ICS 77.040.20; 77.140.

85

TRK STANDARDI

TS EN 10228-3/Mart 2002

NSZ
Bu standard, CEN tarafndan kabul edilen EN 10228-3 (1998) standard esas alnarak, TSE
Metalurji Hazrlk Grubu na bal Tahribatsz Muayene ve Kaynak zel Daimi Komitesince
hazrlanm ve TSE Teknik Kurulunun 25 Mart 2002 tarihli toplantsnda Trk Standard olarak
kabul edilerek yaymna karar verilmitir.

ICS 77.040.20; 77.140.85

TRK STANDARDI

TS EN 10228-3/Mart 2002

NDEKLER
1
2
3
4
5

Kapsam................................................................................................................ 1
Atfta yaplan standard ve/veya dokmanlar.................................................... 1
Tarifler ................................................................................................................. 2
Anlama hususlar.............................................................................................. 2
Yazl prosedr.................................................................................................... 2
5.1
5.2
5.3

6
7

Genel......................................................................................................................................... 2
Form .......................................................................................................................................... 2
indekiler .................................................................................................................................. 2

Personelin vasflandrlmas .............................................................................. 2

Cihazlar ve yardmc donanm ........................................................................... 3
7.1
Hata dedektr.......................................................................................................................... 3
7.2
Problar....................................................................................................................................... 3
7.2.1
Genel artlar...................................................................................................................... 3
7.2.2
Prob taban adaptasyonu................................................................................................... 3
7.2.3
Anma frekans.................................................................................................................... 3
7.2.4
Normal problar ................................................................................................................... 3
7.2.5
Enine dalga problar........................................................................................................... 3
7.2.6
ift kristalli problar ............................................................................................................. 3
7.3
Kalibrasyon bloklar................................................................................................................... 3
7.4
Referans bloklar ........................................................................................................................ 3
7.5
Temas ortam ............................................................................................................................ 3

8 Rutin kalibrasyon ve kontrol ............................................................................. 4

9 malt safhas..................................................................................................... 4
10 Yzey durumu .................................................................................................. 4
10.1
Genel ..................................................................................................................................... 4
10.2
Kalite snfna gre istenen yzey kalitesi ............................................................................. 4
izelge 1: Kalite snfna gre yzey durumu .................................................................................. 4
Kalite snf ve yzey przll, Ra ............................................................................................... 4
10.3
Dvmeden hemen sonraki yzey durumu............................................................................. 4

11
11.1
11.2
11.3
11.4

12

Hassasiyet........................................................................................................ 4
Genel ..................................................................................................................................... 4
Normal problar....................................................................................................................... 4
Enine dalga problar .............................................................................................................. 5
Muayene Tekrar ................................................................................................................... 5

Tarama.............................................................................................................. 5

12.1
Genel ..................................................................................................................................... 5
12.2
Karmak ekilli dvme mamuller.......................................................................................... 5
12.3
Klavuz izgileri zerinde tarama kapsam............................................................................ 5
12.4
%100 tarama kapsam .......................................................................................................... 5
12.5
Tarama hz ........................................................................................................................... 5
Tip..................................................................................................................................................... 7
D
200 ............................................................................................................................................... 7

13

13.1
13.2

Snflandrma.................................................................................................... 8

Belirtilerin snflandrlmas .................................................................................................... 8

Sreksizliklerin snflandrlmas ............................................................................................ 9

14 Kayt seviyeleri ve kabul kriterleri ................................................................ 10

15 Boyutlandrma ............................................................................................... 12
16 Rapor hazrlama 1).......................................................................................... 12
Ek A ......................................................................................................................... 13
evresel ynde enine dalga ile taramalarda ........................................................ 13
muayene edilebilen azami derinlik........................................................................ 13
Ek B ......................................................................................................................... 14
Belirtinin %DAC deerine gre dB cinsinden genlii.......................................... 14

ICS 77.040.20; 77.140.85

TRK STANDARDI

TS EN 10228-3/Mart 2002

DVME ELKLERN TAHRBATSIZ MUAYENES - BLM 3:

