''Uluslararas Ticaret Hukuku Hakknda Brlem

Milletler Komisyonu^' (UNCITRAL) Tarafndan

Hazrlanm Bulunan
"ULUSLARARASI TAINIR SATIMI SZLEMELER
HAKKINDA ANTLAMA TASARISI"
zerine Bir nceleme (*)
Prof. Dr. Ergim ZSUNAY
Meden Hukuk ve Mukayeseli Hukuk Profesr
I.

GR

''Uluslararas
Tanr Satm Szlemeleri
Hakknda
Antlama
Tasars"nm
temelini 1 9 6 4 tarihli L a H a y e Diplomatik Konferansmda
kabul edilen ''Uluslararas
Tanr Satm Szlemelerinin
Kurulmah
sna likin Tekbiim
Kanun"
(Uniform L a w on the F o r m a t i o n of
Contracts for the International Sale of Goods = U L F ) oluturmaktadir(**) U N C I T R A L ' e verilen b u grevi yerine getirmek amacyla,
(*)

Antlama Tasars, 10 Mart - 11 Nisan 19'8iO tarihlerinde Viyana'da yaplan Birlemi Milletler Konferans'nda grlm
ve 11 Nisan 1980 tarihinde imzalanmtr. Bu inceleme, Antlama
Tasarsnn son ekline ilikin olup, yazarn da katld Pots
dam - Babelsber^' (2B-2 Austos 197(9) toplantsndan sonra,
1979 yl sonunda hazrlanmtr. Viyana Antlamas, ileride,
baka bir incelemede ele alnacaktr.
(**) :l964 La Haye Konferansnda iki Antlama kabul edilmitir. Bun
lardan biri. Uluslararas Tanr Satm Szlemeleri Hakknda
Tekbiim Kanuna likin Antlama (Convention relating to^ a
Uniform Law on the International Sale of Goods = ULIS); di
eri de, "Uluslararas Tanr Satm Szlemelerinini Kurulma
sna likin Antlama"dr (Convention relating to a Uniform
Law on the Formation of Contracts for the International Sale of
Goods U L F ) . Her iki antlama da, l/Temmuz/I964'de imzaya
almtr.

bir a l m a G r u b u

1 9 7 7 ylnn, O c a k v e E y l l aylarnda,

konu

zerinde youn almalar yapmtr.

alma G r u b u n u n hazrlad tasar, d a h a sonra, U N C I T R A L ' i n
1978 M a y s / H a z i r a n aylarnda N e w York'da yaplan 1 1 . Oturumunda
incelenmitir. B u toplantda Komisyon, ''szlemelerin
ilikin

kurallar"

ile'Hamr

satmna

ilikin

kurulmasna

kurallar"m

tek b i r Antla

m a d a b i r a r a y a getirilmesine karar vermitir. B y l e c e de,

s Tanr

Satm

Szlemeleri

Hakknda

Antlama

"'Uluslarara

Tasars"

Convention on the International Sale of Goods =

(Draft

C I S G ) oluturul

mutur.

II.

CISG'IN SSTEMAT

C I S G , b l m d e n olumaktadr: / . Blm'de,
Uygulanma
//.

Alam

Blm,

ile Genel

Hkmler"

"Szlemenin

''Antlamann

yer almtr.

Kuruluu'nsi

ilikin sorunlar dzenle

mekte;
HI. Blm'de

ise, "Tanr

Satlar'na

ilikin kurallar ngrl

mektedir.
C I S G ' i n tm, 8 2 maddedir.

IIL

CISG'N UYGULANMA ALANI

1 Antlama Tasarsnn 1. maddesine gre, C I S G , taraflarn

iyerlerinin ayr devletlerde bulunmas halinde, tanr
tm szlemelerinde

v e bu szlemelerin

kuruluunda

sa

uygu

lanacaktr.
2 Antlama Tasarsnn 2. maddesi ise, C I S G ' i n hangi
larda

uygulanamayacan

sat

belirtmektedir.

C S G m. 2'ye gre, b u Antlama;

a)

satc, szlemenin kurulmasndan n c e y a da kuruldu

u srada, satlan eylerin

alcnn kiisel ya da aile

gereksinimlerini karlamak a m a c y l a alnm olduunu

b i l m e d i i y a da bilmesi gerekmedii takdirde, b u tr
satlarda;

b)

Ak arttrma ile yaplan satlarda;

c)

c r a yoluyla y a da b e n z e r i usullerle yaplan satlarda;

d)

P a y senetlerinin, yatrm garantilerinin y a da kymetli

evrakn satnda;

e)

G e m i , ilep y a d a h a v a tat aralarnn satnda;

f)

E l e k t r i k enerjisinin satnda uygulanmayacaktr.

3 t e y a n d a n , C I S G m . 3 , Antlamann, satcnn
baskm

olan

blmnn,

borlarnn

b i r iin ya da dier hizmetlerin

salanmasna ilikin olan szlemelere

uygulanmayacan

belirtmektedir (*).
4 Grld gibi, C I S G , s a d e c e , tanr
nin kuruluu
haklUr

i l e bu szlemelere

ve borlarnn

IV.

taraf

satm

szlemeleri

olan alc ve

satcnn

dzenlenmesine ilikindir (m. 4 ) .

