AABEYM MUSTAFA KEMAL

(1952 YILINDA
MAKBULE ATADANLA YAPILAN SYLEDEN)

BAK SARISAKAL

AABEYM MUSTAFA KEMAL

Sade Onun hatralaryla, havasyla mebu bir odaki; gneten bile
kskanlyormuasna, perdeleri bile inik... Bir zamanlar oturduu u koltuk, kurulduu u
kanape, bakt u saat, .at u albm, akt u akmak, hepsi, her ey yalnz onu
hatrlatyor.
Karmdaki, hayatta kalan tek ve son yakn kz kardei Makbule Hanm;
(Aabeyim...) derken bile, neredeyse Onun (Evet hemire...) diye grnvereceini
vehmettirecek kadar onunla dolu, onun Harbiyeden henz kt zamankinden itibaren boy
boy, renk renk, eit eit, fesli, kabalakl, kefyeli, kalpakl, bykl, sakall, matru, fakat
daima o keskin bakl metinleriyle dolu bir oda ki, bize saatlerce ondan yalnz ondan
bahsetmekten baka hi bir ey dnebilmek imknn vermiyor:
Bende kalan sabahln bir an evvel kardm, ptm, ptm, aladm, (Kaldr artk
bunu, yazk olur sana, giden gelir mi, ne alyorsun?) diyorlar. Elimde mi? Hayatta yapyalnz
kaldm. Ne arayanm, ne soranm var. Allah tan baka hi, hi kimsem yok... u evde mrm
Kuran ve ibadetle geiyor. Bir de Onun sesi kulaklarmda, (Onun (Hemire..) diye
glmseyen, o iten baklar gzlerimde.Yatarken bile, onun verdii rvelver yastmn
altnda...
- Nianclnz da var m Hanmefendi?
- Olduka. Sk sk ava giderdim. Bir gn ankayada avdan bahsedilirken, sizin gibi
sormutu: (Silahla naslsn, hala atar msn?) Atarm tabii, deyince hemen nbetiyi ard.
(Ver silahn buraya.) diye bana verdirdi. (At, bakalm, greyim.) dedi. Fakat silah, benim
kullandm cinsten tabanca deil, koskoca, ilk defa grdm acaip bir eydi. Ben elimdeki
silaha bakp dururken, (At, haydi, at.) diyor, etrafmzdakilerin de mtemadiyen (Atma.
Atma.) deyilerine sinirlenerek; (Ne duruyorsun?) diye srar ediyordu. Atacam amma, ne
tutumadk perde, ne krlmadk cam kalacak. Nihayet pencereleri aarak baladm atmaya.
Dan, dan, dan. Bir, iki, , drt. Tam on bir mermi attm. Amma ben de bittim.
Bbreklerimdem muzdarip olduum iin, silahn sarsntsndan fena olmutum. Hi unutmam
O halimin farknda olmadndan keyfinden baylyor. (Bravo, hemire bravo) diyordu. (Ne
brovas baksanza ben bittim), deyince (Sen asker kardeisin, yle kolay kolay bitmezsin.
Davran bakaym) diye koluma girdi. Onun kolunda yorgunluk mu kalr insan da?
- Aranzda hi krgnlk, dargnlk oldu mu?
- Asla.. Bir gn bile, aramzda, hatta ocukken bile kck bir krgnlk olduunu
hatrlamyorum. Ben ona eskiden beri ok itaat ederdim. Rahmetli kz kardeimle horoz gibi
dvrlerdi ama ben bir amarn bile grmedim.
lmden bahsettiini hatrlyor musunuz?
Hayr, yle eylerden bahsetmezdi. Hem hastalk bile bilmezdi. Onun hasta olup
yattn son gnlere kadar gren yoktur. Yalnz Anacmzn lmne (Topraktan geldik
yine topraa gideceiz. Mukadderin nne geilmez: lrsem vcudum toprak olacak, ta
istemem) demiti. Annemin kabrini bir ta dikmek istedikleri vakit evvela raz olmad.
stemez, dedi. Fakat srar ettiler. Peki, olsun diye izin verdi. Hlbuki gtrmler, koskoca
almet bir kaya param koymular. Byle yapacaklarn bilseydi herhalde raz olmazd.
- Hayatnda hi lm tehlikesi, yani bir kaza falan atlatmad m?
- Bilirsiniz, anakkalede vurulmutu. Bir de talebe iken svari talimi esnasnda attan
derek baygn bir halde hastaneye gtrlm olduunu sylerdi. Bir gn de ankayada
kendi anlatmt: (Kardeim bak u Allahn iine. Her gnk getiim yoldan geeydim,
galiba bugn yok olacaktm.) diye, bir hissi kablelvuku ile det edindii yolu brakp, baka
bir yola sapmasyla o sabah her zamanki takip ettii yolun bir yerine konmu olan bir
bombadan, kurtulduunu sylemiti.