FERRTK VEYA MARTENZTK DVME ELKLERN ULTRASONK
MUAYENES
1

Kapsam

Bu standard, ferritik ve martenzitik eliklerden imal edilmi dvme mamullerin el ile ultrasonik
muayenesinin Darbe/Yank teknii kullanlarak yaplmasn kapsar. Daldrma teknii gibi mekanize
tekniklere uygulanmas hususunda mteri ve tedariki arasnda bir anlamaya varlmas gerekir
(Madde 4).
Bu standard, ekillerine ve imalt yntemine gre snflandrlm drt tip dvme mamul iin
uygulanabilir.
1, 2 ve 3 numaral tipler esas olarak basit ekilli mamullerdir. Tip 4 ise karmak ekilli paralar
kapsar.
Bu standard
- kapal kalpta paralar,
- trbin rotorlar ve jeneratr dvme paralar
iin uygun deildir.
stenitik ve stenitik-ferritik paslanmaz elik dvme mamullerin ultrasonik muayenesi EN 10228-4n
konusudur.

Atfta yaplan standard ve/veya dokmanlar

Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin dier standard ve/veya dokmanlara atf
yaplmaktadr. Bu atflar metin ierisinde uygun yerlerde belirtilmi ve aada liste halinde verilmitir.
Tarih belirtilen atflarda daha sonra yaplan tadil veya revizyonlar, atf yapan bu standardda da tadil
veya revizyon yaplmas art ile uygulanr. Atf yaplan standard ve/veya dokmann tarihinin
belirtilmemesi halinde en son basks kullanlr.
1)
EN, ISO, IEC vb.
Ad
TS No
Ad
No
(ngilizce)
(Trke)
TS 7477
Tahribatsz muayene
Qualification and certification of
EN 473
personelinin vasflandrlmas
EN 473
NDT personnel - General
ve belgelendirilmesi - Genel
principles
kurallar
Non-destructive Testing
Characterization and verification
EN 12668
of ultrasonic examination
Part 1
equipment
Part 2
Part 1 : Instruments
Part 3
Part 2 : Probes
Part 3 : Combined Equipment
EN 583
Part 2
Part 5

TS EN 583-2
Ultrasonic Examination
Part 2 : Sensitivity and range
setting
Part 5 : Characteristics and sizing
of discontinuities

EN 12223

Ultrasonic Examination
Calibration blocks

EN 1330
Part 4

Non-destructive testing
Terminology
Part 4 : Terms used in ultrasonic
testing

TS 11084
prEN 1330-4

Tahribatsz muayeneUltrasonik muayene- Blm 2:

Hassasiyet ve aralk ayar

Tahribatsz muayene Terimler Blm 4: Ultrasonik

muayenede kullanlan terimler

1) TSE Notu: Atf yaplan standardlarn TS numaras ve Trke ad 3. ve 4. kolonda verilmitir.

ICS 77.040.20; 77.140.85

TRK STANDARDI

TS EN 10228-3/Mart 2002

Tarifler

Bu standardn amac bakmndan, EN 13304te verilen tarifler uygulanr.

Anlama hususlar

Mteri ve tedariki arasndaki n grme ve sipari srasnda, ultrasonik muayene iin aadaki
hususlar zerinde anlama salanmaldr:
Ultrasonik muayenenin yaplaca imalt aamas/aamalar (Madde 9),
Muayene hacmi/hacimleri ve klavuz izgiler zerinde taramann veya %100 taramann
gerekip gerekmedii (Madde 12),
Yzeye yakn blgelerin muayenesi iin TR1 (ikiz) prob kullanm (Madde 7.2.6),
Gereken kalite snf veya kalite snflar ve bunlarn uygulanaca blgeler (Madde 14),
izelge 5, izelge 6 ve izelge 7de belirtilen uygulanabilir kayt/kabul kriterlerinden farkl
kriterler kullanlacaksa kullanlacak kayt/kabul kriterleri,
Madde 7 ve Madde 12de detaylar verilenler dnda herhangi bir tarama kapsam, ekipman
veya temas ortam olup olmad,
El ile deilse tarama teknii (Madde 1),
Byk sreksizlikler iin kullanlacak boyutlandrma teknikleri (Madde 15),
Hassasiyet ayar iin kullanlacak teknik(ler) (Madde 11),
Muayenenin mteri veya temsilcisi gzetiminde yaplp yaplmayaca,
Mteri tarafndan onaylanmas iin yazl bir prosedr verilip verilmeyecei (Madde 5).

