PANDUAN PENGURUSAN

MATA PELAJARAN

SAINS
Sekolah Rendah
Sekolah Menengah

Jemaah Nazir dan Jaminan Kualiti

2015

Diterbitkan oleh
Jemaah Nazir dan Jaminan Kualiti
Kementerian Pendidikan Malaysia
Aras 3-6, Blok E15, Kompleks Kerajaan Parcel E
Pusat Pentadbiran Kerajaan Persekutuan
62604 Putrajaya

Cetakan Pertama 2015

Jemaah Nazir dan Jaminan Kualiti

Kementerian Pendidikan Malaysia
Semua hak cipta terpelihara. Tiada mana-mana bahagian jua daripada penerbitan
ini boleh diterbit semula atau disimpan dalam bentuk yang boleh diperoleh semula
atau disiar dalam sebarang bentuk dengan apa cara sekalipun sama ada secara
elektronik, mekanikal, fotokopi, rakaman atau sebaliknya tanpa mendapat izin
daripada Jemaah Nazir dan Jaminan Kualiti.

Kata Alu-Aluan

MENTERI PENDIDIKAN MALAYSIA

Assalamualaikum Warahmatullahi Wabarakatuh dan Salam Sejahtera,

Saya mengucapkan setinggi-tinggi tahniah kepada Jemaah Nazir dan Jaminan
Kualiti (JNJK) kerana berjaya menerbitkan Buku Panduan Pengurusan Mata
Pelajaran yang bakal digunakan sebagai panduan untuk melaksanakan programprogram kurikulum di sekolah. Usaha dan komitmen JNJK ini menggambarkan
kesungguhan Kementerian Pendidikan Malaysia (KPM) bagi memastikan
tranformasi pendidikan yang direncanakan dalam Pelan Pembangunan Pendidikan
Malaysia (2013-2025) dapat direalisasikan.
Penerbitan buku panduan seperti ini diharap dapat membantu KPM mengupayakan
kepimpinan sekolah dalam merancang, melaksana, mengawal dan menilai program
kurikulum di sekolah. Penerbitan buku ini juga dapat memperkaya koleksi rujukan
warga pendidikan dan pihak-pihak berkepentingan dalam usaha kita memastikan
kualiti pendidikan negara dapat dipertingkatkan setanding di persada antarabangsa.
Semoga kandungan yang tersedia dalam buku ini dapat dijadikan rujukan dan
dimanfaatkan sepenuhnya oleh semua pihak dan menjadi sebahagian daripada
sumbangan kita dalam usaha melahirkan modal insan holistik mengikut acuan
sendiri.
Selamat Maju Jaya.

DatO SERI MAHDZIr BIN KHALID

Kata Alu-Aluan

KETUA PENGARAH PELAJARAN MALAYSIA

Bismillahirrahmanirrahim
Assalamualaikum Warahmatullahi Wabarakatuh
Salam Sejahtera, Salam 1Malaysia dan Salam Perpaduan
Saya merakamkan tahniah atas daya usaha Jemaah Nazir dan Jaminan Kualiti
menerbitkan Buku Panduan Pengurusan Mata Pelajaran. Usaha ini melambangkan
komitmen Jemaah Nazir dan Jaminan Kualiti dan Kementerian Pendidikan Malaysia
dalam memastikan pengurusan program kurikulum di sekolah sentiasa berada pada
landasan yang betul dan mematuhi piawaian yang telah ditetapkan.
Saya yakin buku ini dapat memberi seribu makna kepada kita dalam meningkatkan
kualiti pendidikan di sekolah dan dijadikan rujukan untuk melonjakkan kualiti
pengurusan kurikulum seiring dengan transformasi pendidikan negara. Semoga
ilmu dan panduan, yang terkandung dalam buku ini dapat dimanfaatkan oleh warga
pendidik dalam usaha mencorakkan hala tuju dan kecemerlangan pendidikan
negara.
Saya berharap semoga usaha murni ini akan dapat mempertingkatkan kualiti
pengurusan dan pengajaran mata pelajaran di sekolah. Marilah kita sama-sama
berganding bahu merealisasikan matlamat untuk menyediakan pendidikan berkualiti
bagi melahirkan modal insan cemerlang.
Sekian, terima kasih.

DatO SRI Dr. KhAir Bin Mohamad Yusof

ii

Kata Alu-Aluan

KETUA NAZIR SEKOLAH

Bismillahirrahmanirrahim.
Assalamualaikum Warahmatullahi Wabarakatuh, Salam Sejahtera.
Saya memanjatkan kesyukuran ke hadrat Allah SWT kerana dengan izin dan
limpah kurnia-Nya, Buku Panduan Pengurusan Mata Pelajaran dapat dihasilkan
untuk kegunaan semua sekolah di Malaysia. Saya mengucapkan tahniah dan
syabas kepada semua warga Jemaah Nazir dan Jaminan Kualiti, khususnya Sektor
Penaziran Kurikulum yang berusaha gigih menjana idea dan berkongsi pengalaman
untuk merealisasikan penerbitan buku ini.
Penerbitan buku ini merupakan salah satu usaha Jemaah Nazir dan Jaminan Kualiti
membantu Kementerian Pendidikan Malaysia mengekalkan tahap kecemerlangan
dan kualiti pendidikan negara agar sentiasa berada pada standard yang telah
ditetapkan. Selain itu, buku panduan ini juga merupakan salah satu usaha
peningkatan kecemerlangan dalam sistem pengurusan serta pentadbiran di sekolah
seperti yang diharapkan dalam Pelan Pembangunan Pendidikan Malaysia (20132025).
Buku panduan ini juga merupakan inisiatif Jemaah Nazir dan Jaminan Kualiti untuk
membantu pihak sekolah dalam usaha untuk memberi khidmat bimbingan dan
panduan pengurusan kurikulum di sekolah. Justeru, saya berharap agar buku ini
dijadikan sebahagian daripada bahan rujukan profesional yang dapat dimanfaatkan
oleh warga pendidik.
SELAMAT MAJU JAYA DAN SALAM 1MALAYSIA.
Sekian, terima kasih.

(DatO HAJI MAHMUD BIN KARIM)

iii

JAWATANKUASA PENERBITAN
BUKU PANDUAN PENGURUSAN MATA PELAJARAN
SAINS
Penasihat
Dato Hj. Mahmud bin Karim
Ketua Nazir Sekolah
Jemaah Nazir dan Jaminan Kualiti
Kementerian Pendidikan Malaysia
Pengerusi 1
Hjh. Normah binti Ismail KMN
Timbalan Ketua Nazir Sekolah (Operasi)
Pengerusi 2
Encik Hashim bin Mohd Zin
Timbalan Ketua Nazir Sekolah (Dasar)
Timbalan Pengerusi
Dr. Harery bin Abu Saad
Ketua Sektor Penaziran Kurikulum
Setiausaha
Ishak bin Arif
Ketua Penolong Pengarah
Ahli
Rosdi bin Husin (JNJK)
Rosnita binti Abdullah (JNJK)
Mohamad Noor Azman bin Hj. Bakar (JNJK)
Mohd Zulkefli bin Mohd Noor (JNJK)
Hussin bin Abu Bakar (JNJK)
Zainal bin Mohamad (JNJK)
Yuhana binti Yaacob (JNJK)
Zalifah binti Rosli (JNJK)
Hj Zamani bin Ashaari (JNJK)
Wong Li Li (BPK)
Azmi bin Harun (BPK)
Khalid bin Ahmad Dahlan (LP)

iv

ISI KANDUNGAN

Bil Tajuk


Kata Alu-aluan YB. Menteri Pendidikan Malaysia

Kata Alu-aluan Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia.

Kata Alu-aluan Ketua Nazir Sekolah

Jawatankuasa Penerbitan

Isi Kandungan

Pengenalan

Objektif Buku Panduan Pengurusan
BAB 1
1.1
1.2
1.3
1.4
1.5

PROFIL MATA PELAJARAN

Pendahuluan
Matlamat Mata Pelajaran
Objektif
Organisasi Kandungan
Peruntukan Waktu

BAB 2
2.1
2.2
2.3
2.4
2.5
2.6

2.7
2.8
2.9
2.10
2.11
2.12
2.13
2.14
2.15

PENGURUSAN MATA PELAJARAN

Pendahuluan
Jawatankuasa Kurikulum Sekolah
Peranan Jawatankuasa Kurikulum Sekolah
Peranan Panitia Mata Pelajaran
Peranan Pengetua atau Guru Besar
Peranan Penolong Kanan Pentadbiran atau Penolong
Kanan Petang
Peranan Guru Kanan Mata Pelajaran
Peranan Ketua Panitia Sains
Peranan Guru Mata Pelajaran Sains
Mesyuarat Panitia Sains
Pengurusan Pemberian Bantuan Geran Perkapita
Latihan Dalam Perkhidmatan
Pengurusan Fail atau Dokumentasi
Bilik atau Makmal Sains dan Sudut Mata Pelajaran
Persatuan Sains

Muka
Surat
i
ii
iii
iv
v
vii
ix

1
2
3
6
8

10
10
11
12
14
14
15
15
17
18
19
22
22
23
23

BAB 3
PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN
3.1
Pendahuluan
25
3.2
Standard 4: SKPM 2010
25
3.3
Strategi Pengajaran dan Pembelajaran
27
3.4
Aktiviti Pembelajaran
29
3.5
Penerapan Elemen Merentas Kurikulum
31
3.6
Penyediaan Rancangan Pelajaran Tahunan
40
3.7
Penyediaan Rancangan Pelajaran Harian
41
3.8
Teknik Penyoalan
44
3.9
Hasil Kerja Murid
44

BAB 4
PENTAKSIRAN
4.1
Pendahuluan
45
4.2
Peperiksaan Awam
45
4.3
Pentaksiran Berasaskan Sekolah
47
4.4
Pentaksiran Bagi Mata Pelajaran Sains
56

BAB 5
PENYELIAAN
5.1
Pendahuluan
61
5.2
Tujuan Penyeliaan
62
5.3
Bidang Penyeliaan
63
5.4
Prinsip Penyeliaan
64
5.5
Peringkat Penyeliaan Pengajaran dan Pembelajaran
65
5.6
Tindakan Penambahbaikan
66


RUJUKAN
68

vi

PENGENALAN
Visi Kementerian Pendidikan Malaysia (KPM) ialah Pendidikan Berkualiti Insan
Terdidik Negara Sejahtera. Pendidikan di Malaysia bertujuan membangun
potensi individu melalui pendidikan berkualiti dengan cara menyediakan generasi
yang berkeupayaan berfikir dan warga negara beriltizam. KPM secara berterusan
menyemak kurikulum bagi memastikan pelaksanaan kurikulum di sekolah
melengkapkan murid dengan pengetahuan, kemahiran dan nilai untuk menghadapi
cabaran semasa dan masa depan.
FALSAFAH PENDIDIKAN KEBANGSAAN
Pendidikan di Malaysia ialah suatu usaha berterusan ke arah memperkembangkan
lagi potensi individu secara menyeluruh dan bersepadu untuk melahirkan insan yang
seimbang dan harmonis dari segi intelek, rohani, emosi, dan jasmani, berdasarkan
kepercayaan dan kepatuhan kepada Tuhan. Usaha ini adalah bertujuan untuk
melahirkan warganegara Malaysia yang berilmu pengetahuan, berketerampilan,
berakhlak mulia, bertanggungjawab dan berkeupayaan mencapai kesejahteraan
diri serta memberikan sumbangan terhadap keharmonian dan kemakmuran
keluarga, masyarakat dan negara.
VISI KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA
Pendidikan Berkualiti Insan Terdidik Negara Sejahtera
MISI KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA
Melestarikan Sistem Pendidikan Yang Berkualiti Untuk Membangunkan Potensi
Individu Bagi Memenuhi Aspirasi Negara
VISI JEMAAH NAZIR DAN JAMINAN KUALITI
JNJK Institusi Pemastian Standard Kualiti Pendidikan Berwibawa
MISI JEMAAH NAZIR DAN JAMINAN KUALITI
Menaziri dan Mempertingkatkan Kualiti Pendidikan di Institusi Pendidikan Secara
Profesional, Berkualiti dan Beretika.
vii

OBJEKTIF JEMAAH NAZIR DAN JAMINAN KUALITI

i. Meningkatkan keupayaan JNJK, mengesan tahap kualiti pengajaran
dan pembelajaran di institusi pendidikan, melakukan pelbagai aktiviti
penaziran;
ii. Meningkatkan keupayaan pengurusan institusi pendidikan supaya
menjadi efektif dan cekap;
iii. Mewujud dan menggalakkan kerjasama dalam kalangan semua
pihak dalam bidang pendidikan;
iv. Menyalurkan

maklumat

penaziran

melalui

sistem

rangkaian

maklumat yang cekap dan berkesan;

v. Menggiatkan program peningkatan kecekapan Nazir Sekolah secara
berterusan dalam bidang penaziran; dan
vi. Menjalinkan hubungan kerja yang erat dengan jabatan pendidikan
negeri dan pejabat pendidikan bahagian/ daerah bagi memastikan
nasihat dan syor-syor JNJK kepada institusi pendidikan diberi
perhatian.

viii

OBJEKTIF BUKU PANDUAN PENGURUSAN

MATA PELAJARAN SAINS
Objektif penyediaan Buku Panduan Pengurusan Mata Sains adalah seperti
berikut:
i.

Membolehkan pengetua/guru besar mengetahui peranannya sebagai

pemimpin kurikulum yang profesional.

ii.

Sebagai garis panduan untuk memudahkan pengetua dan guru besar

menjalankan

pengajaran dan pembelajaran Sains dengan berkesan.

iii.

Membolehkan

panitia dengan berkesan.

iv.

Membolehkan

proses pengajaran dan pembelajaran dengan lebih terancang dan

berkesan.

v.

Membantu

objektif,

pelajaran Sains.

vi.

Memberi garis panduan kepada Guru Penolong Kanan Kokurikulum

dan

dalam melaksanakan pengurusan persatuan.

vii.

Mencetuskan idea kepada pihak pengurusan sekolah, ketua panitia

dan

meningkatkan penguasaan dan prestasi Sains di sekolah.

penyeliaan
Ketua

guru

guru

guru

penasihat

yang

Panitia

bidang
Sains

Sains

bukan

pengurusan,

guru

dalam

mengurus

mengurus

opsyen

pengelolaan

Persatuan

mengajar

pengurusan

mata

ix

Sains
dan

dan

dan

Kokurikulum

proses

mentadbir

melaksanakan

memahami

strategi

pelajaran

dan

matlamat,

pengajaran

Akademik

Sains

mata

(Sains)

tentang

cara

BAB 1
PROFIL MATA PELAJARAN
1.1

PENDAHULUAN
Sains merupakan bidang ilmu hasil daripada usaha manusia untuk
mencari penerangan yang rasional tentang alam. Kepentingan sains
dalam

sistem

pendidikan

di

Malaysia

dijelaskan

dalam

Jadual

Subseksyen 18(2) Akta 550 (Akta Pendidikan 1996). Kepentingan

mata pelajaran Sains telah diperakukan oleh Kementerian Pendidikan
Malaysia dengan memberikan peruntukan bantuan geran perkapita,
membina makmal sains sekolah serta memberi latihan perkhidmatan
kepada

guru

dan

pembantu

makmal

sains.

