LLER BANKASI ANONM RKET

MESUYU MEKANK PROJELERNN

HAZIRLANMASINA AT
TEKNK ARTNAME

2013

ller Bankas A.. Ynetim Kurulunun 25.04.2013 tarih ve 13/341 sayl karar
dorultusunda uygun grlmtr.

MEKANK PROJELERN HAZIRLANMASINA AT

TEKNK ARTNAME

NDEKLER
Sayfa No
1

PROJE YAPIM ESASLARI ........................................................................................1

PROJELERN HAZIRLANMASI.................................................................................1

MESUYU TEMN, LETM VE DAITIMI PROJELER .........................................3

3.1
3.2
3.3

3.4
3.5
4

GR.................................................................................................................3
Terfi Merkezi Mekanik Projeleri ..........................................................................3
Vanalar ve Demontaj Paralar ..........................................................................8
3.3.1 Genel .....................................................................................................8
3.3.2 Kelebek Vanalar .....................................................................................9
3.3.3 Srgl Vanalar......................................................................................9
3.3.4 Kresel Vanalar....................................................................................10
3.3.5 Flatrl Vanalar ....................................................................................10
3.3.6 Darbe Kontrol Vanalar .........................................................................10
3.3.7 Pompa Kontrol Vanalar .......................................................................10
3.3.8 Debi Kontrol Vanalar ...........................................................................11
3.3.9 Basn Kontrol Vanalar........................................................................12
3.3.10 ekvalf .................................................................................................12
3.3.11 Demontaj Paralar...............................................................................12
Sanat Yaplar (Debimetre, Saya, Basn Krc Vana, Maslak, Vantuz, Tahliye,
Branman Vana Odalar) Mekanik Projeleri .....................................................12
Depo Manevra Odalar Mekanik Projeleri.........................................................13

ME SUYU ARITMA TESS PROJELERNN HAZIRLANMASI............................14

4.1
4.2
4.3
4.4
4.5
4.6
4.7
4.8
4.9
4.10
4.11
4.12
4.13
4.14
4.15
4.16
4.17
4.18
4.19
4.20
4.21
4.22
4.23
4.24

Mekanik Hesap Raporu....................................................................................14

Saha Borulama Projesi ....................................................................................15
Tesisat Galerisi Mekanik Projesi ......................................................................16
P-I (Borulama-Enstrman) Diyagram ..............................................................16
Giri ve Havalandrma Yaps Mekanik Projesi.................................................17
Hzl-Yava Kartrma Yaps Mekanik Projesi ................................................17
keltim Havuzu, Durultucu Mekanik Projesi...................................................18
Yava veya Hzl Kum Filtreleri Mekanik Projesi ..............................................19
Klor Temas Tank Mekanik Projesi...................................................................19
Temiz su deposu Mekanik Projesi....................................................................19
Filtre Geri Ykama Suyu Tutma Tank Mekanik Projesi ....................................20
amur Younlatrma Tank Mekanik Projesi ..................................................20
amur Kurutma Yataklar Mekanik Projesi.......................................................20
Vana ve Debimetre Odas Mekanik Projesi ......................................................20
Kimya Binas Mekanik Projesi ..........................................................................20
Klorlama Binas Mekanik Projesi......................................................................21
Numune Alma Sistemi Mekanik Projesi............................................................22
Hzl, Yava ve zelti Kartrclar Projeleri ..................................................22
Syrc ve Dner Kpr Projeleri......................................................................23
Srgl Kapak Projeleri ...................................................................................23
Laboratuvar Yerleim Projesi ...........................................................................23
Istma Tesisat Projeleri....................................................................................24
Shhi Tesisat Projeleri ......................................................................................24
Yangn Sndrme Sistemi Projeleri..................................................................24

MEKANK PROJELERN HAZIRLANMASINA AT

TEKNK ARTNAME

4.25 Hidrofor............................................................................................................25
4.26 Is Yaltm Raporu ............................................................................................25
5

TESSAT PROJELERNN HAZIRLANMASINA AT ESASLAR..............................25

5.1
5.2
5.3

Shhi Tesisat Projeleri ......................................................................................25

Is Yaltm Projeleri...........................................................................................25
Klima ve Havalandrma Tesisat Projesi...........................................................27

ii

MEKANK PROJELERN HAZIRLANMASINA AT

TEKNK ARTNAME

MESUYU EBEKE VE MESUYU ARITMA TESS

MEKANK PROJE HAZIRLANMASI TEKNK ARTNAMES
1

PROJE YAPIM ESASLARI

mesuyu ebeke ve imesuyu artma tesislerinin mekanik ekipman projeleri yapm ii bu

artname hkmlerine gre yaplr.
Mekanik ekipman projesi yapm ii nitelikleri idari artnamede belirtilen ve darece kabul
edilmi olan Makina Mhendisi (leri) tarafndan yaplr ve imzalanarak tastik edilir. Bunlarn
dndaki kiilerin imzalar kabul edilmez.
Alt yklenici ile allacak olmas halinde, proje yapmnda alacak alt yklenici brosu ve
makina mhendisi yklenici tarafndan darenin onayna sunulur. Szlemenin
imzalanmasndan sonra proje yapmnda alacak mhendislere ait olan ve zel
artnamenin ilgili maddesinde istenen belgeler dareye teslim edilir.
dare yeterli grmedii veya tatminkar bulmad btn proje ve dokmanlar reddetmeye
yetkili olup, yklenici bunlar darenin istedii kapsam, ierik ve standartta hazrlamakla
ykmldr.
dare, proje veya herhangi bir ekipman iin hesap, izim ve detay isteyebilir.
Proje antendinde projeyi yapan mhendis(ler)in ad soyad, nvan, diploma veya oda sicil
no bilgileri yer alr, projeyi yapan mhendis(ler) ve proje mdr paftay birlikte imzalar.
2

PROJELERN HAZIRLANMASI

a)

Tm mekanik tesisat ve ekipman projeleri ayr bir klasrde toplanacak, klasr zerine
ve srtna"..............Tesisi Mekanik Projeleri" ismi yazlacaktr. Proje raporu spiralli cilt
halinde verilecek ve sayfalar numaralandrlacaktr. Klasr iinde yer alan paftalar
"MEK-01" den balayacak ekilde proses akna gre sra ile numaralandrlacaktr.
Mekanik hesap raporu numarasz olarak en bata yer alacaktr. Klasr kapann i
ksmna iindekiler listesi yaptrlacaktr.

b)

Projeler evre ve ehircilik Bakanl, ller Bankas, Devlet Su leri ve muadili kamu
kurum ve kurulular ile yabanc kaynakl artnameler ve proje kapsamndaki konular ile
ilgili ynetmelikler, TMMOB Makina Mhendisleri Odas ve konu ile ilgili dier meslek
odalar yaynlar, Trk Standartlar ve uluslararas standartlar dikkate alnarak
hazrlanacaktr.

c)

Btn izimler sra ile numaralandrlacaktr.

d)

Btn ekipmanlar iin zelliklerini belirten bilgi fyleri verilecektir.

e)

Tesis projelendirmesinde enine ve boyuna olmak zere en az iki kesit alnacak ayrca
gerekli grlen yerlerden kesit alnarak detay izilecek ve projelerde grnemeyen ve
anlalmayan bir ksm kalmayacaktr.

f)

Pompa, blower v.b ekipmanlar bir kaide zerine monte edilmi ekilde gerek
boyutlarna uygun lekli olarak izilecektir. Tesiste titreim yaratan tm ekipmanlar
titreim snmlenmesine uygun projelendirilecektir.

g)

Mekanik ekipmanlarn ve byk apl borularn montaj, bakm ve onarm iin tesis
iinde gerekli olabilecek yerlerde elektrikli ya da el kumandal pergel vin, monoray vin
1

MEKANK PROJELERN HAZIRLANMASINA AT

TEKNK ARTNAME

veya kpr vin kullanlacaktr. Vinlerin kaldrma kapasiteleri kaldrlacak en ar

malzeme dikkate alnarak belirlenecektir. darece aksi istenmedike kaldrma
yksekliinin 6 metreden fazla olmas veya vin kapasitesi 2 ton ve zeri olmas
durumunda vin elektrik kumandal olacaktr. Elektrik kumandal vinler ift kaldrma
hzl olacak, kaldrma ve yrme hzlar bilgi fynde belirtilecektir. Monoray profilin
kap dna kmas durumunda en az 1 metre uzatlacaktr. Gerekli durumlarda
atlyede tekerli ayakl seyyar garaj vinci bulundurulacaktr.
h)

Her nite iin bina iindeki boru donanm ve ekipman yerleimini gsteren lekli
olarak izilmi mekanik projesi verilecektir.

i)

nitelere ait mekanik yerleim paftalar, mimari paftalar zerine tm ekipmanlarn ve

boru sisteminin detaylandrlarak yerletirilmesiyle oluturulacaktr.

j)

Mekanikle ilgisi olmayan detaylar paftalarda yer almayacaktr. Tm nitelerin borulama

projelerinde mekanik llendirme yaplacak, yaplara boru ap, cins ve taban kotu
verilecek, gereken yerlerde eksen kotlar belirtilecektir.

k)

nitelere ait plan ve kesitler 1/50, 1/20, 1/10 ve 1/5 leinde izilecektir. 65 ve daha
kk aplardaki borular tek izgi ile gsterilebilecektir. Bu durumda notasyonlu izgi
kullanlacaktr. Notasyonlu tek izgi ile gsterilen bir boru, kesiim detaylarnda lekli
olarak izilecektir.

l)

Ekipmanlar ve borular, gerek boyutlarna uygun olarak lekli izilecek ve nite

paftalar hazrlanrken vana, ekvalf, demontaj paras, debimetre v.b ekipmanlar
standart notasyonlaryla izilecektir.

m)

Balant flanlar ile en yakn duvar ya da dirsek, "T" v.b paralar arasnda en az 20 cm
boluk kalmasna dikkat edilecek, boru ap bydke bu boluk arttrlacaktr.
Manevra odalarnda zemin kotu ile boru taban kotu arasnda en az 30 cm. boluk
olacak, boru ap bydke bu boluk arttrlacaktr.

n)

Borularn montajnda boru yklerinin ilgili ekipmana transfer edilmemesi salanacak ve

btn gerekli mesnetler, destekler, semerler, asklar ve boru hattnda yer alan tm
techizat nite borulama projelerinde gsterilecektir.

o)

Tesisteki tm vana, debimetre v.b ekipmanlar bir yap iine alnacaktr. Bu yaplarn
drenaj, tabii havalandrmas salanacak ve iine insann rahat girip kaca ve rahat
hareket edecei ekilde dizayn edilecektir.

p)

Tm havuzlara takn ve tahliye hatt yaplacak ve bir boru ile toplanarak kotu uygun
olan en yakn rgara balant yaplacaktr.

q)

Sulu hacimle kuru hacmi ayran duvar geilerinde boru zerinde szdrmazlk flan
kullanlacaktr.

r)

Gerekli grlen haller dnda DN100 ve st vanalar ift flanl kelebek tip olacak ve
demontaj paras ile birlikte kullanlacaktr. DN80 ve alt tm vanalar kresel tip
olacaktr. Gerekli grlen yerlerde vanalara by pass hatt oluturulacaktr.

s)

letme artlarna bal olarak vanalar pnmatik veya elektrik motor kumandal
aktuatrl olacaktr.

t)

Numune alma pompalar ve musluklarn yerletirilecei yerler ilgili projesinde

gsterilecektir.

