Professional Documents
Culture Documents
YAYIN NO:1999-61
DNYA'DA ve TRKYE'DE
OTOGAZ SEKTR
STANDARTLARI
ve
UYGULAMALARI
Hazrlayan
Cahit CENGZHAN
Ekim 1999
TO - stanbul
ISBN-975-512-392-x
TO
yaynlar
iin
ayrntl
bilgi
Ticari
Dokmantasyon
edinilebilir.
Tel
(212)
Faks
(212)
513 88 27 - 520 10 27
E. Posta
dokmantasyon@tr-ito.com
Bask
Tel
Faks
ubesi'nden
NSZ
G n m z d e dnyann en nemli ve ncelikli sorunlanndan birisi youn
enerji kullanm dolaysyla ortaya kan hava ve evre kirliliidir. Bu nedenle
btn dnyada evresel etkileri azaltan yeni enerji arayna gidilmitir.
Kullanlmakta olan alternatif yaktlarn iinde en nemlisi ise svlatrlm
petrol gaz anlamna gelen L P G (Liquid Petroleum Gas) olup, birok alanda
kullanlmaktadr.
Son yllarda lkemizde de, ekonomik kalknmaya ve otomotiv sanayin
deki gelimelere paralel olarak artan ara says zellikle byk kentlerde hava
kirliliinin artmasna neden olan faktrlerin nnde gelir olmutur. Hzh bir
gelime iinde olan otomotiv sanayi de bu durumda temiz enerji arayna
girmi ve Hollanda, Japonya gibi lkelerde dk fiyat ve havay dier
yaktlara nazaran daha az kirletme zellii ile birok ara sahibi tarafndan ter
cih edilen L P G gaznn lkemizde kullanmn balatmtr. Yakt d o l u m istas yonlarmn yaygnlamas ile LPG, konutlardaki tketimin yansra otomotiv
yakt olarak kullanlmaya balanmtr.
L P G sisteminin ve teknolojisinin anlatld bu alma, L P G ile ortaya
kan ticari pazarn durumunu, satnn ve kullanmnn standartlara balan
mas ve yasal dzenlemelerin gnmz artlarna uygun hale getirilmesinin
gerekliliini ortaya koymaktadr. H e m kullanm teknii hem de pazarlama
konusunda bilimsel bir yaklam ierisinde ilgilileri bilgilendirmeye ynelik
olan bu almann otogaz sektrnn salkl bir ekilde gelimesine katkda
bulunaca kansndayz.
' ' D n y a ' d a ve T r k i y e ' d e Otogaz Sektr Standartlar ve Uygulamalar"
isimli almann yelerimize, dier ilgililere ve lkemize yararl olmasn diler,
bu almay Odamz adna gerekletiren Marmara niversitesi Teknik Eitim
Fakltesi Aratrma Grevlisi Cahit Cengizhan'a teekkr ederim.
Prof. Dr. smail zaslan
Genel Sekreter
NDEKLER
NDEKLER
EKLLER LSTES
TABLOLAR LSTES
9
BRNC BLM
1. GR
15
16
18
KNC BLM
2. OTOMOTV SEKTRNDE LPG KULLANIMI
21
61
61
62
62
63
63
63
63
63
DRDNC BLM
4. BULGULAR VE YORUMLAR
4.1.
4.2.
4.3.
4.4.
4.5.
65
5. SONULAR
5.1. ARA SAHPLER VE KULLANICILARA AT SONULAR
5.2. TCAR TAKSYE BNEN MTERLERE AT SONULAR
121
121
123
123
125
126
ALTINCI BLM
6. OTOGAZ SEKTR VE OTOGAZ KULLANIMINA
LKN NERLER
6.1. NERLER
127
129
EKLER
EK 1: ARALARIN MAL TADL VE MONTAJI
HAKKINDA YNETMELK
131
EK 2 : ARALARIN MAL TADL VE MONTAJI
HAKKINDAK YNETMELE ALT BEND EKLENMES
133
EK3: MOTORLU ARALARLA LGL BAZI TSE STANDARTLARI ..136
EK 4: EGZOZ EMSYON DEERLERNE LKN
AVRUPA STANDARTLARI GRAFK VE TABLOLAR
137
EK 5: ARATIRMADA KULLANILAN ANKETLER
143
EK6: ARATIRMAYA LKN EK TABLOLAR
154
KAYNAKLAR
KAYNAKLAR
163
EKLLER LSTES
ekil 1. LPG retim ve thalat Deerleri ve leriye Ynelik Tahminler
24
ekil 2. LPG Sistemi ahma emas
25
ekil 3. LPG Sistem Paralarmm Ara zerindeki Yerleri
27
ekil 4. Sindirik LPG Yakt Deposu
27
ekil 5. Torodial Yakt Deposu
28
ekil 6. Multivalf
30
ekil 7. LPG Elektrovalfi
32
ekil 8. Benzin Elektro Valfi
33
ekil 9. eitli Buharlatirici Reglatrler
33
ekil 10. Buharlatrc-Reglatr Meme-Diyafram Grn
34
ekil 11, Ara Tiplerine Gre Deiik Model Mikserler
35
ekil 12. Elektronik Yakt Seici Anahtar ve Seviye Gstergesi
35
ekil 13. Dolum Ucunun Araca Montaj
36
ekil 14. Muhtelif Ayar Vidalar
36
ekil 15. Landi Renzo'nun Mekanik LPG Sistemi ( Birinci Jenerasyon)
38
ekil 16. mpco'nun Mekanik LPG Sistemi (Birinci Jenerasyon)
39
ekil 17. Elektronik Kontroll Eurogas LPG Sistemi
39
ekil 18. Vialle Mikroilemci Kontroll LPG Sistemi
40
ekil 19. Necam Mikroilemci Kontroll LPG Sistemi
40
ekil 20. IMPCO ADP (Adaptive Digital Processor) Sistemi
41
ekil 21. AISAN LPG Sistemi
42
ekil 22. AG Autogas Sisteminin Dijital Gaz Karbrasyon Sistemi
43
ekil 23. Eurogas'n EAS Sistemi
44
ekil 24. MEGI ok Noktah Gaz Enjeksiyon Sisteminin Diyagram
46
ekil 25. GFI LPG Enjeksiyon Sistemi
46
ekil 26. impco'nun AFE LPG Sisteminin Diyagram
47
ekil 27. VIALLE LPI (Sv Propan Enjeksiyon Sistemi)
48
ekil 28. Dizel-LPG Sistem Diyagram
49
ekil 29. Yanmada da Kirlilik
51
ekil 30. Aralarm Yakt Tiplerine Gre - 7 ile 22C'deki Emisyon Deerieri 54
ekil 31. LPG Etiket rnei (1/1)
135
TABLOLAR LSTES
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
74
74
75
75
76
77
77
78
78
79
79
80
80
81
81
82
82
83
83
84
84
85
85
114
115
116
117
118
119
BRNC BLM
1 . GR
Gnmzde byk bir hzla artmaya devam eden enerji kullanm sonucu olarak
atmosfere verilen zarar da artmaktadr. Bu nedenle meydana gelen sera etkisinden
dolay dnyanm ss artmakta, kuraklklar meydana gelmekte asit yamurlar artmak
tadr. 1
Belirtilen olumsuzluklarn nlenmesi temiz enerji kullanm ile mmkn ola
bilir. Bu adan bakldnda, ara saysmdaki hzl art sonucu enerji tketiminde n
sralarda yer alan otomotiv sektrnn de temiz enerji arayna girmemesi kanlmaz
gzkmektedir. te bu nedenle, dnya hkmetleri geleneksel benzine gre ekonomik
ve evresel adan anlaml yararlar olan alternatif yaktlarn kuUammm tevik etmek
tedir. Alternatif yaktlarn geliimi ekonomik ve gvenli enerji stratejilerinin
gelimesine ihtiya duyulan 1970 ve 801i yllarda gerekleti. 1990'larda zellikle
kirlilik orannm artt ehirlerde evresel faktrlerin bymesiyle nemi artt.^
Gnmzde kullanlmakta olan alternatif yaktlarm iinde en nemlisi ise
sktrlm Likit Petrol Gaz anlamna gelen LPG (Liquid Petroleum Gas)'dr. Son
yllarda dk fiyat ve evresel yararlar nedeniyle pek ok ara sahibi tarafndan ter
cih edilen LPG, yaygn dolum istasyon a ile de yakt sektrnde kendine bir yer edin
mektedir.
0.560 K2/dm3
1.860 Kg/dm3
-13C
250
%2
28.80CM3/ M3^
15.7CKg /Kg)
12CM3 /Kg)
85 Cal fKs
2.5 Bar
10900(Kcal/Kg)
Tablo'da grlebilecei gibi, gaz haldeki LPG, havadan daha ar olduu iin gaz
kaaklar aa doru ker. Sv haldeki LPG ise, sudan daha hafiftir ve bu nedenle tanklarm dibinde su birikimlerine rastlanabilir. Sv haldeki LPG kaa, ayn hacimdeki gaza
gre daha byk bir madde akma neden olduundan gaz halindeki bir kaaktan ok
daha tehlikelidir. Bir hacim sv LPG, yaklak olarak kendisinin 250 kat hacimde gaz
LPG oluturur. Sv haldeki LPG'nin bir baka karakteristii de, scaklk deiimlerine
bal olan hacimdeki deimelerdir.^
LPG gres, yalar ve boya gibi maddeleri eritir. Doal kauukta imelere neden olur,
yaygn olarak kullanlan metallerde ise korozyona yol amaz. Bu nedenlerle hortum re
timinde sentetik kauuklar ve tank retiminde de elik kullanlr.
^2A Aralarda Alternatif Yakt Olarak LPG Kullanm, s.l
42A , Aralarda Alternatif Yakt Olarak LPG Kullanm, s.2
^Ayn, s.2
Propan ve btan, btn yaktlar gibi yancdr. Tablo 2'de grld gibi hava ile
% 2 ila % 8.7 oranlarndaki LPG karm, kapal ortamlarda yanc ve patlayc bii"
karm oluturur. Szkonusu yanma aral dier gazlara gre daha dk olup LPG'nin
nemli bir avantajdr.
Ancak, LPG bu yanma aralma dier gazlara gre daha abuk ular ve atmos
ferde fark edilmesi zor olan yanc karmlar meydana getirir. Bir kaak halinde zemin
zerine ken ve yksek derecede yanc olan karakteristik bir "sis" oluturur. Bu neden
le LPG kaaklarna msaade edilmemeli, LPG'li ortamlarda ak alev bulundurulmamal
ve sigara imemelidir.^
Ayrca, zehirli olmasa da, anestetik zelliklerinden dolay LPG'nin solunmamas
tavsiye edilir. Bunlara ek olarak, sv haldeki LPG'nin hzla buhaiamas souk
yamklarma sebep olabileceinden sv haldeki LPG ile temas edilmemelidir.^
TABLO 3 : Propan Gazmm DN 51622 Kalitesine Gre zellikleri^
Sv f a z m d a k i z ktlesi
K e / L t de 15C
G a z f a z m d a k i z ktlesi
H a v a z ktlesi ile ilikisi
1 k g p r o p a n gazna zg sv h a c m i
KQ /Nm3de B a r O C
Hava=l
Lt de 0 C
1 k g gazn h a c m i (1 bardaki )
L t de 15 C
Lt de 0 C
L t d e 15 C
1 b a r b a s n c n altndaki b u h a r basnc
oc
-10
K a v n a m a noktas
c
1.013 b a r C
B u h a r l a m a ss rC)
H u ' n u n d k s n m a ss
(0 C . 1 B a r )
KWh/ke
KWh/m3
KW/ke
Havavla
Oksijenle
C
% saz hacimde havavla
Cm/Sn
H e r m^ iin
H e r K s iin
H e r m^ iin
H e r K c iin
y
Her m 3 gaz iin
C
M a k s i m u m CO2 (% h a c i m )
^Ayn, S.3
"^Ayn, s.3
Q
0.51
2,011
1.55
1.88
1.96
508
535
7.35^
3.703
2.424
-42
0.105
12.87
25.99
20.79
1925
2850
510
2,1-9,5
42
23.9
12.1
5.0
2.6
26
55
13.8
lke
52.108
5.714
57.822
87
380
8.823
80
768
10.130
1.438
200
6.343
910
696
632
313
3431
171
14.137
172
687
85
127
155
80
Arjantin
d
Bolivya
j.
Brezilya
Sili
Kolombiya
Ekvator
Peru
Venezella
Dikerleri
e
'
Belika ve Lksembourg
Bulgaristan
Hrvatistan
Cek Cumhuriyeti
^
Danimarka
^Ayn, 19.02.1999
18
1996 Ylna
Gre % Deiimi
0.70
-1.9
0.50
2.40
11.80
2.20
0
2.10
2.50
4.3
-9.1
3.20
3.3
9.10
1.9
7.90
9.10
0.0
4.80
3.60
14.70
3.70
5.80
27
-11.1
Finlandiya
Fransa
Almanya
Yunanistan
Macaristan
irlanda Cumhuriyeti
italya
Hollanda
Norve
Polonya
Portekiz
Romanya
ispanya
isve
isvire
Trkiye
Britanya Krall
Dierleri
Bat, Orta Avrupa Toplam
Beyaz Rusya
Rusya Federasyonu
Ukrayna
Dierleri
Bamsz Devletler Top. Toplam
Iran
Irak
israil
rdn
Suudi Arabistan
Suriye
Birleik Arap Em.
Yemen
Dierleri
Orta Dou Toplam
Cezayir
Msr
Libya
Fas
Nijerya
Gney Afrika
Tunus
Dierleri
Afrika Toplam
in
321
3.558
3.199
433
334
136
3.563
1.803
1.105
845 .
1.155
260
2.316
890
169
2.883
3.370
251
27.898
340
3.686
370
327
4.726
1.900
1.30
514
212
3.650
435
475
410
482
9.378
1.630
1.380
420
930
35
290
330
345
5.360
8.347
1.30
-3.9
-5.0
4.10
-3.5
-3.50
1.50
-4.2
0.20
21.60
1.90
2.0
-3.5
3.5
0.0
19.0
3.60
4.10
1.8
0.0
-3.4
0.30
-3.8
-2.9
0.0
0.0
4.9
1.0
15.40
3.60
10.50
5.10
7.10
7.10
1.20
0.7
2.40
0.0
-53.3
-1.0
2.50
0.30
0.1
13.90
Honkong
Hindistan
Endonezya
Japonya
-
Malezya
Pakistan
Filipinler
Gney Kore
Tayvan
Tayland
S
Di&erleri
Asya Toplam
i2
sl
-J^
= 1 _
Avustralya
Yeni Zelanda
Dierleri
Avustralya Toplam
Dnyada Toplam
125
4.610
832
19.757
1.564
200
879
6.036
1.562
1.896
413
46.221
2.030
118
36
2.184
177.861
0.0
9.80
16.40
-1.6
12.40
-7.0
8.50
4.80
10.80
3.70
12.50
4.50
-2.3
0.0
5.90
-2.1
2.40
Tabloda 1997 ylmda dnya lkeleri ve blgelere gre yaplan LPG satlar
incelendiinde, Kuzey Amerika blgesinde en ok satn 52.108 bin ton ile
Amerika'da yapld grlmektedir. Asya blgesinde 19757 bin ton ile Japonya ilk
srada gelirken, 8347 bin ton in, 6036 bin ton Gney Kore, 4610 bin ton Hindistan
onu srasyla takip etmektedir. Avrupa blgesinde 3563 bin ton ile talya ilk srada yer
alrken, 3558 bin ton ile Fransa, ve 3199 bin ton ile Almanya srasyla gelmektedir.
