Nur Tefsiri-2

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati
Nur
Tefsiri
Hccetl- slam velMslimin
Hac eyh
Muhsin KIRAAT
2. Cilt
eviri Kadri ELK
Nur Tefsiri
Rahman ve Rahim Olan Allahn Adyla

nsz
Hamd alemlerin rabbi olan Allaha mahsustur. Allahn
rahmeti efendimiz Hz. Muhammede ve masum Ehl-i
Beytine olsun.
lmiye havzalarnda yksek tahsilimi
yaptktan sonra Kuranla daha fazla
dncesine kapldm. Baz dostlarmla
tefsir almalar yapyor, her birimiz bir
tefsiri inceleyerek birlikte mzakere ve
mnazara
ediyorduk.
Buradaki
almalarmzn zetini not alyordum. Bu
almam birka cze kadar bu minval
zere devam etti.
O esnada Ayetullah Mekarim irazinin
bir grup alimle ortak bir tefsir yazmak
istediini duydum. Ayetullah Mekarim
irazi, benim aldm bu tefsir notlarm
grdler, beendiler ve bylece ben de o
gruba katldm.
27 ciltlik Tefsir-i Numune tam 15 yl
srd; imdiye kadar bir ok bask yapm
ve bir ok dile tercme edilmitir. Bu
tefsirin daha yars bitmiti ki mam
Humeyni nderliinde ran slam Devrimi
gerekleti. Ben o ilk yllarda Merhum
Allame
ehit
Mtahharinin
emriyle
televizyon almalarm balattm ve bugn
tam 19 yldr televizyonda Kuran Dersleri
ad altnda her Cuma akam program
yapyorum. Elbette Tefsir-i Numunenin
2
sonuna kadar da ibirliimiz devam etti ve

bu arada halkn genelinin anlayaca bir
dille radyoda tefsir dersleri vermeye
baladm. Bu ite Tefsir-i Numunenin yan
sra ondan fazla tefsirden de notlar aldm.
Tam 8 yldr haftada bir gn, Ramazan
aylarnda ise her gn radyoda Aine-i Vahiy
(Vahiy aynas) adnda yaptm program
devam etmektedir
Defalarca
radyoda
verdiim
tefsir
derslerimi kitaplatrmam istediler. Bunun
zerine yazdklarm Ayetullah Hac Seyyid
Mehdi Ruhani ve Ayetullah Misbah Yezdiye
okudum. Bylece Kuran tefsir metoduma
ve alglay biimime olan gvenim artt ve
notlarm yeniden yazmalar iin Hccetl
slam Muhammediyan ve Muhaddisiye
verdim. Yazldktan sonra da Ayetullah
Ustadinin
gzetiminde
baslmas
ve
okuyuculara takdimi iin Derrah-i Hak
Messesesine verdim.
Yardmclar
Kurann ilk drt cznde Hccetlslam Dehiri ve Caferi tefsirleri aratrma
noktasnda bana yardmc oldular.
Beinci cznden onaltnc czne kadar
da Hccetl slam Seyyid Cevad Beheti
ve eyh Mahmud Mutevessil beyler bu ite
bana yardmc oldular.
Bu Tefsirin zellikleri
3
Nur Tefsiri
1- Bu tefsirde sadece belli bir grubun

anlayabildii teknik, edebi, fkhi, kelami ve
felsefi kavramlardan kanm, Kurandan
sadece dnya dillerine tercme edilebilecek
ve bir iaret ve mesaj olabilecek derslere
yer verilmitir.
2- Bu tefsirde rey zere tefsirden
kanlm, sadece Kurann metninden ve
Peygamberin
(s.a.a)
Ehl-i
Beytinden
menkul hadislerden istifade edilmitir.
3- ou mesaj ve nkteler muteber ii ve
Snni tefsirlerinden istifade edilmi, bazen
de deerli yardmclarn veya kendimin
uygun grd nktelere yer almtr.
Allahtan hepimize ihlas; dnce, amel,
tebli ve Kuran ilimleri yayma baarsn
ve bu kutsal ii bitirmeyi nasip buyurmasn
ve Kuran dnya, berzah ve kyamette
bizlere bir nur klmasn dilerim.
Halkmzdan da Kurann sadece tilavet,
tecvid ve tertili ile yetinmemesini, asl
olarak Kuranla amel ve Kuran dnme
konusuna nem vermesini istiyorum.
Alimlerden de tebli ve tedrislerinde
Kurana zel bir tevecch gstermelerini ve
ilmi/kltrel
merkezlerde,
cami
ve
medreselerde, Kuran- Kerimin tefsir
derslerini dzenlemelerini istiyorum.
Beni slam, Kuran ve Peygamberin Ehl-i
Beytiyle
tantran
herkese
teekkr
ediyorum ve onlara iin; zellikle de
statlarm, babam ve annem iin Mennan

olan Allahtan hayrl mkafatlar diliyorum.
Bu tefsirin telifi, basks, editrl ve
yaynlanmas konusunda yardm edenlere
ve bu iin en gzel ekilde bitmesi iin
faydal ve olumlu birtakm neri veya
eletirilerini esirgemeyen herkese teekkr
ediyorum.
Muhsin Kraati
03. 08. 1374
29 5. 1415
25. 10. 1995
Nur Tefsiri
Rahman ve Rahim Olan Allahn Adyla

Al-i mran Suresi
Al-i mran suresi iki yz ayettir. Ayetleri
arasnda zel bir dzen ve hedef birlii
gzlemlenmektedir. Bu surede Uhud sava,
mbahele olay, Yahudileri davet ve direni
konulan sz konusu edilmitir. Al-i mran
suresi Medinede nazil olmutur. Bu sure
global slam arsnn yankland ve
dmanlarn olduka hassas ve hazrlkl
olduu bir zamanda nazil olmutur.
mam tarihte yer alan mehur insann
addr:
1- Hz. Musa (a.s)n babasnn ad
2- Hz. Meryem (a.s)n babasnn ad
3- Hz. Ali (a.s)n babasnn ad
bu surede 32 ve 33. ayetlerde Hz. Musa
ve Hz. Meryemin babas mrandan
bahsedilmektedir.
(1)
1. Elif, Lam, Mim.
Tefsir
Elif lam mim Bakara suresinde de
sylendii gibi mukattaa harflerindendir.
Mukattaa
harfleri
hususunda
kabul
edebilecek en iyi gr bu harflerin Allah ve
Peygamberi arasnda bir ifre olduu veya
Kurann bu makattan harflerinden vcuda
geldiinin ilan olduudur. Allah topraktan
insan yaratt gibi, bu harflerden de
mucize olan Kuran nazil buyurmaktadr.
nsanlar ile topraktan sadece anak,
mlek, tula ve testi yapabilmektedir. te
bu, ilahi g ile beeri g arasndaki
farktr.
Elif Lam Mim mukattaa harfleri
Bakara, Al-i mran, Ankebut, Rum, Lokman
ve Secde surelerinin banda yer almtr.
Elif. Lam. Ra. mukattaa harfleri ise
Yunus, Hud, Yusuf, Rad, brahim ve Hicr
surelerinin banda yer almtr. Ha.
Mim ise ura, Fussilet, Zuhruf, Duhan,
7
Nur Tefsiri
Casiye ve Ahkaf surelerinin banda yer

almtr. Grld gibi bu harflerin her biri
alt ayr surenin banda yer almtr. Ama
dier mukattaa harfleri sadece bir surenin
banda yer almtr.

(2)
2. Allah, Ondan baka ilah olmayan,

diri, her an yaratklarn gzetip
durandr.
Tefsir
Allah yaratlta tam ve bilinli bir
hakimiyet ve tedbire sahiptir. Maddi
sebepler yaratln ortaya kmasnda birer
aratr. Ama canl deillerdir ve neden
olular kendiliklerinden deildir. Maddi
etkenlerin ilim, hayat ve bamsz bir
gleri yoktur. Her canlnn hayatnn
kayna olan yegane canl Allahtr.
Ceven-i Kebir duasnda yle yer
almtr: O her canldan nce canldr ve
her canldan sonra da canldr. O orta
olmayan bir canldr. Hi kimseye ihtiyac
yoktur. O lm olmayan bir canldr. Btn
canllarn candr. Btn canllarn rzk
onun elindedir. O canlln hi kimseden
miras almamtr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Mabut olmann art zati (zsel)
kemallere sahip olmaktr. Hayy ve Kayyum
ise bu zati kemallerin birer rneidir.
2- Semavi kitabn ba tevhittir.

(3)

3.
Kendisinden
nceki
kitaplar
tasdik eden Kitab hak olarak sana
indirdi. (nceden de insanlara yol
gsterici olarak) Tevrat ve ncili de
indirmiti.
Tefsir
Tevrat kelimesi branice bir kelimedir.
eriat ve kanun anlamna gelmektedir.
Tevrat be ksma ayrlmtr: Tekvin, k,
Levililer, Saylar ve Tesniye... Tevratta Hz.
Musann lm haleti ve defnedili nitelii
beyan edildii iin bu konularn Hz. Musa
(a.s)dan
sonra
yazld
aka
anlalmaktadr.
ncil kelimesi ise Yunanca bir kelimedir.
Mjde veya yeni balanma anlamndadr.
ncil Hristiyanlarn semavi kitabdr. Kuran
her yerde tekil olarak ifade etmitir.
Halbuki bu gn Hristiyanlar arasnda ok
eitli nciller vardr. Mehur olanlar ise u
drt ncildir:
9
Nur Tefsiri
1- Matta ncili... (Matta, Allahn

balad anlamndadr. Matta Hz. sann
on iki havarisinden biridir.
2- Markos ncili... Markos ise sa (a.s)dan
sonra Patrosun gzetiminde bu incili
kaleme almtr.
3- Luka ncili... Luka da Hz. Yunus (a.s)n
arkada ve yoldayd.
4- Yuhanna ncili... Yuhanna da Hz. sa
(a.s)n havarilerinden biridir.
Ayrca bilindii gibi ad geen bu
ncillerin hepsi de Hz. sa (a.s)dan sonra
yazlmtr.
Mesajlar ve Nkteler
1Peygamberlerin
semavi
kitaplar
birbirlerini tamamlaycdr. Kendisinden
nceki kitaplar tasdik eden.
2- nceki peygamberleri ve semavi
kitaplar tasdik etmek Allaha inananlarn
birliini salar ve bakalarn davet
etmenin metotlarndan biridir. tasdik
eden
3- Kurann Tevrat ve ncili onaylamas
onlarn Semavi kitaplar oluunu ispat
etmitir ve bu yzden de onlar zerinde
byk hakk vardr. Aksi takdirde Tevrat ve
ncile szan hurafeler onlarn semavi
kitaplar
oluunu
tmyle
unutturmu
olacakt. tasdik eden
10
4- Geri pedagojik aamalar, aralar ve

buyruklar farkl zaman ve artlar altnda
deiir; Ama geliim uyumu ve hedef
birliine sahiptir. tasdik eden
5- Peygambere Kurann nazil olmas
onun ahsiyeti ve Allahn kendisine ikram
ile ilgilidir. (aleyke kelimesi kitap
kelimesinden ne gemitir. )
6- Kuran her trl batldan korunmutur.
Ve gereklerle uyum iindedir.
7- Geri Kuran kadir gecesinde bir
defada Peygamberin kalbine nazil olmutur.
Ama nzul 23 yl boyunca tedrici olarak
gereklemitir. Tevrat ve ncil ise tam
aksine bir defada nazil olmutur...
8- Semavi kitaplarn gelii lahi sfatlarn
bir tecellisidir. (nceki ayette yer alan
sfatlara tevecchen)

(4)
4. nceden insanlara hidayet olarak

(Tevrat ve ncili indirmiti. imdi de)
Furkan
(hakk
batldan
ayran
Kuran) indirdi. Dorusu Allah'n
ayetlerine kfredenler iin iddetli azab
vardr. Allah gldr, intikam alcdr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Hidayet ilahi ve ebedi bir snnettir.
nceden
11
Nur Tefsiri
2- Kuran hak ve batl tanma ve ayrt

etme aracdr. Furkan (hakk batldan
ayran Kuran) indirdi.
3- Furkan Kurann adlarndan biridir.
Zira
Kuranda
hakk
batldan
ayrt
etmektedir.
4- Her nerede zevkler, fikirler ve inanlar
noktasnda aknla derseniz son sz
Kuranndr. Hatta hadisler hususunda bile
pheye derseniz Kuranla uyumlu olan
hadislere
tevecch
etmek
gerekir.
Furkan
5- Bunca kitap, hidayet ve Furkandan
sonra inat ahsn cezas iddetli azaptr.
6Bu
ayet
peygambere
teselli
vermektedir ki nat kafirlerin hesabn
biz greceiz.1 intikam alcdr.
7- Allahn intikam kayna bizim
amellerimizdir.
Allah
hibir
eksiklii
olmayan gl bir varlktr. intikam
alcdr.
Kafirlerin iddetli azab ahirete zg

deildir. Zira bu ayet iddetli azabn
ahirette olduunu beyan etmemektedir.
Bazen mal hrs Allahtan ve maneviyattan
gaflet de bir azap haline dnmektedir.
Nitekim Tevbe Suresi 85. Ayette yle
buyurulmutur: + Hakeza Ta- Ha suresi
124. Ayette de yle buyurulmutur: +
1
12

(5)
5. phesiz gkte ve yerde hibir ey

Allah'tan gizli kalmaz.
Mesajlar ve Nkteler
1- Allahn her eye mutlak bir ilmi vardr.
Biz ve btn varlk alemi her an Allahn
huzurundayz. Onun huzurunda gnah
ilemeyelim.
2- Fertlerin says sorular, arzular,
ibadetler, gnahlar, mekanlar, zamanlar ve
rtler hibir eyi Allahtan gizleyemez.

(6)
6. Ana rahminde sizi diledii gibi
ekillendiren Odur. Ondan baka ilah
yoktur, gldr, hikmet sahibidir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Yaratl ve yasama yan yana beyan
edilmitir. Sizin hidayetiniz iin kitap
gnderen Allah ayn zamanda sizleri
yaratandr.
2- nsann ana rahminde ekillenmesi
kitap inzalini beyan eden iki ayetin arasnda
yer almtr. Bunun anlam da udur: Sizleri
ana rahminde dzenleyen Allah ilahi
kanunlar yasayarak ve semavi kitaplar
13
Nur Tefsiri
gndererek
toplumunuzu
ve
ebedi
geliiminizi de dzenlemektedir.
3- Allah geri her ie kadirdir. nasl
isterse Ama hikmete aykr bir i yapmaz.
O gldr ve hikmet sahibidir.
4- Tefekkr Allahn birliini kabul etmek
ve imann en byk etkenidir. Ana
rahminde sizi ekillendiren... Ondan
baka ilah yoktur
5- Ana rahminde eitli ekillenmeler
Allahn kudret ve hikmetinin gstergesidir.
6- ekillenmeler ve yaratl nitelii
Allahn elinde olduuna gre ekil sebebi
ile birbirimizi knamamalyz.
7- Allahn g gsterisi belli bir zaman
ve mekana zg deildir. Ana rahminde
sizi ekillendiren
8- Genetik, salksal, beslenme ve ruhsal
etkiler de ilahi snnetlerden biridir. Hepsi
Allahn hikmet, tedbir ve kudretiyle
olumaktadr.
9- Hibir g ceninin ekillenmesi
hususunda Allahn iradesine engel olamaz.
Ana rahminde sizi ekillendiren... O,
gldr, hikmet sahibidir.

14

(7)
7. Sana Kitab indiren Odur. Onda
Kitabn temeli/esas olan muhkem
ayetler
vardr,
dierleri
de
mteabihtir. Kalplerinde erilik olan
kimseler, fitne karmak ve tevil etmek
iin mteabih olanlarna uyarlar. Oysa
onlarn tevilini ancak Allah ve ilimde
derinlemi
olanlar
bilir.
(limde
derinlemi olanlar da) Ona inandk,
(muhkem
ve
mteabih)
hepsi
Rabbimizin katndandr derler. Bunu
ancak akl sahipleri dnebilirler.
Tefsir
Bu ayette birka soru sz konusu
edilmitir:
1. Soru: Neden Kuranda mteabih
ayetler yer almtr.
Cevap: Evvela mteabih ayetlerin varl
dnce ve fikir ortamn salar, ilmi bir
harekete nclk eder.
kinci olarak bu tr zorluklarda ilahi
nderlere ihtiya gereksinimi gze arpar.
Evet eer btn dersler kolay olsayd
renci retmene ihtiya duymazd.
nc
olarak
mteabih
ayetler
insanlarn imtihan aralardr. Baz sapk
dnceli
kimseler mteabih ayetler
15
Nur Tefsiri
hususunda iren hedeflerinin peine der

ve bir grup da mam Rza (a.s)n
buyurduu gibi muhkem ayetlere mracaat
ederek mteabih ayetlerin gerek anlamn
kefeder.
kinci Soru: Kuran bir yerde tm
ayetlerini muhkem kabul etmi ve yle
buyurmutur: muhkem ayetler vardr
Baka bir yerde ise btn ayetlerini
mteabih saym ve yle buyurmutur:
ayetleri birbirine benzeyen Halbuki bu
ayette ise bazlarn muhkem bazlarn da
mteabih saymtr. Bunun nedeni nedir?
Cevap: Kuran btn ayetlerinin muhkem
olduunu beyan ederken hibir kelimesinde
geveklik ve temelsizliin olmadn beyan
etmektedir. Tm ayetlerinin mteabih
olduunu beyan ederken de Kurandaki
sistem ve uyumun tek dze olduu beyan
edilmitir. Zira Kuran dier yazlar gibi baz
blmleri
baz
blmlerinden
stn
deildir. Kurann tm kelimeleri birbirine
benzer ve tek dzedir.
Geri Kuranda gevek ve dzensiz hibir
sz yoktur. Ama alglay biimi olarak
insanlar farkl konumdadr. Baz ayetleri
ak ve herkesin anlayaca trdendir. Baz
ayetleri ise olduka karmak ve yce
anlamlar tamaktadr.
nc
Soru:
Mteabih
ayetler
hangisidir?
16
Cevap:
rnein
Kuran
yle
buyurmaktadr.
bir
takm
yzler
Rablerine bakp parlayacaktr. Yani
gzler Allaha bakmaktadr. Halbuki akl
Allahn madde ve cisim olmadna
hkmetmektedir.
Nitekim
Kuran
ayetlerinde de yle buyurulmutur: Onu
gzler derk edemez. Dolaysyla Allaha
baktan maksat onun ltuf ve mkafatna
bakmaktr.
Rabbin geldi. trnden cmleler
hakknda da dier ayetlere tevecchen
Allahn emri geldi. diye anlam vermek
gerekir. Allahn eli cmlesi de Allahn
kudreti
anlamndadr.
Nitekim
halk
arasnda da, Falan ahsn; falan ehir veya
idarede eli vardr. denilmektedir. Yani o
ahsn gc vardr demektir. Allah eli ve
aya olan maddi bir varlk deildir. "Onun
bir benzeri yoktur. Velhasl bu ayetler
baka ayetlere tevecch etmeyen ve gerek
mfessirler
olan
Peygamberin
ehl-i
beytinden uzak kalan sade dnceli
kimselerin sapmasna neden olmaktadr.
Belki de ite bu tehlikeler sebebiyle Kuran
bizlere Kuran okurken eytann errinden
Allaha snmamz tavsiye etmitir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Herkes her ayeti anlamaz. dierleri
de mteabihtir.
17
Nur Tefsiri
2- Salam ruha sahip olmayanlar

ilerindeki fitne ve sapknlk dolaysyla
mteabih ayetlerin peine derler.
3- Fitne sadece askeri ve fiziksel
anarizm demek deildir. Kendi grme
gre tefsir etmek kltrel dejenere ve
yanl alglay da birer fitnedir.
4- Fikri ve ruhsal sal sabit olmayan
kimselerin
Kurani
delillerine
bile
gvenmeyiniz.
5- lahi ayetlerin yce ve nihai hedefini
sadece Allah ve ilimde derinleenler bilir.
6- Yzeysel bilincin ve sadece hfz
etmenin sonsuz deeri yoktur. nemli olan
ilimde derinlemektir.
7- limde derinleenlerin ad Allahn
mukaddes adnn yannda yer almtr ve
makamlar ilahi makamdan sonradr.
8- Anlaylarn dereceleri vardr. En
stn tevilleri bilmek ve nihai hedefe
ulamaktr.
9- Derinleenler kibirsizdir. ve ilimde
derinlemi
olanlar
bilir.
(limde
derinlemi olanlar da) Ona inandk
10- Anlamadmz inkar etmemeliyiz.
(muhkem
ve
mteabih)
hepsi
Rabbimizin katndandr
11- Mteabihatn felsefesi insanlarn
geliimidir. (muhkem ve mteabih)
hepsi Rabbimizin katndandr
18
12- Kuran yazl bir halde peygambere

nazil olmutur. Sana Kitab indiren
Odur.
13- Muhkem ayetler bir tr dzen ve
uyum iindedir. (mm kelimesi tekil
olarak kullanlmtr. )
14- Kuran anlamak iin temiz ve
dengeli bir ruha sahip olmak gerekir. Oysa
onlarn tevilini ancak Allah ve ilimde
derinlemi olanlar bilir.
15- Btn ocuklar annelerinin peice
gittikleri gibi tefsirde de btn mteabih
ayetler, muhkem ayetlere dndrlmelidir.
Onda Kitabn temeli/esas vardr
16- Batla meyletmek ilimde derinlemeye
engeldir ilimde derinlemi olanlar
cmlesi
Kalplerinde
erilik
olan
kimseler karsnda yer almtr.
17- Rivayetlerde yle yer almtr:
Nasih ayetler muhkemattan, mensuh
ayetler ise mteabihattandr. Ehl-i Beyt
imamlar ilimde derinleenlerin en ak
rnekleridir. 1
slam devletine kar kanlar sapk
dnceli kimseler olduu iin mteabih
ayetlerin peice gitmektedir. 2

(8)
1
2
Nurus- Sekaleyn c. 1, s. 313 ve 316

Durrul- Mensur c. 2, s. 148
19
Nur Tefsiri
8.
Rabbimiz!
Bizi
doru
yola
erdirdikten sonra kalplerimizi eriltme,
katndan bize rahmet bala; phesiz
sen sonsuz bata bulunansn.
Mesajlar ve Nkteler
1- limde derinleenler srekli ruhlarna
dikkat ederler. Ayette ifade bulan duay
eder ve Allahtan hidayete ulatktan sonra
sapmama hususunda yardm dilerler.
2Kendi
ilim
ve
bilginizle
gururlanmaynz. Allahtan yardm dileyiniz.
Rabbimiz! kalplerimizi eriltme.
3- izgide olmak nemli deildir.
izgiden
kmamak
nemlidir.
Bizi
hidayete erdirdikten sonra
4- Duada Allah tazim etmek temel bir
ilkedir. (Bu dua da tam yedi defa Allah
muhatap karar klnmtr.
5- Gerek ilmin ve ilimde derinlemenin
gstergesi Allaha tevecch ve ondan
yardm dilemektir.
6- Kt akbet ve kalbin sapmas
tehlikesinden gaflet etmemek gerekir.
7Eer
ilimde
derinleenler
bile
sapmaktan korkuyorlarsa bizim halimizi siz
dnn.
Kartallarn bile ty dkt yerde
Zayf sivrisinekten ne kar!
20
(9)
9. Rabbimiz! Dorusu gelecei phe

gtrmeyen
gnde,
insanlar
toplayacak olan sensin. phesiz ki
Allah verdii szden caymaz.
Mesajlar ve Nkteler
1- limde derinleenler gelecee ve
kyamete tevecch ederler.
2- limde derinleenler hem kyamete
yakin ederler, Onda hibir phe
yoktur. Ve hem de Allahn ahdine vefa
gstereceine yakin ederler. verdii
szden caymaz.
3- limde derinleenler dnyada ruhlarna
tevecch ederler. kalplerimizi eriltme.
ahirette ise hesaplarn dnrler.
4- Dnyada ruhi haletlere ve ahirette ise
nasl hesap vereceine tevecch etmek
gerek bilginliin gstergesidir.
5- Kyamet gn hem toplanma ve
insanlarn hesap iin bir araya geldii
gndr ve hem de mahkemeden sonra
herkesin kendi yerine gidecei ayrlk
gndr.
6- Allah sznden caymaz. (Sznden
dnmenin sebebi, gaflet, acizlik, korku,
cehalet veya pimanlktr ki bunlarn
hibirisi mukaddes ilahi zat hususunda
dnlemez. )
21
Nur Tefsiri
(10)
10.
Kfredenlerin
mallar
ve
ocuklar, Allah'a kar onlara bir fayda
salamaz. te onlar atein yaktlardr.
Mesajlar ve Nkteler
1- lahi ayetlerin kalbini etkilemedii ve
onlara kfreden kimse kyamet gn atein
yakt olacaktr. Ateten talar zerinde
karar klacaktr. te onlar atein
yaktlardr. ve yakt insanlarla ta
olan ateten saknn.
2- Dnyevi kudretler ve imkanlar ahirette
hibir ie yaramaz. Mal ve ocuklarnzla
gururlanmaynz. Her ne olursa olsun
Allahtan bakasna balanmak knanmtr.
3- Hasletler, fikirler ve ameller insann
hviyetini deitirmektedir. (nsan atein
yakt haline getirmektedir. )
4- Kafir insan bizzat kendini atee
atmaktadr.

