PJESA I

E DREJTA E PROCEDURS PENALE

DHE
PROCEDURA PENALE

1. Nocioni i Procedurs Penale dhe t Drejts s Procedurs Penale

Qllimi i pranueshm shoqroror i Procedurs Penale dhe i t

Drejts s Procedurs Penale

N kuadr t sistemit t normave juridike me t cilat rregullohet
realizimi i krkesave penale-juridike t lindura me kryerjen e veprs
penale, vrehen tri deg t s drejts:-e drejta penale (e drejta
materiale penale apo e drejta penale n kuptimin e ngusht t
fjals);- e drejta e procedurs penale( e drejta e procedurs penale
apo formale penale); dhe- e drejta e ekzekutimit t sanksioneve
penale(e drejta e ekzekutive penale). E drejta penale, e drejta e
procedurs penale dhe e drejta e ekzekutimit t sanksioneve penalejuridike jan pjes e s drejts penale n kuptimin e gjer t fjals.
Studimi i konceptit t procedurs penale mbshtetet n definimin e
procedurs penale si n aspektin e veprimeve procedurale penale t
cilat ndrmerren me qllim t ndriimit t veprs penale dhe zbulimit
t kryesit t saj, ashtu edhe duke u nisur nga marrdhniet procedurale
penale t cilat zhvillohen ndrmjet subjekteve t procedurs penale.1
Trsia e veprimeve procedurale penale t ciln e ndrmarrin
subjektet procedurale penale (personat dhe organet kompetente)
n rast t ekzistimit t dyshimit se sht kryer vepr penale n
mnyr q t realizohet qllimi i pranueshm shoqror i reagimit
ndaj kriminalitetit- paraqet procedurn penale.
Koncepti i procedurs penale do t mbetej jo i plot sikur t
parashtrohej vetm nga aspekti i marrdhnieve procedurale penale.
N t vrtet, n procedurn penale marrin pjes organet dhe personat
e caktuar kompetent t cilt duke ndrmarr veprime procedurale
penale hyjn n marrdhnie t llojllojshme procedurale penale.

Pr shpjegimin e definicionit t Procedurs Penale nga aspekti i veprimeve dhe

marrdhnieve procedurale-penale, shih m hollsisht te V. I. Bayer, 1995, fq.4 8.
8

Trsia e marrdhnieve procedurale-penale t cilat zhvillohen

ndrmjet subjekteve procedurale penale n rast t dyshimit se
sht kryer vepr penale n mnyr q t arrihet qllimi i
pranueshm shoqror i reagimit ndaj kriminalitetit- paraqet
procedurn penale.
Procedura penale sht e rregulluar me akte t posame juridike,
gjegjsisht me normat e s drejts t procedurs penale. Prandaj, e
drejta e procedurs penale sht deg e s drejts e cila n pikpamje
juridike normon apo rregullon procedurn penale. Duke pasur
parasysh definicionet e cekura m lart mbi procedurn penale mund
t prfundohet se e drejta e procedurs penale sht deg e s
drejts e cila rregullon t drejtat dhe obligimet e subjekteve
procedurale-penale, llojet dhe format e veprimeve proceduralepenale t cilat ndrmerren si dhe formn e marrdhnieve
procedurale penale n t ciln hyjn subjektet procedurale penale
me rastin e ndrmarrjes s veprimeve procedurale penale.
N aspektin e qllimeve t mirnjohura shoqrore t procedurs
penale duhet theksuar se ajo mbshtetet n krkimin e prgjigjes n
pyetjet si vijon:
- n rastin konkret, a sht kryer vepra penale;
- personi ndaj t cilit sht iniciuar procedura penale, a ka kryer
veprn penale;
- a sht apo nuk sht fajtor pr veprn q i ngarkohet; dhe
- n kuptimin e s drejts materiale penale a mund t zbatohen
sanksionet penale. N kt kuptim rregullat e prcaktuara t s
drejts t procedurs penale duhet t garantojn q askush i
pafajshm t mos dnohet, kurse dnimi apo masa tjetr ndshkuese
ti shqiptohet ekskluzivisht personit i cili e ka kryer veprn penale
dhe sipas kushteve t cilat i parasheh Kodi i Prkohshm Penal dhe
ligjet tjera t Kosovs, t cilat rregullojn veprat penale dhe n baz
t procedurs t zbatuar n mnyr t drejt dhe t ligjshme(neni 1
par. 2 KPPK)
2. Procedura penale dhe procedurat tjera ndshkimore
Duke pasur parasysh se veprat e ndshkueshme ndahen n vepra
penale, delikte ekonomike, kundrvajtje dhe masa disiplinore,
sht pranuar klasifikimi i procedurave ndshkimore n:
- procedur penale;
9

- procedur ndaj delikteve ekonomike;

- procedura e kundrvajts
- procedura disiplinore.

shtjet materiale juridike t cilave u prshkruhen vepra t tjera

ndshkuese (t cilat nuk jan vepra penale) dhe masat apo sanksionet
tjera gjegjse t cilat mund t shqiptohen si dhe shtjet procedurale
juridike mbi mnyrn e veprimit n rast t dyshimit se sht kryer
ndonj vepr e dnueshme (e cila nuk sht vepr penale) jan t
rregulluara me ligje t posame (p.sh. n ligjet mbi kundrvajtjet apo
prgjegjsit disiplinore t personave)2.
Me analizimin e marrdhnies ndrmjet procedurs penale dhe
procedurave tjera t ndshkueshme vrehen ngjashmri dhe dallime.
P.sh. ngjashmrit jan:
- parimet procedurale (p.sh. parimi i s vrtets, transparencs,
kontradiktor),
- veprimet e argumentimit (p.sh. marrja n pyetje e personave),
- shqiptimin e dnimit (p.sh. dnimi n t holla) ose
- prcaktueshmrin juridike duke pasur parasysh se veprat e
ndshkueshme (si dhe veprat penale) jan t rregulluara q m par
dhe jan t prcaktuara kushtet pr zbatimin e dnimeve dhe masave
tjera. Sa u prket dallimeve ato jan:
- n organet dhe trupat kompetente te t cilat kryhet procedura e
caktuar ndshkimore (p.sh. kundrvajtjet i shqyrtojn gjykatat
kompetente pr kundrvajtje apo disa organe tjera shtetrore, ndrsa
fajsit disiplinore i shqyrtojn komisionet disiplinore).
Nga aspekti i shkalls s prcaktueshmris juridike, procedura penale
sht e normuar hollsisht n pikpamje juridike ndrsa veprimet tjera
t ndshkueshme n pikpamje juridike nuk jan t rregulluara ashtu
n mnyr t hollsishme dhe sipas rregullit jan m t zakonshme dhe
m afatshkurtra.

Pr normat e nxjerra m hert, t cilat nuk jan ndryshuar, shih Rregulloren e

UNMIK-ut 1999/24.
10

3. E Drejta Ndrkombtare pr t Drejtat e Njeriut dhe e Drejta

e Procedurs Penale
Pr procedurn penale sht i lidhur studimi mbi t ekzistuarit e dy
tendencave t njohura n suazat e saj si jan: tendencat e sigurimit t
efikasitetit t procedurs penale n luft kundr kriminalitetit apo q
do kryes i njohur i veprs penale t kapet dhe dnohet n pajtim me
ligjet e s drejts materiale penale dhe tendencat e mbrojtjes s
qytetarve nga ndjekja dhe dnimi i paarsyeshm penale, gjegjsisht
q do person kundr t cilit ngrihet procedur penale t ket
mundsin e mbrojtjes3. Duke pasur n konsiderat ekzistimin e
tendencave pr procedur efikase penale dhe mbrojtjen e t drejtave
dhe lirive t njeriut n procedurn penale, gjegjsisht pranimin e
ndikimit t tyre n rregullimin e procedurs penale dhe lidhur me kt
afirmimin gjegjsisht kufizimin e t drejtave dhe lirive t njeriut. N
kt kuptim vend i posam u takon deklaratave dhe konventave
ndrkombtare t cilat mund t karakterizohen si dokumente
universale dhe regjionale.
Nga shum konventa, deklarata dhe rekomandime ndrkombtare
duhet veuar posarisht dokumentet universale:
- Deklarata Universale Mbi t Drejtat e Njeriut (1948);
- Marrveshja Ndrkombtare Mbi t Drejtat Qytetare dhe Politike
(1966) me protokollet plotsuese (1989);
- Konventa Mbi t Drejtat e Fmijs (1989);
- Konventa Ndrkombtare mbi Eliminimin e t Gjitha Llojeve t
Diskriminimeve Raciste (1965);
- Konventa Kundr Torturs dhe formave tjera t vrazhda johumane
apo veprimeve poshtruese (1984);
- Rregullat Minimale Standarde t KB pr Sjelljen Ndaj t Burgosurve
(1955);
- Rregullat Minimale Standarde t KB pr Aplikimin e Procedurave
Gjyqsore Ndaj t Miturve (1985);
- Deklarata Mbi Pavarsin e Gjyqsis (1989).
Instrumentet me t cilat gjithashtu mbrohen t drejtat dhe lirit
themelore t njeriut jan t prmbajtura edhe n dokumentet
3

V. I. Bayer 1995., fq. 1213, pr mbrojtjen e t drejtave t njeriut n kuadr t

legjislacionit penal n Kosov, shih m hollsisht R. Murati: Protection of Human
Rights Under Kosovo's Criminal Code and Criminal Procedure Code. Chicago-Kent
Law Review, 80 (2005) 1, str. 99. 116.
11

regjionale.
Nga kto m t rndsishmet jan:
- Konventa evropiane pr mbrojtjen e t drejtave dhe lirive themelore
t njeriut (1950) me protokollet shtes e cila shpesh karakterizohet si
emruesi m i vogl i prbashkt i mbrojtjes s t drejtave t
njeriut n Evrop, si dhe praktika e Gjykats Evropiane pr t drejtat
e njeriut4
- Me ndikim t posam jan p.sh. edhe konventa evropiane pr
pengimin e torturs, veprimit dhe ndshkimit johuman dhe
poshtrues (1987);
- Rregullat evropiane pr burgjet (1987) apo
- Konventa evropiane pr realizimin e t drejtave t fmijs (1995).
N kto dokumente hasim norma t cilat, ndr t tjera kan t bjn
me:
- T drejtn pr integritet fizik dhe dinjitet njerzor;
- Ndalimin e do forme t diskriminimit dhe torturs;
- Kushtet e privimit nga liria, gjegjsisht kufizimit t drejts pr liri
dhe siguri t individit;
- T drejtn e do njeriu pr gjykim t drejt;
- Presupozimin e pafajsis;
- T drejtn pr respektimin e jets private dhe mbrojtjen e baness
dhe shkresave korrespodencave;
- T drejtn pr shfrytzimin e mjeteve juridike kundr vendimit t
organit shtetror;
- Ndalimin e gjykimit t srishm;
- interesin m t mir t fmijs si parim themelor ndaj sjelljes me
t miturit dhe mbrojtjes s t drejtave t t miturve;
- T drejtat e personave t dnuar dhe trajtimin e personave ndaj t
cilve shqiptohen sanksionet penale;
- T drejtn n rehabilitim dhe kompensim personave t cilt jan
dnuar n mnyr t padrejt dhe jan privuar nga liria n mnyr
kundrligjore si dhe
- Pavarsin dhe autonomin e funksioneve gjyqsore.

Sipas Protokollit t Komisionit Europian pr t Drejtata e Njeriu, Nr. 11 (ETS

No.155), i cili ka hyr n fuqi m 01.11.1998, sht themeluar Gjykata Europiane
pr t Drejtat e Njeriut, e cila vepron n baza aftgjata.
12

PJESA II
PARIMET THEMELORE T S DREJTS S PROCEDURS PENALE

4. Mbi parimet themelore n prgjithsi

Parimet procedurale penale kan rndsi t madhe pr ta kuptuar t
drejtn e procedurs penale dhe zbatimin e saj t drejt n praktik.
Procedura penale n Kosov mbshtetet n parimet procedurale
penale n vijim:
- Prcaktimin e s vrtets materiale;
- Prezumimi i pafajsis;
- Parimi in dubio pro reo;
- Parimi akuzator;
- Parimi i legalitetit me parimin oficiel;
- Parimi i oportunitetit;
- Parimi i procedurs s drejt;
- Parimi i pavarsis gjyqsore;
- Parimi i vlersimit t lir t provave;
- Parimi i prdorimit t gjuhs amtare;
- Parimi i barazis s armve;
- Parimi i transparencs;
5
- Parimi i kompensimit t dmit dhe rehabilitimit etj
N shpjegimet n vijim do t shqyrtohen dhe analizohen parimet e
cekura si dhe parimet tjera procedurale penale.
5. Parimi oficiel dhe ndjekja penale
Sipas ktij parimi, funksionin e ndjekjes penale e kryen organi
kompetent sipas detyrs zyrtare (lat. ex officio) n interesin publik
pavarsisht nga dshira e personit i cili sht i dmtuar me veprn
penale apo t ndonj personi tjetr i cili do t kishte interes q n
lndn e caktuar t (mos) realizohet funksioni i ndjekjes penale 6.
Parimi oficiel ka t bj me njrn nga tri funksionet themelore t
procedurs penale funksionin e ndjekjes penale. Ky parim nuk sht
i lidhur vetm pr procedurn e ndjekjes penale sepse shtrihet n tr
procesin e procedurs penale. Duke pasur parasysh se sipas parimit
5

E. Sahiti, R. Murati, E. Kunshtek, 2004., fq. 134.

H. I. Sijeriq-oliq, 2005, fq. 69

13

oficiel funksioni i ndjekjes penale realizohet pr interesin publik ky

funksion n pjesn m t madhe t sistemeve juridike i sht besuar
prokuroris publike.
Pr dallim nga parimi oficiel i ndjekjes penale, parimi i dispozicionit
t drejtn e ndjekjes penale ia l vullnetit t personit t dmtuar i cili
kt ndjekje e realizon prmes padis private. N procedurn
bashkkohore penale parimi oficiel sht n plan t par me ka n
masn m t madhe t mundshme kufizohet ndjekja me nismn e t
dmtuarit. Interesi i luftimit t kriminalitetit dhe mbrojtjes s shoqris
nga veprat penale e tejkalon shumfish interesin e t dmtuarit dhe
dshirn e tij t ciln do t dshironte ta shpreh ai n pikpamje t
inicimit t ndjekjes penale. Sipas KPPPK, n esenc sht miratuar
parimi oficiel meqense pr numrin m t madh t veprave penale
procedurn e inicion sipas detyrs zyrtare prokurori publik. Kt t
drejt dhe detyr prokurori publik e ka edhe pr veprat penale t cilat
ndiqen sipas krkess s t dmtuarit7.
Krahas veprave penale t cilat ndiqen sipas detyrs zyrtare (pjesa
drrmuese e veprave penale) dhe veprave penale t cilat ndiqen sipas
krkess s pals s dmtuar (pjesa m e vogl e veprave penale), n
pjesn e posame t KPPK sht parapar q pr disa vepra penale
ndjekja iniciohet sipas padis private (gjithashtu numr m i vogl i
veprave penale)8. Pr kt arsye KPPPK ka parapar se paditsi i
autorizuar pr vepra penale t cilat ndiqen sipas detyrs zyrtare sht
prokurori publik, kurse pr veprat t cilat ndiqen sipas padis private
sht paditsi privat (Neni 6 par. 2). Duke pasur parasysh se pr
numrin m t madh t veprave penale ndjekja iniciohet ex officio
detyra dhe e drejta themelore e prokurorit publik sht hetimi i
veprave penale dhe ndjekja penale e kryesve t tyre (Neni 47 par. 1).
6. Parimi i legalitetit dhe oportunitetit t ndjekjes penale
Pr dallim nga parimi oficiel i ndjekjes penale i cili si kemi par
7

D.m.th. pr disa vepra penale t parapara me Ligjin Penal (psh: detyrimi, Neni 160
KPPK, krcnimi, Neni 161 KPPK, fotografimi i paautorizuar dhe fotografimet
tjera, Neni 171 KPPK, shprdorimi Neni 257, fq. 1, 2 dhe 5 KPPK, marrja e
prons s luejtshme, Neni 258 KPPK), prokurori publik e fillon procedurn penale
vetm n baz t propozimit Pas parashtrimit t propozimit t till, dillon ndjekja
sipas detyrs zyrtare (ex officio) Neni 6 par. 1.
8
P.sh: Veprat penale kundr prestigjit dhe dinjitetit (Neni 190 i KPPK).
14

garanton ndjekjen penale pr interes publik pa marr parasysh

vullnetin e t dmtuarit, parimi i legalitetit i ndjekjes penale
nnkupton se prokurori publik sht i detyruar ta filloj ndjekjen
penale nse jan plotsuar kushtet ligjore, pa marr parasysh
qndrimin e tij pr at se a sht e nevojshme apo jo ndjekja penale.
Pra, prokurori publik i cili sht barts i s drejts s fillimit t
procedurs penale sipas detyrs zyrtare, sipas ligjit, sht i detyruar q
(lat. ex lege) t filloj ndjekjen penale n t gjitha rastet kur pr kt
jan plotsuar kushtet e parapara. Sikurse q sipas parimit oficiel
fillimi i procedurs penale nuk varet nga vullneti i t dmtuarit, ashtu
edhe sipas parimit t legalitetit t ndjekjes penale, fillimi i procedurs
penale nuk varet nga vullneti i prokurorit publik; pra, kur plotsohen
kushtet ligjore fillimi i procedurs penale pr prokurorin nuk sht
vetm mundsi por edhe obligim apo detyrim9.
Parimi i legalitetit i ndjekjes penale vlen pr tr rrjedhn e procedurs
penale sepse prokurori sht i detyruar q ta realizoj funksionin e
ndjekjes penale gjat tr kohs sa pr kt ekzistojn kushtet ligjore.
N procedurat bashkkohore penale nuk zbatohet ekskluzivisht parimi
i legalitetit. N t vrtet, prkundr obligimit q kur t jen plotsuar
kushtet ligjore prokurori ta filloj procedurn penale dhe t marr
pjes n procedur, sht parapar edhe e drejta e tij q sipas parimit
t oportunitetit (apo prshtatjes) t ndjekjes penale t mos ndrmerr
ndjekjen penale pa marr parasysh se n rastin konkret jan
plotsuar kushtet ligjore pr kt, nse kjo nuk sht n interesin
publik.
Pra, sipas parimit t oportunitetit ekzistimi i kushteve ligjore pr
ndjekje penale sht parakusht i domosdoshm juridik pr mundsin
e ndjekjes penale, mirpo edhe ather kur ky parakusht ekziston, deri
te ndjekja penale vjen vetm nse prokurori konsideron se n rastin
konkret nga kndvshtrimi i interesit publik sht oportune apo e
prshtatshme inicimi i ndjekjes penale10.
Te parimi i oportunitetit prokurori nuk ka t drejt n zgjidhje arbitrare
midis realizimit t funksionit t ndjekjes penale dhe mosrealizimit t
saj, por vetm t drejtn pr vlersim se duke filluar nga interesi
publik, ndjekja penale n rastin konkret nga aspekti i interesit publik a
9

T. Vasiljeviq, 1981, fq. 121.

V. I. Bayer, 1995, fq. 103.

10

15

sht oportune (e prshtatshme) apo jo.11 Edhe njri edhe tjetri parim
sot jan t pranueshm. Si prparsi t parimit t legalitetit theksohen:
barazia e qytetarve para ligjit, paanshmria n realizimin e funksionit
t ndjekjes penale, objektiviteti dhe pavarsia e legjislacionit penale
dhe prgjithsisht efektet preventive, ndrsa pr ant pozitive t
parimit t oportunitetit flitet n kuptimin e evitimit t procedurs
penale pr vepra t lehta penale apo kryes specifik t veprave penale,
ekonomiciteti n procedur dhe lehtsimi pr gjyqsin penale.
Sipas KPPPK prokurori publik sht i detyruar ta filloj procedurn
penale kur pr kt ekziston dyshimi i bazuar se sht kryer vepra
penale e cila duhet t ndiqet sipas detyrs zyrtare prve nse ky ligj
nuk e ka parapar ndryshe (Neni 6 par. 3). Pra, sht pranuar parimi i
legalitetit t ndjekjes penale, sepse ekzistimi i dyshimit t bazuar se
sht kryer vepra penale e cila ndiqet sipas detyrs zyrtare, obligon
prokurorin publik q ta filloj ndjekjen penale. Krahas ekzistimit t
bazuar se sht kryer vepra penale, n rastin konkret nuk guxon t
ekzistojn pengesa ligjore pr ndjekje penale (p.sh. vdekja e t
fajsuarit apo parashkrimi i ndjekjes penale).
N rastet e parapara me ligj prokurori publik nuk sht i detyruar ta
filloj ndjekjen penale ndonse ekziston dyshimi i bazuar se sht
kryer vepra penale t ciln duhet ndjekur ex officio dhe nuk ekzistojn
rrethanat t cilat prjashtojn ndjekjen penale (Neni 6 par. 3).
Trheqja nga parimi i legalitetit t ndjekjes penale dhe zbatimi i
parimit t oportunitetit t ndjekjes penale sht parapar pr:
Veprat penale t cilat ndiqen me plqimin paraprak t organit
kompetent (Neni 224);
Veprat penale t dnueshme me gjob apo burg deri n 3 vjet, nse i
pandehuri pranon q t sillet udhzimeve t prokurorit publik dhe i
kryen disa obligime (Neni 226);
Veprat penale pr t cilat ligji penal parasheh se gjykata mund t
heq dor nga dnimi i kryesit t veprs penale (Neni 227);
Veprat penale t dnueshme me gjob apo me burg deri n nj vit
pr t cilat kryesi shpreh keqardhje dhe pendim t sinqert, eviton
11

Kshtu psh: T. Vasiljeviq, 1981, fq. 121123 apo M. Gruba, 2006, fq. 137, i cili
konsideron se parimi i oportunietit, prokurorit i jep pushtet shum t gjer,
t pakrahasueshm me at kur ndjekja penale sht e bazuar n parimin e legalitetit.
Pr kt arsye, sistemet q e njohin parimin e oportunitetit, organet e ndjekjes penale
i lidhin pr shtjet juridike, deontologjike dhe norma t tjera.
16

pasojat e dmshme apo e kompenson dmin e shkaktuar (Neni 227);

Veprat penale pr t cilat sht lshuar ndalesa e inicimit apo
vazhdimit t procedurs penale ndaj dshmitarit bashkpunues (Neni
300 par. 4, al. 2);
Veprat penale ndjekja penale e t cilave mund ti besohet shtetit
tjetr sipas kushteve t parapara me ligj (Neni 514);
Veprat e lehta penale kryes t t cilave jan personat e mitur (Neni
14, 50 dhe 54 LMK).
Ndonse KPPPK pranon parimin e legalitetit t ndjekjes penale,
megjithat prokurori publik ka t drejt t trhiqet nga ndjekja penale
nse konsideron se nuk ekzistojn kushtet e mtejme ligjore pr
ndjekje penale (parimi i mutabilitetit). Kshtu prokurori publik mund
t trhiqet nga ndjekja penale deri n momentin e prfundimit t
shqyrtimit kryesor n gjykatn e shkalls s par, kurse n procedurn
tek gjykata e lart vetm n rastet e parapara me ligj (neni 52).
Prkundrazi, sipas parimit t imutabilitetit prokurori nuk mund t
trhiqet nga ndjekja penale por n procedur mbetet domosdo deri n
fund, prderisa nuk nxirret aktvendimi meritor i gjykats pr lndn e
gjykimit.12
Zbatimi i drejt i parimit t legalitetit i ndjekjes penale sht garantuar
ndr t tjera me institutin e paditsit subsidiar. N t vrtet, kur
prokurori publik nuk e fillon ndjekjen penale apo trhiqet nga ndjekja
penale ai sht i detyruar q n afatin kohor prej 8 ditsh ta informoj
pr kt t dmtuarin dhe ta udhzoj at se mundet vet t filloj
ndjekjen si padits subsidiar. I dmtuari ka t drejt ta filloj
gjegjsisht ta vazhdoj ndjekjen n afatin kohor prej 8 ditsh nga dita e
pranimit t njoftimit nga prokurori publik (neni 6 par. 4 dhe neni 62
par. 1 dhe 2).
7. Parimi akuzator
Parimi akuzator apo parimi akuzues (lat. Accusare akuzim)
tradicionalisht konsiderohet si njri ndr parimet themelore n
procedurn penale. Ky parim sht pranuar me t madhe n procedurat
bashkkohore penale, prandaj kshtu edhe n t drejtn e procedurs
penale t Kosovs. Sipas ktij parimi, procedura penale fillohet dhe
kryhet vetm sipas krkess s paditsit t autorizuar. Pa paditsin
12

M. Gruba, 2006, fq. 143.

17

nuk ka procedur, jo vetm me rastin e fillimit t saj por edhe gjat

tr fazave t procedurs. Paditsi mund t trhiqet nga krkesa e tij
penale-juridike dhe me at rast procedura penale ndrpritet.
Pranimi i ktij parimi mundson ndarjen e funksioneve themelore t
procedurs penale dhe besimin e tyre subjekteve t ndryshme. N kt
kuptim, dallohet edhe funksioni i ndjekjes dhe akuzs penale dhe t
besuarit e saj paditsit.
Duhet theksuar se pa funksionin e ndjekjes penale nuk ka procedur
penale dhe se t besuarit e saj subjektit t posam mundson
instalimin e prokuroris publike si organ i pavarur. Funksionin e
ndjekjes penale prokuroria e realizon duke iniciuar procedurn penale,
me paraqitjen e padis para gjykats kompetente ndrmarrjen e
veprimeve t tjera t nevojshme procedurale penale t parapara me
ligj. Funksioni tjetr themelor i procedurs penale sht funksioni i
aktgjykimit q i besohet gjykats.
Gjykata nuk e inicion fillimin e procedurs penale, dhe as mbajtjen e
rrjedhs s saj. Funksioni i gjykats i prket gjykimit t shtjes
konkrete penale. Gjithashtu, konform parimit akuzator gjykata mund
shqyrtoj vetm at vepr penale dhe vetm pr at kryes i cili sht i
prfshir n krkes penalo-juridike t paditsit (i ashtuquajturi
identitet objektiv dhe subjektiv midis aktakuzs dhe aktgjykimit). Me
ndarjen e funksioneve t ndjekjes penale dhe t aktgjykimit ndahet
edhe funksioni i tret - funksioni i mbrojtjes t cilin e kryen i
pandehuri me ndihmn e mbrojtsit.
Sipas KPPPK procedura penale fillohet vetm me krkesn e paditsit
t autorizuar (Neni 6 par. 1). Pra gjykata nuk mund t inicioj
procedurn penale, kurse jan t ndara edhe tri funksione themelore t
procedurs penale t cilat u jan besuar subjekteve t veanta
procedurale. Parimi akuzator i mundson t pandehurit pozitn e pals
n procedur. Pr kt arsye procedura e penale e ka karakterin e
kontestit i cili zhvillohet midis dy palve t barabarta (paditsit t
autorizuar dhe t pandehurit) para gjykats s paanshme (neni 10. par.
1). Pastaj, i pandehuri ka t drejt n mbrojtje gjat tr procedurs
penale (Neni 10-14), kurse gjykata mund t udhheq procedurn
vetm kundr personit i cili sht i prfshir me aktakuz dhe vetm
pr veprn e parapar penale (Neni 386. par. 1).
18

Parimi akuzator sht shprehur edhe n dispozitat procedurale t

pezullimit t procedurs penale, gjegjsisht nxjerrjes s aktgjykimit me
t cilin aktakuza refuzohet nse paditsi i autorizuar trhiqet nga
ndjekja penale (Neni 326-329).
8. Parimi kontradiktor
Pr parimin akuzator sht i lidhur edhe parimi kontradiktor, i cili
gjithashtu tradicionalisht merret si njri ndr parimet themelore t
procedurs penale. Ky parim shpesh karakterizohet edhe si parim
shqyrtues.
N kuptimin prmbajtjesor parimi kontradiktor iu mundson palve
(paditsit dhe t pandehurit) q para gjykats ti prezantojn provat e
tyre dhe argumentet pr to, si dhe t deklarohen pr provat e pals s
kundrt para se ta ket nxjerr gjykata aktvendimin pr objekte e
shqyrtimit n procedur13.
Prandaj, paditsi i autorizuar dhe i pandehuri para gjykats paraqesin
dy teza t kundrta: tezn e akuzs dhe tezn e mbrojtjes, kurse
gjykata sht e detyruar ti dgjoj para se ta nxjerr vendimin lidhur
me akuzn penale. Duke iu falnderuar ktij parimi, procedura penale
ka formn e kontestit midis palve t barabarta para gjykats s
paanshme. Mundsia e t pandehurit q n shqyrtimin kryesor t
paraqes tezn e mbrojtjes dhe t'u kundrvihet provave t paditsit t
autorizuar ka rndsi t veant pr realizimin e s drejts pr mbrojtje
dhe pr mbrojtjen e t drejtave dhe lirive t njeriut.
Gjithashtu parimi kontradiktor mundson realizimin m t plot t
parimit t s vrtets meqense gjykata mund ta gjykoj kontestin
vetm pasi q palt t ken mundsin pr ti shprehur qndrimet e
veta dhe pr tu deklaruar pr qndrimet e pals tjetr, gjegjsisht pasi
q t jen dgjuar deklaratat e t dy palve n procedur dhe t jen
analizuar provat e tyre.
Sipas KPPPK, parimi kontradiktor sht i pranueshm. Ky parim
sidomos vije n shprehje n shqyrtimin kryesor, ndrsa n procesin
hetimor dhe n procedurn e shkalls s dyt sht i parapar n nj
mas t kufizuar. Kjo sht e arsyeshme sepse n seancn kryesore
13

H. I. Sijeriq-oliq, 2005., fq. 80.

19

nxjerrt aktgjykimi pasi q t jen paraqitur drejtprdrejt faktet dhe

provat e caktuara kontradiktore gojarisht, ndrsa procedura hetimore
paraqet veprimin e organeve t caktuara shtetrore me qllim t
vrtetimit t fakteve n baz t s cilave prokurori publik mund t
vlersoj se a ka vend pr aktakuz apo duhet t ndrpritet hetimi,
gjegjsisht procedura e shkalls s dyt shrben pr rishqyrtimin e
ligjshmris dhe rregullsis s aktgjykimit t shkalls s par.
9. Parimi i konstatimit t vrtets materiale
Parimi i konstatimit t vrtets materiale pr fajsin apo pafajsin e
personit kundr t cilit zbatohet procedura penale nuk sht vetm
njri nga parimet m t rndsishme t procedurs penale por
njkohsisht sht edhe njri ndr qllimet e procedurs penale. Pra,
para nxjerrjes s aktvendimit t obligueshm gjyqsor duhet t
konstatohet e vrteta pr at se n shembullin konkret a sht kryer
vepr penale dhe se ndaj t pandehurit a mund t zbatohen normat e s
drejts penale materiale mbi shqiptimin e sanksioneve penale q t
mund ta realizoj qllimin dhe kuptimin e vet procedura penale q n
baz t inicimit t procedurs s drejt ligjore t nxirret aktgjykimi i
drejt pr ka sht prgjegjse gjykata14.
Procedura penale duhet t rregullohet ashtu q ky parim t realizohet.
Pra, faktet n t cilat mbshtetet aktvendimi i gjykats gjegjsisht
faktet n t cilat mbshtetet prgjigja n pyetjen se a sht kryer vepra
penale, kush sht kryesi dhe a mund t zbatohen sanksionet penale n
kuptim t s drejts materiale penale duhet t vrtetohen n mnyr
t plot dhe autentike. Konstatimi i s vrtets sht n interesin publik
dhe i dnuar mundet por nuk guxon t jet vetm ai i pandehur
prgjegjsia penale e t cilit sht vrtetuar n mnyr t plot dhe t
pakontestueshme. Lidhur me kt, legjislacioni i procedurs penale i
Kosovs thekson se gjykata, prokurori publik dhe policia jan t
detyruar q ti vrtetojn sakt dhe n trsi faktet t cilat jan t
rndsishme pr aktvendim t drejt (Neni 7 par. 1).
Ligjvnsi nuk e prcakton konceptin, as karakterin e s vrtets pr
nevojat e procedurs penale. N Teorin e s Drejts s Procedurs
Penale, sidomos pr kto shtje, diskutohet q nga fundi i shek. XIX
14

Spas Nenit 2. KPPPK Dnimin apo cindo sanksion tjetr penal ndaj kryesit t
veprs penale mund ta shqiptoj vetm gjykata kompetente, e paanshme dhe e
pavarur n procedur e cila sht inicuar dhe zbatuar n pajtim me kt Ligj.
20

kur pr ekzistimin e veprs penale dhe kryesin e saj prfundohej nga

aspekti i vlersimit t lir t provave (pr kt parim shih shpjegimin
n vijim). Pra, shtja e prcaktimit t vrtets nuk shtrohet n
periudhn kohore t procedurs penale t inkuizicionit pr shkak se pr
ato rrethana qllimi i procedurs penale ka qen e vrteta formale. N
t vrtet, n procedurn e inkuizicionit vendimet e gjykats jan
nxjerr n baz t provave t caktuara apo numrit t caktuar t
provave. Sipas rregullave t parapara m par t argumentimit dhe pa
marr parasysh a sht zhvilluar ngjarja asisoj apo jo n realitet.
Kshtu q e vrtet sht konsideruar ajo q u ka konvenuar atyre
rregullave. Me konceptin e vrtet materiale sht dshiruar t
theksohet se gjykimi deri tek e vrteta duhet t vjen prmes vlersimit
t lir t provave e jo prmes vlersimit i cili q n fillim ka qen i
prcaktuar si rregull formale apo ligjore.15
Pr kt shkak me fjaln e vrteta materiale (si antonim i s
vrtets formale apo me konstatimin e till t fakteve i cili sht i
bazuar n dispozitat ligjore mbi fuqin e disa provave) karakterizohet
vrtetimi i fakteve deri tek t cilat gjyqtari vjen lirisht dhe pa penges
me an t rregullave argumentuese.16
N literatur, prmenden dhe shkaqet tjera t prdorimit t nocionit e
vrtet materiale. Kshtu p.sh. theksohet se e drejta e procedurs
penale i hedh ato forma t veprimit t cilat do t mund t
pamundsonin apo t sillnin n pyetje konstatimin e s vrtets mbi
faktet n t cilat bazohet aktakuza dhe n faktet tjera relevante
ligjore17. Prandaj, parimi i prcaktimit t s vrtets materiale nga
ligjvnsi krkon q parimisht ti shmanget parashikimit t atyre
formave procedurale t cilat do t mund t vshtirsonin prcaktimin e
s vrtets n procedurn penale.18
N pikpamje t karakteristiks t s vrtets e cila vrtetohet n
procedurn penale shtrohet pyetja se a sht ajo e vrtet absolute apo
relative n raport me at se si ka ndodhur vrtet vepra penale n t
kaluarn. Lidhur me kt duhet theksuar se e vrteta absolute nuk
arrihet me t vrtetn materiale t procedurs penale e cila ndonse
sht shkalla m e lart e njohjes s saktsis s argumenteve n
15

I. H. Sijeriq-oliq, 2005., fq. 85. 86.

B. Pavishiq,.2005, fq. 27.
17
V. I. Bayer, 1995, fq. 114. 117.
18
G. Tomasheviq, 1998., fq. 119.
16

21

procedurn penale, ajo prap paraqet vetm t vrtetn relative deri tek
e cila sht arritur n baz t prvojave dhe e cila nuk prjashton
mundsin e njohuris s kundrt mbi at se si sht zhvilluar n t
kaluarn ngjarja e cila ka karakter t veprs penale19.
Me fjal tjera, e vrteta e cila konstatohet me procedurn penale sht
e vrtet subjektive dhe relative sepse konstatimi i saj gjithmon varet
nga personaliteti i gjyqtarit, nga bindjet e tij, njohurit dhe prvojat e
tij por edhe vet mjetet argumentuese me ndihmn e t cilave m s
shpeshti konstatohet e vrteta n procedurn penale (dshmitart,
ekspertt, i pandehuri) jan subjektive.20
Lidhur me krkesn q faktet relevante ligjore t vrtetohen n mnyr
t plot dhe t sakt n procedurn penale, e drejta e procedurs penale
i njeh si institute t caktuara procedurale t cilat kontribuojn q
vendimi i gjykats t jet i mbshtetur n gjendjen e vrtetuar faktike
t plot dhe t vrtet. N ann tjetr me t drejt dhe n mnyr
korrekte prfundohet se parimi i s vrtets materiale nuk sht
absolutisht i zbatueshm n procedurn penale. N t vrtet, e drejta e
procedurs penale i njeh institutet e caktuara procedurale t cilat
garantojn t drejtat shum t rndsishme t njeriut n procedurn
penale, qndrueshmrin e vendimeve gjyqsore dhe sistemin juridik
apo i kontribuojn ekonomicitetit procedural. Pra, rregullat t cilat t
sigurojn vlerat dhe qllimet e prmendura mundsojn edhe njohjen e
s vrtets prandaj edhe shpesh karakterizohen si trheqje nga parimi i
konstatimit t s vrtets materiale n procedurn penale.
Konstatimit t s vrtets materiale i shrbejn institutet procedurale
n vijim:
sht obligim i prgjithshm i gjykats, prokurorit publik dhe

policis q n mnyr t plot dhe sakt ti vrtetojn faktet q kan

rndsi pr nxjerrjen e vendimit t drejt dhe q me kujdes dhe n
mnyr t prkushtuar t analizojn dhe vrtetojn, si faktet q e
rndojn t pandehurin ashtu ato q jan n dobi t tij dhe t gjitha
faktet dhe provat q shkojn n dobi t t pandehurit para fillimit dhe
19
20

N kto sqarime, udhzon T. Vasiljeviq, 1981. fq. 320.

Relativiteti dhe subjektiviteti nuk jan specifik vetm e s vrtets e cila
prcaktohet n procedurn penale. Shpesh theksohet se e vrteta sht gjithashtu
relative edhe pr ngjarjet dhe faktet e shkuara pr t cilat thuhet se kan ndodh n
t kaluarn, sht gjithashtu relative.
22

gjat procedurs ti lihen n dispozicion mbrojtjes (Neni 7);

E drejta e gjykats, prokurorit dhe organeve tjera q marrin pjes n
procedurn penale q ta vlersojn ekzistimin apo jo t fakteve nuk
sht e lidhur as e limituar me rregullat e posame formale
argumentuese. Vlersimi i provave sipas bindjes s lir (bindja e lir
e gjyqtarit) sht theksuar edhe me obligimin e gjykats q n
mnyrn e vet ta vlersoj do prov ve e ve dhe n konstalacion
me provat tjera dhe n baz t veprimit t till ta nxjerr konstatimin
se a sht vrtetuar ndonj fakt (neni 387 par. 2). Me kt dispozit
sht prjashtuar vlersimi ligjor i provave apo vlersimi i provs e
cila q n fillim sht prcaktuar me ligj n kuptimin se ligji
prcakton vlerat e disa provave;
Verifikimi i pranimit t fajsis (neni 315. par .1 dhe 359, par2-4).
Me fjal tjera, kur i pandehuri pranon fajin sipas t gjitha pikave t
aktakuzs, gjyqtari konstaton:
- a e kupton i pandehuri karakterin dhe pasojat e pranimit t fajsis;
- a e ka br pranimin e fajsis i pandehuri vullnetarisht pas
konsultimeve t mjaftueshme me mbrojtsin;
- ose, pranimi i fajsis, a sht i mbshtetur me prova.
Verifikimi i pranimit t fajsis s t pandehurit, sht pra verifikim i
bazueshmris n vullnetin e tij. Prndryshe, vetm pranimi i fajsis
pr gjykim nuk sht i mjaftueshm. sht detyr e gjyqtarit,
gjegjsisht kryetarit t trupit gjykues q t siguroj shqyrtimin e rastit
n mnyr t ndershme dhe t drejt (Neni 33, par. 2);
Krahas iniciativs s palve dhe mbrojtsve, n shqyrtimin gjyqsor
prezantohen edhe provat t cilat trupi gjykues zyrtarisht ka krkuar q
ato t sigurohen nse ka qen e nevojshme pr zgjidhjen e plot dhe t
drejt t rastit (Neni 360, par. 3,5);
Kundrshtimi i aktgjykimit me ankes pr shkak t vlersimit jo t
plot/t gabueshm/ t gjendjes faktike (neni 405). Ankesa lidhur me
aktgjykimin, pr shkak t konstatimit jo t plot apo t gabueshm t
gjendjes faktike, mundson vlersimin dhe gjykimin kritik t materialit
provues t fakteve t konstatuara nga gjykimi i shkalls s par;
Prezantimi i provave n procedurn penale nuk sht i lidhur pr
kurrfar afati. Me kt mundsohet konstatimi i plot dhe i sakt i
fakteve relevante juridike. N kt kuptim, ligjet pozitive procedurale
23

u mundsojn paraqitjen e provave gjat procedurs s shkalls s par

dhe palt dhe i dmtuari, deri n prfundimin e shqyrtimit gjyqsor
mund t propozojn q t bhet shikimi i fakteve t reja dhe t
sigurohen provat e reja (Neni 360. par. 4). Gjithashtu subjektet e
autorizuara kan t drejt q faktet e reja dhe provat e reja ti paraqesin
edhe n procedurn sipas udhzimit juridik. Kshtu n procedurn e
ankess, paraqitja e mjaftueshme e fakteve dhe provave t reja (Neni
401, par. 4). Kurse, faktet dhe provat e reja mund t paraqiten edhe pas
aktgjykimit t plotfuqishm n kuadr t prtritjes s procedurs si
udhzim i jashtzakonshm juridik (Neni 442. par. 1, al, 3).
Gjykata gjithashtu sht e autorizuar edhe pr zgjidhjen e shtjeve
paraprake (prejudiciale), pa marr parasysh se pr shtjen e till
paraprakisht gjykata apo nj organ tjetr ka nxjerr vendim n ndonj
procedur tjetr (Neni 19).
Konstatimit t s vrtets n procedurn penale i kundrvihen rregullat
tjera t cilat prpiqen ta zgjidhin kolizionin e interesave t ndryshme
n procedurn penale. Ekzistimi i tyre konfirmon se e vrteta nuk sht
qllimi i vetm apo qllim ekskluziv i procedurs penale.
Rregullat m t rndsishme procedurale t cilat paraqesin trheqjen
nga parimi i konstatimit t s vrtets materiale n procedurn penale
jan:
pr shkak t mbrojtjes s t drejtave dhe lirive t njeriut, n
procedurn penale sht siguruar e drejta pr ta hedhur dshmin dhe
mundsia e dhnies s dshmis s rrejshme. E drejta pr ta hedhur
nnkupton se i pandehuri nuk sht i detyruar t deklarohet pr
rastin, as t prgjigjet n fardo pyetje, si edhe, nse deklarohet,
nuk sht i detyruar q ta akuzoj vetn, as ta pranoj fajsin (Neni
11, par. 2);
n interesin e mbrojtjes s t drejtave t personit t akuzuar sht
edhe parimi i ndalimit t ndryshimit t aktgjykimit n dm t t
pandehurit. N t vrtet nse ankesa sht deklaruar vetm n dobi
t t akuzuarit, aktgjykimi nuk guxon t ndryshohet n dm t tij
(neni 417.). Prandaj nxjerrja e vendimit n dm t t pandehurit nuk
sht e mundur pa marr parasysh se n procedurn e ankess jan
vrtetuar faktet t cilat jan n dm t t pandehurit. Prandaj e
vrteta materiale te e cila ka ardhur gjykata me rastin e shqyrtimit t
ankess nuk mund t shprehet prmes vendimit t ri t gjykats;
Parimi ne bis in idem (jo dy her pr t njjtn shtje) apo ndalimi
24

i gjykimit t srishm pr t njjtn shtje penale gjithashtu paraqet

largim nga qndrimi parimor se n procedurn penale duhet
konstatuar e vrteta materiale. Me KPPPK, sht parapar se askush
nuk mund t ndjekur, as i dnuar pr veprn penale nga e cila sht
liruar ose sht dnuar me vendimin e forms s prer t gjykats
apo nse procedura penale sht ndrprer me vendimin e forms s
prer t gjykats, ose nse ankesa sht refuzuar me vendimin e
forms s prer t gjykats (neni 4.). Vetm n kuadr t prtritjes
s procedurs n dobi t personit t gjykuar mund t prjashtohet
zbatimi i parimit ne bis in idem;
E vrteta materiale n procedurn penale nuk guxon t konstatohet n
mnyrn e ndaluar me ligj. P.sh: sht e ndaluar dhe e dnueshme
detyrimi me dhun i pranimit t fajsis apo dhnies s fardo
deklarate tjetr nga i pandehuri apo cilido person tjetr i cili merr
pjes n procedurn penale, pra me an t torturs, dhuns,
krcnimit apo nn ndikimin e barnave ose n fardo mnyre tjetr
t ngjashme (neni 11. par. 3). Forma e caktuar e sjelljes sht e
ndaluar pa marr parasysh se pranimi i detyrueshm gjegjsisht
deklarata sht e vrtet;
shmangie nga parimi i konstatimit t s vrtets materiale n
procedurn penale sht identiteti subjektiv dhe objektiv ndrmjet
aktgjykimit dhe aktakuzs (neni 386. par. 1). Gjykata shqyrton dhe
vendos pr krkesn penalo-juridike e cila sht e cekur n
aktakuz. Nse n shqyrtimin e prgjithshm, provat e paraqitura
tregojn se ka ndryshuar gjendja faktike, kurse paditsi i autorizuar
nuk e ndryshon aktakuzn e vet, ather gjykata do t nxjerr
aktgjykimin, sepse nuk sht vrtetuar se i pandehuri ka kryer vepr
penale pr t ciln akuzohet (neni 390. par. 3). Pa ndryshimin e
aktakuzs, gjykata nuk mund ta bazoj aktgjykimin n faktet t cilat
jan vrtetuar n shqyrtimin gjyqsor;
Prjashtimi dhe lirimi nga obligimi i dshmis paraqet mnyrn pr
zgjidhjen e konfliktit t interesave t kundrt n procedur: interesit
q t konstatohet e vrteta materiale pr veprn penale dhe kryesin e
saj dhe interesit q e vrteta pr disa fakte t ruhet si sekret,
gjegjsisht q personave t caktuar tu ofrohet mbrojtja pr shkak t
lidhjeve t tyre specifike dhe shum t afrta me familjare dhe pr
shkak t marrdhnieve dhe lidhjeve tjera.
Ndalesa q si dshmitar, t merren n pyetje personat e caktuar (neni
159), gjegjsisht lirimi nga obligimi qytetar pr t dshmuar (neni
160), paraqet shmangie nga parimi i konstatimit t s vrtets
materiale.
25

10. Parimi i vlersimit t lir t provave

Ky parim sht i lidhur drejtprdrejt me parimi e konstatimit t s
vrtets materiale n procedurn penale. Parimi i vlersimit t lir t
provave nnkupton q gjykata vlerson provat e paraqitura n pajtim
me logjikn e saj dhe analizn psikologjike, n baz t ligjshmris s
mendimit njerzor dhe n baz t prvojave. Me kt rast gjykata nuk
sht e lidhur pr rregullat ligjore t cilat apriori do t prcaktonin
vlern e disa provave. Gjykata sht e detyruar q n arsyetimin e
aktgjykimit ta cek n mnyr t sakt dhe t plot se n baz t cilave
arsye jan vrtetuar faktet e caktuara si juridikisht relevante,
gjegjsisht se nuk sht dshmuar ekzistimi i tyre. gjithashtu, me rastin
e nxjerrjes s aktgjykimit,gjykata sht e detyruar q t vlersoj me
ndrgjegje do prov vemas dhe n raport me provat tjera e pastaj n
baz t vlersimit t till t nxjerr prfundim pr at se a sht
dshmuar ndonj fakt (Neni 387. par. 2).
S kndejmi vlersimi i lir i provave n lndn konkrete penale
krkon arsyetimin n kuptimin prmbajtjesor si t do prove
individualisht ashtu edhe t gjitha provave s bashku. N baz t ksaj
vlersimi i lir i provave mund t shikohet n procedurn e shkalls s
dyt, sepse n arsyetimin e aktgjykimit ceket se n far baze sht
konstatuar se ka ardhur deri te prfundimi i till (Neni 396. par. 6-9).
Nse gjykata n arsyetimin e aktgjykimit nuk cek arsyet e caktuara dhe
t plota lidhur me vlersimin e vet t lir t provave, ather sht br
shkelje esenciale e dispozitave t procedurs penale gj q sht baz
pr paraqitjen e ankess(Neni 403. par. 1. al 12).
Prjashtimisht, e drejta pozitive procedurale, e njeh shmangien nga
parimi i vlersimit t lir t provave. Ky rast sht p.sh. tek llojet e
detyrueshme t ekspertizave.
N kt kuptim, p.sh. pr tu vrtetuar shkaku i vdekjes s ndonj
personi sht e domosdoshme t urdhrohet kontrolli dhe obduksioni
post mortem, gjegjsisht nse ekziston dyshimi i helmimit, gjykata
urdhron ekspertiz toksikologjike (Neni 186. par. 1 ose neni 190).
11. Parimi i prezantimit dhe vlersimit t drejtprdrejt t provave.
Ky parim mbshtetet n krkesn q deklarimet e palve, parashtrimi i
prove dhe t gjitha veprimet tjera t nevojshme pr formimin e
26

vendimit duhet t jen t prezantuara para gjykats e cila do ta nxjerr

vendimin, ashtu q gjykata pa ndrmjetsimin e organeve tjera i merr
prshtypjet shqisore pr tr materialin procedural mbi t cilin do t
bazohet vendimi i saj. 21
Parimi i drejtprdrejt apo prezantimi i srishm i provave para
gjykats (pa marr parasysh se ato prova tashm kan qen t
parashtruara gjat hetimit dhe pa marr parasysh se pr to ekzistojn
procesverbalet t cilat do t mund t lexoheshin n shqyrtimin
kryesor), n mnyr q gjykata ti vlersoj ato drejtprsdrejti dhe n
baz t vlersimit t drejtprdrejt t provave ta nxjerr aktgjykimin.
Ky parim i kontribuon realizimit t parimit t konstatimit t s vrtets
n procedurn penale dhe parimit kontradiktor.
Pr paraqitjen dhe vlersimin indirekt t provave bhet fjal ather
kur lexohen procesverbalet pr veprimet e dshmuara t kryera gjat
procedurs penale ose para ndonj organi tjetr.
E drejta e procedurs penale e Kosovs, parasheh q gjykata e nxjerr
vendimin n baz t provave t shqyrtuara dhe vrtetuara n
shqyrtimin gjyqsor ( Neni 8 par. 2), gjegjsisht aktgjykimin e vet e
bazon vetm n fakte dhe prova t cilat jan shqyrtuar n shqyrtimin
gjyqsor (Neni 387, par. 1).
Provat t cilat jan paraqitur drejtprdrejt gjat shqyrtimit gjyqsor
dhe t cilat i jan nnshtruar vlersimit t drejtprdrejt t gjykats nuk
mund t merren parasysh me rastin e nxjerrjes s aktgjykimit ( prve
nse me ligj jan br prjashtime, pr ka do t flitet m tepr n
vazhdim). Ky parim vlen si pr provat q prmbahen n dshmit e
personave (t pandehurit, dshmitarit apo ekspertit), ashtu edhe pr
provat materiale apo objektet e veprs penale, dokumenteve dhe
fotografimeve teknike t fakteve. Pra nga aspekti i t gjitha ktyre vlen
parimi i drejtprdrejt dhe ato n shqyrtimin gjyqsor domosdo duhet
t prezantohen n formn burimore dhe origjinale. Kshtu p. sh. Pa
marr parasysh se ekziston procesverbali nga marrja n pyetje e
dshmitarve n fazn hetimore, n shqyrtimin gjyqsor, n kuadr t
21

Gjykata, psh. E cila duhet ta mbshtes aktgjykimin e vet n dshmi t dshmitarit

t cilin e ka ndgjuar vet, sht n situat m t mir se sa gjykata e cila
aktgjykimin e vet duhet ta mbshtes n procesverbalin e dshmitarit apo hetimit,
por edhe palt t cilat at dshmi duhet ta vlersojn vet n mnyr kritike, jan n
pozit m t mir. T.Vasiljeviq, 1981,fq. 248.
27

parimit t drejtprdrejt do t merret n pyetje dshmitari si dhe

dokumentet t cilat kan vler provuese e sipas mundsis kto t jen
t paraqitura n formn origjinale (neni 367. par. 1). Sa u prket
objekteve t veprs penale t cilat shrbejn si prov n procedurn
penale ato n shqyrtimin gjyqsor mund ti tregohen t pandehurit, e
sipas nevojs edhe dshmitarit dhe ekspertit (neni 367, par. 2).
Pr shkak t rndsis s parimit t drejtprdrejt, rregull themelore e
zbatimit t tij sht q gjykata, aktgjykimin e saj ta mbshtes vetm n
fakte dhe prova t cilat jan shqyrtuar n shqyrtimin gjyqsor.
Prezantimi i provave n mnyr t drejtprdrejt sht rregull, ndrsa
prezantimi i provave n form indirekte sht prjashtim. Me fjal
tjera, vetm prjashtimisht (kur prezantimi i drejtprdrejt i provave
sht i pamundur apo kur kt e parasheh ligji n raste t veanta),
lexohen procesverbalet pr veprimet e ndrmarra gjat hetuesis dhe
nga ana e organit tjetr t procedurs penale. Procesverbalet duhet t
lexohen nse dshirohet q provat e caktuara t prdorn me rastin e
nxjerrjes s aktgjykimit.
Zbatimi i parimit indirekt lejohet n rastet e:
- marrjes n pyetje t dshmitarit dhe ekspertit jasht gjykatores pr
shkak t pamundsis s tyre q t vijn n shqyrtimin gjyqsor,
kurse dshmia e tyre sht e rndsishme pr lndn konkrete penale
(neni 366);
- leximit t procesverbaleve t dshmive t dshmitarve, t
bashkakuzuarve apo ekspertve (neni 368);
- leximit t procesverbalit pr inspektimin e vendit t ngjarjes,
bastisjen e baness dhe personave, konfiskimin e objekteve dhe
dokumenteve( neni 367. par. 1), apo
- reproduktimi i incizimeve audio-vizuale t fazs hetimore.(neni 367.
par. 1);
- obligimit t paditsit t autorizuar dhe t pandehurit q ti prgjigjen
thirrjes si dhe pasojat n rast t mos prgjigjes. P.sh. mos ardhja e
prokurorit publik n shqyrtimin gjyqsor ka pr pasoj shtyrjen e
seancs gjyqsore(neni 340). N rast t mungess s t akuzuarit apo
t pandehurit, pa arsye, n seancn gjyqsore, gjykata lshon
urdhresn pr arrest t t pandehurit, gjegjsisht e shtyn
shqyrtimin gjyqsor dhe urdhron q i pandehuri n shqyrtimin e
ardhshme gjyqsor t sjellt me forc. Nse i pandehuri qart i
shmanget ardhjes n shqyrtimin gjyqsor, gjykata mund tia caktoj t
pandehurit paraburgimin (Neni 341 .par. 2);
28

- pranis s prhershme t t gjith antarve t trupit gjykues n

shqyrtimin gjyqsor, madje edhe nse shihet se shqyrtimi gjyqsor
do t zgjat, kryetari i trupit gjykues mund ta krkoj nga kryetari i
gjykats q t caktoj nj apo dy gjyqtar, gjegjsisht gjyqtar porot
q t prezantojn n shqyrtimin gjyqsor n mnyr q ti
zvendsojn antart e trupit gjykues n rast t pengesave eventuale
t tyre pr t marr pjes (neni 323);
- kontinuitetit t shqyrtimit gjyqsor dhe koncentrimit n shqyrtimin
gjyqsor.22
Veprimet n shqyrtimin gjyqsor duhet t ndrmerren n kontinuitet,
pra njri pas tjetrit kurse aktgjykimi shqiptohet dhe kumtohet t njjtn
dit me t prfunduar t shqyrtimit gjyqsor. Nse gjykata nuk ka
mundsi q po at dit me t prfunduar t shqyrtimit gjyqsor q ta
shqiptoj aktgjykimin, ather do t shtyhet shpallja e aktgjykimit m
s shumti 3 dit dhe do ta caktoj kohen dhe vendin e shpalljes s
aktgjykimit (392. par. 1). Duke filluar nga ndrlikueshmria e veprave
penale dhe zgjatja e procedurave gjyqsore, ligji parasheh edhe
ndrprerjen dhe shtyrjen e shqyrtimit gjyqsor si prjashtime nga
krkesa q veprimet n shqyrtimin gjyqsor t zhvillohen n
kontinuitet.
Lidhur me parimin e drejtprdrejt n prezantimin dhe vlersimin e
provave, ndrprerja e shqyrtimit gjyqsor nuk ka ndikim negativ n
kt parim(shqyrtimi gjyqsor vazhdohet para t njjtit trup gjykues),
ndrsa n rastin e shtyrjes s shqyrtimit gjyqsor m tepr se tre muaj,
shqyrtimi gjyqsor duhet t filloj rishtazi dhe t gjitha provat duhet t
paraqiten rishtazi ( neni 345 dhe 346. par. 3). ndrprerja dhe shtyrja e
shqyrtimit gjyqsor si dhe shtyrja e shpallje s aktgjykimit pr m s
shumti 3 dit paraqesin prjashtime nga parimi i drejtprdrejt n
prezantimin e provave.
12. Parimi gojor
Parimi gojor si njri ndr parimet themelore t procedurs penale ka t
bj me formn e ndrmarrjes s veprime procedurale penale. Sipas
ktij parimi, t gjitha faktet dhe provat n t cilat bazohet aktgjykimi
duhet t paraqiten n form gojore n shqyrtimin gjyqsor. Parimi me
shkrim sht parim i kundrt. Sipas ktij parimi gjykata vendimin e vet
22

M. Gruba, 2006., fq. 212.

29

e mbshtet ekskluzivisht n materialin e shkruar t provave, gjegjsisht

n provat t cilat gjenden n dokumentet e lnds penale.
Parimi gojor n seancn gjyqsore nnkupton sidomos:
- Materiali procedural n t cilin gjykata e bazon aktgjykimin, n
shqyrtimin gjyqsor duhet t prezantohet n formn gojore;
- Prokurori publik dhe i pandehuri japin deklaratat e tyre me goj;
- Shqyrtimi gjyqsor fillon me leximin e aktakuzs apo me padin
private;
- Procedura e dshmis sht gojore(dshmitart dhe ekspertt merren
n pyetje me goj, kurse dshmia me dokumente, procesverbale dhe
dokumente tjera realizohet duke lexuar ato);
- Fjala prfundimtare e prokurorit publik, t dmtuarit, mbrojtsit dhe
e t pandehurit gjithashtu sht me goj;
- Shqiptimi i aktgjykimit gjithmon lexohet publikisht dhe n pika t
shkurta paraqiten arsye pr aktgjykimin e caktuar.
N baz t ksaj q u cek mund t prfundohet se krejt ajo n t ciln
gjykata e bazon aktgjykimin e vet duhet t jet e paraqitur n formn
gojore apo e shpallur gjithashtu n form gojore edhe n shqyrtimin
gjyqsor. Kjo sht mnyra e eliminimit t kontradiktave, paqartsive
dhe lehtson konstatimin e s vrtets materiale. Vlera e parimit gojor
qndron n at se ky parim i kontribuon realizimit t parimit
kontradiktor, parimit publik t shqyrtimit gjyqsor, parimit t
drejtprdrejt t prezantimit dhe vlersimit t provave dhe parimit t
konstatimit t s vrtets materiale n procedurn penale.
13. Parimi i procedurs s drejt
Me dispozitn e nenit 6 t KEDNJ garantohet procedura e drejt n
lndt penale si njra ndr t drejtat dhe lirit themelore t njeriut.
Parimi i procedurs s drejt prfshin nj numr m t madh t t
drejtave t do njeriu kundr t cilit zhvillohet procedura penale. Kto
t drejta i prcaktojn kushtet t cilat jan t nevojshme q procedura e
caktuar t mund t karakterizohet si e drejt.23
23

N vendimet e ESLJP Neni 6. EKLJP interpretohet gjersisht sepse konsiderohet

se kjo dispozit sht e rndsis esenciale pr zhvillimin e demokracis.. E drejta
n procedur t drejt ka t bj edhe me veprimin e organeve tjera shtetrore n
rastet kur ato organe vendosin pr shtjet t cilat pr nga natyra e tyre jan
penale, apo do t mund t shndrroheshin nga ato civile n apo administrative n
30

N kt kuptim e drejta n kt procedur sht:

e drejt e do njeriu q pr aktakuzn penale t drejtuar kundr tij t
vendos gjykata e paanshme dhe e pavarur e cila sht e themeluar
sipas ligjit;
e drejt pr gjykim publik dhe pr shpallje publike t aktgjykimit.
Parimi i transparencs s procedurs penale dhe i shqiptimit publik
t aktgjykimit sht n interesin e palve, por edhe t qytetarve,
sepse n kt mnyr ushtrohet kontrolli mbi punn e organeve
gjyqsore;
e drejta n gjykim brenda afatit t arsyeshm kohor;
parim i barazis s palve apo barazis s armve ( ang. Equality of
arms). Ky parim nnkupton se secila pal n procedur duhet t ket
m tepr mundsi ti prezantoj argumentet e veta gjegjsisht t dy
palt t ken t drejt t informohen pr faktet dhe t dhnat e pals
s kundrt dhe t drejtn e prgjigjes lidhur me ato t dhna;24
Parimi i prezumimit t pafajsis. Kuptimi i ktij supozimi sht q
secili q sht i akuzuar pr vepr penale ka t drejt t konsiderohet
i pafajshm derisa t mos vrtetohet fajsia e tij sipas mnyrs
ligjore. Ky prezumim njihet gjat tr procedurs penale;
E drejt e t pandehurit menjher dhe n gjuhn q ai e kupton t
jet i njoftuar pr aktakuzn e cila sht ngritur kundr tij;
E drejt e t pandehurit q n kohn adekuate t pr prgatit
mbrojtjen;
E drejt e t pandehurit q t mbrohet vet ose me ndihmn e
mbrojtsit t cilin ai e zgjedhe apo i cili i caktohet sipas detyrs
zyrtare nse nuk ka mjete t mjaftueshme pr ta paguar ndihmn
juridike;
E drejt e t pandehurit pr ti shtruar pyetje dhe propozime
dshmitart t mbrojtjes dhe dshmitarit t aktakuzs;
E drejt e t pandehurit pr prkthim falas nse nuk e kupton ose nuk
e flet gjuhn e cila prdoret n gjykat.
KPPPK, prcakton rregullat t cilat sigurojn q askush, i pafajshm t
mos dnohet, kurse dnimi apo cilado mas ndshkuese ti shqiptohet
ekskluzivisht personit i cili e ka kryer veprn penale, sipas kushteve t
cilat i parasheh Kodi i Prkohshm Penal, dhe ligjet tjera t Kosovs,
penale pr shkak t natyrs s sanksionit i cili do t mund t aplikohej n rastin
konkret. Shih vendimet pr lndt, Delcourt kundr Belgjiks (1970.) ose Ozturk
kundr RF Gjermane (1984.).
24
Neumeister kundr Austris (1968.).
31

t cilat i definojn veprat penale dhe n baz t procedurs, t zbatuar

n mnyr ligjore dhe t drejt (Neni 1. par. 2). N kuadr t rregullit
q askush i pafajshm t mos jet i dnuar dhe q dnimi apo cilado
mas ndshkuese ti shqiptohet ekskluzivisht personit i cili e ka kryer
veprn penale, ndr t tjera parashihet edhe supozimi i pafajsis
(Neni 3. par. 1), rregulli in dubio pro reo( Neni 3. par. 2) dhe e drejta
pr mbrojtje materiale dhe formale (Neni 10-12).
Sa i prket qllimit t dyt - se shqiptimi i sanksioneve penale duhet t
bhet sipas kushteve ligjore, duhet theksuar se fjala sht pr
sanksionet penale t cilat i parasheh KPPK, si dhe ligjet tjera t cilat
i parashohin veprat penale.
Qllimi i tret - se sanksionet e cekura mund t shqiptohen n baz t
procedurs t zbatuar n mnyr ligjore dhe t drejt paraqet krkesn
q sanksioni penal t shqiptohet n baz t procedurs e cila zbatohet
sipas rregullave t KPPPK (e drejta e do individi q pr aktakuzn
penale t drejtuar kundr tij, t vendos gjykata e caktuar n baz t
ligjit/ kompetenca vendore dhe reale, neni 20-32/ e drejta n shqyrtim
gjyqsor publik/ neni 328-331/, e drejta n procedur t ndershme
penale t zbatuar n afatin e arsyeshm kohor/ neni 5/, e drejta pr t
prezantuar n gjykim, ndalimi i gjykimit t srishm pr shtjen e
njjt penale/ neni 4/ apo e drejta pr prdorim t gjuhs dhe shkrimit/
neni 15/).
S kndejmi, krkesat e cekura, duhet t sigurojn kornizn e
prgjithshme pr realizimin e t drejts pr tu mbrojtur dhe
pamundsimit t kufizimit t ksaj t drejte jasht kufijve racional,
mbrojtjen e kryesit t supozuar t veprs penale nga arbitrariteti i
organeve kompetente si dhe mbrojtjen e qytetarve nga ndjekja dhe
gjykimi i paarsyeshm penal. Kjo dispozit njkohsisht siguron edhe
efikasitetin e procedurs penale i cili shprehet prmes shkaqeve t
arsyeshme q do kryes i njohur i veprs penale t jet i dnuar n
pajtim me dispozitat e ligjit penal.
14. Parimi i prezumimit t pafajsis dhe in dubio pro reo
Nj ndr parimet themelore n t cilat bazohet procedura
bashkkohore penale sht parimi i prezumimit t pafajsis (Neni 3.
par. 1). N t drejtn vendore procedurale supozimi (Prezumimi) i
pafajsis sht i definuar n pajtim me dokumentet ndrkombtare
32

(Neni 14, par. 2 PNDCP, dhe Neni 6, par. 2 KEDNJ) n mnyr q

secili person i dyshuar apo i akuzuar se ka kryer vepr penale
konsiderohet i pafajshm derisa t mos vrtetohet fajsia e tij me
vendimin e forms s prer t gjykats. Prezumimi i pafajsis njihet
gjat tr procedurs penale, por ka t bj edhe me veprimet q i
paraprin asaj, me t cilat organet shtetrore mbledhin shnime pr
veprn penale. 25 Supozimi procedural i pafajsis sht i ashtuquajturi
supozim i prkohshm i cili vlen deri sa mos t dshmohet e kundrta.
N teorin e procedurs penale supozimi i pafajsis nnkupton:
- Se i pandehuri ka t drejt, por jo edhe obligim q t mbrohet;
- Se i pandehuri lirohet nga barra e provs dhe i takon privilegji
kundr vetakuzimit (ang. Privilege against incrimination);
- Se obligimi apo barra e provave bie mbi paditsin e autorizuar;
- Se n rast dyshimi, gjykata gjithmon duhet t veproj n dobi t
pandehurit. Gjithashtu, ky parim sht n lidhje t ngusht edhe me
respektimin e t drejts pr integritet personal dhe dinjitet njerzor;
- t drejtn pr t heshtur; njoftimin me lndn e akuzs dhe
nxjerrjen e aktgjykimit lirues pr arsye t mungess s provave t
veprs penale.
Nj nga pasojat e drejtprdrejta t supozimit t pafajsis sht
dispozita ligjore sipas t cils dyshohet n aspektin e ekzistimit t
fakteve t cilat jan relevante pr rastin apo dyshimi n raport me
aplikimin e ndonj dispozite t ligjit penal t interpretohet n dobi t
pandehurit dhe t drejtave t tij (neni 3 par. 2). Fjala sht pr parimin
in dubio pro reo. N pajtim me kt parim gjykata nxjerr aktgjykimin
lirues, jo vetm n rastin e vrtetimit t pafajsis s t pandehurit por
edhe ather kur nuk dshmohet fajsia e t pandehurit. Pra, do
dyshim pr ekzistimin e ndonj fakti relevant juridik duhet t shprehet
n dobi t t pandehurit. N kt kuptim, ligjvnsi e obligon gjykatn
q ta vlersoj n mnyr t ndrgjegjshme do prov ve e ve, kurse
lidhur me provat tjera dhe n baz t vlersimit t till t nxjerr
prfundimin lidhur me argumentimin e ndonj fakti.
Parmi in dubio pro reo prmban dy rregulla. Rregulli e par ka t bj
me faktet t cilat shkojn n dm t t pandehurit. Kto fakte duhet t
jen t vrtetuara me sigurin e plot (p.sh. n t drejtn angloamerikane ky sht standard argumentimijasht do dyshimi t
25

B. Pavishiq, 2005., fq. 14 16

33

arsyeshm, (ang. Prof beyond areasonable doubt).Nse ekziston

dyshimi n raport me kto fakte ather ato nuk mund t merren si t
vrtetuara, gjegjsisht konsiderohen t pavrtetuara (inekzistente).
Rregulla e dyt sht e lidhur pr faktet t cilat shkojn n dobi t t
pandehurit. Kto fakte merren si t vrtetuara madje edhe ather kur
ato jan vetm probabile (t besueshme), gjegjsisht nse dyshohet n
ekzistimin e tyre, madje edhe ather kur ekzistimi i fakteve n dm t
t pandehurit sht m i besueshm (probabil).
15. Parimi ne bis in idem
Ndalimi i gjykimit t srishm pr t njjtn shtje penale sht e
shprehur prmes parimit ne bis in idem. Ky parim sht parapar n
nenin 14. par. 7 PNDCP dhe nenit 4. t Protokollit 7 t KEDNJ.
Dokumentet e prmendura ndrkombtare parashohin q askush nuk
mund t gjykohet prsri, gjegjsisht askush nuk mund t dnohet
prsri n procedurn penale t t njjtit shtet pr vepr penale pr t
ciln ka qen i liruar me vendimin e forms s prer, apo i dnuar n
pajtim me ligjin dhe procedurn penale t atij shteti (neni 4. par. 1.
Protokolli 7 i KEDNJ). Rezultati i aplikimit i ktij parimi bazohet edhe
n parashikimin e prjashtimeve t tij n at kuptim q mund t hapet
prsri shqyrtimi i lnds s caktuar nse ekzistojn provat pr faktet e
reja apo pr faktet e zbuluara rishtazi, ose nse n procedurn
paraprake ka ardhur deri te shkelja esenciale e cila ka mundur t ndikoj
n zgjidhjen e rastit( neni 4. par. 2 i Protokollit 7 t KEDNJ).
Ky parim nuk mund t derogohet n koh t lufts apo n ndonj
rrethan t jashtzakonshme (neni 4. par 3. i Protokollit 7. KEDNJ,
dhe neni 15 i KEDNJ). KPPPK, thekson se askush nuk mund t jet i
ndjekur as i dnuar pr veprn penale pr t ciln sht liruar apo sht
dnuar me vendimin e forms s prer t gjykats (Neni 4).
Parimi ne bis in idem prfshin dy kushte kumulative:
a) q procedura penale tashm sht zhvilluar kundr personit t
caktuar pr veprn e caktuar penale dhe
b) se tashm sht nxjerr vendimi i forms s prer i gjykats lidhur
me at lnd penale.
Pr shqyrtimin e parimit ne bis in idem jan t lidhura edhe nocionet e
forms s prer formale dhe materiale. Sipas rregullit, q t dy kto
forma t prera vijn n t njjtn koh. Vendimi formal i forms s
34

prer sht ai vendim i cili nuk mund t kundrshtohet me mjete

juridike, pra kur ankesa nuk lejohet (Neni 135, par. 1 i KPPPK).
Forma e prer e vendimit n kuptimin material nnkupton ndalesn e
zhvillimit t srishm t procedurs penale pr at shtje penale pr t
ciln sht nxjerr vendimi i forms s prer i gjykats kompetente (ne
bis in idem), gjegjsisht procedura penale e prfunduar n at mnyr
mund t rishikohet vetm n baz t dispozitave mbi rishikimin e
procedur penale, si mjet i jashtzakonshm juridik (neni 438-447).
16. Parimi i prdorimit t gjuhs dhe shkrimit n procedurn penale
KPPPK, parasheh se n procedurn penale mund t prdoret shkrimi
dhe gjuha shqipe, serbe dhe angleze, si dhe gjuht dhe shkresat shtes
nse kjo sht e parapar me ligj n kuadr t kompetencs territoriale,
reale t gjykatave. Gjithashtu flitet edhe pr t drejtn e subjekteve t
procedurs penale n prdorimin e gjuhs s vet pa marr parasysh se
ajo gjuh a sht edhe gjuh zyrtare n t ciln zhvillohet procedura
penale dhe t drejtn pr prkthim pa pages nga ana e prkthyesit t
pavarur. Kshilla pr t drejtat e cekura duhet t jepet para shqyrtimit
t par, kurse personi mund t heq dor nga ajo e drejt nse e njeh
gjuhn n t ciln zhvillohet procedura.
Pr shkak t rndsis s ktij parimi, n procesverbal do t shnohet
jo vetm se i sht dhn kshilla pr t drejtn e prdorimit t gjuhs
por edhe deklarata e personit lidhur me shfrytzimin e ksaj t drejte.
Personit i cili sht privuar nga liria apo gjendet n paraburgim, apo n
vuajtjen e dnimit i drgohet prkthimi i thirrjeve gjyqsore,
vendimeve dhe parashtresave n gjuhn me t ciln ai shrbehet n
procedur (Neni 15). E drejta ndrkombtare pr t drejtat e njeriut
parasheh t drejtn pr prdorimin e gjuhs s vet edhe me rastin e
privimit nga liria, gjegjsisht paraburgimit (Neni 14, par. 3 i PNDCP,
dhe neni 5. par. 2 i KEDNJ), dhe te e drejta pr gjykim korrekt (Neni
14, par. 1 i PNDCP, dhe Neni 6, par. pika a) dhe e) e KEDNJ).
N t vrtet secili q arrestohet, menjher, do t informohet pr
arsyet e arrestimit dhe pr t gjitha akuzat kundr tij n gjuhn t ciln
e kupton. Gjithashtu secili q sht i akuzuar pr vepr penale ka t
drejt q menjher n gjuhn t ciln e kupton t jet i informuar
hollsisht pr natyrn dhe arsyen e akuzs kundr tij, si dhe ta
shfrytzoj ndihmn falas t interpretit nse nuk e kupton apo nuk e
flet gjuhn e cila prdort n gjykat.
35

Sipas praktiks s Gjykat Evropiane t t Drejtave t Njeriut, parimi

i prdorimit t gjuhs dhe shkrimit n procedurn penale thekson se
personi i akuzuar i cili nuk e kupton apo nuk e flet gjuhn q
prdort n gjykat, ka t drejt pr ndihm pa pages t prkthyesit
me rastin e prkthimit t t gjitha dokumenteve apo deklaratave n
procedurn e filluar kundr tij, sepse kjo sht e domosdoshme pr
tu realizuar benefitet e gjykimit t drejt..26
17. Parimi i publicitetit n procedurn penale
Ky parim para s gjithash ka t bj me publikun qytetar apo t
drejtn e personave tjer t cilt n procedurn konkrete penale nuk
jan subjekte t procedurs pr t prezantuar n shqyrtimet gjyqsore
(publiciteti i prgjithshm). Krahas publicitetit t prgjithshm n
procedurn penale ekziston edhe publiciteti i palve apo e drejta e
palve pr t qen t pranishm me rastin e veprimeve n procedurn
penale (p.sh. e drejta e t pandehurit pr t prezantuar me rastin e
bastisjes s baness, lokaleve tjera apo t sendeve t luajtshme). Kur
flitet pr parimin e publicitetit ather mendohet n publicitetin e
prgjithshm t shqyrtimit gjyqsor para gjykats s shkalls s par
(Neni 328-331), si dhe n publicitetin e prgjithshm para gjykats s
shkalls s dyt (Neni 410, par. 5). N procedurn paraprake apo
hetimore sht zbatuar vetm publiciteti i palve. Legjislacionet
pozitive procedurale e njohin parimin sekret t procedurs paraprake
penale (hetimore).
Fshehtsia e ksaj faze t procedurs penale rndom zbatohet:
- pr t siguruar efikasitetin n ndriimin e veprs konkrete penale;
- pr t mbrojtur t drejtat e t pandehurit dhe;
- pr shkak t aplikimit t parimit t prezumimit t pafajsis.
Parimi i publicitetit shpesh prshkruhet jo vetm si parim i procedurs
penale por edhe si parim politik, kushtetues apo si parim i t s drejts
ndrkombtare pr t drejtat e njeriut.(neni 14. par. 1 i PNDCP dhe
neni 6. par. 1 i KEDNJ). Arsyet kryesore pr futjen e ktij parimi n
procedurn penale jan kontributet e tij pr gjykim korrekt, t
paanshm dhe objektiv, veprim preventiv n pengimin e kriminalitetit,
zhvillimin e moralit, disiplins apo njohjen e ligjit. Gjithashtu
26

Psh: Luedicke, Belkacem i Koc kundr Gjermanis (1978.).

