You are on page 1of 117

1.

a ,
, -.
,
, .
, ,
. , ,

.
.
,
.
, . . .
, .
:
,
, .
-

.
, .
, -
, .
.

, ,
. ,
,
.
, ,
. , ,
,
.



2.1.1.

. . ,
. .
1.000 2.000 km.
:
, ,

(, , ) , .

,
, , :
, ,
, .
: , .
( 11 km) , . ,

. 9,8 C

km , 6,5 C km .
75% . -
.
. ; , , , , , .
.

(11 80 km) e

-55 C, , . -
.
, -
.
30 km -
.
(80 800 km) ,
, .
2

1.

1:

2.1.2.
.
: .
1. ()
,
,
.
( ), .
2. ()
.
,
, .
2.1.3.

.
.
,
1.

1. ( NASA-)

(%)

(%)
(N2)
78,084

4

(2)
20,946
( + )
1

(CO2)
0,033 0,1
(O3)
-4

0,07 10

(Ne)

-4

18,18 10

(SO2)
-4

1 10

(He)
-4
5,24 10
(NO2)
-4

0,02 10

(Kr)
-4
1,14 10
(NH3)
u tragovima
(Xe)
-4
0,087 10
(CO)
-4
oko 0,02 10
(H2)
-4

0,5 10

-5
10
(CH4)
-4

2 10

(N2O)
-4

0,5 10

(Rn)
-18
6 10

( 5.) ,
:


2:


,
:

(N2)
78,09%

(2)

20,94%

(C2)

0,03%
0,94% , , : , , , ...

,
. ,
, ,
. , , ,
, ,
.

20%.
16% 18% ,
- .
-
12%. 7% .
, .
( ).
18 ,
- 10 20 .

. -
. 1.
, . , , , ,
.
- .
, -
, .

.
0,03 0,04%.
- , , ,
.
,
.

0,8%.

.
.
0,7% 1% -

, ,
, , .
2% 3% ,
.


(
, , , ,
) .
2.1.4.
: , ,
.

,

( C).
2 m ,
,
.
15% ,
.
. a

100 m 0,6 . 3.

.

3.


.
(mbar).
, , .

, 10 m
6

1,33 mbar.
.
, ,
, , .
, ,
.
,
, ,
, .
.

, -
.
.
, .

,
, .
, .
.
, ,
.


.

.
, 0,5 m/s .
.
. a,
. m/s.
, . -

.
, :
()
()

,
. -

. , ,
.
- e, -
( ) e
.
-
.
7

.
.

2.2.
.
.
-
, .
:
, , , -
,
.
-

.
( -),
,
, , , , -
.
, :

:




, ,

.
()
() .
:
( - )

(),

4: n
2.2.1. a,
,
.

.

( 5).
,
,
.

5: ,


.
9

.
.
.
.
.

.
2.2.2.
-.
,
, .
,
, .
.
,
- . ,
- .
,
.

:
-

- , , , , .
-

- ,
- .


, , ,
.
2.2.3.

, :
()

()

.


()

10

,
.
.
.
,
.
. ,
, .
,
. ,
. ,
, . , .
,
, :




,

,
.

-
,
.

,
.
- .
:

, , -,
. : , , , , , , ,
, , , , , ,
- .
,
, , , , , .

11

,
(SO3). . ,
- (,
), ,
, .
,
SO3, H2SO4 , .
.
.
-
. ,
.
- , ,
,
- .

.
.
.
39
.
-, .
, .

. 1970. .

.

, ,
, .
-, 625
.
() ,
() .
. -
, ,
,
. ( )
,
- e e.

(NO2)


. SO2 N2

( ) .
() - :
pH .
(OH ) j ,

.
12

0,5 2
.
, 3 5 1000 km.

, .
, .
2.2.4.
.
:


:
- ( -
)
( C, , , .)

- , S 2, C2 .
- C2, H2S, .
,

C2, C, H2S, .

(
)
.
( ) ,
, .
:


(, )
(, , )

-.
-, , , , ,
.
, -
. , .
.
0,4%,
13

8-10%.
, .


, ,
.

(, ,
, , , , .)
.
2.2.5.

je a, a 5 ( 6).
,
, .
,
,
. .

,
, , .
3
10 m/m
3

, 250 m/m
.
. , .
. , , ,
. , ,
.

6:

, .

() 0,05 mg/m .

, ,
, (SO 2 SO3),
( ),
. H 2S.