IKINCI B O L U M
2. OTOMOTV SEICTRNOE LPG KULLANIMI
LPG, yksek kaliteli bir enerji kayna olarak otomotiv sektrnde de zellikle
kullanlmaktadr. Ekonomik ve evresel yararlarmm anlalmasyla 1980'li yllarda bu
yaktn kullanmnda byk bir art gzlenmitir. Bu gazm kullanmmdaki en hzl
byme, 1980-1990 yllar arasnda LPG gazmn uluslararas yakt statsne kabul ile
olmutur. 10
Hollanda, Kuzey Amerika, Meksika ve talya LPG'nin aralarda kullanmn ok
yaygm olduu ve nemli miktarlarda gazm aralarda tketildii lkeler arasndadr.
Otogazm en byk mterilerinden biri de Japon'lardr. Japonya'da nfus
younluunun nemli derecede artt Tokyo ve Yokohoma gibi nemli ehirlerde
kirlilik problemlerinin artmas nedeniyle ticari taksilerin %90' LPG kullanmna
uygun hale getirilmitir.
Viyana'da ise kirlilik problemleri yllar nce grlmeye balandmda yetkililer
yaklak otuz yl ncesinden otobslerde otogaz kullanma karar vermilerdir. Otogazla
alan otobslerin saysnn 400'e kadar artmas evre kirliliinin azalmasn
salamtr.^ ^
Dnyada LPG'nin aralarda kullanmnn en yaygm olduu lke talya'dr.
talya'da LPG donammma sahip yaklak 1.200.000 ara bulunmaktadr. talya da
hava kirliliinin youn olduu dnemlerde uygulanan iki gnde bir trafie kma
kstlamasnm bulunduu 18 blgede LPG ile alan aralar bu uygulama haricinde
tutulmaktadr. Bunun gibi uygulamalar sonucu talya'da LPG'li ara saysnn artmas
salanmtr.^^
talya
Fransa
spanya
Almanya
Portekiz
ngiltere
Hollanda
Polonya
sve
Yunanistan
Belika
Macaristan
Romanya
Finlandiya
Avusturya
ek Cum.
irlanda
Norve
svire
Danimarka
Lksemburg
Tanabilir
Tp
764
Kk
Tank
2645
783
1.702
2225
610
222
597
272
22
437
14
106
1789
558
856
837
408
463
327
338
92
217
260
18
23
66
43
8
117
0
171
149
89
93
16
26
97
69
54
1997 Yh
Sat Toplam
3409
3088
2312
2011
1155
1128
859
845
477
433
430
344
260
189
172
155
136
105
85
80
14
Toplamdaki
Otogaz Miktar
1198.00
143.00
36.00
2.00
10.00
1.00
733.00
295.00
0.00
32.00
70
0.00
0.00
0.00
0.00
48.00
3.00
2.00
0.00
1.00
2.00
Avrupa'da eitli kullanm alanlarma gre 1997 ylnda LPG tketimi incelen
diinde, genel kullanm ve otogazda birinci srada talya, ikinci olarak genel toplamda
Fransa, otogaz kullanmnda ise Hollanda'nn geldii grlmektedir.
lkemizde LPG kullanm uzun zaman nce balam ve olduka
yaygnlamtr. Konu ile ilgili uzman ve kkl kurulular, tketicinin ihtiyac olan
LPG'yi istenildii gibi (tp, dkme, ikmal istasyonlar vb.) sunmakta ve datmn
stlenmektedirler. Bilindii gibi LPG petroln rafine edilmesi srasnda kan ilk
rndr. Rafinerilerde elde edilen LPG lkemiz ihtiyacn karlamak zere yeterli
olmadnda ise aradaki fark ithal edilmektedii'. lkemizde retilen ve ithal edilen LPG
miktarlar kullanmn aklanmas asndan yararl olabilir.
retim
463.678
483.438
561.259
692.181
669.820
676.330
646.299
652.971
685.952
702.454
748.449
777.452
748.006
806.965
828.748
850.532
thalat
Toplam
463.678
483.438
775.796
894.319
1.013.121
1.182.096
1.337.950
1.336.121
1.606.884
1.709.620
2.100.737
2.085.784
872.315
894.098
915.881
937.664
2.237.238
2.388.691
2.540.145
2.691.599
2.843.052
2.994.506
959.447
3.145.960
561.259
692.181
1.445.616
1.570.649
1.659.420
1.835.067
2.023.902
2.038.575
2.355.333
2.487.072
2.848.743
2.892.750
3.065.986
3.239.223
3.412.460
3.585.696
3.758.933
3.932.170
4.105.407
LPG
retn
i ri ve ithalat
r
i
- ithalat
-retimi
500.C
i i \?
00
cn
l l
CM r o
S S i^
\ \ 1 i1 s
M C
YILLAR
1997
1998
1999*
miktar (M .TON)
35.064
147.850
57.283
Benzin
Deposu
r~
Buharlatrc
Reglatr
Aracn bagajna yerletirilen zel LPG tankndan kaim etli ve mekanik tesirlere
kar izoleli bir bakr boru ile motor blmne getirilen sv haldeki LPG, burada
nce LPG elektrovalfine oradan da Buharlatrc-Reglatre ular.
Buharlatnc-Reglatr, sv haldeki LPG'yi motorun soutma suyu devresin
den ald s marifetiyle iki kademede gaz haline evirir. LPG, BuharlatrcReglatr knda atmosferik basnca yakn bir basn deerindedir. Motor devrine
gre ihtiya duyulan LPG miktar, arata meydana gelen vakuma bal olarak
Buharlatrc-Reglatrde bulunan bir meme-diyafram-yay kombinasyonuyla
otomatik olarak ayarlanr. Buharlatrc-Reglatrden kan LPG, esnek bir hortumla
bir ayar vidasndan getikten sonra, karbratr zerine monte edilen ve gaz ile havanm
homojen bir ekilde karmn salayan mikser parasna gelir. Motorun salad
vakum marifetiyle de gaz-hava karm silindirlere kadar ular. Btn bu ilemler
yakt seici anahtar LPG konumunda iken olacandan, benzin elektrovalfi benzin
akn durdurmu olacaktr.
LPG dnm sisteminin emniyeti olduka iyi salanr. Aracn bagajna
yerletirilen tank zerine balanan ve multivalf olarak adlandrlan cihazn giri ve
klar, bir ar ak durumunda kendiliinden kapanan ar akm vanalaryla
donatlr. Buharlatrc-Reglatr zerinde bulunan bir elektrovalf ile bu cihaza girme
den nce LPG'nin getii LPG elektrovalf, motorun ateleme sisteminden ald
komutla alr veya kapanr. Kontak alr fakat motor ahmazsa, bu valflar 5 saniye
ierisinde elektronik sistemden ald komutla otomatik olarak kapanr. Motorun tekrar
altrlabilmesi iin, kontan tekrar kapatlp almas gerekir. Yine kullanm
emniyeti iin, aracn konta kapathp motor stop edildiinde, bu valflar otomatik
olarak kapanmaktadr.
KARITIRICI . ^ ^ N Z N
LPG
SOLENOT
VALF
TANK
0/
DETRME
ANAHTARI
ELEKTRO
YARDIMCILI
LPG REDKTRtT
125
514
Kapasite (1)
Uzunluk (mm)
40
646
Kapasite (1)
Uzunluk (mm)
30
607
45
720
(1)
(mm)
(1)
(mm)
35
531
70
1004
40
599
80
1139
Kapasite(l)
Uzunluk (mm)
Kapasite (1)
Uzunluk (mm)
40
478
105
1160
50
582
110
1203
Kapasite
Uzunluk
Kapasite
Uzunluk
ap =
35
699
ap =
50
793
ap =
45
667
90
1274
ap =
60
686
120
1307
270
40
792
45
884
50
977
55
1069
55
867
60
940
65
1014
70
1088
50
734
100
1409
360
70
789
130
1411
55
802
110
1544
60
869
65
937
80
892
140
1515
90
996
100
1099
30 0
315
LPG tank sistemin en byk paras olup, aracn arka blmne, bagajn bir
ksmna ya da yedek lastik blmesine yerletirilmektedir. Genellikle kullanlan tank
biimi silindiriktir. ekil deki gibi mterilerin zel tiyalarn gzetmek, her ara
iin ilevsellik ve kapasite arasnda en iyi dengeyi kuracak tanklar retilmektedir. Daha
yaratc bir zm olarak, yedek lastik blmesine konmak iin zellikle tasarlanm
torodial (simit biimli) tanklar da retilmektedir.
Test Basnc
26.5
35
45
Patlama Basnc
-
100
150
Gvenlik asndan LPG deposu btn aracm en nemli elemandr. Tank apna
bal olarak 3-4 mm kalmlkta olan cidar sl ilemden geirilmi zel salardan imal
edilmi olmal, malzemeye mmkn en yksek uzama imkan verilmelidir. Dolaysyla
bir arpma sonucunda depo deforme olsa bile atlaklarn olumamas salanmaldr.
Tank, ara gvdesini oluturan ince ve bklebilir metal tabakalarla arasnda
boluk kalacak biimde yerletirildiinden, bir arpma sonras orijinal biimini
rahatlkla korumaktadr. Dikkat gsterilmesi gereken bir konuda, tankn sv LPG ile %
100 oranmda, yani tam olarak doldurulmamas gerektiidir.
Depo az bir miktar da olsa gaz halinde LPG ierdii zaman, i basn LPG
karmnn buhar basncna eittir. Bu ise yalnzca LPG karmnn yapsna
(btan/propan oranna) ve scakla baldr. Her durumda, basn deerleri deponun
mukavemeti ile karlatrldmda ok kktr.
Tersine, depo sv LPG ile tamamen doldumlmusa basn yksek deerlere
ulaabilir. Sv haldeki LPG'nin hacimsel genleme katsays olduka yksek olup
(yaklak 0.002-0.0025 C) eliin 2.000 katdr; ayrca svlarm ou gibi, sv haldeki
LPG' de sktnlamaz.18
l^Ayn, s. 16
^^Ayn, s.17
Scaklk art ile sv LPG genleir ve eer kapal bir hacim sz konusu ise yk
sek basn deerleri oluturabilir. Sz konusu durumda, basm sv LPG'ye deil, depo
nun direncine baldr. Bundan kanmak iin standartlar, deponun sv LPG ile doldurulmasmda toplam hacmin % 80'inin almamasm ngrr. Tank zerine balanan ve
bundan sonraki blmde anlatlacak multivalf (oklu-valf) bir amandra ve buna bal
uygun bir kilitleme sistemi ile bunu salar. % 80'lik doldurma limiti olduka iyi gven
lik smrdr. Gerekten LPG'nin genleerek tm hacmi doldurabilmesi iin deponun
ortam scaklnn 80C'nin stne kadar kmasyla mmkndr. Bu kadar byk bir
scaklk normal kullanm artlarnda asla olumaz ve yalnzca bir yangm sz konusu
ise mmkn olabilir.
Son olarak unutulmamaldr ki, depo tamamen doldurulmusa bile bu patlaya
ca anlamma gelmez. elik cidarlar, patlama noktasna ulancaya kadar byk bir
gerilme yeteneine sahiptir.
2.1.2.2. Multivalf (ok Amal Valf)
LPG tank zerine balanan ve tank ierisindeki LPG'nin seviyesini, tanktan
LPG gii-km kontrol eden ok amal bir valf tir.
ekil 6. Multivalf
a. Doldurma
Yakt alma srasnda, yakt pompasndan gelen LPG multivalfden geer. yi bir
multivalf uzun bir dolum sresini nlemek iin, LPG'nin geiine fazla diren gster
memelidir.
b. Dolum Limiti
Standartlar uyarnca ve gvenlik nedenleriyle, depo % 80'den fazla doldurulmamaldr. Kalan % 20'lik blm LPG buharyla doludur. Bylece scaklktaki bir artla
birlikte ierideki svnn genleerek btn hacmi doldurmamas salanr. Depoda gaz
haldeki LPG iin kk de olsa bir hacim brakld srece basncm ykselmesi
olasl yoktur. Dolum ilemini doru noktada kesebilmek iin, multivalf, bir
amandraya bal olan ve izin verilen maksimum seviyeye ulaldmda LPG akn
kesen bir mekanizmayla donatlmtr.
c. Seviye ler
ki mknatstan meydana gelen bir mekanizma sayesinde depodaki LPG
seviyesini lmek mmkndr, bunlardan biri amandraya bal olup, ikincisi ise
deponun dnda mekanik seviye gstergesinden hareket alr.
Multivalf zerindeki mekanik seviye gstergesi drde ayrlmtr ve tank
ierisindeki LPG seviyesini 1/4-1/2-3/4 ve 4/4 eklinde gsterir. Ayrca ar dolum
seviyesi krmz renkle iaretlenmitir.
Deponun konumu yznden okumann zor olaca ya da mterinin arzu ettii
durumlarda, multivalfin seviye gstergesi uygun elektronik dntrclere
balanarak, yakt seviyesi benzin gstergelerinde olduu gibi uyar klar veya baka
analog sistemler araclyla kontrol panelde grlmesi de mmkn olmaktadr.
d. LPG Emme lemi
Deponun dibine doru dnk bir emme borusu sayesinde multivalf sv LPG
ekilmesini salar. Her durumda, multivalf motorun ihtiya duyaca maksimum sv
deerlerinin geiine, am yk kaybma neden olmadan, olanak salayacak gei
blmlerine sahip olmaldr.
e. Kapatma
Multivalfin zerindeki emme ve doldurma hatlarnn klarn bloke etmeye
yarayan ve elle kumanda edilen iki adet vana bulunmaktadr. Bunlar genel olarak ak
konumdadr, ancak bakm ilemi srasnda ya da bir kaza vb. durumunda multivalfden
LPG kn manuel olarak kapatmaya yararlar.
f. Ar Akm
Multivalfin iinde ve LPG emme ve doldurma klarnda, bir emniyet tedbiri
olarak belirli bir ak deerinin zerine aldnda otomatik olarak kapanan 'Ar
Akm Vanalar" mevcuttur. Gerekte bu ar akm vanalar bir kaza sonucu tanktan
kan borularda bir kopma veya kmima olmas durumunda oluabilecek LPG kaaklarm durdurmaya yarar.
Silindirik ve torodial yapdaki deiik depolara uyacak biimde farkl multivalf
tipleri mevcuttur. Gereksinimlere uygun olarak, depolara monte edilecek multivalfler
yatay eksene gre farkl eim alarmda retilirler.