- Kim koymu bombay? Anlalmad m?

- Anlalmad galiba... Yalnz, farkna varmadan oradan geen bir arabay, stndeki
arabac ile imha edince, bomba konmu olduu anlalmt. Bilmem.. Aabeyim, bu kadar
sylemiti bana. ok cesurdu, byle eyler zerinde fazla durmazd. Hatta (En kolay lm
kurunladr. Benim de ecelim yle gelse, ne kar?) derdi.
- Annesinin lmnden baka alad zaman grdnz m?
- ok kolay alamazd. Annesinden evvel, vefat eden kk kardei Naciye'nin lm
haberini ald zaman da alamt. Bir de Arnavutkyndeki evimde hatta yattm zaman
doktorlar bamn ucunda toplayarak, bana: (lmeyeceksin.. Yaayacaksn kardeim.. Seni
kurtaracaz. Mutlaka kurtaracaz) derken, gzlerinin yaardn biliyorum. O. kurtard bizi,
amma. Yazk ki biz kurtaramadk onu..
- Son gnleri
- Onu son defa... Yz beyaz bir tlbentle rtl grdm.
- Vasiyeti?
- Bunu sormaynz bana...
- Niin Hanmefendi?
- Sormaynz, daha iyi...
- Rica ederim Hanmefendi.
- lmnden bir sene kadar evvel bir gn bana; (Msaade eder misin, malm millete
balayaym.) demi, ben de bil tereddt: (Derhal ver. Rahat etmek istersen, hemen ver..
Derhal, hi durma.) demitim. Bunun zerine, nce sofrada bulunmaklm syledi. Gittim.
Sofrada bata smet Paa olmak zere hkmet ve ordu erkn birok davetliler vard. Bir
aralk smet Paaya dnerek: (Hemireye sorum. Bana derhal vermemi tavsiye etti.) dedi.
smet Paann: (Fakat kfi deildir, Paam.) deyii zerine, ne yapmak lzm geldiini
sorunca da smet Paa: (Bir kanun karmak icap eder.) Cevabn verdi. Kanun, zaten
hazrm... mzalattlar.

