Yazan:

CORNELIUS R Y A N

eviren:
FKRET Y U R D A K O L

Yaynlayan
K a p a k resim
K a p a k bask
Dizgi-bask
Cilt
Birinci bask

K A S T A A. .
A y k u t z bay
T e k i n Ofset
D i z e r k o n c a Matbaas
Zafer Ciltevi
@ ubat 1984

CORNELIUS RYAN

KNC D N Y A

HARB

BELGESEL

EN UZUN
GUN
Alamut

KASTA
YAYINLARI
Bamusahip S o k a k T a l a h a n 16-101
C a a l o l u stanbul
T e l : 520 59 70

Bana inan Lang, karmann ilk yirmidrt

saati savan sonunu tayin edecektir...
Almanya'nn gelecei bu gne baldr...
O gn, Almanya kadar, Mttefikler iin de
EN U Z U N G N olacaktr.
Feld M a r e a l Erwin R o m m e l ' i n
22 N i s a n 1944'de
e m i r subay
Yzba L a n g ' a syledii szler

 N SZ

D-Gn, Sali, 6 Haziran, 1944

OVERLORD Harekt olarak bilinen Mttefikle
rin Avrupa'ya yaptklar karma 6 Haziran 1944
tarihinde tam gece yarsn on be dakika gee
balamtr ve bu gnn ilk saatinde balayan
harekt, sonsuzadek D-Gn olarak anlacaktr.
Szn ettiimiz bu saatte Amerikan 101 ve
82 nci Hava ndirme Tmenlerine mensup sekin
personel, Normandi zerinde mehtapl bir gecede
uaklarndan paratle Fransa topraklarna atla
dlar. Be dakika sonra, ve elli mil uzaklkta n
giliz 6 nc Hava ndirme Tmenine mensup per
sonel de uaklarndan atlad. Bunlar nc, ya
ni yol gsterici elemanlard ve ksa bir sre son
ra paratlerin
atlayaca ve bunlardan ok
ksa bir sre sonra da piyade birlikleri ve aragere ykl planrlerin inecekleri yerleri klar
la iaretliyeceklerdi.
Mttefik Hava ndirme Ordular, Normandi
sava alannn en son snrlarn gayet ak e
kilde harita zerinde iaretlemilerdi.

Fransa sahilleri boyunca be karma kum

sal vard: UTAH, OMAHA, GOLD, JUNE ve
SWORD.
Sabahn erken saatlerinde Normandinin tar
lalarndaki itlerde paratler arprken, yu
karda szn ettiimiz kumsallarn anda be
binden fazla gemiden oluan, ve iki yz binden
fazla kara, deniz ve deniz piyadesini
tayan
Dnyann gelmi gemi en byk armadas top
lanyordu. Sabahn saat 6.30'unda balayan Do
nanma ve Hava Bombardmanndan sonra bu as
kerlerden birka bin tanesi karmann ilk dalgas
olarak sahile kmaya baladlar.
Bundan sonra anlatacaklarmz asker bir
tarih deildir: Bu, halkn yksdr.
Mttefik
kuvvetlerinin askerleri, arptklar dman, ve
Hitler'in Dnyay igal etmek iin
tasarlad
hayaline son veren D-Gnndeki kanl kemeke
te ne yapacan bilmeyen akn
sivil halkn
gerek yksdr.

10

SUNU

Dnya tarihinin kaydettii en byk ve en

kanl arpma muhakkak ki 2 nci Dnya Sava
dr. Normandi karmas ise, bu byk savan
kan, ac, lm ve merhametsizliinin rneidir.
Okuyacanz bu deerli eser ilk bakta bu
karmann asker tarihesiymi anlamn vere
bilir. Fakat asl anlatlan ey, karma harek
tna katlanlarn yksdr.
2 nci Dnya Savann
nemli bir sresini
bizzat iinde yaam ve kitapta ismi geen kim
selerin bir ounu grm ve bir ksmyla da ar
kadalk etmi bir kimse olarak, baz anlarm,
faydal olaca kanisiyle,
sizlere sunmak istedim.(*)
( * ) Fikret Yurdakol 1941 ylnda Harp Okulundan
mezun olduktan sonra avc pilotu eitimi gr
mek zere devletimiz
tarafndan
ingiltere'ye
gnderilen havac subaylanmzdandr.
nce ingiltere Kraliyet Hava Harp Okulun
da, sonra sava eitim filosundaki eitim ve
renimini baaryla
tamamlayarak D-Gnnden ksa bir sre nce avc pilotu olarak yur
da dnen Fikret Yurdakol:
karmann hazrlk safhasndan
itibaren
yaklak D-Gnne kadar ingiltere'de en uzun
gnlerin ortamnda, yaam, olaylarn izleyicisi
ve tan olmutur.
11

Savan ne olduunu anlamak iin onun iin

de yaamak lztmdr. Aksi halde ne olduunu
bilmek imknszdr. Tpk ameliyat olmam bir
kimsenin, onun ac ve huzursuzluunu bilememe
si gibi. Savata, zdrap, kan ve lm, zamanla
insann gnlk yaamnn bir paras haline ge
liyor.
Yklm bir ngiliz kentinde gezerken; her
eyini kaybettii belli olan bir ihtiyarn elinde
bastonu, etrafn grmeden yryn, ve iin
den geenlerin ne olduunu anlayabilmek; anne
si, babas ve yaknlarn bir bombardmanda kay
betmi gen bir kzn yaamn srdrmek iin
sarfettii abalar, ve neler ektiini grebilmek;
bir rahibenin elinden tutup
parkta
gezdirdii
kimsesiz bir yavrucan hissettiini anlayabilmek
ve anlatabilmenin imknszln takdir edersiniz.
karmann hazrlanmasndan, EN UZUN GN'
n arifesine kadar, birok savaa katlanlar gi
bi; o ihtiyarn; o gen kzn, ve o kimsesiz yav
rucan aclarn hissettim, grdm ve yaadm.
Savan o hain ve merhametsiz gnlerinde
milliyet hissi kayboluyor. Hi kimse bana Trk
diye bakmad. Ben de bir Amerikaly, bir PoCornelius Ryan'n bu eserini
en yetenekli
ve yetkili olarak dilimize
evirirken eserdeki
olaylar bir kez daha yaam ve tatl bir an
latmla okuyucularna sunmutur.
Fikret Yurdakol yurda dndkten sonra Ha
va Kuvvetleri Komutanlnda, Amerikan Hava
yardm kurulunda, daha sonra Hava Harp Aka
demisinde evirmen ve tercman olarak gre
vini srdrd, bu arada Pasifik Dram adl
eserini hazrlam ve 1983 ylnda yaynlamtr.
Halen emekli olarak yazar ve evirmenlii
ni srdrmektedir.
KASTA Yaynevi
12

lonyaly milliyet fark gtmeden

sadece insan
olarak grdm.
1944 yl balarnda West Midland'da mehur
futbol takmnn yuvas Birminghamd'a bir Pub'a
girdim ve iki smarladm. Biraz sonra yanma
aznda piposu, elinde ikisiyle ihtiyar bir ngiliz
geldi ve srtm okayarak Gen pilot, hi merak
etme, Buldog (ngilizler Churchill'e byle derler
di) seni vatanna ve sevgiline kavuturacak.-
Kadehini, benimkine vurarak bir yudum iti Sa
na dnyada en iyi anslar dilerim dedikten son
ra arkasn dnp einin yanna gitti. Bu ihtiya
rn, benim hangi milletten olduumu bilmediine
kesinlikle eminim. Bu olaanst ve insanlk iin
en ideal olan hissi, insana sava veriyor.
ngiltere Kraliyet Hava Harp Okulunda Trk
rencisi olarak eitim grrken ok sevdiim
bir arkadam, gece uuunda bir Alman ua
tarafndan drld.
Mslman mezarl, Hava Harb Okulunun
bulunduu yerden bir hayli uzakta olduu iin
ehit arkadamz ebed istirahatghna gtren
drt Trk subayndan biri de bendim. Cenaze na
maz klnrken, cami avlusunda toplanm olan
ngiliz subaylarnn gzlerinde ya grdm.
Avrupa karmasna katlacaklarn bildikle
ri halde, arkadalk ettiim Amerikal, ngiliz,
Kanadal, Belikal ve dier subaylarn zevkle
rinden en kk bir ey kaybettiklerini grme
dim. Sanki askerlik srelerini tamamlayarak ter
his olup memleketlerine dnecekmi gibi bir hal
leri vard.
Birbirimize uur getirir diye armaanlar ve
rirdik. Ben parat rozetimi N e w York'lu Temen
Brooks'a verdim. O da bana brvesini armaan
etti.
Normandi karmasndan ksa bir sre nce.
13

Brooks'un Uankale ar bombardman ua

Berlin zerinde tam bir isabet alp, arkadala
rnn gzleri nnde, havada parampara oldu...
Ama ben, mezar bile olmayan, Brooks'un brve
sini hl zerimde tarm ve onsuz hibir yere
gitmem... Sizler, bunu ister batl bir inan, ister
len bir arkadan ansna sayg olarak niteleye
bilirsiniz. Ama bence bunun gerek nedeni udur:
Sava yayanlar arasndaki
arkadalklar ok
derin, ok fedakrca ve insan hayatnn sonuna,
ve kimbilir belki de sonsuzadek srecek trden
dir.
te buraya kadar size sunduum ksa an
larm ve akladm nedenlerle,
okuyacanz
bu deerli eserde size inanlmaz gibi gelecek olay
lar birer gerektir, nk yazar Cornelius Ryan,
o gnleri, bir sava muhabiri olarak bandan so
nuna kadar yakndan izlemi ve arivleri dile ge
tirmi, gnmze o gnleri yaatan belgesel bir
eser kazandrmtr.
F i k r e t Yurdakol
5-2-1984
YELKY

14

BRNC

BLM

BEKLEY

KISIM I
K y , rutubetli H a z i r a n sabahnda sessiz ve
sakindi. A d L a Roche-Guyon olan b u k y Pa
ris ile N o r m a n d i arasnda Sen n e h r i n i n y a p
t tembel k v r m n o r t a yerinde, o n i k i asra
y a k n b i r z a m a n d a n beri kimse tarafndan ra
hatsz e d i l m e d e n sulh ve skn iinde yaam
t. B. ky senelerdir uzun yolculuk y a p a n l a r n
transit olarak getikleri, ve hatt adn b i l e bil
medikleri b i r y e r o l a r a k kalmtr.
D i e r k y l e r e o r a n l a tek seici z e l l i i
Duke d e L a Rochefoucauld'un
oturduu
yer
olan atodur. Z a t e n La-Roche-Guyon'un sulh ve
sknuna son v e r e n ey, kyn arkasndaki te
pelerden sivrilerek ykselen bu atodur.
Bu puslu sabahta, ta d u v a r l a r rutubetten
p a r l y a r a k h e r eyin z e r i n d e n ykseklere do
ru uzanyordu.
Sabahn saat 6 siydi ve tatan y a p l m av
lularnda h e r ey hareketsizdi. K a p l a r n n d
ndaki ana y o l bo ve sessiz o l a r a k u z a n y o r ,
v e kydeki k r m z k i r e m i t l i e v l e r i n p a n c u r l a r
hl kapal duruyordu.
La-Roche-Guyon ok sakindi, o k a d a r sakin
di ki insana terkedilmi hissini v e r i y o r d u . F a k a t
bu sessizlik bir b a k m a aldatcyd, nki ka
pal pancurlarn g e r i s i n d e k i h a l k
bir
an'n
almasn bekliyordu. Saat 06.00 da atonun ya
nndaki o n beinci asrdan k a l m a St. S A M S O N
15

kilisesinin an A N G E L U S ' u v u r m a y a
akt.

balya-

D a h a huzurlu ve sakin g h l e r d e bunun kut

si bir a n l a m vard. La-Roche-'
l e r i s t a v r o z karrlar, ve dua e t m e k iin ksa
bir sre durur] ard. Fakat imdi A n g e l u s bir iba
det a n n d a n ok daha baka a n l a m tayordu,
nki bu sabah an ald z a m a n g e c e sokaa
k m a y a s a n n sonu, ve A l m a n igalinin 1451
nci g n n n balangc olacakt.
L a Roche- Suyon'un h e r y e r i n d e nbetiler
vard. K a m o f l j l m i h v e r l e r i n i g i y m i olan bu
A l m a n l a r atonun h e r iki kapsnda, kyn gi
ri ve kndaki barikatlarda, tepelerin kireli
t o p r a y l a silme olarak alm tilki
yuva
larnda, ve atonun st ksmna rastlayan te
pedeki eski kule harabesinde nbet tutuyorlar
d. Bu yksek noktada m a k i n e l i tfekiler igal
e d i l m i Fransa'nn en fazla igal edilmi kyn
den etraftaki en kk kmlday bile g r e c e k
durumdaydlar.
Pastoral grnne r a m e n La Roche-Guy o n g e r e k t e bir hapishane gibiydi. nki k
yn 543 sakininin h e r birine 3 A l m a n askeri d
yordu. Bu as] erlerden bir tanesi A l m a n y a ' n n
batsndaki en gl k u v v e t olan B ordular gru
bu
komutan Mareal Erwin Rommel'di,
ve
k a r a r g h La Iloche-Guyon'daki atodayd. Bu
radan, 2 nci D n y a Sava'nn kemeke doiu
5 nci y l n d a g v e n l i ve kararl R o m m e l , mes
lek h a y a t n n en cidd, ve mitsiz denilebilecek
savan verecekti.
K o m u t a s altnda, H o l l a n d a ' d a k i kanallar
d a n balayp, Brittany y a r m adasnn A t l a n t i k
d a l g a l a r y l e kucaklaan sahillerine k a d a r uza
nan 800 m i l l i k bir b l g e y i savunacak olan y a r m
m i l y o n insan vard.
E m r i n d e k i ana g, yani
16

15nci Ordu, j n g i l t e r e ile Fransa arasndaki en

d a r y e r olan P a s d e Calais'de toplanmt.
H e r g e c e mttefik b o m b a r d m a n uaklar b u
b l g e y i b o m b a l y o r d u . Bundan artk b k a n 15 nci
O r d u n u n e m e k t a r personeli a r a l a r n d a stira
h a t kr iin N o r m a n d i ' d e k i 7 nci O r d u n u n bu
lunduu b l g e y e g i t m e y i n e r i y o r l a r d , nki
o r a y a hemen, h e m e n h i b o m b a a t l m y o r d u .
Aylardan beri
a k l n a l a m y a c a kumsal
e n g e l l e r i n i n gerisinde R o m m e l ' i n askerleri sahil
boyundaki b e t o n tahkimatlar iinde bekliyor
lard.
Fakat M a v i - g r i renkli n g i l i z k a n a l n d a
g e m i d e n eser yoktu.
(

H e r ey sessiz ve sakindi.

L a R o c h e - G u y o n ' d a n grdkleri, v e bekle

dikleri k a d a r y l a 1ou sessiz ve sakin p a z a r sa
bahnda mttefik karmasna d a i r hi b i r be
lirti yoktu.
T a r i h 4 H a z i r a n 1944'd.

KISIM II
O f i s o l a r a k kulland bahe seviyesindeki
odasnda R o m m e l yalnzd. Byk b i r Rnesans
masasnda o t u r u y o r v e m a s a y tek b i r l m b a
aydnlatyordu. O d a byk v e yksek tavanly
d. Bir d u v a r boyunca, r e n g i atm, ok deerli,
G o b e l i n ' i n kadife ve i p e k zerine y a p l m re
simleri aslyd; d i e r d u v a r d a da imdiki Dk'n
byk dedesi ve 17 nci A s r y a z a r l a r n d a n D u k e
Franois de La Rochefoucauld, altn e r e v e l i
resminden salondakilere deta b a k y o r g i b i y d i .
Prl,

prl p a r k e deme zerine

dikkatle
37

yerletirilmi birka sandalye v e pencerelerde

kaln p e r d e l e r d e n baka b i r ey yoktu. K s a de
y i m i y l e oda da R o m m e l h a r i kendisine ait hi
b i r ey m e v c u t deildi.
K a r s Lucie-Maria ile
15
yandaki o l u M a n f r e d ' i n fotoraflarn
bile masas zerine koymamt. Savan ilk gn
l e r i n d e K u z e y A f r i k a ' d a k a z a n d byk zafer,
lere ait hatralar, ve hatt H i t l e r ' i n 1942 sene
sinde v e r d i i Mareal asas bile yoktu. (35 san
t i m uzunluunda, zeri altn kartallar ve gama
l h a l a r l a ssl 1.5 k i l o g r a m a r l n d a k i altn
asay R o m m e l yalnz b i r defa, o da ald gn
tamtr) odada emrindeki b i r l i k l e r i n bulun
d u u y e r l e r i gsteren bir h a r i t e bile asl de
i l d i . . . M e h u r l T i l k i s i eskisi gibi sakin
ve g l g e d e k a l m a y tercih e d i y o r d u ve o byk
oday, istese, hi bir iz b r a k m a d a n terkedebilirdi.
Elli b i r yanda olan R o m m e l
daha yal
gstermesine ramen, eskisi g i b i y o r u l m a k bil
m e z l i i n i m u h a f a z a ediyordu. B. O r d u l a r Gru
bunda R o m m e l ' i n gecede 5 saatten fazla uyu
duunu k i m s e grmemiti. H e r z a m a n k i gibi,
bu sabah da saat 4 o l m a d a n kalkmt. R o m
m e l de sabrszlkla saatin 6 olmasn bekliyor
du. O saatte kurmay h e y e t i y l e beraber kahvealtsm edecek ve sonra da A l m a n y a ' y a g i t m e k
zere y o l a kacakt. Bu, R o m m e l ' i n aylardan
beri e v i n e g i d e c e i ilk izniydi. Y o l c u l u u n u oto
m o b i l i ile yapacakt. nki Hitler, yksek rt
beli subaylarn a v c uaklar korumasnda
motorlu uaklarla seyahat e t m e l e r i n d e srar edi
yordu. R o m m e l umaktan holanmazd, bu ne
denle e v i n i n bulunduu H e r r l i n g e n , U l m ' a b
yk siyah spor H o r c h arabasyle gidecekti.
kat
10

U z u n z a m a n d a n beri bu izni bekliyordu. Fa

buna k a r a r vermesi pek kolay olmamt.

M t t e f i k saldrs balar, balamaz bunu g e r i

pskrtmenin m u a z z a m ykmll R o m m e l ' in omuzlarmdayd.
H i t l e r ' i n nc Reich', b i r f e l k e t t e n te
kine g i d e r k e n o r t a d a sallanp duruyordu. G e c e ,
g n d z mttefik b o m b a r d m a n uaklar A l m a n
ya'y bombalyordu.
Ruslarn m u a z z a m k u v v e t l e r i P o l o n y a ' y a gir
miti. M t t e f i k birlikleri R o m a k a p l a r n a da
yanmt. H e r y e r d e VVehrmach O r d u l a r g e r i y e
pskrtlyor v e y o k ediliyordu.
A l m a n y a h e n z y e n i l m e k t e n uzakt, fakat
M t t e f i k karmas, sonucun ne o l a c a n saptyacak sava olacakt. Bu durumda A l m a n y a '
nn g e l e c e i tehlikedeydi v e bunu R o m m e l ' d e n
d a h a i y i bilen yoktu.
Btn b u n l a r a r a m e n R o m m e l b u sabah
e v i n e g i d i y o r d u . A y l a r d a n beri H a z i r a n a y n n
ilk ksmn A l m a n y a ' d a g e i r m e i mit ediyordu.
K a r a r g h n terketmes ini
hakl g s t e r e c e k
nedenler vard. B i r i : tiraf e d e m e m e s i n e ra
m e n ok y o r g u n d u v e istirahate ihtiyac v a r d .
D i e r i de : H i t l e r ' i z i y a r e t e t m e k istiyordu.
A m i r i olan Bat Cephesi Bakomutan yal
M a r e a l G e r d V o n Rundstedt'e b i r k a g n
e v v e l telefon e d e r e k b u yolculuu y a p m a k iin
i z i n istemi ve istei
derhl kabul edilmiti.
Bundan sonra M a r e a l Rundstedt'in Paris'teki
k a r a r g h n a b i r nezaket ziyareti y a p a r a k iste
d i i izni resm h a l e getirmiti. V o n Rundstedt
ve
kurbay
bakan
Tmgeneral
Gunther
Blumentritt,
Rommel'in
durumunu
grnce
armlard. Blumentritt, R o m m e l ' i n y o r g u n v e
sinirlerinin g e r g i n v e e v i n d e ailesiyle birlikte
birka g n k a l m y a muhta olduunun a k a
grldn sylemitir.
R o m m e l ' i n sinirleri g e r g i n ve p a t l a m a y a ha
zr vaziyetteydi.
19

1943 senesinin sonunda Fransa'ya geldiin

d e n beri mttefiklerle n e r e d e v e n e ekilde kar
laacana d a i r dnce, onu sinirsel dayank
l l n n snrna getirmiti. k a r m a cephesinde
o l a n herkes gibi o da deta kbuslar iinde ya
yordu.
Mttefiklerin
muhtemel
maksatlarnn n e
oldua, k a r m a y v e saldrlarn nasl, n e r e y e
v e hepsinden nemlisi N E Z A M A N yapacaklar
n b i l m e m e k huzur bozucuydu.
R o m m e l ' i n g e i r d i i b u b u n a l m bilen b i r
tek ki i v a r d : R o m m e l kars L u c i a - M a r i a ' d a n
h i b i r eyini g i z l e m i y o r v e o n a g v e n d i i iin
dnd g e r e k l e r i y a z m a k t a saknca g r m
y o r d u ! Bu, onda b i r tr i h u z u r u y a r a t y o r ve
o z a m a n sinirleri yatyordu.
D r t a y d a n daha ksa b i r sre iinde kar
sna 40 d a n fazla mektup y a z m , ve bunlarn
hepsinde mttefikler h a k k n d a k i y e n i tahmin
l e r i n i aklamt.
Y a z d mektuplardan zetler:
3 0 M a r t : M a r t n sonu g e l d i i n e v e i n g i l i z
ve Amerikallarn
saldrya balamadklarna
g r e , d a v a l a r n a olan g v e n c e l e r i n i kaybettikle
r i n e i n a n m a y a baladm.
6 N i s a n : Burada g e r g i n l i k g n d e n gne
artyor. K e s i n sonulu o l a y l a r l a a r a m z d a bel
ki de b i r k a hafta kald.
26 N i s a n : n g i l t e r e ' d e m o r a l ok bozuk.
Bir g r e v i d i e r bir g r e v takibediyor, Churchill
ve y a h u d i l e r kahrolsun,
sulh istiyoruz sesleri
ykseliyor. Bu, rizikosu byk b i r s a l d n iin
i y i iaretler d e i l .
27 N i s a n t n g i l i z ve A m e r i k a l l a r n y a k n
b i r g e l e c e k t e hareket e d e m i y e c e k ekilde eli
kili olduklar g a y e t aka anlalyor.
6 M a y s i n g i l i z ve A m e r i k a l l a r hl g 20

rnrlerde yok. H e r gn, h e r hafta biz daha da

kuvvetleniyoruz. Sava g v e n c e ile b e k l i y o r u m .
Sava belki M a y n 15 inde, belki de sonunda
balar.
15 M a y s : A r t k byk tefti g e z i l e r i ya
p a m y o r u m , nk k a r m a n n ne z a m a n bal y a c a n kimse kestiremiyor. Batda o l a y l a r n
patlak v e r m e s i iin b i r k a hafta k a l d n a ina
nyorum.
19 M a y s : P l n l a r m daha fazla gelitir
m e y i mit e d i y o r u m . Bununla beraber, b u r a d a n
birka g n u z a k l a a b i l i r m i y i m d i y e dnyo
rum. T a b i i imdilik buna i m k n y o k .
Fakat her ne olursa olsun buna i m k n vard.
Bu srada R o m m e l ' i n k a r a r g h n terkedebilmesi iin g z n n d e tuttuu sebeplerden
biri, M t t e f i k l e r i n maksadnn ne o l d u u n a da
ir kendince y a p t tahmindi. Masas z e r i n d e
B O r d u l a r G r u b u n u n haftalk r a p o r u duruyordu.
Dikkatle h a z r l a n m olan bu d e e r l e n d i r m e ra
poru Field M a r s h a l l V o n Runds t e d f i n kararg
hna v e y a g e n e l olarak A s k e r i e v r e l e r d e O B
WEST (OBERBEFEHLSHABER W E H R M A C H T ( * )
y e gnderilecekti.

(*)

Silahl Kuvvetler Yksek Komutanl.

21

R o m m e l ' i n tahminlerinde ksmen unlar ya

z l y d : M t t e f i k l e r st d z e y d e bir hazrlk
durumuna g e l m i l e r v e Fransz y e r alt rgt
l e r i n e g n d e r i l e n mesajlar sklatrlm diye
r e k d e v a m e d i y o r v e g e m i t e e d i n d i i m i z tec
rbeler, y a k n d a bir k a r m a n n olacan gs
t e r m e m e k t e d i r diyordu.
R o m m e l bu sefer yanl tahminde
bulunmutu.

KISIM III
M a r e a l ' n alma odasnn bulunduu ko
r i d o r u n sonundaki K u r m a y Bakannn ofisin
den, R o m m e l ' i n 36 yandaki e m i r subay Yz
ba H e l l m u t h L a n g sabah r a p o r u n u ald. E m i r
subaynn h e r sabah k o m u t a n iin y a p t ilk
g r e v buydu. R o m m e l raporun kendisine erken
v e r i l m e s i n i isterdi. Bu ekilde kahvealtda kur
m a y h e y e t i y l e raporu inceler v e onlarn fikrini
alrd. Fakat bu sabah r a p o r d a pek n e m l i bir
ey yoktu. Pas de Calais'nin d e v a m l bombalan
mas dnda, karma cephesi sakindi.
Btn o l a y l a r v e salanan h a b e r l e r e g r e
Pas d e Calais'nin mttefiklerce
k a r m a yeri
o l a r a k seildiine phe yoktu. E e r b i r karma
yapacaklarsa, setikleri Pas de Calais idi ve he
men, h e m e n herkes a y n fikirdeydi.
22

L a n g saatine bakt ve henz 6 ya g e l m e d i

i n i g r d . Saat t a m 7 de hareket e d e c e k l e r i n e
g r e tenha y o l l a r d a d u r a k l a n m a d a n yolculuk
yapabileceklerdi. G e n e l l i k l e M a r s h a l l v e yksek
rtbeli subaylara v e r i l e n koruma ekibi y o k t u . . .
Sadece iki o t o m o b i l gidiyordu. Birisi R o m mel'in, d i e r i de o n l a r l a beraber g i d e n B O r
dular G r u b u H a r e k t Bakan A l b a y H a n s
G e o r g e V o n T e m p e l h o f undu.
H e r zaman olduu gibi yol boyundaki dier
komutanlara M a r e a l i n seyyahati h a k k n d a b i l g i
verilmemiti; nki R o m m e l gsteri, topuk ar
parak v e r i l e n selmlar v e her ehirde kendisini
bekliyen motosikletli koruma e k i p l e r i n d e n nef
ret ederdi.
-Eer her ey n o r m a l giderse
U l m ' d a olacaklard.

saat

15.00 te

G e n e h e r z a m a n k i p r o b l e m L a n g ' dnd
ryordu. M a r e a l ' a l e y e m e i iin ne alna
cakt. R o m m e l sigara i:mez v e p e k e n d e r alkol
alrd v e y i y e c e k b a k m n d a n d a p e k hassas
deildi. H a t t b a z e n y e m e k y e m e i unuttuu
bile olurdu. G e n e l l i k l e uzun bir y o l c u l u a k
m a d a n e v v e l kendisine gsterilen y e m e k liste
sine bakar ve listenin z e r i n e byk h a r f l e r l e
C e p h e k a r a v a n a s d i y e yazard... P e k seyrek
te olsa, b a z e n E e r bir iki de p i r z o l a i l v e eder
sen fena o l m a z d e r ve L a n g ' artrd. Bu sa
bah bir termos C o n s u m e ve eitli s a n d v i l e r
smarlad. Zaten R o m m e l ' i n l e y e m e i n i unut
mas o k m u h t e m e l d i .

L a n g ofisten kp, parke deli koridor

da y r m e e balad. K o r i d o r u n h e r iki tara
fndaki o d a l a r d a n konuma sesleri v e d a k t i l o
grltleri g e l i y o r d u . L a n g bir st kattaki D u k e
ve Duchess'in bu grlt iinde nasl uyuduk
larn m e r a k e d i y o r d u .
23

K o r i d o r u n sonunda byk bir kapnn nn.

de durdu, k a p y a hafife v u r d u ve tokma e
v i r e r e k i e r i girdi. R o m m e l ban kaldrp ki
m i n g e l d i i n e b a k m a d bile. n n d e k i ktla
ra o k a d a r dalmt ki o d a y a e m i r subaynn
g i r d i i n i n farknda bile deildi. L a n g her za
m a n k i g i b i ses k a r m a d a n bekledi. Biraz sonra
R o m m e l k t l a r d a n ban kaldn:.1 ve Gnay
d n L a n g dedi. L a n g G n a y d n Mareal, ra
p o r dedi v e elindeki kt tomarn R o m m e l ' e
v e r d i . B u n d a n sonra o d a d a n k a r a k kapda Ma
real ile beraber kahvealt salonuna g i t m e k zre
b e k l e m e y e balad. F e l d M a r e a l bu sabah pek
m e g u l g r n y o r d u . Lang, R o m m e l ' i n ne kadar
abuk k a r a r deitirdiini bildiinden, hakika
ten U l m ' a g i d i p g i t m i y e c e k l e r i n i m e r a k e t m i y e
balad.
R o m m e l ' i n seyahatini e r t e l e m e y e niyeti yok
tu. K e s i n b i r r a n d e v u alnm olmamasna r a
men Hitler'i grmeyi mit ediyordu.
Btn M a r e a l ' l a n n H i t l e r ' i g r m e yetkile
r i v a r d v e R o m m e l H i t l e r ' i n z e l k a l e m md
r,
eski arkada,
Tmgeneral
Rudolf Schmundt'a telefon etmi ve H i t l e r ' i g r m e k iste
diini
sylemiti.
Buna
karlk
Schmundt
a y n 6 s ile 9 u arasnda b i r g r m e o r g a n i z e
e d e b i l e c e i n i sylemiti.
R o m m e l ' i n Hitler'i g r e c e i n i k u r m a y h e y e .
tinden baka
himse b i l m i y o r d u .
Hatt Von
Rundstedt'in resm kaytlarnda R o m m e l ' i n is
tirahat e t m e k zre e v i n d e b i r k a g n geirece
i ksaca yazlmtr, hepsi o kadar.
R o m m e l k a r a r g h n e m n i y e t l e terkedebilirdi, nki M a y s a y gemiti k i bu ay mtte
f i k l e r i n b i r s a l d n yapmas iin ok msaitti
v e bunun z e r i r e R o m m e l k a r m a n n birka
haftadan e v v e l yaplmasna i m k n olmadna
24

karar verdi. B u n d a n o k a d a r e m i n d i ki, btn

karma e n g e l l e r i n i n y a p l p t a m a m l a n m a s iin
kesin b i r tarih bile saptamt. M a s a s n n ze
r i n d e 7 n c i v e 15nci O r d u l a r a y a z l m u e m i r
vard: Dmann, d e n i z i n ekilmi h a l i n d e ya
p a c a k a r m a y a m a n i v e y a ok f a z l a k a y p
v e r m e s i n e sebep olacak e n g e l l e r i n t a m a m l a n m a
s i i n h e r a b a n n sarfedilmesi
ve bunlarn
t a m a m l a n d 20 H a z i r a n d a k a r a r g h m a bildi
rilmesi
g r l d gibi e m i r ok ak ve
kesindi...
R o m m e l d u r u m u imdi u ekilde g r y o r
du (Hitler ve A l m a n Yksek Komutanl da
a y n f i k i r d e y d i ) . k a r m a , y a Ruslarn y a z sal
drsna balad z a m a n l a a y n anda, v e y a on
dan" ksa b i r sre sonra balyabilirdi. Ruslar
saldrlarn
P o l o n y a ' d a karlarn e r i m e s i n d e n
sonra yapabilirlerdi.
Bu nedenle Rus saldrs
M a y s a y n n sonundan e v v e l y a p l a m y a c a m a
g r e b u a y e m n i y e t l i saylabilirdi.
Batda h a v a b i r k a g n d e n b e r i f e n a gidi
y o r d u ve daha da fenalaacaa b e n z i y o r d u . Pa
ris'teki Lutfwaff enin ba meteorojisti p r o f e s r
A l b a y W a l t e r Stbe'nin sabah saat 5 te v e r d i i
rapora gre
bulutlu h a v a m n
younlaaca,
h z l r z g r l a r n esecei v e y a m u r y a a c a
bildiriliyordu. u anda bile k a n a l d a 20-30 mil
h z m d a r z g r esmekteydi.
Rommel, mttefiklerin gelecek birka gn
iinde saldr y a p a c a k l a r n sanmyordu... Hat
t La R o c h e - G u y o n ' d a bile g e c e l e y i n h a v a dei
miti. R o m m e l ' i n masasnn tam karsnda tipik
iki byk Fransz penceresi v a r d . Bahe, ak
amki h a v a d e i i k l i i n d e n tr eskisi gibi
g z e l b i r gl b a h e l i i n d e n kmt. G l yap
raklar, krlm d a l l a r ve allar h e r tarafa ya
ylmt. Sabah o l m a d a n ksa bir sre e v v e l , n25

g i l i z k a n a l n d a n d o r u ksa sreli b i r y a z rz
g r esmi, Fransa sahillerinin b i r ksmn yal y a r a k g e i p gitmiti.
R o m m e l odasnn kapsn at ve dar k
t. Sanki o z a m a n a k a d a r e m i r subayn g r m e
mi g i b i G n a y d n L a n g d e d i v e i l v e etti
G i t m i y e h a z r m y z ? . . . B e r a b e r c e kahvealtya
gittiler.

son

La Rbche-Guyon k y n n dndaki St. Samkilisesinin an A N G E L U S ' u vurdu. a n n

h e r vurusundan kan ses sanki kendini duyurab i l m e k i i n r z g r l a m c a d e l e ediyordu.

Saat t a m sabahn 6 siydi.

KISIM IV
R o m m e l i l e L a n g arasnda p e k resm olmy a n v e g z e l bir iliki kurulmutu. A y l a r d a n
b e r i d e v a m l olarak beraberdiler. Lang, R o m m e l ' i n e m r i n e ubat a y n d a atanmt ve o ta
rihten b e r i uzun tefti gezisi y a p m a d k l a r g n
yoktu. G e n e l l i k l e sabahn saat 4.30 unda y o l a
k a r l a r ve son h z l a R o m m e l ' i n komutas al
tndaki h e r h a n g i b i r y e r i denetlerlerdi. Bu, bir
g n H o l l a n d a , baka b i r g n Belika, d i e r b i r
g n d e N o r m a n d i v e y a Brittany olabilirdi. K a
rarl olan Mareel
l l e r d a k i k a d a n faydalanyordu.
Y a l n z b i r tek g e r e k dB i r g n L a n g;'|a
'
m a n i m var, o da z a m a n demiti. Z a m a n d a n
f a y d a l a n m a k iin R o m m e l 1943 senesi K a s m
a y n d a Fransa'ya a t a n d d a k i k a d a n itibaren
ne kendisine, ne de personeline bu konuda ac26

d yoktu. H a t t e m r i n d e k i baz g e n e r a l l e r bun

d a n ikyetiydi.
Btn bat A v r u p a ' n n savunmasndan so
rumlu olan V o n Rundstedt 1943 sonbaharnda
H i t l e r ' d e n t a k v i y e k u v v e t i istemiti. T a k v i y e kuv
veti y e r i n e dik kafal, atlgan ve hrsl R o m m e l ' i
ald. R o m m e l A r i s t o k r a t ve altm sekiz yan
daki Bat cephesi Bakomutannn izzeti nefsini
kracak nitelikte lastikli bir talimatla gelmiti.
Bu talimat da H i t l e r ' i n basnda ok abartlm
A t l a n t i k D u v a r n denetliyecek v e raporunu,
direk olarak Hitler'in karargh O K W ' y e vere
cekti.
V o n Rundstedt k e n d i n d e n g e n o l a n R o m m e l l n geliine o k a d a r zlm ve h a y a l krk
lna uramt k i ( R o m m e l ' d e n M a r e a l Bubi
yani o c u k M a r e a l d i y e bahsederdi) O K W
Bakan M a r e a l W i l h e l m Keitel'e, R o m m e l ' i n
kendi yerine t a y i n edilmesi dnlyor mu?
d i y e sorunca K e i t e l Y a n l fikirlere kaplmamasn ve R o m m e l ' i n sahip olduu btn yete
neklere r a m e n , bu g r e v e atanacak niteliklere
sahip o l m a d n sylemiti.
R o m m e l geliinden ksa b i r sre sonra A t
lantik d u v a r n b i r y l d r m teftiine tab tuttu
v e g r d e y l e r d e n akna dnd.
Yalnz
ana limanlar, n e h i r a z l a r ile L e H a v r e ' d a n
H o l l a n d a ' y a k a d a r M a n D e n i z i ' n e bakan baz
ksmlarda b y k b e t o n
v e elik t a h k i m a t l a r
yaplmt. Bunlarn dnda kalan y e r l e r d e k i l e r
muhtelif t a m a m l a n m a safhalarndayd. H e l e ba
z y e r l e r d e ie b i l e balanmamt. Bitmi olan
y e r l e r d e a r t o p l a r mevzilendirilmiti.
Fakat
bunlar; Romel'i tatmin edecek miktarda deildi.
Bir sene e v v e l K u z e y A f r i k a ' d a M o n t g o m e r y ' d e n
a l d ezici y e n i l g i y i d a i m a h a t r l y a n R o m m e l ,
27

bunlarn,

mttefik

saldrsn

karhyabilecek

nitelikte o l m a d n g r y o r d u .
R o m m e l ' i n kritik g z l e r i nnde
Atlantik Duvar bir palavradan
ibaretti.
k i sene e v v e l D u v a r d e n e n ey yoktu bile,
nki 1942 senesine k a d a r z a f e r o k a d a r garan
tide g z k y o r d u ki, F h r e r v e ona i n a n a n N a
z i l e r sahil tahkimatna l z u m o l m a d kansmdaydlar.
H e r y e r d e G a m a l h a l a r dalgalanyordu,
A v u s t u r y a v e e k o s l o v a k y a ele g e i r i l d i i za
m a n sava balamamt bile.
Polonya, d a h a
1939 senesinde A l m a n y a ile Rusya arasnda pay
lalmt.
Sava daha bir y a m a basmadan,
Bat A v r u p a D e v l e t l e r i rk e l m a g i b i dkl
m e y e balamt... D a n i m a r k a b i r g n d e d
mt. ten de karklklar karlmasna ra
m e n N o r v e ' i n dmesi d a h a u z u n srd; alt
hafta... V e o tarih M a y s v e H a z i r a n aynda
hibir u v e r t r e l z u m g r l m e d e n H i t l e r i n Y l
d r m b i r l i k l e r i Hollanda, Belika v e Lksenburgla, Fransa'ya dald ve btn D n y a n m a
kn baklar altnda n g i l i z l e r i D n k e r k ' d e de
nize dkt. Fransa'nn knden sonra g e r i y e
n g i l t e r e kalmt, h e m de tek bana.
Durum byleyken Hitlerin
D U V A R a neden ihtiyac
olacakt?
F a k a t H i t l e r n g i l t e r e ' y i istil etmedi. G e n e
ralleri igal etmesini kendisine nerdiler, fakat
H i t l e r bekledi, nki n g i l i z l e r i n Sulh istiyece i n i dnyordu. Z a m a n g e i n c e d u r u m a28

bucak deiiverdi. A m e r i k a n y a r d m i l e ngil

tere yava, fakat g v e n c e l i bir t o p a r l a n m a d e v .
rine girdi.
H i t l e r bu sralarda cidd o l a r a k Rusya i l e
i l g i l e n i y o r d u . N e t e k i m H a z i r a n 1941 d e Rus
y a ' y a s a l d r d Ve ite o z a m a n Fransz sahil
lerinin b i r saldr iin kullanlacak a t l a m a nok
tas deil, savunmasnda z a y f b i r y e r olduunu
anlad.
1941 senesindeki ho ve i ac sonbaharda
H i t l e r g e n e r a l l e r i y l e A v r u p a ' n n almaz b i r ka
l e haline g e t i r i l m e s i n i konumaya balad, v e
k a s m a y n d a A m e r i k a s a v a a g i r d i k t e n sonra
Fhrer btn D n y a ' y a ,
Kirkenes'den
(Norve-Fin h u d u d u n d a ) P i r e n e l e r e k a d a r (spanyaFrans h u d u d u ) u z a n a n kuvvetli s a v u n m a te
sisleri v e d e v k a l e l e r i n bulunduunu, v e sarsl
m a z inancnn bu cephenin, hibir dman tara
f n d a n a l a m y a c a k nitelikte olduunu bbr
lenerek s y l e m i y e balad. Tabi bu uursuz ve
imknsz bir a b a r t m a d a n baka b i r ey deildi.
H i t l e r ' i n s y l e d i i bu mehur ve g e r e k t e
o l m y a n savunma hatt k u z e y kutbundan, Bisk a y a k r f e z i n e k a d a r hemen, hemen 3000 m i l
uzunluktayd. H i t l e r bunlar sylerken ngilt3re'nin karsndaki k a n a l n en d a r y e r i n d e bile
tahkimat d i y e b i r ey yoktu.
Fakat H i t l e r kale teorisine kendini f e n a hal
de kaptrmt. O z a m a n k i G e n e l k u r m a y Baka
n O r g e n e r a l F r a n z Halder, H i t l e r i n f a n t a z de
necek projesini k defa aklamasn ok i y i
hatrlar. n g i l t e r e ' y i igal etmeyi refze ettii
i i n H i t l e r ' i h i b i r z a m a n affetmemi v e dola
ysyla anlattklarn
kulak arkasndan dinle
mitir.
H i t l e r yle d i y o r d u t E e r k a l e ve tahki
m a t l a r a htiyacmz olursa, D o n a n m a toplarnn
29

m e n z i l i dnda,
ve sahil iinde yaplmaldr.
A k s i h a l d e askerlerimiz h a r e k e t e d e m e z duru
ma g e l i r . . .
Bunlar syledikten sonra H i t l e r
h z l a odann teki ucunda bulunan m a s a y a gi
d e r e k zerindeki haritada uzun sre anlamsz
eyler syliyerek konutu ve sonunda y u m r u u
ile h a r i t a y a v u r a r a k v e b a r a r a k B o m b a l a r v e
top m e r m i l e r i , buraya... buraya... ve buraya,
d u v a r n nne, arkasna ve z e r i n e decektir.
Fakat askerler tahkimat iinde e m n i y e t t e ola
cak ve dar kp dmanla savaacaklardr...
H a l d e r hibir ey sylemedi. Yksek komu
ta h e y e t i n d e k i d i e r G e n e r a l l e r gibi O da bili
y o r d u ki Reich'n insan sarho eden zaferlerine
r a m e n F h r e r imdiden; kinci bir cepheden
bir k a r m a d a n endie ediyordu.
Buna r a m e n
tahkimatlarda y a p l a n iler
pek az ve nemsizdi. 1942 senesinde savan gi
dii H i t l e r ' i n aleyhine d n m i y e balaynca n
g i l i z k o m a n d o l a r G e i l m e z A v r u p a kalesine
saldrlar y a p m y a baladlar.
B i r g n savan en ldrc saldrsn 5000
k a h r a m a n K a n a d a l k o m a n d o D i e p p e ' e kar
yapt. Bu; ilerdeki k a r m a n n perde al de
mekti. Bu aknla mttefik p l n l a y c l a r A l m a n
larn l i m a n l a r ne d e r e c e y e k a d a r koruduklar
n r e n d i l e r .
A k n , K a n a d a l l a r a 3369 kayba
ml oldu ki, bunlarn 900 adedi lmtr. Ob
jektif olarak baklrsa akn b i r felket denecek
nitelikteydi, fakat H i t l e r ' i akna e v i r m e s i b
yk bir baardr. G e n e r a l l e r i n e b a r a r a k A t
lantik D u v a r n n en hzl ekilde tamamlanma
sn emretti.
naat fanatik b i r hzla yaplacakt... V e
b y l e de oldu... T a h k i m a t l a r n y a p l m a s iin
m i l y o n l a r c a esir ii g e c e ve g n d z altlar.
M i l y o n l a r c a ton beton dkld. O k a d a r f a z l a
30

 i m e n t o kullanld ki H i t l e r ' i n A v r u p a s n d a ba
ka y e r e k u l l a n m a k i i n i m e n t o kalmad. O ka
d a r fazla elik smarland ki A v r u p a ' d a bulun
mas imknszd. Bu nedenle mhendisler elik
k u l l a n m a d a n almak z o r u n d a kaldlar. Bunun
sonucu, a r t o p l a r i i n g e r e k e n d n e r taretler
y a p l a m a d ve bu nedenle toplarn at as is
ter, istemez snrland. M a l z e m e v e tehizata
o k a d a r ok i h t i y a v a r d ki M a j i n o ve Z i g f i r t
mstahkem m e v k i l e r i sklerek A v r u p a duva
rnn y a p l m a s n d a kullanld. 1943 senesinin so
nuna d o r u d u v a r t a m a m l a n m a k t a n ok uzakt
a m a y a r m m i l y o n d a n f a z l a ii inaatta al
y o r d u ve duvar, t a m o l m a s a bile, b i r g e r e k ha
line gelmiti.
H i t l e r k a r m a n n k a n l m a z o l d u u n u bi
liyordu ama, imdi baka byk b i r p r o b l e m l e
karkarya idi... B y y e n savunma sisteminde
kullanlacak tmenleri n e r e d e n bulacakt?
Rusya'da iki bin m i l l i k b i r cepheyi tutabil
m e k iin, kabaran b i r hrsla saldran Ruslar
karsnda A l m a n T m e n l e r i e r i y i p g i d i y o r d u .
Sicilya k a r m a s n d a n sonra sava d ka
lan talya'da binlerce asker sanki y e r l e r i n e a
klp kalmlard. B y l e c e 1944 senesinde Hitler,
batdaki s a v u n m a tesislerini t a k v i y e e t m e k iin
yallar, ocuk d e n e c e k yataki genleri, Rus
cephesinde d a r m a d a n olmu t m e n l e r d e n g e r i
kalan erleri ve igal altndaki m e m l e k e t l e r d e n
g e l e n gnllleri k u l l a n m a k zorunda kald. (Bu
g n l l l e r arasnda P o l o n y a l l a r , M a c a r l a r , e koslovaklar, R o m e n l e r v e Y u g o s l a v l a r v a r d ) .
Bunlardan baka Rusya'da t o p l a m a kamplarn
da lmektense N a z i l e r ' l e b e r a b e r a r p m a y da
ha avantajl b u l a n Rus T m e n i de bulunuyordu.
Savata p e k g v e n i l i r trden o l m y a n bu
birlikler, hi y o k s a boluklar dolduruyordu.
31

E l i n d e hl, savata ok byk tecrbe sa

hibi olmu askerler v e p a n z e r l e r v a r d . D . gn
g e l i p att z a m a n H i tier'in elinde total olarak
g v e n i l e b i l i r altm tmen v a r d . Bu tmenler
t a m k a d r o l u deildi, fakat H i t l e r A t l a n t i k Duva
rna g v e n i y o r d u . Bununla b e r a b e r d i e r cep
h e l e r d e savam v e kaybetmi olan R o m m e l gi
bi b i r kimse tahkimatlar g r n c e akna dn
d. R o m m e l 1941 senesinden b e r i Fransa'da de
i l d i . D i e r birok A l m a n G e n e r a l l e r i gibi R o m
mel' de Hitlerin propagandasna inandndan
s a v u n m a tesislerinin
tamamlanm
olduunu
zannediyordu.
D u v a n n sama, sapan d u r u m u n u O b W e s t
Bakomutan V o n Rundstedt'e syledii z a m a n
M a r e a l t u n a amad v e btn k a l b i y l e onunla
a y n f i k i r d e olduunu
syledi.
Belki de bu,
Rundsted ;'in, R o m m e l ile a y n f i k i r d e olduu
tek konudur.
h t i y a r v e zeki V o n Rundstedt hibir z a m a n
fiks (sabit) savunma tesislerine inanmamtr.
1940 senesinde M a j i n o hattn y a n d a n kuatma
fiksini o r t a y a atp, bunu baaryla sonuland
rnca
Fransa'nn kmesine
n e d e n olmutur.
O n a g r e H i t l e r ' i n A t l a n t i k D u v a r byk b i r
blften baka b i r ey d e i l d i . B u d u v a r d
m a n d a n z i y a d e , A l m a n h a l k n k a n d r m a k iin
yaplmtr. T a b i dman, ajanlar vastasyle
d u v a r h a k k n d a b i z d e n f a z l a b i l g i y e sahiptir
d i y o r ve mttefik saldrsn geici olarak nlese bile, o n u kesinlikle d u r d u r a m y a c a m a ina.
nyordu.
V o n Rundstedt ilk k a r m a y hibir eyin
d u r d u r a m y a c a m a kaniydi. k a r m a saldrs
n y e n m e k iin y a p t pln, k u v v e t l e r i g e r i e
kip mttefiklerin karmasna e n g e l olmamak,
fakat sahile kan askerler
toparlanp, ikml

sistemi k u r u l m a d a n e v v e l
A l m a n l a r n btn
g l e r i y l e saldrmalar eklindeydi, nki mt
tefikler bu srada h a l i y l e z a y f b i r d u r u m d a
olacakt.
R o m m e l bu p l n a ve d a y a n d teoriye ta
m a m e n karyd. S a l d r y y o k etmek iin y a l n z
bir tek y o l olduuna inanyordu; S a l d r y a a y n
anda saldr ile kar koymak. B y l e hareket edi
lirse g e r i d e n y a r d m c k u v v e t l e r g e t i r m e k i m
kn olmyacakt,
nki a r H a v a v e D e n i z
b o m b a r d m a n l a r bunu kesinlikle engelliyecekti.
Bu gre d a y a n a r a k hereyin, elindeki askerler
le, P a n z e r T m e n l e r i n i n sahilde v e y a b i r a z ge
risinde bir y e r d e
h a z r tutulmasn istiyordu.
R o m m e l ' i n bu stratejisini zet h a l i n d e ak
l a d ' g n e m i r subay L a n g ok i y i hatrlar...
H e r ikisi bo b i r kumsalda y a l n z d u r u y o r ve et
raf tetkik ediyorlard. R o m m e l ksa b o y l u ve
d o l g u n vcutlu b i r i y d i v e kaln bir kaput g i y m i
ve boynuna eski bir atk sarmt. A a y u k a r
y r m i y e balyarak elindeki ksa bastonu ( H a
kiki M a r e a l asasn hi tamazd) ile k u m l a r
iaret ederek S a v a kumsallarda kazanlacak
v e y a kaybedilecek. D m a n d u r d u r m a m z n tek
ans onu d e n i z iinde ve sahile k m a k iin
abalarken y a k a l a m a k t r . T a k v i y e kuvvetleri hi
b i r z a m a n saldr noktasna
ulaamyacaktr.
Bunun aksini dnmek bile deliliktir. A n a Sa
v u n m a hatt ( H A U P T K A M P E L N E ) b u r a d a ola
cak. N e y i m i z v a r s a hepsinin sahilde olmas l
zmdr. Bana inan Lang, k a r m a n n ilk 24 saati
savan sonucunu tayin edecektir. A l m a n y a ' n n
g e l e c e i bu sonuca baldr... O gn, A l m a n y a
kadar, mttefikler iin de En U z u n G n ola
caktr.
Ve g e r e k t e n de bu, en uzun
g n olmutur
33

Hitler, R o m m e l ' i n plnn, prensiplerine uy

g u n o l d u u iin o n a y l a d v e o n d a n sonra V o n
Rundstedt sadece bir sembol haline geldi.
R o m m e l , Rundstedt'in e m i r l e r i n i kendi fik
r i n e u y g u n olduu z a m a n
y e r i n e getiriyordu.
stediini y a p m a k v e y a y a p t r m a k iin basit fa
kat gl bir taktik kullanyordu. F h r e r bana
kesin e m i r v e r m i t i r k i . . . d e r v e akan sular
dururdu. Fakat bunu hibir z a m a n izzeti nefsi
ne ok dkn olan V o n Rundstedt'e direk ola
rak s y l e m e m i v e O B W E S T k u v v e t l e r i K u r m a y
Bakan G e n e r a l Blumentritt'e sylemitir.
H i t l e r ' i n destei ve Rundstedt'in istemiyerek kabul ile kesin kararn v e r m i olan Rom
mel, elde bulunan, k a r m a y a kar hazrlanm
btn sava plnlarn
revizyondan
geirdi.
(Rundstedt yle d e r d i : B o h e m y a l Onba ge
n e l l i k l e kendi a l e y h i n d e k a r a r v e r i r . . )
Birka a y iersinde R o m m e l ' i n merhametsiz
g a y r e t i y l e btn d u r u m deiti.
karmann
m u h t e m e l o l d u u h e r kumsalda kendi askerleri
ve halktan t e m i n ettii iilerle k a r m a y a kar
, basit de olsa, e n g e l l e r yaptrd. Bu e n g e l l e r
d e n i z i n g e r i ekilip, ykselmi olduu hallerde
de i g r e c e k ayak eklinde stlerinde mayn
b a l elik, a a ve beton kazklard. Yeteri ka
dar m a y n o l m y a n yerlerde, burunlar denize
dnk olarak b a l a n m top m e r m i l e r i kullanl
d. P a t l a m a l a r iin hafife d o k u n m a k yeterdi.
R o m m e l ' i n acaip keifleri ( o u n u kendisi
u y g u l a m t ) basit ve ldrcyd. Bunlarn ga
yesi asker dolu k a r m a g e m i l e r i n i hasara u
r a t m a k v e y a batrmakt. Y a r m m i l y o n d a n faz
la olan bu ldrc e n g e l l e r btn sahil boyun
ca y a y l m t .
H e r eyin eksiksiz olmasn seven ve istiyen
R o m m e l tatmin olmamt. Kumsallara, kum te34

pelerine, ukurlara, sahilden i e r i y e d o r u uza

n a n y o l l a r a m a y n dklmesini emretti. Burkar
eit, eitdi. Bir tankn paletlerini p a r a l y a c a k
yuvarlak, y a y v a n pasta eklinde o l a n l a r d a n tu
tun da; zerine baslnca h a v a y a f r l a y p insa
n n karn hizasnda p a t l y a n S tiplerine k a d a r
hepsi vard.
Bu m a y n l a r d a n 5 m i l y o n u akn btn sa
hile yaylmt. S a l d r balamadan e v v e l R o m mel 6 m i l y o n d a h a m a y n yerletireceini m i t
ediyordu. S o n u o l a r a k k a r m a sahillerini 60
m i l y o n m a y n l a d o l d u r m a k istiyordu. ( * )
M a y n ve e n g e l o r m a n l a r n n arkasnda, sa
hile bakan y e r l e r d e R o m m e l ' i n askerleri, tm
dikenli tellerle sarlm beton barnaklar, tilki
" " v a l a r v e ulatrma siperlerinde bekliyorlard.
u y e r l e r d e n R o m m e l ' i n elde ettii a r t o p l a r
sahile dnk o l a r a k kademeli ekilde ate edebi
lecek tarzda yerletirilmiti. H a t t t a m sahilde
bile toplar vard, tik atlar y a p p d m a n a
rtarak bir an d u r d u r m a k iin sahildeki beton
koruganlara, m a s u m grnl
e v l e r i n altna

( * ) Rommel savunma silh olarak maynlar

ok severdi. Field Marshall ile yapt bir teftite Ge
neral Dr. Hans Speidel'den evvel kurmay bakam
olan General Alfred Gause birka dnm yabani
bahar ieklerini gstererek yle dedi: ok gzel
bir manzara deil mi? Rommel ban sallad ve
Bir not al Gause, bu blge bin mayn alabilir.
Baka bir sefer Paris'e giderlerken Gause yollan
zerindeki Sevres'de mehur porselen
fabrikasn
ziyaret etmeyi nerdi. Rommel neriyi kabul edince
Gause ard. Fakat Rommel kendisine gsterilen
sanat eserlerine bakmyordu bile. Tehir odalanndan hzla geerek Gause'a dnd ve Sor bakalm,
benim deniz maymlanna su geirmez muhafazalar
yapabilirler mi?
35

yerletirilmiti. Fakat bu toplarn namlular de

n i z e deil, t a m denizle k a r a n n kucaklat ye
re evrilmiti. Zaten bu t o p l a r n ana hedefi, sa
hile kacak saldrc birliklerdi.
R o m m e l h e r yeni teknik v e y a gelimeden
f a y d a l a n y o r d u . A z topusu o l a n yerlere,, roket
atclar v e y a salvo h a v a n toplar yerletirmiti.
H a t t cephenin b i r y e r i n d e G O L I A T H S ismi
v e r d i k l e r i m i n y a t r robot tanklar bile vard. Bu
;anklar y a r m ton patlayc m a d d e tayabiliyor
v e t k i m a t l a r d a n , uzaktan kontrolla sahildeki
asker ve k a r m a g e m i l e r i arasnda patlatl
yordu.
R o m m e l ' i n dzenledii s a v u n m a sisterjinde
eksik o l a n ey 15 nci y z y l l a r d a dmann ba
na dklen eritilmi kurundu. A m a bu da
v a r saylrd.
Elinde b u n u n kart
otomatik
a l e v m a k i n e l e r i vard. C e p h e boyunca baz yer
l e r d e p a r a f i n tanklarndan u z a n a r a k rmcek
a g i b i sahile y a y l a n borular bir d m e y e ba
snca k a r m a y a p a n dman askerlerini alev
ler i i n d e brakacakt.
R o m m e l parat v e p l a n r l e r l e indirilebiletek p i y a d e askerlerini i h m l etmemiti. Tahki
m a t l a r n arkasndaki alak arazi suyla batak
lk h a l i n e getirilmi ve sahile 7-8 m i l uzaklkta
olan her ak alana kaln k a z k l a r aklarak
g i z l i p a t l a y c m a d d e l e r l e donatlmt. Bu ka
z k l a r n arasna karanlkta koanlarn taklma
s i i n ince teller gerilmiti. Bu tellere deince,
bunlara b a l olan m a y n v e y a top m e r m i l e r i
d e r h l p a t l y o r v e m e n z i l i i i n d e olan her eyi
tahrip ediyordu.
R o m m e l , mttefik askerlerine kanl bir H o
g e l d i n tertiplemiti. M o d e r n sava tarihinde b i r
k a r m a k u v v e t i n e kar bu derece gl ve l
drc b i r savunma sistemi hazrlanmamtr.
36

Bununla b e r a b e r R o m m e l hl tatmin olma

mt. Daha f a z l a tilki yuvas, daha fazla sahil
e n g e l v e barikatlar, daha fazla mayn, daha
f a z l a top ve asker istiyordu. En ok istedii bir
likler, sahilden uzakta y e d e k t e . b e k l e t i l e n P a n z e r
Tmenleriydi.
Afrika llerinde bu muazzam
P a n z e r T m e n l e r i d a i m a hatrlanacak z a f e r l e r
kazanmt. Fakat imdi bu ok kritik arda ne
R o m m e l v e n e d e Rundstedt panzerleri H i t l e r ' i n
o n a y o l m a d a n y e r i n d e n o y n a t a m y o r l a r d . nki Fhrer bu p a n z e r l e r i ahsi komutas altnda
tutmakta srar ediyordu.
R o m m e l ' i n mttefik karmasndan sonraki;
bir, iki saat iinde en az bej P a n z e r T m e n i n e
ihtiyac vard. Bu T m e n l e r i almann bir tek y o
l u vard: G i d i p H i t l e r ' i ahsen grmek, R o m m e l
ou kez L a n g ' a H i t l e r i son g r e n a d a m oyunu
k a z a n a c a k t r derdi.
I Bu bask h a v a l sabahta La Roche-Guyon'dn a y r l a r a k
A l m a n y a ' y a gidecekti v e uzun
yolculuuna k m a d a n e v v e l R o m m e l , oyunu ka
z a n a c a n a her z a m a n k i n d e n daha fazla kararl
v e inanlyd.

KISIM

125 mil
uzakta
Belika hududuna y a k n
15 nci O r d u k a r a r g h n d a 4 H a z i r a n s a b a h m
g r m e k t e n m e m n u n olan biri vard... Y a r b a y
Hellmuth
Meyer
yorgunluktan
perian,
ve
kanl g z l e r i y l e ofisinde oturuyordu. 1 H a z i r a n
dan bu y a n a doru, drst bir uyku bile uyumamt. Fakat g e e n son g e c e hepsinden kt
olmutu ve H e l m u t h bunu unutamyordu.
M e y e r yorucu ve sinir bozucu bir ide a37

lyordu. 15 nci Ordunun H a b e r a l m a Subay ol

masna i l v e t e n k a r m a Cephesinin K o n t r Entelejans ( K a r Casusluk) ekibini de ynetiyor
du. Bu ekibin kalbi, b i r beton snak iinde
24 saat sreyle v a r d i y a sistemiyle alan ve en
m o d e r n r a d y o cihazlarn kullanan uzmanlard.
G r e v l e r i sadece dinlemekti. A y r c a bu ekipteki
u z m a n l a r en az 3 y a b a n c dili, kendi ana dilleri
gibi konuuyordu. M t t e f i k k a y n a k l a r n d a n ge
len b i r m o r s v e y a en kk bir fslty iitme
m e l e r i imknszd. M e y e r ' i n a d a m l a r o k a d a r
tecrbeli ve ellerindeki r a d y o ve telsizleri o de
rece hassasd ki 100 mil uzaklktaki ngiltere'de
askeri polis ( n z i b a t ) jeeplerindeki r a d y o veri
cilerinin y a y n l a r n k o l a y l k l a dinliyebiliyorlard. Bu, tabiatiyle M e y e r ' e byk f a y d a l a r sal
yordu. n g i l i z v e A m e r i k a n A s k e r i Polislerinin
y o l a r d a h a r e k e t eden A s k e r b i r l i k l e r e y n ve
r i r k e n aralarnda yaptklar r a d y o konumala
r n d a n n g i l t e r e ' d e slenmi muhtelif Tmenle
rin, listesini karyordu. Fakat bir sreden beri
M e y e r ' i n a d a m l a n bu r a d y o konumalarn alam y o r l a r d Bunun anlam, kesin r a d y o konuma
yasa uygulanmas olabilirdi. Bu durum, elin
deki delillori destekliyor ve k a r m a n n yaknda
y a p l a c a n gsteriyordu.
Eline g e e n Entelejans r a p o r l a r n a ilveten
b u g i b i o l a y l a r M e y e r ' e M t t e f i k plnlarnn n e
o at i l e c e i n i hesaplamasna
y a r d m ediyordu.
G r e v i n d e baarl olan M e y e r , ele g e e n raporl a n i y i c e tetkik e d i y o r ve d a i m a en pheli, en
o a anst ve hatt i n a n l m a z o l a n n aratnysrclu.
G e c e l e y i n a d a m l a n i n a n l m a z olan ele ge.rdiler.
Y l d r m olarak g n d e r i l e n bu basn telgra
fn
38

hava

karardktan

biraz sonra

aldlar.

Mesaj y l e y d i :
A C E L E A S S O C I A T E D PRESS N Y K
(New York) Y I L D I R I M EENHOWER'N
KARARGHI FRANSA'YA MTTEFK IKAR
M A S I Y A P I L A C A I N I BLDRD...
M e y e r akna dnmt. A k l n a g e l e n i l k
ey k a r a r g h perosnelini uyarmakt. Fakat b i r a z
durdu ve sknet buldu, nki mesajn yanl
olmas m m k n d .
Bunun i i n i k i sebep vard: Birincisi: Btn
k a r m a cephesi b o y u n c a bir hareketsizlik var
d. E e r b i r s a l d n olsayd derhal h a b e r i olurdu.
kincisi: O c a k a y n d a A l m a n Entelejans Ser
visi Bakan A m i r a l W i l h e l m Canaris, M e y e r ' e
bir k a r m a d a n e v v e l M t t e f i k l e r i n Fransz yer
alt r g t n a l a r m a g e i r m e k i i n kullanacak
tan, i n a n l m a z
d e n i l e b i l e c e k v e iki k s m d a n
oluan bir mesajn d e t a y l a n n vermiti. Canaris,
ayn zamanda Mttefiklerin saldndan aylarca
e v v e l A l m a n l a n a l d a t m a k v e yanl y o l a evket,
m e k i i n y z l e r c e g e r e k o l m a y a n m e s a j l a n gn
derecekleri konusunda d a M e y e r ' i
uyarmt.
Bunlardan bir v e y a ikisi k a r m a g n y l e i l g i l i
olacakt. Bu nedenle en n e m l i mesaj yakalaya
bilmek iin M e y e r ' i n M t t e f i k l e r i n g n d e r d i i
btn m e s a j l a n dinlemesi g e r e k i y o r d u .
lk bata M e y e r bunu olduu gibi kabul et
m e d i v e bir dnme p a y brakt. T m y l e , yal
nz bir mesaja b a l kalmasnn d e l i l i k oldu
u n u dnyordu.
D i e r taraftan e v v e l k i tecrbelerine daya
narak u sonuca varmt. Berlin'in h a b e r kay
naklarnn y z d e d o k s a m d o r u h a b e r v e r m i
yordu. Elinde bunu saptayacak koca b i r dosya
vard.
M t t e f i k l e r S t o c k h o l m ' d a n tutun A n k a r a ' y a
kadar btn A l m a n
ajanlanna
karmann
39

 G e r e k yer, ve saatini bildirmilerdi. Bildir

milerdi a m a bunlarn hi biri, bir d i e r i n i tut
m u y o r d u . Fakat bu sefer Berlin'in hakl olduu
na

akl

yatmt.

1 H a z i r a n gecesi, a y l a r d r y a p l a n dinleme
l e r d e n sonra t a m Canaris'in tarif ettii ekilde
mttefik mesajnn birinci ksmn yakaladlar.
Bundan e v v e l k i mesajlar h e r z a m a n duyulanlar
dan f a r k l d e i l d i . BBC g n l k o l a r a k y a p t
n o r m a l y a y n n d a n sonra, y e r a l t r g t l e r i iin
Franszca, Hollandaca, D a n i m a r k a c a v e N o r v e e ifreli mesajlar y a y n l y o r d u . Mesajlarn o
u n l u u M e y e r iin anlamszd. M e s e l T r o v a
Sava y a p l m a y a c a k . . . H a m eker y a r n kon
yak pskrecek...
John'un
uzun bir by
v a r , S a b i n e ses kskl ve S a r l a yakalan
d, g i b i ifreli mesajlar z e m e m e k can sk
cyd.
Fakat 1 H a z i r a n gecesi BBC'nin saat 21.00
h a b e r l e r i n i n arkasndan v e r i l e n mesaj M e y e r ' i n
ok i y i a n l a d bir trdendi... Bir ses Franszca
L t f e n b a z ahs mesajlar d i n l e y i n i z . avu
W a l t e r Reichling
bunu
duyar
duymaz
bir
T e y p ' i altrd. Bir d u r a k l a m a oldu ve sonra
LES S A N G L O T S L O N G S DES V O L O N S D E
L ' A U T O M M E ( S o n b a h a r k e m a n l a r n n uzun
h k r k l a r ) . R e i c h l i n g derhal ellerini kulaklk
lar z e r i n e bastrd, sonra kulaklklar y r t a r
gibi kofasndan kard ve M a y e r ' i n odasna ko
tu ve o d a d a n ieri g i r e r e k h e y e c a n l a adeta ba r r c a s m a Efendim, mesajn Birinci ksm gel
d i dedi. Beraberce r a d y o l a r n bulunduu bar
n a a gittiler v e M e y e r k a y d e d i l e n band dinledi.
Evet, Canaris'in b e k l e m e l e r i iin u y a r d mesaj
gelmiti.
G e l e n mesaj Fransz airi
40

Paul

Verlaine'

nin 19ncu asrda y a z d S o n b a h a r a r k l a r

adl iirinin birinci satryd.
Canasis'in v e r d i i b i l g i y e g r e V e r l a i n e ' i n
bu satr h e r h a n g i b i r a y n 1 ve 15 inde yayn
lanacak v e A n g l o - A m e r i k a n karmasn bildi
ren mesajn ilk y a r s n oluturacakt.
Mesajn ikinci y a n s
Verlaine'in
iirinin
ikinci s a t n olacakt K a l b i m i m o n o t o n b i r has
talkla y a r a l a . . . Bu yaynlannca, Canaris'e g
re anlam u o l a c a k t : k a r m a 48 saat i i n d e
yaplacaktr. Z a m a n sayma, y a y n n y a p l d
gn takibeden g n n 24.00 nde balyacaktr...
Verlaine'in
iirinin
birinci s a t n n n bant
k a y d n d i n l e r d i n l e m e z , M e y e r derhal 15 nci
ordu ..kurmay bakan G e n e r a l Rudolf Hofmann'a
Birinci mesaj geldi, artk bir e y l e r
o l a c a k dedi. H o f m a n n kesinlikle e m i n m i s i n ?
d i y e sordu. M e y e r sadece B a n d a k a y d e t t i k di
ye c e v a p verdi. H o f m a n n derhl btn 15 nci
ordunun a l r m ' a g e i r i l m e s i iin g e r e k e n i yapt.
Bu srada M e y e r
ye gnderdi. Bundan
karargh Ob W e s t
B. O r d u l a r G r u b u n a
dirdi.

a y n mesaj teleksle OK W
sonra da V o n Rundstedti'n
ve
Rommel'in karargh
telefon etti ve d u r u m u bil

O K W ' d e mesaj H a r e k t Bakan O r g e n e r a l

A l f r e d Fodl'a verildi. Mesaj H a r e k t Bakannn
masasnda kald v e Fodl a l a r m iin e m i r ver
medi, nki V o n Rundestedt'in bunu y a p t n
kabul etti; fakat V o n Rundstedt de R o m m e l ' i n
k a r a r g h n n bunu y a p t n ( * ) zannetti ve o
da a l a r m v e r m e d i .
( * ) Rommel'in mesajdan haberi olmas lzmdr. Fa
kat mttefiklerin
maksatlan hakknda yapt
tahmine gre gelen mesaja nem vermedii bir
gerektir.
41

 k a r m a sahili boyunca y a l n z bir ordu ha

z r v a z i y e t e getirilmiti, 15 nci O r d u . N o r m a n d i
sahilini tutan 7 nci O r d u mesaj hakknda hibir
ey duymad, dolaysyle a l a r m a geirilmedi.
H a z i r a n n 2 ve 3 nc g e c e l e r i mesajn bi
rinci ksm tekrar y a y n l a n d . Bu, M e y e r ' i me
raklandrd, nki v e r i l e n b i l g i y e g r e mesajn
bu ksm sadece b i r kere y a y n l a n a c a k t . . . Bu
nun zerine mttefiklerin bunu tekrarlanmala
rn y e r a l t rgtlerinin mesaj aldklarna emin
o l m a k iin y a p t k l a r n t a h m i n etti.
3 H a z i r a n d a mesajn tekrarlanmasn takibeden saat iinde A P ' n i n M t t e f i k l e r i n Fran
sa'ya k a r m a y a p a c a k l a r n a a i t y l d r m mesa
j alnmt. E e r Canaris'in uyarmas; d o r u ise
A P ' n i n r a p o r u g e r e e u y m u y o r d u , yani yan
lt.
M e y e r p a n i i atlattktan
sonra
Canaris'e
i n a n m y a balad. G n n d o m a s ile cephe bo
y u n c a h k m sren sessizlik onun hakl oldu
u n u saptyordu... imdi y a p l a c a k tek ey h e r
an g e l e b i l e c e k olan mesajn ikinci ksmn bek
lemekti.
M e y e r olaanst bir ruh o r t a m iindeydi.
M t t e f i k karmasnn
yenilgiye
uratlmas,
y z b i n l e r c e vatandann h a y a t m k u r t a r m a k v e
m e m l e k e t i n i n ayakta kalmas v e v a r olmasn
salamak, ancak a l d mesaj cephedeki bir
likleri z a m a n n d a u y a r a c a k sratte g n d e r m e
sine b a l y d . M e y e r a d a m l a r n eskisinden da
ha ok dikkatli ve
h a z r v a z i y e t t e tuttu. T e k
m i d i stlerinin de mesajn n e m i n i anlamala
ryd.
M e y e r mesajn ikinci ksmn b e k l e m i y e hazrlanrken, 125 m i l uzakta B. O r d u l a r Grubu
K o m u t a n d a A l m a n y a ' y a ailesi yanna g i t m i y e
hazrlanyordu
42

KISIM

VI

Mareal R o m m e l tereyal ekmei zerine

biraz bal srd. K a h v e a l t masasnda olaans
t bir subay o l a n K u r m a y Bakan G e n e r a l Dr.
Hans Speidel v e k u r m a y h e y e t i n i n d i e r ye
leri oturuyordu. M a s a d a konuulanlar n o r m a l
konular k a p s y o r d u ve ortada; masann ba ta
rafna e v i n b y oturmu y e m e k y i y e n b i r
a i l e toplants atmosferi vard. Bir b a k m a R o m mel'in k a r a r g h b i r birini tutan ve seven b i r
aile g i b i y d i . S u b a y l a r n herbiri R o m m e l tarafn
dan seilmi v e k a r a r g h n a atanmlard, v e
hepsi de ona b a l kimselerdi.
Bu sabah hepsi de R o m m e l ' i n H i t l e r ' e sor
masn n e r d i k l e r i sorularn ne o l d u u n u ak
ladlar. R o m m e l ok az konutu ve sadece din
ledi. A r t k yola k m a k i i n sabrszland bel
liydi. Saatine b a k t B a y l a r dedi A r t k g i t m e m
g e r e k . . . Darda a n a girite R o m m e l ' i n ofr
Daniel, M a r e a l i n
arabasnn
yannda
kap
y am v a z i y e t t e bekliyordu. R o m m e l kendisiy
l e beraber g i d e n tek k a r a r g h subay o l a n A l
b a y V o n T e m p e l h o f ile L a n g ' kendisiyle bera
b e r H o r c h ' d a s e y y a h a t e t m i y e d a v e t etti. T e m pelhof'un arabas R o m m e l ' i n arabasn a r k a d a n
takibedecekti.
R o m m e l , resmi ailesinin h e r yesi ile ayr,
a y r el skt; K u r m a y Bakan ile ksaca ko
nutu v e h e r z a m a n y a p t g i b i ofrn yann
daki y e r i n e oturdu. T e m p e l h o f ile L a n g a r k a
tarafa oturdular. R o m m e l G i d e b i l i r i z D a n i e l
dedi. A r a b a y a v a a h a r e k e t ederek b i r d a i r e
izip a n a giriten dar kt. K y e g e l d i k l e r i
z a m a n sola d n e r e k Paris ana yoluna saptlar.
Saat sabahn 7 siydi. 4 H a z i r a n P a z a r g n
La Roche-Guyon'u terketmek R o m m e l iin ok
43

uygundu. Y o l c u l u u n bundan daha g z e l zam a n l a n m a s n a i m k n yoktu.

Oturduu yerde
y a n n d a b i r kutunun iinde kars i i n el yaz
mas 5,5 n u m a r a g r i sed b i r ift a y a k k a b var
d. 6 H a z i r a n Sal gn k a n s y l e birlikte olmas
iin, ok n e m l i bir n e d e n v a r d .
n k i o g n karsnn d o u m g n y d . ( * )
n g i l t e r e ' d e saat sabahn 08.00'iydi.

(ngiliz

yaz saati ile A l m a n m e r k e z saati arasnda 1 sa

at fark v a r d r ) .
Portsmouth'a
de

Mttefik

Dwight

D.

yakn

Kuvvetleri

bir

ormandaki

Bakomutan

Eisenhower btn g e c e

d u u n d a n d e r i n bir u y k u y a dalmt.
daki k a r a r g h n d a

saatlerden

beri

treyler
General

a y a k t a ol
Yaknn

telefon,

ha-

( * ) 2 nci Dnya Savandan bu yana Rommel'in st

subaylar O'nun 4 ve 5 Haziran ve D. gnnn
mhim bir ksmnda cephede bulunmamas ne
denlerini olumlu gsterecek sebeplerin saptan
masnda omuz, omuza aba sarfetmilerdir.
Kitaplarda, makalelerde, rportajlarda Rom
mel'in Almanya'ya gitmek iin 5 Haziranda yola
kt sylenmektedir. Bu doru deildir. A y n c a
Hitler'in, Rommel'i Almanya'ya ard syle
nir. Bu da doru deildir. Hitlerin kararghnda,
Rommel'in
yapmak istedii ziyaretten haberi
olan tek kii Hitler'in zel kalem mdr Ge
neral Rudolf Schmundt'dur.
O zaman OKW'nin Harekt Bakannn
muavini olan General Walter Warlimont ba
na N e Keitel ve ne de kendisinin Rommel'in
Almanya'da olduundan haberleri olmadm
syledi. Hatta Warlimont D. gnnde Rommel'in
kararghnda ve Sava ynettiini zannediyor
du. Rommel'in Normandiyi terkettii gne ge
lince bu 4 Hazirandr ve hakiki tarih ve saatini
vererek B Ordu Gurubu Harp Ceridesinde ya
zldr.
44

berci ve radyo ile ifreli mesajlar gnderiliyor

du. R o m m e l ' i n takriben yataktan kalkt a y n
z a m a n d a Eisenhower tarih bir karar verdi. U y
g u n o l m y a n h a v a artlar nedeni ile Mttefik
karmasn 24 saat erteledi.
E e r artlar u y g u n olursa
6 H a z i r a n Sal gn... D. gn
olacakt.

