You are on page 1of 20

|

pol osteri
iluziebis wigni
Paul Auster
THE BOOK OF ILLUSIONS
mTargmneli qeTi qanTaria
redaqtori marika kveselava
seriis dizaineri besik danelia
dizaineri nino guruli
2002 by Paul Auster
Translation rights arranged with the Carol Mann Agency, New York, NY
Photo Lotte Hansen
All rights reserved.
gamomcemloba `diogene~, 2014
yvela ufleba daculia.
ISSN 2233-3789
ISBN 978-9941-11-486-1
www. diogene. ge

profesori devid zimeri Rrma depresiiT itanjeba mas


Semdeg, rac aviakatastrofis Sedegad meuRle da Svile
bi dakarga. SemTxveviT igi naxulobs films munji kinos
erT dros cnobili msaxiobis heqtor manis monawileo
biT, romelic 1929 wels ukvalod gauCinarda. zimeri iw
yebs mogzaurobas amerikasa da evropaSi, raTa moiZios
iSviaTi filmebi manis monawileobiT da msaxiobis Sesa
xeb wigni daweros. erT dRes igi ucnaur werils iRebs,
romlidanac ityobs, rom msaxiobi heqtor mani cocxalia
da masTan Sexvedra surs...

adamiani mxolod erTi cxovrebiT rodi cxov


robs. mas bevri sicocxle aqvs, erTi rom srul
deba, meore iwyeba da mis ubedobaTa Tavi da
Tavic esaa.
Satobriani

iluziebis wigni

s adamiani yvelas gardacvlili egona. 1988 wels,


roca misi filmebisadmi miZRvnili Cemi wigni ga
moica, heqtor manis Sesaxeb samoci weli aravis
araferi smenoda; kinos TiTo-orola istorikosisa da
Zvel filmebze SeSlili kinomanebis garda, lamis aRa
ravis axsovda, rom odesme aseT kacs amqveynad ecxovra.
`yvelaferi an araferi~, munji kinos epoqis miwuruls
gadaRebuli misi erT-erTi filmi, kinoTeatrebSi 1928
wlis 23 noembers gamovida. ori Tvis Semdeg, ise, rom
nacnob-megobrebTan gamomSvidobeba da sakuTari gan
zraxvis axsna arc ufiqria, heqtor mani oranj strit
ze naqiravebi binidan gavida da Sin aRar dabrunebula.
Tavisi cisferi `desoto~ iqve daetovebina, sadac eyena;
saxlis qiravnobis qaRaldebi wesrigSi hqonda, sami Tvis
Tanxa _ windawin gadaxdili. samzareulo sursaTiT iyo
savse, kabinetSi viskis maragi _ xeluxlebeli, saZineb
lis karadaSi garderobs erTi xeli tanisamosic ar ak
lda. 1929 wlis 18 ianvars `los anjeles herald eqspre
11

si~ werda, bina ise gamoiyureboda, TiTqos misi patroni


saseirnod gasuliyo da kari wuTi wuTze unda SemoeRo.
magram ar dabrunebula: im dRes, TiTqos miwam uyo piri,
heqtor mani samudamod gauCinarda.
misi Semdgomi bedis Taobaze miTqma-moTqma ramde
nime weliwads ar mimwydara, magram yvelaferi, rac ki
iTqva, mxolod eWvebi iyo da varaudebs ar gascdenia.
yvelaze sarwmuno versiebad TviTmkvlelobas an faru
li mtrebis mier dagebul maxes asaxelebdnen, magram
maTi dasabuTebac da uaryofac erTnairad SeuZlebe
li iyo, radgan gvamis povna ver moxerxda. danarCeni
versiebi warmosaxvis TamaSs, imediani dasasrulis Zie
bis mcdelobas ufro hgavda da, rogorc aseT dros
xdeba xolme, romantikul miniSnebebs Seicavda. erTni
ambobdnen, TiTqos heqtori mSobliur argentinaSi dab
runda da patara provinciuli cirkis mflobeli gaxda.
meore versiis mixedviT, komunistur partiaSi Sevida da
gamogonili saxeliT niu-iorkis StatSi, iutikaSi mer
Zeveebis profkavSirs Caudga saTaveSi. sxvani yvebodnen,
TiTqos igi didma depresiam gaakotra da usaxlkaro
mawanwalad aqcia. heqtori rom ufro didi varskvla
vi yofiliyo, axal-axali versiebis cxoba, albaT, arc
arasodes dasruldeboda; sicocxles im ambebSi gaag
rZelebda, romlebsac mis Sesaxeb Txzavdnen da droTa
ganmavlobaSi erT-erT im simbolur figurad iqceoda,
koleqtiur mexsierebaSi siWabukis, axalgazrduli ime
debisa da bedis ukuRmarTobis gansaxierebad rom rCeba,
magram ase ar momxdara, radgan heqtoris kariera ma
nam Sewyda, sanam holivuds Tavisi arsebobis kvals sa
12

