You are on page 1of 44
(040372016 ulidades gatovoladornetsstuldown pp?url=htips 92°42" lsu cam 2Fgrupadeestudosterrandodaogum%i2 decs'i2Fesplendar_e-doca. TWO wLelOls TOMO! PIERRE VERGER ¥AMIOSORONGA MineG Ue eaon relat ep: dads gatovclader.netssuuldown php?urI=htps9s3A%K2F :2F ssw. com ZF upodeestudosternandodsogum®é2Fdocs%¢2Fesplendor_e-decad... 144 (040372016 ulidades gatovoladornetsstuldown pp?url=htips 92°42" lsu cam 2Fgrupadeestudosterrandodaogum%i2 decs'i2Fesplendar_e-doca. ARTIGOS ESPLENDOR E DECADENCIA DO CULTO DE iyAMI OSORONGA "MINHA MAE A FEITICEIRA” ENTRE 0S IORUBAS Datos Intornacionais de Catalogacée na Publicagao (CIP) (CAmera Brasileira do Livro, SP, Brasil) Pierre Verger a aay Q Corrupio pl dads gatovcladornetissuuldown php? Isis %69A1%2F :2Fssw.com2F gr upodesstucosternandodeogum®S2Fdocs%:2Fesplendor_e-decad... 244 (040372016 lidades gatovoladornetssuuldown php? ESPLENDOR E DECADENCIA DO CULTO DE IAMI OSORONGA ENTRE OS IORUBAS “wns SAE, A ETCH? Pare Verne ‘conhecidas doe babalage iorubas (pais ou guardiaoe do sagredo}. Bstos contos eo tranenitidos oralmenta de gerasse Sm geragio, © fazem parte de auerscon tex tos, Tepartidos entre os 256 odi' ~ signos -, que! partir dos quate os babalaée fase a interpretagso do iff, sistens de edivintaglo rutura © necanisne, foram estudados judese Bernard Maupoil”. Comparazaa doe textos extraidos da teadigdo oral atual, com on publicadoe nd une centens de anos a respsite, des religiges forubas, “retirados da nesma fonts, fet con gue, ‘mitas veses, aparecam aiferencas, Mas, guna dectag Variagsea soo resultado de quesimentas ou do acréacino de elementos Doves, ‘20 pedenos atimmar, entzetante, que 08 aspectoe de um mito, fixados hé un século, Sejan mais préxinos de 2us concspgdo original que op lovantados atualmeate. Tato porcue a en qualquer gue tenhe far fundamentada om na documentagao incomplota, om indicarses de n= I inserted Ciaterantscceets epee pas 12 shes eigen ornate pasa 2 Ghai oes che ror tr uavene tamed ones cpa opines Bn Stan esa sroce ope at fin sce See pn ari es Sesion em me tin) wero ae Soeaieae as ae 2 Me er ones ese tips 76949262" issu com Fer upadeostudosterrandodaogum "42 docs'k2Fesplendar_e-doca, formantes reticentes, ou © fruto de interpretagsen muito’ promaturas oa, elnda, refletir mito mais a mentalidade eas crengas do pecquisader que as do povo © caso dae felticeiras, por exempio, tem aide abordads miitas vezes mas, parece Gus a Guestdo de cua relagses com ae religises Gitas tradicionais nfo foi sempre corre mente considerada. varte-se do principio que ‘ay Eeitigeria): ‘esis ‘antinscial ea jeacéocts) bio faz parte das religiges de una comunidade bugana. Hota nogdo tem a vantagem de sor Simples, mas o cxare de certos textos ‘reco Inldos ‘mostra, “ao contrario, que no. pais Soruba, a atividader das feiticesrae = 396 = os mitos da eriagae do mundo. Bm goral, as aj¢ aio tom boa ropstagio na- quete pais cone sa jagadoras de sortilégio, Gntiganente, na Europa. Noa neioe tradiclonaia on sentinentos mais matizados; a 2)¢ nfo elo banidas da Sociedade da qual sto, com verenos, um dos Dilares prudente re Esbelecide, malévolo e ative, @ pois obser vada acarretando una diserigdo a teu respeito ue digiculta e trabalho dos pesguieadores. DUPLO AsPECTO Das Ap, Nko ne atbe o none verdadeiro dan Ajf. De preferéncia, ofo chonadas male faniiiermonte Se Iya! dgdrangd (minha mle, @ felticelra), mais sinplesmente, yam (minha ple), ot, itao, glgye (proprietéria de pissaros), ou, ainda, Abd ou iva agba (a ancia, a pessoa de dade’ “avangada, 8 mle de dade Eespeltével)~ Quando estes nones surgen_ na conversa, @ prudente tocar com a ponta dos Gedos na terra: bia bf pert akont, 4 £1 oud pul dads gatovclader.netssuuldown php?urI=htps9s3A%K2F :2F ssw. com ZF upodeestudostornandodsogum®s2Fdocs%¢2Fesplendor e-decad... iad (040372016 ulidades gatovoladornetsstuldown pp?url=htips 92°42" lsu cam 2Fgrupadeestudosterrandodaogum%i2 decs'i2Fesplendar_e-doca. Méscara gelédé do Benin Colegao Carybé / Salvador pl dads gatovcladornetissuuldown php? Isis %69A1%2F :2Fssuu.com2F gr upodesstucosternandodeogum®S2Fdocs%:2Fesplender_e-decad... 444 Jala s¢ fazenos nengio a una pessoa de Carder violento, fasenos una ‘mecca no 80107 Se potscas sentadas levantamse, entio, do Sout lugeves, por tm breve sonento, om inal Se respeito © humildade. ‘Algimas das histsrias de itd poblicadas nosto artigo dio um resuno dx inagem dupla fomada pela tradig’e, ou, neis exatanents pelas tradigdes, sobre Iyami. '0 primeiro aspacto soho gual ela é co- ahecida #0 de auiteree velhan, dona de uaa Gabaga contencs um psasaro, cransfornando-e, Glas préprins, em passaro, organizando entre Si rounlee ‘fotuctaa na florests, pare Glinentaren do gangue de suas vitinas eso Gctzagaren 4 trabalhos maiéficcs variados. ‘O segunds aspecto da iyami, mance oo nhecido, € aquele de divindade deposta, nos Ble chamada ado (n80 confundir com oda. de Tfey, ca odd ighéje, aguels que ao vir ao minds, recebe de’ Olodunaré 0 poder sobre 8 Geinis; poder einbolizado pelo q¥@s 0 péevaro. Ela torna-se elgyg (proprietéria do Béssaro of proprietaria ca rorya do péssaro) Ela tecebe tanbér sa cabaga’, imagom <0 undo, ©. contende seu poder. ‘ea, tendo ‘Sbusado desse poder, Olodusaré o retira a 0 Sf a Orixalé, seu companhairo magculino, indo a0 mundo’ ao noone tomps que ela. B ele Que exereeré. 0 poder, cujo controle, Ghtretante, sors conservado por ela (0 prineire aspects perece mito bon sor forma ‘degenerads do. antigo mito, om razde Conbinada do, temps ede iverson olonentoe dos guais falerence uais tards IvAMISEGUNDO AS CRENCAS POPULARES. © poder de iyiai é atribuido 4s mneres velhas, mas scredieacse que, em alguns casos, pode pertencer iquaimenta ac jovens, que o Rerian recebido coro herangs da nse ou de una Ge cuss avéa, Una mulher do dade qualquer pederia tasbén adguiri-lo, volunterlamente ov (040372016 ulidades gatovoladornetsstuldown pp?url=htips 92°42" lsu cam 2Fgrupadeestudosterrandodaogum%i2 decs'i2Fesplendar_e-doca. sen 0 saber, apés un trabalho feito por qalqiew 4yani a titulo de proselitiens. Txistisian tanbén feiticelros entre os homens, 08 o#6 (16-s0 Oxd), mas serian in- #ibttaceote: sande ieselantin (a) Susaltaoel sa a8. ‘09 dois 30, diganos, capazes de aatar, mag oe primsires nso atacam nunca op membros Ge sua familia, enquanto que as sejundas nao heaitam em matar seus proprios fithos. 4:6 pode conbater oes o sutras Ajé, enguanto qus Ord ateca Terenente outros og6 © O80 pode Snfrentar a multe poderosa ajé. Esta é tons S vingativa © atace secretancnte, enguanto O98 remuncia facilasnte a sua agio © 0 fae abertarente. ser ogo @ até reconhecido fran- Samanta. Sea nome @ 1igsdo a0 culte do orind Oko, sivindade ae agricuitura, cujoa fei eam none comportando a nengéo ayé eu #6. ‘jyami $ miitsa voxes chanada eleye proprietaria de pésearo. verenos nos textos Gis saguem como |or tevnon aye. péasaro, 0 Gleye prepeietaria de psosarcy #89 empregadoe {nd{ferentenente, pola ‘0 pa faiticeira; ¢ recebende-o 23. 