Selaras

dengan

perkembangan pembelajaran abad 21, peralatan teknologi maklumat

dan komunikasi seperti komputer, perisian dan projektor LCD telah
dibekalkan ke semua sekolah untuk meningkatkan keberkesanan
pengajaran dan pembelajaran.
Kurikulum Sains secara keseluruhan merangkumi tiga mata pelajaran
Sains Teras dan empat mata pelajaran Sains Elektif. Mata pelajaran
Sains Teras terdiri daripada Dunia Sains dan Teknologi, Sains Sekolah
Rendah, Sains Menengah Rendah dan Sains Menengah Atas. Mata
pelajaran Sains Elektif yang ditawarkan di peringkat menengah atas
terdiri daripada Biologi, Kimia, Fizik dan Sains Tambahan.
Matlamat pendidikan sains bertujuan mewujudkan masyarakat saintifik
dan progresif serta berilmu bagi membentuk warga negara yang kritis,
kreatif dan berketerampilan yang mengamalkan sains dan teknologi.
Sehubungan dengan itu, pendidikan sains memberi tumpuan kepada
penerapan pengetahuan, kemahiran dan sikap saintifik. Kemahiran
saintifik meliputi kemahiran proses sains dan kemahiran manipulatif
serta pemupukan kemahiran berfikir dan strategi berfikir. Strategi
pengajaran dan pembelajaran dalam kurikulum mata pelajaran Sains
1

mengutamakan

pembelajaran

berfikrah.

Pembelajaran

berfikrah

adalah satu proses pemerolehan dan penguasaan kemahiran dan ilmu

pengetahuan yang dapat mengembangkan minda murid ke tahap yang
optimum. Pembelajaran berfikrah berlaku melalui pelbagai pendekatan
seperti

inkuiri-penemuan,

kontekstual,

pembelajaran

pembelajaran
akses

masteri,

kendiri,

kajian

pembelajaran
masa

depan,

konstruktivisme dan pembelajaran berasaskan masalah.

Semua sekolah perlu mewujudkan pengajaran mata pelajaran Sains
yang

berkualiti. Pengetua, guru besar dan guru bertanggungjawab

memastikan kualiti mata pelajaran Sains berada pada tahap yang

tinggi.

Guru

memainkan

peranan

sebagai

pemudah

cara

untuk

memupuk penguasaan pengetahuan dan kemahiran saintifik dalam

kalangan murid. Murid pula perlu aktif dalam pembelajaran dan boleh
berfikir secara kritis, kreatif dan inovatif serta mengaplikasi Kemahiran
Berfikir Aras

Tinggi

(KBAT).

Sehubungan

dengan

itu,

buku

ini

diterbitkan bertujuan untuk memberi panduan dan maklumat kepada

pengetua, guru besar dan guru agar dapat menjalankan tugas tersebut
secara efisien dan efektif.

1.2

MATLAMAT MATA PELAJARAN

a.

Dunia Sains dan Teknologi

Kurikulum Dunia Sains dan Teknologi adalah untuk menanam
minat dan mengembangkan kreativiti murid melalui pengalaman
dan penyiasatan bagi menguasai ilmu sains dan teknologi,
kemahiran

serta

nilai

murni.

Kemahiran

yang

ingin

dikembangkan merangkumi kemahiran proses sains, kemahiran

manipulatif atau psikomotor, kemahiran berfikir dan kemahiran
asas teknologi maklumat dan komunikasi.

b.

Sains Sekolah Rendah

Kurikulum Sains Sekolah Rendah adalah untuk menanam minat
dan mengembangkan kreativiti murid melalui pengalaman dan
penyiasatan bagi menguasai ilmu sains, kemahiran saintifik dan
kemahiran berfikir serta sikap saintifik dan nilai murni.

c.

Sains Sekolah Menengah

Kurikulum Sains Sekolah Menengah adalah bertujuan untuk
membekalkan

murid

dengan

pengetahuan

dan

kemahiran

sains dan teknologi serta membolehkan mereka menyelesaikan

masalah dan membuat keputusan dalam kehidupan seharian
berdasarkan sikap saintifik dan nilai murni. Murid yang mengikuti
Kurikulum Sains Sekolah Menengah memperoleh asas sains
yang

membolehkan

mereka

mendapat

pendidikan

lanjutan

dalam sains dan teknologi secara rasmi dan tidak rasmi.

Kurikulum ini juga bertujuan untuk membangunkan masyarakat
yang bertanggungjawab, dinamik dan berdaya maju dengan
membudayakan sains dan teknologi secara semula jadi dalam
menangani pemeliharaan dan pemuliharaan alam sekitar.
1.3

OBJEKTIF
a.

Fokus Tema Dunia Sains dan Teknologi Tahap I adalah :

i.

Menyemai minat murid terhadap sains dan teknologi serta

mengembangkan kreativiti murid melalui pengalaman dan
penyiasatan bagi menguasai ilmu sains, kemahiran serta
sikap saintifik dan nilai murni. Justeru, murid mempunyai
landasan untuk mengaplikasikan sains dan teknologi dalam
kehidupan harian.

ii.

Memperoleh pengetahuan dan menguasai asas kemahiran

praktis, mereka bentuk serta berkebolehan mengaplikasikan
asas teknologi ke arah melahirkan murid yang kreatif dan
inovatif.

iii.

Memperkukuh

pengetahuan

dan

kemahiran

asas

teknologi maklumat dan komunikasi dalam Dunia Sains

Teknologi

serta

mengaplikasikan

secara

merentas

kurikulum dengan kreatif mengikut tahap kebolehan murid.

iv.

Memberi pengetahuan dan kemahiran asas dalam sains,

reka bentuk dan teknologi serta teknologi maklumat dan
komunikasi bagi menyediakan murid dalam mata pelajaran
Sains, Teknologi Maklumat dan Komunikasi dan Reka
Bentuk Teknologi di Tahap II.

b.

Objektif Pendidikan Sains Sekolah Rendah Tahap II adalah :

i.

Merangsang sifat ingin tahu murid dan mengembangkan

minat tentang dunia di sekeliling mereka.

ii.

Menyediakan peluang untuk murid menguasai kemahiran

saintifik dan kemahiran berfikir secara kritis dan kreatif.

iii.

Meningkatkan daya kreativiti murid.

iv.

Memberi kefahaman tentang fakta dan konsep sains.

v.

Membolehkan murid mengaplikasikan pengetahuan dan

kemahiran secara kritis, kreatif dan analisis bagi membuat
keputusan dan menyelesaikan masalah.

vi.

Menyemai sikap saintifik dan nilai murni dan seterusnya

membolehkan murid mengamalkannya.

vii.

Menyedari keperluan menjaga alam sekitar.

c.

Objektif Pendidikan Sains Sekolah Menengah adalah :

i.

Memperoleh

pengetahuan

tentang

konsep

dan

prinsip

sains serta menghubungkaitkan pengetahuan ini dengan

fenomena alam semula jadi dan pengalaman harian.

ii.

Memperoleh kefahaman tentang aplikasi konsep dan prinsip

sains dalam bidang teknologi dan kehidupan seharian.

iii.

Menguasai kemahiran saintifik dan kemahiran berfikir.

iv.

Mengaplikasikan pengetahuan sains dan kemahiran saintifik

secara kritis dan kreatif berasaskan sikap saintifik dan nilai
murni dalam penyelesaian masalah dan membuat keputusan.

v.

Menangani cabaran dalam dunia sains dan teknologi serta

bersedia memberi sumbangan kepada perkembangan sains
dan teknologi.

vi.

Menilai maklumat mengenai sains dan teknologi dengan

bijak dan berkesan.

vii.

Mengamalkan sikap saintifik dan nilai murni.

viii.

Menyedari kepentingan saling hubungan antara kehidupan

dan pengurusan alam semula jadi serta sumbernya dengan
bijaksana demi kesinambungan hidup manusia sejagat.

ix.

Menghargai

sumbangan

sains

dan

teknologi

terhadap

pembangunan negara dan kesejahteraan manusia sejagat.

x.

Menyedari bahawa pengetahuan yang diperoleh melalui

kajian

sains

merupakan

hasil

usaha

manusia

untuk

memperoleh penerangan yang rasional tentang fenomena

alam berasaskan kemampuan akal.

xi.

Mewujudkan kesedaran tentang kepentingan kasih sayang

kepada

alam

sekitar

dan

memainkan

pemuliharaan dan pemeliharaannya.

peranan

dalam

1.4

ORGANISASI KANDUNGAN
Kandungan mata pelajaran Sains adalah seperti berikut:
1.4.1 Sains Sekolah Rendah
a.

Organisasi kandungan mata pelajaran Sains Tahun 1 hingga

Tahun 6 mengandungi tema berikut:
i. Pengenalan kepada Sains
ii. Sains Hayat
iii. Sains Fizikal
iv. Sains Bahan
v. Bumi dan Sains Angkasa
vi. Teknologi dan Kehidupan Lestari

1.4.2 Sains Sekolah Menengah

Di peringkat sekolah menengah, bidang pembelajaran sains
terbahagi kepada dua iaitu teras (Sains) dan elektif (Sains
Tambahan, Fizik, Kimia dan Biologi). Organisasi kandungan
mata pelajaran tersebut adalah seperti berikut :
a.

Sains
Tema yang terdapat dalam mata pelajaran Sains adalah
seperti berikut:
i.

Memperkenalkan Sains

ii. Manusia dan Kepelbagaian Hidupan

iii. Jirim dan Alam
iv. Penyenggaraan dan Kesinambungan Hidup
v. Daya dan Gerakan
vi. Tenaga dalam Kehidupan
vii. Keseimbangan dan Pengurusan Alam Sekitar

viii. Perkembangan Teknologi Industri dalam Masyarakat

ix. Astronomi dan Penerokaan Angkasa Lepas.
b.

Biologi
Tema yang terdapat dalam mata pelajaran Biologi adalah:
i.

Pengenalan kepada Biologi

ii. Menyiasat Sel Sebagai Unit Asas Kehidupan

iii. Menyiasat Fisiologi Hidupan
iv. Menyiasat

Perhubungan

Hidupan

dengan

Persekitaran
v. Fisiologi Kehidupan
vi. Variasi dan Pewarisan
c.

Kimia
Tema yang terdapat dalam mata pelajaran Kimia adalah:
i.

Memperkenalkan Kimia

ii. Jirim di Sekeliling Kita

iii. Interaksi antara Bahan Kimia
iv. Penghasilan dan Pengurusan Bahan Kimia
d.

Fizik
Bidang pembelajaran yang terdapat dalam mata pelajaran
Fizik adalah:
i.

Pengenalan kepada Fizik

ii. Daya dan Gerakan

iii. Daya dan Tekanan
iv. Haba
v. Cahaya
vi. Gelombang
vii. Elektrik
viii. Keelektromagnetan
ix. Elektronik
x. Keradioaktifan
7

e.

Sains Tambahan
Tema yang terdapat dalam mata pelajaran Sains Tambahan
adalah seperti berikut:
i.

Pengukuran dan Daya

ii. Tenaga dan Kehidupan

iii. Jirim dalam Alam Semula jadi
iv. Penyelenggaraan dan Kesinambungan Hidup
v. Keseimbangan dan Pengurusan Alam Sekitar
vi. Gelombang
vii. Perkembangan Sains dan Teknologi

1.5

PERUNTUKAN WAKTU
Peruntukan waktu bagi semua mata pelajaran Sains bagi sekolah
rendah dan menengah berdasarkan surat pekeliling berikut :
a.

Surat

Pekeliling

Ikhtisas

Bil.

11/2010:

Pelaksanaan

Kurikulum Standard Sekolah Rendah (KSSR) Tahap I Mulai

Tahun 2011,
b.

Surat Pekeliling Ikhtisas Bil. 2/2013: Pelaksanaan Kurikulum

Standard

Sekolah

Rendah

(KSSR)

Tahap

II

Secara

Berperingkat-peringkat Mulai Tahun 2014,

c.

Surat Pekeliling Ikhtisas Bil. 8/1990: Sukatan Pelajaran

dan Peruntukan Masa untuk Mata-mata Pelajaran Program
Kurikulum

Bersepadu

Sekolah

Menengah

(KBSM)

bagi

Sekolah Menengah Atas Mulai Tahun 1992, dan

d.

Surat Pekeliling Ikhtisas Bil. 2/2000: Peruntukan Waktu

untuk

Mata

Pelajaran

Peringkat Menengah Atas.

Sains

dalam

Kumpulan

Teras

Berikut adalah cadangan sebaran waktu pengajaran dan pembelajaran

serta waktu amali mata pelajaran Sains:
a.

Sekolah Rendah

Mata
Pelajaran

Tahun

Peruntukan
Masa
Seminggu

Dunia Sains
dan Teknologi

13

60 minit
(2 waktu)

Sains

4-6

120 minit
(4 waktu)

b.

Mata
Tingkatan
Pelajaran

Sebaran Waktu dalam

Seminggu

Waktu Amali Minimum

Waktu berkembar = 2 kali

Waktu berkembar = 1 kali

Sekolah Menengah
Peruntukan
Masa
Seminggu

Sebaran Waktu dalam

Seminggu

Waktu Amali Minimum

Sains

15

200 minit
(5 waktu)

Waktu berkembar = 2 kali

dan
1 waktu = 1 kali

Waktu berkembar = 1 kali

Sains
Tambahan

4-5

160 minit
(4 waktu)

Waktu berkembar = 2 kali

Waktu berkembar = 1 kali

Fizik
Kimia
Biologi

45

160 minit
(4 waktu)

Waktu berkembar = 2 kali

Waktu berkembar = 1 kali

BAB 2
PENGURUSAN MATA PELAJARAN
2.1

PENDAHULUAN
Pengurusan

mata

pelajaran

amat

penting

bagi

memastikan

pelaksanaan kurikulum lebih terancang dan sistematik. Pengurusan

mata pelajaran yang cemerlang akan memantapkan prestasi akademik
dan sahsiah murid. Pengurusan mata pelajaran juga penting agar
guru bersedia untuk menjadi pendidik yang prihatin, bertanggungjawab,
berwawasan, berinovasi dan berupaya melaksanakan tugas dengan
berkesan. Kerjasama antara guru dalam pengurusan mata pelajaran
akan dapat meningkatkan prestasi mata pelajaran dan seterusnya
mampu melahirkan insan yang seimbang sejajar dengan visi KPM iaitu
Pendidikan Berkualiti Insan Terdidik Negara Sejahtera.

2.2

JAWATANKUASA KURIKULUM SEKOLAH

Jawatankuasa kurikulum sekolah merupakan jawatankuasa tertinggi
dalam bidang kurikulum di peringkat sekolah. Jawatankuasa ini
bertanggungjawab dalam menetapkan hala tuju dan ketetapan yang
jelas ke arah merealisasikan pendidikan cemerlang. Jawatankuasa
Kurikulum Sekolah memandu dan memberi panduan kepada guru
melalui aktiviti panitia dan persatuan mata pelajaran yang dilaksanakan
supaya mencapai matlamatnya.

10

Carta organisasi Jawatankuasa Kurikulum Sekolah adalah seperti berikut:

Sumber Rujukan: PPK, KPM (2001)

2.3

PERANAN JAWATANKUASA KURIKULUM SEKOLAH

Antara peranan Jawatankuasa Kurikulum Sekolah adalah;

a.

Membuat ketetapan berkenaan pelaksanaan kurikulum sekolah

dengan jelas.

Memastikan semua dasar dan program Kementerian Pendidikan

b.

Malaysia dibincangkan dan dilaksanakan.

Merancang

c.

pelaksanaan

program

kurikulum

jangka

pendek

dan jangka panjang bagi menentukan pencapaian matlamat

kurikulum.

Menyelaras, melaksana, memantau, menilai dan menambah

d.

baik

pelaksanaan

aktiviti

keadaan, suasana dan amalan pengajaran dan pembelajaran.

11

kurikulum

untuk

memperbaik

lagi

e.

Merancang latihan atau kursus perkembangan staf dengan

tujuan meningkatkan mutu pendidikan.

Membincangkan masalah pendidikan semasa yang dihadapi di

f.

sekolah.

Memantau dan menilai keberkesanan program, projek dan

g.

aktiviti kurikulum.

Melaksanakan penambahbaikan terhadap program, projek dan

h.

aktiviti kurikulum hasil daripada penilaian impak yang dijalankan.

Memberi ruang yang luas kepada idea baharu yang berkaitan

i.

dengan pendidikan semasa.

Memastikan

j.

penubuhan

panitia

mata

pelajaran

dan

mempertimbangkan pandangan dan syor yang dikemukakan

oleh panitia.

k.