14

, , ,
(
).
.
44
. 30-35%
(
). ,

.
-.
(SO2)
, . ,
.
(
).
, ,
, .
, ,
, .

, , , (2,5
) (11,3 g/100 ml ).
3
800 - 2600 g/m (1 ppm)
.


. .
, .
H2S + O

HS + OH

SO2 + H2O

H2S + 3/2 O2
H2O + SO2
H2S + O3
H2O + SO3
,
.
1/3

, , .

.
, , 5%
.
.
:
, ,
, .
: ,
,
15

.
- , .
, :
FeS2

FeS + 1/2 S2

, ,
.
. 30,9
( , 1970. ) 20,2
, 3,8
, 6,6
0,3 .
. , ,
, .


.
,
, ,
.

( 93%).
195 . 2
.
2. (
)

( 10 )

46

13


6

1,3

66,3

H2S
62

H2S
27

40

129

195


: ,
( ), ().
16

, .

.
, .
--
o

. 21,2 C, .
.

,

. (
). ,
NO - NO2 . ,
,
.

-
: , ,
.
1968. 1980. .
10%
,
.
,
10 100 .
.

.
, ,
, , , .
.

,
.
(NO),
. ,
. (NO2)
.
3

5g/m

, 20 - 90 g/m .
3

226 g/m .


, .

(CO2),

(CO).
17

(C)
,
,
.
, ,
.
, .
,
.
, ,
. . .
1% .

.
,
.
,
.

, ,
.
, ,
3
. 10 g/m .
125 , 11%
.

:

,

,
60% .
, , 3.
3:


[%]


73,7


7,9


5,2


1,2


12

, ,
.
()
.

18

-
( 8 % ). :




, -,
, .
, , .
,
. ,
- ,
, .
-
0,008 0,174 ppm, 0,087 ppm.
ppm,
ppm.


.
- ,
.
, .

.
.
,
200 .
,
. , -
0,2 - 3 , .
.

,
, .
,
, , .


( , , ) . pH 5,5 - 5,6, pH
4 4,5.
, , .

, .
-.

,
19

. .

( 7.).

7:


.
3
150 g/m .
: , , .
,
, . , .
.
( , , ,
, , , ).
.
. 8.

8:

,
, .
.

20

, , .
.
.
, , , , . ,
,
.
,
. ,
, .
.


. ,
.
,
(2).
,
.
8. .

: (N2O), (CH4), (HFC, PFC) .
.
20. , 21. .
2 5.

9:

.
( 9). :


,

21

10:

, ,
.
.
CO2
C. (
) .
0,5 m 10 .

,
, -
.
UV-.
.
e.

11:

22

, UV
(280 320 nm). ,
. ,
, ,
. ,
50%.
11.
.
, 10
5

. 0
1 bar,
(10 5 )
3,5 mm, 350
.

12:

.

, .
( ),
,
,
.
-
UV ,
. 1%
20.000 .
.

.
() .
. -
.
,
(UV) .
,

23

, .
.

, .
.
-
50%. 97% -
14 18 km.
2,5 3,5%
.

2.3.1.

, ,
.
:

,
, ,
, .
-
.
.
,
,
- ( ).
,

.
-
.
, ,
.
, .
, -
.
,

.
:

-
(g/s).
24


(g/) (kg).
(% vol.).
:
:
: ,

: - .
: , ,

:
: mg/m3
: kg/h

: , mg/h kg/t
: , %

13:

, ,
.
,
.


.
,
-
.
25


,
.
2.3.2.
-
, , . ,
2
.
: , ,
,
. ,
,
. ( 0,5 4
) (24 ). 24 ,
.
,
,

.

, , -
, ,
,
, .
. ,
-

.
e :
-
-

26

2.3.3. ()
, -
.
.
, .
()
, ,
.
,
.
()
.
- .
(),

.
.

. -
. 4.
( ) (
-), .

27

3.

, ,
. : ,
.
, ,
,
.
.
, . .
:
,

-
, XX , 56% 20
, 33% .
, 47%
1980. 1988. . -,
1925. 1965. 1,4 .
- XX 23 ,
38 .
(ILO) 1990.
1.000 . 35-40%
, 24% . 20-25% .
62% , 20% .

3.1.

() -
()
UNION KARBIDE- .
UNION KARBIDE, 1934. , Union Carbide
Corporation (UCC)
. 9.000 14 .
28


,
.
2. 3. 1984. . ,
40 - ,
. 8 900 000
. 23
,
, .
, , .
,
, .