36

informimi i publikut me veprat penale sht i prfshir edhe prmes

njoftimit t qytetarve me an t medieve lidhur me rrjedhn e
procedurs konkrete penale.
Shqyrtimet gjyqsore pr publikun jan ngjarje e hapur dhe t gjitha
ata q jan t pranishm n gjykim kan t drejt q t raportojn nga
gjykimi. Mirpo, e drejta e mjeteve t informimit publik apo medieve
pr t raportuar dhe komentuar procedurat penale gjyqsore nuk e
prfshijn edhe t drejtn e medieve q t kyen n prodhimin e
procesit gjyqsor, sepse kjo pashmangshm do ta ndryshonte qllimin
e procedurs penale. Sipas praktiks s GJEDNJ, raportet midis t s
drejts pr gjykim t drejt e cila prcillet me garanci mbi pavarsin
gjyqsore dhe Prezumimi i pafajsis (neni 6 i KEDNJ), dhe t drejts
pr informim t lir t publikut apo
Shtypit t lir (neni 10 i KEDNJ), duhet zgjedhur ashtu q publiku t
informohet pr procedurn penale e cila sht duke u zhvilluar, por n
at mnyr q kjo t bhet n mnyr diskrete, duke pasur n
konsiderat t gjitha ato q obligon respektimi i parimit t prezumimit
t pafajsis, e drejta n mbrojtje, e drejta n privatsi dhe e mbrojtja e
integritetit moral dhe dinjitetit njerzor t t dyshuarit, gjegjsisht
pandehurit. Kjo nnkupton se personi gjat kohs sa zgjat procedura
nuk guxon t tregohet si kriminel, as q sht e lejuar q n publik t
krijohet prshtypja apo formohet mendimi pr fajsin e tij. Informimi
i publikut prmes medieve duhet t jet doemos objektiv dhe pa
grshetime dhe rrjedha prejudikuese lidhur me lndn konkrete
penale.27
Shqyrtimi gjyqsor sht publik. N shqyrtimin gjyqsor mund t
prezantojn vetm personat e moshs madhore. Personat e moshs jo
madhore nuk mund t prezantojn n shqyrtimin gjyqsor. N qoftse
fmijt dhe t miturit sht e domosdoshme t dgjohen si dshmitar,
ather ata n gjykatore qndrojn vetm aq koh pr sa sht e
nevojshme ta japin dshmin e tyre. parimi i publicitetit i prket edhe
shpalljes publike t aktgjykimit. Ndrkaq, ky parim nuk vlen pr pr
kshillim dhe votim t trupit gjykues gjat shqyrtimit gjyqsor apo pas
trheqjes pr kshillim dhe votim me qllim t nxjerrjes s
27

Aktgjykimi i rastit Worm kundr Austris (1997.). V. Sijeri-oli, H. Krivini

postupak i mediji. N: Novinarstvo u borbi protiv korupcije. Sarajevo, 2003.,
fq. 3. 46.
37

aktgjykimit. N kshillim dhe votim mund t prezantojn vetm

antart e trupit gjykues dhe procesmbajtsi. N gjykatore gjithashtu
sht i ndaluar fotografimi, incizimi filmik me kamer, incizimi
televiziv dhe incizimet tjera me mjete teknike.
Prjashtimisht, Kryetari i Gjykats Supreme t Kosovs, mund t
lejoj incizimin e till n seancn gjyqsore, por pr shkaqe t
arsyeshme, mund t nxirret vendimi q disa pjes t shqyrtimit
gjyqsor t mos incizohen (neni 93,par. 2,3,5).
Nga seanca gjyqsore, sipas kushteve ligjore, mund t prjashtohet
publiku i prgjithshm. Me fjal tjera gjykata, q nga hapja e seancs
deri n prfundimin e shqyrtimit gjyqsor, sipas detyrs zyrtare apo
me propozim t palve dhe mbrojtsve, por gjithmon pas dgjimit t
tyre, mund t prjashtoj publikun edhe nga tr shqyrtimi gjyqsor,
apo nj pjes e tij, nse kjo sht e nevojshme pr arsye t: mbrojtjes
s sekretit zyrtar; ruajtjes s informats konfidenciale e cila do t
rrezikohej n shqyrtimin publik; ruajtjes s rendit publik; mbrojtjes s
jets personale apo familjare t t pandehurit, t dmtuarit apo
pjestarve tjer n procedur; mbrojtjes s interesit t fmijve apo
mbrojtjes s t dmtuarit ose dshmitarit (Neni 329).
Prjashtimi i publikut n kundrshtim me kushtet e parapara me ligj
paraqet absolutisht shkelje esenciale t dispozitave t procedurs
penale pr ka domosdo aktgjykimi i shkall s par do t anulohet
(neni 403, par. 1 al. 4). Prjashtimi i publikut nga shqyrtimi gjyqsor
nuk ka t bj me palt, mbrojtsin, t dmtuarin, prfaqsuesit e tyre,
prve nse nuk sht fjala pr mbrojtjen e t dmtuarit e t
dshmitarit (Neni 330, par. 1). gjykata gjithashtu mund t lejoj q n
shqyrtimin gjyqsor nga i cili sht i larguar publiku t marrin pjes
personat zyrtar, puntort shkencor dhe publik, kurse me krkes t t
pandehurit kjo mund ti lejohet edhe qiftit bashkshortor, gjegjsisht
qiftit jashtmartesor dhe farefisit t afrt. Gjyqtari, gjegjsisht trupi
gjykues do ti paralajmroj personat t cilt jan t pranishm n
shqyrtimin gjyqsor n t cilin sht i shkyur publiku pr at se jan
t detyruar q ti mbajn sekret t gjitha informatat t cilat i kan
kuptuar n shqyrtimin gjyqsor dhe pr at se zbulimi i paautorizuar i
sekretit paraqet vepr penale (neni 330. par. 3).28 Vendimin pr
28

Largimi nga gjykatorja i personit i cili prish rendin dhe disciplinn procedurale
nuk do t thot prjashtim i publikut (Neni 336. par. 1).
38

prjashtimin e publikut nxirret n form t aktvendimit dhe i cili duhet

t jet i arsyetuar dhe i shpallur publikisht. Krahas ksaj, edhe pse
sht prjashtuar publiku nga shqyrtimi gjyqsor, aktgjykimi
gjithmon shpallet publikisht. Me kt rast shqiptimi i aktgjykimit
lexohet n seancn publike, kurse n pikpamje t shpalljes s arsyes
s aktgjykimit, gjykata vendos se n mas do ta prjashtoj publikun
apo do ta prjashtoj at krejtsisht.(Neni 392, par. 4).

39

PJESA E III
SUBJEKTET E PROCEDURS PENALE

18. Subjektet e procedurs penale - ndarja dhe nocioni

Subjektet e procedurs penale jan persona fizik dhe juridik t cilt n
procedurn penale kryejn veprime procedurale-penale, sipas ligjit
kan t drejta dhe detyrime t caktuara dhe hyjn n marrdhnie
procedurale penale.29
Sipas parimit akuzator, pr procedurn penale jan t ndrlidhura tri
funksione ve e ve t cilat u jan besuar subjekteve t ndryshme dhe
t pavarura. Si sht thn tashm, kto jan funksioni i ndjekjes
penale; funksioni i mbrojtjes dhe funksioni i gjykimit. Funksionin e
ndjekjes penale e ushtron paditsi i autorizuar: prokurori publik t cilit
me ligj i sht dhn e drejta dhe detyra e ndjekjes penale pr veprat
penale t cilat ndiqen sipas detyrs zyrtare, i dmtuari si padits
(paditsi subsidiar i cili pas trheqjes s prokurorit publik nga ndjekja
penale mund ta marr apo vazhdoj ndjekjen penale) dhe paditsi
privat pr veprat penale t cilat ndiqen sipas padis private. I
pandehuri ushtron funksionin e mbrojtjes( pr realizimin e ktij
funksioni atij i ndihmon avokati mbrojts. Funksioni i gjykimit i takon
ekskluzivisht gjykats. Pra, paditsi i autorizuar, i pandehuri dhe
gjykata jan subjektet themelore apo kryesore t procedurs penale.
Kto subjekte domosdo duhet t ekzistojn n do procedur penale.
Pa to nuk mund t zhvillohet procedura penale. Subjektet themelore t
procedurs penale i kan edhe t drejtat dhe detyrimet e parapara sipas
ligjit gjat procedurs penale. Krahas subjekteve themelore t
procedurs penale, n procedur penale marrin pjes edhe subjektet
sekondare t procedurs penale. Kto dallohen nga subjektet
themelore t procedurs penale sepse procedura penale mund t
fillohet, t zhvillohet dhe t prfundohet edhe pa to. Subjektet
sekondare t procedurs penale jan: i dmtuari, prfaqsuesi ligjor, i
autorizuari, npunsi policor, dshmitart apo ekspertt.

29

H. I. Sijeriq-oliq, 2005., fq. 123.

40

19. Palt - nocioni i prgjithshm

- Aftsia procedurale e palve n procedur:
Palt jan subjekte t cilat n procedurn penale realizojn interesa t
kundrta dhe disponojn me t drejta dhe detyrime t pavarura
procedurale.30 N kt kuptim pala sht subjekt i procedurs penale i
cili shpreh krkesn penale juridike dhe me kt rast krkon vendimin
e gjykats (paditsi i autorizuar) dhe subjekt ndaj t cilit sht drejtuar
akuza dhe ndaj t cilit krkohet shqiptimi i vendimit t gjykats (i
pandehuri). Pra, palt jan paditsi dhe i pandehuri (neni 151. al. 16).
N procedurn penale parimisht palt jan t barabarta ndrmjet veti
n pikpamje t mundsis s realizimit t interesave dhe krkesave t
tyre para gjykats. N realitetin e marrdhnieve procedurale penale
palt nuk jan t barazuara plotsisht, sepse pr shkak t funksioneve
procedurale penale q ato i kryejn( funksioni i ndjekjes penale dhe
funksioni i mbrojtjes), ato gjenden n pozit q disponojn me t drejta
dhe detyrime t ndryshme. Pr kt arsye e drejta ndrkombtare pr t
drejtat e njeriut dhe e drejta e procedurs penale garantojn t drejta t
caktuara t cilat i takojn t pandehurit dhe t cilat quhen e drejta pr
tu mbrojtur. N kt mnyr bhet prpjekje q sa m tepr t
barazohet pozita e t paditsit dhe t pandehurit n procedurn penale
dhe t sigurohet parimi i barazis s armve (ang. equality of arms).
shtja e pozits s tyre procedurale, t drejtat dhe detyrat n
procedurn penale si dhe realizimi i parimit t barazis s armve
kan rndsi t veant pr rregullimin e procedurs penale,... kurse
vet ajo jan shprehje e rrethanave politike kulturore dhe rrethanave
tjera shoqrore.
Historia e procedurs penale n esenc zhvillohet mbi historin e
palve dhe pozits s tyre n procedur.31
Edhe sipas KPPPK i pandehuri dhe paditsi n procedurn penale kan
statusin e palve t barabarta, prve nse me at ligj nuk sht
parapar ndryshe (neni 10. par. 1). kurse prokurori publik (krahas
gjykats dhe policis) sht i obliguar q me kujdes t shqyrtoj dhe
me profesionalizm dhe besnikri maksimale t konstatoj me t njjtin
kujdes faktet t cilat e ngarkojn t pandehurin si dhe ato t cilat
30
31

G. Tomasheviq, 1998., fq. 53.

M. Gruba, 2006., fq. 127.
41

shkojn n dobi t tij dhe q t gjitha faktet dhe provat t cilat shkojn
n dobi t pandehurit ti jepen n dispozicion mbrojtjes para fillimit
dhe gjat procedurs penale (neni 7. par. 2). Pala n procedurn penale
duhet ta ket aftsin procedurale t palve. Aftsia e palve sht
aftsia e personit q t jet pal n procedurn konkrete penale, pra t
jet i pandehur apo padits. Aftsia procedurale sht aftsia e pals q
n procedurn penale t ndrmerr veprime procedurale penale.

42

PJESA E IV
GJYKATA

20. Mbi gjykatn n prgjithsi

Gjykata e kryen funksionin gjyqsor si nj nga funksionet esenciale t
shoqris s organizuar njerzore.
Funksioni gjyqsor reflektohet n zbatimin e sistemit t caktuar t
normave juridike mbi marrdhniet konkrete shoqrore. Duke
zbatuar sistemin e caktuar t normave juridike mbi marrdhniet
konkrete shoqrore, gjykata shqyrton kundrthniet n shoqri dhe
zgjidh konfliktin e interesave prmes prizms s kontesteve
gjyqsore.
Funksioni themelor i gjykats n procedurn penale sht q ajo si
organ i pavarur dhe i paanshm n procedurn e parapar me ligj t
vendos se a ka kryer vepr penale i pandehuri dhe ta zbatoj t drejtn
pozitive penale. Pr funksionin gjyqsor n procedurn penale t
Kosovs, jan kompetente gjykatat e rregullta: gjykatat komunale,
gjykatat e qarkut dhe Gjykata Supreme e Kosovs. Gjykatat
themelohen me ligj dhe sipas ligjit prcaktohen kompetencat, struktura
dhe organizimi i tyre si dhe procedura n mnyr q t sigurohet
barazia n procedur dhe parimi i s drejts si njri nga parimet
themelore n procedur para gjykats.32
21. Parimet e kryerjes s funksionit gjyqsor
Parimet themelore n t cilat bazohet organizimi dhe veprimtaria e
gjykatave ushtrojn ndikim t drejtprdrejt n realizimin e funksionit
gjyqsor. N kt kuptim rndsi t posame ka parimi: i pavarsis
dhe paanshmris gjyqsore; ligjshmris; i emrimit dhe shkarkimit
t gjyqtarve; kolegjialitetit dhe shumshkallshmris.

32

Organizata e gjykatave rregullohet me Ligjin mbi Gjykatat e Rregullta t Kosovs

(Gazeta Zyrtare e KSAK nr. 21/1978, ndryshimet dhe plotlsimet, Gazeta
Zyrtare e KSAK, nr. 2/1989.). Me Rregulloren 1999/24 sht parapar q
dispozitat e prmendura t lihen nl fuqi. Pr strukturn e llojit tjetr t gjykatave
flet Projektligji pr Gjykatat n Kosov i cili sht n procedurn e prgatitjes.
43

- Parimi i paanshmris dhe pavarsis gjyqsore:

KEDNJ parasheh q secili ka t drejt q pr aktakuzn e drejtuar
kundr tij t krkoj q t vendos gjykata e paanshme dhe e pavarur
(neni 6. par. 1)33. Nga pozita juridike e gjyqtarit, profesionalizmi i tij
dhe pjekuria morale, si kushte themelore t paanshmris s tij, varet
se si do t realizohet n praktik pavarsia dhe paanshmria e gjykats
penale;
- Parimi i ligjshmris:
Ky parim sht n lidhje t ngusht me parimin e pavarsis dhe
paanshmris s gjykats. N t vrtet gjykatat jan t detyruara t
gjykojn n baz t ligjit. N kt kuptim, gjyqtart gjykojn vetm
sipas bindjes s tyre t lir gjyqsore t bazuar n dispozitat ligjore;
- Parimi i emrimit dhe shkarkimit:
Ky parim prfshin kushtet pr przgjedhjen e kandidatve n
funksionin gjyqsor, emrimin, avancimin n shrbim dhe ndrprerjen
e titullit t gjyqtarit. N pajtim me kt parim, pr t gjitha shtjet e
prmendura duhet t vendos organi i cili sht i pavarur nga pushteti
ekzekutiv apo pushteti legjislativ, n baz t ligjit dhe n kuadr t
procedurs s parapar me ligj.34;
- Parimi i kolegjialitetit:
Ky parim ka t bj me organizimin e brendshm t gjykats dhe
mendrn e puns s gjykats. Sipas ktij parimi gjykata komunale
gjykon n trupin gjykues t prbr nga nj gjyqtar dhe dy gjyqtar
porot. Gjykata e Qarkut gjykon n trup gjykues t prbr nga nj
gjyqtar dhe dy gjyqtar porot, gjegjsisht pr veprat e rnda penale
n trup gjykues t prbr nga dy gjyqtar dhe tre gjyqtar porot. N
shkalln e dyt gjykon nga tre, pes gjyqtar, kurse n shkalln e tret
gjykon kolegji gjykues i prbr nga tre, gjegjsisht pes antar
(gjyqtar profesionist). Me kt parim sht parapar edhe prjashtimi
pr vepra penale pr t cilat sht parapar dnimi me burg deri n tri
33

GJEDNJ, me rastin e vendimit se a sht ndonj gjykat e pavarur apo jo, merr n
shqyrtim si vijon: a) mnyrn e emrimit t gjyqtarve; b)kohzgjatjen e mandatit;
c) garancit kundr presionit t jashtm; d) at se gjykata e caktuar, a len
prshtypjen e gjykats s pavarur. Shih psh: Campbell dhe Fell kundr Mbretris
s Bashkuar (1984.).
34
Gjyqtart dhe gjyqtart porot i emron PSSP t KB me propozim t Kshillit
(Neni 5. Rregullorja UNMIK-a 2001/28).
44

vjet apo gjoba me t holla si dnim kryesor meqense pr ato vepra

penale gjykon gjyqtari individual n gjykatn komunale (neni
22,24,26).
- Parimi i shumshkallshmris:
Ky parim nnkupton at q pr nj shtje penale vendosin shum
gjykata, do t thot gjykata t ulta dhe t larta ( n procedur sipas
ankess).
22. Koncepti dhe llojet e kompetencave gjyqsore.
Meqense ekzistojn shum lloje t gjykatave dhe numri i madh i tyre
brenda llojit t caktuar, sht e domosdoshme t prcaktohet
kompetenca e tyre si fushveprim i puns n shtjet konkrete penale.
Krahas ksaj, sht e drejt e do individi q pr aktakuzn penale t
drejtuar kundr tij t vendos gjykata themeluar sipas ligjit n
procedurn e cila sht filluar dhe zhvillohet sipas t drejts pozitive
procedurale (neni 6. par. 1 i KEDNJ). Kompetenca sht e drejt dhe
detyr e parapar e gjykats s caktuar e parapar me ligj q t
veproj pr shtjen e caktuar penale.
Pr prcaktimin e kompetencs gjyqsore aplikohen kriteret si vijon:
a).Karakteri dhe pesha e veprs penale dhe dnimi i parapar e
mundsojn prcaktimin e kompetencs reale. Baz pr prcaktimin
e ksaj kompetence pra sht vepra penale. Kompetenca reale
mundson q veprat penale tu dorzohen pr gjykim gjykatave
komunale apo gjykatave t qarkut;
b). Ndarja e puns midis gjykatave t t njjtit lloj (p.sh. komunale )
sht e mundur n baz t lidhjes e cila ekziston ndrmjet veprs
penale, kryesit t saj dhe vendit t caktuar (territorit) baz pr
prcaktimin e ksaj kompetence sht vendi pr t cilin sht e
lidhur vepra penale apo kryesi i saj. Kjo kompetenc quhet
kompetenc vendore apo territoriale;
c). ndarja e procedurs penale n faza apo funksione t cilat gjyqtari i
ka gjat procedurs penale dhe e q mundson prcaktimin e
kompetencs funksionale. Prfundimisht, edhe cilsia e t pandehurit
mund t ket rndsi pr prcaktimin e kompetencs. N rast t till
bhet fjal pr kompetencn personale. Kjo kompetenc vije n
shprehje n procedurn ndaj t miturve.

45

23. Kompetenca reale

Kompetenca reale sht e drejt dhe detyr e parapar me ligj, e
llojit t caktuar t gjykatave, pr t gjykuar pr veprat e caktuara
penale, varsisht nga pesha e tyre.
Pesha e veprs penale sht shprehur prmes dnimit i cili pr disa
vepra penale sht parapar me ligjin penal. N kt kuptim gjykatat
komunale jan kompetente q t gjykojn pr veprat penale pr t cilat
sht parapar si dnim kryesor gjoba me t holla apo dnimi me burg
deri n 5 vjet, prve n rastet kur pr ato vepra penale sht
kompetente Gjykata e Qarkut (neni 21).
Gjykatat e Qarkut jan kompetente t gjykojn pr veprat penale pr t
cilat sht parapar dnimi s paku 5 vjet heqje lirie apo me burg
afatgjat si dhe pr veprat tjera t cilat sipas ligjit jan kompetenc e
gjykats s Qarkut (neni 23).
Shmangiet nga parimi q t gjykoj vetm gjykata kompetente reale:
- Nse personi i njjt sht i akuzuar pr m shum vepra penale dhe
pr ndonj nga ato vepra sht kompetente gjykata m e ult, kurse
pr ndonj tjetr gjykata m e lart (neni 33) ;
- Nse gjat shqyrtimit gjyqsor, gjykata konstaton se kompetente
sht gjykata m e ult, ather lndn nuk ia drgon asaj gjykate,
por e zhvillon procedurn vet dhe e nxjerr vendimin (neni 37,
paragrafi 2 ) ;
- Nse n momentin e hyrjes n fuqi t KPPPK ndonj lnd penale
sht ende n procedur, ndrsa ka ardhur deri te ndryshimi i
kualifikimit ligjor apo te ndryshimi i kompetencs reale, ajo lnd
do t prfundohet para asaj gjykate (neni 552 , paragrafi1). Gjykata
sht e detyruar q gjat tr procedurs penale t kujdeset pr
kompetencn reale, kurse palt gjithashtu gjat tr procedurs mund
t paraqesin kundrshtim pr kompetencn reale. N rast t
jokompetentes reale, gjykata duhet t shpallet jokompetente dhe
sipas vendimit t forms s prer, tia drgoj lndn gjykats
kompetente (neni 37, paragrafi 1).
24. Kompetenca territoriale
Kompetenca vendore sht e drejt dhe detyr e gjykats kompetenc
lndore q t ndrmarr veprime procedurale penale dhe t gjykoj
46

veprn e caktuar penale pr shkak t ndrlidhjes specifike t veprs

penale me kryesin e saj nga njra an dhe t territorit n t cilin
gjendet gjykata.
Me parimet e kompetencs territoriale prcaktohet nj gjykat nga nj
numr i madh gjykatash si gjykat kompetente n pikpamje lndore
do t gjykoj n lndn konkrete penale. E drejta pozitive procedurale i
njeh normat t cilat flasin pr kompetencn e rndomt dhe t
jashtzakonshme territoriale. Normat pr kompetencn e
jashtzakonshme territoriale aplikohen ather kur n baz t
rregullave pr kompetencat e zakonshme territoriale nuk mund t
caktohet gjykata kompetente. Edhe njri edhe tjetri lloj i ksaj
kompetenc sht i prcaktuar me ligj, prandaj kjo nuk mund t
ndryshohet me vendimin e gjykats apo me marrveshje t palve.
Pr kompetencn territoriale gjykata kujdeset deri n formn e
prer t aktakuzs (Neni 37 par. 3).
A) kompetencat e zakonshme territoriale
Kompetencat territoriale sipas rregullit i jepet gjykats n territorin e
s cils sht kryer vepra penale ose sht tentuar, apo sht
shkaktuara pasova (neni 27. par. 1). Kjo kompetenc primare e
zakonshme territoriale duhet t mundsoj zhvillimin sa m t leht t
procedurs penale meqense n territorin e asaj gjykate gjenden mjetet
e nevojshme argumentuese. Vendi i kryerjes s veprs penale
prcaktohet me dispozitat e s drejts materiale penale. Nse vepra
penale sht kryer, ose sht tentuar t kryhet apo jan shkaktuar
pasojat e asaj vepre n territorin t cilin e mbulojn shum gjykata apo
n kufijt e atij territori, ather gjykata e cila e fillon e para
procedurn si prgjigje n krkes t paditsit t autorizuar do t jet
edhe kompetente. Nse procedura nuk sht iniciuar, ather gjykata t
cils i parashtrohet s pari krkesa pr fillimin e procedurs do t jet
kompetente (neni 27. par. 3).
Nse vepra penale sht kryer n lundrimin ajror ather kompetente
sht gjykata n territorin e s cils e regjistruar fluturakja (neni 28).
Nse vepra penale sht kryer prmes shtypit, ather kompetente
sht gjykata n territorin e s cils sht shtypur gazeta.( Neni 29.
par. 1). Nse vendi i kryerjes s veprs penale nuk sht i njohur apo
nse ai vend sht jasht territorit t Kosovs, ather kompetente
47

sht gjykata n territorin e s cils i pandehuri e ka vendbanimin e

prhershm apo t prkohshm.
Nse gjykata n territorin e s cils i pandehuri e ka vendbanimin e
prhershm apo t prkohshm tashm e ka filluar procedurn, ather
ajo gjykat sht kompetente, dhe pse sht kuptuar pr vendin e
kryerjes s veprs penale (Neni 30, par. 1-2). Nse nuk sht i njohur
vendi i kryerjes s veprs penale, as vendbanimi i prhershm apo i
prkohshm i t pandehurit, ose q t dy jan jasht territorit t
Kosovs, ather kompetente sht gjykata n territorin e s cils i
pandehuri sht arrestuar apo i sht dorzuar vet organeve t rendit
(Neni 30. par. 3).
B) Kompetencat e jashtzakonshme territoriale
Krahas rregullave t kompetencs s zakonshme territoriale, n
KPPPK jan dhn edhe kriteret plotsuese pr caktimin e gjykats
kompetente territoriale dhe me at rast fjala sht pr kompetencat
territoriale t jashtzakonshme. Zbatimi i normave pr kompetencat
territoriale t jashtzakonshme lejohet vetm nse kompetenca
territoriale nuk mund t prcaktohet sipas rregullave pr kompetencat
e zakonshme territoriale. KPPPK ka dispozita t posame pr
kompetencat sipas vendimit t gjykats (Gjykats Supreme t
Kosovs, neni 32), kompetencn e deleguar (bartja e kompetencs
territoriale pr shkaqe ligjore apo reale ose nse sht e qart se ashtu
do t zhvillohet procedura shum m leht, apo nse ekzistojn arsyet
tjera esenciale; neni 35, 36), dhe kompetenca sipas koneksitetit
(rregulla e ksaj kompetence zbatohet ather kur ekziston lidhja
ndrmjet shum veprave penale n pikpamje t t cilave duhet t
zhvillohet procedur unike penale dhe t nxirret nj aktgjykim; neni
33).35

35

Koneksiteti paraqet lidhjen e cila ekziston midis nj apo m shum objekteve.

Koneksiteti mund t jet subjektiv, objektiv dhe i przier apo subjektiv-objektiv.
Koneksiteti subjektiv ekziston ather kur nj person ka kryer shum vepra penale.
Koneksitetin objektiv e kemi ather kur n kryerjen e nj vepre penale kan marr
pjes shum persona apo n mnyr tjetr, jan t kan lidhje t drejtprdrejt me
veprn e kryer penale (bashkpjesmarrje). Koneksiteti i przier ekziston n
ather kur shum persona jan akuzuar pr shum vepra penale, kurse midis
veprave t kryera penale njkohsisht ekziston lidhje dhe prova t njjta.
48

25. Kompetenca funksionale

Kompetenca funksionale sht e drejt dhe detyr e gjykats q t
ndrmerr veprime t caktuar procedurale penale gjat procedurs
konkrete penale. Si kemi theksuar, gjykatat kan funksione t
ndryshme t cilat prcaktohen sipas fazs n t ciln gjendet procedura
konkrete penale si dhe sipas shkalls n t ciln realizohet funksioni i
gjykimit. Kshtu, funksionin i gjykimit n shkalln e par e kryen
gjyqtari individual ( pr veprat penale pr t cilat sht parapar
dnimi me burgim deri n 3 vjet, apo dnimi me gjob si dnim
kryesor) dhe kolegjet e prziera pr vepra t rnda penale. N
procedurn e shkalls s dyt gjykatat gjykojn n prbrje kolegjiale.
N shkalln e tret gjithashtu vendosin kolegjet gjyqsore. Sipas ligjit
jan t ndara edhe aktivitetet e gjyqtarit t procedurs paraprake ( n
procedurn hetimore), gjyqtarit pr konfirmimin e aktakuzs ( n
stadin e aktakuzs), apo kryetarit t kolegjit gjyqsor (n seancn
kryesore).
26. Kompetenca personale.
N pikpamje t kompetencs personale sht e nevojshme t
prfundohet se cilsia e t pandehurit si kryes i supozuar i veprs
penale ka rndsi pr prcaktimin e kompetencs gjyqsore. Lidhur me
kt, kompetenca e prmendur vije n shprehje n procedurn ndaj t
miturve, sepse pr ndrmarrjen e veprimeve procedurale penale dhe
gjykimin e veprave penale t personave t mitur sht kompetent
gjyqtari pr t mitur dhe trupi gjykues pr t mitur n shkalln e par,
gjegjsisht n gjykatn e shkalls s dyt (neni 49. LPMK).
27. Vlersimi i kompetencs dhe konflikti i kompetencs
Shpjegimet paraprake treguan se gjykata duhet:
- t kujdeset pr kompetencn e vet reale dhe territoriale sipas detyrs
zyrtare;
- t kujdeset pr kompetencn reale gjat tr procedurn penale;
- t kujdeset pr kompetencn territoriale deri n aktakuzn e forms
s prer;
- t shpallet jokompetente dhe lndn tia drejtoj gjykats kompetente ;
- si gjykat jokompetente t ndrmarr ato veprime n procedur pr t
cilat ekziston rreziku i shtyrjes.
49

Krahas detyrave t parapara t gjykats, me rastin e vlersimit t

kompetencs mund t vihet deri te mospajtimi midis gjykatave lidhur
me kompetencn pr gjykim. Prandaj konflikti i kompetencs sht
kontest i dy apo m tepr gjykatave rreth asaj se cila prej tyre sht
kompetente reale apo territoriale pr ta zgjidhur shtjen konkrete
penale. Konflikti i kompetencave mund t jet pozitiv dhe negativ. Pr
konfliktin pozitiv t kompetencave bhet fjal ather kur dy apo m
shum gjykata n shtjen konkrete penale pretendojn t jen
kompetente. Kurse pr konfliktin negativ t kompetencave bhet fjal
kur nj apo m shum gjykata e refuzojn kompetencn pr gjykim.
Procedurn pr zgjidhjen e konfliktit t kompetencs e fillon gjykata
sipas detyrs zyrtare. Konfliktin e kompetencave midis gjykatave e
zgjidh s bashku drejtprdrejt gjykata m e lart( neni 37. 39).
28. Prjashtimi i gjyqtarit, gjyqtarit porot, prokurorit dhe
pjesmarrsve tjer n procedur
Duke pasur parasysh t drejtn e do individi q pr aktakuzn penale
t ngritur kundr tij t vendos gjykata e pavarur dhe e paanshme e
themeluar sipas ligjit (Neni 6, par. 1. KEDNJ), me dispozitat pr
ushtrimin e funksionit gjyqsor ndr t tjera jan prcaktuar kushtet
pr emrimin dhe revokimin e gjyqtarit, n mnyr q t sigurohet
aftsia q n mnyr t paanshme, t drejt dhe pa ndikime nga jasht
ta kryej funksionin e gjykimit. Me qllim t sigurimit t pavarsis dhe
t paanshmris s gjykats KPPPK e parasheh institutin e
prjashtimit.
Prjashtimi i gjyqtarit apo gjyqtarit porot paraqet prjashtimin e tij
nga gjykimi apo nga kryerja e veprimeve tjera procedurale n
shtjen e caktuar penale pr shkak t ekzistimit t arsyes e cila sjell
n dyshim paanshmrin dhe objektivitetin e tij.36
Arsyet pr prjashtim jan:
- nse gjyqtari apo gjyqtari porot sht i dmtuar me veprn penale;
- sht bashkshort, bashkshort jashtmartesor, person n afri gjinie
n vij t drejtprdrejt t fardo shkalle ose n vij ansore deri n
shkalln e katrt , person n afri krushqie deri n shkalln e dyt me
t pandehurin, mbrojtsin e tij, paditsin, t dmtuarin, prfaqsuesin
e tij ligjor ose prfaqsuesin e autorizuar;
36

B. Pavishiq, 2005., fq. 60. 61; G. Tomasheviq, 1998., fq. 98.

50

- sht kujdestar ligjor, nn kujdestari ligjore, fmij i adoptuar ose

prind adoptues, ushqyes ose i ushqyer me t pandehurin, me
mbrojtsin e tij , me paditsin ose me t dmtuarin;
- n shtjen e njjt penale ka marr pjes n procedur si padits,
mbrojts, prfaqsues ligjor, prfaqsues i autorizuar i t dmtuarit
apo paditsit ose sht pyetur si dshmitar ose ekspert; ose
- n t njjtn shtje ka marr pjes n marrjen e vendimit n
gjykatn m t ult ose nse n gjykatn e njjt ka marr pjes n
marrjen e vendimit i cili kundrshtohet me ankes. (Neni 40)
Gjyqtari apo gjyqtari porot sht i detyruar ta ndrpres punn n
shtjen penale dhe pr kt ta njoftoj kryetarin e gjykats i cili e
emron gjyqtarin tjetr. Krahas gjyqtarit apo gjyqtarit porot
prjashtim mund t krkojn edhe palt. Krkesa duhet t paraqitet
deri n fillimin e shqyrtimit gjyqsor (nse ekzistojn rrethanat t cilat
sjellin n dyshim paanshmrin e tij), gjegjsisht para prfundimit t
shqyrtimit gjyqsor (nse fjala sht pr arsyet tjera pr prjashtim).
Krkesa pr prjashtim duhet t arsyetohet. Pr prjashtim dhe
zvendsim vendos kryetari i gjykats, kurse pr prjashtimin e tij
drejtprsdrejti kryetari i gjykats m t lart. Pr prjashtimin e
Kryetarit t Gjykats Supreme t Kosovs, vendoset n seancn e
prgjithshme t Gjykats Supreme t Kosovs. (neni 43. par. 1-2).
Dispozitat pr prjashtim t gjyqtarit dhe gjyqtarit porot zbatohen
edhe n rastin e prokurorit publik dhe personave t autorizuar pr ta
prfaqsojn at, personit t autorizuar t policis, procesmbajtsit t
gjykats, prkthyesit, specialistit apo ekspertit (Neni 45).

51

PJESA V
PROKURORI

29. Paditsi i autorizuar n procedurn penale.

N pajtim me parimin akuzator, funksioni i ndjekjes penale i sht
besuar paditsit t autorizuar. Paditsi i autorizuar krkon nga gjykata
q n procedurn penale ta vrtetoj se a sht kryer vepra penale;
personi i akuzuar a sht kryesi i asaj vepre; a sht prgjegjs
penalisht dhe a mund t zbatohen ndaj tij sanksionet penale.
Veprimtaria procedurale e paditsit t autorizuar me t ciln ai nga
gjykata krkon konstatimin e ekzistimit t krkess penale juridike n
rastin konkret, n literatur quhet akuz penale.
N kt kuptim, akuza penale sht aktivitet procedural i paditsit t
autorizuar e cila ka t bj me veprimet e llojllojshme procedurale,
me t cilat nga gjykata krkohet q n procedurn penale t
konstatoj ekzistimin e kallzimit penal-juridik dhe varsisht nga
rezultati i ktij konstatimi, ndaj personit t akuzuar t zbatohen
sanksionet gjegjse penale.37
Funksioni i ndjekjes penale sht i vendosur para s gjithash si
funksion publik i cili realizohet n interesin publik, pra ndjekja penale
realizohet sipas detyrs zyrtare nga ana e prokurorit publik. Krahas
veprave penale q ndjekjen sipas detyrs zyrtare, ekzistojn vepra
penale ndjekja e t cilave sht e lidhur pr propozimin e t dmtuarit.
Ajo q sht specifike pr ato vepra penale sht se funksionin e
ndjekjes penale e ushtron prokurori publik pasi q i dmtuari t ket
paraqitur propozimin e till. Gjithashtu ekzistojn edhe vepra penale t
cilat mund t ndjekjen sipas padis private dhe n rastin e tyre si padit
paraqitet paditsi privat.38
N aspektin e veprave penale t cilat ndjekjen sipas detyrave zyrtare
KPPPK krahas prokurorit publik pranohet edhe i dmtuari si padits
(padits subsidiar), i cili realizon ndjekjen penale n rastet kur
prokurori publik nuk fillon ndjekjen penale.

37
38

M. Gruba, 2006., fq 134. 135.; H.I. Sijeriq-oliq, 2005, fq. 161.

Shih m lart shpjegimin pr Parimin e Oficialitetit t Ndjekjes Penale.
52

30. Organizimi i prokuroris dhe parimet specifike

Organizimi i prokuroris n Kosov, sht i rregulluar me Ligjin Mbi
Prokurorin dhe i sht prshtatur organizimit t gjykatave.39 Me kt
ligj jan themeluar: Prokuroria Komunale, Prokuroria e Qarkut, dhe
ajo e Kosovs. Si gjyqtart ashtu edhe prokurort n Kosov i emron
PSSP-ja.40
Rregullimi i prokuroris sht i bazuar n parimet e caktuara si jan:
Parimi i bashkimit t prokuroris:
Sipas ktij parimi prokuroria sht e ngritur n parimin e bashkimit
organizativ, sepse gjitha prokurorit s bashku e formojn unitetin
organizativ n t cilin prokurorit m t ulta i nnshtrohen
prokuroris m t lart;
Parimi i ligjshmris:
do prokurori sipas ktij parimi e ushtron funksionin e vet n baz t
dispozitave gjegjse ligjore. Prokuroria domosdo ndrmerr ndjekjen
penale sa her q plotsohen kushtet ligjore, do t thot kur ekzistojn
provat se sht kryer vepra penale (parimi i legalitetit t ndjekjes
penale).
Parimi i rregullimit monokrat:
Sipas ktij parimi vetm nj person, kurse ky person sht prokuroi
kryesor, e prfaqson prokurorin dhe e drejton punn e saj. Ky parim
ka t bj me mnyrn dhe formn e ushtrimit t funksionit t ndjekjes
penale nga ana e atij prokurori i cili gjendet n krye t organizats s
caktuar t prokuroris. Prokurori i cili gjendet n krye t prokuroris,
funksionin e ndjekjes penale mund ta ushtroj drejtprdrejt vet ose ato
aktivitete ja delegon ose ja beson prokurorve tjer n prokurorin n
krye t s cils gjendet. Me kt rast ai atyre mund tu jap udhzimet e
nevojshme pr ti kryer ato pun ashtu q prokurort gjat aktivitetit t
tyre realizimin e funksionit t ndjekjes e ushtrojn vet pr ushtrimin
39

Ligji pr Prokurorin Publike t Kosovs Gazeta Zyrtare e KSAK nr. 32/1976,

ndryhimet dhe plotsimet nr. 42/1977, 44/1982. i 44/1984. Ky ligj sht ln n fuqi
me Rregulloren e UNMIK-ut 1999/24. N procedur e sipr sht nxjerrja e Ligjit
pr Prokurorin e Kosovs, i cili parasheh nj struktur tjetr pr Prokurorin e
Kosovs.
40
Neni. 5. Rregullorja e UNMIK-ut 2001/28.
53

ligjor t punve dhe detyrave;

Parimi i rregullimit hierarkik:
Ky parim nnkupton subordinimin e prokurorive m t ulta ndaj atyre
m t larta, gjegjsisht nnshtrimin e prokuroris m t lart asaj m t
ults. Parimi i rregullimit hierarkik aplikohet edhe brenda prokuroris
konkrete. Pra, prokurori i cili gjendet n krye t prokuroris konkrete
udhheq me punn e tij, bn ndarjen e punve brenda saj, mund t
ndrmerr edhe kryerjen e punve t caktuara n at mnyr q i kryen
ato n vend t prokurorit t caktuar apo q ato pun ia beson
prokurorit tjetr n at prokurori. Ndrkaq, krahas parimit t
hierarkis s brendshme dhe vendosjes monokratike, sipas ligjit, do
prokuror edhe pa autorizim t posam mund t ndrmerr fardo
veprimi n procedurn para gjykats apo organit tjetr shtetror, t
ciln pun do t mund ta kishte marr prokurori kryesor.
Veprimi i ndrmarr n procedur nga cilido antar i prokuroris e
obligon prokurorin n trsi, madje edhe ather kur sht ndrmarr n
kundrshtim me udhzimin e prokurorit kryesor. Prandaj, pr
procedur prokurorit nuk i duhet autorizimi, sepse gjykata nuk e
verifikon se a ka vepruar prokurori n pajtim me udhzimin, kurse
gjat procedurs prokurort mund t ndrrohen. Lidhur me sa u tha ka
t bj edhe dhnia e udhzimeve t detyrueshme. Udhzimet kan
karakter intern dhe e obligojn at prokuror t cilit i jepen ato; pra,
ato nuk e udhzojn edhe gjykatn, sepse pr gjykatn sht meritore
deklarata, gjegjsisht veprimi i prokurorit i ndrmarr n procedur pa
marr parasysh se a sht n pajtim me udhzimin e dhn apo jo;
Parimi i devolucionit:
Ky parim nnkupton t drejtn e prokurorit m t lart q t ndrmerr
dhe drejtprsdrejti ti kryej punt nga kompetenca e prokurorit m
t ult ( p.sh. prokurori kryesor i Prokuroris s Qarkut, mund t
ndrmerr ndjekjen penale n vend t Prokurorit Komunal dhe n
ndonj rast t procedurs konkrete penale ta kryej at para gjykats
komunale kompetente);
Parimi i substitucionit:
Ky parim nnkupton t drejtn e prokurorit t rangut m t lart q
prfaqsimin e caktuar apo ndrmarrjen e veprimeve procedurale n
ndonj lnd ta prjashtoj nga kompetenca e prokurorit kompetent t
rangut m t ult, dhe at tia besoj prokurorit tjetr kompetent.
54

31. T drejtat dhe detyrat e prokurorit publik n procedurn penale.

Prokuroria publike sht organ i pavarur prgjegjs pr hetimin e
veprave penale, pr ndjekjen penale t akuzuarve pr veprat e kryera
penale t cilat ndjekjen sipas detyrs zyrtare (ex officio), apo sipas
krkess s pals s dmtuar, mbikqyrjen e puns s policis
gjyqsore me rastin e kryerjes s hetimit dhe mbledhjes s provave dhe
informatave. Prokurori publik sht i detyruar q ti shqyrtoj provat dhe
faktet t cilat e rndojn si dhe ato t cilat jan n dobi t t
pandehurit, t siguroj q hetimi t kryhet me respektimin e plot t t
drejtave t pandehurit dhe q t mbledhja e provave t mos vij duke
shkelur dispozitat e procedurs penale (neni 46. par. 1-3).
N realizimin e funksionit t veprs penale prokurori publik ka t
drejt dhe detyr:
- q t ndrmerr masat e nevojshme pr zbulimin e veprave penale dhe
gjetjen e kryesve t tyre dhe t ndrmarr veprime hetimore derisa
zbaton dhe mbikqyr hetimet n procedurn paraprake penale;
- t paraqes apo prezantoj aktakuzn, gjegjsisht propozimakuzn
para gjykats kompetente;
- t paraqes ankes kundr vendimeve gjyqsore t cilat nuk e kan
marr formn e prer dhe t paraqes mjetet e jashtzakonshme
juridike kundr vendimeve gjyqsore t forms s prer;
- q t kryej dhe ndrmerr edhe pun dhe veprime tjera t parapara me
ligj (neni 47).
32. I dmtuari si padits dhe paditsi privat
Sipas parimit t legalitetit t ndjekjes penale prokurori publik sht i
detyruar ta filloj ndjekjen penale kur pr kt ekziston dyshimi i
bazuar se sht kryer vepra penale e cila ndiqet sipas detyrs zyrtare.
Prokurori publik n rastin konkret mund t mos e filloj procedurn
penale ose n rastin e procedurs tashm t filluar t ndjekjes t
trhiqet. Nse prokurori publik konsideron se nuk ka baz pr fillimin
apo vazhdimin e procedurs penale, ather rolin e tij mund ta marr
pala e dmtuar nn kushtet e caktuara ligjore, (Neni 6. par. 3-4).
Pra, i dmtuari ka t drejt q ta vazhdoj ndjekjen penale dhe ktu ai
paraqitet si padits subsidiar vetm ather kur prokurori publik nuk e
ndrmerr ndjekjen penale. Pr kt arsye kur prokurori publik nuk e
55

fillon ndjekjen apo trhiqet nga ndjekja, ai sht i detyruar q n afat

prej 8 ditsh ta njoftoj pr kt t dmtuarin dhe ta udhzoj at se
mund t vazhdoj vet ndjekjen si padits subsidiar.41
I dmtuari n kt rast ka t drejt t ndrmerr, gjegjsisht t vazhdoj
ndjekjen penale n afat prej 8 ditsh nga dita e pranimit t njoftimit. I
dmtuari i cili nuk sht i informuar pr trheqjen e prokurorit nga
ndjekja apo pr mos fillimin e ndjekje penale, me deklaratn e vet
mund ta vazhdoj procedurn, t ciln e jep para gjykats kompetente
me afat prej 3. muajsh nga dita kur prokurori e ka hedhur posht
kallzimin penal, gjegjsisht nga dita kur e ka nxjerr vendimin pr
ndrprerjen e procedurs, ( Neni 62. par. 4).
Kur jan n pyetje veprat penale t cilat ndiqen sipas padis private,
funksionin e ndjekjes penale e realizon paditsi privat, gjegjsisht
personi i dmtuar me vepr penale. Paditsi privat vendos se a do t
ndrmerr ndjekjen penale pr veprn e till penale. Nse paditsi
privat paraqet padin private, ather ai edhe e prfaqson at.
Prokurori publik n rastin e ktyre veprave penale nuk ka kurrfar
ingjerencash. Pr veprat penale t cilat ndiqen sipas padit private,
padia private duhet t paraqitet n afat prej 3. muajve nga dita kur
personi i autorizuar ka kuptuar pr veprn penale dhe kryesin e saj
(Neni 54. par. 1).
Paditsi subsidiar dhe paditsi privat kan t drejt q gjat gjith
ktyre fazave t procedurs penale t demonstrojn t gjitha faktet dhe
t propozojn prova t cilat jan t rndsishme pr konstatimin e
veprs penale, zbulimin e kryesit apo vrtetimin e krkesave t tyre
pronsore-juridike. N shqyrtimin gjyqsor paditsi subsidiar dhe
paditsi privat kan t drejt t propozojn prova, ti parashtrojn
pyetje t pandehurit, dshmitarit dhe ekspertve dhe t paraqesin
vrejtje dhe sqarime lidhur me dshmit e tyre, si dhe t japin
deklarata tjera dhe propozime.
Paditsi subsidiar dhe paditsi privat kan t drejt ta kontrollojn
procesverbalin, dokumentet dhe lndt t cilat shrbejn si prov, n
pajtim me dispozitat e KPPPK (Neni 61, par. 13).

41

procedurn e njjt e zbaton gjykata edhe n rastin e trheqjes s prokurorit publik

nga ndjekja para se t filloj shqyrtimi gjyqsor (Neni. 62.fq. 1).
56

PJESA E VI
I PANDEHURI DHE E DREJTA E TIJ PR TU MBROJTUR

33. Nocioni i dyshuar; i pandehur dhe i akuzuar

I dyshuari sht personi pr t cilin policia apo organi i ndjekjes
penale me arsye dyshon se ka kryer vepr penale, por q kundr tij nuk
sht filluar vepra penale.
i pandehuri sht personi kundr t cilit zhvillohet procedura
penale.
i akuzuari sht personi kundr t cilit aktakuza sht br e
plotfuqishme; sht paraqitur padi private apo propozim-akuza dhe
sht caktuar shqyrtimi gjyqsor.
i dnuari sht personi i cili me aktgjykimin e forms s prer t
gjykats sht shpallur fajtor pr veprn e kryer penale (Neni 151,
pika 1- 4). Shprehja i pandehur prdort gjithashtu si shprehje e
prgjithshme edhe pr t pandehurin, t akuzuarin dhe t dnuarin.
do kryes i veprs penale nuk mund t jet i pandehur. Kshtu p.sh.
procedura penale nuk mund t zhvillohet kundr personit i cili gzon
imunitet penal dhe material juridik, apo imunitet procedural penal ( te
imuniteti procedural penal, derisa prokurori publik t mos e merr lejen
e nevojshme nga organi kompetent, (Neni 144. par. 1), si dhe as
kundr personit i cili n momentin e kryerjes s veprs penale nuk i ka
mbushur 14 vjet (Neni 11, par. 2 i KPPK).
34. Pozita procedurale e t pandehurit.
N teorin e t drejts s procedurs penale theksohet se pozita
procedurale e t pandehurit prcaktohet nga t drejtat dhe detyrimet e
tij. Specifikat e pozits procedurale t t pandehurit mbshtetn n
pozitn juridike t ciln ai e ka n procedurn penale: i pandehuri sht
njri ndr tre subjektet themelore n procedurn penale. N kt
kuptim sht edhe pal i cili duhet ti ket t gjitha mundsit juridike
dhe reale t prfaqsoj interesat e veta. N ann tjetr, i pandehuri
mund t jet edhe burim i t kuptuarit t fakteve t relevante t cilat
duhet t vrtetohen n procedurn penale, n at kuptim q edhe
kundr vullnetit t tij tu nnshtrohet masave t caktuara t detyrimit
(p.sh. kontrollit trupor apo bastisjes). Pra, i pandehuri sht subjekt i
procedurs penale i cili disponon me t drejtn pr tu mbrojtur, kurse
57

ai mund t jet edhe mjet i provs pasive.42

Kto dy pozita procedurale t t pandehurit n procedurn penale
shprehen n mnyra t ndryshme n disa stade t saj: n hetuesi i
pandehuri m tepr u nnshtrohet masave t detyrimit procedural t
cilat jan t lidhura pr hetimin e gjendjes faktike, derisa n
shqyrtimin gjyqsor nj gj e till sht m pak e shprehur, sepse ai
stad i procedurs penale i prket kundrshtimeve reciproke t fakteve
dhe argumenteve juridike t palve.43
Pozita procedurale e t pandehurit ka t bj n mas m t madhe me
t drejtat t cilat i kontribuojn realizimit t njrit nga tre funksionet
themelore t procedurs penale-funksionit pr tu mbrojtur.44
Pr shkak t rndsis s t drejts pr tu mbrojtur kjo e drejt sht
parapar edhe me dokumentet ndrkombtare me t cilat i ofrohet
mbrojtja t drejtave themelore t njeriut (p.sh. neni KEDNJ) si dhe me
legjislacionit penal. Pjesa drmuese e ktyre t drejtave mund t
shfrytzohet gjat tr procedurs penale, gjegjsisht n cilindo stad t
saj. Pra, gjithmon ekzistojn t drejtat e caktuara t cilat duhet t
sigurohen dhe t cilat i garantojn t pandehurit cilsin e subjektit dhe
pals n procedur.
Ktu do t nnvizojm disa nga t drejtat e t pandehurit (kurse pr t
drejtat tjera do t flasim m von):
cilido person i pandehur pr kryerje t veprs penale konsiderohet i
pafajshm derisa t mos vrtetohet fajsia e tij me aktgjykim t
forms s prer t gjykats (Neni 3. par. 1);
cilido person i pandehur pr kryerjen e veprs penale ka t drejt pr
procedur penale t ndershme t zhvilluar n afat kohor t
arsyeshm( neni 5. par. 1);
42

V. I.. Bayer, 1995., fq. 268; G.Tomasheviq,1998.,fq.70; T. Vasiljeviq,1981.fq.154.

D. Krapac, 2003.,fq. 159 160.
44
Ktu duhet cekur se nse informatat nga kallzimi penal jan baz pr dyshimin e
bazuar se personi i caktuar ka kryer vepr penale e cila ndiqet sipas detyrs
zyrtare, apo gjat mbledhje s informatave nga personi i caktuar, policia vjen deri
tek njohuria se ai person ka kryer veprn penale e cila ndiqet sipas detyrs zyrtare,
ather ai person konsiderohet si i pandehur dhe ka t drejtat t cilat jan parapar
pr t pandehurit sipas KPPPK, pa marr parasysh se ende nuk iniciuar hetimi
(Neni. 220. fq. 3). Pr t drejtat e t akuzuarit, shih E. Sahiti, R. Murati, E.
Kunshtek, 2004., fq. 132.
43

58

 me rastin e par t marrjes n pyetje, i pandehuri duhet t informohet

menjher dhe hollsisht n gjuhn q ai e kupton pr natyrn dhe
arsyet e aktakuzs kundr tij (Neni 11. par. 1);
t drejtn n heshtje n kuptim q nuk sht i detyruar q ta paraqes
mbrojtjen e tij dhe as t prgjigjet n pyetje (Neni 11. par. 2);
t drejtn q t mos jet i detyruar q ta akuzoj vetveten ose t
afrmit e tij, as ta pranoj fajsin (Neni 11. par. 2);
t drejtn pr tu mbrojtur sipas zgjedhjes s tij, pr t ciln t drejt
duhet t paralajmrohet q me rastin e marrjes s par n pyetje ose
privimit nga liria (Neni 12, par. 2);
t drejtn pr ndihm profesionale t mbrojtsit falas (Neni 12 par. 4)
Krahas t drejtave, i pandehuri n procedurn penale i ka edhe
obligimet:
- Kontrolli mjeksor i t pandehurit mund t zbatohet pa plqimin e
tij, nse ky kontroll sht i domosdoshm pr tu vrtetuar faktet t
cilat jan t rndsishme pr procedurn penale. Kontrolli mjeksor i
cili prfshin kontrollin trupor si sht marrja e mostrs s gjakut,
mund t bhet vetm me urdhr t gjykats, ose me plqim vullnetar
t personit pr t cilin sht fjala (Neni 192. par. 1-5);
- Obligimi pr tiu prgjigjur thirrjes s organit t procedurs penale.
N kt kuptim jan parapar edhe masat me t cilat sigurohet
prezenca e t pandehurit, kurse me kto masa kufizohet e drejta
themelore e njeriut- e drejta n liri (Neni 268).
35. E drejta pr tu mbrojtur dhe llojet e mbrojtjes
E drejta pr tu mbrojtur pr t pandehurin sht e drejta m e
rndsishme, sepse nga ajo burojn edhe t drejtat tjera t tij.
Mbrojtja paraqet aktivitetin procedural i cili sht i drejtuar n
mohimin e aktakuzs n trsi apo pjesrisht, n vrtetimin e fakteve
n dobi t pandehurit si dhe n zbatimin e atyre normave juridike t
cilat pr t pandehurin jan m t volitshme.45

N procedurn penale na paraqiten dy lloj mbrojtjeje:

45

Kshtu, M. Gruba, 2006., fq. 180; G. Tomasheviq, 1998., fq.73. D. Krapac,

2003.,fq. 160 165; N. Matovski, 1984, fq. 13 18.
59

- Mbrojtja materiale apo mbrojtja personale (mbrojtja t ciln i

pandehuri e ndrmerr vet);
- Mbrojtja formale apo mbrojtja profesionale (mbrojtja me ndihmn
profesionale t mbrojtsit).
Pr kto lloje t mbrojtjes flet dispozita e (Neni 11. par. 2 e KPPPK).
Gjithashtu, edhe Neni 6. par. 3. pika c) e KEDNJ flet pr mbrojtjen
materiale dhe formale. GJEDNJ, n praktikn e saj thekson se kto dy
lloje t mbrojtjes nuk prjashtohen (nuk jan dhn n mnyr
alternative), por plotsohen me njra tjetrn ( jan kumulative).46
Mbrojtja materiale (personale) sht ajo mbrojtje t ciln e ndrmerr
vet i pandehuri n at mnyr q jep dshmin (nse dshiron), pyet
dshmitart dhe ekspertt, propozon prova, jep fjaln prfundimtare n
shqyrtimin gjyqsor, paraqet kundrshtime apo mjete juridike. I
pandehuri mund ta realizoj edhe t drejtn pr mbrojtje personale jo
vetm me rastin e marrjes n pyetje por edhe gjat tr procedurs
penale duke i shfrytzuar mjetet juridike t parapara me ligj.
Mbrojtja materiale apo personale nuk i takon vetm t pandehurit,
sepse kt mbrojtje e shfrytzojn edhe organet t cilat marrin pjes n
procedurn penale, si dhe personat tjer. N aspektin e shfrytzimit t
mbrojtjes materiale nga ana e organeve t cilat marrin pjes n
procedurn penale theksohen p.sh. gjykata, prokurori publik dhe
policia. P.sh. se jan t detyruar q sakt dhe n mnyr t plot ti
vrtetojn faktet t cilat kan rndsi pr nxjerrjen e vendimit t drejt
ligjor gjegjsisht se jan t detyruara q me kujdes ti shqyrtojn dhe
vrtetojn si faktet q e ngarkojn t pandehurin ashtu edhe ato q t
cilat jan n dobi t tij (Neni 7).
E drejta n mbrojtje materiale iu takon edhe personave t cilt n
ndonj mnyr t caktuar jan t lidhur me marrdhnie dhe lidhje
shum t afrta me t pandehurin (p.sh: qifti bashkshortor apo
jashtmartesor, farefisi m i afrt i t pandehurit), sepse ata persona
mund t angazhojn mbrojts pr t pandehurin (neni 69. par. 6), kan
t drejt t mos dshmojn n procedurn penale (neni 160) ose t
paraqesin krkesn pr prsritjen e procedurs (neni 443, par. 1).