Makbule Atadan

nce kocamla beraber sarayda kalmtk. Ertesi sabah, her zamanki gibi hatrn
sormaa gittiim zaman; (Millete baladm maldan sana artk bir hayr yok. Amma, sana
da ihtiyacnn on mislini braktm. Yemei bil, giymei bil, gezmei bil, yaamay bil) dedi.
Bu on misli deyiinin mnas u idi: Hasan Rzadan benim aylk ev masrafmn ne olduunu
sormu ve ondan yedi yz lira cevabn almt. On misli dedii ite bunun on misli idi.
Kalktm. Elini pmek istedim. Brakmad. Sarltk, ptk: (Sen lme.. Sen lrsen, hana
bir kulbe bile oktur) dedim. O da alad, ben de aladm. te, benim bildiim vasiyet
budur. Bu hadiseyi mteakip Bursaya gitti. Hastal artt. stanbula geldi. Sonras malum.
Vefat ettii zaman vasiyet, miras falan dnecek halde deildim. Yanyordum.
Evvel ve ahir bildiim, bana brakt para, mal, bina, tarla, iftlik gibi yarm
milyonluk eylerden sonra, btn maln millete brakm olduudur ki, bu da gazetelerin
yazdna gre on bir, on iki milyon liradr. Hatta bu hadiseden bir mddet evvel, yatak
odasndaki kasay gstererek: (Bu kasa senindir, tekiler de senin.) diye gstermi olduu
kasalarn da, ldkten sonra hi birini gremedim. Nereye gtrldklerini de bilmiyorum.
Hele, bir heyet huzurunda tebli edilen vasiyetnamenin nereden ktn hi bilmiyorum.
Ancak bu vasiyetnamenin tad tarihte, aabeyimin ekmeini koparacak takati bile
olmadkn biliyorum.
Bir trl akl erdiremediim noktalardan biri de: mr boyunca bana daima (Hemire)
diye hitap eden, bakalarna takdim ederken de, herkesin bildii gibi her vakit (Hanmefendi)
demei itiyat edinmi olan aabeyimin, bu sonradan ortaya kan vasiyetnamesinde benden
sadece (Makbule) diye bahsediidir. Hele yine btn yaknlarnn ok iyi bildikleri gibi, son
senelerinde lafn bile etmek istemedii smet paann ocuklarna miras brakna hala
aarm.
- Yani?
- nanmyorum bu vasiyetnameye.
Ayn dekor iinde, perdeleri inik, Atatrk'n hatralar ile dolu odada, muhterem
hemiresi Makbule hanm ile konumakta devam ediyoruz:
- Ak m, dediniz, hayr... Aabeyimin annesinden, kardeimden ve memleketinden,
milletinden baka bir eye gnl verdiini bilmiyorum...
- Genliinde... Mesela talebelik ve daha sonraki hayatnda filan. Hi bir kadn?
- Hi, hi yoktur. O dediniz mnada ak bilmezdi. Zat, malm ya tesettr vard.
Akrabalk falan da pek yoktu ki, kzlaryla tansn. Evi, kitaplar ve arkadalar, ona kfi
gelirdi.
- Evlenmek de istemedi mi?
- stemezdi. Annemle ka defa ona kz bile baktk. Kabul etmedi. Lkrdsn bile
ettirmezdi. Ben hayatm milletime vakfettim. stedi: (Evlendirelim artk seni, gelinin yz
grml benden, altn sapl emiyesini de ben vereceim.) deyince; (Ben oktan
vatanmla, milletimle evliyim.) cevabn vermiti.
Ne olursa olsun hrriyetinden zerre kadar fedakrla dayanamazd. (Bir aile kzn
alp da, gnln edemem. Elimden gelmez) derdi.
- Amma, sonunda yine evlenmedi mi?
- Kabahat bu izdivaca messir olanlardadr. Yalnz aabeyime kalsayd, katiyen
evlenmezdi. Benim bildiim budur. Ltife Hanm da hata etti. Aabeyimi, olduu gibi kabul
etmesi lzmd. Bunu evvelden dnecekti. Ya onun mstesna ahsiyetinin her eyine
katlanmay kabul edecekti yahut evlenmeyecekti.
- ocuk sever miydi?
-Sevmezdi. Yalnz, bilmem nasl oldu (lk) y sevdi. (Hele bak, insan yavrusu ne
biim eymi) diye okard. Hele onun, kendisini imenler zerinde uzanp yatn grd
zaman koarak: (Paacm, yerde yatma... yecek, gebereceksin!) deyiine kahkahalarla
gler; (Bir daha syle bakaym, bir daha syle?) diye tekrar ettirirdi.

(Bu kz, bana candan bal evlt olacak.) derdi. Ben aabeyimin yanma yaklatm
zaman lk, kskanr, bana kala gz arasnda tekme atard. Fakat o grr, seslenir: (Gel,
haydi hemireye kolonya sr bakaym) diye yine azarlamaya kyamazd. Fakat lkden
baka ocuk sevmemitir.
Hatta bir gn yanmda evlatlk gibi bir kz vard. Kocamn huysuzluundan bizar
olmu, bamdan atmak istiyordum. Gittim: (Aman aabey sana bir kz buldum. yle
becerikli, yle hamarat ) diye methedip durdum. (Kzdan bahsetme bana an Allah akna kz
lafm brak, uraacak halim yok. Senin olsun.) diye reddetti.
Bakn aklma geldi. Dolmabaheden bir hafta kalmak iin beylerbeyi sarayna gitmiti. Afet
Hnm, Nbile, Zehra filan da beraber. Birden bire odalar paylaamayarak (Bu oda benim, bu
oda senin.) diye bir grlt koparmlar. Ben de sabah kahvaltsna gitmitim. Beni grr
grmez, pr hiddet. (Nedir bu echeli cheladan ektiim. Sabaha kadar birbirlerine girdiler.
Rahat vermediler. Atacam bunlar) diye kprd.

