ISO 14731

Kaynak koordinasyonu Grev ve sorumluluklar

nsz

ISO; ulusal standart kurumlarndan oluan uluslararas bir federasyondur. Uluslararas

standartlar hazrlama ii ISO nun teknik komiteleri tarafndan yaplr. Teknik komite
tarafndan tespit edilmi bir konu ile ilgili her bir ye grup o komitede temsil hakkna
sahiptir. Uluslar aras organizasyonlar, kamusal veya zel, ISO ile ilikili her kurum bu
alma iersinde yer almaktadr. ISO elektroteknik konularndaki standartlatrma
ilerinde de Uluslar aras elektroteknik komisyonu (IEC) ile de yakn ibirlii iersindedir.
Uluslar aras standartlar , ISO/IEC direktifleri, Ksm 2 de verilen kurallara uyumlu olarak
hazrlanmtr.
Teknik komitenin ana grevi uluslar aras standartlar hazrlamaktr. Teknik komite
tarafndan benimsenmi taslak standartlar, ye komitelerin oylarna sunulur. Bir uluslar
aras standardn yaymlanmas iin , ye komitenin en az %75 oyu gerekmektedir.
Bu dkmandaki baz elementlerin patent hakkyla ilikisi olabilir ve ISO bu konuda
herhangi bir sorumluluk almamaktadr.
ISO14731; Avrupa Standardizasyon Komitesi (CEN) Teknik Komitesi CEN/TC 121,
Kaynak komitesi tarafndan, ISO/TC 44 teknik komitesi;Kaynak ve ilikili prosesler,
Altkomite SC11;Kaynak ve ilgili proseslerle ilgili personelin vasflandrma artlar, ibirlie
ISO ve CEN arasndaki Vienna anlamas dorultusunda ile hazrlanmtr.
Teknik olarak tekrar revize edilen bu ikinci bask, ilk basky (ISO 14731:1997) iptal eder
ve yerine geer.

indekiler

1.
2.
3.
4.
4.1.
4.2.
5
5.1.
5.2.
5.3.
6
6.1.
6.2.
Ek A
Ek B

nsz
1
Giri
3
Kapsam
4
Standartla ilgili referanslar
4
Terimler ve tanmlamalar
4
Grev ve sorumluluklar
4
Kalite ile ilgili grevler
4
Grev ve sorumlulkuklarn snflandrlmas
4
tanm
5
Genel
5
Grevler
5
Sorumluluklar
5
Teknik bilgi
5
Tm kaynak koordinasyon personeli iin gerekli genel bilgi
5
Kaynak koordinasyonundan sorumlu personel iin gerekli zel bilgi
5
Kaynakta, teknik bilgi iin tavsiyeler
7
Uygun durumlarda dnlecek ISO 3834 ile uyumlu kaynak ile ilgili temel
grevler
8
Kaynaka
11

Giri
Kaynak ilemi, kaynakl imaltta ve hizmette gvenilebilirliin salanmas iin kaynak
operasyonun koordinasyonunu gerektiren zel bir prosestir. Kaynak ve ilgili
uygulamalarla (planlama, yrtme, denetleme ve muayene gibi) ilgili personelin grev ve
sorumluluklar aka belirtilmelidir.

Kaynak koordinasyonu Grev ve sorumluluklar

1-Kapsam
Bu uluslar aras standart kaynak koordinasyonu ile ilgili kalite ile ilgili olarak grev ve
sorumluluklar tanmlar.

2-Standartlarla ilgili referanslar

Aadaki refere edilmi dkmanlar bu dkmann uygulamalar iin zorunludur. Tarihi
belirtilen referanslar iin, sadece o basks uygulanr, tarihi belirtilmeyenler iin ise, o
dkmann en son basks (dzeltmeler de dahil olarak) kullanlr.
ISO 3834-1, Metalik malzemelerin ergitme kayna iin kalite artlar-Ksm 1: Uygun
kalite artlar seviyesinin seimi iin kriterler

3-Terimler ve Tanmlamalar
Bu dokman iin aadaki tanm ve terimler geerlidir.
3.1. malat
Kaynakl imalattan sorumlu kii veya organizasyon
3.2. Kaynak koordinasyonu
Tm kaynak ve kaynak uygulamalar iin imalat ilemlerinin koordinasyonu
3.3. Kaynak koordinatr
Kaynak koordinasyonunu yrtmek iin uzman ve sorumlu kii
3.4. Kaynak denetimi
lm veya test gibi uygun gzlem ve kararlarla kaynakla ilgili konularn uyum
deerlendirmesi
Not: Kaynak denetimi kaynak koordinasyonunun bir parasdr.