A
B
C
D
E
F
G
H
I
J

Yazl prosedr

5.1

Genel

Ultrasonik muayene, yazl bir prosedre uygun olarak yaplmaldr. n grmeler veya sipari
esnasnda belirtildiinde, yazl prosedr muayeneden nce onay iin mteriye sunulmaldr.

5.2

Form

Yazl prosedr aadaki ekillerde olmaldr :

A
B

Bir mamul artnamesi veya

Uygulamaya ynelik zel olarak yazlm bir prosedr veya
Bu standard (uygulamaya ynelik zel muayene detaylar ile birlikte verilirse).

5.3

indekiler

Yazl prosedr asgari bir gereklilik olarak aadaki hususlar ihtiva etmelidir:
Muayene edilecek dvme mamullerin tanmlanmas,
Referans dokmanlar,
Muayene personelinin vasflandrlmas ve sertifikalandrlmas,
Muayenenin yapld imalt safhas,
Uygulanabilir kalite snflarna gre muayene blgeleri,
Tarama yzeylerinin hazrlanmas,
Temas ortam,
Muayenede kullanlacak cihazlarn tanmlanmas,
Kalibrasyon ve ayarlar,
Tarama plan,
Muayene ilemlerinin tanmlanmas ve sras,
Kayt/deerlendirme seviyeleri,
Sreksizliklerin karakterizasyonu,
Kabul kriterleri,
Muayene raporu.

A
B
C
D
E
F
G
H
I
J
K
L
M
N

Personelin vasflandrlmas

Personel, EN 473 stardardna gre vasflandrlmal ve sertifikalandrmaldr.

ICS 77.040.20; 77.140.85

7
7.1

TRK STANDARDI

TS EN 10228-3/Mart 2002

Cihazlar ve yardmc donanm

Hata dedektr

Hata dedektr, A-taramas yapmal ve EN 12668-1e uygun olmaldr.

7.2

Problar

7.2.1 Genel artlar

Normal ve enine dalga problar EN 12668-2deki artlar salamaldr.
Daha fazla bilgi gerekirse ilve problar kullanlabilir. lve problar hatalarn ilk tesbiti srasnda
kullanlmamaldr. lve problarn EN 12668-2de istenen artlar salayan problar olmas tavsiye edilir.

7.2.2 Prob taban adaptasyonu

Gerektiinde prob taban EN 583-2 ye gre muayene yzeyine adapte edilmelidir.

7.2.3 Anma frekans

Problarn anma frekans aral, 1 MHz 6 MHz arasnda olmaldr.

7.2.4 Normal problar

Etkin kristal ap, 10 mm ila 40 mm arasnda olmaldr.

7.2.5 Enine dalga problar

Enine dalga problarnn demet geli alar, 35 ila 70 arasnda olmaldr.
2
2
Etkin kristal alan 20 mm ila 625 mm arasnda olmadr.

7.2.6 ift kristalli problar

Yzeye yakn blgelerin muayenesi gerektiinde (Madde 4) ift kristalli problar kullanlmaldr.

7.3

Kalibrasyon bloklar

Kalibrasyon bloklar EN 12223 standardna uygun olmaldr.

7.4

Referans bloklar

Hassasiyet lmleri iin mesafe-kazan erisi (DAC) kullanlacaksa ve/veya hatalarn byklkleri
DAC teknii ile referans yanstclarn yank ykseklikleri ile karlatrlarak saptanacaksa referans
bloklar kullanlmaldr. Referans bloun yzey koullar muayene parasnn yzey koullar ile benzer
olmaldr. Aksi belirtilmedike referans blok zerinde, muayenedeki btn derinlik araln kapsayacak
ekilde en azndan yanstc olmaldr.
Referans bloun ekli uygulamaya baldr. Referans blok, aadakilerden birinden iml edilmelidir:
A
B

Muayene parasnn fazla ksmndan veya

Muayene paras ile ayn malzemeden ve ayn sl ilemden geirilmi bir paradan veya
Muayene parasndakine benzer akustik zelliklere sahip bir paradan.

Referans bloklar belirli bir DGS (MKB: mesafe-kazan-byklk) izelgesinin doruluunu kontrol
etmek amac dnda DGS metodu iin kullanlmamaldr.
Not: Referans bloklardaki yanstclarn bykl izelge 5 ve izelge 6da ayrntl olarak
verilmitir. Bu izelgelerdekilerden farkl byklklerdeki yanstclar, muayene hassasiyeti
uygun bir ekilde dzeltilmek artyla kullanlabilir.

