You are on page 1of 18

PHNG PHP THC DNG CHO SC KHE HON CHNH

HNG DN HON CHNH PHNG CHNG HN 200 BNH TT V RI LON THEO T NHIN

BNH XNG KHP BONE AND JOINT DISORDERS


VIM THP KHP VIM CT SNG DNH KHP THOI HA KHP GTNHIM TRNG XNG KHP VIM BAO HOT DCH NGN CHN CI
VIM TI THANH MC LONG XNG

Mc ch chnh ca thc dng l to iu kin thun li cho c


th t iu chnh lp li qun bnh, v c th t cha bnh tt
ch khng thay th c th v cha bnh cho c th d l bng
thuc hay bng nhng mn n. Nhng mn n di ny khng
phi l thuc tr bnh m ch h tr thun li cho c th t phc
hi m thi.

Hu ht cc cu hi thng gp l n ci g cha bnh ny


ca ti ? Cu hi ny c phn kh lch lc i vi vi thc
dng, bn nn bit ngay t u nh vy ko bin thc dng
thnh dng nhng thc n i chng tr liu, khng nn lm.
Vic lch ng ny tuy ch c 1 ly, nhng s sai 1 dm v sau
ny, l khi ht bnh th khng n na.

Thc dng khng phi l mt phng php cha bnh, m l


mt ngh thut sng qun bnh c mt i sng an vui t ti.

BNH XNG KHP


Cc bnh xng khp thng thng bao gm vim
ty k ngn chn ci, bn chn phng, vo xng
sng, vim ti thanh mc, vim khp, thp khp v
long xng. Tm thm trong phn Ung th xng
trong Ung th, Cc bnh v a m (Nervous
System Conditions and Disorders), Bnh bn chn v
chn, Bnh v c bp v Hi chng ng c tay
trong phn Repetitive Stress Injuries tho lun v
cc tnh trng c lin quan. Trong x hi hin i, cc
chng cng khp, sng ty v x cng ca xng v
khp c xem nh nhng iu t nhin khi v gi,
v hng triu ngi b tn tt bi v s thoi ha
ca xng v khp. Mt lot cc thit b ko, eo,
khun b bt v thanh np c dng iu tr cc
tnh trng b trt, sai khp. Mt b cc loi thuc v
quy trnh y t, bao gm c phu thut c dng
trong nhiu ca bnh. Thc t th trong x hi truyn
thng ngy xa, cc bnh v xng khp l him gp
v khng phi do nguyn nhn tui gi. Mt ch
n t nhin, cn bng, tp trung vo cc loi ng cc
nguyn cm v rau c, s mang li mt cu trc
xng khe mnh sut cuc i.

TRIU CHNG
Cc triu chng sau y c th xut hin khi mc cc
bnh v xng khp :
1. Sng ty, vim nhim, au.
2. X, cng v cng.
3. Lng, mm hay sng .
4. Ph n.
5. i li, co dui hay hot ng gp kh khn.
6. Mc cc bnh v u gi.
7. Gp vn v thng bng.

NGUYN NHN
1. Tng quan, xng, khp v h thng xng l
cng, c v chc hn cc h thng c quan khc,
chng c xp vo dng tng i dng tnh.
Xng khp khe mnh c l nh cc loi ng cc
nguyn cm, cc loi u, rau c hay rong bin v cc
loi thc phm tng cng chc nng khc, c bit
l cc thc phm giu khong cht, nh miso, tng
u nnh, mui bin v rong bin. Xng v khp
hp dn cc c tnh cc m, chng c th b ph
hy nu chng ta n qu nhiu ng, thc phm t
b sa, nhiu du m, cc cht kch thch, gia v,
ung c cn, thuc ty v cc thc phm c tnh
bnh trng khc. Xng khp cng c th b suy yu
bi cc thc phm cc dng nh tht gia sc, gia
cm, trng v cc thc phm ng vt khc lm axit
ha c th.
2. Trong y hc v trit l phng ng, xng b chi
phi bi thn (bu dc) v bng quang v cc chc
nng lin quan ca chng, bao gm bng quang kinh,
ko di t nh u, chy dc theo ton b xng
sng, xung n c chn v bn chn. Cc thc phm
n ung c bit nui dng cc c quan ny cng
chc nng ca chng l ng cc nguyn cm, cc loi
u, rong bin, rau c sy kh v cc thc phm sy
kh khc, v mui bin cht lng cao cng nc t
nhin. Nng lng ca thn-bng quang mang li
sinh kh, sc mnh v do dai cho xng, khp v
cc cu trc xng khc.
3. Xng khp b sng ty hay vim nhim c nguyn
nhn t cc yu t cc m (nh ng, kem hay c
chua) hoc bi s kt hp ca cc yu t cc dng v
cc m (bao gm tht gia sc, gia cm, trng, qu
nhiu mui hay qu nhiu nng).
4. Xng b mm hoc bin dng c nguyn nhn t
cc yu t cc m.
5. Xng b cng v bin dng c nguyn nhn t
s kt hp ca cc yu t cc dng v cc m.

6. Xng b cong bt thng vo trong km theo bin


dng c nguyn nhn bi cc yu t cc dng.
7. Tnh trng xng b nhim trng c nguyn nhn
t cc yu t cc m.
8. Cng khp c nguyn nhn t cc yu t cc
dng.
9. Xng khp b x cng c nguyn nhn t s kt
hp ca cc yu t cc dng v cc m.

CC DNG BNH
Vim khp. Vim khp l bnh m khp c biu hin
sng ty hay b vim nhim v l mt trong nhng
cn bnh ph bin nht trong x hi hin i. Y hc
hin i khm ph ra c hn 100 loi vim khp
khc nhau. Tuy nhin, t gc nhn Thc dng,
chng c th n gin c chia thnh (1) loi c
nguyn nhn t cc yu t cc dng, lm cho khp
b co rt v cng, (2) loi c nguyn nhn t cc yu
t cc m, lm cho khp b bc bi cht bo, sng
phng v ln dy thn kinh, hoc (3) loi c
nguyn nhn t s kt hp ca cc yu t cc dng
v cc m. Ni chung, vim khp th hin s lo ha
sm. Khi cn khe mnh, khp v c bp ca tr con
cn mm v linh hot. S linh hot ca c th chng
th hin tnh trng tm l ca chng : tnh nhy
bn, sn sng tip thu ci mi, hng hi, nhit tnh v
sng to. Vim khp th ngc li : tm tr v c th
tr nn cng nhc, thiu linh hot. Cc dng chnh
ca vim khp bao gm :

