Etil Benzen

NDEKLER
NSZ.................................................................................................................... 1
ZET...................................................................................................................... 2
GR...................................................................................................................... 3
1. ETLBENZEN RETM......................................................................................... 3
1.1 ETLBENZEN ZELLKLER............................................................................. 3
1.2.ETLBENZENN KULLANIM ALANLARI.............................................................6
1.3.ETLBENZEN RETMNN DNYADAK DURUMU............................................6
1.4.ETLBENZEN RETM YNTEMLER................................................................8
2. DEPOLAMA VE AKI ELEMANLARI....................................................................12
2.1. Gazlarn Depolanmas................................................................................ 13
2.1.1Sv iinde zme................................................................................... 13
2.1.2.Basn Altnda Depolama......................................................................13
2.1.3.Dk Scaklklarda Depolama..............................................................13
2.2.3Svlarn Depolanmas............................................................................13
2.2.POMPA......................................................................................................... 14
2.3. SANTRFJ POMPA...................................................................................... 14
2.4. KOMPRESR NEDR NE E YARAR..............................................................14
2.5.KISILMA VANASI........................................................................................... 14
2.6.BENZEN DEPOLAMA TANK DZAYNI.............................................................15
2.7.Etilen Depolama Tank Tasarm...................................................................16
2.8.Benzen Pompa Tasarm.............................................................................. 17
2.9.KOMPRESR TASARIMI;............................................................................... 18
2.10.Etil Benzen Depolama Tank tasarm........................................................19
2.11.DiEtilBenzen Depolama Tank Tasarm......................................................21
2.12.DETLBENZEN POMPA HESABI;.................................................................22
2.13.Geri Besleme Pompa Tasarm;..................................................................22
3. ETL BENZEN RETM N REAKTR HESABI..................................................24
3.1-DNME BALI FADELERN IKARILMASI:..............................................25
3.2.HIZ FADELER.............................................................................................. 26
3.3. AKI HIZLARI.............................................................................................. 27
3.4.BASIN D FADELERNN IKARILMASI..............................................27
3.5. ENERJ BALANSI N FADELERN IKARILMASI..........................................28
3.6.REAKTRE BESLENEN GAZ KARIIMI MKTARININ HESAPLANMASI..............29
3.7.REAKSYON ENTALPS VE REAKTAN-RNLERN ZGL ISILARININ

BELRLENMES................................................................................................... 29
3.8.REAKTRE BESLENEN GAZ KARIIMININ ZELLKLER................................30
3.9.POLYMATH PROGRAMINA DENKLEMLERN GR VE IKAN SONULAR.......30
3.10.REAKTR IKI VERLER VE LEK ORANDA ZLMES...........................36
4. ISI DETRCLER TASARIMI............................................................................38
4.1 Borulu Is Deitiriciler (Eanjrler).............................................................38
4.1.1 Gvde Borulu Is Deitiriciler...............................................................39
4.1.2 Dz (ift) Borulu Is Deitiricileri.........................................................40
4.1.3 Spiral Borulu Is Deitiriciler................................................................40
4.2 Plakal Is Deitiriciler................................................................................ 41
4.2.1 Tasarm zellikleri................................................................................. 41
4.3 Is Deitiricilerinde Ak Dzenlemeleri......................................................42
4.3.1 Paralel Akml Is Deitiricileri..............................................................42
4.3.2 Ters Akml Is Deitiricileri...................................................................42
4.3.3 apraz Akml Is Deitiricileri..............................................................42
4.4 ISI DETRC SEERKEN DKKATE ALINMASI GEREKEN FAKTRLER.........43
4.4.1 Konstrksiyon Malzemeleri...................................................................43
4.4.2 Basn ve Scaklk.................................................................................. 43
4.4.3 Performans Parametreleri......................................................................43
4.4.4 Isl Uzunluk............................................................................................ 43
4.4.5 Debi...................................................................................................... 44
4.4.6 Basn Dm..................................................................................... 44
4.4.7 Scaklk Geii....................................................................................... 44
4.4.8 Is Deitiricinin Boyutu........................................................................44
4.4.9 Bulunabilirlik......................................................................................... 45
4.4.10 Ekonomik Faktrler.............................................................................. 45
4.4.11 Akkanlar........................................................................................... 45
4.4.12 Birikinti arpan.................................................................................. 46
4.4.13 Dizayn Yaparken Basn D Deerlerine Neden htiyacmz Olur ?
....................................................................................................................... 46
4.5 Is Deitirici Seimi.................................................................................... 46
4.6 Niin Gvde Borulu Is Deitiriciler............................................................47
4.7 Is Deitirici Tasarmnda Kabuller..............................................................47
4.8 ISI DETRC HESAPLAMALARI.................................................................48
4.8.1 REAKTR NCES ISI DETRC HESABI.............................................48
ADIM 6............................................................................................................... 66
4.8.2 REAKTR SONRASI ISI DETRC HESABI...........................................70
ADIM 6............................................................................................................... 89
4.8.3 EKLLER............................................................................................... 94
5.AYIRMA LEMLER............................................................................................. 98
5.1 Seperator Hakknda Genel Bilgi...................................................................98
5.1.1Seperator Tasarm................................................................................. 99
5.2 Distilasyon Kolonlar Hakknda Genel Bilgi................................................101
5.2.1.Kesikli Distilasyon................................................................................ 102
5.2.2 Srekli Distilasyon............................................................................... 103
5.2.3 Distilasyon Kolonlarnn Tasarm :.......................................................104
5.3. ok Bileenli Distilasyon Kolonu Dizayn..................................................104
5.4 kinci Distilasyon Kolon Tasarm................................................................119
kinci Distilasyon Kolonu Raf Tasarm..........................................................123
SONU................................................................................................................ 134
KAYNAKLAR........................................................................................................ 135
NSZ
Yaplan bu tasarm 2014-2015 Kimya Mhendislii tasarm projesi olarak ele alnmtr.
Bu proje kapsamnda tesisin tm ekipmanlarnn dizayn, n aratrmalar ve fizibilite
almalarna kadar tm konular ele alnarak detayl bir ekilde incelenecektir. Tasarmn ana
balklar ise u ekildedir;
Drt yllk lisans retim boyunca renilen bilgiler bu proje sayesinde uygulamaya
geirilecektir. Burada ama; grup almas, fikir alverii, proje sorumlusu retim yeleri
ile diyalog kurabilme, teorik bilgileri birletirerek bir proses halinde tm sistemi ele alarak bir
fabrika kts oluturmak amalanmtr.
Tasarmda etilbenzen retimi amalanmtr. Burada n aratrma, depolama, pompa ve
kompresr tasarm, reaktr dizayn, s deitirici dizayn, ayrma ilemleri, fizibilite gibi
birok konu balyla tasarm incelenerek fabrika kts olarak bir btn halinde
birletirilecektir.
Tasarmmzda bize yardmc olan PROF. DR. Oral LAN, DO. DR. Fatih SEVM,
DO.DR. Turan ALBAN, teekkr bir bor biliriz.
Atatrk niversitesi Kimya Mhendislii

2015 - Erzurum
ETLBENZEN RETM
Sayfa 1
ZET
Yapm olduumuz bu tasarm 2014-2015 Kimya Mhendislii Tasarm Projesi olarak ele
alnmtr. Bu kapsamda tesisin kurulumu iin retim teknolojisi ve prosesi, s deitirici
cihaz ve ekipmanlar tasarm, reaktr tasarm, pompa ve depolama cihaz ve ekipmanlar
tasarm, ayrma cihaz ve ekipmanlarnn tasarm ve fizibilite almalar ele alnmtr.
Bu tasarm almasnda gaz faz reaksiyonda etil ve benzenden etilbenzen retimi
amalanmtr. retim kapasitesi ylda 10000 ton olarak belirlenmitir. retim tesisinin
yaplan fizibilite almalaryla Manisa iline kurulmutur. Tasarm aamasnda yaplan
izimlerde CHEMCAD programndan yararlanlmtr. Tasarm aamalar ve hesaplamalar
tez ieriinde detayl olarak belirtilmitir.
ETLBENZEN RETM
Sayfa 2
GR
Bir ylda 10000 ton Etil Benzen retecek tesisi tasarlayp karlln ve yatrm kontrol
etmektir. ncelikle her bir prosesin alma koullarn ve verimlerini inceleyecek daha sonra
yatrmn kar oranna bakarak rnmz ihra edecek yada almalarmz geniletip Etil
benzenden stiren ve daha sonra polistiren retebileceimiz kompleks tesis yatrmna karar
vereceiz.
1. ETLBENZEN RETM
1.1 ETLBENZEN ZELLKLER
Etil benzen, aromatik hidrokarbonlardan olan kimyasal organik bir bileiktir. Etil benzen, sv
bir hidrokarbon olup, etilen ve benzenden retilir. Kimyasal forml C8H10dur. Molekl
arl 106.6 g/mol, younluu 0.867 gr/cm3tr.Erime noktas -95 C ve kaynama noktas
136 Cdir. Feniletan, etil benzol ve EB olarak da adlandrlr. Etil benzen, renksiz, yanc ve
kokusu benzine benzeyen sv organik bir bileiktir. Etil benzen, doal yollarla, benzin ve
kmr katranlarnn iinden bulunmutur. Hatta, mrekkep, boya, bcek ilac gibi maddelerin
retilmesi srasnda da etil benzene rastlanmtr.
Renksiz bir sv olup aromatik kokuya sahiptir.Alkol, benzen, karbon tetraklorr ve eterde
znr, suda hemen hemen hi znmez.Molekl forml C8H10 eklindedir.Kullanld
yerler: Stiren retiminde hammadde ve solvent olarak kullanlr. En byk kullanm
petrokimya endstrisindedir.
retim yntemleri;
Benzenin etilenle katalitik alkilasyonuyla
Petrol rafinerileri ve petrokimya tesislerinde retilen ksilen iinden dorudanayrlarak

retimi de mmkndr.
BENZEN
ETLBENZEN RETM
ETLEN
Sayfa 3
ETLBENZEN
zellikler
Birim deeri
Molekl Arl
106,16 g/mol
zgl Arl
0,8684 g/ml
Kaynama Noktas
136,2C
Donma Noktas
-95C
Viskozitesi (200C)
0,64cP
Alevlenme Noktas(Kapal Kap)
28,9C
Kendiliinden Tutuma Noktas
432C
ETLENN ZELLKLER
ETLBENZEN RETM
Sayfa 4
BENZENN ZELLKLER
Baz Kritik Deerler
Benzen kritik scaklk-(289C)
ETLBENZEN RETM
Sayfa 5
Benzen kritik basn-(4.89MPa)
Etilen kritik scaklk-(9.5C)
Etilen kritik basn-(50.6bar)
Etilbenzen kritik scaklk-(343.05 C)
Etilbenzenin kritik basnc-(3.701Mpa)
1.2.ETLBENZENN KULLANIM ALANLARI

En byk kullanm alan, petrokimya endstrisidir. Stirenin retilmesinde kullanlan nemli
bir ara maddedir.Etil benzenin katalitik dehidrojenasyonu, hidrojen, gaz ve stiren verir ve
stirenin byk bir ksm, ok bilinen bir plastik olan polistirene polimerletirilir.
Ayrca,zc olarak, dier kimyasal maddelerin oluumunda ,yaktlarda, nafta ve asfaltn
oluumunda nemli bir yeri vardr. Boya endstrisinde karmda bulunan madde olarak
kullanlr.
POLSTREN
ABS
SBR
ETLBENZENSTREN
POLESTER
SAN
DER KOPOLMER
1.3.ETLBENZEN RETMNN DNYADAK DURUMU
Petrol rnlerinin daha deerli rnlere dntrld petrokimya sanayi, geni bir katma
deeri yksek rn yelpazesine sahiptir. Gnmzde, petrokimya sanayinden elde edilen
rnler, yan sanayide geni lde kullanlmaktadr. Salk, hijyen, barnma ve gda gibi
temel insani ihtiyalarmzn karlanmasnda nemli rol oynayan bir alan olan petrokimya
sanayi, ayn zamanda yksek teknoloji, ulam ve elence sektrleri gibi kritik alanlarda da
uygulama alan bulmutur. Yeni evrelere uyum salamakta olan ve yeni zorluklara
gsgeren petrokimya endstrisi etkileyici bir gemie ve en az onun kadar heyecan verici
bir gelecee sahiptir. Genel olarak, petrokimya sanayinin gelecei olduka pozitif
grnmektedir. Gnmzde petrol ve/veya doal gaz ksl kimyasallarn, yani
petrokimyasallarn kimya sanayi iinde nemli bir yeri vardr. Petrokimya sanayi kresel
olaylar, ekonomik koullar ve blgelerin pazardaki rolne bal olarak inili-kl bir
byme ve karllk dnemsellik eilimi gsteren bir sektrdr. Fiyatlarn ve marjlarn artt
zamanlarda retici firmalar, bir ou ayn zamana denk gelen yeni yatrm projelerine arlk
ETLBENZEN RETM
Sayfa 6
verdiklerinden, piyasalar arz fazlal olan yeni bir dneme girer. Sektrdeki bu evrim
yllardan beri devam etmektedir.Tarihsel olarak bakldnda, petrokimya sektrndeki
konjonktrel dalgalanmalarda iki tepenoktas arasndaki srenin yaklak 6-8 yl olduu bir
evrimde, reticiler asndan iyi piyasakoullarnn yaand dnem genellikle 18-24 aydr.
Fakat bir sonraki konjonktredalgalanmada bu srenin 10 yl olarak gereklemesi
beklenmektedir. 2005-07 dnemindekarlln yksek olmas, 2008den itibaren Orta
Doudaki yeni yatrmlarn miktarna vezamanlamasna bal olarak yeniden konjonktrel
ini eilimine girmesi beklenmektedir ve bu ini eiliminin ka tane irketin nerede ve ne
oranda byyeceine bal olarak 2009-2010 yllarnda da devam edecei tahmin
edilmektedir.
Dnya etilen tketiminin yaklak %58i PE retiminde kullanlmaktadr. kinci en byk
etilen tketicileri EO ve EDC olup bunu srasyla EB, Alfa Olefinler ve dierleri izlemektedir.
Ortalama olarak dnya etilen talep bymesi dnya GDPsinin 1,5 katna eittir. nmzdeki
be yllk dnemde dnyada ekonomik bymenin ve buna bal olarak etilen talebindeki
bymenin de yksek olmas beklenmektedir. Dnya GDP ve etilen talebinin srasyla ylda
ortalama % 3,2 ve % 4,8 byyecei tahmin edilmektedir.
Dnyadaki yllara gre sat fiyat aral
1.4.ETLBENZEN RETM YNTEMLER

Benzenin etilenle katalitik alkilasyonuyla,
ETLBENZEN RETM
Sayfa 7
Petrol rafinerileri ve petrokimya tesislerinde retilen ksilen iinden dorudan

ayrlarak retimi de mmkndr
SIVI FAZ RETM

Sv faz alminyum klorr sreleri 1930'lardan beri etilbenzen retimine kaynak olmutur.
Birok irket bu teknolojinin varyasyonlar gelitirdi. u anda kullanmda olan tesisler, Dow
Chemical'dan BASF, Shell Chemical, Monsanto, Societedeschimiquecahrbonnages ve
UnionCarbide gibi. Monsanto sreci u anda en modern ticari lisansl alminyum klorr
alkilasyon teknolojisidir. Bir alminyum klorid katalizrn etkisiyle benzenin alkilasyonu ;
Reaksiyonu ok hzl ve etil lbenzen neredeyse stokiyometrik verim retir. AICI3 AIBr3,
FeCl3 ve BF3 de dahil olmak zere, Lewis asit katalizrleri, bu alanda kullanlmtr.
Alminyum klorr ilemleri genellikle bir katalizr promoteri olarak etil klorr ya da
hidrojen klorid kullanlr. Bu yan destekleyiciler AlCl3 miktar gerektii kadar azaltr.
GELENEKSEL AlCl YNTEM
Geleneksel AICIileminde , ok fazl reaktr iinde bulunurlar. Aromatik sv, etilen gaz ve
bir sv katalizr kompleksi ayn fazdadr . Katalizr kompleksi, kuru benzen ve geri
dnml polialkil benzenler bir karm srekli olarak reaktre beslenir ve aromatik fazn
iindeki katalizr kompleksi faz datmak iin kartrlr. Etilen ve katalizr promoterisparger
ile reaksiyon karm iine enjekte edilir, ve etilen esas olarak% 100 dntrlr. Beslenen
Etilen: Benzen oranlar etilbenzenoptimum toplam verimle elde etmek iin kullanlr.
Kimyasal tesisler, genellikle etilen ile alr:Beslemedekimol oranlar .0.3-0.35 ve Oran
arttka, bu tr transalkilasyon ve izomerik yeniden dzenleme daha fazla yan reaksiyonlar,
ortaya kar. Etilbenzen fazla alkilasyon, yksek molekl arlkl polialkilbenzerler tersine
evrilebilir oluumuna yol aar. nedeniyle kalnt net verim kayb alkilleme reaktrne bu
malzemenin geri dnm ile minimize edilmitir. Reaksiyon yakn termodinamik dengeye
oluur yan sra, geleneksel sreler alkilletirir benzen ve transalkylatepolialkilbenzerler tek
bir reaktr kullann.
ETLBENZEN RETM
Sayfa 8
Reaksiyon scakl genel olarak 130C ile snrldr; daha yksek bir scaklkta hzl bir
ekilde gelen yan rn oluumu ile sonulanan yksek derecede asidik katalizr kompleksi
tarafndan emilen tercihli sigara aromatik ve polyalkyllbenzenes, bir katalizr ve verimli
almay devre d brakr. Yeterli basn tepkime maddelerini sv tutmak iin muhafaza
edilir.
GAZ FAZ RETM
Buhar-faz alkilasyon 1940'lardan beri uygulanmakta olan bir yntem olmasna ramen, o
zamandan bu yana geleneksel yntemlerle pek yaramad. Bor triflorrkatalizr dayal UOP
tarafndan gelitirilen Alkar sre, 1960'larda mtevaz bir baar elde etti, ama sisteme dahil
olan suyun neden olduu ciddi korozyon kaynaklanan yksek bakm maliyetleri lehine dt.
Bununla birlikte, baz etilbenzen birimleri bu sreci kullanmaya devam ediyor..
Mobil -badgeretilbenzen sreci tantlan en yeni ve en baarl buhar faz teknolojiyi temsil
eder. sre Mobil'in ynl ZSM-5 zeolit katalizr etrafnda 1970'lerde gelitirilmitir. Zeolit
veya benzen alkilasyon iin molekler elekler kullanlarak daha erken giriimleri nedeniyle
kok oluumu ve kt transalkilasyon yetenekleri hzl katalizr deaktivasyonunu nleme
durumu vard. Mobil katalizr uanda dnya da Bayport, Teksas fabrikasnda Amerikan
HoechstCorp. tarafndan hem alkilasyon ve transalkilasyon yksek katalitik aktiviteye sahip
tesiste kullanlmaktadr.
MONSANTO LUMMUS PROSES
Bu ilem yksek saflkta bir rn retebilir , etilbenzen ve etilen besleme stokunun seyreltik
kullanlmasyla . Prosese su girii kesinlikle nlenir ise, alminyum klorr ilemci ile birlikte
bu tr problemler nlenmi olur. Bununla birlikte, su (<1 mg / kg) bile kk miktarlarda,
katalizr BF hidrolize. ve dk scaklkta (500C) alkilleme reaksiyonu yksek basn
altnda (25-35 bar 2.5-3.5 Mpa) yer alr. Susuz benzen, etilen ve modifiye BF3, katalizr
reaktre beslenir. Tipik olarak, etilen; 0.15 ile 0.2 arasnda benzen molar oranlar
kullanlmaktadr.
Transalkilasyon ayr bir reaktr iinde gerekleir. Kuru benzen BF3 katalizr ve geri
dnml polyethlybenzenetransalkilasyon reaktrne beslenmektedir. iki reaktrden gelen
atk akmlar bir araya getirilmi ve benzen reaktr geri dnm iin ayrld bir benzen geri
kazanm stununda geirilir. Bor triflorr ve hafif hidrokarbonlar BF3, geri dnm iin geri
kazanlmasndan elde edilen gaz ak olarak st akm zerinden alnr. benzen geri kazanm
stunu taban>% 99.9 saflk, etil benzen stten alnan bir rn stunundan, gnderilir.
Son bir kolon transalkilasyon reaktrne geri gnderilmek zere polyetilbenzen geri
kazanlmasna yaramaktadr.
ETLBENZEN RETM
Sayfa 9
MOBL BADGER PROSES