6) a0 Neamo. tempo, pissaro’ quo fargo os ‘trabalhos maleficos Felatados a seguir. Durante as expedigses <> Pissaro, até e nomonto da mus volta, o Corp de feitsceive fice om casa, eatenaids © i= Berte en aeu leita, Para ‘conbeter 0 8/4, jorla euticlents eafregar pinenta vernoiha n> Seu corpo deitedo sen ‘cefeeay quando © sspirite voltasce lo poderia mais ccupar 5 Serpe lanbusado pela substdncia que Ihe & proibida. Algumae Matériaa de 4f4 dio & lydmt una imagem de acordo com a extabelecida pela renga popular, tal qual aquela do ed iréte neji (i), publicads no fim desde artigo Eis alguns trechos: pl dates gatvcladcrnotssuuldown pp ?urlhitps%63A%K2F :2Fsswcomk2Fo-upodesstucosternandodsogum®S2Fdocs%2Fesplondcr_e-decad,. Sida (040372016 lidades gatovoladornetssuuldown php? Aydin post uma cabasa um passaro (1/7-23): “puzentas qerea om OtS. Elas escolhen entre si una Ryéléde (a que dirige ae mulher deia ioruba). As que querem obter 0 poder de 856 veo até ela com uma cabaga e dizen quo ro. tyéiéde coloca queen, cada una, um ps 2 péssare dentro da cabaga, a cobre, © Govolve. De volta para casa alas tonam conta @essan cabagas, as escondem em um canto co Rhecide eomente por elas ou por una outra Dossoa que poasua também una cabaqa’ yt crn o pss para fazer um trabalho (2/28-58): “quando elas queen enviar eleye om alguna miselo, abren a cabagay eleye You e vai levar a mensagom da qual fot encar~ Fegeda, seja para tagos, seja para Tbadan soja a un dos quatro cantos do mundo. quando © trabalho termina, gieye volta. 0 passaro Giz a sue dona: Bu fie 0 trabalho gue m= havias ancarregado. Entra de volta na cabaga, gue ela cobre da nove @ recoloca on cot Tiger’ (0 tents de yt 6 fio com distal ovine! “Rote pissaro elegante voa de pernas para © ar, fesce docanente sobre 0 tero da casa (ele vai silesciogamente cono om gato)". (1/42-41): "Se ela diz para matar, matario. se ela diz quo tragan os inter Ge aiguem, eles os trardo. quando ex Sepreita de alguém para abrir sea ventre saa pessoa nko sabe que queren lever seus Enteatinos” 1 Do ons Ot So eaudgtes om frac verse no ua ‘rocaossnslenmentn ss ves fale a paren ou deo tips 76949262" issu com Fer upadeostudosterrandodaogum "42 docs'k2Fesplendar_e-doca, Jyanienvia pesndelo as pesos (1/90-05): "este passaro pegaré um ch cote, pode pegar um bastao ou uma facay © pode’ tornar-ce egum ospirito de morto) Oriana, Faré medo 4 peasca para a qual foi © viedo’ Asatividades do paissaro si enumerudas (W/17-74)+ “Blas vio trazer ae doencas, fraqueza ao corpo das pessoss; VSO comer #0 olbes, seu figado, beber seu sangue. El levan’dores de bartiga as criangas, tonan palmees das pessoas, dio dor de cabega, dor Feundticas, ‘febre. Elas do deixan due malher fiqie gravida, ©, a5 que fican, néo Seixan parir. yam vala reuniz parttharo sang de suas vilimas coma teas eye (4/63-74)+ "oma possoa que tem un péooa vai entao ue meio da reuniée © diz que envi © passaro on missio. Ela levou seu trabal a0 meio da assenbiéia, porque no pode faz Gate trabalho soinhs. quando ela acaba falar assim, as outras glgye queren ters parte. Ela ‘apresenta o ‘eangue trazido pe péseare. Todas as sua companhosraa quer focd-lo com a boca e experinentar. quan de beber o sangue juntas, ses Tudo iato de acordo com a crenca de que ayant doven trazer una vitina, ov © sangie ina pessoa, cada uma na sua vez,para anzembléin na feiticeivas, las devem co binar gual a préxima vitima-eacolhida, af de que nenhuna iyini a proteja, pois’ (I/5 aye a peseoa poseuir un encentanen contra ao 2j¢, © pdasaro, apesar de todos seus esforgos, no conseguiré tomar o que v (236) © tenban enviado buscar”. ep: dads gatovclader.netissuuldown php?urI=htps9s3A%K2 :2F ssw. com k2F¢-upodeestudosternandodsogum®42Fdocs%¢2Fesplendor e-decad... 64a ‘Orumili val er 0 segrodo de yn em O46 ma, historia de ifa (11) do od ireeg Guanrin! nomtes como Orumils (If8) vat buscar Oo wegreds de lyin em oté. Antes do partir ele faz oferenda de um saco da tackdo brance “tenho meu péosaro, nao me combatan". Ele vai para otd e chega’ao mercado. Hal dizen aa Ayam, a sopa chogou. Aquole que elae quorian cone’ Shegou- Eka, mensageizo dos outres orixés, que faz 0 bom ¢ que faz 0 mal, diz as Syamis' oronilé 6 mais forte quo todas voces rounidas, ole ton seu péssaro; tragan-Ihe 03 vyosses (subsetan voaso poder ao dela). Flas fearon sous pasoaron, man setao en= Golerizacas, pois orunilA vai revelar 9 segredo cer OFinilé faz una oferta de gkusahs, on g gure grande, © um frango pipi, que nao pode voar porgue suas pena: cio crompar © Sptem restatancia ao ary As, fyan gestion Stacer Orumiid, mas nao podian, pols a Oferenda é una mensagen que significa: "336 Selvagen io pode comer phuj@bd, vocts ako podem me cagar} frango arrepiado hao ten asas para voar sobre © tete, veces néo podem mo star.” Fol ascin que orunilé surpresndou 0. IVAME ESTA SEMPRE ENCOLERIZADA. fyami esta sompre oncolerizada © senpre prota a desencadear sua cOlera sobre os eres humanos. Ela set sempre istitada, fenha sido maicratada ou nia, quer eateje em ‘nunerosa companhia ou golitaria, que falen dola ben ou sal, cu que nada falom dola, 1 Taner égun, gue tudo que ele pedir tecande um eind (ag0go) ele obtera. Fyani ~ olove seta satistoita. entrotanto, Ampée' una condigdo antes do dar se perdaot ser8 apresentado. le devera adivinhar o sia- sificads da fraset "elas dizen: arizacy Ors Fecponde gue elas vio. atirar ux ovo e venee cele deverd apanhd-lo dentro da borre (040372016 ulidades gatovoladornetsstuldown pp?url=htips 92°42" lsu cam 2Fgrupadeestudosterrandodaogum%i2 decs'i2Fesplendar_e-doca. Jo algodio. orumilé & antio perdeado @ os fitnos dew pessoas também. A héstoria termina Son un eanto ne qual Oruni24 revela o sesredo Gon Seta rie, daa quatro folhas, co mel, da ena de papagaio © doe pée vormetho © branco Tyandy gatiefeita, diz a Orumila que. ol Fioark velo, que s# tiver neceseidads de sue Shoda, Masterd cancer aquela cangao fazendo fimbsh as mesmae oferendas; onde quer que weja © lugar quo feontee, oa sete Siis de cimay now sete o6as de belxe, 8 om Goalquer dos’ quatro cantos do mundo, seu asedo sera atendido. © texto precedante mostra claranente cone as oferendas falan 2 iyami on una Linguagen Mecténica, onde varios slomantor da narureza oN Gihes, atinais, materials — vom sous nomes lijados por assonincia a una aio esperada ou tm aentinento ao qual fazem apelo. Verenoe Cotroe enenplos nas histeries que se segui~ Tatote sf une coneepeo funda sobre» soja, Sapien) denier ne eccecmstames caper Toinse enprageder Foutsco controlavel. ov enjgne‘rovolvide por, ora; “apanhar Orda usta Be dyani conte Sknriet-obstalas 0 ovo far pette de. tod Sterendas, av dyiniy 0 algodio. pela soe. brat~ G. wepestace! a coecald, "verenod ane itage (historia vers), um outro sinbole desta tee” dusedo! obatala beige com a glare aoe testes ohelpeatsg ees ene Orato de sgenha ovo dents da borra do a1getie aka Endlenghe Ga wnteeliaages, de SIS'GE Syuni-eigye