7.5

Temas ortam

Uygulama iin uygun bir temas ortam kullanlmaldr. Kalibrasyon, hassasiyet ayar, tarama ve hata
deerlendirme ilemleri iin ayn temas ortam kullanlmaldr.
Muayenenin bitiminde kalan temas ortam daha sonraki imalt veya muayene ilemlerini veya
parann btnln olumsuz etkileyecekse giderilmelidir.

ICS 77.040.20; 77.140.85

Not -

TRK STANDARDI

TS EN 10228-3/Mart 2002

Uygun temas ortamlarna rnekler: su (yumuatc veya korozyon nleyici katlm veya
katlmam), gres, ya, gliserol ve duvar kad tutkal.

Rutin kalibrasyon ve kontrol

Kombine cihazlar (hata dedektr ve problar) EN 12668-3de ayrntlar verilen artlara gre kalibre ve
kontrol edilmelidir.

malt safhas

Ultrasonik muayene, talebin veya sipariin yapld anda baka trl bir anlama yaplmadysa,
mesel dvme blgelerinin son sl ilemden sonra muayenesi pratikte uygulanabilir deilse mmkn
olan en son ilemden sonra muayene yaplmas gibi, son sl ilemden sonra yaplmaldr (Madde 4).
Not -

Delik alacak silindirik ve dikdrtgen kesitli dvme mamllerde, ultrasonik muayenenin

delikler almadan nce yaplmas tavsiye edilir.

10 Yzey durumu
10.1 Genel
Tarama yzeylerinde, prob hareketini engelleyecek veya deerlendirmede hataya neden olabilecek,
temasn verimini etkileyebilecek boya, gevek tufal, kurumu temas ortam, yzeysel dzensizlikler
veya dier etkenler olmamaldr.

10.2 Kalite snfna gre istenen yzey kalitesi

Muayene parasnn yzey durumu istenen kalite snfnn gerektirdii gibi olmaldr (izelge 1).
izelge 1: Kalite snfna gre yzey durumu
Yzey durumu

lenmi
lenmi ve sl ilem yaplm

1
25 m
X
X

Kalite snf ve yzey przll, Ra

2
3
4
12,5 m
12,5 m
6,3 m
X
X
X
X
X
-

Not: X, belli bir yzey durumu iin elde edilebilecek kalite snfn simgeler.

10.3 Dvmeden hemen sonraki yzey durumu

Dvme mamlleri dvme ileminden hemen sonra tedarik edilmise, istenen kalite snfn saladklar
takdirde, dvlm durumdaki yzey koullar kabul edilebilir.
Not -

Dvlm yzeylerde tatmin edici bir muayene yapmak zordur. Uygun akustik temasn
salanmas iin talama, kumlama veya zmparalama tavsiye edilir. Normalde, sadece kalite
snf 1 uygulanabilir.

11 Hassasiyet
11.1 Genel
Hassasiyet, belirtilen kalite seviyesi iin gerekli kayt/deerlendirme seviyelerinde en kk boyuttaki
hatalarn tesbit edilebilmesini salayacak yeterlikte olmaldr (izelge 5, izelge 6 ve izelge 7ye
baknz).
Belirli bir probla tarama iin hassasiyet ayar yaplrken, Madde 11.2 ve Madde 11.3te ayrntl olarak
anlatlan (DAC veya DGS) metotlardan biri kullanlmaldr (Madde 4). Her iki durumda da kullanlacak
prosedr EN 583-2ye uygun olmaldr.

11.2 Normal problar

Disk ekilli yanstclar kullanlarak hazrlanm mesafe genlik erisi (DAC),
Mesafe-kazan-byklk (DGS) teknii.

ICS 77.040.20; 77.140.85

TRK STANDARDI

TS EN 10228-3/Mart 2002

11.3 Enine dalga problar

A

3 mm apl yandan alm delik kullanlarak hazrlanm mesafe genlik erisi (DAC),
Mesafe-kazan-byklk (DGS) teknii.

DAC ve DGS teknikleri, enine dalga problar iin kyaslanmamaldr.