46

Kshtu psh: n lndn Pakelli kundr Gjermanis (1987.), Imbrioscia kundr

Zvicrrs (1993.).
60

36. Mbrojtsi
Krahas mbrojtjes materiale t ciln si theksuam e realizon i pandehuri
vet (dhe organet t cilat marrin pjes n procedurn penale si dhe rrethi
i caktuar i personave t cilt jan n lidhje t afrta me t pandehurin),
i pandehuri ka t drejt t mbrohet edhe me an t ndihms
profesionale t mbrojtsit. Konsiderohet se mbrojtja me ndihmn e
mbrojtsit siguron barazin e t pandehurit me paditsin e autorizuar
n kuptim t parimit t barazis s armve.
Mbrojtja, t ciln t pandehurit ia ofron mbrojtsi q ai vet e zgjedh
apo ia cakton gjykata, kur me ligj parashihet mbrojtja e
detyrueshme, quhet mbrojtje formale.
Arsyet pr mbrojtje formale jan t shumfishta, por m s shpeshti
prmendet se mbrojtsi n procedurn penale ofron ndihmn teknikejuridike t pandehurit gj q i kontribuon barazis s palve n
procedurn penale. Paditsi n raport me t pandehurin, n drejtsi
sht person profesional, derisa i pandehuri m s shpeshti sht
person i cili nuk e njeh t drejtn, prmbajtjen e saj dhe ligjet. Me vet
kt f akt pozita e paditsit sht m e forte dhe m e volitshme.
Mirpo, kto prparsi nuk jan edhe t vetmet q jan edhe n ann e
paditsit.
I pandehuri sht person kundr t cilit zhvillohet procedura penale,
pra person i cili mu pr kt arsye edhe sht n nj gjendje t
posame psikike. Kjo gj, mund t ndikoj seriozisht edhe n ushtrimin
e mbrojtjes s tij, gjegjsisht q veprimet e tij t mos jen gjithmon t
organizuara mir, t dobishme, gj q mund t oj n lshime me
rastin e paraqitjes s rrethanave dhe fakteve t relevante pr mbrojtjen.
Pra, deri te mbrojtja e plot e t pandehurit mund t arrihet vetm nse
i pandehuri, krahas t drejtave t cilat i takojn, ka edhe mundsi t
angazhoj persona t cilt sipas profesionalizmit t tyre jan t
barabart me paditsin e autorizuar, n mnyr q t vendoset
baraspesha e vrtet midis dy palve kundrshtuese n procedurn
penale- midis paditsit t autorizuar dhe t pandehurit. Neni 6. par. 3
pika c) e KEDNJ parasheh t drejtn e t pandehurit pr tu mbrojtur
me ndihmn e mbrojtsit sipas zgjedhjes s vet ose nse nuk ka mjaft
mjete pr ta paguar at, kurse interesi i s drejts e krkon domosdo,
ti sigurohet mbrojtsi sipas detyrs zyrtare.
61

Sipas KPPPK, i pandehuri ka t drejt t mbrohet me ndihmn

profesionale t mbrojtsit t cilin vet e zgjedh, kurse nse vet nuk merr
mbrojts kur kjo sht e parapar me kt ligj- do ti caktohet
mbrojtsi sipas detyrs zyrtare. Gjithashtu, kur interesi i s drejts e
krkon kt, nse i pandehuri nuk ka mjete t mjaftueshme pr ndihm
juridike, sipas krkess s tij do ti caktohet mbrojtsi i cili paguhet
nga mjetet buxhetore (Neni 12, par. 2- 4). I pandehuri ka t drejt n
mbrojts n t gjitha fazat e procedurs (Neni 69, par. 1 ). I pandehuri
njoftohet pr t drejtn e tij pr tu mbrojtur q nga momenti i par i
marrjes n pyetje, si dhe pr at se nse ai krkon, mund ti caktohet
mbrojtsi, po q se pr shkak t gjendjes materiale nuk mund ti
paguaj shpenzimet e mbrojtjes (Neni 12. par. 5). pr t drejtn n
ndihm juridike profesionale sipas zgjedhjes s tij, njoftohet edhe
personi i arrestuar (Neni 14. par. 1. al. 2).
37. Llojet e mbrojtjes me ndihmn e mbrojtsit
Mbrojtja me ndihmn e mbrojtsit mund t jet e organizuar si
fakultative, obligative dhe mbrojtje e personave me gjendje t dobt
materiale ( e ashtuquajtura mbrojtje e t varfrve).
Lidhur me kt ekzistojn edhe dy baza juridike sipas t cilave
mbrojtsi paraqitet n procedurn penale, e kto jan:
a) ndihma e mbrojtsit i cili sht zgjedhur lirisht (Neni 70, par. 2);
b) vendimi i gjykats n form aktvendimi pr caktimin e mbrojtsit.
(Neni 73-74).
Mbrojtja formale fakultative:
paraqet t drejtn e t pandehurit q sipas zgjedhjes s lir t ket
mbrojts nse kt e dshiron dhe sa her q ai e dshiron. Te mbrojtja
fakultative, nse mbrojtsin nuk e merr i pandehuri vet kt mund ta
bjn edhe personat t cilt jan n lidhje t caktuara me t
pandehurin, n marrdhnie dhe lidhje shum t afrta me t. ( Neni
69, par. 6). i pandehuri ka t drejt n mbrojts gjat tr procedurs
penale dhe pr kt t drejt duhet t njoftohet para momentit t
marrjes s par n pyetje. I pandehuri mund t ket m s shumti tre
mbrojts (Neni 71, par. 2).
Pr dallim nga mbrojtja formale fakultative, ka edhe raste kur, qoft
pr shkak t peshs s veprs penale, apo pr shkak t nevojave t
posame t t pandehurit, i pandehuri duhet patjetr t ket mbrojts,
62

n mnyr q t realizohen me sukses qllimet e procedurs penale

dhe t sigurohet mbrojtja e tij. Kjo sht mbrojtja formale obligative.
Mbrojtja formale obligative sht e parapar n raste si vijon:
nse i pandehuri sht memec, i shurdhr ose tregon simptoma t
smundjes shpirtrore apo paaftsi mendore, pr ka nuk sht n
gjendje q t mbrohet vet me sukses. N rastet e tilla ai duhet ta ket
mbrojtsin q nga momenti i par i marrjes n pyetja;
me rastin e marrjes n pyetje n paraburgim, gjat tr kohs sa zgjat
paraburgimi;
nga momenti i ngritjes s aktakuzs, nse aktakuza sht ngritur pr
vepr penale pr t ciln parashihet dnimi me burgim mbi tet vjet;
n procedur sipas mjeteve t jashtzakonshme juridike nse i
pandehuri sht i shurdhr, memec apo tregon shenja t smundjes
shpirtrore ose paaftsi mendore, apo n rast se i sht shqiptuar
dnimi me burgim afatgjat( Neni 73, par. 1 al. 1 - 4).
Nse n raste t mbrojtjes s detyrueshme i pandehuri nuk angazhon
mbrojtjes, kryetari i gjykats apo organi kompetent i cili zhvillon
procedurn paraprake, nga mjetet e fondit publik, sipas detyrs zyrtare
e angazhon mbrojtsin.47
Gjithashtu, nse gjat procedurs, i akuzuari mbetet pa mbrojtsin e
caktuar, kurse vet nuk angazhon mbrojts tjetr, ather kryetari i
trupit gjykues apo organi kompetent i cili e zhvillon procedurn
paraprake, emron mbrojtsin e ri sipas detyrs zyrtare, i cili paguhet
nga buxheti publik (Neni 73. par. 3). I pandehuri mund t marr vet
tjetr mbrojts n vend t mbrojtsit t emruar. N rastin e till
mbrojtsi i emruar revokohet (Neni 75, par. 1). pr ta mundsuar
mbrojtjen e plot t t pandehurit, KPPPK parasheh caktimin e
mbrojtsit edhe pr disa raste t mbrojtjes fakultative.
Kjo sht mbrojtja e personave me gjendje t dobt materiale. Me
fjal tjera, n rast t gjendjes s dobt materiale, gjykata sipas krkess
s t pandehurit dhe me plotsimin e kushteve t caktuara, e cakton
mbrojtsin. Kushtet e prgjithshme kan t bjn me: mosekzistimi i
mundsis pr mbrojtje formale obligative; krkesa e t pandehurit;
dhe gjendja e dobt materiale e t pandehurit pr ka ai nuk mund ti
47

Pr shkak t ksaj q u theksua, shpesh pr mbrojtjen e ubligueshme thuhet se

sht mbrojtje sipas detyrs zyrtare, sepse gjykata e emron mbrojtsin ex officio.
63

bart shpenzimet e mbrojtjes. Kushtet e veanta jan: q procedura t

zhvillohet pr vepr penale t dnueshme me s paku tet vjet burg;
apo nse kjo sht n interesin e s drejts (Neni 74. par. 1). N pajtim
me qndrimin parimor se e drejta pr tu mbrojtur me ndihmn e
mbrojtsit sht nj nga t drejtat themelore n procedurn penale,
krkesa pr emrimin e mbrojtsit pr shkaka t gjendjes s dobt
materiale mund t theksohet gjat tr procedurs penale, kurse pr
kt t drejt i pandehuri do t kshillohet para marrjes s par n
pyetje (Neni 74. par. 2-3).
38. T drejtat dhe detyrat e mbrojtsit
Gjat zhvillimit t procedurs penale mbrojtsi i ka t drejta dhe detyra
t caktuara. T drejtat dhe detyrat e mbrojtsit jan kan t bjn me
mbrojtjen efikase dhe korrekte gjat tr procedurs penale. Mbrojtsi
ka t drejtat e njjta sikurse i pandehuri, prve atyre q jan t
rezervuara n mnyr eksplicite vetm pr t pandehurin. Mbrojtsi ka
t drejt t komunikoj lirisht me t pandehurin, me goj dhe me
shkrim, nn kushtet t cilat garantojn konfidencialitet. Mbrojtsi ka t
drejt t informohet q n fillim pr vendin dhe kohn e ndrmarrjes s
fardo veprimi hetimor si dhe t merr pjes n t dhe ti shikoj
procesverbalet dhe provat q i prkasin lnds penale (Neni 77).
Mbrojtsi ka t drejt t propozoj prezantimin e provave me qllim t
vrtetimit t fakteve t cilat jan n dobi t t pandehurit. Gjithashtu
mbrojtsi ka t drejt q n dobi t t pandehurit ti parashtroj t
gjitha mjetet juridike-mjetet e zakonshme dhe t jashtzakonshme
juridike; si dhe parashtresat dhe propozimet. Krahas t drejtave
mbrojtsi ka edhe detyrime t caktuara. Detyr themelore e mbrojtsit
sht ndrgjegjshmria gjat mbrojtjes s interesave t t pandehurit,
ruajtja e fshehtsis q i besohet, me rast, n nga ai nuk krkohet
objektivitet; ka t drejt dhe detyr ti hesht faktet e dmshme pr
personin q mbron. Ai nuk guxon ta pengoj gjykatn, paditsin dhe
organet tjera t procedurs gjat konstatimit t fakteve.48 Detyr e tij
sht q ti ndihmoj t pandehurit pa marr qoft mbrojtja fakultative,
obligative apo e personit me gjendje t dobt materiale.49

48
49

N. Matovski, 1984.,fq. 141 175.

Mbrojtsi mund t refuzoj pranimin e mbrojtjes me arsyetim t ngarkess s
madhe me pun tjera apo pr shkak t angazhimit n lnd tjera.
64

PJESA E VII
I DMTUARI N PROCEDURN PENALE

39. Nocioni i dmtuardhe pozit n procedurn penale

Personi e drejta personale apo materiale e t cilit sht shkelur apo
rrezikuar me vepr penale, quhet i dmtuar (neni 151. al.5), me vepr
penale mund t jet i dmtuar si personi fizik ashtu edhe personi
juridik. I dmtuari sht subjekt sekondar i procedurs penale me t
drejta dhe detyrime t caktuara. I dmtuari, t drejtat e tij n
procedurn penale mund ti realizoj vet ose me ndihmn e
prfaqsuesit ligjor, gjegjsisht t autorizuarit.50 Gjithashtu, i dmtuari
mund t jet paditsi i autorizuar: paditsi privat (te veprat penale t
cilat ndiqen me padi private) apo paditsi subsidiar (te veprat penale t
cilat ndiqen sipas detyrs zyrtare). Gjithashtu i dmtuari ka t drejt q
propozimin tia paraqes prokurorit publik pr ndjekje t veprs penale
e cila ndiqet sipas propozimit. Statusi i till i t dmtuarit sht baz
pr pozitn e tij n procedurn penale dhe pr parashikimin e t
drejtave dhe detyrave t caktuara.
I dmtuari ka t drejt:
T paraqes kallzimin penal pr veprn e kryer e cila mund t jet

baz pr aktivitetet e prokurorit publik dhe policis;

T jet i informuar pr pezullimin e hetimit n mnyr q, nse

dshiron, ta vazhdoj ndjekjen ( Neni 224 par. 2 dhe Neni 62, par.1).
T jet i informuar pr trheqjen e aktakuzs para fillimit t

shqyrtimit gjyqsor, dhe pr at se mund ta vazhdoj ndjekjen (Neni

326. par. 1 dhe Neni 62. par. 1).
N shqyrtimin kryesor, pas trheqjes s aktakuzs nga ana e
prokurorit publik t deklaroj a dshiron ta vazhdoj ndjekjen (Neni
63, par. 1);
Ta deklaroj ankesn lidhur me vendimin e gjykats pr sanksionet e
shqiptuara penale, pr veprat penale kundr jets dhe trupit, kundr
integritetit seksual, apo siguris publike n komunikacion51, apo
shpenzime e procedurs penale (Neni 399. par. 3);
50

Prfaqsuesi ligjor sht prindi ose personi q e ka t drejtn e prindit, apo q ka

detyr ligjore, ose q sht kujdestar ligjor (Neni 151. al. 6). Kurse i autorizuar
sht personi, i cili n rastet e parapara me KPPPK vepron n emr dhe n interes t
t dmtuarit (Neni. 151, al. 7).
51
Nse prokurori publik e ka ndrmarr ndjekjen nga paditsi subsidiar (Neni 65,
65

 T jet i informuar dhe t prezantoj n marrjen n pyetje t

dshmitarve apo ekspertve jasht gjykatores, si dhe n kryerjen e

inspektimit t vendit t ngjarjes apo n rikonstruktimin e ngjarjes
(Neni 366. par. 3);
Gjat hetimit t paraqes krkesn prokurorit publik pr sigurimin e
provave t caktuara (239, par. 1);
Q n fjaln prfundimtare t diskutoj pr provat t cilat
argumentojn krkesn pasurore juridike dhe t dftoj pr provat e
prgjegjsis penale t t pandehurit (Neni 380);
Ta kundrshtoj transferin e ndjekjes penale n shtetin tjetr prve
nse sht dhn siguria pr realizimin e krkess s tij juridike
(Neni 514. par. 4);
T parashtroj krkesn pasurore juridike. Me fjal tjera, kur pr
shkak t kryerjes s veprs penale sipas normave t s drejts
pasurore krkesa pasurore-juridike e t dmtuarit ka lindur, ai mund
t krkoj q n procedurn penale t shqyrtohet krkesa e tij (Neni
107-118);
T jet q t merret n pyetje si dshmitar (Neni 158. par. 2)

Prve t drejtave t cekura i dmtuari n procedurn penale i ka edhe

detyrimet si jan:
Nse ai sht i lidhur si dshmitar, ndaj t dmtuarit aplikohen t
gjitha detyrimet t cilat jan t lidhura pr pozitn e dshmitarit n
procedurn penale. Ktu ka t bj me detyrimin e prgjigjs n
thirrjen e rregullt t drguar, pr detyrimin e dshmimit, (prve nse
fjala sht pr prjashtimin apo lirimin nga detyrimi i dshmis) dhe
detyrimin e dshmis autentike n procedurn penale;
Nnshtrimi i kontrollit t lndimeve trupore (t cilat jan t
domosdoshme, t detyrueshme n rastet e lndimeve apo
rrezikimeve t integritetit fizik t t dmtuarit, (Neni 191.);
Nnshtrimi i kontrollit mjeksor nse i dmtuari sht dshmitar
dhe nse sht e domosdoshme pr tu konstatuar se a ka gjurm n
trupin e tij apo pr tu konstatuar pasoja e veprs penale (Neni 192,
par. 3).
40. Krkesat pasurore juridike
I dmtuari ka t drejt q n procedurn penale ti bashkohet krkess
s tij pasurore juridike dhe q n procedur ta realizoj at. Krkesa
par. 2), i dmtuari mund t deklaroj ankesn sipas t gjitha bazave t ankuese.
66

pasurore juridike si lnd sekondare e procedur penale do t

shqyrtohet n procedur nse:
- krkesa pasurore juridike ka lindur si rezultat i veprs s kryer
penale;
- nse personi i autorizuar ka paraqitur propozimin;
- nse kjo procedur e shqyrtuar nuk do t zvarrit procedurn penale si
lnd themelore t procedurs penale (Neni 107, par. 1).
Lndt e krkess pasurore juridike jan t ndryshme dhe n
procedurn penale mund ti takojn kompensimit t dmit, kthimit
t sendeve apo prishjes s puns s caktuar juridike (Neni 107.par.2)52
Propozimi pr realizimin e krkess pasurore juridike i paraqitet
organit kompetent t cilit i sht paraqitur kallzimi penal apo gjykats
para t cils zhvillohet procedura (Neni 109. par. 1). Personi i
autorizuar pr paraqitjen e krkess pasurore juridike sht i detyruar
ti prezantoj edhe provat pr krkesn e tij. Gjithashtu, gjykata merr n
pyetje t pandehurin lidhur me faktet e propozimit t personit t
autorizuar dhe hulumton faktet t cilat jan t rndsishme pr
prcaktimin e krkess pasurore juridike (Neni 111. par. 1). Pr
krkesn pasurore juridike vendos gjykata. N procedurn penale
gjykata nuk mund t nxjerr vendim me t cilin krkesa pasurore
juridike do t refuzohej. Me rastin e shqiptimit t aktgjykimit me t
cilin i pandehuri shpallet fajtor, gjykata mund ta miratoj krkesn
pjesrisht ose n trsi, por mund edhe ta udhzoj personin e
autorizuar n procedur kontestimore, pr pjesn e pagjykuar t
krkess pasurore-juridike, si dhe ather kur shnimet e procedurs
penale nuk ofrojn baz t mjaftueshme pr prfundimin e gjykimit n
mnyr t pjesrishme apo t trsishme lidhur me krkesn pasurorejuridike. N rast t nxjerrjes s aktgjykimit lirues apo aktgjykimit me
t cilin aktakuza refuzohet, si dhe vendimit me t cilin procedura
pezullohet, gjykata sht e detyruar q ta shqyrtoj krkesn pasurore
juridike dhe nxjerrjen e vendimit pr t bart n procedurn
kontestimore t gjykats.

52

Kompensimi i dmit prfshin kompensimin e pasuris ose prons materiale apo

dmit jomaterial. Krkesa pr kthimin e sendeve, i prket si prons s luajtshme,
ashtu edhe asaj t paluajtshme. Krkesa pr anulimin e puns s caktuar juridike,
mund tu prket punve t ndryshme juridike (njpalshe apo dypalshe, q
ngarkojn apo ato q jan lidhur midis t gjallve dhe pr rastet e vdekjeve).
67

PJESA E VIII
OBJEKTI I PROCEDURS PENALE

- N prgjithsi lidhur me objektin e procedurs penale.

Objekti themelor i procedurs penale sht shtja penale si ngjarje
reale e cila tregon pr mundsin e ekzistimit t veprs s caktuar
penale dhe kryesin e saj, pr ka edhe zhvillohet procedura penale.53
Objekti themelor i procedurs penale mund t shqyrtohet dhe t
vrtetohet vetm n procedurn penale. Veprat tjera t dnueshme
(p.sh. kundrvajtjet) nuk mund t jen objekt i shqyrtimit n
procedurn penale, sepse pr to diskutohet n procedur t posame
(p.sh. n procedurn e kundrvajtjes. N raste t parapara me ligj
mund t zhvillohet procedur e prbashkt penale pr shkak t shum
veprave penale dhe/ ose kundr shum personave. N rastin e till
objekt i procedurs penale jan shum shtje penale t ndrlidhura
mes veti, gjegjsisht shum shtje penale t cilat qndrojn n
marrdhnie me llojin e caktuar t koneksitetit (subjektiv-objektiv apo
i przier).
N procedurn penale, prve shqyrtimit mbi shtjen penale,
shqyrtohen edhe objektet sekondare si jan:
- krkesat pasurore juridike q kan lindur pr shkak t veprs penale;
- shpenzimet e procedurs penale dhe ;
- shtjet paraprake.
42. Objektet sekondare t procedurs penale
Si kemi theksuar krkesat pasurore-juridike si objekt sekondar i
veprs penale shqyrtohen n procedurn penale nse krkesa pasurorejuridike ka rezultuar nga kryerja e veprs penale, nse personi i
autorizuar ka paraqitur propozimin dhe nse ajo procedur nuk do t
zvarris procedurn penale. Kto tri supozime paraqesin kushtin pr t
cilin gjykata duhet pasur kujdes, t vendos pr parimet dhe normat e t
drejts civil, para se t vendos pr miratimin e t ashtuquajturit
shqyrtim t bashkuar dhe pr krkesn pasurore-juridike.
53

G. Tomasheviq, 1998. fq. 23.

68

Shpenzimet e procedurs penale jan shpenzimet e shkaktuara gjat

procedurs penale dhe shpenzimet lidhur me procedurn penale.(Neni
99. par. 1).
Vendimin pr shpenzimet e procedur penale e nxjerr gjykata me t
prfunduar t procedurs penale dhe varsisht nga rrjedha e saj.
Mirpo, q t mund t filloj dhe vazhdoj procedura penale, sht e
nevojshme q shpenzimet e procedurs t paguhen n fillim. Pagesa
e shpenzimeve t procedurs n fillim sht e prkohshme, sepse
organi i cili sht i detyruar ti paguaj shpenzimet nuk sht
gjithmon i detyruar edhe ti bart ato detyrimisht.54
Pjesmarrsit n procedurn penale i bartin shpenzimet e caktuara t
procedurs penale pa marr parasysh rrjedhn e procedurs nse ato
shpenzime kan lindur me fajin e tyre (shpenzimet ardhjes, shtyrja e
aktiviteteve hetimore, apo e shqyrtimit gjyqsor).
Vendimi pr shpenzimet e procedurs penale sht pjes prbrse e
aktgjykimit t shqiptuar, gjegjsisht vendimit me t cilin ndrpritet
procedura penale.
Ai duhet t prmbaj:
- vendimin lidhur me at se kush i bart shpenzimet e procedurs
penale, gjegjsisht vendimin pr lirimin nga detyrimi i kompensimit
t shpenzimeve t pjesrishme apo t trsishme t procedurs
penale.
- lartsin e shpenzimeve t procedurs penale.
sht rregull q nga rrjedha e procedurs penale t varet edhe vendimi
lidhur me at se kujt i bije n barr kompensimi i shpenzimeve t
procedurs konkrete penale. Pr kt arsye, kur gjykata e shpall fajtor
t akuzuarin-ajo n aktgjykim e shqipton se sht i detyruar ti
kompensoj shpenzimet e procedurs penale, kurse kur e ndrpret
procedurn penale ose kur nxjerr aktgjykimin me t cilin i pandehuri
lirohet nga aktakuza, apo me t cilin aktakuza hedhet apo refuzohetkonstaton se shpenzimet e procedurs penale bien n barrn e buxhetit.
54

Shpenzimet e caktuara paguhen n fillim, nga mjetet e policis,prokurorit publik

apo gjykats e cila zhvillon procedurn, kurse m von iu merren personave t cilt
kan qen t obliguar sipas dispozitave t KPPPK q ti paguajn ato (Neni 99.par.
4).
69

Gjykata sht e autorizuar ta liroj t pandehurin pjesrisht apo

plotsisht nga kompensimi i shpenzimeve t procedurs penale, nse
pr shkak t pagess s tyre vihet n pyetje ekzistenca e t akuzuarit,
ose personave q ai sht i detyruar ti mbaj (Neni 102-103).
sht me rndsi t theksohet se shpenzimet e mbrojtsit i cili sht
caktuar pr shkak t mbrojtjes s detyrueshme profesionale, apo
mbrojtsit pr shkak t gjendjes s dobt materiale dhe shpenzimet e
prkthimit bien mbi barrn e buxhetit (Neni 99, par. 5 dhe Neni 104,
par. 1). Duke u nisur nga mbrojtja e t drejtave themelore t njeriut,
me rastin e vendosjes pr shpenzimet e procedurs penale duhet t
aplikohen dispozitat e Neni 6, par. 3, pika c) dhe e) e KEDNJ dhe Neni
14, par. 3 pika d) dhe f) t PNDCP, sepse edhe me rastin e vendosjes
pr shpenzimet e procedurs penale duhet t kihen parasysh t drejtat e
t pandehurit pr ndihm profesionale t mbrojtsit pa pages dhe
ndihm t interpretim pa pages, nse ai nuk e kupton apo nuk e flet
gjuhn n t ciln zhvillohet procedura penale.
Krahas krkesave pasurore juridike dhe shpenzimeve t procedurs
penale, shtjet paraprake (prejudiciale) gjithashtu jan objekt
sekondar i procedurs penale. Pr zgjidhjen e shtjeve paraprake
kompetente sht gjykata n ndonj procedur tjetr (kontestimore apo
jokontestimore dhe prmbaruese). shtjet paraprake jan shtje
civile apo administrative, kurse n procedurn penale jan paraprake
ather kur nga zgjidhja e tyre paraprake varet zbatimi i ligjit penal.
N kt kuptim shtjet paraprake jan shtje ligjore dhe nuk mund t
jen procedurale, as argumentuese. Gjykata mund t vendos n mnyr
t pavarur pr shtjet paraprake sipas rregullave t argumentimit n
procedurn penale me rast vendimi i gjykats pr shtjen paraprake
vepron vetm n objektin konkret penal n t cilin shqyrtohet shtja e
prmendur. Pr shkaqet e prmendura, vendimi pr shtjen paraprake
shnohet n arsyetimin e aktgjykimit, ai nuk ka klauzol t forms s
prer dhe nuk e detyron organin kompetent q t njjtn shtje
paraprake ta shqyrtoj n t njjtn mnyr. Ndonse aplikohen
rregullat e argumentimit n procedurn penale, megjithat vendimi pr
shtjen paraprake (pr vlefshmrin e martess, pronsin, cilsin e
personit t caktuar)nxirret n baz t dispozitave materiale t cilat i
zbaton organi q sht kompetent pr zgjidhjen e shtjes paraprake
(gjykata n ndonj procedur tjetr apo organi tjetr).

70

Vendimin pr shtjen paraprake t cilin e nxjerr gjykata n ndonj

procedur tjetr apo n ndonj organ tjetr, gjykata nuk mund ta
aplikoj n procedurn penale. Mirpo, gjykata n procedurn penale
nuk e lidhur pr vendimin e till n aspektin e vlersimit se a sht
kryer vepra e caktuar penale, sepse shtjen penale e shqyrton sipas
dispozitave t procedurs penale.

71

PJESA E IX
MASAT PR SIGURIMIN E PREZENCS S T PANDEHURIT,
PENGIMIN E PRSRITJES S VEPRS PENALE DHE SIGURIMIN E
ZHVILLIMIT T SUKSESSHM T PROCEDURS PENALE.

43. N prgjithsi mbi masat pr sigurimin e prezencs s t

pandehurit, pengimin e prsritjes s veprs penale dhe sigurimin e
zhvillimit t suksesshm t procedurs penale.
Pr zhvillimin e suksesshm t procedurs s veprs penale sht e
nevojshme t sigurohet prezenca e personave t caktuar. Prezenca e
personave t caktuar n procedurn penale arrihet me prshkrimin e
detyrimit t prgjigjes ndaj ftess s organit t procedurs penale. N
kt pjes flitet ekskluzivisht pr masat t cilat jan t drejtuara ndaj
personave n at kuptim q me masat e parapara u kufizohet n nj
mas m t madhe apo m t vogl e drejta pr liri personale.55
Masat pr sigurimin e prezencs s t pandehurit dhe zhvillimi i
suksesshm i procedurs penale nuk jan sanksione penale. Me kto
masa bhen prpjekje pr zhvillim t suksesshm t procedurs penale,
por edhe pr arritjen e qllimeve tjera si jan p.sh. ndalimi i kryesit t
veprs penale dhe sjellja e tij para drejtsis, zhvillimi pa penges i
procedurs penale dhe ndrmarrja e veprimeve procedurale penale,
ekzekutimi i sanksionit penalo-juridik t shqiptuar, pengimi i akteve
t reja kriminale, sigurimi i materialit argumentues apo siguria e
njerzve. Kto masa e kufizojn lirin dhe t drejtn e njeriut para se
t prfundohet procedura penale e forms s prer. N KPPPK
theksohet n mnyr taksative shkalla e cila fillon me masn m t
but-me thirrje, kurse prfundon me masn m t rnd me
paraburgim. Masat tjera jan: urdhrarresti, premtimi i t pandehurit se
nuk do t braktis vendqndrimin, ndalimi pr tiu afruar vendit ose
personit t caktuar, paraqitja n stacionin policor, dorzania, arresti
shtpiak (Neni 268. par. 1).
Me rastin e vendosjes pr zbatimin e masave t cekura duhet t
respektohen krkesat t cilat rezultojn nga e drejta ndrkombtare pr
t drejtat e njeriut (Neni 9 i PNDCP, dhe neni 5. i KEDNJ):
55

O mjerama kojima se ograniava pravo raspolaganja predmetima ili stvarima

govori se u okviru radnji dokazivanja pretresanja stana, prostorija i osoba i
privremenog oduzimanja predmeta i imovine.
72

 Kushtet pr zbatimin e tyre duhet parashihen me ligj, e t cilave

duhet tu prmbahet organi kompetent. (parimi i legalitetit);

Respektimi i parimit t proporcionalitetit i cili obligon q t mos

zbatohet masa m e rnd nse qllimi mund t arrihet me mas m

t but;
Masa duhet t hiqet sipas detyrs zyrtare kur pushojn arsyet t cilat
kan sjell deri te zbatimi i tyre, gjegjsisht t zvendsohen ato me
mas tjetr m t but, nse pr kt jan pjekur kushtet ligjore
(parimi subsidiar);
Vendimin pr zbatimin e masave me prjashtime t kufizuara, e
nxjerr gjykata (parimi i mbikqyrjes gjyqsore).56
44. Ftesa
Ftesa bhet me shkrim, n raste t jashtzakonshme edhe me goj57,
urdhresa e gjykats me t ciln i pandehuri urdhrohet q pr arsye t
ndrmarrjes s aktiviteteve t caktuara procedurale ti prgjigjet
thirrjes dhe t vij n kohn e caktuar n vendin e caktuar.58
I pandehuri sht i detyruar ti prgjigjet thirrjes e cila i drgohet n
mnyr t rregullt, kurse n rast t mos prgjigjes n thirrje, ather ai
mund t sillet me forc (n thirrje i pandehuri paralajmrohet se nse
nuk prgjigjet n thirrje do t sillet me forc). Prmbajtja e thirrjes
rregullohet me ligj (Neni 269, par. 2-3), si dhe mnyra e drgimit t saj
(Neni 127, par. 1).
N rast se i pandehuri thirret pr her t par, ather n thirrje
udhzohet pr t drejtat e tij q ta siguroj mbrojtsin dhe t drejtn e
mbrojtsit pr t marr pjes me rastin e marrjes s tij n pyetje. sht
detyr e t pandehurit q pr do ndryshim t adress apo pr qllimin
e ndrrimit t vendqndrimit, menjher ta informoj gjykatn. Nse i
pandehuri nuk sht n gjendje ti prgjigjet thirrjes pr shkak t
smundjes apo pengess tjetr t pashmangshme, ai do t merret n
56

B. Pavishiq, 2005, fq. 116; R Murati: Protection of Human Rights Under

Kosovo's Criminal Code and Criminal Procedure Code. Chicago-Kent Law
Review, 80 (2005) 1, fq. 109 111.
57
Ftesn pr shqyrtimin gjyqsor apo ftesn tjetr s bashku me kshilln pr pasojat
e mosardhjes, gjykata mund ta komunikoj edhe me goj, pr palt q jan para
gjykats (Neni 124. par. 2.).
58
N procedurn penale, ftesat iu drgohen edhe personave tjer (dshmitarve,
ekspertve), me shnimin e cilsis n t ciln ata ftohen.
73

pyetje n vendin ku gjendet, ose do t sigurohet transporti i tij deri te

ndrtesa e gjykats apo vendi tjetr ku zhvillohet aktiviteti ose shtyhet
marrja n pyetje (Neni 269. par. 5). I pandehuri sht i detyruar ti
paraqitet prokurorit publik pasi ta ket marr thirrjen, kurse dispozitat
e nenit 269. par. 2-5. zbatohen me nj prshtatje t domosdoshme. I
pandehuri mund t paraqes ankes gjyqtarit t procedurs paraprake
lidhur me vendimet mbi ligjshmrin e detyrimit pr tiu paraqitur
prokurorit publik ( Neni 230).59
45. Urdhrarresti
Urdhrarrestin e lshon gjyqtari i procedurs paraprake apo kryetari i
trupit gjykues. Urdhrarresti lshohet sipas detyrs zyrtare me krkes
t prokurorit publik, kurse n rrethanat urgjente edhe me krkes t
policis. Arsyet pr lshimin e urdhrarrestit jan:
Arsyet e lshimit t urdhrarrestit jan:
- Nse ekzistojn kushtet pr prcaktimin e paraburgimit (Neni 281,
par. 1);
- Nse i pandehuri i ftuar me thirrje t rregullt nuk vjen, kurse edhe
mosardhjen nuk e arsyeton;
- Nse nuk ka qen e mundur t drgohet thirrja e rregullt, kurse nga
rrethanat rezulton qart se i pandehuri i shmanget pranimit t thirrjes
(Neni 270. par. 1).
N rastet e prmendura, lshimi i urdhrarrestit sht fakultativ.
Lshimi i detyrueshm i urdhrarrestit sht i parapar n rastet kur i
akuzuari ftohet me thirrje t rregullt n shqyrtimin gjyqsor, kurse n
shqyrtimin gjyqsor nuk vjen, as nuk e arsyeton mosardhjen e tij. Nse
i akuzuari arsyeton mungesn e tij para se t arrestohet, kryetari i trupit
gjykues e pezullon urdhrarrestin (Neni 341. par. 1).Urdhrarrestin e
ekzekuton policia.
Me rastin e arrestimit personi duhet t informohet pr arsyet e
arrestimit n gjuhn t ciln e kupton si dhe pr t drejtat q i takojn:
- q t hesht dhe t mos prgjigjet n asnj pyetje prve dhnies s
shnimeve pr identitetin e tij;
- q ti ofrohet ndihma falas e prkthyesit nse nuk e kupton apo flet
59

I pandehuri sht i detyruar ti lajmrohet prokurorit porsa ta marr ftesn (Neni.

230).
74

gjuhn e cila flitet n polici;

- q t marr ndihmn e mbrojtsit dhe ti sigurohet mbrojtsi nse ai
nuk sht n gjendje ta paguaj ndihmn juridike;
- ti informoj antart e familjes apo personin tjetr gjegjs sipas
zgjidhjes s tij lidhur me arrestimin;
- ta gzoj t drejtn pr kontrollin dhe kujdesin mjeksor, prfshir
ktu edhe mjekimin psikiatrik.
Gjithashtu, nse personi i arrestuar sht i huaj, ka t drejt q pr
arrestimin e tij ta njoftoj zyrn pr ndrlidhje, misionin diplomatik t
shtetit, shtetas i t cilit sht, apo prfaqsuesin e organizats
kompetente ndrkombtare nse personi i arrestuar sht refugjat apo
n ndonj form tjetr sht nn mbrojtjen e organizats
ndrkombtare. Prve lajmrimit t institucioneve t prmendura,
personi i arrestuar ka t drejt q me to edhe t komunikoj gojarisht
apo me shkrim (Neni 270. par. 6 dhe neni 214). Urdhrarresti lshohet
me shkrim. Prmbajtja e urdhress dhe mnyra e arrestimit jan
parapar n KPPPK (Neni 270. par. 4)
46. Premtimi i t pandehurit se nuk do ta braktis vendqndrimin
Kjo mas ka t bj me premtimin e t pandehurit para gjykats e cila
zhvillon procedurn, se nuk do t fsheht dhe pa lejen e gjykats nuk
do ta braktis vendqndrimin. Kt vendim gjykata mund krkoj nga i
pandehuri nse ekziston dyshimi i bazuar se ai ka kryer vepr penale
dhe ekzistojn arsyet q t dyshohet se i pandehuri mund t fsheht
apo t shkoj n vend t panjohur, ose ta lshoj Kosovn, gjat
procedurs penale (Neni 271. par. 1). I pandehuri me rastin e dhnies
s premtimit do t paralajmrohet se kundr tij mund t caktohet
paraburgimi gjyqsor, nse kt obligim e shkel. Premtimi i t
pandehurit futet n procesverbal. T pandehurit i cili e ka dhn kt
premtim, mund ti konfiskohet prkohsisht dokumenti i udhtimit.
47. Ndalimi pr tiu afruar vendit dhe personit t caktuar
Gjykata mund tia ndaloj t pandehurit q ti afrohet vendit apo
personit t caktuar nn kushtet si vijon:
1) nse ekziston dyshimi i bazuar se i pandehuri ka kryer vepr
penale;
2) nse ekzistojn arsyet se do ti asgjsoj, fsheh, ndryshoj apo
falsifikoj provat e veprs penale; nse rrethanat e posame tregojn
75

se i pandehuri do ta pengoj rrjedhn e procedurs penale duke

ndikuar n dshmitar, t dmtuarin apo n pjesmarrs tjer (Neni
381. par. 1. al. . pika (ii ) ; apo pesha e veprs penale, mnyrat ose
rrethanat nn t cilat sht kryer ajo, karakteristikat personale,
sjellja n t kaluarn, ambienti dhe kushtet n t cilat jeton i
pandehuri, ose disa rrethana tjera personale tregojn pr rrezikun
q i pandehuri mund ta prsris veprn penale, t tentoj kryerjes
s veprs penale, apo t kryej vepr penale duke krcnuar se do ta
kryej at( Neni 281, par. 1. al. 2, pika (iii));
3) nse ndalesa e till mund t zvogloj rrezikun q i pandehuri t
asgjsoj provn e veprs penale, t ndikoj n dshmitar,
pjesmarrs dhe ndihms t veprs penale ose q t prsris
veprn penale, t tentoj t kryej veprn penale apo t bj vepr
penale t krcnimit (Neni 272. par. 1).
Kto ndalesa shqiptohen me vendimin me t cilin parashihet largimi
nga vendi dhe personi i caktuar t cilin i pandehuri sht i detyruar ta
respektoj dhe t cilin nuk guxon ta shkel me qllim. Gjykata prcakton
paraburgimin nse i pandehuri nuk iu prmbahet ndalesave t
shqiptuara, kurse pr kt ai sht paralajmruar m par. Pr
kohzgjatjen, vazhdimin apo pezullimin e ksaj mase rrjedhimisht
zbatohen vendimet ligjore mbi paraburgimin gjyqsor.
Paraqitja n stacionin policor
Kt mas gjykata e urdhron nn kushtet si vijon:
1) nse ekziston dyshimi i bazuar se i pandehuri ka kryer vepr
penale; dhe
2) nse ekziston baza pr dyshim se i pandehuri do t fsheht, shkoj
n vend t panjohur apo do ta lshoj Kosovn (Neni 273. par. 1).
N qoftse urdhrohet kjo mas i pandehuri sht i detyruar q t
paraqitet her pas her n koh t caktuar n stacionin policor n n
qarkun ku e ka vendqndrimin apo vendbanimin e tij ose n vendin ku
i pandehuri sht ndodhur n momentin e nxjerrjes s vendimit t
gjykats pr kt mas. Gjykata mund t urdhroj paraburgimin nse i
pandehuri nuk i prmbahet ksaj mase, pr ka i pandehuri sht
informuar n fillim. Pr kohzgjatjen, vazhdimin dhe pezullimin e
ksaj mase rrjedhimisht zbatohet vendimi i gjykats pr paraburgimin.
Krahas ksaj mase gjykata mund t urdhroj edhe konfiskimin e
prkohshm t dokumentit t udhtimit.
76

49. Dorzania
Pr dorzanin flet neni 5. par. 3 i KEDNJ, duke parapar se lirimi
mund t kushtzohet me dorzani se personi do ti prgjigjet thirrjes
pr gjykim. Dorzania si mas pr sigurimin e pranis s pandehurit
dhe zhvillimin e suksesshm t procedurs penale sht zvendsim
me paraburgim.
Me fjal tjera, gjykata mund t urdhroj q i pandehuri t mbetet n
liri me dorzani apo q krahas dorzanis t lirohet nga paraburgimi:
1) nse ekziston dyshimi i bazuar se i pandehuri ka kryer vepr
penale;
2) nse arsyeja e vetme pr paraburgim sht ndrojtja se i pandehuri
mund t ik;
3) nse i pandehuri ka premtuar se nuk do t fsheht dhe se pa leje
nuk do ta braktis vendqndrimin e vet (Neni 274, par. 1).
Gjykata gjithashtu mund t urdhroj q i pandehuri t mbetet n liri
me dorzani apo me dorzani t lirohet nga paraburgimi;
1) nse ekziston dyshimi i bazuar se i pandehuri ka kryer vepr
penale;
2) nse i pandehuri nuk sht i dyshuar pr vepr penale t
dnueshme me burgim s paku pes vjet, sipas kreut, XII, XIV,
XV, XIX, XX, XXV, XXVII, XXVIII. T KPPK;
3) nse baza e vetme pr paraburgim sht dyshimi pr prsritjen e
veprs penale, tentimi pr kryerje t veprs penale apo kryerja e
veprs penale t krcnimit dhe ;
4) nse i pandehuri ka premtuar se nuk do ta prsris veprn penale,
as t tentoj t kryej veprn penale apo ta kryej at me krcnim
(Neni 274, par. 2). Pra dorzania mund t jepet pr t mos u
urdhruar paraburgimi pr shkak t rrezikut nga ikja apo dhe kur i
pandehuri sht n paraburgim pr shkaqet e prmendura, pr tu
pezulluar paraburgimi.
Dorzania mund t jepet n form t parave t gatshme, letrave me
vler, sendet e mueshme, ose sende tjera t luajtshme me vler t
madhe t cilat leht mund t shndrrohen n para, t ruhen ose futja
n hipotek e pasurive t paluajtshme t atij q jep dorzanin
(dorzania reale), ose n form t obligimit personal t nj apo m
shum personave se n rast t ikjes s t pandehurit do ta paguajn
shumn e parapar t dorzanis (dorzania personale). Shuma n t
77

holla e dorzanis sht quaestio facti dhe prcaktohet pr do rast

konkret sipas peshs s veprs penale, sipas rrethanave personale dhe
familjare t pandehurit dhe sipas gjendjes materiale t atij q jep
dorzanin. Vendimi me t cilin prcaktohet dorzania ose vendimin,
me t cilin lejohet dorzania ose pezullohet ajo, e nxjerr gjykata
(gjyqtari i procedurs paraprake, kurse pas ngritjes s aktakuzs,
kryetari i trupit gjykues), pas dgjimit t prokurorit publik, t t
pandehurit dhe mbrojtsit (Neni 275. par. 3).
Nse i pandehuri ik, me vendim do t prcaktohet se vlera e dhn si
dorzani sht e hyr e buxhetit t Kosovs (Neni 276. par. 3).
Gjithashtu, nse i pandehuri e prsrit veprn penale, tenton kryerjen e
veprs penale, apo bn vepr penale t krcnimit- shuma e dhn si
dorzani me vendimin e gjykats i ndahet buxhetit t Kosovs (Neni
277, par. 2). Dorzania pezullohet (ose i kthehet atij q e ka dhn) n
rastin kur procedura penale sht pezulluar me vendimin e forms s
prer, apo kur procedura penale prfundohet me aktgjykimin e forms
s prer. Nse i pandehuri sht i dnuar me burg, dorzania
pezullohet vetm ather kur i pandehuri fillon ta vuaj dnimin (Neni
277, par. 4-5).
50. Arresti shtpiak
Konform parimit t proporcionalitetit, KPPPK parasheh llojin e
posam t paraburgimit-arrestin shtpiak. Pr dallim nga paraburgimi
gjyqsor, me arrest shtpiak kufizohet liria personale n at mnyr q
t pandehurit i ndalohet braktisja e dhomave n t cilat jeton
prkohsisht apo me koh t pacaktuar, gjegjsisht entin publik t
mjekimit apo prkujdesit (Neni 278. par. 3).
Pr arrestin shtpiak vendos gjykata nn kushtet si vijon:
1) nse ekziston dyshimi i bazuar se i pandehuri ka kryer vepr
penale;
2) nse ekzistojn rrethanat pr prcaktimin e paraburgimit gjyqsor.
Duke e shqiptuar kt mas gjykata mund tia kufizoj apo ndaloj
t pandehurit kontaktin me personat t cilt nuk jetojn me t,
gjegjsisht me personat t cilt i pandehuri nuk i mban.
Prjashtimisht, gjykata mund ti lejoj t pandehurit q n koh t
caktuar t dal nga lokalet t cilat mban arrestin shtpiak, por vetm
ather kur sht m se e nevojshme pr tu siguruar nevojat e
78

domosdoshme jetsore, apo pr tu kryer puna (Neni 278. par. 3

Vendimit me t cilin caktohet arresti shtpiak prmban arsyetimin dhe
i dorzohet t arrestuarit dhe stacionit gjegjs policor n territorin n t
cilin zbatohet kjo mas. Gjykata bn mbikqyrjen e zbatimit t mass
s arrestit shtpiak, n mnyr t drejtprdrejt ose prmes policis.
Policia, n do koh edhe pa krkesn e gjykats mund t kontrolloj
zbatimin e ksaj mase dhe ta informoj menjher gjykatn pr shkeljet
e mundshme t ksaj mase. Pr kt arsye, gjykata mund t caktoj
paraburgimin gjyqsor nse i pandehuri nuk i prmbahet mass s
shqiptuar pr t ciln informohet me rastin e urdhress pr arrest
shtpiak. Dispozitat gjyqsore pr arrest shtpiak zbatohen me
prshtatje t prcaktimit, kohzgjatjes, vazhdimit, ose pezullimit t
arrestit shtpiak. Gjithashtu dispozitat e KPPPK pr llogaritjen e
paraburgimit gjyqsor n dnimin e shqiptuar zbatohen me nj
prshtatje t caktuar edhe n rastin e arrestit shtpiak.
51. Paraburgimi
N prgjithsi pr paraburgimin:
E drejta pr liri dhe siguri personale gzon mbrojtje n kuadr t s
drejts ndrkombtare pr t drejtat e njeriut (Neni 9. i PNDCP, dhe
Neni i 5. i KEDNJ). Pr kt arsye kjo e drejt sht e pacenueshme,
kurse vendimin pr pezullimin apo kufizimin e saj e nxjerr organi i
pushtetit gjyqsor sipas procedurs dhe mnyrs t cilat jan parapar
me norma ligjore (lidhur me ka flasin shpjegimet paraprake pr
arrestin shtpiak). Paraburgimi si arrest preventiv paraqet mbajtjen e
dhunshme t t pandehurit n vend t caktuar i cili sigurohet me roje
apo lloj tjetr t mbikqyrjes duke zbatuar regjim t caktuar t
ekzekutimit t paraburgimit dhe ndaj t paraburgosurve. Bazn
juridike pr vendimet ligjore t paraburgimit paraqet Neni 9. i PNDCP,
dhe Neni 5. i KEDNJ, i cili parasheh masat pr mbrojtjen e ksaj t
drejte themelore t njeriut.
Kto masa kan at bjn sidomos:
- me krkesn q procedura e arrestimit t prcaktohet me ligj;
- me nnvizimin laksativ t bazave pr paraburgim;
- me parashikimin e obligimeve konkrete t pushtetit publik lidhur me
prcaktimin dhe zhvillimin e procedurs pr pezullimin e liris
(kompetencn pr prcaktimin e paraburgimit, kohzgjatjen e
paraburgimit, obligimin e veprimit t shpejt t organeve t cilat
79

marrin pjes n procedurn penale dhe t cilat ofrojn ndihmn

juridike dhe zbatimin e paraburgimit).60
Qndrimi i dokumenteve ndrkombtare pr paraburgimin si mas e
heqjes s drejts s liris ekskluzivisht sipas kushteve ligjore dhe n
pajtim me procedurn e parapar ligjore, e mbshtet judikatura e
GJEDNJ.61
Nse individi do t hiqte dor nga t drejtat e tij t prmendura n
dokumentet ndrkombtare, dhe do t pajtohej q t privohej nga liria,
heqja e liris mund t karakterizohet si e paligjshme dhe n
kundrshtim me dispozitat e Konvents.
N kt kuptim GJEDNJ, thekson se e drejta pr liri sht
jashtzakonisht e rndsishme pr shoqrin demokratike dhe individi
nuk mund t humb at vetm me faktin se vullnetarisht i nnshtrohet
heqjes s liris.62
Arsyet ligjore pr prcaktimin e paraburgimit:
N pajtim me dispozitn sipas s cils mund t jen t kufizuara t
drejtat dhe lirit e t pandehurit, para nxjerrjes s aktgjykimit t forms
s prer vetm nn kushtet ligjore (Neni 1. par. 3), KPPPK parasheh
arsyet pr prcaktimin e paraburgimit.
Kushtet e prgjithshme pr prcaktimin e paraburgimit jan:
- s pari ekzistimi i dyshimit t bazuar se personi i caktuar ka kryer
vepr penale (Neni 281. par. 1. al. 1)63;
- s dyti, se masat tjera pr sigurimin e prezencs s t pandehurit,
pengimi i kryerjes s veprave penale dhe zhvillimi i suksesshm i
procedurs penale kan qen t pamjaftueshme pr ta siguruar
prezencn e t pandehurit, pr ta penguar prsritjen e veprs penale
dhe pr ta siguruar zhvillimin e suksesshm t veprs penale (281.
par. 1. al. 3).

60

H. I. Sijeriq-oliq, 2005, fq. 226-227.

Psh: Lawless kundr Irlands (1961.), Winterwert kundr Holands (1979.), Fox,
Campbell dhe Hartley kundr Mbretris s bashkuar (1990.), Giulia Manzoni
kundr Italis (1997.).
62
Psh: De Wilde, Ooms i Versyp kundr Belgije (1971.).
61

63

Pr dyshimin e bazuar flet edhe Neni 5, par. 1. pika c) e KEDNJ. GJEDNJ shum
her ka theksuar n mnyr eksplicite se dyshimi i bazuar duhet t ekzistoj gjat tr
kohs sa tgjat paraburgimi, e jo vetm n momentin e caktimit t tij.
80

Krahas kushteve t prgjithshme t cekura pr prcaktimin e

paraburgimit krkohet edhe ekzistimi i kushteve t posame apo
arsyeve pr paraburgim (Neni 281. par. 1, al. 2. pika (i)-deri te (iii) ),
pra kushtet pr prcaktimin e paraburgimit kan t bjn me ekzistimin
e dy kushteve t prgjithshme pr paraburgim dhe me ekzistimin e nj
apo m tepr bazave t theksuara n mnyr taksative n ligj pr
paraburgim.
Pra, nse ekziston dyshimi i bazuar se personi i caktuar ka kryer vepr
penale dhe nse masat tjera jan t pamjaftueshme pr ti arritur
qllimet n procedurn penale, ather paraburgimi mund t
prcaktohet:
(i) nse fshihet; nse nuk mund t konstatohet identiteti 64; apo
nse ekzistojn rrethana tjera q tregojn pr rrezikun e arratis.
Qllimi i prcaktimit t paraburgimit n kt rast sht sigurimi i
prezencs s t pandehurit n procedurn penale. Rrethanat konkrete
n baz t s cilave mund t prfundohet se ekziston rreziku i arratisjes
jan: nse i pandehuri fsheht, i shmanget pranimit t thirrjes apo nse
pr t sht lshuar fletarresti. Ky paraburgim mund t prcaktohet
gjat tr procedurs penale. T njjtin qllim e ka edhe caktimi
fakultativ i paraburgimit me t cilin tentohet t sigurohet prezenca e t
pandehurit n shqyrtimin gjyqsor dhe zhvillimi pa penges i
shqyrtimit gjyqsor. Kjo form e paraburgimit, nse nuk sht
pezulluar m hert, zgjat deri n shpalljen e aktgjykimit, kurse m s
voni nj muaj (Neni 341. par. 2);
(ii) nse ekzistojn arsyet pr t besuar se i pandehuri do ti asgjsoj,
fsheh, ndryshoj apo falsifikoj provat e veprs penale, apo nse
rrethanat e posame tregojn se i pandehuri do ta pengoj
procedurn penale me ndikimin e tij n dshmitar, t dmtuar, apo
n pjesmarrsit tjer.
Paraburgimi i cili caktohet sipas ksaj baze, pezullohet posa t
sigurohen provat pr shkak t s cilave sht caktuar paraburgimi.
Paraburgimi caktohet edhe pr shkak t rrezik t koluzionit (lat.
coludere - marrveshje e fsheht), i cili mohet sipas nj vargu
rrethanash konkrete, p.sh: rreziku nga asgjsimi i dokumentacionit,
rreziku nga marrveshja e bashkkryersve, bashkpjesmarrsve, nga
lidhjet farefisnore dhe miqsore t t pandehurit dhe dshmitarit,
64

Paraburgimi heqet porsa t vrtetohet identiteti (Neni 281. par. 2.).

81

presionet mbi dshmitarin;

(iii) peshn e veprs penale e bjn ose rrethanat nn t cilat ajo
sht kryer, karakteristikat personale, sjellja n t kaluarn,
ambienti dhe kushtet n t cilat jeton i pandehuri, ose disa rrethana
tjera personale q tregojn pr rrezikun se i pandehuri mund t
prsris veprn penale, ta prfundoj veprn e tentuar penale, apo t
kryej vepr penale krcnimi.
Ktu sht i parapar paraburgimi pr shkak t rrezikut t
prsritjes (lat. iterare - prsritje). Me paraburgim pr shkak t
rrezikut iterar duhet t pamundsohen aktivitetet e reja kriminale t t
pandehurit (Neni 281. par. 1). Meqense gjykata n rastin konkret e
mon ekzistimin e kushteve ligjore dhe domosdon e prcaktimit t
paraburgimit, ajo mund t caktoj paraburgimin nse jan plotsuar
kushtet ligjore pr paraburgim dhe se heqja e till e liris quhet
paraburgim fakultativ.
Prcaktimi i paraburgimit
N pajtim me t drejtn ndrkombtare pr t drejtat dhe lirit e
njeriut, prcaktimi i paraburgimit sht kompetenc ekskluzive e
instancave gjyqsore (Neni 9. par. 3 PNDCP, dhe Neni 5. par. 3 i
KEDNJ). Vendimi e gjykats pr paraburgim mund t kundrshtohet
me ankes pr t ciln gjithashtu vendos gjykata. Me fjal tjera,
personi i paraburgosur ka t drejt q para gjykats ta kontestoj
ligjshmrin e paraburgimit t tij (lat. habeas corpus).65 Ky standard
ndrkombtar i mbrojtjes s lirive dhe t drejtave t njeriut parasheh se
do person i privuar nga liria ka t drejt t filloj procedurn n t
ciln gjykata urgjentisht do ta rishikoj ligjshmrin e paraburgimit dhe
urdhroj lirimin n rast se privimi nga liria sht i kundrligjshm
(Neni 5. par. 4. i KEDNJ, dhe Neni 9. par. 4. i PNDCP). Sipas
vendimeve t GJEDNJ, personi i privuar nga liria duhet t jet i
autorizuar q ta inicioj procedurn pr rishikimin e ligjshmris s
65

Duhet pasur trup jan fjalt fillestare t Ligjit mbi pacenueshmrin e

personalitetit t njeriut, i cili u miratua n Parlamentin anglez m 1679. Kuptimi i
ktyre fjalve fillestare ka t bj me urdhresn e gjykats pr at q ndokend e
arreston apo privon nga liria, se e ka pr detyr q menjher ta sjell para gjyqtarit,
n mnyr q gjyqtari ta marr n pyetje at dhe t vendos pr arsyeshmrin e
privimit nga liria. Nga kjo rezulton, gjithashtu e drejta e gjyqtarit pr liruar at nga
paraburgimi apo nga burgu nse konsideron se arrestimi apo paraburgimi sht
br n mnyr t kundrligjshme. V. Sijeriq-oliq, H. Haxhiomeragiq, M.
Jureviq, M. Kaurinoviq, D. Simoviq, M. 2005., fq. 455 456.
82

paraburgimit brenda suazave t arsyeshme kohore.66

Sipas t drejts pozitive procedurale t Kosovs, pr paraburgimin
mund t vendos vetm gjykata. N kt kuptim paraburgimin e
cakton gjyqtari i procedurs paraprake i gjykats kompetente n baz
t krkess s shkruar t prokurorit publik dhe pas seancs s
dgjimit.(Neni 282. par. 1).
Gjykata gjithashtu vendos edhe pr ankesn lidhur me vendimin pr
paraburgim. Pr ankesn vendoset brenda 48. orve nga dorzimi i
saj, kurse afati pr ankes lidhur me vendimin e gjykats pr
paraburgim sht 24. or nga momenti i dorzimit t vendimit (Neni
283. par. 4).
Si u tha tashm, paraburgimin e prcakton gjyqtari i procedurs
paraprake. Me fjal tjera pas nxjerrjes s t arrestuarit para gjyqtarit t
procedurs paraprake, gjyqtari e informon at menjher pr t drejtat
q i takojn dhe t cilat jan theksuar n mnyr eksplicite n Nenin
214. Udhzimet juridike pr t drejtat q i takojn futen n
procesverbal duke shnuar kohn e sakt t privimit nga liria dhe
kohn e sjelljes s personit para gjyqtarit t procedurs paraprake.
Pastaj gjyqtari i procedurs paraprake zhvillon seancn e dgjimit pr
paraburgimin n t ciln prezantojn prokurori publik dhe mbrojtsi.
Nse personi i arrestuar nuk angazhon mbrojts brenda 24. orsh nga
momenti kur sht informuar pr at t drejt apo nse deklaron se nuk
do ta angazhon mbrojtsin, ather gjykata ia angazhon mbrojtsin ex
officio (zyrtarisht).
N seancn dgjimore pr paraburgimin prokurori publik i prezanton
argumentet e veta lidhur me paraburgimin, lidhur me t cilin mund t
diskutoj i pandehuri dhe mbrojtsi i tij. Pasi q t ket vendosur pr
propozimet e palve dhe krcnimet tjera, relevante pr zbatimin e
masave t prmendura, gjyqtari i procedurs paraprake konstaton nse
jan plotsuar kushtet ligjore. Vendimin pr paraburgimin, i cili duhet
t jet i arsyetuar (Neni 282 dhe 283. par. 1). Nse gjyqtari i
procedurs paraprake e refuzon krkesn e prokurorit publik pr
prcaktimin e paraburgimit gjyqsor, ather mund t urdhroj cilndo
mas tjetr e cila ka t bj me personalitetin e t akuzuarit.

66

Winterwerp kundr Holands (1979).

83

Kohzgjatja e paraburgimit
Kohzgjatja e paraburgimit sipas aktvendimit t par t gjykats
paraburgimi, i pandehuri mund t mbahet m s shumti nj muaj nga
dita e arrestimit. Pas ksaj i pandehuri, mund t mbahet n paraburgim
por vetm n baz t aktvendimit pr vazhdimin e paraburgimit.
Paraburgimi mund t vazhdohet vetm me propozim t prokurorit
publik, kurse aktvendimin pr vazhdim e nxjerr trupi gjykues i
prbr nga tre gjyqtar. Lidhur me kt, KPPPK i cakton afatet e
kohzgjatjes s paraburgimit n mnyrn n vijim:
Para ngritjes s aktakuzs, paraburgimi nuk mund t zgjas m shum
se tre muaj, nse procedura zbatohet pr vepr penale t dnueshme
me burgim m pak se pes vjet, gjegjsisht 6. muaj nse procedura
zbatohet pr vepr penale t dnueshme me burg m s paku pes
(Neni 284. par. 1).
N rrethanat e jashtzakonshme, kur aktakuza nuk sht ngritur n
afatet e parapara me ligj, paraburgimi mund t vazhdohet, por nuk
mund t zgjas m shum se nnt muaj (pr vepr penale t
dnueshme me m pak se pes vjet burgim, gjegjsisht 12. muaj (pr
veprat e rnda penale). Gjyqtari i procedurs paraprake zyrtarisht (exofficio), me marrveshje me prokurorin publik, e pezullon
paraburgimin prderisa hetimi vazhdon,(Neni 286 .par. 1). Personi i
paraburgosur dhe mbrojtsi i tij gjithashtu mund ti parashtrojn
gjykats krkesn pr vlersimin e ligjshmris s paraburgimit (Neni
286. par. 2).
Pasi t jet ngritur aktakuza, paraburgimi mund ta urdhroj, vazhdoj
apo ta heq trupi gjykues, gjegjsisht kryetari i trupit gjykues.
Kohzgjatja e paraburgimit nuk sht e kufizuar, por do dy muaj duke
filluar q nga nxjerrja e aktvendimit t par pr paraburgim, trupi
gjykues apo kryetari i trupit gjykues zyrtarisht (ex-officio), e shqyrton
se a ekzistojn edhe m tutje shkaqet pr paraburgim dhe nxjerr
aktvendim me t cilin paraburgimi vazhdohet apo pezullohet (Neni
287. par. 1, 2). N pikpamje t kohzgjatjes s paraburgimit pas
aktvendimit t shkalls s par KPPPK parasheh q me rastin e
nxjerrjes s aktgjykimit me t cilin i akuzuari dnohet me dnim me
burg, trupi gjykues cakton paraburgimin nse jan plotsuar kushtet
nga Neni 281. par. 1 i ktij Kodi, kurse e heq paraburgimin, nse i
akuzuari gjendet n paraburgim, kurse shkaqet pr t cilat sht
shqiptuar paraburgimi tashm nuk ekzistojn (Neni 393. par.1).
84

Paraburgimi i cili sht caktuar apo vazhduar mund t zgjas deri n

momentin e hyrjes n fuqi t aktgjykimit, e m s gjati deri n
skadimin e kohzgjatjes s dnimit t shqiptuar n aktgjykimin e
shkalls s par (Neni 393. par. 6). Lidhur me aktvendimin me t cilin
sht caktuar apo vazhduar paraburgimi sht e lejuar ankesa, kurse
lidhur me aktvendimin me t cilin sht refuzuar krkesa pr caktimin
heqjen e paraburgimit nuk sht e lejuar ankesa. (Neni 287).
Gjithashtu, gjykata duke vendosur pr rishqyrtimin e shkaqeve t
prcaktimit t paraburgimit mund t nxjerr vendim pr shqiptimin e
mass m t leht.
Urgjenca e procedurs
Nse i pandehuri gjendet n paraburgim, detyr e t gjitha organeve t
cilat marrin pjes n procedurn penale dhe atyre t cilat ofrojn
ndihmn juridike sht q n mnyr jashtzakonisht t shpejt t
veprojn dhe kohzgjatja e paraburgimit domosdo t reduktohet n
kohn m t shkurt t domosdoshme (Neni 279. par. 2). Neni 5.
KEDNJ, dhe res iudicata e GJEDNJ, gjithashtu krkojn pikrisht
detyrat e theksuara t organeve n fjal, me qllim q t shmanget
paraburgimi i pakufizuar, derisa zgjat procedura penale.
Pra, i pandehuri i cili gjendet n paraburgim ka t drejt n
prparsi gjykimi n raport me gjykimin e personit i cili mbrohet nga
liria.67
Zbatimi i paraburgimit
KPPPK prmban dispozitat mbi zbatimin e paraburgimit dhe pr
veprimin me personin e burgosur (288-297). Gjithashtu, pozita e
personave t cilt jan t arrestuar dhe t paraburgosur i rregullojn
dokumentet e caktuara ndrkombtare si p.sh: Normat Minimale
Standarde t Kombeve t Bashkuara Pr Sjellje Ndaj t Burgosurve
(1955), Konventa Kundr Torturs dhe Formave Tjera t Sjelljeve dhe
Dnimeve njerzore, t vrazhda dhe poshtruese (1984), Konventa
Evropiane pr Pengimin e Torturs, Sjelljes dhe Dnimit njerzor,
apo poshtrues(1987) dhe Rregullat Evropiane t Burgjeve (1987).
Prve ksaj, dhuna ndaj integritetit fizik dhe mendor t njeriut e kryer
me tortur dhe me sjellje njerzore apo poshtruese, ose me dnim,
sht e ndaluar edhe sipas nenit 3. t KEDNJ, dhe Nenit 10 t PNDCP.
Duke pasur parasysh se paraburgimi paraqet mas preventive (jo
sanksion penal), qllimi i s cils sht sigurimi i prezencs s t
67

Wemhoff kundr RF Gjermane (1968.).

85

pandehurit dhe i zhvillimit t suksesshm t procedurs penale, me

rastin e rregullimit t zbatimit t paraburgimit ligji i ngrthen ato
kufizime t cilat domosdo i krkon qllimi preventiv i paraburgimit
apo arrestimit. Ligji parasheh n mnyr eksplicite se personaliteti dhe
dinjiteti i t arrestuarit nuk guxon t fyhet. T drejtat dhe lirit e t
paraburgosurit mund t jen t kufizuara vetm n masn sa pr ta
penguar ikjen apo komunikimin e tij, ka do ta rrezikonte zhvillimin
efikas t procedurs penale (Neni 288).
Paraburgimi mbahet n ente t posame t destinuara pr mbajtjen e
paraburgimit ose n pjes t posame t enteve t destinuara pr
vuajtjen e dnimit me burg. (Neni 291. par. 1). I paraburgosuri ka t
drejt t komunikoj me personat jasht me leje dhe nn mbikqyrje t
gjyqtarit t procedurs paraprake, por q kjo form e kontrollit nuk ka
t bj n rast komunikimi me obudspersonin, apo zvendsin e tij
(komunikimi midis personit i cili gjendet n paraburgim dhe
obusmanit pr lirit e njeriut dhe zvendsit t tij mund t vzhgohet,
por jo edhe t dgjohet nga ana e pjestarve t Shrbimit Policor,
sikurse edhe e mbrojtsit (Neni 294. par. 3 dhe Neni 294, par. 4).
T paraburgosurit t cilt jan shtetas t huaj kan t drejt n vizita t
prfaqsuesve t tyre konsullor-diplomatik apo vizitat t prfaqsuesve
t shtetit i cili i mbron interesat e tyre, n pajtim me t drejtn
ndrkombtare dhe dispozitat e brendshme (interne) me t cilat
rregullohet paraburgimi (Neni 294. par. 2). Sjelljen ndaj t
paraburgosurve e mbikqyr kryetari i gjykats kompetente (ose
gjyqtari t cilin ai e cakton, por jo edhe gjyqtari i cili ka urdhruar
paraburgimin), i cili sht i detyruar q s paku nj her n jav ti
vizitoj personat t cilt gjenden n paraburgim (Neni 297. par. 2).
52. Arrestimi i prkohshm dhe ndalimi policor
Nga paraburgimi si mas e sigurimit t prezencs s t pandehurit dhe
e zhvillimit t suksesshm t procedurs, gjithsesi duhet dalluar
privimin e prkohshm nga liria dhe ndalimin policor, sepse zakonisht
kto t fundit i paraprin prcaktimit t paraburgimit. Privimi i
prkohshm nga liria dhe ndalimi policor si masa t prkohshme dhe
afatshkurta paraqesin heqjen e liris personit pr shkak t dyshimit se
ka kryer vepr penale.

