You are on page 1of 108

g]kfn b'/;~rf/ sDkgL lnld^]*

sd{rf/L ljlgodfjnL, 2061


g]kfn b'/;~rf/ sDkgL lnld^]*sf] k|jGw-kqsf] bkmf 4 sf] v)* -%_ sf] pkv)* -25_
n] lbPsf] clwsf/ k|of]u u/L g]kfn b'/;~rf/ sDkgL lnld^]*sf] ;+rfns ;ldltn] b]xfosf
ljlgodx? jgfPsf] % .

kl/R%]b - 1
k|f/lDes

1= ;+lIfKt gfd / k|f/DeM


-1_ oL ljlgodx?sf] gfd "g]kfn b'/;~rf/ sDkgL lnld^]* sd{rf/L ljlgodfjnL, 2061"
/x]sf] % .

-2_ of] ljlgodfjnL t"?Gt k|f/De x"g] % .

2= kl/efiffM
ljifo jf k|;én] csf]{ cy{ gnfu]df o; ljlgodfjnLdf,

-s_ "P]g" eGgfn] sDkgL P]g, 2053 ;Demg" k%{ .

-v_ "sDkgL" eGgfn] P]g cGtu{t ul&t g]kfn b'/;~rf/ sDkgL lnld^]* ;Demg" k%{ .

-u_ ";ldlt" eGgfn] sDkgLsf] ;~rfns ;ldlt ;Demg" k%{ .

-#_ "a}&s" eGgfn] ;ldltsf] a}&s ;Demg" k%{ .

-ª_ "cWoIf" eGgfn] ;ldltsf] cWoIfnfO{ ;Demg" k%{ . ;f] zJbn] a}&ssf] cWoIftf ug]{
AolQm ;d]tnfO{ hgfpg] % .

-r_ " +rfns" eGgfn]


; ;ldltsf] ;+rfns ;Demg" k%{ . ;f] zJbn] cWoIfnfO{ ;d]t
hgfp+% .

-%_ k
" j
| Gw lgb]{zs" eGgfn] sDkgLsf] k|jGw lgb]{zs ;Demg" k%{ . ;f] zJbn] sDkgLsf]
sfo{sf/L k|d"v tyf k|jGw ;+rfns ;d]tnfO{ hgfpg] % .

-h_ ";lrj" eGgfn] sDkgLsf] ;lrjnfO{ hgfpg] % .

-em_ "sd{rf/L" eGgfn] of] ljlgod adf]lhd lgo"lQm eO{ sDkgLsf] :yfoL b/jGbLdf axfn
/x]sf] sd{rf/L -Hofnfbf/L afx]s_ nfO{ ;Demg" kb{% . ;fy} ;f] zJbn] ;fljs g]kfn
b'/;~rf/ ;+:yfgsf] :yfoL b/jGbLdf lgo"lQm kfO{ sDkgLsf] ;]jfdf /x]sf] sd{rf/LnfO{
;d]t hgfp+g] % .

-`_ k
" j
| Gw-kq" eGgfn] sDkgLsf] k|jGw-kqnfO{ hgfpg] % .

-^_ "lgodfjnL" eGgfn] g]kfn b'/;+~rf/ sDkgL lnld^*]sf] lgodfjnL ;Demg" k%{ .

-&_ k
" l/jf/" eGgfn] sDkgLsf] sd{rf/L ;+u a:g] tyf gLh cfkm}n] kfng kf]if)f ug"{ kg]{
klt, kTgL, %f]/f, clajflxt %f]/L, wd{k"q / clajflxt wd{k"qL, cfkm\g}-afa" cfdf /
;f}t]gL cfdf ;d]tnfO{ ;Demg" k%{ . dlxnf sd{rf/Lsf] xsdf lghsf] ;f;"-;;"/f
;d]tnfO{ hgfpg] % .

-*_ " fly{s jif{" eGgfn] s"g} ;fnsf]


c ;fpg 1 ut] b]lv csf]{ ;fnsf] c;f/ d;fGt
;Ddsf] cjlwnfO{ ;Demg" k%{ .

-(_ "sfof{no" eGgfn] sDkgLsf] s]Gb|Lo sfof{no / ;f] cGt/ut /x]sf] %"§} cl:tTj ePsf]
cfof]hgf jf %"§} k|zf;sLo sfo{ If]q tf]lsPsf O{sfO{x? ;Demg" k%{ .

-)f_ "sfof{no k|d"v" eGgfn] sDkgLsf] sfof{nosf] k|d"v e} sfd ug]{ sd{rf/LnfO{ ;Demg"
k%{ .

-t_ l" jefuLo k|dv


" " eGgfn] k|jGw lgb]z
{ s, gfoj k|jGw lgb]{zs tyf lgb]{zs / bzf}+
tx / ;f] eGbf dflyNnf] txsf sfof{no k|d"vx?nfO{ ;Demg" k%{ .

-y_ l" jz]if! kb" eGgfn] ljz]if k|sl[ tsf] sfd, st{Jo / pQ/bfloTj ePsf] / ljz]if
of]Uotf rflxg] kb ;Demg" k%{ .

-b_ "tf]lsPsf] jf tf]lsP adf]lhd" eGgfn] sDkgL P]g, k|jGwkq, lgodfjnL tyf
ljlgodx?df tf]lsPsf]df ;f]xL adf]lhd / gtf]lsPsf]df ;+rfns ;ldltn] tf]s]
adf]lhd x"g] % .

3= ljlgodfjnLsf] AofVofM
o; ljlgodfjnLdf / o; cGt/ut hf/L ul/Psf] cfb]zx?sf] AofVof ;DaGwL s"g} k|Zg
p&]df ;ldltn] u/]sf] AofVof sDkgLsf] sfd sf/jfxLsf nflu clGtd x"g] % .

4= ljlgodfjnLsf] hfgsf/L k|fKt ug"{ kg]{M


o; ljlgodfjnLdf Joj:yf ul/Psf] ;a} ;]jf zt{x?sf] hfgsf/L k|fKt ug"{ k|To]s
sd{rf/Lsf] st{Jo x"g] % / s"g} klg c!fgtfsf] sf/)faf^ o; ljlgodfjnLsf] s"g} s"/f
pNn+#g x"g uPdf %"^ kfpg] %}g .
5= ljlgodfjnLsf] ;+zf]wgM
;ldltn] o; ljlgodfjnLdf cfjZostfg";f/ ;+zf]wg ug{ ;Sg]% .

kl/R%]b - 2
lgo"lQm, ;?jf / a("jf

6= tx / kbx?M
-1_ sDkgLdf cg";'rL- 1 df plNnlvt ;]jf ;d"xsf tx / kbx? /xg] %g\ .

-2_ ;+rfns ;ldltn] sDkgLsf] laleGg tx / kbx?df b/jGbL ;[hgf, yk #^ /


kl/jt{g ug{ ;Sg]]% .

-3_ sDkgLsf] s"g} sfof{nodf /x]sf] s"g} txsf] kbnfO{ cfjZos b]lvPdf csf]{
sfof{nosf] s"g} tx tyf kb sfod u/L b/jGbL :yfgfGt/ ug{ ;lsg]% .

-4_ sfof{nodf /x]sf] s"g} kb ;dfg ;]jf, ;d"x, tx / kb /xg] u/L csf]{ sfof{nodf
b/jGbL :yfgfGt/ k|jGw lgb]{zsn] ug{ ;Sg]% .

7= tx lgwf{/)fM
sDkgLsf] ;xfos :t/df 5 j^f / clws[t :t/df 6 j^f u/L hDdf 11 tx ;Dd sfod
ug{ ;lsg] % . t/ ;ldltn] cfjZostfg";f/ txsf] ;+Vof yk #^ ug{ ;Sg]% .

8= sDkgLsf] ;+u&g tflnsf tyf kb laj/)fM


-1_ sDkgLsf] ;+u&g tflnsf ;~rfns ;ldltn] :jLs[t u/] adf]lhd x"g] % . t/
ljlgod 6 sf] pk ljlgod -3_ / -4_ adf]lhd b/jGbL :yfgfGt/ ubf{ ;+u&g
tflnsf :jtM kl/jt{g ePsf] dflgg] % .

-2_ tx-10 / ;f] eGbf dflysf] ;]jf, ;d"x / kbsf] sfo{ ljj/)f ;+rfns ;ldltn] /
cGo kbx?sf] sfo{ ljj/)f k|jGw lgb]{zsn] tf]s] adf]lhd x"g] % .

9= kbk'lt{ ;ldltsf] u&gM


-1_ sDkgLsf] l/Qm kb k'lt{ ug{sf lgldQ b]xfo adf]lhd Ps kbk'lt{ ;ldlt /xg] %M
-s_ k|jGw lgb]{zs - cWoIf

-v_ ;ldltn] tf]s]sf] sDkgLsf] jl/i& clws[t - ;b:o

-u_ ;ldltn] tf]s]sf] Ps cg"ejL k|ltli&t AolQm - ;b:o

-#_ ;DalGwt dGqfnon] tf]s]sf] jl/i& clws[t - ;b:o


-ª_ sDkgLsf] k|zf;g x]g]{ gfoj k|jGw lgb]{zs - ;b:o

-2_ pkljlgod -1_sf] v)* -v_, -u_ / -#_ adf]lhd tf]lsPsf ;b:ox?sf] kbfjwL
a(Ldf b"O{ jif{sf] x"g] % .

-3_ kbk'lt{sf] nflu cGt/jftf{ ln+bf kbk'lt{ ;ldltsf ;b:ox?sf] cltl/Qm kbk'lt{
;ldltsf] cWoIfn] kbsf] sfo{;+u ;DalGwt b"O{ hgf ;Dd ljz]if! /fVg" kg]{ %,
h;dWo] Ps hgf sDkgL aflx/sf] x"g" kg]{ % .

-4_ ;xfos :t/sf kbx?k'lt{ ug{ kbk'lt{ ;ldltn] cfjZos b]v]df b]xfo adf]lhdsf]
kbk'lt{ pk-;ldlt u&g ug{ ;Sg]%M
-s_ kbk'lt{ ;ldltn] tf]s]sf] clws[t - cWoIf

-v_ k|jGw lgb]{zsn] tf]s]sf] kb;+u ;DalGwt


sfof{nosf clws[t -
;b:o

-u_ pk-;ldltsf cWoIfaf^ dgf]lgt kbsf] sfo{l;t


;DalGwt ljz]if! - ;b:o

-5_ o; ljlgod adf]lhdsf] ;ldlt / pk ;ldltdf /x]sf s"g} clws[t sd{rf/L :jo+
pDd]bjf/ ePdf pQm ;ldlt / pk ;ldltdf gLh ;b:o /xg] %}g . ;f] k|of]hgsf]
nflu lghsf] ;§fdf lgo"lQm ug]{ clwsf/Ln] csf]{ AolQmsf] lgo"lQm ug{" kg]{ % .

-6_ kbk'lt{ ;ldlt tyf pk;ldltsf] a}&s eQf tyf kbk'lt{ ;DalGw sfo{x?sf]] kf/L>lds
b//]^ ;ldltn] tf]s] adf]lhd x"g] % .

10= kbk'lt{ ;ldlt tyf pk-;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/M


-1_ kbk'lt{ ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfo adf]lhd x"g] %M
-s_ o; kl/R%]bsf] ljlgod 13 sf] k|lts'n gx"g] u/L kbk'lt{ ;ldltn] l/Qm kbx?
s"g k|lqmofaf^ k'lt{ ug"{ kg]{ xf] k|ltof]lutfsf] lsl;d / a("jf tyf v"Nnfsf]
k|ltzt lgwf{/)f ug]{ .

-v_ lgwf{l/t k|ltzt cg";f/ v"Nnf k|ltof]lutfåf/f k'lt{ ug"{ kg]{ kbsf] nflu
la!fkg ug]{, k/LIff lng] / %gf}^ ul/Psf pDd]bjf/nfO{ lgo"lQmsf] nflu
l;kmf/Lz ug]{ .

-u_ a("jfåf/f k'lt{ ug"{ kg]{ kbsf nflu sDkgLsf ;DefAo pDd]bjf/sf] k|fKt sfo{
Ifdtf d'Nof°gsf] cfwf/df of]Uotfqmdfg";f/ kbk'lt{ ug{ l;kmf/Lz ug]{ .
-2_ a("jf tyf v"Nnf kb k"lt{sf] nflu kb k'lt{ ;ldltsf] lgb{]zg cg"?k lnlvt k/LIff
tyf cGt/jftf{ u/L kbk'lt{ ;ldltdf k|ltj]bg k]z ug{] kbk'lt{ pk-;ldltsf] sfd,
st{Jo tyf clwsf/ x"g] % .

11= kbk'lt{ ;ldltsf] ;lrjfno


kb k'lt{ ;ldltsf] ;lrjfnosf] sfo{;+rfngsf] nflu k|jGw lgb]{zs dftxt /xg] u/L kbk'lt{
;lrjfno /xg] % . pQm ;lrjfnosf k|d"vn] kbk'lt{ ;ldltsf] ;lrjsf] sfd ug]{ % .
kbk'lt{ pk;ldltsf] xsdf ;DalGwt sfof{nosf] k|zf;g x]g]{ clws[tn] ;lrjsf] sfd ug]{
% .

12= kbk'lt{ ug{" kg]{ cjlw


-1_ gof+ ;[hgf ePsf] jf l/Qm b/jGbL 9 dlxgf leq kbk'lt{ u/L;Sg" kg]{ % .

-2_ ljlgod 115 adf]lhd cfufdL cfly{s jif{df clgjfo{ cjsfz kfO{ Ps cfly{s jif{
leqdf l/Qm x"g] kbx?sf] ;+Vof olsg u/L cfly{s jif{ k|f/De x"g" cufj} kbk'lt{sf]
k|s[of z"? ug{" kg]{ % .

-3_ s"g} kbdf kbk'lt{ ug{" kg]{ ;+Vof pkljlgod -1_ / -2_ sf] ;+Vof hf]*L ug{" kg]{
% .

-4_ s"g} ljz]if kl/l:ytLkl/ tf]lsPsf] ;dodf la!fkg tyf kbk'lt{ x"g g;Sg] ePdf
;ldltn] cfjZostfg";f/ Dofb yk ug{ ;Sg] % .

-5_ pkbkmf 2 adf]lhd l/Qm x"g] kbsf] hfgsf/L kf}if dlxgf leq / cGo l/Qm kbsf]
hfgsf/L Ps dlxgf leq hgzlQm Joj:yfkg laefun] kbk'lt{ ;lrjfnonfO{ lbg" kg]{
% .

13= z"? egf{ tyf k|ltzt lgwf{/)fM


-1_ v"Nnf k|ltof]lutf jf cfGtl/s d'Nof+sgåf/f k'lt{ ul/g] kbsf] ;+Vof ljlgod 12
adf]lhd lgwf{/)f ePsf] ;+Vofsf] cfwf/df ;fwf/)ftM b]xfo adf]lhdsf] k|ltztn]
sfod ug"{ kg]{ %M
-s_ k|flalws tkm{sf] clws[t tx 7 sf] z"? txsf] l/Qm kb ;+Vofsf] 75 k|ltzt
v"Nnf k|ltof]lutfTds k/LIffåf/f / 25 k|ltzt ;+Vof cfGtl/s d'Nof+sgåf/f .

o;/L, v"Nnf / cfGtl/s d'Nof+sg a("jfsf] ;+Vof lgwf{/)f ubf{ z]if


/xg cfPsf] kb ;+Vof v"Nnf k|ltof]lutfTds k/LIffsf] nflu %"§ofOg] % .

-v_ k|zf;g tkm{ / k|flalws tkm{sf] clws[t 6 txsf] l/Qm kb 50 k|ltzt


v"Nnf k|ltof]lutfTds k/LIffåf/f / 50 k|ltzt cfGtl/s d'Nof°g a("jfåf/f .
t/, k|ltzt lgwf{/)f ubf{ z]if /xg cfPsf] kb ;+Vof cfGtl/s
d'Nof°g a("jfåf/f k'lt{ ug{ %"§ofOg] % .

-u_ ;xfos txsf l/Qm kb 50 k|ltzt v"Nnf k|ltof]lutfTds k/LIffåf/f / 50


k|ltzt cfGtl/s d'Nof°g a("jfåf/f .

t/, k|ltzt lgwf{/)f ubf{ z]if /xg cfPsf] kb ;+Vof cfGtl/s


d'Nof°g a("jfåf/f k'lt{ ug{ %"§ofOg] % .

-#_ v)* -s_,-v_ / -u_ adf]lhd k|ltzt lgwf{/)f ubf{ l/Qm kb;+Vof tLg eGbf
sd ePdf klxnf] k^s v"Nnf k|ltof]lutfTds k/LIffåf/f / To;kl% k'lt{ ug]{
l/Qm kb;+Vofdf clwNnf] k^s v"Nnf k|ltof]lutfaf^ k'lt{ ePsf] kb;+Vof ;d]t
hf]*L k|ltzt lgwf{/)f ug{" kg]{ % .

-Ñ_ clws[t z"? txsf] kb eGbf dflysf ;a} l/Qm kb cfGtl/s d'Nof+sg
a("jfåf/f k'lt{ ul/g] % . s"g} txsf] kbdf l/Qm kbsf] cfjZostfg";f/
clwstd 20 k|ltzt ;Dd v"Nnf k|ltof]lutfTds k/LIffåf/f k'lt{ ug{ ;ldltn]
lgb]z
{ g lbg ;Sg]% .

t/, a("jfsf] nflu %"^\ofO{Psf] kb ;+Vofsf] 25 k|ltzt;Dd ;DalGwt


;d'x leq kg]{ ;a} ;DefAo pDd]bjf/x?n] k|ltof]lutfdf efu lng kfpg] u/L
cfGtl/s a("jf k|ltof]lutfTds k/LIffsf] Joj:yf ug{" kg{] % . o;/L cfGtl/s
k|ltof]lutfdf efu lngsf] nflu v"Nnf k|ltof]lutfsf] lgldQ rflxg] z}lIfs
of]Uotf eg] k"u]sf] x"g" kg]{ % .

-ª_ dfly h"g;"s} s"/f n]lvPsf] ePtfklg s"g} vf; txsf] kbdf dxLnfn] dfq
;xefuL x"g kfpg] u/L /LSt kbsf] clwstd 20 k|ltzt ;Dd v"Nnf
k|ltof]lutfTds k/LIffåf/f k'lt{ ug{ ;ldltn] tf]Sg ;Sg]% .

-2_ tx 6 clws[t:t/sf] z"? tx ePsf]n] z"? egf{ %}&f}+ txdf dfq ug"{ kg]{ % .
t/, O{lGhlgo/ kbdf z"? egf{ ;ftf}+ txdf ul/g] % .

14= k|ltof]lutfsf] lsl;dM


-1_ sDkgLaf^ lnOg] k|ltof]lutfsf lsl;d lgDg k|sf/sf x"g]%g\M-
-s_ lnlvt k/LIff
-v_ k|of]ufTds k/LIff, /
-u_ cGt/jftf{
-2_ s"g} ;]jf jf ;d'xsf] kbsf] nflu slt k|sf/sf] k|ltof]lutf u/fpg] eGg]
k|ltof]lutfsf lsl;d ;DaGwdf kbsf] sfo{sf] cfwf/df kbk'lt{ ;ldltn] lgwf{/)f ug]{
% .
t/,
-s_ ;a} k|sf/sf] kbx?df gof¤ egf{åf/f kbk'lt{ ubf{ lnlvt k/LIffaf^ /
cGt/jftf{af^ lnO{g] % .

-v_ k|of]ufTds k/LIff lng" kg]{ k|sf/sf] kbdf k|of]ufTds k/LIff lng" clgjfo{
x"g] % .

-u_ dfly h"g;"s} s"/f n]lvPsf] ePtfklg tx 3 jf ;f] eGbf d"lgsf kbsf] nflu
sfdsf] k|s[lt x]/L lnlvt k/LIff lng] jf glng] af/] kbk'lt{ ;ldltn] tf]s]
adf]lhd x"g] % .

-#_ sDkgLsf] ;]jfdf sd{rf/Lsf] %gf}^ ubf{ lnlvt, cGt{jftf{, k|of]ufTds cfbL
k/LIffdf ;j}eGbf a(L c+s Nofpg]nfO{ of]Uotfs|dsf] cfwf/df %gf}^ ug"{ kg]{
% .

-3_ k|f/lDes %gf}^M


-s_ tx 6 ;Ddsf] kbsf nflu v"Nnf la!fkg ubf{ sDkgLdf kg{ cfPsf
lgj]bgx? dWo] sDkgLsf] cfjZostf cg"?k k|f/lDes %gf}^ ug{ ;lsg] % .
k|f/lDes %gf}^df k/]sf pDd]bjf/x? dWo]af^ dfq lnlvt k/LIff jf
k|of]ufTds k/LIff Pj+ cGt/jftf{ u/L clGtd %gf}^ ul/g] % . o;/L
k|f/lDes %gf}^ ul/g] s"/f la!fkgdf g} pNn]v x"g" kg]{ % .

k|f/lDes %gf}^df ;dfj]z eO{ ;kmn x"g] pDd]bjf/n] dfq lnlvt, cGt/jftf{
Pj+ k|of]ufTds k/LIffdf ;xefuL x"g kfpg] % . t/, of] Joj:yf nfu' x"g"
cufj} sDkgLdf sfo{/t /x]sf sd{rf/Lx?n]] jf ljleGg ;dodf u/L kf+r jif{
eGbf a(L sDkgLdf sfd u/]sf] AolQm k|f/lDes %gf}^df ;dfj]z geO{sg
lnlvt, k|of]ufTds Pj+ cGt/jftf{df efu lng kfpg] %g\ .

-v_ sDkgLaf^ ul/g] k|f/lDes %gf}^sf cfwf/x? b]xfo adf]lhd x"g] %M-

-c_ la!fkg ul/Psf] kbsf] nflu lgwf{l/t of]Uotf k"/f u/]sf] .

-cf_ la!fkgdf pNn]v eP adf]lhdsf sfuhftx? /Lt k'j{s k]z u/]sf] .

-u_ v)* -s_ adf]lhdsf] cfwf/ k"/f ug]{ lgj]bsx? dWo] lj!fkLt kbsf] nfuL
tf]s]sf] Go'gtd z}lIfs of]Uotfdf ;j} eGbf a(L c+s k|fKt ug]{ pDd]bjf/nfO{
b]xfosf] kb ;+Vofsf] cfwf/df pDd]bjf/sf] ;+VofnfO{ k|f/lDes %gf}^ leq
sfod u/L gfdfjnL k|sfzg ul/g] %M
l/Qm kb ;+Vof pDd]bjf/ ;+Vof
1 b]lv 10 ;Dd 200 hgf;Dd
11 b]lv 25 ;Dd 500 ,,
26 b]lv 50 ;Dd 1000 ,,
51 b]lv 200 ;Dd 2000 ,,
200 eGbf a(L kbsf] nflu 2000 jf cfjZos ;+Vofsf]
bz u")ff a(L ;Dd

-#_ o;/L k|f/lDes %gf}^ ubf{ ;xfos :t/sf] ;j} kbx?sf] %gf}^ ;DalGwt
If]qdf k/]sf b/vf:tx? dWo]af^} ;f] If]qsf nflu tf]sLPsf] kb ;+Vofsf]
cfwf/df ul/g] % .

15= k|ltof]lutfTds k/LIffsf] c+s ef/M


-1_ k|ltof]lutfTds k/LIffsf] c° ef/ b]xfo cg";f/ sfod ug"{ kg]{ %M

-s_ lnlvt / k|ltof]lutfTds k/LIffsf] c+s ef/ - 70

-v_ cGt/jftf{sf] c+s ef/ - 30

-2_ k|of]ufTds k/LIff cfjZos gkg]{ kbx?sf] nflu lnlvt k/LIff dfqsf] c+s ef/ 70
lbO{g] % . k|of]ufTds k/LIff cfjZos kg]{ kbx?sf] nflu kbk'lt{ ;ldltn] c+s ef/
70 dWo] lnlvtnfO{ #^Ldf 30 c+s ef/ lbO{ af+sL c+s ef/ k|of]ufTds k/LIffnfO{
lbg ;Sg] % .

-3_ cGt/jftf{sf] c+s ef/ 30 dWo] z}lIfs of]Uotfsf] nflu 5 c+s %"^\ofpg" kg]{ % .

-4_ z}lIfs of]Uotfsf] c+s b]xfo adf]lhd lbO{g] %M


k|yd lålto t[tLo
>])fL >])fL >])fL
-s_ kbsf] nflu tf]lsPsf] Go'gtd
z}lIfs of]Uotf 3 2 1

-v_ ;DalGwt ljifosf] Ps tx


dflysf] z}lIfs of]Uotf 2 1=50 1

-5_ cGtjf{tf{sf] k')ff{°sf] 60 k|ltzt eGbf a(L / 30 k|ltzt eGbf #l^ c+s lbg"
k/]df ;f]sf] sf/)f cGtjf{tf{sf/n] pNn]v ug"{ kg]{ % . o;/L sf/)f vf]nL c+s
glbPdf a(Ldf 60 k|ltzt / #^Ldf 30 k|ltzt g} dfgL c+s u)fgf ul/g] % .
16= cfjZos Go"gtd z}lIfs of]UotfM
-1_ sDkgLsf] ljleGg txsf] kbdf gof¤ egf{åf/f k'lt{ ul/+bf cfjZos Go"gtd z}lIfs
of]Uotf cg";'lr -2_ df tf]lsP adf]lhd x"g] % .

-2_ pkljlgod -1_ df ePsf] Joj:yfdf kl/jt{g ug{ cfjZos ePdf k|jGw lgb]{zsåf/f
ul&t lgDg adf]lhdsf] of]Uotf lgwf{/)f ;ldltn] kbsf] sfo{sf] cfwf/df cfjZos
Go"gtd of]Uotf tf]sL ;+rfns ;ldltsf] :jLs[lt lng" kg]{ % .

-s_ k|fljlws tkm{sf] jl/i& clws[t .

-v_ sd{rf/L k|zf;g tkm{sf] jl/i& clws[t .

-u_ ;DalGwt ljifosf] ljz]if! .

b|i^JoM ljz]if!sf] ;+Vof cfjZostf cg";f/ Ps eGbf a(L klg x"g ;Sg]% /
pknAw eP;Dd ljz]if! sDkgL aflx/sf] x"g" kg]{ % .

-3_ pkljlgod -1_ df h"g;"s} s"/f n]lvPsf] ePtfklg of] ljlgodfjnL nfu' ePkl%
lgo"lQm x"g] sd{rf/Lsf] Go'gtd z}lIfs of]Uotf :gfts ;/x tf]lsPsf]df 10 hf]* 2
u/] kl% tLg jif{sf] :gftsf]kfwL k|fKt u/]sf] x"g" kb{% . t/, of] ljlgod nfu' x"g"
eGbf cuf*L s"g} txdf axfn /x]sf sd{rf/Lsf] xsdf gLhn] k|fKt u/]sf] ;flassf]
:gftsf]kflwnfO{ g} :gfts ;/x dflgg] % .

17= v"Nnf k|ltof]lutfTds k/LIffåf/f kbk'lt{sf] k|s[ofM


-1_ lnlvt tyf k|of]ufTds k/LIffsf] kf&\oqmdM
kbsf] sfo{ k|s[ltnfO{ b[li^ut u/L kbk'lt{ ;ldltn] lnlvt tyf k|of]ufTds k/LIffsf]
kf&\oqmd th{"df ug{ Ps bIf-pk;ldlt u&g ug{" kg]{ % . bIf pk;ldltsf]
l;kmfl/zsf] cfwf/df kbk'lt{ ;ldltn] kf&\oqmd :jLs[t ug]{ % . :jLs[t kf&\oqmd
;fwf/)ftof 3 jif{ ;Dd kl/jt{g ul/g] %}g .

-2_ kbk'lt{sf] ;'rgfM


-s_ v"Nnf k|ltof]lutfTds k/LIffåf/f kbk'lt{] ug{ hg;fwf/)fn] yfxf kfpg] u/L
clw/fHosf] s"g} Ps /fli^«o :t/sf] klqsfdf sDtLdf 30 lbgsf] Dofb lbO{
kbk'lt{sf] ;'rgf sDtLdf b"O{ k^s k|sflzt ug"{ kg]{ % . o;/L klqsfdf
k|sflzt ;'rgfsf] lj:t[t hfgsf/L sDkgLsf] j]e;fO{*df /fVg" kg]{% .

t/, s"g} kbdf 6 dlxgf ;Ddsf] nflu c:yfoL lgo"lQm ug"{ k/]df
clws[t :t/sf] kbsf] xsdf /fli^«o :t/sf] klqsfdf / ;xfos :t/sf] kbsf]
xsdf :yfgLo klqsfdf 15 lbgsf] Dofb lbO{ ;'rgf k|sflzt ug{" kg]{ % .
:yfgLo klqsf gePdf ;fj{hlgs :yndf ;'rgf ^f¤:g" kg]{ % .

Dofb gf#]sf] 7 lbg ;Dd *Aan b:t"/ a"emfO{ cfj]bg lbg ;Sg]% .

-v_ ;'rgfdf b]xfo adf]lhdsf] ljj/)f v"n]sf] x"g" kg]{ %M


-c_ k'lt{ ug{" kg]{ kbsf] ;+Vof,

-cf_ ;]jf, ;d"x tyf tx,

-O_ :yfoL jf c:yfoL,

-O{_ cfjZos Go'gtd of]Uotf,

-p_ sfdsf] lsl;d,

-pm_ k/LIffsf] lsl;d,

-P_ pd]/sf] xb,

-P}_ g]kfnL gfu/Ls x"g" kg]{ Aoxf]/f,

-cf]_ b/vf:t lbg] clGtd ldlt,

-cf}_ b/vf:t ;fy k]z ug{" kg]{ cfjZos sfuhft tyf cGo ljj/)fx?,

-c+_ k|ltIff ;'lrdf /xg]sf] ;+Vof .

-3_ pd]/sf] xbM


v"Nnf k|ltof]lutfTds k/LIffdf ;xeflu x"g bvf{:t lbg" kg{] clGtd ldltdf b]xfo
adf]lhdsf] pd]/sf] xb nfu' x"g] %M

-s_ clws[t :t/sf] nflu 21 jif{ k'/f ePsf] / 35 jif{ ggf#]sf],

-v_ ;xfos :t/sf] nflu 18 jif{ k'/f ePsf] / 35 jif{ ggf#]sf],

t/, dlxnf pDd]bjf/sf] xsdf pd]/sf] dflyNnf] xb 40 jif{ x"g] % .


-4_ pd]/ aGb]hsf] laz]if Joj:yfM
-s_ sDkgLsf] axfnjfnf :yfoL sd{{rf/LnfO{ sDkgLaf^ lnO{g] k|ltof]lutfTds
k/LIff / cfGtl/s d'Nof+sg a("jfdf ;lDdlnt x"g o; ljlgodfjnL adf]lhd
pd]/sf] xb nfUg] %}g .

-v_ 2061 a}zfif 1 ut] eGbf cuf*L tTsfnLg g]kfn b'/;+rf/ ;+:yfgdf c:yfoL,
Hofnfbf/L jf s/f/df sfo{/t AolQmsf] xsdf of] Joj:yf k|f/De ePkl%
;dfg kb jf txsf] v"Nnfåf/f k'lt{ ul/g] la!fkgdf pDd]bjf/ x"g pd]/sf]
aGb]h nfUg] %}g .

-5_ k|j]zkqM
k/LIffdf ;lDdlnt x"g] pDd]bjf/x?nfO{ cfjZos k|j]z-kq lbg" kg]{ %, h;df k/LIff
jf cGt/jftf{sf] ldlt, ;do / :yfg ;d]t pNn]v ePsf] x"g" kg]{ % .

-6_ glthf k|sfzgM


-s_ lnlvt k/LIff ;dfKt ePsf] ldltn] ;fwf/)ftof 3 dlxgf leq glthf k|sfzg
ug"{ kg]{ % .

-v_ lnlvt k/LIffaf^ cGt/jftf{sf] nflu pDd]bjf/sf] %gf}^ ubf{ k|ltof]lutfTds


k/LIffsf] cfwf/df pRrtd c° kfpg]x? dWo]af^ pknJw eP;Dd l/Qm
kb;+Vof 1 b]lv 7 ;Ddsf] nflu 15 jf t]Aa/ ;+Vof dWo] h"g sd % ;f]lx
/ 8 b]lv dflysf] nflu 16 jf *]l( h"g a(L x"G% ;f]lx ;+Vofdf
pDd]bjf/sf] gfd of]Uotfqmdfg";f/ ;dfj]z ug"{ kg]{ % . ;+Vof lgwf{/)f ubf{
bzdnj kl% 5 jf ;f] eGbf a(L c+s cfPdf k"/} Ps c+s dfGg" kg]{ % .

-u_ v)* -2_ adf]lhd %gf}^ ubf{ pDd]bjf/n] lnlvt k/LIffdf k|To]s kqdf
sDtLdf 40 k|ltzt c° k|fKt u/]sf] x"g" kg]{ % . t/, k|of]ufTds tyf
cGt/jftf{åf/f dfq kbk'lt{ ul/g] kbdf k')f{f°sf] 50 k|ltzt c+s k|fKt u/]sf]
x"g" kg]{ % .

-#_ v)* -v_ / -u_ adf]lhd %gf}^ ubf{ clGtd pDd]bjf/sf] lnlvt k/LIffsf]
s'n k|fKtf° a/fa/ g} cGo pDd]bjf/x?sf] klg k|fKtf° ePdf k|fKtf° a/fa/
ePsf cGo ;a} pDd]bjf/nfO{ klg cGt/jftf{df ;dfj]z u/fpg" kg]{ % .

-7_ cGt/jftf{M
lnlvt k/LIffsf] glthf k|sflzt ePkl% ;fwf/)ftM Ps dlxgf leq cGt/jftf{ lng"
kg]{ % . cGt/jftf{sf] nflu kbk'lt{ ;ldltn] tf]s] adf]lhdsf] kmf/fd k|of]u ug{" kg]{
% .
-8_ of]Uotfqmd tyf l;kmfl/zM
-s_ cGt/jftf{ ;DkGg ePkl% 24 #)^f leq lnlvt jf k|of]ufTds tyf
cGt/jftf{sf] k|fKtf+s hf]*L pRrtd c+ssf] cfwf/df of]Uotfqmd k|sflzt ul/
l;kmfl/z ug{" kg]{ % .

-v_ %flgPsf pDd]bjf/n] lgo"lQmkq lng" cl# cg";'rL-3 df pNn]v eP adf]lhd


lg/f]lutfsf] k|df)f k]z ug"{ kg]{ % .

-9_ k|ltIff;'rLM
-s_ kbk'lt{sf] nflu of]Uotfqmd k|sflzt ubf{ l/Qm kbsf] cg"kftdf oyf;Dej 25
k|ltzt / sDtLdf 1 hgf ;Dd k|ltIff;'rLdf of]Uotf qmdfg";f/ pDd]bjf/sf]
gfd ;d]t k|sflzt ug"{ kg]% { .

-v_ k|ltIff ;'rLdf /x]sf pDd]bjf/nfO{ l;kmf/L;sf] ;'rgf k|sflzt ePsf ldltn]
Ps jif{ leq b]xfosf] cj:yfdf lgo"lQmkq lbg ;lsg] % M
-c_ of]Uotfqmddf k/]sf pDd]bjf/ ljlgod 19 adf]lhd lgo"lQmkq lng
gcfPdf jf lgo"lQmkq lnO{ lagf ;'rgf xflh/ gePdf .

-cf_ k/LIf)fsfndf /x]sf] AolQmn] %f]*L uPdf .

-O_ lnlvt k/LIff x"g] kbdf lnlvt k/LIff lng" cufl* gof¤ kb >[hgf
ePdf .

-O{_ cGt/jftf{ dfq x"g] kbdf cGt/jftf{ lng" cufl* gof+ kb >[hgf ePdf
.

-p_ ;dfg k|s[ltsf] ;fljs b/jGbLsf] kb of]Uotfqmd k|sflzt ul/g] ldltn]


csf]{ of]Uotfqmd tof/ gx"~h]n al(df Ps jif{ leq l/Qm x"g cfPdf .

-pm_ h"g kbsf] nflu of]Uotfqmd k|sflzt ul/Psf] xf] ;f]lx kbsf] ;flas
b/jGbLdf of]Uotfqmd k|sflzt ePsf] ldltn] al(df Ps jif{ leq kb
l/Qm x"g cfPdf .

18= lgo"lQm lbg] clwsf/LM


kbk'lt{ ;ldltsf] l;kmf/Lzdf clws[t :t/sf] nflu ;+rfns ;ldltsf] :jLs[ltlnO{ k|jGw
lgb]{zsn] / ;xfos :t/sf] nflu k|jGw lgb]{zssf] :jLs[ltdf tf]lsPsf] kbflwsf/Ln] lgo"lQm
lbg] % .

19= lgo"lQmM
b]xfPsf] k|s[of k'/f u/L sd{rf/LnfO{ lgo"lQm lbO{g] %M
-1_ l/Qm kbdf la!fkg eO{ l;kmfl/z ePsf] AolQmnfO{ l;kmfl/z ePsf] ldltn] 30 lbg
leq ljlgod 18 adf]lhd lgo'lQm lbg] clwsf/Ln] cg";'rL-7 df Joj:yf eP adf]lhd
zky u|x)f u/fO{ kbsf] sfo{ / sd{rf/L ljlgodfjnL ;lxt lgo"lQm kq lbg" kg]{ %
.

-2_ kl% l/Qm x"g] kbsf nflu ;'rgf e} l;kmf/L; ePsf] pDd]bjf/nfO{ kb l/Qm ePsf]
ldltn] 30 lbg leq of]Uotfqmdsf] cfwf/df ljlgod 18 adf]lhd lgo'lQm lbg]
clwsf/Ln] cg";'lr-7 df Joj:yf eP adf]lhd zky u|x)f u/fO{ sfo{ ljj/)f /
sd{rf/L ljlgodfjnL ;lxt lgo"lQm kq lbg" kg]{ % .

-3_ pk ljlgod -1_ / -2_ df tf]lsPsf] Dofb leq pDd]bjf/n] lgo"lQmkq lng gcfPdf
jf lgo"lQmkq lnO{ 15 lbgleq sfof{nodf ;Dks{ g/fvL jf xflh/ gePdf To:tf
pDd]bjf/sf] gfd of]Uotfqmd af^ x^fOPsf] ;'rgf k|sflzt u/L lghsf] ;§f gLh
kl%sf] pDd]bjf/nfO{ of]Uotfqmd cg";f/ lgo"lQm lbg ;lsg] % .

20= Hofnfbf/L tyf s/f/df lgo"lQmM


-1_ b/jGbL leqsf] kbdf sf/)faz :yfoL tj/n] kbk'lt{ x"g g;sL vfnL /x]sf]
cj:yfdf tTsfn sfd u/fpg" kg]{ ePdf k|jGw lgb]{zsn] ;f] kbsf] nflu of]Uotf
k"u]sf] AoStLnfO{ Ps k^sdf a(Ldf 6 dlxgf ;Dd Dofb tf]sL Hofnfbf/L tyf
s/f/df /fvL sfddf nufpg ;Sg] % .

-2_ sDkgLsf] ljsf; cfof]hgf jf c:yfO{ k|s[tLsf] sfdsf] nfuL cfjZos hgzlQmsf]
:yfO{ b/jGbL ;[hgf gu/L s/f/ ;]jfdf sfddf nufpg" kg]{ ePdf sfdsf]
pTkfbsTj ;d]t tf]sL s/f/ ;]jf cGt/ut k|jGw lgb]z{ sn] cfof]hgf cjlwe/ Ps
k^sdf 3 dlxgfdf ga(\g] u/L sfddf nufpg ;Sg] % .

-3_ pk ljlgod -1_ / -2_ adf]lhd sfddf nufpg" kbf{ sDkgLsf] ;]jfdf sfo{/t /x+b}]
d[To' ePsf :yfoL sd{rf/Lsf]] Ps hgf ;GttLnfO{ pko"Qmtfsf] cfwf/df k|fyldstf
lbg ;lsg] % .

-4_ pk ljlgod -1_ / -2_ adf]lhd sfddf nufO{Psf AolQmx?sf] :yfgdf :yfoL
sd{rf/L v^L cfPdf gLhx?sf] ;]jf :jtM ;dfKt x"g] % . o;/L sfddf nufO{Psf]
AolQmx?nfO{ cGoq sfof{nodf :yfgfGt/)f ug{ kfO{g] %}g .

21= k/LIf)fsfnM
-1_ sDkgLsf] :yfoL kbdf gof+ lgo"lQm ubf{ dlxnf sd{rf/Lsf xsdf 6 dlxgf / k"?if
sd{rf/Lsf] xsdf Ps jif{sf] nflu k/LIf)f sfndf /flvg] % .
t/, Ps k^s sDkgLsf] :yfoL kbdf k/LIf)fsfn e"Qmfg ul/;s]sf]
sd{rf/LnfO{ k"gM k/LIf)f sfndf /flvg] %}g .
-2_ k/LIf)fsfndf /x]sf] sd{rf/Lsf] sfo{;Dkfbg ;Gtf]ifhgs gePdf lgo"lQm lbg]
clwsf/Ln] pQm cjlw leq lghnfO{ x^fpg ;Sg]% .

-3_ lgo"lQm ;b/ ePkl% k/LIf)fsfndf /x]sf] cjlw klg :yfoL ;]jfsf] cjlwdf u)fgf
ul/g] % .

22= ;]jf jf ;d'x kl/jt{gM


-1_ ;ldltsf] :jLs[lt lnO{ s"g} kbdf sfo{/t sd{rf/LnfO{ sDkgLsf] cfjZostf cg";f/
lgh /x]sf]] ;d'xsf] kbaf^ ;dfg kbsf] csf]{ ;d'xdf kl/jt{g ug{ ;lsg]% .

-2_ pkljlgod -1 _ adf]lhd sDkgLn] s"g} sd{rf/Lsf] ;]jf / ;d''x kl/jt{g ubf{ ;]jf
;d'x kl/jt{g ul/g] ;DalGwt kbsf] nflu rflxg] Go'gtd z}lIfs of]Uotf ;DalGwt
sd{rf/Ln] k''/f u/]sf] x"g" kg]{ % .

-3_ ;]jf ;d"x kl/jt{g ul/g] sd{rf/Ln] xfn sfo{/t kbdf tLg jif{ :yfoL ;]jf k'/f
u/]sf] x"g" kg]{ % .

-4_ ;]jf ;DjGwL sDtLdf Ps kq lnlvt k/LIff lnO{ ;kmn pDd]bjf/x?sf] cGt{jftf{åf/f
%gf}^ u/L l;kmfl/z ePsf sd{rf/Lsf] ;]jf ;d'x kl/jt{g ug{ ;lsg] % .

