STANBUL

TCARET ODASI

LKE ETDLER DZS No. 11

SURYE

stanbul, 1979

Dizgi,

bask,

cilt,

Aaolu

Yaymevi Tesisleri

TeL.:

27 73 37

NDEKLER
1. CORAF VE DEMOKRATK YAPI
1.1. Genel Bilgiler
1.2. ehirler

SAYFA
7
7
.
8

2. POLTK SSTEM
3. EKONOMK YAPI
3.1. Milli Gelir
3.2. Tarmsal ve Snai retim
3.3. Fiyat Hareketleri
3.4. Kalknma Plnlar
3.5. stihdam ve gc . . .
3.6. Devlet Harcamalar
3.7. Yabanc Yatrmlar
3.8. Para ve Banka Sistemi

9
9
10
16
17
18
19
19
20

4. ULATIRMA

21

5. DI EKONOMK LKLER
5.1. demeler Dengesinde Mal, Hizmet ve Sermaye .
5.2. D Ticaret Yaps

23
23
24

6. TRKYE LE LKLER
.
6.1. Suriye'nin Trkiye le Ticareti
6.2. hracatlara Suriye Hakknda Yararl Bilgiler . .
6.2.1. Gmrk
6.2.2. thal Lisans
6.2.3. Kambiyo lemleri
6.2.4. Tracatdan stenen Belgeler . . . . . . . .
6.2.5. Suriye Hakknda Dier Bilgiler .
6.2.6. Yararl Adresler

29
29
31
31
32
32
32
33
34

 N S Z
lke Etdleri Dizisinin 11 incisini tekil eden Su
riye isimli bu kitapkta, szkonusu lke ile ticari ili
ki kurmak isteyen yelerimizin ihtiya duyabilecekleri
temel bilgilere yer verilmitir.
Yaymm yelerimize ve dier ilgililere faydal ol
masn diler, aratrmay gerekletiren t. . ktisat
Fakltesi Avrupa ve Ortadou Ekonomik ve Sosyal li
kiler Aratrma Enstitsne ve aratrmaclarna te
ekkr ederiz.
Genel Ktip

1.
1.1.

Coraf ve Demografik Yap:

Genel Bilgiler:

Trkiye'nin Gney komusu olan Suriye'nin yz

lm 185.180 km' olup, bunun 80,000 km'si ekilir biilir araziyi 105,000 km' si ise l ve dalk araziyi
oluturur. Suriye batsmdan Akdeniz ve Lbnan, ku
zeyinden Trkiye, dousundan Irak ve gneyinden
rdn ve srail ile komudur. lke tabiat artlar ba
kmndan belli bal drt blgeye ayrlr: Da ve deniz
arasndaki ky boyunca uzanan erit; Akdenizin kuzey
ve gneyine paralel olarak uzanan sradalar; dala
rn dousunda, ln kuzey ve batsndan devam ede
rek Deraa, am, Homs, Hana, Halep ve Hasaka'y iine
alan geni ve aasz ovacklar; gney douyu iine
alarak, Irak ve rdn'e doru devam eden ller. Ku
zeyde Trkiye'nin Hatay knts ile, gneyde Lb
nan'n meydana getirdii knt vardr. Suriye'nin
Akdeniz kylarnn uzunluunu 15 km'dir.
Kuzeyden gneye doru dizilmi bu drt blge, k
y eridi ile birlikte Akdeniz ve ksm Akdeniz Suriye'
sini meydana getirmektedir. Suriye'nin Akdeniz bl
gesi iklimi yumuak saylabilir. Buras az ok yal,
sulak yahut sulanmas mmkn alanlardr, ekonomik
bakmdan az ok gelimi bir durumdadr. Daha ie
ride ise grnm le yaklar.

Suriye'nin nfusu (1970 nfus saymna gre) 6

milyondur. Bu rakam (1975'te) 7,3 milyona ulamtr.
(1980 tahminleri) ise 8,6 milyon'dur. 1975 nfus say
mna gre km^ye 40 kii dmektedir.
Suriye'nin resmi dili Arapa'dr. Etnik gruplar ise
kendi dillerini konuurlar. ilikilerinde konuulan
belli bal diller ise Franszca, ngilizce ve Rusa'dr.
Nfus art hz % 3.2 dir. Halkn rk bakmndan
homojen olmad kolaylkla anlalabilir:
Halkn % 90'dan fazlasn Mslmanlar meydana
getirir. Drziler, aleviler gibi islmlktan ayrlma mezheplerdeki insanlar da bunun iine katarsak mslmanlarm ounlukta olduu ortaya kmaktadr. N
fusun geriye kalan % lO'nu ise Hristiyanlar oluturur.
Bunlarn ounluunu Ortodokslar ve ikinci olarak da
Katolikler meydana getirir. Hristiyanlarn deiik gu
ruplar arasnda ise Maruniler, Sryanler, Ermeniler,
v.b. vardr.
1.2)

ehirler:
Suriye'nin belli bal ehirleri nfuslar ile yle
dir: Baehri olan am'n (nfusu 1970 saymlarna g
re) 836,668 dir. Bu rakam 1975'de 1,042,000 olmutur.
Halep'in nfusu
(yine 1970 saym itibariyle)
639,428, Homs'un 215,423, Hama'mn 137,421, Latahia'nm 125,716 dir.
2 Politik Sistem:
Suriye'nin politik rejimi son yllarda sk sk de
imitir. Fransz hakimiyetinden ayrlarak 1946'da
bamsz cumhuriyet olmu, 1958 ylnda Msr ile bir
lemi, 1961 ylnda tekrar ayr bir Cumhuriyet olmu
tur. imdiki Anayasa's 1973 Mart'm da yaplan bir