por obartxé, cus & om doe tints “ingorvastes "do mice. da” criasioy” que ‘tm outre spiagéso aa iuts entre orunila® tytn 'dnio a miatGria ¥, 80 eat Gat m632, 2 gett cevenleeeeeereeeal pul dads gatovclader.notissuuldown php?urI=htps9s3A%K2F 9: 2F ssw. comk2F¢-upodeestudostornandodsogum®é2Fdocs%2Fesplendor_e-decad... aad ‘Ae lyimi chegam a0 mundo. Mo caminho elas encontram Orunila. ‘= Onde vao? © que vio fazer? pergunta = renos levar todo tipo de daenga ae po: sons, ‘seremos inplacévels, née ‘auvirenos ninguén, ceaponden elas. ‘ae iyani,chegando na terra, vio grrloeirarcee sobre sete eapscies de arvores @ desencadeian toda corte de doenga sobre at pessoas. Ustas vio pedir ajuda a orumila, que fez ma oferenda e canta a neneagen reples sentada pelos diversos elenenten que a sompsen: “yami dgordngs, a feika do oghs ait ue compreenderois (gbd)} a cabsca (1g68) que pegasein (sb2)? qualquer coisa que ou dicscr, Sodan 29 lyasi-aleye, ficem en ellencio. orumila obteve feu pordso. © PODER me IvAMr & EMPREGADO PARA © BEATE PARA O MAL. ia historia VI do odd osbd Qeé) as iyini~ sieve, chegande so mundo, vso enpoleirar-ce, sono na historia precedente, “echre ast eepéoies de arvores, cucsseivanente. Sotre cada una deseas drvores elas tem atividader de caréter diferente. Gobre trée elas, elas trabathan para o ban; eobre trés outzany lao teabslhan para o mal; soice a gétinay elas ‘trabalnan para o bem e para o mal. gato tendo a nor mostrar gue para os dorubas o poder age (and) de iyant nko € @R 21 noon nen bon nen mau, ‘nem moral nen Perverso; 6. a mancirs coh quo 0 cxé ‘empregado $ gue inporta. Ponto de vista mito PrSximo daquele citado por J. Middleton! pars 8 Lugbara, "... entew @y euaie a feltigerie core te crseeto sit os Ma Sisto gem pin, ee (040372016 ulidades gatovoladornetsstuldown pp?url=htips 92°42" lsu cam 2Fgrupadeestudosterrandodaogum%i2 decs'i2Fesplendar_e-doca. © axé deve ser utilizads com calna o Giscrsgao, © 6 por ndo ter respeitado ests preceito ‘que nossa nie aye agoa perdeu © Sominio do minds (bistsria vir) ‘A SOCIEDADE IORUBA K IviMt. tyaléde, na peineiza hietsrin deste artigo (4/20) esta a frente das feiticoires, oi tribsindo-lhes os pésuazce - poder das 436. BySléde, om una eldeia iorsba, 6 aguela que ests a frente das mulheres da Comunicate, Particularmonte dagquslaa que venden no mer Sado. Ela é sta repeecantente no paldcio do Fei e 00 conselho. Ela estara presente no tribunal Local oe una. mulher axtiver in plicada on um caso judiolério. Ela prépria arbitra, fora do eribunal, as dessvengaa que Surgon ontro ao aulherea. pois iyaicdo quo controla se xelhoree "moda mulher 6 496, esczeve Ulli Beier, porque as lyin! controlian © sangue dau rogral se mulheres. ae “mes” posom fazer cosnar a= Fegras ou podea cauar Renorragia. Assim, a “eles” controlan todas as mulheres através destee poderes misticos.” "A posigio da iydidde & comparével a da ely ne pais dos mupe ou taps, visinhos ao angigo, reine: forth) eotte. oe gine, a5 pas: dado, oxistiran eotieites lagen cultapaiss © Dapel da Jelu foi descrito por Madel” on’ un qrthde sobre a feltigaria ne pais dos mupai ‘A miner que eats A frente da todas as. im theres feitleeiraa, iz ele, sav 6 titulo de elu, reconhecide pelss astoridades da al- dsia”e ‘pelo rei dos mpe. tla ara oficial sente a dirigente de todas aa milheres do Foroado co arbitro das disputes entre ae Belbezes do lugar". 2 Nall Wz andan lsat Ne So, Ao, 188, ep: dads gatovclader.notssuuldown php?urI=htps9s3A%K2F 9: 2F ssw. comk2F¢-upodeestudostornandodsogumY42Fdocs%¢2Fesplendor e-decad... ida (040372016 ulidades gatovoladornetsstuldown pp?url=htips 92°42" lsu cam 2Fgrupadeestudosterrandodaogum%i2 decs'i2Fesplendar_e-doca. Rika [Poslsdo oficint da 2e20, airigenta ff dasvetia space, da existéncia daquilo que oles daa feiticeiras, cria um problene ‘pass woey fichavan cer a “feitigeria'. Bole ‘ole indice que’ “yo panutennte nett ooo slaus stances Daneusieey'y fata: 6) ca feltigarie ¢ un Tigo de poder sobrenatural ff conseqiéncia divers da" -aqeo” conbieday” ou Scpecttice', pelo dust o homen ¢ porsafco's ff paca colonial, o_commrciante, do. adaints Ge tiliaa Greiuatvanente pare_o Male gece ff) {eaier, do miaaionéelo’ edo. profenoor, cules Tay fin soeiaeetal. "A feltigeria, "ae Sotrde J iverede\infiuencien casteotean s aneigh aie com eles, encontrava-se, pois, separads cnn. Se CUmpecieties ticle creer enieeae Rugico-religioses. tla nas “tiote soe ge Jonge’ de destruir esae paganiens, 0 reavitade Selagio coe a xeage’ git, ah oentunt fois eplardo. dom nove forme, ttreréy ces (Jom » an alae doe mite, Poe Steessto® Bc naan lee Be leua aUtstules weilleoas) oo samstbaeac inion tnpicn ¢acluen atintetPigain ao sions Go renddion, a0 Sta ute eis meee ren eae Sdéias mupe sobre a feltizaria”: fle aepinn yes sociais @ religicsos, e sob as méltiplas Pois gle "os poderen de feleisers rae Prossdes exercidas do exterior, os cultos aoe Peete) poison eet ea a ae oe eee Feconhecida poiae svtoridnses iodine Sconces. San’ tallies contesvigar ao ceiee sir ompresedse nicunonts pata Srnuay Vian eee ee eter Eales e controlar'ar atin Eines amet git Hatta eseateneep eee panhetee fetticelees toe. ctiaaaae "ae -slgumas volber gue few 0 Passado, pois, gor volta ee de, 1933, tpcca de sun pooginey’ Goa felis See ene ae menace Bite tele ha matton toe! Taeg fot teyhate fee forts Snthudncta do" islanions Sua Cine teh ht ivicede) da pele de (esgederee ae @esaparecer do pais nupe quase todas so feiticeiras Atigali {ou Tigere ou Atinga), srelleetagins dan "soiigioen Teelisintls, “3 SIIRaE poe velit de ast, eo' ul de cones to fetscnents tape, do qual fata wonsie Tes es ae ere ere Proptio.sntluenctadoy "tisha peraiag “xt we a ee eee eee Eige form tetdlolonn, ende ele: tocfst Tigteteanal Me Shoes uneittensae” 8 ida, achado que ~ cone’ no pata intthe*S teenie en eee SS eto encluoivenente, snes aceite ee [ies ae Gtigelly, que oe alsin caparen co Ge Tely nia aprocontiva ta eicacar Pott Waencitioar au feiticeizes peesonten, Core ene Soe co ee Pe Saat) ees ce (OS CACADORES DE FEITICEIRAS E ivr, grado a eram feiticeiras e confessaran . Sitecantee teren cemseiic weeles eo) iapeets Botella osteenl cael deseere Seeeeee ete cee ng Africa particularmente depois do conege do. 1 Osbunner H Winentn Gtana Acca, 858.105 eee ou, mais exatamente, pessoas tor— aan Ne Famte cada wer aia consosen ee one Soe * WOieiebmaaeseeae 3 a pul dads gatovclader,netssuuldown php?urI=htps9s3A%K2F :2F ssw. comk2Fg-upodeestudostornandodsogum®é2Fdocs%2Fesplendor_e-deca,.. 