(11)
11. (Bunlarn tutumu) Ayetlerimizi

yalanlayan
Firavun
ailesinin
ve
onlardan ncekilerin tutumu gibidir;
22
Allah onlar gnahlarndan dolay yok

etti. Allah'n cezalandrmas iddetlidir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Birbirine benzer hasletler, metotlar ve
gnahlarn birbirine benzer cezalar vardr.
Firavun ailesinin tutumu gibidir.
2- Gnah ktdr, ama bundan daha
kts gnah ruhiyesinin ve alkanlnn
olumasdr. Firavun ailesinin tutumu
gibidir ve...
3- Gnahlar insann adeti haline gelir ve
ruhunun bir paras olursa Allahn cezas
da iddetli olur. Gibi... iddetlidir...
4- Firavun ve al-i Firavun gl ve
kudretli olduklar halde Allahn kahr
karsnda bir an direnemediler. Siz bu az
g ve malla kendinize gvenmeyin.
Firavun ailesinin tutumu gibidir...
5- Gemilerin tarih ve tecrbesi en iyi
derstir. Allah onlar yok etti...
6- mmetlerin helaket sebebi onlarn
gnahlar, hasletleri ve ruh yapsyd.
Allah onlar gnahlarndan dolay yok
etti.
7- Bazen tautun etrafnda yer alanlarn
rol bizzat tautun rolnden az deildir. Bu
yzden Firavun ve ailesinin tutumu
gibidir. yerine Firavun ailesinin tutumu
gibidir. buyurulmutur.
23
Nur Tefsiri
8- Peygamberler ve kafirler arasndaki

tarihi savan uzun bir gemii vardr.
Onlardan ncekilerin tutumu

(12)
12. Kfredenlere: Yenileceksiniz,

toplanp
cehenneme
srleceksiniz
oras ne kt dektir de.
Tefsir
Mecmeul- Beyan, Fahrur- Razi, Merai
ve benzeri tefsirlerde yle yer almtr:
Mslmanlar H. 2 ylda Bedir savanda
zafere eriince Yahudiler bu zaferin
Peygamberin
doruluunun
gstergesi
olduunu sylediler. nk Tevratta da
Peygamberin zafere eriecei yer almtr.
Dier bir grup Yahudi ise yle dedi: Acele
etmeyiniz, belki dier savalarda yenilgiye
urarlar. H. 3. ylda Uhud sava meydana
gelince
Mslmanlar
yenildi
ve
bu
Yahudiler sevindiler. Bunun zerine bu ayet
nazil oldu ve onlara hemen hkm
vermemelerini,
yakn
bir
zamanda
kendilerinin yenilgiye urayacaklarn haber
verdi.
Mesajlar ve Nkteler
1- Kurann mucizelerinden biri doru
kan ngrleridir. Bu ngrde de ok
24
gemeden Mslmanlar Beni Kureyza ve

Beni Nadir Yahudilerini Medine de yendi ve
Mekke fethinde de mrikleri ortadan
kaldrd.
2- Mminlere teselli vermek ve kafirleri
tehdit etmek, gerek nderliin ve hedefe
olan imann gstergesidir.
3- Peygamberler bu dnyadaki yenilgilere
ve ahiretteki zararlara birlikte tevecch
ederler.

(13
13. Kar karya gelen iki topluluun
halinde sizin iin ibret vardr; biri Allah
yolunda savayordu, dieri ise kafirdi
(eytan, put ve hevesleri yolunda
savayordu. Bu kafirler) kar taraf
gzleriyle
kendilerinin
iki
misli
gryorlard.
Allah
dilediini
yardmyla
destekler.
Bunda
grebilenler iin ibret vardr.
Tefsir
Mecmeul- Beyan, Merai, Fahrur- Razi
ve dier baz tefsirlerde yer ald zere bu
ayet Bedir sava ile ilgilidir. Mslman ve
Kafir iki grup kar karya gelmitir. Bu
25
Nur Tefsiri
savata Mslmanlar 77 muhacir ve 236 de

ensardan olmak zere 313 kii idi.
Mslmanlarn bayraktar Hz. Ali; ensarn
bayraktar
Sad
b.
Ubade
idi.
Mslmanlarn yetmi devesi 2 at, 6 zrh
ve 8 klc vard. Ama kfr ordusunun
1000den fazla savas 100den fazla at
vard. Mslmanlar bu savata 22 ehit
(muhacirlerden 14, ensardan ise 8 kii)
vererek kafir dmana kar galip geldiler.
Kafir ordusu 70 l ve 70 de esir vermiti.
Bu sava; gr ve akl sahipleri iin bir
ibret
dersidir.
Az
imkanlarna
ve
savalarna ramen Mslmanlarn
kat fazla olan bir ordu karsnda zafere
ulamas akl sahipleri iin bir ibret dersidir.
Dolaysyla bu zaferde maddi imkanlarn tek
bana hibir ey ifade etmediinin en ak
gstergesidir
Mesajlar ve Nkteler
1Az
oun
gstergesidir.
Bedir
savanda aznln ounlua ve Allahn
iradesinin insanlarn iradesine galebesi
hakkn batla ve imann kfre galebesinin
en iyi rneidir.
2- Allah dilerse grler, alglaylar ve
fikirler de deiir, bu gzle, bu kalabal iki
kat grr.
3- Savan deeri savan hedeflerinde
gizlidir. Allah yolunda
26
4- Geri Allah dilediine yardm eder.

Dilediine ama baka bir yerde Allahn
yardm art dile getirilmi ve bu artn
Allahn dinine yardm etmek olduu dile
getirilmitir.
Eer
Allaha
yardm
ederseniz o da size yardm eder.
5- Mslman savalarn tek bir hedefi
vardr. Biri Allah yolunda savayordu.
Ama kafir savalarn ok farkl hedefleri
ve eitli yollardr. Dieri ise kafirdi
(eytan, put ve hevesleri yolunda
savayordu. )
6- Ayet ve niane her kes iindir.
Sizin iin ibret vardr; Ama ayet ve
nianelerden ders almak zel bir
basiret ister. Bunda grebilenler iin
ibret vardr.
7- Bedir sava bir n tahminle bir
ngryle vcuda gelmedi. Mslmanlar
Mekkede
muhacirlerin
malna
el
konulmasna kar olarak kafirlerin malna
el koymak istiyorlard. Ama bilindii gibi
sava da neticelendi. Kar karya gelen
iki topluluun halinde

(14)
27
Nur Tefsiri
14.
Kadnlara,
oullara,
kantar
kantar altn ve gme, nianl atlar ve
drt ayakl hayvanlara, ekinlere kar
ar sevgi beslemek insanlara gzel
gsterilmitir. Bunlar dnya hayatnn
nimetleridir, oysa gidilecek yerin gzeli
Allah katndadr.
Tefsir
Kenatir kelimesi Kintar kelimesinin
oulu olup fazla mal anlamna gelmektedir.
Ardnda yer alan Mukantara kelimesi ise
vurgu ve teyid iindir. Alaf ve uluf
(binlerce) denilmesi gibi.
Hayl kelimesi ise at ve binici anlamna
gelmektedir. Msevveme ise nianl ve
alametli manasnadr. Gzel endam veya
zel eitim neticesinde zel bir grnme
sahip olan atlara heylun musevveme
(nianl, alametli at) deniyordu.
Ssleme bazen ahsi hayaller, bazen
eytan tarafndan ve bazen de insann
etrafndaki
dalkavuklar
tarafndan
ekillenmektedir. 1
Ayette zikredilen ss ve cilve rnekleri
geri nzul zamanna tevecch etmektedir.
Hayal ve ahsi vehimler yoluyla oluan
ssleme: +
eytan yoluyla yaplan ssleme: +
nsann etrafndaki dalkavuklar vastasyla
oluan sslenme ise: +
1
28
Ama her
kabilir.
zaman
yeni
rnekler
ortaya
Mesajlar ve Nkteler
1- Dnya ss dnyaya dayanmann n
hazrldr. Dnyaya dayanma ise ahiretten
gafletin balangcdr.
2- Her eyden daha ok kadn ve ocuk
insann kalbini elmektedir.
3- Her insann tabiatnda maddiyata
doal bir ilgi vardr. Dolaysyla tehlikeli
olan maddi sslere aldanma ve bu baln
kontrol edememedir.
4- Cahili hurafeler insanda ok derin
etkiler yaratmaktadr. yle ki artk kz
ocuklarnn ss ve ziynet olduunu kabul
etmemekte,
sadece
erkek
ocuklara
tevecch
etmektedir.
(benin)
kz
ocuklar
Yerine
(benat)
erkek
ocuklar buyurmutur.
5- Tahrip edici ilgi ve alakay kontrol
etmenin en iyi yolu Allah nezdinde olan
ebedi ihsanlarla mukayese edilmesidir.

(15)

15. De ki: Bundan (sevdiklerinizden)

daha iyisini size haber vereyim mi?
Takva sahiplerine Rablerinin katnda,
altlarndan rmaklar akan ve orada
29
Nur Tefsiri
temelli kalacaklar cennetler, tertemiz

eler ve Allah'n rzas vardr. Allah
kullarn hakkyla grcdr.
Mesajlar ve Nkteler
1- nsanlar hakka davet ederken onlara
ahsiyet vermek gerekir. e duygu ve
ortam
hazrlayc
sorularla
balamak
gerekir. size haber vereyim mi?
2- Srekli ve devaml olan ey iyidir.
Nehirlerin srekli ak ve cennette ebedi
kal gibi... Allahn rzasn ieren kadnlar
nerede dnyann geici lezzetleri nerede?
3- Uhrevi nimetlerin tmne erimenin
yegane ls takvadr.
4- Fazla takva iddiasnda bulunmaynz.
Allah gren ve bilendir.
5- Tevik etmek doal ve ftri isteklerle
birlikte olmaldr.
6- Muttakilerin lezzetleri sadece maddi
lezzetler deildir. Zira ilahi rzayet manevi
lezzetlerin en ycesidir.
7- rat ve tebli yolunda mukayeseli
metotlardan istifade etmeliyiz. Bundan
(sevdiklerinizden) daha iyisini size
haber vereyim mi?
8- nsan nimetlerin devamn ister.
9- ffet ve temizlik kadnlar iin en yce
deerdir. Tertemiz eler
30

(16)
16 Onlar (Takva sahipleri) Rabbimiz!

Biz phesiz inandk, bunun iin
gnahlarmz bize bala ve bizi atein
azabndan koru der.
Mesajlar ve Nkteler
1- Allahn gazabndan korkmak ve srekli
dua etmek takvann gstergesidir.
2- nsan ilahi affn ortamn kendinde
bizzat yaratmaldr.
(17)
17. (Takva sahipleri) Sabreden, doru

olan, gnlden kulluk eden, hayra infak
eden ve seher vakitlerinde balanma
dileyenlerdir.
Tefsir
Takva sahipleri u zelliklere sahiptir:
a: Sorunlar, mahrumiyetler ve ibadetlerde
sabr.
b: Sz ve davranlarnda doruluk
c: Gurur ve kendini stn grmeden uzak
bir kulluk
d: Allahn kendine verdii rzklardan
infakta bulunmak
31
Nur Tefsiri
e: Seher vakti mnacatta bulunmak ve

Allahtan af dilemek.
Baz rivayetlerde de yle yer almtr:
Herkim bir yl bounca vitir namaznn
kunutunda yetmi defa Estefirullah rabbi
ve etubu ileyh(Rabbim, senden balanma
diler ve sana snrm. ) derse bu ayetin
kapsamna alnr.1
Mesajlar ve Nkteler
1- Takva; inziva, habersizlik ve kesine
ekilme anlamnda deildir. Muttaki kimse
btn kemallere sahip olmaldr.

(18)
18.
Allah,
Ondan
baka
ilah
olmadna
ve
adaleti
gzettiine
ahitlik etmitir. Melekler ve ilim
sahipleri de (buna ahitlik etmitir. )
Ondan baka ilah yoktur; gldr,
hikmet sahibidir.
Tefsir
Allah varlk aleminde hakim kld tek
dzeni ile zatnn birliini ispat etmektedir.
Yani yaratl alemindeki uyum ve dzen
yaratl dzenine hkmeden yegane gcn
Etyebul- Beyan ilgili ayetin tefsirinde

32
ahididir. Nitekim Sabah duasnda yle yer

almtr: Ey zatna zatyla delalet eden!
Gne geldi gnein delili
Delilin ise ondan yz evirme
Mesajlar ve Nkteler
1- Haddi ve snr olmayan varlk eitli
olamaz. Allahn zat ve mutlak varl onun
vahdaniyetinin yegane delilidir. 1
2- Pratik ahadet en iyi ahadettir.
Yaratklar
arasndaki
uyum
Allahn
birliinin en iyi delilidir.
3- Allaha imann yolu ilimdir. Gerek ilim
insan varln kayna ile tantrr.
4- Bilginler meleklerin, ikisi de Allahn
yanndadr.
5lahi
adalet
tevhidin
yannda
zikredilmitir. adaleti gzettiine Dier
gller ise her ne zaman tek ve rakipsiz
olduklarn grrlerse baskya kalkr,
zulm eder. Ama Allah tek olduu halde
adaletle hkmeder.
eitlerin olduu yerde snrllk vardr.

Snrsz ev birden fazla olamaz. Eer falan
n sonsuz k satn sylersek baka
bir a ihtiya kalmaz. Allah sonsuzdur.
Zira eer Allah sonsuz olmazsa yoklua
dnr ve hibir sonsuz, eitlilik ve
okluk iinde olamaz. Bu yzden Allah
okluktan uzaktr. Yegane ilahtr.
1
33
Nur Tefsiri

(19)
19. Allah katnda din, phesiz
slamdr.
Ancak,
Kitab
verilenler,
kendilerine
ilim
geldikten
sonra
aralarndaki ihtiras yznden ayrla
dtler.
Allah'n
ayetlerini
kim
kfrederse bilsin ki, Allah hesab abuk
grr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Dini ihtilaflarn kayna hasadet ve
zulmdr; cehalet ve habersizlik deil.
Onlara ilim geldikten sonra
2- Bilerek ihtilaf karanlar ve Allahn
ayetlerine
kfredenler
ok
yaknda
arplacaklardr. hesab abuk grr.
3- slam dmanlarnn hibir delili
yoktur.
syan ve hasetleri sebebiyle
kamaktadrlar.

)

(20
20.
Eer
seninle
tartmaya
giriirlerse,
Ben
bana
uyanlarla
birlikte kendimi Allah'a verdim, de.
34
Kendilerine
Kitab
verilenlere
ve
mmilere (mriklere): Siz de teslim
(Mslman) oldunuz mu? de. ayet
teslim (Mslman) olurlarsa hidayete
ermi olurlar. yz evirirlerse, sana
yalnz
tebli
etmek
der.
Allah
kullarn grr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Tebli ve istidlale evet; inat
insanlarla cedellemeye ve srtmeye ise
hayr.
2- Faydas olmayan mcadelelerden el
ekin.
3- nsanlar din seiminde zgrdrler.
ayet teslim (Mslman) olurlarsa ...
yz evirirlerse...
4- Biz grevimizi yapmakla sorumluyuz;
neticeden sorumlu deiliz. sana yalnz
tebli etmek der.
5Konumalarda
kendimizin
ve
taraftarlarmzn tutumunu aka ilan
etmeliyiz.
Eer
seninle
tartmaya
giriirlerse, Ben bana uyanlarla birlikte
kendimi Allah'a verdim, de...
6- nce kltrl insanlara tevecch et;
sonra dierlerine. Kendilerine Kitab
verilenlere ve mmilere (mriklere):
7- Semavi kitaplar beeri toplumlar iin
deerli bir kltrel senettir.
35
Nur Tefsiri
8- Tebli metotlarnda fikri ve kltrel

balklardan ve muhataplarn mektebi
gemiinden istifade ediniz. Kendilerine
Kitab
verilenlere
ve
mmilere
(mriklere): yle de: Baka bir
rivayette ise ye buyuruluyor: Ey Kitap
Ehli!
9- Gerek hidayet Allaha teslimiyetin
glgesindedir.
10Cedellemek
peygamberlerin
dmanlarnn en byk zelliidir.
11nsan
dmanca
konumalar
karsnda koruyan yegane ey Allahla olan
irtibattr.
12- Peygamberler ve taraftarlar btn
varlklaryla btn bir ak ve huzurla
Allaha
gnl
vermilerdi.
kendimi
Allah'a verdim,

(21)
21. Allah'n ayetlerine kfredenlere,
haksz yere peygamberleri ldrenlere,
insanlardan
adaleti
emredenleri
katledenlere elem verici bir azab
mjdele.
Mesajlar ve Nkteler
1Adalete
davet
edenlerin
ad
peygamberlerin adyla birlikte yer almtr.
36
Onlar ldrenler de Peygamberleri ldren

gibidir. Onlar elem verici bir azapla
mjdele
2- Sapk ve kfr kokan inanlardan
peygamberleri ldrme gibi tehlikeli fiiller
olumaktadr.
Kfr
olmadka
peygamberleri
ldrme
gereklemez.
Allahn ayetlerine kfredenler ve
Peygamberleri ldrenler
3- Baz durumlarda Peygamber ve
velilerin ahadeti pahasna da olsa hakk
aklamak gerekir. 1
4- Dmanlar hakk gizlemek iin
Peygamberleri katlediyordu.

(22)

22. Onlar, dnya ve ahirette ileri
boa kacak olanlardr. Onlarn hi
yardmclar da yoktur.
Fahrur- Razi, Mecmeul- Beyan ve

Kurtubinin tefsir kitaplarnda yle yer
almtr: srailoullar gnn banda hem
de bir saat iinde tam 43 peygamberi ve
iyilii emreden 112 kiiyi katletmitir.
Elbette bilindii gibi slam Peygamberi
zamannda
peygamberleri
katledenler
yoktu. Ama onlar atalarnn iinden raz
olduklar iin Allah bu ayette onlar da su
ortaklar
kabul
etmekte
ve
tehdit
etmektedir.
1
37
Nur Tefsiri
Mesajlar ve Nkteler
1- Bazen bir tek gnah bile insann btn
amellerini ortadan kaldrmaktadr.
2- Peygamberleri ldrme gibi sularda
hibir yardm ve efaat sz konusu deildir.

(23)
23. Kendilerine Kitaptan bir pay
verilenleri,
grmedin
mi?
Onlar
aralarnda hkm vermek iin Allah'n
Kitabna arlmlar sonra onlardan
bir takm dnmlerdir. Onlar temelli
yz evirenlerdir.
Tefsir
ii ve Snni rivayetlerde yle yer
almtr: Bir Yahudi erkek ve kadn eleri
olduu halde zina ettiler. Tevrat hkm
gerei talanmalar gerekiyordu. Ama eraf
takmndan olduu iin, Tevratn hkmn
uygulamaktan kandlar. Dolaysyla slam
Peygamberinin yanna gelerek haklarnda
hkm vermesini istediler. Peygamber de
talanmasn emretti. slamn da Tevrat gibi
hkmettiini syledi. Onlar ise Tevratn
hkmn inkar ettiler. Bir Yahudi alimi olan
bn-i Surya Fedekten Tevrat okumas iin
38
Medineye arld. bn-i Surya gelip

Tevrat okurken parmayla talamay
emreden
ayetlerin
stn
kapatyor,
okumadan
geiyordu.
Orada
bulunan
Yahudi alimlerinden Abdullah b. Selam olay
anlad ve yapt hileyi aa vurdu. 1
Mesajlar ve Nkteler
1- Din ehlinin kitaplarna itinaszlk
gstermesi en byk musibettir.
2- Allahn hkmleri btn insanlara eit
ekilde uygulanmaldr.
3- ddia imann gstergesi deildir. Zira
iman hkmn verildii zaman belli olur.
4- Bu ayet Mslmanlar uyarmaktadr:
Sizler de Yahudiler gibi davranarak Kuran
uygularken ilahi emirlerden yz evirmeyin.

(24)
24. Bu, onlarn: Bize ate sadece

sayl
bir
ka
gn
deecektir
demelerindendir. Uydurup durduklar
eyler, onlar dinlerinde yanltmtr.
Tefsir
Kuranda defalarca Yahudilerin bo ve
hayali sloganlar nakledilmitir. Onlar
Zina edenlerin talanmas gerektii hkm
Tevratta, Tesniye Seferi 22. Bap ile
Levililer Seferi 20. Babda yer almtr.
1
39
Nur Tefsiri
rnein yle diyorlard. Biz Allahn sevgili

kullar ve stn yaratklaryz. Kyamette
sadece ecdadmzn krk gn boyunca
buzaya tapt sebebiyle ceza greceiz.
Bu hayaller sebebiyle gururlanm ve
sapkla dmlerdi. Gnmzde de srail
stn rktan olduunu iddia etmekte ve
hedeflerine ulamak iin her trl zulme
bavurmaktadr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Kendini stn grmek yasaktr ve
knanmtr.
2Kendini
stn
grmek
insan
gururlandrmakta ve hibir esas olmayan
eylerle aldatmaktadr.
3- Hayal ve vehim insan iftira ve yalana
sevk etmektedir. Yahudiler de Biz Allahn
oluyuz.
Allahn
sevgilisiyiz.
iddias
sebebiyle bir ok sapknlklara dmlerdi.
4- Btn insanlar ilahi mahkeme de
eittir.

(25)
25. Geleceinden phe olmayan
gnde, onlar topladmz ve hakszlk
yaplmayarak
herkese
kazand
eksiksiz verildii zaman, nasl olacak?
Tefsir
40
Bu ayet Yahudilerin hayal ve vehimlerini

batl saymakta ve onlar tehdit etmektedir.
Nasl olacak?
Mesajlar ve Nkteler
1- lahi mahkeme adalet zere kuruludur.
Hi
kimseye
zulmedilmez,
herkes
yaptklarnn
cezasn
grr.
Zulmedilmezler.
2- Btn insanlar ilahi mahkemede eittir.
Ceza ve mkafat iman, amel ve takva
zeredir; kavmi ve grupsal ballklar zere
deil.
Herkese
kazand
eksiksiz
verildii zaman,
3- Hibir amel yok olmaz; her ey
sahibine dner.

(26)
26. De ki: Mlkn sahibi olan
Allah'm! Mlk dilediine verirsin;
dilediinden ekip alrsn; dilediini
aziz klar, dilediini alaltrsn; iyilik
elindedir. Dorusu sen, her eye
kadirsin.
Tefsir
Mecmeul beyan ve Fahrur- Razinin
tefsirinde yle yer almtr: Peygamber
41
Nur Tefsiri
Mekkeyi fethettikten sonra Mslmanlara

ran ve Rumu fethetme mjdesini verdi. Bu
esnada mnafklar aknlkla birbirlerine
baknca bu ayet nazil oldu. Dier baz
kimseler ise bu ayetin Hendeklerin kazld
anda
nazil
olduunu
sylemilerdir.
Peygamber kazmay taa vurup tatan
kvlcm saarken yle buyurdu: Ben bu
kvlcmlar arasnda Cebrailden Yemen ve
Medain
saraylarnn
fethini
grdm.
Mnafklar bu szler arasnda gldler ve
bunun zerine mezkur ayet nazil oldu.
Bilindii gibi bu ayette izzet ve zilletin
Allahtan olduu ve ilahi snnet ve kanunlar
esasnca ekillendii beyan edilmektedir.
Sebepsiz yere Allah hi kimseyi aziz veya
zelil klmaz. Nitekim bir rivayette yle yer
almtr: Her kim Allah karsnda tevazu
gsterirse Allah onu aziz eder, her kim de
tekebbre derse Allah onu zelil eder. O
halde izzet ve zillet Allahtandr. Ama bunun
gerekleri insann kendi elindedir.
Bu ayet fertlerin liyakati ve insanlarn
ilgisi zere vcuda gelen gler ve
devletleri gz nnde bulundurmaktadr.
Zor, korkutma, israf, siyasi oyunlar, i ve d
gler tarafndan oluturulan devletler gz
nnde bulundurulmamtr.
Mesajlar ve Nkteler
42
1- Btn hkmetlerin gerek maliki

Allahtr. Allahtan bakas iin mlk, geici
ve snrldr.
2- Allah layk olanlara hkmet hakkn
verir. Nitekim, Sleyman, Yusuf, Talut ve
Zlkarneyne hkmranlk vermitir.
3- Dua ve ibadetlerde tevhit zaruridir.
Hayr
senin
elindedir.
abaniye
duasnda
ehlibeyt
imamlar
yle
buyurmaktadr:
Allahm
benim
stnlm veya eksikliim bakasnn
deil senin elindedir.
4- Malik Allahtr o halde bakalar birer
emanettir.
Dolaysyla
gerek
malikin
rzayeti dorultusunda amel etmek gerekir.
5- Allahn elinde olan her ey (almalar ve
vermeler) hep hayrdr. Her ne kadar biz
acil hkmlerimizle bunlarn felsefesini
bilmesek de... Hayr senin elindedir.
6- zzet ve zillet Allahn elindedir;
Allahtan bakasndan izzet beklemeyin. 1
7- Eer insan mlkn maliki deilse
neden sahip olduunda gurura kaplsn veya
kaybedince zlsn.
Kuran Allahtan bakasndan izzet

dilenenleri iddetle eletirmekte ve yle
buyurmaktadr: +
1
43
Nur Tefsiri

(27)
27. Geceyi gndze, gndz geceye
geirirsin; lden diri, diriden l
karrsn;
dilediini
hesapsz
rzklandrrsn.
Tefsir
Bu ve nceki ayette tam 12 defa Allahn
kudreti zikredilmitir. Bu vesileyle insanda
tevhit ruhunun almas hedeflenmitir. Bu
ayette ilk nce gece gndzn ksalp
uzamas ve farkl mevsimlerin deiiminden
bahsedilmitir. Elbette tedrici bir ekilde
gnein douu ve bat da kastedilmi
olabilir.
Ama
birinci
yorum
daha
gerekidir. Daha sonra Allahn lden
diriyi diriden de ly yaratma gcne
iaret
edilmitir.
rnein
cansz
maddelerden canl hcreler yaratmas ve
canllar ldrmesidir. Baka bir bak
asyla bazen kalbi lm kafirlerden kalbi
canl ve mmin ocuklar vcuda getirmekte
ve bazen de kalbi canl mminlerden kalbi
l kafirler yaratmaktadr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Yaratn yan sra her trl deiim ve
tedbir de Allahn hikmete dayal elindedir.
44
2- Allahn kudreti mahdut deildir.

lden canl canldan da l yaratr.
3Rzk
Allahn
hikmetli
iradesi
esasncadr.
4- Gece gndzn deimesi mevsimlerin
ortaya k ve atmosferik artlarn vcuda
geliimi ilahi ltuf ve bereketlerden biridir.
5- Hesapsz rzktan maksat saysz ve ok
rzktr;
Allahn
hesabn
bilmedii
anlamnda deildir.

