STANBUL TCARET ODASI

YAYIN NO:1999-61

DNYA'DA ve TRKYE'DE

OTOGAZ SEKTR
STANDARTLARI
ve
UYGULAMALARI

Hazrlayan
Cahit CENGZHAN

Bu eserin t m telif haklar stanbul Ticaret Odas'na (TO) aittir.

TO'nun ve yazarnn ismi kaydedilmek kouluyla yayndan alnt yapmak

mmkndr. Ancak, TO'nun yazl izni olmadan yaynn tamam veya bir blm,
kopyalanamaz, oaltlamaz, ticari amalarla kullanlamaz.
Bu

kitapta ne srlen fikirler eserin yazarna aittir. stanbul Ticaret

Odas'nm grlerini yanstmaz.

Ekim 1999
TO - stanbul
ISBN-975-512-392-x

TO

yaynlar

iin

ayrntl

bilgi

Ticari

Dokmantasyon

edinilebilir.

Tel

(212)

511 41 50 - 225 / 303

Faks

(212)

513 88 27 - 520 10 27

E. Posta

dokmantasyon@tr-ito.com

Bask
Tel
Faks

Su Matbaaclk Ltd. ti.

: (212) 516 17 49 - 516 49 56
: (212) 638 95 87

ubesi'nden

NSZ
G n m z d e dnyann en nemli ve ncelikli sorunlanndan birisi youn
enerji kullanm dolaysyla ortaya kan hava ve evre kirliliidir. Bu nedenle
btn dnyada evresel etkileri azaltan yeni enerji arayna gidilmitir.
Kullanlmakta olan alternatif yaktlarn iinde en nemlisi ise svlatrlm
petrol gaz anlamna gelen L P G (Liquid Petroleum Gas) olup, birok alanda
kullanlmaktadr.
Son yllarda lkemizde de, ekonomik kalknmaya ve otomotiv sanayin
deki gelimelere paralel olarak artan ara says zellikle byk kentlerde hava
kirliliinin artmasna neden olan faktrlerin nnde gelir olmutur. Hzh bir
gelime iinde olan otomotiv sanayi de bu durumda temiz enerji arayna
girmi ve Hollanda, Japonya gibi lkelerde dk fiyat ve havay dier
yaktlara nazaran daha az kirletme zellii ile birok ara sahibi tarafndan ter
cih edilen L P G gaznn lkemizde kullanmn balatmtr. Yakt d o l u m istas yonlarmn yaygnlamas ile LPG, konutlardaki tketimin yansra otomotiv
yakt olarak kullanlmaya balanmtr.
L P G sisteminin ve teknolojisinin anlatld bu alma, L P G ile ortaya
kan ticari pazarn durumunu, satnn ve kullanmnn standartlara balan
mas ve yasal dzenlemelerin gnmz artlarna uygun hale getirilmesinin
gerekliliini ortaya koymaktadr. H e m kullanm teknii hem de pazarlama
konusunda bilimsel bir yaklam ierisinde ilgilileri bilgilendirmeye ynelik
olan bu almann otogaz sektrnn salkl bir ekilde gelimesine katkda
bulunaca kansndayz.
' ' D n y a ' d a ve T r k i y e ' d e Otogaz Sektr Standartlar ve Uygulamalar"
isimli almann yelerimize, dier ilgililere ve lkemize yararl olmasn diler,
bu almay Odamz adna gerekletiren Marmara niversitesi Teknik Eitim
Fakltesi Aratrma Grevlisi Cahit Cengizhan'a teekkr ederim.
Prof. Dr. smail zaslan
Genel Sekreter

NDEKLER
NDEKLER

EKLLER LSTES

TABLOLAR LSTES

9
BRNC BLM

1. GR

15

1.1. LPG TANIMI VE GENEL ZELLKLER

1.2. DNYA'DALPG TKETM

16
18

KNC BLM
2. OTOMOTV SEKTRNDE LPG KULLANIMI

21

2.1. OTOMOBLLERDE KULLANILAN LPG SSTEMLER

25
2.1.1. LPG Sisteminin almas
25
2.1.2. LPG Sistemini Oluturan Elemanlar
27
2.1.2.1. LPG Deposu (Tank)
27
2.1.2.2. Multivalf (ok Amal Valf)
30
2.1.2.3. Gaz Szdrmaz Multivalf Koruyucu Kapa
31
2.1.2.4. Yksek Basn Borular
32
2.1.2.5. LPG Elektro Valfi
32
2.1.2.6. Benzin Elektrovalfi
..33
2.1.2.7. Buharlatrc-Reglatr
33
2.1.2.8. Yakt Hava Karturcs (Mikser)
35
2.1.2.9. Seviye Gstergeli Yakt Seici Anahtar
35
2.1.2.10. Dolum Ucu
36
2.1.2.11. LPG ayar Vidas
36
2.2. LPG SSTEMLERNN TEKNOLOJK GELM
37
2.2.1. LPG Karbratr Sistemleri (1. Jenerasyon)
38
2.2.2. Elektronik Kontroll LPG Karbratr Sistemleri (kinci Jenerasyon)39
2.2.3. LPG Enjeksiyon Sistemleri ( nc Jenerasyon)
45
2.2.3.1. MEGI LPG Sistemi
46
2.2.3.2. GFI Sistemi
46
2.2.3.3. IMPGO Alternatif Elektronik Kontroll Yakt Sistemi (AFE).. 47
2.2.3.4. MESA Uluslararas Yakt Sistemi
47
2.2.3.5. VIALLE LPI Sistemi
48
2.2.3.6 Au- Tatlarda LPG Teknolojisi
49

2.3. LPG'NN AVANTAJ VE DEZAVANTAJLARI

50
2.3.1. LPG'nin Genel Olarak Avantajlar
50
2.3.2. LPG'nin Genel Olarak Dezavantajlar
50
2.4. OTOMOBLLERDE LPG KULLANIMININ EVRESEL ETKLER 51
2.5. OTOMOBLLERDE LPG KULLANIMINA ETL LKELERN
BAK AILARI
.... 55
2.6. OTOMOBLLERDE KULLANILAN LPG GVENL
57
2.6.1. Aralara Dnm in Yaplmas
Gerekli Kontroller
58
2.6.1.1. Dnm ncesi A^a Kontrol
58
2.6.1.2. Dnm Sonras Ara Kontrol
59
2.7. LPG KMAL STASYONLARI
...60
NC BLM
3. LPG KULLANIMI ARATIRMASI
3.1. GR
3.2. ARATIRMANIN NEM
3.3. ARATIRMANIN AMACI
3.4. ARATIRMANIN SINIRLILII
3.5. ARATIRMANIN YNTEM
3.5.1. Evren ve rneklem
3.5.2. Veriler ve toplanmas
3.5.3. Verilerin zm ve yorumlanmas

61

61
62
62
63
63
63
63
63

DRDNC BLM
4. BULGULAR VE YORUMLAR
4.1.
4.2.
4.3.
4.4.
4.5.

65

ARA SAHPLER VE KULLANICILARA AT BULGULAR

65
TCAR TAKSYE BNEN MTERLERE AT BULGULAR
91
ARALARA DNM YAPAN SERVSLERE AT BULGULAR .. 97
LPG KMAL STASYONLARINA AT BULGULAR
107
KATILAN GRUPLARIN KARILATIRILMASI LE
ELDE EDLEN BULGULAR
111
BENC BLM

5. SONULAR
5.1. ARA SAHPLER VE KULLANICILARA AT SONULAR
5.2. TCAR TAKSYE BNEN MTERLERE AT SONULAR

121
121
123

5.3. ARALARA DNM YAPAN SERVSLERE AT SONULAR

5.4. LPG KMAL STASYONLARINA AT SONULAR
5.5. GENEL SONULAR

123
125
126

ALTINCI BLM
6. OTOGAZ SEKTR VE OTOGAZ KULLANIMINA
LKN NERLER
6.1. NERLER

127
129

EKLER
EK 1: ARALARIN MAL TADL VE MONTAJI
HAKKINDA YNETMELK
131
EK 2 : ARALARIN MAL TADL VE MONTAJI
HAKKINDAK YNETMELE ALT BEND EKLENMES
133
EK3: MOTORLU ARALARLA LGL BAZI TSE STANDARTLARI ..136
EK 4: EGZOZ EMSYON DEERLERNE LKN
AVRUPA STANDARTLARI GRAFK VE TABLOLAR
137
EK 5: ARATIRMADA KULLANILAN ANKETLER
143
EK6: ARATIRMAYA LKN EK TABLOLAR
154
KAYNAKLAR
KAYNAKLAR

163

EKLLER LSTES
ekil 1. LPG retim ve thalat Deerleri ve leriye Ynelik Tahminler
24
ekil 2. LPG Sistemi ahma emas
25
ekil 3. LPG Sistem Paralarmm Ara zerindeki Yerleri
27
ekil 4. Sindirik LPG Yakt Deposu
27
ekil 5. Torodial Yakt Deposu
28
ekil 6. Multivalf
30
ekil 7. LPG Elektrovalfi
32
ekil 8. Benzin Elektro Valfi
33
ekil 9. eitli Buharlatirici Reglatrler
33
ekil 10. Buharlatrc-Reglatr Meme-Diyafram Grn
34
ekil 11, Ara Tiplerine Gre Deiik Model Mikserler
35
ekil 12. Elektronik Yakt Seici Anahtar ve Seviye Gstergesi
35
ekil 13. Dolum Ucunun Araca Montaj
36
ekil 14. Muhtelif Ayar Vidalar
36
ekil 15. Landi Renzo'nun Mekanik LPG Sistemi ( Birinci Jenerasyon)
38
ekil 16. mpco'nun Mekanik LPG Sistemi (Birinci Jenerasyon)
39
ekil 17. Elektronik Kontroll Eurogas LPG Sistemi
39
ekil 18. Vialle Mikroilemci Kontroll LPG Sistemi
40
ekil 19. Necam Mikroilemci Kontroll LPG Sistemi
40
ekil 20. IMPCO ADP (Adaptive Digital Processor) Sistemi
41
ekil 21. AISAN LPG Sistemi
42
ekil 22. AG Autogas Sisteminin Dijital Gaz Karbrasyon Sistemi
43
ekil 23. Eurogas'n EAS Sistemi
44
ekil 24. MEGI ok Noktah Gaz Enjeksiyon Sisteminin Diyagram
46
ekil 25. GFI LPG Enjeksiyon Sistemi
46
ekil 26. impco'nun AFE LPG Sisteminin Diyagram
47
ekil 27. VIALLE LPI (Sv Propan Enjeksiyon Sistemi)
48
ekil 28. Dizel-LPG Sistem Diyagram
49
ekil 29. Yanmada da Kirlilik
51
ekil 30. Aralarm Yakt Tiplerine Gre - 7 ile 22C'deki Emisyon Deerieri 54
ekil 31. LPG Etiket rnei (1/1)
135

TABLOLAR LSTES
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo

1: Btan ve Propan Gazlarna Ait Baz zellikler

16
2: Trkiye'de Kullanlan LPG' nin Fiziksel zellikleri
16
3: Propan Gaznn DN 51622 Kalitesine Gre zellikleri
17
4: 1997 Ylnda Dnyadaki LPG kullanmnn lke ve Blgelere Gre
Dalm (1.000 T o n )
18
Tablo 5: 1997 Ylnda Avrupa'da LPG Kullanm Alanlar ve
Otogaz( 1.000 ton)
22
Tablo 6: Yllara gre LPG retim ve thalat, ileriye Ynelik
Tahmin Rakamlar (M.TON)
23
Tablo 7: Yllara Gre Otogaz ekileri
24
Tablo 8: Silindirik Yakt Tank zellikleri
28
Tablo 9: Torodial Yakt Tank zellikleri
28
Tablo 10 LPG Tanklarmm letme, Test ve Patlama BasmIar (Bar)
29
Tablo 11: kinci Jenerasyon LPG Enjeksiyon Sistemleri
44
Tablo 12: nc Jenerasyon LPG Enjeksiyon Sistemleri
48
Tablo 13: Bileiklerin Zehirlilik Dereceleri
52
Tablo 14: eitli Ara Modellerine Gre Benzin ve LPG Emisyonlar
53
Tablo 15: lkelerde Benzine Gre % Olarak Motor Yakt Vergileri
55
Tablo 16: lkelerin Yakt Olarak LPG Baklar
>
56
Tablo 17: Ara Sahibi Ve Kullanclarn Ara Marka Gruplar
65
Tablo 18: Ara Sahibi Ve Kullanclarm Aralarmm Model Yh Dalm .... 65
Tablo 19: Ara Sahibi Ve Kullanclarn Kullanm Trlerinin Dalm
66
Tablo 20: Aratrmaya Katlanlarn Aracm Sahibi Olmalar Dam
66
Tablo 21: LPG Dnmne Karar Verenlerin Dalm
66
Tablo 22: Aratrmaya Katlanlarn renim Dzeyleri
67
Tablo 23: Aratrmaya Katlanlarn Ya Dalmlar
67
Tablo 24: Aratrmaya Katlan Kullanclarm Gelir Dzeyleri
68
Tablo 25: Ara Sahibi Ve Kullanclarn Ara Kullanma Sreleri Dalm ... 68
Tablo 26: Ara Sahibi Ve Kullanclarn LPG Dnml
Ara Kullanma Sreleri Dalm
69
Tablo 27: Ara Sahibi Ve Kullanclarn Kazan Art Salama Dalmlar.. 69
Tablo 28: Ara Sahibi Ve Kullanclarn Kazan Art Oranlarmm Dalm.. 70
Tablo 29: Ara Sahibi Ve Kullanclarn Dnm in Teknoloji Tercihleri.. 70
Tablo 30: Teknoloji Tercihi Yapan Ara Sahibi Ve Kullanclarm
Tercih Nedeni Dalm
71
Tablo 31: Ara Sahibi Ve Kullanclarn LPG Semelerindeki
Neden Dalm
71
Tablo 32: En nemh Seim Neden ile Gelir Gruplar apraz Tablosu
72
Tablo 33: En nemh Seim Neden ile Aracn Kullanm ekli
apraz Tablosu
73
Tablo 34: LPG Dnmnn Ruhsat Kaytlarna lenmesi Dalm
73

Tablo 35: Ara Sahibi Ve Kullanclarn Servislerini Nasl

Bulduklarnn Dalm
Tablo 36: Servisleri Seme Nedenleri ile Aracn Kullanm ekli
apraz Tablosu
Tablo 37: Ara Sahibi Ve Kullanclarn Dnm iin
Tercih Edilen Marka Dalm
Tablo 38: Ara Sahibi Ve Kullanclarn LPG'nin
Ara Paralarmm mrn Etkilemesine ilikin Grleri
Tablo 39: Paralarm Etkilenmesi ile Gelir Gruplar apraz Tablosu
Tablo 40: Paralarm etkilenmesi ile Kullanm ekli apraz Tablosu
Tablo 4 1 : Ara Sahibi Ve Kullanclarn Performans Deiikhine
likin Grleri
Tablo 42: Ai'a Sahibi Ve Kullanclarn LPG'nin evreye Etkisine
likin Grleri
Tablo 43: Ara Sahibi Ve Kullanclarn Benzine Gre Maliyete
likin Grleri
Tablo 44: Ara Sahibi Ve Kullanclarn Hizmet Alnan Servisin
Gvenlik nlemleri Hakkmda Bilgi Vermesine ilikin Grleri..
Tablo 45: Ara Sahibi Ve Kullanclarn Hizmet Alman Servisin
Kullanm Hakkmda Bilgi Vermesine hkin Grleri
Tablo 46: Ara Sahibi Ve Kullanclarn Hizmet Alnan Servisin
Eleman ile Birlikte Ara Kullanarak Uygulama Hakkmda
Bilgi Verilmesine hkin Grleri
Tablo 47: Ara Sahibi Ve Kullanclarn Dnm Hizmeti Aldklar
Serviste Alman Gvenlik nlemleri Hakkmdaki Grleri
Tablo 48: Ara Sahibi Ve Kullanclarn Dolum Srasnda
stasyondaki Gvenlik nlemleri Hakkndaki Grleri
Tablo 49: Ara Sahibi Ve Kullanclarn LPG'nin Yakt Olarak
Gvenilirliine likin Grleri
Tablo 50: Ara Sahibi Ve Kullanclarn LPG'nin
Gvensiz Yakt Olmasnn Nedenlerine likin Grleri
Tablo 51: Ara Sahibi Ve Kullanclarn Bagaj Hacmindeki
Deimeden Rahatsz Olmalarma Hkin Grleri
Tablo 52: Bagaj Hacmindeki Deimeden Rahatsz Olma
ile Kullanm ekh apraz Tablosu
Tablo 53: Ara Sahibi Ve Kullanclarn Bagaj Hacmindeki
Deimeden Rahatszlk Nedenlerine likin Grleri
Tablo 54: Bagaj Hacmindeki Deimeden Rahatszlk
Nedenlerine ile Kullanm ekli apraz Tablosu
Tablo 55: Ara Sahibi Ve Kullanclarn Dnn
Sonras Oluan Rahatszlklara hkin Grleri
Tablo 56: Ara Sahibi Ve Kullanclarn Dnn
Sonras Rahatszlk Duyma Nedenlerinin Dalm
Tablo 57: Ara Sahibi Ve Kullanclarn Benzin ve LPG Arasmda
Fiyat Fark Olmadnda LPG Kullanmaya likin Grleri

74
74
75
75
76
77
77
78
78
79
79

80
80
81
81
82
82
83
83
84
84
85
85

Tablo 58: Fiyat Fark Olmadnda LPG Kullanma ile

Gelir Gruplar apraz Tablosu
86
Tablo 59: Fiyat Fark Olmadnda LPG Kullanma ile
Kullanm ekli apraz Tablosu
86
Tablo 60: Ara Sahibi Ve Kullanclarn Fiyat Fark Olmazsa LPG
Kullanmaya Devam Etmelerinin Nedenine Ukin Grleri
87
Tablo 61: Ara Sahibi Ve Kullanclarn Fiyat Fark Olmazsa LPG
Kullanmaya Devam Etmemelerinin Nedenine kin Grleri .... 87
Tablo 62: Ara Sahibi Ve Kullanclarn Dnm ncesi Bakm
Yaplmasna likin Grleri
88
Tablo 63: Ara Sahibi Ve Kullanclarn LPG'den Ucuz Yakt Olmas
Dummunda Sistemlerini Deitirmelerine hkin Grleri
88
Tablo 64: LPG'den Ucuz Yakt Olmas Dummunda Sistemlerini
Deitirmeleri ile Gelir gmplar apraz Tablosu
89
Tablo 65: LPG'den Ucuz Yakt Olmas Dummunda Sistemlerini
Deitirmeleri ile Aracn Kullanm ekli apraz Tablosu
89
Tablo 66: Ara Sahibi Ve Kullanclarn Fiyat Dndaki Avantajlarna
likin Grleri
90
Tablo 67: Mterilerin Taksiye Binmeden nce LPG Olmasna
Dikkat Etme Dalmlar
91
Tablo 68: Mterilerin LPG Taksiden Psikolojik Olarak Etkileme
Dalmlar
91
Tablo 69: LPG Gvenli mi? le Taksinin LPG Olmasndan Etkilenme
apraz Tablosu
91
Tablo 70: Aracn LPG Olmasndan Etkilenme ile Binmeden Aracm
LPG Olmasna Dikkat Etme apraz Tablosu
92
Tablo 71: Mterilerin LPG Kullanan Taksilerin Daha Ucuz Olmasma
likin Grleri
92
Tablo 72: LPG Kullanan Aralarm Ucuz Olmas le Aracm LPG
Kullanmasna Dikkat Etme apraz Tablosu
93
Tablo 73: Mterilerin LPG Kullanan Takseri GvenH Bulmasna
likin Dalm
93
Tablo 74: Gvenlik nlemi Gerekli mi ile LPG'yi Gvenh Bulma
apraz Tablosu
94
Tablo 75: Mterileri LPG Kullanan Taksilerde Rahatsz Edici
Unsurlarn Dalm
94
Tablo 76: Gvenlik nlemi Gerekir mi Nedeni ile LPG Gvenh mi?
apraz Tablosu
95
Tablo 77: Mterilerin LPG Kullanan Taksiler in
Gvenlik nlemi Gerekli mi Sorusuna likin Grleri
95
Tablo 78: LPG Kullanan Taksiler in Gvenlik nlemleri
Neden Gereklidir Sorusuna likin Grler
96
Tablo 79: Mterilerin LPG Kullanan Taksilerin evreye Olan
Etkilerini Deerlendirmesi
96
Tablo 80: Servislerin Marka Tercihi Dalmlar
97

Tablo 81: Servislerin Aracn Model Seimi Dalmlan

97
Tablo 82: Dnm Yaplan Aralarm Kaytlarmm Tutulmas
97
Tablo 83: Dnm Yaplan Aralarm Tutulan Kaytlar
98
Tablo 84: Servis Olarak Ka Yldr Hizmet Vermekte
98
Tablo 85: Serviste Bir Ylda Dnm Yaplan Ara Says
99
Tablo 86: Servislerin Srclere Kullanm Bilgisi Verme Dalmlar
99
Tablo 87: Servislerin Kullanclara Verilen Bilgi Dalm
99
Tablo 88: Dnm Sonras Deneme Sr Yaplyor mu
100
Tablo 89: Src le Birlikte Trafikte Ara Kullanma
100
Tablo 90: Servislerin Kullanclarla Birlikte Ara Kullanmama Nedenleri ... 100
Tablo 91: Gvenlik nlemleri Hakkmda Bilgi
101
Tablo 92: Kullanlan Paralarn Standart Olmas
101
Tablo 93: Serviste Alman Gvenlik nlemleri Nelerdir
101
Tablo 94: Alman Gvenlik nlemlerinin Yeterli midir
102
Tablo 95: LPG Dnm Ara Paralarna Etkiler mi?
102
Tablo 96: Ara Performansmda Deime Olur mu?
102
Tablo 97: LPG'nin Dier Yaktlara Gre evreye Zarar var mdr?
103
Tablo 98: LPG'nin Benzine Gre Maliyeti Nasldr?
103
Tablo 99: Sorumlu Teknik Eleman Var mdr?
103
Tablo 100: Serviste Grev Yapan Sorumlu Kiinin Unvan Dalm
104
Tablo 101: Sorumlu Kiinin Bitirdii Okul
104
Tablo 102: Servislerdeki Grevli Personelin LPG Montaj le
lgili Eitimleri var m?
105
Tablo 103: Servislerin Aldklar Eitimin Sresi
105
Tablo 104: Montaj Servisi in Belge Gereklilii
106
Tablo 105: Belge Alnacak Kurum Neresi Olmaldr?
106
Tablo 106: Servis stasyonlarnda Yetki Belgesi Var m?
106
Tablo 107: LPG Dolumu Srasmda Alman Gvenlik nlemleri
107
Tablo 108: Alman Gvenlik nlemlerinin Yeterlilik Dzeyi
107
Tablo 109: Alnan Gvenlik nlemleri ile Alman Gvenlik
Yeterlilik Dzeyi apraz
108
Tablo 110: kmal stasyonlarnda alanlarm LPG le
lgili Eitim Alnmasna likin
108
Tablo 111: LPG Eitimi Alman Yer
109
Tablo 112: LPG Eitiminin Dzeyi
109
Tablo 113: LPG Sat in Belge Gereklilii
110
Tablo 114: LPG Sat in Alnacak Belgeyi Hangi Kurulu Vermelidir? ... 110
Tablo 115: Belge Bulundurma
110
Tablo 116: Ankete Katlan Gruplar le Paralarn LPG'den
Etkilenmesi apraz Tablosu
111
Tablo 117: Ankete Katlan Gruplar le Performans Deiiklii
apraz Tablosu
112
Tablo 118: Ankete Katlan Gruplar le LPG'nin evreye Etkisi
apraz Tablosu
113

Tablo 119: Ankete Katlan Gruplar le Benzine Gre Maliyet

apraz Tablosu
Tablo 120: Ankete Katlan'Gruplar le Serviste Gvenlik Bilgisi
Verilmesi apraz Tablosu
Tablo 121: Ankete Katlan Gruplar le Serviste Kullanma Bilgisi
Verilmesi apraz Tablosu
Tablo 122: Ankete Katlan Gruplar le Servisin Arac Kullanarak Bilgi
Vermesi apraz Tablosu
Tablo 123: Ankete Katlan Gruplar le Serviste Alman Gvenlik
nlemleri apraz Tablosu
Tablo 124: Ankete Katlan Gruplar le Dolum stasyonlarmda
Alnan Gvenlik nlemleri apraz Tablosu

114
115
116
117
118
119

BRNC BLM

1 . GR
Gnmzde byk bir hzla artmaya devam eden enerji kullanm sonucu olarak
atmosfere verilen zarar da artmaktadr. Bu nedenle meydana gelen sera etkisinden
dolay dnyanm ss artmakta, kuraklklar meydana gelmekte asit yamurlar artmak
tadr. 1
Belirtilen olumsuzluklarn nlenmesi temiz enerji kullanm ile mmkn ola
bilir. Bu adan bakldnda, ara saysmdaki hzl art sonucu enerji tketiminde n
sralarda yer alan otomotiv sektrnn de temiz enerji arayna girmemesi kanlmaz
gzkmektedir. te bu nedenle, dnya hkmetleri geleneksel benzine gre ekonomik
ve evresel adan anlaml yararlar olan alternatif yaktlarn kuUammm tevik etmek
tedir. Alternatif yaktlarn geliimi ekonomik ve gvenli enerji stratejilerinin
gelimesine ihtiya duyulan 1970 ve 801i yllarda gerekleti. 1990'larda zellikle
kirlilik orannm artt ehirlerde evresel faktrlerin bymesiyle nemi artt.^
Gnmzde kullanlmakta olan alternatif yaktlarm iinde en nemlisi ise
sktrlm Likit Petrol Gaz anlamna gelen LPG (Liquid Petroleum Gas)'dr. Son
yllarda dk fiyat ve evresel yararlar nedeniyle pek ok ara sahibi tarafndan ter
cih edilen LPG, yaygn dolum istasyon a ile de yakt sektrnde kendine bir yer edin
mektedir.

^2A Mhendislik, Aralarda LPG Dnm, s.l

^The, World Position, http://www.autogas.nl/autocoml, 19.02.1999.

1.1. LPG TANIMI E GENEL ZELLKLER

Svlatrlm petrol gaz anlam tayan LPG bir hidrokarbon olup, temel olarak
bir propan ve btan karmdr. Petroln ilenmesinden, ya da petrol yataklarmda
karm biimde bulunduu petrol veya CNG (Compressed Natural Gas, Sktmim
Doal Gaz)'den ayrtrlarak elde edilir.
T A B L O 1: Btan ve Propan Gazlarna Ait Baz zellikler
Propan
Btan
zellikler
C3H8
C4H10
Kimvasal Forml
0.513Kg/l
0.582Kg/l
15C'de Sv fazdaki voSunluu
1.54 Kg/l
2.06Kg/l
15C'de Gaz fazdaki voSunluu
-44C
0C
Atmosfer basnc altnda kaynama scakl
Trkiye'de % 30 propan ve % 70 btandan oluan karm LPG olarak
kullanlmaktadu:.^ lkemizde kullanlmakta olan LPG'nin zellikleri aadaki tablo
da gsterilmitir.
T A B L O 2: Trkiye'de Kullanlan L P G ' n i n Fiziksel zellikleri^
zgl Arlk (Likit halde)
zel Arlk (Gaz halinde)
Kavnama Noktas
Gaz Hacminin Sv Hacme Oran
En Dk Tutuma Limiti (Havada)
Yanma in Gerekli Hava Miktar
Yanma in Gerekli Hava Miktar
Yanma in Gerekli Hava Miktar
Buharlama Is (15C'de)
Buhar Basnc (15C'de)
Isl Deeri

0.560 K2/dm3
1.860 Kg/dm3
-13C
250
%2
28.80CM3/ M3^
15.7CKg /Kg)
12CM3 /Kg)
85 Cal fKs
2.5 Bar
10900(Kcal/Kg)

Tablo'da grlebilecei gibi, gaz haldeki LPG, havadan daha ar olduu iin gaz
kaaklar aa doru ker. Sv haldeki LPG ise, sudan daha hafiftir ve bu nedenle tanklarm dibinde su birikimlerine rastlanabilir. Sv haldeki LPG kaa, ayn hacimdeki gaza
gre daha byk bir madde akma neden olduundan gaz halindeki bir kaaktan ok
daha tehlikelidir. Bir hacim sv LPG, yaklak olarak kendisinin 250 kat hacimde gaz
LPG oluturur. Sv haldeki LPG'nin bir baka karakteristii de, scaklk deiimlerine
bal olan hacimdeki deimelerdir.^
LPG gres, yalar ve boya gibi maddeleri eritir. Doal kauukta imelere neden olur,
yaygn olarak kullanlan metallerde ise korozyona yol amaz. Bu nedenlerle hortum re
timinde sentetik kauuklar ve tank retiminde de elik kullanlr.
^2A Aralarda Alternatif Yakt Olarak LPG Kullanm, s.l
42A , Aralarda Alternatif Yakt Olarak LPG Kullanm, s.2
^Ayn, s.2

Propan ve btan, btn yaktlar gibi yancdr. Tablo 2'de grld gibi hava ile
% 2 ila % 8.7 oranlarndaki LPG karm, kapal ortamlarda yanc ve patlayc bii"
karm oluturur. Szkonusu yanma aral dier gazlara gre daha dk olup LPG'nin
nemli bir avantajdr.
Ancak, LPG bu yanma aralma dier gazlara gre daha abuk ular ve atmos
ferde fark edilmesi zor olan yanc karmlar meydana getirir. Bir kaak halinde zemin
zerine ken ve yksek derecede yanc olan karakteristik bir "sis" oluturur. Bu neden
le LPG kaaklarna msaade edilmemeli, LPG'li ortamlarda ak alev bulundurulmamal
ve sigara imemelidir.^
Ayrca, zehirli olmasa da, anestetik zelliklerinden dolay LPG'nin solunmamas
tavsiye edilir. Bunlara ek olarak, sv haldeki LPG'nin hzla buhaiamas souk
yamklarma sebep olabileceinden sv haldeki LPG ile temas edilmemelidir.^
TABLO 3 : Propan Gazmm DN 51622 Kalitesine Gre zellikleri^
Sv f a z m d a k i z ktlesi

K e / L t de 15C

G a z f a z m d a k i z ktlesi
H a v a z ktlesi ile ilikisi
1 k g p r o p a n gazna zg sv h a c m i

KQ /Nm3de B a r O C
Hava=l
Lt de 0 C

1 k g gazn h a c m i (1 bardaki )

L t de 15 C
Lt de 0 C
L t d e 15 C

1 b a r b a s n c n altndaki b u h a r basnc

oc

-10
K a v n a m a noktas

c
1.013 b a r C

B u h a r l a m a ss rC)
H u ' n u n d k s n m a ss
(0 C . 1 B a r )

KWh/ke
KWh/m3

W o b b l e indeksi V/u ve Hu ile

iliskilenmesi ( K W h )
A l e v l e n m e ss
H a v a v l a a l e v l e n m e ss
A l e v l e n m e limiti
H a v a v l a t u t u m a hz
Yanmas iin gereken hava miktar fm^)
Gerekli oksijen miktar (m-"^)
Yanan tm rnlerin h a c i m miktarlar
ve nemlilik oranlar (m^)
Yanan m a l z e m e l e r i n e r i m e noktalar

KW/ke

Havavla
Oksijenle
C
% saz hacimde havavla
Cm/Sn
H e r m^ iin
H e r K s iin
H e r m^ iin
H e r K c iin

y
Her m 3 gaz iin
C

M a k s i m u m CO2 (% h a c i m )
^Ayn, S.3
"^Ayn, s.3
Q

Features of Propane Gas, http://www.langegas.com/gasle.htin., 19.02.1999

0.51
2,011

1.55
1.88
1.96
508
535
7.35^
3.703
2.424
-42
0.105
12.87
25.99
20.79
1925
2850
510

2,1-9,5
42
23.9
12.1
5.0
2.6
26
55
13.8

Tabloda propan gaznn DN 51622 Standardna gre zellikleri sralanmtr.

Kullanm alanlarna gre dier hidrokarbon bileikleri ile kartrlarak kullanma
sunulan LPG, bileimi oluturan gazlarn zelliklerini tamaktadr.
1.2. DNYA'DA LPG TKETM
Dnyann birok lkesinde uzun zamandr LPG kullanlmaktadr. Evlerde ve i
yerlerinde mutfak, banyo, soba gibi stma sistemlerinde, ayrca sanayinin ihtiya
duyduu alanlarda temiz yakt olarak LPG dier petrol rnlerinden daha ok gnlk
hayata girmitir.
Aadaki tabloda dnya lkelerindeki LPG kullanm blgelere gre gsteril
mitir.
T A B L O 4: 1997 Yhda Dnyadaki L P G Kullanmnn lke ve Blgelere
Gre Dalm^ (1.000 Ton)
1997

lke

52.108
5.714
57.822
87
380
8.823
80
768
10.130
1.438
200
6.343
910
696
632
313
3431
171
14.137
172
687
85
127
155
80

Amerika Birleik Devletleri

Kanada
Toplam Kuzey Amerika
Kba
Dominik Cumhuriyeti
Meksiko
Portoriko
D ioSerleri

ToDam Merkezi Amerika

Arjantin
d

Bolivya
j.

Brezilya
Sili
Kolombiya
Ekvator
Peru
Venezella
Dikerleri
e

Toplam Gney Amerika

Avusturya
3

'

Belika ve Lksembourg
Bulgaristan
Hrvatistan
Cek Cumhuriyeti
^

Danimarka
^Ayn, 19.02.1999

18

1996 Ylna
Gre % Deiimi
0.70
-1.9
0.50
2.40
11.80
2.20
0
2.10
2.50
4.3
-9.1
3.20
3.3
9.10
1.9
7.90
9.10
0.0
4.80
3.60
14.70
3.70
5.80
27
-11.1

Finlandiya
Fransa
Almanya
Yunanistan
Macaristan
irlanda Cumhuriyeti
italya
Hollanda
Norve
Polonya
Portekiz
Romanya
ispanya
isve
isvire
Trkiye
Britanya Krall
Dierleri
Bat, Orta Avrupa Toplam
Beyaz Rusya
Rusya Federasyonu
Ukrayna
Dierleri
Bamsz Devletler Top. Toplam
Iran
Irak
israil
rdn
Suudi Arabistan
Suriye
Birleik Arap Em.
Yemen
Dierleri
Orta Dou Toplam
Cezayir
Msr
Libya
Fas
Nijerya
Gney Afrika
Tunus
Dierleri
Afrika Toplam
in

321
3.558
3.199
433
334
136
3.563
1.803
1.105
845 .
1.155
260
2.316
890
169
2.883
3.370
251
27.898
340
3.686
370
327
4.726
1.900
1.30
514
212
3.650
435
475
410
482
9.378
1.630
1.380
420
930
35
290
330
345
5.360
8.347

1.30
-3.9
-5.0
4.10
-3.5
-3.50
1.50
-4.2
0.20
21.60
1.90
2.0
-3.5
3.5
0.0
19.0
3.60
4.10
1.8
0.0
-3.4
0.30
-3.8
-2.9
0.0
0.0
4.9
1.0
15.40
3.60
10.50
5.10
7.10
7.10
1.20
0.7
2.40
0.0
-53.3
-1.0
2.50
0.30
0.1
13.90

Honkong
Hindistan
Endonezya
Japonya
-

Malezya
Pakistan
Filipinler
Gney Kore

Tayvan
Tayland
S
Di&erleri
Asya Toplam

i2

sl

-J^

= 1 _
Avustralya
Yeni Zelanda
Dierleri
Avustralya Toplam
Dnyada Toplam

125
4.610
832
19.757
1.564
200
879
6.036
1.562
1.896
413
46.221
2.030
118
36
2.184
177.861

0.0
9.80
16.40
-1.6
12.40
-7.0
8.50
4.80
10.80
3.70
12.50
4.50
-2.3
0.0
5.90
-2.1
2.40

Tabloda 1997 ylmda dnya lkeleri ve blgelere gre yaplan LPG satlar
incelendiinde, Kuzey Amerika blgesinde en ok satn 52.108 bin ton ile
Amerika'da yapld grlmektedir. Asya blgesinde 19757 bin ton ile Japonya ilk
srada gelirken, 8347 bin ton in, 6036 bin ton Gney Kore, 4610 bin ton Hindistan
onu srasyla takip etmektedir. Avrupa blgesinde 3563 bin ton ile talya ilk srada yer
alrken, 3558 bin ton ile Fransa, ve 3199 bin ton ile Almanya srasyla gelmektedir.