Makbule Atadan
(Sen babalarsn, nasl atarsn. Her baba. Evlatlarnn kahrn eker, sen de alrsn.)
diye teskine altm. Baba laf ok houna gitti. (Ya. Demek babalar eker, ekmeli, ylemi
peki) diye yumuad. Bazen byle ani kzgnlklar olur fakat abuk unuturdu.

Kimseyi krmazd. Hele hi kindar deildi. Kin beslemezdi. Kk Halamn

hizmetisinin bir kz dnyaya geldi. Tutmu, bu ocua benim adm koymular. (Makbulle)
demiler. Aabeyimin bu kadar ok kzdn hi grmemitim. (Nasl olur, bu ne biim hala
byle. Hizmeti kza senin isminden baka koyacak isim mi bulamamlar) diye bu
saygszl hi affetmiyordu. ok gemeden bu halam muhacir oldu. Muhta bir vaziyette
bize iltica etti. Akaretlerdeki bizim eve geldi. Aabeyim bu esnada stanbulda
bulunmuyordu. Harpta idi. Ben, halamn haline ok acdm ve aabeyime; (Sevgili kardeim,
Allah bile insanlar af eder. Kk halama krlmana ben sebep oldum. Benim ismim bu
dargnla sebep oldu.
Fakat ben affettim. Sizin de af etmenizi rica ediyorum) diye bir mektup yazarak,
yolladm. Annemin hibir eyden haberi yoktu. Aabeyim mektubumu alr almaz halama
hitaben btn dargnln unuttuunu beliren ok samimi bir mektup yazm, ayrca iki yz
lirada harlk gndermiti. Hani, kin nerede? Bilakis ok merhametli ve alicenapt. Bakn, bu
mevzuda baka bir hadise aklma geldi: Kocamn tandklarndan bir yzbay benim bir
tavsiye mektubumla aabeyimin yanna gndermi, bir vazifeye yerletirmesini rica etmitim,
Yzba, mektubu verir. Hsnkabul grr. O srada, anlalr ki bir hafiye imi. O buhranl
zamanda, cezas idam. Fakat aabeyim, araya girer: (Hemirem duymasn, mahzun olur. Bu
herifi asmayn. Defedin. Yine stanbula gnderin.) diye, lmden kurtarr. Bilemezdiniz.
Hususi hayatnda ne kadar mfik, ne kadar cana yakn ve samimi idi. Kimseyi incitmezdi.
Bir kalb krld m, bir daha dzelmez, derdi.
- Para ile aras nasld?
- Paray sevmezdi, Ne hesabn bilirdi, ne cebinde para lekesi vard. Hasislere kzar,
para peinde koanlar hakir grrd. Paray yalnz sarf etmek iin kazanlan bir vasta sayar,
cebinde ka paras olduunu sormanz, bilmezdi. lk yzba ayl ald gn, gelmi, evin
kirasn soruyor. (Aln paralar.) diye. Elindeki, avucundakini anneme veriyordu. Annem; (A
evldm. Bilmiyor musun ev bizim... Ne kiras veriyorsun?) deyince de glyordu.
- Sevdii yemekler?
- Yemekle de bas ho deildi. (ok yersem iyi alamam) der, yemek ayrdetmez ve
az yerdi. Mektepten alt iin kuru fasulyeyi severdi. Uzun bir yolculuktan, vazifeden,
bilhassa harpten eve dnnde, irmik helvas isterdi. (unun nasl yapldn rensem de
yalnz kaldm zamanlar, canm istedike yapsam.) derdi, amma, bir trl renemedi.
- Baka neler severdi?
- At ok severdi. Grei de yle. Pehlivan yapl kimi grse gretirmek isterdi.
Nbeti askerleri, koca salonda gretirir, bahiler verir. Hele denk iftlerin gzel grelerini
seyretmee doyamazd. Kpee kars da zaaf vard- Kediden holanmazd amma, kpei
sever, okar, insana en yakn hayvan addederdi. Daha lk domadan evvel, Afete,
Darlcezeden drt, be yanda bir ocuk vermilerdi. Bu bacaksz hepimizin sigaralarn
birer birer yakarken, aabeyimin (Foks) ismindeki kpeine de, kibrit akar, hayvancaz,
hrr hrr, diye sratarak, rktrd. Bu hali dikkatle seyreden aabeyim: (Bu kpek, bu
kzdan ok temizdir. Muhakkak, ok daha temizdir, anladnz m?) diye, etrafndakilerin
yzlerine bakard. Ben, onun, o manal bakyla ne demek istediini anlardm.
Sayn Makbule Atadan, burada bir lhza durup, mstehzi bir glmseyile dolan
baklarn gzlerime dikerek, soruyor:
- Siz de, anladnz m, ne demek istediini?
imdi tam bir inziva iinde hatralaryla ba baa kalan Sayn Makbule Atadan, bir
zamanlar Atatrkn tensip ve tevikiyle atlm olduu politika hayatna temas etmek
istediimi anlaynca:
- O bir garip, hatta hazin maceradr. Diye sze balad, Ali Fethi Beyin Serbest
Frkay kurduu sralarda aabeyim bana da: (Bu Frkann banda sen de bulunacaksn.)
dedii zaman, hi beklemediim bu teklif karlnda arm:

