Metoda Deformacija Z

Stroga metoda
deformacija
EA
EA
POJMOVI
EA
12EI
(1 + )l3
6EI
(1 + )l2
12EI
(1 + )l3
6EI
(1 + )l2
4EI
(1 + )l
6EI
(1 + )l2
EA
l
12EI
(1 + )l3
6EI
(1 + )l2
12EI
(1 + )l3
6EI
(1 + )l2
2EI
(1 + )l
6EI
(1 + )l2
Stroga metoda
Gornja matrica krutosti sa = 0
deformacija sa zanemarenjem
deformacije smicanja
Tehnicka metoda
12
6l 12
6l
2
2
deformacija
EI
6l 2l
6l 4l
2
Stap
aksijalno
12 6l
l3 12 6l
krut zanemarena
6l 2l2 6l 4l2
poduzna deformacija
k1
k2
k3
3 0 3
3l
Posto su stapovi horizontalni ili
EI
0
0
0 0
vertikalni, izbjeci cemo premnozavanje
3
3 0
3 3l sa matricom transformacije
l
3l 0 3l 3l2
k1 k2
k3
3
3l 3
2
EI
3l 3l 3l
3
l3 3 3l
0
0
0
Metoda zaokreta EI
uglova
l
4
2
3EI
l
2
4
0 Moguce je formirati i matrice

0
krutosti za stap sa otpustenom
0 poprecnom silom, sto ce biti dato
0 u zadacima
6
1
4
l
Proizvoljan polozaj stapova

Transformacija iz lokalnog u globalni
koordinatni sistem K glob = T T K loc T
3
4
2
3
Stapovi
horizontalni ili vertikalni
1
Matrica transformacije T = I
Rotacija ostaje nepromijenjena pri
rotaciji koordinatnog sistema u ravni 1
pa ovu matricu krutosti nije potrebno
premnozavati sa matricom transformacije
6EI
l2
2EI
6EI
2
4EI
l
Proizvoljan polozaj stapova
Brojevima su oznaceni lokalni stepeni slobode kretanja. (Vazi za sve.)
5.1 O SNOVNI

Metoda krutih
12EI
1 1
rigli, a vertikalnih
1
1
l3
elasticnih stubova
(ad hoc naziv;
ovakav okvir
se zove i

1 1
smicuca greda) 3EI
1
1
l3
Bice koristeno kod dinamickog proracuna

gdje cemo (da bismo smanjili broj stepeni
slobode kretanja) pretpostaviti da su grede potpuno
krute a stubovi aksijalno kruti.
Stap
vertikalan
kod okvira sa
krutom gredom
2
Resetka
c2
EA
cs
l c2
cs
c 0

s 0 EA
1
=
0 c l
1
0 s
1
1
cs
s2
cs
s2

c
0
c2
cs
c2
cs
s 0
0 c
cs
s2
cs
s2
0
s
u1
u2

u3 =
u4
c
s
0
0
0

0
un1
c
un2
s
Matrica krutosti vec premnozena

sa matricom transformacije
c = cos
s = sin
Slika 5.1: Matrice krutosti u lokalnom koordinatnom sistemu (osim stapa resetke) za najcesce slucajeve idealizacija ravnih linijskih konstrukcija. Matrica krutosti elementa u globalnom koordinatnom sistemu se dobija transformacijom komponentalnih krutosti iz lokalnog
u globalni koordinatni sistem dakle premnozavajuci matricu krutosti sa matricom transformacije:
=
caju kad se
. U slu
radi o horizontalnim i vertikalnim stapovima elementi matrice su 1 i 1 sto nam omogucava da efikasno (a bez racunara) formiramo
globalnu matricu konstrukcije. U slucaju resetke zbog proizvoljnosti polozaja stapova ne mozemo izbjeci matricu transformacije ali
mozemo unaprijed proracunati
sto je gore i dato.

Biljeske sa vjezbi - ver 0.14 - siljak.ba/statika ,,, siljak.ba
93
5. M ETODA
DEFORMACIJA
y
Tk
Ti
Mk
Mi
x
l
Mi
P
P
a
b
M
M
ab2
l2
b
(2a b)
l2
l
p
Mk
P
a
Tg
pa2
(10bl + 3a2 )
60l2
pa3
(5b + 2a)
60l2
Td
T
h
EIt
Tk
P b2
(3a + b)
l3
6M
pa3
(4l 3a)
12l2
pl2
30
EIt
a
(2b a)
l2
pl2
20
a2 b
l2
pl2
12
pl2
12

pa2
2 2l(3l 4a) + 3a2
12l
Ti
pa2
2l3
ab
l3
P a2
(a + 3b)
l3
6M
pl
2
2al a2
2l3
a
7pl
20
pl
2

pa2
(l a)2 l3
2l3
pa
(5a2 b 20al2 a3
60l3
10abl 30bl2 )
ab
l3
3pl
20
pa3
(a b 2l)
12l3
T
h
T = Td Tg
T0 = (Td + Tg )/2
Slika 5.2: Evivalentno opterecenje na stapu kruto vezanom na oba kraja
94
Statika Konstrukcija I - siljak.ba/statika ,,, siljak.ba
UN
5.2 P RORA C
5.1.1
NIH SILA NA KRAJEVIMA S TAPOVA

PRESJE C
5.2.2
Matematska konvencija o predznaku

presje
cnih sila
U metodi deformacija koristimo matematsku konvenciju o

predznacima presjecnih sila. Pozitivne sile i pomjeranja su dati
na slici 5.4
Stap
kruto vezan u
cvoru a zglobno u
cvoru
(5.2)
(
)
= 3 3

= 0
Ti
vi
Mi
i
Ni
ui
Tk
vk
Mk
k
Nk
uk
(
)

= 3 3
(
)
= 3 3

= 0.5 + 1.5
+ 0.25
Slika 5.4: Matematska konvencija o predznacima pomjeranja i

sila - pozitivni smjerovi.
Dakle ako kao rezultat dobijemo vektor sila
0.00
54.34
=
0.00
54.34
Vektor predstavlja vektor ekvivalentnog opterecenja na

stapu kruto vezanom na oba kraja, dok sa oznakom
oznacavamo evivalentno opterecenje na stapu sa otpustenom
nekom vezom, u gornjem slucaju je to zglobna veza u cvoru .

=
=
Veza izmedu sila na zglobno i kruto vezanom stapu postoji pa

je za gornji slucaj
dobili smo konstantan momenat duz stapa.
5.2
Prora
cun presje
cnih sila na krajevima
stapova
Presjecne sile na krajevima stapa proracunavamo sa
= + 1.5
=
1.5
(5.1)
5.2.3
vektor sila na krajevima stapa,

matrica krutosti elementa,
vektor pomjeranja cvorova stapa,
vektor ekvivalentng opterecenja na kruto vezanom
stapu dat u tabeli 5.2 za neke najcesce slucajeve
opterecenja.
Stap
kruto vezan na oba kraja
(
)
= 4 + 2 6

(
)
= 2 + 4 6

(
)
= 6 + 6 12

(
)
= 6 6 + 12

gdje je =
i = 2 =
=0
gdje je
5.2.1
(5.3)
Stap
kruto vezan u
cvoru a zglobno u
cvoru
= 0
(
)
= 3 3

(
)
= 3 3

(
)
= 3 3

= 0.5 + 1.5
+ 0.25
Veza izmedu sila na zglobno i kruto vezanom stapu postoji pa

je za gornji slucaj
=0
=
1.5
= + 1.5
95
5. M ETODA
a)
ukruto
DEFORMACIJA
b)
c)
K uu
K
uu
udef.
Kukruto = 0
Kudef. = r
uT Ku 0,

(u 6= 0)
K uu
K ru
K ur
K rr

uu
ur
uTu K uu uu > 0,
ru
rr
uT Ku > 0,
(u 6= 0)
(uu 6= 0)
Slika 5.3: a) Deformaciona energija se moze proracunati kao = 12 . Ako nema deformacije nema ni deformacione energije pa
je za nenulte vektore (za nula vektor trivijalno) koji predstavljaju pomjeranje konstrukcije kao kruto tijelo = 0; za vektore
koji predstavljaju deformisanje konstrukcije je > 0; Dakle za matricu postoje nenulti vektori za koje je kvadratna forma
= 0 i nenulti vektori za koje je kvadratna forma pozitivna sto je po definiciji pozitivno-semidefinitna matrica, a takav
sistem jednacina nema jedinstveno rjesenje.
b) Uobicajena procedura rjesavanja sistema jednacina: uvrstavanje poznatih pomjeranja i rjesavanje po nepoznatim pomjeranjima
. Za svaki nenulti vektor je
sto dio konstrukcije koji odgovara ne moze biti pomjeren bez deformisanja. Po
> 0 po
definiciji pozitivno definitne matrice, matrica je pozitivno definitna. Determinanta pozitivno definitne matrice je uvijek pozitivna,
sto znaci da matrica nije singularna sto dalje znaci da sistem = ima jedinstveno rjesenje
c) Druga mogucnost formiranja rjesivog sistema jednacina konstrukcije je apliciranje opruga krutosti . Ovdje se ne radi o opruzi sa
dva stepena slobode kretanja (iako ovdje mozemo zamisliti i takav element, a onda uvrsteno poznato pomjeranje 0 i lokalno staticki
kondenzovan pa dobijen element sa jednim stepenom slobode kretanja) vec o opruzi sa jednim stepenom slobode kretanja cija je
jednacuna ravnoteze = gdje su , i skalari. se ovdje dodaje globalnoj matrici krutosti, naravno, samo na dijagonalni element
ci pomjeranje
, gdje je stepen slobode kretanja u kojem je aplicirana opruga. Apliciranjem opruga se sprije
konstrukcije kao kruto tijelo i dobije pozitivno definitna matrica sistema jednacina.
96
5.3 Z ADACI
5.3
Zadaci
Zadatak 1 Proracunati ugib u sredini grede na slici 5.5

metodom deformacija. Pretpostaviti da je greda aksijalno kruta.
g
EI
l
Slika 5.5
Rjesenje U sredini grede cemo umetnuti cvor. Matrica krutosti

stapa zglobno vezanog na jednom kraju koji ima dva stepena
slobode kretanja, koja su pomjeranja cvorova okomito na stap
je
[
]
3
1 1
1
1
3
2
1
Slika 5.6: Obiljezavanje cvorova, stapova i stepeni slobode kretanja.
Matrice krutosti stapova sa obiljezenim globalnim stepenima

slobode kretanja:
1
3
0
(/2)3
3
1
(/2)3
11 =
(/2)3
(/2)3
3
1
(/2)3
3
0
(/2)3
(/2)3
(/2)3
3
3
48
+
=
(/2)3
(/2)3
3
Opterecenje
=
+ 1.5
(/2)2
=
+ 1.5
=
22
12 /2
16
=
1.5
(/2)2
5
=
1.5
=
22
12 /2
16
5
5
5
=
16
16
8
Postavljamo jednacinu metode deformacija i rjesavamo
1 =
11 1 = 1
48
5
54
1 =
1 =
3
8
384
97
5. M ETODA
Zadatak 2 Metodom deformacija odrediti pomjeranja i

presjecne sile za konstrukciju na slici 5.7.
= 2 107 /2 . Pretpostaviti da su svi stapovi aksijalno
kruti.
DEFORMACIJA
1,1 =
1,2 =
10kN/m
1,3 =
100kN
30/50
2,2 =
30/30
4m
30/30
150kN
2,4 =
3,3 =
3,4 =
3m
3m
4,4 =
3
3
+ 3 = 1265.625
3
3
= 2531.25
2
3
= 2531.25
2
3
3
+
= 72625.00
3
= 20833.333
2
3
3
+
= 72625.00
3
= 20833.333
2
3
3
+ 3 = 13888.889
3
Slika 5.7
Matrica krutosti
Rjesenje
y
2
x
3
1265.625
2531.250
72625.000
2531.250
0
72625.000
simetricno
0
20833.333
20833.333
13888.889
Vektor sila
Za kruto vezan stap 3
y
x
1
2
10 32
=
= 7.5
12
12
2
2
10 3
=
=
= 7.5
12
12
10 3
=
=
= 15.0
2
2
10 3
=
= 15.0
=
2
2
23
=
32
23
Slika 5.8: Obiljezavanje cvorova, stapova i stepena slobode

kretanja. Posto se pretpostavlja aksijalna krutost stapova,
cvorovi 2 i 4 imaju isti SSK 1 u horizontalnom pravcu, a
mogucnost vertikalnog pomjeranja cvorova 2 i 4 ne postoji
32
Za stap 3 zglobno vezan u cvoru 3