Memaklumkan jumlah peruntukan kewangan kepada panitia.

l.

Memastikan

Kurikulum

Kebangsaan

dilaksanakan

dengan

berkesan.

Menilai dan meneliti pelaksanaan Kurikulum Kebangsaan dan

m.

mengemukakan maklum balas kepada Jawatankuasa Kurikulum

Daerah atau Negeri.

2.4

PERANAN PANITIA MATA PELAJARAN

Berdasarkan Surat Pekeliling Ikhtisas Bil. 4/1986: Panitia Mata
Pelajaran, semua sekolah perlu menubuhkan panitia mata pelajaran
secara rasmi.

Sekolah-sekolah kecil yang bilangan gurunya sedikit,

adalah difikirkan tidak perlu menubuhkan pelbagai panitia mata

pelajaran. Sekolah boleh menggabungkan beberapa mata pelajaran
sebagai satu panitia.
Berikut adalah antara perkara yang perlu dilaksanakan oleh panitia
mata pelajaran sejajar dengan peranannya sebagai sebuah badan
ikhtisas:

12

a.

Memperoleh Sukatan Pelajaran, Huraian Sukatan Pelajaran,

Dokumen Standard Kurikulum, Dokumen Standard Kurikulum
dan Pentaksiran dan Panduan Perkembangan Pembelajaran
Murid (Panduan PPM) yang terkini dan kemas kini untuk
kegunaan ahli panitia.

b.

Menyediakan

Rancangan

Pelajaran

Tahunan

bagi

tahun

semasa selaras dengan sukatan pelajaran dan bersesuaian

dengan takwim sekolah.
c.

Memilih dan mencadangkan buku rujukan yang sesuai kepada

pentadbir sekolah untuk keperluan guru dan murid.

d.

Menyelaraskan soalan ujian atau instrumen pentaksiran dan

menyediakan bank soalan.

e.

Menganalisis

keputusan

peperiksaan

murid

dalam

setiap

peperiksaan atau pentaksiran seterusnya merancang pascanilai

bagi penambahbaikan.
f.

Mengadakan
kurangnya

mesyuarat

sekali

panitia

sepenggal

secara

dan

berkala,

mengadakan

sekurangperjumpaan

secara semerta jika perlu.

g.

Mengatur perjumpaan atau mesyuarat dengan ahli-ahli panitia

(secara

formal

masalah

atau

atau
isu

tidak

yang

formal)

berkaitan

untuk

membincangkan

seperti

masalah

yang

berhubung dengan kaedah untuk mengajar serta mencari

penyelesaian masalah bagi sesuatu isu.
h.

Berkongsi pengalaman dan pengetahuan baharu yang diperoleh

setelah mengikuti kursus atau seminar.

i.

Mewujudkan

semangat

bekerjasama

dengan

persatuan

di

sekolah dan menjalinkan hubungan kerja yang boleh membantu

pencapaian matlamat pengajaran dan pembelajaran.
j.

Bekerjasama

dan

berkongsi

pengalaman

serta

kepakaran

dengan panitia di sekolah berhampiran.

k.

Bekerjasama dengan panitia lain di sekolah dalam memacu

usaha ke arah peningkatan kualiti pembelajaran murid.

13

l.

Melantik seorang setiausaha dalam kalangan ahli panitia untuk

menyedia dan mengedarkan minit mesyuarat kepada semua ahli
panitia.

m.

Menyelenggarakan fail panitia dan semua minit atau laporan

mesyuarat, surat menyurat dan rekod.

2.5

PERANAN PENGETUA ATAU GURU BESAR

Pengetua atau guru besar berperanan sebagai peneraju, perancang,
pelaksana perubahan dan inovasi kurikulum. Selain itu, beliau juga
merupakan penentu mata pelajaran elektif, perancang, dan pengurus
program pengajaran dan pembelajaran, memastikan sumber bahan
pengajaran dan pembelajaran mencukupi dan sebagai contoh dalam
meningkatkan tahap profesionalisme keguruan.
Pengetua atau guru besar perlu mengenal pasti kekuatan dan kelemahan
sekolah berkaitan sumber tenaga manusia, kewangan dan fizikal.

Di

samping itu, pengetua atau guru besar perlu menubuhkan panitia mata
pelajaran. Beliau juga perlu merekodkan segala hasil penyeliaan atau
pencerapan yang dibuat bagi memudahkan rujukan pelbagai pihak.
2.6

PERANAN PENOLONG KANAN PENTADBIRAN ATAU PENOLONG

KANAN PETANG
Penolong kanan pentadbiran atau penolong kanan petang berperanan
dalam urusan penyediaan jadual waktu induk, jadual waktu kelas dan
jadual guru ganti. Selain itu, beliau juga berperanan bagi menentukan
tenaga pengajar mengikut kesesuaian opsyen, pembangunan staf,
merancang, melaksana dan menilai program peningkatan kurikulum
serta membimbing guru. Beliau juga memastikan peperiksaan dan
pentaksiran sama ada dalaman atau awam dilaksanakan dengan
lancar serta memastikan pusat sumber berfungsi dengan baik.

14

penolong

kanan

pentadbiran

atau

penolong

kanan

petang

juga

berperanan sebagai penyelaras program pemulihan, kelas tambahan

dan bimbingan dan mengenal pasti dan mencalonkan guru untuk
mengikuti kursus dalam perkhidmatan yang berkaitan mata pelajaran
Bahasa Malaysia.
2.7

PERANAN GURU KANAN MATA PELAJARAN

Guru kanan mata pelajaran sains berperanan membantu pengetua
dalam

melaksanakan

penyeliaan

pengajaran

dan

pembelajaran,

mengurus dan menggerakkan panitia mata pelajaran Sains. Guru

kanan mata pelajaran sains membantu penolong kanan pentadbiran
mengurus jadual waktu, mengurus bilik-bilik khas, melaksanakan
penilaian kemajuan staf, penyediaan dan penggunaan bahan bantu
mengajar dan koleksi pusat sumber.
2.8

PERANAN KETUA PANITIA SAINS

Keperluan penubuhan panitia mata pelajaran dimaklumkan melalui
Surat Pekeliling Ikhtisas Bil. 4/1986: Panitia Mata Pelajaran. Ketua
panitia

bertanggungjawab

merancang,

melaksana,

menyelaras,

memantau, menilai dan menambah baik semua hal berkaitan mata

pelajaran. Ketua panitia dilantik berdasarkan kekananan oleh pengetua
atau guru besar secara rasmi untuk memimpin guru mata pelajaran
bawah

tanggungjawabnya.

Panitia

mata

pelajaran

hendaklah

dianggotai oleh semua guru yang mengajarkan mata pelajaran tersebut

di sekolah. Bagi memastikan panitia berfungsi dengan baik dan selari
dengan perkembangan pendidikan semasa, antara tugas yang boleh
dijalankan oleh ketua panitia adalah seperti berikut:
a.

Merancang dan mengadakan mesyuarat dari semasa ke semasa

untuk mengkaji dan mengesan pelaksanaan kurikulum.

b.

Memperoleh Sukatan Pelajaran, Huraian Sukatan Pelajaran,

Panduan

Perkembangan
15

Pembelajaran

Murid,

Dokumen

 Standard Kurikulum dan Dokumen Standard Kurikulum dan

Pentaksiran terkini.
c.

Merancang, menyedia dan menyelaras Rancangan Pelajaran

Tahunan dengan mengambil kira takwim semasa persekolahan.

d.

Memastikan Surat Pekeliling Ikhtisas Bil. 3/1999: Penyediaan

Rekod Pengajaran dan Pembelajaran dipatuhi oleh semua
guru mata pelajaran dalam penyediaan Rancangan Pelajaran
Harian.

e.

Menyelaras
serta

penyediaan

menganalisis

soalan

keputusan

ujian

dan

penilaian

peperiksaan
untuk

tujuan

penambahbaikan.
f.

Mengenal pasti, merancang dan melaksanakan program atau

aktiviti

peningkatan

prestasi

mata

pelajaran

dan

kegiatan

kokurikulum akademik.
g.

Menyelaras tugasan, jenis buku latihan dan buku nota yang

akan digunakan.

h.

Menyelaras
bilangan,

tugasan
bentuk,

kepada

aras

murid

kesukaran

dengan
dan

menetapkan

kekerapan

yang

bersesuaian.
i.

Mengenal pasti, merancang dan melaksanakan program atau

latihan

dalam

perkhidmatan

yang

lebih

berfokus

kepada

peningkatan kualiti pengajaran guru.

j.

Membantu merancang dan menyedia anggaran perbelanjaan

tahunan bagi mata pelajaran.

k.

Mengenal pasti dan mengurus perolehan peralatan serta bahan

mengikut Arahan Perbendaharaan dan Surat Pekeliling yang
sedang berkuat kuasa.

l.

Memilih dan mencadangkan buku yang sesuai untuk kegunaan

Pusat Sumber Sekolah.

m.

Mengurus pembelian alatan dan bahan yang baru dibeli dan

diterima mengikut bilangan dan spesifikasi.

16

n.

Merancang program Professional Learning Community seperti

Learning Walks, Peer Coaching atau Instructional Coaches,
Lesson Study dan Teachers Sharing Sessions.

o.

Memastikan guru mata pelajaran mengutamakan pendekatan

inkuiri

dan

penyelesaian

masalah

disamping

menerapkan

kemahiran berfikir aras tinggi.

p.

Memastikan bilik atau makmal sains digunakan secara optimum

untuk pelaksanaan aktiviti atau amali sains.

q.

Memastikan bilik atau makmal sains berada dalam keadaan

bersih, kemas dan selamat untuk digunakan.

2.9

PERANAN GURU MATA PELAJARAN SAINS

a.

Menggunakan Sukatan Pelajaran, Huraian Sukatan Pelajaran,

Dokumen Standard Kurikulum, Dokumen Standard Kurikulum
dan Pentaksiran dan Panduan Perkembangan Pembelajaran
Murid yang terkini.

b.

Menyediakan Rancangan Pelajaran Tahunan dan Rancangan

Pelajaran

Harian

yang

berasaskan

Sukatan

Pelajaran,

Huraian Sukatan Pelajaran, Dokumen Standard Kurikulum,

Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran dan Panduan
Perkembangan Pembelajaran Murid. Persediaan ini hendaklah
mempunyai peringkat perkembangan yang sesuai dan selaras
dengan kebolehan serta keperluan murid.
c.

Mengkaji

dan

menganalisis

kaedah

penyampaian

supaya

pengajaran dan pembelajaran yang berkesan dapat dihasilkan.

d.

Membantu ketua panitia membuat pemilihan buku rujukan dan

sumber pendidikan yang sesuai untuk proses pengajaran dan
pembelajaran.

17

e.

Menyediakan
maklumat

pelbagai

dan

sumber

komunikasi

yang

pendidikan
boleh

dan

teknologi

digunakan

dalam

pengajaran dan pembelajaran seperti model, rajah, carta, cakera

padat, video, laman web, smart board dan sebagainya yang
difikirkan sesuai.
f.

Menghadiri mesyuarat panitia mata pelajaran bagi merancang

sesuatu aktiviti dan menyelesaikan masalah pengajaran dan
pembelajaran di samping saling berkongsi maklumat.

g.

Menghadiri mesyuarat, taklimat, seminar, bengkel, dan kolokium

berkaitan mata pelajaran sama ada dianjurkan oleh panitia mata
pelajaran atau badan profesional tertentu.

h.

Memberi latihan atau tugasan kerja rumah yang mencukupi

kepada

semua

murid

serta

memeriksa

hasil

kerja

murid

mengikut ketetapan yang diputuskan.

i.

Melaksanakan program komuniti pembelajaran profesional bagi

menilai kekuatan dan kelemahan pengajaran dan pembelajaran
serta merancang penambahbaikan.

j.

Menerapkan pendekatan inkuiri, penyelesaian masalah dan

kemahiran

berfikir

aras

tinggi

semasa

pengajaran

dan

pembelajaran.
k.

Melaksanakan aktiviti pentaksiran mengikut garis panduan yang

ditetapkan.

2.10

MESYUARAT PANITIA SAINS

Panitia mata pelajaran perlu menjalankan mesyuarat secara formal
sebagaimana

ditetapkan

oleh

Jawatankuasa

Kurikulum

Sekolah

mengikut ketetapan berikut:

a.

Mengadakan mesyuarat secara berkala, sekurang-kurangnya dua

kali setahun (rujuk Surat Pekeliling Ikhtisas Bil. 4/1986: Panitia
Mata Pelajaran). Selain itu, mesyuarat secara semerta juga boleh
diadakan mengikut keperluan.
18

b.

Mesyuarat panitia diadakan selepas Mesyuarat Jawatankuasa

Kurikulum Sekolah.

c.

Semua

perkara

perkembangan
pelajaran,

asas
staf,

analisis

seperti

perancangan

pengajaran
peperiksaan

dan

aktiviti

tahunan,

pembelajaran

awam

dan

mata

sekolah

dan

perancangan kewangan perlu dibincangkan serta diputuskan

dalam mesyuarat panitia.
d.

Agenda mesyuarat sekurang-kurangnya mengandungi perkara

berikut:
i.

Ucapan pengerusi.

ii.

Pengesahan minit mesyuarat yang lalu.

iii. Perkara berbangkit.

e.

iv.

Perbincangan isu atau masalah profesional.

v.

Hal-hal lain.

Minit mesyuarat hendaklah disediakan dan salinannya diedarkan

kepada ahli panitia dan pihak pengurusan sekolah dalam tempoh
yang telah ditetapkan dalam Pekeliling Kemajuan Pentadbiran
Awam (PKPA) Bil. 2/1991: Panduan Pengurusan Mesyuarat
dan Urusan Jawatankuasa-Jawatankuasa Kerajaan.

2.11

PENGURUSAN PEMBERIAN BANTUAN GERAN PERKAPITA

Bantuan

geran

perkapita

merupakan

bantuan

kewangan

yang

diperuntukkan kepada setiap murid yang bersekolah di Sekolah

Kerajaan atau Sekolah Bantuan Kerajaan.
Pengurus

sekolah

hendaklah

memaklumkan

kepada

guru

kanan

mata pelajaran atau ketua panitia dalam mesyuarat jawatankuasa

pengurusan

kewangan

dan

akaun

sekolah

mengenai

jumlah

peruntukan geran perkapita yang diterima serta agihannya supaya

perancangan
peruntukan

perbelanjaan
yang

diberikan

tahunan
itu

sepenuhnya.
19

dapat

dapat

dilaksanakan

dimanfaatkan

oleh

dan
murid

Geran perkapita yang layak dituntut terbahagi kepada dua kumpulan

iaitu :
a.

Geran Perkapita Mata Pelajaran Teras, Wajib, Tambahan &

Bahasa Asing dan Elektif.

b.

Geran

Perkapita

Sekolah,

Bukan

Bimbingan

Mata

dan

Pelajaran

Kaunseling,

Pusat

Lain-lain

Sumber

Perbelanjaan

Berulang Tahun atau Lain-Lain Perbelanjaan Khas Sekolah dan

Asrama.
Panitia mata pelajaran perlu merancang peruntukan geran perkapita
bagi mencapai maksud perbelanjaan seperti yang digariskan dalam
Surat

Pekeliling

Kewangan

Bil.

8/2012:

Garis

Panduan

Pengurusan Kewangan Peruntukan Bantuan Persekolahan Ke

Sekolah Berdasarkan Per Kapita dan Enrolmen Murid dan Pindaan
Surat Pekeliling Kewangan Bil. 8/ 2012 bertarikh 17 Jun 2013 serta
pekeliling yang sedang berkuat kuasa. Maksud perbelanjaan seperti
yang terdapat dalam surat pekeliling berkenaan adalah:
a.

Pembelian

inventori

dan

bahan

habis

guna

bagi

tujuan

pengajaran dan pembelajaran.

b.

