Professional Documents
Culture Documents
Bekir CANSEVD
Enerji ihtiyac; gn getike btn dnyada byk bir hzla artmaya devam
etmektedir. Giderek byyen ekonomiler ve bu ekonomilerdeki birok endstriyel
retim alannda enerjiye duyulan ihtiya artmaktadr. Enerji iletmeler iin temel
girdilerinden birisi durumundadr.
Gnmzde binalarda kullanlan enerjinin %70i stma ve soutma amal
kullanlmaktadr. Akdeniz iklim kuanda soutma ve stma ykleri birbirlerine ok
yakndr. Soutma sistemlerinde ilk yatrm ve iletme maliyetleri yksektir. Soutma
sistemlerinde yaplacak verimlilik art almalarnn bize geri kazanm ok daha
fazla olacaktr.
Gnmzde byk binalarda yaz aylarnda enerji tketiminin nemli bir blm
soutma ileminde kullanlmaktadr. Az miktarda (kulanm amal scak su retimi,
v.b.) stma ilemi yaplr iken, k aylarnda binada stma ilemi ile birlikte bir
miktarda soutma ilemi yaplmaktadr. Bu tr yaplarda soutma ilemi esnasnda
d ortama nemli miktarda enerji atlmaktadr. Dier taraftan da enerji kullanlarak
stma ilemi yaplmaktadr. Son ylarda gelitirilen s geri kazanml s pompal
cihazlarda COP > 8 olabilmektedir. Bu cihazlar Binann ihtiyacna gre soutma
ilemi yaparken atlacak olan enerjiyi ncelikli olarak stma amal kullanmakta
(ortam stmas veya kullanm scak suyu) ve fazlasn dar atmaktadr. Bu
uygulamalarda kullanlan ekipmanlar Kompakt, kullanc dostu iletme olanaklar ve
mevcut sistemlere kolay adaptasyonlar nedeni ile yaygn kullanm imkn olan bu
sistemlerdir. Bu makalemizde bu sistemlerin yaplar, kazanmlar, enerji verimliliine
katklar hakknda bilgiler sunulmaktadr.
Cooling systems have a high initial investment and operating costs. Efficiency
increase in the cooling systems of work for us to do the recovery will be much more.
Nowadays, in large buildings, a significant proportion of the energy consumption
during the summer is used in the cooling process. A small amount (of use for
production of hot water, etc.) while the heating process is carried out, with heating in
the building in winter, cooling process is performed in an amount. In such
constructions during the cooling process considerable energy to the external
environment is discarded. On the other hand, heating process is performed with
using energy. Heat recovery heat pumps which developed in recent years for devices
with COP> 8 can be. These devices, according to the needs of the building to be
taken while cooling energy use for heating purposes, primarily in the (space heating
or domestic hot water) and is taking out more. The equipment used in these
applications are compact, user-friendly business opportunities and easy adaptation to
existing systems because of the possibility of widespread use of these systems. In
this article, the structures of this systems, the achievements, contributions to energy
efficiency information is presented.
EKL 1
EKL 2
ISI POMPALARI
Scakl dk olan bir ortamdan s
alnarak scakl yksek bir ortamn
stlmas ilemine s pompas denir.
Tanmdan da anlalaca zere
s
pompas tanmlamasnda
Is alnan kaynak,
EKL 3
vardr.
Is pompalar tanmlanrken bu blmler
zerinden
tanmlanr.
Is
pompas
verimlilikleri bu blmlere
bal olarak
deiir. Toprak kaynakl s pompalarnda
COP deerleri maksimum 8lere kadar
kmaktadr. Is pompas uygulamalarnda
verimlilik arttka ilk yatrm maliyeti artmakta
iletme maliyeti azalmaktadr.
s pompalarnda
verimlilik
havadan- havaya
havadan-suya
sudan -havaya
sudan-suya
topraktan- havaya(suya)
+
++
+++
++++
+++++
TABLO 1
EKL 4
EK
L5
Souk ve scak suyun bamsz olarak retilmesi enerji verimlilii asndan her
zaman en iyi zm olmayabilir.
Bu durum zellikle ezamanl ve zt yklerin mevcut olduu yaplarda geerlidir (r.
ok fonksiyonlu binalar)
Souk su (soutma gruplar) ve scak su (kazanlar, blgesel stma) kaynaklarnn
birbirleri ile etkileimleri yoktur.
ok ynl bir s geri kazanm sistemi ile donatlm s pompalar aadaki
fonksiyonlar salayabilecek zelliktedir:
Yalnz soutma
Yalnz stma
EKL 6
.
Is geri kazanml s pompas sistemlerinin bu yeni teknolojisi, geleneksel kazan
sistemlerine kyasla yllk iletim maliyetlerinde %35ten daha fazla tasarruf
salamaya imkan verir. Uzun dnemde cretsiz scak su salanmas gereken otel,
hastane, byk bina v.b. uygulamalarnda ve orta/byk lekli klima sistemlerinde
daha yksek tasarruf salarken 4 borulu fan coil uygulamalarnda da stma ve
soutmay ayn zamanda yaparak yalnzca soutma sisteminde enerji harcanmasn
salamaktadr.