1
3
1
2
2
3
0
3
0
0
3
2
3
2
3
3
2
3
0
3
2
4 3
0
0
0
3
3
3
2
3
3
3
2
3
3
3
2
3
2
0
3
3
0
3
1
3
2
3
0
3
0
0
3
2
3
3
2
3
3
3
2
3
3
3
4
0
0
3
0
3
3
3
2
3
3
3
3
3
2
23
= 23
0.5 32
= 7.5 0.5 7.5 = 11.25
32
=0
32
7.5
= 15 1.5
= 18.75
23
3
7.5
= 32
+ 1.5 32 = 15 + 1.5
= 11.25
23
3
23
= 23
1.5
32
3
3
2
0
3
2

0.00
100.00
11.25
0.00
3
+
= + =
0.00
0.00
150.00
11.25
100.00
11.25
=

0.00
161.25
Rjesenjem sistema = dobijaju se pomjeranja
0.092172
0.027734
=
0.021154
0.084943
98
5.3 Z ADACI
Proracun rotacija krajeva stapa u cvoru 3
23
+ 0.25
23
23
34
34
= 0.5 43 + 1.5
+ 0.25
34
34
32 = 0.5 23 + 1.5
34
1,2
1,3
2,2
2 107 0.003125
=
= 20833.333
=
23
3
2 107 0.003125
=
=
= 20833.333
34
3
= = 0.084943 0 = 0.084943
23
34
23
3
3
+ 3 = 1265.625
3
3
= 2 = 2531.25
3
= 2 = 2531.25
4
3
+
= 93458.333
=
6
= 2 = 41666.667
2
=
= 41666.667
3
3
=
+
= 72625.00
3
= 2 = 20833.333
12
3
=
+ 3 = 34722.222
3
6
= 2 = 41666.667
4
= 83333.333
=
1,1 =
32
2,4
2,5
34 = = 0 (0.084943) = 0.084943
3,3
3,4
32
34
7.5
0.084943
+ 0.25
= 0.5 (0.027734) + 1.5
3
20833.333
= 0.028514
(5.4)
0.084943
0
= 0.5 0.021154 + 1.5
+ 0.25
3
34
= 0.031894
(5.5)
4,4
4,5
5,5
Matrica krutosti
Uvodenje stepena slobode kretanja u proracun
Sad cemo, da bismo vjezbali metodu deformacija, uvesti stepen
slobode kretanja 5 u proracun, kako je prikazano na slici 5.9.
U ovom slucaju stap 3 je kruto vezan na oba kraja, dok je stap
4 stap sa otpustenim momentom kod cvora 3 cime se ostvaruje
zglobna veza u cvoru 3.
4
3
y
x
32
3
1
2
2
0 3
0
0
3
12
3
2
2
12
4
3
6
5
2
23
3
2
3
3
3
2
3
3
3
2
5
6
2
6
2
6
2
12
3
6
2
6
2
3
1
3
2
0 3
0
0
12
3
6
2
32
2531.250
0
72625.000
simetricno
3
2
3
3
2
3
3
3
2
3
3
0
41666.667
20833.333
34722.222
0
41666.667
0
41666.667
83333.333
3
3
0
0
0 3
3
3
2
3
3
3
2
3
3
3
2
10 32
2
=
= 7.5
12
12
2
2
10 3
=
=
= 7.5
12
12
10 3
=
=
= 15.0
2
2
10 3
=
=
= 15.0
2
2
23
=
2531.250
93458.333
Za kruto vezan stap 3
Slika 5.9
1265.625
Vektor sila
x 3
3
2
3
2
Globalni vektor sila
100.00
7.50
0.00
=
165.00
7.50
0.092172
0.027734
0.021154
0.084943
0.028514
Zakljucujemo da je
5 = 32
99
5. M ETODA
DEFORMACIJA
sto je proracunato jednacinom 5.4.

Proracun rotacije kraja stapa 3 u cvoru 3:
34 = = 0 (0.084943) = 0.084943
(5.6)
1,2
1,3
34
+ 0.25 34
34
34
0.084943
0
= 0.5 0.021154 + 1.5
+ 0.25
3
34
= 0.031894
34 = 0.5 43 + 1.5
34
3
3
+ 3 = 1265.625
3
3
= 2 = 2531.25
3
= 2 = 2531.25
4
3
+
= 93458.333
=
6
= 2 = 41666.667
2
= 41666.667
=
3
4
=
+
= 93458.333
6
= 2 = 41666.667
2
= 41666.667
=
12
12
=
+
= 55555.556
3
3
6
= 2 = 41666.667
6
= 2 = 41666.667
4
=
= 83333.333
4
= 83333.333
=
1,1 =
2,2
(5.7)
2,4
2,5
Uvodenje jos jednog stepena slobode kretanja u proracun
3,3
Sad cemo, ponovo u svrhu vjezbanja metode deformacija,

uvesti stepen slobode kretanja 6 u proracun, kako je prikazano
na slici 5.10. Stapovi

3 i 4 su kruto vezani na oba kraja, ali
imaju razlicite rotacione stepene slobode kretanja u cvoru 3 i
isti vertikalni (4) SSK cime se ostvaruje zglobna veza.
x 3
4,5
3,6
4,4
4
1
3,4
4,6
5,5
y
x
6,6
Matrica krutosti
Slika 5.10
=
1
3
1
2
2
3
0
3
0
0
3
2
3
3
3
2
3
3
3
2
12
0
2
2
12
4
3
6
5
2
6
2
6
2
6
2
6
2
6
2
6
2
3
1
3
2
3
0
3
0
0
4
12
3
12
3
12
4
6
2
12
0
3
6
3
2
3
2
3
3
2
3
3
3
2
3
3
0
0
6
2
6
2
6
2
6
2
6
2
6
2
1265.625
2531.250
93458.333
2531.250
0
93458.333
0
41666.667
41666.667
55555.556
simetricno
0
41666.667
0
41666.667
83333.333
0
0
41666.667
41666.667
0
83333.333
12
3
12
3
100.00
7.50
0.00
165.00
7.50
0.00
0.092172
0.027734
0.021154
0.084943
0.028514
0.031894
Mozemo zakljuciti da je
6 = 34
proracunato jednacinama 5.5 i 5.7
100
5.3 Z ADACI
-47.5
Presjecne sile na krajevima stapa proracunavamo sa
-447.5
Proracun presjecnih sila na krajevima stapova
-447.5
-47.5
U razvijenom obliku mozemo pisati
Za stap kruto vezan u cvoru , a zglobno u cvoru

(
)
= 3 3

= 0
149.167
149.167
-111.875
T
11.875
-111.875
-149.167
-30.833
(
)
= 3 3

(
)
= 3 3

-30.833
Stap
zglobno vezan u cvoru , a kruto u cvoru
-0.833
-30.833
11.875
-11.875
i = 2
-11.875
gdje je =
-11.875
Za kruto vezan stap

)
(

= 4 + 2 6
(
)
= 2 + 4 6

(
)
= 6 + 6 12

(
)
= 6 6 + 12

-149.167
= 0
(
)
= 3 3

(
)
= 3 3

(
)
= 3 3

Slika 5.11: Dijagrami presjecnih sila
Na stranici 102 dat je numericki proracun presjecnih sila na

krajevima stapova.
101
5. M ETODA
DEFORMACIJA
Stap
1
)
(
0.092172
= 47.5
21 = 3375.0 3 (0.027734) 3
4
12 = 0
(
)
0.092172
21 = 843.75 3 (0.027734) 3
= 11.875
4
(
)
0.092172
12 = 843.75 3 (0.027734) 3
= 11.875
4
Stap
2
23
32
23
32
)
(
0.084943
(7.5) = 47.50
= 20833.333 4 (0.027734) + 2 (0.028514) 6
3
(
)
0.084943
= 20833.333 2 (0.027734) + 4 (0.028514) 6
7.5 = 0.00
3
(
)
0.084943
= 6944.444 6 (0.027734) + 6 (0.028514) 12
(15.0) = 30.833
3
(
)
0.084943
= 6944.444 6 (0.027734) 6 (0.028514) + 12
(15.0) = 0.833
3
Stap
3
(
)
(0.084943)
34 = 20833.333 4 0.031894 + 2 0.021154 6
= 0.00
3
(
)
(0.084943)
43 = 20833.333 2 0.031894 + 4 0.021154 6
= 447.50
3
(
)
(0.084943)
34 = 6944.444 6 0.031894 + 6 0.021154 12
= 149.167
3
(
)
(0.084943)
43 = 6944.444 6 0.031894 6 0.021154 + 12
= 149.167
3
Stap
4
)
(
0.092172
45 = 3375.0 3 0.021154 3
= 447.50
4
54 = 0
(
)
0.092172
45 = 843.75 3 0.021154 3
= 111.875
4
(
)
0.092172
54 = 843.75 3 0.021154 3
= 111.875
4
102
5.3 Z ADACI
Zadatak 3 Zglob u cvoru 3 na konstrukciji iz prethodnog

zadatka ukrutiti vezom krutosti = 5000 / kako
je prikazano na slici 5.12. Proracunati pomjeranja cvorova,
presjecne sile i nacrtati dijagrame presjecnih sila.
= 2 107 /2 .
Globalni vektor sila ostaje isti kao u prethodnom zadatku
100.00
7.50
0.00
=
165.00
7.50
0.00
150kN
10kN/m
3
100kN
0.092172
0.015645
0.009065
=
0.039863
0.010550
0.013930
30/50
30/30
4m
30/30
m
cM = 5000 kN
rad
Sila u opruzi
3m
=
Slika 5.12
Rjesenje Obiljezicemo stepene slobode kretanja kao u prethodnom zadatku
74.9
4
m
5000 kN
rad
149.167
cM =
y
x
18.73
-30.833
149.167
Slika 5.13
18.73
5
6
5000
5000
5000
5000
18.73
18.73
18.73
]

Matrica krutosti opruge je
Sa slike 5.13 vidimo
da opruga povezuje SSK 5 i 6 pa cemo sljedecu matricu dodati

matrici krutosti konstrukcije koju smo proracunali u prethodnom zadatku
-81.27
-81.27
-0.833
-325.1
74.9
122.4
] [
] [
]
0.010550
122.401
=
0.013930
122.401
y
3
5000
5000
5000
5000
-325.1
3m
-149.167
-30.833
-30.833
-149.167
pa dobijamo
1265.625
2531.250
2531.250
93458.333
41666.667
41666.667
93458.333
41666.667
55555.556
41666.667
simetricno
83333.333
+5000.000
41666.667
41666.667
-5000.000
83333.333
+5000.000
103
5. M ETODA
Zadatak 4 Konstrukciju iz prethodnog zadatka proracunati sa

elasticnim osloncima umjesto krutih, prema slici 5.15.
y
x
8
5
3
2
10
3
1
4
4
m
cM = 5000 kN
rad
y
x
10
7
c1 = 3 104 kN/m
c5 = 2 104 kN/m
76.63
-323.374
-323.374
124.126
1
8
Rjesenjem sistema = dobijamo
0.098800
0.016972
0.008249
0.044748
0.011794
=
0.013031
0.000639
0.001028
0.004042
0.007458
76.63
DEFORMACIJA
Slika 5.15
3
1
2
2
3
7
3
0
0
3
2
3
3
3
2
3
3
3
2
3
1
3
2
3
9
3
0
0
3
2
3
3
2
3
3
3
2
3
3
149.167
149.167
-80.844
T
19.16
-80.844
19.156
-0.833
19.156
19.16
19.156
-30.833
Rjesenje Na slici 5.15 su takoder dati stepeni slobode kretanja.