KISIM VII
Deniz Binba George D. Hoffman, USS.
Corry destroyerinin 33 yandaki komutan
ngiliz kanalnda arkasndan gelen uzun gemi
dizisine drbn ile bakt. Buraya kadar her
hangi bir Alman saldrsna uramamalar ina
nlmaz gibi gzkyordu. Rota stnde ve tam
zamannda gereken yere gelmilerdi. Srnrcesine ok yava hareket eden konvoy saatte
4 milden az bir sratle, yarm daire eklinde
bir rota takibederek bir gece evvel Plymouth'u
terkettikten beri, 80 milden fazla mesafe katetmiti... Fakat Hoffman her an bir zorlukla kar
laacaklarn bekliyordu. Denizalt veya Hava
Saldrs; veya her ikisi birden harekete gee
bilirdi. En azndan mayn tarlalaryle karla
acaklarn mit ediyordu. nki her geen da
kika dman sulanna biraz daha yaklayor
lard... Fransa karlanndayd.
Sadece 40 mil uzakta.
Gen Binba seneden ksa bir srede,
Corry'de temenlikten komutanla ykselmi
ti. Bu ahane konvoya nclk ettii iin gu45

rur d u y u y o r d u .
Fakat drbn ile baktka,
dman iin torbada keklik d u r u m u n d a olduk
larn biliyordu.
n d e m a y n tarayclar v a r d . A l t kk
g e m i ters dnm V gibi d i y a g o n a l b i r ekilde
seyrediyorlard. H e r birinin sa tarafndan, de
m i r l i m a y n l a r n balantsn kesmek v e yzen
maynlar patlatmak iin
testere g i b i dileri
olan bir k a l n tel uzanyordu.
M a y n tarayclarn gerisinde
narin yapl
o b a n l a r yani koruyucu d e s t r o y e r l e r geliyor
du. Bunlarn da gerisinde g z n alabildii k a d a r
uzanan binlerce, asker, tank, top, a r a ve cep
hane ykl karma g e m i l e r i sallana, sallana
n n d e k i g e m i l e r i takibediyordu. A r yklen
mi olan g e m i l e r i n arkasnda s a l a m kablolara
b a l baraj balonlar vard. Bu koruyucu balon
larn r z g r n etkisiyle bir y n e ekilmesi, b
tn k o n v o y u n yana yatm g i b i g r n m e s i n e ne
den oluyordu.
H o f f m a n iin m a n z a r a olaanstyd. Bir
g e m i n i n d i e r i n e olan mesafesini bildiinden,
t o p l a m g e m i adedini hesaplaynca, k o n v o y u n b i r
ucunun henz ngiltere'nin P l y m o u t h l i m a n n d a
olmas g e r e k i y o r d u .
T a b i i b u sadece b i r k o n v o y d u v e Hoffman
d i e r l e r i n i n g n y m c a n g i l t e r e ' y i terkedece i n i b i l i y o r d u ve hepsi bu g e c e Seine krfezin
de toplanacakt.
Sabaha kar bebin g e m i d e n
oluan m u a z z a m bir D o n a n m a , N o r m a n d i kar
ma kumsallarnn anda bekliyecekti.
H o f f m a n n ; bu m u h t e e m m a n z a r a y gr
mek iin sabr tayordu. O n u n nclk y a p t
k o n v o y ngiltere'yi erken terketmiti, nki gi
d e c e i y e r d i e r l e r i n d e n daha uzaktayd.
Bu konvoy, A m e r i k a n 4 nc T m e n i n d e n
oluuyordu. H o f f m a n v e daha m i l y o n l a r c a A m e 46

r i k a l m n bilmedii, rzgrlarn, k u m l a r savur

duu, C h e r b o u r g y a r m a d a s n n d o r u tarafnda
kod ismi U T A H o l a n b i r y e r e g i d i y o r d u .
12 m i l G n e y D o u d a V i e r v i l l e ve C o l l e v i l l e
sahil kylerinin n ksmna rastlayan O M A H A
kod isimli d i e r A m e r i k a n kumsal uzanyordu.
Y a r m ay eklindeki bu kumsala 1 nci ve 29 ncu
T m e n l e r kacakt.
C o r r y ' n i n komutan,
bu sabah y a k n n d a
baka k o n v o y l a r n da bulunmas g e r e k t i i n i bi
liyordu, fakat k a n a l d a kendisinden baka k i m s e
o l m a d n grd, a m a buna pek aldrmad. Y a
knlarda bir y e r d e U v e y a O k u v v e t l e r i n e
bal d i e r k o n v o y l a r n N o r m a n d i y e d o r u y o l
almakta olduunu biliyordu.
N e olaca b i l i n m i y e n h a v a artlar nedeniy
le m e r a k artan G e n e r a l Eisenhower'in, gecele
y i n y a v a hareket e d e n k o n v o y l a r d a n e v v e l c e
plnlanan a d e d i n altnda b i r ksmnn y o l a k
masna msade ettiini H o f f m a n b i l m i y o r d u .
A n i d e n kpr telefonu ald. K p r d e k i su
baylardan biri telefona el att, fakat H o f f m a n
daha yaknda olduu i i n telefonu ald v e K p
r, ben k a p t a n dedi. Bir mddet sylenenleri
dinledi v e E m i n misin? d i y e sordu. M e s a j
tekrarland m ? d i y e tekrar sordu. H o f f m a n bir
mddet daha d i n l e d i ve telefonu y e r i n e koydu.
D u y d u u ey i n a n l a c a k g i b i deildi. H i b i r se
bep gsterilmeden btn k o n v o y u n n g i l t e r e '
ye g e r i dnmesi emredilmiti. Y o k s a k a r m a er
telenmi miydi?..
H o f f m a n drbn i l e nde g i d e n m a y n ta
rayclara bakt. N e m a y n tarayclar, n e d e
onlarn arkasndaki destroyerler r o t a deitir
memiti. H o f f m a n g i b i o n l a r da acaba mesaj
almlar myd?
Bir ey y a p m a d a n e v v e l

Geri dnme

me-

sajn ahsen g r m e k istedi, nki e m i n olmas

l z m d . abucak b i r g v e r t e altda olan telsiz
odasna g i t m e k zre a a y a indi. nc snf
telsizci
Bennie
Glisonn-,
hata
yapmamt.
R a d y o ana kayt defterini k a p t a n n a gstererek
E m i n o l m a k iin iki defa k o n t r o l e t t i m dedi.
Bunun z e r i n e H o f f m a n koarak k p r y e dnd.
i m d i kendisinin v e d i e r destroyerlerin g
revi, b u d e v k o n v o y u g e r i e v i r m e k t i , h e m d e
O K A B U K olarak.
K o n v o y u n e n nnde o l m a s n e d e n i y l e ilk
ilgilenmesi g e r e k e n ey, birka mil ilerde sey
reden mayn tarama gemileriydi...
Kesinlikle
R a d y o kullanlmamas iin e m i r v e r i l d i i n d e n
o n l a r l a r a d y o ile temas kurmas sz konusu ola
m a z d . Bu nedenle M a k i n e l e r t a m y o l ileri, ma
y n t a r a y c l a r a yaklan. S i m o f o r kla haber
l e m e y e h a z r olsun d i y e e m i r verdi.
C o r r y h z l a ileri atld z a m a n H o f f m a n
g e r i y e bakt ve destroyerlerin keskin bir dn
le k o n v o y u n
y a n taraflarna g i t t i i n i grd.
S i n y a l klar y a n p snerken
k o n v o y u geri
d n d r m i y e baladlar.
A r d e r e c e d e merakl a n m y a balyan Hoffman, Fransa'ya ok ya
kn o l d u k l a r n hatrlad. K e n d i l e r i ile Fransa
arasnda 38 m i l kalmt.
A l m a n l a r tarafndan g r l p g r l m e d i k l e ,
r i n i h e n z bilmiyordu.
K o c a k o n v o y u n dn
y a p a r k e n dman tarafndan g r l m e m e s i bir
m u c i z e demekti.
A l t g v e r t e d e k i telsiz odasnda Bennie Glisson h e r 15 dakikacjla b i r v e r i l e n ifreli erteleme e m r i n i a l m y a d e v a m etti. U z u n sreden
beri a l d en fena haber buydu, nki iini yi
y e n phesini destekliyordu. Y a n i A l m a n l a r
k a r m a n n y a p l a c a n biliyorlard. D . G n A l
m a n l a r n durumu r e n d i i iin mi ertelenmi
48

ti? D i e r b i n l e r c e personel g i b i Bennie de Lands

end'den

Plymouth'a

konvoylar,
waffe
sl

kadar

gemiler,

keif u a k l a n

hazrlanabilir,

limanlan

insanlar ve
tarafndan

dolduran

tehizat Luft

g r l m e d e n na

d i y e dnyordu.

E e r mesaj sadece k a r m a n n baka b i r ne

denle ertelendii a n l a m n a g e l i y o r s a bu, A l m a n
larn

mttefik

fazla

zaman

armadasn

grmesi

k a z a n m a s n a neden

iin

daha

olacakt..

Yir

mi yandaki telsizci d i e r b i r r a d y o n u n d
mesini e v i r e r e k P a r i s radyosunu buldu. Bu is
tasyon

Alman

propaganda

istasyonuydu.

dolu sesli A X I S S A L L Y ' y i

d i n l e m e k istiyordu.
nki
bir

syledii

sebep

BTCH

de

Yapt yayn

eyler
baz

(Berlin

daima

ok ilginti.

yanlt...

kimselerin

Fahiesi)

Seks

( M i h v e r i n Sally'siJ

ona

Dier

BERLN

dedikleri bu

kz,

en

son papler A m e r i k a n ve n g i l i z arklarn a

lard.
Bennie
ifreli

hava

dinlemee
raporu

frsat

bulamad.

verilmiye

balad.

nki

Bu

me.

sajlan daktilo e t m e y i bitirince A x i s S a l l y g n n

ilk

pln

almya

balad.

Bennie

derhl

sa

va y l l a n n m arks I D O U B L E D A R E Y O U ) ( * )
n i n balang ksmn d e r h l tand, f a k a t
iin

yeni

szler

uygulanmt.

Beste

ark

aynyd

a m a gfte ( s z l e r ) deiikti. D i n l e d i k e e n f a z l a
korktuu

eyin

kantlandn

anlar

gibi

oldu.

O g n sabahn saat 8 i n d e n biraz e v v e l 5 H a z i

randa N o r m a n d i y e kacak binlerce mttefik as
keri
de

kendilerini
izdirap

arknn

bu

verici

yeni

24

savaa h a z r l a m
saat

kelimelerini

ve

bekliyecekleri
dinlemiye

imdi
srada

balam

lard. K e l i m e l e r , o l a y l a r l a o k a d a r b a d a y o r d u

( * ) Trkemize ift kez meydan okuyoruz eklin

de evrilebilir.
eviren
49

ki,

dinledike

tyler

rperticil

bir

anlam

ta

yordu. ( * )
S a n a b u r a y a g e l m e n iin ift kez m e y d a n
okuyorum.
o k y a k n d a g e l m e s e r v e m n e ift kez mey
dan
apkam

kar v e

okuyorum.

v n m e y i brak.

Bir akn yapmana

ift kez

meydan

oku

yorum.
Bunu

denemene

ve

karma

yapmana

ift

kez m e y d a n o k u y o r u m .

KISIM
Portsmouth'n
da bulunan

VIII

dndaki

Mttefik

Southwick

Donanma

House'-

kararghnn

H a r e k t m e r k e z i n d e herkes g e m i l e r i n geri dn
mesini bekliyordu.
D u v a r l a r b e y a z v e altn r e n k l i kt kapl,
uzun v e yksek tavanl

oda

youn

bir alma

m e r k e z i idi. D u v a r l a r d a n b i r tanesi boydan, bo

ya

ok

byk

bir

ngiltere

kanal

haritas

ile

rtlyd. ki W R E N ( * ) t e k e r l e k l e r zerinde y
r y e n bir m e r d i v e n e km, b y k

harita ze

r i n d e g e r i d n m e k t e o l a n h e r k o n v o y u n yerini
M a r k e r l e r l e C * ) iaretliyordu.
Muhtelif

mttefik

kuvvetlehnden

(Deniz,

( * ) arknn tm tercme edilmejitir.

ir. Bu be sa
tr aa yukar ana anlam katlamaktadr.
eviren
( * ) W R E N Donanmadaki er, ert>4 ve subay kadnlar.
( * * ) Minyatr gemi, uak vb. ekil
eviren
50

kara, hava) gelmi olan kurmay subaylar gu

ruplar halinde ses karmadan her gelen raporu
izliyorlard.
D grnyle
sakin gzken atmosfer,
gerekte, genel sinir gerginliini simgeliyecek
nitelikteydi. Konvoylar, yalnz dmann ok ya
knndan dnmekle kalmyorlar, aym zamanda
dnte de mayndan temizlenmi blgeden ge
meleri gerekiyordu.
Konvoyu bundan da byk bir dman bek
liyordu : FIRTINA.
Asker ve ikml malzemesiyle ykl, yava
hareket eden karma gemileri iin frtna bir
felket olabilirdi. Daha imdiden kanalda rzgr 30 mili ayor ve dalgalar 1,5 metreyi bulu
yordu... Bu yetmiyormu gibi hava daha da
ktye gidiyordu.
Dakikalar getike harita zerindeki iaret
ler dzenli bir ekilde geri dnldn gste
riyordu. Haritadaki iaretlerden bazlar rlanda
denizine, Wight adas ynne; ve ngiltere'nin
kuzey batsndaki limanlara doru toplu halde
gidildiini gsteriyordu. Konvoylardan bazlar
nn limana ulamas hemen, hemen bir gn ala
cakt. Haritaya baknca Mttefik konvoylarnn
ve dier her geminin yeri kolaylkla grlyor
du... Fakat iki tekne gzkmyordu. Bir ift
MDGET (*) denizalt sanki ortadan yok ol
mutu.
Yakndaki bir ofiste gen ve gzel bir
W R E N temeni kocasnn ne zaman Umana d
neceini merak ediyordu. Harekt merkezinde
ki arkadalar, kocas Temen George Honour
ve 57 fit boyundaki (takriben 17 metre) X23
Midget denizaltsnr nerede olduunu bilme( * ) zel grevler iin yaplm ok kk Denizalt.
eviren
51

d i k l e r i n i sylemelerine r a m e n N a o m i
Coles
H o n o u r b i r a z m e r a k l idi ama, henz znt
l b i r hali yoktu.
Fransa sahilinden b i r m i l akta bir peris
k o p suyu y a r a r a k deniz z e r i n e kt. Suyun
30 fit altnda X23 n skk kontrol odasnda
T e m e n G e o r g e H o n o u r apkasn g e r i y e itti v e
E v e t baylar, etrafa yle b i r bakalm, dedi.
T e k g z n lastikli g z e t l e m e d e l i i n e d a y a d
ve p e r i s k o p u e p e e v r e d n d r e r e k suyla slan
m b u l a n k l
g i d i n c e O r n e ' n u n a z n a ya
k n u y k u l u grnyle
uzanan
Quistreham
kasabasn grd. Fransaya o k a d a r yaknlam
l a r d k i b a c a l a r d a n kan d u m a n l a r v e uzakta
Caen'a yakn
Carpiquet hava alanndan
he
nz kalkm b i r ua g r d . Bunlarla a y n an
d a dman d a g r e b i l i y o r d u . H e r iki y a n m a
den kumsallardaki k a r m a e n g e l l e r i arasn
d a y r y e n A l m a n askerlerini z e v k v e heyecan
la seyretti. 26 yandaki K r a l i y e t D o n a n m a s yedeksubay t e m e n i iin bu, ok byk bir and.
Periskoptan g e r i ekilerek h a r e k t t a n sorumlu
olan ssyrsefer u z m a n T e m e n L i o n e l L y n e ' a
G e l d e u r a y a bak, t a m h e d e f i n z e r i n d e y i z ,
dedi. B i r b a k m a k a r m a balamt bile. Mt
tefik k u v v e t l e r i n d e n ilk tekne ve ilk a d a m N o r m a n d i kumsalnn anda y e r i n i almt. X23
n t a m n n d e n g i l i z - K a n a d a kuvvetlerinin
a l d n blgesi uzanyordu. z e l l i k l e bu tarihin
seilmesinin nedenini T e m e n H o n o u r v e tay
f a l a r b i l m i y o r l a r d . D r t sene e v v e l d i e r bir
4 H a z i r a n d a 200 m i l d e : daha az uzaklktaki bir
y e r d e 338.000 n g i l i z askeri
D n k e r k isminde
y a n m a k t a olan b i r l i m a n d a n
tahliye edilmi
lerdi.
X23 te zellikle seilmi be n g i l i z deniz
cisi iin bu gururlanacak bir and. nki tarih
52

bir savan ncln y a p y o r l a r d ve onlarn

nclyle ksa bir sre sonra binlerce vatan
dalar Fransa'ya t e k r a r g e r i dneceklerdi.
X23 n kk kabininde skarak seyahat
eden bu be kii k u r b a a a d a m elbiseleri giy
mi ve en a k g z A l m a n nbetilerini bile al
datacak
Fransz k i m l i k kartlar
tayorlard.
H a t t alma p e r m i l e r i , g d a m a d d e l e r i i i n ve
sikalar ve d i e r g e r e k l i h e r belge dnlm
v e kendilerine verilmiti. H e r h a n g i b i r aksilik
halinde X23 batrlacak ve tayfalar y z e r e k sa
hile kacak ve Fransz Y e r a l t r g t y l e temas
salyacakt.
X23 'n g r e v i ok tehlikeliydi. H. Saatin
den 20 dakika e v v e l ei olan X20 sahilin 20 mil
a a v k s m n d a La H a m e l kynn
nnde su
yzne kacak ve X23 ile beraber n g i l i z - K a
nada k u v v e t l e r i n i n kacak olduu ve
Sword,
Juno ve G o l d k o d isimli kumsallarn en son
snrlarn i a r e t l i y e c e k l e r ve b i r tr yol gsteri
cilik g r e v i y a p a c a k l a r d r .
T a t b i k edilecek p l n ksmen d e t a y l y d . Su
yzne kar k m a z otomatik bir r a d y o B E A
C O N ( * ) cihaz d e v a m l sinyal g n d e r e c e k v e ay
n z a m a n d a S o n a r ! * * ) cihaz otomatik o l a r a k
su altndan bir ses dalgas gnderecek, n g i l i z
ve K a n a d a l askerleri tayan g e m i l e r i n bunlar
d a n biri v e y a h e r ikisinden y a r a r l a n a r a k gidi
y n l e r i n i t a y i n e t m e l e r i n i salyacakt. Bundan
baka h e r iki kk deniz alt 18 ayak Teleskopikf***) bir d i r e k tayacak ve buna takl l(*)

Bir tr belirli bir ynde yayn yapan radyodan

kan dalga. Yalnz ynn bilenler dinliyebilir.
( * * ) Su altnda ses dalgas gnderen cihaz. A y m za
manda su altndaki Denizalt vb. eyleri tespit
eden ara.
( * * * ) Oto anteni gibi ksaltlp uzatlabilen.
eviren

53

d a k 5 mil uzaktan grlebilecek bir k gnde

recekti.
E e r k yeil ise deniz altlarn plnlanan
h e d e f e ulatklarn belirtecek, ve hedefe ula
m a y p da yanl y e r e gelmilerse, k k r m z
olacakt.
H i b i r ey ansa b r a k l m a m ve unutul
mamt. K k denizaltlara; k a r m a g e m i l e r i
tarafnadn ezilmesin d i y e k o l a y c a grlebilecek
byk birer
s a n b a y r a k ekilecekti.
Honour
b u n l a n n A l m a n l a r tarafndan d a grlebilece
i n i b i l i y o r d u . Fakat H o n o u r v e tayfalar dme
nin topu ateini g z e alyorlar, fakat kendi ge
m i l e r i tarafndan ezilerek b a t n l m a y ansa b
r a k m a y a raz o l m y o r l a r d .
H o n o u r kumsalda alan A l m a n l a r a peris
k o p t a n son defa bakt. Y a n n ayn saatte bura
nn c e h e n n e m e dneceini dnerek Periskop
a a d i y e e m i r verdi. Bu i bitince daldlar ve
ana sleriyle r a d y o balants y a p m a olasl
sona erdi.
Honour ve tayfalann
k a r m a n n ertelendiinden
haberleri bile yoktu.

KISIM

IX

Saat 11.00 de K a n a l d a k i frtna sertlemi

ti. n g i l t e r e ' n i n baka g e m i l e r e yasaklanm sa
hil blgesinde karma k u v v e t l e r i frtnada ter
d k y o r l a r d . Sanki anavatandan kopmu ve bil
d i k l e r i n g i l t e r e ile,
b i l m e d i k l e r i dnya olan
N o r m a n d i arasnda kalmlard. K e n d i l e r i n i ana
v a t a n d a n a y r a n ey a r k a l a n n d a k i sk emniyet
tedbirlerinden oluan perdeydi. Bu perdenin te
54
I

yannda halk, yaamn eskisi gibi normal ola

rak srdryor ve 2 nci Dnya savann sonu
nun, balangcn bildirecek emri yzbinlerce
insann beklemekte olduunu bilmiyorlard bile.
Surrey'de Leatherhead kentinde ufak ya
pl bir fizik retmeni kpeini dolat
ryordu. Leonard Sidney Dawe sakin yaayan
ve ekingen bir kimseydi. Kk bir gurup arka
dalar dnda bakalar tarafndan tannmyor
du. Bununla beraber emekliye ayrlan Dawe bir
film yldzndan daha fazla mehurdu. nki
Dawe ve kendisi gibi okul retmeni olan Mel/ille
Jones'un her sabah
yaynlanan
Daily
Telegraph gazetesinde baslan bilmecelerini
bir milyona yakn insan zmeye alyordu.
Yirmi seneyi akn bir sreden beri Daily
Telegraph gazetesinin kdemli bilmece uzman
olarak; gayet zor, bununla beraber ok ekici
bilmeceler hazrlyor ve milyonlarca insan bu
bilmeceleri zmek iin urayordu. Baz bil
mece hastalar, TIMES gazetesinin bilmeceleri
daha zor diye iddiada bulunuyordu. Fakat Teleg
raph gazetesini okuyanlar, Dawe'in bilmecele
rinde bir zm eklinin, ikinci defa kesinlikle
tekrarlanmadn syliyerek Times okuyucula
rnn iddialarnda haksz olduklarn ileri sr
yorlard. Bu, gayet doal olarak kendi iine e
kilmi Dawe iin bir iftihar konusu oluyordu.
Dawe; 2 Mays tarihinden beri Scotland
Yard'n kont espiyonajla grevli olan M.1.5
ubesi tarafndan ok geni kapsaml bir tahki
kata tabi tutulduunu bilseydi akna dner
di. Bir ay akn bir sreden beri Dawe'in bilme
celeri Mttefik Yksek Komutanlna korkulu
anlar yaatyordu.
zellikle bu Pazar gn M.1.5 Dawe ile ko
numaya karar verdi. Eve dnd zaman iki
55

kiinin kendisini b e k l e d i i n i grd. H e r k e s gibi

D a w e de, M. 1.5 ubesi d i y e b i r kurulu bulun
d u u n u duymutu, fakat kendisinden ne istiye
bilirlerdi?
S o r g u balad z a m a n i l g i l i l e r d e n biri M r .
D a w e , g e e n a y sresince T e l g r a p t ' n bilmecele
rinde M t t e f i k H a r e k t y l a i l g i l i ok g i z l i ifreli
k e l i m e l e r v a r d . Ltfen b i z e syler misiniz bun
lar k u l l a n m y a sizi k i m z o r l a d v e y a bunlar
nereden
elde ettiniz?
akna dnm olan
D a w e c e v a p v e r m e y e balamadan e v v e l M. 1.5 in
bir ajan cebinden bir liste kard ve zellikle
bu k e l i m e y i semenizin n e d e n i n i r e n m e k is
tiyoruz, dedi ve listede b i r y e r e iaret ederek
d e v a m etti; 27 M a y s t a T e l g r a p h bilmecesinin
S o l d a n S a a 11 no.lu cmlesi yledir: F a k a t
bu tipte b y k bir kii b a z e n bunun bir ksmn
almtr..
B i l m e c e i k r a m i y e l i olduu iin bu szler ba
z okuyucular tarafndan d o r u cevaplanmt.
n k i 2 H a z i r a n d a n e v v e l baslan d o r u c e v a p
O v e r l o r d d u ve M t t e f i k k a r m a Plnnn if
reli ismiydi.
D a w e kendisini
s o r g u y a ekenlerin hangi
M t t e f i k harektndan bahsettiklerini bilmiyor
du ve sorular karsnda p e k aknla da ka
p l m a d v e b u belirli k e l i m e y i ne iin setiini
b i l m i y o r u m d i y e cevaplad. Bunun tarih ki
taplarnda ok kullanlan b i r k e l i m e olduunu
belirtti ve d e v a m ederek, F a k a t ben hangi ke
l i m e n i n k o d olarak kullanlacan ve hangisi
nin k u l l a n l m a d n nereden ve nasl bilebili
r i m ? dedi.
S o r g u y u y a p a n M 1.5 in iki ajan da g a y e t
n a z i k d a v r a n y o r l a r d . Bunun; Davve'in syledi
i g i b i g e r e k t e n ok z o r olduunu kabul edi
yorlard, a m a bu ifreli k e l i m e l e r i n ayn ayda
56

y a y n l a n m a l a r biraz tuhaf d e i l m i y d i ? Bu s
ralarda biraz etkilenmie b e n z i y e n g z l k l
retmenle birlikte listenin d i e r b l m l e r i n e ge
tiler.
2 M a y s t a k i b i l m e c e n i n 17 Soldan saa ks
mnda A m e r i k a ' n n b i r k s m n a c e v a p o l a r a k
Utah, ve y u k a r d a n aa 3 N o . l u k s m n d a
M i z u r i ' d e k i K z l d e r i l i y e 22 M a y s t a v e r i l e n
cevapta O m a h a d e n i y o r d u .
30 M a y s b i l m e c e s i n i n S o l d a n saa 11 N o . l u
cmlesi yleydi: B u allk bir ocuk b a k m
evi inkilbdr. Buaun
cevab Mulberry
idi
v e karma kumsallarnn nne yerletirilecek
iki y a p m a l i m a n n k o d isimleri buydu. 1 Hazi
randaki y u k a r d a n aa 15 yle tertiplenmiti:
n g i l t e r e ve o a y n eyi t u t u y o r l a r ; bunun ce
vab N e p t u n e ' d u v e k a r m a d a k i D o n a n m a ha
rektnn kod ismiydi.
D a w e b u k e l i m e y i neden kullandn i z a h
edemiyordu.
B i l d i i tek ey, listede belirtilen
bilmecelerin alt a y e v v e l hazrlam o l m a l a r
ihtimaliydi.
Baka bir i z a h ekli v a r m ? d i y e soru
lunca, D a w e sadece b i r tek ey syliyebilirdi.
alacak d e r e c e d e bir tesadf...
Salar diken, d i k e n y a p a n baka o l a y l a r
d a v a r d . a y e v v e l C h i c a g o M e r k e z Postane
sinde ikin bir z a r f p a t l y a r a k alm ve masa
zerine phe ekici
b a z d o k m a n l a r dkl
mt. Bunlar a y r a n ve dzene sokan 12 kii
h a y r e t l e r iinde tmnn O V E R L O R D isimli
b i r harektla i l g i l i e v r a k olduunu saptadlar.
Entelejans subaylar btn etraf sarm ve
a r gibi almya balamt. A y r c l a r sorgu
ya ekilmi ve ne g r d l e r s e u n u t m a l a r tlenmiti. Bundan sonra mektubun g n d e r i l d i i
susuz kz s o r g u y a ekilmiti. M e k t u b u n neden
57

kendisine g n d e r i l d i i n i b i l m i y o r d u , fakat zar

f n z e r i n d e k i el yazsn tanyordu. K z n bil
d i i k a d a r y l a y a z erkek kardeinindi. Londrad a k i A m e r i k a n k a r a r g h n d a alan v e kz gibi
m a s u m o l a n b i r astsubay y a p l a n soruturmada
mektuba yanl adres y a z m ve bir hata sonu
cu C h i c a g o ' d a k i kzkardeine postalamt.
Bunlar kk o l a y l a r olmasna r a m e n , a
y e t M t t e f i k Yksek K o m u t a n l , A l m a n entelejans servisinin, y a n i A b w e h r ' i n ; O v e r l o r d
k o d kelimesinin a n l a m n b i l d i i n i renseydi
iin d a h a f a z l a n e m l e ele alnmas gerektiini
anlard.
A l m a n ajanlarndan
D i e l l o isimli bir A r
n a v u t ki Abvvehr'de
iero olarak
tann
y o r d u . Berline ocak a y n d a O v e r l o r d u n n e
a n l a m a g e l d i i n i bildirmiti. i e r o pln e v v e l
O v e r l o c k olarak okumu, fakat sonradan bu
nu dzeltmiti.
T r k i y e ' d e n g i l i z sefaretinde
uak o l a r a k alan i e r o ' y a Berlin inanmtr.
Fakat i e r o byk O v e r l o r d u n e n g i z l i v e
n e m l i tarafn renememitir. Y a n i D. gn
nn z a m a n ve yerini. Bu iki b i l g i o k a d a r gizli
tutuluyordu ki, N i s a n a y n n sonuna kadar yal
n z b i r k a y z mttefik subay bunu biliyordu.
Fakat a y n ay K o n t r espiyonaj ubesinin,
A l m a n ajanlarnn n g i l i z a d a l a r n d a aktif ola
rak altklarn bildirerek herkesi uyarmasna
r a m e n iki yksek rtbeli subay; b i r A m e r i k a l
G e n e r a l i l e b i r n g i l i z A l b a y dikkatsizce emni
yet k u r a l l a r n inediler.
Lks C l a r i d g e
ote
lindeki b i r k o k t e y l partide y a n n d a k i subaylara
k a r m a n n 15 H a z i r a n d a y a p l a c a n syledi (* .
<*) Amerikan generali, Eisenhower'in West Point'den (Amerikan Harp Okulu) snf arkada ol
masna ramen Bakomutann onu Amerika'ya
58

ngiltere'de baka bir y e r d e bir n g i l i z A l b a y ,

A m e r i k a n G e n e r a l i n d e n daha da ileri gitti. Baz
sivil arkadalarna a d a m l a r n n zel b i r hedefi
ele geirmek iin eitim grdn ve bu yerin
N o r m a n d i olduunu syledi. H e r iki subayn da
rtbeleri indirilerek komutanlklarndan azledil
diler.
V e imdi 4 H a z i r a n P a z a r gn Yksek K o
mutanlk, e v v e l k i szmalardan daha fenasnn
o r t a y a k t n r e n i n c e akna dnd.
G e c e l e y i n b i r A P telex operatr bo d u r a n
b i r m a k i n a d a y a z m a h z n gelitirmek i i n al
yordu. Yanllkla b a y a n operatrn alma
maksadiyle y a z m o l d u u yaz, h e r g e c e veri
len Rusa neriyatn bulunduu T e y p ' i n bana
gelmi oldu.
O t u z saniye sonra bu dzeltildi
a m a ku kafesten umutu. A m e r i k a ' y a ulaan
ve, A l m a n l a r n d a e l i n e geen, blten yleydi:
A c e l e . A s s o c i a t e d Press N Y K ( N e w Y o r k ) yl
drm. Eisenhower'in k a r a r g h Fransa'ya mtte
fik karmas y a p l a c a n bildirdi.. Mesajn se
bep olaca sonular ldrc denecek nitelikte
olmasna r a m e n b i r ey y a p m a k iin v a k i t ar
tk ok geti. k a r m a n n dev m a k i n a l a r hare
kete g e i r i l d i ve saatler getike h a v a ktlem i y e balad. Bu d u r u m d a i m d i y e k a d a r bir
a r a y a gelmi olan H a v a i n d i r m e v e A m f i b i k
kuvvetleri
Eisenhower'in
kararm
beklemeye
baladlar.
geri gndermekten baka
yapaca ey yoktu.
D. gnnden sonra Generalin durumu geni ap
ta yayna neden oldu ve sonra Albay rtbesiyle
emekliye sevkedildi.
Eisenhovver'in kararghnda ngiliz Albay
nn uygunsuz durumu hakknda kayt yoktur.
Bu, Albayn stleri tarafndan sessizce halledil
mitir.
59

Y i r m i seneden beri kanalda grlen en fe

na h a v a artlarna b a k a r a k Bakomutan kar
m a y t e k r a r erteliyecek m i y d i ?

KISIM

Southwick
House'daki
Deniz
Kuvvetleri
K a r a r g h n d a n iki m i l uzaklkta y a m u r l a sr,
sklam olmu o r m a n d a byk k a r a n v e r e c e K
olan A m e r i k a l , ksmen denmi, buuk ton
luk t r e y l e r i n d e karsndaki p r o b l e m l e uratk
tan sonra hi yoksa biraz istirahat e t m e k isti
yordu.
stese Southwick House'da, g a y e t konforlu
bir d a i r e y e yerleebilecek o l a n Eisenhower bu
n e r i y i olumsuz karlad. B i r l i k l e r i n i n g e m i l e r e
binecekleri l i m a n l a r a m m k n o l d u u k a d a r ya
kn o l m a k istiyordu.
Birka g n e v v e l derli, toplu bir sava ka
r a r g h k u r m a k iin g e r e k e n e m r i vermi, v e
k u r m a y h e y e t i iin adr v e t r e y l e r l e r d e n oluan
k a r a r g h n kurdurmutu. K e n d i treylerine uzun
z a m a n e v v e l S i r k V a g o n u adn vermiti.
E i s e n h o w e r ' i n treyleri, d grn i l e e
ya n a k l e d e n T I R ' l a r a b e n z i y o r d u . ksm
b l m e a y r l m t : Y a t a k odas, o t u r m a odas
ve alma odas. Bakomutann treylerde otur
duu sre pek fazla deildi. O t u r m a ve al
ma odalarn ok az kullanyordu. K a r a r g h a
lmas gerektiinde, bunu t r e y l e r i n i n yaknn
daki b i r a d r d a y a p m a y tercih e d i y o r d u . . . Sa
dece yatak odasnda,
kullanlmakta olduunu
gsteren b i r dzen v a r d .
Bu oda da baz romanlarla, masas zerin
de ei M a m i e ve 21 yandaki
olu
John'un
60

west point niformal resimleri vard. Bu trey

lerden, Eisenhower takriben m i l y o n M t t e f i k
askerine komuta ediyordu.
K o m u t a s altndaki askerlerin yars A m e r i
kal idi: 1.700.000 kara, deniz, h a v a ve deniz piya
de er, erba ve subaylar.
bir

ngiliz v e K a n a d a l k u v v e t l e r toplam olarak

milyondu.

Bunlara i l v e t e n Fransz, Polonyal, ekos

lovak, Belikal, N o r v e l i ve H o l l a n d a l sava
lar v a r d .
imdiye kadar hibir Amerikal,
muhtelif m i l l e t l e r d e n oluan, bu kadar byk
bir k u v v e t e k o m u t a etmemitir.
Eisenhower gsterii s e v m i y e n bir kimseydi.
Bu k a d a r b y k b i r sorumluluu yklenmi ve
m i l y o n l a r aan b i r k u v v e t e komuta e d e n bir
kimse d e n e m i y e c e k k a d a r m t e v a z i g i y i m l i y d i .
D i e r baz mttefik komutanlar gibi, a l d ma
d a l y a l a r n eridi ile dolu ceket, srmalarla ssl
apka g i y m i y o r d u . O m u z l a r n d a d r t yldz, g
snde t e k b i r m a d a l y a eridi v e S H A E F ( M t
tefik K u v v e t l e r i B a k o m u t a n l ) in o m u z u ze
rine dikili paleti vard.
T r a y l e r d e de otoritesini gsteren h i b i r ey
yok gibiydi: N e bayrak, n e harita, n e ereve
lenmi drektifler ve ne de kendisini z i y a r e t eden
D e v l e t Byklerinin
i m z a l f o t o g r a f a n vard.
Fakat y a t a k odasnda telefon v a r d ve
d e a y n renklerdeydi. K r m z olan acele W a s
hington konumalan;
yeil,
Downing
Street
10 N o ' y a direk h a t ( * ) , ve siyah olan da, ok
byk yetenekleri olan K u r m a y Bakan K o r
g e n e r a l W a l t e r Bedeli Smith ile kendi ka
r a r g h ve M t t e f i k yksek K o m u t a n l n n st
rtbeli s u b a y l a n ile
konumasn
salyordu.
( * ) ngiltere Babakanlarnn oturduu ev.

eviren
61

Associated Press'in yanllkla g n d e r d i i kar

m a y l a i l g i l i y l d r m mesaj o l a y n siyah telefon
d a n renmiti.
Bu fena h a b e r kendisine verilince, hibir ey
sylemedi. D e n i z c i e m i r Subay A l b a y H a r r y
C. Butcher K o m u t a n n n h a b e r i alnca sadece
e v e t v e y a peki anlamna g e l e n hafif bir hrlt
k a r d n hatrlamaktadr.
A r t k syliyecek v e y a y a p a c a k
ne v a r d ki?
Drt a y e v v e l W a s h i n g t o n ' d a k i G e n e l Kur
m a y Bakanlnn
kendisini
Bakomutanla
a t y a n e m r i n d e unlar yazlmt: A v r u p a kt'asna gireceksin ve d i e r Birlemi M i l l e t l e r l e be
raber Almanya'nn
kalbini hedef tutacak, v e
onun silhl kuvvetlerini y o k edecek H a r e k t
yneteceksin...
Burada, bir satr iinde g a y e ve saldrnn
maksad y a z l y d . Fakat t m M t t e f i k l e r Dn
yas iin bu, b i r A s k e r H a r e k t t a n d a h a da ileri
bir a n l a m tayordu. E i s e n h o w e r bunu B y k
Kutsal S a v a diye isimlendirmiti. Esas g a y e ,
m a n y a k b i r anlay v e inann t m b i r kt'ay
esir g i b i kullanp 300 n i y o n insan inleten b i r
k u v v e t i y e n i p bu kemekee b i r son v e r m e k t i .
B u sralarda M t t e f i k l e r N a z i b a r b a r i z m i n i n
ne o r a n d a olduunu
tam a n l a m y l a bilmiyor
lard.
H e i n r i c h H i m l e r ' i n g,z o d a l a r n d a boulan,
ve frnlarnda y a k l a r a k y o k edilen, ve kle ii
o l a r a k altrlarak l e n m i l y o n l a r c a insann
ne o l d u u n d a n t a m k a p s a m y l e h a b e r l e r i yoktu.
B y k Kutsal S a v a n gayesi sadece sa
va k a z a n m a k d e i l N a z i z i m ' i y o k edip, dnya
tarihinde ei g r l m e m i vahete b i r son ver
mekti.
62

E v v e l k a r m a n n baarl olmas
gereki
yordu.
E e r bu baarl o l m a z s a A l m a n y a ' n n
yenilmesi seneler alabilirdi.
Byk apta bir k a r m a y a h a z r l a n m a k
iin y a p l a n p l n l a m a l a r b i r seneyi akn b i r
z a m a n almt.
Eisenhower'in Bakomutan olacan bilme
d e n ok evvel,
n g i l i z g e n e r a l i S i r Frederick
M o r g a n ' n bakanlnda kk b i r g u r u p n
g i l i z v e A m e r i k a n subay, s a l d n iin a n a hatl a n h a z r l y o r l a r d . T a b i bu i pek k o l a y olmu
yordu.
nki karlannda bir
sr soru ia
reti vard. M e s e l : Saldr n e r e y e v e n e z a m a n
yaplacakt? E e r X T m e n l e r i n e i h t i y a olursa
b u n l a n saldr k u v v e t i kadrosuna a l m a k mmkin olacak m y d ? D e n i z K u v v e t l e r i n i n bombar
d m a n nasl olacakt ve bunlar k o r u m a ii na
sl salanacakt? k a r m a g e m i l e r i n e r e d e n te
m i n edilecekti? Bunlar Pasifik ve A k d e n i z sava
a l a n l a n n d a n m getirilecekti?
H a v a saldns
iin g e r e k l i olan binlerce u a n slenecei, k a
h a v a alanna i h t i y a v a r d ? G e r e k l i m a l z e m e n i n ,
ara ve gerelerin, t o p l a n n , cephanenin, tat
aralannn, g d a m a d d e l e r i n i n toplanp hazr
lanmas iin n e k a d a r z a m a n a g e r e k v a r d ? v e
yalnz s a l d n iin deil, onu takibeden g n l e r d e
gerekli ihtiya ne kadard?
Bunlar M t t e f i k p l n l a y c l a n n n y a n t l a n n bulmas g e r e k e n sorulardan y a l n z b i r k a ta
nesiydi. D a h a buna b e n z e r yantlanmas g e r e
ken binlerce soru v a r d .
Eisenhower Bakomutan atannca, bu sorul a n n O v e r l o r d p l n haline gelmesi i i n d a h a
da geniletilmesi ve imdiye- k a d a r tek b i r as
ker harektta g r l m e m i apta
daha f a z l a
ara-gere, asker, g e m i , uak ve m a l z e m e y e ih
tiya olduu grld.
63.

Yaplan ymak
k o r k u n denecek nitelik
teydi. P l n henz son eklini a l m a m d u r u m d a
iken, n g i l t e r e ' y e insan ve m a l z e m e akn ba
lad. K s a sre sonra kk kasaba ve k y l e r d e
o r a h a l k n d a n fazla A m e r i k a l doldu. H e r y e r d e
h a v a alanlar b i t i v e r m i y e balad. Byk h a v a
saldrs iin eldeki h a v a a l a n l a r n a ek olarak
163 s d a h a ina edildi. L i m a n l a r adeta tka,
basa dolmutu.
Z r h l l a r d a n tutun d a M T B ( M o t o r T o r p i t o
G e m i s i ) ye k a d a r 900 g e m i toplanmt. K o n v o y
lar o k a d a r sk g e l m i y e balad ki, h e m e n he
m e n 2 m i l y o n ton m a l z e m e ve ara-gere getir
d i l e r ve bunlar y e r l e r i n e tamak iin 170 m i l
e k d e m i r y o l u yaplmas gerekti. M a y s a y g e l i p
a t t z a m a n G n e y n g i l t e r e byk b i r silh
deposuna dnd. A a y u k a r elli b i n d e n fazla
tank, k a m y o n , zrhl araba, j e e p l e r ve ambu
lanslar t a m p o n , t a m p o n a seyahat edebiliyorlar
d. B u n l a r d a n baka uaksavar toplar,
buldo
z e r v b . a r a l a r y n a k halinde toplanmt. A y
rca y e n i sava m a l z e m e l e r i de gelmiti. Y z e n
tanklar, d u v a r v e ukurlar y a r d m s z aacak
tipten olanlar, g e e c e i yol v e y a a r a z i zerinde
ki m a y n l a r p a t l a t m a k iin kaln zincirleri f
r l d a k g i b i dndrenler... G v e r t e l e r i dz roket
a t a n g e m i l e r . Fakat bu yeni bulularn en ente
resan,
ekilerek N o r m a n d i y e gtrlecek iki
adet Limand.
Btn m a y s a y b o y u n c a insan ve malze
me, l i m a n v e y k l e m e y e r l e r i n e g i t m i y e balad.
Bu g a y e t n o r m a l olarak b i r y l m a ve kar
g a a l a sebep olabilirdi. Fakat; l e v a z m teki
lt, askeri polisler ve n g i l i z d e m i r y o l u yetkili
leri h e r eyin aksamasz ve z a m a n n d a hareketi
ni saladlar.
A s k e r l e r ' y k l e m e b l g e l e r i n e gelince Nissen
64

barakalar m a n t a r g i b i b i t m i y e balad. O k a d a r
fazla asker v a r d ki, 4500 tanesi y e n i e i t i l m i
a o l m a k zre 54.000 kii yalnz A m e r i k a n te
sislerine h i z m e t e t m e k iin alyordu. M a y s n
son haftas, A s k e r l e r ve m a l z e m e , tat ve kar
m a g e m i l e r i n e y k l e n m i y e balad.
N i h a y e t hareket zaman
gelmiti.
Toplam

kuvvet

korkun

byklkteydi

ve

imdi b u byk silh; Y a n i H r D n y a gen

lii ve k a y n a k l a r b i r t e k kiinin kararn bek
liyordu.
Eisenhower'in kararn.
4 Haziran
gnnn
m h i m b i r ksmn
Eisenhower t r e y l e r i n d e
yalnz olarak geirdi.
Kendisi v e e m r i n d e k i k o m u t a n l a r k a r m a n n
baarl ve insan kayb b a k m n d a n en az oran
da olmasi iin h e r g e r e k e n i yapmt.
Fakat a y l a r c a sren politik ve asker pln
lamalara ramen
Overlord
harekt
baz
eylerin m e r h a m e t i n e kalmt. Eisenhower'in
eli, kolu b a l g i b i y d i . Y a p a c a tek ey h a v a n n
dzelmesini mit e t m e k ve beklemekti. Bunun
la b e r a b e r ne olursa, olsun o g n n (4 H a z i r a n )
sonunda bir k a r a r v e r m e k zorundayd. O v e r
l o r d harektnn y a p l p v e y a ertelenmesi vere
c e i bu karara b a l y d . O'nun hesabna bu ie
baka kimse k a r a r v e r e m e z d i , nki sorumlu
luk O'nun ve y a l n z c a O'nundu.
Eisenhower korkun b i r k a r a r v e r m e duru
mu ile kar k a r y a idi.
17 M a y s t a D. G n n n H a z i r a n n 5, 6 ve
ya 7 inci g n l e r i n d e n birinde olmasna k a r a r
verdi.
M e t e o r o l o j i k etdler b i r k a r m a iin
65

olumlu h a v a durumunun bu g n l e r d e u y g u n
o l a c a m ve o gnlerde g e kan bir ay, ve
a f a t t a n biraz sonra d e n i z i n geri ekilmesinin
m m k n olaca belirtiliyordu.
S a l d r y yapacak olan
A m e r i k a n 101 ve
82 r c i T m e n l e r i ile 6 nc n g i l i z Tmeni'nin
parat v e planrlerle g i d e c e k olan p i y a d e
b i r l i k l e r i n i n bu ay na ihtiyac vard. Srpriz
bir a k n yapabilmeleri, karanlkta hedef zerine
g e l m e l e r i n e balyd. G e kan ay m istem e l e r i bu nedenleydi. '
D e n i z d e n karmann, deniz ekilmiken ya
plmas g e r e k i y o r d u . B y l e c e R o m m e l ' i n deniz
deki e n g e l l e r i m e y d a n a km olacakt. Btn
k a r m a n n z a m a n l a n m a s d e n i z i n bu durumu
na balyd.
G n n g e saatinde ilk k a r m a dalgasn
takibedecek birliklerin de a y n ekilde alak de
nize ihtiyalar vard, ve h e m de karanlk bas
madan evvel.
Bu iki kritik faktr, y a n i ay ve alak
deniz dzeyi, Eisenhower'in elini kolunu b a l a r
nitelikteydi. D e n i z i n saldr iin alak dzeyde
oluu ayda 6 defa m e y d a n a g e l i y o r d u ve bun
lardan nde ay yoktu. sadece burda
bitmiyordu, gznnde tutulmas g e r e k e n daha
birok faktrler vard. Birincisi; deniz, kara ve
h a v a kuvvetleri uzun gn ve i y i gr art
l a n istiyorlard;
bylece kumsallar tanmak,
d e n i z v e h a v a kuvvetlerinin hedeflerini bulmak
ve 5000 g e m i n i n Seine krfezinde m a n e v r a ya
parken arpmamas i m k n salanacakt. kin
cisi: Sakin ve dalgasz bir d e n i z e g e r e k vard.
D a l g a l bir denizlin D o n a n m a y a y a p a c a za
r a r l a r b i r tarafa, As terleri deniz tutmas, onlar
kumsallara kmadan e v v e l ie y a r a m a z hale
getirecekti. ncs: Denizden, karaya doru
66

esen alak hzda r z g r a ihtiya v a r d . Bu su

retle top at ve h a v a b o m b a r d m a n n n sahilde
m e y d a n a g e t i r d i i d u m a n l a r ekilerek, hedefle
rin gzkmesini salyacakt. Ve son o l a r a k da,
mttefikler k a r m a d a n sonra
gerekli destei
y a p a b i l m e k iin sakin geecek 3 g n e ihtiyala
r vard.
Yksek Komutanlkta, Eisenhower dahil, h i
kimse olaanst artlar beklemiyordu.
Meteoroloji u z m a n l a r y l e yapt toplantlar
da, saldr iin, hi yoksa, kabul edilebilecek
m i n i m u m artlarn bulunduu gn saptamak
istiyolrdu. Fakat meteorolojistler H a z i r a n aylnda
bu artlar salyajcak h a v a durumunun bulun
masna onda b i r ans tanyorlard.
Elu frtnal p a z a r gnnde treylerinde yal
nz bana oturan Eisenhower, her ihtimli e t d
edince g z e alnacak rizikolarn astronomik ol
duunu g r y o r d u .
k a r m a iin kararlatrlan gnden, a y n
5 ini semiti. n k i h a v a artlar nedeni ile
k a r m a ertelenirse a y n 6 smda yaplabilirdi.
ayet k a r m a 6 snda y a p l r ve ertelenirse ge
m i l e r i n yakt i k m l i v e d i e r iler bunun, a y n
7 sinde y a p l m a s n a e n g e l olabilirdi.
k a r m a y d e n i z artlarnn uygun olduu
g n olan H a z i r a n 19'a erteliyebilirdi. Bunu ya
parsa H a v a i n d i r m e birliklerinin
saldrlarn
karanlkta y a p m a l a r gerekiyordu, nki 19 Ha
ziran gecesi A y mehtab o l m y a n b i r g e c e y d i .
D i e r alternatif, k a r m a y T e m m u z a y m a
ertelemekti ve bu uzun erteleme; Eisenhower'in
hatrladna g r e ; g z e alnmas ok z o r bir riz i y o idi... Ertelemeyi dnmek bile o k a d a r
korkuntu ki, Eisenhower'in g a y e t dikkatli ha
reket eden komutanlar, saldrnn a y n 8 v e y a
9 unda yaplmasn bile g z e alyorlard. Bir de67

fa g e m i l e r e binmi o l a n personeli uzun sre ge

m i l e r d e tutmak i m k n yoktu. Saldr gnne
k a d a r h a v a slerindeki v e barakalara yerlemi
olan personelin dar k m a l a r n a i z i n v e r m e k
imknszd. Buna r a m e n O v e r l o r d srrnn d
ar szmas ok muhtemeldi.
Ayrca,
Alman
ajanlarnn bo d u r m a d da b i r gerekti. Luft
w a f f e keif uaklarn da hesaba k a t m a k lzm
d. Bu keif uaklarnn l i m a n l a r a ylm ge
m i l e r i g r p A l m a n Bakomutanlna bildirme
si, k a r m a n n y a k n d a y a p l a c a n
kantlayan
b i r g e r e k o l a r a k kabul edilecekti.
Zaten R
m e r i n tek istedii ey k a r m a n n ne z a m a n yap d a c a n renmekti. A l m a n keif uaklar bu
b i l g i y i salaynca
R o m m e l ' i n r y a l a r gerek
o l a c a k v e ona g r e hazrlkl bulunacakt, yani
ksacas e k m e i n e y a srlecekti.
H e r k e s iin erteleme konusu byk tehli
k e l e r a r z e d i y o r d u ve buna k a r a r v e r e c e k olan
tek kii de Eisenhower'di.
l e d e n sonra yava, y a v a a z a l a n gndz
nda Bakomutan, treylerinin kapsna gele
rek, r z g r n esmesiyle sallanan a a tepelerine
ve s e m a y kapsyan bulutlara bakyordu. Baz
z a m a n da treylerin dnda z i n c i r l e m e sigara
i e r e k aa yukar y r y o r ve nne gelen ey
lere t e k m e atyordu.
Bu y a l n z yrylerinde Eisenhower'in kiml e y i g r d yoktu, fakat akama d o r u karar
g h n a g i r m e s i n e izin v e r i l m i olan sava mu
habirlerinden
N B C ' l i M e r r i l l R e d Mueller'i
g r d v e B i r a z y r y e l i m R e d dedi v e M u e l l e r ' i
b e k l e m e d e n elleri cebinde yrmesine d e v a m
etti. ke o r m a n iinde g z d e n kaybolurken muha
b i r koarak Eisenhower'e yetiti. Bu, her z a m a n
y a p t k l a r b i r yry deildi. Sessizce yollar
na d e v a m ettiler ve Eisenhower tek k e l i m e bile
63

konumad. M u e l l e r ' i n hatrladna g r e k e

t a m a m e n kendi dnceleriyle megul ve kar
lat p r o b l e m l e r i n iine gmlm gibiydi, v e
sanki b e n i m b u l u n d u u m u unutmutu. M u e l
ler'in Bakomutana soraca bir sr soru var
d, fakat bu artlar altnda sessizlii tercih et
ti. T e k r a r k a m p y e r i n e dndkleri z a m a n Eisen
h o w e r A l l a h a s m a r l a d k dedi v e t r e y l e r i n i n
a l e m i n y u m m e r d i v e n i n d e n yukar k m y a ba
lad. Bu anda M u e l l e r ' e g r e E i s e n h o w e r zn
t ile iki b k l m olmutu. Sanki apuletlerindeki d r d e r y l d z d a n herbiri bir ton g e l i y o r m u
gibi bir hali v a r d . . . .
O g e c e dokuz o t u z d a n e v v e l Eisenhower'in
yksek rtbeli k o m u t a n l a r ve k u r m a y ! bakan
lar Southwick House'un ktphanesinde kk
g r u p l a r halinde toplanm k u r m a y subaylar ya
va sesle konuuyorlard. m i n e y e y a k n yer
d e Eisenhower'in K u m a y Bakan G e n e r a l W a l
ter Bedell Smith, pipo ien Bakomutan mua
vini H a v a M a r e a l i T e d d e r ' l e konuuyordu. On
lara y a k n bir y e r d e M t t e f i k D o n a n m a K o m u
tan A m i r a l R a m s a y ve biraz ilerde de M t t e f i k
H a v a K u v v e t l e r i K o m u t a n H a v a M a r e a l i LeichMallory* vard. G e n e r a l Smith'in h a t r l a d n a
g r e y a l n z b i r subay formalitelere a y k r tarzda
giyinmiti. D-Gnndeki saldrdan sorumlu ola
cak M o n t g o m e r y h e r z a m a n k i pantolon v e dik
y a k a l k a z a n giymiti. Eisenhower Y r y n
d i y e e m i r v e r d i i zaman, e m r i yrrle ve tat
bik alanna k o y a c a k subaylar bunlard. K u r m a y
subaylar ile b e r a b e r odada on iki yksek rt
beli subay v a r d ve dokuz buukta balyacak
olan tarihi toplantya g e l e c e k Bakomutanlarn
bekliyorlard. A y n z a m a n d a Meteorolojistlerin
en son h a v a t a h m i n l e r i n i de d i n l i y e c e k l e r d i .
Saat tam dokuz otuzda kap ald ve k o y u
09

yeil batldresi ile Eisenhower ieri girdi. O eski

ve mehur Eisenhower glnden ok hafif bir
eser vard ve konferans at zaman znt
maskesi abucak yzn yeniden kaplad. U z u n
aklamalara lzum yoktu, nki verilecek ka
rarn ciddiyetini herkes kavram durumdayd.
Eisenhower'den hemen sonra Overlord hare
ktnn Meteorolojistleri,
b a k a n l a n RAF'den
A l b a y Stagg ile beraber o d a y a girdiler. Oday
bir sessizlik kaplad ve Stagg Brifing'K*) at.
Son geen 24 saatlik hava durumunu anlattk
tan sonra, gayet sakin bir ekilde Baylar, hava
d u r u m u n d a ani ve beklenmedik gelimeler ol
du. Eisenhower ve emrendeki komutanlara bir
mit veren bu haber zerine btn gzler
Stagg zerinde topland.*Yeni bir hava cephesi
saptand. Bu cephe gelecek birka saat iinde
kanala ulaacak ve saldr blgelerinde yava,
yava havann almasna neden olacaktr. Ha
vann bu dzeli durumu gelecek gn de hk
mn srdrecek ve 6 Haziran sabahna kadar
devam edecektir. Bundan sonra h a v a tekrar bo
zacaktr dedi ve ilve etti Beklenen bu gzsl
h a v a artlar sresince rzgrlar hzn kaybe
decek ve h a v a aacaktr.
H a b e r ok gzeldi. B u n a gre bombardman
uaklarnn 5 Haziran gecesi ve 6'smn sabahna
kadar rahat harekt yapmalarn salyacakt.
leyin bulutlar kalnlaacak ve h a v a kapana
cakt. Ksacas, Eisenhower'e sylenenlere gre
asgar ihtiyalar altnda olumlu bir hava art
hkm srecek ve bu, ancak 24 saatten biraz
fazla devam edecekti.
Stagg, szn bitirir bitirmez Meteorlojist( * ) Brifing: Gerekli detaylann verildii askeri top
lant.
70

eviren

lerin hepsi soru barajna tutuldu. Mesel: T a h

minlerinden e m i n m i y d i l e r ? T a h m i n l e r i yanl
olabilir miydi? A y n 6'sm takibeden birka gn
iinde h a v a n n d z e l m e e d e v a m etmesi mm
kn m y d ?
Baz sorulara Meteorolojistlerin c e v a p ver
mesi imknszd. H a z r l a d k l a r
rapor,
dier
kaynaklarla defalarca
kontrol edilmiti ama,
h a v a n n an bir nedenle deimesi olasl m e v
cuttu. Sorulara c e v a p verebildikleri kadar ver
diler ve konferans odasn terkettiler.
Bundan sonraki onbe
dakika
sresinde
Eisenhower ve k o m u t a n l a r fikir al, v e r i i n d e
bulundular. A m i r a l Ramsay, bir k a r a r v e r m e n i n
aceleliini v e n e m i n i belirtti. E e r O v e r l o r d
harekt sal g n yaplacaksa O m a h a ve U t a h
kumsallarna k a c a k v e A m i r a l A . G . K i r k ' i n
komuta ettii A m e r i k a n
kuvvetlerinin
yarm
saat iinde e m r i a l m a l a r gerekiyordu.
Eisenhower, k o m u t a n l a r y l a tek, tek konu,
tu. G e n e r a l S m i t h saldrnn ayn 6'snda yapl
masn dnyordu. Bu b i r d e r e c e y e k a d a r ku
mard, fakat rizikosu g z e alnmas g e r e k e n b i r
kumar. T e d d e r v e L e i g h - M a l l o r y t a h m i n edilen
bulutlu havann, H a v a kuvvetlerinin etkili bir
ekilde harekt y a p m a s n a
e n g e l olmasndan
korkuyorlard. Bylece, saldr, yeterli h a v a des
tei o l m a d a n y a p l m a k zorunda kalabilirdi. By
lece i a n s a k a l y o r demekti. M o n t g o m e r y 5
H a z i r a n d a D-Gn ertelendiinden e v v e l alm
olduu karara sadk k a l a r a k Ben g i d e l i m de
r i m d i y e fikrini bildirdi.
imdi h e r ey ke'a kalmt. Y a l n z onun
karar v e r e c e i an gelmiti. Eisenhower btn
ihtimalleri tartarken ortalkta uzun b i r sessiz
lik hkm srd. Eisenhower'e d i k k a t l e b a k a n
G e n e r a l Smith elleri masa zerinde kenetli ve

71

ba e i k m a s a y a bakan Bakomutann kendisini

y a l n z hissettiini biliyordu. D a k i k a l a r g e m i y e
balad; bazlar i k i dakika, b a z l a r da be da
kika g e t i i n i syler. Bundan sonra Eisenhower
y z ok y o r g u n bir ekilde ban kaldrd ve
k a r a r n bildirdi; yava, y a v a yle dedi E m r i
v e r m e e m e c b u r o l d u u m u z a k a n i y i m . . . Bundan
holanmyorum, fakat durum b y l e . . . N a s l ba
k a b i r ey y a p a b i l e c e i m i z i b i l m i y o r u m .
Eisenhower a y a a kalkt. Y o r g u n grnyor
du, fakat yzndeki sinir gerginliiAin bir ksm
gitmiti ve z e r i n d e n byk b i r y k kalkma
b e n z i y o r d u . A l t saat sonra h a v a durumu brifin
gi y a p l r k e n kararn syledi ve bunda srar et
ti. A l t H a z i r a n Sal G n D-Gn olacakt.
E i s e n h o w e r ve k o m u t a n l a r oday terkettiler
v e g r e v l e r i olan saldry
harekete geirmek
iin acele k a r a r g h l a r n a gittiler. Sessiz konfe
rans odasnda, arkalarnda m a v i b i r d u m a n ta
bakas kalmt.
m i n e d e k i ate, cilalanm demede yansmalar y a p y o r ve minenin stndeki saatin
a k r e p ve y e l k o v a n 9.45'i gsteriyordu.

KISIM XI
82 nci H a v a n d i r m e T m e n i n d e n er A r t h u r
B D u t c h Schultz barbut oyunundan a y r l m a y a
k a r a r v e r d i i z a m a n saat takriben g e c e n i n 10
uydu. Schultz bu k a d a r p a r a y a bir daha sahip
o l a c a n p e k tahmin e t m i y o r d u . Barbut oyunu
h a v a i n d i r m e saldrsnn en az 24 saat ertelen
d i i n e d a i r bildiri g e l d i i n d e n beri d e v a m edi
yordu.
O y u n e v v e l bir adrda balam, sonra bir
u a n k a n a d m n altna nakledilmi ve imdi
72

de yatakhaneye evrilmi bir hangarda devam

ediyordu. Burda bile b o y u n a y e r deitiriyordu.
Bazen h a n g a r n b i r ucunda, b a z e n ortasnda ba
z e n de y a t a k a r a l a r n d a z a r l a r frlatlp, para
lar e l deitiriyordu, v e Dutch byk p a r a l a r
kazananlardan b i r tanesiydi. N e k a d a r kazand
n k e n d i de b i l m i y o r d u . Fakat avucunda tuttu
u burumu yeil dolarlar, n g i l i z sterlinleri ve
yeni baslm v e k a r m a d a n sonra kullanlacak
Fransz paralar 2500 d o l a r d a n fazlayd. 21 sene
lik mrnde b i r a r a d a g r d en fazla paray
d bu. F i z i k m a n ve psikolojik olarak kendisini
paratle a t l a m a y a hazrlamt.
H a v a ssnde o sabah din trenler yapl
m ve katolik o l a n Dutch p a p a z a itiraflarda bu
lunmu ve sonra da topluca
dua etmilerdi.
Ruhsal o l a r a k h u z u r a kavuan Dutch, bu paray
la ne y a p a c a n biliyordu. Kafasnda paracn
dat eklini plnlamt. P a r a n n 1000 dolarn
ngiltere'deki a n a k a r a r g h t a b r a k a c a k v e i z i n
li g e l d i i z a m a n kullanacakt. D i e r 1000 d o l a r
da San Franciscod'aki annesine Dutch iin sak
lasn d i y e g n d e r e c e k t i . Fakat bu p a r a n n 500
dolarn annesine a r m a a n e t m e k istiyordu. A n
nesinin buna ok sevineceine emindi. G e r i ka
lan para iin ise zel b i r fikri v a r d . K e n d i bir
l i i 505 nci A l a y Paris'e girince, paras Dutch'
dan o l m a k zre, arkadalaryla kafay ekecek
ti.
G e n parat h e r eyi yoluna k o y d u u n u
zannediyordu ama

sabahki

o l a y durup,

durup

tekrar aklna taklyordu.

O sabah annesinden
bir mektup almt.
Zarf y r t p a t z a m a n iinden kk b i r dua
tespihi y e r e dt. A r k a d a l a r g r r de alay
ederler diye, e i l i p tespihi abucak y e r d e n ald
73

v e b e r a b e r i n d e Fransa'ya g t r m e y e c e i kk
torbann iine koydu.
T e s p i h aklna gelince kafasnda b i r soru
o l u m y a balad: Byle bir z a m a n d a neden ku
m a r o y n u y o r d u ? Bir senede k a z a n a c a n d a n faz
la o l a n elindeki buruuk p a r a l a r a bakt. O an
da Dutch Schultz bu p a r a y cebine k o y d u u tak
d i r d e kesinlikle ldrleceine i n a n m y a bala
d.
y l e ya paralar bakasna aitti. Dutch ii
ansa b r a k m a k niyetinde deildi. Saatine bakt
ve 2500 d o l a n ne k a d a r z a m a n d a kaybedebile
c e i n i dnd.
O g e c e a n o r m a l ekilde hareket eden y a l n z
Schultz deildi. Erinden tutun da, g e n e r a l i n e ka
d a r hi kimse, m u k a d d e r a t l a atmak istemi
yordu.
N e w b e r r y ' d e k i k a r a r g h n d a 101 nci H a v a
ncrme T m e n K o m u t a n G e n e r a l M a x w e l l D .
T a y l o r st rtbeli subaylaryla uzun ve zel bir
toplant y a p y o r d u . O d a d a belki y a r m dzine
insan v a r d . Bunlardan bir tanesi T m e n K o m u
tan m u a v i n i T u g e n e r a l D o n Pratt b i r y a t a a
oturmutu. Konuurlarken o d a y a baka bir su
b a y d a h a girdi, apkasn kard ve y a t a n ze
rine frlatt. G e n e r a l Pratt y e r i n d e n ok gibi fr
lad v e apkay yataktan alp y e r e atarak A m a n
A l l a h m bu uursuzluktur dedi. Buna herkes
gld ama, G e n e r a l Pratt tekrar y a t a a oturmad.
P r a t t 101 nci p l n r k u v v e t l e r i n i N o r m a n .
d i ' y e g t r m e k g r e v i n i kabul etmiti.
G e c e bastrnca n g i l t e r e ' d e k i btn kar
m a kuvvetleri b e k l e m e e d e v a m ettiler. Eitim
g r e , g r e d o r u a ulaan askerler g i t m e e ha
z r d l a r ve erteleme olay hepsini huzursuz et
miti. H a z r durumda b e k l e y i n d i y e e m i r ald k l a n n d a n bu y a n a on sekiz saat gemiti ve
7-1

h e r g e e n saat askerlerin sabrn biraz daha

taryordu. H i birisi D-Gnne daha y i r m i alt
saat kaldn b i l m i y o r d u , nki haberin aa
k a d e m e l e r e bildirilmesi iin z a m a n h e n z ok
erkendi.
Ve bylece, bu frtnal p a z a r gecesinde her
kes; yalnzlk, m * r a k ve g i z l i tuttuklar korku
ile h e r h a n g i bir eyin, a m a ne olursa olsun, bir
z e y i n olmasn bekliyorlard. ngiltere, kamyon
larn inler gibi k a r d sesler, ve tank paletle
r i n i n grltleriyle dolmutu. H e r yerde A m e r i ,
kahlarn sorduu a y n ey duyuluyordu. Bu A l
lann bels y e r n e r e d e ?
K a r a n l k v e d a l g a l rlanda denizinde U S S
H e r n d o n destroyerinde T e m e n Bartow F a r r Jr.
kendini o y n a d k l a r b r i oyununa konsantre et
m e e alyordu.
Bunu y a p a b i l m e k b i r h a y l i
zordu, nki etrafnda bunun sosyal bir akam
toplants o l m a d n hatrlatacak b i r ok ey
vard. G e m i d e k i
byk salonun
duvarlarna
N o r m a n d i kumsallarna yukardan bakan A l m a n
topu m e v z i l e r i n i n h a v a d a n ekilmi fotorafla
r teyplere yaptrlmt. Bu top m e v z i l e r i H e r n don'un D-Gnndeki hedefleriydi. Farr kendi g e
m i l e r i n i n de A l m a n toplar iin a y n ey olaca
n biliyordu.
T e m e n Farr, N o r m a n d i ' d e n sa, salim kur
tulacana inanyordu. Buna r a m e n ; ne olur,
n o l m a z dncesi ile henz d o m a m olan
oluna b i r m e k t u p yazmt.
N e w Y o r k ' d a k i kars A n n e ' i n o l a n y e r i n e
bir kz ocuu d o u r m a olasl F a r r ' m aklna
bile g e l m i y o r d u . ( G e r e k t e n F a r r ' m istei yeri
n e geldi v e A n n e kasmda bir o l a n ocuu do
urdu.)
N e w H a v e n ' d e b i r m o l a blgesinde n g i l i z
3 nc T m e n i n d e n avu R e g i n a l d Dale karyo75

lasnda aniden dik olarak oturdu ve ei Hilda'/

merak etmiye balad. 1940 senesinde evlenmi
ler ve her ikisi de bir ocuklar olmasn iste
milerdi. Birka gn evvelki son izninde eve git
tii zaman Hilda sevinle hamile olduunu sy
lemiti. Dale bunun zerine deliye dnd, nki
karmann yaknda yaplaca|un ve kendisinin
de buna itirak edeceini tahmin ediyordu. Bu
hrsla Haber verecek tam zamann buldun de
di. Bu szler zerine karsnn gzlerine gelen
zntl buulan gene grr gibi oldu ve d
nmeden syledii ac szleri hatrlayp ken
dini sulad. Fakat artk i, iden gemiti ve
karsna telefon etmesine bile imkn yoktu. Kar
yolasna tekrar srt st yatt ve uyumya gay
ret etti.
Soukkanl birka kii derin, derin uyuyor
du. ngiliz 50 nci Tmeninin ykleme blgesin
deki soukkanl
tipten bir akam;
Bagedikli
Stanley Hollis'di. Uzun zaman nce nerede olur.
sa olsun uyumay renmiti. Yaknda yaplacak
saldr Hollis'i pek dndrmyordu, nki ne
ile karlaacan ok iyi biliyordu. Dnkerk'
den tahliye edilmi, 8 nci Orduyla Kuzey Afri
ka'da arpm ve Sicilya kumsallarna km
t.
O gece ngiltere'de bulunan milyonlarca as
ker arasnda Hollis ender bulunan bir tipti. So
ukkanllkla karmann yaplmasn bekliyor
du, nki Fransa'ya geri dnmek ve biraz daha
Alman ldrmek istiyordu. Bu istek Hollis iin
kiisel bir konu idi.
Dnkerk sava ve boaltlmas esnasnda
haberci olarak grev yapyordu ve ekilme eskentte hibir zaman unuta
mad bir ey grht... Birlii ile temas ke
silen Hollis yanl b:r dn yaparak Almanlarn
76

ksa sre evvel gemi olduu belli olan bir

yere sapt ve kendini, henz vcutlar scak, yz.
den fazla Fransz erkek, kadn ve ocuk ceset
lerinin dolu olduu bir ukurda buldu. Duvar
lara saplanm ve yerlere dalm kovanlardan,
zavalllarn makineli tfekle ldrldklerini an
lad. O dakikadan balamak zre Stan Hollis ola
anst bir dman avcs kesiliverdi. Skor'u
imdilik 90' ayordu. D-Gnnn sonunda Stan
tfeine yz ikinci entii atacan umuyordu.
Fransa'ya ayak basmada istekli olan baka
kimseler de vard.
Yarbay Fhilippe Kieffer ve 171 seme Fran
sz komandosu' iin beklemek dayanlacak gibi
deildi. ngiltere'de edindikleri birka arkada
hari llaha smarladk diyecekleri kimse yok.
tu, nk aileleri hl Fransa'dayd.
Hamble'n azndaki kamplarnda silahlar
n kontrol ve kauuk kpnden
yaplm,
Ouistreham kentindeki hedeflerle, Sword kum
salnn arazi modelini tetkik ediyorlard. Ko
mandolardan bir tanesi Kont Guy de Montlaur'
d ve avu rtbesinde olmaktan gurur duyu
yordu. Bu nemli gecede, plnlarda kk bir
deiiklik olmas nedeniyle sevinli idi. Birlii,
imdi Almanlarn komuta karargh olan ve iyi
ce savunulan sayfiyenin
eski kumarhanesine
saldrda nclk yapacakt.
Yarbay Kieffer'e
Bu benim iin bir eref olacaktr, nki orada
bir ok servetleri kaybettim dedi.
Yz elli mil uzakta 4 nc Piyade Tmeninin
Plymouth'daki mola blgesinde Amerikal Ast
subay st avu Harry Brown gnlk grevi so
na erip de barakasna gelince kendisini bekliyen
bir mektup buldu. Sava filmlerinde buna ben
zer eyleri defalarca grmt, ama bunun ken
di bana geleceini hi dnmemiti. Mektup77

ta A d l e r iten yksek topuklu ayakkab reklm

v a r d . K e n d i birliinde herkes o k a d a r ksa boy
luydu ki, d i e r birliklerdeki arkadalar onlara
B r o w n u n M i d g e t ' l e r i ( * ) derlerdi. Birliinde e n
uzun b o y l u olan avu Brown'du ve boyu 1.63
santimdi... A d l e r kumpanyasna adn k i m i n ver
diini dnrken b i r l i i n d e k i arkadalarndan
biri yanna geldi. avu John G w i a d o s k y borcu
nu d e m e e karar vermiti. John p a r a y kendi
sine v e r d i i z a m a n B r o w n hl eski dncesin
d e n syrlamamt. P a r a y B r o w n ' u n eline sk
tran G w i a d o s k y y a n l fikirlere k a p l m a sakn.
Sadece senin cehennemde,
peimden koarak,
borcunu v e r d i y e beni k o v a l a m a n i s t e m i y o r u m
dedi.
K r f e z i n kar yakasnda tat gemisi N e w
A m s t e r d a m demirliydi. 2 nci R a n g e r taburundan
stemen G e o r g e K e r c h n e r n o r m a l ileriyle me
gul oluyordu, yani b i r l i i n mektuplarn sansr
ediyordu.
Bu akam n o r m a l d e n fazla mektup vard.
Herkes
memleketlerindeki
yaknlarna
uzun
m e k t u p l a r yazmt. 2 ve 5 nci Rangers'e D.Gnnn e n z o r g r e v i verilmiti. P o i n t e d e H o c
denen y e r d e k i 6 adet uzun m e n z i l l i topun sus
turulmas iin 150 m e t r e uurum dikliindeki
bir ykseklie t r m a n m a l a r
gerekiyordu.
Bu
toplar o k a d a r gl ve uzun menzilli idi ki
O m a h a kumsalna v e y a U t a h blgesinin tat
blgesine kolayca ve etkili ate edebilirlerdi. Bu
toplar susturmak iin R a n g e r s l e r e sadece otuz
dakika z a m a n verilmiti. Bu nedenle k a y p l a m
ok yksek olaca b e k l e n i y o r d u B a z kimse
ler, y z d e altma k a d a r k a y p v e r i l e c e i n i tah( * ) Byk bir eyin kk modeli veya kk olan
ey.
eviren
78

m i n e d i y o r d u E e r h a v a v e deniz b o m b a r d
man, R a n g e r s ' l e r toplara ulamadan ii bitirirlerse k a y p l a r n az o l a c a
tahmin ediliyordu.
H e r iki halde d e K e r c h n e r ' i n takm komutanla
rndan Bagedikli L a r r y Johnson bu k a y p konusuyle i l g i l e n m e z g i b i b i r tavr taknyordu. sttemen, Johnson'un y a z d mektubu okuyunca
akna dnd. D-gnnden e v v e l
mektuplar
postalanmyacakt,
ama
Johnson'un mektubu
n o r m a l posta k a n a l l a r y l a g n d e r i l e m e z nitelik
teydi. Kerchner, Johnson'u artt ve avu ge
lince mektubunu kendisine g e r i v e r e r e k L a r r y ,
bu mektubu k e n d i n postala, y a n i F r a n s a ' y i git
tiin z a m a n dedi. nki Johnson m e k t u b p b i r
kza yazmt v e H a z i r a n n ilk y a n s n d a kendi
sinden randevu istiyordu.
M e k t u b u y a z d kz, Paris'te
oturuyordu.
avu oday terkedince, T e m e n ; Johnson g i b i
optimistler o l d u u srece hi b i r eyin imknsz
o l a m y a c a kansna v a r d .
U z u n b e k l e m e sresince h e m e n herkes bi
risine m e k t u p yazmt. Beklemenin v e r d i i hu
zursuzluk m e k t u p y a z n c a biraz a z a l y o r gibiy
di. B i r o k l a n d u y g u l a n n , i n s a n l a n n g e n e l l i k l e
y a p t k l a n n n dnda b i r a n l a m ile yanstmak is
tiyorlard.
O m a h a kumsalna kmakla g r e v l i 1 nci Pi
y a d e T m e n i n d e n Y z b a John F. D u l l i g a n ka
l n a yle y a z y o r d u : B u erleri seviyorum. Ge
m i n i n h e r y e r i n d e uyuyorlar; g v e r t e d e , aral a n n stnde, iinde ve altnda, sigara iiyorlar,
kt oynuyorlar, gre e d i y o r l a r ve bol bol a
kalayorlar. G r u p l a r halinde toplanp genellik
le; kzlar, kendi e v l e r i ve balarndan g e e n se
r v e n l e r i konuuyorlar ( K z l v e y a kzsz ser
v e n l e r ) . Hepsi ok i y i asker. D n y a n n en i y i as
kerleri. K u z e y A f r i k a karmasndan e v v e l he79

y e c a n l y d m v e b i r a z d a korkmutum. Sicilya
k a r m a s n d a o k a d a r m e g u l d m ki
korkuyu
d n m i y e bile v a k t i m olmad. Bu sefer, Fran
sa'da b i r kumsala saldracaz. Bundan sonras
n n c e v a b m A l l a h bilir. Seni btn k a l b i m l e
s e v d i i m i b i l m e n i istiyorum. Beni, sana, A n n ve
P a t ' a balamas i i n A l l a h a dua e d i y o r u m . . .
D o n a n m a y a ait a r g e m i l e r d e v e byk ta
t g e m i l e r i n d e ve h a v a alanlarnda olan perso
nel ansl idi; skk d e n e c e k derecede kalaba
lktlar a m a stbalar kuru, ve scaktlar.
Fakat h e r l i m a n d a demirli, a l t l a n dz
k a r m a g e m i l e r i n d e olanlar i i n h i k y e bamba
k a y d . Bazlar, b i r haftadan fazla bu gemiler
deydi. Hepsi tka, basa d o l u ve pislik kokuyor
du. Bu a d a m l a r iin sava n g i l t e r e ' y i terketmed e n ok e v v e l balamt. H e m e n , h e m e n hepsini
d e n i z tutuyor v e d e v a m l o l a r a k huzursuzlua
kar savayorlard.
Ekserisi h l hatrlarlar:
G e m i l e r ey kokuyordu, d i z e l yakt, tkanm
t u v a l e t v e kusmuk.
a r t l a r g e m i d e n g e m i y e deiiyordu. L C T
777'de er G e o r g e , H a c k e t t Jr. g e l e n d a l g a l a n n ,
sallanan teknenin bir ucundan ieri girip, teki
ucundan tekrar d e n i z e d k l d n gryor
du... Bir n g i l i z k a r m a g e m i s i olan L C T 6'ya
o k a d a r f a z l a insan yklenmiti ki, 4 nc A m e r i
kan T m e n i n d e n Y a r b a y C l a r e n c e H u p f e r tek
n e n i n b a t a c a n sanyordu.
M u t f a k l a r deniz
suyu ile dolduundan askerler souk y e m e k ye
m e e mecburdular. T a b i i y e m e k yiyebilenler.
L S T 97'de bulunan 50 nci istihkm tugayn
dan avu Keith Bryan'n
h a t r l a d n a gre,
g e m i o k a d a r kalabalkt ki, insanlar y r m e k
i i n birbirinin stne b a s y o r d u ve r a n z a bu
l a b i l e n ansllar ise dmeden y e r l e r i n d e otur
m a k t a z o r l u k ekiyorlard.
30

Fakat bekleme sresinde en ok sknt e

kenler geriye arlan konvoydaki personeldi.
Btn gn kanalda frtnayla boumular ve
imdi de srsklam ve yorgun, parmaklklara tu
tunup konvoyun son gelen gemilerinin demir at
n seyrediyorlard.
Saat gece ll.de btn gemiler geri gelmiti.
Plymouth limannn dnda Binba Hoffraan, Corry'nin kaptan kprsnde karartma
yapm karma gemilerini seyrediyordu. Hava
souktu. Rzgr hl hzn srdryordu ve
Hoffman dalgalarn zerinde, altlar dz kar
ma gemilerinin tokat atar gibi kardklar ses
leri duyuyordu. Geri dnmelerine ramen erte
lemenin nedenini yeni renmiler ve her an
harekete hazr olmalar konusunda emir alm
lard.
. Alt gvertede haber hemen yayld. Telsizci
Bennie Glisson nbete giderken yeni emri
renmiti. Yemekhanenin olduu yere gitti ve bir
dzine denizcinin yemek yediini grd. Bu ge
ce bol garnitrle ssl hindi vard. Herkes sinir
li gzkyordu. Bennie yemek yiyenlere Sizler
sanki son yemeinizi yiyormu gibi hareket edi
yorsunuz dedi.
Aa yukar syledii doruydu da.
Orda olanlarn en az yars D-gnnn Hsaatinden ksa bir sre sonra Corry ile beraber
denizin dibine gidecekti.
Yakndaki LCI 408 de moral ok dkt.
29 neu Piyade Tmeninden er William Joseph
Phillips arkadalarn neelendirmek istedi ve
Bu birlik hi sava grmiyecek. O kadar uzun
zamandan beri ngiltere'deyiz ki, bizim grevi
miz harp bittikten sonra bahyacaktr. Bize
Dover sahillerindeki beyaz yarlarda bulunan
mavi kularn bokunu sildirecekler....

G e c e y a n s , sahil s a v u n m a tekneleri v e do
n a n m a destroyerleri k o n v o y u y e n i d e n t o p l a m a
g r e v i n e baladlar... Bu sefer g e r i d n m e k yok
tu.
Fransa sahillerinin a n d a M i d g e t Deniz
alt X 23 yavaa su y z n e kt. T a r i h 5 Ha
ziran, saat sabahn l ' i y d i . T e m e n H o n o u r ace
l e k a p a at v e d e n i z a l t n n dna kt. H o
n o u r v e d i e r d e n i z c i l e r antenleri hazrladlar.
D e n i z a l t n n iinde T e m e n James H o d g e s rad
y o n u n ibresini 1850 kilosikl'e a y a k l a d ve kulakl k l a n n iki eliyle kulaklarna bastrd. U z u n s
re beklemesine l z u m k a l m a d . H a f i f de olsa
k e n d i a r m a iaretlerini duydu: P a d Proof...
P a d P r o o f . Bunu takibeden tek k e l i m e l i k m e
saj d u y u n c a k u l a k l a n n a i n a n a m a d . Kulakhkl a n n d a h a da fazla bastrarak g e n e dinledi. Fa
kat d u y d u u yanl d e i l d i . D u y d u u n u d i e r
personele syledi. K i m s e soru bile sormadan a.
kn, akn birbirlerine baktlar.
n l e r i n d e deniz altnda g e e c e k t a m bir gn
daha vard.