( Benim bu ilere aklm ermez. Evli bir kadnm.) diye itiraz etmek istemitim. Fakat
O, beni bu ie sokmak kararn oktan vermiti; (Ben emrediyorum.) dedi. Bylece, onun, hi
bir zaman reddedemediim emriyle, bu muhalefet frkasna getim. Bu srpriz herkesten fazla
smet Paaya dokundu. Aabeyim ise, yalnz bu frkaya girmemi kfi grmemi, bunun
herkese bilinmesini de istemiti. Ali Fethi Beye, benim yanmda: (Hemire bir mektup
yazacak, Serbest Frkaya benim malmat ve muvafakatim dahil olduunu bildirecek.)
deyince, (Ben yle kabul etmem. Kim oluyorum ki, politikaya atlmama mat ve tensip ile
deil, dorudan doruya emrine girdiimi yazarm.) dedim Gld, etrafndakiler: (Bak
hemireye bak, nasl aklldr hemirem benim.) dedi, Ben budalamym, durup dururken
bama i aaym, sonra da, ortada kendi bama kalaym... Fakat dorusunu isterseniz, o
zaman bu derece ihtiyatl bulunurken Serbest Frkann bana gelecek akibetin fecaatini.
tahmin etmi deildim. Meer smet Paa, daha frka dolarken, lmn tacil edecek btn
tertibat alm bu unuyormu... Bunu, nasl aklma getirebilirdim? Gnn birinde baktk ki,
smet Paann Serbest Frka klna sokturmu olduu hamallar, unlar, bunlar kamyonlar
doldurarak, bizim tarafmzda nmayilere sevk ediliyor. Bunlar Serbest Frka lehinde
ayaklanm gibi gsterilerek; (ite bakn... Bu f.rka bamza gaileler aacak.) deniyordu.
Bunu, o anda hi kimse, hatta aabeyim bile bilmiyordu. Ancak Samsun Belediye Reisi
ldkten sonra bu sr meydana kt. Fakat i iten gemiti. Serbest Frka bozuldu. O srada
ankayada bulunuyordum. Aabeyimle otururken, smet Paa geldi. Sinirli grnyordu.
Bana pr hiddet, (Hanmefendi siz demitiniz ki, Serbest Frkaya aabeyim emir verdide
girdim.) deyince aabeyimin renginin attn grdm. Saklanacak bir ey yok, hakikat budur
demei doru bulmadm sadece: (Aman Paam, ben dedikoduyu sevmem. Bakn Ankaraya
her geliimde evvela size urama adet edinmiken, bu sefer geemedim.) dedim. Filhakika
Ankaraya ok erken bir saatte varld iin, aabeyimi uyandrmamak maksadyla, evvel
smet Paalara giderdim. Ben bunu sylerken, aabeyim yan gzle ikimizi de szyor,
ikimize de glyordu.
- smet Paa hakknda ne dnrd, Hanmefendi?
- smet Paann Bavekillii devam ederken, ahbaplarm, yakn dostlarm, az birlii
etmi gibi, (Atatrk memleketi kurtard. Sonra Reisicumhur seildi. smet Paa Hkmeti
oldu bu.) diye ikyetlerde bulunurlard, Ben de bunu kendilerine syledim. Hi unutmam:
Baveklete bizzat gemek iin, Cumhurreisliinden ekilmek istedim. Fakat bu vazifeyi
kime teklif ettimse bir trl kabul ettiremedim) demitir. Ben de biliyordum; smet Paay
ibandan uzaklatrmak iin, bu areyi bulduunu hatta Nuri Conkere (Bu inad brak,
budalaln lzumu yok. Kabul et teklifimi) diye bu mevzuda srar ettiini de grmtm.
Fakat hepsi, (Bu ar yk, hele sen varken, mmkn deil yklenemem) diye kabul
etmediler.
En sevinli gnn hatrlyor musunuz Hanmefendi?
- phesiz. Zaferden sonra stanbula ilk geldii gn. Ben aabeyimi o gnk kadar
sevinli grmemitim. stanbula geleceimi haber alnca, Kuruemedeki evimde gnlerce
hazrlandm. Birde baktm ki arabasn gndermi, saraya davet ediyor. Hemen bindim gittim.
Saray varr varmaz. O da geldi. Ben merdiven bandaym. O da alt batan geliyor. Tuhaf bir
vaziyet oldu. Ben yukarda, O aada (lmedik hemire. Muvaffakiyetle geldik. Sende iyisin
yznden belli.) diye elini azatt. kimiz de sevinten dona kalmtk. Fakat bir ka dakika
sonra, bu sevinci ok gren her kim ise bir mektup gndermi. Verdiler. Okudu, (Sarayda
oturmaa hakkn yok...) diyormu. (Bak alaa, imzasn bile atmam) dedi. Ben de aa
kaldm. Benim bildiim sarayda kalmaa niyeti yoktu. Zannediyorum ki. Sarayda oturmasna
bu mektup sebep oldu. Byle, iinden pazarlkl olanlara ok kzard. Etrafnda da; hatta pek
yaknlarna kadar sokulmu olan byleleri yok deildi.