cc loi ng cc khc. Tm thi nn trnh n hoc


gim thiu ti a yn mch cn dt. Yn mch cha
cn c th n 10 ngy 1 ln. Trnh n cc loi bnh
nh bnh quy (cookies), bnh quy gin (crackers).
Mi tun c th n vi ln mt lng nh bnh m
chua sourdough, tt nht l nn hp. M Udon c th
n vi ln mi tun nhng nn trnh n m Soba n
khi tnh trng bnh c ci thin. Nn trnh hoc
gim thiu lng kiu mch v seitan (m cn) n vo
v chng c th gy chy m.
Vim thp khp (Rheumatoid arthritis).
Vim khp dng thp, hay cn gi l bnh thp khp,
vim mng hot dch, xut hin ch yu ph n
tui trn 40. T l ny nam gii bng mt phn ba.
Cn bnh ny cng c th xut hin tr em, c bit
l cc em n t 2 n 5 tui. Triu chng chnh l s
vim nhim v cc cn au d di c chu k bn
tay, cnh tay, chn v bn chn, i km theo l c
th mt mi v b mt ng. Khp t ngn tay cng
c bit b nh hng. Cc c quan khc trong c th
nh tim, phi, dy thn kinh, c bp v mt, cng c
th b tn hi. nhng tui gi hn, vim thp
khp c th xut hin cc ngn tay hoc lm bin
dng bn tay v bn chn. Y hc hin i coi vim
thp khp nh mt bnh t min dch. Vim thp
khp thng c iu tr bng thuc aspirin v cc
thuc khng vim khc. i vi nhng ca nng hn,
c th p dng phng php tim hc mn
corticosteroid hoc phu thut.
Di gc nhn v nng lng, vim thp khp l tnh
trng ri lon khi tha yu t m, do n qu nhiu
kem, sa, sa chua hay cc thc phm t b sa khc;
bt m trng trong bnh m v bnh ngt; cc loi
n nhiu cht bo; ng, socola, ko v cc cht ngt
c c khc; qu nhiu tri cy v nc p tri cy;
thc phm t vng nhit i; gia v; cht kch thch;
cht cn v cc loi thuc ty. iu tr vim thp
khp, hy tun theo Bng hng dn s #1, ch
thm nhng iu sau : Go lt ht ngn nn l ng
cc chnh, km thm k, ht la m lt, i mch v

i vi sp miso, nn dng xen k lun phin mugi


miso v hatcho miso, nn dng nhiu loi rau c
nu sp nh c ci, rau xanh l v cc loi rau c c v
ngt. S a dng trong vic dng rau c mi ngy l
rt quan trng. Tuy nhin, c ci v l c ci c bit
hu ch cho tnh trng bnh ny v nn c dng
thng xuyn. Trnh s dng du m khi nu n
trong thng u tin. C th p cho rau c vi nc
thay v du. Trong thng th 2, c th dng du m 1
ln/tun khi xo rau c v 2 ln/tun trong thng th
3. Trnh dng cc loi salad sng. Cc loi rau c
ch bin theo kiu KINPIRA v cc loi c c ch
bin theo kiu NISHIME rt tt cho bnh vim thp
khp v nn n vi ln mt tun. C ci, ci c turnip,
c rt v cc loi rau xanh l c tnh co rt khc c
bit hu ch cho bnh vim thp khp.
Trnh dng cc loi u trong thng u tin, ri sau
dng 2-3 ln trong thng th 2. Rong bin c th
dng u n, nhng ch vi mt lng nh. Mui
vng c th ch bin vi t l vng : mui l 16:1. M
mui c th dng 2-3 ln/tun, l ta t cng vy. Gia
v Nori v Tekka cng tt cho bnh ny. Nu khp b
au, hy trnh dng m mui v dm m mui n
khi tnh trng c ci thin. Tm thi hn ch ti
thiu da mui cng nh cc chua. C th n vi
lt Takuan (c ci mui kiu Nht) vi ln mt tun.
C tht trng c th n 1-2 ln/tun, bng cch hp,
luc hoc nu canh. Trnh dng tri cy ti v nc
p tri cy, nhng c th lm trm trng thm tnh
trng sng vim. Nu tht s thm tri cy th c th

n mt lng nh, nhng cn c nu k vi mt t


mui bin. o kh hoc o nu chn cng c bit
hu ch v c th dng thng xuyn. Vo ma h, c
th n mt cht o ti vi mui bin. Trnh hoc
gim thiu ti a cc loi ht v b t ht (ht iu, c
ch, hnh nhn, ). Cn cc loi ht ging (nh ht
b, ) thnh thong c th n nhng cn c luc
hoc nng s qua (khng tm p gia v), nhng
nn trnh n ht hng dng hoc ch n vo ma
h. Ht d thnh thong c th n chung vi go t,
go np hoc u nh (adzuki). Ni chung nn
hn ch ti a ngt v cc trng ming, ch nn
dng cc nguyn liu c cht lng cao. C th ung
na cc nc p c rt 1-2 ln/tun tr khi b au
khp.
Gia v nn dng mc va phi. Tm thi trnh
dng gng v c ci nga (wasabi) cho n khi tnh
trng bnh c ci thin.

4. CHO GO LT RANG c tnh lm du cc vt


au. n cho vi m mui, bt l ta t hoc mui
vng 3-4 ln/tun.
5. Hy lm tr u nh (adzuki), tr go lt, tr c
ci kh v tr nm ng c. Ung 1-2 chn mi ngy
trong vng 2 tun. Sau , ung 2-3 ln mi tun.
Vic ny c th lm ci thin chc nng ca thn v
gin tip gip ci thin bnh vim thp khp.
iu tr vim thp khp cho thanh thiu nin cng
ging ngi ln nh nu trn. N c th i km
cc triu chng st mn tnh v thiu mu, c nguyn
nhn t vic dng qu nhiu thc phm m tnh. c
thm phn Thiu mu trong chng Chy mu v
ri lon mu bit thm thng tin. nh hng v
th cht, c bit l ch n ca b m trong lc
mang thai, c th l mt nhn t bt u cho cn
bnh ny cng nh ch n lc cn th u.

Nhng phng thuc iu tr ti nh sau y cng rt


hu ch cho bnh vim thp khp :
1. Ung nc rau c c v ngt (c rt, b ) mi
sng v mi ti trong 3-4 tun.
2. Ci thin s lu thng tun hon mu bng cch
thc hin 1 trong nhng cch sau : p GC GNG
15 pht mi ngy vng c b x cng. Tip tc lm
nh vy trong vng 2 tun. Nu GC GNG c tc
dng qu mnh th th dng KHN NNG. Hoc
ch DU VNG-GNG nghin ln vng b x cng,
sau lau sch du bng khn m. Cch ny c th
lm hng ngy trong vng 2-3 tun.
3. Trong trng hp b vim nhim hoc ty bn
tay, ngn tay, gt chn hay cc vng khc th p trc
tip CAO L BP CI ti. Cng c th dng CAO
PH TAI thay th. p cao nh vy 2-3 ting mt
ln v lm 2 ln mi ngy hoc p cao trc khi i
ng v qua m.

Vim ct sng dnh khp (Ankylosing


spondylitis). Vim ct sng dnh khp (VCSDK) l s
dnh li ca cc khp, dn n vic xng sng b
vim v un cong. Bnh ny xut hin vi t l 1 trn
100 ngi, ch yu nam gii c tui t 20 n 40.
N thng xuyn bt u khung chu hoc lng
di v di chuyn ln pha trn. Cc triu chng c
th i km nh : au lng di, au ngc khi ht vo,
gim cn, mt mi v lng b ci rp.
Trong khi bnh VCSDK c v nh l mt bnh mang
tnh dng, co rt nhng thc s nguyn nhn gy
bnh l do n qu nhiu thc phm v ung c