OISG'IN GENEL HKMLER

Antlama Tasarsnn 7. Blmnn

2. Kesimcinde,

"genel

kmlerde y e r verilmitir.
1 C I S G ' e gre, b u A n t l a m a hkmlerinin

uygulanmasnda

ve yorumunda, uluslararas t i c a r e t t e iyi niyet ilkesinin g

zetilmesi v e t e k b i i m kurallar oluturulmas gereksiniminin
gznne alnmas gerekir (m. 6 ) .
2 B u nedenledir ki, C I S G , taraflarca k a b u l edilen teamlle
rin v e a r a l a r m d a yerlemi uygulamalarn taraflar b a l a y a
c a ilkesini benimsemitir (m. 8 ) .
3 ^ C I S G ' e gre, taraflardan biri tarafndan yaplan b e y a n y a
da davranlarn, dier tarafa, onun iradesine verilebile
c e k a n l a m a gre yorumlanmas gerekmektedir (m. 7 ) .
4 A n t l a m a Tasars, sat szlemelerinde a y r c a , biim
grl
(*)

ilkesini d e benimsemitir (m. 1 0 ) .

CISG'e gre, mamul yapm ya da retimi iin mal tedarikine

ilikin szlemeler, - mal sipari eden tarafa, szkonusu yapra
yal da retim iin, gerekli gerelerin esasl bir blmnn te
darik edilmesi stlenilmedii takdirde, sat szlemesi sa
ylacaktr.

5 C I S G ' e gre, taraflardan birinin b i r d e n o k iyeri m e v c u t

sa bunlardan, satm szlemesinin kuruluuna v e yerine ge
tirilmesine e n yakn ilikisi olan iyerine stnlk

tanna^

aktr, (m. 9 / a ) . E e r taraflardan birinin iyeri m e v c u t d e

ilse. A n t l a m a hkmlerinin uygulanmasnda, onun
tunun

konu

b u l u n d u u y e r esas alnacaktr (m. 9 / b ) .

V.

SZLElMEflSrN K U R U L U U

Antlama T a s a r s m m I I . B l m , ''Szlemenin

Kuruluu^'na

\\i^

kin sorunlar dzenlemektedir (m. 1 2 - 2 2 ) .

Antlama Tasars, "uluslararas sat szlemelerinin kuruluu"
bakmndan, neri
gulanabilir

(=:ieap)

ve kabul

kavramlarnda, ortalama

ve uy

zmler benimsemitir.

1 CISG'in "neri" ile ilgili pzmleri

Antlama Tasarsnda, uluslararas satm szlemelerinin kurulma
s b a k m m d a n , neri

( = i c a p , offer) kavram ile ilgili olarak aadaki

sorunlar ele alnmaktadr:

(a) n e r i n e d i r ? ; (b) n e r i n e z a m a n b a l a y c saylr?; (c) n e r i
h a n g i a n a k a d a r geri alnabilir veya iptal edilebilir?
a)

nerinin

aa Genel

yaplmas
olarak

C I S G m. 1 2 / 1 ' e gre, b i r szlemenin kurulmas a m a c y l a , bir

kimseye y a da birden o k kiilere ynelik b i r irade aklamas,
saylr. nerinin yeterince
halinde, nericinin

balanma

ak

olmas,
iradesini

irade aklamasnn k a b u l
belirtmesi gerekir.

C I S G m. 1 2 / 1 c. 2 ' y e gre ise, b i r neri

ledii
miktar

szleme

konusunu

belir

v e a k a y a da rtl olarak (zmnen) szleme konusunun

v e fiyatm

belirttii v e y a bunlarn b e l i r l e n m e s i n e ilikin h

kmler ngrd takdirde, ''yeterince

saylr.

neri

kesin"

(sufficiently definite)

bb

Kamuya

ynelik

neriler

C I S G m. 1 2 / f . 2 y e gre, belirli
belirli

kiilere

bir kimseye

y a da birden

fazla

ynelik olmayan b i r neri, neride tersi belirlenmedik

e , b i r "neriye

ar'

saylacaktr.

B y l e c e U L F m. 5'de b u l u n a n " b o l u k " doldurulmu ol

maktadr.
b)

nerinin

balaycl

C I S C m. 1 8 ' e gre, neri, kar

b a l a y c olur.

tarafa

(muhatap) ulat

anda

U L F m. 5'de de ayn zm y e r almaktadr. A n c a k U L F

m. 5, b u z m "olumsuz b i r a n l a t m " l a ifade etmitir.
c)

nerinin

geri

alnmas

(Withdrawal

C I S G m. 1 3 / f . 2 ' y e gre, bir neri,

of

geri

alnma

Offer)
haberinin,

nin kar tarafa ulamasndan n c e ya da en g e ayn

anda

neri
ulama

syla geri alnm saylr.

