Evimizdeki Tehlikeli Atiklar

T.C.
EVRE VE ORMAN BAKANLII

EVRE YNETM GENEL MDRL
EVMZDEK TEHLKEL ATIKLAR

EL KTAPII
Ekim - 2009
ANKARA
Bu kitapk, evlerdeki tehlikeli atklar hakknda kiileri bilgilendirmek,

atk oluumunu azaltmak, tehlikeli ve zararl maddelerin
kullanmndan kanlmas veya doru kullanmn salanmas ile
atklarn uygun bertarfnn temini amacyla evre ve Orman
Bakanl, evre Ynetimi Genel Mdrl, Atk Ynetimi Dairesi
Bakanl
tarafndan hazrlanmtr.
Ekim 2009
T.C. evre ve Orman Bakanl

evre Ynetimi Genel Mdrl
Atk Ynetimi Dairesi Bakanl
Stz Cad. 14/E 06560 Ankara
Telefon 0312 207 50 00 Faks 0312 207 64 46
http://www.atikyonetimi.cevreorman.gov.tr
nsz
Trkiye, hzla gelien, byyen ve kalknan bir
lkedir. Bunun neticesinde; ekonomik byme,
nfus art ve refah seviyesinin ykselmesi,
giderek artan miktarda atk retimine yol
amaktadr. Gnlk yaamda kullandmz ve
hayatmz kolaylatran birok tehlikeli rn
bulunmaktadr. Bu rnler ilerimizi daha hzl,
kolay ve etkili bir ekilde yapmamz salayan temizlik malzemeleri,
deterjanlar, boyalar, kiisel bakm rnleri, pestisitler gibi ok eitlidirler.
Ancak evimizde kullandmz birok rn tehlikeli kimyasal maddeler
iermekte ve bu rnlerin uygun bir ekilde kullanlmamas ya da bertaraf
edilmemesi halinde zararl etkileri grlebilmektedir.
Anayasamzn 56 nc maddesinde Herkes, salkl ve dengeli bir evrede
yaama hakkna sahiptir. evreyi gelitirmek, evre saln korumak ve
evre kirlenmesini nlemek Devletin ve vatandalarn devidir
denmektedir. Atk ynetiminde eitli kurum ve kurulularn yannda
toplumun en temel noktas olan bireylere ve ailelere nemli grevler
dmektedir. Bu nedenle tehlikeli maddeler ieren rnler ile gvenilir
olmayan rnleri elden geldiince tketmemek, oluan atklar ayr
toplama torbalarnda ya da kaplarnda biriktirerek tehlikeli nitelikteki
atklar ile deerlendirilebilir ambalaj atklar gibi atklar evsel
atklarmzdan ayr toplamak basit ancak hem evre ve insan sal, hem
de lkemizin ekonomik kazanmlar asndan ok kymetli admlardr.
Bu itibarla, evimizde oluan tehlikeli atklara ilikin olarak hazrlanan bu
rehber kitapn vatandalarmza faydal ve lkemize hayrl olmasn
temenni eder, emei geen Bakanlm evre Ynetimi Genel Mdrl
alanlarna teekkr ederim.
Prof. Dr. Veysel EROLU

evre ve Orman Bakan
NDEKLER
1.GR ............................................... 1
2. EVMZDE OLUAN
TEHLKEL ATIKLAR................. 6
Aerosoller (basnl kaplar) ................. 7
Ahap koruyucular .............................. 8
Ahap mobilya ve yer demeleri
boyalar/temizleyicileri/cilalar............ 8
Akmlatrler .................................... 9
Antifiriz ............................................. 10
Ara cam temizleme svs ............... 10
Asbest ieren fren balatalar .............. 11
Ayakkab boyalar ............................. 12
Boya / vernik skcleri.................... 13
Boya tinerleri..................................... 13
amar sular.................................... 14
Deterjanlar
(amar ve bulaklar iin) ............... 15
Dezenfektanlar................................... 16
Duman dedektrleri (iyonize tip) ...... 16
Evsel tbbi atklar............................... 17
Frn temizleyicileri ........................... 18
Floresan lambalar ............................ 19
Fren svlar ....................................... 19
Gbreler............................................. 20
Gve yok ediciler .............................. 21
Hal temizleyicileri ............................ 22
Havuz / spa kimyasallar ................... 23
lalar (kullanlmayan / tarihi gemi
olan)................................................... 24
Metal boyalar / temizleyicileri ........ 24
Motor yalar / ya filtreleri .............. 25
Oda spreyleri / hava temizleyicileri .. 26
Ojeler / oje karclar........................ 26
Pestisitler (bcek, kemirgen, yabani
ot ldrcler ve fungisitler) ............. 27
Piller .................................................. 28
Resim ve el sanatlar malzemeleri ..... 29

Sa boyalar ....................................... 29
Sa jlesi............................................ 30
Sa spreyi .......................................... 31
Solvent bazl boyalar ........................ 31
Su bazl boyalar ................................. 32
Transmisyon svs............................. 33
Ya zcler (otomobiller iin)....... 33
Yalama ya / makina ya .............. 34
Yaptrclar ve tutkallar ................... 34
Yosun ldrcler ............................. 35
EVMZDEK TEHLKEL ATIKLAR

1.GR
VSEL TEHLKEL RNLER

Gnlk yaamda kullandmz ve
hayatmz kolaylatran birok
tehlikeli rn bulunmaktadr. Bu
rnler ilerimizi daha hzl, kolay ve etkili bir ekilde
yapmamz salayan temizlik malzemeleri,
deterjanlar, boyalar, kiisel bakm
rnleri, pestisitler gibi ok eitlidirler.
Acaba bu rnlere gvenebilir miyiz?
Tketici olarak marketten satn aldmz bir rnn genellikle gvenilir

olduuna inanrz. Ancak evlerimizde kullandmz birok rn tehlikeli
kimyasal maddeler iermekte ve bu rnlerin uygun bir ekilde
kullanlmamas ya da bertaraf edilmemesi halinde zararl etkileri
grlebilmektedir. htiyacmz olan rnlerin hangilerinin tehlikeli olduunu,
tehlikeli olmas durumunda rnn kullanm, saklamas ve alternatifi olan
rnle ilgili bilgimiz olmas halinde evimizi ve evremizi daha salkl ve
yaanlabilir dzeye tamamz mmkn olacaktr.
rn Tehlikeli mi?
ncelikle satn alacamz rnn etiketi dikkatle okunmaldr. Etiket
bilgilerinde rnn tehlikeli olup olmad hususunda bilgiler ve iaretler
bulunmaktadr. Eer rn tehlikeliyse aadaki tehlikelilik iaretlerinden bir
ya da birka bulunacaktr.
Yanc
Korozif/Kostik
Patlayc/Reaktif
Toksik/Zehirli
Radyoaktif
1
evre ve Orman Bakanl
Yanc: Atete kolayca tutuur ve yanar.
Korozif/Kostik: Canl dokuyu yakar ve tahri eder.