Mozemo primijetiti da smo u cvorovima 1 i 5 uveli dodatne
stepene slobode kretanja 7, 8 i 9, 10. Uvodeci stepen slobode
kretanja 8 u cvoru 1, a zadrzavajuci pretpostavku o aksijalnoj
krutost stapova, cvor 2 takode dobija mogucnost pomjeranja 8.
Isto vazi i za cvor 4 i SSK 10.
-149.167
-30.833
8
12
8
2
2
12
4
3
6
5
2
6
2
6
2
12
3
6
2
6
2
12
3
6
2
Vektor sila
100.00
7.50
165.00
7.50
=
15.00
0
0
104
6
2
12
4
6
2
12
10
3
6
3
2
10
6
2
6
2
12
3
6
2
6
2
12
3
6
2
6
2
-30.833
-149.167
5.3 Z ADACI
1265.625
2531.250
93458.333
2531.250
0
0
0
0 41666.667
41666.667
0
93458.333
41666.667
0 41666.667
55555.556 41666.667 41666.667
88333.333 5000.000
88333.333
simetricno
632.813
0
632.813
0
2531.250
41666.667
0
0
0
0 2531.250 41666.667
0 27777.778
0 27777.778
0
41666.667
0
0
0
0
0 41666.667
30632.813
0
0
0
57777.778
0
0
20632.813
0
47777.778
105
5. M ETODA

presjecne sile za konstrukciju na slici 5.17
30/30
30/30
y
x
y
4
6
y
Slika 5.19
Slika 5.17
Mki
6m
Tki
EI
l
3m
30/30
Mik
30/40
2m
Tik
50kN
50kN
Takabejeve jednacine
tap kruto vezan na oba kraja
S
4m
10kN/m
30/30
30/40
DEFORMACIJA
gdje je =
2
6
3
, = 2 , =
tap sa oslobodenim momentom na kod cvora

S
Tik
(
)
= 2 + 3

)
(
= + 2 3

(
)
= + 2

)
(
= + 2

Tki
x
1
3
1
EI
l
Mki
k
Slika 5.20
Slika 5.18: Obiljezavanje stepeni slobode kretanja
= 0
Rjesenje
Postavljanjem Takabejevih jednacina
Pomjeranja koja se traze
Rotacije cvorova 3 , 4 , 5 , 6
Translatorna pomjeranja 1 , 2
(
)
= 1.5

(
)
= 0.5

(
)

= 0.5
tap sa oslobodenim momentom na kod cvora

S
Tik
Mik
Tki
EI
l
k
Slika 5.21
(
)
= 1.5

= 0
(
)
= 0.5

(
)
= 0.5

106
5.3 Z ADACI
Postavljanje Takabejevih jednacina ravnoteze

Rotacija cvora 3
31
(
)
1
= 1.5 10125 3
20
4
34 = 1.5 16000(3 ) (55.555)

35 = 13500 [23 + 5 (2 ) (7.5)]
31 = 15187.5 3 +3796.875 1 20.00
34 = 24000.0 3
+55.555
35 = 27000.0 3 +13500.000 5 + 13500 2 + 7.5
3 = 0
Pomjeranje 2
(
)
2
53 = 13500 3 5 + 2
(15)
3
)
(
2
64 = 13500 6 4 + 2
3
53 = 13500 3 13500 5 90002 + 15
64 = 13500 6 13500 4 90002
= 53 + 64 + = 0
135003 135004 135005 135006 180002 = 65
=1,4,5
66187.53 +135005 +3796.8751 +135002 +43.055 = 0

Rotacija cvora 4
Konacno mozemo napisati sistem jednacina
42 = 10125 [24 0.75(1 )]

46 = 13500 [24 + 6 (2 )]
42 = 20250 4
3796.875 3 7593.750 4 4746.0941 = 105
+7593.75 1
46 = 27000 4 +13500 6 + 13500 2
4 = 0
=2,6
47250 4 + 13500 6 + 7593.75 1 + 13500 2 = 0

Rotacija cvora 5
53 = 13500 [3 + 25 (2 ) 7.5]
3
66187.5
0
13500
0
3796.875
13500
4
0
47250
0
13500
7593.75
13500
5
13500
0
59000
16000
0
13500
6
0
13500
16000
59000
0
13500
1
3796.875
7593.75
0
0
4746.094
0
2
13500
13500
13500
13500
0
18000
Rjesenjem sistema jednacina dobijaju se pomjeranja

3
0.0079122
4 0.0149656

5 0.0032522
=
6 0.0012122

1 0.0523981
2
0.0241177
3
4
5
6
1
2
43.055
0
7.5
0
105
65
(5.8)
56 = 16000 (25 + 6 )
53 = 13500 3 +27000 5 + 13500 2 7.5
56 = 32000 5 +16000 6
5 = 0
=3,6
59000 5 + 13500 3 + 16000 6 + 13500 2 7.5 = 0

Rotacija cvora 6
65 = 16000 (5 + 26 )
64 = 13500 [4 + 26 (2 )]
65 = 16000 5 +32000 6
64 = 13500 4 +27000 6 + 13500 2
6 = 0
Sad cemo istu konstrukciju rijesiti koristeci Scilab. U prvom

koraku implementiracemo matrice krutosti stapova (kruto i
zglobno vezan) i odgovarajuce vektore opterecenja, a zatim
cemo formirati skriptu kojom cemo proracunati konstrukciju.
Takode cemo uvesti dodatne stepene slobode kretanja kako
bismo dobili sva pomjeranja, reakcije i presjecne sile koristeci
jedinstvenu kompaktnu formu proracuna. Da pojasnimo ovo,
dakle u prethodnoj sekciji smo za stapove 3 i 5 koji imaju
otpusten momenat u cvoru koristili kondenzovanu matricu
krutosti pa rotacija kraja stapa kod cvora nije figurirala u globalnom sistemu jednacina, vec rotaciju kraja stapa
moramo proracunati naknadno koristeci jednakost 5.3, dok
cemo u sljedecem uvesti stepene slobode kretanja 7 i 8 (vidjeti
sliku 5.22) a onda stapove 3 i 5 posmatrati kao kruto vezane.
Zglobna veza izmedu stapa 5 i ostalih stapova u cvoru 4 je
postignuta time sto ostali stapovi imaju razlicit stepen slobode
kretanja u cvoru 4 (SSK 2)
=4,5
59000 6 + 13500 4 + 16000 5 + 13500 2 = 0

Pomjeranje 1
31
42
)
(
1
(25)
= 0.5 7593.75 3
4
(
)
1
= 7593.75 4 + 2
4
31 = 3796.875 3 949.218751 + 25
42 = 7593.750 4 3796.875 1
= 31 + 42 + = 0
107
5. M ETODA
DEFORMACIJA
y
9
x
6
45
11
47
6
x 8
5
50
11
48
49
x
1
53
y
x
13
10
11
55
57
12
58
59
=
=
=
=
koordinate(elementi(idx,
1),
1),
2),
2),
1);
2);
1);
2);
d = sqrt((x2 - x1)^2 + (y2 - y1)^2);

b = d - a;
54
56
7 9
1
x1
y1
x2
y2
51
52
// od koncentricne sile okomito na gredu
46
60
61
rezultat = [
P*b*b*(3*a+b)/(d^3)
P*a*b*b/d^2
P*a*a*(3*b+a)/(d^3)
-P*a*a*b/d^2
];
endfunction
Sa ovim mozemo napisati sljedecu skriptu
Slika 5.22: Obiljezavanje stepeni slobode kretanja. Stapovi

su
aksijalno kruti.
Listing 5.4: Proracun konstrukcije, Zadatak5.sce

62
63
64
Listing 5.1: Formiranje matrice krutosti u lokalnom koordinatnom

sistemu, Greda2D4x4.sci
1
function rezultat = Greda2D4x4(idx, koordinate, elementi,

presjek)
// Greda2D4x4 - Matrica krutosti ravnog grednog stapa
3
4
5
8
9
10
x1
y1
x2
y2
=
=
=
=
1),
1),
2),
2),
1);
2);
1);
2);
duzina = sqrt((x2 - x1)^2 + (y2 - y1)^2);
15
16
17
km12
km6=
km4=
km2=
20
21
22
23
24
rezultat = [
km12 km6 -km12
km6 km4 -km6
-km12 -km6 km12
km6 km2 -km6
endfunction
70
74
75
76
78
79
80
82
83
84
85
87
km6
km2
-km6
km4];
88
89
90
91
92
Listing 5.2: Vektor ekvivalentnog opterecenja od ravnomjerno

raspodjeljenog opterecenja, RavnomjernoOpt.sci
26
27
function rezultat = RavnomjernoOpt(idx, koordinate, elementi,

p)
// RavnomjernoOpt - Vektor ekvivalentnog opterecenja na gredi
// od ravnomjernog opterecenja
30
31
32
x1
y1
x2
y2
=
=
=
=
1),
1),
2),
2),
1);
2);
1);
2);
d = sqrt((x2 - x1)^2 + (y2 - y1)^2);
37
38
39
40
rezultat = [
p*d/2
p*d^2/12
p*d/2
-p*d^2/12];
96
97
98
99
100
102
103
104
105
107
109
110
112
113
endfunction
Kels(:,:,1)
Kels(:,:,2)
Kels(:,:,3)
Kels(:,:,4)
=
=
=
=
Greda2D4x4(1,
Greda2D4x4(2,
Greda2D4x4(3,
Greda2D4x4(4,
koordinate,
koordinate,
koordinate,
koordinate,
elementi,
elementi,
elementi,
elementi,
presjekS);
presjekS);
presjekS);
presjekS);
Kels(:,:,5) = Greda2D4x4(5, koordinate, elementi, presjekG);

115
117
Listing 5.3: Vektor ekvivalentnog opterecenja od koncentricne sile

okomito na gredu, KoncOpt.sci
44
Kels = hypermat([4 4 size(elementi,'r')]);

Fels = hypermat([4 1 size(elementi,'r')]);
111
116
43
SSKEL = [
5 2 12 13
6 4 5 2
5 1 10 7
6 3 5 1
9 1 11 8
9 3 11 4];
114
41
42
// Definisanje stapova krajnjim cvorovima

elementi =[
2 4
4 6
1 3
3 5
3 4
5 6];
95
108
35
36
// Koordinate cvorova
koordinate = [
0 0
6 0
0 4
6 4
0 7
6 7];
106
33
34
94
101
28
29
//
E
I
presjekG = [3*10^7, 0.3*0.4^3/12];
presjekS = [3*10^7, 0.3^4/12];
86
93
25
// ******************* ULAZNI PODACI *************************

// duzina m; sila kN;
77
81
= 12 * Em * I / duzina^3;
km12 * duzina / 2;
km6 * duzina / 1.5;
km4 / 2;
18
19
69
73
13
14
67
68
72
11
12
66
71
Em = presjek(1);
I = presjek(2);
6
7
65
// Tehnicka metoda deformacija

// Zadatak 5
// ***********************************************************
clear;
clc;
exec('./Greda2D4x4.sci', -1);
exec('./RavnomjernoOpt.sci', -1);
exec('./KoncOpt.sci', -1);
function rezultat = KoncOpt(idx, koordinate, elementi, P, a)

// KoncOpt - Vektor ekvivalentnog opterecenja na gredi
108
118
Fels(:,:,3) = RavnomjernoOpt(3, koordinate, elementi, 10);