referandum ile kabul edildi ve derhal uygulamaya ko

nuldu. Bu anayasa Suriye'yi demokratik, halk, cum
huriyetle idare edilen ve sosyal bir devlet olarak tarif
etmektedir. Ve ayrca 7 yl iin seilen bir Bakan, 4
yl iin seilen Millet Meclisi ve bir Bakanlar Kurulu
mevcuttur.
Anayasa Mahkemesi 27 zel slam Mahkemesin
den oluur. Bu mahkemeler evlenme ve Boanma da
valarnda olduu gibi kanun ve dini geleneklere daya
narak karar verirler.
Bugn Suriye'de iktidarda bulunan parti Baas
Partisidir. Suriye-Arap Sosyalist Birlii, Sosyalist Bir
lii, Arap Sosyalist Parti ve Suriye Komnist Partisi
1972 ylnda birleerek Baas Partisini meydana getirmJlerdir. Ve bugn devletin kontrol bu partinin elin
dedir.
3 Ekonomik Y a p :
3.1.)

Milli gelir: Milli Gelir ile ilgili genel, istatistikler

u ekildedir.
1963

Gayrisafi milli Hasla

(milyon S)
5,757
Kii basma gayri
safi milli hasla
1,154
Gayri safi yurtii
hasla
3.980
Kii bana gayri
safi yurtii hasla
798

1975
1963 fiyatlaryla

(Cari)

14,217

28,576

1,933

3,885

10,325

20,197

1,404

2,746

Sektrler itibariyle gayrisafi yurtii hasla dal

m ise aadaki gibidir.

(Milyon S)
Tarm, ormanclk ve balklk
Madencilik, imalt sanayi, enerji
naat sektr
Ulatrma sektr
Ticaret sektr
Banka ve sigorta
Konut sektr
Kamu sektr
Dier hizmet sektrleri
3.2)

1975
(car)
163,5
184,638
31,195
111,388
184,800
3,290
4,674
202,510
71,118

Tarmsal ve Snai retim:

Suriye'nin 1960- 61 yllarndan balayarak bug

ne kadar geen zaman iinde balca amac, tarmsal
retiminde bakasna ihtiya duymadan kendi kendi
ne yetebilme olmutur. Bu yzden tarmsal ve sna ih
racatn, sna ithalatn karlayabilmek amacyla ge
litirmeye almtr.
Suriye'de nfusun yardan fazlas gelirini tarm
dan elde etmekte fakat Milli gelirin ancak % 16's bu
sektrden elde edilebilmektedir.
Suriye tabiat koullar bakmndan verimli bir l
kedir. Fakat modas gemi tarm metodlar, elveri
siz stoklama ve tohum, ilkel sulama ekilleri, 1958 - 66
toprak reformlarnn kifayetsizlii ve tabiat artlarndaki byk deiiklikler tarmsal retimin potansiye
linin altnda deerlendirilmesine sebep olmaktadr.
Yar nemli ky eridi, kuzey - dou blgesindeki
baz ovalk yerler ve sradalar boyunca uzanan nemli
blgeler ekilebilen esas topraklardr ve bu blgelerde
sulama ile pamuk, eker pancar, meyva, sebze ve t
tn ekilir. Yar nemli dalk blgelerde ve i ksmda-

ki ovalk blgelerde 2-3 yllk rotasyon sistemiyle tahl

ve meyve retilmektedir.
l blgelerinde az miktarda da olsa pamuk, e
ker kam ve buday, yamurun bol olduu yllarda
retilebilmektedir.
KuUamlabUen Arazi (1975)
km^
EMleDilir arazi
Step ve ayrlar
Ormanlar
Ekilemeyen arazi

Toplam araziye gre

59.550
86.310
4.450
34.870

. Toplam

%
%
%
%

185.ia0

32
47
2
19

% 100

Ekilebilen arazinin % 2'sini kamu, % 21'ni koope

ratif ve % 77 sini de zel arazi oluturmaktadr.
Tarmsal retim (1975)
Ekilen Alan
(km2)

Tahl
Baklagiller
ebze
Endstriyel 'bitkiler
Meyva

27.450
2.230
2.000
2.940
3.510

retim
(000 ton)
2.196
147
2.245
658
702

Bellibal Tarmsal rnlerin

retimi (1975)
retim (000 ton)
Baday
Arpa
Mercimek
Domates
Patates
Kurusoan
Pamlk
eker pancar
Zeytin
zm

1,550
597
66,6
375,4
125
133,1
414,3
187,4
157
281

Deer
(mil S)
1.205,4
94,7
614,4
701,7
472,9

Tarmsal retim
(Cari fiyatlarla S mil)

Tarm
Hayvanclk

1967

1970

1973

1,260,3
625,9

1,080,0
642,7

1,320,5
883,8

Suriye'de tarm geni lde tabiat artlarnn et-,

kisi altndadr. Genellikle ortalama ya mJktar az
dr, fakat bu durum yldan yla byk deiiklikler gs
terir. Bu da tarmsal retimin yllar itibariyle byk
deiiklikler gstermesine neden olmaktadr.
rnein 1966 ve 1968 yllarnda tarmsal retim
ok dk olduu halde 1972 ylnda buday retimi
1,8 milyon ton ve arpa retimi de 700.000 ton ile re
kor dzeyde retim olmutur.
Suriye'de buday, arpa ve eker kam retimi
yannda pamuk, zeytin ve meyva retimi de nemli bir
yer tutmaktadr. lkede 89 milyon meyva ve zeytin
aac vardr.
Suriye'de toplam ihracatn % 65-70'i tarmsal
rnlerin ihracat oluturmaktadr.
retimi artrma yolundaki abalar yeni bilimsel
metodlar ve kredilerdeki artlar tarmsal retimin ge
limesi yolunda mit vermektedir.
Endstriyel retim ndeksi
(1965=100)
Genel
Madencilik
malat sanayi
Enerji