Sabit -Yatak ZSM-5 katalizr, dier ilemlerde kullanlan genel alkilasyon kimyas ile ayn
gibi gzksede; reaksiyon mekanizmas farkldr. Etilen moleklleri etilen molekl aktive
eder ve benzen moleklleri ile ba olumasna olanak salar katalizr iinde Bronstedasidi
zerineadsorbe edilir. Bu nedenle, Mobil tarafndan oluturulan yksek alkillenmiaromatik
sreciFriedelCrafts sreleri iin bu biraz daha farkl olarak alr. Bu bileenler, etil benzen
rn safln etkilemez ve transalkilasyon veya alkilasyon iin, reaktr iine geri devredilir.
Dier ticari olarak temin edilebilen proseslere kyasla, Mobil-Badger heterojen katalizr
sistemi eitli avantajlar sunmaktadr.
En nemlisi paslanmaz ve evreyi kirletmeyen olmasdr. evreyi etkilemeyen katalizr de
diyebiliriz. Herhangi bir sulu atk akmlar ilemi tarafndan retildii iin, atk artma ve
katalizr geri kazanm iin ekipman ortadan kalkar. Buna ek olarak, karbon elik yap ana
malzeme olarak, yksek alaml malzemeler ve tula astarlar malzemelere gerek
duyulmamas maliyeti drr.. Reaktr genellikle 400-450C ve 2-3 Mpa (20-30 bar) alr.
Prosesin avantajlarndan birisi ayn tesiste ok az bir ilave yatrmla izopropil alkol
retilebilmesidir, katalizr deitirmeye gerek yoktur.
Almanya , ngiltere ,Kanada ve inde kurulu 8 fabrika vardr.Toplam kapasite 800000
ton/yldr.
ETLBENZEN RETM
Sayfa 10
TRKYEDE VE DNYADA ETLEN VE ETL BENZEN RETM

Kalknma bakanl 9.Kalknma planna gre TrkiyedePetkimin Aliaadaki Petrokimya
Kompleksindeki Etil benzen retimini inceleyecek olursak;
1970 ylnda 60000 ton/yl benzen retim kapasitesiyle balamtr.Ekonomik mr bitince
Mays 1993te kapanmtr.Mart 2005te 10000 ton/yl etil benzen kapasiteyle retimine
devam etmektedir .
Dnya standartlarnda bir tesis ylda 1 Milyon ton civarnda benzen retmektedir. Son yllarda
in,Tayland ,Kore ,Malezya ,Endonezya gibi Uzak dou lkelerinde 2000li yllarn banda
yksek kapasiteli modern tesislerin kurulmasyla Dnyadaki yllk benzen retimi 2500000
ton/yl gibi bir miktar bulmutur.
Bu veriler eiinde lkemizin dk maliyetli bir rekabete girme ans hemen hemen yoktur.
ETLBENZEN RETM
Sayfa 11
PROSESN AKI EMASI
Besleme ve alma artlar

Proses zerinde de grld gibi uygun koullarda depolanan Etilen bir kompresr
yardmyla ve Benzen bir pompa yardmyla reaktre beslenmektedir. Benzen iin uygun
scaklk bir s deitirici vastasyla salanmaktadr.Paket yatak reaktrde ZSM-5 katalizr ile
gerekleen reaksiyonlar sonucunda oluan rnmz Etil benzen gerekli soutmann
yaplmasnn ardndan Seperatr ile gaz fazn ayrlmas ile iki adet ayrma kolonu ile istenilen
saflkta Etil Benzen retilmi olup rnler iin de depolama birimleri kurulmu ve sistemdeki
fazla Benzen geri besleme yaplmtr.
2. DEPOLAMA VE AKI ELEMANLARI

Depolama
Sanayide depolamada ve prosesin eitli kademelerinde tank, dram, kolon gibi isimler
altnda baz cihazlar kullanlmaktadr. Hangi amala kullanlrsa kullanlsn, bu ekipmanlarn
kendilerine zg imalat yntemleri, kurallar ve zerlerinde bulunmas gerekli olan ortak
sistemler vardr.Katlar, svlar ve gazlarn depolanmas atmosferik kaplarda yapld gibi
basnl kaplarda da yaplabilir. Ayrca scakln, cisimlerin fiziksel zelliklerini
etkilemesinden de depolamada yararlanlr.
ETLBENZEN RETM
Sayfa 12
ok yksek basnlar altnda depolanmas gereken maddelerin, (rnein hafif

hidrokarbonlarn) scakl drlerek daha dk basnlarda depolanmas mmkndr.
Bylece hem depolama hacmi kltlr, hem de yksek basnc karlayacak malzeme
skntsndan kurtulunur. Hatta baz hallerde scaklk drlerek atmosferik basn artlarnda
depolama koulu da salanabilir.
2.1. Gazlarn Depolanmas
2.1.1Sv iinde zme
Baz gazlar svlar iin de depolanabilir. Byle depolama az miktarda gaz gerektiinde gaz
basncnn atmosfer basncna eit olduu veya biraz stnde bulunduu ve slak gazn
kullanmnda bir saknca olmad hallerde uygulanr.
2.1.2.Basn Altnda Depolama

Gazlar basn altnda byk dramlarda, tanklarda, kk tanklarda veya boru hatlarnn iinde
depolanabilir. Ancak buralarda hep basn altnda bulunur.
2.1.3.Dk Scaklklarda Depolama

Gazlarn dk scaklklarda svlatrldktan sonra depolanmas mmkndr. Bu
ekilde byk miktardaki kzlarn depolanmas salanabilir.
2.2.3Svlarn Depolanmas
Svlarn depolanmas gazlardan ok daha yaygndr. Depolanmann mmkn olduunca
zeminde yaplmas ve byk avantajlar grnmedike yksek yerlere depo tank konulmas
istenmez.Ancak yksek yerlere tank konulmas gereken durumlarda vardr.rnein tanklardan
byk miktarlarda sv kna gereksinim olduunda svy pompalayacak pompann
almasna yardmc olmak zorunluluu doar
ETLBENZEN RETM
Sayfa 13
2.2.POMPA
POMPA NE E YARAR
Akkanlar ykseltmekte, basmakta ya da sktrmakta kullanlan aygt. lk pompalar,
ranllar ve Romallarn yksee su karmakta kullandklar su arklardr. Daha sonra
Archimedes tarafndan gelitirilen daha karmak bir burgu sistemi hlini almtr.Genel
olarak, pompalar svlarn basncn ve toplam enerjisini arttrarak, bir yerden dier bir yere
nakil imkann salar.
Genel olarak iki grupta toplanr:
1.Pozitif yer deitirmeli pompalar :
a) Piston motorlu pompalar b) Dner pompalar c) Pervaneli pompa
2. Dinamik pompalar :
a) Santrifj pompalar b) Periferikpompalar c)Eksenel ak pompalar
2.3. SANTRFJ POMPA
Kimya endstrisinde kullanlan pompalarn %95i bu snftandr. Sv pompa iine
alndnda kanatklar sayesinde svya kinetik enerji transfer olur. Daha sonra kinetik
enerjinin nemli bir ksm basnca evrilir. Santrifjl pompalar, orta dereceli basnlarda
yksek ak hzlarna ihtiya duyulduunda kullanlrlar. Daha yksek basnlara ulalmak
istenirse, seri ekilde dzenlenmi pompa dzenei kullanlr.
2.4. KOMPRESR NEDR NE E YARAR
Bir gaz ya da buharn sktrma yoluyla basncn artran aygttr.Gaz trbinlerinde ve
haval eki gibi havayla alan (pnmatik) aralarda, kompresr byk nem tar.Gazlarn
svlatrlmas iin, ounlukla basn gerekli olduundan kompresrler kullanlr.
Kompresrler, bata hava olmak zere birok gazn sktrlmas amacyla ok eitli
alanlarda kullanlrlar.
2.5.KISILMA VANASI
Kslma vanas basit bir ak kontrol mekanizmasdr. Soutkann akn ksarak, basncn
deitirmektedir. Youturucudan gelen yksek basn ve scaklktaki ar soutulmu sv
soutkann, basncn ve scakln drerek buharlama basncna getirmek iin
kullanlmaktadr. Soutkann bir ksm buharlatrcya girmeden, kslma vanas iinde
buharlamaya balamaktadr. Bir dier ilevi ise, kompresr durduu zaman, soutma
devresindeki basn farklln dengelemektir. Kullanlacak klcal borularn boy ve ap
kompresr performansna gre belirlenmektedir.
ETLBENZEN RETM
Sayfa 14
Depolama ve Ak Elemanlar le lgili Hesaplamalar

2.6.BENZEN DEPOLAMA TANK DZAYNI
Benzen depolama tank aylk retim miktarna gre tasarlanacaktr
Benzenin yllk tketim miktar:
Aylk benzen ak debisi ;
V=
Aylk benzen hacmi;
m=7780
m=7780000
ton
y l
kg
1 y l
30 g n
kg
=707273
y l 330 g n
1 ay
ay
m
707273
m
V =
=807
kg
ay
876.5
m
Aylk 807mlk hacme ihtiyacmz var. Gvenlik pay eklediimizde 850mlk hacme sahip
tanka ihtiya var.
Literatrde ykseklik apn 2.5 katdr.
H=2.5 D
Vsil=
D2
D2
H 850=
2.5 D
4
4
D=7.5 m r =3.7 m
H=2.5 D H =2.5 7.5=19 m
Depolama tank iin gerekli cidar kalnl (S) aadaki formlle hesaplanr.
S=
P Di
+c
2 Z f P
S:cidar kalnl (m)

ETLBENZEN RETM
Sayfa 15
P=i basn (N/ m
Di:i ap (m)
Z:kayp faktr
c=korozyona dayanan ilave kalnlk (m)
2
f:malzemenin msaade edilebilir emniyet gerilimi (N/ m )
Benzen tank iin cidar hesab:

P=101325+ ( 876.5 9.81 9.5 )=183010.42 Pa
c=0 kabul ediyoruz.
Z=0,7
N
10 6 mm 2
2
f= 165 mm2
1m
S=
= 165
106
N
2
m
183010.42 Pa 7.5 m
=6 103 m
6
2 0.7 165 10 Pa183010.42
Pr
P:basn
r:yarap
:kullanlan malzemenin germe gerilimi
0.006
183010.423.7
=3 103 m
6
235 10
ki sonu karlatrldnda S deeri (Pr/) deerinden byk olduundan dolay c=0

kabulnde bir hata yoktur.
S= 6 mm D=7.5m
H=9.5 m 2 tane dikey silindirik tank kullanlalacaktr .
2.7.Etilen Depolama Tank Tasarm

Etilen depolama tank aylk retim miktarna gre tasarlanacaktr. Etilen 15 atm basn ve
25C scaklkta gaz halde depolanacaktr.
ETLBENZEN RETM
Sayfa 16
Etilen Besleme Kapasitesi

Yllk etilen iin;
2880000
kg
1 y l
1gn
kmol
x
=365
y l 330 g n 24 h
h
Etilenin aylk depolama kapasitesi;

m=2880000
kg
1 y l
30 g n
kg
=262545.4
y l 330 g n
1 ay
ay
Aylk hacim hesab;

V=
m
262545.4
m
V =
=17982.5
kg
ay
14.6
m
Bu hacme sahip bir kresel tank kullanlacaktr. Emniyet pay dahilinde tank iin gerekli aylk
hacim V= 18000 m olarak alnmtr.
18000=
4 r3
r=16.5 m D=33 m
3
Bu ap ok byk olduundan uygun aplarda 3 tankta depolama yaplacaktr.

D=11m
r=5.5m
Cidar kalnl (S) hesab;

S=
S=
P Di
2 Z f P
+c
101325 Pax 15 11
=0.072 m
2 0.7 165 10 6 Pa101325 x 15
0.072
15 x 5.5
( 101325
)=0.036 m
235.4 10
6
2.8.Benzen Pompa Tasarm

ETLBENZEN RETM
Sayfa 17
Tm mekanik enerji denklii;

W=
(P P1)
g
( z 2z 1) + 2
( E sE D )
gc
z1=1.2m
z2=1.2m
P2= 20 atm
P1= 1 atmEs+ED=0.35+0.35=0.7 bar
1
101325 Pa
0.7
101325
(201)
kg
1
876.5
m
9.81
W=
(1.21.2 )+
1
W =2115.51
J
kg
Pompann gc;
W m
1
m
1h
kg
J
PP =
P P=
21.36
876.5
2115.51
0.45
h 3600 s
m
kg
PP =24448 W
24448 W
1 HP
=32.8 HP
745.7 W
Tablo 5.9 dan verimi 10-100hp arasnda olduundan dolay verimi %86 aldk.
Elektrik motor gc hesab:
P
32.8 HP
PE = P PE =
=40 HP
E
0.86
Tablo 5.10 dan standart elektrik motor boyutlar tablosundan 50 hp olarak kabul edildi.
2.9.KOMPRESR TASARIMI;
T1
298
TR1= TC = 282.4 =1.05
P1
=0.3
PR= PC
Z=0.90(Tablo 5.14)
Kompresr giriinde gazn spesifik hacmi;
ETLBENZEN RETM
Sayfa 18
15 =1.45
m
kmol
. m3
0.9 0.0814
298 K
Z 1 R T 1
kmol . K
V=
=V =
P1
Giri artlarnda gazn hacimsel ak hz
262545.4
m
1 ay
1gn
1h
3.28 ft
ft
=214
ay 30 g n
24 h 60 dk
1m
dk
Tablo 5.15 den =0.825okunur.

p=
(k1)/k (1.231) /1.23 n1

=
=
=0.227
(n1)/n
0.825
n
Kompresrde sktrma ii;
[( )
Z R T 1
P2
W= 1
P1
( n1)/n
W=
(n1)/n
[( ) ]
0.9 8314 298

20
0.227
15
0.227
1 = 648156
J
kmol
Kompresrden k scakl hesab;

k1 1.231
0.187 648156
=
=0.187 T 2 =
+ 298=313 K
k
1.23
8314 j/kmolK
Soutucuya gerek yoktur. Tek kademeli sktrma yapmak yeterlidir.
k artlarnda sktrlabilme faktr hesab;
T R 2=
313 K
20 101.325 kPa
=1.11 P R 2=
=0.39
282.4 K
5.12 103 kPa
Z 1+ Z 2 0.9+ 0.75
=
=0.825
2
2
W C=
W
648156 J /kmol
=
A di li rulman mekanik 0.825 0.98 0.95 0.95
ETLBENZEN RETM
Sayfa 19
1 kademeli kompresr iin sktrma ii;

W =888285
J
kmol
Kompresr gcnn hesab;

PP =888282
3210 W
J
1Watt 13 kmol
1h
1kW
=3.21 kW
kmol 1 J /s
h
3600 s 1000 W
1 HP
=4.3 HP
745.7 W
Tablo 5.9 dan =0.86 olduuna karar verilir.

Elektrik motor gc;
PE =
P CP
3210W
1 HP
PE =
=5 HP
0.86
745.7 W
Tablo 5.10 dan en yakn g deeri 7 HP lik kompresr seilir.
2.10.Etil Benzen Depolama Tank tasarm

EtilBenzen nin yllk tketim miktar;
kg
1 y l
30 g n
kg
m=10346244
=940567
y l 330 g n
1 ay
ay
Aylk etilbenzen ak debisi;
ton
m=10346.244
y l
Aylk etilbenzen hacmi;
V=
,
m
940567
m
V =
=975.69
kg
ay
964
m
Aylk 975.69mlk hacme ihtiyacmz var. Gvenlik pay eklediimizde 1000mlk hacme
sahip tanka ihtiya var.
Literatrde ykseklik apn 2.5 katdr.
ETLBENZEN RETM
Sayfa 20
H=2.5 D
Vsil=
D2
D2
H 1000=
2.5 D
4
4
D=8 m r =4 m
H=2.5 D H =2.5 8=20 m
Depolama tank iin gerekli cidar kalnl (S) aadaki formlle hesaplanr.
P Di
S= 2 Z f P +c
P=i basn (N/ m
Di:i ap (m)
Z:kayp faktr
c=korozyona dayanan ilave kalnlk (m)
2
f:malzemenin msaade edilebilir emniyet gerilimi (N/ m )
EtilBenzen tank iin cidar hesab;

P=101325+ ( 964 9.81 10 ) =195893.4 Pa
c= 0 (kabul yaplr.)
Z= 0.7
f= 165 *10^6 Pa
S=
195893.4 Pa 8 m
=6.8 103 m
6
2 0.7 165 10 Pa195893.4
Pr
S
P:basn
r:yarap
:kullanlan malzemenin germe gerilimi
195893.4 4
0.0068
=3.33 103 m
6
235 10
ki sonu karlatrldnda S deeri (Pr/) deerinden byk olduundan dolay c=0

kabulnde bir hata yoktur.
ETLBENZEN RETM
Sayfa 21
S= 6,8 mm D=8m2 tane dikey silindirik tank kullanlacaktr. H=10m

2.11.DiEtilBenzen Depolama Tank Tasarm
Yllk dietilbenzen iin;
255121.95
kg
1 y l
1gn
kmol
x
=365
y l 330 g n 24 h
h
DiEtilbenzenin aylk depolama kapasitesi;

m=255121.95
kg
1 y l
30 g n
kg
=23192.90455
y l 330 g n
1 ay
ay
Aylk hacim hesab;

V=
m
23193
m
V =
=27
kg
ay
866
m
Bu hacme sahip bir silindirik tank kullanlacaktr. Emniyet pay dahilinde tank iin gerekli
aylk hacim V= 40 m olarak alnmtr.
40=
D
2.5 D r =1.5 m D=3 m
4
uygun aplarda 1 tankta depolama yaplacaktr.

D=3m
r=1.5m
Cidar kalnl (S) hesab;

S=
P Di
+c
2 Z f P
S=
165040.95 Pax 3
=0.00214 m
2 0.7 165 10 6 Pa165040.95
0.00214
165040.95 1.5
=0.00105 m
235.4 106
ETLBENZEN RETM
Sayfa 22
2.12.DETLBENZEN POMPA HESABI;

W=
(P 2P1)
g
( z 2z 1) +
( E sE D )
gc
z1=0m
z2=12m P2= 1 atm P1= 1 atmEs+ED=0.35+0.35=0.7 bar
1
101325 Pa
0.7
101325
(11)
kg
1
964
m
9.81
W=
( 120 ) +
1
W =191.3
PP =
J
kg
W m
1
m
1H
kg
J
P P=
5.35
964
191.3
0.45
h 3600 s
m
kg
PP =610 W
610 W
1 HP
=0.9 HP
745.7W

PE =
PP
0.9 HP
PE =
=1.04 HP
E
0.86
2.13.Geri Besleme Pompa Tasarm;
ETLBENZEN RETM
Sayfa 23
W=
(P P1)
g
( z 2z 1) + 2
( E sE D )
gc
z1=3m z2=12m P2= 1atm P1= 1 atmEs+ED=0.35+0.35=0.7 bar

1
101325 Pa
0.7
101325
(11)
kg
1
876.5
m
9.81
W=
( 123 )+
1
W =163.21
J
kg
Pompann gc;
PP =
W m
1
m
1h
kg
J
P P=
8.138
876.5
163.21
0.45
h 3600 s
m
kg
PP =719W
719W
1 HP
=1 HP
745.7 W

PE =
PP
1 HP
PE =
=1.5 HP
E
0.86
ETLBENZEN RETM
Sayfa 24
3. ETL BENZEN RETM N REAKTR HESABI

Dolgu yatakl reaktr kullanlmaktadr. 20 atm basn altnda ve 383de allmaktadr.
Reaktrmzde katalizr olarak ZSM-5kullanlmaktadr .Adyabatik artlarda allmakta,
mil ii yoktur.
ETLBENZEN RETM
Sayfa 25
REAKTR HESAPLAMALARI
12345678-
Dnme bal ifadelerin karlmas

Basn d ifadelerinin karlmas
Enerji balans iin ifadelerin karlmas
Reaktrde beslenen gaz karm miktarnn hesaplanmas
Reaksiyon entalpisi ve reaktan-rnlerin zgl slarnn belirlenmesi
Reaktre beslenen gaz karmnn zellikleri
Polymath programna denklemlerin girii ve kan sonular
Reaktr k verileri ve lek oranda izilmesi
3.1-DNME BALI FADELERN IKARILMASI:
F (W)-F (W+W)+(-r 'W)=0

