BiR CEVIRMEN: NAZIM HiKMET Yrd. Dog. Dr. Sevdiye KOKSAL Dokuz Eyliil Universitesi Abstract Nazim Hilanet, besides being a great poet and writer is also a translator of great ability. The purpose of this paper is not only to put forward his identity as a translator but also to examine different strategies he adopted while translating, ie., different concepts such as “ceviri”, “tercitme”, “nakil”, “iktibas”, “hiilasa” and “tatbik” from a theoretical perspective in order to illustrate the translations of Nazim Hikmet himself The corpus to be studied consists of the author’s work Ceviri Hikayeler. Keywords: Ottoman culture-spesific-concepts of translation,operative text, adaptation method, functional approuch Giris Nazim Hikmet biiyiik bir ozan ve yazar olmanm yant sira usta bir gevirmendir aymi zamanda. Bu bildirinin amact, bir yandan ustanin gevirmen kimligini ortaya koymak, diger yandan da, kendisinin “geviri”, “terctime”, “nakl”, “iktibas”, “hillasa” “tatbik” gibi kavramlarla ifade ettigi aktarma bicimlerini ceviri kurami agisindan irdelemek ve bunlarin Nazim Hikmet’in geviri etkinliginde nasil uygulandiklarin: incelemektir, Caligmanin biitiincesini yazarin Cevirt Hikayeleri olusturmaktadir. 1. Nazim Hikmet’in Ceviri Etkinigi Nazim Hikmet’in geviri galigmalarin kisaca ézotleyerck geviri séylemine deginelim:‘64 Sevdiye KOKSAL Nazim Hikmet’in ceviri etkinligi esas olarak 1931 yilinda baslar. Nazim’ in, “Ben” imzasiyla okurlara sundugu ceviri dykileri 1931’de periyodik olarak Yeni Gin Gazetesinde yayimlanir. O dénemde Nazim, bes siir kitabr basilmis, Kafatast piyesini yazmug, dykiiler, polemikler, sanat yazilart kaleme alan, film seslendiren biridir. Cegitli daflarda iiriin verirken hep halkm nabzim totan, Tiirk edebiyatina yeni bir soluk, yeni bir tislup, yeni bir anlam getiren bir sanatgi olarak adim duyurmustur. 1934’ten sonra yazilarinda kullandigi Orhan Selim takma adryla imzaladigi ceviri éykiileri 1935°te Tan Gazetesinde gikar. O yil Nazim Hikmet’ in geviri ugrast bilimsel makalelere kayar; yeni kabul edilen Sovyetler Birligi Anayasa’sm dilimize cevirmekle ugragir. ipek Film stiidyosunda Metro - Goldvin — Mayer firmasinin filmlerinin dublajimt yapar. O yillarda dinyaya yayilan fagizm telikesine karsi kitleleri uyamk tutmayt kendine gérev edinmesi ceviri ufragma da yansw. Kemal Siilker, Sabahattin Eyuboglu’nun Nazim hakkinda ‘ézellikle fasist filmler séz konusu oldugu zaman geviriye cok sadik kalmadigi séylenir’ sézletini ve su Smegi aktanr: Fasist propagandanm Roma Tarihini istedigi gibi sémurdigi bir italyan filminde Romali bir general askerlerine seslenirken séyle der: ‘Afrika’ya bu zaferle uygarlik getirdik!’ Bu goriige katulmayan Nazim, gevirisinde generale séyle bir nutuk gektirir: ‘Asker, burada yenik digenlerin ve zayrflarin kanim emmek icin bulundugunu unutma! Hadi gidin, yakm, yrkm, calmn, girpin!’ (bkz. Siilker 1994: 88) 1938 yilinda 28 yil 4 ay hapse mahkum edilen Nazim 1950 yilina kadar cezaevi kosullarinda tiretir. Geginmek icin ceviri yapar, ilk hapis yillarmda Toska operasinin librettosunu Tirkceye gevirir. (Siilker 1996: 263) Kemal Tahir’e ginderdigi mektuplardan Nazimm bu dinemdeki geviri etkinligi haklanda gu bilgileri edinebiliyoruz: 1942 yilinin sonunda Maarif Vekaleti Harp ve Sulh gevirisini kendisine ve Zeki Bastimar’a verir. 