Patlayc/Reaktif: Is, basn ya da farkl maddelerle reaksiyona girebilir.
Patlayabilir.
Toksik/Zehirli: Solunmas, yutulmas ya da absorblanmas halinde lme
varabilen ciddi zararlar verir.
Radyoaktif: Hcreye ve genetik maddeye zarar verir.
Evsel Tehlikeli Atk Miktar Nasl Azaltlabilir?

Tehlikesiz rnler, tehlikelilik zellii az olan rnler ya da alternatif rnler
kullanlabilir. Ancak tehlikelilik zellii tayan bir rnn kullanlmas
gerekiyorsa dikkat edilmesi gereken baz hususlar bulunmaktadr. yle ki ;
- htiya kadar satn alnmaldr
- Tehlikeli rnlerin etiket bilgileri okunmal ve en az tehlikeli olan tercih
edilmelidir. rnn zerinde tehlikelilik iaretleri ve bilgisi yoksa
tehlikesiz olduu dnlmelidir.
- rnn tamam tketilmelidir.
- Tamam tketilemiyorsa ihtiyac olan birine verilmelidir.
- Tehlikeli rn hakknda bilgi ve gvenli bertaraf yntemleri
aratrlmaldr. Bu hususta www.atikyonetimi.cevreorman.gov.tr
adresine bavurabilirsiniz.
Evsel Tehlikeli rnler Kullanlrken Nelere Dikkat Edilmelidir?
Etiket bilgilerine uygun olarak gerekli koruyucu eldiven, maske ve elbise
kullanlmaldr. Nitril eldivenler asit ve bazlar dnda birok tehlikeli rnn
kullanlmasnda zararl etkilerinden korunmak iin uygundur. Asit ve bazlarn
kullanmnda dayankl kauuk eldivenler giyilmelidir. Toz maskeleri de
tehlikeli kimyasallarn solunmasnn nlemesi asndan nemlidir.
2
Ortamn iyi havalandrlmas gerekir:

Birok tehlikeli rnn etiketinde rnn kullanm
srasnda ortamn havalandrlmas gerektii hususu
yer alr. Hava sirklasyonunun salanmas iin
rnn kullanld ortam da dahil olmak zere
evin tm kap ve pencereleri almal maksimum
havalanmay
salayacak
artlar
yerine
getirilmelidir.
Gvenli bir ortamda saklamak gerekir:
Tehlikeli
rnn
kullanlmad
zamanlarda kapa skca kapatlmal,
ocuklarn
ve
evcil
hayvanlarn
ulaamayacaklar
kilitli
bir
yerde
saklanmaldr. rn tamamen bitene kadar
ya da bertaraf edilinceye kadar orjinal
ambalajnda
saklanmaldr.
Tehlikeli
rnler birbirleriyle kartrlmamaldr.
Yanc rnlerin s ve ate kaynaklarndan
uzakta bulundurulmas gerekir. rnler
etiket bilgilerine uygun scaklk ve
koullarda saklanmaldr.
Alnabilecek ek tedbirler de bulunmaktadr:
Tehlikeli rnlerin kullanlmas srasnda kontakt lensler karlmaldr.
Kontakt lensler tehlikeli kimyasal gazlar absorblar ve gze zarar verebilirler.
Tehlikeli rnn kullanlmas srasnda i elbiseleri giyilmeli i bittikten
sonra karlmal ve cildin temas eden blmleri ykanmaldr.
Evsel Tehlikeli rnler Gvenli Olarak Nasl Bertaraf Edilmelidir?
Evsel tehlikeli rne ihtiya yoksa ve kimseye de verilemiyorsa gvenli bir
ekilde bertarafnn salanmas gerekir. Birok tehlikeli atn evsel tehlikeli
atklarn ynetimi program kapsamnda toplanmas ve bertaraf edilmesi
gerekmektedir. Konu ile ilgili olarak yerel ynetimlerden ve
www.atikyonetimi.cevreorman.gov.tr adresinden bilgi alnabilir.
3
Evsel tehlikeli atklarn gvenli bir ekilde bertaraf tesislerine ulamasnn

salanmas iin:
- rnler kendi orjinal ambalajlarnda etiket bilgileri grnr ekilde
saklanmaldr. zerindeki etiket bilgileri yoksa ve rn hakknda
bilginiz varsa elinizle rnn ad, tehlikelilik zellikleri vs. bilgiler
yazlarak yetkililere teslim edilmelidir.
- Tehlikeli atklar birbirine kartrlmamaldr.
- Tehlikeli atn ambalajndan szmadndan emin olunmaldr. Sznt
vs. grlmesi halinde atn orijinal ambalajyla beraber ikinci szdrmaz
bir ambalaja alnmas gerekir.
- Tehlikeli atklar yetkililere teslim edilinceye kadar ocuklardan, evcil
hayvanlardan ve yiyeceklerden uzak bir ortamda saklanmaldr.
Evsel Tehlikeli rnlerin Zararlar Nelerdir?
nsanlar in:
Tehlikeli kimyasallara maruz kalnan miktar ve sreye bal olarak zararl
etkileri grlr.
- Az zamanda ve dk miktarda maruz kalnmas halinde akut etkiler
ortaya kar ki bu etkiler; ba ars, boaz ars, nefes darl, cilt, gz
ve burunda grlen yanma, kant ve kzarklklardr.
- Uzun zamanda ve ok miktar tehlikeli kimyasala maruz kalnmas
halinde kronik etkiler ortaya kar ki bu etkiler; akcier, bbrek ve
merkezi sinir sisteminin zarar grmesi, kanserojen etki, doum kusurlar
hatta lmcl sonulardr.
Tehlikeli kimyasallarn zararl etkileri 3 ekilde ortaya kar:
Yeme/ime: Tehlikeli rnn yenilmesi ya da iilmesi sonucu
zehirlenmelere ok sk rastlanr. zellikle ocuklarda ve evcil hayvanlarda
grlr.
Soluma: Tehlikeli kimyasaln solunmas durumunda gz, cilt ve akcierlere
zarar verebilir.
Ciltle temas ve absorbsiyon: Pestisitler gibi baz kimyasallar ciltle temas
edince absorblanarak kana karabilir.
evre in:
Tehlikeli atklarn uygun yntemlerle bertaraf edilmemesi halinde sadece
insanlar deil, bitkiler, hayvanlar ve tm doa zarar grr.
4
Normal artlarda bir evde 1.5 kg 5 kg arasnda tehlikeli rn bulunur.

