METODOLOGJIA E SHKRIMIT LIGJOR

Mentor LECAJ, PhD.c.

LIGJRIMET (RAPORTET ME GOJ)
Edhe pse qllimi i ligjrimeve sht parashtrimi i nj shtjeje t caktuar para nj auditori, edhe kto krkojn
shum pun me shkrim. Si fols, ju do t keni kontakt t drejtprdrejt me dgjuesin dhe mund ta mbani gjall
interesin e tyre n disa mnyra-me zrin tuaj, me gjeste, me pyetje etj. N kto raste, kur t dilni para nj auditori,
sht shum normale q t keni emocione. Kjo kriz kalon shpejt kur jeni t prgatitur mir.
DGJUESIT
Ashtu sikur lexuesit edhe dgjuesit mund t jen t shumllojshm. Ndryshimi n mes t lexuesve dhe dgjuesve
sht se dgjuesit nuk jan t panjohur apo larg, si lexuesit, por jan njerz konkret prball jush, t cilve duhet
tu parashtroni idet tuaja dhe tu mbani gjall interesin pa i mrzitur. Kur dgjuesit jan t przier, sht mir q t
prgatiteni pr nj dgjues mesatar jo pr at q e njeh temn po aq sa ju, dhe as pr at q ka vetm njohuri
fillestare n fush. Ligjrimi n kto raste duhet t jet i baraspeshuar pr ta mbajtur gjall interesin e t gjitha
palve. Ligjrimi duhet t zhvillohet me nj gjuh t qart dhe t thjesht. Idealja n kto raste sht sa m e
ndrlikuar tema, aq m e thjesht duhet t jet gjuha. N kto raste sht mir q gjat prgatitjes materialin ta
ndajm n:
1) shtje q duhen trajtuar patjetr
2) shtje t dobishme
3) shtje q nuk do t ishte keq t trajtoheshin por q nuk jan t domosdoshme
PRGATITJA DHE PLANIFIKIMI
Mnyra m e mir sht q t hedhesh n letr (ose n skeda) pikat kryesore t ligjrimit, me nnshtjet prkatse
dhe me tregues se ku do t prdorni mjetet vizuale apo ilustrime t tjera, sepse nj lexim i gjat i materialit, pa
ndrprerje, apo nj recitim prmendesh i materialit e pamundson ndrveprimin me dgjuesit, pra shkaktojn
monotoni. Megjithat, nse paraqitjen e keni pr her t par nuk ka asgj t keqe q fjalimin tuaj ta shkruani t
plot, duke i ndar paragraft n mnyr t plot dhe duke i nnvizuar idet kryesore.
Nj faktor tjetr i ligjrimeve sht edhe koha. Respektimi i kohs sht nj shenj respekti pr dgjuesin por edhe
pr ligjruesin pasardhs. Disa kshilla praktike
1.

Prdorni mjete t ndryshme si aparat projeksioni, tabela etj., (por jo shum njhersh sepse krijojn iden e
rrmujs) dhe shembuj, n mnyr q raporti t jet konkret.

2.

Flisni qart, pa u ngutur, sepse nxitimi sht shenj e ligjruesve pa prvoj.

3.

Prdorni fjali t shkurtra dhe t qarta, shmangi paragraft e gjat e t ndrlikuar t gjuhs s shkruar.

4.

Buzqeshni her pas here. Mund t prdorni edhe humor pr t krijuar lidhje me dgjuesit, por pa e tepruar.

5.

Shikojeni dgjuesin n sy. Mos ia ngulni syt dritares, ose vetm nj personi. Bjini q t gjith t
pranishmit t ndihen t barabart.

6.

Prpiquni ti prfshini dgjuesit n ligjrim, duke u br pyetje t ndryshme.

7.

T jeni t prgatitur pr pyetje t ndryshme nga dgjuesit.

8.

Prpiquni q ti largoni emocionet q mund t shfaqen n mnyra t ndryshme.

CITATI
Citati sht pjes e shkurtr e nxjerr fjal pr fjal nga nj vepr ose nga nj tekst i shkruar, sht riprodhim fjal
pr fjal i nj shprehjeje ose i nj mendimi t nj tjetri. T citosh do t thot t japsh fjal pr fjal nj pjes t
shkurtr nga nj vepr ose nga shkrimi i nj autori. Vendimi se kur duhet cituar duhet t merret nga vet shkruesi,
por ky duhet ti ndjek disa udhzime duke marr parasysh llojin e citimit dhe kontekstin n t cilin do t prdoret.
Autori duhet t shmang citimet q zgjasin disa paragraf. Shpesh, mund t mos jet nevoja t citohet e tr fjalia.

Autori mund t citoj vetm at pjes q lidhet ngusht me parashtrimin e tij dhe q mund t bhet pjes e strukturs
s fjalis s vet. Nga ana tjetr, citimet e drejtprdrejta i japin punimit vlera vetm ather kur prdoren me kujdes.
Vini re ! Prdorimi i ideve apo frazave q paraqesin idet e t tjerve si idet tona, qoft kjo e qllimshme apo nga
pakujdesia, sht nj ofendim serioz q njihet si plagjiatur.
N rastin e plagjiaturs, nuk shnohet numri i faqes apo emri i autorit. Nse autori i punimit do ti vendoste ato,
ather nuk do t konsiderohej plagjiatur. N do shkrim serioz shkencor, sht shum e rndsishme t citohen me
saktsi te gjitha burimet q jan prdorur nga autoret tjer. Nj punim serioz duhet ta bj kt pr tri arsye kryesore:
A) pr t treguar se sht br nj hulumtim i plot dhe i gjithanshm i tems dhe keni njohuri t shndosha
pr t.Kjo i rrit vlern puns suaj sepse ato jan t mbshtetura n nj baz t gjer njohurish.
B) Pr tu njohur t drejtn autorve t cituar dhe pr t mos rn n plagjiatur. Nj tem e kopjuar, ose ide t
prvetsuara nga t tjert, prve q e zhvlersojn shkruesin moralisht dhe intelektualisht, mund t sjellin
edhe pasoja administrative dhe ligjore (sipas ligjit pr t drejta t autorit) sht e drejta e juaj t prdorni
citate, por ato gjithmon duhet t shnohen si t tilla.
C) Pr tu dhn mundsi lexuesve ta identifikojn burimin, ti gjejn t dhnat n bibliografin tuaj dhe t
krkojn e t gjejn nse kan interes pr t lexuar m shum nga ai autor.
KUR CITOHET DHE SI ?
N punime studimore dhe raporte citimet mund t prdoren:
1.

Pr t treguar se nj autoritet i fushs mbshtet mendimin tuaj.

2.

Pr t paraqitur mendimin e dikujt, t cilin do ta komentoni ose pr t cilin do t argumentoni.

3.

Pr t dhn nj pjes t plot teksti, vlera shprehse dhe kuptimore e t cilit do t humbiste nse do t
shprehej me fjalt tuaja.

N raste tjera, kur ajo q doni ta prdorni nga burimi sht ideja e prgjithshme e tij dhe jo gjuha me t ciln sht
shprehur, por edhe kur kt ide mund ta prdorni me fjal t juaja e jo si n origjinal, ather mund t bni nj
prmbledhje ose riformulim t saj pa pasur nevojn e citimit brenda thonjzave, por prap duhet ta identifikoni
emrin e autorit.
RREGULLAT E SHPA PR CITIMET
1. Citimi i nj fjalie t plot, jo shum t gjat (nn 30-40 fjal), zakonisht bhet brenda n tekst. Ai futet n
thonjza, paraprihet nga dy pika dhe fjalia fillon me shkronj t madhe. N shkrimet akademike (tema diplome,
disertacione, studime, etj.) duhet t identifikohen elementet e mposhtm: autori, viti i botimit, dhe numri i faqes.
Titulli i veprs mund t prmendet, por jo domosdoshmrisht, sepse autori dhe viti i botimit mjaftojn pr ta gjetur
n bibliografi se pr cilin burim bhet fjal.
Paraqitja e tre elementeve te identifikimit mund t bhet n disa mnyra, p.sh.

Si thot edhe vet Dhimitr Pasko* (1998) n parafjaln e tij t veprs Tregime t mome shqiptare":
"T prpiqeshta kthesh kngn n tregim sht pothuaje njjta gj sikur t prpiqesh tafutsh qiellin e
kaltr n nj kuvlit errtapo tangjeshshtr pranvern brendantrast"(f.10).

