Nur Tefsiri-3

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati
Nur
Tefsiri
Hccetl- slam vel- Mslimin
Hac eyh
Muhsin KIRAAT
3. Cilt
eviri Kadri ELK
Nur Tefsiri
Rahman ve Rahim Olan Allahn Adyla

nsz
Hamd alemlerin rabbi olan Allaha mahsustur. Allahn
rahmeti efendimiz Hz. Muhammede ve masum Ehl-i
Beytine olsun.
lmiye havzalarnda yksek tahsilimi
yaptktan sonra Kuranla daha fazla
dncesine kapldm. Baz dostlarmla
tefsir almalar yapyor, her birimiz bir
tefsiri inceleyerek birlikte mzakere ve
mnazara
ediyorduk.
Buradaki
almalarmzn zetini not alyordum. Bu
almam birka cze kadar bu minval
zere devam etti.
O esnada Ayetullah Mekarim irazinin
bir grup alimle ortak bir tefsir yazmak
istediini duydum. Ayetullah Mekarim
irazi, benim aldm bu tefsir notlarm
grdler, beendiler ve bylece ben de o
gruba katldm.
27 ciltlik Tefsir-i Numune tam 15 yl
srd; imdiye kadar bir ok bask yapm
ve bir ok dile tercme edilmitir. Bu
tefsirin daha yars bitmiti ki mam
Humeyni nderliinde ran slam Devrimi
gerekleti. Ben o ilk yllarda Merhum
Allame
ehit
Mtahharinin
emriyle
televizyon almalarm balattm ve bugn
tam 19 yldr televizyonda Kuran Dersleri
ad altnda her Cuma akam program
yapyorum. Elbette Tefsir-i Numunenin
2
sonuna kadar da ibirliimiz devam etti ve

bu arada halkn genelinin anlayaca bir
dille radyoda tefsir dersleri vermeye
baladm. Bu ite Tefsir-i Numunenin yan
sra ondan fazla tefsirden de notlar aldm.
Tam 8 yldr haftada bir gn, Ramazan
aylarnda ise her gn radyoda Aine-i Vahiy
(Vahiy aynas) adnda yaptm program
devam etmektedir
Defalarca
radyoda
verdiim
tefsir
derslerimi kitaplatrmam istediler. Bunun
zerine yazdklarm Ayetullah Hac Seyyid
Mehdi Ruhani ve Ayetullah Misbah Yezdiye
okudum. Bylece Kuran tefsir metoduma
ve alglay biimime olan gvenim artt ve
notlarm yeniden yazmalar iin Hccetl
slam Muhammediyan ve Muhaddisiye
verdim. Yazldktan sonra da Ayetullah
Ustadinin
gzetiminde
baslmas
ve
okuyuculara takdimi iin Derrah-i Hak
Messesesine verdim.
Yardmclar
Kurann ilk drt cznde Hccetlslam Dehiri ve Caferi tefsirleri aratrma
noktasnda bana yardmc oldular.
Beinci cznden onaltnc czne kadar
da Hccetl slam Seyyid Cevad Beheti
ve eyh Mahmud Mutevessil beyler bu ite
bana yardmc oldular.
Nur Tefsiri
Bu Tefsirin zellikleri
1- Bu tefsirde sadece belli bir grubun
anlayabildii teknik, edebi, fkhi, kelami ve
felsefi kavramlardan kanm, Kurandan
sadece dnya dillerine tercme edilebilecek
ve bir iaret ve mesaj olabilecek derslere
yer verilmitir.
2- Bu tefsirde rey zere tefsirden
kanlm, sadece Kurann metninden ve
Peygamberin
(s.a.a)
Ehl-i
Beytinden
menkul hadislerden istifade edilmitir.
3- ou mesaj ve nkteler muteber ii ve
Snni tefsirlerinden istifade edilmi, bazen
de deerli yardmclarn veya kendimin
uygun grd nktelere yer almtr.
Allahtan hepimize ihlas; dnce, amel,
tebli ve Kuran ilimleri yayma baarsn
ve bu kutsal ii bitirmeyi nasip buyurmasn
ve Kuran dnya, berzah ve kyamette
bizlere bir nur klmasn dilerim.
Halkmzdan da Kurann sadece tilavet,
tecvid ve tertili ile yetinmemesini, asl
olarak Kuranla amel ve Kuran dnme
konusuna nem vermesini istiyorum.
Alimlerden de tebli ve tedrislerinde
Kurana zel bir tevecch gstermelerini ve
ilmi/kltrel
merkezlerde,
cami
ve
medreselerde, Kuran- Kerimin tefsir
derslerini dzenlemelerini istiyorum.
Beni slam, Kuran ve Peygamberin Ehl-i
Beytiyle
tantran
herkese
teekkr
ediyorum ve onlara iin; zellikle de
4
statlarm, babam ve annem iin Mennan

olan Allahtan hayrl mkafatlar diliyorum.
Bu tefsirin telifi, basks, editrl ve
yaynlanmas konusunda yardm edenlere
ve bu iin en gzel ekilde bitmesi iin
faydal ve olumlu birtakm neri veya
eletirilerini esirgemeyen herkese teekkr
ediyorum.
Muhsin Kraati
03. 08. 1374
29 5. 1415
25. 10. 1995
Nur Tefsiri
Rahman ve Rahim Olan Allahn Adyla

Maide Suresi
Giri
Maide
suresi
slam
peygamberinin
vefatndan iki ay nce nazil olmutur ve
ayetlerinden hi birisi nesh olmamtr.
Bu sure 114. ayette yer alan semavi
sofrann nazil olmas iin Hz.Musann (.s)
yapt dua sebebiyle Maide (sofra) diye
adlandrlmtr.
Bu suresi 120 ayete sahiptir. Ve bu
suredeki hitaplarn ou Ya eyyuhellezine
amenu
(ey
man
edenler!)
diye
balamaktadr. rnein bakara suresinde
bu hitap 11. defa yer almtr ama bu
surede 16 defa yer almtr.
Bu sure, velayet ve rehberlik teslis
inancn reddetme, ahde vefa, adalet zere
tanklk etmek, ldrmenin haram oluu
yiyeceklerin hkmleri abdest teyemmm
sosyal adalet.. gibi bir ok meseleleri ihtiva
etmektedir.
Nazil olan on sure olduu hasebiyle de
suresinin bandaki ufu bil ukud (Ahitlere
szlere vefa gsteriniz) cmlesi btn
szleme ve taahhtleri yerine getirmeyi

tavsiye niteliindedir.
Nur Tefsiri
Bismillahirrahmanirrahim
(1)

1. Ey iman edenler! Akitleri yerine
getirin. hramda iken avlanmay helal
grmeksizin, size bildirilecek olanlar
dnda, hayvanlar helal klnd; Allah
diledii hkm verir.
Mesajlar
1- Mslmanlar btn szlemelere ve
herkes ve her grupla yapt anlamalara
bal kalmak zorundadr. Bu szlemeler ve
anlamalar ister szsel ister yazsal ister
ameli (pratik) ister siyasi ister iktisadi ister
toplumsal ister ailevi ister gl ister zayf
ister dost ister dman1 ister Allahla adak
1
Kuran mriklerle yaplan anlamalara bal kalmay bile

gerekli grmektedir. Onlarla yaplan ahitleri tamamlayn.
Hatta Kuran; facir ve kt insanlarla yaplan szlemeye bile
vefa gsterilmesini gerekli grmektedir. Nitekim mam Sadktan
(s.a) Kafi c. 2, s. 162 bir hadiste bunu emretmektedir.
Hakeza bir Mslmann iaretiyle dmanlar yaplan
szlemelere dahi bal kalmak gerekir. rnein bir kafir, bir
mslmann iaretiyle her hangi bir glgeye girecek olursa
emandadr. Mustedrekul Vesail, c. 2, s. 250
ve ahit gibi ister halkla ister bireyle ister

toplumsal ister ocukla ister bykle ister
blge lkeleriyle ister uluslar aras ve
isterse de uluslar aras tm szlemelere
vefa gstermek gerekir. Ahitlere vefa
gsterin ayetindeki ukud (ahitler)
kelimesi btn szlemeleri ihtiva anlamn
veren elif ve lam harfiyle zikredilmitir: elukud
2Ahde
vefaszlk
ve
zulm
mahrumiyetlerin sembol olduu gibi 1
szlemelere bal kalmak e ahitlere vefa
da insann nasiplenme etkenidir. Akidleri
yerine getirin...sizlere helal klnd.
Sznde
durmak,
insann
rzknn
gzelleme semboldr. Nitekim halk
arasnda yle bir deyim vardr: Hesab ve
kitab gzel olan insan halkn malnn
ortadr.
3- Semavi kitaplar da Allahn ahdidir. Bu
ahidde de vefa gstermek gerekir. Ahd-i
Kadim (Tevrat), Ahdi-i Cedid, ncil ve ahd-i
Ahir (Kuran) ilahi szlemelerdir. Nitekim
hadiste yle yer almtr: Kuran Allahn
ahdidir.
4- man ahde vefann esas ve temelidir.
Nitekim
Peygamber
(s.a.a)
yle
buyurmutur. Ahdi olmayan kimsenin dini
1
Nisa suresi 154 ve 159. ayetler ile Enam suresi 145. ayete
iarettir.
Nur Tefsiri
yoktur.2 Eer ahidlerle amel edilmezse

toplumun esas ve insanlarn birbirine olan
gveni ortadan kalkar ve toplum byk bir
kargaaya srklenir.
5- Mekkenin gvenini korumak iin
birazda
mahrumiyet
++
tatmak
ve
avlanmann++
avlanmay
helal
grmeksizin
)(2

2.
Ey
iman
!edenler
Allahn
nianelerine,
hrmet
edilen
aya,
)(Kabeye
hediye
olan
kurbanla,
gerdanlklar
taklan
hayvanlara,
Rablerinden bol nimet ve rza talep
ederek Beyt-i Harama gelenlere sakn
hrmetsizlik
etmeyin.
hramdan
Niharul Envar , c. 16, s. 144
10
ktnz zaman avlanabilirsiniz. Sizi

Mescit-i Haramdan menettii iin bir
toplulua olan kininiz, ar gitmenize
sebep olmasn; iyilikte ve ktlkten
saknmakta yardmlan, gnah ilemek
ve
ar
gitmekte
yardmlamayn.
Allahtan
saknn,
Allahn
cezas
iddetlidir.
Mesajlar
Ayette geen hedye kelimesi hac iin
hediye edilen niane saylardr
ve yine
ayette geen gelaid
gerdanlklar
taklan hayvanlara kelimesi ise nianeli
hayvanlar anlamndadr.
Mesajlar
1- lahi ++ birlik ve mukaddesat
inenememek
gerekir.
Allahn
nianelerine
(iarlarna)
saygszlk
etmeyin.
2- Tm zamanlar ayn deildir. Baz
gnler ve eyyamullahn (lahi gnlerin) zel
bir saygnl vardr. hrmet edilen
aya...
3- lahi hedefler yolunda yer alan
hayvanlar da saygndr. Hediye olan
kurbanla,
gerdanlklar
taklan
hayvanlara
11
Nur Tefsiri
4- Allahn evinin yolcularna da saygl

davranmak gerekir. Beyt-i Harama
gelenlere...
5- Hac dnya ve ahireti elde etmek iin
bir yoldur. Rablerinden bol nimet ve
rza talep eder.
6- Hacda yolculuun asl hedefi Kabeyi
kastetmekdir.+ Dier faaliyetler ise bunun
kenarnda yer almaktadr. Beyt-i Harama
gelenler.
7- Btn slami lkeler iin Mekkeden
ithal etmek, ihra etmek, ticaret yapmak ve
iktisadi faaliyetlerde bulunmak serbesttir.
Rablerinden
bol
nimetler
talep
ederek.
8- Bir dnemde bakalarnn yapt
dmanlklar bizim baka bir zamanda
zulm
ve saldrganlkta
bulunmamza
ruhsat tekil etmez. Ar gitmenize
sebep olmasn.
9- lahi haremin mukaddesatn ve
hrmetini
korumak
yardmlamay
gerektirmektedir. Allahn nianelerine
hrmetsizlik etmeyin...yardmlan.
10- Bakalarnn hatalarn grmezlikten
gelmek de iyilik zere yardmlamak ve
kaynama
yollarndan
biridir.
Ar
gitmenize
sebep
olamasn.
Yardmlan.
12
11- slami devlet ve toplum uluslararas

ac ve tatl olaylar ve zalim ve mazlum
sahneleri karsnda faal bir aktif bir
teebbs iinde bulunmaldr. Gerektii
yerde savunmal ve gerektii yerde de
knamaldr. yilikte yardmlan.
12Faziletleri
tm
boyutlaryla
gelitirmek iin ortamlar salanmal ve bu
hedef
yolunda
karlkl
yardmda
bulunulmaldr. iyilikte yardmlan.1
13- Kabile blge, rk, dil ve anlamal
lkeleri savunma yerine hakk savunmal ve
iyilik zere yardmlamalyz. yilikte
yardmlan.
14- slami toplumda iyilik sahipleri yalnz
deildir. Ve zalimin yardmcs yoktur.
yilikte yardmlan.. yardmlamayn...
15- Toplumda fesadn kknn kaznmas
iin zalim ve gnahkarlarn yzne tm
gnahlar kapatlmaldr. 2
16lahi
nianelerin
(iarlarn)
kutsiyetine saygszlk eden ve ktlklere
1
rnein ilim tahsil etmek bir iyiliktir. Bunun iin gerekli

ortam ise okul yapmak, ktphane tekil etme, laboratuar kurma,
kitap, nakli aralar, stat ve renciyi tevik etmek gibi
faaliyetlerin tm iyilikte yardmlan emrinin birer rneidir.
2
rnein arap yapan insana zm atmamak gerekir. Zalime
silah vermemek gerekir. Komplocu bir insana faaliyet izni
vermemek gerekir. Tauta hatta Mekkeye gitmek iin bile olsa
nakliye aralar vermemek gerekir. Kapasitesiz insanlara sr
sylememek ve gnahkar kimselere tebessm etmemek gerekir.
13
Nur Tefsiri
yardmda bulunan kimse kendisini iddetli

bir ilahi azaba hazrlamaldr. Allahtan
saknn, Allahn cezas iddetlidir. 1
Bakara suresi 177. ayette iyiliin rnekleri beyan edilmitir.

Yzlerinizi doudan yana ve batdan yana
evirmeniz iyilik deildir; Lakin iyilik, Allah'a,
ahiret
gnne,
meleklere,
Kitaba,
peygamberlere
iman
eden;
yaknlarna,
yetimlere, dknlere, yolculara, yoksullara ve
klelere sevdii halde mal veren; namaz klan,
zekt veren ve ahitletiklerinde ahitlerine vefa
gsterenler, zorda, darda ve sava alannda
sabredenlerdir. te onlar doru olanlardr ve
takva sahipleri ancak onlardr.
Ksacas iyilik Allaha kyamete, peygamberlere
semavi kitaplara ve meleklere iman etmek
toplumdaki mahrum insanlara yardmc olmak
anlamalara bal kalmak, ilerde sabrl olmak ve
iyilikler zere yardmlamaktr. Bir ok rivayetlerde
iyilikler
zere
yardmlamak
mazlumlara
ve
mahrumlara
yardma komak tavsiye edilmi ve
zalimle her trl yardm yasak klnmtr. Biz bu
hadislerden teberrk oldun diye bir kan
zikrediyoruz: Mslmann (mahrum insana) yardm
etmesi bir ay mstahap oru tutup itikafa
girmesinden daha iyidir. (Vesail c. 11. s. 345.)
mam Sadk (a.s) yle buyurmutur: Her kim
mahrum insalara yardm iin bir adm atacak olursa
mcahit insann sevabn elde eder. (Vesail c.8. s.
602)
14
(3)

3. Le, kan, domuz eti, Allahtan
bakas
adna
kesilenler,
canlar
kmadan
nce
kesmemiseniz,
boulmu,
bir
yerine
vurularak
ldrlm, dp yuvarlanm, baka
Bir baka hadiste ise yle okumaktayz: nsan
halka yardm dncesinde olduka Allah da ona
yardm eder. (Vesail c. 8, s. 586)
Hakeza: Her kim bir zalime yardm ederse
kendisi de zalimdir.(Vesail c. 11, s. 345)
Bizlere cami yapma hususunda bile zalime yardm etmememiz
tavsiye edilmitir. (Vesail c. 12, s. 130)
1
Cahili adet esasnca bir hayvan artlatktan sonra satn alyor
ve kesiyorlard. Ardndan bir torbaya braklan fal oklaryla yedi ok
zere yeniyor ve ok zere yenilmi saylyorlard. Sonra kura
ekilerek torbadan bir ok ekiyorlard. Kesilen hayvann tm etleri
yenen kimsenin adna yazlm o yedi oka ait oluyor ve hayvanlarn
parasn yenilen kii dyordu ve etten hi bir pay almyorlard.
Kuran byle bir hayvan etini haram klmtr. O halde ayette geen
ezlam kelimesi kendisiyle kura ekilen fal oklar anlamndadr.
15
Nur Tefsiri
bir hayvan tarafndan sslm, yrtc

hayvan tarafndan yenmi olanlar dikili
talar zerine boazlananlar ile fal
oklaryla ksmet aramanz size haram
klnd;
bunlar
fsklktr.
Bugn,
kfredenler sizi dininizden etmekten
umutlarn
kesmilerdir,
onlardan
korkmayn, Benden korkun. Bugn,
size dininizi kemale erdirdim, zerinize
olan nimetimi tamamladm, din olarak
sizin iin slam beendim. Alktan
darda
kalan,
gnaha
kaymakszn
yiyebilir. Dorusu Allah balayandr,
merhametli olandr.
Nkte
Surenin banda sonradan beyan edileek
olan haram klnm, hayvanlar dnda tm
hayvanlarn etinin helal klnd yer almt.
imdi bu ayette haram klnm olan on et
eidi beyan edilmektedir.
Ayette geen mun henike ister insan
ister baka bir hayvan veya kendi kendisine
boulmu hayvan demektir.
Mevkuze ise darbe ikence veya
hastalk sebebiyle
can veren hayvan
demektir.
Araplarda adet olduu zere baz
hayvanlar putlara sayg olsun diye can
16
verinceye kadar dvyor ve bunu bir tr

ibadet sayyorlard. (Tefsir-i Kurtubi)
Mtereddiye ise dp yuvarlanarak
lm hayvan demektir.
Netihe ise baka bir hayvan tarafndan
sslm l hayvan demektir.
- Bu ayette sz konusu edilen yiyeceklerin
haram kln Kuranda defalarca Enam ve
Mekkede nazil olan Nahl sureleri ile
Medeni olan Bakara suresinde yer almtr.
Ama bu ayette tketimleri haram olan
eitli l etlerinden rnekler verilmitir.
Gerekte iki ayet bir tek ayette beyan
edilmitir.
Bir
ayet
sadece
mecburi
durumlar dnda haram klnm etler ile
ilgilidir ve gerekte tahrim kanunu ve
mecburi
durumlarn
iznini
beyan
etmektedir. Dier ayet ise tmyle bamsz
olan bu gn size dininizi kemale
erdirdim.
Sonuna
kadar
yer
alan
cmlelerdir. Bu blmn tmyle bamsz
olduunu delileri ise unlardr:
1- Bugn cmlesi ayetin sonun kadar
kaldrlacak olursa ayetin nceki anlamna
hibir zarar vermemektedir.
2kafirlerin
dinden
umutlarn
kesmesinin l eti yiyip yememesi ile hibir
ilikisi yoktur.
3- Snni ve ii yoluyla bu ayetin nuzl
hususunda nakledilen rivayetler bugn
17
Nur Tefsiri
kfredenler sizi dininizden etmekten

umutlarn kesmilerdir... bugn size
dininizi kemale erdirdim. Cmlelerini
beyan makamndadr; nceki ve sonraki
ayetlerle ilgili deil.
Ayetin bu blm ok hassas olduundan
ve
muhalifler
arasnda
kskanlk
uyandrdndan ve peygamebrin (s.a.a)
emriyle haram klnan eitli l etleri ile
ilgili
ayet
arasna
yerletirildi
ki
muhaliflerin tahrifinden korunsun ve fazla
dikkat ekmesin. Tpk korumak iin
mcevheratn
baka
mallar
arasnda
gizleyen ve onu bakalarnn elinden
gvende klan kimse gibi.
- Snni ve ii rivayetlerde yer ald
zere (Bugn) Ali bin Ebi Talibin Gadir-i
Humda
imamet
makamna
tayin
edilmesinden sonra nazil olmutur. Nakli
delillerin dnda akli yorumlarda bunu
ifade etmektedir. nk bugn... iin
drt nemli zellik beyan edilmitir:
1- Btn kafilerin mitsizlie kaplmas,
2- dinin kemale erdii gn,
3Tm
insanlara
ilahi
nimetin
tamamland gn,
4- slamn insanlarn dini ve kamil bir din
olarak Allah tarafndan beenildii gn.
slam tarihindeki tm gnleri inceleyecek
olursak; biset gn, hicret gn, Fatmann
18
(a.s) doum gn, savalarda galibiyet,

veda hacc... gibi hibir gnn nemi sahip
olduklar btn deerlere ramen ayette
geen
bu
drt
nemli
sfat
kapsamamaktadr. Hatta veda hacc bile bu
neme sahip deildir. Zira hac dinin bir
parasdr. Dolaysyla bu sfatlara sahip
olan tek gn Gadir-i Hum gn ve Alinin
(a.s) Peygamberin yerine halife olarak tayin
edildii gndr. Ve bu da Allah Resulnden
(s.a.a) sonra nderliin nemini ifade
etmektedir.
Mesajlar
Kuranda nderliin Rol
1- Mektebin kvam doru bir rehberlie
baldr ve doru bir rehberlik sayesinde
kafirler mitsizlie kaplr. Baka bir ey
sebebiyle deil.
2- Eer Gadir ve velayet rehberi
toplumda varolduka Mslmanlar hibir
korkuya
kaplmamaldr.
Onlardan
korkmayn.
3- Kafirlerin mit besledikleri en neli
odak Mslmanlarn nderinin lmdr.
Mminlerinin Emirinin (a.s) rehberlie
tayini
bu
kapy
kapamtr.
Bugn...umutlarn kesmilerdir.
4- D dmanlar sizi braksa bile i
dman ve batni gnah ortam mevcuttur
19
Nur Tefsiri
ve Allahtan hayet ve korku duyarak ona

kar koymaya almak gerekir. Onlardan
korkmayn, benden korkun.
5- ndersiz din kamil deildir. Size
dininizi kemale erdirdim
6Eer
ilahi
nimetlere
nderlik
vesilesiyle yn verilmezse btn nimetler
boa
gitmi
ve
eksik
kalm
olur.
zerinize olan nimetimi tamamladm.
7- ndersiz ekol Allahn beendii ve
honut olduu bir ekol deildir. din olarak
size islamiyeti beendim.
8- Eer dinin kemale erdirilmesi, nimetin
tamamlanmas, hakkn rzayeti ve kafirlerin
mitsizlii bir gnde vcuda geliyorsa,
btn bu zellikleri kendinde barndran
Gadir-i Hum gn bir yana, bugnn bile
eyyamullahtan olmas kafidir. Bu delil
esasnca kitap ehli yle demitir: Eer
byle bir gn bizim kitabmzda yer alm
olsayd, biz o gn bayram ederdik. Ehl-i
Beytten (a.s), rivayetlerinde de Gadir-i
Hum
gn
en
byk
bayramlardan
saylmtr.
9- Kafirler kamil dinden korkar ve
mslmanlardan
mitsizlie
kaplrlar.
Kafirler nderlii teslimiyet, cihad tatil,
kaynaklar yama ve insanlar dank olan
bir dinden korkmaz. Bugn umutlarn
20
kesmilerdir...Bugn
size
dininizi
kemale erdirdim.
10- Eer kafirler sizden mitlerini
kesmemilerse, o halde dininizde bir
eksiklik var demektir. Bugn umutlarn
kesmilerdir...
Bugn
kemale
erdirdim.
11- Kafirler, gadir nderi olmakszn bir
takm mitler peindedir. Gadir nderinin
tayini ile mitlerini kesmektedirler. O halde,
btn kafirler bir tarafa, Ali b. Ebi Talib
(a.s) ise dier bir tarafa (Ali b. Ebi Talib
a.s- tek bana btn kafirlere denktir)
12Btn
nimetler
ilahi
nderlik
olmakszn noksanlk iindedir. Bugn...
zerinize olan nimetimi tamamladm.
13- Kafirlerin slam ve Mslmanlara
pusu
kurduunu
grnce
toplumun
nderliini islah etmeye aln. Bugn
kfredenler, umutlarn kesmilerdir.
14- Din kamildir, ama insanlar kamil
deildir ve insanlar kendilerine dikkat
etmek
zorundadr.
Dininizi
kemale
erdirdim... O halde benden korkun.
15- Mslmanlar kafirlerin umutlarn
kesecei gnn beklentisi iindeydiler ve
gadir o gnn gerekletii gndr.1
1
Bakara suresi, 109. ayette kafirlerin mslmanlar yollarndan

saptrma arzusu iinde olduu sz konusu edilmi ve Allah- u Teala
yle buyurmutur: + Dolaysyla Mslmanlar kafirleri mitsiz
21
Nur Tefsiri
16- Hz. Alinin (a.s) imamete tayini nimeti

tamamlamaktr
ve
onun
velayetini
terketmek bu nimete kfranda bulunmaktr.
Nimetlere kfranda bulunmann ise ok
kt sonular vardr.1 Allahn nimetini
tanrlar sonra onu inkar ederler.
17- Eer mslmanlar, gadir nderliinin
izgisinden el ekmemi olsalard, tarihte
kafirler tarafndan hibir tehdit ile kar
karya
kalmazlard.
Onlardan
korkmayn.
18Kurann
en
nemli
uyarlar
rehberliin sapmas hakkndadr. Sadece
benden korkun. Hakeza Allah sizi
kendisinden sakndrr.2
19Bazen
eyler
tm
paralarn
toplanmasyla vcuda gelir. rnein oru
hususunda, eer bir an bile ezandan nce
iftar edecek olursak, oru batl olur. Bu
yzden
de
(oru
ile
ilgili
ayette)
tamamalama
kelimesi
kullanlmtr.
Orucu akama kadar tamamlayn.
Bazen de bir eyin tm paralarnn kendine
has bir etkisi vardr. rnein Kuran
ayetlerini tilavet etmenin kemali, tmn
tilavet etmektir. Ama bunun her ne kadar
okunursa sevab vardr. Bazen de paralar
klacak kesin bir hkmn beklentisi iindeydiler.
1
Kuran-i Kerimde yle yer almtr: + (Nahl suresi, 112. ayet)
2
Al-i mran suresi, 28. ayet
22
yle bir ekildedir ki biri olmad taktirde,

tm paralar noksandr. Her ne kadar tm
paralar
var
olsa
da
durum
deimemektedir. rnein pilot ve ofr
olmad taktirde, uak ve arabann varl
etkisiz ve faydaszdr.
Hakkn nderlik ve velayeti de ite
byledir. Velayet ve nderlik insan Allaha
balar ve bu olmad taktirde ise
yaratlmlar ve tm nimetler birer azaba
dnr ve insan Allaha ulatrmaz. imdi
de ilk ayeti ele alalm ve yiyecekler ve
etkler hakknda bir takm bilgiler verelim:
Mesajlar ve Nkteler:
Yiyeceklerin Hayattaki Rol
1- Yiyeceklerin cisim ve ruhtaki rol yle
bir ekildedir ki Kuranda defalarca nemle
vurgulanmtr.
2- slam kapsaml bir dindir ve insann
doal ve ruhsal tm ihtiyalarn gz
nnde bulundurmu, hakknda apak
hkm vermitir. Haram klnmtr.
3- Tm halet ve artlarda, normal,
zorunlu ve karmak durumlarda bile btn
insanlara tevecch eden kanun kamil bir
kanundur.
4- slam hkmlerinde kmaz diye bir
ey yoktur. Alktan darda kalan
23
Nur Tefsiri
5- zel zaruri artlar gnah ilemeye

ortam hazrlamamal ve mutlak zgrle
sebep
olmamaldr.
Aksine
zaruret
miktarnn
ortadan
kalkmasyla
iktifa
edilmelidir.
Alktan
darda
kalan,
gnaha kaymakszn
6- Tevhidi dzende hayvan kesimi de ilahi
renge brnmelidir. Aksi taktirde haramdr.
Allahtan bakas adna kesilenler
7- Her ne ekilde olursa olsun irkin tm
eitleriyle
savamak
gerekir.
Dikili
1
talar zerine boazlananlar
8- slam adalet mektebidir. Dolaysyla ne
batllar gibi ette israf tavsiye etmektedir
ve ne de budistler gibi eti haram
bilmektedir ve ne inliler gibi her trl
hayvann etini her ekliyle yemektedir.
slam et tketimi iin bir takm artlar ve
snrlar ortaya koymutur. rnein:
a- ) Etobur hayvanlarn etini yemeyiniz.
Bu belki de etobur hayvanlarn srekli
olarak murdar ve le eti yemelerindendir.
b- ) Yrtc hayvanlarn etini yemeyin. Zira
bu et sizlerde katlk ve yrtclk ruhunu
icad eder.
Putlar belli bir ekle sahip olan heykeller idi. Dikili talar ise
Kabenin etrafna dikilen ekilsiz talar idi. Bu talar karsnda
hayvanlar kurban olarak kesiliyor ve zerlerine hayvan kan
srlyordu.
24
c- ) Genelin nefret ettii hayvanlarn etini

tketmeyin.
d)
Kesildiinde
zerine
Allahn
mbarek ismi zikredilmeyen hayvanlarn
etini yemeyin.1
9- Eti haram olan hayvanlardan ise
sadece domuzun ad zikredilmitir. nk
domuzun tketimi ok yaygn idi.
10- Kan imek, kalbin katlamasna ve
birok hastalklarn bulamasna sebep
olduu iin haramdr. Ama kan vermenin ve
kan alamann sakncas yoktur.
Ayetteki Beslenme ve Et Yeme Olayna Bir Bak
- mam Sadk (a.s) l eti hakknda yle
buyurmutur: l etine yaklaan kimde,
zayflk, takatsizlik, geveklik, soyu kesilme,
kriz ve ani lmlere dar olmutur.
- Kan ime bir cahiliyye adeti idi. Bu i
kalbin
katlamasna
ve
merhametin
ortadan kalkmasna neden olmaktadr.
ocuk baba ve anneyi ldrmeye kadar
varmaktadr. Kan imek dost ve arkada
1
nk hayvanlarn lm annda kan her eyden daha ok

bozulmu ve bir tr zehirleme blm ortaya kmtr. Bu yzden
boulmu, baka bir hayvan tarafndan sslm, yksek bir
yerden yuvarlanm, dvlm ve paralanm hayvanlar can
verdikleri anda kanlar da dar kmazda, slamda haram
klnmtr. (Tefsir-i Numune)
25
Nur Tefsiri
tanmamaktadr. Domuz eti yemek hakknda

da bir ok rivayetler yer almtr. (el- Mizan)
Et Yemek
Budistler et yemee kardrlar. Bazlar
ise her hayvann (kpek, domuz, kurbaa,
yenge,
ylan...)
her
trl
etini
yemektedirler. Acaba etini yemek ile
hayvan ldrmek merhamet ile uyuur mu?
Cevap:
1- Yaratln esas deiim ve bakalam
zeredir. Toprak bitkiye dnmekte, bitki
ise hayvana dnmektedir. Hayvan eti de
insana dnmektedir. Bu bir deiimdir ve
bu deiimlerin neticesi ise insann kemale
ermesi ve geliimidir.
2Sindirim
sisteminin
nitelii
ve
dilerinin durumu insann yiyeceini neler
olduunu ak bir ekilde gstermektedir.
3- Adalet her zaman gzeldir. Ama
merhamet her zaman iyi deildir. Aksi
taktirde ne bir sava ve ne de bir ksas sz
konusu olurdu.
4- Boazlamada riayet edilmesi gereken
hususlar huunet ve iddete kardr.
rnein, keskin bir bakla kesilmeli,
hayvana eziyet edilmemeli, boazlamadan
nce hayvana su iirilmeli ve can vermeden
nce organlar paralanmamaldr.
26

(4)

4. Sana, kendilerine neyin helal
klndn soruyorlar, de ki: Size temiz
olanlar helal klnd; Allahn size
rettii zere altrp yetitirerek
rettiiniz avc hayvanlarn sizin iin
tuttuklarn yiyin ve zerine Allahn
adn ann. Allahtan saknn, dorusu
Allah hesab abuk grr.
Nkteler:
ia inancna gre, mkellebin (altrp
yetitirerek rettiiniz avc hayvanlar)
kelimesi esasnca sadece eitilmi av
kpeklerinin avlad hayvanlar helaldir.
Baka bir hayvann avlayp getirdii hayvan
helal deildir. Ayn zamanda bu av kpei
avn peice gnderilmi ve bylece av
yakalam
olmaldr.
Kendi
kendisinin
avlad, paralad ve geriye kalan sizlere
brakt avlanm hayvan eti helal deildir.
27
Nur Tefsiri
Cevarih kelimesi carihe kelimesinin

ou olup cerh kelimesinden remitir ve
kazanmak,
elde
etmek
ve
yara
anlamndadr. Av kpei hayvanlarna da
carihe denmektedir. Zira o da avn
yaralamaktadr veya sahibi iin av elde
etmektedir. Bu adan kazanma ve aba
gstermesi
vesilesi
olan
bedendeki
organlara da cevarih denmektedir.
Mesajlar:
1- Peygamberler toplumun tm doal
ihtiyalarn
ve
isteklerini
karlamaktadrlar. Sana soruyorlar
2- Bilmediiniz eyleri Peygamberlere ve
varislerine sormalyz. Sana soruyorlar
3- Asl ve tmel kanun, btn temiz ve
beenilir eylerin helal olduudur. Size
temiz olanlar helal klnd.
4- Haram klnan her yiyecek ve amel,
ak veya gizli bozukluu ve pislikleri
sebebiyledir. Size temiz olanlar helal
klnd.
5- slam ftri bir din olduu iin kalbin
beendii ve hibir fesat iermeyen eyleri
helal klmaktadr. Size temiz olanlar
helal klnd.
6- Eitim ve retim sadece insanlara
zg deildir. Hayvanlar da eitim ve
retimden
geirilebilir
ve
insanlara
28
msahhar
klmlardr.
Altrp
yetitirerek rettiiniz
7- lim kpee bile deer vermektedir ve
yaptrm gcn arttrmaktadr.
8- Kpek bile az bir eitimle bir mr
avn
retmenine
hediye
etmektedir.
Sizin iin tuttuklar Ama hereyini
Allahtan renen kimseler, Allah iin nasl
bir hediye hazrlamlardr. Allah sizlere
retir
9- Beslenme olay ok nemlidir ve bunu
basite almamak gerekir. Bu yzden haram
avdan, israf olan avdan ve heva ve heves
zere yaplan avdan saknmak gerekir.
Allahtan saknn

(5)

5. Bugn, size temiz olanlar helal
klnd. Kitab verilenlerin yemei size
helal,
sizin
yemeiniz
de
onlara
29
Nur Tefsiri
helaldir. man eden hr ve iffetli

kadnlar
ve
sizden
nce
kitab
verilenlerin hr ve iffetli kadnlar zina
etmeksizin, gizli dost tutmakszn ve
mehirlerini verdiiniz takdirde size
helaldir.
Kim
iman
kfrederse,
phesiz
amelleri
boa
gider.
O,
ahirette de kaybedenlerdendir.
Nkte:
Team kelimesi her ne kadar tek bana
her trl yiyecei ihtiva etse de hayvanlarn
eti iin kesilirken, Allahn adn anmay art
koan nceki ayet delili zere ve hakeza
Ehl-i Beytten (a.s) nakledilen rivayetler
esasnca burada taamdan maksat buday,
arpa ve tahl rnleridir. bn-i Kesir ve Halil
gibi baz lgat alimleri yle demilerdir:
Hicaz kltrnde budaya da taam
denmektedir. (el- Mizan)
Bu
ayet
mslman
olmayan
dini
aznlklara gidip gelmenin, onlarla yemek
yemenin ve evlenmenin yolunu atndan,
baz mslmanlarn yahudi veya hristiyan
kzlar elde etmek iin hergn onlara gidi
gelilerini arttrmalar ve yava yava
onlarn tefekkr ve adabnn etkisinde
kalmalar ve neticede slamdan ayrlp
kfre dmeleri mmkn olduundan
30
ayetin sonunda bu konuda bir takm

uyarlar yaplmaktadr.
Ehdan kelimesi hind kelimesinin
oulu olup iki dost anlamndadr. Ama
genelde gizli ve meru olmayan dostlara
(metrese)
denmektedir.
Ayette
Mslmanlara
Ehl-i
Kitap
ile
iliki
kurmalar
ve muaerette
bulunmalar
hususunda
izin
verilmitir.
nk
Mslmanlar o zaman g sahibi idiler ve
kafirler
Mslmanlardan
mitlerini
kesmilerdi.
Dolaysyla
nceki
snrlandrmalarn artk bir gerei yoktur.
Yiyecek meselesinde ayet her iki tarafa
da (mslmanlara ve kitap ehline) birbirinin
yiyeceinden istifade etmesi noktasnda izin
vermektedir. Ama evlilik hususunda slam
kitap ehlinden kz almaya izin vermekte
ama onlara kz vermeyi caiz grmemektedir.
nk
genelde
kadnlar,
duygular
sebebiyle erkeklerin tesiri altnda kalrlar.
Kitap ehlinin kadnlar slama ynelirlerse
bu kendileri iin bir rt ve geliimdir. Ama
mslman bir kadn onlara ynelecek olursa
bu bir ktr. Bu yzden ehli kitaba kz
vermek caiz deildir.
Ehli kitapla evlenmekten maksat geici
evliliktir. Bunun da iki delili vardr:
1- ) eitli rivayetler deliliyle
31
Nur Tefsiri
2- ) Daha ok geici evliliin mehri

hakknda
kullanlan
ucuruhunne
(cretlerini) kelimesi kullanld deliliyle
3- ) Zira ayette geen zina yaplmamas
ve metres tutulmamas art daha ok geici
evlilikle uyum iindedir. Daimi evlilikte zina
meselesi ve metres tutulmas genellikle sz
konusu deildir. Elbette baz ii ve snni
alimler, Ehl-i Kitap ile yaplan her trl
evliliin
sakncas
olmadna
inanmaktadrlar.
Mesajlar:
1Hkm
ve
kanunlarda
zaman
faktrnden
gaflet
etmemek
gerekir.
Bugn
2- Tm nimetlerin helal veya haram
kln tedrici bir ekilde de gerekleebilir.
Nitekim arap ve faizin haram kln
tedrici bir ekilde gereklemitir. Bu
deiim de bir hikmete dayaldr. Baz
helaller ise srailoullarnn yaptklar
zulm
sebebiyle
kendilerine
haram
klnmtr. (Bakara, 159) Hz. sa (a.s) da
baz yasaklar helal klmtr. Bu ayet tmel
olarak temiz eyleri helal klmaktadr.
3- Evlilik ilikilerinde iktisadi ve ticari
ilikilerden daha ok fikri tesir altnda
kalma tehlikesi mevcuttur. O halde dikkat
edin ve kitap ehline kz vermeyin.
32
4- ffet her dinde bir deer ifade

etmektedir. man eden hr ve iffetli
kadnlar ve sizden nce kitap verilen
kimselerin hr ve iffetli kadnlar
5- ffet hem erkekler iin ve hem de
kadnlar iin gerekli bir arttr. ffetli
erkekler, iffetli kadnlar
6- Kadn, ister mslman olsun, ister
gayri mslim zel mlkiyet hakknda
sahiptir. Mehirlerini
7- Gayri mslimler hakknda dahi aldatma
ve sahtekarlk yasaklanmtr. Mehirlerini
verdiiniz taktirde
8Kitap ehline
karmak, onlarn
blgesinde yaamak ve lkelerine yolculuk
etmek birer srmedir. Bu yzden ayette
iliki izni verildikten sonra, mminleri
imanlarna dikkat etmeleri hususunda
uyarmaktadr.
9- Dost tutmak ve metres edinmek gayri
mslimler hakknda dahi yasaklanmtr.
Gizli dost tutmak
10- Dikkat edin, iktisadi ve ailevi ilikiler
inanlarnz deitirmesin ve bir ehvete
erimek iin imamlarnz yitirmeyin. Kim
imana kfrederse

33
Nur Tefsiri

)(6

6.
Ey
iman
!edenler
Namaza
kalktnzda yzlerinizi ve dirseklere
kadar ellerinizi ykayn. Balarnz ve
topuk kemiklerine kadar ayaklarnz
meshedin. Eer cnpseniz ykanp
temizlenin; ayet hasta veya yolculukta
iseniz veya ayak yolundan gelmiseniz
yahut kadnlara yaklam sanz ve su
bulamamsanz temiz bir topraa
teyemmm edin, yzlerinizi, ellerinizi
onunla meshedin. Allah sizi zorlamak
istemez, Allah sizi artp zerinize olan
nimetini
tamamlamak
ister
ki
kredesiniz.
Nkteler:
34
Nisa suresi 43. ayette gusl ve

teyemmm meselesine iaret edilmiti.
Burada ise bu ikisinin yansra abdest
meselesine de iaret edilmektedir.
Kyam kavram ila harfiyle birlikte
olduu taktirde irade etmek anlamndadr.
Kumtum
ilesSelat
(namaza
kalktnzda). Yani namaz klmay irade
ettiinizde.
Ayette geen cnp kelimesi ise, kadn
erkek, fert veya grup hakknda ayn
anlamda
kullanlmaktadr.
Bu
ayette
cnpten
maksat
ihtilam
olmak
ve
kadnlara dokunmaktan maksat ise cinsel
ilikide bulunmaktr.
Fettehheru,
ykanp
temizlenin
kelimesi ise gusl etmek anlamndadr.Nisa
suresi 43. ayette fettehheru kelimesi
yerine
tetesilu,
gusledin
diye
buyurulmutur.
ilel merafik kelimesi ise el ykamann
miktarn (kemiyyetini) niceliini beyan
etmektedir; niteliini deil. Yukardan
aaya veya parmak ularndan dirseklere
kadar.
Teyemmmde ibadet ruhu gizlidir. nk
elini topraa vurmak ve bedenin en yce
organ olan alnna srmek, Allah karsnda
bir tr tevazu ve alak gnlllktr. Su
pislikleri giderdii gibi temiz toprak da
35
Nur Tefsiri
kendisine gne vurduu iin mikroplar

ldrme zelliine sahiptir.
Said kelimesi ise sovt kknden
remi
olup
yce,
yksek
toprak
anlamndadr. Yksek topraklar, her trl
kirlilikten uzaktr veya maksat yeryznde
ve yeryznn yksekliinde bulunan
toprak anlamndadr.
Mesajlar:
1- Taharet namazn artdr. Ykayn1
2- Kurana temas etmek, temizlere zg
olduu gibi2 Allah ile temas kurmak da
temiz olmay gerektirir.
3- Kirlilik ve pislik Allaha yaknlamaya
engeldir.
4- Namaz iin cenabet gusl farzdr.
Namaza
kalktnzda...Eer cnp
iseniz ykanp temizlenin
5- Namazn artlar ve koullarnda
indirip yaplabilir ama tatil edilemez.
6- Kirli nkoullarla, temiz ve mnezzeh
olan Allaha ulamak mmkn deildir.
Temiz bir topraa
7- Hem yiyecekler temiz olmaldr ve hem
de
Allaha
tevecch
temiz
topraa
teyemmmle birlikte olmaldr.
1
Bir hadiste yle yer almtr: Namaz sadece taharetle (ve

abdestle) dorudur.
2
Ona sadece temiz olanlar temas eder.
36
8- Konumalarda asl ve tmel kanun

edebe
riayet
etmektedir.
Kadnlara
dokunmusanz Sadece bir hak zayi
olmasn diye hukuki ilerde kanunlar
perdesiz ve ak bir ekilde beyan edilir.
rnein, mehriye ve kadnlarn haklar
hususunda deheltum bihinne (kendilerine
(girdiiniz) diye buyurmutur. Hakeza Hz.
Meryeme yaplan ithamlar reddetmek iin
de yle buyurmutur: Cinsel organ
iffetlidir
9- Bazen konumann anlam, sadece bir
kelimeyle deil, bir tek harflede altst
olmaktadr.
Femsehu
bi
ruusikum
(banzn bir blmn mesh edin
kelimesi eer ruusekum eklinde olsayd,
btn ban mesh edilmesi gerekirdi,
sadece bir blmn deil.
10- Dinde zorluk ve sknt yoktur.
Zorlamak istemez
11- Abdest, gusl ve teyemmmden
maksat, manevi temizlik ve Allah ile iliki
kurmaya bir tr hazrlktr. Allah sizi
artp
12- lahi teklifler insan iin bir nimettir.
zerinize olan nimeti tamamlamak
13- Teklifleri yerine getirmek Allahn
krdr. kredesiniz
37
Nur Tefsiri

(7)

7. Allahn size olan nimetini ve

iittik, itaat ettik dediinizde sizi
andna balad szn ann. Allahtan
saknn, Allah iinizde olan elbette
bilir.
Nkteler:
Geri bu ayet tmel ve genel bir uyardr,
ama bir takm deliller esasnca, slam
toplumunun
nderine
itaat
ile
ilgili
meseleler de kastedilmi olabilir. Bu deliller
unlardr:
1- lahi nderlik, ilahi bir ahit ve
szlemedir. Hz. brahimin kssas, kendi
nefsi iin imamet makamn istemesi ve
Allahn, Zalimler ahdime (imametine
eriemez) diye cevap vermekti.
2- Gadir-i Humda Hz. Alinin (a.s)
imamet makamna tayin edildikten sonra
ayet nazil oldu ve yle buyurdu: Bugn
sizlere olan nimetimi tamamladm
3- Gadir-i Humda insanlar Hz. Aliye (a.s)
biat ettiler ve duyduk ve itaat ettik
dediler. Belki de burada gadir-i humda sz
konusu edilen nderlie ballk ve vefa
38
gstermeye davet edilmilerdir. Ayetin

evvelinde ahde vefann gerei sz konusu
edilmitir. nc ayette rehberliin tayini
vesilesiyle
dinin
kemale
erdirildii
bildirilmi, bu ayetin sonunda da ruhlarn
derinliinden
ve
batnn
srlarndan
haberdar olan Allahtan korkmaya davet
edilmitir.
itmek ve itaat etmek hususundaki
szleme (iittik ve itaat ettik) insanlarn
doal, ftri, szl veya ameli olarak
Peygamberlere
verdii
tm
szleri
kapsamaktadr ve onlarn tevhid ve
nbvvet hakkndaki ehadetleri ve biatlar
gibidir.
Mesajlar:
1- Nimeti hatrlamak nimetin krdr.
2- Byk ve tam nimet (nceki ayette
buyurulan) nderlik nimetidir. Bu nimeti
hatrlamak
ise,
mslmanlarn
emir
sahibine itaat etmektir.
3- Bu ayetin gadir-i hum ile ayetin hemen
ardndan nimet, szleme, duyma, iitme
kalplerde olan bilme gibi kavramlara
vurguda
bulunmas
nc
ayetin
muhtevasn unutma ve gadir-i hum
izgisinden sapma konusunda bir uyar
mahiyetindedir. Nitekim mam Bakr (a.s)
39
Nur Tefsiri
bir hadiste bunu aka ifade etmitir.

(Nurus- Sakaleyn tefsiri)

(8)

8. Ey iman edenler! Allah iin adaleti
ayakta tutup gzeten ahitler olun. Bir
toplulua olan fkeniz sizi adaletsizlie
srklemesin; adil olun; bu, Allaha
kar
gelmekten
saknmaya
daha
yakndr. Allahtan saknn, dorusu
Allah ilediklerinizden Haberdardr.
Nkteler:
Az bir farkllkla bu ayetin benzeri, Nisa
suresi, 135. ayettir. + Yani kinleriniz sizi
adalet yolundan uzak drmemelidir.
nsanlarn kinini grmezlikten gelmek,
zor olduu hasebiyle de bu ayette birka
emir ve tevik beyan edilmitir.
Mesajlar:
1- Sosyal adalet sadece Allaha ve ahirete
iman sayesinde teekkr etmektedir. Ey
man edenler...adil olun Aksi taktirde
balangc ve sonu olmayan, sahibi ve
40
hesab bulunmayan bir dzende insan

neden var olsun ve neden adaletli davranp
fkesini yensin.
2- Eer insan fkesi zere hareket
ederse, ilerinde ihlas olmaz. Eer insann
kyam Allah iin olursa, kinlerinin hibir
etkisi bulunmaz.
3- Adalet, meleke ve adet eklinde srekli
olduu taktirde bir deer ifade eder; anlk
adalet deil.
4- Adalet, sadece ahlaki bir deer deil,
ilahi ve kesin bir emirdir. Olun
5- ntikam ve kin tutmak, adaletten
sapma sebeplerindendir. Bir toplulua
olan fkeniz
6- ve d siyasette ve hatta dmanlara
kar adil olunuz. Bir toplulua olan
fkeniz
7- Mminler hem Allah ile irtibat
halindedir (Allah iin srekli kyam etmek)
ve hem de insanlar ile ilgili olarak adalet
zere
ahadette
bulunurlar.
Adaleti
ayakta tutup gzeten ahitler
8- Teklif her ne kadar byk olursa
tavsiye ve tevik de o kadar fazla olmaldr.
Zira
insanlarn
dmanlklarn
grmezlikten gelmek ok zor bir itir. Bu
yzden ayette Olunuz , Adil olunuz,
saknnz
41
Nur Tefsiri
9- Ayette geen kst ve adalet bir tek

anlama gelmektedir. nk bu ayette kst
kelimesi de adalet diye tefsir edilmitir.
Adaleti
ayakta
tutup
gzeten
ahitler...Adaletli olun
10- Kin tayan ve komplekse kaplan
insan asla adil olamaz.
11- Adalet ve insaf sahibi insanlar
takvaya daha yakndrlar ve Kuran onlar
iin hidayet sebebidir.
)

(9
(10)

9. Allah, man edenleri ve yararl iler
ileyenlere mafiret ve byk ecir
olduunu vad etmitir.
10.
Kfredenler
ve
ayetlerimizi
yalanlayanlar,
ite
onlar
cehennemliklerdir.
Nkteler:
- Kuranda birka tr ecir ifade
edilmitir, kerim olan ecir, byk olan ecir
ve azim olan ecir.
42
- Allahn vaatleri mutlaka yerine gelir.

phesiz Allah sznden caymaz. (Ali mran suresi/9)
- Cehim kelimesi cehm kknden
olup
atein
iddetle
alevlenmesi
anlamndadr. brahimin (a.s) kssasnda
yer ald zere onu cehime (iddetle
alevlenen atee) atmlardr. AshabulCehim
ise,
srekli
cehennemde
kalacaklardr.
Mesajlar:
1- man ve salih amel gemii telafi ve
gelecei temin eder. Mafiret, ecir
2- Akbeti hatrlamak ve akbete tevecch
etmek, insann ald kararlarda ok nemli
bir role sahiptir.
3- Mafiret sevabn n hazrldr.
Mafiret ve ecir
4Kafirlerin
ve
Allahn
ayetini
yalanlayanlarn cezas ebedi cehennemdir.

(11)

43
Nur Tefsiri
11.
Ey
iman
edenler!
Allahn
zerinize olan nimetini ann: Hani bir
topluluk size tecavze kalkmt da
Allah onlara mani olmutu. Allahtan
saknn,
man
edenler
Allaha
gvensinler.
Nkteler
Geri bu ayetin hangi olayla ilgili olduu
hususunda ihtilaf vardr, ama bu ayet,
Mslmanlarn, dmanlarn su-i kasti veya
saldrs karsnda Allaha dayanarak zafere
ulat ve kurtulua erdii tm hususlar
kaplayabilir.
Mesajlar:
1- Allahn nimetlerini hatrlamak bir tr
krdr. nsandan gurur ve gafleti
uzaklatrmakta, insann rabbine olan akn
oaltmaktadr.
2- Mslmann tehlikelerini salmak,
Allahn en nemli nimetlerindendir.
3- Takva, tevekkl ve imanla Allahn
ltfn elde edin ve dmanlarn tehlikesini
def edin. (Ayn ekilde gnah ise insana
Allahn dmanln kazandrr, Allaha
tevecch ise dmanlar def etmeye sebep
olur.)
44

(12)

12. And olsun ki, sizi ilerinden
rmaklar akan cennetlere koyarm.
Bundan sonra sizden kim kfrederse
phesiz doru yoldan sapm olur
dedi.
Nkteler:
- srailoullarnn bakanlar on iki kii
olup, Hz. Musann (a.s) vezirleri ve
srailoullarndan on iki taifenin bakanlar
idiler. Allah Resulnn (s.a.a) yle rivayet
ettii nakledilmitir: Benden sonraki
halifeler
srailoullarnn
bakanlar
1
miktarnca on iki kiidir.
Ehl-i Beyt
yolunun muhalifleri bo bir aba iine
girerek bu sayy rait halifeler, meyye
oullarnn halifeleri ve Beni Abbasn
1
Msned-i Ahmet b. Hanbel, c. 1, s. 398 ve dier kitaplar
45
Nur Tefsiri
halifelerine uyarlamaya almlardr. Ama

bu
say
onlarn
hibir
ekliyle
rtmemektedir. Oysa Allah Resulnn
dilinden nakledilen onlarca hadis, bu on iki
kiinin adn da zikretmektedir ve bunlarn
ilki, Ali b. Talib, sonuncusu ise Hz.
Mehdidir (a.f).
- Ayette geen Ezzertumuhum kelimesi
ezr kknden tremi olup, byk bir
sayg
eliinde
yardmc
olmak
anlamndadr. Tazir ise, sulu insann
sular terk etmede kendisine bir tr
yardmda bulunmaktr. Dolaysyla slami
cezalarda terbiye boyutunu nplandadr,
intikam deil.
- Hakeza ayette geen Sevaes- Sebil
kelimesi de yolun ortas anlamnda olup, bu
yoldan sapmak, uuruma yuvarlanmak
anlamn ifade etmektedir.
Mesajlar
1- Allahn bizimle birlikteliinin birka
art
vardr:
Namaz,
zekat,
iman,
Peygamberlere yardm, infak... Bunlar
olmad taktirde Allahn ltf kesilir.
2- Namaz, zekat ve infak, btn ilahi
dinlerin programlarnda yer almtr.
3- Sadece Peygamberlere iman etmek
yeterli deildir, onlara yardmc olmak da
gerekir. Onlar desteklerseniz
46
4- Sadece farzlar yerine getirmek yeterli

deildir, farz ve mstahaplar bir arada,
btn olarak yerine getirmenin faydas
vardr. (Namaz, zekat ve infak)
5- Allahn yaratklarna yardm etmek,
gerekte Allaha yardm etmektir. Allaha
gzel bor verirseniz
6- Dini nder, Allah tarafndan tayin
edilmelidir.
Gndermitik
Seilmi
peygamberler bile Allahn eliyle tayin
edilmelidir.
7- Namaz, zekat ve infak nderlik ve
velayetin yansra anlam kazanmaktadr ve
de
sadece
bazlarn
deil,
tm
Peygamberlerin velayetini kabul etmekle bir
deer ifade etmektedir.
8- nder, halkn kendisinden olursa
baarl olur. lerinden gndermitik
9- Cenneti bir deer karsnda taktim
ederler, bir bahaneye karlk deil! Eer
namaz,
zekat,
Peygamberlere
iman,
yardma koma ve infak olduu taktirde,
cennet de vardr. Bunlar olmad taktirde
cennet de yoktur.
10- Cennet kirli insanlarn yeri deildir.
nce temizlenmeli ve ardndan cennete
girilmelidir. rterim...koyarm
11- lahi baa ulamann yolu, iman ve
salih ameldir. Szleme, hcceti tamamlama
ve ilahi ltfleri elde etmenin artlarn
47
Nur Tefsiri
beyan ettikten sonra, hikimse iin zr ve

bahane yolu kalmamaktadr.

(13)

13. Srekli szlerini bozduklar iin
onlara
lnet
ettik,
kalplerini
katlatrdk. Onlar szleri yerlerinden
deitirirler. Kendilerine belletilenin
bir ksmn unuttular. lerinden pek
azndan bakasnn daima hainliklerini
grrsn, onlar affet ve ge. Allah
iyilik yapanlar phesiz sever.
Nkteler:
1- Bu surenin ilk ayetinde ahde vefa,
nceki ayette ise Allahn srailoullaryla
yapt szleme ve onlarn ilahi szlemeye
kar lakaytl beyan edilmiti. Bu ayet, sz
konusu ahdi bozmann neticelerini beyan
etmektedir. Bu surenin adna, ahd suresi de
denilmitir, ayetlerin tertibi de ahdi bozma
48
hususunda
ok
bulunmaktadr.
nemli
uyarlarda
Mesajlar:
1Ahdini
bozmak,
ilahi
ltuftan
mahrumiyet sebebi ve kalbin katlamasna
bir
nedendir.
Onlara
lanet
ettik...Kalplerini ta gibi kas kat
kldk.1
2- Ahdi bozmak, kalbin katlamasna ve
kalbin katlamas da dinde tasarruf ve
tahrifte bulunmaya sebep olmaktadr.
Kalplerini katlatrdk, onlar szlerini
yerlerinden deitirirler.
3srailoullar
srekli
szlerini
bozduklar iin hyanet ehli olmulardr.
4srailoullarnn
ahitlerini
bozmasndan ve bunun kt sonularndan
ibret alnz. Srekli szlerini bozduklar
iin
5- Dini tahrif eden kimse kendileri iin
sz konusu olan byk bir pay unutmutur.
Onlar szleri yerlerinden deitirirler,
kendilerine
belletilenlerin
bir
ksmn
unuttular.
6- Balama ve grmezlikten gelmek,
ihsann en iyi trndendir. Affet... iyilik
yapanlar
1
Tvbe suresi 77. ayette de, ahdi bozmann, nifakn ortaya k

sebebi olduunu beyan etmektedir.
49
Nur Tefsiri
(14)

14. Biz Hristiyanz diyenlerin bir
ksmndan
sz
almtk;
onlar,
kendilerine belletilenin bir ksmn
unuttular,
bu
yzden
aralarna
kyamete kadar dmanlk ve kin
saldk. Allah, yapmakta olduklarn
kendilerine haber verecektir.
Nkteler:
1- nceki ayette srailoullarnn ahdi
bozmas szkonusu edilmiti. Burada ise
Hristiyanlarn ahdi bozmas sz konusu
edilmitir.
Orada
Kuran-i
Kerim,
srailoullarnn tmn ahdini bozanlar
olarak tantmt. lerinden pek azndan
bakas Burada ise onlardan bir grubunun
ahdi
bozduunu
ifade
etmektedir.
Diyenlerin bir ksmndan Buradan da
anlald zere Yahudilerden sapkla
denler,
Hristiyanlardan
daha
ok
olmutur.
2Nasara
kelimesi,
nasrani
kelimesinin
ouludur.
Hz.
sann
50
Havarilerinin slogan, Nehnu Ensarullah

(biz Allahn yardmclaryz)1
3- Ayette geen beza kelimesi,
dmanln
kalbi
boyutunu
ifade
etmektedir. Ama adavet zahiri dmanl
aa vurmaktr.
4- Kendilerine belletilenin bir ksmn
unutmak, tevhid snrn ap, teslise
dmeleri ve Hz. Muhammedin (s.a.a)
davetini kabul etmek yerine onun apak
nianelerini gizlemeleridir.
Mesajlar:
1- ddia oktur; ama amel ve gerek
azdr. Biz Hristiyanz diyenler
2- Tefrika ve fitnenin kk, Allah
unutmaktr ve vahdet, tevhidin rndr.
Unuttular... bu yzden saldk
3- lahi uyarlar unutmann ve gerekler
ile ncil ve Tevrattaki mjdeleri gizlemenin
neticesi, tefrika ve dmanlktr.
4- Bakalarnn ahdi bozmasnn kt
sonularndan ibret aln. Biz Hristiyan
diyenlerin bir ksmndan sz almtk.
Onlar
kendilerine
belletilenin
bir
ksmn unuttular. Bu yzden aralarna
kyamete kadar dmanlk ve kin
saldm.
1
Saf suresi, 14. ayet
51
Nur Tefsiri
5- Yahudiler ve Hristiyanlar, kyamete

kadar
baki
olacaktr
ve
ortadan
kalkmayacaklardr. Kyamete kadar
6Tefrika
ve
dmanlk
ilahi
azaplardandr. Unuttular... Bu yzden
saldk
7- Tm ileriniz Allahn gzetimi
altndadr. Buna karlk sevap veya ceza
greceksiniz.
Allah
yapmakta
olduklarn
kendilerine
haber
verecektir.

(15)

15. Ey Kitab ehli! Kitaptan gizleyip
durduunuzun ounu size aka
anlatan ve oundan da geiveren
peygamberimiz gelmitir. Dorusu size
Allahtan bir nur ve apak bir Kitab
gelmitir.
Mesajlar:
1- slam evrensel bir dindir ve dolaysyla
tm dinleri hakka ve kendisine davet
etmektedir. Ey Kitap Ehli
52
2- nsanlar hatta ahdini bozan kitap

ehlini bile irad ve davet etmekten
mitsizlie kaplmayn. Ey kitap ehli
3- Peygamberlerin grevlerinden biri de,
gizletilmi eyleri beyan etmektir. Size
aka anlatan
4- Gizletilmi konular beyan etmek, gayp
ilminin nianesi ve Peygamberleri tanma
yollarndan biridir. (el- Mizan tefsiri)
5- Tevrat ve ncil tahrif edilmitir.
Gizleyip, duyduunuzun ounu
6- slam, dinlerin en kolay ve en
lmlsdr. ve oundan da gei veren.
7- rad metodlarndan biri de konular
ihtiya miktarnca beyan etmektir; rsva
etmek ve darbe vurmak lsnce deil.
Ve oundan gei veren
8- Kuran olmad taktirde insanlk alemi
karanlktr. dorusu size Allahtan bir
nur gelmitir

(16)

16. Allah, rzasn gzetenleri onunla,

selamet yollarna eritirir ve onlar, izni
ile, karanlklardan aydnla karr.
Onlar doru yola hidayet eder.
53
Nur Tefsiri
Nkteler
- Selam Allahn isimlerinden biridir.
Selamet
verendir,
emniyete
kavuturandr, gzetip koruyandr...
Cennete de Darus- Selam, selam ve
esenlik yurdu denmitir. O halde selamet
yollarna hidayet etmek Allah ve cennet
yoluna hidayet etmek demektir. Selamn bu
iki yoluna erimek, hak takipilerine zg
olan selam (selamet) yollarndan biridir.
- Selam fert ve toplumun, aile ve soyun,
fikir,
ruh
ve
namusun
esenlii
ve
selametidir.
Mesajlar:
1- Sadece Allahn rzayetini elde etmeye
alanlar hidayete eriebilir; makam, mal,
nefsani heva ve hevesler ve intikam peinde
koturanlar deil.
2- Allahn honutluuna tabi olanlarn
apak rnei, Gadir-i Hum izgisini takip
edenlerdir. Zira, Sizlere, din olarak
islam setim Ayeti o gn nazil olmutur.
(Etyebul- Beyan tefsiri)
3- Saadet ve esenliin tm yollar Allahn
rzayetini
elde
etmektedir.
Her
kim
Allahtan bakasn raz etmeye alrsa,
sapklk iine dmtr.
54
4- Nur tektir, karanlklar ise ok eitlidir.

(Karanlklar ve nur)
5- Hak yolunda btn feri yollar asli
vahdete
ular.
Selam
yollar
srati
mstakim ile sonulanr. Farkl artlarda
eitli grevlerini yaparak, Allahn rzayeti
peinde koturanlarn tm, sonunda tek
bir yola ularlar.
6- Sadece nur ve kitap yeterli deildir.
Allahn ltf ve iradesi de gereklidir. zni
ile
7- Hedef tek bir hedeftir, ama bu hedefe
ulama yollar eitlidir. (Esenlik yollar
ilahi honuluk ile sonulanr)
8- Kuran ve vahy mektebi, fert ve
toplumun, dnce ve sistemin her trl
esenliini
garantilemitir.
Selamet
yollar
9- nsan Kuran sayesinde, hayatta sefa
ve bara ular. Selamet yollar
10- Kuran tm karanlklar karsnda ifa
veren bir ilatr. phe, ehvet, sapma,
cinayet ve zdrap karanlklarnn tmne
ifa verir.

