minh mi ang ni ln trong cuc sng ca chng ta, v nhng

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

su sc nht v vi s cu trc li rt sng to ca mi thi i. Chng ta ~

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

nng lng, tin bc v quyn lc. Nn vn minh mi ny s gt b h thng

TIN CCH MNG

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

honh hnh, khi khng b lan trn v cc chnh ph dng nh bt lc khng

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

Mt cch tip cn vn mi c th c gi l phn tch "mt sng" x hi.

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

chuyn nhanh hn i qua c|c quc gia v lc a. Nh th hai quy nh thay

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

sng th ba ~ n c|c nc cng nghip kh|c nh Anh, Ph|p, Thy in, c,

LN SNG CA TNG LAI

Mt l{n sng thay i chim u th trong bt k x hi no, dng pht trin

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

c hng lng cao hn, quyn c gio dc i chng v.v...

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

khuynh t truyn thng thng l thch tp quyn, ch ngha d}n tc cao v

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

NHNG CON B VNG V K ST NHN

S xung t gia cc nhm Ln sng th hai v th ba l s cng thng

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

kin, chng li vic cng nghip ha d l{ t bn hay x hi ch ngha u tin

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

Trong thi gian di ca nn vn minh L{n sng th nht, nhn loi c th

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

Lp v La M C i song cha ph|t trin. M du c khoan c|c o Hy

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

Khi Ln sng th hai i qua c|c x~ hi khc nhau, n gy ra mt cuc chin

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

php kiu phng T}y nm 1889 - tt c phn nh s va chm ca cc Ln

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

tt c cc x hi Ln sng th hai ny c chung nhng nt c trng tng t.

iu kin tin quyt ca bt k nn vn minh n{o, c hoc mi, l{ nng

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

D CON CNG NGH

Bc nhy n mt h thng nng lng mi i song h{nh vi s tin b

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

NGI CHA SON