Her yl tonlarca tehlikeli atk evsel atklarla beraber pe atlmakta ve
depolama alanlarnda bu atklarn birlikte depolanmas sonucu yer alt
suyu kirlilii meydana gelmektedir.
Evsel tehlikeli atklarn yere dklmesi sonucu yzeysel su
kaynaklarnda kirlilik meydana gelmektedir. Mesela; motor yayla
kirlenmi yzeysel su kaynanda1 litre motor ya, 1 milyon litre suyun
kirlenmesine neden olur, ayrca sudaki balklarn ve dier canllarn
yaamn tehdit eder.
5
2. EVMZDE OLUAN TEHLKEL ATIKLAR UNLARDIR;

Aerosoller (Basnl Kaplar)
Ahap koruyucular
Ahap mobilya ve yer demeleri/ Boyalar/ Temizleyicileri/ Cilalar
Akmlatrler
Antifiriz
Ara cam temizleme svs
Asbest ieren fren balatalar
Ayakkab boyalar
Boya/Vernik skcleri
Boya tinerleri
amar sular
Deterjanlar (Bulaklar ve amarlar iin)
Dezenfektanlar
Duman dedektrleri (yonize tip)
Evsel tbbi atklar
Frn temizleyicileri
Floresan lambalar
Fren svlar
Gbreler
Gve yok ediciler
Hal temizleyicileri
Havuz/Spa temizleyicileri
lalar ( Kullanlmayan / Tarihi gemi olan)
Metal boyalar / Temizleyicileri
Motor yalar / Ya filtreleri
Oda spreyleri / Hava temizleyicileri
Ojeler / Oje karclar
Pestisitler
Piller
Resim ve el sanatlar malzemeleri
Transmisyon svs
Sa boyalar
Ya zcler (Otomobiller iin)
Sa jlesi
Yalama ya / Makine ya
Sa spreyi
Yaptrclar ve tutkallar
Solvent bazl boyalar
Yosun ldrcler
Su bazl boyalar
6
AEROSOLLER (BASINLI KAPLAR)

Tehlikeli bileeni:
Metilen klorr, azotprotoksik, propan,
trikloretan, trikloretilen
Potansiyel tehlikeleri:
Basnl ambalajlarn patlama ihtimaline
karn yksek sya maruz braklmamaldrlar.
Bileenleri yanc, toksik, irite edici ve zehirli olabilir.
Kullanm :
Mobilya boyalar, deodorantlar, oda spreyleri vb. rnler basnl kaplar
ierisinde bulunabilirler. Basnl ambalajlar; patlayc ve yanc olmalar
nedeniyle oda scaklnda tutulmal ve dikkatle kullanlmaldr. Aerosol
gazlarnn snmas halinde flor, klor gibi toksik gazlar ortaya kabilir.
Kloroflorokarbonlar ozon tabakasna zarar verirler. Havaya pskrtlen
partikller kana kolayca karr, cilde zarar verir, solunmas halinde
tehlikelidir. Kullanm srasnda ortamn iyi havalandrlmas gerekmektedir.
ocuklarn ulaamayaca, s ve scaklktan uzak ortamlarda saklanmaldr.
Bertaraf:
1. rn tamamen tketilmelidir. Bo ambalaj geri dnm kutusuna
atlabilir.
2. Ambalaj bo deilse, bertaraf hususunda belediyenin evsel tehlikeli
atklarn ynetimi almas kapsamnda toplanmas ve bertaraf/geri kazanm
tesislerine gnderilmesi salanmaldr.
Alternatifi:
Aerosol ambalajlar yerine pompal spreyler ya da alternatif rnler
kullanlabilir.
7
AHAP KORUYUCULAR
Tehlikeli bileeni:
Bakr oleat, maden ruhlar, naftenik asit
Kanserojen etkisi olan kreosot ve
inorganik arsenik bileikleri canllarda
genetik yapya zarar verirler.
Kullanm :
Kullanlmas esnasnda ortam iyi havalandrmal, etiket bilgilerine uyulmal
ve dikkatle uygulanmaldr. Ahap koruyucu kullanlm ahaplar kesinlikle
yaklmamaldr.
Bertaraf:
rn kendi ambalajnda saklanmal ve belediyenin evsel tehlikeli atklarn
ynetimi almas kapsamnda toplanmas ve bertaraf/geri kazanm
AHAP
MOBLYA
VE
YER
BOYALARI/TEMZLEYCLER/CLALARI
DEMELER
Tehlikeli bileeni:
Amonyak, aromatik solventler, fenol,
petrol distileleri, silikonlar, sentetik
polimerler, trikloretan, terebentin
Yanc, toksik, irite edici
Kullanm :
Kullanlmas esnasnda etiket bilgilerine uyulmal ve dikkatle
uygulanmaldr.
ocuklarn ve ev hayvanlarnn ulaamayacaklar yerlerde saklanmaldr.
8
Bertaraf:
1. rn tamamen tketilip, ambalaj suyla alkalanarak geri dnm
kutusuna atlabilir.
2. rn tamamen tketilmemise; kendi ambalajnda saklanmal ve
belediyenin evsel tehlikeli atklarn ynetimi almas kapsamnda
toplanmas ve bertaraf/geri kazanm tesislerine gnderilmesi salanmaldr.
AKMLATRLER
Tehlikeli bileeni:
Slfrik asit, kurun
Slfrik asidin korozif olmas nedeniyle cilde ve gze zarar verir. Kurun ise
evre ve insan sal asndan son derece tehlikelidir.
Kullanm :
Kullanm ve saklanmas hususunda etiket bilgilerine uyulmaldr.
Akmlatrlere su koyulurken koruyucu eldiven ve gzlk kullanlmaldr.
ocuklardan ve ateten uzak kapal bir ortamda saklanmaldr.
Bertaraf:
p kutusuna atlmamaldr. Belediyenin evsel tehlikeli atklarn ynetimi
almas kapsamnda toplanmas ve bertaraf/geri kazanm tesislerine
gnderilmesi salanmaldr.
Alternatifi:
Geri dnme uygun akmlatrler kullanlabilir.
9
ANTFRZ
Tehlikeli bileeni:
Etilen glikol, metanol, nitritler
Kokusu ekici olup, koklayan ocuklarn ve
evcil hayvanlarn solunum sistemlerine,
canllarda beyin ve bbree zarar verir.
Kullanm:
Kullanm ve saklanmas hususunda etiket
bilgilerine uyulmaldr. Yere dklmesi
halinde
absorban
bir
malzemeyle
temizlenmelidir.
ocuklardan ve evcil hayvanlardan uzakta,
souk ve kapal bir yerde saklanmaldr.
Atk
antifirizler
kullanlm
yalarla
kartrlmamaldr.
Bertaraf:
Belediyenin evsel tehlikeli atklarn ynetimi almas kapsamnda
Alternatifi
Bileiminde etilen glikol yerine propilen glikol ieren ya da geri dnme
uygun antifirizler kullanlabilir.
ARA CAMI TEMZLEME SIVISI
Tehlikeli bileeni:
Metanol, etilen glikol, izopropanol
10
Toksik. Yutulmas halinde zararldr.
Ciltle temasndan ve solunmasndan kanlmaldr.
Kullanm :
Kullanm hususunda etiket bilgilerine uyulmal ve dikkatle uygulanmaldr.
Bertaraf:
kutusuna atlabilir.
Alternatifi:
Metanol iermeyen rnler tercih edilebilir.
ASBEST EREN FREN BALATALARI
Tehlikeli bileeni:
Asbest
Asbest iermesi nedeniyle insan sal asndan son derece zararldr.
Kullanm :
Asbest skm ilemi bu konuda uzman kiiler tarafndan yaplmaldr.
11
Bertaraf:
Alternatifi:
Asbest iermeyen rnler tercih edilebilir.
AYAKKABI BOYALARI
Tehlikeli bileeni:
Metilen klorr, nitrobenzen,
trikloretilen
silikon,
Yanc. Toksik.
Ciltle temas halinde absorblanmas ve
buharnn solunmas durumunda zararl
etkileri grlr.
Kullanm :
Bertaraf:
kutusuna atlabilir.
Alternatifi:
Sprey boyalar yerine sngerli boyalar tercih edilebilir. Bylece daha az
solvent havaya karm ve solunmu olur.
12
BOYA / VERNK SKCLER