-5_ k|ljlwsf] kl/j{tgsf] sf/)fn] sd{rf/L lj:yflkt x"g] cj:yf ;[hgf ePdf cGo ;]jf
;d'xsf] nflu ;]jf k|j]zsf] Go'gtd cfjZos of]Uotf k'/f u/]sf :yfoL
sd{rf/Lx?nfO{ ;ldltn] lghx?sf] axfn /x]sf] kb ;lxt ;]jf ;d'x tyf kb
kl/jt{g ug{ ;Sg]% .

-6_ o;/L ;]jf kl/j{tg u/]sf] sd{rf/Lx? Ps jif{;Dd a("jfsf] nflu ;DefAo pDd]bjf/
x"g kfpg] %}g .

23= cfGtl/s d'Nof+sg a("jfM


-1_ ;]jf ;d'x u&g ePkl% ;f]xL ;]jf ;d'x leqsf sd{rf/Lx? a("jfsf] lgldQ ;DefAo
pDd]bjf/ x"g] %g\ .

-2_ ;ldltn] ljleGg ;]jf ;d'xsf] kbx?df cfGtl/s d'Nof+sg a("jf ubf{ ljlgod 9
adf]lhd ul&t kbk'lt{ ;ldltsf] l;kmfl/zdf ug]{ % .

24= cfGtl/s d'Nof+sg a("jf k|s[ofM


-1_ k'lt{ ug{"kg]{ kb h"g ;]jf, ;d"x / pk ;d"xsf] xf] ;f]lx ;]jf ;d"x / pk ;d"x
leqsf sd{rf/Lx? a("jfsf] lgldQ ;DefAo pDd]bjf/ x"g]%g\ . t/, ;]jf gv"n]sf]
kbdf h"g;"s} ;]jf ;d"xsf] sd{rf/Ln] a("jfsf] lgldQ ;Defljt pDd]bjf/ x"g kfpg]
%g\ . ;fy} ;]jf gv"n]sf] kbdf sfo{/t sd{rf/Ln] ;f] kbdf a("jf x"g" cl# h"g
;]jf ;d"xdf /x]sf] xf] ;f]xL ;]jf ;d"xsf] dflyNnf kbx?df a("jfsf] nflu ;DefAo
pDd]bjf/ x"g kfpg] %g\ .

-2_ s"g} sd{rf/L s"g} kbdf a("jfsf] nflu ;DefAo pDd]bjf/ x"g lghn] ;f] kb eGbf
Ps tx d"lgsf] ;]jf ;d'xsf] kbdf rf/ jif{ :yfoL ;]jf cjlw k'/f u/]sf] x"g" kg]{
% .
t/, dlxnf sd{rf/Lx? plNnlvt ;]jf cjlwdf Ps jif{ sd ;]jf cjlw k"/f
u/]sf] ePklg a("jfsf] nflu ;DefAo pDd]bjf/ x"g ;Sg]%g\ .

-3_ cfjZos ;]jf cjlw k"u]sf tx 6 / ;f] eGbf dflysf] clws[t :t/ / ;xfos :t/
4 / 5 txsf] nflu sDkgL leqsf clw/fHo el/sf / ;xfos tx 3 sf nflu
;DalGwt If]q leqsf Ps tx d"gLsf ;j} sd{rf/L ;DefAo pDd]bjf/ x"g]%g\ .

-4_ clws[t :t/sf] kbaf^ clws[t :t/sf] kbdf a("jfsf] lgldQ ;fwf/)ftof sDtLdf
kb;+u ;DalGwt :gftsf]kflw ePsf] x"g" kg]{ % . t/, ;f] adf]lhd z}lIfs of]Uotf
gePsfsf] xsdf tx 6 / 7 sf] kbdf cfGtl/s d'Nof°gåf/f a("jf ug{sf] lgldQ
a("jf x"g] kbsf] nflu cfjZos x"g] v"nf k|ltof]lutfsf] lgldQ lgwf{l/t z}lIfs
of]Uotf gePsf sd{rf/Lx?sf] xsdf %"^\ofOPsf] k|ltzt cg";f/ sDkgLsf] kbk'lt{
;ldltaf^ lnOg] of]Uotf k/LIff pQL)f{ u/]kl% dfq d'Nof°gsf cGo cfwf/x?sf]
u)fgf u/L of]Uotfs|dfg";f/ a("jf ul/g] % . cGo clws[t kbx?df a("jfsf] nflu
;DalGwt sfo{ ;d'xleq :gfts geP klg tflnd cg"ej cflbaf^ sfd ug{ ;Sg]
s"g} sd{rf/Lsf] Ifdtf ePdf s"g} kb ;+rfns ;ldltn] %"^\ofpg ;Sg]% . o;
lsl;dsf] pko"Qmtfsf] &x/sf] nflu of]Uotf k/LIfflnO{ lgodfg";f/ l;kmfl/z ug]{
sfd kbk'lt{ ;ldltsf] x"g] % .

-5_ Ps k^s tf]s]sf] Go'gtd of]Uotf ;fwf/)ftof rf/ jif{ ;Dd ;+zf]wg ug{ kfOg] %}g
. Go'gtd of]Uotf nufot cGo a("jf zt{x? ;+zf]wg ul/Pdf To:tf] ;+zf]wg ePsf]
ldltn] Ps jif{ kl%sf] cfly{s aif{ jf^ dfq nfu' x"g] % .

-6_ kb;+u ;DalGwt :gftsf]kflw xf] xf]Og eGg] k|Zg p&]df ;+rfns ;ldltåf/f ul&t
;DalGwt ljifodf bIf ;ldltsf] /fo lnO{ ;+rfns ;ldltn] lgwf{/)f ul/lbP adf]lhd
x"g] % .

-7_ sDkgLsf] l/Qm kbdf ;DefAo pDd]bjf/x?nfO{ a("jf ubf{ b]xfosf cfwf/df a("jf
ul/g] %M
-s_ kbf]Ggltsf] pko"Qm l;df -k|f]df]^\ofljlnl^ hf]g_ leq kg]{ AolQmx?sf]
h]i&tfqmd .

-v_ sfo{ Ifdtfsf] d'Nof+sg .


-8_ pk ljlgod 7 adf]lhdsf] h]i&tfqmddf kg]{ Ps kbsf nflu kf+r, b"O{ kbsf nflu
cf& / tLg jf ;f] eGbf a(L kbsf nflu t]Aa/ ;+Vofdf ;DefAo pDd]bjf/x?nfO{
kbf]Ggltsf] pko"Qmtf ;Ldf leq k/]sf] dflgg] % .

-9_ xfnsf] kbsf] txdf lgo"lQm jf a("jf ePsf] ldltsf] cfwf/df h]i&tfqmd agfp+bf ;f]
ldlt Pp^} ePdf lgDg lnlvt cfwf/df h]i&tfqmd tof/ ul/g] % .

-s_ xfn axfn /x]sf] kb eGbf Ps tx d"lgsf] kbdf a(L ;]jf cjlw ePsf]nfO{
dflyNnf] h]i&tfqmddf /flvg] % .

-v_ v)* -s_ af^ lg?k)f x"g g;s]df ;f] eGbf Ps tx d"lgsf] kbdf a(L ;]jf
cjlw ePsf]nfO{ dflyNnf] qmddf /flvg] % .

-u_ v)* -v_ af^ klg lg?k)f x"g g;s]df v"Nnf k|ltof]lutfTds k/LIffåf/f jf
a("jf l;kmfl/; x"+bf dflysf] of]Uotfqmddf /x]sf]nfO{ dflyNnf] h]i&tfqmddf
/flvg] % .

-#_ h]i&tfqmd tof/ ubf{ c;fwf/)f labf jf a]tnaL labf a;]sf] cjlwnfO{ u)fgf
ul/g] %}g .

-ª_ h]i&tfqmdsf] ;'lrsf] hfgsf/L sd{rf/Lx?nfO{ lbg" kg]{ % . s"g} sd{rf/LnfO{


lrQ ga"em]df sfof{no k|d"v dfkm{t kbk'lt{ ;ldltdf 35 lbg leq cfkm\gf]
k"i^\ofO{ ;d]t pNn]v u/L ph"/ ug{" kg]{ % . kbk'lt{ ;ldltn] sfof{no
k|d"vsf] l;kmf/Lz / cGo k|df)f x]/L h]i&tfqmdsf] ;'rLdf x]/km]/ ug{
;Sg]% .

:ki^Ls/)fM
h]i&tf u)fgf ubf{ >L 5 sf] ;/sf/, g]kfn ^]lnsDo'lgs]zg ljefu, b'/;+rf/ ;ldlt,
g]kfn b'/;+rf/ ;+:yfg tyf g]kfn b'/;+rf/ sDkgL lnld^]*sf] c^"^ :yfoL ;]jf
u/]sf] cjlwnfO{ zt k|ltzt tyf >L 5 sf] ;/sf/sf], ;ldlt / g]kfn b'/;+rf/
;+:yfg tk{msf] ;]jf clal%Gg /fvL :yfoL lgo"lQm ePdf jf Ps jif{ eGbf a(L
cjlw;Dd c:yfoL eO{ ;]jf g^"^fO{ ;f]xL ;]jf ;d"xsf] txdf :yfoL lgo"lQm ePdf
To:tf] ;]jf cjlw b]xfo adf]lhd u)fgf ug"{ kg]{ %M

-c_ clws[t :t/ gjf}+ jf ;f] eGbf dflyNnf] txdf jf k|yd >])fLsf] kbdf u/]sf]
;]jf cjlwsf] Ps t[tLof+z .

-cf_ cGo clws[t :t/sf] tx jf >])fLsf] kbdf u/]sf] ;]jf cjlwsf] b"O{
t[tLof+z .

-O_ ;xfos :t/sf] tx jf >])fLsf] kbdf u/]sf] ;]jf cjlwsf] tLg rt"{yf+z .
-10_ h]i&tfqmdsf] ;'lrdf k/]sf pDd]bjf/x?sf] b]xfo adf]lhd sfo{ Ifdtfsf] d'Nof+sg u/L
pRrtd c+s k|fKt ug]{ sf] of]Uotfqmd gfdfjnL kbk'lt{ ;ldltn] k|sfzg u/L
lgo"lQmsf] nflu l;kmfl/; ug]{ %M
-s_ sfo{;Dkfbg d'Nof+sg c+s jfkt - 40

-v_ ef}uf]lns If]qsf] cg"ej c+s jfkt - 10

-u_ z}lIfs of]Uotf c+s jfkt - 5

-#_ h]i&tf jfkt - 10

-Ñ_ k|:t"lts/)f jf k|of]ufTds k/LIff / cGt/jftf - 35

25= a("jf ;DaGwL ljz]if Joj:yfM-


-1_ 2061 a}zfif 1 ut] cuf*L :yfoL lgo"lQm kfO{ Pp^} txdf :yfoL ?kn] 12 jif{;Dd
klg cfk'm axfn /x]sf] txaf^ dflyNnf] txdf a("jf gePsf] tx 2 b]lv tx 5
;Ddsf sd{rf/Lx?nfO{ Ps tx dfly kb} ;lxt tx a[l$ ul/g] % . o;/L tx a[l$
ePsf] kb h"g;"s} tj/af^ l/Qm ePklg :jtM ;flas} txdf sfod x"g] % .

t/, b]xfosf] cj:yfdf pk/f]Qm adf]lhd tx a[åL ul/g] %}gM

-s_ ljlgod 24 adf]lhd a("jfsf] nflu rflxg] cfjZos cjlwsf] sfo{ ;Dkfbg
d'Nof+sg kmf/fddf cf};t ;fdfGo eGbf sd d'Nof+sg ePsf],

-v_ sDkgLsf] ;DklQ lxgfldgf u/]sf] jf s"g} kmf}hbf/L cleof]udf ;+nUg eO{
sf/jfO{sf] k|lqmofdf /x]sf],

-u_ ljlgod 26 adf]lhd a("jfsf] nflu ;DefAo pDd]bjf/ x"g gkfpg] cj:yfdf
/x]sf],

-#_ kl/R%]b 8 df plNnlvt cfr/)f tyf cg"zf;g pNn+#g gu/]sf] x"g" kg]{,

-2_ sDkgLsf] ;xfos :t/ tx 4 ;Ddsf] s"g} kbdf sDtLdf 8 aif{ ;Dd :yfoL ;]jf
u/L /x]sf :yfoL sd{rf/Lx?nfO{ lghsf] pd]/sf] xbaf^ ;]jf lgj[lQ x"g] Ps dxLgf
cufl* b]lv nfu' x"g] u/L Ps tx cku|]* ul/g] % . o;/L cku|]* ePsf] kb
h"g;"s} tj/af^ l/Qm ePklg :jtM ;flas} txdf sfod x"g] % .

26= a("jfsf] nflu ;DefAo pDd]bjf/ x"g gkfpg]M


ljlgod 24 tyf 25 df h"g;"s} s"/f n]lvPsf] ePtfklg b]xfosf cj:yfdf b]xfosf
cjlwe/ sd{rf/L a("jfsf] nflu ;DefAo pDd]bjf/ x"g kfpg] %}g .
-1_ lgnDjg ePsf]df lgnDjg ePsf] cjlwe/ .

-2_ a("jf /f]Ssf ePsf]df /f]Ssf ePsf] cjlwe/ .

-3_ tna a[l$ /f]Ssf ePsf]df /f]Ssf ePsf] cjlwe/ .

-4_ u|]* #^"jf jf tNnf] txdf #^"jf u/]df #^"jf ug]{ lg)f{o ePsf] ldltn] Ps jif{sf]
cjlwe/ .

27= sfo{ ;Dkfbgsf] d'Nof+°gM


-1_ sd{rf/Ln] cg";'lr-4 df pNn]v u/] adf]lhdsf] (f+rfdf sfo{ ;Dkfbg d'Nof+°g
kmf/fd k|To]s aif{ tf]lsPsf] ;dodf eg{" kg]{ % .
-2_ sd{rf/Lsf] sfo{ ;Dkfbgsf] d'Nof+°gsf nflu ;"kl/j]Ifs, k"g/fjnf]sg stf{ /
k"g/fjnf]sg ;ldlt cg";'lr- 5 df pNn]v eP adf]lhd x"g] % .

-3_ sd{rf/Lsf] sfo{ ;Dkfbg d'Nof+sg afkt s'n 40 c+s x"g] % . ;f]sf] ljefhg
b]xfo adf]lhd x"g] %M
-s_ ;"kl/j]Ifsn] lbg ;Sg] clwstd c+s - 24

-v_ k"g/fjnf]sgstf{n] lbg ;Sg] clwstd c+s - 10

-u_ k"g/fjnf]sg ;ldltn] lbg ;Sg] clwstd c+s - 6

-4_ ;""kl/j]Ifs, k"g/fjnf]sg stf{ / k"g/fjnf]sg ;ldltn] sd{rf/Lx?sf] sfo{ ;Dkfbg


afkt c° lb+bf sfo{;Dkfbgsf] d'Nof°g kmf/fddf pNn]lvt cfwf/ cg"?k lbg" kg]{
% .

-5_ k""g/fjnf]sg ;ldltn] clws[t txsf] sd{rf/Lx?sf] sfo{;Dkfbgsf] d'Nof°g kmf/fdsf]


;DaGwdf b]xfo adf]lhdsf] k|lqmof ckgfpg ;Sg]%M
-s_ s"g} lgsfosf] ;dli^ut pknlJw / To;df sfo{/t sd{rf/Lsf] sfo{;Dkfbgsf]
d'Nof°g aLrsf] kf/:kl/s ;DaGw dfly ljrf/ ug]{,

-v_ k]z x"g cfPsf sfo{;Dkfbg d'Nof°g kmf/fdx?df cfjZos b]lvPdf


k"g/fjnf]sg stf{ jf ;"kl/j]Ifs;+u k"i^\ofO{sf] dfu ug]{ / ul)flto q"l^ eP
k"g/fanf]sg ;ldltn] ;RofO{ c+s k|bfg ug]{ .

-u_ sfo{;Dkfbg d'Nof°g kmf/fddf k"i^\ofO{ cf}lrTok')f{ gePdf k"g/fjnf]sg


;ldltn] o; ljifodf l^Kk)fL u/L To:tf] ;"kl/j]Ifs jf k"g/fjnf]sg stf{sf]
clen]v /fVg ;DalGwt lgsfodf n]vL k&fpg] % .
-6_ sfo{ ;Dkfbg d'Nof°gsf] c+s u)fgf ubf{ a("jfsf] nflu ;DefAo pDd]bjf/ x"g hlt
jif{sf] ;]jf cfjZos kg]{ xf] kl%Nnf] Tolt jif{sf] sfo{ ;Dkfbg d'Nof°g kmf/fdsf]
cf};taf^ lx;fj ul/g] % . of] lalgodfjnL nfu' ePsf] cfly{s aif{sf] sfo{ ;Dkfbg
d'Nof+sg kmf/fd o;} ljlgodfjnL jdf]lhd x"g]% / of] ljlgodfjnL k|f/De ePsf]
kl%Nnf cfly{s jif{x?sf] sfo{;Dkfbg d'Nof°gx? hlt jif{sf] ;]jf cfjZos kg]{ xf]
kl%Nnf Tolt aif{sf] sfo{ ;Dkfbg d'Nof+sg c+s ;dfg"kflts ?kdf o; ljlgodfjnL
adf]lhd u)fgf ul/g] % .
t/,
-s_ sDkgLn] cWoog jf tflnddf k&fPsf]] cjlwsf] sfo{;Dkfbg d'Nof°g afkt
To:tf] cWoog jf tflnddf hfg" eGbf tTsfn cl#sf] jif{df hlt c° kfPsf]
% ;f]xL cg"kftdf g} c° u)fgf ul/g] % . cWoog jf tflnddf uPsf]
cfly{s jif{sf] sfo{ ;Dkfbg d'Nof+sg kmf/fd eg{" kg]{ %}g t/ cWoog jf
tflnd cjlw ;dfKt ePsf] cfly{s jif{sf] sfo{ ;Dkfbg d'Nof+sg kmf/fd eg{"
kg]{ % .

-v_ c;fwf/)f labf jf uon s§Ldf a;]sf] cjlwnfO{ s^fP/ dfq} ;DefAo
pDd]bjf/Lsf] lx;fj ul/g] % / To:tf] c;fwf/)f labfsf] cjlwsf]
sfo{;Dkfbgsf] d'Nof°g kmf/fd el/g] %}g . Ps jif{ eGbf sd t/ 6 dlxgf
jf ;f] eGbf a(L cjlwsf] sfo{ ;Dkfbgsf] d'Nof°g ubf{ Ps jif{s} nflu
tf]lsPsf] c°sf] bfdf;fxLn] u)fgf ul/g] % .

-7_ cg";'lr-4 df tf]lsPsf] cjlwleq kmf/d k]z gug]{ sd{rf/L, ;"kl/j]Ifs tyf
k"g/fjnf]sg stf{ tyf k"g/fjnf]sg ;ldltn] Dofb leq d'Nof+sg gu/]sf]df pQm
cg";'lrdf pNn]v eP cg";f/ sf/jfO{ ul/g] % .

28= ef}uf]lns If]qdf sfd u/]sf] cg"ejsf] d'Nof°gM


-1_ sd{rf/LnfO{ ljleGg ef}uf]lns If]qdf sfd u/]sf] cg"ejsf] c° k|bfg ubf{ b]zsf]
ljleGg ef}uf]lns If]qnfO{ qmdzM æsÆ, ævÆ, æuÆ, æ#Æ / æªÆ kf+r ju{df laefhg
u/L tL dWo] Ps jf PseGbf a(L ju{df sfd u/]sf] cg"ej afkt 10 c°df
ga(\g] u/L b]xfo adf]lhd c° lbO{g] %M
-s_ æsÆ ju{df sfd u/]sf] k|To]s jif{sf] nflu c° 1=5 sf b/n],

-v_ ævÆ ju{df sfd u/]sf] k|To]s jif{sf] nflu c° 1=25 sf b/n],

-u_ æuÆ ju{df sfd u/]sf] k|To]s jif{sf] nflu c° 1=00 sf b/n],

-#_ æ#Æ ju{df sfd u/]sf] k|To]s jif{sf] nflu c° 0=75 sf b/n],

-ª_ æªÆ ju{df sfd u/]sf] k|To]s jif{sf] nflu c° 0=625 sf b/n] .
-2_ dlxnf sd{rf/Lsf] xsdf "s" ju{ afx]s cGo h"g;"s} If]qdf sfo{/t /x]klg
bfdfzfxLsf] cfwf/df Ps tx dflysf] ef}uf]lns If]qsf] cg"ejsf] c+s lbO{g] % .

-3_ pkljlgod -1_ sf] k|of]hgsf] nflu ljleGg ef}uf]lns If]qx?sf] jlu{s/)f cg";'rL-6
adf]lhd x"g] % .

-4_ tLg dlxgf eGbf a(L ?h" xflh/ eO{ s"g} klg jlu{s[t ef}uf]lns If]qdf ;]jf u/]df
bfdf;fxLsf b/n] x"g] c+s lbOg] % . ef}uf]lns If]qdf sfd u/] afkt kfpg] c+s
xfn axfn /x]sf] txdf k|fKt u/]sf] eP dfq u)fgf ul/g] % .

:kli^s/)fM-
-s_ 3 dlxgf eGbf sd cjlw sfo{/t sd{rf/Lsf] xsdf ;fljs sfof{noaf^ sfh
uPsf] ju{sf] c° bfdf;fxLn] lbOg] % .

-v_ ?h" xflh/ eGgfn] vl^Psf] If]qdf a;]/ ksfPsf] labfsf] pkef]u ;d]tnfO{
hgfpg] % .

-u_ j}bl] zs tflnddf sfhdf hfg] sd{rf/LnfO{ -ª_ ju{ ;/xsf] c+s lbO{g] % .

29= z}lIfs of]Uotfsf] c+s lgwf{/)f


k|yd låtLo t[tLo
>])fL >])fL >])fL
-1_ Go'gtd z}lIfs of]Uotf afkt 3 2 1

-2_ ;DalGwt ljifosf] yk z}lIfs of]Uotf afkt 2 1=5 1

30 h]i&tfsf] d'Nof+sg
sd{rf/LnfO{ h]i&tf jfktsf] c+s k|bfg ubf{ xfn jxfn /x]sf] txdf sfd u/]sf] k|To]s
jif{sf] nflu Ps c+s sf] b/n] jl(df bz c+s k|bfg ul/g]% .
t/,

-1_ h]i&tf jfkt c+s u)fgf ubf{ Ps jif{ eGbf j(L rfg r"g dlxgf jf lbgsf] nflu
bfdf;flxsf] lx;fjn] c+s lbO{g]% .

-2_ o; v)*sf] k|of]hgsf] nflu uon ePsf] jf c;fwf/)f ljbfdf a;]sf] cjlwsf] c+s
lbO{g] %}g .

31= cfGtl/s d'Nof+sg a("jfsf] nflu ;'rgf k|sfzg ug{]M


ljlgod 24 sf] pkljlgod -7_ adf]lhdsf] a("jfsf] nflu pko"Qm l;df leq kg{]
AolStx?sf] h]i&tfs|d ;'rL ;lxt cfGtl/s d'Nof+sg a("jfsf] nflu cfjZos ljj/)f k]z
ug{ 35 lbgsf] Dofb lbO{ /fli^«o :t/sf] klqsfdf sDtLdf b"O{ k^s ;'rgf k|sflzt ug"{
kg{] % / o;/L ;'rgf k|sflzt ePsf] Aoxf]/fsf] hfgsf/Lsf] nflu sDkgLsf] sfof{nox?sf]
;'rgfkf^Ldf ^f+; ug"{ kg{] % . pk/f]Qmfg";f/sf] h]i&tfs|d ;'rLdf s;}sf] lrQ ga"em]df
Dofb leq lrQ ga"em]sf] sf/)f tyf cfkm\gf] ljj/)f ;lxt ph"/L ug"{ kg{] % . o;/L
ph"/L k/]sf] cj:yfdf ljlgod 24 sf] pkljlgod -9_ -ª_ cg";f/ ;+zf]wg x"g] ePdf
h]i&tf s|dsf] gof+ ;'rL k|sflzt ug"{ kg{] % .

32= a("jf ph"/L pk/ lg)f{o ;DaGwL sfo{ljlwM


-1_ ljlgod 31 adf]lhd l;kmfl/z ePsf] a("jf gfdfjnLsf] ;'rLdf gfd ;dfj]z gx"g]
sd{rf/Ln] ;f] a("jf lg)f{o pk/ ph"/L lbg rfx]df tf]lsPsf] b:t"/ a"emfO{ a("jf
gfdfjnL k|sflzt ePsf] ldltn] 35 lbg leq a("jf x"g] kb clws[t txsf] eP
;ldlt ;dIf / ;xfos txsf] eP k|jGw lgb]{zs ;dIf ph"/L lbg ;Sg]% . o;/L
ph"/L lbg] sd{rf/Ln] cfk'mn] a("jf kfpg" kg]{ :ki^ cfwf/x? ;d]t v"nfpg" kg]{ %
. o;/L k/]sf] ph'/Ldf a(Ldf 60 lbg leq ^"éf] nufpg" kg]{ % . t/ 60 lbg
leq a("jf ph'/Ldf ^"+uf] gnfu]df ;+rfns ;ldlt ;dIf sf/)f ;lxt Joj:yfkgn]
Dofb yksf] dfu ug{ ;Sg]% .

-2_ pkljlgod -1_ adf]lhd kg{ cfPsf ph"/Lsf] ^"éf] nfu]kl% klxn] k|sflzt a("jf
gfdfjnLdf ;+zf]wg ug"{ kg]{ ePdf ph'/L ;"Gg] clwsf/Ln] ;f] sf] ;'rgf kbk'lt{
;ldlt jf kbk'lt{ pk;ldltnfO{ lbg" kg]{ % .

-3_ pk ljlgod -1_ adf]lhd kg{ cfPsf] ph'/L cfwf/xLg &xl/Pdf ;f] sf] dgf;Lj
dflkmssf] sf/)f ;d]tsf] hfgsf/L ;DalGwt ph'/jfnfnfO{ lbg" kg]{ % .

-4_ pkljlgod -1_ adf]lhd kg{ cfPsf] ph"/Lsf] %fgjLg ug{sf] nflu ;xfos txsf] eP
k|jGw lgb]{zsn] / clws[t txsf] eP ;+rfns ;ldltn] ph'/L %fgjLg ;ldlt u&g
ug{ ;Sg]% . pQm %fgjLg ;ldltn] ph"/L pk/ %fgjLg u/L cfk\mgf] k|ltj]bg k]z
ug"{ kg]{ % .

33= a("jf ldlt / a("jf lgo"ltmM


-1_ cfGtl/s d'Nof+sg a("jfsf] gfdfjnL k|sflzt eO{ ph'/L k/]sf] cj:yfdf ljlgod 32
adf]lhdsf] ph'/Lsf] ^"éf] nfu]kl% / ph"/L gk/]sf] cj:yfdf a("jfsf] gfdfjnL
k|sfzg ePsf] 36 cf} lbg b]lv l/St /x]sf] jf x"g cfPsf kbx?df ph"/Lsf] ^"+uf]
nfu] kl% sfod x"g cfPsf] of]Uotfs|d cg";f/ s|d} ;+u lgo"lQm lb+b} hfg" kg{]
% .

-2_ a("jf lgo"lQmsf] /f]Ssf tyf k"ms"jfM


s"g} sd{rf/Lsf] a("jfsf] lgo"lQmsf] nflu l;kmfl/z ePsf] s"g} sd{rf/L lgo"lQm kfpg
cl# lgnDjg jf a("jf /f]Ssf jf tna a[l$ /f]Ssf ePdf To:tf /f]Ssf ePsf]
cjlwe/ lghsf] a("jf lgo"lQm /f]Ssf ul/g] % / lgnDjgaf^ lghn] ;kmfO{ kfPkl%
jf /f]Ssf cjlw ;dfKt ePkl% lgh lgnDjg jf tna a[l$ /f]Ssf gePsf] ;/x
dfgL lgo"lQm lbO{ Ho]i&tf dfq sfod ul/g] % .
-3_ ;fwf/)ftofM s"g} klg sd{rf/LnfO{ a("jf lgo"lQm lbg] lg)f{o eO{ lgo"lQm lng"kg]{
ldltn] 35 lbg leq xflh/ x"g gcfPdf 15 lbg] ;fj{hlgs ;'rgf k|sflzt u/L
a("jf lgo"lQm /@ ug{ ;lsg] % .

34= sfod d"sfod ug]{M


-1_ ljefluo k|d"v jf sfof{no k|d"vsf] kb s"g} lsl;dn] l/Qm x"g cfPdf ;f] kbdf
a(Ldf Ps jif{sf] nflu k|jGw lgb]{zsn] ;DalGwt ljifodf sfd ug]{ sd{rf/Lx?
dWo]af^ kb l/Qm ePsf] sfof{no leqsf] a("jfsf] nflu tof/L x"g] d'Nof°gsf]
cfwf/df ;Dej eP ;Dd ;DefAo pDd]bjf/ dWo]sf] sd{rf/LnfO{ sfod d"sfod
d"s// ug{ ;Sg]% .

-2_ s"gk
} lg sd{rf/LnfO{ Ps tx eGbf dflyNnf] kbdf sfod d"sfod d"s// ul/g]
%}g .

-3_ sfod d"sfod d"s// ul/Psf] sd{rf/Ln] sfod d"sfod u/]sf] ldlt b]lv sfd
u/]sf] kbsf] z"? :s]nsf] tna eQf kfpg] % . t/ lghn] ;fljs b]lv vfO{ kfO{
cfPsf] tna c° sfod d"sfod u/]sf] kbsf] z"? :s]nsf] c° a/fa/ jf ;f] eGbf
a(L ePdf lghn] kfO/x]sf] c°sf] ;jeGbf glhssf] dflyNnf] :s]nsf] tna kfpg] %
.

-4_ h"g kbsf] tyf sfof{nosf] nflu sfod d"sfod lbO{Psf] xf] ;f]lx kb tyf
sfof{nodf /xL lghn] sfd ug"{ kg{]% .

35= lgldQ e} sfd ug]{M


s"g} sfof{no k|d"v labf jf sfhdf uPdf jf ;f] kb s"g} tl/sfn] l/Qm /x]df sfof{no
k|d"v kl%sf] ;j} eGbf jl/i& sd{rf/Ln] lgldQ eO{ sfo{ ug"{ kg]{ % . lgldQ e} sfd
u/] afkt sd{rf/Ln] lgDg adf]lhd tna eQf kfpg] %M
-1_ l/Qm kbdf s;}sf] kbflwsf/ sfod g/x]sf] / tna eQf ;d]t vr{ gx"g] ePdf
lgldQ e} sfd u/]sf] ldlt b]lv pQm kbsf] :s]nsf] z"? tna eQf .

-2_ kbflwsf/ sfod e} tna eQf ;d]t vr{ x"g] ePdf 15 lbg eGbf a(L cjlw sfd
u/] afkt pkljlgod -1_ adf]lhd tna eQf .

-3_ o;/L kfpg] tna eQf lgh sd{rf/Ln] a("jf kfPdf z"? kfpg] tna eQf eGbf
a(L x"g] %}g .

36= ;?jf ug]{ clwsf/M


-1_ sd{rf/LnfO{ sfof{nosf] sfdsf] cltl/Qm ljleGg ef}uf]lns If]qsf] cg"ej ;d]t
lbnfpgsf nflu ;?jf ul/g] % .
-2_ ;a} txsf sd{rf/Lx?nfO{ Ps :yfgaf^ csf]{ :yfgdf k|jGw lgb]{zsn] ;?jf ug{
;Sg]% . t/ tx 11 clws[t sd{rf/Lx?sf] ;?jfsf] hfgsf/L cWoIf nfO{ lbg" kg]{
% .

-3_ cfk\mgf] dftxt jf If]q leqsf clws[t :t/sf] sd{rf/L eP k|jGw lgb]z{ ssf]
:jLs[lt lnO{ tyf ;xfos :t/sf] sd{rf/L eP gfoj k|jGw lgb]{zs jf lgb]{zsn]
;?jf ug{ ;Sg]% .

37= ;?jf ug]{ cfwf/x?M


sd{rf/Lx?sf] ;?jf ljlgod 36 sf] clwgdf /xL b]xfo adf]lhd ul/g] %M
-1_ ljz]if!tfsf] ;]jf lng" kg]{ kbdf /x]sf] / :yflgo :t/df cGoq st} klg lghsf]
;]jf, ;d'x ;DjGwL kb tyf sfof{no gePsf] sd{rf/L afx]s cGo sd{rf/Lx?sf]
;?jf ubf{ clVtof/jfnfn] "s" ju{sf] ef}uf]lns If]qdf sDtLdf Ps jif{ / clwstd
c&f/ dlxgf eGbf a(L gx"g] u/L / cGo ef}uf]lns If]qdf sDtLdf b"O{ jif{ /
clwstd tLg jif{ eGbf a(L gx"g] u/L ;?jf kqdf cjlw tf]sL ;?jf ug"{ kg]{ %
.
t/, b]xfosf cj:yfdf s"g} sfof{nodf kb:yfkgf ePsf] sd{rf/LnfO{ ;f] cjlw
gk"Ub} ;?jf ug"{ k/]df k|jGw lgb]{zssf] ;xdlt lnO{ ;?jf ug{ ;lsg] %M
-s_ s"g} :yfgdf sfo{/t sd{rf/L czQm e} ;f] :yfgdf lghsf] pkrf/ x"g g;Sg]
elg >L 5 sf] ;/sf/åf/f tf]lsPsf] d]l*sn af]*{n] l;kmf/L; u/]df,

-v_ s"g} sd{rf/LnfO{ ljefuLo sf/jfO{ ug"{ kbf{sf] cj:yfdf,

-u_ s"g} klg sd{rf/LnfO{ lgh sfo{/t sfof{nodf /fvL /fVg pko"Qm gePsf]
cj:yfdf .

:ki^Ls/)fM
o; pkljlgodsf] k|of]hgsf] nflu Ps jif{ eGgfn] #^Ldf 233 lbg ?h" xflh/
ePsf]nfO{ dflgg] % .

-2_ pkljlgod -1_ adf]lhd ;?jf ubf{ l/Qm kb ldn];Dd sd{rf/Lsf] klt kTgL b"j}
sDkgLsf] ;]jfdf eP Pp^} lhNnfdf k&fOg] % .

-3_ pkljlgod -1_ df h"g;"s} s"/f n]lvPsf] ePtfklg ;xfos :t/sf sd{rf/Lx?nfO{
#/ kfos :yfgdf kb:yfkgf ug{ k|fyldstf lbO{g] % .

-4_ s"g} ef}uf]lns If]qdf ;?jf ug]{ clwsf/Laf^ Ps k^s tf]lsPsf] cjlw Aoltt
ul/;s]sf] s"g} sd{rf/LnfO{ lghn] dfu]sf] cj:yfdf afx]s kf+r jif{ Aoltt geO{
k"gM ;f]xL ju{sf] If]qdf ;?jf ul/g] %}g .
-5_ If]qut cfwf/df lgo"lQm kfPsf sd{rf/Lx?nfO{ lgo"lQm ePsf] kf+r jif{ gk"uL
;DalGwt If]qaf^ cGo If]qdf ;?jf ul/g] %}g .

-6_ lxdfnL / kxf*L If]qdf u/L nuftf/ kf+r jif{ sfd ul/;s]sf] sd{rf/LnfO{ lghn]
rfx]df s]Gb|Lo :t/sf sfof{no jf t/fO{ If]qsf] lhNnf l:yt sfof{no jf ;]jf, ;d"x
ldNg] sfof{no dWo] pko"Qm :yfgdf ;?jf ug{ k|fyldstf lbOg] % .

-7_ clws[t :t/df a("jf kfPsf] sd{rf/LnfO{ a("jf kb:yfkgf ubf{ ;fdfGotM ;fljsdf
If]lqo tyf lhNnf l:yt sfof{nodf sfo{/t /x]sf] eP s]Gb|Lo :t/ / s]Gb|Lo :t/df
sfo{/t /x]sf] eP If]lqo tyf lhNnf l:yt sfof{nodf ;?jf ul/g] % .

-8_ krf; jif{ pd]/ k"u]sf] sd{rf/LnfO{ ;fdfGotof "s" / "v" ju{sf] ef}uf]lns If]qdf
;?jf ul/g] %}g .

-9_ pkljlgod -1_ sf] k|ltaGwfTds jfSof+zsf] v)* -u_ adf]lhd s"g} klg sd{rf/LnfO{
b]xfosf cj:yfdf k|jGw lgb]{zssf] ;xdlt lnO{ ;?jf ug]{ cjlw gk"Ub} klg lgh
sfo{/t /x]sf] sfof{noaf^ ;?jf ug{ ;lsg] %M

-s_ sd{rf/Lsf] cfr/)fsf] sf/)f sfo{/t sfof{nodf k|lts'n c;/ kg]{ ePdf .

-v_ lghnfO{ xfn sfo{/t cj:yfsf] eGbf cem a(L lhDd]jf/L lbg" kg]{ cj:yf
ePdf .

38= cjlw gk"Ub} ;?jf ul/Pdf lbOg] ;"ljwfM


ljefuLo sf/jfO{ ug"{ kbf{sf] cj:yfdf afx]s ljlgod 37 sf] pkljlgod -1_ adf]lhdsf]
cjlw gk"Ub} lhNnf km/s x"g] u/L s"g} sd{rf/LnfO{ ;?jf ul/Pdf To:tf] sd{rf/LnfO{ gof+
&fp+df aGbf]j:t ug{sf] nflu lghn] vfO{kfO{ cfPsf] Ps dlxgfsf] tna a/fa/sf] /sd
lbOg] % . sd{rf/Lsf] hfoh dfusf] sf/)f ;?jf ug{" kg]{ ePdf of] ;"ljwf lbO{g] %}g .

39= ;?jf ug]{ sfo{ljlwM


-1_ sd{rf/Lsf] ;?jfsf] nflu ;?jf ug]{ clwsf/Ln] sd{rf/Lsf] ljj/)f cBfjlws u/L
/fVg" kg]{ % .

-2_ sd{rf/LnfO{ ;?jf ubf{ b]xfosf] sfo{ljlw ckgfpg" kg]{ %M


-s_ sd{rf/LnfO{ Ps &fp+af^ csf]{ &fp+df ;?jf ubf{ ;?jf ug"{ kg]{ sf/)f
lnlvt ?kdf v"nfO{ /fVg" kg]{ % .

-v_ sd{rf/LnfO{ ;?jf ug]{ lg)f{o ePkl% ;?jf x"g] sd{rf/LnfO{ o:tf] lg)f{o
ePsf] ldltn] 7 lbg leq ;?jfkq / cg";'lr-8 df pNn]v eP adf]lhd
/dfgf kq lbg" kg]{ % .
40= ;?jf ePsf] sfof{nodf hfg" kg]{M
s"g} klg sd{rf/L ;?jf ePsf] sfof{nodf /dfgfkqdf tf]lsPsf] ;do leq xflh/ x"g hfg"
kg]{ % . s"g} klg sd{rf/LnfO{ ;?jf ePsf] sfof{nodf xflh/ geO{ csf]{ kb jf
sfof{nodf ;?jf ul/g] %}g . o;/L lgwf{l/t ;doleq xflh/ x"g ghfg] sd{rf/LnfO{
ljefuLo sf/jfO{ x"g] % .

41= t}of/L Dofb M


s"g} sd{rf/L ;?jf ePdf lghn] b]xfo adf]lhd t}of/L Dofb kfpg] %M
-1_ sd{rf/LnfO{ Ps :yfgaf^ csf]{ :yfgdf ;?jf x"+bf af^f]sf] Dofb afx]s a/a"emf/y
ug"{ kg]{ cj:yfdf cfjZostf x]/L a(Ldf 21 lbg;Ddsf] / cGonfO{ 7 lbg ;Ddsf]
t}of/L Dofb lbg ;lsg] % . pQm 7 lbg sd{rf/Ln] sfof{nodf xflh/ x"g" kg]{ %}g
. lghn] pQm Dofb ;Ddsf] tna eQf klg xfnsf] sfof{noaf^ kfpg] % .
a/a"emf/ysf] lgldQ PSsfO; lbg eGbf a(L nfUg] ePdf To:sf] :ki^ sf/)f vf]nL
;DalGwt clws[taf^ :jLs[t u/fpg" kg]{ % .

-2_ Ps} &fp+df sfof{no dfq abnL ;?jf ePdf 1 lbgsf] dfq} t}of/L Dofb kfpg] % .
t/, ;?jf x"+bf sfof{no gablng] ePdf Dofb kfpg] %}g .

-3_ sDkgLsf s"g} sd{rf/L csf]{ &fp+df ;?jf eO{ uPdf sfof{no k|d"vn] cg";'rL - 8
cg";f/sf] lgh ;?jf eO{ hfg] sd{rf/Ln] kfPsf] clGtd dlxgfsf] tnaL ljj/)f lgh
;fy} lbO{ k&fpg" kb{% .
-4_ sfof{nosf] s"g} sd{rf/L ;?jf eO{ cGoq uPdf lghsf] sfof{nodf /x]sf] xflh/
labfsf] clen]v tyf gLhn] sfof{noaf^ kfpg] ;"ljwfx? tyf lgh;+u c;"n pk/
ug{ af+ls /sd vf]nL lgh ;?jf eO{ uPsf] sfof{nodf k&fO{ lbg" kb{% .

42= ;?jf x"g] sd{rf/Ln] a/a"emf/y k|ltj]bg a"emfpg" kg]{M


-1_ s"g} sd{rf/L Ps sfof{noaf^ csf]{ sfof{nodf ;?jf eO{ hf+bf lghn] cfkm\gf] &fp+df
cfPsf] csf]{ sd{rf/LnfO{ jf lgh cfO{ gk"us ] f] cj:yfdf ;DalGwt ljefu jf
zfvfsf] cfkm\gf] kbdf lgldQ eO{ sfd ug]{ jf lgs^td tNnf] txsf] sd{rf/LnfO{
gubL lhG;L cflb ;/-;fdfgx? a"emfO{ a"emL lng]af^ a"emL lnPsf] e/kfO{ lnO{ hfg"
kb{% . gLhn] ;fljs sfof{nodf axfn /x+bf sfo{ lhDd]jf/L jf cf]xbfsf] sf/)fn]
k|fKt u/]sf] ;/ ;fdfg jf ;"ljwf ;d]t a/a"emf/y ug{" kg]{ % .