Fels(:,:,4) = RavnomjernoOpt(4, koordinate, elementi, 10);
Fels(:,:,5) = KoncOpt(5, koordinate, elementi, -50, 2);
119
120
// ********************** RJESAVANJE *************************
121
122
KGlob = zeros(13, 13);

5.3 Z ADACI
123
FGlob = zeros(13, 13);
125
for i=1:size(elementi, 'r')

Kel = Kels(:,:,i);
adresa = SSKEL(i,:);
132
133
134
135
136
137
138
for j = 1:4
for k = 1:4
if (adresa(j) = 0) & (adresa(k) = 0) then
KGlob( adresa(j), adresa(k) ) = ..
KGlob( adresa(j), adresa(k) ) + Kel(j, k);
end
end // for k
end // for j
139
140
141
144
145
146
147
148
157
158
160
161
164
230
// ************* RJESAVANJE SISTEMA JEDNACINA ****************
232
// Nema pomjeranja fiksnih oslonaca pa se za rjesavanje

// sistema jednacina uzima gornji lijevi blok matrice
// krutosti i odgovarajuci vektor sila
234
K11 = KGlob(1:8,1:8);
F1 = FGlob(1:8,1);
238
// rjesenje
U1 = K11 F1;
241
UGlob = zeros(13, 13);

UGlob(1:8, 1) = U1(1:8, 1);
244
mprintf(n================== REZULTATI PRORACUNA);

mprintf(n=== GLOBALNI VEKTOR POMJERANJA CVOROVA);
mprintf(n%15.6f, UGlob(1:13,1));
247
// ************* PRORACUN REAKCIJA ***************************
251
Reakc = KGlob * UGlob - FGlob;
253
mprintf(n============= GLOBALNI VEKTOR REAKCIJA);

mprintf(n%11.2f, Reakc(1:13,1));
255
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
181
182
185
190
191
192
193
194
195
196
199
200
203
204
225
226
227
229
231
233
235
236
237
239
240
242
243
245
246
248
249
250
252
254
256
257
260
261
263
264
265
// uzimanje pomjeranja stapa iz globalnog vektora pomjeranja

for j = 1:4
if adresa(j) = 0 then
u( j ) = UGlob( adresa(j) );
else
u( j ) = 0;
end;
end // for j
267
// printanje vektora pomjeranja po stapovima

mprintf(nVektor pomjeranja);
mprintf(n%15.6f, u(1:4,1));
276
// U opstem slucaju vektor pomjeranja se mora transformisati

// iz globalnog u lokalni koordinatni sistem, ali ovdje
// lokalni sistem nije zarotiran pa je
280
201
202
224
262
197
198
223
for i = 1:size(elementi,'r')
mprintf('n============================ STAP %d', i);
188
189
222
259
186
187
220
// **************** POST PROCESSING **************************

// *** PRORACUN POMJERANJA I PRESJECNIH SILA PO ELEMENTIMA ***
183
184
219
258
180
mprintf(nVektor Sila);
mprintf(n%11.2f, f(1:4,1));
end // for i
Listing 5.5: Rezultat proracuna
FGlob( 6 ) = FGlob( 6 ) + 50;
162
163
217
228
159
// proracun vektora sila na stapu

f = Ke * u - Fe;
216
// ******** DODAVANJE KONCENTRICNE SILE U CVOROVIMA **********
155
156
215
221
153
154
214
for j = 1:4
if (adresa(j) = 0) then
FGlob( adresa(j) ) = FGlob( adresa(j) ) + Fel(j, 1);
end
end // for j
end // for i
151
152
// matrica krutosti i vektor vanjskog opterecenja

Ke = Kels(:,:,i);
Fe = Fels(:,:,i);
213
218
149
150
211
//dodavanje vektora opterecenja globalnom vektoru opterecenja

Fel = Fels(:,:, i);
142
143
209
212
130
131
// u.l = T' * U.g
210
128
129
207
208
126
127
205
206
124
266
268
269
270
271
272
273
274
275
277
278
279
281
282
283
================== REZULTATI PRORACUNA

=== GLOBALNI VEKTOR POMJERANJA CVOROVA
-0.007912
-0.014966
-0.003252
-0.001212
0.052398
0.076516
-0.016352
0.004651
0.000000
0.000000
0.000000
0.000000
0.000000
============= GLOBALNI VEKTOR REAKCIJA
0.00
0.00
0.00
0.00
-0.00
-0.00
0.00
-0.00
-24.77
-34.70
74.77
-85.30
246.37
============================ STAP 1
Vektor pomjeranja
0.052398
-0.014966
0.000000
0.000000
Vektor Sila
85.30
94.85
-85.30
246.37
============================ STAP 2
Vektor pomjeranja
0.076516
-0.001212
0.052398
-0.014966
Vektor Sila
-1.34
90.83
1.34
-94.85
============================ STAP 3
Vektor pomjeranja
0.052398
-0.007912
0.000000
-0.016352
Vektor Sila
-5.30
58.78
-34.70
0.00
============================ STAP 4
Vektor pomjeranja
0.076516
-0.003252
109
5. M ETODA
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
DEFORMACIJA
0.052398
-0.007912
Vektor Sila
51.34
123.47
-81.34
75.56
============================ STAP 5
Vektor pomjeranja
0.000000
-0.007912
0.000000
0.004651
Vektor Sila
10.94
-134.34
39.06
-0.00
============================ STAP 6
Vektor pomjeranja
0.000000
-0.003252
0.000000
-0.001212
Vektor Sila
-35.72
-123.47
35.72
-90.83
Pomjeranja 1 i 2 u rezultatu 5.8 predstavljaju relativno pomjeranje cvorova stapa, dok je rezultat na liniji 225 apsolutno
pomjeranje cvora sto mozemo i provjeriti
2 = 0.0241177
110
6 5 = 0.0765160.052398 = 0.024118
5.3 Z ADACI

presjecne sile za konstrukciju na slici 5.23
30/30
30/50
30/30
p = 6kN/m
4m
30/30
30/30
4m
30/50
30kN
30/50
30/30
30/50
30/30
30/50
30/50
3
3
3
2
3
3
3m
3m
Rjesenje
5
0
11
x
7
3
5
13
12
10
8
x
1
0
0
4
3
2
0
0
3
3
3
2
0
0
3
7
3
3
4
2
0
0
3
3
3
2
3
2
3
3
2
3
3
3
2
3
3
3
3
3
3
0
0
3
5
3
3
2
2
0
0
0
0
4
0
3
3
3
2
3
3
3
2
3
2
3
3
11
3
2
3
3
3
2
3
2
3
3
3
2
3
3
3
2
3
3
2
3
3
3
2
3
3
0
0
0
6
4
5
0
3
2
3
3
2
3
3
3
2
3
3
3 / = 3 3 107 0.003125 = 93750

Slika 5.24
3
3 /
= 3 3 107 0.0031253 = 10416.67
3 / = 3 3 107 0.000675 = 15187.5
a) Rjesavanje direktnim asembliranjem matrica krutosti

0
3
0
0
0
3
7
3
3
1
2
0
0
0
0
3
3
0
3
3
3
2
3
2
2
3 /
= 3 3 107 0.0031252 = 31250
3
2
3
2
3
3
3
3
3
2
3
3
12
x1
3
2
3
3
3
2
3
3
0
0
3
0
3
3
3
2
3
2
3
3
2
10
3
3
3
3
3
3
3
2
3
3
10
4
9
30/50
Slika 5.23
3
2
3
3
2
3m
3
3
3
2
3
3
1
3
2
3
2
3
7
3
1
3
0
3
0
0
1
3
2
3
3
2
0
3
3
3
2
3
3
3 /2 = 3 3 107 0.0006752 = 3796.88

3 /3 = 3 3 107 0.0006753 = 949.22
111
5. M ETODA
202687.50
0
124125.00
0
0
202687.50
10
DEFORMACIJA
u1
u2
0
3796.88
0
0
0
3796.88
108937.50 3796.88
4746.1
simetricno
u3
0
0
3796.88 31250.00
0
31250.00
3796.88 31250.00
1898.44
0
1898.44
0
52083.34
2
5
7
10
u1
u2
u3
0
0
6.75
6.75
30.00
0
18.00
Slika 5.25: Sistem jednacina
3
3
3
+
+
= 202687.5
=0
3
3
+ 3 = 1898.44
3
11 =
66 =
12
67 = 0
13 = 0
14 = 0
3
15 = 2 = 3796.88
77 =
3
3
3
3
3
+ 3 + 3 + 3 + 3 = 52083.35
3
16 = 0
17 =
3
3
+ 2 =0
2
Rjesenje sistema jednacina
3
3
3
+
+
= 124125
=0
22 =
23
24 = 0
3
3
25 = 2 2 = 0
3
26 = 2 = 3796.88
3
27 = 2 = 31250
0.0002197
0.0006170
0.0000602
0.0002322
0.0117308
0.0134291
0.0008190
Sad cemo rijesiti ovaj sistem postavljanjem Takabejevih

jednacina i uporediti rezultate, a nakon toga cemo odrediti
presjecne sile po stapovima.
3
3
3
+
+
= 202687.5
=0
3
= 2 = 3796.88
33 =
34
35
36 = 0
3
37 = 2 = 31250
3
3
+
= 108937.5
3
= 2 = 3796.88
3
= 2 = 3796.88
3
= 2 = 31250
44 =
45
46
47
3
3
3
3
3
+ 3 + 3 + 3 + 3 = 4746.1
3
3
3
= 3 3 = 1898.44
55 =
56
57 = 0
112
5.3 Z ADACI
b) Rjesavanje postavljanjem Takabejevih jednacina

(
)
= 1.5

10 3
2
= 0
(
)
= 0.5

(
)

= 0.5
10
11
Postavljanje jednacina ravnoteze
7
4
Rotacija cvora 2
21 = 93750.02 31250
26 = 15187.52 3796.875 1
13
x
1
12
10
8
y
1
23 = 93750.02 31250
2 = 202687.5 2 3796.875 1 = 0
=1,3,6
(3 )
Rotacija cvora 5
51 = 15187.55 3796.875 1
56 = 93750.05 31250
59 = 15187.55 3796.875 2
Slika 5.26
5 = 0
=1,6,9
Pomjeranja koja se traze
124125 5 3796.875 1 3796.875 2 31250 3 = 0
Rotacije cvorova 2 , 5 , 7 , 10
Rotacija cvora 7
Translatorna pomjeranja 1 , 2 , 3
76 = 93750.07 31250
Takabejeve jednacine
(3 ) + 6.75
73 = 15187.57 3796.875 1
Tik
Tki
EI
l
78 = 93750.07
Mki
7 = 0
=6,3,8
202687.5 7 3796.875 1 + 31250 3 = 6.75
Rotacija cvora 10
Slika 5.27
109 = 93750.010 31250
(3 ) + 6.75
106 = 15187.510 3796.875 2
= 0
(
= 1.5

(
)
= 0.5

(
)
= 0.5

gdje je =
10 = 0
=9,6
108937.5 10 3796.875 2 + 31250 3 = 6.75

Relativno pomjeranje 1
51 = 3796.8755 + 949.219 1
62 = 3796.8752 + 949.219 1
73 = 3796.8757 + 949.219 1
2
6
3
, = 2 , =
84 = 0
Tik
Tki
= 0
Mik
EI
l
2847.6571 3796.8752 3796.8755 3796.8757 = 30

k
95 = 3796.8755 + 949.219 2
Slika 5.28
106 = 3796.87510 + 949.219 2
113
5. M ETODA
202687.50
0
0
0
3796.88
0
0
10
0
0
124125.00
0
0 202687.50
0
0
3796.88 3796.88
3796.88
0
31250.00 31250.00
DEFORMACIJA