1967

1970

1973

101
94
100
110

145
1848
127
144

177
2284
155
171

Endstriyel retim Maddeleri (1975)

(Gda, ki, ttn)

Ton/yl

eker
Zeytinya
Nebatiya
Margarin
Makarna
Ttn
Alkoll ikiler

117.100
33.200
22.200
6.700
6.000
6.700
12.600.000

(Kimyasal maddeler)
Sabun
Boya
Gbre
imento

28.900
4.100
86.000
994.000

(Tekst)
Yn iplii
lenmi yn
Pamuk iplii
pek ve pamuk tekstil
rr
amar ve orap

1.200
1.536
31.700
36.700
141.500
1.444.000

(Makine endstrisi)

2.647.000

Cam mamulleri

Ton/Y
25.400

(Elektrikli Ev Aletleri retimi)

Buzdolab
amar makinas
Televizyon

52.108
17.914
39.065

adet

(litre)

Petrol rnleri retimi (1974)

Fuel-oU
Artk fuel-oil
Motor ya
Gazya
Katran
Likid gaz

Ton/Yl
517.000
609.000
283.000
207.000
84.000
20.000

Rafineri petrol kapasitesi (1974)

2.950.000 ton'dur.
Petrol
retim
Bilinen Rezervler

9.572.00 ton (1975)

402 milyon ton (1974)

Dier Yeralt Zenginlikleri

Fosfat
Tuz
Tabii asfalt
Kum ve akl
Al ta
Ta
Mermer

857.000
34.000
31.000
3.265.000
39.000
1.009.000
50.966

ton
ton
ton
m^
m'
m'
m'

1967 Haziran savandan sonra btn endstri dal

larnda ve madencilikte byk bir gerileme grld
halde 1967-73 yllar arasndaki 6 yllk dnemde b
tn endstri dallarnda dikkate deer bir gelime iz
lenmitir.
lkedeki mevcut btn madenler (petrol, tabii
gaz, linyit, krom, manganez, asbest ve mtaklar)
dnya fiyatlaryla boy lebilecek seviyeye gelmi
tir.

Son jeolojik aratrmalar potas ve demirin de var

ln ortaya koymutur.
Suriye'de ilk potas madeni 1971 ylnda Homs ya
knlarnda alm ve 1973 de iki yeni maden oca da
almaya balanmtr.
Petrol retimi 1973'de gnde 137.900 varil iken, bu
rakam 1974 de ortalama gnde 198.200 varil olmu,
1980'de de gnde 290,000 varil'e ulaaca tahmin edil
mektedir.
Suriye'de btn petrol faaliyetleri (GPA) General
Petroleum Authority tarafndan yaplmaktadr. Btn
petrol datm firmalar yabanc firmalarda dahil ol
mak zere, 1965 ylnda devletletirilmitir. Bellibal petrol alanlar Suweidiya, Rumailan ve Karachuk
blgelerinde olup, nn birlikte toplam retimJ (1970
de) 4,35 milyon ton civarndadr. 2,7 milyon ton kapa
siteye sahip Homs rafinerisi srail - Suriye harbinde
byk tahribe uram, toplam 2,5 milyon ton kapasi
teye sahip 2 yeni rafinerinin almas planlanm ve
alma almalar balamtr. Bu 2 yeni rafinerinin
retimi de dahil olmak zere toplam yllk retimin
8,5 milyon tona ulaaca tahmin edilmektedir.
Suriye'de hzla gelimekte olan. dier bir endstri
dal da tekstildir.
imento sanayiinin am, Halep (2 adet ve Hom'da
(3 adet kurulhas planlanm ve 1972 de 800.000 ton
retim elde edilmekte ve bir o kadar da ithal edildii
bilinmiyor.
Elektrik retiminin temel maddesi petroldr. 1960
da 116 milyon kw/saat olan elektrik enerjisi 1970 de
947 milyon kw/saat'e ulamtr. Enerji ile ilgili ola
rak bilinen en byk proje 800.000 megawatt'lik 8 tri
bnden oluan Frat projesidir.

3.3)

Fiyat Hareketleri:

Hkmet gelirleriyle harcamalar arasndaki byik aklar nedeniyle Suriye'de % 30'un zerinde bir
enflasyon hz grlmektedir. 1974 ve 1975 yllarnda
Suriye'ye yaplan d yardmlar ok yksekdi. 1976 da
bir azalma ortaya kt ve 250 milyon Dolar'a kadar
dt. 1977'de de ayn seviyede kald. Buradan da an
lalaca gibi Suriye'de son 3 yl iinde enflasyon bas
ks olduka ar olmutur. Bu da yksek fiyat art
larna neden olmutur.
Perakende fiyat indeksi (1962 = 100)
1969 = 115
1971 - 136
1973 = 171
Toptan eya fiyat indeksi (1962 = 100)
am'da

. .

1971 = 129
1972 = 130
1973 = 156
Halep^de

^
1971 = 131
1972 = 137
1973 = 164

Yukardaki tabloda da grld gibi nceki 9 yl

zarfnda olduu gibi 1971 ve 1973 yllan arasnda da
parakende fiyatlar indeksinde byk art ortaya k
mtr. Ayn ekilde toptan eya fiyatlar indeksinde
de nceki 7 yl ile karlatrldnda 1969-73 yllarn
da byk art ortaya kmaktadr.
Enflsyonun etkisi en ok gda maddeleri zerin
de hissedilmitir.