Makbule Atadan Atann Portesi le

- Simdi isimlerini birer birer saymaa lzum yok. Zaten malmdurlar ben dedikodu ve
politika yapmak istemem. Amma, aabeyim hepsinin iyzlerini bilirdi. Bu gibilerle hi bir
zaman kalpten arkada olmamt. Hi bir srrn da bunlara vermemitir. Ka defa ba baa
kaldmz zamanlar, etrafnda dnenlerin ne biim insanlar olduklarm kendi azndan
dinlemitim. Bana da sorard. Falan nasl adamdr, diye... Ben de hi sklmam, zaten onu da
yle grm, o terbiyeyi almm, patr ktr konuur, dndklerimi, pervaszca sylerdim
ve bu onun ok bouna giderdi. Hayr... Kimse, Onun yanna sokulmu olanlarn tesiri altnda
kaldn, asla iddia edemez. O kendi bana muvaffak oldu. (Mustafa emalde undan ve
bundan bir fikir ald) yoktur- O yalnz milletini sevmitir. Nasl ki milleti de yalnz Onu
sevmitir. Her vakit, her vakit arayacaksnz, mumla arayacaksnz vallahi. Amma, gitti, bir
daha gelmez O...
Gzleri yaaran sayn muhatabn biraz teskin iin, mevzuu deitirmek istedim:
- Ss sever mi idi, Hanmefendi?

- Genliinden beri temiz giyinmei bilirdi. Evde kapanp alt zamanlar bile,
sokaa km gibi itina ile giyinirdi. Ssten hi hazzetmezdi. Bir aralk, trnaklarn uzatmt.
Bakt, bakt: (Olmad, askere uzun trnak yakmyor.) diye kesti, att. imanlktan da
hazzetmezdi. Fakat ben de iman olduum iin, lafn pek etmezdi.
Bir gn, kr Kayay, (Git bak nasllar) diye bir yere gndermi. Dnnde, sordu:
(Nasl buldun?) diye. kr Kayada: (Efendim. Maalesef i) derken, beni
gstererek: (Sus, alt tarafn getirme, hemire burada) demi, glmtk.
- Hanmefendi son sual. Hi bir arzunuza (hayr) dedii oldu mu?..
- Asla... Zaten, ondan olmayacak ey istenmezdi ki... Buna insann dili varmazd.
Esasen istenmeden arzuyu anlar, kendiliinden verirdi. Reisicumhur olduu zaman, bo
bulunmu: (Padiahlar bile tahta ktklar zaman ihsan verirlermi) diye aka edecek
olmutum. Derhal emri verdi: (abuk hemireye be bin lira.)