(28)

28. Mminler, mminleri brakp
kfirleri dost edinmesinler; kim byle
yaparsa Allah katnda bir deeri yoktur,
ancak,
onlardan
saknmanz
hali
mstesnadr.
Allah
sizi
kendisiyle
korkutur, dn Allah'adr.
Tefsir
Bu ayette d siyaset ve kafirlere kar
tutum beyan edilmitir. Kafirlerin velayetini
kabul etmek ilahi velayetten mahrumiyeti
gerektirir. Ayrca bu ayette zaruri takiyenin
artlar
ve
takiyeden
kt
istifade
edilmesinin nlenmesi gerektii beyan
edilmitir.
45
Nur Tefsiri
Mesajlar ve Nkteler
1- Mminlerin kafirlerin velayetini kabul
etmesi yasak klnmtr. Eer Mslmanlar
sadece bu ayetle amel etmi olsalard bu
gn slam lkeleri bu hale gelmezdi.
2- Kafirlerin velayetini kabul etmek ve
kfrlerini onaylamak haramdr.
3- Kafirlerle zahiri ilikiler kurmak baz
hususlarda
yce
hedeflere
ulamak
amacyla caizdir.
4- Siyasi ilikiler esarete veya kafirlere
kar kalbi ilgi duymaya sebep olmamaldr.
5- Takiye sadece dini korumak iindir.
Takiye bahanesiyle kafirlere ynelmemeli ve
takiyeden kt istifade etmemelisiniz.
Allah sizi kendisiyle korkutur,
6- Din tehlikede olunca her eyi feda
etmek ve sadece Allahtan korkmak gerekir.
7- liki veya ilikiyi kesmek fikir ve esas
esasnca olmaldr; ailesel ilgiler ve
ekonomik ve rk tanklklar esasnca
deil.
8- Kafirler yerine mminler birbiriyle
irtibat kurmaldr.

(29)
29. De ki: inde olan gizleseniz de
aklasanz da Allah onu bilir. Gklerde
46
olanlar da, yerde olanlar da bilir. Allah

her eye de kadirdir .
Mesajlar ve Nkteler
1- Takiye bahanesiyle kafirlerle irtibat
kurmak isteyenler uyarlmaktadr.
2Allah
btn
yaptklarnzdan
haberdardr.
3- Allah niyetlerinizi dahil bilir.
4- Allahn ilminde ak ve gizli, yer ve
gk eittir.
5- Allah insann dncelerini de bilir.
Her eye de kadirdir. Yani bir anda herkesi
rezil edebilir.
6- Btn gklerin srrn bilen Allahtan
neyi saklamak mmkndr? Gklerde
olan bilir

(30)
30. Herkes yapt iyilii o gn hazr
bulur ve yapt ktlkle kendi
arasnda uzun bir mesafe olmasn
diler. Allah sizi kendinden sakndrr ve
Allah kullarna kar efkatli olandr.
Tefsir
Bu ayet de Kehf suresi 49. ayetin bir
benzeridir
ki
yle
buyurmaktadr:
47
Nur Tefsiri
(Kyamet
gn)
yaptklarn
karlarnda
bulmulardr.
Tefsir-i
Burhanda yer ald zere mam Seccad
(a.s) her Cuma Mescidun- Nebide vaaz
verirken insanlara bu ayeti okuyordu.
Mesajlar ve Nkteler
1Bugnk
amellerimiz
kyamette
tecessm edilecektir.
2- Gnahkarlar kyamette amellerinden
utanacaklardr.
3Allahn
insanlar
korkutmas
gnahlara dmesin diye acdndan ve
merhametindendir.
4- Dnyada insann ilgi duyduu bir ok
ameller kyamette nefretine sebep olacaktr.
Kendi arasnda uzun bir mesafe
olmasn diler.
5- O gn dmanln hibir faydas
yoktur ve arzular gereklemeyecektir.
kendi arasnda
6- Uyarlarn kayna da muhabbet ve
merhamettir. Allah sizi kendinden
sakndrr ve Allah kullarna kar
efkatli olandr.
7- Allah btn insanlar sevmektedir.
Kullarna kar efkatli olandr.
8- Allahn kullarna merhamet ve efkati
direkttir.
Kullarna
kar
efkatli
olandr.
48

(31)
31. De ki: Allah' seviyorsanz bana

uyun.
Allah
da
sizi
sevsin
ve
gnahlarnz balasn. Allah affeder
ve merhamet eder.
Mesajlar ve Nkteler
1- Her iddia amelle ispat edilir. Nitekim
air yle demektedir:
abayladr, iddiayla deil
nsana sadece abalad vardr.
Allaha iman Allahn velilerini terk
etmekle uyumaz. Adil bir fakihin olmad
din srf bir akadr. Gerek alimlerin
olmad slam mahkumdur.
2- Peygamber (s.a.a)e uymak Allaha
uymaktr. Bu gerek defalarca Kuranda sz
konusu edilmitir. 1
3- Amelde gevek olanlar tanma ve
muhabbetinde gevek olanlardr.
4- Peygambere itaat etmek ve uymak
Allaha dost olmak ve muhabbet duymaktr.
Dolaysyla da ilahi ba ve affa neden
olmaktadr.
Nitekim Kuran yle buyurmaktadr:
Kim Resule itaat ederse Allaha itaat
etmitir. Hakeza baka bir ayette yle
buyurmutur: Sana biat edenler Allaha
biat etmitir.
1
49
Nur Tefsiri
5- Camiay slah yolunda duygulardan

yardm alnz. Allah seviyorsanz...
6- Eer Allah sevmek istiyorsanz
Resulullahn snnetine uymanz gerekir.
Bana uyun ki Allah da sizi sevsin.
7- nsan; rzasnn Allahn rzas ve
itaatinin de Allaha itaat saylacak bir
makama ulaabilir.

(32)
32. De ki: Allah'a ve peygambere
itaat edin. Yz evirirlerse (bilsinler
ki), Allah kafirleri sevmez.
Mesajlar ve Nkteler
1Peygambere itaatsizlik
kfrdr.
phesiz ki Allah kafirleri sevmez.
2- Allah nezdinde sevimli veya sevimsiz
olmak insann kendi elindedir. Yz
evirirlerse
3- Peygamberin szleri ve davranlar
insanlar iin hccettir. Peygambere itaat
Allaha itaatin yannda yer almtr.
4- nsan zgrdr. Yz evirirlerse

(33)
50
33. Allah, Adem'i, Nuh'u, brahim

ailesini ve mran ailesini seip alemlere
stn kld.
Mesajlar ve Nkteler
1- nsanlarn hepsi tek dzeyde deildir.
Hikmet sahibi Allah bazlarn semitir.
2- Biset cereyan tarih boyunca srekli
devam etmitir.
3- Al-i brahim ve Al-i mran; Musa, sa ve
Hz. Muhammed (s.a.a)i de kapsamaktadr.
4Baz
peygamberlerin
risaleti
evrenseldi. Alemlere stn kld.

(34)

34. (Onlar fazilet ve takva asndan)

birbirinden gelme bir nesildi. Allah
iitendir, bilendir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Baz deerler ve zellikler genetik
yoluyla gelecek nesillere intikal etmektedir.
2- Tarih boyunca Peygamberlerin soyu
temizlerden olmutur.
3- Belki de bazuha min bezin kelimesi
insann
her
ne
kadar
peygamberin
ailesinden de olsa zgrlk sebebiyle sapk
yola debileceine iaret etmektedir.
51
Nur Tefsiri

(35)
35. Hani mran'n kars: Ya Rabbi!

Karnmda olan, sadece sana hizmet
etmek zere adadm, benden kabul
buyur, dorusu iiten ve bilen ancak
sensin demiti.
Tefsir
Tefsir-i
Nmunede
baz
tarih
ve
tefsirlerden naklen yle yer almtr:
Hanne ve Eya adndaki iki kz kardein ilki
srailoullar'nn sekin ahsiyetlerinden
biri olan mrann ikincisi de Zekeriya
peygamberin eiydi. Her ikisi de ocuk
sahibi olamyordu. Bir gn Hanne aacn
altnda oturmuken yavrularna yem veren
bir kuu grd. Anne sevgisi ocua
duyulan ak ateini iinde alevlendirdi ve
btn itenliiyle dua etti. Duas kabul
edildi. Ayrca eine de doacak ocuunun
Allahn velilerinden olduu, hastalara ifa
verecei ve lleri diriltecei ilham edildi.
Hanne hamile olunca bunca harikulade
ileri yapabilecek olan ocuun mutlaka
erkek olacan dnyordu. Bu yzden
ocuunu Beytul- Mukaddes'e hizmetkar
klacana dair adakta bulundu. Ama ocuk
dnyaya gelince kz olduunu (Hz. Meryem)
grd. Bylece o ilhamn Meryem hakknda
52
deil Meryemin ocuu hakknda olduunu

anladlar.
Mesajlar ve Nkteler
1- Kadnn manevi kemali o kadar
ycelmektedir
ki
yllarca
bekleyiin
ardndan en deerli varln Allahn evine
hizmeti tayin etmektedir.
2- Uzak grl insanlar daha ocuu
dnyaya gelmeden yapaca hizmetleri
dnrler.
3- Kendimizden geelim ve Allah yolunda
harcayalm. Sana adadm.
4- En deerli ve sevimli eylerinizi
verseniz dahi Allah katnda kabuln
dnnz. Kabul buyur.
5- Dua ederken Allah tazim etmeliyiz.
6- Sadece btn vcuduyla hizmet
edenler dine hizmette baar elde ederler.
Hizmet etmek zere
7- Adak sadece Allah iin ve Allah akyla
olmaldr. Senin iin
8- Tarihte yer alan milyonlarca adak
arasndan Allah sadece bu ada saygyla
anmaktadr.
9- Mescide hizmet o kadar deerlidir ki
Allahn vergileri en aziz varlklarn daha
domadan buna adamaktadrlar.
10- Adak konusu olduka uzun bir
gemie sahiptir.
11- Annenin de ocuk zerinde bir tr
velayeti vardr.
53
Nur Tefsiri

(36)
36. Onu dourduunda, Allah onun
ne dourduunu daha iyi bildii halde
Ya Rabbi! Kz dourdum. Erkek, kz
gibi deildir, ben ona Meryem adn
verdim, ben onu da soyunu da,
kovulmu eytandan sana sndrrm
dedi.
Tefsir
ocuun annesi erkek bekliyordu, ama
kz olduunu grnce hasretle yle dedi:
Allahm kz ocuu dourdum Allah da bu
anneyi teselli etmek iin yle buyurdu:
Beklediin erkek ocuk bu kz kadar iyilie
sahip deildir. Zira bu kz bir takm
kemallere sahiptir ve birok bereketleri
olan bir ocuun annesi olacaktr. Bylece
bu temiz ve mbarek soydan nasibin kat kat
artacaktr. Ayrca bilindii gibi Meryem
kelimesi abide ve hizmeti kadn iin
kullanmaktadr. Bu mbarek isim Kuranda
34 defa yer almtr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Kime nasl ocuk vereceini Allah daha
iyi bilmektedir.
54
2- Bazen mr bereketi ve iffet

hususunda kz ocuu yle bir makama
erimektedir ki hibir erkek ocuk onun
yapt ii yapamamaktadr.
3- nsann istekleri nemli deildir;
Allahn maslahat ve istei nemlidir.
4- Kendi ocuklarnz iin gzel isimler
seiniz.
5- Her eyden nce ocuunuzun
eytann errinden kurtulmasn dnnz.
6Sadece
yakn
ocuklarnz
dnmeyiniz; uzak grllkle sonraki
nesilleri de gz nnde bulundurun.
7- Anne ocuuna isim koyma hakkna
sahiptir.
8- Allaha snmada sadece kendinizi
dnmeyiniz. Bakalarn da kazanmaya
alnz. Ben onu da soyunu da, sana
sndrrm
9- ocuklarn saadetini temin etmek iin
sadece kendi terbiyenize dayanmamalyz.
Onu Allaha smarlamalyz. nk bizim
gcmz snrldr. Saptrc etkenler ise
oktur.

(37)
55
Nur Tefsiri
37. Rabbi onu gzel bir kabulle

karlad, gzel bir bitki gibi yetitirdi;
onu Zekeriya'nn himayesine brakt.
Zekeriya mabette onun yanna her
giriinde, yannda bir yiyecek bulurdu.
Ey Meryem! Bu sana nereden geldi?
demi, o da: Bu, Allah'n katndandr
cevabn
vermiti.
Dorusu
Allah
dilediini hesapsz rzklandrr.
Mesajlar ve Nkteler
1- hlas olan kimsenin Allah ilerini
iyilikle kabul eder.
2- Meryemin annesi ocuunu Allahn
evine hizmeti olarak adad. Allah da
peygamberini bu ocuun hizmetisi ve
bakcs kld.
3- Kadn Peygamberi dahi artabilecek
yce bir makama eriebilir. Bu sana
nereden geldi?
4- Manevi terbiye artlarnn rn sa
gibi bir ocuun varldr. Meryem gibi bir
anne, cami gibi bir terbiye mahalli Zekeriya
Peygamber
gibi
bir
bakc
cennet
meyveleriyle beslenme ve melek gibi bir
ruhun rn sa gibi bir ocuun varldr.
5- Peygamberlerin bakm altnda olanlar
eytandan uzak kalrlar.
6- Meryem Allahtan ocuunun eytann
errinden korunmasn istedi; bu istei
Zekeriyann bakclyla uygulam oldu.
56
7- lahi velilerden kerametler grlmesi

zor
bir
ey
deildir.
Bu
Allah
katndandr.
Ruhul Beyan Tefsiri c. 2, s. 29da u
rivayet yer almtr. Peygamber (s.a.a)
ktlk zamannda kz Fatma (a.s)a, Bunca
yiyecek nereden? diye sordu. Fatma (a.s)
yle buyurdu: Bu Allah nezdindendir.
Peygamber bunun zerine yle buyurdu:
Allaha krler olsun ki kzm da Meryem
gibidir.
8- Meryem (a.s)a zahiri ve cismi adan
da tam ve gzel bir kemale ermiti. Gzel
bir bitki gibi yetitirdi.
9- Allah yolunda
yryen insann
dnyal da temin edilir. (Meryemin annesi
Meryemi Allaha adad, Allah da bu ayete
yle buyuruyor: Onu cismi olarak kemale
erdirdik. Zekeriya gibi birinin korumasna
verdik ve hem de ona semavi yiyecekler
indirdik
10- badet; eytanla savatr. badet
mahalli olan mihrap ise sava meydandr.
11- badet ve rzk arasnda yakn bir iliki
vardr. Yannda bir yiyecek bulurdu.
12- Nimetleri Allahtan biliniz; kendi
kemallerinizden
deil.
Bu
Allah
katndandr.
13- Allahn kabulnn dereceleri vardr.
Allah Meryemi iyilikle kabul etti.
Nitekim rivayetlerde de yle yer
almtr: ... en gzel kabulle...
57
Nur Tefsiri

(38)
38. Orada Zekeriya Rabbine dua etti:
Ya Rabbi! Bana kendi katndan temiz
bir soy bahet, dorusu sen duay
iitirsin.
Tefsir
nceden de zikredildii gibi Meryemin
annesi ile Zekeriyann hanm karde idiler
ve her ikisinin de ocuu olmuyordu.
Meryemin
annesi
kuun
yavrusunu
yedirmesini grnce etkilendi ve Allaha
dua etti. Allah da ona Meryem gibi birini
verdi. Burada Zekeriya da Meryemin bu
makamn grnce Allahtan bir ocuk
diledi.
Mesajlar ve Nkteler
1- nsann haleti ve dua saati kabul de
byk bir etkiye sahiptir. Orada Zekeriya
Rabbine dua etti
2- ocuk dilemek Peygamberlerin metot
ve snnetidir. Bana bahet.
3- Allah sebepleri yaratr. Yal bir
adamdan ve ksr bir kadndan dahi ocuk
yaratabilir.
4- soy ve ocuklarn deeri onlarn
temizlii iledir. Temiz soy
58
5- mrenmek kemaldir, ama haset etmek

eksikliktir. Zekeriya (a.s) Meryem (a.s)n
makamn grnce ard, imrendi ve dua
etti.
6- Duada Allah Tazim etmek gerekir.
7- Peygamberler sadece ocuklar iin
dua etmiyordu; soyunun devam etmesi iin
de dua ediyordu.

(39)

39.
Mihrapta
namaz
klarken
melekler ona seslendiler: Allah sana
Allah'tan bir Kelimeyi (Hz. say)
tasdik eden, efendi, iffetli, salihlerden
bir
peygamber
olarak
Yahya'y
mjdeler.
Tefsir
Tarihte de yer aldna gre Hz. Yahya,
Hz. sadan 6 ay bykt. sa (a.s) iman
eden ilk kimseydi. nsanlar arasnda zht ve
takvasyla tannd iin halasnn olu
saya iman etmesi halk derinden etkiledi.
lgintir sa ve Yahyann manas da birdir.
Her ikisi de Yaayacaksn, hayatta
kalacaksn. Manasnadr. Bazlar ayette
geen husur (iffetli) kelimesini Yahyann
59
Nur Tefsiri
ar yolculuklar sebebiyle
etmesi anlamna almlardr.
evlilii
terk
Mesajlar ve Nkteler
1- Temiz kalpten ykselen halis dua kabul
olur. Melekler ona seslendiler:
2- Allahn iradesi her eye hakimdir.
Babann yall veya annenin ksrl
ocuk sahibi olmaya engel deildir.
3Peygamberler
birbirlerini
tasdik
ederler.
Allah
sana
Allah'tan
bir
Kelimeyi (Hz. say) tasdik eden.
4- nceki dinlerde de namaz vard.
Mihrapta namaz klarken.
5- Allah herkesin geleceini bilmektedir.
Efendi, iffetli, bir peygamber olarak
6- Bazen insanlarn adn Allah tayin
etmektedir. Yahya'y mjdeler.
7- Caminin zel bir kutsall vardr.
(Semavi sofrann ini mahalli ve duann
kabul yeri... )
8ocuk
ilahi
mjdelerden
ve
nimetlerdendir.
9- Hz. sa Allahn ayeti ve kelimesidir;
olu deil.
10- Namaz meleklerin ini nedenidir.

(40)
40. Ya Rabbi! Ben artk iyice

kocam, karm da ksrken nasl olum
60
olabilir?dedi. Allah: Allah dilediini

ite byle yapar dedi.
Mesajlar ve Nkteler
1- Peygamberlerin ilmi vardr; ama
Allahtan
uhud
makamn
talep
etmektedirler. Nasl olum olabilir?
2- Allahn iradesi doal nedenlerin ve
aralarn stndedir.
3- mitsizlikte dahi bir ok mit vardr.
4- Eksiklikleri saymaya kendimizden
balamalyz.

(41)
41. Ya Rabbi! Bana bir alamet ver
(ki bu ilmim yakin ve itminana
dnsn) dedi. Allah Alametin,
gn iaretle anlama dnda insanlarla
konumamandr;
Rabbini
ok
an,
akam sabah hamd et dedi.
Mesajlar ve Nkteler
1- Peygamberler de yakin ve uhud
makamna ulamak iin abalar.
2- Allah isterse sebepleri ortadan kaldrr
ve dil konuamaz kale gelir.
3- Allahn ltf arttka zikri de
artmaldr.
61
Nur Tefsiri
4- nsanlarla konuurken insann azn

kapatmaya ve Allah zikrederken de
amaya kadir olan Allah yal bir baba ve
ksr bir anneden de Allahn byk
kullarndan olacak bir ocuk dnyaya
getirebilir.
5- Allahn zikri ne kadar ok olursa o
kadar iyidir.

(42)

42. Hani Melekler yle demiti: Ey
Meryem! Allah seni seip temizledi.
Dnyalarn kadnlarndan seni stn
kld.
Tefsir
El- Menar, Kurtubi, Merai, RuhulBeyan ve Fahrur- Razinin tefsirinde yle
yer almtr: Dnya kadnlarnn efendisi
drt kiidir; Meryem, Asiye, Hatice ve
Fatma Ehl-i Beyt (a.s) rivayetlerinde de
yle
yer
almtr:
Meryem
kendi
zamanndaki kadnlarn efendisiydi. Hz.
Fatma (a.s) ise tarih boyunca btn
kadnlarn efendisidir. Elbette Hikmet
sahibi olan Allah her ne zaman birini
seerse phesiz ki bu o ahsn zel
kabiliyetleri ve liyakati sebebiyledir.
Mesajlar ve Nkteler
62
1- Melekler Peygamberlerden bakasyla

da konuur.
2- Kadn Allahn velisi makamna
ycelebilir ve Allah da ona bylece mesaj
gnderir.
3- Meryem de kemalleri sebebiyle seildi
ve dier kadnlardan stn hale geldi. te
bu yzden Seni seti kelimesi iki defa
tekrar edilmitir.

(43)
43. Ey Meryem! Rabbine gnlden
boyun e, secde et, rku edenlerle
birlikte rku et.
Mesajlar ve Nkteler
1- Sekin insanlar insanlarn tevazu ve
ibadeti ok olmaldr. (Allahn evliya kullar
iin zel ibadetler tavsiye edilmitir.
Nitekim slam Peygamberi (s.a.a) iin de
gece namaz farz klnmtr. )
2- Namaz rku ve secde krn en iyi
rnekleridir.
3- badet sadece Allah iin olmaldr.
Rabbin iin
4- badet insan iin pedagojik etkilere
sahiptir.
5- Namaz o zamanlar da rku ve secde
gibi erkana sahipti.
63
Nur Tefsiri
6- Kadnn ibadetle ilgili toplantlara

katlmas
tavsiye
edilmitir.
(elbette
kadnlar Meryem gibi hareket ederlerse)

(44)

44. Bu Sana vahyettiimiz gayb
haberlerindendir.
Meryem'e
hangisi
kefil olacak diye (kura ekmek iin)
kalemlerini atarlarken sen yanlarnda
deildin,
ekiirlerken
de
orada
bulunmadn.
Tefsir
Daha nceden iaret edildii gibi Meryem
domadan
annesi
ocuunu
beytulMukaddese adamt.
Doduktan sonra ocuunu bir beze sard
mescide getirdi ve srail oullarnn
byklerine,
Bu
ocuk
bu
camiye
adanmtr. Dedi. Bu anne byk ve saygn
bir aileden olduu iin de bakcl iin
ihtilaf kt ve kura ekildi.
Mesajlar ve Nkteler
1- Peygamberler Allah tarafndan gaybn
bazsn bilmektedirler.
2- htilaflar halletmenin bir yolu da kura
ekmektir.
64
3- Anneden bir fedakarlk ve ocuu iin

bunca keramet ve azmet!... 1
4- Bykler mukaddes sorumluluu kabul
etme hususunda birbiriyle yarrlar.
5- Bu hikayeler sadece vahiy yoluyla
peygambere bildirilmitir. Daha nce ne bir
kitapta yazlmtr ve ne de bir kimsenin
bildii vardr.

(45)
45. Hani Melekler Ey Meryem! Allah
sana, Kendinden bir Kelimeyi, ad
Meryem olu sa olan Mesihi, dnya ve
ahirette
erefli
ve
Allah'a
yakn
klnanlardan olarak mjdeler.demiti.
Tefsir
Kuran
say
(kelime)
diye
adlandrmaktadr. Kelime ise Kuranda
yaratlm manasnadr. Nitekim Kehf
suresi 109 ayette yle buyurulmaktadr:
Meryemin annesi yllarca ocuk sahibi
olamad halde srf adak yapt iin
ocuundan el ekmektedir. Ama buna
karlk srailoullar'nn bykleri bu
ocuun bakcl hususunda birbiriyle
yarmaktadr.
1
65
Nur Tefsiri
Rabbimin szleri tkenmeden denizler

tkenirdi.
Dnya ve ahirette erefli Sfat
Kuranda sadece Hz. sa (a.s) iin yer
almtr.
Bakas
iin
bu
sfat
zikredilmemitir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Kadn melekler vastasyla Allahla
konuacak bir makama ulaabilir.
2- Allah evliyas iin daha domadan isim
tayin etmektedir. smi Mesih...
3- sa Allahn ocuu deildir Allahn
yarattdr. Ondan bir kelime
4- ocuk nimettir.