55
Nur Tefsiri
(17)
17. phesiz Allah ancak Meryem

olu Mesihtir diyyenler and olsun
kafir olmulardr. De ki: yleyse Allah
Meryem olu Mesihi, anasn ve
yeryznde
olanlarn
hepsini
yok
etmeyi
dilerse
kim
Ona
kar
koyabilir?
Gklerin,
yerin
ve
arasndakilerin
hkmranl
Allahndr, dilediini yaratr. Allah her
eye kadirdir.
Nkteler:
- Hristiyanlar, Allah hakknda temelsiz
bir takm iddialarda bulunmaktadr ve
Kuran burada onlara iaret etmektedir:
1- Teslis ve tanr inanc tr
demeyin1
2- Yaratc olan Allah (haa) tanrdan
biridir. (Baba olan tanr) Kuran bunu
iddetle reddetmektedir. phesiz Allah
n ncsdr diyenler...2
3- Allah mesih ve ruhul- Kudusun bir
oluu inanc. Bu ayet sz konusu inanc
iddetle reddetmektedir.
1
2
Nisa suresi, 171. ayet

Maide suresi, 73. ayet
56
- Allah dilediini yaratr cmlesi,

sann babasz yaratlna ve Ademin,
anne
ve
babasz
yaratlna
iaret
etmektedir.
Mesajlar:
1- slam hangi ekolde olursa olsun, kfr,
irk ve hurafelere kardr. (Arlk da bir
tr kfrdr)
2- Haa eer Mesih Allah ise o halde
(sizin inancnza gre) nasl olur da
ldrlm,
arma
gerilmi
ve
mazlumiyet
sembol
olmutur.
Allah
bakalarnn suikastine ve saldrsna maruz
kalamaz!
3- Allah bir kadnn karnnda yer alamaz.
(Meryem olu Mesih)
4- Fani ve yok olma ihtimali Allahn
vacibulvcut
oluuyla
uyumluluk
arzetmemektedir.
5- sa, annesi ve yeryzndeki tm
insanlar, insanlk hususunda eittirler.
Meryem olu Mesihi, anasn ve
yeryznde olanlarn hepsini
6- lahi kudret belli bir sistemle snrl
deildir ve hatta baba olmakszn da ocuk
yaratabilme
gcne
sahiptir.
Allah
hereye kadirdir
57
Nur Tefsiri

(18)

18. Yahdiler ve Hristiyanlar, Biz
Allahn
oullar
ve
sevgilileriyiz
dediler. yleyse gnahlarnzdan tr
size niin azb ediyor? Bilakis siz Onun
yaratt
insanlarsnz
de,
Allah
dilediini balar, dilediine azb eder.
Gklerin,
yerin
ve
ikisinin
arasndakilerin
hkmranl
Allahndr. Dn Onadr.
Nkteler:
- Allah Resul (s.a.a) bir grup Yahudileri
slama davet edince yle dediler: Biz
Allahn ocuklar ve dostuyuz. 1 (Tefsir-i
Numune, Fahrur- Razinin Tefsirinden
naklen)
- Yahudiler ve Hristiyanlar kendilerini
Allahn gerek ocuklar bilmiyorlard.
Kendileri iin gstermelik bir tr vey
evlatlk
makamna
sahip
olduklarna
1
Allahn ocuu ve dostu olma iddias Yuhanna ncili, 8. blm,

41. cmlede de yer almtr.
58
inanyorlard. Allahn oullar tabiri,

onlarn sebepsiz ve yersiz beklentilerinden
ve arlklarndan kinayedir.
Mesajlar:
1-irklk, ayrmclk gzetmek, sadece
kendisini, partisini ve grubunu hak zere
bilmek
ve
kanun
yerine
ilikileri
nemsemek yasaktr. Bilakis siz onun
yaratt insanlarsnz
2- Hibir fert, kavim, rk ve mmet
Allahn mafireti ve ba hususunda
gven
iinde
olmamal
ve
Allahn
rahmetinden midini kesmemelidir. Allah
dilediini balar, dilediine azap
eder.
3- Kstah Yahudiler yaptklar btn
cinayetlere ve grdkleri btn ilahi
ayetlere ramen, yinede kendilerini Allahn
zel dostlar kabul ediyordu. Bu kadarna da
pes dorusu!1
Peygamberleri ldrmek, slam peygamberinin gelecei ile ilgili

mjdeleri gizlemek, ahdini bozmak, semavi kitaplar tahrif etmek,
ehire girmekten korkmak, buzaya tapmak, bahane peinde
komak, midesine dkn olmak, bir tr yiyeceklere sabretmemek
eitli cinayetleri, kendileri hakkndaki ilahi gazap, da parasnn
yerinden kopmas, krk yl gebelik, meshedilme, zillet ve benzeri
birok hususlar, onlarn ilahi nimetlere kfranda bulunduklarnn
birer gstergesidir.
59
Nur Tefsiri

(19)

19. Ey Kitab ehli! Peygamberlerin
aras kesildiinde, Bize mjdeci ve
uyarc gelmedi dediniz diye, size
aka anlatacak peygamberimiz geldi.
phesiz O, size mjdeci ve uyarc
olarak
gelmitir.
Allah
her
eye
kadirdir.
Nkteler:
- Hz. Mesih ile Hz. Muhammed (s.a.a)
arasndaki zaman mddeti ve fetret dnemi
600 yl srmtr.
Peygamberin
gnderilmedii
dnemlerde
de
yeryz
Allahn
hccetinden
bo
kalmamtr.Peygamberlerin vasileri srekli
var olmutur. Hz. Alinin (a.s) tabiriyle:
Asla yeryz, kudreti olsun veya olmasn
Allahn hccetinden bo kalmaz. nk
Allahn yolu, kendisini taleb edenler iin
gizli kalmamaldr.1 O halde fetret gnleri
Nehcl- Belaa, 147. hikmet
60
insanlarn ba bo brakld anlamnda

deildir.
Mesajlar:
1- Peygamberlerin risaleti gizletilen veya
tahrif edilen ya da unutulan gevekleri
beyan etmektir. Size aka anlatacak
2- Ksa veya uzun sreli aralklar ve fetret
dnemleri ilahi pedegojik sistemde, faydal
programlardan biridir.1
3- Peygamberlerin biseti, insann yzne
her
trl
zr
ve
bahane
yzn
kapamaktadr. Bize mjdeci ve uyarc
gelmedi
4Peygamberlerin
tebli
metodu
mjdeleme ve uyarmadr.
5Hz.
Muhammedin
(s.a.a)
ilahi
risaletinde ekke dmeyin. Ders okumam
bir insan nasl gizletilmi gerekleri ve dini
tahrifleri apak bir ekilde ortaya koyabilir.
phesiz Allah hereye kadirdir.
6nsan
yol
seiminde
zgrdr.
Peygamberler sadece mjdelemekte ve
insanlar uyarmaktadr.
Tarihteki rnekleri ise unlardr: Musann kavminden ayrlmas,

Peygamberlerin itikafa girmesi, Peygambere vahyin kesilmesi,
Gaybeti sura ve Gaybet-i Kbra dnemleri
61
Nur Tefsiri

(20)

20. Msa, Kavmine: Ey kavmim!

Allahn
size
olan
nimetini
ann:
iinizden peygamberler karm ve sizi
hkmdar
yapmt,
dnyalarda
kimseye vermediini size vermiti.
Mesajlar:
1Nimetleri
hatrlamak,
ak
ile
balanma, kr ve ibadet ehli olma
sebebidir.
2- Nimetlerin en by nbvvet,
hkmet, kudret ve zgrlk nimetidir.
3nsanlar
davet
iin
duyduu
manevalesndan da istifade etmek gerekir.
Ey Kavmim!
4- nsanlar ie ve birliktelie davet
etmeden nce kendilerine ilahi ltuflar
zikrederek hazrlayn. (Bu ayette nimetler
zikredilmi, sonraki ayette ise nemli bir
emir beyan edilmitir)
5- Nimetler arasnda, zel nimetleri
hatrlayn.
Dnyalarda
kimseye
1
vermediini size vermiti.
Nil nehrinden karya gemek, Tur dann yerinden koparlmas,

Bldrcn eti ve kudret helvasnn indirilii, on iki pnarn
karlmas, srailoullarna zg nimetlerdendi.
62
6- Peygamberlerin grevlerinden biri de

insanlara ilahi nimetleri hatrlatmaktr.
Allahn size olan nimetini ann
7- Tarihten ibret alnz. Musann kavmi
zel ilahi ltuflara sahip olduktan ve
hkmete eritikten sonra da zillet ve
horlua dar oldu. Dnyalarda kimseye
vermediini

(21)

21. Ey kavmim! Allahn size yazd
kutsal yere girin, ardnza dnmeyin,
yoksa kaybedenler olarak dnersiniz
demiti.
Nkteler:
- Arz- Mukaddes, ya btn amat
(Suriye, rdn, Filistin...) blgesidir veya
maksat Beytl- Mukaddestir.
- Gerisin geriye dnmemek, ya hareket
halinde yoldan dnmemek, ya da ilahi emir
ve hkmlere geriye dn yapmamaktr.
Mesajlar:
1- nder ve halkn ilikisi, derin ve
duygusal olmaldr. Ey Kavmim!
63
Nur Tefsiri
2- Yeryznn heryeri ayn deildir. Baz

yerlerin kutsall daha oktur. Kutsal
yer
3- srailoullar, isyanc bir ruha sahip
olduundan, gerisin geriye dnmemeleri
emredilmitir. Ardnza dnmeyin
4- Allahn kullarna olan ltuflar
artldr. (Bu ayette kendilerine mukaddes
topraklarn
mukadder
klnd
beyan
edilmitir. Allahn size yazd Baka
bir ayette ise o blgeden krk yl mahrum
kaldklar beyan edilmitir. phesiz
oras onlara krk yl haram klnd)
5- rtidat ve dinden kan sonu
hsrandr.
6- Mukaddes topraklar ehil olmayan
kimselerin elinden almak gerekir. Kutsal
yere girin

(22
22. Ey Msa! Orada zorba bir kavim
vardr, onlar oradan kmadka biz
oraya girmeyeceiz, eer karlarsa, biz
de gireriz demilerdi.
Nkteler:
64
- Cabbar kelimesi cebr kknden

tremi olup bir eyi zor ve baskyla
dzeltmek
anlamndadr.
Ayrca
baz
yerlerde u iki anlamda da kullanlmtr:
1- Telafi etmek
2- Kahr ve galebe almak
Allah hakknda, her iki anlamda da
kullanlmtr. (Tefsir-i Numune)
- Cabbar ve zorba kavim sami
+rkndan olan Amalika kavmidir. Amalika
kavmi Arabistann kuzeyinde, Sina lnde
yayorlard. Msra saldrdlar ve orada
beyz yl boyunca hkmet kldlar.
(Dairetul- Mearif, Ferid Vecdi)
Mesajlar:
1- Bir yerde ehil olmayan kimselerin
varl salih insanlarn uzlete ekilmesinin
sebebi
olmamaldr,
dman
oradan
karmak gerekir ve onlar dar kncya
kadar sabretmek doru deildir.
2- Rahatna dknlk yasaklanmtr.
Hemen teebbse gemeli ve dman
dar karmak iin yardm istenmelidir.
3- Savata yenilgi ve gevemenin sebebi,
kendini kk grmek ve korkudur. Biz
oraya girmeyeceiz.1
1
Baka bir yerde okuduumuz zere bu kavim yle demiti: Biz

bugn Calut ile savama gcne sahip deiliz. (Bakara suresi,
247. ayet)
65
Nur Tefsiri

(23)

23. Korkanlar arasnda bulunan,
Allahn nimete erdirdii iki adam:
stlerine kapdan yryn, oradan
girerseniz phesiz galip gelirsiniz;
eer inanyorsanz Allaha gvenin
demilerdi.
Nkteler:
Tefsirlerde yle yer almtr: Ayette
geen iki adam, Yua b. Nun ve Kalib b.
Yufna adnda olup srailoullarnn on iki
bakanndan idiler. Bunlarn ad Tevratta,
Tesniye seferinde yer almtr. (Tefsir-i
Numune)
el- Mizan tefsirinde yle yer almtr:
Kuranda nimet kelimesi, tmel olarak
kullanldnda,
maksat,
velayet
ve
nbvvet nimetidir.)
Mesajlar:
1- Allahtan korkmak ilahi nimetlerin ve
ltuflarn
elde
edili
ortamn
salamaktadr.
Korkanlar
arasnda
66
bulunan, Allahn nimetine erdii iki

adam
2Allahtan
korkan
kimse
dier
glerden asla korkmaz. Korkanlar ...
stlerine kapdan yryn.
3- Sizden hareket Allahtan ise bereket ve
nusret. stleri kapdan yryn. Galip
gelirsiniz.
4- Saldr esnasnda savalara moral
vermek gerekir. Yryn... phesiz galip
gelirsiniz.
5- Tevekkl ihlas zere ve sadece Allaha
olmaldr. Allaha gvenin.
6- Hem cesaret ve saldr gerekir ve hem
de takva ve sorumluluk duygusu tamak.
Korkanlar... yryn.
8- Baarda temel ilke iki eydir: 1- man
ve tevekkl
2: Karar ve cesaret. Sadece maddi
imkanlar yeterli de*ildir.
9- Tevekkl aba ile birlikte olmaldr.
yryn... gvenin
10Dmana ihlas zere saldrmak
tevekkl ile birlikte olduu taktirde nihai
zaferi garantiler.
11- lahi korku ve takva insana olayla
hakknda apak ve doru bir tahlili gc
ve basiret verir.
Korkanlar...phesiz
galip gelirsiniz.
67
Nur Tefsiri
12- Tevekkl sadece szde deildir.

Aksine imandan kaynaklanan bir ruh
halidir. Eer inanyorsanz Allaha gvenin.
(24)

24. Ey Msa! Onlar orada olduka
biz asla oraya girmeyeceiz. Sen ve
Rabbin gidin savan, dorusu biz
burada oturacaz demilerdi.
Nkteler
Mekke ve Beytl Mukaddes n her ikisi
de mukaddes topraklardr. Ama Musa (a.s)
kavmine yle buyurdu: Oyara girin ve
dmanla savan. Onlar ise bahane
bularak Musann emrine isyan ettiler. Ama
Mslmanlar umre niyetiyle Peygamberle
birlikte Mekkeye yaklanca Peygamber
(s.a.A) engellemeseydi Mslmanlar ehre
saldracaklardr. Bu yolcukta Hudeybiye
bar gerekleti. Evet her iki toplulukta iki
mukaddes ehrin kapsna dayandlar ama
bu iki topluluktan biri korkak ve dieri ise
cesur ve yiit idiler.
Mesajlar
68
1- srail oullar edepsizlik bahanecilik

zaaf ve refah dknlnn en ak
rnekleriydiler.
nna (biz asla) ifadesiyle kendilerinin
stn olduunu iddia ediyorlard.
lem
yedhuleha
(oraya
girmeyeceiz.) ifadesi ise onlarn Allahn
emri (nceki ayette geen, (yrynz)
karsnda
ki
kstahlklarn
aa
vurmaktadr.
Ebeden (Ebedi olarak, asla) ifadesi ise
kstahlk hususundaki srar ve inatlarn
gstermektedir.
izheb (Git) ifadesinde ise Hz. Musaya
(a.s) hakaret duygusu iinde olduklar
gzlemlenmektedir.
Rabbuke (Senin Rabbin) ifadesinde ise
Allah- u Tealann zatna ibadet gze
arpmaktadr.
Kaidun (:Burada oturacaz) ifadesinde
ise onlarn izzeti deil refaha dkn
olduunu gzler nne sermektedir.
2Bizzat
toplumu
slah
etmeye
koyulacaklar
yerde
Allah
ve
dini
nderlerden
slah
beklentisi
iinde
bulunuyorlard. Savan, dorusu biz
burada oturacaz.
3- O topluluk zafer elde etmek iin
yerinde hareket etmeye dahi yanamyordu.
Burada
69
Nur Tefsiri
4- srail oullarn dmanla savata

gstermi olduklar geveklik o kadar
mehurdu ki Mslmanlar da (H. kinci
ylda Bedir sava balamadan nce ve H. 6.
ylda
kafirlerin
engel
olduklar
ve
Hudeybiye barnn gerekletii Mekkeye
giri esnasnda yle diyorlard: Biz srail
oullar
gibi
(dorusu
biz
burada
oturacaz) demiyoruz. Biz srekli senin
yannda savaa hazrz.
(25)

25. Msa: Rabbim! Ben ancak
kendime ve kardeime malikim; artk
bizimle bu yoldan km milletin
arasn ayr dedi.
Nkteler
- Hz. Musann duas srail oullarnn
harekete gemesinden midini kestikten
sonrayd.
- Aralarnn ayrlmasn istemek ilahi
kahr
ateinin
Musann
dostlarn
yakmamas
ve
dmanlarn
cezasn
grmesi iindi. Veya Hz. Musa (a.s) lmle
kendilerinin
ve dmanlarnn
arasn
ayrlmasn istiyordu.
70
- Hz. Musann neden sadece kendisini ve

kardeini zikrettii ve Musa ile birlikte olup
insanlarn ehire girmeye davet eden o iki
takva
sahibini
anmad
hususunda
mfessirlerin eitli grleri vardr. Bu
cmleden:
Tefsir-i Merag de
yle yer almtr:
Musa o iki kiinin inancnda sabit kalaca
hususunda gven duymuyordu.
El Mizan tefsirinde ise yle yer almtr:
Musa yardm ve ikayet makamnda
olduu iin kendisini kimsesiz ve taraftarsz
takdim etmek istiyordu.
Etyebul Beyan tefsirinde ise yle yer
almtr: O iki ahs o inat
halkn
kendilerini talayaca tehdidiyle kar
kaya kalnca Musa yle buyurdu:
Allahm benim hibir gcm yoktur hatta o
iki kii dahi tehlikeyle kar karyadr.
Mesajlar
1- Peygamberlerin tebli hususunda ki
metodu zorlama esasna dayal deildi.
Ben anacak kendime malikim.
2- Allaha ikayette bulunmak ve beddua
etmek insanlarn itaatinden midini kestii
zamanda yaplmaldr.
3- Peygamberlere itaatten yz evirmek
fsk ve gnahtr.
71
Nur Tefsiri

(26)

26. Allah: Oras onlara krk yl
haram
klnd;
yeryznde
akn
akn dolaacaklar. Sen, yoldan km
kavim iin tasalanma dedi.
Nkteler
- Yetiune (akn akn dolaacaklar)
kelimesi tih (kknden tremi olup
aknlk anlamndadr. Ama zamanla tih
srail oullarnn akn akn gezip
dolat krk yl boyunca maddi ve manevi
nimetlerden
mahrum
iinde
dolap
durduu ve yeryznn bereketlerinden
mahrum kald Sina lne denmitir.
- srail Oullarnn doru yoldan kmas,
ilahi gazap ve kahr ve Tih lnde aknlk
iinde
dolamalar
Tevratta
Saylar
Seferinin drdnc sz konusu edilmitir.
- mam Bakrdan nakledilen bir rivayet
esasnca krk yllk aknlktan ve Musa ile
Harunu kaybettikten sonra yine askeri bir
saldryla blgeye girdiler. Dolaysyla
onlarn bu refah ve rahatlk dknl
sadece
aknla
dmelerine
ve
mahrumiyetlerine sebep olmutur.
72
- mam Bakr (a.s) yle buyurmutur:

srail oullarnn bir benzeri Mslmanlar
iin de ortaya kacaktr.
Mesajlar
1- Zaaf ve zillet iine girmenin cezas
emre isyan edip savatan kamann karl
mahrumiyetler ve aknca dolamalardr.
Oras onlara haram klnd.
2- aknlk iinde dolamak fasklar iin
bir tr azaptr. Nur ve furkan sahibi olmak
ise takva sahipleri iin bir tr hediyedir.
3Yerinde
oturanlar
ve
sava
cephesinden kaanlar baz imkanlardan ve
ayrcalklardan mahrum kalmaldr. Oras
onlara haram klnd.
4- Krk says bir semboldr ve ilahi kahr
ve ltf hususunda kullanlmaktadr.
5- Bazen yeni bir nesil yetitirmek eski
neslin ortadan kalkmasyla mmkndr.
Krk yl1
6- Peygamberler insanlara acmakta ve
onlar iin tasalanmaktadr. Tasalanma.
7- Fasklar iin tasalanmayn. Sulu
insan cezalandrmak fert ve toplumun
1
Musann deperini bilmeyen Firavun dzenine aldanm kimseler

dnyadan gitmeli ve yepyeni bir nesil zgr bir atmosfer iinde
l hayatnn sorunlar iinde yetimelidir ki ehirdeki hayatn ve
semavi nderlerin glgesinde ayaamann deerini bilsinler. Bir
hadiste yer ald zere onalr tih lnden dnyadan gittielr ve
onalrn ocuklar mukaddes topraklara girdiler.
73
Nur Tefsiri
esenlii iin faydal olan ac bir ila gibidir.

Tasalanma.

(27)

27. Onlara, Ademin iki olunun
kssasn doru olarak anlat: ikisi birer
kurban sunmular, birininki kabul
edilmi, dierininki edilmemiti. Kabul
edilmeyen,
And
olsun
seni
ldreceim deyince, kardei: Allah
ancak saknanlarn takdimesini kabul
eder demiti.
Nkteler
- Doru olarak anlatmak ve tilavet
etmekten maksat belki de bu macerann
Tevratta tahrif edildiine, hurafelerle i ie
girdiine ve Kuranda olan eyin ise hak
olduuna iarettir.
- slami rivayetlerde ve Tevratta Tekvin
Seferi drdnc blmde yle yer almt:
Habil hayvanclkla urayordu. En iyi
koyununu kurban iin getirdi. Kabil ise
tarmla urayordu ve ekininin en kt
rnn kurbanlk iin seti. Kuran da bu
konuda yle buyurmaktadr: stediiniz
74
eylerden infakta bulunmadka asla

iyilie ulaamazsnz.
Mesajlar
1- Tarihi incelemek ibret almak iin
olmaldr. Anlat.
2Tarihin
nemli
olaylar
dile
getirilmelidir. Kssasn.
3- Tarihi efsaneden ayrt etmek gerekir.
Doru olarak.
4- Asl nemli olan yaknlamaktr kurban
sunmak deil. Kurban ne olursa olsun
farketmez. Birer kurban.
5- Amellerin kabul edilip edilmemesinde
hedefler ruh yaplar ve hasletlerin etkisi
byktr.
6- Kskanln snr insann kardeini
ldrmesine dek varmaktadr. Andolsun
seni ldreceim.
7- Amellerin kabul edili ls takvadr.
ben ve sen deil. phesiz Allah ancak
saknanlarn takdimesini kabul eder.
8- Katliam ve kan dkmenin tarihi insann
yaratl tarihine denktir. Ademin iki
olunun kssas
9- Kabul edip etmemekteki farkllk
hikmet
esasna
dayaldr.
Ayrcalk
gzetmeye deil. Saknanlarn
75
Nur Tefsiri
10- Katil olan ahsa bile mantkl bir

cevap vermek gerekir. Allah ancak
saknanlarn takdimesini kabul eder.
11- Kendini yetitirmek ve takva elde
etmek her iten daha nceliklidir. Allah
ancak sakmnanlarn takdimesini kabul
eder.

(28)

28. Beni ldrmek zere elini bana
uzatrsan, ben seni ldrmek iin sana
elimi uzatmam, nk ben, lemlerin
Rabbi olan Allahtan korkarm.
Mesajlar
Haset insan karsnda yava konuunuz
ve haset ateini sz yumuakl ile
sndrnz. Beni ldrmek istemek
zere elini bana uzatrsan.
2- Ktlkten sakndrmann yollarndan
biri de gnahkar insana kendisine saldrda
bulunmayacan
hususunda
gven
vermendir. Sana elimi uzatmam.
3- Habil onu ldrmeyi kastetmemiti.
Ama bu kendisini savunmad anlamnda
76
deildir. (nk ldrmek hususuunda

teslim olmak takva ile uygun deildir.)
4- Bir deer ifade eden ey Allah korkusu
esasnca
ldrmemektir;
acizlik
veya
kabiliyetsizlik sebebebiyle deil. nk
ben Allahtan korkarm.
5- Takva ve allahtan korkam en hassas
durumklarda birl gnahtan ve saldrdan
alkoyucu
bir
etkendir.
nk
ben
Allahtan korkarm.

( 29)

(30)

29. Ben, hem benim hem de kendi
gnahn yklenip cehennemliklerden
olman isterim, zulmedenlerin cezas
budur.
30.
Bunun
zerine,
kardeini
ldrmekte nefsine uydu ve onu
ldrerek, zarara urayanlardan oldu.
Nkteler
Habil
bakasnn
gnah
ykn
yklenmek
istemiyordu.
Bu
yzden
kardeini ldrmeye ve kan dkmeye
yeltenmedi. Ayrca kendi gnah ykn de
77
Nur Tefsiri
katilinin omuzuna ykledi. Bir hadiste yer

ald zere imam Bakr (a.s) yle
buyurmutur: Her kim bilerek bir mmini
ldrrse Allah btn gnahlarn katilinin
hesabna yazar ve ldrlen kimseyi btn
gnahlardan tertemiz klar. Nitekim Allahu Tealada yle buyurmutur: Hem benim
hem de kendi
gnahn yklenip
cehennemliklerden olmanm isterim.
(Tefsir- u Nurus Sakaleyn)
Elbette ayetin manas gnahlarmz
yklenmesi iin zaliminin zulm karsnda
susmak anlamnda deildir.
Mesajlar
1- ldrlen insann gnahlar katile
intikal eder. Benim gnahm yklenip
2- Ahirete iman yeryzndeki insanlarn
ilk inanlarnn bir paras olmutur.
Cehennemliklerden
3- Ktlkten sakndrma metotlarndan
biri de zalime kendi zlmlerinin cezasnn
yansra mazlumlarn gnah ykn de
yklendiini hatrlatmak ve daha fazla azap
greceini bildirmektir.
4- nsann nefsi eer bir defada insann
rakibi olmasa da yava yava vesvese telkin
ve ssleme ile insan kendine boyun edirir
teslim alr ve gnaha srkler. Nefsine
uydu.
78
5nsann
temiz
ftrat
insan
ldrmekten uzaktr ama nefis buy ii
kendisine ssler ve insan cinayet ilemeye
sevkeder. Nefsine uydu.
6Yeryznde
insann
ilk
lm
ahadetle balamtr. ve onu ldrerek
7- Katil hem kendisine zarar vermekte ve
hem ldrlen insana ve hem ldrlen
insann ailesine ve hem de topluma zarar
vermektedir.
Katil kendi iinden vicdan azabna maruz
kalmakta ve hem de dardan insanlarn
intikamna maruz kalmaktadr. Hem ksas
ve adalete dar olmakta ve hem de
mutluluk yz grmemektedir. Zarara
urayanlardan oldu
8- Hak ve batl arasndaki sava tarih
boyunca var olmutur.

(31)

31. Allah, kardeinin lsn nasl
gmeceini gstermek zere, ona yeri
eeleyen bir karga gnderdi. Bana
yazklar olsun! Kardeimin lsn
rtmek iin bu karga kadar olmaktan
79
Nur Tefsiri
aciz
kaldm
dedi
yananlardan oldu.
de
ettiine
Nkteler:
- Byk gnaha bulaan kabil, yrtc
hayvanlarn ldrlm cesedin yanna
tn grnce onu bir miktar
omuzlarnda tad, sonra bir faydasnn
olmadn grnce, yle akn bir ekilde
kala kald. Baka bir kargay gren bir
kargann iini grnce, kardeinin cesedini
gmmeyi rendi.
Mesajlar:
1- Bazen hayvanlar da ilahi bir grev
stlenmektedir
ve
kularn
hareketi,
Allahn
emri
ve
istedii
yolda
gereklemektedir.
Allah
bir
karga
gnderdi
2- Her hareketten bir ders karmak
mmkndr. Beerin bir ok bilgileri,
hayvanlardan ilham yoluyla elde edilmitir.
3- Allah bazen gururlu kimseleri, kk
hayvanlarla aalamaktadr ki hdhd
(avu kuu) ve kargann da insana
eitebileceini anlatsn ve bylece insann
gurura kaplmasna engel olunsun.
4- nsan srekli olarak renmenin peice
kouturmaktadr. Hatta hayvanlardan bile
bir eyler renmektedir. Dolaysyla asl
80
nemli olan ey, her kimden ve her nereden

olursa olsun renmektir.
5- ly yer yzne gmmek gerekir. (bir
ienin iine koymak, mumylamak, yakmak)
doru deildir.
6- Tarih boyunca tecrbe renmenin ok
uzun bir gemii vardr.
7- Pimanlk ftratlarn hakk taleb
etmenin
gstergesidir.
Ettiine
yananlardan oldu

(32)

32. Bunun iin srailoullarna yle
yazdk: Kim bir kimseyi bir kimseye
veya yeryznde bozgunculua karlk
olmadan ldrrse, btn insanlar
ldrm gibi olur. Kim de onu
diriltirse (lmden kurtarrsa) btn
insanlar diriltmi gibi olur. And olsun
ki, onlara belgelerle peygamberlerimiz
geldi, sonra buna ramen, onlarn ou
yeryznde taknlk edenler oldu.
81
Nur Tefsiri
Mesajlar:
1- Tarihi olaylar bazen ilahi emirlerin
k sebebi olmutur. Bunun iin
2- Tarih boyunca insanlar ve kaderleri
biribiriyle balantl olmutur. Bunun iin
srailoullarna yle yazdk
3- Btn insanlarn can hangi soy ve
blgeden olursa olsun saygndr. Bir
kimseyi
4- nsanlar ldrmek sadece iki hususta
caizdir:
a- )Katili ksas etmek iin
b- )Bir fesad ortadan kaldrmak iin
5- nsanlarn ortak bir gerei veya tek
bir ruhu vardr. Bir bedenin organlar
gibidirler.
Dolaysyla
onlardan
birini
ldrmek,
tmn
ldrmek
gibidir.
Btn insanlar ldrm gibi olur.
6- Rivayetler esasnca insanlar doru bir
yola hidayet etmek bir tr ihya ve
diriltmektir.1 nsanlar saptrmak ise bir tr
cinayettir.
7- Amellerin deer ls, hedefler ve
niyetler ile ilgilidir. Tecavz maksadyla
birini ldrmek, bir toplumu ldrmek
gibidir. Ama ksas olarak birini ldrmek,
toplumun hayatdr.
1
Enfal suresi, 34. ayette de Peygamberlerin davetinin ihya zellii

hakknda yle okumaktayz. Sizi ihya edici eylere davet eder.
82
8- Bir insann lm ve hayat bazen bir

toplumun lm ve hayatnda etkilidir ve
bazen de ferdi cinayetler, toplu cinayetlere
ortam salamaktadr.
9- Eer yer yzndeki btn insanlar
ldrmek nemli ise, bir insan ldrmek
ise ayn lde tehlikelidir.
10- Her insanda byk bir toplum ve yeni
bir nesil yaratma kabiliyeti vardr. Bu
yzden bir ferdi yok etmek, bazen bir nesli
yok etmek ve ldrmektir.
11- Gnahsz birini ldren kimsenin
azab, btn insanlar ehit eden insann
azab gibidir. Bir insan kurtarmann sevab
ise btn insanlar kurtarma sevab gibidir.
12- Diri bir toplumun nianesi darda
kalanlara yardm ulatrmak ve canlar
kurtarmaktr. Kim de onu diriltirse,
btn insanlar diriltmi gibi olur
13- ntihar ve dk yapmak da intihar ve
krtaj yapmann rneklerinden biridir ve
haramdr.
14- Bir insann haklarna tecavz etmek,
toplumun
gvenliine
tecavz
etmek
gibidir.
Btn
insanlar
ldrm
gibidir.
15- Yeryznde fesat karan veya
insanlarn canna deer vermeyen kimsenin
kan da deersizdir. Kim bir kimseyi bir
83
Nur Tefsiri
kimseye
veya
yer
yznde
bozgunculua karlk olmadan
16- leri insanlarn canlarn kurtarmak
olan kimseler, rnein doktorlar, bakclar,
itfaiyeciler, kurtarma ekipleri, eczaclar...
kendi deerlerini ve yaptklar iin nemini
bilmelidirler. Btn insanlar diriltmi
gibi olur
17- nsan zgrdr, peygamberler geldii
halde yine de aykr bir yola koyulabilirler.
Sonra buna ramen
18nsanlarn
iman
etmemesine
zlmeyin. Tarih boyunca hikaye hep byle
olmutur. Onlarn ou yeryznde
taknlk edenler oldu.

1

(33)

33.
Allah
savaanlarn
bozgunculua
ve
peygamberiyle
ve
yeryznde
uraanlarn
cezas
El ve ayaklarn kesilmesi, hrsz hakknda uygulanan miktardadr.

Yani ellerin parmaklar kesilmelidir, ayette geen apraz olarak
kesilmesi ise, srayla sa elin parmaklar ise sol ayak, veya sol el
ile sa ayak kesilmelidir.
84
ldrlmek veya aslmak yahut apraz

olarak el ve ayaklar kesilmek ya da
yerlerinden srlmektir. Bu onlara
dnyada bir rezilliktir. Onlara ahirette
byk azb vardr.
Nkteler:
- Bu ayetin nzul sebebi hakknda yle
rivayet edilmitir: Mriklerden bir grup
Medineye gelerek Mslman oldular. Hasta
olduklar
iin
Peygamber-i
Ekremin
emriyle, suyu ve havas gzel olan Medine
dndaki bir blgeye gittiler ve orada zekat
develerinin stnden faydalanmalarna izin
verildi.
Onlar
salna
kavuunca,
Mslman obanlar yakalayarak, el ve
ayaklarn kestiler, gzlerini kr ettiler ve
develeri yamaladlar. Bylece slamdan da
geri dndler. Allah Resul (s.a.a) onlarn
emredilmesini ve obanlara yaptklar
eylerin kendilerine de yaplmasn emretti.
Bunun zerine yukardaki ayet nazil oldu.
- Ayette yer alan cezalar, Hakkullahtr
(Allahn
hakkdr)
balanmas
ve
deitirilmesi mmkn deildir.1
El- Mizan tefsirinde yle yer almtr: Drt cezadan birini

semek, mslmanlarn imamnn tercihine baldr. Eer
ldrlenin velileri, affetse bile bu drt cezadan biri mutlaka
uygulanmaldr. +
85
Nur Tefsiri
Mesajlar:
1- Toplumu islah etmek iin hem t
gerekir ve hem de irad gereklidir ve hem
de kl ve hem de devrimci kesin tavr.
(nceki ayet) Katile kltrel bir uyar ve
mesaj niteliindeydi. Burada ise isyankar ve
fasit insann cezas beyan edilmitir.
2- Allahn yaratklaryla savamak, Allah
ile savamaktr ve insanlara kar duran
kimse adeta Allaha kar durmutur.
3- Toplumun gvenliini bozanlar iin
birka tr ceza taktir edilmitir. dam,
srgn, el ve ayaklarn kesilmesi ve dar
aacna aslmas
4- Cezalandrma da adaletle birlikte
olmaldr. Zira bozuk insanlarn bozukluklar
ve zellikleri farkldr. Cezalar da eit
deildir. Eer bozukluk ok kt boyutlarda
olursa, cezas lmdr. Eer yzeysel
olursa,
cezas
srgndr.
Bu
konu,
rivayetlerden de aka anlalmaktadr.
rnein
cinayetin
cezas
imandr.
Korkutmann cezas idamdr. Korkutmann
cezas srgndr. Hrszln cezas, el ve
ayaklarn kesilmesidir. Silahl soygunun
cezas, el ve ayaklarn kesilmesi ve dar
aacna aslmaktr. (Tefsir-i Safi)
5- Srekli zulmedenler kimseler iin ok
iddetli bir azap vardr; tesadfen zulme
86
den kimseler iin deil. Savaanlarn...

uraanlarn
6- Hkmlerin ve ilahi hadlerin icras,
islami bir hkmet ve sistem sayesinde
mmkndr. Dolaysyla din siyasetten ayr
deildir.
7- Dzen ve hkmetin grevi, ehirlerde
kylerde,
caddelerde
...
toplumun
gvenliini korumaktr.
8- slami devleti ortadan kaldrmay
amaalayan ve ilahi bir sistemle savaan,
Allah Resulnn velayetinin muhalifleri,
yerle bir edilmelidir.
9- Mslmanlarn imamna veya islami
hkmete kar isyan edenler, Allah ile
savaanlar hkmndedir.
10- mam Rza (a.s) yle buyurmutur:
Fasit insann srgn mddeti bir yldr ve
srgn edildii yer, insanlara bildirilmelidir
ki bu srgn olan kimseyle ilikiler kesilsin.
11- Kuran ayeti esasnca, faiz yiyen
kimse de Allah
ile
savaan kimse
hkmndedir. nk toplumun gvenliini
bozmaktadr. Rivayetlerde ise Mslmanlar
aalamak ve onlara hakaret etmek de
Allah ile savamak saylmtr. Her kim
benim bir dostuma ihanet ederse,
phesiz bana kar sava ilan etmitir
87
Nur Tefsiri

)

(34
34. Ancak, onlar yakalamanzdan
nce tvbe edenler bunun dndadr.
Biliniz ki Allah, balar ve merhamet
eder.
Nkteler:
- syankar ve fasit insann tvbesi sadece
tehdit ve korkutma cezasn ortadan
kaldrr, cinayet ve hrszln cezas deil.
Yani tvbenin Allahn haklar hususunda
etkisi vardr, insanlarn hakklar hususunda
deil.
nk
insanlarn
hakk
hak
sahiplerinin rzayetine baldr. syanc
insann, hesab ile katil ve hrsz insann
hkm ayrdr. (Tefsir-i Numune)
Mesajlar:
1- Tevbe kaps herkesin yzne aktr.
2Sadece
sulu
yakalanmad,
mahkemeye dmedii bilinli bir ekilde,
zgr iradesiyle ve zorlama olmakszn
yapt tvbe bir deer ifade eder. (Dier
gnahlar hususunda da tvbe lm
ncesine kadar faydaldr. Nisa suresi, 18.
ayet)
88
Ayrca bilmemiz gerekir ki cezalarn

ortadan
kalkmasnda,
tvbe
edildii
hususunda kesin bir ilim gereklidir. Yani ya
sulu insann ahlakndan, davranlarndan
ve szlerinde deiiklik grmeli veya adil
insanlar tanklk etmelidir.
3- lahi cezalarn fert ve bireyin terbiye
ve islah edilmesi boyutu vardr. ntikam
boyutu deil. Bu yzden gnahkar insann
tvbesi etkilidir.
(35)

35. Ey iman edenler! Allahtan
saknn, Ona ulamaya yol arayn,
yolunda cihat edin ki kurtulasnz.
Mesajlar:
1- Mutluluk ve kurtuluun yolu, iman,
takva, cihat ve efaattir. Ki kurtulasnz
2- Kurtulua ermek iin hem gnah terk
etmek gerekir, hem de itaat etmek.
Allahtan...arayn.
3- Hayrl ilerin tm, mutluluun
aralar ve ortamlardr. O halde gnahlarla
bu ortamlar ortadan kaldrmamaya dikkat
etmeliyiz. Umulur ki kurtulasnz
89
Nur Tefsiri
4- Ehl-i Beyt (a.s) salam ip ve Allaha

yaknlama vesilesidirler.1
( 36)

2

(37)

36. Dorusu, yeryznde olan btn
eyler ve onlarn bir kat daha kfirlerin
olsa da, kyamet gnnn azabndan
kurtulmak iin fidye verseler kabul
edilmez. Onlara elem verici azb vardr.
37.
Ateten
kmak
isterler,
kamazlar. Onlara srekli azb vardr.
Masumlardan (a.s) nakledilen rivayetlerde, ayette geen vesile

kelimesi, imam diye mana edilmitir. Tukerribu bil- mam Yani
imama yaklanz (Tefsir-i Safi) ve rivayetlerde de yle yer
almtr. Onlar ehl-i beyt salam bir kulp ve Allaha doru bir
vesilesidirler. (Safi)
Tevessl konusu Ehl- i Snnetin bir ok kitaplarnda da (rnein,
bn-i Hacerin Sevaik, Beyhakinin Snen ve Dareminin Sahih
kitaplarnda) bir ok ilgili rivayet nakledilmitir. Hakeza cefaulvefa, c. 3, s. 1371e mracaat ediniz.
Ayrca Nisa suresi, 64, Yusuf suresi, 97 ve Tevbe suresi, 114.
ayetler de tevessl konusunun senedi konumundadr.
2
Hac suresi, 22. ayette de okuduumuz gibi, onlar cehennemden
kmak ve yznden kurtulmak istediklerinde, yeniden cehenneme
dndrlrler. +
90
Mesajlar:
Maln sadece dnyada bir faydas vardr,
ahirette servetin hibir etkinlii yoktur.
Kabul edilmez
2- lahi adalet sisteminde cehennemden
kurtulu iin fidye kabul edilmez. Kabul
edilmez
3- Kafir kesinlikle cehennemliktir ve
hibir ekilde balanmayacaktr.
4- Saadet sebebi insann iinde gizlidir.
(man, takva ve cihat) dnda deil (mal ve
servet)
5- Kafirlerin daimi azab, ne fidyeyle
ortadan kalkar ve ne de zaman amna
urar. kamazlar
6- Kafirler iin btn kurtulu kaplar
kapaldr. lahi rahmetten hibir nasipleri
yoktur. Zira ilahi rahmet takva ehline
mahsustur. Nitekim Araf suresi, 157. ayette
yle buyurulmutur: + Kafirler iin
efaat de sz konusu deildir. Zira efaat de
Allahn
kendisinden
honut
olduu
kimseler iin geerlidir. Nitekim, Taha
suresi, 109. ayette yle yer almtr: +
Kafirler iin lm de sz konusu deildir.
Onlar srekli diri olarak atetedirler ve
lm istekleri de kabul edilmez. Nitekim
Zuhruf
suresi,
77.
ayette
yle
buyurulmutur: +
91
Nur Tefsiri
7- Dnyada btn bu delil ve burhana

ramen irk ve cehalet karanlndan dar
kmayanlar ahirette de cehennemden
dar kmayacaklardr. Onlara elem
verici azap vardr.

(38)

38. Erkek hrsz ve kadn hrszn,
yaptklarndan tr Allah tarafndan
ibret verici bir ceza olarak, ellerini
kesin. Allah Gldr, hikmet sahibidir.
Nkteler:
- Burada nce hrsz erkein ve ardndan
hrsz kadnn (sark ve sarka) ad
sikredilmitir. Ama zinakar insann hkm
beyan edildii Nur suresi, 2. ayette ise nce
zinakar kadnn, daha sonra zinakar erkein
ad zikredilmitir. (Zaniye ve zani) Bu belki
de hrszlkta erkein rolnn daha ok
olduu ve zina da ise kadnn rolnn daha
etkili olduu sebebiyledir.
- Merhum Seyyid Murtaza AlemlHdaya bundan bin yl nce yle sordular:
Neden beyz miskal altn diyeti olan el,
bir miskalin drtte biri alnd sebebiyle
kesilmektedir? Aleml- Hda yle cevap
92
vermitir: Emanet elin deerini ykseltir,

hyanet ise elin deerini azaltr.
- Nihayetler esasnca elin kesilme miktar
drt parmaktr. Ba parmak ile elin ayas
kesilmemelidir. Hrszn elinin kesilmesine
sebep olan ald mal miktar da en
azndan bir dinarn drtte biri (bir miskal
altnn drtte biri) olmaldr. Bu mal
korunmu bir mekanda olmaldr. Kervan
saray hamam mescid ve genel mekanlarda
deil. Hkm icra edildikten sonra mal
sahibine geri verilmelidir. Hrsz da elin
kesilmesi kanunundan haberdar olmaldr.
Aksi taktirde eli kesilmez. Hakeza eer
hrsz insan kendi ortann maln alar
veya ktlk yllarnda mecburiyetten tr
bir yiyecek maddesi alacak olursa eli
kesilmez. Hakeza babann ocuunun
maln, klenin sahibinin maln, bula
ermeyen kimse, deli ve mal alma hakkna
sahip olduunu sanan kimsenin yapt
hrszlk elinin kesilmesine sebep olmaz.
Elbette elin kesilmedii bu tr hususlarda
da baka cezalar sz konusudur.
- Bir hadiste slam Peygamberi en kt
hrszln namaz hrszl olduunu beyan
etmi ve bu hrszln ruk ve secdeleri
eksik yerine getirmek olduunu sylemitir.
(Tefsir-i Kurtubi)
93
Nur Tefsiri
Baz bykler ise yle buyurmulardr:

Neden bir grup Mslman hamd suresini
tilavet edince bismilalhirrahmanirrahim
cmlesini almaktadr.
- Elin kesilmesi birinci aama iindir.
kinci defa sol ayak inci kemiinin altndan
kesilir. nc defa ebedi hapsedilir ve
drdnc defa idam edilir. (Tefsir- u Safi,
Mecmeul Beyan)
Mesajlar ve Yan Nkteler
1- Hrsz engelleyen en byk etken
byk ve ar cezadr. Ellerini kesin.
2- slamn cezay kanunlarnda cismi
darbenin yansra haysiyet darbesi de sz
konusudur ve bu insan daha ok
sakndrcdr.
(Halkn
gzleri
nnde
krbalanmak ve elinin kesilmesi...)
3- slamn cezay kanunlarnda sulu
insann
cezalandrlmasnn
yansra
bakalarnn da ibret almas sz konusudur.
(Hadlerin uygulanmasnda insanlarn hazr
bulunmas.)
ayrca insan birinin elinin
kesildiini grnce hrszln iddetli bir
cezas olduunu grr ve ak bir ekilde
kendine gelir.
4- lahi hadleri icra etmede duygularn
tesiri altnda kalmamak gerekir. Kesin.
5- Dnyann ceza sistemi sadece hapse ve
mali cezalara dayaldr. Dolaysyla da
94
hrszlkla mcadelede aciz kalmaktadr.

Verilen tm cezalar hrszln rakamlarn
aza indirmemitir.
6- Elin kesilmesi bizzat sulu kimse iin
de srekli bir uyarc ve yeniden hataya
dme hususunda
bir
alkoyucu
bir
etkendir.
7- Hrszlk el ve ayakla gerekletii iin
ilk aamada el ikinci aamada ayak
kesilmelidir ki hrszlk tekrarlanmamasn.
8- Elin kesilmesi iin gerekli artlarn
tm olumad taktirde dier uyumlu
cezalar uygulanr.
9- Hrszlk amac mal elde etmek ve
servet
toplamaktr
ve
geleceini
garantilemektir.
Ellerin
kesilmesi
bu
amalar gevetmektedir. Ama hapis ve
krba bu etkiye sahip deildir.
10- Hrsz insan elinin kesilmesinin
yansra ald maln da kefilidir.
11- ahsi mlkiyet ve toplumsal gvenlik
o
kadar
nemlidir
ki
bu
sebeple
mslmann eli bile kesilmektedir.
12- Bu hkmlerin icras bir hkmetin
kudretin sistemin ve tekilatn varln
gerektirir. O halde islamn hkmet ve
siyaset dinidir.
13- Fakirlik hrszl caiz klmaz ve ona
bahane tekil etmez. /(slam el kesmeden
nce almann gerei ve nemini belirtmi
95
Nur Tefsiri
fakirlerin geiminin beytl malden yakn

akrabalardan
karzul
haseneden
ve
yardmlama yoluyla temin edilmesini
nemle ifade etmitir. (F- Zilalil Kuran)
14- lAhi cezalar birer intikam deildir.
Aksi taktirde insan alkoyucudur. (Ayette
geen
nekalen
kelimesi
dizgin
anlamnda olup alkoyma vesilesidir.)
15- Rivayetleri buyurduu zere sa el
kesilmektedir ki sol el tuvalette temizlik iin
baki kalsn. Bu da saln nemi
sebebiyledir. (Tefsir-i Safi ve Mecmeul
Beyan)
16- Kudretini uygulamaya geirmek bri
hesap ve hikmet zere olmaldr. Allah
gldr hikmet sahibidir.

(39)

39. Ettii zulmden sonra tvbe edip
dzelen kimse, bilsin ki Allah onun
tevbesini kabul eder. Allah phesiz
Balayandr, merhametli olandr.
Nkteler
slamda cezalar irat terbiye ve davetin
yansra yer almtr. nceki ayette hrsz
insann cezas beyan edilmitir. Burada ise
96
tvbeye, gafur olan Allahn dergahna

dnmeye ve insann kendi ktlklerini
slah etmeye bir davet mahiyetindedir. Bu
da Allahn ltfn kullarna yeniden
dnmesine sebep olmaktadr.
Mesajlar
1- Hata eden insan iin srekli dn ve
slah yolu aktr. Tvbe edip
2- Tvbe sadece batni bir pimanlktan
ibaret deildir. Aksine gemi bozukluklar
da
telafi
etmekle
birlikte
olmaldr.
Dzelen.
3- Eer insan tvbe eder ve dnerse Allah
da kesilmi olan ltuflarn kendisine geri
evirir. Allah onun tvbesini kabule
der.
4- Eer hrsz kimse yakalanmadan ve
mahkemeye dmeden nce tvbe eder ve
ald mal geri verirse hem dnyada
balanr ve hem de ahirette. Ama
yakalandktan sonra had icra edilir ve
tvbenin
rol
sadece
kyamet
iin
geerlidir.
5- Hrsz kimse hem kendine hem de
topluma zulmetmekte kendi ruhunu ve
toplumdaki gvenlii inemektedir.
6- Sulu insanlar srekli olarak mmkn
olan her dille Allah yoluna davet etmek ve
mitli klmak gerekir. Tvbesini kabul
97
Nur Tefsiri
eder..balayandr,
olandr.1
merhametli
(40)

40.
Gklerin
ve
yerin
hkmranlnn
Allahn
olduunu
bilmiyor musun? Dilediine azb eder,
dilediini balar. Allah her eye
kadirdir.
Mesajlar
1- Allahn kulun tvbesine ihtiyac
yoktur. nk btn varlk alemi onundur.
Gkler ve yerler onun mlkdr.
Gklerin ve yerin hkmranlnn
Allahn olduunu bil miyor musunuz?
2- Hrszlar ve sulular bilmelidir ki hibir
ka yollar yoktur ve
mutlaka Allaha
dnmeleri gerekri. Gkler ve yerler onun
mlkdr.
3- nsan srekli olarak korku ve mit
arasndaki bir halet zere olmaldr.
Dilediine azap eder ve dilediini
balar.
1
Bir hadistede yle yer almtr: Bir hrszn eli kesildi

peygamberi ekreme yle sordu: Acaba benim iin tvbe yolu
ak mdr? peygamebr (s.a.a) evet! Sen bugn annenden
doduun gibi oldun. (EL Mizan Tefsiri)
98

)(41

41.
Kalpleri
inanmamken,
azlaryla,
inandk
diyenler,
Yahdilerden yalana kulak verenler ve
baka bir topluluk hesabna casusluk
edenlerden
kfre
koanlar
seni
zmesin.
Szleri
asl
yerlerinden
deitirirler de, Byle bir (fetva) size
verilirse
aln,
verilmezse
kann
derler.
Allahn
fitneye
dmesini
diledii kimse iin Allaha kar senin
elinden bir ey gelmez. te onlar
Allahn, kalplerini artmak istemedii
kimselerdir. Dnyada rezillik onlaradr.
Onlara ahirette de byk azb vardr.
99
Nur Tefsiri
Mesajlar
1- Peygamberler sapk insanlara kar
merhametlidir
ve
tasalanrlar.
Seni
zmesin.
2- Bakalarn kfre d Peygamberin
(s.a.a) hal ve karar zerinde hibir etkisi
olmamaldr. Seni zmesin.
3- man kalbi bir kabullenitir. Dille
izharda bulunmak deil. Azlaryla...
kalpleri
4- Mnafklar ve Yahudiler bir arada tek
bir
hedefi
takip
etmektedirler.
Yahudilerden
5- Dinlemek nemli deildir, dinleme
sebebi nemlidir. Yalana kulak verirler
6- Kafirlerin mslmanlarn arasnda
casuslar ve nfuz etme etkenleri vardr.
Dini tebliciler kendini dinleyen herksin
gzel niyet tadn sanmamaldr. baka
bir
topluluk
hesabna
casusluk
edenler.
7- Tahrif Yahudilerin kltrel hyanetidir.
Szleri asl yerlerinden deitirirler.
8- Biz gereklere ve Allahn emirlerine
teslim olmalyz. Dini gerekleri kendi
isteklerimiz
uyarnca
kabul
etmeye
1
kalkmamalyz. Aln ...kann
1
Bazlar kendi istediklerine uyan taklit mercilerine alimlere

mahkemelere ve kanunlara bavurmaktadr. Ayet ite insa bundan
100
9- Gnah insan hidayet liyakatinden

mahrum brakr. Allahn fitneye dmesini
diledii kimse...
10- Resulullahn (s.a.a) bile inat ve
hevesine dkn banazlar iin hibir etkisi
yoktur. senin elinden bir ey gelmez.
11- Kat ve inat kalp hakkn ltuflarn
elde etmekten mahrumdur.
12- Dmanlar kfr ve nifaka doru
koutururlar o halde mslmanlar neden
hak yolda gevek davranrlar. kfre
koanlar.
13- Casuslarn yalana kulak vermesi
kfre koulunun nianesidir.
14- Takvadan uzak raportrlk de
tehlikeli mesleklerden biridir. Yalana
kulak verenler... szleri asl yerlerinden
deitirirler
15- Mnafklar hem dnyada sefalet
iindedirler (yalana kulak vermek casusluk
tahrif ve menfaate dayal din talepleri) ve
hem de kyamette kendilerini byk bir
azap beklemektedir. Onlara ahirette de
byk azap vardr.

sakndrmaktadr.
101
Nur Tefsiri

)

(42
42. Onlar yalana kulak verirler,
haram yerler. Eer sana gelirlerse
aralarnda hkmet, yahut onlardan yz
evir; yz evirirsen sana bir zarar
veremezler.
Eer
hkmedersen
aralarnda adaletle hkm ver. Allah
adil olanlar sever.
Nkteler
- Evli olduklar halde zina eden baz
yahudiler talanma cezasndan kurtulma
midiyle ki yahudi dininde de bu hkm
vard- 1 hakemlik iin Peygamberin yanna
geldiler. Onlar, slamn da zina eden
kimsenin
talanmasna
hkmettiini
bilmiyorlard. Sonunda slamn da ayn
hkm verdiini grnce onu kabul etmeye
yanamadlar.
- Suht kelimesi rivayetler esasnca bir
ii
yapmak
iin
verilen
rvet
ve
hediyelerdir. suhtun lugat anlam ise
helak olmak veya insann helak olmasna
sebep olan ey demektir.
Mesajlar:
1
Tevrat, Tesniye seferi, 23. blmde zina hkm beyan edilmitir.
102
1Yahudi
alimleri
rvet
yiyen
kimselerdi. Haram yerler Sradan halk
ise yalana kulak verenlerdi. Yalana kulak
verirler Bu ayette de semmaun (kulak
verenler) kelimesinin tekrar edilmesi belki
de bu metodun yava yava onlarn hasleti
haline geldiine iaret iindir.
2- Mslmanlarn kitap ehliyle birlikte
yaamas yle bir konumdayd ki onlar
hkm iin slam Peygamberinin yanna
geliyorlard.
3- Peygamberler baz meselelerde Allah
tarafndan bir takm zgrlklere sahip
idiler ve salah grdkleri ekilde amel
ediyor, vahyi beklemiyorlard. Hkmet...
yz evir
4- Adalet her zaman iin ve kimden
olursa olsun bir deer ifade etmektedir.
Aralarnda adaletle hkm ver.
5- Eer hakim veya slami devlet, islami
olmayan lkeler arasnda hakemlik veya
araclk iin seilecek olursa, adalet, cesaret
ve akla tmyle riayet etmelidir.
Aralarnda hkm ver
6- Yarg ve hkm ilerinde, rk,
blgesel, toplumsal grupsal yobazlk, ahsi
temayller ve tehditlerin etkisi olmamaldr.
Adaletle
103
Nur Tefsiri
7- Eer maslahat hakemlikten yz

evirmede grrseniz o halde yz evirin ve
korkmayn.

(43)

43. Allahn hkmnn bulunduu

Tevrat yanlarnda iken, ne yzle seni
hakem tayin ediyorlar da sonra bundan
yz eviriyorlar? te onlar iman etmi
deillerdir.
Mesajlar:
1- Tevratn tm tahrif olmamtr.
Allahn hkmnn bulunduu Tevrat
2- Yahudiler iin nemli olan ey refah ve
cezalarn indirimidir; kanuna iman etmek ve
grevini yerine getirmek deil. (bu sebeple
Tevrat kanunu bulunduu halde daha dk
bir ceza yolunu bulmak iin senin yanna
geliyorlar.
3- Keke ehli kitap en azndan kendi
kitaplarnda yer alan hkmlere bal
olsalard. Tevrat yanlarnda iken
4- mann alameti, kanun karsnda
teslim olmaktr. te onlar iman etmi
deillerdir
104
(44)

44. Dorusu biz yol gsterici olarak
Tevrat indirdik. Kendisini Allaha
teslim etmi peygamberler, Yahdi
olanlara onunla ve Rabbe kul olanlar,
bilginler de Allahn Kitabndan elde
mahfuz kalanla hkmederlerdi. Tevrata
ahittiler.
O
halde
insanlardan
korkmayn, benden korkun, ayetlerimi
az bir deerle deitirmeyin; Allahn
indirdii ile hkmetmeyenler, ite onlar
kfirlerdir.
Nkteler:
- Rebbani, etan (susayan) gibi
rebban kkndendir ve terbiye edici
anlamna gelmektedir. Bazlarna gre
Rebbani, alemlerin rabbna balanan,
bundan bakasyla nsiyet kuramayan, ilim
ve ameliyle ilahi renge brnen ve
105
Nur Tefsiri
insanlarn
terbiyesini
stlenen
kimse
demektir.
Hibr
iyi
eser
anlamndadr.
Toplumdaki alimler de iyi etkinin kk
olduundan, kendilerine Hibr ve ehbar
denilmektedir.1
Mesajlar:
1- Tahrif edildiini itiraf etmekle birlikte
semavi kitabn asln da vmek gerekir.
2- Her ne kadar Tevrat Musaya (a.s)
nazil olmusa da btn Peygamberler ve
kendisinden sonraki btn peygamberler ve
alimler Tevrat hkmnce amel etmekle
grevli idiler.
3- Eer Peygamberler teslim olmularsa,
o halde biz neden Allahn hkmne teslim
olmayalm.
Allaha
teslim
etmi
Peygamberlerin
kendi
kendilerine
bir
hkmleri yoktur. Onlar Allahn hkmne
teslim olmulardr.
4- slam herkesin dinidir. srailoullarnn
Peygamberleri de teslim olmulardr
cmlesiyle nitelendirilmitir; yahudilik veya
hristiyanlk ile deil.
1
Hz. Aliden (a.s) yle buyurduu nakledilmitir: Ben bu

mmetin rabbanisiyim (Tefsir-i Merai) Hakeza mam Sadk (a.s)
da yle buyurmutur: Rebbaniyyun Ehl-i Beyt imamlardr
(Tefsir-i Safi) bn-i Abbasa da Hibrul- Ummet (mmetin alimi)
lakab verilmitir.
106
5- Her mmetin alimleri halk arasnda

ilahi
hkmleri
icra
etmek
ile
sorumludurlar ve velayet-i fakihin kkleri
her dinde bulunmaktadr. Peygamberler de
onunla hkmederlerdi.
6- Derece sralamasna riayet etmek
gerekir:
Peygamberler,
rabbaniler
(imamlar), ahbar ve hibregan (din adamlar)
7Peygamberler,
Tevratn
tmn
biliyorlard.
Ama
alimler
ve
ahbar
kendilerine
smarlanan
miktarndan
haberdar idiler. Bilginler de Allahn
kitabndan elde mahfuz kalanla
8- Hakim ve daveti kimseler dini
meselelerden haberdar olmaldrlar ve
bildikleri
miktarnca
mdahale
de
bulunmaktadrlar. Allahn kitabndan
mahfuz kalanla hkmederlerdi, Tevrata
ahittirler.
9- Alimler hkmlerin icras husunda tam
bir kontrol mekanizmasna sahip olmal ve
mektebi tmyle koruma altna almaldr.
Tevrata ahittiler
10- Allah alimlerden ve kadlardan, iki sz
almtr:
a- nsanlarn korkusundan dolay Allahn
hkmlerini deitirmeyecek ve az bir mal
tamahyla
b- Az bir mal tamahyla gizleme ve
srme hatasna dar olmamaldrlar.
107
Nur Tefsiri
11- Yarg hususunda srme kfrdr.1

12- Yarg ilerinde aklk, cesaret ve
kesinlik
gerekir
ve
sylentilerin
ve
tehditlerin etkisinde kalmamak lazm gelir.
nsanlardan korkmayn
13- Allah iin hesab aan kimse
bakalarnn
hesabn
kapatr.
nsanlardan korkmayn ve benden
korkun
14- Tahrif, susmak, gizlemek, Allahn
emrine aykr hkm vermek, her ne kadar
btn dnyay elde etmek pahasna da olsa
bir hsrandr. Zira btn dnya az bir
metadan ibarettir. Az bir deer
15- Semavi kanunlara sahip olmakla dou
ve
bat
kanunlarnn
peice
gitmek
kfrdr.
Allahn
indirdii
ile
hkmetmeyenler
16- Kalbi inkar, ameli istikfar ve Allahn
hkmlerini kastl olarak deitirmek
kfrdr.
17- Tautlar karsnda gizlemek ve sessiz
kalmak, kapitalistler karsnda dinini
satmak ve halk aldatmak, alimleri tehdit
eden
tehlikelerdendir.
Deitirmeyin...nsanlardan
korkmayn
1
Nitekim Allah Resulde (s.a.a) yle buyurmutur: Her kim iki

dirhem miktarnca da olsa haksz yere hkmedecek olursa, bu
ayetinin son cmlesine mazhar olacaktr. (Tefsir-i Safi)
108
(45)

45. Orada onlara cana can, gze gz,
buruna burun, kulaa kulak, die dile
ve yaralara karlkl deme yazdk.
Kim hakkndan vazgeerse bu, onun
gnahlarna
kefaret
olur.
Allahn
zalimlerdir.
Nkteler:
- Beden, gz, kulak, di ve dier her
hangi bir organa zarar vermenin ksas
vardr ve aynyla mukabelede bulunmay
gerektirir. Ayette zikredilen organlar birer
rnek olsun diyedir, yoksa herhangi bir
organa zarar vermenin mutlaka bir ksas
vardr. (Etyebul- Beyan)
Mesajlar:
1- Hangi soy ve kabileden olursa olsun,
zengin ve fakir tm insanlar kanun
109
Nur Tefsiri
karsnda
eittir.
Hikimsenin
kan
1
dierinden daha deerli deildir.
2- Ksas, nceki tm dinlerde de var
olmutur.2 slam ve dier dinler, benzeri bir
takm adil hkmlere de sahiptir.
3- Sadaka, sadece mali bir infaktan ibaret
deildir. Sulu insan balamak ve
affetmek de bir tr sadakadr. Kim
hakkndan vaz geerse
4- Sizin affetmeniz, ilahi ba da
beraberinde getirmektedir. Bu onun
gnahlarna kefaret olur Belki de
maksat udur ki, sizin balamanz, sulu
insann gnahna da kefaret olur ve o
kyamet gn sizin affnz sebebiyle azaba
dar olmaz. (el- Mizan)
5- Ceza ile ilgili meselelerle birlikte
ahlaki meseleler de sz konusudur. (Ksas,
af)
6- Tevratta diyet yoktur. Ya ksas veya
balama sz konusudur. Ama slamda
diyet meselesi sz konusu edilmitir. (Tefsiri Kurtubi)
7- Mali ceza ve hapis, tek bana suu
engelleyici bir etken olamaz.
Elbette kadn ve erkek, kle ve zgr, mslman ve kafir arasnda

ksas hkmnde, fkh kitaplarnda beyan edilen bir takm
farkllklar da vardr.
2
Tevrat, k seferi, 21., 23. ve 26. blmler
110
8- Eer Allahn hkmleri uygulanmazsa,

insanlk mazlum hale der. Allahn
zalimlerdir
9- Gz ve kulan zikredilmesi, rnek
olmas asndandr. Yoksa bedendeki her
organn zarar grmesinin bir ksas vardr.
(Etyebul- Beyan)
(46
46. Onlarn izi zerine arkalarndan
Meryem olu say, ondan nce gelmi
bulunan
Tevrat
dorulayarak
gnderdik.
Ona,
yol
gsterici,
aydnlatc olan ve nnde bulunan
Tevrat dorulayan ncili saknanlara
t ve yol gsterici olarak verdik.
Nkteler:
- Hem Kuran takva sahiplerini hidayet
edicidir (Bakara suresi, 1. ayet) hem de
ncil, takva sahipleri iin bir hidayet ve
ttr.
111
Nur Tefsiri
- Belki de ayetin manas udur ki

srailoullarnn Peygamberlerinden sonra,
say
gnderdik
ve
onun
ahsi
hususiyetleri, Tevratta onun hakknda yer
alan nianelerle uyum iindedir. O halde sa
ve nianeler, birbirini tasdik etmektedir.
Mesajlar:
1- Peygamberler ve Peygamberlerin
kitaplar, hepsi bir tek kaynaktan ve bir tek
hedef iin nazil olmulardr ve birbirlerini
tasdik etmektedirler. Dorulayarak1
2- Tevrat, ncil ve Kuran, her de
birer nur saylmtr.2
3- nsanlarn hak olan inancna sayg
gsteriniz. nnde bulunan Tevrat
dorulayan3
4- Her ne kadar Peygamberler ve semavi
kitaplar, btn insanlarn hidayeti iin
gelmise de sadece takva ve saknma ehli
olan kimseler, bu nur vesilesiyle hidayete
eriirler.
Matta ncilinde, 5. bab, 17. ayette yle yer almtr: Benim

Tevrat veya Peygamberlerin sahifelerini batl etmek iin
geldiimi sanmayn, ben onlar tamamlamak iin geldim.
2
Bu surenin 15. ayetinde, Kuran nurdur buyurulmutur. 44.
ayette ise Tevrat nurdur buyurulmutur. Bu ayette de ncil
nurdur diye buyurmutur.
3
Kuranda, 17 defa semavi kitaplarn tasdik edilmesi meselesi sz
konusu edilmitir.
112
(47)

47. ncil sahipleri Allahn onda
indirdikleri ile hkmetsinler. Allahn
fsk olanlardr.
Nkteler:
- Bu ayet slam Peygamberinin (s.a.a)
geliinden nce, Hz. sann (a.s) dinine
tevecch etmek ile ilgilidir. Aksi taktirde,
slam geldikten sonra, slam ile amel etmek,
herkesin ilk grevidir.
- lahi kanunlar esasnca hkmetmeyen
kimseler hakknda birbiri ardnda u birka
ayette, zalimler, fasklar ve kafirler tabiri
kullanlmtr ve bu konunun nemini
gstermektedir. Zira bu kimseler, Allahn
kanunlarn ayaklar altna alma asndan
kafirdirler,
sorumluluklarn
snrndan
ktklar asndan da fasktrlar ve
hakknda hkm verilenlere zulmettikleri
iin de zalimdirler.
Yahudilere hitap eden 44 ve 45. ayet,
onlar zalim ve kafir klmaktadr. nk
onlar
kanunu
deitirmi
ve
tahrif
etmilerdir. Dini az bir paha karsnda
satm
ve
Allahtan
korkma
yerine
113
Nur Tefsiri
insanlardan korkuya kaplmlardr. te

onlar kafir olanlardr ve ayn zamanda
toplumdaki
fertlerin
haklarna
da
zulmetmilerdir.
te
onlar
zalim
olanlardr
47. ayette ise Hristiyanlar hakknda
sadece ncil esasnca hkmetmedikleri sz
konusu edilmitir. Ne ksas hakknda sessiz
kallar ve dini az bir pahaya satlar (Bu
yzden de onlar fasktrlar ve dinden
kmtrlar)
(48)

48. Kuran, nce gelen Kitab tasdik
ederek ve ona ahit olarak gerekle
sana indirdik. Allahn indirdii ile
aralarnda hkmet; gerek olan sana
gelmi bulunduuna gre, onlarn
heveslerine uyma! Her biriniz iin bir
yol ve bir yntem kldk; eer Allah
114
dileseydi sizi bir tek mmet yapard,

fakat bu, verdikleriyle sizi denemesi
iindir; o halde iyiliklere kouun,
hepinizin dn Allahadr. O, ayrla
dtnz eyleri size bildirir.
Nkteler:
- ire kelimesi suya varan yol,
minhac ise apak yol anlamndadr. bn-i
Abbas yle demitir: ire, Kuranda yer
alan hkmler, minhac ise Peygamber-i
Ekremin (s.a.a) snnetinde yer alan
hkmlerdir. (Mfredat-i Raib)
Mesajlar:
1- Kuran semavi kitaplarn temel
ilkelerinin,
tan,
koruyucusu
ve
tamamlaycsdr. ve ona ahit olarak
(Kuran, btn ilk ve orta renim
kitaplarnn stnde bulunan niversite
kitaplar gibi btn semavi kitaplarn
zerindedir)
2- Kitap ehli arasnda da Kuran esasnca
hkm vermek mmkndr. Allahn
indirdii ile aralarnda hkmet
3nderleri
tehdit
eden
tehlike,
insanlarn arzularna uymak ve hakk
grmezlikten
gelmektir.
Onlarn
heveslerine uyma
115
Nur Tefsiri
4- ncil ve Tevrat kitabnn semavi kitap

olduunu tasdik etmek, onlarn srekli
olarak baki kald anlamnda deildir.
5- Din birdir ama eriatlar muhteliftir.
Tpk kendisine eitli giri yollar bulunan
bir deniz gibidir.
6- mtihan aralarndan biri de dinlerde
olan farkllklardr. Bu vesileyle kimin iman
edecei, kimin ise kfr ve banazla
decei aa kmaktadr.
7- Olumsuz ekimeler yerine hayrl
ilerde yarnz. yiliklere kouun
8- +++
9Kyamette
rezil
olmadan
nce
ihtilaflarnz
halletlmeye
aln.
O
ayrla dtnz eyleri size bildiri
10- Frsatlar kaybetmeden nce, hayrl
ilere kouun.
11- Ahirete iman, ihtilaflarn ortadan
kalk sebebidir. O ayrla dtnz
eyleri sizlere bildirir.

(49)

116
49. O halde, Allahn indirdii Kitab

ile aralarnda hkmet, Allahn sana
indirdii Kurann bir ksmndan seni
vaaz geirmelerinden sakn, heveslerine
uyma; eer yz evirirlerse bil ki, Allah
bir ksm gnahlar yznden onlar
cezalandrmak istiyor. nsanlarn ou
gerekten fsktrlar.
Nkteler:
denmitir: Bir grup yahudi alimleri Allah
Resulnn (s.a.a) yanna gelerek yle
dediler: Eer falan mesele hakknda,
bizimle dierleri arasnda bir ihtilaf knca,
bizim lehimize hkmedecek olursan sana
iman ederiz ve bizim ardmzdan, btn
yahudiler de iman eder. Bunun zerine bu
ayet nazil oldu.
Kurtubi yle diyor: Bu ayette geen
fitneden (yeftuneke) maksat Allahn yolunu
kapamak ve engel olmaktr.
Mesajlar:
1nemli
ve
hayati
meselelerde
mesajlarn tekrar edilmesi bir zarurettir.
(Bu ve nceki ayette, Allahn indirdii
kitap
ile
aralarnda
hkmet
ve
insanlarn heveslerine uyma cmlesi
tekrar edilmitir.
117
Nur Tefsiri
2- Hedef vesileyi tevil ve tevcih edemez.