IKINCI B O L U M
2. OTOMOTV SEICTRNOE LPG KULLANIMI
LPG, yksek kaliteli bir enerji kayna olarak otomotiv sektrnde de zellikle
kullanlmaktadr. Ekonomik ve evresel yararlarmm anlalmasyla 1980'li yllarda bu
yaktn kullanmnda byk bir art gzlenmitir. Bu gazm kullanmmdaki en hzl
byme, 1980-1990 yllar arasnda LPG gazmn uluslararas yakt statsne kabul ile
olmutur. 10
Hollanda, Kuzey Amerika, Meksika ve talya LPG'nin aralarda kullanmn ok
yaygm olduu ve nemli miktarlarda gazm aralarda tketildii lkeler arasndadr.
Otogazm en byk mterilerinden biri de Japon'lardr. Japonya'da nfus
younluunun nemli derecede artt Tokyo ve Yokohoma gibi nemli ehirlerde
kirlilik problemlerinin artmas nedeniyle ticari taksilerin %90' LPG kullanmna
uygun hale getirilmitir.
Viyana'da ise kirlilik problemleri yllar nce grlmeye balandmda yetkililer
yaklak otuz yl ncesinden otobslerde otogaz kullanma karar vermilerdir. Otogazla
alan otobslerin saysnn 400'e kadar artmas evre kirliliinin azalmasn
salamtr.^ ^
Dnyada LPG'nin aralarda kullanmnn en yaygm olduu lke talya'dr.
talya'da LPG donammma sahip yaklak 1.200.000 ara bulunmaktadr. talya da
hava kirliliinin youn olduu dnemlerde uygulanan iki gnde bir trafie kma
kstlamasnm bulunduu 18 blgede LPG ile alan aralar bu uygulama haricinde
tutulmaktadr. Bunun gibi uygulamalar sonucu talya'da LPG'li ara saysnn artmas
salanmtr.^^

l^The World Position, http://www.autugas.nl, 19.02.1999

^ ^Liquefied Petroleum Gasas An Automotive Fuel, http://www.autogas.co.uk/information.htm, 19.02.1999
122A, Aralarda Alternatif Olarak LPG Kullanm, s.8

TABLO 5: 1997 Ylnda Avrupa'da LPG Kullam Alanlan ve Otogazl^ ( M ) ton)

talya
Fransa
spanya
Almanya
Portekiz
ngiltere
Hollanda
Polonya
sve
Yunanistan
Belika
Macaristan
Romanya
Finlandiya
Avusturya
ek Cum.
irlanda
Norve
svire
Danimarka
Lksemburg

Tanabilir
Tp
764

Kk
Tank
2645

783
1.702

2225
610

222
597
272
22
437
14
106

1789
558
856
837
408
463
327
338

92
217
260
18
23
66
43
8

117
0
171
149
89
93

16
26

97
69
54

1997 Yh
Sat Toplam
3409
3088
2312
2011
1155
1128
859
845
477
433
430
344
260
189
172
155
136
105
85
80
14

Toplamdaki
Otogaz Miktar
1198.00
143.00
36.00
2.00
10.00
1.00
733.00
295.00
0.00
32.00
70
0.00
0.00
0.00
0.00
48.00
3.00
2.00
0.00
1.00
2.00

Avrupa'da eitli kullanm alanlarma gre 1997 ylnda LPG tketimi incelen
diinde, genel kullanm ve otogazda birinci srada talya, ikinci olarak genel toplamda
Fransa, otogaz kullanmnda ise Hollanda'nn geldii grlmektedir.
lkemizde LPG kullanm uzun zaman nce balam ve olduka
yaygnlamtr. Konu ile ilgili uzman ve kkl kurulular, tketicinin ihtiyac olan
LPG'yi istenildii gibi (tp, dkme, ikmal istasyonlar vb.) sunmakta ve datmn
stlenmektedirler. Bilindii gibi LPG petroln rafine edilmesi srasnda kan ilk
rndr. Rafinerilerde elde edilen LPG lkemiz ihtiyacn karlamak zere yeterli
olmadnda ise aradaki fark ithal edilmektedii'. lkemizde retilen ve ithal edilen LPG
miktarlar kullanmn aklanmas asndan yararl olabilir.

^The World LPG Market, http:www.langegas.com/statwl.htm,19.02.1999

TABLO 6: Yllara Gre LPG retim ve thalat, ileriye

Ynelik Tahmin Rakamlar (M .TON)
Yllar
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
*1998
*1999
*2000
*2001
*2002
*2003
*2004
*2005

retim
463.678
483.438
561.259
692.181
669.820
676.330
646.299
652.971
685.952
702.454
748.449
777.452
748.006
806.965
828.748
850.532

thalat

Toplam
463.678
483.438

775.796
894.319
1.013.121
1.182.096
1.337.950
1.336.121
1.606.884
1.709.620
2.100.737
2.085.784

872.315
894.098
915.881
937.664

2.237.238
2.388.691
2.540.145
2.691.599
2.843.052
2.994.506

959.447

3.145.960

561.259
692.181
1.445.616
1.570.649
1.659.420
1.835.067
2.023.902
2.038.575
2.355.333
2.487.072
2.848.743
2.892.750
3.065.986
3.239.223
3.412.460
3.585.696
3.758.933
3.932.170
4.105.407

Rcgrasyon dorusu yntemine gre yaplm tahminler

LPG

retn
i ri ve ithalat

r
i

- ithalat

-retimi

500.C

i i \?

00

cn

l l

CM r o

S S i^

\ \ 1 i1 s
M C

EKL 1. LPG retim ve thalat Deerleri ve leriye Ynelik Tahminler

Tablo 8 incelendiinde lkemiz rafinerilerinde retilen LPG'nin ihtiyalara

cevap veremedii ve an gn getike de artt grlmektedir. leriye ynelik
olarak yaplan tahminlerde grafik zerinde olduka arpc sonular vermith.
TABLO 7: Yllara Gre Otogaz ekileri

YILLAR
1997
1998
1999*

miktar (M .TON)
35.064
147.850
57.283

* 1999 yl ocak, ubat, mart aylar

Datc irketlerin rafinerilerden ektikleri otogaz deerleri ise henz birka
yllk olan otogaz sektrnn hzla gelitiini gstermektedir. 1999 ylmn ilk
ayndaki miktar, 1998 ylmn ayn dnemi (30.889) ile karlatrldmda iki katna
yaklamakta olduu grlmektedir.

2.1. O T O M O B L L E R D E KULLANILAN LPG S S T E M L E R

2.1 1. LPG.Sisteminin almas
Aralara LPG sistemlerinin montaj baz zel paralarn sisteme ilave edilme
siyle gerekletirilir. Aracn mevcut yakt ve ateleme sistemi aynen muhafaza edilir.
Aracn n konsoluna yerletirilen bir yakt seici anahtar sayesinde motorun istendii
zaman benzin, istendii zaman LPG ile altrlmas mmkndr.

Benzin
Deposu

r~

Buharlatrc
Reglatr

EKL 2. LPG Sistemi alma emas

" 2A, Aralarda Alternatif Olarak LPG Kullanm, s. 13

Aracn bagajna yerletirilen zel LPG tankndan kaim etli ve mekanik tesirlere
kar izoleli bir bakr boru ile motor blmne getirilen sv haldeki LPG, burada
nce LPG elektrovalfine oradan da Buharlatrc-Reglatre ular.
Buharlatnc-Reglatr, sv haldeki LPG'yi motorun soutma suyu devresin
den ald s marifetiyle iki kademede gaz haline evirir. LPG, BuharlatrcReglatr knda atmosferik basnca yakn bir basn deerindedir. Motor devrine
gre ihtiya duyulan LPG miktar, arata meydana gelen vakuma bal olarak
Buharlatrc-Reglatrde bulunan bir meme-diyafram-yay kombinasyonuyla
otomatik olarak ayarlanr. Buharlatrc-Reglatrden kan LPG, esnek bir hortumla
bir ayar vidasndan getikten sonra, karbratr zerine monte edilen ve gaz ile havanm
homojen bir ekilde karmn salayan mikser parasna gelir. Motorun salad
vakum marifetiyle de gaz-hava karm silindirlere kadar ular. Btn bu ilemler
yakt seici anahtar LPG konumunda iken olacandan, benzin elektrovalfi benzin
akn durdurmu olacaktr.
LPG dnm sisteminin emniyeti olduka iyi salanr. Aracn bagajna
yerletirilen tank zerine balanan ve multivalf olarak adlandrlan cihazn giri ve
klar, bir ar ak durumunda kendiliinden kapanan ar akm vanalaryla
donatlr. Buharlatrc-Reglatr zerinde bulunan bir elektrovalf ile bu cihaza girme
den nce LPG'nin getii LPG elektrovalf, motorun ateleme sisteminden ald
komutla alr veya kapanr. Kontak alr fakat motor ahmazsa, bu valflar 5 saniye
ierisinde elektronik sistemden ald komutla otomatik olarak kapanr. Motorun tekrar
altrlabilmesi iin, kontan tekrar kapatlp almas gerekir. Yine kullanm
emniyeti iin, aracn konta kapathp motor stop edildiinde, bu valflar otomatik
olarak kapanmaktadr.

KARITIRICI . ^ ^ N Z N
LPG
SOLENOT
VALF

TANK

0/

DETRME
ANAHTARI

ELEKTRO
YARDIMCILI
LPG REDKTRtT

ekil 3. LPG Sistem Paralarmm Ara zerindeki Yerleri^^

2.1.2. LPG Sistemini Oluturan Elemanlar
Aralara LPG dnm iin taklan paralar genellikle ayn ileve sahip ve
tm EC R 67 R Avrupa standardna uygun paralardr. Aralarda genellikle motor
blmlerinde yaplan ilaveler dnda kalan depo bagaj blmnde yer almaktadr.
Sistemin daha iyi anlalmas iin sistemi oluturan paralarn bilinmesinde fayda
vardr.
lkemizde birinci kuak (jenerasyon) dnm elemanlar genellikle aralara
uygun olduu gerekesi ile tercih edilmektedir. Karbratr yakt sistemini kullanan
birinci jenerasyon, lkemizde yaygm olduundan aklamada bu sistem paralar
zerinden yaplacaktr.
2.1.2.1. LPG Deposu (Tank)

ekil 4. Silindirik LPG Yakt Deposu

TABLO 8: Silindirik Yakt Tank zellikleri

125
514

Kapasite (1)
Uzunluk (mm)

40
646

Kapasite (1)
Uzunluk (mm)

30
607
45
720

(1)
(mm)
(1)
(mm)

35
531
70
1004

40
599
80
1139

Kapasite(l)
Uzunluk (mm)
Kapasite (1)
Uzunluk (mm)

40
478
105
1160

50
582
110
1203

Kapasite
Uzunluk
Kapasite
Uzunluk

ap =
35
699
ap =
50
793
ap =
45
667
90
1274
ap =
60
686
120
1307

270
40
792

45
884

50
977

55
1069

55
867

60
940

65
1014

70
1088

50
734
100
1409
360
70
789
130
1411

55
802
110
1544

60
869

65
937

80
892
140
1515

90
996

100
1099

30 0

315

LPG tank sistemin en byk paras olup, aracn arka blmne, bagajn bir
ksmna ya da yedek lastik blmesine yerletirilmektedir. Genellikle kullanlan tank
biimi silindiriktir. ekil deki gibi mterilerin zel tiyalarn gzetmek, her ara
iin ilevsellik ve kapasite arasnda en iyi dengeyi kuracak tanklar retilmektedir. Daha
yaratc bir zm olarak, yedek lastik blmesine konmak iin zellikle tasarlanm
torodial (simit biimli) tanklar da retilmektedir.

ekil 5. Torodial Yakt Deposu

Tablo 9: Torodial Yakt Tank zellikleri
Ykseklik
Kapasite
ap
204 mm
630 mm
45 t.
POL-6.00
225 mm
630 mm
50 t.
POL-6.50
225 mm
580 mm
45 t.
UFO-5.00
250 mm
630 mm
60 t.
POL-6.60

Torodial depo ok deiik hacimlerde satlmaktadr. Torodial depolar silindirik

depo kadar yaygn olmasa da ilevsel zellikleri arasnda fark bulunmaz. Bagaj kapa
sitesine tmyle ihtiya duyulduunda, ya da zellikle bagajn ok nemli olduu
aralarda torodial depolarn kullanlmas son derece avantajldr. Hangi depo tr
seilirse seilsin, ara gvdesine uygun tuttumcularla salam ekilde balanmas
gereklidir.
Aralarda kullanlan LPG tanklarnn, 20 Bar iletme basmc ve 45 Bar test
basncna gre tasarlanp retmesi gerekir. LPG'nin 50C'deki Buhar Basnc 8.5 Bar'
gememektedir. Dolaysyla tanklarn gerek iletme basnc ve gerekse test basnc gz
nne alndnda nedenli emniyetli ve gvenli olduu kendiliinden ortaya kar.
Trkiye'de mevcut standartlara gre imal edilen ve halen kullanmda olan Dkme LPG
stok tanklar ile evlerimizde ve sanayide kullanlan tplerin iletme, test ve patlama
basnlar, aralarda kullanlan LPG tanklarnn gvenilirlii konusunda bir
karatrma yapmak zere aadaki tabloda verilmitir.
TABLO 10; LPG Taiklarmm letme, Test ve Patlama Basmlarl'^ (Bar)
Tank Cinsi
letme Basnc
Dkme LPG Tanklar
17.5
Ev ve Sanayi Tpleri
17.5
Ara Tanklar
20

Test Basnc
26.5
35
45

Patlama Basnc
-

100
150

Gvenlik asndan LPG deposu btn aracm en nemli elemandr. Tank apna
bal olarak 3-4 mm kalmlkta olan cidar sl ilemden geirilmi zel salardan imal
edilmi olmal, malzemeye mmkn en yksek uzama imkan verilmelidir. Dolaysyla
bir arpma sonucunda depo deforme olsa bile atlaklarn olumamas salanmaldr.
Tank, ara gvdesini oluturan ince ve bklebilir metal tabakalarla arasnda
boluk kalacak biimde yerletirildiinden, bir arpma sonras orijinal biimini
rahatlkla korumaktadr. Dikkat gsterilmesi gereken bir konuda, tankn sv LPG ile %
100 oranmda, yani tam olarak doldurulmamas gerektiidir.
Depo az bir miktar da olsa gaz halinde LPG ierdii zaman, i basn LPG
karmnn buhar basncna eittir. Bu ise yalnzca LPG karmnn yapsna
(btan/propan oranna) ve scakla baldr. Her durumda, basn deerleri deponun
mukavemeti ile karlatrldmda ok kktr.
Tersine, depo sv LPG ile tamamen doldumlmusa basn yksek deerlere
ulaabilir. Sv haldeki LPG'nin hacimsel genleme katsays olduka yksek olup
(yaklak 0.002-0.0025 C) eliin 2.000 katdr; ayrca svlarm ou gibi, sv haldeki
LPG' de sktnlamaz.18

l^Ayn, s. 16
^^Ayn, s.17

Scaklk art ile sv LPG genleir ve eer kapal bir hacim sz konusu ise yk
sek basn deerleri oluturabilir. Sz konusu durumda, basm sv LPG'ye deil, depo
nun direncine baldr. Bundan kanmak iin standartlar, deponun sv LPG ile doldurulmasmda toplam hacmin % 80'inin almamasm ngrr. Tank zerine balanan ve
bundan sonraki blmde anlatlacak multivalf (oklu-valf) bir amandra ve buna bal
uygun bir kilitleme sistemi ile bunu salar. % 80'lik doldurma limiti olduka iyi gven
lik smrdr. Gerekten LPG'nin genleerek tm hacmi doldurabilmesi iin deponun
ortam scaklnn 80C'nin stne kadar kmasyla mmkndr. Bu kadar byk bir
scaklk normal kullanm artlarnda asla olumaz ve yalnzca bir yangm sz konusu
ise mmkn olabilir.
Son olarak unutulmamaldr ki, depo tamamen doldurulmusa bile bu patlaya
ca anlamma gelmez. elik cidarlar, patlama noktasna ulancaya kadar byk bir
gerilme yeteneine sahiptir.
2.1.2.2. Multivalf (ok Amal Valf)
LPG tank zerine balanan ve tank ierisindeki LPG'nin seviyesini, tanktan
LPG gii-km kontrol eden ok amal bir valf tir.

ekil 6. Multivalf
a. Doldurma
Yakt alma srasnda, yakt pompasndan gelen LPG multivalfden geer. yi bir
multivalf uzun bir dolum sresini nlemek iin, LPG'nin geiine fazla diren gster
memelidir.
b. Dolum Limiti
Standartlar uyarnca ve gvenlik nedenleriyle, depo % 80'den fazla doldurulmamaldr. Kalan % 20'lik blm LPG buharyla doludur. Bylece scaklktaki bir artla
birlikte ierideki svnn genleerek btn hacmi doldurmamas salanr. Depoda gaz
haldeki LPG iin kk de olsa bir hacim brakld srece basncm ykselmesi
olasl yoktur. Dolum ilemini doru noktada kesebilmek iin, multivalf, bir
amandraya bal olan ve izin verilen maksimum seviyeye ulaldmda LPG akn
kesen bir mekanizmayla donatlmtr.

c. Seviye ler
ki mknatstan meydana gelen bir mekanizma sayesinde depodaki LPG
seviyesini lmek mmkndr, bunlardan biri amandraya bal olup, ikincisi ise
deponun dnda mekanik seviye gstergesinden hareket alr.
Multivalf zerindeki mekanik seviye gstergesi drde ayrlmtr ve tank
ierisindeki LPG seviyesini 1/4-1/2-3/4 ve 4/4 eklinde gsterir. Ayrca ar dolum
seviyesi krmz renkle iaretlenmitir.
Deponun konumu yznden okumann zor olaca ya da mterinin arzu ettii
durumlarda, multivalfin seviye gstergesi uygun elektronik dntrclere
balanarak, yakt seviyesi benzin gstergelerinde olduu gibi uyar klar veya baka
analog sistemler araclyla kontrol panelde grlmesi de mmkn olmaktadr.
d. LPG Emme lemi
Deponun dibine doru dnk bir emme borusu sayesinde multivalf sv LPG
ekilmesini salar. Her durumda, multivalf motorun ihtiya duyaca maksimum sv
deerlerinin geiine, am yk kaybma neden olmadan, olanak salayacak gei
blmlerine sahip olmaldr.
e. Kapatma
Multivalfin zerindeki emme ve doldurma hatlarnn klarn bloke etmeye
yarayan ve elle kumanda edilen iki adet vana bulunmaktadr. Bunlar genel olarak ak
konumdadr, ancak bakm ilemi srasnda ya da bir kaza vb. durumunda multivalfden
LPG kn manuel olarak kapatmaya yararlar.
f. Ar Akm
Multivalfin iinde ve LPG emme ve doldurma klarnda, bir emniyet tedbiri
olarak belirli bir ak deerinin zerine aldnda otomatik olarak kapanan 'Ar
Akm Vanalar" mevcuttur. Gerekte bu ar akm vanalar bir kaza sonucu tanktan
kan borularda bir kopma veya kmima olmas durumunda oluabilecek LPG kaaklarm durdurmaya yarar.
Silindirik ve torodial yapdaki deiik depolara uyacak biimde farkl multivalf
tipleri mevcuttur. Gereksinimlere uygun olarak, depolara monte edilecek multivalfler
yatay eksene gre farkl eim alarmda retilirler.
2.1.2.3. Gaz Szdrmaz Multivalf Koruyucu Kapa
Gaz Sdrmaz Multivalf Koruyucu Kapa, LPG sisteminin emniyet asndan
ok nemli bir parasdr. Gerekten kaak sz konusu iken veya normal kullanm art
lar dnda herhangi bir kaak durumunda, LPG'nin aratan bir ekilde
uzaklatrlarak, uygun olmayan ve potansiyel olarak tehlikeli bir yerde kalmas nlen
melidir. Gaz szdrmaz multivalf koruyucu kapa, eitli malzemelerden (Astbest,
alminyum) retilebilir. Montaj esnasnda nce. Gaz Szdrmaz Multivalf Koruyucu
Kapa contasyla birlikte tank zerindeki multivalfin balanaca yuvaya yerletir
ilmekte, daha sonra multivalf yerine oturtularak mevcut civatalarla multivalf ve
koruyucu kapa beraberce monte edilmektedir. Bylece yeterli bir szdrmazlk

salanmaktadr.
Gaz szdrmaz multivalf koruyucu, iki adet havalandu-ma borusu ierir. ki adet
hava ynlendirici, kelepelerle bu iki boruya balanarak hava dolamm salar.
Motora giden LPG besleme borusu ve dolum ucundan gelen boru, bu iki borunun iin
den geer.
Genelde kapak byte grevi gren effaf plastik malzemeden retilir. Plastik
ile oklu valf arasmdaki uzaklk seviye lerin bytlm olarak grlmesini ve
depodaki sv miktarmm hemen okunabilmesini salar. Gaz-geirmez kabn ilev
grmesi d ortamdan ok iyi ekilde yaltlmasna baldr, kap ierisinde hava
dolam ise aracn hareketi ile salanr.
2.1.2.4. Yksek Basm Borular
Normal olarak 1 mm et kalnlnda sl ilemden geirilmi bakr borulardan
yaplm olup 45 Barlk bi alma basmcma sahiptir. Gerekli aletlerle ihtiyaca gre
bklebilir. Dolum ucu ve motor blmne giden hatlarda bu tip bakr borular kul
lanlr. Motor blmne giden bakr boru, aracn altndan ve egzost borusu ile sert
kntlardan uzak olarak, eit aralklarla kelepe ve vidalarla sabitlenmelidir.
2.1.2.5. LPG Elektro Valf
LPG elektrovalfi, depodan motor blmne gelen LPG akn otomatik olarak
kesmeye yarayan bir vanadr. Elektromknatsa bal bir valf, giri-k balantlar ve
yabanc paracklar szen bir filtreye sahip bir kaptan meydana gelir.

ekil 7. LPG Elektrovalfi

Elektrik sistemi kapalyken LPG elektrovalfi de kapaldr. Elektrik devresi
kapandnda, sarg kapaa bal olan magnetik ekirdei eker ve LPG akna olanak
salar. Montaj esnasmda solenoid valf gvdesindeki doru ak ynn (yani depodan
buharlatrc-reglatre) gsteren ok'a dikkat edilmesi gereklidir. LPG Elektrovalfi,
balant paras ve sabitleme vidalar kullanlarak dey pozisyonda yerletirilme
lidir^^^
21 Ayn, S.22
22Ayn, s.23
-^Ayn, S.24

2.1.2.6. Benzin Elektrovalf

ekil 8. Benzin Elektro Valf

Benzin elektrovalfi, ara LPG ile alrken benzin akn kesmektedir Temel
olarak, LPG Elektrovalfindeki gibi manyetik bir bobin tarafndan iletilen bir valf
mekanizmas ile giri-k balantlarmdan meydana gelir. Benzin elektrovalfi, elek
trik sisteminde bir arza olduunda benzin akna imkan verecek bir acil durum
mekanizmasna sahiptir. Elektrik devresi akken benzin elektrovalfi kapaldr, devre
kapandnda vana alr. Benzin elektrovalfi, motor blmesinde benzin pompas ile
karbratr arasna yerletirilir. Valfn zerinde ayrca, doru ak ynn gsteren bir
ok bulunur. Valf dey olarak monte edilmeli, motor blmesindeki "scak" paralardan
uzakta olmaldr. Benzin elektrovalfi yalnzca karbratrl aralarda kullanlmaktadr.
Enjekti aralarda uygun cihazlarla enjektrlerin almasnm durdurulmas gerekldr.24
2.1.2.7. Buharlatrc Reglatrler

ekil 9. eitli Buharlatrc Reglatrler

Buharlatrc-Reglatr, LPG sisteminin temel elemanlarndandu". LPG'nin buharlaabilmesi iin gerekli s ahveriini salar ve LPG basmcm motor tarafndan emilebilecek atmosferik basmca yakm bir seviyeye d r r P n m a t i k ve elektronik olmak zere
eitli kapasitelerde deiik tipleri mevcuttur.
24Ayn, s.25
2^Ayn, s.26

ekil 10. Buharlatrc-Reglatr Meme-Diyafram Grn

Buharlatrc-reglatrn almasn ekil yardm ile ksaca aklamak yararl
olacaktr. LPG, 24 nolu meme zerinden LPG buhaiatnc-reglatre girer ve ilk
kademe odacna ular. Bu odacrkta, 7, 10 ve 12 nolu aygtlar sayesinde basn sabit
tutulur. Gerekte bu basn yay m 10 nolu diyaframa kar uygulad tepki kuvvetine
baldr. lk kademe odacmm s alveriinde nemli rol olup, LPG'nin sistemin iyi
almas iin en uygun scaklklarda kalmasn s alar.
Gerekli s soutma svsndan salanr, sv, uygun bir boru sistemi ile 46 nolu
balantya (IN) ular, cihaz gvdesi ve kapak tarafmdan meydana getirilen duvarlarla
temas eder ve 46 nolu balantdan (GUT) kar. Daha soma LPG boru hattna girer ve
ald komuta gre akna izin verecek ya da engelleyecek olan solenoid vanaya
gelir. Artk buharlama durumda olan LPG, 17 nolu boaz yoluyla basmcm atmosferik
basnca eit olduu ikinci kademe odacna ular.
Boaz akl (geni ya da dar) kapa itilen kolun (20) durumuna baldr. Kol,
6 nolu diyaframa ve bu da yaya (36A) baldr, yay dardan ayarlanabilir ve diyafram
zerindeki net kuvveti gerekli deere getirir. Son olarak LPG, buharlatu-c-reglatr
miksere giden borunun baland 36 nolu noktadan terk eder.
Pnmatik buharlatrc-reglatr, almakta olan ya da marna baslan
motorun salad emme basnc ile altmdan, dierinden farkldr. Bu durumda,
souk-start salayabilmek amacyla buharlatrc-reglatr zerinde stc bobin kul
lanlr.

2.1.2.8. Yakt Hava Kartrcs (Mikser)

ekil 11. Ara Tiplerine Gre Deiik Model Mikserler

Mikserin grevi motora emilen havayla orantl miktarda gaz salamaktr. Hava
ve yaktm uygun bir karmmm elde edilebilmesi bu cihaza baldr. Mikser deiik
ekillerde olabilir, karbratrn venturi bomsu kullanlabilecei gibi, bir venturi
borusu mikserin kendi iinde de olutumlabilir. Mikserin retim biimi, aracm besleme
sistemi ile balantldr.
2.1.2.9. Seviye Gstergeli Yakt Seici Anahtar
Aracm istenilen yaktla almasm salayan elektronik bir anahtardr.

ekil 12. Elektronik Yakt Seici Anahtar ve Seviye Gstergesi

Kontrol paneline yerletirilen yakt seici anahtar, aracm kullanaca yakt
trnn seilmesinde kullanlmaktadr. Yakt seici anahtarlar genellikle konumlu
olup bunlar srasyla "Benzin-Bekleme-LPG" konumlardr. Aracn ateleme siste
minden ald sinyalle elektrovalflere a/kapa komutu gndermektedir. Ayrca kontak
anahtar alr fakat motor almazsa, bir emniyet tedbiri olarak 5 saniye ierisinde
elektrovalfleri kapatr. Baz modellerde anahtar zerinde LPG tankmdaki yakt

seviyesini gsteren seviye led'leri mevcuttur.

2.1.2.10. Dolum Ucu
Aracm ikmal istasyonlarmdan yakt almasm salamak zere ara dna monte
edilen zel bir paradr.
elik
Sabitleme
Paras

Plastik Yuva

Ara
Tamponu

Yuva

Dolum Ucu

Balant
cvatalar

ekil 13. Dolum Ucunun Araca Montaj

Dolum ucu zerinde bir adet geri dndrmez yay-bilya mekanizmas mevcuttur.
Tozdan korunmas iin plastik muhafaza kapa ile kullanlmaldn. Emniyet asmdan
aracn dna, zellikle tampona yerletirilmi olmaldr.
2.1.2.11. LPG Ayar Vidas

S:., '

I
/
ekil 14. Muhtelif Ayar Vidalar
LPG karbratre bu ayar vidasmdan geerek gelmektedir. atal eklinde olup,
bir adet girii ve genelde iki adet k bulunmaktadr. LPG ayar vidas ka balanan
esnek bir hortumla, LPG'yi miksere iletmektedir. Miksere giden LPG miktar bu para
zerindeki ayar vidalar tarafndan ayarlanmaktadr.^^
27Ayn, S.32

2.2. LPG S S T E M L E R N N T E K N O L O J K G E L M
Son yllarda otomotiv teknolojisindeki hzl deime ile birlikte motor ve yakt
sistemleri de deimekte, gehmektedir. Yakt sistemlerinde devam etmekte olan
aratrma gelitirme almalar, sonucunda karbratr yerini enjeksiyon sistemine
brakmaya balamtr. lk kullanlan enjeksiyon sistemlerinde tek noktadan pskrtme
ile enjeksiyon yaplrken, gnmzde ok noktadan enjeksiyon yapmaktadr. Yakt
teknolojisinin gelimesinin yannda kullanlan yakt tr ve evreye etkileri
aratrlm, yeni yaklamlar gelitirilmitir. Aralarda LPG kullanm maliyet ve ev
reye verdii daha az tahribat sebebi ile tercih edilmeye balanmtr. Yukarda
bahsedilen yakt sistemindeki gelimeler LPG kullanm iin retilmi aralarnda
gelimesine neden olmulardr. lk retilen LPG sistemlerine birinci jenerasyon denmi
ve karbratrl sistemlerin dnm iin kullanlmtr. Enjeksiyon yakt sistemini
kullanan aralar iin ikinci jenerasyon olan, yaktn tek noktadan pskrtld sis
temler ve gaz kontrol aralar sisteme eklenmitir. BenzinU motorlarm LPG'ye
dntrlmesi iin gelitirilen en son sistem 3. jenerasyon sistemleridir. Bu sistem
lerde ok noktadan enjeksiyon yaplmakta ve yakt kontrolleri elektronik sistemlerle
salanmaktadr.

2 . 2 J - LPQ

Karbratr Sistemleri fBirinci J e n e r a s f o n

ekil 15. Landi Renzo'nun Mekanik LPG Sistemi (Birinci Jenerasyon)

Geleneksel bir karbratrl LPG yakt sistemi ekilde grlmektedir. Bu sistem,
motor blmmde bir elekromanyetik LPG kapama valfi, bir buhaiatnc/basm
reglatr ve bir mikser (kartrc) nitesinden meydana gelir. Bu donanm bir motor
stne kurulduunda, bir elektromanyetik kapama valfi LPG operasyonu boyunca
kapal ve benzin operasyonu boyunca ak olan bir benzin yakt hattma yerletirilir.
LPG kapama valfi, buharlatrc/basm reglatrnn nnde yer alr. LPG'nin
yaylmas nedeniyle scaklktaki byk s dmelerine bal olarak reglatrn don
masn nlemek iin radyatrden alnan motor soutma suyu kullanlr. Reglatrden
gelen buharlam LPG, benzin karbratrnn iinde yer alan kartrma nitesinde
havayla kartrlr. Karm kuru bir gaz/lava karm olarak motor tarafndan emilir.
Birinci jenerasyon olan bu sistem LPG dnmnn en basit eklidir.

ekil 16. mpco'nun Mekanik LPG Sistemi (Birinci Jenerasyon)

Birinci jenerasyonun Landi Renzo sistemine benzeyen dier rnekleri de yine
talyan mal olan Lovato, Bedini ve Tartarini'dir, ekilde gsterilen sistem fork liftlerde
ve dier endstriyel makinelerde kullanlr. Dnyada; LPG'nin birinci Jenerasyonu,
emisyon snrlamalarmn bulunmad Orta Asya ve Afrika'daki pek ok lkede,
Endonezya ve Rusya'da hala kullanlmaktadr.
2.2.2. Elektronik Kontroll LPG Karbratr Sistemleri
(kinci Jenerasyon)

ekil 17. Elektronik Kontroll Eurogas LPG Sistemi

Gelimi lkelerde ekzost emisyonlarmm hava kirliliine etkileri sk kon

trollerle denetlenmektedir. Yakt olarak LPG kullanm, ekzost emisyonlarnda nemli
avantajlar salamtr. Ancak bu deerler de gnmz artlar iinde yeterli
saylmam, ikinci jenerasyon sistemler gelitirilmitir. Elektronik sistemlerindeki
gelimeler, LPG yakt sistemindeki baz kontrollerin daha hassas yaplmasn
salamlardr. kinci jenerasyon sistemlerde dijital ve anal o g kontroll reglatr ve
valfler kullanlmtr.

1 : Yakt tank 2 : Yanma Odas 3 : Katazr 4 : Hava Temizleyici 5 : Buharlatrc

6 : Soutucu 7 : Gaz-hava kartrc 8 : Dk Basn Hortumu 9 : Yksek Basn
Hortumu 10 : Benzin Enjektr 11 : Oksijen Sensr 12 : Benzin Elektronik Kontrol
nitesi 13: Otogaz Ynetim Sistemi 14 : Steppermotor
ekil 18. Vialle Mikroilemci Kontroll LPG Sistemi

lemci
GMP-4
Aktuator
Hava Filtresi

ekil 19. Necam Mikroilemci Kontroll LPG Sistemi

Yukardaki ekillerde, dijital olarak kontrol edilen Vialle ve Necom sistemlerini

grlmektedir. Bu sistemler standart bir basn reglatr ve kartrma nitesinden
oluur. Mikro ilemcinin girdi sinyalleri motor hzndan, manifold basncndan ve
lamda sensrnden alnr. Birok ikinci jenerasyon sisteminde mikro ilemci ak veya
kapal devre metoduyla bir dijital lineer aktuator kontrol eder. Bu aktuator basn
reglatr ve kartrma nitesi arasmda yer alan kuru gaz hortumundaki eitli
fkrmalar ayarlar. Violle ve Landi Hartog sistemleri bu prensibe gre almaktadr.

Oksijen
Sensr

Motor

Hava

3 Ynl
Katalizr

Ykleme

^ Egzos

AFE
ECU

Kartrma
nitesi

Basn
Reglatr

Aktuator

LPG

ekil 20. IMPCO ADP (Adaptive Digital Processor) Sistemi

ekilde grlen impco'nun ADP (Adaptive Digital Processor, Dijital ilemci
adaptasyonlu) sistemi de ikinci jenerasyon LPG sistemidir. ADP, elektronik olarak
kontrol edilen devre dnt sistemli bir geleneksel karbratr ierir. ADP kartrma
nitesi, LPG akn kontrol etmek iin motor hzn ve manifold basncn kullanr.
ADP, kapah devrede hava/yakt orannn tam olarak kontrol etmek iin oksijen sensrn kullanr. Motorun almas deitiinde, ilemci hafzasna gelen Lamda sensr sinyalleri hafzaya kaydedilir. Bu strateji, pek ok Orjinal Para reticileri (OEM)
tarafndan kullanlan yakt kontrol stratejilerine benzer. Radyatr, tepki zaman gibi
adaptasyon fonksiyonlar ADP yazlm ile tamamlanr.