KISIM XII
Sabahn i l k k l a n n d a N o r m a n d i sisle kaplahmt. Bir g n e v v e l saanak halinde y a a n
y a m u r b u g n a h m a k slatan eklinde y a y o r
ve h e r eyi srsklam ediyordu. K u m s a l bittik
ten sonra, saybz s a v a l a n n y a p l d ve g e n e
sonsuz savala:in y a p l a c a tarih ve ekilsiz
tarlalar vard.
D r t s e n e d i n beri N o r m a n d i halk A l m a n
larla b e r a b e r yayordu. bellibal kent de;
y a n i d o u v e batdaki b l g e y i kska gibi arala-

rina alm olan; L e H a v r e v e C h e r b o u r g v e bun

l a r n arasnda sahilden 10 mil ieride C a e n da,
igal konusu g n l k y a a m n b i r parasyd.
Gestapo ve SS'in k a r a r g h l a r bu kentler
deydi. Buralar; sava hatrlatan, g e c e baskn
lar v e r e h i n e l e r i n alnd, y e r a l t rgtne k a r .
y a p l a n basknlar ve eziyetlerin, M t t e f i k ha
va aknlarnn ho, fakat korkuyla karland
yerlerdi.
Bu kentlerin
tesinde,
zellikle C a e n ve
C h e r b o u r g arasnda zeri ot ve allarla kaplan
m, insan yaps, yksek toprak tmsekler var
d v e bunlar R o m a d e v r i n d e n beri s a l d r g a n v e
savunucular tarafndan tahkimat o l a r a k kulla
nlmt. Bunlardan baka, a r a z i y e kk nokta
lar gibi d a l m ksmz kiremitli d a m l a r v e
kk N o r m a n kiliseleriyle ssl irin k y l e r
vard. D n y a n n o u n l u u bunlarn isimlerini
bile bilmezdi V i e r v i l l e , Collevill, La M a d e l e i ne, Ste M e r e - Eglise, Chef-du-Pont, Ste M a r i e du-Mont, A r r o m a s h e s , L u c . . . D a n k o l a r a k ser
pitirilmi olan bu k y l e r d e alma byk kentlerdekinden farklyd. Savan d a l g a s n a kapm olan N o r m a n kyls durumu d z e l t e b i l m e k
i i n elinden g e l e n i yapmt. K y l e r v e kentler
d e n binlerce k a d n ve e r k e k kle ii o l a r a k a l p
gtrlm ve g t r l m i y e n l e r de sahil garniz o n l a n n d a k i ii taburlarnda
altrlyorlar,
d... A n b a m s z olan kyller, kesinlikle ge
rekli olann dnda h i b i r ey y a p m y o r l a r d .
N o r m a l gnlk y a a m l a r m
srdryorlar v e
A l m a n l a r d a n nefret ederek, z g r l e kavua
caklar gn b e k l i y o r l a r d .
U y u m a k t a olan V i e r v i l l e k y n e b a k a n te
pedeki, annesinin e v i n d e 31 yandaki A v u k a t
M i c h e l H a r d e l a y , elinde drbn, o t u r m a oda
snda ayakta duruyordu. Drbnn, b i r tarla83

d a n alnm k a d a n a y a binmi
A l m a n askerins
e v i r d i . A s k e r , atn h e r tarafna teneke kutular
asm ve kendisi de k u c a n d a byk bir tene
k e tutuyor v e sahile d o r u g i d i y o r d u . K y n
i i n d e n g e t i v e b a y r n b i r a z altnda durdu. N e
r e d e n ktklar b i l i n m i y e n A l m a n askerleri ko
arak g e l i p asl teneke kutular aldlar. Asker,
k u c a n d a k i tenekeyle g e n e y o l u n a d e v a m etmiy e balad v e bir y a z l k v i l l a n n y a n m a geldi,
atndan i n i p elinde teneke y e r e m e l d i v e vil
l n n a l t n d a n uzanan e l l e r e t e n e k e y i verip, tek
r a r a t m a binerek y o l u n a d e v a m etti. B u er, h e r
sabah a y m eyi yapyordu. A v u k a t , A l m a n n h i
b i r z a m a n g e kaldn g r m e m i t i . Sabah kah
vesini V i e r v i l l e ' e d a i m a bu saatte g e t i r i r d i .
K y d e n sonraki y a m a l a r d a tilki y u v a l a r v e
k a m u f l e edilmi m e v z i l e r i n d e
topu erlerinin
n o r m a l gnleri, sulh ve skun iindeki kumsa
m k v r m y a p t v e bir g n sonra
Omaha
kumsal o l a r a k d n y a c a tan: n a c a k y e r d e balyordu.
K a h v e g e t i r e n A l m a n e r i h i n geliiyle M i c h e l
H a r d e l a y saatin tam 06.15 olduunu biliyordu
D i e r btn N o r m a n l a r gibi, o da A l m a n l a r d a n
nefret e d i y o r d u . z e l l i k l e imdi eskisinden de
f a z l a nefret ediyordu; nki h e r taraf k a z p top
v e m a y n yerletirdiklerini v e bunlara y e r a
m a k iin doksan binadan sadece y e d i tanesi ha
r i d i e r l e r i n i yktklarn g z l e r i y l e grmt.
Bu y k m ; toplara geni bir at alan s a l a m a k
ve e v l e r d e n a l m a n demir, ta ve tahta gibi mal
z e m e y i tahkimatlarda k u l l a n m a k iin yapm
lard. Y k l m y a n 7 e v d e n b i r tanesi H a r d e l a y
m d . Fakat birka g n e v v e l b l g e komutan,
H a r d e l a y ' a , resmen, e v i n i n y k l a c a n sylemi
ti. S e b e p olarak da A l m a n l a r n ta ve tulaya
i h t i y a l a r o l d u u sylendi. H a r d e l a y artk b i r
84

mucize bekliyordu. Zaten A l m a n l a r n ne yapa

c a belli olmazd. Belki c a y a r l a r d i y e i i n d e b i r
m i t v a r d .
Kendisine e v i n i n 24 saat sonra y k l a c a m
sylemilerdi: Y a n i 6 H a z i r a n Sal gn.
Y a s a k l a n m a s n a r a m e n H a r d e l a y saat 06.30
da radyosunu a a r a k BBC'nin v e r e c e i haberle
ri b e k l e m i y e balad. Biraz sonra h a b e r l e r i v e
recek spikere Franszlar A l b a y B r i t a n y a adn
takmlard. A s l ismi Doulas Ritchie o l a n spi
keri mttefik yksek k o m u t a n l n n sesi o l a r a k
kabul ederlerdi ve n e t e k i m de sze yle bala
d: B u g n 5 H a z i r a n
Pazartesi,
Bakomutan
unlar s y l e m e m i emretti. imdi igal a l t m d a
olan
m e m l e k e t l e r l e , Bakomutan arasnda di
r e k bir balant kurulmutur. Z a m a n g e l i n c e si
ze ok nemli t a l i m a t l a r verilecektir, f a k a t bu
nun d a i m a e v v e l d e n saptanan b i r z a m a n d a v e
rilmesi imknszdr. Bu nedenle, kendiniz dinleyemezseniz, arkadalarnzla
anlama y a p a r a k
gnn h e r saatinde bizi d i n l e m e y e d e v a m edi
niz. H a r d e l a y talimatn i k a r m a ile i l g i l i oldu
unu t a h m i n etti. Zaten, herkes bunun yapla
can biliyordu.
Hardelay Mttefiklerin karmay
kanaln
e n d a r y e r i olan D u n k e r k v e y a Pas-de-Calais'ye
y a p a c a n t a h m i n ediyordu, nki b u r a l a r d a
g e m i l e r i n barnaca l i m a n l a r vard. Fakat kar,
mann! kesinlikle N o r m a n d i y e y a p l m y a c a mu
hakkakt..
V i e r v i l l e ' d e k i Dubois ve D a v o t aileleri bu
y a y n d u y m a d l a r . n k i 4 H a z i r a n gecesi b
y k bir aile toplants y a p m l a r ve g e saat
lere k a d a r e l e n i p mehur N o r m a n d i e l m a l kon
y a ierek elenmilerdi. Bu nedenle e r k e n k a l .
kamam v e B B C ' y i dinliyememilerdi. B u z e l
aile toplants iin, b i n b i r zorluklarla, tka ba85

sa d o l u tiren] erde, ne M t t e f i k uaklarnn loko

m o t i f l e r i h e d e f tutan saldrlarnn korkusu iin
de Paris'ten a k r a b a l a r da gelmiti. Bu elence
n i n b i t i m i n d e akrabalar 6 H a z i r a n Sal sabah
e r k e n saatte k a l k a n tirenle Paris'e dneceklerdi.
Bu a k r a b a l a r n 3 g n l k N o r m a n d i tatilleri,
d a h a u z u n srecekti; nki g e l e c e k 4 a y l k sre
de V i e r v i l l e ' d e kapana kslm gibi k a l m a k zorunluundaydlar.
N o r m a n d i boyunca h a l k n o r m a l gnlk i
l e r i n i y a p y o r l a r d . iftiler b a h e l e r i n d e e l m a
a a l a r m kontrol e d i y o r v e
beyaz-kahverengi
k a r m ineklerini otlaa sryorlard. Kk
k y l e r d e ve kentlerde
d k k n l a r v4 k a h v e l e r
ald.
La M a d e l e i n e de, ksa sre sonra U t a h k u m .
sal i s m i y l e tannacak
olan, g e n i kumsalda
P a u l G a z e n g e l a y n at altnda o l a n kk dk
k n ve kahvesini at a m a pek i olacan zan
n e t m i y o r d u . E v v e l c e b u d k k n n d a ei M a r t h a
ve 12 yandaki kzlar Jennine'nin g e i m i n i ra
h a t a s a l y a c a k k a z a n salyordu. Fakat im
di kumsal h a l k a kapatlmt. V i r e aynn de
n i z e a k t mntka ile C h e r b o u r g yarmadasn,
d a k i h a l k boaltlm v e i k s m l a r a nakledil
miti. O t u r m a l a r n a msaade e d i l e n l e r y a l n z
iftlik sahibi olanlard. P u l G a z e n g e i y a a m n
s a l y a c a k k a z a n c etrafta oturan dokuz aileden
temin ediyordu. G e l e n b i r k a A l m a n askeri d e
v a r d v e P a u l b u A l m a n l a r a h i z m e t e t m e k zo
r u n d a y d . . . Esasnda G a z o n g e l b u r a y terkedip
g i t m e k istiyordu. K a h v e s i n d e
oturup
mteri
b e k l e r k e n 24 saat sonra b i r g e z i y e k a c a n d a n
h a b e r i b i l e yoktu. K e n d i s i v e k y d e k i d i e r er
k e k l e r t o p l a n p sorguya e k i l m e k i i n n g i l t e r e '
ye gnderileceklerdi.
Gazengel'in
88

arkadalarndan

e k m e k frn

olan P i e r r e C a l d r o n ' u n
kafasna o k cidd b i r
p r o b l e m taklmt. Sahilden 10 m i l i e r d e Carentan da Dr. Jeannes'in kliniinde bademcik
leri a l n a n be yandaki olu P i e r r e ' i n y a n n d a
oturuyordu. D o k t o r a m e l i y a t n baarl olduu
nu, olunu y a r n klinikten alabileceini syledi.
Fakat C a l d r o n bunu olumsuz karlad v e A n
nesi m e r a k eder, o l u m u imdi alp g t r m e k
i s t i y o r u m dedi. Y a r m saat sonra kk o l u
kucanda C a l d r o n , St. Marie-du-Mont k y n e
d o r u y o l a koyuldu. Bu kyn n 4 nc T
menin D-Gn paratlerle buluaca U t a h
kumsalyd.
O g n A l m a n l a r i i n de sessiz ve olaysz
d. Bekledikleri ey o l m u y o r d u v e c l m y a c a k t
da. nk h a v a feci ekilde bozuktu... H a v a
o k a d a r ktyd ki Paris'te L u x e m b u r g palas'da
Luftwaffe k a r a r g h n d a M e t e o r o l o j i Bakan A l
b a y Profesr W a l t e r Stbe n o r m a l g n l k kon
feranslarnda k u r m a y
subaylara
rahatlarna
bakmalarn sylemiti. Bugn M t t e f i k uak
larnn uabileceklerinden bile phe e d i y o r d u .
Bu aklama z e r i n e
uaksavar
personelinin,
t o p l a n banda d u r m a l a n m n g e r e k m e d i i bildi
rildi. Bundan sonra Stbe Paris'ten 12 k i l o m e t r e
uzakta olan St. Germain-en-Laye'deki 20 Boulev a r V i c t o r H u g o ' y a telefon etti. Y a p t telefon,
bir kz lisesinin altndaki b a y n n iine k a z l m
olan katl, yz y a r d a uzunluunda, altm
t ( a y a k ) d e r i n l i i n d e k i v o n Rundstedt'in karar
g h OB W e s t ' e ulat. Stbe, Meteorolojist irti
bat subay Binba H e r m a n n M u e l l e r ile konutu.
M u e l l e r s y l e n e n h a v a raporunu g a y e t dikkatle
not etti ve k u r m a y bakan K o r g e n e r a l Blumentr i t t ' e gnderdi. H a v a r a p o r l a n O B W e s t ' d e ok
c i d d i y e alnyordu, v e Blumentritt z e l l i k l e b u
raporu bekliyordu,
87

O B W e s t Bakomutannn y a p a c a bir denet

l e m e p r o g r a m n n son dzeltmelerini tamamlad.
G e l e n h a v a raporu, Bakomutann b u denetle
m e y i p r o g r a m l a n d g i b i y a p l a b i l e c e i n i kant
lyordu.
V o n Rundstedt g e n b i r t e m e n olan olu
i l e b e r a b e r N o r m a n d i ' d e k i sahil savunma tesis
l e r i n i denetliyecekti.
St-Germain-en-Laye'de ok az kii kz lisesi
n i n y a k n n d a s m a m s b i r y e r olduunu v e
Batdaki en gl A l m a n M a r e a l i n i n 28 Rue
A l e x a n d r e D u m a s ' d k i kz okulunun arkasnda
k i kk v i l l d a oturduunu biliyordu.
Vill
yksek b i r d u v a r l a e v r i l i y d i v e d e m i r kaplar
d e v a m l o l a r a k kapalyd. V i l l a y a giri, okulun
i i n d e k i d u v a r d a alm z e l k a p d a n y a p l y o r ,
du.
V o n Rundstedt h e r z a m a n k i g i b i g e saat
lere k a d a r u y u d u ( (Rundstedt n a d i r e n 10.30 dan
e v v e l k a l k a r d ) v e v i l l a n n b i r i n c i katndaki ma
sas bana oturduu z a m a n l e olmutu. Kur
m a y B a k a m ile bu odada f i k i r al verii yapar
d, OB W e s t ' i n M t t e f i k l e r i n maksatlar hakkn
d a t a h m i n l e r raporunu o n a y l a d v e r a p o r ak
am zeri H i t l e r ' i n k a r a r g h O K W ' y e gnderil
m e k z r e hazrland.
T a h m i n g e n e tipik b i r yanllk r n e i y d i ;
r a p o r d a yle deniyordu: S i s t e m a t i k v e g a y e t
b e l i r l i ekilde artan h a v a aknlar,
dmann
yksek d z e y d e b i r h a z r l k d u r u m u n d a olduu
nu gstermektedir. M u h t e m e l k a r m a cephesi
g e n e eskisi g i b i Scheld ( H o l l a n d a ' d a b i r y e r )
d e n N o r m a n d i ' y e k a d a r u z a n a n ksmda olacak
tr, ve B r i t t a n y ' n i n k u z e y cephesinin buna dahil
edilmesi olasl yoktur. Fakat dmann
bu
blgede nereye karma
yapaca
hl ak
l a kavumamtr. D n k e r k i l e D i e p p e arasm88

daki sahil s a v u n m a tesislerine a r l k v e r i l e r e k

y a p a n h a v a aknlar,
Mttefik karmasnn
b u r a y a y a p l a c a a n l a m n a gelebilir. F a k a t
k a r m a n n h e m e n v e y a y a k n d a y a p l a c a sanl,
m a m a k t a d r . Bu t a h m i n g n d e r i l d i k t e n sonra;
ki k a r m a n n sekiz y z m i l l i k bir sahilin h e r
hangi bir yerine yaplabileceini belirtmekteydi;
V o n Rundstedt v e o l u F i e l d M a r s h a l l ' n ok sev
dii B o u g i v a l ' d e k i C o q H a r d i lokantasna g i t m e k
z e r e yola ktlar. Saat 13.00' g e i y o r d u ve DG n n e 12 saat kalmt.
D e v a m e t m e k t e o l a n fena h a v a a r t l a n A l
m a n k o m u t a n l a n n d a sinir ilc g i b i etki yap
yordu. M u h t e l i f k a r a r g h l a r d a , y a k n b i r gele
cekte s a l d n o l m y a c a n a d a i r g v e n c e v a r d .
Bu yargya v a n l a n m n
nedeni,
Mttefiklerin
K u z e y Afrika, Sicilya v e t a l y a
karmalanm,
h a v a r a p o r l a n m e n ince d e t a y l a r n a k a d a r in
celedikten sonra y a p m l a r d .
Her
karmada
artlar deiikti; fakat Stbe ve Berlin'deki Ba
k a m Dr. K a r i S o m m t a g g i b i
meteorolojistler,
M t t e f i k l e r i n z e l l i k l e h a v a harektna
uygun
hava artlan olmadka karma yapmadklan.
m biliyorlard. M e t o d i k A l m a n z i h n i y e t i n e g r e
bu kuraldan M t t e f i k l e r i n a y n l m a s dnlm
yordu. H a v a d u r u m u n u n u y g u n o l m a s artt.
A k s i halde M t t e f i k l e r saldr y a p m a z d .
Ve hava artlan da uygun deildi.
La-Rocke-Guyon'daki B o r d u l a r grubu karar,
g h n d a iler sanki R o m m e l hl o r a d a imi
g i b i yrtlyordu, fakat K u r m a y Bakan G e
neral Speidel kk b i r akam y e m e i partisi
v e r m e k iin h e r e y i n y e t e r i n c e sakin olduunu
dnd. P a r t i y e b i r k a misafir de d a v e t etmi
ti. K a y n b i r a d e r i Dr.
Horst, f i l o z o f v e
yazar
Ernst J u n g e r v e eski b i r arkada v e r e s m i S a 8e

va r o p r t r o l a n Binba W i l h e l m v o n Sch
r a m m . Entellektel
Speidel, ok sevdii konu
o l a n Fransz edebiyatn
konuacaklarn mit
e d i y o r d u . Konuulacak baka b i r ey daha vard.
Junger'in m s v e d d e halinde h a z r l a y p
gizlice
R o m m e l v e Speidel'e v e r d i i y i r m i sahifelik dos
ya. H e r ikisi de d o s y a n n
i i n d e k i l e r e istekle
inanmlard. Bu dokman,
sulha kavumann
a n a h a t l a n n b e l i r l i y o r v e b u iin ancak H i t l e r '
i n y a b i r A l m a n m a h k e m e s i tarafndan yarg
landktan v e y a suikaste kurban gittikten sonra
y a p l a b i l e c e i n i belirtiyordu. Speidel'in aklnda
bunlar o l d u u iin S c h r a m m ' a B a z n e m l i ey
leri k o n u a c a m z bir g e c e olacak b u dedi... '
St. L o ' d a k i 84 nc K o l o r d u
Kararghnda
H a b e r a l m a subay Binba F r i e d r i c h H a y n baka
bir eit p a r t i iin hazrlk y a p y o r d u . Birka i
e ahane Chablis smarlad,
nki k a r a r g h
personeli, K o r k o m u t a n G e n e r a l Erich Marcks'a
g e c e yars b i r srpriz plnlamt.
Generalin
d o u m gn 6 Hazirand
G e n e r a l Mareks, Brittany da R e n n e s ehrine
g i t m e k i i n sabah olurken y o l a kacandan,
srpriz p a r t i y i g e c e yarsna braktlar.
N o r m a n d i ' d e k i G e n e r a l M a r e k s v e d i e r ge
n e r a l l e r ve yksek rtbeli s u b a y l a r sah sabah
balyacak b i r harp oyununa katlacaklard. G e
n e r a l M a r e k s o y m y a c a r o l b a k m n d a n kendi
ni b i r a z huzursuz hissediyordu. nki h a r p oyu
c u n d a M t t e f i k l e r i temsil edecekti. O y u n G e n e
ral E u g e n M e i n d l tarafndan hazrlanmt. Ken
disi parat olduundan, h a z r l a d oyunda
e v v e l bir parat indirmesi ve o n d a n sonra da
k a r m a o l a c a n plnlamt. H e r k e s K r i e g s spiel'in ( H a r p oyunu) enteresan o l a c a n a ina
nyordu.
k a r m a n n teorik o l a r a k N o r m a n d i y e ya00

pumas, 7 nci O r d u K u r m a y Bakam G e n e r a l

M a x P e m s e l ' i n huzurunu karmt. L e M a n s '
d a k i k a r a r g h t a derin, d e r i n bunu dnyordu.
N o r m a n d i v e C h e r b o u r g ' d a k i yksek rtbeli
komutanlarn, h a r p oyununa k a t l m a k
maksad y l e a y m z a m a n d a k a r a r g h l a r n terketmesin i n ok fena sonular d o u r a b i l e c e i n e i n a n y o r ,
du. z e l l i k l e g e c e o r a d a k a l m a l a r halinde duru
m u n ok tehlikeli o l a c a n a kani idi.
Rennes,
bir ok k o m u t a n l a r a b i r h a y l i u z a k t a y d v e ora
y a ulamalar i i n sabahn e r k e n saatinde hare
ket e t m e l e r i g e r e k i y o r d u . Zaten Pemsel'i endi
elendiren sabahn e r k e n saatiydi. E e r N o r m a n ,
d i y e bir k a r m a yaplacaksa, bunun sabahn er
k e n saatinde y a p l a c a n a inanyordu.
Bunun
z e r i n e H a r p o y u n u n a katlacak olanlar uyar
m a a k a r a r v e r d i . T e l e x l e g n d e r d i i e m i r y
leydi: K r i e g s s p i e l ' e katlacak G e n e r a l l e r v e di
e r personelin, R e n n e s ' e g i t m e k iin y e r l e r i n i 6
H a z i r a n sabahnn e r k e n saatlerinde v e y a d a h a
e v v e l t e r k e t m e m e l e r i hatrlatlr... Fakat artk
ok g e kalnmt. B a z l a r y o l a kmlard bi
le.
V e bylece, R o m m e l ' d e n tutun, aa d o r u
yksek rtbeli subaylar savan arifesinde cep
h e y i terketmilerdi.
H e p s i n i n gidiinin b i r nedeni v a r d . Sanki
m u k a d d e r a t o n l a r y e r l e r i n i terk e t m i y e itelemiti. R o m m e l A l m a n y a ' d a idi. B. O r d u l a r Gru
bundan Harekt
Bakam V o n Tempelhof da
R o m m e l i l e b e r a b e r A l m a n y a ' y a gitmiti. Bat
Donanma Komutan Amiral Theodor Krancke,
d e v r i y e g e m i l e r i n i n d e n i z i n d a l g a l olmas ne
d e n i y l e l i m a n t e r k e d e m i y e c e k l e r i n i V o n Rundstedt'e b i l d i r e r e k B o r d e a u x ' y a
gitmiti. Cher
b o u r g y a r m a d a s n n bir tarafn tutan 243^ nc
Tmen Komutam Tmgeneral Heinz Hellmich,
91

Rennes'e hareket etmiti...

707 nci T m e n d e n
T m g e n e r a l K a r l v o n Schlieben d e
a y n eyi
yapmt. H e n z N o r m a n d i ' y e intikal etmi o l a n
mehur 91 nci H a v a n d i r m e T m e n i n d e n G e n e
ral W i l h e l m Falley gitmiye hazrlanyordu. V o n
Rundstedt'in H a b e r a l m a subay A l b a y W i l h e l m
M e y e r Detring izinliydi ve bir tmenin kurmay
bakan i l e balant kurulamyordu, nk F r a n .
sz metresi ile a v a gitmiti. ( * )
T a m b u srada, y a n i kumsallarn savunma
sndan sorumlu olan subaylar A v r u p a ' y a dal
mken, A l m a n Y k s e k K o m u t a n l , Fransa'daki Luftwaffe'nin son a v c b i r l i i n i
Normandi
kumsallarnn m e n z i l i n d e n o k u z a k l a r a trans( * ) D-Gnnde: sonra karma cephesinden bu top
lu ayrlma Hitler'i okadar kuvvetle etkilemiti ki
ngiliz Entdlijans Servisinin
bununla bir ilgisi
olup olmadn saptamak iin gerekten bir so
ruturma alaca syleniyordu.
Gerek udur
ki Hitler'in kendisi de bu byk gn iin gene
rallerinden daha fazla hazrlkl deildi. Fhrer,
Bavariad'aki istirahat yeri
Berchtesgaden'deydi.
Deniz emir subay Amiral Karl Jesko von Puttkamer'in hatrladna gre Hitler ge kalkm,
geleneksel askeri toplantsn leden sonra yap
m ve saat 16.00'da len yemeini yemiti. Met
resi Eva Braun'dan baka Nazi ileri gelenleri ve
eleri vard. Vejeteryan olan Hitler etsiz yemek
ler nedeniyle bayanlardan zr dilemi ve Fil
en iuvvetli hayvandr fakat et yemez demiti.
l'3 yemeinden sonra grup baheye kt ve
Fhrer turun iei aym eti. Saat alt e ye
di arasnda biraz uyudu ve gece l l ' d e baka
bir askeri toplant daha yapt. Bundan sonra,
geo yarsndan biraz evvel bayanlar arld.
Put Tamer'in
ok iyi hatrladna gre grup.
tam drt saat Wagner, Lehar ve Strauss'u dinlemek zorunda kald.
92

fer e t m e k e m r i n i v e r d i . U u c u l a r b u e m i r ze
rine adeta akna dndler. G e r i e k m e y e se
bep o l a r a k da bu uaklarn R e i c h ' n savunma
snda g e r e k l i o l d u k l a r bildirildi. A s l n d a g a y e
bambakayd. R e i c h a y l a r d a n beri,
g n n 24
saati, a r t a n a r M t t e f i k b o m b a r d m a n n a he
defti. Bu artlar altnda; a v c birliklerinin; Fran
sa'da braklarak, M t t e f i k a v c v e bombard
m a n uaklar tarafndan tahrip edilmesine m
saade e d i l e m e z d i .
H i t l e r k a r m a g n n d e b i n adet Luftwaffe
u a n n kumsallara saldracan g e n e r a l l e r i n e
vadetmiti.
T a b i i bu imknszd. nki 4 H a z i r a n d a 1 j
tn Fransa'da 183 g n d z a v c ua v a r d
ve
b u n l a r n ( * ) 160 tanesi faaldi (uacak durumday
d ) . Bu 160 uaktan 124 uaklk b i r grup; 26 nc
A v c Grubu; h e m e n o akam sahilden g e r i d e k i
b l g e l e r e alnmt. 15 nci O r d u n u n blgesindeki
L i l l e ' d e bulunan 2 6 nc A v a Grubunda, Luftw a f f e ' n i n en b y k aslarndan olan A l b a y Josef
P i p s P r i l l e r (96 uak drmt) h a v a ala
nnda a y a k t a d u r u y o r ve deta hrsndan kuduruyordu. A l a n z e r i n d e filolarndan b i r i K u z e y
D o u Fransa'da M e t z ' e ba tutmu g i d i y o r d u .
kinci filo k a l k m a k zereydi. B u filoya, A l m a n
hududu ile P a r i s arasnda, takriben y a r y o l d a
( * ) Bu kitab yazmak iin yaptm aratrmalarda
Fransa'daki avc uak adedi ile ilgili be ayr
rakam buldum. Burada verilen 183 rakamnn
doru olduuna inanyorum.
Bu bilgiyi elde ettiim kaynak Albay Josef
Priller'in (kitapta kendisinden bahsedilmektedir)
son zamanlarda yazd Luftwaffe Tarihidir.
Bu kitap, imdiye kadar en doru ve otorite olan
bir kimse tarafndan, Luftwaffe harekt hakkn
da, yazlm kitap olarak kabul edilmektedir.
93

saylacak Rheims'e g i t m e e m r i verilmiti. n

c f i l o ise G n e y Fransa'ya g i t m e k z r e oktan
y o l a kmt.
G r u p komutanna durumu protesto etmek
ten baka y a p l a c a k ey kalmamt. P r i e l l e r si
nirli ve abuk p a r l y a n bir pilottu. G e n e r a l l e r e
kar g e l m e k l e , Luftwaffe'de isim yapmt. s
k o m u t a n n a telefon etti v e B u d e l i l i k t i r d i y e
bard. E e r biz b i r k a r m a bekliyorsak filo
l a r n g e r i d e i l ileri gtrlmesi lzmdr.
Bu
t r a n s f e r esnasnda s a l d n olursa n e y a p a n z ? Y e r
kademesinin m a l z e m e l e r l e y e n i slere ulamas
ancak y a n n v e y a brgn m m k n olabilir. Siz,
h e p i n i z m a n y a k s n z . st k o m u t a n D i n l e Prill e r dedi. k a r m a sz konusu deil, nki ha
v a feci ekilde b o z u k . Buna c e v a p bile v e r m i y e n P r i l l e r telefonu v u r a r a k kapad v e hrsla
TarmacaC*) gitti.
Tarmac'da (veya Pen'de)
y a l n z iki uak
kalmt, kendisininki v e i k i numaras ( * * ) ola
r a k uan Astsubay avu H e i n z W o d a r c z k ' n k i .
H e i n z ' e N e y a p a c a z ? dedi. E e r kar
ma olursa, seninle b e n i m bunu d u r d u r a c a m z
b e k l i y o r l a r herhalde. En iyisi g i d i p k a f a l a n e
kelim....
Btn Fransa'da b a k l i y e n
m i l y o n l a r c a in
sandan, a n c a k birka k a d n ve erkek, karma
nn elinin kulanda olduunu biliyordu. Bunl a n n m i k t a n b i r dzine bile deildi. H e r zaman
ki g i b i n o r m a l a l m a l a n n a sknet ve dikkat
l e d e v a m ediyorlard. Sakin v e
dikkatli o l m a k
g r e v l e r i g e r e i y d i . nki bunlar Fransz y e r a l t
r g t n n liderleriydi. Bu l i d e r l e r Paris'te otu( * ) Uaklann park edildikleri yer.
( * * ) ki numara liderin sanda uan ve onu koru
makla sorumlu pilottur.
eviren
04

ruyordu. Fakat asker b i r tekilt gibi, b l g e li

derleri, onlara b a l u f a k y r e k o m u t a n l a r v e
kadnl erkekli bir sr r g t yeleri v a r d . Bun
l a r n g r e v l e r i arasnda, paratle a t l y a n M t
tefik uak personelini saklayp Fransa'dan ka
rmak, sabotaj, espiyonaj ve hatt suikast yap
m a k bile v a r d . T e k i l t o ekilde kurulmutu ki,
b l g e liderleri b i r b i r l e r i n i t a n m y o r l a r v e b i r
tanesi, d i e r i n i n ne y a p t n b i l m i y o r d u . Bun
l a r l a savama iini A l m a n l a r o derece ezici ha
le getirmilerdi ki, M a y s 1944'de f a a l bir yeral
t r g t yesinin m r alt ay g e m i y o r d u . Y a
k a l a n a n l a r y a l d r l y o r v e y a t o p l a m a kamp
larnda h a y a t l a r n n son g n l e r i n i b e k l i y o r l a r
d.
Son g n l e r d e r g t
yksek
komutanlar
BBC'den y z l e r c e ifreli
mesajlar
almlard.
Bunlardan b a z l a r , k a r m a n n h e r a n olabi
l e c e i n e d a i r u y a r m a l a r d . Bu mesajlardan b i r
tanesi V e r l a i n e ' n i n iirinin ilk satr C h a n s o n
d ' A u t o m m e idi. A l m a n Onbeinci O r d u karar
ghnda Yarbay M e y e r ' i n adamlarnn aldklar
a y n mesajd.
Canaris n e k a d a r h a k l y d .
imdi M e y e r ' d e n daha h e y e c a n l o l a n yeral
t liderleri e v v e l c e a l d k l a r
mesaj
konfirme
edecek olan bu iirin ikinci satrn bekliyorlar
d. Bu u y a r m a l a r k a r m a n n kesin o l a r a k yap
l a c a g n d e n e v v e l k i saatlerde verilecekti. Bu
n a r a m e n alnacak o l a n mesajlardan karma
n n y a p l a c a b l g e n i n kesin y e r i n i saptamann
imknsz olduunu y e r a l t liderleri b i l i y o r l a r d .
Hazr vaziyette bekliyen
yeralt rgtne
e v v e l c e bildirilen t m sabotaj plnndan, h a n g i
sinin yaplmas g e r e k t i i Mttefiklerce b i l d i r i ,
nce, g e r e k ipucu e l d e edilecekti.
95

V e r i l e c e k iki
latacakt.

mesaj

sabotaj h a r e k t m ba

Birincisi v e y t e scak v a r szleri Y e i l

pln y r r l | e koyacakt Y a n i D e m i r yolu
r a y l a r v e tehizatnn sabote edilmesi. D i e r i
ise Z a r l a r masann z e r i n d e d i r szleri K r
m z p l n y r r l e k o y a c a k ve telefon hatlar^
kesilecekti. Btn blge, y r e vb. liderleri bu
iki mesaj d i n l e m e l e r i konusunda uyarlmlard.
Pazartesi g n l e d e n sonra, D-Gnnn
arifesinde, i l k mesaj BBC tarafndan 18.30'da ya
ynland. Spikerin tok sesi v e y t e scak v a r
veyte scak v a r d i y e tekrarlad.
G u l l a u m e M e r c a d e r ; N o r m a n d i ' n i n takriben
O m a h a kumsal blgesi, V i e v i l l e v e Port-en-Basin
sektrnn Entelejans Bakan, Bayeux'daki bi
sikleti dkknnn b o d r u m u n d a
r a d y o y u ka
rtrd ve BBC'nin mesajn ald.
karmann
n e r e y e y a p l a c a n b i l m e m e k l e b e r a b e r nihayet
senelerce bekledikten sonra kurtulu haberi v e
rilmiti. Servincinden
yerinde
duramyordu...
lk mesajdan sonra bir d u r a k l a m a oldu v e M e r cader'in bekledii ikinci mesaj da verildi. Spi
k e r Z a r l a r masann stnde dedi. Bunu taki
b e n b i r sr uzun mesajlar v e d i l m e y e baland.
M e s e l N a p o l y o n u n apkas h a l k a n n i i n d e . . .
John M a r y ' y i s e v i y o r , O k g e m i y e c e k . M e r
c a d e r r a d y o y u kapad, nki kendisini ilgilendi
ren mesajlar almt. D i e r l e r i baka blgeler
deki y e r a l t r g t l e r i n e g n d e r i l e n mesajlard
v e M e r c a d e r n e a n l a m a g e l d i k l e r i n i bile bilmi
yordu.
K o a r a k st kata kt ve kars M a d e l e i n e ' e
G i t m e m gerek, b u g e c e g e d n e r i m dedi v e
b u n d a n sonra dkknndan
g z e l bir bisiklet
a l p b l g e l i d e r i n e d u r u m u b i l d i r m e k zre y o l a
kt. M e r c a d e r eski N o r m a n d i bisiklet ampiyo96

nuydu v e m e h u r T o u r d e France'da b l g e y i b i r
ok d e f a l a r temsil etmiti. A l m a n l a r n kendisini
d u r d u r m y a c a n biliyordu, nki
antrenman
yapmas iin kendisine z e l b i r p e r m i vermi
lerdi.
H e r tarafa d a l m o l a n rgt y e l e r i n e b u
mutlu haber, l i d e r l e r i tarafndan g i z l i c e bildi
r i l d i . r g t t e k i h e r b i r l i i n z e l b i r g r e v i var
d v e herkes n e y a p a c a m d e t a y l a r y l e bili
yordu.
C a e n ' d a k i istasyon efi A l b e r t A u g e v e
adamlar
istasyondaki su p o m p a l a r n
tahrip
edecek ve l o k o m o t i f l e r i n
stim
enjektrlerini
paralyacaklard.
Isigny'ye yakn Lieu
Fontaine'li
kahveci
A n d r e Farine, N o r m a n d i ' n i n haberleme ara
l a r m yokedecekti. K r k kiilik ekibi C h e r b o u r g ' a
g i d e n telefon kablolarn kesecekti.
C h e r b o u r g ' l u m a n a v Y v e s Gresselin e n z o r
g r e v i yapacakt. E m r i n d e k i
ekip Cherbourg,
St. Lo ve Paris arasndaki d e m i r y o l u ebekesini
dinamitle h a v a y a uuracakt. Bu, y e r a l t r g t
iin byk bir sorumluluktu. Z a m a n d a r d v e
saldr karanlk b a s m a d a n balatlamazd. Brit.
tany'den Belika'ya k a d a r uzanan k a r m a kum
sallarnda herkes h a z r d ve saldrnn
kendi
b l g e l e r i n d e y a p l m a s n mit e d i y o r l a r d . G n
d e r i l e n mesajlar baz kimseler iin deiik prob
lemler arzediyordu.
V i r e ' n i n a z n a y a k n sahil sayfiye kenti
G r a n d c a m p ' d a v e O m a h a v e U t a h kumsallarnn
aa yukar orta y e r i n e tesadf eden b l g e d e
Jean M a r i o n , L o n d r a ' y a g n d e r m e s i gerekli, ha
yati n e m i olan bir b i l g i y e sahipti v e bunu M t
tefiklerin bilmesi g e r e k l i y d i . . .
gerekliydi ama
bunu n g i l t e r e ' y e nasl ileteceini b i l m i y o r v e
BBC'nin v e r d i i mesajlara baklrsa z a m a n d a
ok daralyordu.
97

 l e d e n ! biraz sonra e m r i n d e k i r g t ye
l e r i e n f a z l a b i r m i l mesafedeki b i r y e r e yeni
b i r u a k s a v a r bataryas
geldiini
sylediler.
E m i n o l m a k iin M o r i o n bisikletiyle toplar grm i y e gitti. A l m a n l a r durdursa bile, A t l a n t i k du
v a r n d a ii olduunu s a p t y a n tantma kart
vard.
Topu birliinin
b y k l v e kapsad
a l a n M a r i o n ' u akna dndrd. Be batarya
d a n oluan b i r l i i n y i r m i be topu v a r d v e
V i r e ' n i n a z n d a n G r a n d c a m p ' a k a d a r uzanan
b i r sahay ate a l t m a alacak ekilde yerletiri
l i y o r l a r d . T o p u erleri, sanki
z a m a n a kar
savayormu g i b i toplar m e v z i l e r i n e yerletir
m e k iin ok acele ediyordu. Tabi, bu M a r i
on'u m e r a k l a n d r m y a balad v e bundan, A l
m a n l a r n k a r m a alannn buras o l a c a n na
slsa r e n m i olduklar kansna v a r d . M a r i o n
b i l m i y o r d u ama, bu toplar, b i r k a saat sonra 82
ve 101 nci parat birliklerini] uak ve pla
n r l e r i n i n takibedecei r o t a y
t a m a m e n ate
a l a n l a r i i n e alacakt.
Bu topu b i r l i i n i n k o m u t a n A l b a y W e r n e r
v o n K r i s t o w s k i 2500 kiilik uaksavar alaynn
n e d e n a c e l e y l e buraya g n d e r i l d i i n i m e r a k edi
yordu. Kristovvski b y l e an transferlere alkt.
Bir keresinde a p a r topar K a f k a s y a ' y a gnderil
miti.
k a r m a n n ok y a k n z a m a n d a (6 H a z i r a n
Sal g n ) y a p l a c a n d a n habersiz olan yeral
t rgt y e l e r i n i n k e n d i l e r i n c e n e m l i baz
meseleleri vard. Mesel: L e o n a r d G i l l e ' n i n st
l e r i y l e Paris'de bulumas l z m d ve bu neden
le Y e i l P l n Sabotaj ekibinin h e r an demiryolu
nu tahrip e t m e olasln b i l d i i
halde trenle
Paris'e g i d i y o r d u . G i l l e k a r m a n n sal gn
yaplmyacaijndan, h i yoksa kendi blgesinde
98

o l m y a c a n d a n e m i n d i . Buna u n e d e n l e inan
yordu: a y e t k a r m a N o r m a n d i y e yaplacaksa
stleri toplanty iptal ederlerdi. k a r m a tarihi
G i l l e ' i rahatsz e t m e y e balad. O g n l e d e n
sonra C a e n ' d a G i l l e ' n i n ube eflerinden biri;
v e bir komnist g r u b u n bakam;
karmann
ayn altsnda sabaha kar y a p l a c a n syledi.
Bu ahsn v e r m i o l d u u b i l g i l e r g e m i t e de
d a i m a d o r u kmt. Bu, G i l l e ' i n z i h n i n d e b i r
soru iareti b e l i r m e s i n e neden oldu. A c a b a a d a m
bilgilerini direkt olarak M o s k o v a ' d a n m alyor
du? Gle buna i m k n o l m a d n a k a r a r verdi,
nki Ruslarn, mttefikleri olan d e v l e t l e r i n sr
larn, e m n i y e t kurallarna u y m y a r a k a a vu
racaklar pek akla yakn g e l m i y o r d u .
Caen'da G i l l e ' i n nianls Janine Boitard sa
lnn gelmesini i p l e ekiyordu. senelik y e r a l t
g r e v i sresince 60'dan f a z l a Mttefik pilotunu
15 Rue Laplace'daki a p a r t m a n n n b o d r u m u n d a
saklamt. Bu; tehlikeli, karlk b e k l e m e d e n ya
plan v e sinir bozucu b i r g r e v d i . K k b i r
a t l a m a v e y a sznt kuruna d i z i l m e k demekti.
Fakat saldan sonra Janine d a h a rahat b i r ne
fes alabilecekti. P i l o t l a r son 15 gn onun apart
mannda geirdiler. Janine ansnn ayn ekil
de d e v a m etmesi iin dua etti.
Bazlar iin ans tersine dnmt. A m e l i e
L e c h e v a l i e r iin 6 H a z i r a n hi b i r ey v e y a herey a n l a m n a
gelebilirdi.
Kendisi ve
kocas
Louis, Gestapo tarafndan 2 H a z i r a n d a tutuklan
mlard. Y z d e n f a z l a Mttefik
uucularnn
kurtarlmasna y a r d m etmilerdi. Fakat o n l a r
kendi iftlik iilerinden biri ele vermiti ve im
d i C a e n c e z a e v i n d e A m e l i e L e c h e v a l i e r ranzas,
na oturmu, kendisinin ve kocasnn c e z a l a r n n
n e z a m a n infaz e d i l e c e i n i m e r a k ediyordu.

99

KISIM XIII
A k a m saatin 9 undan b i r a z nce Fransz
sahillerinin anda b i r d z i n e kk g e m i be
lirdi. Ufukta sessiz dolatlar ve sahile o k a d a r
y a k n d l a r ki g e m i tayfalar N o r m a n d i ' d e k i evle
ri a k a g r e b i l i y o r l a r d . Bu g e m i l e r g z e arp
m a d a n ileri g e r i g e l i p g i t t i l e r v e g r e v l e r i bi
tince de g e r i dndler. B u n l a r i m d i y e k a d a r
b i r a r a y a g e l m i e n byk d o n a n m a n n ncleri
n g i l i z m a y i n tarayclaryd. K a n a l d a bu anda
hafif d a l g a l d e n i z d e H i t l e r ' i n A v r u p a s n a d o r u
deiik tiplerde gemiler,
tarihe k a y d e d i l e c e k
b y k b i r a k n iin s e y r e d i y o r l a r d .
imdiye kadar balym gibi duran
Hr
D n y a n n g ve hrs nihayet serbest brakl
mt. H e r cinsten 5000 g e m i 20 mil d e r i n l i i n d e
ve y a n y a n a 10 sra halinde i l e r l i y o r l a r d . kar
ma g e m i l e r i , pasl y a k t tankerleri, sratli yol
cu g e m i l e r i , destroyerler, m u h r i p l e r ve z r h l l a r
h e p bu g r u b a dahildi. Baz g e m i l e r d e , sahile yak
lanca iine asker bindirilerek denize indirile
cek kk k a r m a tekneleri vard, ve aa yu
k a r 1500 taneydi. K o n v o y u n nnde m a y i n ta
rayclar, sahil savunma g e m i l e r i , iaret aman
d r a l a r sralyan istimbotlar ve g e m i l e r i n t
m n d e baraj balonlar v a r d . A v c ua filola
r bulutlarn altnda u u y o r v e h e r saldry n .
l i y e c e k ekilde h a z r bekliyordu.
nsan, m a l z e m e , top, tank, m o t o r l u arala
d o l u g e m i l e r i n etrafnda kk d o n a n m a tekne
leri hari, 702 gl sava g e m i s i vard.
O m a h a v e U t a h kumsallarna g i t m e k t e olan
y i r m i bir k o n v o y a nclk eden A m i r a l K i r k ' i n
sancak g e m i s i U S S A u g u s t a a r k r u v a z r var100

d.(*) Pearl H a r b o r ' d a n drt ay evvel muhteem

Augusta, Cumhurbakan Roosevelt'i Churchill
ile bulumak zre N e w Foundland'de sakin bir
krfeze gtrmt.
Biraz yaknlarnda btn sava
flamalar
ekilmi ve maj estik bir ekilde yollarna devam
eden H M S Nelson, Ramillies ve Warspite - U S S
Texas, Arkansas ve Japonlarn Pearl H a r b o r ' d a
defterden sildikleri gururlu N e v a d a zrhls var
d.
Sword, Juno ve Gold kumsallarna gitmekte
olan otuz sekiz ngiliz ve K a n a d a konvoyuna
nclk eden ve A l m a n zrhls Bismark' bulup
batrlmasna nclk yapm olan Amiral Sir
Philip V i a n i n sancak gemisi H M S Scylla kurvazr-'vard. Scylla'ya da yakn seyreden, Hitler
Donanmasmn g u r u r u Grafspee'yi kasm 1939'da
River Plate savandan sonra Montevideo lima
nnda felkete gnderen gemiden biri olan
ngiltere Donanmasnn en mehur hafif kurvazr H M S Ajax vard. Tabii daha baka mehur
kruvazrler de vard . H M S Enterprise ve Black
Pince - Franszlarn Georges Leygues ve hepsi
nin toplam 22'yi buluyordu. Konvoyun d ke
narlarnda deiik tipte gemiler seyrediyordu.
( * ) karma Donanmasnda bulunan gemilerin ger
ek adedi hakknda deiik
rakamlar vardr,
fakat D-Gnndeki en doru askeri bilgileri ve
ren Gordon Harrison'un Kanal tesi Saldrs
(Resmi US Ordu Askeri Tarihi) ve Amiral Samuel Eliot Morrison'un Donanma Tarihi olan
Fransa ve Almanya karmas eserlerinin her
ikisi de 5000 gemi verir ve buna gemilerde ta
nan karma tekneleri de dahildir.
ngiltere
Kraliyet Donanmasndan Yarbay Kenneth Edw a r d i n Neptn Harekt adl eseri 4500 gibi
daha dk bir rakam verir.
101

K o r v e t l e r , H o l l a n d a b a y r a k l S o e m b a gibi narin
gambotlar, denizalt a r a m a g e m i l e r i , sratli torpitobotlar v e her y e r d e detsroyerler. A m e r i k a n
v e n g i l i z destroyerlerine i l v e t e n
Kanada'mn
Q u A p p e l l e , Saskatchewan v e Restigouche, N o r
v e ' i n S w e n n e r ' i v e hatt P o l o n y a k u v v e t l e r i n i n
b i r katks olan P o i r o n v a r d .
Yava
armada

ve gvenli

kanaln

kar

bir

ekilde,

yakasna

bu

doru

byk
seyredi

yordu.
Bu byk a r m a d a i m d i y e k a d a r grlme
mi b i r trafik dzenini dakikas dakikasna uy
g u l u y o r d u . H e r biri n g i l t e r e limanl,rm terkettikten sonra nceden
kararlatnlar
yerlerine
t a m z a m a n n d a gelip, k a n a l n kar yakasna
gidi i i n alacaklar y e r i h i armadan v e ge
c i k m e d e n a l y o r v e y o l u n a d e v a m ediyordu. B
tn H a r e k t adeta b i r k r o n o m e t r e g i b i iliyor
du. H a t t amandralarla iaretlenin: y o l l a n n a
g i r m e d e n e v v e l toplandklar y e r e
Piccadilly
C i r c u s ( * ) a d n vermilerdi. N o r m a n d i y e yak
lanca, d i e r kumsallara k a r m a y a p a c a k kon
v o y l a r intizaml olarak
ksmlara
blnyor
lard.
En basit konfordan bil a yoksun ve o n l a n
b e k l i y e n tehlikelere r a m e n askerler n i h a y e t yo
la k t k l a n iin sevinliydiler. Personelin sinir
l e r i h l g e r g i n d i a m a imdi bu ksmen yat
mt. H e r k e s ne olacaksa olsun, artk iin bitme
sini istiyordu. Bo z a m a n l a r n d a e v l e r i n e mek
tup y a z y o r , kt o y n u y o r v e bazs d a dua
e d i y o r d u . Y a h u d i o l a n Y z b a r v i n g Cray, pa
paz K o o n ' a kendi blnn duasn ynetme-

( * ) Londra'nn Taksim meydan gibi mehur bir ye

ridir.
102

eviren

sini rica etti. Bunda Protestan,

katolik v e y a
musevi olalm, h e p i m i z a y n A l l a h a i n a n y o r u z .
M m k n s e bizi salimen e v i m i z e kavutursun
d i y e d u a e d e l i m dedi v e papaz K o o n bunu se
v e r e k kabul etti ve h e p birlikte A l l a h a dua et
tiler.
S e y a h a t i n i l k b i r k a saati g a y e t sakin geti.
Fakat sonradan b i r o k l a r herkesten g i z l e d i k l e r i
korkularn a k l a m a k t a
saknca
grmediler.
E v v e l c e h i t a n m a d k l a r kimselerle
senelerdir
arkadam g i b i konutular. k a r m a n n nasl
o l a c a n v e k e n d i l e r i n e n e o l a b i l e c e i n i ak
kalplilikle dertleir g i b i anlattlar.
146 nc stihkm T a b u r u n d a n er Earlston
H e r n . b u k o n u m a l a r o k i y i hatrlamaktadr.
K a y g a n g v e r t e d e H e r n , v e ismini h l hatrla
m a d b i r shhiye e r i y l e b a z n e m l i k o n u l a r a
deindiler. S h h i y e e r i n i n kars m o d e l d i v e on
dan boanmak istiyordu. Tabii shhiye eri buna
ok zlyordu. Karsna, A m e r i k a ' y a dnmesi
ni beklemesi g e r e k t i i n i y a z m t . Biz bu konu
m a y yaparken, y a k n d a g e n b i r asker kendi,
kendine alak sesle ark sylyordu. S o n r a on
lara d n e r e k i m d i y e k a d a r b y l e g z e l ark
s y l i y e m i y o r d u m dedi v e B u n d a n ok gururlu
y u m d i y e i l v e etti.
Birok kimse kurtulma anslarnn ne ola
can dnrken,
imdi kumsallara ulamak
iin sabrszlanyorlard.
G e m i ile y a p t k l a r seyahat,
Almanlardan
k o r k m a orann amt. Deniz tutmas elli dokuz
k o n v o y d a sanki salgn bir hastalk g i b i y a y l
yordu. z e l l i k l e bu, alt d z k a r m a teknelerin
de, d i e r l e r i n d e n kat, k a t stnd.
Herkese d e n i z tutmasna kar h a p l a r l a be
raber, tehizatlar arasnda ve listeye tipik as-

103

ker kurallara g r e y a z l m b i r ey daha v a r d

ve yle y a z l y d : T o r b a K u s m a k i i n 1 adet.
Bu askerlik asndan m k e m m e l i y e t i n b i r
r n e i idi a m a yeterli deildi. 22 nci T m e n d e n
Teknik Astsubay
W i l l i a m James W i e d e f e l d ' i n
h a t r l a d n a g r e kusma t o r b a l a n , baa giyi
len m i f e r l e r , y a n g n iin k u m dolu k o v a l a r bo
altlm ve hepsi kusmukla dolmutu.
Demir
gvertede yrmek
i m k n yoktu.
Herkesin
E e r bizi ldreceklerse, h i yoksa bu A l l a n n
cezas l a v a b o l a r d a n k a r s n l a r dedikleri duyu
luyordu. k a r m a g e m i l e r i n d e personeli okadar
feci d e n i z tutmutu ki, b a z l a n kendilerini de
n i z e atacaklarn b a r a r a k sylyorlard.
Btn bu huzursuzluklara r a m e n , tarih ya
p a c a k D o n a n m a g e m i l e r i n d e k i personel, mm
k n m e r t e b e istirahat e t m i y e alyorlard. Ha
r e k t a katlan tek, k o m a n d a b i r l i i n d e n Y a r b a y
Philippe Kieffer karma gemisindeki
yerinde
battaniyesine s a n l d srada, Sir Jacob A s t l e y '
in 1642'de ngiltere'de Edgehill'deki savata syl e d i i dua, akhna g e l d i B y k A l l a h m , bugn
n e k a d a r m e g u l o l a c a m biliyorsun. E e r seBattaniyeyi
ni unuttuk"sam, sen beni u n u t m a
savurup jzerinden att ve d e r i n b i r u y k u y a dal
d.
H M S Empire A n v i l ' d e avu M i c h a e l Kurtz,
K u z e y A f r i k a , Sicilya ve t a l y a ' y a y a p l a n k a r m a l a r d a 1 i c i A m e r i k a n T m e n i y l e arp
m
tecrbeli
bir
askerdi;
Wisconsiri
er
Joseph Steinberr, yaklat ve avu, bu ii ba
a r a c a m z a g e r e k t e n i n a n y o r musun? K u r t z
T a b i e v l t dedi. l m e k t e n korkma. Biz bu
birlikte, sava balaynca, y a l n z onunla uran z d i y e i l v e etti.
isle of M a n nakliye g e m i s i n d e avu
Bili
L-Rod P e t t y ile P F C M i l i M c H u g h k a r a r a n
104

havaya ve yanlarnda giden gemilere bakyor

lard. Bili, Mc H u g h ' a dnerek Bundan sa kur
tulmamz iin hibir ansmz yok dedi. Mc
H u g h hemen cevab yaptrd: Sen A l l a h m be
ls bir pessimist'sin.
Belki, diye Petty cevap verdi. Fakat
bundan, yalnz birimiz sa kurtulacak. Mc
H u g h bundan pek etkilenmemiti. Gideceksen,
zaten gideceksin; b u n a kimse engel olamaz de
di ve artk bu konuyu hi konumadlar.
Gece saat 10.15'i birka saniye gee A l m a n
Onbeinci O r d u s u n u n kontr espiyonaj bakam
Y a r b a y M e y e r ofisinden dar frlad. Elinde,
belki de, Almanlarn tm 2 nci D n y a Sava sresinee ellerine geen en nemli
mesaj vard.
M e y e r artk karmann 48 saat iinde yaplaca
n biliyordu. Bu bilgiye sahip olunca Mtte
fikler gerisin geriye denize dkleceklerdi. Elde
edilen mesaj BBC'nin Fransz yeralt rgtne
gnderdii
Verlaine
iirinin ikinci satryd.
Kalbimi monoton bir hastalkla y a r a l a . . . M e
yer Onbeinci O r d u Komutan General H a n s von
Salmuth ve kurmay bakannn dier kurmay
subaylarla bri oynad yemek salonuna girdi
ve nefes nefese Generalim. Mesaj. kinci ksm.
te b u r a d a dedi. V o n Salmuth bir an dnd
ve tm 15 nci O r d u y u alarma geiren emri ver
di.
Meyer aceleyle oday terketti. V o n Salmuth
tekrar bri ktlarna bakmaya balad.
Meyer ofisine dner dnmez telefonla V o n
Rundstedt'in O B W e s t kararghn durumdan
haberdar etti. O n l a r da bu haber zerine Hitler'in karargh O K W ' y i uyardlar. Ayn anda,
dier btn komutanlklara teleks ile bilgi ve
rildi. Hibir zaman tatmin edici ekilde izah

105

e d i l e m i y e n nedenlerle b i r kere daha 7 nci Orruya h a b e r v e r i l m e d i . ( * )

M t t e f i k donanmasnn N o r m a n d i kumsall a n n d a k l be b l g e y e ulamas iin drt saatten
az b i r z a m a n kalmt. saat iersinde para
tler k a r a r m a k t a olan tarla ve allklara at
lacaklard. H e m d e D-Gn h a k k n d a u y a n l m a m v e b u nedenle a l a r m a g e i r i l m e m i b i r A l
m a n ordusunun blgesine.
82 nci H a v a n d i r m e T m e n i n d e n er A r t h u r
( * ) Bu kitapta verilen saatler ngiliz yaz saatine g
redir ve Alman merkezi saatine gre bir saat
daha getir. Bylece Meyer'e gre personelinin
mesaj al saati 21.15'tir. Kayda gemesi nedeni
ile 15 nci Ordu Harp ceridesinde Alman birlik
lerine gnderilen teleks mesaj aynen yazldr
ve yledir: Teleks mesaj N 2117/26. Acele 67, 81, 82 nci, 89 uncu Kolordulara - Belika ve
Kuzey Fransa Askeri Valileri, B Ordular Grubu,
16 nci Uaksavar Tmeni, Kanal Sahili Amirali,
Belika ve Kuzey Fransa Luftwaffe'ye: BBC'nin
5 Haziran 21.15'deki mesaj deifre edilmitir. El
de bulunan kaytlara gre yle denilmektedir:
48 saat iinde karmay bekleyin. Balama 6
Haziran saat 24.00'dedir. Dikkat edilirse ne 7 nci
Ordu ve ne de 84 nc Kolordu yukarki listeye
dahil edilmemitir. Bunlar uyarmak
Meyer'in
grevi deildi. Sorumluluk Rommel'in karargh
na aittir, nki tu birlikler B Ordular grubu
nun emrindedir. Mamafih, esas alacak nokta
V o n Rundstedt'in kararghnn neden Hollanda'
dan spanya hududuna kapar uzanan
karma
cephesini uy atmamasdr.
ram daha da ileri gitmi ie Almanlar savatan
sonra D-Gnyle ilgili en z 15 mesaj dinledik
lerini ve bunlar coru olarak zdklerini sy
lemilerdir. Fakat Alman sva ceridelerine yal
nz Verlaine mesaj larnn girmi olduunu gr
dm.
J06

B. D u t c h Schulz h a z r d . H a v a alanndaki her

kes gibi o da paratle a t l a m a elbiselerini giy
miti, ve parat sa kolunda aslyd:
Yz
yank k m r tozu i l e karalanmt. Salar di
e r arkadalar g i b i A f r i k a y a m y a m l a r n a ben.
z e r ekilde sadece a l n n d a n ensesine k a d a r uza
n a n 5 santim g e n i l i i n d e bir sa eridinden ba
ka, t a m a m e n tra ediimiti.
Vcudunun her
y e r i n e g e r e k l i tehizat aslyd v e h e r b a k m d a n
atlaya hazrd.
K a z a n m o l d u u 2500 dolardan 20 d o l a r kal
mt.
Btn personel kendilerini uaklara taya
cak k a m y o n l a r b e k l i y o r d u .
D u t c h i n arkada
e r G e r a l d C o l u m b i hl d e v a m etmekte o l a n bar
but odunundan a y r l p koarak g e l d i v e a b u k
bana 20 d o l a r b o r v e r dedi. Schulz N e i i n ?
d i y e sordu. B e l k i ldrlrsn! C o l u m b i Sa
na bunu v e r e c e i m dedi ve kol saatini k a r p
ona verdi. Dutch O . K . dedi ve 20 d o l a n verdi.
P a r a y alan C o l u m b i koarak barbut oyununa
dnd.
Dutch kol saatine bakt. Saat okul b i t i r m e
tipi a l t n bir B u l o v a idi v e arkasnda C o l u m .
bi'nin ismi v e a n n e v e babasnn tebrik e d e n
trden y a z l a n v a r d . T a m b u srada birisi O . K .
Haydi gidiyoruz diye
bard. Dutch, te be
risini alarak d i e r paratlerle b e r a b e r hang a n terketti. K a m y o n a b i n e r k e n C o l u m b i ' y i gr
d v e A l unu, b e n i m iki saate i h t i y a c m y o k
d e d i v e saatini g e r i v e r d i . D u t c h i n tehizatn
d a n g e r i b r a k t tek ey annesinin g n d e r d i i
kk tebihti. Fakat annesi g n d e r d i d i y e bu
n u y a n n a a l m a y a k a r a r verdi.
K a m y o n h a v a alannn teki ucunda bekliy e n uaklara d o r u hareket etti.
Btn

ngiltere'de

hava

indirme

birlikleri

107

u a k v e planrlerine bindiler. K l a v u z l a r , y a n i
h a v a i n d i r m e personelinin
kla

iaretliyecek

atlaca

blgeleri

paratler oktan h a r e k e t

etmilerdi.
N e w b u r y ' d e k i 101 nci H a v a n d i r m e T m e ninin k a r a r g h n d a kk b i r g r u p
subay
ve
drt m u h a b i r l e beraber
Bakomutan General
D w i g h t D. Eisenhower ilk u a k l a r n kalk iin
pist bana gelilerini s e y r e d i y o r l a r d . Eisenho
wer, personelle bir saatten f a z l a b i r sre konu
m a yapmt. Saldrnn, d i e r
safhalarndan
fazla, h a v a i n d i r m e h a r e k t n d a n endie duyu
yordu. Baz komuitanlar, h a v a i n d i r m e harek
tnn y z d e seksenden f a z l a k a y p v e r e c e i n e
inanyorlard.
E i s e n h o w e r personelinin banda savaa i
tirak edecek olan 101 nci H a v a n d i r m e T m e
ninin Komutan General M a x w e l l D. Taylor'a
G l e , g l e dedi. T a y l o r v c u d u v e ba dik
uzaklat ve askerlerine katld. O g n leden
sonra a n t r e n m a n y a p a r k e n sa dizini sakatla
d n Bakomutana sylememiti, nk Eisen
h o w e r belki gitmesine i z i n v e r m e z d i .
E i s e n h o w e r uaklarn kalkn seyretti. Bi
rer, b i r e r uzaklap, pe pee k a r a n l k t a kaybol
dular. K o l dzenine g i r m e k iin a l a n zerinde
tur attlar. Eisenhower elleri cebinde karanlk
s e m a y a bakyordu. Bykleen kol Cyan yana
u m a k ) son b i r defa alan z e r i n d e n g e e r e k
Fransa'ya d o r u ba tuttuu z a m a n N B C ' d e n
R e d M u e l l e r Bakomutana bakt. Eisenhower'in
g z l e r i yala doluydu.
D a k i k a l a r sonra
karma
filotillasmdaki
personel uaklarn m o t o r seslerini
duydular.
H e r g e e n saniye sesler fazlalat v e d a l g a dal
g a z e r l e r i n d e n geti. U a k l a r n gemesi uzun
108

z a m a n srd g i t t i v e m o t o r sesleri
v a k a y b o l m a a balad.

yava

ya

U S S H e r n d o n ' u n kaptan kprsnde T e

m e n B a r t o w Farr, nbeti subay v e N E A sava
muhabiri T o m W o l f k a r a n l k s e m a y a baktlar.
K i m s e b i r tek k e l i m e bile sylemedi, ve son u a k
filosu z e r l e r i n d e n g e t i k t e n sonra, bulutlarn
i i n d e n aadaki filotillaya a m b e r r e n k l i b i r
k y a n p snerek b i r mesaj verdi. Bu m o r s ko
d u y l a v e r i l e n mesaj nokta, b i r i z g i i d i . . . V ( * )
Zafer V i c t o r y .

( * ) Mors alfabesinde nokta bir izgi V harfidir.

ngilizce Zafer (Victory) kelimesinin ba harfidir.
eviren
109

BLM K

T A R H N E N N E M L GECES

KISIM I
A y o d a y doldurmutu. H e r ey, sanki
m a t b i r g n d z ile aydnlatlm g i b i y d i .
Ste-Mere-Eglise de okul baretmeni olan A l t
m yandaki M a d a m An^;ele L e v r a u l t y a v a
y a v a g z l e r i n i at. Y a t a n n karsndaki du
v a r d a krmz, b e y a z klar sessiz sedasz g z
krpyordu. M a d a m L e v r a u l t b a m yastndan
k a l d r p sonra d a d i m d i k o t u r d u v e akn b i r
ekilde klara bakt. G z k r p a n klar sanki
d u v a r d a n su a k a r g i b i a a y a d o r u szlyor
du... U y k u sersemlii geince, tuvaletinin stn
deki a y n a y a baktn anlad. Dardaki klar,
h e r ne | iseler, aynasna yansyordu. T a m bu s
r a d a u z a k t a n g e l e n uak uultular, p a t l a m a l a r
v e e v i n i n yaknndaki u a k s a v a r toplarnn ate
seslerini duydu. A c e l e p e n c e r e y e kotu ve da
r bakt. Sahilin u z a n d a ve yksekte parla
m a l a r ve ta uzaklarda da p a r l a k p e m b e patla
m a l a r ile i z l i m e r m i l e r i n b r a k t portakal,
yeil, sar v e b e y a z renkli i z g i l e r g r d . M a d a m
L e v r a u l t 27 m i l uzaktaki
Cherbourg'un gene
b o m b a r d m a n edildiini zannetti. Byle b i r g e
cede St-Mere-Eglise gibi sakin b i r y e r d e yaa.
d i i n kendini ansl sayd. O k u l baretme
n i r o b d a m b r v e terliklerini g i y e r e k arka kap
dan b a h e d e k i kulbeye d o r u y r m e y e bala
d. Bahede herey sessiz ve sakindi. A t l a n ,
110

F l a r e ( * ) 1er ve ay h e r y e r i g n d z g i b i ay
dnlatyordu. B i r k a a d m daha atmt ki uak
seslerinin St-Mere-Eglise'e d o r u y a k l a t k l a r m
duydu. Bunun z e r i n e b t n u a k s a v a r t o p l a n
ate e t m e y e baladlar. Bu abuk deiiklikten
k o r k a n M a d a m L a v r a u l t koarak b i r a a c n al
tna snd. U a k l a r h z l v e alaktan uuyorlar
d. B u hzla g e l i p g i t t i l e r v e u a k s a v a r t o p l a n
da ate kesti. Sanki h i b i r ey o l m a m g i b i herey tekrar sessizlie brnd.
T a m b u srada tepesinde
fsltya
benzer
a c a i p b i r eses d u y m a y a balad. K a f a s n yukan kaldrnca bahesine d o r u i n m e k t e o l a n ve
ucunda byk b i r eyin salland
parat
g r d . Birka s a n i y e i i n a y b i r bulutla
kapanmt. Bu a n d a 82 nci H a v a n d i r m e T m e
ninin 505 nci A l a y n d a n k l a v u z l u k g r e v l i s i er
Robert M . M u r p h y C * ) b i r u v a l n y e r e v u r u n c a

( * ) FLARE: Havadan yeri iyi grebilmek iin para

te bal bir tr aydnlatc maddesi olan ara.
eviren
( * ) Sava muhabiri olarak Haziran 1944'de Madam
Levrault, ile bir konuma yaptm. nen adamn
birlii veya ad hakknda hibir bilgisi yoktu,
fakat paratnn drd kemerde hl di
zili olarak duran 300 mermiyi gsterdi. 1958'de
bu kitab yazmak iin D-Gnnde grevli olan
klavuz (yol gsterici) Amerikan askerlerinden
ancak bir dzinesini bulabildim. Bunlardan bir
tanesi Boston'da tannm bir avukat olan Mr.
Murph bana yere vurduktan sonra izmemden
siper bam kardm ve kendimi paratten
kurtarmak iin kemerlerimi kesmiye baladm.
Bilmiyerek 300 mermi tayan kemeri de kesmi
im dedi. Murphy'nin hikyesi Madam Levrault'
un bana 14 sene evvel anlattna harfi, harfine
uymaktadr.
111

 k a r d g i b i ses k a r a r a k y e r e v u r d u ve takla
a t a r a k b a h e y e dald. M a d a m
D e v r a u l t donakalmt. M u r p h y ' y e bakyordu. On sekiz yan
d a k i parat y l d r m g i b i b a n ekti v e
paratn k e m e r l e r i n i keserek kendini serbest
b r a k r b r a k m a z byk b i r torbay y a k a l y a r a k
a y a a frlad. Btn bu iler bittikten sonra M a
d a m L e v r a u l t ' u grd. U z u n z a m a n birbirlerine
baktlar. h t i y a r Fransz k a d n n a g r e parat
nn k o r k t u u belliydi. U z u n b o y l u v e ince
y a p l y d . Y a n a k ve enesi sanki d a h a belirli ola
r a k g z k s n d i y e yz acaip ekilde boyan
mt. z e r i n d e
silhlar v e m a l z e m e s i vard.
Bundan sonra, korkudan donmu v a z i y e t t e ve
h a r e k e t e t m i y e n i h t i y a r kadna, bu y a b a n c ya
ratk, sus anlamna p a r m a n dudaklar ze
rine k o y a r a k acele acele g z d e n kayboldu. O an
da m a d a m L e v r a u l t harekete g e t i ve eteklerini
toplayarak e v e kotu. G r d kimse N o a r m a n di'ye inen ilk A m e r i k a l y d . Saat 12.15. T a r i h 6
Hazirand. D-Gn balamt.
Btn b l g e y e , b a z l a r 300 fitten (100 met
r e ) o l m a k zre y o l gstericiler paratle atla
mlard. k a r m a n n ncleri olan bu cesur
ve g n l l insanlar 82 ve 101 nci H a v a n d i r m e
T m e n l e r i n d e n , parat v e p l a n r l e r i n i n e c e i
C h e r b o u r g yarmadasndaki,
U t a h kumsalnn
g e r i s i n d e bulunan, 50 mil karelik y e r i iaretliyeceklerdi. Hepsi T u g e n e r a l James M . Jump i n ( * ) J i m G a v i n ' i n kurduu okulda zel ei
tim grmlerdi. G a v i n onlara N o r m a n d i y e in
d i i n i z z a m a n y a l n z b i r tek arkadanz ola
cak, o da A l l a h demiti. a t m a d a n kesinlikle
kanacaklard. H a y a t n e m tayan g r e v l e r i ( * ) Amerikan argosunda
gelir.
112

Atlyan Jim anlamna

eviren

n i n b a a n l olmas, sr'at ve hrsz g i b i gzk

m e d e n hareket e t m e l e r i n e balyd.
Fakat y o l g s t e r i c i l e r daha balangta z o r .
hklarla karlatlar. Bunlar atacak olan Dakota'lar, o k a d a r alaktan ve sratli utular ki,
A l m a n uaksavar topular
onlar a v c u a
zannettiler ve ser atee baladlar. 101 nci Ha
v a n d i r m e T m e n i n d e n Charles Asay'a, paratyle aa i n e r k e n y e r d e n h a v a y a d o r u frl y a n renk, renk m e r m i izleri 4 T e m m u z ' u C * )
hatrlatt.
Er Delberk Jnes a t l a m a d a n ksa b i r sre
nce, ua d i r e k bir isabet ald. A t l a n m e r m i
p a t l a m a d a n u a n altndan g i r i p stnden k
t gitti, a m a Jones'un 2,5 santim y a n n d a n g e t i
v e k t p a y y l e h a y a t kurtuldu.
Er A d r i a n Doss, elli kilodan f a z l a b i r y k l e
uaktan atladktan sonra etrafndan g e e n i z l i
m e r m i l e r i g r n c e akna dnd.
Mermilerin
paratn delerek g e t i i n i duydu ve ykn
iine koymu olduu torba, tam isadet a l p iin
dekiler dklecek k a d a r bir delik ald, a m a
Doss isabet a l m a d a n kurtuldu.
Bazlar, delice
iler bile yaptlar. P F C Frederick W i l h e l m d
m a n hatlarnn gerisinde olduunu unuttu v e
iaret lmbasn alyor mu d i y e kontrol et
m e k istedi. L m b a alt, a m a
indii tarlay
gndz gibi aydnlatt. A l m a n l a r ate etseydi
bu k a d a r k o r k m a z d . H e m e n akl bana g e l i p
l m b a y sndrd.
U a k s a v a r atei o derece y o u n d u ki, b a z
uaklar rota d e i t i r m e k zorunda kaldlar. 120
y o l gstericiden y a l n z 38 tanesi nceden pln
lanan y e r l e r i n e inebildiler. G e r i kalanlar, hedef
ti) Amerika'nn zgrlk kazand gn. Bizim 29
Ekim gibi kutlanr.
eviren
113

l e r i n d e n m i l l e r c e u z a a atldlar, yanl y e r e a t .
lan b u paratler a a i a n n , itlerin v e dam
larn z e r i n e dtler. 101 nci Parat T m e
n i n d e n Y z b a Frank L i l l y m a n neredeyse ken
dini ele v e r i y o r d u . Y e r e d e e r d e m e z zerinde
b i r k a r a l t p e y d a h oldu. T a m ate e d e c e i za
m a n bir M u u sesiyle elini tetikten ekti.
Paratler, kendi a l a r n d a n g e i r d i k l e r i
korku yannda, N o r m a n l a n v e hatt kendilerini
g r e n bir a v u A l m a n d a aptala evirdiler.
k i parat, en y a k n a t l a m a noktasndan
be m i l uzakta 352 nci A l m a n T m e n i n d e n Y z .
ba Ernst D r i n g ' i n k a r a r g h
olan b i n a m n
t a m y a n m a ini yaptlar. B r e v a n d s ' d a bir a r
m a k i n e l i b l n e komuta e d e n Dring, alak
uan uaklarn ve uaksavar toplarnn grltsyle u y a n d ve o k a d a r abuk g i y i n d i ki ayak
kablarn ters g i y d i . (Bu|nu a n c a k D-Gnnn
sonunda f a r k e t t i ) ve dar frlad. Sokakta, bi
r a z u z a k t a iki kiinin g l g e l e r i n i grd. Bara
rak k i m olduklarn sordu, f a k a t c e v a p alama
d. H e m e n btn b l g e y i Schmeisser m a k i n a l
t f e i y l e tarad. Fakat i y i e i t i m g r m y o l gs
tericiler ateine cevap bile v e r m e d i l e r ve sadece
ortadan kayboldular. K o a r a k k a r a r g h n a d
n e n D r i n g tabur komutanna nefes nefese te
l e f o n etti v e F a l l s c h i r m j g e r paratler d i y e
bard.
D i e r y o l gstericiler, y u k a r d a a n l a t t m z
paratler k a d a r ansl olamadlar.
82 nci T m e n d e n er M u r p h y , torbasm srt
l a y p ( i i n d e portatif r a d a r v a r d ) M a d a m Levrault'un bahesinden, Ste M e r e Eglise'deki in
d i r m e blgesine d o r u g i t t i i srada, sa tara
f n d a n ksa sreli makineli tfek t a r a m a sesleri
geldi. S o n r a d a n y a k n arkada e r L e o n a r d D e v o r c h a k i n o anda ldn rendi.
114

 B a a r a b i l e c e i m i ispatlamak i i n b i r ma
d a l y a a l a c a m d i y e y e m i n eden D e v o r c h a k , D .
G n n d e ldrlen i l k A m e r i k a l olmutur.
Btn b l g e d e k i y o l gstericiler,
Murphy
g i b i n e r e d e olduklarn saptamaa alyorlar
d. K o r k u n grnl bu paratler; maki
neli tfek, bomba, m a y n , klandrma a r a l a r
v e r a d a r l a r y l a y k l ekilde, itleri v e tarla
lar aarak r a n d e v u n o k t a l a r n a d o r u gittiler.
Bunlarn, saat 1.15'te balyacak olan geni ap
l h a v a i n d i r m e saldrsnda, a t l a m a b l g e l e r i n i
iaretlemek iin t a m b i r saatleri vard.
N o r m a n d i sava a l a n n n elli m i l dousun
d a alt uak dolusu n g i l i z y o l gstericileri v e
p l a n r eken alt R A F ( * ) b o m b a r d m a n u a
sahili ^geerek i e r i l e r e daldlar. n l e r i n d e gk
y z uaksavar ateiyle adeta p r l prld.
C a e n ' d a n b i r k a m i l uzakta R a n v i l l e kyn
de on bir yandaki A l a i n D o i x bu p a r l a m a l a r
grmt. Y a p l a n top atlar onu da uyandr
m ve karyolasnn a y a k ucundaki c a m d a n yapm krelerde p a t l a m a klarnn yansmala
rn gryordu. Beraber yatt
byk annesi
M a d a m M a t h i l d e D o i x ' i sarsarak u y a n d r d v e
K a l k , kalk bykanne, z a n n e d e r s e m b i r eyler
oluyor*.
T a m b u srada A l a i n ' i n babas R e
n e D o i x koarak o d a y a g i r d i v e a b u k g i y i n i n ,
z a n n e d e r s e m a r b i r h a v a akn o l u y o r dedi.
P e n c e r e y e g i d e n b a b a oul, tarlalarn ze
r i n d e n g e l m e k t e olan uaklar g r e b i l i y o r l a r d .
Fakat dikkat edince R e n e bu uaklarn m o t o r
grlts k a r m a d n farkna v a r d ve a
k n akn A m a n A l l a h m b u n l a r uak deil,
p l a n r diyebildi.
Byk y a r a s a l a r g i b i h e r b i r i otuz kii ta( * ) RAF: ngiliz Kraliyet Hava Kuvvetleri.
115

yan alt p l a n r sessizce szlyordu. Sahili

geer gemez,
Ranville'den,
takriben be m i l
uzaklktaki b i r noktada; 5-6 bin fit ykseklikte;
kendilerini eken uaklar tarafndan brakld,
lar... imdi ay nda parlyan, birbirine para
lel i k i su yolu, yani, C a e n kanal ile O r n e nehri
n e d o r u ba tuttular. A r k a a r k a y a yaplm,
birinden d i e r i n e g e i l e n v e g a y e t kuvvetli ola
rak- savunulan iki kpr v a r d . G n l l perso
n e l d e n oluan H a v a n d i r m e B i r l i i n i n hedefi
ite bu kprlerdi.
T e h l i k e ile dolu g r e v l e r i ;
A l m a n G a r n i z o n u n u e z i p b u kprleri ele g e
irmekti. E e r g r e v l e r i n d e
baarl olurlarsa
D o u v e Bat arasndaki ana d a m a r
tkanm
olacak v e A l m a n l a r Batdaki birliklerine y a r d m
e t m e k t e n yoksun braklacak bylece p a n z e r bir
likleri, n g i l i z v e K a n a d a k a r m a blgesini yan
d a n sarma imknn b u l a m y a c a k l a r d .
Ayrca
bu kprler, karma kpr bann geniletil
mesi iin g e r e k l i y d i . in en n e m l i taraf, A l m a n
n b e t i l e r kprleri h a v a y a u u r m a d a n e v v e l ,
s a l a m olarak, ele g e i r m e k t i . Bu amaca ula
m a k ii srpriz bir baskna g e r e k vard. ngi
l i z l e r tehlikeli bir z m y o l u bulmutu. Bu da,
p l a n r l e r i n ay nda kprlerin yaklama ye
ri o l a n d a r b l g e y e mecbur ini y a p m a l a r n
gerektiriyordu.
C a e n kanal kprsn h e d e f alan planr
den birinde bulunan Bren m a k i n e l i tfekisi er
Bill G r a y g z l e r i n i kapayp, y e r e vuracaklar
an iin btn kaslarn gerdi. O r t a d a derin b i r
sessizlik v a r d . Y e r d e n ate e d i l m e d i i n e gre,
srpriz baarl oluyordu. D u y d u k l a r tek ses,
p l a n r n h a v a y a srtnmesinden kan sla
b e n z e r sesdi. K a p d a saldrnn komutan Binba
John H o w a r d v a r d v e p l a n r y e r e d e e r de
m e z k a p y iterek aacakt. G r a y , takm komu116

tan T e m e n H . D . D a n n y Brotheridge'in H a y
di arkadalar g i d i y o r u z d e d i i n i duydu. Bunu,
arparak iniin k a r d korkun ses takibetti.
ni takmlar p a r a l a n a r a k
gvdeden ayrld.
P i l o t kabininin t a v a n n d a n kopan p a r a l a r h e r
tarafa dald; k o n t r o l d a n
km b i r k a m y o n
g i b i saa sola savrulan planr, y e r d e k v l c m l a r
k a r a r a k srtnd. nsan hasta edecek g i b i
saa savrulan p l a n r n i h a y e t durdu. G r a y i n
h a t r l a d n a g r e p l a n r tam kprnn azn
da, burnu dikenli tellere g m l e r e k durmutu...
Birisi H a y d i g e l i n a r k a d a l a r
diye bard.
B a z l a r kapdan, b a z l a r
paralanm
pilot
kabininde alm delikten, ve d i e r l e r i de dikerdi
tele v u r a r a k krlan b u r u n ksmndan dar fr
lad. B u n l a r olurken, aa yukar ayn z a m a n
da d i e r iki p l a n r de srtnerek, bir o k yer
leri paralanm d u r u m d a biraz ilerde durdular.
Bunlardan da saldr gcnn g e r i kalan perso
neli dar frlad.
Ortalk
karma
karkt.
A l m a n l a r oke olmular ve ne y a p a c a k l a r n bi
l e m e z duruma gelmilerdi. Sndklar ukurla
ra ve ulatrma siperlerine el b o m b a l a r frlat
l y o r d u . . . Baz A l m a n l a r top m e v z i l e r i n d e uyu
y o r l a r d . P a t l a m a grltsyle u y a n d k l a r za
m a n kendilerini S ten tabancalarnn namlular
na bakar v a z i y e t t e buldular. U y k u sersemi olan
dierleri, m a k i n e l i tfeklerini alarak,
yerden
bitmi g i b i o r t a y a km olan bu g l g e l e r e ge
lii g z e l ate e t m e y e baladlar.
Baz ekipler k p r y e y a k n direnileri y o k
ederken, T e m e n
Brotheridge'in
liderliinde
G r a y , elinde iaret tabancas bulunan b i r A l m a n
nbeti grd. Bu tabanca ile d i e r kprdeki
personeli uyaracakt. Fakat G r a y k a l hiza
sndan
Sten
makineli
tfeiyle
ate
etti.
Beraberinde o l a n l a r da
ayn
anda ate et-