N parafjaln e prmbledhjes "Tregime t mome shqiptare" thuhet: "T prpiqesh ta kthesh kngn n
tregim sht pothuaj e njjta gj sikur t prpiqesh ta futsh qiellin e kaltr n nj kuvlit errt apota
ngjeshsh tr pranvern brendan trast" (Pasko, 1998, f 10)

Pasko (1998, f.10) shprehet: "T prpiqesh ta kthesh kngn n tregim sht pothuaj e njjta gj sikur t
prpiqeshta futsh qiellin e kaltr n nj kuvlit errt apo ta ngjeshsh tr pranvern brenda n trast"

2. Citimi i nj pjese fjalie, ose i nj shprehjeje bhet vetm nprmjet futjes n thonjza, pa vn dy pika dhe pa e
filluar citimin m shkronj t madhe. Zakonisht n kt mnyr citohen shprehjet e nj personi t njohur dhe nuk ka
nevoj pr t vn datn apo ndonj tregues t mtejshm. kolektiv dhe frontet e bashkuara" Stalini gjithnj i
formulonte detyrimet e Bashkimit Sovjetik n nj mnyr t till q t linte shteg pr t br nj ujdi t veant, pasi
lufta t kishte filluar.
3. Kur i njjti burim citohet prsri pak m tej dhe sht ende i freskt n mendjen e lexuesit, sepse vazhdon n

prgjithsi e njjta vij mendimi ose argumentimi dhe kur nuk sht cituar ndonj vepr tjetr n mes, pas citimit n
kllapa mund t shkruhet (po aty, f. 28) ose me termin latin (ibid, f.28)
4. N qoft se pjesa e cituar nuk sht vetm nj fjali, por prbhet nga nj ose m shum paragraf relativisht t
gjat, ather citimi ndahet nga trupi i tekstit duke ln nj rresht bosh dhe duke krijuar nj bllok m vete, t futur
pak m brenda se teksti normal. N kt rast nuk sht e nevojshme t prdoren thonjzat. Identifikimi i burimit n
kllapa bhet n t njjtn mnyr si pr citimet e shkurtra.

Bismarku propozoi ta pengonte Rusin n Ballkan jo me forc, por me aleanc. Cari nga ana e tij nuk ishte
msuar t mbetej i izoluar. Duke e konsideruar Britanin e Madhe si kundrshtarin kryesor dhe Francn
ende shumnj aleate t besueshme, Cari pranoi t ringjallte Lign e Tre Perandorve, ksaj here mbi
bazn e Realpolitiks.(Kisinger, 1999, f108)

Disa autor paraplqejn t prdorin poshtshnimet ose passhnimet, duke i vn citimit nj numr rendor ose nj
shenj t veant. Kjo ndihmon q vmendja e lexuesit t mos shkputet nga rrjedha e ngjarjeve apo e argumentimit
q parashtrohet n tekst. Poshtshnimet shpjegojn burimin e citimit n t njjtn faqe ku ndodhet edhe citimi,
kurse pas-shnimet vendosen n fund t do kapitulli, ose edhe n fund t t gjith shkrimit ose librit, t renditura
numerikisht. Zgjedhja e njrit sistem apo tjetrit varet nga lloji i shkrimit, gjatsia e sqarimit q krkohet t bhet, si
dhe nga gjykimi i vete autorit.
CITIMI I LIBRAVE ME DY OSE M SHUM AUTOR
Kur libri ose burimi sht shkruar nga dy autor, ather prmenden mbiemrat e dyve, si pr shembull:
Pasho dhe Marku (2002) e shtjellojn m tej kt tez n kapitullin e dyt, faqja 15 ku thon ...
Por kur jan tre ose m shum autor, mnyra m e zakonshme sht q t vihet mbiemri i autorit t par, i cili
ndiqet nga et al (latinisht t tjer), pr shembull:
(Pasho et al, 2003, f. 10) e shtjellojn m tej kt tez n kapitullin e dyt, faqja 15 ku thon ...)
Ndryshimet n citime
Ndodh q pr arsye t ndryshme na duhet ta ndryshojm ose modifikojm pak thnien origjinale t autorit t cituar,
n mnyr q ti prshtatet tekstit ton nga ana stilistike dhe gramatikore. Megjithat n asnj rast nuk lejohet ti
ndryshohet kuptimi i asaj q ka thn autori origjinal. Heqjet e fjalve ose t shprehjeve (pa prishur kuptimin)
prfaqsohen nga tri pika (elipsi) kurse ndryshimet dhe shtesat futen n kllapa katrore, pr shembull:
plotsimi [i standardeve] sht vn si kusht nga bashksia ndrkombtare pr dhnien e kompetencave
m t gjera autoriteteve kosovare.
Ktu standardeve sht futur n kllapa katrore sepse fjalia origjinale ishte plotsimi i tyre sht vn si kusht...
Shembull i heqjes s nj pjese t citimit sht ky:
N nj studim t qarkut t Elbasanit ...gjendja ekonomike dhe sociale, emigrimi dhe infrastruktura
jan ndr faktort baz q ndikojn n braktisjen e shkolls (Musai dhe Boce, 2003, f. 7).
N origjinal ky citat dukej kshtu:
N nj studim t qarkut t Elbasanit, mbi zhvillimin rajonal sipas objektivave t mijvjearit, gjendja
ekonomike dhe sociale, emigrimi dhe infrastruktura jan ndr tre faktort baz q ndikojn n braktisjen e shkolls
(Musai dhe Boce, 2003, f. 7)
N kto raste citimit mund ti heqsh pjes pa ia prishur kuptimin citimit.
STRUKTURA E LIGJRIMIT
Struktura e ligjrimit sht shum e rndsishme. N shum aspekte ajo sht e ngjashme me raportimin me shkrim,
pra ka nj hyrje, nj zhvillim dhe nj mbyllje. Ndryshimi n mes t dy raportimeve sht se n raportimin me goj
mbyllja sht shum e rndsishme. Duke qen se raportimet ndrtohen duke i renditur t rndsishmet m prpara,
ka gjasa q n fund dgjuesit ti kujtojn vetm pikat m pak t rndsishme, andaj sht mir q n fund ligjruesi
ti prsrit edhe njher idet kryesore, dhe ta bj nj mbyllje q t mbetet n kujtesn e dgjuesit.

BIBLIOGRAFIA
Bibliografia sht pjes e pandashme e zhvillimit t puns mendore dhe pjes e pandashme e dftimit t provave
shkencore. Nprmjet saj bhet argumentimi i pohimeve t paraqitura n prmbajtje t dokumenteve. Bibliografia,
po ashtu, sht klasifikim a prshkrim shkencor e sistematik i botimeve t ndryshme (i librave, i revistave etj.) pr
tu br t njohura t tjerve. Bibliografia vendoset n fund t punimit dhe ajo sht pjes e domosdoshme e punimit
shkencor. Bibliografia mund t prfshij vetm ato vepra q autori quan si m t prshtatshme pr tematikn e
punimit t tij ose mund t prfshij edhe vepra q ka shfrytzuar dhe q lidhen sadopak me punimin e tij. Pra,
bibliografia mund t ket gjatsi t ndryshme.
Titujt e bibliografis renditen n mnyr alfabetike sipas mbiemrit t autorit. N rastet ku nuk ka autor, vepra
radhitet sipas germs s par t titullit t veprs. Veprat pa autor nuk duhet t radhiten nn kategorin anonim.
Titujt bibliografik duhet t prmbajn t dhnat si vijon:

Mbiemri i autorit, i ndjekur nga nj presje, emri i ndjekur nga dy pika.

Titulli i veprs, i ndjekur nga nj presje. Titujt e veprave t plota shkruhen me germa t pjerrta.

Numri i botimit ( nse ka ), i ndjekur nga nj presje.

Emri i prkthyesit, hartuesit apo botuesit (n rastet ku ka), i ndjekur nga nj presje.

Emri i botuesit, i ndjekur nga nj presje.

Vendi i botimit, i ndjekur nga nj presje. N rast se qyteti nuk sht i njohur, vendoset edhe shteti.N rast
se jepet m shum se nj vend i botimit, vendoset vendi i par n list.

Viti i botimit, i ndjekur nga nj pik. N rast se vepra nuk ka asnj dat botimi, ather vendoset shnimi
s.d. (lat.) ose m.d. (shq.) = mungon data ose pa dat.

BURIMET NGA INTERNETI

Burimet nga interneti duhet dhn me adresn e tyre t plot, nn nj nnndarje t veant: Burime nga interneti, si
p. sh. http://www.bbc.co.uk/albania/region (par pr her t fundit m 10/04/2007)
Pra, n kto raste, pas adress s uebfaqes, duhet t shkruhet dhe data kur sht vizituar pr her t fundit ajo, m
saktsisht kur sht par pr her t fundit teksti i cituar.
BIBLIOGRAFIA
Bibliografia prve se shrben si tregues i hulumtimeve tuaja, ajo sht shum e rndsishme edhe pr lexuesit sepse
i jep t dhna t nevojshme botuese, n mnyr q lexuesi t'i gjej burimet edhe pr nevojat e veta. Cdo burim i
prmendur n shkrimin tuaj duhet t pasqyrohet n bibliografi, dhe anasjelltas, burimet e dhna n bibliografi duhet
ti prgjigjen citimeve t bra n shkrim. Vende dhe shoqata t ndryshme i kan t krijuara mnyrat e veta t veanta
t shkrimit t bibliografis. Megjithat, fardo stili t prdoret, burimet n bibliografi duhet t identifikohen duke i
dhn kto elemente:
1.