Pembelian buku rujukan, ensiklopedia, perisian, cakera padat

dan

bahan-bahan

lain

yang

bersesuaian

untuk

tujuan

pengajaran dan pembelajaran.

c.

Penyelenggaraan dan pembaikan inventori dan harta modal

yang digunakan untuk tujuan pengajaran dan pembelajaran.

d.

Keceriaan berunsurkan pendidikan seperti taman sains, taman

herba dan sebagainya yang boleh memberi pengukuhan kepada
program pengajaran dan pembelajaran.

e.

Program

berunsurkan

pendidikan

yang

boleh

memberi

pengukuhan kepada proses pengajaran dan pembelajaran sama

ada semasa cuti persekolahan atau hari persekolahan.
f.

Perolehan

harta

modal

dibenarkan

tetapi

hendaklah

dibincangkan dan dipersetujui oleh ketua bidang atau ketua

panitia

dan

diluluskan

oleh
20

pengetua

atau

guru

besar.

Pembelian

hendaklah

mematuhi

peraturan

dan

ketetapan

semasa.
g.

Bagi

perolehan

teknologi

maklumat

komunikasi,

sekolah

hendaklah mematuhi tatacara perolehan teknologi maklumat

dan komunikasi yang berkuat kuasa.
h.

Perolehan harta modal yang melebihi kadar yang ditetapkan

perlu mendapat kelulusan terlebih dahulu daripada Ketua Pusat
Tanggungjawab.

Berdasarkan

Pindaan

Surat

Pekeliling

Kewangan

Bil.

8/2012,

maksud perbelanjaan geran perkapita diperluas seperti berikut:

a.

Bayaran elaun penceramah dibenarkan menggunakan peruntukan

geran perkapita mata pelajaran.

b.

Pembelian
Lain-Lain

inventori

dibenarkan

Perbelanjaan

menggunakan

Berulang

Tahun

atau

peruntukan
Lain-Lain

Perbelanjaan Khas Sekolah dan Asrama.

c.

Perbelanjaan bagi penyediaan makan minum ahli mesyuarat

pentadbiran dan pengurusan sekolah atau asrama dibenarkan
menggunakan

peruntukan

Lain-Lain

Perbelanjaan

Berulang

Tahun atau Lain-Lain Perbelanjaan Khas Sekolah dan Asrama.

d.

Bayaran balik tambang pengangkutan kepada guru atau warden

atau kakitangan sekolah bagi urusan kecemasan berdasarkan
kelayakan tambang teksi dibenarkan menggunakan peruntukan
Lain-Lain

Perbelanjaan

Berulang

Perbelanjaan Khas Sekolah dan Asrama.

21

Tahun

atau

Lain-Lain

2.12

LATIHAN DALAM PERKHIDMATAN

Latihan dalam perkhidmatan perlu dirancang dan dilaksanakan untuk
mempertingkat pengetahuan dan kemahiran guru. Antara perkara yang
perlu diberi perhatian adalah seperti berikut:
a.

Mengenal pasti bidang yang memerlukan peningkatan melalui

kajian keperluan atau analisis SWOT (Strength, Weaknesses,
Opportunity, Threat) bagi merancang perkembangan staf.

b.

Mengenal pasti dan mengesyorkan kepada pihak pengurusan

supaya menghantar guru menghadiri kursus, seminar atau
persidangan berkaitan pengajaran dan pembelajaran.

c.

Menggunakan kepakaran guru sedia ada bagi menjalankan

kursus dalaman peringkat panitia.

d.

Menjemput pakar berkaitan mata pelajaran dari luar untuk

memberi ceramah kepada guru supaya mereka memperoleh
idea-idea dan pendekatan baharu.

e.

Membuat penilaian dan mengambil tindakan susulan terhadap

sesuatu program atau aktiviti yang dijalankan.

2.13

PENGURUSAN FAIL ATAU DOKUMENTASI

Panitia

mata

pelajaran

hendaklah

mewujudkan

fail

rasmi

untuk

menyimpan dokumen mata pelajaran. Dokumen hendaklah diurus

dengan sistematik, kemas kini serta mudah diakses. Kemudahan
teknologi maklumat dan komunikasi boleh digunakan untuk menyimpan
data dan maklumat panitia.

22

2.14

BILIK ATAU MAKMAL SAINS DAN SUDUT MATA PELAJARAN

Guru kanan mata pelajaran, ketua panitia dan guru mata pelajaran
yang dipertanggungjawabkan perlu:
a.

Memastikan bilik atau makmal sains digunakan secara optimum

untuk menjalankan aktiviti amali.

b.

Memastikan bilik atau makmal sains atau sudut mata pelajaran

Sains sentiasa bersih dan kemas untuk digunakan.

c.

Menggunakan sepenuhnya kemudahan yang disediakan di bilik

atau makmal sains atau sudut mata pelajaran Sains untuk proses
pengajaran dan pembelajaran dan kegiatan persatuan sains.

d.

Menyediakan panduan penggunaan bilik atau makmal sains serta

memastikan peraturan penggunaannya dipatuhi.

e.

Merekodkan penggunaan bilik atau makmal sains serta mengemas

kini penggunaannya dan memastikan aspek keselamatan diberi
perhatian sewajarnya.

2.15

PERSATUAN SAINS
a.

Penubuhan persatuan Sains adalah bertujuan untuk pengukuhan,

pengayaan, dan meluaskan pengetahuan serta meningkatkan
minat murid dalam mata pelajaran Sains. Oleh itu, program yang
berfaedah dan menarik minat murid perlu dirancang.

b.

Persatuan Sains boleh memainkan peranan dengan merancang

aktiviti yang ada hubung kait dengan pencapaian objektif mata
pelajaran tersebut dan menjalankannya pada masa tertentu di
luar bilik darjah. Aktiviti ini boleh mengukuhkan kefahaman serta
penguasaan murid di samping menimbulkan minat dalam bidang
sains.

c.

Persatuan Sains yang ditubuhkan perlu mempunyai peraturan

dan perlembagaannya. Keahlian adalah terbuka kepada semua
murid yang berminat di sesebuah sekolah tanpa sebarang sekatan.

23

d.

Struktur organisasi persatuan sains terletak bawah Jawatankuasa

Kokurikulum Sekolah dan menjadi pelengkap aktiviti panitia
berkenaan.

e.

Semua ahli jawatankuasa terdiri daripada murid yang dipilih oleh

ahli dalam mesyuarat agung tahunan. Jawatan-jawatan yang
diwujudkan dalam persatuan ini adalah seperti berikut:
i.

Pengerusi

ii.

Naib Pengerusi

iii. Setiausaha

f.

iv.

Bendahari

v.

Beberapa orang ahli jawatankuasa

Persatuan dikehendaki mengadakan mesyuarat jawatankuasa

dari

semasa

ke

semasa

bergantung

pada

kehendak

perlembagaan dan keperluan.

g.

Mesyuarat

tersebut

boleh

menubuhkan

jawatankuasa

kecil

berdasarkan kepentingan persatuan bagi mencapai matlamat

kegiatan yang dirancang.

24

BAB 3
PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN
3.1

PENDAHULUAN
Pengajaran ialah aktiviti yang direka bentuk dan dilaksanakan oleh
guru secara terancang dan teratur yang berasaskan ilmu pendidikan
dan teori pedagogi yang sesuai. Hal ini demikian bagi menitipkan ilmu
pengetahuan kepada murid berkaitan mata pelajaran yang diajar bagi
membolehkan pertambahan ilmu dan perubahan tingkah laku. Proses
pengajaran dan pembelajaran

yang disarankan dalam mata pelajaran

Sains menggunakan pendekatan berpusatkan murid yang memberi

penekanan terhadap pembelajaran melalui pengalamian. Dalam hal
ini, pelbagai teknik dan kaedah seperti kaedah inkuiri penemuan,
eksperimen, kajian kes, projek, tunjuk cara, main peranan dan simulasi
digunakan mengikut keadaan dan potensi murid. Sementara itu,
pembelajaran merupakan satu proses bagi mendapatkan pengetahuan
atau kepercayaan baharu oleh murid yang membawa perubahan
perlakuan hasil daripada pengalaman yang baharu. Guru berperanan
sebagai

fasilitator.

penyampaian

yang

Guru

juga

menarik

melaksanakan

bagi

menjalinkan

aktiviti
ilmu

dan

teknik

pengetahuan,

kemahiran dan nilai menggunakan sumber pendidikan yang berkesan.

3.2

STANDARD 4: SKPM 2010

Bagi memastikan mutu pengajaran dan pembelajaran bahasa Melayu
ditingkat dan dikekalkan serta memenuhi piawaian kualiti pengajaran di
bilik darjah, guru perlu memberikan perhatian kepada aspek PdP mengikut
ketetapan dalam Standard Kualiti Pendidikan Malaysia 2010 (SKPM).
Terdapat 12 kriteria kritikal dalam Standard 4 iaitu:

25

a.

Penglibatan murid dalam aktiviti pengajaran dan pembelajaran

bagi membolehkan berlakunya pembelajaran berkesan.

b.

Penguasaan pembelajaran murid selaras dengan objektif yang

ditetapkan.

c.

Hasil kerja murid berkualiti bagi mengukuhkan pembelajaran.

d.

Perancangan dan persediaan yang rapi bagi meningkatkan

keberkesanan pengajaran.

e.

Kaedah

penyampaian

yang

sesuai

bagi

meningkatkan

pencapaian objektif pelajaran.

f.

Komunikasi yang berkesan bagi memudah dan mempercepat

pemahaman dan menggalakkan pembelajaran murid.

g.

Penggunaan

sumber

pendidikan

yang

berkesan

bagi

mengukuhkan pembelajaran murid.

h.

Pentaksiran yang berterusan bagi meningkatkan keberkesanan

pengajaran dan pembelajaran.

i.

Teknik penyoalan yang berkesan meningkatkan pemahaman

murid.

j.

Penguasaan isi kandungan yang mendalam membolehkan

pelajaran disampaikan dengan yakin, jelas, dan tepat.

k.

Pengurusan kelas yang cekap mewujudkan suasana yang

kondusif untuk meningkatkan keberkesanan pengajaran dan
pembelajaran.

l.

Pematuhan etika kerja dan amalan nilai yang positif bagi

mewujudkan keyakinan dan kepercayaan murid terhadap guru.

SKPM 2010 sedang dibuat penambahbaikan meliputi Standard 4

berkaitan

PdP.

Walau

bagaimanapun,

Standard 4 masih dikekalkan.

26

elemen

asas

PdP dalam

3.3

STRATEGI PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN

Strategi ialah satu perancangan pengurusan operasi yang digunakan
untuk mencapai sesuatu matlamat. Dalam konteks pengajaran dan
pembelajaran, istilah ini merujuk satu set aktiviti pengajaran yang
bertujuan untuk mencapai sesuatu objektif. Strategi pengajaran yang
berkesan akan dapat mengintegrasikan pendekatan, kaedah, dan
teknik secara harmoni. Strategi pengajaran dan pembelajaran dalam
kurikulum sains mengutamakan pembelajaran berfikrah. Pembelajaran
berfikrah adalah satu proses pemerolehan dan penguasaan kemahiran
serta ilmu pengetahuan yang dapat mengembangkan minda seseorang
murid ke tahap yang optimum.
Keberkesanan

pengajaran

guru

sebahagian

besarnya

bergantung

kepada pendekatan dan kaedah yang digunakan. Dalam pengajaran

mata pelajaran Sains terdapat pelbagai kaedah, teknik dan pendekatan
yang digunakan untuk menarik minat serta memupuk pemikiran kritis
dan kreatif. Antara kaedah dan teknik yang boleh digunakan adalah
seperti berikut:
a.

Inkuiri-Penemuan
Inkuiri-penemuan

merupakan

satu

kaedah

pembelajaran

yang melibatkan pertanyaan mengenai sesuatu perkara dan

mencari jawapan kepada persoalan yang diutarakan. Kaedah ini
melibatkan pemerhatian dan pengukuran yang teliti, membuat
hipotesis, menterjemah dan membina teori. Inkuiri-penemuan
memerlukan kemahiran mengeksperimen, membuat refleksi,
dan mengenal pasti kekuatan dan kelemahan kaedah yang
digunakan.

27

b.

Pembelajaran Masteri
Pembelajaran

Masteri

merupakan

pendekatan

pengajaran

dan pembelajaran yang memastikan semua murid menguasai

hasil pembelajaran yang dihasratkan dalam unit pembelajaran
sebelum berpindah ke tajuk seterusnya. Murid belajar mengikut
kemampuan aras kognitif masing-masing. Aktiviti pengayaan
dan

pemulihan

menjadi

sebahagian

daripada

proses

Pembelajaran Masteri.
c.

Pembelajaran Kontekstual
Pembelajaran

Konstektual

menggabungkan

isi

kandungan

dengan pengalaman harian individu, masyarakat dan alam

pekerjaan.

Murid tidak belajar secara teori sahaja tetapi dapat

menghargai kerelevanan pembelajaran sains dengan kehidupan

mereka. Kaedah ini menyediakan pembelajaran secara konkrit
yang melibatkan aktiviti handson dan mindson.
d.

Pembelajaran Akses Kendiri

Pembelajaran Akses Kendiri membolehkan murid memperoleh
pengetahuan dan kemahiran secara berdikari melalui bahan
pembelajaran yang disediakan. Bahan pembelajaran direka
dan diuruskan supaya murid belajar mengikut minat, keperluan,
tahap kemampuan dan gaya pembelajaran mereka.

e.

Kajian Masa Depan

Merupakan

strategi

secara

saintifik

yang

dibina

untuk

menambahkan keupayaan murid dalam menghadapi pelbagai

cabaran hidup dan membuat keputusan. Kaedah ini mampu
merangsang murid untuk
inovatif.

28

berfikir secara kritis, kreatif dan

f.

Konstruktivisme
Murid belajar dan membina sendiri pemahaman yang bermakna
kepada diri mereka. Unsur penting dalam konstruktivisme
adalah pembelajaran daripada hasil usaha murid sendiri apabila
mampu menghubungkan idea asal dengan idea baru bagi
menstrukturkan semula idea. Murid berpeluang bekerjasama,
berkongsi idea dan pengalaman dan membuat refleksi.

g.

Pembelajaran Berasaskan Masalah

Pembelajaran berasaskan masalah merupakan satu kaedah
pembelajaran
masalah

untuk

berpusatkan
diselesaikan

murid.

Murid

secara

diberikan

berkumpulan

satu

dengan

mempelbagaikan pencarian maklumat. Kaedah pembelajaran

berasaskan masalah ini mempertingkatkan kemahiran insaniah
murid

kerana

melibatkan

antaranya

elemen

kemahiran

berkomunikasi, pemikiran kritis, penyelesaian masalah dan

kerja berkumpulan. Guru merupakan fasilitator dan memainkan
peranan sebagai pembimbing dan pemantau untuk memastikan
proses pembelajaran berlaku.

3.4

AKTIVITI PEMBELAJARAN
Pelbagai aktiviti pembelajaran yang berpusatkan murid dirancang
dan dilaksanakan selaras dengan strategi pembelajaran sains yang
menegaskan penglibatan murid secara aktif. Dalam melaksanakan
aktiviti tersebut, guru memainkan peranan sebagai pemudah cara,
pembimbing dan penunjuk teladan manakala murid pula mengambil
bahagian secara aktif. Berikut adalah beberapa aktiviti yang boleh
dijalankan:

29

a.

Eksperimen
Kaedah eksperimen adalah satu kaedah yang lazim dijalankan
dalam pembelajaran sains. Murid menguji hipotesis melalui
penyiasatan untuk menemui konsep dan prinsip sains tertentu
secara

saintifik.

kemahiran

Menjalankan

berfikir,

eksperimen

kemahiran

saintifik

menggunakan

dan

kemahiran

manipulatif.
b.

Perbincangan

Aktiviti di mana murid menyoal dan mengemukakan pendapat

berlandaskan alasan yang sahih. Perbincangan perlu dijalankan
sebelum,

semasa

bertindak

sebagai

dan

selepas

fasilitator

menjalankan

dan

mengetuai

aktiviti.