3.4)

Kalknma Plnlar:

Suriye halen Drdnc Be Yllk Kalknma Plm

devresi (1976-1980) iinde bulunmaktadr. 1976-80 Kal
knma Plnnn son ekli 1977 Austos'unda neredil
mitir.
Kalknma Plnlar, Suriye'nin ancak petrol lker
lerinden ve dier kaynaklardan akan yardmlar ve zel
sektrn yapaca byk yatrmlar sayesinde kalk
nabileceini ngrmektedir. Drdnc Be Yllk Kal
knma Pln kamu yatrmlarnn 44.000 milyon Suri
ye Liras (11,200 milyon $) olacan ngrmektedir.
Ancak uzmanlar bu rakamn 36.000 S da kalacan
tahmin etmektedirler. Endstri ve madenciliin ylda
% 15 byyecei tahmin edilmekte, fakat bu durum
pln'da % 16 olarak ngrlmektedir. Ayrca Pln i
retimde yllk artn % 12 olmasn ngryor.
Madencilik, endstri ve enerji iin ngrlen top
lam yatrmlar 17.000 milyon S dir.
Tekstil retiminde 8 misli, imento retiminde 5
msli ve petrol kapasitesinde de 2 misli bir art ng
rlmtr.
Ulam ve haberleme iin
edilmitir. Plnda ayrca 1.000
m, iki kat telefon abonman
Limanlar ile am Havaalann
yer alyor.

5.000 milyon S tahsis

km'den fazla yol yap
ve Zatakia ve Tartous
gelitirme konular da

Tarmsal ve endstriyel ihracatn artmas ve ih

racata dnk petrol politikas genel hedefler iinde be
lirtilmitir.

3.5)

stihdam ve gc:

alan nfusun sektrler itibariyle dalm (1970)

Tarm, ormanclk, avclk

ve balklk
Madencilik
malat sanayi
Elektrik, gaz ve su
hizmetleri
naat
Toptan ve parakende
ticaret, otelcilik ve
lokantaclk hizmetleri
Ulatrma ve haberleme
hizmetleri '
Para, sigortaclk, gayrimenkul,
i ve servisler
Sosyal ve zel servis hiz.,
Beyan edilmeyen hizmetler ...
Aratrma hizmetleri
Toplam alan nfus

748.009
8.636
181.066

49
0,6
12

7.283
L07.164

0,5
7

139.002

61.256

9.327
202.037
4.677
56.095

0,6
13
0,3
4

Suriye'de yllar itibariyle isizlik oranlar:

Yllar
1972
1973
1974
1975
1976
1977

sizlik Oranlar
%
%
%
%
%
%

8
7,6
8,7
8,8
8
2

3.6)

Devlet harcamalar:
Balca harcama kalemleri u ekildedir:
(Milyon Suriye Liras)

3alca harcama kalemleri

1975

'%

1976

Milli savunma
Endstri ve madencilik
Tarm ve toprak reformu
Haberleme, mesleki ve
kamu hizmetleri
Kltr ve eitim hizmetleri
Ekonomi ve maliye
Adli ve kamu hizmetleri
Sosyal refah hizmetleri
Dierleri

3.345
3.188
1.270

27
26
10

3.690
4.647
1.416

22
28

1.253
1.056
843
768
98
606

10
8
7
6
1
5

2.06
1.641
1.110
1.303
145
606

12
10
7
8
1
4

12.427

100

16.564

100

Toplam

Balca gelir kaynaklar ise yledir:

Gelirler

I975

Petrol, piyeline
575
Harcama ve tketim .vergileri 671
Gelir ve istihsal vergisi
444
Sermaye vergisi
36
Devlet emlk geliri
15
Muhtelif gelirler
150
zel bte gelirleri
3.624
Ani olarak meydana gelen
kazanlar
3.262
stisna! gelirler
3.547
Dierleri
103
Toplam

3.7)

12,427

5
5,5
4
0,3
0,1
1
29

50)0
1.211
805
80
24
235
2.975

7
5
0,5
0,1
1
18

26
28
1

2.894
7.693
146

17
46
1

16.563

Yabanc yatrmlar:

Suriye hkmeti yabanc yatrmlar geni saha

lara ekmek iin, eskisine gre ok daha fazla istekli

grnmektedir. Suriye turizm projeleri iin yabanc

yatrmclara 3,5 veya 7 yllk vergi muafiyeti tanmak
ta ve en uzun muafiyet birinci snf otellere verilmekte
dir. Vergi muafiyetine ilve olarak, rnein lks otel ya
pan bir firma, otelle ilgili olan btn malzemelerini it
hal edebilmektedir. Suriye - Amerikan Petrol irketi
(SAMO) 1977'de petrol ve gaz aratrmalar iin bir
anlama imzalamtr. Bu irket yine bir Amerikan fir
mas olan Tripco'dan bu yana aratrma yapan en byk
Bat yatrmdr.
Tripco 15 ylk bir anlama ile petrol aramalarna
balayan ilk Bat firmas idi. Suriye, yabanc yatrm
lar ve ticareti ekici duruma sokmak iin serbest bl
geler kurmutur.
Bununla birlikte Suriye'deki yabanc yatrmlara
engel olarak, serbest blgelerdeki aksaklklar gsteril
mektedir. Bir dier kan da, yabanc yatrmclarn ken
di bankalaryle muamele yapmak artyla serbest bl
gelere gelmek istemeleridir. Suriye'de halen 7 serbest
Blge bulunmaktadr. Bunlar: am, am Havaalan,
Adra, Halep, Deraa ve Latakia ve Tartous Limanlar
dr. Bunlarn iinde en eski blge, bilhassa konfeksi
yon ve kimya sanayi dalnda gelien am Serbest Bl
gesidir.
3.8)

Para ve Banka Sistemi:

Btn bankalar devlete baldr. Her bankann

merkezi am'dadr ve Suriye'nin dier blgelerinde
ubeleri vardr. Belli bal bankalar: Suriye Merkez
Bankas, Tarm Kooperatifleri Bankas, Endstri Ban
kas, Kredi Bankas, Emlk Bankas, Suriye Ticaret
Bankas.