1943 yilmm bagmnda Nazim, Nisan’da teslim etmek iizere 240 sayfalik birinci cildi tek bagma gevirmeye koyulur. fkinci cildin kendine diisen payin bitirip yolladiginda geviri bir ara Maarif Vekaletince durdurulur, sonra tekrar baslatilir. Ceviri durdugu strada bos durmayan Nazim, Manon Lescaut’ nun cevirisine baslar. Ogleye kadar 1941’de yazmaya basladigi bilytik eseri Memleketimden insan Manzaralare’ na galigir, 6gleden sonra geviri yapar. ‘O kadar emek’ harcayarak tamamladigi Manon cevirisi, yeni terimleri kullanmamus olmasi gerekge gésterilerek kabul edilmez.BIR GBVIRMEN: NAZIM HIKMET 65 Harp ve Sulh’ un tigincit ve dérdiincil cildinin gevirisine 1946 yilina dek katki saglar. Nazim, kendi géziiyle bu geviriyi degerlendirirken ‘ne zemin, ne zaman mitsait’ olmadigi igin istedigi gibi olmadigint belirterek caligmasinin basinda Kemal Tahir’e sunlart yazar: “Tolstoy’u terciimeye basladum. Bir hafta terciime tislubu tizerinde kafa yordum. Bazi neticelere vardim. Fakat bu neticeleri tatbike kalkarsam iki ibtimal var: 1) Bseri vaktinde teslim edemem, ¢linkii dehsetli ugrasmak lazim. Diisiin ki vardigim neticelerin yarrm yamalak tatbiki suretiyle bile bir haftada aneak yedi sayfa gevirebildim. 2) béyle bir iship cevirisini Maarif Vekaleti Terciime Biirosu’na anlatmak miiskiil. igte bu sebeplerden dolay;, Tolstoy’u maalesef babadan kalma ve biitiin sevilen muharrirlerin ciimle kuruluslarm bizim berbat kitabi ciimle kuruluslarma uyduran ve bu suretle terctimelerimizde bir Tolstoy iislubu (bilhassa ciimle kurus bakimmndan) ile bir Maupassant iishubunu ayirt edilmez hale sokan usulle gevirmeye karar verdim. (Hikmet 1991: 158) Nazim Hikmet, Kemal Tahir’e daha sonra yazdigt iki mektupta ceviri anlay:gina biraz daha agikhk getirir. Kronolojik swalamaya bakilirsa 1944 ytlinda kaleme alinan mektuplar, Nazimin yogun olarak Harp ve Sulh gevirisiyle ugragtig1 zamana rastlryor. Mektuplarm birinde (119. mektup) ceviriyi sdyle tanmliyor Nazim Hikmet: “Ben terciimeden gunu anltyorum: Terciime edilen eserin yiizde yiiz Tirkgelestirilmesi degil. Yani terciime romam okudugun zaman, sanki onu bir Tirk muhartirinin yazdigim sanmayacaksin. Bilakis onu hangi milletin, hangi devirdeki muharriri yazmmssa o milletin, o devirdeki muharririni okuduguou anlayacaksin. Yani terciimede bir Rus muharriri ile bir Fransiz. muharriri terciimeyi yapan Tiirk muhartirinin diliyle degil, kendi dilleriyle konusacaklar. Bunun igin bir cesit stilizasyon lazimdi.” (Hikmet 1991: 221) Bir eserin bigim ve igerik birligini korumak gerektigini belirten Nazam, igerige gevirmenin Tirkgesinden bir bigim giydirmenin bu birligi bozacagins sdyler. Bu yiizden “Cevirmenin Tiirkgesi” anlayigina agikga karsi gikar. Ceviri onun igin bir stilizasyon, yani bir iislup kargilama, bir bigem yansitma igidir. Béyle bir ceviri sayesinde “muhtelif lisanlarin birbirlerini zenginlestirmeleri ve kendi dar hudutlar iginde kalmayip kapilarin: birbirlerine agmalar: miimkiin olur” gériisiinii savunur. (Hikmet 1991: 222)66 Sevdiye KOKSAL ikinci mektupta (120, mektup) da, gevirinin, dillerin zenginlesmesine, deyim, stfat ve benzeri aligverisine nasil katkida