2.1.2.3. Gaz Szdrmaz Multivalf Koruyucu Kapa
Gaz Sdrmaz Multivalf Koruyucu Kapa, LPG sisteminin emniyet asndan
ok nemli bir parasdr. Gerekten kaak sz konusu iken veya normal kullanm art
lar dnda herhangi bir kaak durumunda, LPG'nin aratan bir ekilde
uzaklatrlarak, uygun olmayan ve potansiyel olarak tehlikeli bir yerde kalmas nlen
melidir. Gaz szdrmaz multivalf koruyucu kapa, eitli malzemelerden (Astbest,
alminyum) retilebilir. Montaj esnasnda nce. Gaz Szdrmaz Multivalf Koruyucu
Kapa contasyla birlikte tank zerindeki multivalfin balanaca yuvaya yerletir
ilmekte, daha sonra multivalf yerine oturtularak mevcut civatalarla multivalf ve
koruyucu kapa beraberce monte edilmektedir. Bylece yeterli bir szdrmazlk
salanmaktadr.
Gaz szdrmaz multivalf koruyucu, iki adet havalandu-ma borusu ierir. ki adet
hava ynlendirici, kelepelerle bu iki boruya balanarak hava dolamm salar.
Motora giden LPG besleme borusu ve dolum ucundan gelen boru, bu iki borunun iin
den geer.
Genelde kapak byte grevi gren effaf plastik malzemeden retilir. Plastik
ile oklu valf arasmdaki uzaklk seviye lerin bytlm olarak grlmesini ve
depodaki sv miktarmm hemen okunabilmesini salar. Gaz-geirmez kabn ilev
grmesi d ortamdan ok iyi ekilde yaltlmasna baldr, kap ierisinde hava
dolam ise aracn hareketi ile salanr.
2.1.2.4. Yksek Basm Borular
Normal olarak 1 mm et kalnlnda sl ilemden geirilmi bakr borulardan
yaplm olup 45 Barlk bi alma basmcma sahiptir. Gerekli aletlerle ihtiyaca gre
bklebilir. Dolum ucu ve motor blmne giden hatlarda bu tip bakr borular kul
lanlr. Motor blmne giden bakr boru, aracn altndan ve egzost borusu ile sert
kntlardan uzak olarak, eit aralklarla kelepe ve vidalarla sabitlenmelidir.
2.1.2.5. LPG Elektro Valf
LPG elektrovalfi, depodan motor blmne gelen LPG akn otomatik olarak
kesmeye yarayan bir vanadr. Elektromknatsa bal bir valf, giri-k balantlar ve
yabanc paracklar szen bir filtreye sahip bir kaptan meydana gelir.
Plastik Yuva
Ara
Tamponu
Yuva
Dolum Ucu
Balant
cvatalar
S:., '
I
/
ekil 14. Muhtelif Ayar Vidalar
LPG karbratre bu ayar vidasmdan geerek gelmektedir. atal eklinde olup,
bir adet girii ve genelde iki adet k bulunmaktadr. LPG ayar vidas ka balanan
esnek bir hortumla, LPG'yi miksere iletmektedir. Miksere giden LPG miktar bu para
zerindeki ayar vidalar tarafndan ayarlanmaktadr.^^
27Ayn, S.32
2.2. LPG S S T E M L E R N N T E K N O L O J K G E L M
Son yllarda otomotiv teknolojisindeki hzl deime ile birlikte motor ve yakt
sistemleri de deimekte, gehmektedir. Yakt sistemlerinde devam etmekte olan
aratrma gelitirme almalar, sonucunda karbratr yerini enjeksiyon sistemine
brakmaya balamtr. lk kullanlan enjeksiyon sistemlerinde tek noktadan pskrtme
ile enjeksiyon yaplrken, gnmzde ok noktadan enjeksiyon yapmaktadr. Yakt
teknolojisinin gelimesinin yannda kullanlan yakt tr ve evreye etkileri
aratrlm, yeni yaklamlar gelitirilmitir. Aralarda LPG kullanm maliyet ve ev
reye verdii daha az tahribat sebebi ile tercih edilmeye balanmtr. Yukarda
bahsedilen yakt sistemindeki gelimeler LPG kullanm iin retilmi aralarnda
gelimesine neden olmulardr. lk retilen LPG sistemlerine birinci jenerasyon denmi
ve karbratrl sistemlerin dnm iin kullanlmtr. Enjeksiyon yakt sistemini
kullanan aralar iin ikinci jenerasyon olan, yaktn tek noktadan pskrtld sis
temler ve gaz kontrol aralar sisteme eklenmitir. BenzinU motorlarm LPG'ye
dntrlmesi iin gelitirilen en son sistem 3. jenerasyon sistemleridir. Bu sistem
lerde ok noktadan enjeksiyon yaplmakta ve yakt kontrolleri elektronik sistemlerle
salanmaktadr.
2 . 2 J - LPQ
lemci
GMP-4
Aktuator
Hava Filtresi
Oksijen
Sensr
Motor
Hava
3 Ynl
Katalizr
Ykleme
^ Egzos
AFE
ECU
Kartrma
nitesi
Basn
Reglatr
Aktuator
LPG
L P G Silindiri
Yakt Deitirme Anattar
Hzl Kavrama
Vakum Hortumu
Istc Hortum
LPG Steppermotor
LPG Kapama Valfi
Petrol Balant Kesme Sistemi
LPG Tetis LED
Steppermotor r
DGC
Buliarlatrc
EAS
Bilgisayar
Arayz Kaplolama Balants
Rle
Tehis
Balaycs
^ifr
Sinyali
Nokta!
Noktalama Sensr
p
=1
IH.
. . . nl
Buharlatnc Basn
Reglatr
Gaz Girii
2.23.2. G F I Sistemi
GFI gaz yakt enjeksiyonu orjinal para reticileri standartlarna gre tasar
lanm bilgisayar kontroll bir yakt enjeksiyon sistemidir. GFI sistemi iki yakt bir
likte kullanan aralarda, LPG kullanm benzin kullanmna benzemektedir. GFI siste
mi ayrca ar ara uygulamalar iin de kullanlabilir.
2,2.33. I M P G O Alternatif Elektronik Kontroll Yakt Sistemi (AFE)
^Egzos
Ateleme
Motor
Hava Girii
Hava Ktlesi
Sensr
Kartrma
nitesi
Hz
Hava Ktlesi
AFE
ECU
O"
Yakt Ktlesi
Yakl Ktlesi/
Aktualor
Basn
Reglatr
Yakt
Deposu
UygulamaYogunluu
Alak
Yksek
Y/A
Yksek
Yksek
Yksek
Y/A
Y/A
7
Y/A
retim Yer
Hollanda
Hollanda
USA
Hollanda
Hollanda
Hollanda
USA
USA
USA
Hollanda
HavaG i risi
Kartrma
Unitesi
Kontrol
Valfi
Enjektr
Dizel
Enjeksiyon
Pompas
Basn
Reglatr
LPG Tank
Dizel
Tank
2.3. L P G ^ N N A A N T A J E D E Z A A N T A J L A R I
LPG'nin dier alternatif yaktlar iinde ne kmasnn sebebi pek ok avantaja
sahip olmasdr. Buna ramen onun da baz dezavantajlar vardr.
2.3.1. LPG'nin Genel Olarak Avantajlar
LPG'nin tercih edilmesindeki en nemli faktrn fiyat olduu bilinen bir
gerektir. rnein; Hollanda'da LPG, her litre iin benzinden 1.20 ve dizelden 0.70
oranmda daha ucuzdur. Trkiye'de LPG her litre iin sper benzinden 3,06 kurunsuz
benzinden 3,04 normal benzinden 2,9 ve motorinden 2,02 orannda daha ucuzdur.
* LPG kurun iermez ve bunun sonucu olarak daha temizdir-^^ evreye verdii zarar
dier yaktlara gre daha azdr.
* Eer bir LPG istasyonu bulamazsanz, kontrol panelinizdeki yakt seici anahtar ile
kolayca dier yakta dnlebilir.
* LPG'nin yanmas yksek oktan iermesi nedeni ile daha kolaydr.
* Modern teknolojinin sonucu olarak karbonmonoksit at yoktur ve benzine gre
egzoz emisyonu daha az madde ierir.
* Karbon tortularnn ve asidin bulunmamas nedeniyle motorun mr uzar.
* Motor bakm sresi uzadmdan servis masraflar azalr.
* Dizel aralardaki gibi sr biimini deitirmek gerekmez.
* Motor performans benzinle hemen hemen ayndr. Bir miktar dmekte ancak
rahatsz edecek boyutta olmadndan nemsenmemektedir.
kmal istasyonunda dolum yaplrken yakt kaaklar nlenir.
* Motordaki vuruntular azalr, daha sessiz ahr, grlt kirlilii yaratmaz.
2.3.2. LPG'nin Genel Olarak Dezavantajlar
* Araca LPG dnm yapmak iin ilave paralar taklmas gerekir. Bu paralarn
aracm tipi ve motor tipine gre deien belirU bir maliyeti vardr.
* Aralarda LPG, benzine gre biraz fazla tketilmekte, ancak litre fiyatmn dk
olmas nedeni ile gz ard edilmektedir.
* Gnmzde LPG tanklar randmanl ekillerde retilmesi ramen, yinede LPG tank
ve tesisat bagajn bir ksmn kapatacaktr.
* Baz lkelerde ek donann taklmasndan dolay ek vergiler denmesi gereklidir.
* Hollanda 50 Kg zeri eklenen yk iin ayrca ek Yol vergisi deme zorunluluu getir
mistir.
PETROL
DZEL
LPG
Karbon
Monoksit (CO)
Hidrokarbon
Nitrojen
(HC)
Oksit (NOx)
C02
Zehirlilik Parametresi
1
60
100
130
130
^^Aym, s. 6
34 Ayn s. 7
Benzin
0,06
0,89
0,74
0,70
1,48
Benzin
0,03
0,16
0,15
0,11
0,24
Benzin
0,10
0,10
0,11
0,05
0,24
Benzin
187
218
184
221
224
Benzin
2,53
2,94
2,51
2,99
3,06
LPG
0,28
0,89
1,21
0,53
1,25
LPG
0,08
0,11
0,13
0,07
0,22
LPG
0,15
0,10
0,15
0,05
0,37
LPG
159
188
163
186
191
LPG
2,44
2,90
2,52
2,87
2,97
HC + NO^[gA<nn]
CO[g>l^m]
Benzin
100
Motorin
74
Hollanda
Almanya
Japonya
Avustralya
100
100
100
100
62
63
60
100
11(1)
Yunanistan
100
65
14(2)
spanya
Fransa
100
100
73
60
14 (2)
20
Oto LPG
31
25
18
0
lkeler
ingiltere
Yunanistan
Hollanda
Norve
Portekiz
talya
in
Endonezya
Japonya
Gney Kore
Avustralya
ran
Trkiye
Finlandiya
Fransa
Almanya
Vergi
ndirimi
X
X
X
X
X
X
Taksilerde
Toplu Tamada
Temiz Yakt
Tevik Edilmesi
Olarak Kabul Etme Tevik Edilmesi
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
2n6n
57
* Ateleme scakl benzine kyasla LPG iin 500C dir. Ateleme ssmm yk
sek ve yakt karmnn dk olmasndan dolay benzine nazaran LPG gaz
kaamdan, yangm tehlikesi daha azdr.
* Motor supap ayarlarna baklarak, egzost supaplar emme supaplarmdan 5 sentil daha byk olarak ayarlanmaldr.
* Egzost bomlar, manifold contalar ve sustumcu kontrol edilerek, gerekirse
deitirilmelidir.
* Motor ya ve ya filtresi deitirilmelidir.
2.6.1.2. Dnm Sonras Ara Kontrol
* Montaj sonunda balant rekorlar tekrar kontrol edilmelidir.
* LPG deposunun 30'lik a Ue baland kontrol edilmelidir.
* LPG deposunun araca balantsm salayan cvatalarn skl kontrol edilmehdir.
' Jikle kolu ekilerek jikle kelebeinin miksere temas etmedii kontrol edilmelidir.
Kontak alarak LPG kontrol nitesinin valfleri kumanda edip etmedii ve
benzin konumu ile LPG konumlarmda gstergeler kontrol edilmelidir.
Gaz Dolumu ve Szdrmazhk Kontrol
1. LPG dolumu iin ara dz bir zemin zerine alnmaldr.
2. LPG dolumu yapldktan soma, LPG konumunda iken sabunlu su ile;
Depo zerindeki gaz giri ve klar
LPG selenoid valfi balantlarna
ki aamal basm drc balantlar
LPG dolum az balantlarma kaak testi yaplmaldr.
3. LPG deposu zerindeki gaz k musluu kapatlarak Sistem 45 bar ya basnc
uygulanarak yksek basn altmda test edilmelidir.
4. LPG sistemindeki kelepeler tekrar kontrol edilmelidir.
5. Motor altrlarak, basn drc scakl kontrol edilmeli, motor
scaklmdan fazla snmas dummunda havas alnmaldr.
NC BLM
aralarn LPG kullanmas hakkmdaki grleri de, ticari boyutta mteri mem
nuniyetinin belklenmesi ve dier taksiler ile oluan farkhhm mteri gz ile
deerlendirilmesi asmdan nem kazanmaktadr.
Yukarda da anlatlan servis istasyonu, ara kiti ve ara sahibi , ikmal istasyon
lar LPG'nin yakt olarak aralarda kullanmnm ayrlmaz paralardr. Konu ile ilgili
aratrmalarm yaplmas, standartlarm gelitirilmesine ve kuUamlmasma, oto gaz kul
lanmnm kontroll gelimesine katk salayacaktrr.
3.4. ARATIRMANIN
SINIRLILII
Aratrma oto gazn yaygn olarak kullanld stanbul ili ile snrldr.
Aratrma yetki belgesi olan servis istasyonlar, oto gaz kullanan ara sahibi veya
iletenler, oto gaz ikmal istasyonu bulunan istasyonlar la snrldr.
e rneklem
Aratrma evrenini oto gaz kullanan ara sahipleri, dnm istasyonlar, ticari
taksi mterileri, oto gaz satan ikmal istasyonlar oluturmaktadr. meklem olarak
tesadfi rnekleme yntemi ile seilmi 700 adet oto gaz kullanan ticari ara, 100
adet oto gaz kullanan zel ara, 200 adet oto gaz kullanan ticari araca binen mter
iler, 25 adet oto gaz sistemi montaj yapan ve servis veren irket, 25 adet oto gaz
satan benzin istasyonu seilmitir.
DRDNC BLM
4. BULULAR VE YORUMLAR
4.1. ARA SAHPLER VE KULLANICILARA AT BULGULAR
TABLO 17: Ara Sahibi Ve Kullanclarn Ara Marka Gruplar
Tofa retimi
Renault
Opel
Geerli Toyota
Dier
Toplam
Toplam
Frekans
691
86
14
11
19
821
821
Yzde%
84,2
10,5
Geerli Yzde %
84,2
10,5
1,7
1,3
2,3
100,0
100,0
1,7
1,3
2,3
100,0
85 ve alt
86-90 model
Geerli 91-95 model
96 ve st
Toplam
Hatah Yantsz
Toplam
Toplam
Frekans
12
94
463
250
819
2
2
821
Yzde%
1,5
11,4
56,4
30,5
99,8
Geerli Yzde %
1,5
11,5
56,5
30,5
100,0
,2
,2
100,0
Taksi
Dolmu
Geerli zel
Toplam
Top] am
Frekans
683
65
73
821
821
Yzde %
83,2
7,9
8,9
100,0
100,0
Geerli Yzde %
83,2
7,9
8,9
100,0
"Aracnzn kullanm ekli nedir?" sorusuna 683 kii (%83,2) taksi, 65 kii
(%7,9) dolmu, 73 kii (%8,9) zel cevabn vermitir. Buna gre, aratrmaya katlan
kullanclarn ounluu ticari aralar olduu grlmektedir.
