You are on page 1of 18

ALTI APKALI

DNME TEKN
Dr. Ahmet KARAHSAR

KRTK ANALTK DNCE


aKADemisi
ankarakad@gmail.com
http://www.ankarakad.info
1

Dnme Becerileri ile ilgili varsaymlar:


Btn bireyler dnme
kapasitesine sahiptir.
Dnme becerileri retilebilir.
Dnme renme srecinde
temeldir.

Dnmenin gelitirilmesine duyulan


zlem ve istein nedenleri:
Dnme, insan abasn belli bir amaca yada
sonuca yneltir.
Dnme, insann karlat glkleri ya da
problemleri nceden kestirmeyen yardmc olarak,
onlar karlatrmada, onlara kar hazrlkl olmada
en nemli rol oynar.
Dnme, kavramlarn oluturulmasnda ve
gelitirilmesinde, her gelien kavramn birey iin
anlam kazanmasnda da rol oynar.
Dnme, hem bireylerin, hem toplumlarn
gvenilir ve srekli bir yaay biiminde
kavumalar iin gerekli ortamn hazrlanmas ve bu
ortamn srekliliinin salanmasnda nemli bir rol
oynar.

NEDEN DNME ETM?


Bireylerin hzla deien bu dnyada yalnz kendi kltr
evreleri ile deil, medya ve sanal evrenle, kreselleen
dnya ile evrelenmi bulunmaktadrlar. Yalnzca ocuklarn
oyunlarnda ve oyuncaklarnda son elli yl iindeki deiimleri
izlemek bile bu mesafenin boyutu hakknda kolaylkla bir fikir
vermektedir.
ocuklarmz, izgi filmlerin, elektronik oyuncaklarn,
bilgisayar oyunlarnn, televizyonun ksaca grsel dnyann
ekicilii tarafndan kuatlmtr. Bu kuatmaya snr koymak,
yasaklamak da sorunu zmez. Hatta ilgiyi daha da artrr.
ocuklarmza yaadklar dnyay sorgulayan ve salkl
deerlendirmeler yapabilecek bir zihinsel alkanlk
kazandrmak, onlar eitli etkileri kendi balarna
deerlendirecek biimde donatmak zorundayz.
Bunun yolu ise dnme eitiminden gemektedir.

NEDEN DNME ETM?


Dncelerimiz, eylemlerimizin
kaynadr. Eylemlerimiz
alkanlklarmzn nedenidir.
Alkanlklarmz karakterlerimizi,
kiiliimizi ekillendirir. Karakterimiz
ise; geleceimizi rgtleyen en nemli
faktrdr. Geleceimizi semekte ise
byk lde zgr brakldk.
5

Alt apkal Dnme Tekniinin Amalar


Alt apkal dnme tekniinin iki ana amac
vardr.
Dnrn her seferinde sadece bir eyle
uramasn salayarak dnme faaliyetini
sadeletirir ve dikkati ynlendirir.
Gerekli dnme biimlerine istenildii anda gei
yapmay salamaktadr. Dnme apkalarnn bir
tr ksaltlm kurall talimatlar olduu sylenebilir.
Tanmlanm rol oynama olana sunar.

Alt apkal Dnme Tekniinin Bize


Getirdii Yenilikler
Dne takmlarn, dnce sistemlerini alt deiik
renkteki apka altnda toplayarak, takm dnmesini
daha olumlu bir ekilde oluturulmas ve ynlendirilmesi.
Sonu olarak ;
Dnmenin en byk dman karmaklktr, zira
karmaklk karkla yol aar. Berrak ve sade olduunda
dnme daha zevkli ve daha etkili bir hale gelir.
Dnme yetenei insann sahip olduu en nemli
kaynaktr.
Bir dnr gibi davranrsanz gerekten de bir dnr
olup karsnz.