10144 sstado quince doe deressets f1thoe que ein Posto. no. mando.” Has’ dissosan me ete Sitndo seus vistahon, timed ma die sonsons clcateisaseem Gua tinhas ree nneroece ate pecversoe” ‘A apiece angle. tonndn Conse Gs que con- o obrisagio de “destruir o. material que Poatfan para @ olto' dos Sliema tise Eiss ‘devin, ainda, ‘sor’ purities ttt banho “de “folbes' | tithan "gue mertiber pedago de noz de kola’, retirado do iva: Sbigeli, que an Roveria pars a tect 2% tentassem se ligar de novo A feitigaria oe en eulto dos orixa pablo ie @ HP. Boudin? tioke obsccvado, no sécuio Passo, gue "as velhan cram mates nested Qusadas de sere 436 6 que, o mais curioss £4 que, Ereglientenanto, elas acreditare tos SonethSs ‘Seine om! cram ec Tis panaava gis aon divider pat ce-vin- $05 oH para genhar van noua ae" atietce” Cite sm {Goa pa de tn Irohd sagrene petit ae gteio’ para “enviar eu tosegelsen a rains a nottay a enone, mater eeteae on ae Suey quands = vittaa cotave Seta ae Yan gue © péasaro Ihe tinha, ‘pouso a passe, sonido 0 coragio gurante a noite; © POU? Necton witisins feicigaria sl encontta tn enplilaeds Teslontt Setraahe conpottenmnte ine tetas Sie se acusavan com ima tal coop neace gs cxings inaginérioe: ele atribst eave taco Sm complexe do culpa tasclde de “sereien endigte particular Se agtiet naeot cele sada of aa nociesase 2 ulber cased as ln nunca est cong letanen integrada "no Grupo. faniliar do nobles ante sla ‘Sonsiderada’ apenas ‘cons ake aee Ue oe de i nenbre diguele gropo. aur tlihs Bava FP Fechiame at Feb yn, 18889 58 2 ep: dads gatvclader.neissuuldown php?url tps. 3AY%2F :2F ssuw.com*k2F¢ upodoestuosternandodsogum%42F docs ¢2Fesplondcr_¢-doca, (040372016 ulidades gatovoladornetsstuldown pp?url=htips 92°42" lsu cam 2Fgrupadeestudosterrandodaogum%i2 decs'i2Fesplendar_e-doca. lum condigéo essencial para sssegurar ua permanéncia no nicleo residencial da fentlia. Com sais idade, maitas varen elm € abandoned, palo maride poligano, em Heneficio de sulhe~ Fea mais joven. As’ vezes ola doixa aquola fem{lia, ee dedica a vonda do produtos no mercedo, vive #6 ou con un de seus filhom, a= Bio existir incempatibilidade de humor ‘con A presengs cs milhar nse parace prevista nem meano na fanilia da qual provim, vo jul- Gaimos pela expressio ompregada quando alguén Pergunta ace pais sobre sea filho rects-nas- Side. fm vex des # un menino oa uma menine?, Pergunta-se: "2 0 dono da casa ou a eotran- Geizai’ (M36 on{lé cabs Alejo n!2), pale oe Gabe gua destino das falas 6 9 de. nic Flear na casa en que nascoran, mas se cesa- AS MASCARAS GELEDG ¢ IAL una utes forma de xacionalizagio do estranho conportanento dessaa velbas mulheres soso aovearom do tao espantosos crimes, poderia ser interpretado cone sando 0 resul- fade de ina presi cultural, provocands elas sentimentos da orgslho de ‘aeren as federoane iyami, capazes de centvaie esleraa. Gono una Tecensidade de afirmagio de sua fidelidade "3 imagon da iyand trageda pele tuadigdo, ajo excesso de poder levou A oun jeiedo un orixé mais calno © pactente (hits ele'vIr}. &, com efeite, nossa mesmas regies de kéto, gba © Egbade, onde florescia Atigali, que oxiatom se g¢igdf: oko mdscarao uoadas or homens que farem parte de socledades con Eroladss © dirigidas por mulheres que possten Ge segeedos 08 poderon de aj¢- Aa iyamiy Yonge de stave exoluidaa ds sociedade Soruba, #80, 20 contraric, teatadas com muito Eespeito. e| consideragio, pois o objetivo Geata sociedade g2lgdy 6 0 de acalnar nia Possivel c6lera de tydsi con cerininias Ganges’ feitas “en aus bontss Guemett ¢ gponts daquela doe ‘cagadoras’ de tertinttras Sidioatinali on enemies A Girigence da sociedade dos odtéds ven titulo da ereid, que se. sprosios Sioghtty® mente dagiele de 2e1u, ‘doo mupos honiooteas oes Bahts, “Sescondentes do inttancos oe Hate para ef’ trasidon now’ sécelee pneeions Shr ce aioe ees, Geen eee Gs Boa Viagem. A Testa sea grovisida gor ae in Jolla’ Figueicede,” ona Gas ialerdgs "45 gandonbé do mngeano VelNo" gue vesva ees ae dyatodocereli sect Sey te ae AYE ao 6 sono 2 iticcira da tarope medieval’ sieplosente 2 Persoaltieagdo do mal. Mla representa eee of Boderes misticen da mulher’ on Soe’ aontees fais perigoso ¢ destaitive: m dange wos eee a6 6% exprecoto da mi’ conncioeia ioc Aine, winda da épecn om gun's ecctease mal Fiaical tornou-se petriaseal. 0 grance gone Nistioo da mulher, “utiliseds ‘no ortgee a Bansira ctiativa para 0 trabajto “ia tars gies pode ser Eranatornado “am hy “SEES Gestrutiva, tudo, pois, dove act’ faite Sit acclmar @ mulher, Sperone ta © aaceite Eat Pencagdes pela perda de nun posicae peritin Se ai¢ foore tlda con um ehte abeohsteeces atu e Aninigo da soctedade, a coisa opiate gue se inperia erie cestis’ oat er que inte foaee postal Bois, realmente. feiticotsan Mica’ on célera, ¢ com win boa vontade S nctt prin vida aio. podoria continuary sen cle’ Sociedade deamorensris”, 2 Semin En Cat a saat ep 2 (040372016 ulidades gatovoladornetsstuldown pp?url=htips 92°42" lsu cam 2Fgrupadeestudosterrandodaogum%i2 decs'i2Fesplendar_e-doca. {v4 0 MITO DA CRIAGAO DO PANO DERGUM Jim apoio A tese de UILi Beier, temos una histéeia(VIz) do odd Ogé ngji, ne! qual ayand festa presente aa origen do mundo, quando se Eulhores receben © poser om cua pessoa, mas Ss homens, reprecentade= por Obarisé o tonam con habitigade © paciencia. Sis un resumo dooto mito: “Tre orixts vi Go alén pare ® Terra. Ogun, 0 guartelroy esta pa frente para abrir o caminho; Obatiyé, que tem © poder de criar tedas ss coisas, segue fen segunda posigio; odd, a unica mulher do Grupo, a Gitine. ‘Ze volta sobre seus pas G05, ¢ val se queizar 4 Olodumaré: os Gols primeiros receberan o poder da guerra © 9 da Exiagio, cela, odd, nada recebeu na partil= hha, Oloqunaré ine diz: Voct sera iyé won @ nae deles, para aenpre; vood auatentark mondo. Ble the dé e poder do 9yey © passaroy ele ine “dia cabeca de eleye, dona do pisearo. péssaros 9 sua force. af rosponde que nataré Gs que nfo a cavirony que ars dinhoiro @ ELthee sos quo © pediren, mas que 26 as pes seas se mostraren impartinentes con olay Fotomard az daaivas. Olodunaré Ihe diz Muito ben, mas utilise con calna 0 poder que ihe dei. Se ela UtiLizi-lo com ‘violénale, ele o retomard; = ep: dads gatvclader.neissuuldown php?url tps. 3AY%2F :2F ssuw.com*k2F¢ upodoestuosternandodsogum%42F docs ¢2Fesplondcr_¢-doca, aia tbo repete: mu seis iy8 won, a nie de todos os honens; eles deverso. te prevenir, odds de todas as coisas que gueizen fazer": Oledusaré det o poder ty mulheres; 0. honen, sozinhe, nada poderd fazer na ausancia deiss, Neqiela éyeca Odd entrava noe. mais se eretes lugares do culto de Egum', do ord e do diversos orixés. sige ae Yat Agbd, a ancia exagerou, ela se recuse a. tater ‘ay ‘oferondan (proncritan por itty t seoutar fe agit con calm ¢ Charing ven @ dist gent. # a ele qe Olodumaré tinha centiade ‘mundo, esta enérgica mulher velo tirt-1o de euss mioss Bla vai nos lugares secreton de Egue, de ord @ de outros orixds, onde ele, Obarixas nfo ‘Obarixd vai consultar orumi1é (ita) @ faz una “oferenda gle ibe 6 indicada felte ‘ae caracio eum chicote. Orunlld Ine diz que ‘indo Passeré ‘escr dele nas dove 0% ‘A mulher vai exagerar, ela ee. tore ard Cie worva, oberinay ela vit be submeter Odd tinha © poder naguele tempo; qualquer coisa que ele dissesse se reallave. wie aie a Obarind que eles dois, cla ¢ cle, deverisn serar juntos, no meens Ligars Obarizé faz 0 culto de sia cabega con 0 esracol naquele lugar. Ele bebo a agua {aon tida no cxuce) do curacol ea oferese A ‘ody Areca do Ein aps gags ato pps ot maton ‘elma, am piveipo, Towa veto de pate eres {seo com oon data comune even carson, sineocucno oxttamersesrvdn oc heme es eos "he dan conc exoe agra. rar hae ‘nina near nro cpr pm Snide aig, masque mevam cue atrads pls hone ‘Sfmiecarade Egon, dea moe ae ruferes fe com mor \isdninave acre ist A seeace Orb prone ‘tia resound sonoma ota pectoris, Imari umuhereem meade Se tepeten serie oo Fomor 2% (040372016 ulidades gatovoladornetsstuldown pp?url=htips 92°42" lsu cam 2Fgrupadeestudosterrandodaogum%i2 decs'i2Fesplendar_e-doca. bon conan a carne do caracol. 