U L F m . 5 / f . 1 ile C I S C m. 1 3 / f . 2 arasnda, b u b a k m d a n
s a d e c e b i r terim a y n l szkonusudur.
d)

nerinin

iptali

(Revocation

of Off er)

nerinin iptali, nerinin kar tarafa ulamasmdan sonra geri

a l m m a s m ifade eder. H e m C I S G m. 1 4 ; h e m de U L F m. 5 / f . 2 b i r
nerinin,

kar

tarafa

varmasndan

sonra

iptal edilebileceini ngr

mektedir. B u n u n l a b e r a b e r , iki metin arasnda, k a l e m e a l m a a

sndan b a z farkllklar b u l u n d u u n a da dikkat ekilmelidir.
yle ki, C I S G m. 1 4 ' e gre, eer " b i r neride k a b u l iin b e
lirli b i r sre saptanm bulunuyorsa y a da nerinin geri almamam
y a c a ngrlm i s e " , neri iptal edilemez.
B u n a kar, U L F m . 5 / f . 2'ye gre ise, bir neride, kabul iin b e
lirli b i r sre ngrlmemi y a da b u nerinin geri alnamaz bir ni
telik tad, belirtilmemi i s e " , neri iptal edilebilir.

B u r a d a U L F 5 / f . ^ ' n i n m e t n i , d a h a a k ve kesindir. B u n a g
re, ''kabul

iin belirli

bir sre

ngren

bir neri",

her durumda iptal

edilebilmesi olanaksz b i r neri saylacaktr. B u n u n l a b e r a b e r U N C I T R A L ' i n 1 1 . O t u r u m u n d a , C I S G m. 1 4 metninin. Common

Law

ya

rarna verilmi bir dn olduu, zira C o m m o n L a w ' d a , " k a b u l

iin

belirli b i r sre saptanm olsa b i l e , nerinin geri a l n a b i l e c e i " ku

ralnn benimsenmi bulunduu

belirtilmitir. B u n u n l a

beraber,

U L F ' n m ak ve kesin anlatmndan ayrlarak, C I S G m. 14 ile, byle

bir z m n benimsenmi olmas, geriye atlm bir adm saylabilir.
t e yandan, C I S G m. 1 4 / . 2 b hkm de b a z "yorum glkler i " n e neden o l a b i l e c e k niteliktedir. B u h k m e gre,
" b i r neri, geri a l n m a y a c a inanc ile, kar tarafn ona
dayanmasnn makl saylmas y a da kar tarafn, b u ne
riye gvenerek hareket etmesi h a l i n d e " de iptal edilemez.
B u hkmde, y a r g c a , '*bir nerinin geri alnmaz saylabilmesinin n e z a m a n makl o l a c a " n a ihkin bir lt verilmemitir. B u
bakmdan, K a r a Avrupas H u k u k sistemine dahil lkeler ile C o m m o n
L a w lkeleri arasnda, ''makl

saylma"

(reasonableness) szcnn

byk yorum ayrlklarna neden o l a c a sylenebilir. Oysa U L F ' d e ,

bu a m a l a "drstlk

kural

ve drst

ticaref'e

(good faith and fair

dealing) y o l l a m a yaplmaktadr.

2 CISG'in "kabul" ile ilgili zmleri

a)
Kabul

Kavram
( a c c e p t a n c e ) kavram, C I S G m. 1 6 / f . l ' d e tanmlanmtr.

B u hkme gre, kar tarafa nerinin kabulne ynelik b i r

ya da nerinin k a b u l edildiini gsteren bir davran
U L F m. 6 / f . 1 ise, kar

tarafa,

saylr.

bulunana,

"herhangi bir ha

b e r l e m e aracyla yneltilen i r a d e b e y a n n kabul"

olarak nitelemek

tedir. Grld zere, kabul

neride

kabul

beyan

k a v r a m m n tanm bakmndan, C I S G

m. 1 6 / f . 1, U L F m. 6 / f . l ' d e n d a h a ak ve kesindir. U L F m. 6 / f . l ' d e

kullanlan "declaration"

szc sradan

bir iadamna,

bir nerinin

kabul iin, sanki belirli b i i m d e yaplm b i r b e l g e y e gereksinim

bulunduu izlenimini vermektedir. B u nedenle, C I S G m. 1 6 / f . l ' d e
ki "statement"

szcnn, sradan b i r iadamnn "muamele

^"na d a h a elverili olduu sylenebilir.

anlay-

b)

nerinin

kabul:

ak

ve rtl

kabul

B i r neri, a k bir irade b e y a n ile k a b u l e d i l e b i l e c e i gibi; rt

l olarak da k a b u l edilebilir. B u r a d a , kendisine neride
tarafn

suskunluu

bulunulan

zerinde de durulmaldr.

C I S G m. 1 6 / f . l ' e gre, nerinin

yneltildii

tarafn

susmas,

(si

lence), kendiliinden (in itself) k a b u l a n l a m n a gelmez. A n c a k , m.