bulunabilecegine iliskin su Srnegi verir: “Mesela Ruslar, sevgi sézii olarak giivercinin: tabirini kullanurlar, biz gdziimiin nuru, gézbebe®in filan deriz.bence bunlari terciime ederken ille de bizde giivercinim filan denmez diye yavrucugum filan dememeli, Ruslar da bizden terciime ederken géziimiin nuru Rusgada denmez diye giivercinim diye terctime etmemeli, biz bizim dile givercinim tabirini, onlar kendi dillerine gdziimiin nuru tabirini sokmali.” (Hikmet 1991: 226) Nazim'in geviri anlayisi, Tiirkiye’de 1940’tan bu yana geligen geviri hareketferine énderlik eden ikinci 6nemli anlayistr. Bunlarin ilki, Nurullah Atag’m baslattigi, Sabahattin Eyuboglu ile Can Ycel’in temsil ettigi “hangi yazar olursa olsun hep belirli akict Tirkge’yle cevirmek” cizgisinde geligir. Bu tutumun karsismda “yazarin bigemini, dilini Tiirkge’de yansitabilmek” anlayigm ne gikaran Nazim Hikmet’ in baslattgi gizgiyi Suut Kemal Yetkin ve Tahsin Yiicel izlemis, 1960lara dek birgok gevirmen bu gériisii benimscmistir (bkz. Aksoy 2003). 1944’te bu gdriisti savunan Nazim, 1946’da Va-Nu’lara yazdigi bir mektupta (8. Mektup) yine geviri konusuna deginerek ceviri metinde ‘terciime kokusu’ alma istegini ‘bir tuhaf ve belki de dogru degil’ diye nitelendirerek, geviride kiiltiirel yabancilastirma yéntemine her kosulda bagh kalmaktan yana olmadigint belli etmektedir. (Hikmet 1993: 33) Nazim’in bu mektupta yaptipi ozelestirinin devamunda ‘belki benim kéti mijtercim olmam ve terciime iginden nefret edisim bana bu soy ukalaliklar: yaptirryor’ (Hikmet 1993: 33) sézleri, ceviri yapma konusundaki yetersizligine yorulamaz elbette. Bu sdzler, kendisinin zor tiretim kosullarmda geviri etkinligini siirditriirken, isverenin kurallar koymast, geviriyi durdurmasi ya da kabul etmemesi, hissesine dilgen parayi zamaninda alamamasi, ¢evirileri kendi adryla yayinlayamamasi gibi engeilerle karsilagmty olmasinin getirdigi yilginligin dile gelisi_ olarak algilanabilir ancak. 1949 yilinda Nazim’in La Fontaine’den Masallar': Ahmet Oguz Saruhan takma adryla Ahmet Halit Kitabevi tarafindan yayimlamr; bu ceviri yapitin yayimlanmasindan sonra 29 y:l boyunca Nazim Hikmet’in kitaplan Tirkiye’de bastlmaz.BIR CEVIRMEN: NAZIM HIKMET 7 2. Orneklem: Ceviri Hikayeler Calismamizin biitiincesini olusturan Geviri Hikayeler, Nazim’ gazetelerde yayumlanan 40 ¢eviri Sykitsiinli igeren bir derlemedir. Oykiilerin birgogu Mihail Zosgenko’nundur, aralarda Vyageslav Siskof tan iki dykii, Jack London’ dan, Mirok Li’den ve Anton Cehov’dan birer dykii yer almaktadir; 9 Sykiniin yazart ise belirtilmemistir. 2.1. Aktarim tiirii ve yéntem Oykiller, onlart ceviri iiriin olarak degerlendirmemizi saglayacak bir ipucu sunarlar, Bazi dykiilerin altinda sadece “Ben” imzast yer alirken, - bazilarinda imzanin Gniinde ceviriye iligkin gu tirden agiklamalar yer alir: ‘iktibas eden’, ‘iktibas ve hiilasa eden’, “Tiirkgeye iktibas eden’, ‘Tiirkiye’ ye tatbik eden’, ‘Tiirkceye iktibas ve TUrkiye’ye tatbik eden’, ‘terciime eden’, ‘Franswzcadan nakleden’, ‘ingilizceden nakleden’; Orhan Selim imzali dykiilerde ‘ceviren’ ve ‘dilimize geviren’ gibi ifadelere yer verilmistir. Nazim, 1935’te evirdigi Gykillerde aktarm olgusunun modern Tiirkgedeki kargiligi olan “geviri? kavramim