Tehlikeli bileeni:
Solvent bazl aseton, benzen, karbontetraklorr,
metanol metilenklorr, fenoller, toluen, su bazl
alifatik petroldistileleri, dibazik asit esterler,
propanik asit, propilen karbonat sodyum hidroksit
Solvent bazl rnler yanc ve toksiktirler. Buharlar kolayca solunur ve
ciltle temas etmesi halinde zararldr. Alkali bazl rnler koroziftirler.
Benzen ieren rnler kesinlikle kullanlmamaldr.
Kullanm :
htiya kadar satn alnmal ve kullanlmaldr.
Bertaraf:
Alternatifi:
ayet sklecek boya kurun iermiyorsa hibir kimyasal madde
kullanlmadan kazlarak, raspalanarak ya da kumla kmas salanabilir.
Su ve alkali bazl boya skcler solvent bazllardan daha az tehlikelidir.
BOYA TNERLER
Tehlikeli bileeni:
Aseton, metanol, naftalin, toluen, terebentin,
Yanc, Toksik. Buharlar kolayca solunur ve sv
halde ciltle temas etmesi halinde zararldr.
13
Kullanm :
Bertaraf:
toplanmas ve lisansl geri kazanm tesislerine gnderilmelidir.
Alternatifi:
Su bazl rnler tercih edilebilir
AMAIR SULARI
Tehlikeli bileeni:
Hidrojen peroksit, okzalik asit, sodyumhipoklorit,
sodyum perborat, sodyum perkarbonat
Klorlu amar sular reaktif olup, dier temizlik malzemeleriyle
kartrldklar zaman oksit gaz kna neden olur. Gzleri ve cildi tahri
eder. Koroziftir.
Kullanm :
Cildin direk temas etmemesi gerekir. Koruyucu eldiven giyilmelidir.
Kullanm esnasnda ortam iyi havalandrlmaldr. Ambalajnn az skca
kapatlmal, ocuklarn ve ev hayvanlarnn ulaamayacaklar yerlerde
saklanmaldr.
Bertaraf:
kutusuna atlabilir.
2. rn tamamen tketilmemise; bol suyla beraber azar azar lavabo ya da
tuvalete dklerek kanalizasyon sistemine verilebilir.
14
Alternatifi:
Klorlu amar sularnn tketimi azaltlabilir. Oksijenli amar sular ya da
boraks tercih edilebilir. Hidrojen peroksit bazl amar sular tercih
edilebilir.
DETERJANLAR (AMAIR VE BULAIKLAR N)
Tehlikeli bileeni:
Katyonik ve anyonik deterjanlar, fosfatlar,
sodyum karbonat, farkl yzey aktif maddeler
Yutulmas halinde zararldr. Ciltle ya da gzle
direk temas halinde yanma hissi verir, ciltte
kanma ya da tahri edici olabilir. Sv bulak
makinas deterjanlar daha az tehlikelidir.
Kullanm :
Bertaraf:
kutusuna atlabilir.
Alternatifi:
Bulaklar iin sv deterjanlar, amarlar iin ise sabun tercih edilebilir.
amarlarn son durulama suyuna 1-2 fincan sirke eklenmesi halinde
amarda kalan bakiye sabunlar da yok edilmi olur. Sirke ayn zamanda
rik asidi de yok eder. Bebek amarlarnn son durulama suyuna 1 fincan
sirke koyulabilir.
15
DEZENFEKTANLAR
Tehlikeli bileeni:
Amonyak, aromatik hidrokarbonlar, Katyonik deterjanlar, formaldehit,
hidrokarbon solventleri, sodyum veya potasyum hidroksit, monoetanolamin,
fenol, sodyum borat, sodyumhipoklorit
Tahri edici, yanc ve koroziftir.
Kullanm :
Kullanm hususunda etiket bilgilerine uyulmal ve
dikkatle uygulanmaldr. ocuklarn ve ev
hayvanlarnn ulaamayacaklar yerlerde saklanmaldr.
Temizlik rnleri birbirlerine kartrlarak kullanlmamaldr.
Gz ve ciltle temasndan kanlmaldr. Buhar solunmamaldr
Bertaraf:
kutusuna atlabilir.
Alternatifi:
Dezenfektan maddeler fazla tketilmemelidir.
Borularn temizlii iin; fincan karbonat drene dkldkten sonra ek
olarak fincan sirke drenden dklr. Dren kapatlr ve 15 dakika beklenir.
Daha sonra 2 litre su ile durulanr. Dezenfektan maddeler yerine bu ilem
haftada bir drenlere uygulanabilir.
DUMAN DEDEKTRLER (YONZE TP)
Tehlikeli bileeni:
yonize gaz dedektrleri ok az miktarda da olsa
Amerisiyum-241 radyoaktif maddesini ierirler.
16
Dk seviyede radyoaktiftirler.
Kullanm :
Kullanlmas esnasnda
uygulanmaldr.
etiket
bilgilerine
uyulmal
ve
dikkatle
Bertaraf:
1.reticisine iade edilebilir.
2. Fotoelektirik tipli dedektrler pe atlabilir.
3. Belediyenin atk ynetimi birimiyle grlmeli ve evsel tehlikeli atklarn
Alternatifi:
Nan iyonize-fotoelektirik tipli dedektrler tercih edilebilir.
EVSEL TIBB ATIKLAR
Evlerden kaynaklanan
tbbi tehlikeli atklar;
enjeksiyon ineleri ve rngalar, alar, biyolojik ve
patojenik atklardr. ne ve rnga gibi kesici
malzemelerin direk pe atlmas, p tayanlar,
geri kazanm/bertaraf tesisinde alan iileri yaralayabilir. Eer tbbi atklar
hastalk yapc organizmalarla kontamine olmusa, bulac hastalklarn
yaylmasna neden olur.
Bertaraf:
1. Kesici ve dier tbbi atklar bulac atklar olarak adlandrlrlar ve evsel
atklardan ayr olarak bertaraf edilirler. Bu nedenle pe ya da geri dnm
kutusuna atlmamaldr.
2. Belediyenin atk ynetimi birimiyle grlmeli ve evsel tehlikeli atklarn
tesislerine gnderilmesi salanmaldr
17
FIRIN TEMZLEYCLER
Tehlikeli bileeni:
Glikol eterler, sodyum ve potasyum hidroksitler,
metilen klorr, petrol distile rnleri
Cilt, gz ve i organlar iin olduka koroziftir.
Kullanm :
Sprey tp eklindeki temizleyicilerin kullanmndan kanlmaldr.
Koruyucu eldivenler kullanlmaldr. Ortamn iyice havalanmas
salanmaldr.
Bertaraf:
kutusuna atlabilir.
Alternatifi:
Frnn henz kirlenmi halde temizlenmesi, kullanlan temizlik maddesi
miktarnn daha az olmasn salar. Ayrca temizlik iin tuz tercih edilebilir.
Frndaki kirletici madde kurumusa suyla biraz nemlendirildikten sonra tuzla
temizlenebilir.
Frn temizlenmeden nce temizleme bezi, yalarn daha kolay temizlenmesi
iin sirkeli su iinde bekletilebilir. Temizlik iin karbonat kullanlabilir ve
elik bulak teli ile frn temizlenebilir. Toksik ve korozif olmayan frn
temizleyicileri tercih edilebilir.
18
FLORESAN LAMBALAR
Tehlikeli bileeni:
Civa, PCBler
ok az miktarda da olsa floresan
lambalarda metalik civa bulunmaktadr.
Metalik civa buharlarnn solunmas salk
asndan zararldr. Yaklmas halinde
hava kirliliine, depolanmas ya da
toprakla temas halinde toprak ve su
kirliliine neden olur.
Bertaraf:
toplanmal ve lisansl geri kazanm/bertaraf tesislerine gnderilmelidir.
FREN SIVILARI
Tehlikeli bileeni:
Metil, etil ve btil eterler veya etilen glikol
gibi solventler. Kullanlm fren svs
solventlere ek olarak kurun gibi ar metaller
de ierebilir.
Yanc. Toksik. Yutulmas halinde lmcl sonulara neden olabilir. Yere
dklmesi halinde toprak ve su kirliliine neden olur.
Kullanm :
Ciltle direk temas etmemesi gerekir. Temas halinde eller iyice ykanmaldr.
Ambalajnn az skca kapatlmal, ocuklarn ve ev hayvanlarnn
ulaamayacaklar, ateten uzak yerlerde saklanmaldr. Fren svsnn metal
ambalajnn paslanmas halinde daha byk plastik bir kapta saklanabilir.
19
Bertaraf:
kutusuna atlabilir.
GBRELER
Tehlikeli bileeni:
Amonyum nitrat, amonyum fosfat,
amonyum slfat, kire,pestisit,
potasyum klorr
Yutulmas halinde zararldr. Gbrenin gerekenden
fazla kullanlmas halinde yzeysel ve yer alt suyu
kirliliine neden olur. me suyunda nitratn fazla
olmas 1 yan altndaki ocuklarda, yallarda
ve baz hayvanlarda methemoglobinemi hastalna
sebep olur. Fosfatn artmas ise sularda alglerin artmasna
ve balk lmlerine neden olur.
Kullanm :
Gereken miktardan daha fazla kullanlmamaldr. Yamurlu ya da yamurun
beklendii havalarda gbre kullanlmamaldr. Az iyice kapatlmal, plastik
bir ambalaj ierisinde saklanmal, ocuklarn ve ev hayvanlarnn
ulaamayaca ortamlarda tutulmaldr.
Bertaraf:
1. rn tamamen tketilmelidir. Gbre pestisit iermiyorsa, bo ambalajlar
geri dnm kutusuna atlabilir. Pestisit ieriyorsa bo ambalajlarn bertaraf
hususunda etiket bilgilerine uyulmaldr.
20
2. ayet ambalajda gbre kalmsa ve gbre pestisit ieriyorsa belediyenin