Emrin e autorit/ autorve

2.

vitin e botimit

3.

titullin e plot

4.

vendin e botimit dhe emrin e shtpis botuese

DISA RREGULLA BAZ T HARTIMIT T BIBLIOGRAFIS

Sipas manualit t SHPA bibliografia duhet t ndrtohet n baz t ktyre rregullave:
1. Bibliografia shkruhet sipas rendit alfabetik t mbiemrave t autorit t librit. Kur ka m shum se nj autor, burimi
renditet alfabetikisht n baz t mbiemrit t autorit t par
P.sh. Alusni, B. (198U). 1 itulli IIIprTmesnKronja Tepjerreta. Ven I I DOLIITIL.

Shtpia botuese. Alushi, B dhe Abazi, M. (1980) Titulli ilibrit.Vendi i botimit:Shtpia botuese.
Nse keni m shum se nj burim nga i njjti autor, pr renditjen e veprave t tij prdoret viti i botimit, duke vn
veprn m t hershme n fillim. N qoft se edhe viti sht i njjt, ather renditni alfabetikisht sipas shkronjs s
par t titullit t artikullit/librit dhe prdorni shkronja po t renditura alfabetikisht mbas vitit, pr shembull ( 1980a)
dhe (1980 b) . P.sh
Alushi, B. (1980a) Arsimi shqiptar Tiran: Shtpia Botuese X. Alushi, B. (1980b) Konstruktivizmi n arsim.
Tiran: ShtpiaBotuese X.
2. N qoft se burimi nuk ka autor, ather renditeni alfabetikisht n baz t shkronjs s par t titullit.
Enciklopedia rinore (1980) Tiran: Shtpia botuese X.
3. Autorve t huaj duhet tu lihet emri si sht n gjuhn origjinale, sepse vetm ashtu bhet i mundshm krkimi i
burimit. Po ashtu edhe titulli i librit/burimit duhet vendosur n origjinal, dhe n kllapa prkthimi i tij.
Gowers, E.(1986). Plain words (Fjalte thjeshta).Londr:Penguin Books.
4. Kur burimi nuk sht nj libr i plot, si n shembujt e msiprm, por artikulli sht i marr nga nj revist
shkencore ose nga nj vllim me artikuj, modeli sht si m posht:
Revist:
Ademi, M. (1990). Konstruktivizmi n arsim. Revista pedagogjike,
Nr. 4, faqe 15-21.
Prmbledhje artikujsh:
Ademi, M. dhe Mero, S. (1999). Msimdhnia konstruktiviste. N prmbledhjen nga G. Guri (red.), Titullii librit
(faqe 203-229). Tiran: Shtpia botuese X.
5. Burimet nga interneti duhet dhn me adresn e tyre t plot, nn nj nntitull t veant burime nga interneti
p.sh.
http://www.bbc.co.uk/albanian/region
MBAJTJA E SHNIMEVE, PRMBLEDHJET, RENDI IDITS, DHE PROCESVERBALI
MBAJTJA E SHNIMEVE
Mbajtja e shnimeve nuk sht kopjim fjal pr fjal i nj materiali q lexohet, apo i nj ligjrate t pedagogut. Q t
mbajm shnime t mira duhet zhvilluar shqisae dallimit se far sht e rndsishme dhe far jo. Kjo shqis
zhvillohet nprmjet leximit dhe dgjimit t kujdesshm. Po kshtu, mbajtja e shnimeve krkon aftsi organizative
t mira, qartsi dhe shpejtsi. Shnimet e qarta dhe t organizuara mir jo vetm kursejn kohn, por jan edhe mjeti
m i mir pr ngulitjen e gjrave n kujtes.
QARTSIA DHE SHPEJTSIA
Shnimet jan t dobishme vetm kur jan t kuptueshme pas disa ditsh, muajsh apo edhe vitesh. Pra ato duhet t
jen t qarta, kryesisht pr vet ju. Shnimet shpesh duhen mbajtur shpejt sidomos n rastin e leksioneve ose
ligjrimeve. Pr kt mund t prdoren shkurtesat e ndryshme si psh. Dmth. Nqs, etj.
SHNIMET GJAT LEXIMIT
Mbajtja e shnimeve gjat leximit ka t mirn q zakonisht nuk kryhet nn trysnin e kohs. Idet e rndsishme
sht mir t'i nnvizoni dhe citimet e marra nga autori t'i fusni n thonjza, n mnyr q kur t'i lexoni m von , t'i
kuptoni cilat jan shprehje t juaja e cilat jan shprehje t nj autori t caktuar. Po kshtu sht mir q t vihen edhe
t dhna t plota bibliografike t burimit, nga i cili i keni marr ato shnime.
PRMBLEDHJET
Prmbledhja sht veprimtari q lidhet ngusht me mbajtjen e shnimeve. Gjat leximit ne przgjedhim elementet
thelbsore dhe lm mnjan ato m pak thelbsore. Pastaj i kombinojm mendimet tona n nj ose disa paragraf t

plot.
Hapat e mposhtm mund tjua bjn m t leht organizimin e mendimeve pr t prcaktuar iden kryesore t
materialit q do ta prmblidhni.
1.

lexoni me kujdes t gjith materialin q do t prmblidhni

2.

lexoni n fillim pr t pasur nj ide t prgjithshme, pastaj lexoni srish pr t ndrtuar iden kryesore dhe
nn idet.

3.

lexoni titullin, shpesh iden kryesore mund ta gjeni pikrisht aty.

4.

shikoni fjalin e par dhe t fundit n secilin paragraf.

5.

lexoni fjalt ose fjalit me shkronja t theksuara ose t pjerrta.

SHKRIMI I PRMBLEDHJES
Kur ta keni t qart n mendjen tuaj se cila sht ideja kryesore e materialit, ather filloni shkrimin e prmbledhjes,
Mundohuni t prdorni fjalt tuaja, prve fjalve kye nga teksti q bartin kuptime t rndsishme.
Pasi ta keni br kt, lexoni, rishikoni dhe kontrolloni gjatsin e prmbledhjes. Pyesni veten:
1.

A jan prfshir t gjitha idet dhe nnidet?

2.

A jan radhitur mir?

3.

A kan lidhje logjike me njra tjetrn?

4.

a ka detaje t panevojshme?

5.

A jan t qarta fjalit?

6.

A jan t korrigjuar gabimet drejtshkrimore dhe kontrolluar shenjat e piksimit?

Prmbledhja juaj duhet t pasqyroj jo vetm idet kryesore, por edhe tonin ose frymn e prgjithshme t origjinalit.
Shiko shembujt.
RENDI I DITS DHE PROCESVERBALI
Rendi i dits dhe procesverbali jan mjete pr t'i dhn form dhe organizim nj mbledhjeje. Personi q ngarkohet
me hartimin e rendit t dits dhe t procesverbalit duhet t mbaj kontakt t vazhdueshm me drejtuesin/ kryetarin e
mbledhjes, jo vetm se kshtu sigurohet mbarvajtja e mbledhjes, por edhe pr ta lehtsuar punn e vet.
RENDI I DITS
Rendi i dits sht nj list shtjes pr tu diskutuar n nj mbledhje, por mund t shrbej edhe pr disa qllime t
tjera. Mir sht q rendi i dits t shprndahet disa dit para mbledhjes, me qllim q pjesmarrsve tu njoftohet
data, vendi dhe tema e mbledhjes dhe tu jepet mundsia t prgatiten. Ai mund t shoqrohet edhe me materiale
tjera shtes, dokumente, grafik etj, q lidhen me temn e diskutimit. far vihet n nj rend dite?
N rendin e dits s nj mbledhje t zakonshme duhet t prfshihen:

Titulli (i shkurt ose i zgjeruar)

Data, vendi dhe lista e pjesmarrsve;

Hapja e mbledhjes dhe njoftime t shkurtra;

Miratimi i procesverbalit t mbledhjes s kaluar dhe ndonj shtje q del prej tij;

Pikat kryesore t diskutimit ;

Mbyllja.

Ja nj shembull faqe 119.