tnh m. Nhng thc phm m tnh ny lm xng


phnh ra v dnh vo nhau v cc m b tht cht li.
V vy, bnh ny c th nh hng n c nhng
ngi n chay m vn n trng sa nh nhng ngi
n nhiu tht ng vt. Bnh VCSDK thng c
iu tr bng thuc khng vim v c cho l khng
th cha khi hon ton. Nhng vi mt ch n
ng, bnh ny c th c kim sot m khng cn
dng thuc v trong nhiu trng hp bnh ny c
th cha khi.
Nguyn nhn chnh gy bnh l cc thc phm c
tnh nhy, c bit l bt m trng, mt ong, yn
mch, khoai ty nghin, qu b v cc thc phm
khc c xu hng gy ra s phnh n v bt dnh. Cc
thc phm trong ch n hin i ngy ngay nh
tht, trng, cc thc phm t b sa, ng v thc
phm c ngun gc nhit i, to ra tnh trng nhim
axit trong c th cng l nhng nhn t gp phn gy
ra bnh.
iu tr bnh VCSDK, hy tun theo Bng hng
dn s 1, ng thi ch : trnh hon ton cc thc
phm c tnh nhy, k c l bnh mochi cht lng
cao hay natto cho n khi tnh trng bnh c ci
thin. Nn chn thc phm chnh l ng cc nguyn
cm, tm thi trnh n c cc loi m. n ng cc,
rau c v cc thc phm khc ring r, khng trn
hay nu cc thc phm ln vi nhau. Nu cc thc n
chnh trong thi gian di, trnh vic khuy v trn
thc n. Nn nu SP MISO c thng xuyn cng
vi gng no v hnh tm. RAU C NU KIU
KINPIRA cng rt tt cho bnh ny, nn dng 3-4
ln/tun v thnh thong nn dng SP KIU
KINPIRA. L ca c ci hay ci c turnip p cho v
cho thm t tng lc cui cng rt tt cho bnh ny.
Hn ch n u ph, gii hn mc 1/3 ming 1 tun.
Hn ch n tempeh mc 7-10 ngy n 1 ln. Hn
ch du m, dng du vng 3 ln/tun nu thy thm.
Trnh hoc gim thiu ti a tri cy v nu tht s
thm th ch n mt lng nh v c nu k.
Trnh hon ton cc loi ht v b t cc loi ht (ht

vng th vn c th dng). Gia v nn dng l MISOHNH L v M MUI (1-2 qu 1 ngy). Bt sn


dy cng rt tt cho bnh ny. Trnh hon ton hoc
gim thiu ti a cc ngt v trng ming, bao
gm c cc lm t mch nha la mch hay siro go.
Nh mt phng thc iu tr ti nh, hy chun b
ung c bit bao gm c ci kh, u nh
(adzuki) v mt t nm ng c kh c nu chung
vi nhau. Ngoi ra, nn nu c ci kh, c rt v ngu
bng, cho nc nhiu thm 4 ln, un si trong vng
25 pht v thm mt t mui lc cui. GC GNG
p ln ct sng c th lm gim vim sng v phc
hi s linh hot ca ct sng.

Thoi ha khp (Osteoarthritis). Thoi ha


khp c nguyn nhn do s lo ha ca sn hay do
cc m khp b mt i v thnh thong l do s pht
trin ca khi u xng trong khp. y l dng ph
bin nht ca bnh vim khp, c bit hay xut hin
tui trung nin. Bnh ny c biu hin r rng
nht xng sng v chn, c th gy tn hi, bin
dng n dy thn kinh v cc c bp, ng thi gy
ra s kh khn trong c ng. V mt nng lng,
thoi ha khp c nguyn nhn t cc yu t dng
tnh mnh nh tht, trng, m v m ng vt; sn
phm t b sa, c bit l ph mai cng, mn; dng
qu nhiu thc phm nng l t bt m cng; khoai
ty chin; dng qu nhiu mui v thc n mn; n
ung nhiu cc lnh. Mc d khng phi nguyn
nhn chnh nhng ng v cc cht to ngt tinh
ch, tri cy v nc p, thc phm nhit i, ng cc

tnh ch, gia v, cht kch thch, ung c cn v cc


loi thuc Ty c th lm tnh trng bnh nng thm,
c bit c th gia tng s pht trin cc gai xng.
iu tr thoi ha khp, hy tun theo Bng hng
dn s 2 cho ri lon c nguyn nhn do yu t cc
dng, nu bnh do c cc yu t cc m th hy tun
theo Bng hng dn s 3. ng thi ch nhng
iu sau : Go lt ht ngn nn l ng cc chnh, la
mch, k v ng cn nguyn li nn l ng cc chnh
thc 2. La mch c th n thng xuyn, n cng vi
go hay nu sp 2-3 ln/tun. Tm thi nn trnh
hoc gim thiu i a yn mch cn dt v cc loi
ng cc v hay nghin vn. Yn mch nguyn ht
(cha cn) c th 10 ngy n 1 ln. Cc loi nng,
cng nh bnh quy (cookies), bnh quy gin
(crackers) hay khoai ty lt mng (chips) nn trnh
n. Mt lng nh bnh m chua sourdough c th n
vi ln mt tun, tt nht l nn hp. C th n m
Udon vi ln mt tun nhng cn trnh n m Soba
cho n khi tnh trng bnh c ci thin. Tng t
nh vy cn trnh hoc gim thiu ti a kiu mch
v m cn (seitan) v n c th lm gia tng s chy
m.
Dng miso nht hay tng nm gia v, trnh n
mn. C th n sp miso hng ngy, nu vi rong
wakame v cc loi rau c khc, c bit l c ci,
nm ng c, cc loi rau xanh l v by bin vi
hnh tm thi mng hay rau mi ty. a dng ha
cc loi rau n hng ngy l mt iu quan trng. Tuy
nhin, rau b cng anh (Dandellion) nu chn rt tt
cho bnh thoi ha khp v c th n 2-3 ln/tun.
Trong thng u tin cn trnh dng du m. C th
dng mt lng nh du vng khi nu nng nhng
cn trnh dng cc loi du sng (raw oil). Trnh
dng cc loi salad cho n khi tnh trng bnh c
ci thin.
Hy tun theo nhng hng dn chun cho cc loi
u v cc sn phm t u. Nu b tha cn, trnh
dng cc loi u to trong 1 thng v sau ch n
mc 7-10 ngy 1 ln. Mui vng nn lm t l 16:1

vng:mui. M hoc mn mui c th n 2-3


ln/tun, hoc c th dng mt lng nh dm go
lt hay dm m mui. Rau c mui xi, nht hoc
da bp ci mui kiu c (sauerkraut) nn c
dng thng xuyn. C tht trng c th n 1-2
ln/tun, bng cch hp, luc hoc nu sp nhng
nn trnh cc loi c c nhiu cht bo nh c ng
hay c hi. Hoa qu n i nu chn c th n 2-3
ln/tun. Mn rt hu ch cho bnh ny v c th n
thng xuyn hn. Gim thiu ti a hoa qu ti
cho n khi tnh trng bnh c ci thin. Trnh
hoc gii hn cc loi ht (ht iu, hnh nhn, c
ch,) v b t ht. Thnh thong c th n cc loi
ht ging (ht b,) nhng cn c luc hoc
nng s qua (khng thm gia v), trnh n ht
hng dng hoc ch n vo ma h. Ht d thnh
thong c th dng, c bit l n vi go t, go np
hay u nh (adzuki). Gii hn cc loi bnh go,
bng ng hay cc loi bng ng cc v chng c th
lm kh v gy ra hin tng co rt.
Gia v nn dng mc va phi. Tun theo cc
hng dn tiu chun v ung. Tr la mch rang
hay tr ht la mch c bit tt cho bnh thoi ha
khp v c th dng tr cnh bancha thay th. C
ph b cng anh cng c khuyn khch v c th
dng vi ln mt tun nh mt tr phng.
Nhng cch iu tr ti nh sau y c khuyn
khch dng cho bnh thoi ha khp :
1. Du c th c dng hng ngy khi nu n. N
cn thit cho vic hp thu mui khong trong xng.
Thng xuyn dng mn bt okara p cho vi mt
t du vng v thm cht tng vo lc cui. Okara l
mt loi bt cha cc thnh phn khng tan trong
nc cn li khi lm u ph. N khng thng
xuyn c cc ca hng bn thc phm t nhin
nhng c th lm d dng ti nh khi lm u ph.
2. Nhng mn khc cng dng du c khuyn
khch n l l c ci hoc ci c turnip thi nh v p