(Bir grup mslman olacak diye haksz
hkm
verme
metoduna
ba
vurulmamaldr.
Nzul
sebebine
tevecchen)
3- lahi uyarlar, Peygamblerin ismet ve
korunma sebebidir. Onlardan sakn.
4- Allah Resul (s.a.a) bile kafirlerin
kltrel komplolarndan saknmas ve
korkmas
gerekiyorsa,
bu
konuda
bakalarnn hkm ok aktr.
5- Dmanlarn kltrel nfuz ve
szmasna
dikkat
ediniz.
Seni
vaz
geirmelerinden sakn
6- Bu kadar sert uyarlar (Uyma, sakn,
vaz geirmesin) slam Peygamberinin
sadakat ve akln gstermektedir ve bu
ayetlerin Allah tarafndan nazil olduunun
en ak delilidir. Aksi taktirde insan
kendisine bu kadar sert bir ekilde hitapta
bulunmaz.
7- Gnah, k sebebi ve ilahi azaba,
dar
olma
nedenidir.
Bir
ksm
gnahlar
yznden
onlar
cezalandrmak
8- Muhalifler de baz ilahi emirleri
beenirler, dier bazlar hakknda tahrif
korkusu vardr. Sana indirdii Kurann
bir ksmndan
118
9- Dmanlarn kt niyetlerinin kk,

kendi fsk ve gnahlarndadr. Yoksa, sende
ve dininde bir eksiklik yoktur ve sakn
tasalanma. Eer yz evirirlerse bil ki
10- Btn insanlarn hidayete ermesini
bekleme. nsanlarn ou gerekten
fasktrlar

(50)

50. Cahiliye devri hkmn m
istiyorlar? Yakinen bilen bir kavim iin
Allahtan daha iyi hkm veren kim
vardr?
Nkteler:
En iyi kanun, kanun sahibinin, aadaki
artlara sahip olarak kard kanundur:
1- Btn bir varlk aleminin ve insann
hali hazrda ve gelecekteki srlarndan
haberdar olmal
2- Hibir faydalanma hedefi gtmemeli
3- Kasten ve hata yoluyla srmesi
bulunmamal
4- Hibir kudretten korkmamal
5- Herkesin hayrn dilemelidir. Bu
artlarn tm Allah- u Tealada mevcuttur.
O halde Allahtan daha gzel hkm veren
kimdir.
119
Nur Tefsiri
Mesajlar:
1- lahi hkme sahip olduu halde beeri
kanunlarn peice gidenler cahiliyye yoluna
adm atm kimselerdir.
2- Allahn hkmne aykr olan her
beeri kanun cahili hkmdr. (nk bu
kanunlar heva ve hevesler, korkular,
tamahlar, cehaletler, hatalar ve hayaller
zere ortaya konmutur)
3- Cahiliyye zaman belli bir dneme zg
deildir. nsanlarn Allahtan ayrld her
zaman cahiliyye dnemidir.
4- Vicdanlarnza sorunuz. Allahtan
daha iyi hkm veren kim vardr
5- Yakin sahibi olan kimseler, Allahn
hkmnden baka bir hkmn peice
gitmezler. Dolaysyla beeri kanunlara gz
dikenler,
iman
ve
yakinlerinde
ek
etmelidirler. Yakinen bilen bir kavim
iin
(51)

51. Ey iman edenler! Yahdileri ve
Hristiyanlar
dost
olarak
benimsemeyin,
onlar
birbirlerinin
120
dostudurlar. Sizden kim onlara dost

olursa o da onlardandr. Allah zulmeden
kimseleri doru yola eritirmez.
Mesajlar:
1- D siyaset ve ilikilerde kafirlerin
mslmanlar zerinde sultas ve velayeti
yasaklanmtr.
Dost
olarak
benimsemeyin1 ster uzman, ister ibilir,
ister baml ve ister gezgin nvanyla olsun
her trl sulta yasaktr.
2- Dmandan uzak durmak, mann
artdr.
Ey
iman
edenler,
dost
edinmeyin
3- Kafirlerin velayetini ve sultasn kabul
eden devletler kafirlerden saylr. O da
onlardandr Herkes veya gruplar kurulan
dostluk, insan onlarn bir paras haline
getirir.
4- Kafirler sizin aleyhinize birleirler.
Onlar birbiirlerinin dostudur
5- Kafirlerin velayetini kabul etmeyin,
nk onlar sadece kendilerini dnrler.
Onlar birbirlerinin dostudurlar2
1
Yahudi ve Hristiyanlarn zikredilmesi rnek babndandr. Yoksa

hibir kafirin velayetini kabul etmemek gerekir.
2
Elbette Kurann dier ayetlerinden de anlald zere
kafirlerin et dndaki yiyeceklerinden istifade etmek veya onlarla
geici evlilik gerekletirmek, ticarette bulunmak ve bar iinde
yaamak caizdir. Bunlarn hibirisi de kafirlerin sultasn kabul
etmek anlamnda deildir.
121
Nur Tefsiri
6- Ne kafirleri kendinize veli edinin, ne

onlarn sultasn kabul edin ve ne de
kafirlerin velayetini kabul eden kimselerle
velayet ilikilerinde bulunun. O da
onlardandr
7- Kafirlerle velayet ilikisinde bulunmak,
Allah ile velayet ilikisini koparmak
anlamndadr. Allah zulmeden kimseleri
doru yola eritirmez.
8- Kafirlere dayanmak mslman topluma
ve slami dzene yaplan zulmdr.
Zulmeden kimseler

( 52

(53)

52. Kalplerinde hastalk olanlarn,
Bize
bir
felaket
gelmesinden
korkuyoruz diyerek onlarda kotuunu
grrsn. Olur ki Allah bir zafer verir
veya katndan bir emir getirir de
122
kalplerinde
gizlediklerine
ileri
yananlara dnerler.
53. man edenler, Sizinle berber
olduklarna btn gleriyle Allaha
yemin edenler bunlar mdr? derler.
Onlarn
amelleri
boa
gitmi
ve
kaybeden kimseler olmulardr.
Mesajlar:
1- man gevek olan hasta kalpli
kimseler, sratle kafir dmanlarla dostluk
ilikisini kurmaya kouurlar. Kalplerinde
hastalk olanlarn koutuunu
2- Hasta kalpli, iman zayf ve mnafk
kimseler kafirlerin bir parasdr. Onlarda
(koutuunu) diye buyurmutur, onlara
deil.
3Sperglerle
kurulan
zillet
ilikilerinin nedeni, iman zayfl ve
Allahtan
bakasndan
korkmaktr.
Korkuyoruz diyerek
4Mslmanlar,
slamn
zaferine,
yaylmasna ve mnafklarn ifa edileceine
mit balamaldrlar. Olur ki Allah bir
zafer verir.
5- Siyasi izzet, iktisadi kudret ve askeri
zafer,
tmyle
Allahtan
ve
Allahn
elindedir. Bir zafer verir veya katndan
bir emir getirir.
123
Nur Tefsiri
6- Kudretler ve hkmetler, elden ele

dolar. Dnerler
7- Gelecekten korku iinde olmak, kalp
hastalnn, iman ve tevekkl zayflnn
bir nianesidir.
8- Korkuyu bir bahane edinmek, gereki
olmayan
bir
yorumdur.
Korkuyoruz
diyerek Eer korku gerek olsayd, evvela
pimanlk duymazlard, ikinci olarak da
insanlardan korkuyoruz derlerdi.
9- Kafirlerle, velayet ilikilerine sahip
olmayn ki Allahn gaybi yardmlar, sizlere
doru aksn. Katndan bir emir
10- Nifakn sonu, amellerin boa kmas,
rezillik ve utantr. leri yananlara
11- Mnafklarn yalan yeminlerine
aldanmayn. Allaha yemin edenler

(54)

54. Ey iman edenler! Aranzda

dininden kim dnerse bilsin ki, Allah,
sevdii ve onlarn Onu sevdii, man
124
edenleri
kar
alak
gnll,
kfredenlere kar gl, Allah yolunda
cihat
eden,
yerenin
yermesinden
korkmayan bir kavim getirir. Bu,
Allahn dilediine verdii bol nimetidir.
Allah her eyi kaplar ve bilir.
Nkteler:
Bir rivayette yle yer almtr: Bu ayet
nazil olduunda, slam Peygamberi eliyle
Selman-i Farsinin omuzuna vurdu ve yle
buyurdu: Senin kavmin o ayetin en ak
rneidir. (Nurus- Sakaleyn Tefsiri)
nceki
ayetlerde,
kafirlerin
ve
mnafklarn sulta tehlikesi sz konusu
edilmiti.
Burada
ise
irtidattan
sz
edilmitir. Belki de bunun anlam, kafirler
ile kurulan iliki, dostlukj ve nifakn irtidatla
sonulanmasdr.
Mesajlar
1- Batni Sefaya sahip olan bir nder,
takipilerinin irtidat edecei ve dinden
dnecei
ihtimalini
de
vermelidir.
Aranzdan dininden kim dnerse.
2- Her mmin, kendi gzel akbetini
dnmelidir.
man
edenler...Kim
dnerse
125
Nur Tefsiri
3Kesin
bir
nderliin
gerei,
Takipilerin dn, yolumuza hibir zarar
veremez diye ilan etmesidir.
4- rtidat din ve Allah tanmamann ve
sevgi duymamann meyvesidir. Allah
sevdii ve onlarn Onu sevdii bir
kavim getirir.
5- Allah, kendi dostlarn getirir ve sizlere
hibir ihtiyac yoktur. O halde Allaha
minnet etmeyin. Allah bir kavim getirir
6- man ve cahili adet ve gelenekleri
krma yolunda dmanlarn knamasndan,
ayplamasndan
ve
kt
tebliinden
korkamamk
gerekir.
nsan,
iinde
bulunduu atmosferin, evrenin, halkn ve
ounluun
etkisinde
olmamaldr.
Yerenin yermesinden korkmayan
7Mslmann
davran,
dini
kardelerine yumuak, dman karsnda
ise sert olmaldr. iddet ve yumuakln
hibirisi, mutlak bir ilke deildir. (grenidir)
Alak gnll...Gl
8- Allahn fazl ve ihsan sadece mal ve
makam deildir. Allah sevgisi, Allah yolunda
cihat etmek ve dini hususunda uzlamazlk
da
Allahn
ltuf
ve
fazlnn
bir
gstergesidir.
126
9- Kul ve Allah arasndaki karlkl

dostluk, beerin kemalindendir. Allah
sevdii ve onlarn onu sevdii1

(55)

55. Sizin dostunuz ancak Allah,
Onun peygamberi ve namaz klan,
zekt veren ve rku eden mminlerdir.
Nkteler:
yer almtr: Bir fakir Allah Resulnn
(s.a.a) mescidine girdi ve insanlardan
yardm istedi. Hikimse ona bir ey
vermedi. Ali (a.s) namazla megul olduu
bir halde ona iarette bulundu. Rku
halinde yzn o fakire verdi ve bu ayet
onun bu ban taktir etmek zere nazil
oldu.
- Yukardaki bu olay, bn-i Abbas, Ammar,
Cabir b. Abdullah, Ebuzer, Enes b. Malik,
1
ii ve snni rivayetlerde yer ald zere slam peygamberi

Hayber savanda, nceki komutanlarn dman kalesini
fethetmekte baarsz kalmasndan sonra yle buyurmutur:
Allaha yemin olsun ki yarn bayra Allah ve Resulnn sevdii
ve onun da Allah ve Resuln sevdii ve zafer elde edecek birine
vereceim. (hkakul- Hak, c. 3, s. 200) ve ardndan bayra
Aliye (a.s) verdi.
127
Nur Tefsiri
Bilal
ve
bunun
gibi
on
sahabiden
nakledilmitir. ii ve snni alimleri bu nzul
sebebi hakknda gr birlii iindedirler.1
Ammar Yasir bu konuda yle diyor:
Namazda yzn infak ettikten ve bu
ayet nazil olduktan sonra, Allah Resul
(s.a.a) yle buyurdu: Ben kimin mevlas
isem, Ali de onun mevlasdr. (el- Mizan)
- slam Peygamberi (s.a.a) Gadir-i Humda
Hz. Alinin (a.s) makamn beyan etmek iin
bu ayeti tilavet buyurdu. (Safi) Bizzat Ali
(a.s) da kendi hakkaniyetini ispat etmek iin
defalarca bu ayeti okumutur. (el- Mizan)
Bu olaya tank olan Ebu Zer de MescidulHaramda insanlar iin bu olay olduu gibi
nakletmitir. (Mecmeul- Beyan)
- Veli kelimesi, dost ve yardmc
anlamnda deildir. nk dostluk ve
yardmc olma, btn insanlar ile ilgilidir,
sadece rku halinde infakta bulunan kimse
iin deil. Rivayetler esasnca, maksat Ali b.
Ebi Talibin (a.s) bizzat kendisidir ve man
edenler kelimesinin mutlak olarak oul
eklinde kullanlmas ve iman edenler
lafznn bir kii hakknda kullanlmas, onun
ehemmiyyetini
gstermektedir.
Tpk
mbahale
ayetinde
olduu
gibi.
Kendimizi ve kendinizi
1
El- Gadir, c. 2; hkakul- Hak, c. 2, s. 400; Kenzul- Ummal, c. 6,

s. 391
128
Mesajlar:
1- slam hem velayet dinidir ve hem de
beraat dinidir, hem ekicilii vardr, hem de
iticilii. nceki ayetler Yahudilerin ve
Hristiyanlarn veli olarak kabul edilmeleri
yasaklanmt.
Burada
ise
yle
buyurulmaktadr: Allah, Resul ve Aliyi
(a.s.) veli olarak benimseyin.
2- Allah, Resul ve Alinin (a.s) velayet
ruhu birdir. Veliniz aksi taktirde,
velileriniz diye buyururdu.
3- Genellikle namaz ve zekat yan yana sz
konusu edilmektedir. Ama bu ayette her
ikisi birbiriyle karm haldedir. Rku
halinde zekat vermek
4- Namaz ve zekat ehli olmayan
kimselerin, halk zerinde velayet ve
nderlik hakk yoktur.
5- Mahrum insanlara yardmc olmann
namazda bile sakncas yoktur. Fakir insan,
Mslmanlar topluluundan eli bo geri
dnmemelidir.
6- Allah iin insanlara tevecch etmek,
insann ihlasna bir zarar vermez. Rku
halinde zekat vermek
(Allah
olmakszn
halk
dnmek,
Marksizimdir. Halk olmakszn Allaha
ynelmek Ruhbanlk. Allah yolunda halka
tevecch etmek ise slamn metodudur.
129
Nur Tefsiri
7- Fakirlerin ahna kar ilgisiz davranan

kimse,
sizin
nder
ve
rehberiniz
olmamaldr.
8- nfak gibi czi iler namaz batl
etmez.
9- Kuran, hem mstahap sadakaya ve
hem de yze zekat tabirini kullanmtr.
Zekat verenler
10- Mslmanlar zerinde velayet hakk,
nce Allahn, sonra Peygamberin, sonra
mamn, sonra da veliyy-i fakihin hakkdr.
11- Allah Resulnden (s.a.a) sonra btn
dnya Mslmanlarnn nderi sadece
Alidir.
12- En iyi tantma metodu, birinin nitelik
ve
hususiyetlerinin
sylenmesi
ve
muhataplarnn bizzat bunun rneini
bulmalardr. (ayette Alinin - a.sad
anlmam, sadece nitelikleri ve fiilleri
zikredilmitir)

(56
56. Kim Allah, Peygamberini ve
man edenleri dost edinirse bilsin ki,
phesiz Allahtan yana olanlar stn
gelirler.
130
Nkteler:
- man edenler ifadesinin ak rnei
nceki ayette beyan edilmitir.
- Hizbullahn sfatlar mcadele Suresi
22. ayette beyan edilmitir.
- Allah Resul ve iman edenlerin velayetini
kabul etmeyi beyan eden bu ayetteki
Veliniz ifadesinden maksadn ynetici ve
hakim olduunu anlatmaktadr; dost ve
yardmc deil. nk hizbulalh tabiri ve
hizbullahn galip oluu gl bir dzene ve
hkmete iarettir.1
- Hizb kudretli ve gl bir grup
demektir. (Mucemul Vesit)
Mesajlar
1- Hizbulalh sadece Allahn velayetini
peygamberin nderliin ve Ehl-i Beytin
liderliini kabul eden kimselerdir.
2- Hem slam dnyay kaplayacaktr +
ve hem de dnyada nihai galibiyet iilerin
olacaktr.
Dost
edinirse..
stn
gelirler.
3- Zafer bir tekilat mdriyet kudret
vahdet ve cesaret olmakszn mmkn
olmad iin Hizbullah da hakimiyet ve
galebe iin bu sfatlara sahip olmaldr.
1
mam Sadkn yle buyurduu nakledilmitir: Alinin Gadir-i

Humda on iki bin ahidi vard ama yine de hakkn alamad. Oysa
ahidi olan her Mslman hakkn alabilir! Nurus Sakaleyn Tefsiri
131
Nur Tefsiri
5- slami stnlk bir tr mantkla i ie

bulunan kurtulu izzet ve mukavemettir;
sadece g ve ihtilal deil. Allahtan yana
olanlar stn gelirler. Ve Allahtan
yana olanlar kurtulua erenlerdir.
6- Allah galip olduu iin ve Allah
emrine galiptir.ona bal olanlar da
galiptir. Allahtan yana olanlar stn
gelirler.

)

(57
57. Ey iman edenler! Kendilerine
sizden nce kitab verilenlerden, dininizi
alaya
ve
elenceye
alanlar
ve
kfredenleri dost olarak benimsemeyin.
nanyorsanz Allahtan saknn.
Mesajlar
1- Allahn dinini ve mukaddesatn
kmsemek ve alaya almann cezas
ilikileri
kesmektir.
Dost
olarak
benimsemeyin.
2- Sini kmsemek kafirlerin iidir.
132
3- mann art dini gayrete sahip olmak

ve ehil olmayanlardan uzak durmaktr.
4- Kafirler ve dini alaya alanlarla ilikinizi
kesmekten
korkmaynz.
Eer
iman
sahibiyseniz Allahtan korkunuz.

(58)

58. Namaza ardnzda onu alay
ve elenceye alrlar. Bu, onlarn akl
etmeyen bir topluluk olmasndandr.
Mesajlar
1- Ezan alaya alan kimselerle iliki
kurmaktan ve dostluk iinde bulunmaktan
saknn.
2- Namaz dinin ehresi ve modelidir.
(nceki ayette dini alaya alma sz konusu
edilmi burada ise namaz alaya alanlar ve
kmseyenler ele alnmtr. Yani namaz
dinin simas ve ehresidir.
3- Namaz iin herkes iin toplansn diye
yksek sesle ezan okumak gerekir. Namaz
ak bir ekilde olmaldr. namaza
ardnzda
4*slami toplumda namaz iin armak
tebli etmek olmal ve insanlar rahatsz da
edilmemelidir.
133
Nur Tefsiri
5- Akll insanlarn metodu akll davran

biimidir. Akl sahibi olmayanlar alay
ederler. bu onlarn akl etmeyen bir
topluluk olmasndandr.

(59)
59. De ki, Ey kitab ehli! Allaha, bize
indirilene ve daha nce indirilene
inanmanzdan
ve ounuzun
fsk
olmasndan
tr
m
bizden
holanmyorsunuz?
mesajlar
Muhaliflere kar da gze bir ekilde
mcadele etmek gerekir. Yani duygusal
sorularla i ie olan deliller ortaya koymak
icap eder. olmasndan tr bizden
holanmyorsunuz.
2- Dmanlarn bize dmanlk etmesi
sadece
imanmz
sebebiyledir.
nanmamzdan tr m?
3- Tarih boyunca kitap ehli birze bir ok
zulmler yapmtr. tr m bizaden
holanmyorsunuz.?
4- Dmann basklar karsnda adalet
ve insaf zere olmalsnz ve herkesi eit ve
134
fask kabul etmemelisiniz. ounuzun

fask olmasndan
5- Hakk inkar etmek ve hak ehline
eziyette bulunmak fsktr. ounuzun
fasklar olmasndan

(60)

60. Allah katnda bundan daha kt
bir karln bulunduunu size haber
vereyim mi? De, Allah kime lnet ve
gazb ederse, kimlerden maymunlar,
domuzlar ve eytana kullar klarsa, ite
onlar yeri en kt ve doru yoldan en
ok sapm olanlardr.
Nkteler
Mslmanlarn din ve namazn alaya
alanlar ve Mslmanlara imanlar sebebiyle
eziyet edenler neden kendilerinin karanlk
ve utan dolu gemilerine bakmyorlar
oysa onlar ilahi kahr sebebiyle baka
ekillere sokulmular ve rsva olmulardr.
Geri peygamber zamannda Yahudiler
domuz ve maymun eklinde deillerdi. Ama
srail oullar kendilerine bir tek kavim bir
135
Nur Tefsiri
tek toplu hviyet sahibi bildikleri ve gemi

kvanlarn kendilerine isnat ettikleri iin
ncekilerin
rezaletlerini
beyan
etmek
onlarn da gururunu krmaktadr.
Mesajlar
Dmanlarn
kt
tebliinden
ve
yaralamasndan korkmaynz. nk onlarn
da rezalet dolu bir tarihi vardr.
2- Sayg gstermeyen kimsenin bir
saygnl yoktur.
3- Eer kitap ehli alaya alama ve eziyet
etme yoluna koyulurlarda bizde onlarn
kt gemilerini ihya ederiz. (Maymun ve
domuz olmak tauta tapmak)
4- Alaya almann kk (gurur ve kendini
stn grmek) dmann utan dolu
gemiini beyan etmekle kurutulmaldr.
5- Tauta itaat edenler yaratllar
deitirilenler ile ayn makamdadrlar.
6- hem eletirmek mantkl olmaldr ve
hem de temiz kalpli kimseler tarafnda
yaplmaldr. (nceki ayet mantksz oluu
bu ayet ise onlarn temiz kalpli olmadn
beyan etmektedir.)

(61)

136
61. Size geldiklerinde inandk

derler, oysa yannza kafir olarak girmi
ve yine kafir olarak kmlardr.
Gizlemekte olduklarn Allah daha iyi
bilir.
Mesajlar
1- nsanlarn iman izharnda bulunmas
sizleri aldatmasn.
2- Kfre k ve k kalbin katlnn
gstergesidir.
3- evre ve toplum insan bir eyi kalben
kabul etme zorunda brakmamaldr.
4- Allah dmanlarn gizlemesinden
haberdardr.
5Allah
insanlarn
iinde
olan
kendilerinden daha iyi bilir. Daha iyi
bilir.
6- Bazen islami bir toplumda baz
kimselerin dini toplantlara katlmas belli
bir niyetleri ve rte hazrlkl olduklar
esasnca deildir.

(62)

62.
Onlardan
dmanla
ve
ounun
haram
137
gnaha,
yemee
Nur Tefsiri
koutuklarn grrsn. Yaptklar ne

ktdr!
Nkteler
nceki ayette kafirlerin ruh haleti beyan
edilmiti burada ise onlarn ahlaki ve
toplumsam ve iktisadi bozukluklar beyan
edilmektedir.
Mesajlar
1- Sapk insanlar eletirmekte insafl
olmak gerekir. Onlardan ounun
2- slami toplumun ehresi hayrlarda
yarmaktr kfr ve nifak toplumun ehresi
ise
fesatta
yarmaktr.
Hayrlara
yarrlar,
gnaha
ve
dmanla
kouurlar.
3- Mnafklarn asl hedefi ve tavr,
ehvet
servet
ve
kudrettir.
Gnah,
dmanlk ve haram.
4- Gnahtan daha kts gnah aa
karmaktr. Grrsn.
5- Ahlaki bozukluk olan gnahtan,
toplumsal bozukluk olan dmanlktan ve
idari bozukluk olan rvet v,e haramdan
daha kts fesada alet etmektir yusariune
Kouurlar- kelimesi sreklilie delalet
etmektedir.
6- Gnaha bulamaktan daha kts
gnaha batmaktr. Gnahta
138

(63)

63. Rabbe kul olanlar ve bilginlerin
onlara gnah sz sylemeyi ve haram
yemeyi yasak etmeleri gerekmez miydi?
Yapmakta olduklar ne ktdr!
Nkteler
Hz. Ali (a.s) Nehcul Belaa, 192.
hutbenin
(Kasia)
sonlarnda
yle
buyurmutur: Allah nceki topluluklara
iyilii
emretmeyi
ve
ktlkten
sakndrmay
terkettikleri
iin
gazap
etmitir. Allah gnahkar halkada ve susan
alimlere lanet etsin.
Mesajlar
1- yilii emretmek ve ktlkten
sakndrmak
sorumluluu
ilk
etapta
alimlerin grevidir. Alimler sadece t
vermek
ve
dini
retmekle
grevli
deillerdir.
2- Alimlerin sessizlii ve lakayt kal
fesadn yaygnlamasna ortam hazrlar.
3- Alimlerin bir gc olmaldr ki t ve
davetin yansra fesada da engel olabilsin.
Yasak etmeleri
139
Nur Tefsiri
4- Eer ktlkten sakndrmak gnaha

engel olmazsa da en azndan hzn keser.
Kouturalar, yasak etmeleri
5Kitap
ehli
alimleri
en
kk
grevleriyle de amel etmediler. (nceki
ayette onlarn gnah dmanlk ve haram
yemek gnahlar beyan edildi. Burada ise
dmanlk kelimesi yer almamtr. Bu da
belki de kitap ehli alimlerinin dmanl
nleme gcne sahip olmasa da neden
gnah ve harama engel olmadklarna
iarettir. )
6- lmin gzellii izharnda, irkinlii ise
susma ve gizlemededir. Ne ktdr.
7- Fesat karsnda susan alim cinayet
,kar insandan daha ktdr. Zira usta ve i
bilir
olduu
halde
hibir
ey
1
yapmamaktadr.
nceki ayette ma kanu yamelun (Yaptklar) ifadesi yer almt

bu ayete ise Yesneun (yapmakta olduklar) yer almtr. Feyzi
Kaani bu konuda yle diyor: Sani kelimesi amil kelimesinden
ayr bir eydir. Sani tecrbe ve ustalkla iini bilen ve ii kendisi
iin bir haslet ve meleke haline dnen kimse demektir.
140

(64)

64. Yahdiler, Allahn eli skdr
dediler; dediklerinden tr elleri
balansn, lnet olsun. Hayr, Onun iki
eli de aktr, nasl dilerse infak eder.
And olsun ki, sana Rabbinden indirilen
szler onlarn ounun azgnln ve
kfrn artracaktr. Onlarn arasna
kyamete kadar srecek dmanlk ve
kin saldk. Sava ateini ne zaman
krkleseler
Allah
onu
sndrr.
Yeryznde
bozgunculua
koarlar.
Allah bozguncular sevmez.
Nkteler
- nceki ayette Yahudilerin aykr ve
uygunsuz szlerine iaret edilmi ve
alimlerin engel olmamalarna iaret etmiti.
Bu ayette ise ondan bir
rnek olarak
Yahudilerin yle dedii beyan edilmitir:
Allahn eli skdr. Biz artk eskiden sahip
olduumuz gibi bir kudret ve evket
veremez.
iann rivayetlerinde de yer ald zere
bu ayet Yahudilerin kaza ve kader
141
Nur Tefsiri
hakkndaki inancn beyan etmektedir.

nk Yahudiler yaratln balangcnda
Allahn elinin ak olduunu ama her eyi
yarattktan sonra ise Allahn elinin sk
olduuna inanyorlard.
Ayette geen el kelimesi kudret
anlamndadr. Arapada yed ve farsa da
dest
(el kelimesi kudret ve nfuzdan
kinayedir. rnein yle diyoruz: falan
kimsenin u blgede veya idarede eli vardr,
falan kimsenin eli kesildi, falan kimseye
elimiz ulamyor... rivayette de yer ald
zere Allahn velileri Allahn elidir. Yani
Allahn
insanlara
olan
ltfunun
vastalardr.
Mesajlar
1Kendi
liyakatsizliinizi
ve
ehliyetsizliinizi yorumlamaya almayn.
(nitekim eytan da kendi tekebbrn ilahi
aldatmaya isnat etmitir.) + Yahudiler de
salahiyetsizliklerini Allahn cimri olmasna
isnat etmitlerdir. Allahn eli skdr.
2- Dinde yanl anlay yasaktr. (Allame
Tabatabai yle demitir: Fakirlik alk ve
ktlk ortaya ktnda veya Allah bor
verme ayetleri nazil olduunda Yahudiler
yle diyordu: Bu ktlk ve karzul hasenede
karlksz dn verme ayeti Allahn elinin
sk olduunu nianesidir.)
142
3- Ceza amel ile uyumlu olmaldr.

Allahn eli skdr, Elleri balansn.
4- Bakalarnn gnahndan raz olmak o
gnaha ortak olmaktr. (Yahudilerden bazs
Allahn elinin sk olduunu sylemilerdir.
Ama dierleri de bundan raz olduklar iin
b8u sapk dnce tarz tmne isnat
edilmitir. Yahudiler dediler.
5- Cevab pheden daha gl bir
ekilde beyan etmek gerekir. (onlar Allahn
eli skdr dediler: Ayette ise yle diyor:
Hayr onun iki eli de aktr. Yani Allah
kudretin kemaline sahiptir: (Yedullah Allahn eli- yedah ki eli- )
6- Kuran da zahirinin aklla uyumad
herhangi bir kelime grdmzde bunun
sahih
bir
yorumunu
elde
etmeye
almalyz. (Allahn eli olduunu sylemek
Onun iki eli de aktr. Gibi. Oysa Allah
cisim deildir ki eli olsun. O halde el ilahi
kudretten kinayedir.
7- Kuran takva sahipleri iin nur ve
hidayet olduu gibi inat. kimseler iin de
tuyan ve kfr sebebidir. Artracaktr.
8- Tuyan ve kfrn cezas dmanlk ve
kindir. onlarn arasna dmanlk...
9- Yahudiler srekli olarak fitne yapmlar
ve yenilgiye uramlardr. Sava ateini
ne zaman krkleseler
143
Nur Tefsiri
10- Zahiren Yahudiler kyamete kadar da

varolacaktr. Kyamete kadar
11- Mslmanlar Allah Resulune itaat
izgisinde olduklar mddete Allah da
Yahudilerin
sava
ve
fitne
ateini
sndrmtr.
Ama
Mslmanlar
peygamberin yolunu ve ilahi nusreti bir
kenara ittii gnden beri Yahudilerin fitne
ateinde yanmaktadr.
12- Hem kin ve dmanlk salmak ilahi
bir cezadr.
Hem de sava ateini
sndrmek Allahtandr. Sald, sndrr.

(65)

65. ayet kitab ehli iman edip kar

gelmekten saknsalard, ktlklerini
rterdik ve onlar nimet cennetlerine
koyardk.
Mesajlar
1- Sert eletirilerin ardndan dn
yolunu da ak tutunuz. ayet kitap ehli
2- man edip islam kabul etmek nceki
sapklklar ve meseleleri tmyle yok
etmektedir. (bir hadiste yle buyurmutur:
(slam nceki eyleri yok eder.) rterdik.
144
3Takva
gnahlarn
keffaretidir.
Saknsalard rterdik.
4- Takvasz imann hibir faydas yoktur.
man
edip
kar
gelmekten
saknsalard.
5- lahi ltuflar elde etmek iin ilk nce
temiz
olmak
gerekir.
rterdik...
koyardk Allah balaman yansra ltf
ve ihsana da sahiptir koyardrk

(66)
66. Eer onlar Tevrat, ncili ve
Rablerinden
kendilerine
indirilen
Kurana gereince uygulasalard, her
ynden
nimete
ermi
olurlard.
lerinde orta yolu tutan bir zmre
vard, ounun iledikleri ise kt idi.
Nkteler
Eer dier semavi kitaplarn takipileri
de Kuran karsnda teslim olsalard,
Kuran karsndaki teslimiyetlerinin srail
oullar
rknn
Araplar
karsndaki
teslimiyeti
saymasayd,
peygamberlerin
temel retilerinin bir olduunu ve Tevrat
145
Nur Tefsiri
ve ncilden sonra nazil olan eye iman

etmenin nceki dinlerin batl olduu deil
bir st snfa geme snf olduunu
bilselerdi bu taktirde kyametteki uhrevi
nasiplerinin yansra bu dnyada da bir ok
nimetlere sahip olurlard.
- nceki ayette imann manevi ve uhrevi
saadetteki rol sz konusu edilmiti burada
ise imann dnyevi saadet ve iktisadi
refahtaki rol beyan edilmitir.
- nceki ayet Yahudilerin Allahn elinin
sk olduu hakkndaki inanlarn sz
konusu etmiti burada ise una iaret
edilmitir ki sizler semavi kitaplara ynelin
sonra Allahn elinin sk olup olmadna
hkmedin.
Eer
azametiniz
zillete
dnmse bu sizlerin kfr ve semavi
emirlere
srt
evirmeniz
sebebiyledir
Allahn cimrilii sebebiyle deildir.
Mesajlar
Btn Semavi kitaplar saygndr. Eer
Tevrat ve ncili uygulasalard.
2- Bakalarn slama davet etmek iin
onlarn
doru
olan
inan
ve
mukaddesatlarna zarar vermeyin. Tevrat
uygulasalard.
3- Semavi kitaplar birer anayasa ve tm
hareketlerin merkezi ve klavuzudur. Ve
tpk srekli ayakta tutulmas gereken sava
146
meydanlarnn
bayradr.
Uygulasalard.
4- Dine ve dini emirlere ynelmek insann
maddi hayatn da dzene sokar. Her
ynden nimete ermi olurlard.1
6- Bozuk bir toplum insan fesada
zorlayamaz. Ktler yn arasnda lml
bir grup da vardr. lerinde orta yolu
tutan bir grup da vard.
7- Varlk aleminde yeryz bulut, yamur
ekincilik ve rnler hususunda imann
byk bir rol vardr. (EL Mizan Tefsiri)
8- Hibir zaman bir toplumun tm
bireylerini, rk blgeyi ve dini hatal
saymayn. lerinde orta yolu tutan bir
zmre.
9- Sadece Semavi kitaplar tilavet etmek
yeterli deildir onu uygulamak da gerekir..
Tevrat uygulasalard.
10Kurann
muhataplar
btn
mmetlerdi_; sadece Mslmanlar deildir.
Rablerinden kendilerine indirilen
(67)
Araf Suresi 96. ayette bu konuya iaret etmektedir.
147
Nur Tefsiri
67. Ey Peygamber! Rabbinden sana

indirileni
tebli
et,
eer
bunu
yapmazsan Onun eliliini yapmam
olursun. Allah seni insanlardan korur.
Dorusu Allah kfirlere yol gstermez.
Nkteler
- Btn ii mfessirleri Ehl-i Beyt (a.s)
rivayetlerine dayanarak Fahr- u Razi ve el
Menar kitabnn sahibi baz Ehl-i Snnet
mfessirleri de bu ayetin Ali bin Ebi Talibin
velayeti ve Gadir-i Hum meselesiyle ilgili
olduunu sylemilerdir.
- Ayetin tonu ve hitab nceki ve sonraki
ayetlerden ayrmaktadr. Btn Kuranda
sadece bu ayette Peygamberi Ekrem mesaj
gizleme hususunda tehdit edilmitir. Ve ak
bir ekilde kendisine yle denmitir: Eer
hakk sylemezsen 23 yllk risaletin
boyunca sylediin her ey ortadan
kalkar. O halde bu ekilde ifade edilen
nemli mesajn ne olduuna bakmak
gerekir.
- Bu ayette varolan birka nkte ayetin
muhtevasnn
genel
tutumunu
a.a
karmaktadr:
1- Maide Suresi peygamberin (s.a.a)
mbarek
mrlerinin
sonunda
nazil
olmutur.
148
2- Bu ayette Eyyuhen Nebiyy (Ey

Peygamber!) ifadesi yerine Eyyu her
Resul (Ey Resul!) ifadesinin yer almas ok
nemli bir risaletin nianesidir.
3- Ebli (tebli et) emri yerine belli
(kesin tebli et) tabirinin yer almas da
nemli resmi ve kesin tebliin ve
ulatrmann nianesidir.
4- Ayette Peygamber bu nemli mesaj
ulatrmad taktirde tehdit edilmi ve
sylemedii taktirde btn zahmetleri boa
karlmtr.
5- Allah Resulu bir olaydan korkmaktadr
ve
Allah
onu
insanlarn
errinden
koruyaca hususunda kendisine teselli
vermektedir.
6Peygamber
kendi
canndan
korkmamaktadr.
Zira
hem
putlarla
savat o yalnzlk gnlerinde ve hem de
mriklerle askeri atmalara girdii
savalarda hibir tehlikeden korkmuyordu.
Oysa o gnler talanyor ve ashab ikence
gryordu. imdi mrnn sonunda ve
btn bu dostlarnn yannda neden korksun
ki?!
7- nem asndan bu ayette nbvvet ve
risalet dnemindeki tm mesajlara denk
olan ok nemli bir mesaj vardr.
8- Bu mesajda ilahi terbiyenin devamll
gizlidir. Rabbinden
149
Nur Tefsiri
9- Mesajn muhtevas ok esasl bir

mesele olmaldr. Zira czi ve ferdi bir olay
olsayd bu kadar tehdit ve teselliye gerek
olmazd.
10- Ayetin mesaj tevhid nbvvet ve
ahiretle ilgili deildir. Bu ilkeler bisetin ilk
gnlerinde Mekkede beyan edilmi ve
Peygamberin mrnn son gnlerinde
bunca tavsiyeye gerek kalmamtr.
11- Ayetin mesaj namaz, oru, hac,
zekat, hums, cihad.. ile de ilgili deildir.
nk bunlar Peygamberin davetin 23 yl
boyunca
beyan edilmi ve insanlar da
onunla amel etmitir. Bu konuda hibir
korku sz konusu deildir.
O halde bu son srede yer alan ok
nemli mesaj nedir?
ii ve Snni bir ok rivayetler bizleri
aknlktan kurtarmakta ve bizlere yolu
gstermektedir. Rivayetler yle diyor: bu
ayet H. Onuncu ylda 18. Zilhiccede yaplan
slam peygamberinin Veda hacc yolculuu
ile ilgilidir. Peygamber Medineye dnerken
Gadir-i Hum adl bir yerde ilahi bir emir
esasnca
durmu
ve
oradaki
tm
Mslmanlar Gadir-i Humda bir araya
toplanmtr.
O
blge
hem
Hicaz
scaklnda byk bir etkisi olan su ve
aaca sahipti ve hem de Mekke, Yemen
150
Irak, am, Medine ve Habeistan ehli

ziyaretilerinin kervanlarnn ayrld yerdi.
Orada Allah Resulu kalabalk dostlar
arasnda deve hrgcnden yapl bir
minberin zerine kt ve ok uzun bir hutbe
okudu. Konu ok nemli olduundan hutbe
de uzun srd.
Bunlarn o yakc hava
scaklnda
ve
balarn
elbiseleriyle
rtt veya altlarna elbiselerini serdii
scak yerde bu nemli mesaj duymalar
gerekiyordu. Hutbenin muhtevasnn ilki
ya,eni bir ey olmayan tevhid nbvvet ve
ahiretle ilgiliydi. Yeni haber Peygamberin
vefat edeceini bildirmesiydi. Ve onlarn
kendisi
hakknda
grn
bilmek
istiyordu. Onlarn tm de Peygamberin
yceliini azametini hizmetini ve risaletini
en
yksek
mertebede
ikrar
ettiler.
Peygamber (s.a.a) sesinin her tarafa
ulatndan emin olunca da gelecekle ilgili
nemli mesajn beyan etti: Bu gcen elde
etmek gelecek iin ngr iindi nk
vefatndan sonra Hz. Fatma insanlarn
kapsna gidiyor ve Allah Resulnn Gadir-i
Humda ne buyurduunu iitmediniz mi
orada deil miydiniz, Peygamber Aliyi
halkn nderi olarak semedi mi? Diye
buyurmutur. Onlar ise yle demilerdi:
Biz Gadir-i Humda uzak bir yerde
bulunuyorduk
ve
Peygamberin
sesini
151
Nur Tefsiri
iitmedik.
Bu saklamadan korkudan
vefaszlktan ve Peygamberin kzna yalan
sylemekten Allaha snrm. Allah resul
bu artlar altnda ve tarihin en hassas
dneminde yle buyurdu: Ben her kimin
velisi ve hakimi ise Ali bin Ebi Talib de onun
hakimi ve velisidir.
O halde bu nemli mesajn muhtevas
Alinin (a.s) hilafeti imameti ve nderlii idi.
Mesajlar
1- Hitap tr hedef tr ile uyumlu
olmaldr. nk hedef mesajn risaletidir.
Ve hitap da Eyyuher Resul (Ey Resul!)
eklinde beyan edilmitir.
2- lahi mesajlar ve hkmler tek dzeyde
deildir bazen bir cmleyi gizlemek tm
gerekleri gizlemeye eittir.
3- Mzraklar kllar ve ikenceden
korkmayn. En byk korku dahili fitneler
hakkndadr.
4- Eer nderlik doru bir ekilde
gereklemezse mektep ve mmet boa
gider.
5- Yahudiler ve mrikleler savama
tehlikesi
hasadetlerin
afetinden
daha
kolaydr
6- slamn temel esas siyaset ve
hkmetidir. eliliini
152
7- slamn nderliini semek Allah

tarafndan olmaldr. Rabbinden sana
indirileni (El Mizan Tefsiri)
8- Velayeti inkar etmek de bir tr
kfrdr. phesiz Allah kafirlere yol
gstermez.
9- Zaman ve mekan faktr teblide
bulunan en nemli iki ilkedir. (Gadiri Hum)
10- nsanlar iki ahitle haklarn elde
edebilirler. Hz. Ali (a.s) onbinlerce ahide
ramen hakkn elde edemedi. Dnya
sevgisinden ve hasadetten Allaha snrz.
(68)

68. Ey Kitab ehli! Tevrat, ncili ve
Rabbinizden size indirileni gereince
uygulamadka bir temeliniz olmaz de.
And olsun ki Rabbinden sana indirilen,
Kuran, onlardan ounun azgnlk ve
kfrn artrr. yleyse kfirler iin
tasalanma.
Mesajlar
153
Nur Tefsiri
1- Btn semavi kitaplara iman etmek

gerekir. Tevrat, ncili ve Rabbinizden
size
indirileni
gereince
uygulamadka
2- man iddiasnda bulunmak yeterli
deildir. Kyam ve ameli teebbste de
bulunmak
gerekir.
Gereince
uygulamadka Amel etmeyen kimsenin
dini yoktur. Bir temeliniz olmaz
3- Din hkmleri ve semavi kitaplarn
kanunlar amelin merkezi olmal ve kudret
tahtna oturmaldr. (ktidarda bulunmaldr)
Uyguladlar
4- Bireylerin ahsiyet ve deeri, onlarn
dini
sorumluluklar
lsne
baldr.
Uygulamadka bir temeliniz olmaz
5- Tebli metodunda ilk nce bakalarnn
hak inanlarna sayg gsterin, sonra kendi
yolunuzu gsterin. Tevrat, ncil, Kuran
6- Bireylerin kfr ve isyan, mektep ve
sisteme
bir
zarar
veremez,
zarar
kendilerinedir
ve
Allah
dinin
koruyucusudur. Tasalanma
7- nat insanlar iin gam yemek ve
hznlenmek doru deildir. Tasalanma
154
(69)

69. Dorusu man edenler, Yahdiler,
Sabiiler ve Hristiyanlardan Allaha ve
ahiret gnne iman eden, salih amel
yapan kimselere korku yoktur, onlar
zlmeyeceklerdir.
Nkteler:
- mam Rzann (a.s) buyurduu zere
Sabiiler,
yldza
tapanlardr.
(Tefsir-i
Etyebul- Beyan)
Ayet,
kendi
zamanlarndaki
din
takipilerinin iman ve ameliyle ilgilidir ve
yeni din geldikten sonra, yeni ilahi eriata
iman etmeleri gerekir. Aksi taktirde, sonraki
Peygamberlerin
bisetinin
bir
anlam
olmayacaktr. Yahudiler, Hristiyanlar ve
dierleri de Mslmanlar gibi slama iman
eder ve salih amelde bulunursa, hibir
korku ve hzn olmayacaktr.
Mesajlar:
1-irklk, milliyetilik ve dini banazlk
yasaktr. man edenler
Bu ayetteki ifadelerin bir benzeri, Bakara suresi, 62. ayette yer

almtr.
155
Nur Tefsiri
2- Semavi dinlerin tmnde, saadet

ls iman ve salih ameldir; iddialar ve
adlandrmalar deil.
3- man, amelden ayr deildir. man
edenler...Salih amel yapan kimseler

(70)

70. And olsun ki srailoullarndan
sz aldk ve onlara peygamberler
gnderdik. Nefislerinin holanmad
bir eyle onlara her peygamber gelite,
bir ksmn yalanlarlar ve bir ksmn da
ldrrlerdi.
Nkteler:
- Ayette geen, Misak kelimesinden
maksat, belki de Bakara suresi, 93. ayet ile
Al-i mran suresi, 81. ayette yer alan, Misak
ve szlemedir.
- Kendi arzularna mutabk olmadklar
sebebiyle Allahn velilerini ehit etmeleri,
ahdn bozmalar ve yalanlamalarnn, Hz.
Alinin (a.s) Gadir-i Humda velayet
makamna tayin edilmesiyle ile ilgili
ayetlerin hemen ardndan beyan edilmesi,
156
bir tesadf deildir. Hakeza Gadir-i Hum

szlemesinden sonra yer alan bu ayet ile
ahitlere vefa ile balayan bu surenin ilk
ayetleri de bizlere bir takm mesajlar
vermektedir.
Mesajlar:
1Ahdini
bozmak,
Peygamberleri
ldrmek,
yalanlamak
ve
inatlk,
srailoullarnn
en
byk
zelliklerindendir.
2- Peygamblerleri yalanlamann kk,
nefsani
heva
ve
heveslerdir.
Holanmad bir eyle
3- srailoullarnn Hz. Musa (a.s) dnda
baka bir takm Peygamberleri de vard.
Peygamberler
4- srailoullarnn tarihini yakndan
bilmek, hem bir ifa etme olaydr, hem
ibret, hem tehdit ve hem de tehlike
anlarn almaktr.
5- Yalanlanmak veya ehit olmak, btn
peygamberlere
nasip
olmutur.
Bir
ksmn yalanlarlar, bir ksmn da
ldrrlerdi.
6- Bozuk bir toplumda, ilahi ahsiyetler,
ya ahsen terr ile ortadan kaldrlmakta
(cinayet), ya da ahsiyeti terr edilmektedir.
(yalanlama)
157
Nur Tefsiri

(71)

71. Bir fitne kopmayacan sandlar,
krletiler, sarlatlar; sonra Allah
tvbelerini kabul etti, yine de ou
krletiler
ve
sarlatlar.
Allah,
ilediklerini grr.
Nkteler:
- srailoullar imtihanlarn veya ilahi
kahr ve gazabn, Hz. Musann (a.s) dnemi
ile
ilgili
olduunu
ve
kendilerini
kapsamadn sanyorlard. Bu yzden
maddi hayata gmlm ilahi ayetler
karsnda lakaytla ve refah dknlne
yuvarlanmlard.
Mesajlar:
1- Hibir zaman, fitneler (imtihanlar) ilahi
gazap ve irke bulama dncesinden gafil
olmayn.
Bir
fitne
kopmayacan
sandlar
2- Gurur ve kendini yce grmek hayal ve
vehim insan kr ve sar klmakta ve doru
bir
tanmadan
ve
bilgiden
mahrum
klmaktadr. Grletiler
158
3- Hikimse imtihan edilmeden bir yere

ulaabilecei beklentisi iinde olmasn. Bir
fitne kopmayacan sandlar
4- lahi ltuf o kadar ycedir ki insann
zr dilemesi bile olmakszn, kendisine
doru akmaktadr. Allah tvbelerini
kabul etti
5- Allah merhametlidir, ama insanlar
inatdr. Sonra Allah tvbelerini kabul
etti, yine de ou krletiler.
6- Tvbesini bozmak, srailoullarnn
srekli
yapt
ilerden
biridir.
Tvbelerini kabul etti, yine de ou
krletiler.
7- Geri insan, bir takm deliller
sebebiyle, kr ve sar hale gelmektedir,
ama Allah bizleri tmyle grmektedir.
Allah ilediklerini grr

(72)

72. And olsun ki, Allah ancak
Meryem olu Mesihtir diyenler kfir
oldular. Oysa Mesih, Ey srailoullar!
159
Nur Tefsiri
Rabbim ve Rabbiniz olan Allaha kulluk

edin;
kim
Allaha
ortak
koarsa
muhakkak Allah ona cenneti haram
eder,
varaca
yer
atetir,
zulmedenlerin
yardmclar
yoktur
dedi.
Nkteler:
- Marks incili 12. blm, 29. ayette sa
(a.s) insanlar, tevhide davet etmi ve yle
buyurmutur: Bizim Allahmz tek bir
Allahtr.
- Hakeza Matta ncili, 6. blm, 22.
ayette ise yle yer almtr: nsann, iki
efendi ve sevgili sahibi olmas mmkn
deildir, hem Allaha hem de bakasna
hizmet etmesi mmkn deildir.
Mesajlar:
1Sapmalar
karsnda
kesin
bir
aklamada bulunmak gerekir. Andolsun
ki
2- Arla kamak ve hatta en iyi
insanlar
kalbnda
da
olsa,
Allahn
insanlara hulul ettiine inanmak kfrdr.
Kafir oldular
3- say (a.s) Allah olarak kabul edenler,
kafir, mrik ve zalimdir ve de cennetten
mahrumdurlar.
160
4- Annesinin karnndan doan bir insan

nasl Allah olabilir. Meryem olu Mesih
5- Kraldan daha kralc olmayn, bizzat sa
(a.s) bile insanlar Allaha tapmaya davet
etmitir. ve mesih yle dedi
6- Mrik, asla cennete giremez. Allah
ona cenneti haram eder.
7- Allahtan bakasn dnmek, insanlk
makamna zulmdr. Zulmedenlerin
8- sann (a.s) sizi kurtarmak iin sizi
feda ettii dncesine kaplmayn. Bu
dnce
faydasz
bir
hayaldir.
Zulmedenlerin yardmclar yoktur

(73)

73. And olsun ki, Allah ten biridir
diyenler kfir olmutur; oysa Allah
ancak bir tek ilahtr. Dediklerinden
vazgemezlerse, And olsun onlardan
kfredenler elem verici bir azaba
urayacaktr.
Nkteler:
- nceki ayette, Allahn sann (a.s)
kalbna hulul ettii hususundaki sapk
inan beyan edilmiti. Burada ise teslis
161
Nur Tefsiri
inancnn sapkl beyan edilmektedir. Zira

her ikisi irktir ve irkle mcadale etmek
gerekir.
- Yeni bir takm Hiristiyan din adamlar
yle diyorlar: Teslis inancnn ilmi bir
itibar ve deeri yoktur. (el- Mizan tefsiri)
Mesajlar:
1- slam tm semavi dinlerin inanlarn
dzeltmek sorumluluunu tamaktadr.
2- irk ve ok tanr inanc (teslis)
kfrdr. Kafir olmutur
3- Sadece bilinli bir ekilde inatla ve
kusur zere sylenen bo szlerin cezas
vardr. Onlardan kfredenler
4- Azaptan nce uyarmak gerekir.
Dedeiklerinden vazgemezlerse
5- Kfr ve irkin neticesi ve sonucu
azaptr. Elem verici bir azap

(74)

74. Allaha tvbe etmezler, Ondan

mafiret dilemezler mi? Oysa Allah
balayandr, merhamet edendir.
Mesajlar:
1- Sapk inanlardan dolay tve etmek
gerekir. Tvbe etmezler mi?
162
2- Sapklar, Allahn ba ve rahmetini

beyan ederek doru yola davet etmek
gerekir. Allah balayandr, merhamet
edendir.
3- Hatta kfr ve irk bile tvbe ve
tevhide inanmakla balanr.
4- Allah hem balar ve hem de
merhamet eder. Allah balayandr,
merhamet edendir.
5- Azabn yannda (nceki ayette) tvbe
edenler iin rahmet de sz konusu
edilmitir.

)

(75
75. Meryem olu Mesih sadece
peygamberdir,
ondan
nce
de
peygamberler gemitir, onun annesi
dosdorudur, her ikisi de yemek
yerlerdi.
Onlara
ayetleri
nasl
akladmza bir bak, sonra da bak ki
nasl yz eviriyorlar!
Nkteler:
163
Nur Tefsiri
Bu ayette Allah sann (a.s) tanr

olmadn ispat etmek iin delil beyan
etmitir:
1- sa annesinden domu ve Meryemin
oludur.
2- Onun benzeri Peygamberler de olmu
ve o esiz bir Peygamber deildir.
3- O da dierleri gibi yiyecek ve bir takm
ihtiyalara
gereksinim
duymaktadr.
Gcn
bir
lokma
ekmekten
elde
etmektedir. O halde ilah olabilecek mutlak
bir gce sahip deildir. Yiyecek ihtiyac olan
kimse, yiyecein yaratcs olamaz. Bunlarn
Kurann ak ve insanlarn anlayaca
dilden beyan ettii delillerdir.
Mesajlar:
1- Bir takm ayrcalklara sahip olmak,
(mucizeler gibi) ve istisnalar, uluhiyetin ve
ilah
olmann
delili
deildir.
Dier
Peygamberlerin de bir takm mucizeleri
vard ve hatta Adem, hem babasz ve hem
de annesiz olarak dnyaya gelmitir.
Ondan
nce
de
Peygamberler
gemitir
2- Meryem, Allahn evliya kullarndandr.
Kuran kadn vmekte ve Meryemi Sddka
(dosdoru) olarak nitelendirmektedir. Baka
bir ayette ise Meryemin ilahi kelimeleri
164
tasdik ettii ve ibadet ehlinden olduu

beyan edilmitir. +1
3- lm, btn Peygamberler iin kesin
bir hkmdr. Gemitir
4- Allah ne cisimdir, ne muhtatr ve ne
de bir mekan vardr. sa (a.s) ise btn
bunlara sahiptir, dolaysyla ihtiyac olmak,
nerede, ilah olmak nerede!
5- Eer inat sz konusu olursa, en ak
deliller ve burhanlarn da hibir etkisi
olmaz. Nasl akladmza bir bak,
nasl yz eviriyorlar.

(76)

76.
Size
zarar
da
fayda
da
veremeyecek, Allahtan baka birine mi
kulluk ediyorsunuz? De. Allah hem
iitir, hem bilir.
Mesajlar:
1- badet ve tapmann kk ve merkezi,
ihtiyacn gidermek, bir menfaat elde etmek
ve herhangi bir zarar def etmektir.
Dolaysyla Allahtan baka hi kimse sizin
1
Tahrim suresi, 12. ayet
165
Nur Tefsiri
ihtiyalarnz karlayamaz. Baka birine

mi ibadet ediyorsunuz
2- Zarar def etmek, bir menfaat elde
etmekten nceliklidir. Zarar da fayda da
3- irk yolunu iptal etmek iin, akl ve
vicdanlarnza mracaat edin. Baka
birine mi kulluk ediyorsunuz?
4- Allahtan baka dier ilahlar sizin
ihtiyalarnz iitmekten ve bilmekten
acizdir. Nerde kald ki onlar karlayabilsin!
Ama Allah hem iiten ve hem de bilendir.
Allah hem iitir ve hem de bilir

(77)

77. Ey Kitab ehli! Haksz olarak

dininizde taknlk etmeyin. Daha nce
saptan, ounu saptran ve doru
yoldan ayrlan bir milletin heveslerine
uymayn de.
Nkteler:
- Bu ayetten de anlald zere Mesihin
ilah kabul edilii, nceki topluluklarn irke
bulam dncelerinden kaynaklanan bir
tr arlktr. Tvbe suresi, 30. ayette
Yahudi
ve
Hristiyanlarn
arlklarn
166
kendilerinden nceki kafirlerin

benzediine iaret edilmitir.
inancna
Mesajlar:
1- Btn dinlerde, fikri ve itikadi snrlar
korunmaldr ve ahsiyetler hakknda ar
gitmek
yasaklanmtr.
Taknlk
etmeyin
2- Rehber, bir mektep ve ekoln
ehresidir, o halde rehber hakknda
taknlk etmek, din hakknda taknlk
etmektir.
(Mesihi
ilah
olarak
kabul
ettiklerini beyan eden nceki ayetlere
tevecchen)
3frat
ve
tefrit
yasaklanmtr.
Taknlk etmeyin
4- Eer Allahn dininde ve Allahn evliya
kullarna oranla taknlk yasaklanmsa,
dierleri hakknda mbalaa etmek bile
doru deildir.
5Kr
krne
taklit
etmek
yasaklanmtr. Uymayn
6Taknlklarn
kk,
heva
ve
heveslerdir.
Taknlk
etmeyin,
heveslerine uymayn
7- Taknlk etmek, sadece sa (a.s) ile
ilgili
deildi.
Baz
Yahudiler,
Uzeyr
Peygamber hakknda da taknlk etmi ve
onu Allahn olu olarak kabul etmilerdir.
Ey kitap ehli
167
Nur Tefsiri
8- Antik sanatlar ve ilimler bir deer

ifade etmektedir. Ama heva ve hevesler
esasna dayal olan gemitekilerin, eski
inanlar ve fikirlerinin hibir deeri yoktur.
Daha nce saptan

(78)

(79)

78. srailoullarndan kfredenlere,
Davudun ve Meryem olu sann
diliyle
lnetlenmilerdi.
Bu,
ba
kaldrmalar ve ar gitmelerindendi.
Nkteler:
Hz. Davud (a.s) srailoullarna cumartesi
gnlerinin
tatil
oluu
hakkndaki
sapmalarndan tr lanetlemiti. Hz. sa
(a.s) bu yzden srailoullar kalbi bir gven
elde etmek iin sadan (a.s) semavi bir
sofra istedi ve bu sofra, Hz. sann (a.s)
duasyla nazil oldu. srailoullar bu
sofradan yedikleri halde, yine de kfre
saptlar. Bylece sa (a.s) da onlara lanet
etti.
Mesajlar:
168
1- srailoullar stn bir soy deildir.

Lanetlenmilerdi
2- Peygamberlerin duas mstecaptr.
Diliyle
3Peygamberler,
srekli
efaati
deillerdir. Bazen beddua sebebi de
olmaktadrlar.
4- Gnah ve saldr, ilahi lanete sebep
olmaktadr. Ba kaldrmalar
5- Saldr ve kanunlar inemek,
srailoullarnn
metotlarndan
biridir.
Ar gitmelerindendi
6- Ey aziz Peygamber, sakn zlme.
srailoullar nceki peygamberlerin kalbini
de klm, onlar zmt.

(79)

79.
Birbirlerinin
yaptklar
fenalklara
mani
olmuyorlard.
Yapmakta olduklar ne kt idi!
Nkteler:
- mam Sadk (a.s) yle buyurmutur:
srailoullarnn iyileri, gnah meclislerine
girmiyorlard, ama gnahkarlara kar
tebessm
ediyor
ve
onlarla
nsiyet
kuruyorlard (Nurus- Sakaleyn tefsiri)
169
Nur Tefsiri
Mesajlar:
1- Fesada kar lakayt olan kimse,
Peygamberler tarafndan lanetlenmitir.
Lanetlemilerdi... mani olmuyorlard
2- Ktlkten sakndrmak, slam dinine
zg
deildir.
Fenalklarna
mani
olmuyorlard.
3- Ktlkten sakndrmak, toplumsal
karlkl
bir
grevdir.
Mani
olmuyorlard
4- srailoullar ve yahudiler toplumunda
fesat ok yaygn idi. Yapmakta olduklar
ne kt

(80)

80.
ounun
Kfredenleri
dost
edindiklerini
grrsn.
Nefislerinin
nlerine srd ne ktdr! Allah
onlara gazb etmitir, onlar azapta
temellidirler.
Nkteler:
Bu ayette bedduaya uramalarna sebep
olan baka bir hareketleri ve amelleri beyan
edilmitir ve o da srailoullarnn kafirlerle
170
dostluk
ve
olmalaryd.
velayet
ilikileri
iinde
Mesajlar:
1- Kafirlerin velayetini kabul etmek, ilahi
gazap ve kahra sebep olmaktadr.
2- Kitap ehli olanlar kafirlerin sulta ve
dostluunu kabul etmektedirler, ama slam
ile tam bir uzlamazlk sergilemektedirler.
(Hatta bir defasnda, mriklerin yolunun,
Mslmanlardan
daha
iyi
olduunu
sylemilerdi. Bunlar, iman edenlerden
daha
iyi
hidayete
ermilerdir
(Mecmeul- Beyan tefsiri)

(81)

81. Eer Allaha, Peygambere ve ona
indirilen Kurana iman etmi olsalard,
onlar dost edinmezlerdi, fakat onlarn
ou fsktr.
Nkteler:
Bu ayetin birka misdak ve rnei
olabilir. Bu cmleden:
a- Eer yahudiler Musaya (a.s) ve Tevrat
kitabna gerekten iman etselerdi, asla
171
Nur Tefsiri
mrikleri kendilerine veli olarak kabul

etmezlerdi. (Tefsir-i Alusi)
b- Eer kafirler ve mrikler Mslman
olsalard, yahudiler asla onlarla ibirliinde
bulunmazlard. (Tefsirul- mizan)
c- Eer kitap ehli veya mnafklar, veya
mslman Allaha veya resulne gerek bir
ekilde iman etmi olsalard, kafirleri
kendilerine veli klmazlard.
Mesajlar:
1- Kitap ehlinin iman etmesi o kadar
uzaktr ki adeta bir arzuyu andrmaktadr.
Olsalard
2- Her mrik, mnafk veya kitap ehli,
Allaha veya Peygamberine kalben iman
etmi olsayd, asla Allahtan bakasnn
velayetini kabul etmeye hazr olmazd.
3- man kafirlerin velayeti ile uyum iinde
deildir. Kafirlerin sultasn kabul eden
kimse, uzlamac, dinsiz ve fasktr.
4- Fsk, imana en byk engeldir. man
etmi olsalard...Fakat
5- Fsk ve imanszlk, kafirlerin velayetini
ve sultasn kabul etme nedenidir.
6- Sapk insanlar arasndaki, dayanma
ve birlik sebebi onlarn kfrdr. Onlardan
her kim iman izgisine gelirse, dierleri onu
terk eder.
172
7- Her kim hak izgisinden saparsa,

kafirler tarafndan avlanr. (Fskn anlamna
tevecchen)

(82)

82. man edenleri en iddetli dman
olarak,
insanlardan
Yahdileri
ve
Mrikleri bulursun. Onlardan, man
edenleri
sevgice
en
yakn
Biz
Hristiyanz diyenleri bulursun. Bu,
onlarn iinde bilginler ve rahipler
bulunmasndan
ve
byklk
taslamamalarndandr.
Nkteler:
- Ayetin nzul sebebinin Habeistan
padiah
Neccainin
ve
o
lkedeki
Hristiyanlarn,
muhacir
Mslmanlara
kar gzel davran ve karlama olduu
sylemilerdir. Mslmanlar, Cafer b. Ebi
Talibin bakanlnda bisetin beinci
ylnda Mekkeden Habeistana hicret
173
Nur Tefsiri
etmi ve Neccainin himayeti altnda,

mriklerin ve elilerinin ve Habeistana
gnderilen
elilerinin
saldrsndan
korunmulardr. Yahudiler, grdkleri btn
mucizelere ve Peygamberin yce ahlakna
ramen iman etmiyor, mslman aleyhine
dzenlenen komplolara itirak ediyor,
ahitlerini bozuyor ve fitne karyorlard.
Ama Habeistandaki Hristiyan alimleri,
meryem
suresinin
ayetlerini
iitince
aladlar ve Mslmanlar himaye ettiler.
(Mecmeul- Beyan)
- Arapada Kssis kelimesi, kei ve
papaz anlamndadr.
Mesajlar:
1- slam dmanlar ve mslmanlarn
dndaki insanlar, belli bir dzenlemeye
tabi tutulmal ve her birisine uygun, tavrlar
sergilenmelidir.
2- Sizin tebli ynnz, daha ok
Hristiyan lkelere doru olmaldr.
3- Hristiyanlar, sapk teslis inancna sahip
olduklar halde, daha salim bir ruhiyeye
sahip olduklar hasebiyle, hakk kabule
daha ok hazrdrlar.
4- Toplumda geliim ortamn salayan
etkenler, tanedir: Bilginler (kssisin),
zahitler (ruhbanlar) ve kibir ruhuna sahip
olmamak
174
5Yahudilerin
mslmanlara
kar
dmanlnn ok eski bir kkeni vardr.
6Yahudiler
slamn
en
azl
dmanlardr.

(83)

83. Peygambere indirilen Kuran
iittiklerinde, gerei renmelerinden
gzlerinin yala dolarak, Rabbimiz!
nandk, bizi de ahitlerden yaz.
dediklerini grrsn.
Nkteler:
- Hrsitiyanlarn evkten dolay dktkleri
gzyann bir rnei, Cafer b. Ebi Talibin
Habeistanda
Neccai
iin
Meryem
suresinin ayetlerini okuduu zaman ve bir
de Cafer ile birlikte bir grup Hrisiyann
Medineye gelip Yasin suresinin ayetlerini
iittii
zaman
grlmtr.
(Tefsir-i
Numune)
Mesajlar:
1- Kalbi hazr olan bireyler hakk iitir
iitmez deiirler. Ama ehli olmayanlar,
175
Nur Tefsiri
hakk
grseler
bile
hibir
ekilde
etkilenmezler. ittiklerine
2- evk gzya eer tanma ve marifetle
birlikte olursa, kemalin gstergesidir.
Gerei renmelerinden
3- nsann ruh ve ftrat hakikate aktr
ve sevgilisine eriince, evk gz yalar
dker.
4- man ve ikrar bir bilgi esasna
dayanmaldr.
Gerei
renmelerinden
5- Yzyllk bir yolu bir defada kat etmek
bir deerdir. itmek, ittiklerinde,
tanmak Gerei
renmelerinden,
krar etmek, nandk ve katlmak, Bizi
de ahitlerden
6- krar ve imann yansra, dua etmenin
de etkisi vardr. nandk, bizi de
ahitlerden yaz
7- Geici imann etkisi yoktur. man daimi
ve kalc olmaldr. Bizi de ahitlerden
yaz
8- man ehli bir insan gzel akbeti ve
sonuna kadar imannn devam iin endie
iinde olmal ve srekli dua etmelidir. Bizi
de yaz

176
( 84)

( 85)

(86)
84. Rabbimizin bizi iyi milletle
birlikte bulundurmasn umarken niin
Allaha
ve
bize
gelen
geree
inanmayalm?
85. Allah onlara, dediklerine karlk,
temelli kalacaklar, altndan rmaklar
akan
cennetler
verdi.
Bu,
iyi
davrananlarn mkfatdr.
86.
Kfredip
ayetlerimizi
yalanlayanlar,
ite
onlar
cehennemliklerdir.
Nkteler:
- Hakk anladktan sonra byk bir
cesaretle aka ve sadakatla onu ikrar
eden,
evresinden
ve
dindalarndan
korkmayan
kimseler
en
iyi
iyilik
sahipleridir. nk bunlar hem kendilerine
iyilik etmi, hem kendilerini cehennem
azabndan kurtarm ve hem de ikrarda
bulunarak bakalar iin bir yol am
olurlar.
177
Nur Tefsiri
Mesajlar:
1- Tekaml yollarndan biri de insann
kendi vicdanna dn ve kendi kendisini
sorgulamasdr. Niin1
2- Cenneti mit etmek, d etkilerin ve
amelin kayna olmaldr. Umalm, iman
edelim
3- Sadece Mslmanlar, salih ve layk bir
topluluktur. yi bir milletle
4- Allaha iman, vahye imandan ayr bir
ey deildir. Allaha ve bize gelen
geree
5- mann mkafat cennet, kfrn ve
yalanlamann cezas ise cehennemdir.
87

( 86)

(87)

87. Ey iman edenler! Allahn size
helal
ettii
temiz
eyleri
haram
klmayn, hdudu da amayn, dorusu
Allah ar gidenleri sevmez.
Nkteler:
1
Baka bir ayette ise yle okumaktayz: Bana ne olmu da beni

yaratana ibadet etmeyeyim
178
- Bir gn Allah Resul (s.a.a) kyamet ve

maher sahneleri hakknda bir konuma
yapyordu. nsanlar, yle bir etkilendiler ve
aladlar ki bazs artk gzel yemek
yememeye karar verdiler ve kendilerine
rahat
haram
kldlar.
Oru
tutup,
elerinden ayrlmay ve geceleri az yatmay
kararlatrdlar ve bu kararlar hususunda
bir de yemin ettiler. Peygamber (s.a.a)
bundan haberdar olunca insanlar camiye
toplad ve yle buyurdu: Ben yemek
yiyorum, geceleri yatyorum, elerimi de
terk etmiyorum. Bizim dinimiz, inziva ve
ruhbanlk
dini
deildir.
mmetimin
ruhbanl
cihattr.
Her
kim
benim
metoduma aykr davranrsa Mslman
deildir.
Bunun
zerine
bazlar,
yaptmz yeminler hakknda ne yapmamz
gerekir? diye sorunca da sonraki ayetler
nazil oldu.
Mesajlar:
1- slam frtat dinidir ve ftratn
ldrmek
yasaktr.
Helal
ettiimiz
eyleri haram klmayn
2- nziva, ruhbanlk, ifrat ve tefrit
yasaktr. Haram klmayn
3- Mslmanlar ilahi emre teslim
olmulardr. Dolaysyla ne helali haram
klarlar ve ne de haram helal bilirler.
179
Nur Tefsiri
4- Yiyecekler ve giyecekler ve helal

lezzetler insan iin yaratlmtr. Sizin
iin
5- Hellardan faydalanmak hususunda
israf ve arla saplanmayn. Hududu
amayn
6Kurann
apak
sakndrmalar
karsnda yaplan adak, ahit ve yeminlerin
hibir deeri ve itibar yoktur.
(88
88. Allahn size verdii rzktan
temiz ve helal olarak yiyin. nandnz
Allahtan saknn.
Nkteler:
- Genellikle Kuranda yer alan Kulu
(yiyiniz) ifadesi, baka bir emir ve artla
birlikte yer almtr. rnein:
Kulu...vekuru (yiyiniz ve krediniz)
Kulu vela tedev (yiyiniz ve isyan
etmeyiniz)
Kulu veemelu (yiyiniz ve amel ediniz)
Kulu...vet-imu (yiyiniz ve yediriniz)
Kulu vela tettebiu hetevati- eytan
(yiyiniz ve eytann admlarna uymaynz.
180
- Bir hadiste ise yle yer almtr: Allah

insanlarn rzkn helalden tayin etmitir.
nsan her nerede harama ynelirse, kendi
helal pay azalr (Etyebul- Beyan tefsiri)
Mesajlar:
1- Helallardan nasiplenmenin imannzla
bir eliirlii ve aykrl yoktur. Ey iman
edenler... yiyiniz...
2- Beslenme ile ilgili konulara dikkat
ediniz. Helal, temiz, saknn
3- Rzknz Allahn elindedir. O halde
aceleci, hrsl ve haram yiyici olmayn.
Allah sizi rzklandrmtr
4Takva
imann
etkilerindendir.
Kendisine iman ettiiniz Allahtan
saknn.