0 humor de Odi se acaima- fla deciara que nunca tinhs Sonido nada +80 bom. Obarix Giz a Odd que ele aio Ihe es condera, nemhun de seus segredos, mas que ola bavie-lhe eacondida o segredo do seu podar. Oat novtre = Obarink o negredo do pano ao Egum. Eles adoran juntos Egua. Od) vaste © pane, mas fala com uma vor normal, ela alo Babe falar com a vor rouca doa ard run as pessoas do além, 09 mortos. Voltam para casa. Sbarixd volta sozinho para o lugar da sdoragio, nodifica o pano de Egun, veste-o, tone am nico chicote de sua oferends, sai como pano a rua ¢ fala com a vor rowe de odas as pessoas tin meds. odd, mesma, esta aterrorizada, mas recoshece 0 pano © ‘flea gabendo asain gua Obarixd est dentro. Envia sou passaro ompoloirar-se no ombro do gun. Tudo que Egon iz, age pelo peder do Wa yolts de Oberixé pera perto de Odi, festa Ine diz que 0 pano he conven malo que ele, Quando ele “sai, todas as pessoas Gritan: "Eis equa, eis "gum". Ble aceasta o Chicote no chao, “eles tan medo, a honra € para ele. Ac milhoree ato entrarde nunca mais Gentro do panc de Rgun. agora 6 0 honen que conduz Bgum. Mas nenhuna pessoa deve Eidicularizar a mulher, porque « mulher nos és no mundo. Os homens nao podem fazer nada fobre a Terra se nto o obtiveren daa mkos das Obarixé canta: "pobrai © josihe para a mulher, A malher nos pas no sundo, Assim, née somos seres hunanos A nulhor 6 a inteligsncia da Terra, Dobraio joelho para a mulher, Hate mito reflete « inportincia relativa da peaigis do honen © da mlher na seciedade, pul dads gatovclader.netssuuldown php?url=htps%s3A%42F 9: 2F ssw. comk2Fg-upodeestudosternandodsogum®42Fdocs%¢2Fesplendor e-deca,.. 13144 (040372016 ulidades gatovoladornetsstuldown pp?url=htips 92°42" lsu cam 2Fgrupadeestudosterrandodaogum%i2 decs'i2Fesplendar_e-doca. Bas diversas épocas de uma Aistécia iorupa Nias iabitadaecdints eae CaP yews sien ‘onde td periodos podem cer distingsidess ae een ieseted © prineizo, € aquole da chegads do alén SIRE aCEMeL TRANG tote eae toe sobre a Terra, ropresentands ‘ce tenes ae Se Bieaete, “ET cael en ea ee eee ee oo ees cote nto ee MN caren a ees Sian ee ree et gan eae eae retin ants comin oo'thmn mm Tereromaen* 2 Teron We val se Seette De aBGeSGNE cteants “Cacact fl Gat a_caen so Eau clas rman omar ce Fecunitcade dhs mlinten panne yora'sigigt | Steotsoramits Seva pre 3 cate ona Se erence, a et eens in ee ee as mulheres, sto as "ales’, eatho na wos s vai ae refugiar na casa de. Orunild; al Siete Geek saci acho cntcemtnagt falar artegl, omnes sins es arilergrnouorapeyent ener ee tatenatestentnan meee ape nea"ttctedaey | Siveewen_asinals, heunadee ‘oc ont gui Sor wesonaat S"occietolde filge"e'aten: || Sete Fesere, ge yt poines “cam TRE comes meets ete Seiatl ceria, efececl ven feels oe ee ee eee ele ee A COLERA DE frimr CONTRA OXALK 1604DE, MULIER DE ORUMILA Sete ede as one comets eg eee eager oes Seeeie lt go EEE Se dod nes See See ja paca o nal vinmleccsns OS Torimils quer ter 0d como esposa. 02 "Na época_ en ge oxela plantava algodio, bbabalage dizer M61. odd tom un grande. poder a2 seve 0 conan. Ele a acvortia, pase cae ee oer re eee nats © Eiseanem; que elas nie. reubaosen: Gorenda na rua feita de rato, pele, caracol Bais nada. Quando cote melnesen cheosean t fe azelte de dendé. Terra elas afo tinhan nada; pediran Soden S Onumilé faz 0 que Ihe foi pedido. quando Olodunars. Os homens j4 Comfam todo ch esser” cdi ‘chegs, va a oferenda o fxs Ihe diz que , eles enganam as mulheres, nso sie secige sah Orumild quer despost-ie. odd accita © fax con Goe todos os enten maiévolos que s scompen saplondor_ 6 vais ep: dads gatvclader.neissuuldown php?url tps. 3AY%2F :2F ssuw.com*k2F¢ upodoestuosternandodsogum%42F docs ¢2Fesplondcr_¢-doca, sham conan da cterenda. la abre a cabaga « fez som ie Asdyamago, Camber Coma, anttne Qrunilé adguire as boss geasas Cn agen elinagles do add ae seu podur, OM cats case de orumild, “nas cla ‘ale ae testy OS seu poder contra ele, tas shade tet, poser” do Mas ela diz a ozumila x enhina de eu multeres pode ver o sou router omen © nerinins pes 08 dove cagonr dela, porque od} oma babalad.* ala van rut PIoibighe de ver 0 xoste de odd 6 una alusdo 3” interdiggo de clhar dontte Ge jogs dos babalass. aaa Joba ou robs odd & 4 cabaca de od que alguna bebalasa possuen. bermaed Mospoot, Oe seu excelente estudo sobre 9 Fa doe das” Reanos, de-rivade do 48 doo torebat’” eu? Laogde entre ‘ghaada (igbddl) eed’ ice que “de acorde” con um okoron’ (Sotaieit oe Wide, gonad ¢ a muther de Fa (far eg mlatério © 9 poder deste voden (erica) "tq ohtan a comorieia he nop ng te egy 2 divindade gbaedu’ (igbadny ose Bolisada por una ou male cabagas contents ste A histsria X 3 od d96 ayaks indica cone {geéda fot conativusda. path Oats tye Sebsoe mulher idosa respeieavel aT a “Odd, tendo envelhecido, seu espirite tor Bourse confuse « ela coleccn sou peat set ee do igbédd (gba odd}, una cabeee nontees quatro outras cabagas’ mancres Tortnesan fous ‘quatro conseineires, obese eee (Xapand), Ogun e added. ‘Cada cabary conte fore que € sinolizade tes" ctivanente pelo efun Ybranco), cet irerees Iho), “carvio 'fprete) © lana viesae ad eee 1 amps ema op tp (040372016 ulidades gatovoladornetsstuldown pp?url=htips 92°42" lsu cam 2Fgrupadeestudosterrandodaogum%i2 decs'i2Fesplendar_e-doca. de um rio (cor no especiticada. os quatro antes do mundo estdo dentro da cabaga- ‘Tebidd 6 a casa de Odd. ko se pode entr ma casa olkar o interior, fe aio se sefsegar antes os olhos con agua de gina, Gonposta de folliaa de ddindin’, tet", © Finria®, de limo da costa (karité) « de Aqua (contida no caseo) de um earacol. Todo babalad gua vai fazer 0 cult de oruniia na floresta deve antes adorar odd, ua esposa, no igbadd, endo Orunila ndo ou vira seus pedidos @ nio sabers quo este baba IvAMI HO METO DA CRIAGAO lyimi asta intinanente Ligada so mito sorube da Griagdo do mando. Yérlos autores © Sscreversm som se spercesecen. 0 tnico que © sugers 4 Naupoll, cove warenoe malo adlante, ‘xaninando 0 que escveven estes prinesvos sutores, sobre os tivés de criagler peaencs ver 9 mito evoluir através deo’ aucrsnivas interpravagées. i O'reverends §. Crowther, definia em 1852+ sobdtala ou gzipalé, a grande dessa doo Lort~ bes, gue supse-te sor a artesd do corpo home no", Mita outa Fubrica, escreve. “odhdaw ot Oedua, deusa de Tfé, dite dousa soprena. do undo. o€4 © a tazra afo taubén chamados Oeidews. 