2
0 3796.88
0
0
0 3796.88 3796.88 31250.00

5
0 3796.88
0
31250.00
7
108937.50
0 3796.88 31250.00
10
0
2847.66
0
0
1
3796.88
0
1898.44
0 2
3
31250.00
0
0
52083.34
0
0
6.75
6.75
30.00
0
18.00
9.97
= 0
-0.73
-8.03
10.75
21 = 312502 + 10416.667 3
0.73
1.88
65 = 312505 + 10416.667 3
3.66
109 = 3125010 + 10416.667 3 11.25
21.66
1898.438 2 3796.875 5 3796.875 10 = 0
23 = 31250 2 10416.667 (3 )
15.4
67 = 31250 7 10416.667 (3 ) 6.75
= 0
-8.79
52083.335 3 31250 5 + 31250 7 31250 10 = 18

2.92
-10.3
-10.91
-1.66
37.98
Slika 5.30: Dijagram poprecnih sila
2.92
32.25
5.62
35.17
43.63
+
41.2
46.19
4.99
Slika 5.29: Dijagram momenata
114
5.3 Z ADACI
Zadatak 7 Konstrukciju na slici 5.31 proracunati koristeci

metodu deformacija. Za gredne elemente pretpostaviti da su
aksijalno kruti.
2 3
1
15
111
+ 3 + 104 = 104 +
104 + 104 =
104
1
2
2
64
64
3
15
= 2 =
104
2
16
3
3
3
47
=
+
+
=
104
2
3
4
4
11 =
a) Odrediti moguce stepene slobode kretanja,
12
b) Proracunati pomjeranja u prethodno definisanim stepenima slobode kretanja. Proracunati takode i rotaciju kraja
grede .
22
c) Proracunati presjecne sile na krajevima elemenata i nacrtati dijagrame presjecnih sila.
pa dobijamo
= 104
3 2
2 m
Zatega
EA = 3 104 kN
1.7344
0.9375
0.9375
11.75

tap 2
S
10kN/m
Za kruto vezan stap
2
10 42
=
= 13.333
12
12
2
10 42
3 =
=
= 13.333
12
12
10 4
2 =
=
= 20.0
2
2
10 4
3 =
=
= 20.0
2
2
2 =
3m
Grede
EI = 5 104 kN m2
EA =
c = 104 kN/m
3 2
2 m
4m
5m
Slika 5.31
Rjesenje
a) Stepeni slobode kretanja su oznaceni na slici 5.32

y
2 = 0
3 = 3 0.5 2 = 13.333 0.5 (13.333) = 20.0
2
13.333
= 20.0 1.5
= 15.0
2
4
13.333
3 = 3 + 1.5 2 = 20.0 + 1.5
= 25.0
2
4
2 = 2 1.5
2
x
3
3
4
4
Vektor sila stapa 2 za globalni sistem jednacina, formiran na

osnovu globalnih stepeni slobode kretanja
[
]
15.0
2 =
20.0
y
x
5
tap 3
S
Za kruto vezan stap
Slika 5.32
b) Proracun pomjeranja
1
3
33
3
32
3
3
3
3
3
3
2
32
3
0
3
3
0
0
3
32
0
3
32
3
33
0
2
10 52
=
= 20.8333
12
12
2
2
10 5
4 =
=
= 20.8333
12
12
10 5
=
= 25.0
3 =
2
2
10 5
4 =
=
= 25.0
2
2
3 =
3
1
23
0
0
3
0 3
3
2
22
4
3
23
3
23
3
2
2
3
2
3
22
3
43
3
42
3
3
4
3
4
3
2
42
3
0
3
4
0
0
3
42
0
3
22
3
42
3
43
0

3 = 3 0.5 4 = 20.8333 0.5 (20.8333) = 31.25
4 = 0
4
20.8333
= 25.0 1.5
= 31.25
3
5
20.8333
4 = 4 + 1.5 4 = 25.0 + 1.5
= 18.75
3
5
3 = 3 1.5
Vektor sila stapa 3 za globalni sistem jednacina, formiran na

osnovu globalnih stepeni slobode kretanja
[
]
0
3 =
31.25
115
5. M ETODA
Konacno dobijamo globalni vektor sila

[
] [
] [
]
15.0
0
15
=
+
=
20.0
31.25
11.25
3
0
33
3
2
32
3
0
3
3
0
0
0.000850
0.000028
3
32
3
33
3
3
3
32
3
32
0
3
33
0
3
0
43
3
2
42
3
0
3
4
0
0
3
42
3
43
3
4
3
42
3
42
0
3
43
0
2 12
+ 3 + 104 =
1
2
1
60
156
104 +
104 + 104 =
104
2
64
64
Rotacija grede 2 u cvoru 2
2 = 0.53 + 1.5
DEFORMACIJA
11 =
23
+ 0.25 23
2
23
6
30
=
104
22
16
6
30
= 2 =
104
2
16
12 =
23 = = 0 (0.000850) = 0.000850
23 =
5 104
=
= 1.25 104
2
4
2 = 0.5 (0.000028) + 1.5
13
3
3
4
+
+
= 13 104
2
3
4
2
5
=
= 104
2
2
22 =
0.000850
13.333
+ 0.25
4
1.25 104
23
= 0.000066
33 =
4
= 5 104
2
Uvodenje stepena slobode kretanja 3

Druga mogucnost za proracun rotacije grede 2 u cvoru 2 je
uvodenje stepena slobode kretanja 3, koje ulazi u vektor nepoznatih pomjeranja, kako je prikazano na slici 5.33 U ovom
slucaju za stap 2 koristimo matricu krutosti stapa kruto vezanog
na oba kraja. Primijetimo da iako postoji SSK 3 u cvoru 2 stap 1
nema odgovarajuci SSK i ne doprinosti rotacionoj krutosti (SSK
3) u cvoru 2
1
3
2
x
2.4375
= 104
1.875
13.000
simetricno
1.875
2.500
5.000
20.000
0
20.000
= 13.333 + 31.25 = 17.917
13.333
0
13.333
y
1
pa dobijamo
0.000850
= 0.000028
0.000066
3
3
4
4
y
x
odakle mozemo zakljuciti da je 3 = 2 koje je proracunato u

prethodnoj sekciji.
Slika 5.33
12
23
6
22
12
3
2
6
22
4
2
6
3
22
12
0
3
2
6
2
22
6
22
2
2
6
22
12
23
6
22
6
2
4
2
c) Presjecne sile na krajevima elemenata

tap 1
S
Transformacija pomjeranja cvora
^ iz globalnog koordinatnog
sistema u lokalni koordinatni sistem (vektor pomjeranja ).
[
]
[
]

^ =
=

gdje je
[
]
^ =
,
( = 45 )
116
-29.01
-30.41
5.3 Z ADACI
Pomjeranje cvora 2 u lokalnom koordinatnom sistemu stapa 1

[
[ 1 ]
] [
] [
]
2 1 1
2
0
0.000601
12 =
=
=
1
1
1
0.000850
0.000601
2
2
Vektor pomjeranja cvorova stapa 1 u lokalnom koordinatnom

sistemu
[ 1 ] [
]
1
0
1
=
=
0.000601
12
[
] [
] [
]
1 1
0
6.01
1 = 1 1 = 104
=
1
1
0.000601
6.01
1.4
12
24
12
24
24
64
24
32
24
0.000850
32
0.000066
24
0
64
0.000028
20.000
13.333
20.000
13.333
0.47
6.
01
12.74
=
27.26
29.02
31.08
12
24
12
24
12.74
18.92
+
2 = 2 2 2
27.26
tap 2
S
5 104
=
64
+
Sad cemo za vjezbu proracunati vektor sila stapa 2 koristeci
rezultat dobijen u prvoj sekciji kad smo stap 2 posmatrali kao
zglobno vezan u cvoru 2, dakle rotacija 2 je izbacena statickom
kondenzacijom i vektor pomjeranja stapa je
2
3
3
3.78
4.25
3.78
6.
01
+
-
-58.34
Slika 5.34
2 = 2 2 2
5 104
=
64
12.74
= 27.25
29.02
3
3
12
15.0
12
0.000850
0 25.0
12
48
20.0
0.000028
3
3
12
tap 3
S
3 = 3 3 3
1
3 5 10
5
1
125
0
4
5
25
5
0
1
5
1
0

0
0
31.25

0
0.000028 31.25
0
0 18.751
0
0
0

0
0
0

0
0.000028 0
0
0 0
0
0
0
31.08
30.41
=
18.92
0
tap 4
S
4 = 4 4 4
1
3 5 10
3
1
27
0
0.467
1.400
=
0.467
0
4
3
9
3
0
1
3
1
0
117
5. M ETODA
DEFORMACIJA
- vektor nepoznatih pomjeranja

- vektor poznatih pomjeranja u osloncima
- vektor poznatih sila
- vektor nepoznatih sila - reakcije
Zadatak 8 Proracunati pomjeranja, reakcije i presjecne sile na

konstrukciji sa slike 5.35 primjenom metode deformacija. Pretpostaviti da su svi stapovi aksijalno kruti.
12kN/m
4kN/m
3m
G
S
80kN
Iz globalnog sistema jednacina 5.9, uvrstavajuci poznata pomjeranja dobijamo redukovani sistem
3.5m
njegovo rotaciono pomjeranje kod cvora 3 ulazi u vektor poznatih pomjeranja , a kako su sva poznata pomjeranja = 0
formiramo samo matricu koja odgovara vektoru nepoznatih pomjeranja tako da nismo ni obiljezili stepene slobode
kretanja koji odgovaraju poznatim pomjeranjima.
+ 0 = = 1

Listing 5.6: Matrica krutosti stapa sa otpustenim momentom u cvoru
, Greda2DTiMi Tk.sci
4m
313
6m
314
E = 3 107 kN/m2
G : 30 50cm
S : 40 40cm
315
316
317
318
319
Slika 5.35
Rjesenje Stepeni slobode kretanja su dati na slici 5.36. Sa pretpostavkom o aksijalnoj krutosti stapova cvorovi 4, 5 i 6 imaju
isti stepen slobode kretanja u pravcu 6, a cvorovi 7 i 8 imaju
isti SSK 7. Posto su i stubovi aksijalno kruti nijedan cvor nema
mogucnost pomjeranja u pravcu .
4
322
323
324
326
328
330
334
335
336
338
6
3
1
y
x
339
340
341
342
1);
2);
1);
2);
duzina = sqrt((x2 - x1)^2 + (y2 - y1)^2);

km3 = 3 * Em * I / duzina^3;
km3L2 = km3 * duzina;
km3L = km3L2 * duzina;
rezultat = [
km3
km3L2 -km3
km3L2 km3L -km3L2
-km3
-km3L2 km3
0
0
0
0
0
0
0];
endfunction
Listing 5.7: Vektor ekvivalentnog opterecenja od ravnomjerno

raspodjeljenog opterecenja na gredi sa otpustenim momentom
kod cvora , RavnomjernoOptTiMi Tk.sci
2
Y
1),
1),
2),
2),
337
331
332
=
=
=
=
327
333
x1
y1
x2
y2
325
329
5
7
Em = presjek(1);
I = presjek(2);
320
321
function rezultat = Greda2DTiMiTk(idx, koordinate, elementi,

presjek)
// Greda2DTiMiTk - Matrica krutosti ravnog grednog
// aksijalno krutog stapa
// cvorovi i-k ; u cvoru k otpusten momenat
343
function rezultat = RavnomjernoOptTiMiTk(idx, koordinate,

elementi, p)
// RavnomjernoOptTiMiTk - Vektor
// ekvivalentnog opterecenja na gredi
// sa otpustenim momentom na suprotnom cvoru
344
345
Slika 5.36
346
347
348
Primjetimo da su stapovi 1 i 2 na isti nacin vezani, medutim u

svrhu vjezbanja, za stap 1 cemo koristiti matricu krutosti elementa kojem je oslobadanje momenta na kraju stapa uzeto u
obzir statickom kondenzacijom sistema jednacina nakon cega
rotacioni SSK kod cvora (na stapu sa cvorovima ) ne figurira u sistemu jednacina. (Isto i za stap 7). Za stap 2 cemo
koristiti matricu krutosti elementa kruto vezanog na oba kraja
pa cemo zato kod cvora 2 imati SSK 8 koji ulazi u vektor nepoznatih pomjeranja , vidjeti jednacinu 5.9 Za stap 3 cemo koristiti istu matricu krutosti kao za stap 2 medutim posto je stap
3 ukljesten kod cvora 3,
[
] [
] [
]