1 6 / f . 3 ' e gre, nerinin
tesis

edilmi

olan

nein, istenilen

nedeniyle

uygulamalar

bulunulan herhangi
the offeror), kar

nitelii

veya teamller

bir beyanda
tarafa,

mal

ya da tarafldnn

aralarnda

sonucunda,

neride

bulunmakszn

(without n o t i c e to

rzasn, davranlarla

da gsterebilir. r

gndermek

y a da satm

bedelini

demek

bu

nun bir rneidir. B y l e b i r durumda, iradeyi gsteren davrann

yerine getirildii anda, kabul

etkisini

gsterir.

C I S G m. 1 6 / f . 3'te de; U L F m. 6 / f . 2'de, taraflar arasnda tesis

edilmi uygulamalar ve teamller sonucunda, b i r nerinin,
yneltildii

kimse

tarafndan

bir davranta

bulunulmak

nerinin

yoluyla

k a b u l e d i l e b i l e c e i aklanm ise de, C I S G ' i n , b u konuda,

bulunana

bir beyanda

bulunmaya

gerek

olmadn'

da

''neride

(without n o t i c e

to the offeror) belirtmesi daha baarl b i r anlatm saylabilir. C I S G ,

b u anlatmla, ayn z a m a n d a , davranta

bulunmak

suretiyle

kabu

ln, davrann yapld anda gerekletiini de vurgulamaktadr (m.

1 6 / f . 2; kar. m. 1 6 / f . 3 ) .
B u n u n l a b e r a b e r , m. 1 6 / f . 3'de y e r alan, "maln
ya da sat bedelinin

denmesine

ilikin davranlar g i b i bir

(an a c t ) deyiminin olduka belirsiz

Zira "maln
da '^satm

fiilen
bedelinin

gnderilmesi

gnderilmesi"

davran''

olduuna da dikkat ekilmelidir.

(the actual dispatch of goods) ya

denmesi'ne

zde davranlarn neler olduu

ak deildir.
t e yandan, nerinin

yneltildii

tarafn

da, C I S G m. 7 / f . 2 ' d e ngrlen kuralm "l"

davrannn

yorumun

o l a c a d a unutulma

maldr. B u n a gre, taraflarn yaptklar b e y a n l a r ya da davranlar

(conduct) ayn koullardaki ''makl

bir insan'm

(a r e a s o n a b l e person)

ona v e r e c e i a n l a m a gre yorumlanacaktr.

c)

Kabuln

etkisini

gsterdii

an

C I S G m. 1 6 / f . 2 ' y e gre, k a b u l b e y a n , neride

d

anda

bulunana

var

etkisini gsterir. C I S G ' i n benimsedii b u zm. C o m m o n

L a w ' u n , yerleik kuralna aykr dmektedir. Zira C o m m o n L a w ' a

gre, posta ile gnderilen k a b u l beyanlar, k a b u l b e y a n n n postaya
verildii anda etkisini gsterir, (bkz. Henthorn

v. Eraser

(1892) 2 Ch.

27).
d)

Kabul

iin

saptanan

srenin

hesaplanmas

C I S C m. 1 8 / f l ' e gre, " n e r i d e bulunan tarafndan bir

ya da mektupta,

k a b u l iin belirlenen sre, telgrafn

telgraf

gnderilmek

zere verildii andan; m e k t u p t a ise, m e k t u b a konulan tarihten itiba

ren; e e r b i r tarih konmamsa, zarfta gsterilen tarihten

itibaren

hesap edilir.."
B e n z e r b i r hkme, U L F ' d e de rastlanmaktadr. U L F m. 8 / f . 2'ye
gre, " k a b u l iin sre, neride bulunan
ya da telgrafta

tarafndan

bir

mektup

belirtilmise, b u srenin, mektubun tarihlendii, telg

rafn se, gnderilmek zere verildii gn v e saatten itibaren ileme

ye b a l a y a c a varsaylr" (it shall b e presumed to b e g i n to run).
Grld gibi, U L F m. 8 / f . 2'de, b i r belirge

(karine, presump

tion) ngrld halde; C I S C m. 1 8 / f . l ' d e k i esnek olmayan

zmn, m. 7'de ngrlen "yorum kurallar"na bavurma bakmn
dan cesaret krc olduu sylenebilir.
e)

Taraflarn
halinde

ayn

anda

kabuln

haberleme

durumunda

bulunmalar

zellikleri

C I S C m. 1 8 / f . l ' e gre, " k a b u l iin ngrlen sre, neride b u

lunan tarafndan, kar tarafa, telefon, teleks y a da baka bir ayn
da

haberleme

neride
f)

bulunana

arac

ile iletilmi

bulunuyorsa, b u sre,

nerinin,

( = k a r taraf) ulat andan itibaren hesaplanr.