0 cau es teiva ado duns grandes con Degas, que tends sido fechadas nio podem bun= (© reverenda “Bowen publica em 1858, que ‘opatalé 6 tide por sera primeira a mic cola eriada; um outro de seur nomes € Origa ‘Amare eae Pepe pluie Boon Stampa ard Dena lhe Yerba Lanne, Washngon 350 ep: dads gatvclader.neissuuldown php?url tps. 3AY%2F :2F ssuw.com*k2F¢ upodoestuosternandodsogum%42F docs ¢2Fesplondcr_¢-doca, sia nlé, 0 grande crixé. aner ma = Sua maker Iydagba, sae gue Eeccbe, ¢ reprosentade acariciande 0” $418, On. dois. edo! unr ou on outeus ponarae pbicd14 6 anirépine, "represontande = energie fEscuada te "asthrene,eopeniaida "poont sF de Deus." oven indica on beree frecho, no que dis recpelto a oausun, flo 6 6 unive Men ti #0 universo @ que seta situado en 3f6. © bade Pierre Bouche publica ur Lite, om 1885, sobre a Costa dos Excravos, onde el evteve 4 partir de 1866, Ble fale com cormece da crance'em fydagha,, “esta, deua que parece snto com a santa Virgen. Cons ele, segura uma crianga em seus bragoe; ela ‘ee ‘chase S lo que salva, ola salveu' os’ nomen enogg tutor, Ho doscontieva que’ Tye Agba, que ngiava tanto, ‘ndo ara outta, gee ayaa feltiooica s mie poderora c ieplactval © padre wotl ‘Baudin escreve en 1604? que pettais'6 0 nator dos sores que Deus, o fot supreno, envio no principic. Coleeoto Juste com oUtron eopiritos na rejiae supecios "ae universo @ o unis a odiduway tornamocsy ete pees. Odiduwa, 2 grande douse dos nearos, afece ser considerada cone to ‘tance eas eriada, “nas como eterna, '@ covzistonce “oddduwi, que se chana tanbén Iy4 agoa se recobe, habita an regices iat do universot R. P. Bangin fecne am un 96 ca © odtduwa, divindades cujos mitos Paradon, &, retonando para o easel a erie $gS0 daa ‘por Crowther ‘sonente para cuddowsy esereve ie’ ‘oo principio eles’ eataran tet sitenente comprinidos econ” que’ scchadea Hitue, sen © saber, © camel Obdrisd dl as alto ‘ae criagio do pare de guns do que Obatalé-obarind ao apodazeu apGe'ter scalkeas 4a lt re Lact es Ecos Oa, Pare (040372016 ulidades gatovoladornetsstuldown pp?url=htips 92°42" lsu cam 2Fgrupadeestudosterrandodaogum%i2 decs'i2Fesplendar_e-doca. Odv—tyé gba (Baudin tinha identifieado Iya gb com Odudte) enainando as virtudes ali— Sentares dos carscéis. Tle continua en sogsida: “phAtélé extava em cima, sob a tampa, © Odduva em balxo, no Tundo, ‘submarsa sob! oa Gguas, envoltal om prefundas trevas que a noite, © mado 9 a fone Dercorrian en todos os sentidos. Ela ngo era Baie do que una magea agitada, com forma nom rosto © cega." ‘A.B. Ellis publica un livro', doz anos sais ‘tarde copiando, gen dar ae fontes, 06 autores precedentes. yd Agba torna~se Tye fgbe ® indica Odudoa nko nals coma a "grande Gousa. dos negras"; mae como "a grande deus negra’, acreditando, gem” levar” em conei- Garacko on tons, que set none provinha de QidG/nogro*. Conclui, com a maior fleugma, un aduiravel sistena binario conposto de elenen~ tos cpostes © complenentares, onde o magc- Line e opée 40 feminine, o dia k noite, 0 este Gitino ponte, © erro € acerte, pois todos 05 adeptos de Odudia em Porte’ Novo, aco a Obatala naquela cidade: Para concluir a exposigio das estranhas Anterpretagses que © padre Saudin dava, no Sécul pasgado, 28 tradlgbes orale por ele Fecolhidas, eitanoa ainda: "os fetichietes dizem 2c pov que oddduvh fol deixada foie « cega en conseqiencia do ura briga cacsira, na qual obstala arranceu 0 olhoo de gua compa Bheira para forga-1a a ficar em repouso. Ela, en sua célera, ‘0 analdicoa 0 Ihe dizi "Voed ferd-os carscéis como comida. Olorun olodi= nnaté, Deus todo-poderoso invocads por odidura para quo Ihe devolvesse a visio, declarot que Seno punigho ela continsaria cega, mas Oba télé, ‘por ter cedido A célera, comeria care 1 Bie,A 8 Th Yr apealing pop Landa, 1005, 28 ep: dads gatvclader.neissuuldown php?url tps. 3AY%2F :2F ssuw.com*k2F¢ upodoestuosternandodsogum%42F docs ¢2Fesplondcr_¢-doca, 61a eéis. f, com efeite, o principal sacrificio due 08 negros oferecen a gbitdia”. A Anterpretacio dada pelo padre Baudin, = Teepeito do simbolieno dae oferendas de cera e6is, parece ter sido feita um pouco apres. eben cendlee-loeaiperat® Gi data polo comentario “de. Got "eae tusce ‘tinha comido nada tio ben". i lydia Cabbrera’. encontrou entre os de- scondantes ‘dor luni" (Lerabas) "eer ibe, “aa ‘ite muito Préximo dagiele ce pone tat Caneel earctaniel ner oenmiy sua miliary, woraras, Sone, mane Son dezesseis “earncdien tear mn cates Gbatals the acrencou co cttost @aae™E ean, nat o eplasdio da salficto as Sentas Ge citacdio cio ariates o eect canes Sige cue se onconten no comple de anni ee Hea?) cho cua conpashelza 1ayeases cont tae Teensoutranos, © meupo ctsal erindor, ot- tado por Maupoil’, entre os daomeanos que o Seman emprescads) dor ortbag. ten anita Fechada ‘oo une on tis nosmo ‘siabols, “0 aneee Mawu-iisa sic aubstituidos por um principio esotérico, confuse hoje en dia, que here fone de Gio" eratado ate clas’ not eacte’ ge badd). ie a On stro mito de criagdo ne foi dade. £ retiar a) asl dc) emacs mes te Hib pls ro. mundo tm pote odd. aia oposite dents dele ‘quacce Pete, ft Fela para fore do potas oe, gusbes, Slams Cis emy £8, O1etl Taine ae eae ones 1 Cabra, Lyn Monta, Havana, 1954,» 992 2 Vertue 73,om Yorge Pana, Or Aue Pain 194,00 roe m5, FAN Doar, 159 3 Moupo, Berard op. tp 71 ep: dads gatvclader.neissuuldown php?url tps. 3AY%2F :2F ssuw.com*k2F¢ upodoestuosternandodsogum%42F docs ¢2Fesplondcr_¢-doca, (040372016 ulidades gatovoladornetsstuldown pp?url=htips 92°42" lsu cam 2Fgrupadeestudosterrandodaogum%i2 decs'i2Fesplendar_e-doca. sroeire, Odd3, © © quarte € oda logbo oje gléyinja gg6 (a dona Ge olhoe delicador), a anica melhor entre eles e que € aj¢; tom muito mais poderes que A partir dostss diversas hist6riaa, vemos que iyami estava presente no comego do’ mundo. Mas, se para o sbade Bouche Iy4 agbS ora uns deusa como a Santa Virgen, a mde que salva; para o sacerdote do oriné ‘era a mle poderos: © temivel, a mle compre om odlera JVAME BO CULTO DOS ORIXAS. ote ignorancia da exata personalidad do lyimi impediu aqueles que eacreveran sobre estas questées de aasorié-Ia ac culto dos orixéa, apeasr do fato da que nenhuma cari nonin pode ser realizada antes que oferendes The sejam dadas. A inportancia de iyani, ontrotanto, néo & complotanonte ignorada’ ‘atualmente. ‘bapa Fafiade eacreven en um artige publicado no sunday Bxprace de tagos, Nigéria, om 6 de Sotenbro do 1964: "Wonhuna forga acbra a ter~ Fa pode vencer ae forgae dae gba (fei— ticelras) derivadas dos poderos sobro-hunanos: Girigides por Deus.” Mais aldm, no mesno ar~ tigey um informante do autor, falando da so- cisdade Atinga, declaras "eles 30 tem poder Sobre aa feiticeizas. Ae feiticeiras nfo aio mis pessoas, como una parte do piblico é le- Vada'a crer, pols alas possuen 58 poderes da vide ++." nfo fala mais nada infelinente. Na