)

(89
181
Nur Tefsiri
89. Allah size rasgele yeminlerinizden

dolay
deil,
bile
bile
ettiiniz
yeminlerden tr hesap sorar. Yeminin
kefareti,
ailenize
yedirdiinizin
ortalamasndan on dkn yedirmek
yahut giydirmek ya da bir kle azat
etmektir. Bulamayan gn oru
tutmaldr;
yeminlerinizin
kefareti
budur. Yemin ettiinizde yeminlerinizi
tutun. kredesiniz diye Allah size
bylece ayetlerini aklyor.
Nkteler:
- Bo yeminler, bir kast olmakszn,
hedefsiz tevecchler veya heyecan ve gazap
halinde, doru olmayan konular esasnca,
veya
doru
olmayan
ileri
yapma
hususunda...
yaplan
yeminlerdir
ve
bunlarn kefareti yoktur. Ama bilerek faydal
bir i iin yaplan yeminler, insan balar ve
bu yemini esasnca amel etmelidir. Aksi
taktirde kefaret demelidir.
- Yeminin keffaresinde yer alan mahrum
insanlar giydirmek de her trl yaz k ve
kadn erkek elbisesini kapsamaktadr.
- Ayette geen evset (lml) kelimesini
bazlar en iyi yemek tr olarak tefsir
etmilerdir. rnein kalem suresinde yle
182
buyurulmutur: Kale evsetuhum (en iyileri

ve stnleri yle dedi)
Mesajlar:
1- slam kolay bir dindir ve ciddi olmayan
yeminler iin keffare demeyi gerekli
grmemitir. Sizlere hesap sormaz
2- slamda mali cezalar da sz
konusudur.
Yedirmek...
yahut
giydirmek
3-ilml olmak ve adalet, heryerde ve
hatta her tr suta bir tr deerdir.
Ortalamasndan
4- Su bireylerin mali durumuyla
uyumluluk
iinde olmaldr.
Ailenize
yedirdiinizin ortalamasndan
5- Ceza ve kefaret hususunda bireylerin
sradan gnlk hayatn ortalamas l
alnmaldr,
istisnai
gnleri
deil.
Ortalamasndan
6- Kefaret deme hususunda fakirlerin
ahsiyetini ve ruhunu incitmeyin, onlar
kendi ailenizden sayn. Ailenize
7- Evrensel ve srekli bir dinin, kanun ve
kararlar elastikiyetli ve gelimeye el verili
olmaldr. Tpk bir kle azad etmek, veya
fakiri
yedirmek,
veya
bir
yoksulu
giydirmektir ve bu her zaman iin her
insann, her yerde amel edebilecei bir
husustur.
183
Nur Tefsiri
8- Sulu insana yolu dar klmayn ve onu

ceza trn seme hususunda, (yedirmek,
elbise ve kle azad etmek) zgr brakn.
9- Yemininizi bozma kstahln oru
veya ceza deme zorluu ile telafi edin.
slamda ceza deme ve kefaret insan
terbiye edici bir programdr.
10- slam kleleri azad etmek iin her
frsattan istifade etmitir. Kle azad
etmek
11- Yeminleriniz ve Allahn mukaddes
isimleri iin bir sayg ve kutsalla inann.
Dolaysyla ya yemin imeyin, ya kesin amel
edin, ya da kefaret deyerek telafi edin.
Yeminlerinizi tutun.
12Biz
yeminlerimiz
karsnda
sorumluyuz. Sermaye sahipleri her an
yemin imeye ve ceza demeye haklar
bulunduunu sanmasn. Yeminlerinizi
koruyun
13- Mali yk olmayan kimseler, bedensel
gcn ortaya koymaldr. Bulamayan,
gn oru tutmaldr.

(90)

184
90. Ey iman edenler! ki, kumar,

putlar ve fal oklar phesiz eytan ii
pisliklerdir,
bunlardan
kann
ki
saadete eresiniz.
Nkteler:
- Araplarn iir, arap ve savaa kar ok
iddetli bir ilgisi vard. Dolaysyla da
arabn haram kln, tedrici ve haram bir
ekilde gereklemitir.
- Nazil olan ilk ayet, hurma ve zmden
hem rzk temin edildii ve hem de bunlarn
sarho edici olduu beyan edildi. (Nahl
suresi, 67. ayet) Bu ayette sarho edici
olduuna iaret edilmesi, onun kt
olduunu beyan etmekteydi. Daha sonra
nazil olan ayet ise, kumar ve arabn
faydalarna ve gnahnn faydasndan daha
ok olduuna iaret etmitir. (Bakara suresi,
219. ayet) Daha sonra nazil olan ayet ise,
sarholuk halinde namaz klnmamasn
emretmektedir. (Nisa suresi, 44. ayet)
Sonra da yukardaki ayet, arabn, iki ve
kumarn eytan iin pislikler olduunu ve
haram klndn beyan etmitir.
- Hemr kelimesi, humr (rtmek)
kelimesiyle ayn kktendir. Kadnlarn ba
rtsne de himar denmektedir. nk o
da ban san rtmektedir. arap da bu
adan adeta akl rtmektedir.
185
Nur Tefsiri
- Meyser kelimesi de yusr (kolaylk)

kknden tremitir. nk kumarda da
insanlar hibir zahmet ekmeden, kumar
vesilesiyle para elde etmektedir.
- Ayette geen ezlam kelimesi ise
cahiliyye dneminde yaygn olan fal oklar
anlamndadr. (detayl tefsir kiaplarna
mracaat ediniz
Mesajlar:
1- man ve arap imek birbiriyle
uyumamaktadr.
man
edenler...pisliklerdir,
bunlardan
kann
2- arap ve kumar putperestlikle ayn
srada yer almtr. ki, kumar, putlar1
3- slamn emir ve yasaklar, delilsiz ve
hikmetsiz
deildir.
Pisliklerdir,
bunlardan kann
4- Sadece arap imemekle kalmayn,
arabn yanna bile yaklamayn. (Nitekim
ayette imeyin kelimesi yerine Kann
kelimesi kullanlmtr)2
1
Bir hadiste de yle yer almtr: arap ien kimse puta tapan
kimse gibidir
2
arap hususunda, retim, datm ve tketiminde her trl
yardmlama haramdr. mam Bakrn (a.s) Peygamber-i
Ekremden (s.a.a) naklettii bir rivayette, arap ime hususunda bir
tr etkisi olan on gruba lanet edilmitir: Ekicisine, yetitiricisine,
skcsna, iicisine, sunucusuna, tayanna, kendisine tanana,
satcsna, mterisine ve rnn yiyene Velhasl bu konuda
186

(91)

91. eytan phesiz iki ve kumar
yznden aranza dmanlk ve kin
sokmak ve sizi Allah anmaktan,
namazdan
alkoymak
ister.
Artk
bunlardan vazgeersiniz deil mi?
Nkteler:
- Bir ok cinayetler, sular, trafik kazalar,
boanmalar, ruhsal ve bbrek hastalklar,
araptan kaynakland halde, Kuran
arabn haram kln felsefesini beyan
ederken,
iki
hususu
nemle
vurgulamaktadr: Birincisi toplumsal zarar
ve dieri ise manevi zarar (dmanlk,
namazdan ve Allahn zikrinden gaflet)
Mesajlar:
1- Hkmlerin felsefesini beyan etmek de
szn
etkin
faktrlerinden
biridir.
phesiz ister
her hangi bir ekilde faydalanan kimseye lanet
edilmitir. (Nurus- Sakaleyn tefsiri, bu ayetin
tefsirinde)
187
Nur Tefsiri
2- Kin ve fkenin tm sebeplerine kar

koymak gerekir.
3- nsanlar arasnda kin ve dmanla
sebep olan her trl hareket ve her ahs
eytanidir.
4Allah zikretmekten
ve namaz
klmaktan gaflete sebep olan her i, iki ve
kumar gibi ktdr.
5- Kin ve dmanlktan bahsedildii her
yerde, maddi menfaatlerinden her ne olursa
olsun el ekin. (arap ve kumarda da bir
takm menfaatler vardr. Ama kt etkileri
sebebiyle haram klnmtr)
6- Ruhi ve manevi zararlar, cismi ve
maddi zararlardan daha nemlidir. (arabn
fiziksel zarar olduu halde, yine de
dmanlk ve gaflet nedenine iaret
edilmitir.
(92)

92. Allaha itaat edin, Peygambere
itaat edin, kar gelmekten ekinin;
eer
yz
evirirseniz
bilin
ki,
peygamberimize den sadece aka
tebli etmektir.
Mesajlar:
188
1- Allah Resulnn (s.a.a) siyasi ve

yneticilik ile ilgili emirleri, Allahn
emirleri
gibidir
ve
itaati
farzdr.
(Peygambere itaat edin ifadesi Allaha
itaat edin ifadesinin yannda yer almtr)
2- Apak davete evet, yalvarmak ve
dalkavuklua hayr. Eer yz evirirseniz
bilin ki Peygamberinize den sadece
teblidir
3- nsan, yol seimi hususunda zgrdr.
Eer yz evirirseniz
4- Yz evirmek ve sapmakla sadece
kendinize
zarar
verirsiniz.
Peygamberinize
den
sadece
teblidir.

(93)

93. man edenleri ve salih amel

ileyenlere, saknrlar, inanrlar, yararl
iler ilerler, sonra haramdan saknp
inanrlar ve sonra isyandan saknp
iyilik yaparlarsa daha nceleri tatm
olduklarndan dolay bir sorumluluk
yoktur. Allah iyi davrananlar sever.
189
Nur Tefsiri
Nkteler:
- arabn haram olduu ile ilgili ayetin
nazil oluundan sonra, baz mslmanlar,
daha nceleri dnyadan gen baz arap
ien kimseleri sorunca bu ayet nazil oldu.
- Ayette iki defa iman ve amel, iki defa
takva ve iman ve iki defa da takva ve ihsan
sz konusu edilmitir. Baz tefsirlerin dedii
zere iman ve takvann dereceleri ve
aamalar
farkl
olduu
iin
tekrar
edilmitir. (Tefsir-i Numune) bazlar yle
demitir: Tekrar etmek iman ve takvann
devamll iindir. (Kurtubi tefsiri)
Mesajlar:
1- Mminlerin nceki sular, takva sahibi
ile balanabilir.
2- nsann masraflar, iman, amel ve ihsan
ile birlikte olursa helaldir. Aksi taktirde
nimetlere kfranda bulunmaktr.
3- Maddiyat ve dnyadan faydalanmak
iin ahirete ve maneviyata da tevecch
etmek gerekir.
4- Takva tm damarlarda bulunan kan
gibidir.
Tketimde takva + mektepte takva, sonra
saknn ve iman edin.
Hizmette takva, sonra saknp iyilikte
bulunurlar.
190
5- Ayet yle diyor: Nereden getiridin?

(takva)
Nerede ve hangi hedefle harcyorsun?
(salih amel)
Alar ve mahrum insanlarla ne gibi bir
ilgin vardr? (ihsan)

(94)

94. Ey iman edenler! Gyabnda
Kendisinden, kimin korktuunu ortaya
koymak iin, (ihramlyken) elinizin ve
mzraklarnzn ulat avdan bir eyle
Allah And olsun ki sizi dener. Bundan
sonra kim haddi aarsa ona elem verici
azb vardr.
Nkteler:
- Hac gnlerinde ve ihram halinde hacca
giden insann avlanma hakk yoktur. O
gnlerde bazen av insann yanna kadar
yaklar ve insan bir tek atlla onu elde
edebilir. Ama ilahi imtihan onu avlamak iin
el uzatmamamz emretmitir.
191
Nur Tefsiri
- Kuranda karn ve mide ile ilgili

meseleler, ilahi imtihanlardan biridir ve bir
ok eitleri zikredilmitir:
a- Adem ve Havva yiyecek hususunda
yenilgiye uradlar. Bu aaca yaklama
b- srailoullar Cumartesi gnleri balk
avlamann haram oluu hususunda yenilgiye
uradlar.
c- srailoullarna tayin edilen ilahi
nderlerden biri de askerlerinin bir
blgeden geince ve nehire ulat anda o
sudan iilmemesini emretti. Ama ok az
dnda hepsi itiler. Bylece ok ac
dnda herkes ondan iti
d- Oru tutmann kendisi imtihandr.
e- Haclara ihram halinde av yaklat
halde avlanma hakknda sahip deillerdir.
Elinizin ulat
f- sann havarileri btn bu mucizeleri
grd halde yeniden Allah imtihan
etmek istediler, semavi bir sofra istediler ve
Allah da bu semavi sofray nazil buyurdu.
Allah- u Teala sofray nazil buyurduktan
sonra kfreden kimseleri azap edilecekleri
hususunda tehdit etmitir. (Bu surenin 115.
ayeti)
Mesajlar:
1- mtihan Allahn kesin bir snnetidir.
Sizi dener
192
2- man ehli imtihan edilir, yoksa

kafirlerin zaten bir iddias yoktur. Ey man
edenler, sizi dener
3- Allahtan korkmak gnah ortamnn
olduu ve insann hata etmedii ortamlarda
ortaya kar. Elinizin ulat bir eyle
4- Elinizin ulat her ey, rzk ve helal
olduunun nianesi deildir. Elinizin
ulat bir eyle
5- Takvann ls, deruni ve batni
korkudur; zahiri haya deil. Gyabnda
kendisinden kimin korktuunu
6- Gnlerce ve kilometrelerce hak akyla
yryen bir hac adayn, bazen kk bir
av bile yoldan karr ve isyana srkler.
7- Sorumluluklar, tebliden ve hkm
kendisine ulamasndan sonradr. Bundan
sonra
8- Bazen av da bir saldr ve tecavz
saylr. Kim haddi aarsa
9brahimin
smailden
getii
topraklarda, siz de avdan geiniz.
10- Avlanma, bizzat elim bir azabn
sebebi deildir. Elem verici bir azap,
kanunlar inendii sebebiyledir.

193
Nur Tefsiri
(95)

95. Ey iman edenler! hraml iken av
ldrmeyin. Sizden bile bile onu
ldrene, ehli hayvanlardan ldrd
kadar olduuna iinizden iki adil
kimsenin
hkmedecei,
Kabeye
ulaacak bir kurban deme, yahut
dknlere yemek yedirme eklinde
kefaret ya da yaptnn arln
tatmak zere bunlara denk oru tutma
vardr. Allah gemitekileri affetmitir,
kim tekrar yaparsa Allah ondan alr.
Allah gldr, alcdr.
Mesajlar:
1- Haremin gvenlii, hayvanlar iin bile
korunmaldr. Av ldrmeyin
2- Amelden daha tehlikeli olan bilinli bir
kt niyet, hedef ve kasttr. Bile bile
3- Cezalandrma da adil bir ekilde
olmaldr. ldrd kadar
4- Ceza deme ok dakik ve incelikli
olmaldr.
ki
adil
kimsenin
hkmedecei
194
5- Sulu insan ceza deme trnde

(kurbanlk,
yedirmek,
oru)
serbest
brakmak gerekir. Onun mali artlarn ve
bedensel
gcn
grmezlikten
gelmemeliyiz.
6- Kabenin yannda yaplan gnah,
kabenin yannda ceza demeye sebep
olmaktadr. Kabeye ulaacak
7- lahi cezalarn pedegojik boyutlar
vardr ve insann gururunu ortadan
kaldrmaktadr. Yaptnn arln
8- Kanunlar uygulamak, resmi olarak
tebli
edildikten
sonradr.
Allah
gemitekileri affetmitir
9- Gnah tekrar etmenin iddetli bir
azab vardr. Kim tekrar yaparsa

(96)

96. Deniz av ve onu yemek size de,
yolculara da, geimlik olarak helal
klnmtr.
hraml
bulunduunuz
srece kara av size haram klnmtr.
Huzuruna
toplanacanz
Allahtan
saknn.
Nkteler:
195
Nur Tefsiri
- Bu ayet esasnca hram haletinde, hem

denizde avlanma ve hem de ondan istifade
etmek helaldir. Ama l (kara) hayvanlarn
avlamak hususunda, hem avlanmas ve hem
de tketimi haramdr. (Mecmeul- Beyan ve
fkhi kitaplar)
Mesajlar:
hramda olan kimse iin tm yollar kapal
deildir.
Helal
klnmtr...haram
klnmtr
2- Deniz rnleri ve faydalar sadece
sahilde oturan kimselere zg deildir.
Yolculara da
3- Sahilde oturan kimseler denizden
istifade hususunda ncelik hakkna sahiptir.
Size de yolculara da
4- Helal veya haram klmann felsefesi,
her zaman iin zati deildir. Bazen bunu
zaman
ve
mekann
artlar
iktiza
etmektedir. lahi hkmlerde, tarih ve
corafyann da tefsiri vardr. hraml
bulunduunuz srece
5Ahirete
iman
takva
sebebidir.
Huzuruna
toplanacanz
Allahtan
saknn
6- Kalabalk cemiyet ve siyasi, ibadeti
merasimi yerine getirmek, hayvanlarn
soyunu, tketme, aalar skme... vesilesi
olmamaldr.
196

(97)

97. Allah, hrmetli ev Kabeyi,
hrmetli ay, kurban, boynu tasmal
kurbanlklar insanlarn kyam iin
ortaya koydu. Bu, Allahn gklerde ve
yerde olanlar bildiini ve Allahn
phesiz her eyi Bilen olduunu
bilmeniz iindir.
Nkteler:
- Kyam bir adrn direi gibi ayakta
kalma vesilesidir. (Mufredat-i Raib)
- mam Sadk (a.s) yle buyurmutur:
Beytl- Haram, kafirlerin oraya giriinin
haram oluu sebebiyle (beytl- haram)
olarak adlandrlmtr. (Nurus- Sakaleyn
tefsiri
- leri dzenlemek ve kvamna getirmek,
u birka eyi getirmektedir:
a- Merkezcilii
b- Emniyeti
c- Yiyecei
Allah her eyi de Kabe de ve BeytlHaramda karar klmtr. Oras hem
197
Nur Tefsiri
merkezdir, hem orada ekime hakk yoktur

ve hem de kurbanlar, mslmanlarn iini
dzenleme vesilesidir.
- Ayette geen hediyy kelimesi,
nianesiz kurban anlamndadr. Kelaid
kelimesi
ise,
nianesi
olan
kurban
anlamndadr.
- Haram aylar unlardr: Recep, Zikade,
Zihicce ve muharrem. Bu aylarda savamak
yasaklanmtr.
- O blgede milyonlarca mslmann bir
araya gelmesi, hibir terifat, ayrcalk
olmakszn, lafzi bir cedelleme ve ameli bir
ekime
bulunmakszn,
mukaddes
mekanda bir araya toplanmas, slamn
ayrcalklarndandr.
Eer
haccn
bereketiyle, gidip grmek ve grmek
esnasnda helallk dilemek, ticari kalknma,
hums ve zekatn deme, ilahi retiler ve
mmetlerle tanma, her trl terifat, bir
kenara iterek tevhidin en eski tevhid
merkezinde bulunma, Peygamberlerle ayn
ary yapma, onlarn yrd yerlerde
yrme, Arafat ve Mear lnde tvbe
etmek, kyameti hatrlamak, siyasi manevra
ve kafirlerden beraat ilannda bulunmak ve
dier bereketlere sahip olmay gz nnde
bulunduracak
olursak,
bu
hac
programlarnn btn varlk aleminden
haberdar olan Allahn sonsuz ilminden
198
kaynaklandn anlarz. Zira phesiz snrl

bir ilim, bu kadar cezzap ve ekici hkmler
ve emirler, veremez.
Mesajlar:
1- Kabe herkes iindir. nsanlar iin
2- Mslmanlarn kvam ve sebat hac
iledir. nsanlarn kyam iin.
3- leri dzene sokmak, bir araya
toplanmay,
vahdeti,
ibadeti
(kabe)
kutsall ve hrmeti (beytl- haram),
gvenlii (ehrul- haram) nianeli ve
nianesiz ileri (hediy ve kelaid) ve ihtiya
duyulan yiyecekleri temin etmeyi gerektirir.
4- Beytl- Haram olan Kabe sade
talardan yaplmtr ve bu da manevi
deerlerin gstergesidir.
5- Tm varlk aleminden haberdar olan
kimse kanun koyabilir. Bu Allahn
gklerin
ve
yerlerde
olduunu
bildiini
6- lahi hkmlerin kayna, Allahn
sonsuz ilmidir. Eer sizler bir hkmn
felsefesini bilmiyorsanz, bu onun bo
olduunu gstermez, nk Allah onu
bilmektedir. Bu Allahn bildiini
7- Allahn kanunlarn baz srlar,
gelecekte ortaya kacaktr. Allahn
bildiini
199
Nur Tefsiri
8- Hem mescid, hem de hayvanlarn

kesildii yer, birer kyamdr. (Kabe, hediy
ve kelaid)

( 98)

(99)

98.
Allahn
azabnn
iddetli
olduunu
ve
Allahn
Balayan,
merhamet eden olduunu bilin.
99. Peygamberin grevi sadece tebli
etmektir. Allah, sizin akladklarnz
da gizlediklerinizi de bilir.
Mesajlar:
1- Tevik ve tehdit, yanyana olmaldr.
Allahn
balayan,
merhamet
olduunu
2- Sizler kendi ilerinizden sorumlusunuz.
Peygamber, sizler zerinizde bir zorlama ve
sulta hakkna sahip deildir. Onun grevi
sadece tebli etmektir. Peygamberin
grevi sadece tebli etmektir.
3- Allahn ilmi kapsayc olduu iin,
Onun nezdinde gizlemeniz veya aa
vurmanz birdir. Gizlediklerinizi de
bilir
200
4- Ynelmeniz veya yz evirmeniz,

Peygamberde hibir noksanlk icad etmez.
Peygamberin grevi sadece tebli
etmektir.

(100)

100. De ki: Helal ile haram, haram
eylerin okluundan holansan bile,
eit
deildir.
Ey
akl
sahipleri,
Allahtan saknn ki kurtulua eresiniz.
Nkteler:
- Temiz ve pis kavram, insanlar ,
metotlar, mallar, gelirleri, yiyecekleri ve
hereyi kapsamaktadr.
Mesajlar:
1- Deer hususunda l, hak ve batldr,
okluk veya azlk deil.
2- ounluk ve okluk aldatcdr. Buna
dikkat ediniz. okluundan holansan
bile
3- Rezil olmak istemiyorsan, cemaatin
rengine
brn
mant,
Kuran
ile
uyumaz.
4- Akl ve zeka sahipleri hakka ynelen
kimselerdir, ounlua deil.
201
Nur Tefsiri
5Takvaszlk,
gstergesidir.
Ey
Allahtan saknn
beyinsizliin
bir
akl
sahipleri,

(101)

(102)

101.
Ey
iman
edenler!
Size
aklannca
hounuza
gitmeyecek
eyleri sormayn. Kuran indirilirken
onlar sorarsanz size aklanr, (ama
zlrsnz). Allah sorduunuz eyleri
affetmitir. Allah balayandr, hilim
sahibidir.
102. Sizden nce bir kavim onlar
sormutu,
sonra
da
onlar
kfretmilerdi.
Nkteler:
- Peygamber (s.a.a) insanlarla hac
hususunda sohpet ediyordu. Birisi yle
sordu: Hac her yl m, yoksa mr boyunca
bir defa m farzdr? Peygamber cevap
vermedi. O bunu birka defa sordu.
Sonunda Allah Resul yle buyurdu:
202
Btn bu srarlarn sebebi nedir? Eer her

yl farz olduunu sylersem, bu sizlere ok
zor gelir. Ben bir konuyu beyan etmedike,
siz sormayn. nceki mmetlerin helak olu
sebeplerinden
biri
de
yersiz
soru
sormalaryd.
- Bilmediimiz eyleri ehline sormak
gerekir. Eer bilmiyorsanz, zikir ehline
sorun. Ama baz sorularn, cevab aka
belli olursa, fert veya toplumun zararna
olur. rnein, bakalarnn ayplarn, lm
ann veya askeri srlar sormak gibi.
Mesajlar:
1- Her ilmi elde etmek, ne gereklidir ve
ne de faydal! Dolaysyla faydal ilimleri
elde etmemiz gerekir. Sormayn
(Toplumda rahatszla, srtmelere ve
dzenin bozulup, bir ok sorunlarn ortaya
kmasna sebep olan, bilgileri sormamak
gerekir.)
rnekler ve Misdaklar:
- Ynetici kimseler, bildikleri baz eyleri
insanlara sylememelidir.
- Haber ve bilgiler, snflandrlmal ve
bltrlmelidir.
- Haberlerden bazs, basn ve yayn
organlarnda yaynlanmamaldr. nk bu
haberlerin bazs insanlarn zararnadr.
203
Nur Tefsiri
(Akll bir sansr uygulanmaldr) Size

aklanr, ama zlrsnz
- Baz hususularda takiyye metoduyla,
yz, srlar ve inanlar gizlemek gerekir ve
baz sorulara cevap vermemek icap eder.
Size aklanr ama zlrsnz
- Sadakat ve doruluk gzeldir. Ama
aklk ve effaflk her zaman iin faydal
deildir.
- retmenler ve konumaclar, konuma
esnasnda dinleyicilerin kapasitesini hesaba
katmaldr.
- Halkn srlarn, devletin gizliliklerini ve
dmann bildii taktirde darbe vurma
dncesine kaplaca eyleri ifa etme
hakkna sahip deildir. rnein istatistikler,
askeri ilerle ilgili bilgiler, teebbs
edilecek iler, el yazmas kitaplar, doal
kaynaklar...
Doktor, hasta kimseye, hastaln acln
haber vermemelidir.

(103)

103.
Allah,
kula
entilen,
salverilen, erkek dii ikizler douran,
on defa yavrulanmasndan tr yk
204
vurulmayan hayvanlarn adanmasn

emretmemitir;
fakat
kfredenler
Allaha kar yalan uydururlar ve ou
da akl etmezler.
Tefsir:
Konuya girmeden nce sylememiz
gerekir ki araplar, bir adet olarak defalarca
dourmu, veya ikiz dourmu, veya
iftleme iin istifade edilmi, erkek
hayvanlar,
hastann
iyilemesi
veya
yolcunun varmas sebebiyle ve benzeri
sebeplerle adanan hayvanlar bir kle gibi
azad ediyorlard. Tm insanlarn bu
hayvann azat olmasn bilmesi iin de o
hayvann kulan yaryorlard. Yani o
hayvanla ne bir yk tanyor, ne de eti
tketiliyordu. Bu ayet yle buyurmaktadr:
Sizin bu ameliniz bir hrafedir, hayvann
dourmas, iftlemesi veya her trl hayr
ve bereketi, onun haram olmasna sebep
olmaz.
imdi de kelimeleri, mfredat-i raip
kitab esasnca aklamaya alalm.
Mesajlar ve Nkteler:
1- Dini her trl hurafe ve bidatlardan
temizlemek gerekir. Emretmemitir
2- Allah tarafndan, hayvanlarn haram
klndna
dair
bir
kanun
ortaya
205
Nur Tefsiri
konmadka, hayvanlar hususunda tmel

kanun,
onlarn
helal
oluudur.
Emretmemitir.
3- Mal zayi etmek ve hayvani ba bo
brakmak haramdr. (Hayvanlarn bile ba
bo braklmas caiz deildir, nerde kald ki
insanlar ba bo braklsn!)
4Dinde
bidat
kfdr.
Fakat
kfredenler
5lahi
hkmlerin
kk,
gerek
maslahatlardr, ama hurafeler, cehalet ve
aklszlk kknden tremektedir. Akl
etmezler
6- Allaha yakn olmak, doru ve makul
yollardan olmaldr. Her trl adap ve veya
her trl yolla Allaha yakn olmak mmkn
deildir.
(Cahiliyye
insanlar,
sz
konusu
hayvanlar ba bo brakmakla, Allaha
veya puta yakn olacaklarn sanyorlard.
Hayvanlara bu saygnn bir benzerini,
gnmzde
de
Hindistanda
inekler
hakknda mahade etmekteyiz.)

(104)

206
104. Onlara, Gelin Allahn indirdii

Kitaba
ve
peygambere
uyun
dendiinde,
Atalarmz
zerinde
bulduumuz yol bize yeter derler; ya
atalar bir ey bilmeyen ve doru yolda
olmayan kimseler idiyseler?
Mesajlar:
1- Asl olan slam kltrdr, ncekilerin
kltr
deil.
Allahn
indirdii,
atalarmz
2- Hurafelere uyan kimseler, delil
duymaya deillerdir. Bize yeter, derler.
3- Ne muhafazakarlk
ve ne de
yenilikilik, asl deildir. Asl olan ilim ve
hidayettir.
Bilmeyen,
doru
yolda
olmayan
4Gemilere,
sayg
ve
edepli
davranmaya evet, onlarn cahili fikirlerine
uymaya hayr! Kr krne yaplan taklit,
aklszln bir gstergesidir.
5- nceki ayette, akletmedikleri ve bu
ayette ise atalar hususundaki banazlk sz
konusu edilmitir)
6- Cahilin Cahil Birini Taklit Etmesi
Yasaklanmtr. Bilmeyen
7- Hidayeti kabul eden cahil bir kimse,
tehlikesizdir. Tehlike, cahillerin hidayeti
207
Nur Tefsiri
kabul
etmedii
yerdedir.
Bilmeyen,
doru yolda olmayan
8- Kr krne taklit etmek, tm insanlar
iin bir beladr. (nceki ayette, ou, bu
ayette ise derler, diye buyurulmutur)
9- Vicdanlarnz hakem klmalsnz.
Atalar bir ey bilmeyen kimseler
idiyseler
10- Kuran tek bana yeterli deildir,
snnet, siret ve Allah Resulnn (s.a.a)
hkmeti de amel lsdr. Gelin
Allahn indirdii kitaba ve Peygambere
uyun

(105)

105. Ey iman edenler! Siz kendinize
bakn; doru yolda iseniz saptan kimse
size zarar veremez. Hepinizin dn
Allahadr, ilemekte olduklarnz size
haber verecektir.
Nkteler:
- Denilebilir ki iyilii emretmek ve
ktlkten sakndrmak ve dier toplumsal,
sorumluluklar, vesilesiyle, toplumu korumak
208
da,
kendini
biridir.
korumann
rneklerinden
Mesajlar:
1- Hak yolunda yalnzlktan korkmamak
gerekir. Siz kendinize bakn, zarar
veremez.
2- +++
3- Toplumun gnaha ve sapkla
dmesi, bireylerin gnah ilemesinin caiz
olduu anlamnda deildir.
4- Bakalarnn sapkl yznden, kendi
ruh haletinizi kaybetmeyiniz. Size zarar
veremez.
5Bakalarn
kurtarma
yolunda,
kendinizi batrmaynz. Siz kendinize
bakn, size zarar veremez
6- Dardan hi kimse, size zarar
veremez, eer yenilecek olursanz, bu
kendinizdendir.
7- Kyamette, herkes kendi iinden
sorumludur. Siz kendinize bakn.
8- slam yolu o kadar mantkl ve salam
bir yoldur ki bakalarnn phe ve sapkl
ona hibir zarar veremez.
9- O kadar terbiye olmalsnz ki evre ve
toplumun fesad, sizi asla etkilememelidir.
Size asla zarar veremez
209
Nur Tefsiri
10- nceki kendini, daha sonra toplumu

yetitirmek
gerekir.
Siz
kendinize
bakn.
11- Karanlk dnyada, sizler tek banza
bir aydnlatc olun.
12- Bakalarnn ayplarn ifa ve
kefetmenin peice kouturmayn. Siz
kendinize bakn. (Nurus- Sakaleyn
tefsiri)
13- Dokunulmazlk, elde etme yolunuz,
hidayeti kabul ediinizdir. Doru yolda
iseniz.
14- Atalar takip etmek ve bakalarn
taklite
ynelmek,
insan
kyametten
kurtarmaz. Herkes kendi yol ve amelinin
cevabn
vermelidir.
Size
haber
verecektir.
15- Ahirete iman, kendini yetitirme
faktrdr.
Hepinizin
dn
Allahadr

210

(106)

106. Ey iman edenler! lm birinize

geldii zaman vasiyet ederken iinizden
iki adil kimseyi; ayet yolculukta olup
banza da lm musibeti gelmise,
namazdan
sonra
alkoyacanz,
pheleniyorsanz, Akraba bile olsa
yeminle
hibir
deeri
deitirmeyeceiz, Allahn ahitliini
gizlemeyeceiz,
yoksa
phesiz
gnahkarlardan oluruz diye Allaha
yemin eden sizden olmayan iki kiiyi
ahit tutun.
Nkteler:
- bn-i Ebi Mariye, adnda bir mslman,
iki karde olan Temim ve Adiyy adnda, iki
Hristiyan ile birlikte ticaret iin yolculua
ktlar. Mslman olan bn-i Ebi Mariye,
hastaland. Vasiyetnamesini yazd ve onu
eyalar arasna gizledi ve mallarn
varislerine vermesi iin o iki Hristiyana
teslim etti. bn-i Ebi Mariyenin lmnden
sonra o iki Hristiyan, mallar arasnda
deerli bir mal grnce onu kendilerine
aldlar ve Medineye dndkten sonra,
gerisini
varislerine
verdiler.
Varisleri
eyalar arasnda tm eyalarn adnn
211
Nur Tefsiri
yazld o mektubu buldular. Bunun

zerine, alnan o mal iki Hristiyandan geri
istediler. Ama o iki Hristiyan bunu inkar
ettiler ve Peygamberin huzuruna vararak
ikayette bulundular. Bu esnada yukardaki
ayet nazil oldu.
- Kafi kitabnda yer alan hadis esasnca,
Peygamber o ikisine yemin ettirdi ve onlar
serbest brakt. Ama mektup esasnca
yalanlar ortaya knca Peygamber yeniden
onlar huzuruna ard ve varisleri, yemin
ederek baka eyalarn da olduunu syledi.
Onlar da o mal geri verdi.
Mesajlar:
1- Vasiyet esnasnda, mmin gerekli olan
dikkati gstermelidir. Ey iman edenler
2- lm herkes iin eittir. Birinize
3- lm eii, vasiyet iin son frsattr.
lm birinize geldii zaman vasiyet
ederken
4- nsanlarn hakkn eda etmek iin ahit
tutunuz. inizden iki adil kimseyi
5- nsanlarn hakkn eda etmek iin bir
tek ahitle yetinmeyin. ki adil
6- nsanlarn hakkn eda etmek iin
herkese gvenmeyin. ki adil
7- nsanlarn hakkn eda etmek iin eer
bir Mslman yoksa, gayr-i Mslim ile ii
salama aln. Sizden olmayan
212
8- nsanlarn haklarna riayet etmek, her

yerde nemlidir. Bir mekana bal deildir.
Yolculukta olup
9- Hakk demek iin her trl ekki def
ediniz. pheleniyorsanz
10- Yemin de ekki ortadan kaldran
yollardan biridir. Yemin eden iki kii
11- Sadece Allah adna yaplan yeminler
deerli ve muteberdir. Allaha yemin
eden
12- tham edilen kimsenin, uygun bir
zamana kadar tutuklanmas gerekir. Al
koyacanz
13- Hakk eda etmek iin en iyi
frsatlardan istifade edin. Namazdan
sonra
14- Sapkla dmenin sebeplerinden
biri de para elde etmektir. Deer
15- Sapkla dmenin sebeplerinden
biri de akraba ilikileri ve sevgisidir.
Akraba bile olsa
16- Yemin ime metninin vahy yoluyla
dikte edildii tek yer, insan haklardr.
Hibir deeri deitirmeyeceiz
17- Hakk gizlemek, adil kimseyi bile
fask eder. (iki adil kimse bile neticede
gnahkarlardan olmaktadr.)
213
Nur Tefsiri
(107
107. Eer bu ahitlerin gnah ilemi
olduklar ortaya karsa lene daha
yakn hak sahibi dier iki kii bunlarn
yerine geer ve Bizim ahitliimiz
ikisininkinden de daha dorudur, biz
ar
gitmedik,
yoksa
phesiz
zulmedenlerden oluruz diye Allaha
yemin ederler.
Nkteler:
- Bilinmesi gerekir ki lnn ailesinin
tankl ve yemini, yolculuk esnasnda veya
dnda, mallar hakknda nceden sahip
olduklar bilgiler esasna dayaldr.
Mesajlar:
1- Sizler aratrmak hakkna sahip
deilsiniz. Ama eer bir bilgi elde edilirse, o
zaman grev deiir. (Mufredatn dediine
gre,
tecesss
etmeksizin
ve
aratrmakszn, elde edilen bilgiye usr
denmektedir.)
214

(108)

108. Bu, ahitlii gerektii gibi
yapmalarn veya yeminlerinden sonra
yeminlerin
kabul
edilmemesinden
korkmalarn daha iyi salar. Allahtan
saknn, dinleyin. Allah fsk kimselere
yol gstermez.
Nkteler
- Bu ayet de iki ayet ncesinde sz
konusu edilen tanklkta bulunmak veya
ahit tutmak hususundaki dikkat ve sk
tutmann felsefesini beyan etmektedir.
Namaz sonras insanlarn huzurunda yemin
ettirmek, tanklklarn yalan deil, doru
olmasn salar. Zira ahadetleri kabul
edilmedii taktirde yemin ve tanklklarnn
itibarszl onlarn toplumda yz suyunu
dker.
Mesajlar
1- nsanlarn hakknn zayi olmasna
engel olan merasim ve terifatlar bir deer
ifade etmektedir. Daha iyi salar.
215
Nur Tefsiri
2- Gnahtan alkoyucu sebeplerden biri

de
toplumda
rezil
rsva
olmaktan
korkmaktr.
Yeminlerin
kabul
edilmemesinden korkmalarn.
3- Bir grup insan fikirleri ve mallarnz
hakknda yle bir bilgiye sahip olsun ki adil
grnml ehliyetsiz insanlarn yalan
yeminle zahmetlerinizi boa karamayaca
bir
ekilde
yaayn
Bylece
yanl
aklamalarnn daha iyi olan bir grup
tarafndan reddedileceini bilmi olsunlar.
yeminlerinden
sonra
yeminlerinin
kabule dilmemsinden
4- Btn dikkatlere ramen yine de
takval olmaya aln.
5- Haksz tanklk fskn gstergesidir.
Allah fask kimselere yol gstermez.

(109)

109. Allah peygamberleri toplad
gn, Size ne cevap verildi? der; onlar,
Bizim bir bildiimiz yoktur, dorusu
grlmeyenleri bilen ancak sensin
derler.
Nkteler:
216
- Gerek ilim Allahn ilmidir, her kimin

bir ilmi varsa Allahtandr, gaybi de sadece
Allah bilmektedir ve Allah gayp ilmini
istedii kimseye verir.
Mesajlar:
1- Kyamet gn Peygamberlere de
insanlarn kendilerine nasl davrandklar
?sorulur. Size ne cevap verildi
2- Peygamberlerin ilmi bile, Allahn ilmi
karsnda bir hitir.

)(110

110. Hani Allah, Ey Meryem olu
sa! Sana ve anana olan nimetimi an
demiti,
Seni
Ruhul
Kuds
ile
217
Nur Tefsiri
desteklemitim; beikte ve yetikin iken

insanlarla konuuyordun; sana Kitab,
hikmeti, Tevrat ve ncili retmitim.
Hani sen iznimle, amurdan ku gibi
bir ey yaratm ona flemitin de
iznimle ku olmutu; anadan doma
kr, alacaly iznimle iyi etmitin.
lleri
iznimle
diriltiyordun.
srailoullarna belgelerle geldiinde,
onlardan kfredenlere, Bu apak bir
bydr demilerdi de Ben onlarn
sana zarar vermelerini nlemitim.
Nkteler:
- Bu ayetten surenin sonuna kadar ki
blm Hz. sa (a.s) ile ilgilidir.
- Bu ayette Allahn her trl ltuflar ve
hepsinin balangcnda Hz. Mesih hakknda
Ruhul- Kudus ile teyid edilii sz konusu
edilmitir.
- Belki de Hz. sann annesine verilen
nimetten maksat, Hz. Mesih ile mjdelenii
ve Meryemin melekler ile konumasdr.
(Al-i mran suresi, 45- 50. ayetler: Hani
melekler yle dediler: Ey Meryem!)
Mesajlar:
1- Allahn veli kullarna, ltuflarn
hatrlamak hak takipileri iin bir teselli
kaynadr. Hani
218
2Peygamberler
bile
Allahn
nimetlerinden gafil olmamaldr.
3- Kadnlar, Peygamber ile yan yana
zikredilecek bir makama ulamaktadr.
Sana ve anana Hatta bir kadn ve
Peygamber olan olu birlikte bir ayet olarak
nitelendirilmitir. (Baka bir ayette yle
buyurulmutur: Onu ve olunu bir ayet
kldk)
4- Hz. sa (a.s) beikteki konumasyla,
hem kendi nbuvvetini ve hem de annesinin
iffet ve ismetini ispat etmi oldu.
5- lahi irade, tecrbe, kudret ve zamana
olan ihtiyacn yok etmitir. Hz. sa tecrbe,
altrma ve zaman geirmeksizin ocukluk
dneminde yallkta sylemi olduu doru
szleri sylemektedir. ocuka szler deil.
Beikte ve yetikin iken
6Peygamberler,
hem ilim
sahibi
olmaldrlar (kitap) hem de bak asna
sahip
olmaldrlar.
(Hikmet)
Hem
ncekilerin szlerini bilmelidirler ve hem de
yeni mesaja sahip olmaldrlar (ncil).
7- Yaratl tabiri, Allahtan gayrisine de
isnad edilir. Hani sen yaratm Elbette
bu
yaratl
da
Allahn
izniyle
gereklemektedir.
8- Allahn izni amurdan bir heykel
yapmann cevaz konumundayd. znimle
219
Nur Tefsiri
9- Allahn zel veli kullarnn da, hem

tekvini velayetleri vardr. (Yaratm,
flemi, iyi etmi ve diriltmitin
ifadeleri saya hitaben beyan edilmitir.)
10- sann (a.s) mucizesinde hem onun
Mesihi nefesinin ve hem de heykel yapma
sanatnn
rol
olmutur.
Ku
gibi...flemitin
11- Mesihi nefes, cansz varlklar
uurmu, ama srailoullarnn kalplerini
harekete geirememitir.
12- irk tehlikesinin olduu yerde,
tevhidin tekrar edilmesi gerekir. (znimle
kelimesinin tekrar edilii)
13- Allah- u Teala Peygamberlerlerine
diriltme ve ifa verme gcn vermise,
insanlara da tevessl, yneli ve yardm
dileme hakkn caiz grmtr. (Tevessle
muhalif olanlara yle diyoruz: Allah birine
g verdii halde, insanlar ona tevecch
etmekten sakndrmas mmkn mdr?)
14- nsanlar diriltmek ve ricat (bu
dnyada dn) rnei, bu dnyada da
gereklemitir. (lleri diriltiyordun)
15- Mucize, muhalif kimselere, hibir
phe brakmayacak bir ekilde olmaldr.
lleri diriltiyordun
16srailoullarnn
Hz.
sa
(a.s)
hakkndaki kt niyetleri Allah tarafndan
def edilmitir. nlemitin
220
(111)

111.
Havarilere,
Bana
ve
peygamberime iman edin diye vahiy
etmitim, inandk, bizim Mslimler
olduumuza ahit ol demilerdi.
Nkteler:
- Havarilere vahyediliten maksat, ya
kalplerine ilham edimesi veya Hz. sa
vastasyla kendilerine vahy mesajnn
ulatrlmasdr.
Mesajlar:
1- Bazen Allah hazr olan kalplere de bir
takm ilhamlarda bulunmaktadr.
2- Allaha iman, Peygambere imandan
ayr deildir. Bana ve peygamberime
3- Hidayet, batni ve ilahi olunca, derin ve
abuk
etki
yaratmaktadr.
Vahy
etmitim...nandk demilerdi.
4- erden ilahi nur olmakszn irad
etmek, ya hibir etkiye sahip deildir veya
az etkisi bulunmakta ve geici olmaktadr.
5- nsanlara ilahi ilhamlar, peygamberlere
ilhamn teyidi yolundadr, onlarn karsnda
221
Nur Tefsiri
deil.
Vahyetmitim...Bana
ve
peygamberime iman edin
6- Batni imann nianesi, kalbi imann
zahiri sloganlarn dayana olduu gibi, dil
ile yaplan izhar ve ikrardr. Bizim
mslimlerden olduumuza ahit ol.

( 112)

(113)

112. Havariler, Ey Meryem olu sa!
Rabbin bize gkten bir sofra indirebilir
mi? Demilerdi de, inanyorsanz
Allahtan saknn demiti.
113. Ondan yemeyi, kalplerimizin
kanmasn
ve
senin
bize
doru
sylediini bilmeyi, ona ahit olmay
istiyoruz dediler.
Nkteler:
- Maide suresinin bu adlandrl
srailoullarnn semavi Maide (sofra)
istemesi sebebiyledir.
222
- Maide hem yemek anlamndadr ve hem

de iinde yemek bulunan sofra anlamna
gelmektedir.
- Hz. saya (a.s) soru ekilleri biraz
edepsizce olduu iin (onlar, Ey Ruhullah!
Ey Resulullah! diyeceklerine, Ey sa
dediler. Hakeza, acaba Allah ltfeder mi?
diyeceklerine Allah indirebilir mi? dediler
ve
hakeza
Rabbimiz
diyeceklerine,
Rabbin
dediler.)
Allah
tarafndan,
Allahtan saknn cevabn iittiler.
Mesajlar:
1- Her ne kadar kt niyetimiz olmasa da,
hitap ve konumalarmzda, insanlarn
hrmetini korumalyz. (Allahtan saknn
cevab)
2- Mmin insan, Allah imtihana tabi
tutmamaldr. ndirebilir mi?
3- Kazan ve geimi harikulade ilere
balamamak
gerekir.
Aksine
aba
gstermeli, tevekkl etmeli ve doal yolda
yrmeliyiz. Burada da bir n yemek
istenmitir, srekli deil. Bir sofra
4Takva
imann
gstergesidir.
nanyorsanz Allahtan saknn
5- Ey Peygamber! nsanlar hakknda fazla
bir beklenti iinde olma. sann havarileri
kendilerine ilham edildii, iman ve slam
ikrarnda bulunduklar halde, yine de
223
Nur Tefsiri
bizden bedava yiyecek

mucizeleri istiyorlad.
ve
arzuladklar

(114)

114. Meryem olu sa, Allahm!
Rabbimiz!
Bize
ve
bizden
sonra
geleceklere bayram ve senden bir delil
olarak gkten bir sofra indir, bizi
rzklandr, sen rzk verenlerin en
hayrlssn dedi.
Nkteler:
- Kuran dualar her yerde rabbimiz
ifadesiyle balamaktadr. Ama bu ayette iki
kelimeyle, Allahm! Rabbimiz! ifadesi yer
almtr. Bu da belki olayn ve sonularnn
nemiyledir.
Mesajlar
1- Allahn veli kullarndan ihtiyacn
dilemek, tevessl ve Peygamberler iin
tarih boyunca tm insanlar ve soylar sz
konusudur. Bize ve bizden sonra
geleceklere
2- +++
224
3- lahi nianelerden srekli olarak ders

almak gerekir. Bize ve bizden sonra
geleceklere
4- Kurana gre bayram ve enlik
kutlamalar doru bir eydir. (Allahn veli
kullarnn doumu ve Resulullahn (s.a.a)
biseti de semavi sofrann iniinden daha az
deildir.
5- Peygamber duasnda yiyecek meselesi
yerine sofrann ilahi olduunun nianesine
tevecch etmektedir. Senden bir delil
6- Mminlerin zr ve yorumunu kabul
ediniz. (nceki ayette semavi sofra isteme
niyetleri beyan edilmiti, burada ise dua ve
semavi sofra istemekle onlarn dileini ve
zrn kabul etmitir.
7- nsanlarn neri ve isteklerini hem
tamamalamal ve hem de temin etmeliyiz.
(nceki ayet esasnca, insanlarn sofra
dilemesi,
yemek
ve
gvene
ermek
sebebiyleydi ve bu yzden yiyecei daha
nce beyan etmilerdi. Hz. sa (a.s) ise hem
bayram olsun, hem gven elde edilsin, hem
bir ayet olsun ve hem de yenilsin diye
semavi sofray diledi. Hem bayram ekledi
ve hem de ayet/delil olmay yiyecekten nce
zikretti.
8Bakalarnn
gevek
tabirlerini
dzeltilmi bir ekilde naklediniz. (Onlarn
isteine, Rabbin indirebilir mi? tabiri yer
225
Nur Tefsiri
almt. Ama Hz. sann (a.s) duasnda, bir

kesinlik iinde ve daha yksek bir hedef iin
sofra istenmitir ve ek ve gevekliin
nianesi olan eyler ortadan kaldrlmtr.
9- Dualarda, Allah istemekle uygun olan
sfatlaryla ar. (Onlar, Maide (sofray)
istedikleri iin rzk verenlerin en hayrls
tabiri beyan edilmitir.
(115)

115.
Allah,
Ben
onu
size
indireceim; bundan sonra iinizden
kim kfrederse, dnyalarda kimseye
azb etmeyeceim ekilde ona azb
edeceim dedi.
Nkteler:
- Semavi sofrann ini hikayesi, Kuranda
yer ald ekliyle ncilde yer almamtr.
(Tefsir-i numune)
- Bazlar yle demilerdir: Havvariler,
ayetin
tehdidini
iittiklerinde
kendi
isteklerinden vazgetiler ve semavi sofra
nazil olmad. Ama bu ayetin zahirine ve
rivayetlerin dediine aykrdr. (EtyebulBeyan tefsiri)
226
- Rivayetlerde yle yer almtr: Semavi

sofra nazil olduktan sonra, bazlar kafir
oldu ve domuz ekline dntrldler.
Mesajlar:
1- Peygamberlerin duas mstecaptr.
Ben onu size indireceim
2- Daha fazla bir ilim, yakin ve uhut
makamna erienlerin daha ar bir
sorumluluklar vardr ve dolaysyla yapt
hatalarn cezas da iddetlidir. Bundan
sonra Bu ayet, insanlar uyarmak iin en
ok tehdit ieren ayetlerden biridir.
3- Sradan bir hayat yaayanlar, Allahn
gazabndan uzaktrlar.
4- lahi azap ve ltfn dereceleri vardr.
5- Daha fazla bir beklenti (semavi sofra)
beklentisi iinde olanlar, da, daha fazla
sorumluluk tamaldrlar, yksek zirvelerin
tehlikeli uurumlar da vardr.
Bilmemiz
gerekir
ki,
sann
(a.s)
havarileri iin semavi yiyecek inmise,
rivayetler esasnca, Allah Resul (s.a.a) iin
de Hz. Fatmann (a.s) yaratl kayna
olan cennet meyveleri nazil olmutur.

227
Nur Tefsiri
(116)

116. Allah, Ey Meryem olu sa! Sen
mi insanlara Beni ve annemi Allahtan
baka iki ilah olarak benimseyin
dedin? demiti de, Sen mnezzehsin,
hak olmayan sz sylemek bana
yaramaz; eer sylemisem, phesiz
sen onu bilirsin; sen, benim iimde
olan bilirsin; ben senin iinde olan
bilmem; dorusu grlmeyeni bilen
ancak sensin demiti.
Nkteler:
- Bu surenin 109. ayetinde yle yer
almt: Allah Peygamberleri, kyamet gn
bir araya toplayacak ve onlara unu
soracaktr: nsanlardan cevap olarak ne
iittiniz? Bu ayet o gn, Allah ile insann
yapaca konumasn beyan etmektedir.
- Hristiyanlar her ne kadar Meryemin
Allah olmadna inanmasalarda, ama onun
heykelinin karsnda ibadet etmeleri, onu
mabut karar klmalar, anlamndadr.
Mesajlar:
228
1- Bazen, gelin duysun diye oula

sylenir. Bazen susuz bir insan knama ve
sorguya ekme, dierlerini uyarmak iindir.
Sen mi dedin?
2Allahtan
baka
tabiri
irkin
nianesidir. Allah reddetme anlamna
gelmemektedir. Yani Allahn yansra, sa ve
Meryemi de mabut olarak kabul etmek,
irk ve teslistir. (Elbette Hristiyanlarn u
andaki teslis inanlar, baba, oul ve
Ruhul- Kudustr. nsanlar iin uluhiyet
iddias, batl bir iddiadr. Bana yaramaz
3- +++
4Peygamberler
masumdur.
Eer
1
sylemisem, phesiz sen onu bilirsin.
5- +++
6- Allah iin insann btn gemi szleri
ve batni srlar apak ve bellidir.
phesiz sen onu bilirsin, sen benim
iimde olan bilirsin.
7- Allah tespih ve tenzihinin mukaddes
zatna her trl terbiyesiz ve uygunsuz
isnattan uzak olmas gerekir.2
1
mam Rza (a.s) yle buyurmutur: Benim hakkmda iki grup

helak olacaktr, ama benim hibir suum yoktur. Biri, ar ilgi
duyanlar, dieri ise sebepsiz yere kin tutanlardr (NurusSakaleyn tefsiri, ilgili ayetin tefsirinde)
2
Dier ayetlerde ise yle yer almtr: Rahmann ocuk
edindiini sylediler, o mnezzehtir. (Enbiya suresi, 51. ayet); +
(Nahl suresi, 57. ayet) Bu ayetler, Allah mriklerin inanc
esasnca kz ve oul edinmekten, mnezzeh kabul etmektedir.
229
Nur Tefsiri

(117)

117. Ben onlara sadece Rabbim ve
Rabbiniz olan Allaha kulluk edin diye
bana emrettiini syledim. Aralarnda
bulunduum mddete onlar hakknda
hidim beni aralarndan aldnda
onlar sen gzlyordun. Sen her eye
ahitsin.
Mesajlar:
1- Peygamberler masumdur ve sadece
Allahn emirlerini yerine getirirler. Allahn
vahyi hususunda hibir deiiklik ve
tasarrufta bulunmazlar.
2- Hz. sa (a.s) kendisini de dier insanlar
gibi Allahn terbiye ettii bir kimse olarak
kabul etmektedir. Rabbim ve Rabbiniz1
3- Peygamberler, insanlarn amellerine
gzclk etmektedir. phesiz sen onu
bilirsin
Nisa suresi, 172. ayette okuduumuz zere sa (a.s) Allaha

ibadetten asla ekinmemitir.
230

(118)

118. Onlara azb edersen, dorusu
onlar
Senin
kullarndr;
onlar
balarsan, Gl olan, hikmet sahibi
olan phesiz ancak Sensin.
Nkteler:
- Ebu Zerin naklettii rivayet esasnca,
Allah Resul bir gece sabaha kadar bu ayeti
tekrarlad. Rku ve secdelerinde tilavet
buyurdu ve Allahtan efaat talep ettii
miktarnca
ve
Allahtan
kendisine
verilinceye kadar efaat talep etti. (Tefsir-i
Merai) Peygamber bu ayeti tilavet edince,
mbarek ellerini havaya kaldrd ve alar
bir halde mmetine dua etti.
Mesajlar:
1- Peygamberler, rablerine teslimdir.1
2- Allahn kahr ve sevgisi hikmet
esasncadr. Hikmet sahibi
3- phesiz, dua metodunda rahmet talep
etmeyi
unutmamalsnz.
Senin
kullarndr
4- Siz kendi grevinizi yerine getirin,
akbetler Allahn elindedir.
1
Allahn iini sormak olmaz: Yaptndan sorulmaz (Enbiya

suresi, 23. ayet)
231
Nur Tefsiri
5- Peygamberlerin efaat makam vardr.

Ama bazen gnah ve su da yle bir
haddedir ki onlar da bu iten ayaklarn
ekerler. Onlara azap edersen, dorusu
onlar senin kullarndr

)
)
( 119

(120
119.
Allah,
Bu,
dorulara
doruluklarnn fayda verdii gndr;
ebedi ve temelli kalacaklar, altlarndan
rmaklar akan cennetler onlarndr.
Allah onlardan honut olmutur, onlar
da Allahtan honut olmulardr, bu
byk kurtulutur dedi.
120. Gklerin, yerin ve onlarda
bulunanlarn hkmranl Allahndr,
Allah her eye kadirdir.
Mesajlar:
1- Mminler eer sadakatleri esasnca
dnyada bir takm problemlere tahamml
ederse ahirette sadakatleri kendileri iin
ahirette de sadakatleri kendileri iin etkili
olacaktr.
232
2Sadece
doru
kimseler
faydalanmaktadr; iddiaclar, slogan atanlar
ve riyakarlar deil!
3- Deerli olan ey, Allahn insandan raz
oluudur, sadece kendi iinden deil. (Nice
bozuk insan iyi i yapar. i iyidir ama
kendisi
Allahn
gazabna
uramtr.)
Onlarda bulunanlarn
4- Allahn rzayeti yannda, cennet, bahe
ve nehir, byk bir kurtulutur.
5- Doru olan, alemin saltanatn ve varlk
aleminin
mutlak
kudretini
elinde
bulunduran kimseye ibadet etmektir; sa,
Meryem ve benzeri kimselere deil.
Maide Suresinin Sonu
233
Nur Tefsiri
Enam Suresi

Bismillahirrahmanrrahim
Bu sure Kurann 69. suresi olup, tm
ayetleri bir defada Mekkede ve zel bir
terifatla nazil olmutur. Cebrail bu sureyi,
yetmi bin melein uurlamasyla Allah
Resulne (s.a.a) nazil buyurmutur.
Bu surenin 165 ayeti vardr ve ayetleri,
genelde itikadi meselelerin temellerini
iermektedir. Bu surenin yetmi yerinde
Allahn ad zikredilmitir.
Bu surenin fazileti ve bu sureyi tilavet
etmekle, hacetlerin giderilecei hususunda
eitli rivayetler vardr. rnein mam
Sadktan (a.s) nakledilen bir rivayete gre
her kim (iki selamla) drt rekat namaz klar,
sonra bu sureyi ve ardndan bir dua okursa,
tm hacetleri karlanr. (Etyebul- Beyan
Tefsiri)
234

Bismillahirrahmanirrahim
(1)

1. Hamt, gkleri ve yeri yaratan,
karanlklar ve aydnl var eden
Allaha
mahsustur.
yle
iken,
kfredenler Rablerine bakalarn eit
tutuyorlar.
Nkteler:
- Btn Kuranda Nur kelimesi tekil
olarak kullanlm, Zulumat kelimesi ise
oul olarak kullanlmtr. Zira hak birdir,
batl yollar ise oktur. Nur vahdetin
sembol,
zulumat
ise
dankln
semboldr.
Nkteler ve Mesajlar:
1- Bu surenin ilk ayeti varlk dzenine,
ikinci ayeti insann yaratlna, nc
ayeti ise insann davran ve amel sistemine
iaret etmektedir.
235
Nur Tefsiri
2- Allah hem yoktan var etmektedir, hem

var olan varlklardan yeni nitelikler ve
yenilikler vcuda getirmektedir. Yaratan,
varan eden
3- Tevhid asl ve ftri bir yoldur. irk ise
daha sonra ortaya kmtr. yle iken
4- Hz. Alinin (a.s) buyurduu zere bu
ayet
sapklardan
gruba
cevap
mahiyetindedir:
a- Yaratl ve yaratln ortaya kn
inkar eden maddecilere, Gkleri yaratan
b- Nur ve zulmet iin iki yaratc
olduuna
inanan
seneviyecilere
i
Karanlklar ve aydnl
c- Allah iin bir ortak ve benzer olduuna
inanan
mriklere
yle
iken
kfredenler, rablerine bakalarn eit
tutuyorlar

(2)

2. O, sizi amurdan yaratan, sonra
size bir ecel tayin edendir. Belirli bir
ecel Onun katndadr; sonra bir de
phe edersiniz.
Nkteler:
236
- nceki ayette afaki meseleler ve yer ve

gklerin yaratl sz konusu edilmitir.
Burada ise insann yaratl ve enfusi
meseleler sz konusu edilmitir.
- Kuranda yirmiden fazla yerde Ecel-i
Msemma (Tayin edilen bir ecel) konusu
ele alnmtr.
- Allah insan iin iki zaman taktir etmitir.
Birisi kesin olan zamandr ki insan btn bir
dikkatle amel etse dahi, mr oran
iindeki, gaz ya gibi bitip tkenecektir.
Dieri ise Allahn amellerimiz ile ilgili
olarak taktir ettii zamandr ve bu da gaz
ya olduu halde, iddetli rzgara kar
tutulan bir ra andrmaktadr.
- Rivayetlerde, sla-i rahim, sadaka, zekat
ve dua mrn uzamasna sebep olan
faktrler olarak beyan edilmitir. Sla-i
rahimde bulunmamak ve zulm ise mrn
ksalma sebebi olarak beyan edilmitir.
- bn-i Abbastan nakledildiine gre,
Allah insan iin iki ecel taktir etmitir. Biri
doumundan lmne kadar olan zaman,
dieri ise lmnden kyamete kadar olan
zaman. nsan amelleriyle bazen birinden
azaltr ve dierine arttrr. O halde
hikimsenin eceli deimez. +
Mesajlar:
237
Nur Tefsiri
1- Varln yaratl, insann yaratl ve

tayin edilen belli bir ecel, tmyle Allahn
eliyle olduu halde, insan neden yaratl ve
ahiret hakknda ekke dmektedir. Sonra
bir de phe edersiniz
2- mrnzn tarihi ve hayatnzn eceli,
kendi elinizde deildir. (mrn mddeti hi
kimse iin belli deildir. Ayette geen bir
ecel kelimesinin nekire (belirsiz) olarak
kullanlmasna tevecchen
3- nsann iki eceli vardr. Birincisi artl
ve deiebilir bir zamandr. (ecel) ve dieri
ise sorgusuz sualsiz ve hibir ekilde
deimeyen zamandr. (tayin edilen zaman)
Eer bu ecel gelip atacak olursa, bir an
olsun ne ileri ve ne de geri gidebilir.
Bilinmesi gerekir ki kanun yasama
sisteminde, maslahatlar deitii taktirde
kanun da deitii veya dzeltilip nesh
edildii
gibi
yaratl
aleminde
de
maslahatlar deimektedir ve kavram
olarak beyan edecek olursak, beda hasl
olmaktadr.
Bunun
zerine
de
ilgili
bulunduu mevzu ortadan kalkmaktadr.
Allah istediini ok eder ve istediini
sabit klar (Rad suresi, 39. ayet)
4- amur nerede, Allah hakknda ek
nerede? (amurdan, phe edersiniz)
238

(3)

3. O, gklerin ve yerin Allah, iinizi

dnz bilir, kazandklarnz da bilir.
Nkteler:
- Sapk ok tanrclk inancna (yamur
tanrs, sava tanrs, bar tanrs, yeryz
tanrs ve bikti tanrs...) cevap olarak bu
ayet nazil olmutur: Hereyin tanrsdr
ve her yerde bir tek olandr.
Mesajlar:
1- Allahn egemenlik alan btn varlk
alandr.
2- Allah hem insanlarn yaratcsdr. Sizi
amurdan yaratan ve hem de insanlar
bilen ve tank olandr. inizi dnz
bilir. (Allah her yerde hazrdr, mekansal
bir huzur ile deil, aksine Allahn ilmi
kayyumi bir huzuru, sultas ve ihatas
vardr.)
3- Allah insann ilerinin geleceinden de
haberdir. Kazandklarnz bilir

( 4)

239
Nur Tefsiri

(5
4. Onlara Rablerinin ayetlerinden bir
ayet geldike ondan yz evirirlerdi.
5. Gerek kendilerine gelince onu
yalanladlar. Srekli alaya aldklar
eyin haberleri kendilerine gelecektir.
Nkteler:
- Bu surenin birinci ve ikinci ayetinde
tevhide iaret edilmiti, burada ise ahiret ve
nbuvete iaret edilmektedir.
- Belki de ayette geen, gerekten
maksat, Mekke fethinin haberi veya
mriklerin Bedirdeki yenilgisi ve benzeri
eyler olabilir. (Tefsir-i Merai)
Mesajlar:
1- nsann knn aamas vardr:
Yzevirme, yalanlama ve alaya alma. Bu iki
ayette her ne de iaret edilmitir.
2- nat kimse iin delil ve ayetin tr
etkili deildir, o srekli olarak reddeder.
Ayetlerinden bir ayet
3- natlar ve kafirler iitmek, dnmek
ve aratrmak istemezler. Bir gerek gelince
hemen
onu
yalanlarlar.
Gerek
kendilerine gelince onu yalanladlar.
240
4- Kafirlerden huzur ve rahatl aln.

Kendilerine gelecektir.
5- Hem yollar hak olan mminlere teselli
vermek gerekir, hem de kafirleri kendilerine
ac haberlerin gelecei hususunda tehdit
etmek gerekir.
6- Alaya almak ve istihza, kafirlerin
srekli kulland bir metottur. Srekli
alaya aldklar

(6)

6. Onlardan nce nice nesilleri yok
ettiimizi grmediler mi? Onlar, sizi
yerletirmediimiz
bir
ekilde
yeryzne yerletirmi, gkten bol
yamur yadrm, altlarndan rmaklar
aktmtk. Fakat onlar gnahlarndan
tr yok ettik ve artlarndan baka bir
nesil yetitirdik.
Nkteler:
- Ayette geen, kern kelimesi tmyle
helak olan ve kendilerinden hi kimsenin
241
Nur Tefsiri
geride kalmad mmet anlamndadr.

(Ekrebul- Mevarid)
- Bir zamanda yaayan halk iin de kern
kelimesi kullanlmaktadr ve bir nesil
normalde altm ila yz yl srmektedir. Bu
yzden de kern kelimesi, altm, seksen
veya yz yl anlamna da gelmektedir. (elMizan ve fahrur- Razinin tefsiri
Mesajlar:
1- Tarihten ve bakalarnn kaderinden
ibret aln. Grmediler mi Gerek ve
retici kssalar nakletmesi, Kurann
pedagojik metotlarndan biridir.
2- Allahn verdii imkanlardan kt
istifade edenlerin cezas helak olmaktr.
Nice nesilleri yok ettiimizi
3- Allah ahiretteki azabn yansra, bu
dnyada da cezalandrmaktadr. Nesilleri
yok ettiimizi
4- Tatszlklarn sebebi, insann bizzat
kendi
amelleridir.
Fakat
onlar
gnahlarndan tr yok ettik
5- Kudret sahipleri dnyann srekli
olarak istedikleri ekilde devam edeceini
sanmasnlar. Allah onlarn erine bakalarn
getirir. Yok ettik...ve ardlarndan baka
bir nesil yetitirdik
6- Nimetlerin yok oluuna ve refat iinde
yzenlerin alaa edildiine dikkat etmek,
242
insann
gafletini
ortadan
kaldran
faktrlerdendir.
7- Eer imkanlar zalih insanlarn elinde
bulunursa, onlar namaz ikame ederler.
Onlar yerletirecek olursak namaz
ikame ederler Ama imkanlar ehil
olmayan imansz kimselerin elinde olursa,
onlar yeryznde fesat karr ve gnah
ilerler.
Yerletirdik...Gnahlarndan
1
tr
8- ++
9- Maddi imkanlar herkes iin mutluluk
sembol deildir. (Alak suresi, 6. ayet)
10- Gnah sebebiyle helak olmak, ilahi
bir kanundur, belli bir gruba has bir ey
deildir.
Bylece
tmn
gnahlarndan tr yakalay verdik.
(Ankebut suresi, 39. ayet)
11- ki trl lm vardr: Ecelin
gelmesiyle gerekleen doal lm ve ilahi
kahr
veya
beklenmedik
olaylarla
gerekleen
doal
olmayan
lm.
Gnahlarndan tr tuttuk

(7)

1
Kafirler yle diyorlard: Biz mal ve evlat olarak okuz ve biz

azaba urayacak deiliz. (Sebe suresi, 35. ayet)
243
Nur Tefsiri
7. Sana Kitab katta yazl olarak

indirmi
olsak
da,
elleriyle
ona
dokunsalar, kfredenler yine de, Bu
apak bir bydr derlerdi.
Nkteler:
- Mriklerden bir grubu yle diyordu:
Biz kada yazlm ve meleklerle birlikte
bize nazil olacak bir kitaba iman ederiz
Gerekte onlar yalan sylyor ve sadece
bahane peinde kouyorlard.
- Ayette geen krtas kelimesi zerine
yazlan kat, aa, deri ve ta gibi eylere
denilmektedir ve bugn kat diye tabir
edilmektedir.
- Grsel mucizelerde bile bahane peinde
koanlar, apak bir byye uradklarn ve
gzlerinde tasarrufta bulunduunu iddia
edebilirler. (Kurann tairi ile, Gzlerimiz
mahmurlanm
diyorlard.)
Elbette
bunlar, mucizeye elleri ile de dokunacak
olsalard, yine de iman etmezlerdi.
Mesajlar:
1- natlk edildii taktirde, hibir delilin
faydas yoktur, hissedilebilir gerekler bile
inkar ederler.
2- Sihir, mriklerin Peygambere isnad
ettii en etkili iftirayd.
244
(8)

8. Ona bir melek indirilmeli deil

miydi? dediler. Bir melek indirmi
olsaydk i bitmi olurdu da onlara gz
bile atrlmazd.
Nkteler:
- Kafirlerin istedii melek eer insan
eklinde olsayd, Peygamber gibi olurdu,
gerek suretiyle tecelli edecek olsayd,
onlar
grmeye
g
yetiremez
veya
mahede etmekle can verirlerdi. (Kurtubi,
bn-i Abbastan naklen; Tefsir-i FahrurRazi; Tefsir- u Nuris- Sakaleyn)
Mesajlar:
1- Kibirli insanlarn eytani ruh yaps
insann kendisi gibi bir insana uymasna izin
vermemektedir. (Neden Peygamberler bizim
gibi yemek yiyor Pazar yerlerini dolayor
bizim gibi elbise giyiyorlar. Bazen ise yle
diyorlar: Eer kendiniz gibi bir insana
uyacak olursanz phesiz o zaman
hsrana urarsnz.)
2- lahi snnet srekli yle olmutur:
Mucize insanlarn istei zere gerekletii
halde insanlar bunu inkar etmilerse kesin
245
Nur Tefsiri
bir helak ve yok olua uramlardr. (Tefsiri Merai)

3- lahi davet metodu zgrlk seim
dnce ve frsat olma esasna dayaldr.
Baak bir yolu dilemek (rnein bir
melein
veya
semavi
bir
sofrann
indirilmesini istemek veya tan barndan
bir
devenin
kmasn
arzulamak
gibi)insandan her trl frsat ve seim
mhletini almakta ve sadece kabul yolunu
brakmaktadr. Aksi taktirde insan helak
olmaktadr. bitmi olurdu.
(9)

9. Biz onu melek klsaydk, bir erkek
eklinde
yapardk
da,
dtkleri
pheye onlar yine drm olurduk.
Nkteler
- nsanlarn rnek olarak seecei model
melekler olursa bu taktirde igdler
frtnasna tutulan, yiyip ien ve ehveti
bulunan insanlar nasl olgu ve model
edinebilir.
- Elbette ayetin anlam yle de olabilir:
Eer
peygamber
bir
melek
olsayd
grdnz bir insan ekline brnmesi
246
gerekir ve bu da insanlarn, Acaba insan

mdr yoksa melek midir? diye pheye
dmesine sebep olurdu. Dtkleri
pheye onlar yine drm olurduk.
Mesajlar
1- Terbiye etmek ve davette bulunmak
iin insanlara davet ve amellerde nclk
edebilecek rnekler sunmak gerekir.
2- Peygamber erkek olmaldr. Bir
erkek eklinde yapardk.
3- lahi snnetler hikmete dayaldr.
Dolaysyla da onun veya bunun temayl ve
arzularna gre deimemektedir.