4.

ULATIRMA:

Suriye'de modern ve uzunluu arttrlan karayo

lu ve demiryollar tamamlanmaktadr. Tartous ve Latalia Limanlarnn geniletilmesi ve gelitirilmesi pln
lanmtr. Suriye ile rdn arasndaki karayolu ba
lantsnn gereklemesi ve Suriye-rdn ortak hava
alan projesi gndemde bulunuyor.
Karayollar (1975)
Asfalt yollar
Asfalt olmayan talk yollar
Toprak yollar
Kullanlabilir toplam
yol uzunluu

10.740
1.500
2.364

Km.
Km.
Km.

14.604

Km.

Demir Yollar (1975)

Dar hatl demiryolu uzunluu
Normal demiryolu uzunluu
Toplam demiryolu uzunluu
Demiryolu ile taman
yolcu says (Y)
Demiryolu ile taman yk

341 Km.
1.327 Km.
1.668 Km.
1.292.000
1.066.000 ton/km.

Havayollar:
Havayolu irketi olarak ulusal Suriye Arap Hava
yollar bulunmaktadr. Btn i hat seferleri ve Orta
Dou, Avrupa ve Hindistan ynndeki uluslararas se
ferler bu havayolu ile yaplmaktadr. Bu hava yolu ile
1974 ylnda uulan yol 6.400.000 km. olup, taman yol
cu 220.000 kiidir. Taman yk ise 2.000.000 ton/km
dir.

lO

-H

rH

(N

-t

CO

T-t

to
lO

TT<

oo

00
:-;

t-

to

cd

t-^

I > CT>

Tt

CO

CO

CSI

lO

CO

CO

cs

tCO

CO

o
^

LO

LO

T-H

cq
CO

CD

1-4

00

(M

cr-

CD
TH

CO

CO
cs
cq

CO
CSJ

OO
CO

cs

lo
-t
(M

*c3

O)

Crca
-H

CO
T-

-J
00

CO
CO

C75
T-1

CO
1-1

lO

CS]

CO

esi
lO

LO

CO

C5

<M

t-

CD

(M
cs

CO

CD
^

CO

CO

I>

CD

lO

C-^

C^

cs

CD

CO
CO

CO

m
OO

CO

T-J

c4

CO

p p
D

o o

Balca Limanlarn durumu ile ilgili bilgiler y

ledir (1975)
g hatlar
Gemi says
Safi tonaj
Yk tonaj (000)
Taman yolcu
D

ganias

Tartous

Dier

Toplam

2.109
3.306
2.022
6.010

641
11.110
805

1.364
5.046
1.294

376
29

4.490
19.491
4.121
6.010

2.087
3.314
150
5.280

631
11.011
26.920

1.303
4.912
8.547
~

363
29

4.834
19.266
35.617
5.280

Hatlar

Gemi says
Safi tonaj
Yk tonaj COOO)
Taman yolcu

5.

La taikla

D Ekonomik likiler

Suriye, gelimekte olan bir ekonomi olarak, de

meler dengesinde zorluklar ile karlamaktadr. D
ticaret ve car ilemler a, d yardm ve borlar ile
karlanyor.
5.1)

demeler dengesinde, mal, hizmet ve sermaye

asndan durum aadaki gibidir;
(milyon $)
1976

iracat (foh)
ithalat (foto)
Hizmet ihrac (gelir)
Hizmet ithalat (deme)
Karhksz zel transferler
Karlksz devlet transferleri
Uzun vadeli kapital
Ksa vadeli kapital
Hata ve ihmaller
Toplam

1975

1974

1.066
930
783
2.102 1.425 1.039
314
385
360
505 503 397
53
52
44
402
654
416
270
10
135
158
49
13
6
8

354

236

109

Suriye'de cari ilemler dengesi 1971 ylmdan iti

baren ak vermeye balamtr. 1975 ylnda deme
ler dengesinde belirli bir dzelme grlrken 1976 y
lnda ak artmtr.
5.2)

D Ticaret Yaps:
Suriye'nin d ticaretinde 1973 ylma kadar yava
bir gelime grlmtr. Bu yldan sonra ithalat ve
ihracatta hzl artlar kaydedilmitir. thaltla ihraca
tn gelime hzlar hemen hemen ayndr. Ancak d tica
ret hacmi iinde ithalat paynn ihracattan ok fazla
oluu d ticaret dengesi aklarnn srekli olarak art
masna neden olmutur.
Suriye'nin ticaret yapt belli bal bloklar ve bunlarm paylar yledir;
%

%
Arap lkeleri
Avrupa Ekonomik Top.
Dier Bat Avrupa lk.
Dou Avrupa, Rusya
in ve Kba
Kuzey Amerika

10
34
15
17
7

Gney Amerika
Arap lkeleri dndaki
Asya lkeleri
Dierleri

thalt

hracat

795.665
568.219
465.831
404.508
323.330

348.220

297.755

'
260.941

^
256.020
255.515
236.473
201.391

8
4
100

Toplam

lkeler tibariyle Ticareti (mil S)

Bat Almanya
talya
Fransa
A.B.D.
Japonya
Brezilya
Belika
ngiltere
Yugoslavya
Lbnan
Romanya
svire
Rusya
Yunanistan