A
A
A
Her iki tarafn Wye blnmesiyle ve W0 iin limit alnmasyla paket yatakl bir
reaktrn mol balansnn diferansiyel formu elde edilir.
dFA
r '
dW = A
ETLBENZEN RETM
Sayfa 26
FA=FA0-FA0X
dFa=FA0*dX
dX r A
=
dW F A
0
H
C6 6
C H
2 4
C H C H
6 5 2 5
(benzen)
(etilen)
H C H
C6 5 2 5
C H
2 4
(etilbenzen)
(etilbenzen)
C H (C H )
6 4 2 52
(etilen)
(dietilbenzen)
(383 0C 20 atm deve ZSM-5katalizr eliinde gereklemektedir.)
BENZENB
ETLBENZENC
ETLENA
DETLBENZEND
A.)MOL BALANSLARI
dFA
dFB
r
rA
dW =
dW = B
dFC
dFD
r '
rC
dW =
dW = D
3.2.HIZ FADELER
H
C6 6
(B)
H C H
C6 5 2 5
(C)
r1 =
C H
2 4
(A)
+
KrC et
1+ KebCeb
C H C H
6 5 2 5
(C)
C H
2 4
(A)
C H (C H )
6 4 2 52
(D)
Kmol Bz
kg Cat h
ETLBENZEN RETM
Sayfa 27
kr = 0.69 * 106exp
r2 = 2.8 * 10 exp
6.3410
RT
)k
2.7030104
RT
EB
= -1.5202 * 106 exp
* CEB * CEt
Kmol EB
Kg cat h
(Hz ifadesi kaynaklar ksmnda bulunan web adresinden alnmtr.)
1. Denklem
r1 B r1 A r1 c
=
=
1 1 1
-r1B = -r1A = r1C
2. Denklem
r 1C r 1 A r 1 D
=
=
1 1 1
-r1C = -r1A = r1D
Net hzlar
rAnet = r1B + r2C
rBnet = r1B
rCnet = r2C r1B
rDnet = -r2C
3.3. AKI HIZLARI
CA=CTO
FA P T 0
FT P 0 T
CB=CTO
FB P T 0
FT P 0 T
ETLBENZEN RETM
Sayfa 28
3.93310
RT
CC=CTO
FC P T 0
FT P 0 T
CD=CTO
FD P T 0
FT P 0 T
FT=FA+FB+FC+FD
3.4.BASIN D FADELERNN IKARILMASI

Gaz faz tepkimelerinin ou girdilerinde katalizr taneciklerden oluan bir dolgu yataktan
geerken katalizlenir. Gzenekli dolgulu yataktaki basn dmesini hesaplamak iin en ok
kullanlan eitlik Ergun eitliidir.
G(1)
gcDp(3 )
dP
dL =
150( 1 )
+ 1,75*G ]
Dp
Reaktr kararl halde alt iin , reaktr ierisindeki herhangi bir noktadaki ktlesel ak
m0
hz m(kg/s) giriteki ktlesel ak hz
a eittir.
m0=m
0v 0= v
V =V 0
= 0
V0
V
dP
dL =
Burada
P0
T
(
)
T
P
0
FT
FT
P
T0
P0 ( T )
G(1)
gc Dp (3)
FT
FT
150 ( 1 )
Dp
P0
T
+ 1,75 G ] P ( T 0 )
o sadece reaktr ierisindeki dolgu yatan zelliklerine ve giri koullarna bal
olan bir sabittir.

o=
G ( 1 )
3
gc Dp ( )
150 ( 1 )
Dp
ETLBENZEN RETM
+ 1,75 G ]
Sayfa 29
P0 T
A k ( 1 ) c P T 0
0
dP
dw =
G=mtop/Ak
=Giriteki karmn younluu
=Giriteki karmn viskozitesi
=Boluk kesri
Ak
= Kesit alan
b= Katalizrn saf bulk younluu

c
= Kat katalizr taneciklerin younluu
b= c ( 1 )
3.5. ENERJ BALANSI N FADELERN IKARILMASI

Adyabatik artlarda Q=0
W=0 olan
hacmine gre mol denklii yazlr.
F i H iw F i H iw+ w =0
lim
w 0
Fi H iw F i H iw+ w
=0
w
d Fi Hi
dw
d Fi
dw
Fid H i
dw
=0
= ri = i (-rA)
d Hi
dT
cp
=
dw
dw
i
( Entalpinin w ye gre trevi alnd).
ETLBENZEN RETM
Sayfa 30
Dolgu Yataktan Ak;

i Hi
dT
dw
r A
Fi c p
dT
dw
=0
H T (rA)
Fi c p
i
3.6.REAKTRE BESLENEN GAZ KARIIMI MKTARININ HESAPLANMASI

Temel = 10000 ton/yl etilbenzen retimi
C H + C H C H C H
6 6
2 4
6 5 2 5
0
(383 C ve 20 atm de ve ZSM-5 katalizr eliinde gereklemektedir.)
383 0C 20
atm
ton etilbenzen
1 yl
1 gn
1h
1000 kg 1 kmol etilbenzen
x
x
x
x
x
10000
=13
yl
330 gn 24 h 3600 s
1 ton
106.17 kg
kmol
h
13
kmol
etilen
h
kmol
104
h
benzen (1e 8 kural olduu iin)
ma= (13 kmol)/h(1 h)/(3600 s)(28.05 kg)/(1 kmol)= 0.101 kg/s
ETLBENZEN RETM
Sayfa 31
mb= (104 kmol)/h(1 h)/(3600 s)(78.11 kg)/(1 kmol)= 2.257 kg/s

mt=ma+mb=2.358 kg/s
3.7.REAKSYON ENTALPS VE REAKTAN-RNLERN ZGL ISILARININ

BELRLENMES
Cp= A +B*T + C*T^2 + D*T^3

H=
H 298
+Cp(T-298)
H1(Tr)=-99.42 kj/kmol
H2(Tr)=-101.95kj/kmol
3.8.REAKTRE BESLENEN GAZ KARIIMININ ZELLKLER
ngaz= A + B*T + C*T2

ngaz= micropoise
T=K
Etilen
Benzen
Etil Benzen
Dietil Benzen
A
-3,985
-0,151
-4,267
11,390
B
3,8726*10-1
2,5706*10-1
2,4735*10-1
1,7425*10-1
netilen= (-3.985) + (3.8726*10^-1)*656 + (-1.1227*10^-4)*(656)^2

=2.017*10^-5 kg/m*s
ETLBENZEN RETM
Sayfa 32
C
-1,1227*10-4
-8,9797*10-5
-5,4264*10-5
-16743*10-5
nbenzen= (-0.151) + (2.5706*10^-1)*656 + (-8.9797*10^-5)*(656)^2

=1.646*10^-5 kg/m*s
3.9.POLYMATH PROGRAMINA DENKLEMLERN GR VE IKAN SONULAR
Differentialequations
1 d(X)/d(W) = (-r1) / Fa0
d(T)/d(W) = (((-r1)) * (-DH1) + (-r2) * (-DH2)) / ((Fa0 * 13809.6592) + (Fb0 *
2
13662.36624))*(P/P0)
3 d(P)/d(W) = (-beta0 / (Ak * (1 - fi) * roc)) * (P0 / P) * (T / T0)
4 d(Fd)/d(W) = -r2
5 d(Fc)/d(W) = -r1 + r2
6 d(Fb)/d(W) = r1
7 d(Fa)/d(W) = r1 + r2
Explicitequations
1 R = 8.314
2 keb = (((-1.5202 * 10) ^ (2)) * (2.71828 ^ ((-3.933 * 10 ^ 3) / (R * T))))
3 kr = (0.69 * 10 ^ 7) * (2.71828 ^ ((-6.344 * 10 ^ 4) / (R * T)))
4 Ft = Fa + Fb + Fc + Fd
5 fi = 0.4
6 rogaz = 24.5452
7 VIS = 1.885 * 10 ^ -5
8 dp = 0.002
9 roc = 2000
10 D = 0.0889
11 Ak = (3.14*(D^2))/4
12 G = 2.358/ Ak
13 beta0 = ((G * (1 - fi) / (rogaz * dp * (fi ^ 3) ) * ((150 * (1 - fi) * VIS) / dp) + 1.75 * G))
14 Tc = 298
15 Cpb = -(31.66) + ((1.30) * T) + ((0.0036) * T ^ 2) + ((0.00004) * T ^ 3)
16 Cpd = 140.766 + ((0.722) * T) + ((-0.0019) * T ^ 2) + ((0.00003) * T ^ 3)
17 Cpa = 70.92 + ((0.804) * T) + ((-0.0021) * T ^ 2) + ((0.00005) * T ^ 3)
18 Cpc = 183.37 + ((0.169) * T) + ((0.0005) * T ^ 2)
19 DH1 = -(99.42) + ((Cpc - Cpb - Cpa) * (T - 298))
20 DH2 = -(101.95) + ((Cpd - Cpc - Cpa) * (T - 298))
21 rob = roc * (1 - fi)
ETLBENZEN RETM
Sayfa 33
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
P0 = 2026500
T0 = 656
Ft0 = 117
Fa0 = 13
Fb0 = 104
Ct0 = 0.372
r1 = -(((kr * (Ct0 * (Fa / Ft))))) / (1 + (keb * (Ct0 * (Fc / Ft)))) * (T0 / T) * (P / P0)
r2 = -(2.8 * 10 ^ 2) * (1.71828 ^ ((-2.7030 * 10 ^ 4) / (R * T))) * (Ct0 * (Fc / Ft)) * (Ct0
* (Fa / Ft)) * (T0 / T) * (P / P0)
Ddemet = D * ((250 / 0.319) ^ (1 / 2.1)) * 1.2
V = 7 * (3.14 * (Ddemet ^ 2) / 4)
Wtop = W *250
Whacim = Wtop / 720
Calculatedvalues of DEQ variables

Variabl Initialvalu Minimal
e
e
value
1 Ak
0.006204
2 beta0
0.006204
0.006204
6.224E+04 6.224E+04
6.224E+04
6.224E+04
3 Cpa
1.381E+04 1.381E+04
2.125E+04
2.125E+04
4 Cpb
1.366E+04 1.366E+04
2.044E+04
2.044E+04
5 Cpc
509.402
509.402
598.7328
598.7328
6 Cpd
8265.772
8265.772
1.266E+04
1.266E+04
7 Ct0
0.372
0.372
0.372
0.372
8 D
0.0889
0.0889
0.0889
0.0889
2.548293
2.548293
2.548293
9 Ddemet 2.548293
0.006204
Maximalvalu Final
e
value
1
DH1
0
-9.653E+06 -1.89E+07
-9.653E+06
-1.89E+07
1
DH2
1
-2.167E+06 -4.225E+06
-2.167E+06
4.225E+06
1
dp
2
0.002
0.002
0.002
0.002
1
Fa
3
13.
0.2605782
13.
0.2605782
1
Fa0
4
13.
13.
13.
13.
1
Fb
5
104.
91.42498
104.
91.42498
1
Fb0
6
104.
104.
104.
104.
1
Fc
7
12.41062
12.41062
ETLBENZEN RETM
Sayfa 34
1
Fd
8
0.1644017
0.1644017
1
fi
9
0.4
0.4
0.4
0.4
2
Ft
0
117.
104.2616
117.
104.2616
2
Ft0
1
117.
117.
117.
117.
2
G
2
380.0762
380.0762
380.0762
380.0762
2
keb
3
112.3625
112.3625
123.8101
123.8101
2
kr
4
61.26298
61.26298
292.9811
292.9811
2
P
5
2.027E+06 1.702E+06
2.027E+06
1.702E+06
2
P0
6
2.027E+06 2.027E+06
2.027E+06
2.027E+06
2
R
7
8.314
8.314
8.314
8.314
2
r1
8
-2.532203
-2.532203
-0.0306787
-0.0306787
2
r2
9
-0.0099074
-0.0008254
3
rob
0
1200.
1200.
1200.
1200.
3
roc
1
2000.
2000.
2000.
2000.
3
rogaz
2
24.5452
24.5452
24.5452
24.5452
3
T
3
656.
656.
757.987
757.987
3
T0
4
656.
656.
656.
656.
3
Tc
5
298.
298.
298.
298.
3
V
6
35.68341
35.68341
35.68341
35.68341
3
VIS
7
1.885E-05
1.885E-05
1.885E-05
1.885E-05
3
W
8
32.
32.
3
Whacim 0
9
11.09983
11.09983
4
Wtop
0
7991.876
7991.876
4 X
0.9673092
0.9673092
ETLBENZEN RETM
Sayfa 35
ETLBENZEN RETM
Sayfa 36
ETLBENZEN RETM
Sayfa 37
ETLBENZEN RETM
Sayfa 38
ETLBENZEN RETM
Sayfa 39
3.10.REAKTR IKI VERLER VE LEK ORANDA ZLMES
0
T = 484 C
P = 16.8atm
FA = 0.26 kmol/h
(ETLEN)
FB = 91.42 kmol/h (BENZEN)
FC = 12.41 kmol/h (ETLBENZEN)
FD = 0.16 kmol/h
(DETLBENZEN)
W = 7990 kg (katalizr arl)
3
W = 11 m
(katalizr hacmi)
3
V = 35 m (reaktr hacmi)
Yllk beslenen etilen miktar = 2888 ton
Yllk beslenen benzen miktar = 7780 ton
Yllk etilbenzen retimi = 10000 ton
3 in lik 250 tane 7 m lik elik boru kullanld.

Reaktr ap = 2.5 m
ETLBENZEN RETM
Sayfa 40
Reaktr boyu = 7 m
2.5m
7m
ETLBENZEN RETM
Sayfa 41
4. ISI DETRCLER TASARIMI

Kaynar su veya buhardan faydalanlarak stma amal veya eitli ilemlerde
kullanlmak amacyla scak suyun elde edildii cihazlara s deitirici (tahvil cihaz,
eanjr) denir. Scakl fazla olan bir akkan ile daha az sda olan bir akkann s
alverii prensibine gre alr.
Geni alana yaylm binalarn bir noktadan stlmasnda scak su kullanldnda
borulardan nemli lde s kayb meydana gelir, buhar veya kaynar su kullanlmasnda
ise stc yzeylerin ok scak olmas gibi mahsurlar ortaya kar. Bu mahsurlar ortadan
kaldrmak iin s deitiriciler kullanlr. Tabi bu arada yaygn bina stmasnda oluacak
kayplarnda nne gemek suretiyle ekonomi salanr. Is deitiriciler; borulu veya
plakal olmak zere iki farkl tipte retilir.
4.1 Borulu Is Deitiriciler (Eanjrler)
Borulu s deitiricilerde genelde dairesel kesitli borular kullanlr. Dairesel kesitli

borular dier geometrik ekilli olanlara nazaran yksek basnlara dayankl
olduklarndan, bu tip s deitiriciler yksek basnlarda kullanlr.
ETLBENZEN RETM
Sayfa 42
Borulu s deitiricileri, esas olarak borulardan yaplr. Bir akkan borunun

ierisinden akarken, dier akkan borunun darsndan akar. Boru ap, boru
says, boru uzunluu, boru adm ve boru dzenlemesi deitirilebilir.
Bu nedenle borulu s deitiricilerin dizaynlarnda olduka esneklik vardr. Borulu
s deitiricileri; ift borulu, gvde borulu ve spiral borulu s deitiricilerden

olumaktadr.
4.1.1 Gvde Borulu Is Deitiriciler

Proses endstrisinde en yaygn olarak kullanlan s deitirici tipidir; yaklak olarak
kullanlan tm s deitiricilerin %60 gvde borulu s deitiricidir.Gvde borulu s
deitirici, boru ekseni gvdenin eksenine paralel olacak ekilde byk silindirik gvde
iine yerletirilen birbirine paralel yuvarlak borulardan yaplr. Akkanlardan birisi
borularn iinden, dier akkan ise gvde tarafnda borulara paralel veya apraz olarak
akar.
Temel elemanlar; borular (veya boru demeti), gvde, iki bataki kafalar, borularn tespit
edildii n ve arka ayna ile gvde iindeki ak ynlendiren ve borulara destek olabilen
artma levhalar ve destek ubuklardr. Isl grev, basn dm, basn seviyesi,
kirlenme, imalat yntemi ve maliyeti, korozyon ve temizleme problemlerine bal olarak
eitli gvde taraf ve boru taraf ak dzenlemeleri kullanlr.
zellikleri
Maksimum basn: Gvde tarafnda 350 bar (mutlak), boru tarafnda 1400 bar
(mutlak).
Scaklk aral: (-200 C) ile (600 C) arasnda deiir. zel malzemeler ile bu
scaklk aral genileyebilir.

Tek bir nite iin tipik yzey alan 10 1000 m2 arasnda deiir.
Mmkn olduu kadar karbon eliinden yaplmaktadr.
Avantajlar
Hemen hemen tm uygulamalar iin kullanlabilir; rnein petrolrafinerileri,
termik santraller, kimya endstrisi vs.

Son derece esnek ve salam dizayna sahiptir.
Temizleme iin demonte edilebilecek, sklebilecek ekilde dizayn edilebilir.
Bakm ve tamiri kolaydr.
ETLBENZEN RETM
Sayfa 43
Piyasadan ok kolay bir ekilde bulunabilir. Bu s deitiricilerini salayan firma
says olduka fazladr.

oklu niteleri yapmak kolaydr.
Birok metal ile imal edilebildiinden akkan snrlamas ok azdr.
4.1.2 Dz (ift) Borulu Is Deitiricileri

Dz (ift) borulu s deitiricileri en basit s deitirici tipidir. Bir borunun daha byk
apl bir boru ierisine e merkezli olarak yerletirilmesiyle elde edilir. Akkanlardan biri
iteki borudan akarken, dieri dardaki borudan akar.
zellikleri
Maksimum basn: Gvde tarafnda 350 bar (mutlak), boru tarafnda 1400 bar
(mutlak).
Scaklk aral: (-200 C) ile (600 C) arasnda deiir. zel malzemeler ile bu
scaklk aral genileyebilir.

Tek bir nite iin tipik yzey alan 0,25 200 m2 arasnda deiir.
Avantajlar
Kart ak elde etmek kolaydr.

Yksek basnlara dayanabilir.
Bakm ve tamiri kolaydr.
Temizlemesi kolay olduundan, zellikle kirletici akkanlar iin uygundur.
Piyasada kolay ekilde bulunabilir.
Birok metal ile imal edildiinden akkan snrlamas ok azdr.
Dezavantajlar
zellikle kk kapasiteler iin uygundur.

Yksek sl kapasiteler (1 MWdan daha fazla) iin pahaldr.
4.1.3 Spiral Borulu Is Deitiriciler

Bir depo iine yerletirilen spiral eklinde sarlm bir veya daha fazla borulardan
olumaktadr. Is transfer katsays, spiral bir boruda dz bir borudakinden daha yksek
olduundan spiral sarm kullanlr. Bu s deitiricileri genellikle havuz ve depolardaki
akkanlarn scaklk kontrolnde kullanlr.
zellikleri
Temizleme hemen hemen imkansz olduundan temiz akkanlar iin uygundur.
ETLBENZEN RETM
Sayfa 44
Soutma sistemlerinde kullanlan kondanserler ve e eksenli evaporatrler olarak

dizayn edilirler.
Avantajlar
Basit ve ucuz bir ekilde elde edilebilir.