14:

: ,
50.000 , , ,
- 2.500 , .
2.000 , ,
- .
, 1986. , 25.000

.

15 :

29

15 :

() -
1986. , (),
90
1.250 . ,
,
. .
12 ,
.
: 1.200 ,
,
,
. 300 km .
,
.
3.1.1.
( 25 ) 424 , koje e 16%
.

: 235

.
.
.

( ) 1986.
, - .

30

16:


1.000 .
. 70 900
.
800
. 150.000 . ,
, ,
.
.
4.000 60.000 . ,


500 .

17:

31

,

,
.
2

T 260.000 m
, .

2.600.000 .

,
, .

.

18:




. 1 23 , 26. 1986. ,
4. .
,
.
,
. 1991. ,
,

.
, ,
, ,
, .
,
.
.
, .

. 5. 6.

32

.
,

200 .

.
,


.
4 135
.
.
100 50.000
.

. 2000.
-

.
2005. -
- .
2007.
2010.
- , 505
.
100 .
31 . 32.000 , 400.000
.
35.000 1.400 -
. 2,4 , .
,

. ,
, ,
.
,
. -90
.

3.2.

:
33

() 1969. 76
o
, (-15 C)
.
, , 53 ,
28 .
-
1978. . ,
215 .
() 1979. -
, 23
-, 90 .
- 1
km
, .
- 40 km
.
, , .
.
, . 24
, 250.000 , 3 ,
, 117 km.
.
, ,
.
. .

, .
.

, ,
.
. ,
,
, ,

.

15.000 .


( ) 1973.

.
, .

,
50 km.
1980. --
540 kg .
, ,
1 . 19 . ,
, .
34

-
.
, , 1986. .
, .
.
- -

.
1986. ,
1.000 , , .
,
.
1987. , ,
17.600 2.000 kg
. ,
. .
-, 1990. ,

.
-

- .
4. 5. 1996.
, ,
10 .

, ,
- .
, -
.
24. 11. 1999. .
.
, .

, (,
), , ,
,
, ,

( , ,
, , , , , .);
, ;
;
.

,
, , .

35



,
,
.
, ,
,
.

, .
:
-

( )

19:

,
:
( ),
,
.
.

36

:
,
( , )
,
(, , , , .)

3.3.1.
2008/2009
, 7. 14. .
173
( ),
500. 2.000 ,
3.500. 450.000 .
, , ,
.
,
, 10.000
. ,
, .

20:


.
, 1.300 .
,
.
,

( 12, ).
, ( 10 11)
. ,
.
800 ,
500 700 .
37

, 63.000 2.200 ,
2004. , .
( )
1871. 1,7 2.200
. , HYPERLINK "http://sr.wikipedia.org/wiki/1915" 1915. ,
2
m .
.


1996.2007. ,
40.080,25 , 2007. ,
2021 , 32.136 .
17.466
, 823 , 723 , 60
, 2.012 , 7.195 (, ,
), 90 .
, ,
, ,
,
.
2009. ,
.
670 (4070 ), 258
. -
.
, .
2007.

.
-76
.
.
, 13 ,

,
,
(. )

( ) ,
( ), ,
.

( , ) .
(
38

).
.
63%
.
, -
.
. (
), 1200C
, .

() .
52-63% .
.

45% 52% .
( ,
, .
: pillow ( ),
,
.
45% , .
.


. ,
. ,
16 , ,
.

21:


,
. ,
.
, ,
39

. ,
,
,
.
.
. , ,
.
,
.
, 74 000 ,
. .
.
.
50 000 .
74 000 . ,
, , .
40 . .
,
.

24. 79. ,
20.000 .

1815. ,
, , 14.000 . ,
44.000
.

- .
1883. , ,
300 m. ( )
.
, ,
.
40.000 .

1980. ,
,
.

, , 2500 ,

.

, 5000
.
40


1815. 90 000 .

1883. 36 000 .



.
800 ,
.
20 2000 10 20
.



1940.
.
,
.
1952.
.
, ,
,
. ,
.

21:

,
,
41

, ,
, .
,
1.200 1.500
. - , ,
40% .
.
1952. (
) , - ( ) .
1956. . 1.000
, 18 .

42

4. -

. ,
. ,
,
.
, .
,
(m/s). , ,
.
,
. ,
.
.
: ,

.
, ,
.
,
.


1985.
, , .
.
16. .
, 18. 19.
.
,
.

. . ,
,
.
. 1785.
.
.

43

,
.
1926. ,
,
.
4.1.1. (1952.)