evsel tehlikeli atklarn ynetimi almas kapsamnda depolanmal ve
lisansl geri kazanm/bertaraf tesislerine gnderilmelidir.
3. Gbre pestisit iermiyorsa, kendi ambalajyla birlikte salam bir plastik
ambalajn ierisine koyularak pe atlabilir.
Alternatifi:
imenler ska biilmeli ve gbreye olan ihtiya azaltlmaldr. Gbre yerine
kompost kullanlabilir. Hatta imenlerin biilen yeil ksmlar imenler iin
tekrar gbre amal kullanlabilir. Ayrca yapraklar, meyve ve sebze atklar
da kompost yaplarak bahede kullanlabilir.
GVE YOK EDCLER
Tehlikeli bileeni:
Naftalin, paradiklor benzen
Gve yok ediciler; gveleri yok etmek amacyla kullanlan uucu katlardr.
Farkl bir kokusu vardr. eker gibi grnrler, yenilmesi halinde
zehirlenmelere neden olur. Alerji problemi olan kiilere zarar verebilir. Uzun
sre buharnn solunmas halinde karacieri, burunu ve boaz tahri eder.
Kullanm :
Kullanmndan kanlmaldr. Ancak kullanmak gerekiyorsa etiket bilgilerine
uyulmal ve dikkatle uygulanmaldr..
Hava temizleyicisi olarak asla kullanlmamaldr. Evde en az oturulan odada
kullanlmaldr.
ulaamayacaklar yerlerde saklanmaldr.
Bertaraf:
21
Alternatifi:
Kullanlmayan giyecekler sk sk havalandrlabilir, giyecek zerinde gve
yumurtasnn olup olmad kontrol edilebilir. Ynl ve deriler eer
kullanlmayacak durumdaysa elden karlmaldr. Ynller saklanmadan
nce mmknse sabunla ykanmal ve temiz bir ekilde kaldrlmaldr.
Hallar, kilimler ve poltermbeller vakumlanmaldr.
HALI TEMZLEYCLER
Tehlikeli bileeni:
Etilen glikol, monobtil eter, maleikanhidrit,
reine, petroldistileleri, trikloretan, farkl yzey
aktif maddeleri
Toksik. Yanc . Cilt ve gzler iin irite edicidir.
Kullanm :
Kullanlmas hususunda etiket bilgilerine uyulmal ve dikkatle
uygulanmaldr.
Bertaraf:
kutusuna atlabilir.
Alternatifi:
Sabun bazl rnler tercih edilebilir.
22
HAVUZ / SPA KMYASALLARI