TABLO 20: Aratrmaya Katlanlarn Aracn Sahibi Olmalar Dalm
Evet
Geerli Hayr
Toplam
Yantsz
Hatal
Toplam
To]3am
Frekans
470
349
819
2
2
821
Yzde %
57,2
42,5
99,8
Geerli Yzde %
57,4
42,6
100,0
,2
,2
100,0
"Arac kullanan ara sahibi m i ? " somsuna 470 kii (%57,4) evet, 349 kii
(%42,6) hayr cevabm vermitir. Aratumaya katlanlarn genellikle ara sahibi olduk
lar grlmektedir.
TABLO 21: LPG Dnmne Karar Verenlerin Dalm
Frekans
681
Sahibi
95
Geerli leten
40
Meslek odas
816
Toplam
5
Yantsz
Hatah
5
Toplam
821
Top lam
Yzde %
82,9
11,6
4,9
99,4
Geerli Yzde %
83,5
11,6
4,9
100,0
,6
,6
100,0
"LPG dnm kararn kim verdi?" sorusuna 681 kii (%82,9) ara
sahibi, 95 kii (%11,6) ileten, 40 kii (%4,9) meslek odas cevabm vermitir. Genelde
LPG'ye dnm kararm ara sahiplerinin verdii grlmektedk.
ilkokul
Orta
Lise
Geerli MYO
niversite
Toplam
Hatal Yantsz
Toplam
Toplam
Frekans
325
293
182
7
13
820
1
1
821
Yzde %
39,6
35,7
22,2
,9
1,6
99,9
Geerli Yzde %
39,6
35,7
22,2
,9
1,6
100,0
,1
,1
100,0
"En son bitirdiiniz okul nedir?" sorusuna 325 kii (%39,6) ilkokul, 293
kii (%35,7) ortaokul, 182 kii (%22,2) lise, 7 kii (%,9) Meslek Yksek Okulu, 13 kii
(%1,6) niversite cevabm vermitir.
TABLO 23: Aratrmaya Katlanlarn Ya Dalmlar
24 ve alt
25-34 ya
Geerli 35-44 ya
45-54 ya
55 ve st
Toplam
Toplam
Frekans
39
226
301
185
70
821
821
Yzde %
4,8
27,5
36,7
22,5
8,5
100,0
100,0
Geerli Yzde %
4,8
27,5
36,7
22,5
8,5
100,0
Frekans
100 M ve alt
101-200 M
Geerli 201-300 M
301 M ve st
Toplam
Yantsz
Hatah
Toplam
Topla m
Yzde %
Geerli Yzde %
285
34,7
36,2
324
39,5
110
13,4
41,1
14,0
69
8,4
8,8
788
96,0
100,0
33
4,0
33
4,0
821
100,0
"Aylk ortalama geliriniz nedir?" somsuna 285 kii (%36,2) 100 mil- yon
ve alt, 324 kii (%41,1) 101-200 milyon aras, 110 kii (%14) 201-300 milyon aras,
69 kii (%8,8) 301 milyon ve st cevabn vermilerdir. Buna gre kullamcar,
genelde gelirlerinin 101-200 milyon aras olduunu ifade etmilerdir.
TABLO 25: Ara Sahibi Ve Kullanclarn Ara Kullanma Sreleri Dalm
9 ve alt
10-19 yl
Geerli 20-29 yl
30 ve st
Toplam
Yantsz
Hatal
Toplam
Toplam
Geerli Yzde %
Frekans
Yzde %
147
17,9
17,9
361
44,0
44,1
256
31,2
31,3
55
6,7
6,7
819
99,8
100,0
,2
,2
821
100,0
Bir yl
iki yl
Geerli yl
Drt yl
Be yl ve st
Toplam
Hatah
Yantsz
Toplam
Top am
Frekans
378
329
71
20
17
815
6
6
821
Yzde %
46,0
40,1
8,6
2,4
Geerli Yzde %
46,4
40,4
8,7
2,5
2,1
99,3
2,1
100,0
,7
,7
100,0
Evet
Geerli Hayr
Toplam
Hatah
Yantsz
Toplam
Toplam
Frekans
723
33
756
65
65
821
Yzde %
88,1
4,0
92,1
7,9
7,9
100,0
GeerU Yzde %
95,6
4,4
100,0
% 10-20
% 30-40
% 50-60
Geerli
%70+
Toplam
Yamtsz
Hatal
Toplam
Toplam
Frekans
226
199
258
20
703
118
118
821
Yzde %
27,5
24,2
31,4
2,4
85,6
14,4
14,4
100,0
Geerli Yzde %
32,1
28,3
36,7
2,8
100,0
>
Evet
Hayr
Toplam
Yantsz
Hatah
Toplam
Toplam
Geerli
Frekans
107
675
782
39
39
821
Yzde %
13,0
82,2
95,2
4,8
4,8
100,0
Geerli Yzde %
13,7
86,3
100,0
"LPG dnm iin tercih ettiiniz bir teknoloji var m ? " somsuna
107 kii (%13,7) evet, 675 kii (%86,3) hayn cevab vermitir. KuUanclarm byk bir
ounluunun belli bir teknoloji tercinin olmamas, kuUamcdarm bu konuda yeter
ince bilgi sahibi olmadklar eklinde yorumlanabilir.
Yzde %
4,0
,2
,9
5,1
94,9
94,9
100,0
Geerli Yzde %
78,6
4,8
16,7
100,0
Ekonomik
Gvenlik
Geerli evre
stasyon
Toplam
Hatal Yantsz
Toplam
Toplam
Frekans
786
15
10
4
815
6
6
821
Yzde %
95,7
Geerli Yzde %
96,4
1,8
1,2
,5
99,3
1,8
1,2
,5
100,0
,7
,7
100,0
TABLO 32: En nemli Seim Neden ile Gelir Gruplar apraz Tablosu
100 M
En
Say
ve alt
272
Ekonomik
Toplam
34,7%
8
Gvenlik
daki %
Say
Toplam
daki %
1,0%
Say
Toplam
nemli
neden
evre
daki %
Say
stasyon
301 M
Toplan
ve st
66
755
8,4%
96,4%
14
,6%
,1%
1,8%
39,6%
13,7%
10
,6%
,4%
,1%
1,3%
,1%
,5%
Toplam
daki %
Toplam
,1%
Gelir GruDar
101-200
201-300
M
M
310
107
,4%
Say
Toplam
284
321
110
68
daki %
36,3%
41,0%
14,0%
8,7%
783
100,0%
Gvenlik
evre
istasyon
Toplam
Sav
Toplamdaki
Say
Toplamdaki
Say
Toplamdaki
Sav
Toplamdaki
Sav
Toplamdaki
%
%
%
%
%
Taksi
655
80,4%
11
1,3%
8
1,0%
4
.5%
678
83,2%
Dolmu
63
7,7%
2
,2%
zel
68
8,3%
2
,2%
2
,2%
65
8,0%
72
8,8%
786
96,4%
15
1,8%
10
1,2%
4
.5%
815
100,0%
Geerli
Hatah
Toplam
Evet
Hayr
Toplam
Yantsz
Toplam
Frekans
776
43
819
2
2
821
Yzde %
94,5
5,2
99,8
,2
,2
100,0
Geerli Yzde %
94,7
5,3
100,0
Yzde %
70,9
6,7
Geerli Yzde %
72,6
6,9
2,1
10,5
7,6
97,7
2,1
10,7
7,7
100,0
2,3
2,3
100,0
Tandk
tavsiyesi
. Marka
Servisi
Eve/ie
nasl
buldunuz yakmhk
Ucuz
Garanti
Toplam
Say
Toplamdaki
Say
Toplamdaki
Say
Toplamdaki
Say
Toplamdaki
Say
Toplamdaki
Say
Toplamdaki
%
%
%
%
%
%
Ku lamm ekli
zel
Taksi Dolmu
45
45
492
5,6%
5,6%
61,3%
6
49
,7%
6,1%
6
2
9
,7%
,2%
1,1%
11
75
1,4%
9,4%
3
17
42
,4%
2,1%
5,2%
71
64
667
8,9%
8,0%
83,2%
Toplam
582
72,6%
55
6,9%
17
2,1%
86
10,7%
62
7,7%
802
100,0%
LPG kullanan aralarn sahiplerinin montaj servisini seme nedeni ile aracm kul
lanm ekli karlatmidmda taksilerin %61,3', dolmularm %5,6's, ve zel aralarm
%5 6's, toplam %72,6's tandk tavsiyesi ile servisleri semektedirler.
BRC
Lavato
Geerli
Landini
Tartarani
Dier
Toplam
Toplan
Frekans
419
147
119
73
63
821
821
Yzde %
51,0
17,9
14,5
8,9
7,7
100,0
100,0
Geerli Yzde %
51,0
17,9
14,5
8,9
7,7
100,0
Etkilenmez
Az arza
Geerli
ok arza
Fikri yok
Toplam
Hatal
Yantsz
Toplam
Toplam
Frekans
284
66
155
308
813
8
8
821
Yzde %
34,6
8,0
18,9
37,5
99,0
Geerli Yzde %
34,9
8,1
19,1
37,9
100,0
1,0
1,0
100,0
Gelir (jruplar
100 M
Etkilenmez
Az arza
Paralar
ok arza
nasl
Fikri yok
301M
ve st
Say
72
124
44
26
266
Toplamdaki %
9,2%
15,9%
5,6%
3,3%
34,1%
Say
13
25
13
13
64
Toplamdaki %
1,7%
3,2%
1,7%
1,7%
8,2%
Say
19
80
36
15
150
Say
2,4%
179
Toplamdaki % 22,9%
Say
Toplam
201-300
ve alt
Toplamdaki %
etkilenir?
101-200
283
Toplamdaki % 36,3%
10,3%
4,6%
1,9%
19,2%
91
16
14
300
11,7%
2,1%
1,8%
38,5%
320
109
68
780
41,0%
14,0%
8,7%
100,0%
Kullanm ekli
Taksi Dolmu
zel
Etkilenmez
Paralar
etkilenir?
Say
237
16
31
284
Toplamdaki %
29,2%
2,0%
3,8%
34,9%
Say
59
66
Toplamdaki %
7,3%
,1%
,7%
8,1%
Say
138
17
155
Toplamdaki %
17,0%
2,1%
19,1%
Sav
244
46
18
308
Toplamdaki %
30,0%
5,7%
2,2%
37,9%
Say
678
63
72
813
Toplamdaki %
83,4%
7,7%
8,9%
100,0%
Az arza
nasl
Toplam
ok arza
Fikri yok
Toplam
Artt
Azald
Geerli
Deimedi
Fikri vok
Toplam
Toplam
Frekans
9
366
189
257
821
821
Yzde %
Geerli Yzde %
1,1
44.6
23.0
31.3
100.0
100,0
1,1
44.6
23.0
31.3
100.0
Geerli
Zararl
Zararsz
Fikri vok
Toplam
Top lam
Frekans
22
517
282
821
821
Yzde %
2.7
63.0
34.3
100.0
100,0
GeerU Yzde %
2.7
63.0
34.3
100.0
Geerli
Hatah
Top lam
ok ucuz
Ucuz
Ayn
Pahal
Fikri yok
Toplam
Yantsz
Toplam
Frekans
152
560
4
9
92
817
4
4
821
Yzde %
18,5
68,2
Geerli Yzde %
18,6
68,5
,5
,5
1,1
11,2
99,5
1,1
11,3
100,0
,5
,5
100,0
Verilmedi
Geerli
Yeterli deil
YeterU, retildi
Toplam
Hatal
Yantsz
Toplam
Toplam
Frekans
233
241
341
815
6
6
821
Yzde %
28,4
29,4
41,5
99,3
Geerli Yzde %
28,6
29,6
41,8
100,0
,7
,7
100,0
Verilmedi
Yeterli deil
Geerli
Yeterli
ok yeterli
Toplam
Hatal
Yantsz
Toplan
Toplam
Frekans
220
223
371
2
816
5
5
821
Yzde%
26,8
27,2
45,2
,2
99,4
,6
,6
100,0
Geerli Yzde %
27,0
27,3
45,5
,2
100,0
Evet
Hayr
Toplam
Yamtsz
Toplam
Geerli
Hatah
Toplam
Yzde %
61.9
35,4
97,3
2.7
2,7
100,0
Frekans
508
291
799
22
22
821
Geerli Yzde %
63.6
36,4
100,0
Geerli
Hatah
Olduka yeterli
Yeterli
Yetersiz
Olduka yetersiz
Fikri yok
Toplan
Yantsz
Toplam
Toplam
Frekans
56
336
170
31
219
812
9
9
Yzde %
6,8
40,9
20,7
3,8
26,7
98,9
821
100,0
Geerli Yzde %
6,9
41,4
20,9
3,8
27,0
100,0
1,1
1,1
Olduka yeterli
Yeterli
Geerli
Yetersiz
Olduka yetersiz
Fikri yok
Toplam
Hatal
Yantsz
Toplam
Toplam
Frekans
72
343
176
33
193
817
4
4
821
Yzde %
8,8
41.8
21,4
4,0
23,5
99,5
,5
Geerli Yzde %
8,8
42,0
21,5
4,0
23,6
100.0
,5
100,0
Evet
Geerli
Hayr
Toplam
Hatal
Yantsz
Toplam
Toplam
Frekans
556
261
817
4
4
821
Yzde %
67,7
31,8
99,5
Geerli Yzde %
68,1
31,9
100,0
,5
,5
100,0
"Sizce L P G gvenilir bir yakt m ? " somsuna 556 kii (%68,1) evet, 261
kii (%31,9) hayr cevab vermitir. Buna gre, kullanclarn ounluu LPG'nin
gvemin bir yakt oluunu ifade etmilerdir. Hayr diyen kesim ise gvenli bulma
makla birlikte LPG kullanmaktadrlar.
Yzde %
14,6
1,2
2,4
,7
19,0
81,0
81,0
100,0
Geerli Yzde %
76,9
6,4
12,8
3,8
100,0
Geerli
Hatah
Toplam
Evet
Hayr
Toplam
Yantsz
Toplam
Frekans
309
511
820
1
1
821
Yzde %
37,6
62,2
99,9
Geerli Yzde %
37,7
62,3
100,0
,1
,1
100,0
Kullanm Sek i
Bagaj
Evet
rahatsz
ediyor mu? Hayr
Toplam
Toplan
Taksi
Dolmu
zel
Say
271
15
23
309
Toplamdaki %
33,0%
1,8%
2,8%
37,7%
Say
411
50
50
511
Toplamdaki %
50,1%
6,1%
6,1%>
62,3%
Say
682
65
73
820
Toplamdaki %
83,2%
7,9%
8,9%
100,0%
Darald
Yk kapasitesi az
Geerli
Yk Tamada
Yolcu korkuyor
Toplam
Hatal
Yantsz
Toplam
Toplam
Frekans
200
10
3
2
215
606
606
821
Yzde %
24,4
1,2
,4
,2
26,2
73,8
73,8
100,0
Geerli Yzde %
93,0
4,7
1,4
,9
100,0
Bagaj hacminin azalmasmdan rahatsz olanlara rahatszlklarmm sebebi somlduunda, 200 kii (%93) darald, 10 kii (%4,7) yk kapasitesi azald, 3 kii (% 1,4) yk
tamada, 2 kii (%,9) yolcu korkuyor cevabn vermitir. Buna gre, bu konudaki en
byk ikayet, bagajdaki daralma olarak ifade edilebUirken byk bir ounluk fikir
beyan etmemitir. Fikir bildirmeyenler 606 kii %73,8 gibi ounluu oluturmaktadr.