Sre getikten

sorira

kabul

C I S C m. 1 9 / f . l ' e gre, gecikmii bir k a b u l de, hkm

urur.

an

do

B u n u n hkm dourmamas iin, neride b u l u n a n m , durumu,

gecikmeksizin, kar tarafa bildirmesi gerekir. B i l d i r i m szle y a da

yaz ile yaplabihr. B u kuraln, C I S G ' e , U L F m. 9 / f . l ' d e n geldii b e
lirtilmelidir.
C I S C m. 1 9 / f . 2 ise, z a m a n n d a gnderilen, ancak, h a b e r l e m e
aralarndaki g e c i k m e l e r nedeniyle neride b u l u n a n a g e ulaan ka-

bul beyanlaryla ilgilidir. B y l e b i r durumda, gecikmi

kabul, neride
bulunan tarafmdan durum, g n d e r e n e gecikmeksizin bildirilmedii
takdirde hkm dourur.
C I S G m. 1 9 / f . 2, U L F m. 9 / f . 2'yi karlamaktadr.
C I S G m. 1 9 / f . 1 ile f. 2'de, iki ayr z m n ngrlm

ol

mas pratik b a k m d a n elverili saylmayabilir. Zira, b i r kabul

haberi

ister

karn

ge gnderilmi

neride

bulunana

olsun; ister zamannda

ge ulam

bulunsun,

gnderilmesine

neride bulunan,

gecikmeksizin h a b e r v e r m e d i k e nerinin
olduunu

varsaymak,

VI.

zamannda

gnderene

kabul

edilmi

a m a c a d a h a uygun olur.

TAINIR SATIMI SZLEMES VE TARAFLARIN

HUKUK DURUMU

Antlama T a s a n s m m I I I . B l m n d e ilk olarak tamr satm

szlemelerine ilikin ''genel

hkmler''

ngrlm (m. 2 3 - 2 7 ) ; daha

sonra da, taraflarn (satc v e alc) hukuk durumlarna

(zellikle

b o r l a r n a ) ilikin hkmler sevkedilmitir.

1 Genel hkmler
a)

Antlama T a s a r s n a gre, tanr sat szlemeleri, ancak

taraflarm

anlamalar

ile deitirilebilir y a da ortadan kaldrlabilir

(m. 2 7 ) .
b)

Szlemenin feshini mmkn klan bir durumda, fesih, an

cak kar tarafa yneltilecek yazl

bir fesih

bildiriminin

yaplmas

halinde hkm dourur (m. 2 4 ) ,

c)

C I S G ' e gre (m. 2 3 ) , taraflardan

birinin szlemeye aykr

hareket etmesi sonucunda, eer dier taraf, aykrlkta bulunann n

c e d e n grmedii v e n c e d e n grmesi o l a n a m m d a szkonusu olma
d, nemli bir m a d d zarara urarsa, szlemeye

aykrlk

''esasl''

(fundamental) saylr. B u gibi aykrlk durumlar, kural olarak, kar

tarafa

szlemeyi fesih

60/f. 1 a).

hakkn verir

(CISG

m. 4 5 / f . 1 a ve

Z Satcnn borlar
C I S G ' e gre, satcnn belli bal borlar unlardr: Satlan
ve mlkiyetini

geirme

borcu;

satlanla

ilgili

belgeleri

teslim

verme

borcu

ve satlandaki bozukluklar ile satlana n c kii tarafndan

konulmas halinde, ayba
a)

Satlan

teslim

a a Teslimin

ve zapta

kar

garanti

el-

borcu.

borcu

yaplaca

yer

Satc, kural olarak, satlan, szlemenin yapld andaki iye

rinde teslim e t m e k l e ykmldr ( C I S G m. 2 9 / c ) .
Bununla beraber
stoktan

veya iml

lirli olmayan

C I S G , belirli

edilecek

mallarn

mallar

mallarn

iinden

satnda

alnp

teslim

ya

da

bir

edilecek

( = t r ile b e h r l i mallarn) satnda,

be

satlann

teslim b o r c u b a k m n d a n zel hkmler ngrmektedir (m. 2 9 / b ) .

b b Satlann
Satlan,
bu tarihte;

teslim

szleme ile

edilecei

an

belirli bir tarih saptanm

belirli bir sre ngrlm ise, bu sre iinde

anda; dier durumlarda ise; szlemenin

makl

bir sre

iinde

bulunuyorsa
herhangi bir

kurulmasndan

itibaren

teslim edilmelidir ( C I S G m. 3 1 ) .