 L P G Silindiri
Yakt Deitirme Anattar

Hzl Kavrama

Vakum Hortumu

Istc Hortum

ekil 21. AISAN LPG Sistemi

LPG Japonya'da zellikle taksilerde kullanlan ok bilinen bir
yakttr. AISAN ve NIKKI olarak adlandmlan bu sistemler 2 farkl ekilde
yaplan ikinci jenerasyon sistemlerdir. LPG kullanan aralarnn nemlileri
Nissan, Toyota ve Mazda gibi orjinal para reticileri tarafmdan retilen tek
yaktl aralardr. LPG sistemi, bir dijital lineer aktuatorle bileim iindeki
bir elektronik kontrol nitesinden, ksma valf odasm ieren bir LPG kar
bratr sistemi ve bir basn reglatrnden olumaktadr. Elektronik kon
trol nitesi kapal devredeki lamda sensrn kullanarak hava/yakt orann
kontrol eder. Yukardaki ekilde Toyota taksilerde kullanlan AISAN LPG
Sistemi grlmektedir.

LPG Steppermotor
LPG Kapama Valfi
Petrol Balant Kesme Sistemi
LPG Tetis LED

Steppermotor r

DGC
Buliarlatrc

ekil 22. AG Autogas Sisteminin Dijital Gaz Karbrasyon Sistemi

Hollanda'da, 1995'den beri AG Autogas System, Eurogas, Landi Hertoy, Necam,
Vialle gibi pek ok ikinci jenerasyon donanm reticisi kendi kendine renen ve elle
ayarlama gerektirmeyen elektronik kontrol niteleri kullanarak sistemlerini
gelitirmilerdir.
Yukardaki ekilde kendi kendine renen AG (AutoGas) sistemlerinin DGC
(Dijital Gaz Karbrasyonu) elle ayarlama gerektirmeyen ve EuroGas'm EAS sistem
leri gsterilmitir. Bu LPG yakt sistemi iinde kendi kendine renmeyi salayan bil
gisayar ipi bulunmaktadr. Sistem srekli olarak lamda kontroln izleyerek sistem
devamllm ve gvenliini kontrol eder. Sistemde oluacak hatalar, hata kodu, hata
tipi, ve hata numaras eklinde hafzaya kaydedilir. Arata LPG ile ilgili ikili yakt
problemlerinde, bilgisayar kendi kendine benzine gei karar verebilir.

EAS

Bilgisayar
Arayz Kaplolama Balants

ekil 23. Eurogas'n EAS Sistemi

Dier kendi kendine renen elle ayarlama gerektirmeyen sistemlerin ciksine,
Eurogas EAS sistemlerine ikinci dijital lineer aktuator bulunmaktadr. Birinci acuator,
motor rlanti ile 1000-800 rpm gibi dk bir hzda ahrken beliren mevcut LPG'nin
ar basmcm kontrol eder. kinci aktuator ise, yksek motor hzlarnda basn (basn
azalmas) ortaya ktnda LPG akn kontrol etmektedir.
Aadaki tabloda ikinci jenerasyon donanmlar retenler gsterilmektedir.

TABLO 11. ikinci Jenerasyon LPG Enjeksiyon Sistemleri

retim Yeri
Kendi renmeli Ayarlamasz
Tehizat Yapm ve Tipi
Hollanda
Hayr
AG Autogas ALC Sistemi
Hollanda
Evet
AG Autogas DGC Sistemi
Japonya
Hayr
Aisan LPG Sistemi
Hollanda
Evet
Deltec Fuel Sistemi*
italya
Hayr
BRC LPG Sistemi
Hollanda/italya
Evet
Eurogas Landi Renzo
USA
Evet
Impco ADP**
Hollanda
Hayr
Koltec Sistemi
Hollanda
Evet
Landi Hartog LLC
Hollanda
LPG Techniek Zevengar
Evet
Hollanda
Evet
Necam
Japonya
Hayr
Nikki
Hollanda
Hayr
Prns APS Sistemi
Hollanda
Evet
Vialle AMS sistemi
* Deltec Tecjet Sistemini Tarifi ** Vialle LPG sistemini temel alr *** Koltec
ve Necam'm MEG sistemini temel alr

2.2.3. LPG Enjeksiyon Sistemleri ( n c Jenerasyon}

Motor ve ara endstrisi sofistike yakt ve motor ynetim sistemli yeni motor
lar gelitirmektedir. Gelecein emisyon standartlarna uyabilmek iin, motor ve ara
endstrisi en son gelimi rnleri kullanmak durumunda kalmlardr. Enjeksiyon sis
temini kullanan benzini! aralarda hava, giri manifoltundan silindirlere alnr. Benzin
hava zerine enjektrlerden pskrtlerek karm salanr ve ardndan atelenir. Lpg
kullanan enjeksiyonlu aralarda hava, giri manifoltundan girdiinde yakt olarak pat
layc bir karm kullanldndan tehlike oluabilir. Enjeksiyonlu aralarn LPG
dnm iin elektronik kontroll bir sistem kullanlmaldr. Aksi durumda ateleme
sistemi doru almaz ise karm giri manifoltunda kendiliinden atelenebilir. Bu
ateleme hava girii ve enjeksiyon sistemlerinde hasara yol aabilir. Motor
atelemesinin geri tepmesi sonucunda oluabilecek sorunlar nlemek iin pek ok
LPG sistem reticisi ok noktal LPG enjeksiyon sistemlerini gelitirip retmeye
balamlardrr.
ok noktal LPG sistemleri mikroilemci kontroll, kendi kendine renebilen
ve elle ayarlanmayan sistemlerdir. Bu tip LPG donanmlar nc jenerasyon olarak
adi andn m aktadr. Bu sistemlerde LPG hem sv, hem de gaz eklinde enjekte
edilmektedir.
nc jenerasyon LPG sistemleri pek ok ekilde dzenlenebilir.
* Tek nokta enjeksiyon
- Srekli
- Vakitli
* ok noktal enjeksiyon
- Srekh
- Zamanl ezamanh
- Zamanl ardk
* Yksek basn dorudan enjeksiyon (silindirlere)
- ok noktal zamanl ezamanl enjeksiyon
- ok noktal zamanl ardk enjeksiyon

2.2.3.1. MEGI LPG Sistemi

Sistem Kontroll
Yakt Seim Anahtar

Rle

Tehis
Balaycs
^ifr

Sinyali

Nokta!
Noktalama Sensr
p
=1
IH.
. . . nl

Buharlatnc Basn
Reglatr

Gaz Girii

ekil 24. MEGI ok Noktal Gaz Enjeksiyon Sisteminin Diyagram

MEGI sistemi (ok noktal elektronik gaz enjeksiyonu) orjinal para reticileri
standartlarmda tasarlanarak Koltec ve Necam tarafmdan gelitirilmitir.
LPG'yi gaz eklinde enjekte eden sistem geri tepmeyi ve sonucu oluabilecek
hasarlar gidermi, ayrca lm konusunda daha iyi sonular salayarak ara gven
liini arttrmtr.

2.23.2. G F I Sistemi

ekil 25. GFI LPG Enjeksiyon Sistemi

GFI gaz yakt enjeksiyonu orjinal para reticileri standartlarna gre tasar
lanm bilgisayar kontroll bir yakt enjeksiyon sistemidir. GFI sistemi iki yakt bir
likte kullanan aralarda, LPG kullanm benzin kullanmna benzemektedir. GFI siste
mi ayrca ar ara uygulamalar iin de kullanlabilir.
2,2.33. I M P G O Alternatif Elektronik Kontroll Yakt Sistemi (AFE)

^Egzos
Ateleme
Motor

Hava Girii

Hava Ktlesi
Sensr

Kartrma
nitesi

Hz

Hava Ktlesi

AFE
ECU

O"

Yakt Ktlesi
Yakl Ktlesi/
Aktualor

Basn
Reglatr

Yakt
Deposu

ekil 26. Impco'nun AFE LPG Sisteminin Diyagram

AFE (Alternate Fuel Electronic, Alternatif Elektronik Kontroll Yakt) olarak
bilinen bu sistem daha st seviyede elektronik kontroll bir LPG yakt sistemidir. Bu
sistemde, motor srekli olarak mikro ilemci tarafmdan hz/younluk lm yaplarak
kontrol edilir. AFE sistemi, motora tatbik edilen yaktm miktarn devaml olarak len
gaz ktle sensr teknolojisini kullanmaktadr.
2.2.3.4. MESA Uluslararas Yakt Sistemi
Bir dier Kuzey Amerikan yakt Sistemi MESA tarafmdan gelitirilen LPG
donanmlardr. 1995'in ortalarndan beri bilinmektedir. Donanm, bir basn
reglatr, bir lm valf, bir karm nitesi, yakt hatlar, yakt tertibat, bir
mikroilemci (ECM) ierir. ECM bir motorda 68HCII ilemcisiyle alr. ok noktal
enjeksiyon sistemlerine kullanlan bu yakt sistemindeki ilemci hz/younluk lm
yaparak hava/yakt orann srekli kontrol eder.

2 . 2 3 5 . VIALLE LPI Sistemi

1 : Tank, 2 : Yanma odas, 3 : Katalizr, 4 : Hava temizleyici, 5 : Basn

reglatr, 6 : Stok hatt, 7 : Dn (yakt) hatt, 8 : Pompa, 9 : LPG enjektr,
10 : Benzin enjektr, 11 : Oksijen sensr, 12 : Benzin ECU (Elektronik Kontrol
nitesi), 13 : LPG ECU
ekil 27. VIALLE LPI (Sv Propan Enjeksiyon Sistemi)
Bu sistem nceleri tek nokta enjeksiyon sistemi olarak gelitirilmi, gnmzde
ok nokta enjeksiyon versiyonunun uygulanmasna karar verilmitir. Tek noktadan ok
noktal enjeksiyona gemenin sebebi ise geri tepmenin dourabilecei sorunlar ve
sonularn nlemektir. Bu sistemde yaplmak istenen benzin enjeksiyonunda olduu
gibi hassas lm ve gvenirlikle gaz enjeksiyonunun yaplmasn salamaktr.
Aadaki tabloda nc jenerasyon donanmlar retenler gsterilmektedi;
TABLO 12: nc Jenerasyon L P G Enjeksiyon Sistemleri
retimde
Tehizat Yapm ve Tipi
Hayr
AG Autogas DGI Sistemi
Hayn
Deltec Tecjet Enjeksiyon *
Evet
GFI LPG Enjeksiyonu
Evet
Koltec/Necam MEGI Enjeksiyonu
Evet
Landi Hartog LPI Sistemi**
Evet
LPG Techniek Zevengar
Evet
Impco AEF
Hayn
Impco AEF ok noktah enjeksiyon
Hayr
MESA LPG Enjeksiyonu
Evet
Vialle LPG Enjeksiyon sistemi

UygulamaYogunluu
Alak
Yksek
Y/A
Yksek
Yksek
Yksek
Y/A
Y/A
7
Y/A

Vialle LPG sistemini temel alr

*** Koltec ve Necam'n MEGI sistemini temel alr

retim Yer
Hollanda
Hollanda
USA
Hollanda
Hollanda
Hollanda
USA
USA
USA
Hollanda

2,2.3.6 Ar Tatlarda L P G Teknolojisi

Motor

HavaG i risi

Kartrma
Unitesi

Kontrol
Valfi

Enjektr

Dizel
Enjeksiyon
Pompas

Basn
Reglatr

LPG Tank

Dizel
Tank

ekil 28. Dizel-LPG Sistem Diyagram

Bir otomobil yakt olarak LPG, ar vastalarda Dizel/LPG ikili kullanm veya
tek yakt olarak kullanlabilmektedir. Dizel-LPG kullanmnda dizel motora LPG iin
ek donanmlar ilave edilir ve enjekte edilen dizel (motorin) miktar azaltlr. Orjinal
performans seviyesi, giren hava miktarnda doru miktarda LPG karm
bulunmasyla salanr. Bu karm, dizel yaktn enjeksiyonuyla ateleme balatldktan
soma silindirde yaklr.
Genel olarak LPG sistemlerinin ar vastalara uygulanmas ile ilgili talep kk
aralara olan talepten daha azdr. Ar vastalarda genellikle dizel motorlar
kullanlmaktadr. lkeler kirlilik problemlerinden dolay zellikle ehir ii ulam
salayan otobslerinin LPG'ye dntrlmesine byk nem vermektedir.

LPG Technology in Heavy Duty Vehicles, http://www.autugas.nl, 19.02.1999

2.3. L P G ^ N N A A N T A J E D E Z A A N T A J L A R I
LPG'nin dier alternatif yaktlar iinde ne kmasnn sebebi pek ok avantaja
sahip olmasdr. Buna ramen onun da baz dezavantajlar vardr.
2.3.1. LPG'nin Genel Olarak Avantajlar
LPG'nin tercih edilmesindeki en nemli faktrn fiyat olduu bilinen bir
gerektir. rnein; Hollanda'da LPG, her litre iin benzinden 1.20 ve dizelden 0.70
oranmda daha ucuzdur. Trkiye'de LPG her litre iin sper benzinden 3,06 kurunsuz
benzinden 3,04 normal benzinden 2,9 ve motorinden 2,02 orannda daha ucuzdur.
* LPG kurun iermez ve bunun sonucu olarak daha temizdir-^^ evreye verdii zarar
dier yaktlara gre daha azdr.
* Eer bir LPG istasyonu bulamazsanz, kontrol panelinizdeki yakt seici anahtar ile
kolayca dier yakta dnlebilir.
* LPG'nin yanmas yksek oktan iermesi nedeni ile daha kolaydr.
* Modern teknolojinin sonucu olarak karbonmonoksit at yoktur ve benzine gre
egzoz emisyonu daha az madde ierir.
* Karbon tortularnn ve asidin bulunmamas nedeniyle motorun mr uzar.
* Motor bakm sresi uzadmdan servis masraflar azalr.
* Dizel aralardaki gibi sr biimini deitirmek gerekmez.
* Motor performans benzinle hemen hemen ayndr. Bir miktar dmekte ancak
rahatsz edecek boyutta olmadndan nemsenmemektedir.
kmal istasyonunda dolum yaplrken yakt kaaklar nlenir.
* Motordaki vuruntular azalr, daha sessiz ahr, grlt kirlilii yaratmaz.
2.3.2. LPG'nin Genel Olarak Dezavantajlar
* Araca LPG dnm yapmak iin ilave paralar taklmas gerekir. Bu paralarn
aracm tipi ve motor tipine gre deien belirU bir maliyeti vardr.
* Aralarda LPG, benzine gre biraz fazla tketilmekte, ancak litre fiyatmn dk
olmas nedeni ile gz ard edilmektedir.
* Gnmzde LPG tanklar randmanl ekillerde retilmesi ramen, yinede LPG tank
ve tesisat bagajn bir ksmn kapatacaktr.
* Baz lkelerde ek donann taklmasndan dolay ek vergiler denmesi gereklidir.
* Hollanda 50 Kg zeri eklenen yk iin ayrca ek Yol vergisi deme zorunluluu getir
mistir.

^^General Information,http:www.autogas.nl/autocom/plusmn.hm, 29.02.1999

30Liquid Petroleum Gas As An Automotive Fuel, http://www.autogas.co.uk/information.htm, 19.02.1999

2.4. OTOMOBLLERDE LPG KULLANIMININ

EVRESEL ETKLER
Gnmzde ara saysmdaki hzl art enerji tketimi ve evre konularnn
tekrar gndeme gelmesine sebep olmaktadr. Verilen bilgilere gre sadece Londra'da
1.3 milyon ton atmosforik kirliliin % 80'i motorlu tatlar tarafndan oluturulmak
tadr. te bu noktada evreye zarar vermeyen, temiz bir yakt ihtiyac domaktadr.
LPG ise, bu ihtiyac karlayacak alternatif yakt olarak grlebilir. TNG (Hollanda
Uygulamal Bilimsel Aratrmalar Organizasyonu) yapt aratrmada LPG'nin ev
reye verdii zararm dier benzinli aralardan daha az olduunu gstermektedir. Buna
ek olarak Amerikan Ulam Aratrmalar Merkezinin bir almas da LPG aralarnn
atmosfere % 10- % 25 oranmda daha az CO kardm gstermektedir.
Yine dizel yaktlar tarafndan evreye yaylan siyah dumanm kk paralar ve
dier kirleticiler LPG'nin iinde bulunmamaktadr. Bu kirletici paralarm ngiltere'de
her yl 10.000 kiinin lmne sebep olduu dnlrse LPG'nin evre ve insan
sal iin ne kadar nemli olduu bir kere daha anlalacaktr.
Trafikteki ara saysmdaki art evreyi ve enerji tketimini giderek daha kt
biimde etkilemektedir. Karbon ve azotmonoksit yanmam hidrokarbon, kurun, kar
bondioksit, kkrtdioksit, kmr paracklar (dizelde) gibi emisyonlarn evreye
yaylmasmdan birinci derecede aralar sorumludur.
Yanma olay kanlmaz olarak kirleticidir. Yanma sonucu oluan emisyonlar
yaktn fiziksel ve kimyasal zelliklerine, yakc/yakt karmnm bileimine, ayrca
yanma srecine ve evre koullarna baldr.

PETROL
DZEL
LPG

Karbon
Monoksit (CO)

Hidrokarbon
Nitrojen
(HC)
Oksit (NOx)

ekil 29. Yanmada da Kirlilik

31 Ayn
^^Aralarda Altematif Olarak LPG Kullanm, s.5

C02

Yanmayla ortaya kan tm rnler havanm kalitesi zerinde etki yapmaktadr.

nemli olan her bir bileiin zehirlilik derecelerinin bilinmesi ve gerek zararhhk
llerinin salanmasdr. Emisyon deerleri ile ilgili grafikler eklerde verilmitir.
TABLO 13: Bileiklerin Zehirlilik Dereceleri33
Bileik
CO Karbonmonoksit
H C Yanmam hidrokarbon
Nox Azot monoksit
IPA ve aldehit
S O 2 K k r t dioksit

Zehirlilik Parametresi
1
60
100
130
130

Yanma somas ortaya kan zehk rnlerden kkrtdioksit ve kurun, LPG'de

bulunmamaktadr. LPG'nin yanmasyla oluan yanmam hidrokarbonlar da, LPG'de
katk ve aromatikler olmad iin, dier yaktlarnkilere oranla daha az zehirhdir.^^

^^Aym, s. 6
34 Ayn s. 7

TABLO 14: eitli Ara Modellerine Gre Benzin ve LPG Emisyonlar

CO Emisyonu (g/km)
Opel Vectra 2.0 16V
BMW 318i
Toyota Carina E 1.6 XLI
Renault Laguna 2.0
Honda Accord 2.0 iS
HC Emisyonu (g/km)
Opel Vectra 2.0 16V
BMW 318i
Toyota Carina E 1.6 XLI
Renault Laguna 2.0
Honda Accord 2.0 iS
NOx Emisyonu (g/km)
Opel Vectra 2.0 16V
BMW 318i
Toyota Carina E 1.6 XLI
Renault Laguna 2.0
Honda Accord 2.0 iS
C O 2 Emisyonu (g/km)
Opel Vectra 2.0 16V
BMW 318i
Toyota Carina E 1.6 XLI
Renault Laguna 2.0
Honda Accord 2.0 iS
Enerji Tketimi (Mj/km)
Opel Vectra 2.0 16V
BMW 318i
Toyota Carina E 1.6 XLI
Renault Laguna 2.0
Honda Accord 2.0 iS

Benzin
0,06
0,89
0,74
0,70
1,48
Benzin
0,03
0,16
0,15
0,11
0,24
Benzin
0,10
0,10
0,11
0,05
0,24
Benzin
187
218
184
221
224
Benzin
2,53
2,94
2,51
2,99
3,06

LPG
0,28
0,89
1,21
0,53
1,25
LPG
0,08
0,11
0,13
0,07
0,22
LPG
0,15
0,10
0,15
0,05
0,37
LPG
159
188
163
186
191
LPG
2,44
2,90
2,52
2,87
2,97

Kaynak: Technical Reference Paper, http://www.autogas.nl, 19.03.1999.

EU 1996'ya gre "The European Test Cycle Meeting" toplantsmda benzin ve
LPG ile alan be ara zerinde yaplan testlerin sonular gsterilmitir.
Aralarn eitli scaklklardaki emisyon deerleri de farkl olmaktadr.
Scakla gre deien emisyon deerlerinin de belirlenmi snr deerleri vardr.

HC + NO^[gA<nn]

Limit deer 1992

CO[g>l^m]

Kaynak: Technical Reference Paper, http://www.autogas.nl, 19.03.1999.

ekil 30. Aralarn Yakt Tiplerine Gre-7 ile 22oC'deki Emisyon Deerleri
Scakla gre deien emisyon deerleri en az LPG ile alan aralarda
farkllk gstermektedir. Benzinli aralarda scaklm dmesi emisyondaki CO mik
tarnn artmasna neden olmaktadr.
Emisyon deerleri ile ilgili Avrupa standartlar eklerde verilmitir.
Aadaki nedenlerle LPG'nin daha az kirletici olduunun alt izilmelidir.
Yanma olay gaz halinde oluur. LPG bir gaz olduundan bu srece daha uygun olup,
daha homojen ve iinde kmr paracklar bulunmayan bir karmdr.
Yksek termodinamik zellikleri daha kolay ve iyi yanma salar.
Kurun, kkrt ve aromatik gibi katklar iermez.

2.5. OTOMOBLLERDE LPG KULLANIMINA E T L

LKELERN B A K I AILARI
Bir lkede alternatif yaktlarnn geliimindeki en nemli nokta ak ve tutarl
olarak yrtlen bir hkmet politikasdr. Aadaki tablo farkl hkmetlerin bir
alternatif yakt olarak LPG'ye kar tutumlarn gstermektedir.
Genellikle lke hkmetlerinin destei LPG zerindeki vergisini daha dk
tutulmas eklinde olmaktadr.
TABLO 15: lkelerde Benzine Gre % Olarak Motor Yakt Vergileri
lkeler
talya

Benzin
100

Motorin
74

Hollanda
Almanya
Japonya
Avustralya

100
100
100
100

62
63
60
100

11(1)

Yunanistan

100

65

14(2)

spanya
Fransa

100
100

73
60

14 (2)
20

Oto LPG
31
25
18
0

Art yol vergisinde ek cret

Sadece toplu tama iin izin verilen
Baz dnya hkmetlerinin konuya bak asn incelemek lkelerin yakt
olarak LPG'ye bak alarmn anlalmasmda nemh olacaktr. Ad geen lkelerde
vergi indirimi dnda getirilen baz lmler ve kstlamalar LPG kullanm zerinde
etkili olmaktadr.
italya : LPG iin yol vergisi ek demesi, LPG kitinin yerleimini takip eden
mali yl sresince indirimlidir. Ar derecede kirliliin yaand zamanlarda lkenin
18 blgesinde benzinli ve dizel aralarn sadece belirtilen zamanlarda trafie kmasna
izin verilirken LPG'li aralar bu kstlamann dmda tutulmutur.
Hollanda : LPG Hollanda'da 50'li yllardan beri tevik edilmektedir ve 2000
adetle en ok LPG istasyonunun bulunduu lkedir. Hollanda'da benzin / LPG ilemi
iin kar-zarar denge noktas ylda 22000 km ve benzin/dizel iinse ylda 27000 km'dir.
Japonya : Taksilerin % 90' yakt olarak LPG kullanmaktadr. Azot Oksit (Nox)
ile ilgili zorlu snrlamalar, byk ehirlerin belirli blgelerde azotoksit yayamayan
araba kullanmn gerektiren tebli LPG'nin kullanmm tevik etmektedir. Japonya,
gnmzde en byk LPG tketicilerinden biridir.

^^The World Position, http://www.autogas.nl\autocom, 19.02. 1999

Avustralya: Son gnlerde hkmet en az 1 Temmuz 2003'e kadar LPG iin

tketici vergisi olmadm aklamtr. lkede LPG'nin sat fiyat benzin ve dizelden
% 50-60 orannda daha azdr.
Yunanistan: LPG'nin toplu tama iin kullanmna izin verilmi, fakat zel
arabalarda kullanmna izin verilmemitir. Kirliliin fazla olduu zamanlarda, byk
ehiierdeki snrlamalardan LPG'li taksiler etkilenmez ve almasma izin verilir.
Almanya: LPG/CNG iin tketim vergisi 96 Ocakta temiz yaktlar tevik
etmek iin % 60 orannda azaltlmtr.
lkelerin yakt olarak LPG kullanmlarna bakm bir tabloda topluca grmek
faydal olacaktr.
TABLO 16: lkelerin Yakt Olarak LPG Baklar

lkeler
ingiltere
Yunanistan
Hollanda
Norve
Portekiz
talya
in
Endonezya
Japonya
Gney Kore
Avustralya
ran
Trkiye
Finlandiya
Fransa
Almanya

Vergi
ndirimi
X
X
X
X
X
X

Taksilerde
Toplu Tamada
Temiz Yakt
Tevik Edilmesi
Olarak Kabul Etme Tevik Edilmesi
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X

X
X

X
X

X
X

X
X
X
X
X
X

X
X

X
X
X
X

X
X

2n6n

OTOMOBLLERDE KULLANILAN LPG GVENL

nsanlarn LPG'ye olumsuz bakmalarmm en byk sebebi LPG'nin gvenli

olmadna ilikin nyarglardr. Sregelen nyarglar LPG tanklar hakknda soru
iaretleri olumasna sebep olmaktadr. LPG tank ve sistem 30-45 bar basn altmda
test edilmesine ramen normal alma basnc ise 8 bar civarmda gereklemektedir.
retilen tm LPG depolar testten geirilmekte ve ECE R- 67 Standardma uygunluk
lar kontrol edilmektedir.
Yangn ve arpma testlerinin sonular da LPG tanklarmm benzin tanklarndan
daha gvenli yapya sahip olduklar ynndedir.
Gvenli lm ve kontroller ok fazla basmta dolumun yaplmasn nlemek
tedir. LPG tankmm ar dolum riski bu kontroller tarafndan nlenmektedir. 1984'den
beri, LPG depolar, deponun % 80'nin stnde dolmamasm salayacak dolum lm
aletleri ile donatlmaktadr. Ayrca LPG'ye bir kaak olmas dummunda uyar iin zel
bir koku eklenmitir. Ayrca btn yaktlarda olduu gibi LPG'yi kullanrken de
garajnzn gerektii gibi havalandrldmdan emin olunmas gerekir.
LPG uygulamasnda emniyeti salamak iin aadaki maddelere dikkat etmek
gerekmektedir.^^
1. Otomobilin LPG ile alt n ve arka camda belirtilmelidir.
2. LPG ile alan otomobiller, yeralt otoparkna girmemelidir.
3. LPG deposu, her 10 ylda bir deitirilmelidir.
4. Dolum az, lke genelinde standart olmaldr.
5. LPG dnmnden soma, 45 bar'da kaak testi yaplmaldr.
6. LPG deposu, 45 bar'da test edilmi ve sertifikal olmaldr.
7. LPG deposu, dolu konumda % 20'si gaz, % 80'i sv olmaldr.
8. Depo balant yerinde, gaz kapan olmaldr.
9. LPG depo balantlar, motora yolcu kabini dndan ulamaldr.
10. Dnm paralarnn tamam, ECER-67 standardma uygun olmaldr.

^^2A Mhendislik, Aralarda Alternaf Yakt Olarak LPG Kullanm, s.2

57

2.6.1. A r a l a r a D n m Y a p l m a s i n Gerekli Kontroller

Aralara LPG dnm yapldktan sonra salkl ve sorunsuz almasn
salamak, dnm ncesi ve dnm somasnda yaplmas gereken kontrollerin tam
olarak uygulanmas ile mmkn olabilecektir. Uzun yllardr alm, uygun ve yeter
li bakm yaplmam aralara LPG dnm yaplmas muhtemel sorunlarn
domasna neden olacaktr. Bu nedenle ara kontrol edildikten soma uygun artlar
salad takdirde dnm yaplmaldr. Gerekli yeterlilikleri gstermeyen aralar
LPG ile almas benzine gre daha fazla tehlike oluturmaktadr. Bu nedenlerle
dnm ncesi ve sonras yaplacak kontrollerin bilinmesi gereklidir.
2.6.1.1. Dnm ncesi Ara Kontrol
A. Ateleme Sisteminde Yaplacak Kontroller
* Buji trnak aral kontrol edilmelidir. Trnak aral bydke yanma yeter
ince olmayacamdan arata yakt sarfiyat artacak ve ekiten decektir.
* Distribtr iindeki platinlerin kontak aral kontrol edilmelidir. Bu aralk
0.45-0.50 mm olmaldr.
* Aracn avans kontrol, avans tabancas ile 800-850 D/DK iin 10 derece,
3000-3500 D/DK iin 27 derece olmahdm
* Avansm ngrlen deerde olmamas (dk olmas) durumunda; bujiler
zamansz ateleme yapacak, bu durum motorun teklemesine veya ekiten dmesine
neden olacaktr.
* Avansn ngrlen deerde olmamas (yksek olmas) durumunda, bujiler
motorun yanma odalar i yzeylerinde, silindirde supap tablalarnda ve yuvalarmda
anma, hatta sz edilen metal blgelerde erime meydana gelecektir.
* Aracm aks kontrol edilmeli, aks bitmi aralara dnm yaplmamaldr.
Aksi halde a m arj elektrik sisteminde arzalara neden olacamdan motor normal
almayacaktr.
* Aracm elektrik tesisat ve ateleme sistemi (Distribtr-buji-buji kablolar)
kontrol edilmeli, gerekirse deitirilmelidir.
B. Yakt Sisteminde Yaplacak Kontroller
* Yakt sisteminde yaplacak kontroln banda karbratr temizlii ve ayar
gelmelidir. Montajdan nce karbratrdeki paralar ve gzenekler ok iyi bir ekilde
temizlenmelidir. Gaz kelebeklerinin amp anmad kontrol edilerek, gerekirse
deitirilmelidir. Ara benzinle alrken karbratr ayar yaplmaldr. Bu temizlik ve
ayarm gerektii gibi yaplmamas durumunda ise motorun ihtiya duyduu yakt gerek
benzin gerekse gaz pozisyonunda yeteri miktarda motora gidemeyeceinden motorun
dzensiz ve tekleyerek almasna sebep olacaktm
* Yakt sisteminde yaplacak bir dier kontrol ise hava filtresinin kontrol veya
deiimidir. Hava filtresinin temizliine ve zamannda deiimine uyulmazsa; motor
gerek benzin ve gerekse gaz pozisyonunda salkl almayacak, gereinden fazla
yakt harcayacaktr.

* Ateleme scakl benzine kyasla LPG iin 500C dir. Ateleme ssmm yk
sek ve yakt karmnn dk olmasndan dolay benzine nazaran LPG gaz
kaamdan, yangm tehlikesi daha azdr.
* Motor supap ayarlarna baklarak, egzost supaplar emme supaplarmdan 5 sentil daha byk olarak ayarlanmaldr.
* Egzost bomlar, manifold contalar ve sustumcu kontrol edilerek, gerekirse
deitirilmelidir.
* Motor ya ve ya filtresi deitirilmelidir.
2.6.1.2. Dnm Sonras Ara Kontrol
* Montaj sonunda balant rekorlar tekrar kontrol edilmelidir.
* LPG deposunun 30'lik a Ue baland kontrol edilmelidir.
* LPG deposunun araca balantsm salayan cvatalarn skl kontrol edilmehdir.
' Jikle kolu ekilerek jikle kelebeinin miksere temas etmedii kontrol edilmelidir.
Kontak alarak LPG kontrol nitesinin valfleri kumanda edip etmedii ve
benzin konumu ile LPG konumlarmda gstergeler kontrol edilmelidir.
Gaz Dolumu ve Szdrmazhk Kontrol
1. LPG dolumu iin ara dz bir zemin zerine alnmaldr.
2. LPG dolumu yapldktan soma, LPG konumunda iken sabunlu su ile;
Depo zerindeki gaz giri ve klar
LPG selenoid valfi balantlarna
ki aamal basm drc balantlar
LPG dolum az balantlarma kaak testi yaplmaldr.
3. LPG deposu zerindeki gaz k musluu kapatlarak Sistem 45 bar ya basnc
uygulanarak yksek basn altmda test edilmelidir.
4. LPG sistemindeki kelepeler tekrar kontrol edilmelidir.
5. Motor altrlarak, basn drc scakl kontrol edilmeli, motor
scaklmdan fazla snmas dummunda havas alnmaldr.

2.7. LPG KMAL STASYONLARI

Bir dolum istasyonunun, zellikle bir LPG ikmal istasyonunun kumlmas ve
iletilmesi, gvenlik normlarma uymay ve belirli bir sorumluluu gerektirir. TSE
tarafndan karlan TS 11939 sayl standart, bu konuda yaymlanm tm dnya stan
dartlarna ve lkemiz koullarna uygun bir standarttr. Bu standart, 30/05/1998 tarih ve
23357 sayl Resmi Gazetede Sanayi ve Ticaret Bakanl tarafmdan Mecburi Standart
Teblii olarak yaymlanm ve yrrle girmitir. Tm LPG istasyonlar bu standarda
uymakla ykmldr. Konu ile ilgili dier standartlar eklerde verilmitir.
Bir LPG istasyonu temel olarak 3 blmden oluur :
1) Tanlc
2) Pompa
3) Dispenser nitesi
Tank, kuvvetlendirilmi betondan yaplm ve kumla kapl bir koruyucunun
iindedir. Yksek kaliteli elikten imal edilmi olup 15-30 m^ kapasiteye sahip olabilir.
Tankn yannda i basnc gsteren manometre, tankm doluluk orann hacminin yzde
si olarak belirten seviye gstergesi ve bir takm gvenlik vanalar gibi cihazlar bulunur.
Bunlarm kalibrasyonu her yl kontrol edilir.
Pompa odas, ana ksmdr; LPG pompasm, gaz-tahliye cihazn, atk fanm ve
otomatik drenaj pompasm ierir.
LPG dispenser nitesi, mekanik cihazlarm, filtre, vana, emniyet vanalarnn
olduu bir alt blm ile gstergelerin bulunduu bir st blmden meydana gelir. ekil
olarak Akaryakt istasyonlarnda bulunan dispenserlere benzer. Gsterge, hacim-lerden bilgi alr ve bunu litre ve cret cinsinden gsterir. Ara deposunun dolumu esnek
bir hortum ve dolum tabancas vastasyla gerekletirilir. LPG dispenseri, pompa
odasna zerinde acil durum ve emniyet vanalarmm yer ald elik ekme dikisiz
bomlarla balanr. Dolum istasyonundaki tankn doldumlmas ise dkme LPG tayan
tankerlerle salanr.