Darald
Kullanm eldi
zel
Dolmu
Taksi
16
10
174
Say
7,4%
4,7%
Toplamdaki % 80,9%
Yk
Bagaj
Say
rahatsz Kapasitesi Toplamdaki
lnn Az
Say
sebebi Yk
Tamada Toplamdaki
Say
Yolcu
korkuyor Toplamdaki
Say
Toplamdaki
Toplam
Toplam
200
93,0%
10
% 4,7%
10
4,7%
3
% 1,4%
1
% ,5%
188
% 87,4%
3
1,4%
2
,9%
215
100,0%
1
,5%
11
5,1%
16
7,4%
Evet
Hayr
Toplam
Yantsz
Hatah
Toplam
Toplam
Geerli
Frekans
110
708
818
3
3
821
Yzde %
13,4
86,2
99,6
Geerli Yzde %o
13,4
86,6
100,0
,4
A
100,0
Koku var
Ses yapyor
Arhk artyor
Havay kurutuyor
Geerli
eki dt
Balangta oldu
Arza
Bagaj kld
Toplam
Hatah
Yantsz
Toplam
Toplam
Frekans
40
6
2
1
10
1
8
2.
70
751
751
821
Yzde %
4,9
,7
,2
,1
1,2
,1
1,0
,2
8,5
91,5
91,5
100,0
Geerli Yzde %
57,1
8,6.
2,9
1,4
14,3
1,4
11,4
2,9
100,0
Frekans
193
624
817
4
4
821
Yzde %
23,5
76,0
99,5
Geerli Yzde %
23,6
76,4
100,0
,5
,5
100,0
Evet
Fiyat
Fark
Olursa
Say
Toplamdaki
%
Say
Hayr
Gelir GruDan
lOOM ve 101-200
201-300
alt
M
M
27
78
69
Toplam
188
8,8%
9,9%
3,4%
1,8%
24,0%
215
244
83
54
596
31,1%
10,6%
6,9%
76,0%
321
110
68
784
41,1%
14,0%
8,7%
Toplamdaki
27,4%
%
284
Say
Toplamdaki 36,2%
%
Toplam
301 M
ve st
14
100,0%
LPG kullanan aralarm sahiplerinin LPG'nin fiyat benzine eit olduunda LPG
kullanmalar ile gelir gruplar karlatrldnda 100 milyon ve alt gelir gmbundakilerin %27,4 ve geliri 100-200 Milyon aras olanlarm ise %31,1'i toplamda %76,6's
hayr cevab vermileridir.
TABLO 59: Fiyat Fark Olmadnda LPG Kullanma ile Kullanm
ekli apraz Tablosu
Evet
Fiyat
Fark
Olursa
Hayr
Toplam
Say
Toplamdaki %
Say
Toplamdaki %
Say
Toplamdaki %
Taksi
155
19,0%
525
64,3%
680
83,2%
Kullanm ekli
zel
Dolmu
20
18
2,4%
2,2%
52
47
6,4%
5,8%
72
65
8,8%
8,0%
Toplam
193
23,6%
624
76,4%
817
100,0%
LPG kullanan aralarn sahiplerinin LPG'nin fiyat benzine eit olduunda LPG
kullanmalar ile aracm kullanm ekli karlatrldnda, taksilerin %64,3',
dolmularm %5,8'i zel aralarn %6,4' hayr cevab vermileridir. Aratrmaya
katlan kullanclarn byk ounluu benzin fiyatna eit olduunda, L P G
kullanmaya devam etmeyeceklerini belirmitir.
Kullanl
Gvenli
ekii iyi
evreci
Geerli
Hzl doluyor
Toplan
Yantsz
Hatah
Toplam
Toplam ,
Geerli Yzde %
54,7
14,8
1,6
25,0
3,9
100,0
Yzde %
8,5
2,3
,2
3,9
Frekans
70
19
2
32
5
128
693
693
821
,6
15,6
84,4
84,4
100,0
LPG fiyatnn benzin fiyatna eit olduu zaman da LPG kullanmaya devam
edeceini ifade edenlere, bunun sebebi sorulduunda 70 kii (%54,7) kullanl, 19 kii
(%14,8) gvenli, 2 kii (%1,6) ekii iyi, 32 kii (%25) evreci, 5 kii (%3,9) hzl
doluyor cevabn vermitir. Buna gre, farkl sebepler olmasma ramen, ne kan
neden LPG'nin kullanl yakt olarak grlmesidir.
TABLO 61: Ara Sahibi Ve KuUanclarm Fiyat Fark Olmazsa LPG
Kullanmaya Devam Etmemelerinin Nedenine likin Grleri
Frekans
Yzde %
Geerli Yzde %
17
59
8
52
65
137
1
9
3
11
362
459
459
821
2,1
7,2
1,0
6.3
4,7
16,3
2,2
14.4
7,9
16,7
,1
18,0
37,8
,3
2,5
1,1
,4
1,3
44,1
55,9
55,9
100,0
,8
3,0
100,0
LPG fiyatnn benzin fiyatna eit olduu zaman LPG kullanmaya devam
etmeyeceini ifade edenlere, bunun sebebi sorulduunda, 17 kii (%4,7) dolum yeri
bulmann sorun olduunu, 59 kii (%16,3) aracm ekiinin dmesini, 8 kii (%2,2) ilk
kurulu maliyetinin yksek olmas, 52 kii (%14,4) para mrnn azalmasndan
dolay, 65 kii (%18) LPG'nin tehlikeli olmasmdan, 137 kii (%37,8) benzin daha seri
ve rahat olduunu, 9 kii (%2,5) LPG ayarnn yapamadm, 3 kii (%,8) mazot kul
lanmaya geeceini, 11 kii (%3) koku yapt cevabm vermitir. Buna gre, LPG
fiyatmn benzin fiyatna eit olduu zaman LPG kullanmaya devam etmeyeceini
ifade edenler, benzin kullanan aralarn daha seri ve rahat kullanml olduunu ifade
etmilerdir.
Her iki tabloda incelendiinde cevap vermeyenlerin fazla olmas
LPG'nin fiyat avantajn yitirdiinde kullanclarn genellikle ucuz olan yakt
seeceklerini gstermektedir.
TABLO 62: Ara Sahibi Ve Kullanclarn Dnm ncesi Bakm
Yaplmasna likin Grileri
Geerli Yzde %
Yzde %
Frekans
93,4
92,4
Evet
759
6,6
6,6
Geerli
Hayr
54
100,0
Toplam
813
99,0
Hatal
Yantsz
8
1,0
Toplam
8
1,0
Toplara
821
100,0
"LPG dnmnden nce aracnzn bakm yapld m?" sorusuna759
kii (%93,4) evet, 54 kii (%6,6) hayr cevab vermitir. Buna gre, genel olarak kul
lanclar LPG dnm ncesi ara bakmlarmm yapld belirtmilerdir.
TABLO 63: Ara Sahibi Ve Kullanclarn LPG'den Ucuz Yakt Olmas
Durumunda Sistemlerini Deitirmelerine likin Grleri
Geerli
Hatah
Toplam
Evet
Hayr
Toplam
Yantsz
Toplam
Frekans
645
165
810
11
11
821
Yzde %
78,6
20,1
98,7
Geerli Yzde %
79,6
20,4
100,0
1,3
1,3
100,0
100 M
ve alt
Say
234
Ucuz
Evet Toplamdaki 30.0%
yakt
%
olduunda
Say
50
deitirirmisiniz? Hayr Toplamdaki
6,4%
%
Say
Toplan
Toplamdaki
%
284
36,5%
Gelir Gruplar
101-200
201-300
M
M
247
84
301 M
ve st
54
Toplam
619
31,7%
10,8%
6,9%
79,5%
71
26
13
160
9,1%
3,3%
1,7%
20,5%
318
110
67
779
40,8%
14,1%
8,6%
100,0%
LPG kullanan aralarm sahiplerinin LPG'den ucuz yakt olmas durumunda sis
temlerini deitirmeleri ile gelir gmplar karlatrldnda 100 milyon ve alt gelir
gmbundakiler %30 ve gelir grubu 100-200 Milyon aras olanlarn %31,7 si, toplam
%79,5'i evet cevab vermilerdir. Aratrmaya katlan kullanclardan alt gelir
grubundakiler ounlukla LPG'den ucuz yakt olmas durumunda sistem
lerini deitireceklerini belirtmilerdir.
TABLO 65: LPG'den Ucuz Yakt Olmas Durumunda Sistemlerini
Deitirmeleri ile Aracm Kullanm ekli apraz Tablosu
Kullanm Sekli
Taksi
Dolmu
534
52
65,9%
6.4%
138
13
17,0%
1,6%
672
65
83,0%
8,0%
Toplam
zel
59
7,3%
14
1,7%
73
9,0%
645
79,6%
165
20,4%
810
100,0%
LPG kullanan aralarn sahiplerinin LPG'den ucuz yakt olmas durumunda sis
temlerini deitirmeleri ile aracn kullanm ekli karlatrldnda taksilerin 65,7'si,
dolmularn %6,4', zel aralarm %7,3', toplam %79,6's evet cevab vermilerdir.
Aratrmaya katlan kullanclardan taksiler ounlukla LPG'den ucuz yakt
olmas durumunda sistemlerini deitireceklerini belirtmilerdir.
evreyi Kirletmez
Kullamm kolay
Koku yapmaz
Yok
Hzh dolum
Geerli
Titreimsiz
Yakt tasarrufu
Gvenilir
Toplam
Yantsz
Hatah
Toplam
Toplam
Frekans
169
9
3
143
6
2
5
5
342
479
479
821
Yzde %
20,6
1,1
,4
17,4
,7
,2
,6
,6
41,7
58,3
58,3
100,0
Geerli Yzde %
49,4
2,6
9
41,8
1,8
.6
1,5
1,5
100,0
4.2 T C A R T A K S Y E B N E N M T E R L E R E A T BULGULAR
T A B L O 67: Mterilerin Taksiye Binmeden nce L P G Olmasma Dikkat
E t m e Dalmlar
Geerli Yzde %
Frekans
Yzde %
64,3
Evet
135
64,3
35,7
Geerli
Hayr
75
35,7
100,0
Toplam
210
100,0
100,0
Toplam
210
"Taksiye binmeden
nce
LPG
olup olmadna
dikkat eder
misiniz?" sorusuna 135 kii (%64.3) ounluk olarak evet, 75 kii (%35.7) hayr
cevabm vermitir. Buna gre katlanlar taksiye binmeden nce LPG olup olmadna
dikkat ettiklerini belirtmitir.
T A B L O 68: Mterilerin L P G Taksiden Psikolojik Olarak Etkileme
Dalmlar
Geerli Yzde %
Frekans
Yzde %
Evet
139
66,2
66,2
Geerli
Hayr
71
33,8
33,8
Toplan
210
100,0
100,0
Toplan
210
100,0
"Taksinin L P G olmas sizi psikolojik olarak etkiler m i ? " sorusuna
139 kii (%66.2) ounluk olarak evet, 71 kii (%33.8) hayr cevabn vermitir. Buna
gre katlanlarn ounluu taksinin LPG olmasmdan psikolojik olarak etkilendikleri
ni ifade etmektedirler.
TABLO 69: L P G Gvenli mi? le Taksinin L P G Olmasmdan Etkilenme
Evet
LPG
gvenli mi?
Toplam
Say
Toplamdaki %
Hayr
Say
Toplamdaki %
Sav
Toplamdaki %
Toplam
47
22,4%
163
77,6%
210
100,0%
Evet
LPG
etkiler mi?
Hayr
Toplam
Evet
Hayr
Toplam
Toplam
Geerli
Frekans
162
48
210
210
Yzde %
77,1
22,9
100,0
100,0
Geerli Yzde %
77,1
22,9
100,0
Evet
LPG ucuz
olmal m?
Hayr
Toplam
Say
Toplamdaki %
Say
Toplamdaki %
Sav
Toplamdaki %
Toplam
162
77,1%
48
22,9%
210
100,0%
Evet
Geerli
Hayr
Toplam
Toplam
Frekans
47
163
210
210
Yzde %
22,4
77,6
100,0
100,0
Geerli Yzde %
22,4
77,6
100,0
Say
Toplamdaki
%
Gvenlik
Say
Hayr
gerekli mi?
Toplamdaki %
Say
Toplamdaki %
Toplam
Evet
Toplam
172
81,9%
38
18,1%
163
77,6%
210
100,0%
Ticari taksiye binen mterileri, gvenlik nlemi gerekir mi ile LPG'yi gvenli
buluyor musunuz somlarma verdikleri cevaplar karlatrddmda, %68,6's gvenli
bulmuyor ve gvenlik nlemi aimmal cevab vermilerdir. Mterer LPG'yi ve sis
temi yeterince tanmadklarndan gvenlikle ilgili endie tamaktadrlar.
TABLO 75: Mterileri LPG Kullanan Taksilerde Rahatsz Edici
Unsurlarn Dalm
Yok
Koku yapmas
Gaz olmas tedirgin eder
LPG kullanmak gereksiz
Geerli
LPG kulland belli deil
Binmiyor
Toplam
Topilam
Frekans
56
26
83
8
22
15
210
210
Yzde %
26,7
12,4
39,5
3,8
10,5
Geerli Yzde %
26,7
12,4
39,5
3,8
10,5
7,1
100,0
100,0
7,1
100,0
"LPG'li taksilerde sizi rahatsz eden herhangi bir unsur var m?"
sorusuna 83 kii (%39.5) gaz olmas tedirgin eder, 56 kii (%26.7) rahatsz edici unsur
yok, 26 kii (%12.4) koku yaptn, 22 kii (%10.5) gaz kuUandmm beUi olmadn,
15 kii (%7.1) LPG taksiye binmediini, 8 kii (%3.8) ise LPG kullanmann gereksiz
olduunu belirtmilerdir. Buna gre LPG takserde en rahatsz edici unsur olarak gaz
kullanmanm verdii tedirginlik ve koku yapmas olarak belirlenmitir.