Satcnn, satlan, kararlatrlan tarihten n c e teslim etmek is

temesi halinde; alc, satlan teslim a l a b i l e c e i gibi, erken teslimi
red de edebilir ( C I S G m. 4 8 / f . 1 ) .
b)

Satlanla

gili

belgeleri

verme

borcu

Satc, ayrca, satlanla ilgili belgeleri alcya vermekle de y

kmldr. B e l g e l e r i n szlemede ngrlen

a m i a v e yerde

teslim

edilmeleri gerekir ( C I S C m. 3 2 ) .
c)
ba kar

Satcnn,

satlandaki

bozukluklara

kar garanti

borcu

(=ay

tekeffl)

Satc, satlann, kullanm a m a c n a uygunluunu

garanti

m e k l e de ( = a y b a kar tekeffl) ykmldr ( C I S G m. 3 4 ) .

et

Kural olarak, satlann, ayn trden eylerin olaan

kullanm

amalarn salamaya elverili olmamas halinde, satlann bozukluu

( = a y p ) szkonusudur. ( C I S G m. 3 3 ) .
Alcnn, satlandaki bozukluklar nedeniyle

kendisine

h a k l a n kullanabilmesi iin, satlan m u a y e n e etmesi ya da

tannan
ettirmsi

gerekir. Satlann muayenesi, durum ve koullara gre, en ksa

iinde

sre

yaplmaldr ( C I S G m. 3 6 ) .
Alc, satlanda h e r h a n g i b i r bozukluun varln saptad tak

dirde, durumu, makl

bir sre

iinde

satcya bildirmekle ykml

dr ( C I S G m. 3 7 / f . 1 ) .
d)

Satcnn

"zapta

kar

garanti"

borcu

C I S G ' e gre (m. 3 9 ) , satc, alcya kar, satlanda, n c bir ki

inin herhangi b i r hak ya da istemi bulunmadn da garanti b o r c u
altndadr. A n c a k , satlan zerindeki sna ya da fikr haklar, baz
istisnalarla b u b o r c u n dnda tutulmulardr ( C I S G m. 3 0 ) ,
Alcnn, "satcnn z a p t a kar garanti b o r c u " n d a n doan hak
larn kullanabilmesi iin, satlan zerinde nc
srlen

hakkn

ya da istemin

niteliini

kii tarafndan

ileri

de belirterek, durumu satcya

bildirmesi gerekir. B u bildirim, alcnn, zapt renmesi gerektii

andan itibaren m a k l bir sre i i n d e yaplmaldr ( C I S C m. 3 9 / f . 2 ) .
e)

Satc

tarafndan

tannan

szlemeye

aykrlk

halinde

alcya

haklar

Satcnn, satm szlemesinden ve b u Antlamadan doan b o r

larn yerine getirmemesi halinde, C I S C m. 4 1 ' e gre a h c aadaki
h a k l a n kullanabilir.
aa

isteme

hakk

Alc, ilk olarak satcdan, b o r c u n u yerine getirmesini isteye

bilir ( C I S G m. 42).
b b Ek sre

vererek

ifay

isteme

hakk

B u n d a n baka, alc, bir ek sre vererek, satcnn, borlarn

ifa etmesini de talep edebilir.

Satc, ek sre i i n d e de, b o r c u n yerine g e t i r i l m e y e c e i n e ili

kin yazl b i r bildirimde b u l u n m a d k a , alcnn, szlemeye aykrlk
nedeniyle b a k a b i r istemde bulunabilmesi olanakszdr ( C I S G

m.

43/f. 2).
c c Szlemenin

feshini

isteme

hakk

Satc tarafndan, satm szlemesi ya da b u Antlamadan

an b o r l a r d a n birinin yerine getirilmemesi, szlemeye
aykinlk

esasl

do
bir

(fundamental b r e a c h ) niteliinde ise ( C I S G m. 4 5 / f . 1 a)

veya alcnn
etmemi

verdii

ek sre

ya da b u sre

bulunuyorsa

iinde,

iinde

(m. 4 3 / f . 1) satc

satlan

teslim

satlan

etmeyeceini

teslim
bildirmi

(m. 4 5 / f . 1 b ) , alc, szlemenin feshini isteyebilir.

dd Zararn

giderimini

isteme

hakk

Alc, ayrca C I S G m. 70-73 uyarnca, satcdan, zarar giderim

isteminde de bulunabilir.
3 Alcnn borlan
a)

Satm

bedelini

aa Genel

deme

borcu

olarak

Alc, satm b e d e l i n i demek ve satlan, satm szlemesi ile b u

Antlamada ngrld b i i m d e teslim almakla ykmldr ( C I S G
m. 4 9 ) .
C I S G m. 5 0 ' y e gre, alcnn,

satm

bedelini

deme

borcu,

satm

szlemesi ile ilgili ulusal hukuka gre, demenin yaplabilmesi iin

gerekli olan formalitelerin gerekletirilmesi v e giriimlerde bulunul
mas b o r c u n u da ierir.
b b Satm

szlemesinde

satm

bedelinin

belirlenmemesi

durumu
Szlemenin kurulduu srada, satm bedelinin a k a ya da rt
l olarak b e l i r l e n m e m e s i halinde, alc,

szlemenin yapld anda,

satc tarafndan, genel olarak talep edilen b e d e l i demeye m e c b u r

dur. E e r satlan iin byle b i r b e d e l belirlenemiyorsa, alcnn, sz
lemenin yapld anda, b e n z e r koullar altnda, satlan ey iin ge
erli olan b e d e l i demesi gerekir ( C I S G m. 5 1 ) .

cc Sattm

hedeni

deme

yeri

C I S G m. 5 3 ' e gre, taraflar, alcnn, satm bedelini d e m e yerini

birlikte kararlatrabilirler. B y l e bir yerin saptanmamas halinde, al
c, satm bedelini (i) sattcmn
veya belgelerin
pld

yerde

teslimi

iyerinde

karlnda

y a da (ii) deme,

yaplacaksa, teslim

satlann

ileminin

ya

d e m e k l e ykmldr (m. 5 3 / f . 1 a-b).