NC BLM

3 . LPG KULLANIMI ARATIRMASI

3 . 1 . GR
Gn getike arlaan ekonomik artlar insanlar yeni araylara ve
bululara yneltmektedir. Yeni bulunan yntem ve teknikler eskilere gre daha ok
avantajlar salamaktadr. Otomobilin bulunmasyla insanlar hzl bir ekilde yer
deitirme yetenei kazanm, gnmzde ise saylar gittike artan otomobiller
olduka karmak birer sistem haline gelmitir.
Gelien teknoloji otomobiller zerinde bir ok deiiklie neden olmakla
birlikte, n plana kan zellikler arasnda gvenlik, salk, evre ve ekonomiklik
ncelikle gze arpanlar arasmdadr. zellikle ekonomik koullara uygun rnler ,
dier zelliklerinin yannda kullanclar tarafndan fazlaca rabet grmektedir.
Ekonomik boyutu ve evreye olan olumlu etkileri nedeni ile kullanlmaya
balanan LPG, dier alanlarm yanmda otomobillerde de kullanlmaya balanmtr.
Ekonomik skntlar nedeni ile LPG uygulamas lkemizde hzl ve kontrolsz olarak
yaylmaktadr. LPG' nin kullanm alannm genilemesiyle birlikte konu zerinde
bilimsel almalarm yaplmas ve konunun yasal boyutlarnn belirlenmesi de
nem arz etmektedir.
Konu ile ilgili yaplacak almalar gelimi lkeler ile lkemiz arasmdaki
farkllk ve yasal dzenlemelerin ortaya konmas Ue lkemiz asmdan yaplacak
yeni yasal dzenlenmeler iin yararh olacaktr. Dnyada ve lkemizde uzun yllardr
LPG kullanmnn yaygm olmas, bu alanda kkl irketlerin uzun yllar nce kurul
mu ve hala hizmet veriyor olmasn salamtr. LPG'nin salanmasmda, depolan
masnda, ve kullancya ulatrlmasmda bu irketlere olduka nemli grevler stlen
milerdir. Depolama ve ikmal iin kurduklar tesislerin standartlara uygunluunun
belirlenmesi, gerekli gvenlik nlemlerinin belirlenmesi ve alanlarn konu ile ilgi
grlerinin belirlenmesi hem byk irketler, hem de lkemiz iin gereklidir.
Konunun dier bir boyutu ise aralara LPG sisteminin montaj mm yapld
servis istasyonlardr. Dnm yapmak zere yetki ve yeterlilik belgesi alm, eitim
alarak montaj yapan servisler gn getike artmaktadr. Servis istasyonlarmm dummunun incelenmesi, gerekli tedbn ve standartlarn belirlenmesi, alacak elemanlarn
stat ve zelliklerinin belirlenmesi, aym zamanda kullanlacak ara gere ve LPG
kitinin standart ve zelliklerinin belirlenmesi gereklidir.
Aralarnda LPG kullanan ticari taksiler ile zel ara sahiplerinin konu ile ilgili
grleri ve bilgi dzeylerinin belirlenmesi kullanc profilinin bilinmesinde yarar
vardr. Kullanclarn tercihlerinin bilinmesi, konu ile ilgili belirtilen gr ve
dncelerinden yola karak olas aksaklklarn tahmin edilmesinde ve gerekli nlem
lerin almmasmda etkili olabilir. Bunun yanmda ticari taksilere binen yolcularn

aralarn LPG kullanmas hakkmdaki grleri de, ticari boyutta mteri mem
nuniyetinin belklenmesi ve dier taksiler ile oluan farkhhm mteri gz ile
deerlendirilmesi asmdan nem kazanmaktadr.
Yukarda da anlatlan servis istasyonu, ara kiti ve ara sahibi , ikmal istasyon
lar LPG'nin yakt olarak aralarda kullanmnm ayrlmaz paralardr. Konu ile ilgili
aratrmalarm yaplmas, standartlarm gelitirilmesine ve kuUamlmasma, oto gaz kul
lanmnm kontroll gelimesine katk salayacaktrr.

3.2. ARATIRMANIN NEM

Halk arasnda oto gaz olarak bilinen LPG kullanm ile ortaya kan ticari
pazarn eitli sbvansiyonlarla, sahip olduu fiyat avantajm da gz nne alarak
bu rne olan byk talebin belirlenmesi ve bu tketim rnnn satmm ve
kullanmnn bir standarda balanmas yasal dzenlemenin gnmz koullarna
uygunluunun belirlenmesini gerekliliini ortaya karmaktadrr. Oto gaz sat
asndan ikmal istasyonlar ve ahma koullar hakkmdaki standartlarn belirlenmesi
ve uygulanmasnn denetiminin nasl ve hangi kurulu tarafndan yaplacamm belir
lenmesi gereklidir.
Aralarda kullanlan paralara ait standartlarm belirlenmesi ve sistem olarak
denetiminin yapldktan sonra sorumlu kii tarafndan onaylanmas, ve ruhsat
kaytlarma ilenmesi gereklidir. Belirtilen gereklerin yerine getirilmemesi veya ihmal
edilmesi sonucu ortaya kabilecek zararlarn boyutu olduka byk olabilecektir.
Genellikle ikmal srasnda bir kuraln ihmal edilmesi hayati tehlike dourabilecek,
hatta istasyonlarn yerleim alanlar iinde olmas tehlikeyi daha da bytecektir. Dier
yandan standartlara uygun para kullanlmadan veya yetkili ve uzman kiilerce
yaplmayan montajlardan sonra aralarn trafikte benzer tehlikelerle dolamas gz ard
edilemeyecek kadar nem tamaktadr.

3.3. ARATIRMANIN AMACI

Aralarda LPG kullanm ve sorunlar ile ilgih yaplan aratrmann alt amalar
maddeler halinde belirlenmitir.
1) Aralara LPG montaj iin hangi teknolojinin daha fazla tercih edildiinin
belirlenmesi
2) Montaj servislerinin yetkili teknik elaman bulundurma durumlarmm belirlen
mesi
3) Aralara LPG sistem montajmdan soma paralarm ekonomik mrnn etk
ilenmesi hakkmdaki grlerin belirlenmesi
4) Oto gaza geen aralarm performans hakkmdaki grlerin belirlenmesi
5) Oto gaz kullanan aralarn evre kirliliine etkileri hakkmdaki grlerin
belirlenmesi
6) Benzin ve LPG fiyatlar hakkndaki grlerin belirlenmesi
7) Dnm iin kullanlan paralarn standardmm belirlenmesi

9) LPG sistemini kullanan aralar da ne gibi gvenlik nlemlerinin almd

hakkmdaki grlerin belirlenmesi
10) Ticari taksi mterilerinin LPG kullanan aralar hakkmdaki grlerin belir
lenmesi
11) Oto gaz kullanmmda b k standardm meydana getirilmesi ve bunun
Avrupa lkeleri ile karatnarak bir standart model nerisinin oluturulmas

3.4. ARATIRMANIN

SINIRLILII

Aratrma oto gazn yaygn olarak kullanld stanbul ili ile snrldr.
Aratrma yetki belgesi olan servis istasyonlar, oto gaz kullanan ara sahibi veya
iletenler, oto gaz ikmal istasyonu bulunan istasyonlar la snrldr.

3.5. ARATIRMANIN YNTEM

Aratrmada tarama modeli kullanlmtr. Bu yntemle aratrrmaya katlan
kiilerden anketler yardm ile bilgi toplanarak olgusal veriler elde edilmitir.
3.5.1. Emen

e rneklem

Aratrma evrenini oto gaz kullanan ara sahipleri, dnm istasyonlar, ticari
taksi mterileri, oto gaz satan ikmal istasyonlar oluturmaktadr. meklem olarak
tesadfi rnekleme yntemi ile seilmi 700 adet oto gaz kullanan ticari ara, 100
adet oto gaz kullanan zel ara, 200 adet oto gaz kullanan ticari araca binen mter
iler, 25 adet oto gaz sistemi montaj yapan ve servis veren irket, 25 adet oto gaz
satan benzin istasyonu seilmitir.

3.5.2. Veriler we Toplanmas

Aratrma verileri yukarda belirtilen rneklem gurubuna ayr hazrlanan anket
lerin yz yze grme ve anketin doldurulmas eklinde toplanmtr. Oto gaz kul
lananlara 36 soruluk, dnm itasyonlarma 23 soruluk, ikmal istasyonlarna 7 soru
luk, ticari taksi mterilerine ise 8 soruluk anketler sunulmu ve cevap vermeleri isten
mitir. Anket formlar eklerde verilmitir.

3.5.3. Verilerin zm ve Yorumlanmas

Anketler toplandktan soma tasnifi yaplp uygun olmayanlar ayrldktan soma
numara verilerek bilgisayara girie uygun hale getirilmitir. Elde edilen anketler
deerlendirilmek zere bilgisayara ayr ayr girilerek her bir soru uygun kodlanmtr.
statistik zmlemeler SPSS for windows Release 7.5 paket program ile
yaplmtn. statistiksel deerlemeden soma, veriler uygun frekans ve yzde tablolar
olarak dzenlenmitir. ki ayr sorunun karlatrlmas iin apraz tablolar
kullanlmtr.

DRDNC BLM
4. BULULAR VE YORUMLAR
4.1. ARA SAHPLER VE KULLANICILARA AT BULGULAR
TABLO 17: Ara Sahibi Ve Kullanclarn Ara Marka Gruplar
Tofa retimi
Renault
Opel
Geerli Toyota
Dier
Toplam
Toplam

Frekans
691
86
14
11
19
821
821

Yzde%
84,2
10,5

Geerli Yzde %
84,2
10,5

1,7
1,3
2,3
100,0
100,0

1,7
1,3
2,3
100,0

"Aracnzn markas nedir?" sorusuna verilen cevaplar gruplandmda 691

kii (%84,2) Tofa, 86 kii (%10,5) Renault, 14 kii (%11,7) Opel, 11 kii (%1,3)
Toyota, 19 kii (%2,3) dier cevab vermitir. Buna gre aratrmaya katlan
kullanclarn byk ounluunun Tofa tarafmdan retilen eitli marka ve tipteki
arabalar kullandklar grlmektedir.
TABLO 18: Ara Sahibi Ve Kullanclarn Aralarnn Model Yh Dalm

85 ve alt
86-90 model
Geerli 91-95 model
96 ve st
Toplam
Hatah Yantsz
Toplam
Toplam

Frekans
12
94
463
250
819
2
2
821

Yzde%
1,5
11,4
56,4
30,5
99,8

Geerli Yzde %
1,5
11,5
56,5
30,5
100,0

,2
,2
100,0

"Aracnzn modeli nedir?"sorusuna 12 kii (%1,5) 85 ve alt, 94 kii (%11,5)

86-90 model, 463 kii (%56,5) 91-95 model, 250 kii (%30,5) 96 ve st cevabn
vermitir. Aratrmaya katlanlarn aralar genellikle 91-95 model olduklar
grlmtr. LPG kullanan aralar genellikle 10 yam altndaki yeni saylabilecek
aralardr.

TABLO 19: Ara Sahibi Ve KuUamclarm Kullanm Trlerinin Dalm

Taksi
Dolmu
Geerli zel
Toplam
Top] am

Frekans
683
65
73
821
821

Yzde %
83,2
7,9
8,9
100,0
100,0

Geerli Yzde %
83,2
7,9
8,9
100,0

"Aracnzn kullanm ekli nedir?" sorusuna 683 kii (%83,2) taksi, 65 kii
(%7,9) dolmu, 73 kii (%8,9) zel cevabn vermitir. Buna gre, aratrmaya katlan
kullanclarn ounluu ticari aralar olduu grlmektedir.
TABLO 20: Aratrmaya Katlanlarn Aracn Sahibi Olmalar Dalm

Evet
Geerli Hayr
Toplam
Yantsz
Hatal
Toplam
To]3am

Frekans
470
349
819
2
2
821

Yzde %
57,2
42,5
99,8

Geerli Yzde %
57,4
42,6
100,0

,2
,2
100,0

"Arac kullanan ara sahibi m i ? " somsuna 470 kii (%57,4) evet, 349 kii
(%42,6) hayr cevabm vermitir. Aratumaya katlanlarn genellikle ara sahibi olduk
lar grlmektedir.
TABLO 21: LPG Dnmne Karar Verenlerin Dalm
Frekans
681
Sahibi
95
Geerli leten
40
Meslek odas
816
Toplam
5
Yantsz
Hatah
5
Toplam
821
Top lam

Yzde %
82,9
11,6
4,9
99,4

Geerli Yzde %
83,5
11,6
4,9
100,0

,6
,6
100,0

"LPG dnm kararn kim verdi?" sorusuna 681 kii (%82,9) ara
sahibi, 95 kii (%11,6) ileten, 40 kii (%4,9) meslek odas cevabm vermitir. Genelde
LPG'ye dnm kararm ara sahiplerinin verdii grlmektedk.

ilkokul
Orta
Lise
Geerli MYO
niversite
Toplam
Hatal Yantsz
Toplam
Toplam

Frekans
325
293
182
7
13
820
1
1
821

Yzde %
39,6
35,7
22,2
,9
1,6
99,9

Geerli Yzde %
39,6
35,7
22,2
,9
1,6
100,0

,1
,1
100,0

"En son bitirdiiniz okul nedir?" sorusuna 325 kii (%39,6) ilkokul, 293
kii (%35,7) ortaokul, 182 kii (%22,2) lise, 7 kii (%,9) Meslek Yksek Okulu, 13 kii
(%1,6) niversite cevabm vermitir.
TABLO 23: Aratrmaya Katlanlarn Ya Dalmlar

24 ve alt
25-34 ya
Geerli 35-44 ya
45-54 ya
55 ve st
Toplam
Toplam

Frekans
39
226
301
185
70
821
821

Yzde %
4,8
27,5
36,7
22,5
8,5
100,0
100,0

Geerli Yzde %
4,8
27,5
36,7
22,5
8,5
100,0

"Yanz nedir?" sorusuna 39 kii (%4,8) 24 ve alt, 226 kii (%27.5) 25 - 3 4

ya aras, 301 kii (%36,7) 35-44 ya aras, 185 kii (%22,5) 45-54 ya aras, 70 kii
(%8,5) 55 ve st cevabm vermitir.

Frekans
100 M ve alt
101-200 M
Geerli 201-300 M
301 M ve st
Toplam
Yantsz
Hatah
Toplam
Topla m

Yzde %

Geerli Yzde %

285

34,7

36,2

324

39,5

110

13,4

41,1
14,0

69

8,4

8,8

788

96,0

100,0

33

4,0

33

4,0

821

100,0

"Aylk ortalama geliriniz nedir?" somsuna 285 kii (%36,2) 100 mil- yon
ve alt, 324 kii (%41,1) 101-200 milyon aras, 110 kii (%14) 201-300 milyon aras,
69 kii (%8,8) 301 milyon ve st cevabn vermilerdir. Buna gre kullamcar,
genelde gelirlerinin 101-200 milyon aras olduunu ifade etmilerdir.
TABLO 25: Ara Sahibi Ve Kullanclarn Ara Kullanma Sreleri Dalm

9 ve alt
10-19 yl
Geerli 20-29 yl
30 ve st
Toplam
Yantsz
Hatal
Toplam
Toplam

Geerli Yzde %

Frekans

Yzde %

147

17,9

17,9

361

44,0

44,1

256

31,2

31,3

55

6,7

6,7

819

99,8

100,0

,2

,2

821

100,0

"Ka yldr araba kullanyorsunuz?" somsuna 147 kii (%17,9) 9 ve alt,

361 kii (%44,1) 10-19 yl, 256 kii (%31,3) 20-29 yl, 55 kii (%6,7) 30 ve st
cevabm vermitir. Buna gre LPG kullanclarn byk ounluunun deneyimli
srcler olduklar sylenebilir.

TABLO 26: Ara Sahibi Ve Kullanclarn LPG Dnml Ara

Kullanma Sreleri Dalm

Bir yl
iki yl
Geerli yl
Drt yl
Be yl ve st
Toplam
Hatah
Yantsz
Toplam
Top am

Frekans
378
329
71
20
17
815
6
6
821

Yzde %
46,0
40,1
8,6
2,4

Geerli Yzde %
46,4
40,4
8,7
2,5

2,1
99,3

2,1
100,0

,7
,7
100,0

" L P G dnml arabay ka yldr kullanyorsunuz?" sorusuna 378 kii

(%46,4) bir yl, 329 kii (%40,4) iki yl, 71 kii (%8,7) yl, 20 kii (%2,5) drt yl,
17 kii (%2,1) be yl ve st cevabm vermitir. Cevaplara bakldmda LPG
dnml ara kullanmnm son iki ylda nemli dzeyde art gsterdii grlmek
tedir.
T A B L O 27: A r a Sahibi Ve Kullanclarn
Dalmlar

Evet
Geerli Hayr
Toplam
Hatah
Yantsz
Toplam
Toplam

Frekans
723
33
756
65
65
821

Kazan Art Salama

Yzde %
88,1
4,0
92,1
7,9
7,9
100,0

GeerU Yzde %
95,6
4,4
100,0

"Aracnzda LPG kullanmaya baladktan sonra kazancnzda bir art

oldu m u ? " sorusuna 723 kii (%95,6) evet, 33 kii (%4,4) hayr cevab vermitir.
Buna gre, aralarm LPG 'ye dntren ara sahibi ve kuUamclarm byk bir ksm
kazanlarmda bir art gzlediklerini ifade etmilerdir.

TABLO 28: Ara Sahibi ve KuUanclarm Kazan Art Oranlanmn Dahm

% 10-20
% 30-40
% 50-60
Geerli
%70+
Toplam
Yamtsz
Hatal
Toplam
Toplam

Frekans
226
199
258
20
703
118
118
821

Yzde %
27,5
24,2
31,4
2,4
85,6
14,4
14,4
100,0

Geerli Yzde %
32,1
28,3
36,7
2,8
100,0
>

Aralarmda LPG kullanmaya baladktan soma kazanlarmda bir art olduunu

belirten ara sahibi ve kullanclarn kazanlarmdaki artlar gruplandmda, 258
kiinin (%31,4) %50-60 kazan art salad grlmtr. Bu gmbu, 199 kii
(%28,3) %30-40 art, 226 kii (%32,1) %10-20 art, 20 kii (%2,4) %70 ve daha fazla
kazan art gruplar izlemektedir. Buna gre, LPG dnml ara kullanan src
lerin kazanlarnda gzle grlr bir art saland grlmektedir.
TABLO 29: Ara Sahibi Ve KuUanclarm Dnm in Teknoloji Tercihleri

Evet
Hayr
Toplam
Yantsz
Hatah
Toplam
Toplam
Geerli

Frekans
107
675
782
39
39
821

Yzde %
13,0
82,2
95,2
4,8
4,8
100,0

Geerli Yzde %
13,7
86,3
100,0

"LPG dnm iin tercih ettiiniz bir teknoloji var m ? " somsuna
107 kii (%13,7) evet, 675 kii (%86,3) hayn cevab vermitir. KuUanclarm byk bir
ounluunun belli bir teknoloji tercinin olmamas, kuUamcdarm bu konuda yeter
ince bilgi sahibi olmadklar eklinde yorumlanabilir.

TABLO 30: Teknoloji Tercihi Yapan Ara Sahibi Ve Kullanclarn

Tercih Nedeni Dalm
Frekans
33
Ekonomik
2
Geerli evre
Marka,gven,uzun mr
7
42
Toplam
779
Yantsz
Hatal
779
Toplam
821
Toplam

Yzde %
4,0
,2
,9
5,1
94,9
94,9
100,0

Geerli Yzde %
78,6
4,8
16,7
100,0

Belli bir teknolojiyi tercih ettiklerini belirten kullanclara, bu teknolojiyi kul

lanma sebepleri sorulduunda, 33 kii (%78,6) ekonomik nedenler, 2 kii (%4,8) evre
sal, 7 kii (%16,7) marka-gven-uzun mr faktrleri cevaplar aimmtr. Buna
gre, yant vermeyenlerin saysmm fazla olmasna ramen teknoloji tercihinde en
belirgin faktr ekonomiklik olarak gzkmektedir.
TABLO 3 1 : Ara Sahibi Ve Kullanclarn L P G Semelerindeki
Neden Dalm

Ekonomik
Gvenlik
Geerli evre
stasyon
Toplam
Hatal Yantsz
Toplam
Toplam

Frekans
786
15
10
4
815
6
6
821

Yzde %
95,7

Geerli Yzde %
96,4

1,8
1,2
,5
99,3

1,8
1,2
,5
100,0

,7
,7
100,0

"LPG semenizdeki en nemli neden hangisidir?" somsuna 786 kii

(%96,4) ekonomiklik, 15 kii (%1,8) gvenlik, 10 kii (%1,2) evre, 4 kii (%,5) ista
syon cevabn vermitir. Buna gre LPG'nin tercih edilmesindeki en nemli etken
ekonomiklik olarak gzkmektedir. Alman sonularda, LPG'nin evreyle dost bir yakt
oluunun LPG seiminde fazla etkili olmamas dikkat ekici bir sonutur.

TABLO 32: En nemli Seim Neden ile Gelir Gruplar apraz Tablosu

100 M

En

Say

ve alt
272

Ekonomik

Toplam

34,7%
8

Gvenlik

daki %
Say
Toplam
daki %

1,0%

Say
Toplam

nemli
neden
evre

daki %
Say
stasyon

301 M

Toplan

ve st
66

755

8,4%

96,4%

14

,6%

,1%

1,8%

39,6%

13,7%

10

,6%

,4%

,1%

1,3%

,1%

,5%

Toplam
daki %

Toplam

,1%

Gelir GruDar
101-200
201-300
M
M
310
107

,4%

Say
Toplam

284

321

110

68

daki %

36,3%

41,0%

14,0%

8,7%

783
100,0%

LPG kullamclarmm, LPG semelerindeki neden ile gelir gruplar

karlatrldnda, 100 milyon ve alt geliri olanlar %34.7'si ve geliri 100.-200.
Milyon aras olanlarn %39.6's ekonomik olmasn gstermilerdir. Aratrmaya
katlanlarn %96,4' ekonomik olmasndan dolay LPG'yi tercih ettiini
belirtmilerdir.

TABLO 33: En nemli Seim Neden ile Aracm Kullanm ekli

apraz Tablosu
Kul anm ekli
Toplam
Ekonomik
En
nemli
neden

Gvenlik
evre
istasyon

Toplam

Sav
Toplamdaki
Say
Toplamdaki
Say
Toplamdaki
Sav
Toplamdaki
Sav
Toplamdaki

%
%
%
%
%

Taksi
655
80,4%
11
1,3%
8
1,0%
4
.5%
678
83,2%

Dolmu
63
7,7%
2
,2%

zel
68
8,3%
2
,2%
2
,2%

65
8,0%

72
8,8%

786
96,4%
15
1,8%
10
1,2%
4
.5%
815
100,0%

LPG kullanclarnn, LPG semelerindeki neden ile aracn kullanm ekli

karlatrldnda. Taksilerin %80,4', dolmularm %7,7'si, zel aralarn %8,3'
ekonomik olmasn gstermilerdir. Aratrmaya katlanlarm aralarm kullanmna
gre de ekonomiklik n plana kmaktadr.
TABLO 34: LPG Dnmnn Ruhsat Kaytlarma lenmesi Dalm

Geerli
Hatah
Toplam

Evet
Hayr
Toplam
Yantsz
Toplam

Frekans
776
43
819
2
2
821

Yzde %
94,5
5,2
99,8
,2
,2
100,0

Geerli Yzde %
94,7
5,3
100,0

"LPG dnm ruhsat kaytlarnza ilendi mi?" sorusuna776kii (%94,7)

evet, 43 kii (%5,3) hayr cevab vermitir. Dnm yaplan aralar montajdan sonra ruh
sat kaytlarma iletmekte olduklarm ounluk olarak ifade etmilerdir.

TABLO 35: Ara Sahibi Ve KuUamclarn Servislerim Nasl Bulduklarmm

Dalm
Frekans
582
Tandk tavsiyesi
55
Marka
17
Eve/ie yakmhk
Geerli
86
Ucuz
62
Garanti
802
Toplam
19
Yantsz
Hatah
19
Toplam
821
To )lam

Yzde %
70,9
6,7

Geerli Yzde %
72,6
6,9

2,1
10,5
7,6
97,7

2,1
10,7
7,7
100,0

2,3
2,3
100,0

"LPG dnm servisini nasl buldunuz?" sorusuna 582 kii (%96,4)

tandk tavsiyesi, 55 kii (%6,9) marka, 17 kii (%2,1) eve/ie yaknlk, 86 kii (%10,7)
ucuz, 62 kii (%7,7) garanti cevabm vermitir. LPG dnm servislerinin derinleme
sine bir aratnma yaplmadan, genelde tandk tavsiyesi ile bulunmas, kullanclarm
bu konuda fazla bilinli olmadklarn gstermektedir.
TABLO 36: Servisleri Seme Nedenleri ile Aracm Kullanm ekli
apraz Tablosu

Tandk
tavsiyesi
. Marka
Servisi
Eve/ie
nasl
buldunuz yakmhk
Ucuz
Garanti

Toplam

Say
Toplamdaki
Say
Toplamdaki
Say
Toplamdaki
Say
Toplamdaki
Say
Toplamdaki
Say
Toplamdaki

%
%
%
%
%
%

Ku lamm ekli
zel
Taksi Dolmu
45
45
492
5,6%
5,6%
61,3%
6
49
,7%
6,1%
6
2
9
,7%
,2%
1,1%
11
75
1,4%
9,4%
3
17
42
,4%
2,1%
5,2%
71
64
667
8,9%
8,0%
83,2%

Toplam
582
72,6%
55
6,9%
17
2,1%
86
10,7%
62
7,7%
802
100,0%

LPG kullanan aralarn sahiplerinin montaj servisini seme nedeni ile aracm kul
lanm ekli karlatmidmda taksilerin %61,3', dolmularm %5,6's, ve zel aralarm
%5 6's, toplam %72,6's tandk tavsiyesi ile servisleri semektedirler.

Kullanclarn dnm servisinin seiminde genellikle tavsiye zerine

ve daha nce kullanm olanlarn deneyimlerine gre seim yaptklar
sylenebilir. Bunun yannda ucuz servisleri seenler de %10p gibi bir topla
ma ulamaktadr.
TABLO 37: Ara Sahibi Ve Kullanclarn Dnm in Tercih Edilen
Marka Dalm

BRC
Lavato
Geerli
Landini
Tartarani
Dier
Toplam
Toplan

Frekans
419
147
119
73
63
821
821

Yzde %
51,0
17,9
14,5
8,9
7,7
100,0
100,0

Geerli Yzde %
51,0
17,9
14,5
8,9
7,7
100,0

"Aracnzdaki LPG cihaznn marka ve modeli nedir?" sorusuna 419

kii (%51) BRC, 147 kii (%17,9) Lavato, 119 kii (% 14,5) Landini, 73 kii (%8,9)
Tartarani, 63 kii (%7,7) dier cevabm vermitir. Buna gre, en ok tercih edilen LPG
cihazmm markas BRC olarak ifade edilmitir.
TABLO 38: Ara Sahibi Ve Kullanclarn LPG'nin Ara Paralarnn
mrn Etkilemesine likin Grleri

Etkilenmez
Az arza
Geerli
ok arza
Fikri yok
Toplam
Hatal
Yantsz
Toplam
Toplam

Frekans
284
66
155
308
813
8
8
821

Yzde %
34,6
8,0
18,9
37,5
99,0

Geerli Yzde %
34,9
8,1
19,1
37,9
100,0

1,0
1,0
100,0

"LPG dnm aracn paralarnn mrn nasl etkiledi?" somsuna

284 kii (%34,9) etkilenmez cevabn verirken, 66 kii (%8,1) az sayda arza, 155 kii
(%19,1) ok sayda arza cevaplanm vermitir. 308 kii (%37,9) ise fikri olmadn
ifade etmitir. Bu konuda fikri olmayanlarm % 37,9 gibi byk bir oran olmas,
kiilerin LPG'nin aralarna etkisi hakkmda yeterince bilgi sahibi olmadklar eklinde
yorumlanabilir.

TABLO 39: Paralarn Etkilenmesi ile Gelir Gruplar apraz Tablosu

Toplam

Gelir (jruplar
100 M
Etkilenmez
Az arza
Paralar
ok arza

nasl

Fikri yok

301M
ve st

Say

72

124

44

26

266

Toplamdaki %

9,2%

15,9%

5,6%

3,3%

34,1%

Say

13

25

13

13

64

Toplamdaki %

1,7%

3,2%

1,7%

1,7%

8,2%

Say

19

80

36

15

150

Say

2,4%
179

Toplamdaki % 22,9%
Say
Toplam

201-300

ve alt

Toplamdaki %

etkilenir?

101-200

283

Toplamdaki % 36,3%

10,3%

4,6%

1,9%

19,2%

91

16

14

300

11,7%

2,1%

1,8%

38,5%

320

109

68

780

41,0%

14,0%

8,7%

100,0%

LPG kullanan aralarm sahiplerinin LPG motorunuzun paralarm nasl etkiler

sorusuna verdikleri cevap ile gelir gruplar karlatmldmda 100 milyon ve alt grubu
%22.9 ve gelir grubu 100-200 Milyon aras olanlarn %11.7's toplam %34.6's fikir
lerinin olmadn yine lOO.milyon ve alt gelir grubu %9.2'si ve geliri 100.-200.
Milyon aras olanlarm %15.9' toplam %25.Vi ise etkilenmediini belirtmilerdir

Kullanm ekli
Taksi Dolmu
zel
Etkilenmez
Paralar
etkilenir?

Say

237

16

31

284

Toplamdaki %

29,2%

2,0%

3,8%

34,9%

Say

59

66

Toplamdaki %

7,3%

,1%

,7%

8,1%

Say

138

17

155

Toplamdaki %

17,0%

2,1%

19,1%

Sav

244

46

18

308

Toplamdaki %

30,0%

5,7%

2,2%

37,9%

Say

678

63

72

813

Toplamdaki %

83,4%

7,7%

8,9%

100,0%

Az arza

nasl

Toplam

ok arza
Fikri yok

Toplam

LPG kullanan aralarm sahiplerinin LPG motorunuzun paralarm nasl etkiler

sorusuna verdikleri cevap ile aracm kullanm ekli karlatrldmda taksilerin %30'u
fikri olmadm %29,2'si etkilemez derken, dolmular %2,0 ile etkilemez, %5,7
fikrinin olmadn belirtmitir. Aratrmaya katlanlar genellikle paralarn etki
lenmediini dnmekte, byk bir blmnn ise konu hakknda bilgili
olmadklar grlmektedir.
TABLO 41: Ara Sahibi Ve Kullanclarn Performans Deiikliine
likin Grleri

Artt
Azald
Geerli
Deimedi
Fikri vok
Toplam
Toplam

Frekans
9
366
189
257
821
821

Yzde %

Geerli Yzde %

1,1
44.6
23.0
31.3
100.0
100,0

1,1
44.6
23.0
31.3
100.0

"LPG dnmnden sonra aracnzn performansnda sizce bir

deiiklik oldu mu?" sorusuna 9 kii (% 1,1) art olduunu, 366 kii (%44,6) azal
ma olduunu, 189 kii (%23) deime olmadm, 257 kii (%31,3) ise fikri olmadn
belirtmitir. Buna gre, bu konudaki genel gr LPG dnmnden sonra aracm per
formansnda bir azalma olduu eklinde ifade edilebilir.

Geerli

Zararl
Zararsz
Fikri vok
Toplam

Top lam

Frekans
22
517
282
821
821

Yzde %
2.7
63.0
34.3
100.0
100,0

GeerU Yzde %
2.7
63.0
34.3
100.0

"LPG dier yaktlara gre evreye ne derece zararldr?" sorusuna 22

kii (%2,7) zararl, 517 kii (%63) zararsz, 282 kii (%34,3) fikrim yok cevabm
vermitir. Bu durumda kullanclarn byk bir ounluunun LPG'nin evreye
zararsz bir yakt olduunu dnmektedkler.
TABLO 43: Ara Sahibi ve Kullanclarn Benzine Gre Maliyete
likin Grleri

Geerli

Hatah
Top lam

ok ucuz
Ucuz
Ayn
Pahal
Fikri yok
Toplam
Yantsz
Toplam

Frekans
152
560
4
9
92
817
4
4
821

Yzde %
18,5
68,2

Geerli Yzde %
18,6
68,5

,5

,5

1,1
11,2
99,5

1,1
11,3
100,0

,5
,5
100,0

" L P G maliyetini benzine gre nasl deerlendirirsiniz?" sorusuna 152kii

(%18,6) ok ucuz, 560 kii (%68,5) ucuz, 4 kii (%,5) ayn, 9 kii (%1,1) pahah, 92
kii (%11,3) fikrim yok cevabm vermitir. Buna gre kuUamclarm LPG'yi benzine
gre ucuz bir yakt olarak niteledikleri sylenebilir. Bu sonuta yine LPG kuUammnm
ilk ve en nemli sebebinin ekonomik olmasndan kaynakland grn
kuvvetlendirmektedir.

TABLO 44: Ara Sahibi Ve Kullanclarn Hizmet Ahnan Servisin Gvenlik

nlemleri Hakknda Bilgi Vermesine ilikin Grleri

Verilmedi
Geerli
Yeterli deil
YeterU, retildi
Toplam
Hatal
Yantsz
Toplam
Toplam

Frekans
233
241
341
815
6
6
821

Yzde %
28,4
29,4
41,5
99,3

Geerli Yzde %
28,6
29,6
41,8
100,0

,7
,7
100,0

"LPG dnmnn yapld serviste gvenlikle ilgili bilgi verildi

mi?" sorusuna 233 kii (%28,6) verilmediini, 241 kii (%29,4) yeterli derecede bilgi
verilmediini, 341 kii ise yeterli derecede bilgi verildiini ve retildiini ifade
etmilerdir. Alman sonulara gre, ara srcleri, gvenlik ile ilgih bilgi vermeyen ve
yeterli dzeyde bulmayanlar yaklak olarak %56 dzeyinde olmas dikkat ekici bir
sonutur.
TABLO 45: Ara Sahibi Ve Kullanclarn Hizmet Alman Servisin Kullanm
Hakknda Bilgi Vermesine likin Grleri

Verilmedi
Yeterli deil
Geerli
Yeterli
ok yeterli
Toplam
Hatal
Yantsz
Toplan
Toplam

Frekans
220
223
371
2
816
5
5
821

Yzde%
26,8
27,2
45,2
,2
99,4
,6
,6
100,0

Geerli Yzde %
27,0
27,3
45,5
,2
100,0

"LPG dnmnn yapld serviste kullanmla ilgili bilgi verildi

m i ? " sorusuna 220 kii (%26,8) verilmedi, 223 kii (%27,3) yeterli derecede verilme
di, 371 kii (%45,5) yeterh derecede verildi, 2 kii (%,2) ok yeter derecede verildi
cevaplarn vermitir. Buna gre kullanclarn servislerde kullanmla ilgili yeterli
dzeyde bilgi alamadklar grlmektedir.

TABLO 46: Ara Sahibi Ve Kellamclarn Hizmet Alman Servisin Eleman

ile Birlikte Ara Kullanarak Uygulama Hakknda Bilgi
Verilmesine likin Grleri

Evet
Hayr
Toplam
Yamtsz
Toplam

Geerli
Hatah
Toplam

Yzde %
61.9
35,4
97,3
2.7
2,7
100,0

Frekans
508
291
799
22
22
821

Geerli Yzde %
63.6
36,4
100,0

"Aracnza montaj yapan servisin elemanlar trafikte sizinle birlikte

ara kullanarak uygulamah bilgi verdi mi?" sorusuna 508 kii (%63,6) evet, 291
kii (%36,4) hayr cevab vermitir. Buna gre, kullanclarn ounluunun uygula
mal bilgi aldklar sylenebilir.
TABLO 47: Ara Sahibi Ve Kullanclarn Dnm Hizmeti Aldklar
Serviste Alman Gvenlik nlemleri Hakkndaki Grleri

Geerli

Hatah

Olduka yeterli
Yeterli
Yetersiz
Olduka yetersiz
Fikri yok
Toplan
Yantsz
Toplam

Toplam

Frekans
56
336
170
31
219
812
9
9

Yzde %
6,8
40,9
20,7
3,8
26,7
98,9

821

100,0

Geerli Yzde %
6,9
41,4
20,9
3,8
27,0
100,0

1,1
1,1

"Montaj srasnda serviste alman gvenlik nlemlerini yeterli dzeyde

buluyormusunuz?" sorusuna 56 kii (%6,9) olduka yeterli, 336 kii (%41,4) yeterh,
170 kii (%20,9) yetersiz, 31 kii (%3,8) olduka yetersiz, 219 kii (%27) fikrim yok
cevab vermitir. Buna gre gvenlik nlemlerini yeterli bulanlarla, yetersiz bulanlar
arasnda fazla bir farkm olmamas servislerdeki gvenlik nlemlerinin yeterince bilin
memesinden kaynaklanm olabilir.