(10)

10. And olsun ki, senden nce bir ok
peygamberler alaya alnmt, onlarla
elenenleri,
alaya
aldklar
ey
mahvetti.
Nkteler
Bu ayet Allah Resul iin bir teselli
kaynadr. Zira evvela nceki btn
peygamberlerde
alaya
alnmlardr.
Senden nce bir ok peygamberler
alaya alnmlardr.
247
Nur Tefsiri
kinci olarak sadece uhrevi azap deil

Allahn dnyevi gazabn da alalaya alanlar
da epeevre saracaktr ve tehlikeli hileler
bizzat hilekarlarn kendisini kuatacaktr.
(Baka bir ayet yle buyurulmutur: Kt
insann hilesi sadece ehlini kuatr.
Mesajlar
1- Bakalarnn sabrn ve problemlerini
hatrlamak insann sabrn artrr ve
dolaysyla din davetileri muhaliflerin alaya
almasndan
dolay
zntye
kaplmamaldrlar.
2- Alaya alma dmann psikolojik
savalarndan biridir. Ve ilahi nderlerin ruh
haletini zayflatmak iindir.
3Alaya
alan
kimseler
neticede
kendilerini zelil klmakta ve alaya almalar
bizzat kendilerini kuatmaktadr. Alaya
aldklar ey mahvetti.
4- Alaya almak byk gnahlardan biridir
ve alaya alan kimseye azap vadedilmitir.
5- Bakalarna eziyet hususunda Allah
frsat vermekte ve tvbe etme imkan
salamaktadr. Ama peygamberleri alaya
almak ve onlar dille yaralamak hususunda
Allah hemen ceza indirmektedir. (fehake)
kelimesindeki fa edat bir ivedilik ve
aciliyet ifade etmektedir.
248

(11)

11. De ki: Yeryznde gezip dolan,
sonra da, yalanlayanlarn sonunun nasl
olduuna bir bakn.
Nkteler
Yeryznde gezip dolan ifadesi
Kuranda alt defa yer almtr ama ne yazk
ki kafirler bu konuda bizden daha ok amel
etmitir. Onlar kar kar btn slam
lkelerini gezmiler kaynaklarn stoklarn
zayf ve gl noktalarn kltrel eserlerini
el yazmalarn ve sanatlarn yakndan
grmler onlar yamalamlardr ama
btn
bunlara
ramen
malesef
Mslmanlar
gaflet
uykusunda
kalakalmlardr.
Mesajlar
1- lmi eitici ve ibret everici yolculuklar
vlmtr ve de ok iyidir. Gezip
dolan. (Tefsir-i Kurtubi)
2- Hakka muhalif olanlarn k ve
yenilgisi kesindir. Eer ek ediyorsanz
tarihlerini okuyunuz ve yolculuk ederek
eserlerini yakndan grp ibret alnz.
249
Nur Tefsiri
3- Geici cazibeler nemli deildir.

nemli olan iin sonudur. Sonunun nasl
olduuna baknz.

(12)

12. De ki: Gklerde ve yerde olanlar
kimindir? , Allahndr de. O, rahmet
etmeyi kendi zerine almtr; And
olsun ki, sizi olaca phe gtrmeyen
kyamet
gnnde
toplayacaktr.
Kendilerine yazk ettiler; nk onlar
iman etmezler.
Nkteler
- O rahmet etmeyi kendi zerine
almtr ifadesi Kuranda iki defa ve her
ikisi de bu srede 12. ve 54. ayetlerde yer
almtr.
- phe gtrmeyen ifadesi ise hem
Kuran hakknda beyan edilmi ve hem de
kyamet hakknda
- Allah- u Teala bizlere bir takm grevler
ykledii gibi kendisine de bir takm haklar
stlenmitir. Bu cmleden phesiz
hidayet etmek bizim zerimizedir. , rzk
250
vermek: Rzk Allaha aittir. Ltfetmek,

O rahmet etmeyi kendi zerine
almtr. Ama elbette ki ilahi rahmetten
nasiplenmenin art kullara merhamet
etmektir. Nitekim hadiste yle yer almtr:
Rahmet
etmeyen
kimseye
merhamet
edilmez. (Fizilalil Kuran) Allahn rahmeti
ok
genitir.
Bir
hadiste
Selman
Peygamberden
yle
buyurduunu
nakletmitir.
Allahn
rahmetinin
yz
derecesi vardr bir derecesi Allahn
dnyadaki btn ltuflarnn kkdr. Allah
kyamet
gn
insanlara
yz
derece
merhametle davranacaktr. (Fizilalil Kuran
tefsiri ve Tefsiri Alusi)
- Delil isteme yerine heva ve heveslerini
takip etmek, Allahn peygamberleri yerine
tautlarn huzuruna varmak, iman ve
ahirete inanmak yerine kfre saplanmak ve
nura teslim olmak yerine atee teslim olmak
kafirlerin byk bir hsrandr.
Mesajlar
Tebli metotlarndan biri her ne kadar bir
kii de olsa soru ve cevap eklinde beyan
etmektir.
De
ki:
...kimindir?,
Allahndr. De.
2- Varlk alemi rahmet esasna dayaldr
ve ilahi rahmet her eyi ve her yeri
251
Nur Tefsiri
kaplamtr.
O rahmet etmeyi kendi
zerine almtr.1
(13)

13. Gecede ve gndzde bulunan

Onundur. O iitendir, bilendir.
1
::Kuran ilahi rahmetin her eyi kapladn ifade etmektedir.

Benim rahmetim her eyi kaplamtr. (Araf Suresi 156. ayet)
ve bu rahmetin ok eitlki mistaklar ve rnekleri vardr. Bu
cmleden:
Yamur:
Umutsuzlua
dmelerinin
ardndan yamuru indiren, rahmetini

yayan Odur. (ura Suresi 28.a yet)
Rzgar: Rahmetinin nnde, mjdeci
olarak rzgarlar gnderen Allah'tr.
(Araf Suresi, 57. ayet)
Gece ve Gndz: Allahn geceyi ltfedip
vermesi ve gndz meydana getirmesi
Onun
rahmetindendir.
trdr.
(Kasas Suresi, 73. ayet)
Peygamber: Biz seni ancak lemlere
rahmet olarak gnderdik. (Enbiya
Suresi, 107.ayet)
Kuran: Rabbinizden ak belgeler,
yol gsterme ve rahmettir.
(Araf
Suresi, 203. ayet)
Tevrat: Kur'an'dan nce, Msa'nn
Kitab,
Tevrat,
bir
rahmet
ve
rehberdir. (Ahkaf Suersi, 12. ayet)
252
Nkteler
Gece gndz bir beik gibi insanlar ve
varlklar kendi kucanda huzur iinde
yaatmaktadr. Baz varlklar gece bazlar
ise gndz istirahata ekilmektedir. Gizli ve
ak olan her ey Ondandr.
Mesajlar
1- Hem btn bir varlk alemi Allahtandr
gecede ve gndzde bulunan Hem de
onlar nezaret etmek ve kontrol altnda
tutmak Onun elindedir. O iitendir,
bilendir.

zgrlk: Biz, rahmetimizle, Hd'u
ve berberinde bulunanlar kurtardk
(Araf Suresi, 72. ayet)
Ee duyulan ilgi: +
Bitkiler
ve
meyvalar:
Allah'n
rahmetinin
belirtilerine
bir
bak,
yeryzn
lmnden
sonra
nasl
diriltiyor? (Rum Suresi, 50. ayet)
Tevbenin
kabul
edilii:
Alalhn
rahmetinden
midinizi
kesmeyin.
(Zmer Suresi, 53. ayet)
253
Nur Tefsiri

(14
14.
Gkleri
ve
yeri
yaratan,
beslenmeyip besleyen Allahtan baka
bir veli mi edinirim? de. Dorusu ben
ilk Mslman olmakla emrolundum
de; asla ortak koanlardan olma!
Nkteler
Bu ayetin nzl sebebi hakknda yle yer
almtr:
Mekke
ehlinden
bir
grup
Peygamebre yle dedi: Sen fakirlik
sebebiyle putlardan el ekmisin bu yzden
bizlere muhalefette bulunmaman iin snei
zengin klmaya hazrz.
+
Allah hem insann yaratcs, hem de rzk
vereni he mde ihtiyaalarn karlayc bir
zat olduundan dolay btn bu deliller
esasnca ona ibadette samimi olmal
velayetini
kabullenmeli
ve
Allaha
cezbolmalyz.
Mesajlar
254
1- Tebli metotlarndan biri de delilleri

muhalife soru sorma eklinde beyan
etmektedir. Allahtan baka.
2- Asl velayet hakk hem yaratc hem de
rzk
verici
olan
Allaha
mahsustur.
Yaratan, besleyen.
3- Allahtan baka btn mabudlar ve
yaratklar ihtiya sahibidir. Beslenmeyip
4- nder din hususunda nc olmal,
ihlas ve teslimiyetin en yce mertebesine
sahip olmaldr. lk Mslman olmakla
5- Ekonomi ve ekmek her kimin eline
derse velayet ve sulta hakk elde eder.
Veli mi edinirim?
6- Alalhtan bakasnn velayetini kabul
etmek irktir. Baka bir veli mi...? asla
ortak koanlardan olma.
7- ahi emir ve yaskalar akl ve ftrat
esasna
dayaldr.
Allahn
itaat
ve
teslimiyeti
emretmesi
ve
irkten
sakndrmas
aklen
yaratcya
teslim
olmann
hak
oluundan
ve
bunun
dndakinin
ise
batl
oluundan
kaynaklanmaktadr.

(15)

15. Ben Rabbime kar gelirsem,
byk gnn azabndan korkarm de.
255
Nur Tefsiri
Nktler
Korku iki eittir:
A: irkin korku, cihattan korkmak gibi.
B: Gzel korku, lahi azaptan korkmak
gibi.
Mesajlar
lahi kanunlar herkes iin eittir. Allahn
resul bile haa gnah ileyecek olursa
Allahn azabndan korkmaldr.
2- Allahn veli kullarnn korkusu ilahi
gazaptandr, tautlardan ve insanlardan
deil.
3- Korku insan sapma ve hatalardan
koruyan nemli bir etkendir.
4- Bakalarnn vaadleri ve ihtirasa
srklemeleri karsnda kyamet gnnn
hesab manivelasndan istifade etmek
gerekir. (nceki ayetin nzl sebebine
tevecchen)
5- lahi hccet tamamland halde (te
Rabbimiz hem yaratc ve hem de rzk
vericidir. Hem teslim olmay emretmi ve
hem de irkten sakndrmtr.) Allahn
emirlerinden sapmann azab vardr.

(16)

256
16. O gn kim azaptan alkonursa,

phesiz o kimse rahmete erimitir.
Bu, apak bir kurtulutur.
Nkteler
- Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur:
Canm elinde olan Allah yemin olsun ki
kyamet gn hi kimse kendi ameliyle
cennete girmeyecektir. Ashab, Hatta sizde
mi? sorunca Resulllah yle buyurmutur:
Allahn rahmeti ve fazl olmad taktirde
hatta ben bile. Daha sonra mbarek elini
banun zerine ko9ydu ve bu ayeti tilavet
etti: (Mecmeul Beyan ve Nurus Sakaleyn
Tefsirleri)
Mesajlar
1- Tehlike herkesi tehdit etmektedir. lahi
azaptan kurtulu herkesi kapsamas iin
zel bir ltuf gerektirmektedir.
2- Sadece ilahi rahmet Onun gazabn
geri evirmektedir. Bizim (iyi) amellerimiz
ve Allahn veli kullarnn efaati de bu
rahmetin bir izdmdr.
3- Kurtulu sadece Allahn kahrndan
kurtulu ile mmkndr.
257
Nur Tefsiri

(17)

17. Allah sana bir sknt verirse,
Ondan bakas gideremez. Sana bir
iyilik verirse bakas onu engelleyemez.
O, her eye kadirdir.
Mesajlar
Btn mitler ve korkular Allaha ve
Allahtan olmaldr. Ondan
bakas
gideremez.
2- Btn ilerin kayna birdir. Hayrla bir
kaynaktan erle ise baaka bir kaynaktan
kaynaklanmamaktadr.
3- lahi kanunlarn istisnan yoktur.
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) ac ve tatl
olaylarla karlatklarnda Allaha tevessl
etmek zorundadr.
(18)

18. O, kullarnn stnde yegane
tasarruf sahibidir. Hikmet sahibidir,
haberdardr.
Nkteler
- Ondrdnc ayette Allahn yaratcl
ve rzk vericilii sz konusu edilmitir. On
258
beinci ayette ilahi kyamet ve gazap sz

konusu edilmiti. On altnc ayette Allahn
rahmeti ve kurtulu sz konusu edilmiti.
On yedincxi ayette ise sorunlrn halli ve
hayrlara ulama sz konusu edilmiti. Bu
ayette ise Allahn mutlak kudreti sz
konusu edilmiti.
- Eer cehalet tefrika insanlarn zayfl
sebebiyle bir takm kimseler birka
gnlne bakalarna musallat olsa da
Allahn kahriyeti ve ycelii btn bu
egemenlikleri altst etmekte ve Allah
kudret ve kahhariyetinden hikmeti ve ilmi
erevesinde istifade etmektedir.
Mesajlar
Ey Peygamebr sakn insanlardan korkma.
Zira Allahn kudreti btn kudretlerin
stndedir.
O
kullarnn
stnde
yegane tasarruf sahibidir.
2- Allahn kudret ve kahhariyeti Onun
hikmet ve ilmiye beraberdir. Hikmet
sahibidir. Haberdardr.

259
Nur Tefsiri

(19)

19. ahit olarak hangi ey daha
byktr de. Allah benimle sizin
aranzda ahittir. Bu Kuran bana, sizi
ve ulat kimseleri uyarmam iin
vahyolundu; Allahla berber baka
ilahlar bulunduuna siz mi ahitlik
ediyorsunuz?
De.
Ben
ahadet
etmem de. O ancak tek ilahtr,
dorusu
ben
ortak
kotuunuz
eylerden uzam de.
Nkteler
- Mekke mrikleri peygamberden risaleti
hakknda bir ahit ve delil istiyorlard.
Peygamebrin nbvvetini kabul etmiyor ve
yle diyorlardr. Yahudiler ve Hristiyanlar
bile
seni
peygamber
olarak
kabul
etmiyorlar. Bu ayet Allahtan ve Allahn
yardmndan ilham alm bir havada
slamn garip olduu bir zamanda aydnlk
ve mit verici bir gelecei haber vermekte.
irkten uzak olduunu ilan etmektedir.
- :ok ksa bir cmlede defa tevhit ve
irkten uzak olma sz konusu edilmitir.
ahadet etmem, tek bir ilah, dorusu
ben ortak komanzdan uzam.
- bn-i Abbastan naklen Peygamberi
260
Ekrem (s.a.a) yle buyurmutur: Kuran

her kime ularsa ben onu grm gibiyim.
Ulat kimseleri
Mesajlar
1- Kuran dier btn mucizelere gaybi
yardmlara ve komplolar etkisiz ahale
getirmesiyle birlikte bizzat kendisi de
peygamberin risaletine en byk tank
konumundadr. Bu Kuran.
Kuran bizzat peygamber zamannda
kitap olarak kendisine iaret edilmitir. Bu
Kuran.
3- nsanlar iin uyarc olarak konumak
daha etkilidir. Uyarmam iin.
4- Hz. Muhamemdin risaleti evrensel ve
ebedidir. Btn asrlardaki insalar ve
nesiller iindir. Bu Kuran bana sizi ve
ulat kimseleri uyarmam iin.
5- Ebedi uyarlar ebedi uyarclarla
birlikte olmaldr. O halde ilahi nderlik ve
imamet makam da ebedi olarak Kuranlar
birlikte olmaldr. (Tefsir-i Safi, ve Usul-i
Kafi, mam Sadktan naklen)
6- Gaflet unutkanlk hata ve snrllk hem
insann haber alma gcn azaltmaktadr
ve hem ahit olma kudretini azaltmaktadr.
Alalh bu iki etkiden uzak olduu sebebiyle
de en byk ahit konumundadr. ahit
261
Nur Tefsiri
olarak hangi ey daha byktr. De.

Allah...
7- Semavi bir nde riin gerkili olan
artlar unlardr: Hedegfe olan iman. Bu
Kuran
bana
vahyolundu,
gelecek
hakknda mitli olmak ve ulat
kimseleri , byk bir metanet iinde
olmak. Ben ehadet etmek de. Ve
irkten
uzak
olduunu
ilan
etmek.
Dorusu
ben
ortak
kotuunuz
eylerden uzam.
8- Genellikle insanlarda zarar def etme i
gdz menfaat celbetme cezbetme i
gdsnden daha gldr. Kruan bir ok
mjdelerin yansra uyar meselesini de
nemle vurgulamtr. Uyarmam iin.
(baka bir takm ayetlerde ise yle yer
almtr: Sen sadece bir uyarcsn.
(Fatr sresi 23. ayet) ve phesiz ben
apak bir uyarcym. (Ankebut Suresi
50. ayet)
9Mrikler
Allah
tanyor
ve
biliyorlardr.
nk
Kuran
yle
buyurmutur: Allah ahittir.
10 O ancak tek ilahtr. Cmlesiyle
uyumlu olarak Ali (a.s) yle buyurmutur:
Eer baka ilahlar olsayd onlar da
peygamebrlerini
gnderirlerdi.(Nehcul
Belaa)
262

(20)

20. Kendilerine Kitap verdiklerimiz,
onu
(Peygamberi)
ocuklarn
tandklar
gibi
tanrlar;
fakat
kendilerine yazk ettiler, nk onlar
iman etmezler.
Nkteler
- Bu ayetin benzeri Bakara suresi 146.
ayettir.
- Hem slam Peygamberinin (s.a.a) ismi
ve nianeleri, tevrat ve ncilde yer almtr,
hem de kitap ehli alimleri, onu hem vaad
edilmi bir peygamber olarak haber veriyor
ve
ayn
zamanda
kitaplarnda
da
Peygamberinin ve ashabnn hususiyetleri
aka
yer
almt.
Allahn
elisi
Muhammed ve onunla birlikte olanlar,
kafirlere
kar
iddetli,
kendi
aralarnda
ise
merhametlidir...
Bu
Tevratta olan rnekleridir. Ashabn
yz ve zellikleri de Tevratta yer almt.
- ocuunu tanmak, en asil ve en eski bir
tanma eklidir. nk onu, doarken,
yaad yerin zelliklerinden ve nasl
doduundan... tanmaktadr. Ama insann
263
Nur Tefsiri
kardeim babann ve annenin insan

hakkndaki bilgisi, doumdan aylar sonraya
aittir. Ein tanmas ise evlendikten
sonradr. Bu yzden yle buyurulmutur:
Onu
(Peygamberi)
ocuklarn
tandklar gibi tanrlar.
Mesajlar:
1- Peygamber hi kimsenin kendisi
hakknda ek etmeyecei bir ekilde
tannmaldr.
ocuklarn
tandklar
gibi
2- nsan kurtaran ey sadece ilim ve
tanma deildir. Bir ok, Allaha ve
Peygamberi ve dini tanyanlar hsrandadr.
Fakat kendilerine yazk ettiler
3- Hakk gizlemek byk bir hsrandr.
Fakat kendilerine yazk ettiler

(21)

21. Allaha kar yalan uyduran veya
ayetlerini yalanlayandan daha zalim
kimdir? Zalimler bunun iin saadete
ulaamazlar.
Nkteler:
264
- Kuranda yaklak onbe yerde Daha

zalim kimdir? fadesi yer almtr.
Bunlarn tm de insanlar mescitlerden
alkoyanlar ve ehadet tankl ve hakk
gizleyenler sz konusu edilmitir. Buradan
da anlald zere kltrel zulm ve
insanlar geliim de anlaytan alkoymak,
topluma yaplan en byk zulmdr. Ta ve
tahta paralarn Allah ile ayn sraya
koymak Allaha kar zulm ilemektir ve
onlara
tapmak
da
insanlara
zulm
saylmaktadr.
Mesajlar:
1- Mazlum her ne kadar, aziz ve
mukaddes olursa, zulm tehlikesi de o
kadar fazla olur. Bu yzden Allaha ve
Allahn evine kar zulm ilemek ve
Allahn mukaddes zatna kar iftirada
bulunmak, zulmlerin en ktsdr. Daha
zalim kimdir.
2- nsanlarn dncesi ve kltr
hakknda yaplan zulm, zulmlerin en
ktsdr. irk, Allaha iftirada bulunmak,
yalan
yere
Peygamberlik
iddiasnda
bulunmak, bidat, kendi gr esasnca
Kuran tefsir etmek ve hakk gizlemek bu
tr zulmlerdendir.
265
Nur Tefsiri
(22)

22. Bir gn hepsini toplarz, sonra
puta
tapanlara,
iddia
ettiiniz
ortaklarnz nerede? deriz.
Nkteler:
- nceki ayette de beyan edildii zere
iftira, yalanlama ve hakk gizlemeyle bir
yere ulaan zalimler, asla kurtulaa
eremeyeceklerdir. Kurtulua eren kimse,
kyameti iin verebilecei bir cevab olan
kimsedir. Kyamet gn mriklerin tm
hayalleri yok olacaktr.
- Cemien (hepsini) ifadesinden maksat,
ya insann tmdr veya mrikler ve
putlardr. nk baka bir ayette yer alan +
ifadesinde yer alan dirilme hitab, insanlara,
elerine ve tapt mabutlarnadr.
- Her ne kadar ayet, irki sz konusu
etmise de Allahn velilerinden bakasnn
nderliini kabul edenler ve ilahi velilere
muhalefet gsterenler de bir tr mriktir.
Nitekim, camia ziyaretinde de yle yer
almtr: Sizlere muhalefet eden kimse
mriktir Hakeza bir ayette de yle yer
almtr: Bizim szmz ve yolumuzu
reddeden kimse Allahn kelamn reddeden
266
kimse gibidir ve byle bir

haddine dmtr.
kimse
irk
Mesajlar:
1- Allahn ilmi ve kudreti sonsuzdur.
Hikimse unutulmakszn tm varlklar ilahi
adalet mahkemesinde hazr bulunacaktr.
Hepsini
2- Kyametteki adalet mahkemesi aka
yaplacaktr. O gn hepsini toplarz,
sonra deriz...
3- irk bir hayalden ibarettir. ddia
ettiiniz
4- Her inan, ak ve ibadetten nce,
kyamet gn cevap vermeye hazrlkl
olmak gerekir. Ortaklarnz nerede

( 23)

(24)

23. Sonra, Rabbimiz Allaha And
olsun
ki
bizler
irk
koanlardan
deildik
demekten
baka
are
bulamazlar.
24. Kendilerine kar nasl yalan
sylediklerine bak; uydurduklar putlar
da onlardan uzaklat.
267
Nur Tefsiri
Nkteler:
- Ayette geen fitne kelimesi burada
putlara aldanma ve irk, ya da zr
anlamndadr.
- Yalan syleyen kimseler, hasletleri
gereince, kyamet gn de yalan sylerler.
+ Nitekim Hz. Ali (a.s) da bu ayetin tefsiri
olarak bir hadisinde yle buyurmutur: Bu
yalandan sonra azlar mhrlenir ve dier
organlar hakk dile getirirler.
Mesajlar:
1- Yalanclk hasleti, kyamet gn bile
ortaya
kar.
Rabbimiz,
Allaha
andolsun ki bizler Allaha tapanlar
deildik.
2- lahi mahkemede, ne yalann bir
faydas
vardr
ve
ne
de
yeminin.
Uydurduklar
putlar
da
onlardan
uzaklat
3- Kyamet gn mrikler kendi dnce
ve fikirlerinden bile uzak dururlar. Bizler
puta tapanlar deildik (Geri bunlarn
kyamet gn irkten uzak durmalarnn da
bir faydas olmayacaktr.)
4- Kyamet kesin olduu ekliyle bugn
de hazrdr. (Ayet-i Kerime, Bak diye
buyurmaktadr,
greceksiniz
diye
buyurmamaktadr.)
268
5- Allahtan gayri tm dayanaklar ortadan

kalkacaktr. Onlardan uzaklat.
6- Allahtan gayri tm dayanaklar birer
hayalden ibaretitr. Yalan syledikleri
(25)

25. Onlardan seni dinleyenler vardr,
Kuran anlarlar diye kalplerine rtler
kulaklarna da arlk koyduk. Onlar
her trl mucizeyi grseler bile, yine de
ona iman etmezler, nihayet sana
geldiklerinde de seninle ekiirler.
Kfredenler,
Bu,
ncekilerin
masallarndan baka bir ey deildir
derler.
Nkteler:
yer almtr: Ebu Sfyan, Velid b. Muire,
Utbe, eybe ve Nazr b. Haris, Kabenin
kenarnda Peygamberin Kuran okumasna
kulak veriyorlard. Nazra, ne okuyor?
diye sordular. O yle dedi: Kabenin
269
Nur Tefsiri
rabbine
andolsun
ki
ne
okuduunu
bilemiyorum. Ama okuduu ey, ncekilerin
efsanelerinden ve hikayelerinden baka bir
ey deildir. Ben bu hikayelerin bir
benzerini sizlere sylemitim. Bunun
zerine bu ayet nazil olmutur.
- Ayette geen ekinne kelimesi kinn
veya kinan kelimesinin oulu olup perde
ve rt anlamndadr. Vekr kelimesi ise
arlk anlamndadr. Esatir kelimesi ise
usture kelimesinin oulu olup, birbiri
ardnca
yer
alan
hayali
konular
anlamndadr.
Kalplere
rtlerin
gerilmesi
ve
kulaklarna arlk koyulmas, mriklerin
inatlk ruhu sebebiyledir. Nitekim Kuran
yle buyurmutur: +
Mesajlar:
1Kafirlerin
tmnden
midinizi
kesmeyiniz.
Onlarn
bazs
inatdr.
Onlardan
2- Kurann sesini dinlemenin, kalbi
etkiledii taktirde bir deeri vardr.
Kuran
anlarlar
diye
kalplerine
rtler
3- Kafirlerin kalbine perdelerin konmas,
kendi inatlar sebebiyledir. (Baka bir ayette
yer aldna gre Peygamberlere yle
demilerdir:
Ve,
kalplerimiz
bizleri
270
ardn eyler hakknda perdelidir ve

kulaklarmzda bir arlk vardr (FahrurRazinin Tefsiri)
4- Semavi nder, her trl iftira iitmeye
ve kafirler
tarafndan
kmsenmeye
hazrlkl olmaldr.
5- natlk, ilasz bir hastalktr. Dalgal
aynalar gibi en gzel yzleri irkin gsterir.
Her trl mucizeyi grseler bile yine
de ona iman etmezler.
6- Eer cedellemek niyetiyle kt bir
zanla, olumsuz bir ruhla ve nceki bir
tutumla
Peygamberle
bile
grecek
olsanz, hibir nasibiniz olmayacaktr.
Nihayet sana geldiklerinde de seninle
ekiirler

(26
26. Onlar Kurandan alkorlar ve
ondan uzaklarlar.
Bylece
yalnz
kendilerini mahvederler de farkna
varamazlar.
Nkteler:
- Ayette geen Yenevne kelimesi nea
kknden
tremi
olup
uzaklamak
anlamndadr.
271
Nur Tefsiri
- Ehl-i Snnetten bazs kendi tefsir

kitaplarnda bu ayeti, Ebu Talip hakknda
olduu ifade etmiler ve Ebu Talipin
insanlar Peygambere eziyet etmekten
sakndrd halde, iman etmediini ve
mslmanlardan
uzaklatn
sylemilerdir. Onlar baka bri takm
ayetlerin
de
bu
konuda
indiine
inanmaktadrlar. (rnein, tvbe suresi,
115. ayet ile Kasas suresi, 157. ayet) ama
ia inancna gre Ebu Talip en iyi
mslmanlardan biriydi. Onlarn mslman
olduu bizzat kendi iirlerinden bellidir.
Ayrca Fatma binti Esed gibi mslman bir
kadn mrnn sonuna kadar onunla
yaamtr.
Bu
da
onun
mslman
olduunun baka bir delilidir. (el- Gadir, c. 7
ve 8e mracaat edilmitir)
Mesajlar:
1- Kafirler ve mrikler srekli olarak ii
bozmak ve hayr yolundan alkoymak iin
aba gsterirler.
2- Hakk kabullenmekten uzak durmak,
insann kendini helak etmesidir.
3- Gerek bilin, hak yolu bulmaktr. Her
kimden olursa olsun hak yolu armak ve
hak nderi tanmamak, uursuzluk ve
bilisizliktir.
272

(27)

27. Onlarn, atein kenarna getirilip

durdurulduklarnda, keke dnyaya
tekrar
dndrlseydik,
Rabbimizin
ayetlerini yalanlamasaydk ve man
edenlerden olsaydk dediklerini bir
grsen!
Nkteler:
- Kuran ayetleri esasnca, dnyaya dn
arzusu, hem lm anndadr, hem kabirde
ve hem de kyamette. Rabbim! Beni geri
dnder, umulur ki salih amel ilerim
(Mminin suresi, 101. ayet) ve hakeza yle
buyurulmutur: + (Mminin suresi, 107.
ayet)
Mesajlar:
1- Dnya frsat olduu mddete iman
ediniz. nk ahirette iman etme gcn
elde edemezsiniz.
2- Allahn ayetlerini yalanlamak, ahiret
gn
pimanla
sebep
olacaktr.
Olsaydk
273
Nur Tefsiri
3Allahn
ayetlerini
yalanlamann
neticesi, cehennem ateine yakalanmaktr.
Atein kenarna... Yalanlamasaydk

(28)

28. Hayr; daha nce gizledikleri

onlara
grnd.
Eer
geri
dndrlseler yine kendilerine yasak
edilen eylere dnerler. Dorusu onlar
yalancdrlar.
Nktler:
- Kyamet gn insanlarn gizli srlarn
aa kt gndr ve Kuran defalarca bu
hakikate iaret etmitir. rnein: +
(Casiye suresi, 33. ayet) ve hakeza,
+(Zmer suresi, 48. ayet)
Mesajlar:
1- Kyamet gn btn srlar aa
kacaktr. Onlara grnd
2- Ahiretten dnyaya dn imkanszdr.
Eer geri dndrlseler
3- Baz kimselerin iyileecei ve doru
yola koyulacaklar hususunda hibir mit
yoktur. Onlar, (bizzat kendilerinin istedii)
frsatlar elde etseler dahi, yine ayn
274
olduklar ekilde kalrlar. nsan defalarca

iddetli ve ac durumlarla kar karya
kaldnda, karar ald halde huzura
kavutuu an, hereyi unutur. Geri
dndrlseler yine kendilerine yasak
edilen eylere dnerler.
4- nsan, yalan sylemeyi haslet edildii
taktirde, kyamet gn de yalan syler ve
yalan iddiasnda bulunur. yalancdrlar1

( 29)

(30)

29. Hayat ancak bu dnyadakinden
ibarettir, biz dirilecek deiliz dediler.
30. Onlar, Rablerinin huzuruna
karldklar zaman bir grsen! Allah:
Bu gerek deil mi? der; onlar, Evet,
Rabbimiz hakk iin gerektir derler.
Allah da yleyse kfretmenizden tr
azab tadn der.
Nkteler:
1
Bu surenin 23. ayetinde de okuduumuz gibi Mrikler yle

diyeceklerdir: Rabbimiz Allaha andolsun ki bizler putlara
tapanlar deildik
275
Nur Tefsiri
- Bu surenin, 29. ayetinden de anlald

zere mrikler ahirete iman etmemilerdi.
Onlarn,
Onlar
efaatilerimizdir,
cmlesi de putlarn efaatine inandnn
nianesidir, ama bu efaatlerin, dnyevi
efaatlerden olduuna inanyorlard. (elMizan)
- slam, insann birden fazla hayatnn
olduuna inanmaktadr:
1- Dnya hayat
2Berzah
hayat
Onlar
rableri
nezdinde diridirler
3- Manevi hayat ve hidayet Sizleri ihya
eden eye arr.
4- Toplumsal hayat Sizler iin ksasta
hayat vardr
5- Temiz hayat Huzur dolu bir kalp ve
kanaat sayesinde
- 30. ayet esasnca Allah sulularla
konuacaktr. Baz ayetler Allahn onlarla
konumasn
reddetmektedir.
Allah
onlarla
konumayacaktr
Bu
ya
kyametteki farkl sahnelere iarettir, ya da
onlarla gzel bir ekilde konumayaca
anlamndadr.
Mesajlar:
1- Mrikler, hayatn snrlarnn dnyayla
snrl olduunu sanmakta ve dirilii inkar
etmektedirler.
276
2- Sulular, zelil esirler gibi tutuklanrlar.

Rablerinin
huzuruna
karldklar
zaman
3- Kyamet gn kad ve yarg, ilk etapta
bizzat Allahn kendisidir. Bu gerek
deil mi? der.
4Sulularn
hatasn
kabullenii,
kyametin sarsc sahnelerinden biridir.
Evet derler.
5- Kyamet gn yaplan itiraflarn hibir
faydas yoktur. yle ise tadn

(31)

31. Allaha kavumay yalanlayanlar
dorusu kaybedenlerdir ki kyamet
saati
onlara
anszn
gelince,
arlklarn
arkalarna
yklenerek,
Dnyada
ilediimiz
byk
kusurlardan tr yazklar olsun bize
derler. Dikkat edin, yklendikleri eyler
ne ktdr!
Nkteler:
- Ayette geen likaullah kelimesinden
maksat, kyamette gerekleecek olan
277
Nur Tefsiri
manevi mlakat ve batni uhuttur. nk

kyamette mal ve makama olan tm
ballklar ve insann yaknlar kendisinden
kopar, ilahi ceza ve mkafatla kar karya
kald iin de Allahn mutlak hakimiyetini
derk eder.
Hasret
menfaatleri
kaybetmesi
sebebiyledir.
Pimanlk
ise
insann
karlat zararlar nedeniyledir. (EtyebulBeyan tefsiri)
Mesajlar:
1- Kyameti kabul etmeyen kimse, kendi
varln fani dnyayla deitirmitir ve bu
en byk hsran ve kayptr. Dorusu
kaybedenler
2- Kyamet aniden gelip atar ve hi
kimse onun zamann bilemez. O halde
srekli bir hazrlk iinde olmak gerekir.
Kyamet saati onlara anszn gelince
3- Kyamete saat denmektedir. nk
yldrm gibi bir saat ve an iinde
gerekleecektir. (Nitekim Nahl suresi, 79.
ayette yle buyurulmutur: +) Kyametin
kopmas, bir gz ap kapatncaya kadar
veya ondan daha yakndr.
4- Kyamet gn, hasret gndr.
Yazklar olsun bize1
1
Peygamber (s.a.a) bir hadiste yle buyurmutur: Ate ehli

cennetteki yerini grr ve yle derler: Yazklar olsun bize
278
5- tiraf ve hasret insann amellerinde

zgr olduunun bir nianesidir.
6- Kyamet gn hasretler, sonusuz
kalacaktr.
Arlklarn
arkalarna
yklenerek
7- Gnahlar kyamet gn tecessm
edecek
ve
insana
yklenecektir.
Arlklarn arkalarna yklenerek
8- Kyameti yalanlamak veya unutmak
kyamet gn insann vebali saylacak bir
takm
gnahlar
ilemesine
sebep
olmaktadr.
Yalanlayanlar...Arlklarn
9- Sulu insanlarn yk, hayvanlarn
yknden daha ktdr. Zira hayvan
ykn indirince istirahat eder. Ama sulu
insan srekli gnah ykne maruzdur.
(32)

32. Dnya hayat bir oyun ve
elenceden baka bir ey deildir.
Mttaki olanlar iin ahiret yurdu
muhakkak ki daha hayrldr. Hala akl
erdiremiyor musunuz?
Nkteler:
279
Nur Tefsiri
- Eer dnya ahiretin tarlas olmasayd,

bir oyuncak olur ve insanlar da, mal ve
makamdan ibaret olan oyuncaklaryla
oynaan ocuklara dnrd. Tpk biri
ahs elbisesini giyen, dieri onun ua
roln stlenen, ncs ise vezir klna
giren bir tiyatro sahnesine dnrd. Bir
sre sonra da elbiseler ve roller kenara
itilir, herkes bunun bir film ve hayalden te
bir ey olmadn anlam olurdu. (Oysa
bunlar doru deildir ve dnya ahiretin
tarlasdr)
- Kurann dier ayetlerine tevecchen
bu ayeti insann ruhbanla ve dnyay terk
etmeye ardn sanmamak gerekir.
Dnyann
oyun
ve
elenceye
benzetilmesi bu dnyadadr:
a- Dnyada bir oyun sresi gibi ok
ksadr.
b- Dnya da elence ve yorgunluu olan
bir oyun gibidir; aclar ve tatllklar ile i
iedir
c- Hedefsiz gafiller, oyunu meslek
edinirler.
Mesajlar:
1Dnyann
yaratcs
olan
Allah
ahiretten gaflet etmeyi ve dnya ile itigal
etmeyi bir oyun ve elenceden ibaret
280
grmektedir. Neden biz bunun byle

olmadna inanamyoruz?
2- lerin sonunu grmen kimse iin
ahiret
daha
iyidir.
(nk
ona
inanmaktadr) ve ahr gren insan iin ise
dnya daha iyidir. Daha hayrldr
(Olanlar iin ahiret yurdu daha hayrldr)
3- Ahiretsiz dnya tehlikelidir ve ahiretin
bir tarlas, ticaret yurdu, gei yeri ve n
hazrl saylan dnya, insann geliim
meydandr.
4- Ahiret takva sahipleri iin mutlak
hayrdr. Onlar iin ahiret, skntlarn
olmad srekli ve her trl hayal ve
vehimden uzak bir yurttur.
5- Dnmek takva ve ahireti beenmek
birbirinin gerekleridir. Ahiret yurdu
(ahiret yurdu, muttaki olanlar, akledenler)
6- Takva, uhrevi nimetlere erime
sebebidir. Muttaki olanlar iin daha
hayrldr

(33)

33.
Onlarn
sylediklerinin
seni
zeceini elbette biliyoruz; dorusu
onlar seni yalanc saymyorlar, fakat
281
Nur Tefsiri
zalimler Allahn ayetlerine bile bile

kfrediyorlar .
Nkteler:
yer
almtr:
Peygamberin
(s.a.a)
dmanlar bile kendisini emin ve sadk
olarak kabul ediyor, ama yle diyorlard:
Eer onu onaylayacak olursak, kabilemiz
ve konumumuz aalanm olur veya yle
diyorlard: O sadk bir insandr ve
kendisine vahyedildiini sanmaktadr Bu
ekilde ilahi ayetleri yalanlyorlard.
Mesajlar:
1- Rehber olan insan muhaliflerin
yalanlamasna zlmemelidir.
2- Resulullahn bile teselli ve tevike
ihtiyac vardr.
3- Mazlumun incinmesine ve dmanlar
tarafndan
dille
yaralanmasna
kar
koymal ve mazlum himaye edilmelidir.
Biliyoruz dorusu
4Peygamberi
yalanlamak,
Allah
yalanlamaktr. Ayn ekilde Peygambere biat
etmek de Allaha biat etmektir.
5- Daha byk sorunlara tevecch ederek
kendi sorunlarnz kolaylatrn. Seni
yalanc saymyorlar...Allahn ayetlerine
bile bile kfrediyorlar
282
6- +++
7- +++
8- Peygamber yalanlanma hususunda
yalnz deildir. lahi ayetin muhalifleri,
btn peygamberlere kar muhalefet
sergilemi
ve
onlar
yalanlamlardr.
(Sonraki ayette yle yer almtr: Senden
nceki
peygamberler
de
yalanmalmtr
9- lahi ayetleri ve Allahn veli kullarn
yalanlamann
neticesi,
hem
iman
etmedikleri iin kendilerine zulmetmesi,
hem zdkleri iin Resulullaha zulmetmesi,
hem mektebe zulmetmesi ve hem de
gelecek nesillere zulmetmesidir.

(34)

34. Senden nce nice peygamberler

yalanland ve kendilerine yardmmz
gelene
kadar
yalanlanmalarna
ve
sktrlmaya
katlandlar.
Allahn
szlerini deitirebilecek yoktur; And
olsun ki peygamberlerin haberi sana da
geldi.
Nkteler:
283
Nur Tefsiri
- nceki Peygamberler ve sabretmeleri,

bizler iin bir rnek olmaldr. Hud, Salih ve
Lut
gibi
yalanlayan
kavimlerin
yok
oluundan da ibret almam gerekir. lahi
program, elilerin gnderilii ve insanlarn
seim hususunda zgr oluudur. Allah
kafirlere cezasn verir ve Peygamberlerine
ise davet yolunda yardm ulatrr.
Mesajlar:
1- Hak yolu hibir zaman kolay
olmamtr.
2- Zorluklar karsnda en iyi direnme
manivelalarndan biri de tarihi ve ilahi
snnetleri yakndan bilmektir.
3- nderler, btn insanlarn itaat
beklentisi iinde olmamaldr.
4Zaferin
asl
art
sabrdr.
Katlandlar
5- Dmanlar, hak aleyhine hibir
abadan
geri
kalmadlar;
rnein
yalanladlar
ve
eziyet
ettiler.
Yalanlanmalarna ve sktrlmaya
6- Hak galiptir. Yardmmz1
Baka ayetlerde de yle yer almtr: Ben ve elilerim galip

geleceiz., Mminlere yardm etmek bizlere bir haktr,
phesiz biz elilerimize yardm ederiz, phesiz Allah
kendisine yardm edene yardmc olur
284
7lahi
snnetler
asla
deimez.
Allahn
szlerini
deitirebilecek
2
yoktur
8- Sabrn miktar ilahi yardm gelinceye
kadar devam etmelidir. Kendilerine
gelene kadar
9ncekilerin
zahmetlerini
ve
skntlarn hatrlamal ve taktir etmeliyiz.
Andolsun ki sana da geldi...
10- Herkes tarihteki benzer rneklerini
yakndan tanmaldr. Peygamberlerin
haberi

(35)

35. Onlarn yz evirmesi sana ar
gelince, eer gcn yeri delmeye veya
ge
merdiven
dayamaa
yetmi
olsayd, onlara bir mucize gstermek
isterdin. Allah dileseydi onlar doru
yolda toplard. Sakn bilmeyenlerden
olma.
Ayette geen kelimat (szler) kelimesinden maksat, ilahi

snnetlerdir: +
285
Nur Tefsiri
Nkteler:
- Bu ayetin nuzl sebebi hakknda yle
yer almtr: Kafirler Allah resulne yle
dediler: Biz asla yeryzn yarp bizler
iin bir nehir aktmadka veya ge
kmadka sana asla iman etmeyiz. +
Bu ayet belki de onlarn yersiz isteklerine
iaret etmektedir. Zira eer yeryzn
yarsan veya bir merdiven dayayp ge
ksan kendisini suya ve atee atsan bile
yine de onlara hibir faydas olmayacaktr.
Senin davetinde hibir eksiklik sz konusu
deildir. Onlar inatdrlar. O halde onlar
irat etmek iin bu kadar tasalanma.
Mesajlar
1- Peygamber insanlar hidayet etmek
iin ok merhametliydi ve onlarn yz
evirmesinden dolay zlyordu. Sana
ar gelince.
2- slami eitim ve retilerde hibir
noksanlk yoktur. Sorun inat kafirlerin
ruh yapsndadr.
3- Allah btn herkese hidayet edebilir
ama onun hikmeti insann zgr olmasn
gerektirmitir.
4- Bahane peinde koanlarn isteklerini
temin etmek ve temin etmeye kalkmak ve
davetilerin sabrszl bir cahalettir. Sakn
bilmeyenlerden olma.
286
(36)
36. Ancak kulak verenler daveti kabul
ederler. lleri Allah diriltir, sonra
Ona dnerler.
Nkteler
Allah defalarca inanmayan kimseleri l
ve sar diye anmtr. rnein Neml Suresi
80. ayet ile Rum suresi 52. ayette yle
okumaktayz.++
Mesajlar
1- nsan yol seiminde zgrdr. Kulak
verenler
2- Hakk iitmek ve kabul etmek manevi
hayatn
ve
kalbin
diri
olduunun
nianesidir.
3- Manevi hayat olmayanlar ve hakk
kabul etmeyen kimseler ldrler. nk
hayat sadece yemek ve uyumak anlamna
gelen bir hayata hayvanlar bile sahiptirler.
4- Hakk arayan insanlarn kalbi senin
kafirler ise benim uhdemdedir.
4- Diriliten sonra onlarn hesabn ben
greceim.
287
Nur Tefsiri

(37)

37. Rabbinden ona (Muhammede)

bir belge indirilseydi ya dediler. De ki:
Dorusu Allah bir belge indirmee
kadirdir, fakat ou bilmezler.
Nkteler
Bu ayetin nzul sebebi hakknda yle
demilerdir.. Kureyten nde gelen baz
kimseler
bahane
arayarak
islam
peygamberine Kurann bir mucize olarak
yeterli olmadn sylediler. Dolaysyla da
Musa sa ve Salih gibi bir takm mucizeler
getirmesini istediler:
(Mecmeul Beyan
Tefsiri)
Elbette
,nceki
peygamberlerin
mucizelerini hatrlatan bir Peygamber
bizzat ayn mucizeleri gsterebilme gcn
de sahiptir aksi taktirde bu insanlarn
kendisinden benzerini isteyeceklerini bildii
halde
onlara
nceki
peygamberlerin
mucizelerini hatrlatmazd. Ayrca ia ve
Snni rivayetler esasnca Allah Resul
Kuran dnda bir takm mucizeler de
gstermitir.
Mucize gstermekten maksat Allah ve
Resul arasndaki zel ilikiyi gstermek ve
288
Allahn sonsuz kudretini sergilemektir;

nat insanlarn sonsuz temayllerini
karlamak deil. Elbette bazen mucizeler
insanlarn istekleri zere gereklemitir.
Mesajlar
1- Muhalif kimselerin bahanelerine kulak
vermeyiniz. (Nitekim Kuran kerim yle
buyurmutur: + (Enam Suresi 111. ayet)
2- Mucizeden maksat brhan ve hccet
ikame etmektedir. Onun veya bunun
istekleri
zerine
kudret
gsterisine
bulunmak deil
3- Tarihin de tanklk ettii zere birbiri
ardnca
gsterilen
mucizeler
inat
insanlarn hidayetine sebep olmad gibi
Allahn kahr ve cezasna sebep olmutur.
4- Allah kadirdir. Ayn zamanda hikmet
sahibidir. Allahn kudreti sadece hikmete
dayal olduu taktirde tecelli etmektedir.
phesiz Allah kadirdir.

(38)

38. Yerde yryen hayvanlar ve
kanatlaryla uan kular da ancak sizin
gibi birer toplulukturlar. Kitapta biz
289
Nur Tefsiri
hibir eyi eksik brakmadk; onlar

sonra Rablerine toplanacaklardr.
Nkteler
- Kuran Kerim hayvanlarn hayatna ve
sfatlarna byk bir dikkat ve zen
gstermitir.
Ayn
zamanda
onlarn
yaratln
uurunu
ve
sfatlarn
hatrlatarak hidayet yolunda insanlara
insanlar hidayet etmek yolunda istifadede
bulunmutur. rnein: + (Casiye Suresi
4. ayet)
Bir
takm
rivayetlerde
ve
insani
tecrbelerde hayvanlarn uuru ve derki
hususunda bir ok rnekler mevcuttur.
- Ayette geen kitap kelimesi Levh-i
Mahfuz anlamnda da olabilir.
Mesajlar
1Yaratl
ve
yaratln
hedefi
hususunda ilahi kudret btn varlklara
oranla eittir. Yryen hayvanlar..uan
kular
2- Yaratln bir hedef esasna dayal
oluu ve toplumsal hayat ve dzen sadece
inanlara zg deildir. Sizin gibi birer
toplulukturlar.
3- nsanlar ve hayvanlarn tm ilahi bir
tedbire ihtiya duymaktadr. Allah bir takm
maslahatlar esasnca onlara uur vermitir.
290
Hepsi tesbih getirmekte, hepsi Allahn

rzkndan yemekte ve hepsinin dzen ve
intizam bulunmaktadr. Sizin gibi birer
toplulukturlar.
4- nsanlarn hidayetine terbiyesine ve
geliimine sebep olan eyler Kuran
kerimde detayl bir ekilde yer almtr.
Kitapta
biz
hibir
eyi
eksik
brakmadk.
Hem
vahiy
olmadka
insanlarn anlayamayaca, hem insanlarn
vahiy olmadka anlamayaca bir takm
meseleler ve hem insanlarn bilmesi
gereken bir takm konular ve hem de genel
neriler ve tavsiyeler bulunmaktadr.
5- Bir takm benzerlikler bulmak ve
hayvanlarn hayatn yakndan tanmak iin
iyice bir dnmek ve dikkat etmek gerekir.
Ancak sizin gibi birer toplulukturlar.
(Tefsiri Meragi)
6- Hayvanlara bile zulmetmeyin ve
haklarn ihlal etmeye kalkmayn. Onlarda
sizin gibi birer toplulukturlar. Ancak sizin
gibi birer topluluk (Tefsiri Kurtubi)
7- Kuran kitaplarn en kamil olandr.
Kitapta
biz
hibir
eyi
eksik
1
brakmadk.
1
baka bir takm ayetlerde de farkl tabirler yer almtr. rnein:

HER eyi beyan etti.,Hepsi apak bir kitaptadr. Ve
bunlarn tm de Kurnn kami,l olduunu gstergesidir.
291
Nur Tefsiri
8- Ahiret ve dirili insanlara zg

deildir.
Onlar
sonra
Rablerine
toplanacaklardr.
Hayvanlarn uuru
Ayet
rivayet
ve
tecrbelerden
de
anlald zere uur sadece insanlara zg
bir gerek deildir. Bu konuda u rneklere
dikkat ediniz:
Sleyman (a.s) ordusuyla bir blgeden
geiyordu. Bir karnca dier karncalar
yle dedi: Bir karnca dier karncalara
yle dedi: + (Neml Suresi 18. ayet)
Dman
tanmak
karncann
igdsnn
parasdr.
Ama
adnn
Sleyman olduunu ve yanndakilerin de
ordusu olduunu bilmek i gdden daha
stn bir bilinci gerektirir.
2Hdhd
gklerde
yeryzndeki
insanlarn irkinden haberdar olmu ve
Sleymann
yanna
gelerek:
Sebe
blgesindeki insanlarn Allaha tapmadn
haber vermitir. Ve bunun zerine zel bir
grevle grevlendirilmitir.
mam Bakr (a.s) yle buyurmutur: Kurann kamil olduunun en
nemli bir nianesi Resulllah ve mamlarn tm szlerinin
kaynann ,Kuran oluudur. O zaman her ne zaman bir sz
sylersek bizden Kurandaki senedini isteyiniz. Peygamber (s.a.a)
bir hadisinde insanlar szl atmaktan maln fesadndan ve birbiri
a,rdnca soru sormaktan sakndrmtr. mam Bakra (a.s) bu
hadisin Kuran senedi sorulunca yle buyurmutur: Szl
satamadan saknmann senedi u ayettir. + Mal fesadnn yersiz
soru sormann senedi ise u ayettir + (Nurus Sakaleyn Tefsiri)
292
Tevhidi, irki, irkin irkinliini ve

Sleyman (a.s) haber vermenin zaruretini
mesaj
zel
mesaj
gnderme
grevi
igdden
daha
stn
bir
bilinci
gerektirmektedir. (Neml Suresi 21. ayet) +
3- Hdhdn Hz. Sleymann kendisine
nereye kaybolduunu sormas zerine
cevap olarak makbul bir zr ve delil ortaya
koymas igdden daha stn bir bilince
sahip olduunu gstergesidir.
4- Biz Kurann btn varlklar Allah
tesbih eder ama sizler anlamazsnz.
Ayetinde
tekvini
(yaratsal)
tesbihi
anlyoruz. Ama Kuran baka bir tesbihten
sz etmektedir.
5- Kuran ayetlerinde Allah iin secde
btn varllara isnat edilmitir.
6- Baz hayvanlarda vefa duygusunun
varl, bu cmleden kpein sahibine ve
yavrularna gsterdii vefa i gdnn ok
stnde bir bilinci gstergesidir.
7- av kpeini ve kaak mal kefinde veya
yasak
mal
almnda
kullanlan
polis
kpeklerinin eitimi de onlarn zel bir
bilince sahip olduunun nianesidir.
8- slam bir hayavann dier hayvanlarn
gz nnde kesilmesini yasaklamtr.
9- Kular Hz. Sleymann tatbikatna
katlmlardr. + (Neml Suresi 17. ayet)
10- Kularn bribiriyle konumas ve
Slemann Allahn
kendisine kularn
293
Nur Tefsiri
dilini rettii ile vnmesi de bu bilincin

gstergesidir. + (Neml Suresi 16. ayet)
11- Baz rivayetlerde baz hayvanlar iin
bri takm makamklar sz konusu edilmitir.
rnein: defa Mekkeye giden devenin
cennet
ehlinden
olduu
bildirilmitir.
(Tefsir-i Safi)
mam Seccad (a.s) yle buyurmutur:
Yedi yl Arefe lnde olan bir deve
cennetteki
hayvanlardandr.
(Nurus
Sakaleyn Tefsiri)
12- + ayeti kyamette hayvanlran
harolacan beyan etmektedir.
13- + (Nur Suresi 41. ayet) ayeti de
insan dndaki bir takm varlklar hakknda
olup hayvanlarn bilinli bir ekilde ibadette
bulunduunun nianesidir.

(39
39.
Ayetlerimizi
yalanlayanlar
karanlklarda
kalm
sar
ve
dilsizlerdir. Allah kimi dilerse onu
saptrr ve kimi dilerse onu doru yola
koyar.
294
Nkteler
Geri hidayet ve delalet Allahn elindedir.
Ama insann iradesinin ve kendisindeki
mevcut ortamlarnda etkisi vardr. Allahn
ileri ise hikmete dayaldr. Allah yolunda
cihat ilahi hidayete ortam salar. +
nsanlarn yapt zulmle rise dalalete
dmesine neden olur. Allah zalimleri
saptrr.
Mesajlar
1- Kfr ve inat insann kurtulutan
uzaklamasna sebep olan karanlk ve
zulmettir. Karanlklarda
2- Hakk gizlemek dilsizliktir hakk
iitmemek
ise
sarlktr.
sar
ve
dilsizdirler.
3- nsanlarn yalanlamasnn neticesi
sapmak
ve
ilahi
gazaptr.
Yalanlayanlar...Allah kimi dilerse onu
saptrr.
4- Doru yolda hareket etmek duyan bir
kula, hakk syleyen bir dili ve batini bir
aydnl gerektirir.
(40)

40. De ki, zerinize Allahn azab
gelse veya kyamet saati size gelse,
295
Nur Tefsiri
Allahtan bakasna m yalvarrsnz?

Doru iseniz bana bildirin.
Nkteler
Her ne kadar ayet ahireti inkar eden
kafirlere hitap etse de bilmek gerekir ki
onlardan bazs kyamete inanmaktadr.
Ayrca belki de saati size gelse
ayetindeki
saat
kelimesinden
maksat
lmn gelip atmas veya kyametten nce
bir
takm
korkun
olaylarn
ortaya
kmasdr. Ayrca farzetmek iman etmi
olmay da gerektirmez.
Mesajlar
1- Perdelerin kenara ekildii olaylar ve
zorluklar esasnda insan sadece Allaha
tevecch eder. Allahtan bakasna m
yalvarrsnz?

)

(41
41. Hayr; sadece Ona yalvarrsnz;
dilerse yalvardnz eyi giderir, siz de
Ona
kotuunuz
ortaklar
unutursunuz.
Mesajlar
296
1- Ftrat Allah tanmaya giden dosdoru

yoldur. Hayr sadece ona yalvarrsnz.
2- Halis bir ekilde yaplan dua dnyada
insann tehlikelerden kurtulu yoludur.
(Kafirin kyamet gn yapaca duann bir
cevab ve karl yoktur.) +
3- Neden tehlike durumlarnda Allaha
doru yryor kendi hayali tanrlarmz
unutuyor ve normal artlarda ise Allahn
yoluna koyuluyorsunuz. 1
4- lahi olmayan gler normal artlarda
boy gsterirler ama ciddi bir tehlike
arzettiinde her ey unutulur.2
5- Allah dnya ve ahirette her trl
tehlikeyi ortadan kaldrma gcne sahiptir.
Elbette irade ve hikmete dayal olma
artyla.
Dilerse
yalvardnz
eyi
giderir.
kinci dnya savanda hurter ve Stalin bile zafere erimek iin

kilise ve papaza sarlmak zorunda kalmlard. Nedne hibir
zellii olmayan tanrlarn peice gidiyorsuunuz ve tehlikeli
anlarda unuttuunuz geici tanrlara uyuyorsunuz.
2
Hayali tanrlar sadece unutulmakla kalmaz. nkarda

edilirler. Nitekim baka bir ayette de yle
okumaktayz. Allah Rabimdir. (Enam
Suresi, 23. ayet)
297
Nur Tefsiri
6- Azabn ortadan kaldrlmas ya hcceti

tamamlamak iindir. Ya da bir topluluun
durumunun haletini deitirmek iindir.3

(42)

42.
phesiz
ki,
senden
nce
mmetlere peygamberler gndermitik;
onlar yalvarsnlar diye darlk ve
skntya sokmutuk.
Nkteler
Ayette geen besa sava mklat
fakirlik, ktlk, sel, zelzele ve bulac
hastalklar anlamndadr. zerra kelimesi
ise gam, hzn, yzsuyunu dkmek cahalet
ve iflas etmek anlamlarna gelmitir.
Mesajlar
1- Peygamberleri gndermek ve hcceti
tamamlamak tarih boyunca ilahi bir snnet
ve ceryandr. mmetlere
2- Gemitekilerin tarihi gelecekteki
nesillere bir ibrettir. Senden nce
man edince kendileirnden danya hayatndaki rsvalk

azabn kaldrdk. (Yunus Sursi 98. ayet)
298
3- Terbiye ve irat hususunda bazen

baskda gerekir. Darlk ve skntya
sokmutuk
4- Mklat ve problemler Allaha
tevecch edii ve g sahiplerinin boyun
eii iin bir yoldur.
5- Her refah ve asayi iinde yaamak
ltuf deildir. Ve her sknt
da gazap
deildir. Onlar yalvarsnlar diye.
6- Btn inat kimseler baskya ramen
boyun emezler. Yalvarsnlar diye.
7- Btn peygamberler inat kimselere
maruz kalmlardr o halde sakn rahatsz
olma.
8- Mklatlara dld zaman ihtiya
elleri Allaha doru uzanr.1

(43)

43. Hi deilse, onlara iddetimiz
geldii zaman yalvarp yakarmal deil
1
Hz. Ali (a.s) yle buyurmutur: Eer hakszlklar sazmannda

innsalar sadk bir ekilde Allaha doru yalvaracak olurlarsa
Alalhn ltfuna mazhart olurlar. (Tefsir-i Safi ve Nurus
Sakaleyn) Mevlana da bu konuda yle demitir:
Hak nezdinde ihtiya zere yaplan bir yalvar
bir mr secde ve namazda geen bir mrden daha iyidir.
Gc brak ve yalvar tur. Ey fakir merhamet yalvara gelir.
299
Nur Tefsiri
miydiler?
Lakin
kalpleri
katlat,
eytan da yaptklarn onlara gzel
gsterdi.
Mesajlar
1- Uyarlara ve tehlike anlarna dikkat
gstermemek
kalbin
katlatnn
nianesidir. Katlat.
2- nat kimseler iin ne tebliin bir
etkisi vardr ve ne de tenbih etmenin.
iddetimiz geldii zaman.
3- Gururun kk eytann sslemesidir.
eytanda yaptklarn onlara gzel
gsterdi.

(44)
44.
Kendilerine
hatrlatlan
unuttuklarnda,
onlara
her
eyin
kapsn atk; kendilerine verilene
sevinince anszn onlar yakaladk da
umutsuz kalverdiler.
Nkteler
- Ayette geen iblas kelimesi sulu
insanlarn
.Allahn
mahkemesinde
300
verebilecek bir cevap bulamadklar zaman

iine dtkleri mitsizlikle ieren bir
hzn ve gam anlamndadr.
(El Mizan
Tefsiri)
Mesajlar
1- Her zaman iin refah dolu bir hayat
rahmetin gstergesi deildir. Bazen cezaya
sebep olur. Unuttuklarnda atk1
2- Sululara mhlet vermek ve onlara her
trl refah ortamn salamakta ilahi
snnetlerden biridir.
3- Dnya ve nasipleri hem birer nimet
olabilir ve hem de ceza. Bu nasiplerin kime
nasip olduu nemlidir. Nitekim Araf Suresi
94. ayette yle yer almtr. + man ve
takva bu ayette ilahi bereketlerin sebebi
saylmtr. Szkonusu ayette dnya ise bir
ceza olarak grlmtr. 2
4- lm ve ilahi gazap aniden gelir o
halde srekli hazrlk iinde olmak gerekir.
Anszn.
Kurn Kerimde yle yer almtr: Bir eyi seversiniz de o ey

size erdir. Bir hadiste ise Hz Ali (a.s) yle buyurmutur: Gnah
ilediin halde mnezzeh olan Rabbinin nimetlerinin birbiri
ardnca sana indiini grrsen sakn. Bu ltuflarn bir ounun
akibeti gzel deildir. (Nehcul Belaa 25. Hikmet)
2
man ve takva ehli iin gk ve yeryznn bereketlerini indirir.
Ama gaflet ise btn hayr kaplarn insann yzne kapatr.
301
Nur Tefsiri
5- abuk hkm vermeyiniz ve nimetleri

ilahi ltfn gstergesi sanmaynz.
6- Ayyalarn sevin lklar aniden
mitsiz
feryatlara
dnecektir.
sevinince...umutuz kalverdiler.