Guru

perbincangan

dengan bertanyakan soalan yang merangsang murid untuk

mempamerkan kebolehan diri.
c.

Simulasi
Aktiviti

yang

dijalankan

menyerupai

situasi

yang

sebenar.

Contoh simulasi yang utama ialah main peranan, permainan,

dan

penggunaan

model.

Dalam

main

peranan,

murid

melakonkan sesuatu peranan secara spontan berdasarkan

beberapa

syarat

yang

telah

ditentukan.

Permainan

pula

menpunyai peraturan yang harus dipatuhi. Murid bermain untuk

mempelajari sesuatu prinsip ataupun untuk memahami proses
bagi

membuat

mewakili

objek

keputusan.
atau

Model

keadaan

boleh

digunakan

sebenar.

Murid

untuk
dapat

membayangkan situasi tersebut dan seterusnya memahami

konsep dan prinsip yang dipelajari.
d.

Lawatan dan Penggunaan Sumber Luar

Pembelajaran sains tidak hanya terhad di sekolah sahaja.
Pembelajaran sains boleh melalui lawatan ke tempat seperti
zoo, muzium, pusat sains, institut penyelidikan paya bakau dan
kilang. Lawatan ke tempat-tempat sedemikian boleh menjadikan
30

pembelajaran lebih berkesan, menyeronokkan dan bermakna.

Setiap lawatan yang dibuat perlu perancangan yang rapi bagi
memastikan murid mengetahui peranan dan aktiviti yang hendak
dibuat semasa dan selepas lawatan.

e.

Projek
Aktiviti

yang

dijalankan

oleh

murid

secara

individu

atau

berkumpulan untuk mencapai sesuatu tujuan tertentu. Projek

mengambil

masa

yang

panjang

serta

menjangkau

waktu

pembelajaran yang formal untuk dilengkapkan. Hasil projek

dalam bentuk laporan, artifak, atau lain-lain perlu dibentangkan
kepada guru dan murid lain. Kerja projek menggalakkan
perkembangan kemahiran penyelesaian masalah, kemahiran
pengurusan masa dan pembelajaran kendiri.
3.5

PENERAPAN ELEMEN MERENTAS KURIKULUM

3.5.1 Elemen

yang

diterapkan

dalam

pengajaran

dan

pembelajaran.
Tiga elemen yang perlu diterapkan dalam pengajaran dan
pembelajaran ialah:
a.

Elemen
dalam

kreativiti
pengajaran

Standard

Sekolah

mengembangkan

dan
dan

inovasi
pembelajaran

Rendah
tahap

diintegrasikan

bagi

potensi

Kurikulum

membangun
kreativiti

dan

mengikut

keupayaan murid secara individu. Kreativiti merujuk

kepada tindakan penghasilan idea, pendekatan atau
tindakan

yang

baharu.

Inovasi

pula

ialah

proses

menjana idea dan mengaplikasikan idea secara kreatif

dalam

konteks
31

tertentu.

Kreativiti

dan

inovasi

digandingkan

dalam

pengajaran

dan

pembelajaran

untuk membangunkan modal insan yang dihasratkan.

b.

Elemen keusahawanan merupakan satu pendekatan

membudayakan keusahawanan. Proses ini melibatkan
pembentukan sikap keusahawanan serta amalan nilai
moral dan etika dalam keusahawanan. Penerapan
elemen ini bertujuan membentuk ciri-ciri dan amalan
keusahawanan sehingga menjadi satu budaya dalam
kalangan murid.

c.

Elemen teknologi maklumat dan komunikasi diajar

kepada murid agar dapat menggunakan komputer untuk
tujuan komunikasi seperti menghantar dan menerima
e-mel,

menggunakan

menyempurnakan

aplikasi

tugasan

harian

perisian
dan

dalam

mengakses

maklumat melalui internet.

3.5.2 Kemahiran saintifik
Kemahiran saintifik terdiri daripada kemahiran proses sains dan
kemahiran

manipulatif.

menjalankan

Kemahiran

sebarang

aktiviti

saintifik

mengikut

penting
kaedah

untuk
saintifik

seperti eksperimen, penyelidikan dan projek. Kemahiran ini

mengutamakan proses inkuiri dan penyelesaian masalah.
a.

Kemahiran Proses Sains

Kemahiran proses sains merupakan kemahiran yang
membolehkan

murid

mempersoalkan

mencari

jawapan

secara

bersistem.

bermula

daripada

kemahiran

yang

sesuatu
Kemahiran
mudah

dan
ini

kepada

yang kompleks. Penerangan bagi setiap elemen dalam

kemahiran proses sains adalah seperti berikut :

32

i.

Memerhatikan

Menggunakan deria penglihatan, pendengaran, sentuhan,

rasa atau bau untuk mengumpulkan maklumat tentang
objek dan fenomena.

ii.

Mengelaskan

Menggunakan

pemerhatian

untuk

mengasing

dan

mengumpulkan objek atau fenomena berdasarkan ciri

yang sama.
iii. Mengukur dan menggunakan nombor

Membuat

pemerhatian

secara

kuantitatif

dengan

menggunakan nombor, alat berunit piawai atau alat

yang diseragamkan sebagai unit rujukan.
iv.

Membuat inferens

Membuat kesimpulan awal yang munasabah sama ada

benar atau tidak benar untuk menerangkan sesuatu
peristiwa atau pemerhatian.

v.

Meramalkan

Membuat jangkaan tentang sesuatu peristiwa berdasarkan

pemerhatian dan pengalaman yang lalu atau berdasarkan
data.

vi. Berkomunikasi

Menerima, memilih, menyusun dan mempersembahkan

maklumat atau idea dalam bentuk tulisan, lisan, jadual,
graf, rajah atau model.

33

vii. Menggunakan perhubungan ruang dan masa

Memerihalkan

perubahan

parameter

seperti

lokasi,

arah, bentuk, saiz, isi padu, berat dan jisim dengan masa.
viii. Mentafsirkan data

Memberi

penerangan

yang

rasional

tentang

objek,

peristiwa atau pola daripada data yang dikumpulkan.

ix. Mendefinisikan secara operasi

Memberi

tafsiran

tentang

sesuatu

konsep

dengan

menyatakan perkara yang dilakukan dan diperhatikan.

x.

Mengawal pemboleh ubah

Mengenal

pasti

pemboleh

ubah

dimanipulasikan,

pemboleh ubah bergerak balas dan pemboleh ubah yang

dimalarkan. Dalam sesuatu penyiasatan, satu pemboleh
ubah dimanipulasikan untuk memerhatikan hubungannya
dengan pemboleh ubah bergerak balas. Pada masa
yang sama pemboleh ubah yang lain dimalarkan.
xi. Membuat hipotesis

Membuat suatu pernyataan umum tentang hubungan

antara

pemboleh

ubah

yang

difikirkan

benar

bagi

menerangkan sesuatu perkara atau peristiwa. Pernyataan

ini boleh diuji untuk menentukan kesahihannya.
xii. Mengeksperimen

Merancang dan menjalankan penyiasatan untuk menguji

sesuatu hipotesis, mengumpulkan dan mentafsirkan data
untuk mendapatkan kesimpulan.

34

b.

Kemahiran Manipulatif

Kemahiran manipulatif merupakan kemahiran psikomotor

dalam penyiasatan sains yang membolehkan murid

melakukan perkara yang berikut:

i.

Mengguna dan mengendalikan peralatan dan

bahan sains dengan betul.

Menyimpan peralatan dan bahan sains dengan

ii.

betul dan selamat.

Membersihkan peralatan sains dengan cara yang

iii.

betul.

Mengendalikan

iv.

spesimen

dengan

betul

dan

cermat.

Melakar spesimen, peralatan dan bahan sains

v.

dengan tepat.

3.5.3 Kemahiran Berfikir

a.

Kemahiran Berfikir Kritis

Penerangan ringkas tentang setiap kemahiran berfikir kritis

adalah seperti berikut:

i.

Mencirikan

Mengenal pasti kriteria seperti ciri, sifat, kualiti dan

unsur sesuatu konsep atau objek.

ii.

Membanding dan membeza

Mencari persamaan dan perbezaan berdasarkan

kriteria seperti ciri, sifat, kualiti dan unsur sesuatu

objek atau peristiwa.

35

iii.

Mengumpul dan mengelas

Mengasing dan mengumpulkan objek atau fenomena

kepada kumpulan masing-masing berdasarkan kriteria

tertentu seperti ciri atau sifat sepunya.

iv.

Membuat urutan

Menyusun

berdasarkan kualiti atau kuantiti, ciri atau sifatnya seperti

saiz, masa, bentuk atau bilangan.

v.

Menyusun mengikut keutamaan

Menyusun

berdasarkan kepentingan atau kesegeraan.

vi.

Menganalisis

Mengolah maklumat dengan menguraikannya kepada

bahagian yang lebih kecil bagi memahami sesuatu

konsep atau peristiwa serta mencari makna yang tersirat.

objek

objek

dan

atau

maklumat

maklumat

mengikut

mengikut

tertib

tertib

vii. Mengesan kecondongan

Mengesan pandangan atau pendapat yang berpihak

kepada atau menentang sesuatu.

viii. Menilai

Membuat pertimbangan tentang sesuatu perkara dari segi

kebaikan dan keburukan berdasarkan bukti atau dalil

yang sah.

ix.

Membuat kesimpulan

Membuat pernyataan tentang hasil sesuatu kajian yang

berdasarkan

mengukuhkan sesuatu perkara berdasarkan penyiasatan.

kepada

36

sesuatu

hipotesis

atau

b. Strategi Berfikir

Penerangan tentang setiap strategi berfikir adalah seperti

berikut:

i.

Mengkonsepsikan

Membuat pengitlakan ke arah membina pengertian,

konsep atau model berdasarkan ciri spesifik sepunya

yang saling berhubung.

Membuat keputusan

ii.

Memilih satu alternatif penyelesaian yang terbaik

daripada

tertentu bagi mencapai matlamat yang ditetapkan.

Menyelesaikan masalah

iii.

beberapa

alternatif

berdasarkan

kriteria

Mencari penyelesaian yang tepat secara terancang

terhadap situasi yang tidak pasti atau mencabar ataupun

kesulitan yang tidak dijangkakan.

Menaakul

iv.

Kemahiran menaakul adalah kemahiran yang digunakan

dalam membuat pertimbangan secara logik, rasional,

adil dan saksama. Penguasaan kemahiran berfikir kritis,

kreatif dan strategi berfikir menjadi lebih mudah jika

seseorang itu berkebolehan membuat penaakulan secara

induktif dan deduktif.

37

3.5.4 Kemahiran Berfikir Aras Tinggi

Kemahiran

berfikir

aras

tinggi

ialah

keupayaan

untuk

mengaplikasikan pengetahuan, kemahiran dan nilai. Kemahiran

ini bertujuan untuk membuat penaakulan dan refleksi bagi
menyelesaikan masalah, membuat keputusan, berinovasi dan
berupaya mencipta sesuatu.
Penerangan kemahiran KBAT

Kemahiran

Keterangan

Mengaplikasi

Menggunakan
pengetahuan,
kemahiran
dan nilai dalam situasi berlainan untuk
melaksanakan sesuatu perkara.

Menganalisis

Mencerakinkan maklumat kepada bahagian

kecil
untuk
memahami
dengan
lebih
mendalam serta hubung kait dengan bahagian
berkenaan.

Menilai

Membuat pertimbangan dan keputusan

menggunakan pengetahuan, pengalaman,
kemahiran dan nilai serta membuat justifikasi.

Mencipta

Menghasilkan idea atau produk atau kaedah

yang kreatif dan inovatif.

Kemahiran berfikir aras tinggi boleh diaplikasikan di dalam bilik

darjah antaranya, melalui aktiviti berbentuk menaakul, pembelajaran
inkuiri, penyelesaian masalah, teknik menyoal serta aras soalan
berdasarkan taksonomi Blooms dan Versi Lorin Anderson. Guru
dan murid boleh menggunakan alat berfikir seperti peta pemikiran
(i-Think), Six Thinking Hats, Ryans Thinkers Keys, Q-Matrix, peta
minda dan Habits of Minds untuk menggalak serta memupuk
pemikiran aras tinggi.

38

3.5.5 Penerapan Sikap Saintifik dan Nilai Murni

Mata pelajaran Sains menegaskan penerapan nilai-nilai murni
berdasarkan manusia harus memainkan peranan sebagai insan
yang bertanggungjawab dan bijaksana dalam menguruskan
alam. Sikap saintifik dan nilai murni yang boleh diterap menerusi
pengajaran dan pembelajaran sains adalah seperti berikut:
a.

Minat dan bersifat ingin tahu tentang alam sekeliling.

b.

Jujur dan tepat dalam merekod dan mengesahkan data.

c.

Rajin dan tabah dalam menjalankan atau menceburi

sesuatu perkara.

d.

Bertanggungjawab ke atas keselamatan diri dan rakan serta

terhadap alam sekitar.

e.

Menyedari bahawa sains merupakan satu daripada cara

untuk memahami alam.

f.

Menghargai dan mengamalkan kehidupan yang bersih dan

sihat.

g.

Menghargai keseimbangan alam semula jadi.

h.

Berhemah tinggi dan hormat menghormati.

i.

Menghargai sumbangan sains dan teknologi.

j.

Mensyukuri nikmat yang dikurniakan Tuhan.

k.

Berfikiran kritikal dan analitis.

l.

Luwes dan berfikiran terbuka.

m.

Baik hati dan penyayang.

n.

Bersifat objektif.

o.

Sistematik.

p.

Bekerjasama.

q.

Adil dan saksama.

r.

Berani mencuba.

s.

Berfikir secara rasional.

t.

Yakin dan berdikari.

39

Penerapan sikap saintifik dan nilai murni secara umum berlaku

mengikut peringkat berikut:
a.

Menyedari dan memahami kepentingan dan keperluan

sikap saintifik dan nilai murni.

b.

Memberi perhatian serta respons.

c.

Menghayati dan mengamalkan.

d.

Membudayakan sikap saintifik dan nilai murni dalam

kehidupan.

3.6

PENYEDIAAN RANCANGAN PENGAJARAN TAHUNAN

Rancangan

Pelajaran Tahunan

merupakan

pengajaran

untuk

pelajaran

satu

mata

panduan

dalam

perancangan

tempoh

setahun

berdasarkan Sukatan Pelajaran dan Dokumen Standard Kurikulum dan

Pentaksiran. Rancangan Pelajaran Tahunan disediakan oleh panitia
dan diedarkan kepada semua guru yang terlibat.
Berdasarkan Surat Pekeliling Ikhtisas Bil. 3/1999: Penyediaan
Rekod

Pengajaran

Pelajaran
pengajaran

Tahunan
dan

dan

Pembelajaran,

mengandungi

pembelajaran

secara

penyediaan

Rancangan

ringkas

kandungan

berdasarkan

isi

sukatan

pelajaran

kebangsaan yang dikeluarkan oleh Kementerian Pendidikan Malaysia.

Rancangan Pelajaran Tahunan mengandungi perkara-perkara seperti
ruang minggu, tajuk atau tema, kemahiran dan catatan. Beberapa
aspek yang diberi pertimbangan dalam menyediakan Rancangan
Pelajaran Tahunan ialah:
a.

Mengenal pasti murid yang menjadi kumpulan sasaran dan

keupayaan yang berbeza.

b.

Mengubah

suai

Rancangan

Pelajaran Tahunan

berdasarkan

takwim persekolahan dan atau atau kumpulan murid tahun

semasa.

40

c.

Membuat pemetaan isi pelajaran dengan memilih, menentukan dan

menyusun kemahiran berdasarkan Kurikulum Standard Sekolah
Rendah atau Kurikulum Bersepadu Sekolah Menengah atau
Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran atau Dokumen
Standard Kurikulum.

d.