ALTI APKALI
DNME TEKN
ALTI APKA
ALTI RENK

ALTI APKALI DNME TEKN


nsanlarn dnme biimleri zerinde aratrmalaryla dnmeyi
retme konusunda nclk yapan De Bono, insanlarn yaygn 6
dnce biimi kullandn belirtmektedir.
imdi Alt apkal Dnme teknii olarak isimlendirilen De Bononun
fikirileri asadaki gibidir.
Edward de Bono ;
Bilginin tek bana, bir dnce sreciyle desteklenmedii zaman
herhangi bir deeri olmayacan belirtmi, zeka katsays yksek
insanlarn ayn zamanda iyi bir dnr olduklar ynndeki savn
geerli olmadna dikkati ekmitir.
Ne Demek Alt Renkli apka Takmak ?
Edward de Bononun Alt apkal dnme tekniinin temelinde, alt
farkl bak simgeleyen farkl renklerdeki apkalar takarak ortaya
koymak ve yaratclmz gelitirmek yatyor
Bono bu apkalar ve ilevlerini yle zetliyor :

Beyaz apka
Beyaz tarafsz ve objektifdir. Bu apka objektif olgular ve
rakamlarla ilgilidir.
Beyaz apka dnr bulduklarn masaya koyar. Cebinden bozuk
paralar, inenmi ciklet paralar ve bir kurbaa karan okul
ocuu gibi zamanla beyaz sapka rol doal bir davran biimi
haline gelecektir. Kii artk tartmalar kazanmak iin cmle
aralarna lehte ifadeler koymaya almayacaktr. Bylece onda
doay herhangi bir yan ama gtmeden inceleyen bilimsel
gzlemcinin veya kaifin tarafsz objektiflii geliecektir. Harita
yapcnn grevi harita yapmaktr.
Beyaz apkay giyince unlara benzer sorular sorarz;
Elimizde ne gibi bilgiler var ?
Daha hangi bilgiler gerekiyor ?
Eksik bilgiler nelerdir ?
Gerekli bilgileri nasl elde ederiz ?
Ne tr sorular sormalyz ?
Beyaz apkaca dnmenin amac pratik olmaktr. Bu yzden her
trl bilgiyi ortaya koymalyz. nemli olan bilgilerin kesinlik
derecesini doru bir biimde belirtmektir.

10

Krmz apka
Krmz; fke tutku ve duyguyu artrr.
Duygusal bir bak as verir.
Genel olarak zihnimizin arka plannda korku, fke
nefret, phe, kskanlk ya da sevgi gibi gl
duygular yer alabilir. Bu duygusal arka plan
alglama biimimizi snrlar ve ynlendirir.
Krmz apka takmak dnre Konu hakkndaki
duygularm bunlardr deme olana salar.
Krmz apka dnmesinin amac, bu arka plan
grnr klmak ve sonradan ortaya kan
etkisinin gzlemlemesini salamaktr.

11

Siyah apka
Siyah karamsar ve olumsuzdur, ktmserdir.
En sk kullanlan apka kesinlikle siyah
apkasdr.
Siyah apka dnr, neyin deneyime ya da
doruluu kabul edilmi bilgiye uymadna
dikkat eker. Yani bir eyin niin
yaplmayacan grr, risklere ve tehlikelere
iaret eder. Siyah apka deerlendirmesi
zellikle olumsuz deerlendirmelerle ilgilidir.
Bir bakma en yararl apkadr. Bu apka
eletirme apkasdr.
Ancak bir tartmada taraf tutmak anlamna
gelmediini zellikle belirtmek isterim.
Herhangi bir taraf tutma ve herhangi bir
tartma sz konusu deildir. Olumsuz
durumlarn haritaya katlmas iin yaplan
objektif bir giriimdir.

12

Sar apka
Sar gne gibi aydnlk ve olumludur. yimser
umutlu ve olumlu dnme ile ilgilidir. Ortaya
atlan gr beenmesek bile sar apka bizden,
bu nerinin iyi (deerli ve yararl olan) ynlerini de
bulmamz ister. Yani, siyah apka dnmesinin
olumsuz deerlendirmelerine karlk, sar apka
olumlu deerlendirmelerle ilgilenir. Daha sonra bu
deerli ve yararl eyler iin mantkl destekler
salamaya alr. Salam temellere dayanan bir
iyimserlii ortaya koymaya alr. Bu dnme,
yapc ve reticidir. Somut teklifler ve neriler
kar. Bu apkann bir ucunda mantkllk ve
pratiklik, br ucunda hayaller ve umutlar olan bir
yelpaze vardr.
Sar apka bize baz sorular sordurur.
Bunun ne gibi yararlar var ?
Bundan kim yararlanacak ?
Bu yararlar nasl ortaya kabilir ?
Deiik deerler nelerdir ?