86

Privimi i prkohshm nga liris

Kapja e befasishme n kryerje t veprs penale (in flagranti) nuk sht
arsye pr caktimin e paraburgimit, por sht arsye pr arrestim apo
privim t prkohshm nga liria. Policia apo cilido person tjetr sht i
autorizuar ta arrestoj personin e kapur n kryerje t veprs penale, e
cila vepr ndiqet zyrtarisht (ex officio), apo personin pr t cilin sht
lshuar fletarresti. N rastin e cekur sht i lejuar arrestimi edhe pa
urdhres t gjykats. Personi i arrestuar nga qytetari q nuk sht
pjestar i policis, menjher duhet ti dorzohet policis, ose kur kjo
nuk sht e mundur, ather policia apo prokurori publik menjher
duhet t informohen pr kt (Neni 210).
Nocioni kapje n befasi n vepr penale do t thot kapje n befasi
gjat kryerjes s veprs penale, ose menjher pas kryerjes s saj n
rrethana t cilat jan t barabarta me kryerjen (p.sh. kapja me objekte
t cilat rezultojn nga vepra penale, ose na udhzojn pr pjesmarrjen
e personit n kryerje t veprs, kapja n befasi n rrethanat t cilat
tregojn se pikrisht ai person e ka kryer veprn penale, gjurmt n
kryesin e veprs penale menjher pas kryerjes s veprs, ndjekja e
kryersit, p.sh. nga dshmitart e gjall q e kan par). Gjithashtu
policia mund ta arrestoj personin nse ekzistojn arsyet pr
paraburgim nga Neni 281. par. 1, por ajo sht e detyruar q at person
menjher ta nxjerr para gjyqtarit t procedurs paraprake n mnyr
q ti caktohet paraburgimi (Neni 211).
Ndalimi policor
Procedura e parapar pr kufizimin e t drejtave n liri bazohet n
prpjekjet q prdorimi i cilsdo form t dhuns duhet t jet qysh n
fillim e parapar me ligj dhe n pajtim me standardet ndrkombtare
pr mbrojtjen e t drejtave dhe lirive themelore t njeriut.
S kndejmi, organi policor vetm prkohsisht mund tia heq lirin
personit dhe ndaloj at nn kushtet n vijim:
(1) nse ekziston dyshimi i bazuar se ai person ka kryer vepr penale
pr t ciln vepr duhet ndjekur zyrtarisht;
(2) nse arrestimi dhe ndalimi jan t nevojshme pr ta identifikuar
personin, verifikuar alibin apo pr ti mbledhur informatat dhe
provat lidhur me veprn konkrete penale; dhe
(3) nse ekziston arsye pr ta ndaluar at sipas Nenit 281. par. 1. al. 2,
pika (i) dhe (iii) ose nse ekziston arsyeja pr ndrojtje se ai person
mund ti asgjsoj gjurmt e veprs penale (Neni 212,par. 1).
87

Privimin e prkohshm nga liria dhe ndalimin policor i lejon prokurori

publik, kurse pr shkak t situats urgjente kur leja e till nuk mund t
sigurohet para arrestimit, ather at e lejon policia e cila pr kt e
informon prokurorin publik menjher pas arrestimit. Pas arrestimit
personi i privuar nga liria njoftohet gojarisht pr t drejtat nga Neni
214. dhe me shkrim pr t drejtat tjera t cilat i takojn sipas KPPPK.
Ndalimi policor nuk mund t zgjas m tepr se 72. or nga momenti i
privimit nga liria. Pas kalimit t ktij afati policia e liron personin e
arrestuar prve nse sht caktuar paraburgimi. Sipas praktiks s
GJEDNJ, do heqje lirie q nuk bhet me qllim q n kohn m t
shkurtr t mundshme personi t nxirret para gjykats, paraqet shkelje
t nenit 5. par. 1. pika(c), t KEDNJ68. Duke e rregulluar ndalimin
policor KPPPK parasheh si vijon: q menjher pas arrestimit, e m s
voni 6. or nga momenti i arrestimit, prokurori publik apo npunsi i
lart i autorizuar policor, personit t arrestuar i japin aktvendimin n
form t shkruar pr ndalimin policor i cili prmban: emrin dhe
mbiemrin e personit t arrestuar, vendin, datn, dhe kohn e sakt t
arrestimit, veprn penale pr t ciln personi sht i dyshuar, bazn
ligjore pr arrestim, dhe udhzimet pr t drejtn e tij n ankes. Pra,
personi i arrestuar ka t drejt ta paraqes ankesn. Ankesa i drgohet
gjyqtarit t procedurs paraprake i cili vendos pr ankesn brenda 48
orsh nga momenti i arrestimit (Neni 212).
Personi i arrestuar duhet t informohet pr shkaqet e arrestimit n
gjuhn q ai e kupton si dhe pr t drejtat n vijim:
- pr t drejtn q t hesht dhe t mos prgjigjet n asnj pyetje
prve dhnies s shnimeve pr identitetin e tij;
- pr t drejtn q ti ofrohet ndihma falas e prkthyesit nse nuk e
kupton apo flet gjuhn e cila flitet n polici;
- pr t drejtn e ndihms s mbrojtsit, q ti sigurohet mbrojtsi nse
ai nuk sht n gjendje materiale ta paguaj ndihmn juridike;
- pr t drejtn q ti informoj antart e familjes ose personin tjetr
gjegjs sipas zgjidhjes s tij pr arrestimin, dhe;
- pr t drejtn q t gzoj kontrollin dhe kujdesin mjeksor,
prfshir ktu edhe mjekimin psikiatrik (Neni 214, .par. 1).
Gjithashtu, personi i arrestuar ka t drejt q pr arrestimin e tij ta
informoj zyrn ndrlidhse, misionin diplomatik t shtetit, shtetas i t
68

Vendimi i Lawless kundr Irlands (1961.).

88

cilit sht, ose prfaqsuesin e organizats ndrkombtare kompetente,

n rastin kur sht refugjat, apo sht n ndonj form tjetr nn
mbrojtjen e organizats ndrkombtare. Prve t informimit t
institucioneve t cekura i arrestuari ka t drejt q me ta edhe t
komunikoj gojarisht dhe me shkrim (Neni 214, par. 2).
KPPPK veanrisht e dallon t drejtn e personit i cili sht privuar
nga liria n prani t mbrojtsit t cilin mund ta zgjedh vet pas
arrestimit (Neni 213. par. 1). nse personi i arrestuar nuk e angazhon
mbrojtsin dhe nse kt nuk e bn dikush tjetr n vend t tij,
ather atij do ti caktohet mbrojtsi n pajtim me Urdhresn
Administrative t UNMIK-ut, 2001/15. dat. 13. Tetor 2001 Mbi
Zbatimin e Rregullores 2001/28 Pr T Drejtat e Personave T
Arrestuar nga Organet e Rendit (Neni 213, par. 2), personi i arrestuar
ka t drejt pr komunikim konfidencial me mbrojtsin, gojarisht dhe
me shkrim. Gjat marrjes n pyetje nga policia personi i arrestuar ka t
drejt ta ket prezent mbrojtsin.
Marrja n pyetje pa mbrojte mund t bhet vetm nse prokurori
publik apo policia vendosin se shtyrja69 e marrjes n pyetje do ta
rrezikonte seriozisht kryerjen e hetimit (Neni 218). Biseda midis t
arrestuarit dhe mbrojtsit mund t vzhgohet por nga ana e npunsit
t policis por jo edhe t dgjohet (Neni 213. par. 3). prve t drejtave
t cekura, KPPPK parasheh q personi i privuar nga liria t ket t
drejt q familja e tij apo personi tjetr t informohen pr arrestimin e
tij dhe pr vendin ku mbahet (Neni 215), pastaj ai ka t drejt n
kontrollin e mjekut dhe t dentistit (Neni 216). Me normat procedurale
nuk sht prcaktuar koha prej kur llogaritet arrestim. E konsiderojm
t drejt qndrimin t cilin e argumentojn legjislacionet bashkkohore
dhe literatura, se ai moment mund t lidhet pr fardo kufizimi t
liris i cili ka kuptimin e ndalimit t dhunshm.

69

Nse mbrojtsi nuk lajmrohet n afat prej dy orsh nga momenti kur informohet
pr arrestimin, policia do t gjej mbrojtsin alternativ. Nse edhe ky nuk lajmrohet
brenda nj ore nga momenti q policia e ka kontaktuar, ather personi i arrestuar
mun t merret n pyetje(Neni 218, par. 1).
89

PJESA E X
VEPRIMET N PROCEDURN PENALE

53. Nocioni veprim n procedurn penale

Procedura penale sht nj sistem veprimeve procedurale-penale q i
ndrmarrin subjektet e procedurs penale (organet dhe personat
kompetent) n rast t ekzistimit t dyshimit se sht kryer vepr
penale, me qllim t vrtetimit se a sht kryer vepra penale, kush
sht kryesi i saj, a sht kryesi fajtor dhe a mund t zbatohen ndaj ti
sanksionet penale. N kt kuptim dallojm tri lloje normash
procedurale t cilat kan t bjn me: formn e veprimit proceduralpenale; vendin e kryerjes s veprimit procedural penale dhe kohn e
kryerjes s veprimit procedural penale.
54. Forma apo mnyra e veprimeve n procedurn penale
E drejta procedurale penale parasheh mnyrn apo formn e
veprimeve procedurale penale.
Rndsia e ndrmarrjes s veprimeve procedurale n formn apo
mnyrn e parapar mbshtetet:
- sigurimin e provave kualitative materiale;
- sigurimin e ushtrimit real dhe t pa pengesa t t drejtave t cilat u
njihen subjekteve procedurale dhe;
- n arritjen e rezultateve m t mira procedurale n mnyr efikase.
Pr do veprim t ndrmarr gjat procedurs penale hartohet
procesverbali njkohsisht me veprimin e kryer, kurse nse kjo nuk
sht e mundur, ather procesverbali hartohet menjher pas
veprimit. Procesverbalin e mban procesmbajtsi i gjykats apo n
rastet kur veprimin e ndrmerr prokurori publik at e mban
procesmbajtsi i prokuroris publike. Procesverbali mund t hartohet
nga personi i cili ndrmerr veprimin vetm pasi ta ket kryer bastisjen
e baness apo personit, ose veprimi ndrmerret jasht lokaleve zyrtare
t organit kompetent, kurse procesmbajtsi nuk mund t sigurohet
(Neni 86, par. 1, 2).

90

Qllimi i procesverbalit, si dokument i shkruar sht q veprimi

procedural t ruhet nga harresa dhe t prdoret si prov pr at veprim
apo t shrbej pr analizat e m vonshme pr korrektsin e veprimit
t kryer.70
Pr kt arsye ligji parasheh prmbajtjen e procesverbalit si n
pikpamje t pjess s tij hyrse ashtu edhe n pikpamje t rrjedhs
dhe prmbajtjes s veprimit t ndrmarr. N pjesn hyrse jan
shnimet e atij q kryen veprimin, vendin dhe kohn e ndrmarrjes s
veprimit, objektin penal n baz t s cilit ndrmerret veprimi dhe
personat q jan t pranishm. Pastaj n procesverbal futen t dhnat e
rndsishme pr rrjedhn dhe prmbajtjen e veprimit t ndrmarr dhe
ajo se a ka ndodhur konfiskimi i prkohshm i objekteve dhe
dokumenteve (Neni 87). Prokurori publik, apo gjyqtari i procedurs
paraprake apo kryetari i trupit gjykues mund t urdhrojn q marrja
n pyetje t regjistrohet n audio-video trak n pajtim me kushtet
ligjore.(Neni 90).
54. Vendi i Kryerjes s veprimeve n procedurn penale
Zakonisht, t gjitha veprimet procedurale-penale ndrmerren n selin
dhe ndrtesn e gjykats, apo t organit i cili kryen veprimin, por
mund t ndrmerren edhe n tjetr vend, gj q varet nga rrethanat
konkrete (p.sh: rikonstruktimi i ngjarjes jasht gjykatores). Gjat
hetimit veprimet procedurale-penale mund t ndrmerren n vende t
ndryshme. Kshtu sht rasti, p.sh. me kontrollet dhe obduksionet post
mortem, me ekhsumimin e kufoms, kontrollimet psikiatrike, apo me
vzhgimet me qllim t ekspertizs n ndonj ent shndetsor
adekuat., inspektimin e vendit t kryerjes s veprs penale bastisjet e
banesave, lokaleve apo personave, ose ndrmarrjen e masave t
fshehta teknike t vzhgimit dhe hetimit.
55. Koha e kryerjes s veprimit n procedurn penale
Pr arsye t efikasitetit t procedurs penale dhe ekonomicitetit t saj,
si dhe realizimit t t drejtave dhe detyrimeve t parapara, veprimet
procedurale penale duhet t kryhen doemos shpejt dhe n periudhn e
caktuar kohore. Zakonisht, veprimet procedurale penale ndrmerren
70

H. Sijeriq - oliq, M. Haxhiomeragiq, M. Jureviq, D. Kaurinoviq, M. Simoviq,

2005, fq. 476.
91

gjat kohs s orarit t puns s gjykats, prokuroris ose organit tjetr

i cili merr pjes n procedurn penale. Natyrisht veprimet procedurale
penale mund t ndrmerren edhe pas orarit t puns, nse kjo sht e
nevojshme (p.sh: veprimet hetimoret cilat nuk bn t shtyhen, format
e ndryshme t bastisjeve, inspektimi n vendin e ngjarjes etj.). Me
qllim q ndrmarrjes me koh dhe n mnyr efikase t veprimeve n
procedurn penale, parashihen lloje t ndryshme t afateve
procedurale.71
Afati sht periudha kohore n t ciln personi i autorizuar duhet ta
kryej veprimin e caktuar procedural, gjegjsisht n t cilin sht e
ndaluar t ndrmerret aktiviteti konkret procedural, sepse ai mund t
ndrmerret vetm pas kalimit t afatit.
N kt kuptim afatet ndahen n:
- afate t cilat pengojn kryerjen e veprimit t caktuar procedural
derisa t mos kaloj afati (afati suspenziv ose dilator);
- afate brenda t cilave duhet t ndrmerret veprimi, sepse me
lshimin e tyre humbet e drejta pr t ndrmarr veprime
procedurale (afati prekluziv dhe preamtor);
- afati n t cilat sht e lejuar ndrmarrja e veprimit por me kalimin e
tij nuk humbet mundsia e kryerjes s atij veprimi edhe m von
(afati instruktiv).72
Afatet mund t jen ligjore dhe gjyqsore. Afatet ligjore jan t
caktuara me ligj dhe kohzgjatjen e tyre nuk mund ta ndryshojn
pjesmarrsit n procedurn penale. Afatet ligjore jan prekluzive dhe
me lshimin e tyre humbet e drejta pr aktivitetin e caktuar
procedural. Prjashtimisht, pasojat e dmshme t lshimit t afatit
ligjor mund t riparohen prmes institutit t kthimit n gjendje t
mparshme (Neni 96.).
Afatet gjyqsore i cakton gjykata dhe ato, kur ekzistojn kushtet pr
kt, mund t vazhdohen me vendim t gjykats. Afatet mund t
71

Krahas afateve procedurale-juridie, ekzistojn edhe afatet materiale-juridike t

cilat jan t caktuara me Ligjin Penal (afati i parashkrimit t ndjekjes penale, apo i
parashkrimit t ekzekutimit t dnimit.
72
Afatet ve caktuara pr aktivitettet e gjykats dhe t organeve tjera q marrin pjes
n procedur, quhen afate instruktive. Lshimi i ktyre afateve nuk shkakton
pasoja procedurale, por mund t sjell deri te prgjegjsia e organit i cili e ka
lshuar afatin.
92

ndahen n subjektive (q rrjedhin nga momenti i t kuptuarit t

rrethans s caktuar), dhe objektive (afati q llogaritet nga momenti i
ngjarjes s caktuar). shtja e llogaritjes s afateve sht rregulluar me
ligj dhe madje n mnyr identike pa marr parasysh se a bhet fjal
pr afatet ligjore apo gjyqsore. Afatet caktohen me or, dit, muaj dhe
vite. Afatet e caktuara me dit, muaj apo vjet fillojn t rrjedhin n
ditn e par vijuese nga dita e drgimit apo shpalljes, pa marr
parasysh se a sht kjo dit pune apo dit feste. Nse afati sht i
caktuar me or, pr fillimin e afatit merret ora e par vijuese nga ora
kur sht kryer drgesa apo shpallja. Me kt vrtetohet rregulli se
secili duhet doemos ta ket n dispozicion njsin e plot
kohoresipas t cils sht prcaktuar afati. Afati rrjedh vetm nse
drgesa apo shpallja ka qen korrekte (e drejt).

93

PJESA E XI
VENDIMET N PROCEDURN PENALE

57. Kuptimi dhe llojet e vendimeve n procedurn penale

Vendimi sht deklarim i vullnetit t gjykats apo organit tjetr
kompetent n procedurn penale me t cilin zbatohet ligji lidhur me
gjendjen konkrete faktike.
N procedurn penale vendimet nxirren n form t: aktgjykimit;
aktvendimit dhe urdhress.
Aktgjykimi - sht vendimi m i rndsishm i cili nxirret n
procedurn penale dhe me t vendoset pr objektin themelor dhe
sekondar n procedurn penale. Nxjerrja e aktgjykimit sht n
kompetenc ekskluzive t gjykats. Ligji njeh aktgjykim me t cilin
hedhet aktakuza, aktgjykim me t cilin i akuzuari lirohet nga aktakuza,
dhe aktgjykim me t cilin i akuzuari shpallet fajtor.
Aktvendimi - me aktvendim shqyrtohen shum shtje gjat
procedurs q u prkasin situatave t ndryshme procedurale
(aktvendimi pr paraburgimin, aktvendimi pr fillimin e hetimeve,
aktvendimi pr prjashtimin e gjyqtarit).
Urdhresa, - me urdhres zgjidhen shtjet q jan t lidhura pr
rrjedhn e procedurs penale apo ndrmarrjen e veprimeve t caktuara
procedurale (urdhresa pr arrest, urdhresa pr bastisje, urdhresa pr
masat e fshehta t vzhgimit dhe hetimit, ejt.). Ligji ka definuar
formn dhe prmbajtjen e vendimeve n procedurn penale, qoft kur
parashihet prmbajtja e tyre n prgjithsi (prmbajtja e aktgjykimit),
qoft kur parashihet prmbajtja e atyre vendimeve n situatn e
caktuar procedurale (p.sh. prmbajtja e urdhress pr arrest,
prmbajtja e aktvendimit pr paraburgim).
Aktgjykimi dhe aktvendimi duhet ta ken arsyetimin, kurse
urdhresa nuk e prmban arsyetimin. Nga karakteri i vendimit varet
edhe mundsia e hedhjes s tij. Kshtu, kundr aktgjykimit t shkalls
s par gjithmon ankesa sht e lejuar, kundr aktvendimeve ankesa
sht e lejuar gjithmon kur me ligj nuk sht e caktuar n mnyr
eksplicite se ankesa nuk lejohet, ndrkaq kundr urdhress ankesa
94

nuk sht e lejuar. Nn kushtet e caktuara ligjore aktgjykimi dhe

aktvendimi marrin klauzoln e forms s prer dhe ekzekutive (Neni
135, dhe 138). Ndrkaq, urdhresa nuk sht e prfshir me formn e
prer.
58. Forma e prer dhe ekzekutueshmria e vendimeve
Prmes forms s prer vendimi gjyqsor merr prmbajtjen
prfundimtare, kurse procedura penale prfundimin final.
Plotfuqishmria formale do t thot se vendimi i gjykats nuk mund t
atakohet me mjete t rregullta juridike. Plotfuqishmria materiale do t
thot pamundsi e zhvillimit t procedurs s re penale pr t njjtn
vepr penale. N procedurn penale t dy llojet e cekura t
plotfuqishmris vijn n t njjtin moment. Forma e prer apo
plotfuqishmria arrijn vetm n aspektin e shprehjes apo diapozitivit
t aktgjykimit, respektivisht aktvendimit, derisa arsyetimi nuk hyn n
fuqin ligjore. Me dispozitat juridike duhet t rregullohet dhe sigurohet
q vendimi gjyqsor i nxjerr n procedurn penale t ekzekutohet kur
pr kt t plotsohen kushtet ligjore. Me fjal tjera procedura penale
sht e drejtuar n nxjerrjen e llojeve t ndryshme t vendimeve,
sidomos t aktgjykimit me hyrjen n fuqi e t cilit kuptohet se ngjarja
konkrete penale sht zgjedhur n mnyr prfundimtare. N aspektin
e ekzekutimit ai paraqet realizimin e krkess penale juridike t
prcaktuar gjat gjykimit dhe prmbajtur n vendimin e plotfuqishm
gjyqsor, gjegjsisht realizimin e vendimit i cili sht nxjerr gjat
procedurs penal. Forma e prer dhe ekzekutueshmria sipas rregullit
vijn n t njjtn koh. Aktvendimi gjyqsor nuk mund t
ekzekutohet para se t hyj n fuqi. Ligji procedural parasheh kushtet e
caktuara pr ekzekutueshmrin e vendimeve ashtu q aktgjykimi
ekzekutohet: kur ai sht i forms s prer; i drguar si i till; kur pr
ekzekutimin e tij nuk ekzistojn pengesa ligjore (Neni 135, par. 2).
Aktvendimi, sipas rregullit ekzekutohet kur t ket hyr n fuqi.
Ndrkaq, aktvendimi mund t ekzekutohet edhe para marrjes s
klauzols s forms s prer nse sht rregulluar kshtu, n mnyr
eksplicite me ligj, (caktimi i paraburgimit).
Ekzekutimi i urdhress fillon menjher pas nxjerrjes s saj, nse
organi q e lshon at nuk e cakton ndryshe (neni 138. par. 1).

95

PJESA XII
KONSTATIMI I FAKTEVE N PROCEDURN PENALE

59. Pr faktet dhe llojet e fakteve

Q t mund t realizohen qllimet e pranueshme shoqrore t
procedurs penale - q askush i pafajshm t mos dnohet, kurse
kryesit t veprs penale ti shqiptohet sanksioni penal nn kushtet a
parapara me ligj dhe sipas procedurs ligjore - sht e nevojshme q n
procedurn penale t vrtetohen plotsisht dhe n mnyr t sakt
faktet q jan relevante pr nxjerrjen e vendimit t drejt ligjor dhe n
baz t gjendjes s till faktike, t konstatuar, t zbatohet e drejta
materiale dhe procedurale.73 Lidhur me kt, n teorin e s drejts
theksohet se gjendja faktike sht kompleks faktesh apo grup faktesh
t caktuara, t cilat duhet t vrtetohen n procedurn penale, me
qllim t nxjerrjes s vendimit t drejt.74
N procedurn penale duhet t vrtetohen faktet relevante juridike.
Krahas ktyre n procedurn penale vrtetohen edhe indicet (lat.
indicium-shenj), dhe faktet ndihmse.
Indicet jan fakte irelevante juridike, sepse prej tyre nuk varet
zbatimi i norms juridike dhe sepse kontribuojn n mnyr indirekte
n vrtetimin e fakteve relevante juridike. Prandaj vrtetimi indirekt i
fakteve do t thot se fakti relevant juridik sht vrtetuar prmes nj
a m shum indiceve. Pr argumentimin me an t indiceve vlen
rregulli si vijon: indicet duhet t veprojn si rreth i fort i mbyllur i cili
lejon vetm nj prfundim n raport me faktin relevant dhe t
prjashtoj objektivisht dhe plotsisht mundsin e prfundimit t
ndryshm n raport me faktin e njjt.75
Faktet ndihmse n procedurn penale mundsojn besueshmrin e
saktsis s burimit t informats pr faktet dhe indicet relevante
juridike. Prandaj faktet ndihmse dallohen nga indicet pr at se me to
vetm vrtetohen faktet tjera.76
73

H. Sijeriq-oliq, 2005.fq. 257.

M. Grubia, 1980. fq. 1.
75
B. Pavishiq, 2005. fq. 403.; H. Sijeriq-oliq, M. Haxhiomeragiq, M. Jureviq, D.
Kaurinoviq, M. Simoviq, M. 2005.fq. 716.
76
D. Krapac, 2003.fq. 306.; G.Tomaevi, 1998.fq. 277. dhe 278.
96
74

60. Faktet t cilat nuk vrtetohen n procedurn penale

Si u tha n procedurn penale vrtetohen faktet t cilat jan t
rndsishme pr nxjerrjen e vendimit t drejt dhe ligjor (faktet
relevante juridike), dhe indicet dhe faktet ndihmse. Mirpo ekziston
nj numr i fakteve t cilat n procedurn penale nuk vrtetohen. Sipas
teoris t s drejts ato fakte ndahen n: fakte t cilat nuk duhet
vrtetuar; fakte t cilat gjykata nuk guxon ti vrtetoj n procedur.77
Faktet t cilat nuk duhet vrtetuar jan:- faktet e qarta apo t
dukshme78 dhe faktet notore, ose t njohura botrisht.79
Faktet t cilat gjykata nuk guxoj ti vrtetoj n procedur jan: faktet
me vrtetimin e t cilave do t shkelej parimi i ndalimit t ndryshimit
t aktgjykimit n dm t pandehurit (lat. reformatio in peius, Neni
417), faktet me vrtetimin e t cilave do t cenohej identiteti i
aktgjykimit dhe i aktakuzs(Neni 386. par1), faktet me vrtetimin e t
cilave do t shkeleshin dispozitat mbi prjashtimin nga detyrimi i
dshmis (neni 159, 160), faktet vrtetimi i t cilave ndalohet me
normat e t drejts materiale penale dhe faktet vrtetimi i t cilave
ndalohet me dispozitat tjera ligjore80
61. Mnyrat e vrtetimit t fakteve n procedurn penale
Vrtetimi i fakteve n procedurn penale 81 mbshtetet n:
vrtetimin e tyre me perceptimin personal t organit i cili zhvillon
procedurn.
Duke pasur parasysh se n procedurn penale shqyrtohet vepra
penale si ngjarje nga e kaluara, ai shembull i vrtetimit t fakteve
prfshin vetm ato fakte t cilat ekzistojn n kohn e perceptimit
77

Shih hollsisht: M. Gruba, 2006. 238 240; D. Krapac, 2003, fq. 307 315; B.
Pavishiq 2005, fq. 404; G. Tomasheviq, 1998, fqr. 278 280; T. Vasiljeviq, 1981,
fq. 294 301.
78
Faktet e dukshme jan vetvetiu prova (ndrimi i nats dhe dits).
79
Kto fakte u jan t njohura rrethit t gjer njerzish, gjegjsisht t gjith t
interesuarve n procedur. Ndrkaq, n rast dyshimi, mund t vrtetohet edhe fakti
notor.
80
M. Gruba, 2006, fq. 239 dhe 240; D. Krapac, 2003, fq. 308; B. Pavishiq, 2005,
fq. 404; G.Tomasheviq, 1998, fq. 278 dhe 279; T. Vasiljeviq, 1981, fq. 299 300.
81
Pr shpjegimin n vijim, shih: hollsisht V. Bayer, 1995,fq. 207, dhe detajet; D.
Krapac, 2003, fq. 322 325; G.Tomasheviq, 1998, fq. 282 283.
97

gjat procedurs penale.82

Konsiderohet se vrtetimi i fakteve me perceptim personal t organit t
procedurs penale sht mnyra m e sigurt prcaktimit t fakteve pr
nevojat e procedurs penale. Shembull i vrtetimit t ktyre fakteve
sht inspektimi i vendit t ngjarjes dhe rikonstruktimi i ngjarjes ( t
cilat sipas definimit ligjor mund ti urdhroj prokurori publik apo
gjykata n vendin e ngjarjes me qllim q t analizohen provat e
mbledhura apo t qartsohen faktet t cilat jan t rndsishme pr
procedurn penale (Neni 254. par1), apo kontrolli i baness, lokaleve
tjera dhe pasuris s personit t caktuar( e cila urdhrohet nse
ekziston dyshimi i bazuar se ai person ka kryer vepr penale e cila
ndiqet zyrtarisht dhe nse ekziston mundsia reale se rezultati i
bastisjes do t prfundoj me arrestimin e atij personi apo me zbulimin
dhe konfiskimin e provave t rndsishme pr procedurn penale
(Neni 240. par. 1), gjegjsisht kontrolli i personit (i cili mund t
urdhrohet nse ekziston mundsia reale se ai kontroll do t ket pr
rezultat zbulimin e gjurmve dhe marrjen e provave t veprs penale
(Neni 240. par. 3);
Vrtetimin e trthort t fakteve prmes dshmis s dshmitarit
apo ekspertit;
Vrtetimin e fakteve me ndihmn e dokumenteve duke i lexuar
ato se far ka shkruar personi mbshtetur n perceptimin e tij;
Shfrytzimin e incizimeve teknike (fotografit apo tingujt).
Te kjo mnyr e prcaktimit t fakteve prmbajtja e cila vrtetohet
sht marr prmes pajisjes teknike e jo me perceptimin e njeriut
sikurse te dokumentet. N baz t ksaj q u cek mund t prfundohet
se vrtetimi i fakteve me perceptimin personal t organit t procedurs
penale nuk sht i mundur t zbatohet n numrin m t madh t
rasteve, ndonse kjo sht mnyr e zakonshme dhe e besueshme e
vrtetimit t fakteve. Rariteti i marrdhnieve procedurale-penale na
on n drejtim t vrtetimit t fakteve me an t shfrytzimit t
mnyrave tjera t cekura apo provave (dshmia e dshmitarit apo
ekspertit), shfrytzimi i dokumenteve dhe incizimeve teknike.

82

N t vrtet, kjo mnyr e vrtetimit t fakteve, m s teprti do t shfrytzohet

pr qllime t vrtetimit konstatimit t gjurmve t veprs penale t kryer n t
kaluarn e t cilat ekziston tashti ( n momentin e zhvillimit t proceurs). G.
Tomasheviq 1998, fq. 282. bilj. 839.
98

Prandaj, krahas vrtetimit t fakteve me an t perceptimit personal t

organit t procedurs penale, paralelisht zhvillohet edhe vrtetimi i
fakteve me an t argumentimit83
62. Provat dhe t provuarit
Nga shqyrtimet e mparshme mund t prfundohet se t provuarit
sht mjet pr vrtetimin e fakteve pr veprn penale dhe kryesin e saj.
T provuarit n procedur prfshin t gjitha faktet t cilat gjykata i
konsideron t nevojshme pr nxjerrjen e vendimit t drejt dhe ligjor.
N teorin e s drejts s procedurs penale ekzistojn shtje t
caktuara q lidhen me t provuarit n procedurn penale kshtu
tentohet t prcaktohet nocioni i provs. Me kt rast paraqiten
mendime t ndryshme lidhur me at se sht prova. M s shpeshti
prova prshkruhet si burim i msimit t fakteve t cilat jan objekt i
konstatimit n procedurn penale.84
Pastaj, gjithashtu theksohet se prov sht do baz e dshmis apo
arsye q e prmban mjeti i caktuar dshmues i cili flet pr saktsin e
fakteve t rndsishme. 85
Duke pasur parasysh sa u cek, prova prfshin elementet n vijim:
- objekti i provs (thema probandi). Objekti i provs sht fakt t cilin
duhet vrtetuar86;
- baza e provs apo arsyeja (argumentum probatio);
Baza e provs sht fakt tashm i vrtetuar nga i cili nxirret prfundimi
pr ekzistimin apo mosekzistimin e faktit i cili vrtetohet; mjeti i
provs (lat. media probandi)sht burim nga i cili merren q jan baz
e provs.
Mjetet e provs jan forma procedurale me ndihmn e t cilave futet
materiali i msuar (marrja n pyetje e t pandehurit, dgjimi i
dshmitarve dhe ekspertve)87.
83

M. Grubisha 1980, fq. 2. e t ngjashme; G. Tomasheviq, 1998, fq. 286.

B. Pavishiq, 2005, fq. 401; G. Tomashevi, 1998,fq. 286.
85
M. Gruba, 2006, fq. 236; Z. Simiq-Jekiq, 1985,fq. 206209; T. Vasiljeviq, 1981,
fq. 294.
86
Objekti i provs nuk sht i kufizuar me dispozita ligjore. Pr kt arsye
argumentimi prfshin faktet t cilat gjykata i konsideron t rndsishme pr
gjykim t drejt.
87
M. Gruba, 2006,fq. 236; B. Pavishiq, 2005, fq. 401.
99
84

Sikur ti kishim marr dhe lidhur kuptimet e cekura me veprn penale

t vjedhjes (Neni 252 KPPPK), ather ato do t dukeshin kshtu:
- objekti i provs do t ishte fakti i prvetsimit t sendeve t huaja t
luajtshme me qllim t prfitimit pasuror t kundrligjshm pr vete
apo t tjert;
- baza e provs do t ishte dshmi e dshmitarit i cili e ka takuar t
pandehurin duke i marr sendet;
- mjeti i provs do t ishte dshmitari.
N Teorin e s Drejts s Procedurs Penale, klasifikimi i provave
bhet sipas kritereve t caktuara. Kshtu p.sh. flitet pr provat
materiale apo reale dhe provat personale apo individuale. Provat
materiale jan objektet me t cilat vrtetohen faktet n procedur (p.sh.
dokumentet, incizimet teknike, gjurmt e veprs penale, mjetet me t
cilat sht kryer vepra penale apo n t cilat vepra sht kryer, shenjat
e gishtave), kurse provat personale prbhen nga dshmit e personave
t cilt paraqiten si mjet i provs. Provat ndahen n ato t
drejtprdrejta me t cilat, faktet relevante juridike vrtetohen
drejtprdrejt (provat n kuptimin e ngusht t fjals dhe provat e
trthorta, indirekt provat n kuptimin e gjer t fjals).88
Prmendet edhe klasifikimi i provave, n provat e aktakuzs dhe n
provat e mbrojtjes, varsisht nga ajo se a jan n dm apo n dobi t t
pandehurit dhe n prova primare dhe sekondare. Shembulli i provs
primare apo burimore sht inspektimi i vendit t ngjarjes apo
materiali i provave, kurse provat sekondare p.sh. dshmia e dshmitarit
sipas dgjimit.
Nga aspekti i procedurs s argumentimit t provuarit kalon prmes
fazave t caktuara si jan:
- konstatimi dhe demonstrimi i provave;
- demonstrimi i provave n kuptim t shfrytzimit t bartsit t provs
me qllim t prcaktimit t prmbajtjes s provs dhe futja n
dokumentin e objektit dhe vlersimi i provave. 89
N literatur gjithashtu theksohet se provat s pari duhet gjetur
(zbulimi i materialit t provs si jan zbulimi i mostrave biologjike
pr analizn e ADN-s), pastaj t sigurohen ato (marrja n pyetje e
88
89

Provat n kuptimin e gjer i prfshijn edhe indicjet. G. Tomaevi, 1998, fq. 287.
Provat n kuptimin e gjer i prfshijn edhe indicjet. G. Tomaevi, 1998, fq. 287.
100

dshmitarve menjher pas kryerjes s veprs penale), pastaj provat

duhet t fiksohen n kuptim t demonstrimit t provave (p.sh.
prpilimi i procesverbalit nga vendi i ngjarjes), dhe para vlersimit t
provs sipas bindjes s lir, t verifikohet prova me analizn e
prmbajtjes s saj, dhe duke e ndrlidh at me provat tjera t
demonstruar.90
Vlera e provave n procedurn penale mbshtetet n ligjshmrin e
tyre dhe pr kt gjykata sht e detyruar t kujdeset gjat tr
procedurs penale. Sipas KPPPK, prova e fituar duke shfrytzuar
dispozitat e procedurs penale sht e papranueshme sidomos nse kjo
sht e parapar n mnyr eksplicite nga ky ligj apo dispozitave e
ligjeve tjera.91
Kshtu p.sh. prova e t pandehurit e dhn n polici apo prokurorit
publik mund t jet e lejueshme vetm nse sht marr n pajtim me
dispozitat pr marrjen n pyetje t t pandehurit (Neni 156. par. 1).
Ose prova e marr me bastisje sht e palejueshme nse p.sh. kontrolli
sht kryer pa urdhr t gjyqtarit t procedurs paraprake, ose n
kundrshtim me urdhresn (Neni 246. al.(1)-(4).
E Drejta Procedurale parasheh se gjykata nuk mund ta mbshtes
vendimin e saj n provat e palejueshme (Neni 153). Lidhur me kt
KPPPK parasheh q gjykata vendos pr lejueshmrin e provave, me
krkes t palve apo sipas detyrs zyrtare (ex officio). Prova e
palejueshme veohet nga dokumentet dhe vuloset. Provn e till
gjykata e ruan ndaras nga dokumentet dhe provat tjera dhe nuk mund
t shfrytzohet n procedurn penale (Neni 154, par. 4). ndalimi i
prdorimit t provave t palejueshme sht absolut, sepse n njrn
an ka t bj me prova juridikisht t pavlefshme, pa marr parasysh
se a jan n dm apo n dobi t pandehurit, dhe n ann tjetr provat e
tilla jan t ndaluara pa marr parasysh se a jan t sakta, t besueshme
apo autentike.92

90

Provat n kuptimin e gjer i prfshijn edhe indicjet. G. Tomaevi, 1998, fq. 287.
D. Krapac, 2003, fq. 332 353; B..Pavii, 2005, fq. 402 403. Up. Spjegimi
paraprak pr interpretimin dhe vlersimin e lir t provave
92
T.Vasiljeviq, op. cit. fq. 309 315.
101
91

PJESA XIII
PROCEDURA PARAPRAKE

- N prgjithsi pr procedurn paraprake.

Procedura paraprake sht titulli i pjess s tret t KPPPK. Vshtrimi
i prgjithshm i procedurs paraprake tregon se bhet fjal pr at
segment t procedurs penale i cili prfshin procedurn para
hetimore, hetimin, dhe procedurn e aktakuzs. Si flet vet titulli
fjala sht pr procedurn e cila i paraprin shqyrtimit gjyqsor.
Sipas dispozitave t KPPPK, procedura paraprake prfshin kapitujt:
- kallzimi penal (prve kallzimit penal ky kapitull prfshin edhe
detyrat dhe autorizimet e prgjithshme t policis dhe t prokurorit);
- arrestimi i prkohshm dhe paraburgimi policor
- Fillimi dhe kohzgjatja e hetimit;
- ndrprerja e prkohshme apo pezullimi i ndjekjes penale, pr vepra
t lehta penale;
- procedura e ndrmjetsimit;
- veprimet hetimore;
- masat e fshehta teknike t vzhgimit dhe hetimit;
- masat pr sigurimin e prezencs s t pandehurit, pengimi i
prsritjes s veprs penale dhe sigurimi i zhvillimit t suksesshm
t procedur penale;
- dshmitart bashkpunues;
- aktakuza dhe konfirmimi i saj

102

PJESA E XIV
KALLZIMI PENAL

A) Kallzimi penal nocioni dhe llojet

Me nocionin kallzim penale n teorin kriminalistike dhe juridike
nnkuptojm do informat t dhn organit kompetent lidhur me
veprn penale e cila ndiqet zyrtartarisht (ex officio)93. Kallzimet
penale n praktik mund t jen anonime, me pseudonime, gjegjsisht
vetkallzime. N baz t prmbajtjes mund t jen t plot dhe jo t
plota, kurse sipas mnyrs s kallzimit mund t jen me goj dhe me
shkrim. Kallzimet i paraqesin policia ose personat juridik dhe fizik,
kta t fundit mund t paraqiten si t dmtuar, dshmitar, etj.94
Detyra dhe e drejta e paraqitjes s veprs penale jan rregulluar me
neni 197, 198. sht me rndsi t prmendet se KPPPK dallon t
ashtuquajturin kallzim penal t policis dhe kallzim penal t
personave tjer. Me kallzim penal t personave tjer nnkuptohet
kallzimi penal t organeve publike dhe kallzimin penal t cilido
person tjetr n kuptim t personit fizik dhe juridik.
64. Detyra pr ta paraqitur veprn penale
Sipas Nenit 197. par. 1. t gjitha organet publike jan t detyruara ta
paraqesin veprn penale e cila ndiqet zyrtarisht e lidhur me t ciln
jan t informuar apo n ndonj form tjetr kan ardhur deri t
njohuria pr t. Me rastin e kallzimit penal organet publike paraqesin
provat t cilat u jan t njohura dhe ndrmarrin hapa pr ruajtjen e
gjurmve t veprs penale dhe t objekteve n t cilat apo me t cilat
sht kryer vepra penale si dhe provave tjera (Neni 197. par. 2).
Sipas Nenit 198. par. 1-2. t KPPPK, do njeri ka t drejt ta paraqes
veprn penale e cila ndiqet zyrtarisht, kurse sht edhe i detyruar q
kt ta bj n rastet kur mos paraqitja e veprs s till penale paraqet
vepr penale. Puntort social dhe shndetsor, edukatort dhe
personat tjer q kryen pun t ngjashm, kurse edhe personat tjer q
93

Ligji pr t Miturit i Kosovs dhe Ligji pr Procedurn Penale t cilt prfshijn

kryesit e smur psikik.
94
H. Sijeriq-oliq, M. Haxhiomeragiq, M. Jureviq, D. Kaurinoviq, M. Simoviq,
2005, fq. 63 69.
103

din dhe zbulojn se ekziston dyshimi i bazuar se fmija sht viktim

e veprs penale, sidomos n rastet e veprs penale kundr integritetit
seksual jan t detyruar ta paraqesin menjher kt.
65. Paraqitja e kallzimit penal.
Kallzimi penal i paraqitet prokurorit kompetent publik n form t
shkruar, prmes mjeteve teknike t komunikimit ose gojarisht. Nse
vepra penale paraqitet me goj, paraqitsi paralajmrohet pr pasojat e
paraqitjes s rrejshme t kallzimit penal. Paraqitja me goj
regjistrohet n procesverbal, kurse n rastet kur ajo bhet me telefon
apo me mjete tjera t informimit, mbahet raport zyrtar. Kallzimet
penale t paraqitura gjykats, policis, apo prokurorit publik
kompetent, merren dhe menjher
prcillen prokurorit publik
kompetent (Neni 199, par1-3).
B) Detyrat dhe autorizimet e prgjithshme t policis
66. Obligimet pr hetimin e veprs penale.
Me Neni 200, par. 1 dhe 2. t KPPPK, parashihet se obligim i
prgjithshm i policis si organ shtetror sht q ta hetoj veprn
penale dhe pa vonuar t ndrmerr masa me qllim t pengimit t
fshehjes s provave. N kt kuptim, posa policia t njoftohet, qoft
me paraqitjen e kallzimit penal apo n ndonj form tjetr se ekziston
dyshimi pr kryerje t veprs penale e cila ndiqet zyrtarisht, pa vones,
m s voni 24 or nga marrja e informats e lajmron prokurorin
publik, e pastaj i raporton me informata t reja plotsuese sa her q
sht e mundur. Me punn e policis gjyqsore n procedurn
paraprake udhheq dhe mbikqyr prokurori publik (Neni 200. par. 3).
Nse ekziston dyshimi i bazuar se kryer vepr penale e cila ndiqet
zyrtarisht, policia sht e detyruar qoft zyrtarisht apo me krkes t
prokurorit publik ti ndrmarr t gjitha hapat e nevojshme pr ta gjetur
kryersin, pr ta penguar at, apo pjesmarrsin e saj q t fsheht apo
arratisn, ti zbuloj dhe ti ruaj gjurmt dhe provat tjera t veprs
penale dhe lndt q mund t shrbejn si prov dhe ti mbledh t
gjitha informatat q mund t jen t dobishme pr procedurn penale.
(Neni 2001. par. 1).

104

Nga sa u tha rezulton se hapat e prmendur paraprak i ndrmerr policia

zyrtarisht ose n baz t krkess t prokurorit publik. Pra, policia ka
t drejt dhe detyr q edhe sipas nisms s vet, jo vetm me krkes
t prokurorit publik t ndrmerr masa dhe veprime adekuate.
Me qllim t kryerjes s detyrave t lartcekura, policia sipas Nenit
2001. par. 2 t KPPPK, sht e autorizuar:
1. q t mbledh informata nga njerzit;
2. ta bj kontrollin e prkohshm t automjeteve udhtarve dhe
valixheve t tyre;
3. ta kufizoj lvizjen n territoret e caktuara n kohn kur kjo sht
nevoj urgjente;
4. t ndrmarr hapat e nevojshm pr identifikimin e personave dhe
objekteve;
5. t organizoj krkimin pr gjetjen e personit apo objektit pr t cilin
sht dhn fletarresti;
6. n prani t personit prgjegjs t kryej kontrollin e ndrtesave dhe
lokaleve t caktuara t organeve publike, dhe ti analizoj
dokumentet e caktuara q u prkasin atyre;
7. ti konfiskoj objektet t cilat sipas KPPPK duhet t konfiskohen,
apo t cilat mund t shrbejn si prov n procedurs;
8. t siguroj q i dmtuari ti qaset kontrollit mjeksor n pajtim me
Nenin 192. t KPPPK, dhe;
9. t ndrmarr hapa tjer dhe veprime t nevojshme t parapara me
ligj.
sht detyr e policis q pr faktet dhe rrethanat t cilat konstatohet
pas ndrmarrjes s disa veprimeve e q mund t jen me interes pr
procedurn penale, si dhe pr objektet e gjetura dhe konfiskuara, ta
prpiloj procesverbalin apo raportin zyrtar (Neni 201.par.3). n pajtim
me Nenin 202, policia ka t drejt dhe detyr ti ruaj informatat nga
personat t cilt jan hasur n kryerjen e veprs penale. Mbahen
personat t cilt mund t ofrojn informata t rndsishme pr
procedurn penale, nse sht e besueshme se m von mbledhja e
informatave pr kta persona sht e pamundur, apo dukshm do ta
shtynin procedurn apo do t shkaktonin vshtirsi tjera. Mbajtja e
personit t till nuk mund t zgjas m shum sesa sht e nevojshme
pr tua marr emrat, adresat dhe informatat tjera relevante, kurse n
asnj rast nuk mund t jet m i gjat se gjasht or. Mbajtja e till
mund t prdort vetm kur nuk ka mnyra tjera pr marrjen e
informats. N rastin e marrjes s informatave t personave nga Neni
105

201. 202, policia sht e detyruar tiu prmbahet ndalesave t

prcaktuara me Nenin 155. t KPPPK.
Bhet fjal pr ndalesat:
1) liria e t pandehurit pr t formuluar dhe shprehur mendimin e tij
t ndikohet nprmjet keqtrajtimit, lodhjes s shkaktuar, ndrhyrjes
fizike, prdorimit t drogs, torturs, shtrngimit, ose hipnotizimit;
2) i pandehuri t kanoset me masat e ndaluara me ligj;
3) t premtohet ndonj prfitim i paparapar me ligj; dhe
4) t dobsohet kujtesa e t pandehurit ose aftsia e tij pr t kuptuar.
Ndalesat e cekura i zbatojn pavarsisht se a ekziston pajtimi i
subjektit i cili hetohet dhe merret n pyetje. Mosveprimi n prputhje
me sa u cek pr pasoj e ka mospranimin e procesverbalit t hetimit
dhe marrje s till n pyetje. Gjithashtu, n pajtim me Nenin 204.
policis i takon autorizim i posam t kryej t ashtuquajturn bastisje
t prkohshme t personit pr shkaqe t siguris, n krkim t armve
apo sendeve tjera t rrezikshme n rastet kur ekziston rreziku q
personi t posedoj arm apo sende tjera q mund t prdorn pr sulm
apo vetlndim. Sipas definimit eksplicit t ligjit kjo nuk paraqet
bastisje t personit dhe sht e kufizuar vetm n kontrollin e jashtm
t rrobave t personit, kurse prjashtimisht n verifikim provizor t
valixhes apo automjetit t personit nn kontrollin drejtprdrejt t atij
personi (Neni 204. par. 2). Kontrollin provizor t siguris e kryen
npunsi i policis i t njjts gjini me personin q e kontrollon,
prve nse kjo absolutisht nuk sht e mundur pr shkak t rrethanave
t jashtzakonshme. Nse me rastin kontrollit provizor t siguris
policia gjen sende t cilat mund t prdorn si prov n procedurn
penale ather ajo vepron n pajtim me dispozitat t cilat e rregullojn
kontrollin e personave sipas ktij ligji. (204. par. 3, 4).
Policia gjithashtu n kuadr t detyrave dhe autorizimeve t saj t
prgjithshme mund:
1.ta fotografoj personin dhe tia marr shenjat e gishtave nse ekziston
dyshimi i bazuar se ai person ka kryer vepr penale;
2.n baz t autorizimit t prokurorit publik tia publikoj fotografin
nse kjo sht e domosdoshme pr vrtetimin e identitetit t
dyshuarit, ose n rastet tjera t rndsishme pr zhvillimin efikas t
procedurs;
3.nse sht e nevojshme t vrtetohet se t kujt jan shenjat e
gishtrinjve t gjetura n ndonjrin nga objektet, t merren shenjat e
106

gishtave nga personi pr t cilin besohet se ka qen n kontakt me

at objekt;
4. me ndihmn e mjekut t kualifikuar, apo puntorit tjetr mjeksor,
kurse n rrethana t jashtzakonshme edhe vet ti marr mostrat nga
(Neni 192. par. 4) 95i ligjit nga i dyshuari nse kjo sht e nevojshme
t bhet urgjentisht, me obligim q pr marrjen e atyre mostrave
menjher t lajmrohet prokurori publik;
5.t krkoi nga i dyshuari q ti nnshtrohet testimit t alkoolit, duke
dhn urinn apo duke fry, ndrkaq refuzimi i t dmtuarit pr t
dhn mostrn e till paraqet prov t pranueshme, me rast i
dyshuari duhet t paralajmrohet dhe t informohet q n fillim pr
kt, kurse asnj mostr nuk mund t merret duke prdorur dhunn
dhe pa urdhr t gjykats.
67. T drejtat e personit ndaj t cilit policia ka ndrmarr
ndonj veprim
N Nenin 206. t ligjit jan definuar t drejtat e personave ndaj t
cilve ndrmerret ndonj veprim n baz t autorizimeve t
prgjithshme t policis. N kt kuptim me rastin e mbledhjes s
informatave nga i dmtuari, policia ka pr detyr ta informoj at pr t
drejtn e tij q ta ket t autorizuarin, kurse me krkes s t dmtuarit
edhe nse i dmtuari bn pjes n njrn nga kategorit e Nenit 82,
par. 1 t ligjit, e informon shrbimin pr ndihm juridike t
viktimave.96
Krahas ksaj personi ndaj t cilit sht ndrmarr cilado mas nga Neni
201, 202, 204, apo 205. i KPPPK, ka t drejt t paraqes ankes
prokurorit kompetent publik brenda 3 ditsh. Prokurori publik pa
vones verifikon bazueshmrin e ankess dhe nse vrteton se
veprimet apo masat e ndrmarra shkelin ligjin penal apo rregulloren
pr sjellje t policis, ose detyrat e puns, ather vepron n pajtim me
ligjin dhe pr kt e informon personin i cili ka ushtruar ankesn (Neni
206. par. 2, 3.).

95

D. Modly, N.Korajliq: Kriminalistiki rjenik, Qendra pr Kultur dhe Arsim

Teshanj, Teshanj, 2002, fq. 277.
96
Ibidem, fq. 277.
107

68. Paraqitja dhe plotsimi i kallzimit

N baz t informatave t mbledhura policia bn kallzimin penal
policor n t cilin duhen t prfshihen provat e zbuluara gjat
procedurs s mbledhjes s informatave. Ky kallzim penal i
dorzohet prokurorit publik, s bashku me objektet, skicat, fotografit,
raportet e marra, procesverbalet mbi masat dhe veprimet e ndrmarra,
shnimet zyrtare, deklaratat dhe materialet tjera t cilat do t mund ti
kontribuonin zhvillimit efikas t procedurs (Neni 207. par.1, 2). N
pajtim me Nenin 207. par. 3, 4. nse pas paraqitjes s kallzimit penal,
policia kupton pr faktet e reja, provat apo gjurmt e veprs penale,
ather sht e detyruar q vazhdimisht ti mbledh informatat e
nevojshme dhe menjher tia drgoj prokurorit publik raportin lidhur
me kt si plotsim t kallzimit penal policor. Nse policia ka
ndrmarr masa dhe veprime, kurse informatat e mbledhura nuk
ofrojn baz pr paraqitjen e kallzimit penal policor dhe nuk ekziston
dyshimi i bazuar se sht kryer vepr penale, policia prap i drgon
raport t posam pr kt prokurorit publik.
C). Detyrat e prgjithshme dhe autorizimet e prokurorit publik
69. Veprimi i prokurorit pas marrjes s kallzimit penal
Posa ta ket marr kallzimin penal prokurori publik mund t veproj
n tri mnyra si vijon:
a) ta hedh posht kallzimin penal;
b) t krkoj plotsimin e tij n kuptim t mbledhjes s informatave t
nevojshme dhe
c) t nxjerr aktvendimin pr fillimin e hetimit.
Secila nga mundsit e cekura i referohet ekzistimit apo mosekzistimit
t arsyeve adekuate apo plotsimit, gjegjsisht mosplotsimit t
kushteve adekuate.
a). Arsyet pr hedhje posht t kallzimit penal policor apo kallzimit
t personave tjer jan t definuara n Nenin 208. t KPPPK.
Kshtu prokurori publik e hedh posht kallzimin penal t policis
apo t personave tjer nse nga raporti shihet qart se:
1.nuk ekziston dyshimi i bazuar se personi i caktuar ka kryer vepr
penale, prve kur besohet se hetimi i mtejshm policor mund t
siguroj informata t mjaftueshme;
108

2.vepra e kallzuar nuk sht vepr penale q ndiqet sipas detyrs

zyrtare;
3.vepra penale e kallzuar sht parashkruar;
4.vepra penale sht prfshir n amnisti ose me falje;
5.i dyshuari gzon imunitet dhe heqja e tij nuk sht e mundur ose
nuk sht br nga autoriteti kompetent;
6.ekzistojn rrethana tjera q prjashtojn ndjekjen penale.
sht detyr e prokurorit publik q n afat prej 8. ditsh nga dita e
hedhjes posht t kallzimit penal ta njoftoj t dmtuarin, si dhe pr
arsyet e hedhjes posht (Neni 208. par. 2).97
Gjithashtu, prokurori publik menjher i njofton policin pr hedhjen
posht t kallzimit penal policor (Neni 208. par. 3).
Neni 209. par. 1 i KPPPK definon se nse prokurori publik n baz t
kallzimit penal nuk sht n gjendje t konstatoj se a jan pohimet e
kallzimit penal t besueshme, apo nse informatat n kallzim nuk
ofrojn mjaft baz pr fillimin e hetimit, sidomos kur kryersi sht i
panjohur, apo prokurori publik vetm ka dgjuar thashetheme se sht
kryer vepr penale, e nuk sht n gjendje t veproj vet, ather do
t krkoj q policia gjyqsore t mbledh informatat e nevojshme.
Policia gjyqsore sht e detyruar t veproj sipas krkesave ligjore t
prokurorit publik.
Prokurori publik vet, ose prmes organeve tjera publike mund t
mbledh informata t tilla duke prfshir edhe bisedat me dshmitar
dhe t dmtuar dhe me prfaqsuesit e tyre ligjor. Prokurori publik
mund t marr pjes me policin gjyqsore n secilin nga trajtimet e t
pandehurit, mirpo edhe at gjithashtu e obligojn krkesat e KPPPK
(Neni 208. par. 2). Policia gjyqsore sht e detyruar q menjher ta
lajmroj prokurorin publik pr masat e ndrmarra sipas udhzimeve
t tij/saj, apo nse nuk ka qen n gjendje ti ndrmarr, gjithashtu e
lajmron prokurorin publik pr shkaqet q e kan penguar ndrmarrjen
e atyre masave (Neni 208. par. 3).

97

Fjala sht pr mostrat n vijim: mostra e flokut, folikuls, pshtyms, urins,

sekretit t hunds, brisit t siprfaqes s lkurs, prfshir ijet, mostra e thonjve
dhe mbeturins nn thonj dhe mostra tjera t ngjashme q nuk krkojn prmasa
trupore.
109

Prokurori publik mund t krkoj shnimet e nevojshme nga organet

publike dhe pr kt qllim mund ta ftoj personin i cili ka paraqitur
kallzimin penale (Neni 208. par. 4). Nse edhe pas kryerjes s
veprimeve nga paragrafi. 2, 3, 4. i ktij Neni ekzistojn rrethanat nga
paragrafi 1. i ktij neni prokurori publik e hedh posht kallzimin
penal, ashtu si sht parapar n Nenin 208. t ligjit (Neni 208. par.
5). Policia, prokurori publik dhe organet tjera publike jan t obliguara
t veprojn me kujdes gjat mbledhjes apo sigurimit t informatave q
t mos cenojn dinjitetin dhe prestigjin e personave me t cilt kan t
bjn ato informata (Neni 208. par. 6)

110

PJESA XV
HETIMI

70. N prgjithsi pr hetimin, funksionin dhe specifikat e tij

Hetimi sht rregulluar me Nenin 220-225 t KPPPK, kreu xxv. i cili
mban titullin fillimi dhe zgjatja e hetimit.
Pr dallim nga zgjidhjet e mparshme ligjore kur hetimin e ka filluar
dhe zbatuar gjyqtari hetues, tashti ky rol i sht besuar prokurorit
publik me ka KPPPK, sht prcaktuar pr formn e hetimit t
prokurorit. Me funksionin themelor t hetimit duhet konsideruar
mbledhjen e provave dhe informatave tjera n baz t s cilave duhet
gjykuar se a duhet ngritur aktakuza kundr personit t caktuar pr
veprn e caktuar penale, apo t ndrpritet procedura. Prve ksaj
funksion i hetimit sht edhe mbledhja e provave e cila gj nuk do t
mund t prsritej n shqyrtimin gjyqsor, apo prezantim i tyre do t
grshetohej me vshtirsi t prmasave t mdha.
71. Fillimi dhe kohzgjatja e hetimit
Sipas Nenit 220. par. 1. t ligjit, hetimin e fillon prokurori publik
kundr t dyshuarit n baz t kallzimit penal apo burimeve tjera,
nse ekziston dyshimi i bazuar se ai person ka kryer vepr penale e
cila ndiqet zyrtarisht. Dyshimi pr t cilin sht fjala sht i bazuar kur
mbshtet n prova.98

98

Sipas Nenit 82 t Ligjit, i dmtuari duhet ta ket t autorizuarin q nga fillimi i

mprocedurs: 1) aNse i dmtuari sht fmi; 2) Nse i dmtuari ka lidhje familiare
me t pandehurin; 3) Ns eprocedura zhvillohet pr vepr penale nga Neni 139.
KPPK apo pr vepr penale kundr integritetit seksual nga Kreu XIX i KPPPK,
prve veprave penale nga Neni 203. t t njjtit kapitul; 4) Nse i dmtuari sht i
smur psikik apo i hendikepuar mentalisht dhe 5) Nse gjykata konstaton se i
dmtuari shum i ndieshm dhe i duhet doemos ndihma e t autorizuarit. N t gjitha
rastet e cekura, nse i dmtuari apo prfaqsuesi i tij ligjor nuk e angazhon t
autorizuarin, kryetari i gjykats apo organi kompetent i sili zhvillon procedurn n
fazn paraprake, sipas detyrs e emron nj prfaqsuesin n shpenzime t veta.
111

Prandaj, kushtet pr fillimin e hetimit jan:

a) ekzistimi i dyshimit t bazuar99;
b) q personi i caktuar t ket kryer veprn e caktuar penale;
c) q vepra e caktuar penale ndiqet sipas detyrs zyrtare.
Gjat hetimit prokurori publik vlerson jo vetm rrethanat dhe provat
inkriminuese, por edhe ato q nuk ngarkojn dhe lehtsojn dhe
siguron q t merret prova e cila ndoshta nuk do t jet n dispozicion
n shqyrtimin gjyqsor. Qllimi i hetimit sht mbledhja e provave
dhe informatave t nevojshme pr nxjerrjen e vendimit lidhur me at
se a do t ngritet aktakuza apo ndrpritet procedura si dhe mbledhja e
provave, prezantimi i srishm i t cilave n shqyrtimin gjyqsor do t
mund t ishte i vshtir dhe pothuaj i pamundur. KPPPK, definon se
nse informata nga kallzimi penal sht baz pr dyshim dhe se
personi i caktuar ka kryer vepr penale e cila ndiqet sipas detyrs
zyrtare apo nse kurdo gjat mbledhjes s informatave nga personat,
policia kupton se personi ka kryer veprn penale e cila ndiqet sipas
detyrs zyrtare, ai person trajtohet si i pandehur dhe ka t drejta t cilat
me kt ligj parashihen pr t pandehurin, ndonse hetimi ende nuk ka
filluar.
Hetimi fillohet me aktvendim t prokurorit publik
Aktvendimi pr fillimin e hetimit prmban: emrin e personit kudr t
cilit zhvillohet hetimi; kohn e fillimit t hetimit; prshkrimi i veprimit
i cili prmban elemente t veprs penale; emrtimi ligjor i veprs
penale; rrethanat dhe faktet t cilat e arsyetojn dyshimin e bazuar se
sht kryer vepr penale; provat dhe informatat t cilat tashm jan
mbledhur.
Kopja e aktvendimit pr hetimin vrtetohet me vul dhe i drgohet pa
vones gjyqtarit t procedurs paraprake (Neni 221. par. 1).
99

Procedura e cekur sht n pajtim me dispozitn e Nenit 62. t KPPPK sipas t

cils prokurori publik prve n rastet nga Neni 226 dhe 227. (ndrprerja e
prkohshme e ndjekjes penale pr veprn penale pr t ciln mun t shqiptohet gjoba
n t holla apo burgu deri n tri vjet dhe rastit kur prokurori publik nuk sht i
detyruar ta filloj ndjekjen penale ose mund t heq dor nga ajo) dhe kur ai konstaton
se nuk ka baz pr fillimin e hetimit dhe ndjekjes penale sipas detyrs zyrtare apo
sipas propozimit pr ndjekje t kujtdo nga pjesmarrsit e paraqitur., gjegjsisht kur
ai sipas lidjit konsideron se sht trhequr nga ndjekja, sht i obliguar q brenda 8
ditsh ta informoj t dmtuarin dhw ta udhzoj at q ta vazhdij vet ndjekjen si
padits subsidiar.
112

Hetimin e udhheq dhe mbikqyr prokurori publik (Neni 221. par.

3). Ai mund t ndrmerr veprime hetimore ose ta autorizoj policin
gjyqsore q t merr veprime hetimore lidhur me mbledhjen e provave
(Neni 221. par. 4). Megjithat, sipas Nenit 237. par. 2. kontrollin
mjeksor dhe obduksionin, prve rasteve nga neni 192, par. 2-4,100
dhe Neni 205 i ligjit, kontrollin psikiatrik, analizn molekulare
gjenetike dhe analizn e ADN-s, mund ta urdhroj vetm gjyqtari i
procedurs paraprake, prve kur dshmitari apo i dmtuari jep
plqimin policis apo prokurorit publik pr veprime t tilla.
Hetimi zhvillohet vetm lidhur me at q ka t bj me t pandehurin e
caktuar dhe veprn e tij penale sipas aktvendimit konkret pr fillim e
hetimit. Nse gjat hetimit duhet t zgjerohet procedura hetimore edhe
n ndonj vepr tjetr penale apo edhe kundr ndonj personi tjetr,
prokurori publik e fillon hetimin e ri ose e zgjeron hetimin ekzistues.
Tr kjo duhet t shnohet n procesverbalin mbi hetimin, kurse
prokurori publik pr kt e informon gjyqtarin e procedurs paraprake
(Neni 222. par. 2).
72. Ndrprerja dhe pezullimi i hetimit
N pajtim me Nenin 223. par. 1, 2, t KPPPK prokurori publik mund
t nxjerr aktvendimin pr ndrprerjen e prkohshme t hetimit nse i
pandehuri, pas kryerjes s veprs penale, sht smur nga nj
smundje kalimtare psikike apo ka rregullim psikik apo sht i
smur nga ndonj smundje tjetr e rnd, nse sht arratisur apo
ekzistojn rrethana tjera t cilat prkohsisht e pengojn ndjekjen e
suksesshme t t pandehurit. Para ndrprerjes s prkohshme t hetimit
mblidhen t gjitha provat n dispozicion pr veprn dhe prgjegjsin
penale t t pandehurit.
Prokurori publik e kryen hetimin pas pushimit t shkaqeve q kan
diktuar ndrprerjen e prkohshme t tij. Prokurori publik n
procesverbal t hetimit mban shnimet zyrtare pr kohn dhe shkaqet e
ndrprerjes s prkohshme t hetimit dhe pr kohn e prtritjes s tij
dhe pr kt e informon gjyqtarin e procedurs paraprake (Neni 223.
par. 3, 4).

100

V. ITako Bayer, 1995., fq. 61.

113

Koha n t ciln sht ndrprer prkohsisht hetimi nuk llogarit n

afatin kohor t hetimit (Neni 223. par. 5). Shkaqet pr ndrprerjen e
hetimit jan definuar me Nenin 224. t Ligjit, sipas t cilit prokurori
publik e ndrpren hetimin n fardo kohe nse n baz t provave t
mbledhura sht e qart se:
1. nuk ekziston dyshimi i bazuar se personi i caktuar ka kryer veprn
e cekur penale;
2. vepra e kryer nuk prbn vepr penale q duhet ndjekur ex officio;
3. periudha e parashkrimit pr at vepr ka skaduar;
4. vepra penale sht e prfshir n amnisti ose falje;
5. ekzistojn rrethana tjera q e prjashtojn ndjekjen penale.
Prokurori publik brenda tet ditsh pas ndrprerjes s hetimit e
informon t dmtuarin pr kt fakt dhe pr shkaqet e tilla (Neni 62),
dhe pr t njjtn gj e informon menjher edhe gjyqtarin e
procedurs paraprake.
Nse hetimi nuk kryhet brenda 6 muajve, prokurori publik i paraqet
gjyqtarit t procedurs paraprake krkes me shkrim me arsyetimin pr
vazhdimin e hetimit. Gjyqtari i procedurs paraprake mund t miratoj
vazhdimin e hetimit edhe gjasht muaj nse kt e arsyeton
ndrlikueshmria e rastit. Pr veprat penale t dnueshme m shum se
5. vjet burgim, gjyqtari i procedurs paraprake mund t lejoj edhe nj
vazhdim hetimi deri n gjasht muaj. N raste t jashtzakonshme
gjykata supreme mund t lejoj vazhdim plotsues deri n kohzgjatje
deri n gjasht muaj (225. par. 1, 2).
Pas pranimit t krkess pr vazhdimin e hetimit, gjyqtari i procedurs
paraprake e informon t pandehurin dhe t dmtuarin pr hetimin dhe
pr krkesn e prokurorit publik pr vazhdimin e hetimit. I pandehuri
dhe i dmtuari kan t drejt t paraqesin deklarata me shkrim lidhur
me vazhdimin e hetimit n afat prej 3 ditsh nga dita e marrjes s
lajmrimit (Neni 225, par. 3). N krkes pr vazhdimin e hetimit
prokurori publik mund t krkoj q i pandehuri dhe i dmtuari mos t
informohen pr hetimin dhe krkesn e vazhdimit t hetimit, nse kjo
sht e nevojshme pr mbarvajtjen dhe prfundimin e suksesshm t
hetimit (Neni 225. par. 4).
N baz t dispozitave t Nenit 225, par. 5 t KPPPK, lidhur me
aktvendimin e gjyqtarit t procedurs paraprake pr vazhdimin e
hetimit, prokurori publik, i dmtuari dhe i pandehuri mund t
114

paraqesin ankes kolegjit gjyqsor prej tre antarve. Nse n

vendimin e gjyqtarit t procedurs paraprake ankohet vetm i dmtuari
dhe ankesa e tij sht e suksesshme, i dmtuari konsiderohet se ka
ndrmarr ndjekjen si padits subsidiar.
Sipas Neni 225. par. 6 deri n nxjerrjen e aktvendimit pr vazhdimin e
hetimit prokurori publik mund t kryej veprime hetimore t cilat jan
t pashlyeshme. Megjithat, ai ka pr detyr q gjyqtarin e procedurs
paraprake ta informoj sa m par pr ndrmarrjen e ktyre veprimeve
hetimore.
Prokurori publik mban shnime zyrtare n procesverbalin e hetimit pr
kohn e krkess pr vazhdim t hetimit dhe pr fardo veprimi
hetimor q ai e ndrmerr (Neni 225. par. 7).