mudamod daamCnevda. man Tavisi niWis mTeli sisruliT


gaxsna ver moaswro, metismetad male gaqra Tvalsawie
ridan, rom adamianebisTvis Tavi didi xniT daexsomebi
na. gavida ramdenime weli da heqtori yvelas nel-nela
miaviwyda. 1932-1933 wlebisTvis heqtor mani im Zveli
samyaros nawilad iqca, romelsac aRaravin ubrundeba
da, Tuki misi kvali sadme mainc darCa, mxolod yvelas
Tvis ucnobi im wignebis sqolioebSi, romelTa kiTxviT
Tavs aRaravin iwuxebda. kino alaparakda, warsulis ga
xunebuli, munji lentebi viRas axsovda. vis sWirde
boda Zveli klounebi, mimebi, uxmo orkestrebis ritms
ayolili mocekvave kekluci gogonebi. maTi droebidan
TiTqos sul ramdenime weli gasuliyo, magram ukve ise
Tive winaistoriul qmnilebebad qceuliyvnen, rogorc
uxsovar dros, adamianebis gamoqvabulebSi dasaxlebam
de, gadaSenebuli arsebebi.
Cems wignSi heqtoris cxovrebas TiTqmis ar Sevxebi
var. `heqtor manis uxmo samyaro~ kinokritikis Janrs uf
ro ganekuTvneboda, vidre biografiuls, is TiTo-oro
la umniSvnelo ambavi ki, romlebic mis profesiasTan da
kavSirebuli ar iyo, yvelasTvis xelmisawvdom wyaroebSi
_ kinoenciklopediebSi, memuarebSi, adreuli holivudis
istoriaSi moviZie. es wigni imitom davwere, rom ekranze
nanaxisgan miRebuli siamovneba sxvebisTvisac gameziare
bina. heqtoris cxovrebam Cemi interesis periferiebSi
gadainacvla, xolo mis SesaZlo xvedrze eWvebisa da va
raudebis gamoTqmas misi filmebis dawvrilebiTi anali
zi vamjobine. raki heqtori 1900 wels daibada, 1929 wels
ki ukvalod gauCinarda, azrad ar momsvlia, rom SeiZle
13

boda cocxali yofiliyo. micvalebulebs saflavebidan


wamodgoma ar SeuZliaT; amdeni wliT mimalva ki, maSin
ase vfiqrobdi, mxolod mas ar gauWirdeboda, vinc coc
xlebSi aRar ewera.
wigni pensilvaniis universitetis gamomcemlobam
dastamba. mas Semdeg ukve TerTmeti welia gasuli. mar
tSi gamoica, publikaciidan sami Tvis Tavze ki, roca ki
nosadmi miZRvnil periodul gamocemebsa da akademiur
JurnalebSi gamoxmaurebis pirvelma talRam gadaiara,
safosto yuTSi werili damxvda. mozrdili konverti
iyo, kvadratuli formisa da ara marTkuTxa, yovel meo
re maRaziaSi rom iyideba; xarisxiani, Zvirfasi qaRal
disgan damzadebuli konverti iyo, amitom jer vifiqre,
SigniT saqorwilo mosawvevi anda viRacis Svilis dabade
bis Setyobineba ideboda. Cemi saxeli da gvari konvertis
SuagulSi moxdenili gakruli xelweriT iyo gamoyvanili,
romelic profesional kaligrafs Tu ara, udavod, iseT
adamians ekuTvnoda, vinc daxvewil epistolarul Cvevebs
jerac erTgulebda da warsulis etiketsa da tradicieb
ze iyo aRzrili, rac adamianTa urTierTobaSi met si
natifes moiTxovda. konverts niu-meqsikos, albukerkes
fostis beWedi hqonda, Tumca ukana mxares adresantis
misamarTs rom davxede, mivxvdi, werili sul sxvagan dae
weraT, isic, ra Tqma unda, Tu vivaraudebdi, rom miTiTe
buli misamarTi namdvilad arsebobda da qalaqis saxeli
gamogonili ar iyo. am or striqonSi ewera: ranCo `blu
sTouni~, tiera-del-suenio, niu-meqsiko. axla miWirs
gaxseneba, magram, mgoni, dasaxelebam Rimilic ki momgva
ra. adresantis vinaoba ar ewera. Ria baraTis amosaRebad
14