Bahia, onde oe dascendentes de afri- canos trazides outrora de Kéto, continua Fealizando 0 cults dos orixas de acerdo com tum ritual mite bem preservado, cada ver que © sacrificio de um animal ds quatro pacas é feito, una cerinéais especial tem lugar antes as dangas ptblicas. Nostas ccasi6es, muito frequentes, oragoea edo feitaa suceasivanante @ Ext, © mensageizo os orixds, aos ée2, 0s antigos’ atricanaa que * Tag institusram 08 cutter sorubas na Bahia, aos Aiversos orinds dos cultos en quectac, s, entin, Jydmi Osorongd 6 satdada con as mesmas Dalavias usadag na Africe palo enunciado de seus orikis (dos quaia uma parte @ publicada fo fim deste artigo). A ialorix4, chaniada também dalexé, canta en solo aa seguintes palavras: ApSki niy§ gorongd muito poderoeamente ‘omplumada Minha mie oxcrongs Nee te. saudanoe {ido ae mates s--. iyani sdronga Aus 6 mi ki o Mamba pa mio... Estas palaveas so repetidas en coro pelos inielades, ajesinados, que tocam ¢ ‘sole Titualmente quando © none de Iyasi 6 pronia A explicagio de un mundo onde & presenca da iyint, « feiticeira, néo 6 cogancnte con batida, pode surpreender e dosnortear, mas Recessirio nio perder de vista que reina uma Grande incompresnsfo entre on que ceguem Una seligito de salvagic, ¢ on que pratican & Feligido dos orixaa baseada na concepsso do axé, forga vital, energia, forga fundamental de ' todas as Goisas, cujaaberdagem ubilizagio 6 mais clentifica que sentimental. © até nfo @ bon nem ruin, Jé vines anton sicrmente, como cutras formas de energia: Beta nogo de axé pode ser comparads a do mana assinslada por Codrington no sei, estude sobre oe nelanésios, ot agucla ds wakanda, que serviu de base aoe trabsihos de fuerte. ¢ Mauss!) @ do Durkheim * sobre as origens da magia ou da vida religiosa. O,axé @ a mesmm nogie que 2 do ayana doa dogon ™. 1 uboterMas Site de ho dea mag, ne 2 Blsoten, ceraine Case aon dor dau chee Dogo, soma Soe dee Nats U3, 182 9.4 3 © axé esté om todo lugar, nas plantes os no sanguo do anineis. O axé das forges de havureza so 09 erixas, @ O dos poderes @ da forga das mulheres, @ 1yani 0 gacerdote do orixés canaliza suas force para um sentido favoravel, de acordo com una Réenica, um certo ritual (De adeptce dos orixés conteibuem ne ma nutengao deste axé por suas oferendas e ob- Servande ertaa preibicSes, que sao « bare do (una noral © de regran do ‘conduta onde yam! ‘tom um papel importance. YAM, FATOR DE MODERACAO. A célera do iyani, de que tratancs antes, pode ter una outra interpretacio ¢ pode apro- xinar-se da idéia de Kluckhorn | ‘om Yavalo Witeheratt: “cada voz gue nos elevanca, = feltigeria esta 14 para nos abainar", Batre es gzegos encontrancs una ogo andloga, a Giela do vbris, da smoderagde, max agus 220 Ge deusce que nos abasxan. Tud> Las0 nfo 6 incompativel com © pen banente toruba, poke iyam! pode ser sitneda tanto entre as ‘feiticeiras, como entre os dsuses da erlagio. thin caso como no outro, por sla alo, ela tom un papel modecador con Exa ‘oo @xsegaoa do poder. Com suas inter vengéea, ela contribai para garantiz uma nei usta repartiggo dar riguezan e das posigaes sociais. Ela inpede que um succsse muito con Sinus poses pormitir a alguns monopolisar e- vageradanente unas © outras AU célera de iyaai , portanto, uma explicagio das doengas da sociedade © de seus Fenddios. fata colera constante € também una oxplicagio da inquletude ® cn angietia meta Tisica, gue ao poden, os moion lorubas tra Gicionais, ser facionalizados pala nogde do ‘pecada original”. | Sigeco do oor Set, na mesma ie anatomarts ep: dads gatvclader.neissuuldown php?url tps. 3AY%2F :2F ssuw.com*k2F¢ upodoestuosternandodsogum%42F docs ¢2Fesplondcr_¢-doca, (040372016 ulidades gatovoladornetsstuldown pp?url=htips 92°42" lsu cam 2Fgrupadeestudosterrandodaogum%i2 decs'i2Fesplendar_e-doca. aia (040372016 ulidades gatovoladornetsstuldown pp?url=htips 92°42" lsu cam 2Fgrupadeestudosterrandodaogum%i2 decs'i2Fesplendar_e-doca. 16. as. Os tentos que se seguon foran rogle- teadoe om tite mgnsticn en 1963.0 aed @h Oshosbs, na aigéria, onde foran tans Sranscrites @ tradusidor, 0 sentido das tradugses fol “submetide A erivicn da. aioles que on ceran: ‘TEXTOS DA TRADIGAO ORAL ng mt ‘Come ram chegow uo mand em Ot Nés tizanos (4gu8) na frente, Ns tiranos (agua) atrds” IEh 4 consuttado para 201 pessoas, ‘Sue do alén vierem para a Fora, 124 € consultado pata 201 proprietérias de piesares que do elem viecan para a rrr Guando Gstas’201 pessoas chesaram, on babalage dineeran pare proparar una Senage pera ada une. Giendo Chegaran pels primeira ves, fot on ors, las olegeran une pessoa tyéléde en ots. Aguela. que quer recabor un plsuace love fos cabage Junvo deta, Bie 6 colocalo deatros ‘Quando ein colocou o paasaro dentro, fs cabaga ¢ fechada @ he € entree Bias tonan cones en evao casas desta cabaga que Ines @ entrege ‘Giondo eial a azrunaran om suse casas, $eahoma pessoa pode saber "lugar onde a mene’ que seja alguin que tenha una cabagae 3 quo SeJe on, cima do teto, Poden colecs-1a do lado do muro, Se poten caver © solo pare colost-la. Blas of as Unies a aber © lugar onde esta guardada, ¥ ‘quando elas ato entrogues, Quando elas thes 80 entregues, vet guardé-le no loger que ela via. ‘Quando querem enviar pigyy em micado, Clas abrem a csbaga. Aqeela eleye von fora da cabaqa, pode ser en Lege, pode ser ox thadan, Pode ser on Torin, pode sor on Sapels, 53 pode ter no pais do rei Todos on quatro cantor do mundo ako 08 iugeres onde ela 9 env Quando elas abren a cabaga asein, Se\clan divserem pera matar algaém, eles Se elas disserem para trazer os inte: Lines de alguén, eles og trazen. ‘Quando eles queen trazer os intestinos, elas estéo A espreita de alguén. ‘Quando eles eotdo A copreita para abrir eete alguan no sabe que eles queron toner seus intestinos. Se ela esté gravida, cles retiran a pre Bhes de eeu ventre Bles vao fazer 0 trabalho do qual foran enearregados. (Quando terainaren eose trabalho les reternardo de nove dentro desta, cabaca Blas a cobrem de novo. Quando a cobren, Slas tém © cuidado de recolocé-le em seu fs meno que queiram ir pere ue Sociedade No momento que ele retorna, este pésaaro ep: dads gatvclader.neissuuldown php?url tps. 3AY%2F :2F ssuw.com*k2F¢ upodoestuosternandodsogum%42F docs ¢2Fesplondcr_¢-doca, 91a sigoén que elas queren matar © corer Sheseu. Blas conegam todas a faine 40. mu (que faz o bem @ onal, que fax todas as coisas) Ba Buu txenefornesta rapidancnte, forousne entao ane Pessoa, Ble vai chanar todee as a3 que oto en Ele diz, wast 35, ele dis, ormmile. Hie dis, o passace do oruniié, Cle dls, luste posecese qua voces cosea, Ble diz, reinan todos Ge vossoa Péteazos, ca founizele porte dele {fie ole poses recsber o poder junto ce ‘Ocumilé. F 40. Flas dizen, este hovem ten um paaeero? Bi diz, Orunild ten um peasare Ele dit; eie 6 maior que todos ce de Elas conagam tose a Feunir ecus Pissasce, Slee conogam « tran oranige 45, Orumil& tem anzin todos on phasaron Feunidos om volta dete, Quando