MEKANK PROJELERN HAZIRLANMASINA AT

TEKNK ARTNAME

u)

Projelerde motorlarn koruma snflar belirtilecektir.

v)

Plan ve kesitlerde ekipmanlarn karakteristikleri ana hatlar ile belirtilecek, detaylar bilgi
fylerinde yer alacaktr.

w)

Blower basma hattndaki boru ap, borular ve hava kanallarnda kabul edilen hzlar
dikkate alnarak tespit edilecektir.

x)

Havuzlarda suya yn vermek iin kullanlan orifis, savak, levha gibi paralar ilgili
projesinde lekli olarak ve montaj detaylar ile gsterilecektir.

y)

Tm borular darenin belirleyecei renk kotlarna gre iinden geen akkann cinsini
belirtecek ekilde boyanacak veya renkli bantla sarlacaktr.

z)

Istlmas gereken yaplar iin s yaltm raporu hazrlanarak mimari projelerle e

zamanl olarak verilecektir. Is yaltm raporu yrrlkteki ilgili standardlara gre
hazrlanacak, duvar, deme, tavan malzeme ve kalnlklar belirlenecektir.

3
3.1

MESUYU TEMN, LETM VE DAITIMI PROJELER

GR

Teknik artnameler, hesap raporlar ve n raporlar dikkate alnarak imesuyu terfi tesisleri ve
ilgili ekipmanlarn yer ald mekanik projeler hazrlanacaktr.
3.2

TERF MERKEZ MEKANK PROJELER

Pompa istasyonu uygulama projeleri hazrlanrken dare ile birlikte pompa istasyonu mekanik
tehizat (pompalar ve yedek malzemeleri, kelebek vanalar (motor ve el kumandal, el
kumandal), hidrolik tertibatl ek kelebek vanalar, vana balama ve skme paralar, gezer
kprl vin, varsa darbe nleme sistemi (hava kazan veya darbe vanalar), mekanik
tehizata ait montaj malzemeleri tipleri ve yerleri, cebri boru gzergah seilir.
Terfi merkezi binas, iine monte edilecek pompalarn boyutlarna uygun rahatlkla montaj ve
demontaj yaplabilmeli ve kumanda ponolar iine yerletirilebilecek byklk ve lde
projelendirilirler. Montaj ve demontajn rahatlkla yaplabilmesi iin monoray veya gezer
kprl vin projelendirilecektir.
Yatay milli pompalar hidrolik artlar uygun ise yemlemeli olacak ekilde projelendirilir.
Terfi merkezlerinde su dinamik seviyenin 6 m ye kadar olmas halinde yatay milli
pompalar, 6 m 40 m dinamik seviyeleri arasndaki kuyularda dey milli pompalar, 40
m den daha derin olan dinamik seviyelerde ise dalg tipi pompalar kullanlr ve buna
uygun projelendirilir.
Santrifj tip pompalar ve TSE nin yrrlkteki ( TS EN ISO 9905, TS EN ISO 9908, TS EN
ISO 5199, TS EN 733, TS EN 22858, TS 514, TS 11146) standartlarna uygun projelendirilir.
Dnen paralarn dinamik balans ISO 1940/1 G 6.3 veya muadiline gre uluslararas
standartlarn ngrd biimde yaplr.
Pompalarn grlt seviyesi ISO 1996 ya uygun olmaldr.
Yklenici, temin edecei motopompun boyutlarn (ase dahil) ve montaj detayn gsteren
kesit resmini fabrika kabul talebinden nce vermelidir.

MEKANK PROJELERN HAZIRLANMASINA AT

TEKNK ARTNAME

Malzeme: stenen malzeme zellikleri asgari kalitede olup daha stn kalitedeki malzemeler
ayrca bedel denmemek artyla kabul edilebilir.
Yataklar: Maksimum eksenel ve radyal yk artlar altnda uluslararas standartlara uygun
rulmanl ve alma mr en az 40.000 saate sahip olmaldr.
Pompalar, 2 kat antipas 2 kat mavi renk uluslararas gda tzne uygun antistatik toz boya
ile minimum 150 mikron kalnlnda boyanmal veya sv epoksi boya ile 250 mikron
kalnlnda boyandktan sonra frnda kurutulmaldr. Boyalar RAL 5012ye uygun olmaldr.
Boyama ncesi, malzeme yzeyi mekanik yntemle temizlenir, asit ve azot banyosundan
geirildikten sonra boyama ilemi uygulanr.
Pompalar iletme noktas ile iletme noktasnn % 10 altnda ve % 10 stnde titreimsiz ve
kavitasyonsuz almaldr.
Pompalarn zerinde grnr bir yere dn ynn gsterir iaret bulunmaldr.
Pompa ve ait olduu kumanda panosuna aadaki bilgileri ieren madeni etiket plakas
tesbit edilir.
Marka

Debi (lt/sn)

Tipi/Model

Hm (mSS)

Kademe says

Motor gc (kW)

mal Yl

Devir says (d/d)

Seri No

Pompa verimi (%)

Dey Milli ve Dalg Motopomplar:

Dey milli motopomplar TS 514e, dalg pompalar ise TS 11146ya uygun olmaldr.
Dey milli motopomplarda ters dnn engelleyecek kilitleme mekanizmas bulunmaldr.
Dalg pompalarda fan (4"e kadar) noril malzemeden imal edilir.
Ya ile yalamal kolonlarda otomatik yalamann temini iin selenoid vana ilave edilir.
Kolon borular ve manonlar TS 514e veya TS EN 10217ye uygun imal edilmi olmaldr.
Diler standartlara uygun olarak almaldr.
Kolon borularnn vidal ksmlarndan merkezlenerek dndrlmesi halinde, boru d
yzeyinde boru ekseni boyunca gezdirilen komparatrde sapma miktar 2 mmden az
olmamaldr.
Kolon takm ve k bal kayplar dikkate alnr.
Ya ile yalamal kolonlarda ya muhafaza borusunun vida dii alm iki ksmndan
merkezlenerek dndrlmesi halinde, boru d yzeyinde boru ekseni boyunca gezdirilen
komparatrde sapma miktar 1 mm den az olmamaldr.
Su ile yalamal kolon borusu boyu 1524 2 mm, ya ile yalamal pompa ve dalg pompa
kolon borusu boyu 3048 2 mm olmaldr.
Kolon milleri her iki utan yataklanr.
4

MEKANK PROJELERN HAZIRLANMASINA AT

TEKNK ARTNAME

Toplam kolon boyu 10 m den fazla olan su ile yalamal pompalarda n yalamay temin iin
gerekli tedbirler alnr.
Kolon milleri, iki ucundan 250 mm ierden yataklanarak dndrldnde, millerin st
yzeyinde mil ekseni boyunca gezdirilen komparatrde okunacak sapma 0,125 mmden az
olmaldr.
Dey milli ve dalg pompalarda kullanlacak kolon borusu asgari et kalnlklar aada
verilmitir.
Anma ap:

4" e kadar 5,5 mm

4" - 5" aras 6,0 mm

6" - 8" aras 7,0 mm
10" - 12" aras 8,0 mm

Vakum Pompalar:

zel bir aklama yaplmad taktirde, vakum pompalar emme hattndaki suyu pompa
eksen kotunun 2 m zerine ykseltebilecek kapasitede ve emme hattndaki havann
tamamn 5 dakikada boaltabilecek kapasitede olmaldr.
Vakum hatt boru tertibatnda galvanizli elik boru kullanlr.
Bir vakum pompas ile birden fazla motopompa emi yaptrlmas halinde hat vanalar uygun
apta ve kresel tipte olmaldr.
Zorunlu olmadka 1450 devirden daha yksek devirli pompalar kullanlmamaldr.
Derinkuyulardaki dinamik su seviyesi;
15 m ye kadar olan kuyularda Hm= 150 m
16 30 m arasnda olan kuyularda en ok Hm= 125 m
31- 50 m arasnda olan kuyularda en ok Hm= 100 m olarak dey milli pompalar seilir.
Q = 250 lt/sn den byk debili ve basma ykseklii Hm= 60 m den byk olan terfi
merkezlerinde pompa kademeli ve ift emili tipte seilmelidir.
Pompa gruplar yllara bal olarak deien ebeke ihtiyacna (toplam debi) cevap verecek
ekilde projelendirilir, gruplardaki pompa says mutlaka eit alma sreleri salanmas
amacyla birer adet yedekli olmaldr.
Elektrik motoru seiminde ;
5 kW a kadar motorlar direk alterle yol verilen sincap kafesli asenkron motor,
5 160 kW aras yldz gen alterle yol verilen sincap kafesli asenkron motor,
160 kWdan byk gtekilerde ise reosta ile yol verilen bilezikli asenkron motor seilerek
projelendirilir.
Anma gc 400 kWa kadar olan motorlarn gerilimleri 380 V,

MEKANK PROJELERN HAZIRLANMASINA AT

TEKNK ARTNAME

400 kWdan daha byk gteki motorlarn gerilimleri ise 6,3 kV olmaldr.
Pompalar ihtiya durumuna gre, seviye ayarl, saat ayarl, miktar ayarl olmak zere
otomatik devreye girip kacak ekilde ayarlanr ve projelendirilir.
Pompa zerinde emme ve basma hatlarnda manometre, ihtiya duyulmas halinde basma
hatt zerinde vanturimetre ile, motorlar ise ampermetre, voltmetre, saya gibi ekipmanla
donatlr.
Cebri boru gzergah ve cinsi, toporafik artlara ve hidrolik kriterlere gre seildikten sonra,
uygun bir lekte cebri boru plan ve profili izilir ve zerinde balant detaylar, yatay ve
dey dirsekler, tespit kitleleri, tahliye ve hava vanas (vantuz) yaplar, gerekiyor ise su
darbesi nleme sistemi gsterilir. Ayrca, boru cinsi gz nnde tutularak kaz en kesidi,
yastk ve yataklanma, boru etraf dolgusu, boru tecriti gibi detay izimlerde verilir.
Batardo seddesi, pompa istasyonunun kuru artlarda inasn salamak maksadyla
yaplacak olan geici bir yap olup, inaat sresi gz nnde bulundurularak uygun takn
debisi seilerek projelendirilir. Batardo seddesine ramen pompa istasyonu kaz ukuruna
gelebilecek tahmini su miktar hesapla belirlenir ve bu suyun tahliyesinin mmkn olup
olmayaca aratrlr. Sonucun ekonomik bulunmamas durumunda, alnacak ilave nlemler
(temel kaz ukuru evresinde ve tabannda alnacak szdrmazlk tedbirleri) alternatifli olarak
maliyet mukayesesi hesaplar ile birlikte dareye sunulur.
eitli tiplerdeki pompa istasyonlar (akarsular, tabii ve suni gller ile sulama ve drenaj
kanallar zerinde projelendirilecek pompa istasyonlarnn debi, emme ve basma
ykseklikleri vb.) zellikleri dikkate alnarak pompa ve motor tipi dare ile birlikte seilir. Bu
aamada gerekirse, alternatif projeler retilerek, hazrlanacak maliyet mukayesesi
hesaplarnda motor pompa, enerji ve iletme giderlerinin yan sra inaat maliyetleri de
dikkate alnr. Pompa tipi ve saysnn seiminden sonra Teknolojik Plan ve Kesit gz nne
alnarak mimari projeye esas olacak aks aralklar ve says belirlenir. Pompa ve motorlarn
zelliklerine gre seilen elektrik panosu ve dier elektro-mekanik ekipmann yerletirilmesi
servis alan, depo, ofis, wc, du, vb. hacimleri dikkate alarak n rapora esas mimari projenin
plan kesit ve grnleri izilir.
dare ile birlikte pompa istasyonu yerinin kesin olarak belirlenmesinden sonra, hazrlanan
jeoteknik rapor ve plankote almalar ile n boyutlandrmada gerekli hidrolik, stabilite ve
statik hesaplara dayal aada verilen izimler n rapor aamasnda hazrlanr ve darenin
onayna sunulur.
Mimari projede kullanlacak malzemelere ait Mahal Listesi, bir tablo halinde dzenlenerek
darenin onayna sunulur.
Pompa istasyonu uygulama projeleri, teknik rapor hesaplar ve letme ve Bakm Talimat
ile birlikte darenin onayna sunulur.
Pompa binas uygulama projelerinin hazrlanmasnda Mekanik ve Elektrik Tehizat Temin
ve Montaj zel Teknik artnamesi ile Pompa Binas Uygulama Projeleri zel Teknik
artnamesi ve bu artnamede belirtilen proje kriterlerine uyulur.
Temel plan; pompa-motor gurubuyla ase arln da belirterek, pompa nitesinin temelinin
inas iin gerekli ekil ve lleri ihtiva etmelidir. Temel planlarnda pompa nitelerine ait
ankraj bulonlarnn montaj detaylar da llendirilmi olarak verilir.
Pano montaj emalar, pano llerini ve elektrik l aleti ve dier tehizatn panolara
yerleim durumu yeterli aklkla gsterilir. Elektrik hat emalar; btn kumanda, sinyal,

