•Canlılık Hücreyle Başlar

•Hücrelerimiz
•Hücre Çeşitleri
•İnsanlarda Üreme,Büyüme ve Gelişme
•Üreme Hücreleri
•İnsanlarda Üremeyi Sağlayan Yapı ve Organlar
•İnsanlarda Gelişme
•Tekerleme
•Ergenlik Döneminde Görülen Değişikler
•Ergenlik Döneminde Bedensel ve Ruhsal Değişiklikler
•Hayvanlarda Üreme,Büyüme ve Gelişme
•Başkalaşım
•Çiçeğin Gizemli Yapısı
•Çiçekte Erkek ve Dişi Organ
•Çiçekte Tozlaşma ve Döllenme
•Çiçekli Bitkinin Hayat Döngüsü
 CANLILIK HÜCREYLE BAŞLAR
• Hücre 3 çeşitten oluşur:
Sitoplazma
Saydam ve akıcıdır.
Büyük kısmını su oluşturur.
İçinde beslenme,solunum,
boşaltım gibi yaşamsal
olayların gerçekleştiği yapılar
bulunur.
Çekirdek Hücre Zarı
Hücreyi yönetir.İçinde Hücreye şekil verir.
canlıların göz rengi,boy Seçicidir.Her maddenin
uzunluğu,yaprak genişliği, geçişine izin vermez.
tüy rengi gibi kalıtsal
özellikleri taşıyan yapılar
Bulunur.
 KOFUL
ENDO-
PLAZMİK KLOROP-
RETİ- LAST
KULUM

MİTO- HÜCRE RİBOZOM

KONDRİ DUVARI

SENTRİ-
LİZOZOM
YOLLER
GOLGİ
CİSİMCİĞİ
HÜCRE ÇEŞİTLERİ

Yaprak Kan
Hücreleri Hücreleri

Sinir Gövde
Hücresi Hücreleri

Epitel Kas
Hücreleri Hücreleri
 İNSANLARDA ÜREME,BÜYÜME VE
GELİŞME
• Canlılar nesillerini devam ettirebilmek için
üremek zorundadır.Üremeyi gerçekleştiren
hücreler vardır.Acaba bu hücrelerin şekilleri
kemik,kas,sinir ya da kan hücrelerinin şekillerine
benzer mi?İnsanda üremeyi sağlayan hücreleri
tanıyalım:
Erkek Üreme Hücresi:
SPERM
Dişi Üreme Hücresi:
YUMURTA
 ÜREME HÜCRELERİ