-2_ s"g} sfof{nodf k|d"vsf] kbdf sfo{/t /x]sf] sd{rf/L ;?jf eO{ hf+bf cfk\mgf]
lhDdfsf] sfo{;Dkfbg d'Nof+sg kmf/fdx?, n]vf / j]?h" km%\of}{^ tyf af+sLsf]
ljj/)f, uf]Ko sfuhftx?, k]ZsLsf] l:ytL / sfof{nosf] km%\of}{^ ug{ af+sL sfo{x?sf]
k|fyldstf :ki^ b]lvg] u/L k|ltj]bg tof/ u/L xfnjfnfnfO{ jf lgh geP lgs^td
sd{rf/LnfO{ a"emfpg" kg]{ % .

-3_ a/a"emf/y ubf{ sfof{nosf] ljleGg ljefu jf zfvfsf kmf¤^jfnfx?sf] lhDdf /xg]
gubL lhG;L ;/;fdfgx? ;DalGwt kmf¤^jfnfx?n] afx]s sfof{no k|d"vn] ;f] ;a} Ps
Ps u/L a"emL lnO/xg" kb}{g . s"g} kmf¤^jfnf s;}sf] lhDdf g/xL l;w} cfkm\gf]
lhDdf x"g] sfuhkqx? / n]vfkfnsf] lhDdf /x]tfklg cfkm'n] sfd u/]sf] ldlt
;Ddsf] gub df}Hbft dfq a"emfP k"U% .

-4_ a/a"emf/y kq Ps k|lt a"lemlng]n,] Ps k|lt a"emfpg]n] j"emL lng" kb{% / To;sf]
Psk|lt hfgsf/Lsf] nflu hgzlQm ljsfz ljefudf k&fpg" kg]{ % / Ps k|lt
clen]vsf] nflu sfof{nodf /flvg" kb{% .

-5_ o; ljlgodfjnL adf]lhd a/a"emf/y ug{" kg]{ st{Jo ePsf] sd{rf/Ln] a/a"emf/y
gu/]df ljefluo sf/jfO{ ul/g] % .

43= sfddf nufpg]M


-1_ sd{rf/LnfO{ g]kfn clw/fHo e/L sDkgLsf] s"g} klg :yfgsf] sfof{nodf sfd
nufpg ;lsg] % .

-2_ sDkgLn] cfjZostfg";f/ s"g} sd{rf/Lsf] sfd jf lghsf] sfd ug]{ :yfg abNg
;Sg]% .

44= k|dfl)fs/)f
k|rlnt lgod cg";f/ gof+ lgo"lQm tyf a("jfsf] nflu sd{rf/Ln] k]z u/]sf z}lIfs
of]Uotfsf] k|df)fkqx? ;ldltn] tf]s] jdf]lhd k|dfl)fs/)f u/fpg" kg]{ % .

kl/R%]b - 3
tna eQf tyf ;"ljwf

45= tna eQfM


-1_ sd{rf/L sfof{nodf xflh/ eO{ sfd u/]sf] ldlt b]lv cfkm\gf] tx cg";f/sf] :s]n
adf]lhdsf] tna eQf kfpg] % .

-2_ s"g} sd{rf/Ln] sfd u/L ksfPsf] tna, eQf lgh h"g;"s} Aoxf]/faf^ ;]jf d"Qm
ePkl% klg kfpg] % . t/ sfof{nosf] s"g} /sd lgh;+u c;''n pk/ u/L lng" kg]{
/x]% eg] ;f] s^fO{ af¤sL dfq lghnfO{ lbOg] % .

-3_ a*fbz+} vr{{ M-


-s_ sDkgLsf :yfoL sd{rf/Ln] vfO{kfO{ cfPsf] Ps dlxgfsf] tna a/fa/sf] /sd
k|To]s jif{ #^:yfkgfsf] 15 lbg cufl* bz}+ vr{sf] ?kdf lbOg] % . bz}+
vr{ lb+bf a*fbz}+ eGbf cl#Nnf] dlxgf e"QmfgL e} g;s]tf klg cl#Nnf]
dlxgfsf] tna ;d]t vr{ n]lv lbg" kg]{ % .
-v_ c:yfoL sd{rf/L tyf b/jGbL leqsf l/Qm kbdf Hofnfbf/Ldf sfo{/t AolQmsf]
xsdf #^:yfkgfsf] 15 lbg cufl* 6 dlxgf ;]jf cjlw k"u]sf] ePdf v)*
-s_ adf]lhd bz}+ vr{ lbOg] % .

-u_ v)* -v_ adf]lhd sd{rf/Lsf] ;]jf cjlw 6 dlxgf k"u]sf] /x]g % eg]
lghnfO{ v)* -s_ adf]lhd bz}+ vr{ k]ZsLsf] ?kdf lbOg] % / lghsf] ;]jf
cjlw 6 dlxgf k"u]kl% ldGxf u/L k]ZsL km%\of}{^ ul/g] % .

-#_ v)* -v_ adf]lhd sd{rf/Lsf] ;]jf 6 dlxgf gk"Ub} gf]s/Laf^ cnu ePdf
bfdf;fxLn] x"g] /sd ldGxf u/L af¤sL /sd c;'n pk/ ul/g] % .

-ª_ lga[Qe/)f kfpg] u/L tt\sfnLg g]kfn b'/;+rf/ ;+:yfg jf sDkgLaf^


cjsfz k|fKt u/]sf] sd{rf/LnfO{ lghn] kfpg] 1 dlxgfsf] lga[Qe/)f
a/fa/sf] /sd bz}+ vr{sf] ?kdf lbOg] % .

46= tna :s]nM


sd{rf/Ln] kfpg] tnasf] :s]n cg";'rL- 9 df tf]s] adf]lhd x"g] % . t/ o;df kl/jt{g
ug"{ k/]df ;ldltn] :jLs[lt u/] adf]lhd x"g] % .

47= jflif{s tna a[lå -u|]*_M


-1_ jflif{s tna a[l$ -u|]*_ /f]Ssf ePsf] cj:yfdf afx]s k|To]s jif{ :yfoL sd{rf/Ln]
tf]lsP adf]lhdsf] jflif{s tna a[l$ kfpg] % . ljefuLo ;hf+osf] ?kdf /f]Ssf
ePsf] jflif{s tna a[l$ ljefuLo ;hf+o lbg" gkg]{ sf/)fn] k"ms"jf ePdf To;/L
/f]Ssf ePsf] cjlwsf] ;d]t u)fgf u/L ;fljs adf]lhdsf] jflif{s tna a[l$ yk
kfpg] % .

-2_ of] ljlgod k|f/De ePkl% ;]jf u/]sf k|To]s :yfoL sd{rf/Ln] Ps aif{sf] ;]jf
cjlw k"/f u/] kl% jflif{s tna a[l$ -u]|*_ lbO{g] % .

48= a("jf ePdf kfpg] tnaM


a("jf ePsf] sd{rf/Ln] a("jf ePsf] z"? tna a("jf lgo"lQm ePsf] ldlt b]lv vfg kfpg]
% . t/ a("jf ePsf] sd{rf/Ln] a("jf x"g" cl#sf] kbaf^ vfO{kfO{ cfPsf] tna a("jf
ePsf] tna :s]nsf] z"? tna a/fa/ jf ;f] eGbf a(L ePdf lgh sd{rf/Ln] ;fljs
kbaf^ vfO{kfO{ cfPsf] tna c°nfO{ a("jf ePsf] kb jf txsf] tna :s]nsf] glhssf]
:s]ndf ldnfO{ Ps u|]* yk u/L lbO{g] % .

49= c:yfoL lgo"lQm jf sfod d"sfod ePsf] sd{rf/Ln] u|]* gkfpg]M


c:yfoL lgo"lQm ePsf jf sfod d"sfod d"s// ePsf] sd{rf/Ln] c:yfoL lgo"lQm ePsf] jf
sfod d"sfod ePsf] kbsf] u|]* a[l$ kfpg] %}g .
50= clt/LQm ;do eQfM
sDkgLsf sd{rf/Lx?sf] clt/LQm ;do eQf cg";r
' L- 10 df tf]lsPsf] gLlt, sfo{ljlw /
b/ cg"?k x"g] % .

51= cGo ;"ljwfx?M


sDkgLsf] sd{rf/Lx?nfO{ cg";'rL- 11 sf] v)*x?df tf]lsPsf] gLlt, sfo{ljlw / b/
cg"?ksf] ;"ljwf lbOg] % .

t/, c;fwf/)f labf, cWoog labf, uon s§L, lgnDjg cflb sf/)fn] 6 dlxgf eGbf
j(L ;do sfof{nodf cg"kl:yt sd{rf/LnfO{ pQm cg";l' r jdf]lhdsf] aLdf e} ;s]sf] eP
;f] afx]s labf j;]s} jf uon s§L ePs} ldlt jf^ nfu" x"g] u/L cGo ;"ljwf lbO{g]
%}g .

52= sd{rf/Lsf] tnaaf^ s§f u/L ;~ro sf]ifdf hDdf ug]{M

-1_ sd{rf/Lx?sf] tnaaf^ dlxgf dlxgfdf lghn] vfOkfO{ cfPsf] tnasf] 10 k|ltztsf
b/n] /sd s§f u/L ;~ro sf]ifdf hDdf ul/g] % .

-2_ pkljlgod -1_ adf]lhd sd{rf/Lx?sf] tnaaf^ dlxgf dlxgfdf ;~rosf]ifsf] nflu
s§L ePsf] /sdsf] ztk|ltzt /sd sDkgLn] yk u/L ;~ro sf]ifdf hDdf u/L
lbg] % .

-3_ :yfoL sd{rf/Lsf] dfq ;~ro sf]if sl§ ul/g] % .

53= ;fk^L ;DalGw Joj:yfM


sDkgLsf] :yfoL sd{rf/LnfO{ cg";'rL-12 df n]lvPsf] gLlt sfo{ljlw / b/ cg"?k ;fk^L
lbOg] % .

kl/R%]b - 4
sfd ug]{ ;do

54= ;fa{hlgs labfM


sd{rf/LnfO{ lbOg] ;fj{hlgs labf ;ldltn] lg)f{o u/] jdf]lhd x"g] % .

55= s"g} klg lbgdf sfddf nufpg ;Sg]]M


sd{rf/LnfO{ b'/;~rf/ ;]jf ;+rfngdf cfjZostfg";f/ ;fj{hlgs labfsf] lbgdf klg sfddf
nufpg ;lsg] % .
56= s"g} klg ;dodf sfd nufpg ;lsg]M
sd{rf/LnfO{ s"g} klg ;dodf sfddf nufpg ;lsg] % . b'/;~rf/ ;]jf ;+rfngsf]
cfjZostfg";f/ sd{rf/LnfO{ sfd ug]{ ;do laxfg, lbp+;f], ;f+em jf /ftL klg lglZrt
?kn] jf cfnf]kfnf] u/L tf]Sg ;lsg] % .

57= sfof{no ;doM


sfdsf] k|s[lt cg";f/ c? ;dodf sfd nufpg" kg]{df afx]s sd{rf/Ln] lxp+bdf d+l;/,
k"if, df# -3 dlxgf;Dd_ laxfg 10 ah] b]lv lbp+;f] 4 ah] ;Dd / uld{ dlxgfdf -gf}
dlxgf;Dd_ 10 ah] b]lv lbp+;f] 5 ah];Dd sfd ug"{ kg]{ % . t/, ;fj{hlgs labf /
cfsl:ds labf afx]s k|To]s z"qmjf/ sfof{no ;do ljxfg 10 ah] b]lv lbp+;f] 3 ah]
;Dd x"g] % . tf]lsPsf] ;dodf kl/j{tg ug{" k/]df ;+rfns ;ldltn] lg)f{o u/] adf]lhd
x"g] % .

b|i^JoM
cfwf lbg eGgfn] d+l;/, k"; / df# 3 dlxgfsf] lgldQ lbgsf] 1 ah] / af+sL 9
dlxgfsf] lgldQ lbgsf] 1=30 ah];Dd ;Demg" k%{ .

58= clt/LQm ;doM


lgoldt ?kdf b}lgs sfd ug"{ kg]{ ;do eGbf a(L ;do sfd u/]sf] ;donfO{ clt/LQm
;do sfd u/]sf] dflgg] % .

59= ;§f labfM


sd{rf/LnfO{ ;fj{hlgs labfsf] lbgdf sfddf nufPdf ljlgod 50 adf]lhd clt/LQm ;do
eQf kfpg] sd{rf/L afx]ssf sd{rf/Ln] ;§f labf kfpg] % . ;§f labf 15 lbg ;Dd
;l~rt /fVg kfpg] % . ;§f labf cfwf lbg kfpg] %}g . o:tf] labf 3 dlxgf leq
pkef]u u/L ;Sg" kg]{ % .

kl/R%]b - 5
xflh/L

60= xflh/L hgfpg]M


sd{rf/Ln] xflh/ lstfadf sfof{nodf pkl:ylt ePsf] / sfof{noaf^ uPsf] ;do hgfpg"
kg]{ % .

61= :jLs[lt ljgf sfof{no g%f*\gM]


-1_ sd{rf/Ln] cfkm\gf] sfdsf] l;nl;nfdf jf s]xL ljz]if sfd k/L sfof{no aflx/ hfg"
k/]df sfof{no k|d"v jf lghn] tf]s]sf] kbflwsf/Lx?sf] :jLs[lt glnO{ sfof{no %f]*L
hfg kfpg] %}g . :jLs[lt glnO{ sfd %f]*L hfg] sd{rf/LnfO{ uon hgfOg] % .
-2_ pkljlgod -1_ adf]lhd :jLs[lt lng cfkm' eGbf dflyNnf] clwsf/L gePsf] cj:yfdf
sfof{no %f]*L hfg" k/]df sfof{no %f]*L hfg" k/]sf] sf/)f sfof{no %f]*L uPsf]
;do Ps %"§} lstfadf hgfO{ hfg" kg]{ % / sfof{nodf kmls{ cfPkl% kmls{ cfPsf]
;do ;d]t ;f] lstfadf hgfpg" kg]{ % . o:tf] lstfa sDkgLsf] k|To]s sfof{nodf
sfof{no k|d"v jf lghn] tf]s]sf] clws[tsf] sf]&fdf /flvg] % .

62= %*\s] hf¤rM


cWoIf jf k|jGw lgb]{zs jf sfof{no k|d"v jf lghx?n] tf]s]sf] sd{rf/Ln] sd{rf/Lx?
sfof{nodf xflh/ ePsf] gePsf] hf¤Rg %*\s] hf¤r ug{ ;Sg] % . To;/L hf¤r ubf{
sd{rf/L l(nf u/L sfof{nodf xflh/ ePsf] jf sfof{nosf] sfdsf] l;nl;nfdf afx]s
sfof{no %f]*L aflx/ uPsf] km]nf k/]df lghn] dgfl;a sf/)f lbg g;s]df lghnfO{ uon
hgfOg] % .

kl/R%]b - 6
labf

63= labfsf] lsl;dx?M


sd{rf/Ln] b]xfodf n]lvP adf]lhdsf labfx? kfpg ;Sg] %g\ M-
-1_ e}k/L cfpg] labf / kj{ labf
-2_ #/ labf
-3_ la/fdL labf
-4_ lsl/of labf
-5_ k|;'tL labf
-6_ ljz]if labf
-7_ c;fwf/)f labf
-8_ cWoog labf
-9_ czQm labf .

64= e}k/L cfpg] labf / kj{ labfM


-s_ e}k/L cfpg] labf
-1_ sd{rf/Ln] jif{ e/df 6 lbgdf ga(fO{ e}k/L cfpg] labf kfpg] % .

-2_ e}k/L cfpg] labf ;l~rt u/L Ps ;fnsf] labf csf]{ ;fndf lng kfpg] %}g .

-3_ e}k/L cfpg] labfdf a;]sf] sd{rf/Ln] k'/f tna eQf kfpg] % .

-4_ e}k/L cfpg] labf cfwf lbg klg lng ;lsg] % .


-5_ e}k/L cfpg] labf ;fwf/)ftof Ps k^sdf tLg lbgdf ga(fO{ lng kfpg] % .

-v_ kj{ labfM


-1_ sd{rf/Ln] jif{ e/df 6 lbgdf ga(fO{ ka{ labf kfpg] % .

-2_ ka{ labf ;l~rt u/L Ps ;fnsf] labf csf]{ ;fndf lng kfpg] %}g .

-3_ ka{ labfdf a;]sf] sd{rf/Ln] k'/f tna eQf kfpg] % .

-4_ ka{ labf ;fwf/)ftof Ps k^sdf tLg lbgdf ga(fO{ lng kfpg] % .

65= #/ labfM
-1_ sd{rf/Ln] sfd u/]sf] cjlwsf] af¥x lbgsf] Ps lbgsf b/n] #/ labf kfpg] % .

-2_ #/ labf a(Ldf Ps;o c:;L lbg;Dd ;+lrt u/L /fVg ;lsg] % .

-3_ #/ labfdf j;]sf] sd{rf/Ln] k'/f tna eQf kfpg] % .

-4_ tL; lbg eGbf a(L #/ labf ;l~rt x"g] sd{rf/Ln] tL; lbg eGbf a(L ePsf] #/
labfsf] ;§f tna lng rfx]df Ps cfly{s jif{df Ps dlxgfdf ga(fO{ vfO{kfO{
cfPsf] tna /sd lng ;Sg]% .
-5_ #/ labfdf a:g] sd{rf/Ln] lghl;t ;Dks{ /fVg ;lsg] u/L cfkm\gf] &]ufgfsf]
hfgsf/L lbg" kg]{ % . #/ labfdf j:g] sd{rf/LnfO{ sDkgLdf rflxPdf h"g;"s}
avt cfkm\gf] sfddf pkl:yt x"g af]nfpg ;lsg] % .

-6_ sd{rf/Ln] h"g;"s} Aoxf]/fn] cfkm\gf] gf]s/L %"^] klg To; avt;Dd cfkm\gf] ;lGrt
#/ labfsf] gf]s/Laf^ cjsfz kfPsf cj:yfsf] kbflwsf/ /x]sf] kbsf] tnasf]
b/n] x"g cfpg] /sd kfpg] % . sd{rf/Lsf] d[To" ePdf pQm /sd lghn]
OR%fPsf] AolQmnfO{ / OR%fPsf] AolQm geP lghsf] glhssf] xsjfnfnfO{ lbOg] % .

-7_ sd{rf/Ln] jif{sf] Ps k^s sDtLdf ;ft lbg #/ labf lnO{ #/ hf+bf / #/ labf
e"Qmfg u/L] sfof{nodf cfp+bf k}bnsf] af^f]nfO{ a(Ldf rf/ lbg / df]^/, /]n,
xjfOhxfhsf] af^f]nfO{ hlt lbg nfUg] xf] Tolt lbg jf jf:tljs nfu]sf] lbgdWo]
h"g sd x"G% Tolt lbgsf] af^f] Dofb kfpg] % .

:ki^Ls/)f M
"sfd u/]sf]" cjlw eGgfn] cfkm'nfO{ &]lsPsf] sfddf xflh/ eO{ sfd u/]sf] lbg,
e}k/L cfpg] labfdf j;]sf] lbg / ;fj{hlgs labfsf] lbgnfO{ ;d]t hgfpg]% .
66= la/fdL labfM
-1_ sd{rf/Ln] dlxgfsf] Ps lbgsf b/n] la/fdL labf kfpg] % . To:tf] la/fdL labf
;fn e"QmfgL gx"+b} a(Ldf af¥x lbg ;Dd k]ZsL lng ;lsg] % . t/ cWoog labf,
laif]z labf / c;fwf/)f labf lnO{ a;]sf] cjlwsf] la/fdL labf kfpg] %}g .

-2_ nuftf/ ;ft lbg eGbf a(L cjlwsf] la/fdL labfsf] cg"/f]w ug]{ sd{rf/Ln] :jLs[t
lrlsT;ssf] k|df)fkq k]z ug"{ kb{% . To:tf] k|df)fkq k]z ug{ ;Dej %}g eGg]
labf lbg] clwsf/LnfO{ ljZjf; ePdf lghn] ;f] Aoxf]/f hgfO{ k|df)fkq k]z ug"{
gkg]{ ug{ ;Sg]% .

-3_ sd{rf/Ln] h"g;"s} Aoxf]/fn] cfkm\gf] gf]s/L %"^] klg To; avt ;Dd cfkm\gf] ;l~rt
eP hlt la/fdL labfsf] cjlwsf] gf]s/Laf^ cjsfz kfp+bfsf] cj:yfsf] kbflwsf/
/x]sf] kbsf] tnasf b/n] x"g cfpg] /sd kfpg] % . lghsf] d[To" ePdf ;f] /sd
lghn] OR%fPsf] AolQmnfO{ / OR%fPsf] AolQm geP lghsf] glhssf] xsjfnfnfO{
lbOg] % .

-4_ s"g} &'nf] jf s*f /f]u nflu :jLs[t lrlsT;ssf] k|df)fkq k]z u/]sf] sd{rf/Ln]
cfkm\gf] ;l~rt la/fdL labf gePdf jf gk"u ePdf al(df k}tfnL; lbg ;Dd yk
la/fdL labf kfpg ;Sg]% . o:tf] la/fdL labf lng] sd{rf/Lsf] ;l~rt jf kl%
kfSg] #/ labfaf^ k|To]s b"O{ lbg yk la/fdL labf afkt Ps lbgsf] b/n] #/
labf s§f u/Lg] % .
t/, o:tf] labf Ps jif{df Ps k^s / ;]jf cjlwe/df kf+r k^s eGbf
a(L kfOg] %}g . o:tf] labfsf] clen]v :ki^ ?kdf /fVg" kg]{ % .

-5_ la/fdL labfdf j:g] sd{rf/Ln] k'/f tna eQf kfpg] % .

-6_ pkljlgod -4_ cg";f/ labf gk"u ePsf] / #/ labf ;d]t af+ls gePsf] cj:yfdf
Ps k^sdf Ps dlxgfdf ga(fO{ / tdfd ;]jf cjlw e/df af¥x dlxgfdf ga(fO{
cfwf tna kfpg] u/L laz]if labf lbg ;lsg] % .

67= lsl/of labfM


-1_ s"g} sd{rf/Ln] s"n wd{ cg";f/ cfk}m lsl/of a:g" k/]df kGw| lbg lsl/of labf
kfpg] % . To;} u/L klt, kTgL k/nf]s ePdf / laaflxt tyf claaflxt dlxnf
sd{rf/Lsf] afa", cfdf tyf ;f;", ;;"/f k/nf]s ePdf kGw| lbg lsl/of labf kfpg]
% .

-2_ lsl/of labfdf a;]sf sd{rf/Ln] k'/f tna eQf kfpg] % .

68= k|;'lt labfM


s"g} dlxnf sd{rf/L ;"Ts]/L x"g] ePdf ;"Ts]/L x"g" cl# kl% u/L Ps k^sdf ;f&L lbg
;Dd k|;'lt labf lng kfpg] % . k|;'lt labf ;fwf/)ftof gf]s/Lsf] tdfd cjlwe/df b"O{
k^s eGbf a(L lbOg] %}g . t/, klxn] hlGdPsf ;Gtfgsf] d[To' eO{ b"O{ k^s eGbf a(L
k|;"lt labf j:g" k/]sf] cj:yfdf b"O{ k^s eGbf a(L k|;"lt labf lbg afwf kg]{ %}g .

69= c;fwf/)f labfM


sd{rf/Ln] c;fwf/)f labf lng" kg]{ sf/)f ;lxt lgj]bg lbg" kg]{ % / sf/)f dgfl;j
b]lvPdf labf lbg] clwsf/Ln] Ps k^sdf Ps jif{df ga(fO{ / ;]jf cjlw e/df tLg
jif{df ga(fO{ c;fwf/)f labf lbg ;Sg]% . sDkgLdf sDtLdf kf+r jif{ :yfoL ;]jf k'/f
gu/]sf] sd{rf/LnfO{ c;fwf/)f labf lbOg] %}g . c;fwf/)f labfdf j:g] sd{rf/Ln] ;f]
cjlw e/ tna eQf kfpg] %}g . c;fwf/)f labfsf] cjlw lghsf] ;]jf cjlwdf u)fgf
ul/g] %}g . 6 dlxgf eGbf a(L cjlw c;fwf/)f labf j:g] sd{rf/LnfO{ pQm aif{sf] u|]*
a[l$ ul/g] %}g / labf a;]sf] ldlt jf^ nfu' x"g] u/L o; ljlgodfanLdf plNnlvt cGo
;"lawfx? klg lbO{g] %}g . 6 dlxgf eGbf a(L cjlw c;fwf/)f labf j:g] sd{rf/LnfO{
u|]* a[l$ u/Lg] %}g / labf a;]sf] ldlt jf^} nfu' x"g] u/L cGo ;"ljwf lbO{g] %}g .

70= cWoog labfM


-1_ sDkgLsf] ;]jfsf] nflu pkof]uL / cfjZos kg]{ ljifodf sDkgLnfO{ k|fKt ePsf]
%fqj[lQdf sDkgL leq v"Nnf k|ltof]lutf jf cGt/ ljefuLo k|ltof]lutfdf %flgO{ jf
sDkgLaf^ dgf]gog eO{ cWoog ug{ hfg] sd{rf/Ln] cWoog cjlw e/ cWoog
labf kfpg ;Sg]% . sDkgLsf] ;]jfdf :yfoL lgo"lQm kfO{ kf+r jif{ ;]jf k'/f u/]sf]
sd{rf/Ln] dfq cWoog labf kfpg ;Sg]% . cWoog labfdf hfg] sd{rf/Ln] cWoog
labfdf hfg" eGbf cl# o;} ljlgoddf Joj:yf eP adf]lhdsf] cjlw;Dd ;]jf ug]{
%"+ elg ;]jf sj"lnot ug"{ kg]{ % .

:ki^Ls/)fM o; ljlgodfjnL adf]lhd s"g} sd{rf/Ln] u/]sf] c:yfoL ;]jf cjlw


ljlgodfjnLsf] ljlgod 24 sf] pkljlgod -9_ jdf]lhd ;]jf cjlw u)fgf ePsf]
/x]% eg] o; pkljlgodsf] k|of]hgsf] nflu c:yfoL ;]jf cjlw ;d]t u)fgf ul/g]
% .

-2_ sDkgLsf] sd{rf/Ln] ;]jf cjlw e/df Ps} k^s jf k^s k^s u/L tLg jif{ ;Dd
cWoog labf kfpg] % . t/, sDkgLn] cfjZos &fg]sf] cj:yfdf cWoog labfsf]
cjlwdf tLg jif{ ;Dd yk ug{ ;lsg] % .

-3_ cWoog labfdf a;"Gh]n sd{rf/Ln] k'/f tna kfpg] % .

-4_ ;DalGwt ;]jf ;d'xnfO{ pkof]uL / cfjZos kg]{ ljifodf sDkgLsf] k'j{ :jLs[lt lnO{
lghL k|of;df cWoog ug{ hfg] sd{rf/LnfO{ pkljlgod -2_ adf]lhd cWoog labf
lbg ;lsg] % . pkljlgod -3_ df h"g;"s} s"/f n]lvPsf] ePtfklg o:tf] cWoog
labfdf a:g] sd{rf/Ln] tna eQf tyf cGo ;"ljwf kfpg] %}g .
-5_ cWoog labfsf] nflu cfj]bg lb+bf c? s"/fsf] cltl/Qm d"VotM b]xfosf] s"/fx?
pNn]v ug"{ kg]{ %M
-s_ cfkm'n] cWoog ug{ vf]h]sf] ljifo,

-v_ cWoog ug]{ ljZjlaBfno, ;+:yf jf k|lzIf)f s]Gb|df k|jz


] ug]{ :jLs[lt k|fKt
ePsf],

-u_ sDkgLnfO{ To:tf] labfsf] ;DaGwdf larf/ ug{ ;xfos x"g] c? cfjZos
ljj/)fx?,

-6_ ljb]zdf cWoog, tfnLd jf cWoog e|d)fsf] lgldQ sDkgLsf] sd{rf/Lsf] dgf]gog
ubf{ klxn] j}b]lzs cWoog ug]{, tflnd lng] jf cWoog e|d)f ug{ df}sf gkfPsf]
sd{rf/LnfO{ k|fyldstf lbOg] % .

-7_ o; ljlgoddf o; cl# h"g;"s} s"/f n]lvPsf] ePtfklg b]xfosf] cj:yfdf b]xfosf
s"g} sd{rf/LnfO{ b]xfosf] cjlwe/ ljb]zdf cWoog, tfnLd jf cWoog e|d)fdf
hfgsf] nflu dgf]gog u/Lg] %}gM
-s_ lgnDjg ePsf]df lgnDjgsf] cjlwe/,

-v_ a("jf /f]Ssf ePsf]df a("jf /f]Ssf ePsf] cjlwe/,

-u_ tna a[l$ /f]Ssf ePsf]df /f]Ssf ePsf] cjlwe/,

-#_ bhf{ #^fPsf]df To;/L bhf{ #^fPsf] Ps jif{ ;Dd cyjf ljefuLo ;hf+o
kfO{ a("jfsf] nflu ;DefAo pDd]bjf/ x"g gkfpg] cjlwe/ .

71= czQm labfM


-1_ sDkgLsf] sfdsf] l;nl;nfdf #fOt] ePsf sd{rf/LnfO{ cj:yf x]/L a(Ldf b"O{ dlxgf
czQm labf lbg ;lsg] % .

-2_ czQm labfdf j:g] sd{rf/Ln] k'/f tna eQf kfpg] % .

-3_ czQm labf b]xfosf] cj:yfdf dfq lbOg] % M-

-s_ sd{rf/L #fOt] ePsf] sf/)f lghs} nfk/jfxL jf uNtLaf^ gePsf] eP .

-v_ labfsf] l;kmfl/zsf] lgldQ :jLs[t lrlsT;ssf] k|df)fkq k]z u/]sf] eP .

-4_ sfof{nosf] sfdsf] l;nl;nfdf #fOt] ePsf sd{rf/LnfO{ pkrf/ u/fp+bf nfu]sf]
/sddf jLdf bfjL afkt k|fKt /sdn] gk"u x"g uPdf gk"u /sd / jLdf bfjL
x"g g;s]sf] cj:yfdf k"/} /sd sDkgLsf] tk{maf^ Aoxf]l/g] % . t/ ljb]zdf uO{
pkrf/ u/fpg" kg]{ ePdf >L 5 sf] ;/sf/sf] d]l*sn af]*{sf] l;kmf/L; cfjZos
kg]{ % .

-5_ sDkgLsf] sfdsf] l;nl;nfdf b"#{^gfdf kl/ jf c+ue+u jf rf]^k^s nfu]sf] sf/)fn]
sDkgLsf] gf]s/Lsf] nflu czQm ePdf To:tf sd{rf/Ln] lghsf] hLljsfsf] lgldQ
cg";'rL- 13 df pNn]v eP adf]lhd ;"ljwf kfpg] % .

72= labf lbg] clwsf/LM


b]xfosf sd{rf/LnfO{ b]xfosf clwsf/Ln] labf lbg ;Sg]%g\M-

-1_ sDkgLsf] k|jGw lgb]{zsnfO{ ;ldltsf] cWoIfn],

-2_ clws[t :t/sf sd{rf/LnfO{ k|jGw lgb]{zs jf lghn] tf]s]sf] clwsf/Ln],

-3_ ;xfos :t/sf sd{rf/LnfO{ ljefuLo k|d"v jf lghn] tf]s]sf] clwsf/Ln],

-4_ cWoog labf, czQm labf, c;fwf/)f labf / ljlgod 66 sf] pkljlgod -6_
cg";f/ la/fld labf lbg] clwsf/ k|jGw lgb]{zsnfO{ dfq x"g] % . t/ ljefuLo
k|d"v / sfof{no k|d"vn] e}k/L cfpg] labf / ;ft lbg ;Ddsf] la/fdL labf cfkm}
hgfO{ lng ;Sg]% . o;/L tLg lbg eGbf a(L e}k/L cfpg] jf la/fdL labfdf a:g]
ljefuLo k|d"v jf sfof{no k|d"vn] cfkm' labf a;]sf] s"/fsf] hgfp cfkm' eGbf
dflyNnf] clwsf/LnfO{ lbg" kg]{ % .

73= labf clwsf/ xf]O{gM


s"g} klg sd{rf/Lx?n] clwsf/sf] ?kdf labfsf] bfjL ug{ kfpg] %}g . sfdsf] cg"s'ntf
x]/L labfsf] :jLs[lt lbg kfpg] clwsf/Ln] cfkm\gf] thlahaf^ labf :jLs[t cyjf c:jLs[t
ug{ ;Sg]% .

74= labf glnO{ #/ j:g] sd{rf/Lx?nfO{ x^fpg] af/]M


-1_ labf :jLs[t gu/fO{ s"g} klg sd{rf/L cg"kl:yt x"g" x"b}g cg"kl:yt ePdf u}/
xflh/ ul/g] % .

-2_ kGw| lbg nuftf/ u}/ xflh/ ePdf lghn] cfkm\gf] kbsf] lhDd]jf/L adf]lhd
cg"zf;gdf g/x]sf] dfgL ljefuLo sf/jfxL ug{ ;lsg] % .

-3_ labf glnO{ u}/ xflh/ eP hlt lbgsf] tna eQf sd{rf/Ln] kfpg] %}g .

-4_ labf :jLs[t gx"+b} sfof{nodf cg"kl:yt /xL ;f] u}/ xflh/ ePsf cjlwsf nflu
labfsf] lgj]bg u/L ;f] :jLs[t ePdf pkljlgod -1_ pNn+#g u/]sf] dflgg] %}g .
-5_ la/fdL labf afx]s c? labfsf] nflu sd{rf/Ln] cfkm'nfO{ rflxPsf] labfsf] lgldQ
labfsf] dfu kmf/fd e/L labf lbg] clwsf/Laf^ labf a:g" cufj} :jLs[t u/fO{ /fVg"
kg]{ % . la/fdL labfsf] xsdf To:tf] labfdf a:g] sd{rf/Ln] labf a;]s} cjlw leq
labfsf] dfu kmf/fd e/L k&fpg" kg]{ % . To;/L dfu kmf/fd eg{ ;Dej gePdf
sfof{nodf pkl:yt ePkl% labfsf] dfu kmf/fd e/L :jLs[t u/fO{ /fVg" kg]{ % .

-6_ k'j{ :jLs[lt glnO{ u}/ xflh/ x"g] sd{rf/Ln] labf a;]sf] lbgdf jf To;sf] ef]lnkN^}
lgj]bg lbP/ jf l%^f] ;fwgåf/f labf lbg] clwsf/LnfO{ ;'rgf lbg" kg]{ % .

-7_ b]xfodf n]lvPsf s"/f labf lbg] clwsf/LnfO{ lrQ a"em]df dfq lghn] labfsf]
lgj]bgsf] ldlt eGbf cufl* b]lv labfdf a:g kfpg] u/L lgj]bg lnO{ labf lbg
;Sg]%M-
-s_ labf lbg] clwsf/Lsf] k'j{ :jLs[lt lnO{ /xg ;Dej lyPg, jf

-v_ k'j{ :jLs[ltsf] nflu lgj]bsn] ;se/ k|of; u/]sf] lyof] .

-8_ labfdf a;]sf sd{rf/Ln] labf e"Qmfg gx+"b} sfof{nodf xflh/ eO{ sfd ug{ ;Sg]% .

-9_ ;fKtflxs labfdf jf c? ;fj{hlgs labf ;d]t ldnfO{ labf lng ;lsg] % . t/
labfsf] cjlw leq kg]{ ;fKtflxs jf ;fj{hlgs labfnfO{ dfu u/]sf] labfdf ;dfj]z
u/L u)fgf ul/g] %}g .

75= labfsf] hgfp kq lbg]M


;ft lbg eGbf a(L labfdf a:g] sd{rf/LnfO{ lghsf] labfsf] cjlw tf]ls labf :jLs[ltsf]
lnlvt hgfp lbg" kg]{ % .

76= O{nfsf %f*\g" k/]dfM


s"g} sd{rf/Ln] labf a:bf O{nfsf %f*\g k/]df jf ljb]z hfg" k/]df labf lbg] clwsf/Lsf]
k'j{ :jLs[lt lng" kg]{ % / cfkm' hfg" kg]{ :yfgsf] k'/f &]ufgf ;d]t sfof{nodf k]z ug"{
kg]{% . t/ cfkm' jf cfkm\gf] kl/jf/sf] s"g} ;b:o l;ls:t la/fdL k/L pkrf/sf] nflu jf
To:t} c;fwf/)f cj:yf k/L Onfsf %f*\g" cTofjZos k/]df lghn] pknJw eP ;Ddsf]
;aeGbf l%^F] ;fwgåf/f labf lbg] clwsf/L ;dIf ;'rgf u/L O{nfsf %f*\g ;Sg]% .

kl/R%]b - 7
sfh, cWoog tyf k|lzIf)f

77= sfhM
-1_ sd{rf/LnfO{ sDkgLsf] lgldQ cfkm\gf] d"sfd eGbf aflx/ v^fpg ;lsg] % .
-2_ pkljlgod -1_ df n]lvP adf]lhd sfhdf v^fp+bf k|jGw lgb]{zsnfO{ cWoIfn], gfoj
k|jGw lgb]z
{ s tyf lgb]z
{ snfO{ k|jGw lgb]{zsn] / c? sd{rf/LnfO{ k|jGw lgb]{zs
jf lghaf^ clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] / If]qLo lgb]{zgfno cGtu{tsf sd{rf/LnfO{
gfoj k|jGw lgb]{zs, lgb]{zs jf lghaf^ clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] v^fpg
;Sg]% .

-3_ pkljlgod -1_ adf]lhd sfhdf hfg] sd{rf/Lx?n] cg";'rL-14 df n]lvP adf]lhdsf]
b}lgs tyf e|d)f eQf kfpg] % .

78= cWoog / k|lzIf)fdf k&fpg]M


-1_ sDkgLsf sd{rf/LnfO{ :jb]zdf tflnd, k|lzIf)f, ;]ldgf/, ;Dd]ng cflbdf df k|jGw
lgb]{zsn] k&fpg ;Sg]% .

-2_ s"g} sd{rf/LnfO{ sDkgLaf^ tflnd, k|lzIf)f, ;]ldgf/, ;Dd]ng cflbdf k&fp+bf sfh
hgfOg] % .

-3_ o; pkljlgod adf]lhd s"g} sd{rf/LnfO{ ljb]zdf cWoog tflnd, k|lzIf)f, ;]ldgf/,
;Dd]ng cflbdf k&fp+bf tflnd sldl^sf] l;kmf/L;df cWoIfsf] :jLs[lt lnO{
sDkgLsf] k|jGw lgb]{zsn] k&fpg ;Sg]% .

-4_ sDkgLsf cWoIf tyf ;+rfnsx?nfO{ ;ldltsf] :jLs[ltdf ljb]z k&fpg ;lsg]% .

79= cWoog, tflnd jf cWoog e|d)f k"/f u/]kl% ;]jf ug"{kg]{ cjlwM
-1_ sDkgLsf] s"g} sd{rf/LnfO{ b]xfosf] cjlw;Dd ljb]zdf cWoog ug{, tflnd lng
hf+bf To:tf] cWoog, tflnd jf cWoog e|d)f k"/f u/]kl% b]xfo adf]lhdsf]
cjlw;Dd clgjfo{ ?kn] ;]jf ug"{ kg]{ %M
-s_ Ps xKtf b]lv tLg dlxgf;Ddsf] cjlwsf] nflu Ps jif{,

-v_ tLg dlxgf eGbf a(L Ps jif{ ;Ddsf] cjlwsf]nflu tLg jif{,

-u_ Ps jif{ eGbf a(L cjlwsf] nflu rf/ jif{,

-#_ b"O{ jif{ eGbf a(L cjlwsf] nflu kf+r jif{;Dd .

-2_ pkljlgod -1_ cg";f/ ;]jf gu/]df jf cjlw k'/f gu/L %f*]df ug"{ kg]{ ;]jf
cjlwsf] nflu lghn] kfpg] tnasf] bf]Aa/sf b/n] sDkgLdf lkmtf{ a"emfpg" kg]{ %
. ;fy} cWoog labfdf a;]sf] cjlwsf] ;]jf ;d]t u)fgf ul/g] %}g .

-3_ ljlgod 70 sf] pkljlgod -4_ cGtu{t tna gkfpg] u/L cWoog labfdf hfg]
sd{rf/Ln] pkljlgod -1_ cg";f/sf] ug"{ kg]{ ;]jf cjlw k'/f gu/]df jf cjlw k"/f
gu/L %f*]df To:tf] cWoog labf k"/} cjlwsf] ;]jf u)fgf ul/g] %}g .
80= ;Dd]ng, k|lzIf)faf^ kms]{kl% k|ltj]bg k]z ug"{ kg]{]M
k|lzIf)f, cWoog e|d)f, ;]ldgf/, ;Dd]ng cflbdf efu lng hfg] sd{rf/Ln] o:tf] e|d)faf^
kms]{sf] kGw| lbg leq cfjZos l;kmfl/z ;lxt sfd sf/jfxLsf] la:t[t k|ltj]bg tyf
^]«lgé d]^]l/onsf] Ps Ps k|lt sDkgLsf] hgzlQm ljsfz ljefu tyf tflnd s]Gb|df
a"emfpg" kg]{ % .

kl/R%]b 8
cfr/)f tyf cg"zf;g

81= cfr/)fM
sDkgLsf] sd{rf/Lx?n] b]xfosf] cfr/)fx? kfngf ug"{ kg]{ %M-

-1_ bfg pkxf/M


cfk\mgf] sDkgLsf] sfddf s"g} klg k|sf/n] c;/ kg{ ;Sg] u/L ;+rfns ;ldltsf]
k'j{ :jLs[lt j]u/ s"g} klg sd{rf/Ln] s;}af^ s"g} k|sf/sf] bfg, bftJo, sf];]nL /
pkxf/ :jLsf/ ug{ jf cfkmgf] kl/jf/sf] s"g} ;b:oaf^ :jLsf/ u/fpg" x"b}g .

-2_ rGbf dfUg]M


sDkgLsf] sd{rf/Ln] ;+rfns ;ldltsf] k'j{ :jLs[lt a]u/ rGbf dfUg jf s"g}
lsl;dsf] cfly{s ;xfotf lng" x"b}g .