(46)

46. nsanlarla, beikte iken de,

yetikin iken de konuacaktr ve o
salihlerdendir.
Tefsir
Beikte konumak Hz. sann mucizesi
ve gaybi haberdir. Hz. sa beikte iken
insanlarla
konumutur.
Yetikinken
insanlarla konuaca da ayr bir gaybi
haberdir ve Hz. sann yetikinlik ana
kadar sa kalacan ifade etmektir.
Mesajlar ve Nkteler
66
1- Meryeme ei olmadan ocuk verebilen

Allah beikte iken ocuu konuturmaya da
kadirdir.
2- Allah bir ahs ithamlardan ve
iftiralardan korumak isterse ocuun dilini
aar, onu konuturur.
3- Allah dilerse ocukta bykler gibi
konuabilir.
4- Meryem gibi salih bir kadnn ocuu
da sa gibi salih biri olur.
5- ocuk iken de ilahi mesajlar
bakalarna ulatrmak mmkndr. 1

(47)
47. Meryem: Rabbim! Bana bir insan
dokunmamken
nasl
ocuum
olabilir?demiti.
Melekler
yle
dediler:
Allah
dilediini
bylece
yaratr. Bir iin olmasn dilerse ona ol
der ve olur.
Tefsir
Allahn iradesi vcuda geli sebebidir.
Allah hibir maddi ara olmakszn da
yaratabilir. Sebep klmak da sebepleri
Baz mamlar rnein mam Cevad , mam
Ali Naki ve Hz. Mehdi ocuk iken mamet
makamna seilmilerdir.
1
67
Nur Tefsiri
kaldrmakta Allahn elindedir. Bazen bir

eyin etkisini yok eder. Bazen de bir eye
etki verir. Varln yaratl, devam,
varln etkileri miktar, tr, zaman ve
belirtileri; ksacas her ey Allahn iradesi
altndadr. Kuran Zekeriyaya cevap olarak,
Dilediini
yapar
buyurmutur.
Meryeme de cevap olarak, Dilediini
yaratr. Buyurmutur. Bunun da hikmeti
esiz bir kadna ocuk vermenin yal birine
ocuk vermekten daha ilgin olmasdr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Allah yaratnda zgrdr. Allah iin
nedenli veya nedensiz yaratmann hibir
fark yoktur.
2- Allahn doal olmayan yollardan
yaratmas yeni bir olay deildir. Daha
ncede bunu yapmtr. Bylece
3- Soru ve aknln kk inkar ve
inatla dayanmazsa hibir engeli yoktur.
Nasl ocuum olabilir?
(48)

48.
Allah
ona
(saya)
Kitab,
hikmeti, Tevrat' ve ncili retecek
Tefsir
Snni ve ii tefsirlerde de yer aldna
gre kitab retmekten maksat yazmaktr.
Hikmetten maksat ise eya, fiil, ahlak ve
68
inanlarn dnyevi veya uhrevi etkilerini

iyiliklerini ve ktlklerini bilmektir.
Mesajlar ve Nkteler
1- nderin art ve temel ilkelerinden biri
de gerekli bilince sahip olmasdr. nder
semavi kitabn ieriini bilmeli, ilim ve
hikmet sahibi olmaldr.
2- Her zaman iin nder olacak kimse
gemi olay ve kanunlar da bilmek
zorundadr. (saya Musann Tevratn
retti. )

(49)
49.
(say)
srailoullarna
bir
peygamber klacak (ki onlara yle
diyecektir: Ben size Rabbinizden bir
ayet getirdim; ben size amurdan ku
gibi bir ey yapp ona fleyeceim de
Allah'n izniyle hemen ku olacaktr.
Anadan doma krleri, alacallar iyi
edeceim,
Allah'n
izniyle
lleri
dirilteceim.
Yediklerinizi
ve
evlerinizde sakladklarnz da size
69
Nur Tefsiri
haber vereceim. man

bunda size delil vardr.
etmiseniz
Mesajlar ve Nkteler
1- lahi azap veya ltufla birlikte olan sa
(a.s)n risaleti srailoullarna zgyd.
(say) srailoullarna bir peygamber
klacak Ama tebli ve iratta makam olan
nbvvet makam btn insanlar iindi.
Nitekim Hz. Musa (a.s)a da yle hitap
edilmiti Firavuna git nk o aztt.
ama ehrin sihirbazlar Hz. Musann
mucizelerini grnce ona iman ettiler.
Buradan da anlald gibi Hz. Musann
Firavunun ahsna oranla zel bir grevi
vard. Ayrca da btn insanlara yok
gsterme hususunda bir greve sahipti. 1
2- Allahn veli kullar Allahn izniyle
yaratl dzeninde kkl deiiklikler
vcuda
getirebilmekte
ve
kudret
tasarrufunda bulunabilmektedir.
3- Allahn Peygamberlerinin gayb ilmi
vardr.
(Hatta
insanlarn
hayatndaki
detaylar
bile
bilmektedirler.
)
Yediklerinizi
ve
evlerinizde
sakladklarnz
da
size
haber
vereceim.
4- Her nerede tehlike hissedilirse daha
fazla dikkat etmek gerekir. lleri diriltmek
ve krler ile hastalara ifa vermede
1
Tefsirul Mizan, lgili ayetin tefsirinde

70
insanlarn arla kayma tehlikesi vardr.

Bu yzden Hz. sa bu ayette iki defa Maide
suresi 110. ayette ise drt defa Allahn
iznini sz konusu etmitir.
5- Her peygamberin bir mucizesinin
olmas
gerekir.
Bu
mucizelerde
o
dnemdeki
insanlarn
dnceleriyle
uyumlu olmaldr.
6Allahn
velisi
amurdan
ku
yaratabiliyorsa kyamette Allahn izniyle
llerin dirilmesi zor bir ey deildir.
7- Her peygamberin kendine has zel bir
mucizesi vardr. Byle olmasnn sebebiyse
mucizenin
peygamberlerin
birbirine
brakt bir sanat olduu dncesini
ortadan kaldrmaktr.

(50)
50. Yanmda bulunan Tevrat' tasdik
ediciyim.
Size
(baz
gnahlarnz
sebebiyle)
haram
edilenlerin
bir
ksmn helal klmak ve Rabbinizden
size bir ayet getirmek iin (geldim. )
Allah'tan saknn ve bana itaat edin.1
Enam suresi 146. ayette Allah-u Teala
yle buyuruyor: +Belki de sa (a.s)n
geliiyle helal olan haramlar bunlara iaret
etmektedir.
1
71
Nur Tefsiri
Tefsir
Bu ayette nceki kanunlara sayg teklifin
azaltld
mjdesi
ilahi
takvann
vurgulanmas ndere itaat ve terii velayet
meselesi sz konusu edilmitir.
Mesajlar ve Nkteler
1Peygamberler
birbirlerini
kabul
ederler. Tasdik edici
2- Din bir cereyandr; bir kvlcm deil.
Btn peygamberler tek bir hedefe
sahiptirler.
3- fakirlii ortadan kaldrmak snrlar yok
etmek sahih ve makul zgrlkleri vermek
insanlarn geleceinin semboldr. Size
(baz gnahlarnz sebebiyle) haram
edilenlerin bir ksmn helal klmak
4- Baz snrlandrmalar ve mahrumiyetler
ilahi geici bir ceza konumunda idi. Bylece
Hz. sa gelince balandlar. 1 O halde tm
ilahi hkmler ebedi deildir.
5- Her nerede slah ve irat niyetiniz
varsa u hususlara riayet etmeniz gerekir:
a: Bakalarnn ortak, doru ve salam
ilkelerini kabul edin.
b: Mmkn mertebe onlarn sayg
duyduklar eylere sayg gsterin.
c: Ak bir havay ve zgrlkleri
mjdeleyin.
1
+
72
d: Bakalarnn ftri ve doal isteklerine

tevecch edin.
6Peygamberler
tekvini
velayete
sahiptirler ve varlk aleminde tasarruf
gleri vardr. Sizler iin yaratrm
Hakeza peygamberler terii velayete de
sahip idiler ve yeni kanun yasama yetkileri
vard. Sizler iin helal etmek.
)

(51
51. Allah benim de Rabbim, sizin de
Rabbinizdir. Ona kulluk edin, bu doru
yoldur.
Tefsir
Bu ayette; sa (a.s)n Allahn olu
olduunu ifade eden mevcut ncillerin
aksine Kuran aka Hz. sa (a.s)n
dilinden yle buyurmaktadr: Benim ve
sizin rabbiniz Bylece her trl yanl
dnceye ve Hz. sa (a.s)n uluhiyetini
iddia
eden
kimselere
kar
sava
amaktadr. Kuran Allahn sa ve dier
insanlarn
rabbi
olduunu
beyan
etmektedir. sa (a.s) Allahn bir kulu ve
Meryemin oludur. Dier insanlar gibi
doal bir takm ihtiyalara sahiptir.
Mesajlar ve Nkteler
73
Nur Tefsiri
1badetlerimizin
felsefesi
Allahn
rububiyetidir. Benim ve sizin rabbiniz
olan Allaha ibadet edin.
2- sa (a.s)da kul olma ve Allahn
terbiyesi altnda bulunma noktasnda dier
insanlar
gibidir.
Benim
ve
sizin
rabbinizdir.
3- imdi bir yolu kat etmemiz gerekiyorsa
o halde Allahn ve ona kulluun yolunu
kabul
etmeliyiz.
Bu
yol
doru
ve
sapklklardan uzak bir yoldur. Dier yollar
ise bir ok srmeler, snrlandrmalar
tautlarn deruni heveslerine uyma yoludur.

(52)
52. sa onlarn kfrlerini hissedince:
Allah
yolunda
yardmclarm
kimlerdir?
dedi.
Havariler
yle
dediler: Biz Allah'n yardmclaryz,
Allah'a
inandk,
Ona
teslim
olduumuza ahit ol.
Tefsir
Havariyun
kelimesi
Havari
kelimesinin ouludur ve yol deitirmek
anlamna
gelmektedir.
Dolaysyla
74
Havariyun insanlarn sapklklarn brakp

doru yola ynelen kimselerdir. 1
Sefinetul- Bihar da mam Rza (a.s)dan
yle
nakledilmitir:
Havariler
hem
kendilerini temiz ve nurani klanlar ve hem
de bakalarn temizlemek iin alanlardr.
2
Matta ve Luka ncilinde 12 kii olan

Havarilerin isimleri de yer almtr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Tehlike hissedildiinde hemen tepkisini
ortaya koymak ve uyanklk nderliin
temel artdr. sa onlarn kfrlerini
hissedince:
2- nder iin kendine bal gleri
tanmak, onlar rgtlemek ve hareketin
devamlln salamak zaruridir. Allah
yolunda yardmclarm kimlerdir?
3- Sadece zel bir takm kimseler yolun
3
sonuna
kadar
vefal
kalabilirler.
et- Tahkik fi Kelimetil- Kuran
Tefsir-i Nmuneden naklen
3
Kafide mam Sadk (a.s)dan yle
nakledilmitir: sann Havarileri amel
aamasnda onu terk ettiler ama bizim
Havarilerimiz her trl belaya katlandlar.
ncillerde de yer aldna gre Hz. sa
onlardan yardm isteyince emun dnda
hi kimse ona yardm etmedi veya sadece
iki kii Hz. sann emri zere Antakyaya
1
2
75
Nur Tefsiri
Havariler yle dediler: Biz Allah'n

yardmclaryz.
4- Rehbere biat etmek siyasi, toplumsal
ve dini bir deere sahiptir.
5- Peygamberler insanlar Allah iin ister.
Allah
yolunda
yardmclarm
kimlerdir?...
Biz
Allah'n
yardmclaryz.
6- Peygamberler kyamette ahitlerden
olacaktr.
7- sann nefesi lleri diriltmekte,
anadan doma krlere ifa vermektedir.
Ama yine de inat insanlar kfrlerinden
dnmediler. sa onlarn kfrlerini
hissedince...
8- Allaha teslimiyet makam iman
makamndan sonradr. Allah'a inandk,
Ona teslim olduumuza ahit ol.
9- Btn peygamberler inat kafirlerle
kar karya kalmlar ve dostlar her
zaman az olmutur.

(53)
53. Rabbimiz! ndirdiine inandk,
Peygambere uyduk; bizi ahit olanlarla
berber yaz.
gittiler ve bunlarn da
suresinde yer almtr.
76
hikayesi
Yasin
Mesajlar ve Nkteler
1- Peygamberi ikrar ve ona iman ve itaat
Allahn kabulyle birlikte olursa zaferin
gstergesidir.
2- Allaha iman peygambere uymadan
ayr deildir.
3Deerli
olan
Allahn
btn
indirdiklerine iman etmektir; bazsna deil.
4- Allahtan imanmz sabit klmasn ve
bizi mminlerin destekisi karar klmasn
dileyelim. 1
(54)
54. Dzen kurdular, Allah da onlara

dzen kurdu. Allah, dzen kuranlarn
en hayrlsdr.
Tefsir
Hz. sa (a.s) zamannda bir grup onun
davetini
sndrebilmek
iin
komplo
dzenlediler ve bir takm nlemler aldlar.
Hatta
onun
yakalanmas
ve
yerinin
bildirilmesi hususunda dl tayin ettiler.
Onu
daraacna
asmak
iin
gerekli
Ayette yer alan mee ahidin (ahitlerle)
kelimesinde mine- ahidin (ahitlerden)
kelimesinde olmayan zel bir nkte vardr.
amenu
bihi
ile
amenu
meehu
kelimelerinde olduu gibi. Dolaysyla
mee- ahidin kelimesinde himaye ve
destek anlam gizlidir.
1
77
Nur Tefsiri
hazrlklar yaptlar ama Allah

oyununu bozdu ve onu en iyi
kurtard.
onlarn
ekilde
Mesajlar ve Nkteler
1- Allahn irade ve tedbiri bakalarnn
her trl tedbir, hareket ve abasndan
stndr.
2- Allah kendi evliyasnn yardmcsdr.
3- nsanlarn hareket ve tedbiri Allahn
kahr veya ltfnn nedenidir.

(55)
55. Hani Allah demiti ki: Ey sa!
Ben seni tmyle alacam, seni
kendime
ykselteceim,
seni
kfredenlerden
arndracam,
sana
uyanlar
kyamet
gnne
kadar
kfredenlerin
stnde
tutacam.
Sonra dnnz banadr. Ayrla
dtnz
hususlarda
aranzda
hkmedeceim.
Mesajlar ve Nkteler
1- Bu ayette pratik ve reel rnekler beyan
edilmitir. Allah, dzen kuranlarn en
hayrlsdr.
78
2- Dier peygamberler iin de mira olay

gereklemitir.
3- Kafirler iinde yaamak kirlilik
onlardan uzaklamak ise temizliktir. Seni
kfredenlerden arndracam.
4- Hristiyanlarn Yahudiler zerindeki
daimi gcyle ilgili gaybi haber Kurann
mucizelerindendir.
5- Herkes Allaha dnecektir. Allah
sorgusuz ve hesapsz bir hakimdir.
6- slamn evrensel oluu slamn
glgesinde yaayan aznlklarn varlyla
elimemektedir.
Kyamete kadar cmlesinden de
anlald zere Yahudiler ve Hristiyanlar
kyamete kadar varolacaktr.

(56)

56. Kfredenleri
de dnya ve
ahirette iddetli azaba uratacam.
Onlarn hi yardmclar olmayacaktr.
Tefsir
EtyebulBeyan
Tefsirinde
srailoullarna
inen
dnyevi
azap
hususunda
yle
yer
almtr:
Hz.
Mesihten 37 yl sonra Rum padiahlarndan
Titus
Yahudilere
musallat
oldu,
Bir
milyondan fazla Yahudiyi katletti. Yedi
binden fazla insan esir ald. Btn
79
Nur Tefsiri
mallarnn yaklmasn ve yamalanmasn

emretti. Sergzet-i Filistin adl kitapta
da yer aldna gre esirleri yrtc
hayvanlar
tarafndan
paralanarak
ldrlmtr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Kafirlerin hesabn bizzat Allah
grecektir. azaba uratacam.
2- Allahn kahr ve gazab karsnda
hibir g duramaz.
3Geri Allahn
snneti
ahirette
cezalandrmaya dayaldr; ama bazen Allah
bu dnyada da ceza vermektedir.
4- Allah her ne kadar ok delil gsterir ve
hcceti tamamlarsa inkarclara olan gazab
da o kadar artar. (nsann lleri dirilttiini
grd halde iman etmeyenler her trl
azaba mstahaktr.

( 57)
(58)
57- 58. Allah iman edip salih amel
ileyenlerin
ecirlerini
ise
eksiksiz
verecektir. . Allah zalimleri sevmez.
Sana bu okuduumuz; ayetlerden ve
hikmet dolu Kur'an'dandr.
Mesajlar ve Nkteler
80
1- Gerek ve kesin nderlik iin kesin

deliller
ve
salam
bir
aklama
gereklidir. Ayetlerden ve hikmet dolu
Kur'an'dandr.

(59)
59. Allah katnda sann durumu

kendisini topraktan yaratp sonra ol
demesiyle olmu olan Adem'in durumu
gibidir.
Tefsir
Hristiyanlardan bir grup Medineye
girerek Peygamberin huzuruna vardlar.
Onlar peygamberle konuurken sann
babasz douunun onun uluhiyetinin delili
olduunu beyan ettiler. Bunun zerine bu
ayet inerek onlara yle dedi: Eer babasz
domak Allah veya Allahn olu olmann bir
delili ise bilin ki Hz. Ademin yaratl daha
nemlidir. nk Hz. Ademin ne annesi
vard ne de anas. O halde siz neden Ademi
Allah veya Allahn ocuu olarak kabul
etmiyorsunuz.
Mesajlar ve Nkteler
1- Muhalifleri kabul ettikleri yoldan
hakka davet etmeliyiz. (Onlar anne ve
babas olmad halde Hz. Ademin Allahn
yaratt olduunu kabul etmilerdi.
81
Nur Tefsiri
2Tarih-i
konuturmak,
gemi
tecrbeleri sergilemek ve pratik rnekler
vermek en iyi davet yoludur.
3- Allahn gc snrl deildir.

(60)
60.
(sa
hakknda
sana
bu
indirdiklerimiz)
Rabbinden
bir
gerektir. O halde phelenenlerden
olma.
Tefsir
Ayette
geen
mumterin
kelimesi
meriyye kknden olup ek ve phe
anlamndadr. Bu ayetin ayns Bakara
suresinde de (147. ayet) yer almtr. Bu
ayetten de anlald gibi Hak sabit ve
kalc sz Allah tarafndan olmaldr. lahi
sz hem hak hem de kalcdr. Aksi takdirde
hevesler ve igdler frtnas iinde
devamll olmayan insanlardan kalc ve
doru kanunlar ve szler beklemek
yersizdir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Allahn yolu kelam ve kanunu dnda
bir
gereklik
ve
devamllk
yoktur.
Rabbinden bir gerektir.
2- Dmanlarn says, abas, ileri,
maddi gleri ve propagandalar seni
etkilememelidir.
82

(61)
61. Sana ilim geldikten sonra, bu
hususta seninle kim tartacak olursa,
de ki: Gelin oullarmz, oullarnz;
kadnlarmz, kadnlarnz; nefsimizi
ve
nefsinizi
aralm,
sonra
lnetleelim
de,
Allah'n
lnetinin
yalanclara olmasn dileyelim.
Tefsir
Bu ayet nebtehil kelimesi sebebiyle
mbahele
ayeti
olarak
bilinmektedir.
Mbahele ahsi arzularn bir kenara
brakmak, Allahn dergahna ynelmek ve
batl ehli iin lanet etmek anlamndadr. 1
ii ve Snni tefsir, hadis ve tarih
kitaplarnda yer ald zere H. 10. ylda
peygamber bir grubu teblide bulunmak
iin Yemen taraflarndaki Necran blgesine
gnderdi.
Bunun
zerine
Necran
Hristiyanlar da Peygamberle tartmak iin
Medineye bir heyet gnderdi. Btn
konumalara ramen onlar bahane peinde
kotular ve ikna olmadlar. Bunun zerine
bu ayet indi ve onlara yle buyurdu: ...
1
Et- Tahkik fi Kelimetil- Kuran

83
Nur Tefsiri
Bu hususta seninle kim tartacak

olursa, de ki: Gelin oullarmz,
oullarnz;
kadnlarmz,
kadnlarnz; nefsimizi ve nefsinizi
aralm,
sonra
lnetleelim
de,
Allah'n lnetinin yalanclara olmasn
dileyelim. Yani Allahn laneti kimin
zerine inerse onun yolunun batl olduu
anlalacak ve bizde bylece bu tartmaya
son vermi olacaz.
Necran Hristiyanlar Peygamber-i Ekrem
(s.a.a)in Mbahele (lanetleme) teklifini
duyunca aknlk iinde birbirine baktlar
ve Peygamberden bu hususta gr
belirtmek iin kendilerine mhlet vermesini
istediler. Ardndan ayrlarak birbirleriyle
grmeler yaptlar. Onlarn by yle
dedi: Siz kabul ediniz eer Peygamberin
lanetlemek iin byk bir kalabalkla
geldiini grrseniz korkmaynz, hibir
eyin olmadn anlaynz. Ama sayl
kimselerle geldiini grrseniz lanetlemek
vazgein ve onunla anlamaya bakn.
Mbahale gn slam peygamberinin iki
ocuk, bir gen ve bir kadnla dar
ktn grdler. Bu iki ocuk Hasan ve
Hseyin, O gen Hz. Ali ve o kadn
Peygamberin kz Hz. Fatmayd.
Hristiyan patrii yle dedi: Ben yle
yzler gryorum ki Allahtan dalarn
sklp atlmasn isteseler phesiz ki
84
kabul grr. Eer bunlar beddua ederlerse

yeryznde bir tek Hristiyan kalmaz.
Bunun zerine lanetlemekten vazgetiler
ve her biri krk dirhem kymetinde olan
2000 adet kymetli elbiseler vererek
anlama yaptlar ve Medineden ayrldlar. 1
Bu olay ii tefsir kitaplarnn yan sra
muteber ehli snnet kaynaklarnda da
aka yer almtr. 2
Baz rivayetlerde de yer aldna gre
mbahele olay Zilhicce aynn 24 veya 25.
gn gereklemitir. Olay o zamanlar
Medine ehrinin dnda gereklemiti ki
Mecmeul- Beyan
el- Mizan Tefsiri c. 3, s. 257 de yle yer
almtr: Mbahale olayn 51 sahabi ittifak
zere nakletmilerdir. Fahrur- Razi, Alusi,
Merai, Kitabul- Kamil-i bn-i Esir (c. 2, s.
293) Mstedrek-i Hakim (c. 3, s. 150)
Msned-i Ahmed b. Hanbel (c. 1, s. 158)
Ruhul- Beyan, el- Menar, bn-i Kesir, ve
daha bir ok Snni ve ii kaynak
kitaplarnda bu olay detaylca kaydedilmi
ve yle nakledilmitir: Peygamber (s.a.a)
Fatma, Ali b. Ebi Talib, Hasan ve Hseyin
duas makbul kimselerdendi. Bu senet
Ehl-i Beytin azametini gsteren en deerli
senettir. hkakul- Hak c. 3 s. 46 da bu
ayetin Peygamber ve Ehl-i Beytin azameti
hakknda indiini syleyen ehli snnet
alimlerinden 60 kiinin ad yer almtr.
1
2
85
Nur Tefsiri
bugn Medine ehrinin iinde yer almtr

ve orada Mescidul- cabe ( dualarn icabet
edildii cami) adnda bir cami yaplmtr.
Bu
caminin
MescidunNebi
ve
Peygamberin
kabrinden
uzakl
ise
yaklak 2 kilometredir. (Allah bizlere
ziyaretini ve efaatini nasip etsin)
Mbahale o zamana zg bir olay
deildir. Rivayetlerde de yer aldna gre
sizler de mbahalede bulunabilirsiniz.
Nurus- Sekaleyn tefsiri c. 1, s. 351 de bu
konuda mam Sadk (a.s)dan bir rivayet yer
almtr. mam Sadk (a.s) bu konuda bir
takm hkmler belirtmitir.
Usul-i Kafi c. 2, Mbahale Babnda da bu
konuda 5 hadis yer almtr. Bu hadislerden
de anlald zere sizler de gn
boyunca oru tutarak ve temizlenerek
muhaliflerinizle
mbahalede
bulunabilirsiniz.
Mbahale
u
ekilde
gereklemektedir: Sabah ezan vaktinden
gnein douuna kadarki zaman diliminde
sa elinizin parmaklarn muhalifinizin
parmaklar arasnda karar klmal ve zel
mbahele duasn okumalsnz.
Burada akla yle bir soru taklmaktadr:
Neden bu olayda sadece Hz. Fatma yer
ald halde Kuran kadnlarmz diye
oul kelimesini kullanmtr.
Zira Kuranda baka bir takm yerlerde
de Allah bir tek kiiyi oul kipiyle anmtr.
rnein Al-i mran 181. ayette, Allahn
86
fakir olduunu bir kii syledii halde

Allah yle buyurmutur: Allahn fakir
olduunu syleyenler veya Hz. brahim
hakknda
Kuran
yle
buyurmutur:
brahim bir mmetti.
Mesajlar ve Nkteler
1- Gaypten yardm almak doal gleri
kullanmaktan sonradr.
2- Kz ocuu da erkek ocuu gibi
insann kendi ocuudur. ocuklarnz
(mam Hasan ve mam Hseyin hakknda da
ocuklarmz kelimesi kullanlmtr. )
3- Erkek ve kadn omuz omuza ve yan
yana sz konusu edilmitir. Kadnlarmz
4- Eer insan hedefine iman etmise en
yaknlarn
bile
tehlikeye
atmaktan
ekinmez.
5Duada
nemli
olan
hedef
ve
ahsiyetlerdir; saylar deil. (mbahale
edenler sadece 5 kiiydi. )
6- Ali b. Ebi Talib Peygamberin nefsi ve
candr. Nefislerimiz
7- Dua meclislerine ocuklarnz da
gtrn.
8- Mantk, delil ve mucizelerle dahil
hakka teslim olmayanlar lmle tehdit
etmek gerekir.
9- Gerek Mminin etkili silah ve stn
delili duadr.
10- Delillere cevap vermek gerekir; ama
mcadele ve inatlklar yok edilmelidir.
87
Nur Tefsiri
11- Eer siz sabit durursanz dman

batl olduu iin geri ekilir.
12- Dinin beka ve temeli bu birka
kiiyledir. Yoksa Peygamber tek bana da
beddua edebilirdi. Zaten konu Hristiyanlk
ve Peygamberdi. Onlarn Ali, Fatma, Hasan
ve Hseyinle bir ii yoktu.
Allah ve Peygamber (s.a.a) bu amelle bu
ahslarn da hakka davet ve hedef
noktasnda
Peygamberin
orta
ve
yardmclar olduunu, onunla birlikte
tehlikeye gs gerdiklerini ve hareketinin
devam
ettiricileri
olduunu
anlatmak
istemitir.

(62)
62. phesiz bu anlatlanlar gerek
olaylardr. Allah'tan baka ilah yoktur.
Dorusu
Allah
gldr,
hikmet
sahibidir.
Tefsir
Dillerde dolaan hikayeler genelde
trdr:
1- Hayal ve gerek d romanlar,
efsaneler ve mitler
2- Bazen doru ve delilli ve bazen de
yalan ve kark nakledilen tarihi hikayeler
3- Vahiy diliyle bize ulaan olaylar. Bu
olaylar
haktr.
Kurandaki
yer
alan
88
hikayeler hep bu hak ve doru hikayelerdir.

Hibir vehim, hayal, yalan ve uydurma
eyler yoktur.
Mesajlar ve Nkteler
1- Eer Kuran olmasayd Hz. sann ve
Hristiyanln gerek yz hurafeler ve
karmaalklar arasnda kalrd.
2- Bakalarnn hurafeleri karsnda
kalc ve mantkl ilkeler sergilemek ve
direnmek gerekir. Allahtan baka ilah
yoktur.
3- Eer hurafelerden el ekmezseniz
gl olan Allah hikmeti gerei hesabnz
grecektir.
(63)
63. Eer yz evirirlerse, phesiz

Allah bozguncular bilir.
Mesajlar ve Nkteler
1nsan
zgrdr;
btn
gerek
hikayelerden yz evirebilir.
2- Haktan yz evirmek fesattr ve yz
eviren fasittir. (fesat ehlidir)
3- Allahn ilmi mfsit insanlar iin en
byk uyardr.