621.694

363.967
276.801
215.190

238.499
198.355

Mal Gruplar tibariyle thalt

(1975 yl, S'000)
Mal gruplar
Gda ve canl hayvan
ki ve ttn
Ham maddeler
(gda ve yakacak dnda kalanlar)
Madeni yakacaklar
Hayvansal ve bitkisel yakacaklar
Kimyasal maddeler
mal edilmi maddeler
Makina ve tehizat
Muhtelif mallar
Dierleri
Toplam

thalt

1.114.453
156.854

18
2

211.714
402.119
47.124
721.316
1.545.998
1.777.974
184.136
11.040

3
6
1
12
25
29
3
0.2

6.172.728

Belli bal mallar

thalt

Hububat
Meyva ve sebze
eker ve bal
Ttn
Petrol ve petrol rnleri
la ve kimyevi maddeler
Sun gbre
Kt ve kat rnleri
Tekstil mamulleri
Demir ve elik
Elektrikle ilemeyen makina
Elektrikle ileyen makina
Elbise

295.578
130.668
441.181
150.139
390,027
247,193
191,293
136,189
273,887
625,846
748,060
279,331
750,583

Mal gruplar itibariyle ihracat (1975 yl S'ooo)

Mal gruplar
Gda ve canl hayvan
ki ve tfcn
Ham maddeler
(gda ve yakacak dnda)
Madeni yakacaklar
Hayvansal ve hitkisel yakacak
Knyasal maddeler
mal edilmi.mad.
Makina ve tehizat
Muhtelif mallar
Dierleri

ihracat
88,213
82,596
581,128
2,419,234
1,202
7,499
133,620
35,859
90,994
569
3,440.914

%
3
2
17
70
0,03

P,2
4
1

3
0,2

Toplam
Belli bal mallar
Meyva ve sebze
Ttn ve ttn mamulleri
Pamuk iplii
Tabi gbre
Petrol ve petrol rnleri
Tekstil mamulleri
Elbise

hracat
55,474
81,548
480,546
56,609
2,419,234
114,689
79,264

1967 ylnda d ticaret hacmi iinde ithaltn pa

y % 63 iken 1975'de % 64,2 olmutur. Grlyor ki 8
yl gibi uzun bir sre iinde nemli bir deime olma
mtr.
Suriye ithaltnda, ara mallar ithalt toplam it
halt iinde en byk paya sahiptir. Bunu srasyla t
ketici ve yatrm mallar izlemektedir. Ara mallar iin
de en nemli maddeler: Ham ttn, ham petrol, gb
re, kt, imento, tel ubuklar ve ksa profiller, demir
ve elik borular, inaat malzemesi, dizel motorlar, mo
torlu kara tat aralar paralar.

Tketici mallar grubu iinde nemli olan madde

ler: St ve kaymak, pirin, buday, buday unu, turun
giller, ekerkam, eker pancar, sigara ve ila.
Yatrm mallar grubunda ise nemli olarak tarm
da kullanlan traktrler, toprak kaz, tesviye makine
ve aygtlar kaldrma-ykleme-tama makine ve ay
gtlar, elektrik jeneratrleri, denizyollar iin tekneler
ve konteynrlar, binek otomobilleri, eya tama iin mo
torlu tat aralar, zel iler iin kara tat aralarn
sralayabiliriz.

C O O O O O l O l O f - H C O
oa t h c::) CD >
OO

c D c D i o c d ' ^ c d c d i o
c o c o c o c o c o c o c o c o c o

o
'+3
O O O c O O O r H C O O O C S D *
C O D - O C ^ l C M O O O - l C ^ l

I>

L O

CNI

T-J

C O

^CSICSlD-lOtOCJJCSl
OOOCZJCOCSICSLOOCSI

G
D

T-i
C O C S ] c^' C O o d
O C O C O T H - ^ L O C D C D C O

Q ^

c o c o - ^ C O C D C O T - H T H

c o c o c o c o c o c o c o c o c o

2
S
CD

O C O t r - l O C O t - H O D - C O

C)cqTt<cocsco'^csr:THTH-^CSICSJCqT<O

^ c 5 5 L O o o o a c D O - H O : )

COOT-HOOCOlOC'

oooair^-^Cit^cococsj
0 0 CD CD 1-H CM* CO ^
l O CO
r H o o c ^ i o c o ( M t ' ^ o :
rt<^LOLOCDCOC350iO

o
o

O C O D - C S I r H D - O T j < 0
Q t - H C O C O L O C ? > C O C O C < 1
, - 7 - H ^ T - L - L - L ( M T t < C O

^w

p
COCSICDOTtHOCDCDCO
o o c : : > o c 3 : C 5 c o i o c D i > -

T T ^ T J ^ O C O C O t > O T - ^

T - H C O C O C S J O O C S - l O

C ' t H C O C J L O C O O C O C ^

T - H T - H T - I T - I I - I C S J I O C O

T l ^ C D C D T - ^ T H I ^ - - ^ C 7 I A

i o : - o o o : > o o i o c o c s
tH
r H CSI CSI ^
C^ CO t - C3a

"o

f2

T H t ' O : ) 0 O C D T t < L O C O
L

C
-

D
O

O
^

T
^

H
C

H
O

C
^

O
C

T
S

J
I

O
O

r j t ^ O o O C j i c O i O O O
CD

1-H

C O

Tfl

C O

C O

T-H

Otr-OaCQCDTtlCSIOOCSI
O

^-H,-"rHT-ICSl<M'<CO

C O C D

C S J C O C O C O T J H L O C O C ^ I C D

t-COOaOT-HCSICO^iP
C O C O C O D - D - D - t - t - C -

t - c o o 5 0 - H c q c o ; ^ i o
c o c o c o D - r r - C - T - C ^ C ^

6 Trkiye ile ilikiler

6.1.