-3_ Aofkf/ Joj;fo OToflbM


sDkgLsf] k'j{ :jLs[lt glnO{ s"g} klg sd{rf/Ln] s"g} Aofkf/ jf Joj;fo ug"{ jf
cGoq gf]s/L :jLsf/ ug"{ x"b}g . o:tf] :jLs[lt ;xfos :t/sf] xsdf k|jGw
lgb]{zsaf^ / clws[t :t/sf] xsdf ;+rfns ;ldltaf^ lbg ;Sg]% . t/ ;dfg
k|s[tLsf] k|lt:kwL{ Joo;fo z"? ug{, sDkgL :yfkgf ug{, sDkgLsf] ;+rfns x"g,
cfk'lt{stf{ jf Ph])^df cfj$ e} s"g} klg k|sf/sf] sfd ug{ l:js[tL lbg ldNb}g .

t/, o; pkljlgoddf h"g;"s} s"/f n]lvPsf] ePtf klg sd{rf/Ln] ;flxlTos,


j}!flgs cyjf snfTds (ésf] sfo{ ug{ ;Sg]%g\ .

-4_ ;DklQ ljj/)fM


-s_ sDkgLdf axfn /x]sf sd{rf/Ln] of] ljlgod nfu' ePsf] tLg dlxgf leq /
gof+ egf{ x"g] sd{rf/Ln] axfn ePsf] Ps dlxgf leq sDkgLn] tf]s]sf]
kmf/fdsf] (f+rfdf b]xfo adf]lhdsf] ;DklQsf] ljj/)f k]z ug"{ kg]{ %M

-c_ cfkmgf] cyjf kl/jf/sf ;b:osf] gfddf ePsf] k|To]s crn ;DklQ,
z]o/ tyf j}+s Jofn]G; .
-cf_ cfk'm;+u jf cfkmgf] gfddf /x]sf] gub, hjflx/ft, ;"g, rf+bLsf]
kl/df)f / cGbfhL d'No .

:ki^Ls/)fM
;+o"Qm kl/jf/df /x]sf] sd{rf/Ln] ;DklQ ljj/)f bflvnf ubf{ cfkmgf]
kl/jf/sf] k|d"vsf] gfddf cyjf lgh;+u jf ;+o"Qm :jfldTjdf /x]sf] ;DklQsf]
ljj/)f lbg" kg]{ % .

-v_ cfk'mn] k]z u/]sf] df cGo s"g} >f]taf^ x]/km]/ ePdf ;f]sf] hfgsf/L v)*
-s_ df ePsf] Joj:yf cg";f/ lbg" kg]{ % .

-5_ sDkgLsf] sfdsfh cyjf ;dfrf/ k|sfzg ug{df k|ltjGwM


-s_ sDkgLsf] ;]jfdf /x]sf] s"g} klg sd{rf/Ln] sDkgLsf] jf sDkgLsf] u|fxssf]
clxt x"g] s"g} uf]Ko jf lgif]wLt ;'rgf k|rf/ k|;f/ ug{ jf k|ToIf jf
ck|ToIf ?kaf^ ;+st
] jf k|s^ ug"{ x"b}g .

-v_ v)* -s_ sf] Joj:yf sd{rf/Ln] h"g;"s} sf/)faf^ sDkgLsf] ;]jf %f]*]kl%
klg lgh pk/ nfu' x"g] % .

-u_ sDkgLsf] ;]jfaf^ cjsf; kfPsf] s"g} AolQmn] pk/f]Qm s"/f pNn+#g u/]df
sDkgLn] lghnfO{ of] ljlgodfjnL adf]lhd kfpg] ePsf] jf kfO/x]sf] s"g}
;"ljwf glbg] lg)f{o ug{ ;Sg]% .

-6_ /]l*of] jf k|]; jf cbfnt;+u ;DaGwM


-s_ sDkgLsf] s"g} klg sd{rf/Ln] s"g} kq klqsfdf cfkmgf] af:tlas jf
sfNklgs gfddf jf a]gfdLaf^ sDkgLnfO{ cf/f]k cfpg] u/L jf sDkgLn]
ckgfPsf] gLltsf] la?$ n]Vg, k|rf/ ug{ jf s"g} ;+rf/sf] dfWodaf^ k|;f/)f
ug"{, u/fpg" x"b}g .

-v_ sDkgLsf] s"g} klg sd{rf/Ln] k|jGw lgb]{zssf] k'j{ :jLs[ltlagf sd{rf/L pk/
cfkmgf] cf]xbfsf] sfdsf] l;nl;nfdf s"g} AolQmåf/f nufOPsf] e'm^\&f cf/f]ksf]
;kmfO{sf] lgldQ k|;] jf cbfntsf] ;xf/f lng" x"bg } . k|jGw lgb]z{ sn] o:tf]
:jLs[lt lbPdf cbfntdf nfUg] vr{ / hf+bf cfp+bf nfu]sf] vr{ ;d]t
sDkgLn] g} Aoxf]g]{ % . t/, o; s"/fn] sDkgLsf] sd{rf/Lsf] cfkmgf]
AolQmut sfd cyjf rl/qsf] ;DjGwdf ;kmfO{ lbg kfpg] clwsf/df s"g]}
afwf kg]{ %}g .

-7_ cfnf]rgfM
sd{rf/Ln] sDkgLsf] gLlt P+j ljlgod la?$ ;fj{hlgs cfnf]rgf ug{ jf k|rf/,
k|;f/ ;d]t ug{ u/fpg x"b}g .
-8_ ;do kfngf / lgoldttfM
sDkgLsf] ;]jfdf axfn /x]sf sd{rf/Ln] sDkgLaf^ lgwf{l/t ;dodf lgoldt ?kn]
cfkmgf] sfof{nodf xflh/ x"g" kb{% / ;s];Dd klxn] labfsf] :jLs[lt glnO{
sfof{noaf^ cg"kl:yt x"g" x"b}g .

-9_ lgjf{rg tyf /fhgLltdf ;xeflutf x"g gx"g]M


sDkgLsf sd{rf/Lx?n] s"g} klg /fhg}lts kbsf] nflu x"g] lgjf{rgdf efu lng jf
s;}sf] lgldQ dt dfUg jf s"g} k|sf/n] cfkmgf] k|efj kfg{ x+"b}g / bnut
/fhgLltdf efu lng" x+"b}g .
t/, s;}nfO{ dt lbPsf] jf lbg] larf/ u/]sf] s"/f k|s^ gu/L k|rlnt
sfg'g adf]lhd cfk'mn] kfPsf] dtbfgsf] clwsf/ k|of]u ug{ afwf kg]{ %}g .
-10_ k|bz{g / x*tfn ug{ k|ltaGwM
sDkgLsf] sd{rf/Ln] g]kfn clw/fHosf] ;fj{ef}d;Qf / cv)*tfdf cf+r cfpg] u/L,
b]zsf] zflGt ;"/Iff, j}b]lzs ;DaGw / ;fj{hlgs dof{bf tyf cbfntsf] lg)f{osf]
cjx]ngf x"g] u/L, ljleGg hft, hftL, wd{, ju{, If]q / ;Dk|bfosf dflg;x? lar
j}dgio pTkGg u/fpg] jf ;fDk|bflos b"ef{jgf k}mnfpg] u/L jf s"g} ck/fwnfO{
k|>o x"g] u/L k|bz{g ug{, x*tfndf efu lng jf ;f] sfo{ ug]{ p@]Zon] c?nfO{
pS;fpg ;d]t x"+b}g .

-11_ x*tfn, y"g%]s tyf #]/fp ug{df k|ltaGwM


sDkgLsf] sd{rf/Ln] s"g} klg sfof{nosf] jf clws[tsf] sfg'gåf/f lgwf{l/t st{Jo
k'/f ug{df afwf la/f]w x"g] u/L x*tfn, snd aGb, y"g%]s, #]/fp jf cfd e]nf
ug{ jf zf/Ll/s tyf dfgl;s pTkL*gaf^ bjfa lbg jf ;f] p@]Zon] c?nfO{
pS;fpg ;d]t x"b}g .
t/, >d P]g / ^]«* o'lgog P]g åf/f k|bQ clwsf/ pkof]u ug{df s"g} afwf
kg]{ %}g .

-12_ k|ltlglwTj ug{df k|ltaGwM


sDkgLsf] sd{rf/Ln] cfk'mnfO{ dsf{ k/]sf] ljifodf cfkm}n] jf jf/];åf/f ;DalGwt
lgsfo jf clwsf/L ;dIf lgj]bg lbg afx]s c? AolQm jf ;d'xsf] tkm{af^
k|ltlglwTj ug{ x"b}g .
t/, sfg'gåf/f dfGotf k|fKt sDkgLsf] sd{rf/Lx?sf] ;+u&gsf] tkm{af^ ul/g]
k|ltlglwTj / sd{rf/Lx?sf] klbo bfloTjsf] cfwf/df ug"{ kg]{ s"g} sfo{ ug{df o;
ljlgodn] afwf k"¥ofPsf] dflgg] %}g .

-13_ ;fk^LM
sDkgLsf] sfd;+u ;DaGw ePsf] s"g} sDkgL, ;+:yf jf AolQm;+u sDkgLsf
sd{rf/Ln] ;fk^L lng cyjf lghsf] cfly{s s[t!tfdf kg]{ sfo{ ug"{ x"b}g .
t/, j}+s / ljQLo ;+:yf ;+u n]gb]g ubf{ of] v)* nfu' x"g] %}g .
-14_ cg"zf;g, cf!fkfng / kl/>dM
-s_ sDkgLsf] sd{rf/Ln] cfkm\gf] st{Ao kl/>d / tTk/tfsf ;fy kfngf ug"{
kb{% .

-v_ sDkgLsf] sd{rf/Ln] cfkmgf] sDkgLsf] sfd ;DaGwL s"/fdf cfk'm eGbf
dflysf clws[tn] lbPsf] cf!fnfO{ O{dfGbf/L / tTk/tfsf ;fy k'/f ug"{
kb{% .

-u_ sDkgLsf] sd{rf/Ln] cfk'meGbf dflysf] ;j} sd{rf/Lx? k|lt plrt cfb/ Pj+
dftxtsf sd{rf/Lx? k|lt ;dfg Jojxf/ / ;befj b]vfpg" kb{% .

-15_ sDkgL sd{rf/Lsf] ^«]* o'lgog ;+u&gsf] ;b:otfM


-s_ s"g} klg sd{rf/Ln] k|rlnt sfg'gL dfGotf gkfPsf] s"g} klg ;+# ;+:yf /
;+u&gsf] ;b:o aGg" x"b}g .
t/,
k|rlnt >d P]g tyf ^«]* o"lgog P]gsf] k|lts"n gx"g] u/L ^«]*
o"lgogdf ;xeflu x"g] xsjf^ s"g} klg sd{rf/LnfO{ j~rLt ul/g] %}g .

-v_ dfly v)* -s_ df h"g ;"s} s"/f n]lvPsf] ePtfklg sDkgLsf] s"g} sd{rf/L
cfk\mgf] k]zfut ;+:yf -h:t}M O{lGhlgol/é Pzf]l;o;g, sfg'g Joo;foL
Pzf]l;o;g cflb_ sf] ;b:o aGg o; ljlgoddf n]lvPsf] s"g} s"/fn] afwf
k"¥ofPsf] dflgg] %}g .

-16_ sDkgLsf] clxt x"g] sfo{M


sDkgLsf] sd{rf/Ln] sDkgLsf] clxt x"g] s"g} klg sfo{ ug"{ u/fpg" x+"b}g .

-17_ a/j'emf/yM
sDkgLsf] s"g} klg sd{rf/Ln] cfk'mn] a"emfpg" kg]{ gubL, lhG;L, sfuh h] hlt %
;j} Dofb leq a"emfO{ lbg" kg]{ % / a"em\g" kg]{n] klg Dofb leq a"emL lng" kg]{
% .

82= sd{rf/Lsf] ;j} ;do sDkgLsf] clwgdf x"g]M


sd{rf/Lsf] ;a} ;do sDkgLsf] clwgdf /xg] % / ;DalGwt clwsf/Ln] h"g;"s} ;dodf
klg lghnfO{ sfddf nufpg ;Sg]% .

83= OdfGbf/LM
sd{rf/Ln] OdfGbf/Lsf ;fy sfd u/L sDkgLsf] enfO{sf] lgldQ oyfzSo k|ToTg ug"{
kb{% .

84= v/fj cfr/)f u/]sf] dflgg]M


sd{rf/Ln] b]xfosf sfd sf/jfxL u/]df v/fj cfr/)f u/]sf] dflgg] %M
-1_ sDkgLsf] sfo{df xfgL gf]S;fgL x"g] u/L sfddf cg"kl:yt /x]df,

-2_ cfk'mnfO{ ;"lDkPsf] sfd ug{ OGsf/ u/]df,

-3_ sDkgLsf] gub tyf ;DklQ lxgfldgf jf xfgL gf]S;fgL u/] u/fPdf,

-4_ dbL/f jf dfbs kbfy{ ;]jg u/L sfof{nodf pkl:yt ePdf jf sfof{no ;dodf
;]jg u/]df,
-5_ u}/sfg'gL tj/n] /sd lng" lbg" u/]df,

-6_ sDkgL ;DaGwL P]g, lgod, ljlgod, cfb]z jf lgb]z


{ gsf] kfngf gu/]df,

-7_ a/fa/ ;dodf sfof{nodf gcfPdf jf a/fa/ uon x"g] u/]]df,

-8_ sDkgLn] lbO{ cfPsf] ^]lnkmf]g ;"ljwfsf] b"?kof]u u/]df,

-9_ cfkm'n] lnPsf] ;kysf] k|lts'n x"g] u/L sfo{ u/]df,

-10_ sDkgLsf] uf]Ko ;'rgf k|jfx tyf sDkgLnfO{ gf]S;fg x"g] u/L cGo k|lt:klw{ sDkgL,
cfk'lt{stf{ jf Ph])^nfO{ ;'rgf k|jfx, ;dy{g cflb u/]df,

-11_ sDkgLsf] sfof{no :yndf sDkgLsf sd{rf/L jf u|fxs ;+u jf cGo AolQm ;+u
of}ghGo b"/frf/ -;]S;"on xf/];d])^_ u/]df,

-12_ sfof{no xftf leq h"jf v]n] jf v]nfPdf,

-13_ cfr/)f lakl/t x"g] cGo sfo{ u/]df .

kl/R%]b 9
gf]s/Lsf] clen]v

85= gf]s/Lsf] clen]v /fVg]M


;a} sd{rf/Lx?sf] cBfjlws gf]s/L clen]v sDkgLsf] hgzlQm Aoj:yfkg ljefudf /flvg]
% . ;fy} sd{rf/L sfo{/t /x]sf] sfof{no, ljefu, lgb]{zgfnon] ;d]t cfkm\gf] sd{rf/Lsf]
cWofjlws clen]v /fVg" kg]{ % .

86= clen]vsf] uf]KotfM


sd{rf/Lsf] gf]s/Lsf] clen]v uf]Ko tj/n] /flvg] % . o:tf] clen]v jf ;'rgf >L 5 sf]
;/sf/, cbfnt, ;ldlt, k|jGw lgb]{zs jf sfof{nosf] sfdsf] l;nl;nfdf rflxPsf]
cj:yfdf afx]s c? s;}nfO{ lbOg] %}g .
87= clen]vdf sd{rf/Lsf] sfd sf/jfO{ bzf{pg]M
sd{rf/Lsf] gf]s/Lsf] clen]vdf sd{rf/Lsf] d'Nof°g, k|ltj]bg, k|z+;fkqx? ljefuLo ;hf+o
lbPsf] kqx? ;d]t /xg] % To:tf] clen]vn] sd{rf/Lsf] ;fdfGo sfd sf/jfO{ bzf{pg] % .

88= clen]vsf] larf/ ul/g]M


sd{rf/LnfO{ ;?jf, a("jf ubf{, k|lzIf)fdf k&fp+bf, tna a[l$ jf k"/:sf/ cflb lb+bf lghsf]
gf]s/Lsf] clen]vsf] ;d]t larf/ ul/g] % .

kl/R%]b- 10
;hf+o / k"g/fj]bg

89= ;hf+oM
plrt / kof{Kt sf/)f b]lvPdf sDkgLsf sd{rf/LnfO{ b]xfo adf]lhd ;hf+o ug{ ;lsg] %
M
-1_ gl;xt lbg] .

-2_ tna a[l$ /f]Ssf ug]{ .

-3_ a("jf /f]Ssf ug]{ .

-4_ axfn /x]sf] kb eGbf Ps tx d"lgs]f kbdf -z"? :s]ndf_ #^"jf ug]{ jf kfO/x]sf]
j]tgdfgsf] al(df kf+r u|]*;Dd #^"jf ug]{ .

-5_ elaiodf sDkgLsf] ;]jfsf nflu cof]Uo g&x/Lg] u/L ;]jfaf^ x^fpg] .

-6_ eljiodf sDkgLsf] ;]jfsf] lgldQ cof]Uo &xl/g] u/L ;]jfaf^ jvf{:t ug]{ .

90= gl;xt lbg]M


b]xfosf] cj:yfdf gl;xt lbg ;lsg] %M
-1_ labf l:js[t gu/fO{ nuftf/ kGw| lbg;Dd sfof{nodf cg"kl:yt ePdf,

-2_ cfk"mn] ug"k


{ g]{ sfd lgwf{l/t ;do / tl/sf cg";f/ gu/L x]nrqm\ofO{ u/]df jf
kbsf] sfo{ ljj/)fdf tf]sLPsf] lhDd]jf/L k"/f gu/]df,

-3_ ;dodf a/a"emf/y gu/]df,

-4_ Pp^} kbdf tLg k^s r]tfjgL kfPdf,


-5_ sfo{ ;Dkfbg d'Nof+sg kmf/fd ;'kl/j]If)f jf k"g/fjnf]sg ug]{ bfloTj ePsf]
clws[tn] cfkm" ;dIf k]z ePsf] sfo{ ;Dkfbg d'Nof+sg kmf/fd lgwf{l/t ;do
leq} ;'kl/j]If)f jf k"g/fjnf]sg u/L gk&fPdf,

-6_ sfof{no k|d"vn] cfkm\gf] sfof{no leqsf] sd{rf/Lx?sf] ;'kl/j]If)f jf k"g/fjnf]sg e}


;s]sf] ;j} sfo{ ;Dkfbg d'Nof+sg kmf/d lgwf{l/t ;do leq k"g/fjnf]sg stf{ jf
k"g/fjnf]sg ;ldlt sxf+ gk&fPdf .

91= tna a[l$ jf a("jf /f]Ssf ug]{M


b]xfosf] cj:yfdf tna a[l$ jf a("jf /f]Ssf ug{ ;lsg] %M
-1_ sfof{nosf] ;dodf dfbs kbfy{ ;]jg u/]df jf dfbs kbfy{ ;]jg u/L sfof{nodf
cfPdf,

-2_ sDkgLn] tf]s]sf] Dofb leq cfkmgf] lhDdf /x]sf] gubL, lhG;L ;dodf bflvnf Pj+
a/a"emf/y gu/]df,

-3_ ;?jf ul/Psf] sfof{nodf Dofb leq xflh/ gePdf,

-4_ Pp^} kbdf tLg k^s gl;xt kfPdf .

92= tna jf bhf{ #^fpg]M


lgDglnlvt cj:yfdf axfn /x]sf] kb eGbf Ps tx d"lgs]f kbdf -z"? :s]ndf_ #^"jf ug]{
jf axfn /x]sf] kbsf] j]tgdfgsf] tNnf] :yfgdf cf]/fNg ;lsg] %M
-1_ cfk\mgf] sDkgLsf] sfddf s"g} klg k|sf/n] c;/ kg{ ;Sg] u/L s"g} klg sd{rf/Ln]
;+rfns ;ldltsf] k'j{ :jLs[lt a]u/ s;}af^ s"g} k|sf/sf] bfg, bftJo, sf];]nL /
pkxf/ :jLsf/ ug{ jf cfkm\gf] kl/jf/sf] s"g} ;b:oaf^ :jLsf/ u/]df,

-2_ sDkgLsf] sd{rf/Ln] ;+rfns ;ldltsf] k'j{ :jLs[lt a]u/ rGbf dfUg jf s"g}
lsl;dsf] cfly{s ;xfotf lnPdf,

-3_ sd{rf/Ln] sDkgLsf] gLlt P+j ljlgod la?$ ;fj{hlgs cfnf]rgf jf k|rf/ k|;f/
u/]df,

-4_ sDkgLsf] ;]jfdf axfn /x]sf sd{rf/Ln] sDkgLaf^ lgwf{l/t ;dodf lgoldt ?kn]
cfkmgf] sfof{nodf xflh/ gePdf / ;s];Dd klxn] labfsf] :jLs[lt glnO{
sfof{noaf^ cg"kl:yt ePdf,

-5_ sDkgLsf sd{rf/Ln] s"g} klg sfof{nosf] jf clws[tsf] sfg'gåf/f lgwf{l/t st{Ao
k'/f ug{df afwf la/f]w x"g] u/L x*tfn, snd aGb, y"g%]s, #]/fp jf cfd e]nf
ug{ jf zf/Ll/s tyf dfgl;s pTkL*gaf^ bjfa lbg jf ;f] p@]Zon] c?nfO{
pS;fpg] sfo{ u/]df,
-6_ sDkgLsf] sd{rf/Ln] cfk'mnfO{ dsf{ k/]sf] ljifodf cfkm}n] jf jf/];åf/f ;DalGwt
lgsfo jf clwsf/L ;dIf lgj]bg lbg afx]s c? AolQm jf ;d'xsf] tkm{af^
k|ltlglwTj u/]df,

-7_ sDkgLsf] sfd;+u ;DaGw ePsf] s"g} sDkgL, ;+:yf jf AolQm;+u sDkgLsf
sd{rf/Ln] ;fk^L lnPdf cyjf lghsf] cfly{s s[t!tfdf kg]{ sfo{ u/]df,

-8_ sDkgLsf] sd{rf/Ln] sDkgLsf] clxt x"g] s"g} klg sfo{ u/]df,

-9_ sDkgLsf] s"g} klg sd{rf/Ln] cfk'mn] a"emfpg" kg]{ gubL, lhG;L, sfuh h] hlt %
;j} Dofb leq ga"emfPdf / a"em\g" kg]{n] klg Dofb leq a"emL glnPdf,

-10_ cfkm'n] ug{" kg]{ sfd gu/]df jf hfgLhfgL nfk/jfxL u/]df,

-11_ cg"zf;gxLg ePdf,

-12_ cfr/)f ;DalGw lgod pNn+#g u/]df,

-13_ lgod, ljlgod / cfb]zsf] kfng gu/]df,

-14_ ;le{;, gg\ ;le{; ^]lnkmf]g ;"ljwfsf] b"?kof]u u/]df .

93= ;]jfaf^ x^fpg] jf avf{:t ug]{M


b]xfosf] cj:yfdf sDkgLsf] s"g} klg sd{rf/LnfO{ sDkgLsf] ;]jfaf^ x^fpg jf avf{:t
ug{ ;lsg] %M-
-1_ cof]Uotfsf] sf/)fn] cfkmgf] kbsf] sfd / lhDd]jf/L k'/f ug{ g;s]df,

-2_ a/fa/ cg"zf;gxLg ePdf,

-3_ v/fa cfr/)f ePdf jf cfr/)f ;DaGwL lgodx? a/fa/ pNn+#g u/]df,

-4_ sDkgLsf] gubL lhG;L lxgfldgf u/]df jf xfgL gf]S;fgL x"g] sfo{ u/] u/fPdf,

-5_ sfof{nosf] ;dodf a/fa/ dlb/f tyf dfbs kbfy{ ;]jg u/]df,

-6_ e|i^frf/ u/]df jf e|i^frf/ ug{ b"?T;fxg u/]df,

-7_ g}lts ktg b]lvg] kmf}Hbf/L cleof]udf cbfntaf^ s;"/bf/ &xl/Pdf,


-8_ sDkgLsf] cg"dlt glnO{ k|lt:kwL{ cGo sDkgL, ;+:yf jf sDkgLsf] cfk'lt{stf{ Pj+
To:tf] sDkgL, ;+:yf / cfk'lt{stf{sf] Ph]G^;+u cfaå eO{ sfo{ u/]df,

-9_ sDkgLnfO{ hfgL hfgL em"^\&f ljj/)f k]z u/]df,

-10_ labf :jLs[t gu/fO{ nuftf/ gAa] lbg eGbf a(L sfof{nodf cg"kl:yt /x]df,

-11_ sDkgLaf^ k|fKt ;"ljwfsf] b"?kof]u u/]df,

-12_ sDkgLsf] k'j{ :jLs[lt glnO{ s"g} klg sd{rf/Ln] s"g} Aofkf/ jf Joo;fo jf cGoq
gf]s/L u/]df,

-13_ sDkgLsf] ;]jfdf /x]sf] s"g} klg sd{rf/Ln] sDkgLsf] jf sDkgLsf] u|fxssf] clxt
x"g] s"g} uf]Ko jf lgif]wLt ;'rgf k|rf/ k|;f/ jf k|ToIf jf ck|ToIf ?kaf^ ;+st
]
jf k|s^ u/]df,

-14_ sDkgLsf sd{rf/Lx?n] s"g} klg /fhg}lts kbsf]nflu x"g] lgjf{rgdf efu lnPdf jf
s;}sf] lgldQ dt dfUg jf s"g} k|sf/n] cfkmgf] k|efj kfg{] sfo{ u/]df / bnut
/fhgLltdf efu lnPdf,

-15_ sDkgLsf] sd{rf/Ln] g]kfn clw/fHosf] ;fj{ef}d;Qf / cv)*tfdf cf+r cfpg] u/L,
b]zsf] zflGt ;"/Iff, j}b]lzs ;DaGw / ;fj{hlgs dof{bf tyf cbfntsf] lg)f{osf]
cjx]ngf x"g] u/L, ljleGg hft, hftL, wd{, ju{, If]q / ;Dk|bfosf dflg;x? lar
a}dgio pTkGg u/fpg] jf ;fDk|bflos b"ef{jgf k}mnfpg] u/L jf s"g} ck/fwnfO{
k|>o x"g] u/L k|bz{g u/]df, x*tfndf efu lnPdf jf ;f] sfo{ ug]{ p@]Zon]
c?nfO{ pS;fpg] sfo{ u/]df,

94= ;hf+o lbg] clwsf/LM


-1_ clws[t :t/sf] sd{rf/LnfO{ ljlgod 89 sf] pkljlgod -1_ cg";f/sf] ;hf+o lbg"
kbf{ k|jGw lgb]{zsn] dfq lbg ;Sg]% . cGo ;hf+osf] xsdf k|jGw lgb]{zsn]
;+rfns ;ldltsf] :jLs[lt lnP/ dfq lbg ;Sg]% .

-2_ ;xfos :t/sf] sd{rf/LnfO{ ljlgod 89 sf] pkljlgod -1_, -2_ / -3_ cg";f/sf]
;hf+o lbg" kbf{ If]qLo lgb]{zgfno tyf ;f] cGtu{t sfof{nosf] sd{rf/Lsf] xsdf
;DalGwt If]qLo lgb]{zgfnosf] If]qLo lgb]{zsn] / cGo sfof{nosf] sd{rf/Lsf] xsdf
;DalGwt lgb]{zs jf gfoj k|jGw lgb]{zsn]] lbg ;Sg]% . ljlgod 89 sf]
pkljlgod -1_, -2_ / -3_ afx]s cGo ;hf+osf] xsdf pNn]lvt kbflwsf/Ln] k|jGw
lgb]{zssf] :jLs[tL lnP/ dfq lbg ;Sg]% .

-3_ dfly h"g;"s} s"/f n]lvPsf] ePtfklg s"g} klg ;xfos :t/sf] sd{rf/L pk/ s]Gb|Lo
:t/af^} sf/jfxL ug"{ kg]{ b]lvPdf gfoj k|jGw lgb{]zs -hgzlQm_ n] ljlgod 89
sf] pkljlgod -1_, -2_ / -3_ cg";f/sf] ;hf+o lbg ;Sg]% . ljlgod 89 sf]
pkljlgod -1_, -2_ / -3__ afx]s cGo ;hf+osf] xsdf pNn]lvt kbflwsf/Ln] k|jGw
lgb]{zssf] :jLs[lt lnP/ dfq lbg ;Sg]% .

95= k"g/fj]bg ;"Gg] clwsf/LM


-1_ ljlgod 94 adf]lhd ;hf+o ePsf]df ;f] ;hf+o pk/ lrQ ga"em\g] sd{rf/Ln] 35
lbg leq b]xfo adf]lhd k"g/fj]bg lbg ;Sg]%M-

-s_ ljlgod 89 sf] pkljlgod -1_ cg";f/sf] ;hf+o afx]s cGo ;hf+o pk/
lrQ ga"emg] clws[tn] ;+rfns ;ldltsf] cWoIf ;dIf k"g/fj]bg lbg ;Sg]%
/ cWoIfn] ;+rfns ;ldltsf] ;b:o ;lxtsf] %fgljg ;ldlt u&g ug{
;Sg]% . o; ;ldltdf Ps hgf sfg'gL sfd sf/jfxLdf cg"ejL AolQm klg
/fVg" kg]{ % . %fglag ;ldltn] k]z u/]sf] /fosf] cfwf/df ;+rfns
;ldltn] lg)f{o lbg ;Sg]% .

-v_ ljlgod 89 sf] pkljlgod -1_ cg";f/sf] ;hf+o afx]s cGo ;hf+o pk/
lrQ ga"em\g] ;xfos :t/sf sd{rf/Ln] k|jGw lgb]{zs ;dIf k"g/fj]bg lbg
;Sg]% . k|jGw lgb]{zsn] %fgjLg ;ldlt u&g u/L ;f] ;ldltsf] /fosf
cfwf/df ;d]t lg)f{o lbg ;Sg]% .

-2_ k"g/fj]bg k/]sf] ldltn]] ;fwf/)ftof tLg dlxgf leq lg)f{o lbO{ ;Sg" kg]{ % .

-3_ k"g/fj]bg ;"Gg] clwsf/Ln] lbPsf] lg)f{o clGtd x"g] % .

96= lgnDag ug]{M


-1_ ljlgod 94 df pNn]lvt ;hf+o lbg kfpg] clwsf/Ln] b]xfosf] cj:yfdf sd{rf/LnfO{
lgnDjg /fvL sf/jfxL ug{ ;lsg] % / o;/L lgnDag ul/Psf] cfb]zsf] Ps k|lt
;DalGwt sd{rf/LnfO{ / Ps k|lt ;+rfns ;ldltnfO{ lbg" kg]{ %M

-s_ lgnDjg gu/L cf]xbfsf] sfd ug{ lb+bf e"m¶f ;a"t k|df)f ;+sng ug{ ;Sg]
jf cfkmgf] la?$sf] ;j't k|df)f ufoj ug{ ;Sg] ;+efjgf b]lvPdf,

-v_ lgnDjg gu/L cf]xbfsf] sfd ug{ lb+bf sDkgLsf]] xfgL gf]S;fgL x"g] ;Defjgf
b]lvPdf .

-2_ lgnDjgdf /x]sf sd{rf/Ln] lgnDjgsf] cjlwe/ vfOkfO{ cfPsf] tnasf] cfwf /sd
dfq kfpg] % .
t/, lgnDjgdf /x]sf sd{rf/Lsf] cleof]u k|df)fLt geO{ lgnDjg k'ms"jf
ePdf lgnDjgsf] cjlwdf lghn] kfPsf] tna s^[f u/L af+sL tna eQf ;d]t -
jflif{s a[l$ x"g] ePdf ;f] ;d]t_ k'/} /sd kfpg] % . nfu]sf] cleof]u k|df)fLt e}
s;"/bf/ &xl/Pdf lgnDjg /x]sf] cjlwe/sf] c? s"g} tna eQf tyf klbo ;"ljwf
kfpg] %}g .

-3_ sDkgLsf] s"g} sd{rf/LnfO{ ;fwf/)ftof ;f&L lbg eGbf a(L lgnDjg u/L /fVg" x"b}g
. ;f] cjlw leq sd{rf/L pk/sf] sf/jfxL lsgf/f nufpg" kb{% . s"g} c;fwf/)f
cj:yf k/L pQm cjlw leq sf/jfxL lsgf/f nufpg g;lsg] eO{ lgnDjgsf] cjlw
;f&L lbg eGbf a(L a(fpg" k/]df ;xfos :t/sf] sd{rf/L eP k|jGw lgb]{zssf]] /
clws[t :t/sf] sd{rf/L eP ;+rfns ;ldltsf] :jLs[lt lnO{ a(Ldf tL; lbg ;Dd
lgnDjgsf] cjlw a(fpg ;lsg] % .

-4_ g}lts ktg b]lvg] kmf}hbf/L cleof]udf lu/kmtf/ e} y"lgPsf sd{rf/L To;/L y"gfdf
/x]sf] cjlwe/ :jtM lgnDjg ePsf] dflgg] % . o;/L lgnDjg ePsf sd{rf/Ln]
lgnDjgsf] cjlwe/ s"g} tna eQf tyf ;"ljwf kfpg] %}g . t/ ;kmfO{ kfPdf
lgnDjg /x]sf] cjlwe/sf] k'/} tna eQf -jflif{s a[l$ x"g] ePdf ;f] ;d]t_ kfpg]
% . k"g/fj]bg k/]sf] v)*df ;f] sf] clGtd ^"éf] gnfu];Dd lgnDjg cjlwsf] kfpg
af+sL tna eQf tyf ;"ljwf kfpg] %}g .

97= ;hf+o ;DaGwL sfo{ljlwM


-1_ ;hf+o lbg kfpg] clwsf/Ln] s"g} sd{rf/LnfO{ ;hf+osf] cfb]z lbg"" eGbf cl#
sf/jfxL ug{ nfluPsf] sf/)fsf] pNn]v u/L ;f] sd{rf/LnfO{ ;'rgf lbO{ lghnfO{
cfkmgf] ;kmfO{ k]z ug]{ df}sf lbg" kb{% . o:tf] ;'rgf lb+bf lgh dfly nufOPsf]
cf/f]k :ki^ ?kn] lsl^Psf] x"g" kb{% / k|To]s cf/f]k s"g s"/f / sf/)fdf cfwfl/t
% ;f] ;d]t v"nfpg" kb{% .

-2_ ;hf+o lbg] clwsf/Ln] cfjZos &fg]df :jo+ cyjf s"g} cGo clws[tåf/f hf+ra"em
u/fpg ;Sg]% . hf+ra"em ug]{ clws[tn] hf+ra"em k|ltj]bgdf sf/)f ;lxtsf] cfkmgf]
/fo tyf ePsf ;j't k|df)f ;d]t bflvnf ug"{ kg]{ % . t/, b]xfosf cj:yfdf s"g}
sd{rf/Lsf] gf]s/L cGt ug"{ k/]df pko"Qm{ sfo{lalw ckgfpg" kg]{ %}gM
-s_ kl/If)fsfnsf] cjlw leq lgo"QmLdf /x]sf sd{rf/LnfO{,

-v_ s/f/gfdf adf]lhd jf c:yfoL jf DofbL lgo"QmL ePsfnfO{ s/f/gfdfsf] cjlw


jf Dofb ;dfKt x"g" eGbf cufl*,

-u_ g}lts ktg b]lvg] kmf}Hbf/L cleof]udf ;hf+o kfPdf,

-#_ labf :jLs[t gu/fO{ nuftf/ gAa] lbg sfof{nodf cg"kl:yt /x]df .

-3_ hf+ra"emsf] sfd ;dfKt ePkl% ;hf+osf] cfb]z lbg" eGbf klxn] ;hf+o lbg]
clwsf/Ln] lgh sd{rf/LnfO{ lbg nfu]sf] ;hf+osf] ;'rgf lbg" kg]{ % / k|:tfljt
;hf+o lghnfO{ lsg glbg" egL plrt Dofb lbO{ lghaf^ :ki^Ls/)f dfUg" kg]{ % .
-4_ ljlgod 89 sf] pkljlgod -1_, -2_ / -3_ cg";f/sf] ;hf+o lb+bf nufOPsf] cf/f]k
/ k|:tfljt ;hf+o af/] Ps} k^s :ki^Ls/)f dfu ug{ ;lsg] % .

-5_ pkljlgod -1_ adf]lhdsf] sfo{ljlw ckgfp+bf sd{rf/Ln] lbPsf] &]ufgf kQf gnfu]df
jf sDkgLn] ;Dks{ ug{ c;Dej ePdf sd{rf/LnfO{ ;Dks{ /fVg cfpg" egL s"g]}
/fli^«o :t/sf] b}lgs klqsfdf / sDkgLsf] j]e ;fO{^df tL; lbg Dofb lbO{ ;'rgf
k|sflzt ul/g] % . pQm Dofb leq ;Dks{ :yflkt ug{ gcfPdf pkljlgod -3_
sf] sfo{ljlw ckgfpg" kg]{ %}g .

98= cGo lgsfoåf/f ePsf] ;hf+o ;DaGwdfM


k|rlnt g]kfn sfg'g adf]lhd clwsf/ k|fKt s"g} lgsfon] sDkgLsf] s"g} sd{rf/Lsf
;DjGwdf s"g} cfb]z jf ;hf+o lbPsf]df o; ljlgodfjnL adf]lhdsf] sfo{lalw gckgfO{
b]xfo adf]lhd ug{" kg]{ %M
-1_ lgnDjgsf] cfb]z lbPsf]df To:tf] sd{rf/L :jt lgnDjg x"g] % .

-2_ ;hf+osf] cfb]z lbPsf]df ;hf+o ls^fg ePsf]df ;f]xL adf]lhd / ;hf+o ls^fg ge}
ljefluo sf/jfO{ ug{" eGg] ePsf]df ;hf+o lbg kfpg] clwsf/Ln] s;"/sf] k|s[lt x]/L
ljlgod 89 adf]lhdsf] s"g} ;hf+o ug{" kg]{ % .

-3_ pkljlgod -1_ / -2_ adf]lhdsf] cj:yfdf o; ljlgodfjnL adf]lhd k"g/fj]bg


nfUg] %}g .

99= k"g/fj]bgsf] sfo{ljlwM


-1_ k"g/fj]bg lb+bf ;hf+osf] cfb]z lbg] clwsf/L dfkm{t lbg" kg]{ % .

-2_ ;hf+osf] cfb]z lbg] clwsf/Ln] k"g/fj]bg ;+u ;DalGwt clen]v ;lxt cfkmgf] /fo
;fy k"g/fj]bg ;"Gg] clwsf/L ;dIf k&fpg" kg]{ % .

-3_ ljlgod 97 sf] pkljlgod -2_ sf] v)* -s_ -v_ -u_ / -#_ adf]lhd gf]s/Laf^
x^fO{Psf]df To:tf] lg)f{o pk/ s"g} k"g/fj]bg nfUg] %}g .

100= k"g/fj]bg ;"Gg] clwsf/Ln] ckgfpg" kg]{ sfo{lalwM


-1_ k"g/fj]bg ;"Gg] clwsf/Ln] b]xfo adf]lhdsf] sfo{lalw ckgfpg" kg]{ % . plNnlvt
sfo{lalw ckgfp+bf b]xfosf s"/fx?df larf/ ug{" kg]{ %M
-s_ h"g cf/f]ksf] cfwf/df ;hf+o lbOPsf] xf] ;f] k|df)fLt ePsf] % %}g,

-v_ k]z ul/Psf k|df)fx? sf/jfxL ug{sf] lgldQ kof{Kt %g\ %}gg\,

-u_ ;hf+o pko'Qm % %}g .


-2_ clws[t sd{rf/Lsf] xsdf ljlgod 95 sf] pkljlgod -1_ sf] v)* -s_ df
Joj:yf ePsf] %fgljg ;ldltsf] /fo ;d]t ljrf/ u/L / ;xfos :t/sf sd{rf/Lsf]
xsdf ljlgod 95 sf] pkljlgod -1_ sf] v)* -v_ df Joj:yf ePsf] %fgjLg
;ldltsf] /fo ;d]t ljrf/ u/L k"g/fj]bg ;"Gg] clwsf/Ln] ;hf+odf yk#^ ug{
;Sg]% .
t/, tf]lsPsf] ;hf+o kof{Kt gePsf] eGg] k"g/fj]bg ;"Gg] clwsf/LnfO{ nfu]df
k"g/fj]bg ug]{ sd{rf/LnfO{ a(L ;hf+o lsg glbg] egL lghsf] :ki^Ls/)f lnO{ ;f]
;d]t ljrf/ u/L ;hf+osf] cfb]z lbg ;Sg]% .

101= k"g/fj]bg vf/]hLM


k"g/fj]bg ;"Gg] clwsf/Ln] k"g/fj]bg vf/]h u/]df sf/)f ;lxt vf/]h ul/Psf] ;'rgf
;DalGwt sd{rf/LnfO{ lnlvt ?kdf lbg" kg]{ % .

102= ljefuLo ;hf+o gdflgg]M


b]xfosf sf/jfxLnfO{ ljefuLo ;hf+o dflgg] %}g / o:tf] sf/jfO{ ubf{ ljlgod 97
adf]lhdsf] sfo{ljlw k"¥ofpg" kg]{ %}gM
-s_ s"g} sd{rf/Ln] hfgfhfgL jf nfk/jfxL k'j{s lgod, ljlgod cfb]z kfngf gugf{n]
sDkgLnfO{ x"g uPsf] gf]S;fgL /sd ;Dk')f{ jf cf+lzs ?kdf ;f] sd{rf/Lsf] tna
eQf jf lghn] kfpg] cGo /sdaf^ c;"n pk/ ubf{ .

-v_ tf]lsPsf] cjlw leq sfd km%\of}^ ug{ g;s]df jf cGo sf/)fn] Ps jif{df b"O{
k^s ;Dd r]tfjgL lb+bf, Ps lbgsf] tna hl/jfgf ubf{ cyjf u}/ xflh/ ePsf]
lbgsf] tna jf uon s§f ubf{ .

-u_ ;?jf a("jf ePsf] sd{rf/LnfO{ tf]lsPsf] Dofb leq /dfgf glbPsf]df s"g} sf/jfO{
ubf{ .
kl/R%]b - 11
cjsfz j[QL / cGo ;"ljwf

103= cjsfz x"g] cj:yf


sDkgLsf sd{rf/Ln] b]xfosf] cj:yfdf ;]jfaf^ cjsfz kfpg] %g\M
-1_ :j]R%fn] /flhgfdf lbPsf]df ;f] :jLs[t ePdf jf :j]lR%s cjsfz lnPdf,

-2_ o; ljlgod adf]lhd clgjfo{ cjsfz kfPdf,

-3_ o; ljlgod adf]lhd ;]jfaf^ x^fO{Pdf jf a/vf:t ul/Pdf,

-4_ zf/l/s jf dfgl;s czSttfsf] sf/)fn] sfd ug{ g;Sg] ePdf,

-5_ d[To" ePdf .