cho vi mt t du vng v thm cht tng vo lc


cui.
3. SP KINPIRA rt tt cho bnh thoi ha khp,
hy nu 2-3 ln/tun.
4. Nu mn hm c bit cho bnh thoi ha khp v
long xng [Gm 2 phn u vng hoc en ngm
qua m, 1 phn ph tai, 1 phn nm ng c kh, 1
phn c rt , 1 phn hnh ty, 1 phn b , 2 phn l
c ci hoc rau l xanh, tt c ct nh nu vi lng
nc gp 5 ln trong na ting hoc hn. Lc nu gn
xong, nm thm miso t nm (<1 nm) hoc na
miso t nm vi na miso lu nm (2-3 nm)].
5. i vi khp b au, hy p khn nng hoc GC
GNG tng s lu thng tun hon mu v gim
s x cng, trng hp b vim th CAO U PH
hay CAO RAU XANH L c khuyn dng. Nn
lau chi lm sch ton thn 2 ln mt ngy vi khn
nng v m, vo bui sng v ti. Hng ngy nn i
b 30 pht hoc tp cc bi th dc nh. Hng ngy
c th tm nhanh bng vi hoa sen hay tm trong bn.

Bnh Gt (Gout). Bnh Gt c biu hin sng


vim v au khp, c bit l ngn chn ci,
nhng thnh thong cng c th au u gi, khuu
tay, ngn tay ci hay cc ngn tay khc. Nhng cn
au thng xuyn xy ra bt cht vo bui m v c
lp li theo chu k. 90% ngi mc bnh Gt l nam
gii tui trung nin, c bit l nhng ngi b
tha cn hay huyt p cao. Bnh ny thng c
iu tr bng thuc chng vim khng steroid hay

tim corticosteroid. Bnh Gt c nguyn nhn do s


kt hp ca nhng thc n v cng mt qun bnh,
nh tht vi ung c cn, pho mt v ru, cc loi
st c v nc tht, ngt trng ming, cc thc n
v ung cay hay lnh. S kt hp ca cc yu t
cc m v cc dng to ra cc tinh th axit uric
trong phn tht mm ca bn tay, bn chn v thnh
thong cn xut hin di tai. S hnh thnh ca cc
tinh th ny ging nh s hnh thnh ca si thn hay
si mt.
Triu chng ph bin nht ca bnh Gt l nhng
cn au ngn chn ci, do s qu ti ca l lch hay
gan v nhng kinh mch gn lin vi chng kt thc
ngn chn ci.
iu tr bnh Gt, hy tun theo Bng hng dn
s 3. ng thi ch nhng iu sau : Go lt ht
ngn nn l ngun ng cc chnh, v k l ngun ng
cc th 2, ngoi ra cn la mch, ng ti v cc loi
ng cc khc. Tm thi nn trnh hoc gim thiu ti
a yn mch cn dt v cc loi ng cc v, nghin
vn khc. Cc loi nng, cng nh bnh quy
(cookies), bnh quy gin (crackers) hay khoai ty lt
mng (chips) nn trnh n. Tuy nhin, c th n bnh
m chua sourdough 2-3 ln/tun, v nn hp bnh
thay v nng. C th n m Udon vi ln mt tun
nhng cn trnh n m Soba cho n khi tnh trng
bnh c ci thin. Tng t nh vy, trnh dng
hoc gim thiu ti a kiu mch v m cn (Seitan),
v chng c th lm gia tng s chy m.
SP MISO c th dng hng ngy vi rong bin
wakame v cc loi rau c khc, c bit l c ci,
nm ng c v cc loi rau xanh l. Cn a dng ha
cc loi rau n mi ngy. Bp ci c bit tt cho bnh
Gt v nn c nu thng xuyn, cng nh cc loi
rau c c tnh ngt khc nh b hay hnh ty.
U ADZUKI NU VI B V PH TAI
nn n 2-4 ln/tun v s b sung thm cht ngt.
Hn ch ti a vic dng du m. Nu b vim sng
th cn tm thi dng vic dng du m. Mt khc, c
th dng mt lng nh du vng trong mn p cho.

Hy tun theo nhng hng dn chun cho cc loi


u v cc sn phm t u. Nu b tha cn, trnh
dng cc loi u to trong 1 thng v sau ch n
mc 7-10 ngy 1 ln. Mui vng nn lm t l 16:1
vng:mui. M hoc mn mui c th n 2-3
ln/tun, hoc c th dng mt lng nh dm go
lt hay dm m mui. Rau c mui xi, nht hoc
da bp ci mui kiu c (sauerkraut) nn c
dng thng xuyn. Nn trnh n tht c, nguyn
nhn chnh gy ra bnh ny nhng nu thm th c
th n c tht trng 1-2 ln/tun, bng cch hp, luc
hoc nu sp nhng nn trnh cc loi c c nhiu
cht bo nh c ng hay c hi. Hoa qu n i ti,
nu chn hay phi kh c th n 2-3 ln/tun. Trnh
hoc gii hn cc loi ht (ht iu, hnh nhn, c
ch,) v b t ht. Thnh thong c th n cc loi
ht ging (ht b,) nhng cn c luc hoc
nng s qua (khng thm gia v), trnh n ht
hng dng hoc ch n vo ma h. Ht d thnh
thong c th dng, c bit l n vi go t, go np
hay u nh (adzuki). Gii hn cc loi bnh go,
bng ng hay cc loi bng ng cc v chng c th
lm kh v gy ra hin tng co rt.
Nn dng gia v mc va phi. Trnh dng gng
hay c ci nga (wasabi) cho n khi tnh trng bnh
c ci thin. Hy tun theo nhng ch dn tiu
chun v ung. C th ung nc p c rt vi ln
mt tun. c bit nn trnh ung nhng ung
lnh v c , cng khng nn ung qu nhiu nc.
NC RAU C NGT c th ung 2-3 ln/tun
trong 1 thng hay lu hn. Mt thc ung c bit
bao gm 1/3 cup (1 cup = 250ml) c ci ti bo, 1/3
cup c rt bo v 1/3 cup nc, un nh la tm 2-3
pht v cui cng thm t tng, hy dng 2-3
ln/tun trong 1 thng. TR PH TAI cng c
khuyn khch dng v c th ung vi ln mt tun
cho n khi tnh trng bnh c ci thin.
i vi khp b au, c th p trc tip CAO U
PH V RAU XANH L ln vng b au. Cng c
th dng ring u ph v rau xanh l p. p

khi b au, 2-3 ln/tun trong vng 1 thng. p GC


GNG nng ln vng thn 2 ln mt thng. Tuy
nhin, vi nhng ai b nhng cn au cp tnh do
sng vim th nn thn trng, khng nn p gc
gng hay ngm chn nc gng cho n khi cn au
gim bt. Nn lau chi lm sch ton thn 2 ln mt
ngy vi khn nng v m, vo bui sng v ti. Hng
ngy nn i b 30 pht hoc tp cc bi th dc nh.
Hng ngy c th tm nhanh bng vi hoa sen hay
tm trong bn. Tt nht nn b thuc, v thuc l rt
dng, gy ra s co rt mnh. Nu ngn chn ci b
au th nn i tt cht cotton.