konverti rom gavxseni, sunamos nazi surneli, lavandis


susti monaberi vigrZeni.
Zvirfaso profesoro zimer, _ ewera werilSi, _ heq
torma Tqveni wigni waikiTxa da Tqveni gacnoba surs.
iqneb gvewvioT, Tuki Tavadac inebebT.
gulwrfelad Tqveni,
frida spelingi (misis heqtor mani)
teqsti eqvsjer an Svidjer mainc wavikiTxe. mere
ganze gadavde. oTaxis erTi kuTxidan meoreSi bolTis
cemas movyevi. baraTs xelmeored rom davwvdi, jer ki
dev ar viyavi darwmunebuli, rom zed rame ewereboda
da, Tu mainc ewereboda, arc is gamikvirdeboda, amje
rad sxva sityvebi damxvedroda. werili isev eqvsjer Tu
Svidjer gadavikiTxe da, raki veraferi gavuge, gadav
wyvite, viRacis uxeiro xumrobad CameTvala da baraTi
Tavidan amomegdo. gavida ramdenime wami da raRac eWvebi
gamiCnda, meore wuTs im Cemi eWvebis mimarT eWvi momeZa
la. TavSi azrebi erTmaneTs awydebodnen, magram Camoya
libebas ver aswrebdnen, rom axali azri momdioda. mere,
radgan ukeTesi veraferi movifiqre, manqanaSi Cavjeqi
da gezi fostisken aviRe. safosto indeqsebis cnobarSi
amerikis yvela misamarTia Setanili da vifiqre, Tu iq
tiera-del-suenio ver vipove, maSin Tamamad SemiZlia, am
werils nagaveSi gadavuZaxo da daviviwyo-meTqi. magram
cnobarSi adresantis misamarTi marTlac vipove: 1933-e
gverdze, tiera-amarilasa da tixerass Soris. sruliad
realuri qalaqi iyo, safosto ganyofilebiTa da xuT
niSna indeqsiT. rasakvirvelia, werilis namdvilobas es
srulebiTac ver midasturebda, magram mis mimarT gar
15

kveuli ndoba mainc gamiCina, amitom, Sin rom davbrun


di, ukve vacnobierebdi, aucilebeli iyo sapasuxo weri
lis miwera. aseTi gzavnilebis uyuradRebod datoveba
ar SeiZleba. msgavs situaciaSi xandaxan isec xdeba, rom
pasuxis gasagzavnad Tavs ar iwuxeb, mere ki es gaurkvev
loba mTeli cxovreba safiqralad da xinjad migyveba.
Cemi werilis asli ar Seminaxavs, magram kargad maxsovs,
rom xeliT vwerdi da, raki vcdilobdi, teqsti SeZle
bisdagvarad lakonuri gamomsvloda, ramdenime winada
debiT Semovifargle. ase SedarebiT naklebad mawuxebda
imis SegrZneba, rom SesaZloa viRacis gadmogdebul sat
yuaras vegebodi da, Tu ase iyo, Cemi gabriyvebis mo
surne mTlad idiotadac ar CamTvlida. sapasuxo werili
daaxloebiT aseTi Sinaarsisa gamovida:
Zvirfaso frida speling, heqtor manis gacnobaze
uars marTlac ar vityodi, magram miWirs dajereba,
rom igi cocxalia. rogorc vici, ormocdaaT welze
metia, arsad gamoCenila. Tu SeiZleba, mis Sesaxeb ufro
detalurad momwereT.
gulwrfelad Tqveni,
devid zimeri

mgoni, yovel Cvengans surs, rom SeuZlebeli, miuRwe


veli rameebisa swamdes, Tavi dairwmunos, rom saswaulebi
xandaxan mainc xdeba. Cemi wigni mZime naRvelma Sva, magram
ai, naweri ukve gamoica, guli ki odnavadac ar Semmsubu
qebia. Cemi kvlevis sagani _ komedia _ mxolod sababi iyo,
erTgvari wamali, romelsac weliwadze met xans tkivilis
16