89
Nur Tefsiri

(64)
64. De ki: Ey Kitab ehli! Ancak
Allah'a kulluk etmek, Ona bir eyi e
komamak, Allah'a brakp bazmz
bazsn Rab edinmemek zere bizimle
sizin aranzda mterek bir sze gelin.
Eer yz evirirlerse: Bizim Mslman
olduumuza ahit olun deyin.
Mesajlar ve Nkteler
1- Davetin aamalarndan biri de ortak
ilkelere davettir ve Kuran davet iin ortak
bir
nokta
saylabilir.
Zira
hem
peygamberlerin tarihini iermektedir ve
hem de tahriflerden korunmutur.
2Eer
btn
hedeflerinize
ulaamazsanz en azndan baz hedeflerinize
ulamak iin almaktan geri kalmayn.
3- Tevhit ve hakka davet etmek gerekir;
bu davet ister delil ve istidlal zere, ister
lanetleme ve mbahale zere ve isterse de
ortak noktalara davet eklinde olabilir.
4- Tevhit ve irkten uzaklamak btn
semavi dinlerin ortak zelliidir.
5- nsanlarn nedensiz birbirine itaati bir
tr klelik, fikir smrs ve kulluktur.
Bazmz bazsn Rab edinmesin
6- Muhaliflerin hak davetten yz
evirmesinin bizim irade, iman ve
teslimiyetimizde
hibir
etki
90
yaratmamaldr. Eer yz evirirlerse:

Bizim Mslman olduumuza ahit
olun deyin.
7Mslmanlar
tebli
ve
davet
hususunda saldr pozisyonunda olmaldr;
savunma deil. De ki: Ey Kitab ehli!
mterek bir sze gelin.
8- Bakalarn davette muhatabnzn hak
inanlarna ve temiz duygularna sayg
gsterin. Bizimle sizin aranzda ki
mterek bir sze gelin.
9- Her daveti nsanlarn haktan yz
evirmesini gz ard etmemelidir. Bylece
kendini
de
beklenmedik
olaylardan
korumu olur. Eer yz evirirlerse
ahit olun deyin.
10- Vahdete davet hususunda n ayak
olmalyz.
Hatra
Merai Tefsirinde yle yer almtr:
Adiyy b. Hatem Mslman olduktan sonra
Peygambere yle arz etti: Biz Hristiyan
iken asla birbirimizi Rab edinmiyorduk. O
halde, Bazmz bazsn Rab edinmesin
ayetinden maksat nedir? Peygamber (s.a.a)
cevap olarak yle buyurdu: Alimleriniz
Allahn hkmlerini deitirmiyor muydu?
O, Evet deyince de yle buyurdu:
Allahn hkmlerini deitiren kimselere
uymak da ona ibadet etmek saylr.
91
Nur Tefsiri

(65)
65. Ey Kitab ehli! brahim hakknda

niin tartyorsunuz? Tevrat da, ncil
de phesiz ondan sonra indirilmitir.
Akl etmiyor musunuz?
Tefsir
Hristiyanlar ve Yahudilerin her biri Hz.
brahim (a.s) kendinden sayyordu. Bu
konuda byk iddialarda bulunuyorlard.
Bunun zerine Kuran yle buyurdu:
brahim Yahudi ve Nasrani deildi.
Ardndan iddialarn rtmek iinde yle
demektedir: brahim Tevrat ve ncilden
nce yaamtr. Nasl olur da o iki kitaba
uymu olabilir? Nazil olmayan kitabn
takipisi olabilir mi? Neden tarihle de
uyumayan bu sznz dnmyorsunuz?
Mesajlar ve Nkteler
1- Bir ahs kendinize isnat ederek hak
olduunuz ispat edemezsiniz.
2- Yce ahsiyetler hakknda tartma
yerine onlarn yoluna uyunuz.
3- ddialarnz belgeli, mantkl, ftrat ile
uyumlu ve tarihi gerekler olmaldr.
4t
verirken
muhataplarnzn
kltrel lakaplarndan istifade ediniz. Ey
kitap ehli
92
5- lim ve kitap o kadar deerlidir ki

onunla bir ilintisi olanlar da saygn kabul
edilmitir. Kitap ehli, Kalem ehli, ilim
ehli

(66)
66. Siz hadi bilginiz olan ey zerinde
tartanlarsnz. Ama bilginiz olmayan
ey hakknda niin tartrsnz? Oysa
Allah bilir, sizler bilmezsiniz.
Tefsir
Bu ayet ilim sahibi olduklar hususlarda
bile gereksiz sorular soran ve sorun
karmaya alan kitap ehline bir uyar
niteliindedir. Ey kitap ehli sizler kendi
gzlerinizle Hz. sa(a.s)n doal bir hayat
yaadn, doal ihtiyalarnn olduunu;
yediini, barndn ve giyindiini grdnz
ama yine de onun hakknda tartyorsunuz.
Bazlarnz onu yalanc saymakta, dier
bazlarnz ise Allahn olu olduunu
sylemekte, 1 Tevrat ve ncilde apak
zellikleri beyan edilen ve ok iyi tandnz
Hz. Muhammed (s.a.a) hakknda dahi
tartyor, mnakaa ediyorsunuz!
Bildikleriniz hususunda cedellemeniz ve
ortak bir tutum sergilememeniz neyse de,
1
Mecmeul- Beyan Tefsiri, Kurtubi...

93
Nur Tefsiri
bilmediiniz
ve
ilminizin
olmad
hususlarda
neden
tartyor,
cedelleiyorsunuz? rnein Hz. brahimin
hangi dinden olduunu ve hangi izgide
bulunduunu
neden
mnakaa
ediyorsunuz?
Mesajlar ve Nkteler
1- nat kimseler apak hususlarda dahi
niza etmekte, tartmaktadr.
2- Gemi ameller gelecei de tayin
etmektedir.
3- nat ve marur insanlar aalayn.
4- Tartmalar aratrmaya dayanyorsa
deer tar; sadece sorumluluktan kamak
iinse knanmtr, deersizdir.

(67)
67- brahim, Yahdi de, Hristiyan da
deildi; ama doruya ynelen ve Allaha
teslim
olan
biriydi;
mriklerden
deildi.
Tefsir
Hanef
kelimesi
hakka
yneli
anlamndadr. cenef ise kart anlamda
olup batla yneli anlamndadr. hanif
ise hak yolda olan kimse demektir. Ama
mrikler bu kelimeyi tahrif ederek
94
kendileri iin kullanyorlar ve kendilerini

hunefa olarak adlandryorlard.
Bu ayette Mslimkelimesi hanif
kelimesiyle yan yana zikredilmitir. Bylece
brahimin mriklerden olmad beyan
edilmi ve bu mukaddes kelime gerek
anlamna dndrlmtr.

(68)
68- Dorusu brahim'e en yakn
olanlar, ona uyanlar, bu peygamber ve
iman edenlerdir. Allah iman edenlerin
dostudur.
Tefsir
Bu ayetten de anlald zere iman ba
akrabalk bandan ok daha gl ve
ycedir. Ayn dncede ve hedefte olan
insanlar
zahiren
akraba
olup
farkl
inanlardan olan insanlardan birbirine daha
yakndr. Nitekim mam Sadk (a.s) Amr bin
Yezidin oluna yle buyurmutur: Allaha
andolsun ki siz Al-i Muhammeddensiniz. 1.
sonra da mezkur ayeti okumutur. Hakeza
Peygamber (s.a.a) de Selman-i Farisi
hakknda yle buyurmutur: Selman biz
Ehl-i Beyttendir.
Tefsir- u Mecmeul- Beyan, ilgili ayetin
tefsirinde.
1
95
Nur Tefsiri
Mesajlar ve Nkteler
1nderin
halkla
gerek
ilikisi
ideolojiktir; kabile, dil, blge veya soy
ilikisi deildir.
2- Peygamberlie yaknln ls onlara
itaattir.
3- Peygamber (s.a.a) ve Mslmanlar
brahimin yolundadr ve Onun hedefini
takip etmektedirler.
4- Mecmeul- Beyanda yer alan bir
rivayette
yle
buyurulmutur:
Muhammed (s.a.a) dostu her ne kadar
akrabalk asndan uzak da olsa ona itaat
edenlerdir. Muhammed (s.a.a) dman ise
her ne kadar akrabas olsa da ona isyan
edenlerdir.

(69)
69- Kitab ehlinden bir takm sizi

saptmak isterler; oysa kendilerini
saptrrlar da farkna varmazlar.
Tefsir
Taifekelimesi
tavaf
kknden
gelmektedir ve yamaclarn ve yrtc
hayvanlarn
errinden
kurtulmak
iin
yaama amal yaz k topluca g edenler
hakknda kullanlmaktadr. 1
1
Tefsir-i El Mizan, ilgili ayetin tefsirinde.

96
Bu ve sonraki ayette kltrel saldr ve

ideolojik komplolar beyan edilmektedir. Bu
ayet ideolojik kinleri sz konusu etmektedir.
Sonraki ayet kfr ve inatl daha
sonraki ayet ise hakk ldrme, rtme ve
bilerek gizlemeyi ele almaktadr. Yetmi
ikinci ayet ise kltrel tekniklerden sz
etmektedir. Btn bunlar genel olarak ele
alndnda karanlk ruhlardan, inkardan,
hakk gizleme ve sorgulama abalarndan
ve
insanlar
pheye
drme
taktiklerinden oluan byk bir kltrel
saldry gstermektedir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Dman ve isteklerini tanmak
muhtemel
tehlikelerden
kurtuluun
gereidir.
2- Bakalarn saptrma niyetinde olanlar
hile, nifak, kin, iftira ve komplo gnahna
bularlar. Oysa kendilerini saptrrlar
3- Bakalarn saptrmay sevmek byk
bir ahlaki sapklktr. sterler;
4- slam dmanlarnn hedeflerinden biri
de Mslmanlar etik ve fikri adan
saptrmak
iin
komplo
kurmalardr.
sterler;
5- Hkm verirken insafl olun. Kitab
ehlinden bir takm
6- Fikri ve kltrel saldr en byk
tehlikedir ciddi bir uyary gerektirir.
97
Nur Tefsiri
7- Muhaliflerin mnafka aklamalarna

gvenmeyin. Onlar kalben sizin sapmanz
isterler.
8- Dmanlar sizi saptrma arzusuna asla
ulaamayacaklardr. Oysa
)
(70
70- Ey Kitab ehli! Sizler gz gre
gre
Allah'n
ayetlerine
niin
kfrediyorsunuz?
Tefsir
Bu ayet belki de kitap ehlinin ncil ve
Tevratta Hz. Muhammed (s.a.a) hakknda
okumu
olduklar
mjdeleri
dikkate
almaktadr. Zira onlar Peygamberi ocuklar
gibi tanyor, ama toplumsal konular ve
maddi menfaatleri sebebiyle btn o ilahi
delilleri grmezlikten geliyordu.
Mesajlar ve Nkteler
1- Edep zere hitap etmek ve vicdanlara
sormak en iyi davet metodudur. Sadece
bilmek yeterli deildir; kabul etmekte
gerekir. Sizler gz gre gre

(71)
98
71. Ey Kitab ehli! Niin hakk batla

kartryor
ve
bile
bile
hakk
gizliyorsunuz?
Tefsir
Bir
ok
tahrifiler
slam
bilimci,
oryantalist, tarihi ve seyyah ad altnda
kitaplara
mekanlara,
zamanlara
ve
insanlara mdahalede bulundular ve byk
ansiklopedilerde aratrmac olarak slami
tahrif etmeye altlar. Okuyanlarn asla
iman etmeyi dnmeyecei bir tarzda
slam tanttlar.
Mesajlar ve Nkteler
1- artmak, sorgulamak, hakk gizlemek
ve insanlar saptrmak iin en byk ve
gl maniveladr.

)
(72
72. Kitab ehlinden bir takm yle
dedi: man edenlere indirilene gnn
banda iman edin, sonunda kfredin
ki, belki dnerler
Tefsir
Bu ayetin nzul sebebinde beyan edildii
zere Yahudi alimlerinden on iki kii
99
Nur Tefsiri
Mslmanlarda
phe
yaratmak
iin
sabahleyin Peygamberin huzuruna gelerek
iman ettiklerini sylyor ama akam olunca
slamdan dndklerini beyan ediyorlard.
Bylece Tevrat ve ncilde yer alan
zelliklerin Peygamber ile uyumadn ve
bu yzden dinden ayrldklarn ima etmeye
alyorlard.
Bu
ustaca
komplolar
vesilesiyle sradan insanlara: slam gzel
bir din olsayd ve nceki dinlerin onaylad
bir ey olsayd kitap ehli asla bundan el
ekmezdi. Demek istiyorlard. Onlar bu
oyunlaryla Mslmanlar arasnda phe
yaratyor ve dier Yahudilerin Mslman
olmasna engel oluyorlard. Allah-u Teala bu
ayeti indirerek onlarn bu komplolarn ifa
etti.
Mesajlar ve Nkteler
1- Baz kimseler slam ad altnda
Mslmanlarn arasna szabilir ve onlar
arkadan hanerleyebilir bu yzden ajanlara
dikkat etmek gerekir.
2- Mslmanlar sade ve saf olmamaldr.
3- yle bir iman etmeliyiz ki insanlarn
dinden dn bizi asla etkilemesin.
4- D ilikilerde bir ok iliki kurma veya
kesme hedefi lke iinde veya dnda
istenilen atmosferin yaratlmasdr.
5- Allah hassas aamalarda dmanlarn
srrn ve komplolarn ifa etmektedir.
100

(73)
73.
Ve
dininize
uyanlardan
bakasna inanmayn. De ki: Hidayet
Allah'n hidayetidir. Ve yine (yle
dediler: ) size verilenin benzerinin
bakasna
da
verildiine
veya
Rabbinizin katnda size kar delil ve
hccet getireceklerine de (inanmayn.)
De ki: Dorusu bol nimet Allah'n
elindedir; onu dilediine verir. Allah('n
fazl) her eyi kaplar, O her eyi bilir.
Mesajlar ve Nkteler
1slam
dmanlar
komplolarnda
gizlilii esas almakta ve kendilerinden
baka hi kimseye gvenmemektedirler.
2- Allahn ltuf ve ihsanlar belli bir
grubun tekelinde deildir.
3- Banazlk yasaklanmtr.

)

(74
74. Rahmetini dilediine tahsis eder,
Allah byk/bol nimet sahibidir.
Tefsir
101
Nur Tefsiri
Allahn hi kimseyi Yahudiler kadar

sevmedii ve rahmetine zg klmad
dncesi bir hayaldir. Allah kimin risaletini
kabul edebileceini daha iyi bilmektedir.
Allah kullar arasnda en layk olann seer
ve zel ltfne mazhar klar. Allahn hem
ihsan byktr ve hem de hikmeti seicidir.
(75)
75. Kitab ehli arasnda kantarla
emanet braksan onu sana deyen ve
bir
dinar
emanet
etsen
tepesine
dikilmedike
onu
sana
demeyen
vardr. Bu, onlarn: kitapszlara kar
zerimize bir yol (gnah) yoktur
demelerindendir. Onlar bile bile Allah'a
kar yalan sylemektedirler.
Mesajlar ve Nkteler
1- Muhalifleriniz hususunda insafl olunuz
hepsini
hainlikle
itham
etmeyiniz.
Onlardan kim
2- Smr ve rklk yasaklanmtr.
Kitapszlara kar zerimize bir yol
(gnah) yoktur
102
3- Ahlaki deerler kalcdr; emanete

sadk kalmak her zaman iyilik hyanet ise
her zaman her kes iin ktdr.
4- Gnahtan daha by gnah tevil
etmektir. Onlar halkn maln yiyor ve
Allahn bundan raz olduunu sanyorlard.
Onlar
Allah'a
kar
yalan
sylemektedirler.
5- Yahudiler ve Hristiyanlar kendilerini
bilgin, Mslmanlar ise cahil kabul
ediyorlard.
6- Rivayette de yer ald zere emaneti
sahibine veriniz; emanet sahibi ister iyi
olsun, ister fask fark etmez.
)
(76
76. Hayr, yle deil; ahdini yerine
getiren ve gnahtan saknan (bilsin ki),
Allah saknanlar phesiz sever.
Mesajlar ve Nkteler
1- Yanl dncelere kar tavr alnz.
Hayr1
2- Ahde vefa ve takva sevilmenin yegane
lsdr; kitap ehli olmak deil.
3- Slogann hibir fonksiyonu yoktur;
amel ve takva gerekir.
Ayette geen bela kelimesi nceki
dnce ve mantn reddedildii yerlerde
kullanlmaktadr.
1
103
Nur Tefsiri
4- Ahde vefa tm aamalarda gereklidir:

a- Allahn insan ftrat vesilesiyle veya
Peygamberleri vastasyla insanlarla yapt
ahitleme. 1
b- nsanlarn birbiriyle yapt antlama. 2
c- nsann Alla ile yapt szleme. 3
d- nderin mmetle ve mmetin nderle
yapt szleme. 4
5- Takva insanlarn hakkna riayet etme
ve Allaha iftirada bulunma hususunda
insan koruyan en gl etkendir.

(77)
77. Allah'n ahdini ve yeminlerini az
bir deere deienlerin, ite onlarn,
ahirette bir paylar yoktur. Allah onlarla
kyamet gn konumayacak, onlara
bakmayacak,
onlar
temize
karmayacaktr. Elem verici azab onlar
iindir.
Tefsir
Ahdi bozanlar Allahn be tr gazab
tehdit etmektedir: 1- Ahirette nasipsizlik 21
2
3
4
Yasin /60
Bakara/177
Tevbe/75
Enfal/56
104
Allah ile konumaktan mahrumiyet 3- lahi

ltuf
nazarndan
mahrumiyet
4Gnahlardan
temizlenmekten
mahrum
kalmak 5- Elim bir azaba uramak.
ii ve Snni rivayetlerde de yer ald
zere Peygamber (s.a.a) yle buyurmutur:
Emanete riayet etmeyenlerin iman yoktur.
Ahdine vefal olmayanlarn ise dini yoktur.1
Mesajlar ve Nkteler
1- Ahdini bozmak byk gnahlardandr.
(Bu tr birbiri ardnca tehdit Kuranda
baka hibir gnah hakknda sz konusu
edilmemitir. )
2- Ahdini bozmann sebebi maddiyattr.
3- Ahdi bozmann deeri her ne olursa
olsun, Az bir deer saylmaktadr.
4Kyametteki
cezalar
bizim
amellerimizle uyum iindedir. (Bizim ilahi
sorumluluklara kar itinaszlmz Allahn
bizlere
itinasz
davranmasna
neden
olmaktadr. )
5- Uhrevi cezalar hem cismidir, hem de
ruhi, hem aalamadr, Allah onlarla
konumaz. Ve hem de ikencedir. Onlar
iin elim azap vardr.
6- Allah tarafndan kendisine selam
verilenleri
Merhametli
olan
Rab
katndan onlara selam vardr. Allahn
kendileriyle hi konumad ve eer feryat
1
Merai Tefsiri
105
Nur Tefsiri
bile etseler nin oradan! Benimle

konumayn. Diye susturduu kimseleri
kyaslayn.

)
(78
78. Onlardan bir takm, Kitapta
olmad halde Kitaptan zannedesiniz
diye dillerini eip bkerler. O, Allah
katndan
olmad
halde:
Allah
katndandr derler, bile bile Allah'a
kar yalan sylerler.
Mesajlar ve Nkteler
1Hkmlerinizde
insafl
olunuz.
Herkese ayn gzle bakmaynz. Ve
phesiz onlardan bir grup
2- Kitap ehli arasnda hain alimlerin
varl bir tahmin deildir. Kesindir.
phesiz bir grup
3- Halk kandrmak, gevezelik ve ilmi
hyanet bilginlerin gnahlarndandr.
4- Gzel konuma hak yolunda olursa
sapklklar
nler.
dillerini
eip
bkerler.
5- Saptranlar dini mukaddesat ve
semavi
kitaplar
bir
bahane
edinmektedirler. Kitapta
106
6- nsanlarn inan tefekkr ve

kltrne ynelik yaplan en byk
hyanet alim ve sekin insanlarn
bilerek ve kasten yalan sylemesidir.
Allah katndandr derler, bile bile
Allah'a kar yalan sylerler.
7- Saptrmak dmann zehirli kltrel
silahlarndan biridir.
8- Kurann stnlklerinden biri de
Kuran d bir tek kelimenin bile iinde
srtt tek kitaptr. Ama dier kitaplar hi
tannmayacak
ekilde
beeri
szlerle
kartrlabilir. Kitaptan sanasnz diye
9- Bidat tm dinlerde ve tahrif tm
semavi kitaplarda yasaklanmtr. Halbuki
okuduklar Kitaptan deildir.
10- Eer sizi sapkla drebileceklerini
grrlerse
daha
tehlikeli
iddialarda
bulunurlar.
Okuduklarn
kitaptan
sanasnz diye... Bu Allah katndandr
derler.
11- Takvasz alimlerin ve bilginlerin
gnah kat kattr. Zira
a:
nsanlar
yanll
dryorlar.
Kitaptan sanasnz diye
b:
Allaha
yalan
atyorlar.
Bu
Allahtandr.
c: Halka kltrel ve fikri adan darbe
vurmakta,
dnya
ve
ahiretlerini
karartmaktadrlar.
107
Nur Tefsiri
d: nsanlar saptrma hasletinden dnmek

ve tvbe etmek ok zordur.
e:
Btn
bu
hareketleri
bilerek
yapmaktalar.

)
(79
79. Allah'n kendisine Kitab, hkm,
peygamberlii verdii insana: Allah'
brakp bana kulluk edin demek
yaramaz. Aksine (yle demelidir: )
retmekte ve okutmakta olduunuz
Kitap uyarnca Rabbani (bakalarn
eitmekten
sorumlu
halis
kullar)
olunuz.
Mesajlar ve Nkteler
1- Durumdan, saygnlktan ve ilahi
sorumluluklardan kt istifade etmek
yasaktr.
2- lahi peygamberlerin dier insanlara
en byk stnl udur: Peygamberler
her ne kadar taraftarlar artarsa artsn
onlar daha ok Allaha kullua davet
ederler, asla tevhit yolunu deitirmezler,
daha fazla uyarrlar. 1 Ama menfaati
Peygamber (s.a.a) yle buyurmutur:
Benim hakkmda iki grup helak olacaktr:
1
108
davetiler mukaddes rtler altnda ie

balar, g ve makam elde ettikten sonra
ise insanlar kendine arr ve bakalarna
zulm etmeye balar.
3- Peygamberlerin hedefi sadece insanlar
irkten kurtarmak deildir; Rabbaniler
terbiye etmek de onlarn en byk
hedefidir. (Daveti yetitirmek)
4- Rabbani olmann yolu ilim ve derstir;
Tasavvuf deil. (fi- Zilal Tefsiri)
5- Eer ders eitim ve retim insan
rabbani klamazsa gerekte o ilimler ilim
deildir. (Tefsir-i Safi)
6- Rivayette de yer ald zere
klelerinize, klem demeyiniz; feta
(gen)
deyiniz.
Hakeza
kleler
de
efendilerine, rabbim demesin; efendim
desin. (Tefsir-i Kurtubi)
7- Peygamberler dahi ibadete layk
deilse dierlerin hesabn varn siz
dnn.
8- Eer manevi ihsanlar dahi ubudiyet
sebebi olamyorsa maddi tumturaklarn
hesabn varn siz yapn.
Ar sevenler ve insafsz dmanlar. Ben

her iki gruptan da uzam. Beni Allahn
kulundan baka bir ey sanmayn. Hakeza
Hz. sa (a.s) da taraftarlarna bu uyarda
bulunmutu. Hz. Ali (a.s)da NehclBelaada ayn uyary yapmtr.
109
Nur Tefsiri
9- Eer kitap hikmet ve nbvvetin hepsi

bir arada dahi insanlara ibadet etkeni
olamyorsa her birinin ayr ayr hesabn
varn siz dnn.
10- Peygamberler kulluk ve saygnla
davet etmezler. Ama eer biz Allahn evliya
kullarna tevazu gsterirsek grevimize
amel etmi oluruz.
11- Semavi kitabn retmenleri Rabbani
olmaldr.
12- Semavi kitab bakalarna retecek
dzeyde alim olmayanlar, Rabbani deildir.
(Rabbani alimler Kuran mfessirleridir.
13- Semavi kitabn eitim ve retimi
srekli
olmaldr.
Okutmakta
ve
retmekte olduunuz...