Isl genilemenin oluturduu gerilme problemleri yoktur.
Spiral borunun d yzeyi ve depo kolaylkla mekanik olarak temizlenebilir.
4.2 Plakal Is Deitiriciler
Plakal s deitirici veya eanjr, iki akkan arasnda s transfer etmek iin metal
zerinde deiik ekilde kvrmlar bulunan plakalar kullanlan bir s eanjr tipidir. Bu
zellik, yani s transferi iin kvrml plaka kullanm, s transfer katsaysn arttrmakta ve
konvansiyonel boru gvde tipi eanjrlerle kyaslandndan 1/3 1/4 orannda s transfer
yzeyi ile ayn miktarda sy transfer edebilmektedir.
4.2.1 Tasarm zellikleri

Bir s eanjrnn tasarmndaki genel dnce, souk veya scak bir svdan bir dierine
s transferi iin borular veya dier benzer kaplar kullanlmasdr. Genelde, eanjr bir svnn
dieri iinde dolamasn salayan bobin eklinde borular ve dier svy ieren borularn
iinde dolat kapal blmeden oluur. Boru duvarlar genelde metalden yaplr veya dk
zgl s kapasitesi olan baka bir maddeden (dk zgl s kapasitesine sahip maddenin az
enerji ile scakl abuk bir ekilde artar.) d taraftaki kapal blme ise sy eanjrden
dar vermeyecek plastik veya yksek s kapasiteli baka bir malzemeden yaplr.
Plakal s eanjr, bu basit dizaynn, s transfer hzn arttrmak iin gelitirilmi halidir.
Kapal blme boyunca dolaan borularn yerine iki blme vardr. Genelde derinlikleri azdr.
Her bir blme, svnn hacminin plaka ile temasna yardmc olacak ekilde inceltilmitir.
Geni yzeye sahip metal bir plaka ile ayrlmtr. Plaka en hzl transferin mmkn olmasna
izin verecek ekilde byk bir yzey alanna sahip bir ekilde yaplmtr.
ETLBENZEN RETM
Sayfa 45
4.3 Is Deitiricilerinde Ak Dzenlemeleri
indeki akkanlarn aklarnn zellikleri scaklk farkna, s deitiricisi etkenliine ve

s gerilmelere ok etki eder. Prensip olarak bu akkanlar paralel, ters ve apraz olmak zere
ekildedir.
4.3.1 Paralel Akml Is Deitiricileri

Bu dzenlemede s deitirici iindeki stc akkan ile stlacak akkan, deitiricinin
ayn ucundan girip, birbirlerine paralel olarak akarlar ve deitiricilerinin dier ucundan
karlar. Bu tr s deitiricilerde kk apl bir boru ile bunun dnda ayn eksenli ikinci
bir boru vardr. Birinci akkan iteki boru iinden akarken, ikinci akkan iki boru
arasndaki dairesel halkalardan akar.
4.3.2 Ters Akml Is Deitiricileri

Bu tipte akkanlar s deitiricileri ierisinde birbirine gre eksensel olarak paralel, fakat zt
ynl olarak akar. Akkanlarn sl kapasitelerine ve faz durumlarna gre, s deitirici
boyunca scaklndaki deiim incelendiinde ters akml s deitiricilerde etkenlik
dierlerinden daha fazla olduu iin tercih edilir. Fakat s geii olan malzeme scaklnn
deitirici boyunca fazla deimesi, bunun sonucunca sl gerilmelerin artarak imalattaki
konstrksiyon bozulmalar nedeniyle bu dzenleme bazen tercih edilmeyebilir.
4.3.3 apraz Akml Is Deitiricileri

Is deitirici iindeki akkanlar birbirine gre dik olarak akar. Bu s deitiricilerinin s
etkenlii, paralel akmllardan daha iyi, ters akmllardan ktdr. malat kolayl
bakmndan kompakt s deitiricilerden byk ounluu apraz akml olarak retilir.
ETLBENZEN RETM
Sayfa 46
4.4 ISI DETRC SEERKEN DKKATE ALINMASI GEREKEN FAKTRLER
4.4.1 Konstrksiyon Malzemeleri

Is deitirici iin malzeme, ekonomi ve performansn birlikte en iyi olmas temeline bal
olarak seilir. Orijinal cihaz maliyeti, cihazn beklenen mr ve bakm maliyetlerine karn
dengelenmelidir.
4.4.2 Basn ve Scaklk

Borusal s deitiricileri, pratikte kullanlan hemen hemen her basn ve scakla gre dizayn
edilirler. Ekstrem durumlarda, malzeme kalnl ile ilikili imalat problemleri ve bitmi
nitenin arl bakmndan snrlamalar olabilir.
ou s deitirici tipleri sadece dk basnlarda kullanlabilir ve basncn ok yksek
olduu zel uygulamalarda bu tipler hemen seimin dna atlabilir. Daha yksek basn ve
scaklklarda ise gvde borulu s deitirici, kaynakl plakal s deitirici ve ift borulu s
deitirici arasndan tercih yaplmaldr. Kk kapasiteli, yksek-basnl uygulamalar iin
zellikle ift-borulu s deitirici uygun olabilir.
4.4.3 Performans Parametreleri

Performans parametreleri; akkan giri ve k scaklklar, debiler ve basn dm gibi
parametrelerden olumaktadr. Deitirilecek s miktar, akkan giri ve k scaklklar ve
msaade
edilen
basn
dm
(veya
pompa
gc)
ounlukla
genel
proses
optimizasyonunun sonucu olarak belirlenir. Seilen her hangi bir s deitirici bu

gereksinimleri karlama kapasitesinde olmaldr.
4.4.4 Isl Uzunluk
ETLBENZEN RETM
Sayfa 47
Isl uzunluk veya s transfer birim says (HTU), s deitiricinin performansnn ls olan
yararl bir kriterdir. Tek fazl ak ieren bir s deitiricisi iin sl uzunluk, bir akkandaki,
scaklk deiiminin (tst0)
akkanlar arasndaki ortalama scaklk farkna oran olarak
tanmlanr.
4.4.5 Debi
Debi, s deitirici tipinin seimini etkileyen nemli bir parametredir. Debinin snrlanmasn
etkileyen parametreler, kanal ak alan ve msaade edilen basn dmdr.
4.4.6 Basn Dm
Basn dm, s deitirici dizaynnda nemlidir ve s transferi iin denen bedeldir.
Basn dm snrlamalar, ekonomik (pompalama maliyetleri) nedenler veya proses
snrlamalar tarafndan belirlenir. Ekonomik dizayn iin, herhangi belirlenen basn dm
snrlamalarna tamamyla uyulmaldr. Proses dizayn edici tarafndan, s deitirici iin
basn dm belirlenirken dikkat gsterilmelidir. Bazen belirlenmi olan basn dm
gerekten proses gereksinimleri tarafndan belirlenirken, fakat daha fazla ounlukla, proses
dizayn edicinin belirlemesi olduka keyfi temelde olabilir. Basn dmnn, dizaynn
ekonomisi zerinde kuvvetli etkisi olduundan, dizayn edici tarafndan belirlenen basn
dm sorgulamadan kabul edilmesi gereken deer olarak dnlmemelidir.
Verimsiz basn dmnden kanlmaldr; giri, k ve dn-dirsek kayplar minimize
edilmeli ve kk boru taraf gei says kullanlmaldr.
4.4.7 Scaklk Geii

Is deitiricisinde scaklk geiinin olmas, s deitirici tipinin seiminde dikkate alnmas
gereken dier bir faktrdr. Souk akkann s deitiriciden k scakl, scak akkann
k scaklndan fazla ise, bu s deitiricide scaklk geii vardr denir. Eer scaklk
geii var ise, kart akl s deitiricilerini kullanmak gereklidir. Kart ak oluturan
niteler ise, ya tam kart akl niteler veya seri bal ok geili nitelerdir. Eer scaklk
geii yok ise, apraz akl veya kark akl niteler yeterli olur.
ETLBENZEN RETM
Sayfa 48
4.4.8 Is Deitiricinin Boyutu

Is deitiricinin boyutuyla ilgili temel ilke, seilen s deitiricinin boyutu, ok sayda
paralel niteye sahip olmayacak ekilde gereksinim duyulan grevi karlayacak uygun
boyutta olmaldr eklinde ifade edilebilir. nk ok sayda paralel nitenin kullanlmas
durumunda ak dalm problemleri oluma olasl olduu gibi pahal boru hatt ve
vanalarn kullanlmas gerekebilir.
4.4.9 Bulunabilirlik
Bulunabilirlik, s deitirici tipinin seiminde nemli bir parametredir. zel s
deitiricilerini salayabilecek firma says azdr, teslim sreleri uzundur ve bu s
deitiricileri uzmanlar tarafndan tamir edilmelidir. Bu nedenle, eer zel dizayn gerektiren
bir s deitirici seilecek ise, bu s deitiricinin dizayn ve imalat iin gerekli sre dikkate
alnmaldr. Bu durum, genellikle standart dizaynlara sahip olan s deitirici tipinin
seilmesini zorunlu klabilir. Bu nedenle ilk seimde bulunabilirlik faktr dikkatli bir ekilde
gz nnde tutulmaldr.
4.4.10 Ekonomik Faktrler

Eer yukardaki maddelerde belirtilen gereksinimleri, eitli tip s deitiricileri karlyorsa,
son seim ekonomi temelinde olmaldr. Is deitirici tipinin seiminde maliyet ok nemli
bir faktrdr. Is deitiricilerin toplam maliyeti, yatrm, montaj ve iletme maliyetinden
olumaktadr. En dk yatrm maliyetine sahip olan s deitirici tipi serviste ciddi
problemler oluturabilir ve iletme maliyeti yksek olabilir. Her bir durum ayr ayr
irdelenmelidir. Sabit basn dm (pompa gc) iin esas ekonomik faktr, yatrm maliyeti
olacaktr. Fakat dizayn parametrelerinin seiminde geni bir aralk olduu durumlarda, pompa
gc ile yatrm maliyeti arasnda bir iliki olduuna dikkat edilmeli ve bu durum kesinlikle
gzden karlmamaldr. Ayrca montaj maliyetleri de ok nemli olabilir. Karar verilmeden
nce eitli s deitirici tipi ve maliyet alternatiflerini gz nne almak gerekli olabilir.
4.4.11 Akkanlar
ETLBENZEN RETM
Sayfa 49
Kirli akkan boru tarafna konur nk temizlenmeleri daha kolaydr.

Yksek basnl akkan boru tarafna konulur.
Eer gvdeden akan akkan su ise hz 1,5 2,5 arasnda olmaldr.
4.4.12 Birikinti arpan

Yzeyde biriken madde tm s aktarm katsaysn dreceinden, bu deerlerinde
tasarm yaplrken dikkate alnmas gerekir. Bu nedenle etkinlikteki azalmay karlamak
iin, s deitirici daha byk boyutlandrlr.
4.4.13 Dizayn Yaparken Basn D Deerlerine Neden htiyacmz Olur ?
Srtnme basn dne sebep olur

Basn d gerekli pompa gcn belirler.
Basn dndeki art (pompa gc)
lk maliyeti arttrr
alma giderlerini arttrr.
Bundan dolay basn d hesaplamalar s transferi hesaplamalar kadar
nemlidir.
4.5 Is Deitirici Seimi

Is deitirici seiminde gz nne alnmas gereken genel ilkeler u ekilde zetlenebilir.
Borular ve silindirler plakalardan daha yksek basnlara dayanabilirler.

Basn snrlamalar yaklak 30 barn stndeki ve vakumdaki uygulamalar iin
plakal s deitiricilerinin seilmemesini gerektirir.

200 0Cnin stndeki scaklklarda, conta malzemesi snrlamas nedeniyle plakal s
deitiricileri kullanlamaz.
Kirlenme ve temizleme asndan plakal kanatl s deitiricilerinin kullanlmamas
gerekebilir.
Dk basn snrlar, gvde borulu ve hava soutmal s deitiricileri (boru taraf)
hari ou s deitirici tiplerinin seimin dna atlmasn gerektirir.

Eer s deitirici birden fazla malzemeden imal edilebiliyorsa, ekstrem scaklklar
veya korozif akkanlarla uyum salayacak metali bulabilmek mmkn olmaktadr.
4.6 Niin Gvde Borulu Is Deitiriciler

ETLBENZEN RETM
Sayfa 50
Scaklk ve basncn geni bir aral iin dizayn edilebilirler.

Yaplanmas kk bir hacimde byk yzey alan verir.
Farkl malzemelerden kolaylkla yaplabilirler.
Tamir ve bakm fazla uzmanlk gerektirmez.
Yapm ve dizayn ile ilgili yeterince tecrbe vardr.
4.7 Is Deitirici Tasarmnda Kabuller
Is deitirici evreye kar yaltlm (s kayplar ihmal)

Boru boyunca eksenel s aktarm ihmal (radyal ynde aktarm var)
Potansiyel ve kinetik enerji ihmal edilebilir.
Akkanlarn zgl slar sabit kalr.
Toplam s transfer katsays sabittir.
Sistem kararl haldedir.
Is deitirici iinde s retimi bulunmamaktadr.
Zt ve parelel akl s deitiricilerde akkan scakl ak kesiti boyunca
niformdur(Aka dik ynde scaklk gradyenti yok). Fakat apraz akta akkanlarn
karp karmama zellii dikkate alnmaldr.

Akkanda faz deiimi oluyorsa faz deiimi boyunca basn ve scaklk sabittir.
Ak tam gelimi ve przsz aktr.
4.8 ISI DETRC HESAPLAMALARI

4.8.1 REAKTR NCES ISI DETRC HESABI
ETLBENZEN RETM
Sayfa 51
Is deitiricimizde sv fazdan gaz faza, faz deiimi olduu iin s deitirici 3 paraya
ayrlr.
1. Istc
2. Buharlatrc
3. Istc
1.ISITICI
ADIM 1
Benzenin 20 atm deki kaynama noktasn bulabilmek iin clasious- calpeyron eitliini
kullanrz.
ln (P/P )=
H buh
1
1
*
(
R
T 1 T2
Benzen iin; Hbuh= 30781 j/mol T1=80.1C (1 atm deki kaynama noktas)
30781
1
1
ln (20/1 )= 8,314 * ( 353,25 T 2

T2= 221,48 C (20 atmde benzenin kaynama noktas)
ETLBENZEN RETM
Sayfa 52
Tort
25+ 221,48
= 123,24 C = 396,39 K (benzen iin)
2
Benzenin ktlesel debisi;

Mbenzen= 104 kmol/saat = 2,25 kg/s
396,39 K iin; benzenin fiziksel zellikleri HandbookPhysicaldan hesaplanarak bulunur.
Cpbenzen=156,67 Kj/kmol K = 2,01 kj/kg K
Qalnan= m*cp*T
Qalnan= 2,25*2,01*(221,48-25)
Qalnan= 888,58 kj/s= kW
Yaplan kabuller;
T1su=300C= 573K(Kzgn Buhar)
P=20 atm iin Tdoy=212,38C
Msu=10 kg/s olarak alnrsa;
Qalnan=Qverilen olduundan;
CPgiri su=573 K de HandbookPhysicaldan hesaplanan deerle;
CPgiri su=1,998 kj/kgK
QVerilen su =10 * 1,998 * (300-T2) = 888,58
T2 su = 256 C = 529 K
ETLBENZEN RETM
Sayfa 53
ADIM 2
FZKSEL ZELLK TABLOSU
Benzen iin zellik tablosu
Giri
Scakl
298
1,76
Ortalama
Scaklk
396,39
2,01
k
Scakl
494,48
2,48
Isl
letkenlik
Younluk
0,1456
0,114
0,0776
W/Mk
873,1
765,81
621,7
Kg/m3
Viskozite
6,1x10-4
2,12x10-4
0,99x10-4
Kg/ms
Scaklk
zgl Is
Birim
K
Kj/KgK
Su in zellik Tablosu
Scaklk
Giri
Scakl
573
Ortalama
Scaklk
551
k
Scakl
529
Birim
zgl Is
1,998
1,988
1,977
Kj/KgK
Isl
letkenlik
Younluk
0,042
0,0419
0,041
W/Mk
697
729
756
Kg/m3
Viskozite
2,036x10-4
1,94x10-4
1,85x10-4
Kg/ms
ADIM 3
Tm s aktarm katsaysn 550 kabul edelim;
Is aktarm katsays U= 500-750 W/m2K arasnda olmaldr. nk scak akkan su buhar ve
souk akkan hafif organik iin en uygun aralk bu ekildedir. Biz 550 W/m2K deeriyle
ilemlerimize devam ediyoruz.
ETLBENZEN RETM
Sayfa 54
ADIM 4
ISI DETRC ED VE BOYUTLARI;
Tln =
T 1 T 2
T
ln 1
T2
( 300221,48 )(25625)
(300221,48)
ln
(25625)
Tln = 141,3 C
R=
T 1 giri T 1 k
T 2 k T 2 giri
(300256)
(221,4825)
S=
T 2 k T 2 giri
T 1 giri T 2 giri
(221,4825)
= 0,71
( 30025 )
= 0,22
Bir ceket geili ve iki boru geili s deitiricileri iin scaklk dzeltme arpan grafikten;
Ft=0.92 okunur. Ft deeri ile tasarm iin yeterli duyarlla sahip doru scaklk farkn
verecektir.
NOT : Ft scaklk dzeltme arpan 0,75 in altna derse ekonomik s deitirici tasarm
yaplamaz.
ETLBENZEN RETM
Sayfa 55
Tmson = Tmilk * Ft =141,53*0,92=129,996 C
ADIM 5
ISI AKTARIM ALANI;
Q
U T m
A=
888,58
= 550141,3 =11,43 m2
ADIM 6
YERLEM VE BORU BYKL;
Verimlilii ve temizleme kolayl iin dtan szdrmaz halkal oynar balkl deitiriciyi
kullanrz.
Akkanlardan ikisi de andrc olmad ve alma basncnn yksek olmamas sebebiyle
normal karbon elii ceket ve borular iin kullanabiliriz. Su benzenden daha kirletici
olduundan su borudan akarken, benzende gvdeden akacaktr.
BORU BYKLKLER;
Boru d ap d0=24 mm
Boru i ap di=24*3/4=18 mm
Komu iki boru merkez aras uzaklkPt=1.25*d0
Pt= 30 mm bulunur.
Boru uzunluu 2,5 m seilir.
ADIM 7
BORU SAYISI
Bir borunun yzey alan = *d0*L
A = *(24x10-3)*2,5
Boru says =
A= 0,188 m2
Is aktar malan
Boruy zeyalan
ETLBENZEN RETM
11,43
0,188 = 60
Sayfa 56
ki geili boru kullandmzdan dolay her bir geiteki boru says
60
2 = 30
Bu saynn uygun olup olmadn bulmak iin boru tarafndaki hz Ut bulunur.

Bir borunun kesit alan =
D2
4
(18103 )
= 2,54x10-4 m2
4
Her bir gei iin toplam kesit alan = 30*( 2,54x10-4) = 7,62x10-3 m2
Hacimsel ak hz = 10 * ( 1/ 729 ) = 0,014 m3/s
0,014
Boru taraf hz, Ut = 7,62103 = 1,83 m/s
Not: boru taraf su iin tarsmhzlar ; 1,5 ile 2,5 m/s aras olmaldr. Bizim bulduumuz 1,83
m/s bu arta uymaktadr.
ADIM 8
DEMET VE GVDE APLARI
ki boru geii iin ( gen dizili ) tasarm kitabndan
Gei says
2 boru geili
K1 = 0,249
n1 = 2,207
1
Nt n
K1
Demet ap Db = d0 *(
Db = (24) *(
30 2,207
Db = 210,4mm
0,249
Dtan szdrmaz halkal oynar balkl deitirici iin tasarm kitab ekil 12-12den ceket ve
demet aras boluk 52 mm bulunur. O zaman gvde apmz;
Ds = 210,4+52 = 262,4 mm bulunur.
ADIM 9
BORU TARAFI ISI AKTARIM KATSAYISI
Su iin; Eagle ve Fergusonkorelasyonlarna gre;
ETLBENZEN RETM
Sayfa 57
0,2
di
0,8
4200 x ( 1,35+ 0,02T ) x U t
hi =
18 0,2
4200 x ( 1,35+0,02 x (278) ) x 1,830,8

hi =
hi= 54522 W/m2C olarak bulunur.

hi= Su iin boru iindeki film ve dolanm katsays
T = Su scakl (C)
di= Boru i ap (mm)
ADIM 10
Kern yntemi kullanlarak iki artma aras uzakl 80 mm kabul edelim. Bu aralk ok
yksek basn dne neden olmakszn iyi bir s aktarm verir.
As =
de=
( P td 0)D sLB
Pt
( 3024 )262,480
= 4198 m2
30
1,10
d 0 (Pt2 0,917d02) =
1,10
2
2
24 (30 0,917(24) ) = 17,04 mm
de= Ekenar gen iin hidrolik ap

Gvde taraf hacimsel ak hz;
1
2,25* 765,81 = 2,93x10-3m3/s
Gvde taraf hz =
2,93 x 103
0,004198 = 0,7 m/s
d eV
Re=
17,04 x 1030,7765,81
Re =43087,6
2,12 x 104
ETLBENZEN RETM
Sayfa 58
Cp
Pr=
k
2,01 x 10 2,12 x 10
0,114
Pr = 3,74
%25 kesmeye sahip paral artma kullanrz. Bu ok byk basn dne neden
olmakszn uygun s aktarm verecektir. ekil 12.29 dan J n = 3x10-3 (s aktarm katsays)
bulunur.
kf
hs= ( d e )*Jn*Re*Pr0,33
hs=
0,114
3 *3x10-3*43087,6*(3,74)0,33
17,04 x 10
hs = 1336,46 W/m2K
ADIM 11
TM ISI AKTARIM KATSAYISI
1
U0
=(
1
U 0 =(
d0
1
hi + 0,00035) d i
d 0ln
1
24
54522 + 0,00035) 18 +
2k
d0
di
+ hs + 0,0002
24 x 103ln
24
18
2 x 50
U0 = 663,1 W/m2 C
ADIM 12
BASIN D
Boru taraf iin;
Re =
3
d i xVxg
18 x 10 mx 1,83 x 729
4
123779,7
M
1,94 x 10
Re = 123779,7 e gre; ekil 12,24den
ETLBENZEN RETM
Sayfa 59
1
1336,46 + 0,0002
Jf= 2,8 x 10
okunur
Np = 2 geili old. iin

U 2t
2
Pt
L
= Np [ 8 x Jf ( d i ) + 2,5 ] x g x
Pt
2,5
3
= Np [ 8 x 2,8 x 10
( 18 x 103 ) + 2,5 ] x 729 x
1,83
2
13698,67N/m2
1,3 bar
ADIM 13
VSKOZTE ARPANI
(M / Mw)0,14 viskozite arpan s aktarm katsaylarnda ve basn dnde ihmal edildi.
Borularn toplam i yzey alan; .
di
.L
3
. 18 x 10 . 0,5 . 87 8,47 m2
Is ak =
Q
A =
888,58 x 103
75559,52 W/m2
11,76
Yaklak olarak;
(Tw - T) . hi = 75559,52
Tw=
75559,52
54522 + 282 =283,4 C
Suyun bu scaklktaki viskozitesi; 2,015x10-5 kg/ms