115

PJESA E XVI
VEPRIMET HETIMORE

A) N prgjithsi pr veprimet hetimore dhe llojin e tyre n

procedurn penale
Veprimet hetimore bjn pjes n nocionin e prgjithshm t veprimit
procedural-penale. Termi veprim hetimoresht i lidhur pr
veprimin e prokurorit, gjykats apo policis t urdhruar dhe zbatuar
n pajtim me rregullat e definuara me ligj. Prandaj, kto veprime
quhen edhe veprime formale, kurse rezultati i tyre sht dshmi q
mund t prdort n procedur. Veprimet hetimore n disa sisteme t
procedurs penale jan quajtur edhe veprime t argumentimit, gj q
mund t konsiderohet edhe si emrtim adekuat, duke pasur parasysh se
nuk zbatohen vetm e vetm n hetim por jan t drejtuara edhe n
grumbullimin, gjegjsisht furnizimin e provave pr nevojat e
procedurs s drejt dhe objektive t mbshtetur n ligj.
Veprimet hetimore t cilat i njeh KPPPK, jan:
1. marrja n pyetje e t pandehurit;
2. marrja n pyetje e dshmitarit;
3. ekspertiza;
4. kontrolli dhe konfiskimi i prkohshm;
5. inspektimi i vendit t ngjarjes dhe rikonstruktimi; dhe
6. identifikimi i personave dhe sendeve
C) Dshmia e t pandehurit
73. N prgjithsi pr dshmin e t pandehurit
Specifika e pozits s t pandehurit n procedurn penale sht se n t
njjtn koh atij i takojn dy role; nga njra an, ai sht subjekt i
procedurs penale i cili i ka t gjitha mundsit fizike dhe juridike q
n procedur ti prfaqsoj vet interesat e veta, dhe n ann tjetr, ai
sht edhe personi dshmia e t cilit shrben si prov n procedurn
penale.101

101

V. I. Bayer, 1995., fq. 268.

116

Dshmia e t pandehurit si mjet argumentimi paraqet burim njohurish

pr faktet t cilat jan objekt i shqyrtimit n procedur, kurse dshmia
e tij sht njra ndr provat m t rndsishme n procedurn
penale.102
Prmbajtja e ksaj dshmie mund t jet pohimi (deklarata me t ciln
n trsi apo pjesrisht i prezanton faktet t cilat paraqesin
karakteristikat ligjore t veprs penale), apo mohimi i asaj q me
aktakuz i ngarkohet, apo ndonj deklarat tjetr me t ciln pajtohet
me pohimet e aktakuzs pr ekzistimin e fakteve n dm t tij.103
73. Marrja n pyetje e t pandehurit
Sipas dispozits s Nenit 229. i pandehuri duhet t merret n pyetje
m s voni para prmbylljes s hetimit, prve n rastin kur procedura
pezullohet. N shtjet e rndomta mjafton q i pandehuri t ofroj
mundsin e prgjigjes n form t shkruar. I pandehuri sht i
detyruar t paraqitet t prokurori publik pasi t jet ftuar, me rast me
nj prshtatje t domosdoshme do t zbatohet Neni 269.par.2-5 i
Ligjit.104.
T pandehurit i takon e drejta pr t parashtruar ankes gjyqtarit t
procedurs paraprake lidhur me vendimmarrjen pr ligjshmrin e
paraqitjes s tij t detyrueshme para prokurorit publik. Marrjen n
pyetje t t pandehurit e kryen prokurori publik. Ai megjithat kt
mund tia besoj policis gjyqsore ose n raste t jashtzakonshme
edhe policis s rregullt.
Me rastin e do marrjeje n pyetje t t pandehurit, pa marr parasysh
se a sht n paraburgim apo n liri i pandehuri, ai informohet pr:
1. veprn penale e cila i ngarkohet;
2. pr t drejtn e heshtjes dhe t mosprgjigjjes n cilndo pyetje,
prve t jap informata pr identitetin e tij;
3. t drejtn pr ndihm falas t prkthyesit, nse nuk e kupton apo
flet gjuhn e personit i cili e kryen hetimin;
102
103
104

H. I. Sijeriq-oliq, 2005., fq. 293.

D. Krapac.: Kazneno procesno pravo, Prva knjiga: Institucije, Narodne
novine, Zagreb, str. 357.
Dispozitat e Nenit t prmendur si nj ng a masat pr sigurimin e pranis s t
pandehurit n procedurn penale, pengimin e prsritjes s veprs penale dhe
zhvillimin e sukseshm t procedurs penale..
117

4. t drejtn t ket ndihmn e mbrojtsit dhe ta konsultoj at para

dhe gjat marrjes n pyetje;
5. faktin se deklarata e tij mund t prdort si dshmi para gjykats;
6. faktin se mund t krkoj q t merret prova e caktuar n mbrojtjen
e tij.
N pajtim me Nenin 231. t KPPPK, nse i pandehuri sht n
paraburgim, ai gjithashtu informohet para marrjes n pyetje, pr t
drejtn e tij q ti sigurohet avokati nse nuk sht n mundsi ti
paguaj shpenzimet e ndihms juridike. I pandehuri gjithashtu ka t
drejt t konsultohet me mbrojtsin e tij para dhe gjat marrjes n
pyetje. (Neni 231. par. 3).
Sipas dispozits s Nenit 231. par. 4, do marrje n pyetje e t
pandehurit nga ana e policis apo prokurorit publik, mund t incizohet
n audio-video kaset, n pajtim me Nenin 90. t Ligjit.105 N rastet
kur kjo praktikisht nuk sht e mundur prpilohet procesverbal me
shkrim nga marrja n pyetje, n pajtim me nenet 87, 88, 89, t Ligjit.
N procesverbal shnohen arsyet pr shkak t s cilave marrja n
pyetje nuk ka pasur mundsi t incizohet n audio-video kaset. I
pandehuri merret n pyetje me ndihmn e prkthyesit n rastet e
parapara n kt Ligj. Nse i pandehuri sht i shurdhr, apo memec,
marrja n pyetje bhet prmes prkthyesit t kualifikuar pr gjuhn e
shenjave apo n formn e shkruar. Nse marrja n pyetje nuk mund t
kryhet n kt mnyr, personi i cili di t komunikoj me t pandehurin
ftohet pr interpretim, prve nse nuk ka ndonj konflikt interesi.
Nse prkthyesi nuk e ka dhn betimin n fillim, ather ai ftohet q
ta jap betimin se me besnikri do ti prcjell pyetjet t cilat i
parashtrohen t pandehurit, si dhe deklaratat t cilat ai i jep. Gjat
marrjes s par n pyetje nga i pandehuri krkohet q ta thot emrin
dhe mbiemrin, nofkn, nse e ka, emrin dhe mbiemrin e prindrve,
mbiemrin e vajzris s nns, vendin e lindjes, vendin e banimit,
ditn, muajin dhe vitin e lindjes, numrin personal, nacionalitetin dhe
shtetsin, profesionin dhe gjendjen familjare, a sht i arsimuar,
shkalln e arsimimit, a ka t ardhura personale dhe far gjendje
ekonomike ka, a zhvillohet ndaj tij ndonj procedur tjetr penale pr
ndonj vepr tjetr penale, dhe nse sht i mitur identiteti i
105

Neni 90. i KPPPK parasheh rastet e shnimit t hetimeve n shirit t audio-video

traks.
118

prfaqsuesit t tij legjitim.

I pandehuri informohet se sht i detyruar q ta paraqes do ndryshim
t adress apo qllimin q ta ndrroj vendqndrimin (Neni 233. par. 1).
I pandehuri merret n pyetje gojarisht. Gjat marrjes n pyetje mund
ti lejohet q t shrbehet me shnimet e tij.
Sipas Nenit 233. par. 3 i KPPPK, marrja n pyetje t pandehurit do t
duhet ti ofronte mundsi ti kundrshton arsyet pr dyshim kundr tij
dhe ti prezantoj faktet t cilat jan n dobi t tij.
N pikpamje t marrjes n pyetje t t pandehurit, KPPPK, n Nenin
234. par. 1-4, definon se ajo duhet t zhvillohet ashtu q n mas t
plot t respektohet personaliteti i t pandehurit. T pandehurit pyetjet
i shtrohen qart, kuptueshm dhe sakt. Pyetjet t pandehurit nuk
mund ti shtrohen n baz t supozimeve se i pandehuri ka pranuar di
q n realitet nuk e ka pranuar. Paraprakisht ndalimet e cekura
zbatohen pa marr parasysh plqimin apo jo t pandehurit. Objektet t
cilat kan t bjn me veprn penale, apo t cilat shrbejn si prov i
tregohen t pandehurit n mnyr q ai ti njoh, pasi q ato s pari t
jen prshkruar. Nse kto objekte nuk mund t sjelln, i pandehuri
mund t drgohet n vendin ku gjendet ato. Pr tu sqaruar pyetjet e
caktuara teknike dhe pyetjet tjera profesionale q mund t paraqiten
lidhur me provn q sht marr apo gjat marrjes n pyetje t t
pandehurit, ose gjat ndrmarrjes s veprimeve tjera hetimore,
prokurori publik mund t krkoj q personi profesionist apo instituti
profesional t jap sqarimet e domosdoshme lidhur me ato pyetje. Nse
i pandehuri dhe mbrojtsi jan t pranishm n momentin e dhnies s
sqarimit, ata mund t krkojn q personi profesionist t jap sqarime t
hollsishme dhe q kjo t shnohet n procesverbal (Neni 236).
75. Papranueshmria e dshmis s t pandehurit
Dshmia e t pandehurit nuk do t pranohet, gjegjsisht nuk do t
mund t prdort si prov n procedur nse ka ardhur deri te shkelja e
dispozitave t KPPPK, Neni 125, par. 1; Neni 231, par.2, 3, ose Neni
234, par. 2. Dispozitat e prmendura kan t bjn me ndalesat e
prgjithshme t cilat vlejn n rastin e do marrje n pyetje apo
analize, pastaj informimi i detyrueshm i t pandehurit pr fakte t
caktuara pr ka u fol m lar dhe prfundimisht ndalimi q t
pandehurit ti parashtrohen pyetje t cilat jan t paqarta, t pa
119

kuptueshme dhe t pasakta, si dhe ndalimin q ti parashtrohen pyetje

n baz t supozimeve se gjoja ka pranuar dika q n realitet nuk ka
pranuar, pr ka gjithashtu sht br fjal n kt tekst.
76. Vlera argumentuese e dshmis s t pandehurit.
Me vlersimin e rndsis s t pandehurit si prov n rastin konkret
nnkuptojm vlersimin t cilin e argumenton dshmia e t pandehurit
n rastin konkret duke marr n konsiderat t gjitha provat tjera n
dispozicion pr rastin si dhe faktet t cilat organi i procedurs penale i
ka vrtetuar me perceptimin e vet.106Vet vlera argumentuese e
dshmis s t pandehurit si prov vshtrohet n kuadr t parimit t
vlersimit t lir t provave me rast, pa marr parasysh prmbajtjen e
dshmis s pandehurit, ajo dshmi vlersohet si do prov tjetr n
procedurn penale.107
D) Dshmitari dhe eksperti
Meqense pr dshmitart dhe ekspertt do t bhet fjal m tepr n
pjesn q e mban titullin provat, ku do t analizohen hollsisht kto
dy kategori t mjeteve argumentuese, n kt pjes do t flitet vetm
pr dispozitat e Nenit 237. t KPPPK, me t cilat dshmitari apo
eksperti, apo thn m sakt marrja n pyetje e dshmitarit dhe
ekspertiza jan rregulluar n pjesn ku flitet pr hetimin.
Kshtu sipas Nenit 237. par. 1. detyra e dshmitarit dhe ekspertit sht
q t paraqiten para prokurorit publik kur ata t ftohen pr t dhn
deklaratat dhe shprehur mendimet pr rrethanat e veprs penale. Nse
nuk sht parapar ndryshe, dispozitat e kreut XX, XXI, XXII, t
Ligjit t cilat i referohen dshmitarit dhe ekspertit, do t zbatohen me
nj prshtatshmri adekuate. Me kapitujt e prmendur rregullohet
marrja n pyetje e dshmitarit, mbrojtja e tij dhe e t dmtuarit dhe
ekspertiza. Me rastin e marrjes n pyetje t dshmitarit dhe ekspertit,
ata para prokurorit publik nuk japin betimin. Obduksionin dhe
kontrollin mjeksor, prve rasteve nga Neni 192. par. 2, 4, dhe Nenit
205, t ligjit, analizat psikiatrike, molekulare dhe gjenetike dhe t
ADN-s mund ti urdhroj vetm gjyqtari i procedurs paraprake,
vetm kur dshmitari apo i dmtuari japin plqimin policis apo
106
107

V. I. Bayer, 1995., fq. 296.

H. I. Sijeriq-oliq, 2005., fq. 301.
120

prokurorit publik pr kto veprime.108

Nse dshmitari apo eksperti nuk i prgjigjet thirrjes ose refuzojn t
paraqiten pa ndonj arsyetim, prokurori publik sht i autorizuar ti
ndrmerr masat e parapara me Nenin 167, dhe 177, t Ligjit. Shqiptimi
i gjobs me t holla nga Neni 167 dhe 177, i KPPPK, apo i dnimit
me burg nga Neni 167. mund ta urdhroj ekskluzivisht gjyqtari i
procedurs paraprake me krkes t prokurorit publik (Neni 237. par.).
Prfundimisht prokurori publik mund t vendos q ta ftoj t
pandehurin mbrojtsin e tij dhe t dmtuarin q t jen t pranishm
gjat marrjes n pyetje t dshmitarit apo ekspertit, si rezulton edhe
nga paragrafi 4. i t njjtit Nen.
E) Mundsia e jashtzakonshme hetimore
Me Nenin 238. rregullohet instituti i ashtuquajturs i mundsis s
jashtzakonshme hetimore. N kt kuptim prokurori publik apo i
pandehuri prjashtimisht mund t krkojn nga gjyqtari i procedurs
paraprake q ta marr n pyetje dshmitarin apo ta krkoj mendimin e
ekspertit me qllim t ruajtjes s provs kur ekziston mundsia unike
pr tu siguruar prova e rndsishme apo kur ekziston rrezik i madh q
ajo prov, pas ksaj, t mos jet n dispozicion gjat shqyrtimit
gjyqsor. Kundr aktvendimit t gjyqtarit t procedurs paraprake me
t cilin ai e refuzon krkesn pr marrjen n pyetje t dshmitarit,
mund t deklarohet ankesa kolegjit gjyqsor prej 3 antarve. Gjyqtari
i procedur paraprake ndrmerr masat e domosdoshme pr sigurimin e
efikasitetit dhe integritetit t procedurs, sidomos pr mbrojtjen e t t
drejtave t pandehurit. I pandehuri, mbrojtsi i tij dhe prokurori publik
marrin pjes n dgjim me qllim t marrjes s deklaratave. I dmtuari
dhe prfaqsuesi i tij ligjor apo i autorizuari do t informohen pr
dgjimin dhe kan t drejt t marrin pjes n t. Dhnia e deklarats
para gjyqtarit t procedurs paraprake bhet n pajtim me dispozitat e
Kreut XX, XXI; XXII. t KPPPK, lidhur me dshmitarin dhe ekspertin
(Neni 238. par. 2)
E). Krkesa e t pandehurit apo t dmtuarit pr mbledhjen e provave
N pajtim me Nenin 239 t KPPPK, i dmtuari dhe i pandehuri gjat
hetimit mund ti paraqesin krkes prokurorit publik pr sigurimin e
108

Vidi fusnotu 100.

121

provs s caktuar. Prokurori publik e siguron provn e till nse ka

rrezik q ajo prov t humbet apo nse kjo mund ta arsyetoj lirimin e
t pandehurit nga paraburgimi, ose nse ekziston ndonj arsye tjetr e
bazuar pr marrjen e provs s till. Nse prokurori publik e refuzon
krkesn pr pranimin e provs, ai do ta nxjerr aktvendimin e
arsyetuar dhe pr kt do ta informoj t dmtuarin dhe t pandehurin.
N ann tjetr, i dmtuari dhe i pandehuri kan t drejt t paraqesin
ankes kundr aktvendimit t till te gjyqtari i procedurs paraprake.
F) Kontrolli dhe konfiskimi i prkohshm
77. Nocioni i kontrollit dhe llojet e tij
Bastisja apo kontrolli si veprim hetimi sht nj ndr veprimet m t
rndsishme t argumentimit i cili n kuadr t procedurs penale
shum shpesh zbatohet.109Arsyet pr kt qndrojn n faktin se ky
veprim hetimor duke pas parasysh prmbajtjen e tij paraqet mnyr
jashtzakonisht efikase q pr nevojat e procedurs penale n mnyr
procedurale t pranueshme zbulohen dhe fiksohen objektet apo
gjurmt e veprs penale, ose zbulohet kryesi i veprs penale. N
teorin e s drejts s procedurs penale pr kontrollin apo bastisjen
thuhet se sht hetim material ndaj personave dhe sendeve i cili
ndrmerret me qllim t zbulimit t gjurmve t veprs penale apo t
objekteve t rndsishme pr procedurn penale ose me qllim t
kapjes s kryesit t veprs penale.110
KPPPK, i njeh dy lloje t kontrollit n baz t objektit t kontrollit si
vijon:
a) kontrolli apo bastisja e shtpis, lokaleve tjera dhe pasuris;
b) kontrolli apo bastisja personale (kontrolli i personave).
78. Kushtet pr bastisje apo kontroll
Kushtet pr kontroll apo bastisje jan rregulluar me Nenin 240 t
Ligjit, sipas t cilit gjyqtari i procedurs paraprake mund ta
urdhroj bastisjen e shtpis, lokaleve tjera dhe pasuris s
personave t caktuar nse ekziston dyshimi i bazuar se ai person
ka kryer vepr penale e cila ndiqet sipas detyrs zyrtare dhe nse
109
110

Sijeri-oli, H., I, 2005., str. 269.

Gruba, M., 2004., str. 373 374.
122

ekziston mundsia reale q rezultati i bastisjes t jet arrestimi i

atij personi apo zbulimi dhe konfiskimi i provave t rndsishme
pr procedurn penale.
Prandaj krahas dyshimit t bazuar se personi i caktuar ka kryer vepr
penale e cila ndiqet sipas detyrs zyrtare, krkohet edhe ekzistimi i t
ashtuquajturs mundsi reale q rezultati i bastisjes t jet arrestimi
atij personi gjegjsisht zbulimi dhe konfiskimi i provave t
rndsishme pr procedurn penale. Gjithashtu gjyqtari i procedurs
paraprake mund ta urdhroj bastisjen e shtpis, lokaleve tjera dhe
pasuris s personit i cili nuk sht i dyshuar se ka kryer vepr penale,
n dy raste:
1.kur realisht besohet se rezultat i bastisjes do t jet arrestimi i t
pandehurit ose;
2.kur sht e domosdoshme t ruhet prova e veprs penale ose t
konfiskohen objektet e caktuara t cilat nuk mund t ruhen, apo t
merren pa bastisje dhe kur ekziston mundsia reale q provat apo
objektet e tilla t gjenden n lokalet apo pronn e cila duhet t
kontrollohet.
Kontrolli personal i personave t caktuar mund t urdhrohet nga
gjyqtari i procedurs paraprake nse ekziston mundsia reale q
kontrolli t ket pr rezultat zbulimin e gjurmve apo konfiskimin e
provave t veprs penale Neni 240. par. 3.
79. Baza juridike dhe procedura e kontrollit
Autorizimin pr dhnien e urdhrit pr bastisje e ka ekskluzivisht
gjyqtari i procedurs paraprake.
N pajtim me Nenin 240. par. 4, 5. t KPPPK, urdhri pr bastisje apo
kontroll jepet me aktvendim t forms s shkruar n baz t krkess
me shkrim t prokurorit publik ose n rastet urgjente me krkes t
policis gjyqsore, dhe
ky urdhr prmban:
- identifikimin e personit kundr t cilit lshohet urdhresa;
- emrtimin e veprs penale lidhur me t ciln lshohet urdhri;
- arsyetimin e bazs pr dyshim dhe mundsi reale, n pajtim me
kt nen;
- prshkrimin e objektit i cili krkohet me bastisje;
- prshkrimin e posam t personit, lokaleve dhe prons t cilat do
t bastisen dhe informatat tjera t rndsishme pr kontroll.
123

Duhet theksuar sidomos se dispozitat ligjore t cilat i referohen

bastisjes s shtpis, lokaleve tjera dhe prons vlejn me prshtatje
gjegjse edhe me rastin e bastisjes s vendeve t fshehta n vetura dhe
n mjete tjera transportuese (Neni 240. par. 6).
Urdhrin pr bastisje e zbaton policia gjyqsore me ndihmn e
domosdoshme t npunsve tjer policor, n afat prej 48. orsh nga
momenti i dhnies s urdhrit.
N pikpamje t kohs policia gjyqsore, zakonisht, e zbaton urdhrin
pr kontroll n periudhn kohore midis ors 6 dhe 22./h.
Prjashtimisht, bastisja apo kontrollim mund t kryhet edhe jasht ktij
termini kohor, nse ka filluar brenda ktij termini kohor e nuk ka
prfunduar deri n ora 22:00, ose ekzistojn shkaqet e arsyeshme pr
bastisje edhe pa urdhrin e gjykats apo nse gjyqtari i procedurs
paraprake vendos se shtyrja mund t sjell deri tek arratia e personit t
krkuar apo deri te shkatrrimi i gjurmve dhe provave t veprs
penale, prandaj pr kt arsye e lejon bastisjen jasht ksaj periudhe
kohore (Neni 241. par. 2).
Sipas nenit 242. par. 1-3, i KPPPK, para fillimit t bastisje policia
gjyqsore jep urdhrin personit kudr t cilit sht lshuar ai dhe ai
person informohet pr at q t vendos kontaktin me mbrojtsin i cili
ka t drejt t jet i pranishm gjat kryerjes s kontrollit. Nse personi
e krkon prezencn e avokatit gjat kontrollit, policia gjyqsore sht e
detyruar ta shtyj kontrollin derisa t vij avokati, por jo m shum se
dy or, nga momenti kur avokati sht informuar pr kontrollin. N
ndrkoh policia gjyqsore mund t kufizoj lvizjen e personit
prkats dhe personave tjer n vendin ku bhet kontrolli. N rrethanat
urgjente policia gjyqsore mund ta filloj kontrollin edhe para kalimit t
afatit pr ardhjen e avokatit. Para fillimit t kontrollit policia gjyqsore
krkon nga personi q vullnetarisht ta dorzoj personin apo sendin e
krkuar. Prjashtimisht kontrolli mund t filloj pa e treguar
paraprakisht urdhrin apo pa krkes paraprake pr dorzimin e
personit apo sendeve t cilat krkohen, nse eventualisht pritet
rezistenc e armatosur, ose nse besohet se do t dmtohej efikasiteti i
kontrollit, nse kontrolli nuk kryhet momentalisht dhe pa paralajmrim
paraprak, apo kur bhet bastisja e lokaleve publike (Neni 242 par. 4).

124

Gjat bastisjes s shtpis apo lokaleve tjera personi shtpia e t cilit

apo lokalet dhe prona e tij do t bastisen, ose prfaqsuesi i atij personi
kan t drejt t jen t pranishm. Gjat bastisjes s personave,
shtpis apo lokaleve tjera duhet t jen t pranishm dy persona t
rritur si dshmitar. Para fillimit t kontrollit dshmitart
paralajmrohen q t prcjellin me vmendje sesi po kryhet kontrolli,
kurse u bhet me dije se kan t drejt t bjn vrejtje nse ato do ti
ken n prmbajtjen e procesverbalit para se ta nnshkruajn at (Neni
243. par. 1,2).
Sipas dispozits s Nenit 243. par. 3-6, i KPPPK, kontrollin e personit
femr e kryen vetm femra, dhe vetm femrat mund t jen
dshmitare. Kontrolli i lokaleve t banimit kryhet me kujdes pr tiu
shmangur prishjes s qetsis. Lokalet e mbyllura, mobilet apo sendet
tjera mund t hapen me dhun vetm nse pronari nuk sht i
pranishm, ose refuzon q ti hap ato vullnetarisht. Me rastin e hapjes
s ktyre objekteve duhet t kihet kujdes q t mos shkaktohet dm i
panevojshm. Kontrolli i personit prfshin edhe bastisjen intime t
ciln e kryen mjeku i kualifikuar, apo personeli i spitalit n pajtim me
rregullat e shkencs s mjeksis dhe me respektim t plot t dinjitetit
t personit. Nse kryhet kontrolli i lokaleve t organit publik, drejtuesi
i atij organi ftohet q t prezantoj gjat kontrollit. Sipas Nenit 243. par.
7 rregullohet obligimi i mbajtjes s procesverbalit pr do bastisje t
personave, shtpive dhe lokaleve. Procesverbalin e till e nnshkruan
personi i cili bastiset apo lokalet dhe prona e t cilit bastisen, avokati i
tij nse ka qen i pranishm gjat bastisjes apo kontrollit, dhe personat
prezenca e t cilve sht e obligueshme. Gjat kryerjes s kontrollit
mund t konfiskohen vetm gjrat dhe dokumentet t cilat kan lidhje
me qllimin e bastisjes s caktuar.
Sendet dhe dokumentet e konfiskuara shnohen n procesverbal dhe
prshkruhen n mnyr t sakt, kurse po kjo shnohet edhe n
vrtetimin i cili i jepet menjher personit sendet dhe dokumentet e t
cilit konfiskohen. Nse gjat bastisjes s personave, shtpis dhe
lokaleve zbulohen objektet t cilat nuk kan lidhje me veprn penale
pr t ciln bhet kontrolli, por t cilat tregojn pr tjetr vepr penale
e cilat ndiqet sipas detyrs zyrtare, ato objekte gjithashtu shnohen n
procesverbal dhe konfiskohen, kurse vrtetimi mbi konfiskimin e tyre
jepet menjher. Informata pr kt menjher i drgohet prokurorit
publik kshtu q ai mund ta filloj procedurn penale. Gjrat e
konfiskuara do t kthehen menjher nse prokurori publik konstaton
125

se nuk ka baz pr procedur penale, as ndonj baz tjetr ligjore pr

konfiskimin e sendeve (Neni 244.).
80. Bastisja apo kontrolli pa urdhr t gjykats
Nse sht e domosdoshme policia, nse sht e domosdoshme mund
t hyj n shtpi dhe lokale tjera t personit dhe ta kryej kontrollin n
masn e duhur, nse sht e domosdoshme edhe pa urdhrin e gjyqtarit
t procedurs paraprake:
1.nse personi vullnetarisht dhe me vetdije pajtohet me kontrollin;
2.nse personi thrret n ndihm;
3.nse kryersi sht kapur n kryerje t veprs penale duhet t
arrestohet pas ndjekjes;
4.nse arsyet e siguris s njerzve dhe pasuris e krkojn kt dhe ;
5.nse personi kundr t cilit sht dhn urdhri pr arrestim gjendet
n shtpin apo lokalet tjera (Neni 245. par. 1).
N rastet e prmendura nuk prpilohet procesverbali nse nuk sht
kryer kontrolli, mirpo personit i jepet shnimi zyrtar n t cilin
theksohen arsyet e hyrjes n shtpi dhe lokale tjera. Nse gjat hyrjes
n shtpi dhe lokale tjera t personit sht kryer gjithashtu edhe
kontrolli, me at rast zbatohen dispozitat e Nenit 243. par. 2, 7, i Ligjit.
Me Nenin 245. par. 3, jan parapar si prjashtim t ashtuquajturat
situat urgjentekur policia gjyqsore s jashtmi mund ta filloj
kontrollin n baz t lejes me goj t gjyqtarit t procedurs paraprake.
Kto jan:
1.pamundsia pr ta marr me koh urdhrin me shkrim pr kontroll;
2.ekzistimi i rrezikut real nga shtyrja e cila mund t sjell humbjen e
provave apo rrezikun pr jet dhe shndet t njerzve.
Gjithashtu, prjashtimisht kontrolli mund t kryhet pa pranin e
dshmitarve nse prezenca e tyre nuk mund t sigurohet menjher
dhe nse do t ishte rrezik q t shtyhej kontrolli. Arsyet e kontrollit pa
dshmitar shnohen n procesverbal (Neni 245. par. 4).
Policia mund ta kryej kontrollin e njerzve pa urdhr ose pa prezenc
t dshmitarve, me rastin e zbatimit t vendimit pr sjelljen e
dhunshme t personit apo kur e bjn arrestimin nse ekziston dyshimi
i bazuar se ai person ka arm apo mjete tjera sulmuese, ose ka pr
qllim ti hedh ato, ti fsheh apo ti asgjson objektet t cilat nga ai
126

krkohen dhe duhet t konfiskohen e q do t ishin prov n

procedurn penale. Nse policia ka ndrmarr kontrollin pa urdhr me
shkrim t gjykats, ajo m s voni 12 or pas kontrollit duhet tia
paraqes raportin prokurorit publik dhe gjyqtarit t procedurs
paraprake nse sht caktuar pr rastin gjyqtari i procedurs paraprake
(Neni 245. par. 5, 6).
81. Papranueshmria e provave t siguruara me bastisje apo kontroll
Prova e siguruar me bastisje apo kontroll sht e pa pranueshme:
1.nse kontrolli sht br pa urdhr t gjyqtarit t procedurs
paraprake duke shkelur dispozitat e KPPPK;
2.nse urdhri i gjyqtarit t procedurs paraprake paraqet shkelje t
procedurs t ciln e parasheh KPPPK;
3.nse esenca e urdhrit t gjyqtarit t procedurs paraprake paraqet
shkelje t krkesave t KPPPK;
4.nse kontrolli nuk sht kryer n pajtim me urdhrin;
5.nse personat prezenca e t cilve sht e detyrueshme nuk kan
qen t pranishm gjat kontrollit dhe ;
6.nse kontrolli nuk sht kryer n pajtim me Nenin 245. par. 1, 3, 4,
5 i KPPPK.
82. Konfiskimi i prkohshm i sendeve apo objekteve
Konfiskimi i prkohshm i objekteve apo sendeve karakterizohet si
mas e dhuns procedurale me karakter shumfish t ndryshm, duke
pas parasysh se me kt veprim argumentues:
- sigurohen provat e rndsishme pr zhvillimin e procedurs penale
dhe nxjerrjen e vendimit gjyqsor;
- garantohet siguria e njerzve dhe pasuris duke penguar kryerjen e
veprs penale (q kryersi t mos e shfrytzoj m tutje mjetin e
rrezikshm pr kryerjen e veprave penale, gjegjsisht pr prsritjen
e tyre) dhe
- mundson zhvillimin efikas t procedurs penale meqense
konfiskimi i prkohshm sidomos i pasuris i kontribuon zhvillimit
t suksesshm t procedurs penale dhe pengon kriminalitetin.111
Sendet apo objektet t cilat mund t konfiskohen prkohsisht jan ato
objekte t cilat duhet t jen t konfiskuara sipas KPPPK, apo t cilat
111

Sijeri-oli, H., I, 2005., str. 281.

127

mund t shrbejn si prov n procedur penale, ose t cilat prbjn

prfitim material me an t kryerjes s veprs penale, e q sipas ligjit
mund t konfiskohen (Neni 247. par. 1). Objektet e konfiskuara
prkohsisht vihen nn kontrollin dhe mbikqyrjen e prokurorit publik.
Personi q sht i ngarkuar q ti ruaj ato sende t konfiskuara
prkohsisht, sht i obliguar q me krkesn e gjyqit ti dorzoj.
Gjykata lshon krkesn e till n baz t propozimit me shkrim t
prokurorit publik. Nse ai person refuzon ti dorzoj ato, mund t
gjobitet me t holla sipas Nenit 85. par. 1. i Ligjit. Nse edhe pas
gjobs s shqiptuar refuzon q ti dorzoj ather ai mund t burgoset.
Me kt rast burgimi zgjat derisa t mos dorzohen objektet apo deri
n prfundim t procedurs penale, por jo m shum se nj muaj. Kt
arrestim dhe burgim mund ta urdhroj vetm gjykata (Neni 247, par. 2,
3.). Pr ankesn kundr aktvendimit me t cilin sht shqiptuar gjoba
me t holla apo dnimi me burg vendos kolegji gjyqsor prej tre
antarsh. Ankesa lidhur me aktvendimin pr paraburgim nuk e ndalon
ekzekutimin e vendimit (Neni 247. par 4). kur objektet t jen
konfiskuar shnohet se ku jan gjetur dhe jepet prshkrimi i tyre. Nse
sht e domosdoshme identifikimi i tyre, kjo do t sigurohet n ndonj
mnyr tjetr. Pr objektet e konfiskuara jepet vrtetimi mbi
konfiskimin.
Megjithat, me ligj jan parapar edhe rastet kur nuk sht i mundur
konfiskimi i prkohshm i objekteve. Kshtu sipas Nenit 248 t Ligjit,
prkohsisht, nuk mund t konfiskohen objektet si vijon:
1.korrespondencat ose letrkmbimet ndrmjet t pandehurit dhe
personave t cilt sipas ktij ligji mund t mos dshmojn (Neni
159.), ose nuk jan t detyruar t dshmojn dhe refuzojn t
dshmojn (Neni 160);
2.shnimet e personave nga Neni 159 i KPPPK, q kan t bjn me
informata konfidenciale t cilat ua ka besuar i pandehuri;
3.objektet tjera t prfshira n t drejtat e personave nga Neni 159
dhe 160 i Ligjit.
Kufizimet e prmendura zbatohen vetm nse kto objekte jan nn
mbikqyrjen e personit i cili nuk mund t dshmoj, apo nuk sht i
detyruar t dshmoj (Neni 160).
Gjrat e prfshira n kuadr t t drejtave t personit nga Neni 160.
par. 1, al. 5. e Ligjit, gjithashtu nuk i nnshtrohen konfiskimit nse
jan nn mbikqyrjen e spitalit apo institucionit tjetr mjeksor.
128

kufizimet ndrkaq nuk zbatohen lidhur me personat t cilt nuk mund

t dshmojn (Neni 159), ose nuk jan t detyruar t dshmojn dhe
kan refuzuar t dshmojn (Neni 160), nse jan persona t dyshuar
pr nxitje, pjesmarrje apo pengim t drejtsis, ose pr marrje t
mallit t vjedhur apo kur objektet prkatse jan fituar me vepr
penale ose jan shfrytzuar apo sht dashur t shfrytzohen pr
kryerje t veprs penale ose rezultojn nga vepra penale (Neni 248.
par. 2.)
N pajtim me Nenin 249. par. 1, 2. organet publike mund t refuzojn
q ti ekspozojn apo ti tregojn dhe drgojn dokumentet dhe listat
tjera nse konsiderojn se publikimi i prmbajtjes s tyre do t ishte i
dmshm pr interesin e prgjithshm. Nse ata refuzojn ta bjn
kt, vendimin prfundimtar pr kt e nxjerr kolegji gjyqsor i
prbr nga tre antar. Organizatat afariste dhe personat tjer juridik
mund t krkojn q informatat lidhur me afarizmin e tyre t mos
publikohen. Nse dokumentet prfshir ktu edhe fajlet kompjuterike
t cilat kan vler prove konfiskohen prkohsisht ather bhet lista e
tyre. nse kjo nuk sht e mundur listat futen n pliko dhe vulosen.
Pronari i lists mund ta vendos vuln e tij n pliko. Personi t cilit i
takojn listat apo dokumentet e konfiskuar ftohet t prezantoj me
rastin e hapjes s plikos. Nse personi t cilit i kan takuar listat apo
dokumentet e konfiskuar nuk i prgjigjet thirrjes apo nuk sht i
pranishm, plikoja hapet n pranin e tij. Me rastin e kontrollit t lists
duhet t kihet kujdes q prmbajtjen e saj t mos e kuptojn personat e
paautorizuar (Neni 250. par. 1-3).
Sipas Nenit 251. t KPPPK , objektet e marra gjat procedurs penale i
kthehen pronarit apo poseduesit nse procedura sht ndrprer apo
pezulluar dhe nuk ka baz pr tu konfiskuar (Neni 489112). Nse deri
n ndrprerjen e procedurs vije pr shkak t mosprgjigjjes s t
pandehurit apo pr shkak t paaftsis psikike t t pandehurit ose kur
me arsye besohet se hetimi i ndrprer do t prtrihet, prokurori
publik mund t krkoj, kurse gjyqtari i procedurs paraprake apo
kryetari i trupit gjykuese mund ta miratoj shtyrjen e kthimit t
112

Me dispozitn e Nenit 489.par 1. parashihet q objektet t cilat n harmoni me

KPPPK mund dhe duhet t konfiskohen, do t konfiskohen edhe kurprocedura penali
nuk kryhet me aktgjykim me t cilin i pandehuri shpallet fajtor, nse ekziston rreziku
se do t mund t shfrytzohehen pr vepr penale apo kur kt e krkon interesi i
siguris s prgjithshme ose arsyet morale.
129

objekteve t konfiskuara nse ekziston arsye e mir pr kt.

N rastin kur objekti i gjetur te i pandehuri i takon personit tjetr t
panjohur, ather organi i procedurs penale e prshkruan at objekt
dhe e publikon prshkrimin n tabeln e shpalljeve t Kuvendit
Komunal n territorin n t cilin i pandehuri jeton, dhe n territorin ku
sht kryer vepra penale. Prmes shpalljes informohet dhe ftohet
pronari q t lajmrohet brenda 1 viti nga dita e shpalljes s
informats, sepse n t kundrtn objekti do t shitet. T hollat e fituar
me shitjen e tij derdhen n buxhet. Nse fjala sht pr objektet me
vler t madhe informata mund t shpallet edhe n gazetat e
prditshme. Nse objekti sht send q prishet ose ruajtja e tij kushton
shum, ather ai do t shitet sipas dispozitave t cilat zbatohen pr
procedurn e dhunshme kurse parat e fituara do t deponohen n
bank q t ruhen (Neni 252. par. 1-3).
N t njjtn mnyr do t veprohet edhe me objektet t cilat i takojn
t pandehurit i cili sht n arrati, kryesit t panjohur t veprs penale.
Nse brenda nj viti asnj person nuk i krkon ato sende apo parat e
fituara nga shitja e tyre, gjykata nxjerr aktvendimin me t cilin objekti
apo sendi kalon n pronsi t organit kompetent publik, ose parat nga
shitja e tij derdhen n buxhet. Pronari ka t drejt ta krkoj kthimin e
objektit apo parave t fituara nga shitja e tij, por me procedur civilekontestimore. Periudha e parashkrimit t ksaj t drejte fillon t
llogaritet nga dita e shpalljes s informats (Neni 253. par. 1-2).
G) Inspektimi i vendit t ngjarjes dhe rikonstruktimi i ngjarjes
83. Inspektimi i vendit t ngjarjes dhe rikonstruktimi- kuptimi dhe
formalitetet procedurale
Inspektimi n vendin e ngjarjes sht veprim hetimor n suaza t
kornizs procedurale t ciln organet e procedurs penale, n baz t
perceptimit t tyre analizojn provat e mbledhura dhe i identifikojn,
gjegjsisht i sqarojn pr procedurn penale shum fakte t
rndsishme. Shikimi i vendit t ngjarjes para s gjithash i shrben
zbulimit dhe mbledhjes s provave rreth veprs penale dhe provave t
rndsishme pr zbulimin e kryersit t saj, por ky gjithashtu sht i
rndsishm edhe pr verifikimin dhe vlersimin e provave tjera t
mbledhura si dhe pr marrjen e shnimeve t cilat jan t rndsishme
130

pr identifikimin e krkesave pasurore-juridike.113 Pr dallim nga

shikimi i vendit t ngjarjes, rikonstruktimi i ngjarjes sht veprim
hetimor n t cilin n kuptimin substancial krijohet gjendje e ngjashme
me at far ka qen gjat inspektimit apo t ndonj veprimi tjetr, n
kuadr t tij pikrisht ekspertt i prsrisin disa fakte dhe rrethana t
ngjarjes penale me kushte t konstruktuara t ekspertizs.114
N pajtim me Nenin 243. par. 1. prokurori publik apo gjykata mund ta
urdhrojn inspektimin e vendit t ngjarjes apo rikonstruktimin e
ngjarjes n vendin e ngjarjes me qllim t hetimit t provave t
mbledhur apo sqarimit t fakteve t cilat jan t rndsishme pr
procedurn penale. Shikimin apo rikonstruktimin e vendit t ngjarjes e
udhheq gjyqtari, prokurori publik apo policia. Prokurori publik dhe
polica mund ta kryejn shikimin apo rikonstruktimin pr shkak t
njohurive t tyre t cilat do tu ndihmojn n identifikimin e
autenticitetit apo zbulimit t fakteve, mirpo n rastin e till nse nuk
sht i lajmruar i pandehuri ose mbrojtsi i tij, pr gjykatn rezultatet
jan t papranueshme. Prokurori publik mund ta prsris inspektimin
apo rikonstruktimin duke informuar si edhe e krkon ky nen. Me at
rast rezultatet jan t pranueshme dhe mund t prdorn si prov n
procedurn penale (Neni 254. par. 2). Me Ligj parashihet e drejta e t
pandehurit apo mbrojtsit t tij pr t qen t pranishm n shikimin
apo rikonstruktimin i cili kryhet n vendin e ngjarjes.
Rikonstruktimi kryhet me vendosjen e srishme t fakteve dhe
situatave n rrethanat n t cilat n baz t provave t mbledhura ka
ndodhur ngjarja. Nse faktet apo rrethanat jan paraqitur ndryshe n
argumentime t disa dshmitarve, rikonstruktimi i ngjarjes sipas
rregullit i paraqet ndaras pr secilin dshmitar. Gjat rikonstruktimit
t ngjarjes duhet pasur kujdes q t mos shkelet ligji dhe rendi, t mos
fyhet morali publik apo t mos vij deri tek rrezikimi i jets dhe i
shndetit t njerzve (Neni 254, par. 4, 5). Me rastin e kryerjes s
shikimit dhe rikonstruktimit t ngjarjes n vendin e ngjarjes mund t
shfrytzohet edhe ndihma e specialistit mjeko-ligjor, t
komunikacionit dhe specialistit t fushave tjera me qllim t mbrojtjes
apo prshkrimit t provave, kryerjes s matjeve dhe incizimeve t
domosdoshme, skicimit apo mbledhjes s informatave tjera (Neni 254.
par. 6). Me Ligj gjithashtu parashihet mundsia e ftess s ekspertit
113
114

Sijeriq-oliq, H., I, 2005., fq. 323.

D. Modly, N. Korajliq, 2002., fq. 553.
131

pr t marr pjes n shikimin dhe rikonstruktimin n vend t ngjarjes

nse prokurori publik apo gjykata konsideron se prania e tij sht e
dobishme.
H) Identifikimi i personave dhe objekteve
Veprimi hetimor i identifikimit t personave dhe t
objektevendrmerret ather kur sht e nevojshme pr tu vrtetuar se
a mund ta identifikoj gjegjsisht njoh personin apo objektin
dshmitari.
Ky veprim hetimor mund t haset edhe me emrtimin ballafaqim me
qllim njohjeje-identifikimi.
N praktikn procedurale penale dhe kriminalistike, kurse lidhur me
zbatimin e ktij veprimi paraqiten nj varg pyetjesh praktike dhe
teorike si jan:
1. a duhet ballafaquar nj apo m shum objekte t identifikimit dhe n
mnyr;
2. si bhet identifikimi-njohja;
3. sa objekte duhet ballafaquar;
4. a duhet ballafaquar objektet e identifikimit n t njjtn koh dhe
njrin pas tjetrit;
5. si duhet sjell ndaj ballafaqimeve t srishme;
6. raporti i prshkrimit dhe identifikimit-njohjes;
7. domosdoja e konkretizimit dhe saktsimit t shenjave sipas t cilave
sht vrtetuar identiteti;
8. vlera e njohjes kategorike dhe probabile;
9. distanca nga e cila dshmitari e ka vshtruar identifikimin-njohjen;
10. mundsia e identifikimit apo njohjes n errsir, n dritat e t
shtnave nga armt e zjarrit;
11. a jan przgjedhur qytetart e domosdoshm pr t marr pjes me
rastin e identifikimit si figurant115.

115

Vodineli, V.: Kriminalistika, otkrivanje i dokazivanje teoretski i praktini

kriminalistiki i dokazni problemi, II Tom, Predavanja na poslediplomskim studijima
iz kriminalistike i dokazne teorije na Fakultetu za bezbednost i drutvenu
samozatitu u 1983/84 i 84/85. kol. god., Univerzitet Kiril i Metodij Skopje,
Fakultet za bezbednost i optestvena zatita, Skopje, 1985., str. 575.
132

N pajtim me Nenin 255. par. 2 i KPPPK, procedura e identifikimit

kryhet n at mnyr q nga dshmitari s pari krkohet t prshkruaj
shenjat karakteristike t personit apo objektit t cilt do t
identifikohen. Pas ksaj dshmitarit i tregohet personi s bashku me
personat tjer pr t t panjohur, apo fotografit e tyre, ose objektet
tjera t t njjtit lloj, ose fotografit e tyre.
Dshmitari kshillohet se nuk sht i detyruar ta zgjedh me do kusht
cilindo person apo objekt ose fotografi, dhe gjithashtu sht e
rndsishme q t deklaroj se nuk e njeh personin, objektin apo
fotografin sikurse q deklaron se i njeh ato (Neni 255. par. 3).

133

PJESA XVII
MASAT E FSHEHTA DHE TEKNIKE T VZHGIMIT DHE HETIMIT

84. N prgjithsi mbi masat e fshehta dhe teknike t vzhgimit dhe

hetimit
Kto masa apo ndryshe masat e hetimit t fsheht (t njohura si
veprime t posame hetimi, teknika speciale, hetimi etj), parashihen n
legjislacionet bashkkohore t procedurs penale. KPPPK, kto masa i
rregullon n kapitullin XIX, Neni 256-267.
Meqense bhet fjal pr masat t cilat dukshm prekin themelet e t
drejtave dhe lirit t qytetarit, edhe zbatimi i tyre supozon plotsimin
paraprak t krkesave t caktuara me t cilat limitohet zbatimi i tyre
vetm n rastet kur marr kushtimisht, n mnyr tjetr nuk sht e
mundur t zhvillohet hetimi penal, ose zbatimi i tyre ngrthen
vshtirsi t mdha n vete.
Kshtu me parimet dhe standardet themelore t cilave
duhet prmbajtur gjat zbatimit t masave t fshehta hetimore,
sot konsiderohen:
1. parashikimi me ligj i do mase vemas t hetimit t fsheht;
2. kontrolli dhe mbikqyrja nga ana e gjykats;
3. prcaktimi kohor si dhe detyrimi pr ta pezulluar n rast t
pushimit t shkakut pr t cilin jan ndrmarr;
4. zbatimi i parimit subsidiar n kuptim t moszbatimit t tyre, nse
sht e mundur q qllimi i njjt t arrihet me masa m t lehta;
5. ndrmarrja e ktyre masave vetm n rastin e veprave t rnda
penale sipas katalogut t tyre ligjor njkohsisht, dhe;
1. e drejta n mbrojtje n rast t zbatimit t paarsyeshm t tyre116.
85. Llojet e masave t fshehta dhe teknike t vzhgimit dhe hetimit
N pajtim me Nenin 256. par. 1. t KPPPK, masa e fsheht apo
teknike e vzhgimit dhe hetimit e karakterizon seciln nga masat n
vijim:
1. fotografimi i fsheht apo video-incizimi;
2. prgjimi i fsheht i bisedave;
116

Vidi: Halilovi, H.: Prikriveni istraitelj, pravno kriminalistiki pristup,

Fakultet kriminalistikih nauka, Sarajevo, 2005., str. 47-48.
134

3. kontrolli i kutis postare;

4. prgjimi i telekomunikimit;
5. prgjimi i komunikimit prmes rrjets kompjuterike;
6. drgesa e kontrolluar postare;
7. prdorimi i pajisjeve pr gjurmim apo vendosje;
8. tregtimi i simuluar;
9. simulimi i veprs penale t mitos;
10. hetimi prmes prezantimit t rrejshm;
11. lista e numrave me thirrje telefonike dhe;
12. dhnia e shnimeve financiare.
sht interesant sesi Ligji, n dispozitat e mtejme t ktij Neni
prshkruan prmbajtjen e masave t cekura, gj q duhet t
konsiderohet si zgjidhje jashtzakonisht e mir, pr shkak se len
shum pak dyshim lidhur me at se far aktivitetesh nnkupton
ndonjri veprim, gj q m von n procedur, sidomos me rastin e
shfrytzimit t rezultatit t masave t prmendura mund t tregohet i
vendosur.
Kshtu shprehja fotografimi i fsheht apo video-incizimi
karakterizon vzhgimin, prcjelljen apo incizimin e individit, lvizjen
e tij apo aktivitetet tjera nga ana e pjestarit t autorizuar me ligj t
policis gjyqsore, me an t fotografimit apo video-incizimit, pa dijen
dhe plqimin e s paku njrit nga personat ndaj t cilve zbatohet kjo
mas.
Shprehja prcjellje e fsheht e bisedave karakterizon prcjelljen,
incizimin apo prshkrimin e bisedave nga ana e pjestarit t autorizuar
ligjor t policis gjyqsore duke shfrytzuar mjetet teknike pa dijen
apo plqimin e s paku njrit nga personat ndaj t cilve zbatohet kjo
mas.
Shprehja kontrolli i kutis postare nnkupton kontrollin e letrave dhe
drgesave tjera postare nga ana e pjestarit t autorizuar ligjor t
policis gjyqsore, q mund t prfshij shfrytzimin e pajisjes pr
incizim rntgeni.
Shprehjadrgesa e kontrolluar e drgesave postarennkupton
drgesn e letrave dhe materialit tjetr postar nga ana e pjestarit t
autorizuar ligjor t policis gjyqsore.

135

Shprehja shfrytzimi i aparateve lokator dhe prcjellsnnkupton se

pjestari i autorizuar ligjor i policis gjyqsore shfrytzon pajisjet t
cilat identifikojn lokalitetin e personit apo objektit pr t cilin ngjiten.
Shprehja blerje e simuluar nnkupton aktin e blerjes nga personi i
dyshuar pr vepr penale t ndonj gjsendi q mund t shrbej si
prov n procedurn penale, ose nga personi i cili dyshohet se sht
viktim e veprs penale, tregti me njerz, si sht definuar n Nenin
139 t KPPPK.
Shprehja simulim i veprs penale-mit nnkupton aktin i cili sht i
ngjashm sikurse vepra penale lidhur me mits, prve q kryhet me
qllim t mbledhjes s informatave dhe provave n procedurn penale.
Shprehja hetimi me an t prezantimit t rrejshm karakterizon
interaksionin e pjestarit t autorizuar t policis gjyqsore i cili nuk
mund t jet i identifikuar si pjestar i autorizuar i policis gjyqsore,
ose personi i cili vepron nn mbikqyrjen e pjestarit t autorizuar t
policis gjyqsore, me personat e dyshuar pr vepr penale.
Shprehja furnizimi i lists me thirrje nga numri prkats telefonik
shnon marrjen e t dhnave pr thirrjet telefonike t kryera nga numri
i caktuar telefonik;
Shprehja dhnia e shnimeve financiare nnkupton marrjen e
informatave nga bankat apo institucionet tjera financiare pr depozitat,
llogarit apo transaksionet.
Prfundimisht, ligji e definon edhe se kush sht npunsi i
legjislacionit i cili jep autorizim n kuptimin q ai nnkupton
gjyqtarin e procedurs paraprake apo prokurorin publik n kuadr t
autorizimit t s cilit sht dhn urdhresa n baz t ksaj kaptine;
Shprehja objekti i urdhress me t cilin shnohet personi kundr t
cilit jan urdhruar masat e fshehta dhe teknike t hetimit dhe
vzhgimit.
86. Kushtet ligjore pr zbatimin e masave t vzhgimit dhe hetimit
N pikpamje t kushteve ligjore pr zbatimin e masave t fshehta dhe
teknike t vzhgimit dhe hetimit ligjvnsi sht prcaktuar pr
mnyrn e till t definimit t tyre me rast kto kushte
136

definohen si:
a) dyshimi i bazuar se personi ka kryer vepr penale q ndiqet sipas
detyrs zyrtare ose n rastet kur tentimi i till sht i dnueshm dhe
personi i till ka tentuar t kryej vepr penale e cila ndiqet sipas
detyrs zyrtare;
b) bindja se nuk ekzistojn gjasat q informatat e mbledhura, t
urdhruara me masat ndihmse n hetimin e veprs penale t mund t
mblidhen me veprime tjera hetuese pa vshtirsi t jashtzakonshme
ose rrezik potencial pr t tjert.
Sipas Nenit 257. par. 1. t KPPPK, fotografimi i fsheht apo videoincizimi, prgjimi i fsheht i bisedave n vendet publike, sigurimi i
listave t thirrjeve nga numri i caktuar i telefonit, ose dhnia e
shnimeve financiare mund t urdhrohet kundr ndonj personi nse :
1.ekziston dyshimi i bazuar se personi i till ka kryer vepr penale e
cila ndiqet sipas detyrs zyrtare apo n rastet kur tentimi sht i
dnueshm dhe ai ka tentuar t kryej vepr penale e cila ndiqet
sipas detyrs zyrtare;
2.ekziston besueshmri se informatat t cilat mund t merren me
masat t cilat duhet urdhruar do t ndihmojn n hetimin e veprs
penale, kurse besohet se ato nuk mund t merren me kurrfar
masash tjera hetimore pa vshtirsi t mdha apo rrezik potencial
pr t tjert.
Sigurimi i lists s thirrjeve nga ndonj numr i telefonit apo zbulimi
i shnimeve financiare mund t urdhrohet kundr personit i cili nuk
sht i dyshuar n rastin kur ndaj t dyshuarit zbatohen kriteret e
cekura m par dhe kur jan plotsuar kushtet e plotsuar m par
(Neni 257. par. 1. pika 1, 2), dhe nse ekziston dyshimi i bazuar q:
1) ai person merr dhe drgon porosi t cilat rrjedhin nga i dyshuari
apo i destinohen t dyshuarit, ose merr pjes n transaksionet
financiare t t dyshuarit;
2) i dyshuari e shfrytzon telefonin e atij personi (Neni 257. par. 2).n
pajtim me Nenin 257, par. 3; monitorimi i fsheht i bisedave n
vendet private, kontrollimi i drgesave postare, ndrprerja e
telekomunikimeve, ndrprerja e komunikimeve me an t rrjetit
kompjuterik, drgimi i kontrolluar i drgesave postare, shfrytzimi i
prcjelljes ose i vendosjes s mjeteve t prgjimit, blerja e simuluar e
ndonj sendi, simulimi i nj vepre penale t korrupsionit apo hetimi i
fsheht mund t urdhrohet kurdr personi konkret
137

nse:
1) ekziston dyshimi i bazuar se ai person ka kryer ose n rastin kur
tentimi ndshkohet ka tentuar t kryej:
a) vepr penale t dnueshme me t paktn katr vjet burgim ose
b) nj a m shum vepra penale nse jan kryer si vazhdim i
veprs penale t terrorizmit t kriminalitetit t organizuar:
(1) shtrngimi si sht prkufizuar me Nenin 160 t KPPK;
(2) shkaktimi i rrezikut t prgjithshm si sht prkufizuar me
Nenin 291. t KPPK;
(3) tregimi i materialeve pornografike personave m t rinj se 16.
vjet, si prkufizuar n Nenin 203 t KPPK;
(4) vepr penale t falsifikimit t dokumenteve dhe parave si
sht prkufizuar n nenet 239, 244 dhe 245 t KPPK;
(5) tregtim t ndaluar si sht e prkufizuar me Nenin 246. t
KPPK;
(6) marrja t paarsyeshme t dhuratave si sht si sht
prkufizuar me Nenin 250 t KPPK;
(7) dhnie t paarsyeshme t dhuratave si sht prkufizuar n
Nenin 251, t KPPK;
(8) ndrhyrje n sistemet kompjuterike si sht prkufizuar n
Nenin 264 t KPPK;
(9) deklarata e rreme si sht prkufizuar n Nenin 307. t
KPPK;
(10) ushtrim i ndikimit si sht prkufizuar n Nenin 245. KPPK;
(11) bashkim kriminal si sht prkufizuar n Nenin 26. t
KPPK;
(12) pronsia, kontrolli, posedimi ose shfrytzimi i paautorizuar i
armve si sht prkufizuar n Nenin 328 t KPPK;
(13) mosrespektimi i kushteve pr mbajtjen e autorizuar t armve
si sht prkufizuar n Nenin 329 t KPPK;
(14) marrje e ryshfetit si sht prkufizuar n nenin 343. t
KPPK;
(15) dhnia e ryshfetit si sht prkufizuar n Nenin 344. t
KPPK;
(16) heqje e paligjshme e liris si sht prkufizuar n Nenin 162
t KPPK;
(17) kalim i paautorizuar i kufirit si sht prkufizuar n Nenin
114. t KPPK;
2) ekziston besueshmria se informacioni i cili do t mund t merrej
me masat e urdhruara me gjas do t ndihmonte n hetimin e veprs
penale dhe nuk do t kishte mundsi t merrej me veprime t tjera
138

hetimore pa shkaktuar vshtirsi t jashtzakonshme apo rrezik

potencial pr t tjert.
Kontrollimi i drgesave postare, prgjimi i telekomunikimeve apo i
komunikimeve nprmjet rrjetit kompjuterik, poashtu mund t
urdhrohen kundr personit i cili nuk sht i dyshuar, kur kriteri i
cekur dhe kushti mund t zbatohen kundr t dyshuarit (Neni 257,
paragrafi 3. pika 1, 2, )
dhe ekziston dyshim i bazuar se:
1). Nj person pranon ose transmeton komunikime q burojn prej t
dyshuarit, dhe i dedikohen t dyshuarit; ose
2). I dyshuari prdor telefonin e personit t till ose ka qasje n
sistemin kompjuterik (Neni 257. par. 4);
87. Autorizimi pr dhnien e urdhrit pr zbatimin e masave
Autorizimi pr prcaktimin e masave t fshehta dhe teknike t
hetimit dhe vzhgimit sht i ndar midis prokurorit publik dhe
gjyqtarit t procedur paraprake,
me rast sht shum e
rndsishme t konstatohet se prcaktimi i atyre masave t fshehta dhe
teknike t hetimit dhe vzhgimit t cilat pr nga prmbajtja e tyre dhe
karakteri i till, dukshm cenojn t drejtat dhe lirit themelore t
qytetarit e q i jan ln n kompetenc gjyqtarit t procedurs
paraprake. Prve ksaj, urdhri i shumics s ktyre masave gjithashtu
sht n kompetenc t gjyqtarit t procedurs paraprake. Qasja e
ktill e legjislacionit mund t arsyetohet me bindjen se pr mbrojtjen
e t drejtave dhe lirive themelore t qytetarve t cilt mund t jen
objekt i zbatimit t masave t cekura, megjithat m i qlluar sht
funksioni i gjyqtarit sesa i prokurorit. Si do t shohim nga shpjegimi i
mvonshm n rastet e caktuara (kur shtyrja e dhnies s urdhress
nga gjyqtari i procedurs paraprake do t rrezikonte sigurin e hetimit
apo jetn dhe sigurin e t dmtuarit, dshmitarit drguesit apo
antarve t familjeve t tyre), prokurori publik mund t urdhroj
zbatimin e cilsdo mas t fsheht dhe teknike t hetimit dhe
vzhgimit duke dhn urdhr t prkohshm.
Kshtu prokurori publik mund t jap urdhrin pr zbatimin e masave si
vijon:
1. fotografimi i fsheht apo video-incizimi n vendet publike;
2. prgjimi i fsheht i bisedave n vende publike;
139

3. hetimi me ndihmn e prezantimit t rrejshm apo;

4. sigurimi i lists s thirrjeve nga numri i caktuar i telefonit (Neni
258. par. 1).
Pr dallim nga prokurori, gjyqtari i procedurs paraprake mund t jep
urdhr pr seciln nga masat n vijim n baz t krkess s prokurorit
publik, si jan:
1. fotografimi i fsheht apo video-incizimi n vendet publike;
2. prgjimi i fsheht i bisedave n vendet publike;
3. kontrollimi i drgesave postare;
4. prgjimi i telekomunikimeve;
5. prgjimi i komunikimeve prmes rrjetit kompjuterik;
6. kontrollimi i drgesave dhe porosive postare;
7. shfrytzimin e prcjelljes ose vendosjes s mjeteve t prgjimit;
8. blerje t simuluar t ndonj sendi;
9. simulimin t nj vepre penale t korrupsionit; ose
10. zbulim t t dhnave financiare
Me Ligj gjithashtu parashihet se krkesa pr zbatimin e cilsdo nga
masat e fshehta dhe teknike t hetimit dhe prgjimit duhet t jet e
rregulluar n form t shkruar dhe duhet t prmbaj informatat
si vijon:
(1) Identitetin e pjestarit t autorizuar zyrtar t policis gjyqsore ose
prokurorit publik i cili paraqet krkesn;
(2) Deklaratn e plot pr faktet n t cilat bazohet parashtruesi i
krkess pr ta arsyetuar bindjen se kriteret relevante nga Neni 257
jan plotsuar;
(3) Deklaratn e plot pr cilndo krkes paraprake e cila ka t bj
me personin e njjt dhe i cili pr parashtruesin e krkess sht i
njohur si dhe pr procedurat e npunsit t legjislacionit q jep
autorizimin n baz t ktyre krkesave.
N rastet urgjente nse do t vinte deri te vonesa e dhnies s
urdhress nga ana e gjyqtarit t procedurs paraprake pr ato masa t
fshehta dhe teknike t hetimit dhe vzhgimit pr prcaktimin e t
cilave ai sht kompetent dhe vonesa e till do t kanoste sigurin e
hetimit apo jetn dhe sigurin e t dmtuarit, dshmitarit, drguesit apo
antarve t familjeve t tyre, prokurori publik mund t jep urdhrin e
prkohshm pr ndonj nga masat pr prcaktimin e t cilave sht
kompetent ekskluzivisht gjyqtari i procedurs paraprake. Urdhri i till i
prkohshm pushon s vazhduari nse gjyqtari i procedurs paraprake
140

nuk e konfirmon me shkrim n afat prej 24. orve nga dhnia e urdhrit.
Gjyqtari i procedurs paraprake me rastin e konfirmimit t urdhrit t
prkohshm t prokurorit publik, sipas detyrs zyrtare e nxjerr
aktvendimin pr vlefshmrin e tij. Prokurori ndrkaq nuk mund t
shrbehet me kt autorizim pr t dhn urdhrin n baz t Nenit 259.
par. 3 ose 5. i Ligjit.
Urdhri pr zbatimin e masave t fshehta dhe teknike t vzhgimit dhe
hetimit sikurse edhe krkesa duhet t jet i dhn n form t shkruar
dhe t prmbaj:
1.emrin dhe adresn e nj apo m shum personave t cilt jan objekt
i urdhrit;
2.llojin e mass;
3.bazn pr dhnien e urdhrit;
4.afatin deri kur urdhri duhet t jet n fuqi, por nuk guxon t jet m
gjat se 60. dit nga dita e dhnies s urdhrit;
5.emri i organit t policis gjyqsore i cili sht i autorizuar ta zbatoj
masn dhe i npunsit q sht prgjegjs pr monitorim t zbatimit
t tij (Neni 259. par. 1).
Urdhri pr zbatim t cilsdo mas t fsheht dhe teknike t vzhgimit
dhe hetimit krkon q pjestart e autorizuar ligjor t policis
gjyqsore t drgojn raport pr zbatimin e urdhrit, npunsit t
legjislacionit i cili e ka dhn autorizimin n intervale prej 15. ditsh
nga dita e dhnies s urdhrit.
Sipas Nenit 259. par. 3 t KPPPK, urdhri pr fotografim t fsheht dhe
video monitorim n vendet private, prcjellja e bisedave n vendet
private, prgjimi i telekomunikimit, prgjimi i komunikimeve prmes
rrjets kompjuterike, apo shfrytzimi i pajimeve pr prcjellje dhe
vendosjen e tyre, mund ti autorizoj pjestari i autorizuar ligjor i
policis gjyqsore pr hyrje n lokalet private, nse gjyqtari i
procedurs paraprake konsideron se hyrja e till sht e domosdoshme
pr tu aktivizuar apo paaftsuar mjetet teknike pr zbatimin e mass s
till. Nse pjestari ligjor i autorizuar i policis gjyqsore hyn n
lokale private n baz t urdhress t parapar n kt paragraf,
aktivitetet e tij n lokalet private duhet t jen t kufizuara n suaza t
atyre q jan prshkruar n urdhr. Urdhri pr sigurimin e lists s
thirrjeve nga numri telefonik apo pr prgjim t komunikimit prmes
rrjets kompjuterike duhet ti ket t gjitha elementet pr identifikimin
e t gjith telefonave apo t vendeve ku ka qasje kompjuterike e t
141

cilt duhet t prgjohen. Prve n rastet nga Neni 259. par. 5, urdhri
pr prgjim t telekomunikimeve duhet ti prmbaj t gjitha elementet
pr identifikimin e do telefoni i cili do t prgjohet (Neni 259, par. 4).
Para se ta ket paraqitur krkesn prokurori publik, urdhri pr
prgjimin e telekomunikimeve mund t prmbaj vetm prshkrimin e
prgjithshm t telefonave t cilt mund t prgjohen nse kolegji
gjyqsor prej 3. antarsh i gjykats kompetente t qarkut vendos se
ekziston dyshimi i bazuar se:
1. i dyshuari shfrytzon telefona t ndryshm pr ti ikur hetimit nga
ana e pjestarit t autorizuar ligjor t policis gjyqsore;
2. i dyshuari shfrytzon apo do ta shfrytzoj telefonin apo telefonat q
jan prshkruar n urdhres (Neni 259. par. 5).
Nse urdhrin pr prgjim t telekomunikimeve e ka dhn kolegji
gjyqsor i prbr nga tre gjyqtar t gjykats s qarkut n pajtim me
at q parashihet n Nenin 259, par. 5:
(1). Pjestari i autorizuar ligjor i policis gjyqsore duhet menjher
pas zbatimit t urdhrit lidhur me telefonin e caktuar, ta informoj
me shkrim trupin gjykues prej tre gjyqtarve mbi faktet relevante
duke prfshir edhe numrin e telefonit;
(2). Urdhri nuk guxon t shfrytzohet pr prgjim t personave t cilt
nuk jan t dyshuar dhe ;
(3). Kohzgjatja e urdhrit sht e kufizuar n 15. dit dhe mund t
prtritet deri n afatin e plot prej 20 ditsh nga dita e dhnies s
urdhrit (Neni 259, par. 6).
Sipas Nenit 259. par. 7, urdhri pr kontrollin e drgesave postare apo
t porosive t drgesave postare duhet ta ket adresn e drgesave
postare t cilat duhet t kontrollohen. Ajo adres duhet t jet e nj apo
m shum personave q jan objekt i urdhrit.
Urdhri pr prgjim t telekomunikimeve, prgjim t komunikimeve
prmes rrjetit kompjuterik, sigurimin e lists s thirrjeve nga numri i
caktuar i telefonit, kontrollin e drgesave postare, kontrollimi i
porosis s drgess postare, apo zbulimi i informatave financiare si
shtes duhet t prmbaj udhzim t shkruar t posam pr personat t
cilt nuk jan pjestar t autorizuar ligjor t policis gjyqsore, kurse
ndihma e tyre mund t jet e nevojshme pr zbatimin e urdhrit.
142

Udhzimi i till i shkruar duhet t jet i titulluar n emr t drejtorit

apo udhheqsit kompetent t sistemit t telekomunikimit, rrjetit
kompjuterik, shrbimit postar, banks apo institucioneve tjera
financiare dhe n t duhet t jen vetm informatat q krkohen si
ndihm pr zbatimin e urdhrit.(Neni 259. par. 8)
N pajtim me Nenin 260. par. 1, 2, t Ligjit, pjestari i autorizuar i
policis gjyqsore duhet ta filloj zbatimin e urdhrit pr ekzekutimin e
cilsdo mas t fsheht dhe teknike t hetimit dhe vzhgimit t
parapar me KPPPK, jo m von se 15 dit pas dhnies s tij. Zbatimi
i urdhrit duhet t bhet n mnyrn e cila do ti reduktoj prgjimet e
komunikimeve t cilat prndryshe nuk jan objekt i prgjimeve sipas
kreut me t cilin rregullohen masat e fshehta t hetimit dhe prgjimit.
Nse cilido nga kushtet e urdhrit t masave pushon s ekzistuari,
pjestari ligjor i autorizuar i policis gjyqsore duhet ta ndrpres
zbatimin e urdhrit dhe me shkrim ta njoftoi npunsin e gjyqsis i cili
e ka autorizuar zbatimin e mass. Nse urdhri sht dhn nga gjyqtari
i procedurs paraprake pjestart e autorizuar t policis gjyqsore
duhet ta informojn edhe prokurorin publik. Pas pranimit t informats
me shkrim npunsi i judikaturs i cili e ka autorizuar zbatimin e
mass duhet t vendos n form t shkruar se a do t trhiqet urdhri,
Neni 260. par. 3. Pjestart e autorizuar ligjor t policis gjyqsore
duhet ta prpilojn shnimin pr datn, kohn e fillimit dhe
prfundimin e do veprimi t kryer gjat zbatimit t urdhrit. Shnimi
duhet t prmbaj emrin e pjestarit t autorizuar t policis gjyqsore i
cili e ka kryer secilin nga operacionet dhe funksionet q i ka pas.
Shnimi i till do ti bashkohet raportit i cili i drgohet npunsit t
judikaturs q e ka autorizuar at n pajtim me Nenin 259. par. 2 i
Ligjit (Neni 260, par. 4).
Sipas Nenit 260 par. 5 t Ligjit, lidhur me zbatimin e urdhrit pr
prgjim t telekomunikimeve, t komunikimit me rrjet kompjuterike,
kontrollit t drgesave postare, porosi t kontrolluara t drgesave
postare dhe marrja e lists s thirrjeve nga numrat e telefonave t
caktuar, personi prgjegjs pr pun me telekomunikime, rrjeta
kompjuterike apo shrbime postare sht i detyruar t ndihmoj
zbatimin e urdhrit nn mbikqyrjen e drejtorit apo npunsit
kompetent t sistemit t komunikimit, rrjets kompjuterike apo
shrbimit postar. Ligji n Nenin 260. par. 6, parasheh detyrimin e t
punsuarve n institucionin financiar pr t ndihmuar n zbatimin e
143

urdhrit pr zbulimin e informatave financiar nn mbikqyrjen e

drejtorit apo npunsit kompetent t institucionit financiar.
Prfaqsuesi i autorizuar ligjor i policis gjyqsore ose personi i cili
vepron nn mbikqyrjen e pjestarit t autorizuar t policis gjyqsore
mund ta kryej simulimin e blerjes s ndonj sendi apo simulimin e
veprs s korrupsionit (Neni 260. par. 7).
N raport me zbatimin e urdhrit pr hetim t fsheht, simulimi i blerjes
apo simulimi i veprs penale t korrupsionit:
1). Personi i cili zbaton urdhrin nuk guxon ta nxis ndonj person
tjetr pr t kryer vepr penale t ciln prndryshe ai person nuk do
ta kishte kryer po t mos ishte intervenimi i personit i cili po
zbaton urdhrin;
2). Personi i cili n pajtim me dispozitat e ktij kreu zbaton urdhrin e
till nuk bn vepr penale (Neni 260. par 2).
N rast t veprs penale e cila sht shkaktuar me shkeljen e paragrafit
8. t ktij Neni, nuk fillohet procedura penale (Neni 260. par. 9).
N raport me zbatimin e urdhrit pr prgjimin e telekomunikimeve,
prgjimin e komunikimit prmes rrjets kompjuterike apo kontrollit t
drgesave postare, urdhri i till nuk guxon t zbatohet n rastin e
komunikimit midis t dyshuarit dhe avokatit t tij, prve nse
ekziston dyshimi i bazuar se kta t dy jan bashkuar n aktin penal i
cili sht baz pr dhnien e urdhrit (Neni 260. par. 10).
Npunsi i judikaturs q e ka dhn autorizimin, mund t mos jap
urdhr shtes me shkrim pr vazhdimin e urdhrit prve nse kushtet
pr urdhr t cilat nga masa e parapar n kreun XIX si sht
prkufizuar n Nenin 257. t Ligjit, edhe m tutje zbatohen dhe
ekziston shkaku i arsyeshm pr ka nuk sht arritur t merren disa
nga informatat e krkuara n urdhrin paraprak (Neni 262. par. 1).
N pajtim me Nenin 261. par. 2 urdhri pr fotografim t fsheht apo
mbikqyrje me video-kamer n vendet publike, prcjellja e fsheht e
bisedave, kontrolli i drgesave postare, prgjimi i komunikimeve me
telefon dhe rrjet kompjuterike, kontrollimi i porosive n drgesa
postare, prdorimi dhe vendosja e pajisjes s prgjimit, prezantimi i
rrejshm, marrja e lists s thirrjeve nga numri telefonik apo zbulimi i
144

informatave financiare mund t vazhdohet pr periudhn kohore m s

shumti 60 dit, i cili mund t prtritet deri n periudhn e plot prej
360. ditsh nga dita e dhnies s urdhrit. Urdhri pr fotografim t
fsheht apo video-monitorim n vendet private, ose prgjimi i
telekomunikimeve mund t vazhdohet pr nj periudh m s shumti
60 dit i cili mund t prtritet pr periudhn tjetr m s shumti 60.
dit, Neni 261. par. 3.
Urdhri pr simulimin e blerjes s ndonj objekti apo simulimin e
veprs penale t korrupsionit autorizohet vetm pr nj blerje t sendit
apo pr nj simulim t veprs s korrupsionit. Npunsi i judikaturs
q e jep autorizimin, mund t jap urdhr t till plotsues nse
parakushtet pr urdhrimin e mass nga ky kapitull si sht
prkufizuar n Nenin 257. t Ligjit edhe m tutje vlejn dhe ekziston
shpjegim i arsyeshm, se prse nuk jan marr disa nga informatat t
cilat jan krkuar me urdhrin e mparshm (Neni 261. par. 4).
Npunsi i judikaturs i cili jep autorizimin mund ta ndryshoj urdhrin
n do koh nse konsideron se ndryshimi i till sht i nevojshm pr
tu siguruar se kushtet pr urdhres t mass s parapar n kreun
XIX, si sht definuar n Nenin 257. t Ligjit, edhe m tutje vazhdon.
Sipas Nenit 261. par. 6, npunsi i judikaturs i cili jep autorizimin
mund ta ndrpres urdhrin n do koh nse konsideron se kushtet pr
urdhrimin e mass si sht definuar n Nenin 257, kan pushuar t
vlejn.
Vazhdimi i urdhrit pr zbatimin e mass t ciln e ka nxjerr gjyqtari i
procedurs paraprake mund t urdhrohet vetm me propozimin e
prokurorit publik (Neni 261, par. 7 ).
Pas prfundimit t zbatimit t cilsdo mas t fshehta dhe teknike t
hetimit dhe prcjelljes, prfaqsuesit e autorizuar me ligj t policis
gjyqsore jan t detyruar q ti drgojn prokurorit publik t gjitha
procesverbalet e dokumentacionit, kasetat dhe sendet tjera q kan
lidhje me urdhrin dhe zbatimin e tij (materialin e mbledhur), (Neni
262, par. 1). Materiali i mbledhur vazhdimisht duhet t sigurohet.
Drgesat postare q nuk prmbajn informata q do t ishin t
dobishme n hetim t veprs penale menjher duhet t jen t bartura
marrsit (Neni 262, par. 2,3).