Menyediakan Rancangan Pelajaran Tahunan pada awal tahun

persekolahan dalam bentuk yang telah ditentukan oleh pihak
sekolah.

e.

Menyatakan unsur-unsur ilmu pengetahuan, kemahiran dan nilai-nilai

murni dalam Rancangan Pelajaran Tahunan.

3.7

PENYEDIAAN RANCANGAN PENGAJARAN HARIAN

Merujuk kepada Surat Pekeliling Ikhtisas Bil. 3/1999: Penyediaan
Rekod Pengajaran dan Pembelajaran, Rancangan Pelajaran Harian
merupakan terjemahan daripada Rancangan Pelajaran Tahunan yang
mengandungi

sekurang-kurangnya

maklumat

seperti

objektif,

cara

bagaimana hendak mencapai objektif dan kenyataan sejauh mana objektif

itu tercapai. Rancangan Pelajaran Harian disediakan dengan:
a.

Merujuk

dan

diselaraskan

dengan

Rancangan

Pelajaran

Tahunan.
b.

Berdasarkan

tahap

kebolehan

murid

dalam

kelas

yang

pengajaran

dan

berkenaan.
c.

Mempunyai

kesinambungan

dengan

pembelajaran yang terdahulu.

d.

Mengambil kira refleksi yang dibuat.

e.

Sebaik-baiknya

sehari

sebelum

disampaikan.

41

sesuatu

pelajaran

itu

3.7.1 Penulisan Objektif

Rasional dalam penulisan objektif ialah:
a.

Menentukan arah tuju pengajaran dan pembelajaran

guru.

b.

Membantu guru membuat penilaian, pentaksiran dan

pengukuran sama ada murid menguasai konsep dan
kemahiran.

c.

Membantu pihak pentadbir untuk menyelia, mencerap

dan menilai keberkesanan pengajaran guru.

Penulisan objektif perlulah jelas dan spesifik untuk membantu

guru memilih kaedah, prosedur, bahan, sumber, aktiviti serta
arahan yang betul dan sesuai untuk menghasilkan tingkah laku
atau hasil yang diingini. Objektif yang baik perlu mempunyai ciriciri berikut:
a.

Dalam bentuk perlakuan yang boleh diukur.

b.

Menetapkan syarat pembelajaran dan tahap pencapaian

dengan menentukan bilangan tingkah laku yang hendak
dicapai.

c.

Sesuai dengan isi pelajaran yang diberi fokus dalam

pengajaran dan pembelajaran.

d.

Mempunyai pelbagai aras supaya sesuai dengan tahap

kebolehan murid yang pelbagai.

3.7.2 Aktiviti

Aktiviti perlu dirancang dengan baik untuk:

a.

Memudahkan guru menyediakan bahan atau sumber

yang diperlukan, pengurusan masa dan pengurusan
kelas.

42

b.

Memudahkan guru memilih dan merancang strategi,

kaedah dan teknik yang digunakan untuk mencapai
objektif.

c.

Membantu guru ganti mengajar berdasarkan aktiviti yang

telah dirancang.

Penulisan aktiviti yang baik ialah:

a.

Ringkas dengan menyatakan apa yang akan dilakukan

oleh murid.

3.7.3

b.

Berfokus kepada apa yang murid harus laksanakan.

c.

Mengikut urutan langkah pengajaran.

Refleksi Atau Impak

Merujuk

kepada

Surat

Pekeliling

Ikhtisas

Bil.

3/1999:

Penyediaan Rekod Pengajaran dan Pembelajaran maksud

Kenyataan sejauh mana objektif itu tercapai ialah refleksi atau
impak. Refleksi atau impak perlu dicatat setelah guru selesai
melaksanakan pengajaran dan pembelajaran. Penulisan refleksi
atau impak yang berkesan mesti mengandungi bilangan atau
peratus murid yang mencapai objektif dan tindakan yang akan
diambil terhadap murid yang belum mencapai objektif. Matlamat
penulisan refleksi ialah untuk:
a.

Membantu guru mengukur pencapaian murid pada akhir

proses pengajaran dan pembelajaran.

b.

Membantu guru menilai keberkesanan pengajaran yang

dilaksanakan.

c.

Digunakan bagi merancang dan menetapkan pengajaran

seterusnya.

43

3.8 TEKNIK PENYOALAN

Teknik

penyoalan

yang

baik

mampu

menilai

kefahaman

murid

terhadap sesuatu isi pelajaran yang disampaikan. Ciri-ciri teknik

penyoalan yang baik ialah guru dapat :
a.

Mengemukakan soalan yang merangkumi pelbagai aras kognitif

dengan susunan aras soalan yang mudah ke sukar.

b.

Mengemukakan soalan bertumpu dan bercapah.

c.

Menggunakan

laras

bahasa

yang

mudah

difahami

dan

disebarkan ke seluruh kelas.

3.9

d.

Memberi masa yang cukup untuk murid berfikir.

e.

Membuka peluang kepada murid lain untuk menjawab.

HASIL KERJA MURID

Hasil kerja murid adalah berdasarkan latihan dan tugasan yang
diberikan oleh guru sama ada bertulis atau laporan amali yang
disediakan dengan lengkap, kemas dan bersih. Latihan atau tugasan
murid adalah berdasarkan keupayaan murid, pelbagai dan bersesuaian
dengan tajuk yang diajar. Guru perlu menyemak hasil kerja murid
secara konstruktif, antaranya menunjukkan kesilapan murid, memberi
ulasan dan penghargaan serta memberi arahan pembetulan jika
ada. Kekerapan penyemakan hasil kerja murid perlu dilakukan dalam
tempoh waktu yang sesuai dan konsisten.

44

BAB 4
PENTAKSIRAN
4.1

PENDAHULUAN

Pentaksiran dalam pendidikan ialah integrasi proses mengumpul

maklumat

tentang

pembelajaran

murid,

memberi

nilai

kepada

maklumat, menginterpretasikan maklumat, membuat inferens, dan

membuat keputusan tentang perkara yang perlu dilakukan terhadap
murid

untuk

pembelajaran

memperbaik
dan

pembelajarannya.

pentaksiran

berlaku

Proses

secara

pengajaran,

timbal

balik

dan

bersepadu. Hal ini bermakna seseorang guru membuat pentaksiran

untuk

mengetahui

tahap

penguasaan

murid

ketika

mengajar.

Di samping itu, guru akan menerapkan nilai-nilai murni dan akhlak mulia
yang holistik sifatnya semasa proses tersebut berjalan.

Proses

pengumpulan

dengan

maklumat

pembelajaran

murid

dilakukan

pelbagai cara sama ada secara tidak formal atau formal dengan
menggunakan instrumen pentaksiran seperti ujian, soal selidik, amali,
kerja kursus dan pemerhatian. Maklumat yang dikumpulkan akan
dinilai dan diinterpretasikan supaya keputusan dapat dibuat tentang
kebolehan seseorang murid dalam pembelajarannya.

4.2

PEPERIKSAAN AWAM
Peperiksaan awam yang ditadbirkan oleh Lembaga Peperiksaan ialah
Ujian Pencapaian Sekolah Rendah, Penilaian Menengah Rendah
(sehingga tahun 2013), Sijil Pelajaran Malaysia, Sijil Pelajaran Malaysia
(Ulangan) dan Sijil Tinggi Agama Malaysia. Peperiksaan Awam atau
Peperiksaan Pusat ialah peperiksaan yang dikendalikan oleh Lembaga
Peperiksaan

sepenuhnya,

bermula

daripada

pendaftaran

calon

peperiksaan, penyediaan item dan pembinaan instrumen pentaksiran,

45

pengendalian peperiksaan di pusat-pusat peperiksaan yang ditetapkan

oleh Lembaga Peperiksaan, pemeriksaan skrip jawapan calon dan
penskoran, pengeluaran keputusan dan pensijilan.
Ujian Pencapaian Sekolah Rendah diperkenalkan mulai tahun 1987
dan merupakan peperiksaan awam atau pusat peringkat kebangsaan
yang diduduki oleh murid Tahun 6 sekolah rendah. Ujian Pencapaian
Sekolah Rendah dilaksanakan dengan tujuan untuk mengukur tahap
penguasaan calon dalam kemahiran 3M iaitu, membaca, menulis dan
mengira. Di samping itu, murid diberi peluang untuk membangunkan
potensi diri masing-masing agar menjadi insan yang seimbang seperti
yang dihasratkan dalam Falsafah Pendidikan Kebangsaan. Keputusan
Ujian Pencapaian Sekolah Rendah bukan merujuk kepada lulus atau
gagal tetapi merujuk kepada tahap pencapaian murid pada akhir
persekolahan rendah.
Sijil Pelajaran Malaysia ialah sistem peperiksaan yang bertujuan untuk
pensijilan. Selaras dengan usaha untuk memastikan peperiksaan
yang dikendalikan oleh Kementerian Pendidikan Malaysia mendapat
pengiktirafan antarabangsa, kerjasama Lembaga Peperiksaan dengan
Cambridge International Examinations , United Kingdom telah memberi
peluang kepada calon yang menduduki Bahasa Inggeris 1119 Sijil
Pelajaran

Malaysia

untuk

mendapat

sijil

Cambridge

International

Examinations O-Level bagi mata pelajaran berkenaan. Lembaga

Peperiksaan

juga

bekerjasama

dengan

Education

Development

International, United Kingdom untuk memberi peluang kepada calon

yang menduduki Prinsip Perakaunan Sijil Pelajaran Malaysia mendapat
sijil LCCI Level 2 Book Keeping and Account.

46

4.3

PENTAKSIRAN BERASASKAN SEKOLAH

Di samping peperiksaan awam, Lembaga Peperiksaan juga telah
memperkenalkan Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) bagi sekolah
rendah mulai tahun 2011 dan menengah rendah mulai tahun 2012.
Berdasarkan Pelan Pembangunan Pendidikan Malaysia (PPPM) 20132025 berkaitan pembelajaran murid, pengajaran dan pembelajaran
perlu menyepadukan kurikulum dan pentaksiran berdasarkan tanda
aras

antarabangsa

bagi

melahirkan

murid

yang

berkemahiran

serta mampu bersaing di peringkat global. Sistem penilaian yang

berorientasikan peperiksaan (examination orientation) perlu mengalami
penambahbaikan

bagi

memastikan

hala

tuju

pendidikan

yang

berteraskan assessment of learning, assessment for learning dan

assessment as learning serta bertunjangkan kemenjadian murid secara
holistik dapat direalisasikan.
Pentaksiran Berasaskan Sekolah merupakan kaedah pentaksiran yang
mencorakkan hala tuju sistem pentaksiran yang bersifat holistik iaitu
menilai aspek kognitif (intelek), afektif (emosi dan rohani), psikomotor
(jasmani) dan sosial selaras dengan Falsafah Pendidikan Kebangsaan
terarah

kepada

menyeluruh,
Pentaksiran

proses

pembentukan

personaliti

murid

secara

berterusan, fleksibel, autentik dan pelbagai situasi.

Berasaskan

Sekolah

dibangunkan

untuk

memenuhi

kehendak Falsafah Pendidikan Kebangsaan dengan menilai potensi

individu secara menyeluruh dari awal hingga tamat persekolahan dan
tidak tertumpu kepada perkembangan intelek sahaja. Pentaksiran
Berasaskan Sekolah bersifat holistik iaitu bukan sahaja mentaksir
kebolehan kognitif individu tetapi menjurus kepada pembinaan sahsiah,
motivasi diri dan sosial individu yang dipupuk bersama dengan aspek
kecemerlangan diri dan akademik individu. Pentaksiran Berasaskan
Sekolah berupaya menyumbang kepada pembentukan modal insan
yang

berfikiran

kritis

dan

kreatif,

berkemahiran

menyelesaikan

masalah, berdaya mencipta peluang baharu, mempunyai ketahanan,

47

dan kebolehan berhadapan dengan persekitaran dunia global yang

sering berubah-ubah.
Mekanisme penjaminan kualiti pelaksanaan Pentaksiran Berasaskan
Sekolah

yang

penyelarasan
daerah,

merangkumi
dan

negeri

Pentaksiran
Pementoran

komponen

pengesanan

dan

diwujudkan

kementerian

Berasaskan
merupakan

pementoran,

Sekolah
bimbingan

bagi

di

dan

peringkat

memastikan

seperti

pemantauan,

yang

panduan

sekolah,

pelaksanaan
dihasratkan.

yang

diberikan

kepada guru untuk melaksanakan pentaksiran di sekolah. Pemantauan

dijalankan untuk memastikan pelaksanaan Pentaksiran Berasaskan
Sekolah mengikut prosedur yang telah ditetapkan. Penyelarasan pula
dilaksanakan untuk memastikan keseragaman tugasan dan penskoran
bagi menjamin kebolehpercayaan dalam perekodan dan pelaporan
prestasi

murid.

keberkesanan

Pengesanan

dan

ketepatan

pula

dilaksanakan

instrumen

yang

untuk

digunakan

melihat
dalam

pentaksiran.
Komponen Pentaksiran Berasaskan Sekolah terdiri daripada bidang
akademik dan bukan akademik. Bidang akademik terdiri daripada
Pentaksiran Sekolah dan Pentaksiran Pusat, manakala bidang bukan
akademik terdiri daripada Pentaksiran Aktiviti Jasmani, Sukan dan
Kokurikulum. dan Pentaksiran Psikometrik. Kedua-dua bidang ini
memberi pengiktirafan dan autonomi kepada guru untuk melaksanakan
pentaksiran formatif dan sumatif yang berasaskan sekolah.
4.3.1 Pentaksiran Sekolah
Pentaksiran Sekolah ialah suatu pentaksiran yang dirancang,
dibina, ditadbir, diperiksa dan dilaporkan oleh guru di sekolah.
Kaedah ini melibatkan murid, ibu bapa dan organisasi luar dan
dilaksanakan dalam bentuk pentaksiran formatif yang dijalankan
seiring dengan proses pengajaran dan pembelajaran atau
48

pentaksiran sumatif pada akhir tahun. Pentaksiran Sekolah

berperanan

untuk

mengukuhkan

pembelajaran

murid,

meningkatkan pengajaran guru dan memberikan maklumat yang

sah tentang perkara yang telah dilaksanakan atau dicapai
dalam satu-satu proses pengajaran dan pembelajaran. Pentaksiran
Sekolah amat penting untuk menentukan keberkesanan guru
dan sekolah dalam usaha menghasilkan insan yang harmoni
dan seimbang. Pentaksiran Sekolah merupakan aktiviti yang
berterusan yang memerlukan komitmen yang tinggi serta hala
tuju yang jelas daripada guru dan sekolah. Pentaksiran Sekolah
juga memberi empowerment kepada guru dan sekolah untuk
menjalankan pentaksiran dan melaporkan hasil pentaksiran
sepenuhnya. Pentaksiran Sekolah berfungsi sebagai pentaksiran
untuk pembelajaran (assessment for learning) dan pentaksiran
tentang pembelajaran (assessment of learning).
Dalam usaha penambahbaikan kepada Pentaksiran Sekolah
sedia ada, Pentaksiran Rujukan Standard diperkenalkan untuk
melihat kemajuan dan pertumbuhan (growth) pembelajaran serta
pencapaian prestasi seseorang murid. Pentaksiran Rujukan
Standard

merupakan

proses

bagi

mendapatkan

maklumat

tentang kemampuan murid sama ada tahu, faham dan boleh

buat atau telah menguasai perkara yang dipelajari berdasarkan
pernyataan standard prestasi yang ditetapkan mengikut tahap-tahap
pencapaian seperti yang dihasratkan dalam dokumen kurikulum.
Pendekatan
di

sekolah

murid

Pentaksiran
untuk

melihat

dalam

kemahiran
pembelajaran

yang

Rujukan

perkembangan

pengetahuan,
diukur

murid,

dan

Standard

pembelajaran

pemahaman

berperanan

meningkatkan

dibangunkan

pengajaran

dan

mengukuhkan
guru

serta

memberikan maklumat yang sah tentang aspek yang telah

49

dicapai dalam satu-satu proses pengajaran dan pembelajaran.