117

tiler. N b e t i l olarak y e r e dt ve iaret

fiei g e c e k a r a n l n d a semada b i r a r k izerek
k p r n n st ksmnda patlad. D i e r kprde
b u l u n a n A l m a n l a r u y a r m a k iin atlan bu ia
ret fiei o k g e atelenmiti. O k p r y e sal
d r a n 3 planrn a n c a k ikisi y e r l e r i n i bulup
i n m i ve, A l m a n
garnizonu ele
geirilmiti.
( n c p l a n r 7 m i l uzakta D i v e s nehri ze
r i n d e k i yaln k p r y e i n m i t i ) . B u duruma g
r e h e r iki k p r a y n z a m a n d a e l e g e i r i l m i v e
saldrnn abukluundan akna d n e n A l m a n
l a r h i b i r ey y a p a m a d a n saf d edilmilerdi.
Z a m a n l a r olsa bile, A l m a n g a r n i z o n perso
nelinin kprleri uurma i m k n l a r yoktu. K p
r z e r i n d e acele aratrma y a p a n n g i l i z l e r tah
rip k a l p l a r n n y e r l e r i n e konmu, fakat bunlar
p a t l a t a c a k m a l z e m e n i n h e n z yerletirilmemi
o l d u u n u grdler. Bunlar y a k n d a k i b i r kul
b e d e y e r l e t i r i l m e y e h a z r v a z i y e t t e buldular.
imdi, h e r savatan sonra m e y d a n a gelen,
tuhaf b i r sessizlik h k m sryordu.
H e r k e s i n iini nasl y a p t n v e k i m l e r i n
kurtulduunu dnrken, m e y d a n a g e l e n tu
haf sessizlik, on dokuz yandaki G r a y ' i n ta
k m k o m u t a n n aramasna n e d e n oldu. D a n n y
B r o t h e r i d g e ' i kpr z e r i n d e saldry yneltir
k e n grmt. T a b i i
ilerinden
kaybettikleri
v a r d ve b u n l a r d a n b i r tanesi de 28 yandaki
T e m e n d i . G r a y , T e m e n B r o t h e r i d g e ' n i n cese
dini, k a n a l kprsne y a k n kk b i r k a h v e n i n
n n d e buldu. G r t l a n d a n vurulmu olan T e
m e n i n s o n r a d a n da fosforlu el b o m b a s y l a ld
r l d kesindi; nki h a v a i n d i r m e elbiseleri
hl y a n m a k t a y d .
Y a k n l a r n d a ele g e i r i l m i bir makineli t
f e k y u v a s n d a st avu E d w a r d T a p p e n d e n ba
s a n iaretini gnderdi. El radyosu ile ifreli me118

saj tekrar, t e k r a r
yaynlyordu.
Ham
and
J a m H a m and J a m D-Gnnn i l k sa
va bitmi ve sadece 15 d a k i k a srmt. A r
tk, Binba H o w a r d ve 150 kiilik ekibi, d
m a n arazisinin derinliklerinde, ve imdilik tak
v i y e a l m a i m k n olmadan, hayat n e m i olan
bu iki k p r y elde tutmak i i n h a z r v a z i y e t
teydi.
Binba H o w a r d v e personeli n e r e d e o l d u k
larn biliyorlard. Fakat d i e r y o l g s t e r i c i l e r
iin a y n eyi s y l i y e m e y i z .
H o w a r d i n p l a n r l e r i y e r e indikleri z a m a n ,
bu y o l gstericiler alt hafif b o m b a r d m a n ua
n d a n saat 12.20'de atlamlard. A l m a n uak
savar toplar b u u a k l a r o k a d a r y o u n baraj
ateine tutmutu ki, pilotlar k a n m a h a r e k e t i
yapma
zorunluunda kaldndan
parat
leri a t m a l a r g e r e k e n y e r l e r i kaybetmilerdi...
Bazlar, d e f a l a r c a g e r i d n e r e k u a k s a v a r ate
ine r a m e n , e v v e l d e n saptanm a t m a y e r l e r i n i
b u l m y a altlar. B a z l a r baarl oldu, fakat
ounluu; y o l gstericileri;
doru sandklan;
yanh y e r l e r e attlar. G e r e k olan udur ki y o l
gstericiler D-Gnnn e n z o r g r e v i n i alm
lardr. 6 nc H a v a n d i r m e T m e n i n d e n gnl
l o l a r a k bu g r e v i a l a n l a r O r n e n e h r i n i n bat
snda parat i n d i r m e blgesini k, r a d a r
v e d i e r a r a v e g e r e l e r l e iaretliyeceklerdi...
Y i r m i m i l k a r e l i k b u b l g e l e r kk k y e
yaknd: Sahilden m i l ierdeki V a r a v i l l e : H o
w a r d v e a d a m l a n m n tuttuu kprleri y a k n
R a n v i l l e v e C a e n i n d o u y a m a l a r n d a n be m i l
mesafede olan T o u f f r e v i l l e ; saat 12.50'de n g i l i z
paratleri b u b l g e l e r e
atlyacaklard ve yol
gstericilerin b u r a l a n iaretlemeleri i i n ancak
30 d a k i k a l a n v a r d .
G n d z nda n g i l t e r e ' d e b i l e

30

daki-

119

k a d a i n d i r m e blgelerini bulup iaretlemek b i r

meseleydi. Fakat geceleyin, dman
igalinde
olan v e e v v e l c e ayak bile basmadklar bir m e m
lekette bunu y a p m a k korkun bir eydi. Elli m i l
uzaklktaki arkadalar gibi n g i l i z y o l gsteri
cileri de zorluklarla burun buruna geldiler. On
l a r da gelii g z e l saa sola atlmlard... lk
zorluk, h a v a a r t l a n y l e
balad.
Beklenmedik
b i r r z g r esmeye balad. ( A m e r i k a l l a r n at
l a d b l g e d e r z g r y o k t u ) . Baz blgeler, ha
fif de olsa sisle kapan i , te, yukarda belirtti
i m i z , p i l o t l a r n d o r u y e r l e r i n i bulamamalar
nn n e d e n l e r i n d e n biri de buydu. V a r a v i l l e ' e in
mesi g e r e k e n paratler d o r u y e r l e r e indiler,
fakat ksa bir sre sonra paratle atlan te
h i z a t l a r n n y e r e v u r n c a p a r a l a n d n v e bir
ksmnn da baka y e r l e r e atldn grdler.
R a n v i l l e ' e inecek y o l gstericiler, m i l l e r c e uza
a atldlar. Fakat ans en az o l a n l a r Touffrev i l l e e k i b i y d i . On kiilik iki g r u p b l g e l e r i n i k
la iaretliyecekler ve
havaya
doru
K harfi
K o d ' u gndereceklerdi. Bu e k i p l e r d e n biri Ranv i l l e blgesine atld. Y e r e i n i n c e toplandlar v e
e v v e l c e saptanan d o r u y e r e i n d i k l e r i n i zanne
d e r e k b i r k a dakika sonra sinyal g n d e r m e y e
baladlar. G n d e r i l e n sinyal K harfi idi ama,
v e r i l d i i y e r yanlt.
kinci T o u f f r e v i l l e ekibi de d o r u y e r e atl
mad. Bu on kiilik ekipten, y a l n z drt tanesi
salimen y e r e inebildi. Bunlardan b i r tanesi, er
James Morrissay, d i e r alt arkadann sert bir
r z g r a kaplarak d o r u y a d o r u k a y m a y a ba
l a d k l a r n grd. Elinden h i b i r ey g e l m i y e n
M o r r i s s e y arkadalarnn. A l m a n l a r tarafndan
suyla doldurulan Dives vadisine gittiklerini ay
nda seyretti. M o r r i s s e y bu arkadalarndan
hibirini bir daha grmedi.
120

M o r r i s s e y v e g e r i k a l a n paratler T o u f f .
r e v i l l e ' e olduka y a k n bir y e r e inmilerdi. T o p
landlar ve st avu Patrick O'Sullivan i n d i r m e
blgesini kefe kt. Bir dakika sonra iaretlen
mesi g e r e k e n y e r d e n alan bir atele vuruldu.
Bunun z e r i n e M o r r i s s e y , T o u f f r e v i l l e k l a r m
inmi olduklar m s r tarlasna yerletirdi.
Bu, insan artan ilk dakikalar iinde an
cak birka y o l gsterici, dmanla
karlat.
Baz y e r l e r d e A l m a n nbetileri, paratleri
g r n c e akna d n p gelii g z e l ate e t t i l e r
ve tabii bazlar ldrld. Fakat esas k o r k u
y a r a l a n ey, A l m a n askerleri duil, etraf saran
tyler rpertici sessizlikti. nki. n g i l i z l e r iner,
i n m e z etin bir A l m a n kar k o y m a s bekliyor
lard. H a l b u k i , bunun t a m tersine, y u k a r d a be
lirttiimiz g i b i t y l e r rpertici b i r sessizlik or
tala hkimdi. Bu sessizlikte,' itleri aarken
birbirlerini A l m a n zannettikleri ok oldu.
N o r m a n d i gecesinde, karanlk iftlik evleri
n e y a k n v e u y u y a n k y l e r i n dndaki y a m a
l a r d a n geerken, hepsi g e r e k t e n n e r e d e olduk
larn s a p t a m a y a alyorlard. n g i l t e r e ' d e hari
ta ve krokiler z e r i n d e gsterilen d o r u yerleri
ne indirilenler, n i r e n g i noktalarn t a n y a r a k i
lerini ona g r e y a p m a y a balamlard. T a m a m e n
kaybolmu olan d i e r l e r i ise y e r l e r i n i h a r i t a v e
pusla y a r d m y l a b u l m a a g a y r e t e d i y o r l a r d .
n c sinyal b i r l i i n d e n
Yzba
Antony
VVindrum p r o b l e m i daha kestirme b i r y n t e m l e
zd. Y a n l y o l a sapm bir ofr g i b i yolda
k i l e v h a n n n n d e durdu v e g a y e t sakin b i r
ekilde kibrit a k p l e v h a d a k i y a z y okudu v e
r a n d e v u noktas olan R a n v i l l e ' i n birka m i l te
de olduunu rendi. Fakat baz y o l g s t e r i c i l e r
t a m a m e n kaybolmu v a z i y e t t e y d i l e r . ki tanesi,
uaklarndan
atladktan sonra 711 nci T m e n
121

k o m u t a m T m g e n e r a l Josef R e i c h e r t ' i n karar,

g a n i n i n bulunduu binann bahesine indiler.
Uaklar zerlerinden geerken Reichert kt oy.
n u y o r d u . U a k seslerini d u y u n c a g e n e r a l ve di
e r subaylar v e r a n d a y a ktlar v e iki n g i l i z i n
b a h e y e i n d i i n i grdler. K i m i n daha ok a
rdn s y l e m e k b i r h a y l i gtr. G e n e r a l i n
h a b e r a l m a subay iki paraty esir ald ve
silhlarndan tecrit ederek v e r a n d a y a
getirdi.
R e i c h e r t sadece N e r e d e n g e l d i n i z ? d i y e homurd a n r g i b i sordu. Paratler sanki d a v e t edil.
m e d i k l e r i b i r kokteyl p a r t i y e g i r m i gibi o k
z g n z ihtiyar, fakat biz b u r a y a k a z a ile ind i d i y e c e v a p v e r d i l e r . Y o l gstericiler sorguya
e k i l m e k i i n gtrlrken 570 A m e r i k a n ve n
g i l i z askeri, M t t e f i k
kuvvetlerince
kurtulu
ann ve D-Gnnn ilk savana h a z r l a n m a k l a
meguldler. n k i n d i r m e Birliklerine, iaret
klar k a r a n l k g k y z n e d o r u sinyal ver
m e y e balamt b i l e . . .

KISIM II
Binba W e r n e r Pluskat N e o l u y o r ? d i y e
telefona b a r d . U y k u sersemi, ve h l i am a r l a n y l a y d . U a k l a r n grlts ve top ses
l e r i y l e uyanmt, a m a igds bunun, h a v a
a k n n d a n baka birey o l d u u n u
sylyordu.
Rus cephesinde g e e n iki u z u n yl, Binbaya i
gdsne inanmasn retmiti.
A l a y K o m u t a n Y a r b a y Ocker, P l u s k a t i n te
lefon ediine kzm g i b i y d i v e souk b i r ton ile
A z i z i m Pluskat, n e y i n c e r e y a n ettiini henz
biz d e b i l m i y o r u z . N e olduunu r e n i n c e sa122

n a bilgi v e r i r i z dedi v e sert b i r k l i k sesiyle

telefon kapand.
A l d c e v a p P l u s k a t i tatmin etmemiti. Y i r
mi dakikadan beri, u a k l a r d e v a m l o l a r a k uu
y o r v e d o u v e batdaki sahilleri bombalyorlar
d. Bunun t a m ortasndaki Pluskat'm sahil bl
gesi insan rahatsz edecek ekidle sessiz ve sa
kindi. Sahilden 4 m i l uzakta olan Etreham'daki
k a r a r g h n d a n 32 nci A l m a n T m e n i n i n , y i r m i
toptan oluan d r t bataryasnn
komutanyd.
Bu toplar O m a h a kumsalnn yarsn ate altn
da tutabilecek ekilde yerletirilmilerdi. A s a b
bozulan Pluskat, A l a y K o m u t a n n atlayp, bir
st k a d e m e y e telefon e t m e e k a r a r v e r d i . 352
nci T m e n k a r a r g h n a telefon etti v e H a b e r a l ma subay Binba B l o c k i a konutu. Block da
iyimserdi. B e l k i
gene bir
h a v a akndr b u
P l u s k a t dedi v e i l v e etti: H e n z birey ak
lanm d e i l . . .
B i r a z akn ve b i r a z da z g n o l a r a k Plus
kat telefonu kapad. i acaba fazla m byt
y o r u m d i y e kendi k e n d i n e dnd. N e d e olsa
henz b i r a l a r m v e r i l m e m i t i . Zaten ara sra
v e r i l e n olaysz g e e n a l a r m l a r n e d e n i y l e topu
erlerine, top banda b e k l e m e l e r i n e g e r e k olma
d bildirilmiti.
Pluskat a r t k t a m a m e n uyanmt, ve tek
r a r u y u y a m y a c a k k a d a r huzursuzdu. B i r sre
y a t a n n k e n a r n a ilimi
vaziyette
oturdu.
A y a n n dibinde A l m a n oban k p e i H a r r a s
yatyordu.
Chateaud'a h e r ey sessiz ve sakindi, fakat
Pluskat u z a k l a r d a hl uak sesleri duyuyordu...
Aniden

sahra

telefonu a l m a y a balad.

Pluskat h e m e n telefonu kapt v e Y a r b a y Ocker'in sakin bir tonla y a r m a m a d a paratler

123

o l d u u r a p o r edildi; personelini a l a r m a g e i r v e
derh,l sahile git. Bu bir k a r m a o l a b i l i r dedi.
Birka dakika sonra Pluskat, ikinci Batarya
K o m u t a m Yzba
L u d z "VVikenine ve topu
T e m e n Fritz Theen, Ste H o i i o r i n e adl k
y n y a m a l a r n d a k i g z e t l e m e b a r n a n a gitti
ler. o b a n kpei H a r r a s da onlarla beraberdi.
Jipe b e n z e r I V o l k s v a g e n iinde skk durumda
sahile ulatlar... Y o l d a
kim;e
konumad...
P l u s k a t i m e r a k l a n d r a n ve z3n b i r konu var
d: T o p l a r n n ancak 24 saat ate edebilecek ka
d a r m e r m i s i vard. Birka g n e v v e l 84 nc K o
l o r d u K o m u t a n G e n e r a l M a r c k s toplar denet
l e d i i zaman, Pluskat bu durumu G e n e r a l e bil
dirince, G e n e r a l E e r senin b l g e n e bir kar
ma olursa ate edebileceinden fazla
mermin
o l a c a k d i y e g a r a n t i v e r m i t i ama, bu Pluskat
iin y e t e r l i deildi.
Sahil savunma blgesinin snrnn d ks
m n d a n g e e n W o l k s v a g e n , Ste H o n o r i n e ' e ula
t. Burada, tasmayla b a l H a r r a s elinde o l d u u
halde, a d a m l a r P l u s k a t i takib e d e r e k y a r ze
r i n d e k i k a r a r g h n a g i d e n d a r y o l a girdiler. Y o
lun h e r iki y a n tel r g y l e iaretlenmiti, nki bu tellerin te y a m maynlanmt. ukurumsu b i r y e r e g e l i p ieri d o r u u z a n a n merdiven
den i n i p g z e t l e m e b a r n a n a
girdiler.
Plus
kat, gr gc ok fazla olan topu g z e t l e m e
drbnlerine gitti v e b a k m a y a balad. Gzet
l e m e b a r n a bundan daha g z e l bir y e r e yap
l a m a z d . K u m s a l d a n ( O m a h a k u m s a l ) 35 m e t r e
ykseldikte ve ksa sre sonra N o r m a n d i kp
rba olacak blgenin tam orta y e r i n d e y d i . Ha
v a n n ok ak olduu gnde, b i r g z c n n sol
taraftaki C h e r b o u r g
yarmadasnn
ucundan,
sa taraftaki Le H a v r e ' a k a d a r u z a n a n tm Seine k r f e z i n i g r m e s i mmknd. i m d i bile, g124

z e l ay nda, Pluskat h e r eyi kolay ve aka

g r e b i l i y o r d u . Drbnn yava y a v a s a d a n
sola dndrerek btn krfezi tarad. Biraz sis
v a r d v e siyah bulutlar a r a d a bir A y ' k a p y a r a k
a y d n l azaltyordu. Buna r a m e n g r n r d e
a n o r m a l bir ey yoktu. O r t a d a a y ' d a n baka k
ve kendi k a r d k l a r n d a n baka ses ve seda yok
tu. Defalarca krfezi drbnyle tarad... Orta
da g e m i falan da yoktu.
Pluskat drbnden a y r l a r a k A l a y kararg
h n a telefon etti v e T e m e n Theen'e G r n r
de hibir ey y o k dedi. Bununla beraber Plusk a t i n ii rahat d e i l d i . O c k e r ' e B e n burada ka
lyorum, bu belki aldatc bir alarmdr, fakat g e
ne de bir eyler o l a b i l i r d i y e szn tamamla
d.
*!
Bu sralarda 7 nci O r d u K o m u t a n l n a bir
birini t u t m a y a n r a p o r l a r g e l i y o r d u v e subaylar
bunlarn ne o l a b i l e c e i n i saptamaya alyor
lard. Ellerinde kesin bir ipucu yoktu; Surda
iki g l g e grnm; falan y e r d e ate alm,
baka bir y e r d e a a c a taklm parat grl
mt. Bunlar b i r eyin zm idi ama neyin?
Sadece 570 Mttefik H a v a n d i r m e askeri atla
mt ve bu ar bir kargaala sebep o l m a y a
y e t i y o r da artyordu bile. G e l e n r a p o r l a r n kar
makark olmas, en tecrbeli askerleri bile a
kna evirmiti. V e r i l e n r a k a m l a r iki mi yoksa
200 myd? Bunlar, tehlike halinde, u a k l a r m
paratle terkeden uak ekibi m i y d i ?
Yoksa
Fransz yeralt r g t l e r i n i n y a p t saldrlardan
biri miydi. K i m s e kesinlikle bilmiyordu. Hatt,
paratlerle y z y z e g e l e n 711 nci T m e n K o
mutan G e n e r a l R e i c h e r t bile. Reichert, bunun,
kendi k a r a r g h n a y a p l a n bir h a v a
indirme
saldrs olduunu zannedip. K o l o r d u K o m u t a n
na da ayn ekilde r a p o r vermiti. Bir sre son125

r a h a b e r o n beinci ordu k a r a r g h n a ulat

v e h a r p ceridesine sadece D e t a y v e r i l m e m i t i r
eddinde y a z l d .
E v v l c e o k a d a r yanh alartnlar verilmiti ki,
herkes dikkat kesilmiti. Blk komutanlar, ta
b u r k o m u t a n l a r n a r a p o r v e r m e d e n e v e l uzun
sre dnmek ihtiyacn d u y u y o r l a r d . G e r e i
r e n m e k i i n d e v r i y e l e r kardlar. Blk ko
m u t a n l a r gibi, taburj k o m u t a n l a r da, a l a y ko
m u t a n l a r n a r a p o r v e r m e d e n ence, ii enine, bo
y u n a t a r t m a k 2;orunluunda kalyorlard. nki, ortaca elle 1 utulur h i b i r ey yoktu. Fakat
bir g e r e k ok aka ortadayd: O da birbirini
t u t m a y a n r a p o r l a r n e d e n i y l e kimse a l a r m ver
m e k istemiyord.; y a n i sonradan g e r e k o l m a d
saptanacak bir alarm.
Ve bylece dakikalar
T k r tkr i l e r l e m e y e d e v a m etti.
C h e r b o u r g y a r m a d a s n d a iki g e n e r a l Rennbs'deki H a r p oyununa k a t l m a k zre' karargh
l a r n d a n a y r l m l a r d bile. i m d i de ncs,
91 nci H a v a n d i r m e T m e n i n d e n , T m g e n e r a l
W i l h e l m F a l l e y y o l a k m a k i i n b u kargaalk
dolu z a m a n semiti. 7 nci O r d u K a r a r g h n
dan, yksek k o m u t a n l a r n g n madan e v v e l
a y r l m a l a r n y a s a k l a y a n e m i r g e l m e s i n e ra
m e n F a l l e y e r k e n y o l a kmazsa
Kriegsspiel'e
y e t i e m e y e c e i n i dnd ve e r k e n d e n y o l a kti. Bu k a r a r h a y a t n a malolacakt.
Le M a n s ' d a k i 7 nci O r d u K a r a r g h n d a K o
m u t a n O r g e n e r a l Friedrich D o l l m a n n uyuyordu.
H a v a durumu nedeniyle o gece yaptraca
b i r a l a r m tatbikatn iptal etmiti v e yor
g u n o l d u u i ; i n de o akam e r k e n d e n yatmt.
ok deerli ve detaylara deer veren Kurmay
126

Bakam T m g e n e r a l M a x P e m s e l d e y a t m a y a ha
zrlanyordu.
St. L o ' d a 84 nc K o l o r d u K a r a r g h n d a Ge
neral Erick M a r c k s i n srpriz d o u m g n par
tisi iin herey tamamlanmt. K o l o r d u H a b e r a l m a subay Binba Friedrich H a y n araplar
hazrlamt v e H a y n i n h a z r l a d p l n yley
di: K u r m a y Bakan Y a r b a y Friedrich v o n Cri.
egren, d i e r st rtbeli subaylar, St. Lo katedralindeki saat g e c e y a n s n v u r u n c a ( n g i l i z yaz;
saatine g r e sabahn B i r ' i ) G e n e r a l i n
odasna
gireceklerdi. Herkes, sert bakl,
tek
ayakl
M a r c k s i n ( B i r a y a n Rus cephesinde kaybet-l
misti) nasl b i r r e a k s i y o n g s t e r e c e i n i m e r a k
ediyordu. N o r m a n d i ' d e k i e n yetenekli general
lerden, biri o l a r a k tannan M a r c k s gsterii sev
m e y e n bir kimseydi.
P l n h a z r d ve h e r k e s k e n d i n i birfaz o
cuksu hissediyordu, a m a , k u r m a y subaylar ka
rarlyd.
T a m g e n e r a l i n odasna
g i r e c e k l e r i srada
y a k n l a n n d a k i b i r u a k s a v a r bataryasnn ate
e t m e y e baladn duydular. T a m z a m a n m d a
d a n komulard. nkij bir M t t e f i k ua
y a n a r a k dyordu v e topular hep b i r a z d a n
V u r d u k o n u d i y e b a n y o r l a r d . Buna r a m e n
G e n e r a l M a r c k s odasndan dar kmad.
K a t e d r a l i n saati g e c e y a n s n vurunca, n
de; elinde tepsi ve stnde Challis ve b a r d a k l a r
olduu halde Binba H a y n v e d i e r l e r i Genera
lin odasna girdiler. M a r c k s kafasn k a l d m p on
lara baknca bir d u r a k l a m a oldu. H a y n i n hatr
l a d n a gre, G e n e r a l i n takma a y a g c r d a d
v e bizi karlamak iin a y a a kalkt... a r a p
ald ve 53 yandaki G e n e r a l i n etrafnda kk
b i r g r u p halinde k u r m a y s u b a y l a n esas v a z i y e t i ,
n e getiler. D i k d u r u r
vaziyette
bardaklann
127

k a l d r a r a k g e n e r a l i n shhatine itiler...
Fakat
t a m bu srada 40 mil u z a k l a r n a 4255 n g i l i z pa
ratsnn Fransz topraklarna i n m e k iin
u a k l a r n d a n atlamakta olduklarn b i l m i y o r l a r
d.

KISIM III
N o r m a n d i ' n i n , a y n a y d n l a t t tarlalarn
da, n g i l i z a v c l a r n n ald borunun keskin
sesi y a y l m a y a balad.
Bu, defalarca
tekrar
edildi. Yeil-kahverengi ve s a n kamoflajl elbi
seleri ve m i h v e r l e r i y l e bir sr g l g e , h e r tar a f l a n silh ve cephane ykl olduu halde it
l e r d e n ve ukurlardan a t l a y a r a k
boru sesinin
g e l d i i y e r e d o r u k o m a y a baladlar. Bu s
r a d a aniden bir borazan a l m a y a balad. 6 nc
n g i l i z H a v a n d i r m e T m e n i iin b u savan
uvertr idi. A n i ses R a n v i l e blgesinden de
gelmiti. Bu boru sesi 5 nci Parat T u g a y n a
b a l iki taburun toplanmas iin a n anlam
tayordu ve bunu y a p m a k iin de ok abuk
h a r e k e t etmeleri g e r e k i y o r d u . T a m r l a r d a n bir
tanesi kpry tutan Binba H o w a r d i n kk
p l a n r b i r l i i n e y a r d m edecek ve d i e r i de ha
yati n e m i olan kavan dousundaki R a n v i l le'i e l e g e i r e c e k ve elde tutacakt.
6 nc H a v a n d i r m e T m e n i a d e t a z a m a n l a
yanyordu.
ngiliz ve Amerikan
askerlerinden oluan
i l k dalga, saat 06.30 ile 07.30 arasnda, N o r m a n
di'nin be karma kumsalna ineceklerdi. K r
m z e y t a n l a r n ilk ayak bastklar yeri garan
tiye a l m a k ve tm karma blgesinin sol kana
dn tutmak iin be buuk saatleri vard.

T m e n i n ok deiik v e k o m p l i k e g r e v l e r i
vard, v e h e r b i r i dakikas dakikasna senkronize isteyen trdendi. Pln; paratlerin C a e n '
m k u z e y dousuna h k i m olmalar, a y r c a O r n e
v e C a e n kanal z e r i n d e k i kprleri tutmak v e
dman kuvvetlerinin; zellikle panzerlerin;
k a r m a kpr bann y a n ksmna s a r k m a l a r n
n l e m e k iin D i v e s n e h r i zerindeki 5 k p r y
daha tahrip e t m e l e r i n i g e r e k t i r i y o r d u .
Fakat hafif silhlar tayan
paratler,
santraze edilmi zrhl b i r saldry d u r d u r a c a k
k a d a r ate g c n e sahip deildiler. Bylece dur
d u r m a h a r e k t n n baarl olabilmesi; a n t i t a n k
toplaryle z e l z r h delici m e r m i l e r i n ksa za
manda gelmesine balyd. Toplarn arl ve
bykl n e d e n i y l e bunlarn, N o r m a n d i ' y e g e
tirilmeleri, a n c a k p l a n r k a t a r i y l e m m k n ola
bilirdi. Asker, n a k l i y e arac, a r tehizat v e ok
gerekli o l a n toplarla y k l olan altm dokuz
planrn saat 03.20 de N o r m a n d i s e m a l a r n d a n
szlerek i n m e l e r i bekleniyordu.
Bunlarn gelii o r t a y a balbama b y k b i r
p r o b l e m karmt. P l a n r l e r ok bykt. H e r
biri C47 d e n daha byk olduundan ini iin
geni alana i h t i y a l a r v a r d . H a m i l c a r m a r k a
olan d r t tanesi o k a d a r bykt ki, hafif tank
bile tayabilecek kapasitedeydiler. A l t m dokuz
p l a n r n inmesi iin seilen y e r l e r i dman sal
drsndan k o r u m a k zorundaydlar. S a l d n iini
n l e y e c e k tedbirler alndktan sonra, ar, pla
n r l e r i n inii iin tarlalardaki aa, ta, it vb.
eyleri t e m i z l e m e l e r i g e r e k i y o r d u . Bunu baara
b i l m e k iin g e c e n i n karanlnda, m a y i n l e n m i
v e y a d e m i r y o l u r a y l a n y l e desteklenmi a a l a n
skmeleri icabediyordu. stelik bunu iki buuk
saatte y a p m a k zorundaydlar.
H a z r l a n a n bu
ini alam, l e d e n sonra inecek o l a n d i e r pl129

n r katan i i n de kullanlacakt... Y a p l a c a k di
e r b i r i daha vard. Bu b e l k i de 6 nc H a v a
indirmenih grevlerinden en nemli
olanyd:
M e r v i l l e ' e y a k n byk bir sahil topu batarya
snn tahrip edilmesi. M t t e f i k Entelejans Servi
si, bu b a t a r y a n n drt iopunun, tm k a r m a fi
lotillasn ve S w o r d kumsalna kacak askerleri
y o k edecek g t e oldu kansndayd.
6 nc H a v a ndirme Birliine, bu toplar sa
at 05.00'e k a d a r tahrir, e t m e l e r i e m r e d i l d i . Bu
g r e v i y a p a b i l m e k iin 3 nc ve 5 nci parat
t u g a y l a r n d a n 4255 parat N o r m a n d i ' y e at
ladlar. I'ena ekilde iaretlenmi a t l m a blge
leri, esen h z l r z g r ve u a k s a v a r ateinden
k a n m a z o r u n l u u n e d e n i y l e seyrsefer hatala
r yapld ve paratler geni b i r sahaya da
nk o l a r a k atldlar. B a z l a r ansl kt ve ge
r e k e n yeklerine indiler, a m a yzlercesi inmeleri
g e r e k e n yerlerden be v e y a 35 m i l u z a a indi
ler. k i t u g a y d a n 5 nci T u g a y d,ha anslyd.
Askerlerinin ounluu
Ranville
yaknndaki
hedefleri z e r i n e atldlar. B y l e olmasna raden, Blk K o m u t a n l a r a n c a k yarsn toplaya
b i l m e k iin 2 saat u r a m a k
z o r u n d a kaldlar.
Paratlerin bir o u boru sesleriyle yerle
rini b u l m a k olasln saladlar.
13 nc T a b u r d a n er R a y m o n d Batten boru
seslerini duydu, fakat ini blgesinin tam kena
rna g e l m i olmasna r a m e n , b i r sre hibir
ey y a p a m a z durumda kald. Batten, sk ve yap
r a k l a n bol a a l kk b i r o r m a n n tam orta
sna inmiti. Y e r d e n 5 m e t r e ykseklikte bir aa
ca taklm paratnn ucunda saa sola sal
lanp duruyordu.
O r m a n d a derin b i r sessizlik vard.
Fakat
Batten, a r a d a b i r alan m a k i n e l i tfek atlan n , uzaktan g e l e n uak seslerini ve uaksavar
130

toplarnn ate seslerini d u y u y o r d u . B a n

k a r p parat k o l o n l a r n k e s m e y e
hazrlanr
k e n y a k n d a b i r Schmeisser m a k i n e l i tabancas
nn ate sesini duydu. Bir dakika sonra allk
larda bir hrt d u y d u v e birisi yava y a v a o n a
yaklat. Batten, ini esnasnda Sten m a k i n e l i t
f e i n i drmt ve tabancas da yoktu. G e l e
nin A l m a n m, yoksa baka b i r parat m
olduunu b i l m e d e n v e h i b i r eye
bakmadan
sallanmasna d e v a m etti. Batten'in h a t r l a d n a
g r e G e l e n kimse b a n a bakt. Y a p a c a m tek
ey, beni lm zannetmesi i i n hi hareketsiz
durmakt. D n d m g i b i de oldu, a d a m b a n a
h i b i r ey y a p m a d a n ekip, g i t t i . . . A d a m uzak
lanca Batten h e m e n a a t a n aa i n d i ve borularin ald y e r e d o r u komaya balad.
Ormann kenarnda
parat
amad
iin len bir paratnn cesedini g r d .
Bundan sonra y o l boyunca y r r k e n y a n n
dan A r k a d a m ldrdler, arkadam ldr
d l e r d i y e d e h g i b i b a r a r a k koan b i r i n e rast
lad.
N i h a y e t b i r g r u p paratyle buluup top
l a n m a noktasna d o r u g i d e r k e n kendini, uu
runu kaybetmi b i r paratnn y a n n d a bul
du. A d a m n e saa v e n e d e sola b a k m a d a n
elinde U ekline g e l m i silhn smsk tutarak
yryordu. Silhn ie y a r a m a z h a l e g e l d i i n d e n
haberi bile y o k t u .
Bu gece, Batten g i b i bir ok kii savan
hain realitesini g r e r e k oke olmu v a z i y e t t e y
di.
8 nci T a b u r d a n st avu H a r o l d T a i t para
t b a l a r n d a n k u r t u l m a y a alrken C47 uak
l a r n d a n birinin uaksavar tarafndan,
isabet
aldn grd. Uak, T a i t ' i n kafasnn zerin
d e n kuyruklu y l d z gibi geerek b i r m i l uzakta
\

131

y e r e v u r a r a k korkun b i r g r l t y l e infilk et
ti. T a i t u a n isabet a l m a d a n e v v e l parat
l e r i n i atp, a t m a d n dnd.
1 nci K a n a d a T a b u r u n d a n er P e r c i v a l L i g g i n s y a n a n baka bir uak g r d . T a m g a z l a gi
d e n uak b o y d a n b o y a a l e v l e r i i n d e y d i v e g v
desinden p a r a l a r k o p u y o r v e L i g g i n s ' e d o r u
g e l i y o r d u . G r d korkun m a n z a r a n n etki
siyle hareket edemez h a l d e olan L i g g i n s ' i n ka
fasnn zerinden g e i p a r k a d a k i tarlaya akl
d. inde sa kimse varsa kurtarabiliriz mi
d i y l e arkadalaryla beraber e n k a z a d o r u ko
tular. Fakat u a n iindeki cephaneler infilk
e t m e y e balanymca, y a n n a daha fazla yakla
amadlar.
12 nci T a b u r d a n 21 yandaki er G o l i n P o
w e l l iin savan ilk sesi, g e c e l e y i n duyulan bir
i n l e m e oldu. A r ekilde y a r a l a n m r l a n d a l
b i r paratnn y a n n d a diz kt. r l a n d a l
y a v a b i r sesle Beni ldr arkadam, ltfen
d i y e y a l v a r d . P o w e l l ' i n bunu y a p m a s imknsz
d. Paraty mmkn o l d u u k a d a r rahat
e d e c e k v a z i y e t t e yatrd v e y a r d m gnderece
i n i v a d e d e r e k oradan koarak uzaklat.
Bu i l k dakikalarda, birok kimsenin kurtu
labilmesi k e n d i abalaryla m m k n oluyordu.
1 nci K a n a d a Taburundan T e m e n R i c h a r d
H i l b o r n , b i r Sera'nn tepesine dt. C a m l a r k
r l r k e n k o r k u n sesler kard.
Fakat,
krk
c a m l a r n tm serann iine
dmeden e v v e l
T e m e n koarak oradan uzaklat bile.
D i e r b i r tanesi, sanki nian alnarak atl
m g i b i b i r kuyunun iine dt. Talara tu
tunarak dar trmand ve sanki hi b i r ey
o l m a m g i b i toplanma noktasna d o r u koma
y a balad.
Bu s r a l a r d a 1 nci K a n a d a T a b u r u n d a n Bin132

ba D o n a l d YVilkins, f a b r i k a zannettii b i r bi
nann k e n a r n d a n srnerek geiyordu. A n s z n
imenlik z e r i n d e b i r g r u p insan g r d v e y e
r i n d e donakald. Biraz bekledi v e uzun g l g e l e r
brakan adamlarn kmldamadn grd. W i l .
kins dikkat kesilmi, a y a k t a duran a d a m l a r a ba
kyordu. Biraz sonra, kfr savurarak y a n l a r n a
gitti. Hepsi de b a h e y e dikilmi h e y k e l d i .
A y m birlikten b i r avu buna b e n z e r b i r
d u r u m l a karlat, fakat bir farkla; g r d e
killer canlyd. Er H e n r y Churchill az yaknn
daki diz b o y u su dolu olan b i r ukura, avuun
indiini grd. Parat k o l o n l a r n d a n
kurtul
duktan sonra k e n d i n e yaklaan i k i kiiye bak
yordu. Churchill'in h a t r l a d n a g r e
avu
bekledi. Sanki g e l e n l e r i n A l m a n m yoksa ngi
liz m i olduklarna k a r a r v e r m e y e
alyordu.
A d a m l a r daha y a k m a g e l d i v e konumalarndan
A l m a n olduklar belliydi. avuun Sten'i grle
di ve A l m a n l a r b i r salvoda y e r e serdi.
D-Gnnn
al d a k i k a l a n n d a k i en b
yk ve tehlikeli dman adam deil, D o a idi.
R o m m e l ' i n paratlere kar a l d n l e m l e r
ok ie yarad. D i v e s vadisini d o l d u r a n su ve
bataklklar, l m tuzaklaryd. 3 nc T u g a y n
birok parats, sanki b i r torbadan savrulan
konfetiler g i b i bu b l g e y e dtler. Bulut iine
g i r e n pilotlar, buluttan knca D i v e s i n sularn,
O r n e z a n n e d e r e k paratleri
b a t a k l a att
lar. Bu batakla atlan, ok i y i e i t i m g r m
9 ncu T u g a y a , M e r v i l l e ' d e k i
topu bataryasna
saldrmak g i b i ok z o r v e nemli b i r g r e v veril
miti. Bu a d a m l a r n birliklerine t e k r a r ulamas
g n l e r alm v e bir o u ise b i r l i k l e r i n e dnememilerdir. D i y e s da len paratlerin k a
kii olduu asla bilinemiyecektir. Kurtulanlar,
Dives b a t a k l m d a 2 m e t r e d e n fazla derin ve b i r
133

m e t r e d e n daha geni ve d i b i a m u r l a kapl ka

n a l l a r olduunu sylemilerdir. z e r i n d e tehi
z a t v e dolaysyle n o r m a l d e n f a z l a a r olan b i r
insann bu u k u r l a n amas sz konusu olamaz
d. Bataklktan kurtulup, n e h r e g i r e b i l e n l e r takatszlktan, kuru a r a z i y e b i r k a m e t r e kala bo
u l u p gitmilerdir.
6 nc H a v a n d i r m e T u g a y n d a n P a p a z Yz
ba John G w i n n e t t kaybolmutu. O da batakl
a inmiti, y a l n z d ve etrafndaki sessizlik ty
l e r rperticiydi. Kalktan e v v e l personele v a a z
v e r m i v e K o r k u k a p y a l d v e inan k a p y
at, a m a i e r d e h i b i r ey y o k t u demiti. Fa
kat G w i n n e t t imdi bunun b y l e olup olmad
n b i l m i y o r d u ve bataklktan l a m 17 saat sonra
kurtulabildi.
T a m bu sralarda 9 ncu H v a n d i r m e Birli
i n i n K o m u t a n Y a r b a y T e r e n c e O t w a y hrsn
d a n y e r i n d e duramyordu. R a n d e v u noktasndan
m i l l e r c e u z a a a t l d n v e taburunun darma
dan; orada, burada olduunu biliyordu. O t w a y
gece karanlnda hzla yrrken
her yerde
a d a m l a r n d a n kk g r u p l a r a rastlad. Bu yan
l attan d a h a da kts, g r e v i n i n baarl
o l m a s iin planrle g e l e c e k
toplara
ihtiyac
v a r d , nki M e r v i l l e ' d e k i A l m a n topu batar
yas g e l i i g z e l b i r hedef deildi. Etrafnda de
rinliine y a p l m m k e m m e l s a v u n m a tesisleri
v a r d . 9 ncu Tabur, k a i m beton m e v z i l e r e yer
letirilmi drt a r topun bulunduu y e r e ula
m a k iin, m a y i n tarlalarndan, antitank ukur
larndan, 4-5 metre geniliinde dikenli tel ba
rikatndan, t e k r a r b i r m a y i n
tarlasndan ge
m e k v e m a k i n e l i tfeklerle d o l u siperlerdeki A l
manlar elimine etmek
zorunluundayd. A l
manlar, iki y z kiinin savunduu bu tahkima
tn g e i l m e z olduunu iddia ediyorlard.
134

O t w a y bunun, A l m a n l a r n iddia
ettikleri
g i b i o l m a d n a i n a n y o r d u ve bu b a t a r y a y tah
r i p e t m e k iin h a z r l a d p l n ok m k e m m e l
ve alacak d e r e c e d e detaylyd, nk h i b i r
eyi ansa b r a k m a k istemiyordu.
E v v e l 100 L a n c a s t e r
ar
bombardman
ua b a t a r y a y 4000 libre b o m b a l a r l a
satre
edecekti... P l a n r katar; jip, antitank toplar,
alev makinalar ve Bangalore Torpitolan (Di
kenli tel r g l e r i tahrip e t m e k iin, ii p a t l a y c
m a d d e dolu z e l b o m b a l a r ) , m a y n detektrleri,
hatta hafif a l e m i n y u m m e r d i v e n l e r getirecekti.
P l a n r l e r d e n bu z e l tehizat aldktan sonra Otvvay'in personeli on b i r ekip halinde b a t a r y a y a
saldrmaya balayacakt.
^Bunun y a p l m a s iin ok d a k i k ve aksaksz
z a m a n l a m a y a g e r e k vard. Keif ekipleri n d e n
g i d e c e k v e b l g e y i tarayacakt. z e l T a p i n g
ekipleri m ayinleri k a l d r a c a k ve g v e n l e gei
lebilecek y e r l e r i
iaretliyecekti.
Breaching
ekipleri B a n g a l o r e torpitolariyle tel r g l e r i tah
rip edeceklerdi. K e s k i n nianclar, h a v a n topu
lar ve m a k i n e l i tfekiler ana hedefi kapsyacak ekilde m e v z i l e n e c e k l e r d i . O t w a y ' i n plnn
da b i r de srpriz v a r d : H c u m birlikleri batar
y a y a karadan saldjnrken,
paratlerle d o l u
p l a n r b a t a r y a n n t a m zerine ini y a p a c a k
ve bunu k a r a s a l d n s y l e senkronize edecekti.
P l n n b a z ksmlar intihar niteliindeydi,
fakat rizikosu g z e a l n m a y a deerdi, nki bu
toplar tahrip edilmezse, Svvord kumsalna ka
cak binlerce n g i l i z askerini ldrebilecek g
teydi.
E e r herey; hazrlanan, p l n l a r a g r e bir
ka saat i i n d e uygulansa bile, toplara ulanca
onlar tahrip e t m e k i i n t a m b i r saatleri kal
yordu. a y e t 9 ncu T a b u r bunu z a m a n n d a ya-

pamazsa, d o n a n m a topu atnn bunu yapma

ya b a l y a c a O t w a y ' e aka sylenmiti. Bu
n u n a n l a m , n e olursa olsun O t w a y v e adamla
r n n saat 05.30'da b a t a r y a y terketmeleri gere
k i y o r d u . T a m b u saatte O t w a y ' d e n iin baarl
d n a d a i r sinyal g e l m e z s e d o n a n m a otomatikman bombardmana
balyacakt.
Tasarlanan
strateji ite buydu.
Fakat O t w a y h e y e c a n l a t o p l a n m a noktasna
g i d e r k e n p l n n birinci ksm f i y a s k o ile sonu
land. 12.30'da y a p l a n b o m b a r d m a n d a , tek b i r
b o m b a bile b a t a r y a y a isabet etmedi. Bu y e t m i
y o r m u gibi, n e m l i m a l z e m e y i tayan planr
ler d e g e l m e d i .
N o r m a n d i kpr b a m n t a m m e r k e z i n d e k i
O m a h a kumsalna bakan A l m a n g z e t l e m e ba
r n a n d a Binba W e r n e r Pluskat hl etraf
g z e t l i y o r d u . Drbnde d a l g a l a r n b e y a z tepe
l e r i n d e n baka bir ey g z k m y o r d u ama, hu
zursuzluu h l azalmamt. Pluskat bireylerin
o l a c a n d a n kesinlikle emindi. G z e t l e m e bar
n a n a g e l d i k t e n biraz sonra y z l e r c e uak dal
g a l a r h a l i n d e sahilden i e r i y e g i r i p saa dn
dler. U a k l a r n sesini d u y d u u
ilk dakikada,
alaydan, kendisine telefonla k a r m a n n bala
d b i l d i r i l i r d i y e u m u d a kapld. Fakat telefon
almad...
l k telefondan b u y a n a O c k e r ' d e n baka bir
h a b e r almamt.
Bu srada Pluskat baka birey duydu ya
va, y a v a fazlalaan uak grltlerinin, bu se
f e r sol taraftan g e l m e y e b a l a d n saptad
Biraz sonra uak sesleri arkasndan
gelmeye
balad. D e m e k ki C h e r b o u r g y a r m a d a s n a ba
tdan yaklayorlard. Pluskat eskisinden de ok
136

aknla kapld. E l i n d e o l m a d a n drbnle et

rafa tekrar b a k m a k isteini y e n e m e d i .
K r f e z t a m a m e n botu v e g r n r d e h i b i r
ey yoktu.

KISIM IV
Ste Mere-Eglise'de b o m b a r d m a n n sesi ok
y a k n d a n g e l i y o r d u . e h r i n Belediye Reisi ve ec
zacs olan A l e x a n d r e Renaud, z e r i n d e durdu
u y e r i n sarsldn
hissediyordu.
Uaklarn
b i r k a m i l uzaklktaki St. M a r c o u f ve St. M a r t i n de-Varrenville'deki b a t a r y a l a r a
saldrdklarm
zannetti. Bu d u r u m karsnda ehir ve halknn
akibetinden endie d u y m a y a balad. Sk yne
t i m idaresi y r r l k t e olduundan, ehir sakin
lerinin y a p a c a tek ey, ya b a h e l e r i n d e k i si
perlere veya evlerinin bodrumlarna girip A l
lah'a dua e t m e k t e n ibaretti.
R e n a u d ei S i m o n e i l e ocuunu o t u r m a
odasna g i d e n k o r i d o r a soktu. K a l n keresteler
d e n y a p l m o l a n b u k o r i d o r olduka g v e n c e
li bir k o r u m a salayabilirdi. Btn a i l e n i n uy
d u r m a y a p l m h a v a a k n s n a n d a toplan
mas 01.10'da t a m a m l a n d . R e n a u d z a m a n (sa
ati 00.10'u g s t e r i y o r d u ) ok i y i hatrlamakta
dr, nki t a m bu srada sokak kapsna acele
acele v e d e v a m l o l a r a k v u r u l m a y a baland.
Renaud, ailesini snakta brakp, P l a c e de
L'Eglise'e b a k a n e c z a c d k k n n d a n geerek,
kapya y n e l d i . D a h a k a p y a
gelmeden evvel
neler olduunu anlad...
Kestane a a l a n v e
N o r m a n kilisesi i l e e v r i l i m e y d a n l n kars
n a rastlayan v e M . H a i r o n ' a ait v i l l a
alevler
iinde y a n y o r d u . R e n a u d k a p y at ve kar137

s m d a niformasn g i y m i itfaiye efini grd.

ef b e k l e m e d e n sze balad ve V i l l a , uaklar
d a n atlan b i r y a n g n b o m b a s y l e tututu kan
sndaym. Y a n g n ok abuk y a y l y o r . K o m u
tanla temas ederek sk y n e t i m i kaldrmasn
salar msnz? K o v a l a r l a su tayacak ok ada
m a i h t i y a c m z v a r dedi.
B e l e d i y e Reisi y a k n d a k i A l m a n karargh
na kotu ve abucak nbeti olan avua duru
mu anlatt. avu yetkisini kullanarak istenen
m s a a d e y i v e r d i v e a y n z a m a n d a n b e t i y i a
rarak, toplandklar z a m a n g n l l l e r e g z ku
lak o l m a s m emretti. Bundan sonra R e n a u d ki
lise p a p a z n n e v i n e g i d e r e k
durumu
papaz
Louis R o u l l a n d ' a anlatt. P a p a z yardmcsn a
rarak, kilisenin ann almasn rica etti. Bu
a r a d a R e n a u d kap k a p dolaarak herkesi yar
d m a a r d . K i l i s e n i n an a l m a y a balaynca,
herkes e v l e r i n d e n karak B a z l a r i amarl a r y l e i k i sra oldular ve e l d e n ele su dolu
k o v a l a n y a n g n sndrme e k i b i n e ulatrdlar...
Bu srada A l m a n l a r e l l e r i n d e m a k i n e l i tfekle
r i y l e d u r u m u seyrediyorlard.
K e m e k e ' i n tam ortasnda papaz, Renaud'u
k e n a r a ekerek: S e n i n l e o k n e m l i b i r konu
y u k o n u m a m g e r e k d e d i v e onu e v i n i n mutfa
n a gtrd. O r a d a i h t i y a r B a r e t m e n M a
dam A n g e l e Levraudt kendilerini
bekliyordu.
H l oktan kurtulmam d u r u m d a y d . T i t r e y e n
b i r sesle B a h e m e b i r a d a m i n d i dedi... i
bandan am olan R e n a u d k a d n sakinletir
m e y e alarak M e r a k e t m e . Ltfen e v i n e dn
v e sakn d a n k m a dedi, v e h z l a t e k r a r yan
g n y e r i n e dnd.
Y a n g n a d a m a k l l bymt. T a m bu, s
r a d a t e k r a r uak u u l t u l a n d u y m a y a baladlar.
Ses batdan g e l i y o r d u . U a k s a v a r t o p l a n h e m e n
138

atee baladlar. H e r k e s y a n g n unutmu, ka

fas yukar kalkk h a v a y a bakyordu. U a k l a r ,
klar y a n k v a z i y e t t e , ok alaktan zerlerin
d e n h z l a getiler. O k a d a r alaktan g e t i l e r ki,
h a l k sanki kurtulmak ister gibi ke bucaa sak
landlar. Y a n g n l a a y d n l a n m m e y d a n d a g l g e
leri b i r g z k p kayboldu.
U a k l a r d a l g a d a l g a kol halinde uuyorlar
d. Bunlar 13.000 kii tayan 882 uaktan olu
an v e i m d i y e k a d a r y a p l a n e n b y k h a v a
i n d i r m e h a r e k t n n ilk dalgasyd. 101 ve 82 nci
Amerikan Hava indirme
Tmenine
bal bu
personel, St. M e r e - E g l i s e ' i n birka m i l yaknn
d a k i alt a t l a m a blgesine g i d i y o r l a r d . Para
tler adeta k m e halinde uaklardan atla
dlar; ehrin h e m e n dndaki atlama b l g e s i n e
inecek o l a n l a r b i r kilisenin an sesini duydular.
B a z d a n iin bu d u y d u k l a n son ses oldu. H z l
b i r r z g r a k a p l a n b i r ksm parat P l a c e
de-L'Eglise'deki y a n g n a d o r u srklendiler v e
y a n g n n sndrlmesini
seyreden A l m a n l a r n
makineli tfeklerine h e d e f oldular.
101 nci T m e n i n 506 nc A l a y n d a n T e m e n
Charles Santarsiero, St. Mere-Eglise z e r i n d e n
g e e r k e n u a n ak kapsndan aa bakyor
du. B i z t a k r i b e n y e r d e n 400 fit ykseklikteydik.
Y a n g n v e kouan A l m a n askerlerini g r d m .
Y e r adeta b i r kemeke iindeydi. Sanki b i r ce
h e n n e m k a r g a a l kendini k a p p koyvermiti.
U a k s a v a r t o p l a n ve kk silhlarn atei sa
a n a k halinde b i z e d o r u geliyordu, v e a t l y a n
z a v a l h l a r t a m bunun ortasnda k a l m t d i y e o
anki a m l a n n anlatmtr.
82 nci T m e n i n 505 nci A l a y n d a n er John
Steele u a n t e r k e d e r etmez, iaretlenmi at
l a m a b l g e s i n e i n e c e i y e r d e y a n m a k t a olan b i r
kentin, t a m m e r k e z i n e d o r u g i t m e y e balad.
139

Biraz d a h a y e r e yaklanca, kouan A l m a n as

k e r l e r i y l e sivil Franszlar! g r d . Bunlarn o
unluu, sanki balarn kaldrm da ona baI k y o r m u g i b i geldi. K s a b i r sre sonra ken
disine b i r eyin v u r d u u n u hissetti. S a n k i kes
k i n bir b a n batrl g i b i a y a n a b i r m e r m i
isabet etmiti... Bundan sonra, o n u daha da he
y e c a n l a n d r a n b i r ey oldu. Parat kolonlarna
bal, sallanarak kentten u z a k l a m a k i m k m ol
m a d a n aa d o r u indi ve t a m kilisenin kule
sine v u r d u v e o r a y a takld kald.
Steele'den biraz d a h a y u k a r d a e l a n er Ernest B l a n c h a r d kilise annn sesini cSuydu... Bi
raz sonra y a n n d a a y n h z l a i n m e k ;e olan b i r
paratnn h a v a d a i n f i l k e d e r e k deta y o k
o l d u u n u g r d . H e r h a l d e tad cephaneler
isabet alm v e patlamt.
B u felket v e kemeke i i n d e t i r kii ha
y a t a sk sk sarlmt. Er Steele; parat ki
lisenin kulesine taklm d u r u m d a aa doru
sarkarak, bart ve l k l a r aka duyuyordu.
M e y d a n l k t a v e sokaklarda A l m a n v e A m e r i k a
l l a r n birbirlerine ate ettiklerini
gryordu.
Korkudan
p a r a l i z e olmu
durumdayken, izli
m e r m i l e r i n kafasnn y a n n d a n v m l y a r a k geti
i n i hissediyordu. Steele parat kolonlarn ke
serek serbest k a l m a k istedi, fakat b a elinden
k a y m ve aadaki m e y d a n l a dmt. Bu
nun z e r i n e tek eyin, l rol y a p m a k olduu
na k a r a r v e r d i . Steele'den b i r k a m e t r e uzaktaki
d a m n z e r i n d e bulunan A l m a n l a r ; Steele hari;
g r d k l e r i h e r eye ate e d i y o r l a r d .
Kendini
aa d o r u sarktarak o k a d a r g z e l l rol
y a p t ki, o arada m e y d a n d a n g e e n ve A l m a n
larla arpan T e m e n W i l l a r d Y o u n g anlarn
da K i l i s e n i n kulesinden aa d o r u sarkan l
p a r a t d e n bahsetmitir. Steele,
Almanlar
140

tarafndan parat kolonlar kesilerek esir al

nncaya kadar tam iki saat o vaziyette kalm
tr. oke olmu vaziyette ve ayandaki yara
nn sancsndan dilerini skarak geirdii sre
iinde yarm metre yaknndaki amn aln
duymamt bile.
Yamndaki parat infilk ederek yok ol
duktan sonra Blanchard aa meydandaki ka
labalktan kurtulmak iin parat iplerine asl
maya balad. Fakat ok ge kalmt. Byk bir
atrt ile meydan evreleyen aalardan birinin
stne dt. Etrafnda herkes makineli tfek
lerle ldrlyordu.
H e r yerde, B l a n c h a r d i n
unutamayaca, barmalar, lklar ve inil
tiler duyuluyordu. Btn gayretini
sarfederek
parat kolonlarn kesti ve aatan yere d
erek panik iinde komaya balad.
Fakat kolonlar keserken, ba p a r m a m da
kestiinden haberi bile yoktu.
A l m a n l a r ve kent halk Ste M e r e Eglise'in
parat indirmesiyle ele geirilmek istendiini
zannettiler. Halbuki, ancak 30 kadar Amerikal
kente, ve bunlardan sadece 20 tanesi meydan ve
evresine inmiti. Bu k a d a r az olmalarna ra
men, 100 kiiden fazla olan A l m a n garnizonunu
panie urattlar.
Takviye
kuvvetleri geldii
halde her eyin kontroldan kt bir gerekti.
A l m a n l a r yle bir d u r u m a gelmilerdi ki, uan
kua ate ediyorlard.
Belediye Reisi Renaud'un durduu yere ya
kn aaca bir parat
indi.
Paratnden
kurtulmaa alrken Almanlar, paraty
grdler ve Renaud'un hatrladna gre, ya
rm dzine Alman, makineli tfeklerinin mermi
lerini Amerikalnn stne boalttlar. Gen o
cuk, gzleri ak, sanki vcudundaki mermi de
nklerine bakyormu gibi hayata veda etmiti
bile.
141

Ste M e r e Eglise'deki a r p m a l a r A n a A m e
r i k a n H a v a n d i r m e saldrsnn
balangcyd.
Fakat y a p l a n plnlarda, bu i l k k a n l atma
t a m a m e n tesadf eseridir.
ehir 82 nci H a v a n d i r m e T m e n i n i n ana
h e d e f l e r i n d e n biri olmasna ( * ) r a m e n Ste M e r e
Eglise iin y a p l a c a k g e r e k sava daha sonra
gerekleecekti.
A l m a n l a r n b i r o k k a n a l l a r d a n istifade ede
rek, a l a k a r a z i y i su altnda b r a k p bataklk ha
line g e t i r m e l e r i M t t e f i k l e r iin ciddi b i r prob
l e m olmutur... Sava, k t z e r i n d e ok i y i
plnlanmt, ama, i n d i r m e b i r l i k l e r i n i n nceden
kararlatrlan y e r l e r e a t l a m a m a l a r birok zor
l u k l a r kmasna n e d e n oldu. A l m a n l a r , z a t e n
Mttefiklerin, bataklk haline g e t i r i l e n bu yerle
re g e l m e d e n durdurulacana i n a n y o r l a r d . Fa
kat tahminleri, bundan e v v e l k i l e r g i b i g e n e yan
l kacakt. Birlikler arasndaki i blm ok
( * ) Meydanlkta ka kiinin lp, vurulduunu sap
tamak imkn olmad. nki kent zaptedilinceye
kadar, aralkl arpmalar durmadan devam et
ti. Fakat kayplar iin yaplan en iyi ve doru
tahminler 12 l, yaral ve ne olduu bilinme
yenler olarak saptanabilmitir.
Bu personelden
ou 505 nci Alayn 2 nci Taburuna bal V
Blndendi ve resmi kaytlarnda unlar ya
zldr: sttemen Cadish ve aada isimleri
yazl erler ehre atlm ve derhal ldrlm
lerdir. Shearer, Blankenship, Bayant, Van Holsbeck ve Tlapa. Er John Steele iki kiinin yanan
evin iine dtn grm ve bunlardan bi
rinin uaktan kendi arkasndan atlyan aym ha
van takmna mensup er White olduunu zan
netmektedir. 505 nci Alay Komutan Yarbay W i l
liam F. Ekman yle demitir: Ste Mere-Eglise'e
inen Alayn papazlarndan biri esir alnd
ve
bir iki dakika iinde ldrld.
142

g z e l ayarlanmt. Y a r m a d a y v e b u s a v u n m a
engellerini tutan 3 A l m a n tmeni vard. K u z e y
de ve dou sahilinde 709 ncu T m e n ; Bat sahi
lini savunan 243 nc T m e n ve O r t a ksmda,
y e n i gelmi olan 91 nci T m e n .
A y m zamanda Carentanin
Gneyinde ve
vurucu m e n z i l iinde B a r o n V o n D e r H y d t e i n
N o r m a n d i ' d e k i en baarl A l m a n b i r l i i olan 6
nc Parat A l a y v a r d . B u duruma g r e ; A l m a n
lar, M t t e f i k saldrsna kar derhal 40.000 ki
iyle kar k o y a b i l i r l e r d i . . . o k i y i ekilde sa
vunulan blgede Tmgeneral Maxwell D. Tay
lor'un 101 nci H a v a n d i r m e T m e n i y l e ; T m g e
neral M a t h e w B. R i d g w a y ' i n 82 nci T m e n i n e
U t a h kumsalndan, y a r m a d a n n batsna k a d a r
u z a n a n ksm s a v u n m a g r e v i verilmiti. 4 nc
T m e n iin y o l aacak v e y e r i n i baka t m e n l e r
alncaya k a d a r b u r a y ellerinde
tutacaklard.
Y a r m a d a d a v e c i v a r n d a k i A m e r i k a n parat
leri, A l m a n l a r a n a z a r a n te b i r oranndaydlar.
T a y l o r ' u n adamlar, d i r e k t o l a r a k U t a h kum
salnn arkasnda olan St. M a r t i n - d e - V a r r e v i l l e '
deki alt toptan oluan b a t a r y a y e l i m i n e e t m e k
ve ayrca P o u p p e v i l l e ' d e k i be geitten, drt ta
nesini ele g e i r m e k i i n adeta yar e d e r g i b i ha
rekt y a p m a k z o r u n d a y d l a r .
D i e r birliklere de, buna b e n z e r z o r grev
l e r verilmiti. R i d g w a y ' i n a d a m l a r
Douve ve
M e r d e r e t geitlerini savunacaklar, St M e r e - E g se'i ele geirip, kentin k u z e y i n d e
mevzilenecekler, v e k p r b a m m y a n tarafna kar b i r
dman saldrsna engel olacaklard.
H a v a n d i r m e T m e n i n i n h a y a t i n e m i olan
d i e r b i r g r e v i d a h a v a r d : Sabahn e r k e n saat
lerinde ve bunu takiben l e d e n sonra g e l e c e k
A m e r i k a n v e n g i l i z birliklerini t a k v i y e edecek

143

p l a n r katarlarnn
arndrmakt.

inecei

yerleri

dmandan

Y z d e n fazla p l a n r d e n oluan ilk k a t a r sa

at 04.00'de gelecekti.
D a h a iin balangcnda, A m e r i k a l l a r b i r
o k ansszlklar y e n m e e m e c b u r oldular. n .
g i l i z l e r gibi, A m e r i k a n T m e n i d e kritik denecek bir nitelikte d a n k atlmlard. Y a l n z 82
nci T m e n i n 505 nci A l a y d o r u y e r e indirilmi,
ti... o u n l u u radyolar, h a v a n t o p l a n v e cep
h a n e d e n oluan tehizatn y z d e altm kaypt.
B u n d a n daha da fenas askerlerin de b i r ou
kaypt. M i l l e r c e uzakta, t a n m a d k l a n v e yoll a n n b u l m a k iin n i r e n g i l e r i n i b i l m e d i k l e r i yer
l e r e i n m i l e r ve ne y a p a c a k l a r n arm du
r u m d a y d l a r . U a k l a n n rotas direkt olarak Ba
tdan D o u y a d o r u y d u ve y a r m a d a y 12 daki
k a d a g e m e l e r i g e r e k i y o r d u . ok g e atlarlarsa
n g i l i z k a n a l n a inecekler, o k e r k e n atlarlarsa
bat sahili ile A l m a n l a n n su ile doldurduu bl
g e n i n arasnda gelii g z e l b i r y e r e ineceklerdi.
B i r ksm birlikler, y a n m a d a n n batsndaki yer
l e r i n e a t l m a l a n gerekirken, t a m tersine dou
suna atldlar. Baz g r u p l a r da, A l m a n l a n n yap
t bataklklara derek, z e r l e r i n d e k i a r yk
l e r y z n d e n 50 santimlik
suda bouldular.
101 tci T m e n d e n bir g r u p parat tak
riben l v e y a 18 kii b y l e b i r lmle kar
k a r y a kaldlar. Bu paratlerin atld ua
n arkasndaki uakta olan a v u Louis M e r l a n o z e r i n d e A h t u n g M i n e n ( * ) y a z l bir lev
h a n n nndeki kumsala indi. Karanlkta, deni
z i n kumsala v u r u p k a r d i ac sesi duyu
y o r d u . U t a h kumsalnn b i r k a fitC**) st ks
t ) Almanca Dikkat Mayin anlamna gelir.
( * * ) Fit: ngiliz uzunluk ls. Ortalama olarak 30
cm. dir.
144

m m d a , R o m m e l ' i n h a z r l a d karma e n g e l l e r i ,
nin e v r e l e d i i kumsalda yatyordu. Y a t t yer
de n o r m a l nefes a l m a y a alrken uzaktan ge
len feryatlar d u y m a y a balad.
M e r l a n o , bunlarn, kendisinden sonra atly a n 11 kiinin dtkleri M a n kanalnda ( n g i
liz k a n a l ) b o u l u r k e n y a r d m isteyen f e r y a t l a r
olduunu ok sonra rendi.
M e r l a n o , kumsaln m a y i n l e n m i olduunu
bildii halde acele kumsaldan ayrld. B i r di
kenli tel barikatn t r m a n a r a k at ve yaknda
ki bir ite d o r u kotu. O r a d a kendisinden e v v e l
gelmi birisi vard, a m a M e r l a n o d u r m a d ve ko
arak nndeki y o l u n kar tarafna g e t i ve
nne g e l e n ta d u v a r a trmand. T a m bu srada
arkasndan tyler rpertici b i r l k
duydu.
H z l a g e r i dnd v e g e t i i ite
tutulmu b i r
a l e v makinas ve onun a l e v i ortasndaki arkada
olan bir paratnn siluetini grd. oke ol
mu durumda d u v a r n te tarafna
atlad ve
A l m a n l a r n b a r a r a k ate ettikleri z a m a n , mer
m i l e r i n d u v a r a saplandn duydu. Etrafna ba
knca, A l m a n l a r n t a h k i m etmi olduu b i r bl
g e d e olduunu anlad...
Merlano,
haberleme
iiyle g r e v l i o l d u u iin, ifre ve 3 g n sreyle
kullanlacak p a r o l a l a r n y a z l olduu k t l a r
cebinden kard v e hepsini yedi.
D i e r atlan arkadalar kendisi k a d a r ans
l olamadlar. H i deilse M e r l a n o henz ya
yordu. H a l b u k i arkadalar; birka ansl olan
hari; b a t a k l a dp b o u l a r a k ldler.
6 nc n g i l i z H a v a n d i r m e T m e n i n d e n pe
d e r John G w i n n e t t gibi, 50 m i l tede 101 nci
T m e n d e n Yzba Francis Sampson b a t a k l a
dt. Ba suyun altndayd. P a p a z ise. tehi
zatnn a r l n e d e n i y l e aklm gibiydi, fakat
sert r z g r a kaplan parat ak kalmt. D e 145

11 g i b i tehizatn tutan b a l a r b a ile kesti

ve b y k b i r y e l k e n vazifesi g r e n parat sa
yesinde 90 m e t r e k a d a r
srklenerek s suya
geldi. Y o r g u n l u k t a n bitmi v a z i y e t t e , 20 dakika
o v a z i y e t t e kald. A l a n m a k i n e l i tfek ve ha
v a n topu atna a l d r m a d a n P a p a z Sampson ko
arak o r a d a n uzaklat.
Atlyan
A m e r i k a l l a r a v c borusu sesiyle
toplandlar. Bundan sonra, ocuk o y u n c a ek
lindeki i k i tahtadan oluan ve b i r ucu y a y l alp a r a g i b i ses v e r e n aleti, t o p l a n m a iin p a r o l a
o l a r a k k u l l a n m a y a baladlar.
B i r vurua, iki vurula c e v a p v e r m e k gere
k i y o r d u . Bylece itlere, a a arkalarna, ukur
lara, binalarn altna saklanm olanlar ortaya
k a r a k b i r a r a y a geldiler. T m g e n e r a l M a x w e l l
D. T a y l o r ve ba ak, t a n m a d p i y a d e eri b i r
itin kesinde karlatlar ve birbirlerine sa
rldlar. Bazlar e v v e l y a b a n c y z l e r l e kar
lat, fakat biraz yaklanca o m u z l a r n a diki
li kk A m e r i k a n b a y r a n grnce sevinle
r i n d e n sarma dola oldular.
K a r k l k l a r olmasna r a m e n personel ken
disini abucak d u r u m a adapte ediverdi. Sicilya
ve P a l e r m o k a r m a l a r n a katlm olan 82 nci
T m e n personeli n e y a p a c a k l a r n b i l i y o r l a r v e
d o l a y s y l a p e k zorluk e k m i y o r l a r d . Tecrbesiz
olan 101 nci T m e n personeli, arkadalarndan
g e r i k a l m a m a k iin ok a b a sarfediyorlar v e
bunda baarl da oluyorlard.
H e r iki tmenin personeli b i r a r a y a g e l m i
ve kendi birliklerinden o l m y a n b i r subayn ko
mutasnda y a n y a n a arpyorlard.
Y z l e r c e parat, kendilerini etraf yk
sek itlerle evrili tarlalarda buldular. T a r l a l a r
sessiz, sedaszd ve bu sessizlik h u z u r karcy.
146

d. Bu tarlalarda h e r g l g e , h e r hrt ve krlan

h e r al paras dmand.
B y l e sessiz
b i r d n y a d a olan
er Dutch
Schulz dar k m a k iin y o l bulamyordu. Elin
deki iaret tahtasn d e n e m e y e karar v e r d i . lk
kard k l i k sesine b e k l e m e d i i b i r c e v a p ai
d i : M a k i n e l i tfek atei... H e m e n kendisini y e r e
att, M l tfeini m a k i n e l i n i n bulunduu y e r e
evirdi ve tetie bast; fakat tfek ate etmedi,
nki d o l d u r m a y unutmutu.
M a k i n e l i tfek
tekrar ate e t m i y e balad ve Dutch en y a k n
ite koup sakland.
K a r a n l k t a tarlay tekrar
g z d e n g e i r d i ve t a m o srada b i r alnn k n
lan sesini duydu. Dutch ksa b i r sre p a n i e ka
pld, fakat Blk K o m u t a n T e m e n Jack Tall e r d a y ' i g r n c e ii ferahlad. Sanki d n y a y a
yeni gelmi g i b i y d i . K o m u t a n yava sesle D u t c h
sen misin?
d i y e sordu ve
beraberce t a r l a y
terkedip T a l l e r d a y ' i n toplad d i e r g r u b a ka
tldlar. ...Dutch, uaktan atlad a n d a n bu ya
na ilk defa kendini rahat hissetti, nki artk
yalnz deildi.
Tallerday, ve toplad gurup arkasnda ya
ylm o l a r a k itin y a n sra i l e r l e m i y e balad
lar. K s a b i r sre sonra
kardan k e n d i l e r i n e
d o r u b i r gurubun g e l d i i n i duydular. T a l l e r d a y
iaret u b u k l a n m b i r birine v u r d u ve c e v a p ola
rak b i r k l i k sesi duyduunu zannetti. Taller
d a y ' i n sonradan anlattna g r e H e r iki gu
rup b i r b i r i n e yaklanca, elik m i h v e r l e r i n d e n
g e l e n l e r i n A l m a n o l d u k l a n anlald. B u n d a n
sonra, savalarda nedeninin anlatlmas imkn
sz b i r d u r u m m e y d a n a geldi.
H e r iki gurup
okdan d o n a kalm v a z i y e t t e tek bir m e r m i at
madan
bir birbirlerinin
yanndan yryerek
g e t i l e r ve h e r iki g u r u p da aksi y n l e r d e ka
ranlkta g z d e n kayboldular.
147

B u g e c e btn N a r m a n d i d e parat v e
A l m a n askerleri b e k l e n m e d i k bir ekilde kar
karya geldiler. Bu durumlarda elini abuk tu
tan kazand.
Ste Mere-Eglise'den 3 m i l uzakta 82 nci T .
menden Temen
John
W a l a s , b i r makineli
tfek yuvasndaki A l m a n nbetisine arparak
y u v a r l a n d v e h e m e n a y a a kalkt. K o r k u n de
necek, b i r k a saniye h e r ikisi de b i r birlerine
baktlar.. Sonra A l m a n d e r h l harekete geti
ve ksa mesafeden W a l a s ' a ate etti. k a n mer
m i T e m e n i n midesi z e r i n d e olan
tfeinin
m e k a n i z m a s n a v u r u p sekti ve bu arada elini
syrd. Bunun zerine h e r ikisi de arkalarn
d n p olanca g l e r i y l e katlar.
101 nci T m e n d e n
Binba
Lawrence Le
g e r e konumak suretiyle ban
beldan kur
tard. Ste Mere-Eglise ile U t a h kumsal arasn,
daki bir tarlada L e g e r e kk bir g u r u p para
t t o p l y a r a k r a n d e v u noktasna d o r u yr
yordu. A n i d e n kendisine A l m a n c a parola sorul
du. L e g e r e A l m a n c a b i l m i y o r d u ama, ana dili
g i b i Franszca biliyordu.
T o p l a d gurup b i r
h a y l i gerisinde olduu iin A l m a n l a r onlar f a r .
ketmemilerdi.
L e g e r e karanlkta b i r Fransz
kyls p o z u taknarak, kz arkadan ziyaret
ten, e v i n e d n m e k t e olduunu, ve skynetim
y a s a n d a n aonra sokakta kald iin zr di
ledi. Konuurken el bombasnn zerindeki; ka
za i l e patlamamas iin konulan; teyp'i kar
y o r d u . T e y p knca P i m ' i ekti v e b o m b a y A l
m a n l a r a d o r u frlatarak y e r e kapand. Byk
b i r p a t l a m a oldu ve L e v r e sonradan 3 A l m a n n
lm olduunu grd.
G e r i d n p yola d e v a m etmek iin gurubu
a r a d a m a y e r l e r i n d e y e l l e r esiyordu.
Buna b e n z e r daha pek o k enteresan olay148

l a r olmu ve sonuta, d a l a n personel, y a v a

ve kark da olsa t o p l a n m y a balamt.
Ste-Mere-Eglise'den
yarm
mil uzaklkta
82 nci T m e n i n p a p a z yzba G e o r g e W o o d
devaml olarak
iaret ubuklarn alyordu.
K i m s e iaretine c e v a p v e r m e d i . Fakat t a m b u
srada arkasnda b i r sesin A l l a h akna Pad
re ( * ) kes u z r l t y d e d i i z a m a n k o r k u y l a
zplad. S o n r a d a n bu szleri syliyen paraty
takibederek tarladan dar kt.
Ste M e r e Eglise'den
bir mil uzaktaki b i r
bahede 82 nci T a b u r u n operatr olan D o k t o r
Yzba L y l e P u t n a m kendini yapa-yalnz bul
du. Btn tp a r a ve g e r e l e r i n i toplayp bah
eden k m a k iin y o l a r a m y a balad. itlerin
birine y a k m l a m c a , dikkatle hareket e d e n b i r
kiinin kendisine yaklamakta olduunu g r d .
P u t n a m olduu y e r d e dona kald ve 82 nci Ta
burun parolas olan F l a h kelimesini fsldar
g i b i sordu. B i r sre elektriklenmi b i r sessizk
oldu, ve D o k t o r p a r o l a n n cevab olan T h u n d e r
kelimesinin sylenmesini beklerken onun yeri
ne, ve Doktoru
aknlkta brakan bir sesle,
karsndaki a d a m
H a z r e t i sa akna! d i y e
bararak, m a n y a k l a m b i r ekilde kat ve
g z d e n kayboldu. D o k t o r kzgnlndan, kork
m a y bile unutmutu.
S o n r a d a n T m e n Doktoru v e papaz, Ste
M e r e Eglise d e M a d a m A n g e l e L e v r a u l t ' u n evin
d e n i f o r m a n n a n l a m tamad b i r insanlk
r n e i v e r e r e k h e r iki tarafn y a r a l v e lleriyle megul o l m y a baladklar z a m a n l e saati
g e r i d e kalmt.
Btn paratler indirilmeden e v v e l , da
ha nce inmi o l a n kk g u r u p l a r saat 02.00 de
( * ) Katolik papazlarna peder yerine Padre derler.
eviren
149

h e d e f l e r i n e yaklayorlard. Bunlardan b i r gu
rup, henz t a k v i y e k u v v e t i a l m a d a n e v v e l U t a h
kumsalnn st ksmnda F o u c a r v i l l e kyndeki
s a v u n m a tesisleri, m a k i n e l i tfek y u v a l a n , v e
antitank b a r i k a t l a n n a saldryordu. Bu kyde
ki tesislere saldrmak iin
b i r Ble i h t i y a
v a r d , fakat bu ii Yzba C l e v e l a n d F i t z g e r a l d
komutasnda yalnz 11 kii y a p m y a k a r a r ver
di. K s a fakat kanl bir arpma oldu. F i t z g e r a l d
b i r nbeti tarafndan c i e r i n d e n vuruldu, fa
kat y e r e dmeden e v v e l nbetiyi ldrd. N e
ticede, adet stnlne d a y a n a m y a n mtte
fikler, t a k v i y e k u v v e t l e r i n i n
gelmesini
bekle
m e k iin g e r i ekildiler a m a b i l m e d i k l e r i birey
vard. Kendi salamlarndan
40 dakika evvel,
9 parat Fourcaville'e ulamlar ve savun
ma tesisinin tam stne i n m i l e r ve esir edil
milerdi.
Yzba F i t z g e r a l d saldnsn yapar
ken, bu paratler altdaki smakta, az m
zkas alan bir A l m a n nbetinin konserini din
liyorlard.
B u n l a r herkes iin delice g e e n anlar denile
b i l e c e k nitelikteydi z e l l i k l e G e n e r a l l e r i i n
n k i kararghlar, k u r m a y subaylan, haberle
m e i m k n l a n v e komuta e d e c e i personeli o l
m a y a n kimselerdi.
T m G e n e r a l M a x w e l l T a y l o r k e n d i m b i r s
r subay, fakat sadece iki v e y a er arasnda
buldu ve onlara yle syledi. B u k a d a r az ki
iye, bu k a d a r ok kiinin k o m u t a ettii grl
memitir.
T m g e n e r a l M a t t h e w B. R i d g w a y , elinde ta
bancas bir tarlada yalnz banayd ve kendini
ansh kabul ediyordu. S o n r a d a n bu an yle
anlatmtr.
Bereket v e r s i n
g r n r d e dost
yoksa, dman da y o k t u .
Y a r d m c s olan T u g e n e r a l James M . J u m .
150

pm J i m G a v i n bu anda 82 nci T m e n i n parat

saldusm ynetiyordu ve
millerce uzakta
M e n d e r e t b a t a k h n d a y d . G a v i n v e b i r k a pa
rat, onlar iin h a y a t i n e m tayan ve iin
de radyo, bazuka, h a v a n topu ve cephane bulu
nan m a l z e m e b a l y a l a r n bataklktan kurtarmya alyorlard. G a v i n tutmaktan sorumlu ol
duu h a v a bann, gn douuyle a r b i r sal
d r y a u r y a c a n b i l i y o r d u . B i l i y o r d u ama, u
anda n e r e d e olduunu bilmiyordu. Biraz i l e r d e
k r m z v e yeil klar g r d v e e m i r subay
T e m e n H u g o Olson'u bunlarn n e o l d u k l a r n
renmesi iin g n d e r d i . Bu srada soyunuk pa
ratler b a t a k l n dibindeki b a l y a l a n kar
m a k iin suya d a l p kyorlard.
A y nda
paryan v c u t l a n n n dmana hedef olacan
dan k o r k a n G a v i n , d i e r taraftan e m i r subay
nn, aradan uzun z a m a n gemesine r a m e n he
nz geri g e l m e m e s i n d e n
endie d u y m y a ba
lad...
T a m b u srada,
suya d a l a n paratler
arasmdan, srsklam, e m i r subay
O l s o n kt
v e karlarnda b i r d e m i r yolu bulunduunu v e
k v n l a r a k bataklktan g e t i i n i syleyince Ga
v i n ocuk g i b i sevindi. G e c e n i n i l k g z e l haberi
buydu, nki b l g e d e tek b i r d e m i r y o l u v a r d
ve o da C h e r b o u r g ile C a r e n t e n arasnda olup
Menderet vadisinden
geiyordu.
Bataklk da
M e n d e r e t ' d e o l d u u n a g r e G e n e r a l ilk defa ne
r e d e olduunu biliyordu.
Ste Mere-Eglise'deki bir elma bahesinde,
ehrin kuzey giriini U t a h karma kpr ba
nn k a n a d tutacak olan kimse sanc iin
d e y d i v e bunu kimseye sezdirmemek istiyordu.
82 nci T m e n d e n Y a r b a y Benjamin V a n d e r v o o r t ,
paratyle y e r e i n e r k e n bileini krmt, fakat
ne olursa olsun savaa d e v a m e t m i y e kararly151

d i . . . ansszlk V a n d e r v o o r t ' u fena yakalamt.

ini d i m a g a y e t ciddiye alrd. D i e r ordu su
b a y l a r g i b i kendisine l k a p takmamlard. P e r .
soneliyle p e k senli, benli o l m a m b i r subayd,
a m a N o r m a n d i btn bunlar deitirdi.
G e n e r a l Ridgvvay onun i i n i m d i y e k a d a r
g r d m en cesur, en sert sava k o m u t a n
demitir. V a n d e r v o o r t t a m 40 g n krk b i l e i y l e
kendi a d a m l a r n n y a n n d a savat.
V a n d e r v o o r t ' u n T a b u r D o k t o r u Y z b a Put.
n a m b a h e d e y a r b a y l a a d a m l a r n g r d v e yan
l a r n a gitti. P u t n a m h a l V a n d e r v o o r t ' u ilk g
rn h i unutamamtr. Y a m u r l u u n u ka
fasna rtm, bir el f e n e r i y l e haritasna bak
yordu. Beni tand ve y a n n a ararak, alak
b i r sesle, ok abuk ve k i m s e y e belli etmeden
a y a k b i l e i n e b a k m a m istedi. A y a k bilei krk
t. Parat botlarnn deitirilmesinde srar et
ti ve b a l a r n skca ektik. Bundan sonra Van
d e r v o o r t tfeini ald ve koltuk d e n e i gibi
k u l l a n a r a k b i r a d m att v e a d a m l a r n a baka
r a k T a m a m , h a y d i g i d e l i m , dedi v e bahede
y r m e e balad.
D o u d a k i n g i l i z l e r gibi
Amerikallar da
Sakalarnda, zntlerinde, korkularnda, ve
a l a r n d a b i r l i k h a l i n d e N o r m a n d i y e geli ne
de i l e r i o l a n ii y a p m y a baladlar.
Bu, sadece balangt. D. g n n n ilk sava
k u v v e t l e r i o l a n takriben 18.000 A m e r i k a n , ngi
liz v e K a n a d a l l a r , N o r m a n d i sava a l a n n m ka
na t l a n n d a y d l a r .
kisinin arasnda 5 karma
kumsalyle, ufkun tesinde dzenli ekilde yak
lamakta o l a n 5.000 g e m i d e n oluan m u a z z a m
k a r m a donanmas v a r d .
G e m i l e r d e n ilki olan U S S Bayfield'de K o r
a m i r a l D. P. M o o n ' u n komutasndaki U Donan
ma k u v v e t i v a r d ve U t a h kumsalna 12 m i l
152

uzaklkta d e m i r a t m y a hazrlanyordu. Y a v a ,
yava m u a z z a m
k a r m a pln
uygulanmya
balyordu v e A l m a n l a r n gzleri, hl k r gibi
kapalyd.
A l m a n l a r n b y l e hareket etmeleri iin bir
ok nedenler v a r d .
Birincisi; H a v a artlan, ikincisi keif yapm a m a l a n ( y k l e m e l i m a n l a r n a b i r hafta e v v e l
birka uak g n d e r i l m i ve hepsi de drl
m t ) . ncs ise, inatla k a r m a y e r i n i n
Pas d e Calais o l a c a n a i n a n m a l a n v e komu
tanlklar arasndaki kemeke ve y e r a l t rgt
lerine g n d e r i l e n ve deifre edilen mesaj l a n cid
d i y e a l m a m a l a n , bunda ok byk r o l oynam
tr. z e l l i k l e bu g e c e R a d a r i s t a s y o n l a n da on
lara 'yardmc olamamtr.
Bombardmanlarla
y k l m y a n R a d a r istasyonlarn almaz h a l e
g e t i r m e k iin mttefik uaklar, sahil boyunca
uarak W i n d o w ( P e n c e r e ) dedikleri ince teneke
p a r a l a n m konfeti g i b i atarak r a d a r l a r karl
bir h a l e getirip, tesini g r m e l e r i n e e n g e l olmu
lardr. Y a l n z b i r rada 1 istasyonu r a p o r vermi
tir: Mesaj yleydi N o r m a l kanal trafii gr
l y o r ...
lk paratler a t l a y p y e r e i n d i k l e r i n d e n
bu y a n a iki saat gemiti. A n c a k o z a m a n A l
m a n k o m u t a n l a n n e m l i baz eylerin c e r e y a n
etmekte olduunu a n l a m a y a v e d a n k dzen
deki r a p o r l a r g e l m e y e balaynca, b i r hastann
anestezi'den k g i b i u y a n m a y a baladlar.