Sperm:
•Küçük ve hareketlidir.
•Baş,orta kısım ve kuyruk
Yumurta:
olmak üzere 3 bölümden
•Büyük ve hareketsizdir.
oluşur.
•Hücre zarı,sitoplazma ve
•Baş kısmı hücre zarı,
Çekirdekten oluşur
Sitoplazma ve çekirdekten
oluşur.
Üremenin Gerçekleşmesi
Üreme bir canlının kendine benzer yeni bir canlı
oluşturmasıdır.üremenin gerçekleşmesi için
yumurtanın çekirdeği ile spermin çekirdeğinin
birleşmesi gerekir.Bu olaya döllenme denir.
Spermler,yumurtaya varıncaya kadar zorlu bir
yolculuk geçirir.Bu yolculukta milyonlarca
spermden yaklaşık 500 tanesi yumurtaya
ulaşır.Yumurta bunlardan yalnızca biriyle birleşir
 İnsanlarda Üremeyi Sağlayan Yapı
ve Organlar
• Yumurtalık: Dişi bireyde iki
yumurtalık
vardır.Yumurtalıklarda
yumurtalar üretilir.
• Yumurta Kanalı: Yumurtalarda
üretilen yumurtanın döl
yatağına ulaşmasını sağlayan
kanaldır.
• Döl Yatağı: Zigotun yerleştiği
ve geliştiği yerdir.
• Vajina: Döl yatağı ile dış ortam
arasındaki bağlantıyı sağlayan
esnek yapınır.
• Testis: Erkek bireyde iki testis
bulunur.Testislerde spermler
üretilir.
• Salgı Bezleri: Spermlere
kaygan bir ortam oluşturarak
hareketlerini kolaylaştırır.
• Sperm Kanalı: Spermleri
testislerden penise taşır.
• Penis: Spermlerin ve idrarın
erkek vücudundan dışarı
çıkmasını sağlar.
 İnsanlarda Gelişme
Anne karnında başlayıp ergenliğin sonuna kadar
insanlarda görülen boy ve kütle artışı büyüme
olarak adlandırılır.İnsanların büyümesi onların
her davranışı yapabileceği anlamına
gelmez.Örneğin,üç aylık bir çocuk kendi kendine
yemek yiyemez, çünkü o henüz bunun için
bedensel olarak yeteri kadar
olgunlaşmamıştır.Bunun için çocuğun el ve kol
kaslarının belirli bir olgunluğa erişmesi
gerekir.Vücudumuzdaki yapı ve organların belirli
işlevleri yapabilecek duruma gelmesine
olgunlaşma denir.Bir davranışın yapılabilmesi
için büyüme ve olgunlaşma yanında o davranışın
öğrenilmesi de gerekir. Büyüme ,olgunlaşma ve
öğrenme insanların gelişmesini sağlar.
 Tekerleme
• Doğdum bebek oldum,kendimi oyuncaklarda
buldum.
• Yedi (7) oldum,okullu oldum,okuryazar oldum.
• On beş (15) oldum, ergen oldum,sivilceli
oldum.
• Otuz (30) oldum,yetişkin oldum,kendimi
buldum.
• Kırk (40) oldum,olgun oldum,içimde tam bir
denge kurdum.
• Altmış beş (65) oldum,yaşlı oldum,torunumla
çocuk oldum.
• Seksen (80) oldum,yaşayan efsane oldum.
• Yüz (100) oldum,bir asır devirmiş oldum
 Ergenlik Döneminde Görülen
Değişikler
• Ergenlik dönemi insanlık yaşamının doğal bir
dönemidir.Bu dönem insanlarda yaklaşık olarak 12-21
yaşları arasıdır.Ancak ergenlik özelliklerinin
başlamasında çevresel,kalıtsal ve ruhsal etmenler
önemli rol oynar.Bu sebeple her bireyin ergenliğe giriş
zamanı ve yaşadığı değişimler aynı olmayabilir.
• Ergenliğe geçişte vücudumuzda değişiklerden
utanmamalıyız.ergenlik döneminde yaşanan değişiklikler
sadece bedensel değildir.Bu dönemde duygu ve
düşüncelerde de bazı değişikler olabilir.Çocukluktan
yetişkinliğe geçerken yaşadığımız bu değişimleri
inceleyelim:
 KIZLARDA VE ERKEKLERDE
ORTAKOLAN DEĞİŞİKLER
•Boy uzaması,
•Kilo artışı,
•Koltuk altı ve cinsel bölgede kıllanma,
•Deride yağlanma,
•Sivilce çıkması,
•Ter salgısının artması,
•Kasların gelişimi.