M
Mw
2,011 x 105
2,015 x 105
0,999
Viskozite dzeltme arpannn ihmal edilme doruluu kantlanmtr.
2. BUHARLATIRICI
ETLBENZEN RETM
Sayfa 60
Bu s deitiricimizde faz deiimi olacandan dolay benzenin kaynama noktasndan

ilenme noktasna kadar tasarmmz gerekletiririz.
ADIM 1
Tort =
221,48+ 251
2
= 236,24 C = 509,24 K (benzen iin)
509 K de handbookdan hesapladmz Cp deerimiz;

Cpbenzen = 1,765 Kj/KgK
QAlnan = m*Cp*T
QAlnan = 2,25*1,765*(251-221,48)
QAlnan = 58,61 kW
Yaplan Kabuller;
T1su = 300 C = 573 K (Kzgn Buhar)
P = 20 atmiinTdoy. = 212,38 C
msu= 5 Kg/s olarak kabul edilirse;
QAlnan = QVerilenolduundan;
Cpgiri su = 1,998 Kj/Kg K (573 Kde)
QVerilen su =2 * 1,998 * (573-T2) = 58,61
T2 su = 297,06 C = 570,06 K
ADIM 2
ETLBENZEN RETM
Sayfa 61

Giri
Scakl
494,48
1,759
Ortalama
Scaklk
509,24
1,765
k
Scakl
524
1,772
Isl
letkenlik
Younluk
0,0283
0,0285
0,0288
W/Mk
621,7
617,5
613,1
Kg/m3
Viskozite
0,01247x10-3
0,01253 x10-3
0,01258x10-3
Kg/ms
Scaklk
zgl Is
Birim
K
Kj/KgK
Scaklk
Giri
Scakl
573
Ortalama
Scaklk
570,065
k
Scakl
567,13
Birim
zgl Is
1,998
1,988
1,977
Kj/KgK
Isl
letkenlik
Younluk
0,042
0,0437
0,0436
W/Mk
697
698,3
699,5
Kg/m3
Viskozite
2,036x10-5
2,034x10-5
2,031x10-5
Kg/ms
ADIM 3
Is aktarm katsays U= 300 W /m2K kabul edilir.
ADIM 4
Is deitirici eitleri ve boyutlar bir ceket geili ve iki boru geili bir s deitirici
kullanyoruz. Aklar zt alyoruz. Bunun sebebi daha iyi s aktarm iin;
ETLBENZEN RETM
Sayfa 62
Tln =
T 1T 2
T1
=
ln
T2
( 300251 )(294,13221,48)
(300251)
ln
(294,13221,48)
Tln = 60,05 C
R=
T 1 giri T 1 k
T 2 k T 2 giri
(300294,13)
(251221,48) = 0,2
S=
T 2 k T 2 giri
T 1 giri T 2 giri
(251221,48)
( 300221,48 ) = 0,37
Bir ceket geili ve iki boru geili s deitiricileri iin scaklk dzeltme arpan
grafiinden; F = 0,98 okunur. Ft deeri ile tasarm iin yeterli duyarlla sahip doru scaklk
farkn verecektir.
yaplamaz.
Tmson = Tmilk * Ft = 60,05* 0,98 = 58,84 C
ADIM 5
ISI AKTARIM ALANI
A=
Q
UT m
58,61 x 103
2
30058,84 = 3,32 m
ADIM 6
YERLEM VE BORU BYKL
ETLBENZEN RETM
Sayfa 63
kullanrz.Akkanlardan ikisi de andrc olmad ve alma basncnn yksek olmamas
sebebiyle normal karbon elii ceket ve borular iin kullanabiliriz. Su benzenden daha
kirletici olduundan su borudan akarken, benzende gvdeden akacaktr.
Boru Byklkleri:
Boru d ap d0= 16 mm
di=24x3/4 = 12 mm
Komu iki boru merkez aras uzaklk, Pt= 1,25xd0Pt= 20 mm bulunur.
Boru uzunluu 1,5 m seilir.
ADIM 7
BORU SAYISI
dd=16 mm
di=12 mm
L=1,5 m
A = * (12x10-3)*1,5
A = 0,055 m2
Boru says =
Is aktar malan
Boruy zeyalan
3,32
= 0,055 = 66
66
2 = 33

D
4
(1210 )
= 1,13x10-4 m2
4
Her bir gei iin toplam kesit alan = 33*( 1,13x10-4) = 3,729x10-3 m2
Hacimsel ak hz = 5 * ( 1/ 698,3 ) = 7,16x10-3 m3/s
Boru taraf hz, Ut =
7,16103
3,729103 = 1,92 m/s
ETLBENZEN RETM
Sayfa 64
ADIM 8
Gei says
2 boru geili
K1 = 0,249
n1 = 2,207
1
Nt n
K1
Demet ap Db = d0 *(
Db = (16) *(
66 2,207
0,249
Db = 238,1mm
Ds = 238,1+52 = 290,1 mm bulunur.
ADIM 9
d i 0,2
4200 x ( 1,35+ 0,02T ) x U 0,8

t
hi =
12 0,2
4200 x ( 1,35+0,02 x (300) ) x 1,920,8

hi=
ETLBENZEN RETM
Sayfa 65
hi= 31819,7 W/m2C olarak bulunur.

T = Su scakl (C)
di= Boru i ap (mm)
ADIM 10
GVDE TARAFI ISI AKTARIM KATSAYISI
Buharlama s aktarm katsays 650 W/m C varsaydk
251+221,48
2
Gvde taraf =
= 236,24 C
300+ 294,16
= 297 C
2
Boru taraf =
(224-Tw) x 650 = (237-297) x 400

Tw = 260,92 C
Ortalama buharlama scakl =
237 +260,92
= 248,96 C
2
248,96 Cde buharlatrcdaki fiziksel zellikler

kL = 0,0322 W/mC
L = 1,04x10-5 kg/mC
L = 537 kg/m3
V = 8,26 kg/m3
Boru yk ( birim uzunluk bana youkan kitlesel ak hz kg/ms )
Boru yk =
Wc
LN t
Boru yk = 2,25 * (1/(1,5*66))

Boru yk = 0,023 kg/ms
ETLBENZEN RETM
Sayfa 66
Db
Pt
Nr =
290
30
10
Nr merkezdeki boru says
2
3
Nr =
x 10
Nr = 7
Lx (
L
) xg
(hc)b = 0,95 x kL x ( L xboruy k )1/3 x Nr(-1/6)

537 x (5378,26) x9,81
(hc)b = 0,95 x 0,0322 x ( 1,34 x 105 x 0,023 )1/3 x 7(-1/6)

(hc)b = 460,7 W/m2 C
ADIM 11
1
U
1
hc
1
460,7
1
kir arpan
d d xln(
d d
)
di
2x kw
d d
di
x kir arpan +
d d
di
x hi
1
U
1
6000
16 x 103 xln(
16
)
12
2 x 50
1
31819,7
ETLBENZEN RETM
Sayfa 67
16
16
+ 12 x 6000 + 12
U = 328,35 W/m2C
ADIM 12
BASIN D
Boru taraf iin;
Re =
d i xVxg
12 x 103 x 1,92 x 698,3
7,9 x105
M
2,034 x 105
5
Re = 7,9 x 10
e gre; ekil 12,24den
3
Jf= 1,8x 10
okunur
Np = 2 geili old. in
U 2t
2
Pt
L
= Np [ 8 x Jf ( d i ) + 2,5 ] x g x
Pt
1,5
3
= 2 [ 8 x 1,8 x 10
( 12 x 103 ) + 2,5 ] x 698,3 x
0,06 bar
ADIM 13
VSKOZTE DZELTME ARPANI
Borularn toplam i yzey alan = *D*L*nt
Borularn i yzey alan = *(12x10-3)*1,5*66 = 3,7 m2
Is aks =
Q
A
58,61 x 10
3,7
= 15840,5 W/m2
Kaba bir yaklamla;

(tw-ti) x hi = 15840,5
tw =
15840,5
31819,7
+ 300 = 300,5 C
suyun bu scaklktaki viskositesi = 2,042x10-5 kg/m s
ETLBENZEN RETM
Sayfa 68
1,922
6440,2 N/m2
2
2,034 x 10
0,14
( w ) = ( 2,042 x 105 )0,14 = 0,999

3. ISITICI
nc ve reaktr ncesi son s deitiricimizde ise ilenme noktasndan istenilen 400 C
lik deere s deitirici tasarm yaparz.
ADIM 1
Benzenin ve suyun fiziksel zellikleri HandbookPhysicaldan bulunur.

CpBenzen = 2,014Kj/Kg K
QAlnan = m*Cp*T
QAlnan = 2,25*2,01*(400-251)QAlnan =675,19Kj/s
KABULLER;
T1su = 450 C = 720 K (Kzgn Buhar)
P = 20 atmiinTdoy. = 212,38 C
QVerilen su =10 * 2,097 * (450-T2) = 675,19
ETLBENZEN RETM
Sayfa 69
T2 su = 417,8 C = 690,8 K
ADIM 2
Scaklk
zgl Is
Giri
Scakl
524
1,84
Ortalama
Scaklk
590
2,014
k
Scakl
673
2,167
Birim
K
Kj/KgK
Isl
letkenlik
Younluk
0,031
0,038
0,046
W/Mk
308,58
295,42
282,81
Kg/m3
Viskozite
132,06x10-6
148,39 x10-6
164,62x10-6
Kg/ms
Scaklk
Giri
Scakl
690,8
Ortalama
Scaklk
707
k
Scakl
723
Birim
zgl Is
2,077
2,087
2,097
Kj/KgK
Isl
letkenlik
Younluk
0,057
0,058
0,06
W/Mk
337,88
335,12
332,3
Kg/m3
Viskozite
253,19x10-6
259,02x10-6
264,87x10-6
Kg/ms
ADIM 3
izelge 12-1deki tm s aktarm katsaylarndan tahmini 350 W/m2C olarak belirledik.
ADIM 4
ISI DETRC ED VE BOYUTLARI
Bir ceket geili ve iki boru geili bir s deitirici kullanyoruz. Akmz apraz ak olarak
alyoruz.
ETLBENZEN RETM
Sayfa 70
Tln =
T 1T 2
T1
ln
T2
( 450400 )(417,8251)
(450400)
ln
( 417,8251)
Tln = 96,6 C = 369,9 K
R=
T 1 giri T 1 k
T 2 k T 2 giri
S=
T 2 k T 2 giri
T 1 giri T 2 giri
(450417,8)
( 400251)
(400251)
( 450251 )
= 0,22
= 0,75
farkn verecektir.
yaplamaz.
Tlm= 96,9* 0,96 = 93,024 C
ADIM 5
ISI AKTARIM ALANI
A=
Q
UT m
675,19 X 103
35093,024
ETLBENZEN RETM
= 20,7 m2
Sayfa 71
ADIM 6
YERLEM VE BORU BYKL
kullanrz.Akkanlardan ikisi de andrc olmad ve alma basncnn yksek olmamas
sebebiyle normal karbon elii ceket ve borular iin kullanabiliriz. Su benzenden daha
kirletici olduundan su borudan akarken, benzende gvdeden akacaktr.
Diziliimizi gen dizili etik;
Boru Byklkleri:
Boru d ap d0= 20mm
di=20x3/4 = 15mm
Boru uzunluu 2,5 m seilir. L=2,5 m
ADIM 7
BORU SAYISI
dd=20 mm
di=15 mm
L=2,5 m

A = * (20x10-3)*2,5
A = 0,12 m2
Boru says =
Is aktar malan
Boruy zeyalan
20,7
= 0,12 = 172 Boru
172
2
= 86 Boru

D
4
(15103 )
4
= 0,000176 m2
Her bir gei iin toplam kesit alan = 86*( 0,000176) = 0,015 m2
ETLBENZEN RETM
Sayfa 72
Hacimsel ak hz = 10 * ( 1/ 335,12 ) = 0,029 m3/s

Boru taraf hz, Ut =
0,029
0,015 = 1,93 m/s
ADIM 8
Gei says
2 boru geili
K1 = 0,249
n1 = 2,207
1
Nt n
K1
demet ap Db = d0 *(
Db = (20) *(
172 2,207
0,249
Db = 386,8mm
Ds = 386+55 = 441 mm bulunur.
ADIM 9
Re =
d i xVxg
15 x 103 x 1,93 x 335,12
37458
M
2,59 x 104
Cp
Pr=
k
L
di =
2500
15
2,087 x 1032,59 x 104

Pr = 9,32
0,058
= 166,6
ekil 12-23 den s aktarm arpan Jh= 4,1x10-3 okunur.
ETLBENZEN RETM
Sayfa 73
Nu= Jh*Re*Pr0,33
Nu= 4,1x10-3*37458*9,320,33
Nu= 320,8
k
0,058
hi= Nu*( d i hi= 320,8*( 15 x 103 )

hi= 1240,4 W/m2K
ADIM 10
CEKET TARAFI ISI AKTARIM KATSAYISI
As =
( P td 0)D sLB
Pt
( 2520 )441100
= 0,0088 m2
25
Pt = komu iki merkez aras uzaklk

ds = Gvde i ap
LB = Komu iki artma aras uzaklk
d0 = Boru d ap
1,10
de= d 0 (Pt2 0,917d02) =
1,10
2
2
20 (25 0,917(20) ) = 14,2 mm

1
2,25* 295,42 = 7,61x10-3m3/s
3
Gvde taraf hz =
7,61 x 10
0,0088
d eV
Re=
14,2 x 1031,86295,42
148,39 x 106
ETLBENZEN RETM
= 1,86 m/s
Sayfa 74
Re = 109409
Cp
Pr=
k
2,014 x 10 148,39 x 10
0,114
Pr = 7,86
olmakszn uygun s aktarm verecektir. ekil 12.29 dan Jn = 2x10-3 (s aktarm katsays)
bulunur.
kf
hs=
0,038
3 *2x10-3*109409*(7,86)0,33
14,2 x 10
hs = 1156,3 W/m2K
ADIM 11
1
U0
=(
1
U 0 =(
1
hi
d0
+ 0,00035) d i
1
1240,4
20
+ 0,00035) 15
d 0ln
d0
di
2k
20 x 103ln
2 x 55
U0 = 376 W/m2 C
ADIM 12
BASIN D
172 boru if gei iin Ut= 1,93 m/s Re= 37458
ekil 12-24ten Jf srtnme arpan okunur.
Jf= 4,1x10-2
ETLBENZEN RETM
1
hs + 0,0002
Sayfa 75
20
15
+ 1156,3 + 0,0002
Pt
Pt
L
= Np [ 8 x Jf ( d i ) + 2,5 ] x g x
= Np [ 8 x 4,1 x 10
Ut
2
x 166,6+ 2,5 ] x 335,12 x
1,93 2
0,38 bar
2
ADIM 13
di
.L
3
. 15 x 10 .2 .172 16,2 m2
Is ak =
Q
A =
675,19 x 10
16,2
41678,4 W/m2
Yaklak olarak;
(Tw - T) . hi = 84268,3
Tw=
41678,4
1240,4 + 708,6 =742,2 K

M
Mw
2,59 x 104
2,75 x 104
0,99
4.8.2 REAKTR SONRASI ISI DETRC HESABI
ETLBENZEN RETM
Sayfa 76
Is deitiricimizde gaz fazdan sv faza, faz deiimi olduu iin s deitirici 3 paraya
ayrlr.
1. Soutucu
2. Youturucu
3. Soutucu
FA = 0,26 kmol/h
FB = 91,42 kmol/h
FC = 12,41 kmol/h
FD = 0,16 kmol/h
A = Etilen
B = Benzen
C = Etilbenzen
D = Dietilbenzen
Mol kesirleri;
xA = 0,0025
xB = 0,88
xC = 0,1125
xD = 0,005
ilenme noktas hesab;
x APT
PA
PA ,
+
PB ,
x BPT
PB
PC ,
x C P T
PC
x DPT
=1
PD
PD deerleri Appendix-C ve HandbookPhysicaldan deerleri
hesaplanp toplam basnda 16,8 atm alarak deneme yanlma yoluyla ilem yaptk ve
ilenme noktamz;
T = 165 C = 438 K bulduk.
Kabarcklanma noktas hesab;
x APA
P
x BPB
P
ETLBENZEN RETM
x C P C
P
x DP D
=1
P
Sayfa 77
PA
, PB , PC , PD deerleri Appendix-C ve HandbookPhysicaldan deerleri
hesaplanp toplam basnda 16,8 atm alarak deneme yanlma yoluyla ilem yaptk ve
kabarcklanma noktamz;
T = 84 C = 357 K bulduk.
1. SOUTUCU
ADIM 1
Ft = FA + FB + FC + FD = 104,25 kmol/h
1
m = 104,25 kmol/h (78*0,88+106,16*0,12)* 3600
= 2,36 kg/s
Etil benzenin molkl arl MA = 106,16 g/mol

Benzenin molekl arl MA = 78 g/mol
Karmn zgl arl ; Cp = 2,05 Kj/Kg.K
Qverilen= m*Cp*T
Qverilen= 2,36*2,05*(484-165)
Qverilen= 1543 kj/s= kW
Yaplan Kabuller;
T1su = 25 C = 298 K kabul edersek
ETLBENZEN RETM
Sayfa 78
Qalnan su =5 * 4,19 * (T2-25) = 1543
T2 su = 98,65 C = 371,645 K
ADIM 2
Fiziksel zellikler Appendix-C ve HandbookPhysicaldan deerleri bu artlar altnda
hesaplanm ve mol kesirleriyle arplarak karmn fiziksel zellikleri bulunmutur.
ETLBENZEN RETM
Sayfa 79

Karm iin zellik tablosu
Giri
Scakl
757
2,394
Ortalama
Scaklk
597,5
2,05
k
Scakl
438
1,61
Isl
letkenlik
Younluk
0,06024
0,041
0,022
W/Mk
22,024
27,89
38,069
Kg/m3
Viskozite
1,84x10-4
1,47 x10-4
1,09x10-4
Kg/ms
Scaklk
zgl Is
Birim
K
Kj/KgK
Scaklk
Giri
Scakl
298
Ortalama
Scaklk
332,3
k
Scakl
371,65
zgl Is
4,19
4,17
4,16
Kj/KgK
Isl
letkenlik
Younluk
0,621
0,644
0,673
W/Mk
1026
995,6
957
Kg/m3
Viskozite
8,961x10-4
4,7x10-4
2,8x10-4
Kg/ms
ADIM 3
Scak akkanmz organik bir zcdr, souk akkanmz ise sudur.
U : 250 750 W/m2C arasnda tercih edilmelidir.
Tahmini olarak Uyu 700 W/m2C alalm.
ADIM 4
ISI DETRC ETLER VE BOYUTLARI
ETLBENZEN RETM
Sayfa 80
Birim
K
Tln =
T 1T 2
T
ln 1
T2
( 48498,65 )(16525)
(48498,65)
ln
(16525)
(484165)
(98,6525) = 4,33
(98,6525)
( 48425 ) = 0,16
Tln = 89,14 C
R=
T 1 giri T 1 k
T 2 k T 2 giri
S=
T 2 k T 2 giri
T 1 giri T 2 giri
farkn verecektir.
yaplamaz.
Ortalama Scaklk Fark;
Tmson = Tmilk * Ft = 89,14* 0,94 = 83,79 C
ETLBENZEN RETM
Sayfa 81
ADIM 5
ISI AKTARIM ALANI
A=
Q
UT m
1543 x 103
70057,82
= 26 m2
ADIM 6
YERLEM VE BORU BYKL
Boru Byklkleri:
Boru d ap d0= 24 mm
di=24 x 3/4 = 18 mm
Boru uzunluu 14 m seilir. L = 14 m
ADIM 7
BORU SAYISI
A = * (24x10-3)*14
A = 1,05 m2
Boru says =
Is aktar malan
Boruy zeyalan
26
1,05
= 24
24
2 = 12

D2
4
(18103 )
= 0,00025 m2
4
Hacimsel ak hz = 5 * ( 1/ 995,6 ) = 0,005 m3/s
ETLBENZEN RETM
Sayfa 82
Boru taraf hz, Ut =
0,005
0,003
= 1,7 m/s
ADIM 8
Gei says
2 boru geili
K1 = 0,249
n1 = 2,207
N t n1
K1
demet ap Db = d0 *(
1
Db = (24) *(
24 2,207
Db = 203mm
0,249
Ds = 203+52 = 255 mm bulunur.
ADIM 9
Su iin; Eagle ve Fergusonkorelasyonlarna gre
0,2
di
4200 x ( 1,35+ 0,02T ) x U 0,8

t
hi =
0,2
18
4200 x ( 1,35+0,02 x (59,3) ) x 2,060,8

hi =
ETLBENZEN RETM
Sayfa 83

T = Su scakl (C)
di= Boru i ap (mm)
ADIM 10
As =
de=
( P td 0)D sLB
Pt
1,10
d 0 (Pt2 0,917d02) =
( 3024 )255100
= 5100 m2
30
1,10
2
2
16 (30 0,917(24) ) = 17,04 mm

gvde taraf hacimsel ak hz
1
2,36* 27,89 = 0,08m3/s
Gvde taraf hz =
0,08
0,0051
d eV
Re=
17,04 x 1031,6527,89
4
1,47 x 10
Re = 5,3X103
2,05 x 1031,47 x 104