Szlemenin kurulmasndan sonra, satcnn iyerinin deimesi

nedeniyle demeyi etkileyen giderler deki artlar (any
the expenses incidental to p a y m e n t ) , satc tarafndan

increase in
karlanacak

tr (m. 5 3 / f . 2 ) .
dd Satm

bedelini

deme

ant

C I S G ' e gre (m. 5 4 / f . 1 ) , satcnn, satm szlemesi ve Antla

m a uyarnca, satlan
n salayacak

ya da bunlar

belgeleri,

zerinde

tasarrufta

bulunulmas

alcnn e m r i n e sunmasyla, alc, satm b e d e

lini d e m e k l e ykmldr.
A n c a k satc,

satlann

ya da belgelerin

teslimi

koulu ile deme

nin yaplmasn da art koabilir ( C I S G m. 5 4 / f . 1 c. 2 ) .

C I S G m. 5 4 / f . 3 , a h c y korumak a m a c y l a , a h c m m , kural olarak
satlan

inceleme

( = m u a y e n e ) frsatn b u l u n c a y a kadar, deme yap

makla ykml olmadn da belirtmektedir.

E e r satm

bedelinin

denmesi

iin belirli

bir an saptanm

lunuyor ya da szleme ve b u Antlama'dan byle

biliyorsa,

alc,

satc tarafndan

bir an

bu

belirlene-

herhangi bir istem olmakszn ya

da b a k a c a bir formalitenin yerine getirilmesi gerekmeksizin satm

bedelini d e m e y e m e c b u r d u r ( C I S G m. 5 5 ) .
b)

Satlan

teslim

alma

borcu

Alcnn dier bir b o r c u da, satlann

C I S C m. 5 6 ' y a gre, a h c m m

teslim

alnmasdr.

teslim b o r c u , alcya,

satcnn,

teslimi yapabilmesi iin, alcdan makl olarak b e k l e n e b i l e c e k tm

davranlarda b u l u n m a k ve satlan fiilen teslim almak ykmll
n de ierir.

c)

Alc tarafndan

szlemeye

aykrlk

halinde,

satcya

tannan

haklar
a a Genel

oidrak

Alcnn, satm szlemesinden ve b u Antlamadan doan b o r

lar yerine getirmemesi halinde, satc aadaki

yaptrmlara b a

vurabilir.
(i)

B o r c u n yerine getirilmesini isteme ( C I S G m. 5 8 ) ;

(ii)
m. 5 9 ) ;

E k sre tanyarak b o r c u n yerine getirilmesini isteme ( C I S G

(iii)

Szlemenin feshini isteme ( C I S G m. 6 0 ) ;

(iv)

Alc tarafndan

y a p l a c a k ileri bizzat yerine

getirme

( C I S G m. 6 1 ) ;
(v)

Zararn giderimi isteminde b u l u n m a

( C I S G m. 7 0 - 7 3 ) .

C I S G ' g e gre (m. 5 7 / f . 3 ) , satcnn, szlemenin ihlli nedeniy

le, herhangi bir yaptrmn uygulanmasn istemesi halinde, bir mah
keme y a da h a k e m m a h k e m e s i tarafndan alcya herhangi bir

sre

(period of g r a c e ) verilemez.
b b Borcun

yerine

getirilmesini

Satc, b o r c u n u yerine
denmesini,
tirilmesini

satlann

teslim

isteme

getirmeyen alcdan,
alnmasn

satm

ve dier borlarn

bedelinin
yerine

ge

isteyebilir ( C I S G m. 5 8 ) , Ancak, satcnn byle b i r istem

de bulunabilmesi iin, b u istemle b a d a m a y a n baka b i r yaptrma

bavurmamas gerekir.
c c Alcya

ek sre

verilmesi

Satc, alcya, borlarnn yerine getirilebilmesi a m a c y l a

ma-

kul bir ek sre de verebilir.

Satc, alcdan b u sre iinde b o r c u n u yerine getirmeyeceini
bildiren yazl

bir bildirim

(ihbarname) almadka, ek sre iinde

herhangi bir yaptrma bavuramaz. Ancak, b u durum, satcnn ge

cikmi

ifa nedeniyle

zarar

olmaz ( C I S G m. 5 9 ) .

giderim isteminde bulunmasna da engel

dd Szlemenin

feshini

isteme

C I S G m. 6 0 ' a gre belirli durumlarda, satc, szlemenin

feshim

de isteyebilir.
E e r alcmn szleme ve b u Antlamadan doan
herhangi birini y er i n e getirmemesi, szlemeye
(fundamental

bir

b r e a c h ) saylabiliyorsa (m. 6 0 / f . 1 a) veya

verdii ek sre i i n d e (m. 5 9 / f . 1) alc, satm

satlan

esasl

borlarndan

teslim

alma

borlarn

dememi

bedelini

aykrlk
satcnn

deme

ya da

veya bunlar yerine getire

m e y e c e i n i bildirmise (m. 6 0 / f . 1 b ) , satc, szlemeyi feshedebilir.