Nhim trng xng khp. Nhim trng xng v


khp bao gm vim xng ty (osteomyelitis) v vim
khp nhim trng (infectious arthritis).

Vim xng ty (osteomyelitis) c nguyn nhn t


vic nhim trng khun hay nm lm phn bn trong
ca xng b sng vim. S sng vim ny c th
ln mch mu trong ty xng, ngn cn s cung
cp mu v trong mt s trng hp xu c th lm
mt phn ca xng b hoi t thnh cc mnh
xng mc. Vim xng ty thng xut hin cui
xng cnh tay hoc xng chn ca tr nh hay
xng sng ca ngi ln. Nhng bnh nhn chy
thn phc mc (kidney dialysis) v nhng ngi dng

nhiu thuc Ty c nguy c cao mc bnh ny. Vi


khun lin quan ti bnh lao hay cc bnh nhim
khun khc cng c th lan ra ngay cnh cc m
xng. Phu thut l cch thng thng ngn chn
s ly lan ny. Thuc khng sinh cng thng xuyn
c k iu tr tnh trng nhim khun, v c th
phu thut loi b cc p-xe v iu tr cc bin
chng khc.

v mi trng cng nh cch sng c th lm gia tng


nguy c nhim trng hay lm cho s nhim trng lan
rng. Tun theo mt ch n Thc dng ng
chun, hi thin v cc yu t dng c cht lng tt,
s gip iu tr tnh trng nhim trng xng v khp.
Tun theo Bng hng dn s 1 v c thm Cc
bnh nhim trng bit thm cc li khuyn v ch
n v cc phng thc iu tr ti nh.

S nhim trng trong dch v m khp c gi l


bnh vim khp nhim trng (infectious arthritis).
Mt lng ln cc loi vi khun, vi rt, nm c th
gy ra nhim trng khp nh staph, strep,
parvoviruses, HIV, v cc vi rt lin quan n bnh
si, quai b v vim gan B. Tr s sinh, tr em hay
ngi ln u d mc phi bnh ny. Cc triu chng
bao gm khp b ty , m v sng phng, ng thi
km st v cm thy n lnh. Khp u gi, vai, c
tay, hng, ngn tay v khuu tay l cc ni d b
nhim trng. Khnh sinh thng c ch nh
iu tr tnh trng ny, v truyn vo trong tnh mch
ti c vng b nhim trng, v m s c ht
ra bng cch dng kim hoc phu thut.
C hai bnh vim xng ty v nhim trng xng
khp u c coi l s ri lon do cc yu t cc m.
Ging nh cc tnh trng nhim trng khc, bnh c
nguyn nhn do mu, bch huyt v cc dch trong c
th b nhim axit, to ra mt mi trng thun li
cho cc vi sinh vt sinh si v ny n. Nguyn nhn
chnh l vic dng qu nhiu n v ung cc
m, bao gm ng, socola v cc loi cht ngt tinh
t khc; sa, kem, ph mai ti v cc thc phm t
b sa khc; bt m trng v cc loi ng cc tinh ch
khc; qu nhiu tri cy v nc p tri cy; thc
phm nhit i; ung ng chai, nc khong hay
ung qu nhiu nc; cht kch thch; gia v; ung
c cn; thuc Ty (c bit l khng sinh), v cc yu
t mi trng cng nh cch sng c th lm gia tng
nguy c nhim trng hay lm s nhim trng ly lan
mnh thm. S can thip y khoa qu , bao gm
chp X-quang, dng cc loi thuc Ty, v cc yu t

Chng vim bao hot dch ngn chn ci (Bunion).


Bunion l mt cc u bu sng ln ngn chn ci.
Chng thng xuyn i km s ty v au n,
c bit l khi i b. Cc u bunion thng c iu
tr bng thuc khng vim, kem bi gim au, giy
chnh hnh, v trong trng hp b nng th c th
phu thut. V mt nng lng, u bunion hnh thnh
ngn chn ci dc theo kinh mch l lch/ty (kinh
T), ni lin quan n vic chuyn ha ng ca c
th. n qu nhiu ng, socola, mt ong v cc cht
ngt tinh ch khc hay cc loi ng n t hoa qu
v sa v cc sn phm t b sa hoc cc loi thc
phm c tnh bnh trng mnh l nguyn nhn ca
vic sng vim ni ny. Ngoi vic khng nn n
cc loi thc phm trn, nn tun th mt ch n
cn bng, tp trung vo ng cc lt v rau c. C th
p GC GNG ln vng b au hay NGM CHN
bng nc gng lm gim s au n v loi b s

ng ti vng b vim. Hy tun theo Bng hng


dn s 1.

Vim ti thanh mc (Bursitis). Vim ti thanh mc


l s vim, sng v au n vai, khuu tay, hng,
u gi, bn tay hay bn chn, c bit l khi vn
ng hoc gin cc khp. Mt mng li gm 150
bao hot dch (bursae) gip bi trn xng, gn v
dy chng ca c th, gip chng c th c ng. Sc
p qu ln ln khp s chn p cc bao hot dch gy
ra cc triu chng nh trn. Bnh ny thng c
iu tr bng thuc khng vim, liu php sc nng
su (deep-heat therapy), sng siu m v mt vi
trng hp c th phu thut. Tnh trng vi ha c
th xut hin nu vim ti thanh mc khng c
cha tr, kt qu l khp c th b tn thng vnh
vin v c ng s b hn ch.
T gc Thc dng, vim ti thanh mc c
nguyn nhn t ch n kt hp cc yu t cc
dng v cc m, nh tht gia sc v ng, tht gia
cm v gia v, cc thc phm t b sa hay n ung
qu nhiu tri cy, nc p v cc loi rau c c
ngun gc nhit i. S trao i nng lng t cc
thc n ny gy ra hin tng qu bnh trng hay
qu co rt lm cho cc khp mt tnh n hi hay tit
ra qu nhiu dch khp. Vim ti thanh mc c th
c phng trnh v iu tr bng cch tun theo mt
ch n Thc dng tiu chun. Hy tham kho
Bng hng dn s 3 v cc li khuyn di. Ch st

ton thn s gip gim bt cc cn au v ci thin s


lu thng nng lng. KHN NNG, GC GNG,
hay P MUI c th lm gim s au nhc. Tuy
nhin trong trng hp c s vim sng, nn dng
cc bin php p ngui thay th.