=
(5.9)

118
x1
y1
x2
y2
=
=
=
=
1),
1),
2),
2),
1);
2);
1);
2);
349
350
d = sqrt((x2 - x1)^2 + (y2 - y1)^2);
351
352
Mki = -p*d^2/12;
353
354
355
356
357
358
rezultat = [
p*d/2 - 1.5*Mki/d
p*d^2/12 - Mki/2
p*d/2 + 1.5*Mki/d
0];
359
360
endfunction
Konacno mozemo napisati sljedecu skriptu za proracun konstrukcije

Listing 5.8: Proracun pomjeranja primjenom tehnicke metode deformacija, Zadatak8.sce
5.3 Z ADACI
361
362
363
364
365
366
367
368
// Zadatak 8
// ***********************************************************
clear;
clc;
exec('./Greda2DTiMiTk.sci', -1);
exec('./RavnomjernoOptTiMiTk.sci', -1);
371
// ******************* ULAZNI PODACI *************************

374
375
//
E
I
presjekG = [3*10^7, 0.3*0.5^3/12];
presjekS = [3*10^7, 0.4^4/12];
378
379
380
381
382
383
384
385
386
koordinate = [
0 0
4 0
10 0
0 3.5
4 3.5
10 3.5
4 6.5
10 6.5];
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
446
447
448
449
450
452
for j = 1:4
end
end // for j

elementi =[
1 4
2 5
3 6
5 7
6 8
7 8
4 5
5 6];
end // for i
453
455
456
FGlob( 6 ) = FGlob( 6 ) - 80;
457
458
376
377

Fel = Fels(:,:, i);
445
454
372
373
444
451
369
370
443
// ************* RJESAVANJE SISTEMA JEDNACINA ****************
459
460
UGlob = KGlob FGlob;
461
462
463
464

mprintf(n%15.6f, UGlob(:,1));
Listing 5.9: Globalni vektor pomjeranja, Zadatak2.sce

465
466
467
468
469
470
471
472
473
474

0.000438
0.000489
0.000914
0.000247
0.000066
-0.005032
-0.006425
0.001912
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
SSKEL
6 1 0
6 2 0
6 3 0
7 4 6
7 5 6
0 4 0
0 1 0
0 2 0
= [
0
8
0
2
3
5
0
3];
408
409
410

411
412
413
414
415
416
417
418
419
Kels(:,:,1)=Greda2DTiMiTk(1, koordinate, elementi, presjekS);

Kels(:,:,2) = Greda2D4x4(2, koordinate, elementi, presjekS);
Kels(:,:,7)=Greda2DTiMiTk(7, koordinate, elementi, presjekG);
420
421
422
Fels(:,:,5) = RavnomjernoOpt(5, koordinate, elementi, -4.0);

Fels(:,:,7)=RavnomjernoOptTiMiTk(7,koordinate,elementi,-12);
423
424
// ********************** RJESAVANJE *************************
425
426
427

428
429
430
431
432
Kel = Kels(:,:,i);
433
434
435
436
437
438
439
440
441
for j = 1:4
for k = 1:4
end
end // for k
end // for j
442
119
5. M ETODA
Proracun reakcija 5.37
DEFORMACIJA
526
527
11
5
7
529
528
14
530
531
532
533
3
6
534
11
2
10
14
535
536
538
540
1
x
9
11
542
15 14
12
// ********************** RJESAVANJE *************************

541
y
8

Fels(:,:,7)=RavnomjernoOptTiMiTk(7,koordinate,elementi,-12);
537
539
10
Kels(:,:,1)=Greda2DTiMiTk(1, koordinate, elementi, presjekS);

Kels(:,:,7)=Greda2DTiMiTk(7, koordinate, elementi, presjekG);
543
13
3
544
545
546
547
548
549
550
551
Slika 5.37

Kel = Kels(:,:,i);
552
553
for j = 1:4
for k = 1:4
end
end // for k
end // for j
554
Listing 5.10: Zadatak 8A, Zadatak8A.sce

475
476
477
478
479
480
481
482
485
557
// ******************* ULAZNI PODACI *************************

566
//
E
I
presjekG = [3*10^7, 0.3*0.5^3/12];
presjekS = [3*10^7, 0.4^4/12];
569
koordinate = [
0 0
4 0
10 0
0 3.5
4 3.5
10 3.5
4 6.5
10 6.5];
573

elementi =[
1 4
2 5
3 6
5 7
6 8
7 8
4 5
5 6];
584
SSKEL =
6 1 9
6 2 12
6 3 13
7 4 6
7 5 6
11 4 14
10 1 11
11 2 14
595
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
[
0
8
15
2
3
5
0
3];
522
523
524
556
// Zadatak 8A
// ***********************************************************
clear;
clc;
exec('./Greda2DTiMiTk.sci', -1);
exec('./RavnomjernoOptTiMiTk.sci', -1);
483
484
555

525
120
558
559
560
561
562
563

Fel = Fels(:,:, i);
for j = 1:4
end
end // for j
end // for i
564
565
567

FGlob( 6 ) = FGlob( 6 ) - 80;
568
570
571
572
574
575
//
//
//
//
************* RJESAVANJE SISTEMA JEDNACINA ****************

Nema pomjeranja oslonaca pa se za rjesavanje
sistema jednacina uzima gornji lijevi blok matrice
krutosti i odgovarajuci vektor sila
K11 = KGlob(1:8,1:8);
F1 = FGlob(1:8,1);
576
577
578
// RJESENJE SISTEMA JEDNACINA

U1 = K11 F1;
579
580
581

UGlob(1:8, 1) = U1(1:8, 1);
582
583
585

586
587
588
589
590
591
592

593
594
596
597
// **************** POST PROCESSING **************************

mprintf('n============================ STAP %d', i);
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607

for j = 1:4
else
u( j ) = 0;
end;
5.3 Z ADACI
608
end // for j
610
611
612

mprintf(n%15.6f, u(1:4,1));
615
616
617
618

// lokalni sistem nije zarotiran
// (jer smo tako formirali SSKEL polje)
// pa je u.l = T' * U.g
621
622

Ke = Kels(:,:,i);
Fe = Fels(:,:,i);
625

f = Ke * u - Fe;
628
629
693
694
695
696
697
699
700
701
703
704
705
626
627
691
702
623
624
690
698
619
620
689
692
613
614
687
688
609
mprintf(n%11.2f, f(1:4,1));
end // for i
706
707
708
709
Listing 5.11: Rezultat proracuna, Zadatak8A.sce

630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686

0.000438
0.000489
0.000914
0.000247
0.000066
-0.005032
-0.006425
0.001912
0.000000
0.000000
0.000000
0.000000
0.000000
0.000000
0.000000
0.00
-0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
-0.00
0.00
15.66
37.71
37.11
14.87
61.47
-26.81
-124.30
============================ STAP 1
Vektor pomjeranja
-0.005032
0.000438
0.000000
0.000000
Vektor Sila
-15.66
-54.82
15.66
0.00
============================ STAP 2
Vektor pomjeranja
-0.005032
0.000489
0.000000
0.001912
Vektor Sila
-14.87
-52.03
14.87
0.00
============================ STAP 3
Vektor pomjeranja
710
711
712
713
714
715
716
717
718
719
720
721
722
723
724
725
726
727
728
729
730
731
732
733
734
735
736
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
750
-0.005032
0.000914
0.000000
0.000000
Vektor Sila
-61.47
-90.85
61.47
-124.30
============================
Vektor pomjeranja
-0.006425
0.000247
-0.005032
0.000489
Vektor Sila
-8.20
-17.47
8.20
-7.13
============================
Vektor pomjeranja
-0.006425
0.000066
-0.005032
0.000914
Vektor Sila
8.20
-11.81
3.80
18.41
============================
Vektor pomjeranja
0.000000
0.000247
0.000000
0.000066
Vektor Sila
4.88
17.47
-4.88
11.81
============================
Vektor pomjeranja
0.000000
0.000438
0.000000
0.000000
Vektor Sila
37.71
54.82
10.29
0.00
============================
Vektor pomjeranja
0.000000
0.000489
0.000000
0.000914
Vektor Sila
21.93
59.16
-21.93
72.44
STAP 4
STAP 5
STAP 6
STAP 7
STAP 8
Primijetimo da se i za elemente kojima je otpusten momenat na

kraju printa vektor 4 1 iako takav stap ima 3 stepena slobode
kretanja. Potrebno je znati dakle da vrijednost na liniji 668 ne
predstavlja rotaciju kraja stapa, vec cemo u ovakvom slucaju
morati proracunati rotaciju kraja stapa kako slijedi.
+ 0.25 , ( = )
0 (0.005032)
= 0.5 0.000438 + 1.5
3.5
= 0.001938
(5.10)
= 0.5 + 1.5
121
5. M ETODA
Ovo bismo morali uraditi na svakom mjestu gdje smo statickom

kondenzacijom izbacili stepen slobode kretanja. U sljedecoj
vjezbi cemo formirati sistem jednacina tako sto cemo uvesti stepen slobode kretanja na svako mjesto gdje zelimo proracunati
pomjeranje na konstrukciji. Stepeni slobode kretanja su dati na
slici 5.38. Mozemo vidjeti da smo definisali SSK 10 da bismo
osigurali razlicito pomjeranje kraja stapa 7 od ostalih stapova
vezanih u cvoru 5 cime modeliramo zglobnu vezu stapa 7. U
ovom slucaju za stap 7 koristimo matricu kruto vezanog stapa
na oba kraja.
DEFORMACIJA
788
789
790
791
792
793
794
795
797
798
802
803
804
14
5
7
16
805
6
4
x 10
7
810
12
14
3
6
812
813
814
818
8
11
14
819
17 16
13
15
3
821
822
824
825
826
827
828
Slika 5.38
831
Listing 5.12: Zadatak 8B, Zadatak8B.sce
753
754
755
756
// Zadatak 8B
// ***********************************************************
clear;
clc;
757
758
759
// ******************* ULAZNI PODACI *************************

760
761
762
763
//
E
I
presjekG = [3*10^7, 0.3*0.5^3/12];
presjekS = [3*10^7, 0.4^4/12];
764
765
766
767
768
769
770
771
772
773
774
koordinate = [
0 0
4 0
10 0
0 3.5
4 3.5
10 3.5
4 6.5
10 6.5];
775
776
777
778
779
780
781
782
783
784
785

elementi =[
1 4
2 5
3 6
5 7
6 8
7 8
4 5
5 6];
786
787
SSKEL = [
122
koordinate,
koordinate,
koordinate,
koordinate,
koordinate,
koordinate,
koordinate,
koordinate,
elementi,
elementi,
elementi,
elementi,
elementi,
elementi,
elementi,
elementi,
presjekS);
presjekS);
presjekS);
presjekS);
presjekS);
presjekG);
presjekG);
presjekG);

// ********************** RJESAVANJE *************************
Kel = Kels(:,:,i);
for j = 1:4
for k = 1:4
end
end // for k
end // for j
829
830
752
Greda2D4x4(1,
Greda2D4x4(2,
Greda2D4x4(3,
Greda2D4x4(4,
Greda2D4x4(5,
Greda2D4x4(6,
Greda2D4x4(7,
Greda2D4x4(8,
820
823
751
=
=
=
=
=
=
=
=
817
1
9
Kels(:,:,1)
Kels(:,:,2)
Kels(:,:,3)
Kels(:,:,4)
Kels(:,:,5)
Kels(:,:,6)
Kels(:,:,7)
Kels(:,:,8)
815
816
12