Olduka yeterli
Yeterli
Geerli
Yetersiz
Olduka yetersiz
Fikri yok
Toplam
Hatal
Yantsz
Toplam
Toplam

Frekans
72
343
176
33
193
817
4
4
821

Yzde %
8,8
41.8
21,4
4,0
23,5
99,5
,5

Geerli Yzde %
8,8
42,0
21,5
4,0
23,6
100.0

,5
100,0

"Aracnza L P G dolumu srasnda istasyonlarda alman gvenlik nlem

lerini yeterli buluyor musunuz? " somsuna 72 kii (%8,8) olduka yeterli, 343 kii
(%41,8) yeterh, 176 kii (%21,4) yetersiz, 33 kii (%4) olduka yetersiz cevabm
verirken, 193 kii (%23,6) ise fikri olmadn belirtmitir. Buna gre, alnan gvenlik
nlemlerini kullanclarn yarma yakn yeterli bulmamaktadr. Bununla birlikte kul
lanclarn ne gibi nlemler aimmas gerektii konusunda yeterli bilgiye sahip
olmadklar grlmektedir.
TABLO 49: Ara Sahibi Ve Kullanclarn LPG'nin Yakt Olarak
Gvenilirliine likin Grleri

Evet
Geerli
Hayr
Toplam
Hatal
Yantsz
Toplam
Toplam

Frekans
556
261
817
4
4
821

Yzde %
67,7
31,8
99,5

Geerli Yzde %
68,1
31,9
100,0

,5
,5
100,0

"Sizce L P G gvenilir bir yakt m ? " somsuna 556 kii (%68,1) evet, 261
kii (%31,9) hayr cevab vermitir. Buna gre, kullanclarn ounluu LPG'nin
gvemin bir yakt oluunu ifade etmilerdir. Hayr diyen kesim ise gvenli bulma
makla birlikte LPG kullanmaktadrlar.

TABLO 50: Ara Sahibi Ve Kullanclarn LPG'nin Gvensiz Yakt

Olmasnn Nedenlerine likin Grleri
Frekans
120
Patlama riski, dolum hatas
10
Kararsz
20
Geerli Tehlikeli
6
Basmh gaz
156
Toplam
665
Hatal Yamtsz
665
Toplam
821
Toplam

Yzde %
14,6
1,2
2,4
,7
19,0
81,0
81,0
100,0

Geerli Yzde %
76,9
6,4
12,8
3,8
100,0

LPG'nin gvenilir bir yakt olmadm belirten kullanclara bu fikirlerinin

nedeni sorulduunda, 120 kii (%76,9) patlama riski ve dolum hatas, 20 kii (%12,8)
tehlikeli olduu, 6 kii (%3,8) basmh gaz cevabn verirken, 10 kii (%6,4) kararsz
olduunu belirtmitir. Buna gre, kullanclar, LPG'yi gvenilir bulmamalarmm en
nemli sebebini, gaz olmas nedeni ile patlama riski ve dolum hatasndan kaynaklan
abilecek tehlikeler olduunu ifade etmilerdir. Ancak nemli saylabilecek saydaki
kullanclar bu soruya cevap vermemilerdir. KuUamclarm % 8 r i (665 kii) soruyu
yantsz brakmtr.
TABLO 51: Ara Sahibi Ve Kullanclarn Bagaj Hacmindeki Deimeden
Rahatsz Olmalarna likin Grleri

Geerli
Hatah
Toplam

Evet
Hayr
Toplam
Yantsz
Toplam

Frekans
309
511
820
1
1
821

Yzde %
37,6
62,2
99,9

Geerli Yzde %
37,7
62,3
100,0

,1
,1
100,0

"Aracnzn bagaj hacmindeki azalma sizi rahatsz ediyor mu?"

sorusuna 309 kii (%37,7) evet, 511 kii (%62,3) hayn cevab vermitir. Buna gre kul
lanclarn ounluunun bagaj hacimlerindeki azalmadan rahatsz olmad, olsalar
bile genellikle kullanlmayan bagaj hacmi ekonomik sebeplerden dolay gz ard
edilebilmektedk.

Kullanm Sek i
Bagaj

Evet

rahatsz
ediyor mu? Hayr

Toplam

Toplan

Taksi

Dolmu

zel

Say

271

15

23

309

Toplamdaki %

33,0%

1,8%

2,8%

37,7%

Say

411

50

50

511

Toplamdaki %

50,1%

6,1%

6,1%>

62,3%

Say

682

65

73

820

Toplamdaki %

83,2%

7,9%

8,9%

100,0%

LPG kullanan aralarm sahiplerinin bagaj hacmindeki deimeden rahatsz

olmalar ile kullanm ekli karlatrldmda taksilerin %50,ri, dolmularm %6,ri,
zel aralarm ise %2,8 hayr cevab vermilerdir. Aratrmaya katlanlarn %62,3'
bagaj hacmindeki deimeden rahatsz olmadn belirtmitir. Kullanm
alanna gre de deimeyen bu sonu LPG'nin daha ekonomik olmas nedeni
ile kullanclar tarafndan nemsenmemektedir.
TABLO 53: Ara Sahibi Ve Kullanclarn Bagaj Hacmindeki Deimeden
Rahatszhk Nedenlerine likin Grleri

Darald
Yk kapasitesi az
Geerli
Yk Tamada
Yolcu korkuyor
Toplam
Hatal
Yantsz
Toplam
Toplam

Frekans
200
10
3
2
215
606
606
821

Yzde %
24,4
1,2
,4
,2
26,2
73,8
73,8
100,0

Geerli Yzde %
93,0
4,7
1,4
,9
100,0

Bagaj hacminin azalmasmdan rahatsz olanlara rahatszlklarmm sebebi somlduunda, 200 kii (%93) darald, 10 kii (%4,7) yk kapasitesi azald, 3 kii (% 1,4) yk
tamada, 2 kii (%,9) yolcu korkuyor cevabn vermitir. Buna gre, bu konudaki en
byk ikayet, bagajdaki daralma olarak ifade edilebUirken byk bir ounluk fikir
beyan etmemitir. Fikir bildirmeyenler 606 kii %73,8 gibi ounluu oluturmaktadr.

TABLO 54: Bagaj Hacmindeki Deimeden Rahatszlk Nedenlerine ile

Kullanm ekli apraz Tablosu

Darald

Kullanm eldi
zel
Dolmu
Taksi
16
10
174
Say
7,4%
4,7%
Toplamdaki % 80,9%

Yk
Bagaj
Say
rahatsz Kapasitesi Toplamdaki
lnn Az
Say
sebebi Yk
Tamada Toplamdaki
Say
Yolcu
korkuyor Toplamdaki
Say
Toplamdaki
Toplam

Toplam
200
93,0%

10
% 4,7%

10
4,7%

3
% 1,4%
1
% ,5%
188
% 87,4%

3
1,4%
2
,9%
215
100,0%

1
,5%
11
5,1%

16
7,4%

LPG kullanan aralarn sahiplerinin bagaj hacmindeki deimeden rahatszlk

nedenlerine ile kullanm ekli karlatrldnda taksilerin %80,9'u dolmularn
%4,7'si, zel aralarn %7,4' bagaj hacminin daralmasmdan ikayetidir.
Aratrmaya katlan kullanclardan 210 kii fikir beyan ederken
ounluk olan dierlerinin ikayeti olmamas bagaj genellikle kullan
madklarndan sorun olmad eklinde yorumlanabilir.
TABLO 55: Ara Sahibi Ve Kullanclarn Dnn Sonras Oluan
Rahatszhklara likin Grleri

Evet
Hayr
Toplam
Yantsz
Hatah
Toplam
Toplam
Geerli

Frekans
110
708
818
3
3
821

Yzde %
13,4
86,2
99,6

Geerli Yzde %o
13,4
86,6
100,0

,4

A
100,0

" L P G dnmnden sonra aracnzda herhangi bir rahatszhk

yaadnz m ? " sorusuna 110 kii (%13,4) evet, 708 kii (%86,6) hayr cevab
vermitir. Buna gre, kullanclarn LPG kullanmndan rahatszlk duymadklar ifade
edilebilk.

Koku var
Ses yapyor
Arhk artyor
Havay kurutuyor
Geerli
eki dt
Balangta oldu
Arza
Bagaj kld
Toplam
Hatah
Yantsz
Toplam
Toplam

Frekans
40
6
2
1
10
1
8
2.
70
751
751
821

Yzde %
4,9
,7
,2
,1
1,2
,1
1,0
,2
8,5
91,5
91,5
100,0

Geerli Yzde %
57,1
8,6.
2,9
1,4
14,3
1,4
11,4
2,9
100,0

LPG dnmnden sonra aralarmda rahatszlk yaadm ifade edenlere bu

rahatszlm sebebi sorulduunda, 40 kii (%57,1) koku var, 6 kii (%8,6) ses yapyor,
2 kii (%2,9) arlk artyor, 1 kii (%1,4) havay kurutuyor, 10 kii (%13,7) eki
dt, 8 kii (%11,4) arza, 2 kii (%2,9) bagaj kld derken, 1 kii (%1,4)
balangta rahatsz olduunu belirtmitir. Buna gre, farkl sebepler olmasna ramen
kullanclarn en byk ikayetinin LPG'nin arata koku yaptm, nemli ounluk ise
gr bildirmeyerek bu konuda rahatszlk duymadklarn ifade etmilerdir.
TABLO 57: Ara Sahibi Ve Kullanclarn Benzin ve L P G Arasnda Fiyat
Fark Olmadnda LPG Kullanmaya likin Grleri

Evet LPG Kullanrm

Hayr LPG Kullanman
Toplam
Hatah
Yantsz
Toplam
Toplam
Geerli

Frekans
193
624
817
4
4
821

Yzde %
23,5
76,0
99,5

Geerli Yzde %
23,6
76,4
100,0

,5
,5
100,0

"LPG fiyatnn benzin fiyatna eit olduu zaman da LPG kullanmaya

devam eder misiniz?" somsuna 193 kii (%23,6) evet, 624 kii (%76,4) hayu" cevab
vermitir. Buna gre kuUamclarm LPG'yi tercih etmelerinm en nemli sebebinin dier
yaktlara gre n plana kan fiyat faktr olduu grlmektedir.

TABLO 58: Fiyat Fark Olmadnda LPG Kullanma ile Gelir

Gruplar apraz Tablosu

Evet
Fiyat
Fark
Olursa

Say
Toplamdaki
%
Say

Hayr

Gelir GruDan
lOOM ve 101-200
201-300
alt
M
M
27
78
69

Toplam
188

8,8%

9,9%

3,4%

1,8%

24,0%

215

244

83

54

596

31,1%

10,6%

6,9%

76,0%

321

110

68

784

41,1%

14,0%

8,7%

Toplamdaki
27,4%
%
284
Say
Toplamdaki 36,2%
%

Toplam

301 M
ve st
14

100,0%

LPG kullanan aralarm sahiplerinin LPG'nin fiyat benzine eit olduunda LPG
kullanmalar ile gelir gruplar karlatrldnda 100 milyon ve alt gelir gmbundakilerin %27,4 ve geliri 100-200 Milyon aras olanlarm ise %31,1'i toplamda %76,6's
hayr cevab vermileridir.
TABLO 59: Fiyat Fark Olmadnda LPG Kullanma ile Kullanm
ekli apraz Tablosu

Evet
Fiyat
Fark
Olursa

Hayr

Toplam

Say
Toplamdaki %
Say
Toplamdaki %
Say
Toplamdaki %

Taksi
155
19,0%
525
64,3%
680
83,2%

Kullanm ekli
zel
Dolmu
20
18
2,4%
2,2%
52
47
6,4%
5,8%
72
65
8,8%
8,0%

Toplam
193
23,6%
624
76,4%
817
100,0%

LPG kullanan aralarn sahiplerinin LPG'nin fiyat benzine eit olduunda LPG
kullanmalar ile aracm kullanm ekli karlatrldnda, taksilerin %64,3',
dolmularm %5,8'i zel aralarn %6,4' hayr cevab vermileridir. Aratrmaya
katlan kullanclarn byk ounluu benzin fiyatna eit olduunda, L P G
kullanmaya devam etmeyeceklerini belirmitir.

TABLO 60: Ara Sahibi Ve Kullanclarn Fiyat Fark Olmazsa LPG

Kullanmaya Devam Etmelerinin Nedenine likin Grleri

Kullanl
Gvenli
ekii iyi
evreci
Geerli
Hzl doluyor
Toplan
Yantsz
Hatah
Toplam
Toplam ,

Geerli Yzde %
54,7
14,8
1,6
25,0
3,9
100,0

Yzde %
8,5
2,3
,2
3,9

Frekans
70
19
2
32
5
128
693
693
821

,6
15,6
84,4
84,4
100,0

LPG fiyatnn benzin fiyatna eit olduu zaman da LPG kullanmaya devam
edeceini ifade edenlere, bunun sebebi sorulduunda 70 kii (%54,7) kullanl, 19 kii
(%14,8) gvenli, 2 kii (%1,6) ekii iyi, 32 kii (%25) evreci, 5 kii (%3,9) hzl
doluyor cevabn vermitir. Buna gre, farkl sebepler olmasma ramen, ne kan
neden LPG'nin kullanl yakt olarak grlmesidir.
TABLO 61: Ara Sahibi Ve KuUanclarm Fiyat Fark Olmazsa LPG
Kullanmaya Devam Etmemelerinin Nedenine likin Grleri

Dolum Yeri Bulma

Gl
eki Der
lk Mahvet Yksek
Para mr azalr
Geerli
Tehlikeli
Benzin seri ve rahat
Gazlarda su var
Ayar tutmuyor
Mazot ahrm
Koku oluyor
Toplam
Hatah
Yantsz
Toplam
Toplam

Frekans

Yzde %

Geerli Yzde %

17
59
8
52
65
137
1
9
3
11
362
459
459
821

2,1
7,2
1,0
6.3

4,7
16,3
2,2
14.4

7,9
16,7
,1

18,0
37,8
,3
2,5

1,1
,4
1,3
44,1
55,9
55,9
100,0

,8
3,0
100,0

LPG fiyatnn benzin fiyatna eit olduu zaman LPG kullanmaya devam
etmeyeceini ifade edenlere, bunun sebebi sorulduunda, 17 kii (%4,7) dolum yeri
bulmann sorun olduunu, 59 kii (%16,3) aracm ekiinin dmesini, 8 kii (%2,2) ilk
kurulu maliyetinin yksek olmas, 52 kii (%14,4) para mrnn azalmasndan
dolay, 65 kii (%18) LPG'nin tehlikeli olmasmdan, 137 kii (%37,8) benzin daha seri
ve rahat olduunu, 9 kii (%2,5) LPG ayarnn yapamadm, 3 kii (%,8) mazot kul
lanmaya geeceini, 11 kii (%3) koku yapt cevabm vermitir. Buna gre, LPG
fiyatmn benzin fiyatna eit olduu zaman LPG kullanmaya devam etmeyeceini
ifade edenler, benzin kullanan aralarn daha seri ve rahat kullanml olduunu ifade
etmilerdir.
Her iki tabloda incelendiinde cevap vermeyenlerin fazla olmas
LPG'nin fiyat avantajn yitirdiinde kullanclarn genellikle ucuz olan yakt
seeceklerini gstermektedir.
TABLO 62: Ara Sahibi Ve Kullanclarn Dnm ncesi Bakm
Yaplmasna likin Grileri
Geerli Yzde %
Yzde %
Frekans
93,4
92,4
Evet
759
6,6
6,6
Geerli
Hayr
54
100,0
Toplam
813
99,0
Hatal
Yantsz
8
1,0
Toplam
8
1,0
Toplara
821
100,0
"LPG dnmnden nce aracnzn bakm yapld m?" sorusuna759
kii (%93,4) evet, 54 kii (%6,6) hayr cevab vermitir. Buna gre, genel olarak kul
lanclar LPG dnm ncesi ara bakmlarmm yapld belirtmilerdir.
TABLO 63: Ara Sahibi Ve Kullanclarn LPG'den Ucuz Yakt Olmas
Durumunda Sistemlerini Deitirmelerine likin Grleri

Geerli
Hatah
Toplam

Evet
Hayr
Toplam
Yantsz
Toplam

Frekans
645
165
810
11
11
821

Yzde %
78,6
20,1
98,7

Geerli Yzde %
79,6
20,4
100,0

1,3
1,3
100,0

"LPG'den daha ucuz bir yakt bulunduunda sisteminizi deitirmeyi

dnr msnz?" sorusuna 645 kii (%79,6) evet, 165 kii (%20,4) hayr cevab
vermitir. Buna gre, kullanclar daha ucuz ve ekonomik yaktlar bulunmas duru
munda sistemlerini deitirmeyi kabul edebileceklerini ifade etmilerdir.

100 M
ve alt
Say

234

Ucuz
Evet Toplamdaki 30.0%
yakt
%
olduunda
Say
50
deitirirmisiniz? Hayr Toplamdaki
6,4%
%
Say
Toplan

Toplamdaki
%

284
36,5%

Gelir Gruplar
101-200
201-300
M
M
247
84

301 M
ve st
54

Toplam
619

31,7%

10,8%

6,9%

79,5%

71

26

13

160

9,1%

3,3%

1,7%

20,5%

318

110

67

779

40,8%

14,1%

8,6%

100,0%

LPG kullanan aralarm sahiplerinin LPG'den ucuz yakt olmas durumunda sis
temlerini deitirmeleri ile gelir gmplar karlatrldnda 100 milyon ve alt gelir
gmbundakiler %30 ve gelir grubu 100-200 Milyon aras olanlarn %31,7 si, toplam
%79,5'i evet cevab vermilerdir. Aratrmaya katlan kullanclardan alt gelir
grubundakiler ounlukla LPG'den ucuz yakt olmas durumunda sistem
lerini deitireceklerini belirtmilerdir.
TABLO 65: LPG'den Ucuz Yakt Olmas Durumunda Sistemlerini
Deitirmeleri ile Aracm Kullanm ekli apraz Tablosu

Ucuz yakt Evet

Say
olduunda
Toplamdaki %
deitirir- Hayr
Sav
misiniz?
Toplamdaki %
Say
Toplam
Toplamdaki %

Kullanm Sekli
Taksi
Dolmu
534
52
65,9%
6.4%
138
13
17,0%
1,6%
672
65
83,0%
8,0%

Toplam
zel
59
7,3%
14
1,7%
73
9,0%

645
79,6%
165
20,4%
810
100,0%

LPG kullanan aralarn sahiplerinin LPG'den ucuz yakt olmas durumunda sis
temlerini deitirmeleri ile aracn kullanm ekli karlatrldnda taksilerin 65,7'si,
dolmularn %6,4', zel aralarm %7,3', toplam %79,6's evet cevab vermilerdir.
Aratrmaya katlan kullanclardan taksiler ounlukla LPG'den ucuz yakt
olmas durumunda sistemlerini deitireceklerini belirtmilerdir.

TABLO 66: Ara Sahibi ve Kullanclarn Fiyat Dndaki Avantajlarna

likin Grleri

evreyi Kirletmez
Kullamm kolay
Koku yapmaz
Yok
Hzh dolum
Geerli
Titreimsiz
Yakt tasarrufu
Gvenilir
Toplam
Yantsz
Hatah
Toplam
Toplam

Frekans
169
9
3
143
6
2
5
5
342
479
479
821

Yzde %
20,6
1,1
,4
17,4
,7
,2
,6
,6
41,7
58,3
58,3
100,0

Geerli Yzde %
49,4
2,6
9
41,8
1,8
.6
1,5
1,5
100,0

"LPG'nin ekonomik fiyatndan sonraki en nemli avantaj nedir?"

sorusuna 169 kii (%49,4) evreyi kirletmez, 9 kii (%2,6) kullanm kolay, 3 kii (%,9;
koku yapmaz, 6 kii (%1,8) hzl dolum, 2 kii (%,6) titreimsiz, 5 kii (%1,5) yakl
tasarrufu, 5 kii (%1,5) gvenilir cevabn verirken 143 kii (%41,8) LPG'nin fiyat
dnda bir avantaj olmadn ifade etmitir. Buna gre, kuUamclarm byk
ounluunun LPG'nin tek avantajm ekonomiklik olarak grdkleri sylenebilir
LPG'nin fiyat dnda avantaj olduuna inananlar ise genellikle evre> faktrn
belirtmilerdir. Bu soruya yant vermeyenler LPG'nin fiyat dnda avantaj
olmadn, konu ile ilgili bilgilerinin smrl veya ilgisiz kaldklar eklinde yorumla
nabilir.

4.2 T C A R T A K S Y E B N E N M T E R L E R E A T BULGULAR
T A B L O 67: Mterilerin Taksiye Binmeden nce L P G Olmasma Dikkat
E t m e Dalmlar
Geerli Yzde %
Frekans
Yzde %
64,3
Evet
135
64,3
35,7
Geerli
Hayr
75
35,7
100,0
Toplam
210
100,0
100,0
Toplam
210
"Taksiye binmeden
nce
LPG
olup olmadna
dikkat eder
misiniz?" sorusuna 135 kii (%64.3) ounluk olarak evet, 75 kii (%35.7) hayr
cevabm vermitir. Buna gre katlanlar taksiye binmeden nce LPG olup olmadna
dikkat ettiklerini belirtmitir.
T A B L O 68: Mterilerin L P G Taksiden Psikolojik Olarak Etkileme
Dalmlar
Geerli Yzde %
Frekans
Yzde %
Evet
139
66,2
66,2
Geerli
Hayr
71
33,8
33,8
Toplan
210
100,0
100,0
Toplan
210
100,0
"Taksinin L P G olmas sizi psikolojik olarak etkiler m i ? " sorusuna
139 kii (%66.2) ounluk olarak evet, 71 kii (%33.8) hayr cevabn vermitir. Buna
gre katlanlarn ounluu taksinin LPG olmasmdan psikolojik olarak etkilendikleri
ni ifade etmektedirler.
TABLO 69: L P G Gvenli mi? le Taksinin L P G Olmasmdan Etkilenme

Evet
LPG
gvenli mi?

Toplam

Say
Toplamdaki %
Hayr
Say
Toplamdaki %
Sav
Toplamdaki %

LPG etk] ler mi?

Evet
Hayr
16
31
7,6%
14,8%
123
40
58,6%
19,0%
71
139
66,2%
33,8%

Toplam
47
22,4%
163
77,6%
210
100,0%

Taksi mterileri bindikleri aracm LPG olmasmdan etkilenmeleri e LPG'yi

gvenli bulmalar karlatmidmda, gvenh buhnayanlarm %58,6's aracm LPG
olmasmdan etkilendiklerini ifade etmilerdir. Taksi mterileri genellikle LPG kullanan
aralar gvenli bulmamakta ve olumsuz etkilendiini belirtmektedir.

TABLO 70: Aracn LPG Olmasndan Etkilenme ile Binmeden Aracn

LPG Olmasna Dikkat Etme apraz Tablosu

Evet
LPG
etkiler mi?

Hayr

Toplam

LPG'ye dikkat eder mi? Toplam

Hayr
Evet
139
12
127
Say
66,2%
5,7%
60,5%
Toplamdaki %
71
63
8
Say
33,8%
30,0%
3,8%
Toplamdaki %
210
75
135
Sav
100,0%
35,7%
64,3%
Toplamdaki %

Taksi mterilerinin aracm LPG kullanmasmdan etkilenmeleri ile binmeden

nce LPG olmasma dikkat edip etmedikleri karlatmidmda, %60,5'i etkilendiini
ve binmeden nce dikkat ettiini ifade etmitir. Dier ksm ise aracm LPG kullan
masndan etkilenmediini, dolaysyla da binmeden nce dikkat etmediklerini belirt
milerdir.
TABLO 71: Mterilerin LPG Kullanan Taksilerin Daha Ucuz Olmasna
likin Grleri

Evet
Hayr
Toplam
Toplam

Geerli

Frekans
162
48
210
210

Yzde %
77,1
22,9
100,0
100,0

Geerli Yzde %
77,1
22,9
100,0

"Sizce LPG taksi dierlerine gre ucuz olmal m?" sorusuna

162 kii (%77.1) ounluk olarak evet, 48 kii (%22.9) hayr cevabm vermitir. Buna
gre katlan mterilerin ounluu LPG taksilerm dierlerine gre daha ucuz olmas
gerektii grndedir.

Evet
LPG ucuz
olmal m?

Hayr

Toplam

Say
Toplamdaki %
Say
Toplamdaki %
Sav
Toplamdaki %

LPG'ye dikkat eder mi?

Evet
Havr
124
38
59,0%
18,1%
37
11
5,2%
17,6%
135
75
64,3%
35,7%

Toplam
162
77,1%
48
22,9%
210
100,0%

Taksi mterileri genellikle LPG kullanan taksilerin daha ucuz olmas

gerektiini ve binmeden nce de LPG olmasn kontrol ettiklerini ifade etmitir. Taksi
mterileri de ekonomik adan baktklarmda gvenlik nlemler vb. gibi kayglarn
yerini maliyetin ald grlmektedir. LPG'yi yakt olarak gvenli bulmayan
mterinin ucuz olmas durumunda ncelikle LPG kullanan aralar tercih edecei ve
seecei grlmektedir.
TABLO 73: Mterilerin LPG Kullanan Taksileri Gvenli Bulmasna
likin Dalm

Evet
Geerli
Hayr
Toplam
Toplam

Frekans
47
163
210
210

Yzde %
22,4
77,6
100,0
100,0

Geerli Yzde %
22,4
77,6
100,0

"LPG kullanan taksileri gvenli buluyor musunuz?" somsuna 163 kii

(%77.6) ounluk olarak hayr, 47 kii (%22.4) evet cevabn vermitir. Buna gre
katlanlarn ounluu LPG kullanan taksileri gvenli bulmadklarm ifade etmilerdir.

Say
Toplamdaki
%
Gvenlik
Say
Hayr
gerekli mi?
Toplamdaki %
Say
Toplamdaki %
Toplam
Evet

Toplam

LPG gvenli mi?

Hayr
Evet
144
28
68,6%
13,3%
19
19
9,0%
9,0%
47
22,4%

172
81,9%
38
18,1%

163
77,6%

210
100,0%

Ticari taksiye binen mterileri, gvenlik nlemi gerekir mi ile LPG'yi gvenli
buluyor musunuz somlarma verdikleri cevaplar karlatrddmda, %68,6's gvenli
bulmuyor ve gvenlik nlemi aimmal cevab vermilerdir. Mterer LPG'yi ve sis
temi yeterince tanmadklarndan gvenlikle ilgili endie tamaktadrlar.
TABLO 75: Mterileri LPG Kullanan Taksilerde Rahatsz Edici
Unsurlarn Dalm

Yok
Koku yapmas
Gaz olmas tedirgin eder
LPG kullanmak gereksiz
Geerli
LPG kulland belli deil
Binmiyor
Toplam
Topilam

Frekans
56
26
83
8
22
15
210
210

Yzde %
26,7
12,4
39,5
3,8
10,5

Geerli Yzde %
26,7
12,4
39,5
3,8
10,5

7,1
100,0
100,0

7,1
100,0

"LPG'li taksilerde sizi rahatsz eden herhangi bir unsur var m?"
sorusuna 83 kii (%39.5) gaz olmas tedirgin eder, 56 kii (%26.7) rahatsz edici unsur
yok, 26 kii (%12.4) koku yaptn, 22 kii (%10.5) gaz kuUandmm beUi olmadn,
15 kii (%7.1) LPG taksiye binmediini, 8 kii (%3.8) ise LPG kullanmann gereksiz
olduunu belirtmilerdir. Buna gre LPG takserde en rahatsz edici unsur olarak gaz
kullanmanm verdii tedirginlik ve koku yapmas olarak belirlenmitir.

Gaz tehlikeli

Say
Toplamdaki
Neden
Patlama riski
Say
gvenlik
Toplamdaki
gerekli
Ahnmas gerekli
Say
Toplamdaki
Benzine eit
Say
Toplamdaki
Say
Toplam
Toplamdaki

%
%
%
%
%

LPG gven mi?

Evet
Hayr
1
65
5%
31,0%
5
45
2,4%
21,4%
19
11
5,2%
9,0%
30
34
14,3%
16,2%>
47
163
22,4%
77,6%>

Toplam
66
31,4%
50
23,8%
30
14,3%
64
30,5%
210
100,0%

Gvenlik nlemi aimma nedeni ile gvenilir yakt mdr sorularma verilen
cevaplar karlatrldnda, LPG'yi gvenli bulmayanlardan %3Vi gaz olmas
tehlikeli, %21,4' patlama riskinin olduunu, %16,2'si benzine eit nlemlerin
aimmas gerektiini belirtmilerdir. Taksi mterileri genellikle gaz kuUamlmasmdan
dolay tehlikeh olabilecei kaygs tamakta ve nlem alnmas gerektiini dnmek
tedir,
T A B L O 77: Mterilerin L P G Kullanan Taksiler in Gvenlik nlemi
Gerekli mi Sorusuna likin Grleri

Geerli
Toplam

Evet
Hayr
Toplam

Frekans
172
38
210
210

Yzde%
81.9
18,1
100,0
100,0

Geerli Yzde %
81.9
18,1
100,0

"LPGTi taksiler iin ayrca bir gvenlik nlemi gerekli m i ? " sorusuna
172 kii (%81.9) ounluk olarak evet, 38 kii (%18.1) hayr cevabm vermitir. Buna
gre katlanlarn byk bir ounluu LPG taksiler iin ayrca bir gvenlik nlemi
aimmas gerektiini belirtmilerdir.

TABLO 78: LPG Kullanan Taksiler in Gvenlik nlemleri Neden

Gereklidir Sorusuna likin Grler
Frekans
66
Gaz tehlikeli
50
Patlama riski
30
Ahnmas gerekli
Geerli
64
Benzine eit
210
Toplam
210
Toplam

Yzde %
31,4
23,8
14,3
30,5
100,0
100,0

Geerli Yzde %
31,4
23,8
14,3
30,5
100,0

LPG taksiler iin gvenlik nlemi aimmasm gerekli gren mteriler, gvenlik
nlemmin nedeni olarak; 66 kii (%31.4) gaz olmasmm tehlikeli olduunu, 64 kii
(%30.5) benzine eit ekilde nlemler aimmah, 50 kii (%23.8) patlama riskinin bulun
duunu, 30 kii (%14.3) ise sadece nlem alnmah cevab vermi, ancak ne gibi bir
nlem alnmas gerektii hakknda gr belirmemitir. Buna gre gvenlik nleminin
nedeni olarak gaz ile ahmas sebebiyle patlama riskinin olmas ve en az benzine
yakn gvenlik nlemi alnmas gerektiini belirtmilerdir.
TABLO 79: Mterilerin LPG Kullanan Taksilerin evreye Olan
Etkilerini Deerlendirmesi

Geerli
Toplam

Olumlu
Olumsuz
Toplam

Frekans
86
124
210
210

Yzde %
41,0
59,0
100,0
100,0

Geerli Yzde %
41,0
59,0
100,0

"LPG Kullanan taksilerin evreye olan etkisine nasl deerlen

dirirsiniz? "sorusuna 124 kii (%59) ounluk olarak olumsuz, 86 kii (%41) ise
olumlu etkisinin olduu cevabn vermitir. Buna gre katlanlarm byk ounluu
LPG kullanmann evreye olumsuz etkisinin olduunu belirtmilerdir.

4.3. ARALARA DNM YAPAN SERVSLERE AT

BULGULAR
TABLO 80: Servislerin Marka Tercihi

Evet
GeerU
Hayr
ToDam
Toplam

Frekans
16
4
20
20

Dalmlar
Yzde %
80.0
20,0
100.0
100,0

Geerli Yzde %
80.0
20,0
100.0

"LPG dnm iin tercih ettiiniz ara markas var m?" somsuna
16 kii (%80) evet cevab, 4 kii (%20) hayn cevab vermitir. Dnm servisleri,
genellikle belirli bir ara markasna dnm yaptklarn belirtmilerdir.
T A B L O 8 1 : Servislerin Aracm Model Seimi Dalmlar

Evet
Hayr
Toplam
Toplam

GeerU

Frekans
11
9
20
20

Yzde%
55.0
45.0
100,0
100,0

Geerli Yzde %
55,0
45.0
100,0

" L P G dnm iin tercih ettiiniz ara tipi var m ? " sorusuna 11 kis
(%55) evet, 9 kii (%45) hayr cevab vermitir. Buna gre, dnm servislerinde
belirli bir marka ve model zerinde allmakta ve ayn tip aralara dnm
yaplmaktadr.
TABLO 82: Dnm Yaplan Aralarn Kaytlarnn Tutulmas

Evet
GeerU
Hayr
Toplam
Toplam

Frekans
18
2
20
20

Yzde %
90,0
10.0
100,0
100,0

Geerli Yzde %
90,0
10,0
100,0

"LPG taklan aralara ait herhangi bir kayt tutulmakta m?" somsuna
18 kii (%90) evet, 2 kii (%10) hayr cevabn vermitir. Buna gre, dnm yaplan
servislerde genellikle ara kaytlar tutulmaktadr.

Frekans
4
Ruhsat fatura
4
Kiisel
4
Geerli Trafik Kayt Numaralan
2
Garanti belgesi
4
Motor asi numaras
18
Toplam
2
Yantsz
Hatah
2
Toplam
20
Topi am

Yzde %
20,0
20,0
20,0
10,0
20,0
90,0
10,0
10,0
100,0

GeerU Yzde%
22,2
22,2
22,2
11,1
22,2
100,0

Dnm yaplan aralarm kaytlarmm tutulduunu belirten servisler, "Hangi

kaytlarn bulunduu" sorusuna 4 kii (%22,2) ruhsat ve fatura kaytlar, 4 kii
(%22,2) kiisel bilgiler, 4 kii (%22,2) trafik kayt numaralar, 4 kii (%22,2) motor ve
asi numaralar, 2 kii (%11,1) garanti belgesi kaytlar eklinde cevap vermilerdir.
Buna gre dnm servislerinde belirli standart bilgiler deil, eitli bilgiler tutul
makta ve tutulan bilgiler servislere gre deimektedir.
TABLO 84: Servis Olarak Ka Yldr Hizmet Vermekte

Bir Yl
ki Yl
GeerU U Yl
Drt ve Fazla Yl
Toplam
Toplam

Frekans
4
8
5
3
20
20

Yzde %
20,0
40,0
25,0
15,0
100,0
100,0

Geerli Yzde %
20,0
40,0
25,0
15,0
100,0

"Ka yldr LPG dnm servisi olarak almaktasnz?" sorusuna, 4

kii (%20) bir yl, 8 kii (%40) iki yl, 5 kii (%25) yl, 3 kii (%15) drt yl ve daha
fazla sredir altklarn ifade etmilerdir. Dnm servisleri genelhkle bir yldr bu
ii yaptklarn belirtmilerdir. Son yllarda artan servis says bu konudaki talebin fazla
olmas eklinde yorumlanabilir.