Gaz tehlikeli
Say
Toplamdaki
Neden
Patlama riski
Say
gvenlik
Toplamdaki
gerekli
Ahnmas gerekli
Say
Toplamdaki
Benzine eit
Say
Toplamdaki
Say
Toplam
Toplamdaki
%
%
%
%
%
Toplam
66
31,4%
50
23,8%
30
14,3%
64
30,5%
210
100,0%
Gvenlik nlemi aimma nedeni ile gvenilir yakt mdr sorularma verilen
cevaplar karlatrldnda, LPG'yi gvenli bulmayanlardan %3Vi gaz olmas
tehlikeli, %21,4' patlama riskinin olduunu, %16,2'si benzine eit nlemlerin
aimmas gerektiini belirtmilerdir. Taksi mterileri genellikle gaz kuUamlmasmdan
dolay tehlikeh olabilecei kaygs tamakta ve nlem alnmas gerektiini dnmek
tedir,
T A B L O 77: Mterilerin L P G Kullanan Taksiler in Gvenlik nlemi
Gerekli mi Sorusuna likin Grleri
Geerli
Toplam
Evet
Hayr
Toplam
Frekans
172
38
210
210
Yzde%
81.9
18,1
100,0
100,0
Geerli Yzde %
81.9
18,1
100,0
"LPGTi taksiler iin ayrca bir gvenlik nlemi gerekli m i ? " sorusuna
172 kii (%81.9) ounluk olarak evet, 38 kii (%18.1) hayr cevabm vermitir. Buna
gre katlanlarn byk bir ounluu LPG taksiler iin ayrca bir gvenlik nlemi
aimmas gerektiini belirtmilerdir.
Yzde %
31,4
23,8
14,3
30,5
100,0
100,0
Geerli Yzde %
31,4
23,8
14,3
30,5
100,0
LPG taksiler iin gvenlik nlemi aimmasm gerekli gren mteriler, gvenlik
nlemmin nedeni olarak; 66 kii (%31.4) gaz olmasmm tehlikeli olduunu, 64 kii
(%30.5) benzine eit ekilde nlemler aimmah, 50 kii (%23.8) patlama riskinin bulun
duunu, 30 kii (%14.3) ise sadece nlem alnmah cevab vermi, ancak ne gibi bir
nlem alnmas gerektii hakknda gr belirmemitir. Buna gre gvenlik nleminin
nedeni olarak gaz ile ahmas sebebiyle patlama riskinin olmas ve en az benzine
yakn gvenlik nlemi alnmas gerektiini belirtmilerdir.
TABLO 79: Mterilerin LPG Kullanan Taksilerin evreye Olan
Etkilerini Deerlendirmesi
Geerli
Toplam
Olumlu
Olumsuz
Toplam
Frekans
86
124
210
210
Yzde %
41,0
59,0
100,0
100,0
Geerli Yzde %
41,0
59,0
100,0
Evet
GeerU
Hayr
ToDam
Toplam
Frekans
16
4
20
20
Dalmlar
Yzde %
80.0
20,0
100.0
100,0
Geerli Yzde %
80.0
20,0
100.0
"LPG dnm iin tercih ettiiniz ara markas var m?" somsuna
16 kii (%80) evet cevab, 4 kii (%20) hayn cevab vermitir. Dnm servisleri,
genellikle belirli bir ara markasna dnm yaptklarn belirtmilerdir.
T A B L O 8 1 : Servislerin Aracm Model Seimi Dalmlar
Evet
Hayr
Toplam
Toplam
GeerU
Frekans
11
9
20
20
Yzde%
55.0
45.0
100,0
100,0
Geerli Yzde %
55,0
45.0
100,0
" L P G dnm iin tercih ettiiniz ara tipi var m ? " sorusuna 11 kis
(%55) evet, 9 kii (%45) hayr cevab vermitir. Buna gre, dnm servislerinde
belirli bir marka ve model zerinde allmakta ve ayn tip aralara dnm
yaplmaktadr.
TABLO 82: Dnm Yaplan Aralarn Kaytlarnn Tutulmas
Evet
GeerU
Hayr
Toplam
Toplam
Frekans
18
2
20
20
Yzde %
90,0
10.0
100,0
100,0
Geerli Yzde %
90,0
10,0
100,0
"LPG taklan aralara ait herhangi bir kayt tutulmakta m?" somsuna
18 kii (%90) evet, 2 kii (%10) hayr cevabn vermitir. Buna gre, dnm yaplan
servislerde genellikle ara kaytlar tutulmaktadr.
Frekans
4
Ruhsat fatura
4
Kiisel
4
Geerli Trafik Kayt Numaralan
2
Garanti belgesi
4
Motor asi numaras
18
Toplam
2
Yantsz
Hatah
2
Toplam
20
Topi am
Yzde %
20,0
20,0
20,0
10,0
20,0
90,0
10,0
10,0
100,0
GeerU Yzde%
22,2
22,2
22,2
11,1
22,2
100,0
Bir Yl
ki Yl
GeerU U Yl
Drt ve Fazla Yl
Toplam
Toplam
Frekans
4
8
5
3
20
20
Yzde %
20,0
40,0
25,0
15,0
100,0
100,0
Geerli Yzde %
20,0
40,0
25,0
15,0
100,0
Krk Ara
Elli Ara
Geerli
Altm Ara
Yz ve fazla Ara
Toplam
Hatah
Yantsz
Toplam
Toplam
Frekans
3
7
3
5
18
2
2
20
Geerli
Toplam
Evet
Hayr
Toplam
Frekans
19
1
20
20
Yzde%
95,0
5,0
100,0
100,0
Geerli Yzde %
95,0
5,0
100,0
Evet
Toplam
Toplam
Geerli
Frekans
20
20
20
Yzde %
100,0
100,0
100,0
Geerli Yzde %
100,0
100,0
Geerli
Evet
Hayr
Toplam
Toplam
Frekans
18
2
20
20
Yzde%
90,0
10,0
100.0
100,0
Geerli Yzde %
90,0
10,0
100.0
Gerek yok
Toplam
Yantsz
Toplam
Hatal
Toplam
Geerli
Frekans
2
2
18
18
20
Yzde %
10,0
10,0
90,0
90,0
100,0
Geerli Yzde %
100,0
100,0
Geerli
Frekans
20
20
20
Yzde%
100,0
100.0
100,0
Geerli Yzde %
100,0
100.0
Geerli
Evet
ToDam
Toplam
Frekans
20
20
20
Yzde %
100.0
100.0
100,0
Geerli Yzde %
100,0
100.0
Gaz kaa
Geerli
Yangm sndrc
Projeye uygunluk
Toplam
Toplam
Frekans
13
4
3
20
20
Yzde %
65,0
20,0
15,0
100,0
100,0
Geerli Yzde %
65,0
20,0
15,0
100,0
100,0
20
20
100,0
Zararsz
ToDam
Toplam
Geerli
Frekans
20
20
20
Yzde %
100,0
100.0
100,0
Geerli Yzde %
100,0
100.0
ok ucuz
Ucuz
Geerli
Toplam
Toplam
Frekans
4
16
20
20
Yzde %
20,0
80.0
100,0
100,0
Geerli Yzde %
20,0
80.0
100,0
Evet
Hayr
Geerli
Toplam
Toplam
Frekans
19
1
20
20
Yzde %
95,0
5,0
100,0
100,0
Geerli Yzde %
95,0
5,0
100,0
Ustaba
Makine Mhendisi
Geerli
Servis Personeh
Teknik Mdr
Servis sahibi
Toplam
Toplam
Frekans
4
6
2
1
7
20
20
Yzde%
20,0
30.0
10,0
5,0
35,0
100,0
100,0
Geerli Yzde%
20,0
30.0
10,0
5,0
35,0
100,0
Serviste sommlu olarak alan kiinin unvan sorulduunda, 4 kii (%20) usta
ba, 6 kii (%30) makine mhendisi, 2 kii (%10) servis personeli, 1 kii (%5) teknik
mdr, 7 kii (%35) servis sahibi cevabm vermitir. Servislerde sorumlu kiiler genel
likle servis sahipleri olarak grlmektedir. Sorumlu kiinin makine mhendisi
olduunu belirten servisleri, ustaba ve personelin sorumlu olduu servisler izlemek
tedir.
TABLO 101: Sorumlu Kiinin Bitirdii Okul
Orta
ilkokul
Geerli
Lise
Meslek Lisesi
Toplam
Toplam
Frekans
8
5
5
2
20
20
Yzde %
40,0
25,0
25,0
10,0
100,0
100,0
Geerli Yzde %
40,0
25,0
25,0
10.0
100,0
Evet
Hayr
Toplam
Toplam
Geer
Frekans
18
2
20
20
Yzde %
90.0
10,0
100.0
100,0
Geerli Yzde %
90.0
10,0
100.0
Bir Gn
Geerli
ki Gn
Toplam
Hatal
Yantsz
Toplam
Toplam
Frekans
1
1
2
18
18
20
Yzde %
5,0
5,0
10,0
90.0
90,0
100,0
Geerli Yzde %
50.0
50,0
100,0
Eitim aldm belirten servislere, aldklan eitimin sresi sorulduunda iki kii
dmda cevap alnamamtr. Eitim aldm belkten servislerin eitim srelerini
hatrlamamalar dikkat ekicidir. Servisler genellikle para aldklar irketten
paralarm zellikleri ve kullanm ile ilgili bilgi almakta, ancak bu dumm ayakst bir
sohbetten teye gitmeyip, ciddi bir eitim olmaktan olduka uzaktr. Oysa ki, insan
hayatmm yamnda maddi kayplara da neden olabilecek bylesine tehlikeli bir konu da
eitim almadan almak, meslek kurallar asndan da doru grlemez.
Geerli
TO
Frekans
Yzde %
Evet
19
95.0
Havr
ToDam
1
20
20
5.0
100.0
100,0
)lan
Geerli Yzde %
95.0
5.0
100.0
"Sizce LPG montaj iin bir belge gerekli midir?" sorusuna 19k(%95)
evet, 1 kii (%5) hayr cevab vermitir. Servis istasyonlar, yaplan iin gereklerinden
biri olarak yetkili kurumlardan belge almalarnn gerektiini belirtmilerdir.
TABLO 105: Belge Alnacak Kurum Neresi Olmaldr?
Frekans
Geerli
Hatal
TSE
Mh. Odas
9
4
Sanayi Bak
Datc firma
4
2
Toplam
Yantsz
Toplam
19
1
1
20
To )lam
g e r c K u
Yzde %
45,0
20,0
20,0
10,0
95,0
Geerli Yzde %
47,4
21,1
21.1
10.5
100,0
5,0
5,0
100,0
uegcj au^
. u u .
9 kii (%47,4) TSE, 4 kii (%21,1) Makine Mhendisleri Odas, 4 kii (%21,1) Sanayi
Bakanl, 2 kii (%10,5) datc firma cevabn vermilerdir. Verilen cevaplara
bakldnda, yaanan karmaann bir sonucu olarak tek bir cevaba ylma olmamtr.
Her kurum kendini konu ile ilgili ve yetkili grerek eitli belgeler vermektedir. Servis
istasyonlar ise geerli olacak tek bir kumm ve kurum tarafmdan verilecek yetki bel
gesini istediklerini ifade etmektedirler.
TABLO 106: Servis stasyonlarnda Yetki Belgesi Var m
Geerli Yzde %
Yzde %
Frekans
100,0
95,0
19
Evet
Geerli
100,0
95,0
19
Toplam
Hatal
Yantsz
Toplam
5,0
5,0
100,0
20
Toplam
"Servisinizde belge var m?"sorusuna 19 kii (%95) evet cevab vermi, 1
kii ise cevap vermemitir. Belge verecek kurumun eith olmasma ramen, servisler
belge bulundurmaktadu:lar. Bu belgeler genellikle Makine Mhendislen Odasmdan
alnan LPG Dnm Belgesidir.
Yeterli
Geerli
Yetersiz
Toplam
Toplam
Frekans
19
3
22
22
Yzde%
86,4
13.6
100
100
Geerli Yzde %
86,4
13.6
100
Hepsi mevcut
Topraklama,
Alman
gvenlik motoru kapatmak
Cep tel kap,
nlemleri
sieara imemek
Say
Toplamdaki %
Say
Toplamdaki %
Say
ToDamdaki %
Sav
ToDamdaki
%
Gaz kaak alarm
Say
Toplamdaki %
Eldiven
Sav
Toplamdaki
%
Toplam
Alman gvenlik
yeterli mi?
Yetersiz
YeterU
4
18,2%
2
13
9,1%
59,1%
1
4.5%
1
4.5%
1
4,5%
3
19
13,6%
86,4%
Toplam
4
18,2%
15
68,2%
1
4.5%
1
4.5%
1
4,5%
22
100,0%
Evet
Havr
Geerli
ToDam
Toplam
Frekans
20
2
22
22
Yzde %
90.9
9.1
100
100
GecerU Yzde %
90.9
9,1
100
"LPG ile ilgili herhangi bir eitim aldnz m?" sorusuna 20 kii (90.9)
ounluk olarak evet, 2 kii (%9.1) hayr cevabm vermitir. Buna gre LPG dolumu
yapan istasyonlarn ounluu konu ile ilgih olarak eitim aldklarm belirtmilerdir.
Yzde %
18,2
45,5
9,1
18,2
90,9
9,1
Geerli Yzde %
20
50
10
20
100
9,1
100
LPG ile ilgili eitim aldm belirten istasyonlara bu eitimi nereden aldklar
sorusuna; 10 kii (%4.5) LPG ile ilgili firmalardan, 4 kii (%18.2) bayisi olduklar fir
madan, 4 kii (%18.2) istasyonda, 2 kii (%9.1) itfaiyede eitim aldklar cevabn
vermilerdir. Buna gre LPG ile ilgili eitimi ounlukla LPG irketlerinden ve bayisi
olduklar irketlerden alm olduklarn belirtmilerdir.
TABLO 112: LPG Eitiminin Dzeyi
iyi dzeyde
Yetersiz
Toplam
Hatah
Sistem Hatah
Toplam
Toplam
Geerli
Frekans
12
2
14
8
8
22
Yzde %
54,5
9,1
63,6
36,4
36,4
100
Geerli Yzde %
85,7
14,3
100
LPG ile ilgi eitim aldklarn ifade edenler hangi dzeyde eitim aldklar
sorusuna 12 kii (%54.5) iyi dzeyde, 2 kii (%9.1) yetersiz dzeyde eitim aldklarn
belirtirken, 8 kii (%36.4) ise bu soruya cevap vermemitir. Buna gre eitim alanlarm
yarsna yakm bu eitimin yeterli olduunu belirthken, dierlermin yetersiz dzeyde
eitim alm olduklar ve somya cevap vermedikleri grlmtr.
Evet
Toplam
To plam
Geerli
IZCe
l ^ l ^ J -
S a U ^ l
Frekans
22
22
22
^Pl
U^^CagV
Geerli Yzde %
100
100
Yzde %
100
100
100
g ^ J - ^ i ^ m *
3 -
evet cevabm vermitir. LPG sat iin belge gereklilii tm katlanlar tarafmdan kabul
edilmitir.
TABLO 114: LPG Sat in Alnacak Belgeyi Hangi Kurulu Vermedir?
Frekans
5
Belediye
7
San. Tic. Bak.