Pentaksiran

Rujukan

Standard

pencapaian

seseorang

melaporkan

prestasi

murid
murid

juga

tidak

dengan
dalam

membandingkan

murid

lain

pembelajaran

tetapi
dengan

menerangkan kemajuan dan pertumbuhan (growth) murid dalam

pembelajaran

merujuk

pernyataan

standard.

Murid

dinilai

secara adil dan saksama sebagai individu dalam masyarakat

berdasarkan keupayaan, kebolehan, bakat, kemahiran dan
potensi diri tanpa dibandingkan dengan orang lain. Pihak
sekolah mampu mendapatkan maklum balas yang lengkap
dalam bentuk data kualitatif dan kuantitatif yang merangkumi
segala aspek tentang diri seseorang murid bagi membolehkan
pihak

yang

bertanggung

jawab

mengenali,

memahami,

menghargai, mengiktiraf dan memuliakan anak didik sebagai

insan yang berguna, penting dan mempunyai potensi untuk
menyumbang

kepada

pembangunan

negara

dan

bangsa

mengikut keupayaan dan kebolehan masing-masing.

Pentaksiran Sekolah dijalankan secara:
a.

Pentaksiran formatif
Pentaksiran formatif dilaksanakan seiring dengan proses
pengajaran dan pembelajaran sebagai sebahagian prosesnya
dan juga untuk mentaksir perkembangan pembelajaran murid
sepanjang tahun untuk mendapatkan maklum balas tentang
kemajuan pengajaran dan pembelajaran sesuatu topik atau
aspek.

b.

Pentaksiran Sumatif
Pentaksiran

sumatif

dijalankan

pada

akhir

unit

pembelajaran, penggal, bulan atau tahun untuk mentaksir

pencapaian murid tentang pembelajaran (Assessment of
learning).

50

c.

Instrumen Pentaksiran Sekolah

Pelbagai

instrumen

pentaksiran

yang

sesuai

dengan

konstruk yang ditaksir dalam sesuatu mata pelajaran

digunakan. Antara instrumen pentaksiran yang digunakan
ialah :
i. Pemerhatian
Instrumen yang memerlukan murid melakukan tugasan
dengan cara melihat atau mengawasi sesuatu perkara
secara berterusan, berkala atau berjadual tentang apa
yang dihasratkan.
ii. Pensel dan kertas atau ujian bertulis
Instrumen

yang

menggunakan

item

objektif

atau

subjektif.
iii. Persembahan
Instrumen yang bersifat lebih fleksibal melibatkan
tugasan

menyeluruh

yang

merangkumi

aspek

pengetahuan, kemahiran dan sikap dalam pelbagai

situasi dan konteks. Persembahan meliputi komponen
praktikal sesuatu mata pelajaran dengan menentukan
bagaimana murid menggabungkan teori dan amali.
iv. Projek
Projek ialah satu bentuk tugasan yang dilaksanakan
dalam aktiviti pembelajaran yang dijalankan dalam satu
tempoh masa yang ditentukan melibatkan aktiviti
pengumpulan

maklumat

dan

penyediaan

laporan.

Instrumen ini boleh dijalankan secara individu atau

secara

kumpulan.

Pelaksanaan

instrumen

ini

membolehkan murid mengintegrasikan pengetahuan

51

serta kemahiran interpersonal dalam melaksanakan

tugasan.
v. Produk
Tugasan yang memerlukan murid melaksanakan atau
membuat atau menghasilkan satu produk berdasarkan
tugasan yang diberikan.
vi. Amali
Tugasan yang memerlukan murid mempraktikkan atau
melakukan apa yang telah dipelajari dalam bentuk teori.
vii. Tugasan bertulis atau karya penulisan
Instrumen

yang

memerlukan

murid

menghasilkan

laporan atau dokumen atau karya kreativiti dalam

bentuk penulisan mengikut spesifikasi atau format yang
ditetapkan berpandukan kepada tugasan yang diberi.
viii. Lembaran kerja
ix. Soal jawab
x. Kuiz
xi. Senarai semak
xii. Latihan atau Tugasan Rumah
4.3.2 Pentaksiran Pusat
Pentaksiran Pusat merupakan satu daripada komponen akademik
dalam Pentaksiran Berasaskan Sekolah iaitu murid ditaksir bagi
melihat penguasaan dan keupayaan intelek mereka di akhir satu
program pembelajaran. Lembaga Peperiksaan menyediakan
instrumen

pentaksiran

dan

panduan

penskoran

manakala

pentadbiran, pemeriksaan skrip jawapan, perekodan skor/ markah

52

dan pelaporan dikendalikan oleh pihak sekolah. Pentaksiran

Pusat merupakan pelengkap kepada Pentaksiran Sekolah dan
pencapaian murid dalam sesuatu mata pelajaran ditaksir secara
sumatif.

Pentaksiran Tingkatan 3 (PT3)

Pentaksiran

Tingkatan

ialah

pentaksiran

pusat

yang

dikendalikan kepada murid pada akhir peringkat menengah

rendah,

iaitu

pentaksiran

di

Tingkatan

Pentaksiran

3.

Tugasan

Tingkatan

dalam

instrumen

dibangunkan

dalam

skop sukatan pelajaran tingkatan satu hingga tingkatan tiga

berdasarkan matlamat, objektif dan kandungan mata pelajaran
tersebut.

Elemen yang mengukur Kemahiran Berfikir Aras

Tinggi (KBAT) turut diserapkan dalam tugasan Pentaksiran

Tingkatan

3.

Instrumen

pentaksiran

bagi

mata

pelajaran

Bahasa Melayu dan Bahasa Inggeris akan menggunakan

instrumen pentaksiran ujian bertulis dan ujian lisan. Mata
pelajaran

Sains,

Matematik,

Pendidikan

Islam,

Kemahiran

Hidup Bersepadu, Bahasa Arab, Bahasa Cina, Bahasa Tamil,

Bahasa Iban, Bahasa Kadazandusun dan Bahasa Punjabi
menggunakan
Mata

instrumen

pelajaran

menggunakan

pentaksiran

Sejarah

pelbagai

dan

instrumen

ujian

Geografi
seperti

bertulis

sahaja.

pula

ditaksir

tugasan

bertulis

(assignment), projek, kajian lapangan (field study) atau kajian

kes (case study).
4.3.3

Pentaksiran Aktiviti Jasmani, Sukan dan Kokurikulum

(PAJSK).
Pentaksiran Aktiviti Jasmani, Sukan dan Kokurikulum adalah
sebagai panduan untuk menilai aktiviti fizikal dan kesihatan
53

serta

mengukur penyertaan, penglibatan dan pencapaian

murid

dalam

pelbagai

aktiviti

sukan,

kokurikulum

dan

ekstra kurikulum. Pentaksiran Aktiviti Jasmani, Sukan dan

Kokurikulum memerlukan murid melibatkan diri dalam aktiviti
bukan akademik sama ada di dalam atau di luar bilik darjah
mengikut keupayaan murid.
Pentaksiran

Aktiviti

merangkumi

tiga

Jasmani,

komponen;

Sukan
Standard

dan

Kokurikulum

Kecergasan

Fizikal

Kebangsaan dan BMI, Kokurikulum dan Ekstra kurikulum.

Standard Kecergasan Fizikal Kebangsaan dalam Pentaksiran

Aktiviti Jasmani, Sukan dan Kokurikulum merupakan aktiviti
fizikal yang dilakukan oleh murid sekolah untuk mengukur
kecergasan

berdasarkan kepada Standard Kecergasan Fizikal

Kebangsaan yang ditetapkan. Skor mengikut tahap umur ini

ditetapkan dengan menggunakan indeks skor standard yang
telah diperakui di peringkat kebangsaan. Standard Kecergasan
Fizikal Kebangsaan terdiri daripada empat aktiviti iaitu "Naik
turun bangku", "Tekan tubi", "Ringkuk Tubi Separa" dan
"Jangkauan Melunjur". Body Mass Index tertumpu kepada mengukur
berat badan dan ketinggian seseorang murid menggunakan
piawaian ukuran Body Mass Index.
Pentaksiran Sukan dan Kokurikulum adalah untuk mengukur
aktiviti

sukan

dan

kokurikulum

yang

ditetapkan

oleh

Kementerian Pendidikan Malaysia. Aktiviti sukan merangkumi

aktiviti permainan dan pertandingan di peringkat sekolah, zon
atau

daerah

atau

bahagian,

negeri,

kebangsaan

dan

antarabangsa. Aktiviti kokurikulum merangkumi aktiviti murid

dalam Sukan dan Permainan, Kelab dan Persatuan, Badan
Beruniform dan Koakademik di peringkat sekolah, zon atau
daerah atau bahagian, negeri, kebangsaan dan antarabangsa.
54

Pentaksiran Aktiviti Ekstra Kurikulum merupakan satu usaha

untuk

mendapatkan

maklumat,

membuat

penilaian

dan

memberi skor untuk aktiviti bermanfaat yang dijalankan sama

ada di sekolah atau di luar waktu persekolahan dan mendapat
kebenaran ibu bapa atau penjaga dan pengesahan pihak
sekolah. Aktiviti ekstra kurikulum merupakan aktiviti yang boleh
membentuk keperibadian yang terpuji, membina sahsiah yang
baik, mendorong melakukan kerja amal untuk kepentingan
masyarakat setempat dan umum.
Pentaksiran Aktiviti Jasmani, Sukan dan Kokurikulum ditadbir,
direkod dan dilaporkan melalui penyertaan, penglibatan dan
pencapaian

murid

Kebangsaan,

Body

dalam
Mass

Standard
Index,

Kecergasan

aktiviti

sukan,

Fizikal
aktiviti

kokurikulum dan aktiviti ekstra kurikulum.

4.3.4 Pentaksiran Psikometrik (PPsi)
Melalui Pentaksiran Psikometrik, maklumat tentang kebolehan
(innate

ability

kemahiran

dan

acquired

menyelesaikan

ability),

masalah,

kemahiran

minat,

berfikir,

kecenderungan,

sikap dan personaliti murid dapat membantu guru dalam proses

pengajaran dan pembelajaran. Instrumen yang digunakan dalam
Pentaksiran Psikometrik ialah Ujian Aptitud Khusus dan Ujian
Personaliti.
Ujian Aptitud Khusus bertujuan mendapatkan maklumat khusus
tentang struktur kecerdasan serta minat atau kecenderungan
murid. Maklumat yang diperoleh membantu murid mengenal
potensi diri serta membantu guru mengenal pasti strategi,
kaedah dan teknik pengajaran supaya dapat mewujudkan
suasana pembelajaran yang berkesan.

55

Ujian Personaliti pula ialah instrumen yang digunakan untuk

mengumpul maklumat tentang sahsiah untuk setiap murid
melalui maklumat inventori tret personaliti dan inventori minat
kerjaya.
4.4

PENTAKSIRAN BAGI MATA PELAJARAN SAINS

4.4.1 Pentaksiran sekolah semasa atau selepas pengajaran dan
pembelajaran
a.

Pengajaran
impak

dan

tinggi

Pengukuran

pembelajaran
terhadap

terhadap

tahap

dengan

kaedah

dan

memberikan

penguasaan

penguasaan

pengajaran dan pembelajaran

kait

berkesan

murid

murid.
semasa

guru mempunyai hubung

strategi

di samping pelaksanaan pentaksiran.

pengajaran

guru

Aktiviti pengajaran

dan pembelajaran yang diikuti oleh pentaksiran yang

dirancang membolehkan guru mendapat maklumat tentang
tahap penguasaan murid berkaitan pembelajaran dari
semasa ke semasa.
b.

Pentaksiran

sekolah

dirancang

dalam

setiap

proses

pengajaran dan pembelajaran dengan melibatkan perkaraperkara berikut:

i.

Penyediaan Dokumen:

a.

Penyediaan dokumen berkaitan kurikulum atau

sukatan pelajaran.

Penyediaan dokumen berkaitan pentaksiran:

b.

Panduan

Murid

Dokumen

Pentaksiran
56

Perkembangan
Standard

Pembelajaran

Kurikulum

dan

ii.

Perancangan Pentaksiran:
a.

Perancangan
diserapkan

pelaksanaan
secara

pentaksiran

bersepadu

dalam

penulisan objektif pembelajaran Rancangan

Pelajaran Harian.
b.

Instrumen pentaksiran yang dirancang perlu

menepati hasrat kurikulum dan mencakupi
bidang yang perlu murid kuasai.

c.

Instrumen yang diguna mampu mengukur

keupayaan sebenar murid.

d.

Aktiviti pembelajaran mengandungi unsur

pentaksiran

yang

boleh

mengukur

penguasaan dan pencapaian murid.

iii.

Pentaksiran semasa pengajaran dan pembelajaran

a.

Set induksi yang berkesan dan menarik

boleh merangsang pembelajaran murid dan
mencungkil pengetahuan sedia ada murid.

b.

Kaedah pentaksiran yang digunakan oleh

guru seperti kaedah pemerhatian, lisan dan
penulisan mampu memperoleh maklumat
yang tepat berkaitan penguasaan murid
dalam pembelajaran.

c.

Mempelbagaikan

strategi

bagi

melaksanakan bimbingan kepada murid

yang belum menguasai sepenuhnya tahap
penguasaan yang tertinggi.
d.

Melaksanakan
berterusan
mencapai
dihasratkan.

57

pentaksiran
bagi

tahap

memastikan
penguasaan

secara
murid
yang

e.

Mencatatkan refleksi di akhir pengajaran

sebagai rujukan keberhasilan pelaksanaan
pengajaran dan pembelajaran dan tanda
aras penguasaan murid. Di samping itu,
refleksi juga digunakan untuk menyediakan
perancangan pemulihan kepada murid yang
belum menguasai.

iv.

Perekodan dan Pelaporan

a.

Perkembangan penguasaan pembelajaran

murid perlu direkodkan oleh guru semasa
pengajaran dan pembelajaran sebagai satu
proses

pembelajaran

murid.

Tahap

penguasaan murid dicatatkan dari semasa

ke semasa sepanjang tempoh pembelajaran
berlangsung.
b.

Perekodan tahap penguasaan murid dengan

pernyataan Tahap Penguasaan atau Band
disediakan

bagi

maksud

pelaksanaan

pentaksiran formatif, manakala perekodan

pencapaian murid yang dinyatakan dalam
peratus, gred dan markah bagi maksud
pelaksanaan pentaksiran sumatif.
c.

Guru boleh merekodkan secara terus ke

dalam aplikasi excell offline yang disediakan
oleh LP atau BPK, namun guru digalakkan
menyediakan senarai semak atau data
transit bagi tujuan semakan dan rujukan.

58

4.4.2 Kerangka pentaksiran bagi mata pelajaran Sains

Pentaksiran dalam mata pelajaran Dunia Sains dan Teknologi
dan mata pelajaran Sains adalah untuk menaksir pengetahuan,
kefahaman

dan

kebolehan

murid

dalam

aspek

kognitif,

psikomotor dan afektif merujuk kepada Dokumen Standard

Kurikulum

dan

Pentaksiran

serta

Panduan

Perkembangan

Pembelajaran Murid .
Pentaksiran
berterusan

perlu
dari

pentadbirannya.

dirancang
segi

dan

pembinaan

Penilaian

yang

dilaksanakan
alat

fleksibel

secara

pentaksiran

dan

mengambil

kira

keperluan murid dari segi gaya pembelajaran dan kecerdasan

murid.
Penilaian terhadap murid boleh dilakukan secara individu atau
berkumpulan menggunakan kaedah seperti berikut:
i.

Kaedah pemerhatian
Pemerhatian yang dilakukan oleh guru semasa murid
menjalankan aktiviti dikenali sebagai pemerhatian proses.
Melalui kaedah ini guru dapat menilai tahap penguasaan,
kemahiran manipulatif

dan pemeringkatan potensi murid.