MEKANK PROJELERN HAZIRLANMASINA AT

TEKNK ARTNAME

l, koruma vb. devreleri yeterli aklkla belirtilir. Elektrik hat emalarnda, kablo ve bara
kesitleri belirtilir, ayrca klemens planlar ve kablo listeleri de ilenmi olarak verilir.
Terfi Merkezi ile ilgili dareye teslim edilecek hesaplar ;
Hidrolojik rapor ve hidrolik hesaplar
Pompa hesaplar
Hava kazan Hesaplar
Projede bulunan ve belli bir hesaba dayanan ilere ait hesaplar.
Metraj Cetvelleri
Keiflerdir.
Muayene ve Kabul artlar ile Pompa Seiminde Dikkate Alnacak Kriterler
Seimde etki eden faktrler;
1.

Gerekli debi miktar

2.

alma basnc

3.

Pompa toplam verimi

4.

NPSH deeri

5.

Pompa optimum alma noktas

6.

Pompa maliyeti

7.

Bakm ve onarm kolayl

8.

Dn hz

9.

Pompa verimi

10.

Boyutlar

11.

Pompann sessiz ve titreimsiz almas

12.

Dn yn

13.

Montaj kolayl

14.

Yedek para temini

dir.
Pompa veriminin maksimum olduu nokta optimum nokta yada en iyi verim noktas olarak
tanmlanr. Bir pompada garanti edilen alma noktas nominal nokta olarak adlandrlr.

MEKANK PROJELERN HAZIRLANMASINA AT

TEKNK ARTNAME

Enerji ekonomisi ve teknik nedenlerle, pompa nominal debisi mmkn olduu kadar
pompann optimum debisine yakn seilir. Nominal noktadaki verim deeri 0,8*opt dan
byk olmaldr.
Santrifj pompalarn srekli alabilecei debi aral tasarm debisinin % 70 inden byk,
% 120 sinden kk debiler olmaldr.
alma basnc Hm doru hesaplanmaldr. Bunun iin sistem karakteristiinin, lokal ve boru
kayplarnn tam hesaplanmas gerekmektedir.
Pompa sistemi tasarmnda, sistemde kullanacak boru ap ve pompa gc arasndaki ters
orantdan ekonomik adan en uygun nokta tespit edilir ve boru aplar belirlenir. Terfi
hattnda akkan hznn 4 m/syi gememesi ve 0,8 m/s den dk olmamas salanmaldr.
Sistem projelendirilirken, basma borusunda hz ortalama 2,5 m/s emme borusunda da 1,5
m/s olacakm gibi tasarlanr. Eer sistem boru ap kk seilirse, boru ve balant
paralarnn maliyeti dk kmasna ramen sistemin ihtiya duyduu pompann gc
ykselir. Aadaki tablo kullanlarak debiler belirlenir;
Pompaj Srasnda Akkann Borudaki Hz, v ( m/s )
ebeke Suyu

Su Artma Tesisi Geri Sulama ve Drenaj

Ykama nitesi
Maks. 0,022

0,6 ~ 2,5

1,0 ~ 1,2

Boru aplarnn kk seilmesi durumunda pompa emiindeki NPSH deeri azalacandan

dk hzl pompa seilmesi gerekir. Genelde dk hzl pompalarn maliyeti, yksek hzl
pompalara gre fazladr. zellikle pompa alma sresi ylda 2000 saatin zerinde ise,
enerji tketimi, mr boyu maliyet analizinin temel unsuru olur. Enerji tketimi sistem
kndaki verilerden hesaplanr. Sistem debisi zamana gre deiken ise sistemin zamana
gre enerji tketiminin belirlenmesi gerekmektedir. Enerji tketim erisinin altnda kalan alan
sistemin, n grlen sre iin enerji tketimini verecektir.
3.3

VANALAR VE DEMONTAJ PARALARI

3.3.1 Genel
Her trl vana ve demontaj parasn kapsar.
Her rn ilgili olduu TSE standartlarna uygun, TSE ve ISO 9001 belgeli firmalarca retilmi
olmaldr.
ap 200 mm ve daha byk vana (buakleli vanalar hari) ve ekvalfler demontaj paras ile
birlikte kullanlr.
Karakteristik cetvellerinde aksi belirtilmedike; ap 80 mm ye kadar (80 mm dahil); 25
bardan kk basn grubundaki vanalar kresel tipte, 25 bar ve zeri basn grubundaki
vanalar srgl tipte, ap 80 mmden daha byk vanalar, basn snf ne olursa olsun
kelebek tipte olmaldr.
Her trl vana, ekvalf ve demontaj parasnn zerinde, firma ad, anma basnc ve ak
yn dkmde kabartmal belirtilir, retim tarihi ve seri numaras uygun boyutta madeni
etikete yazlr.
8

MEKANK PROJELERN HAZIRLANMASINA AT

TEKNK ARTNAME

Vana ve demontaj paralar gda tzne uygun boya ile boyanr.

Vanalar iletme basncnn 1,5 kat gvde basn testine ve iletme basncnn 1,1 kat klape
szdrmazlk testine tabi tutulur.
Elle kumanda edilen vanalar iletme basnc altnda bir kii tarafndan rahatlkla alp
kapanabilmelidir. Vana el arknda tork deerleri standarttaki deerlere uygun olmaldr.
Aktuatrl (motorlu) vanalarda tork oran, motor devir says ve vanann alp kapanma
sreleri birbiriyle uyumlu olmaldr.
Her cins vana, ekvalf ve demontaj paras ift taraf flanl tip ve flanlar TS ISO 7005 e
uygun olmaldr.
Kontrol vanalar; pislik tutucu, hat vanas, ekvalf, kumanda panosu vs. tm aksesuar ile
birlikte komple takm olarak projelerde belirtilir. Yklenici bu hususu dikkate alarak gerekli
aksesuarlar ayr ayr aklayacak ve montaj resmini fabrika kabul talebi ekinde verir.
3.3.2 Kelebek Vanalar
Kelebek vanalar TS EN 593 ve DIN 3354 normuna uygun, yzyze uzaklk DIN 3202-F4
standardnda, flan boyutlar TS ISO 7005 ve DIN 2501 normunda ve disk ift tarafl
eksantrik ve dili kutulu olarak imal edilir.
Aktuatrl (motor kumandal) vanalar ayrc bir kumanda kolu vastasyla motorla ve
gerektiinde elle kumanda edilebilmelidir. Motor alrken volan dnmemelidir. Aktuatrde
ama ve kapama ynlerinde ayr ayr limit ve tork sivileri bulunur ve bu siviler ayarlanabilir
zellikte olmaldr. Limit ve tork siviler aktuatr kutusu iinde olmal, vana miline sonradan
akuple edilen ve darda kalm sivi sistemleri kabul edilmez. Siviler varsa otomasyon
sistemine a kapa sinyali verilir.
Oransal aktuatrl vanalar 4 20 mA sinyalle (geri besleme) alp kapanacak donanma
sahip olmaldr. Aktuatr ve rakorlarnn koruma snf en az IP 67 olmaldr. Aktuatrler 20
+ 60 C evre scaklna dayankl seilir.
Aktuatrlerin iinde bulunacak 2 adet limit sivi ile vanann tam ama ve tam kapama
pozisyonlarnda motorun durdurulmas salanr. Aktuatr zerindeki sivi sistemi,
gerektiinde ilave limit sivi kullanmna da uygun olmaldr. Ak kapal konumlarda 10
ayar pay bulunmaldr.
Motor gc ve dili kutusu tahrik oranlar vanann iletmede maruz kalaca kuvvetlerden en
az % 30 daha byk gce yetebilecek kapasitede olmaldr.
Tahrik kutusu iindeki yaa su karmas ve tahrik kutusundaki yan dar tamamas veya
dardan bu yaa yabanc madde karmamas kee, salmastra ve conta sistemleri ile
salanr.
Tahrik kutusu iinde yeterli miktarda ya bulunmaldr.
3.3.3 Srgl Vanalar
Srgl vanalar, yass gvdeli volanl, oval gvdeli volanl ve buakleli tipleri kapsar.
Srgl vanalar elastomerli ve TS EN 1171 veya TS EN 1984 standartlarna uygun olmaldr.
Volan zerinde ama ve kapama yn kabartmal olarak gsterilir.
9

MEKANK PROJELERN HAZIRLANMASINA AT

TEKNK ARTNAME

Srg ile vana gvdesinin birbirine temas eden yzeyleri szdrmazl salayacak biimde
ilenir.
Buakleli vana says 20ye kadar olanlar iin 3 adet, sonraki her 20 vana iin 1 adet iletme
anahtar verilir, iletme anahtarnn standard TS EN 14339, TS EN 14384, TS EN 1074-6
(Hidrantlar) standardna uygun olmaldr.
Vanalarn font ksmlar iten ve dtan uygun bir koruyucu madde ile kaplanm olmaldr.
Buakleli vanalar projesindeki dolgu yksekliine gre tij, uzatma borusu ve yol balklar ile
birlikte, volanl vanalar da volanlar ve gerekli conta, cvata ve somunlar ile birlikte projelerde
belirtilir.
3.3.4 Kresel Vanalar
Kresel vanalar mevcut TS EN 1983 e veya ilgili DIN normlarna uygun tam geili ift
taraftan flanl olmaldr.
3.3.5 Flatrl Vanalar
Flatrl vanalar monte edilecei hattn maslak ve depoya giri noktasndaki statik basncn
1,5 katna dayanabilmelidir.
Flatrl vanalar, depo iindeki su seviyesine gre basn dalgalarndan etkilenmeyerek ama
veya kapama grevini yapabilmelidir.
Harici bir enerjiye ihtiya duymadan, yine depo seviyesine gre oransal olarak alarak veya
kapanarak depoya giren ve kan debinin ayarn yapabilmelidir.
ift hazneli diyafram aktuatr olmaldr.
Kumanda pilotu 1/2" lsnde amandra balantl olmaldr.
Hidrolik kumanda sinyal sistemi zerinde kresel vana, filtre, ine valf ve flatr bulunur.
Vana kapand zaman kontak almann gerekli olduu yerlerde vana ana miline indikatr mili
takm ve limit sivi ilave edilebilmelidir.
3.3.6 Darbe Kontrol Vanalar
Ayarlanan basn snrlar iinde suyun kendi basnc ile alarak veya kapanarak terfi hatt
iindeki basncn istenen deerler arasnda kalmasn salar.
Kapanmada tam szdrmazlk salanmaldr.
ift hazneli diyafram aktuatr bulunmaldr. 40 bar ve daha yksek iletme basnlarnda
pistonlu tip olmaldr.
Basn sabitleme ve basn drc pilotlar ile basn ayarlar yaplabilmelidir.
Hidrolik kumanda sinyal sistemi zerinde kresel vana, filtre, ine valf bulunur.
3.3.7 Pompa Kontrol Vanalar
Pompa kontrol vanas pompay otomatik olarak devreye alr ve otomatik olarak durdurabilir.

