Afet Ynetimi

ve

Sel Risk Deerlendirmesi

KAPSAM
- Afetlerin Genel Durumu
- Kriz Ynetiminden Risk Ynetimine Gei
- Risk Kavram ve Risk Deerlendirmesi
Risk Nedir?
Nasl Belirlenir?
Nasl Ynetilir?
- Sel Risk Deerlendirmesine Genel Bak
- Sonu ve neriler

DER AFETLERN DAILIMI

Trkiyede afetlerin neden olduu can kayb ve etkilenen yerleim yerleri asndan depremler
%61, heyelanlar %15, kaya dmeleri %5, yangnlar %4, lar %1 etkilidir.

SEL OLAYLARININ DAILIMI

Trkiyede can kayb ve etkilenen yerleim yerleri asndan sellerin etkisi %10dur.
(AGM kaytlar, 1950-2008)

- KRZ YNETMNDEN

RSK YNETMNE GE

nceki Afet Ynetim Sistemi;

Afet ynetimi konusunda ilgili kurum ok

ancak koordinasyon yetersiz,
Kriz ynetimi odakl alma,
Afet ve acil durumlarda reaktif yaklam,
Sistematik bir anlaytan yoksun

Afet Ynetim Sisteminde Dnm

99 Depremi Sonrasndaki Temel Deiiklikler :

Sistemin Yeniden Organizasyonu

Bayndrlk ve skan Bakanl
Afet leri Genel Mdrl

ileri Bakanl
Sivil Savunma Genel Mdrl

Babakanlk
Trkiye Acil Durum Ynetimi Genel Mdrl

17 ARALIK 2009

Babakanlk
Afet ve Acil Durum Ynetimi Bakanl

Organizasyon
BABAKANLIK

Yksek Kurul
Koordinasyon
Kurulu
Tm Kamu Kurum ve
Kurulular

Danma
Kurulu

AFAD

Kamu Yararna Dernekler ve

Vatanda Katks

Yerel Ynetimler
VAL
Afet ve Acil Durum Ynetimi Merkezi
Belediye Bakanl

Garnizon Komutanl
l zel daresi

AFAD l Mdrl
l le Acil Yardm Planlar

crac Kurumlar

AFAD
Etkin afet ve acil durum ynetimi iin AFAD;
ncesinde hazrlk, zarar azaltma ve risk ynetimi
srasnda

mdahale

sonrasnda iyiletirme ve yeniden ina, faaliyetlerini yrtr.

AFADn asli grevi;
afet ynetiminin her aamas iin,
ilgili kurumlarla koordinasyonlu olarak,
ihtiyalarn tespit edilmesini ve karlanmasn salamaktr.

Btnleik Afet Ynetim Sistemi

Tehlike ve Risk Haritalar
Risk Azaltma Planlar
Zarar Grebilirlik ve Senaryolar
Tarihi ve Kltrel Mirasn Korunmas
Afet Bilgi Bankasnn Kurulmas
Srdrlebilir Kalknmaya Uyum

Hasar Tahmini Standardizasyonu

Ulusal Afet yiletirme Plan

ZARAR
AZALTMA

HAZIRLIK

YLETRME

MDAHALE

Eitim
Farkndaln Artrlmas
Mevzuat
Afet Gnlllnn Gelitirilmesi
Afet Lojistik Merkezlerinin
STKlarn Katlm

Acil Durum letiim Altyapsnn

Salanmas

Ulusal Afet Mdahale Plan

Etkin Mdahale Teknolojisi (Hava
aralar, uydu vb.)
Erken Uyar ve Hasar Tahmin
Sistemleri

- RSK KAVRAMI VE RSK DEERLENDRMES

Tehlike = Risk Deildir !!!

Kalknma Faaliyetleri RSK OLUTURUR
Risk = 0

Yaplama yok

Risk var

Kt yaplama
Planlama yok

ok dk risk

yi yaplama
yi planlama

Tehlikeler, Risk ve Afetler

Doal Olaylar
Kanlmazdr
Ancak
Zarar Grebilirlii
Artran Sosyal ve
Kalknma
Faaliyetlerinden
Kaynaklanan Afetler
nlenebilir/Etkileri
Azaltlabilir.

Risk Nedir?

Risk, Potansiyel Kayplardr!

Belirli bir alanda, tehlike olaslna gre
kaybedilecek deerlerin lsn veya bir olayn
dourabilecei olumsuz sonularn toplamn ifade
eden kavramdr.
Sigortaclk ve mhendislikte kayp olasl olarak
adlandrlr.

Risk Nasl Belirlenir?