11.4 Muayene Tekrar

Muayene tekrarlandnda, hassasiyet ayar iin daha nce kullanlm olan teknik (DAC veya DGS)
kullanlmaldr.

12 Tarama
12.1 Genel
Tarama elle, temas darbe/yank teknii kullanlarak yaplmaldr.
Asgari tarama kapsam, dvme ileminin tipine ve taramann klavuz izgileri zerinde tarama veya
%100 tarama olmas n grme ve sipari srasnda belirtilir.
izelge 2, drt dvme tipini ekle ve imalt yntemine gre snflandrr.
izelge 3, dvme tipi 1, 2 ve 3 iin normal tarama kapsamnn artlar belirtilir.
izelge 4, d ap / i ap oran 1,6:1 kk olan 3a ve 3b tipi dvme mamuller iin enine dalga
tarama kapsamn artlarn belirtir. evresel yndeki enine dalga taramalarn etkin derinlii, prob as
ve dvme mamuln apyla snrlanmtr (Ek A).

12.2 Karmak ekilli dvme mamuller

Karmak ekilli dvme mamul veya mamullerinin karmak ekilli ksmlar iin (Tip 4) ve kk apl
dvme mamuller iin tarama kapsam, mteri ve tedariki arasnda varlan anlamayla belirlenmelidir
(Madde 4). Anlama en azndan, gereken prob alar, tarama ynleri ve tarama kapsam (klavuz
izgileri zerinde veya %100) yer almaldr.

12.3 Klavuz izgileri zerinde tarama kapsam

Klavuz izgileri zerinde tarama bir veya daha ok prob, izelge 3 ve 4 de tanmlanan klavuz
izgileri zerinde gezdirilerek yaplmaldr.
Klavuz izgileri zerinde tarama srasnda kayda deer belirtilere rastlandnda bu belirtilerin
boyutlarn saptamak iin, belirtiler evresinde ilve taramalar yaplmaldr.

12.4 %100 tarama kapsam

%100 tarama, izelge 3 ve izelge 4de belirtilen yzeyler zerinde uygulanmal ve tarama hatlarnda
en az etkin prob apnn %10u kadar bir st ste binme salanacak ekilde yaplmaldr.

12.5 Tarama hz
Elle tarama hz, 150 mm/syi amamaldr.

ICS 77.040.20; 77.140.85

TRK STANDARDI

TS EN 10228-3/Mart 2002

izelge 2: ekle ve imalt yntemine gre dvme mamullerin snflandrlmas

1a

1b

2)

2)

3), 4)

3a

Tip

ekil
Uzun ve yuvarlak veya yaklak olarak yuvarlak kesitli,
mesel; ubuklar, aftlar, silindirler, ubuklardan kesilmi
diskler.

malt yntemi
Dorudan dvme

Uzun ve dikdrtgen veya yaklak olarak dikdrtgen

kesitli, mesel; ubuklar, aftlar, bloklar, ubuklardan
kesilmi paralar.

Dzletirilmi, mesel; diskler, plakalar

Basma

i bo silindirler: mesel; ieler, sktrlm gaz tanklar

Mandrelde dvme

3b

i bo silindirik ekiller: mesel, halkalar, flanlar

Geniletme

3c
4

Karmak ekilli btn dvme mamulleri veya bunlarn

ksmlar

eitli

Notlar:
1)
Mteri, n grme veya sipari srasnda, imalt yntemi hakknda bilgilendirilmelidir.
2)
Tip 1 dvme mamullerde ana boyutlarna gre daha kk delikler olabilir.
3)
Tip 2 dvme mamullere sonradan delikler alabilir (mesel, disklerin birbirine balanmas)
4)
Tip 2 dvme mamuller, ktklerden veya ubuklardan dvme ile iml edilmi mamulleri de ,
kapsar.