KISIM

m,

G e n e r a l Erich M a r c k s masa z e r i n e yayl

byk sava haritasn tetkik e d i y o r d u .
153

Etrafn, k a r a r g h n d a k i k u r m a y subaylar ev
reliyordu. D o u m gnndeki p a r t i d e n beri ya
nnda idiler ve 84 nc K o l o r d u K o m u t a n n a Rennes'de y a p l a c a k H a r p oyunu iin Brifing yap
yorlard.
G e n e r a l , arada b i r baka bir harita
g e t i r m e l e r i n i istiyordu. K o l o r d u n u n H a b e r a l m a
Subay Binba Friedrich H a y n , G e n e r a l M a r e k s '
i n H a r p oyununa, N o r m a n d i y e yaplacak teorik
bir k a r m a g i b i d e i l de, g e r e k b i r savam
g i b i h a z r l a n d m grd.
Bu karlkl f i k i r al-verii esnasnda, ani
d e n telefon ald. M a r e k s telefonu eline alnca
k o n u m a l a r durdu. H a y n durumu sonradan y
le anlatmtr.
T e l e f o n d a syleneni dinledike
Generalin
vcudu
sertleir
gibi
oluyordu.
M a r e k s K u r m a y Bakanna paralel telefonu alp
dinlemesini iaret etti. T e l e f o n eden kimse, Cae n i n st ksmndaki sahili k o r u y a n 716 nc 'T
m e n K o m u t a n T m g e n e r a l W i l h e l m Richter'di.
P a r a t l e r O r n e ' u n dousuna i n d i l e r dedi
v e i l v e etti. n d i k l e r i m n t k a B r e v i l l e v e Ranv i l l e c i v a r n d a ve Bavent o r m a n n n kuzey ucun
da...
Bu, mttefik saldrsnn b y k bir A l m a n
k a r a r g h n a bildirildii
ilk
resm
rapordur.
H a y n H a b e r bizi y l d r m g i b i v u r d u demi
tir... S a a t 02.11 di ( n g i l i z y a z saati.)
M a r e k s derhl 7 n c i o r d u k u r m a y bakan
Tmgeneral
M a x P e m s e l ' e telefon etti... Saat
02.15 d i . . .
P e m s e l Y e d i n c i O r d u y u h e m e n Alarmstruffe II durumuna geirdi. Bu en sk hazrlk du
rumuna g e m e demekti.
kinci Verlaine
mesajn alnmasndan bu
y a n a t a m d r t saat gemiti a m a 7 nci ordunun
a l a r m a geirilmesi, ancak bu telefon konuma
snda sonra gerekleti.
154

P e m s e l ii ansa b r a k m a k istemiyordu. Y e
dinci O r d u Bakomutan
Orgeneral
Friedrich
D o l l m a n n i u y a n d r d v e G e n e r a l i m , zanneder
sem k a r m a balad, h e m e n k a r a r g h a g e l i r m i siniz ltfen d i y e d u r u m u bildirdi.
T e l e f o n u y e r i n e kor, komaz, P e m s e l a n i d e n
b i r ey hatrlad. Masas zerinde o g n l e d e n
sonra g e l e n Entelejans r a p o r l a r n d a n b i r tanesi
ni.
Bu K a s a p l a n k a ' d a k i
bir ajanlarndan gel
miti v e g a y e t ak olarak, k a r m a n n N o r m a n d i y e ve H a z i r a n n 6 smda y a p l a c a n bildiri
yordu.
Pemsel, G e n e r a l D o l m a n n ' m gelmesini bek
lerken 84nc k o l o r d u
tekrar bir r a p o r v e r d i .
M o n t e b o u r g ve St. M a r c o u f ' a ( C h e r b o u r g ya
r m adas z e r i n d e ) y a k n baz b i r l i k l e r savaa
balad b i l e ( * ) . P e m s e l hi v a k i t k a y b e t m e d e n
B O r d u l a r G r u b u n d a R o m m e l ' i n k u r m a y bakan
T m g e n e r a l Dr. H a n s Speidel'e telefon etti.
S a a t 02.35 d i .
A a y u k a r a y n zamanda, Belika snr
n a yakn, Onbeinci O r d u K a r a r g h n d a n G e n e -

( * ) Almanlarn karmaya kar gsterdikleri reak

siyon ve bir kararghtan dierine gnderilen
mesajlarn saatleri hakknda bir hayli elimeler
vardr. Ben aratrmalarma baladm zaman,
eski Alman Genelkurmay Bakan Orgeneral
Franz Halder (imdi Almanya'da, Amerikan or
dusunun tarih aratrma ksmnda almakta
dr) bana Her kararghn resmi Harp ceride
lerinin kaytlarna uymadka hibir eye inan
mamam syledi.
nerisini kabul ettim ve
btn zamanlar
(ingiliz yaz saatine evrilmi olarak) raporlar
ve telefon konumalarnn, Almanlarla ilgili olan
ksmlarm bu kaynaklardan saladm.
155

rai H a n s v o n Salmuth, elde e d i l e n en son bilgi

leri r e n m i y e alyordu.
K e n d i ordusunun byk ksm H a v a indir
me b l g e s i n d e n ok uzakta olmasna r a m e n ,
b i r T m e n i ; T m G e n e r a l Josef Reichert'in 711
nci T m e n i ; Y e d i n c i ve Onbeinci O r d u n u n s
nr hatt zerinde,
O r n e n e h r i n i n dousunda
m e v z i l e n m i t i . . . 711 nci T m e n d e n b i r o k mesaj
lar geldi. R a p o r u n biri, paratlerin C a b o u r g '
daki k a r a r g h a y a k n b i r y e r e indiklerini bil
d i r i y o r d u . kincisi ise k o m u t a n l k k a r a r g h n n
etrafnda arpma olduunu bildirdi.
V o n Salmuth, bunlarn d o r u l u u n u ahsen
k a n t l a m a k istedi. Reichert'e telefon edip o r a
larda n e l e r o l u y o r ? d i y e sordu. T e l e f o n u n teki
ucunda R e i c h e r t ' i n h e y e c a n l ve b o u k sesi gel
di G e n e r a l i m e e r msaade ederseniz sizin de
d u y m a n z s a l a y a b i l i r i m dedi. B i r sre sessiz
likten sonra .Von Salmuth, g a y e t ak ekilde
m a k i n e l i tfek at seslerini d u y m y a balad ve
Teekkr ederim diyerek
telefonu kapatt...
Bunun z e r i n e B O r d u l a r G r u b u n a telefon ede
r e k 711 nci T m e n k a r a r g h n d a savan sesleri
duyulabiliyor diye rapor verdi.
P e m s e l v e V o n Salmuth'un, R o m m e l ' i n ka
r a r g h n a birbiri peine g e l e n raporlar, mtte
fik saldrs hakkndaki ilk b i l g i y i vermitir.
reti

Fakat R o m m e l ' i n k a r a r g h n d a b i r soru ia

a r basyordu.

B u beklenen k a r m a m y d Buna B O r
dular Grubunda; bu srada; kimse kesin b i r ce
v a p v e r e c e k durumda deildi. Hatt, R o m m e l ' i n
d e n i z e m i r subay amiral F r e i d r i c h E u g e rapor
l a r n g e l m e s i fazlalanca b a z kimselerin para
tle atlan eylerin, parat klnda man
k e n l e r o l d u u n u ifade ettiklerini ok i y i hatr
lamaktadr.
156

Bu g z l e m c i l i i y a p a n kimse ksmen hak

lyd. n k i A l m a n l a r n aknln a r t t r m a k
iin, mttefikler N o r m a n d i k a r m a blgesinin
g n e y i n e parat elbisesi g i y d i r i l m i m a n k e n
l e r atmlard. K k silhlarla b i r atma ol
d u u kans v e r m e k i i n de, bu m a n k e n l e r i n
ayaklarna, y e r e d e i n c e patlayan ata pat gibi
p a t l a y c m a d d e l e r balamlard.
A t l a n bu mankenler, saat gibi u z u n bir
sre G e n e r a l M a r c k s i n k a r a r g h n n y i r m i be
m i l g n e y batsndaki Lessay'a paratlerin
i n d i i kansn vermitir.
Bunlar, Paris'teki V o n Rundstedt'in O B W e s t
ve La - R o c h e - G u y o n ' d a k i R o m m e l ' i n subaylar
na tuhaf ve kark d a k i k a l a r yaatmtr.
H e r taraftan g e l e n r a p o r l a r y l m y a ba
lad. Bunlar yanl, birbirlerini t u t m y a n ve ba
z e n d e i n a n l m a z nitelikteydi.
Paristeki Luftwaffe k a r a r g h Elli v e y a A l t
m, ift m o t o r l u
uan
Cherbourg
yarm
adas zerine g e l m e k t e olduunu, ve parat
l e r i n C a e n y a k n n a i n d i i n i bildirdi.
Amiral
Theodor
Krancke'nin
karargh
M a r i n e G r u p p e n K o m m a n d o W e s t n g i l i z pa
ratlerinin i n d i i n i k o n f r m e e d i y o r ve sa
h i l bataryalar y a k n n a dtklerini akladk
tan sonra n e n paratlerden bazlar saman
dolu mankenlerdir diyordu.
R a p o r l a r d a n hibiri, C h e r b o u r g y a r m ada
sndaki
Amerikallardan
bahsetmemitir. Bu
nunla beraber, U T A H kumsalnn st ksmnda
ki St. M a r c o u f da, bu sralarda henz orada bu
lunan, D o n a n m a topu bataryas C h e r b o u r g ka
r a r g h n a bir d z i n e A m e r i k a l y esir aldkla
r n bildirmitir. Lutfwaffe v e r d i i ilk r a p o r d a n
157

b i r k a d a k i k a sonra telefonla Bayeux

paratlerin indiini bildirmitir.

yaknma

H a l b u k i b u r a y a hi parat inmemitir.
H e r i k i k a r a r g h t a da, g e l e n r a p o r l a r a uyu
larak, h a r i t a zerinde yrtlen k r m z nok
talarn n e olduunu herkes k y m e t l e n d i r m i y e
alyordu.
B ordular grubundaki
subaylar,
OB W e s t ' d e k i subaylarla d u r u m u konuarak va
r l a n sonularn, g e r e k t e olanlarla kyaslanr
sa, i n a n l m a z nitelikte o l d u u n u g r y o r l a r d .
Mesel: O B W e s t ' i n h a b e r a l m a subay Binba
Doertenbach bir r a p o r iin B O r d u l a r G r u b u n a
telefon ettii z a m a n K u r m a y B a k a n m n du
r u m h a k k n d a k i grnn deiik olduu v e
r a p o r l a r d a b i l d i r len paratlerin, bombard
m a n uaklarndan athyan m r e t t e b a t olabilme
si m m k n d r deniliyordu.
Fakat 7 n c i O r d u byle dnmyordu. Sa
at 03.00 de Pemsel Schwerpunkt A n a saldr
n n N o r m a n d i y e d o r u g i t t i i n e inanyordu.
Haritas,
Yedinci Ordunun
h e r iki
yannda
paratler
olduunu
gsteriyordu.
Yani
Cherbourg
yarmadas
ve Orne'un
dousu.
Bunlara i l v e t e n C h e r b o u r g d a k i D o n a n m a istas
y o n u n d a n nsana h e y e c a n v e r e c e k r a p o r l a r geli
yordu. Sesle y n bulma aralar v e b a z e n d e
r a d a r kullanarak
Seine k r f e z i n d e
gemilerin
manlevra yaptklar saptanyordu.
Pemsel in karmann
phesi
kalmamt.

baladna

dair

hi

Bpeidel'e telefon etti v e H a v a indirmeleri,

dman harektnn bjkik ksmn oluturmaktad*. U z a k t a olmasna r a m e n d e n i z d e m a k i n e
sesleri d u y almaktadr dedi. Fakat Pemsel, R o m
mel'in
k u r m a y bakann
ikna
edemiyordu.
7 n c : Ordunun
telefon k a y t defterinde y a z l
olan Speidel'in cevab yledir:
Olaylar baz
I

158

alanlardadr v e s n r l d r . . .
Pemsel'e v e r d i i
tahminin H a r p C e r i d e s i n d e k i y a z l ekli de y
ledir: B O r d u l a r G r u b u K u r m a y Bakan b u ha
rektn imdilik byk b i r operasyon o l m a d
kansndadr...
Pemsel i l e S p e i d e l konuurken 18.000 kii
den oluan H a v a n d i r m e Saldr B i r l i i Cher
bourg y a r m adasna i n i y o r d u bile. A y r c a , as
ker, silah ve a r tehizat tayan 69 p l a n r Ranville y a k n n d a k i n g i l i z i n d i r m e blgesine git
m e k zre Fransa sahilinden ieri g i r i y o r d u .
T u a m i r a l John L. H a l l ' u n komutasndaki
Task Force O nun k a r a r g h gemisi o l a n A n con, N o r m a n d i n i n be k a r m a I kumsalndan
12 mil akta d e m i r att. O n u n arkasnda, Oma
h a kumsalna i l k d a l g a olarak s a l d n y a p a c a k
persone tayan n a k l i y e g e m i l e r i sralanmt.
Fakat Lo R o c h e - G u y o n ' d a mttefik saldnsnn y a k n z a m a n d a y a p l a c a n a d a i r h i b i r
e m a r e yoktu v e Paris'teki O B W e s t Speidel'in ilk
d u r u m tartmasn kabul etmiti.
V o n Rundstedt'in H a r e k t Bakan T u g e
neral Bodo Z i m m e r m a n n , Speidel'in, P e m s e l i l e
olan konumasn bildirdi ve Speidel ile a y n fi
kirde o l d u u n a d a i r b i r mesaj gnderdi. Mesaj
d a O B W e s t ' i n H a r e k t ubesi, bunun byk
apl b i r h a v a i n d i r m e h a r e k t o l m a d n a inan
maktadr. K r a n k e ' n i n karargh, dmann sa
m a n m a n k e n l e r attn r a p o r etmitir denili
yordu.
Bu s u b a y l a n n bu d e r e c e kararsz ve akn
o l m a l a n m a z u r grlebilir. nki, g e r e k ar
pmann y a p l d y e r d e n kilometrelerce uzak
t a i d i l e r v e b i r k a r a r a v a r a b i l m e k iin y a l n z
g e l e n r a p o r l a r a d a y a n y o r l a r d . Bu r a p o r l a r ise
o k a d a r deiik ve o k a d a r yanl a n l a m l a r ta
yorlard ki, en tecrbeli subaylar bile h a v a
150

i n d i r m e harektnn b y k l k derecesini tah

m i n e t m e k t e zorluk ekiyorlar, hatt k a r a r ve
r e m e m e imknszlklar iinde k a l y o r l a r d .
E e r bu bir k a r m a ise, hedef N o r m a n d i
m i y d i ? Y a l n z 7 nci O r d u b u n u n b y l e olduu
nu dnyordu.
Halbuki
d i e r komutanlar;
G e n e r a l H a n s V o n Salmuth'un savunduu Pas
d e Calais'ye y a p l a c a k saldrnn gizlenmesi v e
A l m a n l a r n dikkatini baka y e r e ekmek iin,
Normandiye
yaplan harekt
aldatc o l a m a z
m y d ? eklinde dnyordu.
15 nci O r d u kur
m a y Bakan T m g e n e r a l R u d o l f H o f m a n n , ana
saldrnn Pas de Calais'ye y a p l a c a n d a n o ka
d a r e m i n d i ki, Pemsel'e telefon ederek; b i r ak
a m y e m e i n e i d d i a y a girdi.
P e m s e l cevaben
Bu, k a y b e d e c e i n bir iddia olacak H o f m a n n
dedi. Bu srada ne B O r d u l a r G r u b u n d a ve ne
O B W e s t ' t e (Bat cephesi b a k o m u t a n l ) b i r
k a r a r v e r e b i l m e k iin yeterli kant yoktu. H e r
ikisi de k a r m a sahillerini u y a r d l a r ve para
t saldrsna kar h a z r l k l o l m a l a r iin
e m i r verdiler.
Bunlar bittikten sonra, herkes
daha fazla bilgi gelmesini b e k l e m i y e balad.
Z a t e n y a p a c a k l a r baka b i r ey y o k t u ki.
T a m b u sralarda N o r m a n d i ' d e k i btn ko
m u t a k a r a r g h l a r n a mesajlar y a m y a balad.
T m e n l e r i n bazlarnn en b y k problemi, Kri_
egsspiel'e gitmi olan
Tmen
komutanlarn
bulmakt.
ounluunun abucak bulunmasna
r a m e n iki tanesi; T m g e n e r a l K a r l V o n Schlieben v e T m g e n e r a l W i l h e l m Falley bulunama
d. H e r iki g e n e r a l d e C h e r b o u r g yarmadasn
daki T m e n k o m u t a n l a r y d l a r v e bulunamyorlard.
V o n Schlieben, Rennes'deki otelinde derin
b i r u y k u y a dalmt v e Falley H a r p oyununa git
m e k iin h l arabas ile y o l d a y d .
160

Batdaki D o n a n m a K o m u t a n A m i r a l K r a ncke, Bordeoux'da d e n e t l e m e y a p y o r d u . K u r

m a y Bakan A m e r a l i u y a n d r d v e C a e n ' a ya
k n yerlere paratler indiriliyor, O B W e s t bu.
nun yanltc bir saldr olduunu ve g e r e k
k a r m a o l m a d n sylyor. Fakat biz k a n a l d a
g e m i l e r o l d u u n u saptadk v e bunun g e r e k b i r
saldr o l d u u n a i n a n y o r u z dedi. K r a n c k e der
h l elindeki D o n a n m a birliklerini a l a r m ' a geir
d i v e Paris'teki k a r a r g h n a g i t m e k iin y o l a
kt.
Le Havre'da alarm emrini alanlardan bir
kii A l m a n D o n a n m a s n d a isim yapm y a r b a y
H e i n r i c h H o f f m a n n esiz bir E Boat komuta
nyd.
Hemen,
h e m e n savan bandan beri,
sratli' ve gl torpito filotillas, n g i l i z kana
ln batanbaa t a r a y p rastlad g e m i l e r i ba
trmt. H o f f m a n n .ayn z a m a n d a D i e p p e bas
kn esnasnda h a r e k t a katlm ve 1942 sene
sinde A l m a n Z r h l l a r Scharnhorst, Gneisenau
v e P r i n z Eugen'i Brest'tan N o r v e ' e d r a m a t i k
kalarnda k o r u m a g r e v i yapmt. K a r a r g h
tan mesaj g e l d i i z a m a n H o f f m a n n 5 nci Filo
tillasnn ncs T-28 E-Boat'unun kamarasmd a y d v e m a y n d k m e harekt iin h a z r l k
y a p y o r d u . D e r h l d i e r E-Boat k o m u t a n l a r n
ard. Hepsi g e n subaylard. H o f f m a n n m e
saj kendilerine bildirdi ve szn B u karma
d r d i y e bitirdi. D i n l i y e n l e r hi h e y e c a n l a n m a
dlar, zaten bunu bekliyorlard.
6 G e m i d e n y a l n z 3 tanesi harekta hazrd,
fakat Hoffmann, d i e r l e r i n i torpito y k l e m e l e r i
iin bekliyemezdi. Birka dakika sonra g e m i
Le H a v r e ' terkettiler. T-28'in kaptan kprsn,
de her z a m a n k i g i b i b e y a z denizci apkasn ge
riye itmi v a z i y e t t e 34 yandaki H o f f m a n n ka
r a n l a d o r u bakt. A r k a s n d a iki kk E-Boat
161

kzlderili hintliler g i b i n d e k i E - B o a t ( * ) un ha
reketlerini
a y n e n takibediyorlard.
Karanlkta
23 k n o t ( * ) dan daha hzl b i r sratle imdiye ka
d a r bir a r a y a getirilmi sn k u v v e t l i d o n a n m a y a
d o r u tahmini olarak be tutmulard.
A l m a n l a r e n nihayet h a r e k t a balamlard.
N o r m a n d i ' d e bu g e c e en akn durumda
olanlar, b i r z a m a n l a r R o m m e l ' i n mehur A f r i Korpsunun
b i r ksmn oluturan
21 nci
P a n z e r Tmeninin, sava tecrbesi olan 16242
pers-neliydi. C a e n i n 25 m i l g n e y dousundaki,
h e r k y ve o r m a n tutmu olan bu askerler, sava a l a n m n h e m e n k e n a r n d a bulunuyordu, v e
n g i l i z H a v a n d i r m e saldrsnn vurucu men
zili iinde, sava g r m askerlerden oluan tek
Panzer Tmeniydi.
Alarm
v e r i l d i i n d e n beri,
subaylar ve erler, m o t o r l a r alr durumdaki
tank ve nakil aralarnn y a n n d a ayakta duru
y o r v e h a r e k e t e m r i bekliyorlard.
T m e n i n tank a l a y n n
komutan
Albay
H e r m a n n V o n Oppeln-Bronikowski g e c i k m e n i n
nedenini bir trl a n l y a m y o r d u . 21 nci T m e n
K o m u t a n T m g e n e r a l E d g a r Feuchtinger tara
f n d a n saat 02.00 den b i r a z sonra uyandrlmt. F e u c h t i n g e r nefes, nefese O p p e l n tasavvur
e d e b i l i r misin karma y a p t l a r ? demiti. Du
r u m hakknda Bronikowski'ye brifing v e r m i v e
T m e n e m i r alr, a l m a z C a e n ile sahil arasn
h e m e n t e m i z l i y e c e k l e r i n i sylemiti. Fakat bun
dan baka h i b i r haber ve e m i r g e l m e d i . Artsn
kzgnlkla, durumun n e m i n i g z n n d e tutan
Bronikowski b e k l e m e e d e v a m etti.
( * ) E Eoat Sratli kk bir teknedir. Torpito atar
ve gerekirse mayn dker.
eviren
( * ) Knot Deniz mili Kara miline oranla yaklak
olacak 450 metre daha uzundur.
eviren
162

M i l l e r c e tede, g e l e n en artc emri, Luft

w a f f e d e n Y a r b a y P r i l l e r almt. Lille'deki 26 nc
A v c grubunun boaltp gitmi olduu h a v a ala
nnda saat 01.00 de P r i l l e r ve avu W o d a r c z y k
yatmlard. Luftwaffe yksek k o m u t a n l n d a n
hnlarn, b i r k a ie k o n y a k ierek almlar
ve imdi zil zurna sarho yatyorlard. U y k u s u
arasnda P r i l l e r ok uzaktan g e l i y o r m u g i b i
bir zil sesi duydu. H a l b u k i ba ucundaki tele
fon alyordu. Y a v a , y a v a kendine g e l d i v e
sol e l i y l e telefonu alp kulana gtrd. kinci
A v c K o l o r d u K a r a r g h telefon ediyordu. H a r e
kt Subay P r i l l e r , b i r tr k a r m a o l u y o r ga
liba. Grubunu a l r m ' a g e i r m e n i n e r i r i m de
di. U y k u sersemi olmasna r a m e n P i p s ( * )
Prillep'in asab korkun ekilde g e r i l m i y e ba
lad. Komutas altndaki 124 uak bir g n e v v e l
l e d e n sonra L i l l e ' i terkedip gitmi ve P r i l l e r ' i n
korktuu ey de g e r e k haline gelmiti. P r i l l e r i n bu srada syledii szler bu kitapta baslam y a c a k trdendir.
Fakat, kolordu k a r a r g h
ile, tm Luftwaffe Y k s e k K o m u t a n l n n nok
sanlarn s r a l y a r a k A v c A s i g r l y e r e k N e
yi A l r m ' a g e i r e c e i m ? K a f a l a r y a dolu siz
l e r de biliyorsunuz ki elimde y a l n z iki uak
v a r dedi v e v u r a r a k telefonu kapad.
Birka dakika sonra telefon tekrar ald.
P r i l l e r i m d i de ne istiyorsunuz? d i y e b a r d .
T e l e f o n eden a y n subayd: A z i z i m Priller, ok
mteessirim. H e r ey b i r yanllktan ibaretmi.
N a s l oldu i b l m i y o r u m , b i z e yanl r a p o r vermi
ler. H e r ey normal, k a r m a falan y o k dedi.
P r i l l e r d e l i y e dnmt v e c e v a p v e r e c e k du
rumda deildi. D a h a fenas tekrar uyumasna
i m k n yoktu.
( * ) Luftwaffedeki lkab.

eviren
163

arp, ii kargaala getirmemi olan tek

komutan 7 nci Ordu Kararghnda kurmay su
baylarn toplad. yice aydnlatlmam harekt
odasnda, General Pemsel subaylarnn nnde
ayakta duruyordu. Her zamanki gibi sakin ve
heyecanszd. Yalnz, konumaya
balanymca
syledii szler iin nemini yanstt. Baylar,
karmann afakla beraber balayacana emi
nim. Geleceimiz, bugn nasl arpacamza
baldr. Sizden, tm gayret ve fedakrlnz
esirgemeden arpmanz
istiyorum dedi ve
ortal derin bir sessizlik kaplad.
Almanya'da ve 500 mil uzaklkta birok ka
rk durumlarda gerei kolaylkla grebilip,
zaferler kazanm ve Pemspl ile ayn fikirde
olabilecek tek subay uyuyordu. B. Ordular gru
bundaki subaylar durumun Mareal Erwin Rom
m e n uyandracak kadar nemli olmadm ka
bul ediyorlard.

KISIM VI
l k t a k v i y e kuvvetleri, h a v a i n d i r m e birlik
l e r i y l e bulumutu. n g i l i z 6 r.c H a v a n d i r m e
Tmeninin
blgesine 49 tanesi
Ranville'deki
d o r u ini y e r l e r i n e konan 69 p l a n r gelmiti,
D a h a e v v e l kk p l a n r b i r :ikleri inmiti
Mesel, kprlere inen Binba H o w a r d i n kuvv e t l e r i ve T m e n iin a r tehizat tayan pla
n r l e r g i b i Fakat bu ana p l a n r k o n v o y u y d u .
aretleyiciler; ini yerlerini h a z r l y a n S a p p e r
d e n i l e n g r u p l a r baarl ister y a p m l a r d .
P l a n r l e r i n inecei y e r l e r d e k i btn engel
leri t e m i z l i y e c e k z a m a n l a r yoktu ama, yeteri
k a d a r e n g e l d i n a m i t l e n m i v e sahalar, plnr164

lerin, ok byk hasar g r m e d e n inebilecei du

r u m a getirilmiti.
P l a n r l e r i n g e l i i n d e n sonra, ini blgesi,
a y nda acaip bir m e z a r l a benziyordu. K a
nat v e g v d e l e r i
krlm, presle ezilmi h a l e
g e l m i pilot kabinleri, ve tersine dnm k u y r u k
ksmlar olan p l a n r enkazlar h e r y e r e y a y l
mt. Bu d u r u m a g r e kimsenin k u r t u l m a d
sanlrd, a m a z a y i a t t a h m i n l e r i n ok altndayd.
U a k s a v a r ateinden yaralananlar, ini kazala
r n d a y a r a l a n a n l a r d a n fazlayd.
Bu katar,
6 nc H a v a n d i r m e T m e n i n i n
k o m u t a m T m g e n e r a l R i c h a r d G a l e ile karar
g h subaylarn v e a y n z a m a n d a asker, a r
tehizat ve hepsinden nemlisi, tanksavar topla
rn getirmiti. P l a n r l e r d e n inenler, a r d
m a n ateiyle karlaacaklarn zannettiler, fa
kat t a m tersine tuhaf ve pastoral bir sessizlikle
yz y z e geldiler. B i r H o r s a ' n n pilotu o l a n a
vu John H u t l e y
olduka scak bir k a r l a m a
b e k l e d i i n d e n y a r d m c pilotuna
Y e r e deer,
d e m e z p l a n r d e n frla v e kendini k o r u y a c a k
bir y e r a r a demiti. Fakat, sava olduuna d a i r
ilk duyduklar ey R a n v i l l e ' e y a k n bir y e r d e n
g e l e n makineli tfek sesleriyle, H u t l e y ' i n grd
renk, renk i z l i m e r m i l e r d i .
G e n e r a l i n etrafnda herkes, p l a n r enkazla
r n d a n tehizat k a r m a k v e anti tank t o p l a r m
jeeplere y k l e m e k l e meguld.
Hatt,
planr
seyahati bitti d i y e herkesde bir sevin bile var
d. H u t l e y v e b e r a b e r i n d e
getirdii
personel,
R a n v i l l e ' e d o r u y o l a k m a d a n evvel, hasar gr
m pilot kabininde b i r e r bardak a y itiler.
N o r m a n d i sava a l a n n n
teki tarafnda,
yani
C h e r b o u r g y a r m adasna
ilk A m e r i k a n
p l a n r katarlar g e l m i y e balamt.
n d e k i p i l n r n i k i n c i pilot

yerinde, n 165

g i l t e r e ' d e oturduu yatan zerine apka at

lnca, bunu uursuz sayp fkelenen 101 nci T
m e n K o m u t a n m u a v i n i T u g e n e r a l D o n Pratt
oturuyordu v e ilk p l a n r uuu y a p t iin b i r
okul rencisi gibi sevinliydi. Bu planrn ar
kasnda drtl kollar h a l i n d e v e h e r biri b i r
C47 u a tarafndan ekilen 52 p l a n r vard.
Bu katar, Jeep, tanksavar toplar,
bir seyyar
hastane ve kk bir b u l d o z e r tayordu.
P r a t t i n binmi olduu planrn burnunun
st k s m n a byk b i r 1 r a k a m yazlmt. Pi
lot m a h a l l i n i n her iki yann, 101 nci T m e n i n
armas olan l k a t a n b i r kartal resmiyle
bir A m e r i k a n b a y r a sslyordu.
A y n k o l d a olan shhiye teknisyeni E m i l e
Natalle
aada
patlyan
mermilere,
yanan
a a l a r a bakt ve B i r ate d u v a r n n onlar se
l m l a m a k iin
yukar d o r u g e l d i i n i grd.
H l kendilerini eken uaklara b a l olan pla
nrler, saa sola k a y a r a k z e r i n e inilebilecek
k a d a r y o u n o l a n uaksavar ateinden kanm y a alyorlard.
Parat uaklarnn t a m tersine, planr
l e r k a n a l zerinden gelip, y a r m a d a y a d o r u
yaklatlar. Sahili geceli birka saniye olmutu
ki Ste M e r e - Eglise'den 4 m i l uzakta Heisville'deki ini blgesinin klarn grdler... Birer,
b i r e r 300 y a r d a l k n a y l o n e k m e ipleri kesildi ve
p l a n r l e r aaya d o r u
s z l m e y e baladlar.
N a t a l l e i n planr uzun g e l d i ( * ) v e R o m m e l ' i n
p l a n r l e r e kar h a z r l a d
akl direklerden
oluan e n g e l l e r l e dolu y e r e indi. P l a n r iinde
bir jeepte oturan N a t a l l e , kk pencerelerin bi( * ) Havaclkta Uzun gelme uak veya planrn
inmesi gereken yeri amas, tesine gemesi an
lamna gelir.
eviren
166

rinden dar baknca, kanatlarn k o p t u u n u ve

dikili kazklarn y l d r m gibi y a n l a r n d a n ge
tiini grd. Bundan sonra bir y r t l m a sesi du
yuldu v e p l a n r N a t a l l e i n oturduu Jeep'in t a m
araksndan i k i y e blnd.
Bu durumda N a t a l l e i n dar kmas ok
kolay oldu. Biraz tede 1 no.lu planrn enkaz
duruyordu. M e y i l l i b i r a r a z i d e k a y a r a k i n e n v e
saatte 100 mil h z l a g i d e n planr frenle dur
d u r m a k imknszd. Bu hzla alt ksm ta rl
bir it'e arpt. N a t a l l e , pilot kabininden dar
f r l y a n v e iki a y a k r k pilotu buldu. G e n e
ral Pratt, ezilen ve h a r a b e y e d n e n pilot kabi
ninde l o l a r a k bulundu. D-gnnde mtte
fik v e A l m a n k u v v e t l e r i d a h i l ilk len g e n e r a l
Prattidr.
101 nci T m e n i n iniinde, P r a t t lenlerden
sadece b i r tanesiydi. T m e n i n p l a n r l e r i n i n he
m e n hepsi H e i s v i l l e alanna v e y a y a k n n a indi.
o u n l u u h a r a p olmasna r a m e n , tadklar
m a l z e m e n i n b y k ksm hasar g r m e d i . T a b i
bu byk bir baaryd.
Pilotlardan birka tanesi, bu g r e v e g e l m e
d e n e v v e l 3 v e y a 4 d e n e m e inii yapmlard,
fakat b u n l a r n hepsi g n nda yaplmt.
101 nci T m e n i n ansl olmasna kart, 82
nci T m e n ansl d e i l d i . Pilotlarn tecrbesiz
l i i ( * ) n e d e n i y l e 82 nci T m e n i n 50 planrnn
( * ) A y m zamanda planr pilotu sknts vard. Ge
neral Gavin'in hatrladna gre bir zaman gel
di ki, yeteri kadar planr pilotu bulamyacamz biliyorduk. karma esnasnda ikinci pilot
yerinde bir parat oturuyordu. Fakat hi pla
nr kullanmam olan bu paratlerden baz
lar yanlarnda uaksavar ateinden isabet alp
len pilotu grnce koca planr indirmek zo
runda kaldklarn anlam ve bunu denemiler
dir. Bazdan baarl bile olmutur.

167

bir ksm felketle olden kmtr. K o l ' u n yar

sndan d a h a a z S t Mere-Eglise'in k u z e y bat
sndaki d o r u ini blgesini bulabilmitir. G e r i
kalanlar, itlere, ev! ere a r p p n e h i r l e r e dalm
v e y a M e n d e r e t bataklna inmitir. Bu nedenle
acele i h t i y a duyulan tehizat v e a r a l a r gelii
g z e l etrafa salmtr. H a l i y l e z a y i a t ok yk
sek oldu. lk bir, iki d a k i k a d a 18 pilot ld. B i r
p l a n r 505 nci A l a y i n
subaylarndan
yzba
Robert Piper'in
t a m bann z e r i n d e n geip,
o n u n korkulu baklar altnda, bir e v i n baca
sna v u r u p arka bjaheye dt, y e r d e takla ata
rak kaln bir
duvara vurup
y a m yass oldu.
H u r d a haline g e l e n y n t d a n bir inilti sesi bile
duyulmad.
Z o r d u r u m d a k a l a n 82 nci T m e n i n kurtar l a b i l e n tehizat ve t o p l a n saatlerce sonra z a r
z o r t o p l i y a b i l d i l e r Bu a r a d a paratler bera
b e r l e r i n d e getirdi] d e r i silhlarla arpmak z o
runda kaldlar.
D o u v e v e M e n d e r e t zerindeki kprlerden
oluan H a v a bann arkasn tutmaktan sorum
lu o l a n 8 nci T m e n , y l e b i r y e r d e y d i ki, A l m a n l a n n ilk ileri b i r l i k l e r i y l e kar karyayd.
Bu paratlerin tat arac,
tanksavar topu
yoktu, ve ellerinde sadece b i r k a bazuka, maki
neli tfek ve h a v a n topu v a r d . D a h a da fenas,
haberleme i m k n l a n sfrd. E t r a f l a n n d a n e l e r
olduunu, h a n g i y e r l e r i n elde tutulduunu, han
g i h e d e f l e r i n ele g e i r i l d i i n i b i l m i y o r l a r d .
101 nci T m e n iin de d u r u m aynyd, fakat
savan y z onlara biraz olsun g l m ve teh i z a t l a n n n o u kurtulmutu.
H e r i k i tmenin askerleri h l d a n k v e
sanki tecrit edilmi g i b i y d i . Y a l n z b a z g r u p l a r
ana h e d e f l e r i n i ele g e i r m e k iin savayorlar,
ve dman tahkimatlanm zaptediyorlard.
168

Ste Mere-Eglise de akna dnm kasaba

halk, kapal p a n c u r l a r arkasndan 82 ve 505
nci A l a y l a r a mensup paratlerin bo sokak
larda dikkatle i l e r l e d i k l e r i n i s e y r e d i y o r l a r d .
K i l i s e an bu sabah eskisi g i b i a l m y o r
du. A r a d a , srada M . H a i r o n ' u n vills y a n a r d a
g i b i p a r l a y p etrafa k sayor v e m e y d a n
lktaki a a l a r n siluetlerini g e yanstyordu.
A r a d a bir, saklanm olan A l m a n e r i n i n a t t
m e r m i , g e c e n i n k a r a n l n d a slk sesi kara
rak sessizlii b o z u y o r d u . Z a t e n duyulan tek ses
buydu ve heryerde
insan huzursuz e d e n b i r
sessizlik h k m sryordu.
Saldrya
komuta
eden
yarbay Edward
Krause; Ste-Mere-Eglise'i a l m a k iin ok etin
bir arpma y a p a c a n zannediyordu.
Fakat,
saklanm bir, i k i A l m a n erinden baka, G a r n i
z o n u n g e r i e k i l d i i anlalyordu.
Tabii Kraus'un adamlar bundan faydalan
dlar. Binalar igal ettiler, y o l l a r a barikat kur
dular v e m a k i n e l i tfek y u v a l a n yaptlar. A y r
ca telefon kablo ve tellerini kestiler. D i e r k
k birlikler kasabay boydan, b o y a tarayp, itd e n ite g i d e r e k hepsi kasabann m e r k e z i olan
P l a c e de L'Eglise'de toplandlar.
E r W i l l i a m T u c k e r kilisenin arkasndan do
laarak m e y d a n l a g e l d i ve1 bir a a c n arkas
n a makineli tfeini yferletirdi. A y yle ay
dnlanm m e y d a n a baknca,
b i r parat v e
onun y a n n d a y a t a n l b i r A l m a n g r d . M e y
dann d i e r tarafnda oraya, b u r a y a d a l m
ve b a z e n de st ste y a t a n d i e r cesetler g r
d. T u c k e r y a n k a r a n l k t a a a arkasnda otu
rup ne y a p a c a n dnrken iine, y a l n z ol
m a d hissi geldi. Y a n i , arkasnda birisi ayak
ta duruyordu sanki.
M a k i n e l i tfeini k a p t
g i b i y l d n m h z y l a g e r i dnd. G z l e r i y l e a y n
169

d z e y d e b i r ift fotinin yava, y a v a ileri, g e r i

s a l l a n d n grd. T u c k e r h e m e n g e r i ekildi.
l

bir

parat

aatan

aa

sarkyor

ve

a k g z l e r i y l e sanki ona bakyordu.

Buna b e n z e r daha birok parat l ola
rak a a l a r a taklm v a z i y e t t e ve esen rzgr
la hafif, h a f i f sallanyordu. Y a r b a y K r a u s mey
d a n l a g e l d i v e l askerlere baknca a z n d a n
sadece i k i k e l i m e kt A m a n A l l a h m ! Bun
d a n sonra K a r u s e cebinden b i r A m e r i k a n bay
r a kard. B a y r a k eski v e yrtkt. A l a y , ayn
b a y r a N a p o l i ' d e d i r e e ekmiti. K r a u s adam
l a r n a u v a a d d e bulunmutu. D . Gnnde, g n
m a d a n e v v e l , bu b a y r a k Ste Mere-Eglise'de
d a l g a l a n a c a k t r . Y a r b a y sert a d m l a r l a Beledi
y e binasna yrd v e k a p n n y a n n d a k i bay
rak d i r e i n e A m e r i k a n b a y r a n ekti.
Bu i
olurken, geleneksel seremoni y a p l m a d . l pa
ratlerin . bulunduu m e y d a n d a sava sona
ermiti.
Amerikan
bayra,
Amerikallarn,
Fransa'da z g r l e kavuturduklar ilk kentde
dalgalanyordu.
Le M a n s ' d a k i A l m a n 7 nci O r d u kararghn
da 84 nc K o l o r d u K o m u t a n G e n e r a l M a r c k ' d a n
bir mesaj alnd. Mesaj yleydi: S t e Mere-Eglise ile h e r tr haberleme kesilmitir... Saat
04.30 du.
U t a h kumsalnn m i l a n d a kra iki
k a y a y n vard. k a r m a p l n l a r y a p l r k e n
bu k a y a l a r a dikkat bile edilmemiti. Fakat D.
G n n d e n 3 g n e v v e l buna d i k k a t eden Yk
sek Bakomutanlk, bu kra a d a l a r a a r topu
b a t a r y a l a r yerletirilmi olabileceini dnd
ve A m e r i k a n 4 ve 24 nc S v a r i birliklerinden
132 kii H. Saatinden e v v e l g r e v y a p a c a k e
kilde eitildiler.
170

Bu 132 kii saat 04.30 da a d a l a r a ktlar.

A d a d a ne top ve ne de asker vard. Sadece lm
d e n baka b i r ey yoktu.
Y a r b a y E d w a r d C.
D u n n i n a d a m l a r kumsallardan ayrlp, i e r i l e r e
d o r u g i r m i y e balaynca korkun Labrint y a n i
S m a y n tarlasnda k a p a n a girdiler. S maynla
r, z e r i n e baslnca h a v a y a f r l y o r ve patlad
z a m a n elik b i l y a l a r savurarak insan delik,
deik ediyordu. B i r k a dakika iinde gece; pat
l a m a l a r d a n kan klar, llkar ve y e r l e r e se
rilmi insanlarla doldu. G n n sonunda verdik
leri k a y p adedi 19 l ve y a r a l d a n ibaretti ki
bu bir ansllktr. Y a r b a y Dunn baar sinya
lini g n d e r i p G r e v baarlmtr d e d i i za
man, bu ac ve h i f a y d a s o l m y a n bir zaferdi.
n g i l i z blgesinde v e h e m e n sahilde S w o r d
kumsalnn m i l dousunda y a r b a y T e r e n c e
O t w a y , M e r v i l l e ' d e k i gl A l m a n bataryasn
k o r u y a n m a y n tarlalar v e dikenli tellerin ke
narnda a r m a k i n e l i tfek atei altnda y e r e
kapanm y a t y o r d u . O t w a y i n d u r u m u i l k ba
kta mitsiz g i b i y d i . Y a p l a n h a v a bombard
m a n etkili olmamt... z e l p l a n r katar kay
bolmu ve onlarla beraber, toplar, a l e v makinalar, h a v a n toplar, m a y n detektrleri v e mer
d i v e n l e r de yitirilmiti. O t w a y 700 kiilik tabu
rundan y a l n z 150 asker bulabilmi ve bunlarla
A l m a n batarya v e g a r n i z o n u n u ele g e i r m e k g
r e v i n i y e r i n e g e t i r m i y e alacakt. Elindeki as
kerlerde, y a l n z tfek, sten makinelileri, el bom
b a l a r v e birka tane a r m a k i n a l tfek var
d. B u dezavantaja r a m e n , O t w a y i n a d a m l a r
h e r p r o b l e m l e uram v e baarl d a olmu
lard. T e l m a k a s l a r y l e b i r ksm dikenli tel ke
silmi ve Banalore torpitosu konacak y e r al
mt. D i e r bir grup, ksmen de olsa m a y n l a r
temilemi v e b a t a r y a y a g i d e n d a r b i r y o l am171

lard. A y nda elleri v e d i z l e r i z e r i n d e adeta

srnrcesine
bataryaya d o r u
ilerliyorlard.
O t w a y a d a m l a n n a bakt. K a y p l a r n f a z l a olaca
n biliyordu. G e n e r a l G a l e hareketlerinden ev
v e l O t w a y ' e ksaca Baarszl aklndan k a r
ve y l e sava demiti. Bu b a t a r y a n n susturulmamas,
S w o r d kumsalna
k a c a k askerlerin
k a t l i a m demekti. Ellerindeki silh dezavantaj
n a r a m e n B a t a r y a y a saldrmalar zorunluydu.
Son anslar olan p l a n r n batarya zerine
i n m e s i de suya dm saylrd. nki bunun
iin, e v v e l c e kararlatrlan iareti v e r e c e k v e
h a v a d a y'ldz gibi p a t l y a c a k h a v a n topu mer
misi yoktu. aret tabancasn k u l l a n m a y d
nd, f a k a ; bu da S a l d r n n baar ile sonu
l a n d a n l a m n a gelecekti.
Bekledikleri p l a n r l e r z a m a n n d a geldi. Pla
n r l e r i eke uaklar ini klarn y a k a r a k ia
ret v e r i p planrleri eken i p l e r i kestiler. G e l e n
p l a n r iki taneydi ve herbiri 20 er kii tayor
du. n c p l a n r kanal z e r i n d e e k m e ipini
keserek n g i l t e r e ' y e g e r i dnmt.
G e l e n p l a n r l e r szlerek h e m a l a l y o r v e
h e m d e atlacak iareti t e k l i y o r d u k i O t w a y i n
bunu y a p m a s imknszd:. T a m bu srada ken
d i l e r i n e ate eden A l m a n ar, p l a n r l e r e ate etm i y e baladlar. M e r m i l e r l e delik deik olan pla
nrler, a r atee ramen h e d e f z e r i n d e d a i r e
izip, v e r i l e c e k iareti bekliyorlard. Bunu yapam y a n O t w a y g z l e r i yal v e eli kolu bal hi
bir ey y a p a m y o r d u . Bunun z e r i n e p l a n r l e r
m i d i keserek o r a d a n a y r l m y a k a r a r verdiler.
Bir tanesi szlerek d r t m i l tede b i r y e r e in
di. kinci p l a n r hedef z e r i n d e n o k a d a r alak
g e t i ki, e r A l a n M o w e r b a t a r y a y a arpacan
zannetti. Son dakikada pilot planr ykselte
r e k biraz ilerdeki o r m a n a akld. B i r k a kii ko172

arak p l n r d e k i l e r e y a r d m e t m e k istediyse de
subaylarnn, e m r i y l e y e r l e r i n d e kaldlar.
Artk bekliyecekleri
hibir y a r d m yoktu,
bunun zerine O t w a y saldr e m r i n i verdi. E r
M o w e r onun yle b a r d n duydu. H e r k e s
ieriye. Bu A l l a n n cezas b a t a r y a y e l e gei
receiz.
Ve ieriye girdiler de...
G z l e r i kamatran bir p a t l a m a y l a B a n g a l o
re tortipolar dikenli tel r g l e r i n d e byk de
likler at. T e m e n M i k e D o w l i n g y r y n ar
k a d a l a r d i y e bard.
A v c borusu b i r defa
d a h a t m i y e balad. O t w a y ' i n paratleri ba
r p , ate e d e r e k B a n g a l o r e ' n i n at delikler
d e n ieri daldlar. Bunun tesinde m a y n tarla,
s, makineli tfek y u v a l a r ve onun arkasnda
da batarya ykseliyordu. T a m bu anda, i l e r l i y e n
paratlerin z e r i n d e k r m z a y d n l a t m a mer
m i l e r i patlad v e a y n z a m a n d a A l m a n maki
neli tfekleri atee balad. Bu ldrc baraja
r a m e n paratler yata, kalka ve g e n e l l i k l e
srnerek, i l e r l e m i y e d e v a m ettiler.
Maynlar
p a t l a m y a balad v e e r M o w e r ' i n durun, du
run, h e r y e r d e m a y n v a r d i y e b a r d duyuldu. M o w e r sa tarafnda a r yaral bir a
vuun oturduunu grd. Onu k u r t a r m y a git
m e k istiyenlere y a n m a g e l m e y i n d i y e bar
d n duydu... T e m e n Jefferson nde, hl av
c borusunu alyordu. Birdenbire er Sid C a p o n
b i r m a y n n p a t l a d n d u y d u v e Jefferson'un
y e r e ykldn grd. Jefferson'a doru komy a balaynca t e m e n e r i gir, ieri g i r d i y e
b a r d v e y e r d e y a t a r v a z i y e t t e a v c borusunu
t t r m i y e d e v a m etti. Paratler artk o hale
gelmilerdi ki, A l m a n l a r l a grtlak, g r t l a a sa
vayorlard. Er C a p o n siperlerden birine yakla
nca kendisini iki A l m a n l a kar karya bul173

du. B i r tanesi kafasnn z e r i n e kzl ha kutu

sunu k a l d r a r a k Ruski - Ruski d i y e bard. Bu
gnll Ruslardan biriydi. B i r an C a p o n ne ya
p a c a n ard. Bu srada baka A l m a n l a r n
da teslim olup
paratler tarafndan dar
karldklarn grd ve kendi iki esirini de on
lar arasna katt v e b a t a r y a y a d o r u y r m i y e
balad. Burada Otway, T e m e n D o w l i n g ve tak
riben 40 paratnn
kyasya
savatklarn
, grd. Sava kanl ve vahi idi. Er Morvver ve
H a r w k i n s ile bir Bren m a k i n e l i tfekisi ya
m u r g i b i h a v a n topu ve m a k i n e l i tfek atei
iinden g e e r e k b a t a r y a n n k e n a r n a g e l d i l e r v e
kapnn
ak olduunu g r e r e k
ieri daldlar.
K a p d a k i l A l m a n askerinden baka etrafta
kimsecikler yoktu. M o w e r iki a r k a d a m orada
brakarak, tek bana dar b i r k o r i d o r d a n g e i p
byk v e barnams
top m e v z i i n e girdi
ve
p l t f o r m z e r i n e yerletirilmi
b y k bir top
grd. T o p u n y a n n d a p i r a m i t gibi istif edilmi
m e r m i l e r v a r d . K o a r a k g e r i dnd v e grdk
lerini arkadalarna anlatt. S o n r a aklna gelen
plnn ana hatlarn aklad. M e r m i l e r arasn
da el bombas patlatarak btn b a t a r y a y ha
v a y a u u r a l m dedi. Fakat bunu y a p m y a fr
sat bile bulamadlar. H e r a y a k t a konuur
ken byk bir patlama oldu. Bren makineli t
fekisi h e m e n orada ld. H a w k i n s midesinden
yaraland. M o w e r S r t n n binlerce A k k o r ha
lindeki i n e l e r l e
yrtlp a l d n
zannetti.
A y a k l a r n kontrol e d e m i y o r d u , elinde olmyarak altnda k v n l v e r d i l e r ; tpk lenlerin kvr
larak y e r e dmesi gibi. l e c e i n d e n emindi v e
h a y a t n n bu ekilde sona ermesini istemediin
d e n y a r d m a r m a k iin b a r m y a balad.
Y a r d m a Annesini a r y o r d u .
A r t k A l m a n l a r teslim o l m a k t a n baka are
174

k a l m a d n a n l a d l a r v e esir alndlar. T o p l a r n
h e m e n hepsinin,
n e m l i y e r l e r i almaz h a l e
getirildi.
D o w l i n g , Otvvay'i buldu. S a eh g s n n
sol tarafna basl v a z i y e t t e y a r b a y n karsn
da durdu ve E m r e d i l d i i g i b i b a t a r y a e l e gei
r i l d i v e toplar almaz h l e g e t i r i l d i e f e n d i m
dedi... Sava bitmiti ve
tam 15 dakika sr
mt.
O t w a y bir iaret tabancasyle h a v a y a s a n
bir fiek frlatt. Bunu o b l g e d e olan b i r R A F
keif ua g r d ve 15 d a k i k a sonra b a t a r y a y a
salvo at y a p a c a k olan H M S A r e n h isa'ya rad
y o ile bildirdi. A y n z a m a n d a O t w a y ' i n muha
b e r e subay k o n f i r m e edici mesaj g v e r c i n ile
gnderdi.
Bu subay btn atma srasnda
ku'u y a n n d a n a y r m a m t . G v e r c i n i n aya
na b a l a n a n b a n t zerinde, g r e v i n baarl ol
duunu b i l d i r e n ifreli mesaj o l a n H a m m e r
y a z d y d . Birka dakika sonra Otway, T e m e n
Dovvling'in soumam lsn buldu. D e m e k
ki o n l a r mesaj g n d e r i r l e r k e n D o w l i n g c a n eki
iyordu.
O t w a y g e r i kalan askerlerini, kanl M e r v i l l e
bataryasndan d a n kard.
T o p l a r ie yara
m a z hale g e t i r i l d i k t e n sonra, b a t a r y a y e l i n d e
tutmas i i n kendisine e m i r verilmemiti. A d a m
larnn yspacaklar baka D. G n g r e v l e r i var
d. Bu kahl atmada y a l n z 22 esir almlard.
200 A l m n ' d a n 178 tanesi lm
veya lmek
zereydi. O t w a y a d a m l a n m n y a n s n k a y b e t m i
ve 70 l v e y a y a r a l vermiti.
Bataryadaki 4 top, r a p o r edilen byklkte
deildi ve ancak yars kadard. Ve iin asl a
lacak taraf, 48 saat sonra A l m a n l a r t o p l a n
bana dnecek ve ikisini kullanarak kumsala
ate edeceklerdi. Buna r a m e n mttefikler iin
175

ok

kritik olan

birka saatlik sre iersinde,

M e r v i l l e bataryasnn sessiz ve

terkedilmi du

r u m d a kalmas ok byk b i r avantajd.

o k a r y a r a l l a r n g e r i d e braklmas zo
runlu idi; nki O t w a y ' i n
yeterli
shhi
yar
dm
malzemesi
ve
onlar
tayacak a r a c
y o k t u . M o w e r ' i bir tahta zerinde dar kar
dlar. H a w k i n s y e r i n d e n o y n a t l m y a c a k ekil
de y a r a l y d . Fakat h e r ikisi de: M o w e r ' i n vcu
d u n d a 57 arapnel paras olmasna r a m e n ; so
nunda
kurtulacaklard.
M o w e r ' i n son h a t r l a d ey, b a t a r y a y terkederlerken, H a w k i n s ' i n A r k a d a l a r , A l l a h a
k n a beni burada b r a k m a y n d i y e barmay
dr. Bundan sonra ses z a y f l a d ve A l l a h n yard m y l e M o w e r bayld.
N e r d e y s e g n doacakt.
18000 parat,
5 saatten ksa bir sre i i n d e E i s e n h o w e r
ve
k e n d i k o m u t a n l a r n n istedii g r e v i y e r i n e ge
tirmilerdi. D m a n n haberleme olanaklarn
sekteye u r a t m l a r v e N o r m a n d i karma bl
gesinin h e r iki yann kontrol altna alarak, d
m a n n y a r d m c k u v v e t a l m a o l a n a n y o k et
milerdi.
n g i l i z blgesinde Binba H o w a r d , ok n e m .
l i olan C a e n v e O r n e kprlerini hl elinde
tutuyordu. G n r maz D i v e s ' d a k i be g e i t
h a v a y a uurulacakt. Y a r b a y O t w a y ' i n parat
leri M e r v i l l e topu m e v z i i n i saf d brakm
ve C a e n ' a bakan yksek y e r l e r i ele geirmiler
di. E n n e m l i g r e v l e r y e r i n e getirilmi v e A l
m a n l a r n kar saldr olaslklar, t a m a m e n de
i l s e bile ounlukla olanaksz h l e getirilmiti.
Artk, Hitler'in Avrupasna
y r m e k iin,
d e n i z d e n k a r m a ile g e l e c e k k u v v e t l e r i bekli
y o r l a r d . A m e r i k a n Task F o r c e l a n ( g r e v kuv176

yetleri)
mesafede

Utah

v e O m a h a kumsallarna 1 2 m i l

bekliyorlard.

A m e r i k a n k u v v e t l e r i n i n H-Saatine ( * )

ya

ni 06.30 a t a m b i r saat krk be d a k i k a kal

mt.

KISIM

VII

Saat 04.45 te T e m e n G e o r g e H o n o u r i n M i d
g e t denizalts X23, N o r m a n d i ' n i n bir m i l an
da alkant b i r d e n i z d e su yzne kt. 20 m i l
uzakta, ei X20 denilzalts da su y z n e k
mt. On y e d i m e t r e b o y u n d a k i bu iki tekne,
ngiliz' ve Kanadallarn
k a r m a blgesi o l a n
Sword, Juno ve G o l d kumsallarnn her i k i ucu
nu iaretliyorlard. Su yzne ktktan sonra,
her iki g e m i de, ucunda iaret v e r e n kl d i r e k
ile g z l e g r l e n v e r a d y o ile sinyal v e r e n ara
lar yerletirip, i l k n g i l i z g e m i l e r i n i n iaretle
r i n e d o r u g e l m e l e r i n i bekliyeceklerdi.
X23 de H o n o u r st k a p a ap g v e r t e ze
r i n d e k i d a r v e uzun tahta y r m e kprsne
kt. D a l g a l a r kk g v e r t e n i n z e r i n d e n a
y o r d u ve H o n o u r d e n i z e d m e m e k iin tutun
m a k zorunda kalyordu. A r k a s n d a n y o r g u n m
rettebat geldi. P a r m a k l k l a r a tutunarak etraf
larna baktlar. D a l g a l a r ayaklarna v u r u y o r v e
g e c e k r a n l n d a b o u k sesler karyordu. A c k
m gibi, g e c e n i n souk ve temiz havasn cier
lerine ektiler. S w o r d kumsalndan 4 H a z i r a n
sabahndan beri u z a k t a y d l a r ve h e r g n n 21
saatini su altnda
geiriyorlard.
Buna g r e
2 H a z i r a n d a Portsmouth'u terkettiklerinden be( * ) H-Saati: Harekta balama saati.

eviren
177

ri, altm d r t saattir su altndaydlar. Simdik

bile ileleri dolmamt.
n g i l i z kumsallarnda
H. Saati 07.00 ile 07.30 arasnda oynuyordu. lk
s a l d n g e m i l e r i g e l i n c e y e kadar, iki saat daha
y e r l e r i n i m u h a f a z a etmek zorundaydlar. O za
m a n a k a d a r X23 ve X20 su stnde duracak ve
A l m a n sahil b a t a r y a l a n n a
hedef
olacaklard.
in d a h a da kts, biraz sonra gndz ola
cakt.

KISIM

VIII

H e r k e s bu gndouunu bekliyordu, fakat

hi kimse, bunu, A l m a n l a r k a d a r m e r a k l a bek
l e m i y o r d u , nki R o m m e l ve Rundstedt'in ka
r a r g h n a ok deiik mesajlar g e l m ye bala
mt.
Btn karma sahili boyunca
Amiral
K r a n c k e ' n i n D o n a n m a D i n l e m e stasyonlan, ev
v e l c e o l d u u gibi, b i r iki tane deil, bir sr
gemi
sesi
duymaya
baladlar.
Bir
saatten
f a z l a b i r z a m a n d a n beri r a p o r l a r y l m a y a ba
lad. En sonunda saat 05.00 de 7 n c i Ordudan,
i d d i a h T m g e n e r a l Pemsel, R o m m e l ' i n K u r m a y
B a k a m T m g e n e r a l Speidel'e telefon
ederek
G e m i l e r V i r e v e O r n e ' n i n a z l a n arasnda
toplanyorlar. Bu, bize, N o r m n d i ' y e byk ap
ta b i r dman karmas y a p l m a s n n ok ya
kn olduunu gstermektedir
dedi.
Paris'in dndaki O B W e s t k a r a r g h n d a M a real G e r d V o n Rundstedt cie ayn fikirdeydi,
fakat b i r farkla: O n a g r e N o r m a n d i karma
s g e r e k k a r m a d e i l A l d a t c b i r karmay
d . Bununla beraber V o n Rundstedt abuk ha
reket etti. H e r ikisi de Paris y a k n n d a yedekte
b e k l i y e n (12 nci SS ve P a n z e r L e h r ) P a n z e r T 178

m e n l e r i n i n acele sahile g i t m e l e r i n i emretti. Bu

tmenler d i r e k o l a r a k H i t l e r ' i n O K W K a r a r g
hnn e r m i n d e y d i l e r v e Hitler.in zel msadesi
o l m a d a n kullanlamazlard. Fakat V o n Rundstedt
sorumluluu yklendi. nki H i t l e r ' i n e m r e iti
r a z v e y a aksinin yaplmasn, y a n i T m e n l e r i
durdurmak istiyeceini zannetmiyordu.
Btn r a p o r l a r d a n e l d e edilen bilgiler, mt
tefiklerin aldatc saldrsnn N o r m a n d i y e ya
p l a c a m g s t e r d i i n e g r e V o n Rundstedt, y e
d e k k u v v e t i h t i y a l a r iin resmi isteklerini, di
rek olarak O K W ' y e g n d e r d i v e teleks mesajn
d a bunu yle aklad: O B W e s t , bunun g e n i
apl bir d m a n saldrs olduunu b i l m e k t e d i r
ve bu .saldr ancak d e r h l kar h a r e k t yapl
d taktirde nlenebilir. Bu nedenle eldeki stra
tejik y e d e k l e r i n b u g n kullanlmas g e r e k m e k
tedir. Bu stratejik y e d e k l e r 12nci SS ve P a n z e r
L e h r T m e n l e r i d i r . E e r bunlar abuk t o p l a n r
ve erken hareket ederlerse,
sahildeki savaa
gndzn katlabilirler. Bu artlar altnda OB
W e s t , O K W ' d e n y e d e k l e r i n serbest braklmasn
rica eder. Bu sadece k a y d a g e m e k iin yazl
mtr, nki sylenen ey zaten yaplmt.
G n e y B a v a r i a ' m n realistik o l m y a n iklimindeki, Berchtesgaden'de bulunan H i t l e r ' i n karar
g h n d a bu mesaj H a r e k t Bakan O r g e n e r a l
A l f r e d Jodl'a verildi, a m a bir sr f o r m a l i t e d e n
sonra. nki Jodl u y u y o r d u ve k a r a r g h m d a k i
subaylar, durumun, Jodl'u uyandracak k a d a r
n e m l i o l m a d n a i n a n d k l a r n d a n mesajn bekliyebileceine karar verdiler.
m i l ' d e n d a h a a z b i r mesafede H i t l e r ' i n
d a d a k i villsnda F h r e r v e metresi Eva Braun
da uyuyordu. H i t l e r h e r z a m a n k i gibi saat 04.00
de yatt ve ahs doktoru Borell, ona b i r u y k u
179

ilc verdi
yordu).

( A r t k b u ilc a l m a d a n u y u y a m -

S a a t 05.00 de H i t l e r ' i n D e n i z e m i r subay

A m i r a l K a r l Jesko V o n Puttkamer, Jodl'un ka
r a r g h n d a n g e l e n bir telefonla u y a n d . Puttkam e r ' e telefon eden H l k i m o l d u u bilinme
m e k t e d i r F r a n s a ' y a bir tr k a r m a yapld
n, d e t a y h a k k n d a henz b i l g i o l m a d m v e
g e l e n ilk mesajlarn p e k aklk tamadn,
Amiralin,
Fhrer'e bilgi v e r i l m e s i g e r e k t i i n i
dnp, d n m e d i i n i sordu.
H e r ikisi de
dndler, tandlar v e H i t l e r ' i n u y a n d n l m a m a s m a k a r a r verdiler.
P u t t k a m e r o an yle anlatmtr: Z a t e n
e l d e H i t l e r ' e sylenecek f a z l a b i l g i yoktu. H e r
i k i m i z de onu gecenir. bu saatinde uyandrrsak,
o k e n d i n e z e l sinirli h a r e k e t l e r i n e balayp, g e
nellikle a k l a l m a z k a r a r l a r v e r m e s i n e
neden
o l a b i l i r d i . Puttkamer H i t l e r ' e sabah h a b e r ver
m e n i n u y g u n olduuna k a r a r v e r d i , sn
d r d v e tekrar u y k u y a dald.
Fransa'da Bat cephesi Bakomutanl ( O B
W e s t ) ve B O r d u l a r grubunda G e n e r a l l e r otur
d u l a r v e b e k l e m e y e baladlar. K e n d i kuvvetleri
n i a l r m ' a g e i r m i l e r v e p a n z e r y e d e k l e r i n i a
r m l a r d . Gerisi M t t e f i k l e r e kalyordu.
H i kimse, y a p l m a k t a o l a n saldrnn kap
sam h a k k n d a
bir t a h m i n d e bulunamyordu.
M t t e f i k D o n a n m a s n n b y k l n kimse bil
m i y o r , v e hatt tahmin bile e d e m i y o r d u . H e r
eyin, N o r m a n d i ' n i n hedef olduunu gsterme
sine r a m e n , hi kimse g e r e k saldrnn n e r e y e
y a p l a c a hakknda fikir y r t e m i y o r d u . A l m a n
G e n e r a l l e r i ellerinden g e l e n i yapmlard, geri
si sahili tutan W e h r m a c h t askerine kalyordu.
Sahildeki tahkimatlardan R e i c h askerleri deni
z e b a k y o r l a r , v e bunun b i r tatbikat a l a r m m
180

yoksa b e k l e d i k l e r i g e r e k a l a r m m ? d i y e m e
raklanyorlard.
Binba Pluskat O m a h a
kumsalna b a k a n
ranzasnda, stlerinden saat 01.00 d e n b e r i b i r
haber alamamt. yordu, y o r g u n d u v e he
yecanlyd.
K e n d i n i ok y a l n z
hissediyordu.
A l a y v e y a T m e n k a r a r g h l a r n d a n n e d e n ra
p o r g e l m e d i i n i b i r trl a n l y a m y o r d u . Btn
g e c e telefonun a l m a m a s i y i y e iaretti. D e m e k
ki n e m l i hibir ey o l m u y o r d u . Fakat parat
ler, b y k d a l g a l a r h a l i n d e g e l e n u a k l a r n e
demekti?... Pluskat i i n d e k i huzursuzluu b i r
trl a t a m y o r d u . . . B i r k e r e d a h a topu drb
nn sola e v i r d i v e C h e r b o u r g y a r m a d a s n n
karanlk siluetini grd, ve tekrar ufku yava,
yava" t a r a m a a balad. G e n e a l a k sis ordayd, p a r a p a r a a y b a z y e r l e r i aydnlat
y o r d u v e a y n huzursuz
b e y a z d a l g a l deniz.
E v e t hepsi b u y d u ve h e r ey sakindi.
A r k a s n d a k p e i H a r r a s uzanm uyuyor
du. Y a k n n d a Y z b a L u d z W i l k e n i n g v e T e
m e n Fritz T h e e n y a v a sesle
konuuyorlard.
Pluskat da k o n u m y a katildi; K a r d a h l b i r
eycikler yok, a r t k m i d i m i kestim, d e d i . Bu
n u sylemesine r a m e n g e n e g i d i p g n n dou
unu seyretmek istedi.
Drbnyle etraf b i r
defa d a h a d i k k a t l e t a r a m a a k a r a r v e r d i . Y o r
g u n v s mitsiz v a z i y e t t e drbnn t e k r a r sol
tarafa evirdi, y a v a y a v a ufku b i r d e f a d a h a
tarad. K r f e z i n t a m ortasna g e l d i . D r b n ani
d e n duruverdi. Pluskat toparland ve o k dik
katle b a k m y a balad. D a d a n v e incelen sisin
arkasnda ufuk g e m i l e r l e doluydu.. H e r b o y v e
cinsten g e m i l e r saa, sola m a n e v r a l a r yapyor
du ve h e m de sanki saatlerden beri o r a d a y m lar g i b i hareket e d i y o r l a r d . . . l k bakta binler
c e g e m i o l d u u n u g r d . Sanki bir H a y a l e t A r 181

m a d a ortaya kvermiti. Pluskat donmu g i b i

kald. G r d k l e r i n e i n a n a m y o r
v e konuamyordu. O dakika ne dndn sonradan y
l e anlatmtr: B u A l m a n y a ' n n sonuydu...
VVilkening v e T h e e n ' e d n d v e ok tuhaf
b i r ruhi atmosfer altnda sadece k a r m a olu
y o r . G e l i n kendiniz g r n dedi. Bundan sonra
telefonu kapt ve 352 nci T m e n k a r a r g h n d a
Binba Block'a telefon etti: B l o c k k a r m a olu
yor, akta onbinlerce g e m i v a r dedi. Bunu sy
l e d i i halde szlerinin i n a n l m a z g i b i olduunu
b i l i y o r d u . Block h e m e n c e v a p verdi; K e n d i n e
g e l Pluskat. n g i l i z v e A m e r i k a l l a r bir a r a y a
g e t i r s e l e r d e b u k a d a r g e m i l e r i yok. D n y a d a
h i k i m s e d e b u k a d a r g e m i y o k t u r . . . Block'un
kendisine
inanmamas
Pluskati
dalgnlktan
kurtard v e aniden b a r a r a k E e r bana inan
myorsan, buraya g e l ve k e n d i n gr. Bu sanki
i n a n l r g i b i deil, dedi. K s a b i r duraklama
d a n sonra Block; Bu g e m i l e r h a n g i yne gidi
y o r l a r ? d i y e sordu.
Pluskat telefon elinde, m a z g a l g i b i delikten
dar b a k a r a k :
T a m b a n a doru g e l i y o r l a r , dedi.