Chng long xng (Osteoporosis). Chng long


xng l s tha bt hay mt cc m xng, dn n
vic xng b gin v d gy. N c th dn ti vic
xng sng b cong hay gy, lng au thng xuyn,
triu chng dowagers hump (cong ct sng khng
bnh thng do bnh long xng ct sng, thng
thy nht ph n cao tui), xng hng b gy.
M, theo c tnh c 1.3 triu ca gy xng hng nm
do cn bnh ny, ch yu ct sng, hng v c tay.
80% ngi mc phi l ph n, v khong 1/3 s ph
n cao tui b gy xng hng b cht do nguyn
nhn vim phi, c cc cc ng mu, hay cc bin
chng khc trong vng 6 thng. n ng trc tui
70 him khi mc phi chng long xng. Cc triu
chng ca bnh long xng bao gm au lng, mt
dn chiu cao, t th b g, mt xng quai hm, gp
cc vn v rng nu, da b trong sut. Ngi ta
tin rng ph n d mc chng long xng hn l do
khi vo thi k mn kinh, s sn sinh estrogen gim,
dn n vic mt canxi trong xng. Thng thng,
chng long xng c iu tr bng liu php thay
th hc mn kch thch s pht trin v tng mt
ca xng. Estrogen nhn to s gip duy tr mt
xng v lm gim nguy c gy xng hng v c

tay. Sa v cc thc phm t sa cha nhiu canxi,


hay hi sn ng hp (nh c ng, c hi, tm, c
mi) v tht gia cm thng c khuyn khch n,
ng thi b sung vitamin D v phi nng nhiu hn.
T gc Thc dng, nguyn nhn chnh gy l
chng long xng l s tiu th qu nhiu tht, cc
sn phm t b sa lm rt ht canxi, photpho v cc
khong cht khc ra khi xng. Qu nhiu mui, c
ph, ung c cn v ht thuc l cng l nhng
nguyn nhn gy bnh. Nhng cht c tnh cc
dng hay cc m ny lm cho mu v c th b
nhim axit ng thi rt ht cc khong cht d tr
trong xng ra duy tr kim cho c th. Kt qu
l xng, rng v nu u b suy yu. Nhng nghin
cu y khoa mi y cho thy vic dng cc thc
phm t b sa b sung canxi thc ra li c tc
dng ngc li, l rt ht cc cht khong c trong
xng ra. Liu php thay th hc mn c th lm
gim xc sut xng b gy nhng ko theo vic tng
nguy c mc phi nhng cn bnh nguy him khc.
Mt ch n ung cn bng c th gip phng
chng bnh long xng v trong nhiu trng hp
cn c th phc hi li cc khong cht trong xng.
Mt s xng b mt c th do yu t tui gi nhng
thm ch trong mt s trng hp, mt xng c
th tng ln ti 90% sau 1 n 2 nm n ung cn
thn.
Tun theo ch n ung Thc dng tiu chun,
trnh dng cc thc phm cc dng hoc cc m,
dng mui v gia v mc nht ti va phi. Hy
trnh dng dm hay cc tri cy h cam, bao gm c
chanh v chng c th lm trm trng thm tnh trng
bnh. Hy tham kho Bng hng dn s 3. Bn c
th tm thy rt nhiu ngun canxi t nhin nh ci l
xanh, ci l xon, l ca ci c turnip, ci xoong v cc
loi rau xanh l khc; natto, u ph, u to
(kidney beans) v cc loi u khc; rong bin, c
bit l rong hiziki v wakame; ht vng, hnh nhn v
ht hng dng.

Nhng phng thc iu tr ti nh sau c khuyn


khch p dng cho chng long xng :
1. C th dng du nu n hng ngy khi b long
xng v n rt cn thit trong vic phc hi li
khong cht c trong xng. Thng xuyn nu mn
bt okara p cho vi t du vng v thm cht tng
vo lc cui. Okara l mt loi bt cha cc thnh
phn khng tan trong nc cn li khi lm u ph.
N khng thng xuyn c cc ca hng bn thc
phm t nhin nhng c th lm d dng ti nh khi
lm u ph.
2. Mt s mn khc cng dng du c khuyn
khch l l c ci hay l ci c turnip thi nh, p cho
vi t du vng v thm cht tng vo lc cui.
3. SP KINPIRA cng rt tt cho chng long xng.
Hy nu 2-3 ln/tun. i vi bnh ny, c th nu
cng vi l c ci, l ci c turnip, ci xanh, ci xon
v cc loi rau l xanh khc.
4. Nu mn hm c bit cho bnh thoi ha khp v
long xng. [Gm 2 phn u vng hoc en ngm
qua m, 1 phn ph tai, 1 phn nm ng c kh, 1
phn c rt , 1 phn hnh ty, 1 phn b , 2 phn l
c ci hoc rau l xanh, tt c ct nh nu vi lng
nc gp 5 ln trong na ting hoc hn. Lc nu gn
xong, nm thm miso t nm (<1 nm) hoc na
miso t nm vi na miso lu nm (2-3 nm)].

Chng cong vo ct sng (Scoliosis). Chng cong


vo ct sng l hin tng ct sng b cong sang pha
bn ca trc c th hay hin tng vo xoay ca cc
thn t sng theo trc ca mt phng ngang, to

thnh hnh ch C hay ch S. Trong khi thnh thong


do nguyn nhn bm sinh, chng cong vo ct sng
thng xut hin sm tui thiu nin. C trai v
gi u c nguy c mc phi bnh ny nhng thng
th t l n mc phi cao hn. Cc triu chng bao
gm c th b nghing hn sang mt bn, 2 vai b lch,
chn ny di hn chn kia, hng b lch sang mt bn,
lng b cong hay xng sn b li ra. Chng cong
vo ct sng c th khng gy ra au n nhng c
th dn ti cc bnh v a m, vim khp, au dy
thn kinh ta v cc bin chng khc. Bi no, vim
ty xm (bi lit), hay cc chng bnh v c bp,
xng v dy thn kinh u c th dn n chng
cong vo ct sng, hay thm ch l gy xng lng v
cc chn thng nghim trng khc. Thc hin cc
bi tp do cc chuyn gia y khoa a ra, s dng cc
b np chnh hnh v phu thut c s dng trong
cc trng hp nghim trng hn.
T gc nng lng, chng cong vo ct sng l
mt bnh lin quan ti yu t m, c nguyn nhn t
s mt cng v tnh dng ca ct sng v tuyn
nng lng trung tm. Bnh thng, lng c sp
theo chiu dc. Tuy nhin, vic dng qu nhiu
ng, socola, mt ong, v cc loi ngt khc; sa,
kem, sa chua v cc sn phm t b sa; bnh quy
(cookies), bnh quy gin (crackers) v bnh ngt lm
t bt m trng; tri cy v nc p; khoai ty, c
chua, v cc loi rau c nhit i khc; gia v; ung
c tnh kch thch nh tr tho mc hay ung c
ga; v cc thc phm c tnh bnh trng khc s lm
mm v suy yu ct sng, gy ra vic ct sng b cong
vo. phng chng v iu tr chng cong vo ct
sng, cn tun th mt ch n Thc dng ng
chun. Nn chn ng cc nguyn cm l thc phm
trung tm trong mi ba n, c bit l go lt, k v
la mch, thnh thong c th n kiu mch nguyn
ht hay m soba. u v cc sn phm t u c th
n thng xuyn, cng nh cc loi rau ti c ch
bin theo nhiu cch khc nhau, v nn n mt t
rong bin giu khong cht mi ngy. Nn thm mt
lng nh mui, miso v tng khi nm gia v. Gim

thiu cc sn phm t bt m, thc n sng, tri cy


v nc p, ngt v cc thc n du m khc cho
n khi tnh trng bnh c ci thin. Hy tham
kho Bng hng dn s 1. Ch st ton thn v dc
theo ct sng bng GNG 1-2 ln mi ngy. p
GC GNG vng thn 2 ln/tun cng rt hu ch
cho tnh trng bnh.