Risk Belirleme

Tarihsel Deneyim

Analitik
yntemler

Bilgi ve
Tahminler

Risk Deerlendirme Sreci (ISDR, 2004)

Maruz kalma: Risk altndaki deerlerin envanteri

Zarar grebilirlik: Hassasiyet, diren, dayanma
kapasitesi

Risk Profili
Risk Deerlendirme
Kabul edilebilir risk dzeylerinin belirlenmesi
Risk senaryosu ve nlemlerinin detaylandrlmas
Sosyo-ekonomik maliyet etkinlii analizi
nceliklerin belirlenmesi

Risk Deerlendirme

Risk Tahmini

Tehlike: Corafik konum, boyut, iddet, olaslk

Risk Analizi

Risk Belirleme

Risk Belirleme Dzeyleri

Dzey

Amalar

Ulusal Risk
Belirleme

Ulusal strateji ve politika,

dzenleme, bte tahsisat,
programlama

Yerel Risk
Belirleme

Saknm & iyiletirme

planlamas, arazi kullanm
planlamas, imar planlar

Toplumsal Risk
Belirleme

Afet risk farkndal,

afetlere hazrlk

Nesnel Risk
Belirleme

Tesis gvenlii, ncelikli yap

ve nemli altyaplarn
korunmas

Detay

Belirsizlik

Afet Risk Ynetim erevesi

Risk Belirleme
Tarihsel Tehlike
Verileri

Tehlike
statistikleri

klim Analizleri

Tehlikeye
Maruz Deerler

Zarar
Grebilirlik

Risk Azaltma
Orta ve Uzun Vadeli
Sektrel Planlama

Acil Durum Planlamas ve

Mdahale

Risk Transferi
Afet Sigortas ve Tahvilleri

Erken Uyar Sistemleri

Billions of USD per decade

Geological
495

500

Ekonomik
kayplar
artarken,

Hydrometeorological

450
400

345

350
300
250
200

160

150
100
50
0

103

88

56-65

11

14

24

66-75

47

76-85

86-95

96-05

decade
Millions of casualties per decade
3

Hidrometeorolojik
afetlerden can
kayplar
azalmaktadr!

2.66

Hydrometeorological
2.5
2

1.73

1.5
1

0.67

0.65
0.39

0.5
0.05

Kaynak: EM-DAT: The OFDA/CRED

International Disaster Database

Geological

56-65

0.22

0.17

66-75

76-85

0.25

86-95

0.22

96-05

decade

Trkiyede afet olay saysnn afet

turlerine gore dalm 1950-2008

Afet trlerine gre dnyadaki

dalm 1991-2005 (ISDR)
Deprem - Tsunami
%8

Volkan
%2

(Gokce, vd.2008)

A) AFET OLAY SAYISININ AFET TRLERNE GRE DAILIMI

Salgn
%13

OKLU AFETLER*
7%

Bcek istilas
%1
Frtna
%25

Kuraklk
%6
Ar Scaklar
%4

I
2%
HEYELAN
45%

DEPREM
18%

SU BASKINI
14%

Yangn
%4

Heyelan
%5

DER AFETLER
4%

Takn
%32

KAYA DMES
10%

- SEL RSK DEERLENDRMES

Sel Riski n Deerlendirmesi

Sel Tehlike Haritas
Sel Risk Analizi
Sel Risk Ynetimi

Sel Tehlike ve Sel Risk Haritalar

2007/60/EC sayl AB Takn Direktifine gre, ye

lkeler ncelikle tehlike ve risk haritalarn hazrlamak
zorundadr. Bu haritalar; sel riskini gsteren tm faktrleri,
bu alanlardaki olaslklar (yksek, orta, az gibi) ve yerel halk,
varlklar ve evre zerindeki olas etkilerini gstermelidir.
Her bir senaryo iin u unsurlar tanmlanmaldr;
(a) ngrlen su derinlii; (1B,1B+)
(b) ak hz (nerelerde uygunsa) ;(2B ve 3B)
(c) ky erozyonu ve sediman birikimine maruz kalabilecek
alanlar

Sel Risk Analizi

Sel risk haritalar her bir senaryo iin selden
kaynaklanacak potansiyel kayplar gstermeli ve unlar
kapsamaldr;

(a) etkilenmesi muhtemel

nfus;
(b) alandaki potansiyel
ekonomik kayplar;
(c) potansiyel evresel zarar.