(80)
80.
Allah
size
melekleri,
peygamberleri
Rab
olarak
benimsemenizi
emretmez.
Siz
Mslman
olduktan
sonra,
size
kfretmeyi mi emredecek?
Mesajlar ve Nkteler
1- irkin her trlsne davet kimden
olursa olsun yasaklanmtr.
2- Kfr sadece Allah inkar etmek
deildi; nsanlardan birini Rab edinmek de
hakikatte kfrdr.
110

(81)
81.
Ve
hani
Allah
(nceki)
peygamberlerden,
Size
Kitab
ve
hikmet verdikten sonra sizde olan
tasdik eden bir peygamber geldiinde
ona
mutlaka
iman
edip,
yardm
edeceksiniz. diye sz alm ve ikrar
edip bu ahdimi yklendiniz mi?
demiti. krar ettik demilerdi de
Allah, ahit olun, Ben de sizinle
berber ahitlerdenim demiti.
Mesajlar ve Nkteler
1- Eskiler yenileri kabullenmeli onlar
insanlara tantmal ve bylece sonradan
gelenlerin geliimini salamaldr.
2- Peygamberler ortak bir hedefe sahiptir.
Bu yzden nceki peygamberler sonradan
gelecek peygamberleri mjdelemekte ve
onlar iin Allah nezdinde iman ve yardm
ahdinde bulunmulardr.
3- Peygamberlerin yolu asla fitne, ayrlk,
srtme ve banazla neden olmaz. Zira
kayna temiz ve berraktr.
4- man tek bana yeterli deildir;
desteklemek de gerekir. Ona mutlaka
iman edip, yardm edeceksiniz.
111
Nur Tefsiri
5- Btn dinlerin takipileri slam

peygamberin iman etmekle mkelleftir.
(Tefsir-i Merai)
6Btn
peygamberler
mmetini
kendinden
sonraki
peygambere
hazrlamakla ykmldr. (Hz. Ali (a.s)dan
naklen)
7- Peygamberlerin programlarnn fark
iki stadn veya valinin iki farkl program
gibidir. lmi, siyasi ve temel hususlarda tek
bir hedefe sahiptir. Ama detaylarda
rencilerin ferdi farkllklar veya blgesel
artlar
sebebiyle
farkl
programlar
sunulmutur. (Tefsir-i Merai)
8Peygamberler
arasnda
derece
farkll vardr. Son Peygamber hepsinden
stndr. Zira btn dier peygamberler
ona iman etmek ve onu desteklemekle
ykmldr.
9- nceki Peygamberler dahi son
peygambere iman etmek ve desteklemekle
ykmlyse son peygamberin takipileri
ona iman etmeli ve desteklemelidir.
10- Son peygamberin gelii kesindir.
verdikten sonra Nitekim bu hususta
btn peygamberlerden sz alnmtr;
bazlarndan deil. Peygamberlerden
11- Sadece imandan kaynaklanan koruma
ve destekleme deerlidir. Ona mutlaka
iman edip, yardm edeceksiniz.
12- nemli olan her ne kadar gerekli
artlar olumasa da teslim ruhuna sahip
112
olmak,
hak
ve
peygamberleri
kabullenmektir. (nceki Peygamberler son
peygamber zamannda yaamamtr. Ama
bu ruh haletine sahip idiler. )1
(82)
82. Bunun ardndan yz eviren var

ya, ite onlar fsk olanlardr.
Mesajlar ve Nkteler
1- nceki byk peygamberler bile
sonraki peygamberle iman edeceine dair
sz vermilerdir; o halde siz ey kitap ehli
neden bu kadar banaz davranyorsunuz.
2Peygamberlerin
verdii
sz
takipilerini de balar; onlar da bu ahde
vefa gstermelidirler.
3- Ahdi bozmak fasklktr.
4- nsan zgrdr, Allahla yapt
szlemeyi bile bozabilir.
ehit olmak bir meseledir. ahadet iin

hazr olmak ise ayr bir mesele. Allah
smailin kannn dklmesini istemiyor.
Ama brahimin smaili kurban etmeye
hazr olmasn istiyor. Dolaysyla bizde Hz.
Mehdi (a.s) grmeyebiliriz. Ama bekleyi
iinde olmak, byk bir akla geliini
beklemek onlarca ayet ve rivayetlerde
tavsiye edilen bir husustur.
1
113
Nur Tefsiri

(83)

83. Allahn dininden baka bir din mi

arzu ediyorlar? Oysa gklerde ve yerde
kim varsa, ister istemez Ona teslim
olmutur, Ona dneceklerdir.
Tefsir
Gklerde ve yerde olan btn varlklar
hepsi Allaha teslim olmutur. Eer normal
artlarda bu teslimiyeti gizleseler de zor
anlarda kalplerini Allaha amaktadr.
Bazlar normal artlarda isteyerek teslim
olurlar. Ama tehlikeli durumlarda herkes
teslim olmak zorundadr. Alemdeki btn
varlklar, atomlar ve hcreler Allahn
kendilerine tayin ettii kanunlara uymak
zorundadr ve her an onu deitirebilir. BU
cmleleri yazarken bir an iin yzmn
yarsnda byk bir ac hissettim. Kalemi
yere brakp aryan yeri svazladm. Bir
mddet sonra yava yava acs gitti ve
normal haline dndm. Bylece btn
varln her an her ekliyle Allahn elinde
olduunu bizzat hissettim. Her yapran
hareketi, her kelimenin yazm Allahn
iradesi olmakszn mmkn deildir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Btn varlk alemi Allaha teslimdir; O
halde biz neden teslim olmayalm? Eer
114
btn varlk alemi ona isteyerek boyun

emise Hepsi Ona teslim olmutur. O
halde biz neden gnlden teslim olmayalm.
2- Sonunda Allaha dneceiz. Ona
dndrleceklerdir. O halde neden bata
da ona ynelmeyelim.
3- Btn varlklar Allahn kanunlarna
teslimdir.
4- Allahtan bakasna gitmeyin, Zira
btn
varlk
alemi
isteyerek
veya
istemeyerek ona teslim olmutur. Kafirler
bile lm annda Allah anmaktadr. Ama ne
fayda!?
Azabmz
grdklerinde
imanlar
kendilerine
fayda
vermeyecektir.

(84)
84. De ki: Allah'a, bize indirilene,
brahim'e, smaile, shak'a, Yakub'a ve
torunlarna
indirilene,
Rableri
tarafndan Msa, sa ve peygamberlere
verilene iman ettik, onlar birbirinden
ayrt etmeyiz, biz Ona teslim olanlarz
Tefsir
Bu ayet bir iki kelime dnda tmyle
Bakara 136. ayetin aynsdr. Nitekim Allah
nceki peygamberlerden kendinden sonraki
115
Nur Tefsiri
peygamberlere
iman
edeceine,
onu
tantacana ve ona yardm edeceine dair
sz almtr. Sonraki peygamber de
mtekabil olarak kendinden nceki btn
peygamberlere ve semavi kitaplara iman
etmitir. Ayette geen esbat tan maksat
ise ilerinde peygamberler bulunan Beni
srail kabileleridir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Bakalarnn hizmetlerini grmezlikten
gelmeyelim.
2- Btn Peygamberler bir tek hedefe
sahiptir.
3- Karlkl sayg ve ihtiramda bulunmak
gerekir. (Eer nceki peygamberlerden
sonraki peygamberlere iman edeceklerine
ve onlar tantp yardm edeceklerine dair
sz alnmsa sonraki peygamber de btn
taraftarlar adna nceki peygamberlere
olan imann ilan etmekle ykmldr. )
4- lahi hidayet ve din srekli beer
hayatnn
bir
paras
olmutur.
Peygamberler farkl snflarn retmenleri
gibi zincirleme olarak insanlar irat ve
hidayet etmekle ykmldr.
5- Asl olan iin ekli deildir; Nihai
hedefi ve gayesidir. Dolaysyla her zaman
Peygamberlerin davetinin ekli deiebilir.
rnein Hz. Musa Firavuna gider, Hz.
Sleyman Belks gibi bir hkmdar davet
116
eder. Ama nihai hedef birdir. Ehl-i Beyt

imamlarnn hareketi gibi...
6Peygamberlerin
birbirlerinden
stnl asla onlarn hepsine iman
etmemize engel deildir. Onlar birbirinden
ayrt etmeyiz.

(85)
85. Kim slamdan baka bir dine
ynelirse, onunki kabul edilmeyecektir.
O ahirette de kaybedenlerdendir.
Tefsir
nceki ayetlerde slam ekolnn ve
rehberinin bir yz gsterildi. Genel hatlar
unlard: genel hatlaryla u ilkeler tespit
edildi. 1- Btn nceki peygamberler
sonraki peygamberlere iman edeceine dair
sz vermitir. 2- Btn varlk alemi Allaha
teslimdir, Allahn dininden baka bir din
kabul edilemez. 3- slam dinini kabul
edenler
btn
semavi
kitaplara
ve
peygambere iman etmitir. te btn
bunlar slam mektebinin inanlar ve gerek
yzdr. imdi de ak bir ekilde bu
dinden bakasn kabul edenlerin Allah
nezdinde
kabul
grmeyecei
beyan
edilmektedir.
Mesajlar ve Nkteler
117
Nur Tefsiri
1- Camii ve kapsaml bir dini terk etmek

ebedi zarara neden olur.
2- Davetlerden sonra da delillere,
lanetlemeye semavi kitap ve inanlar
savunmaya ve aka konumaya sra
gelmektedir.
3- slam nceki dinleri nesh etmitir.
4- En gzel ve en kamil varken bakasn
semek zarardr.

(86)
86. nandktan, peygamberin hak
olduuna
ahadet
ettikten
ve
kendilerine belgeler geldikten sonra
kfreden bir kavmi Allah nasl hidayete
eritirir?
Allah
zalimleri
hidayete
eritirmez.
Mesajlar ve Nkteler
1- Hidayet delilleri her ne kadar ok ve
ak olursa, onlara kfr etmek ve
itinaszlk gstermek de o kadar tehlikeli
olur.
2- lk iman yeterli deildir. mann
devamll da gerekir. Zira irtidad her
zaman insan tehdit eder.
3- Hak yol, mantk, akl, peygamber ve
delillerden yz evirmek en byk zulm ve
ilahi ltuf dairesinden ktr.
118
4- Zalimlere hidayet etmemek Allahn

snnetidir. Allah zalimler kavmine hidayet
etmez.
5- Mrtet iin tvbe ve dn zordur.
(Sade ve sradan kafirler bilinli kafirlerden
daha ok hidayete yakndrlar. )

(87)
87. te bunlarn cezas, Allah'n,
meleklerin,
insanlarn
hepsinin
lnetine uramalardr.
Tefsir
Belki de btn insanlarn, hatta kafirlerin
bu laneti; bu bilinli kfr ve yz evirmeyi
tm salam ftratlarn ve bilinli vicdanlarn
knad sebebiyledir. Belki de bu lanet
bilinli kfrn gelecek nesil ve alara da
sirayet ettii ve dolaysyla da birok insan
yakt iindir.
Allahn, meleklerin ve peygamberlerin bu
laneti Bakara 159. ayette hakikati gizleyen
bilginler ve alimler iin de sz konusu
edilmitir. O halde bilerek hakk gizleyen
alim ile bilerek imandan yz eviren
mrtedin gnah ayndr.

)
(88
119
Nur Tefsiri
88. Orada temellidirler; onlardan

azab hafifletilmez; onlara mhlet de
verilmez.
Ayn konu Bakara 161. ayette de kfr
halinde dnyadan genler iin sz konusu
edilmitir.

(89)
89. Ancak bunun ardndan tvbe edip
dzelenler mstesnadr. Dorusu Allah
balar ve merhamet eder.
Mesajlar ve Nkteler
1- Tevbe yolu herkes iin, hatta dinden
dnenler iin aktr. Kurtulu yolu hibir
zaman hi kimsenin zerine kapal deildir.
2- Hakiki tvbenin nianesi fesatlarn
slahdr.
3- Allah sadece tvbeleri kabul edip
gnahlar balamakla kalmaz; tevbe
edenleri de sever ve onlara rahmet eder.
Hatrlatma
1- Dinden dnen mrtetler iki eittir:
a: Milli mrtet: Milli mrtet nce slam
kabul edip sonra da dinden kan kimselere
denmektedir.
Bu
ahs
Mslman
domad iin cezas hafif ve azdr.
120
b: Ftri mrtet: Anne babas Mslman

olan ve sonradan dinini brakp srt eviren
kimseye ftri mrtet denmektedir. Bu gibi
kimselere idam ve malnn msaderesi gibi
ar cezalara n grlmtr. Bu ar ceza
belki de kastl insanlarn dinle oynamamas
ve bylece Mslmanlarn zerinde kt
etkiler
yaratp
slam
devletini
zayflatmamas iin yasanmtr.
2- Kafir bir insan Mslman olursa
slam kendinden ncesini rter kanunu
gerei btn gemii temizlenir. Ama eer
bir mrtet tvbe eder ve yeniden Mslman
olursa yapamad sorumluluklarn yerine
getirmeli, bozukluklarn slah etmelidir.
rnein kazaya kalm namaz ve orularn
eda etmelidir.

(90)
90.
nandktan
sonra
kfredip,
kfrlerini arttranlar var ya, onlarn
tvbeleri kabul edilmeyecektir. te
sapklar onlardr.
Tefsir
Geri tvbe kaps herkes iin aktr.
Ama hi kimse bu mukaddes tvbeden kt
istifade etmemelidir. mandan yz evirip
mrtet olanlarn, srekli kfr ve inatlarn
artranlarn,
lm
ve
Mslmanlarn
121
Nur Tefsiri
galebesi dnda hibir ekilde

yanamayanlarn tvbesi kabul
Zira tvbenin de bir takm artlar
vardr ki bu kimseler bunlardan
kalmtr.
tvbeye
edilmez.
ve adab
mahrum
Mesajlar ve Nkteler
1- Kemaller ve sapklklar art ve eksilme
kaydetmektedir. rnein ilim ilmimizi
artr. hidayet hidayetlerini artrm ve
sapklk kfrlerini arttranlar srekli
eksilme veya art kaydetmektedir.
2- Allah tvbeleri kabul eder ama bazlar
gerekli artlardan mahrum kalmlardr.
(Cerrah her ne kadar uzman da olsa
hastada organ nakli iin gerekli artlar
yoksa bir ey yapamaz. )
3- nsan zgrdr her an iman edebilir
veya kfr edebilir. mannda sabit kalabilir
veya kfrnde inat edebilir. nsan tvbe
edebilir veya gnahlarnda israr edebilir.

(91)

91. Dorusu kfredip, kafir olarak
lenlerin
hibirinden,
yeryzn
dolduracak kadar altn fidye vermi
olsa bile, kabul edilmeyecektir. te
elem verici azab onlaradr, onlarn hi
yardmclar da yoktur.
122
Tefsir
Dnya ve ahiretin bir takm farkllklar
vardr:
a: Dnyada gam ve hzn insandan
insana sirayet etmektedir; ama ahirette
byle deildir.
b: Dnyada insan, zr, kefaret, yalan,
hile, tvbe veya feryat ile problemlerini
halledebilir.
c: Dnyadaki aclar azalabilir. nsan
aclara altka az eker ama ahirette byle
deildir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Kyamette kurtulu iin fidye ve para
cezas vermek sz konusu deildir. (yeryz
geniliinde altn verecek olsalar hibir
deeri yoktur. )
2- Kfr halinde lmek efaat imkann
ortadan kaldrr. Onlarn yardmclar
yoktur.
3- Kafir olarak lmek en byk tehlikedir.
Kafir olarak lenlerin hibirinden
Bu yzden Mslman olarak lmek
peygamberlerin de en byk arzusu
olmutur. Mslman olarak canm al.
Veya yilerle birlikte canmz al.

(92)
123
Nur Tefsiri
92.
Sevdiiniz
eylerden
infak
etmedike iyilie eriemezsiniz. Her ne
infak ederseniz, phesiz Allah onu
bilir.
Tefsir
Neyl arzusuna ulamak anlamndadr.
Birr ise ak alan anlamndadr. Tenalulbirr ise adeta, kafeste olup dary gren
bir gvercinin arzusunu ifade etmek
istemektedir.
Birr kelimesi geni iyilik ve berekete;
geimini salamak, yaamak ve ekmek iin
hazrlanan topraa denmektedir. Hakeza
yal,
gen
salim,
hasta
insan
ve
hayvanlarn yemei olan budaya da burr
denmektedir.
Birr
kelimesinin
lgat
asndan
treyiine bakldnda ise iyilikte genilik
anlam anlalmaktadr. Kuran ise iman,
salih amel, namaz, ahde vefa... ileri de
Birr
kelimesinin
rnekleri
olarak
zikretmektedir. velakin iyilik Allaha
iman eden... Dolaysyla da Birre, yani
geni iyilie ulamada birbirine yardmc
olunmas
tavsiye
edilmitir.
yilikler
hususunda yardmlan. Bu yzden mezkur
ayette de insann sevdii eylerden infak
etmedike bu geni iyilie eriemeyecei
beyan edilmektedir.
Mesajlar ve Nkteler
124
1- Hakiki imann gstergesi olan iyiliklere

ulamann tek yolu infaktr. yilie
eriemezsiniz
2- Allah bizim infak ettiimizi grd
halde, neden infakn nitelik ve nicelii
hususunda kusur edelim? phesiz ki
Allah bilir.
3- Sevilecek en iyi ey candr. O halde
birr makamna ulaan en iyi kimseler
phesiz ki ehitlerdir ve ondan sonra da
ehit ailesi.
4- Kendi sevdiin eyi infak et; fakirlerin
sevdiini deil. Sevdiklerinizden bu
yzden
sevdiklerinden
diye
buyurmamtr. Zira fakirler, fakirliin
iddetinden fazla iyi olmayan eye de raz
olabilirler.
5- lahi terbiyeden geen insan mal ve
servetin esiri olmaz, aksine onlara hakim
olur.
6- nfakta asl olan niteliktir; nicelik deil.
Sevdiklerinizden
7- nfaktan nce, mal sadece benim
iindir. Ama infaktan sonra milletin mal
olur ve bylece genilik ve iyilie ulam
oluruz. . (Bereketin genilik anlamna
tevecchen)
8- slam mektebinde infaktan hedef
sadece fakirlii ortadan kaldrmak deildir.
nfakta bulunann kemali de sz konusudur.
Hayali sevgililerden el ekmek, cmertlik
ruhunun almas ve insann sevdiklerini
125
Nur Tefsiri
gerek sevgili olan Allah yolunda feda

etmesi ldr.
9- slam mektebi insan seven bir
mektebdir; mal deil. (mallar mahrum
insanlara fedadr. )
10- sevdiklerini Allah yolunda infak
etmek zati isteklerini grmezlikten gelmek
demek deildir. Sevdiklerinden bir ksmn
kendine ayr. O eyden
11- Az bir eye sahip isek o az eyden
infak etmeliyiz. Her ne infak ederseniz
(Evet suyun zerindeki sararm bir yaprak
bir yzlerce karncann kay olabilir. )
12- Mal sevgisi her insann zatnda vardr.
Sevdiklerinizden tehlikeli olan ise
infaka engel olan ar sevgidir. Gerekten
mala de pek dkndr.1
Mminlerin nfakndan rnekler
1- Ebu Talha Ensari Medinede bir ok
hurma aalarna sahipti. En sevdii mal
bu hurmalyd. Hurmal Peygamberin
mescidinin tam karsndayd. Olduka tatl
bir suyu vard. Peygamber bazen bu baa
gidiyor ve tatl suyundan iiyordu. Bu ba o
kadar gzeldi ki byk bir gelire de sahipti.
nsanlar hep bu hurma ban konuuyordu.
Sevdiklerinizden
infakta
bulunmadka iyilie ulaamazsnz
ayeti nazil olunca Peygamber (s.a.a)in
Adiyat Suresi 8. ayet
126
huzuruna vararak yle arz etti: Benim

nezdimde en sevimli ey bu hurma
bamdr. Onu Allah yolunda infak etmek
istiyorum.
Peygamber
(s.a.a)
yle
buyurdu: Gzel bir ticarettir, aferin sana
ama ben sana bu ba akrabandan fakirlere
vermeni neriyorum. O da kabul etti ve
ba onlar arasnda bltrd. 1
2- Ebuzerin misafirleri vard. Ebuzer
onlara yle dedi: Benim iim var siz
kendiniz develerimden birini boazlayn ve
yemek yapn, yiyin. Onlar zayf bir deveyi
setiler. Ebuzer rahatsz oldu ve neden zayf
deveyi tercih ettiklerini sordu. Onlar,
yisini senin gelecekteki ihtiyalarn iin
braktk. deyince de Ebuzer yle dedi:
Benim ihtiya gnm kabir gnmdr.2
3- Hz. Fatma dnden sonra einin
evine giderken yolda grd bir fakir
kendisinden eski bir elbise isteyince Hz.
Fatma yilie eriemezsiniz. Ayetini
hatrlad ve yeni ald gelinlik elbisesini
ona infak etti.
4- Abdullah b. Cafer bir baa gitti. Orada
alan siyah bir kleyi grd. Kleye yemek
getirdiklerinde bir kpek gelip klenin tam
karsnda oturdu. Kle o kpee bir lokma
verdi ve yedikten sonra yine yemek istedi.
Sahih-i Buhari, c. 2, s. 81; Tefsir-i FahrurRazi, Mecmeul- Beyan ve Numune Tefsiri
2
Mecmeul- Beyan Tefsiri
1
127
Nur Tefsiri
Kle de bylece yemeini lokma lokma ona

verdi ve bitirdi. Ona, Sen ne yiyeceksin?
dediklerinde ise yle dedi: Bu kpek bu
mahallenin mal deildir, uzak bir yoldan
gelmitir ve atr. Abdullah b. Cafer bu
klenin yce ufkunu grnce ard o ba
ve kleyi satn alarak kleyi azad etti ve
ba da kendisine balad. 1

(93)

93. Tevrat'n indirilmesinden nce
srail'in (Yakubun) kendilerine haram
ettiinden
baka
btn
yiyecekler
srailoullarna helal idi. De ki: (deve
eti
ve
stnn
haram
olduu
hususunda) Doru szl iseniz Tevrat'
getirip okuyun.
Tefsir
Tefsir kitaplarnda da yer ald zere
srailoullar peygambere itiraz ediyor ve
eer gerekten Hz. brahim, Musa ve sa
gibi
nceki
peygamberlerin
dini
retileriyle uyumlu bir din getirdii
doruysa o halde neden deve eti ve stn
haram klmadn sorguluyorlard. Bu ayet
Tefsirul- Menar, c. 3, s. 376; hya-i
Ulumid- Dinden naklen
1
128
onlara cevap olarak nazil oldu. Ayette de

beyan edildii gibi srailoullarna btn
yiyecekler helaldi. srail baz eyleri
kendine haram klmt. Tefsir kitaplarnda
da yer aldna gre de bunun sebebi de bu
yiyeceklerin kendisini rahatsz etmesiydi.
Deve eti ve st kendisine dokunuyordu.
Dolaysyla da yemiyordu. srailoullar ise
bunun ebedi ve eri bir haram olduunu
zannettiler. 1
Taam insana tat veren yiyecee
denmektedir.
hill
Kelimesi
kd
kelimesinin tam kart olarak zgrlk ve
kurtulu anlamndadr. Helal taam ise caiz
olan yiyeceklere denmektedir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Yiyeceklerin helal olmas semavi
dinlerin sabit bir ilkesidir.
2- eri haram ve delil olmakszn helalar
haram saymaynz.
3- Herkesin aleyhine gsterilen en iyi
delil o ahsin semavi kitab ve inanlar
esasnca ortaya konan delildir.
Tefsir-i Numune de yer aldna gre

Siyatik sinirlerini uyaryor ve ayaklarnda
ar oluuyordu.
1
129
Nur Tefsiri

( 94)
(95)
94- 95. Bundan sonra Allah'a kar
kim yalan isnat ederse, ite onlar
zalimlerdir. De ki: Allah doru syledi,
doruya meyleden brahim'in dinine
uyun; O, mriklerden deildi.
Mesajlar ve Nkteler
1- Siz kendinizi brahimin takipileri
sayyorsanz o halde muvahhid olmalsnz;
zira o mrik deildi.
2- Ne iman tek bana yeterlidir ve ne de
slogan. Bunlarn yan sra bilinli bir
takipilik ve itaat da gereklidir.

(96)
96. Dorusu insanlar iin ilk kurulan
ev, Mekke'de, alemler iin bereketli ve
bir hidayet kayna olan Kabe'dir. 1
Tefsir
srailoullarnn yapt itirazlardan biri
de Mslmanlarn Miladdan 1005 yl nce
Hz. Sleyman tarafndan yaplan BeytulMukaddesi brakp Kabeye ynelmeleriydi.
Bekke insanlarn toplanma ve izdiham
yeridir.
1
130
Bu ayet onlara cevap vermektedir: Kabe ilk

gnlerde yaplm bir evdir. Kabenin tarihi
ve gemii dier yerlerde daha uzundur.
El- Mizan Tefsirinde de yer aldna gre
yer yznn denmesini ifade eden
rivayetler1 oktur. Bu rivayetlerle elien
baka rivayetler olmad gibi Kuranla da
uyum iindedir.
Hz. Ali Nehcl- Belaa 192. Hutbede
yle buyurmaktadr: Allah Ademden son
insana kadar btn insanlar Kabenin bu
talaryla imtihan etmektedir. Bu cmleden
de anlald gibi Kabe Hz. Adem (a.s)
zamannda yaplmtr ve dier her yerden
daha uzun bir gemie sahiptir. Kuran ve
Ehl-i Beyt hadislerinde de Kabe hakknda
eitli tabirler kullanlmtr. rnein:
1- Kabe ilk evdir. ilk kurulan ev (Al-i
mran/96)
2- nsanlarn kyam ve direni merkezidir.
nsanlar iin bir kyam yeri (Maide/97)
3- zgr ve kurtulmu bir evdir.
Beytul- Atik (zgr evi (Kabeyi)
(Hac/29)
4- nsanlarn gven ve toplanma yeridir.
Hani Kabe'yi, insanlar iin gven yeri
klmtk. (Bakara/125)
Bu rivayetlerdeki Dehv- ul Arz kelimesi

yeryznn Kabeden denmeye balad
anlamndadr.
1
131
Nur Tefsiri
5- slamn gstergesidir. Allah onu

slama niane ve gsterge karar klmtr.
(Nehcl- Belaa)
Mesajlar ve Nkteler
1Kabe
tm
insanlarn
hidayet
semboldr;
nk
kble
herkesindir.
Hakeza Kuran ve slam peygamberi de
btn insanlar iin gnderilmitir. Kapsaml
bir hidayet btn herkes iin nazil olmutur.
Alemlere rahmet
2- Eer Allah dilerse Kabenin talar bile
mbarek ve insanlar iin yol gsterici olur.
Ona bakmak ibadet brahim ve smail ise
hizmetisi klnr.
3- Kuran, Peygamber ve Kabe zgr ve
Allaha zgdr. Kuran hi kimsenin
uydurduu bir ey deildir. Kalbine
Ruhul Emini indirmitir. Ne Peygamber
kimsenin biatn boynunda tamakta ve ne
de Kabe kimsenin zel mlkiyetidir.
4- Kabe yer yznn ilk noktasdr.
5- Kabe insanlarn ibadeti iin bina
edilen ilk yerdir.
6- Kabenin bereket ve hayr sadece
mminlere zg deildir; herkes iindir.
nsanlar iin yaplm

(97)
132
97. Onda (Kabede) apak deliller

vardr, brahim'in makam vardr; kim
oraya girerse, gvenlik iinde olur;
oraya yol bulabilen insana Allah iin
Kabe'yi haccetmesi Allahn insanlar
zerinde bir hakkdr. Kim kfrederse
bilsin ki; dorusu Allah lemlerden
mstanidir.
Tefsir
Mekke ve Kabe ilahi niane ve kudretin
sergilendii bir mekandr. Birok ibret
verici hatralar ve maceralar vardr.
brahim (a.s) ustalk yapm, smail (a.s) ise
iilik etmitir. Ebrehenin fil ordusu onu
yok etmek istemise de ilahi kudretle Ebabil
kular vastasyla helak olmulardr. Hz. Ali
doarken duvar yarlm Hz. Ali iinde
domu ve ok gemeden de iinde tm
putlar ykmtr. Habeli kle Bilal Mekke
aristokratlarnn akn gzleri karsnda
Kabenin zerinde ezan okumu ve bir gn
de Hz. Mehdi Kabe duvarna yaslanarak
insanlarn kurtuluunu ve Kelimetullahn
en yce olduunu seslendirecektir. Bylece
oradan tm alemi slama davet edecektir.
Evet Mekke ilah gvenlik ehridir. Oraya
giren gvende olur.
Her kim Mescidul- Harama girerse katil
bile olursa ona dokunulmaz. Sadece kmas
iin zorlanr.
133
Nur Tefsiri
Kabenin yannda brahimin makam

vardr. Rivayetlerde de yer aldna gre
brahimin makam Kabeyi bina ederken
zerine kt tatr ve zerinde Hz.
brahimin ayak izi vardr. Hz. sa ve
Musadan asrlar nce yapld ve birok
sel, saldr ve yklmalara maruz kald
halde bunca yl ayakta kalmas da ilahi
kudretin nianelerinden biridir.
Allah insanlar bu evi hac etmeye davet
etmitir. Hac hareket ile i ie olan niyet
anlamndadr.
muhacce
ise
insan
hedefine ulatran doru ve dz yol
anlamndadr. slamda hac Allahn evini
kastetmek ve ilgili ameli yerine getirmektir.
Evet, Kabe ilahi kudret ve ayetlerin
tecelli yeri; sert, talk, susuz ve bitkisiz
dalar arasnda lebbeyk diye haykran
muvahhitlerin
gvde
gsterisinde
bulunduklar mekandr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Allahn evinde apak nianeler vardr.
(Kutsiyet ve maneviyat nianesi, manevi
cezbeler gstergesi, Ademden Hateme
tm
peygamberlerin
hatras,
Peygamberlerin tavaf etti mekan ve tm
namaz klanlarn kblesi)
2- slamn stnlklerinden biri de
yeryznn bir blgesini gvenli klmasdr.
Bylece
oras
tarih
boyunca
btn
mazlumlarn feryat merkezi olmutur.
134
3- Teklif ve grev gle orantldr. (Mali,

bedeni ve gven asndan gc ve imkan
olanlara hac farz klnmtr. oraya yol
bulabilen insana
4- Hacc inkar ve terk etmek kfrdr.
Kim kfrederse Men la Yehzuruhul
Fakih c. 4, s. 368 de yer aldna gre slam
Peygamberi
(s.a.a)
Ali
(a.s)a
yle
buyurmutur: Gc yettii halde hacc
terk eden kafirdir. Hakeza bugn yarn
deyip erteleyen ve haccedemeden len
kimsede Yahudi veya Hristiyan olarak
lm gibidir.
5- Hacca gitmek brahimin davetini
kabullenmektir. nk o Allahn emriyle
feryat etti. nsanlar arasnda ar.
Haclarn ilk grevi elbisesini deitirdikten
sonra lebbeyk demeleridir. Yani Allahn
ben geldim demeleridir.
6- lahi emirleri yapmann faydas insann
kendisine dnmektedir. Yoksa Allahn hibir
ihtiyac
yoktur.
dorusu
Allah
lemlerden mstanidir.
7- Bu ayet gc yetenlere Hacc farz klan
tek ayettir.
8Gc
yetenlerin
daha
byk
sorumluluu vardr. (Dam geni olann kar
da ok olur. )
9- Allah davet ediyor, minnet etmiyor.
Allah iin Kabe'yi haccetmesi... Kim
kfrederse bilsin ki; dorusu Allah
lemlerden mstanidir.
135
Nur Tefsiri
10- Farzlar insann boynunda bir tr

sorumluluktur.
Allah
iin
Kabe'yi
haccetmesi
11- Allah mutlak zengindir. Dorusu
Allah lemlerden mstanidir.