Mbledhje e Shoqats Elbasani E mrkur, 10.03.04, 18:00, te selia e shoqats (adresa)

Pjesmarrs: A.B. (Kryetari)
.. (sekretari) D.E.......... X. (OJQ-ja donatore) Y. (1 ftuar nga shtpia botuese Z)
1. Apeli i pjesmarrsve dhe njoftime t shkurtra.
2. Procesverbali i mbledhjes s kaluar/shtje q dalinprej tij.
3. Raport pr progresin e botimit t librit "Folklori i Elbasanit" (autori i librit + i ftuari nga shtpia botuese).
4. Miratimi i buxhetit shtes pr librin (pr futjen emfotografive dhe t hartave). Pozicioni i donatorit pr buxhetin
shtes. Prgatitjet pr Ditn e Vers (sekretari). shtjet tjera. Data dhe vendi i mbledhjes s ardhshme.
Zakonisht sht mir q mbledhjet t mos zgjasim m shum se nj or e gjysm, sepse bhen t lodhshme dhe
pjesmarrsit humbasin prqendrimin dhe interesin. shtjet urgjente duhet t vendosen n krye t lists.
PROCESVERBALI
Procesverbali sht mbajtja shnim e gjith asaj q thuhet apo ndodh n nj mbledhje, t cilat m von mund t
shrbejn pr qllime ligjore ose profesionale. Procesverbali shrben edhe si kujtes pr vendimet e marra, kohn e
marrjes s tyre dhe hartimin e rendit t dits pr mbledhjet vijuese. Procesverbali duhet t jet maksimalisht korrekt.
Themi se nj procesverbal sht mbajtur mir kur ai i prgjigjet pozitivisht ksaj pyetjeje: nj person q nuk ka
marr pjes n mbledhje a sht n gjendje t krijoj nj prshtypje t sakt t asaj q ka ndodhur aty?
PRPARA MBLEDHJES
Mbajtsi i procesverbalit duhet t jet n dijeni t rendit t dits dhe t materialeve shtes prpara se tia filloj
mbledhja. Ashtu si pr rendin e dits edhe pr procesverbale organizata t ndryshme kan modele t ndryshme. N
disa raste shkruhet n prgjithsi pr ka u tha n mbledhje, pa specifikuar kush ka thn, n raste t tjera shnohet
m prpikri kush far thot etj.
GJAT MBLEDHJES
Mbajtsi i procesverbalit ka pr detyre t'i shnoj emrat e pjesmarrsve, kush mungon dhe arsyet (prve rasteve n
mbledhje t mdha). Procesverbali duhet t jet gjithnj n prputhje me rendin e dits. Pr mbledhjet m t
zakonshme, mjafton t prmenden emrat e personave q foln dhe fjalt e tyre n ligjrat t zhdrejt. Shiko f. 124
PAS MBLEDHJES
Pas hedhjes s procesverbalit n t pastr, ai duhet t'i jepet kryetarit/drejtuesit t mbledhjes pr ta kontrolluar. Pasi
miratohet prej tij, procesverbali duhet tu shprndahet t gjith pjesmarrsve, prpara mbledhjes s ardhshme,
ndoshta s bashku me rendin e dits s saj.
LETRAT DHE LETRKMBIMET E TJERA
Letrat jan nj form tjetr e t shkruarit dhe ndahen n dy grupe:

Letrat miqsore, dhe

Letrat zyrtare

Letrat miqsore njerzit i shkruajn pr t mbajtur kontakte me njerzit e tjer, pr t krijuar miqsi t reja etj. etj.
Ndrsa letrat zyrtare jan letra pune pr t shkmbyer informacione dhe t dhna.
Letrat jan pasqyr e personalitetit t atij q shkruan, ndaj edhe pr to duhet treguar po aq kujdes n planifikim dhe
shkrim, sa edhe pr llojet e tjera t t shkruarit.
LETRAT ZYRTARE
Kto letra jan shum m t strukturuara se letrat miqsore. Ato shpesh prdorin formula t caktuara hyrjesh dhe

prshndetjesh. Letrat zyrtare shkruhen pr t komunikuar me institucione t ndryshme ose prfaqsues t tyre, pr
t krkuar informacione, pr t br ftesa, ankesa ose pr t falnderuar. Kto letra u drejtohen bizneseve ose
organizatave t ndryshme.
NDRTIMI I LETRAVE ZYRTARE
sht br praktik e zakonshme q letrat zyrtare t shkruhen n t ashtuquajturat Letra me kok, t cilat kan t
vendosura n krye t faqes emrin dhe adresn e institucionit, s bashku me numrin e telefonit, t faksit dhe te emailit. Shum institucione dhe biznese vendosin n letra me kok edhe logon ose stemn e tyre. Ndonjher, ndodh
q kto t dhna t vendosen edhe n fund t faqes s letrs, t ndara me nj vij nga pjesa tjetr e letrs. P.sh
Instituti i Gjuhsis dhe Letrsis
Rruga Naim Frashri, Nr. ... Tiran
Tel: ...... Fax........
ose
Instituti i Gjuhsis dhe Letrsis Rruga Naim Frashri, Nr. ... Tiran Tel, . . . . . . Fax........
Posht koks vihet data, zakonisht n ann e majt t letrs, lnda (nj rresht i shkurtr q prmbledh gjith
prmbajtjen e letrs), marrsi i letrs dhe titulli i tij (pas t cilit vendoset edhe adresa) dhe prshndetja pr t. N
qoft se nuk e dini emrin e personit, mund t'i shkruani n prgjithsi institucionit ose zyrs prkatse. Institucionet
qeveritare zakonisht prfshijn n krye (para lnds) edhe numrin e protokolli t letrs.
N mbyllje t letrs vihet prshndetja mbyllse, si dhe emri, funksioni dhe nnshkrimi i letrshkruesit, ose i
titullarit q prfaqson institucionin q ka shkruar letrn, si dhe vula, pr ato institucione q e kan nj t till. P.sh
Qendra e Gruas (Adresa) (telefoni) (Faksi) (Email)
Tiran m 01/04/04
Nr. i prot._
Lnda: Ftes pr pjesmarrje n seminarin....
Zonjs.X.Y. ose: Drejtoris s Gruas
(Funksioni) Ministria e Puns dhe e shtjeve
Sociale (Adresa) (Adresa)
Edashurzonja..., T nderuar zotrinj,
--------- - - - - - - - - - - - - Me nderime,
A.B.
Funksioni (Nnshkrimi) (Vula e institucionit)
TRUPI I LETRS
Mnyra se si shkruhet nj letr zyrtare varet nga qllimi i saj dhe shkalla e njohjes personale dhe profesionale e
letrshkruesit me letrmarrsin. Gjuha e ktyre letrave duhet t jet gjithmon e zgjedhur dhe toni zyrtar. Kto letra
duhet t jen objektive dhe jo emotive. Duhet ruajtur mirsjelljen n t shprehur edhe nse letra prmban nj ankes.
Marrsi i letrs do t jet m i prirur t'i prgjigjet dhe t'i zgjidh hallin dikujt q i ka shkruar nj letr t
mirsjellshme, se sa nj tjetri q i ka shkruar nj letr t mbushur me fyerje.
STRUKTURA E LETRAVE
Struktura e letrave zyrtare sht e thjesht. N paragrafin hyrs tregohet qllimi i letrs dhe paraqitet shtja
kryesore pr t ciln do t flisni. N paragrafin tjetr argumentohet pozicioni juaj dhe paraqiten faktet e shtjes.
Ndrsa n paragrafin e fundit krkohet informacion ose propozohen veprime t mtejshme. N kto raste sht
shum e rndsishme t qenit i prpikt. Hollsit e tepruara pr gjrat q nuk jan thelbsore e zbehin qllimin e

mesazhit q doni t prcillni. Letrat q drgohen nga individt, zakonisht nuk kan kok dhe stem, ndaj edhe
struktura e tyre mund t ndryshoj pak, por elementet jan t njjt si pr t gjitha letrat e tjera.
Nj letr e till sht kjo :
Durrs, m 10.03.04
Zonjs A.B. Drejtore e Drejtoris s Personelit Ndrmarrja X
(Adresa)
Tiran
Lnda: Krkes pr sqarim
Edashur zonja B.,
Po ju shkruaj kt letr pr t'ju krkuar zyrtarisht sqarime pr arsyet e refuzimit t kandidaturs sime pr
vendin e puns....
Un aplikova me mendimin se prvoja ime shumvjeare dhe kualifikimet e mia t shumta m bnin
kandidatin m t prshtatshm pr postin. M befasoi fakti q kandidati i zgjedhur kishte vetm gjysmn e
prvojs sime n pun. A mund t m sqaroni,ju lutem, se cilat ishin kriteret q prdort n zgjedhjen e kandidatit
t
prshtatshm?
N pritje t prgjigjes suaj,
Me nderime,
E.L.
Adresa