Suriye'nin Trkiye ile ticareti

Trkiye'nin Suriye'ye ihracat 1970 ylma kadar

ortalama 2 milyon dolar dolaynda iken 1971, 72 ve 73
yllarnda sramalarla 23.4 milyon dolara ulam bun
dan sonraki yllarda ise kk artlarla 30 milyon do
lar civarnda kalmtr.
Trkiye'nin Suriye'ye ihracatnn hemen hemen
tmn endstriyel girdiler ile gda-iki-ttn olu
turmaktadr.
Suriye'nin ithaltna baktmzda bu iki grup
toplam ithaltnn ortalama % 50'sini oluturmakta
dr.
Trkiye'nin Suriye'ye ihra ettii nemli mallar:
gda, iki, ttn grubuna giren mallar, canl koyun ve
kei, fndk patates'dir.
Endstriyel girdiler grubuna giren mallar ise ham
kereste ve plkaj, mermer, ekilmeye mahsus tohumlar,
klor-slfirik asit, klorhidrik, taranm yn iplikler, i
mento, cam yn ve elyaflar, demir ve elik kaynak
l borular ve tpler, demir ve elikten inaat malzeme
si ve alminyumdan ii dolu ubuk profil ve teller'dir.

^.Q

e O O O < O I > " ^ T - I C O l O > - I C < | C O I > O T * 4 0 5 < O C f t

cscsco-^cococoom

o
CO

00
(M

O C S J C - l O X < i O O O O t 00

CD
I

o W t-^
TA C4 C

lO
CO I >

o
C<r

<N H

rH

rH

00

eo

o
cq

t-l
T-i

I>
<M

00

<o
CO

CO

e<r cT

CO
CO

CO

CO
CO

CD CD

CO

CD

tn>
o
CO

00
t-

tlO

05

lO

CD

rH

O
CO
o
cd'

TH

(D

r H O i O C q o O T - H O l O C O O O O O O O ^ O i i O D C O C D I ^ ; C D l O l O C 0 C S 1 0 0 C 0 0 0 t - H l > 0 5 l > C D C D

I
O

T H C < l < D T t * C O ( M ' ^ t r -

I>I>|>rJHT}<OiO'<

S'
fi

TH

Cv

CQ

CSJ ^

t-

CD

CO
CD

CD

i
O

rH

CD
T-l cs
I > rH CQ CSI
esi
CO o i
cs <M CM CO

00

T*

TH

CD

rH

Ci

I
t/2

0^
O O O

O
(D

rH

oo

OO

lo

rH

oa

CO

o
CSJOTHrHT<C<Tj<

O O
cs
H o
CO CO c:^ ^ 0
0 05 rO

I 3

t-: t-l

Oi
esi y-tCO

CD
lO
CO

CO
CSI

esi

CD
CO
rH
CO

1i
cs

cs] CO r H l o c o t - c o o 5 0 r H c ^ c o ; ^ j o 2 t SSScDCDCDCDCDCDD-t-t-t-C-t-D-C-

Trkiye'nin Suriye'ye ihra olana olan mallar ve

Suriye'nin bu mallan ithal ettii lkeler:
(bin ABD $)
Buday, un ve rmak
talya
Hollanda
Trkiye
Toplam

14.643
3,730
33
25.559

eker ve Bal
Brezilya
Tayland
Toplam

66.250
7,420
119.162

lenmemi ttn
ABD
Toplam

6.396
21.661

Kire, imento ve inaat malzemeleri

talya
424
Yunanistan
307
Trkiye
10.566
Kbrs
10.746
Toplam
34.953
6.2. hracatlara Suriye Hakknda Yararh Bilgiler:
6.2.1. Gmrk:
Mallarn gmrk tarife pozisyonlar
BTN (Brksel Tarife Nomenklatr) sistemine gre
dir. Gmrk vergileri genellikle dktr. Gmrk
vergisi maln CF deerine uygulanan ad valorem veya
spesifik vergi tipi eklindedir. thal edilen mallara yurt
iinde ayrca eitli adlar altnda baz ek vergiler uy
gulanr. (Tketim vergisi, savunma vergisi vb. gibi.)

6.2.2 thal Lisans: Her mal i;in istenir. Lisansn geer

lilik sresi zel sektr iin 6 aydr. Kamu sektr iin
ise bir yldr. Belirli koullarda uzatma sz konusu ola
bilir. thal rejimi genellikle 3 gruba ayrlr:
1.

Yasaklanm mallar

2.

Kstlanm mallar

3.

thali serbest olan mallar

6.2.3. Kambiyo ilemleri: Yetkili bankalarca yaplr.

Merkez Bankasnn kambiyo brosunca verilen kambi
yo permisi istenir. Btn tama belgeleri yabanc ban
kalarca Suriye'deki bankalara ya da yabanc ihracatlarca Suriyeli ihracatlara veya Suriye'deki acentalarma gnderilmelidir.
8.2.4.

hracatdan istenilen belgeler:

Hava tama senedi:

adet lzmdr.

Standart lATA formunda 9

Konimento: thalt adna Suriye'deki bankala

ra, ya da ihracatnn Suriye'deki acentasma gnderil
melidir.
Mene ahadetnamesi: Maln fiyat, retici firma,
ya da fabrikann ad belirtilmelidir.
Ticar fatm^alar:
Mallarn tam tanm, retildii
fabrika veya firma, ya da reticinin ad, net ve brt
arlklar, mallarn orijini, paketlerin says, markala
r, C I F , F O B fiyatlar, paketleme maliyeti, yurt ii ve
yurt d tama ve sigorta maliyetleri ayr ayn belir
tilmelidir.