kullanirken, 193 1"de gevirdiklerinde “terciime” , “iktibas”, “‘hilasa”, “tatbik”, “naki” gibi Osmanlica kavramlan kullanir. Bu kavramlar Osman’ nin geviri baglaminda kullanilan ve farkli, bazen de birbiri yerine gecen aktarim bigimlerini ifade eden, Paker’in deyigiyle (Paker 2002), kiiltiire 6zgii kavramlardir (culture-specific-concepts). Geviri Hikayeler’'den yola gikarak bu kavramlarm Nazim’ geviti uygulamalarinda kazandiklart anlamlari yorumlamaya ¢altgarak onun ¢eviri anlayigim da daha iyi kavramus olacagiz. Nazim, Gehov’un Denizde (B mope) adi Sykistinin dilimize aktarrm tirint “geviri” olarak nitelemistir. Kaynak metinle karstlagtirdigimizda Nazim’in bu éykiiyii igerik diizleminde higbir dejisiklige basvurmadan, Cehov'un SzlU aniatimina tamamen sadik kalarak gevirdigini gozlemliyoruz. Bu gézleme dayanarak ve Nazim’in ceviri sdylemini dikkate alarak, Nazim’da “ceviri” kavramuun, yapitin igerik ve bigim birligine ve yazarm bigemine sadik kalmarak yapilan, metinigi degigmezlerinin (igerik, bigim, bigem) yénlendirdigi bir aktarrm: kargtladigint sbyleyebiliriz. Nazim’in ‘nak!’ olarak belirttiZi geviri tir, geviriye esdeger bir aktarim bigimi gibi init. Naklettigi Gykiiler, kaynak dilini belirttigi, yabanci kisi,68 Sevdiye KOKSAL yer, mekan adlarint degistirmeden biraktugi, igerik deBismezinin korunarak aktarildigt izlenimi veren dykiilerdir. Ne var ki kaynak yazarma yer verilmedigi igin kaynak metinlerle karsilastirma olanagimiz bulunmamaktadi. Nazim’ kullandigi ‘iktibas’ ve ‘tatbik’ deyimlerinin sézlik anlamlarma baktigimuzda, “iktibas”in, “bir sz veya yaztyt oldugu gibi veya kasaltarak alma; istifade suretiyle alma” anlaminda, “tatbik”in ise “yakastirma, kargilagturma, benzetme, uydurma” anlamunda kullanild:gint gériiriiz. Nazim’ in uyguladigi antamda ‘iktibas’ daha cok dilsel diizenlenise isaret eden bir kavramdir, “Tatbik'le birlikte kullanim: hem dilsel hem iceriksel diizenlenise yénelik bir aktarimdir. ‘iktibas ve hiilasa’ dzetlenerek diizenlenistir. Jack London’un Make Westing dykiisii bu tir aktarma bir Gmektir. Tiirkgede Garba Dogru bashiit tagiyan dykti, Szi aktartlarak, uzun betimlemeler atlamip sadelestirilerek, fakat stirikleyiciligi bozulmadan gevrilmistir. “Terciime’ olarak belirtilen aktarm tiiriine drnek bir-iki GykU yer almaktadir. Bunlarda dikkati geken, kaynak metnin igerigine’bagli kalmmas olsa da, en azindan kisilerin yerlilestirildigidir. Demek ki, dilsel dizenlenis agisindan “terciime” bir bakrma “iktibas”la értiigmektedir. Bir éykiiniin aktarim igin kullanilan ‘terciime ve tatbik’ nitelemesi de “iktibas”la “terctime”nin birbiri yerine kullanilabilen kavramlar olduklan yéniindeki yargumizi desteklemektedir. 2.2. Uygulama ve Degerlendirme Nazim'1n uyguladigi ‘Tiirkgeye iktibas ve Tiirkiye’ye tatbik’ bigimindeki bir aktarrm Zoggenko’nun dykiilerinden biri iizerinde Srneklemeden énce bu 6ykiilerin metin tiirii ve Nazim’m onlar hakkinda bir degerlendirmesine yer vermek yerinde olur, Nazim, edebi yasantismda cok énemli bir yer edinen Zoscenko’nun déykiileri hakkinda gunlart séyler: “Ben ‘genelde sézii fazla uzatmayan dykiilerden hoslanirim. Zosgenko’nunkiler de éyledir. Hele onun yazdiklari yalniz giildiirmekle kalmayip diisiindiirdr de. Oykiilerinin kahramanlari yari tonlarla stislenmis kisiler olup gagdas Sovyet insaninm dramatik yasamina ditriist tanilar koyar.”