dasacxromad vewafebodi. magram saidan unda scodnoda


es frida spelings? rogor gaigebda, rom 1985 wlis 7 iv
niss, Cveni qorwinebis aTi wlisTavamde erTi kviriT adre,
coli da ori biWi aviakatastrofaSi dameRupa. SesaZloa
kidec mieqcia yuradReba wignisTvis wamZRvarebuli sit
yvebisTvis (eZRvneba helenis, Todisa da markos xsovnas),
magram es saxelebi mas arafers etyoda; romc mimxvdari
yo, ramdenad mniSvnelovani adamianebi iyvnen isini Cem
Tvis, ara mgonia, gaecnobierebina, rom avtorisTvis am
saxelebTan dakavSirebuli iyo yvelaferi, rasac adamiani
cxovrebis azrSi gulisxmobs, rom im dRes, roca 36 wlis
heleni, Svidi wlis Todi da oTxi wlis marko TviTmfri
navSi cocxlad daiwvnen, Sinaganad Tavadac gamoibuga.
Cemi col-Svili miluokiSi helenis mSoblebis mosa
naxuleblad mifrinavda. Sin Semagvianda _ studentebis
Tvis semestris niSnebi unda damewera da maTi namuSev
rebis Semowmebas Sevyevi. vermontSi, hempton-kolejSi
SedarebiT literaturaTmcodneobas vaswavlidi. Cemi,
rogorc profesoris, samuSao es iyo da im dRes saqme
bolomde unda mimeyvana. helenis mamas fexze simsivne
aRmoaCnda da operacia gaikeTa. me da helenma visaub
reT da SevTanxmdiT, rom bavSvebTan erTad saswrafod
unda gamgzavrebuliyo mamamisis sanaxavad. aseTi moCqa
reobis gamo, meore saswavlo wlis bolo ori kviris gac
denis neba rom daerToT, Todis skolaSi vrceli axsna-
ganmartebis micema momixda. direqtori Tavidan uarze
iyo, magram bolos daviyolie. es erT-erTi im garemoe
baTagani aRmoCnda, romelsac TviTmfrinavis daRupvis
Semdeg TavSi dausruleblad vatrialebdi. helens rom
17

Tavisi gaetana, Tods Sin, CemTan darCena mouwevda da


axla cocxali meyoleboda. samidan erTi mainc gadar
Ceboda. samidan erTi mainc ar mowydeboda cas Svidi mi
lis simaRlidan. oTx suls SeCveul saxls marto me ar
SemovrCebodi. es mxolod erTi fiqri iyo sxva aTasidan,
romelTac Cems agznebul tvinSi dausruleblad vatria
lebdi da tanjvas viaskecebdi; warmosaxvis am bnel Ci
xebSi gamudmebuli borialiT ar viRlebodi da daJine
buli akviatebiT vimeorebdi am gzas. yvelaferi am ambis
nawilad meqca, mizezSedegobrivi jaWvis yvela rgols
aucileblad finalur koSmaramde mivyavdi _ simamris
simsivniTa da Sua dasavleTis amindiT dawyebuli, im tu
ristuli saagentos nomriT damTavrebuli, romlis meS
veobiTac bileTebi davjavSne. yvelaze saSineli is iyo,
rom bostonidan pirdapiri reisiT maTi gamgzavreba me
daviJine. barlingtonidan gafrenis winaaRmdegi viyavi:
ase karaqis sadRvebis magvari TviTmfrinaviT niu-ior
kamde Tvrameti saaTi unda ejayjayaT, iqidan miluokim
de ki kidev erT reisze gadasxdoma dasWirdebodaT. ver
vitan am patara TviTmfrinavebs, vuTxari helens. imis
gafiqrebac ki mzaravda, rom aseTi saxifaTo TviTmfri
naviT uCemod, martoebi unda gameSva. damijeres da ga
daifiqres _ Cems nervebs moufrTxildnen. kidev ufro
Semzaravi is iyo, rom mec vCqarobdi da maTac vaCqareb
di, reisze ar dagvagviandes-meTqi. im diliT gzebze di
di Wedva iyo, amitom springfilds rom mivaRwieT da maspaikis gzatkecils davadeqiT, gadaWarbebuli siswrafiT
momixda manqanis tareba, sxvanairad loganis aeropor
tamde droulad ver CavaRwevdiT.
18