811
16
9
8
17
2
3
5
10
3];
808
809
x
4
806
807
11
13
15
6
6
16
14
16
799
801
1
2
3
4
5
4
1
2
796
800
Proracun svih pomjeranja 5.38
6
6
6
7
7
14
12
14
832
833
834
835
836
837

Fel = Fels(:,:, i);
for j = 1:4
end
end // for j
end // for i
838
839
840
841
FGlob( 6 ) = FGlob( 6 ) - 80;
842
843
844
845
846
//
//
//
//
************* RJESAVANJE SISTEMA JEDNACINA ****************

Nema pomjeranja oslonaca pa se za rjesavanje
sistema jednacina uzima gornji lijevi blok matrice
krutosti i odgovarajuci vektor sila
847
848
849
K11 = KGlob(1:10,1:10);
F1 = FGlob(1:10,1);
850
851
852
// rjesenje
U1 = K11 F1;
853
854
855

UGlob(1:10, 1) = U1(1:10, 1);
856
857
858
859

860
861
862
863
864
865
866

867
868
869
// **************** POST PROCESSING **************************

5.3 Z ADACI
949
870
871
872
mprintf('n============================ STAP %d', i);
877
878
879
880
881
882
883

for j = 1:4
else
u( j ) = 0;
end;
end // for j
886
887

mprintf(n%15.6f, u(1:4,1));
890
891
892
893

// lokalni sistem nije zarotiran
// (jer smo tako formirali SSKEL polje)
// pa je u.l = T' * U.g
896
897

Ke = Kels(:,:,i);
Fe = Fels(:,:,i);
900

f = Ke * u - Fe;
903
904
959
960
961
962
964
965
966
968
969
970
971
972
974
975
976
978
979
980
901
902
958
977
898
899
957
973
894
895
956
967
888
889
955
963
884
885
953
954
875
876
951
952
873
874
950
mprintf(n%11.2f, f(1:4,1));
end // for i
981
982
983
984
Listing 5.13: Rezultat proracuna - Zadatak 8B, Zadatak8B.sce

905
906
907
908
909
910
911
912
913
914
915
916
917
918
919
920
921
922
923
924
925
926
927
928
929
930
931
932
933
934
935
936
937
938
939
940
941
942
943
944
945
946
947
948

0.000438
0.000489
0.000914
0.000247
0.000066
-0.005032
-0.006425
0.001912
0.001937
-0.000049
0.000000
0.000000
0.000000
0.000000
0.000000
0.000000
0.000000
-0.00
0.00
0.00
0.00
-0.00
0.00
-0.00
0.00
0.00
-0.00
15.66
37.71
14.87
37.11
61.47
-26.81
-124.30
============================ STAP 1
Vektor pomjeranja
-0.005032
0.000438
0.000000
0.001937
Vektor Sila
985
986
987
988
989
990
991
992
993
994
995
996
997
998
999
1000
1001
1002
1003
1004
1005
1006
1007
1008
1009
1010
1011
1012
1013
1014
1015
1016
1017
1018
1019
1020
1021
1022
1023
1024
1025
1026
1027
1028
1029
-15.66
-54.82
15.66
0.00
============================
Vektor pomjeranja
-0.005032
0.000489
0.000000
0.001912
Vektor Sila
-14.87
-52.03
14.87
0.00
============================
Vektor pomjeranja
-0.005032
0.000914
0.000000
0.000000
Vektor Sila
-61.47
-90.85
61.47
-124.30
============================
Vektor pomjeranja
-0.006425
0.000247
-0.005032
0.000489
Vektor Sila
-8.20
-17.47
8.20
-7.13
============================
Vektor pomjeranja
-0.006425
0.000066
-0.005032
0.000914
Vektor Sila
8.20
-11.81
3.80
18.41
============================
Vektor pomjeranja
0.000000
0.000247
0.000000
0.000066
Vektor Sila
4.88
17.47
-4.88
11.81
============================
Vektor pomjeranja
0.000000
0.000438
0.000000
-0.000049
Vektor Sila
37.71
54.82
10.29
-0.00
============================
Vektor pomjeranja
0.000000
0.000489
0.000000
0.000914
Vektor Sila
21.93
59.16
-21.93
72.44
STAP 2
STAP 3
STAP 4
STAP 5
STAP 6
STAP 7
STAP 8
123
5. M ETODA
DEFORMACIJA
Jednacinom 5.10 smo u prethodnom postupku proracunali

rotaciju kraja stapa 1 i dobili = 0.001938, dok smo sad uveli
SSK 9 pa je pomjeranje 9 = 0.001937 dato na liniji 915
124
5.3 Z ADACI
Zadatak 9 Formirati matricu krutosti makroelementa

prikazanog na slici 5.39. Makroelement treba da ima stepene
slobode kretanja naznacene na slici 5.39. Takode, uzeti u obzir
i poznata pomjeranja cvorova u osloncima.
6
1
2
8
9
7
= 3.0 107 /2
3
= 2.02
= 1.667 101 4
11
12
10
3
2m
4m
Slika 5.40
Listing 5.16: Proracun
matrice
krutosti
makroelementa,
StatKond.sce
1065
1066
// Zadatak 9
// ***********************************************************
1067
3m
3m
1068
1069
exec('./Greda2D.sce', -1);
exec('./Transformacija.sce', -1);
1070
1071
Slika 5.39
1072
// ******************* ULAZNI PODACI *************************

// duzina m; sila kN
1073
Rjesenje Formiracemo matricu krutosti konstrukcije a onda

statickom kondenzacijom dobiti matricu krutosti izrazenu
preko trazenih stepeni slobode kretanja. Na slici 5.40 data je
numeracija cvorova, stapova i SSK.
1074
1075
1076
1077
1078
1079
Listing 5.14: Formiranje matrice krutosti u lokalnom koordinatnom

sistemu, Greda2D.sce
1030
1031
function rezultat = Greda2D(x1,y1,x2,y2,Em,A,I)

// Greda2D - Matrica krutosti ravnog grednog stapa
1032
1033
duzina = sqrt((x2 - x1)^2 + (y2 - y1)^2);
1034
1035
1036
1037
1038
1039
ka =
km12
km6=
km4=
km2=
1042
1043
1044
1045
1046
1047
1048
rezultat = [
ka
0
0
0
km12
km6
0
km6
km4
-ka
0
0
0
-km12 -km6
0
km6
km2
endfunction
1081
1082
1083
1085
1086
1089
0
-km12
-km6
0
km12
-km6
1091
1092
0
km6
km2
0
-km6
km4];
1094
1095
1096
1097
1098
function rezultat = Transformacija(x1,y1,x2,y2)

// Transformacija - Matrica transformacije ravnog grednog
stapa
1100
duzina = sqrt((x2 - x1)^2 + (y2 - y1)^2);
1055
c = (x2 - x1)/duzina;
s = (y2 - y1)/duzina;
1058
1059
1060
1061
1062
1063
1064
1105
1107
[
0
0
1
0
0
0
0
0
0
s
c
0
x1 = cvor(ni, 1);
y1 = cvor(ni, 2);
x2 = cvor(nj, 1);
y2 = cvor(nj, 2);
1112
1114
0
0
0
c
-s
0
ni = stap(i, 1);
nj = stap(i, 2);
1109
1113
rezultat =
c
s
-s
c
0
0
0
0
0
0
0
0
endfunction
for i = 1:size(stap,'r') // size(stap,'r') = BrojStapova
1106
1111
1056
1057
1104
1110
1053
1054
1103
1108
1051
1052
// ********************* RJESENJE ****************************
1099
1102
1050
// Stepeni slobode kretanja po cvorovima

SSK = [
1 2 5
3 4 6
7 8 9
10 11 12];
1101
Listing 5.15: Formiranje matrice transformacije, Transformacija.sce

1049

stap =[
1 3
3 2
3 4];
1090
1093
-ka
0
0
ka
0
0
cvor = [
-3 2
3 2
0 0
0 -4];
1084
1088
1040
1041
1080
1087
Em * A / duzina;
= 12 * Em * I / duzina^3;
km12 * duzina / 2;
km6 * duzina / 1.5;
km4 / 2;
E = 3*10^7;
A = 2;
I = 0.1667;
0
0
0
0
0
1];
1115
1116
1117
1118
1119
1120
1121
1122
Ke = Greda2D(x1, y1, x2, y2, E, A, I);

T = Transformacija(x1, y1, x2, y2);
Kg = T` * Ke * T;
adresa(1)
adresa(2)
adresa(3)
adresa(4)
adresa(5)
adresa(6)
=
=
=
=
=
=
SSK(ni,
SSK(ni,
SSK(ni,
SSK(nj,
SSK(nj,
SSK(nj,
1);
2);
3);
1);
2);
3);
125
5. M ETODA
DEFORMACIJA
1123
for j = 1:6
for k = 1:6
KGlob( adresa(j), adresa(k) ) + Kg(j, k);
end // for k
end // for j
1124
1125
1126
1127
1128
1129
1130
1131
end //for i za sve stapove
1132
1133
1134
1135
//Staticka kondenzacija za izrazavanje matrice krutosti

//preko prva cetiri stepena slobode kretanja
KStub = KGlob(1:4,1:4) - KGlob(1:4,5:9) * inv(KGlob(5:9,5:9))
* KGlob(5:9,1:4)
Rezultat proracuna je matrica krutosti makroelementa:

Listing 5.17: Rezultat - matrica krutosti makroelementa.
1136
1137
1138
1139
126
3761215.817
-2399657.769
-3439458.914
-1999650.445
-2399657.769
1838708.033
1999650.445
1281100.938
-3439458.914
1999650.445
3761215.817
2399657.769
-1999650.445
1281100.938
2399657.769
1838708.033
5.3 Z ADACI
Zadatak 10 Odrediti reakcije, pomjeranja cvorova i presjecne

sile za konstrukciju prikazanu na slici 5.41. Kako su karakteristike materijala i poprecnog presjeka stapova stuba iste kao u
prethodnom zadatku, pri formiranju matrice krutosti sistema
ne proracunavati matrice krutosti stapova stuba vec iskoristiti
matricu krutosti makroelementa iz prethodnog zadatka.
1193
1194
1195
8 9 10
11 12 13
14 18 15];
1196
1197
// ********************* RJESAVANJE **************************
1198
1199
Rjesenje Numeracija cvorova, stapova i SSK je data na slici

5.42.
1200
Na liniji 1239 unijeli smo matricu krutosti makro elementa

proracunatu u prethodnom zadatku. Na liniji 1245 formiramo
polja stepeni slobode kretanja stubova, a zatim na liniji 1249
formiramo petlju kojom dodajemo matrice krutosti makroelemenata (stubova) globalnoj matrici krutosti.
1203

1201
1202
1204
1205

ni = stap(i, 1);
nj = stap(i, 2);
1206
1207
1208
x1 = cvor(ni, 1);
y1 = cvor(ni, 2);
1209
Listing 5.18: Proracun vektora ekvivalentnog opterecenja na grednom elementu od ravnomjerno raspodjeljenog opterecenja po
cijelom stapu, JednolikoGreda2D.sce
1140
1141
1142
function rezultat = JednolikoGreda2D(x1,y1,x2,y2,p)

// JednolikoGreda2D - Vektor ekvivalentnog opterecenja na
gredi
1143
1144
1147
1211
d = sqrt((x2 - x1)^2 + (y2 - y1)^2);
1212
1213
1214
1215
1217
1220
1221
1222
1223
Sa ovim mozemo napisati proceduru koja formira globalnu matricu krutosti i vektor opterecenja konstrukcije prikazane na
slici 5.41
1224
1149
1150
vektora
// Zadatak 10 ************************************************
clear;
clc;
1151
1152
1153
1154
exec('./Greda2D.sce', -1);
exec('./JednolikoGreda2D.sce', -1);
exec('./Transformacija.sce', -1);
1155
1156
1157
// ********************* ULAZNI PODACI ***********************