0,041
Pr = 7,01
Cp
Pr=
k
ETLBENZEN RETM
= 1,65 m/s
Sayfa 84
olmakszn uygun s aktarm verecektir. ekil 12.29 dan J n = 8x10-3 (s aktarm katsays)
bulunur.
kf
hs=
0,041
-3
5
0,33
17,04 x 103 *8x10 *5,3X10 *(7,01)
hs = 1984 W/m2K
ADIM 11
1
U0
=(
1
U 0 =(
d0
1
hi + 0,00035) d i
1
9134,88
24
+ 0,00035) 18
d 0ln
2k
d0
di
1
hs + 0,0002
24 x 103ln
2 x 55
24
18
U0 = 724,9 W/m2 C
ADIM 12
BASIN D
Boru taraf iin;
Re =
d i xVx
18 x 103 mx 1,7 x 995,6
4
6,4x104
4,7 x 10
4
Re = 6,4 x 10
2
Jf= 3,9 x 10
okunur
ETLBENZEN RETM
Np = 2 geili old. iin
Sayfa 85
+ 1984 + 0,0002
Pt
Pt
L
= Np [ 8 x Jf ( d i ) + 2,5 ] x g x
Ut
2
14
( 24 x 103 ) + 2,5 ] x 873,1 x
= Np [ 8 x 3,8 x 10
1,7 2
2 5,05 bar
ADIM 13
. 18 x 10
Is ak =
di
.L
. 14 .24 1,9 m2
Q
A =
1543 x 10
26
59346 W/m2
Yaklak olarak;
(Tw - T) . hi = 59346
Tw=
59346
9134,88 + 59,3 =65,8 C

M
Mw
4,7 x 104
0,428 X 103
1,01
2 YOUTURUCU
ETLBENZEN RETM
Sayfa 86
ADIM 1
Qverilen= m*Cp*T
Qverilen= 2,36*1,99*(438-357)
Qverilen= 380,41 kj/s= kW
Yaplan Kabuller;
T1su = 25 C = 298 K kabul edersek
Qalnan su =5 * 4,19 * (T2-25) = 1543
T2 su = 43 C = 316 K
ADIM 2
ETLBENZEN RETM
Sayfa 87

Giri
Scakl
438
2,14
Ortalama
Scaklk
397,5
1,99
k
Scakl
357
1,88
Isl
letkenlik
Younluk
0,098
0,112
0,125
W/Mk
326,2
334,9
344,04
Kg/m3
Viskozite
0,159x10-3
0,217 x10-3
0,307x10-3
Kg/ms
Scaklk
zgl Is
Birim
K
Kj/KgK
Scaklk
Giri
Scakl
298
Ortalama
Scaklk
307
k
Scakl
316
zgl Is
4,19
4,18
4,17
Kj/KgK
Isl
letkenlik
Younluk
0,61
0,62
0,63
W/Mk
423,76
421,59
419,42
Kg/m3
Viskozite
0,914x10-3
0,75x10-3
0,628x10-3
Kg/ms
ADIM 3
TM ISI TRANSFER KATSAYISI
U = 300 W/m2C tahmin deeriyle ilemlerimizi srdrrz.
ADIM 4
ETLBENZEN RETM
Sayfa 88
Birim
K

Tln =
T 1T 2
T
ln 1
T2
( 16543 )( 8425)
(16543)
ln
(8425)
Tln = 86,7 C = 359,7 K
R=
T 1 giri T 1 k
T 2 k T 2 giri
S=
T 2 k T 2 giri
T 1 giri T 2 giri
(2543)
(84165)
= 0,2
(84165)
( 25165 )
= 0,58
farkn verecektir.
yaplamaz.
Tlm= 86,7* 0,97 = 84,1 C
ETLBENZEN RETM
Sayfa 89
ADIM 5
ISI AKTARIM ALANI
A=
Q
UT m
380,41 x 103
30084,1
= 15,1 m2
ADIM 6
YERLEM VE BORU BYKL
Boru Byklkleri:
Boru d ap d0= 24 mm
di=24 x 3/4 = 18 mm
Boru uzunluu 4 m seilir. L = 4 m
ADIM 7
BORU SAYISI
A = * (24x10-3)*4
A = 0,3 m2
Boru says =
Is aktar malan
Boruy zeyalan
15,1
0,3
= 50
50
2 = 25

D2
4
(18103 )
= 0,00025 m2
4
Hacimsel ak hz = 5 * ( 1/ 421,59 ) = 0,012 m3/s
ETLBENZEN RETM
Sayfa 90
Boru taraf hz, Ut =
0,012
0,00625
= 1,9 m/s
ADIM 8
Gei says
2 boru geili
K1 = 0,249
n1 = 2,207
N t n1
K1
demet ap Db = d0 *(
1
Db = (24) *(
50 2,207
Db = 265mm
0,249
Ds = 265+52 = 319 mm bulunur.
ADIM 9
Su iin; Eagle ve Fergusonkorelasyonlarna gre
0,2
di
0,8
4200 x ( 1,35+ 0,02T ) x U t
hi =
18 0,2
4200 x ( 1,35+0,02 x (307) ) x 1,90,8

hi =
ETLBENZEN RETM
Sayfa 91

T = Su scakl (C)
di= Boru i ap (mm)
ADIM 10
Younlama s aktarm katsays 750 W/m C varsaydk
438+357
= 124,5 C
2
Gvde taraf =
Boru taraf =
298+ 316
= 34 C
2
(124,5-Tw) x 750 = (124,5-34) x 300

Tw = 88,3 C
Ortalama buharlama scakl =
124,5+ 88,3
= 106,4 C
2
106,4 Cde youturucudaki fiziksel zellikler

kL = 0,67 W/mC
L = 2,61x10-5 kg/mC
L = 404,5 kg/m3
V = 9,72 kg/m3
Boru yk ( birim uzunluk bana youkan kitlesel ak hz kg/ms )

Boru yk =
Wc
LN t
Boru yk = 2,36 * (1/(4*50))

Boru yk = 0,012 kg/ms
ETLBENZEN RETM
Sayfa 92
Nr=
Db
Pt
319
30
10,6
2
3 x 10,6
Nr=
Nr merkezdeki boru says

Nr = 7,06
Lx (
L
) xg
(hc)b = 0,95 x kL x ( L xboruy k )1/3 x Nr(-1/6)

404,5 x ( 404,59,72) x 9,81
(hc)b = 0,95 x 0,0322 x ( 2,61 x 105 x 0,021 )1/3 x 7,06(-1/6)
(hc)b = 364,9 W/m2 C
ADIM 11
1
U
1
hc
1
364,9
1
kir arpan
d d xln(
d d
)
di
2x kw
d d
di
1
kir arpan
d d
di
1
hi
1
U
1
6000
24 x 10 xln(
24
)
18
2 x 55
1
29647,8
U = 308,9 W/m2C
ADIM 12
ETLBENZEN RETM
Sayfa 93
24
24
+ 18 x 6000 + 18
BASIN D
Boru taraf iin;
Re =
3
d i xVxg
18 x 10 x 1,9 x 421,59
3
1,9 x104
M
0,75 x 10
4
Re = 1,9 x 10
2
Jf= 4,4x 10
okunur
Pt
Pt
Np = 2 geili old. in
L
= Np [ 8 x Jf ( d i ) + 2,5 ] x g x
= 2 [ 8 x 4,4 x 10
U 2t
2
4
( 18 x 103 ) + 2,5 ] x 421,59 x
1,9 2
2 1,2 bar
ADIM 13
Borularn toplam i yzey alan = *D*L*nt
Borularn i yzey alan = *(18x10-3)*4*50 = 11,3 m2
Is aks =
Q
A
380,41 x 103
11,3
= 33635,6 W/m2
Kaba bir yaklamla;

(tw-ti) x hi = 33635,6
tw =
33635,6
29647,8 + 34 = 35,1 C
suyun bu scaklktaki viskositesi = 0,73x10-3 kg/m s
0,75 x 103
0,14
( w ) = ( 0,73 x 103 )0,14= 1,003
ETLBENZEN RETM
Sayfa 94
3 SOUTUCU
ADIM 1
CpKarm = 1,88Kj/Kg K
Qverilen = m*Cp*T
Qverilen = 2,36*1,88*(357-348)
Qverilen =39,9Kj/s
KABULLER;
T1su = 25 C = 298 K
Qverilen = Qalnanolduundan;
Qalnan =1 * 4,19 * (T2 25) = 39,9
T2 su = 34,5 C = 307,5 K
ADIM 2
ETLBENZEN RETM
Sayfa 95

Scaklk
zgl Is
Giri
Scakl
357
1,89
Ortalama
Scaklk
352,5
1,88
k
Scakl
348
1,87
Birim
K
Kj/KgK
Isl
letkenlik
Younluk
0,125
0,126
0,127
W/Mk
344,06
345,08
346,09
Kg/m3
Viskozite
0,299x10-3
0,318 x10-3
0,337x10-3
Kg/ms
Scaklk
Giri
Scakl
298
Ortalama
Scaklk
302,75
k
Scakl
307,5
Birim
zgl Is
4,2
4,19
4,18
Kj/KgK
Isl
letkenlik
Younluk
0,606
0,612
0,618
W/Mk
423,76
422,61
421,47
Kg/m3
Viskozite
0,914x10-3
0,822x10-3
0,743x10-3
Kg/ms
ADIM 3
izelge 12-1deki tm s aktarm katsaylarndan tahmini 260 W/m2C olarak belirledik.
ADIM 4
Bir ceket geili ve iki boru geili bir s deitirici kullanyoruz. Akmz apraz ak olarak
alyoruz.
ETLBENZEN RETM
Sayfa 96
Tln =
T 1T 2
T1
ln
T2
( 8434,5 )(7525)
(8434,5)
ln
(7525)
Tln = 24,87 C = 297,87 K

T 1 giri T 1 k
R = T 2 k T 2 giri
S=
T 2 k T 2 giri
T 1 giri T 2 giri
(8475)
(34,525)
= 0,9
(34,525)
( 8425 )
= 0,16
farkn verecektir.
yaplamaz.
Tlm= 24,87* 0,96 = 29,3 C
ADIM 5
ISI AKTARIM ALANI
ETLBENZEN RETM
Sayfa 97
A=
Q
UT m
39,9 X 103
26029,3
= 5,23 m2
ADIM 6
YERLEM VE BORU BYKL.
Diziliimizi gen dizili etik;
Boru Byklkleri:
Boru d ap d0= 19mm
di=19x3/4 = 14,25mm
Komu iki boru merkez aras uzaklk, Pt= 1,25xd0Pt= 23,75 mm bulunur.
Boru uzunluu 2,5 m seilir. L=5,2m
ADIM 7
BORU SAYISI
dd=19 mm
di=14,25 mm
L=5,2 m

A = * (19x10-3)*5,2
A = 0,31 m2
Boru says =
Is aktar malan
Boruy zeyalan
5,23
= 0,31 = 16 Boru
16
2
= 8 Boru

D2
4
(14,2510 )
4
= 0,00016 m2
Hacimsel ak hz = 1 * ( 1/ 422,61 ) = 0,0024 m3/s
Boru taraf hz, Ut =
0,0024
0,0013 = 1,84 m/s
ETLBENZEN RETM
Sayfa 98
ADIM 8
Gei says
2 boru geili
K1 = 0,249
n1 = 2,207
1
Nt n
K1
demet ap Db = d0 *(
Db = (19) *(
16 2,207
0,249
Db = 215mm
Ds = 215+52 = 267 mm bulunur.
ADIM 9
0,2
di
0,8
4200 x ( 1,35+ 0,02T ) x U t
hi =
14,25 0,2
4200 x ( 1,35+0,02 x (29,75) ) x 1,84 0,8

hi =

T = Su scakl (C)
ETLBENZEN RETM
Sayfa 99
di= Boru i ap (mm)
ADIM 10
CEKET TARAFI ISI AKTARIM KATSAYISI
As =
( P td 0)D sLB
Pt
( 23,7519 )267100
= 5340mm2
23,75
Pt = komu iki merkez aras uzaklk

ds = Gvde i ap
LB = Komu iki artma aras uzaklk
d0 = Boru d ap
1,10
de= d 0 (Pt2 0,917d02) =
1,10
2
2
19 (23,75 0,917(19) ) = 14,2 mm

1
2,36* 345,08 = 0,0068m3/s
Gvde taraf hz =
0,0068
0,00534
d eV
Re=
13,49 x 1031,28345,08
0,318 x 103
Re = 19x104
1,88 x 10 30,318 x 103

0,126
Pr = 4,7
Cp
Pr=
k
ETLBENZEN RETM
= 1,28m/s
Sayfa 100
olmakszn uygun s aktarm verecektir. ekil 12.29 dan Jn = 4,2x10-3 (s aktarm katsays)
bulunur.
kf
hs=
0,025
-3
4
0,33
13,49 x 103 *4,2x10 *1,9x10 *(4,7)
hs = 246 W/m2K
ADIM 11
1
U0
=(
1
U 0 =(
1
hi
d0
+ 0,00035) d i
1
7820,96
d 0ln
d0
di
2k
19
+ 0,00035) 14,25
1
hs + 0,0002
19 x 10 ln
19
14,25
2 x 55
U0 = 201,83 W/m2 C
ADIM 12
BASIN D
d eV
Re=
14,25 x 1031,84422,61
3
0,822 x 10
ekil 12-24ten Jf srtnme arpan okunur.

Jf= 3,9x10-2
ETLBENZEN RETM
Sayfa 101
Re = 13480
1
246
+ 0,0002
Pt
Pt
L
= Np [ 8 x Jf ( d i ) + 2,5 ] x g x
= Np [ 8 x 3,9 x 10
Ut
2
5200
14,25 + 2,5 ] x 422,61x
1,84 2
1,6 bar
2
ADIM 13
3
. 14,25 x 10
Is ak =
Q
A =
di
.L
.5,2 .16 3,7 m2

39,9 x 10 3
10783,78 W/m2
3,7
Yaklak olarak;
(Tw - T) . hi = 10783,78
Tw=
10783,78
7820,96 + 29,75 =31 C

M
Mw
0,822 x 103
0,880 x 103
0,99
ETLBENZEN RETM
Sayfa 102
4.8.3 EKLLER
ETLBENZEN RETM
Sayfa 103
ekil 12.1 Tm Transfer Katsaylar
ekil 12.19 Bir Ceket Geili ve ki ve Katlar Boru Geii Is Deitiricileri in Scaklk
Dzeltme arpan
ETLBENZEN RETM
Sayfa 104
ekil 12.12 Ceket ile Boru Arasndaki Boluk
ekil 12.23 Boru Taraf Is Aktarm arpan
ETLBENZEN RETM
Sayfa 105
ekil 12.24 Boru Taraf Srtnme arpanlar
ekil 12.29 Ceket Taraf Is Aktarm arpanlar
ETLBENZEN RETM
Sayfa 106
ekil 12.30 Ceket Taraf Srtnme arpanlar
ETLBENZEN RETM
Sayfa 107
5.AYIRMA LEMLER
5.1 Seperator Hakknda Genel Bilgi
Seperatrler, merkezka kuvveti oluturarak anafaziersindeki istenmeyen paralarn
ayrlmasnda kullanlan yksek devirli makinalardr. zellikle st ilemesi srasndan ok
fazla kullanlan seperatrler, sttn iindeki kremann deiik oranlarda ayrlmasnda, stn
iersindeki pisliklerin temizlenmesinde, peyniralt suyu iersindeki yan veya telemenin
ayrlmasnda ve daha birok ama iin kullanlabilir.
Seperatrn yapsn yan taraftaki resime bakarak gznzde canlandrabilirsiniz. ekilde de
grld gibi besleme noktasndan giren st, aralarnda 0.4 mm boluk bulunan 110 adet
konik plaka arasndan geerek yukar ynde ilerlemektedir. Bu ilem srasnda seperatr ok
yksek devir ile kendi ekseni etrafnda dnd iin, anafaziersindeki ayrlmasn
istediimiz farkl younluktaki maddeler seperatrn d duvarlarna doru hareket etmeye
balar ve burada birikir. Younluu az olan maddeler merkeze yakn tarafta birikirken,
younluu fazla olan maddeler santrifuj kuvveti etkisiyle d tarafta birikmeye balar.
Younluu dk olan faz seperatr kndan dar kar.
Seperatr duvarnda birikmi olan younluu yksek fazn dar alnmas iin 2 yntem
vardr. Bunlardan biri otomatik seperatr ad verdiimiz kendi temizliini kendi yapan ve
insan gcne ihtiya duymayan seperatrlerdir. Bu seperatrlerin gvdesinde seperatr
alrken kapal durumda olan bir yark bulunur. alma esnasnda birikmi olan yksek
younluktaki fazn darya alnmas iin bu yarn 0.15 sn alp-kapatlmas yeterlidir.
Otomatik seperatrlerde bu ilem saatte bir yaplmaktadr.
Kendi kendini temizleyemeyen seperatrlede insan gcne ihtiya duyulduundan ve zaman
kayb meydana geldiinden firmalar otomatik seperatrleri tercih etmektedir.
Dekanterseperatrler : Phtlatrlm kremasz stten kazeinin ayrlmasda ve kazein
suyunun alnmasda kullanlan, santrifj kuvveti etkisine gre alan seperatrlerdir.
Siklon seperatrler : Gaz faz iersindeki kat paralar ayrmak iin kullanlan, santrifj
ilkesine gre alan seperatrlerdir.
Siklon seperatrler zellikle st tozu retiminde olduka sk kullanlan makinalardr. Yksek
scaklkta hava ile kurutulan konsantre stn hava ile ayrlmasnda siklon seperatrler
kullanlmaktadr.
Siklon seperatrlere giri yapan hava + kat karm radyal hareketler yaparak
seperatriersinde aaya doru inmektedir. Santrifj kuvveti ile hava iersindeki kat
paralar seperatr duvarlarna frlatlr ve bu frlatlan kat paralar seperatrn altndan toz
halde kar. Seperatriersinderadyal hareketler izen hava ise aa indikten sonra merkez
boyunca kk dairesel hareketler izerek yukar doru kar ve burada seperatr terk eder.
ETLBENZEN RETM
Sayfa 108
5.1.1Seperator Tasarm
0,26 kmol/h Etilen
T = 75C
P = 1 atm
91,42 kmol/h Benzen
0,26 kmol/h Etilen
12,41 kmol/h
Etilbenzen
0,16 kmol/h
91,42 kmol/h Benzen

12,41 kmol/h Etilbenzen
ekil 5.1.a : Seperator Giri k Akm Verileri
Reaktr k seperatre gelen maddelerin ortalama younluk hesab ;

Besleme = 104,25 kmol/h
Besleme artlar : P = 1 atm
293 K de Etilen dnda dier maddeler sv olduu iin L hesab yapmak iin ;
Etilenin nin younluu ; Etilen =
PMa
=
RT
( 1atm )( 28
(75+273 K )
( 0.082 Latm
mol K )
Etilen= 0.196 kg/m3v = 0.196 kg/m3

Svlarn younluu ; (Benzen+Etilbenzen+Dietilbenzen)
ETLBENZEN RETM
g
)
mol
Sayfa 109
L= [(0.9018)*(821) + (0.0907)*(820) + (0.000925)*(818)]

L= 815.51 kg/m3
kelme hz ; Uf = 0.07
L v
v
Uf = 0.07
815,510,98
0.98
Uf = 2,018 m/s
Youann buhardan ayrlmas kritik olmadndan bir buu giderici ped belirlenmeyecektir.
nlem amal Uf0.15 ile arpr.
Vs = Uf*0.15
Vs= 2,018*(0.15)
Vs = 0,303 m/s
Buharn hacimsel ak hz ;
kmol
28 kg
h
m3
1 kmol
VVetilen =
0,00206 m3/s
1h
0.98 kg
0,26
=
3600 s
Svnn hacimsel ak hz ; Toplam Debi Etilen nin Debisi = Svnn Debisi

(104,25 kmol/h) (0,26 kmol/h) = 104 kmol/h
Ortalama molekl arl ;
MAort= (0.908)*(78) + (0.0907)*(106) + (0.000925)(134) = 80,56 kg/kmol
Hacimsel ak hz ;
kg
m 3
kmol
1 h
V=
kmol
815,51kg
104
80,56
=0.00285 m3 /s
h
3600 s
Tutma sresi 10 dk kabul edilerek ileme devam edilir ;

ETLBENZEN RETM
Sayfa 110
Kapta tutulan hacim ; V =
0.00285
m3
dk60 s
10
=1,71 m3
s
1 dk
Ykseklik apn 2 kat olduunu varsayarak (h=2D)