1
Geerli TSE
1
Bavisi olunan Firma
3
Gevre Bak
17
ToDam
5
Hatal Sistem Hatal
5
Toolam
22
Topi am
Yzde %
22,7
31,8
4,5
4.5
13.6
77,3
22.7
22.7
100
Geerli Yzde %
29,4
41,2
5,9
5.9
17.6
100
LPG sat iin belge sahibi olunmas gerei, bulundumlacak belgenin nereden
aimmas gerekir somsuna da farkh cevaplar aimmtn. 7 Kii (%31.8) Sanayi ve
Ticaret Bakanl, 5 kii (%22.7) Belediyelerden, 3 kii (%13.6) evre Bakanl'ndan,
1 kii (%4.5) Trk Standartlar Enstits'nden, 1 kii (%4.5) bayisi olunan firmadan
yantn vermilerdir. Buna gre belge alnacak kumm tam olarak bilinmemekle birlik
te behrtilen kurumlarn tamamndan da onay aimmas gerekmektedir.
T A B L O 115: Belge B u l u n d u r m a
Geerli
Evet
ToDam
Toplam
Frekans
22
22
22
Yzde %
100
100
100
Geerli Yzde %
100
100
Etkilenmez
Paralar
Az arza
ok arza
Fikri yok
Topi am
Say
Stun % si
Toplamdaki %
Say
Stun % si
Toplamdaki %
Say
Stun % si
Toplamdaki %
Say
Stun. % si
Toplamdaki %
Say
Stun % si
Toplamdaki %
Artt
Azald
Performans
deiiklii
Deimedi
Fikri yok
Toplam
Say
Stun % si
Toplamdaki %
Say
Stun % si
Toplamdaki %
Say
Stun % si
Toplamdaki %
Say
Stun % si
Toplamdaki %
Say
Stun % si
Toplamdaki %
50,0%
1,2%
9
45,0%
1,1%
20
100,0%
2,4%
Toplam
10
1,2%
1,2%
376
44,7%
44,7%
198
23,5%
23,5%
257
30,6%
30,6%
841
100,0%
100,0%
Zararl
LPG
evreye
etkisi
Zararsz
Fikri yok
Toplam
Sav
Stun % j
Toplamdaki %
Sav
Stun % si
Toplamdaki %
Sav
Stun % si
Toplamdaki %
Say
Stun % si
Toplamdaki %
Toplam
22
2.6%
2,6%
537
63,9%
63.9%
282
33.5%
33,5%
841
100.0%
100,0%
Ankete katlan gruplar ile LPG kullanan aralarn evreye etkisi kar
latrldnda, kullanclarn %63', servislerin ise %100' zararsz cevab
verirken kullanclarn %2,7'si, zararl cevab vermilerdir. Katlanlarn
%33,5'i fikir belirtmemitir. LPG kullanan aralarda dier benzinli arala
ra oranla evre iin daha olumlu emisyon deerleri verdikleri bilinmekte
dir. Ancak bu durum kullanclar tarafindan bilinmemekte veya nemsen
memektedir.
ok ucuz
Ucuz
Maliyet
benzine
gre
Ayn
Pahal
Fikri yok
Toplam
Say
Stun % si
Toplamdaki %
Say
Stun % si
Toplamdaki %
Say
Stun % si
Toplamdaki %
Say
Stun % si
Toplamdaki %
Say
Stun % si
Toplamdaki %
Say
Stun % si
Toplamdaki %
20
100,0%
2,4%
Toplam
156
18,6%
18,6%
576
68,8%
68,8%
4
,5%
,5%
9
1,1%
1,1%
92
11,0%
11,0%
837
100,0%
100,0%
Serviste
gvenlik
bilgisi
Say
Verilmedi
Stun %
Toplamdaki
Say
Yeterli
Stun %
deil
Toplamdaki
Yeterli,
retildi
Toplam
Sav
Stun %
Toplamdaki
Say
Stun %
Toplamdaki
si
%
si
%
si
%
si
%
Toplam
233
27,9%
27,9%
241
28,9%
28,9%
361
43,2%
43,2%
835
100,0%
100,0%
Verilmedi
Serviste
kullanma
Verildi
bilgisi
Toplam
Say
Stun %
Toplamdaki
Say
Stun %
Toplamdaki
Say
Stun %
Toplamdaki
si
%
si
%
si
%
Toplam
221
26,4%
26,4%
615
73,6%
73,6%
836
100,0%
100,0%
Evet
Servis arac
kullanarak
bilgi
verdi mi?
Toplam
Hayr
Say
Stun % si
Toplamdaki %
Say
Stun % si
Toplamdaki %
Say
Stun % si
Toplamdaki %
Toplam
526
64,2%
64,2%
293
35,8%
35,8%
819
100,0%
100,0%
Olduka
yeterli
Yeterli
Serviste
alman
gvenlik
nlemleri
Yetersiz
Olduka
yetersiz
Fikri yok
Toplam
Sav
Stun % si
Toplamdaki %
Say
Stun % si
Toplamdaki %
Say
Stun % si
Toplamdaki %
Sav
Stun % si
Toplamdaki %
Say
Stun % si
Toplamdaki %
Say
Stun % si
Toplamdaki %
20
100,0%
2,4%
Toplam
70
8,4%
8,4%
342
41,1%
41,1%
170
20,4%
20,4%
31
3.7%
3,7%
219
26,3%
26,3%
832
100,0%
100,0%
Yeterli
Dolum
istasyonla
rnda
gvenlik
Yetersiz
Fikri yok
Toplam
Sav
Stun %
Toplamdaki
Say
Stun %
Toplamdaki
Sav
Stun %
Toplamdaki
Say
Stun %
Toplamdaki
si
%
si
%
si
%
si
%
22
100.0%
2,6%
Toplam
434
51.7%
51,7%
212
25.3%
25,3%
193
23,0%
23,0%
839
100.0%
100,0%
BENC BLM
5 . SONULAR
5.1. A R A S A H P L E R E KLLAMCILARA AT
SONULAR
m Fiyat eit olsa da LPG kullanacan ifade edenler, yakt olarak LPG iin kul
lanl, gvenli, evreyi kirletmeyen, hzl dolmas gibi nedenler behrtmilerdir.
m Kullanclar yakt olarak LPG'den daha ucuz yakt olmas durumunda sis
temlerini deitirebileceklerini ifade etmilerdir. LPG tercihinin fiyat avantaj olduu
bir kez daha n plana kmaktadn.
m LPG'nin fiyat dmdaki avantaj olarak evreyi kirletmedii dnda net bir
cevap vermedikleri grlmektedir. Kullanclarn %AVi LPG'nin fiyat dnda baka
avantaj olmadm ifade ederek, ekonomik olmasn birinci tercih sebebi olarak
grmektedirler.
ALTINCI BLM
6. OTOGAZ SEKTR VE OTOGAZ KULLANIMINA
LKN MEVCUT DURUMUN BELRLENMES
lkemizde LPG kuUammma ilikin hkmet politikalan ilgiH bakanlklar
dzeyinde olutumlacak komisyonlarm ortaklaa almas ile oluturulmaldr. Bugn
lkemizde LPG kullanm kontroll olarak bymemekte ve ar talep ithalat krk
lemektedir. Tketimin kontrol edilmesi lke ekonomisi asmdan hayati neme sahip
tir. Zira lkemiz rafinerilerinin kapasiteleri smrl olduu, ortaya kacak fazladan
ihtiyacn ise ithalat ile karlanaca ortadadr. Bu bakmdan Enerji ve Tabii Kaynaklar
Bakanl aratrmada ekil ve tablo 6'da verilmi olduu gibi ileriye ynelik projek
siyonlar yapmaldr. Gerektiinde tketimi kontroll olarak azaltma yoluna gidilmeli,
ek vergi uygulanarak LPG fiyat avantaj uygun oranda tutulmaldr. Aratrrmada ortaya
kt zere otomobillerde LPG kullanlmasmm en nemli sebebi fiyatmm ucuz
olarak grlmesidir.
lkemizde standartlarn belirlenmesi grevi Trk Standartlar Enstitsnde iken
bu standartlara uygunluu ise farkl kurumlar aratrmaktadr. Bu durum, dolum ista
syonu ve aralarn kontrolnde eitli glklere neden olmaktadr. TSE kontrol yap
makla birlikte yaptrm gcnn olmamas nedeniyle etkili olmamakta, il mdrlkleri
ise yetkili olmalarna ramen teknik bilgiye sahip olmadklarmdan yeterli olamamak
tadrlar. Sanayi ve Ticaret Bakanl'nm yaynlad tebli gerei uyulmas zomnlu
standardn ne ekilde kontrol edilecei hususu net olarak belirtilmemitir. Tebliin
yrtme blmmde bakan tarafndan yrtlecei belirtilmi, denetimin nasl
yaplaca belirtilmemitir.
Mevcut durum dikkate alndnda bir LPG dolum istasyonu kurup
altrabilmek iin farkl bakanlklarm illerdeki mdrlklerinden, farkl izinlerin
almd grlmektedir. Ayrca belediye de belde smrlarmdaki yerleimi kontrol
ettiinden ayrca mhsat vermektedir.
_Bir dolum istasyonunun kurulabilmesi iin yaplmas gerekli ilemler yle
sralanabilir.
Dolum istasyonunun yerinin seilmesi ve imar durumuna ilikin inaat izninin
belediyeden alnmas.
Sanayi ve Ticaret Mdrl inaat iin dolum istasyonu olabileceine ilikin
iznin verilmesi.
Trk Standartlan Enstits teknik uzmanlar tarafmdan standartlara uygunluu
denetlenir.
EKLER
EK 1: Aralarn mal Tadil e M o n t a j Hakknda
Ynetmelik
RESM GAZETE 28 Mays 1996 - Say : 22649
Sanayi ve Ticaret Bakanlndan :
ller ve Standartlar Genel Mdrl Aralarn mal Tadil ve Montaj
Hakkndaki Ynetmeliin 119. Maddesine Bir Alt Bend Eklenmesine Dair
Ynetmeliin Uygulama
Esaslar Teblii
Tebli No : 96/47-48
3 ubat 1993 tarih ve 21485 Mkerrer sayh Resmi Gazete'de yaymlanan
"Aralarn mal Tadil ve Montaj Hakknda Ynetmelik"in ve 29 Haziran 1995 tarih ve
22328 sayl Resmi Gazete'de yaymlanan "Aralarn mal Tadil ve Montaj Hakknda
Ynetmelik"in 119 uncu maddesine bir alt bent eklenmesine dair Ynetmelik'in
Uygulama Usul ve Esaslar aada belirtilmitir.
L Y N E T M E L K G E R E UYGULAMA
A- Seri malat ve Montaj
retici firmalar 10 Ocak 1994 tarih ve 21814 sayl Resmi Gazete'de yaymlanan
93/94-95 No.lu tebliin A-I esaslar ile ECE R 67 Yanma Sistemlerinde Svlatmim
Petrol Gaz Kullanan Motorlu Tatlarn zel Donanmlarnn Onaylar ile ilgili
Hkmlerinde belirtilen emniyet ve teknik esaslarna gre deerlendirilmesine
mteakip malat Yeterlilik Belgesi alacaklardr.
B - Seri Tadilat
Prototip arata kullanlan yakt sistemi ve sistemi oluturan aksam ve paralarn
ECE R-67 (TSE-ECE R 67 Yanma Sistemlerinde Svlatrlm Petrol Gaz Kullanan
Motorlu Tatlarn zel Donanmlarnn Onaylar ile ilgili Hkmler) Teknik
esaslarna gre yapldnn tespiti iin aadaki hususlar aranacaktr.
1) Yakt sistemi tadilatlar Bakanlmzdan yetki belgesi alm Makina
Mhendisleri tarafmdan hazrlanacak projeye uygun olarak yaplr.
2) Yakt sisteminde kullanlan ithal aksam ve paralar iin Uluslararas kabul
grm kumlular tarafmdan verilmi "E" (TP ONAYI) iareti aranacaktr.
3) Bu sistemde kullanlan ve yerli imal edilecek olan aksam ve paralarm ECE
R-67 Teknik esaslarna gre retildiinin Teknik niversiteler veya TSE'ce, verilecek
uygunluk raporu ile tevsik edilecektir.
4) "2" ve "3" maddelerinde belirtilen aksam ve paralarm prototip ara zerine
monte edilmesinden sonra Teknik niversiteler veya TSE tarafndan verilecek yakt
sistemi Uygunluk raporu aranacaktr.
5) Yukardaki usul ve esaslar erevesinde yaplan tadilatlara ait proje ve teknik
belgeler Sanayi ve Ticaret Bakanhnca onaylanacaktr.
C - Mnferit Tadilat
Yakt sistemi ve bu sisteme dair aksam ve paralarn ECE-R-67'nin Teknik
Esaslarna gre yapldnn ve uygunluunun yukardaki "B" maddesinde belirtilen
kurululardan alnacak Uygunluk Raporu ile birlikte ara projelerinin izimi konusun
da Yetkili Makine Mhendislerince hazrlanacak proje ve Teknik Belgeler Sanayi ve
Ticaret Bakanlnca onaylanacaktr.
II. T E S C L L E M L E R
LPG Yakt sistemli aralarn Trafie kayt ve tescil ilemleri Karayollar Trafik
Kanununun 32. maddesi ve Bakanlmzn 93/94-95 sayl Tebli esaslarna gre
yaplmas gerekmektedir.
III. Y K M L L K
Aralarda yakt sistemi dnm ile ilgili her trl Teknik ve Mali sorumluluk;
Sistemi ECE-R-67'ye uygunluu tevsik eden kurum ile projeyi hazrriayan Yetkili
Mhendise aittir.
IV. E M N Y E T L E L G L H K M L E R
Aracn n ve arka camnda grnecek ekilde LPG kullanld belirtilmelidir.
- LPG kullanan aralar yeralt garajlarma park edilmemelidir.
- LPG deposu her 10 ylda bir deitirilmelidir.
V. BU T E B L YAYINLANDII T A R H T E N T B A R E N
YRRLE GRER.
VI. BU T E B L H K M L E R N SANAY VE T C A R E T
BAKANLII YRTR.
EK 2 s r a i a r n mal T a d i l e M o n t a j H a k k n d a k i
Y n e t m e l i e Alt B e n d Eklenmesi
RESM GAZETE 28 Kasm 1997, Say : 23184
Tebli ;
Sanayi ve Ticaret Bakanlndan
Sanayi Genel Mdrl'nn Aralann mal Tadil ve Montaj Hakkmdaki
Ynetmeliin 119 uncu Maddesine Bir Alt Bend Eklenmesine Dair Ynetmeliin
Uygulama Esaslar Teblii
Tebli No : 97/106-107
03 ubat 1993 tarih ve 21485 mkerrer sayl Resmi Gazete de yaymlanan
Aralarn mal, Tadil ve Montaj Hakkndaki Ynetmelik'in ve 29 Haziran 1995 tarih
ve 22328 sayl Resmi Gazete'de yaymlanan Aralarm mal Tadil ve Montaj
Hakkmda Ynetmeliin 119. maddesine bir alt bend eklenmesine dair Ynetmelik'in
Uygulama Usul ve Esaslann Belirleyen 28 Mays 1996 tarih ve 22649 sayl Resmi
Gazete yaymlanan 96 1/48 Sayl Tebli aadaki gibi deitirilmitir.