(45)

45. Alemlerin Rabbi Allaha hamd

olsun ki, zulmeden milletin kk
bylece kesildi.
Mesajlar
1- Zulm kalc deildir. kesildi.
2- Zulm soyda da etki yaratmaktadr.
Kk
3- Zalimlerin yok oluu ve ortadan kalk
kesindir. Kk bylece kesildi. Hakeza
bir ayette de yle buyurulmutur: +
4- Zalimler yok olunca Allah2a kretmek
gerekir. Kk bylece kesildi...Allaha
hamdolsun.
5- Zalimlerin yok oluu onlarn zulmnn
bir cezasdr. Aksi taktirde Allah vnmez.
Allaha hamdolsun.
6- Zalimlerin helak oluu bakalarnn
terbiye sebebidir. Alemlerin Rabbi.
302

(46)

46. Grdnz m? Allah, iitmenizi,
gzlerinizi alsa, kalplerinizi kapasa,
Allahtan baka hangi ilah onu sizlere
getirebilir? Ayetleri nasl trl trl
akladmza bir baksana, sonra da
onlar yz evirirler.
Nkteler
Bu srenin balangcndan buraya kadar
yaklak on defa Allah soru ekliden
muhalifleri dnceye davet etmitir.
Mesajlar
1- Allah iin verdii nimetleri geri almak
ok kolaydr, o halde dikkatli olun.
itmenizi alsa
2- Hem yaratl Allahtandr, hem de
ilerlik ve onlar an be an korumak, Allahn
nimetidir. itmenizi alsa
3- Tefekkr ve Allahn nimetlerinde
deiiklik farz, Allah ve nimetlerini
tanmann yollarndan biridir:
Eer aalar yeermezseydi. +
Eer sular ac ve tuzlu olsayd. +
Eer sular yerin dibine ekilseydi +
303
Nur Tefsiri
Eer gece veya gndz srekli olsayd...

ne olurdu. Bunlarn tm Allahn birer
nimetidir. +
4- nat insanlar iin her trl aklama
etkisizdir. Ayetleri nasl trl trl
akladnza bir baksana, sonra da
onlar yz evirirler
(47)

47. De ki: Allahn azab size anszn
veya aka gelirse, zalimlerden bakas
m yok olur? Bana bildirin.
Nkteler:
1- Bu ayette sadece zalimlerin ilahi
azaptan helak olduu dile getirilmitir.
Baka bir ayette ise yle buyurulmutur:
+ Bu ayette ise fitnenin kuatcl ve
azabn alevleri herkes iin sz konusu
edilmi ve insanlkar uyarlmtr. O halde bu
iki ayetin anlamn bir araya toplayabilmek
nasl
mmkndr.
FahrurRazi
ve
Mecmeul- Beyan tefsirinde buna cevap
olarak yle denmitir: Her fitne helak
deildir. Ac olaylarda, zalimlere ulaan ey
helak ve gazaptr. Mminlere ulaan ey ise
imtihan ve gelimektir.
304
- Anszn kelimesinden maksat, belki

de gece ve aka kelimesinden maksat
ise gndzdr. rnein baka bir ayette
yle buyurulmutur: + (Yunus suresi, 24.
ayet Tefsir-i Alusi- )
- Belki de anszn kelimesinden
maksat, nhazrlksz inen azaptr ve
aka kelimesinden maksat ise, etkileri
daha ilk gnden belli olan azaplardr. Tpk,
ad kavmine inen tehlikeli bulutlar gibi. +
(Ahkaf suresi, 23. ayet Tefsir-i EtyebulBeyan)
Mesajlar:
1- Kendi isyannzdan ve Allahn verdii
mhletten
dolay
gurura
kaplmayn.
Allahn azab anszn gelip atabilir.
Anszn
2- Allahn azab gelince, helak olmak
kesinleir; ne kendiniz ve ne de dierleri
onu asla savuramaz. Allahn azab, helak
eder.
3- Allahn cezalar adil bir ekilde
gereklemektedir ve de insanlarn zulm
sebebiyledir. Yok olur, zalimler
4Peygamberlerin
davetinden
yz
evirmek zulmdr. +, zalimler
305
Nur Tefsiri
(
48
)

(49)

48. Peygamberleri ancak mjdeci ve
uyarc olarak gnderiyoruz. Kim inanr
ve nefsini slah ederse onlara korku
yoktur, onlar zlmeyeceklerdir.
49. Ayetlerimizi kfredenlere yoldan
kmalarndan
tr
azb
dokunacaktr.
Nkteler:
- eitli ayetlerde Allahn veli kullarnn
hibir korkusu olmad beyan edilmitir.
Onlara korku yoktur te yandan ilahi
velilerin zelliklerinden biri de Allahtan
korkmalardr. phesiz biz rabbimizden
korkarz Bu iki anlam bir araya toplamak
nasl mmkndr? Buna cevap olarak yle
denilebilir: rnein hasta bir kimse,
cerrahtan ve tedavi olmaktan korkar.
Doktoru ona korkmamas gerektiini syler.
Burada korkmamas gerektii gerei ile
hastann endielenmesinin bir aykrl
yoktur. (Korkulmamas gerektii halde
hasta insan yine de endie duyabilir.)
306
Mesajlar:
Peygamberlerin iinin genel metodu hep
ayn olmutur. Mjdeci ve uyarc
2- rad ve terbiye, korku ve mit, ceza ve
mkafat diye iki temele dayaldr. Mjdeci
ve uyarc
3- man ve amel birbirinden ayr deildir.
man olmakszn yaplan amelin hibir
faydas olmaz. Kim inanr ve nefsini
slah ederse
4- Mminin ileri, srekli slah yolunda
olmaldr. Kim inanr ve nefsini slah
ederse
5- Salih olmak tek bana yeterli deildir.
Islah edici olmak da gerekir. Islah
ederse
6- man ve amel insan sigortalar.
Onlara
korku
yoktur,
onlar
zlmeyeceklerdir

(50)

50. De ki: Size Allahn hazineleri
elimdedir,
demiyorum;
gayb
da
bilmiyorum;
size,
ben
meleim
demiyorum,
ben
ancak
bana
307
Nur Tefsiri
vahyolunana
uyuyorum.
De
ki:
Grenle
grmeyen
bir
midir?
Dnmyor musunuz?
Nkteler:
- Bu ayette Peygamberin gaybi bir ii,
balca
ve
mstakil
bir
ekilde
reddedilmitir. Ama bazen gayp aleminden
bir takm bilgiler Peygambere verilmi ve
Allah defalarca, Hz. Yusuf, Meryem ve Nuh
hakknda Peygambere yle buyurmutur:
Bunlar,
sana
vahyettiimiz
gaybi
haberlerdir Yani bu kssalar, sana
verdiimiz gaybi bilgilerdir. Cin suresinin
sonunda da yle buyurulmutur: Allah
gayp ilmini bilmekte ve onu sadece veli
kullarna balamaktadr. O halde gayp ilmi
Allaha mahsustur, eer Allah isterse, gayp
ilminden bir miktarn veli kullarna verir
Mesajlar:
1- Peygamberlerin sadakati o kadar
ycedir ki, kendilerinden bir g alnnca
bunu hemen insanlara ilan ederler. De
ki: ...Demiyorum
2- Peygamberlerin ii hurafecilir ve sahte
ahsiyetilikle savamaktr. (Ayet bu anlam
ifade etmektedir.)
308
3- Peygamberlerden yersiz beklentiler

iinde olmayn. Size Allahn hazineleri
elimdedir demiyorum
4- Rehberin hayat, hedefi ve i metodu
ak olmal ve insanlara beyan edilmelidir.
5- nsanlarn sizi olduunuzdan daha
fazla grmesine izin vermeyin. (ahsiyetler
kendilerine isnat edilen yalanc lakaplar
reddedecek olurlarsa her trl arlklarn
ve sapmalarn nne geilir.
6Peygamberler
para,
tehdit
ve
tamahlandrma
metoduyla
hareket
etmiyorlard ki bakalar da korku ve tamah
zere onlarn etrafna toplanmasnlar.
(Dolaysyla insanlar, Peygamber ile birlikte
olduklar taktirde sorunlarnn gayp ilmi
veya ilahi hazineler vesilesiyle hal olacan
sanmasnlar.
7- Peygamber ahsi hayat veya bir
hkmeti idare etmek iin bakalar gibi
normal yoldan hareket ederler. Gayp
ilminden ve ilahi hazinelerden asla istifade
etmezler, ama nbuvvetlerini ispat etmek
iin de bu yoldan istifade etmeleri gerekir.
8- Geri Peygamberin ilahi hazineleri ve
gayp
ilmi
yoktur,
ama
kendisine
vahyedildii iin ona uymak gerekir.
9- Peygamberin ii hayal, zevk, toplumsal
temayller veya evreden etkilenme esasna
dayal deildir, Peygamberin ii sadece
309
Nur Tefsiri
vahye uyma yoluyladr. Ben ancak bana

vahyolunana uyuyorum
10- Peygamberlere uymak basirettir,
onlardan yz evirmek ise krlktr.
Grenle grmeyen bir midir?
11Doru
bir
dnce
insan
Peygamberlere uymaya davet eder. Her
trl bahane ve bo beklentileri kenara iter.
Dnmyor musunuz?
12- Peygamberlerin sz ve davranlar
bizler iin hccettir. nk vahy esasna
dayaldr. Ben ancak bana vahy olunana
uyuyorum.
13- Btn Peygamberlerin halka davran
ekli bir olmutur. Bu sz Hz. Nuh da
insanlara aynen buyurmutur. (Hud suresi,
31. ayet)

(51)

51.
Rablerine
toplanacaklarndan
korkanlar Kuran ile uyar. Ondan
baka bir dost ve araclar yoktur.
Umulur ki Allahtan saknrlar.
Nkteler:
Kuranda
defalarca
Peygambere
uyarlarnn
sadece
Allahtan
korkan
310
kimselerin
kalbini
etkileyecei
beyan
edilmitir. rnein: phesiz sen zikre
tabi olanlar ve rahmandan korkanlar
uyarrsn ve hakeza, +
Mesajlar:
1Bireylerin
hazrlkl
oluu,
Peygamberlerin hidayetinin etkilemesinin
ilk artdr. Korkanlar
2- Ahirete iman, takvann anahtardr.
Toplanacaklarndan
korkanlar...Umulur
ki
Allahtan
saknrlar

(52)

52. Sabah akam, Rablerinin rzasn
isteyerek Ona yalvaranlar kovma.
Onlarn
hesabndan
sana
bir
sorumluluk yoktur, senin hesabndan
da onlara bir sorumluluk yoktur ki
onlar kovarak zulmedenlerden olasn.
Nkteler:
311
Nur Tefsiri

yer
almtr:
Zengin
olan
kafirler,
Peygamberin etrafn, Ammar, Bilal, Habbab
gibi fakir kimselerin sardn grnce,
Peygambere onlar kovmasn ve bylece
kendilerinin etrafn saracaklarn teklif
ettiler. El- Menar tefsirinin dediine gre
ikinci halife yle dedi: mtihan etmek iin
onlarn plann kabul edelim Bunun zerine
bu ayet nazil oldu. Bu ayetin bir benzeri ise
Kehf suresinin 28. ayetidir.
- Kurtubiden nakledildii zere Allah
Resul (s.a.a) bu ayet nazil olduktan sonra
fakirler kalkmadka, fakirlerin meclisinden
kalkmaz oldu.
- Sabah akam, isteyerek yalvarmaktan
maksat, belki de gnlk namazlardr. (elMizan)
Mesajlar:
1- hlas sahibi gleri, fakirleri ve
mcahitleri
korumak, kafir zenginleri
kazanma ihtimalinden daha nemlidir.
Kovma
2- slam, ayrcalk, rklk, imtiyaz talep
etme ve hara isteme saplantlaryla
savaan bir mekteptir. (Ayetin nzul
sebebine tevecchen)
3- Hibir stnlk imana denk deildir.
Rablerinin rzasn isteyerek
312
4- +++
5- Hedef, asla vesileyi meru klamaz.
Dolaysyla nde gelen kafirleri kazanmak
iin mevcut mslmanlara ihanet etmemek
gerekir. Kovma
6- Bahane peinde koanlar rehber ve
mektebi knayamasalar, bu defa takipileri
ve onlarn mali durumlarn knarlar. (Nzul
sebebine tevecchen)
7- l, insanlarn imdiki durumudur.
Eer fakir mminlerin nceden yaptklar
kt eyler varsa, bunlarn hesab Allaha
kalmtr.
8- Herkesin hesabn Allah grecektir.
Hatta
Resul-i
Ekrem
bile
gnahlar
balama veya cezalandrma hususunda
yetkili deildir. (Hristiyanlarda bunun tam
tersi geerlidir ve papazlar gnahlar
balamaktadr) Sana bir sorumluluk
yoktur.
9- Peygamber-i Ekremin bile bir hesab
ve kitab vardr. Sana bir sorumluluk
yoktur.

(53)

53.
Bylece,
Aramzdan
Allah
bunlara m iyilikte bulundu? demeleri
313
Nur Tefsiri
iin onlar birbiriyle denedik. Allah

kredenleri iyi bilen deil midir?
Nkteler:
- Defalarca Kuranda zenginlerin fazla ve
yersiz beklentileri sz konusu edilmi ve
knanmtr. Onlar Kurann kendilerine
vahy olmasn bekliyorlard. Nitekim Kamer
suresi, 125. ayette yle buyurulmutur:
+ Yani biz zenginler arasnda vahiy
sadece ona m nazil oldu. Hakeza Zuhruf
suresi, 31. ayette de yle buyurumlutur:
+ Yani neden vahiy o iki ehirden bir
bye nazil olmad! diyorlard.
- Gerek mmin iman nimetine kreden
kimsedir. Bir ahs mam Kazmn (a.s)
yannda fakirliinden dolay ikayette
bulundu. mam ona, sana gre insanlarn
en zengini kimdir? O Harunur- Reiddir.
Dedi. mam, mann ona verip kendisinden
serveti almay ister misin? diye sordu. O
ahs, hayr dedi. mam yle buyurdu: O
halde sen daha zenginsin. Zira sen
servetiyle deitirmeye yanamadn bir
nimete sahipsin (Etyebul- Beyan tefsiri)
Mesajlar:
1- Toplumsal farkllklar, bazen bir
imtihan, hasletlerin tomurcuklanmas ve
geliimlerinin bir vesilesidir. Zenginler de
314
fakirlerle imtihan olmaktadr. Onlar

birbiriyle denedik
2- Zenginler fakirleri aalar. Bunlara
m?
3manl
fakirler
Allahn
sekin
kullardr. Allah bunlara m iyilikte
bulundu?
4- Peygamberler kredenlerin en ak
rneidir. kredenleri
5- Allahn fakirlere iyilikte bulunmas,
onlarn kretmesinin bir neticesidir. Allah
iyilikte bulundu, kredenler
6- Kafirlerin kmsemelerine cevap
olarak,
Allahn
mminlere
kar
yumuakl sz konusu edilmitir. Onlara
m, kredenleri iyi bilen
7- Allah kendi hikmeti zere amel eder,
insanlarn beklentisi zere deil. Allah
kredenleri iyi bilen deil midir?

( 54)

)

(55
315
Nur Tefsiri
54. Ayetlerimize man edenler sana

gelince:
Size
selam
olsun
de.
Rabbiniz, sizden kim bilmeyerek fenalk
iler de arkasndan tvbe eder ve
nefsini dzeltirse, ona rahmet etmeyi
kendi zerine almtr. O, balar ve
merhamet eder.
55. Sulularn yolu belli olsun diye,
bylece ayetleri uzun uzun aklarz.
Nkteler:
- Bu surede Allah iki defa ona rahmet
etmeyi kendi zerine almtr. fadesini
kullanmtr. Birincisi bu dnyada teselli
vermek iindir. (Bu ayetin anlam) dieri de
ahiret iindir. + (12. ayet)
Mesajlar:
1- Eer inatlk ve kibir zere gnah
ilenmezse, balanabilir. Bilmeyerek1
2- +++
3- +++
4- Pedegog ve daveti bir insan, insanlara
sevgi gstererek ahsiyet kazandrmaldr.
Size selam olsun
Cehalet bazen ilmin karsnda yer almakta, bazen de akln. Bu

ayette akln karsndaki cehalet kastedilmitir. Yani aklszlk ve
igdlerin frtnasna kapld iin gnaha dmlerdir,
bilmedikleri iin deil.
316
5- Allah rahmeti kendisine farz klmtr,

ama rahmete mazhar olanlar, sadece tvbe
edenlerdir.
zerine
almtr...Sonra
tvbe eder
6- Tvbe sadece bir lafzdan ibaret
deildir, karar ve islah da gerekir. Tvbe
eder ve nefsini dzeltirse
7- Mminin tvbesi kabul edilir, herkesin
deil. Sizden ilerde
8- Allahn aff rahmet ile birliktedir. O
balar ve merhamet eder
9Sulu
insanlarn
yzn
aa
karmak hata eden ve komplo ehli olan
kimselerin yolunu aklamak mektebin
hedeflerindendir

(56)

56.
De
ki:
Allahtan
baka,
yalvardklarnza kulluk etmekten men
olundum.
Sizin
heveslerinize
uymayacam, yoksa saptm, doru
yolda gidenlerden olmam olurum de.
Mesajlar:
1- Gerek temayllere cevap olarak ak
bir ekilde olumsuz cevap vermek gerekir.
317
Nur Tefsiri
Men olundun, uymayacan, saptm

olurum.
2- Allah Resulnn (s.a.a) tavr ve
davranlarnn kayna vahiydir. De ki,
de!
3- irkten beri olduunu ilan etmek,
slamn bir parasdr. Kulluk etmekten
men olundun
4- irkin kk heva ve hevesine
tapmaktr.
Sizin
heveslerinize
uymayacam.
5Davetiler
insanlarn
heva
ve
heveslerini
tatmin
etmenin
peinde
olmamaldrlar.
Sizin
heveslerinize
uymayacam.
6- Heva ve hevesine tapmak, hidayet iin
gerekli ortam yok etmektedir. Sizin
heveslerinize
uymayacam...Doru
yoldan gidenlerden olmam olurum.

(57)

57. De ki: Ben Rabbimden bir
belgeye dayanmaktaym, halbuki siz
onu yalanladnz; acele istediiniz de
elimde
deildir.
Hkm
ancak
318
Allahndr. O, hkmedenlerin en iyisi

olarak gerei anlatr.
Nkteler:
- Beyyine kelimesi, beynune ayrlk
kelimesinden tremi olup tmyle ve ak
bir ekilde hak ve batl birbirinden ayran
delil anlamndadr.
- Kafirler yle diyorlard: Eer doru
sylyorsan neden Allahn azab bizlere
inmiyor? Acele istediiniz Bu ayetin
benzeri bir ayette ise yle diyorlard: Eer
bu konu doruysa, Allah gkten bizlere ta
indirsin:
Gkten
zerimize
ta
yadrsn. (Enfal suresi, 32. ayet)
- Peygamberlerin mucize ve delilleri ne
ar idi ve ne de anlalmaz bir eydi. Bu
delil ve mucizeleri herkes anlyordu. Meer
inat olmasalard, bunun can ve gnlden
kabul ederlerdi. Bu yzden Peygamberler
kendilerini
beyyine
sahibi
olarak
tantyorlard.
- Acele istemek ve azap dilemek, nceki
topluluklarda da var olmutur. Salih, Hud ve
Peygamberlere de yle diyorlard: Eer
doru sylyorsan, bizlere vaad ettiin
azab getir: Bizlere vaad ettiini getir
(Araf suresi, 70 ve 77. ayetler, Hud suresi,
32. ayet)
319
Nur Tefsiri
Mesajlar:
1Peygamberlerin
daveti
beyyine
esasncadr; hayal ve kr krne taklit
esasnca
deil.
Bir
belgeye
dayanmaktaym
2- Peygamberler ilahi beyyine sahibi
olmaldr;
insanlarn
gnlk
istekleri
esasnca i yapmazlar. Ben rabbimden
bir belgeye dayanmaktaym
3- Kafirler Peygamberlerin beyyinesini ve
ak delilini yalanlyorlard. Ama ayn
zamanda
ondan,
nefsani
heva
ve
heveslerine uymasn istiyorlard. Halbuki
siz onu yalanladnz, acele istediiniz
de elimde deildir
4- Bahane peinde koanlarla ak bir
ekilde konuunuz. Elimde deildir.
5- Bu ayet, hem kafirleri tehdit
etmektedir, hem de Peygambere teselli
vermektedir.
O
hkmedenlerin
en
iyisidir
6- Peygamber mantk ve beyyine ile
gnderilen bir elidir, varlk aleminin
dzeni
ise
Allahn
elindedir.
(Peygamberden varlk alemini alt st
etmesini istemeyin)
320

(58)

58. De ki: Acele istediiniz ey
elimde olsayd, benimle aranzdaki i
bitmi olurdu. Allah zulmedenleri en
iyi bilendir.
Mesajlar:
1- Btn cezalar Allahn elindedir. Lakin
o hikmet ve snneti esasnca zalimlere
frsat verir.
2- nsanlarn acele davranmas, Allahn
hikmetini asla deitirmez.
3- lahi azap ve kahrda erteleme
kafirlerin
kfrlerinin
unutulduunu
sanmalarna sebep olmaktadr. Allah
zulmedenleri en iyi bilendir.
4- mandan yz evirmek ve azap
hususunda acele davranmak da zulmdr.
Zulmedenleri
5- Eer Allah kafirlerin azap istekleri
hususunda acele davransayd, hikimse baki
kalmazd. bitmi olurdu1
Tpk u ayet gibi: + (Yunus suresi, 11. ayet)
321
Nur Tefsiri

(59)

59.
Gaybn
anahtarlar
Onun
katndadr, onlar ancak O bilir. Karada
ve denizde olan bilir. Den yapra,
yerin karanlklarnda olan taneyi, ya
kuruyu ki apak Kitabtadr ancak O
bilir.
Nkteler:
- Mefatih hem hazine anlamndadr
(mefteh kelimesinin ouludur) hem de
anahtar anlamndadr (miftehin oulu)
ama birinci anlam burada daha uygundur.
(El- Mizan Tefsiri)
- Kara, deniz, ya ve kuru kelimesi birbiri
karsnda yer alan hereyden kinayedir.
lm ve hayat, shhat ve hastalk, fakirlik
ve zenginlik, iyilik ve ktlk, soyut ve
somut gibi. Bu konu u ayette de ak bir
ekilde dile getirilmitir: + (Yasin suresi,
11. ayet)
Mesajlar:
1- Allah her eyi bilen ve varlk aleminin
tm detayndan haberdar olandr. O halde
amellerimize dikkat etmek zorundayz.
322
2- Allahtan baka hi kimse kendi

kendine gayp ilmine sahip deildir. Onun
katndadr
3- Yapraklarn dnden maksat belki
de nzuli (ini ifade eden) hareketlerdir.
Yerin karanlklarnda olan taneden maksat
ise
(suudi)
ykseli
ifade
eden
1
hareketlerdir.
4- Alemde bilgi iin bir merkez vardr.
Apak kitap
5- Varlk alemi grld ekilde
programlanmtr. Apak kitaptadr

(60)

60. Geceleyin sizi l gibi uyutan,
gndzn
yaptklarnz
bilen,
mukadder olan hayat sreniz doluncaya
kadar gndzleri sizi tekrar kaldran
Odur.
Sonra
dnnz
Onadr,
ilediklerinizi size bildirecektir.
Nkteler:
- Cerehtum kelimesi carihe kknden
tremi olup organ anlamndadr, kendisiyle
1
Fi Zilalil- Kuran tefsiri
323
Nur Tefsiri
allan ve
demektir.
kazan
elde
edilen
uzuv
Mesajlar:
1- Uyku, geici bir lmdr, uyanmak ise
bir tr dirilitir. Sizi uyutan, sizi
kaldran
2- nsann gerei ruhudur. Ruhunuzu
uyutan yerine Sizi uyutan denmitir.
3- Her gece cannz Allaha teslim
olmaktadr ve her gece ilk kabir gecesi
gibidir, her uyanmz da bir tr dirilitir.
(lm ve dirili hakkndaki btn bu
rneklere
ramen
neden
hala
ek
etmektesiniz)
4- Doal kanun gecenin uyku, gndzn
ise
i
iin
oluudur.
Gndzn
yaptklarnz, geceleyin sizi uyutan
5- mrn her gn bir frsattr ve yeni bir
dirilitir. Sizi tekrar kaldran
6- Bizim hayatmzn bir tarihi, program
ve belirli bir mddeti vardr. Mukadder
olan hayat sreniz
7- Kendinizi kyamet gn cevap vermeye
hazrlayn. Dnnz Onadr

324

(61)
61. O, kullarn stnde yegane
kahirdir, size koruyucular gnderir.
Artk birinize lm gelince elilerimiz,
bir eksiklik yapmakszn onun cann
alrlar.
Nkteler:
- Ruhun aln meselesi Kuranda Allaha
isnad edilmitir. (Allah canlar alr.)
Canlar almak ayn zamanda lm meleine
ve meleklere de isnad edilmitir.
- Koruyucu meleklerden maksat belki de
insanlar olaylardan koruyan meleklerdir.
Nitekim Rad suresi, 11. ayette yle
buyurulmutur: + (el- Mizan tefsiri) Belki
de koruyucu meleklerden maksat insanlarn
amellerini ve yaptklarn kaydeden grevli
meleklerdir.
Mesajlar:
1- Allahn kullarna hakimiyet ve
egemenlii
hi
kimsenin
kar
koyamayaca kadar gldr. O kullarn
stnde yegane kahirdir
2- Yaratl sisteminde eitli gzetmeler
ve korumalar mevcuttur. Koruyucular
325
Nur Tefsiri
3- Allah kamil bir kudret ve sulta

sahibidir. Eer sizleri zgr brakrsa bu
onun ltf zere verilen bir mhlettir. O
kahirdir
4- Meleklerden her grubun belli bir
grevi vardr. Koruyucular, elilerimiz,
cann alrlar
5- Melekler grevlerini yerine getirmede
asla
ihmalkarlk
etmezler
ve
onlar
masumdurlar. Eksiklik yapmakszn1
6- Meleklerin insan gzetlediine iman
etmek Allaha kretme sebebidir. Ayn
ekilde dier ayetlerde de yer ald zere
meleklerin insann amelleri kaydettiine
iman etmek de haya ve takva sebebidir.
(62)

62. Sonra gerek mevlalar olan
Allaha dndrlrler. Haberiniz olsun,
hkm Onundur. O, hesap grenlerin
en sratlisidir.
Nkteler:
- Rivayetlerde de yer ald zere Allah
kullarnn hesabn bir an iinde bir
koyunun
stn
sama
mddetince
1
Baka bir ayette ise yle yer almtr: + (Tahrim suresi, 16.
ayet)
326
gerekletirmektedir. (Mecmeul- Beyan ve

Nurus- Sakaleyn tefsirleri)
mam Aliye (a.s) yle soruldu: Allah
kullarn kendisini grmedikleri halde nasl
hesaba eker? mam yle buyurdu: Onlar
kendisini grmedii halde, kendilerini
rzklandrd gibi Onu grmedikleri halde
kendilerine rzk verdii gibi onlar hesaba
da eker.
Bir soru: Btn bu rivayetler ve ayetlere
ramen kyamet gnnn uzamasnn
sebebi nedir?
Cevap: (Etyebul- Beyan tefsirinde yer
ald zere) Kyamet gnnn uzunluu bir
tr cezadr, iin younluu veya abuk
hesap grmekten aciz kalmak sebebiyle
deildir.
Mesajlar:
1- Hepimizin dn Allahadr ve Allah
kyamet gn yegane hkm vericidir.
Sonra gerek mevlalar olan Allaha
dndrlrler
2- Gerek mevla yaratma, kontrol, uyku,
uyanklk, lm, biset, hkm verme ve
hesap grme iini yapan kimsedir ve o da
Allahdr. Sonra gerek mevlalar olan
Allaha dndrlrler
3- lahi mahkemede hazr bulunmak
mecburidir. Dndrlrler
327
Nur Tefsiri
4- Dier btn mevlalar ya batldr, ya da

mecazi mevlalardr. Gerek mevla ise
Allahtr. Gerek mevlalar olan Allah
5- Kyametten korkmak bizim kendi
sularmzdan
korkmamzdandr.
Yoksa
Allah, hem mevladr ve hem de haktr.
328

( 63)
(64)
63.
De
ki:
Kara
ve
denizin
karanlklarndan sizi kim kurtarr?
Bundan
bizi
kurtarrsan
kredenlerden olacaz diye Ona gizli
gizli yalvarr yakarrsnz.
64. De ki: Allah sizi ondan ve her
skntdan kurtarr, sonra da Ona ortak
koarsnz.
Nkteler
- Bir grup yksek sesle dua ediyorlard.
Peygamber onlar bundan sakndrd. Ve
Allahn duyan ve yakn olduunu syledi.
(Nurus Sakaleyn) bu ayetin bir benzeri
Yunus Suresi 13. ayettir. phesiz insan bir
tehlikeyle kar karya kalrsa uyuduu
yatt ve oturduu yerden Allah hatrlar
ve ona yalvarp yakarr. + ama sorunlar
hallolunca ban nne eip gider adeta
Allaha hi yalvarp yakarmam gibi
davranr.
Mesajlar
1- Maddi sebeplerin kesilmesi. Allah
bulma ruhunu tomurcuklandrr. Ve insan
mklatlar iinde Allahn kudret elini
grr. Ftrat ve vicdanlar tehlikeleri
hatrlatmakla uyandrmak gerekir.
329
Nur Tefsiri
+++
3- Dua ftratn ehresidir. Ona yalvarp
yakarrsnz.
4- Tebliin ve dn metotlarndan biri
de insanlarn vicdanna sormaktr. Sizi
kim kurtarr.
5- nsan tehlike ve zorluklar annda bir
takm vaadlerde bulunur. Andolsun bizi
kurtarrsan kredenlerden olacaz.
6- Srekli olarak herkes iin mevcut
problemler
en
byk
problemlerdir.
Bundan
7- nsan sznde durmayan bir varlktr
ve
Allah
karsnda
verdii
szleri
hususunda vefaszdr. sonrada ona ortak
koarsnz.

( 65)

(66)

65. De ki: stnzden ve altnzdan
size azb gndermee, sizi frka frka
yapp
kiminize
kiminizin
hncn
tattrmaa
Kadir
olan
Odur.
Anlasnlar diye ayetleri nasl yerli
yerince akladmza bak.
330
66. Gerekten, senin kavmin hak

olduu halde Kuran yalanlad. Ben
sizden sorumlu deilim de.
Nkteler
- Lebz kelimesi karmak anlamndadr.
iya kelimesi ise iann oulu olup grup
anlamndadr.
- nceki ayette Allahn kurtarc gc sz
konusu edilmiti. Burada ise Allahn kahr
ve gazab beyan edilmitir.
- stten ve alttan inen azaptan maksat ya
semavi ya gk ve yerden gelen azaplardr
veya yksek makamlardan inen azaplardr
veya alt snftan gelen (bozgunculuk,
boykot, krev...) basklardr. Ayn zamanda
hava saldrlar yer alt patlamalar gibi bir
takm doal veya doal olmayan azaplar da
kapsamaktadr.
Mesajlar
1- Allah hem kurtarcdr ve hem de azap
edici.
Bilinli
bir
ekilde
Allahtan
bakasnn kapsn alan kimse Allahn
azabnn beklentisi iinde olmaldr. De
ki...gndermeye kadir olan Odur.
2- Tefrika ve ayrlk ilahi azaplardan
biridir. Ve semavi gk ve yer azaplarnn
yannda sz konusu edilmitir. Sizi frka
frka yapp.
331
Nur Tefsiri
3- Bazen insanlar birbirlerinin eliyle

azaba urar ve tenbih edilir. Kiminize
kiminizin hncn tattrmaya.
4- Yolunun hak olduu iin insanlarn
yalanlamasndan
endieye
kaplmayn.
Hak olduu halde.
5- Sen grevinden sorumlusun neticeden
sorumlu deilsin. Ben zerinizde vekil
deilim.1

)

(67
67. Her haberin gerekleecei bir
zaman vardr ki siz onu yaknda
bileceksiniz.
Mesajlar
1- lahi haberler kesindir.
2- Btn ilahi programlar hikmet ve belli
bir zaman esasnca gereklemektedir.
3- Geri iman etmek zorunda deilsiniz
ama iinizin sonunu iyice dnnz. Siz
onu yaknda bileceksiniz.
4- abuk hkm vermeyin ve Allahn
verdii
mhlet
ve
frsatlar
Allahn
kendinizden haa gafletinin bir nianesi
olduunu sanmayn.
1
Peygambere yaplan baka bir takm taibrlerde bu anlam beyan

etmektedir: +
332

(68)

68. Ayetlerimizi ekimeye dalanlar
grnce, baka bir bahse gemelerine
kadar onlardan yz evir. eytan sana
unutturursa hatrladktan sonra artk
zulmedenlerle berber oturma.
Nkteler
- Kuranda hevz kelimesi batl eylerle
megul olmak anlamndadr.
- badez zikra (hatrladktan sonra)
ifadesi insann bizzat hatrlamas veya
hatrlatmas anlamna gelebilir.
Peygamberler
hatalardan
bile
masumdurlar. O halde eytann unutturma
hususundaki tesirinden maksat sadece bir
varsaymdr. rnein bir ayette yle
buyurulmutur: Eer irk koarsan
amellerin batl olur. Ve hakeza u ayet:
Bizlere
bir
takm
szler
isnat
edersen. Burada, Eer irk koarsan
veya bizlere bir ey isnat edersen ifadesi
onun byle olduu anlamnda deildir.
Kzm sana diyorum gelinim sen anla!
deyimine benzer ifadelerdir.
333
Nur Tefsiri
Bu ayetin bir benzeri ise Nisa Suresi 140.

ayettir. +
Mesajlar
1- Dmanlara kar itikadi mukaddesat
hakkndaki dini gayret ve tutuculuunuzu
aka gsterin. Yzevir.
2- Ktlklerden yz evirmek ve kt
insanlara kar pasif direni sergilemek de
ktlkten sakndrma metotlarnda biridir.1
3- Bir toplum grup veya cemaatin
fesadnda kaybolma yerine
onlarn
durumunu deitirmeye aln. Baka bir
bahse gemelerine kadar.
4- Sadece szde beri olduunu ilan etmek
veya knamak yeterli deildir. Tavr almak
ve mdahalede bulunmak gerekir.
5- Zalimlerle oturup kalkmak doru
deildir.
O
halde
bundan
saknn.
2
Oturma.
6- Teklif art tevecch ve bilinli
olmaktr. eytan sana unutturursa.
7- Kuran ayetleri hususunda haksz
meguliyette
(stihza, kendi gr
1
Peygamber (s.a.) ve imamlardan nakledilen eitli rivayetlerde

gnah ehliyle oturmak gnah ilenen bir oturuma katlmak ve
insann neleme gcnn olmad bir yerde bulunmak
yasaklanmtr. Bu insann yaknlar bilr olsa farketmez. Nitekim
Ali (a.s) oluna yle vasiyet etmitir: Allah kula gnah ve
gybetten honmut olmamasn farz klmtr. (Nuru Sakaleyn
Tefsirinde bu ayetle ilgili hadisler
2
Ali (a.S) yle buyurmutur: Ktlerle oturmak iyilere kt
zanda bulunulmasna neden olur.
334
esasnca tefsir etme, bidat ve tahrif)

zulmdr. Zulmedenlerle
8- Batl szlere kulak vermek (Saptrc
kitaplar okumak knanmtr.)1

(69)
69.
Saknan
kimselere,
onlarn
hesaplarndan bir sorumluluk yoktur.
Fakat bir hatrlatmadr; belki saknrlar.
Nkteler
- lahi ayetleri ekimeye dalanlarla
oturmay haram klan ayet nazil olunca bir
grup yle dedi: O halde Mescidul
Harama gitmemek ve tavaf etmemk
gerekir. nk onlarn alaya allar
oraya kadar varmtr.
- Gnah ehlinin oturumlarna katlmak
ktlkten sakndrmak ve irat niyetiyle
olursa
sakncaszdr.
Oraya
katlan
kimselerin kendisi de takval olmal ve
kendisi de etkilenmemelidir. Aksi taktirde
bir ok kimse bakalarn kurtarmaya
gittikleri halde kendileri batmaktadr.
Nitekim Sadi yle demektedir:
Bir kle arpa suyu getirmek istedi.
1
Sapk kitaplar yasaklamann delili hususunda bu ayete istinat

edilebilir.
335
Nur Tefsiri
Arpa suyu geldi ama kle gitti.

Mesajlar
1- Olaylar nemli ve en nemli diye
ayrmak akli ve slami temel ilkelerdendir.
Cevap vermek veya sapklar ebedi olarak
kurtarmak iin bo szleri ve ekimeleri
dinlemek caizdir.
2- Takva insann gnahlar karsnda
koruyan bir vesiledir. tfaiye memurlarnn
ate karsnda giydii yanmayan elbiseler
gibidir.
3- nsan bizzat takval olmaya almas
gerektii gibi bakalarn da takval etme
dncesi
iinde
olmaldr.
Belki
saknrlar.

(70)
70. Dinlerini oyun ve elenceye
alanlar, dnya hayatnn aldatt
kimseleri brak. Kuran ile t ver ki,
bir kimse kazandyla helake dmeye
336
grsn, o takdirde Allahtan baka ona

ne bir yardmc, ne de bir efaati
bulunur; her trl fidyeyi de verse
kabul olunmaz. Kazandklarndan tr
yok olanlar ite bunlardr. nkar
etmelerinden dolay kzgn iecek ve
can yakc azb onlaradr.
Nkteler
- Ayetteki brakmaktan maksat, nefret
izharnda bulunmak ve ilikilerini kesmek
anlamndadr
ve
bu
bazen
onlarla
savamaya kadar varmaktadr, yoksa onlarla
cihad terk etmek anlamnda deildir.
- Dini alaya almann her zaman fakl bir
ekli vardr. Ya inanlar hurafedir, ya
hkmlerin
icra
edilemeyeceini
sylemektedirler, ya gnahlar iin bir
yorum getirilmektedir, ya bidattr, ya kendi
grnce tefsir etmektir, ya da pheli
eylere uymaktr.
Mesajlar:
1Dindarlk,
gevemek,
lakayt
davranmak ve mektebi alaya almakla
uyumlu deildir. Oyun ve elenceye
alanlar
2- Dnyaya aldanmak, dini alaya almaya
ortam salar. Dnya hayatnn aldatt
kimseleri
337
Nur Tefsiri
3- Hatrlatma ve t Allahn azap ve

kahrndan kurtulmaya sebep olur. t
ver ki
4- Dnyaya aldanmayn, kyamet gn
Allahtan baka hibir ey size yardma
koamaz. Allahtan baka ona ne bir
yardmc, ne bir efaati bulunur
5- nsann mutsuzluklarnn sebebi, bizzat
kendisi
ve
yapt
ilerdir.
Kazandndan
tr,
kazandklarndan
tr,
kfrettiklerinden dolay
6Dini
gayret,
dinsiz
insanlar
korkutmaya
ve
toplumdaki
mektep
muhaliflerini boykot etmeye sebep olur.
...Kimseleri brak1
)

( 71

(72)
Bu ayetin bir benzerinde yle buyurulmutur: Onlardan yz

evir, onlar brak da yesinler ve faydalansnlar. Onlar iin
hzn yoktur
338
71. De ki: Arkadalar bize gel diye

doru
yola
arrken,
eytanlarn
yeryznde arttklar bir kimse gibi
geriye mi dnelim. Allah bizi doru yola
eritirdikten
sonra,
bize
faydas
olmayan, zarar da veremeyen Allahtan
baka eylere mi yalvaralm? De ki,
Doru yol ancak Allahn yoludur.
lemlerin Rabbine teslim olmakla
emrolunduk.
72.
Namaz
dosdoru
kln
ve
Allahtan saknn (diye de emrolunduk.)
Kendisine toplanacanz Odur.
Nkteler:
- 72. ayette btn grevler arasnda
sadece namaza ve btn inanlar arasnda
sadece ahirete iaret edilmitir. Bu da
namaz ve ahiretin nemini gstermektedir.
Mesajlar:
1- irk mantkszdr. Zira tevecchlerin ve
ibadetlerin hedefi ya bir fayda elde etmek
ya da bir zarar def etmektir. Putlar ise
hibir fayda verme veya zarara uratma
hususunda g sahibi deillerdir. Bize
faydas olmayan, zarar da veremeyen
2- irk inan asndan bir tr geri
dntr. Geriye mi dnelim?
339
Nur Tefsiri
3- irk, ba bo gezmek ve aknlktr.

arttklar1
4- +++
5- Ahirete iman etmek, namaz klmak ve
takva kurtuluun en byk etkilerindendir.
6- Sadece namaz ile birlikte olan takva
faydaldr. Namaz dosdoru kln ve
Allahtan saknn
7- Ahirete iman takvann ortaya k
sebebidir.
(73)

73. Gkleri ve yeri gerekle yaratan
Odur ki Ol dedii gn hemen olur;
sz gerektir. Sura flenecei gn
hkmranlk Onundur. Grlmeyeni de
grleni de bilir. O hikmet sahibidir,
haberdardr.
1
Bir olan Allaha tapmada huzur ve bir younlama sz konusudur.

Ama birden fazla eye tapmak, aknlk ve hayrete sebep olur:
+, Allah da biridir. De ki Allah birdir, hem de ok abuk raz
olmaktadr. Ey abuk honut olan Ama Allahtan gayrisi hem
fazladrlar, hem herbirisinin eit eit yersiz beklentileri vardr ve
hem de abuk honut olmazlar.
2- Sapklklar karsnda apak bir tutum iinde olmak gerekir.
De ki: Dostoru yol, ancak Allahn yoludur.
340
Nkteler:
- Bu ayette sura bir defa flenilecei sz
konusu edilmi, Zmer suresi, 68. ayette
ise Sura iki defa flenecei ifade
edilmitir. Birisi her eyi altst etmek,
dieri ise insanlarn dirilii iindir. +
- nceki ayetlerde Allahn karsnda
teslimiyet ve namaz klma sz konusu
edilmise, burada da bunun sebebi
zikredilmitir. nk btn yaratl alemi
btn bir yaratl Onun elindedir, o
hikmet sahibidir, bilendir ve hereyden
haberdardr.
Mesajlar:
1- Yaratl hikmete dayaldr ve bir hedefi
vardr. gerekle1
2- Allahn iradesi iin hibir engel sz
konusu deildir. Ol dedii gn hemen
olur
3- Gayp, uhud, gizli ve ak Allah iin
ayndr. Grlmeyeni de grleni de
bilir.
4- lahi hkmetin temelleri, hikmet ve
ilme
dayaldr.
Hkmranlk
Onundur...O hikmet sahibidir
5- Kyamette ilahi kudret, herkes iin
aikar bir ekilde tecelli edecektir. nk
1
Bu nkteye bir ok ayetler, rnein Sad suresi, 27. ayette iaret

edilmitir: Biz gkleri, yeri ve ikisinin arasndakileri bo yere
yaratmadk.
341
Nur Tefsiri
orada sebepler ve aralarn hibir etkisi

yoktur. Hkmranlk Onundur
6- Varlk aleminin yaratcs ve tedbir
edicisi
hikmet
sahibidir,
hereyden
haberdardr. O halde rahat olun.
7- Sura frlnce, evrenin dzeni altst
olur. Ama hesap ve kitap olduu ekliyle,
dakik ve bakidir. Grlmeyeni de
grleni de bilir, o hikmet sahibidir,
haberdardr
(74)
74. brahim, babas (amcas) Azere,

Putlar ilah olarak m benimsiyorsun?
Dorusu ben seni ve milletini ak bir
sapklk iinde gryorum demiti.
Nkteler:
- Eb kelimesi doal olarak baba
anlamndadr. Ama babanne, amca ve
pedegoga da denmektedir.
- Allah Resul (s.a.a) yle buyurmutur:
Ben ve Ali bu mmetin babasyz. Azer
brahimin
amcasyd,
babas
deildi.
brahimin btn babas ve atas, muvahhid
(tevhid
ehli)
idiler.
Ehl-i
Snnet
alimlerinden, Taberi, Alusi ve Siyuti de
Azerin
brahimin
babas
olmadn
sylemi ve bundan da te, brahimin
342
babas ve annesi iin dua ettiini dile

getirmilerdir. Rabbimiz, beni ve anne
babam bala (brahim suresi, 41. ayet)
- Oysa Mslman bir kimse, mrik bir
kimse iin her ne kadar akrabas da olsa
dua edemez.hrahimin amcas Azer iin
dua etmesi de onun kfr haletinin aa
kmasndan nce idi. brahim Azerin
hakk kabul etmediini grnce ondan uzak
durdu ve ondan ayrld. (Tevbe suresi, 114.
ayet) Btn bunlardan da anlald zere,
bu ayette geen eb kelimesi baba
anlamnda deildir, tarihte de brahimin
babasnn
adnn
Tareh
olduu
sylenmitir, Azer deil. (El- Mizan tefsiri)
Mesajlar:
1- Hakka davet metodunda yakn
akrabalardan
balamak
gerekir.
Babasna
2- Tavr ve tutumda l haktr, ya deil.
brahim kendisinden byk olan amcasna
aka hakk beyan etmi ve uyarmtr.
3- Cemiyet, gemi ve ya durumu batl
bir eyi hakka dntrmez. Ben seni ve
milletini ak bir sapklk iinde
gryorum
4- Putperestlik, salim vicdanlarn ve akln
eletirdii bir sapklktr. Putlar ilah
olarak m benimsiyor sunuz... Ak bir
sapklk
343
Nur Tefsiri
5- Putperestlik tarihi sa, Musa ve hatta

brahimden ncesine kadar uzanmaktadr.
6- Geri brahim, hilim ve sabr sahibi
biriydi. + Ayrca Peygamber, Firavuna
kar bile yumuak konumak zorundadr.
Ama brahimin bu ayetteki sert konumas,
Amcasnn kfrdeki srar sebebiyledir.
Dorusu ben seni ve milletini ak bir
saplk iinde gryorum

(75)

75. Bylece yakin edenlerden olmas

iin
brahime
gklerin
ve
yerin
melekutunu gsterdik.
Nkteler:
- Melekut kelimesi, mlk kknden
tremitir. Sonundaki vav ve ta harfleri
tekit ve mbalaa iin eklenmitir. Gklerin
melekutu
demek,
mutlak
ve
hakiki
malikiyeti anlamndadr.
- Alemler drt ksma ayrlmtr: Lahut
(uluhiyet alemi ki Allahtan baka hi kimse
ondan haberdar deildir) Ceberut alemi
(soyut varlklarn bulunduu alem) Melekut
alemi (cisimler alemi) ve Nasut alemi
344
(Vcuda gelme ve bozulma, deiiklik ve

bakalam alemi)1
- Melekut alemi, srlar, dzen, ilginlikler
ve gayp alemidir. (Kamus, Mucemul- Vesit)
Gklerin
melekutu,
onlarn
ilginlikleridir. (Alusi)
- brahim, yer ve gklerin melekutunu
grnce, Allahn Rububiyet, Hikmet,
yaratl ve snnetini daha yakndan tand
ve mam Bakrn (a.s) buyurduu zere,
Allah brahimin gzne, yer ve gklerin
derinliini grmesi iin bir g ve nur
verdi. (Nurus- Sakaleyn)
Mesajlar:
1- Her kim hakk tanr, ona davet eder ve
hibir eyden korkmazsa, Allah ona
melekuti bir bak as verir. (Tpk
brahim gibi, nceki ayetin ifade ettii
zere)
2- Gen bir insan da manevi rt
sayesinde, melekuti bir bak as elde
edebilir. (eitli tefsirler esasnca, brahim
o zaman gen biriydi.)
3- Salam bir delil getirmek ve
bakalarna kar ilmi bir tavr sergilemek,
kalbi bir iman gerektir. brahim de yakin
elde ettikten sonra, bir takm deliller ortaya
koymaya, balamtr. (Sonraki ayetlerde,
el- Mizan tefsiri)
1
Etyebul- Beyan tefsiri
345
Nur Tefsiri
4- Yakin iman derecesinin en ycesidir.

Yakin edenlerden olmas
5- Melekuti bak asnn etkilerinden
biri de yakindir. Edenlerden olmas

(76)

76. Gece basnca bir yldz grd,

ite bu benim Rabbim dedi; yldz
batnca, batanlar sevmem dedi.
Nkteler:
- brahimin mriklerle mcadelesi ve
tartmas ve tartmalarda yumuaklk
gstermesi,
kar
tarafn
inancn
reddetmek
iindi,
ona
kalbi
olarak
inandndan deil ve dolaysyla da onun
ismetine aykr bir durum olmamtr.
Sonraki iki ayette yer alan, Ey kavmim
kelimesi de te bu benim rabbim
kelimesi de szde tartmann nianesidir.
Bu yzden ay ve gnein batn grnce,
Ben sizin irk komanzdan uzam
demitir,
kendi
irkimden
uzam
dememitir. (78. ayet)
- Doan ve batan bir varlk bir takm
kanunlara
esirdir,
kanunlarn
hakimi
deildir. Hareket sahibi bir varlk hadistir
(sonradan vcuda gelmitir) ve hadis bir
varlk asla Allah olamaz. brahim nce
346
geici olarak onu kabul ettiini kabul

ediyor ama sonra ortaya koyduu delillerle
bunu reddediyor.
Mesajlar:
1- Ftratlar uyandrmak, dnceleri
harekete geirmek ve duygulara tevecch
etmek, tebli metodunun en iyilerindendir.
2- Gerek sevgili deien geici, snrl ve
eitli mekann esiri deildir. Batanlar
sevmem
3- Mabud, mahbub ve sevgili olmal,
ibadetler de ak zere yaplmaldr. Zira
dinin ruhu aktr. Batanlar sevmem

)

(77
77. Ay doarken grnce, ite bu
benim Rabbim dedi, batnca, Rabbim
beni doruya eritirmeseydi and olsun
ki sapklardan olurdum dedi.
Nkteler:
- Bazi kelimesi bezee kknden
tremi olup, yarmak, kan aktmak
anlamndadr. Adeta ay ve gnein douu,
karanlk perdeleri yarmakta ve kendi
347
Nur Tefsiri
etrafnda soluk bir krmzlk vcuda

getirmektedir. (Nmune tefsiri)
- brahim (a.s) hem yldza tapanlara kar
tavr sergiledi ve hem de ay ve gnee
tapanlara
Mesajlar:
1eletiri
hususunda
adm
adm
metodundan istifade etmek gerekir. nceki
ayette, batanlar sevmem. Burada ise
yle buyurmutur: Aya tapmak bir
sapklk ve delalettir.
2- Tanma yolunda ilahi feyiz ve hidayet
dayanmak gerekir. lahi feyiz ve hidayet
olmakszn marifetlerin berrak kaynana
ulamak mmkn deildir. Rabbim beni
doruya eritirmeseydi. (El Mizan
Tefsiri)
3- nsann iinde kaybettii bir ey vardr.
Bazen bu kaybettii eyi bulma hususunda
eitli ve bazen de sapk rneklerin ve
mistaklarn peine dmektedir.
4- Peygamberler de ilahi hidayete
muhtatrlar. Rabbim beni doruya
eritirmeseydi
5- nsan kmaza srklendii her
varsaymda inada dmeksizin hemen
yolunu deitirmelidir. Erkein sz hak
olmaldr, bir deil.
348

(78)

78. Gnei doarken grnce ite bu

benim Rabbim, bu daha byk dedi;
batnca, Ey kavmim! Dorusu ben
ortak kotuklarnzdan uzam dedi.
Nkteler
- Bu ayette de brahim (a.s) tartma be
konuma makamndadr. te bu benim
Rabbim, aratrma ve ahsi inanc
makamnda deil. Hakeza, Ey Kavmim!
ve
irk
kotuklarnzdan
ifadesi
brahimin nceden de aya yldza ve
gnee tapmadnn delilidir. (Etyebul
Beyan)
Mesajlar
1- Cisimlerin bykl ve kkl
nemli deildir. Her ey deiken ve yok
olucudur. O halde bunlarn hi birisi Allah
olamaz. bu daha byk
2- Rabbin yceliine ve nuraniyetine
inanmak her ne ve kim olursa olsun insann
ruhunun derinliklerinde yer alan bir
inantr. Peygamberler de Allaha davet
hususunda
bu
ortamdan
istifade
etmilerdir.
349
Nur Tefsiri
3- Hakk retme veya batl eletirme

metodu adm adm izlenmelidir. (yldz, ay
ve gne, yldzdan gnee kadar)
4- Kemali istemek insanlarn ftrri bri
isteidir. Batmak ve yok olmak ise bir
noksanlktr.
5- irk ve mriklerden beraat ilannda
bulunmak brahimi bir feryattr.
6- Beraat irktendir; fertlerden deil.
(irk kotuklarnzdan, sizlerden deil.)
7- Beraat ilannda bulunmak brhan ve
istidlalden sonradr. (nce batmak sz
konusu edilmi sonra irkten beraat
ilannda bulunulmutur)

(79)

79. Dorusu ben yzm, gkleri ve

yeri
yaratana,
doruya
ynelerek
evirdim, ben mriklerden deilim.
Nkteler
- hanif kelimesi hanf kknden
tremi
olup
halis
ve
sapmam
anlamndadr.
Ftrat
da
yaratmak
anlamna
gelmektedir ve aslnda yarmak anlamn
iermektedir. Bu belki de yle diyen
gnmz ilmine iaret etmektedir: Evren
ilk nce tek bir ktle idi sonra birbirinden
350
ayrld ve semavi gezegenler birbiri ardnca

ortaya kt. (Tefsir-i Numne)
Mesajlar
1- Hak yolu bulunca kesin bir ekilde ilan
edin. lerleyin ve yalnzlktan korkmayn.
phesiz ben
2- Tikel, maddi, snrl ve fani tapmay
aan kimse tmel manevi, sonsuz ve ebedi
bir geree ular.
3- Cilvelere ve tecellilere boulmayn zira
bunlar er veya ge silinir. O halde
yaratln cilvesi olan Allaha tevecch
edin.
4- nsan nesillerin ve asrlarn batl
inanlarn yerle bir edecei bir makama
ulaabilir.
5- Halis bir iman ve tevhid, irkten beraat
ilannda bulunmakla birliktedir. Dorusu
ben ortak kotuklarnzdan uzam.

(80)

80. Milleti onunla tartmaya giriti.

Beni doru yola eritirmiken, Allah
hakknda benimle mi tartyorsunuz?
Ona
ortak
kotuklarnzdan
korkmuyorum, meer ki Rabbim bir
351
Nur Tefsiri
eyi dilemi ola. Rabbim ilimce her eyi

kuatmtr; hl t kabul etmez
misiniz? dedi.
Mesajlar
1- Borlu kimseyi rahat braktnz
taktirde alacakl hale gelecei gibi sapk bir
toplulukta irkinde utanaca yerde ortaya
karak delil getirmeye alr. Milleri
onunla tartmaya giriti.
2- Muvahhid bir insan eer yalnz kalrsa
bir toplulua kar koyma hususunda
endieye kaplmaz. Milleti
3- Hakk aramak insandan hidayet ise
Allahtandr. Doru yola eritirmiken.
4- Allahn hidayetine mazhar olan bir
insann asla korkusu olmaz. Doru yola
eritirmiken...korkmuyorum.
5- Allahtan bakasnda korkmamak
tevhidin gstergesidir.
6- irkin kk zarar hayalinde bulunmak
ve putlarn zarar vereceinden korkmaktr.
Ortak
kotuklarnzdan
korkmuyorum.
7- Hakk elde etmek iin hatrlatmak
yeterlidir. Hala t kabul etmez
misiniz?

352

(81)

81. Allaha kotuunuz ortaklardan
nasl korkarm? Oysa siz, Allahn
hakknda size bir delil indirmedii bir
eyi
Ona
ortak
komaktan
korkmuyorsunuz. ki taraftan hangisine
gvenmek daha gereklidir, bir bilseniz.
Nkteler
- Allaha inanmann sebebinin korku
olduuna inananlarn aksine bu ayet
korkuyu irke dmenin sebebi olarak
gstermektedir.
Mesajlar
1- Mrik insann delili ve brhan yoktur.
Allahn
hakknda
size
bir
delil
indirmedii.
2Emniyet
ve
gvenlik
Allahn
sayesindedir. iki taraftan hangisine
gvenmek daha gereklidir.
3- Doru bir ilim Allaha doru yol bulma
vesilesidir. Eer onu doru kullanrsanz
doru bir neticeye ularsnz. Bir
bilseniz.
4- Tartma ve konumada insanlarn
tutuculuunu tahrik etmemek gerekir. ki
taraftan hangisine diye buyurulmutur.
353
Nur Tefsiri
Kesinlikle
bize
gvenmek
gvenmek daha gereklidir.
buyurmamtr.
daha
Diye
( 82)

(83)

82. te gven; onlara, iman edip

hakszlk kartrmayanlaradr. Onlar
doru yoldadrlar.
83. Bu, brahime, Kavmine kar
verdiimiz hccetimizdir. Dilediimizi
derecelerle ykseltiriz. Dorusu Rabbin
hikmet sahibidir, bilendir.
Nkteler
- lubs kelimesi rtmek anlamndadr.
buradan da anlald zere iman ftr bir
gerek olduu iin yok olucu deildir.
Sadece
zerini
bir
takm
tozlar
kaplamaktadr.
- Geri 82. ayette de Allahn bir
beyandr. Ama hadislerde de yer ald
zere bu ayet nceki ayette yer alan
brahimin halka buyurduu szn bir
devamdr.
- Baz rivayetler esasnca ayette geen
zulmden maksat irktir. Baz rivayetler de
354
imandan sonra ilahi nderleri bir kenara

itmenin ve bakalarnn peice gitmenin
zulmn bir rnei olduunu bildirmektedir.
(Tefisr-i Numune Nurus Sakaleynden
naklen)
Mesajlar
1- Zulm imann afetidir. Ve iman
hakknda kt etkilere sahiptir.
2- Zulm terketmek hidayetin ifresidir
ve zulm hidayete engel olmaktadr.
Onlar
doru
yoldadr,
hakszlk
kartrmayanlaradr.
3man
korumak
imandan
daha
nemlidir.
man
edip
haksz
kartrmayanlaradr.
4- Gerek emniyet ve hidayet iman ve
adalet sayesindedir. te gven, doru
yoldadrlar. Ne zalim mminler hidayete
erimilerdir. Ne de imansz
adalet
dileyenler.
5- man halis olmadka insan strap
iinde kalr. te gven onlaradr.
6- Toplumun sapklklarna delil ve
brhanla kar koyan tevhid ehli bir kimse,
bire takm derecelere sahiptir. Dereceler.
7- lahi dereceler hikmete dayal olarak
bireylere
verilmektedir.
derecelerle
ykseltiriz... hikmet sahibidir.
355
Nur Tefsiri
(84)

84. Ona shak ve Yakubu baladk,

her birini doru yola eritirdik. Daha
nce Nuhu ve soyundan Davudu,
Sleyman, Eyyubu, Yusufu, Msay
ve Harunu doru yola eritirdik. Biz
ilerini iyi yapanlara bylece karlk
veririz.
Nkteler
- Geri smail brahimin en byk
oluydu. Ama shak da ksr olan bir
anneden yallk alarnda domutur.
Ayete onu nemle vurgulamaktadr.
- Bu ve sonraki iki ayette toplam olarak
peygamberlerden
on
yedisinin
ad
zikredilmitir. Bu tertip ne zaman ile ilgili
bir tertiptir. Ve ne de rtbe hasebiyle. Belki
de bu ayette onlarn zikredildii tertip
ve sralama u esas zeredir: 48. ayette
1
Ayette geen zrriyetihi kelimesinde iki ihtimal vardr. Birincisi

bu zamir (zurriyetihi kelimesindeki hi harfi) brahimi ifade
etmektedir. Zira nceki ayette onun hakkndadr. Bu fertlerin ou
onun soyundandr. Rivayette bunu ifade etmektedir. Dier bir
ihtimale gre bu zamir Nuh peygamberi ifade etmektedir. Zira bu
zamir onun adna daha yakndr. Onun soyundan da Lut gibi bir
takm peygamberler gelmitir.
356
hkmet sahibi peygamberlerin ad 85.

ayette fakir olup ve hibir dnyala sahip
olmayan peygamberlerin ar ve 86 ayette
ise zel bir takm sorunlar belalara duar
olan peygamberlerin ad zikredilmitir. (EL
Mizan Tefsiri)
Mesajlar
1- Salih evlat (temiz bir soy vastasyla
insann tevhidi dncesinin srmesine
sebep olmaktadr.) en byk ilahi bir ba
ve
hediyedir.
baladk,
karlk
veririz.
2- Peygamberin soyundan gelmek tek
bana bir kvan deildir. brahimin soyu
kendiliinden bir takm kemallere sahipti
ve ilahi hidayetten nasiplenmilerdi. Her
birini doru yola eritirdik.
3- Beer tarihinde srekli olarak hidayet
ve biset snneti cereyan etmitir. Daha
nce Nuhu doru yola eritirdik.
4- lahi ltuflar insanlara hesapsz ve
sebepsiz verilmez. Bylece karlk
veririz.
(
85
)

( 86)

357
Nur Tefsiri
(87)

85. Zekeriyay, Yahyay, say ve

lyas da, (doru yola iletmitik.) Hepsi
de iyilerden idi.
86. smaili, Elyesay, Yunusu, Lutu
da (doru yola eritirdik) Hepsini
alemlere stn kldk.
87.
Babalarndan,
soylarndan,
kardelerinden bir ksmn setik ve
doru yola eritirdik.
Nkteler
- Zrriyyet, erkek ocuk tarafndan
insana isnat edilen ocuklar anlamndadr.
Hz. sann babas olmad halde ve sadece
anne tarafndan brahime mensup olduu
halde yine de bu ayette sa da brahimin
zrriyetinden
saylmtr.
Soylarndan...ve say mam Sadk ve
mam Kazm (a.s) da bir rivayette bu ayete
istinat
ederek,
anne
tarafndan
Peygambere mensup olan Ehl-i Beyti,
Resulullahn zrriyeti ve Allah Resulnn
ocuklar saymlardr. (Nurus- Sakaleyn,
c. 1, s. 743 Ayn zamanda Fahrur- Razide
kendi tefsirinde c. 3, s. 66da bu konuyu
kabullenmitir. Hakeza Tefsirul- Menarda
Sahih-i Buhariden Ebu Bekir vastasyla
nakledilen bir rivayette de Allah Resul
358
(s.a.a) zrriyet kelimesini mam Hasan (a.s)

hakknda kullanmtr.)
- el- Yesa kelimesinin mstakil bir isim
mi olduu yoksa, Vusat kknden
tremi olup Vesea fiilinin Muzari mi
olduu (Yahya gibi) veya bir takm
deiikliklerle
braniceden
Arapaya
girmi olan Yuaa m olduu hususunda
farkl grler vardr.
- Geri baz tarih kitaplar Yunusun
brahimin soyundan olmadn kabul
etmilerdir, ama bu ayette o da brahimin
soyundan saylmtr. Dolaysyla biz de
tarih kitaplarnn naklettii sebebiyle
Kuran ayetlerinden el ekecek deiliz.
Aksine
tahminleri
Kuran
ayetleriyle
mukayese etmek zorundayz. (Kurana
uymad taktirde onlar terk etmek
durumundayz.) Bu phe Lut hakknda da
zikredilmitir.
- Bazlar Min abaihim cmlesindeki
min
(den...)
edat
sebebiyle
Peygamberlerin babalar arasnda da sapk
kimselerin bulunduunu iddia etmilerdir.
Ama Kurann ifadesi babalarn nbuvvet
iin seilip seilmedii makamndadr.
Onlarn kfr veya imann beyan etmek
makamnda deil. (Tefsir-i Numune)
359
Nur Tefsiri

(88)

88. Bu, Allahn kullarndan dilediini

eritirdii yoludur. irk koarlarsa
amelleri boa kar.
Mesajlar:
1- Gerek hidayet Allahn hidayetidir,
dier hidayetler birer seraptr. Bu
Allahn gelitirdii yoldur.
2- lahi hidayetin kaps herkesin yzne
aktr. Dilediini Ama biz kalbimizi ve
kulaklarmz hakk kabul eder ve vahyi
duyar bir hale getirmekle mkellefiz.
3- Herkes, hatta Peygamberler bile
Allahn irade ve ltfuna mazhar olmad
mddete kendilerinden bir hidayet yoluna
sahip deillerdir. Dilediini eritirdii
yoludur
4- irk tm ilerin batl ve yok olu
nedenidir. Boa kar
5- lahi snnette ayrcalk yoktur. Hatta
Peygamberler bile irk koacak olurlarsa
tenbih edilirler. nk asalet hak iledir,
ahslarla
deil.
irk
koarlarsa
(nceki ayetlerin Peygamberlerle ilgili
olduuna tevecchen)
6- Peygamberler masumdur ve asla irk
pisliine bulamamlardr. Ayette geen
irk varsaym farz- muhal olarak
360
Peygamberlere
isnat
edilmitir.
Koarlarsa
7- Hayatta bir anlk irk bile rehberlik
makamndan dmeye neden olur. irk
koarlarsa1
8- lahi dnya grnde, deer sadece
ihlas ve ilahi ruha sahip olmaktadr. Eer
ihlas ruhu olmasayd, herey boa kard.
irk koarlarsa amelleri boa gider

(89)

89. Kendilerine kitab, hkm ve

peygamberlik
verdiklerimiz
ite
bunlardr. Kfirler onlar kfrederlerse,
kfretmeyecek bir milleti onlara vekil
klarz.
Nkteler:
- Hkm kelimesi hem hkmet ve
idarecilik anlamndadr, hem yarg ve
kazavat ve hem de derk ve akl
anlamndadr. Mfredat-i Raib kitabnda
hkmn asl anlamnn men etme ve
alkoyma olduu ifade edilmitir. Akl, yarg
1
Etyebul- Beyan tefsirinde yle yer almtr: Ereku mazi

(gemi) zamana delalet eden fiilidir. nsann gemi tarihindeki bir
anlk irki de kapsamaktadr.
361
Nur Tefsiri
ve gerek bir hkmet yanllklara ve

sapmalara engel olduu iin onlara da
hkm denmitir. (Tefsir-i Numune)
- El- Menar ve Ruhul- Meani tefsirinde,
dier
tefsirlerden
nakledildii
zere
Kfretmeyecek bir milleti onlara vekil
klarz ifadesinden maksat ranllardr.
(Tefsir-i Numune)
Mesajlar:
1- Bir grubun kfre sapmasyla, hak
mezhebi asla tarafsz kalmaz. Yol hak ve
ilahi olduktan sonra ahslarn giri k
insan asla etkilememelidir.

(90)

90. te bunlar Allahn doru yola

eritirdikleridir, onlarn doru yoluna
uy, Sizden buna karlk bir cret
istemem, bu sadece herkes iin bir
hatrlatmadr de.
Nkteler:
- ktedih kelimesinde yer alan ha
harfi zamir deildir. Durmay ifade eden bir
harftir
ve
vakfetmek
(durmak)
iin
kullanlmaktadr.
362
Mesajlar:
1- Peygamberlerin hidayetine uymak,
ilahi hidayete uymak demektir. Allahn
doru yola eritirdikleridir, onlarn
yoluna uy.
2- Allahn veli kullarnn ad, yad ve yolu
canl tutulmaldr. Ortaya konan yeni eyler,
nceki
deerleri
unutturmamaldr.
Eritirdikleridir, onlarn doru yoluna
uy.
3- nsanlarn deeri, fikri izgileri ve
ameli siretleri esasncadr. (Onlara uy
denmemitir, Onlarn doru yoluna uy
denmitir.)1
4- Baz czi hkmlerin neshedilii veya
deitirilii,
usul
ve
klliyat
batl
olduunun
delili
deildir.
O
halde
Peygamberlerin
tmel
izgisi
devam
ettirilmelidir. Onlarn doru yoluna uy
5- Din davetisi, dnya dkn ve
maddiyatla
itham
edilen
kimseler
olmamaldr. De ki: Sizden buna
karlk bir cret istemem
6- Peygamber ile rehberlik ve devrimcilik
iddiasnda bulunan dierlerin farkll da
Peygamberlerin
hedefinin
maddi
olmaydr. Sizden bir cret istemem
7- nsanlarn en baarls, ncekilerin
kemallerinden, gzel ahlakndan ve salam
metodundan istifade eden kimselerdir.
Onlarn doru yoluna uy
1
El- Mizan tefsiri
363
Nur Tefsiri
8- Peygamberler unutkan insanlarn

hatrlatcsdr. Hatrlatmadr.
9- slam evrensel bir dindir. Herkes
iin

(91)

91. Allah hibir insana bir ey

indirmemitir demekle Allah gerei
gibi
deerlendiremediler.
De
ki:
Msann insanlara nur ve yol gsterici
olarak getirdii Kitab kim indirdi? Ki
siz onu katlara yazp bir ksmn
gsterip ounu gizlersiniz, atalarnzn
ve sizin bilmediiniz size onunla
retilmitir. Allah de, sonra da
onlar
daldklar
sapklkta
brak,
oynasnlar.
Nkteler:
- Bu ayet, Allah hibir Peygambere bir
kitap nazil buyurmamtr diye cedelleen
bir grup Yahudilere cevap vermektedir.
364
Mesajlar:
1- Peygamberleri gndermek ve semavi
kitaplar indirmek, Allahn kullarna bir
ltfdr. Onlar inkar edenler gerekte
Allahn snnetini, hikmetini ve rahmetini
inkar etmektedirler. Allah gerei gibi
deerlendiremediler.
2- Gerek Tevrat, bir nur ve hidayet idi.
Nur ve yol gsterici
3- Dini marifetleri paralamak (bir
ksmn gsterip, ounu gizlemek) onlarla
oynamaktr. Katlara...oynasnlar
4- Vahiy olmakszn insan bir ok
marifetlere ve bilgilere ulaamaz. Sizin
bilmediiniz,
size
onunla
retilmitir.
5- nsana kafirlerin inkar ve inatl
karsnda g veren ey, Allaha tevekkl
etmektir. Allah de
6Peygamberlerin
grevi,
tebli
etmektir; zorlamak deil. Onlar brak

(92)

92.
Bu
indirdiimiz,
kendinden
ncekileri dorulayan Mekkelileri ve
etrafndakileri
uyaran
mbarek
365
Nur Tefsiri
Kitaptr. Ahirete man edenler buna

inanrlar,
namazlarna
da
devam
ederler.
Nkteler:
- Ayette Litunzire yerine ve litunzire
denmitir. Belki de bu Kurann baka bir
takm hedefleri de bulunduuna iarettir.
Bunlardan
biri
de
Mekkelileri
ve
etrafndakileri uyarmaktr.
Mesajlar:
1- Kuran btn bereketleri kapsayan bir
kitaptr. (Tedebbr, etmek, ibret almak,
ifa, rt, izzete ulamak sembol... tm
Kuranda yer almtr.) Mbarek
2- Kuran dier semavi kitaplarla uyum
iindedir. Bu da onlarn ilahi ve bir tek
hedefe
sahip
olduunun
nianesidir.
Dorulayan
Nefsani
istekler
ve
snrlandrmalarla i ie olan beeri
kitaplar birbiriyle uyum iinde deildir.
3- Mekke mml- Kuradr. (ehirlerin
annesidir.) slam dnyasnn ilmi ve ruhi
gdas programlar ve mit verici ilkeleri
oradan temin edilmelidir. Tpk ocuun
mit, kurulma, beslenme, terbiye ve rt
iin bir vesile olan bir anne gibi.
4- Peygamberler, hidayet ve kurtulu
mjdecileri olduu halde yine de insann
ou abalar daha ok zarar def etmek
iindir ve insan ruhsal adan uyarlmaya
366
daha ok muhtatr. Bu yzden Kuranda

uyarc kelimesi, mjdeleme kelimesinden
daha ok kullanlmtr. Uyarmak 120 defa,
mjde ise 80 defa kullanlmtr. Uyaran
5- Tebli metodu, adm adm olmaldr.
nce akrabalar, Yakn akraban sonra
blge halk, Mekkeliler sonra da tm
insanlar Alemlere rahmet1, Tm
insanlara2,
+3
ve
Bu
sadece
4
alemlere bir uyardr.
6- Ahirete inanmak, nbuvvete inanmaya
ortam hazrlar. Ahirete iman edenler,
buna inanrlar
7- mann en ak gstergesi, namazdr.
Namazlarna
8- Ahirete iman, namaza dikkat etme
sebeplerindendir. Ahirete, namazlarna
da devam ederler.
Enbiya suresi, 107. ayet

Sebe suresi, 28. ayet
3
Enam suresi, 19. ayet
4
Enam suresi, 90. ayet
2
367
Nur Tefsiri

(93)
93. Allaha kar yalan uydurandan

veya
kendisine
bir
ey
vahyedilmemiken Bana vahyolundu,
Allahn
indirdii
gibi
ben
de
indireceim diyenden daha zalim kim
olabilir? Bu zalimleri can ekiirlerken
melekler ellerini uzatm, Canlarnz
verin, bugn Allaha kar haksz yere
sylediklerinizden, Onun ayetlerine
byklk taslamanzdan tr alaltc
azbla cezalandrlacaksnz derken bir
grsen!
Nkteler:
yer almtr: Vahy katiplerinden olan
Abdullah b. Sad adnda bir ahs Allah
Resul, yapt hyanet sebebiyle kovdu. O
da insanlar bir araya toplayarak yle
dedi: Ben de Kurann benzeri ayetler
getirebilirim.
Bazlar ise bu ayetin nzul sebebinin
MseylemetulKezzap
adl
sahte
Peygamberin
iddialar
olarak
kabul
etmilerdir. Mseyleme, Resul-i Ekremin
(s.a.a) hayatnn son dnemlerinde ortaya
kmtr. Dolaysyla nzul sebebinin
MseylemetlKezzab
olduunu
368
syleyenler, bu ayetin de Medeni olduunu

ve
Peygamberin
emriyle
buraya
koyulduunu sanmlardr.
- emerat kelimesi insan epe evre
kuatan lmn iddetli an anlamndadr.
emre kknden olup aslnda etkilerinin
ortadan kalkmas ve iine gmlme
anlamn ifade etmektedir.
Mesajlar:
1- Kltrel zulm ve ehli olmayanlarn
Peygamberlik iddias en byk zulmdr.
Daha
zalim...Bana
vahyolundu
diyenden
2- Dinde bidat ki baz halifeler de buna
bulamlardryalan atmak ve Allaha
iftirada bulunmann rneklerindendir.
3- Hak dman olan kimse, ya hak
cephesini aa drr veya kendi
szlerini yceltir. nce, Kuran efsanedir
der, eer baarl olamazsa, Ben de Kuran
gibi ilgin szler syleyebilirim der.
Allahn
indirdii
gibi
ben
de
1
indireceim Baka bir yerde ise yle
der: stersek biz de onun benzerini
syleriz.
4- Dini makamlar ve dinde uzmanlk
iddiasnda bulunan ehliyetsiz ve yalanc
1
Peygamberlik iddiasnda bulunanlarn bazs unlard, Yemende

Mseyleme, Yemende Esvet, Ensa ve Ben-i Eset kabilesinden
Tuleyha Esedi (Tefsir-i Merai)
369
Nur Tefsiri
kimseler ok kt can verirler. Bu

zalimleri bir grsen...
5Kibirlenmenin,
vahy
ve
dini
aalamann cezas, alaltc bir azaptr.
Alaltc azapla alaltlacaksnz
6- lahi ceza, lm anndan itibaren
balamaktadr. Ruh ve can almak Allahn
ii olduu halde, kafirlere, can ver, l
denmektedir. Canlarnz verin ifadesi
bir tr aalamadr.
7- nsann ruhu bamszdr. Canlarnz
verin
8Dnyada
kibirlenmenin
sonucu,
ahirette
alalmaktr.
Alaltc
azapla...Byklk taslamanzdan

(94)

94. Onlara: And olsun ki, sizi ilk defa
yarattmz gibi size verdiklerimizi
ardnzda brakarak bize birer birer
geldiniz; iinizde Allahn ortaklar
olduunu
sandnz
efaatilerinizi
berber grmyoruz. And olsun ki
aranzdaki
balar
kopmu,
ortak
370
sandklarnz
denecek.
sizden
ayrlmlardr
Nkteler:
- Bu hitap lm annda veya kyamet
koptuunda mriklere yaplacaktr.
- Hevvelna kelimesi, hevel kknden
(amel kipinde) tremi olup yneticiye
ihtiyac olan bir hayr anlamndadr ve
genellikle
mallar
hakknda
kullanlmaktadr.
Mesajlar:
1- Kyamet ve kabirde insan doduu
gnk gibi yalnzdr. Birer birer
2- nsan kyamet iin harolunca doduu
zamanki gibi, plak, aciz ve fakirdir. Sizi
ilk defa yarattmz gibi
3- Ahiret cismanidir. Sizi ilk defa
yarattmz gibi
4- Mrikler drt eye dayanrlar: Kavim
ve kabile, mal ve varlk, tautlar ile rabler
ve putlar.
Bu ayette lmden sonra ve kyamette bu
drt eye dayanmann da faydasz olduu
sz konusu edilmitir.
Birer birer yani, kavim ve kabile
olmakszn.
Size
verdiklerimizi
arkada
brakarak yani mal ve servet olmakszn.
371
Nur Tefsiri
efaatilerinizi
beraber
grmyoruz yani hibir dost ve arkada
olmakszn.
Ortak
sandklarnz
sizden
ayrlmlardr Yani hayali kudretin hi
bir himayesi olmakszn.