145

Prokurori publik duhet t informoj me shkrim do person i cili sht

objekt i urdhrit menjher, me shkres t drguar rekomande pr at
se jan br objekt i urdhrit, dhe se kan t drejt t ankohen n trupin
gjykues pr rishqyrtimin e prcjelljes dhe hetimit (Neni 265.) i Ligjit.
Prmes kryeshefit t organit publik kompetent pr judikatur n afat
prej 6 muajsh nga informimi dhe se do tu lejohet qasja n materialin e
mbledhur, nse:
1.nuk ekziston m dyshimi i bazuar se i dyshuari ka kryer vepr
penale;
2.prokurori publik nuk krkon hapjen e hetimit brenda nj viti nga
pushimi i vlefshmris s urdhrit pr zbatimin e masave t fshehta
dhe teknike t prcjelljes dhe hetimit (Neni 263. par. 1).
Gjyqtari i procedurs paraprake sipas Nenit 263, par. 2 t KPPPK, me
krkes t prokurorit publik mund t urdhroj q:
(1) personit i cili sht objekt i urdhrit nuk i lejohet qasje n pajtim me
Nenin 263. par. 1 pjesve t caktuara t materialit t mbledhur,
nse qasja e personit i cili sht objekt i urdhrit do t rrezikonte
sigurin e hetimit apo jetn dhe sigurin e t dmtuarit,
dshmitarit, drguesit dhe antarve t familjeve t tyre;
(2) obligimi i informimit t personit i cili sht objekt i urdhrit n
pajtim me Nenin 263. par. 1 t KPPPK, t shtyhet pr nj periudh
jo m shum se nj vit, nse plotsimi i obligimit t till para
skadimit t afatit t parapar do t rrezikonte sigurin e hetimit apo
jetn dhe sigurin e t dmtuarit, dshmitarit dhe t dmtuarit t
familjeve t tyre.
prjashtimisht gjyqtari i procedurs paraprake me krkes t prokurorit
publik mund t urdhroj n form t shkruar q kur sht fjala pr
drguesin apo pjestarin e autorizuar ligjor t policis gjyqsore i cili
ka realizuar masn e fsheht dhe teknike t hetimit dhe t vzhgimit:
1.t fshihet apo t mos shkruhet emri, adresa, vendi i puns, profesioni
ose cilido shnim apo informat n materialin e mbledhur t cilat do
t mund t shfrytzofshin pr identifikimin e atij personi;
2.t mos publikohen incizimet n materialin e grumbulluar t cilat
identifikojn at person, nse konstaton se provat nuk mund t
konsiderohen liruese dhe se zbulimi i atyre pjesve t provave t
akuzuarit apo mbrojtsit t tij mund ta rrezikoj sigurin e hetimit apo
146

jetn dhe sigurin e atij personi ose antarve t familjes s tij.

Urdhri i tij mund t jet i dhn para se personi i cili sht objekt i
urdhrit t informohet, Neni 263. par. 1 (Neni 263, par. 3).
KPPPK, prkufizon se asgj nga Neni 263 nuk do t interpretohet n
asnj mnyr e cila do t prejudikonte t drejtn e t akuzuarit dhe
mbrojtsit pr ta shikuar procesverbalin n pajtim me ligjin prve q
t akuzuarit dhe mbrojtsit mund ti shkurtohet qasja n t dhnat e
caktuara, informata apo incizime n pajtim me dispozitn e paragrafit.
3, Nenit 263,
me kusht q:
(1) pjest e provs nuk mund t jen baz pr aktvendimin pr
paraburgim apo fajsi;
(2) kryetari i trupit gjykues, q n fillim t gjykimit, e analizon urdhrin
e gjyqtarit t procedurs paraprake nga paragrafi 3 i ktij neni dhe
pasi t jen marr n pyetje t gjith dshmitart. vlerson se a jan
provat liruese dhe e informon prokurorin publik pr vendimin e tij,
kurse me plqimin e prokurorit publik ato prova i bashkohen
dosjes s lnds gjyqsore. Nse prokurori publik nuk pajtohet q
provat ti bashkohen dosjes s lnds gjyqsore, provat kontestuese
t cilat kryetari i trupit gjykues i konsideron liruese, gjykata duhet
ti interpretoj n dobi t pandehurit.
Nse kryeshefi i organit publik kompetent pr judikatur nuk merr
prgjigje nga personi i cili sht objekt i urdhrit brenda gjasht muajve
pasi q ai person t jet informuar n pajtim me par. 1. t ktij Neni,
prokurori publik sht i detyruar q ta asgjsoj materialin e mbledhur
(Neni 263, par. 5). Sipas Nenit 263. par. 6, prokurori publik sht i
detyruar q ta prpiloj protokollin me shkrim pr asgjsimin e
materialit t mbledhur.
88. Shqyrtimi i pranueshmris apo papranueshmris s provave t
mbledhura me an t masave t fshehta dhe teknike t vzhgimit
dhe hetimit
Provat e mbledhura me an t masave t fshehta dhe teknike t
vzhgimit dhe hetimit do t konsiderohen t papranueshme nse urdhri
pr zbatimin e mass dhe realizimi i tij kan qen kundrligjor. Provat
t cilat jan marr prmes prcjelljes s fsheht t bisedave n vende
private, kontrollit t drgesave postare, prgjimit t telekomunikimit,
prgjimit t komunikimit prmes rrjetit kompjuterik, me kontrollin e
147

drgesave postare, me shfrytzimin e pajisjeve pr prcjellje dhe

vendosje me blerjen e simuluar, me simulimin e veprs penale t
korrupsionit apo me prezantimin e rrejshm do t jen t pranishm n
procedurn penale vetm n relacion me veprn penale t theksuar n
Nenin 257. par. 3 t Ligjit (Neni 264, par. 1,2).
Para se aktakuza t marr formn e prer, gjyqtari i cili udhheq
procedurn e vrtetimit t aktakuzs shqyrton sipas detyrs zyrtare
pranueshmrin e materialit t mbledhur. Dispozitat e Nenit 154 t
Ligjit zbatohen prshtatshmrisht. Pas pranimit t materialit t
mbledhur s bashku me aktakuzn, gjyqtari ua lshon palve
aktvendimin lidhur me at se a kan qen ligjor urdhri pr shqiptimin e
mass t parapar me kt kapitull dhe zbatimi i tij. Pala ka t drejt t
paraqes ankes kundr ktij aktvendimi, Panelit tre antarsh
jashtgjyqsor 72. or pas pranimit t aktvendimit.
Aktvendimi se urdhri dhe zbatimi i tij kan qen kundrligjor hyn n
fuqi:
1.kur Paneli tre antarsh jashtgjyqsor nxjerr vendimin e tij sipas
ankess;
2.pas skadimit t afatit t parapar pr paraqitjen e ankess kundr
aktvendimit t gjyqtarit, pra nse nuk sht paraqitur kurrfar ankese
(Neni 264. par. 3).
Sipas Nenit 264. par. 4, kur vendimi pr at se urdhri dhe zbatimi i tij
kan qen kundrligjor merr formn e prer, gjyqtari i cili udhheq
me procedurn e konfirmimit t aktakuzs duhet ta largoj tr
materialin e mbledhur nga procesverbali dhe materialin e till tia
paraqes kolegjit pr rishqyrtimin e vzhgimit dhe hetimit prmes
kryeshefit t organit publik kompetent pr legjislacion, me qllim t
nxjerrjes s aktvendimit pr kompensim. Paneli pr rishqyrtimin e
vzhgimit dhe prcjelljes (Paneli rishqyrtues) duhet:
1.ta nxjerr aktvendimin sipas ankess s paraqitur n baz t par. 5.
t ktij Neni, n raport me masn apo urdhrin pr masn e parapar
me kt kapitull dhe t vendos pr kompensimin kur kjo sht e
nevojshme; ose
2.t vendos pr kompensimin e personit apo personave t cilt jan
objekt i urdhrit nga ky kapitull, nse gjyqtari n pajtim me Nenin
264. par. 3 t Ligjit, ka nxjerr aktvendimin prfundimtar se urdhri
148

dhe zbatimi i tij kan qen kundrligjor (Neni 265, par. 1).
Kolegji rishqyrtues, t cilin e emron organi kompetent pr shqyrtimin
e ankesave individuale ose pr vendosje lidhur me kompensimin pas
nxjerrjes s aktvendimeve individuale, sht i prbr nga tre gjyqtar
ndrkombtar n pajtim me Nenin 264, par. 3. Asnjri nga tre antart
e kolegjit nuk guxon t jet i lidhur profesionalisht pr subjektin e
ankess, as pr materialin e mbledhur t cilat jan objekt i aktvendimit,
sipas Nenit 264, par. 3 (Neni 265, par. 2).
Pjestart e policis gjyqsore dhe prokurori publik, Kolegjit
rishqyrtues duhet tia drgojn dokumentacionin t cilin ai e krkon
pr ta kryer funksionin e tij, kurse sipas krkess jan t detyruar q
edhe gojarisht t dshmojn para Kolegjit (Neni 265, par. 3).
Nse vendimi i gjyqtarit pr masn e urdhruar, t parapar me kt
kapitull, dhe zbatimi i saj jan kundrligjor dhe ka marr formn e
prer, ather kjo bhet detyr e Panelin Rishqyrtues (Neni 265, par.
4).
Nse ndonj person konsideron se ka qen objekt i mass s fsheht
apo teknike t vzhgimit dhe hetimit, kurse masa ka qen
kundrligjore, ose ka qen objekt i urdhrit pr zbatimin e mass s
prmendur, kurse urdhri ka qen kundrligjor, ka t drejt t paraqes
ankes Kolegjit rishqyrtues t vzhgimit dhe hetimit, prmes
kryeshefit t organit publik kompetent pr legjislacion (Neni 265, par.
5).
Nse me rastin e vendosjes lidhur me ankesn, Paneli rishqyrtues
konstaton se masa e parapar me kt kapitull apo urdhri pr zbatimin
e saj sht kundrligjore, ai mund t vendos q:
1. ta trheq urdhrin, nse ende sht n fuqi;
2. ta urdhroj shkatrrimin e materialit t mbledhur; dhe /ose
3. tia paguaj kompensimin personit apo personave t cilt jan
objekt i urdhrit.
Sipas dispozits s Nenit 266. policia gjyqsore sipas nevojs mund t
krkoj ndihm nga organet tjera t pushtetit prgjegjse pr ruajtjen e
rendit dhe ligjit dhe sigurimin e ambientit n Kosov, lidhur me
zbatimin e masave t fshehta dhe teknike t vzhgimit dhe hetimit.
Prfundimisht KPPPK n Nenin 267. parasheh n mnyr t posame
149

se dispozitat e t njjtit Nen me t cilat rregullohen masat e fshehta

dhe teknike t vzhgimit dhe hetimit t mos prejudikojn autorizimet
e dhna me Ligjin n fuqi personave zyrtar pr ta br kontrollin dhe
hetimit me rastin e ushtrimit t punve doganore dhe punve t tjera t
ngjashme.

150

PJESA XVIIII
PROVAT

89. Vrejtjet e prgjithshme

KPPPK, n pjesn e dyt me titullprovat, kreu XIX: dispozitat e
prgjithshme mbi provat rregullon materien e pranueshmris,
gjegjsisht papranueshmris s provave. Duke pasur parasysh se
shqyrtimet e prgjithshme teorike mbi provat si dhe n prgjithsi mbi
vrtetimin e fakteve n procedurn penale tashm kan qen objekt i
studimit n kt punim, kjo e udhzon lexuesin n pjesn XII, e cila ka
titullin vrtetimi i fakteve n procedurn penale, kurse tashti ktu n
pika t shkurta do ti referohemi dispozitave ligjore me t cilat
prkufizohet e drejta e gjykats pr ti pranuar apo jo shqyrtimin e disa
provave, ndalesat procedurale n pikpamje t mnyrs s mbledhjes
s disa provave, pranueshmrin e dshmis s t pandehurit,
gjegjsisht dshmitarit kur kjo sht dhn n polici, gjegjsisht
prokurorit publik, dhe dispozitat pr pamundsin e gjykats q t
akuzuarin ta shpall fajtor vetm n baz t disa provave.
Sipas dispozits eksplicite t Nenit 152, par. 1, KPPPK, rregullat q
kan t bjn me provat t prcaktuara n kreun XIX, do t zbatohen
n t gjitha veprimet para gjykats, kurse kur kjo sht e parapar me
KPPPK, zbatohen edhe n procedurn para prokurorit dhe policis.
Gjykatat sipas vlersimit t saj mund ti pranoj dhe marr n shqyrtim
cilndo nga provat e pranueshme pr t ciln konsideron se sht e
rndsishme dhe se ka vler provuese pr procedurn relevante penale.
Gjykata sht e autorizuar q lirisht ti vlersoj t gjitha provat e
prezantuara me qllim t prcaktimit t fuqis apo pranueshmris s
tyre. (Neni 152, par. 2).
Shkaqet pr t cilat gjykata sipas dispozitave t KPPPK, mund ta
refuzoj krkesn pr prezantimin e provave jan:
- nse prezantimi i provs s till me qllim t plotsimit me prova
tjera sht i panevojshm ose i teprt, sepse materia sht krejtsisht
e njohur;
- nse fakti i cili do t argumentohej sht i parndsishm pr
vendimin ose tashm sht argumentuar;
- nse prova sht e pakapshme apo e paprshtatshme ose;
151

- nse propozimi sht paraqitur me qllim t shtyrjes s procedurs.

Prova e marr duke shfrytzuar dispozitat e procedurs penale sht e
papranueshme sipas dispozitave t ktij kodi t cilat e parashohin kt
n mnyr eksplicite. Gjykata nuk mund ta zbatoj aktvendimin e saj
n baz t provs s papranueshme (Neni 153. par. 1,2).
N pajtim me Nenin 154. par. 1,2, mbi pranueshmrin e provs,
gjykata vendos sipas krkess s pals apo sipas detyrs zyrtare. Pala
mund ta filloj shtjen lidhur me pranueshmrin e provs, kur prova ti
jet paraqitur gjykats, sidomos n procedurn pr konfirmimin e
aktakuzs. Prjashtimisht, kjo shtje mund t fillohet edhe m von
n rastin kur pala nuk ka qen e informuar me kt n kohn kur sht
paraqitur prova, ose n rastin kur ekzistojn rrethana tjera t
arsyeshme. Gjykata mund t krkoj q kjo shtje t iniciohet n form
t shkruar. N rastin kur nuk ka krkes t pals, gjykata duhet ta
nxjerr vendimin pr pranueshmrin e provs sipas detyrs zyrtare
nse n cilndo faz gjat procedurs paraqitet dyshimi rreth
ligjshmris s provs. Gjykata arsyeton cilindo vendim t saj q ka t
bj me pranueshmrin e provs. Nse aktvendimi pr
pranueshmrin e provs sht nxjerr n fazn e procedurs
paraprake, kundr tij mund t ushtrohet ankes e posame kolegjit
gjyqsor prej tre gjyqtarsh n afat prej 48 orsh nga momenti i
pranimit t aktvendimit (Neni 154, par. 3).
Prova e papranueshme veohet nga shkresat e lnds dhe vuloset.
Provn e till gjykata e ruan ndaras nga dokumentet dhe provat tjera.
Prova e veuar nuk mund t kontrollohet apo prdort n procedurn
penale, prve n procedurn e ankimit kundr vendimit pr
pranueshmrin e provs. N t gjitha fazat e procedurs gjykata sht
e obliguar t siguroj q asnj prov e papranueshme, mbshtetja n
prov t till apo dshmi lidhur me t, t mos hyj n shkresat e
lnds apo prezantohet n shqyrtimin gjyqsor, ose n seanc dgjimi
para shqyrtimit gjyqsor (Neni 154. par. 4, 5).
Prova e cila sht shpallur e papranueshme me aktvendim n fazn e
mvonshme t procedurs me vendim mund t shpallet e pranueshme
(Neni 154. par. 6).
Me rastin e cilsdo marrjeje n pyetje apo dgjimi, KPPPK, prcakton
n mnyr eksplicite se sht e ndalur q:
152

1. liria e t pandehurit pr t formuluar dhe shprehur mendimin e tij t

ndikohet nprmjet keqtrajtimit, lodhjes s shkaktuar, ndrhyrjes
fizike, prdorimit t drogs, torturs, shtrngimit ose hipnotizimit;
2. i pandehuri t kanoset me masa t ndaluara me ligj;
3. premtohet ndonj prfitim i paparapar me ligj;
4. t dobsohet kujtesa e t pandehurit ose aftsia e tij pr t kuptuar.
Ndalesat e cekura zbatohen pa marr parasysh a ekziston pajtimi i
subjektit i cili i sht nnshtruar marrjes n pyetje apo dgjimit, kurse
n rast se marrja n pyetje apo dgjimi sht kryer me an t shkeljeve
t prmendura t ndaless, asnj procesverbal i marrjes n pyetje dhe
dgjimit t till nuk sht i pranueshm, as q mund t prdoret si
prov n procedur (Neni 155. par. 2,3). Dshmia e t pandehurit e
dhn policis apo prokurorit publik mund t jet e pranueshme n
gjykat vetm nse sht marr n pajtim me dispozitat e Nenit 229
deri 236. t Ligjit. dshmia e till mund t prdort pr kontestimin e
dshmis s t pandehurit n gjykat (Neni 372. par. 2).
Dshmia e dshmitarit e dhn policis apo prokurorit publik mund t
jet e pranueshme n gjykat vetm nse t pandehurit apo mbrojtjes i
sht dhn mundsia q ta kontestoj at duke i shtruar pyetje
dshmitarit gjat procedurs penale(Neni 156. par. 1-2).
Gjykata nuk mund ta shpall fajtor t pandehurin vetm n baz t
dshmive apo provs tjetr ose duke i dhn rndsi m t madhe
dshmive dhe provave t cilat i pandehuri apo mbrojtsi nuk mund ti
kontestojn duke marr n pyetje dshmitarin gjat procedurs penale
(Neni 157. par. 1).
Gjykata nuk mund ta shpall t pandehurin fajtor vetm n baz t
dshmive ose duke i dhn rndsi vendimtare dshmis s t
pandehurit e cila sht dhn n polici ose prokurorit publik (Neni
156. par. 1).
Gjykata nuk mund ta shpall fajtor t pandehurin vetm n baz t
dshmis duke i dhn rndsi vendimtare dshmis s nj dshmitari
identiteti i t cilit sht i panjohur pr mbrojtjen apo t pandehurin.
Gjykata asknd nuk mund ta shpall fajtor vetm n baz t dshmive
t cilat i ka dhn dshmitari bashkpunues sipas dispozitave t Nenit
298. deri 303. t Ligjit (Neni 157. par. 2-4).
153

PJESA XIX
DSHMITART

90. Nocioni dshmitardhe dshmi

Me nocionin dshmitar duhet kuptuar personin e pa zvendsueshm dhe t
ndryshm nga i dyshuari dhe i pandehuri, i cili me ftes t organit t procedurs
penale dshmon pr faktet t cilat jan objekt i konstatimit n procedur dhe i cili ka
117
perceptime shqisore.
Objekt i dshmis s dshmitarit gjithmon jan

faktet t cilat ai i ka vrejtur me perceptim personal (i ashtuquajturi

dshmitar i gjall), apo dgjuar nga personat tjer (dshmitar sipas
dgjimit), kurse jo eventualisht mendimet qndrimet dhe vlersimet e
tij.118
N kuadr t teoris s prgjithshme mbi provat dhe argumentimin n
procedurn penale dshmitari sht mjet dshmie, dshmia e tij sht
baz argumentuese, kurse dshmimi veprim procedural i prezantimit t
provave i cili ka t bj me njohjen e bazave argumentuese sipas
mnyrs s prcaktuar me ligj, t prmbajtura n mjetin
argumentues.119
Sipas dispozits s Nenit 158. par. 1, si dshmitar ftohen personat pr
t cilt besohet se mund t jep njoftime pr veprn penale, pr kryesin
dhe pr rrethanat e rndsishme pr procedurn penale.
Ligji nuk e prjashton mundsin q i dmtuari, paditsi subsidiar dhe
paditsi privat mund t merren n pyetje si dshmitar.
Parimisht, do person i cili ka njohuri pr faktet q vrtetohen n
procedurn penale mund t jet dshmitar n procedurn penale
prve nse me ligj nuk sht prcaktuar ndryshe, nuk prjashtohen
shprehimisht nga dshmia.120 Megjithat, sht prjashtuar mundsia
q i pandehuri t paraqitet si dshmitar n procedur.
91. Detyrimet i dshmitarit dhe sanksionet pr shkeljen e tyre.
117

Sijeri-oli, H., I, 2005., str. 305.

D.Krapac, 2003, fq. 365.
119
H.I. Sijeriq-oliq, 2005, fq. 305. cit. i t njjtit autor: Svjedok u kaznenom
postupku . .., fq. 3-14.
120
V. I. Bayer, 1995, fq. 296.
154
118

T drejtat e dshmitarit
Cilido person q thirret si dshmitar sht i detyruar ti prgjigjet
thirrjes dhe, nse me ligj nuk sht prcaktuar ndryshe, t dshmoj
(Neni 158.)
Thirrja e dshmitarit bhet duke ia dorzuar thirrjen me shkrim n t
ciln shkruan: emri dhe mbiemri, profesioni i dshmitarit, koha dhe
vendi ku duhet t vij, lnda penale lidhur t ciln ftohet, shenja se
ai/ajo sht i ftuar n cilsi t dshmitarit dhe paralajmrimi pr
pasojat e mosardhjes. Personi m i ri se 16. vjet ftohet n cilsi t
dshmitarit prmes prindrve t tij/saj apo prmes prfaqsuesit ligjor,
prve nse kjo nuk sht e mundur, pr shkak t urgjencs ose pr
shkak t rrethanave tjera. Dshmitari i cili pr shkak t moshs
smundjes ose invaliditetit t dhn nuk mund ti prgjigjet thirrjes
mund t merret n pyetje jasht gjykats (Neni 163. par. 1,2,3).
Zakonisht n literaturn e procedurs penale theksohen detyrimet e
dshmitarit si vijon:
1.detyrimi i prgjigjes n thirrje;
2.detyrimi i dshmimit, gjegjsisht dhnies s dshmis;
3.detyrimi i dshmitarit pr ta thn t vrtetn;
4.detyrimi i dshmitarit pr ta dhn betimin ose deklaratn para
dhnies s dshmis, mirpo ajo nuk sht domosdo e parapar n t
gjitha legjislacionet e procedurs penale.121
Sanksionet pr shkeljen e detyrimit pr dshmitarin jan t vendosura
dyfish, varsisht prej asaj se dshmitari i ftuar n mnyr t rregullt
nuk i sht prgjigjur thirrjes apo i sht prgjigjur sipas rregullit
thirrjes por refuzon t dshmoj. N t vrtet nse dshmitari i cili
sht ftuar n mnyr t rregullt nuk vjen kurse mosardhjen e tij nuk e
arsyeton apo nse pa plqim t gjykats ose pr shkaqe t paarsyeshme
e lshon vendin ku sht dashur t merret n pyetje, dshmitari i till
mund t detyrohet t vij dhe mund t gjobitet me dnim n t holla deri
n 250. (neni 167. par. 1).
N ann tjetr nse dshmitari vije kur sht ftuar, mirpo, pasi sht
paralajmruar pr pasojat refuzon t dshmoj pa arsyetim ligjor,
121

H. I. Sijeriq-oliq, 2005,fq. 307 311.

155

mund t gjobitet me dnim n t holla deri n 250 . Nse edhe pas

ksaj dshmitari refuzon t dshmoj mund t burgoset. Burgimi zgjat
derisa dshmitari refuzon t dshmoj, apo derisa dshmia e tij/saj, t
bhet e panevojshme, ose derisa procedura penale t mos prfundoj,
por jo m gjat se nj muaj (Neni 167. par. 2).
N paragrafin tre t ktij Neni prkufizohet se pr ankesn ndaj
aktvendimit me t cilin sht caktuar gjoba n t holla apo dnimi me
burg, gjithmon vendos kolegji prej tre gjyqtarsh. Ankesa lidhur me
aktvendimin pr dnimin me burg nuk e pezullon zbatimin e
aktvendimit, me rast pa marr parasysh se a sht fjala pr gjobn n
t holla apo dnimin me burg t njjtn e cakton gjithmon gjyqtari.
Ushtarakt dhe pjestart e policis nuk mund t burgosen por pr
refuzimin e tyre q t dshmojn informohet komanda e tyre
kompetente (Neni 167. par. 4). Me dispozitn e ktill sht pasur
parasysh specifika e pozits s personave t cilt jan pjestar t
ushtris dhe policis.
92. Prjashtimi dhe lirimi nga detyrimet e dshmimit (dshmitari i
privilegjuar)
KPPPK, personat t cilt nuk mund t merren n pyetje n cilsi t
dshmitarit dhe ata t cilt jan t liruar nga detyrimet e dshmimit
quan me nj emr t prbashkt dshmitar t privilegjuar. Kshtu
sipas Nenit 159 t Ligjit, personat n vijim nuk mund t merren n
pyetje si dshmitar:
1) personi i cili me deklarimin e vet do t shkelte detyrn e ruajtjes s
fshehtsis zyrtare ose ushtarake, derisa organi kompetent nuk e
liron nga ky detyrim;
2) mbrojtsi, pr at q i pandehuri ia ka besuar atij n cilsi t
mbrojtsit t vet, prve kur krkon vet i pandehuri dhe
3) i bashkpandehuri derisa zbatohet procedur e prbashkt.
Sipas Nenit 160. t KPPPK, jan prcaktuar personat q jan t liruar
nga detyrimi i dshmimit:
1) bashkshorti legjitim dhe bashkshorti jashtmartesor i t
pandehurit, prve kur procedura zbatohet pr vepr penale pr t
ciln mund t shqiptohet dnimi me t paktn pes vjet burgim
dhe ai sht i dmtuar me at vepr penale;
156

2) personi i gjinis s gjakut n vij t drejt me t pandehurin,

personat e gjinis s gjakut n vij ansore deri n shkall t tret
ose gjinis s krushqis deri n shkall t dyt, prve kur
procedura zbatohet pr vepr penale pr t ciln mund t
shqiptohet dnimi me burgim me t paktn dhjet vjet ose ai ishte
dshmitar i veprs penale kundr fmijs q bashkjeton ose
sht i afrt me t apo me t pandehurin ;
3) prindi adoptues ose fmija i adoptuar i t pandehurit, prve kur
procedura zbatohet pr vepra penale pr t ciln mund t
shqiptohet dnimi me t paktn dhjet vjet burgim, ose ai sht
dshmitar i veprs penale kundr fmijs q bashkjeton, ose sht
i afrt me t apo me t pandehurin;
4) personi fetar pr at ka i pandehuri apo nj person tjetr i sht
rrfyer;
5) mbrojtsi, mbrojtsi i viktims, mjeku, puntori social ose ndonj
person tjetr pr faktet q i ka msuar gjat ushtrimit t
veprimtaris s tyre ku detyrohen ta ruajn si fshehtsi at q kan
msuar me rastin e ushtrimit t profesionit dhe;
6) gazetari ose redaktori i cili punon me mjetet e komunikimit publik
ose nj nga ndihmsit e tij n pajtim me Nenin 29 t KPPK;
Nuk mund t jen dshmitar nse ekziston baza ligjore sipas t cils
nuk mund t jen t liruar nga ruajtja e fshehtsis (Neni160. par. 2).
Lirimi nga detyrimi apo lirimi q kshilla dhe prgjigja t futen n
procesverbal ka pr pasoj pavlefshmrin e dshmis dhe
pamundsin q ajo t prdort si prov n gjykat.
Fmija i cili n baz t moshs dhe zhvillimit intelektual nuk mund ta
kuptoj rndsin e s drejts lidhur me refuzimin e dshmimit, nuk
mund t merret n pyetje si dshmitar, prve kur gjykata konsideron
se sht i aft t kuptoj se u nnshtrohet pyetjeve pr ta thn t
vrtetn Neni 160. par. 4.
Personi i cili ka t drejt t refuzoj t dshmoj kundr njrit nga t
akuzuarit do t lirohet nga detyrimi i dshmis kundr t tjerve t
akuzuar nse dshmimi i tij/saj, sipas natyr s rastit nuk mund t
kufizohet vetm n t pandehurit tjer(Neni 160. par. 5). Dshmitari
nuk sht i detyruar t prgjigjet n disa pyetje nse besohet se me ato
prgjigje do ta turproj vetn apo t afrmin e tij, ti shkaktoj atij dm
t madh material apo do ti ekspozohet ndjekjes penale (Neni 160. par.
157

1. pika 1-3. t KPPPK). Gjykata sht e detyruar ta njoftoj dshmitarin

pr kt. (Neni 162.).
93. Marrja n pyetje e dshmitarit
Mnyra dhe rrjedha e marrjes n pyetje e dshmitarit sht rregulluar
me Nenin 160 dhe 165. t KPPPK. Kshtu sipas dispozits s Nenit
164. dshmitari do t merret n pyetje vemas pa prezencn e
dshmitarve tjer, dhe prgjigjet gojarisht n pyetjet e shtruara. S
pari dshmitarit i thuhet se sht i detyruar t flas t vrtetn dhe nuk
guxon asgj t hesht, pastaj paralajmrohet se dshmia e rreme
paraqet vepr penale. Dshmitari gjithashtu kshillohet se nuk sht i
detyruar t prgjigjet n cilndo pyetje nse besohet se me prgjigjn e
till i shkakton turp, dm t madh material, apo i ekspozohet vet
ndjekjes penale apo t afrmit e tij dhe se kjo kshill shnohet n
procesverbal. Pastaj nga dshmitari krkohet ta thot t emrin dhe
mbiemrin, emrin e babs dhe nns, numrin identifikues, profesionin,
vendbanimin, vendin e lindjes, moshn, dhe marrdhnien e tij me t
pandehurin dhe t dmtuarin. Dshmitari paralajmrohet se sht i
detyruar q pr fardo ndryshimi t adress apo vendbanimit ta
informoj gjykatn, prve nse kjo sht n kundrshtim me masn pr
mbrojtjen e t dmtuarit dhe dshmitarit t ciln e parasheh KPPK
(Neni 164. par. 3, 4).
Gjykata ka obligim t informoj npunsit e policis pr t drejtn e
tyre q n vend t adress s vendbanimit t japin adresn e tyre
policor (Neni 164. par. 5). N t njjtin nen, paragrafi 6. sht edhe
dispozita pr marrjen e dshmis me kujdes nga personi m i ri se 16.
vjet, sidomos nse sht i dmtuar me vepr penale, kurse pr ti
shmangur pasojat e dmshme pr gjendjen e tij psikike. Nse sht e
nevojshme do t ftohet psikologu i fmijve apo personi tjetr
profesional q t ndihmoj n rastin e marrjes n pyetje t personit t
till. Renditja e marrjes n pyetje sht rregulluar me Nenin 165. t
Ligjit. Kshtu prokurori publik s pari merr n pyetje dshmitart
t cilt i ka ftuar vet, kurse mbrojtja s pari merr n pyetje
dshmitart t cilat i ka propozuar vet. Secils pal i jepet
mundsia ti marr n pyetje dshmitart t cilt i ka pyetur pala
tjetr (para. 1).
Pas ktij dgjimi, kryetari dhe antart e trupit gjykues dshmitarit
158

mund ti parashtrojn pyetje t cilat ata i konsiderojn t

domosdoshme pr sqarim t mtejm t rastit. Nse dshmitari sht
ftuar me krkes t gjykats, ather kryetari i trupit gjykues i pari i
shtron pyetje dshmitarit t till (par. 2). I dmtuari, prfaqsuesi i tij
ligjor apo ndihmsi, i bashkakuzuari ose eksperti mund t shtrojn
pyetje t drejtprdrejta dshmitarit vetm me lejen e gjykat.(par. 3).
N aspektin e marrjes n pyetje t dshmitarit m t ri se 16. vjet
parashihet q kt ta bj vetm kryetari i trupit gjykues. Prokurori
publik ose mbrojtja mund t krkojn nga kryetari i trupit gjykues q
dshmitarit t till ti shtrojn pyetje plotsuese. Kryetari i trupit
gjykues mund tu lejoj ktyre personave q ti shtrojn pyetje t
drejtprdrejta dshmitarit nse nuk pritet q me kt rrezikohet
mirqenia e dshmitarit t till (Neni 165. par. 4).
KPPPK, n Nenin 165. par. 6, parasheh edhe mundsin e ballafaqimit
t dshmitarve. Kshtu dshmitart mund t ballafaqohen nse
dshmit e tyre esencialisht dallojn. Dshmitart e ktill do t
merren n pyetje ve e ve rreth do situate ku dallohen dshmit e
tyre, kurse deklaratat e tyre do t shnohen n procesverbal.
Njkohsisht mund t ballafaqohen edhe vetm dy dshmitar. Me ligj
gjithashtu prcaktohet detyrimi q t dmtuarit i cili merret n pyetje si
dshmitar ti shtrohet pyetja se a dshiron q n procedurn penale ta
inicioj krkesn pasurore-juridike (Neni 165. par. 7). Prfundimisht,
nse marrja n pyetje e dshmitarit bhet me ndihmn e prkthyesit
apo nse dshmitari sht i shurdhr apo memec, marrja e tij n pyetje
bhet n mnyrn e cila sht identike me at t t pandehurit122
(Neni, 166.).
94. Rastet t dshmis s papranueshme t dshmitarit
N Nenin 161. t Ligjit jan t shnuara n mnyr taksative rastet kur
dshmia e dshmitarit nuk mund t prdort si prov n procedur.
Rastet e tilla jan:
1) personi nuk mund t pyetet si dshmitar (Neni 159. i ktij Kodi)
2) personi nuk ka detyrim dshmimi (Neni 160 i ktij kodi) e nuk
sht vn n dijeni pr kt ose shprehimisht nuk ka hequr dor
nga kjo e drejt, apo nuk udhzimi dhe heqja dor nuk sht
122

Shih Nenin 232. PZKPK.

159

shnuar n procesverbal;
3) personi sht fmij, i cili nuk kupton t drejtn e tij pr t refuzuar
dshmimin ose ;
4) dshmia e dshmitarit sht marr me forc, me kanosje ose me
ndonj mjet tjetr t ngjashm t ndaluar (Neni 155 i ktij Kodi).
95. Vlera argumentuese e dshmis s dshmitarit
N literaturn e procedurs penale prmenden dy arsye themelore pr
shkak t cilave dshmia e ndonj dshmitari n rastin e caktuar mund
ta sjell trupin gjykues t procedurs penale deri te vrtetimi i
gabueshm i fakteve t cilat jan objekt i dshmis s dshmitarit:
a) dshmitari me vetdije mund ta flas t pavrtetn (me vetdije t
dshmoj rrejshm), me rast e din se prmbajtja e dshmis s tij
nuk prputhet me realitetin, dshmia sht edhe subjektive edhe
objektive e rrejshme;
b) dshmitari mund t dshiroj ta flas t vrtetn, por dshmia e tij
pr shkaqe t ndryshme nuk prputhet me realitetin kurse ai pr
kt nuk di; dshmia n pikpamje subjektive sht e vrtet, kurse
n pikpamje objektive e rrejshme.123
sht cekur shkaku prse teoria e s drejts nuk sht e prir t mendoj
edhe pr miratimin e dshmis s dshmitarit si dshmi autentike,
kurse me kt ksaj dshmie nuk i jepet vler argumentuese n
procedur para gjykats. N krahasim me mjetet tjera argumentuese
si theksohet, shprehet mosbesim konstant dhe at q n fillim, dhe in
abstrakto n kualitetin e ktij mjeti argumentues.124
Megjithat dshmia n procedurn penale paraqet veprim t shpesht
argumentues dhe si e till ajo sht burim i pashmangshm i njohuris
mbi faktet t cilat n kt procedur vrtetohen. Mirpo sht
krejtsisht shtje tjetr se n far mnyre gjykata ose organi tjetr i
procedurs do ta vlersoj saktsin e dshmis, kurse ajo n rend t
par duhet t varet nga rrethanat konkrete (besimi n dshmitar,
mosha e tij, gjinia, etj) dhe t vlersohet duke marr parasysh edhe
provat tjera.
96. Dshmitari bashkpunues
123
124

V. I. Bayer, 1995, fq. 315.

H. I. Sijeriq-oliq, 2005, fq. 316.
160

Sipas Nenit 298 t KPPPK, Dshmitari bashkpunues, sht i

dyshuari apo i pandehuri lidhur me t cilin aktakuza ende nuk
sht lexuar n shqyrtimin gjyqsor, kurse prej tij pritet q
gjykats tia prezantoj provat:
1). T cilat ka gjas ta pengojn personin tjetr t kryej vepr penale;
2). T cilat ka gjas t ojn n zbulimin e s vrtets n procedurn
penale;
3). T cilat jan dhn me plqimin e plot q dshmia n gjykat t
jet e vrtet;
4). Pr t cilat gjykata vendos se jan t plot dhe t vrteta ose
5). T cilat do t mund t qonin n ndjekje t suksesshme t veprave
penale.
Propozimin e shkruar pr dhnien e urdhrit me t cilin personi shpallet
dshmitar bashkpunues i gjykats mund ta dorzoj prokurori publik.
I njjti duhet t prmbaj deklarat t posame t prokurorit publik pr
shnimet faktike (Neni 299. par. ). Prokurori mund t paraqes krkes
t arsyetuar pr dhnie t urdhrit q faktet e dhna n deklarat t
mbahen n fshehtsi pr pjesmarrsit tjer dhe prfaqsuesit tjer
ligjor. Gjykata pas marrjes s krkess pr fshehtsin nga prokurori
publik, n do koh mund t nxjerr urdhr pr ruajtjen e fakteve t
fshehta t deklarats (Neni 299. par. 2, 3).
do shkelje e urdhrit pr ta ruajtur fshehtsin do t ndiqet nga
prokurori publik n pajtim me Nenin 169. KPPK, Neni 169, par. 2 i
Kodit n fuqi nuk zbatohet (Neni 299. par. 4). Veprimi pas marrjes s
krkess pr dhnie t urdhrit q faktet n deklarat t ruhen n
fshehtsi pr pjesmarrsit tjer dhe prfaqsuesit e tyre ligjor sht
rregulluar me Nenin 300. t Ligjit. Kshtu pas marrjes s krkess,
gjyqtari i procedurs paraprake apo kryetari i trupit gjykues n seanc
t mbyllur pr publikun e dgjon propozimin. Prokurori publik dhe
mbrojtsi i mbrojtsi dshmitarit bashkpunues mund t jetn t
pranishm n seanc dgjimi pr t vlersuar besueshmrin e
dshmitarit bashkpunues dhe pr t siguruar plotsimin e kushteve
nga Neni 298 i ktij Kodi. Deklarimet e bra t gjyqtari gjat marrjes
n pyetje nuk mund t prdorn n procedur penale kundr
dshmitarit bashkpunues ose kundr ndonj personi tjetr si prova q
mbshtesin zbulimin e fajsis. Pr shkak t marrje n pyetje t
dshmitarit bashkpunues KPPPK prkufizon zbatimin e dispozitave
t cilat vlejn pr marrjen n pyetje t dshmitarit me prshtatje
161

prkatse, me detyrim q marrja n pyetje t shnohet n procesverbal.

N prfundimin e marrjes n pyetje, gjyqtari i procedurs paraprake
apo kryetari i trupit gjykues mund t japin urdhr me t cilin personi
shpallet dshmitar bashkpunues nse vendos se kriteret pr
dshmitarin bashkpunues t parapara me Nenin 298 t Ligjit jan
plotsuar.
Urdhri i cekur prmban:
1) veprat penale me prshkrimin e veprimeve dhe kualifikimit t tyre
pr t cilat urdhrohet ndalimi i fillimit ose i vazhdimit t
procedurs penale apo shqiptimi i dnimit:
2) ndalimi i fillimit ose t vazhdimit t procedurs penale kundr
dshmitarit bashkpunues dhe shqiptimit t dnimit ndaj
dshmitarit bashkpunues pr vepr penale t prcaktuar n urdhr;
3) natyrn dhe prmbajtjen e bashkpunimit t dhn nga dshmitari
bashkpunues dhe
4) kushtet pr revokimin e urdhrit (Neni 300. par.4)
Megjithat urdhri i prmendur paraprakisht nuk do t lshohet kur
dshmitari bashkpunues dyshohet nga prokurori publik ose akuzohet
me aktakuz si organizator a udhheqs i grupit prej dy apo m
shum personave t cilt kan kryer vepr penale.
Sipas ligjit urdhri nuk e ndalon fillimin apo vazhdimin e procedurs
penale kundr dshmitarit bashkpunues pr vepra penale t kryera pas
lshimit t urdhrit ose pr vepra penale q dnohen me t paktn dhjet
vjet burgim.
Me krkes t prokurorit publik, urdhri i parapar n Nenin 300. t
ktij kodi mund t revokohet nga kolegji prej tre gjyqtarsh kur
dshmia e dshmitarit bashkpunues vrtetohet si e rreme n ndonj
pjes t rndsishme t saj, ose kur dshmitari bashkpunues nuk
prezanton t vrtetn e plot.( Neni 301. par. 1).
Dshmitari bashkpunues paralajmrohet pr pasojat e dhnies s
dshmis s rreme n ndonj pjes t rndsishme t saj ose kur
qllimisht nuk paraqet t vrtetn e plot para se t merret n pyetje
nga gjyqtari i procedurs paraprake sipas nenit 300. par. 1 i ktij kodi,
dhe para se t dshmoj nn mbrojtjen e urdhrit. do dshmim i till
duhet t jet ose n form t shkruar n gjuhn e dshmitarit
bashkpunues dhe e nnshkruar nga ai pr t vrtetuar saktsin e saj
ose e incizuar n audio a videotrak e cila pr gjykatn sht autentike.
162

(Neni 301. par. 2) T pandehurit kundr t cilit duhet t dshmoj

dshmitari bashkpunues i jepet nj kopje e urdhrit me t cilin personi
i till sht shpallur dshmitar bashkpunues para shqyrtimit gjyqsor
(Neni 302).
Me krkes t prokurorit publik, gjykata mund t heq dnimin pr
kryersin i cili nuk sht dshmitar bashkpunues, ose kt dnim ta
ul n pajtim me Nenin 67. t KPPK, kur kryersi bashkpunon
vullnetarisht ose kur bashkpunimi i tij ka parandaluar vepra tjera
penale nga t tjert ose ka rezultuar me ndjekje t suksesshme nda
kryersve tjer t veprave penale.(Neni 303. par. 1).
Kur kryersi shpallet fajtor pr vepr penale t dnueshme me t
paktn dhjet vjet burgim, gjykata nuk e pezullon ose nuk e heq
dnimin (Neni 303. par. 2).

163

PJESA XX
MBROJTJA E T DMTAURIT DHE E DSHMITARIT

97. N prgjithsi mbi mbrojtjen e t dmtuar dhe t dshmitarit n

procedurn penale
Mbrojtja e t dmtuarit dhe mbrojtja e dshmitarit jan institute t
kohs s re t procedurs penale. Me fjal tjera, qasja bashkkohore e
luftimit t kriminalitetit ka krkues edhe zgjidhje esencialisht t
ndryshme ligjore t statusit t atyre personave t cilt pr shkak t
faktit se jan t dmtuar me vepr penale (Me kt edhe dshmitar
potencial), gjegjsisht q t mund t shfaqen n procedur n rolin e
dshmitarit do t mund t ishin t rrezikuar (ata ose antart e
familjeve t tyre), ose t ekspozuar krcnimit apo rrezikimit t
integritetit t tyre fizik dhe psikik. Pikrisht, pr kt arsye tr
legjislacioni penal bashkkohor e njeh institutin e mbrojtjes s
dshmitarit, gjegjsisht t dmtuarit (duke rregulluar kt materie me
ligje t posame apo drejtprdrejt me ligjet e procedurs penale) duke
parapar dhe prkufizuar masat gjegjse me t cilat dshmitari,
gjegjsisht i dmtuari duhet t mbrohen nga rrezikimi i mundshm,
gjegjsisht lndimi. KPPPK, n pikpamje t mbrojtjes s t dmtuarit
dhe t dshmitarit jep definimet si vijon: rrezik serioz, antar
familje, gjyqtar, dhe anonimitet. Kshtu rreziku serioz paraqet
frikn e arsyeshme pr shkak t rrezikut pr jet, pr shndetin fizik
apo mendor ose pr pasurin e t dmtuarit, dshmitarit apo antarit t
familjes s t dmtuarit ose dshmitarit si pasoj e pritur e prezantimit
t prove nga ana e t dmtuarit apo dshmitarit gjat marrjes n pyetje
apo dshmimit n gjykat. antari i familjes sht bashkshorti
legjitim ose qifti jashtmartesor, ose farefisi n vij t drejt,
adoptuesi, i adoptuari, vllai, motra ose ushqyesi.
Shprehja gjyqtar prfshin gjyqtarin e procedurs paraprake apo
kryetarin e trupit gjykues.
Prfundimisht anonimiteti paraqet pamundsin e zbulimit t
informatave lidhur me identitetin apo lvizjen e t dmtuarit apo
dshmitarit, apo identitetin ose lvizjen e antarit t familjes s t
dmtuarit, ose dshmitarit, ose identitetin e cilido person lidhur me t
dmtuarin ose dshmitarin
164

98. Masat e mbrojtjes s t dmtuarit dhe t dshmitarit

N fardo faz t procedurs, prokurori publik, paditsi privat,
paditsi subsidiar, i pandehuri, mbrojtsi, i dmtuari apo dshmitari
mund ti paraqesin lutje me shkrim gjykats me t ciln krkohet masa
mbrojtse ose urdhri pr anonimitet nse ekziston rreziku serioz pr t
dmtuarin, dshmitarin apo antarin e familjes s tij. Lutja e
prmendur prmban deklaratn me shnimin e fakteve. Gjyqtari lutjen
dhe deklaratn i fut n pliko t vulosur dhe vetm gjyqtari dhe
prokurori publik mund t ken qasje n prmbajtjen e mbyllur dhe t
vulosur (Neni 169. par. 1,2). Pas pranimit t lutjes gjyqtari mund t
urdhroj masa mbrojtse adekuate pr t dmtuarin apo dshmitarin,
ose nse konsideron se kjo sht e domosdoshme para nxjerrjes s
vendimit pr lutjen, konvokon seanc dgjimore t mbyllur pr t
marr informata shtes nga prokurori, i pandehuri, mbrojtsi i
dmtuarit dhe dshmitart. N rast se sipas lutjes lshohet urdhresa n
pajtim me Nenin 171. dhe 172. t KPPPK, gjyqtari konvokon seancn
e dgjimit t mbyllur (169. par .3). gjyqtari mund t lshoj urdhresn
pr masn mbrojtse apo pr anonimitet t t dmtuarit ose dshmitarit
ather kur prfundon se:
1. ekziston rrezik serioz pr t dmtuarin, dshmitarin apo antarin e
familjes s tij;
2. masa mbrojtse sht e domosdoshme pr tu evituar rreziku serioz
ndaj t dmtuarit, dshmitarit ose antarit t familjes s tij (Neni 169.
par. 4)
Gjyqtari menjher informon prokurorin publik pr cilndo lutje q e
ka paraqitur i akuzuari, mbrojtsi, i dmtuari, dshmitari, paditsi
privat apo paditsi subsidiar, kurse ai ka t drejt t jap rekomandime
dhe deklarata lidhur me faktet gjyqtarit n seancn e dgjimit ose me
an t shkress nse gjyqtari nuk ka urdhruar seancn dgjimore
(Neni 169. par. 5). Gjyqtari sipas dispozits s Nenit 170. par. 1 mund
t urdhroj masat mbrojtse t cilat i konsideron t domosdoshme,
duke prfshir por jo edhe:
1. lnia anash apo shlyerja e emrit, adress, vendit t puns,
profesionit apo cilitdo shnim dhe informat tjetr e cila do t
mund t shfrytzohet pr identifikimin e t dmtuarit ose
dshmitarit;
2. mosshpallja e cilitdo dokument q identifikon t dmtuarin apo
dshmitarin;
165

3. prpjekjet pr ti mbuluar skicat e fytyrs apo pamjen fizike t t

dmtuarit ose dshmitarit i cili jep dshmin prfshir ktu
dshmimin pas perdes s padukshme, ose me ndihmn e pajimeve
teknike q ndryshojn zrin apo figurn, ose njkohsisht marrin
n pyetje n vend tjetr i cili me gjykatoren sht i lidhur me
televizion intern, ose marrjen n pyetje duke incizuar n videotrak
para takimit me prani t mbrojtsit;
4. ndarja e pseudonimeve;
5. seancn e mbyllur pr publikun n pajtim me Nenin 336. t Ligjit;
6. urdhrin pr mbrojtsin q t mos e zbuloj identitetin e t dmtuarit
ose t dshmitarit ose t mos publikoj fardo materiali i cili do t
mund t zbulonte identitetet;
7. largimin e prkohshm t t pandehurit nga gjykatorja nse
dshmitari refuzon t dshmoj n pranin e t pandehurit apo nse
rrethana tregojn se dshmitari nuk do ta flas t vrtetn n prani
t t pandehurit ose;
8. cilindo kombinim t metodave t prmendura pr ta penguar
zbulimin e identitetit t dmtuarit ose dshmitarit
Dispozitat tjera t KPPPK, nuk zbatohen nse ato u kundrvihen
masave mbrojtse t cilat i ka urdhruar gjyqtari duke i konsideruar
ato t domosdoshme. Urdhri pr zbatimin e mass mbrojtse jepet n
formn e shkruar dhe nuk guxon t prmban kurrfar informate e cila
do t mund t zbulonte identitetin e t dmtuarit dshmitarit apo
antarit t familjes ose do t mund t zbulonte ekzistimin ose t
ekspozonte rrezikun serioz t siguris operative, t hetimit vijues dhe
konfidencial policor (Neni 170. par. 3).
Kur sht urdhruar masa mbrojtse ndaj t dmtuarit apo dshmitarit,
pala e cila ka paraqitur lutje pas ksaj mund t krkoj edhe ndrrimin e
mass mbrojtse. Vetm gjyqtari i cili e ka miratuar masn e till
mund ta ndryshoj apo pezulloj at me urdhres ose t miratoj kalimin
e materialit mbrojts t gjyqtarit tjetr pr prdorim dhe pr veprime
tjera. Nse n kohn e paraqitjes s krkess pr ndryshimin apo
lirimin, gjykata e cila ka miratuar masn nuk sht m kompetente pr
at rast, gjyqtari kompetent n gjykatn kompetente mund t miratoj
masn e till apo lirimin pasi t ket lshuar informatn me shkrim
prokurorit publik dhe pasi ti ket dgjuar argumentet e tij (Neni
170,par. 4).

166

Nse masat mbrojtse nga Neni 170. par. 1 i KPPPK, jan t

pamjaftueshme pr t garantuar mbrojtjen e dshmitarit t ciln
gjyqtarit ja ka propozuar mbrojtja, gjyqtari n rrethanat e
jashtzakonshme mund t lshoj urdhrin pr anonimitet me t cilin
dshmitari t cilin gjyqtarit ia ka propozuar mbrojtja mbetet anonim
pr publikun, t dmtuarin, paditsin privat apo subsidiar dhe t
autorizuarit e tyre ligjor (Neni 171, par. 1).
Para se ta lshoj urdhrin pr anonimitet, gjyqtari zhvillon seancn e
dgjimit t mbyllur n t ciln merr n pyetje dshmitarin konkret dhe
personat tjer t cilt konsiderohen t domosdoshm si sht
personeli policor dhe ushtarak i cili garanton sigurin. Prve ktyre
personave mund t jet i pranishm vetm prokurori publik, personeli i
domosdoshm i gjykats dhe prokuroris si dhe mbrojtsi (Neni 171.
par. 2).
Gjyqtari mund t lshoj urdhrin pr anonimitet vetm nse
paraprakisht vlerson se:
1.ekziston rreziku serioz pr dshmitarin apo antarin e familjes s
tij prandaj anonimiteti i plot pr dshmitarin sht i
domosdoshm pr tu evituar rreziku i till serioz;
2.deklarimi i dshmitarit sht me rndsi materiale pr rastin dhe do
t ishte e paarsyeshme q mbrojtja t detyrohet t vazhdoj pa t ;
3.kredibiliteti i dshmitarit sht plotsisht i analizuar dhe i zbuluar
pr gjyqtarin n seancn e mbyllur;
4.nevoja pr anonimitetin e dshmitarit me qllim t sigurimit t
drejtsis sht m e rndsishme sesa interesi i publikut, i t
dmtuarit, paditsit subsidiar apo privat dhe prfaqsuesve t tyre
ligjor apo t autorizuarve q ta kuptojn identitetin e dshmitarit
me rastin e zbatimit t procedurs (Neni 171, par. 3).
Nse masat mbrojtse t parapara me Nenin 170, par. 1 t Ligjit jan t
pamjaftueshme pr t garantuar mbrojtjen e t dmtuarit apo
dshmitarit t ciln nuk e ka propozuar mbrojtja, n rastet e
jashtzakonshme, gjyqtari mund ta nxjerr urdhrin pr ruajtjen e
anonimitetit me t cilin i dmtuari ose dshmitari mbeten anonim pr
t pandehurin dhe mbrojtsin (Neni 172, par. 1).
Para nxjerrjes s urdhress pr anonimitet gjyqtari zhvillon seanc t
mbyllur dgjimore n t ciln merren n pyetje i dmtuari dhe
dshmitari konkret dhe personat tjer t cilt konsiderohen t
167

domosdoshm, si sht personeli ushtarak dhe policor q e garanton

sigurin. Prve ktyre personave t pranishm mund t jen vetm
prokurori publik, personeli i domosdoshm i gjykats dhe prokuroris
si dhe mbrojtsi (Neni 172, par. 2).
Gjyqtari mund t nxjerr urdhrin e till vetm nse paraprakisht
vlerson se:
1. ekziston rreziku serioz pr t dmtuarin, dshmitarin apo antarin
e familjes s tij, prandaj anonimiteti i plot i t dmtuarit ose
dshmitarit sht i domosdoshm pr evitimin e rrezikut t till
serioz;
2. deklarimi i t dmtuarit ose dshmitarit sht me rndsi materiale
pr rastin dhe do t ishte e paarsyeshme q aktakuza t detyrohet t
vazhdoj pa t;
3. kredibiliteti i t dmtuarit dhe dshmitarit sht plotsisht i
analizuar dhe i zbuluar pr gjyqtarin n seancn e mbyllur;
4. nevoja pr anonimitetin e t dmtuarit ose dshmitarit me qllim
t garantimit t s drejts sht m e rndsishm sesa interesi i t
pandehurit q ta dij identitetin e t dmtuarit apo dshmitarit para
zhvillimit t mbrojtjes (Neni 172. par. 3).
Ligji prkufizon se urdhri pr anonimitet duhet t jet n formn e
shkruar dhe nuk guxon t prmbaj kurrfar informate e cila do t mund
t zbulonte identitetin e t dmtuarit dshmitarit dhe antarit t
familjes s tij, ose e cila do t mund t zbulonte ekzistimin e rrezikut
apo t ekspozonte rrezikun serioz pr sigurin kooperuese t hetimit
vijues, konfidenca policor.
Informatat n procesverbal nga seancat e mbyllura fshihen, vulosen
dhe ndahen si sekret zyrtar menjher pas identifikimit, kurse para
marrjes n pyetje t t dmtuarit apo dshmitarve. Shnimet t cilave
u kufizohet qasje, aktakuza dhe gjyqtari mund ti kontrollojn dhe
prdorin vetm n ankes me aktvendim nga neni 171. ose Neni 172.
Ankesn lidhur me urdhrin pr anonimitet dhe pr prdorimin e
metods pr pengimin e zbulimit t identitetit, i dmtuari, dshmitari,
mbrojtsi dhe i pandehuri mund ta paraqesin kolegjit tre antarsh
jasht gjyqsor, nse urdhrin e ka lshuar gjyqtari i procedurs
paraprake. N t kundrtn ankesa sht e mundur vetm prmes
ankess lidhur me aktgjykimin (Neni 173, par. 3).

168

Gjykata sht e obliguar ti ndaloj t gjitha pyetjet prgjigjet e t cilave

mund ta zbulojn identitetin e t dmtuarit ose dshmitarit t mbrojtur
me masa mbrojtse apo informats konfidenciale.

