HCRENN ENERJ

METABOLZMASI

Metabolik Yollar
Canllar eitli yollarla aldklar besinleri kullanarak enerji elde ederler.
Katabolizmada ; polisakkarit, lipit ve proteinlerin birbirini izleyen
reaksiyonlar ile 3 evrede paralandklar grlmektedir (ekil 5.1).
I. Evrede byk molekller kendilerini oluturan balca yaptalarna
paralanrlar. yle ki; polisakkaritler heksoz ve pentozlara, lipitler ya
asidi ve gliserole, proteinler de aminoasitlere ayrrlar.
II. Evrede, ilk evrede farkl bileiklerden elde edilen rnler toplanarak
basit ara bileiklere dnr. rnein heksoz ve pentoz 3 karbonlu ara
bileik olan piruvata ve asetil-Ko A ya dnr. Benzer olarak eitli ya
asitleri de asetil-Ko A ya dnrler.
III. Evrede ise asetil Ko-A, ortak katabolik yol ile CO2 ve H2O ya okside
olur.

Anabolizma yani kk yaptalarndan canl iin gerekli olan yeni

maddelerin sentezi (Biyosentez) de 3 evrede gerekleir, ancak metabolik
olaylar III. Evreden balayarak tersine cereyan eder ve bu kez enerji
kullanlr.

OKSJENL SOLUNUM
Canllarda bulunan ya, protein ve karbonhidrat gibi besin maddelerinin
hcrelerin yaplarn oluturmalarnn yan sra organizmaya enerji
salamak zere paralandklarn grmtk. Aa kan enerjinin bir
ksm ile ATP sentezlenir, geriye kalan ksm ise s enerjisine dnr.
Besin maddelerinin oksijen kullanlarak yklmalarna aerobik (Oksijenli)
solunum, oksijen kullanlmadan paralanmalarna ise anaerobik
(Oksijensiz) solunum ad verilir.
Enerji elde etmek zere en fazla kullanlan karbonhidrat, 6 karbonlu
monosakkarit olan glukozdur. nsanlarda glikojen formunda karacierde
depo edilir ve enerji gerektii zaman nce glukoza dnr ve daha sonra
yklr.

Glukozun oksidasyonu aadaki aamalardan geerek gerekleir.

Glikoliz; Hcre sitoplazmasnda meydana gelir. Glukoz, birtakm ara
basamaklardan geerek pirvik asit moleklne paralanr sonuta net 2
ATP elde edilir.
Krebs evresi; Mitokondrinin matriks blmnde meydana gelir. Bir
nceki evrede meydana gelmi olan pirvik asitten oluan asetil Ko-A
sitrata dnr ve Krebs dngs balar. Dngde, birok reaksiyon ve
meydana gelen ara bileikler sonucunda toplam 24 Hidrojen elde edilir.

Elektron transport sistemi (ETS) ; Mitokondrinin i zarnda NAD, FAD,

CoQ, Sitokrom b, sitokrom c, sitokrom a ve sitokrom a3 den oluan
elektron tama sistemi enzimleri yer almaktadr. Krebs dngsnden elde
edilen 24 Hidrojene ait elektronlar bu sistemden oksijene iletilirken,
H2Onun yan sra her bir elektron ifti iin 3 er tane olmak zere toplam
12X3 =36 ATP sentez edilmi olur. Sonu olarak, glikoliz evresinde elde
edilen 2 ATP ile birlikte, Oksijenli solunumda 1 mol glukozdan net 38 ATP
elde edilir.
Karbohidratlarn dnda; yalar, ya asidi ve gliserole, proteinler de
aminoasitlere paralandktan sonra glikoliz ve Krebs dngsnn eitli
aamalarnda reaksiyona katlarak enerji verirler.

ANAEROBK SOLUNUM
Oksijenin bulunmad ortamlarda meydana gelen ve daha az enerji elde
edilen solunum eklidir. nsan ve hayvan hcrelerinde egzersiz srasnda
acil enerji gerektiren durumlarda anaerobik solunum meydana gelir ve
son rn olarak kaslarda laktik asit birikimi olur. Mikroorganizmalar
gibi basit canllar da besin maddelerini oksijen kullanmadan
paralayarak fermentasyonu (mayalanma) gerekletirirler. Bu sayede
kendileri iin gerekli enerjiyi salamalarnn yan sra alkol, sirke, turu
vs. gibi maddelerin oluumunu da salarlar. Aerobik ve anaerobik
solunumda glukozun piruvata kadar ykm olan glikoliz evresi ortaktr.
Anaerobik solunum meydana geliyor ise oluan piruvat tan hayvan
hcrelerinde laktat, mikroorganizmalarda ise etanol oluurken elde
edilen net enerji 2 ATP dr.