(98)
98. De ki: Ey Kitab ehli! Allah
yaptklarnz grp dururken, niin
Allah'n ayetlerine kfrediyorsunuz?
Mesajlar ve Nkteler
1- Edepli bir tonda, ama knamayla
birlikte olan soru sorma ekli en iyi davet
trdr.
2- Eer Allah gz nnde bulundurur ve
onu amellerinizde ahit kabul ederseniz
kfrden el ekersiniz.

)
(99
99. De ki: Ey Kitab ehli! Siz doru
olduuna ahitken, niin iman edenleri
Allah'n
yolunu
eri
gstermee
yeltenerek
ondan
evirmeye
kalkyorsunuz? Allah ilediklerinizden
gafil deildir.
136
Tefsir
nceki ayette onlara neden kfr ettii
sorulmutu. Niin kfrediyorsunuz? Bu
ayette
ise
gemilerinin
davranlar
knanmakla birlikte kendileri iman etmedii
ve ilahi ayetlere kfr ettii halde neden
bakalarnn Allah yolunda yrmesine
engel olduklar sorulmaktadr.
Mesajlar ve Nkteler
1Dmanlarnz
her
zaman
sizi
saptrmaya alr. eri gstererek
2- Dmanlarnz sizin hak olduunuzu
biliyor
ve
buna
ahittirler.
Doru
olduuna ahitken
3- Dmanlarnz bilmelidirler ki Allah
yaptklarndan haberdardr ve onlara tuzak
kurmutur. Allah... gafil deildir.
4- Her an Allahn bizleri ve yaptklarmz
grdne inanrsak hatalardan el ekeriz.

(100)
100.
Ey
iman
edenler!
Kitab
verilenlerin bir takmna uyarsanz,
imannzdan sonra sizi kfir olmaya
sevk ederler.
Tefsir
137
Nur Tefsiri
eitli Tefsir kitaplarnda1 yle yer

almtr: as b. Kays adnda bir Yahudi
Mslmanlarn zellikle de Evs ve Hazrec
kabilesinin sefa ve samimiyetini grnce
rahatsz oldu. Kendi kendine yle dedi: Bu
iki kabile uzun yllar birbiriyle savatlar.
Ama imdi Muhammedin nderlii altnda
bar ve sefa iinde yayorlar. Eer bu
byle devam ederse Yahudilik tehlikeye
der. Bu yzden kendi kendine bir plan
izdi, bir grupla birlikte hareket ederek
Mslmanlar arasnda bir genci onlara
yaptklar Bias (ki kabilenin savat yerin
ad) savan hatrlatmakla grevlendirdi.
Bu
gen
plan
uygulamaya
koyarak
Mslmanlar tahrik etti. Neredeyse yine
aralarnda sava kyordu. Peygamber
huzur verici konumalaryla onlar uyard ve
kendilerini uygulanan komplodan haberdar
kld. Bylece silahlarn brakp birbirlerini
kucakladlar, aladlar ve bu yaptklarndan
piman oldular. Mfessirlerin beyan ettiine
gre bu ve nceki iki ayet mezkur olay ile
ilgili nazil olmutur. Sz konusu ayetler
kitap ehlinin knamakta ve Mslmanlar
uyarmaktadr.
Mesajlar ve Nkteler
Mecmeul- Beyan, Ruhul- Beyan, RuhulMeani, Fahrur- Razi, Kurtubi, Merai ve
Numune Tefsirleri nakletmitir.
1
138
1- Yabanclara uymak yasaktr.

2- Yabanclara uymann neticesi kfrdr.
3- Kafirlere itaat kt akbete neden olur.
4- Amel inanlar etkiler; ameli itaat,
itikadi sapklklar engeller. Bir takmna
uyarsanz... sizi sevk ederler
5- Kafirlere itaat kfre yol at iin
onlardan uzaklamak gerekir.

)

(101
101. Allah'n ayetleri size okunur,
aranzda da peygamberi bulunurken
nasl
kfredersiniz?
Kim
Allah'n
Kitabna sarlrsa phesiz doru yola
hidayete olur.
Mesajlar ve Nkteler
1- Sapklk ve kfrn nedeni, ya yolu
kaybetmedendir ya da klavuzu... Ama,
kitap, snnet, kanun ve ilahi rehber
olmasna ramen sapklk niye?
2- Allaha dayanmak, tevekkl etmek ve
ondan yardm dilemek btn vesveselerden
ve sapklklardan korunmann yegane
semboldr.
139
Nur Tefsiri
3- Allaha sarlmann yolu herkese aktr.

Kim Allah'n Kitabna sarlrsa 1
4- Kanunun varl tek bana kfr ve
sapkln nn alamaz, rehber de
lazmdr.
Aranzda
da
peygamberi
bulunurken
5- Allahtan gayri her hangi bir kimseye
veya makama ynelmek sapklktr.
6- Hareketten daha nemlisi doru yolu
bulmak ve onda yrmektir. phesiz
doru yola hidayete olur.
7- Allaha sarlmann kesin sonular
vardr. phesiz hidayet olur.
8- Allaha sarlmak ciddi ve bilinli bir
seimle i-ie olan bir harekettir. Bu da
Allahn veli kullaryla birlikte hareket
etmek ve yollarnda yrmektir.
(102)
102. Ey iman edenler! Allah'tan,
saknlmas gerektii gibi saknn,
Camia-i Kebire ziyaretinde mam Hadi

(a.s)dan yle buyurduu nakledilmektedir:
Sizlere sarlan Allaha sarlmtr. Yani
Allahn veli kullarna tevessl etmek de
gerekte Allaha snmadr. Nitekim nceki
ayette de kafirlere uymann kfrn sembol
olduu ilahi nderlere uymann ise Allaha
imann gstergesi olduu beyan edilmiti.
1
140
sizler
verin.
ancak
Mslman
olarak
can
Tefsir
man, ilim ve takva gibi kemallerin aama
vardr. lk aama, sonraki aama ve en son
mutlak kemal aamas. rnein Kuran
yle buyuruyor: Allahm ilmimi arttr.
Hakeza Mekarimul- Ahlak duasnda yle
yer almtr: Allahm imanm kemale
eritir.
Bu
ayette
de
yle
buyurulmaktadr: Saknlmas gerektii
gibi saknn mam Sadk (a.s) ise yle
buyurmutur: Saknlmas gerektii ekilde
saknmaktan maksat Allaha tam itaattir.
Buradan da anlald gibi Takvann eitli
aamalar vardr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Her gn bir st aamaya kmak
gerekir.
2- man etmek yeterli deildir; imanl
kalmak arttr. in balangc nemli
deildir, iin sonu nemlidir. Sizler ancak
Mslman olarak can verin.
3- slam bize nasl yaayacamz
retmekle kalmayp, nasl leceimizi de
retiyor.
4- Takva, iyi sonun sr ve ifresidir.
5- nsan iyi sona ulamada nemli bir role
sahiptir. Ey iman edenler! Allah'tan
saknn.
141
Nur Tefsiri
6- Gerek takva, Allaha ve ahirete iman

sayesindedir.
7- slam takvann hem nicelik ve hem de
niteliine tevecch etmektedir. (Nitelik,
saknlmas gerektii gibi saknmak; nicelik
ise, mrn sonuna kadarki zamandr. )

(103)
103. Toptan Allah'n ipine sarln,
ayrlmayn. Allah'n size olan nimetini
ann: Hani dmandnz, kalplerinizin
arasn uzlatrd da onun nimeti
sayesinde karde oldunuz. Bir ate
ukurunun kenarnda idiniz, sizi oradan
kurtard. Allah, hidayete eriesiniz diye
size bylece ayetlerini aklar.
Mesajlar ve Nkteler
1- Vahdet ve nifaktan uzak durmak bir
ilahi vazifedir.
2- Vahdetin merkez noktas Allahn ipi
olmaldr. 1
Nehcl- Belaa 176. Hutbede yle yer
almtr: Kuran Allahn ipidir. MecmeulBeyan tefsirinde de mam Muhammed-i
Bakrdan yle nakledilmitir: Biz Ehl-i
Beyt Allahn ipiyiz. . Nurus- Sekaleyn
1
142
3-irk, dil, milliyet, iktisat ve siyaset

merkezli vahdet srelilik arz etmez,
geicidir.
4- Zahiri vahdet etkisizdir, ama kalpleri
kaynatrmak
Allahn
elindedir.
Kalplerimizi birletirdi. Kuran yle
buyuruyor:
Eer
yeryznn
tm
zenginliklerini bile harcasaydm, Onun
istei olmadan kalpleri birletiremezsin.
5- Vahdet kardeliin sebebidir. Onun
nimetiyle karde oldunuz.
6- Nifak ve dmanlk ateten uurum ve
ukurudur.
Bir
ate
ukurunun
kenarnda idiniz
7- Birlik ve beraberlik ilahi bir nimettir. 1
Onun nimeti sayesinde oldunuz.
8- slamn hizmet ve bereketlerinden
gafil
olmayn.
Hani
dmandnz,
kalplerinizin arasn uzlatrd
9- lahi nimetleri hatrlamak insanda ak
yaratr ve hidayete neden olur. Allah'n
nimetini ann... Umulur ki hidayete
erersiniz.
tefsiri c. 1 de yle nakledilmitir: Ali b.

Ebi Talib Allahn ipidir.
1
htilaf ve ayrlk, semavi ve jeolojik bir ilahi
azaptr. slamda birlik ve beraberlik iin
yalan sylemek bile caizdir. Fitneye sebeb
olan doru sz bile haramdr.
143
Nur Tefsiri
10- Allahn nimetleri ilahi nianelerdir.

Allah'n nimetini ann... Allah, size
bylece ayetlerini aklar.

)
(104
104. Sizden; iyiye aran, doruluu
emreden ve fenalktan men eden bir
cemaat olsun. te kurtulua erienler
yalnz onlardr.
Tefsir
yilii
emretmek
ve
ktlkten
sakndrma ile ilgili ayetin birlik ve
beraberlie davet eden iki ayet arasnda yer
almasnn srr ya dank toplumlarda
iyilie emretme ve ktlkten sakndrma
gcnn kalmayaca veya bu davetlerin
etkili olmayacadr. yilii emretmek ve
ktlkten
sakndrmak
iki
ekilde
gereklemektedir: 1- Genel bir grev
olarak herkes gc orannda bu grevi
yapmaldr. Bir grup rgtlenmi insan bu
grevi stlenir ve tm gcyle uygulamaya
alr. Hatal srclk yapan bir ofr
hem dier ofrler uyarr ve hem de trafik
polisi...
yilii emretmek ve ktl sakndrmak
hususunda bir ok rivayet vardr. Biz sadece
u birini nakletmekle yetiniyoruz: Eer
144
iyilii emretmek ve ktlkten sakndrmak

olmazsa iyi ve hayrl iler ortadan kalkar,
ktlkler ve kt insanlar hakim olur.1
Mesajlar ve Nkteler
1- slam toplumunda devletin kontrolnde
bir grup rgtlenmeli ve insanlarn hal ve
hareketlerini, toplumun gidiatn kontrol
etmelidir.
2Toplumda
iyilie
davet
iyilii
emretmekten nce olmaldr.
3- Toplumu islah etmek ve fesad nlemek
sivil bir rgtlenme ve belli bir sorumlu bir
merkez olmakszn mmkn deildir.
4- Toplumu islah etmeye alanlar
gerek kurtulua erenlerdir. Gerek
kurtulua erenler onlardr. (Kesine
ekilen tembel ve lakayt insanlarn bu
kurtulutan nasipleri yoktur. )
5- yilie davet etmek, iyilii emretmek
ve ktlkten sakndrmak toplumda srekli
olmaldr; geici deil. Davet eder,
emreder, sakndrr.
6- Kurtulu sadece insann kendisi ile
ilgili deildir; bakalarnn kurtuluu da
insann kurtuluunun artlarndandr.
7- Hayra davet edenler slam bilen halk
tanyan ve metodunu bilen kimseler
olmaldr. Bu yzden bu iin mmetten bir
NehclBelaa,
vasiyetnamesi
1
145
Hz.
Ali
(a.s)n
Nur Tefsiri
ksmnn
grevi
olduu
sylenmitir;
hepsinin deil.
8yilii
emretmek
ktlkten
sakndrmaktan ncedir. (iyiliklerin yolu
alrsa ktlkler iin ortam kalmaz. )
(105)
105. Kendilerine belgeler geldikten
sonra ayrlan ve ayrla denler gibi
olmayn. Byk azab onlaradr.
Mesajlar ve Nkteler
1- ncekilerin ac ihtilaf ve fitne
tarihinden ibret alnz. ... kimseler gibi
olmayn.
2- Her zaman ihtilaflarn sebebi cehalet
deildir; bazen hevesler de ihtilafa neden
olmaktadr.
Kendilerine
belgeler
geldikten sonra ayrlan ve ayrla
denler
3- htilaf ve fitne dnyada gcnz yok
eder. Ahirette de sizi ilahi azaba drr.
te bunlar iin byk bir azap vardr.

(106)
106. Bir takm yzlerin aaraca ve
bir takm yzlerin kararaca gn
146
(byk
azab
onlaradr.
)
Yzleri
kararanlara:
inanmanzdan
sonra
kfreder
misiniz?
Kfretmenizden
dolay tadn azab denecektir.
Tefsir
Belki de kyametteki yzlerin aarmas ve
kararmas insann dnyadaki ruh ve halinin
tecessmdr. Dnyada ilahi velayeti kabul
edenleri
Allahta
karanlklardan
nura
karr. O gn nurani yzlerle mahere
gelirler. Ama tautlarn velayetini kabul
edenleri tautlar nurdan hevesler, fitneler,
irk ve cehalet karanlklarna srkler.
Kyamet gn de karanlklar iinde
harolur.
Kuranda 16 defa imandan sonra kfr,
iki defa slamdan sonra kfr, defa
tevhitten sonra buzaya tapma, 27 defa ise
ilim ve apak delillerden sonra inkar
meselesi sz konusu edilmitir. Btn
bunlar bir tehlikeyi haber vermektedir ve
hepimiz iin ciddi bir uyardr.

( 107)
(108)
107- 108. Yzleri aaranlar ise
Allah'n rahmetindedirler. Onlar orada
temellidirler. te bunlar, sana doru
147
Nur Tefsiri
olarak okuduumuz Allah'n ayetleridir.

Allah hi kimseye zulmetmek istemez.
Tefsir
lahi ayetleri abartmasz, hibir eksiltme
ve arttrmada bulunmakszn okumak bir
gerektir.
Btn
mmetlerin
amelleri
tepkileri,
hareketleri,
cezalar
ve
mkafatlar ebedi bir snnet zeredir. Allah
ne insanlara glerinin yetmedii eyi teklif
eder ve ne de mmetler hakkndaki ilahi
snnetlerini deitirir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Allah hi kimseye zulmetmez ve hi
kimse iin zulm edilsin istemez.
2- Yzlerin aarmas ve kararmas
insanlarn amel, fikir ve inanlarnn bir
yansmasdr.
3- Zulm sadece bir eksiklii olanlar, hak
yoldan hedefine ulaamayanlar ve ktlk
ve zulmden gafil olanlar reva grr.
Bunlardan hibirisi Allah iin sz konusu
deildir. Belki de sonraki ayet de buna
iaret etmektedir ki her eyin sahibi olan ve
herkesin
kendisine
dnecei
Allahn
zulmetmeye ne ihtiyac olabilir.
( 109)

148

(110)
109- 110. Gklerde olanlar da, yerde

olanlar da Allah'n- dr. ler Allah'a
varacaktr. Siz, insanlar iin ortaya
karlan,
doruluu
emreden,
ktlkten alkoyan, Allah'a iman eden
hayrl bir mmetsiniz. Kitab ehli iman
etmi olsalard, kendileri iin daha
hayrl olurdu; ilerinde man edenler
olmakla berber, ou yoldan kmtr.
Tefsir
Bu surenin 104. ayetinde zel ve resmi
bir grup tarafndan yaplan iyilii emretme
ve ktlkten sakndrma grevinin zel bir
aamas beyan edilmiti. Bu ayette ise
herkesin sorumlu olduu genel bir aamaya
iaret edilmektedir.
Mesajlar ve Nkteler
1- En iyi mmet olmak bir slogan
deildir;
man,
iyilii
emretmek
ve
ktlkten sakndrmakladr.
2- yilii emretmek ktlklerle sava
olmakszn fayda etmez. yilii emreder,
ktlkten men eder.
3- mmetin her ferdi iyilii emretmeli ve
ktlkten sakndrmaldr. 9 yandaki bir
kz ocuu bile cumhurbakanna iyilii
149
Nur Tefsiri
emretme ve ktlkten sakndrma hakkna

sahiptir.
4- Sessiz ve korkak mmette hayr yoktur.
5- yilii emretmek ve ktlkten
sakndrmak ilerin en iyisi olduu iin
hangi grup bunu yerine getirirse en iyi grup
saylr.
6- yilii emretmede ya, blge, rk, ilim
ekonomik ve toplumsal statnn hibir rol
yoktur. Sadece bir art vardr ve o da
mmeti Muhammedden olmaktr.
7- Mslman tam bir g ve kudretle
iyilii
emretmeli
ve
ktlkten
sakndrmaldr. (Bu emir ve nehiy bir
sadece istek ve arzu deildir. )
8- Emir ve nehiy kkl olmal ve imandan
kaynaklanmaldr.
sakndrmak
o
kadar
nemlidir
ki
uygulanmas
mmetlerin
stnlne
neden
saylmtr.
Siz
en
hayrl
mmetsiniz.
10- nsanlar yol semekte zgrdr.
Onlardan iman edenler vardr... ou
yoldan kmlardr.
11yilii
emretmek
ktlkten
sakndrmaktan nce gelir.
12- slam mmeti iyilii emretme ve
ktlkten sakndrmann tm artlarna
(Vahdet,
ilim,
metot,
sanat,
beyan,
hakimiyet, velayet... ) sahip olmaldr. Aksi
150
takdirde hzla artan toplumsal ktlklerin

nn alamaz.
13- Kitap ehlinin sizlere meyletmesi ok
uzak bir ihtimaldir. man etseydi...
(111)

111. Onlar incitmekten baka size bir
zarar
veremezler.
Sizinle
savaa
koyulurlarsa, geri dnp kaarlar.
Sonra kendilerine yardm da edilmez.
Tefsir
Bu
ayet
de
Mslmanlara
teselli
vermekte, onlar mjdelemekte ve gaybi
haberler vermektedir. Sizler iman, birlik ve
iyilii
emretme
sayesinde
kendinizi
sigortalam bulunmaktasnz. Dmanlarn
tehdidinden korkmayn, zafer sizindir,
dmanlarnz bozguna urayacaktr.
Mesajlar ve Nkteler
1- slam mektebi ve Mslmanlar iman
sayesinde sigortalanmtr. Size zarar
veremezler.
2- Muhalifleriniz size sadece biraz eziyet
edebilirler. Biraz incitmekten
3- man olmayanlar direni ruhuna sahip
olamazlar.
size
arkalarn
dnp
kaarlar.
151
Nur Tefsiri
(112)

112. Nerede bulunsalar Allah'n ve
(iman
eden)
insanlarn
ipine
(sarlanlar) mstesna, onlara alaklk
damgas vurulmutur. Allah'tan bir
gazaba uradlar, onlara miskinlik
damgas
vuruldu.
Bu,
Allah'n
ayetlerine kfretmeleri ve haksz yere
peygamberleri ldrmelerindendir. Bu,
kar
gelmeleri
ve
taknlk
yapmalarndandr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Kfr ve Peygamberleri ldrmenin
neticesi dnyada zillet ve miskinlie dar
olmak, ahirette de ilahi gazaba uramaktr.
2Gnah
ve
tecavz;
kfr
ve
Peygamberleri
ldrme
gibi
byk
gnahlara ortam hazrlamaktadr. bu da
onlarn isyan etmi ve haddi am
bulunmalarndadr.
3- Kfr ve tecavzden daha kt olan
kfr ve tecavz hususunda srar ve
devamllktr.
4- En byk ahsiyetlere oranla bile
lleri
unutmaynz.
Peygamberleri
ldrmek en byk cinayettir ama, Haksz
152
yere... kelimesinden de anlald zere

asl mesele llere tevecch etmektir.
5- Yahudiler her zaman zelildir. Geri
bazen ekonomik reklam, tebli, iktisat ve
siyaset dizginlerini ellerine alabilirler; ama
keramet, izzet, sevimlilik ve gvenlik
asndan her zaman en kt yerdedirler.
(Hrsz ve bak eken kimse gibi byk bir
panik iindedirler. Byk sermayeleri
olduu halde asla yce bir makama
eriemezler. )
6- zzetin sembol iki eydir: ten
Allahn gcne iman ve dtan mmetler ve
milletlerle gzel ilikiler kurma. Allahn
ahdine ve insanlarn himayesine... bunlarn
her biri tek bana yeterli deildir. (Eer
sadece iman olur ve insanlarla iliki
kurmazsak bir yere varamayz. Eer btn
insanlarla ilikiniz olur ama iten iman
etmemisek yine zarar grrz. )
7- Habl (ip) kelimesinin tekrar edilmesi
bu
iki
ipin
ayn
olmadnn
vurgulanmasdr.
8- Rivayetlerde de yer aldna gre
Yahudiler
peygamberleri
kllaryla
ldrmemitir. Srlarn ifa etmi, bunun
zerine de hakim gler onlar yakalayarak
ehit etmilerdir.

(113)
153
Nur Tefsiri
113. Kitab ehlinin hepsi bir deildir:

Onlardan geceleri secdeye kapanarak
Allah'n ayetlerini okuyup (ibadete)
duranlar vardr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Hangi grup ve taife olursa olsun var
olan kemallerini kabul etmeli, ikrarda
bulunmalyz. iddetli knamann yan sra
iyiliklerden de gaflet etmemeliyiz. Kitap
ehli iinde (ibadete) duran bir topluluk
vardr.
2Bakalarn
davet
ve
kazanma
metotlarndan biri de onlarn byklerinin
gzelliklerini kabullenmektir.
3- Gece secde etmek ve Allahn ayetlerini
okumak Allahn vgsne mazhar olmutur.
4- Geceleri zellikle de seher vakti dua
iin en iyi vakittir.
5- badetin en iyi haleti secdedir.
6- Bu ayet secdede de Kuran okumann
caiz olduunun delilidir.
7- badet; himmet, ciddiyet, ak ve
hazrl gerektirir. badete duran bir
topluluk
8- Allah Mslmanlarn Kuran okuyarak
namaz klmalarn vd gibi kitap ehlinin
de ibadet ve secde ile birlikte semavi
kitaplarn okumasn vmtr.
9- Allah bu ayette ilim, amel, devamllk,
neat, ak ve hedefe iaret etmitir:
Okurlar kelimesiyle ilme; secdeye
154
kapanrlar. Kelimesiyle amele; Gece

saatlerinde
kelimesiyle
devamlla;
stikamet kelimesiyle ak ve neata ve
Ayatullah kelimesiyle de cihet ve hedefe
iaret etmitir.