Tehlikeli bileeni:
Brom, kalsiyumklorr, klor,
bakr bazl algisitler, klorlu
asitler, polifosfatlar
Yanc. Korozif. Reaktif
Cilt ve gzle temas halinde
yakar. Fakl klorlu bileiklerin birbirine kartrlmas halinde reaksiyon ya da
patlama meydana gelebilir.
Kullanm :
Farkl havuz kimyasallar birbirine kartrlmamaldr. Kimyasallarn
uygulanmas srasnda koruyucu giysiler giyilmeli ve kesinlikle sigara vs. ile
yaklalmamaldr.
Bertaraf:
kutusuna atlabilir.
Alternatifi:
Havuz iindeki bakteri ve algleri ldrmek iin ozon ya da ultraviyole k
sistemleri dizayn edilebilir. Bylece daha az kimyasal madde kullanlr.
Havuz ve spa kimyasallar gerektii kadar kullanlmaldr.
23
LALAR (KULLANILMAYAN / TARH GEM OLAN)

lalarn ou toksik olup, zellikler yallar ve ocuklar tarafndan yutulmas
halinde ok zararldr. ocuklarn vcut geliimlerini henz tamamlamam
olmalar ve zayf olmalar nedeniyle potansiyel kimyasal zehirlenme tehlikesi
altndadrlar.
Kullanm :
Kullanm hususunda prospekts bilgilerine uyulmal ve
dikkatle uygulanmaldr. Ambalajnn az skca
kapatlmal, ocuklarn ve ev hayvanlarnn
Bertaraf:
1. la tamamen tketilip, ambalaj suyla alkalanarak geri dnm kutusuna
atlabilir.
2. la tamamen tketilmemise, Belediyenin atk ynetimi birimiyle
grlmeli ve evsel tehlikeli atklarn ynetimi almas kapsamnda
3. Kanser tedavisinde kullanlan ilalar ile sa iin kullanlan bit ve sirke
ampuanlarnn ambalajlar bo olsa bile pe atlmamaldr. Bertaraf
hususunda detayl bilgi almak iin yetkili birimlerle grlmelidir.
METAL BOYALARI / TEMZLEYCLER
Tehlikeli bileeni:
Amonyak, denatre alkol, tiner,
okzalik asit, petrol distileleri,
Yanc, toksik, irite edici
Kullanm :
Kullanlmas hususunda etiket bilgilerine uyulmal ve dikkatle
uygulanmaldr.
24
Bertaraf:
1. rn tamamen tketilip, bo ambalaj geri dnm kutusuna atlabilir.
2.rn tamamen tketilmemise; kendi ambalajnda saklanmal ve
MOTOR YALARI / YA FLTRELER
Tehlikeli bileeni:
Krom, kurun, petrol hidrokarbonlar,
aromatik hidrokarbonlar, inko
Yanc. Toksik.
Solunmas, yutulmas ya da ciltle temas
halinde zararldr. Uzun zaman motor yayla
temas halinde olunmas halinde kurun gibi ar metaller vcut sistemine
ciddi zarar verirler. Motor yann yere dklmesi halinde yzeysel ve yer
alt suyu kirlenmesine neden olur.
Kullanm :
Ciltle temasn en aza indirmek iin nitril eldivenleri giyilmelidir. Karbratr
temizleyicileri, solventler, antifirizler, fren svlar veya benzinler kullanlm
motor ya ile kartrlmamaldr.
Bertaraf:
25
ODA SPREYLER / HAVA TEMZLEYCLER