Qendra e Gruas (Adresa) (telefoni) (Faksi) (Email)

Tiran, m 11.02.04
Drejtoris s Informacionit Televizioni Publik Shqiptar Tiran
Lnda: Seminar kombtar pr pasqyrimin e problemeve gjinore n media
I/E nderuar zotri/zonj,
Koht e fundit Qendra e Gruas ka organizuar disa monitorimetshtypit pr t par
mnyrnsesipasqyrohen problemet gjinore n mediat tona t shkruara dhe ato elektronike. Mbi bazn e t
dhnave t mbledhura dhe analizs s tyre, u prgatit nj raport, i cili do t paraqitet para publikut dhe vet
mediave.
Menduam q me kt rast t organizojm edhe nj seminar kombtar pr ndrgjegjsimin e mediave pr
problemet gjinore. Seminari do t zhvillohet m dt.............., n salln e mbledhjeve t Qendrs s Gruas, n
adresn e msiprme. N seminar do t ligjrojn dy specialist t shtjeve gjinore ndjekur nga diskutime dhe
pyetje t pjesmarrsve. Bashkngjitur keni programin e plot t seminarit dhe t paraqitjes s raportit.
Do t ishim shum t knaqur sikur nj (ose m shum) prej gazetarve tuaj t jet pjesmarrs n kt
seminar. Po kshtu, n fund t seminarit do t ket edhe
Julutem konfirmonipjesmarrjenderimdatn.......... r kjo do t na ndihmoj t bjm planifikimet e
duhura.
Prshndetje t przemrta,
A. B. Drejtore e marrdhnieve me publikun Qendra e Gruas Nnshkrimi dhe vula (nse ka nj t till)
FORMATIMI I LETRAVE ZYRTARE

Institucione t ndryshme prcaktojn formatet e tyre pr organizimin e faqes s letrs. M posht shihni nj
shembull modeli shkresash zyrtare:
REPUBLIKA E SHQIPRIS MINISTRIA E PUNVE T JASHTME
DREJTORIA
Nr. Prot. Tiran, m
ndeksi (Sipas Skemes se Klasifikimit)
Lnda:
MINISTRIS S Drejtoris s
Pr dijeni: (n.q.s ka) MINISTRIS S
TEKSTI Formati i nj shkrese q nj drejtori n MPJ i drejton nj drejtorie t caktuar n nj institucion
tjetr:
Kufijt: Top 2.5 cm, Bottom 2.5 cm, Left 3 cm,
Right 2.5cm
Lloji i shkrimit t ntestimit: Copperplate Gothic 14,12,10
Lloji i shkrimit t tekstit: Garamond 13
Vendi i Firms: 5 ENTER posht rreshtit t fundit t tekstit Djathtas Posht
Tipi i Shkrimit: Justified. N dokument nuk do t prdoret BOLD
Shkresat t printohen n tre kopje mestem bardh e zi. Kopja e dyt dhe e tret mbahen n Sekretarin Qendrore
dhe tek hartuesi i saj pr reference. N kopjen e dyt dhe t tret shnohet Prgatiti djathtas posht.
Prgatiti: DREJTORI
(firma) (Emr Mbiemr)
LETRAT E KRKESS PR PUN DHE CURRICULUM VITAE (CV)
N pjesn m t madhe t rasteve krkesat pr pun shkruhen me nj Curriculum Vitae (CV), i cili sht nj
tregim i prmbledhur i jets dhe prvojave tuaja, kryesisht profesionale dhe arsimore. sht mir q letra dhe CV
t mendohen si plotsim i njra tjetrs. Letra, gjithashtu duhet t jap nj prshtypje t prgjithshme pr
personalitetin, interesat dhe aftsit tuaja.
PUNA PRGATITORE
Pyetja kryesore q duhet br sht far m bn mua kandidat t prshtatshm pr kt vend pune? Nga kjo dalin
tri nnpyetje tjera:
1.

far prvoje dhe kualifikimi kam?

2.

far aftsish kam fituar gjat puns/jets, prve atyre t msuara n shkoll?

3.

far tiparesh kam un si njri q m bjn t pranueshm dhe t dshirueshm pr kt pundhns?

Prej ktyre pyetjeve mund t filloni t'i hidhni disa shnime n letr, t cilave pastaj do tu jepni formn e nj CV-je.
N prgjigjen e pyetjes s par duhet t'i prfshini gjith arsimimin tuaj, pastaj kualifikime dhe kurse tjera q mund t
keni kryer, udhtime studimore, pun vullnetare, pun jasht shteti ose prvoja tjera q kan mbushur jetn tuaj gjat
kohs q nuk keni qen as n shkoll as n pun.
N prgjigjen e pyetjes s dyt, duhet t jepni hollsi m t mdha pr detyrat tuaja n secilin prej posteve q keni
pasur dhe far keni msuar ose prfituar nga ato prvoja pune. Gjat puns njeriu fiton aftsi organizative,
kualifikuese apo drejtuese dhe kto duhet t pasqyrohen n CV. Pyetja e tret sht paksa m e vshtir pr tiu
prgjigjur se sa dy t parat, sidomos pr njerz modest q e kan t vshtir t mburren. Zakonisht sht e
mjaftueshme t jepet nj varg i shkurtr mbiemrash/prcaktorsh q prshkruajn tiparet tuaja pozitive si njeri: jam

10

njeri i ndershm, puntor/ kmbnguls/ komunikues/, etj.

KRKESA PR PUN
Letrat e krkess pr pun nuk ndryshojn shum nga letrat e tjera zyrtare. Paraqitja sht e rndsishme ndaj sht
mir q ato t shkruhen n kompjuter dhe n letr cilsore. N paragrafin e par duhet prmendur vendi i puns pr
t ciln po shkruani, si dhe ku e keni par reklamn pr kt vend pune. Trupi i letrs duhet t prmbaj nj
prshkrim sa m pozitiv t aftsive tuaja dhe t tregoj pse jeni i prshtatshm pr at vend pune. Po ashtu mund t
shpreheni pse ju plqen ky vend pune.
N fund duhet t tregoni nse i keni bashkangjitur letrs CV-n tuaj apo jo, si dhe t shprehni gatishmrin tuaj pr
tu paraqitur n intervist dhe pr t dhn informacione tjera shtes. T gjitha kto t dhna duhet ti jepni n
mnyr t shkurtr e t prmbledhur, pa i marr lexuesit shum koh.
1. Shembull. F. 96, 97 dhe 98.
Data...... ------------Z. Alma Dushku, Drejtore e Personelit, Ndrmarrja X
Tiran,
Lnda: Pr postin e sekretarit t Drejtorit Ekzekutiv,
E dashurzonja Dushku,
Po ju shkruaj kt letr n lidhje me vendin e msiprm t afishuar nga ndrmarrja juaj n gazetn
"Tirana" dat 15.104. Si do ta shikoni edhe nga CV-ja bashkngjitur me kt letr, un kam prvoj t gjat pune
n fushn e sekretaris. Sot punoj si sekretare e zotit A.B. drejtor i shkolls private C. Prve detyrave t zakonshme
si sekretare, un mbaj edhe borderon e pagesave t punonjsve t shkolls. Gjat ksaj kohe kam kryer edhe
studimet e larta n degn Ekonomik dhe disa kurse pr prdorimin e kompjuterit.
..puna q bj sot. S dyti, do t m plqente t prballesha me sfida m t mdha q ofrohen nga
ndrmarrjet tilla si e juaja, me lidhje t shumta jasht vendit.
Un besoj se i kam t gjitha cilsit dhe aftsit q duhen pr kt vend pune. Po kshtu, do desha t
theksoj se kam ndrgjegje t lart n pun dhe di t komunikoj mir me njerzit. Do t'ju isha mirnjohse n se m
ftoni pr intervist, pr t m dhn mundsin q t flas m gjer dhe t'i prgjigjem pyetjeve q mund t keni.
N pritjet prgjigjes suaj,
Me nderime, Mira Bardhi
Adresa: Telefoni: E-mail:
2. Kryeredaktorit t gazets Lajmtari Adresa....
| dashurzoti kryeredaktor,
Po ju shkruaj kt letr me shpresn se n gazetn tuaj mund t ket ndonj vend pune, pr t cilin mund t
jem kandidate e prshtatshme.
Quhem Drina Bregu dhe sapo kam mbaruar Fakultetin Histori-Filologji, dega Gazetari me mesatare 9.1.
Gjat kohs s studimeve kam shfrytzuar do mundsi pr t fituar prvoj n gazetari. Pr tre vjet kam qen
antare e redaksis s gazets "Studenti" dhe n vitin e fundit edhe kryeredaktore e saj. Po kshtu kam br edhe tre
muaj praktik gazetarietek gazeta "Tribuna"
Interesate mia jan mtepr n fushn e gazetaris ekonomike. Megjithat do t mirprisja fardo posti
brenda gazets suaj, t fardo niveli, q do t m jepte mundsin pr t hedhur hapin e par t karriers sime
profesionale. Jam energjike, kam nuhatje t mir pr lajmin dhe i prmbahem gjithmon afateve n shkrimin e
artikujve. Po kshtu, ndoshta do t'ju interesonte t dini se flas edhe anglisht dhe italisht.
Prve CV-s, po bashkngjis ktu edhe dy shkrime t miat t botuara n gazetn "Studenti". N qoft se
keni ndonj vend pune, sado t parndsishm, do t'ju isha shum mirnjohse n se do t ma jepnit mua kt
mundsi.
Me respekt, Drina Bregu

11

Adresa................... Telefoni............ E-mail............