4-Grev ve sorumluluklar
4.1. Kalite ile ilgili grevler
Kaynak koordinasyon personelinin kalite ile ilgili grev ve sorumluluklarn belirlemek iin
Ek-B rehber olarak kullanlr. zel uygulamalar iin ek yaplabilir. Tm maddeler btn
imalat organizasyonlar veya kalite sistemi artlar iin gerekli deildir ve bunlar iinden
seim uygun bir biimde yaplmaldr. rnein, tahribatsz muayene yaplmadan
tahribatsz muayene iin B.14 b) ve c) uygulanmaz.
4.2. Grev ve sorumluluklarn snflandrlmas
Kaynak koordinatrnn grevleri ISO 3834-1 de (baknz Ek-B) tanmlanan kriterlere
uyumlu olacak ekilde ISO 3834 n uygun ksmndan seilir
Ek-B deki her bir uygulama bir grev ve sorumlulukla ilgilidir, rnein;
- artname ve hazrlk
- Kontrol
- Muayene, kontrol veya gzetim

Kaynak koordinasyonu birden fazla kiiyle yrtlyor ise, grev ve sorumluluklar ak

bir ekilde ayrlmaldr. rnein sorumluluk akca tanmlanmal ve kiiler herbir spesifik
kaynak koordinasyonu grevi iin vasflandrlmaldr.
Kaynak koordinasyonu, imalatnn ana sorumluluudur.
malat en az bir kaynak koordinatr sorumlusu tayin etmelidir.
Kaynak koordinasyonu taere edilebilir. Bununla birlikte, bu uluslar aras standarda
uyum, yine ana imalatnn sorumluluundadr.

5- tanm
5.1. Genel
Kaynak koordinasyonu personeli iin grev ve sorumluluklarn kapsayan bir i tarifi
gereklidir.
5.2. Grevler
Kaynak koordinasyon personeline atanan grevlerin tanmlanmas iin, blm 4.2. ve EkB ye baknz.
5.3. Sorumluklar
Kaynak koordinasyon personelinin sorumluluklar aada tanmlanmtr:
- imalat organizayonundaki pozisyonlar ve sorumluluklar
- Prosedr artnamesi ve denetim raporlar gibi, imalat organizasyonunda taraflarn
yetkilendirme kapsam
- Sorumluluklara gre , tahsis edilen grevleri yerine getirmek iin yetkilendirme
kapsam

6-Teknik Bilgi
6.1. Tm kaynak koordinasyon personeli iin gerekli genel bilgi
Verilen tm grevler iin kaynak koordinatrleri,verilen
performans iin yeterli teknik bilgiyi gsterebilmelidirler.

grevlerde

tatmin

edici

Aadaki faktrler dnlebilir :

-

Genel teknik bilgi

Kaynakta uzmanlam teknik bilgi ve teorik bilgi, eitim veya tecrbe ile elde
edilmi grevlerler ilgili ilemler

Gerekli tecrbe,eitim ve teknik bilginin kapsam retici tarafndan karar verilir ve ie

konulan grev ve sorumluluklara baldr.
6.2. Kaynak koordinasyonundan sorumlu personel iin gerekli zel bilgi
Sorumlu kaynak koordinasyon personeli (baknz 4.2.), imalatn basit ya da zorluuna
gre aadaki gruplardan birine ayrlmaldr :
a) leri dzey teknik bilgiye sahip personel, 6.1 e gre full teknik bilgi gereken, tm
grevlerin planlama,yrtme, denetim,test ve kaynak imalatndaki sorumluluklar
iin
b) Spesifik teknik bilgiye sahip personel, yeterli seviyede teknik bilgi gerektiren,
kaynak imalatnda,teknik olarak snrlanm belirli bir alanda planlama,yrtme,
denetim ve test

c) Temel teknik bilgiye sahip personel, yeterli seviyede teknik bilgi gerektiren kaynak
imalatnda,teknik olarak snrlanm belirli bir alanda ve sadece basit kaynakl
konstrksyonlarda (baknz ek-A) planlama,yrtme, denetim ve test