182

BLM

BEKLENEN G N

KISIM I
Bugnki g i b i bir afak hi grlmemiti. Bulank, g r i kl, majestik ve ahane grnl
sabahn ilk klarnda M t t e f i k D o n a n m a s N o r .
m a n d i ' n i n be k a r m a kumsal a n d a bekli
yordu. Deniz sanki g e m i l e r l e doluydu. Cher
bourg, y a n m adasnda U t a h kumsalndan, O r n e
a z n d a k i S w o r d kumsalna k a d a r u z a n a n ufuk
ta sava f l a m a l a r r z g r n etkisiyle dalgalan
yordu.
S e m a y a d h a t l a r y a n s y a n zrhllar,
tehlikeli k u r v a z r l e r v e krba g i b i D e s t r o y e r l e r
vard. Bunlarn gerisinde, antenlerle donanm
k o m u t a g e m i l e r i sralanmt, v e bunlarn d a ge
risinde suda a l a k ve yass grnleriyle kar
m a gemileri, askerle d o l u tat g e m i k o n v o y l a r
y e r almt.
A s k e r v e m a l z e m e y l e dolu, v e ilk saldry
y a p a c a k olan k a r m a g e m i l e r i en ndeki tat
g e m i l e r i etrafnda tur atyorlard.
P a r m a k l k l a r a d a y a n m kalabalk askerler,
karma
gemileriyle
g i d e n arkadalarna i y i
anslar d i l e m e k iin toplanmlard. U z u n sre
bir a r a d a y a a m a n e d e n i y l e y a k n arkada o l a n
kara v e deniz erleri, birbirlerine i y i n i y e t l e r i n i
sylyor v e v e d a l a y o r l a r d .
A y r c a y z l e r c e a s k e r E e r g e r e k i r s e ka
nisiyle birbirlerine
e v adreslerini v e r i y o r l a r d .
29ncu T m e n d e n
T e k n i k avu R o y S t e v e n s
ikiz kardeini b u l m a k g a y e s i y l e kalabalk gver183

tede y r m e k iin adeta savayordu. E n so

n u n d a onu buldum, d i y e s e v i n c i n i i f a d e ederek
elini uzatt. Ben d e H a y r dedim; Plnlad
m z g i b i Fransa'da y o l k a v a n d a el ska
c a z . . . B i r b i r i m i z e A l l a h a s m a r l a d k dedik
ve onu bir daha grmedim.
Btn g e m i l e r i n spikerleri askerleri cesaret
l e n d i r e c e k eyler sylyordu. B i r l i k l e r i n sahile
kmas i i n savan,
g e m i l e r i m i z i kurtarmak
iin savan v e e e r yeteri k a d a r gcnz kalr
sa, k e n d i n i z i k u r t a r m a k iin savan...
D n k e r k ' i hatrlayn, C o v e n t r y ! * ) y i hatr
layn, A l l a h sizi korusun.
En dokunald

konuma

yapld:

NOUS
MOURRONS
S U R LE SABLE de
N O T R E F R A N C E CHERE, M A I S N O U S N E RET O U R N E R O N P A ( S e v g i l i F r a n s a ' m z n kumla
r z e r i n d e leceiz, fakat g e r i d n m e y e c e i z . )
H a y d i arkadalar, eyalarnz a l n v e gi
d e l i m , nki elinizdeki bilet gidi dn d e i l d i r
ve hattn sonuna geldik, h a y d i y r y e l i m . . .
B u v e buna b e n z e r m o r a l v e r i c i konumalar
k a r t m a y a katlacaklar coturuyordu.
H M S P r i n c e L e o p o l d da 2 nci ve 5 nci Ran
g e r taburlarnn p a p a z t e m e n Joseph Lacy,
b e k l e y e n askerler arasnda yrd, er M a x Co
l e m a n , yle konutuunu duydu:
S i z i n edeceiniz d u a y bundan byle bura
d a n b e n y a p a c a m . Bugn y a p a c a n z ey za
ten kendi bana b i r duadr.
Y a r b a y John O ' N e i l l , O m a h a v e U t a h kums a l l a r m d a k i m a y i n l e n m i e n g e l l e r i y o k edecek,
( * ) Almanlarn harabeye evirdii ngiliz kenti. n
gilizler llerim uzun siper gibi kazlm yerlere
gmmek zorunda kaldlar. nki o kadar ok
l vard.
eviren
184

 z e l e i t i m grm, teknisyenlerine C e n n e t , ce
h e n n e m d e m e y i n , ve o ba bels e n g e l l e r i y o k
edin o c u k l a r d i y e b a r d . Y a l a n d a b i r y e r d e
bir sesin B u
ocuunun da
k a l b m b a s a r m d e d i i duyuldu.

korktuuna

karma iin hareket

temposu
artmaya
balad. A m e r i k a n kumsallarnn anda, a n a
g e m i l e r etrafnda tur a t a n saldrma teknelerine,
asker d o l u o l a n l a r k a t l m a y a baladlar. Bu tek
nelerdeki, srsklam, d e n i z tutmu ve c a n skn
tsndan p a t l a y a n a s k e r l e r O m a h a v e U t a h kum
sallarndan, N o r m a n d i y e d o r u g i d e c e k birlik
lere nclk edeceklerdi. Bunlara ilveten, g
r e v l e r i icab tamalar g e r e k l i olan z e l tezihatla, nerdeyse hareket e d e m e z hale g e l e n l e r
v a r d " A r l k l a r n n 150 k i l o y a y a k n o l d u u n u
tahmin e d i y o r l a r d . Btn bu ara ve g e r e l e r
lzumlu
idi, fakat 4 nc P i y a d e T m e n i n d e n
Binba G e r d e n Johnson a d a m l a r iin B u y k .
ler y z n d e n k a p l u m b a a g i b i y r y e c e k k a d a r
y a v a l a d l a r dedi. T e m e n Bili W i l l i a m Bunla
rn, y e t e r i k a d a r sava y a p a b i l e c e k l e r i n i sanm
yordu. E d R u d o l p h M o z g o d a l g a l a r y u k a r inip,
kan k a r m a teknesine; gvertesinde d u r d u u
n a k l i y e g e m i s i n d e n dnceli dnceli bakp,
e e r kendisi t e h i z a t y l a b e r a b e r k a r m a t e k n e ,
sine binebilirse, savan yars k a z a n d m olacak
d i y e dnd.
Personelin, n a k l i y e g e m i l e r i n d e n
karma
g e m i l e r i n e b i n m e l e r i ok k o l a y olmad. Birok
z o r l u k l a r kt v e hatta z a y i a t bile v e r i l d i . N a k
l i y e g e m e r i n i n y a n tarafndan sarktlan tel
a l a r d a n aa i n e n h a v a n topusu avu H a r o l d Jozen, iki k a n g a l telefon kablosu ve bir k a
sahra telefonu y k l olarak, k a r m a g e m i s i n i n
d a l g a l a r l a y u k a r i n i p kn z a m a n l a m a y a a
lyordu. k a r m a g e m i s i n e a t l a m a z a m a n n
185

yanl h e s a p l a y a r a k buuk m e t r e aa d
p k e n d i tfeiyle, kendini safd etti. Bun
d a n da d a h a a r
sakatlananlar oldu. Bir er,
a n yarsndayken, a y a d a l g a l a r l a ykselen
k a r m a gemisiyle n a k l i y e g e m i s i arasnda kalp
ezildi.
N a k l y e g e m i l e r i n i n g v e r t e s i n d e k i karma
tekneleri: le binip, g e m i d e n z e l v i n l e denize in
d i r i l e n personel de p e k ansl saylmazd. 29
ncu T a b u r K o m u t a n Binba T h o m a s Dallas v e
k a r a r g h subaylarnn bindikleri tekne tam y a n
yoldayken, i n d i r m e aracnn bozulmas nedeniy
le o r t a y e r d e asl kald. K a l d k l a r yer, tuva
letlerin artklarn d e n i z e d k e n borunun t a m
altna tesadf etti. T u v a l e t l e r
devaml olarak
kullanldndan, t a m 20 d a k i k a akan tuvalet
sular altnda b a n y o yaptlar.
K k tekneler i n d i k l e r i z a m a n
tecrbeli
askerler, a c e m i olanlara n e l e r l e karlaabilecek
lerini sylyorlard. H M S E m p i r e A n v i l ' d e 1 nci
T m e n d e n avu M i c h a e l K u r t z t a k m n etra
fna toplad ve H e p i n i z i n banz davlumba
z n altnda tutmanz
istiyorum, d i y e uyard.
B i z i g r r g r m e z dman atee balar. E e r
d e d i i m g i b i y a p a r s a m z h e r ey y o l u n d a gider.
Y o o o k yapmazsanz, d u r d u u n u z y e r lnecek
e n g z e l y e r d i r . . . H a y d i imdi g i d e l i m d i y e sz
lerine son v e r d i .
Saat 05.30'du ve saldrnn
ilk dalgasn
oluturan askerler kumsala d o r u y o l a koyul
mutu bile. Btn d n y a n n h e y e c a n l a bekledi
i, d e n i z d e n y a p l a n saldrya sadece 3000 kii
nclk ediyordu.
Bunlar, 1 nci, 29 ncu ve 4 nc T m e n l e r e ve
b a l b i r l i k l e r e mensup askerler; ordu ve deniz
k u v v e t l e r i su alt e n g e l tahrip ekipleri; tank ta
b u r u g r u p l a r v e R a n g e r ' l e r d i . H e r sava birli186

 i n e zel b i r k a r m a blgesi verilmiti... M e s e

l T m g e n e r a l C l a r e n c e R. H u e b n e r ' i n 1 nci T
m e n i n e b a l 16 nc A l a y , O m a h a kumsalnn ( * )
yarsna; T m g e n e r a l Charles H . G e r h a r d t ' a b a .
l 116 nc A l a y da d i e r yarsna saldracakt.
B u b l g e l e r d e sektrlere blnmt v e h e r
b i r i n i n a y r k o d ismi v a r d . 1 nci T m e n i n per
soneli Easy R e d , Fox G r e e n ve Fox R e d ' e ka
cak, 29 neu T m e n i n k i l e r de Charlie, D o g G r e e n ,
D o g W h i t e , D o g R e d v e Easy G r e e n ' e saldra
caklard.
O m a h a v e U t a h kumsallarna y a p l a c a k
k a r m a p r o g r a m l a n dakikas dakikasna plnlan
mt. H e r b i r l i k b i r b i r i n d e n birka dakika aray
la hareket edecek ve bunu t a m 27 d a k i k a d a bi
tirecekti.
07.00'de b a l a m a k zre, ana g r u b u
tekil
e d e n askerler, altar dakika arayla, be s a l d n
dalgas h a l i n d e k a r m a y a balayacakt. H e r iki
kumsal iin d z e n l e n e n
temel k a r m a p l n
buydu. T a k v i y e k u v v e t l e r i n i n v e m a l z e m e n i n ge
lii o k a d a r d a k i k o l a r a k hazrlanmt ki, top
u g i b i a r tehizat b i r saat iersinde; b i r s
re sonra a r k a d a n g e l e c e k olan vinlerin, kamy o n l a r m , tank k u r t a r m a aralarnn ulamasyle h e r ey saat 10.30'da t a m a m l a n m olacakt.
Saldr b i r l i k l e r i n i n birinci dalgas N o r m a n d i n i n sisli sahillerini h e n z g r m e m i l e r d i . Da
h a g i t m e l e r i g e r e k e n dokuz millik m e s a f e v a r d .
B a z zrhllar A l m a n sahil b a t a r y a l a r y l a del
l o y a balamt b i l e . Fakat karma g e m i l e r i n
deki personel, h e n z dman ateiyle karla
mamt. H l en byk d m a n l a n d e n i z tut( * ) 1 nci ve 29 ncu Tmenlerin sava birlikleri saldny blmlerdi ama, al safhasnda kar
ma 1 nci Tmenin komutasndayd.
187

mayd. P e k a z m d e n i z tutmamt ama, tu

tanlarn d u r u m u canlar ayd. D a l g a l a r yk
selip g e m i n i n bir taraf i n d e n girip, y e r d e y a t a n
d e n i z tutmular srsklam e d i p te taraftan k
masna r a m e n , h i biri y a r i n d e n bile kmdday a c a k h a l d e deildi. 1 nci z e l istihkm Tuga
y n d a n A l b a y Eugene C a f f e y d u r u m u yle an
latmtr:
D e n i z suyu b i r taraf t m gelip, d i e r taraf
tan t e k r a r d e n i z e dkld halde, deniz tutan
lar; l m, diri mi olduklar saptanamayacak
ekilde hareketsiz y a t y o r l a r d .
Fakat d e n i z t u t m a y a n l a r iin
etraflarnda
m u a z z a m k a r m a d o n a n m a s n g r m e k , fevka
lde v e g v e n v e r i c i b i r m a n z a r a y d . Bunu sey
reden bir er Keke yanmda fotoraf makinem
o l s a y d d i y e yaknd.
O t u z m i l uzakta 5 nci filotillann E-Boat'und a bata g i d e n Y a r b a y H e i n r i c h H o f f m a n n nle
rindeki d e n i z i k a p y a n tuhaf b i r sis tabakas
g r d . H o f f m a n n bu tuhaf m a n z a r a y a bakarken
b e y a z l n iinden b i r uak kt. Bu o l a y p
h e l e r i n i n d o r u olduunu kantlad. Bu sis de
il, b i r d u m a n perdesiydi. H o f f m a n n arkasnda
kendisini takibeden iki E-Boat'la birlikte duman
perdesine dald v e h a y a t n n e n b y k okuyla
karlat. D u m a n perdesinin te tarafnda se
y i r h a l i n d e bir sr sava g e m i s i y l e y z y z e
geldi. N e r d e y s e btn n g i l i z D o n a n m a s ordayd. N e tarafa baksa, kendisine d a g i b i y m i gi
b i g z k e n zrhllar, k u r v a z r l e r v e destroyer
ler v a r d . Sonradan, o z a m a n k i hislerini yle
anlatmtr: K e n d i m i kk b i r sandalda otur u y o r m u zannettim. H e m e n a y m anda kvr
lan v e sert m a n e v r a y a p a n teknelerinin etra
fna mermi yamaya
balad. B i r dakika b i l e
188

kaybetmeden, korkun adet stnl d e z a v a n

tajna r a m e n , hrsl H o f f m a n n s a l d n e m r i n i
verdi. Birka saniye sonra D-Gnnde A l m a n
D o n a n m a s n n y a p t y e g n e s a l d n d a 18 torpito s u l a n bak g i b i keserek M t t e f i k D o n a n m a
sna d o r u g i t m e y e balad. N o r v e destroyeri
S v e n n e r ' i n kprsnde n g i l i z D e n i z K u v v e t l e
r i n d e n ( R N ) T e m e n Desmond L l o y d torpitolann geldiini grd.
Warspite,
Ramilies
ve
L a r g s i n kprlerindeki subaylar d a a y m eyi
grdler.
L a r g s h e m e n btn m a k i n e l e r i n e
tam yol
g e r i komutas verdi. ki torpito W a r s p i t e v e Ramillies'in arasndan geti. S v e n n e r t o r p i t o l a n n
n n d e n k a a m a d . G e m i komutan b a r a r a k
skele
alabanda, sancak tam y o l ileri, iskele
t a m y o l g e r i d i y e b a r a r a k destroyeri savur
m a k istedi, b y l e c e torpitolar g e m i y e teet ola
r a k geebilirdi. T e m e n L l o y d drbn i l e ba
knca t o r p i t o l a n n t a m kaptan kprsnn al
tna v u r a c a n anlad. Dnd tek ey tor
p i t o l a r vurunca k a m e t r e h a v a y a frlyacayd. S v e n n e r y a v a y a v a iskeleye d n m e y e ba
lad ve Lloyd bir an kurtulduklann
zannetti.
Fakat m a n e v r a y e t e r i k a d a r b a a n l o l m a d v e
torpitolardan biri kazan dairesine
isabet etti.
S v e n n e r sudan d a n frlarm g i b i silkelendi v e
i k i y e blnd. Y a k n d a k i H M S Dunbar m a y n
taraycsnda R o b e r t D o w i e , destroyerin k v e
burnunun y u k a n kalkk, bir V harfi eklinde
sulara g m l d n g r d . D e s t r o y e r d e 30 ki
i ld. H i y a r a a l m a m olan T e m e n L l o y d
a y a krk bir d e n i z erini y e d e i n d e
ekerek
y i r m i dakika y z d v e Swift destroyeri tarafn
d a n kurtanldlar.
S a l i m e n d u m a n perdesinin
teki tarafna
g e e n H o f f m a n n iin y a p l a c a k tek ey a l a r m

v e r m e k t i H a b e r i Le H a v r e ' a acele gnderdi. Fakat b i r a t e v v e l y a p d a n atmada radyosunun

isabet alp almaz h a l e g e l d i n i bilmiyordu.
anda

bekleyen

sancak g e m i s i A u g u s t a d a O r g e n e r a l

Amerikan

Omar N.

B r a d l e y kulaklarna p a m u k

vaziyette,

drbnyle

kumsallarnn

kumsallara

tkam

doru

giden

karma

g e m i l e r i n e bakyordu. A m e r i k a n Birinci Ordusu

na mensup askerleri, dzenli bir ekilde kumsallara g i d i y o r l a r d .
B r a d l e y durumla ok f a z l a
ilgileniyordu,
nki b i r k a saat e v v e l i n e k a d a r O m a h a kum
salndan, n g i l i z blgesine k a d a r u z a n a n blge
yi z a y f ve fazlasyla y a y l m 716 nc A l m a n
T m e n i n i n tuttuu z a n n e d i l i y o r d u . Fakat, ngil
tere'yi terketmeden e v v e l M t t e f i k
Entelejans
servisi y e n i bir A l m a n t m e n i n i n daha, kar
ma blgesine g e l d i i n i bildirmiti.
H a b e r ok
g e g e l m i ve bu nedenle B r a d l e y durumu as
k e r l e r i n e bildirememiti. O m a h a kumsalna git
m e k t e olan 1 nci ve 29 ncu T m e n personeli,
gl ve sava tecrbesi olan 352 nci A l m a n T
m e n i n i n savunma tesislerinde
grevlendirildi
i n d e n haberi yoktu. ( * ) B r a d l e y ' i n dua e d e r e k
bekledii, ve askerlerinin ilerini kolaylatracak
d e n i z b o m b a r d m a n balamak zereydi. Birka
( * ) Mttefik Entelejans Servisi 352 nci Tmenin bu
raya savunma tatbikat yapmak iin ksa bir
sre evvel gelmi olduu kansndayd. Gerek
te, birlikler iki aydan uzun bir sreden beri; sa
hil blgesinde Omaha kumsalna bakan tepelere
yerlemilerdi. Mesel,. Pluskat ve toplan Mart
tan beri oradayd. Fakat 4 Hazirana kadar Mt
tefik Entelejans Servisi 352 nci Tmenin hl 20
mil uzakta St. Lo'da olduunu zannediyordu.
190

mil uzakta hafif Fransz k u r v a z r M o n t c a l m ' d a

A m i r a l Jauyard subay v e d e n i z e r l e r i y l e yle
konutu: C'est u n e chose terrible et monstrueuse que d'etre o b l i g e de tirer sur notre p r o p r e
p a t r i e dedi v e sesi titreyerek d e v a m etti: M a i s
pe vous d e m a n d e de le f a i r e aujourd h u i ( K e n
di ana v a t a n m z a ate e t m e k korkun ve vahi
bir eydir. Fakat, b u g n bunu y a p m a m z isti
y o r u m ) . . . v e O m a h a kumsalndan 4 m i l uzakta
USS Carmick destroyerinde Yarbay Robert O.
Beer bir d m e y e basarak g e m i n i n o p a r l r siste
m i y l e personele unlar syledi: Bu sizin, belki
de, imdiye Kadar g i t t i i n i z en byk parti otaI caktr.l H a y d i h e p b e r a b e r salona g e i p dansedelim.
Saat 05.50 i d i . . . n g i l i z sava g e m i l e r i k e n d i
kumsallarna 20 d a k i k a d a n fazla
bir sureden
beri ate ediyorlard.
imdilik d e A m e r i k a n blgesinde b o m b a r d
m a n a baland. Btn k a r m a blgesi, korkun
bir bombardmanla,
y a n a r d a infilk edermi
g i b i bir hl ald.
Sword, Juno v e G o l d kumsallar anda,
W a r s p i t e v e Ramillies, L e H a v r e ' d a bulunan Orne a z n a yerletirilmi o l a n gl A l m a n top
u bataryalarna 15 inlik toplarndan tonlarla
elik yadrdlar. M a n e v r a y a p a r a k dolaan kurv a z r ve destroyerler, siperleri ve beton tahki
matlar top m e r m i s i y a m u r u n a tuttular
R i v e r Plate'de n y a p m olan keskin nian
c H M S Ajax, sahilden alt mil uzaktayken, alt
inlik 4 toptan oluan b i r A l m a n bataryasn
h a r a b e y e evirdi v e ie y a r a m a z hale getirdi.
Hedefleri olan 30 m e t r e ykseklikteki b i r
y a r ' a doru g i d e n R a n g e r ' l e r e yol amak v e yar191

d m c o l m a k iin P o i n t c u H o c z e r i n d e k i sahil
topu bataryasna,

O m a kumsal aklarnda
bulunan ve h e r : kiinin t o p l a m 10 adet 15 i n
lik, 12 adet 12 inlik ve 12 adet 5 inlik toplaz r h l l a n 600 m e r m i
r y l a T e x a s v e Arkansa
y a d r d l a r . U t a h kumsalnn a n d a k i N e v a
da zrhls ile Tuscalooss,
Q u n i n c y ve
Black.
p r i n c e kurvazrleri, A l m a n sahil bataryalarna
d e v a m l salvo atei y a p a r k e n k ksm km
v e n ksm y a r y a r y a y u k a r kalkm g i b i y d i .
Byk g e m i l e r
sahilden 5-6 m i l aktan ate
ederken, kk d e s t r o y e r l e r tek sra halinde ve
sahile 1-2 m i l mesafeden, A l m a n s a v u n m a tesis
l e r i n i n tmn ard afras kesilmeden atee tu
tuyorlard.
D o n a n m a m y a p t korkun b o m b a r d m a n ,
personel zerinde o l u m l u v e unutulmaz etkiler
yapyordu.
Bazlar, bu tr b o m b a r d m a n a hi bir or
d u n u n d a y a n a h a y a c a kansna v a r y o r ve bu
2 - 3 saat d e v a m ederse, k a r m a g e m i l e r i n d e k i
personelin pek ciddi bir direnile karlamaya
c a n a inanyordu. k a r m a g e m i l e r i n d e , mihv e r l e r i y l e d a l g a l a r n i e r d e b i r i k t i r d i i suyu d
ar atan y o r g u n v e kusmaktan halsiz v a z i y e t e
g e l m i personel, b a l a n z e r i n d e n
vnlayarak
geip, sahilin altn stne g e t i r e n bombard
man g r d k e daha d a evkle ahyor v e yorunluklarn unutuyorlard.
T a m bu srada bambaka b i r ses d u y u l m a a
balad. E v v e l ok uzaktan g e l i y o r m u hissini
verdi, sanki d e v bir arnn v z l d a m a s gibi. Sonra g k grltsn a n d r a n bir hale geldi. Bom
b a r d m a n v e a v c u a k l a n gzkt. Byk D o
n a n m a n n zerinden kanat kanada, kol halinde
9000 uak geti. Spitfire'lar; T h u n d e r b o l t ' l a r ve
192

Mustangiar(*)
askerlerin kafasnn zerinden
slk alarak getiler. D o n a n m a d a n atlan mer
m i y a m u r u n a a l d r m a k s z m k a r m a kumsal
larn, top ve m a k i n e l i tfek y u v a l a r n taradl a r ( * * ) ve ate sonunda ok gibi semaya ykselip
tekrar d a l a r a k ( p i k e y a p a r a k ) ayn y e r l e r i g e n e
taradlar... Bunlarn zerinde z i g z a g y a p a r a k ,
h e r irtifada uan 9 ncu H a v a K u v v e t l e r i n i n B-28
orta b o m b a r d m a n uaklar vard... V e b u n l a r n
da z e r i n d e kaln bulut tabakas n e d e n i y l e g
zkmeyen, fakat sesleri duyulan R A F ve 8 nci
A m e r i k a n H a v a K u v v e t i n i n Lacaster, U a n k a l e
v e Liberator a r b o m b a r d m a n uaklar v a r d .
nsana, sanki semann bunlar t a y a m a y a c a
hissi geliyordu. A s k e r l e r balarn kaldrp yuka
r baktdar. Y z l e r i n d e ; sevinince o r t a y a kan
bir anlam, v e g z l e r i n d e ya v a r d . . . A r t k h e r
eyin yoluna g i r d i i n e i n a n d l a r v e g v e n l e r i
artt. Dman y e r i n e aklacak ve k m l d a y a m a yacak, toplar saf d klnacak, kumsallar; Mt
tefik b o m b a r d m a n y l a alm; tilki y u v a l a r y l a
dolmu olacakt... Fakat kaln bulut tabakas
nedeniyle, kendi askerleri zerine b o m b a a t m a k
tehlikesini g z e a l a m a y a n , a r toplar v e O m a
ha blgesini ( * ) b o m b a l a m a k l a g r e v l i 329 a r
( * ) 2 nci Dnya Savann mehur avc uaklar.
Bunlar tarihe gemi tiplerdir. Londra'da Hava
Bakanl nnde Sptfire avc uann bidesi
vardr.
( * * ) Havaclkta tarama deyimi bir hedefi roket, top
ateine tutmak anlamlna gelir.
eviren
( * ) Sekiz adet beton top mevzii ve iinde 75 milimet
re veya daha byk bir kalibrede top ayrca djeiik apl top veya otomatik silh bulunan 35
beton mevzi ile drt topu bataryas, 18 tanksa
var topu, 6 havan topu ukuru, her birinde 4
adet 38 milimetrelik roket atar tp olan 35 roket
atar mevzii ve 85 ten az olmayan makineli tfek
yuvalan vard.
193

bombardman

ua

13000

bombasn,

toplarn

m i l gerisine boalttlar.
Son p a t l a m a ok y a k n d a olmutu. Binba
W e r n e r Pluskat beton g z e t l e m e
barnann
p a r a l a n d m zannetti. D i e r bir m e r m i , sakl
b a r n a n t a m altna rastlayan y a r i n tepesine
v u r d u v e patlad. P a t l a m a d a n
meydana gelen
ok, P l u s k a t i frldak g i b i y e r i n d e
dndrd
ve srtst y e r e drd. T o z , pislik ve beton
p a r a l a r y a m u r g i b i z e r i n e y a d . Bu vazi
y e t t e h i b i r ey g r e m i y o r d u ama, personelinin
bartn duyuyordu.
Bannann
zerinde
d u r d u u y a r ' a tekrar, tekrar
m e r m i l e r isabet
e t m e y e d e v a m etti. Pluskat o r t a y a kan basn
tan o k a d a r etkilenmiti ki konuamyordu... Bu
srada telefon a l m a y a balad. A r a y a n 352 nci
T m e n K a r a r g h y d . Bir ses D u r u m nasl?
d i y e sordu. Pluskat z a r z o r
Bombalanyoruz,
h e m d e ok a r ekilde diyebildi. Bulunduu
y e r i n gerisinde b o m b a l a r n
p a t l a d n duydu.
D i e r b i r m e r m i salvosu y a r i n tepesine dt v e
y e r k a y m a s gibi, ta ve t o p r a n k a y d g
rld. T e k r a r telefon a l m a y a balad. Bu se
fer, kemeketen Pluskat telefonu bulamad ve
ne halleri varsa grsnler d i y e b u l m a y a g a y r e t
bile sarf etmedi... V a r s n alsn...
K e n d i n i yle b i r kontrol edince stndeki
toz, toprak b i r tarafa, niformasnn yrtlm
olduunu grd.
Bir sre, top at durdu ve bundan yarar
l a n a n Pluskat T h e e n v e W i l k e n i n g ' i n beton d
emede yattklarn grd. W i l k e n i n g ' e bara
rak Z a m a n msaitken g r e v y e r i n e g i t dedi.
Bu topu atei
duraklamasndan
faydalanan
Pluskat bataryalarna telefon etti. 20 adet dei
ik kalibreli y e p y e n i K r u p p
toplarnn isabet
194

a l m a d k l a r n rendi. Sahilden yarn m i l uzak

lkta o l a n toplarn nasl z a r a r g r m e d e n kurtul
duklarna at. A y r c a personelden de yarala
nan v e y a len olmamt.
Pluskat g z e t l e m e barnaklarn, Mttefik
l e r i n top m e v z i i zannettiklerini tahmin etti. K e n
d i g z e t l e m e y e r i n e y a p l a n y o u n bombardm a n b u teoriyi k u v v e t l e n d i r i y o r d u .
B o m b a r d m a n t e k r a r balad z a m a n , te
lefon g e n e ald. E v v e l c e
d u y d u u a y m ses
B o m b a r d m a n n g e r e k y e r i n i n neresi? oldu
u n u soruyordu. A l l a h akna d i y e
Pluskat
bard. H e r y e r e dyorlar. N e y a p m a m isti
yorsunuz? Dar kp ukurlar cetvelle l y
m e m i m i ? dedi ve hrsla v u r a r a k telefonu ka
pad." ;
Biraz kendine g e l e n Pluskat
drbnyle
t e k r a r sahili tarad. D e n i z d e e v v e l c e g r d n
d e n daha fazla g e m i v a r d v e sahile y a k l a y o r
lard. Y a k n d a toplarnn m e n z i l i n e g i r e c e k l e r
di.
A l a y kararghnda A l b a y Ocker'e
telefon
etti ve Btn t o p l a r m hasarsz d i y e r a p o r ver
di. Bunun zerine O c k e r o k iyi, d e r h a l karar
g h n a dn a r t k ! dedi. Bu e m r i alnca Pluskat
btn batarya subaylarna telefon etti B e n g e .
ri dnyorum, u n u t m a y n dman, suyun kum
salla birletii y e r e g e l m e d e n hi bir top ate
e t m e y e c e k dedi.
Hedefleri O m a h a kumsal olan 1 nci T m e n
askerlerini tayan k a r m a g e m i l e r i artk he
deflerine yaklayordu. Eaey Red, Fox G r e e n ve
Fox R e d sektrlerine bakan y a r l a r n arkasnda
ki, P l u s k a t i n d r t bataryasnn personeli tekne
lerin biraz daha yaklamasn bekliyorlard.

195

Buras L o n d r a . . . Bakomutandan size acele

b i r talimat b i l d i r i y o r u m . B i r o k l a r n z n hayat,
buna abuk u y m a n z a baldr. Bu talimat, zel
l i k l e sahilin 35 k i l o m e t r e y a k n n d a oturanlar
ilgilendirmektedir.
M i c h e l H a r d e l a y , annesinin O m a h a kumsa
lnn bat ucundaki villasnda, p e n c e r e d e n kar
ma filosunun m a n e v r a yapn i z l i y o r d u . Btn
aile; H a r d e l a y i n annesi, kardei, y e e n i ve hiz
m e t i kadn, o t u r m a odasnda
toplanmlard.
A r t k k a r m a n n baladna h i birinin p
hesi kalmamt.
H a r d l a y sahildeki v i l l a l a r iin biraz f i l o z o f i k dncelere sahipti ama, y a k n d a ykla
c a n a da. emindi. Bu srada b i r saatten beri,
t e k r a r tekrar d e v a m eden B B C y a y n duyulu
yordu.
K a s a b a n z derhal terkediniz v e g i d e r k e n
d e y a y n m z d u y m a y a n komularnz uyarnz.
o k ilek olan y o l l a r d a n u z a k durunuz. Y a y a n
g i d i n ve y a n n z a tanmas z o r olan eyler al
m a y n z . En ksa z a m a n d a ak a r a z i y e knz.
Byk g r u p l a r halinde toplanmaynz, belki sizi
asker topluluu z a n n e d e r l e r . . .
H a r d e l a y , sabahlar at srtnda k a h v e geti
r e n e r i n g e l i p g e l m e y e c e i n i m e r a k etti. V e net e k i m asker g e n e a y n at zerinde, kahveleriyle
t a m z a m a n n d a kye girdi. Biraz aa inip, de
n i z d e k i g e m i l e r i g r n c e attan b a l k l a m a y e r e
a t l a d ve ilk g r d delikten ieri girdi. Bo
k a l a n at, etrafna bile b a k m a d a n eskisi gibi yo
ku aa eski yolunda y r m e e c e v a m etti...
Saat 06.15'di.

198

KISIM II
U z u n v e bata ka y o l alan saldr teknele
r i n d e n oluan hat, imdi, O m a h a ve U t a h kum
sallarndan takriben b i r m i l d e n daha az uzak
lktayd. lk saldrma dalgasndaki 3000 A m e r i
kan askeri iin H. saatine 15 dakika kalmt.
A r k a l a r n d a b e y a z kpkler b r a k a r a k de
v a m l ekilde sahile d o r u g i d e n teknelerin
k a r d ses, kulaklar sar e d e r
nitelikteydi.
Personel b i r b i r i y l e konumak iin, dizel m o t o r u
seslerinden daha yksek sesle konumak, y a n i
b a r m a k z o r u n d a kalyordu.
stlerinde, h l
b i r emsiye gibi, d o n a n m a n n y a p t bombard
m a n d e v a m ediyordu. Sahilden d e h a v a kuvvet
l e r i n i n y a p t t a r a m a sesleri
geliyorc.u ama,
A l m a n atlantik d u v a r poplarnn sessiz kal
b i r a z tuhaft.
A s k e r l e r n l e r i n d e uzanan sahili g r y o r l a r ,
fakat d m a n ateinin olmayna ayorlard.
Bazlar belki de k o l a y b i r karma o l a c a k d i y e
dnd. y l e ya, b u k a d a r d e n i z v e h a v a b o m
b a r d m a n n d a n sonra bu n o r m a l saylrd.
n l e r i d r t g e n eklindeki k a r m a g e m i l e r i
suya bata ka y o l u n a d e v a m ediyordu. Bu tek
n e l e r d e k a h r a m a n l a r yoktu. Hepsi y o r g u n , kus
m a k t a n perian olmu askerlerdi.
lk U t a h s a l d n dalgasyle g e l e n N e w s w e e k
dergisinin m u h a b i r i K e n n e t h C r a w f o r d 4 neu
T m e n d e n b i r askerin kusmuunu e l i y l e kapp a y a r a k ban salladn ve u HigginsC*) de
nen herifin, bu g e m i y i icadettii iin iftihar ede
c e i hi bir ey y o k d e d i i n i duydu.
G e m i l e r i n bazlar, ana g e m i l e r i n i terkettikten sonra d a l g a l a r m a t t sularla d o l m a y a ba( * ) karma gemisini yapan mhendis.

eviren
197

lad. i n d e k i l e r suyu boaltmak iin mihverle

r i m k u l l a n m a k zorunda kaldlar. Fakat bu yeterli d e i l c l .
Temen George Kerchner
binmi olduu
teltnede sularn ykselmesine b a k y o r ve bunun
tehlike yaratp, y a r a t m a y a c a n dnyordu.
G e o r g e ' a , L C A karma g e m i l e r i n i n b a t m a z
o l d u u n u sylemilerdi. Fakat telsizde G e o r g e '
un a s k e r l e r i n d e n biri, b i r i m d a t ar duydu.
Buras L C A 860... L C A 860. B a t y o r u z . Bunu
b i r a z sonra u szler takibetti: A m a n A l l a h m
battk. B u szler z e r i n e T e m e n G e o r g e v e
a d a m l a r g e m i n i n sularn ellerindeki tm im
k n l a r kullanarak boaltmaya
baladlar. Bu
abalara r a m e n k a r m a g e m i l e r i n i n
bazdan
b a t m a y a balad.
O m a h a ' d a n 10, U t a h ' d a n 7
g e m i batt. A s k e r l e r d e n b a z l a r k u r t a r m a ge
m i l e r i tarafndan topland. B a z l s n kurtanlmad a n e v v e l saatlerce d e n i z d e kaldlar.
Yardm
iin b a r a n erlerden b a z l a r m sesleri duyulm a d i i iin t e h i z a t l a n n n a r l n e d e n i y l e suy a g m l p bouldular, h e m d e k u m s a l l a n n bir a z a n d a ve dmana b i r ;ek kurun ata
madan.B i r an g e l d i ki, sava ahsi b i r konu ek
line dnt.
U t a h kumsalna g i t m e k t e olan askerler, n
de g i d e n kontrol teknelerinden birinin, ba ks
m m sudan kararak ykseldiini v e a y n an
da i n f i l k ettiini grdler. B i r a z sonra su s
tnde k a f a l a r gzkt v e can h a v l i y l e enkaza
sarldlar... H e m e n bunun arkasndan bir pat
l a m a daha oldu. k a r m a g e m i l e r i n d e n birinin
t a y f a l a n U t a h ' a g i d e c e k 32 tank i n d i r m e k iin
n k a p a atklar zaman, k a p a k bir deniz may i n i n e arpt ve c e m i n i n n ksm h a v a y a fir
lad. Y a n d a k i L C T de bulunan avu Orris John198

son dehet i i n d e tanklardan b i r i n i n 30 m e t r e

h a v a y a f r l a d m , v e birka takla atarak d e .
n i z e dp k a y b o l d u u n u grd. Birok lnn
arasnda samim arkada tank
Don Neill'in
bulunduunu s o n r a d a n r e n d i v e ok zld.
U t a h kumsalna g i t m e k t e olan b i r o k as
ker, denizde ller g r d l e r ve b o u l m a k t a olan
larn barlarn duydular. Bir kii, sahil sa
v u n m a b i r l i i n d e n L C I k o m u t a m T e m e n Francis X . R i l e y g r d m a n z a r a y g a y e t canl ola
rak hatrlamaktadr. 24 yandaki subay B i z i
kurtarn, ne o l u r ? d i y e n lklar ancak dinle
yebilirdi. nki, kendisine Z a y i a t ne olursa ol
sun askerleri sahile k a r ! d i y e e m i r verilmiti.
l k l a r a k u l a n tkayan Riley, b o u l a n a d a m .
l a n n -yanndam g e e r e k gemisine, yoluna d e v a m
etmesi e m r i n i v e r d i .
S a l d n d a l g a l a n i l e r l e m e y e d e v a m etti v e
Y a r b a y James Batte i l e 4 nc T m e n i n 8 nci
P i y a d e A l a y n n personelini
tayan
gemide,
Y a r b a y James, y z kusmaktan
grilemi b i r
askerin denizdeki llere bakarak ansl her
geleler. A r t k d e n i z tutmasndan kurtuldular
d e d i i n i duydu.
Sahile y a k l a m a k t a olan personel h e r ii
brakp sava h a z r l n a balad. H e n z 20 ya
m a g i r m i o l a n avu L e e Cason B i z i bu ke
mekee srkleyen H i t l e r ve Mussolini'ye kf
r e t m e y e balad. A r k a d a l a n Cason'un bu hare
ketine aakaldlar, nki imdiye k a d a r onun
kfrettiini hi kimse duymamt.
O m a h a kumsalnn anda b i r trajedi ol
du. S a l d n birliklerini destekleyecek
Anfibik
kuvvetin y a n s n a y a k n ksm, felkete urad.
Plna g r e bu t a n k l a r d a n 64 tanesi sahilden 2
v e y a 3 mil akta d e n i z e indirilecekti. Tanklar,
anfibik o l d u k l a n iin, bu mesafeyi y z e r e k ka199

tedecek ve sahile kacaklard.

Bu tanklardan
32 tanesi 1 nci T m e n i n Easy Red, Fox G r e e n ve
Fox R e d b l g e l e r i n e gidecekti... T a n k l a n tayan
k a r m a g e m i l e r i i n d i r m e y a p a c a k l a r y e r e gel
d i l e r v e n kapaklarn atlar. H a f i f d a l g a l de
n i z e 29 tank indirildi. Y z m e l e r i n i
salayan,
balon g i b i imi, destekleri su iinde o l m a k zre d a l g a l a r a bavurup sahile d o r u yol a l m a y a
baladlar. Bunlardan, 741 nci T a n k Taburunun
personeli i i n trajedi balad: D a l g a l a r n vurma
s sonucu b r a n d a d a n y a p l m olan su kanat
lar y r t d ve destekler krld. Su iinde ala
lan t a n k l a r n m o t o r l a r n su bast ve durdular.
Bunun z e r i n e 27 tank birbiri arkasndan batt.
T a n k l a r b a t m a d a n e v v e l st k a p a k l a n aa.
bilen personel, can kurtaranlarn iirip denize
atladlar. Fakat dierleri elik t a b u t l a n iinde
d e n i z i n d i b i n e gmldler.
H a s a r g r m o l m a l a n n a r a m e n iki tank
sahile d o r u y o l l a n n a d e v a m ettiler. D i e r
tankn e k i b i n e ans gld, nki kendilerini ta
yan k a r m a gemisinin r a m p a vazifesi g r e n
k a p a n z a y a p t v e almad.
29 ncu T m e n i n , k e n d i l e r i n e tahsis edilen
kumsala kacak k u v v e t i n y a n s n tekil eden
32 tank e m n i y e t t e y d i . B u n l a n tayan karma
g e m i s i n i n k o m u t a n d e n i z d e k a y b o l a n tanklarn
feci sonularn g r d iin, g a y e t akllca b i r
k a r a r vererek, t a n k l a n n d i r e k t o l a r a k kumsala
k a n l m a s n emretti.
D a h a sahilden bir-iki m i l uzakta iken; sal
d n k u v v e t l e r i n e mensup personel, sularda l
leri v e y a a y a n l a r g r m e y e baladlar. ller,
d e n i z i n ykselmesiyle y a v a y a v a
sanki A m e
r i k a l a r k a d a l a n n a k a t l m a k istiyorlarm g i b i
sahile d o r u srkleniyorlard. Y a a y a n l a r ise,
suya dalp k a r a k y a r d m edilmesi iin yalva200

n y o r l a r d . A m a s a l d n g e m i l e r i n i n bunu y a p m a
s imknszd. C e p h a n e ykl gemisi g v e n c e
ile yoluna d e v a m eden avu R e g i s M c C l o s k e y
d e n i z d e lk atan a d a m l a r g r d Y a r d m
iin b a n y o r l a r v e d u r m a m z iin y a l v a n y o r lard. Fakat b i z i m d u r m a m z sz konusu ola
mazd. H i b i r ey v e h i bir kimse iin dura
m a z d k . M c C l o s k e y dilerini skarak u z a k l a r a
d o r u bakt v e g e m i s i y a l v a r a n i n s a n l a n n ya
nndan getikten sonra kpeteden y a n beline
k a d a r uzanp, g z l e r i yala dolu, kustu...
B o m b a r d m a n n ldrc m z i i imdi da
h a fazlalamt. G e m i l e r
Omaha
kumsalna
yaklatka daha da fazlalat. Sahilden b i n m e t .
re mesafede o l a n k a r m a g e m i l e r i de atee ba
ladlar. T a m bu srada, binlerce roket, persone
lin bann stnden korkun slklar a l a r a k
geti.
Y a p l a n bunca b o m b a r d m a n d a n sonra A l
m a n savunmasndan p e k b i r ey k a l m a y a c a n a
inanan askerler akna dndler. K u m s a l d a ha
va bulankt ve tutuan otlardan kan d u m a n ,
dik y a r ' d a n aa d o r u kayyordu. Fakat A l
m a n topusu hl ate etmiyordu.
Sahile y a n a a n g e m i l e r d e n k a r a y a a t l a y a n
subay ve erler, elik ve betondan y a p l m ld
rc e n g e l l e r i i l k defa grdler. H e r k e s u y g u n
g r d y e r e yayld, a m a e t r a f l a n dikenli tel
v e m a y i n e l e r l e k a p l y d . T a h m i n ettikleri gibi,
e n g e l l e r irkin ve acmaszd. S a v u n m a tesisle
rinin gerisinde kumsal bombotu. N e insan, n e
hayvan, hi, a m a hi b i r ey yoktu. k a r m a
g e m i l e r i kumsallara 400-300 ve hatta 40 m e t r e
yaklatktan h a l d e A l m a n l a r hl ate e t m i y o r
lard. k a r m a g e m i l e r i kumsala ok yaklanca
M t t e f i k b o m b a r d m a n n o r m a l olarak kumsa
ln g e r i l e r i n e d o r u k a y d n l d . lk k a r m a g e 201

m i l e r i sahile gelince A l m a n t o p l a n atee ha

ladlar. T o p ateiyle b e r a b e r v e daha d a y o u n
o l a r a k m a k i n e l i tfek atei v e b u n l a n takiben
h a v a n m e r m i l e r i y a m a y a balad. O m a h a kum
salnn be m i l olan sahili boyunca, A l m a n top
usu s a l d n teknelerinin sanki derisini yzd
ler.
A r t k H . Saati balamt. O m a h a kumsalna
k a n l a n n elinde n e b a y r a k v e n e d e b o r a z a n
v a r d . Y a n l a n n d a olan tek ey tarihdi. Bunlar
A r g o n n e , V a l l e y F o r g e , S t o n y Creek, A n t i e t a m
v e G e t t y s b u r g d a arpm a l a y l a r d a n geliyor
lard. K u z e y A f r i k a , N a p o l i v e S a l e r n o kumsall a n n gemilerdi. imdi b i r kumsal daha ge
ecekler v e b u kumsala
K a n l O m a h a adn
vereceklerdi.
E n y o u n ate, a y eklinde o l a n
kumsaln
h e r iki ucundaki y a r l a r n st ksmndan geli
y o r d u . Bu yerler, batda 29 ncu T m e n i n D o g
G r e e n ve 1 nci T m e n i n d o u d a k i Fox G r e e n ad
l b l g e l e r i y d i . A l m a n l a r en a r topu ateleri
ni, kumsaldan V i e r v i l l e ve C o l l e v i l l e ' e d o r u gi
d e r k e n g e i d i tutmak iin y a p y o r l a r d . Sahile
y a n a a n h e r g e m i ate altnda kalyordu.
D o g G r e e n v e Fox G r e e n ' e i n e n askerlere
ans tannmad. Y a r i n st ksmndaki A l m a n
t o p u l a n kumsala batankara etmi k a r m a g e .
m i l e r i n e b a k y o r l a r d . D a l g a l a r l a biraz olsun sall a n m a l a n n a r a m e n sabit h e d e f haline gelmi
lerdi. Y a n i b i r a v c iin y e r e konmu rdek gi
biydiler. Baz tekneler, denizalt
e n g e l l e r i az
o l a n y e r a n y o r v e kumsal a n d a tur atyor
lard. K e n d i l e r i n e a y r l a n y e r e yaklaanlar ise
A l m a n topu ateine tutuluyor v e aresiz o l a r a k
d e n i z e atlyordu. Fakat bu, k u r t u l m a l a n iin
y e t e r l i o l m u y o r d u . nk suya der dmez
m a k i n e l i tfek ateine tutuluyorlard. Baz *

202

k a r m a tekneleri ise, tam isabet

r a m p a r a oluyorlard.

a l y o r ve pa

29 neu T m e n e mensup 30 kiiyle dolu, T e

men Edward
Gearing'in
saldr g e m i s i
Dog
G r e e n de, V e r v i l l e kna 100 m e t r e kala adeta
o r t a d a n y o k oldu. G e a r i n g v e a d a m l a r g e m i d e n
d a n frlatldlar v e deniz y z n e
daldlar.
oke olmu v e y a r y a r y a boulmu v a z i y e t t e
19 yandaki t e m e n , suyun y z n e knca ge
misinin y e r i n d e y e l l e r estiini g r d . K u r t u l a n
d i e r personel de su y z n e k m a y a balad.
z e r l e r i n d e ne silh, ne m i h v e r ve ne de te
h i z a t kalmamt. Srtna r a d y o b a l olan b i r
e r A l l a h akna k u r t a r n beni; b o u l u y o r u m
d i y e bard. K u r t a r m a k iin y a n n a g i d i l e m e den, z a v a l l suyun dibini boylad.
Gearing ve takmndan geri
k a l a n l a r iin
trajedi henz balyordu. nki kumsala a n c a k
saat sonra akabildiler ve o z a m a n G e a r i n g
kendisinin b l n d e kurtulan tek subay oldu
u n u rendi. B l n d i e r subaylar, y a l
m v e y a a r y a r a l a n m t .
Btn O m a h a kumsal boyunca, k a r m a ge
misinin r a m p a k a p a n amak, atee balama
iareti g i b i y d i . E n ldrc ate D o g G r e e n v e
Fox G r e e n b l g e l e r i n d e y d i .
D e n i z tutmu personel imdi
hayatlarn
kurtarmakla u r a y o r l a r d .
Sahile g e l m e d e n
b i r topua oturan k a r m a gemisinin r a m p a s
alp da, askerler b i r h a y l i uzakta o l a n kum
sala ulamak i i n d e n i z e atladklar zaman, ma
k i n e l i tfek ateine tutuldular ve o u d a h a su
ya g i r m e d e n ldler.
A t l a m a sras e r D a v i d S i l v a ' y a gelince, bek
l e m e d e n kendini suya frlatt. z e r i n d e k i a r l k
D a v i d ' i n d i b e batmasna sebep oldu. Su altnday
k e n tepeseindeki sularn,
m e r m i vurularyla
203

k a y n a d n grd. N e f e s i kesilip su y z n e
knca m e r m i l e r saniyesinde, antasn, elbisesi
ni ve m a t a r a s m delik deik etti. K e n d i n i at
talimindeki hedefe benzetti. Y a r i n y u k a r ks
m n a baknca, kendine ate e d e n A l m a m grd,
f a k a t tfeinin namlusu
k u m l a d o l d u u iin
ate edemedi. Srnerek i l e r l e y e n Silva, sonun
da kumsala ulat ve d e n i z d u v a r n a d o r u ko
arak d i b i n e snd. Bu a r a d a srtndan ve aya
ndan yaralandm
bile bilmiyordu.
Sahile
karken
lenlerin adedi b i r h a y l i
yksekti.
l e n l e r i n arasnda Yzba S h e r m a n Burroughs
d a v a r d . A r k a d a Yzba C a r r o l S m i t h dalga
l a r n z e r i n d e ileri g e r i g i d i p g e l e n S h e r m a n i n
cesedini g r n c e A r t k d e v a m h , m i g r e n ba a
rsndan ac e k m e y e c e k dedi.
S h e r m a n tam alnndan vurulmutu.
O m a h a kumsalndaki adamlar,
ansszlk
stne ansszlk kovalad. A s k e r l e r b i r a z nefes
alnca, yanl sektre ktklarn anladdar.
B a z d a n , b l g e l e r i n d e n 3 k i l o m e t r e uzaklk
ta bir y e r e kmlard. 29 ncu T m e n persone
li, kendilerini, 1 nci T m e n personeliyle kanm buldular. Mesel, Easy G r e e n ' e kp Les
M o u l i n s ' d e k i bir g e i d e d o r u savaacak olan
birlikler kendilerini
kumsaln dousunda Fox
G r e e n c e h e n n e m i n d e buldular. A a y u k a n g e .
nlerin hepsi, karma n o k t a l a n n m dousuna
gelmilerdi. K u m s a l b o y u n c a
douya ynelik
k u v v e t l i bir aknt ve y a n a n o t l a r d a n kan du
man, n i r e n g i noktalarn rtm ve yanh kar
m a l a r a n e d e n olmutu. Belirli hedefleri ele ge
i r m e k iin eitilmi olan blkler hedeflerinin
y a k n m a bile gidememilerdi.
Kk
gruplar
kendilerini A l m a n ateiyle y e r l e r i n d e n oynaya
m a z h a l d e buldular. D a h a fenas, n e r d e olduk204

larn b i l e m e d i k l e r i gibi, s u b a y l a n v e haberle

m e i m k n l a r d a yoktu.
Deniz altndaki e n g e l l e r i t e m i z l e m e ii de
p l a n l a n d g i b i o l m u y o r d u . E v v e l h e r eyin
dakikas, dakikasna y a p l m a s g e r e k e n kar
mada, e n g e l t e m i z l e m e teknisyenleri, yerlerine,
o k d e e r l i olan b i r k a dakika g e getirildiler.
T e k n i s y e n l e r henz be y o l am v a z i y e t t e y k e n ,
k a r m a g e m i l e r i sahile d o r u y o l a l m a y a ba
ladlar. H a l b u k i teknisyenlerin 16 y o l a m a l a r
plnlanmt. Bu srada etraflarnda p i y a d e as
kerleri d o l a m a y a balad. A l m a n ateinden kur.
tulmak iin p a t l a t m a k
zre olduklar
engel
l e r i n arkasna s a l a n m a y a baladlar. D a l g a l a r a
kaplan karma g e m i l e r i tepelerine geldi. 299
ncu T e k n i s y e n T a b u r u n d a n avu Barton A . Davis zerine d o r u bir k a r m a gemisi g e l d i i n i
g r d . G e m i 1 nci T m e n personeliyle d o l u y d u
v e deniz alt e n g e l l e r i n e d o r u g e l i y o r d u . K o r
kun bir p a t l a m a oldu v e g e m i ortadan kaybol
du. D a v i s g e m i d e k i herkesin h a v a y a frlatlm
o l d u u n u dnd. Y a n m a k t a olan e n k a z n et
rafna, lm insanlar ve paralanm insan v .
cudu d m e y e balad.
Davis, b y l e bir p a t l a m a d a n insann nasl
sa kalabileceini dnd. Buna r a m e n iki
kii sa kald. Sudan karldlar, ok fena yan
mlard, fakat h a y a t t a y d l a r .
Deniz alt e n g e l l e r i n i
l e r de ok k a y p v e r d i l e r .
laan teknisyenleri g r e n
anclar vastasyla o n l a r
baarl da o l u y o r l a r d .

t e m i z l e y e n teknisyen
E n g e l l e r arasnda do
A l m a n l a r , keskin n L
v u r m a y a alyor v e

Engelleri tahrip e t m e k iin g e r e k l i balan

tlar y a p a n teknisyenleri, o r a d a n k a m a y a va
kit brakmadan, A l m a n l a r h a v a n ateiyle e n g e l -

205

leri patlatp teknisyenlerin de onlarla b e r a b e r

p a r a l a n m a l a r n a sebep o l u y o r l a r d .
B u f e d a k r insanlarn v e r d i i k a y p adedi
o r t a l a m a y z d e elliyi bulmutur. Bu k a y p l a r d a n
b i r i a v u D a v i s oldu. G e c e olunca kendini ng i l r e t e ' y e g i d e n hastane g e m i s i n d e buldu.
Sabahn saat 7 sinde v a k t i y l e O m a h a kum
sal o l a n harabeye, ikinci asker dalgas geldi.
D u r m a k b i l m e y e n dman atei altnda ilerle
m e y e altlar. k a r m a g e m i l e r i sahile gelin
ce, sanki m e z a r l a g i r d i k l e r i n i zannettiler. H e r
tarafta paralanm v e y a y a n a n g e m i l e r doluy
du. K u m s a l l a r d a radyolar, elik miferler, ba
z u k a l a r ,yanan tanklar, y a n yatm buldozerler,
cankurtaran y e l e k l e r i savrularak etrafa dal
mt.
Y a r a l askerlerden oluan kk insan ada
cklar, kumsaln orasna burasn yaylmt.
S h h i y e avuu A l f r e d E i g e n b e r g o k a r
y a r a l l a r arasnda ok nezaketli
b i r atmosfer
h k m sryordu d i y e y a r a l l a r n m o r a l i hak
k n d a b i r f i k i r vermitir.
K u m s a l d a k i ilk dakikalar srasnda, Eigen
b e r g o k a d a r y a r a l g r d ki N e r e d e n ve kim
d e n b a l a y a c a n b i l e m e d i . D o g R e d ' d e kum
da o t u r a n g e n bir askerle karlat. Bir opera
trn ustalkla kesmesi gibi, a y a kasndan
d i z k a p a n a k a d a r b o y d a n b o y a kesilip alm
ve iindeki atardamarlar gzkyordu.
Asker
d e r i n b i r ok altndayd. Buna r a m e n Eigenb e r g ' e Btn slfr h a p l a r m y u t t u m ve sl
fr pudrasn y a r a m a serptim. y i o l a c a m de
i l m i ? dedi.
Bu d u r u m karsnda 19
n e s y l e y e c e i n i bilemiyordu.
y a p t ve T a b i i y i olacaksn
ra n e r e d e y s e i k i y e blnm
206

yandaki E i n b e r g
Askere bir morfin
d3di. Bundan son
a y a n y a r k ks-

m i m skarak k a p a t m a y a alt v e y a p l a b i l e c e k
tek eyi yapt. Y a r a y e n g e l l i i n e l e r l e dikkatle kapatt.
K u m s a l d a k i kemeke ve lmn iine n
c asker dalgas girdi, ve durdu... B i r k a d a k i .
ka sonra d r d n c d a l g a g e l d i . . . ve o da dur
du. nsanlar kum, ta ve m i d y e kabuklar ara
snda o m u z o m u z a y a t y o r l a r d . Bir ksm, s
rnerek e n g e l l e r i n arkasna gittiler ve saklan
m a y a altlar. B a z e n l arkadalarnn arka
sna gizlendiler. N t r h a l e getirilmi o l d u u n u
zannettikleri kesif d m a n ateiyle y e r l e r i n e ak d p kaldlar. Etraflar llerle doluydu. H e p s i
de bu d u r u m d a donakaldlar. Sanki p a r a l i z ol
mu gibiydiler.
741 nci T a n k T a b u r u n d a n
Teknik avu
W i l l i a m M c Clintock, h e r taraf tozu d u m a n a k a .
tan makineli tfek ateinden haberi y o k m u gi
bi, d e n i z kenarnda o t u r a n birine rastlad. A s k e r
denize ta a t y o r ve sessiz sessiz a l y o r d u .
T a b i i bu ok d u r u m u uzun sremezdi, netek i m kumsalda otuduklar takdirde leceklerini
a n l a y a n birka kii a y a a kalkp y r m e e ba
ladlar.
On mil uzaklkta U t a h kumsalna kan 4
nc T m e n i n personeli, sahile km ve h z l a
ierilere d o r u i l e r l i y o r d u . S a l d n g e m i l e r i n i n
nc dalgas g e l d i v e aa y u k a n h i kar
lk g r m e d i . K u m s a l a b i r k a top m e r m i s i dt
ve seyrek b i r iki m a k i n e l i tfek taramas oldu,
hepsi o kadar. 4 nc T m e n personelinin karl a a c a k l a n n zannettikleri iddetli a r p m a d a n
d a eser yoktu. kinci d a l g a d a k i e r D o n a l d N .
Jones durumu S a d e c e y e n i bir k a r m a tatbi
k a t o l a r a k niteledi. B a z d a n d a
ngiltere'de
Slapton kumsallarnda y a p t k l a n e i t i m karm a l a n n m b u n d a n ok d a h a zor olduunu kabul
207

ettiler. E r R a y M a n n , b i r a z h a y a l k r k l n a u .
r a m g i b i y d i , tmki, k a r m a bekledikleri ka
d a r z o r olmamt H a t t k a r m a engelleri her
kesin anlatt gibi p e k o k a d a r korkulacak ni
telikte d e i l d i . M a y i n l e n m i olan e n g e l l e r i n te
m i z l e n m e s i ok srmedi. 45 m e t r e geniliinde
b i r g e d i k amlar v e d e n i z d u v a r n amlar
d. B y l e g i t t i i takdirde b i r saate k a l m a d a n b
tn kumsal e n g e l l e r d e n a r n d r a c a k l a r kesin
di.
Sahile anfibik tanklar kmt. Zaten sal
d r n n baarl olma n e d e n l e r i n d e n biri de bu
a m f i b i k tanklard. lk d a l g a i l e b e r a b e r sahile
kan tanklar, askerler kumsalda
kouurken
b y k destek salamlard.
S a l d r d a n e v v e l k i b o m b a r d m a n v e sahile
k a n tanklar, kumsaln g e r i s i n d e m e v z i l e n m i
o l a n A l m a n l a r n moralini f e n a h a l d e ykmt.
Sahile kar k m a z P F C R u d o l p h M o z g o ilk
d e f a l insan | r d . T a n k l a r d a n biri direkt
isabet alm ve tank e k i b i n d e n birisi, y a n s tan
kn iinde, y a n s dnda o l m a k zre, st ka
p a k t a n aa d o r u sarkyordu. P F C ( * ) E d w a r d
W o l f e l b i r A m e r i k a l n n y a r n d a n geti. Sr
t b i r d i r e e dayal, oturur v a r i y e t t e y d i ve san
ki u y u y o r d u . O k a d a r natrel ve sakindi ki,
W o l f e ' u n i i n d e n u z a n p onu u y a n d r m a k arzu
su g e l d i .
K u m s a l d a aa y u k a n y y e n v e a r a sra
astritik omuzunu masaj y a p a n kii T u g e n e r a l
T h e o d o r e Roosevelt'di. 57 yandaki bu subay,
ilk d a l g a askerleriyle b e r a b e r kumsala kan tek
g e n e r a l d i ve bu g r e v e a t a n m a k t a ok srar et
miti. l k istei kabul edilmemiti, fakat Roose( * ) Private First Class: Birinci snf er anlamna ge
lir ve normal erden kdemlidir.
eviren
203

velt 4 neu T m e n K o m u t a n T m g e n e r a l Ray

m o n d O. Barton'a el y a z s y l e bir dileke v e r m i
ve yalvarrcasna E e r onlarla
beraber olur
sam, bu ocuklar cesaretlendirir
d i y e r e k bu
g r e v e atanmasn rica etmiti. s t e m e y e r e k Barton bu dilei kabul etti a m a v e r d i i k a r a r zih
nine taklp kald. Barton durumu yle anlat
mtr: n g i l t e r e ' d e T e d ' e A l l a h a smarladk de
d i i m zaman, onu t e k r a r h a y a t t a
greceimi
z a n n e t m i y o r d u m . . . A m a kararl R o o s e v e l t ha
yattayd.
8 nci P i y a d e A l a y n d a n avu H a r r y B r o w n
grdklerini yle anlatmtn B i r elinde bas
ton, d i e r i n d e b i r harita,
etrafta sanki satn
alaca bir arsay tetkik e d e r gibi y r y o r d u .
A r a d a b i r kumsalda h a v a n mermisi p a t l y o r v e
h a v a y a y o u n bir k u m tabakas
kaldnyordu.
Bunun, Roosevelt'i rahatsz ettii belliydi, nki
kafasn sallayp z e r i n d e k i k u m l a n eliyle sil
keliyordu.
nc d a l g a g e m i l e r i kumsala oturur otur
maz; A l m a n l a r 88 lik t o p l a r i y l e atee baladlar.
P a t l a m a l a r n k a l d r d toz d u m a n
arasndan
kanlarn bir tanesi g e n e r a l Roosevelt'di. z e
rinde y a l n z ceket v e pantolonu kalmt. M i h feri antas h e r eyi f r l a y p kaybolmutu.
Roosevelt v e s u b a y l a n U t a h karmasnn
yanl y e r e y a p l d n a kaniydiler. E n g e l l e r d e n
temizlenen y o l l a r d a n 3 ve 4 ncsnden, 10 neu
Hava ndirme Tmeni ilerlemeye
alyordu.
Bu srada, 101 ve 82 nci T m e n l e r i n personelin
d e n oluan b i r l i i y l e Y a r b a y R o b e r t G. C o l e 3
nc geidin bat ucuna ulat. C o l e ve a d a m l a n
bataklklarda saklandlar ve 4 nc T m e n per
sonelinin g e l m e s i n i b e k l e m e y e baladlar.
Sahilde 2 nci g e i d i n gerisinde
Roosevelt
ok nemli bir k a r a r v e r m e k zereydi. Bu da209

tokadan balamak zre d a l g a l a r

halinde 30000
asker ve 3500 ara sahile kacakt. Roosevelt
g e l e c e k k a r m a dalgalarn, olduka sakin olan
2 nci g e i d e mi, yoksa, e v v e l c e p l a n l a n d gibi
U t a h k u m s a l m d a k i 3 ve 4 nc g e i t l e r e mi gn
d e r m e konusunda karar v e r m e k
zorundayd.
E e r sz e d i l e n tek g e i t tkanrsa
insan ve
m a l z e m e deta tuzaa dm gibi hareketsiz
kalacakt. General, tabur k o m u t a n l a r y l a konu
tu ve k a r a r a varld. T e k g e i t t e n ilerleyip, ne
r e d e bulurlarsa A l m a n l a r l a savaacaklard. im
di y a p l a c a k tek ey k a r m a n n oku altndaki
dman, kendini t o p a r l a m a d a n en ksa zaman
da ilerlemekti. R o o s e v e l t 1 nci stihkm Tuay n d a n A l b a y Eugene C a f f e y ' e dnd v e B e n
askerlerle b e r a b e r g i d i y o r u m . Sen d o n a n m a y a
bildir, g e r i kalanlar da getirsinler. Biz sava
b u r d a n b a l a t y o r u z dedi.
U t a h kumsalnn biraz a n d a U S S C o r r y '
n i n toplar a k k o r haline gelmiti, o k a d a r sk
ate e d i y o r l a r d ki, d e n i z c i l e r taretlerin stne
km top n a m l u l a r n a su skyorlard. Binba
G e o r g e H o f f m a n n destroyerini ate edecek e
kilde m a n e v r a yapp, d e m i r l e d i k t e n sonra 5 in
lik t o p l a r y l a dakikada sekiz m e r m i atyordu.
Bir A l m a n bataryasnn artk kimseyi rahatsz
etmesine i m k n yoktu.
nki C o r r y iyi nian
alnm 101 m e r m i ile A l m a n bataryasn param
para etmiti. A l m a n l a r n d i e r b a t a r y a l a r a r
ekilde kar atete bulunuyordu. Corry, d
m a n g z c l e r i n i n g r e b i l e c e i tek destroyerdi.
D u m a n perdesi eken ua
drld iin
C o r r y akta kalmt. zellikle, U t a h kfgezi
n i n st ksmnda ve namlu
alevlerinden, St.
M a r c o u f k y n e y a k n olduu saptanan bir A l
m a n bataryas btn hncn, apak gzken
destroyerden almak istermi gibiydi. H o f f m a n n .
210

ok g e k a l m a d a n o r a d a n u z a k l a m a y a k a r a r
verdi. Telsizci Bennie Glisson D e s t r o y e r dne
rek sahilden u z a k l a m a y a balad d i y e anla
rn anlatmtr. Fakat C o r r y s sulardayd ve
etrafta bak g i b i keskin k a y a l k l a r v a r d . Bu
tehlikeli y e r d e n kurtulmadka h z l seyretme
lerine i m k n yoktu.
Bir sre A l m a n topularyla kedi, kpek oyu
n u oynad. A l m a n salvolarnn nereye g e l e b i l e
ceini tahmin e d e r e k eitli m a n e v r a l a r yapt.
Bazen durdu, b a z e n g e r i gitti, b a z e n sola, b a z e n
saa seyrederek topu ateinden kurtuldu. Ya
knndaki U S S Fitch, H o f f m a n n ' a y a r d m c ol
m a k iin A l m a n bataryasn topa tuttu. S o n u n d a
Hoffmann, C o r r y ' n i n A l m a n topu m e n z i l i n d e n
ktn g r e r e k A l a b a n d a
sancak, t a m y o l
i l e r i komutas verdi. A t l a n m e r m i l e r a r t k d
m e n suyuna dyordu... G e r i y e bakt v e A r t k
kurtulduk dedi ve t a m o srada ans ters dn
d.
Saatte 28 deniz mili h z l a g i d e r k e n C o r r y su
altndaki bir m a y i n e , arpt.
K u l a k l a r sar
eden bir p a t l a m a oldu ve destroyer sanki yan
lamasna sudan dar k a r gibi oldu. o k okad a r bykt ki H o f f m a n n hareketsiz kald. G e
mi sanki bir y e r sarsmtsyla h a v a y a kalkmt.
M a y i n C o r r y ' y i i k i y e blmt. A n a g v e r t e
de 30 santim b y k l n d e bir y a r k v a r d . Ya
ni g e m i buradan i k i y e blnmt. G s m i n i n k
ile ba taraf y u k a r d o r u kalkt. M a k i n e ve
kazan dairesine su dolmutu. ki n u m a r a l ka
z a n dairesinden ancak b i r k a kii kurtulabil
miti. t e k i l e r k a z a n patlaynca adeta pierek
lmlerdi.
D m e n skm, k u m a n d a l a r a ce
v a p v e r m i y o r d u . M a k i n e l e r durmutu, a m a top
l a r n d a n b a z l a r n n hl ate ettiklerini akn,
lkla grd.
211

Bir z a m a n l a r C o r r y destroyeri olan d e m i r

y n , son defa d u r m a d a n e v v e l 900 metre ka
d a r srklendi. Bundan sonra A l m a n a r top
l a r atee balad v e H o f f m a n n G e m i y i t e r k
e m r i verdi. Bundan sonra g e e birka dakika
da, en az 9 m e r m i hurda h a l i n e g e l m i g e m i y e
isabet etti. sabet eden m e r m i l e r d e n birisi, ge
m i d e k i 40 m m . lik cephaneyi ateledi. D i e r b i r
m e r m i d e d u m a n jeneratrne
isabet etti v e
h e r taraf d u m a n kaplad. S a n d a l l a r a b i n m e y e
alan tayfalar h e m e n h e m e n hi bir ey g r e m i y o r l a r d . H o f f m a n n son defa etrafna baka
rak d e n i z e atlayp, y a k n n d a k i b i r sala tutun
d u u z a m a n , ana g v e r t e d e n i z i n 60 santim al
tndayd.
B a t a n C o r r y ' n i n d i r e k l e r i v e baz ksmlar
suyun stndeydi. A m e r i k a n D o n a n m a s n n DG n n d e k i i l k kayb C o r r y
olmutur. Hoffm a n n i n 294 mrettebatndan 13 tanesi l v e
ya kayp, 33 tanesi hafif y a r a l y d . Bu r a k a m l a r
a y n tarihte U t a h kumsalna y a p l a n k a r m a
esnasnda v e r i l e n z a y i a t t a n fazladr.
H o f f m n n , C o r r y ' y i terkeden en son kiinin
kendisi olduunu z a n n e d i y o r d u .
Fakat g e r e k
b y l e d e i l d i . . . imdi bile, g e m i y i en son terked e n i n k i m olduu bilinmemektedir.
Sandallar
ve sallar batan g e m i d e n uzaklatktan sonra, di
e r g e m i l e r d e k i personel, b i r denizcinin, C o r r y '
nin k ksmna t r m a n d n grdler. Y a p l a n
ate sonucu d i r e i krlarak aa d o r u sarkan
b a y r a ald, v e sonra d a g e m i n i n batk yerlerin
de yzerek, su stnde k a l a n ksmnda da y
r m e y l e t r m a n m a aras i l e r l e y e r e k ana d i r e e
geldi.
U S S S Butler'de Dick Scrimshaw'un
akn
ve t a k d i r dolu baklar altnda; denizci etrafn
da p a t l a y a n m e r m i l e r e aldrmadan, g a y e t sakin;
212

b a y r a n d i r e e ekti. Bundan sonra

denize
atlayp y z e r e k g e m i d e n uzaklat. C o r r y ' n i n e n .
kaz zerinde b a y r a k bir sre aa d o r u sar
kk durdu ve sonra esen hafif r z g r l a alarak
d a l g a l a n m a y a balad.
A r k a l a r n d a i p b a l roketler, P o i n t d u H o c '
un 30 m e t r e ykseliindeki y a r i n a d o r u frla
tld.
U t a h v e O m a h a kumsallar arasnda nc
A m e r i k a n a k m balyordu. Entelejans tekilt
nn b i l d i r d i i n e g r e , kumsallar h e r iki yan
lardan tehdit e d e n m u a z z a m sahil b a t a r y a l a r n
susturmak iin saldran Y a r b a y James E. Rudd e r i n R a n g e r b l n e kk silh m e r m i l e
r i y a y o r d u . Y a r i n alt ksmna rastlyan kum
sala "9 L C A , 2 nci R a n g e r Taburundan 225 kii
kard. Sahilden akta n g i l i z destroyeri T a l y .
bont v e A m e r i k a n destroyeri Satterlee
yarin
tepesini m e r m i y a m u r u n a tutuyordu.
Rudder'in R a n g e r l e r i y a r i n dibine t a m H
saatinde ulaacakt. Fakat ndeki g e m i rotasn
d a n kt ve kk filotillay m i l d o u d a k i
P o i n t e de la P e r c e e d o r u gtrd. R u d d e r ha
tay g r d fakat saldr g e m i l e r i n i t e k r a r d o r u
r o t a y a sokturduunda, ok d e e r l i olan z a m a n
kaybedilmiti. Bu g e c i k m e 2 nci R a n g e r l e r i n g e r i
kalan ksmyla, Y a r b a y M a x Schneider'in 5 nci
R a n g e r taburuna mensup 500 kiilik
takviye
kuvvetinin kendisine y a r d m e d e m e m e s i n e sebep
olmutur... n c e d e n h a z r l a n a n pln u ekil
deydi: R u d d e r ' i n a d a m l a r y a r ' a t r m a n p e l e ge
irdikten sonra, kumsaldan b i r k a m i l akta
b e k l e y e n R a n g e r l e r e , sahile kmalar iin ia
ret fieiyle sinyal verecekti. E e r saat 07.00'ye
k a d a r iaret a l n m a z s a A l b a y Schneider, P o i n t e
du H o c saldrsnn baarszla u r a d n a n .
l y a c a k v e d r t mil uzaktaki O m a h a kumsalna
gidecekti.
213

B u r a d a 29 neu T m e n i n arkasnda, kendi

r a n g e r l e r i batya d n e c e k v e A l m a n toplarn
g e r i d e n v u r m a k iin P o i n t e d u H o c ' a ilerleye
cekti. Saat 07.10 olmutu ve hl b e k l e n e n ia
ret v e r i l m e m i t i . Bunun z e r i n e
Schneider'in
k u v v e t i O m a h a ' y a d o r u g i t m e y e balad.
R u d d e r ' i n 225 R a n g e r ' i kendi balarna kal
mlard.
O r t a d a vahi v e alacak b i r m a n z a r a var
d. p , v e i p m e r d i v e n l e r e b a l roketler ard
a r d n a frlatlyordu. Byk top ve 40 m m . lik
m e r m i l e r , y a r i n tepesine v u r u y o r v e aadaki
R a n g e r l e r i n zerine byk t o p r a k p a r a l a r ya
y o r d u . Personel, dar, ve k r a t e r l e r l e dolu ara
zide, e l l e r i n d e t r m a n m a aralar, merdivenler,
i p l e r ve el roketleri olduu h a l d e kouuyordu.
Y a r i n m u h t e l i f y e r l e r i n d e n aa bakan A l m a n
lar el b o m b a l a r a t y o r ve Schmeisseri'erle ate
e d i y o r l a r d . Buna r a m e n R a n g e r l e r
engelden
e n g e l e a t l a y p kendilerini k o r u y o r v e g e m i l e r i n i
b o a l t m a y a d e v a m ediyorlard.
P o i n t du H o c ' d a n biraz uzakta L o n d r a it
faiyesinden
dn
alnan
uzun
merdivenli
D u k w s C ) arabalar y a r ' a y a k l a m a k iin ma
n e v r a yaptlar. Bunlardan uzatlm olan merdi
v e n l e r i n st ksmna
km
olan Rangerler,
B r o w n i n g o t o m a t i k tfekleri v e T o m m y g u n i a r l a
y a r ' n st ksmn ate y a m u r u n a
tuttular...
S a l d n korkuntu. Baz R a n g e r l e r y u k a n atlan
ipleri t u t m a y a lzum g r m e d e n , s i l h l a n n ap
r a z l a m a takarak, aklaryla d u v a r g i b i yar'da
elle tutulacak ukurlar aarak, dokuz katl bina
yksekliindeki y a r ' a sinek g i b i
trmanmaya
baladlar. A t l a n baz i p l e r i n kancalar y a r i n
tepesine saplandndan, R a n g e r l e r iplerden yu( * ) Dukws: Anfibik tat arac.
214

eviren

k a n t r m a n m a a baladlar. Biraz sonra A l m a n ,

lar ipleri kesince aa den personelin vahi
l k l a n d u y u l m a y a balad. P F C H a r r y Roberts'in ipi iki d e f a st ste kesildi. n c
deneyiinde n i h a y e t y a r i n kenarndaki
krate
rimsi bir ukurun k e n a r n tuttu.
a v u Bili
Petty
n o r m a l b i r i p e tutunarak
trmanmaya
alt. A m a t r b i r d a c olmasna r a m e n slak
ve a m u r l u ipe t r m a n m a s imknszd. Bundan
sonra P e t t y ip m e r d i v e n i denedi, 9 m e t r e k a d a r
trmand v e A l m a n l a r m e r d i v e n i kesince gerisin
g e r i y e r e dt.
avu H e r m a n Stein b i r m e r d i v e n d e n yuka
r trmand ve t a m st ksma g e l d i i z a m a n yan
llkla M a e W e s t ( * ) can kurtaran y e l e i n i i
irdi. -ien y e l e k Stein'i g e r i d o r u itti, f a k a t
m e r d i v e n d e bakalar da o l d u u n d a n y e r e d
mekten kurtuldu... Personel artk, y a r i n tepe
sinden aa sarkan, karmakark olmu, ipler
d e n y u k a n k m a y a alyorlard. n c se
fer y u k a n d o r u t r m a n a n avu P e t t y ' n i n ze
rine aniden ta ve t o p r a k y a m a y a balad.
A l m a n l a r y a r i n k e n a r n d a n uzanarak, tr
manan R a n g e r l e r e
m a k i n e l i tfekleriyle ate
ediyorlard. Sahilin a n d a k i destroyerlerle, it
faiye m e r d i v e n l e r i n e t r m a n m R a n g e r l e r i n de
v a m l ateine r a m e n , A l m a n l a r k y a s y a sava
yorlard. P e t t y y a n n d a t r m a n m a k t a o l a n as
kerin, aniden dikleip titrediini, ve y a r ' d a n aa
dtn g r d . Bu durumu Stein ve 20
yandaki P F C Car B o m b a r d i e r d e g r d . D e h
et iinde a d a m a bakarlarken, Stein ipten k a y d
ve d m e y e balad. Y a r ' d a k i kntlara ve ka
( * ) iirilen bir cankurtaran yeleidir. smim me
hur film yldz Mae VVest'den almtr. nki
ok gzel ve byk gsleri vard.
eviren
215

yalara
arpa arpa,
sanki
h a y a t b o y u s.
r e n bir z a m a n getikten sonra y a r i n dibine
v u r d u v e y l e c e kald.
a v u R e g i s M c Closkey y a r batk vaziyet
teki cephane ykl g e m i s i n i baaryla kumsala
getirdi. n n d e k i arazi, H saatinden evvel, D o
n a n m a ve h a v a b o m b a r d m a n n d a n o hale gel
miti ki, sanki kraterlerle dolu
A y i n yzne
benziyordu.
O r t a l k t a , aniden, b e k l e n m e d i k bir sessizlik
balad. H e r k e s koarak k r a t e r l e r i n iine girdi
ler. G z k r d e A l m a n askeri yoktu.
A l b a y R u d d e r ilk k a r a r g h n y a r n alt ke
n a r n d a kurmutu. M u h a b e r e subayna mesaj
g n d e r m e s i n i emretti. T a n r y a i n a n n . Bunun
a n l a m H e r k e s y a r ' a t r m a n s n demekti. F a
kat bunu y a p m a k pek o k a d a r k o l a y deildi.
Y a r i n alt kenarnda, z e l h a y a t n d a pediatris
ola a R a n g e r l e r i n doktoru lenlerle urayordu.
H e r dakika, k a h r a m a n R a n g e r k u v v e t i azalma
ya balad... G n n sonunda 225 kiilik ilk kad
rodan, y a l n z 90 kii kalmt. in en kt ta
r a f , k a h r a m a n c a y a p l a n bu arpma, ortada
o l m a y a n t o p l a n susturmak iindi.
Fransz y e r a l t rgt
b l g e bakan Jean
M a r i o n ' u n L o n d r a ' y a g n d e r m e y e alt me
saj b i r g e r e i kapsyordu. Point Du Hoc'un te
pesindeki m e v z i l e r botu v e o r a y a hi top y e r
letirilmemiti. ( * )
( * ) ki saat sonra bir Raner devriyesi, bir mil i
ksmda kamoflajl bir yerde terkedilmi 5 toptan oluan bir batarya bulmutu. Toplann etrafnda mermi yn vard ve atee hazrdlar. Fa
kat bu toplann kullar ild ma dair hi bir iz
bulamadlar. Bu toplann Point Du Hoc'daki topolduu tahmin
u mevzilerine gidecek toplar
edilmektedir.
216

Y a r i n tepesindeki
t o p kraterinde
oturan
avu i P e t t y t r m a n m a k t a n y o r u l d u u iin b i r a z
dinleniyordu. Bu srada kraterin k e n a r n d a so
lucan y i y e n iki sere kuu g r d ve d i e r arka
dalarna u n l a r a bak, k a h v a l t e d i y o r l a r de
di.
Bu byk ve feci sabahta, denizden son sal
d n dalgas g e l m e y e balad. N o r m a n d i k a r m a
sahilinin d o u y a r s b o y u n c a n g i l i z 2 nci Or
dusundan T m g e n e r a l D e m p s e y sahile kyor
du. Bu k esnasnda i n g i l i z l e r e has olan ark
ve sko g a y d a l a n n m sesi duyuluyordu... n g i
l i z l e r bu g n i i n t a m 4 uzun sene beklemiler
di. Kumsallara, i l e r i n d e k i ac anlarla saldr
yorlard. M n i h v e D n k e r k ' i n a n l a n , d e v a m l
g e r i itiliin, insafsz b o m b a r d m a n l a r n ve ka
ranlk g n l e r i n a n l a n y l a younlam b i r hrsla
s a l d n y o r l a r d . Etrafta tarifi imknsz b i r a t m o s .
f e r vard. A s k e r l e r kumsallara d o r u i l e r l e r k e n
S w o r d kumsal a n d a k i bir k u r t a r m a g e m i
sinin h o p a r l r n d e n u m z i k duyuldu: R o l l
Out T h e B a r r e l . . . G o l d kumsal a n d a k i bir
roket atc tekneden W e don't k n o w w h e r e
w e a r e g o i n g i n son n a m e l e r i duyuluyordu. ( * )
Juno kumsalna g i d e n K a n a d a l l a r , deniz
den yansyan b i r b o r a z a n sesi duydular. Bazl a n ark sylyorlard. D e n i z piyadesi D e n i s
L o v e l l o anki d u r u m u yle nakletmektedir: A s
kerler a y a k t a duruyor, v e kara v e deniz k u v v e t
lerinin mehur btn arklarn k o r o h a l i n d e
sylyorlard.
L o r d L o v a t i n 1 nci z e l H i z m e t T u g a y m daki yeil bereli k o m a n d o l a r ( k o m a n d o l a r elik
m i f e r g i y m e y i r e d d e t m i l e r d i ) savaa b i r s
ko gaydasnn m z i i ile baladlar. k a r m a
gemileri Amiral V i a n i n
sancak g e m i s i H M S

( * ) 2 nci Dnya Savann en popler arklar.