EKL 7
Is geri kazanml s
pompalarnda ekil 7
grld zere stma
EKL 8
veya soutma yapan ana eanjr ile daima stma yapan bir s geri kazanm
eanjr bulunmaktadr. Bu eanjrler tercihe gre zarf boru tipi veya plakal tip
olabilirler. Bu cihazlarn kondenserleri (d ortam eanjrleri) sulu (zarf boru tipi) veya
haval (serpantin) olabilirler. Bu tr cihazlarda kullanlan kompresrler tercihe gre
scroll veya vidal tip olabilirler. Cihazlarn kumandalar genellikle otomatik alma
veya seimli alma eklindedir.
Otomatik alma
Bu konumda ana eanjr daima souk su retir. Binada scak su ihtiyac yok ise atk
s d taraf eanjr yardm ile d ortama atlr. EKL 8 Binada scak su ihtiyac
olutuunda d taraf eanjr devreden kar ana eanjr souk su retimine
devam eder s geri kazanm eanjr kondenser olarak alarak scak su eldesi
salar. ekil 9. Bu
alma
verimli
bir
alma eklidir. Binada
souk su ihtiyac ortadan
kalktnda,
s
geri
kazanm
eanjrnde
scak su elde edilir iken
d
taraf
eanjr
devreye girer ve d
ortam soutur. ekil 10
Bu alma ekli drt EKL 9
borulu
fancoil
uygulamalarnda
ve
kullanm
scak
suyu
uygulamalarnda tavsiye
edilen durumdur. ekil
11
Seimli alma
Bu konumda ana eanjr
seim yaplarak souk
EKL 10
veya scak su retir.
Souk
su
retimi
esnasnda binada scak
su ihtiyac yok ise atk s
d taraf eanjr yardm
ile d ortama atlr.
Binada souk su ihtiyac
ortadan kalktnda ise
ana eanjr veya s geri
ekil
ekil 12
kazanm eanjr tercih edilerek scak su elde edilir ve d taraf eanjr devreye
girerek d ortam soutur. Bu durumda ana eanjrden scak su alma konumu ekil
12 detayl olarak gsterilmitir. Bu alma ekli 2 borulu fan coil uygulamalarnda ve
kullanm scak suyu uygulamalarnda tavsiye edilen durumdur. ekil 13
Is geri kazanml s pompalar enerji verimliliini en st dzeyde tutarken s ykleri
farkl blmlerde yaayanlara
da
konforlu
ortamlar
sunabilmektedirler.
Bu nedenle youn stma
(mekan stmas + kullanm
scak suyu ihtiyac)
ve
soutmann
e
zamanl
kullanmnn olduu
Oteller
Hastaneler
Alveri merkezleri
merkezleri
Ezamanl
ve
ekil
bamsz scak ve souk su
13
ihtiyac
olan
tm
uygulamalarda tercih edilmesi gereken enerji verimlilii en yksek fakat ilk yatrm
maliyeti emsallerine gre olduka dk bir uygulamadr.
ekil 14
Bina, LEED BD+C V3/2009 deerlendirme klavuzuna gre Altn Seviye LEED
Sertifikas almtr. Binada kullanlan HVAC ana ekipmanlar aadaki gibidir.
Havadan
suya,
2
bamsz
devreli,
vidal kompresrl bir
adet s geri kazanml
s pompas;
EC
fanl
Klima
Santralleri 25.000 m/h
debide iki adettir;
ekil 15
ekil 16
Kurulum maliyeti ()
97.650,00
125.160,00
326.057,71
498.399,86
79.945,96
Tablo 2
104.102,74
77.251,98 (-25%)
1,03
2.250,00
1.500,00
1.037.710,18 (-22%)
Tablo
2
deki
hesaplamalardaki
veriler
tablo
3
verilmitir.
ekil 17
ekil 18
ekil
20
MR MALYET ANALZ
Geleneksel sistem
Kurulum maliyeti ()
97.650,00
150.160,00
360.109,57
527.579,39
91.256,40
14.449,88
116.958,77
91.456,23 (-22%)
2,17
2.250,00
2.250,00
Tablo
1.478.999,26
1.235.994,73 (-17%)
Grafiklerden grlecei zere enerjinin nemli bir ksm s geri kazanm ile temin
edilmektedir. Bu nedenle ilk yatrmda %25~50 arasnda olan ilk yatrm maliyet
iletme maliyetinde yaplan kazanmla 1~2 ylda geri dn saland
ekilartlar
21
gibi yatrmn tamamnda yakt tasarrufu ile 15 ylda geri kazanlabilmektedir.
SONULAR
Is geri kazanml s pompas teknolojisi,
enerji verimli ve
ekonomik olarak uygun olmak ve binalarn evresel etkilerini
artrmak iin gelitirilmitir.
Bu teknoloji binalarn enerji seviyelerinin sertifikalandrlmas iin
somut bir adm temsil edebilir.
Bu teknoloji ok esnektir ve neredeyse ticari ve kurumsal yaplarn
btnne uygulanabilir.
Eer modern yaplarn verimlilik, esneklik ve mr maliyet
ihtiyalarna yant verebilirse s geri kazanml s pompalarnn ilgi
ekici bir byme potansiyeli olacaktr.