CURRICULUM VITAE
Curriculum vitae sht nj lloj kartvizite e zgjeruar pr qllime punsimi, gradimi etj. dokush duhet ta ket nj
CV t gatshme dhe sa m t prditsuar. Krkesat pr pun duhet t shoqrohen me nj CV. Cv duhet t plotsohen
vazhdimisht. sht mir t mbahet nj variant skelet i CVs, i cili plotsohet para se t drgohet. sht mir t
ruhen n kompjuter kopjet e CV-s t cilat i drgoni, sepse ato do tju duhen pr ta ditur gjat intervists se 'keni
deklaruar. Programet kompjuterike si Microsoft word kan shabllone t gatshme pr hartimin e CV-s. Aty skeleti i
CV-s sht i dhn dhe vetm duhet mbushur me t dhnat tuaja.
CV-ja duhet t prmbaj:
1.

T dhnat tuaja personale (emri, mbiemri, adresa, numri i telefonit, adresa e e-mailit.) Mund t prfshini
edhe t dhna t tjera, si gjendja civile/familjare, datlindja, por kto nuk jan t detyruara.

2.

Prvojn tuaj personale n rend kronologjik t anasjellt. Kjo bhet me qllim q n CV t zr vend m t
dukshm puna m e fundit q keni kryer.

3.

Prvojn tuaj arsimore, prsri n rend kronologjik t anasjellt, me t njjtn logjik, q studimet e larta
pasuniversitare/ universitare, ose studimet t tjera profesionale, t jen t parat q t trheqin vmendjen e
pundhnsit t ardhshm.

4.

Aftsi t tjera q keni (gjuht e huaja, kompjuteri, patent shoferi , etj.)

5.

Interesat jasht puns (veprimtari t ndryshme, antarsi n shoqata, etj.)

6.

Emrat e dy referenteve q mund t shkruajn letra rekomandimi pr ju.

fardo modeli t zgjidhni pr cv n tuaj, e rndsishme sht q ajo t prmbaj t gjith informacionin e duhur t
paraqitur n mnyr t rregullt dhe t mir organizuar. Preferohet q CV-ja t shkruhet n nj faqe formati A4 , e
shumta dy. Kontrollojeni CV n tuaj me kujdes pr gabime drejtshkrimore ose gramatikore, sepse ndonjher
gabimet e tilla jan arsyeja e par pr diskualifikimin e nj kandidati.
Ndonse qllimi sht pr t br prshtypje sa m t mira, mos prdorni letra me ngjyr apo lloje germash t
strholluara. Sa m thjesht aq m mir.
Ja shembulli i nj CV-je, f. 101-102.
Emira Sula Adresa:.........................
PRVOJ PUNE
2000 sot Sekretare/asistente e drejtorit t shkolls private "E Ardhmja". Prgjegjse pr organizimin e
veprimtarive (agjends) t drejtorit, takimeve dhe mbledhjeve n shkoll, pr hartimin e orarit, lshimin e
vrtetimeve, mbajtjen e borderos dhe shum detyra t tjera. Shpejtsi mesatare e shtypjes n tastjer: 55 fjal pr
minut.
19952000 Recepsioniste n OJF-n "N dobi t t rinjve". Prgjegjse pr kaliminetelefonatave, pritjen
dhe sqariminevizitorve, mbajtjen e librit t vizitorve me orarin e hyrje-daljeve, shprndarjen e posts s
brendshme.
ARSIMI
Qershor 2002 - Diplomuar si ekonomiste e lart n Universitetin e Tirans, Dega Ekonomik (mesistemin
me koh t pjesshme)
Qershor 1997 Diplom e shkolls s mesme t prgjithshme. Kurs2 mujor pr t msuar shtypjen
medhjetgishta
AFTSIT TJERA
Prdor me lehtsi kompjuterin, internetin, programet Microsoft ord, Excel... Flas gjuhn italiane.
REFERENCAT
Zoti A.B. Zonja C.D. Drejtor i shkolls... Drejtore e organizats... Adresa: Adresa:

12

Telefoni: Telefoni:
E-mail: E-mail:
INTERESA/VEPRIMTARIT TJERA
Antare e shoqats Karnavalet Shqiptare" Antare e shoqats s prindrve t shkolls... M plqen t lexoj dhe t
udhtoj.
Ky model cv-je sht m i prshtatshm pr personat q kan prvoj pune relativisht t gjat dhe t pasur. Kurse
pr ata q jan n fillim t karriers s tyre preferohet CVja jo- kronologjike. Ky variant e v theksin m shum tek
aftsit dhe potenciali, se sa tek renditja e prvojave.
Ja nj shembull i ksaj CV-je jo-kronologjike, f. 103-104:
Dorina Blega Adresa: Telefoni
E-mail:
PROF|LI
Gazetare e porsa-diplomuar, e apasionuar dhe me aftsit gjithanshme n gjurmimin dhe shkrimin e lajmit. Aftsit
mira komunikuese dhe intervistuese. Punoj mirsin ekip ashtu edhe n mnyr individuale dhe kam iniciativ t
mirnzgjidhjene problemeve dhe kaprciminesituatave t vshtira. Krkoj nj vend pune si gazetare, ku mund t
prdor dhe t zhvillojmtej aftsit e mia.
ARSIMI
Diplom universitare, Dega Gazetari Diplom e shkolls s mesme t prgjithshme
AFTSI
Prdor mir kompjuterin pr shkrimin dhe redaktimin e lajmit
Hartoj grafika
Njohuri t mirafaqosjeje Flas mir anglishten dhe italishten
PRVOJ PUNE
Prvoj si gazetare dhe kryeredaktore e gazets Studenti" Praktik profesionale pran gazets"Y"
Antare e klubit t debatit t Fakultetit Histori-Filologji
INTERESA
Leximi Internet.
REFERENCA Zoti A. B.
Shefi Departamentit t gazetaris
Adresa:
Telefoni:
E-mail:
Zoti C.D. Kryetari klubit t debatit Adresa:
Telefoni:
E-mail:
LETRAT E REKOMANDIMIT
Kur dikush ju krkon t shkruani nj letr rekomandimi , gjja m e rndsishme sht q ta shkruani me prgjegjsi
e ndershmri. Nse mendoni se nj person sht i prshtatshm pr nj vend pune ather duhet ta shkruani
rekomandimin, ndrsa n rast se nuk mendoni se sht i prshtatshm ather sht m mir q t mos e shkruani
fare. Shpeshher ndodh q pas marrjes s referencs nj pundhns i mundshm dshiron q t flas me ju, qoft
edhe pr t vrtetuar a ekzistoni si person, qoft pr ta vrtetuar pozitn tnde.