Ek-A
Kaynakta, teknik bilgi iin tavsiyeler
Uluslar aras kaynak enstits (IIW), gnll olarak, kaynak koordinasyonu ve
muayenesi ile igili personelin eitimi, pratii, snav ve vasflandrmas iin klavuzlar
hazrlamtr.
Kaynak koordinasyonu ile ilgili personel iin minumum artlar aadaki dkmanlarda
belirtilmitir:
-Uluslar aras Kaynak Mhendisi (IWE)
Doc. IAB-002-2000/EWF-409;
-Uluslar aras Kaynak Teknolijisti (IWT)
Doc. IAB-003-2000/EWF-410;
-Uluslar aras Kaynak Uzman (IWS)
Doc. IAB-004-2000/EWF-411.
Bu dkmanlardaki artlar salayan veya kabul edilebilir vasflandrmaya sahip aynak
koordinasyonu ve denetimi ile ilgili personel, blm 6.2 de verilen ilgili artlar karlad
dnlr.

Ek-B
Uygun durumlarda dnlecek ISO 3834 ile uyumlu kaynak ile
ilgili temel grevler

B.1 artlarn gzden geirilmesi

artlar gzden geirilirken aadaki maddeler hesaba katlmaldr:
a) Gerekli eklerle birlikte kullanlan rn standard
b) Tanmlanan artlar karlyabilmesi iin imalatnn kapasitesi
B.2 Teknik gzden geirme
Teknik deerlendirmede aadaki maddeler hesaba katlmaldr:
a)
b)
c)
d)

Ana malzeme ve kaynakl birletirmelerin zellikleri

Dizayn artlaryla ilikili birletirme konumu
Kaynaklar iin kalite ve kabul artlar
Denetim ve tahribatsz muayene iin ulalabilirlik de dahil olmak zere konum,
ulalabilirlik ve kaynak sras
e) Dier kaynak artlar, rnein : Sarf malzemelerin testi mekanik,kimyasal (batch
test), kaynak metalinin ferrit ierii, hidrojen ierii, yalanma, kalc altlk, ekile
dvme, yzey ilemi, kaynak profili gibi.
f) Kaynak birletirme hazrl ve bitmi kaynan boyutlar ve detay
B.3 Alt Szleme
Alt szleme denildiinde, kaynakl imalat iin taeronun uygunluu hesaba katlmaldr.
B.4 Kaynak Personeli
Kaynak personeli denildii zaman, kaynaklarn,kaynak operatrlerinin, lehimcilerin ve
lehim operatrlerinin vasflandrlmas hesaba katlmaldr.
B.5 Ekipman
Ekipman denildii zaman aadaki maddeler hesaba katlmaldr.
abcde-

Kaynak ve ilgili ekipmanlarn uygunluu

Ekipman destei, tanmlama ve kullanm
Direkt olarak alakal imalatla ilgili kiisel korunma ve dier gvenlik ekipmanlar
Ekipman bakm
Ekipman salanmas ve geerlilii

B.6 retim planlamas

retim planlamas denildii zaman aadaki maddeler hesaba katlmaldr.
abcdef-

Kaynak ve ilgili prosesler iin uygun prosedr artnamesine referans

Kaynaklarn yapl sras
evresel koullar (rnein, rzgardan korunma, scaklk ve ya)
Kalifiye personelin datm
Termometre ile n stma ve kaynak sonras sl ilem iin ekipman
malat testinin dzenlenmesi

B.7 Kaynak prosedrlerinin nitelendirilmesi

Kaynak prosedrlerinin nitelendirilmesi denildii zaman, nitelendirme metodu ve aral
hesaba katlmaldr.
B.8 Kaynak prosedr artnamesi
Kaynak prosdr artnamesi denildii zaman, nitelendirme aral hesaba katlmaldr.
B.9 talimatlar
talimatlar denildii zaman, i talimatlarnn yaynlamas ve kullanlmas hesaba
katlmaldr.
B.10 Kaynak sarf malzemeleri
Kaynak sarf malzemeleri ile ilgili aadaki maddeler hesaba katlmaldr:
a- uyumluluk
b- teslim koullar
c- kaynak sarf malzemeleri denetim dkmannn tipi de dahil olmak zere kaynak
sarf malzemeleri satn alma artnamesindeki her bir ek artlar
d- kaynak sarf malzemelerinin depolanmas ve kullanm
B.11 Malzemeler
Malzemeler ile ilgili aadaki maddeler hesaba katlmaldr:
a- malzemenin denetim dkman dahil olmak zere,
artnamesindeki her bir ek artlar
b- ana malzemenin depolanmas ve kullanm
c- izlenebilirlik