10

MEKANK PROJELERN HAZIRLANMASINA AT

TEKNK ARTNAME

Bu otomatik devreye almada enerji ynnden ve hidrolik ynden darbelerin olumamas

salanmaldr.
Pompa devreye alnmak istendiinde veya devreden karlmak istendiinde sadece start
butonu elle veya uzaktan kumanda ile altrlabilir.
altrma iin start butonu sinyal alnca elektrik motoru amaya balar direkt yolverme ve
soft start veya frekans konvertr ile yol vermede motor tam devrini ald zaman, yldz
gen yol vermelerde yldz devresinden gen devresine geildii zaman elektrik
ebekesine ani ykleme yapmadan vana suyun hidrolik kuvveti ile istenen basn deerine
kadar yava yava alr.
Vana, motopompu durdurmak iin sinyal alnca suyun enerjisi ile yava yava hidrolik darbe
yapmayacak ekilde kapanr, vanann kapanmas tamamlannca limit sivi aracl ile enerji
kesilerek motopompun durmas salanr.
Ani olarak enerji kesilmesinde ise ekvalf gibi alr.
ift hazneli diyafram aktuatr bulunur. 40 bar ve daha yksek iletme basnlarnda pistonlu
tip olmaldr.
Basn sabitleme pilotu ile basn ayarlar yaplr.
Hidrolik kumanda sinyal sistemi zerinde kresel vana, filtre, yollu selenoid valf, ine valf
ve limit sivi bulunur.
Sinyal hattnda 24 volt DC (doru akm) vardr. Motopomp kumanda panosu ile
irtibatlandrlr.
3.3.8 Debi Kontrol Vanalar
Debi kontrol vanalarnn giriinde bir adet debi lm orifisi ve kontrol devresi zerinde debi
ayar pilot mekanizmas bulunur.
Debi ayar pilot mekanizmas; vana giriindeki debi lm orifisinden diferansiyel olarak
basn farkn alglar.
Vana, giri ve ktaki basn dalgalanmalarndan etkilenmemeli ve debiyi sabit tutmaldr.
Debi ayar kontrol vanas, giri debisinin deiiminde giriindeki orifisten ald sinyalle
kendini otomatik olarak ayarlamaldr. Giri debisi kontrol mekanizmasnn ayar deerinden
az olduu durumlarda gelen su direkt olarak vanadan geecei iin baz durumlarda istenen
debiyi yeniden tespit ederek sabitlemek debi ayar pilot mekanizmas ile yaplabilir.
Suyun enerjisinden baka bir enerjiye ihtiya duymadan alabilir olmaldr.
Gerektiinde baka kontrol elemanlar ilavesi ile basn drc, basn sabitleyici, relief
vanasna dntrlebilmelidir.
ift hazneli diyafram aktatr bulunur.
Orifis plakas ve diferansiyel debi ayar pilotu ile debi ayarlar yaplabilir.
Hidrolik kumanda sinyal sistemi zerinde kresel vana, filtre, mini ine valf, debi ayar pilotu,
debi orifis plakas bulunur.

11

MEKANK PROJELERN HAZIRLANMASINA AT

TEKNK ARTNAME

Hidrolik balant, vana apna bal olarak, 8 10 12 mm bakr borularla yaplr.

3.3.9 Basn Kontrol Vanalar
Basn sabitleme vanas; terfi hattnda darbe veya herhangi bir nedenle meydana gelen
basncn nceden belirlenmi bir deeri amamasn salamaldr.
Suyun hidrolik enerjisi ile alarak, ayrca baka bir enerjiye ihtiya duymamaldr.
Ama kapama hz ayarlar ine valf ile yaplabilir olmaldr. Baz sistemlerde uyar vanas
olarak da kullanlabilmelidirler. Tam kapanma yaparak szdrmazlk salamaldr.
Deiken debilerde vanann rahatlkla alabilmesi iin ek para taklabilmelidir.
lave kontrol elemanlar ile basn drc, selenoid kumandal, seviye kontrol, darbe
nleme, pompa kontrol ve hzl relief vanas gibi farkl fonksiyonlara dntrlebilmelidir.
ift hazneli diyafram aktuatr bulunur. 40 bar ve daha yksek iletme basnlarnda pistonlu
tip olmaldr.
Basn sabitleme (relief) pilotu ile basn ayarlar yaplr.
Hidrolik kumanda sinyal sistemi zerinde kresel vana, filtre ve ine valf bulunur.
Kontrol haznesindeki (aktatrdeki) diyaframn hareketini szdrmazlk klapesine ileten mil
gvdeye yatakl olmaldr.
Hidrolik balant, vana apna bal olarak, 8 10 12 mm bakr borularla yaplr.
3.3.10 ekvalf
200 mm apa kadar (200 mm dahil) alpara tipi ekvalfler kullanlr ayrca kar arlkl bypassl ve klape hareket mekanizmas ift mafsall olmaldr.
200 mmden daha byk aplarda kelebek tipi ekvalfler kullanlr. Klape hareket
mekanizmas ift taraftan yataklanmaldr.
ekvalfler, TS EN 1074 - 3 e uygun olmaldr.
3.3.11 Demontaj Paralar
Flan boyutlar TS ISO 7005 ve DIN 2501 normuna uygun olmaldr.
Kurs hareket miktar 50 mm den aa olmamaldr.
Paralarn i ie getii her iki yzey hassas olarak ilenir.
Kullanlacak conta, yzey srtnme ve hidrolik basn kuvvetlerini tayabilmelidir.
3.4

SANAT YAPILARI (DEBMETRE, SAYA, BASIN KIRICI VANA, MASLAK,

VANTUZ, TAHLYE, BRANMAN VANA ODALARI) MEKANK PROJELER

Orta ve yksek basnl borulu ebeke sanat yaplarnda ihtiyatan fazla hidrostatik
basnlar, proje basncna drmek iin vanal enerji krclar projelendirilir.

12

MEKANK PROJELERN HAZIRLANMASINA AT

TEKNK ARTNAME

Vana odalarnn projelendirilmesinde; kullanlacak vanann bykl, montaj-demontaj

elemanlarnn boyutlar, sanat yapsna ini ve kta kullanlacak gemici merdivenin
boyutlar ve yap iinden geen borunun ap gz nnde bulundurulur.
Sanat Yapsnda yer alacak elektromekanik tehizatn montaj ve demontaj ile periyodik
bakm-onarm faaliyetlerinin yaplabilmesi iin gerekli minimum artlar ve kolaylklar
oluturulur.
erde muhtemelen birikebilecek sznt sularnn tahliyesi iin tabanda 80 mm i apnda
PVC tahliye borusu ve st kotlarda ise 150 mm i apnda dktil havalandrma borusu
yerletirilir.
Sanat Yaplarna giri ve klarda szdrmazlk tedbirleri (szdrmazlk levhalar vb.) alnr.
Sulama vanas ve hava vanas yaplar ayr ayr projelendirecei gibi, bu yaplar, birbirine ok
yakn olmalar halinde, ayn oda iinde de projelendirebilir.
Debimetrelerin olduu odalarn boyutlar hassas lmlerin salanabilmesi iin imalat
firmalarn nerdii dz hat mesafeleri gz nne alnarak projelendirilir.
Yaplan hesaplara ve elektromekanik techizat imalat tavsiyelerine ve elektromekanik
techizatn gerek boyutlar dikkate alnarak ilgili genel ve plan/kesit izimleri hazrlanr ve
darenin onayna sunulur.
Aksi belirtilmedike dier zellikler bu artnamenin 4.14 maddesine uygun olacaktr.
3.5

DEPO MANEVRA ODALARI MEKANK PROJELER

mesuyu tesislerinde gnlk su salnmlarn dengelemek maksad ile su hazneleri

projelendirilir. Depo hacimleri hesab mesuyu Tesisler Ett, Fizibilite ve Projelerinin
Hazrlanmasna ait Teknik artnamesine gre yaplr.
Depolar bakm temizlik ve tamir ilerinin su kesintisine sebep olmamak maksad ile 2 gzl
olarak ina edilir ve her trl alternatife imkan verecek ekilde manevra odas techiz edilir.
Depolarda su ykseklikleri tip projelerdeki gibi olmaldr.
Depo gzlerine giren ve kan borularn etrafnda szma olmamas iin gerekli nlem ve
iilik itina ile yaplr. elik borularda sznty nlemek iin su tutucu halkalar yaplarak beton
iinde braklr.
Deponun tabannda ve tavannda suyun akn salamak maksad ile asgari % 0,5 1
arasnda eim verilir.
Depo gzlerine girip temizlik yapabilmek iin giri kapak ve delikleri braklr ve merdiven ile
techiz edilir. Bu kapaklar manevra odasnda braklarak gerekli koruma salanr.
Depolar ekonomik kaz miktar elde edebilmek iin deponun uzun boyu tesviye
mnhnilerine paralel olacak ekilde projelendirilerek yerleim bu esasa gre yaplr.
Bakteri remesini nlemek maksadyla depo haznelerine dorudan k girmemesi iin
gerekli nlem alnr.
Depolarda her 20 m hacim iin bir havalandrma bacas braklr. Bu havalandrma
bacalarndan direk k ve yabanc madde ve haerat girmemesi iin ters dirsekler ve
sinekliklerle techiz edilir.