104= /fhLgfdfM
-1_ sd{rf/Ln] /fhLgfdf ubf{ Ps dlxgfsf] k'j{ ;'rgf lbg" kg]{ % . sd{rf/Ln] s"g}
tflnd jf k|lzIf)f ln+bf vf; cjlwsf] ;]jf sa"lnot u/]sf] eP ;f] sa"lnotsf]
cjlw ;dfKt gu/];Dd /fhLgfdf ug{ kfpg] %}g . sa"lnotsf] cjlw ;dfKt x"g"
eGbf cufj} sd{rf/Ln] /fhLgfdf ug{ rfx]df lghsf] tfnLd jf k|lzIf)fsf] lgldQ
nfu]sf] vr{ bflvnf u/]df dfq lghsf] /fhLgfdf :jLs[t x"g] % .

-2_ sd{rf/Ln] /fhLgfdf k|:t"t u/]kl% lgo"lQm ug]{ clwsf/Ln] sd{rf/Ln] OR%f u/]sf]
ldlt b]lv nfu' x"g] u/L /fhLgfdf :jLs[t ug{ ;Sg]% .

-3_ pkljlgod -1_ / -2_ df h"g;"s} s"/f n]lvPsf] ePtfklg sDkgLn] cfaZos b]vd ] f
s"g} sd{rf/Ln] lbPsf] /fhLgfdf s"g} sf/)f lbO{ jf glbO{ c:jLs[t ug{ ;Sg]% .

105= clgjfo{ cjsfzM


s"g} sd{rf/Lsf] pd]/ 58 jif{ k'/f ePkl% lghnfO{ sDkgLsf] gf]s/Laf^ cjsf; lbOg] %
.o;/L s"g} sd{rf/Lsf] pd]/ 58 jif{ k'/f ePkl% cjsfz k|fKt ubf{ ;Djt\ 2049.8.12
;Dd ;flas g]kfn b'/;+rf/ ;+:yfgdf jxfn /x]sf sd{rf/Ln] gLhsf] pd]/ 60 aif{ k'/f
x"g hlt cjlw jf+sL /xG% ;f] cjlw ;d]t yk u/L lga[\Qe/)f c+s lx;fj ul/g]% .

106= :j]lR%s cjsfzM


s"g} sd{rf/Lsf] ;]jf cjlw 20 jif{ ePkl% lghn] rfx]df :j]lR%s cjsfz lng ;Sg]% .
o;/L s"g} sd{rf/Lsf] pd]/ 58 aif{ k"/f ePkl% cjsfz k|fKt ubf{ ;Djt\ 2049.8.12
;Dd ;fljs g]kfn b'/;+rf/ ;+:yfgdf jxfn /x]sf sd{rf/Ln] gLhsf] pd]/ ;f&L jif{ k"/f
x"g hlt cjlw jf+sL /xG% ;f] cjlw ;d]t yk u/L lga[Q e/)f /sdsf] lx;fj ul/g]% .

107= pd]/sf] lx;fjM


sd{rf/Lsf] pd]/ b]xfo adf]lhd lx;fj ul/g] %M
-1_ ;]jfdf k|j]z ubf{ sd{rf/Ln] k]z u/]sf] P;=Pn=;L= jf ;f] ;/xsf] k|df)fkqdf
pNn]v ePsf] hGd ldltaf^ x"g cfpg] pd]/ .

-2_ v)* -s_ adf]lhdsf] clen]v gePdf sd{rf/Lsf] g]kfnL gful/stfsf] k|df)f kq jf
;]jfdf k|j]z ubf{ j}olQms gf]s/L -l;^/f]n_ df n]lvPsf] hGd ldltaf^ sfod x"g
cfpg] pd]/ .
t/, pQm k|df)f-kqx?df sd{rf/Lsf] pd]/ k|dfl)ft ug]{ cfwf/x? km/s km/s
b]lvPdf tLdWo] ;a}eGbf a(L pd]/ x"g cfpg] ldltnfO{ dfgL pd]/ sfod ul/g] % .

:kli^s/)fM gful/stf k|df)fkqdf hGd ldlt :ki^ geO{ pd]/ dfq pNn]v ePdf
pQm k|df)fkq lnPsf] ldltdf pNn]lvt pd]/ k'/f ePsf] dflgg] % .
108= c;dy{ sd{rf/Lsf] ;DaGwdf Joj:yfM
sDkgLsf] s"g} sd{rf/L zf/Ll/s jf dfgl;s /f]usf] sf/)faf^ lgoldt ?kdf ;]jf ug{
c;dy{ % egL >L 5 sf] ;/sf/n] u&g u/]sf] d]l*sn af]*{af^ k|dfl)ft eO{ cfPdf
sDkgLn] lghnfO{ lghsf] ;]jf cjlwdf a(Ldf kf+r jif{ ;]jf cjlw yk u/L cjsfz lbg
;Sg]% .

109= :jf:Yof]krf/M
sDkgLsf sd{rf/LnfO{ b]xfodf n]lvPsf] gLlt, sfo{ljlw / b/ cg"?k cf}ifwL pkrf/ vr{
lbOg] % .

1= sDkgLsf sd{rf/LnfO{ k|To]s jif{ 2 dlxgfsf] vfOkfO{ cfPsf] tna a(Lsf] /sd
cf}ifwL pkrf/ vr{ lbOg] % . ;f] dWo] Ps dlxgfsf] tna a/fa/sf] /sd cfly{s
jif{sf] z"? d} gub e"QmfgL lbOg]% . af+sL Ps dlxgfsf] cf}ifwL pkrf/ vr{sf] tna
/sd k|To]s df# dlxgfdf AolQmut -gg\ ck/]l^é_ vftf vf]nL hDdf ul/g] % .
o;/L j}+sdf hDdf ePsf] /sd cjsf; ePkl% dfq e"QmfgL lbOg] % .

2= aLrdf lgo"QmL jf cjsfz x"g] tyf c:yfoL sd{rf/L jf Hofnfbf/Ldf sfd ug]{ nfO{
lghn] sfd u/]sf] cjlw u)fgf u/L bfdf;fxLn] x"g] pkrf/ vr{sf] /sd k|To]s
dlxgfdf g} lbOg]% .

110= Ifltk'lt{M
sDkgLsf] sfdsf] l;nl;nfdf s"g} b"#^{ gf eO{ sd{rf/LnfO{ zf/Ll/s rf]^ k^s nfUg uO{
sDkgLdf sfd ug{ c;dy{ ePdf jf To;}sf] sf/)faf^ lghsf] d[To" ePdf To:tf]
sd{rf/Lsf] glhssf] xsjfnfnfO{ cg";'rL- 13 df tf]lsP adf]lhd Ifltk'lt{ lbOg] % .

111= pkbfgM
-1_ kf+r jif{ jf ;f] eGbf a(L gf]s/L u/]sf sd{rf/Ln] cjsfz kfPdf jf /fhLgfdf
:jLs[lt u/fO{ kbaf^ cnu ePdf b]xfo adf]lhd pkbfg kfpg] %M-

-s_ kf¤r jif{ b]lv bz jif{ ;Dd c^"^ ;]jf u/]sf sd{rf/Ln] cfkm'n] sfd u/]sf]
k|To]s jif{sf] lgldQ cflv/L cfwf dlxgfsf] tna,

-v_ bz jif{ eGbf al( kGw| jif{ ;Dd c^"^ ;]jf u/]sf sd{rf/Ln] cfkm'n] sfd
u/]sf] k|To]s jif{sf] lgldQ cfvL/L Ps dlxgfsf] tna,

-u_ kGw| jif{ eGbf al( jL; jif{ gk"u];Dd c^"^ ;]jf u/]sf sd{rf/Ln] cfkm'n]
sfd u/]sf] k|To]s jif{sf] lgldQ cflv/L *]( dlxgfsf] tna .

-2_ sDkgLnfO{ cfjZos geO{ kb ;lxt vf/]lhdf k/]sf s"g} sd{rf/Ln] sDtLdf tLg
jif{ gf]s/L u/]sf] /x]% eg] gLhsf] hDdf gf]s/L cjlwdf jl(df kf+r jif{ yk u/L
o; ljlgod adf]lhd pkbfg jf lga[lQe/)f lbO{g] % .
112= pkbfg kfpg] kl/jf/sf ;b:ox?sf] qmdM
sd{rf/Lsf] ;]jfdf axfn %b} d[To" ePdf lghn] o; ljlgodfjnL adf]lhd kfpg] pkbfgsf]
/sd lghn] OR%fPsf] AolQmn] / s;}nFO{ gOR%FPsf] jf OR%FPsf] AolQmsf] klg d[To"
ePdf d[t sd{rf/Lsf] k/Ljf/sf ;b:ox? dWo] b]xfosf qmd cg";f/sf] hf] hLljt % p;}n]
kfpg] %M
-1_ ;uf]nsf] ktL jf kTgL,

-2_ ;uf]nsf] %f]/f jf %f]/fsf] lawjf kTgL,

-3_ ;uf]nsf] clajflxtf %f]/L,

-4_ ;uf]nsf] afa", cfdf

-5_ cGo sfg'gL xsjfnf


:ki^Ls/)fM-
Ps qmddf Ps eGbf a(L gft]bf/x? tf]lsPsf] eP ;f] qmddf tf]lsPsf ;a} gft]bf/x?n]
a/fa/ lx:;fdf d[t sd{rf/Lsf] pkbfg kfpg ;Sg]% .

113= pkbfg tyf lga[Qe/)f lbg gldNg]]M


sd{rf/LnfO{ b]xfosf] cj:yfdf pkbfg tyf lga[Qe/)f lbOg] %}gM
-1_ sDkgLdf cfkm'n] a"emfpg" kg]{ gubL, lhG;L sfuhkq cflb ga"emfPdf .

-2_ ;]jfdf s"g} lsl;dn] c;/ kg{ ;Sg] u/L sDkgLsf sd{rf/Ln] lzIff ;DaGwL s"g}
of]Uotf, tLg k":t], gfd, pd]/, hft, y/, jtg / cGo cof]Uotf (f¤^]sf] k|dfl)ft
x"g cfPdf .

-3_ c:yfoL DofbL kbdf jf s/f/df lgo"lQm ePdf .

-4_ eljiodf sDkgLsf] gf]s/Lsf] lgldQ cof]Uo &xl/g] u/L gf]s/Laf^ avf{:t ePdf .

114= lgj[Qe/)fM
of] ljlgod nfu' x"g" cl# sDkgLdf jL; jif{ :yfoL gf]s/L u/]sf] sd{rf/Ln] cg";'rL- 15
df tf]lsP adf]lhd lgj[Qe/)f kfpg] % . o;/L s"g} sd{rf/Lsf] pd]/ 58 jif{ k"/f
ePkl% cjsf; k|fKt ubf{ ldlt 2049.8.12 ;Dd ;fljs g]kfn b'/;+rf/ ;+:yfgdf axfn
/x]sf / tt\kZrft\ klg sDkgLdf lg/Gt/ axfn /x]sf sd{rf/Ln] lghsf] pd]/ 60 -;f&L_
jif{ k'/f x"g hlt cjlw af+sL /xG% ;f] cjlwsf] u|]* a[l$ af+sL eP ;f] ;d]t yk u/L
lgj[Qe/)f c°sf] lx;fj ul/g] % .
t/, o; ljlgodfjnL k|f/De ePkl% lj!fkg e} lgo"lQm kfpg] sd{rf/Lx?sf] xsdf
;ldltn] tf]ls lbP jdf]lhd lga[Qe/)f tyf pkbfg kfpg] % .
115= k]ZsL :j?k Psd'i& lga[Qe/)f lng kfpg]M
-1_ lga[Qe/)f kfpg] sd{rf/Ln] ljlgod 105 adf]lhd cjsfz x"+bf lghn] kfpg]
lga[Qe/)f ;ft jif{ ;Ddsf] Psd"i^ /sd k]ZsL :j?k cjsfz x"+bf s} avt lng
kfpg] % . o:tf] /sd ;fna;fnL vr{ hgfO{ km%\of}{^ ul/g] % .

-2_ pkljlgod -1_ adf]lhd Ps d"i^ lga[Qe/)f /sd lnPsf] ldltn] To:tf] Psd"i^
lga[Qe/)f lnPsf] cjlw e"Qmfg ePkl% lghn] lgodfg";f/ kfpg] lga[Qe/)f /sd
kfp+b} hfg] % .

-3_ o;/L Psd"i^ k]ZsL :j?k lga[Qe/)f lnPsf] cjlw e"Qmfg x"g" cufj} d[To' ePdf
af+sL cjlwsf] /sd ldGxf ul/g] % .

116= o; ljlgod adf]lhd kfpg] pkbfg / lgj[Qe/)fsf] /sd cg";'rL- 18adf]lhdsf] k|df)fkq
k]z u/]kl% dfq lbO{g] % .

kl/R%]b - 12
ljljw

117= sDkgLsf] sd{rf/L k|ltsf] lalQo bfloTj sf]ifo"Qm u/Lg]M


sDkgLsf] sd{rf/L pk/ k|To]s jif{ >[hgf x"g] lalQo bfloTjx? -cjsfz ;"ljwf, cf}ifwL
pkrf/ vr{, ;+lrt labf cflb_ h:tf cfly{s bfloTjx?nfO{ k'jf{g"dfg u/L sf]ifo"Qm ul/g] %
.

118= cfos/ s§L ug]{]M


s"g} sd{rf/Lsf] kfl/>ldsaf^ k|rlnt g]kfn sfg'g adf]lhd cfos/ s§L ug"{ kg]{ /x]%
eg] lghn] kfpg] kfl/>ldsaf^ cfos/ sl§ ul/g] % . o;/L cfos/ s§L ul/Psf]df
cfly{s jif{ ;dfKt ePsf] tLg dlxgf leq ;DalGwt sd{rf/LnfO{ cfos/ a"emfPsf] k|df)f
kq lbg" kg]{ % .

119= k"/:sf/ M
-1_ sd{rf/LnfO{ k|f]T;flxt k"/:sf/ lbg] ;DaGwdf lgDglnlvt ;b:ox?sf] ;ldltn]
l;kmf/L; ug]{ % M
-s_ k|jGw lgb]{zs - 1

-v_ k|ltlglw -hgzlQm Joj:yfkg ljefu_ - 1

-u_ k|ltlglw -dd{t ;+ef/ tyf ;+rfng ljefu_ - 1

-#_ k|ltlglw -cy{ ljefu_ - 1


-ª_ ;+rfns ;ldltn] tf]s]sf] k|ltlglw - 1

-2_ pQm ;ldltsf] l;kmf/L;sf] cfwf/df s"g} sd{rf/Ln] pTs[i^ sfo{ u/] afkt ;+rfns
;ldltn] Ps cfly{s jif{df a(Ldf bz hgf sd{rf/LnfO{ k|lt sd{rf/L kf+r u|]*
;Dd jf ?=1,00,000. ;Dd k|f]T;flxt k"/:sf/ lbg ;Sg]% .

-3_ o; sDkgLdf axfn /x]sf s"g} sd{rf/Ln] >L 5 dxf/fhflw/fh ;/sf/af^ aS; x"g]
dfgkbjLx? kfPdf lgh ;]jfaf^ lga[Q ePkl% lghn] o; ljlgodsf] cg";'rL- 17
df pNn]v eP cg";f/ tSdf afktsf] Ps d"i^ /sd sDkgLaf^ e"QmfgL kfpg] % .

120= a/a"emf/ysf] k|df)fkq lbg]M


s"g} sd{rf/Ln] cjsfz k|fKt u/L ;]jfaf^ cnu ePdf lghnfO{ cg";'rL- 16 adf]lhdsf]
a/a"emf/ysf] k|df)fkq lbOg] % .

121= clwsf/ k|Tofof]hgM


of] ljlgodfjnL adf]lhd k|jGw lgb]{zs :jodn] ug]{ elg pNn]v ePsf afx]s cfk'mn]
kfPsf] clwsf/ cfkm' d"lgsf clws[tx?nfO{ k|Tofof]hg ug{ ;Sg]% .

122= sDkgLsf] sd{rf/L ;]jfdf k"gM sfod ePkl% k"/f tna kfpg]M
s"g} sd{rf/LnfO{ ;]jfaf^ x^fpg] jf avf{:t ug]{ cfb]z cbfnt af^ /@ eO{ lgh k"gM
;]jfdf sfod ePdf ;]jfaf^ x^fOPsf] jf avf{:t ul/Psf] ldlt b]vL k"gM sfod ePsf]
ldlt ;Ddsf] ;]jf cjlw hf]*]/ k'/f tna / tna a[l$ kfpg] eP tna a[l$ ;d]t kfpg]
% . ;f] afx]s cGo s"g} ;"ljwf kfpg] %}g .

123= sDkgLn] lng"kg]{ /sd c;nLM


-1_ sDkgLn] s"g} sd{rf/Laf^ s"g} /sd c;"n pk/ ug"{kg]{ eP To:tf] /sd bflvnf
ug{" kg]{ ldltaf^ dgfl;j sf/)f afx]s 35 lbg leq cfkm'n] a"emfpg" kg]{ /sd
sDkgLnfO{ a"emfpg" kg]{ % . Dofb leq ga"emfpg] sd{rf/Laf^ ;f] /sddf jflif{s
10 k|ltztsf b/n] Jofh ;d]t lx;fj u/L gLhn] kfpg] h"g;"s} /sdaf^ s§f u/L
c;"n ul/g] % .

-2_ pkljlgod -1_ adf]lhd /sd bflvnf gug]{ jf s§f ubf{ klg c;"n x"g g;s]sf
To:tf sd{rf/L pk/ k|rlnt sfg'g adf]lhd sf/jfxL u/L c;"n pk/ ug]{ u/fpg]
clwsf/ k|jGw lgb]{zsnfO{ x"g] % .

124= k|ltj]bgM
-1_ sDkgLsf ;a} ljefu, lgb]{zgfno tyf sfof{nosf k|d"vn] cfkm" cGt{utsf] ;a} sfd
sf/jfxLsf] ;ldIff u/L tf]lsPsf] (f+rfdf tfn"s sfof{nodf k|ltj]bg k]z ug"{ kg]{
% .
-2_ pk ljlgod -1_ adf]lhdsf] k|ltj]bg Ps cfly{s jif{df b"O{ k^s k&fpg" kg]{ % .
klxnf] cw{ jflif{s k|ltj]bgsf] cjlw ;fpg b]lv k"if ;Dd / bf];|f] cw{ jflif{s
k|ltj]bgsf] cjlw df# b]lv c;f/;Dd x"g] % .

125= vf/]hL tyf arfpM


g]kfn b'/;+rf/ ;+:yfg sd{rf/L ;]jf zt{, ;"ljwf tyf cGo Joj:yf ljlgodfjnL 2054
vf/]h ul/Psf] % . tt\sfnLg g]kfn b'/;+rf/ ;+:yfg sd{rf/L ;]jf zt{, ;ljwf tyf cGo
Aoj:yf ljlgodfjnL 2054 adf]lhd eP u/]sf] sfd sf/jfxL o;} ljlgodfjnL adf]lhd
eP u/]sf] dflgg] % .

-of] ljlgodfjnL ;+rfns ;ldltsf] lg)f{o gDj/ ====== ldlt 2061.9.23 jf^ kfl/t e} nfu'
ePsf] ._

cg";'rL 1
-ljlgod 6 ;+u ;DalGwt_
;]jf, ;d'x, tx / kbx?
-s_ clws[t:t/
k|jGw lgb]z
{ s

tx k|zf;g ;]jf k|fljlws ;]jf


k|zf;g ;d'x n]vf ;d'x ^]lnsd ;d'x l;len ;d'x ^«flkms ;d'x
kbx? kbx? kbx? kbx? kbx?
11 gfoa k|jGw lgb{]zs - gfoa k|jGw lgb{]zs gf
cy{_, -of]hgf / lasf;_, -k
gfoa k|jGw lgb{]zs - gfoa k|jGw lgb{]zs
cf=n]=k=tyf lg_, -d=;=lj=_, lgb
lgb]{zs -gof+ ;]jf_,
lgb]{zs -u|fld)f ;]jf_,
lgb]{zs - sf=If]=lg=_,
lgb]{zs - jL=If]=lg=_,
lgb]{zs - k"=If]=lg=_,
lgb]{zs - k=If]=lg=_

10 k|jGws -hgzlQm_ k|jGws -n]vf_, k|jGws - k|jGws -PS;]; g]^js{ k|jGws -l;len_ k|j
k|jGws -kbk'lt{_ cfly{s of]hgf tyf of]hgf_, k|j
Joj:yfkg_, k|jGws -:jLlré of]hgf_, -u
k|jGws -/fhZj_, k|jGws k|jGws -sDKo"^/ ljefu_ k|j
-cf=n]=k=lg_, k|jGws - lgb]{zs -;"=k=If]=lg=_, k|jGws
rf=P=_, -O{GhLgLo/L+u_, k|jGws -g]^js{
cf=sf=lj=_, k|jGws -«fG;ldzg
of]hgf_, k|jGws -^«fG;ldzg
cf=sf=lj=_, k|jGws -l:jlré
cf=sf=lj=_, k|jGws -kfj/
ljefu_, k|jGws -c=/f=;]=lj=_,
k|jGws -l:jlré dd{t
ljefu_, k|jGws -d]=d]=_,
k|jGws -^«fG;ldzg ljefu_,
k|jGws -d=;+=lj=_, k|jGws -
/f]ldé tyf ljlné_,k|jGws -
of]hgf tyf dd{t_,k|jGws -
If]=lg= jL/u+h_,lgb{]zs -
d=k=If]=lg=_
9 pk k|jGws - pk k|jGws -n]vf_, pk k|jGws -^]lnsd_, pk pk k|jGws - pk k|jGws -
k|zf;g_ pkk|jGws -rf=P=_ k|jGws -k|lzIfs_ l;len_ ^«flkms_
8 jl/i& k|zf;lso jl/i& n]vf clws[t jl/i& O{lGhlgo/-^]lnsd_, jl/i& O{lhlgo/ jl/i& ;+rfng
clws[t, jl/i& n]vf clws[t jl/i& k|lzIfs-^]lnsd_, -l;len_ clws[t
jl/i& Aofkf/ clws[t -^«flkms _
7 k|zf;sLo clws[t n]vf clws[t O{lGhlgo/ -^]lnsd_ O{lhlgo/ - ;+rfng
k|zf;sLo clws[t - n]vf clws[t-^«flkms_ O{lGhlgo/ -d]sflgsn_ l;len_ clws[t
sfg'g_, k|lzIfs -^]lnsd_
Aofkf/ clws[t
6 ;xfos k|zf;lso ;xfos n]vf clws[t, ;xfos O{GhLlgo/ -^]lnsd_ ;xfos O{GhLlgo/ ;xfos ;+rfng ;x
clws[t, ;xfos ^«flkms n]vf -l;len_, clws[t
;xfos Jofkf/ clws[t ;xfos O{GhLlgo/
clws[t, -*«fkm\^Dofg_
;xfos sfg'g
clws[t,
;xfos clws[t

-v_ ;xfos:t/
tx k|zf;g
;]jf k|fljlws ;]jf
^]lnsd ;d'x l;len
;d'x
cfp^;fO* l:jlré ^«fG;ldzg kfj/ sDKo'^/ ^]lnsd
kbx? kbx? kbx? kbx? kbx? kbx? kbx?
5 jl/i& ;xfos, ;"k/efO{h/ ;"k/efO{h/ ;"k/efO{h/ ;"k/efO{h/ ;"k/efO{h/ ;"k/efO{h/ l;len
jl/i& ;xfos cfp^;fO*, l:jlré, ^«fG;ldzg, kfj/, sDKo'^/, ^]lnsd, cf]e/l;o/,
-sDKo'^/_, ;xfos k|lzIfs ;xfos k|lzIfs ;xfos k|lzIfs ;"k/efO{h/ ;"k/efO{h/ cfls{^S
] r/
nfOj|l] /og, -cfp^;fO*_, -:jLlré_, -^«fG;ldzg_, -Po/sl)* -:^f]/_,
zg_,
;xfos k|lzIfs
-kfj/_
4 ;xfos, ^]lSgl;og, ^]lSgl;og ^]lSgl;og ^]lSgl;og ^
;xfos -cfp^;fO*_ -^«fG;ldzg_, -kfj/_ -^]lnsd_ c
-sDKo'^/_
3 gfoj ;xfos, h"lgo/ ^]SgLl;og h"lgo/ c
gfoj ;xfos -cfp^;fO*_ ^]SgLl;og
-sDKo'^/_ -kfj/_

2 nfO{g d]g
1 lkog, rf}lsbf/,
x]Nk/ cfbL

b|i^JoM
1= k|zf;g ;]jf cGtu{t tx 6 sf o; cg";'rLdf gk/]df kbx? ;xfos clws[t kbdf
;dfj]z ePsf] dflgg] % .

2= ^]lnsd ;d'x cGtu{tsf cfp^;fO*, l:jlré, ^«fG;ldzg, kfj/, sDKo'^/ / ^]lnsdsf


;xfos :t/sf sd{rf/Lx? clws[t :t/ tx 6 sf] ;xfos O{GhLlgo/ ^]lnsd ;d'xdf
a("jfsf] nflu ;DefAo pDd]bjf/ x"g kfpg] %g\ .
3= Ps txsf] lkog, rf}lsbf/ / x]Nk/ cfbL kbsf sd{rf/Lx?nfO{ lgDg adf]lhd Ps txsf]
tLg j^f :t/df sfod ul/Psf] %M -s_ k|yd :t/ -z"? egf{_, -v_ lålto :t/ / -u_
t[lto :t/

4= pNn]lvt k|yd :t/ / lålto :t/ 1 txsf sd{rf/Lx? qmdzM 12 jif{ k"/f u/]kl% Ps
:t/af^ csf]{ :t/df cku|]* x"g ;Sg]%g\ . of] ljlgod nfu' x"+bf cltl/Qm dfg kfO{;s]sf
Ps txsf sd{rf/Lx?nfO{ tx Pssf] t[tLo :t/ sfod ul/Psf] % .

5= jl/i& Aofkf/ clws[t kbdf a("jfsf] nflu k|zf;sLo clws[t, Aofkf/ clws[t, n]vf
clws[t / ;+rfng clws[tx? ;DefAo pDd]bjf/ aGg kfpg] %g\ .

6= al/i& ;xfos -sDKo'^/_, ;xfos -sDKo'^/_, gfoj ;xfos-sDKo'^/_ df sfo{/t sd{rf/Ln]


cfk\mgf] ;d'xsf] ;fy} k|zf;g tyf n]vf ;d'xsf] kbdf a("jfsf] nflu ;DefAo pDd]bjf/
x"g kfpg] %g\ .

7= sDkgL leqsf sd{rf/Lx? dWo]af^ sDkgL ;lra tf]Sg" kbf{ sDkgL ;lrjsf] ?kdf sfo{
ug{ ;Sg] tx 10 jf ;f] eGbf dflysf s"g} txsf] sd{rf/LnfO{ tf]lsg ;lsg] % . gof+
lgo"lQm u/L sDkgL ;lrjsf] kb k'lt{ ug{" kg]{ cj:yfdf pQm kbnfO{ ;d"xs[t kbdf sfod
u/L ;ldltn] tf]s] adf]lhdsf] tx sfod x"g] u/L k'lt{ ul/g] % .

8= o; cg";[lrdf gk/]sf ;fljs g]kfn b'/;+rf/ ;+:yfgsf] sd{rf/L ;]jf zt{, ;'ljwf tyf
cGo Joa:yf ljlgodfjnL 2054 cGt/ut sfod /x]sf] ljleGg ;]jf tyf ;d"xsf
kbx?nfO{ o; ljlgodfjnLsf] cg";r
' L 1 df pNn]v eP cg";f/ ;dfg ;]jf ;d"xsf] ;dfg
txdf ldnfg ul/g]] % .

9= ;fljs g]kfn b'/;+rf/ ;+:yfgsf] sd{rf/L ;]jf zt{, ;"ljwf tyf cGo Joa:yf ljlgodfjnL
2054 cGt/ut ljleGg ;]jf tyf ;d"xsf kbx?sf] b/jGbL csf{] Joj:yf geP ;Dd
oyfjt sfod ul/Psf] % .
cg";'rL - 2
-ljlgod 16 ;+u ;DaGwLt_
z}lIfs of]Uotf

1= clws[t :t/sf] z"? txsf] kbdf gof+ egf{åf/f k'lt{ ul/+bf cfjZos Go"gtd z}lIfs of]Uotf
dfGotf k|fKt lzIf)f ;+:yfaf^ kb ;+u ;DaGwLt ljifodf sDtLdf :gfts :t/sf] pkfwL
k|fKt u/]sf] x"g" kg]{% .

2= ;xfos :t/sf kbdf gof+ egf{sf] nflu cfjZos Go'gtd z}lIfs of]Uotf b]xfo adf]lhd
x"g]%M

kf+rf} txnfO{ k|df)fkq ;/x


rf}yf] txnfO{ P;=Pn=;L=;/x
t]>f] txnfO{ bzd sIff plt)f{
bf]>f] txnfO{ cf&f} sIff plt)f{
klxnf] txnfO{ kbk'lt{ ;ldltn] g} tf]Sg] % .

3= ;fljs g]kfn b'/;+rf/ ;+:yfg sd{rf/L ;]jf zt{, ;"ljwf tyf cGo Aoj:yf ljlgodfjnL
2054 sf] ljlgod 18 sf] pkljlgod 4 cg";f/ ljleGg kbx?sf] nflu lgwf{/)f e} /x]sf]
z}lIfs of]Uotf b]xfo jdf]lhd oyfjt sfod ul/Psf] % .
cg";'rL - 3

-ljlgod 17 -8_ -v_ ;+u ;DaGwLt_

lg/f]lutfsf] k|df)f- kq

g]kfn b'/;+rf/ sDkgL lnld^]*sf] ;]jfdf lgo"Qm x"gsf] lgldQ pDd]bjf/ x"g" ePsf ======================= j:g]
>L ================sf %f]/f÷%f]/L jif{=======sf >L ===================== nfO{ d}n] hf¤Rbf ;?jf /f]u cyjf c? s"g} lsl;dsf]
dfgl;s tyf zf/Ll/s /f]u nfu]sf] kfOg .

lghsf] egfO{ cg";f/ lghsf] pd]/ ======== jif{sf] /x]sf] / cfs[ltaf^ lgh ========= jif{sf] x"g" kg]{ cg"dfg
/x]sf] .

xftsf] a'(L cf}&fsf] %fk M- lrlsT;ssf] gfdy/M


d]l*sn sfplG;n k|df)f kq g+=M
afof+ bf+of b:tvt==================
======= ======== ldltM================

/St ;d"xM=====================
cg";'rL - 4
-ljlgod 27 pk ljlgod -1_ tyf -7_ ;++u ;DalGwt_
sfo{;Dkfbg d'Nof°g kmf/fd

sfo{ ;Dkfbg d'Nof°g kmf/fd eg]{ lgb]{lzsf

1= of] kmf/fd b"Ok


{ |lt k|To]s cfly{s jif{ -;fpg 1 ut] b]lv c;f/ d;fGt;Dd sfd u/]sf]
cfwf/df_ eg"{ kg]{% .

2= sfo{;Dkfbg d'Nof°g kmf/fdnfO{ tLg v)*df lgDg cg";f/ ljefhg ul/Psf] %M


v)* s - ;Dkflbt sfdsf] ljj/)f / pknlJw
v)* v - sfo{;Dkfbgsf] :t/ d'Nof°g
v)* u- k"g/fjnf]sg ;ldltsf] d'Nof°g

3= v)* -s_ df pNn]lvt sfdsf] ljj/)f cGtu{t /x]sf] ;Dk')f{ ljifo, nIf / sd{rf/Ln] eg]{
egL tf]lsPsf] dxndf pknlJw ;d]t ;DalGwt sd{rf/Ln] eg{" kg]{ % . tf]lsPsf] cjlwdf
cfk'mn] u/]sf] ;a} sfdx?nfO{ ;s];Dd ;d]^\g] u/L a(Ldf kf+rj^f sfdx? %f]^s/Ldf
pNn]v ug"{ kg]{ % . o;/L el/Psf] kmf/fd b:tvt u/L ldlt ;lxt tf]lsPsf] ;dodf
tf]lsPsf] ;"kl/j]Ifs ;dIf k]z ug"{ kg]{ % .

4= ;"kl/j]Ifsn] ;DalGwt sd{rf/Laf^ el/Psf] kmf/fd k|fKt ePkl% v)* -s_ / -v_ df
plNnlvt ;"kl/j]Ifsn] eg]{ / l^Kk)fL ug]{ egL tf]lsPsf] dxndf sd{rf/Låf/f el/Psf]
pknlJw ;d]tnfO{ b[li^ut u/L pknlJw eg"{ kg]{ % . pknlJw / l^Kk)fLsf] cfwf/df
;"kl/j]Ifsn] v)* -v_ sf] ;"kl/j]Ifssf] d'Nof°gsf] c+z eg"{ kg]{ % . o;/L d'Nof°g u/L
;s] kl% cfkm\gf] b:tvt / ldlt ;lxt of] kmf/fd tf]lsPsf] ;dodf tf]lsPsf]
k"g/fjnf]sgstf{ ;dIf k]z ug"{ kg]{ % .

5= k"g/fjnf]sgstf{n] ;"kl/j]Ifsaf^ k|fKt x"g cfPsf] kmf/fdsf] v)* -s_ df plNnlvt ljj/)f
/ ;"kl/a]Ifssf] d'Nof+sgnfO{ larf/ u/L v)* -v_ sf] æk"g/fjnf]sgstf{sf] d'Nof°gÆ sf]
c+z eg"{ kg]{ % . o;/L el/Psf] kmf/fd k"g/fjnf]sgstf{n] cfkm\gf] b:tvt / ldlt ;lxt
tf]lsPsf] ;dodf hgzlQm ljsf; ljefu dfkm{t k"g/fjnf]sg ;ldltdf k]z ug"{ kg]{ % .

6= Ps cjlw leq Ps eGbf a(L ;"kl/j]Ifssf] ;"kl/j]If)fdf /xL sfd u/]sf] sd{rf/Lsf]
xsdf oL kmf/fd eg"{ kbf{ ;f] cjlwsf] cGtdf hf] ;"kl/j]Ifs x"G% p;}n] k'/f cjlwsf]
kmf/fd eg"{ kg]{ % .

7= k|To]s sd{rf/Ln] oL kmf/fd ;fpg 1 ut] b]lv ;fpg 15 ut] leq cfk'mn] eg"{ kg]{
ljj/)fx? e/L ;"kl/j]Ifs ;dIf k]z ug"{ kg]{ % . ;"kl/j]Ifsn] To:tf] kmf/fd k|fKt ePsf]
7 lbg leq eg"{ kg]{ d'Nof°gsf] Aoxf]/f e/L uf]Ko ?kdf k"g/fjnf]sgstf{ ;dIf k]z ug"{
kg]{% . k"g/fjnf]sgstf{n] ;f] kmf/fd cfk'm ;dIf k|fKt ePsf] 7 lbgleq cfkm\gf] d'Nof°g
;lxt uf]Ko ?kdf hgzlQm ljsfz ljefu dfkm{t pQm kmf/fd k"g/fjnf]sg ;ldltdf
k&fpg" kg]{ % . k"g/fjnf]sg ;ldltn] c;f]h d;fGt leq k"g/fjnf]sg u/L ;a} kmf/fdx?
l;naGbL u/L Ps k|lt kbk'lt{ ;ldltsf] ;lrjfnodf / Ps k|lt k|jGw lgb{]zssf]df
k&fpg" kg]{ % .

8= tf]lsPsf] ;do leqdf oL kmf/fd e/L ;"kl/j]Ifs sxf+ btf{ u/L a"emfpg" k%{ . x"nfsaf^
k&fpg" kg]{ eP tf]lsPsf] ;do leqdf x"nfsdf btf{ u/L ;"kl/j]Ifs sxf+ k&fpg" k%{ .
dgfl;a dflkmssf] sf/)f a]u/ tf]lsPsf] ;do leq k]z gu/L To;kl% k]z u/]df k|To]s
cfly{s jif{sf] sfo{ ;Dkfbg u/] afkt k|fKt u/]sf] s'n jflif{s k|fKtf°af^ kf+r c° #^fOg]
% . cfly{s jif{ ;dfKt gx"+b} nfdf] cjlwsf] labf :jLs[t u/fO{ jf sDkgLn] sfh v^fPsf]
cj:yfdf cfly{s jif{ ;dfKt x"g" cufj} klg sd{rf/Ln] cfkm\gf] sfo{ ;Dkfbg d'Nof+sg
kmf/fd e/L k]z ug{ ;Sg]% .

9= s"g} klg sd{rf/Ln] sfof{nodf kmf/fd k]z ubf{ sfof{nosf] d'n btf{df ;f] kmf/fd btf{
u/]sf] x"g" kg]{ % . kmf/fd btf{ ug"{ kg]{ cGtLd ldltdf labf k/]df tt\kZrft sfof{no
v"n]sf] lbg k]z ug{ ;lsg] % t/ ;f] labfsf] ljj/)f :ki^ v"nfpg" kg]{ % .

10= kmf/fdsf] ldlt pNn]v ePsf] dxndf ;fn, dlxgf, ut] :ki^ pNn]v u/]sf] x"g" kg]{ % .

11= kmf/fdsf] c+s tyf cIf/df s]/d]^ ug{ / l^k]S; k|of]u ug{ kfO{g] %}g .
cg";'rL M 4
sfo{;Dkfbg d'Nof°g kmf/fdsf] (f+rf

ljj/)f k]z u/]sf] sfof{no M-

btf{ g+= M-

ldlt M===============;fn===============dlxgf==================ut]

sd{rf/Lsf] gfd M- d'Nof°g cjlw M- ==============b]lv


==============;Dd

sd{rf/Lsf] g+=======

1= kb M- 2= ;]jf ;d'x M- 3= tx M-

4= sfo{/t sfof{no . zfvfsf] gfd M-

5= o; d'Nof°gsf] cjlwdf ;?jf ePsf sfof{nox? -qmdzM_ M-


cg";'rL M 4
v)* -s_
;Dkflbt sfdsf] pknlAw ljj/)f
________________________________________________________________________________________
. nIo .sd{rf/Ln] eg{] . ;"kl/j]Ifsn]
sfdsf] ljj/)f . .{pknlJw .pknlJweg{]
.kl/df)f . nfut . ;do .kl/df)f . nfut . ;do .kl/df)f .nfut .;do. u")f:t/M-
.-nIosf] .-nIosf] . -nIosf] . ;+Vof ./sd . . . . . cltpQd, pQd,
.k|ltzt_ .k|ltzt_ .k|ltzt_ . . . . . . . ;fdfGo / Go'g
nIo tf]lsPsf sfdx?M '_____________
-s_ . . . . . . . . . . =
-v_ . . . . . . . . . . =
-u_ . . . . . .. . . . =
-#_ . . . . . . . . . .
-Ñ__________ .______.____ ._______ ._____.______ ._____._____.____ .___ .__________.____________________
nIo gtf]lsPsf] sfdx?M =_____________________
-s_ . . .. . . .
-v_ . . .. . . .
-u_ . . . . . . .
-#_ . . . . . . .
-ª_ . . . . . . . =___________

cg";'rL M 4
v)* -s_
sd{rf/Lsf] gfd M
sd{rf/Lsf] gDj/M
_________________________________________________________________________________________________

s"g} sfd ;Dkfbg x"g g;s]sf] eP To;sf sf/)fx?M . ;"kl/j]Ifssf] l^Kk)fLM


_________________________________________________________________________________________________
sfdx? sf/)fx? ;dfwfg ug{ ul/Psf k|of;x? .-s_ sf/)fsf] cf}lrToM
-s_ -s_ -s_ . l&s
-v_ -v_ -v_ . a]l&s
-u_ -u_ -u_ . -v_ sf/)f ;dfwfg ug{ ul/Psf k|of; M
-#_ -#_ -#_ . l&s
. a]l&s
sd{rf/Lsf] b:tvt M- ldlt M- . ;"kl/j]Ifssf]
sd{rf/L g+= . b:tvtM-
. gfdM
. kbM
. sd{rf/L g+=M
. ldltM-
_________________________________________________________________________________________________
b|i^Jo M--s_ nIo tf]lsPsf] sfdsf] lgldQ lgwf{l/t cfwf/x? -kl/df)f, nfut, ;do / u")f:t/_ ;Dej eP ;Dd eg]{
k|of; ug{" kg]{ % .

-v_ sd{rf/Ln] nIo gtf]lsPsf] sfdx?sf] pknlJw ljj/)f eg"{ kbf{ sfdx?sf] pknlJw ljj/)f eg"{ kg]{ %
.
cg";'rL M4
v)* -v_
cfly{s jif{M============= sd{rf/Lsf] gfd M
sd{rf/L gDa/M
sfo{ ;Dkfbgsf] :t/ d'Nof+sg
_______________________________________________________________________________________________________ .
;"kl/j]Ifssf] d'Nofsg .k"g/fjnf]sgstf{sf] d'Nofsg=.
sfo{ ;Dkfbgsf] :t/ . :t/M .cltpQd . pQd . ;fdfGo . Go'g . cltpQd . pQd . ;fdfGo . Go'g .
. c+sM . 6 . 4=5 . 3 . 1=5 . 2=5 . 2 . 1=5 . 1 .
__________________________________________________________________________________________________________ .
1= ;Dkflbt sfdsf] ;du| kl/df)f . . . . . . . . .
2= ;Dkflbt sfdsf] ;du| u")f . . . . . . . . .
3= ;Dkflbt sfdsf] ;du| ;do . . . . . . . .
4= ;Dkflbt sfdsf] ;du| k|efjsf/Ltf . . . . . . . . .
hDdf k|fKtf° - _ . k|fKtf° - _
k')ff{° - 24 _ . k')ff{° - 10 _
_________________________________________________________________________________________________ .
;"kl/j]Ifssf] gfdM . k"g/fjnf]sgstf{sf] gfdM
. b:tvtM . b:tvtM
. kb . kb
. ldltM . ldlt M

gf]^M pNn]v ug{ ;lsg] ePdf k|efjsf/Ltfsf] :yfgdf nfutnfO{ cfwf/ agfpg" kg]{ % .

68
cg";'rL M 4
v)* -u- 1_
k"g/fjnf]sg ;ldltsf] d'Nof+sg

s_ clws[t :t/ tx 10 / 11 sf] sd{rf/Lsf] nfluM

sd{rf/Lsf] gfdM- sd{rf/L gDa/M


cfly{s jif{M
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
AolQmut u")f Pj+ cfr/)f . :t/M .clt pQd. pQd . ;fdfGo . Go'g
. c+sM . 1 . 0=75 . 0=50 . 0=25
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-1_ of]hgfsf] Jofj;flos /)fgLlt ljZn]if)f ug]{ Ifdtf . . . . .