Konsolos Faturas: Yoktur.

zel Sertifikalar: la ve ila rnleri iin zel ser
tifika grekmektedir. Canl bitki ve hayvanlar iin
salk sertifikas istenir.
Mallarn iaretlenmesi ve etiketleme: mal edilmi
olan mallarn Arapa olarak etiketlenmesi gerekir.
Paketleme: Kastlama yoktur.
Ykleyici ihracat beyannamesi: Drt nsha iste
nir. (Deeri 250 ABD $ dan az olan mallar iin isten
mez).
6.2.5.

Suriye hakknda dier bilgiler

Tatil gnleri: 1 Ocak, 22 ubat, 8 Mart, 17 Nisan,

1 Mays, 23 Temmuz, 1 Eyll, 25 Aralk ve dier din
tatiller. Hafta sonu tatili Cuma gndr.
Resm alma Saatleri:
Bankalarn: Cumartesi-Perembe
08.00 14.30 aras
09.00 12.30 aras (Pazar)
Ticaret: Kasun-Nsan aras:
Cumartesi Perembe
09.00 14.00
. 16.00 19.00 aras
Mays-Ekim aras
08.30 13.00 ve
17.00 20.00 aras

Resm daireler: Cumartesi-Perembe

08.00 14.00 aras
Pasaport, Vizeler ve Salk Belgeleri
Vize iin istenenler:
Geerli pasaport
Giri vizesi
Bavurma formlar
ki fotoraf
adamlar iin kendi firmalarndan gezi ama
cn belirtir bir mektup Salk belgesi olarak iek a
s kd istenir.
Zaman: Trkiye ile ayn zaman kullanr.
6.2.6.

Yararl Adresler:

Balca Oteller
Cattan's Hotel
Coumhourieh Street, Damascus
Damascus International Hotel
Bahsa Street, Damascus
Grand Hotel
Marge Square, Damascus
New Ommayad Hotel
Tajlia Street, Damascus
Bankalar:
Central Bank of Syria

17 April Square Damascus

Commercial Bank of Syria
P.O.B. 933, Damascus
Teleks: Dircom 11002 SY
Co-operative and Agricultural Bank
Shouhada Square, Damascus

Industrial Development Bank

29 May Street, Damascus
Popular Credit Bank
P.O.B. 2841 Damascus
Kredi Hakkmda Bilgi Veren Kurulu
Office Arabe de Presse et de Documentation
P.O.B. 3550 Damascus
Reklmclk Acentalar
Arap Advertising Organization
28 Moutanabbi Stret, Damascus
Safir Advertising
42 Fardos Street, Damascus
Teleks: 11237 Safir SY
Syriam Advertising Agency
P.O.B. 2365, Damascus
Resm Ticaret Acentalar:
Suriye'deki ticar kurulularm ou milliletirilmitir. hracat ve ithalt ilerinin ou Devlet Ticaret
Acentalar tarafndan idare edilmektedir. SIMEX (Su
riye thalat, hracat rgt) adl esas rgt daha son-

ra uzmanlam zerk birimlere ayrlmtr.

Aftomachine (Makine ve Ekipman D ticaret rg
t) P.O.B. 3130 Damascus
Aftometal (Madenler ve Yap Malzemeleri D Tica
ret rgt)
P.O.B. 3136 Damascus
Aftotex (Tekstil D Ticaret rgt)
P.O.B. 814 Damascus
Gota (Ticar ve Zenaat Mallar Genel rgt)
P.O.B. 15 Damascus
Pharmex (Farmakotik Maddeler D Ticaret
rgt)
P.O.B. 3052 Damascus
Tafco (Gda Maddeleri ve Kimyev Maddeler D
Ticaret rgt)
P.O.B. 893 Damascus
Unichem (Mhendislik ve Kimya Endstrisi Birlii)
P.O.B. 3120 Damascus
Unifood (Gda Maddeleri Endstrileri Birlii)
P.O.B. 105 Damascus
Unitextil (Tekstil Endstrileri Birlii)
P.O.B. 620 Damascus
Deniz Nakliyat Suriye Genel Yetkilisi
P.O.B. 730 Damascus
Pazarlama ve Pazar Aratrma Kurulular:
General Institute for Engineering and Design
Abbasiyeen Square P.O.B. 2350 Damascus
Serti, 22 Adip Ishak St Damascus

Ticaret Odalar:
Damascus Chamber of Commerce
P.O.B. 1040 Ion'awiah St. Damascus
Aleppo Chamber of Commerce
Al Moutanabbi St. Aleppo
Latayka Chamber of Commerce
St. Al Hurriyah, Latakia
Ticaret ve Sanayi Odalar:
Hama Chamber of Commerce aud Industry
Sh Bachoura Hama
Homs Chamber of Commerce and Industry
Aboul - of St. Horns
Sanayi Odalar:
Aleppo Chamber of Industry
Moutanabbi St. Halep
Damascus Chamber of Industry
P.O.B. 1305 Harika Mouwiya St Damascus
Ticari Periyodikler :
Chamber of Commerce Bulletin
(Halep Ticaret Odasmca 3 ayda bir Arapa ve
Franszca olarak yaynlanr.)
Quarterly Economic Deview of Syria, Lebanon
Jordan - Economist Intelligence Unit, London
England

Kaynaklar:
1 The Middle East Yearbook 1977.
2 The Middle East Yearbook 1978.
3 The Middle East dergilerinin deiik saylan.
4 Ticaret Bakanl yaynlar.
5 Ortadou lkelerine ihracat olanaklar, GEME.
6 The Turkish Economy - Prospects for Growth
within Stability, 1978. Tsiad.
7 Turkis Economy A Bridge Between the Middle
- East and the West - 1976 Tsiad.
8 Ortadou'da Ekonomik birlii 1975
Ekonomik ve Sosyal Etdler Konferans Heyeti.