13

MEKANK PROJELERN HAZIRLANMASINA AT

TEKNK ARTNAME

Depolarda suyun srekli sirklasyon yapmasn salamak maksad ile giri borusu krepinin
bulunduu yerin ters kesinden girmesi salanr.
Dolusavak veya dolu savak borusu isale hattnda gelen suyun tamamnn su kotunun
ykselmesine meydan vermeyecek apta seimi yaplr.
Depo maksimum su seviyesi ile tavan arasnda 60 cm hava boluu olacak ekilde
projelendirilir.
Depoda l hacim olumamas iin krepin ukuru apa bal olarak yeterli derinlikte
tasarlanr ve krepin ukur tabanndan 20- 30 cm ykseklikte projelendirilir. Krepin ukurunun
taban kotu seviyesinde dip tahliye projelendirilir.
Krepin minimum 316 kalite paslanmaz elikten mamul ve bir ucu flanl olmaldr. ller
Bankas me Suyu Tesisleri Motopomp, Vana ve Dier Armatrler Teknik artnamesi Blm
4.8 ekil 1de gsterildii gibi boyutlandrlr. Anma ap 1000 mm. den byk olanlar iin
mekanik paftalar hazrlanr, plan ve kesitlerde detaylar ilenir ve darenin onayna sunulur.
Depo manevra odalar boru techizat giren ve kan debiler gz nnde bulundurularak ap
seimi yaplr. Dip savak boru ap, depoyu 1-2 saatte boaltabilecek kapasitede olmaldr.
Depo gzlerine inie imkan vermek iin beton merdiven ve duvara monteli AISI 316
paslanmaz elikten trabzan bulunmaldr. Manevra odasnda vanalara kolayca ulalp
manevra yaplabilmesi iin ihtiya duyulan merdiven ve platformlar dnlerek
projelendirilir.
Manevra odasna her depo gzndeki su seviyesini takip edebilmek iin ultrasonik seviye
sensrleri ve transmiterleri yada ayn grevi gren benzer donanmlar kullanlr.
Depo etrafnda drenaj sistemi dnlerek projelendirilir
Mekanik plan ve kesitler bu artnamenin Blm "2. PROJELERN HAZIRLANMASI"
ksmnda belirtildii gibi hazrlanr.
4

ME SUYU ARITMA TESS PROJELERNN HAZIRLANMASI

4.1

MEKANK HESAP RAPORU

a)

Bu rapor, tesis iinde kullanlacak mekanik ekipmanlarn g ve mukavemet hesaplar

ile dier karakteristikleri ieren bir rapor olmaldr.

b)

Tm pompa ve blowerlarn proses hesap raporu ile uyumlu olarak manometrik basma
ykseklikleri ve motor gleri hesapla bulunur. Pompa ve blowerlar yedekli monte
edilmi ekilde dnlr.

c)

Ortalama hz, pompalarn basma hatlarnda v = 1,5 ~ 2,5 m/s, emme hatlarnda v = 0,8
~ 1,5 m/s olacak ekilde boru aplar belirlenir.

d)

Tesisteki srgl kapaklarn tipleri ve hareket ekilleri tarif edilir, kapak sac kalnl,
destek profilleri, vidal mil (ap ve otoblokaj), perno ap ile kapak arl hesaplar
verilir. Buna gre kaldrma mekanizmas tipi seilir. El kumandal kapaklarda lastik
contal, motor kumandal kapaklarda metal-metale szdrmazlk yzeyleri tercih edilir.

e)

Hesap raporunda hesab yaplan mekanik ekipmanlarn motor gc ve asl / yedek

saylar verilir. Tesisteki hzl, yava, ntralizasyon kartrclar ile zelti hazrlama

14

MEKANK PROJELERN HAZIRLANMASINA AT

TEKNK ARTNAME

paket niteleri haricindeki kartrclara ait hesaplar (devir says, kanat alan, motor
gc hesaplar) proses raporunda belirtilen hz gradyanlar dikkate alnarak yaplr.
f)

Hzl kartrclarda devir says sabit olmal, yava kartrclarda ise devir; maksimum
ve minimum hz gradyanlar arasnda ayarlanabilmelidir.

g)

Projesi verilen ekipmanlarn dndaki ekipmanlara (pompa, vin, blower, v.b) ait
ekipman karakteristiklerini ieren bilgi fyleri verilir.

h)

Tesiste havalandrma yaplan mahallerde havalandrma hesab yaplr. Kimya

binasnda saatte 6 ~ 10, Klorlama binasnda saatte minimum 15~20 defa hava deiimi
salayacak ekilde hesaplar yaplr.

i)

Kimya binasnda kullanlacak seyreltme pompalarnn seyreltme oranlar proses

artnamesine uygun olmaldr. Buna gre dozlama hattndaki su hz yaklak 1,5~2,5
m/s alnr. Kire sirklasyon pompalar iinde bu hz kriterine uyulmaldr.

j)

Mekanik ekipman ve enstrman bilgi fyleri; tesiste kullanlan tm ekipmanlarn; boyut,

malzeme cinsi, koruyucu kaplama, motor gc, devir says, kapasite vb. zelliklerini
gsteren bilgi fyleri verilir. Aksi belirtilmedike projeler, bu artnamenin Blm "2.
PROJELERN HAZIRLANMASI" ksmnda belirtildii gibi hazrlanr ve bahsi geen
lekler kullanlr.
Artma sisteminin tantlmas, Artma sisteminin projelendirme kriterleri ve hesaplar
proje raporunda ayrntl olarak verilir.
Seilen artma sistemi, tesisin kademeli olarak ina edilecei durumlarda proses
yaplar kademelendirme dikkate alnarak boyutlandrlr, proses birimleri arasndaki
balant hatlar projelendirilerek ve tevsii niteleri de gz nne alnarak yk kayplar
hesaplanarak, hidrolik profil kartlr. Tesiste kullanlacak mekanik ekipmanlarn seimi
yaplr.
izim ve raporlarn kapak ksmnda A4 ebatlarnda antet sunulur, antet sayfasnda;
Onay makam, yklenici isim unvan, projenin ve paftann ad, projenin lei, projeyi
yapann ad, unvan, Oda sicil numaras, imzas, projenin tanzim tarihi, plan no v.b. gibi
bilgilere yer verilir.

4.2

SAHA BORULAMA PROJES

a)

1/200 leinde izilir.

b)

Saha borulama paftas tesisin kubak grn esas alnarak izilir, nitelerin ve
manevra odalarnn ii gsterilmez, adam ve malzeme giri kapaklar ile varsa d
merdivenler gsterilir. Giri kaplar ok iareti ile belirtilir.

c)

Boru genel yerleim plan ve kesitleri; tevsii dahil tm saha borulamas lekli planda
gsterilir, akkan ismi boru cinsi ve boru taban kotlar belirtilirek hat kodlamas yaplr,
gerekli grlen yerlerde detay izimler verilir, yol altnda kalan, st ste geen ve
proses yaplarna giri, k yaplan ksmlardan borulama kesitleri alnr.

d)

niteler aras tm boru donanm ve buna balanacak vana, kapak, ekvalf, klape,
demontaj, dirsek, T paras v.b. tehizatn aplar, iletme basnlar, cinsleri ve dier
zellikleri bu projede gsterilir.

15

MEKANK PROJELERN HAZIRLANMASINA AT

TEKNK ARTNAME

e)

Saha borulama plannda borular lekli izilerek, 100 ve daha kk aplardaki

borular (servis suyu, yangn tesisat, kimyasal madde dozlama borular vb.) tek izgi ile
gsterilir. Bu durumda notasyonlu izgi kullanlr. Notasyonlu tek izgi ile gsterilen bir
boru, kesiim detaylarnda lekli olarak izilir.

f)

Tahliye rgarlar bu proje zerinde gsterilir.

g)

Servis suyu, bahe sulama ve yangn tesisat izilir.

h)

Takn, tahliye ve by-pass hatlar izilir.

4.3

TESSAT GALERS MEKANK PROJES

a)

Hzl kum filtreli ime suyu artma tesislerinde yer alan ok sayda kk apl ( 100
ve altnda) borular ve elektrik kablolar bir tesisat galerisi iersine alnarak niteler aras
balantlar bu galeri iinde gerekletirilir.

b)

Tesisat galerisi plan genel yerleim plan zerinde verilir, galeri iindeki borular
izilmeden ayrm yerlerinde l izgisiyle kodlandrlr. l izgisiyle kodlamada
akkan cinsi, boru ap ve cinsi, boru taban kotu belirtilir.

c)

Tesisat galerisinin her ayrmndan ve adam giri kapaklar (manhol) ile havalandrma
blmlerinden galeri en kesitleri verilir. En kesitlerde tesisat galerisi ve galeri iinden
geen borular lekli izilir, boru kodlamas yaplr. Borular, uygun aralkta konsol,
mesnet, tava vb. zerine yerletirilir, konsollar aras ykseklik 30 cm.den az
olmamaldr.
Galeri en kesitlerinde elektrik-enstrmantasyon kablolarnn hangi
raf(tava)larda yer ald gsterilir, elektrik ve enstrmantasyon kablolar ayn rafta yer
almamaldr..

d)

Tesisat galerisindeki borular ve tayc raflar, tesis byklne ve boru saysna bal
olarak tek tarafl veya iki tarafl yerletirilir, tesisat galerisi i genilii borulama sistemi
tek tarafl ise en az 140 cm. ift tarafl ise en az 200 cm. olmaldr. Tesisat galerisi i
ykseklii, ana hatlarda iinden insan yryecek ekilde en az 200 cm. olarak ina
edilir.

e)

Tesisat galerilerinin uygun yerlerine havalandrma panjurlarna sahip adam giri

kapaklar (manhol) ve gemici merdivenleri konulur.

f)

Tesisat galerisinin dk kotlarndan sznt suyu tahliyesi salanmaldr.

g)

Uygun ekilde elektrik aydnlatmas olmaldr.

4.4

P-I (BORULAMA-ENSTRMAN) DYAGRAMI

a)

P-I (Borulama-Enstrman) diyagramlar; artma sistemi proses ak diyagramna ait

ak emas zerinde, su ak, amur ak, zelti hazrlama sistemi, kimyasal madde
ak, artlm su ak ve amur sznt suyu ayr ayr uluslararas notasyonlarla
gsterilir. Aklar gerekletirilen tm ekipmanlar, enstrmanlar ilevleri ile birlikte,
pano veya sahada bulunacaklar belirtilerek ema zerinde verilir. Enstrman genel
yerleim plan, dng emalar 1/2 veya 1/5 lekli diyagram ile birlikte verilir.

b)

Tesiste yer alan tm vanalar, srgl kapaklar, boru donanm, enstrman, pompa,
blower (hava fleyici), klorlama ekipmanlar, kimya binas ekipmanlar, v.b. mekanik
ekipmanlar bu diyagramda gsterilir ve karakteristikleri belirtilir.

16

MEKANK PROJELERN HAZIRLANMASINA AT

TEKNK ARTNAME

c)

Vanalar cinslerine uygun notasyonlarla izilir, vana ve kapaklarn kumanda ekilleri

belirtilir.

d)

Suyun ak yn ok iaretiyle belirtilir.

4.5

GR VE HAVALANDIRMA YAPISI MEKANK PROJES

a)

Artma tesisine gelen ham suyun tesise girmeden nce kontrol, llmesi, datlmas
ve tesisin gerektiinde devre d braklabilmesi iin suyun kesilebilecei bir manevra
odas ina edilir.

b)

Klor dozlama hatt, varsa dier kimyasal madde dozlama hatlar gsterilir.

c)

Hamsu giri borusu zerinde nce bir vana, sonra debimetre, daha sonra da kelebek
tipte ak ayar vanas ve by-pass vanalar yer alr. Hassas lm yaplabilmesi iin
debimetreden nce ve sonra yer alan vana, dirsek, T v.b. paralarla debimetre
arasndaki minimum dz hat uzunluu suyun ak yn dikkate alndnda,
debimetrenin tipine gre debimetreden nce 10xD debimetreden sonra 5xD olmaldr.

d)

Artmada kullanlacak btn kimyasal maddeler tesisin projede belirtilen noktalarnda

ham suya dozaj pompalar vastas ile ilave edilir. Dozaj pompalar debileri ayarlanabilir
vasfta olacak, hamsuyun zelliklerinin deimesi halinde; maksimum debi ve
maksimum kirlilik ile minimum debi ve minimum kirlilik aral arasnda hizmet verecek
bir ekilde operatrler vastas ile kimyasal madde miktarlarn da deitirebilecek
nitelikte olmaldr.
Tesisin kurulma zamanndaki hamsu karakterine gre dozaj pompalar seilir ve 1nci
kademede olanlarn montajlar yaplr. Hamsu vasfnda zaman iinde muhtemel
deiiklikler gz nnde bulundurularak ileride ihtiya duyulabilecek dozaj pompalarna
da tesiste yer braklr. htiya duyulduunda bu pompalar herhangi bir yap
yaplmasna gerek kalmadan yerlerine montaj yaplacak ekilde dizayn edilir.

e)

Rezervuarn eitli derinliklerinden alnan ham suyun daha randmanl bir ekilde
artma edilebilmesi ve sudaki kokularn giderilmesi, mangan ve demirin oksitlenerek
kelmesini salayacak kaskad tipi / fskiyeli havalandrma nitesi tasarlanr.
Havalandrma yaps iki blmeli olarak projelendirilir. Her blme zel alabilecek
ekilde birbirinden ayrlr. Bir blmede bakm ve temizlik yaplrken dier blme
havalandrma ilemini devam ettirebilecek kapasitede olmaldr.
darenin gr dorultusunda gerekirse havalandrma esnasnda suyun znm
oksijen konsantrasyonunun dengelenmesi iin n ozonlama nitesi ve ozon jeneratrler
ile temas tanknn dibindeki difizrler projelerde gsterilir.