169

PJESA XXI
EKSPERTIZA

99. nocioni ekspert dhe ekspertizs

Me
nocionin
ekspert
nnkuptojm
personin
profesional
(profesionistin) nga sfera jasht juridike t cilin organi i procedurs
penale e ka urdhruar q ta jap dshmin e tij (konstatimin, mendimin,
nganjher vetm mendimin) lidhur me vrtetimin e fakteve t
caktuara n procedurn penale t cilat mund t vrtetohen vetm me
ndihmn e dijs dhe njohurive profesionale.125
Arsyet pr thirrjen e ekspertit n procedurn penale jan pasoj e faktit
se gjykata apo organi tjetr i procedurs nuk disponon me njohuri
profesionale adekuate jasht juridike apo me dije t till n baz t s
cils do t mund ti vrtetonte faktet n mnyr t pavarur, vrtetimi i
t cilave krkon nj dije dhe njohuri t till. Me nocionin ekspertiz
nnkuptojm veprimin procedural n kuadr t s cilit eksperti si
person me dije shkencore dhe profesionale zbaton njohurit shkencore
dhe profesionale, shkathtsit dhe metodat n faktet t cilat paraqesin
objektin e ekspertizs.126
100. Caktimi i ekspertizs
Sipas dispozitave t KPPPK, ekspertiza caktohet ather kur pr
prcaktimin apo vlersimin e ndonj fakti t rndsishm sht e
nevojshme q t merret mendimi dhe konstatimi i specialistit q ka
njohuri t nevojshme profesionale.
Me kt rast gjykata me shkrim urdhron krkimin e mendimit t
ekspertit, sipas propozimit t prokurorit publik, mbrojts ose sipas
detyrs zyrtare. N urdhres ceken faktet t cilat duhet t konstatohen
apo vlersohen me ekspertiz si dhe personat t cilve u besohet
ekspertiza. Urdhresa u dorzohet palve. Nse lloji i caktuar i
ekspertizs bn pjes n fushn profesionale t ndonj instituti apo
ekspertiza mund t kryhet n kuadr t organit t caktuar publik,
ather ajo detyr sidomos nse sht e ndrlikuar, zakonisht i besohet
125
126

V. I. Bayer, 1995, fq. 324.

H. I. Sijeriq-oliq, 2005, fq. 332.
170

institutit t till, gjegjsisht organit t till. Organizata profesionale,

gjegjsisht organi publik cakton nj apo m tepr ekspert t cilt japin
mendimin profesional (Neni 176. par. 1, 2).
Nse gjykata emron ekspertin ajo zakonisht emron nj ekspert, por
nse detyra e ekspertit sht e komplikuar ather emron nj apo m
tepr ekspert. Nse gjykata ka ekspert t caktuar t cilt jan me detyr
t prhershme pr vlersime t caktuara profesionale, ather ekspertt
tjer mund t emrohen vetm nse shtyrja do t ishte e rrezikshme
apo nse ekspertt e prhershm jan t penguar t marrin pjes apo
nse rrethanat tjera e krkojn kt (Neni 176. par. 3, 4).
101. T drejtat dhe detyrat e ekspertit
Personi i ftuar si ekspert sht i detyruar ti prgjigjet thirrjes pr ta
dhn konstatimin dhe mendimin. Eksperti i cili sht ftuar n mnyr
t rregullt nuk vjen kurse edhe mungesn nuk e arsyeton apo nse
refuzon ta bj ekspertizn mund t gjobitet me t holla deri n 250
euro, kurse n rast t mungess s paarsyeshme mund t detyrohet me
forc q t vij (Neni 177. par. 1, 2).
N ankesn lidhur me vendimin me t cilin i sht shqiptuar gjoba me
t holla, vendos kolegji jashtgjyqsor prej 3 antarve. Krahas
dnimit me t holla pr shkak se eksperti i cili sht ftuar n mnyr t
rregullt nuk ka ardhur kurse edhe mungesn nuk e ka arsyetuar, apo ka
refuzuar ta bj ekspertizn, organi i cili e zhvillon procedurn mund
t krkoj nga eksperti q ta caktoj afatin brenda t cilit do ta paraqes
konstatimin dhe mendimin dhe t mer obligimin ta paguaj shumn
deri n 250 euro n llogari, po q se nuk paraqet konstatimin dhe
mendimin n afatin e parapar. Procesverbali me deklaratn e ekspertit
pr kt detyrim sht dokument prfundimtar. (Neni 177. par. 4).
personi i cili nuk mund t merret n pyetje si dshmitar ( Neni 159,)
apo i cili sht i liruar nga detyrimi pr t dshmuar ( Neni 160.), apo
kundr t cilit sht kryer vepr penale, nuk mund t emrohet si
ekspert.
Nse personi i till sht emruar pr ekspert konstatimi mendimi dhe
deklarata e tij jan t papranueshme (Neni 178. par. 1).

171

Arsyeja pr prjashtim t ekspertit (Neni 45), ka t bj gjithashtu me

personat t cilt kan t njjtin pundhns sikurse i pandehuri dhe i
dmtuari dhe personat t cilt jan t punsuar te i dmtuari apo i
pandehuri. Mirpo ligji nuk e prjashton mundsin q n rolin e
ekspertit t shfaqet personi i cili paraprakisht sht marr n pyetje si
dshmitar. N kt kuptim sht edhe dispozita e Nenit 178. par. 3
sipas t cils zakonisht personi q sht marr n pyetje si dshmitar
nuk mund t jet i emruar si ekspert. N rastet kur sht e lejuar
ankesa e posame lidhur me aktvendimin me t cilin refuzohet krkesa
pr prjashtimin e ekspertit (Neni 43. par. 4), ankesa e shtyn
ekspertizn prve nse ajo do t jet e rrezikshme (Neni 178. par. 4).
102. Procedura e ekspertizs
Para fillimit t ekspertizs eksperti kshillohet lidhur me at se ka pr
detyr q me vmendje ta shqyrtoj objektin e ekspertizs, q sakt ti
theksoj t gjitha q i vren dhe i gjen dhe q mendimin e tij ta jap n
mnyr t paanshme dhe n pajtim me rregullat shkencore dhe
rregullat e ekspertizs profesionale. Eksperti sidomos do t
paralajmrohet pr at se dshmimi i rrem paraqet vepr penale.
Organi para t cilit zhvillohet procedura udhheq marrjen n pyetje t
ekspertit, i dfton ekspertit pr lndt t cilat ai duhet ti analizoj, i
parashtron pyetje e sipas nevojs krkon sqarime nga aspekti i
konstatimit dhe mendimit t tij (Neni 179. par. 1,2).
Ekspertit mund ti jepen sqarime kurse edhe mund ti lejohet ti
kontrolloj dokumentet. Eksperti mund t propozoj q provat t
prezantohen ose t sigurohen lndt dhe shnimet t cilat ai i analizon
dhe pr t cilat jep mendimin. Nse eksperti merr pjes n inspektimin
e vendit t ngjarjes dhe rikonstruktimin e saj apo n ndonj veprim
tjetr lidhur me mbledhjen e provave, ather eksperti mund t
propozoj q disa rrethana t sqarohen apo q personit t marr n
pyetje ti shtrohen pyetje t caktuara.
Sipas Neni 180 eksperti kontrollon lndt e ekspertizs n prani t
organit i cili udhheq procedurn dhe procesmbajtsin, prve nse
sht e domosdoshme marrja e thukt n pyetje ose nse marrja n
pyetje zbatohet n entin profesional apo brenda organit publik, apo
nse kt e krkojn arsyet morale. Nse sht n qllimin e nxjerrjes
s mendimit profesionale e nevojshme t kryhet analiza e ndonj
materie, ekspertit kur kjo sht e mundur i jepet mostra e asaj materie,
172

kurse mbetja ruhet n rast se ka nevoj pr analiza t mvonshme.

Konstatimi dhe mendimi i ekspertit menjher futen n procesverbal.
Ekspertit mund ti lejohet q mendimin e vet ta jap n form t shkruar
gjegjsisht mendimin n afatin e parapar t cilin e cakton organi q e
udhheq procedurn (Neni 181). Nse ekspertiza i besohet
organizats profesionale apo organit publik, organi i cili e udhheq
procedurn paralajmron se personi nga neni 178 i ktij ligji, apo
personi i cili pr shkaqe tjera t cilat pr kt qllim i parasheh ky ligj,
nuk mund t jet ekspert, nuk mund prandaj t marr pjes n dhnien
e konstatimit apo mendimit, kurse i paralajmron ata edhe pr pasojat
e mendimit dhe konstatimit t rrem (Neni 182. par. 1).
Organizats profesionale, organit publik i jepet n dispozicion
materiali i nevojshm pr ekspertiz, e nse sht e nevojshme do t
jet plotsisht n pajtim me dispozitat e Neni 179. par. 3. Organizata
profesionale, gjegjsisht organi publik ia drgon gjykats konstatimin
dhe mendimin e vet n form t shkuar dhe me nnshkrimet e
personave q e kan kryer ekspertizn (Neni 182. par. 2,3.). Palt nga
udhheqsi i organizats profesionale, gjegjsisht organit publik mund
t krkojn emrat e ekspertve t cilt do ta kryejn ekspertizn.
Dispozitat nga Neni 179. par. 1, 2, i Ligjit nuk zbatohen ather kur
ekspertiza i besohet organizats profesionale apo organit publik.
Organi para t cilit zhvillohet procedura mund t krkoj nga organizata
profesionale apo organi publik q t japin sqarime lidhur me mendimin
dhe konstatimin e dhn (Neni 182. par. 3,4).
N procesverbalin e ekspertizs apo n rezultatin me shkrim t
ekspertizs dhe mendimit shnohet emri i personit i cili e ka kryer
ekspertizn, profesioni i tij, prgatitja profesionale dhe specializimi.
Kur t jet kryer dshmia e ekspertit pa pranin e palve, palt
informohen se dshmia e ekspertit sht kryer dhe se mund ta shikojn
procesverbalin e dshmis s ekspertit apo konstatimin dhe mendimin
e shkruar t ekspertit (Neni 183. par. 1, 2).
Nse shnimet e ekspertit n konstatimet e tyre dallohen dukshm ose
nse konstatimet e tyre jan dykuptimshe, jo t plota apo
kontradiktore midis tyre apo n raport me rrethanat e analizuara, kurse
kto mangsi nuk mund t eliminohen me marrjen n pyetje t
srishme t ekspertit, ather ekspertiza prsritet me pjesmarrjen e
ekspertve t njjt apo ekspertve tjer (Neni 184.). Nse n
173

mendimin e ekspertit ka kundrthnie apo mangsi ose paraqitet

dyshimi i arsyeshm lidhur me saktsin e mendimit t prezantuar,
kurse ato mangsi apo dyshime nuk mund t eliminohen me marrjen e
srishme n pyetje t ktyre ekspertve, ather do t krkohet
mendimi i ekspertve tjer.
103. Llojet e detyrueshme t ekspertizave
Kodi i Prkohshm i Procedurs Penale t Kosovs,
njeh obligimet e ekspertizs n vijim:
1. kontrolli dhe obduksioni i kufoms post mortem;
2. analizat toksikologjike;
3. kontrolli i lndimeve trupore dhe kontrolli mjeksor.
termi ekspertiz e detyrueshme n t vrtet nnkupton q gjykata sht
e detyruar ti vrtetoj faktet e prhershme kontestuese me an t
ekspertizs, madje me llojin e caktuar t saj. N kt kuptim kurdo q
ekziston dyshimi ose shihet qart se vdekja ka ndodh pr shkak t
veprs penale apo ajo ka lidhje me kryerjen e saj, gjykata ka pr detyr
t urdhroj t bhet obduksionit. Ose n rastet kur ekziston dyshimi se
vdekja ka ndodhur pr shkak t helmimit gjykata sht e detyruar t
urdhroj t bhet analiza toksikologjike si lloj i veant i ekspertizs.
kontrolli dhe obduksioni post mortem i kufoms:
kontrollin dhe obduksionin post mortem t kufoms e urdhron
gjykata. Kontrolli dhe obduksionin post mortem i kufoms gjithmon
ndrmerret kur ekziston dyshimi apo sht e qart se vdekja sht
shkaktuar me vepr penale ose ajo ka lidhje me kryerjen e veprs
penale (Neni 186. par. 1). Nse trupi sht, urdhrohet zhvarrosja me
qllim t shikimit t kufoms dhe t autopsis s saj. Me rastin e
autopsis s kufoms ndrmerren t gjitha masat e nevojshme q t
vrtetohet identiteti i kufoms dhe pr kt qllim duhet t prshkruhet
posarisht karakteristikat e jashtme dhe t brendshme trupore t
kufoms. (Neni 186. par. 2).
N qoft se autopsia nuk sht br nga nj institucion profesional,
nse sht e nevojshme at e bn nj mjek ose m shum prej tyre t
cilt preferohet t jen specialist t mjeksis ligjore(Neni 187. par. 1).
Ekspertimin e drejton gjyqtari i procedurs paraprake dhe n
procesverbal shnon konstatimin dhe mendimin e ekspertit.
174

Autopsia nuk mund ti besohet mjekut i cili e ka mjekuar t vdekurin

(Neni 187. par. 2). Ai mund t thirret gjat autopsis pr t dhn
shpjegime pr rrjedhn dhe rrethanat e smundjes (Neni 187. par. 2).
N mendimin e vet ekspertt sidomos theksojn shkakun e
drejtprdrejt t vdekjes, ka ka sjell deri te ai shkaktar dhe kur sht
shkaktuar vdekja (Neni 188. par. 1).
N qoft se n kufom gjendet ndonj lndim, me analiz vrtetohet se
at lndim a e ka shkaktuar ndokush tjetr, nse po, ather me ka, n
mnyr, sa koh para vdekjes dhe a e ka shkaktuar ai lndim
vdekjen. Nse n kufom gjenden disa lndime, me analiz vrtetohet
se a sht secili lndim i shkaktuar me t njjtin mjet dhe cili prej tyre
ka shkaktuar vdekjen. Ndrkaq, nse ka shum lndime vdekjeprurse,
sht e nevojshme t konstatohet cili prej tyre me efektin e prbashkt
t tij ka shkaktuar vdekjen (Neni 188. par. 2).
N rastin e prmendur nga paragrafi dy i ktij Neni, veanrisht duhet
vrtetuar se a sht shkaktuar vdekja pikrisht nga lloji i till i lndimit
dhe nga natyra e prgjithshme e lndimit, pr shkak t rrethanave t
rastit apo rrethanave n t cilat sht shkaktuar lndimi. Gjithashtu
sht e nevojshme t vrtetohet se ndihm e dhn a ka mundur ta
mnjanoj vdekjen(Neni 188. par. Ko 3,4).
Sipas Nenit 189. par. 1, 2. t Kodit t Prkohshm t Procedurs
Penale t Kosovs, me rastin e inspektimit t kufoms dhe autopsis s
fetusit vmendja duhet prqendruar n veanti n prcaktimin e
shkalls s zhvillimit t fetusit, aftsit e tij pr t jetuar edhe jasht
mitrs dhe shkakun e vdekjes s tij.
Gjithashtu me rastin e inspektimit t kufoms dhe autopsis s
kufoms s fmijs s porsalindur, vmendja duhet prqendruar
veanrisht n vrtetimin e faktit se i porsalinduri a sht i gjall apo i
vdekur, a ka qen i aft pr jet, sa ka jetuar, kur ka vdekur dhe ka e
ka shkaktuar vdekjen.
Analizat toksikologjike:
Analizat toksikologjike bhen ather kur ekziston dyshimi i helmimit.
Me at rast gjykata urdhron q materiet e dyshimta t gjetura n
kufom ose n ndonj vend tjetr t drgohen n institutin pr
helmime toksikologjike pr ekspertim.
175

Me rastin e analizs s materieve t dyshimta, eksperti prqendrohet

veanrisht n prcaktimin e llojit, sasis dhe efektit t helmit t
gjetur, nse materia e dyshimt sht gjetur n kufom, ather sasia e
helmit t prdorur duhet t prcaktohet sa her q kjo sht e mundur
(Neni 190. par. 1 dhe2).
Inspektimi i lndimeve trupore dhe kontrolli mjeksor:
Sipas Nenit 191, par. 1, 2, parimisht analizn e lndimeve trupore e
bn eksperti prmes ekzaminimit fizik por nse kjo nuk sht e
nevojshme ather kjo duhet t bhet n baz t informacionit nga
dosja. Pasi q eksperti t ket br prshkrimin e sakt t lndimeve,
posarisht duhet t jap mendimin e tij pr natyrn dhe peshn e secilit
lndim dhe efektin e tyre t trsishm lidhur me natyrn dhe rrethanat
e posame t rastit konkret, mjetin me t cilin jan shkaktuar lndimet
dhe mnyrn e shkaktimit t tyre. kontrollin mjeksor e kryen mjeku i
kualifikuar apo infermieri n pajtim me normat e profesionit t
mjeksis dhe duke pasur respekt t plot pr dinjitetin e personit dhe
konsideratn ndaj ndikimeve fizike dhe psikologjike n lndimin e tij.
(Neni 192. par. 1)
Kontrolli mjeksor i t pandehurit mund t zbatohet pa plqimin e tij
nse kjo sht e nevojshme pr vrtetimin e fakteve q jan me rndsi
pr procedurn penale dhe kjo nuk e keqson shndetin e tij (Neni 192.
par. 2).
Kontrolli mjeksor i personit, q nuk sht i pandehur , mund t
zbatohet pa plqimin e tij vetm nse ky person mund t konsiderohet
si dshmitar dhe nse sht e domosdoshme pr t vrtetuar nse trupi
i tij tregon ndonj gjurm ose pasoj t veant t veprs penale dhe kjo
nuk e keqson shndetin e tij (Neni 192. par. 3).
Sipas Neni (192. par. 4), kur sht e nevojshme mostra e flokut dhe e
folikuls, pshtyms, urins, sekretit t hunds, pjess siprfaqsore t
lkurs duke prfshir edhe zonn e ijve, thonjt dhe mostrat e pjess
s poshtme t thoit, si dhe mostra tjera t ngjashme t cilat nuk
krkojn ndrhyrje trupore, ato mund t merren gjat ekzaminimit
(Neni 192. par. 4).
Ekzaminimi fizik i cili prfshin prmasat trupore, si sht marrja e
mostrave t gjakut gjat kontrollit fizik mund t bhet vetm me
urdhr t gjykats ose me plqim vullnetar t personit n fjal (Neni
192. par. 5).
176

Mostrat e gjakut ose mostrat e qelizave tjera trupore t marra nga

personat gjat ekzaminimit mund t prdorn vetm pr nevoja t
procedurs penale pr shkak t s cils merren ato pr procedura tjera
penale q jan n shqyrtim e sipr. Ato do t shkatrrohen pa vones,
sa m shpejt, kur nuk jan m t nevojshme pr kto qllime. (Neni
192. par. 6).
Pr ekzaminim fizik nga Neni 192. par. 1-4, nuk sht i detyrueshm
urdhri i gjykats.
Dispozita nga Neni 167. par. 2 i ktij Kodi zbatohet prshtatshmrish
n rastet kur personi q nuk sht i pandehur refuzon, ti nnshtrohet
kontrollit t urdhruar nga gjykata. Shtrngimi mund t prdoret vetm
me urdhr t posam t gjykats.
104

Ekzaminimet molekulare dhe gjenetike dhe analizat e ADN-s

Analiza e ADN-s sht emrtim i prbashkt pr nj numr t

ndryshm t teknikave t ekspertizs si sht ADN mitohondrike etj.
me t ciln sot vrtetohet e ashtuquajtura shenja gjenetike e individit
dhe qllimet e ndryshme, ndr t tjera edhe pr nevoja t procedurs
penale. Sipas Nenit 194. t Kodit gjykata mund t urdhroj q
materiali i siguruar me an t masave nga Neni 191, 192, ti
nnshtrohet analizs molekulare dhe gjenetike n masn e cila sht e
nevojshme pr konstatimin e prejardhjes ose q t kuptohet se gjurmt
e gjetura a burojn nga i dmtuari apo i akuzuari.
Analizat e prmendura mund t kryhen edhe n provat materiale t
cilat jan gjetur, siguruar apo konfiskuar. Me qllim t prcaktimit t
identitetit n procedurn penale mund t merret mostra e indit qelizor
t t pandehurit me qllim identifikimi t ADN-s. Indi i marr qelizor
mund t prdort vetm pr identifikim t ADN-s ashtu si sht
parapar n par. 1, t ktij neni. Ai shkatrrohet sa m par q sht e
mundur posa t pushon nevoja pr kt qllim. Me rastin e analizs
nuk bn t hulumtohen informata tjera dhe do t jen t
papranueshme ato prve atyre q jan krkuar t vrtetohen n Kodin
e ADN-s(Neni 195. par. 1,2).

177

105. Ekspertiza financiare

Ekspertiza financiare ndrmerret ather kur n procedur paraqitet
krkesa pr zbatimin e kontrollit financiar t librave afariste. N rast t
nevoje pr kryerjen e ekspertizs financiare, gjykata e udhzon
ekspertin pr qllim dhe fushveprim t kontrollit financiar si dhe
fakteve dhe rrethanave duhet t vrtetohen.
Nse pr kontrollin profesional t librave afariste t ndrmarrjes ose
personit juridik sht e nevojshme t paraprakisht t rregullohen
llogarit e tyre, shpenzimet e kryerjes s asaj pune bien n barrn e
ndrmarrjes afariste apo personit tjetr juridik (Neni 196. par. 1,2).
Aktvendimin pr rregullimin e kontabilitetit e merr gjykata n baz t
raportit me shkrim nga eksperti i caktuar pr t kontrolluar librat
afariste. N aktvendim po ashtu saktsohet shuma q ndrmarrja
afariste apo personi tjetr juridik detyrohet tia deponoj gjykats si
paradhnie pr shpenzimet rreth rregullimit t kontabilitetit t tij.
Kundr ktij aktvendimi nuk lejohet ankes( Neni 196. par. 3).
Pas rregullimit t kontabilitetit, gjykata, n baz t raportit t
ekspertve, merr aktvendimin me t cilin cakton lartsin e
shpenzimeve t krijuara pr shkak t rregullimit t kontabilitetit dhe
urdhron q kt shum ta paguaj ndrmarrja afariste ose personi tjetr
juridik. Ndrmarrja afariste apo personi juridik mund t ankohen pr
bazueshmrin e vendimit lidhur me kompensimin dhe shum e
shpenzimeve. Pr ankes vendos kolegji prej tre gjyqtarsh.(Neni
196. par. 4).
Arktimi i shpenzimeve, po qe se shuma e tyre nuk ka qen
paradhnie, bhet n dobi t organit i cili q m par ka paguar
shpenzimet dhe shprblimin pr ekspertt (Neni 196. par. 5).
106. Rndsia argumentuese e deklarimit t ekspertit
Konstatimi dhe mendimi i ekspertit i nnshtrohen vlersimit t
provave sikurse do prov tjetr me rast edhe pr t sikurse pr t
gjitha provat tjera vlen rregulli i t ashtuquajturit vlersim i lir i
provave127. N shqyrtimin gjyqsor gjykata vlerson lirisht t gjitha
127

sht theksuar rregulla dominuese n teorin bashkkohoe t provave me disa

178

provat, prandaj edhe mendimin dhe konstatimin e ekspertit me rast

ky vlersim sht i pavarur por edhe i ndrlidhur me provat tjera t
prezantuara n shqyrtimin gjyqsor. 128 Me rast pikrisht vlersimi i
rndsis argumentuese t ksaj prove n teorin e procedur penale
dhe n teorin e provave sot paraqet n nga shtjet m t rndsishme
duke pasur parasysh prparimin e prhershm t shkencs dhe
teknologjis dhe mundsis gjithnj e m t madhe t ciln ekspertiza
bashkkohore shkencore dhe profesionale ofron me nj saktsi dhe
precizitet shum t madh e me kt edhe rezultate gjithnj e m
autentike, dhe me shum m pak gjasa pr gabime.
Kshtu n pikpamje t rndsis argumentuese t ekspertit
konsiderohet se mundsia e gjyqtarit pr vlersimin e mendimit dhe
konstatimit t ekspertit sht e kufizuar dhe di m pak n raport me
mundsin e tij pr ti vlersuar rrethanat dhe faktet e prcaktuara me
ndihmn e provave tjera.129 sht theksuar pasoja logjike e faktit se
ekspertiza pikrisht edhe caktohet pr shkak se gjykata nuk disponon
me ekspert t nevojshm apo me njohuri dhe dije shkencore pr
konstatimin dhe vlersimin e ndonj fakti t rndsishm, prandaj pr
kt shkak e urdhron personin i cili zotron dije dhe njohuri t tilla,
q ta kryej ekspertizn.

prjashtime dhe n pikat e shkurtra do t thot se gjykata me rastin e vlersimit t

provave nuk sht i lidhur pr kurrfar rregullash formale t provave, pr dllim nga i
ashtuquajturai vlersim formal apo ligjor i provave ku gjykata n procedurn e
vlersimit t rndsis s provave sht i detyruar q t vlersoj n pajtim me
rregullat e caktuara ligjore.
128
H. I. Sijeriq-oliq, 2005., fq. 341.
128
. Stevanoviq.: Vetaenje u krivinom postupku, Savremena administracija,
Beograd, 1976, fq. 119.
179

PJESA XXII
PROCEDURA E AKUZIMIT

107. Aktakuza - Nocioni

Me nocionin aktakuz duhet kuptuar krkesn e shkruar dhe t
prpiluar n formn e caktuar ligjore t Prokurorit publik nn kushtet e
caktuara me ligj, dhe t dmtuarit si padits me qllim t caktimit t
shqyrtimit gjyqsor kundr personit t caktuar si i pandehur pr shkak
t veprs s caktuar penale130.
Aktakuza paraqet aktin themelor procedural t akuzimit n
procedurn e rregullt penale.131
108. Ngritja e aktakuzs
Pas prfundimit t hetimit ose kur prokurori publik konsideron se
informacionet me t cilat ai disponon pr veprn penale dhe kryersin
e saj paraqesin baz t mjaftueshme pr ngritjen e aktakuzs,
procedura para gjyqit mund t zbatohet vetm n baz t aktakuzs s
ngritur nga prokurori publik. 132
Sipas dispozits s Nenit 305. par. 1, i KPPPK aktakuza prmban:
1) Emrin dhe mbiemrin e t pandehurit dhe t dhnat e tij personale
(Neni 233 i ktij Kod);
2) T dhnat nse sht shqiptuar paraburgimi dhe sa koh ka
zgjatur ose masat e urdhruara nga kapitulli XXX i ktij Kodi
kundr t pandehurit, nse ai ndodhet n liri dhe nse ai sht
liruar para ngritjes s aktakuzs, sa sht mbajtur n paraburgim;
3) Emrtimin ligjor t veprs penale duke iu referuar dispozitave t
Kodit t Prkohshm Penal t Kosovs;
4) Kohn dhe vendin e kryerjes s veprs penale, objektin n t
cilin sht kryera dhe mjetin me t cilin sht kryevepra penale si
dhe rrethanat tjera t nevojshme pr t prcaktuar me saktsi
130
131
132

M Iliq: Krivino procesno pravo, redaktuar, dr. Hajrija Sijeriq-oliq,

Sarajev, 2001.,fq. 215.
M Iliq.: Krivino procesno pravo, redaktuar, dr. Hajrija Sijeriq-oliq,
Sarajev, 2001.,fq. 215..
Dispozitat pr aktakuzn zbatohen prshtatshmrisht edhe pr padin q e ngrit
prokurori apo paditsi subsidiar.
180

veprn penale;
5) Shpjegimin e arsyeve pr ngritjen e aktakuzs bazuar n
rezultatet e hetimit dhe provat q vrtetojn faktet kryesore;
6) Prcaktimin e gjykats ku do t mbahet shqyrtimi gjyqsor dhe
7) Rekomandimin pr provat q duhet prezantuar n shqyrtimin
gjyqsor s bashku me emrat e dshmitarve dhe ekspertve,
shkresat q duhet lexuar dhe sendet q duhet marr si prov.
Nse i pandehuri gjendet n liri, prokurori publik n aktakuz mund t
propozoi q t jepet urdhri pr paraburgim, e kur i pandehuri gjendet
n paraburgim, prokurori publik mund t propozoj q ai t
lirohet.(Neni 305, par. 2).
Nj aktakuz e vetme mund t ngritet pr disa vepra penale ose
kundr disa t pandehurve vetm ather kur n pajtim me Nenin 33.
t KPPPK zbatohet procedura e prbashkt (Neni 305. par. 3).
109. Kontrolli gjyqsor i aktakuzs
Aktakuza i drgohet gjykats kompetente n aq kopje sa ka t akuzuar
dhe mbrojts t tyre dhe nj kopje pr gjykatn. Prokurori publik
gjithashtu s bashku me aktakuz drgon edhe lndn komplete t
hetimit. Menjher pas pranimit t aktakuzs gjyqtari i cili e udhheq
procedurn pr konfirmimin e aktakuzs, verifikon se a sht prpiluar
aktakuza n pajtim me Nenin 305. t KPPPK. Nse gjyqtari pr
konfirmimin e aktakuzs vrteton se aktakuza nuk sht n pajtim me
dispozitat e Nenit 305. ia kthen prokurorit publik q ti plotsoj
mangsit n afat prej tri ditsh. Me krkes t prokurorit pr shkaqe
t arsyeshme gjyqtari mund ta shtyj kt afat t parapar. N qoftse
paditsi subsidiar apo privat e lshon afatin e prmendur konsiderohet
se ka hequr dor nga ndjekja, dhe procedura pushon (Neni 306, par.
1,2).
Sipas Nenit 306,par,3, gjyqtari aktakuzn dhe lndn penale e shqyrton
n mnyr q t shoh se a prmban ajo ndonj prov t papranueshme
ose referim n prov t till. Nse prova e till apo mbshtetja n t
ekziston, gjyqtari nxjerr aktvendim t posam me t ciln provn e
till e shpall t papranueshme dhe pr kt e informon prokurorin.

181

Neni 154. i KPPPK, zbatohet prshtatshmrish. Nse prjashtimi i

provs s papranueshme shkakton ndryshime n aktakuz, par. 2, Neni
106, zbatohet prshtatshmrish. N qoftse aktakuza prmban
propozim pr urdhrin e paraburgimit kundr t pandehurit apo pr
lirimin e tij nga paraburgimi, kolegji prej tre antarsh jashtgjyqsor
menjher vendos pr rekomandimin, madje m s voni brenda 48
orsh nga paraqitja e aktakuzs. Nse i pandehuri sht n paraburgim,
kurse aktakuza nuk prmban propozim pr lirimin e tij, kolegji pre tre
antarsh jashtgjyqsor, sipas detyrs zyrtare dhe n afat prej tre
ditsh nga dita e pranimit t aktakuzs konstaton se a ekzistojn ende
shkaqet pr paraburgim dhe nxjerr aktvendimin pr vazhdimin ose
lirimin nga paraburgimit. Ankesa kundr ktij aktvendimi nuk e
pengon zbatimin e tij (Neni 306. par, 4,5).
Prokurori sht i detyruar q m s voni deri n momentin e ngritjes s
aktakuzs tia siguroj mbrojtsit materialet apo kopjet e tyre t cilat i
posedon, i kontrollon ose jan nn mbikqyrjen e tij, nse kto
materiale gjat fazs s hetimit nuk i jan dhn mbrojtsit.
Kto materiale jan:
1. procesverbalet e deklarimeve dhe pranimeve t t pandehurit t
nnshkruara apo t pannshkruara;
2. emrat e dshmitarve t cilt prokurori ka pr qllim ti ftoj pr t
dshmuar dhe deklaratat e mhershme t atyre dshmitarve;
3. informata pr personin pr t cilin prokurori ka njohuri se posedon
prov t pranueshme dhe liruese ose informata pr rastin relevant
dhe cilido dokument i deklarats s personit t till i nnshkruar apo
i pannshkruar;
4. rezultatet e analizave fizike dhe mentale dhe testet shkencore apo
eksperimentet e shpallura lidhur me at rast;
5. kallzimin penal dhe raportet e policis;
6. pasqyra e provave materiale ose referimi n prova materiale t
marra gjat hetimit (Neni 397. par. 1).
Deklarimet e dshmitarve duhet t plotsohen n gjuhn t ciln e
flet dhe e kupton i pandehuri. Pas ngritjes s aktakuzs prokurori
publik i siguron mbrojtsit fardo informate dhe dokumenti t ri, si
sht parapar n par. 1 t ktij neni n afat prej 10 ditsh nga dita e
pranimit t tyre.

182

Dispozitat e ktij Neni jan objekt i masave pr mbrojtjen e t

dmtuarit, dshmitarve t privatsis s tyre dhe t dhnave
konfidenciale, si parashihet me ligj (Neni 307, par. 3, 4).
Jo m von se tet dit pasi q mbrojtsi nga prokurori i merr
materialet e parapara sipas Nenit 307. t ktij Kodi dhe jo m von se
n seancn e konfirmimit, ose kur nuk ka seanc t till, para fillimit t
shqyrtimit gjyqsor,
mbrojta sipas rrethanave:
1). Njofton prokurorin pr qllimin e prezantimit t alibis duke
precizuar vendin ose vendet ku i pandehuri pohon t ket qen n
kohn e kryerjes s veprs penale dhe emrat e dshmitarve n do
prov tjetr q e mbshtet alibin;
2) Njofton prokurorin pr qllimin e prezantimit t arsyeve pr
prjashtim t prgjegjsis penale duke precizuar emrat e
dshmitarve dhe do prov q e mbshtet arsyen e till;
3) Prokurorit i siguron emrat e dshmitarve t cilt mbrojtja synon ti
thrret pr dshmim (Neni 308. par.
1).
N rast se mbrojtsi nuk e plotson detyrimin e lartprmendur, kurse
gjykata nuk gjen shkak t arsyeshm pr lshimin e till, mund ta
gjobit at me t holla deri n 250 euro (Neni 146133) dhe pr kt e
informon Odn e Avokatve.
110. Konfirmimi i aktakuzs
N momentin kur gjyqtari vlerson se aktakuza sht prpiluar n
pajtim me Nenin 305. t ktij Kodi, ai menjher e cakton seancn pr
konfirmimin e aktakuzs.
Gjykata menjher thrret t pandehurin dhe prokurorin n seancn e
konfirmimit t aktakuzs. Aktakuza i dorzohet t pandehurit dhe
mbrojtsit t tij s paku tet dit para seancs pr konfirmimin e saj.
133

Neni146. rregullon gjobn n t holla pr mbrojtsin, t autorizuarin apo

prfaqsuesin ligjor, paditsin subsidiar apo privat n rastet kur veprimet e tyre jan
t drejtuara n shtyerjen e procedurs penale. Me t njjtin, gjithashtu perashihet
informimi i ods s avokatve pr dnimin e antarit t tyre apo avokatit praktikant
si dhe njoftimi i prokurorit mbikqyrs n rastin kur prokurori shkakton shtyerje t
procedurs.
183

N seancn e konfirmimit thirret edhe i dmtuari (Neni 309. par. 1,2).

Pasi q t pandehurit ti jet dorzuar aktakuza ai ka t drejt:
1. t heq dor nga shqyrtimi i aktakuzs dhe provave;
2. t heq dor nga seanca pr konfirmimin e aktakuzs dhe t
paraqes kundrshtim me shkrim kundr aktakuzs ose
pranueshmris s provs;
3. t vazhdohet me seanc pr konfirmimin e aktakuzs.
I pandehuri gjithashtu mund t propozoj emrat e dshmitarve dhe
ekspertve t cilt ai dshiron ti thrras n shqyrtimin gjyqsor. N
thirrje pr seancn e konfirmimit t aktakuzs gjyqtari e informon t
pandehurin pr t drejtat e tij, n pajtim me Nenin 309. par.1-3, si dhe
pr detyrimet sipas Nenit 308. t Kodit. Nse i pandehuri dshiron q
t heq dor nga shqyrtimi i aktakuzs dhe provave, gjyqtarit i
parashtron dorheqje me shkrim s paku tri dit para dits s parapar
pr seancn e konfirmimit t aktakuzs. Gjyqtari merr aktvendim pr
pranimit t aktit t dorheqjes dhe anulimin e seancs s konfirmimit
nse ai sht i bindur se i pandehuri i kupton pasojat e dorheqjes s
tij. Gjyqtari pr kt menjher e informon t pandehurin, prokurorin
dhe t dmtuarin. Nse gjyqtari merr aktvendim pr refuzimin e aktit
t dorheqjes s t pandehurit, seanca e konfirmimit vazhdon sipas
orarit t parapar (Neni 310. par.1-3).
Nse i pandehuri dshiron t heq dor nga seanca e konfirmimit dhe
paraqet kundrshtim me shkrim ndaj aktakuzs ose pranueshmris s
provs ai e paraqet aktin e dorheqjes me shkrim gjyqtarit dhe dorzon
do kundrshtim me shkrim s paku tri dit para dits s seancs s
konfirmimit. Gjyqtari merr aktvendim pr pranimin e aktit t
dorheqjes nse ai sht i bindur se i pandehuri i kupton pasojat e aktit
t dorheqjes s till. Gjyqtari menjher e njofton t pandehurin,
prokurorin dhe t dmtuarin me vendimin dhe kundrshtimin me
shkrim t t pandehurit, ia dorzon prokurorit dhe t t dmtuarit (Neni
311. par. 1,2) Prokurori dhe i dmtuari deklaratat e tyre me shkrim
mund ti dorzojn brenda tet ditve nga momenti i njoftimit. Brenda
tri ditve nga pranimi i deklaratave me shkrim nga prokurori dhe i
dmtuari ose prej skadimit t afatit nga paragrafi 3 i ktij Neni,
gjyqtari vepron n pajtim me Nenin 316. t ktij Kodi.

184

Nse gjyqtari merr vendim pr refuzim e aktit t dorheqjes s t

pandehurit, seanca e konfirmimit vazhdon sipas orarit t parapar.
(Neni 311. par. 3-5). Gjyqtari sipas detyrs zyrtare merr aktvendimin
mbi aktakuzn ose pranueshmrin e provave n pajtim me Nenin 316
t ktij Kodi, nse:
1. Gjyqtari e pranon dorheqjen mbi shqyrtimin e aktakuzs dhe
provave n pajtim me Nenin 310 t ktij Kodi;
2. I pandehuri nuk paraqet kundrshtim me shkrim ndaj aktakuzs, n
pajtim me Nenin 311. t ktij Kodi;
3. I pandehuri nuk paraqet kundrshtim me shkrim ndaj
pranueshmris s provave n pajtim me Nenin 311. t ktij Kodi
(Neni 312. par. 1).
Aktvendimin e prmendur gjyqtari mund ta nxjerr m s voni 2 muaj
nga dita e ngritjes s aktakuzs. Seanca pr konfirmim drejtohet nga
gjyqtari.
Prokurori dhe i pandehuri duhet t jen t pranishm n seancn e
konfirmimit. T drejt pjesmarrje ka edhe i dmtuari.
Dispozitat e ktij Kodi pr publicitetit e shqyrtimit gjyqsor,
udhheqjen e shqyrtimit gjyqsor, shtyrjen dhe ndrprerjen e
shqyrtimit gjyqsore zbatohen prshtatshmrish edhe n seancn pr
konfirmimin e aktakuzs. (Neni 313. par. 1-3).
N fillim t seancs pr konfirmim t aktakuzs, gjyqtari e udhzon t
pandehurin pr t drejtn e tij pr t mos u deklaruar pr shtjen e tij
ose t mos prgjigjet n pyetje dhe se, nse ai deklaron pr shtjen,
nuk ka pr detyr ta akuzoj vetveten ose t afrmin apo ta pranoj
fajsin; t mbrohet vet apo nprmjet ndihms juridike nga mbrojtsi
sipas zgjidhjes s tij, t kundrshtoj aktakuzn dhe pranueshmrin e
provave t paraqitura n aktakuz. Gjyqtari duhet t bindet se i sht
kumtuar t pandehurit e drejta pr mbrojts dhe se t dy palt e kan
plotsuar obligimin lidhur me shpalosjen e provave (Neni 307,308).
Prokurori pastaj t pandehurit ja lexon aktakuzn (Neni 314. par. 1-3).
Pasi q gjyqtari bindet se i pandehuri e kupton aktakuzn, t
pandehurit i ofron mundsin ta pranoj fajin ose t deklarohet i
pafajshm. Nse i pandehuri nuk e ka kuptuar aktakuzn, gjyqtari
thrret prokurorin tia shpjegoj n mnyr q i pandehuri ta kuptoj pa
vshtirsi. Nse i pandehuri nuk dshiron t bj ndonj deklarim
lidhur me fajin e tij, konsiderohet se ai nuk e pranon fajsin.
185

I pandehuri ose mbrojtsi i tij dhe prokurori kan t drejt t japin

deklarata n seancn e konfirmimit. Gjyqtari mund t lejoj t
dmtuarin t jap deklarat.
Gjat seancs s konfirmimit nuk do t merret n pyetje asnj
dshmitar apo ekspert dhe as t prezantohen prova t reja.
Pas dgjimit t deklaratave t palve, gjyqtari vepron n pajtim me
Nenin 316. t ktij Kodi (Neni 315. par. 4-7).
Kur i pandehuri pranon fajsin pr t gjitha pikat e aktakuzs sipas
Nenit 314. par. 4, i ktij Kodi,
gjyqtari prcakton se:
1. I pandehuri kupton natyrn dhe pasojat e pranimit t fajit;
2. pranimi bhet vullnetarisht nga i pandehuri pas kshillimeve t
mjaftueshme me mbrojtsin nse i pandehuri ka mbrojts;
3. pranimi i fajit mbshtetet n faktet e shtjes q prmban aktakuza,
materialet e prezantuar nga prokurori pr plotsimin e aktakuzs
nga i pandehuri dhe do prov tjetr si sht dshmia e
dshmitarve e paraqitur nga prokurori ose i pandehuri;
4. nuk ekziston asnj nga rrethanat e Nenit 316. par.1-3, i KPPPK,
(Neni 316. par. 1-3) i ktij Kodi.
Duke vlersuar pranimin e fajsis s t pandehurit gjyqtari mund t
krkoj mendimin e prokurorit, mbrojtsit dhe t dmtuarit. Kur
gjyqtari nuk pajtohet se jan vrtetuar faktet nga paragrafi 1. i ktij
Neni ai procedon n seancn e konfirmimit sikur pranimi i fajsis t
mos ishte br. Kur gjyqtari pajtohet se jan vrtetuar faktet nga par.
1, i Nenit 315, ai merr aktvendimin me t cilin miraton pranimin e
fajsis nga i pandehuri dhe vepron sipas Nenit 316. t Kodit. (Neni
315, par,2-4).
111. Hedhja e aktakuzs
Gjyqtari merr aktvendim pr hedhjen posht t aktakuzs dhe
pezullimin e procedurs penale kur ai vlerson se:
1.vepra me t ciln akuzohet nuk prbn vepr penale;
2.ekzistojn rrethana t cilat e prjashtojn prgjegjsin penale,
3.ka kaluar afati i parashkrimit, vepra sht prfshir me amnisti apo
falje, apo ekzistojn rrethana t tjera t cilat e pengojn ndjekjen;
186

4.nuk ka prova t mjaftueshme q mbshtesin dyshimin e bazuar se i

pandehuri e ka kryer veprn pr t ciln akuzohet (Neni 316. par. 1).
Gjyqtari merr aktvendim pr hedhjen posht t aktakuzs ose pushimin
e procedurs kur vlerson se aktakuza nuk sht ngritur nga paditsi i
autorizuar, nse propozimi i pals s dmtuar ose leja e organit publik
mungon, ose sht trhequr apo nse ekzistojn rrethana t tjera t cilat
prkohsisht e pengojn ndjekjen.
Gjyqtari merr aktvendim me t cilin gjykatn e shpall jokompetente
dhe shtjen ia drgon gjykats kompetente kur ai vlerson se vepra
penale n aktakuz sht n kompetenc t nj gjykate tjetr. Kundr
aktvendimit palt mund ti parashtrojn ankes kolegjit prej tre
antarsh (Neni 316. par. 2, 3).
Gjyqtari merr aktvendim me t cilin konfirmon aktakuzn kur ai
vlerson se nuk ekziston asnj rrethan nga paragrafi 1-3 t ktij Kodi.
(Neni 316. par. 4).
Gjyqtari merr aktvendim t posam pr ta deklaruar t papranueshme
provn konkrete kur vlerson se prova e till e marr gjat hetimit ose
e propozuar nga prokurori pr ta prezantuar n shqyrtim gjyqsore,
sht e papranueshme. Neni 154. i ktij Kodi zbatohet
prshtatshmrish. (Neni 316. par. 5).
Me rastin e marrjes s aktvendimit nga ky nen gjyqtari nuk sht i
obliguar me cilsimin juridik t veprs penale si sht parashtruar nga
prokurori n aktakuz, as nuk detyrohet n asnj marrveshje ndrmjet
prokurorit dhe mbrojtjes lidhur me ndryshimin e aktakuzs apo
pranimin e fajit. (Neni 316, par. 6).
Sipas Nenit 317, t gjitha aktvendimet q i nxjerr gjyqtari lidhur me
konfirmimin e aktakuzs duhet t arsyetohen ashtu q t mos
prejudikohet gjykimi i shtjeve t cilat do t shqyrtohen n
shqyrtimin gjyqsor.
N aktvendimin e gjyqtarit pr hedhjen posht t aktakuzs mund t
ushtrohet ankes nga prokurori dhe i dmtuari n kolegjin prej tre
gjyqtarsh. Nse ndaj vendimit t gjyqtarit pr kundrshtim t
aktakuzs ankohet vetm i dmtuari dhe ankesa sht e suksesshme
konsiderohet se i dmtuari ndrmerr ndjekjen si padits subsidiar .
187

112. Forma e prer e aktakuzs

N pajtim me Nenin 318 t Kodit, aktakuza merr formn e prer:
1. n ditn kur aktvendimi mbi aktakuzn merr form t prer n
pajtim me Nenin 316. t ktij Kodi;
2. n ditn kur aktvendimi nga Neni 310. par. 2, ose 311. par. 2, i ktij
Kodi merr form t prer, nse gjyqtari nuk vepron n pajtim me
Nenin 312. t Kodit. Pasi q aktakuza t ket marr formn e prer,
gjyqtari menjher ia drgon aktakuzn dhe lndn penale kryetarit t
trupit gjykues.

188

PJESA XXIII.
SHQYRTIMI GJYQSOR
113. Koncepti, rndsia, dhe qllimi i shqyrtimit gjyqsor
Shqyrtimi gjyqsor si faz e tret e procedurs s rregullt penale e ka
rndsin t pjess kryesore dhe qendrore t procedurs penale. N
shqyrtimin gjyqsor shqyrtohet krkesa penale juridike gjegjsisht
krkohen prgjigje n pyetjet lidhur me konfirmimin e veprs penale
dhe rrethanat nn t cilat sht kryer, kryesi i veprs penale dhe
personaliteti i tij, dhe caktimi i sanksionit penal. N shqyrtimin
gjyqsor me zbatimin e parimit kontradiktor, t drejtprdrejt,
dhe transparent, me goj paraqiten teza e aktakuzs dhe teza e
mbrojtjes, ndrmerren veprime argumentuese pr t ardhur deri
te provat t cilat jan esenciale pr nxjerrjen e aktgjykimit,
konstatohet gjendja faktike dhe nse nuk lindin pengesa
procedurale, nxirret aktgjykimi me t cilin gjykata n mnyr
meritore shqyrton lndn e aktakuzs.
Aktakuza mund t nxirret kshtu vetm n baz t shqyrtimit t
mbajtur gjyqsor dhe si aktvendim m i rndsishm n procedurn
penale, ekskluzivisht bazohet n fakte dhe prova t cilat jan
prezantuar n shqyrtimin gjyqsor (Neni 387. par. 1).
Kjo faz e procedurs penale prfshin prgatitjet pr mbajtjen e
shqyrtimit gjyqsor. (Neni 319-327), shqyrtimi gjyqsor( 328-384),
marrja e aktgjykimit (Neni 385-391), dhe shpallja e aktgjykimit (392397).134 Shqyrtimin gjyqsor e cakton kryetari i trupit gjykues me
urdhr, menjher pasi q aktakuza t marr formn e prer (Neni 319.
par. 1,2).
114. Supozimet pr mbajtjen e shqyrtimit gjyqsor.
Drejtprdrejt para fillimit t shqyrtimit gjyqsor sht e nevojshme t
vrtetohen supozimet pr mbajtjen dhe zhvillimin rregullt t tij.
Supozimet pr mbajtjen e shqyrtimit gjyqsor ka t bj me pranin e
subjekteve t caktuara t procedurs penale. Kryetari i trupit gjykues
134

E. Sahiti, R..Murati, E., Kunshtek, 2004,fq. 136.

189

hap seancn, shpall shtjen pr gjykim n shqyrtim gjyqsor dhe

prbrjen e trupit gjykues, pastaj konstaton nse kan ardhur t gjitha
personat e thirrur dhe kur nuk kan ardhur verifikon se a u jan
dorzuar ftesat dhe a e kan arsyetuar mosardhjen e tyre (Neni 339.).
Mosardhja e prokurorit publik n shqyrtim gjyqsor ka pr pasoj
shtyrjen e shqyrtimit gjyqsor.
Nse n shqyrtimin gjyqsor nuk paraqitet paditsi subsidiar, paditsi
privat, ose prfaqsuesi i autorizuar i tyre, edhe prkundr ftess me
rregull, trupi gjykues me aktvendim e pushon procedurn (Neni 340).
Prezenca e t pandehurit n shqyrtimin gjyqsor sht e detyrueshme.
Nse i pandehuri sht ftuar me rregull, me aktvendim pezullohet
procedura (Neni 340). Pjesmarrja e t pandehurit n shqyrtimin
kryesor sht e detyruar. Nse i pandehuri sht ftuar me rregull, kurse
n shqyrtimin gjyqsor nuk paraqitet as mungesn e tij nuk e arsyeton
para trupit gjykues, ather jepet urdhri pr shoqrimin e t pandehurit,
kurse nse ai nuk mund t sillet menjher ather shtyhet shqyrtimi
gjyqsor dhe urdhrohet q i akuzuari n shqyrtimin e ardhshm
gjyqsor t sillet me dhun (Neni 341).
Mosardhja e mbrojtsit n shqyrtimin gjyqsor dhe pamundsia e
angazhimit t avokatit tjetr ka pr pasoj shtyrjen e shqyrtimit
gjyqsor.(Neni 342). Mosardhja e paarsyetuar e dshmitarit apo
ekspertit n shqyrtimin gjyqsor mund t ket pr pasoj sjelljen me
masa t detyrimit t dshmitarit dhe ekspertit. N pikpamje t
mbajtjes s shqyrtimit gjyqsor, trupi gjykues do t vendos se a duhet
shtyr shqyrtimi gjyqsor (Neni 343).
115. Rrjedha e shqyrtimit gjyqsor
Renditja e veprimeve n shqyrtimin gjyqsor sht parapar me
KPPPK135 Veprimi procedural me t cilin fillon shqyrtimi gjyqsor, n
kuptimin juridik sht leximi i aktakuzs apo padis private (Neni 357.
par. 1). Aktakuzn sipas rregullit e lexon prokurori. Nse i dmtuari do
t jet i pranishm mund ta arsyetoj krkesn e vet pasurore juridike t
tij, kurse nse nuk ka qen i pranishm krkesn e tij do ta lexoj
kryetari i trupit gjykues. Kryetari i trupit gjykues verifikon se i
akuzuari a e ka kuptuar aktakuzn dhe ofron mundsin q t
deklarohet se a sht fajtor apo jo. Nse i pandehuri nuk dshiron t
135

Shih E. Sahiti, R..Murati, E., Kunshtek, 2004, fq. 136- 137.

190

jap kurrfar deklarate pr fajsin e tij do t konsiderohet se sht

deklaruar se nuk sht fajtor (Neni 358 par. 3). Nga deklarata e t
pandehurit varet rrjedha e mtejm e shqyrtimit gjyqsor. Kshtu nse
deklarohet se sht fajtor konsiderohet pranim i tij dhe verifikohet
mnyra vullnetare e argumentimit dhe pranimit.136
Kur trupi gjykues vlerson se krkesat jan plotsuar, shqyrtimi
gjyqsor vazhdon me fjaln prfundimtare t palve (Neni 359. par. 5).
Nse i pandehuri pranon fajin sipas t gjitha pikave t aktakuzs n
seancn e konfirmimit t aktakuzs, kurse n shqyrtimin gjyqsor
deklaron se nuk sht fajtor, kryetari i trupit gjykues mund ta shtyj
shqyrtimin gjyqsor n mnyr q ti ftoj dshmitart dhe ekspertt
(Neni 359. par. 1). Kur i akuzuari deklaron se nuk sht fajtor ose kur
deklarimi i tij nuk i plotson kushtet ligjore, kalohet n procedur t
provave. Prezantimi i provave ka t bj me t gjitha faktet pr t cilat
gjykatat konsideron se jan t rndsishme pr gjykim t drejt dhe t
ndershm(Neni 360. par. 1). Sipas rregullit, s pari prezantohen provat
t cilat i ka propozuar prokurori, pastaj pasojn provat t cilat i ka
propozuar mbrojtsi apo i akuzuari, dhe pastaj provat q ka urdhruar
gjykata t mblidhen sipas detyrs zyrtare (Neni 360. par. 3). Pas
marrjes n pyetje t dshmitarit dhe ekspertit dhe t prezantimit t
provave materiale merret n pyetje i pandehuri i cili ka deklaruar se
nuk sht fajtor si dhe i pandehuri i cili ka dhn deklarimin e till por
q nuk sht pranuar (Neni 371. par. 1).
Pr kt qllim kryetari i trupit gjykues s pari e fton prokurorin, e
pastaj mbrojtsin q ti shtrojn pyetje t pandehurit. Gjithashtu me
leje t kryetarit t trupit gjykues t pandehurit mund ti parashtroj i
dmtuari, prfaqsuesi ligjor, i autorizuari, i bashkakuzuari dhe
eksperti. Pas personave t prmendur t pandehurit mund ti shtroj
pyetje kryetari i trupit gjykues dhe antart e trupit gjykues. Kryetari i
trupit gjykues e pyet t pandehurin nse n prgjigjet e tij ka zbrazsi,
dykuptimsi ose kundrthnie, kurse antart e trupit gjykues mund ti
shtrojn t pandehurit pyetje t drejtprdrejta. (Neni 372).
Palt dhe t dmtuarit gjat shqyrtimit gjyqsor mund t propozojn q
t kryhet inspektimi dhe faktet e reja dhe t merren provat e reja. N
136

Me rastin e shqyrtimit t deklarats s t pandehurit kryetari i trupit gjykues

mund t krkoj mendimin e prokurorit publik, mbrojtsit dhe t dmtuarit
(Neni. 359. par. 3.)
191

shqyrtimin gjyqsor drejtprdrejti merren n pyetje edhe dshmitart,

kurse ekspertt mendimin dhe konstatimin e shprehin me goj. I
dmtuari jep deklarimin e tij n cilsi t dshmitarit para se t
merreshin n pyetje dshmitart tjer. N shqyrtimin gjyqsor sht e
lejuar edhe prezantimi i fsheht i provave duke lexuar procesverbalin
pr dshmit e dshmitarit apo t ekspertit nga dgjimet e mhershme
(Neni 366, 368), apo me leximin e procesverbalit pr vzhgimin,
kontrollin e baness, apo konfiskimin e objekteve Neni 367. par.1.
Pas prfundimit t procedurs t dshmimit kalohet n fjaln
prfundimtare. Fjala prfundimtare paraqet pjes shum t
rndsishme t aktiviteteve procedurale n shqyrtimin gjyqsor. me
rastin e diskutimit prokurori, i dmtuari, mbrojtsi, dhe krejtsisht n
fund i pandehuri (Neni 378. par. 1).
Prfundimi i shqyrtimit gjyqsor pason pas fjals hyrse t prokurorit,
t dmtuarit, mbrojtsit dhe t akuzuarit dhe pasi q trupi gjykues t
konsideroj se nuk sht e nevojshme t prezantohen provat tjera.
Prfundimin e shqyrtimit gjyqsor e shpall kryetari i trupit gjykues
dhe pastaj pas s cils gj gjykata trhiqet n seancn pr kshillim
dhe votim me qllim t nxjerrjes s aktgjykimit.

192

PJESA XXIV
AKTGJYKIMI

116. Nocionet, lloji dhe objekti i aktgjykimit. Shpallja e aktgjykimit

dhe prpilimi me shkrim i aktgjykimit
Aktgjykimi sht vendimi m i rndsishm i cili nxirret n
procedurn penale dhe me t vendoset pr objektin themelor dhe
sekondar t procedurs penale. Aktgjykimi merret pas prfundimit t
shqyrtimit gjyqsor dhe pasi q t jet trhequr trupi gjykues n
seancn pr kshillim dhe votim pr ta marr aktgjykimin. Marrja e
aktgjykimit sht n kompetenc ekskluzive t gjykats. Aktgjykimet
ndahen n meritore (thelbsore), dhe formale (procedurale).
Me aktgjykime meritore zgjidhet esenca (lat. in merito), e shtjes
penale n at kuptim q sht kryer vepr penale, a sht fajtor i
pandehuri, dhe ndaj t pandehurit a mund t zbatohet sanksioni penal.
Me aktgjykim formal zgjidhet lnda penale, sepse nuk ekzistojn
supozimet procedurale pr t.
Aktgjykimet meritore jan: aktgjykime me t cilat i pandehuri shpallet
fajtor (neni 391). Dhe aktgjykime me t cilat i pandehuri lirohet nga
aktakuza (Neni 390).
Aktgjykimi formal apo procedural sht aktgjykim me t cilin
aktakuza hedhet posht. Duke pranuar parimin e drejtprdrejt ligji ka
parapar q gjykata aktgjykimin e mbshtet vetm n fakte dhe prova
t cilat prezantohen n shqyrtimin gjyqsor. gjithashtu gjykata sht e
detyruar q do prov ta vlersoj me ndrgjegje dhe
individualisht,kurse lidhur me provat tjera dhe n baz t vlersimit t
till ta nxjerr prfundimin se a sht argumentuar ndonj fakt (Neni
387. par. 2). aktgjykimin e shpall kryetari i trupit gjykues menjher
pasi t jet nxjerr ai, kurse nse kjo nuk sht e mundur ather e
shtyn shpalljen e aktgjykimit m s shumti tri dit (Neni 392. par. 1).
aktgjykimi i cili shpallet duhet t prpilohet me shkrim n afat prej 15
ditsh pasi q t jet shpallur, nse i pandehuri sht n paraburgim,
gjegjsisht n afat prej 30 ditsh n rastet tjera (Neni 395. par. 1).
Aktgjykimi i prpiluar me shkrim duhet t ket: hyrjen, diapozitivin
dhe arsyetimin (Neni 396).
193

117. Aktgjykimi me t cilin refuzohet aktakuza

Aktgjykimin, me t cilin refuzohet aktakuza, gjykata e nxjerr ather
kur ekzistojn pengesa procedurale pr shqyrtimin e objektit kryesor t
procedurs penale. Arsyet pr marrjen e aktgjykimit me t cilin
refuzohet aktakuza jan: nse prokurori q nga fillimi deri n
prfundim t gjykimit t prgjithshm e ka trhequr aktakuzn; nse i
dmtuari ka hequr dor nga propozimi; nse i akuzuari pr t njjtn
vepr tashm sht dnuar me formn e prer, i liruar nga aktakuza
apo procedura kundr tij me aktvendim t forms s prer sht
pezulluar dhe ;nse i akuzuari me amnisti, falje sht liruar nga
ndjekja, ose sht parashkruar apo nse ekzistojn rrethana tjera t
cilat pengojn ndjekjen penale.
118. Aktgjykimi me t cilin i akuzuari lirohet nga aktakuza
Aktgjykimi lirues (lat. liberatorna), me t cilin personi lirohet nga
aktakuza pr arsye: nse vepra pr t ciln sht akuzuar nuk paraqet
vepr penale; nse ekzistojn rrethanat t cilat prjashtojn
prgjegjsin penale; apo nse nuk sht vrtetuar se i akuzuari ka
kryer vepr penale pr t ciln sht akuzuar (Neni 390).
119. Aktgjykimi me t cilin i akuzuari shpallet fajtor
Aktgjykimi me t cilin i akuzuari shpallet fajtor, gjithashtu sht
aktgjykim meritor me t cilin zgjidhet objekti kontestues. Aktgjykimi
me t cilin i akuzuari shpallet fajtor merret pasi q gjykata t vrtetoj
se i akuzuari ka kryer vepr penale pr t ciln sht akuzuar dhe se
sht fajtor pr veprn pr t ciln sht akuzuar. Aktgjykimi me t
cilin i akuzuari shpallet fajtor mund t jet: aktgjykim dnues, apo
aktgjykim me t cili personi shpallet fajtor dhe dnohet me lartsi dhe
lloj t caktuar t dnimit (lat. condemnatorna); dhe aktgjykimi me t
cilin i akuzuari shpallet fajtor pr veprn e caktuar penale, por lirohet
nga dnimi me dispozitat e Kodit Penal (Neni 391.).

194

PJESA XXV
MJETET JURIDIKE
120. N prgjithsi pr mjetet juridike
Aktgjykimi duhet t jet n pikpamje t gjendjes faktike- i drejt,
kurse n raport me zbatimin e t drejts penale materiale dhe
procedurale-ligjor. Mirpo, edhe prkundr normave ligjore pr
zhvillimin e procedurs penale, sht e mundur q gjykata ta marr
vendimin i cili nuk sht i drejt apo ligjor. Pr tu penguar q vendimi
i till t mos prodhoj pasoja juridike, shfrytzohet mjeti juridik.
Mjeti juridik sht mjet i ktij lloji me t cilin palt dhe personat
tjer t autorizuar e thyejn vendimit e nxjerr n procedurn
penale me qllim q ai t ndryshohet apo t abrogohet.137
Nga sa u cek mund t prfundohet se rndsia e mjeteve juridike sht
evitimi i veprimit juridik t vendimeve gjyqsore t padrejta dhe
kundrligjore, gjegjsisht marrja e vendimeve gjyqsore t drejta dhe
ligjore. T drejtn e shfrytzimin t mjetit t caktuar juridik e njohin
edhe dokumentet ndrkombtare duke parapar q do njri t ket t
drejt n mjetin efikas juridik kundr vendimit t gjykats (Neni 2.
par. 3, pika a e PNDCP, dhe Neni 2. par. 1. i Protokollit 7 t KEDNJ).
N kt kuptim do njri i i gjykuar nga gjykata pr vepr penale ka t
drejt t krkoj nga gjykata m e lart rishqyrtimin e dnimit apo
aktgjykimit t tij. Me kt e drejta pr parashtrimin e mjetit juridik
sht e pandashme nga e drejta pr gjykim t drejt138
Teoria e t drejts s procedurs penale e njeh ndarjen e mjeteve
juridike n:
1. Mjete t rregullta dhe
2. mjete t jashtzakonshme juridike

137

H., II, Sijeriq-oliq, 2005., fq. 101. Prkufizime t ngjashme t mjeteve juridike
mund t hasim edhe te librat tjer apo te komentet t drejtave t procedurave
penale (M., Grubaq, 2006., fq. 429.; B. Pavishiq, 2005., fq. 439.).
138
H., Sijeriq-oliq, M. Hadiomeragiq, M. Jureviq, , D. Kaurinoviq, M. Simoviq,
2005., fq. 756.
195

Me mjet t rregullt juridik hedhet posht vendimi i cili ende nuk ka

marr formn e prer, dhe qllimi i tij sht rishqyrtimi i korrektsis
s vendimit gjyqsor para forms s tij t prer.
Me mjete t jashtzakonshme juridike thyhen vendimet e forms s
prer.
Mjetet e jashtzakonshme juridike shfrytzohen n mas t kufizuar
dhe me prjashtime kundr vendimeve gjyqsore t cilat tashm kan
marr formn e prer. Sipas KPPPK, mjetet e rregullta juridike jan:
ankesa lidhur me aktgjykimin e shkalls s par; ankesa lidhur me
aktgjykimin e gjykats s shkalls s dyt dhe ankesa kundr
aktvendimit.
Kurse mjetet e jashtzakonshme juridike jan: rishikimi i procedurs
penale; zbutja e jashtzakonshme e dnimit; krkesa pr mbrojtjen e
ligjshmris.
- Mjetet juridike suspenzive dhe jo suspenzive, mjeti juridik suspensiv
e shtyn ekzekutimin e vendimit t kundrshtuar. Mjeti juridik jo
suspensiv nuk e shtyn ekzekutimin e vendimit. Sipas rregullit,
mjetet juridike t rregullta jan suspenzive, kurse mjetet juridike t
jashtzakonshme jan jo suspenzive.
- mjetet juridike devolutive dhe jo devolutive, mjeti juridik jo devoutiv
ka pr pasoj se me rastin e mjetit juridik n shtjen penale
gjykohet para gjykats m t lart e jo para asaj gjykate e cila e ka
marr vendimin tashm t kundrshtuar. Mjet juridik jo devolutiv
sht ai pr t cilin vendos e njjta gjykat e cila edhe e ka marr
vendimin i cili kundrshtohet.
- mjetet juridike t plota dhe jo t plota, mjeti juridik i plot mund t
deklarohet nga t gjitha bazat ligjore, kurse mjeti juridik jo i plot
vetm nga disa baza. Mjetet juridike t rregullta sipas rregullit jan
t plota, kurse mjeti juridik i jashtzakonshm sht jo i plot.
Procedura pr mjet juridik pr nga natyra e saj sht fakultative, e jo
obligative. N t vrtet, pasi t ket prfunduar procedura e shkalls
s par me vendim gjyqsor, gjykimi pr shtjen e caktuar penale
sht e mundur t vazhdohet vetm n baz t prdorimit t mjetit
juridik nga ana e subjektit t autorizuar. T gjitha vendimet e gjykats
t marra n shkalln e par nuk rishqyrtohen, madje as me krkes ex
officio t gjykats por vetm sipas krkess s personave t autorizuar.
196

121. Ankesa lidhur me aktgjykimin e shkalls s par dhe shkalls s

dyt
A)ankesa lidhur me aktgjykimin e shkalls s par sht e rregullt
suspensive, devolutive dhe sht mjet juridik i plot me t cilin
subjektet e mjetit juridik krkojn nga gjykata e shkalls s dyt q pr
shkak t mangsive t caktuara n gjykimin e shkalls s par apo n
procedurn e shkalls s par t aktgjykimit t shqiptuar t
rishqyrtohen apo abrogohen plotsisht ose pjesrisht.139
Ankesa lidhur me aktgjykimin e shkalls s par sht e garantuar me
dokumentet ndrkombtare, me ka sht siguruar q gjykata e
shkalls s dyt ta verifikoj rregullsin dhe ligjshmrin e aktgjykimit
t shkalls s par para forms s prer.
Pr parashtrimin e ankess n kt rast jan t autorizuara subjektet e
ankess, palt, mbrojtsi, prfaqsuesi ligjor i t pandehurit, i
dmtuari,140 si dhe personat juridik dhe fizik t cilve u sht
konfiskuar pasuria apo fitimi material i krijuar me vepr penale (Neni
399. par. 1,4).
Paditsi i autorizuar mund t paraqes ankes si pr dmin ashtu edhe
n dobi t akuzuarit. Ankesa e cila deklarohet nga subjektet e
autorizuara konsiderohet e lejueshme. Ankesa mund t deklarohet
brenda 15. ditve nga dita e drgimit t kopjes s aktgjykimit. Ankesa
e deklaruar n afatin ligjor konsiderohet si ankes n kohn e duhur
(Neni 398). Prmbajtja e ankess sht e prcaktuar me ligj.
Ankesa duhet t prmbaj:
(1). T dhnat pr aktgjykimin i cili ankimohet;
(2). Arsyet - bazn e ankimit n aktgjykim;
(3). Arsyetimin e ankess;
(4). Propozimin pr prishje t trsishme ose t pjesrishme t
aktgjykimit ose pr ndryshimin e tij;
(5). Nnshkrimin e ankuesit. (Neni 401. par. 1). N ankes mund t
theksohen faktet dhe provat e reja, por parashtruesi i saj sht i
139

M., Gruba, 2006., fq. 445 - 446; B. Pvii, 2005. fq. 442.; G. Tomasheviq,
1998.,fq. 218.
140
E drejta e t dmtuarit pr ankes sht shpjeguar n pjesn q i referohet t
drejtave t t dmtuarit m procedurn penale.
197

detyruar ti theksoi arsyet se prse ato m hert nuk i ka prmendur

(Neni 401. par. 4).
Aktgjykimi mund t kundrshtohet pr shkak t
Shkeljes esenciale t dispozitave t procedurs penale; shkeljes s
ligjit penal; vrtetimit t gabuar dhe jo t plot t gjendjes faktike;
vendimit pr sanksionet penale, konfiskimit t dobis pasurore t fituar
me vepr penale, pr shpenzimet e procedurs penale, pr krkesn
pasurore juridike, si dhe pr shkak t urdhrit pr shpalljen e
aktgjykimit prmes shtypit, radios apo televizionit (Neni 402).
Bazat e prmendura pr kundrshtimin e aktgjykimit t shkalls s
par prcaktojn masn e kundrshtimit t vendimit me ankes.
Vendimet gjyqsore pra mund t kundrshtohen n suaza t bazave
ankimore- ligjore, kurse gjykata e shkalls s dyt kujdeset sipas
detyrs zyrtare pr disa shkelje t dispozitave t procedurs penale, si
dhe pr shkeljet e ligjit penal n dm t t akuzuarit (Neni 415. par.1).
Shkeljet esenciale t dispozitave t procedurs penale, kto shkelje
mund t jen absolutisht t rndsishme (ndrmjet shkeljes s ligjit
procedural dhe kundrshtimit t aktgjykimit ekziston lidhja shkakore),
dhe relativisht t rndsishme (lidhja shkakore ndrmjet shkeljes dhe
aktgjykimit duhet t prcaktohet n kuptimin se a ka qen ajo shkelje,
shkelje apo ka mundur t jet me ndikim n marrjen e aktgjykimit t
drejt dhe ligjor).
Shkeljet absolute jan cekur n mnyr taksative n Ligj dhe t tilla
jan dymbdhjet; shkeljet relative qensore pukjan t cekura n
mnyr taksative n ligj, por jan prcaktuar me klauzoln e
prgjithshme. shkeljet e esenciale t dispozitave t procedurs penale
mund t jen baz pr abrogimin e aktgjykimit t shkalls s par dhe
kthimin e lnds gjykats s shkalls s par n rigjykim, dhe n
rivendosje (Neni 403).
Shkelja e ligjit penal
Shkelja e ligjit penal sht ajo kur gjykata gabimisht e ka zbatuar
dispozitn penalo-juridike apo nuk e ka zbatuar fare. Shmangia jo e
drejt e gjendjes faktike e nn dispozitave t ligjit penal e cila ka si
pasoj rishqyrtimin e aktgjykimit t shkalls s par. Shkeljet e ligjit
penal jan theksuar n mnyr taksative n KPPPK, dhe t tilla jan
gjasht (Neni 404).
198

Baz pr zbatimin e drejt t ligjit penal dhe nxjerrjen e aktgjykimit

ligjor sht prcaktimi i sakt dhe i plot i fakteve vendimtare pr
nxjerrjen e aktgjykimit t drejt dhe ligjor. Pa vrtetimin e drejt dhe
jo t plot t gjendjes faktike nuk ka zbatim t drejt ligjor, as
aktgjykim ligjor.141
Gjendja faktike e vrtetuar n mnyr t gabueshme dhe jo t plot,
mund t jet baz pr abrogimin e aktgjykimit t shkalls s par dhe
kthimit e lnds n gjykatn e shkalls s par p rigjykim dhe
rivendosje, gjegjsisht rishqyrtim.
Gjendja faktike gemisht e vrtetuar ekziston kur gjykata n procedurn
e argumentimit merr n shqyrtim t gjitha faktet vendimtare, kurse i
hedh t gjitha provat t cilat disponon pr vrtetimin e atyre fakteve,
mirpo pas ksaj vlerson gabimisht karakterin e provave t
prezantuara de vije deri te prfundimi i gabueshm i gjendje faktike.
Gjendja faktike e vrtetuar n mnyr jo t plot kur gjykata e shkalls
s par ka br lshim me rastin e vrtetimit t ndonj fakti vendimtar
ose nuk i ka prezantuar t gjitha provat e rndsishme pr argumentet
vendimtare t cilat i ka konfirmuar (Neni 405).
Aktgjykimi mund t kundrshtohet pr shkak t vendimit pr
sanksione penale, mjeteve sporadike t procedurs penale, (shpenzimet
dhe krkesa pasurore-juridike), si dhe urdhresat r shpalljen e
aktgjykimit prmes shtypit, radios dhe televizionit (Neni 406). Me
rastin e ksaj baze t ankess, aktgjykimi i shkalls s par mund t
rishqyrtohet.
Procedura sipas ankess,zhvillohet n dy pjes: procedura para
gjykats s shkalls s par, para gjykats e cila e ka nxjerr vendimin
e kundrshtuar dhe procedura para gjykats s shkalls s dyt.
Procedura para gjykats s shkalls s par parashtrohet gjykats e
cila e ka shqiptuar dnimin e shkalls s par me numr t
mjaftueshm t kopjeve pr gjykatn si dhe pr paln kundrshtare dhe
mbrojtsin.