13

Sidoqoft, n shumicn e rasteve, kandidatt meritojn q pr ta t shkruhen letra rekomandimi dhe detyra e
shkruesit te rekomandimit sht q t nxjerr n pah aftsit dhe tiparet e tyre m t mira. Ndoshta duhet t
prmendet edhe ndonj e met q e ka, por sigurisht, jo n mnyr q t bjer menjher n sy. N qoft se dikush
meriton lvdata t shumta pr punn ose karakterin e tij apo asaj, ather rekomanduesi ska pse t kursej.
Shembuj f. 105- 107.
1. Konfidenciale
Kryeredaktorit t gazets Tirana
dashurzoti.............
(Lnda: Znj. Drina Bregu)
Un e kam njohur pr her t par Drina Bregun kur filloistudimetpran Fakultetit tonn Degn
Gazetari. Kam qen pedagog i saj n lndtKomunikim"dhe"Krkimi n media" Drina shpejt u konfirmua si nj
studente shum e ndrgjegjshme. Punimet e saj t kursit ishin gjithnj cilsore dhe n prgjithsi dorzoheshin
brenda afatit. Drina ka qen mjaft aktive edhe n veprimtari t tjera. jashtmsimore, si n botimin e gazets
"Studenti" apo n klubin e debatit. N aspektin shoqror, Drina shquhej pr marrdhnie shum t mira me
pedagogt dhe studentt e tjer t kursit, ishte vajz e qet dhe e shtruar dhe prania e saj kishte ndikim pozitiv mbi
t tjert. 2. Konfidenciale
E dashur zonja Alma Dushku,
(Lnda: Znj. Emira Sula)
Zonja Sula ka punuar n shkolln ton si sekretare/ asistente e drejtorit t shkolls. Gjat ksaj kohe ajo
kreu studimet e larta ekonomike me korrespondenc. N shkolln ton nukka vendt lir pr t si llogaritare, kshtu
q ajo do t largohet.
Ajo ka punuar gjithmon me ndrgjegje dhe prkushtim dhe beson q aftsit e saj mund t'i prdor n nj
post m me prgjegjsi.
Ne na vjen keq q po na largohet, pori urojm gjith t mirat n karriern e saj t mtejshme.
Prshndetje,
M.N. Drejtori shkolls "E Ardhmja" Adresa:
Telefoni:
E-mail:
MNYRA E T SHPREHURIT, LLOJET E SHKRIMEVE, SHKRIMET SUBJEKTIVE DHE
FUNKSIONALE
MNYRA E T SHPREHURIT
Derisa m hert kemi folur pr procesin e t shkruarit dhe fazat e tij, duke theksuar rndsin q ka prmbajtja etj,
ktu do t ndalemi shkurtimisht tek nj element q e prshkon si prmbajtjen ashtu edhe formn. Ky element sht
mnyra e t shprehurit ose stili i t shkruarit. Stili sht ai q i jep prmbajtjes jet dhe rrjedhshmri, ai q e v
vuln e autorit dhe q prshtat mjetet e ndryshme gjuhsore dhe gramatikore me temn e shkrimit. T kesh stili t
mir do t thot t shkruash qart dhe sakt.
SHKRIMI I MIR
Pr t ditur se far duhet br pr t zhvilluar dhe prmirsuar stilin e t shkruarit, sht n dobi t prmendim
nj her se cilat jan tiparet e nj shkrimi t mir. Nj shkrim i mir duhet t ket stil t qart, efektiv, dhe t
prshtatshm nga ana emocionale dhe estetike.
QARTSIA

14

Qartsia lidhet me tri aspekte kryesore:

1.

Njohuri t sakta pr prmbajtjen e shkrimit,

2.

Prdorimin e strukturave t qarta gramatikore dhe

3.

Zgjedhjen e prshtatshme t fjalve.

T tri kto elemente shkojn krah pr krah me njri tjetrin.

THJESHTSIA DHE EKONOMIA E SHPREHJES
N t shkruar, fjalt e shumta tregojn varfri mendimi. T qenit i thjesht dhe i kursyer nuk do t thot t shprehesh
shkurt dhe that, por q ta shprehesh mendimin n mnyr efektive, pa fjal boshe dhe ndrlikime t tepruara. Fjalt
boshe jan shkatrruese pr nj mesazh.
PRSHTATSHMRIA
Mnyra e t shkruarit duhet t'i prshtatet fushs s studimit ose gjinis e llojit letrar, si dhe m t rndsishmit,
lexuesit. Prshtatshmria ka t bj me tonin e shkrimit. Toni i shkrimit shpreh qndrimin e shkruesit: miratim,
mosmiratim, zemrim, knaqsi, respekt, ironi, etj. Nj shkrues i mir duhet t dij t zgjedh fjalt q shprehin
qndrimin e tij dhe t dij t dalloj se kur duhet prdorur ton asnjans dhe kur ton emocional, kur jan m t
dobishme strukturat bisedore dhe kur ato zyrtare. Megjithat autort mund t zgjedhin enkas edhe tonin e gabuar
pr t arritur efekte te caktuara te lexuesi (humor, ironi, etj.)
SHUMLLOJSHMRIA DHE GJALLRIA
Jan mjete pr t mbajtur gjall interesin e lexuesit. Pr kt shkruesi duhet t ket nj njohje t mir t gjuhs dhe
mjeteve t saj shprehse, duke i prdorur ato n vendin dhe masn e duhur. Nj shkrues i mir sht ai q balancon
t shprehurit e thjesht dhe t kursyer me nj prdorim t gjall dhe t zhdrvjellt t gjuhs. Disa lloje shkrimesh, si
p.sh. letrat zyrtare, nuk i krijojn shum hapsir shkruesit t shpalos shpirtin krijues dhe individualitetin e vet.
Megjithat, shumica e shkrimeve, ln vend pr to. Shkruesi mund t arrij efekte t jashtzakonshme stilistike
nprmjet zgjedhjes s fjalve, gjatsis dhe llojit t fjalive apo paragrafve q prdor, etj. Kur flitet pr stilin, ose
mnyrn e t shprehurit, gjeja e par q t shkon n mend sht individualiteti. Stili i mir msohet dhe zhvillohet.
Edhe pse disa njerz jan m t prirur se disa t tjer pr t shkruar mir dhe qart, kushdo ka mundsi ta prmirsoj
mnyrn e vet t t shprehurit nprmjet ushtrimit t vazhdueshm t leximit dhe t vet shkrimit.
LLOJET E SHKRIMEVE
Llojet e t shkruarit mund ti ndajm n disa kategori kryesore n prputhje me qllimin pr t cilin shkruhen. Disa
studiues i prcaktojn katr lloje kryesore:
1.

t shkruarit prshkrues

2.

t shkruarit tregues

3.

t shkruarit parashtrues/shpjegues

4.

t shkruarit argumentues/binds.

Studiues t tjer kan shtuar edhe nj kategori t pest; t shkruarit krijues ose artistik.
T SHKRUARIT PRSHKRUES
Me an t tij prshkruhen njerz, vende, ngjarje ose sende (si jan ose si kan qen n t shkuarn) duke prdorur
mjete gjuhsore q ndihmojn n krijimin e nj pamjeje t qart n mendjen e lexuesit. Karakteristik e ktij shkrimi
sht edhe prdorimi i figurave t ndryshme letrare si: metafora, personifikimi, krahasimi , etj.
T SHKRUARIT TREGUES
Qllimi i t shkruarit tregues sht t tregoj nj histori, nj ngjarje a nj prvoj, t vrtet ose t

15

prfytyruar. Shembuj t ktij shkrimi jan romanet, tregimet, prrallat, fabulat, ditart personale dhe raportet. Me
an t tyre mund t rrfehen prvojat vetjake ose jo, ndaj mund t shkruhen n veten e par ose t tret.
T SHKRUARIT PARASHTRUES/SHPJEGUES
sht lloji i shkrimit q shpjegon natyrn , prdorimin , origjinn ose qllimin e dikaje. Shkrimet shpjeguese mund
t paraqesin edhe nj proces ose nj gjendje. T tilla jan pr shembull broshurat q na shpjegojn mnyrn e
prdorimit t pajisjeve elektro-shtpiake, broshurat turistike ose recetat e gatimit. N kt grup prfshihen edhe nj
pjes e mir e letrave zyrtare.
T SHKRUARIT ARGUMENTUES/BINDS
Ky lloj shkrimi ka pr qllim t jap nj mendim dhe t mbaj qndrim pr nj shtje t caktuar, duke u prpjekur
t ndikoj te lexuesi nprmjet prdorimit t arsyetimeve t mbshtetura me prova dhe argumente. N raste tjera
shkrimi binds mund t prmbaj argumente dhe arsyetime pro dhe kundr nj pozicioni t caktuar, duke ia ln
lexuesit t'i peshoj ato dhe t marr nj vendim. Kjo mnyr e t shkruarit prdoret shpesh n ese, pamflete, artikuj
gazetash, etj.
T SHKRUARIT KRIJUES DHE ARTISTIK
T shkruarit krijues ka pr qllim zbavitjen e lexuesit, por me an t tij shpesh prcillen mesazhe t fuqishme
edukative dhe shoqrore. N t prdoret nj gjuh e pasur figurative. Me an t tyre shkruesi shpreh ndjenjat e dhe
mendimet e veta ose mban nj qndrim emocional. Ktu futen poezit, hartimet, eset artistike, etj.
Megjithat, t rralla jan rastet kur kto lloje t t shkruarit i gjejm n format e tyre t pastra. Shkrimet zakonisht
jan nj kombinim i dy ose m shum llojeve, pr shembull, rrall mund t gjesh nj tregim ku nuk ka prshkrime.
Po kshtu, shkrimet argumentuese/bindse zakonisht prfshijn edhe shpjegime t situatave t ndryshme.
SHKRIMET SUBJEKTIVE DHE FUNKSIONALE
Me shkrime funksionale kuptojm n prgjithsi shkrimet objektive, n t cilat shkruesit parashtrojn ide dhe fakte
(dhe rrall ndjenja) nga realiteti, si raportet, eset shkencore, letrat zyrtare, temat krkimore, etj. Ndrsa shkrimet
krijuese/subjektive shprehin kryesisht ndjenja, mendime vetjake dhe shpesh intime t mbshtetura n realitet, por
t para nga nj kndvshtrim i brendshm, subjektiv.
Qllimi parsor i shkrimit akademik, n kt rast sht q t jap udhzime baz pr ato lloje shkrimesh q jan pak
a shum t strukturuara, t cilat mund ti quajm me emrin shkrime funksionale.
MNYRA E T SHPREHURIT LLOJET E SHKRIMEVE SHKRIMET SUBJEKTIVE DHE
FUNKSIONALE
MNYRA E T SHPREHURIT
Derisa m hert kemi folur pr procesin e t shkruarit dhe fazat e tij, duke theksuar rndsin q ka prmbajtja etj,
ktu do t ndalemi shkurtimisht tek nj element q e prshkon si prmbajtjen ashtu edhe formn. Ky element sht
mnyra e t shprehurit ose stili i t shkruarit. Stili sht ai q i jep prmbajtjes jet dhe rrjedhshmri, ai q e v
vuln e autorit dhe q prshtat mjetet e ndryshme gjuhsore dhe gramatikore me temn e shkrimit.
Shkrimi i mir
T kesh stili t mir do t thot t shkruash qart dhe sakt. Nj shkrim i mir duhet t ket stil t qart, efektiv,
dhe t prshtatshm nga ana emocionale dhe estetike.
QARTSIA
Qartsia lidhet me tri aspekte kryesore:
1.