•Dişi üreme organlarının •Erkek üreme organlarının

olgunlaşması, Olgunlaşması,
•Yumurta oluşması, •Sperm oluşması,
•Adet görme, •Ses kalınlaşması,
•Göğüslerin belirginleşmesi. •Sakal ve bıyık çıkması.
Ergenlik Dönemindeki Bedensel ve
Ruhsal Değişiklikler
Ergenlik döneminde görülen bedensel ve ruhsal değişiklikler
bazı gençlerde hiçbir zorluk yaratmazken,bazılarını derinden
etkiler.Bu dönemi daha sorunsuz geçirebilmek için
çevremizdekilerle sağlıklı bir iletişim kurmamız gerekir.Yalnız
kalma,bir arkadaş grubuna dahil olma,başkalarından farklı
olma isteği gibi ergenlik döneminde yaşadığımız ortak
duygular nedeniyle arkadaşlarımızın fikirlerine önem
veririz.Unutmamalıyız ki arkadaşlarımız,bizi farkında
olmadan yanlış yönlendirebilir.Yanlış yönlendirmeler;
sigara,alkol,uyuşturucu gibi zararlı alışkanlıklara
başlamamıza sebep olabilir.Bu alışkanlıklar büyüme ve
gelişmemizi olumsuz yönde etkiler.Bu sebeple zararlı
alışkanlıklardan korunmak için spor,resim,müzik ve el
sanatları gibi etkinliklere katılabiliriz.Yeteneklerimizi
geliştirerek kendimizi daha mutlu hisseder ve bu şekilde
ergenlik dönemini daha sağlıklı geçirebiliriz.Karşılaştığımız
sorunların çözümünde ailemizden yardım alabiliriz.
Hayvanlarda Üreme,Büyüme ve
Gelişme
Yakın çevremizde gördüğümüz hayvanlar beslenme,çoğalma ve
yavru bakımı açılarından farklılıklar gösterir.Bu sebeple hayvan
gruplarının hayat döngüleri birbirinden farklıdır.Üreme,hayat
döngüsünün anahtar kavramıdır.Bu döngü,yumurta ve spermin
birleşerek zigotu oluşturmasıyla başlar.İnsanlarda olduğu gibi
hayvanlarda da zigotun gelişmesiyle embriyo oluşur.Oluşan
embriyonun büyüyerek gelişmesi için beslenmesi ve korunması
gerekir.bunun için embriyoya uygun bir ortam sağlanmalıdır.Örneğin
tavuk kuluçkaya yatarak yumurtasındaki embriyonun gelişmesi için
uygun sıcaklığı sağlar.Gelişimlerini tamamlayan yavrular civciv
olarak yumurtadan çıkar.Civcivler beslenip büyüyerek tavuk haline
gelir.Onlarda yeni civcivler dünyaya getirir.
Hayvanlar farklı ortamlarda yaşadıkları için büyüme,gelişme ve
üremeleri bazı farklılıklar gösterir.Bu farklılıkları aşağıdaki örneklerle
inceleyelim.
• Suda yaşayan hayvanların çoğu,sperm ve yumurtalarını
su içerisinde bir yerlere bırakır.Yumurta ve spermin
birleşmesi bu canlıların vücudun ışında
gerçekleşir.Örneğin; dişi balıklar suyun dibini
yüzgeçleriyle düzelterek yumurtalarını bırakır.Ardından
erkek balıklar spermlerini yumurtaların üzerine bırakır
• Sudaki canlılar çık fazla yumurta meydana getirir.Çünkü
sudaki spermler çeşitli sebeplerden dolayı yumurtaların
bazılarını döllemeyebilir.Yumurtalardan bir kısmı
döllenirken,bir kısmı da büyük balıkların yemesi, olumsuz
çevre şartları gibi sebeplerle yok olur.
• Kuşlarda yumurta ve spermin birleşerek
döllenmiş yumurtayı oluşturması,ana canlının
vücudu içinde olmaktadır.Kuşlar da
yumurtlayarak çoğalır.Fakat kuşlar balıklardan
farklı olarak yavruları büyüyüp olgunlaşıncaya
kadar onlara bakar.Örneğin; ardıç kuşları
dünyaya ilk geldiklerinde kördür ve hemen
hemen hiç tüyleri yoktur.Ayakta duramaz.Bu
sebeple büyüyünceye kadar bakıma ihtiyaç
duyar.
• Karada yaşayan hayvanlardan biri olan köpeklerin de
yumurta ve sperm hücreleri dişinin vücudu içerisinde
döllenir.Döllenen yumurta,gelişimini ana canlının
vücudunda tamamlar.
• Yeni doğan köpek yavrusu annesinden süt emerek
beslenir ve gün geçtikçe büyür.Doğduğu anda
göremeyen ve yürüyemeyen yavru köpeğin çok bakıma
ihtiyacı vardır.Bu sebeple anne,yavru gelişimini
tamamlayıncaya kadar ona bakar.
• İnek,at,tavşan,kedi,kanguru gibi diğer memeli hayvanlar
da doğurarak çoğalır.Yavrularını sütle besler ve onları
büyüyünceye kadar korur.
 Başkalaşım
• Kelebek,kurbağa gibi bazı canlıların yumurtadan
çıktıktan sonra yapısal değişikliklere uğrayarak
ana canlıya benzer hale gelmesine başkalaşım
adı verilir.
• Döllenmiş yumurtanın gelişmesi sonucu larvalar
oluşur.Başlangıçta balığa benzeyen larvalar
gelişerek iribaş olur.Zamanla iribaşın ön ve arka
üyeleri gelişir,kuyruğu yok olur.Böylece genç
yavru kurbağa oluşur,bu da gelişerek ergin
kurbağa haline gelir.
 Çiçeğin Gizemli Yapısı
Çiçek tablası: Çanak
Çanak yaprak: Çiçek
yaprak,taç yaprak
tomurcuk halindeyken
erkek ve dişi organ-
tomurcuğu dış
ların üzerinde dizildiği
etkilerden korur.
kısımdır.