Krk Ara
Elli Ara
Geerli
Altm Ara
Yz ve fazla Ara
Toplam
Hatah
Yantsz
Toplam
Toplam

Frekans
3
7
3
5
18
2
2
20

Yzde % Geerli Yzde %

15,0
16,7
35,0
38,9
15,0
16,7
25,0
27,8
100,0
90,0
10,0
10,0
100,0

"Yllk ortalama ka araca dnm yapmaktasnz?" sorusuna 3 kii

(%16,7) krk ara, 7 kii (%38,9) elli ara, 3 kii (%16,7) altm ara, 5 kii (%27,8)
yz ve zerinde araca yllk ortalama olarak dnm yapldn ifade etmilerdir.
Dnm yaplan ara saysmm gn getike artmakta olmas ve soruya "yz ve daha
fazla" cevab verenlerin en yksek frekansa sahip olmas olduka fazla araca dnm
uygulandn dndrmektedir.
TABLO 86: Servislerin Srclere Kullanm Bilgisi Verme Dahmlar

Geerli
Toplam

Evet
Hayr
Toplam

Frekans
19
1
20
20

Yzde%
95,0
5,0
100,0
100,0

Geerli Yzde %
95,0
5,0
100,0

"LPG montajndan sonra kullancya aracm kullanm ile ilgili bilgi

verilmektemi?" sorusuna 1 kii (%5) hayr, 19 kii (%95) evet cevab vermitir.
TABLO 87: Servislerin Kullanclara Verilen Bilgi Dahm
Frekans
Yzde %
Geerli Yzde %
Garanti belgesinde var
1
5,0
5,0
Geerli Kullanm bilgileri
11 55,0
55,0
Arza bilgileri
8
40,0
40,0
Toplam
20
100,0
100.0
Top] am
20
100,0
Yukardaki iki tablo incelendiinde aracm dnmnden soma kullanm bilgi
si vermediini belirten servis, buna sebep olarak garanti belgesinde bu tr bilgilerin bu
lunduunu gstermiin. Bilgi verdiini belirten servislerden 11 tanesi (%55) kullanma
ihkin bilgilerin verildiini, 8 tanesi (%40) arza halleri hakknda bilgi verdiklerini ifa
de etmilerdir,

Evet
Toplam
Toplam

Geerli

Frekans
20
20
20

Yzde %
100,0
100,0
100,0

Geerli Yzde %
100,0
100,0

"LPG dnmnden sonra servis eleman deneme sr yapar m?"

sorusuna mekleme alnan tm servisler evet cevab vermitir. Dnm sonras
servislerin tm kontrol ederek deneme sr yapmaktadm
TABLO 89: Src le Birlikte Trafikte Ara Kullanma

Geerli

Evet
Hayr
Toplam
Toplam

Frekans
18
2
20
20

Yzde%
90,0
10,0
100.0
100,0

Geerli Yzde %
90,0
10,0
100.0

"Kullancya trafikte uygulamal bilgi verilerek beraberce ara kul

lanlyor mu?" sorusuna 18 kii (%90) evet, 2 kii (%20) hayr cevabm vermitir.
Genellikle servisler, dnm sonrasmda deneme amacyla kullanc ile birlikte arac
kullandklarm ifade etmilerdir.
TABLO 90: Servislerin Kullanclarla Birlikte Ara Kullanmama Nedenleri

Gerek yok
Toplam
Yantsz
Toplam
Hatal
Toplam
Geerli

Frekans
2
2
18
18
20

Yzde %
10,0
10,0
90,0
90,0
100,0

Geerli Yzde %
100,0
100,0

"Kullancya trafikte uygulamah bilgi verilerek beraberce ara kul

lanlyor mu?" sorusuna "hayr" cevabm veren iki servis ise, arac src ile birlik
te kullanmann gereksiz olduunu belirtmilerdir.

TABLO 91: Gvenlik nlemleri Hakkmda Bilgi Verme

Geerli

Bilgi verilir, retilir

ToDam
Toplam

Frekans
20
20
20

Yzde%
100,0
100.0
100,0

Geerli Yzde %
100,0
100.0

"Ara kullancsna gerekli gvenlik nlemleri hakkmda bilgi veriliyor

mu?" sorusuna mekleme ahnan tm servisler "bilgi verilir ve retilu" cevabm
vermilerdir. Buna gre, srclere gvenlik nlemleri tm servisler tarafndan
anlatlarak renmeleri salanmaktadr.
TABLO 92: Kullanlan Paralarn Standart Olmas

Geerli

Evet
ToDam
Toplam

Frekans
20
20
20

Yzde %
100.0
100.0
100,0

Geerli Yzde %
100,0
100.0

"Kullanlan her bir parann standart para olmasna dikkat eder

misiniz? " somsuna aratrmaya katlan tm servis istasyonlar "evet" cevab vermitir.
Genellikle dnm iin kullanlan kitler komple paket halinde satlmakta olduundan
ve ayrca kullanlacak dier paralarm da standart olmalar nedeni ile standart para
kullanm yaygmdr.
TABLO 9 3 : Serviste Ahnan Gvenlik nlemleri Nelerdir?

Gaz kaa
Geerli
Yangm sndrc
Projeye uygunluk
Toplam
Toplam

Frekans
13
4
3
20
20

Yzde %
65,0
20,0
15,0
100,0
100,0

Geerli Yzde %
65,0
20,0
15,0
100,0

"Montaj srasnda ne gibi gvenlik tedbirleri alnmaktadr?" somsuna

13 kii (%65) gaz kaana kar nlem alndn, 4 kii (%20) yangm sndrc
bulundurduunu, 3 kii (%15) projeye uygunluun salanmas eklinde cevap
vermilerdir. Genellikle servis istasyonlar gaz kaak testleri yaplarak kaak olma
masna dikkat edildiini, tedbir olarak da yangn sndrc bulundurulduunu ifade
etmilerdir.

TABLO 94: Alman Gvenlik nlemlerinin Yeterli midir?

Yzde% . Geerli Yzde %
Frekans
70,0
70,0
14
Olduka yeterli
30,0
30,0
6
Geerli Yeterli
100,0
100,0
20
Toplam
Toplam

100,0

20

"Montaj srasmda alman gvenlik nlemleri sizce yeterli dzeyde

mi?"sorusuna 14 kii (%70) olduka yeterli, 6 kii (%30) yeterli eklind cevap
vermilerdir. Buna gre, servis istasyonlar alm olduklar gvenlik nlemlerini yeter
li olarak grmektedirler.
TABLO 95: LPG Dnm Ara Paralarma Etkiler mi19
Geerli Yzde %
Frekans Yzde%
60,0
60,0
12
Etkilemez
25,0
25,0
5
Daha az arza yapar
10,0
10,0
2
Geerli Daha ok arza yapar
5,0
5,0
1
Fikri yok
100,0
100,0
20
Toplam
Top] am

20

100,0

"LPG dnm ara paralarmm mrn nasl etkiliyor?" sorusuna

12 kii (%60) etkilemez, 5 kii (%25) daha az arza, 2 kii (%10) daha ok arza, 1 kii
(%5) ise fikri olmadn ifade etmitir. Servis istasyonlar genellikle LPG dnmn
den aracn etkilenmedii grn belirtirken, normal benzinli aralara gre daha az
arza yaptn dile getirmilerdir.
TABLO 96: Ara Performansnda Deime Olur mu?
Yzde % Geerli Yzde %
Frekans
5,0
5,0
1
eki artar
50,0
50,0
10
eki azalr
45,0
45,0
9
Geerli eki deimez
100,0
100,0
20
Toplam
100,0
20
Topi am
"LPG dnmnden sonra arac performansnda deiiklik olur mu?"
sorusuna 10 kii (%50) ara ekii azahr, 9 kii (%45) aracm ekii deimez, 1 kii
(%5) ise ara ekii artar cevabm vermitir. Servis istasyonlar, ounlukla dnm
sonucunda ara performansmda dme olduunu belirtmilerdk. Bir blm ise bir
deiikliin olmadn ifade etmektedkler.

TABLO 97: LPG'nin Dier Yaktlara Gre evreye Zarar v a r mdr?

Zararsz
ToDam
Toplam

Geerli

Frekans
20
20
20

Yzde %
100,0
100.0
100,0

Geerli Yzde %
100,0
100.0

"LPG dier yaktlara gre evreye ne derece zararldr?" sorusuna

aratu-maya katlan servis istasyonlarmn tm zararsz cevab vermitir. Buna gre
servis istasyonlarmm LPG'nin evreye daha az zarar verdii bilgisine sahip olduklar
sylenebilir.
TABLO 98: L P G ' n i n Benzine Gre Maliyeti Nasldr?

ok ucuz
Ucuz
Geerli
Toplam
Toplam

Frekans
4
16
20
20

Yzde %
20,0
80.0
100,0
100,0

Geerli Yzde %
20,0
80.0
100,0

"LPG maliyetini benzine gre nasl deerlendirirsiniz?" sorusuna 4 kii

(%20) ok ucuz, 16 kii (%65) ucuz eklinde yamtlamlardm Buna gre, servis ista
syonlar LPG'nin benzine gre ucuz olduunu dnmektedirler.
TABLO 99: Sorumlu Teknik Eleman Var mdr?

Evet
Hayr
Geerli
Toplam
Toplam

Frekans
19
1
20
20

Yzde %
95,0
5,0
100,0
100,0

Geerli Yzde %
95,0
5,0
100,0

"Serviste sorumlu bir teknik eleman bulunmakta mdr?" sorusuna 19

kii (%95) evet, 1 kii (%5) hayr cevab vermitir. Genellikle servis istasyonlarnda
sorumlu bir teknik elemanm bulunduu sylenebilir.

TABLO 100: Serviste Grev Yapan Sorumlu Kiinin Unvan Dalm

Ustaba
Makine Mhendisi
Geerli
Servis Personeh
Teknik Mdr
Servis sahibi
Toplam
Toplam

Frekans
4
6
2
1
7
20
20

Yzde%
20,0
30.0
10,0
5,0
35,0
100,0
100,0

Geerli Yzde%
20,0
30.0
10,0
5,0
35,0
100,0

Serviste sommlu olarak alan kiinin unvan sorulduunda, 4 kii (%20) usta
ba, 6 kii (%30) makine mhendisi, 2 kii (%10) servis personeli, 1 kii (%5) teknik
mdr, 7 kii (%35) servis sahibi cevabm vermitir. Servislerde sorumlu kiiler genel
likle servis sahipleri olarak grlmektedir. Sorumlu kiinin makine mhendisi
olduunu belirten servisleri, ustaba ve personelin sorumlu olduu servisler izlemek
tedir.
TABLO 101: Sorumlu Kiinin Bitirdii Okul

Orta
ilkokul
Geerli
Lise
Meslek Lisesi
Toplam
Toplam

Frekans
8
5
5
2
20
20

Yzde %
40,0
25,0
25,0
10,0
100,0
100,0

Geerli Yzde %
40,0
25,0
25,0
10.0
100,0

Servis stasyonlarmda sommlu kiilerin en son bitkdii okul sorulduunda, 8

kii (%40) ortaokul, 5 kii (%25) ilkokul, 5 kii (%25) lise, 2 kii (%10) meslek hsesi
eklinde yant alnmtr. Servis stasyonlarmda genellikle ortaokul ve ilkokul mezunu
sorumlu kiilerin aht grlmektedir. nceki tabloda, "serviste makine mhen
disinin sommlu kii olduunu" belirtenlerin hibir yksekokul belirtmemeleri arpc
bir sonu olmutur. Bunun nedeni olarak dnm stasyonlarmda mstakil bir
mhendis yerine, birden ok servisin iini yrten ayn bir brosu olan mhendislerle
anlam olmalar fikrmi glendirmektedn.

TABLO 102: Servislerdeki Grevli Personelin LPG Montaj le lgili

Eitimleri Var m?

Evet
Hayr
Toplam
Toplam

Geer

Frekans
18
2
20
20

Yzde %
90.0
10,0
100.0
100,0

Geerli Yzde %
90.0
10,0
100.0

"Servisinizdeki personel LPG montaj iin eitim ald m?" somsuna 18

kii (%90) evet, 2 kii (%10) hayr cevab vermitir. Genellikle montaj yapan servisler
konu ile ilgili eitimden getiklerini belirtmilerdir. Ancak az da olsa eitim almadan
servis istasyonunda alan kiilerin olmas dndrcdr. Montaj yapan servis istasyonlarmda ahanlarm eitimlerini daha ok kullandklar cihazlar veren firmalardan
aldklar anlalmaktadr.
TABLO 103: Servislerin Aldklar Eitimin Sresi

Bir Gn
Geerli
ki Gn
Toplam
Hatal
Yantsz
Toplam
Toplam

Frekans
1
1
2
18
18
20

Yzde %
5,0
5,0
10,0
90.0
90,0
100,0

Geerli Yzde %
50.0
50,0
100,0

Eitim aldm belirten servislere, aldklan eitimin sresi sorulduunda iki kii
dmda cevap alnamamtr. Eitim aldm belkten servislerin eitim srelerini
hatrlamamalar dikkat ekicidir. Servisler genellikle para aldklar irketten
paralarm zellikleri ve kullanm ile ilgili bilgi almakta, ancak bu dumm ayakst bir
sohbetten teye gitmeyip, ciddi bir eitim olmaktan olduka uzaktr. Oysa ki, insan
hayatmm yamnda maddi kayplara da neden olabilecek bylesine tehlikeli bir konu da
eitim almadan almak, meslek kurallar asndan da doru grlemez.

Geerli
TO

Frekans

Yzde %

Evet

19

95.0

Havr
ToDam

1
20
20

5.0
100.0
100,0

)lan

Geerli Yzde %
95.0
5.0
100.0

"Sizce LPG montaj iin bir belge gerekli midir?" sorusuna 19k(%95)
evet, 1 kii (%5) hayr cevab vermitir. Servis istasyonlar, yaplan iin gereklerinden
biri olarak yetkili kurumlardan belge almalarnn gerektiini belirtmilerdir.
TABLO 105: Belge Alnacak Kurum Neresi Olmaldr?
Frekans

Geerli

Hatal

TSE
Mh. Odas

9
4

Sanayi Bak
Datc firma

4
2

Toplam
Yantsz
Toplam

19
1
1
20

To )lam

"Sizce monaj iin

g e r c K u

Yzde %
45,0
20,0
20,0
10,0
95,0

Geerli Yzde %
47,4
21,1
21.1
10.5
100,0

5,0
5,0
100,0

uegcj au^

. u u .

9 kii (%47,4) TSE, 4 kii (%21,1) Makine Mhendisleri Odas, 4 kii (%21,1) Sanayi
Bakanl, 2 kii (%10,5) datc firma cevabn vermilerdir. Verilen cevaplara
bakldnda, yaanan karmaann bir sonucu olarak tek bir cevaba ylma olmamtr.
Her kurum kendini konu ile ilgili ve yetkili grerek eitli belgeler vermektedir. Servis
istasyonlar ise geerli olacak tek bir kumm ve kurum tarafmdan verilecek yetki bel
gesini istediklerini ifade etmektedirler.
TABLO 106: Servis stasyonlarnda Yetki Belgesi Var m
Geerli Yzde %
Yzde %
Frekans
100,0
95,0
19
Evet
Geerli
100,0
95,0
19
Toplam
Hatal

Yantsz
Toplam

5,0
5,0
100,0

20
Toplam
"Servisinizde belge var m?"sorusuna 19 kii (%95) evet cevab vermi, 1
kii ise cevap vermemitir. Belge verecek kurumun eith olmasma ramen, servisler
belge bulundurmaktadu:lar. Bu belgeler genellikle Makine Mhendislen Odasmdan
alnan LPG Dnm Belgesidir.

4.4. LPG KMAL STASYONLARINA AT BULGULAR

TABLO 107: LPG Dolumu Srasmda Alman Gvenk nlemleri
Frekans Yzde % Geerli Yzde %
Hepsi mevcut
4
18,2
18,2
Topraklama, motoru kapatmak 15
68,2
68,2
Geerli Cep tel kap, sigara imemek
4,5
4,5
1
Gaz kaak alarm
4,5
4,5
1
Eldiven
4.5
4.5
1
ToDam
22
100
100
Toplam
22
100
"Aralara LPG dolumu srasmda ne gibi gvenlik nlemleri alnmak
tadr? " sorusuna 15 kii (%68.2) topraklama yapldm ve motorun stop edildiini,
4 kii (%18.2) tm tedbirleri aldklarm, 1 kii (%4.5) cep telefonlarmm kapatldm
ve sigara iilmemesini saladm, 1 kii (%4.5) gaz kaak alarmmm olduunu, 1 kii
(%4.5) alnken eldiven taktklarm belirtmilerdir. Buna gre dolum istasyonunda
ounlukla topraklama ve motorun kapatlmasma nem verilmekte, bunarm dmda
dier gvenlik nlemleri yeterli dzeyde bulunmamakta ve kurallara uyulmamaktadr.
TABLO 108: Alman Gvenlik nlemlerinin Yeterlilik Dzeyi

Yeterli
Geerli
Yetersiz
Toplam
Toplam

Frekans
19
3
22
22

Yzde%
86,4
13.6
100
100

Geerli Yzde %
86,4
13.6
100

"Aralara LPG dolumu srasnda istasyonda alman gvenlik nlemleri

sizce yeterli dzeyde mi?" somsuna 19 kii (%86.4) ounluk olarak yeterli, 3 kii
(%13.6) ise yetersiz cevabm vermitir. Buna gre LPG dolumu srasmda alnan gven
lik nlemlerini, cevap verenler ounlukla yeterli grmektedir.

TABLO 109: Alman Gvenlik nlemleri ile Alman Gvenlik Yeterlilik

Dzeyi apraz Tablosu

Hepsi mevcut
Topraklama,
Alman
gvenlik motoru kapatmak
Cep tel kap,
nlemleri
sieara imemek

Say
Toplamdaki %
Say
Toplamdaki %
Say
ToDamdaki %

Sav
ToDamdaki
%
Gaz kaak alarm
Say
Toplamdaki %
Eldiven
Sav
Toplamdaki
%
Toplam

Alman gvenlik
yeterli mi?
Yetersiz
YeterU
4
18,2%
2
13
9,1%
59,1%
1
4.5%
1
4.5%
1
4,5%
3
19
13,6%
86,4%

Toplam
4
18,2%
15
68,2%
1
4.5%
1
4.5%
1
4,5%
22
100,0%

ikmal istasyonlarmda alman gvenlik nlemleri ile gvenlik nlemlerinin

yeterlilik dzeyi karlatrldmda, yeterli diyenlerin, 59,ri, yetersiz diyenlerin de
9,ri topraklama motoru durdurma ve sigara iilmesini nlemek gibi tedbirler
aldklarn ifade etmilerdir. Dolum srasnda gaz kaamda oluacak yank tehlikesine
kar eldiven sadece bir istasyon tarafnda belirtilmitir. Oysa souk yanklanna karlk
alanlann eldiven takmalar gerekmektedir.
T A B L O 110: kmal stasyonlarmda alanlarm L P G le lgili
Eitim Ahnmasma likin Dalm

Evet
Havr
Geerli
ToDam
Toplam

Frekans
20
2
22
22

Yzde %
90.9
9.1
100
100

GecerU Yzde %
90.9
9,1
100

"LPG ile ilgili herhangi bir eitim aldnz m?" sorusuna 20 kii (90.9)
ounluk olarak evet, 2 kii (%9.1) hayr cevabm vermitir. Buna gre LPG dolumu
yapan istasyonlarn ounluu konu ile ilgih olarak eitim aldklarm belirtmilerdir.

TABLO 111: LPG Eitimi Alman Yer

Frekans
Bayisi olduumuz firma . 4 ,
LPG ile ilgili firmalar
10
Geerli itfaiye
2
stasyonda
4
Toplam
20
Hatah Sistem Hatal
2
Toplam
2
Toplam
22

Yzde %
18,2
45,5
9,1
18,2
90,9
9,1

Geerli Yzde %
20
50
10
20
100

9,1
100

LPG ile ilgili eitim aldm belirten istasyonlara bu eitimi nereden aldklar
sorusuna; 10 kii (%4.5) LPG ile ilgili firmalardan, 4 kii (%18.2) bayisi olduklar fir
madan, 4 kii (%18.2) istasyonda, 2 kii (%9.1) itfaiyede eitim aldklar cevabn
vermilerdir. Buna gre LPG ile ilgili eitimi ounlukla LPG irketlerinden ve bayisi
olduklar irketlerden alm olduklarn belirtmilerdir.
TABLO 112: LPG Eitiminin Dzeyi

iyi dzeyde
Yetersiz
Toplam
Hatah
Sistem Hatah
Toplam
Toplam
Geerli

Frekans
12
2
14
8
8
22

Yzde %
54,5
9,1
63,6
36,4
36,4
100

Geerli Yzde %
85,7
14,3
100

LPG ile ilgi eitim aldklarn ifade edenler hangi dzeyde eitim aldklar
sorusuna 12 kii (%54.5) iyi dzeyde, 2 kii (%9.1) yetersiz dzeyde eitim aldklarn
belirtirken, 8 kii (%36.4) ise bu soruya cevap vermemitir. Buna gre eitim alanlarm
yarsna yakm bu eitimin yeterli olduunu belirthken, dierlermin yetersiz dzeyde
eitim alm olduklar ve somya cevap vermedikleri grlmtr.

TABLO 113: LPG Sat in Belge Gereklilii

Evet
Toplam
To plam

Geerli

IZCe

l ^ l ^ J -

S a U ^ l

Frekans
22
22
22
^Pl

U^^CagV

Geerli Yzde %
100
100

Yzde %
100
100
100
g ^ J - ^ i ^ m *

3 -

evet cevabm vermitir. LPG sat iin belge gereklilii tm katlanlar tarafmdan kabul
edilmitir.
TABLO 114: LPG Sat in Alnacak Belgeyi Hangi Kurulu Vermedir?
Frekans
5
Belediye
7
San. Tic. Bak.
1
Geerli TSE
1
Bavisi olunan Firma
3
Gevre Bak
17
ToDam
5
Hatal Sistem Hatal
5
Toolam
22
Topi am

Yzde %
22,7
31,8
4,5
4.5
13.6
77,3
22.7
22.7
100

Geerli Yzde %
29,4
41,2
5,9
5.9
17.6
100

LPG sat iin belge sahibi olunmas gerei, bulundumlacak belgenin nereden
aimmas gerekir somsuna da farkh cevaplar aimmtn. 7 Kii (%31.8) Sanayi ve
Ticaret Bakanl, 5 kii (%22.7) Belediyelerden, 3 kii (%13.6) evre Bakanl'ndan,
1 kii (%4.5) Trk Standartlar Enstits'nden, 1 kii (%4.5) bayisi olunan firmadan
yantn vermilerdir. Buna gre belge alnacak kumm tam olarak bilinmemekle birlik
te behrtilen kurumlarn tamamndan da onay aimmas gerekmektedir.
T A B L O 115: Belge B u l u n d u r m a

Geerli

Evet
ToDam

Toplam

Frekans
22
22
22

Yzde %
100
100
100

Geerli Yzde %
100
100

"u a n d a servisinizde belge var m?" somsuna 22 kii (%100) katdanlarm

tm istasyonlarnda bu belgelerin bulunduunu belirtmilerdir. Buna gre aratrmaya
katlan istasyonlarn tamam gerekli belgeleri aldklarn ve tm artlar yerine getirdik
lerini ifade etmilerdir.

4.5. KATILAN GRUPLARIN KARILATIRILMASI

LE ELDE EDLEN BULGULAR
TABLO 116: Ankete Katlan Gruplar ile Paralarn LPG'den
Etkilenmesi apraz Tablosu

Etkilenmez

Paralar

Az arza

ok arza

Fikri yok

Topi am

Say
Stun % si
Toplamdaki %
Say
Stun % si
Toplamdaki %
Say
Stun % si
Toplamdaki %
Say
Stun. % si
Toplamdaki %
Say
Stun % si
Toplamdaki %

Ankete katlan gruplar

Kullanc
Servis
Toplan
ve sahibi
istasyonu
284
12
296
34,9%
60,0%
35,5%
34,1%
1,4%
35,5%
66
5
71
8,1%
25,0%
8,5%
7,9%
,6%
8,5%
2
155
157
19,1%
10,0%
18,8%
18,6%
,2%
18,8%
308
1
309
37,9%
5,0%
37,1%
37,0%
,1%
37,1%
813
20
833
100,0%
100,0%
100,0%
97,6%
2,4%
100,0%

Ankete Katlan Gruplar le Paralarn LPG'den Etkilenmesi sorusuna

verilen cevaplar karlatrldnda, kullanclarn %34,9'u servislerin ise
%60' etkilenmez cevab verirken kullanclarn %19,V, servislerin %10'u
paralarn ok arza yaptn ifade etmilerdir. Katlanlarm %37'si fikir belirt
memitir. LPG kullanmanm paralar zerindeki etkileri genellikle kullanclar
tarafmdan bilinmemekte, servisler ise genellikle LPG'nin paralar etkilemedii
grndedirler.

Artt

Azald
Performans
deiiklii
Deimedi

Fikri yok

Toplam

Say
Stun % si
Toplamdaki %
Say
Stun % si
Toplamdaki %
Say
Stun % si
Toplamdaki %
Say
Stun % si
Toplamdaki %
Say
Stun % si
Toplamdaki %

Ankete katlan gruplar

Servis
Kullanc
istasyonu
ve sahibi
1
9
5,0%
1,1%
,1%
1,1%
366
44,6%
43,5%
189
23,0%
22,5%
257
31,3%
30,6%
821
100,0%
97,6%

50,0%
1,2%
9
45,0%
1,1%

20
100,0%
2,4%

Toplam
10
1,2%
1,2%
376
44,7%
44,7%
198
23,5%
23,5%
257
30,6%
30,6%
841
100,0%
100,0%

Ankete katlan gruplar ile aracm performansmdaki deiiklik sorusuna

verilen cevaplar karlatrldnda, kullanclarn %44,6's servislerin ise
%50'si azalr cevab verirken kullanclarn % 2 3 ' 5 servislerin %45'i
deimez cevab vermilerdir. Katlanlarn %30,6's fikir belirtmemitir. LPG
kullanan aralarda %2 kadar bir performans kaybnn olduu testler sonu
cu belirlenmitir. Bu durumu kullanclar tam olarak bilmezken, servis ista
syonlarnn verdikleri cevaplar bu azalmay dorular niteliktedir.

Zararl
LPG
evreye
etkisi

Zararsz

Fikri yok

Toplam

Sav
Stun % j
Toplamdaki %
Sav
Stun % si
Toplamdaki %
Sav
Stun % si
Toplamdaki %
Say
Stun % si
Toplamdaki %

Ankete katlan eruolar

Kullanc
Servis
ve sahibi
istasvonu
22
2.7%
2,6%
517
20
63,0%
100,0%
61.5%
2.4%
282
34.3%
33,5%
821
20
100.0%
100.0%
97,6%
2,4%

Toplam
22
2.6%
2,6%
537
63,9%
63.9%
282
33.5%
33,5%
841
100.0%
100,0%

Ankete katlan gruplar ile LPG kullanan aralarn evreye etkisi kar
latrldnda, kullanclarn %63', servislerin ise %100' zararsz cevab
verirken kullanclarn %2,7'si, zararl cevab vermilerdir. Katlanlarn
%33,5'i fikir belirtmemitir. LPG kullanan aralarda dier benzinli arala
ra oranla evre iin daha olumlu emisyon deerleri verdikleri bilinmekte
dir. Ancak bu durum kullanclar tarafindan bilinmemekte veya nemsen
memektedir.

ok ucuz

Ucuz
Maliyet
benzine
gre

Ayn

Pahal

Fikri yok

Toplam

Say
Stun % si
Toplamdaki %
Say
Stun % si
Toplamdaki %
Say
Stun % si
Toplamdaki %
Say
Stun % si
Toplamdaki %
Say
Stun % si
Toplamdaki %
Say
Stun % si
Toplamdaki %

Ankete katlan gruplar

Servis
Kullanc
istasyonu
ve sahibi
4
152
20,0%
18,6%
,5%
18,2%
16
560
80,0%
68,5%
1,9%
66,9%
4
,5%
,5%
9
1,1%
1,1%
92
11,3%
11,0%
817
100,0%
97,6%

20
100,0%
2,4%

Toplam
156
18,6%
18,6%
576
68,8%
68,8%
4
,5%
,5%
9
1,1%
1,1%
92
11,0%
11,0%
837
100,0%
100,0%

Ankete katlan gruplar ile LPG'nin benzine

gre
maliyeti
karlatrldnda, kullanclarn % 87,1'i servislerin ise tm ucuz veya ok
ucuz cevab vermilerdir. Katlanlarn %11'i fikir belirtmemitir. LPG'in
benzine gre maliyet asndan olduka avantajl olduu bilinmektedir.
Kullanclar ucuz olmas nedeni ile bu yakt trn tercih ettikleri ifade
etmilerdir. Servisler ise zellikle fiyat avantajn n planda tutarak yeni
mteriler salamaya ahmaktadr.

Serviste
gvenlik
bilgisi

Say
Verilmedi
Stun %
Toplamdaki
Say
Yeterli
Stun %
deil
Toplamdaki
Yeterli,
retildi

Toplam

Sav
Stun %
Toplamdaki
Say
Stun %
Toplamdaki

si
%
si
%
si
%
si
%

Ankete katlan gruplar

Kullanc
Servis
ve sahibi
istasyonu
233
28,6%
27,9%
241
29,6%
28,9%
341
20
41,8%
100,0%
40,8%
2,4%
815
20
100,0%
100.0%
97,6%
2,4%

Toplam
233
27,9%
27,9%
241
28,9%
28,9%
361
43,2%
43,2%
835
100,0%
100,0%

Ankete katlan gruplar ile servislerde kullanclara gvenlikle ilgili bilgi

verilmesi karlatrldnda, kullanclarn %41,8'i, servislerin ise tm
yeterli bilgi verildiini ifade etmektedirler. Kullanclarn %28'i, bilgi ver
ilmedi derken %29,6's verilen bilginin yeterli olmadn ifade etmilerdir.
Kullanclarn yarsndan fazlas servislerde gvenlikle ilgili yeterli bilgi ala
madklarn ifade ederken, servislerin hepsinin bilgi verildiini ve retil
diini iddia etmeleri dndrcdr.

Verilmedi
Serviste
kullanma
Verildi
bilgisi

Toplam

Say
Stun %
Toplamdaki
Say
Stun %
Toplamdaki
Say
Stun %
Toplamdaki

si
%
si
%
si
%

Ankete katlan gruplar

Servis
Kullanc
istasyonu
ve sahibi
220
1
5,0%
27,0%
,1%
26,3%
596
19
95,0%
73,0%
2,3%
71,3%
20
816
100,0%
100,0%
2,4%
97,6%

Toplam
221
26,4%
26,4%
615
73,6%
73,6%
836
100,0%
100,0%

Ankete katlan gruplar ile servislerde kullanclara kullanmla ilgili

bilgi verilmesi karlatrldnda, kullanclarn %73', servislerin ise %95'i
yeterli kullanm bilgisi verildiini ifade etmektedirler. Kullanclarn %27'si,
bilgi verilmedi derken servislerin %5'i bilgi vermenin gereksiz olduunu
ifade etmitir. Kullanclarn ounluu servislerde kullanmla ilgili yeterli
bilgi aldklarn ifade etmilerdir. Servislerde genellikle kullanm bilgisi
verdiklerini belirtmilerdir.

Evet
Servis arac
kullanarak
bilgi
verdi mi?
Toplam

Hayr

Say
Stun % si
Toplamdaki %
Say
Stun % si
Toplamdaki %
Say
Stun % si
Toplamdaki %

Ankete katlan gruplar

Kullanc
Servis
ve sahibi
istasyonu
508
18
63,6%
90,0%
62,0%
2,2%
291
2
36,4%
10,0%
35,5%
,2%
799
20
100,0%
100,0%
97,6%
2,4%

Toplam
526
64,2%
64,2%
293
35,8%
35,8%
819
100,0%
100,0%

Ankete katlan gruplar ile servislerde kullanclara arac kullanarak

bilgi verilmesi karlatrldnda, kullanclarn %63', servislerin ise %90'i
arac birlikte kullanarak kullanm bilgisi verildiini ifade etmektedirler.
Kullanclarn %36,4' ara kullanarak bilgi verilmedi derken, servislerin
%10'u bilgi vermenin gereksiz olduunu aracm benzinde olduundan farkl
olmadn ifade etmitir. Kullanclarn ounluu servislerde arac kulla
narak kullanmla ilgili yeterli bilgi aldklarn ifade etmilerdir. Servisler
genellikle kullanclara aralar kullanarak kullanm bilgisi verdiklerini
belirtmilerdir.

TABLO 123: Ankete Katlan Gruplar le Serviste Alnan Gvenlik

nlemleri apraz Tablosu

Olduka
yeterli
Yeterli
Serviste
alman
gvenlik
nlemleri

Yetersiz

Olduka
yetersiz
Fikri yok

Toplam

Sav
Stun % si
Toplamdaki %
Say
Stun % si
Toplamdaki %
Say
Stun % si
Toplamdaki %
Sav
Stun % si
Toplamdaki %
Say
Stun % si
Toplamdaki %
Say
Stun % si
Toplamdaki %

Ankete kat lan gruplar

Servis
Kullanc
istasvonu
ve sahibi
14
56
70,0%
6,9%
1,7%
6,7%
6
336
30,0%
41,4%
,7%
40,4%
170
20,9%
20,4%
31
3.8%
3,7%
219
27,0%
26,3%
812
100,0%
97,6%

20
100,0%
2,4%

Toplam
70
8,4%
8,4%
342
41,1%
41,1%
170
20,4%
20,4%
31
3.7%
3,7%
219
26,3%
26,3%
832
100,0%
100,0%

Ankete katlan gruplar ile servislerde alman gvenlik nlemlerinin yeterlilik

dzeyi karlatrldnda, kullanclarn %6,9'u, servislerin ise %70'i alman gvenlik
nlemlerini olduka yeterli, kullanclarn %41,4', servislerin %30'u ise yeterli
grdklerini belirtmilerdir. Kullanclarn %20,9'u yetersiz, %3,8'i olduka yetersiz,
%27'si ise fikrinin olmadn ifade etmitir. KuUamclarm ounluu servislerde
alman gvenlik nlemlerini yeterli grrken %23' yetersiz ve %27'si ise bilgisinin
olmad grlmektedir. Buna gre yarya yakn kullanc servislerdeki gvenlii
yetersiz veya bilgilerinin olmad eklinde yantlarken servislerin tm nlemleri
yeterli olarak grmektedirler.

TABLO 124: Ankete Katlan Gruplar le Dolum stasyonlarnda Alman

Gvenlik nlemleri apraz Tablosu

Yeterli
Dolum
istasyonla
rnda
gvenlik

Yetersiz

Fikri yok

Toplam

Sav
Stun %
Toplamdaki
Say
Stun %
Toplamdaki
Sav
Stun %
Toplamdaki
Say
Stun %
Toplamdaki

si
%
si
%
si
%
si
%

Ankete katlan gruplar

Dolum
Kullanc
istasyonu
ve sahibi
19
415
86.4%
50.8%
2,3%
49.5%
3
209
13.6%
25.6%
,4%
24,9%
193
23,6%
23,0%
817
100.0%
97,4%

22
100.0%
2,6%

Toplam
434
51.7%
51,7%
212
25.3%
25,3%
193
23,0%
23,0%
839
100.0%
100,0%

Ankete katlan gruplardan ikmal istasyonlar ile ikmal istasyonlarnda alman

gvenlik nlemlerinin yeterlilik dzeyi karlatrldnda, kullanclarn %50,8'i,
ikmal istasyonlarmm ise %86,4 alman gvenlik nlemlerini yeterli, kullanclarn
%25,6's, ikmal istasyonlannm % 13,6's ise yetersiz grdklerini belirtmilerdir.
Kullanclarn %23,6's konu hakkmda fikri olmadn belirtmitir. KuUanclarm
ounluu ikmal istasyonlarnda alman gvenlik nlemlerini yeterh grrken
%23,6'smm ise bilgisinin olmad grlmektedir. Genel olarak kuUamclarm gven
lik nlemleri hakknda fikir belirtmemesi yeterli bilgilerinin olmamasndan kay
naklanmaktadr.