Tehlikeli bileeni:
Formaldehitler, Petrol distileleri, diklorbenzen,
Yksek konsantrasyonlarda ya da uzun sre
solunmas halinde akcierlere zarar verir.
Kat haldeki hava temizleyicileri ocuklar
ya da evcil hayvanlarn yeme ihtimalleri nedeniyle
tehlikelidir.
Kullanm ve depolanmas
Kullanm ve saklanmas hususunda
etiket bilgilerine uyulmaldr.
ocuklarn ulaamayaca, s ve scaklktan
uzak ortamlarda saklanmaldr.
Bertaraf:
1. rn tamamen tketilip, ambalaj geri dnm kutusuna atlabilir.
Alternatifi:
Oda spreyleri kullanlmadan kap ve pencereler her gn alarak ortam
havalandrlabilir.
OJELER / OJE IKARICILAR
Tehlikeli bileeni:
Aseton, benzen, etil asetat, formaldehit
reinesi, fenol, toluen, trikresil fosfat, ksilen
Yanc. Toksik. Buhar kolayca solunur.
Cildi tahri eder.
26
Kullanm :
Hamileler bu rnleri kullanmamaldr.
Etiket bilgilerine uygun olarak kullanmna riayet edilmelidir.
Bertaraf:
2.rn tamamen tketilmemise; kendi ambalajnda saklanmal ve
Alternatifi:
Toluen iermeyen ojeler daha az tehlikelidir.
PESTSTLER (Bcek, kemirgen, yabani ot ldrcler ve fungisitler)
Tehlikeli bileeni:
45,000den fazla pestisit eidinde
1400den fazla aktif pestisit
bileeni bulunmaktadr.
Pestisitlerin uzun zaman ciltle temas
yoluyla absorblanmas, solunmas ya da
yutulmas durumlarnda akut veya kronik zehirlenmelere neden olur. Gzlere
ve cilde zarar verir. Evcil hayvanlara, yararl bceklere, kulara, hayvanlara
ve balklara toksik etkisi vardr.
Kullanm :
Pestisitlerin kullanmndan mmknse kanlmaldr. Kullanlmas
gerekiyorsa bu hususta etiket bilgilerine uyulmal ve dikkatle uygulanmaldr.
Kullanm esnasnda koruyucu giysiler giyilmelidir.
Pestisitler kendi ambalajlarnda, plastik ya da metal bir ambalaj ierisinde
saklanabilir.
27
Bertaraf:
1. Etiket bilgileri dikkatle okunmal ve pestisit tehlikeli madde iermiyorsa
tamamen tketilip, ambalaj suyla alkalanarak geri dnm kutusuna
atlabilir.
2. rn tamamen tketilmemise ya da tehlikeli zellik tayorsa kendi
ambalajnda saklanmal ve belediyenin evsel tehlikeli atklarn ynetimi
almas kapsamnda toplanmas ve bertaraf/geri kazanm tesislerine
gnderilmesi salanmaldr.
Alternatifi:
Pestisitlerin herhangi bir alternatifi yoktur. Pestisit kullanmn gerektirecek
habitatlarn olumas basit tedbirlerle nlenmelidir.
PLLER
Tehlikeli bileeni:
Kadmiyum, korozif elektrolitler, kurun,
lityum, civa, nikel, gm
Yksek sya maruz kaldnda ya da
yakldnda patlayabilir. Civa gibi toksik ar
metaller iermesi nedeniyle yaklmas ya da depolama alanlarnda dier
atklarla birlikte depolanmas halinde su ve hava kirliliine neden olur.
Kullanm :
ocuklarn ulaamayaca, s ve scaklktan uzak ortamlarda saklanmaldr.
En yakn atk pil toplama noktasna ulatrlmaldr.
Bertaraf:
Atk piller pe atlmamaldr. Atk pil toplama noktalarna ulatrlmaldr.
Alternatifi:
arj edilebilir piller.
28
RESM VE EL SANATLARI MALZEMELER

Tehlikeli bileeni:
Formaldehitler, Petrol distileleri, diklorbenzen,
Yapsnda bulunan kimyasal maddeler nedeniyle
solunmas, yutulmas ya da ciltle temas halinde
zarar verir. Bu malzemelerin kullanlmas srasnda ortamn havalandrmas
iyi olmaldr.
Kullanm :
Kullanm ve saklanmas hususunda etiket bilgilerine uyulmaldr.Yenmemeli
ve iilmemelidir. ocuklarn ulaamayaca ortamlarda saklanmaldr.
Bertaraf:
1. rn tamamen tketilip, ambalaj kuru olarak geri dnm kutusuna
atlabilir.
Alternatifi:
Aerosol spreyler yerine fra,
Solvent bazl boyalar yerine su bazl boyalar,
ocuklarn ev devlerinde pastel boyalar, tebeir vs. yerine doal malzemeler
ya da su bazl rnler tercih edilebilir.
SA BOYALARI
Tehlikeli bileeni:
Kadmiyum klorr, kobalt klorr,
bakr klorr, kurun asetat, gm nitrat
29
Gaz gzlerde ve akcierde iritasyona neden olur, yutulmas halinde ok
tehlikelidir.
Bertaraf:
kutusuna atlabilir.
2. rn tamamen tketilmemise, kendi ambalaj ierisinde saklanmal ve
belediyenin atk ynetimi birimiyle grlmeli ve evsel tehlikeli atklarn
SA JLES
Tehlikeli bileeni:
Amonyum tiyo glikolat
Ciltte dkntye, cilt altnda ise klcal damar kanamalarna neden olabilir.
Bertaraf:
kutusuna atlabilir.
30
Alternatifi:
Amonyak iermeyen rnler kullanlabilir.
SA SPREY
Tehlikeli bileeni:
Aerosoller, polivinilprolidin
Akcier ve bbrek rahatszlklarna neden olur.
Bertaraf:
SOLVENT BAZLI BOYALAR
Tehlikeli bileeni:
Alkil reinesi, kerosen, kurun,
litofon, civa, metilen klorr, metil
etil keton, titanyum dioksit, toluen,
triklor etan, ksilen
Yanc, toksik, cilt ve gzleri tahri edici,
htiya kadar satn alnmal ve yeteri kadar kullanlmaldr.
Boyann kullanm esnasnda ortamn iyi havalandrlmas gerekir.
Bileimindeki solvent miktarnn fazla olmas nedeniyle zellikle hamile
31
bayanlarn bu tr boyalardan uzak durmas gerekir. Solvent bazl boyalar