4.6

HIZLI-YAVA KARITIRMA YAPISI MEKANK PROJES

a)

Kartrma yaplarna ait plan ve kesitler verilir.

b)

Kartrc kanatlar ve mili lekli olarak, ancak detaysz izilir.

c)

Yrme platformu ve korkuluklar nite plan ve kesitlerinde gsterilir.

d)

Varsa savak, orifis v.b. gibi paralar projede gsterilir, malzeme zellikleri detay
projesinde veya bilgi fylerinde verilir.

e)

Kimyasal madde dozlama hatlar gsterilir.

17

MEKANK PROJELERN HAZIRLANMASINA AT

TEKNK ARTNAME

f)

Eer hzl kartrma yaps ve keltim havuzu bir btn halinde ise ayn pafta zerinde
izilir.

g)

Kartrma yaplarna ait giri, k, by-pass ve tahliye vana odalar iin mekanik plan
ve kesitler verilir.

h)

Kartrclar en az enerji tketen ekipmanla ve en etkin ekilde karmay salayacak

ekilde projelendirilir.

i)

Kartrc yataklarndan hibir ekilde suya ya kamasna sebebiyet verilmemeli, bunu

salamak amacyla gerekli nlemler alnmaldr.

j)

Motor gc hesabnda kartrc sresi, kimyasal maddelerin znrl ve sv

scakl dikkate alnr.

k)

Kartrclarda suyun ksa devre yapmasn engelleyen nlemler alnr.

l)

Yava kartrclar suda trblans oluturmadan yumaklama ilemini en etkin ve en

az enerji harcamak suretiyle iletme ve bakm kolayl salayarak seilir.

4.7

KELTM HAVUZU, DURULTUCU MEKANK PROJES

a)

Savak, sac perde, durultucu plakalar, amur konileri v.b. izilerek malzemeleri belirtilir.

b)

Syrc varsa plan ve kesitlerde lekli, ancak detaysz izilir.

c)

Yrme platformu ve korkuluklar nite plan ve kesitlerinde gsterilir.

d)

keltim plaka veya petekleri kullanlmsa plaka montaj kesit ve detaylar izilir.

e)

keltim havuzu, durultucu yaplarna ait giri, k, by-pass ve amur tahliye vana
odalar iin mekanik plan ve kesitler verilir.

f)

Durultucu girilerinde suyun havuzlara eit datmn temin edecek kapak, penstok
veya vana monte edilir.

g)

Tabanda biriken amuru bir sonraki niteye iletmek iin iletilmesi kolay olan bir sistem
oluturulur. Tesiste otomasyon olacak ise vanalar elektrik yada pnmatik aktuatrlerle
kumanda edilebilecek ekilde tasarlanr bunun iin gerekli yardmc tehizat tesis edilir.
Pnmatik kontroll vanalar iin kurulacak merkezi hava sistemi bir yap iine alnr.

h)

amur syrma ve atma tehizat yeterli g ve emniyette, her trl artlarda ve yk

altnda alabilecek kabiliyet ve gte olmaldr.

i)

Durultucular havuzun farkl derinliinden numune alnabilmesi iin gerekli aparatlarla

donatlr.

j)

Durultucularda gerekli temizliin yaplabilmesine imkan salamak iin dip tahliye vanas
yerine amur k hatlarnn tahliye balants salanr.

k)

Durultucu klarnda borularda amur tkanmamas iin gerekli nlemler alnr ve

tkanma durumunda temizlenebilmesine imkan salayacak ekilde tasarmlar yaplr.

18

MEKANK PROJELERN HAZIRLANMASINA AT

TEKNK ARTNAME

4.8

YAVA VEYA HIZLI KUM FLTRELER MEKANK PROJES

a)

Manevra odasnda pompa, vana, blowerlarn tanmas iin bir monoray sistemi veya
yerleim durumuna gre kreyn sistemi bulunur. Vana ve benzeri ekipmanlarn bina
iine ve dna tanmas iin gerekli kolaylklar dnlr.

b)

Numune alma ve kimyasal madde dozaj hatlar gsterilir.

c)

Hzl kum filtreleri kumanda konsollar mahalinde stma sistemi tasarlanr. Boru
galerisinde gerektiinde stma ve / veya cebri havalandrma sistemi dnlr.

d)

Hzl kum filtreleri tipine bal olarak alt ksmna giri iin adam giri kapaklar (manhol)
bulunur.

e)

Hzl kum filtreleri nozul sisteminde her m ye den nozul says ile nozul balantlarn
gsteren detaylar verilir, lateral sisteminde delik says bu detaylarda gsterilir.

f)

Hzl kum filtrelerinde kullanlacak vanalar ve srgl kapaklar otomasyona uygun ve

ilgili artnamelerde belirtilen zellikleri tarlar. Vanalar elektrik, pnmatik veya hidrolik
kumandal olmal, zorunluluk hallerinde yerinde elle mdahale edilebilmelidir.
Kullanlacak vanalarn pnmatik olmas durumunda ve arza yapmalar halinde otomatik
olarak giri ve k suyu vanalar kapal konuma gelmeli ve arza, merkezi kumanda
odasna alarml ikaz ile bildirilmelidir.

g)

dare tarafndan aksi istenmedike blowerdan gelen tm hava borular paslanmaz elik
olmaldr.

4.9

KLOR TEMAS TANKI MEKANK PROJES

a)

Klor temas tank giriinde klor temas tank gzlerinden herhangi birini devre dna
almak iin vana ve srgl kapaklardan faydalanlr ve bunlar bir manevra odas iine
alnr.

b)

Klor, kire, slfrik asit v.b dozlama hatlar gsterilir.

4.10 TEMZ SU DEPOSU MEKANK PROJES

a)

Hamsu giri borusu zerinde nce bir vana, sonra debimetre, daha sonra da kelebek
tipte ak ayar vanas yer alr. Hassas lm yaplabilmesi iin debimetreden nce ve
sonra yer alan vana, T paras, dirsek, v.b. paralarla debimetre arasndaki minimum
dz hat uzunluu suyun ak yn dikkate alndnda, debimetrenin tipine gre
debimetreden nce 10xD debimetreden sonra 5xD olmaldr. Ak ayar vanas oransal
kontroll elektrik motorlu aktuatr ile kumanda edilir gerekirse hem lokal panodan hem
de SCADA sisteminden alp kapanabilir.

b)

Manevra odasndaki ekipman yerleimi yeterince gsterilemedii taktirde sadece

manevra odas 1/20 leinde plan ve kesitlerde ayrca izilir.

c)

Temiz su k borusuna krepin konulur.

d)

Manevra odas, pompalarn ve hidroforun yerleiminden sonra iletmecinin rahata

bakm onarm yapabilecei ekilde dzenlenir.

e)

Manevra odas iziminde her pompa balants grlebilecek ekilde kesitler alnr.

19

MEKANK PROJELERN HAZIRLANMASINA AT

TEKNK ARTNAME

4.11 FLTRE GER YIKAMA SUYU TUTMA TANKI MEKANK PROJES

a)

Filtre geri ykama suyunu geri kazanmak amacyla tankta bekletilip amuru keltilen
temiz suyu iletmek amacyla kurulacak pompa sistemi ve gerekli tm mekanik
ekipmanlar gsteren mekanik plan ve kesitler hazrlanr.

4.12 AMUR YOUNLATIRMA TANKI MEKANK PROJES

a)

amur younlatrc giri, k boru ve vanalar ile ekipman tayc platformu,

mekanik plan ve kesitlerde gsterilir.

b)

Younlatrc tank kartrc ve syrc ekipmann (varsa) havuzdaki montaj ekli toplu
resim ile verilir zellikleri bilgi fynde belirtilir.

4.13 AMUR KURUTMA YATAKLARI MEKANK PROJES

a)

Giri ve drenaj borular mekanik plan ve kesitlerde gsterilir.

b)

Tahliyenin nereye verilecei gsterilir.

c)

Taban drenaj detay verilir.

4.14 VANA VE DEBMETRE ODASI MEKANK PROJES

a)

ine yerletirilecek ekipman gerek boyutlarna gre izilir.

b)

Vana odalarnda iki adet dktil demir yada d epoksi boya kapl elik borudan yaplm
doal havalandrma bacas donanm bulunur. Boru aplar 150 mm. olmaldr.
Havalandrma bacalar ular yabanc madde ve haerat girmemesi iin ters dirsekler
ve tel sinekliklerle techiz edilir.

c)

Vana ve debimetre odalarnda net ykseklik 200 cm. olmaldr. Bu salanamad

takdirde vana odas zeri menteeli, baklava dilimli sac kapaklarla tamamen alabilir
ekilde kapatlr.

d)

Vana odas drenajnn seyyar dalg pompa ile salanmas halinde bu pompaya ait
zellikler bilgi fynde verilir.

e)

80 kgn stnde arla sahip ekipmanlarn vin yardmyla rahata indirilip karlmas
iin zerlerinde uygun byklkte malzeme kapa (kapaklar) bulunmal ve bu
kapaklarn net akl 700 mm x 700 mm ya da ap 700 mm az olmamaldr.

f)

Gemici merdivenleri en az 150 kglk yk tamal ve genilii en az 500 mm. olmal, 3

m. ve zeri ykseklikteki gemici merdivenlerinde ember korkuluklar bulunmaldr.

4.15 KMYA BNASI MEKANK PROJES

a)

Her dozlama sistemi, ayr plan ve kesitlerde verilir. Alum, kire, polielektrolit kimyasal
madde ykleme, kartrc ekipmanlar ile slfirik asit dolum ve dozlama, kire ve
alminyum slfat dozlama pompalar gsterilir.

b)

Saatte 6 ~ 10 defa hava deiimini salayan cebri havalandrma sistemi tasarlanr,

mahalin byk olmas durumunda ok sayda aspiratr yerine merkezi havalandrma
sistemi seilir ve hesaplar buna gre yaplr. Ayr paftaya havalandrma menfez ve
kanallarn izometrisi izilir.