is zafxuli alag-alag, bundovnad maxsovs. ramde


nime Tve alkoholur buransa da sakuTari Tavis sibra
lulSi gavatare. saxlidan TiTqmis ar gavdiodi, saW
mels ar vekarebodi, tansacmels lamis ar vicvlidi.
Cemi kolegebis umetesoba agvistos Sua ricxvebamde
SvebulebaSi iyo, amgvarad, samZimris autanel saval
debulo vizitebs swored maSin gadavurCi, roca sru
liad Seuracxadi viyavi. ra Tqma unda, adamianebs Cem
Tvis mxolod kargi undodaT, amitom, roca kars va
Rebdi da zRurblze romelime Cemi megobari idga, Sin
vepatiJebodi, magram TanagrZnobis damTrgunveli ga
movlineba da grZeli, uxerxuli pauzebi mdgomareobas
ar mimsubuqebda. mivxvdi, marto yofna merCivna, Cem
Si gamefebul wyvdiadSi. im iSviaT saaTebs, roca arc
mTvrali viyavi da arc sastumro oTaxis divanze vegde
ugonod, umizno borialSi vatarebdi. biWebis oTaxSi
iatakze vjdebodi xolme, maT nivTebsa da saTamaSoebs
Soris. Svilebis Sesaxeb raime gamokveTil fiqrs TavSi
ver viCerebdi, magram, roca maT Tavsatexebs vawyobdi
an `legos~ nawilebiT sul ufro rTul konstruqciebs
vagebdi, vgrZnobdi, TiTqos im oTaxSi maT vacocxleb
di, Cemi biWebis fantomurad xanmokle sicocxles ma
Ti yoveldRiuri saqmianobiT vagrZelebdi, maT im Jes
tebs vimeorebdi, romlebsac im dros akeTebdnen, sanam
sxeulSi suli edgaT. Todis zRaprebs xelaxla vkiTxu
lobdi, mis beisbolis baraTebs vaxarisxebdi. markos
fitulebs saxeobebis, simaRlisa da Seferilobis mi
xedviT vawyobdi, Tan yovel jerze daxarisxebis axal
princips vigonebdi.
19

ase miqreboda saaTebi Tvalsa da xels Sua, dReebs


ugono daviwyebad vadnobdi da, Tu tkivili gausaZlisi
xdeboda, sastumro oTaxSi vbrundebodi da sasmels Wi
qaSi isev visxamdi. roca ise gamoTrobas ver vaxerxebdi,
rom iqve, divanze mimZineboda, RamiT Todis sawolSi vi
Zinebdi. Cvens saerTo loginSi sul mesizmreboda, rom
gverdiT mZinare heleni mewva da uneblieT mis mosax
vevad viwevdi, magram daWrili cxoveliviT viRviZebdi,
akankalebuli xelebiT, sruli SegrZnebiT, rom vigudebi
da piriT gaSmagebiT vxafavdi haers. Camobneldeboda Tu
ara, Cvens saZinebel oTaxSi Sesvla aRar SemeZlo, mag
ram dRis umetes nawils helenis tansacmlis karadasTan
vatarebdi: mis samoss xeliT vexebodi, naqsovebsa da Ja
ketebs adgils vucvlidi, mis kabebs sakidebidan vxsnidi
da iatakze vafendi. romeliRac dRes erT-erTi maTgani
gadavicvi; meored misi sacvali movirge da saxeze misi
kosmetika wavisvi. im momentSi sruliad gansakuTrebu
li SegrZnebebi dameufla. eqsperimenti gavagrZele da
aRmovaCine, rom pomadisa da Tvalis tuSis efeqts suna
mo gacilebiT ufro aZlierebda, mkafio, TiTqmis xel
Sesaxeb xatebas acocxlebda. gamimarTla: sul cota xnis
win, martSi, dabadebis dReze helens `Saneli #5~ vaCuqe.
dReSi or mcire dozas vjerdebodi da amgvarad zafxu
lis bolomde gamovizoge.
Semodgomis mTeli semestri akademiur SvebulebaSi
gavatare, magram, imis magier, rom sadme gavmgzavrebu
liyavi an fsiqologisTvis mimemarTa, Sin davrCi da smas
vagrZelebdi. seqtembris bolos Tu oqtombris dasaw
yisisTvis viskis Cveuli norma ukve aRar myofnida da
20

You might also like