217

S c y l l a ' n n y a n n d a n geerken, k o m a n d o l a r ge
m i y e Ba p a r m a k selm v e r d i l e r . ( * )
Sahil engelleri ve dman atei birok as
ker tarafndan u m u r s a n m a d bile. Bir L C T de
m u h a b e r e c i John W e b b e r b i r deniz p i y a d e yz
basnn, sahili k a p l a y a n m a y i n l i engellere ba
karak k a r m a gemisinin kaptanna I say, old
man, y o u r e a l l y must g e t my chaps on shore,
T h e r e ' s a g o o d fellow* ( * ) d e d i i n i duydu.
D i e r bir karma g e m i s i n d e 50 nci T m e n
d e n b i r Binba e n g e l l e r z e r i n d e kolayca g
rlen m a y i n l e r e b a k a r a k teknenin serdmenine
H a z r e t i sa akna, u nalet hindistan cevizle
rini drme; yoksa h e p i m i z c e h e n n e m e bedava
seyahat e d e r i z dedi.
B i r g e m i dolusu 48 nci D e n i z P i y a d e K o m a n
dolar, Juno kumsal a n d a y o u n bir maki
neli tfek ateine tutuldular ve hepsi g e m i n i n
iindeki korunabilecek eylerin arkasna saklan
dlar. Y a l n z Y z b a D a n i e l Flunder elinde yz
ba asas, sanki g e i t l e s m i n d e yrrm gibi,
st g v e r t e d e b i r aa b i r y u k a r y r m e e
d e v a m etti. Sonradan bunu n e d e n y a p t n k
saca yle anlatmtr: Y a p l a c a k tek ey buy<]*) Sa eli yumruk yapp yalnz ba parma darda
kolu yukar kaldrp selm vermek Her ey ta
mam anlamna gelir. Pilotlar da
uaklarnn
uua hazr olduunu ba parmaklarn havaya
kaldrarak belirtirler.
eviren
<*) Bu tmamen ngilizlere has bir konuma trdr.
ngilizce konuan dier memleketlerde ayn e
kilde konuulmaz. Yani ngiliz adalarna has bir
lisandr. Bunun, kelime olarak tercmesi lisan
mza hayli elikili gelir. Fakat yle dilimize e
virebiliriz: Arkadam, benim adamlarm sa
hile karman lzm. Sen bu ii yapacak kiisin.
eviren
218

d u . i (Bunu y a p a r k e n bir m e r m i harita antas

nn bir ucundan g i r i p , teki ucundan k m t ) .
Baz personel savan balamasn sabrszlkla
bekliyordu. James P e r c i v a l P a d d y d e L a c y v e
arkada P e d d y Mc Q u a i d adl iki r l a n d a l a
vu birka saat e v v e l de Valera'ya, r l a n d a ' y
sava d tutacan syledii i i n kadeh kal
drmlar ve L S T ' n i n kpetesinde hl ahane
D o n a n m a R u m i ( * ) i e r e k buna d e v a m ediyor
lard
K u m s a l a yaklanca L a c y a d a m l a r n a bar
d: H a y d i arkadalar, koarak g i d e l i m . A d a m
lar k o m a y a balaynca top mermisi dumanlaryla kapl sahile b a k p P i l e r , d a n kn da
bizimle, savan d i y e b a r d ve annda su al
tnda kayboldu. K s a bir sre sonra su pskr
terek ban sudan k a r a n L a c y e y t a n ii bu,
daha kumsala k m a d a n beni b o m a y a al
yorlar...
K o m a n d o l a r S w o r d kumsalna knca L o r d
L e v a t i n gaydacs W i l l i a m Millin karma ge
misinden denize dt. A y n z a m a n d a sahilde
d u m a n l a r n y k s e l d i i n i v e havantopu ateini
g r d . A l l a h t a n sular koltuk altlarna k a d a r gel
mi ve g a y d a s slanmamt. M i l l i n sahile d o r u
de kalka y r r k e n L o v a t B i z e H i g h l a n d Ladd i e y i ( * ) a l d i y e bard. Beline kadar su iin
d e o l a n M i l l i n g a y d a s n n ucuna a z n d a y a d
ve isteneni a l m a y a balad.
Suyun k e n a r n a
gelince, y a p l a n a r ate
karsnda b i r sre
durdu ve sonra saa sola y r y e r e k g a y d a s n
( * ) Ram okunur ve ingiliz Donanmasnda bazen ge
mide bile iilmesi serbest olan bir ikidir.
eviren
( * ) Highland: skoya.
Laddie: Gen, delikanl anlamna gelir. eviren
219

ald ve k o m a n d o l a r n kumsala rahata kma

larn salad. Bir p a r a bitince tekine, o bi
tince b i r d i e r i n e g e i y o r d u . Bunu g r e n bir ko
m a n d o dayaklamad v e Y e r e y a t pi kurusu di
ye bard.
Btn Sword, Juno ve G o l d kumsallar bo
yunca, O r n e ' n u n a z n d a n batda Le H a m e l k
yne k a d a r takriben 20 m i l l i k bir b l g e d e n
g i l i z l e r sahile ktlar. Btn sahiller asker
karan g e m i l e r l e dolmutu, fakat s a l d n blge
sinde su alt engelleri ( d e n i z ykseldii i i n )
d m a n d a n fazla kayba n e d e n oluyordu.
H e d e f l e r i olan kumsala i l k yaklaanlar kurb a a a d a m l a r oldu. Su alt e n g e l i t e m i z l e m e uzm a n o l a n 120 teknisyenin g r e v i 30 y a r d a l k
(28 r e t r e ) bir y o l amakt. Birinci s a l d n dal
gasnn zerlerine g e l m e s i n d e n e v v e l
ilerini
20 d a k i k a d a bitirmek
z o r u n d a y d l a r . En m
k e m m e l v e sklmesi e n g e n g e l l e r N o r m a n di kumsal boyundakilerdi. K r a l i y e t Deniz P i
y a d e s i n d e n avu P e t e r H e n r y Jones, elik pil o n l a r v e beton k o n i k l e r d e n oluan engellerin
bulunduu y e r e k a d a r y z d . A l m olan 28
m e t r e l i k geitte, h e r biri 4,5 m e t r e b o y u n d a tah
rip edilmesi g e r e k e n 12 b y k e n g e l l e kar
lat.
K r a l i y e t D o n a n m a s n d a n baka bir kurbaa
adam, T e m e n John B. T a y l o r , etrafn saran
ok g z e l yaplm su alt e n g e l l e r i n i grnce
birlik komutanna yksek sesle B u nalet ii
b a a r m a k i m k n s z dedi, a m a g e n e de temiz
lik iine d e v a m etti. A t e altnda T a y l o r , d i e r
kurbaa a d a m l a r gibi m e t o d i k olarak almaya
balad. Engelleri; tek tek patlattlar,
nki
g r u p h a l i n d e p a t l a t l a m a y a c a k k a d a r bykt
ler. altklar srada A m f i b i k T a n k l a r yzerek
a r a l a r n d a n g e m e y e balad. Bunlarn arkasn220

d a n ilk asker d a l g a s n tayan g e m i l e r ka

geldi. K u r b a a a d a m l a r sudan dar f r l a y n c a
karma gemilerini grdler. Gemiler dalgalarn
etkisiyle y a n d n e r e k e n g e l l e r e arptlar. M a y i n l e r patlad. e l i k d i r e k l e r ve k e n a r l a r kes
kin e n g e l l e r e a r p a r a k
gvdelerinde
delikler
ald. K u m s a l a d o r u bata ka g i t m e y e alt
lar. D a h a kumsala g e l m e d e n e v v e l h e r y e r hur
d a l k haline g e l m e y e balad.
M u h a b e r e eri W e b b e r o an sonradan yle
anlatmtr. k a r m a b i r
trajediydi, L S T ' l e r ,
iindeki tanklar v e b u l d o z e r l e r y a n y o r d u . H e l e
bir tanesi ak d e n i z e d o r u g i d e r k e n t m alt
gverteleri alevler iindeydi.
imdi n g i l i z K r a l i y e t mhendisleriyle bera
ber G o l d kumsalnda alan kurbaa a d a m Jo
nes, engelleri t e m i z l e m e k l e meguld. T a m bu
srada, iindeki askerlerin sahile f r l a m a k z r e
a y a k t a d u r d u u b i r k a r m a gemisinin yakla
tn grd. A n i d e n b i r d a l g a y a v u r a n tekne
y a n a d o r u k a y d ve ykselerek, birka a d e t
g e n eklindeki m a y i n l i elik engelin stne d.
t. Jones, teknenin kulaklar sar eden b i r pat
l a m a y l a adeta d a l d n grd. Bu beklenme
dik d u r u m Jones'a y a v a ekilen b i r i z g i fil
m i hatrlatt. H a z r o l v a z i y e t i n d e duran b i r ki
inin, fskiyeden kan suyla yukar d o r u kak
k gibi bir ey. Fakat burda; fskiye g i b i yk
seleni suda, l insanlar v e y a kopmu vcut par
a l a n vard. T a m tepeye g e l d i k t e n sonra, suyun
h a v u z a dkl gibi, b u g v d e p a r a l a r v e l .
l e r su gibi dklp daldlar.
Birok kimseler iin engeller, saldrnn en
z o r ksmn tekil ediyordu.
G e m i l e r arka a r k a y a e n g e l l e r e taklyordu.
G o l d kumsahndaki 47 nci K r a l i y e t D e n i z p i y a d e
k o m a n d o l a r n tayan 16 k a r m a g e m i s i n d e n 4
221

tanesi batt, 11 tanesi y a r a ald ve kumsala otur

du. Y a l n z b i r tanesi ana g e m i y e dnebildi. 47
nci K o m a n d o Birliinden a v u D o n a l d G a r d n e r '
in a d a m l a r sahilden 50 m e t r e uzakta hasarl ge
m i d e n d e n i z e dkldler. Btn
tehizatlarn
kaybettiler ve makineli tfek atei altnda y z .
m e k zorunda kaldlar. Suda rpnrlarken Gard
ner birisinin B i z izinsiz g i r m i oluyoruz. Gali
ba bu kumsal bir ahsa a i t d e d i i n i duydu. 48
nci K r a l i y e t Deniz P i y a d e K o m a n d o l a r , yalnz
e n g e l l e r e taklmakla kalmadlar, a y n zamanda
y o u n bir h a v a n ateine
tutuldular.
Temen
M i c h a e l A l d w o r t h ve 40 adam, m e r m i l e r etrafn
d a p a t l a r k e n L C I i n n a m b a r n a girdiler. A r k a
a m b a r d a k i l e r de n a m b a r a d o r u kouyorlar
d. A l d w o r t h ' u n a d a m l a r B u r a d a n n e z a m a n
kacaz? diye baryordu.
Aldvvorth ceva
ben B i r dakika bekleyin ocuklar, daha b i z i m
sramz g e l m e d i dedi. K s a sren b i r sessizlik
ten sonra, birisinin p e k l ihtiyar, bunun ne
k a d a r o l a c a n tahmin ediyorsun? N a l e t a m b a r
suyla d o l u y o r dedii duyuldu.
Batan L C I ' l a r d a n d e n i z e denleri, eitli
tekneler kurtard. O k a d a r g e m i v a r d ki sanki
B o n d Street'de taksi e v i r i y o r m u g i b i y d i k di
y e n A l d w o r t h , kurtulanlarn bazsnn sahile ta.
sndn, bazsnn da b i r K a n a d a destoryerine
gtrldn grd. Fakat 50 k o m a n d o tankn
sahile karm bir L C T tarafndan toplanp da
teknenin direkt n g i l t e r e ' y e d n d n r e n e n
k o m a n d o l a r akna dndler. T e k n e kaptan ke
sinlikle y o l u n u d e i t i r e m e y e c e i n i sylyor v e
bunda srar ediyordu. Fakat kasndan yara
lanm o l a n Binba Stack P o o l e Bu dpedz
samalk. Siz hepiniz m a n y a k s n z dedi ve k
peteden denize atlayarak sahile d o r u y z m e y e
balad.
222

Engeller aldktan sonra, dman savunma

s ok deiik durumdayd. M e s e l b i r sektrde
iddetli, d i e r i n d e hafif v e y a hi y o k g i b i y d i .
G o l d kumsalnn bat kesiminde 1 nci H a m p .
shire A l a y deta ktle halinde y o k e d i l m e k is
teniyordu. T e k sra h a l i n d e su iinde y r m e y e
alrken L e H a m e l k y n d e
slenmi olan,
n a m l A l m a n 352 nci T m e n i n i n h a v a n topu ve
apraz makineli tfek ateine tutuldular... Er
Charles W i l s o n srprizle dolu bir ses d u y d u N i
h a y e t satn a l d m a r k a d a l a r . . . Dnp baknca,
yznde tuhaf bir i n a n m a z l k ifadesi olan ve s
z syleyen askeri grd. A s k e r daha baka tek
bir kelime s y l e m e d e n suyun iine k a y d ve k a y .
boldu. Etraftan ate y a y o r d u . Bundan e v v e l de
byle ^bir atee D n k e r k ' d e tutulmutu, a m a o
z a m a n aksi y n d e ilerliyordu.
Le H a m e l savunmasn H a m p s h i r e tam 8 sa
atte temizleyebildi ve D-Gnnn sonunda ka
yplar takriben 200' bulmutu. E n g e l l e r dn,
da, k a r a y a kan askerler ok az glkle kar
latlar. K a y p v e r d i l e r ama, bu t a h m i n l e r i n i n
ok altndayd. H a m p s h i r e i n
solunda
Dorset
A l a y n n askerleri, 40 dakika iinde
kumsaln
tesine getiler. Dorset'den sonra
Green Ho
wards y l e k a r a r l olarak k a r a y a ktlar ki, dur
m a d a n ilerlediler ve i l k hedeflerini bir saatten
ksa bir z a m a n d a ele geirdiler.
i m d i y e k a d a r 90 A l m a n ldrm o l a n B
lk Baavuu S t a n l e y H o l l i s k a r a y a kt ve
hemen tek bana bir beton savunma y e r i n i e l e
geirdi. H i s i n i r l e n m e y e n Hollis, e l bombas v e
Sten makineli tfeini kullanarak iki A l m a n l
drd ve 20 tanesini esir ald. A y n g u n 10 A l
m a n daha ldrd.
Le H a m e l ' i n sandaki kumsalda d u r u m o
kadar sakindi ki, baz askerler h a y a l krklna
223

uradlar. R A M C ' d e n C )
G e o f f r e y L e a c h asker
v e a r a l a r n sahile ktn g r d v e B i z sh
h i y e c i l e r e y k b o a l t m a y a y a r d m d a n baka i
k a l m a d d i y e sevincini belirtti. D e n i z piyadesi
Deni L o v e l l i i n karma, n g i l t e r e ' d e k i tatbikat
k a r m a s g i b i y d i . Birlii o l a n 47 nci K r a l i y e t
D e n i z P i y a d e K o m a n d o l a r , dmanla temastan
k a n a r a k kumsaldan abucak uzaklatlar ve
batya dnp Port-en-Bessin'e y a k n A m e r i k a l
larla bulumak iin 7 m i l z o r u n l u b i r yry
yaptlar. O m a h a kumsalndaki ilk A m e r i k a l y
la, l e d e n sonra bulumay m i t e d i y o r l a r d .
Fakat d u r u m bekledikleri g i b i o l m a d . M e h u r
352 nci A l m a n T m e n i tarafndan O m a h a ' d a a
klp kalan A m e r i k a l l a r n aksine, n g i l i z v e Ka
nadallar; Rus ve P o l o n y a l g n l l l e r l e takvi
yeli, y o r g u n ve daha z a y f 716 nci T m e n i n baa
k a m a y a c a k a d a r glydler. Buna ilveten,
n g i l i z l e r A n f i b i k tank v e z r h l a r a l a r d a n e n
avantajl ekilde y a r a r l a n m l a r d r . B a z d a n n
k s m l a r n d a z i n c i r d n d r e r e k m a y i n l e r i pat
latm, v e d i e r z r h l a r a l a r kk kprler
kurmu v e y a elik a l a r y a y a r a k zaten mayind e n arnm yumuak a r a z i d e i l e r l e m e y i kolay
latrmtr. H a t t a bir grup, k a l n a a ktk
leri tayarak d u v a r l a n a m a y a y a r d m etmi,
v e y a an ti tank u k u r l a n n rterek, t a n k l a n n iler.
lemesini salamlardr. Bu, y e n i keif denecek
kolaylklar, n g i l i z s a l d n b i r l i k l e r i n e ek y a r d m
l a r salamtr.
Btn bunlara r a m e n , baz gl
n o k t a l a n y l a karlalmtr.

direni

3 nc K a n a d a T m e n i n i n Juno kumsalnda
ki askerlerinir y a n s , beton korunaklar, siper
ler, t a h k i m e d l m i e v l e r v e Courseulles kasaba( * ) ngiliz Shhiye Tekilt.
224

eviren

sndaki A l m a n l a r l a

sokak sokak

d v e r e k di

r e n m e y i ezmi ve i ksmlara yrmtr. Bu

iin yaplmas ancak iki saat srmtr. Birok
y e r l e r d e bu d a h a da ksa z a m a n d a sonulanm
tr.
Bir L C F d e n k d e m l i denizci
E d w a r d Ashworth, Courseulles kumsalna asker ve tank ge
tirmiti. Bu srada K a n a d a l askerlerin alt A l
m a n esirini biraz ilerdeki bir setin arkasna g
trdklerini g r d . A s h w o r t h htra olarak b i r
A l m a n m i f e r i a l m a k istiyordu. Bundan i y i b i r
frsat olamazd, koarak setin arkasna g e l i n c e
alt A l m a n n st ste y a t t n grd. Bir m i h v e r
alp hatra olarak saklamak arzusunda srarl
olan A s h w o r t h l l e r d e n birinin stne e i l d i
ve a d a m n g r t l a n n k o y u n gibi kesilmi oldu
u n u grd. t e k i l e r i n de g r t l a k l a r kesilmiti.
Bunun zerine a n l a t l m a z bir ekilde kendini
hasta hissederek m i f e r a l m a d a n g e r i d n d v e
koarak g e m i s i n e gitti.
Gene, Gourseulles blgesinde avu P a d d y
de Lacy, bir siperden sanki istekli i m i l e r g i b i
ellerini h a v a y a k a l d r p dar kan 12 A l m a n i
esir ald. De L a c y d u r u p bir sre onlara bakt.
K u z e y A f r i k a ' d a kardeini kaybetmiti. D n e r e k
yanndaki askere u spermen'lere bak. Sade
ce bak onlara. Al bunlar, b e n i m g z m n nn
den, uzaklatr dedi ve o r a d a n a y r l p sinirleri
ni yattrmak i i n k e n d i n e bir fincan ay yap
m a y a gitti... Bir m a t r a iinde a y y a p m a k iin
su strken g e n b i r subay y a n n a g e l d i ve
sert b i r ifade ile B u r a y a bak avu, imdi a y
yaplacak z a m a n d e i l dedi. De L a c y 21 senelik
askerliin v e r d i i sabrla subaya bakt ve Efen
dim, biz u anda askerlik o y n a m y o r u z . Bu ger
ek bir sava. N e d e n be dakika sonra g e l i p de
225

bir fincan a y i m i y o r s u n u z ? dedi... V e subay

5 d a k i k a sonra g e l i p b i r fincan a y iti.
Courseulles
blgesinde sava d e v a m eder
ken; asker, top, tank, ara ve i k m a l malzemesi
sahile adeta y l y o r d u . Bunlarn i ksmlara
nakli g a y e t p r o g r a m l olarak y a p l y o r d u . Beach
M a s t e r ( K u m s a l Bakan) Y z b a C o l i n Maud,
Juno kumsalnda kimsenin a y l a k a y l a k dola
m a s n a i z i n v e r m i y o r d u . A s t e m e n John Beynon
gibi bir ok kimseler, uzun boylu, sakall suba
y n p o z u n d a n ve yksek sesle barndan pek
h o l a n m y o r l a r d . B e n bu partinin resepsiyon
komitesi bakanym, h e m e n k m l d a y n baka
l m d i y e y e n i gelenleri b y l e karlyordu. Pek
az kii Juno kumsalnn sahibi olan bu subayla
mnakaa etmek istedi. Fakat bir elinde tasma
sndan tuttuu D a l m a y a k p e i pek ho gr
nl d e i l d i . I N S muhabiri Joseph W i l l i c o m b e
kumsal bakanyla arasnda g e e n bir tartmay
hatrlamaktadr. lk K a n a d a l askerlerle beraber
k a r a y a kan VVilhcombe'a kumsal
bakamnn
alc v e r i c i radyosuyla, komuta g e m i s i aracl
ile A m e r i k a ' y a g n d e r i l m e k z e r e 25 k e l i m e y i
g e m e y e n mesaj g n d e r e b i l e c e i
vadedilmiti.
Fakat kimse bundan M a u d ' a h a b e r vermemiti.
S o u k souk VVillicombe'a bakarak A z i z dos
tum burada sava d e v a m e d i y o r demitir. ( * )
( * ) Juno kumsalndaki muhabirlerin, UP'den
Roland Clark gelinceye kadar
hibir haberleme
imknlar yoktu. Roland Clark gelirken iki sepet
posta gvercini getirmiti. Muhabirler acele ksa
notlar yazdlar ve bunlar gvercinlerin ayana
balanacak kapsllere koydular ve kular sa
lverdiler. Maalesef baz kular an arlk ba
land iin biraz uup tekrar yere dtler.
Mamafih bazdan bir mddet havada daireler iz
diler ve Alman hatlanna doru utular. Reuter'
228

VVillicombe sahil k o m u t a n n n h a k l o l d u u n u
kabul etmitir, nki b i r a z ilerde m a y i n l e r e ba
sp hayatlarn k a y b e d e n 35 K a n a d a l n n ceset
leri vard.
Btn Jno kumsal boyunca
Kanadallar
ok e z i y e t ektiler. n g i l i z kumsalndan b i r i
olan bu kumsal en kanl olanyd. K u m s a l n do
usundaki jilet g i b i keskin k a y a l k l a r ve sahil
barikat v e e n g e l l e r i s a l d n tekneleri
arasnda
felket yaratt. D a h a d a fenas, D o n a n m a v e Ha
va b o m b a r d m a n l a r , sahil savunma tesislerini
saf d e t m e y i b a a r a m a m ve b a z sektrlerde
askerler tankj destei o l m a d a n sahile kmlar
dr.
Bernieres v e St. A u b i n Sur M e r kasabalan n n karsnda 8 nci K a n a d a T u g a y ve 48 nci
D e n i z P i y a d e K o m a n d o l a r ok a r ate altnda
kaldlar. Blklerden bir tanesi sahile k a r k e n
k u v v e t i n i n y a n s n kaybetti. St. A u b i n Sur M e r '
d e n g e l e n topu at o k a d a r toplu ve y o u n d u
ki, kumsalda k e n d i n e has bir korku havas ya
ratt. A s k e r l e r i k o r u m a k t a n sorumlu bir tank;
topu ateinden k a m a k iin, l ve l m e k zr e o l a n y a r a l l a r i n e y e r e k zerlerinden geti.
Bunu g r e n k o m a n d o yzbas Daniel Flunder
olanca k u v v e t i y l e o n l a r b e n i m a d a m l a r m di
ye tanka bard; fena h a l d e kzm olan Flun
der, tankn k a p a n a d e n e i y l e
vurdu, f a k a t
tank y o l u n a d e v a m etti. Bunun zerine F l u n d e r
bir el bombas f r l a t a r a k
tankn paletlerinden
den Charles Lynch kumsalda
ayakta durarak
yumruklarn skp gvercinlere doru sallyarak Vatan hainleri, Allann bels vatan hain
leri diye bard. VVillicombe 4 gvercininin sa
dk kaldm syledi ve hakikaten de bunlar bir
ka saat iinde Londra Enformasyon (Haberle
me) Bakanlna ulatlar.
227

b i r i n i p a r a l a y a r a k durmasn salad. K a p a
a p d a n kan tanklar ondan sonra neler
olduunu anlayabildiler.
Savan ok sert ve hain olmasna r a m e n ,
K a n a d a l l a r ve k o m a n d o l a r Bernieres St. A u b i n
kumsalnda karaya ktlar ve 30 dakika srme
d e n kumsal geip ierilere girdiler. Bunlar ta_
kibeden s a l d n dalgalar, ok az glkle kar
latlar ve b i r saat iinde az olan bu karlk da
o r t a d a n kalknca, k u m s a l l a n korkun bir sessiz
lik kaplad. Balon Baraj B i r l i i n d e n H a v a eri
John M u r p h y
durumu ok g z e l
anlatmtr:
E n fena dmanmz, deniz ykseldike adeta
b i z e saldan k u m b i t l e r i y d i . . . K u m s a l l a n n ar
kasnda sokak savalar a s k e r l e r i en az iki saat
oyalad, fakat Juno'nun bu kesimi, Bat kesimi
g i b i e m n i y e t e alnmt. 41 ve 48 nci K o m a n d o
Birlikleri; biri St. A u b i n Sur M e r ' d e n d o u y a
d n e r e k sahile ynelecek, d i e r i ise S w o r d kum
salndan 7 m i l uzakta olan Juno'ya d o r u g i d i p
a r a d a k i boluu kapatacakt. H e r iki kuvvet bir
k a saat iinde, kumsal balar arasndaki y a r
y o l d a birleeceklerdi. P l n buydu ama, birbirle
r i n d e n a y r o l m a l a r n a r a m e n her iki birlik de,
a y m a n d a zorlukla karlatlar. Juno'nun 1 m i l
dousundaki Langrune'de 48 nci K o m a n d o Bir
lii kendini, tahkim edilmi ve girilmesi ok z o r
bir b l g e d e buldu. H e r ev sanki bir kale haline
getirilmiti. M a y i n l e r , dikenli tel r g l e r ve be
ton d u v a r l a r bazs 3.80 m e t r e ykseklikte ve
1.50 m e t r e kalnlndayd s o k a k l a n adeta t
kamt. Bu tahkim edilmi y e r l e r d e n , komando
l a r a r ate karlad. T a n k ve topusu olma
y a n 48 nci K o m a n d o Birlii olduu y e r d e donup
kald.
A l t mil uzakta S w o r d kumsalnda, z o r bir
k a r m a d a n sonra 41 nci, batya dnd. Lion-Sur.
228

M e r e d o r u y r m e y e balad. Franszlar, b i r
sre nce A l m a n g a r n i z o n u n u n g e r i ekilip git
tiini sylediler. V e r i l e n bilgi d o r u g i b i gz
kyordu; ta ki k o m a n d o l a r kasabann kenarna
g e l i n c e y e kadar. A n i alan topu atei destek
leyici tank ie y a r a m a z hale getirdi. G a y e t
masum grnl villalardan, k o m a n d o l a r ze
rine, makineli tfek ve h a v a n topu m e r m i s i ya
m a y a balad. 48 nci g i b i 41 nci de d u r m a k zo
runda kald.
Mttefik Yksek Komutanlnca
bilinme
yen, kumsal banda 6 m i l l i k b i r ak v a r d . y
le bir ak ki, e e r abuk hareket ederlerse
R o m m e l ' i n tanklar buradan ieri girer, sahile
ular ve deniz k e n a r n d a saa sola saldrarak
ngiliz i k a r m a l a r n perian hale getirebilirdi.
S w o r d kumsal
zerindeki zorluk karan
noktalardan biri Lion-Sur-Mer'di. n g i l i z l e r i n he
defi olan kumsaldan Sword'un, en i y i ekil
de savunulan y e r olduu tahmin e d i l i y o r d u . A s
kerlere aka, k a y p l a r n ok fazla olaca sy
lenmiti.
1 nci G n e y Lancashire A l a y n d a n er John
Gale'e g a y e t soukkanllkla l k saldr dalga
snda olan h e p i m i z i n belki de t a m a m e n temiz
l e n e c e i sylendi. K o m a n d o l a r a d u r u m d a h a da
karartlm bir ekilde anlatld. N e olursa ol
sun kumsala kmanz gerek, nki tahliye edil
me sz konusu deildir, geri d n m e k d i y e b i r
ey y o k . 4 nc K o m a n d o l a r kumsalda y o k ola
caklarn bekliyorlard. avu James C o l l e y v e
er S t a n l e y S t e w a r d i n hatrladna g r e , kendi
lerine k a y p l a r n n y z d e sekseni b u l a c a sy
lenmiti. P i y a d e birliklerinden nce sahile ka
cak olan A m f i b i k T a n k askerleri S a h i l e k a d a r
gidebilenleriniz bile, y z d e altm k a y p v e r m e 229

yi g z e a l m a l d r d i y e uyarlmt. T a b i bu ko
numalar, kulaktan kulaa gittike k a y p l a r n
y z d e doksan
olacana i n a n a n l a r o a l d . . .
A b a r t l m olsa da Smith'in bu r a k a m a inanacak
nedeni vard. ngiltere'yi terketmeden evvel Gos.
p o r t kumsalnda bir b r a n d a p e r d e g r d l e r v e
n e o l d u u n u sordular. C e v a b e n
geri getirilen
l l e r i n ayrlp,
t a m n m a l a r i i n kurulduu
sylendi.
B i r sre, e v v e l c e y a p l a n k a y p tahminleri
n i n d o r u olabilecei za:nedildi. Baz blgelerde
i l k d a l g a askerleri h a v a a ve m a k i n e l i tfek ate
ine tutuldular. East Y o r k A l a y n n h e m e n tm
personeli, sahil ile, k u m s a l m orta hsmlarna
k a d a r l o l a r a k yaylmt. A r k a d a n gelenler,
sanki odun y n g i b i llerin arasndan gee
r e k i l e r l e m e y e altlar. L o r d L o v a t i n koman
d o l a r n d a n st avu Fred V e a r s , East Y o r k l u l a n n kitle h a l i n d e y a t t n g c r p oke olmu v e
E e r d a n k olarak salprsalard, bu k a d a r ka
y p v e r m e z l e r d i demitir.
K u m s a l d a n geip,
yukar doru
koan Fred'in
yannda
Jesse
O w e n s ( * ) k a p l u m b a a gibi kalrd.
o k k a n l olmasna r a m e n
kumsaldaki
a r p m a ksa srmtr. l k k a y p l a r d a n sonra,
k a r m a y a p a n birlikler y a n a n tanklar, buldo
z e r l e r v e d i e r aralar g r m e l e r i n e r a m e n ara
da b i r d u y u l a n silh seslerinden baka, byk
b i r s a l d r y a uramadlar.
T a b i i kendilerine, k a y p l a r n yksek olaca
s y l e n e n btn personel i i n bu ok byk
b i r srprizdi.

{ * ) Uzun seneler 100 metre dnya rekoru knlama

yan mehur Amerikal zenci atlet.
eviren
230

Sword ( * )

kumsalnn

deta Bank HolidayC**)

birok

ksmlarnda

atmosferi v a r d .

D e n i z k e n a r n a inmi Franszlar g r u p l a r ha
linde toplanp V i v e les A n g l a i s d i y e b a n y o r lard. H e l e n g i l i z l e r d e n biri, savan nasl oldu
unu Franszlara zel m i m i k l e r l e
anlatyor ve
dierleri d e g z v e kulak kesilmi onu dinliyor
lard. H a l b u k i sahil h e n z m a y i n l e d o l u y d u v e
A l m a n l a r a r a d a b i r ate i cayarlard. Fakat Fran
szlar kurtulmann sevinciyle adeta b a y r a m ha
vas yayorlard. A s k e r l e r , f i anszlar tarafndan kucaklanyor, p l y o r v e o m u z l a r zerin
de tanyordu.
avu H a r r y N o r f i e l d v e topu R o l a n d A l l e n
S r m a l elbiseler v e m a d e n i b i r m i f e r g i y m i
birisinin kumsala d o r u yrdn g r d l e r .
(*) Sword kumsalnda yaplan arpmalar hakkn
da daima gr ayrlklar olacaktr. Dou (East
York) York personeli kendileri hakknda yaz
lan tarihle aym fikirde deillerdir. Tarih Bu
bir eitim gsterisi gibiydi, tek fark ondan da
ha kolayd demektedir. 4 nc Komandolar H
art 30 dakika sonra karaya ktklar zaman
East Yorklulann hl deniz kenannda oldukla
rm sylemektedirler. Sword'a saldran 8 nci
Tugay Komutam Tugeneral E. E. E. Cassin
ifadesine gre 4 nc Komandolar karaya ktk
lar zaman East Yorklular kumsaldan ayrlm
lard. 4 nc karaya kt zaman, 30 kii kay
bettii tahmin edilmektedir.
Cassin ifadesine
gre kumsaln bat yansnda Direnme tek tk
Alman nianclar hari, saat 08.30'da bastnlmtr. Buraya inen 1 nci South Lancashire
Alay, hafif kayplar vermi ve hzla i ksma
ilerlemitir.
Bunlann arkasndan gelen 1 nci
Suffolk yalnz dn kayp vermitir.
(**) ngiltere'de hafta tatilinden ayn,
bankalann
hepsinin kapal olduu tatil gndr. eviren
231

G e l e n i n 1 m i l i ksmdaki bir ky olan Colleville-Sur-Orne'nin Belediye Reisi

olduunu ve
k a r m a kuvvetlerini resm o l a r a k
karlamak
ve k u t l a m a k iin g e l d i i n i
renince
akna
dndler.
Baz A l m a n l a r , karma birliklerini karla
makta, Franszlardan g e r i kalmadlar. Er H e n r y
James, g e m i d e n sahile knca bir g r u p A l m a n l a
karlat. Bunlarn o u n l u u Rus ve P o l o n y a l
g n l l l e r d i ve teslim o l m a k iin sabrszlan
y o r l a r d . Fakat, K r a l i y e t T o p u B i r l i i n d e n Yz
ba G e r a l d N o r t o n en byk srprizle karla
an kimse oldu. Bavullar ellerinde ve Fransa'y
terkedecek ilk nakil aracn b e k l e r v a z i y e t t e drt
A l m a n , y z b a y a g e l i p teslim oldular.
G o l d , Juno ve S w o r d k u m s a l a r m d a k i karga
alk bitince, n g i l i z ve K a n a d a l l a r kumsaldan
i ksmlara d o r u hareket ettiler.
A s k e r l e r kasaba ve k y l e r e g i r m e k iin sa
varlarken, k a h r a m a n l k r n e k l e r i
gzlerinin
nne y a y l y o r d u sanki. B i r d e n i z p i y a d e binas, h e r iki kolu kopmu v a z i y e t t e e r l e r e g i r i n
arkadalar. A l m a n l a r u y a n m a d a n ierilere da
l n ! d i y e baryordu. Y a r a l l a r n bazlar ambu
lans beklerken, i l e r l i y e n askerlere B e r l i n ' d e bu
luuruz a r k a d a l a r d i y e onlara m o r a l veriyor
lard.
T o p u R o n a l d A i l e n , midesinden yaralanm
bir askeri asla unutamamaktadr. Srtn bir du
v a r a d a y a m kitap okuyordu.
,
i m d i h z l bir g e r e k s i n m e y d i A s k e r l e r G o l d
kumsalndan 7 m i l i e r d e k i katedral kasabas
Bayeux'a d o r u ilerliyorlard.
Kanadallar, Juno'dan 10 mil uzaktaki Ba
yeux-Caen arasndaki kara yoluyla, Carpiquet
H a v a A l a n n a doru y r y o r l a r d .
n g i l i z l e r d e Svrord'dan C a e n ehrine d
232

r u

ilerliyordu. Bu hedefleri ele g e i r e c e k l e r i n d e n o

kadar e m i n d i l e r ki, L o n d o n D a i l y M a i l ' i n mu
habiri N o e l M o n k s , kendisine S a a t 16.00 da Caen'da X noktasnda b i r brifing y a p l a c a k de
diklerini ok i y i hatrlamaktadr.
L o v a t i n k o m a n d o l a r h i z a m a n kaybetme
den S w o r d blgesinden dar kp y r m e y e
baladlar. D r t m i l uzakta, G e n e r a l G a l e ' i n 6
nc H a v a n d i r m e B i r l i k l e r i n i n tutmakta olduu
O r n e v e C a e n k p r l e r i n i G e n e r a l G a l e ' d e n dev
ralacaklard, nki S h i m y Lovat, G e n e r a l G a le'e tam ikindi v a k t i o r a d a olacana d a i r sz
vermiti. Bir tankn arkasnda y r y e n asker
kolunun e n nnde g i d e n L o r d L o v a t i n gayda
cs Bili M i l l i n B l u e Bonnets o v e r T h e Bor
d e r (*J i alyordu.
X23 ve X20'nin tayfas olan 10 n g i l i z iin Dgn sona ermiti. S w o r d kumsalnn a n d a
T e m e n G e o r g e H o n o u r ' u n X23 denizalts, sa
hile g i t m e k t e olan k a r m a g e m i l e r i n i n dmen
suyunda seyrediyordu. D e n i z altnn st dm
dz olduundan, k a r m a
gemilerinin yapt
d a l g a l a r d a n tr g z k m y o r d u . G z k e n tek
ey, gvertesindeki d a l g a l a n a n iaret b a y r a y d .
Bir L S T ' d e b u l u n a n serdmen Charles W i l
son, hibir destek olmadan, d e n i z d e i l e r l e y e n
direi ve ona b a l b a y r a grnce aknlk
tan denize yuvarlanacakt. X23 geerken, W i l
son, kk denizaltnn, k a r m a y l a ne ilgisi v a r
d i y e dnd. D a l g a l a r a ba v u r a r a k i l e r l e y e n
X23 kendini ekecek g e m i y i a r y o r d u ve tesadf
eseri olacak, e k m e g e m i s i n i n ad E n A v a n t
idi. G a m b i t harekt bitmiti ( D e n i z a l t l a n n g
r e v i n i n kod i s m i ) T e m e n H o n o u r ve 4 tayfas
( * ) Bir sko trksdr ve zet olarak Mavi Be
reler snrn tesinde anlamna gelir.
eviren
233

m e m l e k e t l e r i n e d n y o r l a r d . . . X23 ve X20'nin
kumsala

k m a l a r iin iaret v e r d i k l e r i perso

nel, Fransa iine d o r u i l e r l i y o r l a r d . H e r k e s optimistikti. A t l a n t i k D u v a r delinmiti ve imdiki

en byk soru, A l m a n l a r n bu okdan nasl kur
tulacaklaryd.

KISIM III
Sabahn erken saatinde Berchtesgaden ses
siz v e sakindi. Gn lkt v e etraftaki d a l a r n
z e r i n d e bulutlar toplanmt. Obersalzberg'deki, k a l e y e b e n z e y e n H i t l e r ' i n villas hareketsiz
d i v e F h r e r hl uyuyordu. Birka mil tedeki
k a r a r g h olari Reichzkanzlei'de, n o r m a l sabah
l a r d a n b i r i yaanyordu. O K W ' n i n H a r e k t Ba
k a m O r g e n e r a l A l f r e d Jodl, sabahn altsndan
beri a y a k t a y d . H e r z a m a n k i hafif kahvealtsn
y a p m ( B i r fincan kahve, r a f a d a n yumurta v e
bir d i l i m kzarm e k m e k ) ve imdi de ses ge
i r m e z ofisinde rahatlkla g e c e g e l e n raporlar
okuyordu.
t a l y a ' d a n g e l e n h a b e r l e r can skclm de
v a m ettiriyordu. 24 saat e v v e l R o m a dm ve
g e r i e k i l m e k t e olan Feld M a r e a l A l b e r t K e s serling'in askerleri ok a r bask altnda bra
klmt.
t a l y a ' d a k i kle Jodl o k a d a r etkilenmiti
ki, y a r d m c s G e n e r a l W a l t e r W a r l i m o n t ' a , Kesserling'in k a r a r g h n a g i d i p g e r e k d u r u m u
renmesi i i n e m i r v e r m i v e a y n gnn akam
y o l a kmasn sylemiti.
Rus cephesinde y e n i birey yoktu. Jodl'un
resmi yetkisi,
dou
cephesiyle
ilgilenmesini
g e r e k t i r m i y o r s a da, H i t l e r ' e Rus cephesindeki
234

savalarn
yordu.

yapl h a k k n d a

nerilerde

bulunu

S o v y e t y a z saldrs neredeyse balamak ze

r e y d i ve 1.500.000 kiilik iki yz A l m a n T m e n i
2000 m i l l i k c e p h e boyunca h a z r v a z i y e t t e bu
saldry bekliyordu.
R a p o r l a r a g r e Rus cephesi bu sabah ok
sakindi. Jodl'un e m i r subay,
v o n Rundstedt'in
kararghndan gelen ve Normandi'ye Mttefik
saldrs y a p l d n b i l d i r e n
r a p o r l a r getirdi.
Jodl bu d u r u m u n p e k n e m l i o l m a d n dn
d. u anda onu en f a z l a i l g i l e n d i r e n konu taly a ' d a k i durumdu.
Birka m i l tede Strub'daki
barakalarda,
Jodl'un m u a v i n i G e n e r a l W a r l i m o n t saat 04.00
denberi N o r m a n d i ' d e k i saldry takibediyordu.
OB West'in Panzer yedeklerinin Panzer Lehr
ve 12 nci SS P a n z e r T m e n l e r i serbest bra
klmasn isteyen teleks mesajn alm ve tele
f o n l a V o n Rundstedt'in K u r m a y Bakan T m
g e n e r a l G u n t h e r Blumentritt ile bu konuyu ko
numutu.
Bu
konuma
bitince
Warlimont,
Jodl'a telefon etti v e Blumentritt, O B W e s t ' i n
y e d e k p a n z e r l e r i d e r h a l k a r m a blgesine gn
d e r m e k istediini bana b i l d i r d i dedi.
W a r l i m o n t ' u n h a t r l a d n a g r e , bu szler
zerine Jodl soruyu kafasnda tartrken, uzun
b i r sessizlik oldu ve Jodl Bunun g e r e k kar
m a olduuna e m i n m i s i n i z ? d i y e sordu v e W a r
limont'un c e v a p v e r m e s i n e
vakit brakmadan
s z l e r i n e yle d e v a m etti: A l m o l d u u m ra
p o r l a r a g r e , bu aldatc saldrnn bir ksm olabir. OB W e s t ' i n u anda yeteri k a d a r y e d e i
v a r . O B W e s t b u saldry elindeki kuvvetlerle
d u r d u r m a y a alsn. Ben
O K W yedeklerinin
serbest b r a k l m a l a r n n z a m a n o l m a d kan
sndaym. D u r u m u n a k l a
kavumas
iin
235

beklememiz lzm...
W a r l i m o n t tartmasnn
bir faydas o l m a y a c a n b i l i y o r d u v e N o r m a n di karmasnn, Jodl'un dndnden ok da
ha ciddi olduuna
k a n i y d i . Buna
inanarak,
Jodl'a yle b i r soru sordu E f e n d i m , N o r m a n di d u r u m u bu ekildeyken, e v v e l
planland
g i b i t a l y a ' y a g i d e y i m m i ? Jodl Evet, e v e t git
m e m e n e b i r neden g r e m i y o r u m dedi v e tele
fonu kapatt. W a r l i m o n t da telefonu yerine koy
duktan sonra O r d u H a r e k t Bakan G e n e r a l
v o n Buttler
Brandenfels'e d n e r e k
ona Jodl'
un k a r a r n syledi ve Blumentritt'i
severim.
Bu karar, b i r karma
h a l i n d e ne olabilecei
fikrine t a m a m e n ters dyor, dedi. W o r l i m o n t ,
Jodl'un P a n z e r l e r i ( H i t l e r ' i n e m r i n d e l e r d i ) kul
l a n m a fikrini literal o l a r a k y o r u m l a m a s kar
snda oke olmutu. Bat Cephesi Komutannn,
durumu d a h a y a k n d a n g r m e s i v e kymetlen
d i r m e y i , g e r e k l e r e d a y a n a r a k y a p m a s lzmd.
V o n Rundstedt gibi d e e r l i b i r k o m u t a n n iste
i, v a r s a y m a dayanlarak r e d edilince, W o r l i
m o n t ne y a p a c a n arr hale geldi. Bu bir
liklerin H i t l e r ' i n direkt yetkisi altnda bulundu
u bir gerekti. Fakat W o r l i m o n t a y n e n
Von
Rundstedt g i b i dnyor ve M t t e f i k saldrs
halinde A l d a t c v e y a g e r e k o l s u n Panzer
ler d e r h a l serbest braklmalyd. z e l l i k l e bu
kuvvetler, A l m a n y a ' n n son S i y a h v a l y e s i
olan d e e r l i stratejisi V o n Rundstedt g i b i birisi
tarafndan kullanlmak istenirse, serbest brakl,
m a l a r bir gereksinmeydi.
W o r l i m o n t durumu sonradan yle yorum
lamtr: Jodl, v e r d i i kararn, H i t l e r ' i n verece
i k a r a r l a ayn olacan dnmtr.
W o r l i m o n t O B W e s t ' d e Blumentritt'e telefon
etti ve d u r u m u bildirdi. A r t k P a n z e r l e r i n ser,236

best braklmas, JodTun, asker b i r dahi o l d u u ,

nu kabul ettii H i t l e r ' e kalmt.
. B y l e b i r d u r u m l a karlaacan
tahmin
e d e n v e b u konuda H i t l e r i e konumak isteyen
subay Berchtesgaden'e o t o m o b i l l e iki saatlik me
safedeydi. H e r r l i n g e n , U l m ' d a k i e v i n d e o l a n Feld
M a r e a l E r w i n R o m m e l , bu kemeke iinde na
slsa unutulmutu. B. O r d u l a r G r u b u h a r p ceri
desinde, R o m m e l ' i n N o r m a n d i karmas hak
knda bilgisi o l d u u n a d a i r hibir k a y t yoktur.
Paris'in dndaki O B W e s t
kararghnda,
Jodl'un a l d k a r a r ok ve aknlkla karlan
d. H a r e k t Bakan K o r g e n e r a l Bodo Z i m m e r
mann, Rundstedt'in H r s d a n patlayacakm gi
bi, k p k r m z kesilen yzyle, . anlalmayacak
eyler - konutuunu g r d . G e c e l e y i n O K W ' y e
y a p l a n bir telefon konumasnda Jodl'un nbet
i subay Y a r b a y Fiedel'e O B W e s t ' i n iki P a n z e r
T m e n i n i a l a r m a g e i r d i i sylendii z a m a n hi
bir itirazda bulunmamt.
Zimmermann gene
O K W ' y e telefon edip, k a r a kuvvetleri H a r e k t
Bakan G e n e r a l V o n Buttlar Brandenfels i l e
konutu. Kendisini g a y e t resm olarak karla
y a n V o n Buttlar, Jodl'dan a l d talimata uya
rak, g a y e t k z g n b i r ekilde Bu T m e n l e r O K W
n i n direk kontrol altndadr. E v v e l bizden m
saade a l m a d a n bu tmenleri a l a r m a g e i r m e y e
h a k k n z yoktur. P a n z e r l e r i derhal durduracak
snz. F h r e r k a r a r v e r m e d e n hibirey yaplma
yacaktr. Z i m m e r m a n n itiraz e t m e y e kalknca,
V o n Buttlar N e syleniyorsa onu y a p d i y e onu
susturdu. A r t k iin gerisi V o n Rundstedt'e kal
mt. Feld M a r e a l olarak H i t l e r ' e telefon etmek
yetkisi v a r d v e b y l e c e P a n z e r T m e n l e l r i n i n
serbest b r a k l m a i h t i m a l i de k u v v e t l i y d i . Fakat
V o n Rundstedt n e D-Gnnde, v e n e d e d a h a
e v v e l H i t l e r ' e telefon etmemiti. ok nemli bir
237

d u r u m olan N o r m a n d i karmas karsnda bi

le aristokrat olan V o n Rundstedt d e v a m l olarak
u B o h e m y a l onba ( * ) d i y e isimlendirdii
H i t l e r ' e y a l v a r m a y kendisi iin bir kklk
kabul ediyordu.
Fakat V o n Rundstedt'in subaylar O K W ' y i
telefon b o m b a r d m a n n a tutup k a r a r n deiti
r i l m e s i n e altlar.
Warlimont,
Von
Buttlar
Branderfels v e hatt H i t l e r ' i n z e l K a l e m M
dr G e n e r a l Schmundt'a telefon etti. Bu esa
snda, ok uzun bir atma halini ald ve so
nucu Z i m m e r m a n n yle anlatmtr: E e r biz
P a n z e r T m e n l e r i n i almazsak, N o r m a n d i kar
mas baarl olacak ve tahmin e d i l e m e y e n kt
sonulara neden olacaktr, dedik. Bize cevaben;
Bizim; yani OB VVest'in; k a r a r v e r e c e k durumda
o l m a d m z , zaten ana k a r m a n n t a m a m e n
baka bir y e r d e y a p l a c a n sylediler. ( * ) Ve...
H i t l e r etrafndaki askeri d e h a l a r tarafndan ko
runmu v a z i y e t t e uykusuna d e v a m etti.
La
Roche-Guyon'da R o m m e l ' i n
kararg
h n d a K u r m a y Bakan K o r g e n e r a l Speidel he-

( * ) Von Butler-Brandenfels'e gre Hitler, Von Rund

stedt'in kendisini sevmediim ve kk grd
n bilirdi. Hitler bir defa yle demiti: Feld
Mareal mrldand sre her ey tamam demek
tir.
( * ) Hitler karmann Pas De Calais'ye yaplacana
o kadar inanyordu ki, Von Salmuth'un 15 nci
Ordusunu 24 Hazirana kadar
orada tutmutur.
Bundan sonra artk i iden gemiti.
Esasna
baklrsa, karmann Normandiye yaplacana
inanan ilk kimse Hitler'dir. General Blumentritf
in hatrladna gre Nisan aynda Jodl'dan bir
telefon geldi ve bana Fhrer'de; Normandiye
bir karma yaplabilme ihtimaline dair gvenilir
bilgiler var dedi.
238

nz Jodl'un. k a r a n n d a n haberi yoktu. ki P a n z e r

T m e n i n i n a l a r m a g e i r i l e r e k y o l a km olduk
l a r m zannediyordu. Bundan baka
Speidel 21
nci P a n z e r ' i n C a e n i n g n e y i n d e toplanma mer
kezine g i t t i i n i v e tanklarnn g e l m e s i iin biraz
z a m a n a ihtiya olduunu, fakat keif birlikleri
olan p i y a d e l e r i n i n dmanla arpmaya bala
d n z a n n e d i y o r d u . Bu nedenle k a r a r g h t a b i r
iyimserlik h k m sryordu. A l b a y L e o d e g a r d
F r e y b e r g bu
atmosferi
yle
yorumlamtr:
M t t e f i k l e r i n g n sonunda ters yz denize d
kleceine d a i r g e n e l bir inan v a r d . R o m m e F
in D e n i z E m i r Subay T u a m i r a l F. R u g e da ay
n fikre itirak ediyordu, a m a g z n e tifhaf b i r
ey takld. D k e ve Duchess de la
Rochefoucauld'm uaklar, y a v a yava atonun duvarla
rndaki k y m e t b i i l m e z G o b e l i n resimlerini topluyorlard.
Gerekten mttefik k u v v e t l e r i y l e
arpan
7 nci O r d u k a r a r g h n d a k i i y i m s e r l i i n b i r ok
nedenleri vard. K u r m a y Subaylara g r e 352 nci
T m e n V e r v i l l e ile C o l l e v i l l e arasnda O m a h a
kumsal saldrganlar
denize
dkmt. Bu
olay yle c e r e y a n etmiti: Sahilde, yksek ara
ziden d e n i z e bakan tahkimath b i r m e v z i d e bu
lunan subay savan gelimesi h a k k n d a karar
g h n a r a p o r vermiti.
Bu
subayn
verdii
rapor o
kadar nemli
sayld ki kelimesi
kelimesine kabul edildi. R a p o r yleydi: D e n i z i n
tam kenarnda dman, sahil engelleri a r k a s n a
saklanmaya alyor. A r a l a r n d a tank da bulu
nan b i r sr m o t o r l u a r a
kumsalda d u r m u
v a z i y e t t e v e hepsi y a n y o r .
Engel
temizleme
ekipleri ilerini terkettiler. G e m i l e r d e n k a r m a
ii durduruldu. D i e r g e m i l e r sahile g e l m e y i p ,
akta bekliyorlar. T o p u v e d i e r ate m e v z i l e r i m i z ok i y i yerletirildikleri iin d m a n b i r
239

h a y l i k a y b a uratlmtr, B i r o k yaral ve l
kumsalda y a t m a k t a d r . ( * )
Bu 7 nci Ordunun
d u y d u u i l k i y i haberdi. M o r a l o k a d a r yksekti
ki, 15 nci O r d u K o m u t a n G e n e r a l V o n Salmuth,
7 nci O r d u y a y a r d m iin 346 nci P i y a d e Tmeni
ni g n d e r m e y i teklif ettii z a m a n ,
kendisine
T e e k k r ederiz ama, i h t i y a c m z y o k d i y e ce
vap verildi.
H e r k e s i n gvenceli
olmasna kart, 7 nci
O r d u K u r m a y Bakan G e n e r a l P e m s e l durumun
g e r e k v e t a m eklini o r t a y a k a r m a k iin aba
sarfediyordu. inde bulunduu
artlar altnda
bunu y a p m a k bir h a y l i zordu. nki haberleme
i m k n l a r ortadan kalkmt.
Btn teller ve
kablolar, ya Fransz y e r a l t rgt, ya parat
ler tarafndan, v e y a h u t t a y a p l a n bombard
m a n l a r d a kesilmilerdi. Pemsel, R o m m e l ' i n ka
r a r g h n a Eski d e v i r l e r d e k i k o m u t a n l a r n sa
vat trden bir sava y a p y o r u m . Fatih W i l l i a m i n y a p t gibi, g z m l e g r e b i l d i i m v e ya
knda olup da kulamla d u y d u u m l a d i y e ya
knd. G e r e k t e Pemsel
haberleme sisteminin
n e k a d a r feci v a z i y e t t e o l d u u n u
bilmiyordu.
Cherbourg yarmadasna yalnz
paratlerin
( * ) Bu rapor Omaha kumsalnn Vierville ucundaki
Pointe et Raz de la percee'deki tahkimatn ko
mutan Albay Goth tarafndan 352 nci Harekt
Bakam Yarbay Ziegelmann'a
saat sekiz veya
dokuz arasnda gnderilmitir. Bu okadar iyim
serlie sebep oldu ki, savatan sonra Ziegelmann'
n yazdna gre Kendilerinden zayf dman
kuvvetleriyle arpyorlard. Bundan sonra gelen
raporlar ok daha iyimserdi ve saat 11.00'de 352
niln Komutan General Kraiss, Omaha kumsaln
temizlediinden o kadar emindi ki, ngiliz blge
si deki Tmenin sa kanadn kuvvetlendirmek
iin elindeki yedekleri oraya gnderdi.
240

indiini biliyordu. Halbuki, y a r m a d a n n d o u

sahilinde U t a h kumsalna d e n i z d e n k a r m a ya
pldndan haberi bile yoktu.
Pemsel iin, saldrnn tam corafi snrla
rn saptamak z o r olmasna r a m e n b i r tek ey
den kesinlikle emindi. N o r m a n d i saldrs, g e r .
ek k a r m a y d . B u inann R o m m e l v e V o n
Rundstedt'in k a r a r g h l a r n a d e v a m l o l a r a k bil
dirdi, fakat h e r z a m a n aznlkta kald.
B O r d u l a r G r u b u ve OB W e s t sabah rapor
larnda bildirdikleri g i b i Bu anda, bunun geni
apl bir aldatc s a l d n mi; yoksa g e r e k k a r m a mi; o l d u u n u

biraz erkendir.

Generaller, S C H W E R P U N K T E a r a t r m y a de
v a m ediyorlard. N o r m a n d i sahilindeki herhan
gi bir, er, bunun n e r e d e olduunu syliyebilirdi.
S w o r d kumsalndan y a n m m i l uzakta a
vu Josef H a g e r , akn ve titrer v a z i y e t t e maki
neli tfeinin tetiini buldu ve t e k r a r ate etm i y e balad. Etrafnda, d n y a sanki z e r i n e yklyormu g i b i y d i ve bu olurken kan ses kul a k l a n s a r e d e n trdendi. K a f a s n n ii g r l ,
tyle doluydu ve 19 yandaki makineli tfeki,
k o r k u d a n adeta hasta olmutu. y i savamt.
S w o r d kumsal g i r i i n d e 718 nc T m e n i n savun
ma hatt y a n l m c a , kendi Blnn g e r i ekili
ine makineli t f e i y l e y a r d m etmiti. H a g e r ,
k a ( * ) T o m m y v u r d u u n u bilmiyordu. Z e v k ier
sinde o n l a n n kumsaldan
kp gelilerini v e
makineli tfeiyle y e r e seriini seyretmiti. Sa
vaa g i r m e d e n e v v e l ,
b i r dman l d r m e n i n
nasl olacan ok m e r a k etmiti. Birok kereler bu konuyu a r k a d a l a n Huf, Saxler ve F e r
d i K l u g ile konumu, v e imdi bunun g a y e t
( * ) Tommy ngilizlerin kendi askerlerine verdii
isimdir. Bunu Almanlar da kullanrlard. Bizdeki
eviren
Mehmetik in ngilizce kart.
241

kolay olduunu renmiti. Huf, bunun ok ko

l a y olduunu r e n i n c e y e k a d a r yaamad. n .
ki

g e r i kaarken ldrlmt.

H a g e r onu, a z ak v e aln olmas gere

k e n y e r d e alm koca bir delikle itin kenarn
da brakt.
H a g e r , Saxler'in n e r e d e olduunu
b i l m i y o r d u . Fakat bir arapnel parasnn at
y a r a d a n akan kan ile yar, y a r y a k r olan Ferdi
y a n n d a y d . Bu durumda H a g e r artk hepsinin
lmesini, bir z a m a n meselesi olarak gryordu.
K e n d i s i ve Blkten sa k a l a n 19 kii, kk be
ton bir b a r n a n nndeki siperdeydiler. H e r
taraftan makinal tfek, h a v a n topu ve tfek
ateiyle vuruluyorlard. T m e v r e d e n gelen ate
e baklrsa etraflar sarlmt. Y a p l a c a k ey,
ya l m e k v e y a teslim olmakt, nki baka kar
y o l yoktu ve bunu herkes biliyordu. Y a l n z ar
kalarndaki barnaktan ate eden Yzba hari.
Yzba D a y a n m a l y z , D a y a n m a l y z d i y e ba
ryor,
fakat o n l a r n b a r n a a g i r m e s i n e izin
vermiyordu.
H a g e r ' i n h a y a t n d a k i e n korkun
an b u y d u ve artk n e y e ve n e r e y e ate ettiini
bile bilmiyordu. T o p u atei kesilince, makineli
tfeinin tetiini e k i y o r ve sarslarak ate edi i r i seyrediyordu. nki bunu y a p m a k ona ce
saret v e r i y o r d u . Bundan sonra topu atei yeni
den balyor ve hepsi yzbaya B i z i ieri bra
k n d i y e y a l v a r y o r d u . Yzbann fikrini de
itirmesine belki de tanklar neden oldu. Hepsi
tank paletlerinin seslerini duydular.
G e l e n iki
tankt. Bir tanesi, bir tarla tede durdu. D i e r i
yava, y a v a ilerledi, bir iti ezdi ve yalandaki
bir ayrlkta otlyan i n e i n y a n n d a n geti.
Bundan sonra siperdeki askerler tankn topu
nun yava, yava aa d o r u indiini ve ata
h a z r l a n d n grdler. T a m bu srada tank ina.
m l m a z bir ekilde patlad ve y a n m y a balad.
242

A r k a l a n n d a bulunan bir bazukac, son roketini

atarak tam isabet kaydetmiti. H a g e r ve arka
da Ferdi yanan tankn st kapann ald
n ve siyah dumanlar karan bir kiinin dar
trmanmya altn grdler. Elbiseleri yan.
makta olan tank, lklar atarak ak delikten
yar yarya dar sarkt ve vcudu tankn kena
rndan sarkarak ylece kald. Hager, Ferdi'ye
Allah bize daha iyi bir lm ltfetsin, dedi.
kinci tank bazuka menzili dnda olduun
dan atee balad ve en nihayet Yzba herkezin barnaa girmesi iin emir verdi. H a g e r ve
kurtulan dierleri, yepyeni bir kbus yaaya
caklarn bilmeden kendilerini ieri attlar.
Bir oturma odas kadar byk denebilecek
barnak l ve can ekien askerlerle doluydu.
Bunlardan baka, salam olan 30 asker de bar
na o ekilde doldurmutu ki, yere bile otur
mak imkn yoktu. ersi karanlk, pis kokulu
ve grltlyd... Yarallar inliyorlar ve asker
ler eitli lisanlarda konuuyorlard. nki bir
ou Rus ve Polonyalyd. Yarallarn Teslim
olalm diye barmalarn duyan Yzba hi
aldrmadan
tek gzetleme deliinden darya
makineli tfeiyle ate ediyordu. Ksa bir sre
iin bir duraklama oldu ve H a g e r ile adeta ha
vaszlktan boulmakta olan dierleri dardan
birinin bardn duydular. Baran T a m a m
H e r m a n ( * ) dar ksan iyi olur diyordu. Y z
ba cevap olarak makineli tfeiyle atee ba
lad. Birka dakika sonra ayn sesi tekrar duy
dular. Bu sefer B u iten vazge Fritz diyordu.
Zaten pislenmi havay,
daha da kt yapan
Yzbann
makinalsndan
kan
dumanlar,
( * ) Mttefiklerin Almanlar iin kulland isimler
den biri. Bazen Cery derlerdi. Ceryken burdan
gelir. Alman Tenekesi.
eviren
243

havadaki
gaz
bir kat
d a h a arttrdndan
herkes
ksryordu.
Yzbann
arjr
de
i t i r m e k iin durduu
zaman
Teslim
olal m sesleri ykseliyordu. N i h a y e t dardan bi
risi o n l a r a A l m a n c a seslendi v e H a g e r ' i n hatr
l a d n a gra
bunu d u y a n
y a r a l l a r d a n biri
b e l k i d e b i l d i i iki k e l i m e l i k n g i l i z c e y l e c e v a p
v e r d i H e l l o boys, H e l l o boys.
Dardan y a p l a n ate kesildi ve herkes bun
d a n sonra ne o l a c a n k e s t i r m e d e zorluk ek
m e d i . T a m tepelerinde bir g z e t l e m e d e l i i var
d. H a g e r v e arkadalar birini o m u z l a r n a a h p
kaldrarak
dary
gzetlemesini
saladlar.
A d a m dar baknca A l e v makinesi, a l e v ma
kinesi g e t i r i y o r l a r d i y e b a r m y a balad. Ha
g e r a l e v l e r i n ieri g i r e m i y e c e i n i biliyordu. nki y a n d a k i delik
k a d e m e l i o l a r a k yaplmt.
A l e v scakl ieri girebilse bile, a l e v girmesi
olanakszd.
Birden b i r e V u f f d i y e a l e v makinesinin
sesi duyuldu. B a r n a a h a v a girii, tavandaki
delikle, yzbann ate ettii g z e t l e m e d e l i i y .
le salanabiliyordu. Y a v a , y a v a barnakta s
y k s e l m i y e balad. Baz a s k e r l e r p a n i e k a p L
d v e D a r k m a m z g e r e k diye, bir birlerini
i t i p b a r m a a baladlar v e y e r e kapanp srnrcesine k a p y a d o r u g i t m i y e altlar ama;
o k a d a r kalabalktlar ki, y e r e e i l i p d e m e y e
d e m e i m k n l a r bile yoktu.
H e r k e s teslim o l m a k iin yzbaya yalvarm y a balad. G z e t l e m e d e l i i n d e n bakan yz
ba sanki bunlar d u y m u y o r m u g i b i hareket
e d i y o r d u . H a v a , gittike daha da kokumu h a l e
g e l m i y e balad.
T e m e n btn askerlere
Benim emrimle
nefes alacaksnz dedi, v e balad A l . . . v e r . . .
Al... ver...
H a g e r h a v a d e l i i n d e k i m e t a l i n p e m b e renk244

ten, k r m z y a ve b i r a z sonra da a k k o r h a l i n e
g e l d i i n i grd. A l . . . v e r . . . A l . . . v e r d i y e te
m e n b a r p d u r u y o r d u . Y a r a l e r hl H e l l o
boys H e l l o b o y s d i y e dardakilere sesleni
yordu. H a g e r , r a d y o bandaki erin kod i s m i y l e
karargh a r a d n duydu, fakat c e v a p alam
yordu... A r t k sabr tkenen t e m e n E f e n d i m ,
y a r a l l a r bouluyor,
teslim
olmalyz
dedi
Yzba
ters
ters
Bu
dnlemez
bile
diye bard ve
S a v a a r a k dar kacaz,
a d a m l a r ve silhlarn s a y d i y e i l v e etti. Bar
nan kesinden b a z l a r H a y r , H a y r d i y e
bardlar.
Ferdi, e i l e r e k H a g e r ' e Y z b a d a n baka,
bir tek makineli tfek sende var. n a n b a n a bu
m a n y a k h e r i f ilk e v v e l seni dar k a r a c a k
d i y e fsldad.
Bu srada, b i r o k asker tfeklerinin meka
nizmasn karp y e r e frlatyordu. H a g e r , Ferdi'ye B e n g i t m i y e c e i m dedi ve makineli tfe
i n i n horozunu skp bir kenara frlatt.
A r t k scaktan b a y l m a l a r balad. T e m e n ,
yzbaya y a l v a r m y a
d e v a m ediyordu,
fakat
olumlu sonu a l m a d a n !
Birden bire
yzba
durdu v e r a d y o operatrne dnerek, T e m a s
salyabildin m i ? d i y e sordu. R a d y o o p e r a t r
H a y r e f e n d i m d i y e c e v a p verdi. B u c e v a p t a n
sonra yzba ilk defa etrafna b a k m y a ba
lad. T k l m tklm b a r n a grnce adeta a
kna dnd. Sonra elindeki makineli tfei ye
re att ve K a p y an*' d i y e e m i r verdi. .
H a g e r , birinin, y r t k b e y a z b i r bez para
sn tfeinin ucuna b a l a y p g z e t l e m e deliin
d e n dar uzattn grd.
Dardan b i r ses
T a m a m Fritz, dar kn ve teker, t e k e r dedi.
C i e r l e r i n i t e m i z h a v a y l a d o l d u r m a k iin
derin, d e r i n nefes alan, ve g n ndan g z 245

leri kamaan askerler karanlk snaktan da

r frladlar. E e r tfek v e m i f e r l e r i n i h e m e n
y e r e atmazlarsa, kapnn h e r iki y a n n d a duran
n g i l i z askerleri, u y a r m a a m a c ile ayaklarnn
d i b i n e ate ediyorlard. Siperin sonuna geldikle
r i n d e n g i l i z l e r pantalon kemerlerini, n d
m e l e r i n i , f o t i n balarn ve ceketlerini kestiler
ve sonra da hepsini y z k o y u n tarlaya yatr
dlar.
H a g e r ve Ferdi, elleri balarnn stnde si
p e r d e kotular. Ferdi'nin pantalon k e m e r i kesik
d i k t e n sonra n g i l i z subay k i hafta iinde ar
kadalarn Berlin'de g r e c e i z F r i t z dedi. Y
z kanl ve imi olan Ferdi aka y a p m a k is
tedi: O z a m a n a kadar biz n g i l t e r e ' d e olaca
z dedi. Bunu, n g i l t e r e esir k a m p n a gitmi
o l a c a z anlamna sylemiti.
Fakat,
szleri
yanl a n l y a n n g i l i z Subay Bu a d a m l a r kum
sala g t r n diye e m i r verdi. Pantalonlar d
mesin d i y e elleriyle tutarak y r m e e balad
lar ve h l y a n m a k t a olan tank ile, ayrda ga
y e t sakin o t l y a n
i n e k l e r i n y a n n d a n getiler.
Onbe d a k i k a sonra H a g e r ve arkadalar, de
n i z i n sahile vurduu y e r d e n m a y n temizliyor
lard. Ferdi, H a g e r ' e B u n l a r b u r a y a yerletirir
ken, b i r g n g e l i p de y e r i n d e n k a r a c a m ak
l m d a n g e i r m e d i i m e i d d i a y a g i r e r i m dedi.C*)
Er A l o y s i u s Damski sava y a p m a k arzusun
da deildi. P o l o n y a l olan D a m s k i 716 nc T m e ( * ) Barna tutmakta srar eden fanatik yzbay
bulamadm. Fakat Hager isminin Gundlach oldu
una inanmaktadr. Temenin ad ise Lutke'dir.
O gn ge vakit Hager arkada Saxler'i buldu,
o da engelleri temizleme iinde alyordu. O ge
ce ngiltere'ye
gtrldler ve alt gn sonra
Hager ve 150 Alman, Kanada'da bir esir kamp
na gnderilmek zre New York'a ayak bastlar.
248

ne atanm ve uzun sre evvel, karma yapld

taktirde, rampasn indirecek ilk k a r m a tek.
nesine koup teslim o l m y a k a r a r vermiti... Fa
kat Damski bu frsata kavuamad.
ngilizler
okadar y o u n b i r d e n i z v e tank atei destei
grmt ki, G o l d kumsalnn bat k e n a r n d a
mevzilenmi olan Damski'nin batarya k o m u t a m
derhl g e r i e k i l m e e m r i verdi. Damski e m i r
v e r i l d i i ekilde g e r i e k i l m e y i p ileri d o r u ko
mann yzde y z l m l e sonulanacan bili
yordu. Y a A l m a n l a r tarafndan
arkadan v e y a
ilerliyen n g i l i z l e r tarafndan nden vurulacak
t. Fakat, g e r i e k i l m e esnasndaki kargaalktan
faydalanarak T r a c y kyne g i r d i v e b i r Fransz
evine s m m y a k a r a r verdi. E e r o r a d a sakla
n r s a k y n g i l i z l e r tarafndan alnnca tesm
olabileceini hesap etti.
Tarladan geerken
ata binmi b i r W e h r
macht avuuyla
karlat.
avuun nnde
baka b i r er y r y o r d u . B i r Rus gnlls. a
vu Damski'ye bakt ve byk b i r tebessmle
k e n d i bana b y l e n e r e y e g i d i y o r s u n ? d i y e
sordu. Birka saniye birbirlerine baktlar. Da
mski avuun, kendisinin k a t m a n l a d ka
nisiyle hi ses karmad. avu hl tebessm
ederek S e n d e b i z i m l e beraber g e l b a k a l m de
di. Damski ansnn h e r y e r d e tersine g i t t i i iin
ok zld ve avuun nnde y r m e e ba
lad.
On mil uzakta ve takriben C a e n ehri ev
resinde g e z i c i r a d y o d i n l e m e b i r l i i n d e n e r W i l
h e l m V o i g t nasl teslim olacan dnyordu.
Voight, A m e r i k a ' d a C h i c a g o ehrinde o n y e d i
y d yaamt. Fakat Naturalisation ( * ) k d al( * ) Amerika'ya gidip vatandala
alnmas gereken bir belge.

gemeden evvel
eviren
247

mamt. 1939 senesinde A l m a n y a ' y z i y a r e t eden

kars, annesinin a r hastal n e d e n i y l e onu
t e r k e d e m e y i p A l m a n y a ' d a kalmt. V o i g t 1940
senesinde,
arkadalarnn u y a r m a l a r n a aldr,
madan, karsn alp A m e r i k a ' y a g e t i r m e k z e .
re y o l a kt.. Sava iindeki A l m a n y a ' y a nor
m a l y o l l a r d a n gitmesi
imknsz olduundan,
Pasifii g e e r e k Japonya'ya, o r a d a n Villadivostok'a v e S i b i r y a d e m i r y o l u y l e M o s k o v a ' y a geldi.
O r a d a n P o l o n y a ' y a v e n i h a y e t A l m a n y a ' y a ula
t. S e y a h a t drt a y d a t a m a m l a n d v e V o i g t A l
m a n snrn g e i n c e b i r d a h a dar kamad.
K a r s v e kendisi adeta
k a p a n a kslmlard.
A m e r i k a ' y a d n m e k iin btn uralar sonu
v e r m e d i ve imdi drt seneden b e r i ilk d e f a ku
l a k l a : ! A m e r i k a l sesi d u y u y o r d u .
Saatlerden
beri ilk A m e r i k a n askerlerini g r n c e ne syl i y e c e i n i dnp durdu. O n l a r a d o r u koa
cak v e N a s siniz ocuklar? Ben C i h a g o l u y u m
d i y e baracakt. Fakat b i r l i i c e p h e n i n ok ge
risine ieydi.
Y a p a b i l e c e i tek ey,
b i r k a mil
uzaktaki, ona ev ve barkn hatrlatan sesleri
dinlemekti ( * ) .
O m a h a kumsal gerisinde binba W e r n e r
Pluskat nefes;, nefese bir ukur iinde yatyor
du. A d e t a tennmyacak haldeydi, nki mi
ferini kaybetmi ve elbiseleri kesilmi, yrtl
mt. Ste H o n o r i n e ' d e k i k a r a r g h n a d n m e k
iin, b a r n a terkettiinden bu yana, bir buuk
saatten b e r i y a n a n v e p a t l a m a l a r l a kaynyan
a r a z i d e srnerek ilerliyordu. Y z izilmi v e
kan iinde kalmt. Blge z e r i n d e uan b i r s
r a v c u a y e r d e o y n y a n ne grrlerse ate
( * ) Voigt maalesef geri dnemedi. Hl Almanya'da
yaamakta ve Pan American Airvvays'de al
maktadr.
248

ediyorlard.
Bu y e t m i y o r m u gibi,
donanma
b o m b a r d m a n acmaszca d e v a m ediyordu. Bin
mekte o l d u u V o l k s w a g e n ' i y a n m v e t a n n m a z
bir enkaz haline gelmiti. i t ve otlarn yan
masndan kaln d u m a n stunlar ykseliyordu.
O r d a burda g r d ukurlar y a D o n a n m a bom
bardman v e y a h u t t a A v c uaklarnn y a p t
tarama ateinden l e n l e r i n cesetleriyle doluydu.
lk z a m a n l a r d a
koarak k a m a k istedi,
fakat
uaklarn taramas buna e n g e l oldu.
Pluskat imdi srnerek ilerliyordu. Bu za
mana kadar bir m i l i l e r l e d i i n i v e Etreham'daki
kararghna ulaabilmesi iin
d a h a m i l l i k
mesafe katetmesi g e r e k t i i n i hesabetti.
A c v e mitsizlik i i n d e ilerledi v e a z i l e r d e
bir iftlik e v i g r d . T a m e v i n 20 m e t r e yakn
n a gelince koarak k a p y a g i d e c e k v e e v sahip
lerinden iecek su istiyecekti. E v e yaklanca iki
Fransz kadnnn, ak k a p nnde, y a p l a n
topu ateiyle, u a k t a r a m a l a r n a a l d r m a d a n
oturduklarn g r d . D n e r e k Piuskat'a b a k t l a r
v e glerek C ' e s t terrible, n ' e s t - c e pas? d i y e
gldler. G l m e sesleri h l kulaklarnda m lyarak,
Pluskat srnr v a z i y e t t e nlerinden
geti. O anda Franszlardan, N o r m a r d a r ' d a n ve
ryp kokuan tm savatan nefret etti.
6 nc Parat A l a y n d a n avu A n t o n W u e n sch bir a a c n yksek dalndan aa d o r u sal
lanan parat g r d . Parat m a v i r e n k t e y d i
ve ucunda b r a n d a d a n y a p l m byk b i r torba
v a r d v e ileri g e r i sallanyordu. U z a k t a n tfek
v e m a k i n e l i sesleri g e l i y o r d u ,
fakat A n t o n v e
emrindeki h a v a n b i r l i i dman f a l a n g r m e
miti. saatten beri
y r y o r l a r d ve imdi
U t a h kumsalnn 10 mil g n e y batsnda Carenten zerindeki kk o r m a n a gelmilerdi. Onba
R i c h t e r torbaya bakarak Bu A m i l e r e ( A m e 249

r i k a h ) ait. H e r h a l d e iinde cephane v a r d r de

di. E r Fritz F r i e d o l i n W e n d t iinde y i y e c e k
o l d u u n u tahmin ediyordu.
A l l a h m nekadar
da aktm, d i y e yksek sesle dert yand. So
nunda a a c el bombasyle krp, torbay aa
d r m i y e k a r a r verdiler. Bu i yaplp, torba
y e r e dnce patlamamas, y i y e c e k teorisini da
ha da kuvvetlendirdi.
B i r l i i n i y a n n a ard
v e B a k a l m A m i l e r b i z e n e g n d e r m i l e r ? de
d i . avuun sngsyle delinen torbadan yere,
konserveler, ukulatalar, sigaralar, ksacas A l
m a n l a r i i n bir servet dkld. Hepsi kendileri
ni t u t a m a y p y i y e c e k d i y e bardlar.
Bunu
takibeden y a r m saat iinde paratler bay
r a m yaptlar. Kutu, kutu p o r t a k a l suyu, uku
latalar v e sigaralarla b e r a b e r h e r eit y i y e c e k
vard. T k a basa y e d i l e r ve sra N e s k a f e ' y e ge
lince, ne olduunu b i l m e d i k l e r i n d e n poeti ap,
tozu a z l a r n a dktkten sonra zerine su i
tiler. avu H i d e fena d e i l dedi. T a d ok
g z e l . D i e r l e r i n i n i t i r a z l a r n a r a m e n VVuensch h a r e k e t e g e i p savaa k a t l m a k iin hareket
e t m e l e r i n i emretti. H e r k e s ceplerini yiyecek, si
g a r a ve ukulatayla doldurup, o r m a n h k t a n d
ar ktlar. U z a k t a n g e l e n silah seslerine do
ru i l e r l e m i y e baladktan birka dakika sonra
o n l a r savaa katlmadan, sava onlar buldu. Er
l e r d e n biri tam alnndan v u r u l a r a k y e r e dt.
VVuensch Saklanm bir keskin nianc d i y e
b a r d v e e t r a f l a n n d a m e r m i l e r slk alarken
hepsi b i r y e r e g i z l e n m i y e altlar. Erlerden bi
ri, byk b i r aac gstererek u r a d a onu gr
d m d i y e onbaya iaret v e r d i VVuensch dr
bnn karp a a c iyice kontrol etti, ve bir
y e r d e y a p r a k l a r n o y n a d n grd. yice ni
an alp, ate etti. A t e z e r i n e y a p r a k l a r biraz
d a h a f a z l a hareket etti ve ate edenin e v v e l

250

ayaklan ve sonra da karn gzkt. Wuensch

tekrar, tekrar ate etti ve adam yere dt. He
men koup yanna gittiler. lk defa bir Amerika
l parat gryorlard. Siyah salyd, ok
yakkl ve ok genti. Aznn kenanndan yere
kan akyordu. Richter lnn ceplerini kartr
d ve iinde iki fotorafla bir mektup bulunan
bir portfy buldu. Wuensch'in hatrladna g
re, bir tanesi Gen bir kzn yannda oturan
bir askerin resmiydi. Belki de karsyd? Dieri
ise ayn kz ve askerin Verandada bir grup in
sanla beraber ekilmi resimleriydi, belki de bir
aile, fotoraf. Richter fotoraflarla mektubu
kendi cebine koyarken Wuensch Neden onlan
cebine koyuyorsun? diye sordu. Richter Sava
tan sonra bunlan zarfn zerindeki adrese gn
dermeyi dndm diye cevap verdi. avu
Sen delisin, bizi yakalarlar da, bunlan zerinde
bulurlarsa eliyle grtla kesme iareti yapt
iin tamamdr, at onlan da haydi gidelim
dedi.
Oradan aynlmadan evvel Wuensch geride
kald ve bir sre kmldamadan yatan Ameri
kalya bakt ve otomobilin ezdii bir kpek gi
bi dedi ve gzleri yala dolu oradan koarak
uzaklat.
Birka mil uzakta; siyah, beyaz ve krmz
bayra dalgalanarak Picauville kyne doru
kk bir yolda son hzla giden siyah bir Alman
makam arabas vard. 91 nci Hava ndirme T
meninden Tmgeneral Wilhelm Falley, emir su
bay ve ofryle birlikte Rennes'deki Harp oyu
nuna gitmek zere saat 01.00 den beri yoldayd.
Saat 03.00 ile 04.00 arasnda devaml uak sesleri
ve bomba patlamalan Falley kararghna geri
dnmiye zorlad. Pecauville'in kuzeyindeki ka
rarghna birka mil kala, makineli tfek mer251

nleri arabann n ksmn delik, deik etti. n

c a m p a r a m para oldu v e ofrn y a n n d a otu
r a n e m i r subay ne d o r u y l d , kontroldan
km vaziyette, saa sola savrularak g i d e n ara.
ba, alak b i r d u v a r a arpt.
Horch'un kapdar
sarsntyla ald, ofr ve F a l l e y dar frlatl
dlar. F a l l e y ' i n tabancas klfndan kp, y o l u n
teki tarafna frlamt. F a l l e y tabancaya do
ru srnmee balad. oke olmu ve d o r u d
rst ayakta d u r a m y a n ofr birka A m e r i k a l
nn a r a b a y a d o r u kotuunu grd, l d r m e
yin, l d r m e y i n d i y e b a r a n Falley, tabancaya
d o r u srnmesine d e v a m ediyordu.
B i r ate sesi duyuldu ve F a l l e y y o l a y l p
kald. B i r eli hl tabancaya uzanm vaziyet
teydi.
82nci H a v a ndirmeden T e m e n Malcolm
B r a n n e n l a d a m a bakt. S o n r a e i l i p subayn
apkasn ald. ksmndaki eritde F a l l e y ya
zlyd. A l m a n , yeilimsi g r i b i r elbise g i y m i t i
ve pantalonunun kenarnda, belinden, p a a s m a
k a d a r u z a n a n kaln k r m z b i r erit vard. Y a
kasnda altn mee y a p r a k l a r ve b o y n u n d a si
y a h b i r k u r d e l a y l a asl D e m i r H a nian vard.
B r a n n e n pek e m i n deildi, a m a g a l i b a b i r
g e n e r a l ldrmt.
Lille'e yakn hava alannda
y a r b a y Josef
P i p i s P r i l l e r v e avu H e i n z W o d a r c z k F W 190
avc uaklarna kotular. Z a t e n alanda bu iki
sinden baka a v c ua yoktu.
Luftwaffe 2 nci A v c kolordusu k a r a r g h n ,
d a n h a r e k t subay telefon etmi ve P r i l l e r ,
k a r m a balad. O r a y a gitsen i y i o l u r demiti.
P r i l l e r adeta patlad: N i h a y e t kafanza gir
di A l l a n n bels aptallar. ki uakla ne yapma
m bekliyorsunuz? B e n i m f i l o l a r m nerede? O n
lar g e r i a r a b i l i r misin?
252

H a r e k t S u b a y P r i l l e r ' i tand iin g a y e t

sakin konutu ve yumuatc bir ton i l e P r i l ler, filolarn n e r e y e i n d i M e r i n i . kesinlikle bilmi
yoruz. Fakat o n l a r Poix'deki h a v a alanna gn
dereceiz. Y e r personelini d e r h l oraya g n d e r .
Bu srada da k a r m a blgesine git. y i anslar
P r i l l e r dedi. P r i l l e r k z g n l n n msadesi ora
nnda sakin bir ekilde k a r m a n n n e r e d e ol
duunu sylemek ltfunda bulunur musunuz?
d i y e sordu.
S u b a y d a a y n tonla
Normandi
Pipis - C a e n i n st ksmna
tesadf e d e n b i r
yerde diye cevap verdi.
Y e r personelinin h a z r l a n p y o l a kacak du
ruma gelmesi P r i l l e r ' i n b i r saatini ald. Bu bi
tince P r i l l e r v e W o d a r c z k , Luftvvaffe'in yeg
n e gndz
aknm
yapmya hazrlandlar ( * ) .
Uaklarna
binmeden evvel
P r i l l e r avuunun
y a n m a gitti ve i m d i b e n i dinle. Bu ite y a l n z
ikimiz varz. Birbirimizden ayrlamayz. Allah
akna ben n e y a p a r s a m sen d e a y n n y a p . A r
k a m d a u ve h e r h a r e k e t i m i takibet. Bu ie iki
m i z y a l n z g i d i y o r u z v e g e r i d n e c e i m i z i zan
netmiyorum, dedi.
Kalktklar z a m a n saat 09.00 du. ( P r i l l e r ' i n
saatine g r e (08.00) y e r e kapanm v a z i y e t t e ok
alaktan t a m batya d o r u ba tuttular.
A b b e v i l l e ' e g e l d i k l e r i z a m a n kendilerinden
yksekte uan mttefik a v c uaklarn g r d
ler. P r i l l e r yaklak kol uuu y a p m a d a n utuk
larna dikkat etti: E e r e l i m d e uak olsayd,

( * ) Baz dokmanlarda ilk karmada 8 Ju 88 bom

bardman uann kumsallara saldrd yazl
dr. Bombardman uaklar kumsal balar ze
rinde Haziran 6-7 gecesi utular. Fakat Priller'in
a v a aknndan baka D-Gn sabah bir saldr
olduuna dair kayda rastlamadm.
253

bunlar keklik gibi avlardk demekten kendini

alamad.
Le Havre'a yaklanca Priller ykseldi ve
korunma maksadyla buluta girdi. Birka dakika
bulut iinde utuktan sonra buluttan ktlar.
Altlarnda alacak byklkte bir Donanma
vard. Her tip ve byklkte yzlerce gemi.
Fransa sahilinden ngiltere'ye kadar uzanyor
du. karma gemileri devaml olarak sahile do
ru asker tayorlard. Priller kumsalda ve ge
risinde davamh beyaz patlamalar gryordu.
Kumsallar, insan, tank ve tehizatla dolu oldu
undan siyahm gibi gzkyordu. Priller, ne
yapacana karar vermek iin tekrar ykselerek
buluta girdi.
O kadar ok uak ve kumsallarn anda
o kadar fazla gemi, kumsallarda o kadar ok in
san vard ki, Priller drlmeden evvel bunla
rn zerinden bir gei yapmak istedi.
Radyo kullanmama kuralna artk uymya
gerek yoktu. Adeta huzurlu bir insan gibi N e
manzara, ne manzara Allahm. Nereye baksan
her ey var. Bana inann bu muhakkak ki sz
edilen karma ve ilve etti VVodarczk saldr
yoruz. yi anslar 150 fit ykseklikte saatte
400 mil sratle ngiliz kumsallarna saldrdlar.
LvyesH*) zerindeki dmeye bast ve makine
li tfeklerinin ate ettiini duydu. nsanlarn
balarnn zerinden geerken yukar kalkm
akn yzler grd.
Sword kumsalnda Fransz komandosu yar
bay Philippe Kieffer, Prillerin geldiini grd
ve korunmak iin yere kapand. 6 Alman esiri
bundan faydalanarak kamya altlar, fakat
Kieffer'in adamlar hepsinin iini bir anda bitir( * ) Sava uann kumandas.