20

MEKANK PROJELERN HAZIRLANMASINA AT

TEKNK ARTNAME

c)

Slfrik asit blm dier kimyasal madde zelti hazrlama mahallerinden bamsz
olarak dnlr.

d)

Kenarlara ve zelti tanklar ile asit dozlama pompalar arasna st zgaral tahliye
kanal yaplr ve asit dozlama pompalar ile yrme yolu arasnda koruyucu effaf
pleksiglas seperatr levhalar konulur.

e)

Betonarme veya elik zelti tanklar ii ve taban en az 5 mm kalnlnda CTP ile

kaplanr. 1 m n altnda kk tanklar tamamen CTP den imal edilebilir.

f)

Kimyasal maddelerin kamyondan depolama alanna tanmas iin vin ve benzeri

ekipmanlarn kullanlmas halinde zellikleri bilgi fynde verilir.

g)

Kimyasal madde depolama blmnde alum, kire, polielektrolit v.b maddeler europalet
zerinde istiflenir.

h)

Hem bina dnda slfrik asit dolum mahaline, hem de bina iinde slfrik asit tesisat
yaknna acil du ve gz ykama bataryas konulur. Bina dndaki tesisat iin donmaya
kar gerekli tedbirler alnr.

i)

Bina dna slfrik asit ntralizasyon havuzu yaplarak kartrc ekipman ile tehiz
edilir. Asit kaaklar, burada ntralize edildikten sonra tank takn seviyesinden drenaja
verilir.

j)

Alminyum slfat, kire ve polielektrolit dozlama pompalar basma hattna tkanmalar

nlemek amacyla birer asl, birer yedek olmak zere seyreltme suyu pompalar hatt
balanr ve bu pompalar depo manevra odasna yerletirilir. zellikleri ayn olmas
durumunda seyreltme suyu pompas ortak yedek pompa olarak dnlebilir.

k)

Kimyasal madde dozlama pompalar birer asl, birer yedek olmal ve dozlama
pompalar, zelti tanklar kndaki ortak kollektrden emi yapacak ekilde dizayn
edilmelidir.

l)

Slfrik asit dozlama pompalar tank taban ile ayn ykseklikte bir beton kaide zerine
monte edilir.

m)

Slfrik asit tank yatay silindirik olmal, n ve arka ksmlardan yarm ember
eklindeki betonarme mesnetlere oturmaldr.

4.16 KLORLAMA BNASI MEKANK PROJES

a)

Klor tanklar / tpleri ile klornatrler ayr blmlerde bulunur, her iki blme ait plan ve
kesitler verilir. Plan ve kesitlerde klorlama cihazlar, sv ve gaz klor hatlar, klor gaz
kaak dedektr ve klor tanklar gibi klor sisteminde kullanlr, tm ekipmanlar gsterilir.

b)

Bina ykseklii, monoray, kancal tart aleti, klor tanklar kaldrma kirii v.b ekipmanlarn
gerek boyutlarna gre yerlerine konulmu ekilde tanklarn birbiri stnden
tanabilecei ekilde seilir ve tm bu ekipmanlar gerek boyutlar ile projede yer alr.

c)

Sistemde tank kullanlyorsa, bir adet bo kaide dnlr klor cihaz kapasitesi 20 kg/h
stnde ise evaporatr kullanlr.

d)

Klor tank mahalinde sprinkler sistem kullanlr. Sprinkler sistemi borulama projesi
hazrlanarak kolon emas izilir. Drenaj sistemi de ntralizasyon havuzuna balanr.

21

MEKANK PROJELERN HAZIRLANMASINA AT

TEKNK ARTNAME

e)

Klor tank mahalinde, tank deitirme cihaz vana balantlar yaknnda acil du ve gz
ykama bataryas konulur.

f)

Saatte 15 ~ 20 defa hava deiimini salayan cebri havalandrma sistemi dnlerek

mahalin byk olmas durumunda ok sayda aspiratr yerine merkezi havalandrma
sistemi seilir ve hesaplar buna gre yaplr. Ayr paftaya havalandrma menfez ve
kanallarn izometrisi izilir.

g)

Klor binasndaki havalandrma ekipmanlar klora dayankl olacak ekilde seilir.

Havalandrma fanlar klordan izole edilmi ayr bir yap iine alnabilir. Havalandrma
sistemi yerden 30 ~ 50 cm. ykseklikten emi yapacak ve fanlar yerden en az 1,5 m.
ykseklikte bir kaide zerine veya asma kata yerletirilir.

h)

Binann byklne bal olarak duvarlara veya kaplara havalandrma amal

hareketli panjur konulur. Havalandrma sistemi otomasyona bal alyorsa panjurlar
otomatik alabilmelidir. Bu durumda iki adet panjur dnlr. Kapatma ilemi manuel
olabilir.

i)

Bina nne tankn rahat atlabilecei boyutta ve kare kesitli tank daldrma ukuru
yaplr. Bu ukur kamyonun binaya yaklamn engellemeyecek ekilde olmal, bu
ukura servis suyu hatt ve kire zelti hatt ekilir, ukurun takn ve dip tahliye
balants salanr.

4.17 NUMUNE ALMA SSTEM MEKANK PROJES

a)

Saha borulama plan zerinde numune alma borusu, numune alma musluklar ve
pompalar v.b konulacaklar nitelerin plan ve kesitlerinde gsterilir. Proses raporunda
yerleri belirtilen numune alma pompalar ilgili plan ve kesitlerde bulunmaldr.

b)

Numune alma pompalarnn yk kayb ve motor gc hesaplar hesap raporunda verilir

ve karakteristikleri bilgi fynde belirtilir.

c)

Hamsu, durulmu su, filtrelenmi su ve temizsu hatlar laboratuvara kadar gtrlr ve

ayrca gerekli grlen yerlere mahalli numune alma musluklar konulur. lgili plan ve
kesitlerde bunlar gsterilir.

4.18 HIZLI, YAVA VE ZELT KARITIRICILARI PROJELER

a)

Kartrclarda mil mukavemet hesab (milde eilme ve burulma momenti) yaplr ve

pedal boyutlar hesaplanarak buna gre kanat mukavemet ve motor gc deerleri
bulunur.

b)

Kartrc zerinde yer alan tm tehizatn grld bir montaj izimi verilir ve balant
detaylar uygun lekte gsterilir.

c)

Proje zerinde tm paralar numaralandrlr ve bu paralarn malzeme, cins, adet ve

isminin yer ald para listesi hazrlanr.

d)

Tm kartrclarn mil, kanat ve balant elemanlar ile tayc metal aksam

paslanmaz elik olmaldr.

e)

2 metre ve daha uzun kartrc millerinde ara yatak olmal, su iindeki yataklar ise su
yalamal tip olmaldr.

f)

Motor ve redktr ksm dnda kalan platform zerindeki hareketli tm aksam i

emniyeti dnlerek uygun bir muhafaza iine alnr.
22

MEKANK PROJELERN HAZIRLANMASINA AT

TEKNK ARTNAME

g)

Motor ve redktr koruma snf en az IP 55 seilir. Motor ve redktr ar yklemelere

kar mekanik tork svi yardmyla korunur.

4.19 SIYIRICI VE DNER KPR PROJELER

a)

Syrc ve dner kpr ekipmannn havuz zerinde monteli ekilde toplu resmi st, yan
ve kar grnlerle izilir, para listesi hazrlanarak malzeme cinsleri, dnme hz,
motor gc v.b bilgiler verilir.

b)

Dner syrc kpr evresel tahrikli, merkezde eksenel tayc yatak ile fra kollektr
tip elektrik balantl olmaldr. Kpr yrme tekerleri teflon, polyemid v.b imal edilir,
tekerler pik dkm ise kauuk, poliretan v.b malzeme ile kaplanr. Teker nnde
biriken kirlilikleri uzaklatrmak iin fra donanm bulunmaldr.

c)

Kpr malzemesi ve balant elemanlar paslanmaz elik ya da scak daldrma galvaniz

olmaldr.

d)

Syrc kollar mafsall olmaldr. amur syrma paletleri sert kauuk malzemeden
maml ve syrc koluna lama yardmyla sktrlarak sabitlenir.

e)

Motor ve redktr koruma snf en az IP 55 seilir. Motor ve redktr ar yklemelere

kar mekanik tork svi yardmyla korunur.

4.20 SRGL KAPAK PROJELER

a)

Srgl kapak yerine monteli ekilde toplu resmi st, yan ve kar grnler ve
kesitlerle verilir, para listesi hazrlanarak malzeme cinsleri, kapak kaldrma tertibat v.b
detaylar uygun lekte gsterilir.

b)

Tm kapaklarda szdrmazlk zel contalarla veya metal metal temas ile salanr.
Szdrmazlk yzeylerinde metal metale temasl kapak seildiinde sabit ksmda
paslanmaz elik, hareketli ksmda bronz malzeme kullanlr. zel contal szdrmazlk
sisteminde sabit ksmlar paslanmaz elik olmaldr.

c)

Srgl kapaklar komple paslanmaz elikten imal edilir.

d)

Elektrik motor tahrikli srgl kapaklarda, motor ve redktr koruma snf en az IP 55

seilir. Motor ve redktr ar yklemelere kar mekanik tork svi yardmyla korunur.

e)

Srgl kapaklar mekanik hesap raporu ngrdnde ya da SCADAdan kontrol

edilmek istendii takdirde elektrik, pnmatik veya hidrolik aktuatr kumandal olmal,
zorunluluk hallerinde yerinde elle mdahale edilebilmelidir.

4.21 LABORATUVAR YERLEM PROJES

a)

Laboratuvarda numune alma evyesi dnda en az iki adet paslanmaz elik derin evye
bulunur ve batarya balantlar duvar kl seilir.

b)

Scak su, elektrikli termosifonla temin edilir, eker ocak tesisat ile birlikte shhi tesisat
projesinde belirtilir. Bu termosifon laboratuvar dnda baka yerlere hizmet
vermemelidir.

c)

eker ocak aspiratr k dorudan dar verilerek bacaya balanmaldr.

d)

Laboratuvar zeminine genel amal asite dayankl szge konulur.

23

MEKANK PROJELERN HAZIRLANMASINA AT

TEKNK ARTNAME

e)

Laboratuvar ve kimyasal sarf malzeme depolama blm cebri havalandrma ile

havalandrlr.

4.22 ISITMA TESSATI PROJELER

a)

Makina Mhendisleri Odas "Kalorifer Tesisat Proje Hazrlama Teknik Esaslar"na gre
projelendirilir.

b)

Istlacak her nite iin ayr bir stma tesisat plan ve kolon emas izilir.

c)

Kalorifer kazan dairesi yerleim plan ve kesitleri verilir.

d)

Yakt deposu ile kazan dairesi yangna 120 dakika dayankl blme duvar ile ayrlr.

e)

Kazan sirklasyon pompalar deiken devirli olmaldr.

f)

Tesiste stlmas gereken niteler iin stma, s merkezi / kazan dairesi (kalorifer
sistemi) ile veya klima sistemi ile zlr, bu zm yre artlar ve darenin gr
alnarak seilir. Mnferit yerlerde elektrikli / yal radyatrler kullanlr.

4.23 SIHH TESSAT PROJELER

a)

Makina Mhendisleri Odas "Shhi Tesisat Proje Hazrlama Teknik Esaslar" na gre
projelendirilir.

b)

Hidrofor hesab yaplmaldr. Hidrofor seti sra pompal ve membran tankl seilir.

c)

Atksu tahliyeleri en yakn rgara balanr.

d)

Shhi tesisatta yer alan elemanlarn zellikleri plan ve kolon emalarnda belirtilir.

e)

Tesis iersindeki rgarlar ve balant borularnn rgar giri kotlar belirtilerek saha
borulama plannda gsterilir.

f)

Atksu drenajnn cazibe ile salanamad yerlerde atksu dalg pompalar kullanlr,
pompa tipi ve zellikleri bilgi fynde verilir ve pompann konulaca rgara ait mekanik
plan ve kesitler verilir.