Njohuri t sakta pr prmbajtjen e shkrimit,

2.

Prdorimin e strukturave t qarta gramatikore dhe

3.

Zgjedhjen e prshtatshme t fjalve.

16

T tri kto elemente shkojn krah pr krah me njri tjetrin.

THJESHTSIA DHE EKONOMIA E SHPREHJES
N t shkruar, fjalt e shumta tregojn varfri mendimi. T qenit i thjesht dhe i kursyer nuk do t thot t
shprehesh shkurt dhe that, por q ta shprehesh mendimin n mnyr efektive, pa fjal boshe dhe ndrlikime t
tepruara. Fjalt boshe jan shkatrruese pr nj mesazh.????
PRSHTATSHMRIA
Mnyra e t shkruarit duhet t'i prshtatet fushs s studimit dhe m t rndsishmit, lexuesit.
Prshtatshmria ka t bj me tonin e shkrimit. Toni i shkrimit shpreh qndrimin e shkruesit: miratim,
mosmiratim, zemrim, knaqsi, respekt, ironi, etj.
Nj shkrues i mir duhet t dij t zgjedh fjalt q shprehin qndrimin e tij dhe t dij t dalloj se kur duhet
prdorur ton asnjans dhe kur ton emocional, kur jan m t dobishme strukturat bisedore dhe kur ato zyrtare.
Megjithat autort mund t zgjedhin enkas edhe tonin e gabuar pr t arritur efekte te caktuara te lexuesi (humor,
ironi, etj.
SHUMLLOJSHMRIA DHE GJALLRIA
Jan mjete pr t mbajtur gjall interesin e lexuesit. Pr kt shkruesi duhet t ket nj njohje t mir t gjuhs dhe
mjeteve t saj shprehse, duke i prdorur ato n vendin dhe masn e duhur.
Nj shkrues i mir sht ai q balancon t shprehurit e thjesht dhe t kursyer me nj prdorim t gjall dhe
t zhdrvjellt t gjuhs. Disa lloje shkrimesh, si p.sh. letrat zyrtare, nuk i krijojn shum hapsir shkruesit
t shpalos shpirtin krijues dhe individualitetin e vet.
Shkruesi mund t arrij efekte t jashtzakonshme stilistike nprmjet zgjedhjes s fjalve, gjatsis dhe llojit t
fjalive apo paragrafve q prdor, etj. Kur flitet pr stilin, ose mnyrn e t shprehurit, gjeja e par q t shkon n
mend sht individualiteti.
Stili i mir msohet dhe zhvillohet.
Edhe pse disa njerz jan m t prirur se disa t tjer pr t shkruar mir dhe qart, kushdo ka mundsi ta prmirsoj
mnyrn e vet t t shprehurit nprmjet ushtrimit t vazhdueshm t leximit dhe t vet shkrimit.
LLOJET E SHKRIMEVE
Llojet e t shkruarit mund ti ndajm n disa kategori kryesore n prputhje me qllimin pr t cilin shkruhen. Disa
studiues i prcaktojn katr lloje kryesore:
1.

t shkruarit prshkrues

2.

t shkruarit tregues

3.

t shkruarit parashtrues/shpjegues

4.

t shkruarit argumentues/binds.

Studiues t tjer kan shtuar edhe nj kategori t pest; t shkruarit krijues ose artistik.
T SHKRUARIT PRSHKRUES
Me an t tij prshkruhen njerz, vende, ngjarje ose sende (si jan ose si kan qen n t shkuarn) duke prdorur
mjete gjuhsore q ndihmojn n krijimin e nj pamjeje t qart n mendjen e lexuesit. Karakteristik e ktij shkrimi
sht edhe prdorimi i figurave t ndryshme letrare si: metafora, personifikimi, krahasimi , etj.(udhepershkrimet)
T SHKRUARIT TREGUES
Qllimi i t shkruarit tregues sht t tregoj nj histori, nj ngjarje a nj prvoj, t vrtet ose t
prfytyruar. Shembuj t ktij shkrimi jan romanet, tregimet, prrallat, fabulat, ditart personale dhe

17

raportet. Me an t tyre mund t rrfehen prvojat vetjake ose jo, ndaj mund t shkruhen n veten e par ose t
tret.
T SHKRUARIT PARASHTRUES/SHPJEGUES
sht lloji i shkrimit q shpjegon natyrn , prdorimin, origjinn ose qllimin e dikaje. Shkrimet shpjeguese mund
t paraqesin edhe nj proces ose nj gjendje. T tilla jan pr shembull broshurat (te drejtat dhe detyrat) q na
shpjegojn mnyrn e prdorimit t pajisjeve elektro-shtpiake, broshurat turistike ose recetat e gatimit. N
kt grup prfshihen edhe nj pjes e mir e letrave zyrtare.
T SHKRUARIT ARGUMENTUES/BINDS
Ky lloj shkrimi ka pr qllim t jap nj mendim dhe t mbaj qndrim pr nj shtje t caktuar, duke u prpjekur
t ndikoj te lexuesi nprmjet prdorimit t arsyetimeve t mbshtetura me prova dhe argumente. N raste tjera
shkrimi binds mund t prmbaj argumente dhe arsyetime pro dhe kundr nj pozicioni t caktuar, duke ia ln
lexuesit t'i peshoj ato dhe t marr nj vendim. Kjo mnyr e t shkruarit prdoret shpesh n ese, pamflete, artikuj
gazetash, etj.
T SHKRUARIT KRIJUES DHE ARTISTIK
T shkruarit krijues ka pr qllim zbavitjen e lexuesit, por me an t tij shpesh prcillen mesazhe t fuqishme
edukative dhe shoqrore. N t prdoret nj gjuh e pasur figurative. Me an t tyre shkruesi shpreh ndjenjat e
dhe mendimet e veta ose mban nj qndrim emocional. Ktu futen poezit, hartimet, eset artistike, etj.
Megjithat, t rralla jan rastet kur kto lloje t t shkruarit i gjejm n format e tyre t pastra.
Shkrimet zakonisht jan nj kombinim i dy ose m shum llojeve, pr shembull, rrall mund t gjesh nj
tregim ku nuk ka prshkrime. Po kshtu, shkrimet argumentuese/bindse zakonisht prfshijn edhe
shpjegime t situatave t ndryshme.
SHKRIMET FUNKSIONALE(OBJEKTIVE) DHE SUBJEKTIVE
Me shkrime funksionale kuptojm n prgjithsi shkrimet objektive, n t cilat shkruesit parashtrojn ide
dhe fakte (dhe rrall ndjenja) nga realiteti, si raportet, eset shkencore, letrat zyrtare, temat krkimore, etj.
Ndrsa shkrimet krijuese/subjektive shprehin kryesisht ndjenja, mendime vetjake dhe shpesh intime t
mbshtetura n realitet, por t para nga nj kndvshtrim i brendshm, subjektiv.
Qllimi parsor i shkrimit akademik, n kt rast sht q t jap udhzime baz pr ato lloje shkrimesh q
jan pak a shum t strukturuara, t cilat mund ti quajm me emrin shkrime funksionale.

18