254

eviren

diler. Juno kumsalnda 8 nci P i y a d e T u g a y n d a n

er R o b e r t R o g g e uaklarn k a r d l duy
d u v e sonradan s y l e d i i n e g r e O k a d a r al
aktan uuyorlard ki, g a y e t ak ekilde pilot
larn yzlerini g r e b i l i y o r d u m . H e r k e s g i b i o
da kendini y e r e atp yatt, fakat b i r kiinin ayak
ta durarak sten m a k i n e l i tfeiyle uaklara ate
ettiini grd.
O m a h a kumsalnn dou kenarnda A m e r i
kan D o n a n m a s n d a n T e m e n W i l l i a m J. Esem a n n Baraj b a l o n l a r n d a n kanarak 50 fitten
(15 m e t r e ) daha alak uan iki FW 190 u a n n
atejj ederek daldklarn grnce akna dnd.
H M S Dunbar d a R o b e r t D o w i e btn filotillann
tm uaksavar toplarnn P r i l l e r v e W o d a r c z k ' e
ate e$tiini grd. H e r iki avc u a da h i
isabet a l m a d a n bu atein iinden g e t i l e r ve ka
r a y a d n p h z l a ykselerek bulutlarn i i n d e
kayboldular. D o w i e i n a n l m a z gibi g z k e n b u
s a l d n zerine A l m a n v e y a n e olursanz olun,
size en i y i anslar dilerim. nki y r e k l i s i n i z
demekten kendini alamad.

KISIM

IV

Btn N o r m a n d i sahili boyunca k a r m a frt

na gibi esti. Savan bu vahetine y a k a l a n m
olan Franszlar iinse bu, aknlk, m o r a l yk
seklii v e b i r y n d e n d e terrd. A r ekilde
topu ateine tutulmu olan Ste M e r e - Eglise de
82 nci nin paratleri, sanki hibir ey olmu
yormu gibi t a r l a l a n n d a ahan iftiler grd
ler. A r a sra bir tanesi ya y a r a l a n m v e y a l
olarak yere dyordu.
Paratler kasabaya girince, b i r b e r b e r i n .
255

dkknnn, kapsnda asl olan F r i s e u r ya

zl l e v h a y indirip, y e r i n e B a r b e r y a z l l e v h a
t a k t n grdler.
Birka m i l uzakta
kk b i r sahil k y
o l a n L a M a d e l e i n e ' d e , Paul G a z e n g e l ok k z g n
ve a y n z a m a n d a da y a r a l y d . T o p u atei, dk
kn v e k a h v e o l a r a k kulland y e r i n tavann
a l p g t r m ve topu atei srasnda da yara
lanmt. i m d i de 4 nc T m e n askerleri, onu
ve d i e r 7 kiiyi alp U t a h kumsahna gtr
yorlard. Kars, askerlerin banda olan T e m e
ne K o c a m n e r e y e g t r y o r s u n u z ? d i y e sor
du. T e m e n hatasz b i r Franszca ile c e v a p ver
di. S o r g u y a ekmek iin m a d a m , onunla burada
konuamayz, bu nedenle onu ve d i e r l e r i n i n
g i l t e r e ' y e g t r y o r u z . M a d a m G a z e n g e l kulak
l a r n a i n a n a m y o r d u . n g i l t e r e y e m i ? Fakat ni
y e ? N e y a p t ki? d i y e sordu. G e n 'subay biraz
sklm g i b i y d i ve sabrla,
kendisine v e r i l e n
e m r i y e r i n e g e t i r d i i n i anlatt. M a d a m Gazen
g e l yal g z l e r l e B o m b a r d m a n d a k o c a m lr
se ne o l a c a k ? d i y e sordu. Subay g a y e t nazik
ekilde Y z d e doksan b y l e birey olmyacaktr M a d a m dedi. G a z e n g e l , karsn pt v e A l
lah'a smarladk d i y e r e k o r a d a n uzaklat. Or
tada, n e l e r olduuna dair h i b i r f i k r e sahip de
ildi, v e buna hibir z a m a n d a sahip olamad.
ki hafta sonra N o r m a n d i y e dnd ve ken
dini tutuklyan A m e r i k a l l a r n B i r hata yapl
d d e m e s i n d e n sonra serbest brakld, v e ngil
tere'ye gtrlnn nedenini b i r trl re
nemedi.
Sahilde bulunan G r a n d C a m p
kentindeki
Fransz y e r a l t rgt b l g e bakan Jean M a r i o n ' u n sabr tkenmiti. Sol tarafta U t a h kum
sal, sa tarafta O m a h a kumsal anda Do
n a n m a y g r y o r ve bu kumsallara asker ka256

n l d n b i l i y o r d u . Fakat b u arada G r a n d C a m p '

n unutulduu anlalyordu. Btn sabah, as
kerlerin gelmesini bekledi, fakat kars b i r des
troyerin yava, y a v a kente d o r u dndn
gsterince ii rahatlad. M a r i n T o p dedi. O n
lara b i l d i r d i i m t o p . . . B i r k a g n e v v e l L o n d r a ya kk b i r topu bataryasnn deniz kenar
na yerletirildiini ve
y a l m z sol tarafa,
yani
U t a h kumsal y n n e ate edebilecek ekilde
m e v z i l e n d i i n i bildirmiti. A r t k M a r i n , mesa
jnn a l n d n d a n emindi, nki destroyer to
pun kr y n n e m a n e v r a y a p a r a k at menzi
line g i r i n c e ate e t m i y e balad. M a r i n g z ya
larn tutamayp, sevinle mesajm a l d l a r di
y e baryordu. H e r n d o n olmas m u h t e m e l olan
destroyer topu m e v z i i n i , ateiyle p a r a l a d san
ki. Biraz sonra top bataryasnn cephanelii isa
bet alnca korkun bir p a t l a m a oldu. H e y e c a n
lanm olan M a r i n M e r v e i l l e u x , M a g n i f i q u e
d i y e sevincini, etraftakiler d u y a c a k e k i l d ifa
de etti.
T a k r i b e n 15 m i l uzaklktaki katedral kenti
olan Bayeux da, O m a h a kumsal blgesi y e r a l t
rgt entelejans bakan olan G u i l l a u m e M e r
cader, kars M a d e l e i n e i l e beraber, o t u r m a oda
snn penceresi nnde a y a k t a durmu dary
seyrediyor v e g z y a l a r m zorlukla tutabiliyor
du. D r t korkun seneden sonra, Bayeux'da ka
r a r g h kurmu - A l m a n askerlerinin kenti terk e t m e k iin saa sola
koutuklarn
grd.
U z a k t a n g e l m e l e r i n e r a m e n top seslerini du
yuyordu. Bu, korkun b i r savan y a p l m a k t a
olduuna en kesin kant'd. inden, y e r a l t r
gt savalarn toplayp, g e r i kalan N a z i l e r i
kentden dar a t m a k arzusu g e l i y o r d u .
Ama
r a d y o k e n d i l e r i n e sakin hareket e t m e l e r i iin
u y a n d a bulunmutu. Kesinlikle bir a r p m a y a
257

g i r m e l e r i istenmiyordu. Bunun ok z o r bir ey

olduunu bilmesine r a m e n M e r c a d e r bekleme
sini renmiti ve karsna, d n e r e k Y a k n d a
z g r o l a c a z dedi. B a y e u x d a h e m e n herkes
ayn ekilde dnyordu. A l m a n l a r kent halk
nn e v l e r i n d e oturmalarn bildiren l e v h a l a r as
m a l a r n a r a m e n , halk aka K a t e d r a l i n avlu
sunda toplanm ve bir papazn, karmann ge
limesi hakknda v e r d i i d e t a y l a r dinliyorlard.
P a p a z K a t e d r a l i n en st ksmnda bulunduu
iin kumsallar k o l a y c a g r e b i l i y o r ve olanlar
iki elini a z n n y a n l a r n a k o y m u v a z i y e t t e av.
ludakilere b a r a r a k b i l d i r i y o r d u .
P a p a z d a n karmann gelimesini dinliyenl e r d e n biri,
mstakbel kocas k a r m a yapan
A m e r i k a l l a r d a n biri olacak 19 yandaki ana
okulu r e t m e n i A n n e M a r i e Broeckx'di. Saat
07.00 de, O m a h a kumsalnn arkasnda Collev i l l e ' d e k i babasnn iftliine g i t m e k zre bisik
letiyle y o l a kmt. H z l a p e d a l e v i r e r e k gider,
ken, y o l d a makineli tfek y u v a l a r n d a mevzilenmi, a y r c a kumsala d o r u g i d e n A l m a n asker
lerine rastlad. Baz A l m a n l a r ona el salladlar,
b a z d a n da dikkatli olmasn nerdiler,
fakat
hibiri onu d u r d u r m a y a y e l t e n m e d i .
A l m a n l a n t a n y a n u a k l a n ve ateten ka
n p s a k l a n a n l a n grd. Fakat A n n e M a r i e , el
bisesi r z g r d a n uarak ve m a v i eteklii imi
v a z i y e t t e yoluna d e v a m etti. K e n d i n i g a y e t em
niyette hissediyor ve h a y a t n n tehlikede oldu
u n u aklnn ucundan bile g e i r m i y o r d u . Collev i l l e ' e artk bir m i l d e n az mesafe kalmt. Y o l
lar adeta terkedilmi gibi bombotu ve sahilden
ieri d o r u bir d u m a n g e l i y o r d u . Orda, burda
bir, iki y a n g n grd ve g e n e de yoluna d e v a m
etti. T a m bu srada yklm birok ky evinin
258

enkazn g r d v e A n n e M a r i e h a y a t n n i l k
korkusunu o z a m a n hissetti ve deli gibi p e d a l
e v i r m e y e balad. C o l l e v i l l e y o l k a v a n a ge
lince nerdeyse p a n i e kaplyordu. Etrafnda
top
sesleri
grlemeye
balad.
Babasnn
iftlii C o l l e v i l l e ile kumsaln arasndayd. A n n e
M a r i e y o l u n a y a y a n d e v a m e t m i y e karar verdi.
Bisikletini srlayp tarlalardan yryerek yolu
na d e v a m etti. B i r tmseo knca, iftlik evle
rini grd. Y o l u n g e r i kalan ksmna koarak
d e v a m etti. n c e A n n e M a r i e iftliin terkedil
mi olduunu dnd. nki ortalkta h i b i r
hareket yoktu. A n n e ve babasnn ismini bara
rak iftlik e v i n i n kk
avlusuna girdi. E v i n
pencereleri dar d o r u frlamt. Sanki i e r d e
bir ey' patlam gibi. D a m n bir ksm kaybol
mu ve kapda, k o c a m a n bir delik vard. T a m o
anda harabe haline g e l m i kap ald ve anne
siyle babas dar kt. M a r i e koarak h e r iki
sine birden sarld.
Babas S e v g i l i kzm, bu
Fransa iin ok byk bir g n dedi. Bunun
zerine A n n e M a r i e g z yalarn tutamayarak,
nkra hkra a l a m a y a balad.
Y a r m m i l tede A n n e M a r i e ile e v l e n e c e k f * )
olan 19 yandaki P F C , L e o H e r o u x O m a h a kum
salnn vahi savanda hayat pahasna dv
yordu. M t t e f i k saldrs
N o r m a n d i y i altst
ederken, N o r m a n d i blgesi y e r alt rgt entelejans bakan yardmcs, k a p l u m b a a gibi ha_

( * ) Anne Marie Amerika'da yaamayan harp gelin

lerinden biridir. Marie ve Leo bugn, 8 Haziran
da ilk bulutuklar Omaha kumsal arkasndaki
Colleville'e yakn Broeckx iftliinde yaamakta
drlar. ocuklar vardr ve Heroux bir ofr
okulu iletmektedir.
259

r e k e t e d e n trenle
Paris'e g i d i y o r d u .
Leonard
G l e , Bakannn kendisini n e d e n Paris'e ar,
d m b i l m i y o r v e k a r m a n n y a p l d n duy
d u u iin hrsndan y e r i n d e d u r a m y o r d u . Fa
kat C a e n da nianls Janine Boitard karma
h a b e r i n i a l d n d a n b e r i ok meguld.
Saat
07.00 de saklad iki R A F pilotunu u y a n d r d ve
A c e l e etmeliyiz,
sizi b u r a d a n
12 kilometre
u z a k t a k i G a v r u s kynde bulunan bir iftlie
g t r e c e i m dedi. G i d e c e k l e r i y e r i n u z a k l
iki R A F pilotunu akna e v i r d i . z g r l k 10
k i l o m e t r e mesafedeyken, o n l a r t a m tersine kum
sallardan uzaklaarak i ksmlara g i d i y o r l a r d .
G a v r u s ky C a e n i n g n e y batsmdayd. n g i
l i z l e r d e n biri W i n g C o m m a n d e r ( Y a r b a y ) K.T.
Lofts k u z e y e g i d e r e k kendi askerleriyle buluma
rizikosunu g z e aldn syledi. Fakat Janine
S a b r l olun, buras ile sahil arasndaki blge,
k u m g i b i A l m a n l a dolu. B e k l e m e k daha emni
y e t l i olacaktr, dedi. Saat 07.00 de, her de
bisikletlerine b i n i p y o l a ktlar. R A F pilotlar,
Fransz kylleri gibi g i y i n m i l e r d i . . . Yolculuk
o l a y s z d e n e c e k ekilde geti. Birka defa A l
m a n l a r tarafndan durduruldular, fakat sahte
kindik belgeleri ok ie y a r a d ve y o l l a r n a de
v a m e d e r e k Gavrus'a vardlar. Janine'in ii burda bitiyordu. nki g e r i d n e r e k paratle ath y a n d i e r pilotlar alp kurtulma yolundaki ilk
a a m a y yaptrmas g e r e k i y o r d u . Bylece A l l a ha s m a r l a d k d e y i p bisikletine atlad ve ora
d a n uzaklat.
C a e n ' d a k i hapishanede M a d a m A m e l i e L e c
hevalier, mttefik pilotlarn k u r t a r m y a katl
d iin l m cezasnn infaz edilmesini bek
liyordu. Fakat bu srada hcresinin kapsnn
a l t m d a n srlen
k a h v e a l t tepsisiyle beraber
b i r fslt duydu. Bir ses m i t , m i t diyordu.
260

 n g i l i z l e r Fransa'ya k t . Bunun z e r i n e M a
dam L e c h e v a l i e r d u a e t m i y e balad. Y a k n d a k i
bir hcrede y a t m a k t a o l a n kocas Louis'nin g
zel haberi d u y u p d u y m a d n m e r a k etti... B .
tn g e c e p a t l a m a l a r d e v a m etti, fakat M a d a m
A m e l i e bunu h e r z a m a n k i b o m b a r d m a n l a r d a n
biri zannetti. S y l e n e n l e r e
gre bir kurtulma
anslar v a r demekti. Belki de i iden g e m e
den kurtulabilirlerdi.
Aniden Madam Amelie
koridorda b i r g
rlt duydu. K a p d a k i atlaa kulan d a y a y p
d i n l e m e e balad.
Bartlar duyuluyordu ve
Raus, R a u s (Dar, D a r ) d i y e b a r m a l a r
tekrar ediyordu. Sonra koan a y a k v e v u r u l a n
hcre k a p l a r n n sesleri duyuldu. O r t a l tek
rar bir sessizlik kaplad.
Birka dakika sonra
hapishanenin dndaki bir y e r d e n b a z e n d u r a n
fakat g e n e l l i k l e u z u n sren m a k i n e l i tfek ses
leri duydu.
Gestapo muhafzlar
p a n i e kaplmlard.
k a r m a y a p l d n a d a i r h a b e r gelince, hapis
hanenin avlusuna i k i m a k i n e l i tfek yerletir
diler, on kiilik g r u p l a r halinde erkek mahpus
lar dar karlp b i r d u v a r n nne d i z i l e r e k
makineli tfek ateiyle ldrldler. Hepsi, asl
sz v e y a g e r e k sulardan tutuklanmlard. A r a
larnda ifti o l a n G u y d e Saintpol v e R e n e Leslier, dii olan P i e r r e A u d i g e ; dkknda rak
lk y a p a n M a u r i c e Primault; Emekli subay o l a n
A l b a y A n t o i n e d e Touchet; Belediye sekreteri
Anatole Lelievre;
polis olan P i e r r e Menochet;
balk G e o r g e s T h o m i n e ; Fransz d e m i r yolla
rnda ii o l a n P i e r r e M a u r i c e Dutacq, A c h i l l e
Boutrois, Joseph P i c q u e r o t v e olu; A l b e r t A n
ne, Desire L e m e r e , R o g e r Veillat, R o b e r t Boulard... Sadece 40 tanesi Fransz yeralt r g t n e
mensup t o p l a m 92 kii bu gnde, yani byk
261

kurtuluun balad gn, h i b i r a k l a m a ya

plmadan, hibir sorgu s o r u l m a d a n ve mahke
me e d i l m e d e n katledildiler. Bunlarn arasnda
M a d a m L e c h e v a l i e r ' i n kocas Louis d e vard.
Ate e t m e bir saat d e v a m etti. Hcresinde
M a d a m L e c h e v a l i e r n e o l u y o r d i y e m e r a k edi
yordu.

KISIM V
n g i l t e r e ' d e saat 09.30 du.
R a p o r l a r n gelmesini b e k l i y e n G e n e r a l Eisen
hower, btn g e c e treyleri i i n d e b i r aa, b i r
y u k a r y r y p durdu. H e r z a m a n k i gibi W e s
tern ( * ) 1er okuyarak r a h a t l a m y a alt, fakat
baaramad. Bundan sonra ilk r a p o r l a r g e l m i y e
balad. G e l e n r a p o r l a r ksm ksm olmasna
r a m e n h a b e r l e r i y i y d i . H a v a v e D e n i z kuvvet
leri k o m u t a n l a r gelimelerden ok memnundu
lar. Cnki btn be kumsala asker karlm
t. O v e r l o r d beklenildii g i b i i y i g i d i y o r d u .
k a r m a t m olarak t a m a m l a n m a m t ama, 24 sa
at e v v e l acele olarak k a r a l a d bildiriyi yayn
l a m a y a l z u m yoktu artk. K a r a birliklerinin
baarl o l a m a m a l a r halinde; Eisenhower unla
r yazmt: C h e r b o u r g - H a v r e blgesindeki
k a r m a baarszla uramtr. Bu nedenle as
k e r l e r i m i z i g e r i ektim. Benim b u z a m a n d a v e
bu y e r l e r e karma y a p m a kararm, mevcut en
i y i b i l g i l e r e dayanyordu. Askerler, H a v a kuv
v e t l e r i v e D o n a n m a cesaret v e
g r e v aknn
v e r d i i her eyi yapmlardr. Bu harektla il
gili, su ve hata varsa, o da tek bama bana
aittir...
( * ) Kovboy hikyeleri.
262

eviren

A s k e r l e r i n kumsallara ktklarna e m i n ol
duktan sonra E i s e n h o w e r yeni ve baka b i r bil
diri y a y n l a n m a s n a e m i r verdi. Basn y a r d m
cs A l b a y Ernest Duputy, saat 09.33 de btn
Dnyaya g z e l haberi yaynlad. G e n e r a l Eisenhower'in komutasnda M t t e f i k Deniz k u v v e t l e
ri ve y o u n h a v a d e s t e i y l e bu sabah Fransa sa
hillerinin k u z e y i n e mttefik ordularn karmya balad... H r d n y a n n bekledii an buy
du, ve bu an g e r e k l e i n c e insanlar; zellikle
Avrupallar; deiik trde b i r huzur v e rahat
lk hissetmiye baladlar. L o n d o n T i m e s E n ni
hayet g e r g i n l i k krld v e y o k o l d u d i y e b i r ba
yaz yaynlad.
n g i l i z l e r i n ounluu, haberi ileri banda
alrken duydular. Baz h a r p sanayi fabrika
larnda bildiri o p a r l r l e r d e n okundu v e iiler
torna, freze vb. teghlarndan uzaklaarak G o d
S a v e T h e K i n g i ( T a n r K r a l korusun) ( * ) sylemiye baladlar. K y kiliseleri kaplarn ardna
kadar at. H i tanmyan kimseler trenlerde
birbirleriyle konumya baladlar. K e n t sokak
larnda y r y e n l e r A m e r i k a n askerlerinin elle
rini sktlar.
W r e n T e m e n i N a o m i Honour; X23 n ko
mutannn kars; haberi duyunca h e m e n koca
snn nerede olduunu kestirdi. K s a b i r z a m a n
sonra D o n a n m a k a r a r g h n d a k i H a r e k t Suba
y telefon etti ve G e o r g e ok iyi, fakat bana
neler g e l d i i n i
tahmin edemezsin b i l e
dedi.
N a o m i bunlar sonra dinliyebilirdi, m h i m olan
ey, sa ve salim olmasyd.
S w o r d kumsalna ilk d a l g a ile kan er John
G a l e ' i n ei G r a c e G a l e ocuundan en k
n y k a r k e n haberi r a d y o d a n duydu. G z
( * ) Irgiz milli mar.

eviren
283

yalarn tutmaa alt,

fakat
baaramad.
B y k A l l a h m d i j e fsldad; O n u bize geri
g e t i r . . . Duas bitinco kz E v e l y n ' e r a d y o y u ka
patmasn syledi; M e r a k e t m e k e , b a b a m z
m e m i z e h a k k m z y o k , dedi.
Dorset de Bridport'daki W e s t m i n i s t e r Ban
kasnda, K a t e d r a l ' e benzer atmosfer iinde A u d
r e y D u c k w o r t h ok < alyordu ve saldr habe
rini g e duydu.
1 nci T m e n d e n A m e r i k a l kocas
Duckworth'un,

Omaha

kumsalna

drldn b i l m i y o r d u . . .

Edmund

karken

V e daha be gnlk

evliydiler.
Portsmouth'daki

Eisenhower'in

kararghna

g i d e r k e n k o r g e n e r a l Sir F r e d e r i e M o r g a n , BBC*
nin dinleyicilerine, zel bir bildiri iin h a z r ol
malarn

sylediini

duydu.

M o r g a n ofrne

a r a b a y durdurmasn syledi.. R a d y o n u n sesini

at ve orijinal karma p l n n n yazar, saldr
haberini dinledi.
A m e r i k a Birleik D e v l e t l e r i ' n i n byk b i r
b l m n d e r a p o r g e c e yars duyuldu. D o u sa
h i l i n d e saat 3.33 iken, Bat sahilinde 1233 d.
H a l k n ounluu uykudayd, fakat D. Gnn
ilk duyanlar, g e c e v a r d i y a s n d a alan ve sal
drda kullanlan toplar, tanklar, gemileri, uak.
l a n y a p a n k a d n ve erkek iiler oldu. Btn sa
va sanayiinde, dua e t m e k iin iler b i r sre
durduruldu.
P a r l a k ark l m b a l a n n n
altnda
B r o o k l y ' d a k i g e m i ina t e z g h n d a ksmen bi
tirilmi L i b e r t y tipi g e m i l e r i n
gvertelerinde,
erkek ve k a d n iiler diz k e r e k A l l a h a dua
ettiler. Btn A m e r i k a ' d a h a b e r i duyanlar, gecelikleriyle bahelerine kp, diz kerek A l l a h a
k r a n l a n n bildirdiler. G e o r g i a eyaletinde M a
rietta da halk saat 04.00 de klieye doldu. Phile264

delphia'da L i b e r t y ( * ) an alnd. 29ncu T m e

nin ana v a t a m o l a n tarihi V i r g i n i a ' d a n k l p
zamanndaki g i b i kilise anlar alnd.
V i r g i n i a e y a l e t i n d e k i kk Bedford'da ( n .
fusu 3800) h a b e r i n z e l b i r a n l a m v a r d . n k i
29. T m e n d e h e m e n herkesin olu, kardei, sev
gilisi v e y a kocas v a r d . Bedford'dakiler h e n z
b i l m i y o r l a r d ama, akrabalarnn tm O m a h a
kumsalna kmt. 116 nc A l a y d a k i 46 Bedfordlu'dan y a l n z 23 tanesi g e r i gelebilmitir.
W a v e Lois H o f f m a n C o r r y ' n i n komutan
nn e i D. g n h a k k n d a k i haberi d u y d u u
z a m a n N o r f o l k - V i r g i n i a ' d a k i d e n i z ssnde n
betiydi. H a r e k t odasndaki arkadalar vastasiyle, kocasnn d e s t r o y e r i n i n
nerde olduunu
ara sra reniyordu, Fransa'ya k a r m a habe
ri onu, kocas asndan, p e k f a z l a i l g e n d i r m i yordu. n k i kocasnn h l K u z e y A t l a n t i k t e
bir cephane k o n v o y u n u h i m a y e ettiini zanne
diyordu.
S a n Fransisco'da F o r t M i l l e y ' d e k i sava ga
zileri hastanesinde h e m i r e olan B a y a n Lucille
M . Schultz, i l k bildiri y a p l d z a m a n g e c e nbetisiydi. 82 nci H a v a n d i r m e T m e n i n d e n bah
sedilir m i d i y l e r a d y o n u n bandan a y r l m a k is
temiyordu, nki T m e n i n saldrya k a t d d m a
inanyordu. Fakat 1 nci D n y a Sava gazilerin
den ve kalp hastas olan birinin h e y e c a n l a n m a
sndan korktu, a m a g a z i raporu d i n l e m e k isti
yordu. K e k e ben de orda o l s a y d m dedi. Bu
nun zerine H e m i r e Schultz; S e n y e t e r i ka
dar sava y a p t n d i y e c e v a p v e r d i v e r a d y o y u
kapad. K a r a n l k t a bir keye ekildi ve o r d a k i
bir sandalyeye oturdu. Sessizce a l y a n h e m i r e
( * ) ngiliz mandasndan kurtulup zgrle (Liber
t y ) kavuunca alnmaya balayan an atlam
tr ve o ekilde muhafaza edilir.
eviren
265

21 yandaki parat olu A r t h u r iin tekrar,

tekrar dua etti. A r t h u r 505 nci A l a y d a , daha faz
la, er Dutch Schultz olarak tannrd.
L o n g Island'daki e v i n d e b a y a n T h e d o r e Roo s e v e l t huzursuz b i r ekilde uyudu.
Takriben
saat 3 te ve tm uramasna r a m e n tekrar
u y u y a m a d . Bunun z e r i n e radyosunu at v e
t a m bu srada D. G n bildirisi y a y n l a n y o r d u .
H a b e r i dinledi, v e kocasnn n e r e d e kark b i r
atma varsa o r a d a o l a c a n biliyordu. A m e
rika Birleik D e v l e t l e r i ' n d e U t a h kumsalnda, ko
cas v e O m a h a kumsalnda i n c i T m e n d e n
25 y a n d a
yzba Q u e n t i n R o o s e v e l t o l u
o l a n tek k a d n n kendisi olduunu b i l m i y o r d u .
Y a t a k t a oturur d u r u m d a g z l e r i n i kapad ve es
ki b i r a i l e duasn tekrarlad: A l l a h m bizi gl
g e l e r u z a y m c a y a v e iekler dklnceye k a d a r
destekle.
A v u s t u r y a ' d a K r e m s ' e y a k n Stalog 17 B de
h a b e r b y k b i r sevinle karland. A m e r i k a n
h a v a c l a r haberi kendi y a p t k l a r k a l e m e ben
z e r ve b i r di fras kutusuna san radyolarn
d a n dinlediler. k i sene e v v e l , A l m a n y a zerin
de drlen Ba avu James Lang, rapor'a
i n a n m a k t a n adeta k o r k u y o r d u .
Esir k a m p n n
o p a r l r f a z l i y i m s e r o l m a m a l a r n syledi. B u
srada h a r p esirleri, k a r m a h a k k n d a A l m a n
h a l k n d a n f a z l a b i l g i y e sahipti. Sokaktaki nor
mal bir A l m a n vatanda resm olarak bildirilen
hibir ey duymamt. B i r a z tuhaftr ama, A l
m a n radyosu Eisenhovver'in bildirisinden sa
at e v v e l M t t e f i k l e r i n k a r m a yaptklarn ya
ynlamt. Saat 06.30 d a n itibaren, A l m a n rad
yosu z a t e n phe iinde olan D n y a kamuoyu
nu h a b e r y a m u r u n a tutmutu. K s a dalga ze
r i n d e n y a p l a n bu y a y n l a r , A l m a n halk tara
f n d a n d i n l e n m i y o r d u . Buna r a m e n halk kar266

ma yapldn baka k a y n a k l a r d a n rendi. Ya

banc r a d y o y a y n l a r n d i n l e m e k yasak ve ya
sal olarak c e z a l a n d r m a y n gryorsa da, hal
kn ounluu svire, sve v e y a spanyol is
tasyonlarn dinlediler.
Kocalar
Normandi'de
o l a n A l m a n kadnlar,
zellikle b u y a y n l a r l a
ok yakndan i l g i l e n i y o r l a r d . Bunlardan b i r ta
nesi Frau W e r n e r Pluskat'd. l e d e n sonra di
e r b i r subayn kars olan Frau Sauer ile sine
m a y a g i t m e k zre buluacaklard. Fakat Mtte
fiklerin N o r m a n d i ' y e k a r m a yaptklarna dair
sylentileri d u y u n c a histerik bir hale geldi. Hem e n Frau Sauer'e telefon etti. O da buna ben
zer bir h a b e r almt, a m a pek nemli saylmaz
d. Buna c e v a b e n Frau W e r n e r sinemaya git
mek iini iptal ettiini syledi ve W e r n e r ' e ne
oldu, muhakkak r e n m e l i y i m , belki de onu b i r
d a h a g r e m e m dedi. Frau Sauer t a m bir Purusyalyd. B y l e h a r e k e t etmemelisin. Fhrer'e
inanmalsn v e i y i b i r Subay kars gibi hareket
e t m e l i s i n dedi. Frau Pluskat h e m e n cevab ya
ptrd:
S e n i n l e bir daha asla konumyaca m d e y i p hrsla telefonu vurarak kapad.
Berchtesgaden'de
Hitler'in etrafndaki su
baylar, mttefiklerin resmi bildirisi yaynlandk
tan sonra, d u r u m u H i t l e r ' e bildirmek istiyorlar
m g i b i bir atmosfer iindeydiler. S a a t takriben
10 du ( A l m a n saatiyle 9 ) . Hitler'in Deniz E m i r
Subay A m i r a l K a r l Jesko V o n P u t t k a m e r e n
son r a p o r l a r n ne o l d u u n u r e n m e k iin Jodl'un ofisine telefon etti. Kendisine nemli b i r
k a r m a n n y a p l d n a dair kesin b i l g i l e r bulun
d u u bildirildi. T o p l y a b i l d i i btn b i l g i l e r i bir
a r a y a getirip, P u t t k a m e r v e k u r m a y heyeti bir
harita hazrlad. Fhrer'in zel k a l e m mdr
T m g e n e r a l Rudolf Schmundt, H i t l e r ' i uyandr
d. H i t l e r y a t a k odasndan kt z a m a n srtm287

da bir robdambr vard. E m i r subaylarnn ra

p o r l a r n sknetle dinledi v e O K W Bakam F e l d
M a r e a l W i l h e l m K e i t e l ile Jodl'u artt, H e r
ikisi de geldikleri z a m a n H i t l e r g i y i n m i v a z i
yette o n l a r bekliyordu ve h e y e c a n l olduu bel
l i y d i . . . Puttkamer'in h a t r l a d n a g r e konfe
rans ok can skcyd. Eldeki b i l g i l e r t a m de
ildi ve Hitler
bunlara dayanarak, yaplann
esas k a r m a o l m a d n tekrar, t e k r a r syledi
ve h i b e k l e n m e d i k b i r anda Jodl ve K e i t e l ' e ba
rarak; S y l e y i n bakalm. Bu g e r e k karma
m, d e i l m i ? d i y e sordu v e c e v a b m bekleme
d e n topuklar zerinde
geri dnd
v e oday
terketti.
V o n Rundstedt'in p a n z e r tmenlerini hare
kete g e i r d i i konusunu a m y a v a k i t bile bu
lamadlar.
S a a t 10.15 te M a r e a l E r w i n R o m m e l ' i n Herlington'daki e v i n i n telefonu ald. T e l e f o n eden
k u r m a y bakan
T m g e n e r a l H a n s Speidel'di.
T e l e f o n d a kendisine k a r m a n n k o m p l e brifin
gi verildi. R o m m e l oke olmu v a z i y e t t e dinle
di. B u D i e p p e tipi b i r a k n d e i l d i ( * ) . i m d i y e
( * ) General Speidel bana Rommel'e saat 06.00 ci
varnda zel ekilde
telefon ettiim syledi:
Ayn eyi karma 1944 adl kitabnda da yaz
maktadr. Fakat General Speidel zamanlan kantryor. Mesel kitabinde, Feld Mareal'in LaRoche Guyon'u Haziranin 4 nde deil 5 inde
terkettiini yazmaktadr. Halbuki Yzba Lang
ve Albay Haris George Vor Tempelhof ve B Or
dular Grubu harp ceridesinde Rommel'in, Hazi
ranin 4 nde gittii yazldr. Harp ceridesi DGnnde Rommel'e yalmz bir telefon yapldm
kaydetmektedir. Yani 1015'cleki telefon konuma
s. Kayt yledir: Speidel
durumu
telefonla
Feld Mareal Rommel'e bildirdi. B Ordular Gru
bu Bakomutan bugn kararghna dnecektir.
268

kadar ans y a v e r g i d e n R o m m e l ' i n b e k l e d i i g n

buydu y a n i E n U z u n G n olacan syledii
gn.
Speidel'in raporunu bitirmesini sabrla b e k l e ,
di ve sesinde h a f i f b i r hassasiyet hissedilecek e
kilde, N e kadar aptallk ettim. N e k a d a r aptalhk
e t t i m d e d i ve telefonu kapatt. T e l e f o n d a n d
nnce Frau R o m m e l T e l e f o n u n onu deitirdi
i n i v e g e r g i n b i r atmosfer i i n d e olduunu
grd. Bunu takibeden 45 dakika iinde Rom
mel, e m i r subay L a n g i n Strasbourg'daki e v i n e
iki defa telefon etti.
H e r seferinde Lang'a, La
Roche - G u y o n ' a d e i i k dn saatleri v e r d i . Bu
durum L a n g i n
meraklanmasna
n e d e n oldu.
nki M a r e a l i b u g n e dek, bu kadar kararsz
grmmiti. T e l e f o n d a D e p r e s y o n altndaym
g i b i b i r hali v a r d . En sonunda h a r e k e t saati
saptand. K e s i n olarak;
saat t a m 1 de Freudenstadt'dan h a r e k e t e d e c e i z dedi. L a n g tele
fonu k a p a y n c a g e h a r e k e t edilerini R o m m e l '
i n H i t l e r ' i g r m e k istemesine yordu.
Halbuki Berchtesgaden'de H i t l e r ' i n z e l ka
l e m mdr T m g e n e r a l Schmundt'dan baka,
R o m m e l ' i n A l m a n y a ' d a olduunu bilen tek kii
yoktu.

KISIM

VI

U t a h kumsalndaki kamyonlarn, tanklarn

ve jeeplerin sesi a r a d a bir g e l e n A l m a n JU88
lerinin seslerini bouyordu. stn g e l e n bu g
rlt, zaferin grltsyd, nki 4 nc T m e n
kimsenin tahmin e d e m i y e c e i n d e n daha fazla
b i r hzla i e r i l e r e d o r u ilerliyordu. 2 N o . l u
kta, kumsaldan g e l e n tek ak yolda, iki kii
269

trafii y n e t i y o r d u , v e h e r ikisi d e G e n e r a l d i .
Y o l u n b i r kenarnda 4 nc T m e n K o m u t a n
T m g e n e r a l R a y m o n d O . Barton, d i e r tarafn
da da ocuksu bir arzu ve hrsla alan T u g e
neral T e d d y R o o s e v e l t v a r d .
12 nci P i y a d e A l a y n d a n Binba G e r d e n
Johnson g e l d i i zaman, Roosevelt'i T o z l u y o l
da, koltuk d e n e i n e d a y a n a r a k tepinir gibi y
rdn ve sanki T i m e s S q u a r e ' d e dolar tarz
da piposunu i t i i n i g r d . Roosevelt, Johnson'u grnce, H a y , Johnson y o l d a n ayrlma.
A v l a n m a k iin gzel bir g n d e i l m i ? d i y e
bard.
4 nc T m e n i p l n l a n a n y e r d e n 2000 m e t r e
t e y e indirmeseydi, sonu felket olacakt. Fakat imdi y r y e n asker ve aralara bakp b
y k bir z e v k duyuyordu.
Barton ve Roosevelt pek a l d r m a z g i b i hare
ket e t m e l e r i n e r a m e n mterek b i r korkular
v a r d . ( * ) T r a f i k a k m dzenli ekilde d e v a m et
m e d i i taktirde kararl b i r A l m a n kar saldrsyle 4 nc T m e n y e r i n e m h l a n r kalrd.
H e r iki G e n e r a l de tekrar, tekrar trafik t
k a n m a l a r n dzene soktular. A r z a y a p a n ara
lar derhl aranpola y u v a r l a n a r a k yol ak tu
tuldu. Dman ateiyle tutuan aralar tanklar
iterek y o l d a n uzaklatrdlar. Saat 11.00'e doru
Barton i y i haberi n i h a y e t ald. Bir m i l uzakta
ki 3 N o . l u k da almt. T r a f i k skkln
a z a l t m a k iin Barton, tanklarn hemen, y e n i
( * ) Utah'daki bu arpmadaki baarsndan tr
Roosevelt, Congressional Medal of Honour (Ame
rika'nn en byk N i a n i ) madalyasyla taltif
edildi. 12 Haziranda General Eisenhower 90 nc
Tmen Komutam olarak atanmasn onaylad.
Roosevelt tayin edildiini asla renemedi. Ayn
gn kalp sektesinden ld.
270

alan g e i d e g n d e r d i . 4 nc T m e n skk du
rumda olan paratlerle birlemek a m a c y l a
hzla ilerliyordu. Birleme z a m a n g e l i n c e orta
da adeta,
bir b a y r a m h a v a s e s m i y e balad.
101 nci H a v a n d i r m e d e n avu Louis M e r l a n o
U t a h kumsalnn st ksmndaki e n g e l l e r aras
na inmi ve savaarak t a m 2 mil y o l katetmiti.
Yorgundu, st ba periand. lk karlat
4 nc T m e n askerlerine uzun sre bakt ve
H a n g i c e h e n n e m i n d i b i n d e y d i n i z ? d i y e sordu.
101 nci H a v a n d i r m e d e n a v u T h o m a s
Bruff, P a u p p e v i l l e ' e y a k n y o l d a yryen 4 nc
T m e n d e n bir g z c g r d .
T f e i n i sanki
bldrcn iftesi g i b i t a y o r d u . G z c perian
durumdaki Bruff'a bakt ve S a v a n e r e d e ? di
ye sord-u. nmesi g e r e k e n y e r d e n 8 mil u z a a
atlan v e
G e n e r a l M a x w e l l T a y l o r ' l a beraber,
kk bir grupla btn g e c e savaan Bruff Bu
rayla, arkandaki a r a z i n i n h e r h a n g i bir y e r i n d e
y r m e e d e v a m edersen aslanm,
muhakkak
bulacaksn dedi ve arkasn d n p y o l u n a de
v a m etti.
Audouville-la-Hubert'e y a k n 101 nci
Ha
v a n d i r m e d e n Yzba T h o m a s M u l v e y t o p r a k
yolda hzl, hzl sahile d o r u yrd srada
35 metre ilerde, elinde tfekle allklar arasn
dan bir asker f r l a d . Birbirini g r e n h e r ikisi
de y e r e yattlar.
G a y e t dikkatle saklandklar
yerden balarn karp, ellerinde silhlar bir
birlerine baktlar. O r t a d a korkun b i r sessizlik
vard... t e k i adam, M u l v e y ' e silhn y e r e atp
ellerini bann z e r i n e
k o y a r a k ilerlemesini
syledi. M u l v e y de karsndakinden a y n eyi
istedi. N i h a y e t M u l v e y karsndakinin A m e r i
kal olduunu anlad ve sakland y e r d e n a a
kt. Y o l u n ortasna g e l i p el sktlar ve bir
birlerinin o m u z u n a vurdular.
271

S t e M a r i e - du - M o n t ' d a frnc P i e r r e Cald r o n , kilisenin m e r d i v e n l e r i n d e , e l i n d e portakal

r e n g i b y k tanma levhasn salhyan parat
l e r i g r d . Birka d a k i k a iinde k y halk tek
sra h a l i n d e kiliseye d o r u
y r m e e balad
4 nc T m e n g e e r k e n C a l d r o n i y i grebilmesi
iin o l u n u omuzuna ald. B i r g n e v v e l geir
d i i b a d e m c i k a m e l i y a t n n etkisi altnda olan
ocuk sevinle askerleri seyretti. Bu srada b i r
A m e r i k a n askeri g l e r e k C o l d r o n ' u n y a n n a gel
d i v e V i v e L a F r a n c e dedi. C a l d r o n b i r a n
durdu. K o n u m a k isterse, a z n d a n tek kelime
kmayacan anlad, nki b o a z n a byk bir
ey tkanmt.
4 nc T m e n U t a h kumsal blgesinden ier
l e r e d o r u akyordu.
D. G n k a y p l a r azd.
197 kayp, bunlarn 60 tanesi d e n i z d e kaybol
mutu. G e l e c e k birka hafta iinde 4 nc T m e
ni korkun arpmalar b e k l i y o r d u . A k a m ze
ri 22000 asker, 1800 a r a sahile km olacakt.
Paratlerle beraber, 4 nc T m e n Fransa'da
ilk bel bal
Amerikan
kumsal ban kur
mutur.
V a h i ekilde santim, santim arparak, as
kerler, K a n l O m a h a d a n dar ktlar. D e n i z ,
d e n b a k l d zaman, kumsal i n a n l m y a c a k e
k i l d e b i r harabe v e plk m a n z a r a s arzediyordu. D u r u m o k a d a r kritikti ki, l e d e n sonra
Augusta
zrhlsnda bulunan
General Omar
B r a d l e y askerlerini g e r i e k m e y i ve arkadan tak
v i y e a m a c y l a g e l e c e k k u v v e t l e r i d e U t a h v e n
g i l i z kumsallarna
evirmeyi
dnd,
ama
B r a d l e y bu p r o b l e m l e urarken, O m a h a cehenn e m i n d e k i askerler hareket halindeydiler.
D o g G r e e n v e D o g W h i t e boyunca 5 1 yan
d a k i G e n e r a l N o r m a n C o t a etrafndaki m e r m i
p a t l a m a l a r n a aldrmadan, e l i n d e 45 kalibrelik
272

tabancas askerlere; K u m s a l d a n k n d i y e ba
r y o r d u . A t e y a m u r u altnda D e n i z D u v a r
nn dibine v e korunacak h e r y e r e omuz, o m u z a
snm olan askerler, G e n e r a l e bakarak, bu
ate altnda, bu a d a m n nasl a y a k t a durup, ha
yatta k a l a b i l d i i n e i n a n a m y o r l a r d .
B i r g r u p R a n g e r , V i e r v i l l e knda y a n ya
n a y e r e kapanm v a z i y e t t e y a t a r k e n C o t a R a n g e r l e r ba e k i n ( * ) d i y e b a r y o r d u . Bunu du
y a n RangerlerC*)
a y a a k a l k m y a baladlar.
K u m s a l n aa ksmnda T N T ykl v e terke
dilmi bir b u l d o z e r v a r d . V i e r v i l l e kndaki
anti tank d u v a r n h a v a y a uurmak iin l z m
olan ey ite bu buldozerdi. C o t a Bunu k i m
k u l l a n r d i y e grledi, a m a kimse c e v a p ver
medi-" Askerler, hl kumsal
merhametsizce
b o m b a l y a n topu ateinden paraliz olmu gi
biydi. C o t a ' n m asab b o z u l m a a balad: Bu
A l l a n n bels eyi kullanacak k a d a r cesareti
olan y o k m u i i n i z d e ? d i y e bard... K z l sal
bir asker k u m s a l d a n yava, y a v a a y a a kalkt
ve kesin kararl b i r insann ifadesiyle Cota'nn
y a n m a gitti; B e n y a p a r m dedi. Cota askerin
srtna vurdu; t e ben, a d a m buna d e r i m de
d i v e K u m s a l t e r k e d e l i m i m d i d i y e i l v e et
ti. A r k a s n a b a k m a d a n o r a d a n uzaklat. Bu
nun zerine askerler h a r e k e t e t m i y e baladlar.
29 ncu T m e n k o m u t a n m u a v i n i T u g e n e r a l
Cota, kumsala g e l d i i n d e n beri a d a m l a r n a r
nek oluyordu. 29 ncu T m e n e ait ksmn sa ya
rsn, 116 nc A l a y K o m u t a n A l b a y Charles D.
C n h a m da sol y a n s n almt. Bileindeki b i r
( * ) Askerlikte en nde gitme anlamna gelir. eviren
() Ranger: Eski anlamda Bindirilmi veya svari
gibi hareket olasl fazla asker. Tabir eskidir.
eiren
273

y a r a y a kanl bir m e n d i l s a n l olan Canham, l

lerin, can ekienlerin ve oke olmularn ara
sndan g e t i v e bir g r u p askere eliyle l e r i ia
reti v e r d i . B i z i burada katlediyorlar, ierilere
g i r e l i m d e i y i c e k a t l e d i l e l i m dedi.
P F C Charles Furgeson, A l b a y yoluna d e v a m
edip y a n l a n n d a n g e e r k e n aknlk iinde ona
bakt. B u

ocuu da k i m ?

d i y e sordu ve

sonra kendisi ve arkadalar a y a a kalktlar ve

y a m a c a d o r u y r m e e baladlar.
O m a h a kumsalnn y a n s n d a bulunan 1 nci
T m e n d e n , Sicilya ve Salernoda arpm olan
lar, d i e r l e r i n e o r a n l a daha abuk kendilerine
geldiler. avu R a y m o n d Strojny a d a m l a r n top
lad ve m a y n l a dolu y a m a c a doru, kendisi en
nde y r m e y e balad. T e p e y e knca bir be
ton b a r n a bazukayla h a v a y a uurdu.
1 nci T m e n blgesinde etrafn top ve ma
kineli tfek atnn tozu d u m a n a kattna al
d r m a d a n aa, y u k a n dolaan 16 nci A l a y ko
mutan A l b a y G e o r g e A . T a y l o r yle diyordu:
Bu kumsal zerinde iki cins insan duruyor; l
ler ve lecek olanlar. H a y d i artk buradan ekip
gidelim.
H e r tarafta erler, g e n e r a l l e r ve benzeri kii
ler kumsaldan kmak iin nclk ediyorlard.
Bir defa y r m e y e balaynca
artk d u r m a k
yoktu. avu W i l l i a m W i e d e f e l d Jr. yzleri gk
yzne d n k srtst y a t a n birok arkadal a n n n zerinden atlyarak, m a y n dolu tepeye
d o n yryne d e v a m etti.
T e m e n Donald A n d e r s o n ensesinden g i r i p
a z n d a n kan kurun yarasn sarmya alr
ken a y a a kalkacak g ve cesareti olduunu
g r d ama, yaras ok kanyordu. A r t k sava
gazisi olduunu anlad.
2 nci R a n g e r l e r d e n avu Bill C o u r t n e y b i r
274

tepenin st ksmna t r m a n d ve takmna Y u

kar g e l i n
ocuklar temizlenmi d i y e ba
rd, fakat t a m o srada sol tarafndan b i r ma
kineli tfek atei balad. Courtney h e m e n dn
d, bir, iki el bombas frlatt ve tekrar bard;
Gelin, gelin
ocuklar artk temizlendi
ler...
D o n a n m a destroyerleri, denizalt e n g e l l e r i n e
arpma pahasna, sahile ok yaklatlar ve kum
saldaki arkadalarn adeta
yok eden A l m a n
m e v z i l e r i n e ok y a k n d a n ate ederek k a t l i a m
bir h a y l i azalttlar. Bu arada engel t e m i z l i y e n
ekiplerin ilerini de rahata grp, a r k a d a n ge
len karma g e m i l e r i n i n
yollarm amalarna
y a r d m ettiler.
Bunlar yaplnca, tm O m a h a
kumsakndaki askerlere, akl kaldklar y e r d e n
hareket etme olasl salamd.
Y e r l e r i n d e n hareket e d e n askerlerdeki kor
ku, yerini k z g n l a brakt. V i e r v i l l e y a m a c n n
tepesine y a k n b i r y e r d e R a n g e r P F C C a r i weast
v e Blk K o m u t a n Y z b a G e o r g e W h i t t i n g t o n
ile A l m a n n bulunduu bir makineli tfek
yuvas grdler.
W e a s t ve Yzbas dikkatle
etraflarn sarnca, A l m a n l a r d a n biri, iki A m e r i
kaly g r d ve ard; Bitte, Bitte d i y e barm y a balad. W h i t t i n g t o n ate etti ve h e r
A l m a n da ldrd. Bundan sonra W e a s t ' e d
nerek A c a b a Bitte ne d e m e k ? d i y e sordu.
A s k e r l e r O m a h a kumsal olan o felket ye
rinden ayrlarak ierilere doru yrdler. Saat
1.30 da G e n e r a l B r a d l e y bekledii mesaj ald:
Eeasy Red, Eeasy Ereen, Fox R e d kumsallarn
da b i r sre nce akl kalm olan askerler,
kumsaln arkasndaki tepelere trmanmaktadr
lar.. G n n sonunda 1 nci ve 29 ncu T m e n l e
rin askerleri 1 mil i ksma girmilerdi. O m a h a ' nn maliyet bilanosu: tahminen 2500 l, yara
l ve kayp.
275

KISIM VII
Binba W e r n e r Pluskat, Etreham'daki ka
r a r g h n a d n d z a m a n saat 13 00 d. K a p
d a n ieri g i r e n kimsenin, k a r a r g h subaylarnn
tand komutanlaryle
h i b i r ilikisi
yoktu.
Pluskat stmaya tutulmu g i b i tir, tir titriyordu
v e sadece Brandi, B r a n d i diyebildi. Brandi do
lu b a r d a v e r d i k l e r i z a m a n elleri o derece kont
rolsuz b i r titreyile sallanyordu ki, b a r d a kald r a m y a c a k durumdayd.
S u b a y l a r n d a n biri, E f e n d i m , A m e r i k a l l a r
k a r a y a k t l a r dedi. Pluskat subaya uzun sre
bakt ve e l i y l e uzaklamasn iaret etti...
K a r a r g h subaylar
e t r a f n sarm v e e n
n e m l i tek konu olan b a t a r y a l a r hakknda bilgi
v e r i y o r l a r d . Pluskat'a ksa sre sonra cephane
sknts ekeceklerini sylediler, durumu A l a y a
bildirdiklerini ve Yarbay Ocker'in malzemenin
y o l d a olduunu sylediini anlattlar. Fakat he
nz h i b i r ey gelmemiti. Bunun zerine Plus
kat O c k e r ' e telefon etti. T e l e f o n d a O c k e r ' i n ga
yet rahat v e h a v a l sesi geldi: A z i z i m Pluskat
h l h a y a t t a msn? Pluskat soruyu d i n l e m e d i
b i l e v e C e p h a n e iine n e oldu? d i y e sordu.
O c k e r Y o l d a d i y e c e v a p v e r d i . Y a r b a y n souk
kanll, Pluskat d e l i y e e v i r d i : N e z a m a n ?
d i y e bard. N e z a m a n b u r a y a ulaacak. Sizler
b u r a d a durumun nasl olduunun farknda de
ilsiniz.
O n dakika sonra P l u s k a t i telefona ard
lar. T e l e f o n d a
Ocker vard
ve
S a n a fena
h a b e r l e r i m v a r Pluskat. C e p h a n e k o n v o y u n u n
y o k edildiini imdi r e n d i m . Sana bir ey gelebilecekse ancak g e c e k a r a n l n d a ulaabilir.
Pluskat aijirmad, nki y o l l a r d a bir eyin y
rmesi v e y a yrtlmesi b i r problemdi. A y r c a
276

unu da hesabetmiti: T o p l a r n n at h z n a g
re, bataryalar g e c e basnca m e r m i s i z kalacakt.
Esas soru toplarna i l k ulaacak hangisi olacak
t. M e r m i l e r mi, y o k s a A m e r i k a l a r m ? Pluskat
askerlerine y a k n sava i i n hazrlkl o l m a l a r
n e m r e t t i ve b u n d a n sonra g a y e s i z bir ekilde
Chateau'da g e z i n m i y e balad... K p e i H a r r a s ' n nerede olduunu merak ediyordu.

KISIM VIII
D. G n n n i l k savan y a p a n n g i l i z asker
leri, O r n e ve C a e n kanal zerindeki k p r l e r i
13 saatten beri e l l e r i n d e tutuyorlard. Binba
H o w a r d i n p l a n r l e g e l e n askerleri, sabaha kar
6 n c H a v a n d i r m e paratleri tarafndan
takviye edilmilerdi, a m a g i r d i k l e r i A l m a n m e v
zilerinde y a p t k l a r savalarda adetleri g i t t i k e
azalyordu. Birka kk A l m a n saldrsn ps
krtmlerdi. Fakat d e n i z d e n g e l e c e k askerlerle
birlemeyi sabrszlkla bekliyorlard.
C a e n kanal kprsnn giriine y a k n yer
deki tilki y u v a s n d a er Bill G r a y saatine bakt.
L o r d L o v a t i n k o m a n d o l a r 1,5 saat gecikmiler
di. K u m s a l l a r d a n e l e r olduunu ok m e r a k edi
yordu. G r a y kumsaldaki savan, kprlerdeki
savatan d a h a f e n a o l a c a n sanmyordu... K a
fasn dar k a r m a k t a n korkuyordu, nki A l
m a n keskin nianclar h e r g e e n dakika daha
da keskin nianc oluyorlard.
Ate kasrgasnn ok az ara v e r d i i bir s
rada, y a n n d a u z a n p y a t m olan G r a y ' i n arka
da er John W i l k e s B i l i y o r musun, g a l i b a s
ko g a y d a s sesi d u y u y o r u m dedi. G r a y arka
dana ters ters bakp; S e n m a n y a k s n d i y e
c e v a p verdi. Birka saniye sonra W i l k e s t e k r a r
277

arkadana dnd ve s k o g a y d a s sesi duyu

y o r u m d i y e diretti. G r a y b i r a z dikkatli dinle
y i n c e o da ayn eyi duydu.
Y o l u n alt kenarnda, b a l a n n d a yeil bere
leri, d i m d i k y r y e n L o r d L o v a t i n k o m a n d o l a r
geldi. Bili M i l l i n Blue Bonnets v e r the Bord e r alarak kol'un n tarafna d o r u yrd.
H e r iki tarafta ate kesti ve bu tuhaf manza
r a y s e y r e t m i y e baladlar. Fakat ok uzun sr
medi. K o m a n d o l a r kprlere d o r u giderken, A l
m a n l a r tekrar atee balad. Bili M i l l i n o duru
mu yle anlatmaktadr: V u r u l m a m a k iin ta
l i h i m e g v e n i y o r d u m , nki g a y d a n n sesinden,
baka sesleri d u y a m y o r d u m . T a m y a r yolday
k e n M i l l i n dnd v e L o r d L o v a t ' a bakt. Sanki
bahesinde yryordu v e bana d e v a m e t m e m i
iaret ejtti.
A r A l m a n ate barajna a l d r m a d a n pa
ratler, k o m a n d o l a r k a r l a m a k z r e ko
tular. L o v a t , birka dakika g e k a l d iin z r
diledi. n g i l i z ana k u v v e t i n i n bulunduu y e r e
ulamas iin bir h a y l i z a m a n a i h t i y a olmasna
r a m e n ilk takviye k u v v e t i gelmiti. K r m z v e
yeil b e r e l e r karnca m o r a l l e r d e b i r ykseli
hissedildi. 19 yandaki Bili G r a y kendini yllar
ca daha g e n hissetmiye balad.

KISIM IX
H i t l e r ' i n nc R e i c h ' i n i n mukadderat sz
konusu olduu bu gnde, R o m m e l h e y e c a n l bir
ekilde N o r m a n d i y e d o r u son sratle giderken,
k a r m a cephesinde frtna gibi gelien Mttefik
saldrsn durdurmak iin p a n z e r l e r e ihtiya ol
duuna i n a n a n komutanlar,
mitsizlik iinde
rpmyorlard.
278

21 nci P a n z e r T m e n i ve 12 nci SS ve P a n z e r
Lehr, H i t l e r tarafndan h l elde y e d e k o l a r a k
tutuluyordu.
M a r e a l R o m m e l nlerinde uzanan kurdela
gibi b e y a z y o l a b a k y o r v e ofrne d e v a m l
olarak T e m p o , T e m p o , T e m p o d i y e hzlanmas
n e m r e d i y o r d u . D a n i e l g a z pedaln d e m e y e
kadar bastrmt ve araba y l d r m g i b i gidi
yordu. F r e u d e n s t a d t i iki saat e v v e l terketmiler.
di ve R o m m e l bu srede h e m e n hi konumamt. A r k a d a oturan E m i r Subay Lang, M a r e
ali bu k a d a r sinir g e r g i n l i i iinde g r m e m i t i .
L a n g k a r m a h a k k n d a konumak istedi, fakat
R o m m e l konumaya p e k istekli deildi.
Ahiden, R o m m e l n d e k i oturduu y e r d e n ya
r g e r i d n e r e k L a n g ' a bakt ve i n bandan
beri h a k l y d m dedi. i n bandan b e r i . . . ve
sonra da tekrar y o l a b a k m y a balad.
21 nci P a n z e r T m e n i Caen'dan g e e m i y o r
du. T m e n i n T a n k A l a y l a r n n K o m u t a n A l b a y
H e r m a n n V o n O p p e l n - Bronikowski tank kolu
boyunca w o l k s v a g e n i ile ne, a r k a y a g i d i p ge
liyordu. ehir b i r v i r a n e y e dnmt. B i r sre
nce b o m b a l a n m v e
b o m b a r d m a n uaklar
g r e v l e r i n i ok g z e l y e r i n e getirmilerdi.. Cad
deler y k k binalarn kalntlaryle dolmutu, ve
Bronikowski'ye gre,
H e r k e s ehri t e r k e t m e k
iin acele e d i y o r d u . C a d d e l e r bisikletli kadn
ve e r k e k l e r tarafndan tkanmt.
Panzerlerin
yola d e v a m etmesi imknszd. Bronikowski g e r i
ekilerek, ehrin etrafndan dolamya k a r a r ver
di. Bunun, uzun saatler alacan biliyordu, fa
kat y a p l a c a k baka ey yoktu. Buray g e i p te,
s a l d n y a p t z a m a n kendini destekliyecek Pi
yade Alay neredeydi?
279

21 nci P a n z e r T m e n i n i n 192 nci A l a y n d a n

19 yandaki er W a l t e r H e r m e s h a y a t n d a ken
dini bu k a d a r mutlu hissetmemiti. n g i l i z l e r e
kar y a p l a c a k saldrya
nclk
yapyordu.
Motosikletinden,
arkadalarna
ilerlemelerini
iaret etti. Sahile d o r u g i d i y o r l a r d ve yaknda
P a n z e r tanklaryla buluacaklard. Fakat gr
nrlerde tank falan yoktu. H e r halde biraz daha
i l e r d e l e r d i y e dnd. Y a p t k l a r bu s a l d n n
g i l i z l e r i d e n i z e dkecekti. Z a t e n k a r a r g h t a her
kes b y l e sylememi m i y d i ?
M o t o s i k l e t e binmi
yanndaki arkadalan
T e t z l a w , Mattusch v e S c h a r d n g i l i z l e r i n kendi
lerine saldrmasn b e k l i y o r l a r d . Fakat tek bir
kurun b i l e atlmamasna atlar.
H e r m e s ha
yatnda kendini bu k a d a r mutlu hissetmemiti.
Kendisi ve y a n n d a k i l e r n g i l i z l e r i n brakt, 8
m i l l i k bolua girmilerdi. Bu boluk Juno ve
G o l d k u m s a l l a n arasndayd. Bu bolua pan
z e r l e r g i r d i i takdirde btn M t t e f i k saldrs
felketle sonulanabilirdi B i r boluk ki, A l b a y
V o n O p p e l n Bronikowski v a r l n d a n bile ha
b e r d a r deildi.
Paris'te O B W e s t k a r a r g h n d a V o n Rundst^dt'in K u r m a y Bakan T m g e n e r a l Blumentrilft, R o m m e l ' i n k a r a r g h n d a
Speidel'e telefon
et i. K s a olan bu konuma B o r d u l a r grubunun
harp ceridesinde yle y a z l d r : Blumentritt,
O K W ' n i n 12 nci SS Pajnzer L e h r T m e n l e r i n i
serbest braktn s y l e d i Saat 15.40'd. H e r iki
g e n e r a l de artk jje k a l n d n biliyorlard.
H i t l e r ve st subaylan iki P a n z e r T m e n i n i
10 saatten f a z l a bir sre serbest brakmam
lard. H a y a t i nemi olan t a m 10 saat... A r t k
her i k i tmenin do, bu hayat^ n e m tayan gn
de k a r m a blgesine ulama midi yoktu. 12 SS
280

kumsal bana, 7 H a z i r a n sabahndan e v v e l va

ramazd. D e v a m l h a v a akn a l t m d a k a l a n v e
nerdeyse y o k olacak P a n z e r L e h r a y n 9 u n d a n
e v v e l hedefe ulaamazd. M t t e f i k saldrsnn
dengesiz halde y a k a l a n m a s ancak 21 n c i Pan
zer T m e n i y l e baarlabilirdi ve bu bir varsa
y m d . Oluturulmas m i d i ise hi y o k denile
bilirdi.
Saat 18.00'e g e l i r k e n , R o m m e l ' i n
Horch'u
Rheims'e girdi. e h i r k o m u t a n n n kararghn
dan Lang; La Roche-Guyon'u
telefonla arad.
Rommel, k u r m a y bakanndan
brifing
almak
iin telefonda 15 d a k i k a oyaland. R o m m e l ofis
ten knca Lang, h a b e r i n fena o l d u u n u a n l a d .
Y o l a ktklar z a m a n arabada sessizlik v a r d .
Bir mddet sonra R o m m e l eldivenli y u m r u u n u
teki elinin avucuna v u r a r a k ac b i r i f a d e y l e
B e n i m arkadaa d m a n m M o n t g o m e r y d e
di ve biraz sonra da A l l a h m , e e r 21 nci Pan
zer yetiirse onlar g n d e g e r i pskrtebiliiz.
C a e n i n kuzeyinde Bronikowski, s a l d n em
rini verdi. Y z b a W i l h e l m V o n G o t t b e r g komu
tasnda, sahilden 4 m i l mesafedeki P e r i e r s te
pelerini a l m a k zre 35 tank gnderdi. Broni
kowski ahsen d i e r 25 tankla i k i m i l uzaktaki
Bieiville srtna g i t m e y e alacakt.
21 nci P a n z e r T m e n
Komutan General
E d g a r Feuchtinger ve 8 nci K o l o r d u K o m u t a n
G e n e r a l Mareks; Bronikowski'nin y a n n a g e l d i
ve dedi ki O p p e l m , A l m a n y a ' n n g e l e c e i se
nin omuzlarna yklenmitir. E e r n g i l i z l e r i ge
risin g e r i denize dkmezsen, bu sava kaybet
tik d e m e k t i r . . .
Bronikowski
selm v e r d i v e
Generalim
elimden geleni y a p a c a m dedi.
281

B a y r l a r d a n y u k a r d o r u hareket ettikleri
zaman, tanklar tarlalara y a y l m ilerliyorlard.
Bu srada 710 nc T m e n K o m u t a n T m g e n e
ral W i l h e l m Richter, Bronikowski'yi
durdurdu
ve g z l e r i yasla dolu A s k e r l e r i m kayboldu. Be
n i m btn t m e n i m bitti, m a h v o l d u dedi. Bu
n u n z e r i n e 3 r o n i k o w s k i N e y a p a b i l i r i m efen
d i m ? m k n m z o l d u u k a d a r lyardm e d e r i z .
Sonra haritasn kard ve Richter'e gstererek
Bulunduklar y e r neresi e f e n d i m ? Ltfen gs
terir m i s i n i z ? dedi. Richlter ban sallad Bil
m i y o r u m dedi B i l m i y o r u m . . .
Horsch'un n tarafnda R o m m e l hafife ar
kaya dnd ve Lang'a
u anda A k d e n i z ' d e
ikinci b i r karma yoktu:' n a l l a h dedi ve b i r
sre sustu; sonra B i l m i y o r u m L a n g d i y e d
nceli dnceli konutu. E e r ben M t t e f i k
k u v v e t l e r i k o m u t a n olsaydm, sava 14 gnde
b i t i r i r d i m . T e k r a r g e r i Jnd ve yola bakma
y a balad. L a n g zgn v e y a r d m e d e m e m e imknszhyla R o m m e l ' e bakt...
Horsch, hzla
yoluna d e v a m etti...
Bronikowski'nin tanklar Bieville'e sallana
rak trmanyordu. Bu ana k a d a r b i r dman di
reniiyle
karlamamlard.
Tam
Mark IV
tanklar tepeye yaklatklar srada bir y e r d e n
ate e d e n toplarn grlts duyuldu. n g i l i z
t a n k l a n y l a m karlatn yoksa
tanksavar
ateine mi tutulduunu kestiremiyordu. Fakat
y a p l a n ate hain ve isabetliydi. l k bakta ay
n anda a y r ayr; y a r m d z i n e y e r d e n g e l d i i
a n l a m n v e r i y o r d u . K o n v o y u n ba.ndaki tank
hi ate e d e m e d e n b i r d e n b i r e
infilak ederek
p a r a m p a r a oldu. A t e e d e r e k iki tank onun y e
rine g e m e k iin ilerledi. Fakat b u n l a n n n g i l i z
topular zerinde hi bir etki y a p m a d k l a r bel282

liydi. Bronikowski, bunun nedenini a n l a m a y a

balad. nki top stnl kar taraftayd
ve Bronikowski'nin toplar, dmann e l i m d e k i
toplardan ok d a h a azd. A y n c a n g i l i z toplar
nn menzili ok uzundu.
Birbiri
arkasndan
tanklar isabet a l p saf d kaldlar. 15 dakika
dan d a h a ksa b i r srede 6 tank kaybetti.
i m d i y e k a d a r bu

k a d a r etkili at

grme

miti. Bronikowski'nin y a p a c a hi b i r ey y o k .
tu.
Saldry durdurdu v e

g e r i ekilme

emri

verdi.

Er W a l t e r H e r m e s tanklarn n e r d e olduklarn^bir trl k e s t i r e m i y o r ve bunun nedenini

de a n l a y a m y o r d u . 192 nci A l a y n nc bl
Luc-Sur-Mer'de sahile ulamt, fakat
ortada
P a n z e r falan d i y e b i r ey yoktu. n g i l i z l e r de or
talarda yoktu v e H e r m e s hayal krklna ura
mt. Bir tek ey; o da, k a r m a donanmasnn
grn bunu b i r a z telafi ediyordu.
Hermes'in s a n d a ve solundaki sahilde yz
lerce g e m i ileri g e r i g i d i p g e l i y o r v e b u n l a r d a n
birka m i l uzakta da h e r tipten sava g e m i l e r i
vard. A r k a d a Schard'a o k g z e l dedi San
ki geit resmi g i b i . . .
H e r m e s ve arkada i m e n l e r zerine srt
st y a t p b i r e r s i g a r a yaktlar, sanki ortada
h i bir ey o l m u y o r m u g i b i b i r atmosfer iin
deydiler; nki onlara kimse e m i r v e r m i y o r d u .

Periers tepelerinde n g i l i z l e r m e v z i y e gir

milerdi bile. Y z b a W i l h e l m V o n G o t t b e r g s '
in 35 tankn, p a n z e r l e r daha
ate m e n z i l i n e
g i r m e d e n e v v e l durdurmulard. Birka dakika
iinde G o t t b e r g 10 tank kaybetti. A l m a n l a r n
283

e m i r v e r m e l e r i n d e k i g e c i k m e l e r v e C a e n ' m iin
d e n g e e m e y i p etrafndan d o l a m a zorunluu,
n g i l i z l e r e stratejik noktalara y e r l e m e ve tak
v i y e a l m a i m k n l a r salamt. G o t t b e r akl
na g e l e n herkese k f r e t m e y e balad. Lebissey
kynn yaknndaki o r m a n n k e n a r n a ekildi.
Buraya gelince, askerlerine tanklar, y a l n z top
lar m e y d a n d a kalacak ekilde g m m e l e r i n i em
retti. n g i l i z l e r i n birka saat i i n d e C a e n ' a do
ru i l e r l e y e c e k l e r i n d e n emindi. Fakat G o t t b e r '
in b e k l e d i i srpriz zaman, h i b i r s a l d n fa
lan o l m a d a n geti. Saat 21.00 c i v a r n d a G o t t
b e r alacak bir m a n z a r a y l a karlat. Y a v a
y a v a a r t a n uak sesleri duydu. Sonra hl par
lak o l a n akam gneinde, u a k l a n v e onlarla
b e r a b e r sahile d o r u g e l e n
p l a n r l e r i grd.
Saylamayacak kadar
oktular v e kendilerini
eken u a k l a n n arkasnda k o l halinde uuyor
lard. Sonra, G o t t b e r g ' i n akn b a k l a n altn
d a p l a n r l e r i n e k m e h a l a t l a r kesildi v e saa
sola y a t a r a k kendi bulunduu yerle, sahil ara
snda; onun g r e m e d i i ; b i r y e r e i n m e k zre
aa d o r u szlmeye baladar. G o t t b e r kz
g n l k l a bir kfr d a h a savurdu. Bielleville'de
Bronikowski d e t a n k l a n m gmmt. Y o l u n ke
n a r n d a ayakta dururken h e r A l m a n subaynn
y a n n d a 20-30 asker o l d u u halde, cepheden Caen'e d o r u g e r i gittiklerini grd. Bronikowski,
ngilizlerin
neden
s a l d r m a d k l a n n b i r trl
a n l a y a m y o r d u . C a e n ve btn b l g e birka sa
a t i i n d e ele geirilebilirdi ( * ) d i y e dnd. Y
r y e n l e r i n e n arkasnda bir avu grd.
Her
( * ) ngilizler D-Gnnn en byk ilerlemelerini
yapmalanna ramen, ana hedefleri olan Caeni
ele geiremediler. Bronikowski, ehir dnceye
kadar tanklanyle beraber ayn yerde alt hafta
kalmtr.
284

iki kolu iki A l m a n W A C S i n a sarlm v a z i y e t

teydi ve hepsi de zurna gibi sarho, y z l e r i pis
ve y a l p a l a y a r a k y r y o r l a r d .
Yrrlerken
Deutschland
uber alles'yi
a v a z l a r kt k a d a r b a r a r a k sylyorlard.
Bronikowski g z d e n k a y b o l u n c a y a k a d a r onlara
bakt.
V e . . . yksek sesle B u sava k a y b e d i l d i
dedi.
Rommel'in
Horch'u; L a
Roche-Guyon'un
deta birbirine yaslanm g i b i duran eski e v l e r i
arasndaki y o l d a n y a v a yava geti. Byk si
y a h araba d n e r e k D u k e d e l a Rochefoucauld'
un atosunun avlusundan ieri girdi. K a p n n
nnde durunca L a n g dar atlad ve Marea
lin dndn T m g e n e r a l Speidel'e s y l e m e k
zre kotu, a m a k o r i d o r d a K u r m a y Bakannn
odasndan W a g n e r ' i n b i r operasnn sesi geli
yordu. K a p a n i d e n a l d z a m a n m z i k sesi
ykseldi ve Speidel dar kt. L a n g kzgnd
ve oke olmutu.
Bir g e n e r a l l e
konutuunu
unutarak B y l e bir z a m a n d a nasl bir o p e r a
alabiliyorsunuz? d i y e sordu. Speidel tebessm
etti v e A z i z i m Lang, b e n i m b i r a z m z i k al
mamn, k a r m a y durduracan m zannedi
yorsun? d i y e c e v a p v e r d i .
K o r i d o r u n banda R o m m e l gzkt v e elin
de M a r e a l asasyla y r y e r e k Speidel'in ofisi
ne g i r d i ve elleri arkasnda durup h a r i t a y a bak
t. Speidel k a p y kapatt ve L a n g bu konferan
sn uzun sreceini bilerek y e m e k salonuna git
ti. Y o r g u n v a z i y e t t e uzun masalardan
birine
oturdu v e b i r k a h v e smarlad Y a k n d a oturan
d i e r bir subay g a z e t e okuyordu. Subay gaze
teden ban k a l d r p L a n g ' a S e y y a h a t nasld?
d i y e kibarca sordu. L a n g yalnz uzun uzun su
baya bakt v e c e v a p v e r m e d i .
285

St. Mere-Eglise'e y a k n Cherbotrg yarma

dasnda 82 nci H a v a n d i r m e T m e n i n d e n
er
D u t c h Schultz tilki y u v a s n n kenarna dayan
d ve uzak mesafedeki bir kilise annn saat
23.00' v u r d u u n u duydu.
G z l e r i n i ak tut
makta z o r l u k ekiyordu. y l e bir hesab etti,
y e t m i i k i saattir gzn krpmamt.
Yani
barbut oyununa balad, 4 H a z i r a n gecesi
k a r m a n n ertelenmesinden beri. K a z a n d pa
r a l a n k a y b e t m e k iin g i r d i i z a h m e t l e r i dn
d v e inancnn tam tersine, kendisine hi b i r
ey olmamt. Esasna baklrsa Dutch kendinin
birazck da aptal olduunu kabul etti.
O m a h a kumsalnn gerisinde
shhiye
ba
gediklisi A l f r e d E i g e n b e r g yorgun, a r g n ken
dini bir m e r m i k r a t e r i n i n iine att. i m d i y e
k a d a r ilk y a r d m y a p t y a r a l adedini unut
mutu. A y a k t a d u r a m a y a c a k k a d a r y o r g u n d u
ama, u y u m a d a n e v v e l y a p m a k istedii bir ey
vard. E i g e n b e r g e r cebinden burumu bir mek
tup k d kard, b i r el f e n e r i n i n y a r d m y l e
e v i n e m e k t u p y a z m a k zre srtm ukurun du
v a r n a d a y a d v e balad y a z m a y a Fransa'da
bir yer. ( * ) S e v g i l i anne v e babacm, sanrm
k a r m a y a p l d n duymusunuzdur. Ben iyi
y i m . 19 yandaki shhiye avuu bundan sonra
durdu. Baka y a z a c a k ey dnemiyordu ki.
Kumsalda
Tugeneral
N o r m a n C o t a ka
r a r t m a y a u y a n k a m y o n l a r n l g z gibi olan
farlarna bakt ve inzibatlarla kumsal bakan
nn trafii dzenleyen seslerini dinledi. Orada,
burada baz karma g e m i l e r i hl y a n y o r v e
s e m a y a irkin bir p a r l a k l k v e r i y o r d u . Dalga
l a r n sahili, d e n seslerinden baka, uzakta b i r
(*)

286

Sansr yer'in ismini yazmay yasaklamt.

eviren

makineli tfein at seslerini duydu.

Aniden
kendini ok y o r g u n hissetti. Bir k a m y o n kendi
sine doru g e l i y o r d u . C o t a durmas iin iaret
verdi. M a r p i y e r e kt ve
kolunu, c a m ak
kapya engelledi. K s a b i r sre g e r i y e ; kumsala
bakt ve sonra ofre B e n i tepeye kar e v l a t
dedi.
R o m m e l ' i n k a r a r g h n d a Lang, herkes g i b i
fena haberi duydu. 21 nci P a n z e r ' i n saldrs ba
arszla uramt. L a n g a r b i r depresyon
altndayd. M a r e a l R o m m e l ' e E f e n d i m onlar
geri sreceimizi t a h m i n
ediyor
musunuz?
diye sordu. R o m m e l ellerini aarak L a n g , m i t
e d e r i m ki yapabiliriz. i m d i y e kadar d a i m a ba
arl o l d u m dedi ve sonra da L a n g i n srtna
vurdu. Y o r g u n gzkyorsun,
g i d i p yatsana,
uzun bir gn g e i r d i k dedikten sonra g e r i d
np ofisine gitti. K a p s arkasndan y a v a a ka
pand.
Dardaki ta deli iki byk a v l u d a hi
bir ey k m l d a m y o r d u . La Roche-Guyon sakin
di ksa z a m a n sonra en ok igal e d i l m i
olan bu Fransz k y z g r olacakt. T p k Hitler'in btn A v r u p a s gibi.
Bu gnden itibaren nc R e i c h i n yayacak bir senelik mr kalmt.
atonun dnda, a n a y o l geni ve b o m b o
uzanp gidiyordu, ve k r m z daml e v l e r i n pen
cere pancurlar kapalyd.
... Bu srada St. Samson kilisesinin a m
geceyarsm vurdu.

S O N

287