I. Y N E T M E L K G E R E UYGULAMA
A -Seri malat ve Montaj
retici firmalar, aralarnda alternatif yakt olarak Svlatrlm Petrol Gaz
(LPG) kullanlmak zere yanma sistemlerinde TSE-ECE 67 nin Teknik Esaslarna gre
deerlendirilmesini mteakip malat Yeterlilik Belgesi alacaklardr,
B. Seri Tadilat
Prototip arata kullanlan altematif yakt sistemini oluturan aksam ve paralarm
TSE-ECE R 67 (Yanma sistemlerinde svlatrlm petrol gaz kullanan motorlu
tatlarn zel donanmlarnn onaylar ile ilgili erglasyon) teknik esaslarma gre
yapldnn tesbiti iin aadaki hususlar aranacaktr.
1) Yakt sistemi tadilatlar Bakanlmzdan yetki belgesi alm Makina
Mhendisleri tarafndan hazrlanacak projeye uygun olarak yaplr.
2) Yakt siteminde kullanlan ithal aksam ve paralar, uluslararas kabul grm
kurulular tarafmdan verilmi "E" (TP ONAYI) iaretli olanlar.
3) Bu sistemde kullanlan ithal ve yerli imal edilecek olan aksam ve paralarm
TSE-ECE R67 teknik esaslarna gre retildii TSE'ce belgelendirilecek veya Tip
Onay aretli ("E" iaretli) olacaktr.
4) 2 nci ve 3 nc maddelerde belirtilen aksam ve paralarn prototip ara zer
ine monte edilmesinden sonra Teknik niversiteler veya TSE tarafndan verilecek
yakt sistemi Uygunluk Raporu aranacaktr.
5) Yukardaki usul ve esaslar erevesinde yaplan tadilatlara ait proje ve teknik
belgeler Sanayi ve Ticaret Bakanlnca onaylanacaktr.
C. Mnferit Tadilat
Yakt Sistemi ve bu sisteme dair aksam ve paralarn TSE-ECE R 67 nin teknik
V. YRRLK
Bu Teblii yaymland tarihten itibaren 1 (bir) ay sonra yrrle girer.
VL YRTME
Bu Tebli hkmlerini Sanayi ve Ticaret Bakan yrtr.
8 mm
Mavisi
Krmz
30 mm
75 mm
ARA
[ YERLERE
EDEME
Yeil
20
100 mm
(1/1)
EK 3 : M o t o r l u A r a l a r l a l g i l i B a z TSE
Standartlar
TS 1231
TS 1445
TS 1446
TS 1449
TS 1984
TS 3996
TS 4930
TS 5013
TS 6929
TS 7535
TS 8269
TS 8855
TS 8856
TS 11365
TS 11366
TS 11603
TS 11939
Svlatrlm Petrol Gazlar (LPG) - kmal stasyonlar Karayolu Tatlar in Emniyet Kurallar
TS 12095
TS 12305
C3
i +
>
5 8-
(0
till
IN
si
(0
13
O cti
lilt'
0) :a :0
lis
+w S
<
E
<
c
n
i-Ul
</>
is
a
3
UK
<
d d
hi UjO
> .= u
c
Vh
c
hi
1 9 5
OO
0
>cn
0
Q
C
O
>
(A
d p
111
CQ Q
PQ Q
11
Ul
Z
>
Ul
111 m
N
o
N
0)
u
Ul
< 00m S 5
(N
ON
ON
O OS
11
"'^ CO
^ e
11
I
en-q ^
S
-a
I
s,
PQ
I t
G
4ti
SS
old
7>
3
cd
.^1:^
l i
:p
Cd
>b)
'o
:2S
ci
T3
C
c
8
I
C
g
qo
I
cd
1 11
c
<
:P
1 3
cd
>g
rS:i
IT)
:p
:p
I
fia
cd
#^
Cd si
ez
cd N
I
ON
111
o
o
O 0 0 lO
O O O
T)
00
'5
3
Z
O
sou
></)
S
u
N
O
N
oc
o
I-
o
fi
Ja
N
z
u
ca
o
<
<
N
<
Dffl
fiC
111
O
N
1
3
z
o
>-
<
X
(A
<
<
N
<
GO
CA
00
O
O
U
w
111
i
< 'o<o
ON
o 0^
wd j
U 0:
afeo
<2 w
Q
I3Zia
000^ DEE
O.
OOOZ D3H
pziQ-ia
O
N
<
O
te
.2
>
pzfa-iai
t
O
X)
I
X
31/76D33
=
UL
<a zs
c
O
+
u
6/E63AH
o
t
o
s
O
UL
It'W 1 6 0 3 3
o
BD
I i
Sa
I i 2 ^
<
aS
<
te
5 S3
Qcco
Co
O
i
Z
O
71^
Ul
N
O
N
^1
lU
s
M
t
M
.i-H
co
ti
- t
*t : 0
:t ^
t
t
S
H
s
(N en ^
m ^
i l
c3
i
t > 00
EK 5: A r a t r m a d a K u l l a n l a n Anketler
Y G N L E R E F E N D M , STANBUL T C A R E T ODASI N
L P G (OTOGAZ) KULLANIM ARATIRMASI Y A P M A K T A Y I Z .
BANA YARDIMCI OLURSANIZ SEVNRM. T E E K K R L E R .
L P G Kullanan Ara Kullanclar ve Sahipleri N
1
2
3
1
2
1
2
3
1
2
3
4
5
1
2
3
4
1
2
1
2
3
4
5
6
1
2
32) LPG fiyatnn benzin fiyatna eit olduu zamanda da LPG kullanmaya devam
eder misiniz ?
Evet ise ;
1
Yazmz
Hayur
2
Yaznz
33) LPG dnmnden nce aracmza bakun yapld m?
Evet
1
Hayn
2
34) LPG'den daha ucuz bir yakt bulunduunda sisteminizi deitkmeyi dnr
msnz?
Evet
1
Hayr
2
35) LPG Dnmnden sonra ka km de bir bakm yaptrrsmz?
KM
:
Ya deiimi :
HavaFiltersi :
36) LPG'nin ekonomik fiyatndan sonraki en nemU avantaj nedir?
Yaznz
Grlen Kiinin smi Soyad
Grme Tarihi
Y G N L E R E F E N D M , STANBUL T C A R E T ODASI N
L P G ( O T O G A Z ) K U L L A N I M ARATIRMASI Y A P M A K T A Y I Z .
BANA Y A R D I M C I OLURSANIZ SEVNRM. T E E K K R L E R .
LPG dnm istasyonlar/ servisleri N
1) LPG dnm iin tercih ettiiniz ara markas var m?
Evet var
1
Hayr yok
2
Evet ise ; Yazmz
2) LPG dnm iin tercih ettiiniz ara tipi var m ?
Evet var
1
Hayr yok
2
Evet ise ; Yazmz
3) LPG taklan aralara ait herhangi bir kayt tutulmakta m?
Evet ise ;
1
Hayr
2
Hangi Bilgiler Yazmz
4) Ka yldr LPG dnm servisi olarak almaktasnz?
Yaznz
................
10) Kullanlan her hi parann standart para olmasma dikkat eder misiniz?
Evet
1
Hayr
2
11) Montaj snasmda ne gibi gvenlik tedbirleri alnmaktadr?
Yaznz
..
1
2
Firma Kaesi
1
2
1
2
1
2
Firma Kaesi
1
2
1
2
Tofa
Renault
Toyota
Ford
Opel
Volkswagen
Hyundai
Geerli
Skoda
Mercedes
BMW
Anadol
Dodge Kam
Toplam
Toplam
Yzde%
84,2
10,5
1,3
,4
1,7
Geerli Yzde %
84,2
10,5
1,3
,2
,4
1,7
,4
,2
,1
,5
,1
,5
,1
,2
,4
100,0
100,0
,1
,2
,4
100.0
,4
A r a t r m a y a Katlanlarn L P G
Semelerinin
Say
Toplamdaki
d
Say
Gvenlik
Toplamdaki
fi
Say
evre
s
Toplamdaki
Say
e istasyon
ta
Toplamdaki
Say
Toplamdaki
Toplam
Ekonomik
%
%
%
%
Toplam
niv
13
1,6%
785
96,4%
15
1,8%
10
1,2%
4
,5%
814
13
1,6% 100,0%
Dodge Kam
Uno
ahin
Kartal
Doan
Tipo
Tempra
Sere
Siena
Broadway
Europa
Spring
Manager
Geerli
Corolla
Escord
Taunus
Astra
Vectra
Polo
Golf
Accent
Felicia
280CE
BMW518
Anadol
Toplam
Toplam
Frekans
3
1
483
32
159
7
7
1
1
63
5
15
1
11
3
2
2
12
2
1
2
1
4
1
2
821
821
Yzde %
,4
Geerli Yzde %
,4
,1
58,8
3,9
19,4
,1
58,8
3,9
19,4
,9
,9
,9
,9
,1
,1
7,7
,6
1,8
,1
,1
7,7
,6
1,8
,1
1,3
,4
,2
,2
1,5
,2
,1
1,3
,4
,2
,2
1,5
,2
,1
,2
,1
,2
,1
,5
,1
,5
,1
,2
100,0
,1
,2
100,0
100,0
Evet
LPG
gveni Hayr
lir mi?
Toplam
Sav
Toplamdaki %
Say
Toplamdaki %
Say
Toplamdaki %
lk
204
25,0%
118
14,5%
322
39,5%
lk
85
Sav
Etkilenmez Toplamdaki % 10,5%
Say
25
Paralar Az arza Toplamdaki % 3,1%
nasl
Say
55
etkilenir? ok arza Toplamdaki % 6,8%
Say
156
Fikri yok Toplamdaki % 19,2%
Say
321
Toplam
Toplamdaki % 39,5%
nedir?
Toplam
MYO
niv
2
9
284
,2%
1,1% 35,0%
2
66
,2%
8,1%
1
154
,1%
19,0%
3
1
308
,4%
, 1 % 37,9%
6
12
812
,7%
1,5% 100,0%
Artt
Sav
Toplamdaki %
Sav
Toplamdaki %
Perfor
Azald
mans
Sav
deiiklii Deimed Toplamdaki %
Sav
Fikri vok Toplamdaki %
Sav
Toplam
Toplamdaki %
Son bitirilen
lk
Orta
3
1
.4%
.1%
109
137
13,3%
16,7%
71
71
8,7%
8,7%
142
84
17.3%
10.2%
325
293
39,6%
35,7%
okul nedir?
Lise
MYO
5
.6%
105
4
12,8%
,5%
43
1
5,2%
,1%
29
2
3.5%
.2%
182
7
22,2%
,9%
Toplam
niv
9
1.1%
10
365
1,2% 44,5%
3
189
,4%
23,0%
257
31.3%
13
820
1,6% 100,0%
Patlama riski,
Say
dolum hatas Toplamdaki %
Kararsz
Say
Toplamdaki %
Neden
Tehlikeli
Say
gvensizdir?
Toplamdaki %
Basnl
Say
gaz
Toplamdaki %
Say
Toplam
Toplamdaki %
Toplam
119
76,8%
10
6,5%
20
12,9%
6
3,9%
155
100,0%
Bagaj Evet
Sav
rahatsz
Toplamdaki %
ediyor Hayr
Sav
mu?
Toplamdaki %
Sav
Toplam
Toplamdaki %
ilk
112
13,7%
213
26,0%
325
39,7%
Toplam
niv
4
308
,5% 37,6%
8
511
1,0% 62,4%
12
819
1,5% 100,0%
Ucuz Yakt Olduunda Deitirme ile Son Bitirilen Okul apraz Tablosu
Ucuz
Evet
Sav
yakt
Toplamdaki %
olduunda
Say
deitirir Hayr
Toplamdaki %
misiniz?
Say
Toplamdaki %
Toplam
Toplam
niv
644
9
1,1% 79,6%
4
165
20,4%
,5%
809
13
1,6% 100,0%
Yok
Say
Toplamdaki
Koku
Say
Rahatsz yapmas
Toplamdaki
eden
Gaz olmas
Say
unsur
tedirgin eder
Toplamdaki
LPG
Say
kullanmak gereksiz Toplamdaki
LPG kulland
Say
belli deil
Toplamdaki
Binmiyor
Say
Toplamdaki
Say
Toplam
Toplamdaki
Gvenlik Gerei
Gvenlik
gerekli mi?
Evet
Hayr
Toplam
%
%
%
%
%
%
%
Toplam
56
26,7%
26
12,4%
83
39,5%
8
3,8%
22
10,5%
15
7,1%
210
100,0%
Say
Toplamdaki %
Say
Toplamdaki %
Say
Toplamdaki %
LPG etkiler
Evet
136
64,8%
3
1,4%
139
66,2%
mi?
Hayr
36
17,1%
35
16,7%
71
33,8%
Toplam
172
81,9%
38
18,1%
210
100,0%
Evet
LPG
gven
li mi?
Hayr
Toplam
Say
Toplamdaki %
Say
Toplamdaki %
Say
Toplamdaki %
Toplam
47
22,4%
163
77,6%
210
100,0%
Rahatsz Eden Unsur ile LPG Taksiye Dikkat Etme apraz Tablosu
Rahatsz
eden
unsur
Yok
Koku
yapmas
Gaz olmas
tedirgin eder
LPG kullanmak
gereksiz
LPG kulland
belli deil
Binmiyor
Toplam
Say
Toplamdaki
Say
Toplamdaki
Say
Toplamdaki
Say
Toplamdaki
Say
Toplamdaki
Say
Toplamdaki
Say
Toplamdaki
%
%
%
%
%
%
%
Gvenlik
gerekli
mi?
Evet
Hayr
Toplam
Say
Toplamdaki %
Sav
Toplamdaki %
Say
Toplamdaki %
evreye
etkisi
nedir?
Olumlu
Olumsuz
Toplam
Say
Toplamdaki %
Say
Toplamdaki %
Say
Toplamdaki %
KAYNAKLAR
2A Mhendislik, Aralarda Alternatif Yakt Olarak LPG Kullanm, Eitim Yaymlan
No:3.
2A Mhendislik, Aralarda LPG Dnm
Automotive LP Gas Today's Fuel for a Cleaner Tomorrow, World LP Gas Association,
3 rd Edition, Paris, France, http://www.worldlpgas.com.
DGI- Digital Gas Injection, http://www.auto-LPG.com, 10.03.1999.
Features of Propane Gas, http://www.langegas,com/gasle.htm.,14.03.1999
General Information, http:www.autogas.nl/autocom/plusmin.htm, 15.03.1999
http://www.autogas.co.uk, 25.03.1999.
http://www.autogaslpg.com/, 10.03.1999.
http://www.brc.it/default_EN.html/, 19.03.1999
http://www.chersoft.co.uk/LPG/converti.htm, 20.03.1999.
http://www.epa.vic.gov.au/, 19.03.1999.
http://www.fhiet.nl/'-devisser/, 16.03.1999.
http://www.hitechpos.com/autogas.htm, 19.03.1999.
http://www.kleenheat.com.au/LPG/autogas.htm, 20.03.1999.
http://www.lpgasl.com/, 19.03.1999.
http://www.pelb.gov.hk/LPG/index.htm/, 20.03.1999.
http://www.propanegas.ca, 19.03,1999.
http://www.propanegas.ca/98Stats.html, 22.03.1999.
http://www.propanegas.ca/autofact,html, 21.03.1999.
http://www.propanegas.com, 20.03.1999.
http://www.propanegas.com/ 22.03,1999.
http://www.tartarini.it/, 21.03.1999,
http://www.ukgas,com/calor/html/index.html, 20.03.1999,
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67