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-2_ %nkmn jftf{ tyf k|:t"lts/)f ug]{ Ifdtf . . . . .
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-3_ laj]ssf] k|of]u, lg)f{o ug]{ / d'+Nofsg ug{] Ifdtf . . . . .
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-4_ g]t[Tj / ;+u&gfTds Ifdtf . . . . .
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-5_ k]zfut ;+j]bgzLntf, OdfGbfl/tf, uf]kgLotf cfbL . . . . .
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-6_ u|fxsd"vL Joj:yfkg Ifdtf . . . . .
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
k')ff{° - 6 _ k|fKtf° M- - _.
. 1 . 2 . 3 .
k"g/fjnf]sg ;ldltsf kbflwsf/Lx?sf] gfdM .___________________.________________.__________________.
b:tvt M-
.___________________.________________.__________________.
ldlt M-
.___________________.________________.__________________.

69
cg";'rL M 4
v)* -u- 2_

v_ clws[t tx 8 / 9 sf sd{rf/Lx?sf] nflu

sd{rf/Lsf] gfdM- cfly{s jif{M


-----------------------------------------------------------------------------------
:t/M . clt pQd. pQd . ;fdfGo . Go'g
c+sM . 0=60 . 0=40 . 0=30 . 0=20
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-1_ ljifo a:t"sf] !fg / l;k . . . . .
-2_ cGta{}olQms :jefj / ;+rf/ ;Lk . . . . .
-3_ laa]ssf] k|of]u, lg)f{o ug]{ / d'Nof+sg Ifdtf . . . . .
-4_ sfo{ rfk axg ug]{ Ifdtf . . . . .
-5_ g]t[Tj / ;+u&gfTds tyf sfo{ ;Dkfbg tyf d'Nofsg ug]{ Ifdtf= . . . . .
-6_ u|fxsd"vL Joj:yfkg Ifdtf . . . . .
-7_ ;[hglzntf / cu|;/tf . . . . .
-8_ k]zfut ;+j]bglzntf, OdfGbf/Ltf / uf]klgotf . . . . .
-9_ ;xof]uLnfO{ ljsl;t ug]{ Ifdtf . . . . .
-10_>f]t / ;fwgsf] k|efjsf/L pkof]u . . . . .
k')ff{° - 6 _ k|fKtf° M-- _ .
. 1 . 2 . 3 .
._________________.________________._____________ _.
k"g/fjnf]sg ;ldltsf kbflwsf/Lx?sf] gfdM== ._________________._____________ _.________ ____.
b:tvt M- .________________
_.______________ _._________ ___.
ldlt M-
._________________.________________.____=____ ____.

70
cg";'rL M 4
v)* -u- 3_

u_ clws[t tx 6 / 7 sf sd{rf/Lx?sf] nflu

sd{rf/Lsf] gfdM- cfly{s jif{M


-------------------------------------------------------------------------------------
AolQmut u")f Pj+ cfr/)f :t/M . clt pQd. pQd . ;fdfGo . Go'g
c+sM . 0=60 . 0=40 . 0=30 .0=20
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-1_ ljifo a:t"sf] !fg / l;k . . . . .
-2_ cGta{}olQms :jefj / ;+rf/ ;Lk . . . . .
-3_ laj]ssf] k|of]u, lg)f{o ug]{ / d'Nof+sg ug{] Ifdtf . . . . .
-4_ sfo{ rfk axg ug]{ Ifdtf . . . . .
-5_ g]t[Tj / ;+u&gfTds tyf sfo{ ;Dkfbgsf] k/Ldf)f / :t/ . . . . = .
-6_ u|fxsd"vL Joj:yfkg Ifdtf . . . . .
-7_ ;[hgflzntf / cu|;/tf . . . . .
-8_ k]zfut ;+j]bglzntf, OdfGbf/Ltf / uf]klgotf . . . . .
-9_ ;xof]uLnfO{ ljsl;t ug]{ Ifdtf . . . . .
-10_>f]t / ;fwgsf] k|efjsf/L pkof]u . . . . .
k')ff{° - 6 _ k|fKtf° M- - _
. . 1 . 2 . 3 .
k"g/fjnf]sg ;ldltsf kbflwsf/Lx?sf] gfdM .__________________ .________________.____________.
b:tvt M-
.___________________.________________.____________.
ldlt M-
.___________________.________________.____________.

cg";'rL M 4
v)* -u- 4_

#_ ;xfos :t/sf sd{rf/Lx?sf] nflu

sd{rf/Lsf] gfdM- sd{rf/L gDa/M cfly{s jif{M


-------------------------------------------------------------------------------------
AolQmut u")f Pj+ cfr/)f :t/M . clt pQd . pQd . ;fdfGo . Go'g
c+sM . 0=60 . 0=40 . 0=30 . 0=20
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-1_ ljifo a:t"sf] !fg / l;k . . . . .
-2_ cGta{}olQms :jefj / ;+rf/ ;Lk . . . . .
-3_ lgb{]zg cg"?k sfo{ ug{ ;Sg] Ifdtf . . . . .

71
-4_ sfo{ rfk axg ug{ ;Sg] Ifdtf . . . . .
-5_ sfo{ ;Dkfbgsf] k/Ldf)f / ljZj;lgotf . . . . .
-6_ pkl:ylt / ;od kfngf . . . . .
-7_ sfddf cu|;/tf , ?rL / pT;fx . . . . .
-8_ k]zfut ;+j]bglzntf, OdfGbf/Ltf / uf]klgotf . . . . .
-9_ ljj]s k|of]u ug{ ;Sg] Ifdtf . . . . .
-10_ hg;Dks{ tyf u|fxs k|ltsf] Aojxf/ . . . . .
k')ff{° - 6 _ k|fKtf° M- - _ =.
. 1 . 2 . 3
k"g/fjnf]sg ;ldltsf kbflwsf/Lx?sf] gfdM .___________________.________________.____________.
b:tvt M-
.___________________.________________.____________.
.___ ldltM- ________________.________________.____________.

cg";'rL - 5

ljlgod 27 sf] pkljlgod -2_ ;+u ;DalGwt


;"kl/j]Ifs, k"g/fjnf]sg stf{ / k"g/fjnf]sg ;ldlt
sfof{no gfd kb tx ;"kl/j]Ifs k"g/fjnf]sgstf{ k"g/fjnf]sg ;ldlt
1=s]Gb|Lo sfof{no gfoa k|jGw 11 k|jGw lgb]z{ s k|jGw lgb]z
{ s 1= cWoIf, ;+rfns
lgb{z
] s 2= ;b:o, k|jGw
k|jGws 10 ;DalGwt gfoa k|jGw k|jGw lgb]z
{ s 1= cWoIf, k|jGw
lgb{z
] s 2= ;b:o, gfoa k
3= ;b:o, ;DalGw
gf]^ M- g+= 2 /
ePdf %"§} ljefu
hgf klg /xg] u/

clws[t :t/ 6, 7, 8 ;DalGwt ljefuLo ;DalGwt gfoa 1= cWoIf, k|jGw


/ 9 k|dv
" k|jGw lgb{z
] s 2= ;b:o, ;DalGw
3= ;b:o, gfoa k
gf]^ M- g+= 2 /
ePdf %"§} ljefu
hgf klg /xg] u/

;xfos :t/ tx 5 / ;DalGwt zfvf k|dv


" ;DalGwt ljefuLo 1= cWoIf, ;DalGw
;f] eGbf k|dv
" 2= ;b:o, ;DalGw
d"lgsf 3= ;b:o, k|jGws
;a} gf]^ M- g+= 2 /
72
ePdf %"§} ljefu
u/L k|=lg=n] tf]Sg
2= laleGg of]hgf lgb]{zs jf 10 ;DalGwt gfoa k|jGw k|jGw lgb]z
{ s 1= cWoIf, k|jGw
tyf cfof]hgf k|jGws lgb{z
] s 2= ;b:o, ;DalGw
sfof{Gjog 3= ;b:o, gfoa k
ljefu /
ljefu :tl/o
:ynut
sfof{nox?
clws[t :t/ 6, 7, 8 ;DalGwt lgb]{zs jf ;DalGwt gfoa 1= cWoIf, k|jGw
/ 9 sfof{no k|d"v k|jGw lgb{z
] s 2= ;b:o, ;DalGw
3= ;b:o gfoa k
;xfos :t/ tx 5 / ;DalGwt dxfzfvf÷ ;DalGwt ljefuLo 1= cWoIf, ;Dal
;f] eGbf zfvf k|dv
" k|dv
" 2= ;b:o, ;DalGw
d"lgsf 3= ;b:o, k|jGws
;a}
3= If]lqo lgb]z
{ s 11 k|jGw lgb]z
{ s k|jGw lgb]z
{ s 1= cWoIf, ;+rfns
lgb]{zgfno, 2= ;b:o, k|jGw
u|fld)f ;]jf
lgb]{zgfno,
gof+ ;]jf
lgb]{zgfno,
b'/;+rf/
tflnd s]Gb| /
;f] cGtu{tsf
sfof{nox?
lgb]z
{ s, 10 k|jGw lgb]z
{ s k|jGw lgb]z
{ s 1= cWoIf, k|jGw
2= ;b:o, ;DalGw
3= ;b:o, gfoa k
k|jGws 10 lgb]z
{ s, 11 tx k|jGw lgb]z
{ s 1= cWoIf, k|jGw
2= ;b:o, ;DalGw
3= ;b:o, gfoa k
clws[t :t/ 6, 7, 8 ;DalGwt ljefuLo ;DalGwt lgb]z
{ s 1= cWoIf, k|jGw
/ 9 k|d"v jf sfof{no jf 2= ;b:o, ;DalGw
k|d"v k|jGws 3= ;b:o, gfoa k
;xfos :t/ tx 5 / ;DalGwt sfof{no ;DalGwt 1= cWoIf, ;DalGw
;f] eGbf k|dv
" jf dxfzfvf jf lgb]{zs jf k|jGws 2= ;b:o, ;DalGw
d"lgsf zfvf k|dv
" 3= ;b:o, k|jGws
;a}
gf]^M
1= d'Nof°g u/Lg] sd{rf/L / ;"kl/j]Ifs x"g] sd{rf/L ;dfg txsf] e} Pp^} ;]jf, ;d'x jf pk
;d'xdf a("jfsf] nflu b"j} ;DefAo pDd]bjf/ x"g] ePdf To:tf] sd{rf/Lsf] sfo{ ;Dkfbg
d'Nof°gsf] nflu pQm ;"kl/j]Ifs x"g] sd{rf/Ln] sfo{ ;Dkfbg d'Nof°g kmf/fddf pNn]lvt
cfwf/nfO{ b[li^ut u/L cfkm\gf] lnlvt dGtJo ;lxtsf] ;f] kmf/fd k"g/fjnf]sgstf{ jf cfkm' eGbf
dflyNnf] txsf] sd{rf/L ;dIf ;"kl/j]If)fsf] lgldQ k]z ug"{ kg]{ % .

2 sfof{no k|d"v jf ljefuLo k|dv


" e} sfd ug]{ sd{rf/Ln] cfkm' dftxt sfd ug]{ ;dfg txsf
sd{rf/Lsf] ;d]t sfo{ ;Dkfbg d'Nof°gsf] lgldQ ;"kl/j]Ifs eO{ sfd ug{ ;Sg]% .

73
3= ;DalGwt ;"kl/j]Ifs gePdf ;DalGwt k"g/fjnf]sgstf{n] ;"kl/j]If)f / k"g/fjnf]sg d'Nof+sg sfo{
ug{ ;lsg] % .

:ki^Ls/)fM ;DalGwt gfoa k|jGw lgb{]zs jf lgb]{zs eGgfn] sd{rf/Lsf] b/jGbL ePsf] If]lqo
lgb{z
] gfno jf sfof{nosf] k|dv
" nfO{ hgfpg] % .

74
cg";'rL - 6
-ljlgod 28 sf] pkljlgod -2_ ;+u ;DalGwt_
ef}uf]lns If]qx?sf] jlu{s/)f

æs ju{Æ

1= d]rL c~rnsf] tfKn]h"é


2= sf]zL c~rnsf] g"d ;lxt blIf)f If]q afx]s ;Dk')f{ ;+vj " f;ef
3= ;u/dfyf c~rnsf] ;f]n"v"Da"
4= hgsk"/ c~rn, bf]nvf lhNnfsf] nfdf]ju/ / /f]Njflné If]q
5= afudtL c~rn, wflbé lhNnfsf] ;]tLjf; pQ/sf] l;xf/ If]q
6= u)*sL c~rnsf] dgfé / uf]/vfsf] ;}lb{jf; pQ/sf] nfs]{ If]q
7= wjnflu/L c~rnsf] ^"s"r] eGbf blIf)fL If]q afx]ssf] d":tfé lhNnf / pQ/L afUn"ésf] (f]/ kf^g If]q
8= /fKtL c~rnsf] /f]Nkf / ?s"d
9= s)ff{nL c~rnsf] x"Dnf, h"Dnf, d"u", sflnsf]^ / *f]Nkf
10= e]/L c~rnsf] hfh/sf]^
11= ;]tL c~rnsf] aemfé / afh"/f
12= dxfsfnL c~rnsf] bfr"{nf

æv ju{Æ

1= d]rL c~rnsf] kf+ry/


2= sf]zL c~rnsf] ef]hk"/, t]x|y"d / ;+v"jf;efsf] g"d ;lxt blIf)fL If]q
3= ;u/dfyf c~rnsf] cf]vn("+uf / vf]^fÑ
4= hgsk"/ c~rn, bf]nvf lhNnfsf] nfdf]ju/ / /f]NjflnÑ If]q afx]s jfsL If]q, /fd]%fk .
5= afudtL c~rnsf] /;"jf lhNnfsf] /fDr] eGbf pQ/sf] If]q / u)*sL c~rnsf] ndh"ésf] v"bL pQ/L If]q
6= n"lDagL c~rnsf] c#f{vf+rL / u"NdL
7= wjnflu/L c~rnsf] DofUbL, kj{t, d":tfÑ lhNnfsf] ^"s"r] eGbf blIf)fL If]q / pQ/L afUn"Ñsf] (f]/kf^g
If]q / DofUbL lhNnfsf] lg:sf]^ kxf*af^ blIf)f tkm{ afUn"ÑlhNnfsf] tf/f ufp+ ljsf; ;ldltdf kg]{
/ftfdf^f ufp+ x"+b} u"NdL lhNnf pQ/ blIf)f cIff+z /]vfsf] k'jL{ efu afx]ssf] jfUn"Ñ
8= /fKtL c~rnsf] ;Nofg / Ko'&fg
9= ;]tL c~rnsf] *f]^L / c%fd
10= dxfsfnL c~rnsf] **]nw"/f / a}t*L
11= e]/L c~rnsf] b}n]v
æu ju{Æ

1= d]rL c~rnsf] Onfd


2= sf]zL c~rnsf] wgs"^f
3= ;u/dfyf c~rnsf] pbok"/
4= hgsk"/ c~rnsf] l;Gw"nL
5= afudtL c~rnsf] l;Gw"kfNrf]s / ;]tLjf; pQ/sf] l;xf/ If]q afx]s af+ls wflbé lhNnf / /;"jf lhNnfsf]
/fDr] ;lxt blIf)f If]q
6= u)*sL c~rnsf] tgx", :oféhf / ;}bL{jf; pQ/sf] nfs]{ If]q afx]s af+sL uf]/vf / nDh'é lhNnfsf] v"bL
pQ/L If]q afx]ssf] af+sL efu
7= n"lDagL c~rnsf] kfNkf
8= DofUbL lhNnfsf] lg:sf]^ kxf*af^ blIf)f tkm{ afUn"Ñ lhNnfsf] tf/f ufp ljsf; ;ldltdf kg]{ /ftfdf^f
ufp+ x"+b} u"NdL lhNnfnfO{ %"g] pQ/, blIf)f cIff+z /]vf b]lv k'j{ kg]{ afUn"Ñ lhNnfsf] af+sL efu
75
9= /fKtL c~rnsf] bfÑ
10= e]/L c~rnsf] alb{of / ;"v]{t
11= ;]tL c~rnsf] s}nfnL]
12= dxfsfnL c~rnsf] s~rgk"/

æ# ju{Æ

1= d]rL c~rnsf] emfkf


2= sf]zL c~rnsf] df]/Ñ / ;"G;/L
3= ;u/dfyf c~rnsf] ;Kt/L / l;/fxf
4= hgsk"/ c~rnsf] wg"iff, dxf]Q/L / ;nf{xL
5= afudtL c~rnsf] g"jfsf]^ / sfe]|knf~rf]s
6= gf/fo)fL c~rnsf] jf/f, k;f{, /f}tx^, lrtjg / dsjfgk"/
7= u)*sL c~rnsf] sf:sL
8= n"lDagL c~rnsf] ?kGb]xL, gjnk/f;L / slkna:t"
9= e]/L c~rnsf] af+s]

æÑju{Æ
1= afudtL c~rnsf] sf&df)*f}, eQmk"/ / nlntk"/, /
2= sd{rf/Lsf] :yfO{ #/ &]ufgf lgh sfo{/t sfof{noaf^ 6 sf]if leq ePsf] lhNnfdf sfo{/t /x+bf .

76
cg";'rL - 7

-ljlgod 19 ;+u ;DalGwt_


OdfGbf/L / uf]kgLotfsf] zky

d ================== k|lt!f ub{%" ls o; sDkgLsf] p@]Zo, gLlt, ljlgodfjnL tyf


lgb]{zgsf] clwgdf /xL sDkgLsf] ;+rfns jf k|jGw-lgb]{zs jf sd{rf/L jf lg/LIfs jf
kbflwsf/Lsf x}l;otaf^ sDkgLdf cfkm\gf] kb ;DaGwL sfd s"/fdf u|fxs ;]jfdf ;dlk{t /lx
cfkm\gf] of]Uotfn] e]^] ;Dd kl/cfPsf] st{Josf] kfng OdfGbf/L / ;Tolgi&fk'j{s ug]{%"+ .

d k"gM k|lt!f ub{%" ls pk/f]Qm kbdf /x] jf kbaf^ cjsfz eP kZrft klg s"g}
cglws[t AolQmnfO{ sDkgL ;DaGwL s"g} ;'rgf k|sfz ug{ jf ug{ nufpg jf s;}nfO{
sDkgLsf] cwLgdf /x]sf] sDkgL ;DaGwL s"g} uf]Ko sfuh kq lg/LIf)f ug{ / lbg] %}g .

kbM gfdM

ldltM b:tvtM

77
cg";'rL- 8

ljlgod 39 / 41 ;+u ;+jlGwt

/dfgf kq

>L g]kfn ^]lnsd


= = = = = s]=sf= / ljefu/ lgb]{zgfno

k=;+= ldltM= = = = = =

>L g]kfn ^]lnsd


= = = = = = = = = =
= = = = = = = = = = .

To; sfof{nodf ;?jf x"g" ePsf = = ============ = >L = = = = = = = = = = = = nfO{ lghsf] ljj/)f
;lxtsf] /dfgf kq lbO{ tfxf+ sfof{nodf xflh/ x"g k&fOPsf] Joxf]/f cg"/f]w ul/G% .

sfof{no k|d'v

1= sd{rf/Lsf] gfd, y/= = = = = = = = = = = =kb= = = :yfoL /c:yfoL


2= sd{rf/Lsf] ;+s]t g+Dj/= = = = = = =
3= xfnsf] sfof{no = = = = = = = = = =
4= ;?jf /a("jf jf sfhdf uPsf] sfof{no = = = = = = = = =
5= ;?jf /a("jf jf sfh v^LPsf] -s_ lg)f{o ldlt = = = = = =
-v_ kb M
-u_ tx M
-3_ ;]jf M
-ª_ sfof{no M
6= a/ a"emf/y ;+DjGwL ljj/)f M
-s_ u/]sf] = = = = = =
-v_ gu/]sf] = = = = =
7= /dfgf x"g] ldlt M = = = = = =ljlgod 40 adf]lhd sfof{nodf k"Ug" kg]{ clGtd ldlt====

8= /dfgf kqsf] ldlt ;Dd ;+lrt labf M


-s_ e}k/L cfpg] . kj{ labf = = = = = =lbg .
-v_ #/ labf = = = = = =lbg .
-u_ lj/fdL labf = = = = = =lbg .
-#_ k|;'tL labf ===-vr{ ePsf]_ = == =k^s .
-ª_ cWoog labf=== -vr{ ePsf]_ = = ==lbg . = = =jif{ .
-r_ c;fwf/)f labf -vr{ ePsf]_=========== =lbg .= = = jif{ .
-%_ ljz]if labf -vr{ ePsf]_ = = = = = =lbg .

78
10= vfO{kfO{ cfPsf] dfl;s tna ?M
-s_ a]l;s tna ?= = = = =
-v_ u|]* a[l$ ?=+==== = = =
-u_ eQf ?= = = = = = = =
-#_ cf}iflw pkrf/ vr{ ?= = = = = =
-ª_ gfu/Ls nufgL sf]ifdf hDdf x"g] cf}iflw pkrf/ /sd 1 dlxgfsf] ?=====
-r_ gfu/Ls nufgL sf]ifsf] sd{rf/Lsf] ggck/]l^ª vftfdf hDdf x"g] g+========
-%_ jf]g; /sd ?== = = = = = cf=j== = = = = =sf]
-h_ k|f]T;fxg k"/:sf/ ?= = = = = cf=j== = = = = =sf]
-em_ ;+lrt #/ labfsf] /sd ?= = = = = = = = =

11= tnj eQf e"QmfgL lnPsf] clGtd dlxgf = = =e"QfgL ldlt = = = =

12= ;?jf / a("jf jf sfhdf hfbf b}lgs e|d)f eQf afkt lnPsf] c;"n x"g af+sL k]lZs /sdM

13= gfu/Ls nufgL sf]if gDj/M

14= sd{rf/L ;+ro sf]if gDj/M

15= dfl;s ?kdf s clgjfo{ s§L ug"{ kg]{ /sdx?M


-s_ gfu/Ls nufgL sf]if s§L /sdM
-v_ sd{rf/L ;+ro sf]ifdf s§L /sdM
-u_ sd{rf/L ;+ro sf]if ;fk^L s§L /sdM
-#_ ;fk^L ;f+jf ?= = = =Jofh ?= = = = hDdf ?= = = =
-ª_ df]^/;fO{sn jf ;fO{sn jf cGo ;fk^L s§L ;f+jf= == = Jofh= = = =hDdf ?===
-r_ ljdf lk|ldod = = = = = = = =
-%_ cfos/ s§L dlxgf dlxgfdf s§L ug"{ kg{] /sdM = = / xfn ;Ddsf] s§L = = = =
-h_ sNof)fsf/L sf]if s§L /sd -dfl;s÷jflif{s_ = = = = =

==================== ============================

tof/ ug]{ - n]vf / k|zf;g _ r]s ug]{ - n]vf/ k|zf;g _

af]wfy{ M
>L g]kfn ^]lnsd s]=sf=, lstfj zfvf .
>L g]kfn ^]lnsd tfn"s sfof{no .
>L sd{rf/L ;+ro sf]if, lqb]jL dfu{, &d]n .
>L gfu/Ls nufgL sf]if, k"tnL;*s, sf&df*f}+ .
>L = = == =-;DalGwt sd{rf/L_M ;?jf ePsf] sfof{nodf tf]lsPsf] Dofb leq xflh/ x"g hfg" x"g .

79
cg";'rL- 9

-ljlgod 46 tyf 47 ;+u ;DalGwt_


tnadfg
;fljssf] tnadfg >L 5 sf] ;/s
2057 >fj)f 1 ut] cl# lgo"lQm
nflu ljz]if Joj:yfM
tx gof+ tna clGtd tna u|]* z"? tna dfg hDdf
:s]n u|]* :s]n ;+Vof df yk ;+Vo
jif{ b/ hDdf
k|jGw lgb]{zs 14,000. - - - 14,000.
11 12,250. 9 268. 2,412. 14,662.
10 10,500. 10 230. 2,300. 12,800.
9 9,575. 11 213. 2,343. 11,918. 2 426. 13
8 8,650. 11 195. 2,145. 10,795. 2 390. 13
7 8,075. 15 178. 2,670. 10,745. 2 356. 17
6 7,500. 15 160. 2,400. 9,900. 2 320. 17
5 4,900. 17 120. 2,040. 6,940. 2 240. 19
4 4,100. 15 110. 1,650. 5,750. 2 220. 17
3 3,630. 15 100. 1,500. 5,130. 2 200. 17
2 3,300. 15 90. 1,350. 4,650. 2 180. 17
1 t[tLo :t/ 3,300. 15 88. 1,320. 4,620.
1 lålto :t/ 3,150. 12 85. 1,020. 4,170.
1 k|yd :t/ 3,000. 12 80. 960. 3,960.
*2061 >fj)f 1 ut] ;Dddf cltl/Qmdfg kfPsfnfO{ tx 1 sf] t[tLo :t/df sfod ul/Psf] % .

;jf/L rfnssf] tnadfg


xn"sf ;jf/L 3630 30 100 3000 6630 2 200 32 68
rfns
ef/L ;jf/L 4100 26 110 2860 6960 2 220 28 71
rfns
jl/i& ;jf/L
rfns

80
cg";'rL - 10
-ljlgod 50 ;+u ;DalGwt_

cltl/Qm ;do eQf

1= sfof{nosf] ;do eGbf a(L ;do jf labfsf] lbgdf s"g} sd{rf/LnfO{ sDkgLsf] sfddf
nufOPdf To:tf] sd{rf/Ln] vfO{kfO{ cfPsf] tnasf] k|lt#)^f 1 k|ltztsf b/n] sfd
u/]sf] a(L ;do jf lbgsf] clt/LQm ;do eQf lbOg] % .

t/, o:tf] clt/LQm ;do eQf afkt kfpg] /sd s"g} klg dlxgfdf lghsf] z"?
tna :s]nsf] cfwf eGbf a(L kfpg] %}g .

2= lbgdf 1 #)^f eGbf #^L ;do sfd u/]sf]df clt/LQm ;do eQf kfpg] %}g .

3= clt/LQm ;do eQf a(L ;do sfd ug]{ :yfoL, c:yfoL ;a} sd{rf/L / Hofnfbf/Ln]
;d]t kfpg] %g\ .

4= clt/LQm ;do eQf ;fwf/)ftof ljefuLo k|d"v, sfof{no k|d"v / clws[t tx 6 / ;f]
eGbf dflysf sd{rf/Ln] kfpg] %}g .

t/, clws[t sd{rf/Ln] 1 #)^f eGbf a(L ;do a;L sfd ug"{ kg]{ cj:yf kl/cfPdf
tf]lsP adf]lhdsf] vfhf vr{ lbO{g] % .

5= clt/LQm ;do eQf v"jfpg ;Sg] clwsf/ k|fKt clwsf/Lsf] k'j{ :jLs[lt lnP/ dfq
clt/LQm ;do sfd ug"{ u/fpg" kb{% .

81
cg";'rL - 11
-ljlgod 51 ;++u ;DalGwt_
cGo ;"ljwfx?
v)* -s_
1= eQf / kfl/tf]]lifs ;"ljwf M

sDkgLsf sd{rf/Lx?n] b]xfo adf]lhdsf] eQf / kfl/tf]lifs ;"ljwf kfpg] %g\ .

kb tx dfl;s eQf /sd

k|jGw lgb]z
{ s 21,000.
gfoj k|jGw lgb]z
{ s 11 13,000.
lgb]z
{ s 10 11,000.
clws[t :t/ 9 7,000.
clws[t :t/ 8 6,500.
clws[t :t/ 7 6,000.
clws[t :t/ 6 5,500.
;xfos :t/ 5 5,000.
;xfos :t/ 4 3,900.
;xfos :t/ 3 3,500.
;xfos :t/ 2 3,250.
;xfos :t/ 1 2,950.
;xfos :t/ 1 2,950.
;xfos :t/ 1 2,950.

82
cg";'rLM 11
v)* -v_
2= b"u{d :yfg eQfM

-c_ jlu{s[t -:yfgLo_ eQfsf] b/ tflnsf

->L 5 sf] ;/sf/, cy{ dGqfnosf] ldlt 2057.5.1 sf] kl/kqdf cfwfl/t_
tx s ju{ v ju{ u ju{ # ju{
;b/d"sfd ;b/d"sfd ;b/d"sfd ;b/d"sf ;b/d"sf 12 sf]if ;b/d"sfd ;b/d"sf 12 sf]if ;b/d"s ;b/d"s 12 s
/ af^ 6 af^ 12 d / d af^ / ;f] / 6 sf]if daf^ 6 / ;f] fd / fd / ;
;b/d"sfd b]lv 12 sf]if / ;b/d"sf 6 b]lv eGbf leq b]lv 12 eGbf 6 sf]if af^ 6 eGbf
af^ 6 sf]if leq ;f] eGbf d af^ 12 sf]if dfly sf]if dfly leq b]lv dfly
sf]if leq dfly 6 sf]if leq leq 12
leq sf]if
leq
1 2250. 2365. 2590. 1800. 1890. 2070. 1350. 1420. 1555. 700. 840. 92
2 2475. 2600. 2845. 1980. 2080. 2275. 1485. 1560. 1710. 800. 895. 98
3 2700. 2835. 3105. 2160. 2270. 2485. 1620. 1700. 1865. 910. 1000. 10
4 3075. 3230. 3535. 2460. 2585. 2830. 1750. 1840. 2015. 1025. 1105. 121
5 3675. 3860. 4225. 2940. 3085. 3380. 2100. 2205. 2415. 1225. 1285. 14
6 5625. 5905. 6470. 4500. 4725. 5175. 3350. 3520. 3855. 1500. 1575. 17
7 6058. 6360. 6968. 4845. 5087. 5573. 3550. 3730. 4085. 1750. 1838. 20
8 6490. 6815. 7465. 5190. 5450. 5970. 3750. 3940. 4315. 2000. 2100. 230
9 7183. 7543. 8260. 5745. 6032 6608. 4025. 4228. 4630. 2250. 2390. 261
10 7875. 8270. 9055. 6300. 6615. 7245. 4300. 4515. 4945. 2500. 2680. 29

gf]^M tx 1 sf] tLgj^} :t/n] tx 1 nfO{ tf]lslbPsf] b/n] / xn"sf ;jf/L rfns /
ef/L ;jf/L rfnsn] s|dz
tx 3 / 4 nfO{ tf]lsP cg";f/sf] :yflgo eQf kfpg] % .

83
-cf_ jlu{s[t eQf kfpg] :yfgx? b]xfo cg";f/ x"g] %M
c~rn lhNnf
"s" ju{sf :yfgx?M
1= u)*sL dgfé
2= s)ff{nL x"Dnf, d"u", *f]Nkf / sflnsf]^
3= ;]tL afh"/f

"v" ju{sf :yfgx?M


1= wjnflu/L d":tfé
2= s)ff{nL h"Dnf
3= ;]tL aemfé
4= dxfsfnL bfr"{nf

u
" " ju{sf :yfgx?M
1= /fKtL ?s"d
2= e]/L hfh/sf]^, b}n]v
3= ;]tL c%fd

"#" ju{sf yfgx?M


1= d]rL tfKn]h"é
2= sf]zL ;+v"jf;ef, ef]hk"/, t]x|y"d
3= ;u/dfyf vf]^fé, cf]vn("éf, ;f]n"v"Dj"
4= wjnflu/L DofUbL
5= /fKtL /f]Nkf, ;Nofg / Ko'&fg
6= dxfsfnL **]Nw"/f / a}t*L
7= ;]tL *f]^L

"ª" ju{sf :yfgx?M


1= d]rL kf+ry/
2= sf]zL wgs"^f
3= hgsk"/ /fd]%fk, bf]nvf
4= afudtL /;"jf, l;Gw"kfNrf]s, wflbé -;b/d"sfd If]q_
5= u)*sL nDh"é, uf]/vf
6= n"lDjgL u"NdL, c#f{vf+rL
7= wjnflu/L afUn"é, kj{t

:ki^Ls/)fM dfly plNnlvt lhNnf ;b/d"sfdsf :yfgLo eQf b/ ;DjGwdf h"g;"s} b/x?
pNn]v ul/Psf] ePklg b]xfodf pNn]v ePsf :yfgx?df sfo{/t sd{rf/Lx?n] b]xfodf
pNn]v ePsf b/x?n] :yflgo eQf kfpg] %g\ M

84
-1_ "v" ju{sf] ;b/d"sfdsf] b/n] kfpg] lhNnfsf ufp+ ljsf; ;ldltx?M
-s_ d]rL tfKn]hé" sf] #"G;f / cf]nfér"éuf]nf / o;df kg]{ uf=lj=;=x?
cf]nfér"éuf]nf .

-v_ sf]zL ;+v"jf;efsf] g"d eGbf pQ/L lhNnfdf kg]{ -1_ r]k"jf -2_ x]bfª\gf
-3_ lsdfyfª\sf -4_ :ofsl;nf -2_ jfn"é / -6_ l;dfhf]/

-u_ ;u/dfyf ;f]n"v"Dj"sf] gfDr] ;lxt pQ/sf] Onfsf / o;df kg]{ ufp+ ljsf;
;ldltx? -1_ v"Dh"é -2_ gfDr] -3_ rf}/Lvr{

-#_ hgsk"/ bf]nvf lhNnfsf] nfdf]ju/ / /f]Njflné ;lxt pQ/L Onfsf / uf]u/
ufp+ ljsf; ;ldlt

-ª_ afudtL /;"jfsf] l^d"/] ;lxt pQ/L Onfsf / l^d"/] ufp+ ljsf; ;ldlt

-r_ u)*sL uf]/vfsf] l;lb{jf; ;lt pQ/sf] Onfsf / o;df kg]{ ufp+ ljsf;
;ldltx? -1_ l;lb{jf; -2_ k|f]s -3_ nf]x -4_ s]/f]hf -5_ %]sDkf/ /
-6_ dfGj"

-%_ wjnflu/L afUn"ésf] (f]/kf^g If]qdf kg]{ ufp+ ljsf; ;ldltx? -1_ af]*f+u
-2_ lg;L -3_ x"sfd -4_ /Gdf -5_ d}sf]^ / -6_ ^sjf%L

-h_ ;]tL *f]^L lhNnfsf] vKt* h*Lj"^L pBfgsf] 9000 -gf} xhf/ lkm^_ eGbf
dflysf] prfO{sf] efu

2 "#" ju{sf] 12 sf]if eGbf dflysf] b/n] kfpg] lhNnfsf ufp+ ljsf; ;ldltx?M

-s_ jfudlt wflbésf] cf+v" vf]nfsf] pQ/L Onfsf / o;df kg]{ ufp+ ljsf; ;ldltx? -
1_ a"(fy"d -2_ nfkf -3_ k"mnvs{ -4_ l/ufp+ -5_ ;Nofgsf]^ -6_ ;Nofg^f/,
l;Gw"kfNrf]ssf] k"mlké / ;]df{yfé ;lxt pQ/L Onfsf / o;df kg]{ ufp+ ljsf;
;ldltx? -1_ a/f+rf] -2_ j?jf -3_ ef]tfé -4_ jL/tfuf]Nb] -5_ u"g;f -6_ u"jf
-7_ lspn -8_ ln;tLsf]^ -9_ dxf°fn -10_ kf+utf+u -11_ k"mNkLésL -
12_ wfukfnsf]^ / -13_ l^u"j&un l^g; Wofun .

-v_ u)*sL ndh"ésf] v'bL ;lxt pQ/L If]q o;df kg]{ ufp+ ljsf; ;ldltx?
-1_ afx"g *f+*f dx]Gb|f]bo -2_ >LsfnL sftfwL -3_ &'nLj];L ktféL / -4_ &fsg
kmflnsfb]jL
b|i^JoM
jlu{s[t eQf lbg] cfwf/x?M
-s_ sd{rf/Ln] tf]lsPsf :yfgsf nflu tf]lsPsf] /sd jlu{s[t eQf kfpg] %g\ .

85
-v_ sfo{/t lhNnf leq :yfoL a;f]jf; ePsf sd{rf/Lx?n] k|s/)f -c_ df tf]lsPsf]
/sdsf] 25 k|ltztsf b/n] dfq jlu{s[t eQf kfpg] %g\ .
t/, k|s/)f -cf_ df plNnlvt "s" / "v" ju{df eg] tf]lsPsf] /sdsf] 50
k|ltztn] jlu{s[t eQf kfpg] %g\ .

-u_ s"g} sd{rf/L jlu{s[t eQf kfpg] :yfgdf a;L sfd u/]sf] ePdf dfq To:tf] eQf
kfpg]% . sd{rf/Lsf] kb:yfkgf jlu{s[t eQf kfpg] :yfgdf ePsf] ePtfklg
sfhdf jf cGo tj/n] s"g} eQf gkfpg] jf sd kfpg] :yfgdf a;L sfd u/]df
lghn] ;f] cjlwe/ jlu{s[t eQf gkfpg] jf sfo{/t :yfgsf] lgldQ tf]lsPsf]
eQf;Dd lbO{g] % .

-#_ Ps jif{df 30 lbg;Ddsf] labfdf a;]sf] sd{rf/LnfO{ jlu{s[t eQf lbO{g] % .


cWoog sfh tyf cWoog labf / c;fwf/)f labfdf a;]sf] sd{rf/Ln] jlu{s[t
eQf kfpg] %}g . eQf kfpg] :yfgdf kbflwsf/ /x]sf] cfwf/df dfq jlu{s[t eQf
lbO{g] %}g .

86
cg";'rL M 11
v)* -u_

3= ^]lnkmf]g ;"ljwf M

1= ;le{; ^]lnkmf]gM

sDkgLsf] ;]jf ;+rfng, ljsf; Pj+ lj:tf/nfO{ ^]jf lbg sDkgLsf] ;+rfns ;ldltsf cWoIf,
;+rfns, k|jGw lgb]{zs nufot sDkgLsf tx 8 / ;f] eGbf dflysf kbflwsf/Lx?sf] lgjf;df
h*fg ul/g] ;le{; ^]lnkmf]gaf^ sfof{nosf] sfo{ bIftf clea[l$ ug{ k|of]u x"g] ePsf]n] o:tf
^]lnkmf]gnfO{ ;d]t sfof{nos} ^]lnkmf]g dflgg] % . o:tf ^]lnkmf]gx?df b]xfo adf]lhdsf] snx?sf]
l;dfnfO{ ;le{;sn dflgg] %M

s_ ;+rfns tyf tx 8 / ;f] eGbf dflysf sd{rf/Lx? Pj+ sfof{no k||d"vx?sf] lgjf;df Ps
nfOg ;le{; ^]lnkmf]g h*fg ul/g]] % .

v_ ;+rfns tyf b]xfosf sd{rf/Lx?sf] lgjf;df h*fg ul/Psf ;le{; ^]lnkmf]gdf jflif{s b]xfo
adf]lhdsf] ^]lnkmf]g dx;"n ;DdnfO{ ;le{; sn dflgg] % M

-c_ ;+rfns ;ldltsf cWoIf tyf k|jGw lgb]z { sM


1= :yflgo sn k'/}
2= cGt/b]lzo ^«s + n jflif{s 1200 ldg]^ ;Dd
3= cGt/f{li^«o ^«s
+ n jflif{s 400 ldg]^ ;Dd

-cf_ ;+rfns ;ldltsf ;b:ox?


1= :yflgo sn k'/}
2= cGt/b]lzo ^«s + n jflif{s 1000 ldg]^ ;Dd
3= cGt/f{li^«o ^«s
+ n jflif{s 250 ldg]^ ;Dd

-O_ tx 11 sf clws[t tyf sDkgL ;lrjM


1= :yflgo sn k'/}
2= cGt/b]lzo ^«s + n jflif{s 500 ldg]^ ;Dd
3= cGt/f{li^«o ^«+sn jflif{s 125 ldg]^ ;Dd

-O{_ tx 10 sf clws[t sd{rf/LM


1= :yflgo sn k'/}
2= cGt/b]lzo ^«s + n jflif{s 250 ldg]^ ;Dd
3= cGt/f{li^«o ^«+sn jflif{s 60 ldg]^ ;Dd

-p_ tx 8 / 9 sf clws[t sd{rf/LM


1= :yflgo sn k'/}
2= cGt/b]lzo ^«s
+ n jflif{s 250 ldg]^ ;Dd

u_ ;le{; ^]lnkmf]g lgz"Ns h*fg ul/g] % . ;]jfaf^ cjsfz x"+bf jf sDkgLsf] lhDd]jf/Laf^
d"St x"+bf ;le{; ^]lnkmf]gnfO{ cfkm\gf] gfddf kl/jt{g u/fpg rfx]df To:tf] ug{ lbO{g] % /
To;f] ubf{ lgodfg";f/sf] w/f}^L tyf nfUg] s/ a"emfpg" kg]{ % .

87
#_ ;le{; ^]lnkmf]g sd{rf/L sfo{/t /x]sf] If]q -sfof{noaf^ b}lgs cfjt hfjt ug]{ lgjf;
:yfg_ df dfq k|fljlws b[li^sf])fn] ;Dej eP;Dd h*fg ul/g] % .

ª_ tx 9 / ;f] eGbf dflysf sd{rf/Lx?n] cfkm\g} lgjf;df ;le{; ^]lnkmf]g afx]s lghL
^]lnkmf]g h*fg ug{ rfx]df w/f}^L, h*fg vr{ tyf nfUg] s/ lnO{ 1 nfOg ^]lnkmf]g
h*fg u/L lbg ;lsg] % .

r_ ;+rfns tyf sd{rf/Lx?sf] lgjf;df h*fg ul/Psf] ^]lnkmf]g tyf sfof{nodf h*fg
ul/Psf] ^]lnkmf]gx?af^ ePsf] cGt/b]lzo tyf cGt/f{li^«o ^«s
+ nsf] lan clgjfo{ ?kn] /fvL
%"^ lbg] /sd s^fO k|To]s cfly{s jif{sf] cGtdf a(L snsf] nfUg] /sd c;"n pk/ ug"{
kg]{ % .

%_ ;le{; ^]lnkmf]g cfkm" a;]sf] lgjf;df -Ps &fp+df dfq_ /fVg" kg]{ % . cfkm" a;]sf]
:yfgdf g/fvL cGoq /fv]df ljlgod 84 sf] pkljlgod -8_ sf] cleof]u nufO{ sf/jfxL
u/Lg] % .

h_ gg\;le{; lnO{;s]sf] sd{rf/Ln] ;le{; ;"ljwf kfpg] ePdf ;f]xL ^]lnkmf]gnfO{ ;le{; ;"ljwfdf
kl/)ft ug{" kg{] % t/ To:tf] gg\;le{; ^]lnkmf]gdf lgodfg";f/ nfUg] w/f}^L /fvL klJns
;/x u/fO{ %"§} ;le{; nfO{g lng rfx]df cj:yfg";f/ PS;r]Ghsf] Ifdtf x]/L lbg ;lsg] %
.

em_ Pp^} sd{rf/Ln] jf kbflwsf/Ln] Ps eGbf a(L ;le{; jf gg\;le{; ^]lnkmf]g kfpg] %}g .