GII PHP
CH N
Di y l nhng hng dn chung cho cc bnh v
xng khp, vi tng loi bnh ring bit th c
nhng ch phn trn.
1. Nn chn cc loi ng cc nguyn cm thay v ng
cc tinh ch lm thc phm chnh trong mi ba n.
Kiu mch rt tt trong vic lm khe xng khp
ca c tr em ln ngi ln. Tuy nhin, cn trnh
dng kiu mch hay m soba nu cc c quan trong
c th ang trong tnh trng b co rt qu mc. Go
en hay cc loi ng cc en, sm mu khc cng
gip nui dng h thng xng nhng c th qu
dng tnh i vi nhng ai mc bnh vim khp v
cc bnh c tnh cht co rt.
2. Gim thiu cc sn phm t bt m mc nhiu
nht c th. C th n m vi ln mt tun, c bit l
udon, somen hay spaghetti t bt m nguyn cm.
3. Trnh dng cc loi ng n (bao gm ng
tinh ch, mt ong v socola).
4. Trnh n cc loi tht ng vt. Tuy nhin, i vi
hi sn hay cc loi c tht trng nh c vc sng
(perch), c hi cu vng (trout), c bn th c th n
1-2 ln/tun.
5. Cc loi u cng gip lm khe xng khp. Nn
n cc loi u nh nh u adzuki, u lng
(lentils), u g v u en. C th n cc sn phm
t u thng xuyn, c bit l u ph kh.
6. Trong s cc loi rau c th c ci kh, nm ng
c kh v cc loi rau ma ng nh ci xon (kale)

c bit tt trong vic nui dng h thng xng.


i vi cc bnh c tnh co rt, nn n cc loi rau l
xanh.
7. Cn trnh vic dng qu nhiu du, c th dng 1
lng nh du vng hay du thc vt cht lng cao
khi b mt s bnh v xng khp. Trnh dng du
sng (cha nu).
8. Cc loi rong bin cng rt tt trong vic nui
dng xng khp, c bit l ph tai, nhng c th
qu dng i vi cc bnh c tnh co rt.
9. Lng mui (miso, tng v mui bin) dng hng
ngy nn mc va phi, iu chnh cht t ty tnh
trng bnh.
10. Nh mt nguyn tc, cn trnh hoc gim thiu
ti a hoa qu v nc p, ngoi tr khi c th trong
tnh trng qu dng th c th n mt lng nh.
Hoa qu kh, cc loi hoa qu en, m mu nh
mm xi hay da hu kh thch hp cho xng khp
ang trong tnh trng co rt.
11. Gii hn vic n cc loi ht hay b t ht. Tuy
nhin, vn c th n ht d hay vng en.
12. Gim lng nc ung xung mc va phi
nhng khng nn gim nhiu qu. Bn cnh TR
CNH BANCHA, nn dng cc loi tr tt cho chc
nng thn hay cu trc xng nh TR U
ADZUKI, TR PH TAI, thnh thong c th ung
TR MU.
14. Gim lng thc n n vo v nhai k hn.
15. Trnh n khuya.

LI SNG
1. Dy sm v ng sm. Sng nng ng, tch cc c
v th cht ln tinh thn.
2. Nn tp th thao nhng mc va phi, khng nn
tp qu sc.

3. Trnh hoc gii hn vic s dng cc thit b pht


ra bc x in t nh my vi tnh, tivi, in thoi v
cc thit b in t khc, cng nh hn ch vic chp
X-quang v cc phng php y t khc. Xng d b
tn thng bi cc bc x.
4. Trnh mc len v qun o t si tng hp, c
bit l nylon v c th gy kch ng cho da, xng v
khp. Mc lt v dng v ga gi bng cht liu
cotton.
5. Cn gi m vng lng di v thn, c bit l vo
ma ng v khi tri lnh.
6. Trnh vic tm qu lu, v c th gy ra vic khong
cht b rt ra khi c th, nguyn nhn ca vic mt
xng.

IU TR TI NH
Mt s hng dn di y c th gip ch trong vic
iu tr cc bnh v xng khp. Tn sut v thi gian
ca cc iu tr ty thuc vo th trng tng ngi v
mc nghim trng ca tng bnh.
1. TR U ADZUKI rt tt cho chc nng
thn v vic pht trin xng. un tr vi t mui v
1 ming ph tai, ung 1-2 cc 2-3 ln mi tun
phc hi cc chc nng thn.
2. TR C RT C CI gip loi b du m v
tnh trng cc cn ng trong c th. Mi ngy
ung 1 cc nh, ung trong 5 ngy v sau c cch
2-3 ngy ung 1 ln trong vi tun.
3. TR C CI NM NG C cng rt tt
trong vic loi b cht bo tch t trong c th. Cch 3
ngy ung 1 ln trong vng 1 thng.
4. NC GO, phn vng ni ln sau khi nu cm
go lt, c th dng thng xuyn iu ha chc
nng ca thn, mt v xng.
5. i vi cc bnh dng tnh, c th ung TR
EN 3 ln/ngy trong vi ngy d chu hn.

6. i vi cc bnh m tnh, ung UME-SHO KUZU


(Bt sn quy trong vi m mui v tng) 3 ngy 1
ln trong vi tun tng cng sinh lc cho c th.

14. CAO U PH V L XANH kt hp c s


hiu qu ca u ph ti v rau l xanh cng gip h
st v lm d chu cc vng b sng vim.

7. Mn hm c bit cho bnh thoi ha hp v long


xng [Gm 2 phn u vng hoc en ngm qua
m, 1 phn ph tai, 1 phn nm ng c kh, 1 phn
c rt , 1 phn hnh ty, 1 phn b , 2 phn l c ci
hoc rau l xanh, tt c ct nh nu vi lng nc
gp 5 ln trong na ting hoc hn. Lc nu gn xong,
nm thm miso t nm (<1 nm) hoc na miso t
nm vi na miso lu nm (2-3 nm)] rt tt cho cc
bnh v xng khp.

15. p mui c th lm m v xoa du cc vt au


vai, lng di v cc vng khc trn c th. Nh cc
bin php p nng khc, khng nn p dng khi
vng nh p b sng vim hay nng.
16. Trong trng hp xng khp b x cng, hy
p GNG NGHIN VI DU VNG trong 10-15
pht ri sau lau sch du bng khn m. C th p
dng cch ny mi ngy trong 2-3 tun.

8. SP KINPIRA cng rt tt v c th n dng 2-3


ln/tun cho nhiu tnh trng bnh.

CN TRNG

9. Ch st ton thn bng nc gng 1-2 ln mi ngy,


bao gm c phn ct sng s gip tng lu thng tun
hon mu v nng lng th cht ln tinh thn.

1. Cn n gp chuyn gia v y t hay vt l tr liu


trong trng hp b gy xng, xut huyt trong v cc
trng hp nghim trng khc.

10. C th p KHN NNG ln cc vng b au


gim cn au. Gi khn nng v tr cn p cho n
khi khn ngui i, ri lm nng li khn v tip tc
p 5-10 pht cho n khi vng c p chuyn
v m ln. Ch : Khn nng hay cc bin php p
nng khc khng nn p dng cho cc vng xng
khp ang b sng vim, nng. Cc bin php p
ngui nh CAO U PH v CAO L XANH thch
hp hn trong nhng trng hp ny.

2. Cc liu php tr liu dng bc x c th lm xng


b phnh, a ti vic b au, thy khng thoi mi v
cc bin chng v lu di khc. Mt vi trng hp,
liu php tr liu dng bc x c th thch hp nhng
cn hn ch tn sut v liu lng mc ti a c th.
nhng thi gian ny, cn tng thm mt cht miso,
rong bin, MUI VNG, M/MN MUI, v cc
gia v cha mui khc gim bt cc nh hng ca
bc x.