1952. .

.
. 5. 9. 1952.
. .
, ,
, ,
. , ,
4.000 ,
100.000 .
12.000.


.
1956.
1952. .
1964.,
( )
( ).
,

.
, ,
.

. .
, .

1974.
. , , ,
1980. .
4.1.2.
1948.
. 14.000
, , 600, 1.600

.
1954. .
2.000 .
44


, .
1969.
, .
1970. 1978. ,
,

60%
.
5: - 1985.

,
,
,


1930.
1948.
1950.
1952.

1984.


60
20
22
4.000
Oko

5.000


6.000
1.200

20.000
500.000

, SO2
, SO2
SO2
, SO2
-

, ,
,
.
NASA-
.
.

(0-30), .

45


, ,
.
.

23 :

,
.
- ,
() ()
.
1985. ,
. ,
.
1987. 1992.
.

24 : ,

46


.
. , ,
,
.

,
, .
,
,
.
,


, .



, 1972. , UN ,
, UNEP.

.
, 1980. ,
, .
, .
, 1983. , OUN,
, ,
.
,
, NJ UN , UNEP, 1988.
, IPCC,
, , .
,
1992. ,
UNCED . :
UN
.
1993. UN (CSD),
.
,

.
, CIDIE, ,
NJRI. , .
, OECD , NJB,
. 1991. .

47

, GEF ,
, .

.

4.4.


(, )
.
:

,


, ,
.
, , ,

, , .
,
, ,
. ,
.

, ,
.
.

, , .
,
. , ,
.
:
,
,

48

, ,

,
.
, .

, ,


.
, , ,
, ,
. ,
,
.

2004.
,
, :



, 135/04
21.12.2004. , 29. 2004. .

,
,
,

, .
,
, (
, ,
, , , , , ,
, , , ,
).

,
, ,
.

.

,
JUS-ISO 14001,
EU ( EMAS).

49

( , 135/04)


. ,
: , , ,

; , ,
.

( , 135/0 ,
4) ,



:
, , , , ,
, , , , ,
, , .

( , 135/04)
,
,

,
.

( , 135/04)

, ,
,
,
.

50

5.

,
, ,
.
,
.
.
a
, .

,
,
.
1956.

.


.
, ,
.

.
.

51

-
.
, ,
.
,
, ,
. , ,
, . ,
.

, .
-
.
,
.
- ,
,
.

, , ,
. .
,
, .

() ()
.

,
.
,
, ,
.

52

- .; ., : , ,
, 2008.
-, , , , , , ;
, , 1998.
. .
, , 2002. .
: National georaphic , , 2008.
., .: ,
, , 2008.
., , , , 2001.
, , , 1/-,
, , 1976
National Air Quality and Emissions Trends and Report, 1993. U.S. Environmental
Protection Agency, Office of Air Quality Planning and Standards, Research Triangle Park,
North Carolina, 1994.
Ozone: Will It Affect Me? Washington University, St. Louis, Missouri, 1995.
The Inside Story: A Guide to Indoor Air Quality. U.S. Environmental Protection Agency,
Office of Air and Radiation, Washington,DC, 1988.
The Plain English Guide to the Clean Air Act. U.S. Environmental Protection Agency,
Office of Air and Radiation, Washington, DE, 1993.
www.hr.wikipedia.org
www.eko.bg.gov.yu
www.mojevijesti.ba/.../SVIJET/umski%20poar.jpg
www.americanedu/ted/bhopal
www.ekoplan.gov.rs/srl/Globalne-ekoloske-promene-312-c58-content.htm
http://translate.google.com/translate?hl=sr&langpair=en|sr&u=http://www.barra
meda.com.ar/ecology/ecological-disasters.htm
http//en.wikivisual.com/.../d/de/Atmosphere_model.png
http//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/...

www.ekologija.ba/userfiles/image/e_po_4.jpg
http://hr.wikipedia.org/wiki/%C4%8Cernobilska_nesre%C4%87a
http://www.serbianmeteo.com/site/index.php?
http://www.ekoplan.gov.rs/src/dodaci/recnik/a.html
http://www.zdravlje.org.rs/ekoatlas/04a.htm
http://en.wikipedia.org/wiki/Bhopal_disaster
http://www.interfax.ru/r/B/0/4.html?mode=4&date_mode=3&date_style=date2&title_style=title_of_other&id_issue=11365346
www.ivonazivkovic.net/erupcija%20sent%20helen.j
http://sr.wikipedia.org/sr-

53

You might also like