4.24 YANGIN SNDRME SSTEM PROJELER

a)

Yangn sndrme tesisat projeleri "Binalarn Yangndan Korunmas Hakknda

Ynetmelik" ve "Makina Mhendisleri Odas Yangn Sndrme Tesisat Proje
Hazrlama Esaslar" dikkate alnarak hazrlanr.

b)

Yangn sndrme tesisat hesaplar, kat plan ve kolon emalar verilmelidir.

c)

Yangndan korunma ve sndrme projelerinde tasarm standard, bina tehlike snf,

yangn sndrme ve sistem tr, sistem su talebi, varsa sprinkler zellikleri, olas
yangn snf ve gazl yangn sndrme tp tipi ve saylar ile yerleri belirtilir.

d)

Yangn sistemine su salayan pompalar temiz su deposu manevra odasnda tesis

edilir. Sulu yangn sndrme sistemi seilmesi halinde depoda gerekli rezerv hacmi
braklr.

e)

Yerst yangn hidrantlar yrrlkteki TS EN 14384e uygun olmaldr.

24

MEKANK PROJELERN HAZIRLANMASINA AT

TEKNK ARTNAME

4.25 HDROFOR
a)

Hidrofor zellikleri (kapasite, basn, denge tank hacmi, v.b) servis suyu ihtiyacn
karlayacak ekilde seilir.

b)

Hidrofor sistemi temiz su deposu manevra odasna yerletirilir, kuruda almasn

nleyici tedbirler alnr.

4.26 ISI YALITIM RAPORU

a)

TS 825 standardna gre hazrlanm s yaltm raporu A4 boyutunda dzenlenerek

verilir.

b)

Is yaltm raporundaki malzemeler ve nokta detaylar, mimari projeler ile btnlk

salar.

5
5.1

TESSAT PROJELERNN HAZIRLANMASINA AT ESASLAR

SIHH TESSAT PROJELER

Projeler, terfi merkezleri ve depo manevra odalar ile ilgili olarak ve bu artnamenin Blm
"4.23 Shhi Tesisat Projeleri" ne uygun hazrlanr.
Raporun ilk sayfasnda, yaplan mekanik tesisatn ierii ile aklayc bilgiler yer alr.
Shhi tesisat cihazlarnn yerletirilmesi ile ilgili detaylar gsterilir.
Yamur suyu hesab yaplr ve gerekli balant detaylar gsterilir.
Pis su hatlarnda kullanlan rgar, pis su ukuru, fosseptik vb. elemanlarn detaylar belirtilir.
Pis su pompas seimi yaplr.
Varsa hidrofor ve su deposu hesab yaplr, gerekli detaylar verilir.
Scak su, boyler ile salanyorsa boyler hesab yaplarak gerekli detaylar verilir.
5.2

ISI YALITIM PROJELER

Proje raporu, terfi merkezleri ve depo manevra odalar ile ilgili olarak ve bu artnamenin
Blm "4.26 Is Yaltm Raporu"na uygun hazrlanr.
Projesi hazrlanacak binaya ait vaziyet plan A4 boyutunda hazrlanp, projeye dahil edilir.
Hazrlanan planda binann kat ykseklii, yn, konumu (bitiik nizam, rzgar alma durumu
vb.) belirtilir.
Mimari uygulama projesi ve sistem detaylar, s yaltm projesindeki malzemeler ve nokta
detaylar ile btnlk salanmal, s yaltmnda sreklilii salayacak ekilde, at-duvar,
duvar-pencere, duvar-taban ve taban-deme-duvar bileim detaylarn ihtiva etmelidir.
Binann farkl kullanclarna ait bamsz blmleri arasndaki duvar, taban ve tavan gibi yap
elemanlarnda, sl geirgenlik katsays 0,80 W/m2Kden daha dk olacak ekilde yaltm
uygulanr yada yap bileenlerinin sl geirgenlik katsaylarnn, TS 825 standardnda
belirtilen yap bileenleri deerlerine eit veya daha kk olmas gerekir.

25

MEKANK PROJELERN HAZIRLANMASINA AT

TEKNK ARTNAME

Yapya ait s ihtiyac kimlik belgesi dzenlenmelidir. Belgede binann bulunduu il, kullanm
amac, yakt tipi, enerji verimlilii durumu belirtilmelidir. Yaklak yllk yakt sarfiyat hesab
yaplmaldr.
Binann havalandrma tipi, i scaklk deerleri, brt hacmi, kullanm alan vb. mimari
deerleri belirtilmelidir.
Aylara gre stma enerjisi ihtiyac tablosu hazrlanmaldr.
Yllk stma enerjisi ihtiyac kW/m cinsinden hesaplanm ve snr deerlerden dk (eit
deil) olduu grlmelidir ve binann Yllk Istma Enerjisi ihtiyacnn TS 825 standardnda
belirtilen snr deerden kk olmas gerekir
Bina zgl s kayb hesab yaplmal ve elde edilen sl iletkenlik deerlerinin standartta
verilen deerlere eit veya kk olduu grlmelidir.
Binada bulunan saydam yzeylerin (pencere) her yne gre alan (m) deerleri belirtilmi
olmaldr.
Bina havalandrma tipi seilmeli
hesaplamalar yaplmaldr.

ve

mekanik

havalandrmal

sistem

kurulacaksa

Doal havalandrmal binalarda hava deiim debisi nh:0,8 olarak alnmaldr.

Bitiik nizam binalarda, bitiik mahale bakan duvarlar d duvar olarak deerlendirilir ve d
ortam artlarna gre hesap yaplr.
D yzeylerde yer alan btn betonarme elemanlar (kolon, kiri, hatl ve perde duvar ve
benzeri ) uygun ekilde yaltlr.
Kullanlan s yaltm malzemeleri kullanlabilir zellik ve kalnla sahip olmaldr.
Binann s kaybeden yzeylerinde oluacak youma ve buharlama hesab yaplmaldr.
Youmann ilk olarak grld ay balang ay olarak deerlendirilir. Balang ayn takip
eden sonraki ay ve ncesinde bulunan ay iin youma buharlama hesaplar yaplp,
grafikleri izilir.
Youan su ktlesinin dtan yaltml yap elemanlarnda 1kg/myi amamal, iten yaltml
betonarme yap bileenlerinde 0,5 kg/myi amamaldr.
Binalar d havadan, topraktan veya dk i hava scaklna sahip ortamlardan ayran yap
bileenlerinin yzeyleri, TS 825 standardnda belirtilen asgari s yaltm artlarna uygun
ekilde yaltlr
Toplam pencere alannn, s kaybeden d duvar alannn %12sine, eit veya daha kk
olmas hallerinde konstrksiyonlarn ve ayrntlarn mimari projede gsterilmesi artyla, s
yaltm projesi yaplmas gerekmez. Bu durumda bir s yaltm raporu dzenlenmesi
yeterlidir.
Bina d yzeyini oluturan, duvar, deme, balkon, konsol, taban, tavan, at ve
pencere/duvar birleimleri s kprs olumayacak ekilde yaltlr. Mevcut binalarda s
kprlerinin nlenememesi durumunda, sy nakleden kaplama yzeylerinde oluan s
kprleri sebebiyle gereklesen s kayb hesab TS EN ISO 10211-1, TS EN ISO 10211-2,
TS EN ISO 14683 veya TS EN ISO 6946 standardna gre yaplr ve yllk stma enerjisi
ihtiyacnn hesaplanmasnda dikkate alnr.
26

MEKANK PROJELERN HAZIRLANMASINA AT

TEKNK ARTNAME

5.3

KLMA VE HAVALANDIRMA TESSATI PROJES

Proje raporunda projenin ad, tarih, revizyon, numaras, hazrlayann ad, sayfa numaras
verilmelidir. Aksi belirtilmedike ilgili projeler, bu artnamenin Blm "2. PROJELERN
HAZIRLANMASI, 2.1 Genel" ksmnda belirtildii gibi hazrlanacak ve bahsi geen lekler
kullanlr.
Raporun bir kapak sayfas olmaldr, geni hacimli raporlarda iindekiler ksm ve ara blme
sayfalar ile blmler birbirinden ayrlmaldr.
Klima Tesisat Makina Mhendisleri Odasnn MMO/2001/296 ve Havalandrma Tesisat
MMO/2001/297 yaynlarna gre projelendirilir.
Kaynak olarak Bayndrlk ve skan Bakanl Yap leri Genel Mdrl Havalandrma ve
Klima Tesisat ve Dipl. - Ing. O. H. BRANDInin Hava Kanallar Hesab ve Konstrksiyonu
kitaplar esas alnr.
Yapnn bulunduu ehir ve ile belirtilir.
Yap cephelerinin serbest veya bitiik nizam olma durumu belirtilir.
Yapnn bulunduu yerin enlem, boylam, denizden ykseklik, corafi yn belirtilmelidir.
Yapnn bulunduu yerin d hava scaklk, nem, ya termometre deerleri belirtilir.
Mahallerin yaz-k tasarm scakl, nem deerleri belirtilmelidir.
Tasarm yaplan klima ve havalandrma sisteminin temel amac irdelenerek, seilen sistem
anlatlr.
Tm mahallerin s kazan-kayp hesab yaplr ve mahal listesi tablosuna ilenir. Is kazan
ve kayp hesab yaplan mahallere gre, seilen cihazlarn, kapasite ve zellikleri belirtilir.
Mahallerin soutma yk toplamna gre soutma grubu kapasitesi ve zellikleri belirlenir.
Belirlenen kritik devreye gre, boru hesap izelgesi kullanlarak boru ap hesab yaplr.
Boru kayp hesabna gre "chiller" yada soutucunun sirklasyon pompas seimi yaplr.
Denge tank hesab yaplmaldr.
Klima tesisat sisteminin mekanik tesisat otomasyon senaryosu ve sistem emalar hazrlanr.
Mahallerin yaz-k tasarm scakl, nem deerleri belirtilmelidir.
Is kazan ve kayp hesab yaplan mahallere gre, seilen cihazlarn, kapasite ve zellikleri
belirtilir.
Klima santrali seimine esas olan psikometrik diyagram, yaz/k alma artlarna gre
hazrlanr veya bu amaca uygun bilgisayar program ktlar alnr.
Hava kanallarnn kritik devre kayp hesaplar yaplr. Bu hesaplamalarda toplam hava
debileri de belirlenir.
Hava kanal kayp hesabna gre klima santralinde kullanlacak fanlarn debi ve basnlar
seilerek yazlr. Merkezi sistemlerde her fan iin ayr tablo hazrlanr.

27

MEKANK PROJELERN HAZIRLANMASINA AT

TEKNK ARTNAME

Menfez ve kanallar ayr ayr izometrik izimde gsterilir.

Klima santralinde kullanlacak taze hava oranlar, kullanlacak filtrelerin tipi ve zellikleri, s
geri kazanm cihaz kullanlacak ise seim zellikleri, fanlarn debi ve basnlar, soutucustc batarya kapasitesi, volum damperler, kanallardaki elektrikli ubuk stc rezistanlar,
kullanlacak su scaklklar, susturucu tipi ve zellikleri, nemlendirici tipi ve zellikleri
belirtilmelidir. Volum damperler ve kanal tipi ubuk stclarn yerleri kanallarn yer ald
paftalarda gsterilir.
Gerekirse, havalandrma tesisat sisteminin mekanik tesisat otomasyon senaryosu ve sistem
emalar hazrlanr.

28