BENC BLM
5 . SONULAR
5.1. A R A S A H P L E R E KLLAMCILARA AT
SONULAR

Yakt olarak LPG kullanan aralar genellikle ticari aralardr. Bu aralarn

byk ounluunu TOFA tarafndan retilen eitli model ve tipteki aralar olutur
maktadr.
Aratrmaya katlan aralarn yarsmdan fazlasnn modeli on yldan kk
olduu grlmtr. LPG kullanan aralar genellikle yeni model aralardrr.
Aralar LPG 'ye dntrlme kararn genellikle ara sahipleri verirken,
iletenlerde izin alarak dnme karar verebilmektedirler.
Aratu-maya katlanlarm %86's aralarnda iki yldr LPG kullandklarn
belirtmilerdir. LPG'nin aralarda yakt olarak kullanm son iki ylda hzj.
nitir
stanbul'daki 25 bin civarmdaki ticari taksilerin yaklak 17 bin kadarnn ur-o kul
lanmakta olduu tahmin edilmektedir.
Aralarnda LPG kullananlar, yaktlarn deitirdiklerinde eskiye oranla
kazanlarnda art olduunu ifade etmilerdir. Kullanclar yaklak olarak %40-60
orannda kazan art saladklarn ifade etmilerdir. lkemizde LPG'nin benzine
gre ok daha ucuz olduu bilinmektedir. Ayrca dier sv yaktlar zerindeki vergi
LPG zermde ok daha az uygulanmakta, baz lkelerde LPG kullanmn tevik iin
vergi aimmamaktadr.
Aralara LPG dnm iin seilen belirli bir rnn olmad genelde kul
lanclarn ekonomik nedenlerden dolay marka yerine fiyat tercih ettikleri grlmek
tedir.
Kullanclar aralarnda yakt olarak LPG kullanmalarnn en nemli nedeni
ni fiyat avantaj olduunu belirtmilerdir. Dier yaktlardan daha ucuz olan LPG'nin
aralarda yakt olarak kullanm, ekonomik nedenlerden dolay hzla artmaktadr.
LPG kullananlar aracn ruhsat kaytlarna genellikle bu bilginin ilendiini
ifade etmektedirler. Ancak ticari taksi kullanclarnn bir ksm dnm sonras
yaplacak ilemlerin fazla olmasndan dolay gelir kaybna uradklarm, denetim ve
muayene ilemlerinin tek elden ve hzl yaplmas gerektiini dile getirmilerdir.
Kullanclar aralara dnm yapan servisleri genellikle tandklar ve daha
nce kullanm olanlarn tavsiyesi ile semekte, ekonomik bir fiyat sunulmas da seim

kriterleri arasnda nem kazanmaktadm

m Aracm LPG ile almasmm ara ve paralar zerindeki etkileri kullanclar
tarafmdan tam olarak bilinmemektedir. Bir ksm daha az arza yapar, bir ksm ise daha
ok arza yapar diyerek karatklar somnlar dile getirmilerdir. Katlanlarn byk
bir ksm fikir belirtmemitir.

Katanlar aracn LPG dnm sonras performans deimesini

deerlendirirken deimedi ve azald diyenler ounluktadr. Aracm LPG ile ahmas
%2 kadar bir kayba neden olmakla birlikte fiyat avantaj yanmda bu kayp nemsen
memektedir.
Kullanclar yakt olarak LPG'nin evreye zarar vermediini ifade etmilerdir.
Aralarda LPG kullanm hava kirlilii olan birok lkede tevik edmi ve bu aralar
smrlamalarm dmda tutulmutur.
m Aralarmda LPG kullananlar yakt mahyeti asmdan karlatrdklarnda
LPG'yi ucuz yakt olarak grmektedirler. Dnm yaptrmalarmn en nemli nedeni
de ucuz yakt olmas grlebilir.
Kullanclar genellikle dnmn yapld servislerden gvenlik ve kul
lanmla ilgili bilgi almakta Ancak alman bilgi baz kullanclar tarafndan yeterli bulun
mamaktadr. Genellikle dnm gerekletiren servisin bir eleman arac
kullancyla birlikte kullanarak kullanm hakknda bilgi vermektedir.
m Kullanclar ikmal istasyonlarnda alman gvenlik nlemlerini yeterh bul
makla birlikte nemli bir ksm yeterli bilgiye sahip olmadklarndan fikir beyan etme
milerdir.
Kullanclar yakt olarak setikleri LPG'yi genellikle gvenilir yakt olarak
grmektedirler. Gvensizdir diyenler ise genellikle basml gaz olmasndan dolay pat
lama ve dier tehlikeleri belirtmilerdir.
Kullanclarm byk bir ksm LPG deposunun bagaj hacmini azaltmasmdan
rahatsz olmadklarn ifade etmilerdir. Genellikle kullanlmayan bagaj hacmi, fiyat
avantaj dikkate almdmda kullanclar tarafndan nemsenmemektedir.
LPG dnmnden soma arata rahatszlk duymadklarm ifade edenler
ounluktadr. Rahatszlk duyanlar ise genellikle koku yapmas, arlk art, ekiin
dmesi gibi nedenleri ileri srmektedirler.
m Kullanclarn %76's, LPG fiyat benzine eit olduunda LPG kullanmaya
can ifade etmitir. Gelir gmplar ile karlatrldnda dar gelirlerin kullanmay
tercih ettii LPG fiyat avantajm yitirdiinde tercih edilmeyecei grlmektedir. Tercih
edilmeme nedenleri olarak, ekiin dmesi, tehlikeli olmas, para mrn azaltma ve
koku yapmas buna mukab benzinm seri ve rahat olduu ifade edilmitir.

m Fiyat eit olsa da LPG kullanacan ifade edenler, yakt olarak LPG iin kul
lanl, gvenli, evreyi kirletmeyen, hzl dolmas gibi nedenler behrtmilerdir.
m Kullanclar yakt olarak LPG'den daha ucuz yakt olmas durumunda sis
temlerini deitirebileceklerini ifade etmilerdir. LPG tercihinin fiyat avantaj olduu
bir kez daha n plana kmaktadn.
m LPG'nin fiyat dmdaki avantaj olarak evreyi kirletmedii dnda net bir
cevap vermedikleri grlmektedir. Kullanclarn %AVi LPG'nin fiyat dnda baka
avantaj olmadm ifade ederek, ekonomik olmasn birinci tercih sebebi olarak
grmektedirler.

5.2. TCAR TAKSYE BNEN MTERLERE AT

SONULAR
Ticari taksi mterileri genellikle aralarm LPG kullanp kullanmadklarma
dikkat ettiklerini ifade etmileridir. Genellikle taksinin LPG olmas mterileri olum
suz etkilemektedir. Bunu nedeni olarak gaz olmasmdan dolay tehlikeli grlmesidir.
Taksi mterileri genellikle yakt fiyat avantajndan dolay LPG kullanan tak
silerin dierlerinden daha ucuz olmas grndedirler.
Ticari taksi mterileri LPG kullanan taksilerde rahatsz edici unsurlar
arasnda, gaz olmasmdan tedhginlik, koku yapmasm belirtirken bir ksm LPG
olduunun belli olmadn bir ksm ise rahatsz olmadn ifade etmitir.
m Taksi mterileri LPG kullanan taksileri gvenilir bulmadklarmdan ek olarak
nlem alnmas gerektiini ifade etmilerdir.
m Taksi mterileri LPG kullanan taksilerin evreye olan etkisi hakkmda bilgi
sahibi olmadklarndan daha zararl olduunu dnmektedirler. Ancak LPG, emisyon
deerleri mcelendiinde daha az kirletici olduu grlmektedir. Dnyann bir ok
lkesinde de temiz yakt olmas nedeniyle tercih edilmektedir.

5.3. ARALARA DNM YAPAN SERVSLERE AT

SONULAR
m Dnm yapan servisler genellikle belirli tip aralara bayisi olduklar veya
kullandklar marka ve model paralar takmaktadrlar. Bu adan belirli markalarm
para ithalat ve yurt ii datmn stlenen firmanm bayisi olarak ahtklar
grlmektedir.
Dnm servisleri LPG montaj yaptklar aralara ait baz kaytlar tuttuklarm belirtmilerdir. Bu bilgiler ruhsat ve fatura bilgileri, kiisel bilgiler, trafik
kaytlar, aracm motor ve asi numaralar gibi servise gre farkllk gstermektedir.

 Dnm yapan servisler iki yl iinde alm, aratrmaya katlan servislerin

%60 iki yldr bu ite altklarn ifade etmilerdir.
Servisler yllk ortalama elli - altm araca LPG montaj yaptklarm belirt
milerdir. Bu saylarn kesin olarak bilinmesi sektrn ihtiyac olan yaktm temini ve
planlanmas iin gereklidir. Ancak bugne kadar resmi olarak kaytl aralarm dmda
"toplama" tabir edilen yurda kaak giren paralarn says bilinememektedir.
Servislerde genellikle dnmden soma srclere, kullanm bilgisi gvenhk nlemleri gibi bilgiler verilerek birlikte deneme sr yapmaktadr.
Genellikle dnm iin kullanlan paralar hepsi birlikte paket halinde
satlmaktadr. Bunlarn dnda kullanlacak dier tm paralarn da ECR 67 stan
dardnda olmalar zorunluluu nedeni ile standart para kullanm olduka yaygmdr.
Servisler LPG kullanmann aracm paralarna etkisinin olmadm, daha az
arza yaptklarm ifade etmilerdir. Genellikle LPG'nin gaz ve kuru olmasndan dolay
supaplarda ve gazn temas ettii dier yzeylerde sertlemenin olduu bilinmektedir.
Bunu nlemek zere ara ilk altrlrken ve akamlar kapatmadan nce be dakika
benzinle altrlmas, gerekli yalamay salayacandan sorun giderilmi olacaktr.
Bunun yannda LPG kuru olduundan bujilerde ve silindirlerde is ve olumaz, paralar
temiz kalr, ya deitirme sresi de uzadmdan servis masraflar da azalmaktadr.
Servisler genellikle dnmden sonra aracm performansmm nemli olmayan
bir miktarda azaldn ifade etmilerdir. Servis istasyonlar LPG kullanan aralarm
performansnn az da olsa dtn bilmekte ancak yakt maliyeti asndan
bakldnda salanan avantaj karsnda bu durumu nemsememektedirler.
m Aratrmaya katlan servislerin tm LPG'nin evre asndan kirlilik yarat
madn ifade etmilerdir. Genellikle benzin ve motorin kullanan aralarla
karlatrldnda LPG kullanan aralarm emisyonlar olduka dk deerlerde
kalmaktadr. Baz dnya lkelerinde artk uygulanmas zomnlu standart haline gelen
emisyon deerleri LPG kullanm ile salanabilmektedir. lkemizde bu tr zorunlu
standartlarm Avrupa deerlerin stnde olduu da bilinen bir gerektir.
Servis istasyonlar maliyet asndan benzinle karlatrldnda LPG in
olduka ucuz olduunu belirtmilerdir. lkemizde genellikle evlerde ve sanayide
stma amal kullanlan LPG devlet tarafndan desteklendiinden fiyat dier yaktlara
gre ucuz kalmaktadr. Ayrca otomobillerde LPG kullanm iin ilave bir
vergilendirme de henz bulunmamaktadr.
Servislerde genelde sorumlu teknik eleman bulunduu ifade edilmitir. Ancak
dnm projesini onaylayan ve kontrollerini yapan bir makine mhendisinin her
serviste olmas gerekirken genellikle bir mhendis birden fazla servisle birlikte
almakta ve onay vermektedir.

m Servislerin tm aralara LPG dnm ile ilgili eitim aldklarm ifade

etmilerdir. Ancak almana bu eitim genellikle paralarn toptan alnmas srasmda
karlkl sohbet havasnda yrtlmekte, baz toptanclar ise ciddi eitimler vermekte
dir. Servisler eitli firmalardan eitim aldklarm belirtmi ancak sre olarak kesin bir
sre verilmemitir.
Servis istasyonlar genellikle yaptklar ilem iin bir yetki belgesi bulunmas
gereini dile getirmilerdir. Bu yetki belgesi serviste yaplan iin trn ara tipi ve
modelini gstermelidir. Ayrca ara dnm projesi ve bu proje zerindeki sorumlu
luklar belirtmesi asndan gereklidir. Ancak servisler aimmas gereken bu belgelerin
tek bir merkezden verilmesini ve ayn merkez tarafndan kontrollerinin yaplmasn
istemektedirler. Belge verecek kurumlar arasmda TES, Sanayi ve Ticaret Bakanh,
Makine Mhendisleri Odas servisler tarafndan ncelikle belirtilmitir.

LP KMAL STASYONLARINA AT SONULAR

m ikmal istasyonlarnda alman gvenlik nlemleri genellikle motorun ve cep
telefonu kapatma sigara imeme gibi benzine yakm nlemlerin yanmda LPG iin
ayrca araca topraklama taklmas eklindedir. Alman bu gvenlik nlemleri ara kul
lanclar tarafndan yeterli grlmezken, ikmal istasyonlar tarafmdan yeterli olarak
grlmlerdir.
kmal istasyonlar genellikle LPG ile ilgili eitim aldklarm ifade etmekte
dirler. Alman eitim genellikle bayisi olunan firma, veya LPG ile ilgili dier firmalar
tarafmdan verilmitir. Baz ikmal istasyonlar ise pompa banda ksa bir eitimin ver
ildiini ifade etmilerdir.
kmal istasyonlar LPG sat iin yetki belgesi gerektiini bilmektedirler.
Ancak eitli nedenlerle istasyonlarn byk bir blm ruhsatsz almaktadr. Ayrca
alnmas gerekli belgeler ve gerekli standartlar (eklerde verildii gibi) ikmal istasyonlarmm uymalar gereken kurallar belirlemitir. Bu yasal prosedr olduka uzun ilem
ler gerektirmekte ve yetkili kurum veya merciiler arasnda koordinasyon eksiklii
nedeni ile istasyonlar zor durumda kalmaktadrlar. Aratrmaya katlan ikmal istasyon
lar gerekli belgelerin. Sanayi ve Ticaret Bakanl'ndan, TSE'den, Belediyelerden ve
evre Bakanl'ndan verilebileceini belirtmilerdir.

5.5. GENEL SONULAR

LPG'yi yakt olarak kullanan aralar genellikle ticari taksilerdir. LPG benzine
oranla daha ekonomik olduu iin tercih edilmektedir. zellikle son iki yldr LPG'ye
dnm yapan ticari taksi saysmda nemli bir art sz konusudur.

Srcler LPG hakknda yeterli bilgi sahibi olmadklar gibi LPG

dnmnn araca etkisi konusunda da fazla bUgilerinin olmad grlmektedir.
Genellikle LPG hakknda yeterli bilgiye sahip olmadan ekonomik kayglar sebebi ile
srcler LPG'ye ynelmektedirler.
Srclerin nemli bir ksm LPG deposunun bagaj hacmini azaltmasndan
rahatsz olmaktadr. Buna karlk taksi mterilerinin bagaj hacmindeki azalma nedeni
ile eyalarn smamasndan dolay glkle karlat grlmektedir.
m Srcler ounlukla ucuz olduundan tercih ettikleri LPG'nin fiyatmm ben
zin fiyat ile ayn olduunda, benzin kullanmay tercih edeceklerini belirtmilerdir. n
plana kan dier bir faktr olan evre asmdan LPG kullanmay tercih etmedikleri
grlmektedir.
m LPG kullanan ticari taksileri gvenli bulmayan taksi mterileri olmasma
karm yine mterilerin taksiye binerken bu dumma dikkat etmedikleri grlmektedir.
m LPG dnm yapan servislerde alan sommlu kiilerin eitim dzeyleri
ve konu ile ilgili eitimleri istenen dzeyde deildir. Bu servisler hzla artmakla bir
likte alman gvenlik nlemleri asndan da yeterli olmadklar grlmtr.
LPG ikmal istasyonlar konusundaki gelimeler olumlu olduu gzlenmekte
dir. zellikle byk petrol datm irketlerinin LPG konusunda almaya
baladklar, benzin istasyonlarmda LPG sat yapmak zere harekete getikleri
grlmektedir. Bu dumm zellikle LPG satlarmm gerekli yasal dzenlemesinin
yaplmasm ve gerek gvenlik nlemleri alnmam dolum istasyonlarmm nlen
mesinde etkili olacaktr.

ALTINCI BLM
6. OTOGAZ SEKTR VE OTOGAZ KULLANIMINA
LKN MEVCUT DURUMUN BELRLENMES
lkemizde LPG kuUammma ilikin hkmet politikalan ilgiH bakanlklar
dzeyinde olutumlacak komisyonlarm ortaklaa almas ile oluturulmaldr. Bugn
lkemizde LPG kullanm kontroll olarak bymemekte ve ar talep ithalat krk
lemektedir. Tketimin kontrol edilmesi lke ekonomisi asmdan hayati neme sahip
tir. Zira lkemiz rafinerilerinin kapasiteleri smrl olduu, ortaya kacak fazladan
ihtiyacn ise ithalat ile karlanaca ortadadr. Bu bakmdan Enerji ve Tabii Kaynaklar
Bakanl aratrmada ekil ve tablo 6'da verilmi olduu gibi ileriye ynelik projek
siyonlar yapmaldr. Gerektiinde tketimi kontroll olarak azaltma yoluna gidilmeli,
ek vergi uygulanarak LPG fiyat avantaj uygun oranda tutulmaldr. Aratrrmada ortaya
kt zere otomobillerde LPG kullanlmasmm en nemli sebebi fiyatmm ucuz
olarak grlmesidir.
lkemizde standartlarn belirlenmesi grevi Trk Standartlar Enstitsnde iken
bu standartlara uygunluu ise farkl kurumlar aratrmaktadr. Bu durum, dolum ista
syonu ve aralarn kontrolnde eitli glklere neden olmaktadr. TSE kontrol yap
makla birlikte yaptrm gcnn olmamas nedeniyle etkili olmamakta, il mdrlkleri
ise yetkili olmalarna ramen teknik bilgiye sahip olmadklarmdan yeterli olamamak
tadrlar. Sanayi ve Ticaret Bakanl'nm yaynlad tebli gerei uyulmas zomnlu
standardn ne ekilde kontrol edilecei hususu net olarak belirtilmemitir. Tebliin
yrtme blmmde bakan tarafndan yrtlecei belirtilmi, denetimin nasl
yaplaca belirtilmemitir.
Mevcut durum dikkate alndnda bir LPG dolum istasyonu kurup
altrabilmek iin farkl bakanlklarm illerdeki mdrlklerinden, farkl izinlerin
almd grlmektedir. Ayrca belediye de belde smrlarmdaki yerleimi kontrol
ettiinden ayrca mhsat vermektedir.
_Bir dolum istasyonunun kurulabilmesi iin yaplmas gerekli ilemler yle
sralanabilir.
Dolum istasyonunun yerinin seilmesi ve imar durumuna ilikin inaat izninin
belediyeden alnmas.
Sanayi ve Ticaret Mdrl inaat iin dolum istasyonu olabileceine ilikin
iznin verilmesi.
Trk Standartlan Enstits teknik uzmanlar tarafmdan standartlara uygunluu
denetlenir.

 alma ve sosyal gvenlik mdrl tarafndan TS 11939 standrdma

uygunluk alma koullar asndan tekrar denetlenir, eksikler varsa iki ay iinde
giderilmesi istenir.
Alman bu onay ve tutanaklar ile belediyeye bavumlarak ruhsat alnr. Ancak
Bykehir belediyeleri geici ruhsat dzenleyerek her ayda bir yenilenmesini
salamaktadrlar.
Bu olumsuz durumun giderilmesi iin illerde rgtlenecek bir komisyon ile
uyulmas zorunlu bulunan bu standartlar tek elden denetlenmesi ngrlebilir. Ayrca
gerekli donanmn ve elemanm bulunduu gezici servislerde salanacak hizmet kolay
ca ve yerinde salanabilir.
Aralarda kullanlan sistemlerin tescil ilemleri yetkilendirilmi kurumlar
arasndan karkla neden olmaktadr. LPG dnm yaplan ara tescili iin yaplan
ilemler unlardr.
Dnm yapacak olan mhendislik brosunda ara tadilat plan hazrlanr.
m Dnm servisinde hazrlanan plana uygun olarak paralarn montaj yaplu,
Yetki belgesi alm olan ve tadilat plan hazrlayan mhendis tarafmdan sis
temin almas ve gvenlii test edilir.
Yaplan testlerden sonra, tadilat plan, trafik tescil belgesinin fotokopisi, mon
taj yaplan paralarn model ve tipini gsteren belgeler, dnmn yapldn ve
kontrol edildiine dair yetkili mhendisin imzalad belgeler ile birlikte makine
mhendisleri odasna mracaat edilir.
Makine mhendisleri odasnn yapt kontroller sonunda ofrler odasndan
aracm camnda bulunmas zorunlu etiketler almr.
Hazrlanan belgeler ve kontrol sonular ile Trafik tescil ilemleri yaplarak
ara dosyasna konur. Aracm mhsatna LPG ile alr ibaresi ilenir.
Belirlenmi standartlarn uygulanmas ile hazrlanan bu ilemler sonunda ara
trafie kar. Ancak daha sonraki kontrollerin nasl yaplaca konusunda aklk
bulunmamaktadr. Ara muayene istasyonlarnda LPG ile alan aralarnda uygun
kontrol aralar ile kontrollerinin yaplmas gereklidir. Aracm camnda bulunmas
zorunlu olan etiketin bulunmas da kontrol edilmelidir. Camdaki etiket trafik kontrol
leri srasnda da denetlenmeli, etiket takmam olan LPG kullanan aralara ilikin
yaptrmlar uygulamahdr. Zira genellikle ticari taksilerde bulunan bu etiket zel

aralarda bulunmamaktadr. Oysa Sanayi ve Ticaret Bakanlmm 28 Kasm 1997 tarih

ve 23184 sayl Resmi Gazetede yaynlad ynetmelik gerei LPG ile alan aralar
da bulunmas zorunludur. Ad geen ynetmelikte gerekli dier hususlar da aklanm
ve zorunlu olarak yerine getirilmesi istenmitir.
Sonu olarak; lkemizde LPG kullanmna ilikin olarak gerekli standartlar ve
kurallar belirlenmi ve uygulanmaktadu. Yaplan grmeler sonucu elde edilen bil
giler nda ilemlerin uzun srmesi ve eitli kurulular arasnda gidip gelmenin
fazla olduu vurgulanmtr. Dier bir husus ise belirlenmi standartlarm yeterli lde
kontrol edilmedii, kontrol edecek kurulularn belirlenmedii belirtilmitir.
Aralarda LPG kullanmna ilikin oluturulacak bir merkezden tm ilerin
yrtlmesi mevcut durumun dzeltilmesinde etkili olacaktr. Ayrca aralarn en az
ylda bir kez szdrmazlk kontrol ile egzoz emisyon deerlerinin llmesi zorunlu
hale getirilmesidir.
6.1. NERLER
m LPG dnm iin kullanlan paralarm tm ECE-R 67 standardma uygun
olmaldr. Bu paralarn ithalatn veya standarda uygun olarak imalatm yapan fir
malar, dnm iin kendi servis istasyonlarn kurmal veya TSE den Hizmet
Yeterlilik Belgesi alm bayilerden oluan bayii a kumaldr. Dnm yaplan
aralara montaj yaplan paralarn retim ve montaj hatalarma kar en az bir yl
garantili olmaldr.
m Son iki ylda LPG kullanan ara says hzla artmtr. LPG satnn ve kullanmnm planlanmas iin dnm yaplm ara saylarnn bilinmesinde yarar
vardr. Ancak resmi kaytlarn tutulduu mhendisler odas, trafik tescil gibi kurumlar
da gereki rakamlar bulunmamaktadr. zellikle LPG kullanan zel aralar bu ilem
iin herhangi bir kayt tutturmadan trafie kmaktadrlar. Servislerde kurulacak bilgi
bankalarnda her araca ait tescil kaytlar, montaj yaplan paralarm seri numaralan
saklanmal ve trafik tescil veya makine mhendisleri odasnda bu kaytlar toplan
maldr. Trafik tescil ilemleri iin aracm dosyasnda dnm tadilat plan bulunmal
ruhsat kaytlarna da LPG ile aht yazlmaldr. Bu sayede LPG kullanan ara
saylar tip ve modelleri taranarak bilgiye ulalmas kolaylatrlmaldr.
Aracm dnmnden sonra kullancllara mutlaka eitim verilmeli, gven
lik, kullanm, arza ve genel bilgi dzeylerinin artmas salanmaldr. Bunun iin
servislerde bror ve kitapklar hazrlanmal, kullanclarn LPG hakkndaki gereksiz
korku ve pheleri giderilmelidir.
kmal istasyonunda alanlarn eitimlerine zen gsterilerek, tankn kapa
sitesinden fazla dolum yaplmamas ve gerekli gvenlik nlemleri gibi konulara zen
gsterilmesi salanmaldr.

m Montaj yapacak teknik elemanlara datc firma tarafndan eitim verilerek

yeterli dzeye gelenlere belgeleri verilmeli, ve bu elemanlarn montaj istasyonlarmda
almalar salanmaldr. Yeni retilen sistemler ve ara marka ve modelleri gelitike
bu elemanlar eitimlere alnmaldr.
Aracn emisyon deerleri dnm ncesi ve sonrasnda llmeli,
servislerde kurulacak bilgi bankalarma ilenmelidir. Dnm somas takip eden her
yl emisyon deerleri llerek arata bulunmas zorunlu hale getirilecek Emisyon
Kamesine ilenmelidir.
Aralarn emisyon deerlerinin lmek zere "Otomotiv Sanayicileri
Derneinin" 1997 ylmda nerdii egzoz emisyon lm laboratuarlar kurulmaldr.
Laboratuar, tarafsz, bamsz ve verimh almasna imkan salayacak bir ynetim
biimine sahip bulunmaldr.
m Dnyada olduu gibi lkemizde de aralarda LPG kullanm evre kirlilii
asndan toplu tama ve ticari taksilerde tevik edilmelidir. Aralarda LPG kullanm
tat alm vergisi ve tat vergisinde indirimler salanmas yoluyla tevik edilmelidir.
m Yakt olarak LPG kullanan aralar 28 Kasm 1997 tarihli 23184 sayl Resmi
Gazetede yaynlanan tebh gerei oval biimli yanstc etiketi n ve arka camn sa
st kesinde bulundurmakla ykmldr. Bu etiket trafik kontrolleri srasmda ruhsat
kaytlarnda LPG bulunan aralarn n ve arka camlarmda olmas denetlenmelidir.

EKLER
EK 1: Aralarn mal Tadil e M o n t a j Hakknda
Ynetmelik
RESM GAZETE 28 Mays 1996 - Say : 22649
Sanayi ve Ticaret Bakanlndan :
ller ve Standartlar Genel Mdrl Aralarn mal Tadil ve Montaj
Hakkndaki Ynetmeliin 119. Maddesine Bir Alt Bend Eklenmesine Dair
Ynetmeliin Uygulama
Esaslar Teblii
Tebli No : 96/47-48
3 ubat 1993 tarih ve 21485 Mkerrer sayh Resmi Gazete'de yaymlanan
"Aralarn mal Tadil ve Montaj Hakknda Ynetmelik"in ve 29 Haziran 1995 tarih ve
22328 sayl Resmi Gazete'de yaymlanan "Aralarn mal Tadil ve Montaj Hakknda
Ynetmelik"in 119 uncu maddesine bir alt bent eklenmesine dair Ynetmelik'in
Uygulama Usul ve Esaslar aada belirtilmitir.
L Y N E T M E L K G E R E UYGULAMA
A- Seri malat ve Montaj
retici firmalar 10 Ocak 1994 tarih ve 21814 sayl Resmi Gazete'de yaymlanan
93/94-95 No.lu tebliin A-I esaslar ile ECE R 67 Yanma Sistemlerinde Svlatmim
Petrol Gaz Kullanan Motorlu Tatlarn zel Donanmlarnn Onaylar ile ilgili
Hkmlerinde belirtilen emniyet ve teknik esaslarna gre deerlendirilmesine
mteakip malat Yeterlilik Belgesi alacaklardr.
B - Seri Tadilat
Prototip arata kullanlan yakt sistemi ve sistemi oluturan aksam ve paralarn
ECE R-67 (TSE-ECE R 67 Yanma Sistemlerinde Svlatrlm Petrol Gaz Kullanan
Motorlu Tatlarn zel Donanmlarnn Onaylar ile ilgili Hkmler) Teknik
esaslarna gre yapldnn tespiti iin aadaki hususlar aranacaktr.
1) Yakt sistemi tadilatlar Bakanlmzdan yetki belgesi alm Makina
Mhendisleri tarafmdan hazrlanacak projeye uygun olarak yaplr.
2) Yakt sisteminde kullanlan ithal aksam ve paralar iin Uluslararas kabul
grm kumlular tarafmdan verilmi "E" (TP ONAYI) iareti aranacaktr.
3) Bu sistemde kullanlan ve yerli imal edilecek olan aksam ve paralarm ECE
R-67 Teknik esaslarna gre retildiinin Teknik niversiteler veya TSE'ce, verilecek
uygunluk raporu ile tevsik edilecektir.
4) "2" ve "3" maddelerinde belirtilen aksam ve paralarm prototip ara zerine
monte edilmesinden sonra Teknik niversiteler veya TSE tarafndan verilecek yakt
sistemi Uygunluk raporu aranacaktr.
5) Yukardaki usul ve esaslar erevesinde yaplan tadilatlara ait proje ve teknik
belgeler Sanayi ve Ticaret Bakanhnca onaylanacaktr.

C - Mnferit Tadilat
Yakt sistemi ve bu sisteme dair aksam ve paralarn ECE-R-67'nin Teknik
Esaslarna gre yapldnn ve uygunluunun yukardaki "B" maddesinde belirtilen
kurululardan alnacak Uygunluk Raporu ile birlikte ara projelerinin izimi konusun
da Yetkili Makine Mhendislerince hazrlanacak proje ve Teknik Belgeler Sanayi ve
Ticaret Bakanlnca onaylanacaktr.
II. T E S C L L E M L E R
LPG Yakt sistemli aralarn Trafie kayt ve tescil ilemleri Karayollar Trafik
Kanununun 32. maddesi ve Bakanlmzn 93/94-95 sayl Tebli esaslarna gre
yaplmas gerekmektedir.
III. Y K M L L K
Aralarda yakt sistemi dnm ile ilgili her trl Teknik ve Mali sorumluluk;
Sistemi ECE-R-67'ye uygunluu tevsik eden kurum ile projeyi hazrriayan Yetkili
Mhendise aittir.
IV. E M N Y E T L E L G L H K M L E R
Aracn n ve arka camnda grnecek ekilde LPG kullanld belirtilmelidir.
- LPG kullanan aralar yeralt garajlarma park edilmemelidir.
- LPG deposu her 10 ylda bir deitirilmelidir.
V. BU T E B L YAYINLANDII T A R H T E N T B A R E N
YRRLE GRER.
VI. BU T E B L H K M L E R N SANAY VE T C A R E T
BAKANLII YRTR.

EK 2 s r a i a r n mal T a d i l e M o n t a j H a k k n d a k i
Y n e t m e l i e Alt B e n d Eklenmesi
RESM GAZETE 28 Kasm 1997, Say : 23184
Tebli ;
Sanayi ve Ticaret Bakanlndan
Sanayi Genel Mdrl'nn Aralann mal Tadil ve Montaj Hakkmdaki
Ynetmeliin 119 uncu Maddesine Bir Alt Bend Eklenmesine Dair Ynetmeliin
Uygulama Esaslar Teblii
Tebli No : 97/106-107
03 ubat 1993 tarih ve 21485 mkerrer sayl Resmi Gazete de yaymlanan
Aralarn mal, Tadil ve Montaj Hakkndaki Ynetmelik'in ve 29 Haziran 1995 tarih
ve 22328 sayl Resmi Gazete'de yaymlanan Aralarm mal Tadil ve Montaj
Hakkmda Ynetmeliin 119. maddesine bir alt bend eklenmesine dair Ynetmelik'in
Uygulama Usul ve Esaslann Belirleyen 28 Mays 1996 tarih ve 22649 sayl Resmi
Gazete yaymlanan 96 1/48 Sayl Tebli aadaki gibi deitirilmitir.
I. Y N E T M E L K G E R E UYGULAMA
A -Seri malat ve Montaj
retici firmalar, aralarnda alternatif yakt olarak Svlatrlm Petrol Gaz
(LPG) kullanlmak zere yanma sistemlerinde TSE-ECE 67 nin Teknik Esaslarna gre
deerlendirilmesini mteakip malat Yeterlilik Belgesi alacaklardr,
B. Seri Tadilat
Prototip arata kullanlan altematif yakt sistemini oluturan aksam ve paralarm
TSE-ECE R 67 (Yanma sistemlerinde svlatrlm petrol gaz kullanan motorlu
tatlarn zel donanmlarnn onaylar ile ilgili erglasyon) teknik esaslarma gre
yapldnn tesbiti iin aadaki hususlar aranacaktr.
1) Yakt sistemi tadilatlar Bakanlmzdan yetki belgesi alm Makina
Mhendisleri tarafndan hazrlanacak projeye uygun olarak yaplr.
2) Yakt siteminde kullanlan ithal aksam ve paralar, uluslararas kabul grm
kurulular tarafmdan verilmi "E" (TP ONAYI) iaretli olanlar.
3) Bu sistemde kullanlan ithal ve yerli imal edilecek olan aksam ve paralarm
TSE-ECE R67 teknik esaslarna gre retildii TSE'ce belgelendirilecek veya Tip
Onay aretli ("E" iaretli) olacaktr.
4) 2 nci ve 3 nc maddelerde belirtilen aksam ve paralarn prototip ara zer
ine monte edilmesinden sonra Teknik niversiteler veya TSE tarafndan verilecek
yakt sistemi Uygunluk Raporu aranacaktr.
5) Yukardaki usul ve esaslar erevesinde yaplan tadilatlara ait proje ve teknik
belgeler Sanayi ve Ticaret Bakanlnca onaylanacaktr.
C. Mnferit Tadilat
Yakt Sistemi ve bu sisteme dair aksam ve paralarn TSE-ECE R 67 nin teknik

esaslarna gre yapldnn ve uygunluunun yukardaki "B" maddesinde belirtilen

kurululardan almacak. Uygunluk Rapom ile birlikte ara projelerinin izimi konusun
da yetkili Makine Mhendislerince hazrlanacak proje ve Teknik Belgeler Sanayi ve
Ticaret Bakanlnca onaylanacaktr.
I L TESCL LEMLER
LPG Yakt sistemli aralarn Trafie kayt ve tescil ilemleri Karayollar Trafik
Kanununun 32. Maddesi ve bu Tebli esaslarma gre yaplr.
I I I . YKMLLK
Aralarda yakt sistemi dnm ile ilgih her trl Teknik ve Mali sommluluk;
TSE-ECE- R67'ye uygunluunu tevsik eden krm ile projeyi hazrlayan Mhendise
aittir.
IV. EMNYET LE LGL HKMLER
1. Aralara LPG dnm montajlar projesine uygun eitilmi uzman kiilerce
yaplacaktr.
2. LPG dnm yaplan aralarn LPG'li olduklar ruhsatlarma ilenecektir.
3. LPG dnm yapan kumlular, dnm ilemini yaptklar iyerlerine ait
TSE'den Hizmet Yeterlilik Belgesi alacaklar ve bu belgeyi malat Yeterlilik Belgesi
mracaat srasnda Bakanla vereceklerdir.
4. Bakanlmzdan kendi kurulular adna malat Yeterlilik Belgesi alan fir
malar, belgelerini dier firmalarn ara dnm ilemlerinde kullandrdklar takdirde,
bu kurululann belgeleri iptal edilecektir.
5. Trkiye ofrler ve Otomobilciler Federasyonundan temin edilen (rnei
ekil-1)'de oval biimde, zerinde LPG yazs bulunan reflektif (yanstcl) bir etiket,
LPG'li aralarn- n ve arka camna (sa st keye) yaptrlacaktr.
6. LPG'li sistemle alan araca ait TSE'den alman gaz szdrmazlk raporu,
muayene istasyonlarnda yaplan peryodik ara muayenesi srasnda ara sahibinden
istenecektir.
7. LPG dnm yaplacak aralarda eski, kullanlm standart d malzemel
er kullanlmayacaktr.
8. Aralarda kullanlan LPG tankmn zerinde LPG dnm yapan firmann
ad, adresi ve dnm tarihi ile birlikte LPG tankmn imalatsnn ad, adresi ve imal
yln belirten bir etiket sklmeyecek ekilde bulunacaktr.
9. Aralarda bulunan LPG tank her 10 ylda bir deitirilecektir.
10. malat Yeterlilik Belgesine haiz firmalarm LPG dnm yaptklarm
aralarn Trafik Tescil lemleri, aracn trafie kaytl olduu il'de yaplabilir.
11. LPG kullanan aralar kapal garajlarda park edilmemelidir.
12. Bu Tebliin yaymlanmasmdan nce Bakanhmzdan malat Yeterlilik
Belgesi alan kurulular, bu tebliin yaynland tarihten itibaren 6 ay iinde bu tebli
hkmlerine uyacaklardr.