141

M. Gruba, 2006, fq. 453.

199

Ankesa e cila nuk sht n kohn e parapar, apo sht e

papranueshme do t hedhet me aktvendimin e kryetarit t trupit
gjykues (neni 407). N afat prej tet ditsh pala e kundrt mund t jep
prgjigje lidhur me ankes. Ankesa, prgjigjet lidhur me ankes dhe t
gjitha dokumentet i dorzohen gjykats s shkalls s dyt.
Procedura para gjykats s shkalls s dyt
Pjesa e dyt dhe m e rndsishmja e procedurs ankimore zhvillohet
para gjykats s ankess apo t shkalls s dyt. Gjykata e shkalls s
dyt merr vendimin n seancn gjyqsore apo dgjimore. Seanca fillon
me raportin e gjyqtarit raportues mbi faktet. Gjithashtu n punn e
ksaj seance mund t prfshihet edhe pala edhe mbrojtsi.(Neni 410.).
Pr seancn gjyqsore informohet prokurori, i akuzuari dhe mbrojtsi.
Mosardhja e palve dhe mbrojtsit t ftuar n mnyr t rregullt, nuk e
pengon mbajtjen e seancs. N seancn gjyqsore n t ciln
prezantojn palt dhe mbrojtsi mund t kyet publiku vetm nn
kushtet ligjore (Neni 410. par. 4, 5) Marrja n pyetje para gjykats s
shkalls s dyt mbahet vetm nse sht e nevojshme q pr shkak t
gjendjes faktike t vrtetuar gabimisht dhe n mnyr jo t plot midis
provave t reja apo prsriten provat e prezantuara m par ndonse
ekzistojn shkaqet e arsyeshme q lnda t mos i kthehet gjykats s
shkalls s par n rigjykim (Neni 412. par. 1)
B). Ankesa pr aktgjykimin e gjykats s shkall s dyt, sht e lejuar
jashtzakonisht. Kjo ankes i paraqitet Gjykats Supreme t Kosovs.
Nse gjykata e shkalls s par ka shqiptuar dnimin me burgim
afatgjat, por nse sht vrtetuar dnimi i till; nse gjykata e shkalls
s dyt ka konstatuar gjendjen faktike m ndryshe e jo ashtu me
gjendje faktike t konfirmuar ka nxjerr aktgjykimin; nse gjykata e
shkalls s dyt e ka ndryshuar aktgjykimin e shkalls s par me t
cilin i akuzuari sht liruar nga ankesa dhe ka shqiptuar dnimin me t
cilin e shpall fajtor (Neni 430. par. 1).
122. Ankesa kundr aktvendimit
Sipas KPPPK, ankesa kundr aktvendimit sht e lejueshme n rastin e
disa aktvendimeve, gjegjsisht kundr disa aktvendimeve. Ky mjet
juridik sht i prjashtuar. Duke pasur parasysh se n procedurn
penale merren shum aktvendime, ligji parasheh se kundr
aktvendimeve t gjyqtarit paraprak dhe kundr t tjerave t nxjerra n
shkalln e par, palt dhe personat, t drejtat e t cilve jan cenuar
200

gjithmon mund ti kundrshtojn kur n kt ligj nuk sht ndaluar n

mnyr eksplicite ankesa. Ky ishte grupi i par aktvendimeve n
pikpamje t t cilave, me ligj sht rregulluar n trsi procedura e
ankess (Neni 431, par. 1)
Grupin e dyt e prbjn ato aktvendime, t cilat n procedurn
paraprake i nxjerr kolegji i t treve. Me ligj parashihen prjashtimet n
kuptim t paraqitjes s ankess edhe pr vendimin e till. Pra, n
grupin e dyt hyjn ato aktvendime, t cilat i nxjerr Kolegji
jashtgjyqsor dhe kundr t cilave, zakonisht nuk lejohet ankesa
(Neni 431 par. 2).
Grupin e tret e prbjn ato aktvendime, t cilat nxirren me qllim t
prgatitjes s shqyrtimit gjyqsor dhe aktgjykimit dhe t cilat mund t
kundrshtohen vetm me ankes kundr aktgjykimit, prve nse me
KPPPK nuk sht parapar ndryshe (Neni 431, par. 3).
Afati pr ankes lidhur me aktvendimin sht tri dit nga dita e
drgimit t vendimit, prve nse me KPPPK nuk sht prkufizuar
ndryshe (afati pr ankes n vendimin e caktimit t paraburgimit sht
24 or nga momenti i pranimit t aktvendimit).
Me paraqitjen e ankess lidhur me aktvendimin, zakonisht, shtyhet
ekzekutimi i tij. Pra, ankesa lidhur me aktvendimin ka ndikim
suspensiv, me vrejtje se ka edhe aktvendime t tilla t cilat
ekzekutohen pa marr parasysh paraqitjen e ankess. (Neni 433).
123. Rndsia dhe kuptimi i mjetit t jashtzakonshm juridik
Pasi q t jet paraqitur mjeti i rregullt juridik, dhe t jet nxjerr
vendimi pr t, apo kur subjektet e autorizuara nuk e shfrytzojn kt
t drejt, aktvendimi i gjykats merr formn e prer. Prandaj me
aktvendimin e forms s prer theksohet se nuk mund t shqyrtohet
m. Forma e prer e aktvendimit ka karakter t siguris juridike, pr
arsye se do procedur penale n momentin e caktuar duhet t jet e
prfunduar. Gjithashtu, forma e prer sht edhe supozim pr
ekzekutimin e aktvendimit. Vetm prjashtimisht mund t shqyrtohet
aktvendimi i gjykats, pas forms s prer, me an t mjeteve t
jashtzakonshme juridike. Aktvendimi i forms s prer mund t jet i
padrejt kur ai bazohet n konstatimet jo t sakta t gjendjes faktike
apo kur me aktvendimin e gjykats shkelet ligji.
201

KPPPK njeh tri mjete t jashtzakonshme juridike:

142
- prsritjen e procedurs penale
;
- zbutja e jashtzakonshme e dnimit;
- krkesa pr mbrojtje t ligjshmris.
124. Prsritja e procedurs penale
N raste t caktuara dhe sipas kushteve t parapara me KPPPK,
procedura penale e kryer me aktvendim/aktgjykim t forms s prer
mund t prsritet me krkes t personit t autorizuar (Neni 438).
Prsritja e procedurs penale paraqet kthimin e procedurs s forms
s prer, t kryer, n nj faz t mparshme t procedurs dhe zhvillim
t serishm t procedurs nga ajo faz..143
N kt kuptim, procedura penale e cila ka prfunduar me formn e
prer t aktvendimit apo aktgjykimit, me krkes t personit t
autorizuar, mund t prsritet vetm n rastet dhe nn kushtet e
parapara me ligj.
N kuadr t ktij mjeti t jashtzakonshm juridik dallojm:
- rishqyrtimin e aktgjykimit t forms s prer, pa procedur penale
(Neni 439);
- vazhdimin e procedurs penale (nse ajo sht ndrpre pr shkak t
ekzistimit t ndonj pengese formale, psh. kompetenca reale e
gjykats, Neni 440);
- prsritja e procedurs penale t prfunduar me aktvendim t forms
s prer (psh. n rastin kur prokurori publik heq dor nga aktakuza,
kurse m von dshmohet se heqja dor e tij nga aktakuza ka qen
rezultat i veprs penale-keqprdorim i pozits zyrtare t prokurorit
publik, Neni 441);
- prsritja e procedurs penale t prfunduar me aktgjykim t forms
s prer n dobi t t pandehurit (psh. nse prezantohen faktet apo
provat e reja, t cilat e arsyetojn lirimin e t dnuarit ose mundsojn
dnimin e tij m t leht ligjor, Neni 442, par. 1, al. 3), apo edhe

142

Opirno o ovom vanrednom pravnom lijeku Murati, R.: Rishikimi i procedures

penale per shkak te fakteve dhe provave te reja. Prishtine, 2006.

143

G. Tomasheviq, 1998, fq. 243.

202

prjashtimisht, n dm t t akuzuarit144 (psh. nse aktgjykimi i forms

s prer ka qen i bazuar n dshmi t rreme t dshmitarit, kurse
dshmia e till e rreme sht rezultat i veprs penale t t pandehurit
kundr dshmitarit, Neni 442, par. 2).
Krkesn pr prsritjen e procedurs penale mund ta paraqesin palt
dhe mbrojtsi, kurse pas vdekjes s t dnuarit edhe prokurori publik,
pastaj bashkshorti legjitim, qifti jashtmartesor, t afrmit farefisnor,
i prvetsuari dhe prvetsuesi si dhe ushqyesi i personit t dnuar
(Neni 443, par. 1).
Krkesa pr prsritje t procedurs mund t parashtrohet edhe pasi q
i dnuari ta ket vuajtur dnimin, pa marr parasysh parashkrimin,
amnestimin apo faljen (abolicionin) Neni 443, par. 2.
Pr kt mjet t jashtzakonshm juridik, (jo devolutiv), vendos
gjykata e cila ka gjykuar n shkalln e par
124. Lehtsimi i jashtzakonshm.
Ky mjet i jashtzakonshm juridik, kur t jen paraqitur pas forms s
prer t aktgjykimit rrethanat t cilat nuk kan ekzistuar n kohn e
shqiptimit t dnimit, ose ndonse kan ekzistuar, pr to nuk ka ditur
gjykata, mund t sjell deri te dnimi m i but (Neni 448) . Rrethanat
t cilat shrbejn si baz pr lehtsimin e jashtzakonshm t dnimit
jan rrethanat e ashtuquajtura lehtsuese dhe rrethanat tjera t cilat
ndikojn pr mas apo lloj t dnimit m t but (psh. rrethanat
personale dhe familjare t t dnuarit)145 .
Krkesn mund ta paraqes edhe prokurori publik, i dnuari dhe
mbrojtsi i tij. Pr krkesn vendos Gjykata Supreme e Kosovs. Kjo
Gjykat e refuzon krkesn nse nuk jan plotsuar kushtet, kurse,
nse e miraton krkesn, ather me aktvendim e ndryshon
aktgjykimin e forms s prer n aspektin e dnimit.(Neni 450, par. 6).

144

Prsritja e procedurs penale n dm t t pandehurit sht e lejuar n afatin

kohor prej 5 vjetsh nga dita e nxjerrjes s aktgjykimit t forms s prer (Neni 442,
par.2).
145
T. Vasiljeviq, M. Grubaq, 2003, fq. 789.
203

125. Krkesa pr mbrojtjen e ligjshmris

Me kt mjet t jashtzakonshm juridik, sulmohet shkelja e ligjit n
aktgjykimin e forms s prer. Krkesa pr mbrojtjen e ligjris
paraqitet pr shkak t shkeljes s ligjit penal- t cenimit absolutisht
esencial t dispozitave t KPPPK apo shkeljeve tjera t ligjit
procedural, nse ato shkelje ligjore kan ndikuar n ligjshmrin e
aktvendimit gjyqsor (Neni 451, par.1, al.1-3).
Prve ksaj q u cek, Prokurori Publik i Kosovs, mund t paraqes
kt mjet t jashtzakonshm juridik pr shkak t fardo shkeljeje t
ligjit (Neni 451, par. 3). Subjektet t cilat mund t paraqesin krkes
jan Prokurori Publik i Kosovs, i pandehuri, mbrojtsi edhe pas
vdekjes s t akuzuarit, personat e autorizuar pr paraqitje t krkess
pr prsritje t procedurs,(Neni 452,par.1).
Afati pr paraqitjen e krkess sht nj muaj nga data kur i pandehuri
e ka marr aktvendimin e forms s prer t gjykats. Nse me
aktvendimin e GJEDNJ sht vrtetuar se me aktgjykim t forms s
prer sht shkelur ndonj e drejt themelore e njeriut, afati fillon t
rrjedh nda dita kur sht pranuar vendimi i GJEDNJ nga ana e t
pandehurit (Neni 452, par. 3 dhe 4).
Pr krkesn pr mbrojtje t ligjshmris vendos Gjykata Supreme e
Kosovs, dhe nse e miraton krkesn, ather do ta ndryshoj
vendimin aktvendimit/ aktgjykimin ose do ta anuloj n trsi, apo
pjesrisht dhe lndn do ta kthej n rigjykim n gjykatn kompetente,
ose vetm do t konstatoj se ekziston shkelja ligjore (Neni 454. par.1,
dhe Neni 457).

204

PJESA E XXVI
PROCEDURA E SHKURTUAR , DHNIA E URDHRIT PENAL DHE
PARALAJMRIMI GJYQSOR

27. Procedura e shkurtuar

Procedura e shkurtuar para gjykats komunale zbatohet pr veprat
penale pr t cilat si dnim kryesor sht parapar gjoba me t holla
apo dnimi me burg deri n tri vjet (Neni 461).
Kt procedur, Ligji e ka rregulluar me dispozita t posame (t cilat
nnkuptojn shmangie nga procedura e rregullt penale, kshtu psh. n
sipas procedurs s shkurtuar nuk ka hetim apo procedur t vrtetimit
t aktakuzs), zbatimin adekuat t dispozitave tjera t KPPPK. N kt
mnyr i kontribuohet thjeshtsimit t veprimeve procedurale n rastet
e veprave t lehta penale. Ndrkaq, baza mbi t ciln jan ngritur
normat materiale sht rregullim i till i procedurs s shkurtuar, i cili
siguron t drejtat dhe detyrimet e palve, bn rregullimin e drejt t
fakteve, e mundson procedurn e drejt dhe mundsin e parashtrimit
t mjeteve juridike.
Specifik themelore e procedurs s shkurtuar sht se:
- Kjo procedur iniciohet n baz t propozimit t aktakuzs s
prokurorit publik apo paditsit subsidiar ose n baz t padis private
t ciln e paraqet paditsi privat (Neni 462, paragrafi 1);
- me kt procedur, paraburgimi mund t caktohet vetm
prjashtimisht dhe kohzgjatja e tij zvoglohet n kohn m t
shkurtr t mundshme (para paraqitjes s propozimit t aktakuzs,
paraburgimi mund t zgjas m s shumti 15 dit, kurse pas paraqitjes
s propozimit t aktakuzs, gjyqtari pr do muaj verifikon se a
ekzistojn ende arsyet pr paraburgim, Neni 463);
- shqyrtimi gjyqsor zhvillohet para gjyqtarit individual (Neni 22, par.
2);
- shqyrtimi gjyqsor mund t mbahet edhe pa pjesmarrjen e t
pandehurit dhe mbrojtsit t tij (Neni 472);
- shqyrtimi kryesor fillon me leximin e prmbajtjes kryesore t
propozimit t aktakuzs apo padis private dhe, sipas mundsis,
prfundon pa u ndrpre (Neni 473, par. 1);
- ankesa lidhur me aktgjykimin mund t paraqitet n afat prej 8 ditsh
nga dita e drgimit t kopjes s aktgjykimit (Neni 473, par. 3);
205

- para caktimit t shqyrtimit gjyqsor, gjyqtari individual, mund ti

ftoj paditsin privat dhe t akuzuarin pr pajtim (Neni 474);
128 Procedura e dhnies t urdhrit penal
Procedura pr dhnien e urdhrit penal, gjithashtu paraqet form t
shkurtuar t procedurs penale e cila zbatohet n rastet e veprave t
lehta penale dhe n kuadr t ksaj sht e mundur q t pandehurit ti
shqiptohet masa apo sanksioni penal edhe pa shqyrtimin gjyqsor
(Neni 467 480).
Sipas natyrs s saj, procedura pr lshimin e urdhrit penal, i sht
dedikuar zbatimit dhe prfundimit t shpejt t procedurs s lidhur
me veprat e lehta penale. Prmes procedurs s dhnies s urdhrit
penal mundsohet thjeshtsimi i shqyrtimit t veprs penale, dhe
kryesit t saj, prshpejtohet procedurs penale por edhe lehtsohet
puna e legjislacionit penal.
Kusht ligjor pr zbatimin e ksaj procedure sht:
- q t jet n pyetje vepra penale pr t ciln sht parapar dnimi
me burg deri n tri vjet apo gjoba me t holla si dnim kryesor;
- q prokurori publik t ket kuptuar pr veprn penale n baz t
kallzimit penal autentik;
- q prokurori publik, n propozimin e aktakuzs, t ket krkuar nga
gjykata lshimin e urdhrit penal;
- q prokurori t ket krkuar shqiptimin e mass apo sanksionit t
caktuar penal pa shqyrtim gjyqsor (Neni 476, par. 1).
Prokurori publik mund t krkoj shqiptimin e nj a m shum masave
dhe sanksioneve penale: gjoba me t holla, ndalesa e ngasjes s
automjetit, urdhri pr shpalljen e aktgjykimit n media, konfiskimi i
objektit, paralajmrimi i gjykats apo konfiskimi i prfitimeve
pasurore t arritura me an t veprs penale (Neni 476, par. 2).
Pr propozimin e aktakuzs, i cili prmban krkesn pr lshimin e
urdhrit penal, vendos gjyqtari individual i cili mund ta miratoj
krkesn e prokurorit publik dhe me aktgjykim ta lshoj urdhrin penal
(Neni 478, par. 1). T akuzuarit i shqiptohet dnimi n baz t
krkess s prokurorit publik. Krahas aktvendimit pr masn, urdhri
penal prmban edhe kshilln e mjetit juridik, gjegjsisht t drejtn n
ankes, si dhe at se pas skadimit t afatit t ankess, nse nuk sht
paraqitur ajo, urdhri penal do t bhet i plotfuqishm dhe se masa apo
dnimi i shqiptuar penal do t zbatohet (Neni 478, par. 3). Pra, kundr
urdhrit penal, i akuzuari dhe mbrojtsi i tij mund t parashtrojn
ankesn n afat prej tet ditsh. Nse gjyqtari individual nuk e hedh
206

posht ankesn, e cakton shqyrtimin gjyqsor dhe vepron sipas

dispozitave t procedurs s shpejt (t shkurtuar) Neni 479, par. 4).
Gjyqtari individual, gjithashtu mund ta hedh posht lshimin e urdhrit
penal (psh: nse vepra nuk sht vepr penale, apo nse krkesa sht
parashtruar pr veprn penale pr t ciln nuk mund t parashtrohet
krkes e till-Neni 477, par. 2).
129. Shqiptimi i paralajmrimit t gjykats
Paralajmrimi i gjykats sht sanksion specifik penal i cili mund t
shqiptohet pr vepra t lehta penale. KPPPK prmban dispozita t
posame pr shqiptimin e saj (Neni 481 488). Paralajmrimi
gjyqsor shqiptohet me aktgjykim. Me kt aktgjykim, i pandehuri nuk
shpallet fajtor pr veprn penale, por n shqiptimin e aktgjykimit, ndr
t tjera, vetm theksohet se t pandehurit i shqiptohet masa e
paralajmrimit t gjykats (Neni 482, par. 2). Nse prokurori publik
ankohet lidhur me aktgjykimin e paralajmrimit gjyqsor n dm t t
pandehurit, ather gjykata e shkalls s dyt mund t nxjerr
aktgjykimin me t cilin i pandehuri shpallet fajtor dhe dnohet me
burg ose dnim alternativ (Neni 485, par. 1).

207

PJESA XXVII
PROCEDURAT E POSAME

130. llojet e procedurave t posame

Kodi i Prkohshm i Procedurs Penale i Kosovs i njeh procedurat e
posame penale si vijon:
- procedura kundr personave t cilt pr shkak t vartsis nga droga
ose alkooli kan kryer vepra penale (Neni 486-488);
- procedura e konfiskimit (Neni 489 499);
- procedura e revokimit t dnimeve alternative (Neni 500);
- procedura e nxjerrjes s aktvendimit pr shlyerjen e dnimit nga
evidenca (Neni 501- 505);
- procedura e ofrimit t ndihms ndrkombtare juridike dhe zbatimi i
marrveshjeve ndrkombtare n shtjet penalo-juridike (Neni 506515);
- procedura e transferimit t t akuzuarve dhe t t dnuarve n
kompetenc t legjislacionit t huaj dhe e kundrta, nga kompetenca
e legjislacioni t huaj n at t vendit (Neni 516-533);
- procedura pr kompensim t dmit, rehabilitim dhe realizim t t
drejtave tjera t personave t dnuar pa arsye, apo pa baz t privuar
nga liria (Neni 534-542) dhe
- procedura pr lshimin e kumtesave dhe shpalljeve (Neni 543-547).
A) Procedura kundr personave t cilt, pr shkak t vartsis nga
droga ose alkooli, kan kryer vepra penale
Masn e mjekuese t rehabilitimit t detyrueshm, gjykata me
aktgjykim t prer, n pajtim me dispozitat prkatse t KPPK, ia
shqipton personit i cili ka kryer vepr penale nn ndikimin e alkoolit
apo pr shkak t vartsis nga droga. Kjo mas mund t shqiptohet t
pandehurit pavarsisht nga sanksioni i shqiptuar, kurse koha t ciln i
dnuari e kalon n entin shndetsor pr shkak t mass s prmendur,
llogaritet n dnimin me burg (Neni 486). Gjykata sipas detyrs
zyrtare (ex officio), do dy muaj vendos se a ekziston ende kushti
pr zbatimin e ksaj mase. Pr marrjen e vendimit i cili ka t bj me
kohzgjatjen apo ndryshimin e ksaj mase, gjykata dgjon mendimin e
ekspertit dhe merr n pyetje kryesin e veprs, nse kt e lejon gjendja
e tij shndetsore. Kryesi i veprs domosdo duhet ta ket mbrojtsin,
kurse pr marrjen e tij n pyetje informohet edhe prokurori.
208

B) Procedura e konfiskimit
Me KPPPK parashihet q objektet t cilat jan n pajtim me KPPK,
mund dhe duhet t konfiskohen, madje ato konfiskohen edhe ather
kur procedura penale ende nuk ka prfunduar me aktgjykim me t cilin
i pandehuri duhet t shpallet fajtor, nse ekziston rreziku se objektet
mund t prdoren pr vepr penale, apo nse kt e krkojn arsyet
morale dhe interesi i siguris s prgjithshme (Neni 489, par. 1).
S dyti, objektet do t konfiskohen me vendim t posam
(aktvendim), nse gjykata me aktgjykim sipas t cilit i pandehuri sht
shpallur fajtor, ka lshuar nxjerrjen e vendimit pr konfiskim t
detyrueshm t objektit. Sipas zgjidhjeve nga e drejta materialepenale, askush nuk mund ta mbaj pasurin e krijuar prmes veprs s
kryer penale, prandaj ajo duhet t konfiskohet sipas procedurs s
parapar me Ligj. Pr kt arsye, si prgjigje n dispozitat materialejuridike pr konfiskimin e pasuris s krijuar me kryerje t veprs
penale, Ligji i Procedurs Penale, njeh procedurn e posame pr
konfiskimin e dobis s till pasurore. Prandaj, kusht pr zbatimin e
ksaj procedure t posame dhe specifike sht krijimi i dobis
pasurore prmes kryerjes s veprs penale.
Sipas t Drejts s Procedurs Penale, specifikat e tilla, t parapara do
t ishin:
- Pasuria materiale e krijuar prmes kryerjes s veprs penale,
prcaktohet n procedurn penale, sipas detyrs zyrtare (Neni 490,
par. 1).
- Gjykata dhe organet tjera, jan t detyruar q gjat procedurs ti
mbledhin provat dhe ti hetojn rrethanat q jan t rndsishme pr
prcaktimin e pasurimit material t krijuar me vepr penale.
- Nse i dmtuari ka paraqitur krkes pronsore-juridike pr kthimin
e objektit t marr prmes kryerjes s veprs penale, gjegjsisht pr
shumn n t holla e cila i prgjigjet vlers s sendeve, ather dobia
pasurore do t prcaktohet vetm n at pjes e cila nuk sht
prfshir me krkesn pronsore-juridike (Neni 490)
- Konfiskimin e pasuris materiale t marr me vepr penale, gjykata
mund ta shqiptoj n aktgjykim me t cilin i pandehuri shpallet
fajtor, apo n lajmrimin gjyqsor, ose n aktvendim n t cilin
shqiptohet masa mjekuese e rehabilitimit t detyrueshm nga alkooli
apo droga t kryesit t veprs penale (Neni 494).

209

C. Procedura e revokimit t dnimeve alternative

Kur dnimi me kusht varet nga plotsimi i obligimeve t caktuara,
kurse i akuzuari nuk i plotson ato obligime n afatin q e cakton
gjykata, ather gjykata e cila ka gjykuar n shkalln e par, me
propozim t prokurorit publik, paditsit t autorizuar, apo sipas detyrs
zyrtare, inicion procedurn pr revokimin e dnimit me kusht.
Nse gjykata, pas marrjes n pyetje t t dnuarit, konstaton se i
dnuari nuk e ka plotsuar obligimin sipas mass s shqiptuar, ather
nxjerr aktgjykimin me t cilin e revokon dnimin me kusht, pr shkak
t mosplotsimit t obligimit (Neni 500, e lidhur me Nenin 47 t
KPPK).
C) Procedura e nxjerrjes s aktvendimit pr shlyerjen e dnimit nga
evidenca
Aktvendimi pr shlyerjen e dnimit nga evidenca nxirret sipas detyrs
zyrtare (ex officio). Aktvendimin e nxjerr organi publik, kompetent
pr fushn e drejtsis. Para shlyerjes nga evidenca, verifikohet
sidomos; a sht ngritur kundr personit t dnuar procedur penale
edhe pr ndonj vepr tjetr penale, t kryer para skadimit t kohs pr
shlyerjen e dnimit. Nse organi kompetent nuk e nxjerr aktvendimin
pr shlyerjen e dnimit, personi i dnuar mund ta parashtroj krkesn
pr kt. Krahas ksaj procedure pr nxjerrjen e aktvendimit pr
shlyerjen e dnimit nga evidenca (Rehabilitimi Ligjor Neni 87 i
KPPK), KPPPK parasheh procedurn pr shlyerjen e dnimit edhe n
baz t aktvendimit gjyqsor(Rehabilitimi GjyqsorNeni 88 i KPPK).
Pr kt lloj rehabilitimi, lutja i parashtrohet gjykats e cila e ka
dnuar n shkalln e par. Pas kryerjes s veprimeve t caktuar,
gjykata e nxjerr aktvendimin pr shlyerjen e dnimit ose e refuzon
lutjen (Neni 504).

210

PJESA E XXVIII
PROCEDURA E OFRIMIT T NDIHMS JURIDIKE
NDRKOMBTARE DHE ZBATIMI I MARRVESHJEVE
NDRKOMBTARE N SHTJET PENALE-JURIDIKE. PROCEDURA
PR TRANSFERIN E PERSONAVE T AKUZUAR DHE T DNUAR
N KOMPETENCA T LEGJISLACIONEVE T HUAJA DHE NGA
KOMPETENCAT E LEGJISLACIONEVE T HUAJA N AT
VENDORE

131. N prgjithsi pr ndihmn juridike ndrkombtare dhe llojet e

ndihms s till
Ndihma juridike ndrkombtare paraqet grup veprimesh t
llojllojshme t cilat ndrmerren n kuadr t bashkpunimit t
legjislacioneve penale me qllim t luftimit t kriminalitetit. Lnda e
ndihms juridike ndrkombtare ka t bj me ndrmarrjen e
veprimeve procedurale penale dhe transferin e personave t akuzuar
dhe t dnuar.
Pr kt arsye, mund t thuhet se ndihma penalo-juridike
ndrkombtare ka shum forma, si jan:
-

ndihma e vogl penalo-juridike ndrkombtare;

ekzekutimi i aktgjykimit t jashtm;
dorzimi i ndjekjes penale shtetit tjetr (t huaj); dhe
ekstradimi.146

Gjithashtu sipas kuptimit t prgjithshm, ndihma penalo-juridike

ndrkombtare karakterizohet si:
- ndihm aktive juridike (ofrim i ndihms juridike); dhe
- ndihm pasive juridike (krkimi i ndihms juridike).
Ndihma penalo-juridike ndrkombtare zhvillohet n baz t
marrveshjeve bilaterale dhe multilaterale ndrkombtare apo n baz
t dispozitave ligjore t vendit. Me dispozitat e marrveshjeve
ndrkombtare jan parapar bazat dhe kushtet e zbatimit t ndihms
procedurale-penale, gjegjsisht ekstradimi i personave t dnuar dhe t
146

D. Krapac, Birin, 1987, fq.7.

211

akuzuar dhe prderisa ato veprime kryhen, edhe vet procedura rreth
ekstradimit t personave t prmendur zbatohet nga organet vendore,
n mnyrn dhe formn e cila sht parapar me normat procedurale
vendore.
Trheqja apo zmbrapsja sht e mundur me krkes t atij q krkon
ndihmn ndrkombtare penalo-juridike, nse ajo nuk sht n
kundrshtim me sistemin juridik vendor, apo nse ajo sht e parapar
me marrveshje ndrkombtare.
Pra, normat e ndihms penalo-juridike ndrkombtare na paraqiten si
norma t s drejts ndrkombtare apo si norma t s drejts s
brendshme t vendit. N raportin e ndrsjell midis tyre, e drejta
ndrkombtare gjithmon ka prparsi.147
132. Ndihma e vogl penalo-juridike ndrkombtare
Kjo form e ndihms prfshin forma t ndryshme t veprimeve
procedurale, (drgimi i letrave apo marrja n pyetje e dshmitarit), t
cilat i ndrmarrin organet e procedur penale me lutje dhe n dobi t
organeve t jashtme (t shteteve t huaja).
Kto veprime ndrmerren sipas rregullave procedurale t organeve
vendore t procedurs penale. N kuadr t ksaj forme t ndihms
ndrkombtare juridiko-penale vlen parimi i identitetit t norms apo
parimi i sanksionimit t ndrsjell. Pra, vepra pr shkak t s cils
krkohet ndihma e vogl ndrkombtare juridiko-penale duhet t
jet vepr penale e parapar si me legjislacionin e atij i cili lut pr
ndihm, ashtu edhe me legjislacionin e atij i cili lutet pr ndihm.
Sipas KPPPK, lutjet e gjykatave vendore pr ndihm juridike n
shtjet penale, u drgohen organeve t jashtme prmes rrugve
diplomatike. Po n t njjtn mnyr, lutjet e organeve t jashtme pr
ndihm juridike, u drgohen edhe gjykatave vendore, (Neni 507, par.
1).

147

Pr kt dshmojn edhe vendimet n procedurn penale t Kosovs. Ksht npr.

Ndihma ndrkombtare juridike-penale ofrohet sipas dispozitave t KPPPK, nse me
marrveshje ndrkombtare nuk sht parapar ndryshe (Nnei 506). Vet procedurat
pr ndihm ndrkombtare t ktij lloji dhe zbatimi i marrveshjeve ndrkombtare
n shtjet penale bhet n pajtim me Nenin 8.1(n), 8.1 (m) dhe 8.1 (o) t Kornizs
Kushtetuese KK. dhe Neni. 516, par. 1.
212

N raste urgjente dhe n baz t reciprocitetit, lutjet pr ndihm

juridike mund t drgohen edhe prmes organit publik kompetent pr
pun t brendshme apo prmes organit publik kompetent pr luftimin e
shplarjes s fitimit prmes aktiviteteve kriminale.(Neni 50,par. 2).
Organi kompetent, lutjen e organit t jashtm pr ndihm juridike, ia
drejton organit kompetent pt fushn e gjyqsis, i cili pastaj ia
prcjell gjykats s qarkut n territorin e s cils sht personi t cilit
duhet drguar dhe dorzuar dokumentin, t hetohet, n territorin e s
cils e ka vendqndrimin apo n territorin e s cils duhet ndrmarr
veprimin e krkuar t hetimit.
Pr lejueshmrin dhe mnyrn e zbatimit t veprimit i cili sht
objekt i lutjes s organit t jashtm, vendos gjykata e qarkut n pajtim
me ligjin n fuqi (Neni 508, par.1 dhe 3).
133. Zbatimi i aktgjykimit t jashtm penal
Zbatimi i aktgjykimit t jashtm paraqet form shum t ndrlikuar t
ndihms ndrkombtare penale-juridike. Gjykatat e vendit veprojn
sipas lutjes s organit t jashtm me t ciln krkohet zbatimi i
aktgjykimit ndshkues ndaj banorit t Kosovs, t cilin aktgjykim e ka
sjell gjykata e jashtme, nse kjo sht e parapar me marrveshje
ndrkombtare ose n baz t reciprocitetit. (Neni 509, par. 1).
Pr zbatimin e aktgjykimit t jashtm penal, krkohet zbatimi i
procedurs gjegjse. N t vrtet, gjykata e nxjerr vendimin pr
zbatimin e sanksioneve t cilat i ka vendosur gjykata e jashtme n
kolegjin e prbr nga tre gjyqtar (Neni 511, par. 1). Pr sesionin
gjyqsor informohet prokurori publik, i dnuari dhe mbrojtsi. N
shqiptimin e dnimit t cilin e miraton gjykata e vendit, gjykata do ta
fus shqiptimin dhe emrtimin e gjykats nga dnimi i jashtm dhe do
ta shqiptoj sanksionin penal.
N arsyetimin e dnimit do t ceken shkaqet t cilat i ka pasur
parasysh gjykata me rastin e shqiptimit t sanksionit. Kundr dnimit i
cili sht shqiptuar sipas ligjeve penale vendore lejohet ankesa.
Ankesn mund ta ushtroj prokurori publik, i dnuari dhe mbrojtsi i
tij. (Neni 511, par. 2 7). Personi i dnuar mund t privohet nga liria
nse pr veprn e kryer penale sht parapar paraburgimi dhe nse
rrethanat specifike tregojn pr rrezikun e arratis s tij. (Neni 510).
213

Ktu duhet shtuar se sht e mundur q shtetasi i huaj i dnuar nga

gjykata vendore apo personi i autorizuar me kontrat ia paraqet lutjen
gjykats q i dnuari ta vuaj dnimin n vendin e vet. N shembujt e
till gjykata do t veproj sipas marrveshjeve ndrkombtare apo n
baz t reciprocitetit. Neni 512).
134. Cedimi i ndjekjes penale shtetit tjetr (t huaj)
Ndonse parimi territorial si njri ndr parimet themelore, n kuadr t
vlefshmris hapsinore t legjislacionit penal, obligon q legjislacioni
penal t zbatohet ndaj secilit q kryen vepr penale n territorin e
caktuar, prap parashihet mundsia q nn kushtet e caktuara ndjekja
penale e kryesit t huaj t veprs penale ti cedohet apo lihet
shtetit tjetr (t huaj), gjegjsisht q pr shtetasin e vet ta marr
ndjekjen penale nga shteti tjetr i huaj n territorin e t cilit prndryshe
sht kryer vepra penale.
Lnia e ndjekjes penale shtetit t huaj sht e mundur nn kushtet n
vijim:
- q i huaji i cili e ka vendqndrimin n shtetin tjetr t huar ta ket
kryer veprn penale n territorin e Kosovs;
- q shteti i huaj t mos e kundrshtoj cedimin e dokumenteve penale
me qllim t ndjekjes dhe dnimit;
- t bhet fjal pr veprat penale pr t cilat sht parapar dnimi me
burg deri n dhjet vjet apo pr veprn penale t rrezikimit t
komunikacionit publik; dhe
- q i dmtuari t ket marr garanci pr realizimin e krkess
pasurore-juridike (Neni514).
Vendimin e nxjerr trupi gjyqsor me propozimin e prokurorit publik.
Krkesa e shtetit t huaj q n Kosov t ndrmerret ndjekja e banorit
t Kosovs pr shkak t veprs penale, t kryer n botn e jashtme s
bashku me dokumente i drgohet prokurorit publik n territorin e t
cilit ai person e ka vendbanimin e prhershm. Pr aktvendimin me t
cilin hedhet posht krkesa pr marrjen e ndjekjes penale, si dhe pr
aktvendimin e forms s prer t nxjerr n procedurn penale,
informohet shteti i jashtm i cili ka drejtuar krkesn pr fillimin e
ndjekjes n Kosov (Neni 515).

214

135. Procedura e bartjes s personave t akuzuar dhe t dnuar n

kompetenc t gjyqsis s jashtme dhe nga gjyqsia e jashtme
n at vendore (Ekstradimi.

Kjo sht njra ndr format m t vjetra dhe m t rndsishme t

ndihms ndrkombtare juridike-penale. Parimet themelore q kan
t bjn me ekstradimin jan:
parimi i reciprocitetit;
parimi i identitetit t norms apo sanksionimit t ndrsjell;
parimi i specialitetit (q do t thot se personi i ekstraduar mund t
ndiqet penalisht apo dnohet vetm pr ato vepra penale t cilat jan
kryer para paraqitjes s krkess pr ekstradim); dhe
parimi ekstradibil i cili nnkupton se ekstradimi sht i mundur
vetm n pikpamje t atyre veprave penale t cilat si t atilla jan t
parapara me marrveshje ndrkombtare apo me t drejtn e
brendshme.148

KPPPK rregullon: supozimet pr bartjen e personit n gjyqsin e

jashtme (Neni 517 dhe 533); procedurn pr bartjen e till(Neni 518
519); privimin nga liria t personit, bartja e t cilit krkohet dhe
caktimi i paraburgimit (Neni 520), veprimet q i ndrmerr gjyqtari i
procedurs paraprake pr t konstatuar se a ekzistojn supozimet pr
ekstradim t t huajit (Neni 521); procedura para gjykats kompetente
e cila mund t rezultoj me aktvendimin pr refuzim t lutjes pr
ekstradim apo aktvendimit me t cilin konstatohet se jan plotsuar
kushtet ligjore pr ekstradim (neni 522-524); Nxjerrja e vendimit
prfundimtar me t cilin lejohet bartja nga ana e organit publik
kompetent.(Neni 525); informimi i shtetit t jashtm (Neni 527, par.
1); ekstradimi i t njjtit person t cilin e krkojn shum shtete (Neni
528); kalimin prtej territorit t Kosovs t personit ekstradimin e t
cilit e krkon nj shtet i jashtm nga shteti tjetr i jashtm (Neni 532);
dhe procedura e organit kompetent publik n rastin kur kundr personit
i cili jeton n shtetin e jashtm zhvillohet procedur penale n Kosov.
(Neni 531). Procedura e ekstradimit n gjyqsin e jashtme t t huajit
i cili sht i akuzuar ose i dnuar iniciohet n baz t lutjes s shtetit t
jashtm. Lutja paraqitet prmes rrugve diplomatike.

148

D. Krapac, V. Birin, 1987, fq. 32 37

215

Me lutje duhet t paraqiten:

- shnimet e identifikimit t t akuzuarit apo t dnuarit (prshkrimi
i sakt, fotografia,shenjat papilare t gishtit etj);
- certifikata apo shnimet tjera pr shtetsin e t huajit;
- aktakuza apo aktgjykimi ose aktvendimi pr paraburgimin apo
ndonj dokument tjetr adekuat n t cilin duhet t shnohet emri
dhe mbiemri i personit dhe t dhnat tjera t nevojshme pr
prcaktimin e identitetit t tij, prshkrimi i rrobave, emrtimi ligjor
i veprs penale dhe provat n baz t dyshimit;
- ekstrakti nga teksti i ligjit penal t shtetit t jashtm i cili duhet t
zbatohet apo sht zbatuar ndaj t akuzuarit pr veprn, pr shkak
t s cils krkohet ekstradimi, kurse, nse vepra sht kryer n
territorin e shtetit t tret, ather edhe ekstrakti i tekstit t ligjit
penal t atij shteti (Neni 518).
Lutja pr ekstradimin e t huajit drgohet prmes organit kompetent
publik t fushs s drejtsis, gjyqtarit t procedurs paraprake,
gjyqtarit t gjykats s qarkut n territorin e t cils qndron apo banon
i huaji (Neni 519, par. 1). Kurse vendimin definitiv se a do t
ekstradohet apo jo e nxjerr organi kompetent publik (Neni 525, par. 1).

216

PJESA E XXIX

PROCEDURA PR KOMPENSIM, REHABILITIM, REALIZIM T

T DREJTAVE TJERA T PERSONAVE T DNUAR PA ARSYE
DHE T PRIVUAR PA T DREJT NGA LIRIA

Kompensimi i dmit personit i cili sht dnuar apo sht

paraburgosur pa arsye, paraqet nj ndr t drejtat dhe lirit themelore
t njeriut Analizimi i dispozitave ndrkombtare n kt fush tregon
se do person i cili sht viktim e arrestimit dhe paraburgimit t
kundrligjshm, ka t drejt pr kompensim t dmit (Neni 9,par. 5 i
PNDCP dhe Neni 5, par. 5 i KEDNJ). Garancit ndrkombtare t t
drejts pr kompensim t dmit pr shkak t dnimit t pa arsyeshm.
parashohin se personit, i cili me aktgjykim t forms s prer sht
dnuar pr vepr penale, dhe nse m von dnimi i tij sht hequr ose
sht falur pr shkak se ndonj fakt i ri m von i zbuluar ka treguar
pr gabimin gjyqsor, personi i cili ka vuajtur dnimin si pasoj e atij
dnimi, do ta marr kompensimin e dmit n pajtim me ligjin apo
praktikn e shtetit gjegjs, nse nuk dshmohet se ai sht pjesrisht
apo plotsisht prgjegjs pr at q fakti i panjohur nuk sht zbuluar
me koh (Neni 14, par. 6 i PNDCP dhe Neni 3 i Protokollit 7 me
KEDNJ).
Sipas KPPPK, personi i cili sht dnuar apo sht arrestuar n mnyr
kundrligjore, apo sht mbajtur n paraburgim para shqyrtimit
gjyqsor, ka t drejt n rehabilitim, kompensim t drejt nga mjetet e
buxhetit dhe n t drejtat tjera t parapara me ligj (Neni 16). E drejta
pr kompensim t dmit pr shkak dnimit apo arrestimit t pabaz
prfshin t drejtn pr pages t dmit pasuror dhe jopasuror.
Ekzistojn pra, forma dhe lloje t ndryshme t dmit, kurse
kompensohet tr ajo q sipas dispozitave t t drejts pasurore
nnkupton dmin.149
149

Praktika gjyqsore merr qndrim pr at se pr cilat forma t dmeve t shkaktuara

mund t shtrohet krkesa pr kompensim. Lidhur me kt, m s shpeshti diskutohet
pr krkesat n vijim pr kompensim t dmit, t cilat mund t shtrohen n procedur
para gjykats ose drejtprdrejt organit kompetent t administrats:Dmi i krijuar pr
shkak t ndrprerjes s marrdhnies s puns dhe cilsis s t siguruarit t
prkujdesit social; shpenzimet e antarve t familjes s t dnuarit pr shkak t
vizitave t dnuarit dhe drgimit t drgesave; ndrprerja e shkollimit dhe shtyerja e
punsimit;; konfiskimi i dobis pasurore; kthimi i gjrave t konfiskuara, gjegjsisht
217

Gjykata e cila n procedurn penale e ka dnuar, n shkalln t par

nxjerr aktvendimin sipas detyrs zyrtare, me t cilin anulon regjistrin e
dnimit t paarsyeshm n evidencn penale. Aktvendimi i drgohet
organit kompetent publik t judikaturs. Pr anulimin e regjistrit nuk
guxon ti jepen askujt informata nga evidenca penale (Neni 540). Me
kt dispozit garantohet edhe m shum realizimi i rehabilitimit t
plot moral, sepse veprimi sipas detyrs zyrtare form e posame e
rehabilitimit t domosdoshm.
E drejta pr kompensimin e dmit pr shkak t dnimit t paarsyeshm
arrihet duke i plotsuar kushtet ligjore si vijon:
- nse personit i sht shqiptuar dnimi penal apo sht shpallur fajtor
me aktgjykim t forms s prer dhe pastaj sht liruar nga dnimi;
- nse me rastin e mjetit t jashtzakonshm ligjor, procedura e re
sht pezulluar me form t prer apo me aktgjykim t forms s
prer sht liruar nga aktakuza ose aktakuza sht hedhur posht dhe
- ns personi, me pranim t rrejshm apo n ndonj mnyr tjetr nuk e
ka shkaktuar me qllim dnimin e tij, prve nse pr kt ka qen i
shtyr me forc (Neni 534, par, 1 dhe 2).
Ndrkaq, e drejta pr kompensim t dmit nuk ekziston:
- nse procedura ka prfunduar apo sht nxjerr aktgjykimi me t
cilin aktakuza refuzohet pr shkak t mosheqjes dor nga ndjekja t
paditsit subsidiar apo privat ose pr shkak se i dmtuari e ka
trhequr propozimin, kurse deri te trheqja ka ardhur n baz t
marrveshjes me t pandehurin;
- apo nse n procedurn prtritu, akuza sht hedhur posht pr
shkak t mungess s kompetencs s gjykats, kurse prokurori i
autorizuar ka ndrmarr ndjekjen para gjykats kompetente (Neni
534, par. 1, al. 1 dhe 2).
KPPPK, parasheh jo vetm t drejtn pr kompensim t dmit pr
shkak t dnimit t paarsyeshm, por edhe t drejtn pr kompensim t
dmit pr shkak t arrestimit dhe paraburgimit t pabazuar.
T drejt pr kompensimin e dmit ka:
- personi i cili ka qen n paraburgim, kurse nuk ka ardhur deri te
dhnia e kompensimit pr to prve nse bhet fjal pr sende t cilat duhet t
merren; kompensimi i dmit material (pr shkak t rrnimir t prestigjit apo nderit,
vuajtjeve dhe dhembjeve shpirtrore dhe fizike).
218

fillimi i procedurs penale ose aktakuza sht hedhur posht me

vendim t forms s prer, ose procedura sht ndrpre apo me
aktgjykimin e forms s prer sht liruar nga aktakuza apo aktakuza
sht refuzuar;
personi i cili e ka vuajtur dnimin e arrestit, kurse me rastin e
prtritjes s procedurs penale apo krkess pr mbrojtje t
ligjshmris i sht shqiptuar sanksioni i paraburgimit n afat m t
shkurtr se sa dnimi t cilin e ka vuajtur ose i sht shqiptuar
dnimi penal i cili nuk sht privim lirie apo sht shpallur fajtor dhe
sht liruar pastaj nga dnimi;
personi i cili pr shkak t gabimit apo pr shkak t puns
kundrligjore t organit t pushtetit, sht privuar nga liria pa arsye
ose sht mbajtur gjat n paraburgim apo n entin pr vuajtje t
dnimit apo mass;
personi i cili n paraburgim ka kaluar m tepr se sa q zgjat
sanksioni me burg me t cilin sht dnuar;
personi i privuar nga liria pa baz ligjore, nse nuk i sht caktuar
paraburgimi dhe as koha e kaluar n paraburgim nuk iu ka llogaritur
n vuajte dnimi pr kundrvajtje apo vepr penale (Neni 538, par. 1
dhe 2);
E drejta pr kompensim t dmit t shkaktuar pr shkak t privimit
nga liria pa baz ligjore nuk i takon personit i cili me sjelljet e tij t
pahijshme ka shkaktuar privimin e tij nga liria (Neni 538, par. 3).

E drejta pr kompensim parashkruhet tri vjet nga dita e forms s prer

t aktgjykimit me t cilin i akuzuari sht liruar nga aktakuza apo me
t cilin aktakuza sht hedhur posht, gjegjsisht me formn e prer t
aktvendimit me t cilin sht refuzuar aktakuza ose sht ndrprer
procedura. Nse me rastin e ankess, gjykata e lart e ka zgjidhur t
drejtn pr krkesn e kompensimit t dmit, ather ajo parashkruhet
tri vjet pas pranimit t aktvendimit t asaj gjykate (Neni 535, par. 1).
Procedura pr realizimin e t drejts n kompensim t dmit i ka dy
pjes:
Procedura administrative dhe kontestimore
Faza e par pra sht procedura administrative e cila duhet t filloj
para paraqitjes s padis pr kompensimin e dmit. I dmtuari i
paraqitet organit kompetent publik t drejtsis me krkes, me qllim
t arritjes s marrveshjes pr ekzistimin e dmit dhe pr llojin dhe
lartsin e kompensimit. Paraqitja atij organi sht rregull procedurale,
219

pa t ciln n procedurn kontestimore nuk sht i mundur shqyrtimi.

Nse arrihet marrveshja, ather me t prcaktohet lloji dhe lartsia e
dmit. Ndrkaq, nse deri te kjo marrveshje nuk vihet, ose nse
organi kompetent nuk e nxjerr vendimin brenda tre muajve nga dita e
paraqitjes s krkess, i dmtuari, te gjykata kompetente mund ta
paraqes padin pr kompensimin e dmit (Neni 535, par.2 dhe Neni
536, par. 1).
Pasardhsit e t dmtuarit trashgojn vetm t drejtn e personit t
dmtuar pr kompensim t dmit pasuror. Nse i dmtuari ka paraqitur
tashm krkesn pr kompensimin e dmit, pasardhsit mund ta
vazhdojn procedurn vetm brenda kufijve t krkess tashm t
paraqitur pr kompensim t dmit pasuror. Pasardhsit e personit t
dmtuar, pas vdekjes s tij mund ta vazhdojn procedurn pr
kompensimin e dmit, gjegjsisht ta fillojn procedurn, nse personi i
dmtuar ka vdekur para skadimit t afatit t parashkrimit, kurse nga
krkesa nuk ka hequr dor (Neni 537).
Nse rasti, i cili ka t bj me gjykimin e paarsyeshm apo arrestimin
e pabaz t ndonj personi sht publikuar n mjetet e informimit dhe
me kt sht dmtuar prestigji i personit, gjykata, me krkes t tij do
ta publikoj n gazet apo n mjete tjera t informimit publik
aktvendimin nga i cili rezulton pabazueshmria e dnimit t
mparshm, gjegjsisht pabazueshmria e arrestimit.
Nse rasti nuk sht shpallur n mjete t informimit publik,
komunikatn till me krkesn e atij personi do ti drgohet
pundhnsit t tij.
Pas vdekjes s t dmtuarit t drejtn pr paraqitje t krkess e ka
bashkshorti i saj/tij, gjegjsisht qifti jashtmartesor, fmijt, prindrit,
vllezrit dhe motrat. Krkesa mund t paraqitet edhe nse nuk sht
parashtruar krkesa pr kompensim t dmit. Krkesa i paraqitet
gjykats n afat prej gjasht muajsh (Neni 539).
Personit, t cilit pr shkak t gjykimit t padrejt apo paraburgimit t
pabaz i ka pushuar marrdhnia e puns ose cilsia e t siguruarit n
kuadr t sistemit t sigurimit social, i njihet prvoja e puns, apo
prvoja e sigurimit sikurse t kishte punuar gjat tr kohs sa ka qen
i burgosur pr shkak t gjykimit t padrejt apo paraburgimit t
pabaz. N prvoj pune llogaritet edhe koha e papunsis q ka
rezultuar pr shkak t gjykimit t padrejt apo paraburgimit t pabaz
e q kjo nuk ka ndodhur me fajin e personit (Neni 542).
220

PJESA XXX
PROCEDURA E LSHIMIT T FLETARRESTIT
DHE
NJOFTIMI PUBLIK

Lshimi i fletarrestit mund t urdhrohet n rastet kur i pandehuri

kundr t cilit sht filluar procedura penale pr shkak t veprs penale
e cila ndiqet sipas detyrs zyrtare dhe pr t ciln sht parapar
dnimi me burg s paku dy vjet, sht n arrati dhe kur sht lshuar
urdhresa pr arrestimin e tij apo vendimi gjyqsor me t cilin i
prcaktohet paraburgimi.
Lshimin e fletarrestit e urdhron gjykata e cila sht duke zhvilluar
procedurn penale. N procedurn paraprake, lshimin e fletarrestit e
urdhron gjyqtari i procedurs paraprake me propozimin e prokurorit
publik. Lshimi i fletarrestit urdhrohet edhe n rastin e arratisjes s t
akuzuarit nga burgu, pa marr parasysh kohzgjatjen e dnimit, apo n
rastin e arratisjes nga enti n t cilin shqiptohet masa institucionale e
privimit nga liria. N kt rast, shpalljen e fletarrestit e urdhron
udhheqsi i entit. Urdhresa t ciln e lshon gjykata apo udhheqsi
i entit, i drgohet policis pr ta ekzekutuar (Neni 544).
Nse t dhnat pr disa lnd kan lidhje me veprn penale, apo kto
lnd duhet gjetur, sidomos nse kjo sht e nevojshme pr
prcaktimin e identitetit t kufoms s gjetur t pa njohur, organi
kompetent i cili zhvillon hetimin do t urdhroj lshimin e shpalljes
publike me t ciln do t krkoj q t dhnat apo informatat ti
drgohen organit i cili zhvillon procedurn. Policia mund ti publikoj
fotografit e kufomave dhe personave t zhdukur, nse ekziston baza
pr dyshim se deri te vdekja, gjegjsisht zhdukja e atyre personave ka
ardhur si pasoj e veprs penale (Neni 544.).
Organi i cili e ka urdhruar lshimin e fletarrestit apo t shpalljes
publike, sht i detyruar q at ta trheq menjher porsa t jet gjetur
personi apo objekti i krkuar, n rast se ka kaluar koha e parashkrimit
t ndjekjes penale, apo t vuajtjes s dnimit, apo ather kur arsyet
tjera tregojn se fletarresti dhe shpallja publike, nuk jan m t
nevojshme (Neni 546).
Fletarrestin dhe informatn publike e shpall organi kompetent
shtetror i punve t brendshme (Neni 547, par. 1).
221

PJESA E XXXI
PROCEDURA NDAJ T MITURVE

N Kosov, procedura ndaj t miturve t cilt kan kryer vepra penale,

rregullohet me Ligjin pr t Miturit.150 Me kt Ligj jan parapar
dispozitat materiale dhe procedurale-juridike si dhe dispozitat tjera t
cilat kan t bjn me kryesit e mitur t veprave penale e t cilat jan
t ndryshme nga ato q kan t bjn me kryesit e moshs madhore t
veprave penale. Kto norma ligjore e prcaktojn pozitn e t miturve
n Procedurn Penale dhe n t Drejtn Penale, duke iu dhn
prparsi masave ndihmse korrektuese dhe t integrimit social t t
miturve. Ato gjithashtu vejn n pah ndarjen e t miturve nga t rriturit
e moshs madhore duke penguar ndikimet negative t delinkuentve t
moshs madhore. Krahas t cekurave, ky Ligj prmban edhe dispozitat
mbi veprat penale t cilat kryhen n dm t fmijve. Dispozitat
specifike t s drejts materiale dhe prmbaruese procedurale-penale
pr t miturit, lidhen pr moshn e t miturve, madje si pr kohn e
kryerjes, ashtu edhe pr kohn e gjykimit t t miturit, gjegjsisht
ekzekutimit t sanksionit penal-juridik. N kt kuptim, pr t miturit
t cilt kryejn vepra penale, ekzistojn rregulla t prpunuara dhe t
prshtatura t procedurs specifike penale.
Ky grup i posam i rregullave procedurale do t duhej t siguronte
procedur t till n t ciln do t mbroheshin t drejtat e t miturve si
pjesmarrs, gjegjsisht si subjekt procedural, t shmangnin pasojat
pr personalitetin e personit t mitur n zbatimin e procedurs dhe t
siguronin realizimin e qllimit t ndihms dhe riedukimit t t miturve.
Vrejtja tjetr e rndsishme sht se kjo procedur specifike ndaj t
miturve i zbaton standardet ndrkombtare q kan t bjn me
pozitn e kryesit t mitur t veprave penale, me 'rast shprehen
prpjekjet pr mbrojtjen e garancive procedurale dhe t drejtave t
njeriut, sidomos t t miturit. Qllimi i dnimit t t miturit nuk
paraqet krkimin e prgjigjes ekskluzive pr shtjet e caktuara (a
sht kryer vepra penale, kush e ka kryer at dhe se a mund t
zbatohen ndaj kryesit sanksionet penale), gjykimi i t miturit
mbshtetet para s gjithash n krkimin e masave m t prshtatshme
pr integrimin e tij pozitiv n shoqri.
150

Ky Ligj sht nxjerr me Rregulloren e UNIMIK-ut, .2004/8, e cila ka hyr n

fuqi m 20 prill 2004.
222

PJESA E XXXII
PROCEDURA N RASTET E PAPRGJEGJSHMRIS N MOMENTIN E
KRYERJES S VEPRS PENALE

Me t Drejtn Ndrkombtare mbi t Drejtat e Njeriut parashtrohen

krkesat e pozits specifike t personave t cilt kan kryer vepra
penale n gjendje t paprgjegjshmris. Duke pasur parasysh
mbrojtjen e t drejtave dhe lirive themelore t njeriut, n kt kontekst,
status t posam duhet t ken personat t cilt kan kryer vepra
penale n gjendje t paprgjegjshmris. Kshtu pra, n procedurn
kundr ktyre personave, para s gjithash, duhet doemos t
respektohen standardet e parapara me Nenin 3 t KEDNJ, n kuptimin
q ata persona nuk guxojn t torturohen, as t trajtohen dhe
ndshkohen n mnyr njerzore. Kjo e drejt e mbrojtjes s liris
personale nga Neni 5 i KEDNJ dhe e drejta pr procedur t drejt
sht parapar me Nenin 6 t KEDNJ.
N Kosov, kto t drejta rregullohen me ligj t posam i cili
prfshin procedurn ndaj personave me smundje mentale.151
Ky Ligj parasheh q gjykata t konstatoj se a sht kryer vepra penale
dhe n momentin e kryerjes s saj, a ka qen kryesi i prgjegjshm,
apo mos ai ka qen n gjendje t paprgjegjshme. Me propozimin e
prokurorit publik gjykata e shqipton masn mjekimit t detyrueshm
psikiatrik, natyrisht, nse provat e paraqitura n shqyrtimin gjyqsor,
dshmojn se i pandehuri ka kryer vepr penale n gjendje
paprgjegjshmrie.

SQARIMI I SHKURTESAVE
KEDNJ: Konferenca Evropiane e t Drejtave dhe Lirive themelore t Njeriut (1950)
GJEDNJ: Gjykata Evropiane e t Drejtave t Njeriut.
PNDCP: Pakti Ndrkombtar i t Drejtave Civile dhe Politike (1966) me Protokollet
plotsuese (1989).
KPPK: Kodi i Prkohshm Penal i Kosovs. (Rregullorja e UNMIK-ut 2003/25.)
KPPPK: Kodi i Prkohshm i Procedurs Penale t Kosovs.
LMK: Ligji pr t Mitur i Kosovs (Rregullorja e UNMIK-ut 2004/8).
Ndrkaq, numrat e neneve, pa shenjn e afrt t tyre, paraqesin nenet e Kodit t
Prkohshm t Procedurs Penale t Kosovs (KPPPK).
151

Rregullorja e UNIMK-ut, 2004/34, e cila ka hyr n fuqi m 24 gusht 2004.

223

LITERATURA:
V. Bayer: Kazneno procesno pravo odabrana poglavlja. Knjiga I.
Uvod u teoriju kaznenog procesnog prava. Priredio D. Krapac. Zagreb,
1995. (V. I. Bayer , 1995.)
L. Bianku: Jurisprudenca e Gjykates se Strazburgut. Tirana, 2005.
V. . Degan., B. Pavii : Meunarodno kazneno pravo. Rijeka, 2005.
M.Delmas-Mart,J.R.Spencer:
European
Criminal
Procedures.
Cambridge, 2002.
P.van Dijk, G.J.H. van Hoof: Teorija i praksa Evropske konvencije o
ljudskim pravima. Tree izdanje. Sarajevo, 2001.
M. Gruba: Krivino procesno pravo. Uvod i opti deo. etvrto izmenjeno
i dopunjeno izdanje. Beograd, 2006. (Gruba, M., 2006.)
M Grubia: injenino stanje u krivinom postupku. Drugo, dopunjeno i
izmijenjeno izdanje. Zagreb, 1980. (Grubia, M., 1980.)
H. Halilovi: Prikriveni istraitelj, pravno-kriminalistiki pristup.
Sarajevo, 2005.
M. Ili: Krivino procesno pravo, priredila dr. Hajrija Sijeri-oli,
Sarajevo, 2001.
Izvod iz sudske prakse Evropskog suda za ljudska prava. Knjiga 1 i 2.
Sarajevo, 2001.
D.Krapac: Kazneno procesno pravo. Prva knjiga: institucije. II.
Izmijenjeno i dopunjeno izdanje. Zagreb, 2003. (Krapac, D., 2003.)
D. Krapac, V . Birin: Meunarodna krivinopravna pomo, Zagreb, 1987.
(Krapac, D., Birin, V., 1987.)
N. Matovski: Branilac u krivinom postupku, Vranje, 1984. (Matovski, N.,
1984.)
D. Modly, N. Korajli: Kriminalistiki rjenik, Centar za kulturu i
obrazovanje Teanj, Teanj, 2002.
R. Murati: Protection of Human Rights Under Kosovo's Criminal Code and
Criminal Procedure Code. Chicago-Kent Law Review, 80 (2005) 1, str. 99.
116.
R. Murati: Rishikimi i procedures penale per shkak te fakteve dhe provave
te reja. Prishtine, 2006.
Murati, R.: Neki aspekti institucije ponavljanja krivinog postupka zbog
novih injenica i dokaza, Godinjak Pravnog Fakulteta u Sarajevu, 2006.,
str.
B. Pavii: Komentar Zakona o kaznenom postupku. 5. izdanje. Rijeka,
2005. (Pavii, B., 2005.)
E. Sahiti: Argumentimi ne proceduren penale. Prishtin, 2006.
E. Sahiti, R. Murati, E. Kuntek: Criminal Procedure System of Kosov,
botuar ne edicionin: Transition of Criminal Procedure System (ed. B.
Pavii). Rijeka, 2004. (Sahiti, E., Murati, R., Kuntek, E., 2004.)
E. Sahiti: E drejta e procedures penale. Prishtin, 2005.
224

H. Sijeri-oli: Krivino procesno pravo. Knjiga I, Krivinoprocesni

subjekti i krivinoprocesne radnje. Knjiga II, Tok redovnog krivinog
postupka i posebni postupci. Sarajevo, 2005. (Sijeri-oli, H., I, 2005. i
Sijeri-oli, H., II, 2005.)
H. Sijeri-oli: Krivini postupak i mediji. U: Novinarstvo u borbi
protiv korupcije. Sarajevo, 2003., str. 3. 46.
H. Sijeri-oli: M. Hadiomeragi, M. Jurevi, D. Kaurinovi, M.
Simovi: Komentari zakona o krivinom/kaznenom postupku u Bosni i
Hercegovini. Sarajevo, 2005. (Sijeri-oli, H., Hadiomeragi, M.,
Jurevi, M., Kaurinovi, D., Simovi, M., 2005.)
Z. Simi-Jeki: Krivino procesno pravo SFRJ. Drugo izmenjeno i
dopunjeno izdanje. Beograd, 1985.
.Stevanovi: Vetaenje u krivinom postupku, Savremena
administracija, Beograd 1976.
G. Tomaevi: Kazneno procesno pravo. Temeljni pojmovi i osnove
praktine primjene. Split, 1998. (Tomaevi, G., 1998.)
T. Vasiljevi: Sistem krivinog procesnog prava SFRJ. Tree izmenjeno i
dopunjeno izdanje. Beograd, 1981. (Vasiljevi, T., 1981.)
T. Vasiljevi, M. Gruba: Komentar Zakonika o krivinom postupku,
Beograd, 2003. (T. Vasiljevi,, M. Gruba, 2003.)
B. M. et al. Zupani: Ustavno kazensko procesno pravo. Tretja izdaja.
Ljubljana, 2000.

225