(Tulyakova-Hikmet 2002: 141)BIR GEVIRMEN: NAZIM HIKMET 69 Zoscenko bykiisiiniin gevirisini yonlendirecek etkenlere de isaret ediyor bu aciklama: yazarin bigeminin yansitilmasi Snemli oldugu gibi, geviride bir baska etken daha én plana cikmaktadir: metnin erek okur tizerinde giildiirii etkisi yaratmasi ve onu diigiinmeye sevk etmesi. Bu durumda metin tirintin geviriyi yonlendiren bir etken olarak 6ne grkacagi aciktr. Metin tiirii olarak Zosgenko’nun dykiileri “satir”, yani “hiciv’dir. Bu tir bir metnin ézellikleri ve hangi yéntemle gevrilmesinin uygun dlstiigit konusunda geviribilimei Katharina Rei8’n agiklamalari oldukea aydinlaticidir. Reif, metin alt tirii olarak “satir’i islemsel metin ana tiriine (Alm. operativer Texttyp) dahil eder. (ReiB 1993: 64) iglemsel metnin ayinct ézelligi gagrt islevidir, alicry belli bir davramsa yOneltmek amaci giitmesidir. Béyle bir metin, belli deger yargidarim, yaklagim bigimlerini, egilimleri dile getirerek alicida bir tepki uyandwmak, onu bir eyleme yéneltmek ister. Rei®’a gore islemse] metne uygun bir ceviri yéntemi, amacina, yani metnin iletisimsel iglevine uygun olandir, Bu amaci kargtlayacak yéntem de uyarlayict geviri yéntemidir (Aim. adaptierende Methode). (bkz. Reif 1993: 130) Bu yénteme gore gevirmen metnin iglevine yénelik olarak gerek igerik diizleminde, gerek dil dizenlenisinde degisiklikler yapabilir. Uyarlayict’ geviti yénteminin, Nazim’n iktibas ve tatbik aktarrm tiirlerinde kullandigi yontemle biyUk Oiglide Grtilstiigini gozlemlemekteyiz. Ornek olarak aldigimiz Zosgenko’nun kaynak dilde Oriimcek Agr (Tlaytuna) adh dykiisiiniin “Turkgeye iktibas ve Tiirkiyeye tatbik’ bigimindeki aktarmint incelemeye galisalim. Oykiiniin konusu kisaca siyle: Fabrikanm birinde Yegorka Drapov adinda bir isgi birden ortaya ciktigi gibi iginde hizla yiikselmeye baslar. Ustabasiyla pek samimidir. isgiler bu hizlt yiikselise bir anlam veremez ve nedenini sormak igin mithendise ¢ikarlar, Mithendis konuyu arasturacagiani, ustabagiy1 uyarip Yegorka’y: da baska biliime verecegini séyler. Aradan zaman geger. Degisen bir sey olmadigi gibi, bu kez milhendis de Yegorka’yla dost olmustur. Iggiler mUdiire gikarlar. O da duruma el koyma sizii verse de, bir miiddet sonra Yegorka’yla tokalagip sakalasmaya baslar. [sgiler garesiz, haklarinda ileri geri yazt yazdigi igin pek sevmedikleri fabrikalarmdaki gazeteciden yardim isterler. O da Yegorka’nm hakkindan gelecegti yerde onunla yakinlagir, Nihayet bir isgi olay: kendi arastirmaya koyulur, Yegorka’mn hareketlerini izler, konugmalarina kulak verir. Yegorka ustabaginm paltosunu tutmakta, miidiiriin kol kaslarin’ Svmekte, gazeteciye, ‘Puskin’le Gogol senin yaninda halt etmis’ demektedir. Bu yitkselisin sirtim gézen isgiyi de goluk70 Sevdiye KOKSAL gocugunun hatirint sorarak kKendine baglar. O da bundan biyle Yegorka’nin ‘dalkavugun teki ama hos adam’ oldugunu disiinerek ona samimi davranmaya baslar. Nazim, Bir Hog Adam basliiyla aktardigi bu dykilyii sdyle bir ergeveye oturtur: Dairenin birinde bir giin Regat Enis adinda bir memur belirir ve birden sivriliverir. Miimeyyizle samimi olmustur, hatta