Sel Risk Azaltma Planlar - 1

Ulusal/blgesel/yerel dzeyde hazrlanan Risk Azaltma
Planlar ile; Sel tehlikesine maruz topluluun uzun vadede
afet zararlarnn azaltlmas, tekrarlayan hasar dngsnn
krlmas ve yeniden yaplandrlmasnn temelleri
oluturulmaktadr.
Bu

planlar ok kapsaml olup, sel tehlikesinin

belirlenmesinden zararn azaltlmas iin alnmas gereken
nlemlere, mdahaleye ve hatta iyiletirme aamasna
kadar tm sreci kapsar. Bu planlar standart bir rapor ya
da yazlm eklinde olabilir.

Sel Risk Azaltma Planlar - 2

Su Ynetimi Genel Mdrl tarafndan yrtlen Takn
Direktifinin Uyumlatrlmas in Kapasite Gelitirme
projesi kapsamnda hayata geirilecek olan sel risk azaltma
planlarnn da yerel dzeyde hazrlanacak mdahale ve
iyiletirme planlar ile entegre edilmesi gerekmektedir.
l ya da blgeler dzeyinde hazrlanacak olan mdahale
planlar ise AFAD tarafndan hazrlk almalar
tamamlanm olan Ulusal Mdahale Plannn altlklarn
oluturacaktr.

Ulusal Afet Mdahale Plan

AMA; Tm afet ve acil durumlarda, her dzeyde mdahale
planlamasnn temel prensiplerini belirlemek.

Ulusal Afet Mdahale Plan

Plan 4 farkl dzeyi kapsamaktadr;

Yerel, Blgesel, Ulusal ve Uluslararas
Afet ncesi, sras ve sonrasndaki tm
faaliyetler planlanmaktadr,
Mdahalenin zamannda yaplabilmesi iin
destek iller tanmlanmtr,
Sorumlu Bakanlk ve yerel ynetimler iin plan
formatlar hazrlanmtr,
Plann bu yl iinde faaliyete gemesi
planlanmaktadr.

Sel Risk Ynetim Planlar (SRYP)

SRYP hazrlk, nleme ve korunmay kapsar. st dzey
planlardr.
SRYP ilgili tm hususlar ele alr; su ynetimi, toprak
ynetimi, arazi planlamas, arazi kullanm ve doa
koruma. nlemler, komu lkelerdeki sel riskini de gz
nnde bulundurur. Her ynetim plan baz seviyelerde
koruma bileenleri ierir,

Planlanan yapsal nlemler,

Sel risk haritalar,
Sonraki ynetim planlar,
En son ynetim planndan sonra yaplan uygulamalarn
deerlendirmesi.

Geleneksel Sel Ynetimi

Akarsularn yerleimlerden ve tesislerden fiziksel
olarak uzaklatrlmas
Akarsularn kapasitelerinin artrlmas

Akn tutulmas ve depolanmas

Acil durum ynetimi

Sel iyiletirmesi

Geleneksel Yaklamn Zayf Ynleri

Havzann sadece bir blmne odaklanma: sel riskinin

yerini deitirerek azaltmak
ncelik ynetim deil kontroldr
Genellikle ykc bir felaketten sonra gelitirilir
Esas olarak yapsal nlemlere dayanr
Genellikle tek disiplinlidir
Yanl bir gvenlik hissi verme eilimindedir
Yapsal olmayan nlemlerde zayf bir koordinasyon sz
konusudur
Sivil halkn snrl ya da pasif katlm sz konusudur

Btnleik Sel Ynetiminin lkeleri

Bir btn olarak su dngs ynetimi

Entegre toprak ve su ynetimi
Risk ve Belirsizliklerin Ynetimi

Stratejilerin en iyi karmnn

uygulanmas
Katlmc yaklamdan emin olmak
Btnleik Afet Ynetimi
yaklamlarnn uygulanmas

AFET YNETM VE SEL RSK DEERLENDRMES

SONU OLARAK

Btnleik Sel Ynetiminin Avantajlar

Srdrlebilir Kalknma:
Kalknma ihtiyalar ve sel
riskinden
korunmann
dengelenmesi
Takn Ovalarndan Fayday
Maksimuma karmak: Geim
gvenliini salamak ve bylece
zarar
grebilirlii
artran
yoksulluu azaltmak

Btnleik Sel Ynetiminin Avantajlar

Can Kayplarn Azaltmak: zellikle
Sel Tahmin ve Uyar sistemleri ve
ekstrem olaylar iin hazrlk
planlamas yntemleri kullanlarak

evresel Korunma:
Ekosistem-salk servisleri

Teekkrler

letiim Bilgileri
Tel:+90-312-2582323 /1745
E-posta: demet.sahin@afad.gov.tr