Taç yaprak:Çiçeğin
renkli yapraklarıdır.
canlı renkleri ile birçok
hayvanı çiçeğe
çeker.
Çiçek sapı: Çiçeği bitki
gövdesine birleştiren
kısımdır.
 Çiçeğin Erkek ve Dişi Organı
ERKEK ORGAN: DİŞİ ORGAN:
Başçık: Çiçek tozlarının Tepecik: Polenlerin dişi
(polenlerin)bulunduğu üreme organına yerleştiği
kısımdır.Polenler erkek ilk kısımdır.Yapışkan bir
üreme hücrelerini içerir. yapıdadır.
Sapçık: Başçığı taşır. Dişicik borusu: Polenlerin
tepecikten yumurtalığa
taşındığı borudur.
Yumurtalık: İçinde bir veya
birkaç tane tohum taslağı
bulunur.Tohum taslağının
içinde dişi üreme
hücresi(yumurta)yer alır.
 Çiçekte Tozlaşma ve Döllenme
• Polenlerin rüzgar,hayvanlar ve su aracılığıyla dişi üreme
organının tepeciğine taşınmasına tozlaşma adı
verilir.Polenler tepeciğe yapıştıktan sonra polen içindeki
erkek üreme hücrelerinden biri yumurtalığa doğru polen
tüpünü oluşturur.Diğer erkek üreme hücresi polen
tüpünden ilerleyerek yumurtalık içindeki dişi üreme
hücresine ulaşır.Yumurtalıkta dişi ve erkek üreme
hücrelerinin çekirdekleri birleşerek zigotu oluşturur.Bu
olaya döllenme denir.Döllenme sonrasında tohum
taslağı gelişerek tohumu oluşturur.Tohumun içinde
bulunduğu yumurtalık gelişerek meyveyi oluşturur.
 Çiçekli Bitkinin Hayat Döngüsü
• Tozlaşma: Çiçek tozları aynı türdeki başka bir çiçeğin dişicik
tepesine taşınır.
• Döllenme: Dişicik tepesinde yumurtalığa ulaşan çiçek
tozlarındaki erkek üreme hücrelerinin çekirdeklerinden birisi
yumurtayı döller.Döllenmiş yumurta hücresi zigot olarak
adlandırılır.Zigot bölünerek ana bitkinin küçük bir modeli olan
embriyoyu oluşturur.
• Tohum ve meyve oluşması: Döllenme sonucu tohum meydana
gelir.Yumurtalık gelişerek meyveyi oluşturur.
• Çimlenme: Tohumdaki embriyonun uygun şartlarda gelişerek
ana bitkiye benzer bitki oluşturmak üzere tohumdan çıkıp serbest
hale geçmesine denir.
• Genç bitkinin oluşması: Tohumun çimlenmesi sonrasında
büyüme ve gelişme ile genç bitki oluşmaya başlar.
• Olgun bitkinin oluşması: Genç bitki büyüyüp gelişerek
tomurcukları tomurcuklarda çiçekleri oluşturur.