11. C th p GC GNG ln vng thn, lng di


v ct sng vi ln mi tun gim s tr tr v tng
cng lu thng mu v nng lng, ng thi lm
gin v mm cc khp b x cng. Tuy nhin, khng
nn p ln cc vng b sng vim, nng. Thay hoc
b ming gc khi gc b ngui.
12. p CAO U PH gip h st hay lm d
chu cc vng khp b sng vim.
13. CAO L XANH cng gip h st v lm d chu
cc khp b sng vim. p trc tip ln vng b sng.
Thay hoc b ming gc khi gc b ngui.

BNG CHNG Y HC
N QU NHIU THT NG VT GY MT
XNG
Vic np qu nhiu m t tht ng vt, cc thc
phm t b sa c th gy ra nhng tc ng c hi
ti xng. Trong mt nghin cu v vic chuyn ha
m, cc nh khoa hc ti trung tm y t Montefiore
v trng cao ng y t Albert Einstein New York
bo co rng mt ch n c nhiu tht v cc
sn phm t sa to ra mt lng ln axit, ch yu l
cc gc sunfat v photphat, ngn cn vic hp thu

canxi ca xng. Cc loi rau c, tri cy v cc thc


phm thc vt c tnh kim khc c th trung ha bt
axit trong c th, lm gim gnh nng cho thn, ngn
chn s mt canxi v mt xng.

xng ng thi mang li nhiu li ch khc cho sc


khe.

Ngun : U. S. Barzel and L. K. Massey, Excess


Dietary Protein Can Adversely Affect Bone, Journal
of Nutrion 128(6):1051-53, 1998.

Ngun : L. H. Kushi et al., Health Implications of


Mediterranean Diets in Light of Contemporary
Knowledge: Plant Foods and Dairy Products,
American Journal of Clinical Nutrition 6(6
Suppl):1407S-1415S, 1995.

THT C LIN QUAN TI CHNG LONG


XNG

VIC CHO THM FLO VO NC C TH GY


HI

Theo mt nghin cu v ngi Inuit (Eskimo), mt


ch n c nhiu tht c th l nguyn ngn gy ra
chng long xng. Nhng ngi Inuit c t l mc
chng long xng cao nht trn th gii. Trong mt
nghin cu bao gm 217 tr em, 89 ngi ln v 107
ngi gi l ngi Inuit sng Alaska, xng ca
nhng ngi ny c lng khong cht thp hn,
tui bt u c hin tng mt xng sm hn, v
mc long xng cao hn so vi ngi M. iu
ny c cho l c nguyn nhn t vic h tun theo
ch n hin i c nhiu tht b, ln v cc loi tht
ng vt khc. Thi xa, ngi Inuit truyn thng n
tht c voi, cc loi c v hi sn, cc loi th sn khc
nhng li t mc bnh long xng hn cho n khi
hamburger, ng v cc loi thc phm ch bin sn
khc xut hin trong thc n ca h.

Vic cho thm flo vo nc c th gy hai cho xng.


Trong mt bo co, cc nh nghin cu ngi c
ch ra rng vic cho thm flo vo nc c th ph hy
xng, dn n vic gy xng hng, xng b nhim
flo, bnh xacm xng (osteosarcomas) v cc bnh
khc.

Ngun : R. Mazess and W.Mather, Bone Mineral


Content of North Alaskan Eskimos, American
Journal of Clinical Nutrion 27:196-25, 1974.
CC THC PHM T SA LM TNG NGUY
C GY XNG
Cc sn phm t sa khng h c chc nng bo v
xng khi nguy c b gy, da trn mt bi ph bnh
trong mt ti liu khoa hc. Cc nh nghin cu ti
i hc Minnesota tm ra rng vic dng nhiu cc
sn phm t sa c th tng nguy c mc bnh. Bn
cnh , h cn c nhiu nghin cu ch ra rng mt
ch n c nhiu ng cc nguyn cm, rau c v tri
cy gip gim nguy c mc cc bnh v thoi ha

Ngun : M. Diesendort et al., New Evidence on


Flouridation, Australian and New Zealand Journal of
Public Health 21(2):187-90, 1997.

TNH TRNG BNH VIM THP KHP C


CI THIN NH N CHAY
Trong mt nghin cu chn ra ngu nhin 66 bnh
nhn mc bnh vim thp khp, cc nh khoa hc
cho bit nhng ngi n chay (khng n cc loi tht
v cc sn phm t sa) c s ci thin n 40% so
vi 4% ca nhng ngi n theo ch n hin i.
Mc khng th immunoglobulin G (IgG) i vi
gliadin v beta-lactoglobulin gim nhm n chay
nhng khng gim cc nhm nghin cu khc.
Cc nh khoa hc kt lun rng mt ch n gm
nhiu ng cc nguyn cm, rau c v cc thc phm
c ngun gc thc vt cht lng khc c th gip ch
cho cc bnh nhn vim thp khp.
Ngun : I. Hafstraim et al., A Vegan Diet Free of
Gluten Improves the Symptoms of Rheumatoid
Arthritis, Rheumatology 40(10):1175-79, 2001.

CC TRNG HP TRONG LCH S


THC DNG GIP N NH TNH TRNG
LONG XNG
Gale Jack rt sc khi nha s ni vi c y rng, C
mc chng long xng nng nht trong nhng ca
bnh ti tng gp ph n tui ny. Trong
nhiu nm ln ln v dy hc Texas, hng ngy c
n rt nhiu pho mt, trng, sa, tht, c. Sau c
dng cc loi thc phm chc nng b sung canxi. Do
s suy gim v sc khe, bao gm vic b u nang
bung trng v cc bnh ca ph n khc, c y bt
u theo ch Thc dng v tnh trng ca c
dn c ci thin. Loi b hon ton tht ng vt,
thnh thong c n mt t c tht trng, gim thiu
vic n bnh m v cc sn phm t bt m, tnh
trng xng ca c y ngy cng n nh hn, u nang
bin mt v ri c tr thnh mt ngi t vn v dy

nu n Thc dng. Long xng l mt mi him


ha thm lng i vi nhng ai khng hiu c trt
t v tr hay t chi sng ha hp vi v tr, c
nhn xt. i vi nhng ai hiu c m dng, vic
duy tr xng v rng chc khe tuy khng phi vic
n gin nhng hon ton c th lm c.
Ngun : Gale Jack and Wendy Esko, editors,
Womens Health Guide (Becket: One Peaceful World
Press, 1997), pp. 79-83.

BNG 17. CC BNH V XNG KHP


1. Do yu t m
2. Do yu t Dng
Triu chng tiu biu
Sng
Khp b nn cht
Vim
Vim
B mm hay bin dng
Bt ng
B nhim trng
Cong bt thng ra pha ngoi
Cong bt thng vo pha trong
Bnh
Nhim trng khp
Thoi ha khp
Vim ct sng dnh khp
G lng
Chng vim bao hot dch ngn
chn ci (Bunion)
Bn chn bt
Bn chn vo (Club foot)
Bnh to cc (Acromegaly)
Chng cong vo ct sng
Bnh ci xng
Hi chng ng c chn
Thot v a m ct sng
Ung th xng
Trt khp thng xuyn

3. Do yu t m v Dng kt hp
Sng
Vim
X cng
B cng hay bin dng
Cong bt thng
Vim thp khp
Gt
Long xng
Vim ti thanh mc
Bnh Paget xng
Gai (ca) xng
Hi chng ng c tay
U c tnh

You might also like