2
D
Vs x ( 2 ) x 2 D=1,71 m
D=0,95m
h=1,9m
Seperatrykseklii ; ht = 0.4 + 0.95 + (0.95/2) + 1,9 = 3,75 m

Bulunan toplam seperatr ykseklii ht = 3,75 m dir.
Hesaplanan Deerler
Simge
Deer
Seperatrn Alan
Ac
0,71 m2
Seperatrn ap
Dc
0,95 m
Seperatrhacimi ;
1,71 m3
Seperatrde sv ksmn uzunluu
1,9 m
Seperatrn Toplam Uzunluu
Ltop
3,75 m
Tablo 5.1.a: Seperatr Dizayn onular
5.2 Distilasyon Kolonlar Hakknda Genel Bilgi

Distilasyon, bir veya birden fazla bileenden meydana gelen bir karm, bileenlerin
uuculuklar farkndan yararlanarak birbirinden ayrma ilemidir. Bununla beraber, bu ayrma
ilemi genel olarak homojen bir sv karmn buharlatrlmas sonucu meydana gelen buhar
fazdaki bileen veya bileenlerin saf halde elde edilmesi esasna dayanr. Distilasyon,
saflatrma yntemlerinden biridir.rnein alkol su karmnn bileenlerine ayrlmasdr. Bir
sv zeltinin (bileenleri sv ve uucu) bileenleri birbirinden ayrmak iin temel art, denge
durumuna erimi buhar-sv sisteminde buharn, sv fazdan farkl bileime sahip olmasdr.
Distilasyon probleminde genel bilgi, distilasyona tabi tutulacak karma ait buhar ve sv
fazlar arasndaki dengedir. Kaynama noktas diyagramlarndan faydalanlr.
Distilasyon Metotlar:
A- Tek Kademeli Distilasyon
ETLBENZEN RETM
Sayfa 111
1- Fla Distilasyon
2- Kesikli Distilasyon
3- Buhar Distilasyonu
B- FraksiyonalDistilasyon
1- Riflaks ile Srekli Distilasyon
2- Rektifikasyon
Distilasyon, pratikte u iki esas metottan birinin uygulanmasyla yaplr. lk metotta,
ayrlmalar istenen bileenleri ieren sv karmnn kaynatlmas ile buhar retilir, buhar bir
kondensrdengeirilerek younlatrlr ve hemen dar alnr. (Flash distilasyon). kinci
metotta ise, younlatrlan buharn bir ksm distilasyon kolonunun ba rn olarak dar
alnrken, dier ksm distilasyon kolonuna gnderilerek, buhar faz ile temas etmesi salanr.
(Rektifikasyon). Her iki metot da srekli veya kesikli olarak uygulanabilir.
5.2.1.Kesikli Distilasyon
Distile edilecek madde miktar az olduunda, distilasyon ileminin periyodik olmayan zaman
aralklaryla yaplmas gerektiinde ve sadece belirli bir kaynama aralndaki fraksiyonun
alnmasnn istendii durumlarda kesikli distilasyon uygulanr. Kesikli distilasyonda sistem
yatkn olmayan koullardadr. Distilasyon kazanndaki bileim srekli olarak deiir.
Bir kesikli distilasyon, saflatrma kolonu ile dolum kazan gerektirir, ayrlacak madde ile
istenilen miktar distilleninceye kadar ayrma ilemine devam edilir.
Tepe rn bileimi ayrma ilemi esnasnda deiecektir. Kesikli distilasyon kolonlarnn
almalar srekli distilasyon kolonlaryla benzerlik gstermesine ramen hesaplamalarda bu
byle olmamaktadr. Srekli distilasyon kolonlarnn tm ksmlarnda ak hzlar ve
bileimler zamandan bamszdr. Bu artlar kesikli distilasyona uygulanamamakta, srekli
deiimlerden dolay diferansiyel olarak incelenmektedir. Sonu olarak hesaplamalar olduka
zorlamakta ve bir ka basit hal iin hesaplama yntemleri gelitirilmitir.
ekil 5.2.1 Kesikli Distilasyon

ETLBENZEN RETM
Sayfa 112
ekil 5.2.1de grld gibi, stlan bir kazanda n 0 mol miktarnda bir (A+B) iken sv
karm bulunsun. Bu sv karm kaynama noktasna ulatnda, kan buhar daha fazla
uucu bileen olan A bileeni cinsinden daha zengin olacaktr. Bu buharn soutulup
younlatrlmasyla elde edilen rn iindeki A komposizyonu, kazandaki svnn iindeki
A konsantrasyonundan daha fazladr. Bu ekilde ileme devam edilirse, A bakmndan
zengin bir st rn elde edilir ve sonunda kazan iinde B bakmndan zengin bir sv kalr.
5.2.2 Srekli Distilasyon

Bir sv karmnn damtlarak ayrlmas, karm oluturan bileenlerin uuculuklar
arasndakifarka dayanr. zafi uuculuun byk olmas ayrmann kolay olmas anlamna
gelir. Sreklidistilasyon amacyla kullanlan bir ekipmann emas ekil 5.2.2'de
gsterilmitir. ekil 5.2.2 a'da tek bir beslemeden dip ve st rn olarak bilinen iki rn
akmnn elde edildii bir kolon gsterilmitir.
Distilasyon kolonunda buhar akm kolonun yukar ksmna doru, sv ise ters ynde aaya
doru akar sv ve buhar raflar veya dolgu maddeleri zerinde birbiriyle temas ederler.
Youturucudan alnan kondensatn bir ksm, besleme noktasnn stnde bir sv akm temin
etmek iin, kolonun st ksmna geri gnderilir ve kolonun dibinden alnan svnn bir ksm
buhar akm temin etmek iin, kazanda buharlatrlarak tekrar kolona gnderilir.
Besleme akmnn kolona girdii blgenin altnda kalan blmde izafi olarak daha uucu
olan bileen sv ierisinden syrlarak alnr. Bu blme syrma blgesi denir. Besleme
noktasnn st ksmndaki blmde daha uucu bileenin deriimi artar. Bu blme de
zenginletirme blgesi ad verilir. Kolonlar, ekil 5.2.2 b'de gsterildii gibi genellikle birden
fazla besleme akm verilerek ve kolonboyunca yan akmlar alnarak kullanlrlar. Bu, temel
iletimi deitirmez fakat prosesin analizinidaha kompleks yapar.
a)
ETLBENZEN RETM
b)
Sayfa 113
ekil 5.2.2: Srekli Akmla letilen Distilasyon Kolonu.
Proseste istenen, uucu olmayan bir zelti ierisinden nispeten uucu olan bir
bileeninayrlmas olduu durumlarda, tasarm almasnda zenginletirme blgesi ihmal
edilir. Bu kolonlarasyrma kolonlar ad verilir.
st rnn buhar olarak istendii baz iletim ekillerinde, kolonda geri akm temin etmek
iinsadece yeteri kadar sv youturulur. Bu tip youturuculara ksmi youturucu ad
verilir. Svnntm youturulduunda kolona gnderilen sv st rn ile ayn bileimde
olur. Bir ksmi youturucuda, geri akm ile youturucudan kan buhar akm dengededir.
Gerekte basit birkolon kullanarak iki bileenli bir beslemeden saf dip ve st rnler elde
edilebilir. Fakat besleme ikiden fazla bileen ieriyorsa kolonun stnden veya altndan
sadece bir tek saf rn alnabilir. Onedenle ok bileenli bir girdiyi bileenlerine ayrabilmek
iin genellikle daha fazla sayda kolonagerek vardr.
5.2.3 Distilasyon Kolonlarnn Tasarm :
Bir distilasyon kolonunun tasarmnda genellikle aada admlar izlenir:
1. stenilen ayrma derecesinin belirlenmesi. rn spesifikasyonu.
2. letme koullarnn seilmesi. Kesikli veya srekli distilasyonproseslerinden birinin
seilmesiyle iletme basncnn belirlenmesi.
3. Kolon iindeki temas tipinin seilmesi: Rafl veya dolgulu kolonlar.
4. Kademe ve geri akma orannn (riflaks) belirlenmesi: Denge kademe saysnn bulunmas.
5. Kolon boyutlarnn hesaplanmas:ap, ykseklik, gerek kademe says ve benzeri deerler.
6. Kolon i tasarm.
7. Mekanik tasarm.
Kolon tasarmnda nemli admlardan birisi kademe saysnn ve geri akma
orannnbelirlenmesidir. Besleme akm ikili bir karm olduunda bu hesaplamalar nispeten
kolaydr. Fakat besleme ok bileenli bir karm olduundakompleks ve zordur. Bu notlar
ieriinde, zellikle ok bileenli karmlarndistilasyonu iin gerekli kademe saysnn ve
geri akma orannn hesaplanmasna yer verilmitir.
5.3. ok Bileenli Distilasyon Kolonu Dizayn
%99,9 Benzen ( 91,328 kmol/h)

% 0,005 Etilbenzen ( 0,0062
kmol/h)
% 88 Benzen (91,42 kmol/h)
%0,005 Dietilbenzen (0,00008
% 11,9 EtilBenzen (12,41

kmol/h )
%0,1
Dietilbenzen
(0,16
ETLBENZEN
RETM
kmol/h)
Sayfa 114
% 98 Etilbenzen(12,404
kmol/h)
% 1,9 Dietilbenzen (0,1599
kmol/h)
ekil 5.3 : Distilasyon Kolonunun ekli ve Giri ,k Akmlar
Toplam ktle balans ve bileen balans yaplrsa:

-
F=D+B
104 = 91,334 + 12,666

ANTONE SABTLER
MADDE:
BENZEN (A)
ETLBENZEN (B)
DETLBENZEN (C)
6,9056
5
6,9571
9
6,9982
0
1211,033
220,78
1424,255
213,21
1588,310
201,973
Tablo: 5.3.1: Antonie Sabitleri

ln ( P )= A
B
; T =scaklk ( K ) , P=mmHg
T +C
ilenme (Taban) Noktasnn Bulunmas
yiP
P i
( )
y AP
y BP
= P A + P B
y C P
+ PC
1 olduu nokta ilenme
noktasdr.
Toplam Basn =1 bar = 760 mm Hg
PA=1174,9 mmHg
PB=218,8mmHg
PC=44,7mmHg
ilenme Noktas scakl = 95
Kabarcklama (Tavan) Noktasnn Bulunmas

YA + YB+ YC =(PA 0,88)/760+(PB 0,119)/760+(PC 0,001)/760=1
ETLBENZEN RETM
Sayfa 115
PA =851,14 mmHg
PB =146,21 mmHg
PC =27,8
mmHg
Toplam Basn = 1 atm = 760 mm Hg

Kabarcklanma Noktas scakl = 84
Benzen
Etilbenzen
Dietilbenzen
Toplam
Besleme
(kmol/h)
91,42
12,41
0,16
104
st rn (D)
Alt rn (B)
91,328
0,0062
0,00008
91,334
0,092
12,404
0,1599
12,666
Tablo 5.3.2: Distilasyon Kolonundaki Giri ve k Bileimleri

Bal Uuculuklarn Bulunmas:
=K/KHK
K=P/P
Tavan (Tepe) T=83
Taban (Alt) T=99
KA=1,12
KA=1,54
KB=0,19
KB=0,288
KC=0,036
KC=0,059
A=5,89
A=5,35
B=1
B=1
C=0,189
C=0,21
st rn %
Benzen (A)
Etilbenzen (B)
ETLBENZEN RETM
Alt rn%
99,9
0,05
Sayfa 116
0,1
98
Dietilbenzen (C)
0,05
1,9
Tablo 5.3.3: Alt ve st rn Bileimleri
Scaklk (C)
Bal Uuculuk;
Benzen
Etilbenzen
Dietilbenzen
Tepe
84
Taban
95
Ortalama
89,5
5,89
1
0,189
5,35
1
0,21
5,6
1
0,2
Tablo 5.3.4: Ortalama Bal Uuculuk ve Scaklk Deerleri
Minimum Raf Saysnn Belirlenmesi
ekil 5.3.1 : En Dk Raf Saysnn Bulunmas

Nen,dk=9 raf
Xd
Benzen
Etilbenzen
Dietilbenzen
Toplam
0,999
0,0005
0,0005
Ortalama
Uuculuk
5,6
1
0,2
i*Xd
=1,07
5,54
0,0005
0,0001
1,223
-0,005
-0,00011
=1,23
Tablo 5.3.5: Riflaksn Bulunmas
ETLBENZEN RETM
Sayfa 117
ekil 5.3.2 : MinimumRiflaksn Bulunmas

Rm+1=1,23 Rm=0,23
R=0,23*3=0,69
m/(m+1)=0,23/(0,23+1)= 0,19
R/R+1 = 0,69/1,69 = 0,41 iin;
N=13 raf (ideal raf says)
Kolon ortalama scakl =89,5 0C
Benzen iin ortalama bal uuculuk = 5,6
ETLBENZEN RETM
Sayfa 118
Bileen
Mol yzdesi
Benzen
Etilbenzen
Dietilbenzen
0,88
0,119
0,001
Viskozite
Tablo 5.3.6: Viskozite Deerleri
Besleme akmnn 89,5 0C deki ortalama viskozitesi = 0,291 mNs/m2

* MFL =1,63
ekil 5.3.3: Toplam Kolon Etkinlii

Ek 8 den toplam kolon etkinlii E0 = 0,44 (%44) okunur.
Buna gre gerek raf says = 12/0,44 = 27 raf
ETLBENZEN RETM
Sayfa 119
( mNs
m2 )
0,2818
0,3548
0,4581
ekil 5.3.4: Besleme Rafnn Yeri

Ns=14 (Besleme rafnn yeri)
Rm=0,23
RD= 0,23 *3
RD=0,69
q = 1+(CFL*(TFB-TF))/
q = 1+(153,44*(84-75))/31390
q = 1,04 souk sv
Kolonun Zenginletirme ve Soyulma Blgesi: Sv Buhar Akmlar
L=
DR D =91,334
V=
D( 1+ R D ) =
*0,69=63,02 kmol/h
91,334*(1+0,69)=154,35 kmol/h
q=1,04 (Besleme souk sv)
L=L+qF
= 63,02+(1,04*104)=171,18 kmol/h
LB=171,1812,666=158,5
G=
kmol/h
Soyulma Blgesi Sv ve Buharn Ktlesel Debisi ;
ETLBENZEN RETM
Sayfa 120
780,001
( 1060,98+()+ ( 1340,019 ))
L=
= 5,06 kg/s
171,18 kmol/h
3600 s
158,5
( 780,001 ) + ( 1060,98 ) + ( 1340,019 ) )=
V= 3600 (
4,69 kg/s
3
L=( 0,00988799 ) +( 0,98+802)+(0,01012801)=802 kg/m
= ( 0,009880,01928 ) + ( 0,980,02094 ) +( 0,010120,02133)=0,01945 N /m

Basn dip kabul = 1,1 atm
atm78 kg
kmol
3
G =
=2,84 kg/m
0,082( 95+273) K
1,1
Zenginleme Blgesi Sv ve Buharn Ktlesel Debisi ;

780,999
0,0005106
L=
= 1,37 kg/s
63,02 kmol /h
3600 s
780,999
0,0005106
V=
3,35 kg/s
154,35
3600
L= 0,99994812
kg
kg
+ 0,00005813 3 =812 kg/m 3
3
m
m
)(
= 0,02075 N /m
Basn dip kabul = 1atm
ETLBENZEN RETM
Sayfa 121
atm78 kg
kmol
3
G =
=2,66 kg/m
0,082(84 +273)K
1
Kabuller
P.S. (iki raf aras mesafe) = 0,45 m.
LW savanboyu
=
=0,69
DC
kolon ap
Tablo 5.3.7: Kabuller

a = 0,0833
hW ( savak ykseklii )=40 mm.
d h ( aktif alana alan delik ap )=4 mm .
PT ( delik merkez arasmesafe )=3d h ( )
Tama yzdesi = % 60
Raf Kalnl ( x w ) = 4 mm.
Soyulma blgesi iin ap hesab:
L
F LG = L =0,064
G
V
bulundu ve Ek 9 dan kapasite faktr K1 belirlenirse,
ETLBENZEN RETM
Sayfa 122
ekil 5.3.5: Kapasite Faktr

K1 = 0,079 bulunur.
Ah
dh 2
=0,907
=0,1 ise ;
Aa
Pt
( )
0,1 >= 0,1 olduundan f = 1 olur.
K1c ( dzeltilmi kapasite faktr ) = K1.f.
0.02
0.2
( )
K1c = 0,079 olur.
U FG ( kolonda tamaya neden olacak gaz hz )=K 1 c
U G ( kolonda almahz ) =0,61,33=0,798 m/s

LW
Ad
=0,69iin ; a=
=0,0833 ise ;
Dc
Ac
ETLBENZEN RETM
Sayfa 123
L G
=1,33 m/s
G
Dc=
4. V
. G . U G ( 1a )
0.5
=1,71 m
Zenginleme blgesi iin ap hesab:
L
F LG = L =0,023
G
V
bulundu ve Ek 9 dan kapasite faktr K1 belirlenirse
K1 = 0,081 bulunur.
2
Ah
dh
=0,907
=0,1 ise ;
Aa
Pt
( )
0.02
0.2
( )
K1c= 0,081 olur.
L G
=1,4 m/ s
G

LW
Ad
=0,69iin ; a=
=0,0833 ise ;
Dc
Ac
Dc=
4. V
. G . U G ( 1a )
0.5
=1,44 m .
Dcsoyulma>Dczenginlemeolduu iin soyulma blgesinde allr.
ETLBENZEN RETM
Sayfa 124
ekil 5.3.6 : Sv Zerrelerinin Tanmas

F LG = 0,064 deerine kar Ek 10 den %60 tama yzdesine gre kesirsel sv tamas
olan
E = 0,018 okundu. E < 0,1 olduundan sorun tekil etmez.
2
Dc
Ac ( kolonkesit alan )=
=2,3 m2
4
2
Ad (sv tama kanalnn alan) = Ac*a = 0,19 m
2
An (net alan) = Ac Ad = 2,11 m
ETLBENZEN RETM
Sayfa 125
Aa (aktif alan) = An Ad = 1,92 m
2
Ah (toplam delik alan) = 0,1 * 1,92 = 0,192 m
LW
(savak boyu) = 0,69*1,71= 1,18 m
Alamann kontrol
Uh ( buhar n deliklerden i h z ) =
G
4,69
=
=8,6 m/s
GAh 2,840,192
2
L
5,06
3
how ( savak st s v y ksekli i )=750
=750
LLW
8021,18
how =22,93 mm
hw=40 mm. kabul yaplmt.
hw +h ow =62,93 mm .
ekil 5.3.7 : K2 Katsays

Ek 11 den K2 = 30,4 okunur.
U h m=
K 20,90 (25,4d h)
=6,61 m/s
0.5
G
ETLBENZEN RETM
Sayfa 126
2
3
Uh>
Uhm
olduu iin ve aralarndaki fark %15den daha byk olduu iin bu kolonda
emniyetle almak mmkndr. Alama olay olmaz.
Basn D Kontrol
RafKal nl ( x w ) 4 mm. kabul edilir ise;
RafKal nl ( x w )
Dh
4
= =1
4
ekil 5.3.8: Orifiz Sabiti
ETLBENZEN RETM
Sayfa 127
C0 =0,83
Ek 12 den
okunur.
Basn kayb bilinen orifiz eitliinden kolayca hesaplanabilir. Buna gre mm sv

stunu cinsinden bu basn kayb;
2
2
1
1
G
51
2,84
C0
0,8
2
U h =
8,62=19,4 mms v s tunu
L
802
( )
51
h0 :
( )
Gazn havalandrlm sv tabakasndan geite maruz kalaca basn kayb:
ha
gsterilen bu basn kayb mm sv stunu olarak,

ha =Q p ( hw +how ) denkleminden hesaplanr .
G
4,69
=
=1,45
Q p=0,65
buradanEk 13 den
A a G 1,92 2,84
FGA =
ekil 5.3.9: Havalandrma Faktr

ha =0,65( 62,93 )=40,9 mms v s tunu
hT =h0 + ha=19,4+ 40,9=60,3 mms v s tunu

hdc =h w 10=4010=30 mm
Raf zerindeki aklk;
Svnn rafa girite akaca daralmann kesit alan;
ETLBENZEN RETM
Sayfa 128
okundu.
ile
A pe =Lwh dc10 =0,93010 =0,027 m
Svnn bu daralmadan ak esnasnda maruz kalaca basn dmesi;

2
2
L
5,06
h pe =166
=166
=9,06 mms v s tunu
LA pe
0,027802
Sv tama kanalndaki nihai sv seviyesi mm olarak ;

hda=
h w + how + hT +h pe 40+22,93+60,3+ 9,06

=
=203 mms v s tunu
Qp
0,65
(PS)/2*10-3 = 250 dr. 203<250 olduundan bu deer kabul edilebilirdir.