~f+_ sDkgLdf btf{jfn ^«* ] o'lgogsf s]lGb|o ;ldltsf kbflwsf/L dWo] cWoIf / dxf;ljsf]
lgjf;df gg\;le{; h*fg ePsf] % eg] ;f]xL ^]lnkmf]gdf / gePsf] v)*df gof+ nfO{g
;le{; nfO[gsf] ?kdf h*fg u/L lgz"Ns :yflgo sn lbO{g] % .

2= gg\ ;le{; ^]lnkmf]gM


;le{; ^]lnkmf]g gkfPsf tx 1 b]lv tx 7 ;Ddsf kl/If)fsfn xl^;s]sf :yfoL sd{rf/Lx?nfO{
h]i&tfsf] cfwf/df lghx?sf] lgjf;df h*fg ubf{ nfUg] vr{ glnO{ lgodfg";f/ w/f}^L lnO{ 1 nfO{g
gg\ ;le{; ^]lnkmf]g h*fg ug{ ;lsg] % . o:tf] ^]lnkmf]g ;"ljwf glnPsf sd{rf/LnfO{ dfl;s /sd
?=200. lbO{g] % . gg\;le{; ^]lnkmf]gdf b]xfo adf]lhdsf] snsf] ;le{; ;"ljwf lbOg] % .

-s_ tx 6 / 7 sf clws[t sd{rf/LnfO{ dfl;s 500 :yflgo sn;Dd,

-v_ tx 5 / 4 sf ;xfos sd{rf/LnfO{ dfl;s 400 :yflgo sn;Dd,

-u_ tx 4 eGbf d"lgsf sd{rf/LnfO{ dfl;s 300 :yflgo sn;Dd .

3= df]jfOn ^]lnkmf]gM
-c_ df]jfOn ^]lnkmf]g ;"ljwf b]xfosf kbflwsf/Lx?nfO{ lbOg]%M
-s_ ;+rfns ;ldltsf cWoIf, ;+rfnsx?, k|jGw lgb]z { s, 11 txsf gfoj k|jGw
lgb]{zs / lgb]{zsx?, sDkgL ;lrj / 10 txsf k|jGws / lgb]{zsx? .
-v_ sf=If]=lg= sf l:jlré d]l)^g]G; zfvfsf k|dv " .
-u_ ,, sf ;"Gwf/fsf sfof{no k|d"vx? .
-#_ ,, sf kf^gsf ,, ,, .
-ª_ ,, sf rfjlxnsf ,, ,, .
-r_ ,, sf %fpgLsf ,, ,, .
-%_ ,, sf uf+]uj"sf ,, ,, .
-h_ ,, sf gS;fn ,, ,, .

88
-em_ ,, sf eQmk'/ ,, ,, .
-`_ ^«fG;ldzg ljefu, d]l)^g]G; zfvfsf k|dv " .
-^_ kfj/ P)* Po/sf] ljefu, d]l)^g]G; zfvfsf k|d"v .
-&_ s]Gb|Lo ^]lnu|fkm clkm;sf ^«flkms clkm;/ .
-*_ l:j=d]= ljefusf l:j=d]= zfvfsf k|dv " .
-(_ ljlné ljefu, ljn k|zf]wg tyf ljt/)f zfvfsf k|dv " .
-)f_ sDKo'^/ ljefu, sDKo'^/ dd{t zfvfsf k|d"v .
-t_ gof+ ;]jf ljefu, OG^/g]^ zfvfdf 3 nfOg .
-y_ df]jfOn ;]jf ;+rfng ePsf sfof{nox?df dd{t ;+ef/sf
nflu k|lt sfof{no 2 nfOg .
-b_ gof+ ;]jf lgb]{zgfnsf] df]jfOn dd{t ;+ef/ zfvfsf]
k|fljlwsx?nfO{ 8 nfOg .
-g_ b'/;+rf/ sfof{no kf]v/fsf] sfof{no k|d"vnfO{ 1 nfOg .

-cf_ df]jfOn ^]lnkmf]gdf lgDgfg";f/sf] ;"ljwf lbO{g] % .


-s_ df]jfOn ^]lnkmf]g ;]^ lkmtf{ ug{] u/L lgMz"Ns pknAw u/fpg] .

-v_ ;fwf/)f nfOgsf] ;le{; ^]lnkmf]gdf lgwf{l/t sf]^fdf ga(\g] u/L P;=^L=*L= ;"ljwf
lbO{g] % .

-u_ ;+rfns ;ldltsf cWoIf ;+rfns÷;b:ox? k|jGw lgb]z { s tyf gof+ ;]jf
lgb]{zgfno, sf&df*f}+, jL/u+h / lj/.^gu/sf If]qLo lgb]{zgfnosf lgb]{zsx? tyf
sDkgL ;lrjnfO{ dfl;s 700 ldg]^ Po/ ^fO{d rfh{ %"^ Pj+ Go'gtd dfl;s
dx;"n a/fa/ x"g] /sdnfO{ nf]sn snsf] s|]*L^ lnld^ sfod u/L ;le{;sn
dflgg] % .

-#_ gfoj k|jGw lgb]{zs / klZrdf~rn If]qLo lgb]{zgfnosf lgb]{zsnfO{ dfl;s 500
ldg]^ Po/ ^fO{d rfh{ %"^ Pj+ Go'gtd dfl;s dx;"n a/fa/ x"g] /sdnfO{ nf]sn
snsf] s|]*L^ lnld^ sfod u/L ;le{;sn dflgg] % .

-ª_ tx 10 sf k|jGws, tx 10 sf If]lqo lgb]{zsx? tyf dd{t ;+ef/ sfo{sf] nflu


ljleGg txsf sd{rf/Lx?n] Jofj;flos k|of]hgsf nflu k|of]u ug]{ ;le{; nfOgdf
dfl;s 400 ldg]^ Po/ ^fO{d rfh{ %"^ Pj+ Go'gtd dfl;s dx;"n a/fa/ x"g]
/sdnfO{ nf]sn snsf] s|]*L^ lnld^ sfod u/L ;le{;sn dflgg] % .

-r_ ;le{; ;"ljwf kfpg] cGo sd{rf/LnfO{ Po/ ^fO{d rfh{ dfl;s 300 ldg]^ Po/
^fO{d rfh{ %"^ Pj+ Go'gtd dfl;s dx;"n a/fa/ x"g] /sdnfO{ nf]sn snsf]
s|*
] L^ lnld^ sfod u/L ;le{;sn dflgg] % .

-%_ ;le{; df]jfO{n ^]lnkmf]gdf dfl;s Go"gtd dxz"n -/])^n_ lgz"Ns x"g] % .

-O_ tx 8 / 9 sf sd{rf/Ln] cfkm"n] df]jfO{n ;]jf lnPsf] eP ;f] df dfl;s 200 ldg]^
;Dd Po/ ^fO{d rfh{ lgMz"Ns lbO{g] % .

-O{_ clkm; ;do afx]s laxfg a]ns ' L h"g;"s} ;dodf klg cgsn a]l;zdf ;Dks{ u/fpg" kg{]
ljz]if kb jf lhDd]jf/L kfPsf h"g;"s} txsf sd{rf/Lx?nfO{ k|jGw lgb{]zsn] Joj:yfkg
;ldltsf] k/fdz{df a(Ldf 15 j^f ;le{; df]jfO{n ^]lnkmf]g lbg ;lsg] % . pQm ;"ljwf
kfpg]n] Go'gtd dxz"n (/])^n) / 200 ldg]^ ;Ddsf] Po/^fO{d rfh{ lgz"Ns kfpg] % .

89
4= OG^/g]^ ;]jf M
-s_ ;+rfns ;ldltsf cWoIf, ;+rfnsx?, k|jGw lgb]z
{ s, sDkgLsf 11 txsf gfoj k|jGw
lgb]{zs / lgb]{zsx?, sDkgL ;lrj tyf 10 txsf k|jGws / lgb]{zsx? ePsf] ljefu
tyf lgb]{zgfnonfO{ dfl;s 3600 ldg]^ lkmS:* cfj/ dGy Kofs]hsf] O{G^/g]^ ;le{;
;"ljwf lgMz"Ns lbO{g] % .

-v_ O{G^/g]^ ;]jfsf] dd{t ;+ef/df sfo{/t pkTosf / pkTosf jflx/sf O{lGhlgo/x?, O{G^/g]^
u|fxs;]jfdf sfo{/t sd{rf/Lx? tyf pkTosf jflx/ O{G^/g]^ kk /flv ;]jf z"? u/]sf]
:yfgdf sfo{/t sfof{no k|d"v / dd{t ;+ef/df ;DnUg x"g] O{lGhlgo/x?nfO{ dfl;s 100
w)^fsf] lkmS:* cfj/ dGy sf] ^]i^ Psfp)^ pknJw u/fpg] .

-u_ lk=P;=l^=Pg= / df]afO{n ^]lnkmf]gsf s:^d/ ;d/L lan sDkgLsf] j]e ;fO{*df /flvPsf]
x"+bf o; ;DjGwdf u|fxsx?sf] ;f]wk"%sf] hfgsf/L lbgsf] nflu O{)^/g]^ ;]jf pknJw
/x]sf] If]qsf] sDkgLsf] sfof{nox?df sfof{no ;dodf dfq k|of]u ug{ kfpg] u/L *] ;lkm{é
Psfp)^ pknJw u/fpg] .

-#_ sDkgLdf btf{jfnf sd{rf/L o'lgogsf s]Gb|Lo sldl^sf sfof{nox?sf] nflu sfof{no ;do
cl# k%L ;d]t k|of]u ug{ kfpg] u/L k|lt dlxgf 60 #)^fdf ga(\g] u/L lkmS:* cfj/
dGy O{)^/g]^÷O{d]n ;"ljwf lgMz"Ns k|bfg ug{] / If]lqo OsfO{x?nfO{ Od]n ;"ljwf lgz"Ns
k|bfg ug{] .

5= O{d]n ;"ljwfM
:yfoL sd{rf/Lx?sf] dfu ePdf O{dn
] ;"ljwf lgz"Ns pknAw u/fpg] .

6= 6 dlxgf eGbf a(L cjwLsf] nflu cWoog jf tflnd jf c;fwf/)f labfdf a;]sf] sd{rf/Lsf]
xsdf labf a;]s} ldltaf^ nfu' x"g] u/L ;j} lsl;dsf] -^]lnkmf]g, df]jfOn, O{)^/g]^ tyf O{d]n
cfbL_ ;le{; tyf gg\;le{; ;ljwf kfpg] %}gg\ . pk/f]Qmfg";f/ labf :jLs[t ug{] sfof{non]
;DalGwt sfof{no ;dod} ;f]sf] hfgsf/L lbg" kg{] % .

90
cg";'rL M 11
v)* -#_
4= jLdf ;DaGwL ;"ljwfM
-1_ sDkgLsf sd{rf/Lx?sf] b]xfo adf]lhd jLdf ul/g] %M
-c_ cfsl:ds b"#{^gf jLdfM k|To]s sd{rf/LnfO{ 2 nfv ?k}of+sf] cfsl:ds b"#{^gf jLdf ul/g]
% . To:tf] jLdfdf nfUg] lk|ldod sDkgLn] Joxf]g]{ % . o:tf] jLdf k|To]s ;fnsf] efb|
1 ut] b]lv ul/g] % .

-cf_ ;fjlws hLjg jLdfM


-s_ kl/If)fsfn ;dfKt ePsf :yfoL sd{rf/Lx?sf] b]xfo adf]lhd ;fjlws hLjg jLdf
ul/g] % . To:tf] hLjg jLdf sd{rf/Lsf] pd]/ 58 jif{sf] cjlw;Dd dfq ul/g] %
. k|To]s jif{ df# 2 ut] b]lv hLjg jLdfsf] nflu of]Uo x"g] gof+ sd{rf/Lx?sf]
;DaGwdf b]xfo adf]lhd jLdf° /sd sfod ug]{ u/L jLdf u/fOg] / of] jLdf
sd{rf/Lsf] pd]/sf] xbaf^ cjsfz gx"Gh]nsf] cjlwnfO{ ;dfj]z ul/g] % .

l;=g+= tx jLdf° /sd


1= 1 tx 1,10,000.-
2= 2 tx 1,20,000
3= 3 tx 1,30,000.-
4= 4 tx 1,45,000.-
5= 5 tx 1,75,000.-
6= 6 tx 2,70,000.-
7= 7 tx 2,90,000.-
8= 8 tx 3,10,000.-
9= 9 tx 3,45,000.-
10= 10 tx 3,80,000.-
11= 11 tx 4,40,000.-

-v_ xfnsf] ;fjlws hLjg jLdf cGt{ut jLdf e};s]sf] sd{rf/Lx?sf] xsdf ;fljs
jLdfnfO{ oyfjt /fvL a"+bf -s_ df pNn]v eP adf]lhd jLdf°sf] km/s /sdsf]
jLdf ul/g] % .

-u_ jLdf° /sdsf] jflif{s lk|ldod afkt ltg"{kg]{ /sd dWo] k|To]s sd{rf/Lsf] kbsf]
z"? tnasf] lgDg lnlvt k|ltzt ;Dd sDkgLn] Joxf]g{] % .
tx k|ltzt
1 65
2 / 3 60
4 / 5 55
6 / 7 50
8 / 9 45
10 / 11 40

-#_ xfnsf] ;fjlws hLjg jLdf cGtu{t jLdf e};s]sf] sd{rf/Lx?sf] a"+bf -u_ df
pNn]lvt lk|ldodsf] xb /sd;Dd sDkgLn] Joxf]g]{ eO{ a[l$ jLdf° /sddf ;b:o
x"g g;s]sf sd{rf/Lx?n] rfx]df xb eGbf a(L nfUg] /sd sd{rf/L :jod\n] Joxf]/L
gof+ jLdf° /sdsf] ;b:o x"g ;Sg]%g\ .

-Ñ_ ;fljssf] jLdf cjlw e"Qmfg e} jLdfsf] /sd k|fKt ul/;s]sfx?sf] xsdf 2057
df# 1 ut] kZrft 5 jif{ jf ;f] eGbf a(L ;]jf cjlw af+sL x"g]sf] xsdf yk

91
ePsf] /sd a/fa/ k"gM gof+ hLjg jLdf of]hgfdf ;dfj]z u/L ;fjlws hLjg
jLdf u/fOg] % .

-r_ v)* -s_ cg";f/ jLdf° /sd sfod ubf{ nfUg] jflif{s lk|ldod /sd dWo] ;fljs
adf]lhd 90 k|ltzt sDkgLn] / af+sL 10 k|ltzt sd{rf/Ln] Joxf]g"{ kg{] % .

-%_ sDkgLn] Joxf]g]{ lk|ldodsf] xb /sd gf#]sf] sf/)faf^ gof+ a[l$ jLdf° /sdsf]
;b:otfaf^ alGrt x"g uPsf] / v)* -#_ cg";f/ klg gof+ ;b:otf lng grfxg]
sd{rf/Lx?nfO{ lghsf] tx cg";f/ sDkgLn] Joxf]g]{ cf}ift jflif{s lk|ldod /sd
a/fa/ lgh sd{rf/Lsf] gfddf jrt vftf vf]nL hDdf u/fOg] % . o;/L hDdf
ePsf] /sd / ;f]df cfh{g ePsf] Jofh ;d]t lgh sd{rf/L pd]/sf] xbaf^
cjsfz ePdf jf ;f] eGbf cufj} lghsf] d[To' ePdf sd{rf/Ln] OR%fOPsf]
AolQmnfO{ o:tf] hDdf ePsf] /sd / Jofh ;lxt Psd"i^ e"QmfgL lbOg] % .

-2_ o; cg";r' Lsf] v)* -#_ df h"g;"s} s"/f n]lvPsf] ePtfklg of] ljlgodfjnL k|f/De x"g" eGbf cl#
jLdf ul/Psf]] sd{rf/Ln] /flhgfdf u/L cjsf; lnPsf] / ljefuLo Pj+ cbfntL sfjf{xLaf^ x^fOPsf]
afx]s c? h"g;"s} sf/)faf^ sDkgLsf] ;]jfaf^ cnu ePdf pQm ldlt b]lv jLdf kl/kSj x"g af+sL
cjlwsf] nfuL nfUg] ;Dk')f{ k|Lldod sDkgLn] lt/L sd{rf/Lsf] gfddf k]ZsL sfod u/Lg] % . o;/L
sDkgLn] lt/L lbPsf] ;a} /sd jLdf kl/kSj ePk%L sDkgLn] lkmtf{ lnO{ af+ls /x]sf] /sd dfq
jLdf ul/Psf] AolQmnfO{ kfpg] Joj:yf ug]{ % .

cg";'rL M 11
v)* -Ñ_
-5_ kf]zfs ;"lawf
-1_sDkgLsf] sd{rf/Lx?nfO{ k|To]s aif{ b]xfosf] b/n] kf]zfs vr{ lbO{g]%M
sd{rf/Lsf] tx kf]zfs vr{ jfkt kfpg] /sd
-s_ clws[t :t/ 5,500.
-v_ ;xfos :t/ tx 2 b]lv 5 ;Dd 4,500.
-u_ tx 1 tyf ;f] ;/xsf] nflu 3,500.

-2_ pkbkmf -1_ adf]lhdsf] kf]zfs vr{ /sd sDkgLsf] l/Qm b/jGbLdf c:yfoL jf Hofnfbf/L lgo"Qm e}
sDkgLsf] ;]jfdf sDtLdf 6 dlxgf sfd u/L ;s]sf sd{rf/L tyf JolQmn] ;d]t kfpg] % .
t/, To:tf] /sd s/f/df lgo"QmL ePsf sd{rf/Ln] kfpg] %}g .

-3_ kf]zfs afktsf] /sd k|To]s jif{ sflt{s dlxgfdf lbO{g] % .

-4_ kf]zfs ;"ljwf lnPsf sd{rf/L tyf JolQmn] sDkgLn] tf]s] adf]lhdsf] kf]zfs nufO{ sfof{nodf
cfpg" kg]{% .

cg";'rLM11
v)* -r_
-6_ jflif{sf]T;jsf] vr{M
ldlt 2060.10.22 df >L sDkgLsf] /lhi^«f/sf] sfof{nodf "g]kfn b'/+rf/ sDkgL" btf{ ePsf]n] k|To]s jif{
sDkgL btf{ ePsf] lbg ljleGg sfo{s|d ;+rfng u/L sDkgLsf] jflif{sf]T;j dgfO{g] % . pQm jflif{sf]T;jsf]
pknIfdf sDkgLdf sfo{/t sd{rf/L tyf Hofnfbf/Ldf sfo{/t AolQmx?nfO{ ;ldltn] tf]s] adf]lhdsf]
jflif{sf]T;j vr{ pknAw u/fO{g] % .

92
cg";'rL 12
-ljlgod 53 ;++u ;DalGwt_
;fk^L ;DaGwL Joj:yf
1= #/fo;L ;fk^L M

-s_ sDkgLdf 3 jif{ :yfoL ;]jf cjlw k"u]sf / sDtLdf 5 jif{ ;]jf cjlw af+sL x"g] sd{rf/LnfO{
gf]s/L cjlwdf Ps k^s #/fo;L ;fdu|L ;fk^L ?=1,00,000. -Ps nfv_ lbOg] % .
t/, df]^/;fOsn lsGg C)f lnO;s]sf sd{rf/LnfO{ of] ;"ljwf lbOg] %}g .

-v_ o:tf] ;fk^L pknJw u/fp+bf ;fk^L lbg] ;do d} kl% lkmtf{ gkfpg] u/L Ps k^s dfq ;fk^L
/sdsf] 7 k|ltzt /sd s^\^f ul/g] % . pQm 7 k|ltzt /sd dWo] 4 k|ltzt /sd Jofh afkt
sDkgLsf] vftfdf hDdf u/L af+sL 3 k|ltzt /sd sNof)fsf/L sf]ifdf hDdf u/Lg] % . o:tf]
;fk^L lnPsf] sd{rf/Lsf] ;fk^L /sd r"Stf gx"+b} d[To' ePdf pQm sf]ifaf^ ;f]w egf{ ul/g] % .

-u_ o:tf] C)f /sd sd{rf/Ln] kfpg] dfl;s tnaaf^ 120 ls:tfdf ga(fO{ s§f ul/g] % .

2= 6 dlxg] ;fk^LM
-s_ sd{rf/LnfO{ ;fdflhs sfo{sf] nflu 6 dlxgf;Ddsf] tna ;fk^L lbg ;lsg] % .

-v_ o:tf] ;fk^L kl/If)fsfn ;dfKt ePsf] sd{rf/Ln] kfpg ;Sg]% .

-u_ o:tf] ;fk^L sd{rf/Ln] dfl;s kfpg] tna eQf /sdaf^ 24 dfl;s ls:tfdf ga(fO{ s§f ul/g]
% .

-#_ o:tf] ;fk^L pknJw u/fp+bf ;fk^L lbg] ;do d} kl% lkmtf{ gkfpg] u/L Ps k^s dfq ;fk^L
/sdsf] 7 k|ltzt /sd s^\^f ul/g] % . pQm 7 k|ltzt /sd dWo] 4 k|ltzt /sd Jofh afkt
sDkgLsf] vftfdf hDdf u/L af+sL 3 k|ltzt /sd sNof)fsf/L sf]ifdf hDdf ul/g] % . o:tf]
;fk^L lnPsf] sd{rf/Lsf] ;fk^L /sd r"Stf gx"+b} d[To' ePdf pQm sf]ifaf^ ;f]w egf{ ul/g] % .

3= 1 aif]{ ;fk^LM
-s_ tLg jif{ :yfoL gf]s/L k"u]sf] sd{rf/Ln] #/ dd{t ug{ ;fk^L df+u u/]df 1 jif{ a/fa/sf] tna
;fk^L lbg ;lsg] % .
-v_ o:tf] ;fk^L sd{rf/Ln] cfkm\gf] gf]s/L cjlw e/df 3 k^s;Dd kfpg] % .
-u_ o:tf] ;fk^L kfpg] sd{rf/Ln] dfl;s kfpg] tna eQf /sdaf^ 48 ls:tfdf ga(fO{ s§f ul/g] %
.
-#_ o:tf] ;fk^L kfpg] sd{rf/Lsf] c? s"g} ;fk^L ltg{ af+sL eP ;f] s^fO{ af+sL x"g] /sd dfq kfpg]
% .
-ª_ o:tf] ;fk^L pknJw u/fp+bf ;fk^L lbg] ;do d} kl% lkmtf{ gkfpg] u/L Ps k^s dfq ;fk^L
/sdsf] 7 k|ltzt /sd s^\^f ul/g] % . pQm 7 k|ltzt /sd dWo] 4 k|ltzt /sd Jofh afkt
sDkgLsf] vftfdf hDdf u/L af+sL 3 k|ltzt /sd sNof)fsf/L sf]ifdf hDdf u/Lg] % . o:tf]
;fk^L lnPsf] sd{rf/Lsf] ;fk^L /sd r"Stf gx"+b} d[To' ePdf pQm sf]ifaf^ ;f]w egf{ ul/g] % .

4= 3 aif]{ ;fk^LM
-s_ 5 jif{ :yfoL gf]s/L k"u]sf / 53 jif{ pd]/ ggf#]sf] s"g} sd{rf/Ln] #/ lsGg, #/ agfpg jf
#/ cyjf hUuf lsGg ;fk^L dfu u/]df 3 jif{ a/fa/sf] tna ;fk^L kfpg] % . t/, o;/L
lbOg] ;fk^Lsf] clwstd /sd tLg nfv eGbf a(L x"g] %}g .

-v_ o:tf] ;fk^L sd{rf/Ln] cfkm\gf] gf]s/L cjlw e/df 2 k^s dfq kfpg] % .

93
-u_ o:tf] ;fk^L kfpg] sd{rf/Lsf] dfl;s tna eQf /sdaf^ 96 ls:tfdf ga(fO{ s§f ul/g] % .

-#_ o:tf] ;fk^L kfpg] sd{rf/Lsf] c? s"g} ;fk^L ltg{ af+sL ePdf ;f] s^fO{ af+sL x"g] /sd dfq
lbOg] % .

-ª_ o:tf] ;fk^L pknJw u/fp+bf ;fk^L lbg] ;do d} kl% lkmtf{ gkfpg] u/L Ps k^s dfq ;fk^L
/sdsf] 7 k|ltzt /sd s^\^f ul/g] % . pQm 7 k|ltzt /sd dWo] 4 k|ltzt /sd Jofh afkt
sDkgLsf] vftfdf hDdf u/L af+sL 3 k|ltzt /sd sNof)fsf/L sf]ifdf hDdf ul/g] % . o:tf]
;fk^L lnPsf] sd{rf/Lsf] ;fk^L /sd r"Stf gx"+b} d[To' ePdf pQm sf]ifaf^ ;f]w egf{ ul/g] % .

5= 7 ai]f{ ;fk^LM
-1_ sDkgLsf sd{rf/Ln] #/ lsGg, agfpg jf #/ agfpg hUuf lsGg ;fk^L dfu u/]df 7 jif{
a/fa/sf] /sd tna ;fk^L gf]s/L cjlwe/df Ps k^s dfq lbOg] % . o;/L lbOg] ;fk^L
clwstd /sd ?=5,00,000. eGbf a(L x"g] %}g . o:tf] ;fk^L dfu ug]{ sd{rf/Lsf] gf]s/L
cjlw 7 jif{ k"lu;s]sf] / 48 jif{ pd]/ ggf#]sf] :yfoL sd{rf/Ln] dfq kfpg] % .

-s_ sd{rf/LnfO{ 7 jif{] #/ ;fk^L lb+bf Joj:yfkgn] tf]s]sf] lglZrt cjlw leq k|fKt ePsf
lgj]bgx? dWo] sDkgLdf gf]s/L u/]sf] h]i&tfsf] cfwf/df ;fk^L k|bfg ul/g] % .

-v_ ;fk^L ljt/)f ug{ gf]s/L cjlw u)fgf ubf{ sd{rf/Lsf] kl/If)fsfn x^]sf] x"g"kg]{ % /
lghsf] c^"^ c:yfoL ;]jfnfO{ ;d]t h]i&tfdf u)fgf ul/g] % . t/, :yfoL gf]s/L eg] 7
jif{ ePsf] x"g" kg{ % .

-u_ s]Gb|Lo sfof{no, lstfj zfvfsf] /]s*{sf] cfwf/df Ho]i& sd{rf/Lsf] gfd ;fk^Lsf] nflu
sd{rf/L lxt zfvfn] k|sflzt u/L lglZrt ;do leq ;Dks{ u/L ;DalGwt sfof{no
dfk{mt ;fk^Lsf] nflu lgj]bg lbg sd{rf/LnfO{ hfgsf/L u/fpg" kg]{ % . t/ 1 jif]{ / 3
jif]{ ;fk^L lnPsf] sd{rf/Lsf] qmdzM 16 / 48 ls:tf gsfl^P;Dd 7 aif]{ ;fk^Lsf] nflu
gfd k|sflzt ul/g] %}g / 46 b]lv 48 jif{ pd]/ k"u]sf] cyf{t 10 jif{ dfq gf]s/L
cjlw af+sL /x]sf] sd{rf/Lsf] xsdf ls:tf jGbL nfu' x"g] %}g .

-#_ pkbkmf -1_ df h"g;"s} s"/f n]lvPsf] ePtf klg ;flas g]kfn b'/;+rf/ ;+:yfg sd{rf/L
;]jf zt{ tyf cGo ;"ljwf lalgodfjnL 2054 cg";f/ 7 jif]{ ;fk^Lsf] ?kdf clwstd
/sd ?=2,50,000.- ;fk^L lnPsf sd{rf/Lx?sf] xsdf of] ljlgod nfu' ePkl% 7 jif{
gf]s/L cjlw af+sL /x]sf / klxn] lnPsf] 7 jif]{ ;fk^Lsf] 50 % k|ltzt ls:tf s§f
e};s]sf sd{rf/L bf];|f] k^ssf] 7 jif]{ tna ;fk^Lsf] nflu klg of]Uo dflgg] % .

-Ñ_ sd{rf/Ln] #/ ;fk^L dfu ubf{ #/ cyjf hUuf sxf+ vl/b ug]{ xf] jf cfk\mg} #*]/Ldf
#/ lgdf{)f ug]{ eP #*]/L hUuf sxf+ % ;f] ;d]t pNn]v u/L lgj]bg lbg" kg]{% .
;fk^Lsf] nflu lwtf] /fVg] hUufsf] d'Nof+sg :yfgLo dfnkf]t sfof{noaf^ / #/sf]
d'Nof+sg ;DalGwt ljz]if!af^ ePsf] l;kmf/L; ;d]t lgj]bg ;fy ;+nUg /fvL lbg" kg]{
% . obL dfnkf]t sfof{no jf ;DalGwt lgsfon] u/]sf] d'Nof+sg rngrNtL eGbf w]/} g}
sd ePsf] % eGg] ;DalGwt sd{rf/LnfO{ nfu]df ;DalGwt sfof{no k|d"vn] :ynut
lgl/If)f u/L rngrNtLsf] d'No l;kmf/L; u/L k&fpg ;Sg] % / ejg jf #/sf]
d'Nof+sgsf] xsdf >L 5 sf] ;/sf/ jf >L 5 sf] ;/sf/sf] k')f{ :jfldTj ePsf] ;+:yfsf
l;len OlGhlgo/n] k|dfl)ft u/]sf] x"g" kg]{ % .
-2_ ;fk^L afkt wLtf]M
-s_ ;ft jif]{ ;fk^L kfpg] sd{rf/Ln] ;fk^L lnP afkt ;fk^L a/fa/sf] d'Nof+sgsf] #/ hUuf
sDkgLsf] gfddf b[li^aGwsL /lhi^«]zg kfl/t u/L lbg" kg]{ % .

94
-v_ sd{rf/Ln] cfk\mgf] jf >Ldfg jf >LdtLsf] gfp+sf] hUuf b[li^aGwsL lbg ;Sg]% . cfk\mgf]
jf >Ldfg >LdtLsf] gfddf #/ hUuf gx"g] sd{rf/L cfk\mgf] ;uf]nsf] afj" jf cfdfsf]
gfp+sf] hUuf ;d]t lghx?sf] gfp+af^ sDkgLnfO{ b[li^aGwsL /lhi^«]zg kfl/t u/L lbg
;Sg]% .

-u_ cfk\mgf] tyf kl/jf/sf] gfp+df lwtf] /fVg #/ hUuf gx"g] sd{rf/Ln] #/ hUuf vl/b u/L
;f]xL #/ hUuf sDkgLsf] gfp+df lwtf] /fVg" kg]{ cj:yfdf h:n] hUuf a]Rg vf]h]sf] % ;f]
AolQmn] g]kfn b'/;+rf/ sDkgLsf] sd{rf/Lsf] gfp+df /lhi^«]zg kfl/t u/L lbg]%" egL lnvt
lbPsf] cfwf/df sDkgLn] ;DalGwt hUufwgLnfO{ e"QmfgL lbg] lhDdf lng]% / ;f]xL lbg ;f]
hUuf sd{rf/Lsf] gfpdf /lhi^«]zg kfl/t u/fO{ lghaf^ g} sDkgLn] lwtf]sf] ?kdf
b[li^aGws kfl/t u/L lng] % . sydsbflrt o:df s"g} lvrf]nf x"g uPdf ;DalGwt
sd{rf/L g} k')f{ hjfkmb]xL x"g" kg]{ % .

-#_ sDkgLsf] gfp+df b[li^aGwsL /lhi^«]zg kfl/t u/fp+bf nfUg] b:t"/ sDkgLn] Joxf]g]{ % .

-Ñ_ ;fk^L /sd r"Qmf ePkl% b[li^aGwsL /f]Ssf k"ms"jf u/L td;"s km§f u/L lbg] % .

-3_ pQm adf]lhd ;fk^L lb+bf klxn] lnPsf] s"g} ;fk^Lsf] /sd c;"n x"g af+sL eP ;f] af+sL /sd
s§f u/L af+sL kfpg] hlt dfq lbOg] % .

-4_ 7 jif]{ ;fk^L /sd 224 ls:tfdf ga(fO{ s§f ul/g] % . t/, pQm cjlw eGbf cufj} clgjfo{
cjsf; x"g] sd{rf/Lsf] xsdf af+sL gf]s/L cjlwsf] cfwf/df ls:tf lgwf{/)f ul/g] % . ;fk^L
lnPsf] sd{rf/L ljrdf s"g} sf/)faf^ sDkgLsf] ;]jfdf g/x]df lgh;+u af+sL /x]sf] ;fk^Lsf] ;f+jf
Jofh /sd lghn] sDkgLaf^ kfpg] pkbfg nufot cGo h"g;"s} /sdaf^ s§f u/L c;"n pk/
ug]{ / ;f] af^ klg af+sL /xg uPdf ;f] af+sL x"g uPsf] /sddf lgh ;]jfdf g/x]sf] ldlt b]lv
g} 10 k|ltztsf b/n] Jofh nufO{ ;f+jf tyf Jofh Psd"i^ /sd 6 dlxgf leq c;"n ul/g] % .

-5_ o:tf] ;fk^L pknJw u/fp+bf ;fk^L lbg] ;do d} kl% lkmtf{ gkfpg] u/L Ps k^s dfq ;fk^L
/sdsf] 7 k|ltzt /sd s^\^f ul/g] % . pQm 7 k|ltzt /sd dWo] 4 k|ltzt /sd Jofh afkt
sDkgLsf] vftfdf hDdf u/L af+sL 3 k|ltzt /sd sNof)fsf/L sf]ifdf hDdf ul/g] % . o:tf]
;fk^L lnPsf] sd{rf/Lsf] ;fk^L /sd r"Stf gx"+b} d[To' ePdf pQm sf]ifaf^ ;f]w egf{ ul/g] % .

-6_ 7 jif]{ ;fk^L pknJw u/fpg ;fk^Lsf] lgldQ %"^\ofO{Psf] /sd dWo]af^ tna vr{sf] cg"kftdf
k|To]s txnfO{ af+*kmf+* ul/g] % / dflyNnf] txn] glnPdf tNnf] txsf sd{rf/LnfO{ ljt/)f ul/g]
% .

6= o; cg";'lrdf h"g;"s} s"/f n]lvPsf] ePtfklg sd{rf/LnfO{ ;fk^L e"QmfgL ubf{ klxn] lnPsf] ;fk^Lsf] jf+sL
;fjf, Jofh, k]ZsL tyf j]?h" cflb c;"n ug{" kg]{ jf+sL /sd s§f u/L dfq lbOg] % .

7= ;fk^L ;DjGwL lg)f{o ug{ b]xfo cg";f/ kbflwsf/Lx?sf] ;fk^L ljt/)f sld^L u&g u/Lg] %M
1= gfoa k|jGw lgb{z ] s cy{
2= gfoa k|jGw lgb{]zs hgzlQm
3= gfoa k|jGw lgb{z ] s d=;= tyf ;+rfng ljefu
4= gfoa k|jGw lgb{z] s ljsfz ljefu
5= zfvf k|d"v s]=sf=lxtzfvf-;lrj_

95
cg";'rL - 13
-ljlgod 71 / 110 ;+u ;DalGwt_
czSt a[lQ tyf cGo ;'ljwf

1 czQm j[lQ M
s"g} sd{rf/L sDkgLsf] sfdsf] l;nl;nfdf b"#{^gfdf k/L jf c+u e+u ePsf] jf rf]^k^s nfu]sf] sf/)fn]
sDkgLsf] gf]s/Lsf] nflu czQm ePdf To:tf] sd{rf/Ln] lghsf] hLljsfsf] lgldQ af+r"Gh]n ;Dd
czQmj[lQsf] ?kdf b]xfo adf]lhdsf] czSta[QL tyf cGo ;"ljwf kfpg] %M

-1_ czQm ePsf] sd{rf/Lsf] ;]jf cjlw lgj[lQe/)f kfpg] cj:yf k"u]sf] eP lghn] tTsfn vfO{kfO{
cfPsf] ljlgod 34 -sf=d"=eO{ sfo{ u/]sf]_ jf ljlgod 35 -lgldQ eO{ sfo{ u/]sf]_ adf]lhd sfd
u/]sf] eP ;f] ;d]tsf] tnasf] cfwf/df cg";'rL 15 sf] bkmf 1 adf]lhd lx;fj u/L x"g cfpg]
/sd lgj[lQe/)f kfpg] % . To:tf] czQm ePsf] sd{rf/Lsf] ;]jfsf] cjlw lgj[lQe/)f kfpg]
cj:yfdf gk"u]sf] eP lgj[lQe/)f kfpg] jif{ k"-ofpg gk"u cjlw yk u/L lgj[QLe/)fsf] /sd
u)fgf ul/g] % . o;/L u)fgf u/L lg:s]sf] /sddf yk u/LPsf] cjwLsf] bfdf;fxLn] x"g] /sd
s§f u/L af+sL x"g cfpg] /sd dfq lgj[QL e/)f afkt lbO[g] % . t/, o;/L s§L ubf{ lghn]
kfpg] /sd lghn] 20 jif{ ;]jf e"Qmfg u/]sf] cj:yfdf kfpg" kg{] /sdsf] b"O{ ltxfO{ eGbf #^L
x"g] %}g .

-3_ czQm ePsf] sd{rf/LnfO{ rf]^ k^ssf] cj:yf x]/L cfly{s ;xfotf afkt ?=10,000. -bz xhf/_
;Ddsf] Psd"i^ /sd yk ;xfotf :j?k lbg ;lsg] % .

-4_ rf]^ k^s nfUg u} pkrf/ u/fp+bf nfUg] pkrf/ vr{sf] zt k|ltzt /sd To:tf] sd{rf/Ln]
kfpg] % . o:tf] vr{ kfPsf] sf/)fn] To:tf] sd{rf/Ln] kl% la/fdL x"+bf ljlgod 109 adf]lhd
kfpg ;Sg] pkrf/ vr{ kfpgdf s"g} afwf k"-ofPsf] dflgg] %}g .

-5_ sd{rf/Ln] czQmtf afkt pkbkmf -1_ adf]lhd kfpg] czQm lgj[lQe/)fsf] cltl/Qm lghn] vfO{kfO{
cfPsf] tnasf] 20 k|ltzt a/fa/sf] /sd yk czQm eQfsf] ?kdf kfpg] % .

-6_ czQm j[lQ kfpg] &xl/Psf] jf kfO{/x]sf s"g} sd{rf/Lsf] d[To' ;f] czQm j[lQ kfpg yfn]sf]]
ldltn] 7 jif{ leq ePdf ;f] 7 jif{ k'/f x"g af+sL cjlw afkt kfpg] czQm j[lQ cg"bfgsf]
?kdf Ps k^s Ps d"i^ To:tf] sd{rf/Lsf] kl/jf/sf] ;b:o dWo] pk;ldltn] plrt &x/fPsf]
AolQmnfO{ lbOg] % .

-7_ s"g} sd{rf/Ln] hfgfhfg cfkm\g} uDeL/ nfk/jfxLn] ubf{ c+ue+u ePsf] jf rf]^ k^s nfu]sf]
sf/)fn] czQm ePsf]df eg] o; cg";'rL adf]lhdsf] ;"ljwf kfpg] %}g .

-8_ dfly h"g;"s} s"/f n]lvPsf] ePtfklg czQm j[lQ kfPsf jf kfpg] &xl/Psf s"g} sd{rf/Ln] kl%
s"g} ;]jfdf k"gM k|jz
] kfPdf of] ljlgodfjnLdf n]lvPsf] s"gk
} lg czQm j[lQ kfpg] %}g . t/,
vfOkfO{ ;s]sf] czQm j[lQ jf cfly{s ;xfotf /sd eg] lkmtf{ ug"{ kg]{ %}g .

2 c+ue+u eP afkt kfpg] ;"ljwfM

-1_ s"g} sd{rf/L sDkgLsf] sfdsf] l;nl;nfdf rf]^ k^s nfUg u} ;]jfaf^ cjsf; lng" kg]{ gePtf
klg ;f] rf]^k^ssf] sf/)faf^ lghsf] Ifdtf a[l$nfO{ afwf kg]{ ePdf To:tf] sd{rf/LnfO{ nfu]sf]
rf]^k^ssf] cj:yfsf] ljrf/ u/L lghn] vfO{ kfO{ cfPsf] tnasf] clGtd :s]nsf] tna a[l$ jf
bz xhf/ ?k}of¤ ;Ddsf] Psd"i^ /sd cfly{s ;xfotf lbg ;lsg] % .

96
-2_ pkbkmf -1_ adf]lhdsf] rf]^ k^ssf] pkrf/ u/fpg cfjZos kg]{ cjlwe/sf] lgldQ sd{rf/Ln]
s"g} klg ;l~rt labfaf^ labf s§f gx"g] u/L k'/f tna kfpg] u/L yk la/fdL labf kfpg] % .

-3_ pkbkmf -2_ adf]lhd pkrf/ u/fp+bf nfu]sf] pkrf/ vr{sf] zt k|ltzt /sd To:tf] sd{rf/Ln]
kfpg] % . o;/L pkrf/ vr{ kfPsf sf/)fn] To:tf] sd{rf/Ln] kl% la/fdL x"+bf ljlgod 109
adf]lhd kfpg ;Sg] pkrf/ vr{ kfpgdf s"g} afwf k"-ofPsf] dflgg] %}g .

-4_ s"g} sd{rf/Ln] hfgfhfg cfkm\gf] uDeL/ nfk/jfxLn] rf]^ k^s nufPsf] sf/)fn] c+ue+u ePsf]df
o; bkmf adf]lhdsf] ;"ljwf kfpg] %}g .

-5_ pkbkmf -1_, -2_, -3_ / -4_ df pNn]v eP adf]lhdsf] ;"ljwf sDkgLdf sfo{/t :yfoL, c:yfoL
sd{rf/L, Hofnfbf/L tyf b/jGbL aflx/sf Hofnfbf/L / sDkgLdf k'/f ;do sfd ug]{ u/L s/f/df
sfo{/t JolQmx? ;d]tn] k|fKt ug]{ %g\ .