B u n u n l a b e r a b e r , C I S G m. 6 0 / f . 2, alcnn,

satm bedelini de

mesi halinde, belirli b a z durumlarda, satcnn szlemeyi fesih hak

kn yitireceini de ngrmektedir. rnein, alcnn ge ifas
de,

satc,

halin

ifann yerine getirildiini renmeden n c e , szlemenin

feshini talep etmemi bulunuyorsa, artk szlemenin feshi istenemez.

ee Alc

tarafndan

tarafndan
Szlemede,

yaplacak

ilerin

bizzat

satc

yaplmas

satlann b i i m i n i ,

lsn ya da dier zellik

lerini b e l i r l e m e b o r c u alcya ait olup da, alc, taraflarca ngrlen

tarihte y a da satc tarafndan belirlenen sre iinde, b u belirlemeyi
y a p m a y a c a k olursa, satc, dier haklar zarara uramakszm, a h c n m , kendisi tarafndan bilinen isteklerini de gznne alarak b u b e
lirlemeyi b i z z a t yapabilir ( C I S G m. 6 1 / f . 1 ) .
B y l e b i r durumda, satcnn, gecikmeksizin, alcy durumdan
h a b e r d a r etmesi v e makl b i r sre vererek alcnn da b i r belirlemede
bulunmasn istemesi gerekir.
Alc, durumu rendikten sonra da, herhangi bir belirlemede
b u l u n m a y a c a k olursa, satc tarafndan

yaplan

belirleme

balayc

saylr (m. 6 1 / f . 2 ) .
ff Zararn

giderimini

isteme

hakk

Satc, ayrca, C I S G m. 7 0 - 7 3 uyarnca, a h c d a n zarar giderim

isteminde de bulunabilir.

Szlemeye aykrlk nedeniyle istenecek zarar, aykrlktan do

lay kar tarafn u r a y a c a kayptr (loss). Kazan

kayb

da (loss

of profit), b u r a y a dahildir ( C I S G m. 7 0 / c . 1 ) .

4 Satcnn ve alcnn borlarna ilikin ortak hkmler

a)

C I S G ' e gre, borlarndan herhangi birini yerine getireme

yen taraf, b u durumun, kontrol dnda kalan b i r engelden ileri gel

diini ve szlemenin yapld srada, b u engeli gznne almas
nn, makl olarak kendisinden b e k l e n e m e y e c e i n i ya da szkonusr
engelden veya dourduu sonulardan k a m l a m a y a c a m ispat et
tii takdirde sorumlu tutulamaz (m. 6 5 / f . 1 ) .
b)

C I S G , ayrca "fesih durumunun dourduu s o n u l a r " zerin

de de, b a z hkmler sevketmitir. C I S G m. 6 6 / f . l ' e gre, szleme-,

nin feshi ile taraflar, szlemeden doan b o r l a r d a n kurtulurlar. An
cak, zararm giderimine ilikin istemler, h i kukusuz, sakldr (m.
66/f. 1).
t e yandan, taraflardan biri. szlemeden doan b o r c u n u

myle ya da b i r b l m ile yerine getirmi bulunuyorsa, dedii sat

bedelini ya da teslim ettii eyi geri isteyebilir (nfi. 6 6 / f . 2 ) .
Satcnn, ald satm b e d e l i n i geri vermesi durumunda, b u pa
rann dendii tarihten itibaren faiz demesi de gerekir (m. 6 9 / f . 1 ) .
c)

C I S G ' e gre, szlemeye aykr hareket edildiini ileri sren

taraf, ayrca, zararn azaltlmas bakmndan, durumun makl olarak

gerektirdii nlemleri almakla da ykml tutulmutur (m. 7 3 ) . B u
ykmlle aykrlk halinde, szlemeyi ihll eden taraf, kendisin
den istenilen zararn indirimini talep edebilir.
d)

Alcnn, satlan teslim almakta temerrd

halinde, satc,

durumun makl olarak gerektirdii tarzda, satlan muhafaza

et

mekle ykmldr ( C I S G m. 7 4 ) . B u n u n gibi, satlan kabul eden,

a n c a k geri vermek niyetinde olan alc da, durumun makl olarak
gerektirdii tarzda, satlan muhafaza e t m e k l e ykml klnmtr
(CISGm.75/f.l).
e)

C I S G ' e gre hasarn (risk), a h c y a gemesinden sonra, sat

lana gelen k a y p veya hasar, alcy, satm bedelini deme borcundan

kurtarmaz.

M e e r ki, kayp veya hasar, satcnn, bir

ya da ihmlinden domu bulunsun (m. 7 8 ) .

eyleminden