Svnn Tama Kanalndaki Kal Sresinin Hesaplanmas
dr =
Ad(P . S .) 0,190,45
=
L/ L
5,06/802 = 14 saniye
Gaz kabarcklarn svy sv kanalnda terk edip stteki raf terk eden gaz ile birlemeleri iin
svnn bu kanalda belli bir sre beklemesi gerekir.Svnn bu kanaldaki deeri Qdr ye eittir.
14 saniye 5 saniyeden fazla olduu iin yeterli sredir.
Kolon Ykseklii
Z=[kolon st boluu]+[Raf Says-1]*P.S+[Besleme Raf iin ek ykseklik]+[Kolon Alt
Boluu]
Z=2*1,5*P.S+[27-1]*P.S+0,25*P.S=13,16
Z=13,16 metre
Delik Says
Ah=(n dh^2)/4=0,1 m2
n= 7958 tane delik (Bir raf zerindeki toplam delik says)
ETLBENZEN RETM
Sayfa 129
Dizayn Sonular
P.S
hw
dh
Dc
Lw
X
hdc
N
NGerek
Tama yzdesi
E
Uhm
Uh
Qdr
hda
Z
E0
0,45 m (Raf aral)

40 mm(Savak ykseklii)
4 mm (Delik ap)
1,71 m
1,18 m(Savak uzunluu)
4 mm (Raf Kalnl)
30 mm
7958 tane delik
27 raf
%60
0,018 (kesirsel sv tanmas)
6,61 m/s
8,6 m/s
14 s
203 mmsv
13,16 m. (Kolon Ykseklii)
0,44 (E0=%44)
(Toplam kolon etkinlii)
Tablo 5.3.8: Distilasyon Kolon Tasarm Sonular
5.4 kinci Distilasyon Kolon Tasarm

D = 12,324 kmol/h
% 99,9 Etilbenzen (12,324
kmol/h)
F=12,564kmol/h
%98 Etilbenzen (12,404 kmol/h)
%2 Dietilbenzen (0,1599 kmol/h)
B = 0,24 kmol/h
XD=0,999
%0,1 Dietilbenzen (0,24

kmol/h)
XB=0,001
XF=0,98
ETLBENZEN RETM
Sayfa 130
F=B+D
(Toplam ktle balans)
XFF=XBB+XDD
12,564=B +D
(0,98xF)= (0,001xB)+(0.999xD)
D=12,324 kmol/st
B=0,24 kmol/st
kinci Distilasyon Kolonu in Teorik Raf Hesab
Besleme 12,564kmol/st ve 95oC de 1 atmosferde kaynama noktasnda doygun svdr. ( q=1
olur.)
ANTONE SABTLER
MADDE:
ETLBENZEN
(B)
DETLBENZEN
(C)
T KN
6,9571
9
6,9982
0
1424,255
213,21
136,2
1588,310
201,973
183,7
Tablo 5.4.1: Antonie Sabitleri

log ( P )= A
B
; T =scaklk ( K ) , P=mmHg
T +C
ki komponentin kaynama scaklklarn arasnda scaklk deerleri verilip T-xy grafii izmek
iin Xa ve Ya deerleri bulunur ve grafik edilir.
Toplam Basn = 1 atm = 760 mm Hg
PT PB
P A PB
XA=
PA
XA
PT
YA=
Buradan XA ve YA deerleri bulundu.Grafik edildi.
ETLBENZEN RETM
Sayfa 131
136,2
142
148
154
160
166
172
178
183,4
0,798
0,642
0,497
0,362
0,254
0,157
0,070
0,022
0,936
0,864
0,783
0,657
0,539
0,376
0,192
0,032
Tablo 5.4.2: T- X,Y Sabitleri

200
180
160
140
120
t-x
100
t-y
80
60
40
20
0
0
0.1
0.2
0.3
0.4
0.5
0.6
0.7
0.8
0.9
Bu grafikte yzde bileim oranlarndan x ve y yi kestii yerden orijinal X ve Y

deerleri bulunur.
Denge deerleri:
X
Y
0
0
0,1
0,24
0,2
0,41
ETLBENZEN RETM
0,3
0,57
0,4
0,68
0,5
0,77
0,6
0,83
Sayfa 132
0,7
0,88
0,8
0,92
0,9
0,96
1,00
1,00
Tablo 5.4.3 :Denge Deerleri

R=1,5 x Rmin,
XD= 0,999
XB = 0,001
XF = 0,98
Raf hesab;
lk nce denge erisi izilir.
Sonra XD , XF, XB , noktalar belirlenir.
XD noktasndan eriye teet izilip kaymadan (XD)/(Rmin.+1) bulunur.
(0,999)/(Rmin.+1) = 0,77 Rmin =0,30 R = 1,5x0,30= 0,45
1
0.9
0.8
0.7
0.6
0.5
denge
diagram
0.4
0.3
0.2
0.1
0
0
0.1
0.2
0.3
0.4
0.5
0.6
0.7
0.8
0.9
Sonra besleme dorusu izilir.(Xf=0,98)

y= -[q/(1-q)].x + [1/(1-q)].xF
q=1 olduu iin eim= dur.
Zenginleme blgesinin operasyon dorusu sonra syrma blgesinin operasyon dorusu
izilir.
ETLBENZEN RETM
Sayfa 133
En sonunda XD noktasndan balanarak XB noktasn geene kadar raflar izilir.

Besleme 3. Raftandr.
Zenginleme Blgesi 2 raftr.
Soyulma Blgesi 11 raftr.
Gerekli toplam teorik raf says 13 bulunur.
GilliandKolerasyonuna gre Teorik raf says 46 raftr.
ErbarMaddoxKolerasyonuna gre teorik raf says 42 raftr.
Raf etkinlii hesab ve gerek raf says
Kolonun ortalama scakl yaklak 159oC = 363,15oK dir.
Bu scaklkta Etilbenzennn viskozitesi =0,2195Cp
Bu scaklkta Dietilbenzen viskozitesi =0,2685Cp
Bu scaklkta T-xy grafiinden x =0,37 , y =0,66 okunur. (ekil 6-13)
=
y (1x) 0,66 (10,37)

=
=3,31
x (1 y) 0,37 (10,66)
( 6.24 )
Karmm viskozitesi (159+273oK) =0,98x0,2195+(1- 0,98)x0,2685 = 0,2205Cp

( 6.25 )
E o=5132,5 x log () = 56
Gerekli gerek raf says=
deal raf says 13

=
=24 bulunur.
Eo
0,56
kinci Distilasyon Kolonu Raf Tasarm
TB=136oC
Bileen
Etilbenzen
Besleme
F(kmol/st)
12,404
%f
%2
st rn
D(kmol/st)
12,324
%d
%99,
Alt rn
B(kmol/st)
-
%b
-
9
o
TD=182 C Dietilbenze
ETLBENZEN RETM
0,1599
%98
Sayfa 134
0,24
%0,1
TF=95o C
n
Toplam
12,564
12,324
Tablo 5.4.4: Bileen Deerleri

Kolonun Zenginletirme ve Soyulma Blgesi: sv buhar akmlar
L=
DR D =12,324
V=
D( 1+ R D ) =
L=L+qF
*0,45=5,546 kmol/h
12,324*(1+0,45)=17,87 kmol/h
= 5,546+(1*12,564)=18,11 kmol/h
LB=18,110,24=17,87
G=
kmol/h
Soyulma blgesi Sv ve Buharn Ktlesel Debisi ;
18,11 kmol /h
133,97 kg
3600 s
L=
= 0,674 kg/s
kmol
17,87 kmol /h
133,95 kg
3600
s
V=
= 0,665 kg/s
kmol
L=( 0,0008711 ) +((10,0008)721)=721 kg/m3
= ( 0,00080,01212 )+((10,0008)0,01324)=0,01324 N /m
Basn dip kabul = 1,1 atm
atm133,95 kg
kmol
G =
=3,95 kg/m3
0,082(182+273) K
1,1
Zenginleme Blgesi Sv ve Buharn Ktlesel Debisi ;
ETLBENZEN RETM
Sayfa 135
0,24
5,546 kmol /h
106,22 kg
3600 s
L=
= 0,164 kg/s
kmol
17,87 kmol /h
106,12 kg
3600 s
V=
= 0,53 kg/s
kmol
L=( 0,999761 ) +((10,999)765)=761 kg/m
= ( 0,9990,01664 ) +((10,999)0,01739)=0,01664 N /m
Basn dip kabul = 1atm
atm106,12 kg
kmol
3
G =
=3,164 kg /m
0,082(136+ 273) K
1
Kabuller
P.S. (iki raf aras mesafe) = 0,45 m.
LW savanboyu
=
=0,69
DC
kolon ap
Tablo 5.4.5: Kabuller

a = 0,0833
hW ( savak ykseklii )=40 mm.
d h ( aktif alana alan delik ap )=4 mm .
ETLBENZEN RETM
Sayfa 136
PT ( delik merkez arasmesafe )=3d h ( )

Tama yzdesi = % 60
Raf Kalnl ( x w ) = 4 mm.
Soyulma blgesi iin ap hesab:
L
F LG = L =0,075
G
V
bulundu ve Ek 9 dan kapasite faktr K1 belirlenirse,

K1 = 0,078 bulunur.
2
Ah
dh
=0,907
=0,1 ise ;
Aa
Pt
( )

ETLBENZEN RETM
Sayfa 137
0.02
0.2
( )
K1c = 0,072 olur.
U G ( kolonda almahz ) =0,60,97=0,582m/ s

LW
Ad
=0,69iin ; a=
=0,0833 ise ;
Dc
Ac
4. V
Dc=
. G . U G ( 1a )
0.5
=0,64 m
Zenginleme blgesi iin:
L
F LG = L =0,02
G
V
bulundu ve Ek 9 dan kapasite faktr K1 belirlenirse
K1 = 0,081 bulunur.
Ah
dh 2
=0,907
=0,1 ise ;
Aa
Pt
( )
0.02
0.2
( )
K1c= 0,078 olur.
ETLBENZEN RETM
Sayfa 138
L G
=0,97 m/ s
G
L G
=1,21 m/s
G

LW
Ad
=0,69iin ; a=
=0,0833 ise ;
Dc
Ac
Dc=
4. V
. G . U G ( 1a )
0.5
=0,57 m .
Dcsoyulma>Dczenginlemeolduu iin zenginleme blgesinde allr.
ETLBENZEN RETM
Sayfa 139
ekil 5.4.2: Kesirsel Sv Tanmas

F LG = 0,075 deerine kar Ek 10 den %60 tama yzdesine gre kesirsel sv tamas
olan
E = 0,017 okundu. E < 0,1 olduundan sorun tekil etmez.
2
Ac ( kolon kesit alan )=
Dc
=0,32m2
4
2
Ad (sv tama kanalnn alan) = Ac*a = 0,027 m
An (net alan) = Ac Ad = 0,293 m
Aa (aktif alan) = An Ad = 0,266 m
2
Ah (toplam delik alan) = 0,1 * 0,266 = 0,0266 m
LW
(savak boyu) = 0,69*0,64= 0,44 m
Alamann kontrol
Uh ( buhar n deliklerden i h z ) =
G
0,665
=
=6,33 m/s
GAh 3,950,0266
how ( savak st s v y ksekli i )=750
2
L
0,674
3
=750
LLW
7210,44
how =12,4 mm
hw=40 mm. kabul yaplmt.
hw +h ow =52,4 mm .
ETLBENZEN RETM
Sayfa 140
2
3
Ek 11 den K2 = 30,1 okunur.

U h m=
Uh>
K 20,90 (25,4d h)
=5,45 m/s
0.5
G
Uhm
olduu iin ve aralarndaki fark %15den daha byk olduu iin bu kolonda
emniyetle almak mmkndr. Alama olay olmaz.
Basn D Kontrol
RafKal nl ( x w ) 4 mm. kabul edilir ise;
RafKal nl ( x w ) 4
= =1
Dh
4
ETLBENZEN RETM
Sayfa 141
ekil 5.4.4: Orifiz Sabiti

C0 =0,83
Ek 12 den
okunur.
Basn kayb bilinen orifiz eitliinden kolayca hesaplanabilir. Buna gre mm sv

h0 :
stunu cinsinden bu basn kayb;
1 2
1 2
G
51
3,95
C0
0,83
2
2
U h =
6,33 =16,25 mms v s tunu
L
721
( )
51
( )
Gazn havalandrlm sv tabakasndan geite maruz kalaca basn kayb:
ha
gsterilen bu basn kayb mm sv stunu olarak,

ha =Q p ( hw +how ) denkleminden hesaplanr .
FGA =
G
0,665
=
=1,26
Q p=0,65
buradanEk 13 den
A a G 0,266 3,95
ETLBENZEN RETM
Sayfa 142
okundu.
ile
ekil 5.4.5: Havalandrma Faktr

ha =0,65(52,4 )=34,06 mms v s tunu
hT =h0 + ha=16,25+34,06=50,31 mms v s tunu

hdc =h w 10=4010=30 mm
Raf zerindeki aklk;
Svnn rafa girite akaca daralmann kesit alan;

A pe =Lwh dc103=0,930103=0,027 m2
Svnn bu daralmadan ak esnasnda maruz kalaca basn dmesi;
2
2
L
0,674
h pe =166
=166
=0,20 mms v s tunu
LA pe
0,027721
Sv tama kanalndaki nihai sv seviyesi mm olarak ;

hda=
h w + how + hT +h pe 40+12,4+ 50,31+ 0,20

=
=159 mms v s tunu
Qp
0,65
(PS)/2*10-3 = 250 dr. 159 < 250 olduundan bu deer kabul edilebilirdir.
Svnn Tama Kanalndaki Kal Sresinin Hesaplanmas

ETLBENZEN RETM
Sayfa 143
dr =
Ad(P . S .) 0,0270,45
=
L/ L
0,674 /721 = 13 saniye
Gaz kabarcklarn svy sv kanalnda terk edip stteki raf terk eden gaz ile birlemeleri iin
svnn bu kanalda belli bir sre beklemesi gerekir.Svnn bu kanaldaki deeri Qdr ye eittir.
13 saniye 5 saniyeden fazla olduu iin yeterli sredir.
Kolon Ykseklii
Z=[kolon st boluu]+[Raf Says-1]*P.S+[Besleme Raf iin ek ykseklik]+[Kolon Alt
Boluu]
Z=2*1,5*P.S+[24-1]*P.S+0,25*P.S=12m
Z=12 metre
Delik Says
Ah=(n dh^2)/4=0,0266 m2
n=2117 tane delik (Bir raf zerindeki toplam delik says)
Dizayn Sonular
ETLBENZEN RETM
Sayfa 144
P.S
hw
dh
Dc
Lw
X
hdc
N
NGerek
Tama yzdesi
E
Uhm
Uh
Qdr
hda
Z
E0
0,45 m (Raf aral)

40 mm(Savak ykseklii)
4 mm (Delik ap)
0,64 m
0,44 m(Savak uzunluu)
4 mm (Raf Kalnl)
30 mm
2117 tane delik
24 raf
%60
0,017 (kesirsel sv tanmas)
5,45 m/s
6,33 m/s
13 s
159 mmsv
12 m. (Kolon Ykseklii)
0,56 (E0=%56)
(Toplam kolon etkinlii)
Tablo 5.4.6. Distilasyon Kolon Tasarm Sonular
ETLBENZEN RETM
Sayfa 145
SONU
Yaplm olan tasarm almalar sonucunda yllk 10000 ton kapasiteli etilbenzen retim
tesisi kurulmutur. retim yntemi iin gaz faz mobil badger ynteminden yararlanlmtr.
alma kapsamnda etilbenzen retiminin endstride yaygn olarak kullanld ve plastik
hammaddesi olarak kullanlan stiren retiminde temel hammadde olarak kullanld ve bu
nedenle endstride byk nem arz ettii anlalmtr.
ETLBENZEN RETM
Sayfa 146
KAYNAKLAR
1. Che 455 Major1Ethyl Benzene Process
2.Zeolites in Industrial Seperation and CatalysisDr.SantiKulprathipanja(2009)
3.Handbook of Chemical Processing EquipmentNicholasP.Cheremisinoff
4. www.petkim.com.tr
5.PerrysChemicalEngineers Handbook, editedby R. H. Perry and D. W.Green, McGraw-Hill,
Inc., New York, NY.
6. Temel Kimyasal Tepkime MhendisliiProf.Dr.Satlm BASAN
7. www.vurup.sk
8.www.scribd.com
9. Ktle Transferi Esaslar ve UygulamalarProf.Dr.BekirZht UYSAL
10. Ktle Aktarm ve Ktle Aktarm IlemleriProf.Dr.Erden ALPAY
11. Kimya Mhendislii TasarmRaySINNOTT,Gavin TOWLER
12. Mhendislik Yaklamyla TermodinamikYunus.A.ENGEL
13. www.isgum.gov.tr
14. www.ytusigmadergisi.com/pdfs/198.pdf
15.www.cemsan.com.tr
16.www.mhendislikbilgileri.com
17. Kimya Mhendisleri in Mhendislik EkonomisiAliTGREL,Alper ERDOAN(1995)
18. Max S. Peters,K.D.TimmerhausPlant Design andEconomicsforChemicalEngineers
19. Atatrk niversitesi Mhendislik FakltesiA.Kadir.ZER Mhendislik Ekonomisi Fy
20. www.icis.org
21. www.themetalstore.co.uk
ETLBENZEN RETM
Sayfa 147

Etil Benzen

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Etil Benzen

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

NDEKLER

3.7.REAKSYON ENTALPS VE REAKTAN-RNLERN ZGL ISILARININ

Atatrk niversitesi Kimya Mhendislii

Benzenin etilenle katalitik alkilasyonuyla

Petrol rafinerileri ve petrokimya tesislerinde retilen ksilen iinden dorudanayrlarak

Alevlenme Noktas(Kapal Kap)

Kendiliinden Tutuma Noktas

Baz Kritik Deerler

Benzen kritik scaklk-(289C)

Benzen kritik basn-(4.89MPa)

Etilen kritik scaklk-(9.5C)

Etilen kritik basn-(50.6bar)

Etilbenzen kritik scaklk-(343.05 C)

Etilbenzenin kritik basnc-(3.701Mpa)

1.2.ETLBENZENN KULLANIM ALANLARI

1.4.ETLBENZEN RETM YNTEMLER

Petrol rafinerileri ve petrokimya tesislerinde retilen ksilen iinden dorudan

SIVI FAZ RETM

MOBL BADGER PROSES

TRKYEDE VE DNYADA ETLEN VE ETL BENZEN RETM

PROSESN AKI EMASI

Besleme ve alma artlar

2. DEPOLAMA VE AKI ELEMANLARI

ok yksek basnlar altnda depolanmas gereken maddelerin, (rnein hafif

2.1.2.Basn Altnda Depolama

2.1.3.Dk Scaklklarda Depolama

Depolama ve Ak Elemanlar le lgili Hesaplamalar

Benzenin yllk tketim miktar:

Aylk benzen ak debisi ;

S:cidar kalnl (m)

P=i basn (N/ m

Benzen tank iin cidar hesab:

ki sonu karlatrldnda S deeri (Pr/) deerinden byk olduundan dolay c=0

H=9.5 m 2 tane dikey silindirik tank kullanlalacaktr .

2.7.Etilen Depolama Tank Tasarm

Etilen Besleme Kapasitesi

Etilenin aylk depolama kapasitesi;

Aylk hacim hesab;

Bu ap ok byk olduundan uygun aplarda 3 tankta depolama yaplacaktr.

Cidar kalnl (S) hesab;

2.8.Benzen Pompa Tasarm

Tm mekanik enerji denklii;

P1= 1 atmEs+ED=0.35+0.35=0.7 bar

Tablo 5.15 den =0.825okunur.

(k1)/k (1.231) /1.23 n1

Kompresrde sktrma ii;

0.9 8314 298

Kompresrden k scakl hesab;

1 kademeli kompresr iin sktrma ii;

Kompresr gcnn hesab;

Tablo 5.9 dan =0.86 olduuna karar verilir.

Tablo 5.10 dan en yakn g deeri 7 HP lik kompresr seilir.

2.10.Etil Benzen Depolama Tank tasarm

EtilBenzen tank iin cidar hesab;

ki sonu karlatrldnda S deeri (Pr/) deerinden byk olduundan dolay c=0

S= 6,8 mm D=8m2 tane dikey silindirik tank kullanlacaktr. H=10m

DiEtilbenzenin aylk depolama kapasitesi;

Aylk hacim hesab;

uygun aplarda 1 tankta depolama yaplacaktr.

Cidar kalnl (S) hesab;

2.12.DETLBENZEN POMPA HESABI;

z2=12m P2= 1 atm P1= 1 atmEs+ED=0.35+0.35=0.7 bar

Elektrik motor gc hesab:

Cp= A +BT + CT^2 + D*T^3

ngaz= A + BT + CT2

netilen= (-3.985) + (3.872610^-1)656 + (-1.122710^-4)(656)^2

nbenzen= (-0.151) + (2.570610^-1)656 + (-8.979710^-5)(656)^2