V. YRRLK
Bu Teblii yaymland tarihten itibaren 1 (bir) ay sonra yrrle girer.
VL YRTME
Bu Tebli hkmlerini Sanayi ve Ticaret Bakan yrtr.

8 mm

Mavisi

Krmz

30 mm

75 mm

ARA
[ YERLERE
EDEME

Yeil

20
100 mm

ekil 31. LPG Etiket rnei

(1/1)

EK 3 : M o t o r l u A r a l a r l a l g i l i B a z TSE

Standartlar

TS 1231

ten Yanmal Motorlar - Muayene ve Deney Esaslar

TS 1445

Svlatrlm Petrol Gazlar (LPG) - Tama Kurallar

TS 1446

Svlatrlm Petrol Gazlar (LPG) - Depolama Kurallar

TS 1449

Svlatrlm Petrol Gazlar (LPG) - Doldurma Ve Boaltma

Kurallar

TS 1984

Karayolu Tatlar - Otomobiller - Yakt Ekonomisi Tayini

TS 3996

Karayolu Tatlar - Kararl Durumda alan Dizel Motorlarndan

kan Egzoz Gazlarnn Koyuluk (Opasite) Derecesini lme
Aygt (Opasimetre)

TS 4930

Tat Tadilat Projelendirme Esaslar (Tadil: 1988-04ile 1995-07)

TS 5013

Karayolu Tatlarnda Motor Deney Prensipleri - Net Mil Gc

TS 6929

ten Yanmal Pistonlu Motorlarda Yangndan Komma

TS 7535

Karayolu Tatlar - Diyaframl Yakt Besleme Pompalar

TS 8269

Motor Soutma Sistemi - Kaynama Noktas Tespiti -Alan Deneyi

TS 8855

Karayolu Tatlar - Sv Yakt Depolar (elik)

TS 8856

ten Yanmal Motorlar - Yakt Sistemleri Bom ve Hortumlar

(Lastik)

TS 11365

Dizel Motorlu Tatlarn Egzoz Emisyon Snr Deerleri

TS 11366

Benzin Motorlu Tatlarn Egzoz Emisyon Smr Deerleri

TS 11603

Motor Souk iken altrma ve Istma - Yakt Ekonomisi Tayini

TS 11939

Svlatrlm Petrol Gazlar (LPG) - kmal stasyonlar Karayolu Tatlar in Emniyet Kurallar

TS 12095

Motorlu Tatlar - Yanma Sistemleri - LPG Kullanlan Donanmlar

TS 12305

Motorlu Tatlar - Yanma Sistemleri - LPG Kullanlan Yerletirilmesi

TSE Tarafndan Basm Tamamlanm E C E Ynetmelikleri (12. 12. 1997)

TSE-ECER67

Motorlu Tatlar - Yanma Sistemlerinde Svlatrlm

Petrol Gaz Kullanan Motorlu Tatlarn zel Donanmlarnn
Onaylar le lgili Hkmler(Deiiklik 1)

C3

i +

>

5 8-

(0

till

IN

si

(0

13

O cti

lilt'

0) :a :0

lis

+w S

<

E
<

c
n

i-Ul

</>

is

a
3

UK

<

d d

hi UjO
> .= u

c
Vh

c
hi

1 9 5

OO

0
>cn
0

Q
C
O
>
(A

d p

111
CQ Q

PQ Q

11

Ul

Z
>
Ul

111 m
N
o
N
0)
u
Ul

< 00m S 5
(N
ON
ON

O OS

11

"'^ CO

^ e

11

I
en-q ^

S
-a

I
s,

PQ

I t
G

4ti

SS

old

7>

3
cd

.^1:^

l i

:p

Cd
>b)

'o

:2S

ci

T3
C

c
8

I
C

g
qo

I
cd

1 11
c

<

:P

1 3

cd

>g
rS:i

IT)

:p
:p

I
fia

cd

#^
Cd si

ez
cd N

I
ON

111

o
o

O 0 0 lO
O O O

T)
00

'5
3
Z
O

sou

></)
S
u

N
O
N

oc
o
I-

o
fi

Ja

N
z
u
ca
o

<
<
N
<
Dffl
fiC
111
O
N

1
3
z
o
>-

<
X

(A

<

<
N
<
GO

CA

00
O

O
U

w
111

i
< 'o<o

ON

o 0^

wd j
U 0:
afeo
<2 w
Q

I3Zia

000^ DEE

O.
OOOZ D3H

pziQ-ia

O
N

<
O

te

.2

>
pzfa-iai

t
O
X)
I

X
31/76D33
=

UL

<a zs
c

O
+
u

6/E63AH

o
t
o
s

O
UL

It'W 1 6 0 3 3
o

BD

I i

Sa

I i 2 ^

<

aS

<

te

5 S3

Qcco

Co

O
i

Z
O
71^

Ul
N

O
N

^1

lU

s
M

t
M

.i-H

co

ti

- t

*t : 0
:t ^
t
t

S
H

s
(N en ^

m ^

i l

c3

i
t > 00

EK 5: A r a t r m a d a K u l l a n l a n Anketler
Y G N L E R E F E N D M , STANBUL T C A R E T ODASI N
L P G (OTOGAZ) KULLANIM ARATIRMASI Y A P M A K T A Y I Z .
BANA YARDIMCI OLURSANIZ SEVNRM. T E E K K R L E R .
L P G Kullanan Ara Kullanclar ve Sahipleri N

1) Aracmzm markas nedir?

Yaznz
2) Aracmzm modeU nedir ?
Yaznz
3) Aracmzm tipi (ANKETR DKKAT! RNEK: ahin, Doan, Broadway,
Vectra gibi)
Yazmz
4) Aracm kullanm ekli
Taksi
Dolmu
zel ara

1
2
3

5) Arac kullanan ara sahibi mi?

Evet
Hayr

1
2

6) LPG dnm kararn kim verdi?

Ara sahibi
Arac ileten
Meslek odas
Dier Yazmz
7) En son bitirdiiniz okul nedir?
lk
Orta
Lise
Meslek Yksek Ok.
niversite
8) Yamz?
Yaznz

1
2
3

1
2
3
4
5

9) Aylk ortalama geliriniz nedir ? Yazmz

10) Ka yldr araba kullanyorsunuz? Yaznz.
11) LPG dnml arabay ka yldr kullanyorsunuz?
Yaznz
12) Aracnzda LPG kullanmaya baladktan soma kazancnzda bir art
oldu mu ?
ANKETR DKKAT! Taksi ve dolmulara somlacak.
Evet ise ne kadar art oldu
1
Hayr
2
Yaznz
13) LPG dnm iin tercih ettiiniz bir teknoloji var m?
Evet
1
Hayr
2
14) Evet dediniz, bu teknolojiyi kullanmamzdaki nedeni belirtir misiniz ?
Yaznz
15) LPG semenizdeki en nemli neden hangisidir?
Ekonomik Yakt
Gvenli
evre sal
Yaygn istasyon
Dier Yaznz
16) LPG dnm mhsat kaytlarnza ilendi mi?
Evet
Hayr
17) LPG dnm servisini nasl buldunuz?
Tandk tavsiyesi
Marka seimi
Ev/ yakn olmas
En Ucuz olmas
Garantisinin olmas
Standart ve gvenli para kullanm
Dier Yaznz

1
2
3
4

1
2

1
2
3
4
5
6

18) Aracnzdaki LPG cihazn marka ve modeh nedir? Yaznz

19) LPG dnm aracm paralarmm mrn nasl etkiledi?

Hi deimedi
1
Daha az arza yapyor
2
Daha ok arza yapyor
3
Bilmiyorum
4
Dier Yazmz.....
20) LPG dnmnden sonra aracn performansnda
mu?
Aracm ekii ykseldi
Aracm ekii dt
Aracn ekii deimedi
Bilmiyorum
Dier Yazmz

sizce deiiklik oldu

1
2
3
4

21) LPG dier yaktlara gre evreye ne derece zararldr?

ok az zararl
1
Az zararl
2
Fazla zararl
3
ok fazla zararl
4
Hi zarar yok
5
Fikrim yok
6
Dier Yazmz
22) LPG maliyetini benzine gre nasl deerlendkirsiniz?
ok ucuz
1
Ucuz
2
Ayn
3
Pahah
4
ok Pahah
5
Dier Yaznz
23) LPG dnmnn yapld serviste gvenlikle ilgi bilgi verildi mi?
Verilmedi
1
Yeteri kadar verilmedi
2
Yeterli bilgi verildi
3
Verilen bilgmin anlalma oran test edildi
4
Dier Yaznz
24) LPG dnmnn yapld serviste kullanmla ilgili bilgi verildi mi?
Verilmedi
1
Yeteri kadar verilmedi
2
Yeterli bilgi verildi
3
Verilen bilginin anlalma oran test edildi
4
Dier Yazmz

25) Aracnza montaj yapan servisin elemanlan trafikte sizinle birlikte

ara kullanarak uygulamal bilgi verdi mi?
Evet
1
Hayn
2
26) Size trafikte arala ilgili uygulamal bilgi vermediini belirttiniz.
Siz byle bir talepte bulundunuz mu ?
Talepte bulundum
1
Talepte bulunmadm
2
27) Montaj srasmda serviste alman gvenlik nlemleri sizce yeterli dzeyde mi?
Olduka Yeterli
1
Yeterli
2
Yetersiz
3
Olduka yetersiz
4
Fikrim yok
5
Dier Yazmz
28) Aracnza LPG dolumu srasmda istasyonlarda alman gvenlik nlemleri
siz yeterli dzeyde buluyor musunuz ?
Olduka Yeterli
1
Yeterli
2
Yetersiz
3
Olduka yetersiz
4
Fikrim yok
5
Dier Yaznz
29) Sizce LPG gvenilir bir yakt m?
Evet
Hayn ise ;
Yaznz

1
2

30) Aracnzn bagaj hacmindeki azalma sizi rahatsz ediyor mu?

Evet ise;
1
Yaznz
Hayn
2
31) LPG dnmnden sonra aracmzda herhangi bir rahatszlk
(konfor kayb) yaadnz m?
Evet ise ;
1
Yaznz
Hayn
2

32) LPG fiyatnn benzin fiyatna eit olduu zamanda da LPG kullanmaya devam
eder misiniz ?
Evet ise ;
1
Yazmz
Hayur
2
Yaznz
33) LPG dnmnden nce aracmza bakun yapld m?
Evet
1
Hayn
2
34) LPG'den daha ucuz bir yakt bulunduunda sisteminizi deitkmeyi dnr
msnz?
Evet
1
Hayr
2
35) LPG Dnmnden sonra ka km de bir bakm yaptrrsmz?
KM
:
Ya deiimi :
HavaFiltersi :
36) LPG'nin ekonomik fiyatndan sonraki en nemU avantaj nedir?
Yaznz
Grlen Kiinin smi Soyad
Grme Tarihi

Y G N L E R E F E N D M , STANBUL T C A R E T ODASI N
L P G ( O T O G A Z ) K U L L A N I M ARATIRMASI Y A P M A K T A Y I Z .
BANA Y A R D I M C I OLURSANIZ SEVNRM. T E E K K R L E R .
LPG dnm istasyonlar/ servisleri N
1) LPG dnm iin tercih ettiiniz ara markas var m?
Evet var
1
Hayr yok
2
Evet ise ; Yazmz
2) LPG dnm iin tercih ettiiniz ara tipi var m ?
Evet var
1
Hayr yok
2
Evet ise ; Yazmz
3) LPG taklan aralara ait herhangi bir kayt tutulmakta m?
Evet ise ;
1
Hayr
2
Hangi Bilgiler Yazmz
4) Ka yldr LPG dnm servisi olarak almaktasnz?
Yaznz

................

5) Yllk ortalama ka araca LPG dnm yapmaktasmz?

Yaznz
6) LPG montajndan sonra kullancya aracn kullanm ile ilgili bilgi
verilmekte mi?
Evet ise ;
1
Hayr ise ;
2
Ne tr bilgi verilmektedir ? Yaznz
Neden verilmemektedir ? Yazmz

7) LPG montajndan soma servis eleman deneme sr yapar m?

Evet
1
Hayr
2

8) Kullancya trafikte uygulamal bilgi verilerek beraberce ara

kullanlyor mu?
Evet
1
Hayr ise;
2
Neden, Yaznz
9) Ara kullancsna gerekli gvenlik nlemleri hakkmda bilgi veriliyor mu?
Evet
1
Hayr ise;
2
Nedenini yazmz

10) Kullanlan her hi parann standart para olmasma dikkat eder misiniz?
Evet
1
Hayr
2
11) Montaj snasmda ne gibi gvenlik tedbirleri alnmaktadr?
Yaznz

12) Montaj srasnda serviste alman gvenlik nlemleri sizce yeterli

dzeyde mi?
Olduka Yeterli
1
Yeterh
2
Yetersiz
3
Olduka yetersiz
4
Fikrim yok
5
Dier Yazmz
13) LPG dnm ara paralarmm mrn nasl etkihyor?
mrn etkilemiyor
1
Olumlu ynde daha az arza yapyor
2
Olumsuz ynde daha ok arza yapyor
3
Fikrim yok
4
Dier Yazmz
14) LPG dnmnden soma aracm performansnda
Performansm ykseltir
Performansm drr
Herhangi bir deiiklik yapmaz
Fikrim yok
Dier Yazmz

deiiklik olur mu?

1
2
3
4

15) LPG dier yaktlara gre evreye ne derece zararldr?

ok az zararldr
1
Az zararldr
'2
Zararsz
3
Fikrim yok
4
Dier Yazmz
16) LPG maliyetini benzine gre nasl deerlendirirsiniz?
ok ucuz
1
Ucuz
2
Ayn
3
Pahah
4
ok Pahal
S
Fikrim yok
6
Dier Yaznz
17) LPG dnm yapmak iin tercih ettiiniz bir ara markas var m?
Evet
1
Hayn
2
18) LPG dnm yapmak im tercih ettiiniz b* ara tipi var m?
Evet
1
Hayn
2
19) LPG dnm yapmak im terc ettiiniz bir ara modeli var m?
Evet
1
Hayn
2
20) Serviste sorumlu bir teknik eleman bulundurmakta msmz?
Evet
1
Hayn ise;
2
Nedeni yaznz
21) Evet dediniz, bu kiinin unvan ve bitirdii okul nedir?
Unvan, yazmz
Bitirdii okul, yazmz
22) Servisinizdeki personelin tm LPG montaj iin eitim ald m?
Evet ald
1
Hayn almad
2
Evet bir ksm ald
3

..

23) Servisinizdeki personele bu eitimi nereden ve ne kadar sreli olarak

almam saladmz ?
Eitim alman kurum, yaznz
Eitimin sresi, yazmz
24) LPG montaj iin bir belge gerekli midir?
Evet
Hayu:

1
2

25) Evet ise ,bu belge hangi kurumdan aimmaldr?

Yaznz
26) Sizin servisinizde bu belge var m?
Evet
Hayr ise;
Neden, yazmz

Grlen kiinin smi-Unvam

Grlen servis smi
Adresi

Firma Kaesi

1
2

Y GNLER EFENDM, STANBUL TCARET ODASI N LPG

(OTOGAZ) KULLANIM ARATIRMASI YAPMAKTAYIZ.
BANA YARDIMCI OLURSANIZ SEVNRM. TEEKKRLER.
LPG Dolum stasyonlar alanlar N
1) Aralara LPG dolumu srasmda ne gibi gvenlik nlemleri almmaktadu"?
Yaznz
2) Aralara LPG dolumu srasnda istasyonda alman gvenlik nlemleri
sizce yeterli dzeyde mi?
Yeterii
1
Yetersiz
2
Fikri yok
3
Dier, Yaznz
3) LPG ile ilgili herhangi bir eitim aldmz m?
Evet
Hayu-

1
2

4) Evet ise nerede ve ne dzeyde eitim aldmz ?

Nerede yaznz
Ne dzeyde yaznz
5) Sizce LPG sat iin belge gerekli mi?
Evet
Hayr

1
2

6) Evet ise, bu belge hangi kurumdan aimmaldr?

Yaznz
7) u anda servisinizde bu belge var m?
Evet
Hayr
Hayr ise Neden Yaznz:
Grlen kiinin smi-Unvan
Grlen servis smi
Adresi

Firma Kaesi

1
2

Y GNLER EFENDM, STANBUL TCARET ODASI N LPG

(OTOGAZ) KULLANIM ARATIRMASI YAPMAKTAYIZ.
BANA YARDIMCI OLURSANIZ SEVNRM. TEEKKRLER.
Ticari Taksiye Binen Mteriler N
1) Taksiye binmeden nce LPG olup olmadna dikkat eder misiniz?
EVET
1
HAYIR
2
2) Taksinin LPG olmas sizi psikolojik olarak etkiler mi?
EVET
1
HAYIR
2
3) Sizce LPG taksi dierlerine gre ucuz olmal m?
EVET OLMALI
1
HAYIR OLMAMALI
2
4) LPG' li taksileri gvenli buluyor musunuz ?
EVET
HAYIR

1
2

5) LPG'li taksilerde sizi rahatsz eden herhangi bir unsur var m?

Yazmz
6) LPG' li taksiler iin ayrca bir gvenlik nlemi gerekli mi?
EVET
1
HAYIR
2
7) Nedeni Yaznz.
8) LPG'li taksilerin evreye olan etkisine nasl deerlendirirsiniz?
Olumlu etkisi vardr
1
Olumsuz etkisi var
2

EK 6: Aratrmaya likin Ele Tablolar

Ara Sahibi Ve Kullanclara Ait Tablolar
A r a t r m a y a Katlanlarn A r a M a r k a Dalmlar
Frekans
691
86
11
3
14
3
2
1
4
1
2
3
821
821

Tofa
Renault
Toyota
Ford
Opel
Volkswagen
Hyundai
Geerli
Skoda
Mercedes
BMW
Anadol
Dodge Kam
Toplam
Toplam

Yzde%
84,2
10,5
1,3
,4
1,7

Geerli Yzde %
84,2
10,5
1,3

,2

,4
1,7
,4
,2

,1
,5

,1
,5

,1
,2
,4
100,0
100,0

,1
,2
,4
100.0

,4

A r a t r m a y a Katlanlarn L P G

Semelerinin

E n n e m l i N e d e n i ile S o n Bitirdikleri Okul a p r a z T a b l o s u

Say
Toplamdaki
d
Say
Gvenlik
Toplamdaki
fi
Say
evre
s
Toplamdaki
Say
e istasyon
ta
Toplamdaki
Say
Toplamdaki
Toplam
Ekonomik

%
%
%
%

Son bitirilen okul nedir?

MYO
Lise
lk
Orta
5
176
280
311
,6%
21,6%
38,2% 34,4%
1
7
7
,1%
,9%
,9%
3
1
2
4
,4%
,1%
,2%
,5%
2
2
,2%
,2%
6
180
324
291
22,1%
,7%
35,7%
39,8%

Toplam
niv
13
1,6%

785
96,4%
15
1,8%
10
1,2%
4
,5%
814
13
1,6% 100,0%

A r a t r m a y a Katlanlarn A r a Tipi Dalmlar

Dodge Kam
Uno
ahin
Kartal
Doan
Tipo
Tempra
Sere
Siena
Broadway
Europa
Spring
Manager
Geerli
Corolla
Escord
Taunus
Astra
Vectra
Polo
Golf
Accent
Felicia
280CE
BMW518
Anadol
Toplam
Toplam

Frekans
3
1
483
32
159
7
7
1
1
63
5
15
1
11
3
2
2
12
2
1
2
1
4
1
2
821
821

Yzde %
,4

Geerli Yzde %
,4

,1
58,8
3,9
19,4

,1
58,8
3,9
19,4

,9
,9

,9
,9

,1
,1
7,7
,6
1,8

,1
,1
7,7
,6
1,8

,1
1,3
,4
,2
,2
1,5
,2

,1
1,3
,4
,2
,2
1,5
,2

,1
,2

,1
,2

,1
,5

,1
,5
,1
,2
100,0

,1
,2
100,0
100,0

LPG'yi Gvenilir Bulma ile Son Bitirilen Okul apraz Tablosu

Evet
LPG
gveni Hayr
lir mi?
Toplam

Sav
Toplamdaki %
Say
Toplamdaki %
Say
Toplamdaki %

lk
204
25,0%
118
14,5%
322
39,5%

Son bit irilen okul nedir?

Toplam
Orta
Lise
MYO niv
205
127
7
13
556
25,1%
15,6%
,9%
1,6% 68,1%
88
54
260
10,8%
6,6%
31,9%
293
181
7
13
816
35,9%
22,2%
,9%
1,6% 100,0%

Paralarm Etkilenmesi ile Son Bitirilen Okul apraz Tablosu

lk
85
Sav
Etkilenmez Toplamdaki % 10,5%
Say
25
Paralar Az arza Toplamdaki % 3,1%
nasl
Say
55
etkilenir? ok arza Toplamdaki % 6,8%
Say
156
Fikri yok Toplamdaki % 19,2%
Say
321
Toplam
Toplamdaki % 39,5%

Son bitirilen okul

Orta
Lise
111
77
13,7% 9,5%
24
15
3,0%
1,8%
61
37
7,5% 4,6%
95
53
11,7% 6,5%
291
182
35,8% 22,4%

nedir?
Toplam
MYO
niv
2
9
284
,2%
1,1% 35,0%
2
66
,2%
8,1%
1
154
,1%
19,0%
3
1
308
,4%
, 1 % 37,9%
6
12
812
,7%
1,5% 100,0%

Performans Deiiklii ile Son Bitirilen Okul apraz Tablosu

Artt

Sav
Toplamdaki %
Sav
Toplamdaki %

Perfor
Azald
mans
Sav
deiiklii Deimed Toplamdaki %
Sav
Fikri vok Toplamdaki %
Sav
Toplam
Toplamdaki %

Son bitirilen
lk
Orta
3
1
.4%
.1%
109
137
13,3%
16,7%
71
71
8,7%
8,7%
142
84
17.3%
10.2%
325
293
39,6%
35,7%

okul nedir?
Lise
MYO
5
.6%
105
4
12,8%
,5%
43
1
5,2%
,1%
29
2
3.5%
.2%
182
7
22,2%
,9%

Toplam
niv
9
1.1%
10
365
1,2% 44,5%
3
189
,4%
23,0%
257
31.3%
13
820
1,6% 100,0%

Patlama riski,
Say
dolum hatas Toplamdaki %
Kararsz
Say
Toplamdaki %
Neden
Tehlikeli
Say
gvensizdir?
Toplamdaki %
Basnl
Say
gaz
Toplamdaki %
Say
Toplam
Toplamdaki %

Son bitirilen okul nedir?

ilk
Orta
Lise
52
41
26
33,5%
26,5%
16,8%
4
4
2
2,6%
2,6%
1,3%
7
6
7
4,5%
3,9%
4,5%
2
3
1
1,3%
1,9%
,6%
65
54
36
41,9%
34,8%
23,2%

Toplam
119
76,8%
10
6,5%
20
12,9%
6
3,9%
155
100,0%

Bagajn Rahatsz Etmesi ile Son Bitirilen Okul apraz Tablosu

Bagaj Evet
Sav
rahatsz
Toplamdaki %
ediyor Hayr
Sav
mu?
Toplamdaki %
Sav
Toplam
Toplamdaki %

ilk
112
13,7%
213
26,0%
325
39,7%

Son bitirilen okul nedir?

Orta
Lise
MYO
109
81
2
13,3%
9,9%
,2%
184
101
5
22,5%
12,3%
,6%
293
182
7
35,8%
22,2%
,9%

Toplam
niv
4
308
,5% 37,6%
8
511
1,0% 62,4%
12
819
1,5% 100,0%

Bagajn Rahatszlnn Sebebi ile Son Bitirilen Okul apraz Tablosu

Toplam
Son bit rilen o kul nedi.9
MYO niv
Orta Lise
lk
2
4
84
53
Sav
200
Darald
57
1,9% 93,0%
,9%
Toplamdaki % 24,7% 39,1% 26,5%
10
1
3
6
Say
Bagajn Yk
4,7%
1,4% ,5%
rahat kapasitesi az Toplamdaki % 2,8%
3
3
Say
Tamada
sizlik
1,4%
1,4%
Toplamdaki %
sebebi
2
1
1
Say
Yolcu
,9%
,5%
korkuyor Toplamdaki % ,5%
4
215
2
62
87
60
Say
,9% 1,9% 100,0%
Toplamdaki % 27,9% 40,5% 28,8%
Toplan

Ucuz Yakt Olduunda Deitirme ile Son Bitirilen Okul apraz Tablosu

Ucuz
Evet
Sav
yakt
Toplamdaki %
olduunda
Say
deitirir Hayr
Toplamdaki %
misiniz?
Say
Toplamdaki %
Toplam

Son bitirilen okul nedir?

MYO
Lise
Orta
lk
6
242
146
241
,7%
29,8% 29,9% 18,0%
33
1
47
80
4,1%
,1%
5,8%
9,9%
7
289
179
321
,9%
39,7% 35,7% 22,1%

Toplam
niv
644
9
1,1% 79,6%
4
165
20,4%
,5%
809
13
1,6% 100,0%

Ticari Taksiye Binen Mteriler

Rahatsz eden unsur ile LPG'den etkilenme apraz Tablosu

Yok

Say
Toplamdaki
Koku
Say
Rahatsz yapmas
Toplamdaki
eden
Gaz olmas
Say
unsur
tedirgin eder
Toplamdaki
LPG
Say
kullanmak gereksiz Toplamdaki
LPG kulland
Say
belli deil
Toplamdaki
Binmiyor
Say
Toplamdaki
Say
Toplam
Toplamdaki
Gvenlik Gerei

Gvenlik
gerekli mi?

Evet
Hayr

Toplam

%
%
%
%
%
%
%

LPG etkiler mi?

Evet
Hayr
17
39
8,1%
18,6%
23
3
11,0%
1,4%
62
21
29,5%
10,0%
7
1
3,3%
,5%
17
5
8,1%
2,4%
13
2
6,2%
1,0%
139
71
66,2%
33,8%

Toplam
56
26,7%
26
12,4%
83
39,5%
8
3,8%
22
10,5%
15
7,1%
210
100,0%

ile LPG etkilenme apraz Tablosu

Say
Toplamdaki %
Say
Toplamdaki %
Say
Toplamdaki %

LPG etkiler
Evet
136
64,8%
3
1,4%
139
66,2%

mi?
Hayr
36
17,1%
35
16,7%
71
33,8%

Toplam
172
81,9%
38
18,1%
210
100,0%

LPG Gvenlii ile LPG Taksiye Dikkat Etme apraz Tablosu

Evet
LPG
gven
li mi?

Hayr

Toplam

Say
Toplamdaki %
Say
Toplamdaki %
Say
Toplamdaki %

LPG'ye dikkat eder mi?

Hayr
Evet
31
16
14,8%
7,6%
44
119
21,0%
56,7%
75
135
35,7%
64,3%

Toplam
47
22,4%
163
77,6%
210
100,0%

Rahatsz Eden Unsur ile LPG Taksiye Dikkat Etme apraz Tablosu

Rahatsz
eden
unsur

Yok
Koku
yapmas
Gaz olmas
tedirgin eder
LPG kullanmak
gereksiz
LPG kulland
belli deil
Binmiyor

Toplam

Say
Toplamdaki
Say
Toplamdaki
Say
Toplamdaki
Say
Toplamdaki
Say
Toplamdaki
Say
Toplamdaki
Say
Toplamdaki

%
%
%
%
%
%
%

LPG'ye dikkat eder mi? Toplam

Hayr
Evet
56
17
39
18,6%
26,7%
8,1%
6
26
20
12,4%
9,5%
2,9%
83
61
22
39,5%
29,0%
10,5%
8
7
1
3,8%
,5%
3,3%
22
17
5
2,4%
10,5%
8,1%
2
15
13
6,2%
1,0%
7,1%
210
135
75
100,0%
64,3%
35,7%

Gvenlik
gerekli
mi?

Evet
Hayr

Toplam

Say
Toplamdaki %
Sav
Toplamdaki %
Say
Toplamdaki %

LPG'ye dikkat eder mi? Toplam

Evet
Hayr
43
129
172
61,4%
20,5%
81,9%
6
32
38
15,2%
2,9%
18,1%
135
75
210
64,3%
35,7%
100,0%

evreye Etkisi ile LPG Taksiye Dikkat Etme apraz Tablosu

evreye
etkisi
nedir?

Olumlu
Olumsuz

Toplam

Say
Toplamdaki %
Say
Toplamdaki %
Say
Toplamdaki %

LPG'ye dikkat eder mi? Toplam

Evet
Hayr
41
45
86
19,5%
21,4%
41,0%
94
30
124
44,8%
14,3%
59,0%
135
75
210
64,3%
35,7%
100,0%

KAYNAKLAR
2A Mhendislik, Aralarda Alternatif Yakt Olarak LPG Kullanm, Eitim Yaymlan
No:3.
2A Mhendislik, Aralarda LPG Dnm
Automotive LP Gas Today's Fuel for a Cleaner Tomorrow, World LP Gas Association,
3 rd Edition, Paris, France, http://www.worldlpgas.com.
DGI- Digital Gas Injection, http://www.auto-LPG.com, 10.03.1999.
Features of Propane Gas, http://www.langegas,com/gasle.htm.,14.03.1999
General Information, http:www.autogas.nl/autocom/plusmin.htm, 15.03.1999
http://www.autogas.co.uk, 25.03.1999.
http://www.autogaslpg.com/, 10.03.1999.
http://www.brc.it/default_EN.html/, 19.03.1999
http://www.chersoft.co.uk/LPG/converti.htm, 20.03.1999.
http://www.epa.vic.gov.au/, 19.03.1999.
http://www.fhiet.nl/'-devisser/, 16.03.1999.
http://www.hitechpos.com/autogas.htm, 19.03.1999.
http://www.kleenheat.com.au/LPG/autogas.htm, 20.03.1999.
http://www.lpgasl.com/, 19.03.1999.
http://www.pelb.gov.hk/LPG/index.htm/, 20.03.1999.
http://www.propanegas.ca, 19.03,1999.
http://www.propanegas.ca/98Stats.html, 22.03.1999.
http://www.propanegas.ca/autofact,html, 21.03.1999.
http://www.propanegas.com, 20.03.1999.
http://www.propanegas.com/ 22.03,1999.
http://www.tartarini.it/, 21.03.1999,
http://www.ukgas,com/calor/html/index.html, 20.03.1999,

Liquefied Petroleum Gasas An Automotive Fuel,

http://www.autogas.co.uk/information.htm, 20.03.1999
Liquid Petroleum Gas As An Automotive Fuel,
http://www.autogas.co.uk/information.htm, 19.03.1999.
LPG Technology in Heavy Duty Vehicles, http://www.autugas.nl, 19.03.1999
Otomotiv Sanayii Dernei, evre ve Otomotiv Sanayii, Mart 1997,
http: //w w w. o s d. org. tr.
ren Mhendislik, Otogaz Bilgi Dosyas,
Technical Reference Paper, http://www.autugas.nl, 19.03.1999
The World LPG Market, http:www.langegas.com/statwl.htm,19.03.1999
The, World Position, http://www.autogas.nl/autocom/, 19.03.1999.

STANBUL TCARET ODASI

1999 YILI YAYIN LSTES (*)

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40

Yem ve Gbre Sanayi

Trkiye'de Balklk ve Su rnleri retim Potansiyeli
Yurtii Endstriyel ve Sektrel Fuarlar Takvimi
1999-2000__Calendar of Industrial and Trade Fairs in Turkey
Grcistan lke Profili Mevzuat ve Trk Giriimcileri
Yurtd ndirimli Oteller Katalogu (1999)
Yurtd ndirimli Oteller Katalogu (1999)
ndirim Salayan Salk Kurulular Rehberi (1999)
Sorularla Avrupa Birlii ve Trkiye likilerinde EURO
Ulusal Kurulular Rehberi
Baarl Sat in Temel Satc Davranlar
1998 Yl stanbul Kk Sanayi Kapasite Kullanm Aratrmas
Kuveyt lke Etd
Sorularla D Ticarette Standardizasyon Mevzuat
Tarifeli Uular Rehberi
Yatrm Destekleri Konusunda Soru ve Cevaplar
AB Mermer rnleri Piyasas Aratrmas
1998 Yl Sektrler tibariyle Ankete Dayal Ekonomik Durum Analizi
Sorularla Yat Turizmi ve Turizm letmecilii El Kitab
Sorularla Turizm Tevik Mevzuat El Kitab
Ticaret Sicili Tz
Etiyopya lke Etd
Natural Resources of Turkey (Volume II) Western Regions
Birleik Arap Emirlikleri lke Etd
Sorularla Danimarka Yabanc Sermaye Mevzuat
Sorularla Rusya Federasyonu Yabanc Sermaye Mevzuat
Sorularla Beyaz Rusya Yabanc Sermaye Mevzuat
Sorularla Azerbeycan Yabanc Sermaye Mevzuat
Sorularla Hrvatistan Yabanc Sermaye Mevzuat
Sorularla Romanya Yabanc Sermaye Mevzuat
Sorularla zbekistan Yabanc Sermaye Mevzuat
Sorularla Bosna - Hersek Yabanc Sermaye Mevzuat
Sorularla Macaristan Yabanc Sermaye Mevzuat
Sorularla Almanya Yabanc Sermaye Mevzuat
Sorularla Fransa Yabanc Sermaye Mevzuat
Sorularla Birleik Yabanc Sermaye Mevzuat
Sorularla talya Yabanc Sermaye Mevzuat
Sorularla Belika Yabanc Sermaye Mevzuat
Sorularla srail Yabanc Sermaye Mevzuat
Sorularla KKTC Yabanc Sermaye Mevzuat

41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67

AB'nin KOB'lere Uygulad Kredi ve Destek Programlar

Rakamlarla Trkiye Ekonomisi
Turkey in Figures
Makedonya Ulke Etd
stanbul'un Ekonomik ve Sosyal Gstergeleri
Social and Economic Indicators of stanbul
Kreselleme ve Gmrk Birlii
Fildii Sahili lke Etd
Trk Gda Mevzuat Rehberi
Karadeniz Umanlarnn Blgesel Ticaretin Gelimesindeki
nemi ve levi
Katar lke Etd
Trkiye'de Yaplarn Yaltm ve Yaltm Sanayiinin Durumu
Trk Konfeksiyon Yan Sanayii ve srail'e hracat Olanaklar
Baarl hratlar Kitab OTEX 98
Norve lke Etd ve Seilmi Mal Gruplar tibariyle Pazar
Olanaklar
Trkiye'de me Suyu Sektr Sorunlar ve zm nerileri
Trkiye'nin Enerji Sektrnde zelletirme Politikalar,
zelletirmenin Yasal ve Ekonomik Boyutlar
Avrupa Birlii EURO ve Trkiye
Uluslararas Kurulular ve Trkiye'deki Temas Noktalar Rehberi
Ulusal Eitimde zel Okullarn Yeri ve Sorunlar
Dnya'da ve Trkiye'de Otogaz Sektr, Standartlar ve
Uygulamalar
Trkiye'de Tarmsal Destekleme ve Taban Fiyatlar Politikas
Trkiye'de Su rnleri Sektr ve Avrupa Birlii ile
Entegrasyonu
Meksika lke Etd
Baarl Vergi Mkellefleri '98
Ekonomik Rapor
Economic Report

(*) Ekim ay itibariyle