(95)

95.
Taneyi
ve
ekirdei
yaran
phesiz Allahtr; ly karr. te
Allah budur, nasl yz evirirsiniz?
Nkteler:
- Ayette geen falik kelimesi, yarmak
anlamna gelen feleke kkndendir.
Habbe ise yiyilen taneler anlamndadr.
Biilen buday ve arpa gibi. Elbette dier
tanelere de habbe denilmektedir. Ayette
geen neva kelimesi ise, ekirdek
anlamndadr.
- Cansz bitkiden canl hayvan ve canl
hayvanda
da
cansz
st
meydana
gelmektedir. Cansz eirdekten canl ve
retken bir aa, gelimi aatan da
cansz ekirdekler meydana gelmektedir.
Rivayetlerde yer ald esasnca, imansz
insanlardan mmin kimseler ve mminden
de
bazen
kafir
ocuklar
vcuda
372
gelmektedir. lden diriyi ve diriden de

ly karr.
Mesajlar:
1- Tane ve ekirdei gmmek insann
iidir, ama yarmak ve yetitirmek, Allahn
iidir. Yaran
2- Sizin rzknz da bu tanelerden ve
tohumlardandr. O halde nereye ve kime
gidiyorsunuz. Nasl yz evirirsiniz.
3- Doal etkilere dikkatlice bir bakmak,
Allah tanmann en iyi yoludur.
(96)

96.
Tanyerini
aartan,
geceyi
dinlenme zaman, gne ve ay vakit
ls klandr. Bu, gl olann,
bilenin nizamdr.
Nkteler:
Ayette geen isbah kelimesi hem sabah
anlamndadr ve gem de sabahn girii
anlamnda. Ama burada maksat sabahtr.
- nceki ayette Allahn yeryzndeki
kudret ve hikmetinden alamet sz
konusu edilmiti. Bu ayette ise Allahn
gklerindeki
kudretinden
rnekler
verilmektedir. Gece ve gndz Allahn
kudretlerinden iki nianedir. Gece ve
373
Nur Tefsiri
gndz iki ayet kldk. (sra sure, 12.

ayet) Gecede, istirahat, mnacaat, mirac,
Kurann inii ve tehecct namaz sz
konusudur.
Mesajlar:
1- Gece ve gndzn her annn ortaya
k, yarc olan Allahn kudret ve
hikmetini gerektirmektedir. Zira bu i belli
bir
taktir
ve
l
esasnca
gereklemektedir.
2- Geceleyin almak, yolculuk etmek ve
hayvan
kesmek
rivayetlerde
de
1
knanmtr.
3- Gne ve ay, dzenleme, hesaplama ve
programlama vesilesidir.2
(97)

97. O, yldzlar kara ve denizin

karanlklarnda yol bulasnz diye sizin
1
mam Seccad (a.s) yle buyurmutur: phesiz Allah geceyi

herey iin bir dinlenme vesilesi klmtr. (Nurus- Sakaleyn
tefsiri, c.1, s. 749, Tehzibden naklen)
mam Rza (a.s) ise yle buyurmutur: Evlilii gece
gerekletiriniz, nk hem gece, hem de e insann skunet ve
huzur sebebidir. (a.g.e, Kafiden naklen)
2
Belki de gne ve ayn bu ayette hesap vesilesi olarak
zikrediliinden, hem emsi takvimin, hem de kameri takvimin
muteber olduu istifade edilebilir.
374
iin var edendir. Bilen kavim

ayetleri uzun uzadya akladk.
iin
Nkteler:
Astronomi
ilmi,
beerin
en
eski
ilimlerinden biridir ve eskiden beri, zaman,
ciheti, kbleyi... tanma hususunda insan l
ve
deniz
yolculuklarnda
yldzlardan
istifade etmitir. Bu ilim, emin, srekli,
dokunulmam, doal, genel ve masrafsz
bir aratr.
slam,
tabiatn
zevahirine
ve
grnmne zel bir ilgi gstermitir. Baz
surelerin ad doal eyalardan alnmtr.
slami ibadetler de tabiattaki eyayla i
iedir. Vakti tanma, kbleyi tanma, gne
tutulmas, ay tutulmas, ayat (tabiataki
korku verici olaylar esnasnda klnan)
namazlar, ayn ve hilalin evveli gibi bir ok
hususlarda
islami
ibadetler,
tabiata
dmlenmi
durumdadr.
Bunlar
mslmann astronomi ilmini renmesine,
Badat, Dimek, Kahire, Merae ve
Endlste bir ok rasathanelerin tekiline
ve
bu
konuda
saysz
kitaplarn
mslmanlarca
yazlmasna
sebep
olmutur.
Mesajlar:
1- Yldzlar, Allahn yaratklardr ve yol
bulma iin kullanlan bir vesiledir, yaratc
375
Nur Tefsiri
ve mdebbir deildir. Sizin iin var

edendir.
2- Yldzlarn dzeni o kadar dakik ve
hesapldr
ki
yolu
onunla
bulmak
mmkndr. Yol bulasnz diye
3- nsann mrnde az gerekleen l ve
deniz yolculuklar iin Allah bir klavuz
tayin etmitir. O halde Allahn insanlarn
srekli hareketi ve hak yolundan sapmalar
hususunda bir klavuz ve nder tayin
etmediini nasl kabul edebiliriz? phesiz
Allah bunun iinde imamet ve risaleti
taktir etmitir.1
4Yldzlarn
arln,
hacmini,
mesafesini, hareketini ve yrngesini
tanmak ve genel anlamda astronomi ve
yldzlar ilmi, tek bana insan Allaha
ulatramaz. nsan irade etmeli ve bu yolla
Allah tanmay istemelidir. Bilen kavim
iin
Bir ok ayna satan kimselerin dzensiz
bir yz vardr ve asla aynaya bakmazlar.
Dolaysyla islah olmann art, irade ve
hedeftir; sadece aynann varl ve ona
bakmak deil.

(98)

1
Hadislerde yle yer almtr: Ayette geen hidayet edici

yldzlardan maksat, masum nderler ve Allahn veli kullardr.
376
98. O, sizi bir tek nefisten yaratmtr.

Bylece bazlar karar klnm (normal
hayatn yaar) ve bazlar da (babalarn
sulbnde ve analarn rahminde) intikal
halindedir. Anlayan kavim iin ayetleri
uzun uzadya akladk.
Nkteler:
- Ayette geen ene kk hususunda iki
nkte gizlidir:
1- Esiz bir ekilde yaratmak, srekli
terbiye etmek ve yetitirmek
nsann yaratlnda hem yenilik ve
esizlik sz konusudur ve hem de srekli
bir terbiye. Dolaysyla taklit ederek
yaratmak, veya yaratp terketmenin hibir
deeri yoktur.
- Ayette geen mstekar ve mstevde
tabirleri hususunda baka bir takm
anlamlar da verilmitir. rnein yle
denmitir: Yani sizler, kalc ruhlar ve
geici bedenlere sahipsiniz, sizler kalc
iman veya geici bir iman sahibisiniz,
sizler kadnn rahminde kalc olan
ntfeden
ve
geici
olan
erkein
ntfesinden yaratldnz, veya kyamet
gnne kadar yeryznde karar klacak ve
kabirlere braklacaksnz veya nimetler
bazen kalcdr ve bazen de geicidir.
mam Sadkdan (a.s) bir duasnda yle
buyurduu nakledilmitir: Gadir namazn
377
Nur Tefsiri
kldktan sonra, Allahtan nimetlerini bizler

iin devaml klmas talep edilmelidir.
nk Allah yle buyurmutur: Bylece
bazlar
karar
klnm
(normal
hayatn
yaar)
ve
bazlar
da
(babalarnn slbnde ve analarnn
rahminde) intikal halindedir. (NurusSakaleyn, bu ayetin tefsirinde)
Mesajlar:
1- Hepinizin kk ve asl birdir, o halde
bu ayrcalk gzetmenin ve stnlk
taslamann sebebi nedir? Bir tek
nefisten
2- nsann yaratlnda grlen btn bu
yenilikler
ve
eitlilikler
Allahn
azametinin gstergesidir.
3- nsana verilen herey kalc deildir.
Nimet ve imkanlar olduu halde ondan en
iyi ekilde istifade etmeye baknz.
Bylece bazlar karar klnm ve
bazlar da intikal halindedir
4- nsanlar, anlay ve kavray ehli
olmadka, marifetlerden ve ilimlerden
istifade edemezler. Anlayan kavim iin
378

(99)

99. O, gkten su indirendir. Her

bitkiyi
onunla
bitirdik,
ondan
bitirdiimiz
yeilden,
birbirine
benzeyen ve benzemeyen yn yn
taneler, hurmalarn tomurcuklarndan
sarkan salkmlar, zm balar, zeytin
ve nar kardk. rn verdiklerinde
rnlerine, olgunlamalarna bir bakn.
Bunlarda, man edenler iin, phesiz,
deliller vardr.
Nkteler:
- nceki ayetlerde tm insanlarn bir tek
nefisten olduu ifade edilmiti, bu ayette
ise
btn
bitkilerin,
aalarn
ve
meyvelerin bir kaynaktan olduu, yani
yamur suyundan meydana geldii ifade
edilmitir.
- Ayette geen mterakib kelimesi
rukub kknden tremi olup yn
yn taneler ve stste binmi meyveler
nalmndadr.
- Ayette geen tel kelimesi ise, hurma
tohumcuklar
anlamndadr.
knvan
kelimesi ise sonradan hurma tohumcuklar
olan ince dallar anlamndadr. daniyye
379
Nur Tefsiri
kelimesi ise, younluk sebebiyle bir birine

yakn veya arlk sebebiyle yere yakn
salkmlar
anlamndadr.
Mteabih
kelimesi ise zeytin ve nar gibi zahiren
birbirine benzeyen aalar anlamndadr.
(Bu surenin 141. ayetinde de ayn anlamda
ifade edilmitir) Birbirine benzememesi
ise, tat ve zellikleri sebebiyledir veya
birbirlerine benzemeleri, hepsinin su ve
topraktan oluu, birbirine benzememeleri
ise meyve ve aalar sebebiyledir.
Meyvelerin bazs birbirine benzer, bazs
ise birbirine benzemez ve farkllk arzeder.
Yen kelimesi ise meyvelerin yetime
tarz anlamndadr. Bu ve nceki iki ayette
ise, li kavmin yelemun, li kavmin
yefkehun ve li kavmin yufkihun (bilen
topluluk iin, dnen topluluk iin ve
iman eden topluluk iin) tabirleri birbiri
ardnda yer almtr. Bunun srr ise
aadaki mesajlar blmnde beyan
edilmitir.
Mesajlar:
1- Btn bitkilerin ve aalarn kayna
yamur
suyudur.
O
gkten
su
indirendir, her bitkiyi onunla bitirdik
2- Hem yamurun ya, hem tanenin
yarlmas ve hem de bitki ve meyvelerin
yetimesi,
Allahn
kudretiyledir.
ndirendir, yarandr, kardk
380
3- Konular beyan etmede ncelikli

olanlara
riayet
edilmesi
gzard
edilmemelidir. (Ziraat ve budat, hurma,
zm, zeytin, nar)
4- Meyvelerle iliki maddi ve beslenmeye
dayal bir iliki olmamaldr, fikri ve tevhidi
bir iliki olmaldr. Bir bakn
5Hem
yldzlardan,
ilimden
ve
uzmanlktan faydalanmak gerekir. Bilen
topluluk iin hem de btn insanlk
kervannn bir tek nefisten olduunu ve bu
kervann kalc veya geici bir ekilde,
cereyan halinde olduu derk edilmelidir.
Bu konuda derin bir derk sahibi olmak
gerekir. Dnen topluluk iin hem de
bitkilerden, yamurdan ve meyvelerden
manevi istifade edilmesi gerekir. Btn
varlk aleminin ve bitkilerin Allahtan
olduundan gaflet edilmemelidir. Bunun da
imana ihtiyac vardr. nanan topluluk
iin
(100)

100. Cinleri O yaratmken kfirler

Allaha ortak kotular. Kr krne
Ona oullar ve kzlar uydurdular. Haa,
O
onlarn
vasflandrmalarndan
ycedir.
381
Nur Tefsiri
Nkteler:
- Helk (yaratmak) kelimesi bir eyi
hesap zere vcuda getirmektedir. Herk
kelimesi ise bir eyi hesapsz ve dzensiz
ekilde paralamak anlamndadr. ihtirak
kelimesi ise hesapsz ve rasgele sylenen
yalanlar anlamndadr. O halde hereku
kelimesi
dikkatsiz
boyutlarn
ve
gereklerini
incelemeden
bir
konuyu
aklamak ve iddia etmek anlamndadr.
(Tefsir-i Numune)
Kurann tabiriyle Hristiyanlar say,
Yahudiler ise Uzeyri Allahn olu olarak
kabul etmektedirler. Zuhruf suresi, 19.
ayette de beyan edildii gibi bir grup ise
melekleri Allahn ocuklar olarak kabul
etmektedirler. Zerdtler ise cinden olan
Ehrimeni, Allahn orta saymakta ve tm
ktlkleri kendisine isnat etmektedirler.
Baz araplar ise Allah ve cinler arasnda bir
soy/aile olduuna inanmaktadrlar. +
(Saffat suresi, 158. ayet)
Mesajlar:
1- Cehalet hurafeye dmenin kk
mesabesindedir.
Uydurdular...kr
krne
2- Yaratlm bir varlk nasl yaratcnn
orta olabilir? Yaratmken
382
3- Evlenmek ve ocuk yapmak, bir

eksiklik ve noksanln teminidir. Allah bu
ayptan mnezzehtir. O ycedir
(101)
(102)

101. O, gkleri ve yeri yoktan
Yaratandr.
Zevcesi
olmadan
nasl
ocuu olabilir? Oysa her eyi O
yaratmtr, her eyi bilir.
102. te Rabbiniz, Allah budur.
Ondan baka ilah yoktur, her eyin
yaratandr. yleyse Ona kulluk edin; O
her eye de vekildir.
Nkteler:
- Gkleri ve yeri hibir eyi taklit
etmeden ve nceden bir plan ve tasarya
dayanmadan yaratan bir varln ocuk ve
ee ne gibi bir ihtiyac olabilir. O bir tek
irade ile istediini yaratabilir.
Mesajlar:
1- Alemlerin yaratcs gldr, e ve
ocua hibir ihtiyac yoktur. (nceki
383
Nur Tefsiri
ayetin sonu ile bu ayetin sonuna

tevecchen)
2- Kurann tantm olduu Allah,
bakalarnn inand tanr ile mukayese
ediniz. te Allah budur
3- slami inanlarda yaratc ve rab birdir.
te rabbiniz Allah budur (ama
mrikler, yaratcnn Allah olduuna
inandklar halde, birden fazla rabbin
olduuna da inanmaktadrlar)
4- Allahn mutlak yaratcl tevhidin en
byk delilidir. Ondan baka ilah
yoktur, hereyin yaratandr
5- Hem yaratl Allahn elindedir, hem
de hereyin bekas ve sebat, Allahn
iradesiyledir. Yaratan... vekil
6- Allahn rububiyeti ve yaratcl, bizim
ibadetlerimizin
felsefesidir.
Hereyin
yaratandr, yleyse ona kulluk et

(103)

103. Gzler Onu grmez, O btn

gzleri grr. O latiftir, haberdardr.
Nkteler:
- Allah asla grlemez (len terani beni
asla gremezsin- Allahn Musaya a.sifadesir. Araf suresi, 143. ayet) Ehl-i
snnetten bazs Allahn kyamet gn
grleceine ve buna delil olarak da
384
Rabbine
bakar
ayetini
gstermektedirler. (Eariler ve el- Menar
tefsiri) Oysa bunlar Allahn cisim ve
madde olmadndan gaflet etmektedirler.
Ayette geen bakmaktan maksat ise, kalp
gzyle bakmaktr. Allahn ltuflarna ve
eserlerine tevecchen gzle grmek, cisim,
mekan, snrllk ve renk sahibi olmay
gerektirir. Tpk ayette ifade edildii gibi +
Oysa bunlarn hibirisi, Allah hakknda
geerli deildir.
mam Rza (a.s) yle buyurmutur:
Zahiri duyu organlarmz, onu derk
etmekten acizdir, doalysyla onun dier
yaratklardan farkl olduunu bilmemiz
gerekir. Onu inkar edemeyiz.
Baka bir hadiste ise yle yer almtr:
Allah grme hususunu Peygambere isnat
etmekten
utanmyor
musunuz?
Oysa
Kuran yle buyuruyor: Onun bir
benzeri yoktur ve hakeza, Onu ihata
edemezler (Nurus- Sakaleyn tefsiri)
Latif kelimesinin birka anlam vardr:
1- Kendi ihsann az, insanlarn itaatini ise
ok sayan kimse
2- ok dikkatli olan kimse
3- leri gizlice takip eden, inceden
inceye aratran, zarif ve grlmeyen
eyleri yaratan
4- Dost ve iyi geinen
5- Vefa ehlini mkafatlarndan ve cefa
ehlini balayan kimse
385
Nur Tefsiri
Mesajlar:
1- Allah cisim ve maddi bir varlk deildir.
Gzler onu gremez
2- Hikimse onun zatndan haberdar
deildir. O latiftir1
3- Allah beerin fikri ihatasnn dndadr.
O latiftir2
4- Hibir perde ve engel Allahn ilmini
engelleyemez. O latiftir, haberdardr.
5- Allah varlk aleminin tm inceliklerini,
batnn ve zahiri gizemlerini bilmektedir.
O latiftir, haberdardr
6- lahi derk, Allahn ilmidir. Yani Allah
zihin, fikir ve beyin hcreleriyle derk
etmemektedir. Semi ve Basir de Allahn
duyulan ve grlen eyler hakkndaki
ilmini ifade etmektedir.

(104)

104. Dorusu size Rabbinizden ak

belgeler gelmitir; kim grrse kendi
lehine ve kim krlk ederse kendi
aleyhinedir. Ben sizin bekiniz deilim.
1
mam Rza (a.s) yle buyurmutur: Allah ok ince ve zarif

eylerin yaratcsdr ve hem de onlardan haberdardr. Latiftir,
haberdardr.
2
mam Ali (a.s) yle buyurmutur: Sadece gzler deil, vehimler
ve fikirler de onu ihata edemez. (Tefsir-i Safi)
386
Nkteler:
- 95. ayetten buraya kadar (104. ayete
kadar) hep Allah tantlm ve irk
knanmt. Bu ayet ise, nceki ayetlerin
bir zeti konumundadr.
- Bu ayetin bir benzeri, Kurann bir ok
yerinde yer almtr. Bu ayet iman ve
kfrn, iman veya ktln, basiret veya
kalp krlnn sonularn bizzat insan
kendisinden bilmektedir. Nitekim yle
buyurmutur: +
- Krlk ya bir zorlamaya dayanmaktadr
ve doaldr ki bu anne babann salk
artlarna riayet etmemesinin sonucudur,
ya da insann imtihan iin olan ilahi
taktire dayanmaktadr veya seime dayal
bir krlktr ki insan bilerek, gzlerini
hakikatlere kar yummaktadr.
Mesajlar:
1- Kfr iin hibir zr yolu kalmamtr,
bylece insann helak oluu veya kurtuluu
bilin
ve
iradesine
dayanmaktadr.
Rabbinizden ak belgeler gelmitir
2- nsanlar yol
seimi
hususunda
zgrdrler. Kim grrse...kim krlk
ederse
3- Peygamberin grevi zorlama deil,
sadece tebli etmektir. Ben sizin
bekiniz deilim
387
Nur Tefsiri
4- nsanlarn iman veya kfrnn fayda

ve zarar bizzat kendilerine dnmektedir,
Allaha deil. Kendi lehine...kendi
aleyhine
5- Ey Peygamber: Senin mesajnda
hibir kusur yoktur, onlarn kalp gz
problemlidir. Kim krlk ederse
(105)

105. Sana, sen okumusun derler;

oysa biz, renecek kimselere ayetleri
bylece trl trl aklamaktayz.
Mesajlar:
1- Beyan, istidlal ve eitim aralarnn
eitlilii insanlar iin kabullenme yolunu
daha bir amaktadr. Trl trl
aklamaktayz
2- Bakalarn kmsemenin yollarndan
biri de bamszl reddetmektir. Kafirler
yle diyorlard: Bu szler, peygamberin
kendisine ait deildir, bunu bakalarndan
renmitir. Sen okumusun1
3- lahi ayetlere kar bazlar iftira ve
inkar
ederek
direnmilerdir.
Sen
okumusun Bazlar ise ehli olduu iin
doru yolu bulmaktadrlar. renecek
1
Baka bir yerde ise yle buyurulmutur: "phesiz ona bir

beer retmitir Hakeza yle demilerdir: Ona baka bir
topluluk yardm etmektedir.
388
kimselere Kuran din ehli kimseler iin

ifa, zalimler iin ise hsran sebebidir.
Nitekim Sadi yle buyurmutur:
Tabiatnn letafetinde ek edilmeyen
yamur
Bahede lale yetitirir, orak yerde
amur+
4- Aalamaya kar aalamakla cevap
verilir. Onlar Peygambere ders okuduu ve
bakalarndan rendii eklinde iftirada
bulunuyorlard.
Kuranda
kapal
bir
ekilde onlar cahil bilmi ve Kurann
beyannn illim ve anlay ehli kimselere
zg olduunu ifade etmitir. renecek
kimselere

)

(106
106. Rabbinden sana vahyolunana uy,
Ondan baka ilah yoktur, mriklerden
yz evir.
Nkteler:
- nceki ayette mriklerin Peygambere
yaptklar itham sz konusu edilmiti.
Mrikler Peygambere yle diyorlard:
Senin szn vahiy deildir, sana mutlaka
bakalar retmitir. Bu ayette ise
Peygambere, Sen kendi iine bak ve
389
Nur Tefsiri
muhaliflerin szne itina etme denilerek

teselli verilmektedir.
Mesajlar:
1- lahi nderler dmanlarn ithamlar,
aalamalar ve yanl tahlilleri ve
ithamlar
sebebiyle
kendi
yollarnda
geveklik gstermemelidirler. Uy
2- Allah risalet izgisinin destekisidir.
Rabbinden
3- Haddinden fazla kendini din yolunda
meakkate drme. Yz evir
4- tinaszlk da dmann tebliatna ve
propagandalarna
kar
koymann
metotlarndan biridir. Yz evir1

(107)

107. Allah dileseydi irk komazlard.

Seni onlara koruyucu yapmadk, onlarn
vekili de deilsin.
1
Elbette metotlar, eitli durumlarda farkllk gstermektedir.

rnein: Bazen selam vermektir, Cahiller kendilerine hitap
edince, selam derler, bazen sessiz kalmaktr Onlar brak,
Allah bize yeter, bazen yz evirmektir. Onlardan yz evir
Bazen de iddetli davranmaktr, Onlara iddetli davran
Bazen de ayniyle mukabelede bulunmaktr. (rnein Uhut
savanda mslmanlarn att sloganlar, mriklerin att
sloganlara karlkt veya Kafirun suresinin ayetleri de ayn ekilde
mukabele hkmndedir.
390
Mesajlar:
1- Allahn irade ve snneti, insanlar
zgr brakmay ngrmtr. irk ve
mriklerin varl da bu zgrln bir
gstergesidir.
Allah
dileseydi
irk
komazlard
2- Peygamber, ne mrik insanlardan
belalar def etmekle sorumludur ve ne de
onlar iin bir menfaat elde etmekle
grevlidir. Koruyucu...vekil
3lahi
Peygamberler
insanlarn
pedagogu ve retmenidir; kendilerine
zorla emreden gardiyanlar deil. Seni
onlara koruyucu yapmadk
4- Toplu sapmalar sebebiyle sevin ve
mutluluunu kaybetme. (ayetin anlamna
tevecchen)
5- Peygamberler de tm hedeflerine
ulam
deildir.
Gsterdikleri
tm
abalara ramen bir ok insan mrik
olarak kalmtr.

(108)

108. Allahtan baka yalvardklarna

svmeyin ki onlar da bilmeyerek ar
gidip Allaha svmesinler. Bylece her
391
Nur Tefsiri
mmete iini gzel gsterdik, sonra

Dnleri Rablerinedir. O, ilediklerini
haber verir.
Nkteler
- Her iin bir tesiri vardr. Allah insan,
gnahlarnn
yava
yava
ruhunu
etkileyecei, onu adet edinecei ve bylece
irkini
gzel
grecei
bir
ekilde
yaratmtr. Bu etki bazen insanlarn
telkiniyle, bazen eytann vesvesesiyle ve
bazen de amelin doal yansmasyla ortaya
kmaktadr. Bu yzden irkin ileri gzel
gstermek, hem Allaha isnat edilmitir.
Gzel
gsterdik
Burada
gnahn
etkilerinin ruhta yaratan anlamndadr ve
hem de bu gzel gsterme eylemi, eytana
isnat edilmitir. Zira eytan da vesvese ve
verdii vaadlerle insana irkin ileri gzel
gstermektedir. eytan onlara gzel
gsterdi
Mesajlar:
1- Svmek ve kt sz sylemekle
insanlar yanl yolundan al koymak,
mmkn deildir. Svmeyin1
1
Hz. Ali (a.s) da askerlerine Siffin savanda Muaviyenin

takipilerine svmemelerini tavsiye etmi ve yle buyurmutur:
Ben sizin svcler olmanz ho grmyorum. Sakn sven
kimselerden olmayn, onlarn gerek yzn ortaya koyun. Bu
svgden daha iyidir. (Nehcl- Belaa, 206. hutbe)
392
2- Her grup kendi inanlar hususunda

banaz ve tutucudur. Svmeyin ki onlar
da ar gidip
3- Svmek, ya bir mantk sahibi
olmamann, ya da edep ve sabrdan
mahrumiyetin gstergesidir. Mslmanlar
kt sz sylemekten saknarak sabr
mantk
ve
hedef
sahiplerini
gstermelidirler. Svmeyin
4- Mukaddesatmz kmseyen her i
haramdr. Allaha svmesinler
5- Tebliat, tartma ve ktlkten
sakndrma metotlarnda svgden istifade
etmek yasaklanmtr. (Tefsir-i FahrurRazi)
6- Bakalarn gnaha dren her i
haramdr. (Tefisr- u Mecmeil- Beyan)
7- Bazen insan bilmeden bakalarnn
gnahna da ortak olur. Zira bakasnn
gnahna ortam hazrlamaktadr.
8- Emirel- Mmininden nakledilen bir
hadiste de yer ald zere, Allahn
velisine svmek de gerekte Allaha
svmektir. (Tefsirul- Mizan)
9- Mriklerden beraat etmek ve uzak
durmak, svmekten apayr bir eydir.
Hatta beddua bile svmekten farkl bir
konudur.
10- Yakmayan szler sylemek de byk
bir gnahtr ve kyamette kt etkileri
vardr. O ilediklerini haber verir.
393
Nur Tefsiri

(109)

109.
Kendilerine
bir
mucize
gsterilirse,
mutlaka
ona
inanacaklarna dair btn gleriyle
Allaha
yemin
ederler.
De
ki:
Mucizeler, ancak Allah katndadr ;
onlarn, mucize geldii zaman da
inanmayacaklarn anlamyor musunuz?
Nkteler:
Kurey
kafirlerinden
bir
grup
Peygamberin yanna gelerek yle dediler:
Sen de sa ve Musa (a.s) gibi bir takm
mucizeler gster ki sana iman edelim
Peygamber, ne yapaym? diye sordu.
Onlar yle dediler: Mekkede bulunan
safa dan altna evir, llerimizi dirilt,
Allah ve melekleri bizlere gster... Bu
taktirde iman edeceklerine dair de Allaha
yemin ettiler. Burada Cebrail nazil olarak,
mucizelerin Allahn eliyle gerekletiini,
onlarn heva ve heveslerine tabi olmadn
bildirdi. (Tefsir-i Mecmeul- Beyan ve
Tefsir-i Numune)
- Ayrca yaplan nerilerden bazs da akla
aykrdr. Dnya bir gsteri salonu deildir
394
ve varlk dzeni de mriklerin heva ve

heveslerinin oyunca olmamtr.
Mesajlar:
1- Kafir ve muhaliflerin yalan yere
yaptklar yeminlere ve attklar sloganlara
aldanmamak gerekir. Btn gleriyle
Allaha yemin ederler.
2Delil
istemek
dorudur,
ama
mriklerin
heva
ve
heveslerine,
nazlanmalarna teslim olmak mmkn
deildir.
Mucizeler
ancak
Allah
katndadr
3- Peygamberlerin mucizeleri Allahn
eliyledir.
Mucizeler
ancak
Allah
katndandr
4- natlk ilac olmayan bir hastalktr.
nat kimseler, her trl mucizeleri
grseler bile yine de iman etmezler.
nanmayacaklarn

(110)

110. Onlarn kalplerini, gzlerini, ona
ilk defa inanmadklar gibi eviririz;
onlar taknlklar iinde akn akn
brakrz.
Mesajlar:
395
Nur Tefsiri
1- Gnah ve inatlk insann bak asn

deitirir. Onlarn kalplerini eviririz.
2- Geri Allah kalplerin eviricisidir, ama
iman veya kfr seerek bu deiiklie
ortam salayan bizzat ortamn kendisidir.
eviririz...ilk defa inanmadklar gibi
3- Tuyan ve isyan kfrn kkdr.
nanmadklar
gibi...taknlklar
iinde
4- Allah terk eden kimse, aknlk
iinde bocalar, durur. Taknlklar
iinde akn akn brakrz

)

(111
111. Eer biz onlara melekleri
indirsek, ller onlarla konusa ve her
eyi
karlarna
toplasaydk,
Allah
dilemedike, yine de iman etmezlerdi;
fakat onlarn ou bunu bilmiyorlar.
Nkteler:
- Ayette geen kubul kelimesi, ya
mukabil anlamndadr, ya da gurup ve
blk anlamna gelen kabil kelimesinin
ouludur.
396
nceki iki ayette mriklerin yalan

iddialar sz konusu edilmiti. Zira
mrikler
yle
demilerdi:
Eer
mucizeleri gsterirsen sana iman ederiz.
Burada o mucizelerin rnekleri beyan
edilmitir.
Allah eer isterse zorla da herkesi mmin
yapabilir. Ama bu i Allahn hikmetine
aykrdr.
Mesajlar:
1- nat kalpler iin hibir mucize ve ayet
iman etmelerine vesile olamaz. man
etmezlerdi1
2- Cehalet ilahi ayetlere iman etmemenin
en byk sebebidir. Onlarn ou bunu
bilmiyorlar (Bu ayetin bir benzeri, Hicr
suresi, 14. ayette yer almtr: +)
Nitekim Sadi yle demitir:

Eer kk kabullenen bir cevher olursa
Terbiye onda etki eder
Hibir cila gzelletiremez
Zat kt olan demiri
Kpei yedi denizle ykayamazsn
nk slandka daha da necis olur
sann eeini Mekkeye gtrsen bile
Geldii zaman yine eektir.
397
Nur Tefsiri
(112)

112.
Bylece
aldatmak
iin
birbirlerine cazip szler fsldayan cin
ve insan eytanlarn her peygambere
dman yaptk. (Bunlar),aldatmak iin
birbirlerine yaldzl szler fsldarlar.
Rabbin dileseydi bunu yapamazlard,
sen onlar iftiralar ile ba baa brak.
Nkteler:
ki
ayet
ncesinde,
Onlar
taknlklar
iinde
akn
akn
brakrz.
Burada
ise
yle
buyurulmaktadr: Sen onlar ba baa
brak
Mesajlar:
1- Ruhun skunete erme sebeplerinden
biri
de
tarihten
ve
bakalarnn
problemlerinden
haberdar
olmaktr.
Bylece
2- Hak ve batl sava tarih boyunca var
olmutur. Bylece
3- atma ve ekime insann zgr
geliimine ortam salar. Bu yzden Allah
alemi izdiham ve eliki zere klmtr.
Bylece
4- Her nder kendisini muhaliflere ve
muhalefetlere
tahamml
etmeye
hazrlamaldr. Bylece
398
5- Kt insanlarn kkn kazmak

beklentisi
iinde
olmayn.
Bylece...yaptk
6- Eziyet eden her insan eytandr.
Hastalk, bazen gizli ve bazen de ak
olduu gibi dman da bazen gizli ve
bazen aktr. Cin ve insan eytanlar
7- Peygamberlerin muhalifleri kendi
aralarnda
da
birbirlerine
teblide
bulunurlar. Birbirlerine yaldzl szler
fsldarlar
8- Kelimelerin gzellii ve gizlenen
metodu
fitnecilik
ruhuyla
insanlar
kandrma sebeplerinden biridir. Yaldzl
szler fsldarlar
9- Allah insan zgr yaratmtr ve dnya
atma meydandr. Rabbin dileseydi
bunu yapamazlard
10- Varlk dzeninde tek bir irade
hakimdir; iki kudret deil! Yezdan ve
Ehrimen (iyilik ve ktlk tanrlar)
birbirine zt deillerdir. Sapma abalar da
Allahn kudret ve sultasnn dnda
deildir.
Rabbin
dileseydi
bunu
yapamazlard.
11- nsann k aamalar eytann
vesveselerini kabul etmekle balamaktadr.
nsanlarn gslerine vesvese eder.
Dolaysyla her kim eytani vesveselerden
etkilenirse, eytann dostlarndan olur.
eytann kardeleri ve sonunda da
399
Nur Tefsiri
bizzat eytann
eytanlar
kendisi
olur.
nsan

(113)

113. Ahirete inanmayanlarn kalpleri

ona (yaldzl sze) kansn, ondan
holansnlar
ve
iledikleri
suu
ilemeye devam etsinler diye (byle
yaparlar).
Nkteler:
- Ayette geen tesa kelimesi, temayl
ve istek anlamna gelen sev kknden
tremitir. Elbette bu temayl duyma
yoluyla ortaya kan temayldr.
- Ayette geen iktiraf (yekterifu)
kelimesi de kazanmak ve elde etmek
anlamndadr.
Mesajlar:
1- Sloganlar, vesveseler ve yaplan
tebliatlar tek bana sapma sebepleri
deildir. Kulak vermek, gnln vermek,
cezbolmak ve raz olmak da bu konuda
etkilidir. Kansn, ondan holansnlar
2- nsann sapma yolu, genellikle yle
gereklemektedir: itmek, raz olmak,
beenmek ve amel etmeye balamak.
400
Kansn, holansn, ilemeye devam

etsin
3- eytan ve vesveseleri sadece ahirete
iman etmeyen kimselerin kalbinde etkilidir.
Ahirete inanmayanlarn kalpleri Ama
ahirete
iman,
insann
bakalarnn
etkisinde kalmasna engel olur.
(114)

114. Allah size Kitab ak ak

indirmiken Ondan baka bir hakem
mi
isteyeyim?
Kendilerine
Kitab
verdiklerimiz, onun gerekten Rableri
katndan indirilmi olduunu bilirler.
yleyse,
sen pheye
denlerden
olma!
Nkteler:
- Bazlar hekem kelimesini hakim ile
ayn anlama geldiini kabul etmilerdir.
Ama bazlar hekem kelimesini kavgal
taraflarn
kendisini
setii
hakem
anlamna geldiini, ama hakimin ise her
trl hakemlii kapsadn sylemilerdir.
(Tefsir-i Numune, el- Menar tefsirinden
naklen)
401
Nur Tefsiri
- Mecmeul- Beyanda yle yer almtr:

Hekem hak zere hakimlik eden
kimsedir, ama hakim ise her trl kadya
ve hkm verene denmektedir.
- Birka ayet ncesinde kendileriyle
ller bile konusa ve kendilerine melekler
bile inse asla iman etmeyecekleri sz
konusu edilmiti. Bu ayet ise yle
buyurmaktadr: Kitap ehli, Kurann vahiy
olduunu bilmektedir. Dolaysyla onlarn
baka mucizeler peinde komalar sadece
bir bahanedir.
- Peygamber (s.a.a) kendi yolu hususunda
hibir ey ve phe iinde deildir.
Dolaysyla
olma
ifadesi,
endieye
kaplmamas gereken mslmanlara bir
uyardr.
Mesajlar:
1- Allahtan baka hi kimsenin kanun
koyma ve hakimiyet hakk yoktur. Ondan
baka bir hakem mi isteyeyim?
2- slami hkm ve kanunlarn hibir
belirsizlii
yoktur.
Ak
ak
indirmiken
3- slamn hakkaniyetinin delillerinden
biri de gemi peygamberlerin, Tevratn
ve ncilin verdii mjdelerdir. Onun
gerekten rableri katndan indirilmi
olduunu bilirler
4- Kitap ehli, hem slam peygamberini ve
hem de Kuran ok detayl bir ekilde
402
tanmaktayd.
ndirilmi
olduunu
1
bilirler
5- Rehber ve nder olacak kimse, kendi
daveti yolunda phe kabul etmeyen bir
kesinlik ve metanet iinde olmaldr. yle
ise olma

(115
115. Rabbinin sz, doruluk ve
adaletle tamamland. Onun szlerini
deitirebilecek yoktur. O, iitir ve bilir.
Mesajlar:
1- Kuran slam dininde kamil ve tamdr.
Rabbinin sz tamamland.
2- lahi dinin tn haberleri doru ve
hkmleri adildir. doruluk ve adaletle2
3- lahi vaat ve snnetler asla deimez.
Onun
szlerini
deitirebilecek
yoktur.
4- Kuran asla tahrif edilemez. Onun
szlerini deitirebilecek yoktur.
1
Baka bir ayette ise yle buyurulmutur: Onlar peygamberi

kendi ocuklarn tandklar gibi tanrlar
2
Baka bir ayette ise yle yer almtr: ve Allahtan daha
doru szl kim vardr? (Nisa Suresi 121. ayet) hakeza yle
buyurulmutur: Allahtan daha doru konuan kimdir? (Nisa
Suresi 89. ayet)
403
Nur Tefsiri

(116)

116. Yeryzndekilerin ounluuna

itaat edersen seni Allah yolundan
saptrrlar. Onlar ancak zanna uyarlar,
sadece tahminde bulunurlar.
Nkteler
Ayette
geen
hers
(yehrusun)
kelimesinin anlam tahminde bulunmaktr.
Daha nceleri aataki meyvenin miktar
hakknda yaplan tahminler iin kullanlm
ve daha sonra da her trl tahmini
kapsamtr. Baz tahminler doru olmad
iin de yalan anlamna da gelmektedir.
(Tefsiri Numne)
Mesajlar
1- Hayal ve sylenti pazar srekli
kalabalktr. (Her zaman hayal edilir ve
sylenti karlr.) insanlarn ounun
hareketi burhan ve mantk esasna dayal
deildir. Dolaysyla burhan ve hak pazar
kesattr. Yeryzndekilerin ou seni
saptrr.
2- *Sapklklarn kk zan ve tahminlere
itimat
etmektir.
Yeryzn
seni
saptrrlar, onlar ancak zanna uyarlar.
404
3- ounluun beenisini toplamak bazen

insann yok olmas ve sapmas pahasna
gereklemektedir. taat edersen seni
saptrrlar.
4- ounluun birtakm cilveleri ve
ekicilii vardr dolaysyla peygamberi
bile bu konuda uyarmak gerekir. itaat
edersen.
5- ounluk hakkaniyetin delili deildir.
l haktr say deil. Nitelik her zaman
nicelikten nceliklidir.
6- Burhan ve delil yerine hayal tahmin ve
heveslerinin
peine
koan
ounluk
eletirilebilir. Onlar sadece tahminde
bulunurlar.
7- Yol seiminde burhan gereklidir.
Tahmin kyas isve tihzan (gzel grmek)
deil. Onlar ancak zanna uyarlar
sadece tahminde bulunurlar.

(117)

117. Dorusu Rabbin, yolundan kimin

saptn daha iyi bilir. Doru yolda
olanlar da en iyi O bilir.
Nkteler
- Mehdi ve muhtedi arasndaki fark
udur: Mehdi tpk masum imam gibi
batan beri ilahi yolu bulmu kimsedir ama
muhtedi isxe daha nce delalette olup
405
Nur Tefsiri
daha sonradan hidayet bulan kimse

demektir. (Etyebul Beyan) insann akl
tecrbe ve meveret yoluyla tanmann
snrl bir neticesi vardr. nsan gerek
tanyan kimse Allahtr. Bizler btn ara
ve gerelerle alim olurken Allah hibir
ara ve gere kullanmadan en ok bilen
kimsedir.
- Gsteri ve yaltaklk yaparak kendinizi
ve
bakasn
saptrmayn.
Kimin
saptn daha iyi bilir.

(118)

118. Allahn ayetlerine inanyorsanz,
zerine Allahn ad anlm olan eyden
yiyin.
Nkteler
- Hayvan keserken de Allahn adn
zikretmek de maddi eylere bir tr
dokunulmazlk elbisesini giydirmek ve
iman sahnelemektir. Allahn adn her ite
anmak gzeldir. Cannn alnmas sz
konusu olan hayvan kesiminde ise Allahn
adn anmann zarureti daha fazladr.
- Czi bir i olan hayvan kesiminde bile
bunca artn varolmas (bakasnn deil
Allahn adn anmak, kesen kimsenin kafir
406
deil mslman olmas, baka bir yne

deil kbleye dnmesi, baka bir eyle
deil demirle kesilmesi, bomakla ve
benzeri
bir
yola
deil
kesmekle
gereklemesi...) slam milleti iin tm
ilerde mektep ve ilahi cihetin korunmas
ve gzetilmesi gerekmektedir.
Mesajlar
1- Mminin yiyecei bir hedef ve ama
iinde olmaldr. Allahn ad anlmtr.
2- Allahn ad hayvanlarn etinden
istifade etmenden istifade etmenin dosyas
ve tketmenin caiz olduunun mhrdr.
Allahn ad anlm
olan eyden
yiyin.
3- Tevhid temellerini salamlatrmak iin
her frsattan hatta hayvan kesiminden ve
yiyeceklerden de istifade etmek gerekir.
Tevhid sadece zihni bir kavram deildir.
4- Helal yoldan beslenmek imann art ve
gstergesidir.
Allahn
ayetlerine
inanyorsanz.
5- slam kapsaml bir ekoldr. Hayvan
kesimi gibi bir ok czi meselede bile
btn bu artlar ortaya koymutur. Hem
mektebi (Allahn adn) hem vesileyi
(demiri) hem damarlar kesme metodunu,
hem mmeti (hayvan kesen kimsenin
Mslman oluunu) hem de yn (kbleyi)
art komutur.
407
Nur Tefsiri

(119)

119. Size ne oluyor ki, Allah size

darda
kalmanzn
dnda,
haram
olanlar genie anlatmken adnn
zerine anld eyden yemiyorsunuz?
Dorusu ounluk, heva ve heveslerine
uyarak, bilmeden saptyorlar. Ar
gidenleri en iyi bilen Rabbindir.
Nkteler
- Temelsiz tahrimler (haram klmalar)
knanmtr. Haram klnan bire eyi helal
klmak knand gibi helal olan bir eyi de
haram klmak yasaklanmtr. Size ne
oluyor ki
2- Hayvan eti yemek de ilahi bir renk
tad taktirde helaldir. Aksi taktirde
haramdr.
Adnn
zere
anld
eyden.
3- Btn haram klna eyler semavi
ekollerde
beyan
edilmitir.
1
Anlatmken
1
Bu tedayl anlatm Nahl sresi 115. ayette iaret etmektedir. (el

Mzian tefsiirnden naklen)
408
4- slam kolay ve rahat bir dindir. slamn

hibir
kmaz
yolu
yoktur.
darda
kalmanz dnda
6- Tketim meseleleriyle ilgili bahane
peinde
komak
insanlarn
sapma
yollarndan
ve
dmann
tebli
aralarndan biridir. saptyorlar.
7- nsanlarn saptrmak toplum haklarna
zulm ve tecavzde bulunmaktr. ar
gidenleri en iyi bilen Rabbindir.

(120)

120. Gnahn an da gizlisini de

brakn.
Gnah
kazananlar,
kazandklarna karlk phesiz ceza
greceklerdir.
Nkteler
- Hem cahiliye dneminde ve hem de
gnmzde insanlarn bir ou sadece ak
olan
gnahlardan
kanm
ve
kanmaktadrlar.
- Zahiri ve batini gnahlar iin bir ok
rnekler zikredilmitir. Bu husus etkileri
hzl ve herkes iin ak olan gnahlar ile
byle olmayan tpk kalbi katlatran
haram yiyecekler gibi baz gnahlar.
Mesajlar
409
Nur Tefsiri
1- Gnahn bir cazibesi ve ekicilii

vardr dolaysyla kesin bir iradeyle onu
kalpten atmak gerekir. brakn.
2- lahi ceza ilim ve bir kast zere
gerekleen
gnahlar
iindir.
Kazandklarna karlk
3- slam hem zahiri taharet ve terbiyeye
hem batna ve hem de temiz kalpli
kimselere tevecch etmektedir. Ve ayn
ekilde zahire riayet etmeyen mnafklar
da knamaktadr. Gnahn an da
gizlisini de
4- nsan gnah ilemek hususunda
zgrdr. Kazandklarna karlk
5- Kyamet ve ahiret cezas uzak deildir.
Ceza greceklerdir.

(121
121.
zerine
Allahn
adnn
anlmad kesilmi hayvanlar yemeyin,
bunu
yapmak
Allahn
yolundan
kmaktr. Dorusu eytanlar sizinle
tartmalar iin dostlarna fsldarlar,
eer onlara itaat ederseniz phesiz siz
mrik olursunuz.
410
Nkteler
- Haram yemek kalbin katlamasna ve
baka bir takm gnahlara da ortam
hazrlad iin islam bunu iddetle
yasaklamtr.
- Maide suresi 5. ayette yle yer almtr:
kitap ehlinin yiyecekleri sizler iin
helaldir.
Bu
ayette
ise
yle
buyurmaktadr:
Allahn
adnn
anlmad her hayvann eti haramdr.
Kitap ehli bu arta riayet etmedii iin de
onlarn kestii hayvanlarn eti bize
haramdr.
Neticede
bu
ayetteki
taamdan/yiyecekten maksat tahl rnleri
ve benzeri eylerdir. (el- Mizan Tefsiri)
- nsandan ve cinlerden eytanlarn
vesvesesi yledir: Murdar bir hayvan
Allah ldrmtr. Allahn ldrd ey
ise insann ldrdnden daha iyidir.
Oysa murdar olan hayvan pis kanlar
bedeninden kmad iin genelde bir
takm hastalklar iinde barndrmaktadr.
Mesajlar
1- Mslman yiyecek ilerinde hatta
yiyecek
lokmasnda
bile
dini
sorumluluklara ameli ve itikadi snrlara
riayet etmelidir. yemeyin.
2- Hayvan keserken Allahn adn
zikretmek bir terifat ve gsteri deildir.
cra edilmesi gereken kesin bir hkmdr
411
Nur Tefsiri
ve onu terketmek kesin bir sutur.

Allahn yolundan kmaktr.
3- nsan bazen meru olmayan bir tek
lokmayla
fask
olmaktadr.
Allahn
yolundan kmaktr.
4- eytanlar ilham ve ilka gcne
sahiptir. Fsldarlar
k5- eytann vesvesesi sadece kendi
dostlar zerinde etkilidir, Allahn dostlar
zerinde deil. Dostlarna
6- lahi hkmlerde cedellemek ve ene
almak eytann silahlarndan biridir.
sizinle tartmalar iin
7- nsan zgr tketim sebebiyle bir ok
ilka ve telkinlere maruz kalmaktadr.
Fsldarlar
8- Czi meseleler konusunda cedellemek
insann
irke
drr.
Mrik
olursunuz.
9- Cedellemenin dayana ve hedefi
vesveseler ve nefsani isteklerdir. Sizinle
tartmalar iin dostlarna fsldarlar.
10- Amelde Allahtan bakasna itaat
eden muvahhid kimseler bile mriktir.
phesiz siz mrik olursunuz.
412
)

(122
122. l iken kalbini diriltip, insanlar
arasnda yrrken nn aydnlatacak
bir nur verdiimiz kimsenin durumu,
karanlklarda
kalp
kamayan
kimsenin durumu gibi midir? Kfirlere
de, iledikleri gzel gsterilmitir.
Nkteler
- Bu ayetPeygamebrin amcas Hz.
Hamzann imanetmesi hakknda nazil
olmutur. Hz. Hamza Ebu Cehilin Allah
Resulne eziyet ettiini duyunca onun
yanna giderek yumruuyla Ebu Cehiln
bana vurdu ve sonra yle dedi:
Bugnden itibaren ona iman etti. artk
mrmn sonuna kadar slam iin imanl
ve kamil bir komutan olacam.
Mesajlar
1- Kfr lmdr. man hayattr ve iman
l olan insan ve topluluu diriltir. nsann
gerek hayat ve lm iman veya kfrdr.
l iken diriltip.1
1
Kuran eitli tabirlerle lm kelimesini hem nutfeden nceki

alama iin kullanmtr. Siz llerdiniz bylece de sizi diriltit.
Hem sapklk hakknda kullanlmtr: Veya l olan hem
bitkisiz ve kurak blge hakkna kullanlmtr. Bylece l
beldeye sevkederiz. Hem geici lm hakknda kullanlmtr:
Onlara ln dedi. sonra da onlar diriltti. Hem de gerek
lm hakknda kuollanlmtr: phesiz ki sen lsn.
413
Nur Tefsiri
2- Her ne kadar insan hidayet iin gerekli

ortam bizzat salasa da rat ve hidayet
Allahn elindedir. diriltip
3- Mmin asla kmaza ve aresizlie
dmez. yrrken nn aydnlatacak
bir nur.
4- Nur olmazsa eitli zulmetler insan
epeevre kuatr. Karanlklarda
5- Hak birdir batl ise birden oktur. (nur
kelimesi teklil olarak kulkanld halde
zulumat) karanlklar kelimesi oul olarak
kullanlmtr.
6- Rivayetlerde ilahi imamet ve rehberlik
makam nurun kamil bir rnei olarak
zikredilmitir. 1
7- lahi hidayet ve nurdan baka hibir
ey
insan
iin
kurtarc
deildir.
Karanlklarda kalp kamayan.
8- nsann ileri bak asnda ve
tefekkrnde etkilidir. Kafirlede de
iledikleri gzel gsterilmitir...
9Kafirlerin
yenilikleri,
teknolojisi,
bulular ve medeniyeti gibi bir takm ilgi
ekici
ileri
kendilerine
yle
bir
sslenmitir ki artkinsanln kn ve
doru
yoldan
sapmalarn
derkedemememektedirler. Kafirlere de
iledikleri gzel gsdterilmitir.
1
Nitekim mam Bakr (a.s) da yle buyurmutur: nsanlar

arasnda doru yolu yanl yoldan ayrt eden nur semavi imam ve
nderdir. (el- Mizan)
414

(123)

123. Bunun gibi, her kasabann bir

takm ileri gelenlerini orada hile yapan
sulular kldk. Oysa yalnz kendilerine
hile yaparlar da farkna varmazlar.
Nkteler
- nceki ayetin nuzl sebebi hakkdna
Ebu
Cehilin
slam!a
kar
koyma
hususudnaki abalarna iaret edilmiti. Bu
ayette ise yle buyurmutur:
Ebu
Cehillerin varl yeni bir ey deildir.
Srekli ve her yerde hak davetler
karsnda bylesine bozuk kimseler hep
olagelmitir: Bunun gibi
- Allahn srekli snneti hak ve batl ile
taraftarlarnn kesintisiz ve atmasz bir
ekilde devam etmektedir. Elbette bunlarn
insann zgrl ile hibir aykrl
yoktur bu yzden hem nceki ayette ve
hem insanlarn ilahi nur altndaki hareketi
kendisine isnat edilmitir. kldk
ve hem de bu ayette byk sulularn
varl bizzat insanlarn kendisine isnat
etidlmitir. Her kasabann bir takm
ileri gelenlerini sulular kldk. Nur
ve sulu insann varl ilahi kudrete
erevesinde tahakkuk etmektedir.
415
Nur Tefsiri
Mesajlar
1- yi ve ktlerin tm abalar ilahi
kudret erevesinde gereklemektedir.
kldk
2- Bozuk nderlerin varl toplumun
fesat kkleridir. (Yani bir takm ileri
gelenlerin mali askeri fikri ve siyasi
kutuplar tm sefaletlerin ve aresizliklerin
kaynadr.)
3- Hile ve aldatma bozuk nderlerin
kulland bir silahtr. Hile yapan
4- Sefa ve sadakati kaybetmek ve ialhi
gazaba uramak hilekar insanalrn bizat
kendielrine vurduu en byk darbedir.
Yalnz kendilerine
5- Her hastalktan daha kts hastal
bilmemektir. Hilekarlktan daha kts ise
yapt ilerin kt etkilerinin kendisine
dndr. farkna varmazlar.

(124)
124. Onlara bir ayet geldii zaman,
Allahn peygamberlerine verilen size
de verilmedike inanmayz derler.
Allah, peygamberliini verecei kimseyi
416
daha iyi bilir. Su ileyenlere Allah

katndan bir aalk ve hilelerinden
tr de iddetli bir azb eriecektir.
Nktelr
Bu ayetin nuzl sebebi hakknda yle
denmitir. Kafirlerin dnen beyni olan
Velkid bin Muire yle diyordu: benim
malm ve servetim Muhammedden daha
ok olduu iin ban ada vahyedilmesi
gerekiyordu. Bu szn bir benzxeri Ebu
Cehilden de nakledilmiti.
Mesajlar
1- G sahibi bykler hibir mantklar
olmakszn
sadece
kendilerini
byk
grdklerinden dolay islamn davetini
kabul etmemilerdir. nanmayz derler.
2- Sulu insanlar kibirli insanlardr.
(nceki ayette ileri gelenleri diye
buyurulmutur. Bu ayette ise inanmayz
szlerine yer verilmitir.)1
Kendilerini byk grdklerinin nianelerinden biri de sahip

olduklar yersiz beklentilerdir. +
417
Nur Tefsiri

)

2
(125
125. Allah kimi doru yola koymak
isterse onun kalbini slama aar, kimi
de
saptrmak
isterse,
ge
ykseliyormu gibi, kalbini dar ve
skntl
klar.
Allah
bylece,
inanmayanlar pislik iinde brakr.
Nkteler
- lahi hidayet ve delaletten maksat liyakat
sahibi insanlara hidayet sebeplerinin temini
ve ehil olmayan kimseler iin hidayet
sebeplerinin ortadan kaldrlmasdr.
- Sadr kelimesinden maksat ruh ve kalptir.
Gs
geniliinden
ve
almasndan
maksat ise akl ve fikir ufuklarnn
genilemesi ve hak ile hidayeti kabul iin
ruhun ycelmesidir. Bu da heva ve hevesleri
terketmeye
kalbin
temennilerinden
uzaklamaya ihtiya duymaktadr. Gs
genilii olmayan kimse srekli olarak
2
Allah resul (s.a.a) yle buyurmutur: gs geniliinin

nianesi u birka eydir: Ebedi kal yurduna dnmek, aldat
yurdundan ayrlmak ve lm inmeden lme hazrlkl olmak (el
Mizan Tefsiri) imam Seccad (a.s) da bu anlam ifade eden
Ramazan aynnn yirmi yedinci gecesinin duasn srekli okurdu.
(Mefatihul Cinan) lmi adan da yle sylenmitir. Dar gsler
gkte uma haleti gibidir. Yukarlarda yeterlki miktarda oksijen
olmad iin insann nefesi daralmaktadr. (Abdulfettah
Tebbareden naklen)
418
kendi kabuunda kalr ve dar kamaz.

Gnz geniliinin neticelerinden biri
basiret ve nuraniyet, biri de dost ve hakk
kabule den bir kalptir.
Mesajlar
1- Hakk kabul etmek deruni bir ortam ve
kapasite gerektirmektedir. Kalbini aar
2- Hakk kabul etmeye hazr bulunmayan
kimse marifet gklerine uamaz. ge
ykseliyormu
3- Ftrat akl ve tabiat yrngesinden
kmann sonucu nefesin daralmas kalbin
skntl olmasdr. Ge ykseliyormu
gibi.
4- Sapklar her ne kadar zahirde kendilerini
alm ve ilerleme ehli gsterseler de
gerekte darlk ve skntarla maruzdurlar.
Kalbini dar ve skntl klar.
5- Sabrszlk ve kapasitesizlik ruhun bir tr
aal ve kirliliidir. pislik iinde
brakr.
6- Hakka iman etmeyten kimse yava
yabva kirlilie bular. Allah bylece
inanmayanlar pislik iinde brakr
(126)

419
Nur Tefsiri
126. Rabbinin dosdoru yolu ite

budur. bret alan kimselere ayetleri
uzun uzadya akladk.
Nkteler
- Allahn snnetlerinden biri hakk kabul
eden temiz kalpli insanlar iin gs
genilii taktir etmesi imandan kaan inat
kimseleri ise baarszlk ve pislie maruz
brakmasdr.
- Bukelimesi belki de (nceki ayette
geen, slama ifadesindeki islam)
kelimesine iarettir.
1- Allahn yolu dnda dier btn yollar
kmazdr ve yoldan sapmadr. Rabbinin
dosdoru yolu ite budur.
2Hatrlatmak
iin
detaylara
inme
eitleme ve tekrar etmek gerekir. uzun
uzadya akladk
3- Allah herkese hcceti tamamlamtr.
Eer dikkat ehli olurlarsa hakkn btn
ayetleri ve nianeleri farkl ifadelerle apak
ortaya konmutur. bret alan kimselere

(127)

127. Rablerinin katnda selamet

yurdu onlarndr. O, ilediklerinden
tr onlarn dostudur.
420
Mesajlar
1- Cennette iddet, huunet, rekabet, eliki
iftira, haset vekin yalan hzn ve kin
herhangi bir rahatlszlk lm hastalk ve
fakirlik yoktur. Selamet yurdu.
2- Gvenlik ve slam nimetinin daha stn
Allahn zel ltfunun glgesinde olmaktr.
Rablerinin katnda
3- lahi gvenlik ve velayet makamna
ulamak
amel
sayesinde
mmkndr.
lediklerinden tr.
(128
128. Allah hepsini toplayaca gn,
Ey cin topluluu! nsanlarn ounu
yoldan kardnz der, insanlardan
onlara dost olanlar, Rabbimiz! Bir
ksmmz bir ksmmzdan faydalandk
ve bize tayin ettiin srenin sonuna
ulatk derler. Cehennem, Allahn
dilemesine
bal
olarak,
temelli
kalacanz duranzdr der. Dorusu
Rabbin bilendir ve hikmet sahibidir.
421
Nur Tefsiri
Nkteler
nceki ayetlerde 112. ve 121. ayetler gibi
eytanlarn ilerine ve vesveselerine iaret
edilmiti. Burada ise eytann vesveselerine
kaplmann akibeti olan cehennem beyan
edilmitir. Ayrca Krunan ifadesi ile de
eytan cinlerdendir. nsanlardan byk bir
ksmn saptran cin eytann kendisidir.
Mesajlar
1- eytan cinlerdendir. Cinlerde mkelelf
olup irade sahibidir. O da ceza ve karlk
grr. Ey cin topluluu
2- eytan az bir grubu saptrmaya raz
olmaz. Raz olmamtr ve bu yzden de
insanlardan byk bir ksmn saptrmtr.
insalarn ounu yoldan kardnz.1
3lahi
mahkeme
ve
cezalandrma
kyamette aka yaplacaktr. Hepsini
toplayaca gn, ey cin topluluu!
4- Srekli olarak ilerinizin akibetini
dnn. gn
5- Kyamette btn insanlar ve eytanlar bir
araya toplanr ve bir arada harolurlar.
Hepsini
6- eytani vesveselere uymak yava yava
insan eytanlar nsiyet kurmaya ve
hkmetini kabul etmeye zorlar. Onlara
dost olanlar
1
baka birayette ise yle buyurlmutur: +
422
7- eytana uymann hedefi faydalanmaktr.

faydalandk
8- nsan zgrdr ve hem etkilenmekten
uzak durabilir ve hem de bakalarna
aldanmayabilir. bir ksmmz
9- Btn sapklarn tek bir cezas vardr ve
o da atete ebedi olarak kalacaklardr.
AllahIn dilemeseine bal olarak
10- lahi mahkemenin hkmleri ilim ve
hikmet esasna dayaldr. Bilendir ve
hikmet sahibidir.
(129)

129.
Zalimlerin
bir
ksmn,
kazandklarndan
tr
dier
bir
ksmna bylece msallat ederiz.
Nkteler
- Rivayetler esasna iyilii emretmeyi ve
ktlkten
sakndrmaya
terkedenlerin
humus zekat ve benzeri eri haklar
demeyenlerin zalimlere yardm edenlerin
cezas
zalimlerin
kendilerine
galebe
almasdr. (Etyebul- Beyan tefsiri) Nitekim
bir hadiste yle yer almtr: Allah bir
topluluktan raz olursa, ilerini iyilere
havale eder. Eer bir topluluktan raz
olmazsa, o zaman da ilerini ktlerinin
eline brakr (Keful- Esrar)
423
Nur Tefsiri
Mesajlar:
1- Ayyalk ve zevkine dknlk batl
hkmetlerin hakimiyetine ve zalimlerin
sultasna ortam hazrlar. Faydalandkbylece musallat ederiz. Zalimlerden
kurtulu
yolu,
ayyal
ve
nefsine
dknl terketmektir.
2- Sadece hakimler zalim deildir, korkak,
sessiz kalan ve ayya mahkumlar da
zalimdir.
Bir
ksmnn
dier
bir
ksmna
3- Zalimlerin sulta sebebi, insanlarn bizzat
kendi
amelleridir.
Kazandklarndan
1
tr
(130)

130. Ey cin ve insan topluluu! Size
ayetlerimi
anlatan,
bugnle
karlamanzdan
sizi
uyaran
peygamberler gelmedi mi? Kendi
hakkmzda hidiz derler. Dnya
hayat
onlar
aldatt
da
kafir
1
Hakeza yle buyurulmutur: + (ura suresi, 30. ayet)
424
olduklarna, kendi aleyhlerinde ahitlik

ettiler.
Nkteler:
- Kuran ayetlerinden de istifade edildii
zere Hz. Muhammed (s.a.a) ve Kuran
cinler iin de gnderilmitir. Onlar da
Kuran kolayca anlyorlard. Onlardan bir
grubu bu yzden iman etmilerdi. (Cin
suresinin ilk ayetleri ile Ahkaf suresi 28.
ayet) Baz mfessirlerin (Alusi, Kurtubi,
Tebersi, Furkan ve Fi Zilal) gibi dedii
esasnca
cinden
olan
eliler
vahyi
insanlardan olan eliler yoluyla elde ediyor
ve kendi soylarna ulatryorlard. (bn-i
Abbastan nakledilen bir hadis esasnca)
Resul kelimesi insandan gayrisi iin de
kullanlmaktadr. + (Har suresi, 75. ayet)
- Bu ayette iki ac ikrar ve itiraf vardr. Birisi
Peygamberlerin
kendilerine
geldiine
tanklk etmek, ikincisi ise kendi kfrlerine
itiraf etmek
- Kyamet merhaleleri farkldr. nce kendi
sapklklarn inkar ederler. Bu surenin 23.
ayetinde buyurulduu gibi. Allaha yemin
olsun ki biz mrik deildik. Sonra da
kyametin inkar yeri olmadn anlaynca
bu kfrlerini itiraf ederler.
Mesajlar:
1- Cinler ve insanlarn her ikisi de
Peygamberlerin davetini kabul etmekle
425
Nur Tefsiri
mkelleftir. Her iki soy iin de eliler

gelmitir. Cin ve insan topluluu
2- Uyar insanlar terbiye eden en gl
manivela ve metottur. Sizi uyaran
3- Fert ve toplumu islah etmek iin ilahi
hkmlerin icra edilmesinin en gl
garantisi ahirete imandr. Size gelmedi
mi?... Sizi uyaran
4- Kyamet gn gizleme yeri deildir.
nsanlar
kendi
aleyhlerine
itirafta
bulunurlar. Kendi aleyhlerine ahitlik
ettiler
5Dnya
ve
refah
dknl,
Peygamberlerin
davetine
itinaszln
sebebidir. Dnya hayat onlar aldatt
6- Dnyaya aldanmak, ahireti unutmaya
sebep olur. Onlar aldatt- Bugnle
7- Dnyaya ilgi insan kfre srkler.
Onlar aldatt- Kafirler

(31)

131. Bu, haberleri yokken kasabalar
halkn Rabbinin haksz yere yok
etmeyeceinden dolaydr.
Tefsir
- lahi snnetlerden biri de Peygamberlerin
gnderilii ve farkl uyarlarla insanlara
doru
ve
yanl
yolun
gsterilmesi,
hakikatlerin beyan edilmesi ve bylece
426
hccetin tamamlanmasdr. Bu taktirde

itinaszlk
ederlerse
Allah
onlar
cezalandrr. Bu genel kanun ve snnet
eitli ayetlerde de beyan edilmitir.
rnein uara suresi, 208. ayette yle
buyurulmutur:
Biz
uyarclar
olmadka
hibir
beldeyi
helak
etmedik Hakeza sra suresi, 15. ayette
yle buyurulmutur: Biz bir Peygamber
gndermedike azap edici deiliz.
Mesajlar:
1lahi
cezalar,
rububiyet
makam
sebebiyledir. Rabbinin
2Beyan
ve
uyar
olmakszn
cezalandrmak, zulm ve irkin bir itir.
(132)

132. lediklerine karlk her birinin
dereceleri
vardr.
Rabbin
onlarn
ilediklerinden habersiz deildir.
Nkteler:
- Ayette geen derece kelimesinden
maksat, sadece geliim dereceleri deildir.
k
ve
ini
aamalarn
da
kapsamaktadr.
Mesajlar:
427
Nur Tefsiri
1- Allah adildir, herkesin rtbe ve makamn

amelleri
esasnca
taktir
eder.
lediklerine karlk
2- nsanlarn mutluluk veya mutsuzluu
kendi amellerine baldr. lediklerine
karlk.1
3- nsan zeki olmaldr, zira kontrol
altndadr.
Rabbin
onlarn
ilediklerinden habersiz deildir

( 133)

(134)

133. Rabbin mstani ve rahmet
sahibidir. Dilerse, sizi baka bir milletin
soyundan getirdii gibi, sizi yok eder,
dilediini yerinize getirir.
134. Size vadedilen, mutlaka yerine
gelecektir; siz Onu aciz klamazsnz.
1
efaat de insann ameli sayesinde mmkndr. Nitekim bir

hadiste yle yer almitr: Bizim efaatimize sadece amelle
erimek mmkndr Bu yzden bazen insanlar uygun olmayan
amelleri sebebiyle efaatten mahrum kalrlar. Nitekim Kuranda
yle buyurulmutur: Onlara efaatilerin efaati de fayda
vermez (Mdessir suresi, 48. ayet) Onlar byk bir hasret ve ah
ekerek kyamet gn bir efaati bulmann derdine derler. Bize
bir efaati yok mudur? (Araf suresi, 53. ayet) Evet efaat ve
mkafat elde etmek sadece amel sayesindedir. nsan iin sadece
aba gsterdii vardr. (Necm suresi, 39. ayet)
428
Nkteler:
- nceki ayetlerde adilce ve zulm
olmakszn verilen mkafatlar sz konusu
edilmiti. Burada ise Allahn ihtiyasz
oluu ve rahmeti sz konusu edilmitir ve
her ikisi de Allahn adaletinin delilidir.
- el- geniy kelimesinde var olan bir detay
ganiy kelimesinde sz konusu deildir ve
bu (el- geniy kelimesinde el edas) Allahn
zatndaki ihtiyaszl bir tr zgn
klmaktadr.
Mesajlar:
1- htiyaszlk Allaha mahsustur, sizler asla
kendinizi ihtiyasz grmeyiniz. Rabbin
mstanidir1
2- Gnahkarlar bu dnyada da korku iinde
yaamaldrlar.
Zira
onlarn
Allahn
kudretiyle yok oluu ok kolaydr. Sizi yok
eder
3- Zulmn kk (nceki ayette iaret
edilmiti) ya ihtiyatandr, ya da ta
kalplilikten. Her ikisi de Allahta mevcut
deildir. Rabbin mstani ve rahmet
sahibidir.
4- yi bir terbiye edici olmann art,
ihtiyaszlk ve merhamet sahibi olmaktr.
Elbette bazen de kudret ve tehditle i
1
Fatr suresi, 16. ayette de yle buyurulmutur: Ey insanlar! Siz

Allaha muhtasnz, Allah ise mstani ve vlmtr.
429
Nur Tefsiri
iedir. Rabbin mstani ve rahmet

sahibidir.
5- Beeri topluluklarn bekas, Allahn
iradesine baldr. Dilerse sizi yok eder.
6- Allah ibadetlerimizden mtanidir. badet
hususundaki emirler, bizzat kendimizin
geliim sebepleridir. Mstani
7- Allahn rahmeti bir takm hususlara
zgdr. Bazen de hikmeti esasnca
gazabyla hereyi yok etmektedir. Rahmet
sahibidir...yok eder.
8- lahi vaadler kesindir, aka deildir.
Getirir1
9- Sulular kyamet gn Allahn kudretine
kar
koyamazlar.
Onu
aciz
klamazsnz

(135
135.
De
ki,
Ey
kavmim!
Durumunuzun
gerektirdiini
yapn,
dorusu ben de yapacam. Sonucun
kimin iin hayrl olacan bileceksiniz.
Zulmedenler phesiz kurtulamazlar.
Mesajlar:
1
Baka bir ayette ise yle yer almtr: Allah vaadine aykr
davranmaz.
430
1Peygamber-i
Ekrem
kendi
yolu
hususunda yakin sahibi olduu iin ortaya
koyduu tavrlarda da kesin ve metanet
sahibidir. Durumunuzun gerektirdiini
yapn
2- nsanlarn kaderi kendi amellerine
baldr. Yapn... bileceksiniz
3- nsanlarn isyan Peygamberlerin grevini
deitirmez. Ben de yapacam
4- Baarl olmann ls gzel bir
akbettir; gsteriler ve abalar deil.
Sonucun kimin olacan
5Zalim
asla
kurtulua
eremez.
Kurtulamazlar
6- Allah ve Peygamberine kar kmak
zulmdr. Zulmedenler

(136)

136. Kendi zanlarna gre, Bu

Allahndr, bu da ortaklarmzndr
diyerek, Allahn yaratt hayvanlar ve
ekinlerden pay ayrdlar. Putlar iin
ayrdklar Allah iin verilmez, ama
Allah iin ayrdklar putlarna verilirdi;
ne kt hkm veriyorlard!
431
Nur Tefsiri
Nkteler:
- Peygamberlerin terbiye yrngesinden
sapanlarn
ve
hayal
vadisine
yuvarlananlarn szleri ve kararlar da
hayali ve mantkszdr. Onlar kendilerini
hereyin maliki olarak grmekte ve bir
takm bltrmelere gitmektedirler. Bazen
erkek
ocuklarn
kendilerine,
kz
ocuklarn ise Allaha bltrmektedirler.
Nitekim Necm suresi 21. ayette yle
buyurulmutur:
+
Bazen
de
tahl
rnlerini ve hayvanlar kendi hayallerince
bltrmektedirler.
Mrikler
putlarn
paylarnn
asla
deimeyeceini zannetmekte ve bu yzden
de bu paylarn puthanelere ve putlarn
hizmetine harcamaktaydlar. Ama Allahn
payn gklerin yaratcs ihtiyasz olduu
iin az veya eksik gelme durumlarnda
puthanelere
harcyorlard.
ocuklara
fakirlere ve misafirlere harcamyorlard.
Mesajlar:
1- Hayvanclk ve ekincilikte her ne kadar
insann rol olsa da gerek ekici ve yaratc
Allahtr. Ekinlerden1
2- Bir tr zekat ve gelirler ile menfaatleri
bltrmek, her ne kadar hurafe eklinde
de olsa btn insanlarn inancnda var
1
Baka bir ayette ise yle yer almtr: Siz mi onu ekiyorsunuz
yoksa bizler mi ekiciyiz (Vaka suresi, 64. ayet)
432
olmutur.
Bu
Allahndr,
bu
da
ortaklarmzndr
3- Peygamberlerin risaleti, hurafelerle
savamaktr.
Ne
kt
hkm
veriyorlard.
4- Mrikler, putlarn Allahn orta kabul
ettikleri halde, yine de Allah iin zel bir
izzet ve zenginlik durumuna inanyorlard.
Grdkleri zararlar Allahn payndan
azaltyor ve, onun hibir ihtiyac yoktur
diyorlard.