1)

ICS 77.040.20; 77.140.85

TRK STANDARDI

TS EN 10228-3/Mart 2002

izelge 3: Normal probla tarama

Tip
1

1)

1a

1b

90 ile 2 yn
D200
60 ile 3 yn
200<D500
45 ile 4 yn
500<D1000
30 ile 6 yn
1000<D
Kare eklindeki klavuz izgileri
zerinde, birbirine dik iki yzeyden
3) 4)
tarama

1), 2)

%100 tarama
Silindirik yzeyde en
azndan 180 lik bir
alanda %100 tarama

Birbirine dik iki

yzeyden %100 tarama

Kare eklindeki klavuz izgileri

zerinde, silindirik yzeyden 360
4)
tarama ve bir yan yzeyi tarama

Silindirik yzeyde en
azndan 180 lik bir
alanda %100 tarama ve
dz yzeylerden
birinden %100 tarama

3a

Kare eklindeki klavuz izgileri

zerinde, d silindirik yzeyden 360
4)
tarama

D Silindirik yzeyden
360 %100 tarama

3b ve 3c

Kare eklindeki klavuz izgileri

zerinde, d silindirik yzeyden 360
ve bir dz yzeyden klavuz izgileri
4)
zerinden tarama

Silindirik yzeyden 360

ve bir dz yzeyden
%100 tarama

Klavuz izgiler zerinde tarama

3)
ap, D, (mm)
Tarama hatlar

4
Tarama kapsam n grme veya sipari srasnda belirtilmelidir.
Notlar:
1)
n grme veya siparite yer alyorsa ilve bir tarama (mesel, 3a tipi iin her iki eksenel ynde tarama)
yaplabilir.
2)
%100 muayene, birbirini takip eden prob hatlarnda en azndan %10luk st ste binme demektir.
3)
1a veya 1b tipleri iin, bir deliin varl kar yzeye ulamay engelliyorsa tarama izgileri simetrik olarak
iki kat arttrlmaldr.
4)
Kalnl 200 mm ye kadar olan paralarda klavuz izgileri arasndaki mesafe, et kalnl kadar
olmaldr.

ICS 77.040.20; 77.140.85

TRK STANDARDI

TS EN 10228-3/Mart 2002

izelge 4 - Enine dalga problar ile tarama

1)

Tip
3

3a

Klavuz izgiler zerinde tarama

Her iki ynde 360 evresel
klavuz izgileri zerinde
tarama, izgiler arasndaki
mesafe, 200 mmye kadar
olan deerler iin radyal
yndeki et kalnlna eit

1) 2)

%100 tarama
D silindirik yzeyden her
iki evresel ynde %100
tarama

3b

4
Tarama kapsam n grme ve sipari srasnda belirtilmelidir.
Notlar:
1)
n grme ve sipari srasnda belirtilmise ilve tarama yaplabilir
2)
%100 muayene, birbirini takip eden prob hatlarnda en azndan %10luk st ste binme anlamna
gelmektedir.

13 Snflandrma
13.1 Belirtilerin snflandrlmas
Belirtiler yank dinamii formlarna gre snflandrlmaldr.
Form 1:
Prob hareket ettirildike, A-tarama ekran, yank ykseklii dzgn bir ekilde azami
ykseklie erien ve dzgn bir ekilde sfra den keskin hatl tek bir belirti gsterir (ekil 1).
Bu form boyutlar ses demetinin 6dB snrndaki apna eit veya kk sreksizliklere
karlk gelir. Ses demeti profilini karmak iin kullanlan YADten elde edilen yank dinamii
formuna benzer.

A-tarama
(Tipik bir prob konumunda)

Yank dinamii formu

(Prob hareketine bal sinyal genliinin
deiimi)

ekil 1 - Form 1 iin A-tarama ve yank zarf gsterimi

ICS 77.040.20; 77.140.85

TRK STANDARDI

TS EN 10228-3/Mart 2002

Form 2
Prob hareket ettirildike, A-tarama ekran, yank ykseklii dzgn bir ekilde azami
ykseklie erien, bu seviye civarnda bir sre kalan (yank yksekliinde oynamalar olabilir
veya olmayabilir) ve sonra yine dzgn bir ekilde sfra kadar inen, keskin hatl tekli bir belirti
gsterir (ekil 2).
Byle bir form, 6dB snrndaki demet apndan byk bir sreksizlikten elde edilebilir.

A-tarama
(Tipik bir prob konumunda)

Yank dinamii paterni

(Prob hareketine bal sinyal genliinin
deiimi)

ekil 2 - Form 2 iin A-tarama ve zarf gsterimi

13.2 Sreksizliklerin snflandrlmas

Sreksizlikler yank dinamii paternlerine gre yle snflandrlrlar:
Noktasal sreksizlik
Yank dinamii 1 ve/veya boyutu 6dBdeki ses demeti apna eit veya daha kk (ekil 3).
A

Byk sreksizlik
Yank dinamii 2 ve/veya boyutlar 6dBdeki ses demeti apndan daha byk (ekil 4).

zole sreksizlikler
Komu sreksizliklerden alnan yanklarn en yksek olduu noktalar arasndaki mesafe (d),
40 mmden fazla (ekil 5).