3= c;fwf/)f kfl/jfl/s lgj[lQe/)f tyf pkbfgM

-1_ s"g} sd{rf/Lsf] sDkgLsf] sfdsf] l;nl;nfdf b"#{^gf k/L tTsfn} d[To" ePdf jf To;sf] sf/)faf^
lgsf] gx"+b} kl% d[To' ePdf lghsf] klt jf kTgLnfO{ %"§} cflhjg dfl;s kfl/jfl/sj[lQsf] ?kdf
cg";'rL 15 adf]lhdsf] Go'gtd lgj[lQe/)fsf] 50 k|ltztn] x"g cfpg] /sd / yk pkbfgsf]
?kdf d[ts sd{rf/Ln] vfO{kfO{ cfPsf] tnasf] 3 -tLg_ dlxgfsf] /sd Psd"i^ lbO{g] % .

-2_ ljwjf :qL jf ljb"/ kltnfO{ b]xfo adf]lhdsf] cj:yfdf dfq dfGotf lbOg] %M
-s_ sDkgLsf] ;]jfsf] sf/)faf^ d[To' x"g] #^gf #^\g" cl# sd{rf/L;+u j}aflxs ;DjGw
ePsf] .
-v_ sDkgLsf] sd{rf/Lsf] d[To" ePsf] ;dodf lgh;+u ;uf]ndf j;]sf] .

-3_ ljwjf :qL jf ljb"/ klt s"g} gePdf jf kltsf] d[To" cl# lghaf^ %"§L ;s]sf] ePdf jf ljwjf
:qLsf] k"gM ljafx x"g" eGbf klxn] hGd]sf] lgh d[t sd{rf/Lsf] ;Gtlt jf wd{ k"qnfO{ pkbkmf -1_
df tf]lsPsf] k^s] pkbfg bfdf;fxLn] Ps d"i^ lbg ;lsg] % .

t/, 18 jif{ eGbf sd pd]/sf ;Gtlt jf wd{k"q /x]%g\ eg] lghx?sf] u"hf/fsf] lgldQ
;ldltn] lghx?nfO{ 18 jif{ gk"u"Gh]n;Ddsf nflu bfdf;fxLn] ljwjf :qL jf ljb"/ kltn]] kfpg]]
kfl/jfl/s j[lQsf] c+ssf] b"O{ ltxfO{df ga(\g] u/L dgfl;j &x/fPsf] b/n] yk kfl/jfl/sj[lQ
klg lbg ;lsg]] % .

-4_ d[t sd{rf/Lsf] ljwjf :qL jf ljb"/ klt, ;Gtlt jf wd{k"q /x]g%g\ / lgh sd{rf/Lsf] cfl>t
cfdf, afa" b"j} jf lt dWo] s"g} Ps /x]%g eg] lghx?sf] u"hf/fsf] lgldQ ljwjf :qL jf ljb"/
kltn] kfpg] kfl/jfl/s j[lQsf] c+ssf] b"O{ ltxfO{df ga(\g] u/L cflhjg kfl/jfl/s j[lQ k|bfg ug{
;lsg] % .

-5_ d[t sd{rf/Lsf] ljwjf kTgL, ljw"/ klt jf ;Gtltsf] xsdf s"g} ljjfb ePdf pk;ldltn] plrt /
Gofo ;+ut tl/sfaf^ sf/jfxL ug{ ;Sg]% .

-6_ d[t sd{rf/Lsf] ljwjf kTgL jf ljb"/ klt, ;Gtlt, wd{k"q jf cfdf afa" s"g} /x]g%g\ / To:tf]
sd{rf/Lsf] cfl>t bfh"efO{ jf cljaflxtf lbbL alxgLx? jf tL dWo] s"g} /x]%g eg] lghx?sf]
u"hf/fsf] lgldQ ;ldltn] dgfl;j b]vs
] f] cjlw ;Ddsf] nflu bfdf;fxLn] ljwjf :qL jf ljb"/ klt
n] kfpg] kfl/jfl/s j[lQsf] c+ssf] b"O{ ltxfO{df ga(\g] u/L dgfl;j &x¥ofPsf] b/n] kfl/jfl/s
j[lQ k|bfg ug{ ;Sg]% .

97
4= z}lIfs jf ;Gtlt j[lQM
-1_ s"g} sd{rf/Lsf] sDkgLsf] sfdsf] l;nl;nfdf b"#{^gfdf k/L d[To" ePdf jf ;f]xL sf/)fn] ubf{
cflhjg sfd ug{ g;Sg] ePdf To:tf d[t jf czQm sd{rf/Lsf] a(Ldf 2 ;GtltnfO{ 18 jif{sf]
pd]/ gk"uG" h]n b]xfosf] b/n] aflif{s z}lIfs j[lQ lbOg] % M-
-s_ clws[t sd{rf/Lsf] ;GtltnfO{ ?= 2400.

-v_ ;xfos :t/ sd{rf/Lsf] ;GtltnfO{ ?= 1800.

-2_ sDkgLsf] sfdsf] l;nl;nfdf d[To' ePsf] sd{rf/Lsf] a(Ldf 2 ;GttLnfO{ pkbkmf -1_ adf]lhdsf]
z}lIfs j[lQ nufot d[t sd{rf/L axfn/x]sf] kbsf] z"? tna :s]nsf] clws[t :t/sf] sd{rf/L eP
z"? tnasf] 10 k|ltzt / ;xfos :t/sf] sd{rf/L eP 15 k|ltztsf b/n] dfl;s ;GttL j[lQ
;d]t lbO{g]% . o:tf] j[lQ 18 jif{ pd]/ k"/f geP;Dd kfpg] % .

:ki^Ls/)f M-
o; bkmfsf] k|of]hgsf] nflu ;Gtlt eGgfn] d[ts jf czQm sd{rf/Lsf] %f]/f tyf %f]/L ;Demg" k%{ .

5= pk-;ldltsf] Joj:yf M
-1_ s"g} sd{rf/Lsf] sDkgLsf] sfdsf] l;nl;nfdf b"#{^gfdf kl/ d[To" ePdf jf cflhjg czQm ePdf
lghn] lghsf] kl/jf/ jf ;Gtltn] kfpg] j[lQ jf pkbfgsf] ;DjGwdf l;kmfl/z ug{ b]xfosf]
kbflwsf/L /x]sf] pk-;ldlt u&g ul/g] %M
-s_ k|jGw lgb]z
{ s jf lghn] tf]ss
] f] gfoa k|jGw lgb{z
] s 1
-v_ k|jGws -cy{ ljefu_ 1
-u_ k|jGws -d=;=tyf ;+rfng ljefu_ 1
-#_ k|jGws -hgzlQm Joj:yfkg ljefu_ 1
-ª_ sDkgL åf/f tf]sLPsf a/Li& lrlsT;s 1

-2_ pkbkmf -1_ adf]lhd ul&t pk;ldltnfO{ s"g} sd{rf/Lsf] d[To" sDkgLsf] sfdsf] l;nl;nfdf ePsf]
xf] jf xf]Og / czQmtf afktsf] k|ltztsf] ;DjGwdf ;d]t l;kmf/Lz ug]{ clwsf/ x"g] % .

98
cg";'rL 14
-ljlgod 77 -3_ ;+u ;DalGwt_
b}lgs eQf tyf e|d)f vr{

1= sd{rf/Lx?sf] auL{s/)fM
b}lgs tyf e|d)f eQfsf] k|of]hgsf] nflu kbfwLsf/L / sd{rf/Lx?nfO{ lgDg txx?df juL{s/)f ul/Psf] %M
-s_ cWoIf, ;+rfns ;b:o, k|jGw lgb]z{ s / gfoj k|jGw lgb]z
{ s,
lgb{]zs, sDkgL ;lrj k|yd tx

-v_ clws[t :t/ 10 låtLo tx

-u_ clws[t :t/ 6 tx b]lv 9 tx ;Dd t[tLo tx

-#_ ;xfos :t/ ;a} txsf sd{rf/Lx? rt"y{ tx

2= e|d)f vr{M
1= g]kfn clw/fHo jf ef/t leq /]n, df]^/ jf a;af^ e|d)f ug"{ kbf{ b]xfo adf]lhd e|d)f eQf
lbOg] % .
-s_ k|yd, låtLo / t[tLo txsfnfO{ k|yd >])fL

-v_ rt"y{ txsfnfO{ lålto >])fL

-u_ g]kfn clw/fHo leq xjfO ;]jf k"us ] f] :yfgx?df clws[t :t/sf sd{rf/Lx?n] xjfO{
hxfhaf^ e|d)f gu/L ;fj{hlgs a;af^ e|d)f u/]df oftfoft Aoa;foL l;)*Ls]^n] lgwf{/)f
u/]sf] ef*f b/df zt k|ltzt yk u/L e|d)f eQf lng kfpg] % .

2= v)* -v_ df pNn]lvt sd{rf/LnfO{ tf]lsPsf] >])fL gePsf] cj:yfdf lghn] ;f] eGbf dflysf]
>])fLaf^ e|d)f ug{ ;Sg]% .

3= xjfO{ hxfhaf^ e|d)f ug"{ kbf{ cWoIf, ;+rfns / k|jGw lgb{]zssf] nflu lalhg]z Snf;sf] /
cGo txsf kbflwsf/L / sd{rf/LnfO{ Osf]gf]dL -gd{n_ Snf;sf] vr{ lbOg] % .

4= k}bn lx*\g" kg]{ cj:yfdf lx*\g" kg]{ k|To]s sf]ifsf] nflu b]xfosf] b/n] e|d)f eQf lbOg] %M
-s_ k|yd txsfnfO{ ?=20.-
-v_ låtLo txsfnfO{ ?=20.-
-u_ t[tLo txsfnfO{ ?=15.-
-#_ rt"y{ txsfnfO{ ?=10.-

3= b}lgs eQf tyf jf; vr{M


-1_ /ft latfpg" kg]{ u/L clw/fHoleq e|d)f ubf{ b]xfo adf]lhd b}lgs eQf tyf jf; vr{ kfpg] %M

-c_ k|yd txsfnfO{ jf; vr{ jfkt lan jdf]lhd


?=500. df gj(fO{ ?=800.-
-cf_ låtLo tyf t[tLo txsfnfO{ ?=400.-
-O_ rt"y{ txsfnfO{ ?=200.-

2= k}bn ofqf ubf{ sDtLdf 6 dfOn e|d)f gu/L b}lgs eQf lbOg] %}g . To;} u/L ;jf/L ;fwgaf^
40 ls=ld= eGbf sd b"/Lsf] ofqf ubf{ b}lgs eQf lbOg] %}g .

99
3= e|d)fsf] avtdf labf lnO{ a:g] sd{rf/LnfO{ labfsf] cjlwe/ b}lgs eQf lbOg] %}g .

4= b}lgs e|d)f eQf kfpg] u/L sfhdf v^L hf+bf cltl/St ;do eQf kfpg] %}g .

5= b}lgs eQfdf ykM


/ft latfpg" kg]{ u/L e|d)f jf sfhdf vl^Psf sd{rf/Ln] o; cg";'rLsf] bkmf 3 -1_ adf]lhdsf]
b}lgs eQfdf yk kfpg] u/L %"^\ofPsf] lhNnfx?sf] juL{s/)f o;} cg";'lrsf] cGTodf pNn]v
ePadf]lhd lhNnfx?df e|d)f ubf{ ;f]xL k|ltztsf b/n] b}lgs eQf yk lbOg] % .

4= a; ;]jf ePsf] &f+pdf b}lgs eQf gkfpg]M


Ps} lbg uO{ kms{g] u/L sfof{nosf] sfddf hfg] sd{rf/Ln] e|d)fdf nfu]sf] l^s^ vr{;Dd kfpg] % .

5= p*fg jLdf vr{M


xjfO{ hxfhaf^ e|d)f ubf{ b]xfo adf]lhdsf] /sdsf] p*fg jLdfsf] lgldQ nfUg] jLdf lk|ldod vr{
kfpg] %M
-s_ cWoIf, ;+rfns ;b:o nufot ;a} clws[t :t/sf nflu kf+r nfv vr{df .

-v_ ;xfos :t/nfO{ b"O{ nfv vr{df .

6= nfdf] cjwLsf] sfhdf kfpg] b}lgs eQfM


Pp^} &fpdf 2 dlxgf;Ddsf] nflu sfh vl^Psf]df To:tf] sd{rf/Ln] sfh cjlwe/df b}lgs eQf kfpg] %
. t/ sd{rf/Lsf] cfkm\gf] cg"/f]wdf sfh /fVg" kg{] ePdf o; v)* adf]lhdsf] eQf kfpg] %}g .

7= ;?jf, a("jf e} hf+bf e|d)f eQfM


1= ;?jf, a("jf eO{ Ps :yfgaf^ csf]{ :yfgdf hfg] sd{rf/Ln] cfkm\gf] kl/jf/ ;d]t ;?jf ePsf]
:yfgdf ;fy lnO{ hf+bf jf kl% hlxn] ;"s} nu]df klg Ps k^s dfq lghsf] kl/jf/sf] k|To]s
;b:osf] lgldQ lghn] cfk'm ;/xsf] b}lgs tyf e|d)f eQf kfpg] % .

2= sDkgLnfO{ cfjZos k/L s"g} sd{rf/LnfO{ ljgf eQf sfh v^fO{Pdf To:tf] sd{rf/Ln] ;?jf eO{
Ps :yfgaf^ csf]{ :yfgdf hfg] sd{rf/L ;/x ;"ljwf kfpg] % .

":ki^Ls/)f" " kl/jf/" eGgfn] o; cg";'rLsf] k|of]hgsf] nflu sd{rf/Lsf] ;uf]ndf /x]sf afa", cfdf, klt
jf kTgL / b"O{ hgf ;Gtfg ;Demg" k%{ / ;f] zJbn] dlxnf sd{rf/Lsf] xsdf cfdf, afa" jf ;f;",
;;"/fnfO{ ;d]t hgfp+b % .

8= sfod d"sfod / lgldQ e} hf+bf kfpg] b}lgs eQf tyf e|d)f vr{M
-1_ Ps lhNnfaf^ csf]{ lhNnfdf sfod d"sfod jf lgldQ eO{ hfg] sd{rf/Ln] h"g kbdf sfod
d"sfod d"s// jf lgldQ eO{ uPsf] % ;f]xL kbsf] b}lgs tyf e|d)f eQf kfpg] % . To:tf]
lhNnfaf^ sfod d"sfod jf lgldQ ;dfKt eO{ kms{g" k/]df cl# hf+bf h"g kbsf] b}lgs tyf
e|d)f eQf kfPsf] lyof] / kms{bf klg ;f]lx adf]lhdsf] b}lgs tyf e|d)f eQf kfpg] % .

-2_ pkljlgod -1_ adf]lhd sfod d"sfod jf lgldQ eO{ hfg] sd{rf/L 3 dlxgfeGbf a(L a:g" k/]df
o; ljlgod adf]lhd kl/jf/n] kfpg] ;"ljwf ;d]t kfpg] % .

9= ;]jfaf^ cjsfz ePsf sd{rf/Ln] kfpg] b}lgs e|d)f eQfM


s"g} sd{rf/L pd]/sf] xbaf^ cjsfz eO{ jf :j]lR%s cjsfz -ljefuLo sf/jfxL cGtu{t cjsfz ePsf]
afx]s_ k|fKt u/L ;]jfaf^ cnu eO{ #/ kms{g" k/]df kl/jf/ ;d]tnfO{ h"g bhf{af^ cnu ePsf] % ;f]xL
bhf{ cg";f/ b}lgs tyf e|d)f eQf klg lghnfO{ axfnL /x]sf] sfof{noaf^ lbOg] % .

100
10= e|d)f cfb]z lbg] clwsf/LM
1= ;+rfns ;ldltsf] cWoIfnfO{ ;ldltn] e|d)f cfb]z lbg] % .
2= ;+rfns ;ldltsf] ;b:onfO{ cWoIfn] e|d)f cfb]z lbg] % .
3= k|jGw lgb]{zssf] nflu ;ldltsf] cWoIfn] e|d)f cfb]z lbg] % .
4= sDkgLsf sd{rf/Lx?nfO{ k|jGw lgb]{zsn] jf lghn] tf]s]sf] clws[tn] e|d)f cfb]z lbg] % .

11= e|d)f ug]{ tl/sfM


1= e|d)fsf] :jLs[tL lb+bf ;a} eGbf l%^f] tyf sd vlr{nf] ;fwgåf/f ug]{ u/L lbg" kb{% .

2= eljtJodf k/L Hofg arfpg kbf{ l;wf af^f] %f]*L cGo af^f] eO{ vr{ x"g uPsf]df sf/)f :ki^
v"nfO{ e|d)f ljndf ldGxf dfu]df cfb]z lbg] clwsf/Ln] dgfl;j b]v]df e"QmfgL lbg ;lsg] % .
t/, e"m&f &x/]df e|d)f ug]{ AolQm hjfkmb]xL x"g" kb{% .

3= e|d)f ubf{ ;fdfGotM clws[t :t/sf sd{rf/Lx?n] kfP;Dd hxfh / cGo l%^f] ;fwgåf/f e}d)f ug"{
kb{% . sfdsf] k|s[lt x]/L sd vr{ nfUg] / l%^f] x"g] ePdf ;xfos :t/sf sd{rf/LnfO{ klg
xjfO{ hxfhaf^ e|d)f ug{ cfb]z lbg ;lsg] % .

12= clt/LQm lem^L u")^f -Aofu]h_ vr{M


;?jf jf a("jf eO{ Ps :yfgaf^ csf]{ :yfgdf hfg] sd{rf/Ln] b]xfo adf]lhd yk clt/LQm lem^L u")^f -
Aofu]h_ vr{ kfpg] %M
-s_ k|yd tx 80 s]=hL=
-s_ låtLo tx 70 s]=hL=
-v_ t[tLo tx 60 s]=hL=
-u_ rt"y{ tx 50 s]=hL=

13= ljb]zdf hfbf+sf] b}lgs eQfM


s"g} sd{rf/LnfO{ cGt/f{li^«o ;Dd]ng, uf]i&L, ;df/f]x, lgdGq)ff, a}&s, tflnd, cWoog e|d)f / cGo s"g}
sDkgLsf] sfdsf] l;nl;nfdf b]xfodf plNnlvt d"n"sx?sf] e|d)fdf hf+bf b]xfodf Joj:yf eP adf]lhdsf]
b/n] b}lgs eQf lbOg] %M

ljb]zdf hf+bfsf] b}lgs eQf b/ -cd]l/sL *n/df_


sd{rf/Lsf] tx "s"ju{sf] "v" ju{sf] " " ju{
u
d"n"sx?sf] nflu d"n"sx?sf] nflu g]kfn;+u l;dfgf hf]l*Psf ef/lto lhNnfx?

l;lSsd, bflh{lné, k'l)f{of, ;x/;f, dw"jgL, =


l;tfd(L,rDkf/g, uf]/vk"/, j:tL, uf])*f,
ax/fOr, nlvdk"/, lklnley, g}gLtfn,
cndf]*f, lkyf}/fu(
k|yd tx 120 90 g]kfn clw/fHo leq e|d)f ubf{ kfpg] b/
cg";f/sf] b}lgs eQf tyf e|d)f vr{ .
lålto tx 100 80 P]=
t:tLo tx 90 70 P]=
rt"y{ tx 75 60 P]=

t/, "s" tyf "v" ju{sf] d"n"sdf cGt/f{li^«o ;Dd]ng, tflnd, uf]i&L, e|d)f ubf{ xf]^nsf] ljn k]z
u/]sf] v)*df jf; vr{afkt ljn adf]lhdsf] /sd / ;f] d"n"ssf]] b}lgs eQf b/sf] rfln; k|ltzt dfq
b}lgs eQf lbOg] % . jf; vr{ b}lgs eQf b/sf] /sd eGbf j(L e"QmfgL x"g] %}g .

o; bkmfdf h];"s} n]lvP ePtfklg sDkgLsf] ;+rfns ;ldltsf kbflwsf/Lx?n] pNn]lvt :yfgx?df e|d)f
ubf{ b}lgs eQf k"/} /sd / xf]^]n vr{ lan jdf]lhd b}lgs eQfdf gj(\g] u/L lbO{g] % .

101
14= cltyL /fi^«af^ vfg a:gsf] k|jGw ePdf kfs]^ vr{ dfq kfpg]M
cltyL /fi^« jf s""g} ;+# ;+:yf jf sDkgLaf^ vfg] j:g]sf] k|jGw ePdf kfpg] eQf ;DjGwdf b]xfo
cg";f/ x"g]%M
-1_ cGt/f{li^«o ;Dd]ng, tflnd, uf]i&L, sfo{zfnf, cWoog e|d)f, ;df/f]x, lgdGq)ff, jftf{ jf a}&sdf
hf+bf s"g} ldq /fi^« jf cGt/f{li^«o ;+:yfs} tk{maf^ jf cfk'lt{stf{sf] tk{maf^ vfg] a:g]sf] k|jGw e}
vr{sf] ?kdf s"g} /sd lbg] Aoj:yf gePdf To:tf] sd{rf/Ln] kfpg] b}lgs eQfsf] 25 k|ltztsf
b/n] kfs]^ vr{ afktsf] /sd dfq kfpg] % . t/, Ps dxLgf eGbf a(Lsf] tflnd jf cWoogsf]
nflu uPsf]df kfs]^ vr{ afktsf] /sd kfpg] %}g .

-2_ s"g} ldq /fi^« jf cGt/f{li^«o ;+:yfaf^ vfg j:gsf] nflu /sd g} lbPdf pkbkmf -1_ adf]lhdsf]
kfs]^ vr{ lbOg] %}g .
t/, tflnd jf cWoog afx]s pkbkmf -1_ adf]lhd cGo sfddf hf+bf To:tf] /sd of]
kl/R%]b adf]lhd hDdf kfpg] b}lgs eQfsf] /sd eGbf sd x"g] ePdf To;/L sd eP hlt /sd
b}lgs eQfsf] ?kdf lbOg] % .

-3_ e|d)fsf] l;nl;nfdf nfu]sf] :yflgo kl/jxg / cGo k"m^s/ ;fgfltgf vr{x? sd{rf/Ln] kfs]^ vr{
afkt kfpg] /sdaf^} Joxf]g"{ kg]{ % . t/ xjfO{ p*fg s/ / cGo o:t} s"g} z"Ns lt/]sf] k|df)f
k]z u/]df To:tf] /sd ;f]wegf{ kfpg] % .

-4_ s"g} klg sd{rf/L ljb]z hf+bf o; ljlgodfjnL adf]lhd b}lgs eQf kfpg]df k|:yfg u/]sf] lbgsf]
k"/} / e|d)faf^ kms]{sf] lbgsf] xsdf ;f] lbg eGbf cl#Nnf] lbgsf] nflu kfpg] b}lgs eQfsf]
cfwf kfpg] % .

15= g]tf eQfM


k|ltlglwd)*nsf] g]tf eO{ hfg]nfO{ dfly n]lvPsf] b}lgs eQfsf] 25 k|ltzt yk g]tf eQf lbOg] % .

16= e}k/L cfpg] vr{M


cGt/f{li^«o ;Dd]ng jf ;]ldgf/df efu lng hfg] sd{rf/LnfO{ cfjZos ePdf ;ldltn] tf]s] adf]lhdsf]
e}kl/ cfpg] vr{ lbg ;lsg] % .

17= af^f]df kg]{ b]zx?df a:g" k/]dfM


ljb]zdf hf+bf jf cfp+bf af^f]df kg]{ s"g} d"n"sdf /ft latfpg" kbf{ ;jf/L ;fwg pknAw u/fpg] ;+:yfn]
vfg] j:g] k|jGw gu/]sf]df To:tf] /ft latfPsf] cj:yfdf bkmf 14 sf] pkbkmf -2_ sf] k|ltjGwfTds
jf+Sof+zdf pNn]v eP adf]lhdsf] vr{ lbOg] % .

18= n"uf eQfM


-1_ cGt/f{li^«o ;Dd]ng, ;]ldgf/, a}&s, lgdGq)ff, k|ltlglwd)*n, tflnd, cWoog e|d)f, pT;j, d]nf
cfbLdf efu lng sDkgLaf^ vl^O{ hfg] sd{rf/LnfO{ b]xfo adf]lhd n"uf eQf lbOg]% .
-s_ k|yd, lålto / t[tLo txnfO{ ?=7,000.
-v_ rt"y{ txnfO{ ?=5,500.
t/, ;fwf/)ftof hfg] sfo{s|d lglZrt geO{ s"g} sd{rf/LnfO{ n"uf eQf lbO{g] %}g .

-2_ pkbkmf -1_ df h"g;"s} s"/f n]lvPsf] ePtf klg b]xfosf] cj:yfdf n"uf eQf lbOg] %}gM
-s_ tflnd afx]s g]kfn clw/fHosf] l;dfgf;+u hf]l*Psf] ljb]zL l;dfgf If]qdf hf+bf .
-v_ s"g} ljb]zL ;/sf/ jf ;+# ;+:yfx?af^ n"uf eQf lbOg] Joj:yf ePdf .

-3_ pkbkmf -1_ sf] k|ltjGwfTds jfSof+z adf]lhd hfg] sfo{qmd l&s tyf lglZrt eO{ n"uf eQf lbO{
;s]kl% sDkgLsf] lg)f{on] hfg gkfpg] ePdf ;f] n"uf eQf afkt kfPsf] ?k}of+ -ljb]zL d"bf| ;^xL
u/L ;s]sf] hlt ljb]lz d"b|fd}_ t"?Gt lkmtf{ ug"{ kg{] % .

102
-4_ n"uf eQf kfpg] sd{rf/L :jod hfg grfx]df jf /flhgfdf lbPdf jf sDkgLsf] gf]s/Laf^ cnu
ePdf hfg grfx]sf] jf /flhgfdf l:js[t ePsf] jf gf]s/Laf^ cnu ePsf] 15 lbg leq Psd"i^
/sd lkmtf{ ug"{ kg]{ % .

-5_ pkbkmf -3_ adf]lhdsf] cj:yf k/L hfg gkfpg] eP n"uf eQf lng] sd{rf/L axfnjfnf eP tna
v"jfpg] clwsf/Ln] lghsf] tnaaf^ s§f u/L c;"n ug"{ kb{% / axfn ^"^]sf] eP 15 lbg leq
lkmtf{ a"emfpg" kg]{% . 15 lbg leq To:tf] /sd lkmtf{ ga"emfPdf n"uf eQf afkt kfPsf] ?k}of
lgh;+u k|rlnt sfg'g adf]lhd ;/sf/L af+sL ;/x c;"n pk/ ul/g] % .

-6_ sfod d"sfod ePsf] sd{rf/L ljb]z hfg] eO{ n"uf eQf kfpg] ePdf lghnfO{ sfod d"sfod
ePsf] kbsf] n"uf eQf lbOg] % .

-7_ sDkgL jf ljb]zL ;/sf/ jf ;+:yfaf^ Ps k^s n"uf eQf kfPsf] sd{rf/Ln] ;f] n"uf eQf kfPsf]
ldltn] b"O{ jif{ e"Qmfg geO{ csf]{ n"uf eQf kfpg] %}g .

-8_ n"uf eQf lgsfzf lng]n] bf]xf]/f] kg]{ u/L lng" x"+b}g . hfgL hfgL o:tf] bf]xf]/f] kg]{ u/L lng]nfO{
ljefuLo sf/jfO{ u/L] ljuf] / ljuf] adf]lhdsf] hl/jfgf u/L c;"n pk/ ul/g] % .

-9_ cGt/f{li^«o ;Dd]ng cfbLdf efu lng] ;+:yf jf sDkgLaf^ v^LO{ jf tflnddf ljb]z hfg]n] s"g}
;/sf/L jf cGo s"g} ;+:yfaf^ n"uf eQf kfPdf of] ljlgodfjnL adf]lhd kfpg] /sddf gk"u hlt
dfq sDkgLaf^ yk lbOg] % .

19= o'lgogsf kbflwsf/LnfO{ ;"ljwfM


s"g} ljb]zL ;+:yfn] b}lgs tyf e|d)f eQf lbg] u/L ljb]zdf cfof]hgf x"g] sfo{qmddf efu lng o'lgogsf
s]Gb|Lo kbflwsf/LnfO{ lgdGq)ff u/]df kl/R%]b 7 sf] cj:yf k"/f ePsf] v)*df ljlgodfjnL adf]lhd kfs]^
vr{ lbg ;lsg] % .

20= ljz]if eQfM


g]kfn clw/fHoleq /x]sf] sDkgLsf] laleGg PS;r]Gh, l/lk^/ :^]zg, df^{; /x]sf] :yfgdf ;e]{, h*fg,
dd{t ;+ef/ Pj+ lgl/If)f ;DaGwL sfddf e|d)f ug"{ kbf{ e|d)f ug]{ :yfg cfk'm axfn /x]sf] sfof{no eGbf
6 dfOn ^f(f kg]{ ePtfklg #/ lhNnf k/]sf] sf/)f b}lgs eQf gkfpg] cj:yfsf] sd{rf/LnfO{ clws[t
:t/ ePdf b}lgs ?=200.- / ;xfos :t/ ePdf b}lgs ?= 150.- sf b/n] laz]if eQf kfpg]% . o:tf]
eQfdf cGo s"g} yk eQf bfjL ug{ kfpg] %}g .

21= ljb]z hf+bfsf] b}lgs eQfsf] k|of]hgsf] nflu d"n"sx?sf] jlu{s/)fM


ljb]z hf+bfsf] b}lgs eQfsf] k|of]hgsf] nflu d"n"sx?sf] jlu{s/)f b]xfo adf]lhd ul/Psf] %M
-1_ "s" ju{sf d"n"sx?M- o"/f]k, pQ/ cd]l/sf, blIf)f cd]l/sf, Sof/]ljog If]q, clk|msf, klZrd Plzof
tyf dWok'j{ / "v" ju{df plNnlvt d"n"sx? afx]ssf Plzof tyf k|zfGt If]qsf d"n"sx? .

-2_ "v" ju{sf d"n"sx?M- ;fs{ If]qsf d"ns


" x? .

-3_ "u" ju{df kg]{ g]kfn;+u l;dfgf hf]l*Psf] ef/tLo lhNnfx?M- bflh{lné, k'l)f{of, ;x/;f, l;lSsd,
dw"jgL, l;tfd(L, rDkf/g, uf]/vk"/, j:tL, uf])*f, ax/fOr, nlvdk"/, lklnley, g}gLtfn, cndf]*f,
lkyf}/fu( .

103
b}lgs eQfdf yk Joj:yfsf] lgldQ lhNnfx?sf]
jlu{s/)f
-cg";'rL 14 sf] 3 -6_ ;+u ;DalGwt_

-s_ ;d'xsf] lhNnf b}lgs eQfsf] b/


1= aemfé 75 k|ltzt yk
2= afh"/f ,,
3= x"Dnf ,,
4= d"u" ,,
5= h"Dnf ,,
6= sflnsf]^ ,,
7= *f]Nkf ,,
8= /;"jf ,,
9= bf]nvf ,,
10= tfKn]h"é ,,
11= dgfé ,,

-v_ ;d'xsf lhNnf 50 k|ltzt yk


1= bfr"{nf ,,
2= *f]^L ,,
3= c%fd ,,
4= b}n]v ,,
5= hfh/sf]^ ,,
6= ?s"d ,,
7= /f]Nkf ,,
8= d":tfé ,,
9= DofUbL ,,
10= afUn"é ,,
11= u"NdL ,,
12= kj{t ,,
13= ndh"é ,,
14= wflbé ,,
15= /fd]%fk ,,
16= cf]vn("éf ,,
17= vf]n"v"Da" ,,
18= vf]^fé ,,
19= ;+v"jf;ef ,,
20= ef]hk"/ ,,
21= t]x|y"d ,,
22= kf+ry/ ,,
23= a}t*L ,,
24= **]nw"/f ,,
25= Ko'&fg ,,
26= ;Nofg ,,

-u_ ;d'xsf lhNnfx? 25 k|ltzt yk


1= ;"v]{t ,,
2= c#f{vf+rL ,,
3= kfNkf ,,

104
4= :oféhf ,,
5= uf]/vf ,,
6= tgx"+ ,,
7= l;Gw"nL ,,
8= pbok"/ ,,
9= wgs"^f ,,
10= Onfd ,,

-#_ ;d'xsf lhNnfx? b}lgseQfsf] b/yk gkfpg]


1= sGrgk"/ ,,
2= s}nfnL ,,
3= alb{of ,,
4= afs] ,,
5= bfªb]pv"/L ,,
6= slknj:t" ,,
7= ?kGb]xL ,,
8= gjnk/f;L ,,
9= sf:sL ,,
10= lrtjg ,,
11= k;f{ ,,
12= jf/f ,,
13= /f}tx^ ,,
14= dsjfgk"/ ,,
15= g"jfsf]^ ,,
16= l;Gw"kfNrf]s ,,
17= sfe|]knfGrf]s ,,
18= nlntk"/ ,,
19= sf&df*f}+ ,,
20= eQmk"/ ,,
21= ;nf{xL ,,
22= dxf]Q/L ,,
23= wg"iff ,,
24= l;/fxf ,,
25= ;Kt/L ,,
26= ;"g;/L ,,
27= df]/é ,,
28= emfkf ,,

105
cg";'rL 15
-ljlgod 114 ;DalGwt_
lgj[lQe/)f

1= lgj[lQe/)fM
-1_ 20 jif{ jf ;f] eGbf a(L ;do;Dd gf]s/L u/]sf sd{rf/Ln] b]xfo adf]lhdsf] lx;fan] dfl;s
lgj[lQe/)f kfpg] %g\M
hDdf gf]s/L jif{ x cflv/L tna
50
t/,
-s_ lgj[lQe/)f Go'gtd /sd ;dfg kbsf] axfnjfnf sd{rf/Lsf] tnasf] z"? c+ssf] cfwf
eGbf sd x"g] %}g . eljiodf sDkgLsf] gf]s/Lsf] lgldQ ;fdfGot cof]Uo &xl/g] u/L
gf]s/Laf^ avf{:t ul/Psf] sd{rf/Ln] o; ljlgodfjnL adf]lhd lgj[lQe/)f kfpg] %}g .

-v_ sDkgLsf] gf]s/L kfpg jf ;f] gf]s/Ldf axfn /xg] p@]Zon] jf a("jf k|of]hgsf] nflu
lzIff ;DjGwL s"g} of]Uotf, tLgk":t], pd]/, hft, y/, jtg, gful/stf jf cof]Uotf (f+^]sf]
k|dfl)ft x"g cfPdf o; lgodfjnL adf]lhd lgj[lQe/)f lbOg] %}g . t/, s;"/ k|dfl)ft x"g"
cufj} vfO{ kfO;s]sf] /sd lkmtf{ ug"{ kg]{ %}g .

-2_ sDkgLnfO{ sfof{no jf kb g} grflxg] eO{ vf/]hLdf k/]sf sd{rf/Lx?sf] hDdf gf]s/L cjlwdf
lgj[lQe/)f kfpg] cjlw k"-ofpg ;+rfns ;ldltn] a(Ldf 5 jif{ ;Dd yk u/L lbg] % .

-3_ s"g} ;/sf/L kbdf cl# u/]sf] gf]s/L afkt lgj[lQe/)f kfO/x]sf] AolQm kl% sDkgLsf] kbdf
lgo"Qm ePdf lghn] kl% sDkgLdf u/]sf] gf]s/L cjlwdf cl# u/]sf] :yfoL ;/sf/L gf]s/L cjlw
hf]*L o; cg";'rL adf]lhdsf] lgj[lQe/)f lng kfpg] % . t/, >L 5 sf] ;/sf/af^ kfO/x]sf]
lgj[lQe/)f s§f ul/g] % .

:ki^Ls/)fM o; pkljlgod adf]lhd ;/sf/L gf]s/Lsf] cjlw hf]*\g] k|of]hgsf] nflu ;DalGwt
sd{rf/Ln] >L 5 sf] ;/sf/af^ kfPsf] lgj[lQe/)fsf] clwsf/kqdf plNnlvt gf]s/L jif{nfO{ sfod
ul/g] % .

-4_ s"g} ;/sf/L jf ;+:yfg jf sDkgL jf ;ldltsf] kbdf cl# gf]s/L u/]sf] gf]s/L afkt pkbfg
kfO;s]sf] AolQm kl% sDkgLsf] kbdf lgo"Qm ePdf lghn] lnO;s]sf] pkbfg lkmtf{ u/L lgj[lQe/)f
lng rfx]df lghn] cl# u/]sf] :yfoL gf]s/L / kl% u/]sf] gf]s/L hf]*L o; adf]lhd lgj[lQe/)f
lng kfpg] % . cl# kfO;s]sf] pkbfg eg] lkmtf{ ug"{ kg]{ % .

-5_ pkbkmf 4 adf]lhdsf] Joj:yf 2053 ;fn r}q d;fGt kl% ;fljs g]kfn b'/;+rf/ ;+:yfg jf o;
sDkgLsf] ;]jfdf k|j]z ug]{ sd{rf/Lx?sf] xsdf nfu' x"g] %}g .

-6_ 15 jif{ ;]jf cjlw k'/f u/]sf] sDkgLsf] s"g} sd{rf/Lsf] d[To" ePdf lghsf] ;]jf cjlwdf a(Ldf
5 jif{ cjlw yk u/L lghsf] kl/jf/nfO{ lgj[lQe/)f jf pkbfg h"g lng rfxG% ;f] /f]h]/ lng
lbOg] % .

2= lgj[lQe/)f a[l$M
-1_ axfnjfnf sd{rf/Lsf] tna a[l$ x"+bf tnasf] z"? c+sdf hlt a[l$ ePsf] %, To;sf] b"O{ ltxfO{
/sd ;dfg kbsf lga[Q sd{rf/Lx?sf] lgj[lQe/)f /sddf klg a[l$ ul/g] % .

-2_ pkbkmf -1_ adf]lhd lga[Qe/)fdf a[l$ ubf{ dfly bkmf 1 sf] pkbkmf -3_ df pNn]v eP cg";f/
>L 5 sf] ;/sf/ jf^ k|fKt /sd s§f u/L gk"u /sd x"g] dfq a[l$ ul/g] % .

106
3= kfl/jfl/s lga[Qe/)fM
-1_ s"g} sd{rf/L gf]s/Ldf %b} jf lgj[lQe/)f kfpg yfn]sf] 7 jif{ gk"Ub} d[To" ePdf lghsf]
kl/jf/nfO{ jf lghsf] gfafns efO{ jf cljaflxtf lbbL alxgLnfO{ bkmf 1 df n]lvPsf] b/n]
lgj[lQe/)f k|fKt x"g] % . o:tf] lgj[lQe/)f 7 jif{ eGbf a(L ;do k|fKt x"g] %}g . tyf
lgj[lQe/)f kfpg yfn]sf] 7 jif{ gk"Ub}df d[To" ePsf] sd{rf/Lsf] kl/jf/nfO{ 7 jif{ k"u]kl% o;
k|sf/sf] lgj[lQe/)f k|fKt x"g] %}g .

-2_ sd{rf/Lsf] ljb"/ klt jf ljwjf kTgLn] ktL jf kTgL gf]s/Ldf %+bf jf lgj[lQe/)f kfpg yfn]sf]
;ft jif{ gk"Ub} d[To" eO{ pkbkmf -1_ adf]lhd kfl/jfl/s lgj[lQe/)f kfpg] ePdf ;f] lgj[lQe/)f
kfpg] cjlw e"Qmfg ePsf] ldlt b]lv / To:tf] lgj[lQe/)f gkfpg] ePdf jf lghsf] klt jf kTgL
lgj[lQe/)f kfpg yfn]sf] ;ft jif{ Aoltt eO{ ;s]kl% d[To" ePsf]df lgh sd{rf/Lsf] d[To" ePsf]
ldlt b]lv hLjge/ lghn] kfpg] lga[Qe/)fsf] cfwf /sd kfpg] % .

-3_ kfl/jfl/s lgj[lQe/)f ;DaGwdf klg lga[Q sd{rf/Lsf] lgj[lQe/)f yk ePsf] lx;fjn] -tf]lsPsf]
cjlw;Dd_ yk lbOg] % .

cg";'rL - 16
-ljlgod 120 ;+u ;DalGwt_

%"^sf/f k|df)f-kq

o; sDkgLsf] kbdf lgo"lQm eO{ /xg"ePsf >L÷>LdtL===============================================


sd{rf/L=============n] ============================== sf/)faf^ ldlt 20 . . b]lv o; sDkgLsf] ;]jfaf^ cjsfz k|fKt
ug"{ ePsf] % .

pQm ldlt;Dd lgh;+u sDkgLsf] j]?h', k]ZsL, ;fk^L, gubL, lhG;L, ^]lnkmf]g dxz"n, tflnd vr{, sfof{no
;DalGw sfuhkq s"g} lng" af¤sL gePsf]n] %"^sf/f k|df)f-kq k|bfg ul/Psf] % .

k|d"v, lstfj zfvf k|jGws,hgzlQm ljsfz ljefu


gfdM==================== gfdM=======================
b:tvtM================ b:tvtM===================
ldltM=================== ldltM======================

107
cg";'rL - 17
-ljlgod 119 sf] pkljlgod -3_ ;+u ;DalGwt_

1_ dfgkbjLsf] /sd
l;=g+ dfg kbjL k|yd >])fL lålto >])fL t[tLo >])fL rt"y{ >])fL k+rd >])fL
1 lqe"jg k|hftGq >Lkb 21600.- 18000.- 15000.- 12000.- 9000.-
2 g]kfn >Lkb 21000.- 17400.- 14400.- 11400.- 8400.-

3 g]kfn tf/f 20400.- 17000.- 14000.- 10900.- 8000.-


4 ç /fd k§ 19800.- - - - -
5 jL/]Gb| k|hftGq efis/ 19500. - 16500. - 13500. - 10400. - 7500. -

6 lqzlQm k§ 19200.- 16200.- 13200.- 10000.- 7200.-


7 uf]/vf blIf)fjfx" 18600.- 15600.- 12300.- 9600.- 6600.-
t/,
-s_ lae'if)f lgodfjnL 2048 hf/L ePsf] ldlt 2048.9.8 kl% ;fljs g]kfn b'/;+rf/ ;+:yfgsf]
;]jfaf^ lgj[lQ e};s]sf tyf sDkgLsf] ;]jfaf^ lgj[lQ ePsf jf x"g] sd{rf/Ln] dfq of] cg";'rL
adf]lhdsf] /sd kfpg] % .

-v_ Ps} hgfn] Ps eGbf a(L dfg kbjL kfPsf]df lghnfO{ ;a}eGbf &'nf] >])fLsf] Pp^} kbjLsf] dfq
/sd lbO{g] % .

-u_ s"g} AolQmnfO{ d/)ff]k/fGt s"g} dfgkbjL k||bfg ePdf jf s"g} AolQmn] To:tf] s"g} dfgkbjL kfO{
;s]kl% lghsf] d[To" ePdf ;f]jfkt kfpg] /sd lghsf] glhssf] xsbf/nfO{ lbO{g] % .

108

You might also like