oremila Ja os ven on volta dele, Srontia vai senders Como ele ve santa, las digen gue siae nfo quoren reticar Secs Gaus olhador do corso de Oruntis, 50, Els disen que Intarie con ele las dizen que elas estio em eélera por ue ele conocs 0 segreds deisa, Else dleae, elas giafon savin couhecer ni segeeao Blas dicen, so elas pagan Orunilé, elas © mataro. be ‘i Bie val chanes os babalase 55, oromiia vat informe He ve Tomiyp S00 babelas da cass nto pode eacutar 4184; vanon consuitar foras os porte de 2 (040372016 ulidades gatovoladornetsstuldown pp?url=htips 92°42" lsu cam 2Fgrupadeestudosterrandodaogum%i2 decs'i2Fesplendar_e-doca. Ef8 6 conoultado ro dia om que estas Glave dizen que elas 0 matario. Eien disem, voos orunila 60. & aquole que a= plgye vao mater, as eleye queren the mater. Eles dizen gue fage oferendas. Blas dizem gue Orumiia propare okujebu (geo mito duro) naguele dia. flea dizen qos tenha tanbéa us frango Spipl (frango con as plunas crespas) 65, mes éizem gue tenha oko (massa de ilho envolts em una folha) Eles dizen quo OruniLé tenha seis ‘shiltings: Orunilé faz entfo asin. Quando terminoa, 70, elee vio com todas estas cols Stes vio com tudo isto consulzar 14 para rua la, Eles vio chanar. Quando eles chasaran, Dara que elas conesoom, Glas vieram vigiar orumild até que 75. elas pao vian mais Orumila para peg&-lo~ Quendo elas nfo o vian sais para poss-lo, Slee dissaram, Oromia, Glas disserem, cono fareros née para te Gor © te pega? Ele diz aja nio severa, ela nfo pode Gomer ekujgbs, vee ndo podeis me matar Se maneira nechuna, Ble diz, frango opip! ado tem acac para your sobre @ casa, vés nio podeis me Este 4 a coiea quo Orunilé fer naguele aia, ara que nio sejan capazes de maté-i0, Guando Orinilé fol = Old para ver © segredo delas. pul dads gatovclader.netissuuldown php?urI=htps9s3A%42F :2F ssw. com ZF upodeestudostornandodsogum®42Fdocs%¢2Fesplendor e-deca... 20144 (040372016 ulidades gatovoladornetsstuldown pp?url=htips 92°42" lsu cam 2Fgrupadeestudosterrandodaogum%i2 decs'i2Fesplendar_e-doca. I. Ogbe agin ow gb yd ‘ami etaseurpreencoer ta 1. 9 gue voce me faz, Ihe farei. 2B drvore dos canpon ton une Coren ai cabey ae © alsedao aio ¢ combate) TE6 'coneuitado para ao pessoas vin sobre a Teste sj a wn fardo pesado (mas nto + T#8 § conoultado para as gleye vindas 40, elas dizom, vocée Quando os tines das Gisndo aa eleye chogaram sobce a re cles dizen, an peascaey wre STAPF elas dizen, que elas nk gies dizen, quevelas io brigarso con Elis disem, 90 elas aso conbaterem vocdo, Ging atten, Yocke nao deven cother oo folha geun de Aloran. pay Sie leon pos tle iavan outa Soreo po gulneal at cart @e Seeieety ° gies te Be a eee © que 6 que sac ca quiabos de 8ji67 Os ELCs ae genset atoye snes quiabos de 2ji6. a este vs wince, 50 eles vio, oles Poden Chegar andando em ux lugar onde colnan una folba qualguers cles fol Aa eleye dizon, ode ir cm um lugar olde fg colban figuen sen fazer nade hal eles colneran os guiabor de 5916. 2 quisbos do 2346, awe 263 dinsenos Bera no colher, oles os colheran, Hal os filhos das pe sous euplican, Biplanide (/cdsda “ Se elas dizen ¢ alguén para nto colher oe quishes do 2418, te ele ado fizer nunerosss oferend Se ele no fizer muneroa oe ele nds ten mites col: quais aa invocar, Sone Orumil4 o faz, Glas dizen que no’ perdoardo. Se algucm nao tiver coisas com ae quale apenas poise a'nfo eobre qualquer coiaa, ‘ogo elas dizen que efe os quiabos de is. Bll 2115, Porque colner quianos de 2/6, recolher a felha sun de Alpran, Gontorser 9 corpe so guiatel da cava de fae eleva, para atormentar oe filhoe das Sio capazes de encontrar o caninho para brigar con eles, Ines colocando este tipo de enigma Blas saben que os {ilhoe dae pestoa tan 0. conhecinento, que eles nie gaben que aspecto ten oa Guiabos de £716. Se aguoles 14 ais tiveren diaheire na Blo, fe cles nfo estiverem ben preparados, Guano 0 tempo chegou de nove, Guando co {likes das pessoas tiveren de que eles acorde de novo de manna, {gue digan que vo soo campoo, fAgueles caja plantagao ¢ boay gue transportan inhames, que ‘traneportan milho. 50 a8 pleyp ven antSo que eles no Ihes Gio una parte, ‘vio dizer, eles colhem guisbos de ep: dads gatvclader.neissuuldown php?url tps. 3AY%2F :2F ssuw.com*k2F¢ upodoestuosternandodsogum%42F docs ¢2Fesplondcr_¢-doca, uaa (040372016 ulidades gatovoladornetsstuldown pp?url=htips 92°42" lsu cam 2Fgrupadeestudosterrandodaogum%i2 decs'i2Fesplendar_e-doca. elas dizem, a folha gsun de Algran & « que oles recoiheran. Blas dizen a folha oyun de Aloran é 0 que voces recolhersn, Aguele quo tranegerta inhames @ milo 55. elas dizem quo ele recolhes a folha ‘vt de Algean- Se cles nfo ikea tiveren dado de comer, 9 aqueles nko Ihes tiveren foito eferen- daa, sacrificion, 60. elas of mataréo. Se eles vio de novo pars fora, se as pessoas vio para fora, 59 a9 pessoas vio couprar alguna coisa, 0 elas conpram un rato, 65. se elae compran on peine, 1 conpram wm amine, elas compran qualquer coisa, 0 elas deren una parte pare as elpye dizom, tate chega, 70, Aiguém gue vi Cenprar alguna colaa « que do thes di de coner, eleye Glas disem que contorseu 8 compe no quin= tal da casa de Hosionto. Porque ele comprou alguiia coisa ¢ no thes deu da comer, 20 aguela peosca nfo 1hes faz eferendea, ‘Mo ies f95 sucritfcloss 75, clas a materdo. Avrazke pare nitac todas eete> pessoas $ cvenigna, on ites enigeas que colocan. ace Blas or atornantam com isto. Blos seben, wntdo titen que 20. 08 f1ihes da pessoas H&S conhacem esta copdeie de tei, yenhun dolee € eapaz de reopeiter esta iat. * a Porque olae eabem que © filho dax pessoas nfo sabe o que é 6 ‘guiabo de fie, ep: dads gatovclader.notssuuldown php?urI=htps%s3A%K2 :2F ssw. com k2F¢-upodeestudostornandodsogum®42Fdocs%¢2Fesplendor e-deca,.. 22148 tiveren suplicads con bess coisas, a coisa que elas dizen ser © quiabo de Byis, 6 0 quiano a0 8716. 85, Blas saben, dizem que 9 fiihs daa passoss nfo sabe 0 gue 6 a Folha geun de Algran, Cokie ee eee Blas saben sue (9 Filho das possose nfo sabe o que 6 con forser o corpo no quintal da caza de Nosionto, Corpo no quintal da casa de Nosionto, & Contorser © corpo no quintal da casa de Soaionto. As elgye atormontan as pessoas. Mas Orunild van suplicar por elas. Ble ven de nove suplicar por seus filhos, 95, ele suplicn do novo por todas estas pea ele diz que, © ua casa, ou camino, © todas az coisas que ele poset, gue elas nfo conbatan con eles, gue elas permitan quo toda coisa que queiran fazer seja bos. 100, Orumila vem fazer seu sacrifseio. Ele vom para entregar os filhos das pes Sas com suas mace Elas ven dizer entéo, todas aa pessoas para as quate orunilé fez este sacrificio, eee 105, elas on entregerao. fas elas nao querian que orunii4 © Eizeese para todo mundo. Mas todas a8 pessoas para as quais Orunilé toaka feito este aacrificio, elas as poupardo, 110, elas nio as mataréo sais, Glas levardo es conte Orunilé. Aquele que Orunila iver adits para poupar, ss campo, &

You might also like