Kmelenmi sreksizlikler
Komu sreksizliklerden alnan yanklarn en yksek olduu noktalar arasndaki mesafe (d),
40 mmye eit veya daha az (ekil 6).

ICS 77.040.20; 77.140.85

TRK STANDARDI

ekil 5 - zole noktasal sresizlikler

(L Dp, d < 40 mm)

TS EN 10228-3/Mart 2002

ekil 6 - Kmelenmi noktasal sresizlikler

(L Dp, d 40 mm)

Kullanlan semboller:
l
Dp
d
L

: -6 dBdeki genilik,
: Ses demetinin sreksizliin bulunduu ses mesafesindeki ap,
: ki sreksizlik arasndaki mesafe,
: -6 dBdeki uzunluk.

14 Kayt seviyeleri ve kabul kriterleri

Uygulanacak kalite seviyesi/seviyeleri mteri ve tedariki arasnda anlama ile kararlatrlmaldr
(Madde 4). izelge 5, izelge 6 ve izelge 7, drt kalite seviyesi iin uygulanacak kayt seviyelerini ve
kabul kriterlerini ayrntl olarak aklamaktadr.
Not -

Baz kalite seviyeleri bir hadde mamule veya bir mamuln ksmlarna uygulanabilir, 4. kalite
snf asgari kayt seviyeleri ve kabul kriterleri ile en kat snftr. Taraflar arasnda anlama
salanrsa kayt/deerlendirme seviyeleri ve kabul kriterleri izelge 5, izelge 6 ve izelge
7den farkl seilebilir.

izelge 5 - Normal problar iin kalite snflar, kayt seviyesi ve kabul kriterleri

10

ICS 77.040.20; 77.140.85

TRK STANDARDI

Parametre

TS EN 10228-3/Mart 2002

Kalite snf
2
3

Kayt seviyesi
E deer disk ekilli yanstc ap, deq mm

1)

Arka duvar yank yksekliindeki d oran, R

2) 3)

Kabul kriterleri
E deer disk ekilli yanstc ap, deq mm
(izole noktasal sreksizlikler iin)

>8

>5

>3

>2

0,1

0,3

0,5

0,6

12

1)

1)

E deer disk ekilli yanstc ap, deq mm (byk

veya kmelenmi noktasal sreksizlikler iin)
1)

deq = E deer disk eklindeki yanstc ap

R = Fn / Fo,n
n = 1 t 60 mm iin
n = 2 t < 60 mm iin
Fn : ninci arka duvar yanksnn genlii (ekran ykseklii)
Fo,n : ninci arka duvar yanksnn Fn ile ayn ses mesafesinde hatasz bir
blgedeki genlii (ekran ykseklii)
3)
Arka duvar yanksnn yksekliindeki d kayt seviyesini aarsa bu durum daha ayrntl
olarak incelenmelidir. R oran sadece bir sreksizlik nedeniyle yank yksekliinde
ani d olmas durumunda uygulanabilir.
2)

izelge 6 - Enine dalga problar iin disk ekilli yanstclara gre hazrlanm DGS izelgeleri ile
alrken
kalite snflar, kayt seviyesi ve kabul kriterleri
Kalite snf
2)
Kayt seviyesi deq mm
2)
zole sreksizlikler iin kabul kriterleri deq mm
Byk veya kmelenmi noktasal sreksizlikler iin kabul
1)
kriterleri
deq mm
Notlar:
1)
Enine dalga ile tarama 1. kalite snfnda kullanlmaz
2)
deq = E deer disk eklindeki yanstc ap

1)

1
-

2
>5
8

3
>3
5

4
>2
3

11

ICS 77.040.20; 77.140.85

TRK STANDARDI

TS EN 10228-3/Mart 2002

izelge 7 - Enine dalga problar iin DAC teknii ile alrken kalite snflar, kayt seviyesi ve kabul
kriterleri
Kalite snf

2)

Anma
muayene
3)
frekans
MHz

Kayt seviyesi
%
(DAC)