bir giin daireden kol kola gikmuslar ve birinci mevki tramvaya beraber binmislerdir. Memurlarin bu huzh yiikselis konusunda haber alma operasyonu séyle gelisir: Once miidiire gtkilir. Sonra dairede Miistesar Bey’ in stitteyzesinin oflu olan memura ziyafet gekilir. O teyzesine, teyzesi de Miistesar Bey’in karisma konuyu agar. Daha sonra kayst memurunun okul arkadagi olan mubalif bir gazete basyazarina gidilir. En son memurlardan biri kendi sorusturur. Nazim, konusmalar aktarirken, onlari zamana ve Kiiltiire bagli olarak sekillendirir. Regat Enis miidiiriin paltosunu tutarken sdyle der: “Aman efendim, (...) bu bendenizin borcu, vazifesidir. Biyiiklere hizmet etmesini bilmeyenler, Cumburiyet devrinde adeta miirteci saytlirlar.” Bir Sirkeci lokantasmm bir raki sofrasinda konustugu muhalif gazete yazarimt da séyle Sver: “Zaten bu memlckete iki mubartir geldi: biri methum Muallim Naci, biri zat-1 aliniz.” Gazetect yanindan ayrilinca masaya gagirdigi memura da: “Cek surdan bir tek. Yemek tistiine filan aldirma, senin miden demir gibidir bilirim” der. Cocugu igin de “senin ogfan (...) topuz gibi masallah, glrbtiz gocuklara bayilirim. Evlat yetistirince béylesini yetistirmeli” sézlerini sarf eder. Ceviride igerik diizleminde her iki kiiltiire ézgit hareketler (palto tutma gibi) korunurken, bazi durumlarda erek kiiltiire dzgii, Tiirk orf ve adetlerine uygun hareket ve ifade bicimlerine yer verilmistir: ig halledilirken biriterinin devreye sokulmast, igki sofrasinda ig baglanmasi, kiz gocugu yerine erkek evlattan bibiirlenerek bahsedilmesi gibi. Bigim dizleminde bir layomotifin aktarimt dmeklemeye deger bir uygulamadir, Kaynak metinde éykii kisisinin yikseligine eslik eden gu ciimlcler dort kez kargimiza gikar: “Bir ay daha gecer. Bir lodos eser. Sel baskim: da beklenmez.” (A TpoxoguT mecau. Berpsi jytor ioxnpie. M nanosnenna He peaBHANTCH.)BIR CEVIRMEN: NAZIM HIKMET ma Nazim, memurun riizgar gibi yo! aligin ve Sniinii kesecek bir felaket bulunmayisint masallarda rastlanan tarzda, fakat yergi yiklii olarak séyle aktanr: “Yaz gecti las geldi, lus gegti yaz geldi. Allah, Resat Enis Bey dostumuza ‘Yiirii ya kulum’ demisti ve Allahin sevgili kulu yiirtiyordu.” Bu laytmotif ikinci tekrarinda gu bigimde yer alr: “Fakat aylar gecti. Allahm sevgili kulu kat-1 merahil edip mitmeyyizlige dogru yiikselmekteydi. Uslincit tekrarinda ise syle denir: “Resat Enis Bey dostumuz terakki ve tefeyyiizde devam edip duruyor. Miimeyyiz oldu, miidiirliigii de yakandur.” Omekten de anlagitacagi iizere, Zoscenko’nun Tiirkceye iktibas ve Tiirkiye’ye tatbik edilen dykileri, yer, zaman, mekan ve karakterleriyle, kurum ve kigilere gindermeleriyle dénemin Tirkiyesi ve Jstanbulunu yansitan, béylece, Tiirk okurunu giildiirmek ve diisiindiirmek, aydinlatmak, bir seyler Sgretmek islevine daha iyi hizmet edebilecek bir bigimde yeniden diizenlenmis metinlerdir. “Yeniden diizenleme” (Alm. Bearbeitung) bigiminde bir aktartmin ¢eviri olgusuyla ne dlglide bagdastifi sorusu akla gelebilir. Bu sorunun yanitint da islevsel geviri kuraminin geviriye yaklasiminda aramak gerekir. Bu kuramin temsilcilerinden Christiane Nord’un giérilgiine gére, ceviride sorgulanmasi gereken, ¢evirinin ne dlgiide ‘serbest’ ya da ne dlgiide ‘sadik’ oldugu degil, yeni bir iletisim durumunda islevini yerine getirip getirmedigi ve géndericinin iletmek istedikleriyle alicmin beklentilerine bagli kalp kalmadigidir. Bu gerekleri yerine getirmek igin ceviride belli dlgiide yeniden dizentemeye gitmek kaginilmazdir. Ceviri bir eylemdir. Bu eylem sirasinda izlenen diger yéntemler gibi (sézciigline gore geviri, agumlama, eksiltme/ekleme) yeniden diizenleme de olagan ve gegerli bir yéntemdir. (bkz. Nord 1993: 292) Sonug Nazim Hikmet’ in geviriden anladigi, metne ve yazatin bigemine bagli bir aktanmdir. Kendisinin geviri yéntemi olarak Snerdigi stilizasyon yéntemi 1930!u-1940I1 ysllarin Tiirkiyesinde geviri anlayrgina yeni bir soluk getirmistir. Ceviri séyleminde her ne kadar deginmemis olsa da, ceviri uygulamalarinda terctime, iktibas, hiilasa, tatbik gibi aktarim bicimlerini kullanmast, geviriyi zamana ve kiiltiire bagli bir olgu olarak degerlendirdigini gésterir. Nazim Hikmet geviride amag, islev, metin tiirii, iletisim durumu, okur, etki, gibi2 Sevdiye KOKSAL modern ceviri kuramlarinm temellendigi etkenleri dikkate alarak geviri alaninda da ustaliZini géstermistir, Ustanm emegini geviribilime Snemli bir katki olarak degerlendirmek gerekir. Kaynakea Osmantica-Tiirkee Ansiklopedik Bityitk Lugat (1999) haz. Abdullah Yegin, Abditlkadir Badill: v.d., istanbul: Tardav. Aksoy, Biilent (2003) “Cumhuriyet Déneminde Geviri Anlayrslart”. Mehmet Rifat: Ceviri Seckisi Jiginde, istanbul: Diinya, s. 269-288. Calislat, Aziz, (1987) Sanat ve Edebiyat tistiine, Nazim Hikmet, gizden geg. ve yenilestitilmis 2. basi, istanbul: Evrense! Kiiltir Kitaphgy, Gehov, Anton Pavlovig (1946) Sogineniya, Rasskaze 1882-1883, Moskva: Ogiz. Hikmet, Nazim (2003) Geviri Hikayeler, istanbul: Yapt Kredi Yaymnlart. Hikmet, Nazim, (1991) Kemal Tahir’e Mapusaneden Mektuplar, Istanbul: Adam Yaymlari. Hikmet, Nazim, (1993) Bursa Cezaevinden Va-Nu'lara Mektuplar, {stanbul:Cem, 2. bastm. Nord, Christiane (1993) Einftitrung in das funttionale Obersetzen. Am Beispiel von Titetn und Uberschrifien, Tiibingen; Basel: Franke. Paker, Saliha (2002) “Translation as Terceme and Nazire: Culture-bound Concepts and their Implications for a Conceptual Framework for Research on Otoman Transtation History” in Crosscultural Transgressions: Research Models in Translation Studies Il: Historicat and Ideological Issues (ed. by: Theo Hermans). Manchester: St Jerome Publishing, pp 120-144, Reiss, Kathavina (1993) Texttyp und Ubersetzungsmethode. Der operative Text, 3., unv. Auflage, Heidelberg: Julius Groos Verlag. Sulker, Kemal (1990) Nazim Hikmet'in gergek yasamu, 2. cilt 1929-1933, 2. basim, Istanbul: Yalgin Yayintart, Sulker, Kemal (1994) Nazim Hikmet’in gercek yasam, 3. cilt 1934-1935, istanbul: Yalgmn Yayinlan. 13. Silker, Kemal (1996) Nazim Hikmet'in gercek yasamt, 5. cilt 1938, Istanbul: Yalgin Yayinlar. Tulyakova-Hikmet, Vera (2002) Aliaslar! Alkslar!, Antonina Svergevskaya, Svetlana, Uturgauti: Kardesim Nazim (Gagdaslarnm Anilari) iginde, Istanbul: Cem Yayinevi, s. 127-145. London, Jack Brown Wolf and Other Stories, hitp:/vww authorama,com/jack-london-9.hum|. ‘Zosgenko, Mihail, Rasskazty — Nazara _Iyica Gospodina _Sinebryuhova, http:/Avww.umorist.ru/collection/zoschenko/