malzeme

satn

alma

B.12 Kaynak ncesi denetim ve muayene

Kaynak ncesi denetim ve muayene ile ilgili aadaki maddeler hesaba katlmaldr:
a- Kaynaklarn ve kaynak operatrlerinin nitelendirme sertifikalarnn uygunluu
ve geerlilii
b- Kaynak prosedr artnamesinin uygunluu
c- Ana malzemenin tanm
d- Kaynak sarf malzemelerinin tanm
e- Kaynak az-Birletirme hazrl (rnein :ekil ve boyutlar
fBalant elemanlar
g- Kaynak prosedr artnamesinde belirtilen herhangi bir zel art (rnein:
arplmay nleme gibi)
h- evre koullar da dahil olmak zere, kaynak iin alma koullarnn uygunluu
B.13 Kaynak esnasnda denetim ve muayene
Kaynak esnasnda denetim ve muayene ile ilgili aadaki maddeler hesaba katlmaldr:
abcdefgh-

Temel kaynak parametreleri (kaynak akm, ark voltaj ve ilerleme hz gibi)

n stma pasolar aras scaklk
Kaynak metalinin temizlenmesi, paso ekli ve katmanlar
Oyuk ama
Kaynak sras
Kaynak sarf malzemelerini doru kullanm
arplmann kontrol
Herhangi bir ara muayene (boyutlarn kontrol edilmesi gibi)

B.14 Kaynak sonrasnda denetim ve muayene

Kaynak sonrasnda denetim ve muayene ile ilgili aadaki maddeler hesaba katlmaldr:
abcde-

Gzle muayene (kaynan tamamlanmas, kaynak boyutlar, ekli)

Tahribatsz muayene
Tahribatl muayene
Konstrksiyonun form, ekil, tolerans ve boyutlar
Sonraki operasyonlarn sonular ve kaytlar (kaynak sonras sl ilem, yalanma
gibi)

B.15 Kaynak sonras sl ilem

Kaynak sonras sl ilemde, artnameye uygunluk dikkate alnmaldr.
B.16 Uygunsuzluk ve dzeltici faaliyetler
Uygunsuzluk ve dzeltici faaliyetlerle ilgili gerekli lm ve uygulamalar ( kaynak
tamirleri, tamir edilen kaynaklarn tekrar deerlendirilmesi, dzeltici faaliyetler gibi)
dikkate alnmaldr.
B.17 lm, denetim ve muayene ekipmanlarnn kalibrsayon ve geerlilii
Bu konu ile ilgili gerekli metod ve uygulamalar hesaba katlmaldr.
B.18 Tanmlama ve izlenebilirlik
Tanmlama ve izlenebilirlik ile ilgili aadaki maddeler hesaba katlmaldr:
abcdefghijk-

retim planlarnn tanmlanmas

Ynlendirme kartlarnn tanmlanmas
Konstrksiyondaki kaynak konumlarnn tanmlanmas
Tahribatsz muayene prosedrlerinin ve personelinin tanmlanmas
Kaynak sarf malzemelerinin (gsterim, ticari ismi, imalat ve yn-dkm
numaralar gibi) tanmlanmas
Ana malzemenin tanmlanmas ve izlenebilirlii (tipi, dkm numaras)
Tamir yerlerinin tanmlanmas
Geici eklerin-birletirmelerin yerlerinin tanmlanmas
zel kaynaklarda full mekanize ve otomatik kaynan izlenebilirlii
zel kaynaklarda kaynak ve kaynak operatrlerinin izlenebilirlii
zel kaynaklarda kaynak prosedr artnamesinin izlenebilirlii

B.19 Kalite kaytlar

Alt-szleme taeronlarn uygulamalar da dahil olmak zere kalite kaytlar ile ilgili,
gerekli kaytlarn hazrlanmas ve bakm dikkate alnmaldr.

10

Kaynaka
[1]

ISO 3834-2, Metalik malzemelerin ergitme kayna iin kalite artlar- Blm 2:
Kapsaml kalite artlar

[2]

ISO 3834-3, Metalik malzemelerin ergitme kayna iin kalite artlar- Blm 3:
Standard kalite artlar

[3]

ISO 3834-4, Metalik malzemelerin ergitme kayna iin kalite artlar - Blm 4:
Temel kalite artlar

[4]

ISO 3834-5, Metalik malzemelerin ergitme kayna iin kalite artlar - Blm 5 :
ISO 3834-2, ISO 3834-3 veya ISO 3834-4 standardlarnn kalite artlarna
uygunluun saland hususunu teyid etmek iin gerekli dokmanlar

11