Kabul kriterleri
Byk veya
1) 4)
zole sreksizlikler
kmelenmi noktasal
sreksizlikler
%(DAC)
%(DAC)

1
50
100
50
2
100
200
100
2
50
100
50
3
4
100
200
100
2
30
60
30
4
4
50
100
50
1)
3 mm apl yandan alm delik esas alnmaktadr.
2)
Enine dalga ile tarama 1. kalite snfnda kullanlmaz.
3)
Her frekans ve her prob iin 3 mm apl yandan alm delie gre bir DAC izilmelidir.
4)
DACa gre belirtinin yank ykseklii Ek Bde verilmektedir.
2

15 Boyutlandrma
Bir sreksizliin byklnn saptanmas gerektiinde, mteri ve tedariki arasndaki anlamaya
gre aadaki metotlardan bir veya birka kullanlmaldr. Bu teknikler, EN 583-5te ayrntlar verilen
artlarla uyumlu olmaldr.
.0
.1
.2

6 dB azaltma teknii,
20 dB azaltma teknii,
azam genlik teknii.

16 Rapor hazrlama 1)
Yaplan btn muayeneler sonucunda aadaki bilgileri asgari bir art olarak ihtiva eden bir rapor
hazrlanmaldr.
Tedarikinin ad,
Sipari numaras,
Muayene edilecek dvme mamuln tanmlamas,
Muayenenin amac: muayene blgeleri ve uygulanacak kalite snflar,
Ultrasonik muayenenin uyguland muayene safhas,
Yzey durumu,
Kullanlan cihazlar (problar, kalibrasyon ve referans bloklar),
Hassasiyet ayarnda kullanlan teknik(ler),
Bu standarda veya kullanlan yazl prosedre yaplan atflar (uygulanabildii durumlarda) (TS
EN 10228-3),
muayene sonular:
Uygun kayt/kabul kriterlerini aan btn hatalarn konumu, snflandrmas ve ykseklii (e
deer disk ekilli yanstc bykl veya yandan alm delik yzdesi cinsinden)
Gerekli tarama kapsamndaki kstlamalar ile ilgili ayrntlar ve uygulanabiliyorsa yakn yzey
genilii,
Muayene tarihi,
Operatrn ad, vasf ve imzas.

A
B
C
D
E
F
G
H
I
J
K
L

1) TSE Notu: Deney raporu, burada istenilen bilgilere ilveten, TS EN ISO/IEC 17025de verilen
bilgileri de ihtiva edecek ekilde dzenlenebilir.

12

ICS 77.040.20; 77.140.85

TRK STANDARDI

TS EN 10228-3/Mart 2002

Ek A
evresel ynde enine dalga ile taramalarda
muayene edilebilen azami derinlik
ekil A.1, belirli bir prob ve mesafe kalibrasyonu iin evresel ynde enine dalga probu ile taramada
test edilebilen azami derinlii gstermektedir.

D: radyal yndeki bir yanstcdan normal geli iin ses yolu aral,
M: belli bir prob ve R d ap iin azami muayene edilebilen derinliktir.
Prob as, X
Azami muayene derinlii, M
Ses yolu aral, D
70
0,06R
0,34R
60
0,13R
0,50R
50
0,24R
0,64R
45
0,30R
0,70R
35
0,42R
0,82R
Not: Muayene edilebilen azami derinlik ve buna karlk gelen ses yolu aral d ap (R)
cinsinden verilmitir. Ses yolu aral (D) deerleri iin gsterilen deerler iki katna
kartlabilir.
ekil A.1 - evresel ynde enine dalga probu ile taramada muayene edilebilen azami derinlik.

13

ICS 77.040.20; 77.140.85

TRK STANDARDI

TS EN 10228-3/Mart 2002

Ek B
Belirtinin %DAC deerine gre dB cinsinden genlii
3 mm yandan alm delikle hazrlanan yzde DAC erisi yerine, gerekli kabul/kayt kriterleri 3 mm
DAC hazrlanarak ve genlikleri izelge B.1 e gre ayarlanarak elde edilebilir.
izelge B.1 - %DAC deerine karlk gelen dB genlik deeri
DAC
%
30
50
60
100
200

14

DACa gre belirtinin ykseklii

dB
- 10
-6
-4
0
+6