1158
1159
1160
1161
E = 3*10^7;
A = 1;
I = 0.02083;
1162
1163
1164
1165
1166
1167
1168
1169
1170
cvor = [
0 0
10 0
16 0
32 0
38 0
48 0];
1171
1172
1173
1174
1175
1176
1177
1178

stap =[
1 2
2 3
3 4
4 5
5 6];
1179
1180
1181
1182
1183
1184
1185
1186
// Opterecenje po stapovima
p = [
-35
-35
-35
-35
-35];
1187
1188
1189
1190
1191
1192
// Stepeni slobode kretanja po cvorovima

SSK = [
16 17 1
2 3 4
5 6 7
F = JednolikoGreda2D(x1, y1, x2, y2, p(i));

adresa(1)
adresa(2)
adresa(3)
adresa(4)
adresa(5)
adresa(6)
=
=
=
=
=
=
SSK(ni,
SSK(ni,
SSK(ni,
SSK(nj,
SSK(nj,
SSK(nj,
1);
2);
3);
1);
2);
3);
1225
1226
1227
1148

T = Transformacija(x1, y1, x2, y2);
Kg = T` * Ke * T;
1216
1219
rezultat = [0 p*d/2 p*d^2/12 0 p*d/2 -p*d^2/12];

endfunction
Listing 5.19: Formiranje globalne matrice krutosti

opterecenja za konstrukciju na slici 5.41, Most.sce
x2 = cvor(nj, 1);
y2 = cvor(nj, 2);
1218
1145
1146
1210
1228
1229
1230
for j = 1:6
for k = 1:6
KGlob( adresa(j), adresa(k) ) + Kg(j, k);
end // for k
1231
1232
1233
FGlob( adresa(j) ) = FGlob( adresa(j) ) + F(j);

end // for j
1234
1235
end //for i za sve stapove
1236
1237
1238
1239
1240
1241
1242
1243
1244
1245
1246
1247
// Matrica krutosti stubova je vec proracunata

// u prethodnom zadatku
KStub = [
3761215.8 -2399657.8 -3439458.9 -1999650.4
-2399657.8 1838708.0 1999650.4 1281100.9
-3439458.9 1999650.4 3761215.8 2399657.8
-1999650.4 1281100.9 2399657.8 1838708.0];
// Dodavanje matrice krutosti stubova
SSKSTUB = [
2 3 5 6
8 9 11 12];
1248
1249
1250
1251
1252
1253
1254
1255
1256
for i = 1:2 //stuba

for j = 1:4
for k = 1:4
KGlob( SSKSTUB(i,j), SSKSTUB(i,k) ) = ..
KGlob( SSKSTUB(i,j), SSKSTUB(i,k) ) + KStub(j, k);
end // for k
end // for j
end
1257
1258
1259
// ******* DODAVANJE KONCENTRICNE SILE U CVOROVIMA ***********

FGlob(6,1) = FGlob(6,1) -500;
1260
1261
// ************ RJESAVANJE SISTEMA JEDNACINA *****************
1262
1263
1264
1265
// Nema pomjeranja fiksnih oslonaca pa se za rjesavanje

// sistema jednacina uzima gornji lijevi blok matrice
// krutosti i odgovarajuci vektor sila
1266
1267
1268
K11 = KGlob(1:15,1:15);
F1 = FGlob(1:15,1);
1269
1270
1271
// rjesenje
U1 = K11 F1;
1272
1273
1274

UGlob(1:15, 1) = U1(1:15, 1);
127
5. M ETODA
DEFORMACIJA
F = 500kN
p = 35kN/m
G
4m 2m
G
G
G
S1
10m
S2
6m
16m
G:
E = 3 107 kN/m2
A = 1.0m2
I = 0.02083m4
6m
10m
S1,2 :
E = 3 107 kN/m2
A = 2.0m2
I = 0.1667m4
Slika 5.41
17
1
1
4
16
1
2
7
2
3
10
3
13
4
8
5
12
18
15
11
5
6
14
Slika 5.42
1275
1276
1277
1278
1325

1279
1280
1285
1287
// *************** POST PROCESSING ***************************
1289
1290
1291
1292
1293
1328
1330
mprintf(n%11.2f, f(1:6,1));
1332
1333

1286
1288

f = Ke * u - F;
1331
1283
1284
1327
1329
// ************ PRORACUN REAKCIJA ****************************
1281
1282
1326

mprintf('n============================ STAP %d', i);
ni = stap(i, 1);
nj = stap(i, 2);
1294
1295
1296
x1 = cvor(ni, 1);
y1 = cvor(ni, 2);
1297
1298
1299
x2 = cvor(nj, 1);
y2 = cvor(nj, 2);
1300
1301
1302
1303
1304
1305
1306
adresa(1)
adresa(2)
adresa(3)
adresa(4)
adresa(5)
adresa(6)
=
=
=
=
=
=
SSK(ni,
SSK(ni,
SSK(ni,
SSK(nj,
SSK(nj,
SSK(nj,
1);
2);
3);
1);
2);
3);
1307
1308
1309
1310
1311

for j = 1:6
end // for j
end // for i
Dobija se rjesenje za globalni vektor pomjeranja i reakcija
0.00
0.001598
0.000100
0.00
0.000434
0.00
0.000992
0.00
0.000264
0.00
0.001045
0.00
0.001982
0.00
0.000171
0.00
0.000213
0.00
=
=
(5.11)
0.001855
0.00
0.000244
0.00
0.000111
0.00
0.001169
0.00
0.000244
0.00
0.001768
0.00
300.35
0.000000
0.000000
149.04
153.38
0.000000
Kao i vektori pomjeranja i sila po stapovima
1312
1313
1314
1315

mprintf(n%15.6f, u(1:6,1));
1316
1317
1318
1319
1320
// U opstem slucaju vektor pomjeranja se mora

// transformisati iz globalnog u lokalni
// koordinatni sistem, ali ovdje lokalni
// sistem nije zarotiran pa je u = T' * Ug
1321
1322
1323
1324
128

F = JednolikoGreda2D(x1, y1, x2, y2, p(i));
-623.79
-216.23
+
283.37
-196.62
-172.93
-276.63
-149.04
-53.3
37.07
156.7
200.96
153.38
-259.62
-569.82
5.3 Z ADACI
Slika 5.43
Stap
1
Stap
2
Stap
3
0.000000
0.000000
-0.001598
0.000100
0.000434
0.000992
0.000100
0.000434
0.000992
0.000264
-0.001045
-0.001982
0.000264
-0.001045
-0.001982
0.000171
-0.000213
0.001855
-300.35
149.04
0.00
300.35
200.96
-259.62
-818.79
53.30
259.62
818.79
156.70
-569.82
174.12
276.63
569.82
-174.12
283.37
-623.79
Vektor
Tablica 5.1: Rezultat proracuna po stapovima
Stap
4
Stap
5
0.000171
-0.000213
0.001855
0.000244
-0.000111
-0.001169
0.000244
-0.000111
-0.001169
0.000244
0.000000
0.001768
-363.21
172.93
623.79
363.21
37.07
-216.23
-0.00
196.62
216.23
0.00
153.38
0.00
Vektor
Tablica 5.2: Rezultat proracuna po stapovima
129

Metoda Deformacija Z

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Metoda Deformacija Z

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Stroga metoda

0 Moguce je formirati i matrice

Proizvoljan polozaj stapova

Proizvoljan polozaj stapova

Brojevima su oznaceni lokalni stepeni slobode kretanja. (Vazi za sve.)

Bice koristeno kod dinamickog proracuna

Matrica krutosti vec premnozena

Statika Konstrukcija I - siljak.ba/statika ,,, siljak.ba

NIH SILA NA KRAJEVIMA S TAPOVA

Matematska konvencija o predznaku

U metodi deformacija koristimo matematsku konvenciju o

Slika 5.4: Matematska konvencija o predznacima pomjeranja i

Dakle ako kao rezultat dobijemo vektor sila

Vektor predstavlja vektor ekvivalentnog opterecenja na

Veza izmedu sila na zglobno i kruto vezanom stapu postoji pa

dobili smo konstantan momenat duz stapa.

Presjecne sile na krajevima stapa proracunavamo sa

vektor sila na krajevima stapa,

Biljeske sa vjezbi - ver 0.14 - siljak.ba/statika ,,, siljak.ba

Veza izmedu sila na zglobno i kruto vezanom stapu postoji pa

Statika Konstrukcija I - siljak.ba/statika ,,, siljak.ba

Zadatak 1 Proracunati ugib u sredini grede na slici 5.5

Rjesenje U sredini grede cemo umetnuti cvor. Matrica krutosti

Slika 5.6: Obiljezavanje cvorova, stapova i stepeni slobode kretanja.

Matrice krutosti stapova sa obiljezenim globalnim stepenima

Biljeske sa vjezbi - ver 0.14 - siljak.ba/statika ,,, siljak.ba

Zadatak 2 Metodom deformacija odrediti pomjeranja i

Za kruto vezan stap 3

Slika 5.8: Obiljezavanje cvorova, stapova i stepena slobode

Za stap 3 zglobno vezan u cvoru 3

Rjesenjem sistema = dobijaju se pomjeranja

Statika Konstrukcija I - siljak.ba/statika ,,, siljak.ba

Proracun rotacija krajeva stapa u cvoru 3

Za kruto vezan stap 3

Globalni vektor sila

Biljeske sa vjezbi - ver 0.14 - siljak.ba/statika ,,, siljak.ba

sto je proracunato jednacinom 5.4.

Uvodenje jos jednog stepena slobode kretanja u proracun

Sad cemo, ponovo u svrhu vjezbanja metode deformacija,

na slici 5.10. Stapovi

Globalni vektor sila

Rjesenjem sistema = dobijaju se pomjeranja

Statika Konstrukcija I - siljak.ba/statika ,,, siljak.ba

Presjecne sile na krajevima stapa proracunavamo sa

Proracun presjecnih sila na krajevima stapova

U razvijenom obliku mozemo pisati

Za stap kruto vezan u cvoru , a zglobno u cvoru

Za kruto vezan stap

Slika 5.11: Dijagrami presjecnih sila

Na stranici 102 dat je numericki proracun presjecnih sila na

Biljeske sa vjezbi - ver 0.14 - siljak.ba/statika ,,, siljak.ba

Statika Konstrukcija I - siljak.ba/statika ,,, siljak.ba

Zadatak 3 Zglob u cvoru 3 na konstrukciji iz prethodnog

Globalni vektor sila ostaje isti kao u prethodnom zadatku

Rjesenjem sistema = dobijaju se pomjeranja

Rjesenje Obiljezicemo stepene slobode kretanja kao u prethodnom zadatku

da opruga povezuje SSK 5 i 6 pa cemo sljedecu matricu dodati

Biljeske sa vjezbi - ver 0.14 - siljak.ba/statika ,,, siljak.ba

Zadatak 4 Konstrukciju iz prethodnog zadatka proracunati sa

Rjesenjem sistema = dobijamo

Rjesenje Na slici 5.15 su takoder dati stepeni slobode kretanja.

Slika 5.16: Dijagrami presjecnih sila

Statika Konstrukcija I - siljak.ba/statika ,,, siljak.ba

Biljeske sa vjezbi - ver 0.14 - siljak.ba/statika ,,, siljak.ba

// * ULAZNI PODACI *******

// RJESAVANJE ***

// * RJESAVANJE SISTEMA JEDNACINA ****

// * PRORACUN REAKCIJA ***************

// POST PROCESSING **********

// DODAVANJE KONCENTRICNE SILE U CVOROVIMA **