Selain itu, amalan murid, kemahiran sosial, serta kemahiran

saintifik dapat dinilai.
ii.

Kaedah lisan dan interaksi

Kaedah

lisan

dan

interaksi

menolong

guru

menilai

penguasaan murid terhadap aspek kemahiran proses sains

dan kemahiran berfikir melalui aktiviti yang dijalankan seperti
amali sains, soal jawab, kuiz, perbincangan, pembentangan,
sumbang saran, puisi, temu bual, lakonan dan nyanyian.

59

iii.

Kaedah penulisan
Penilaian bertulis

boleh ditadbir secara formal dan tidak

formal dengan instrumen yang berbentuk objektif dan

subjektif.
iv.

Pentaksiran Kerja Amali Sains

Pentaksiran Kerja Amali Sains (PEKA) meliputi perancangan
mentaksir,

menskor

menggunakan

aplikasi

dan
Kerja

mengisikan
Kursus

skor

yang

calon

disediakan

oleh Lembaga Peperiksaan. Lembaga Peperiksaan telah

menghasilkan Buku Panduan Pelaksanaan PEKA bagi mata
pelajaran sains untuk menengah rendah, sains untuk menengah
atas, Fizik, Kimia, Biologi dan Sains Tambahan. Pentaksiran
dilaksanakan untuk menilai penguasaan kemahiran proses
sains dan kemahiran manipulatif dalam kalangan murid serta
mempertingkatkan kualiti pengajaran dan pembelajaran.

60

BAB 5
PENYELIAAN
5.1

PENDAHULUAN
Penyeliaan merupakan perkhidmatan bantuan (helping service) yang
diberikan untuk membaiki serta meningkatkan mutu perkhidmatan.
Menurut Morsher dan Purple (1972) dalam buku Supervision: The
Reluctant Profession, menghuraikan ....penyeliaan satu usaha untuk
mengajar guru cara untuk mengajar dan kepimpinan profesional dalam
pembentukan pendidikan masyarakat umum dan lebih khusus lagi
dalam penggubalan kurikulum, pengajaran dan bentuk pendidikan,
Pentadbir
Surat

Sekolah

Pekeliling

perlu

Ikhtisas

melaksanakan
Bil.

3/1987:

penyeliaan

Penyeliaan

mengikut

Pengajaran-

Pembelajaran di dalam Kelas oleh Pengetua atau Guru Besar

Sekolah terhadap guru-guru di sekolah masing-masing. Pelaksanaan
kurikulum dijalankan melalui proses dan aktiviti pengajaran dan
pembelajaran

oleh

guru-guru

dan

keberkesanan

pelaksanaan

kurikulum di sekolah memerlukan penyeliaan yang rapi dan sistematik

daripada pihak pengetua dan guru besar. Penyeliaan pelaksanaan
kurikulum meliputi aspek pengurusan mata pelajaran, pengajaran dan
pembelajaran serta menjadi perkara utama dalam senarai tugas dan
tanggungjawab pentadbir sekolah.

61

5.2. TUJUAN PENYELIAAN

Surat

Pekeliling

Ikhtisas

Bil.3/1987:

Penyeliaan

Pengajaran-

pembelajaran Di dalam Kelas oleh Pengetua atau Guru Besar

Sekolah menggariskan empat tujuan utama penyeliaan pengajaran
dan

pembelajaran

dengan

jelas.

Keempat-empat

tujuan

ini

digambarkan seperti rajah di bawah.

a. Mempertingkatkan daya profesionalisme pengetua atau guru

besar dan guru-guru dalam melaksanakan kurikulum sekolah
melalui proses pengajaran dan pembelajaran sejajar dengan
falsafah, matlamat dan objektif sistem pendidikan negara.
b. Berkongsi
sumber

pengetahuan

untuk

maklumat
memperbaik

dan

pengalaman

bagi

meluaskan

kepada

pengetua

atau

guru

besar

proses

pengajaran

dan

pembelajaran

di sekolahnya. Sumber maklumat ini juga boleh digunakan

oleh pengetua atau guru besar sebagai asas untuk menilai
seseorang guru bagi tujuan tertentu.
c. Memupuk,

memelihara

dan

memperkukuh

hubungan

profesionalisme dan interaksi yang positif antara pengetua atau

guru besar dengan guru, guru dengan guru dan antara guru
dengan murid.
62

d. Membantu guru-guru menjalankan tugas harian dengan lebih

berkesan dan membentuk sikap guru ke arah yang lebih positif.

5.3

BIDANG PENYELIAAN
Penyeliaan pengajaran dan pembelajaran hendaklah ditumpukan kepada
dua bidang iaitu bidang organisasi dan bidang PdP.
5.3.1 Bidang Organisasi
Ciri-ciri organisasi yang perlu diberi perhatian adalah:
a. Iklim kelas

i.

Organisasi kelas

ii.

Kawalan murid

iii.

Komunikasi

iv.

Motivasi

v.

Sikap murid

vi.

Kebersihan dan keceriaan

vii.

Penyeliaan gerak kerja

viii.

Penilaian prestasi

ix.

Profil murid

x.

Pengurusan panitia mata pelajaran

b.

Bidang pengajaran dan pembelajaran

Antara perkara yang perlu diberi perhatian ialah:

i.

Rancangan Pelajaran Tahunan (RPT)

ii.

Rancangan Pelajaran Harian (RPH)

Objektif PdP
Aktiviti PdP
Refleksi PdP

iii.

Persediaan sumber pendidikan

63

iv.

Penyampaian isi pelajaran

v.

Teknik penyoalan

vi.

Interaksi guru dan murid

vii.

Penggunaan masa

Penyeliaan

setiap

mata

pelajaran

hendaklah

menitikberatkan

aspek pengurusan yang teratur dan sistematik melibatkan aspek

perancangan,

pelaksanaan,

pemantauan,

penilaian

dan

penambahbaikan.

5.4

PRINSIP PENYELIAAN
Prinsip pelaksanaan penyeliaan yang ditetapkan adalah seperti berikut:
a. Penyeliaan pengajaran dan pembelajaran hendaklah dijalankan
oleh pengetua atau guru besar ke atas semua guru.
b. Rekod

Penyeliaan

pengajaran

dan

pembelajaran

hendaklah

dicatat dengan ringkas dan tepat.

c.

Penyeliaan pengajaran dan pembelajaran hendaklah dirancang

dengan seimbang dari segi masa, mata pelajaran, tingkatan atau
tahun dan guru.

d. Tugas penyeliaan ini boleh dijalankan dengan bantuan penolong

kanan

dan

penolong

kanan

petang.

Walau

bagaimanapun,

tanggungjawab sepenuhnya terletak pada tangan pengetua atau

guru besar. Penyeliaan pengajaran dan pembelajaran hendaklah
dijalankan

secara

profesionalisme

sistematik

dengan

dan

guru.

berlandaskan

Pengetua

atau

hubungan
guru

besar

membincangkan hasil penyeliaan dan memberi bimbingan untuk

meningkatkan prestasi pengajaran dan pembelajaran.
e. Pengetua
Pendidikan

atau

guru

Malaysia

besar

boleh

(SKPM)

merujuk

berkaitan

Standard
pengajaran

Kualiti
dan

pembelajaran bagi memastikan pengajaran dan pembelajaran

yang berkesan dalam kalangan guru.

64

5.5

PERINGKAT PENYELIAAN PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN

Peringkat Penyeliaan pengajaran dan pembelajaran merangkumi tiga
peringkat seperti rajah di bawah.

Peringkat Penyeliaan
Prapenyeliaan
Penyeliaan
Pascapenyeliaan

5.5.1 Prapenyeliaan

Tujuan mengadakan prapenyeliaan antara pengetua atau guru

besar dengan guru ialah untuk:

a.

Mewujudkan

perhubungan

yang

lebih

guru dengan pengetua atau guru besar.

Membincangkan

b.

dicapai

mendalam
serta

mengenai

objektif

yang

pembelajaran yang akan dilaksanakan.

Memaklumkan guru tentang aspek-aspek tertentu yang

perlu diberi perhatian khusus.

Penetapan

d.

hari

dan

kaedah

antara

c.

hendak

secara

mesra

waktu

pengajaran

untuk

dan

menjalankan

penyeliaan.

5.5.2 Penyeliaan

a.

Penyeliaan

pengajaran

dan

pembelajaran

boleh

dilaksanakan pada tarikh dan waktu yang telah dipersetujui

atau pada bila-bila masa. Guru perlu dimaklumkan sekiranya

65

pihak pengetua atau guru besar tidak dapat melaksanakan

penyeliaan. Guru penolong kanan boleh mengambil alih

tugas penyeliaan tersebut dengan arahan pengetua atau

guru besar.

Pengetua atau guru besar hendaklah memberi fokus kepada

b.

pencapaian objektif pengajaran dan pembelajaran serta

kaedah

dibincangkan ketika prapenyeliaan.

Ulasan yang lengkap berkaitan kekuatan dan kelemahan

c.

pengajaran

dan

pembelajaran

yang

telah

mengenai setiap aspek yang diselia hendaklah dicatatkan

oleh

pascapenyeliaan.

pengetua/guru

besar

sebagai

persediaan

5.5.3 Pascapenyeliaan

Sesi perbincangan selepas penyeliaan perlu diadakan selepas

proses penyeliaan. Sesi tersebut merupakan perbincangan dua

hala

pembelajaran.

dimaklumkan kepada guru yang diselia oleh pengetua atau guru

besar.

penambahbaikan pengajaran dan pembelajaran guru berkenaan.

meliputi

kekuatan
Status

Maklum

dan

kelemahan

pengajaran

balas

adalah

dan

pengajaran

pembelajaran

bertujuan

untuk

dan
perlu

tindakan

5.6 TINDAKAN PENAMBAHBAIKAN

Pengetua

atau

guru

besar

perlu

memastikan

guru

yang

diselia

melaksanakan tindakan penambahbaikan terhadap semua aspek bagi

meningkatkan keberkesanan pengajaran dan pembelajaran selepas
penyeliaan.

66

Proses pementoran berterusan terhadap guru yang diselia sewajarnya

dijadikan

budaya

sekolah

bagi

memastikan

pengajaran

dan

pembelajaran yang berkesan dapat dikekalkan.

Pengajaran mikro sesama rakan sejawat dan Komuniti Pembelajaran
Profesional

boleh

dijadikan

salah

penambahbaikan selepas penyeliaan.

67

satu

medium

tindakan

RUJUKAN
1.
Biggs, J.B and Telfer, R., The Process of Learning, Prentice Hall, Sydney,
1987
2.

Brady, L., Model and Methods of Technology, Prentice Hall, Sydney, 1985

3.

Butler, K.A., Learning and Teaching Style, The Learner Dimension, Merrill
Publishing, Columbus, 1998

4.

Doyle, W., Classroom Organization and Management, Mac Millan, New York,
1986

5.

Emmer, E.T, Evertson, C.M. and Clements, B.S, Classroom Management for
Secondary Teachers, Simon & Schuster, Inc. New Jersey, 1994

6.

English, T. and English, J., Creative Management in School, Ashgate

Publishing United, Hants, England, 1997

7.

Gardner, H., Intelligence Reframed : Multiple Intelligences for the 21st

Century, Basic Books, New York, 2000

8.

Marrison, K. And Ridley, K. Curriculum Planning and the Primary School,

Paul Chapman, London 1988

9.

Marsh, C., Handbook For Beginning Teacher, Longman, Melbourne, Australia,

1996.

10. Mohd Dom, Alimuddin, Kepimpinan Instructional : Peranan Pengetua dan

Guru Besar Dalam Meningkatkan Kualiti Pengajaran dan Pembelajaran
di Bilik Darjah, JNS, Putrajaya, Malaysia, 2006
11.

Mok Soon Sang, Pengurusan Pengajaran-Pembelajaran, Multimedia-ES

Resources Sdn. Bhd., Puchong, Malaysia, 2006

12. JNJK, KPM, Standard Kualiti Pendidikan Malaysia 2010, JNJK, Putrajaya,
Malaysia, 2012
13. JNSP, KPM, Buku Panduan Pengurusan Profesional Sekolah Rendah, JNSP,
Kuala Lumpur, Malaysia, 1991
14. JNSP, KPM, Buku Panduan Pengurusan Profesional Sekolah Menengah,
JNSP, Kuala Lumpur, Malaysia, 1991
15. JPN Kedah, Panduan Pengurusan Panitia Sekolah, One ED Enterprise, Alor
Setar, Malaysia, 2014
16. LP, KPM, Panduan Pengurusan Pentaksiran Berasaskan Sekolah, Lembaga
Peperiksaan, Putrajaya, Malaysia, 2014
68

17. LP, KPM, Pentaksiran Kemahiran Berfikir Aras Tinggi, Lembaga Peperiksaan,
Putrajaya, Malaysia, 2013
18. PPK, KPM, Kepemimpinan dan Pengurusan Kurikulum Di Sekolah, Pusat
Perkembangan Kurikulum, Kuala Lumpur, Malaysia, 2001
19. Shamsudin Mohammad dan Kamarul Azmi Jasni, Penyeliaan Guru Dalam
Pengajaran dan Pembelajaran, UTM Press, 2012

SURAT PEKELILING IKHTISAS

Bil. Rujukan Tajuk
1.

SPI BIL. 4/1986

Panitia Mata Pelajaran

2.
SPI BIL. 3/1987

Penyeliaan Pengajaran-Pembelajaran Di Dalam

Kelas Oleh Pengetua/Guru Besar Sekolah

3.
SPI BIL. 6/1991

Sukatan Pelajaran dan Peruntukan Masa Untuk

Mata-Mata
Pelajaran
Program
Kurikulum
Bersepadu Sekolah Menengah (KBSM) Bagi
Sekolah Menengah Rendah dan Sekolah
Menengah Atas

4.

Penyediaan Rekod Pengajaran Dan Pembelajaran

SPI BIL. 3/1999

5.
SPI BIL. 12/1999 Penggunaan Buku Teks dan Buku Latihan dan

Aktiviti Yang Diperakukan Oleh Kementerian

Pendidikan
6.
SPI BIL. 2/2000

Pelaksanaan Sukatan Pelajaran Yang Disemak

Semula bagi Kurikulum Bersepadu Sekolah
Rendah (KBSR) dan Kurikulum Bersepadu Sekolah
Menengah (KBSM)

7.
SPI BIL. 5/2003

Dasar Penggunaan Media dan Teknologi Dalam

Pengajaran dan Pembelajaran

8.
SPI BIL. 12/2004 Garis Panduan Umum Pemberian Kerja Rumah

Kepada Murid Sekolah

69

SURAT SIARAN DAN SURAT MAKLUMAN

Bil. Rujukan Tajuk
1. KPPM/5; 22 JUN 1998 Tanggungjawab Mengajar Bagi Pengetua
dan Guru Besar Di Sekolah
2. Surat Pekeliling Kewangan

Bil. 8/2012:

Garis Panduan Pengurusan Kewangan

Peruntukan Bantuan Persekolahan Ke
Sekolah Berdasarkan Perkapita dan
Enrolmen Murid dan Pindaan Surat
Pekeliling Kewangan Bil. 8/2012 bertarikh
17 Jun 2013

LAIN-LAIN RUJUKAN
Bil. Rujukan Tajuk
1.

Arahan Perkhidmatan Bab 3 Surat Menyurat

2.

Arahan Perkhidmatan Bab 4 Fail-Memfail

70

71

K e me n t e r i a n P en d i d i k a n M alay s i a
J e m a a h N a z i r D a n J a m i n a n K ual i ti
Ar a s 3 -6 , B l o k E1 5 , Ko m p l e ks Keraj aan Parc el E,
P u s a t P e n t a d b i r a n K e r a j a a n Persekutuan
62604 Putrajaya.
T e l : 0 3 8 8 8 4 4 1 6 1 / 8 8 8 4 4 20 1 / 8 8 8 4 41 1 1
F a k s i m i l i : 0 3 8 8 8 4 6 8 6 7 / 8 88 8 6 8 6 9