13

Yeil apka:
Yeil bereket ve verimli byme demektir. Yaratclk
ve yeni fikirlerle ilgilidir. (Yaratc Dnme)
Yeil apka enerji apkasdr. Yeil apka ile
dndmz zaman, neriler ileri srer, yeni gr
ve seenekler ortaya koyabiliriz. Kkrtma yeil apka
dnmesinin nemli bir unsurudur. Kkrtma olaan
dnme kalplarnn dna kmamz iin kullanlr.
Yeil apka takmak insanlar otomatik olarak daha
yaratc hale getirmez. Ancak bu apka dnrlere
daha yaratc olmalar iin gerekli zaman ve dikkati
salayabilir. Bu apkay takan kii yaratc dnmenin
kavramlarn kullanacaktr. Bir an iin duraksayarak
bulunduu noktada alternatif fikirlerin olup
olmayacan aratrr. Dnr bu fikirden ileri doru
hareket ederek yeni bir fikre ular. evresindeki
kiilerden onun yeil apka dnmesi sonucu ortaya
koyduu fikirleri yaratc fikirler olarak ele almalar
beklenir. En ideali hem dnrn hem de dinleyicinin
yeil apka takmasdr. Verimlilii, bymeyi ve
tohumlarn deerini simgeler.

14

Mavi apka
Mavi serinkanll temsil eder ve her eyin
stndeki gn rengidir. Dnme srecinin
dzenlenmesi ve kontrolu ile urar.
Konunun aratrlmas iin gereken dnme
faaliyeti zerinde dnce gelitirmektir. Mavi
apka dnr orkestra efi gibidir. Dier
apkalarn kullanlmas iin arda bulunur.
zerinde dnlecek konular sorunlar tanmlar
ve sorular biimlendirir. Yerine getirilmesi gereken
dnme grevlerini kapsar. Mavi apka dnme
srecini gzler ve oyunun kurallarna dikkat
edilmesini salar. Tartmay durdurur ve harita
tr dnmede bulunulmas konusunda srar
eder. Disiplini salar.
Mavi apka bize baz sorular sordurur.
Bundan sonra ne yapmalyz ?
u ana dein neleri baardk ?
Sorularnn cevabn almamz salar.

15

apkalar ilevleriyle deil renkleriyle tanmlanr, bunun iyi bir


gerekesi vardr. Eer bir kiiden bir konu hakkndaki duygusal
tepkilerini ortaya koymasn isterseniz, ondan drst bir cevap
almanz hemen hemen olanakszdr. nk; insanlar duygusal
olmann yanl bir sey olduunu dnrler. Ancak krmz apka
terimi tarafszdr. Birisinden bir sre iin Siyah apkasn
karmasn istemek, ondan Bu kadar olumsuz olmay
brakmasn istemekten daha kolaydr.
Renklerin tarafszl, apkalarn sknt duymadan kullanlmalarn
salar. Dnme faaliyeti tasvip edilmeme ya da knanma
tehlikeleri olmayan kurallar tanmlanm bir oyun haline gelir.
apkalara dorudan gndermelerde bulunur.
Senden siyah apkan karman istiyorum.
Bir sre iin hepimiz krmz apkalarmz takalm.
Sar apka dnmesi iin bu kadar yeterli, imdi beyaz apkamz
takalm.

16

Alt apkal Dnme Tekniinin Avantajlar


Bir konu zerinde daldan dala atlanarak
belirtilen grler bir sisteme konulmu olur.
Zaman kaybn nler.
Bir karara varma sonularn ortaya kmas
kolaylar.

17

TEEKKR EDERZ.

E- mail: ankarakad@gmail.com
18

You might also like