(137)

137. Bylece, putlara hizmet edenler,
puta
tapanlarn
ounu
helake
srklemek, dinlerini karma kark
etmek iin ocuklarn ldrmelerini
onlara
iyi
gstermilerdir.
Allah
dileseydi bunu yapamazlard. Sen onlar
ve iftiralarn bir tarafa brak.
Nkteler:
- Ekin ve hayvanlarn Allah ve ortaklar
arasnda bltrlmesi her ne kadar irkin
bir hayal da olsa onlarn gzne ssl
grnmt. Putlara ak olmak ve putlar
433
Nur Tefsiri
iin ocuklarn ldrmek de eytann

kendilerine
gzel
gsterdii
vesveselerdendir.
- rda kelimesi (yurduhum) hleak ve yok
olmak nalamndadr.
Mesajlar:
1- lahi terbiyeye sahip olmayan bir
topluluk, kendi ocuklarn bile tatan
putlara kurban eder, onunla vnr ve bunu
ibadet
bile
sayarlar.
ocuklarn
ldrmelerini
onlara
iyi
gstermilerdir
2- Sulu kimseler, kendi ocuklarn
ldrmeyi dahi bir tr tevcih ve tevil
etmilerdir. yi gstermilerdir1

(138)

138. Bu hayvanlar ve
dilediimizden
bakasnn
1
ekinleri
yemesi
Veya yle diyorlard: Kz bir utantr bu yzden de diri diri

topraa gmyorlard. Nitekim Nahl suresi, 58. ayette yle
buyurulmutur: + veya yle diyorlard: Ona bakacak durumda
deilim ve onun yok olmas gerekir. Nitekim Enam suresi, 157.
ayette de yle buyurulmutur: + veya bunu bir tr putlara
yaknlama olarak kabul ediyorlard. Bunlarn hepsi de eytann bir
tr ssleme ve iyi gstermekten ibaretti.
434
yasaktr;
bir
ksm
hayvanlarn
srtlarna yk vurmak da haramdr
diye sanarak ve bir ksm hayvanlar
keserken de Allahn adn anmamak
suretiyle Ona iftira ederler. Allah,
yaptklar
iftiralara
kar
onlar
cezalandracaktr.
Nkteler
- Hicr kelimesi al koymak anlamndadr.
Dolaysyla hicare ve tehcir kelimesi de
etraf tala rlen, bakalarnn giriine
engel olunan ve bu sebeple sahiplenilen
blge anlamndadr. Hicr-i smail de ta
duvarla Mescidul- Haramdan ayrlan yer
demektir. Akla da hicr denilmesinin sebebi,
insanlar
irkinliklerden
alkoyduu
sebebiyledir. +
- nceki iki ayette mriklerin, Allah ve
putlarn mahsuller ve hayvanlar hakkndaki
hrafe inanlarn sz konusu etmiti. Bu
ayette ise putlarn paynn harcan nitelii
beyan edilmitir. Hikimse bu paydan
istifade etme hakkna sahip deildi. Sadece
mriklerin diledii putlara ve puthanelere
hizmet
edenler
bundan
istifade
edebiliyordu.
- Hayvanlardan istifade etmenin haram
kln, cahili bidatalardan biriydi. Maide
suresi, 103. ayette bu beyan edilmitir.
435
Nur Tefsiri
Mesajlar:
1- Hrafeler ve sapklklarla mcadele de
Peygamberlerin asl grevlerinden biridir.
ftira ederler
2- Din, ilahi ve Allaha mensup olmaldr;
tahmin, hayal, kyas ve istihsana dayal
deil. Dier sanarak
3- Bidat, helallarn haram kln ve
haramlarn helal edilii bir tr Allaha
iftiradr. ftira ederler1
4- slam ok kapsaml bir dindir. Dolaysyla
hayvanlardan
istifade
hususundaki
sapmalara bile tahamml etmemektedir.
Kuran hayvanlardan istifade edilmemesine
ve onlara binilmemesine itiraz ettii halde
insanlarn, kaynaklarn, sermayelerin ve
kabiliyetlerin kullanlmamasn ve onlardan
istifade
edilmemesini
daha
ok
knamaktadr.
5- Bidat karan kimseler, kendi hayali
kanunlarn
cezasn
beklemek
durumundadrlar. Cezalandracaktr
Kuran hayvanlarn yaratlndan maksadn, onlara binmek ve

etlerinden istifade etmek olduunu beyan etmektedir. Nitekim
Gafir suresi, 79. ayette yle buyurulmutur: +
436

(139
139. Bu hayvanlarn karnlarnda
olan yavrular yalnz erkeklerimize
mahsus olup, elerimize yasaktr. l
doacak olursa hepsi ona ortak olurlar
dediler. Allah bu trl szlerin cezasn
verecektir, nk O hikmet sahibidir,
bilendir.
Mesajlar:
1- Kadn ve erkek arasndaki yersiz ayrcalk
cahili bir itir. Yalnz erkeklerimize
mahsus
2- Kadnlar o kadar aalyorlard ki, hatta
l hayvanlar bile onlara vermiyorlard,
sadece bir blmn veriyorlard. Ortak
olurlar
3- Cahiliyye dnemi hurafelerini tanmak
insan Allah Resulnn ektii zahmetlerle
tantrr ve insandaki kymet bilme ruhunu
tomurcuklandrr.
4- Kyamette ilahi mkafat, insanlarn
niteliklerinin,
nefsani
haletlerinin
ve
melekelerinin etkileri ve tecessmdr. Bu
trl trl szlerin cezasn verecektir
5- lahi ceza ve karlk vermek, Allahn ilim
ve
hikmeti
esasncadr.
Cezasn
verecektir, nk o hikmet sahibidir,
bilendir.
437
Nur Tefsiri

(140)

140. Beyinsizlikleri yznden, kr

krne
ocuklarn
ldrenler
ve
Allahn kendilerine verdii nimetleri
Allaha iftira ederek haram sayanlar
mahvolmulardr; onlar saptmlardr,
zaten doru yolda da deillerdi.
Nkteler:
- bn-i Abbas yle buyurmutur: Her kim
cahili kavimlerin cehaletlerinin lsn
bilmek istiyorsa, Enam suresinin ayetlerini
(bu geen birka ayeti) okumaldr. (Tefsir-i
Numune)
- Arap caihlleri putlara yaknlamak
hayaliyle
veya
haysiyetlerini
koruma
hayaliyle, kzlarn putlara kurban ediyor
veya diri diri topraa gmyorlard.
Adamn
biri
Peygambere
(s.a.a)
rahatszlnn
sebebini
yle
beyan
etmitir: Allah cahiliyye dneminde bana
bir kz verdi. Onu ldrmek istedim, eim
engel oldu. Kzm byd ve onu istemeye
geldiler. Kskanlm buna izin vermedi.
te yandan evlenmemesini de uygun
grmedim. Dolaysyla bir gn onu le
gtrerek onu bir kuyuya attm. Kzm her
438
ne kadar barp ardysa da ona itina

etmedim. Bunun zerine Allah Resul
(s.a.a) alad ve yle buyurdu: Eer
gemi gnahlar balanmasayd seni
cezalandrrdm
Mesajlar:
1- Hrafeleri en iddetli aklamalarla
knaynz.
Mahv
olmulardr,
beyinsizlikleri yznden kr krne,
iftira ederek, zaten doru yollarda da
deillerdi
2- Cehalet ve beyinsizlik, mahvolma ve
hsran sebebidir. (ocuunu kaybetmek,
duygusunu yitirmek, helal nimetlerden
mahrum olmak, cehennem ve ilahi azap gibi
bir hsrandr.)
3- En byk hsran insann batl yolda feda
oluudur. (ster putlara kurban olmak ve
isterse de hayal ve yersiz kskanlklara
feda olmak)
4- Bireyi haram klmak, eri veya akli bir
delil gerektirir. Kr krne, Allaha
iftira ederek
5- Helallar yersiz yere haram klmak,
Allaha bir tr iftiradr ve yasaklanmtr.
haram sayanlar

439
Nur Tefsiri

)

(141
141. ardakl ve ardaksz balar
ina eden Allahtr. Tatlar eitli ekin
ve hurmalar, zeytin ve nar birbirine
benzer ve benzemez ekilde yaratan
Odur. rn verdii zaman rnnden
yiyin, devirildii ve biildii gn
hakkn verin; israf etmeyin, nk
Allah msrifleri sevmez.
Nkteler:
- Cennat kelimesi, aac bol ve topraklar
ekinle kaplanm baheler demektir. Ayette
geen meru kelimesi ise ardaa
ihtiyac olmayan aa demektir. ukl
kelimesi ise yiyecek anlamndadr.
Bu
surenin
99.
ayetinde
yle
buyurulmutur:
Aa
rn
verdii
zaman dikkatle rnne baknz. Bu
ayette de yle buyurulmutur: Aa rn
verince meyvesinden yiyiniz O halde
netice u olmaktadr: Sizin yemeniz, dikkat
ve dnceyle olmaldr, gafilce deil.
Mesajlar:
440
1- Ayet tketim izni, mahrum snflar ve

onlara infakla birlikte Allah tanma
derslerini vermektedir. na eden, yiyin,
verin, israf etmeyin
2- slam itidal ve lmllk dinidir. Hem yersiz
haram klnlar yasaklanmtr hem de
gereksiz tketimleri. sraf etmeyin
nceki ayette ise yle buyurulmutur:
haram sayanlar
3- Tketim art, mahrumlarn hakkn
vermektir. Yiyiniz, hakkn verin.
4- Tketim miktar, israf olmamasyla
snrldr. Yiyin, israf etmeyin.
5- rnler devirildii zaman mahrum
kimseleri hatrlamak gerekir. Devirildii
ve biildii gn
6- rnleri gndz devirin ki bakalar iin
de istifade ortam olsun. Devirildii ve
biildii gn
7- rnleri devirme ve bime gn ruh
haleti infak iin daha ok hazrlkldr. O
halde frsat kaybetmeyin. Devirildii ve
biildii gn
8- Yetimemi meyveyi yemeyiniz. rn
verdii zaman ve meyveleri taze haliyle
tketiniz. rn verdii zaman Meyveler
doal olarak yetimelidir, doal olmayan
yollarla deil. rn verdii zaman
9- sraf eden kimseyi Allah sevmez. Allah
sevmez
441
Nur Tefsiri

(142)

142. Hayvanlar da yk ve kesim iin
yaratan Allahtr. Allahn size verdii
rzktan yiyin, eytann admlarna
uymayn, o size apak bir dmandr.
Nkteler:
- Ayette geen fer (sergi) kelimesinden
maksat, bedenleri yere yakn olduu iin
sergi mesabesine olan koyun gibi bir takm
drt ayakllardr veya yn, krk, kl gibi hal
dokunan eyler anlamndadr. Nahl suresi,
80. ayette de hayvann yn, kl ve
derisinden
istifade
edilmesine
iaret
edilmitir. +
- nceki ayette, eitli meyveler zikredildi,
burada ise hayvanlarn bereketi sz konusu
edilmitir. Dolaysyla ayetteki yk ve kesim
iin yaratlan hayvanlar nceki ayette yer
alan meyvelere ve hayvanlara atfedilmitir.
- Mfessirlerin ou ayette geen hemule
kelimesini yk hayvanlar fer kelimesini
ise yk tamayan hayvanlar anlamna
almlardr. nceki ayette iftilie iaret
edilmiti, burada ise hayvancla iaret
edilmitir.
Mesajlar:
442
1- Varlk alemi ve btn yaratlmlar, bir

hedef dorultusunda ve bir hikmete dayal
olarak,
insann
emrine
verilmitir.
Hayvanlar da yk ve kesim iin
yaratan Allah
2- Hayvanlarda genel ve asl kanun onlar
kullanmann helal olduudur. Elbette delil
zere haram klnanlar da vardr. Yiyin
3- Eti helal olan hayvanlar sadece drt
ayakl
hayvanlara
zg
deildir.
Hayvanlardan yiyin yerine Allahn size
verdii rzktan yiyin denmitir.
4- Helal olan eylerin yersiz olarak haram
kln, eytann admlarndan biridir.
Yiyin, eytann admlarna uymayn
5- Karnn doldurmak, sapmaya ortam
hazrlar. O halde uyank olmak gerekir.
Yiyin, eytann admlarna uymayn
6- Bir ekol olarak ham ve pimemi eyler
yemek, bidattr ve yasaklanmtr. Allahn
size verdii rzktan
7- eytann saptrmak iin dayand ilk
manivelas yemekti. (yasaklanm aa
hususunda) O halde yiyecekler hususunda
ok
dikkatli
olmak
gerekir.
Yiyin...uymayn
8- Allahn sofrasnn banda dmana itaat
etmeyin.
Allahn
size
verdii
rzktan...uymayn
9- lahi nimetlerden doru istifade ediniz,
ne ihtirasa kaplnz, ne de bakalarnn
443
Nur Tefsiri
maln elde etmeye alnz. Allahn size

verdii rzktan...yiyn ve uymayn
10- eytann etkileme yollarndan biri de
midesini dknlk ve haram yoldan
beslenmektir. Yiyin..ayak uydurmayn
11- eytann siyaseti tedrici olarak ve adm
adm saptrmaktr, bir defada deil.
eytann admlarna

(143)

143.
Allah
sekiz
ift
hayvan
yaratmtr: Koyundan iki ve keiden
iki; de ki: iki erkei mi, yoksa iki diiyi
mi veya o iki diinin rahimlerinde
bulunan yavrular m haram klmtr?
Doru
szl
iseniz
bana
bilgiye
dayanarak cevap verin.
Nkteler:
- Ayette geen zevc kelimesi hem dii ve
erkee bir btn olarak ve de dii ve erkei
her birine denmektedir. Bu ayette ise her
biri iin ayr ayr kullanlmtr ve sekiz
iftten maksat da, sekiz tanedir, yani drt
erkek ve drt dii olarak kullanlmtr. Bu
sekiz taneden drd bu ayette, dier drd
444
ise sonraki ayette beyan edilmitir. Hakeza

Necm suresi, 45. ayette de + zevc
kelimesi bireyleri hakknda kullanlmtrikisi hakknda deil.
- Baz rivayetlerde ise sekiz ift (ki onalt
tane olmaktadr) beyan edilmitir ve drt
trden (koyun, kei, deve, inek) biri ehli,
biri vahi, biri erkek ve biri de dii olarak
kastedilmitir.
- Zmer suresi, 5. ayette ise insann
yaratlnn yannda sekiz erkek ve dii
zikredilmitir. + belki de bu insann
yaratlnn onlarn yaratlna benzemesi
sebebiyledir.
Mesajlar:
1- Hurafeleri ortadan kaldrmak ve
beyinlere
reklenen
batl
inanlar
temizlemek iin hak inanlar olduka ak
ve aydn olarak sz konusu etmek gerekir.
Nitekim Kuran bu ayette mriklerin
hurafe inanlar hakknda ok ak ifadeler
kullanlmtr.
2- Fetva vermek hususunda veya bir eyin
helal veya haram olduu hususunda bir ilim
gereklidir. Bana bilgiye dayanarak
cevap verin

445
Nur Tefsiri

(144)

144.
Deveden
iki,
srdan
iki
yaratmtr; de ki: iki erkei mi, yoksa
iki diiyi mi veya o iki diinin
rahimlerinde bulunan yavrular m
haram klmtr? Yoksa Allah size
bunlar buyururken orada m idiniz?
nsanlar, bilmediklerinden saptrmak
iin Allaha kar yalan uyduranlardan
daha zalim kimdir? Allah, zalim milleti
doru yola eritirmez.
Nkteler:
- htimalen drt tr hayvanlardan zikredili
sralamas,
onlarn
tketimindeki
stnlne iarettir. (Koyun, kei, deve ve
inek)
Mesajlar:
1- Allaha iftirada bulunmak en byk
zulmdr. Daha zalim
2- Allaha kar yalan uydurmak insanlar
saptrma vesilesidir. nsanlar saptrmak
iin
3- ftira ve zulm insan hidayeti kabul
hususunda
liyaketten
uzak
drr.
Doru yola eritirmez
446

(145)

145. De ki: Bana vahyolunanda, le,

aktlm kan, domuz eti ki pistir ve
gnah ilenerek Allahtan bakas adna
kesilen hayvandan bakasn yemenin
haram
olduuna
dair
bir
emir
bulamyorum;
fakat
darda
kalan,
bakasnn payna el uzatmamak ve
zaruret
miktarn
amamak
zere
bunlardan
da
yiyebilir.
Dorusu
Rabbin balar ve merhamet eder.
Nkteler:
- Le yemenin haram oluu, sadece kendi
kendine len hayvanlar hakknda deildir.
Emredildii zere slami esaslara gre
kesilmeyen hayvanlar da le hkmndedir.
- Le ve kann haram oluu, Kuranda drt
defa beyan edilmitir. ki defa Mekki
surelerde ve iki defa da Medeni surelerde
aka ifade edilmitir. Bu ayet onlarn
ilkidir.
447
Nur Tefsiri
- Ayette geen uhille kelimesi ayn hilalini

grdnde
yksek
sesle
barma
anlamna gelen ihlal kknden tremitir.
Daha sonra da her trl yksek ses
hakknda
kullanlmtr.
Mrikler
hayvanlar keserken de yksek sesle
putlarn adn zikrediyorlard. Bu yzden
ona da uhillu denmitir.
- Bulamyorum...le dnda cmlesi
mriklerin
cahilce
haram
kllar
karsnda yer almaktadr. Yoksa baz kular
ve yrtc hayvanlar da haramdr. Istlahen
bu snrllk izafi/greli bir snrllktr;
hakiki deil.1 Tefsir-i Merai de bu ayete
istinaden haram klnan drt ayakl
hayvanlarn sadece bu drt husus olduu
sylenmitir. Dolaysyla baka hayvanlarn
haram olduunu bildiren rivayetler, kerahet
ve mekruh olduklar anlamndadr. Ama bu
doru deildir. rnein kpek eti yemek de
mekruh mudur? Diye sormak gerekir.
Mesajlar:
1- lk kanun ve asl olan ey hayvanlarn
helal olduudur. Bulamyorum
rnein, falan ahs insanlarn en kts veya insanlarn en

iyisidir deyince, maksat btn dnya insanlarnn en iyisi veya en
kts deildir. Maksat kendi iinde, blgesinde veya mahallesinde
bulunan insanlarn en iyisi veya en ktsdr. Bu tr tabirler,
stlahen, izafi/greli olarak adlandrlmaktadr. Btn dnya
insanlarnn kastedildii isnat ise hakiki ve mutlak bir isnattr.
448
2Biz
zahirle
grevliyiz.
Ayet
ve
rivayetlerde bildirilen haramlar, insana bir
teklif ve grev ykler. Ama arar ve
incelemeden sonra herhangi bir haram
bulamazsa o ey bizim iin helaldir.
(Elbette slam Peygamberi hakknda, derk
etmemek o eyin yok olduu anlamndadr)
Bulamyorum
Sylemek gerekir ki bu ayetin nzulundan
nce haram klnan eyler bu birka ey idi:
O halde baka bir takm hayvanlarn
haram klnn bu ayetle aykrl yoktur.
Zira onlarn haram oluu, daha sonradan
Kuran veya Peygamber-i Ekrem ya da Ehl-i
Beytin deerli beyannda sz konusu
edilmitir.
3- Yiyip yememesi hususunda bizzat
Peygamberin kendisi bile vahiyden emir
almak
zorundaysa,
bakalar
kendi
yanndan bir takm eyleri nasl haram
klmaktadrlar.
4- Beslenme kanunu kadn ve erkek iin
eittir. Bakasn yemenin Mrikler
hurafe inanlar esasnca o hayvanlarn
etinin, erkeklere helal ve kadnlara haram
olduunu
sylyor
ve
yle
delil
getiriyorlard: +
5- Kanunlarda nemli ve en nemli eylere
dikkat etmek gerekir. Can korumak le
tketmekten daha nemlidir. Fakat darda
kalan
449
Nur Tefsiri
6- slamda kmaz diye bir ey yoktur.

Darlk ortaya knca haram helal olur.
7- Kanunlardan ve istisnai durumlardan
kt istifade etmek yasaklanmtr. Bu
darda kal miktaryla yetinmek gerekir.
Darda kalan, bakasnn payna el
uzatmamak
8- Haram kan hususu eri olarak
kesildikten sonra, damarlarda ve etlerin
arasnda kalan kanlar deildir. nk onlar
haram saylmamtr. Dklm olan kan
haramdr. Aktlm kan
9Haram
klnn
sebepleri
bazen
maddiyatn kt etkileridir. Pistir bazen
de Allahn adndan gaflet veya manevi
etkileri olan irkin cilveleridir. Gnah
ileyerek
10- Mecburi olarak ortaya kan darlk
karsnda haram etten istifade edilebilir.
Ama kendi elimizle darla dersek yine
de haramdr. (Bu yzden izterre yerine
uzturre denmitir.)

(146)

450
146. Yahdilere trnakl her hayvan

haram kldk. Onlara sr ve davarn
srt, barsak ve kemik yalar hari, i
yalarn
da
haram
kldk.
Ar
gitmelerinden tr onlar bu ekilde
cezalandrdk.
Biz
phesiz
doru
szlyzdr.
Nkteler:
- nceki ayette islamda haram klnan
eyler bu ayette ise Yahudilere haram
klnan eyler beyan edilmitir. Bylece
mriklerin
hurafelere
dayanan
inanlarnn semavi dinlerin hibiriyle
uymad ortaya konmutur. (Numune
tefsiri)
- Ayette geen zufur kelimesi trnak
anlamndadr. Ama ayn zamanda (at nal
veya devenin ayann ucu gibi) yar
olmayan
hayvanlarn
nallarna
da
denmektedir. Bu yzden ister drt ayakl,
isterse de kulardan olsun deve ve nallar
olmayan
(trnakl)
tm
hayvanlar
Yahudilere haramdr. (Tevrat, Laveliler
seferi, 11. blm)
- Ayette geen hevaya kelimesi de
haviye kelimesinin oulu olup karnda
yer alan eylerin muhteviyatnn geneline
denmektedir. (Tefsir-i Numune)
451
Nur Tefsiri
- Bu ayetin muhtevas Tevratta Laveliler

seferi, yedinci blm, yirmi drdnc
ayette olduu gibi yer almtr.
Nisa
suresi,
16.
ayette
yle
buyurulmutur: Yahudileri, yaptklar
zulmleri
sebebiyle
onlara
haram
kldk... Bunun yansra Yahudiler de
mrikler gibi bir takm eyleri kendilerine
haram klmlard.1
Mesajlar:
1- Yahudilere haram klma olay geici idi
ve Hz. sa tarafndan ortadan kaldrlm
oldu.2
2- lahi hkmler ksmdr:
a- Gerek bir maslahata veya fesada
dayanmaktadr.
Hkmlerin
ounda
olduu gibi.
bBir
imtihana
dayaldr.
rnein
brahimin kesilmesinin emredilmesi gibi
c- Bir ceza boyutuna dayanmaktadr. Bu
ayette olduu gibi. Allahn azaplarndan
biri de hi phesiz geim artlarnn
daraltlmasdr.
3Sapklara,
asilere
ve
zindandaki
mahkumlara
yiyecekleri
snrlamak
sakncaszdr.
4- lahi cezalar sadece ahirette deil,
dnyada
da
sz
konusudur.
Ar
1
2
+ Al-i mran suresi, 93. ayet

+ Al-i mran suresi, 50. ayet
452
gitmelerinden tr onlar bu ekilde

cezalandrdk
(147)

147. Seni yalanlarlarsa, Rabbinizin

rahmeti genitir; Onun azab sulu
milletten geri evrilemez de.
Mesajlar:
1- nder olan kimse baz kimselerin
iftiralarna
ve
yalanlamalarna
hazr
olmaldr. Seni yalanlarlarsa
2- Yalanlayanlara kar hem hayrlarn
dileyerek ve nasihat ederek davranmak
gerekir. Eer bunun etkisi olmazsa, o
zaman
tehditten
istifade
etmek
mmkndr. Rahmeti genitir- Onun
azab evrilemez
3- Mrebbi ve pedagog olan kimse
rahmetin
dalgal
denizi
olmaldr.
Rabbinizin rahmeti genitir.
4- Korku ve mit yanyana olursa etkili olur.
Rahmeti, azab
5lahi
rahmet
kaplar
hatta
Peygamberlerin muhaliflerinin yzne bile
kapanmamtr.
Seni
yalanlarlarsarahmeti genitir
453
Nur Tefsiri
(148)

148. Puta tapanlar, Allah dileseydi

babalarmz ve biz puta tapmaz ve
hibir
eyi
haram
klmazdk
diyecekler; onlardan ncekiler de,
bizim iddetli azabmz tadana kadar
byle yalanlamlard. Onlara Bize
kar karabileceiniz bir bilginiz var
m? Siz ancak zanna uyuyorsunuz ve
sadece tahminde bulunuyorsunuz de.
Nkteler:
- Eer Allah dileseydi biz ve babalarmz
mrik
olmazd
bahanesi
defalarca
Kuranda yer almtr. rnein Nahl suresi,
35. ayet ile Zuhruf suresi 20. ayette bu
iddia yer almtr.
Burada,
syleyeceklerdir
diye
buyurulmutur. Nahl suresi 35. ayette ise,
dediler
diye
buyurmutur.
irk
koanlar dediler Bu da bir tr gaybi bir
haberdir.
Mesajlar:
454
1- Bil ki gnderilen btn Peygamberler,

semavi kitaplar ve tevhide davetler
insanlarn zgrce ve iradetiyle muvahhit
olmalarn
salamaktr.
Dolaysyla
mriklerin, eer Allah dileseydi mant
yanltr. Allah dileseydi babalarmz ve
biz puta tapmazdk.
2- Dini nderler ve dnrler, gelecekteki
phelere ve bahanelere cevap vermeye
hazrlkl olmaldrlar. Diyecekler
Buradan fikri veya kltrel saldrlara
mukabelede bulunmaya hazrlkl olmann
zarureti anlalmaktadr.
3- Gnahtan daha kts, gnah tevil
etmektir. Mrikler kendi irklerini ilahi
irade ve meiyyete isnat etmilerdi. Allah
dileseydi
4Cebir
inanc
sapklarn
temelsiz
yorumlarndan biridir. Sapklarn nderi
olan eytan da kendi sapkln Allaha
isnat etmitir. +
5- Allah iman istemektedir, zorla iman
deil. Kuranda defalarca yle yer
almtr: Eer Allah dileseydi, herkesi
hidayet ederdi, ama mecburi imanda ne bir
terbiye unsuru vardr ve ne de bir geliim.
Hatta Peygamber bile imana zorlama ve
mecburi brakma hakkna sahip deildir.
Peygamber, ne zorbadr ve ne de insanlarn
vekilidir.
455
Nur Tefsiri
6- Kuran muhalif kimselerden bile delil ve

kaynak istemektedir. Bir bilginiz var
m?
7- Cebre inanan kimselerin mant yoktur
ve kendi hayallerine kaplmlardr. Siz
ancak zanna uyuyorsunuz.
8- Tarihte srekli olarak cebir manivelasna
dayanlarak Peygamberler tekzib edilmitir.
Onlardan
ncekiler
de
byle
yalanlamlard.
9- Eer kader bahanesiyle sorumluluktan
kanacak
olurlarsa,
Allahn
azabn
tatmay
beklemelidirler.
Azabmz
tadana kadar
10- Eer ilim ve yakin yerine zan ve
tahminlerin
peinde
koturursak
sapklardan oluruz. ve sadece tahminde
bulunuyorsunuz

(149)

149. stn delil Allahn delilidir. O

dileseydi hepinizi doru yola eritirirdi
de.
Nkteler
- Allah insanda taktir ettii tevhit ftratyla,
Peygamberlerin
ve
akln
hidayetiyle
insanlara hcceti tamamlam, iyilik ve
ktlk yolunu, iyilik ve ktln sonunu
tek tek beyan etmitir. Hata eden kimselere
456
tvbe ve telafi etme kapsn ak

tutmutur.
Peygamberlerin
apak
mucizeleri, onlarn gzel davet metotlar,
salam delilleri, dinin ftrat ve aklla
uyumluluu, btn bunlarn hepsi hcceti
tamamlam ve her sapkla ve Allahn
yolu dnda katedilen her yola kar tm
yollar kapatm ve hikimseye cevap
imkan brakmamtr.
- Btn bunlara ramen mriklerin
temelsiz tahminleri ve zanlar dnda
hibir
delilleri
olmakszn
irk
komaktadrlar.
Allahn
yolu
dnda
herhangi bir yolu katedecek olurlarsa
phesiz hayallere, zaaflara, ilmi ve fikri
snrllklara,
igdlere
ve
nefsani
isteklere uymu olurlar.
- Nurus- Sakaleyn tefsirinde yle yer
almtr: Allah kyamet gn insana yle
buyuracaktr:
Biliyor
muydun
yoksa
bilmiyor muydun? diye sorar. Biliyorduk
derlerse bu defa yle sorar: Neden amel
etmedin? Eer o bilmiyorduk derse de
bu defa yle sorar: Neden renmeye
almadn? Allahn insanlara stn delili
ite budur.
Mesajlar:
1- Sadece Allahn stn delili vardr ve
hepimiz buna kar cevap vermekten aciziz,
eli bo ve kusurluyuz. stn delil,
Allahn delilidir
457
Nur Tefsiri
2- Allah yolunda hibir belirsizlik ve

muhaliflerin sarlabilecekleri hibir bahane
sz konusu deildir. Ne istidlal hususunda,
ne
gemiinde,
ne
Peygamberlerin
sfatlarnda, ne de onlara kar sergilenen
tutumlarda herhangi bir bahane sz konusu
deildir. stn delil, Allahn delilidir
3- Allahn meiyet ve iradesi, insann
zgrl veya iradesi esasncadr. O
dileseydi,
hepinizi
doru
yola
eritirirdi

(150)

150. De ki: Allahn bunu haram

kldna hidlik edecek hidlerinizi
getirin. hidlik ederlerse, onlarla
berber olup szlerini kabullenme;
ayetlerimizi yalanlayanlarn ve ahirete
inanmayanlarn
heveslerine
uyma;
onlar
Rablerine
bakalarn
eit
tutuyorlar.
Nkteler:
- slam mantk ve zgrlk dini olduu iin
muhaliflerin de brhan ve delil istemitir.
nceki iki ayette onlara yle sormutu:
458
Bize
kar
kabileceiniz
bir
bildiiniz var m? Burada ise yle
buyurmutur:
ahitlik
edecek
ahitlerinizi getirin
- Bu ayette nce yle buyurmaktadr:
ahitlik edecek ahitlerinizi getirin
daha sonra yle buyurmaktadr: ahitlik
ederlerse szlerini kabullenme (nk
asla doru deildir)
- Ayette geen yedilun kelimesi e
anlamna gelen idl anlamndadr. O halde
birebbihim yedilun cmlesi, Onlar
rablerine bakalarn ortak, e ve benzer
klyorlar. Anlamndadr. (Tefsir-i Numune)
Mesajlar:
1- slam brhan ve mantk dinidir.
Muhaliflerinden bile kant istemektedir.
ahitlerinizi getirin
2- Her ehadet ve ahitliin itibar yoktur.
ahitlik ederse szlerini kabullenme
3- Dikkat edin ki toplumdaki artlar ve
atmosfer, sizi de tuzaa ve yanlla
drmesin. ahitlik ederlerse szlerini
kabullenme
4- lahi ayetleri inkar edenler, insanlarn
nderi olamaz. Heveslerine uyma
5- Kafirlerin heva ve heveslerinden
kaynaklanan beeri kanunlar uyulacak
kanunlar deildir. Heveslerine uyma
459
Nur Tefsiri

(151)
151. De ki: Gelin size Rabbinizin
haram kld eyleri syleyeyim: Ona
hibir eyi ortak komayn, anaya
babaya
iyilik
yapn,
yoksulluk
korkusuyla ocuklarnz ldrmeyin
sizin ve onlarn rzkn veren biziz,
Gizli ve ak ktlklere yaklamayn,
Allahn haram kld cana haksz yere
kymayn.
Allah
bunlar
size
dnesiniz diye buyurmaktadr.
Nkteler:
1- Bu ve sonraki ayette haramlardan on ilke
beyan edilmitir. lk nde tevhitten
balam, sonra ihtilaflar reddedilmi ve
Tefsir-i Mizann dedii gibi bu ayet tm
dinlerin ortak kabul edecei ilkeleri
sralamtr. Tevratta da (k seferi, 20.
blm) bu emirlerin benzeri yer almtr.
460
- Medinenin nde gelenlerinden iki kii,

Peygamberin huzuruna vardlar. Peygamber
onlara bu iki ayeti okuyunca hemen
mslman oldular ve kendi kavimleri iin
daveti isteinde bulundular. Peygamber de
Musab
b.
Umeyri
onlarla
birlikte
gnderdi. te bu hareket Medine halknn
Mslman olmasna ortam salad.
Mesajlar:
1- nsanlar iin haramlar beyan etmek de
Peygamberlerin
grevlerinden
biridir.
Haram kld eyleri syleyim
2- Hereyde asl helal oluudur. Bu yzden
helal olan eylerin says ve tilavet edilmesi
yoktur. Dolaysyla haram klnan eyleri
sylemek gerekir. Haram kld eyleri
syleyeyim
3- Dinin haram kld eyler, Allah
tarafndan haram klnmtr, Peygamber
kendi yanndan hibir eyi haram klamaz.
Rabbinizin haram kld eyler
4- Kt eylerin yasaklan insann
tekamlne
ve
terbiyesine
neden
olmaktadr. Rabbinizin haram kld
5- irk byk bir zulm ve fesatlarn kk
olduu hasebiyle yasaklanm ve Allah
tarafndan men edilmi eylerin banda yer
almtr.
Ona
hibir
eyi
ortak
komayn.
6- Tevhitten sonra anne babaya iyilik aile
dzenin korumak yer almtr. Anne
461
Nur Tefsiri
babaya iyilik yapn Kurnda drt defa

anne babaya itaat tavsiye edilmitir ve
hepsi de tevhit meselesinden ve irkten
sakndrmadan sonra yer almtr.1
7- Bu ayette yer alan btn emirler
yasaklama kalbnda ortaya konulmutur.
Ama anne babaya iyilik bir emir eklinde
ifade edilmitir. Yani bu da, onlar
zmemekle
kalmayn,
hatta
ihsanda
bulunun anlamndadr.
8Fakirlik
korkusundan
ocuunu
ldrmek ve krtaj yaptrmak cahilce bir
ameldir.
Eer
Allah
insann
rzkn
garantilemise o halde fakirlikten korkunun
ne anlam vardr? Sizin ve onlarn
rzkn veren biziz.
9- Hem toplumu fesatlardan kurtarmak
gerekir, hem de ruhu ktlklerden ve
aalklardan islah etmek icab eder. Gizli
ve ak ktlkleri
10- Bir gnaha bulamak dier gnahlara
da ortam salar ve bu yzden, ktlk
yerine ktlkler denmitir.
11- Baz gnahlar, o kadar tehlikelidir ki
onlara yaklamamak gerekir. Benzin gibi
alevlenecek
trden
gnahlardr.
Yaklamayn
1
Yaratl hususunda da nce Allah vardr. Sonra anne ve baba. Bu

da nce Tevhittir, sonra anne babaya iyilik. Ayette haramlar
sayld iin dolaysyla anne babaya iyilik yapmay terk etmek de
haramdr.
462

(152)

152. Yetim malna, erginlik ana

eriene kadar en iyi eklin dnda
yaklamayn; ly ve tarty doru
yapn. Biz kiiye ancak gcnn
yetecei
kadar
ykleriz.
Konutuunuzda,
akraba
bile olsa
sznzde adil olun. Allahn ahdini
yerine getirin. Allah size bunlar t
almanz iin buyurmaktadr.
Nkteler:
Allah
ilerini
en
gzel
ekilde
yapmaktadr. Yaratclarn en gzeli, en
gzel surette, en gzel sz indirdi.
Bizden de ilerimizi en gzel ekilde
yapmamz istenmitir. Gerek yetimlerin
malna
mdahale
hususunda,
gerek
dmanlarla mcadele eklinde ve gerekse
de
bakalarnn
szlerini
kabulleni
hususunda
en
iyilerine
uymamz
istenmitir.
Ayn
zamanda
insanlarn
ktlklerine de en iyi ekilde karlk
vermek
durumundayz.
Btn
bu
463
Nur Tefsiri
hususlarda
edilmitir.
en
gzel
tabiri
ifade
Mesajlar:
1- Yetimlerin haklarn korumak iin en iyi
ekilde amel etmek gerekir. En iyi ekil
ktisadi ehliyet ve takva sahibi kimseler
dndakilerin buna yaklamamas gerekir.
Dnda yaklamayn.
2- Yetimler, gerekli rte erdikten sonra
onlar
zerindeki
sultanz
kaldrn.
Erginlik ana eriene kadar
3- Ekonomik dzen, adalet zere olmaldr.
Adil olun, Doru yapn1
4- Eer gerek adaleti icra etmek mmkn
deilse, g ve imkanlar lsnde riayet
etmek
gerekir.
Biz
kiiye
ancak
gcnn yetecei kadar ykleriz
5- Kuran ayetlerinde ilahi emir ve yasaklar,
beerin gcnn stnde deildir. Biz
kiiye ancak gcnn yetecei kadar
ykleriz.
6- Tekliflerini yerine getirme hususundaki
kudret ve g art, her trl zorluu ve
klfeti reddetmek, ok nemli fkhi
kanunlardan biridir. Gcnn yetecei
kadar
uayb Peygamberin kavmi l ve tarty doru yapmadklar iin

azaba dar oldular. Kuran da defa ly ve tarty doru
yapmamaktan sakndrmtr.
464
7- slamda teklif g lsncedir. Her kim

daha gl olursa, teklifi de/grevi de daha
ar olur.
8Konumalarda,
ve
tanklklarda
duygularn etkisinde kalmaynz, hak ve
adaleti
ayaklar
altna
almaynz.
Sznzde adil olun
9- Adalet hem davranlarda, hem de
szlerde uyulmas gereken bir ilkedir.
ly
ve
tarty
doru
yapn...sznzde adil olun. Ve ayn
zamanda
ikrar,
tanklk,
vasiyet,
kazavet/yarg,
hkmlerin
veriliinde,
eritirilerde ve vglerde adil olmak
gerekir.
10- lahi ahitlere (ki emirleri, yasaklar,
vicdan ve ftrat da kapsamaktadr) vefal
olun.
11- Akrabalk ilikilerini, hak ve adalet
ilkelerine tercih etmeyin. Akraba bile
olsa

(153)
153. Bu, dosdoru olan yoluma uyun.
Sizi Allah yolundan ayr drecek
yollara uymayn. Allah size bunlar
saknasnz diye buyurmaktadr.
465
Nur Tefsiri
Nkteler:
- Peygamber-i Ekrem, (s.a.a) bu ayeti izah
etmek iin gsteri ve grsel metottan
istifade etmitir. Kendi eliyle yere dz bir
izgi izerek yle buyurmutur: Bu bir
tek olan doru yoldur. Daha sonra bu
doru yolun etrafna bir takm sa ve sol
izgiler izerek yle buyurmutur: Bunlar
da eitli yollardr ve her birine bir eytan
davet etmektedir. Daha sonra da bu ayeti
tilavet buyurmutur. (Tefsir-i Merai, bn-i
Mesuddan naklen)
- Resul-i Ekrem (s.a.a) bu ayet esasnca
insanlarla defa biatlemitir. (Tefsir-i
Furkan)
- Sonra ayetin sonunda farkl tabir
yer almtr: irk, cinayet ve ktlkten
sakndran 151. ayette dnesiniz diye
ifadesi vardr. Yani bu ilerin irkinlii az
bir dnce ve fikirle herkes iin
anlalacak konumdadr. Yetim maln
korumay, adalete riayet etmeyi ve ahitlere
vefa gstermeyi emreden, 15. ayette ise
t almanz iin ifadesi yer almtr. Yani
adaletin dilediini herkesin ftrat ve batn
kabul eder, sadece uyarmak gerekir.
Allahn emirlerine itaat emreden bu ayette
ise Saknasnz ifadesi yer almtr.
nk takva Allahn emrine itaat, yoluna
ayak basmann bizzat kendisidir.
466
Mesajlar:
1- Nur tek ve zulumat (karanlklar) ok
olduu gibi doru yol da tektir. nk
btn hareketler ve metotlar bir tek
hedefe varmaktadr. Ama sapk yollar
eitlidir. (Srat kelimesi tekil olarak
subul yollar kelimesi ise oul olarak
kullanlmtr)
2- Tm ilahi dinlerin esas, Allahn yoluna
tabi olmak ve dier yollardan saknmaktr.
Dosdoru
yolun,
uyun,
yollar
1
uymayn
3- Takvay elde etmenin yolu, eitli ve
farkl yollardan ve izgilerden uzak
durmaktr. Yolla uymayn...saknasnz
4- yle demek mmkndr: nsann rt
ve kemalinin aamalar unlardan ibarettir:
Dnmek, ibret almak ve saknmak
(Nitekim, her ayetin sonunda yle
buyurulmutur:
Dnesiz,
t
almanz
iin
saknasnz
nce
dnmek,
sonra
t
almak
ve
cezbolmak, sonra da hak yolda bulunmak
ve dier yollara itina gstermemek)
ura suresi, 12. ayette ise yle buyurulmutur. Dini ayakta

tutun ve dinde dalmayn
467
Nur Tefsiri
(154)

154. Sonra, iyilik ileyenlere nimeti

tamamlamak, her eyi uzun uzadya
aklamak,
doruyu
gstermek
ve
rahmet olmak zere Msaya Kitab
verdik. Rablerine kavuacaklarna belki
artk iman ederler.
Nkteler:
- Kuran ve Tevrat arasnda bir takm
benzerlikler vardr. Nitekim rivayetlerde
de yer ald zere Mslmanlarn kaderi
de baz alardan srailoullarnn kaderine
benzemektedir.
ncil
tlere
dayanmaktadr,
Zebur
dualara
dayanmaktadr, ama kanun asndan
Tevratn Kurana benzerlii daha oktur.
Bu yzden Tevrata da imam denmitir.
Nitekim Hud suresi 18. ayette yle
buyurulmutur: + Bu ayette de Tevrat
bir rahmet, hidayet ve hereyin beyan
edicisi olarak tantlmtr.
Mesajlar:
1- Her semavi kitap kendi zamanna gre
kamildir. Tamamlamak
2- Sadece iyiler ve iyi dnen kimseler
semavi
kitaplarn
mesajlarn
ve
peygamberlerin yolunu en iyi ekilde
alglarlar. yilik ileyenlere
468
3- nsann manevi tekamle ermesi iin

gerekli olan herey semavi kitaplarda
mevcuttur.
Hereyi
uzun
uzadya
aklamak
4Peygamberlerin
gz
nnde
bulundurduu
husus
kyamettir.
Rablerine kavuacaklarna
( 155)

(156)

155. Bu, indirdiimiz kutsal kitaptr,

ona uyun. Ve saknn ki merhamet
olunasnz.
156. Bizden nce iki toplulua kitab
indirildi, bizim onlarn okuduklarndan
haberimiz yok demeyesiniz diye;
Nkteler:
- Mbarek ve bereket kelimesinde iki
mesele sz konusudur:
1- Sabit ve gl bir kk
2- Srekli geliim
Kuran hem temelli, deimez ve salam
konular iermektedir, hem de zaman
getii halde srekli olarak srlarn
perdesini aa karmakta ve gnden
gne daha ok tecelli etmektedir
469
Nur Tefsiri
- Ayette geen en tekulu kelimesi, liella

tekulu
Demekten
saknn
anlamndadr. Yani byle demekten saknn
ve bahane peinde komayn.
- Ayette geen diraset kelimesi de tilavet
etmek ve ilim anlamndadr.
Mesajlar:
1- Kuran sadece teori ve nazari bir
kitaptan ibaret deildir. Kuran amel ve
program kitabdr. Uyun
2- nsann saadeti iki eyde gizlidir: Hakka
itaat ve batldan saknmak UyunSaknn
3- Kurana uymak yolun sadece bir
blmdr, yolun dier bir blm ise
Peygamberlerin ve ilahi masum velilerin
snnetine
uymaktr.
Saknn
ki
merhamet olunasnz
4- Allah insanlara hcceti tamamlamtr.
Demekten saknn
5- Mslmanlarn tebli tekilat, her lke,
millet ve din iin evrensel dzeyde doru
programlar hazrlamaldr ki herkes iin
hccet tamamlanm olsun. Demekten
saknn ki

470

(157)

157. Veya Bize Kitab indirilseydi
onlardan daha doru yolda olurduk
demeyesiniz diye (Kuran indirdik).
phesiz o, size Rabbinizden belge, yol
gsteren ve rahmet olarak gelmitir.
Allahn ayetlerini yalanlayandan ve
onlardan yz evirenden daha zalim
kimdir? Ayetlerimizden yz evirenleri,
yz evirmelerinden tr, kt bir
azbla cezalandracaz.
Nkteler:
- Ayette geen sedef kelimesinden
maksat, bir eyden dnmeden ve
tefekkr etmeden iddetle yz evirmektir.
Mesajlar:
1- Kuran delil, hidayet ve rahmet kitabdr.
Belge yol gsteren ve rahmet olarak
inmitir
2- mtihandan nce iddia edenler oktur,
ama imtihan doruluklar aa karr.
Daha
doru
yolda
olurduk...Yz
evirenden
3- nsanla en byk zulm semavi
kitaplardan yz evirmektir. Daha zalim
471
Nur Tefsiri
4- Yersiz olarak hak dinden yz evirmenin

cezas
iddetli
azaptr.
Yz
evirmelerinden tr kt bir azapla
5- nsann sefalat ve aresizliinin temel
sebebi bizzat kendi yaptklardr. Yz
evirmelerinden tr

(158)

158. Onlar kendilerine meleklerin

gelmesini mi, yoksa Rabbinin gelmesini
mi, yahut Rablerinden bir takm
mucizelerin gelmesini mi bekliyorlar?
Rabbinin bir takm mucizeleri geldii
gn, bir kimse daha nce inanmamsa
veya imanyla bir iyilik kazanmamsa,
iman ona fayda vermez. Onlara:
Bekleyin, dorusu biz de bekliyoruz
de.
Nkteler:
- sra suresi, 91. ayette de kafirlerin yersiz
beklentileri sz konusu edilmitir. Kafirler
yle
demilerdi:
Gkleri
bamza
indirmedike veya Allah ve melekler
472
yanmza gelmedike sana asla iman

etmeyeceiz. te bu beklentiler bu ayette
reddedilmitir.
Mesajlar:
1- nat kafirler, ilahi mucizeleri grse bile
asla teslim olmazlar. Gelmesini mi
bekliyorlar
2- man hususunda yksnmek ve bahane
peinde komak, ekavet ve mutsuzluktur.
man ona fayda vermez.
3- man ve amel zgr ve doal artlarda
faydaldr; aresizlik ve can korkusu
durumunda deil. Rabbinin bir takm
mucizeleri geldii gn iman onlara
fayda vermez

(159)
159.
Frka
frka
olup dinlerini
paralayanlarla senin hibir iliiin
olamaz. Onlarn ii Allaha kalmtr,
yaptklarn onlara sonra bildirecektir.
Mesajlar:
1- Dini marifetler arasnda hibir farkllk
yoktur, bazsna deil hepsine iman ve
473
Nur Tefsiri
amel
etmek
gerekir.
Dinlerini
paralayanlar
2- Toplumun dalmas genellikle mektepte
ba gsteren deiiklikler ve tahrifler
sebebiyledir. Frka frka olup dinlerini
paralayanlar
3slam
dzeninin
tmn
kabul
etmeyenlerle ibirlii yapmamak gerekir
ve onlar kendimizden saymamalyz.
Senin hibir iliiin olamaz
4- Dinde tefrika karmak da bir tr irktir.
Nitekim Rum suresi 32. ayette yle
buyurulmutur: Dinlerini frka frka
yapp
paralayan
mriklerden
olmaynz.1
1
Aklama: Dinde tefrika yaratmak, bidat karmak, dini nefsani

heva ve hevesler zere yorumlamak, mektebi baka dncelerle
kartrarak beyan etmek, metotlarn en kts ve en tehlikeli
olandr. Kuran ve hadislerde bu tr kimseler hakknda en iddetli
tabirler yer almtr. Bunlardan bazsna tevecch ediniz:
Nitekim Kuran yle buyurmutur: + Bakara suresi, 79. ayet
Ali (a.s) ise yle buyurmutur: Bidat geldii zaman snnet
gider. (Biharul- Envar, 2/264) Peygamberlerin ve alimlerin
grevlerinden biri de Bidatlar ortadan kaldrmak ve tahrfileri
nlemektir. (el- Hayat, 2/344)
Rivayetlerde yle yer almtr: Bidat sahibinin tvbesi asla
kabul olmaz. (Biharul- Envar, 72/216)
Hakeza: Allah Bidat karan kimsenin hibir amelini kabul
etmez. (Kenzul- Ummal, 11115. hadis)
Hakeza: Ameller, dini esaslar zere olmadka kabul edilmez.
(Biharul- Envar, 2/261)
Bidat karan birine sayg gsteren veya tebessm eden kimse,
dini yok etme yoluna koyulmutur.
Allah Resulu (s.a.a) ise yle buyurmutur: mmetimin arasnda
tartma ve ihtilaf ortaya knca, benim snnetim ve szm zere
474
(160)

160. Kim ortaya bir iyilik koyarsa ona

on kat verilir; ortaya bir ktlk koyan
ise ancak misliyle cezalandrlr; onlara
hakszlk yaplmaz.
Nkteler:
- Cae kelimesinden de anlald zere
ayette geen ceza ve mkafat kyamet
mahkemesi ile ilgilidir. Aksi taktirde nice
sapmalar
tvbe
sayesinde
ortadan
kalkmaktadr.
(Tvbeyi
kabul
etmek
Allahn sfatlarndan biridir) veya nice
amel edip, baka kalabalklarn ve seslerin peice gitmeyen
kimsenin sevab, yz ehidin sevab gibi olacaktr. (BiharulEnvar, 2/262)
Kuranda defalarca, Yahudi alimleri dinde ortaya kardklar
tahrifler sebebiyle knanmtr. Nitekim Hz. Musa (a.s) hakknda
yle okumaktayz: Hz. Musa, iddetli rahatszl sebebiyle
Kuran levhalarn yere att, kendisinin yerine geen kardeinin
sakalndan tutarak yle buyurdu: Neden mmetim sapkla
dt? Harun ona cevap olarak yle buyurdu: Onlarn
sapkln nlemek hususunda iddet kullandm taktirde
insanlarn dalmasndan ve senin, neden insanlar frka frka
oldular demenden korktum (Senin dnnn bile islah
edemeyecei tarzda frka frka olmalarndan endie ettim.
Bu ayet ve rivayetler, din ehline mektebin asaletini korumak ve
fikri sapklklara kar koymak hususunda ok ar sorumluluklar
getirmektedir ve ayn zamanda mmetin toplumsal ve fikri birliini
korumak gerektiini beyan etmektedir.
475
Nur Tefsiri
ktlkler iyilie dnmektedir. Allah

ktlklerini iyiliklere evirir veya
Allahn affna urar. Allah ounu
affeder Nice iyilikler de, riya, kendini
beenmilik ve dier gnahlar sebebiyle
ortadan kalkar. O halde, sevap veya ceza
ls olan ameller kyamet sahnesine
tanan amellerdir. Orataya koyarsa
- Geri bu ayet iyi ve kt ameller
hakkndadr, ama rivayetler esasnca iyi
niyet eden kimsenin de sevab vardr. Ama
kt niyetin amel aamasna varmadka
cezas yoktur, ve bu da Allahn bir fazl ve
ihsandr.
- Rivayetlerde yle yer almtr: Her kim
her ay gn oru tutarsa btn ay boyu
oru tutmu gibidir. On kat esasnca
her gn on gn saylr.
Mesajlar:
1slamn
terbiyevi
ve
pedagojik
metodunda tevik, tenbih etmenin on
katdr. On kat
2- On kat tevik, zulm deildir, ama
birden fazla ceza zulmdr.
3- Allah mkafat hususunda fazl ve
ihsanyla davranr, ama ceza hususunda
adalete riayet eder.1
1
Bir soru: Eer ceza gnah miktarncaysa, o halde neden bir gn

orucunu batl etmenin cezas, atm gn kefarettir?
Cevap:Bu ayetteki On kat ifadesinden maksat say deildir,
nitelik ve keyfiyettir. Ramazan ay orucu hususunda bir gnn
476
4- On kat mkafattan, sadece bir blm

mkafat, dier dokuz blm ise Allahn
fazl ve ihsandr. Nitekim Maide suresi,
173. ayette yle buyurulmutur: +
5- nsann ameli srekli ve heryerde insan
ile birliktedir. Kim ortaya bir iyilik
koyarsa...ortaya ktlk koyan ise
6- On kat mkafat herkes iindir, ama baz
ameller ba artlarda ve baz fertler iin
yediyz kat ve hatta hesapsz mkafat
grmektedir.

(161
161. phesiz Rabbim beni doru
yola, gerek dine, doruya ynelen ve
mriklerden
olmayan
brahimin
dinine iletmitir de.
Nkteler:
- Hibir surede, bu surede olduu kadar
kul (de ki:) kelimesi yer almamtr. Bu
kelimenin bu surede krk drt defa
tekrarlan belki de mriklerin yersiz
beklentilerini,
sapklklarn
ve
batl
nemi, Ramazan ay dndaki atm gne denktir. Nitekim Kadir
gecesinin nemi de bin aya denktir. Bu konunun nemini beyan
etmek iindir, saysal stnln deil.
477
Nur Tefsiri
inanlarn
reddetmek
iin
beyan
edilmitir. Zira bu konuda kesinlik ve
metanet iinde olmak gerekir. Bu da Allah
Resulnn (s.a.a) ilahi bir grev olduunu
ve vahyin metnini sylemekle emrolduunu
gstermektedir.
- Kme ve keyyim kelimesi, hem
doruluk ve salamlk anlamndadr, hem
de sreklilik ve kapsamllk anlamna
gelmektedir. Yani insanlarn dnya ve
ahiretteki maddi ve manevi meselelerine
tevecch eden bir dini ifade etmektedir.
Mesajlar:
1- Peygamberin sz ve buyruklar, onun
ahsi grleri deildir, ilahi vahyin
metnidir. De ki:
2- Allah Resul hem doru yoldadr, hem
de doru yola hakimdir. (Burada, doru
yola demitir. Yasin suresinde ise Doru
yol zere ifadesi yer almtr.)
3Hidayet
sadece
Allahn
iidir,
Peygamberler de ilahi hidayet sayesinde
doru yolu bulurlar. phesiz rabbin
beni doru yola iletmitir.
4- brahimin yolu, tevhit yoludur, irk kokan
dnceler deil. Doruya ynelen ve mriklerden
olmayan Mrikler sapk inanlarn maalesef
brahime isnat ediyorlard.
5- Putlar krmak ve irkten yz evirmek,
sadece slam Peygamberinin yapt bir ey
deildir. Peygamber de Hz. brahime (a.s)
478
uyarak
byle
bir
ie
kalkmtr.
Mriklerden olmayan
6- Tarih boyunca tevhidi dinlerin esas ve
usul bir olmutur. slam brahim dininin
bizzat kendisidir. irkten nefret etmek
btn Peygamberlerin yolu olmutur.

1 (162)

(163)

162. De ki: Namazm, ibadetlerim,
hayatm ve lmm, lemlerin Rabbi
Allah iindir.
163. Onun hibir orta yoktur; byle
emrolundum ve ben Mslmanlarn
ilkiyim.
Nkteler:
- lm, hayat, hayat ibadetleri ve ibadetler
de namaz ihata etmitir. O halde namaz,
ibadetlerin iinde merkezi bir ekirdek
konumundadr,
ibadetler
de
hayatn
metninde/iinde
merkezi
ekirden
konumundadr.
- slam, Allahn emrine teslim olmak
anlamndadr ve btn Peygamberlere isnat
edilmitir.
Adem
ve
Nuh
kendisini
1
Rivayet edildii zere Resul-i Ekrem (s.a.a) namaz esnasnda bu

ayetleri okuyordu. (Kurtubi, Hz. Aliden (a.s) naklen
479
Nur Tefsiri
mslman olarak kabul etmilerdir. Nitekim

bu gerek Ahkaf suresi, 15. ayet ve Yunus
suresi 72. ayete beyan edilmitir. brahim
de Allahtan kendisini mslman klmasn
dilemitir. Bizleri mslman kl Allah
Resulnn mslman oluu ya kendisi
zamannda mslman oluu veya teslim
makamnda
herkesten
ncelikli
oluu
anlamndadr.
Mesajlar:
1- hlas sahibi insanlar, hem tekvini
hareketleri (lm ve hayat) ve hem de terii
seyirlerini (namaz ve ibadetlerini) sadece
Allah iin grmektedirler.
2- Namaz ibadetlerin bir paras olduu
halde,
ibadetlerin
yannda
ayrca
zikredilmesi onun nemini gstermektedir.
3- Sapk yollar karsnda kendi yolunuzu
byk bir aklk ve kvanla ilan ediniz.
De ki
4- Allah Resul (s.a.a) bizim iin bir
rnektir.
Onun
gibi
tm
hayatmz,
lmmz
ve
yaantmz
Allah
iin
olmaldr.
5- Hayat ve lm nemli deildir. nemli
olan Allah iin ve Allah yolunda olmaktr.
Allah iin
6- Allah iin olan ey geliir ve rde erer.
Alemlerin rabbi olan Allah iin
7- Namazda kurbet (Allah iin olu) niyeti
gerekli olduu gibi, her nefes almakta, diri
480
kalmakta ve lmekte de kurbet (Allaha

yaknlk) niyeti kastedilebilir.
8- lm ve hayat bizim elimizde deildir,
sadece ona yn vermek bizim elimizdedir.
Allah iin
9- lerinde ihlas sahibi olmak ilahi bir
emirdir. Emroldundum
10- nder olan kimse yolu katetmede, davet
ve emirlerle amel etmede nc olmaldr.
Mslmanlarn ilkiyim

(164)

164. De ki: Allah her eyin Rabbi
iken
Ondan
baka
bir
Rab
mi
arayaym?
Herkesin
kazand
kendisinedir, kimse bakasnn ykn
tamaz;
sonunda
dnnz
Rabbinizedir,
ayrla
dtnz
eyleri size bildirecektir.
Nkteler:
- lahi adalet ve hi kimsenin bakasnn
gnah ykn yklenmeyecei konusu
sadece slamda deil, hatta Kurann
ifadesiyle, brahim ve Musann (a.s)
kitaplarnda da sz konusu edilmitir:
481
Nur Tefsiri
Nitekim Necm suresi, 37. ayette yle

okumaktayz: +
Soru: Eer birisi, hibir delil olmakszn
bakasnn gnahn yklenmiyorsa, o halde
Kuranda neden sapk nderlerin, kendi
takipilerinin gnahlarn yklendii ifade
edilmitir. Nitekim Nahl suresi, 25. ayette
yle buyurulmutur: +
Cevap: Bu delilsiz bir iddia deildir.
Sapkln nderleri, bakalarn saptrmaya
sebep olmulardr. Gerekte bu saptrmann
gnahn yklenmek anlamndadr.
Soru: Eer birinin ameli bakalarna fayda
vermiyorsa, o halde ibadetlerde niyabet
konusu neden geerlidir?
Cevap: Amellerin doal etkileri intikal edici
deildir, ama amellerin sevab bakalarna
hediye edilebilir.
Mesajlar:
1- Uyank olan vicdan deruni sorulara cevap
veren en iyi mahkeme konumundadr.
Ondan baka bir rab mi arayaym?
2- Allah hereyin rabbidir, Allahtan
bakalar ne ie yarar? Allah hereyin
rabbi iken
3- Herkesin amelinin sorumluluu kendi
zerinedir. Kimse bakasnn ykn
tamaz
4- nsanlarn kfr, irk, iyilii ve ktl
Allaha hibir zarar veremez. Btn bunlar
482
insann bizzat kendisine dner. Herkesin

kazand kendisinedir

(165)

165. Verdikleriyle denemek iin sizi
yeryznn halifeleri klan ve kiminizi
kiminize derecelerle stn yapan Odur.
Dorusu
Rabbinin
cezalandrmas
sratlidir.
phesiz
O
balar,
merhamet eder.
Nkteler:
- Enam suresi, Allaha hamd ile balad ve
bu ayette de Allahn rahmetiyle son
bulmaktadr.
- Ayette geen Helaifel- Arz tabirinden
maksat, Allahn yeryzndeki halifeleridir
veya nceki mmetlerin yerine geenlerdir.
Mesajlar:
1- nsan, yeryznn halifesi ve emiridir.
Varlk aleminin hakimidir; varlk aleminin
esiri deildir. Yeryznn halifeleri
klan
483
Nur Tefsiri
2- Allahn verdii eyler, insann stnlk

ls
deildir,
imtihan
vesileleridir.
Denemek iin
3- Herkesin imtihan miktar, imkanlar
lsncedir.
Verdikleriyle
denemek
iin
4- lahi ihsanlar ve dereceler daimi deildir,
belki geicidir ve hem de imtihan iindir.
(mtihann zellii almak ve vermektir)
5- mtihandan sonra Allah inkarclara kar
cezalandrmas
sratlidir
kabul
edenlere kar ise Balar, merhamet
eder
Enam Suresinin Sonu
484
u andaki avesta kitab, Ehrimeni karanlklarn tanrs, Ahura Mezday ise nurun tanrs olarak kabul etmektedir ve
bu ikisi arasnda bir eliki olduuna inanmaktadr. (Tefsirul- Kaif)

Nur Tefsiri-3

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Nur Tefsiri-3

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati

Rahman ve Rahim Olan Allahn Adyla

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati

sonuna kadar da ibirliimiz devam etti ve

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati

statlarm, babam ve annem iin Mennan

Rahman ve Rahim Olan Allahn Adyla

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati

szleme ve taahhtleri yerine getirmeyi

Kuran mriklerle yaplan anlamalara bal kalmay bile

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati

ve ahit gibi ister halkla ister bireyle ister

yoktur.2 Eer ahidlerle amel edilmezse

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati

ktnz zaman avlanabilirsiniz. Sizi

4- Allahn evinin yolcularna da saygl

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati

11- slami devlet ve toplum uluslararas

rnein ilim tahsil etmek bir iyiliktir. Bunun iin gerekli

yardmda bulunan kimse kendisini iddetli

Bakara suresi 177. ayette iyiliin rnekleri beyan edilmitir.

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati

bir hayvan tarafndan sslm, yrtc

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati

verinceye kadar dvyor ve bunu bir tr

kfredenler sizi dininizden etmekten

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati

(a.s) doum gn, savalarda galibiyet,

ve Allahtan hayet ve korku duyarak ona

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati

Bakara suresi, 109. ayette kafirlerin mslmanlar yollarndan

16- Hz. Alinin (a.s) imamete tayini nimeti

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati

yle bir ekildedir ki biri olmad taktirde,

5- zel zaruri artlar gnah ilemeye

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati

c- ) Genelin nefret ettii hayvanlarn etini

nk hayvanlarn lm annda kan her eyden daha ok

tanmamaktadr. Domuz eti yemek hakknda

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati

Cevarih kelimesi carihe kelimesinin

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati

helaldir. man eden hr ve iffetli

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati

ayetin sonunda bu konuda bir takm

2- ) Daha ok geici evliliin mehri

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati

4- ffet her dinde bir deer ifade

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati

Nisa suresi 43. ayette gusl ve

kendisine gne vurduu iin mikroplar

Bir hadiste yle yer almtr: Namaz sadece taharetle (ve

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati

8- Konumalarda asl ve tmel kanun

7. Allahn size olan nimetini ve

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati

gstermeye davet edilmilerdir. Ayetin

bir hadiste bunu aka ifade etmitir.

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati

hesab bulunmayan bir dzende insan

9- Ayette geen kst ve adalet bir tek

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati

- Allahn vaatleri mutlaka yerine gelir.