ateten uzakta bulundurulmaldr.
Bertaraf:
1. Eer boyann ieriinde kurun yoksa en iyi bertaraf yntemi rnn
tamamen tketilip, ambalajnn geri dnm kutusuna atlmasdr.
2. Boya kutusunda kalan boya kupkuru olmusa ve kurun iermiyorsa boya
kutusu geri dnm kutusuna atlabilir.
3. Kurun ieren boyalar ile kutusunda kurumam halde olan boyalar;
Alternatifi:
Su bazl boyalar tercih edilebilir.
SU BAZLI BOYALAR
Tehlikeli bileeni:
Akrilik reinesi, etilen glikol, kurun, civa
mekanlarda kullanlan boyalar daha az tehlikelidir.
Ancak d yzeyler iin kullanlan boyalarda cival
pestisit olma ihtimali nedeniyle solunmas halinde
toksik etki gsterir.
htiya kadar satn alnmal ve kullanlmaldr.
Bertaraf:
32
Alternatifi:
Uuculuu ve tehlikesi daha az olan boyalar tercih edilebilir.
TRANSMSYON SIVISI
Tehlikeli bileeni:
Petrol distileleri
Yanc. Yere dklmesi, pe atlmas halinde yzeysel ve yer alt suyu
kirliliine neden olur.
Transmisyon svsnn deiimi srasnda ciltle temasndan kanlmaldr.
Koruyucu eldiven ve giysiler kullanlmaldr. ocuklarn ve ev hayvanlarnn
ulaamayacaklar yerlerde saklanmaldr. Motor ya veya dier ara
yalaryla kartrlmamaldr.
Bertaraf:
YA ZCLER (OTOMOBLLER N)
Tehlikeli bileeni:
Karbon tetraklor, metilen klor, metil etil keton, perkloretilen, toluen,
trikloretilen, ksilen
Yanc, Toksik
Kullanm ve saklanmas hususunda etiket bilgilerine
uyulmaldr. Kapa skca kapatlmal, ocuklarn
ve ev hayvanlarnn ulaamayaca ortamlarda saklanmaldr.
33
Bertaraf:
Alternatifi:
Solvent bazl ya zcler yerine alternatif rnler kullanlmaldr.
YALAMA YAI / MAKNA YAI
Tehlikeli bileeni:
Alifatik ve aromatik hidrokarbonlar
(benzen naftalin, toluen, ksilen)
Yanc, Toksik
Cilde temas etmemesi gerekir bunun iin nitril eldivenleri kullanlabilir.
Bertaraf:
Alternatifi:
Kap tokma ve mandalnn yalanmas iin mineral yalar kullanlabilir.
Kilitler iin kuru toz grafitler kullanlabilir.
YAPITIRICILAR VE TUTKALLAR
Tehlikeli bileeni:
Naftalin, fenol, etanol, vinil klorit,
formaldehit, akrilonitril
34
Solvent bazl yaptrclar en tehlikeli tip olup etiketinde yanc,
kolaylkla tutuabilir ya da petrol distileleri ierir bilgileri bulunur.
Yanc, patlayc, cildi tahri edici, cierlere zarar verici, korozif, cilt ve
gzleri yakc etkileri vardr.
Beyaz yaptrc, stik yaptrclar ya da mmknse sar yaptrclar
kullanlabilir. Solvent bazl yaptrclar kullanm esnasnda lens
kullanlmamaldr. Yaptrc tamamen tketilmelidir. Kapa skca
kapatlarak, ateten uzak, ocuklarn ulaamayacaklar kapal bir ortamda
saklanmaldr.
Bertaraf:
Alternatifi:
Solvent bazl yaptrclar yerine stik yaptrclar ya da daha az tehlikeli
olanlar tercih edilebilir.
YOSUN LDRCLER
Tehlikeli bileeni:
Amonyum slfat, bakr slfat,
demir slfat, sodyum penta klor fenat,
inko klorr, inko slfat
Korozif. nsanlara, hayvanlara, bitkilere ve balklara toksik etkisi vardr.
Fskiye ya da sprey sistemine sahip tanklarla etkili bir uygulama
salanmaldr.
35
Bertaraf:
Alternatifi:
Biyolojik olarak paralanabilir, sabun bazl yosun ldrcler kullanlabilir.
Bunlar daha az toksik olmakla beraber balklar ve dier suda yaayan canllar
iin toksik etkisi bulunmaktadr.
36

Evimizdeki Tehlikeli Atiklar

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Evimizdeki Tehlikeli Atiklar

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

EVRE VE ORMAN BAKANLII

EVMZDEK TEHLKEL ATIKLAR

Bu kitapk, evlerdeki tehlikeli atklar hakknda kiileri bilgilendirmek,

T.C. evre ve Orman Bakanl

Prof. Dr. Veysel EROLU

Resim ve el sanatlar malzemeleri ..... 29

EVMZDEK TEHLKEL ATIKLAR

VSEL TEHLKEL RNLER

Tketici olarak marketten satn aldmz bir rnn genellikle gvenilir

Yanc: Atete kolayca tutuur ve yanar.

Korozif/Kostik: Canl dokuyu yakar ve tahri eder.

Evsel Tehlikeli Atk Miktar Nasl Azaltlabilir?

Ortamn iyi havalandrlmas gerekir:

Evsel tehlikeli atklarn gvenli bir ekilde bertaraf tesislerine ulamasnn

Normal artlarda bir evde 1.5 kg 5 kg arasnda tehlikeli rn bulunur.

2. EVMZDE OLUAN TEHLKEL ATIKLAR UNLARDIR;

AEROSOLLER (BASINLI KAPLAR)

BOYA / VERNK SKCLER

2. ayet ambalajda gbre kalmsa ve gbre pestisit ieriyorsa belediyenin

HAVUZ / SPA KMYASALLARI

LALAR (KULLANILMAYAN / TARH GEM OLAN)

ODA SPREYLER / HAVA TEMZLEYCLER

RESM VE EL SANATLARI MALZEMELER

bayanlarn bu tr boyalardan uzak durmas gerekir. Solvent bazl boyalar

You might also like