(114)

114. Onlar Allah'a ve ahiret gnne

inanr, ktlkten men eder, iyiliklere
koarlar. te onlar salihlerdendir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Bakara suresinde imann kenarnda
namaz da sz konusu edilmiti; bu ayette de
imann kenarnda iyilii emretmek ve
ktlkten sakndrmak zikredilmitir.
sakndrmak dier dinlerde de var olmutur.
(Zira bu ayet kitap ehli ile ilgilidir. )
3- Seher vakti yaplan secdeler gndz
yaplan emir ve nehiylerle birlikte olmaldr.
4- Kuran iyilii emretmeyi ktlkten
sakndrmaktan nce zikretmektedir. Evet
eer iyilikler kaps alrsa ktlkler
kaps kendiliinden alr. (Kolay evlilikler
fesad nler, namaz da bilindii gibi
ktlklerden
al
koyar.
Doru
bir
meguliyet de toplumsal fesatlar nler.
155
Nur Tefsiri
nsanlar saymak ve sayg gstermek de

onlar ktle dmekten al- koyar. )
5- Hayr ilerde acele etmek, onun
deerini arttrr.
6- man, ibadet, tilavet, iyilii emretmek,
ktlkten sakndrmak ve hayrl ilerde
acele etmek insan salihler zmresine katar.
(Salihler herkesin kendilerine katlmay
arzulad kimselerdir. Beni de salihlere
kat) Her Mslman her gn en az be defa
onlara selam etmektedir.
7- Salih kimseler, ak, neat ve byk bir
itiyakla btn hayr ilerinin peinden
koarlar; bazsnn deil. Onlarn bu
acelecilii ve kouturmas da geici
deildir; daimidir. Kouurlar.
)
(115
115. Ne iyilik yaparlarsa, inkar
edilmezler. Allah takva sahiplerini bilir.
Mesajlar ve Nkteler
1- lahi dnya grnde hi bir ey zayi
olmaz. nkar edilmezler.
Kuranda yle buyuruyor: phesiz
Allah
sadece
muttakilerden
kabul
eder. Kabul art iman ve takvadr. Bu
ayette de yle buyurulmaktadr: Amelleri
kabul edilen muttakileri biz tanyoruz.
156
)

(116
116. Kfreden kimselerin mallar ve
ocuklar, Allah'tan yana, onlara bir
fayda vermeyecektir. te onlar ate
ehlidir, onlar orada temellidirler.
Tefsir
Kuran defalarca, mal, evlat, e, zr
dileme, dost, efendi... hibir eyin Allahn
kahr ve azab karsnda hibir deer
tamadn ilan etmitir.

(117)
117. Bu dnya hayatnda infak
ettiklerinin
durumu,
kendilerine
zulmeden
kimselerin
ekinlerine
isabetle kavurup mahveden souk bir
rzgarn durumu gibidir. Allah onlara
zulmetmedi, onlar kendilerine zulm
ettiler.
Tefsir
Srrun kelimesi kavurucu scak veya
souk anlamndadr. 1
1
Tahkik fi Kelimatil- Kuran

157
Nur Tefsiri
Mesajlar ve Nkteler
1- lahi dnya grnde inan ve hedef
byk bir fonksiyona sahiptir.
2- Kafirlerin batl yolda harcadklar
btelerden endie etme. Bunlar kavurucu
rzgarlarla yok olan balara benzer.
(slamn ilk gnnden bugne kadar slam
ve Mslmanlar aleyhine yaplan onca
komplo, saldr, iftira, sava, propaganda ve
oyunlara ramen ilahi din her gn daha da
bir gelimi, bymtr.
3- Allahn gazab zulm deildir.
nsanlarn
kendi
amelinden
kaynaklanmaktadr.
Allah
onlara
zulmetmedi.

(118)
118.
Ey
iman
edenler!
Sizden
olmayan srda edinmeyin, onlar sizi
artmaktan geri durmazlar, skntya
dmenizi
isterler.
Onlarn
fkesi
azlarndan tamaktadr, kalplerinin
gizledii ise daha byktr. Eer akl
ediyorsanz,
phesiz
size
ayetleri
akladk.
158
Tefsir
Betane
kelimesi
i
amar
anlamndadr
ve
srda
anlamndan
kinayedir. Hebal kelimesi ise akli ve fikri
ziyan anlamndadr. Anet kelimesi ise
zorluk
ve
meakkat
anlamndadr.
Yelune kelimesi ise geri kalmazlar,
kusur etmezler. Anlamndadr.
Mesajlar ve Nkteler
1slam
lkelerinde
yabanc
mstearlarn bulunmas yasaklanmtr.
Sizden olmayan srda edinmeyin.
2- Srdalk kesin bir grevdir. Sizden
olmayan srda edinmeyin.
3- Dmann ilk hareketi ve tehlikesi
kltrel
saldrdr.
Dman
fikir
ve
dnceyi baltalamak hususunda asla
ihmalkarlk
etmez.
Onlar
sizi
artmaktan geri durmazlar.
4- Dmanlar farkl metotlarla size
saldrr. 1- Bask skntya dmenizi
isterler
2Fesat
Onlar
sizi
artmaktan geri durmazlar 3- Nifak
Kalplerinin
gizledii
ise
daha
byktr.
5- Testiden iinde olan ey szar.
Onlarn
fkesi
azlarndan
tamaktadr.
Dmanlarnz
propagandalarndan tanynz.
6- Sizden olmayan Mslmanlar
srda edinmeyelim. Zira Mslmanlar
159
Nur Tefsiri
arasnda da fitneci, casus, saf ve bn

kimseler az deildir.
7- Mmin olmak bir meseledir; akll
olmak ise ayr bir mesele. Bu yzden Allahu Teala bu ayette yle buyurmaktadr:
Aklnz varsa kafirleri srda edinmeyin.
Dmanlar bizim iin ne arzu ederler
Eer
Kuranda
yer
alan
veddu
(isterler) kelimesine bakacak olursak
dmanlarn bizler hakknda balca unlar
dndklerini aka grrz.
1- Dman bizim silah ve sermayeden
gaflet
etmemizi
ister.
Kfredenler
silahlarnzdan ve metanzdan gafil
olmanz isterler.
2- Dman bizden uzlama ve esneklik
ister. yumuak davranman isterler...
yumuak davranrlar.
3- Dman bizim iin bask, zahmet ve
meakkat diler. skntya dmenizi
isterler
4- Dman bizler iin gericilii, irtidad
ve kfre/irke dn arzular.

(119)
160
119. te siz, onlar sizi sevmezken

onlar seven ve Kitaplarn btnne
iman
eden
kimselersiniz.
Size
rastladklar
zaman:
iman
ettik
derler, yalnz kaldklarnda da, size
fkelerinden parmaklarn srrlar. De
ki:
fkenizden
atlayn.
Allah
kalplerde olan bilir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Dostluk iyi ynl olmaldr. Aksi
takdirde
zillet
dejenere
ve
aalk
kompleksi saylr. Onlar sizi sevmezken
onlar seven
2- Kafirleri sevmek yasaktr, herkese ve
her yerde gsterilen rahmet ve muhabbet
deer tamaz.
3- Sevgi ve muhabbetinizin kin dolu
dmanlarnz
yumuatacan
zannetmeyin. Yalnz kaldklarnda da,
size
fkelerinden
parmaklarn
srrlar.
4- Her iman iddiasna inanmayn. iman
ettik derler, yalnz kaldklarnda da
5Dmanlarnz
aalayn.
fkenizden atlayn.
6- Mslmanlar galip ve muzafferdir.
nk btn semavi kitaplara iman ederler.
Bakalar ise sadece baz kitaplara inanrlar.
7- Kafirleri kazanrz dncesiyle onlara
muhabbet etmeyiniz. Zira bazen bu
161
Nur Tefsiri
muhabbet ve sevginin asl nedeni tamah,

korku ve dejeneredir. phesiz Allah
kalplerin
iindekini
hakkyla
bilmektedir.
8- Dmann ruhi yapsn ve insann
kendi niyetini hakkyla tehis edebilmesi
olduka zordur. Bu yzden ayetin banda
Ha (bilin ki) kelimesi yer almtr.
9- Kafirler size kar gazap deil gayz
sahibidirler. (Gayz insann gazapla dolup
tat haleti iin kullanlmaktadr.
10- etkenlerin d yansmalar Size
olan kinlerinden dolay parmaklarnn
ularn srrlar. Nitekim nceki ayette
de yle buyurulmutu: Gerekten kin ve
dmanlklar
azlarndan
belli
olmaktadr.
11- Ayetten de anlald zere ruhsal
meseleler
insan
lme
kadar
gtrmektedir. Kininizden (kahrolup)
ln.
12- Kafirlerle bar iinde yaama ve
hatta kalplerini kazanmak iin kendilerine
zekattan pay ayrma hususunda ok hassas
olan slam dini baz yerde de en ar
ifadelerle
yle
buyurmaktadr:
Kininizden (kahrolup) ln.
13- slamn eziyet eden mnafklara kar
tutumu
tek
renkli
kafirlere
kar
tutumundan daha iddetlidir.
162

(120)
120. Size bir iyilik gelse, onlarn
fenasna gider; banza bir ktlk
gelse buna sevinirler. Sabreder ve takva
sahibi olursanz onlarn hilesi size
hibir zarar vermez. Allah ilediklerinin
hepsini ilmiyle kuatmtr.
Tefsir
Bu ayet dost ve dman tanmann
yolunu beyan etmektedir. Dostu dmandan
tanman en iyi yolu onlarn ruhi yaplarna
ve tepkilerine tevecch etmektir. Gerekte
onlarn mutluluu veya mutsuzluudur. D
siyasette dostu dmandan tanmann en iyi
yolu da knamalar, teyitler, tebliler,
tekzipler ve propaganda yardm trlerine
tevecch etmektir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Sabr ve takva komplolar ortaya
karan iki etkendir. Eer sabreder ve
takva sahibi olursanz onlarn hilesi
size hibir zarar vermez. (Dmann
szma yolu ya bizim aceleciliimiz, zaafmz
ve
sabrszlmzdandr.
Ya
da
takvaszlmzdan.
163
Nur Tefsiri
2- Gelimemizi istemeyen kskanlar

karsnda sabr ve takva dnda bir
aremiz yok.

(121)
121. Hani sen man edenleri sava
iin duracaklar yerlere yerletirmek
zere, erkenden ailenden ayrlmtn.
Allah iitir ve bilir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Askeri bir karargahn veya stratejik
savunma blgesinin seimi her insann ii
deildir. Hani erkenden ayrlmtn.
Sava mevzilerini bizzat peygamber tayin
etmitir.
2- Askeri operasyonlarn teknik, ekolojik
ve doal planlar ie balamadan nce
hazrlanmal ses ve grltden uzak bir
atmosferde izilmelidir. Hani erkenden
ayrlmtn.
3- Sabah vakti sava iin gerekli
incelemeleri yapmak hususunda en iyi
frsattr. erkenden
4- Savan eiinde aileden ayrlmak
gerekir.
Hani
erkenden
ailenden
ayrlmtn.
Uhud savann portresi
164
H. 2. ylda Kurey kafirleri Bedir

savanda 70 l ve 70 esir vererek
yenilgiye uram ve Mekkeye geri
dnmlerdi. Bunun zerine Ebu Sufyan
yle dedi: llerinize alamayn ki kininiz
boanmasn, kininiz iinizde sakl kalsn.
Srekli intikam sloganlar atn, ben de
intikam almadka eimle yatmayacam.
Ertesi yl Mekke kafirleri 3000 svari
2000 piyade olmak zere tam bir tehizatla
Mslmanlarla savamak iin Medineye
doru harekete geti. O zamana kadar
Mslman olmayan ve Mekkede yaayan
Peygamberin
amcas
Abbas
aziz
Peygambere (s.a.a) olan ar sevgisi
yznden kafirlerin hareketini bir mektupla
Beni Gaffar kabilesinden biri vastasyla
gizlice peygambere haber verdi. Peygamber
olaydan haberdar olunca olaydan daha fazla
bilgi almak iin bir grubu Mekkeye
gnderdi. Bu haber alma grubu geri dnd
Ebu Sufyan bakanlndaki byk bir kfr
ordusunun
Medineye
doru
hareket
ettiini dorulad.
Peygamber (s.a.a) Cuma gn bir toplant
dzenledi ve Mslmanlarla bu hususta
meveret etti. Bu toplantda iki gr
belirdi:
1- Medine ehrinde kalalm, sokaklarda
siper kuralm, bylece herkes bize yardm
edebilsin.
165
Nur Tefsiri
2- Medineden kp ehrin dnda

savaalm.
kinci gr byk bir kahramanlk ve
cesaret ile ifade edildi. Genler daha ok bu
gr kabul etti. Sonunda alnan ortak
kararda ehir dna kld. Halbuki
Peygamber Medinede kalmak istiyordu.
Ama genlerin heyecan ve duygularna
sayg
gstererek
kendi
grnden
vazgeti. Daha sonra Peygamber (s.a.a)
birisi ile birlikte Medine dnda karargah
kurmak iin ehirden kt ve zel bir
stratejik yeri olan Uhud dalar eteindeki
bir yeri karargah olarak seti. Peygamber
(s.a.a) Cuma namaz hutbesinde halk
durumdan haberdar etti ve namazn
ardndan Ensar ve Muhacirden oluan 1000
kiilik bir gle karargaha doru yola
koyuldu.
Bu
savan
ba
komutan
Peygamber (s.a.a) idi. Peygamber (s.a.a)
birka bayrak ald. Bazsn Ensara bazsn
da Muhacire verdi.
Medineden Uhud karargahna kadar
yaya
yrdler.
Peygamber
hareket
esnasnda ashabnn saflarn dzeltiyor,
adata resmi geit yaptryordu. Peygamber
saflar
gzden
geirirken
tanmad
kimseler grd ve onlara kim olduunu
sordu. Onlar yle dediler: Biz Yahudiyiz ve
sizlere yardm iin geldik. Peygamber
(s.a.a) biraz dndkten sonra yle
buyurdu:
Biz
mriklerde
savata
166
mriklerden yardm almayz. Bunun

zerine bin kiiden yz ordudan
ayrlmak zorunda kald. (Bazlarna gre ise
bu ayrlan yz kiinin hepsi Yahudi
deildi. Abdullah bin Ubeyy gibi szde
Mslmanlar da vard. Onlar da ehirde
kalp savalmad sebebiyle onlardan
ayrldlar. ) 1
Peygamber (s.a.a) sabah namazn yedi
yz kiiyle birlikte Uhudda kldrd. Saflar
dzenledi.
Abdullah
bin
Cbeyr
komutasndaki elli okuyu, Uhud dandaki
geidi korumakla grevlendirdi ve onlara
asla oradan ayrlmamalarn syledi.
Kafirlerin ordu komutan Ebu Sufyan ise
Halid bin Velid komutasndaki iki yz
savay bu geitteki askerlerin gaflet
ettii bir anda arkadan slam ordusuna
saldrmakla grevlendirdi.
Sonunda slam ve kfr ordusu karlkl
olarak yerlerini aldlar. Ebu Sufyan putlarn
ad ve gzel kadnlarla, slam Peygamberi
ise Allahn adyla ordusunu savaa tevik
etti. Uhud cephesinde Mslmanlarn
ordusundan Allah-u Ekber feryatlar,
kfr ordusundan ise: tef ve ney sesleri
ykseliyordu.
Furui Ebediyet, c. 2, s. 38 ve Tarih-i

Peygamberi slam, s. 285 de bu hususta
farkl grler kaydedilmitir.
1
167
Nur Tefsiri
Sava balaynca Mslmanlar hzl bir

operasyonla Kurey ordusunu bozguna
uratt ve kfr ordusu kamaya balad.
Mslmanlar bunlar takip etmeye koyuldu.
Baz Mslmanlar kafilerin artk kesin
yenilgiye
urad
inanyla
ganimet
toplamaya
balad.
Geidi
gzetleyen
nbetilerde
Peygamberin
btn
tavsiyelerine ramen ganimet toplama
tamahyla yerlerini terk ettiler. Bu esnada
Halit bin Velid komutasnda iki yz kiiyle
birlikte harekete geerek slam ordusuna
arkadan saldrd.
Kendilerini
bir
anda
dmann
muhasaras altnda gren Mslmanlar
neye uradklarn ardlar. Peygamberin
amcas Hamza ehit oldu, Peygamberin
etrafnda cann siper eden bir avu kimse
dnda
btn
Mslmanlar
kamaya
balad.
Bu savata en byk fedakarl Ali bin
Ebi Talib (a.s) gsterdi. Savata klc krld
ve bunun zerine Peygamber Ona Zlfikar
adndaki klcn verdi. Peygamber (s.a.a)
sipere yatm Ali (a.s) ise btn gcyle onu
savunuyordu. Hz. Ali bu hengamede
altmtan fazla yerinden yaraland. mam
Sadk (a.s) bu hususta yle buyurmutur:
Peygamber (s.a.a) o an yer ve gkler
arasnda Cebraili grd. Cebrail yle
diyordu: Aliden baka kahraman ve
Zlfikardan baka kl. Yoktur.
168
bn-i Kuma adnda Mekkeli bir kafir

gizlice sokularak Peygamber zannettii
fedakar slam askerlerinden biri olan
Musab ehit etti. Ve ardndan, Lat ve
Uzzaya
andolsun
ki
Muhammed
ldrld. Diye feryat etti. Bylece kafirler
Peygamberin kesin ldrldne inannca
sava brakp Mekkeye doru yola
koyuldular. Aslnda bu olay slamn lehine
oldu. Baz Mslmanlarda Peygamberin
ldrldn duyunca korku ve dehet
iinde kamaya baladlar. Daha sonra
Peygamberin (s.a.a) lmediini anlaynca da
geri dndler ve kendilerini knayan
Peygamberden zr dilediler.
Bu savata Mslmanlardan yetmi kii
ehit oldu ve bir ok kimse de yaraland. 1

(122)

122. Sizden iki takm bozulmaya yz
tutmu idi; oysa Allah onlarn dostu idi.
man edenler yalnz Allah'a tevekkl
etsinler.
Tefsir
Evs kabilesinden Benu Seleme ve Hazre
kabilesinden Benu Harise adnda iki
Mslman grup savaa katlmama karar
1
Tefsir-i Numune
169
Nur Tefsiri
almlard. Bu iki grubun savaa katlmama

kararnn iki nedeni olduu sylenilmitir:
1- Korkuyorlard, zira dmann sayca
ok olduunu biliyorlard.
2- Meveret yaplrken grleri kabul
edilmemiti. Onlar Uhudda savama yerine
Medinede kalnmasn teklif etmilerdi. Bu
grleri kabule dilmediinden rahatsz
olmu ve savaa katlmamlard.
3- Peygamberin Yahudilere kendileriyle
birlikte
savaa
katlmalarna
izin
verilmemesini bahane etmilerdi. Ama Allah
yine de bu iki grubu geri dnme gnahna
dmekten
ve
sava
meydanlarndan
kamaktan korudu, ilahi velayetiyle onlar
himaye etti.
Mesajlar ve Nkteler
1- Eer insan Allahn velayeti altnda
olmazsa gever.
2Allah
Mminleri
kendi
haline
brakmaz,
hassas
zamanlarda
onlarn
elinden tutar.
3Allah
kararlarmzdan
dahi
haberdardr. Peygambere de insanlarn
dncelerini haber vermektedir. Yz
tutmu idi.
4- Cepheye gidenlerin hepsi ayn deildir.
5- Gevekliin yegane ilac Allaha
tevekkldr. Bu etkin ila ise sadece
Mminlerin elindedir.
170

(123)
123. Andolsun ki, siz dkn bir
durumda iken, Bedir'de, Allah size
yardm etmiti; Allah'tan saknn ki
kredebilesiniz.
Mesajlar ve Nkteler
1- zellikle de sava meydanlarnda gaybi
yardmlar unutmayn.
2- Gaybi yardmlarn kr ondan kt
istifade etmemek gururlanmamak ve takval
olmaktr.
(124)
124. Hani iman edenlere: Rabbinizin
size indirilmi bin melekle yardm
etmesi size yetmeyecek mi? diyordun.
Mesajlar ve Nkteler
1- Melekler Allahn emriyle Mminlere
hizmet etmektedir.
2- Allahn ltuf ve ihsanna mit
balamak bir sava iin zaruridir.
3- nderin grevlerinden biri insanlar
mitlendirmek ve onlara gaybi yardmlar
hatrlatmaktr.
171
Nur Tefsiri
4- lahi dnya grnde insanlarn

maddi hayat ve sorunlar melekler alemiyle
iliki halindedir.

)
(125
125.
Evet,
eer
sabrederseniz,
saknrsanz, onlar hemen zerinize
gelirlerse Rabbiniz size, nianl be bin
melekle yardm edecektir.
Tefsir
nceki
ayette
bin
melein
yardmndan bahsedilmiti. Bu ayette ise
be bin melekten sz edilmektedir. Bu,
savalarn askeri artlar, ihtiyalar, ruhi
koullar ve takvas sebebiyledir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Takva ve sabr gaybi yardmlarn ve
meleklerin inmesinin iki byk etkenidir.
Sabr gsterir ve takval olursanz.
2- lahi snnetler insanlarn ve zamann
deimesiyle deimez. Sabr gsterir ve
takval olursanz.
3- Takva ile birlikte olan sabr deerlidir;
aksi taktirde inatlk ve kaln kafallktr.
Sabr gsterir ve takval olursanz.
4- Dmandan gaflet etmeyin. Dmann
saldrs ani ve byktr.
172
5- Saydan da anlald zere meleklerin

gc snrldr. nen kelimesinden de
anlald zere Allahn emri altndadr ve
kendiliinden hibir ey yapmazlar.
6- Nianl kelimesinden de anlald
zere yardmc melekler zel glerdir.
(Nitekim mam Zeynul Abidin (a.s) Sahife-i
Seccadiyede meleklere selam verirken
meleklerden her gurubu iin zel bir takm
grev beyannda bulunmaktadr.

(126)

126. Allah bunu, ancak size mjde
olsun ve bylece kalpleriniz yatsn
diye yapmtr. Yardm, ancak gl ve
hikmet sahibi olan Allah katndandr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Cephede huzur ve mjde askerlerin
ihtiyalarndan biridir.
2- Btn maddi, ilmi, ruhsal ve gaybi
nkoullar Allahn iradesi olmakszn hibir
eye yaramazlar. Zafer yalnzca mutlak
g
ve
hikmet
sahibi
Allah
katndandr.
3- Allahn kudret ve izzeti hikmetiyle
beraberdir.
(Bazen
zel
ir
takm
nedenlerden dolay Mslmanlar yenilgiye
urayabilir. Evet ilahi yardmlar, ilahi
hikmete
173
Nur Tefsiri

(127)
127. (Bu ilahi yardm) Kfredenlerin
kkn kesmek veya mitsiz olarak
geri dnecek ekilde bozguna uratmak
iindi.
Tefsir
et- Tahkik yazarna gre taraf kelimesi
bir eyin sonu anlamndadr; bir kesi
anlamnda deil. Bu esas zere ayet yle
buyuruyor: gaybi yardmlarmz kafirlerin
kknn kaznmas iindir.
Lgat ve tefsir kitaplarnda ise iki eit
mitsizlik yer almtr. Eer birisi bata da
mitsiz ise Arapada yeise derler. Eer
sonradan mitsizlie dmse o zamanda
haib derler. 1
Mesajlar ve Nkteler
1- Kfrn ve kafirlerin hepsinin kknn
kaznmas veya zelil, hor ve mitsiz
klnmas
gerekir.
(Kafirlerin
kkn
kazmayan zayf, mevsimlik, geici ve
acizane
tutumlarnzla
kendinizi
avutmayn. )
Tefsir- u Etyebil Beyan ve et- Tahkik fi

kelimatil Kuran
1
174
2- Sizin vahdetiniz, gcnz, siyasetiniz

ve ynetiminiz dman her zaman mitsiz
brakacak dzeyde olmaldr.

(128)
128. Allah'n, onlarn tvbelerini
kabul
veya
onlara
azab
etmesi
hususunda senin bir iliiin yoktur;
nk onlar zalimlerdir.
Tefsir
nder tam bir sadakat ve doruluk ehli
olursa kendisinden sorumluluu kaldran
ayetleri bile byk bir doruluk ve cesaretle
insanlara aklar. Allah-u Teala, Bu ite
sana bir ey yok. Buyurmaktadr. ii ve
Snni tefsirlerde yer aldna gre Uhud
savanda Peygamberin dii krlp kan
aknca, Peygamber yle buyurdu: Bu
insanlar nasl kurtulua erecek. Bunun
zerine ayet inerek yle buyurdu: Sen
insanlarn kurtuluundan sorumlu deilsin,
ileride onlar ilahi affa urayabilir veya
kendi hallerine braklp cezalandrlabilir.
Bu ite sana bir ey dmez.
Mesajlar ve Nkteler
1- Hak cephesinden kaanlar ve hatta
Mslmanlara en byk darbeyi vuran
kafirler iin de tvbe kaps aktr.
175
Nur Tefsiri
2- abuk hkmetmeyiniz.
3- Af ve azap Allaha zgdr. (efaat
makam Allahn veli kullarna ihsan etti bir
makamdr. O da Allahn izni olmakszn
gereklemez.
Peygamberler
dahi
kendiliinden bamsz bir eye sahip
deillerdir. )
4- nsann azap grmesi kendi zulmleri
sebebiyledir.

(129)
129. Gklerde olanlar da, yerde

olanlar
da
Allah'ndr.
Dilediini
balar, dilediine azab eder. Allah
balayandr, merhamet edendir.
Tefsir
BU ayet de nceki ayeti onaylamaktadr;
ceza ve mkafatn Allahn elinde olduunu
beyan etmektedir. Zira yaratl ve btn
varln hakimiyeti Allahn elindedir. lgin
olan da ayette Allahn ltfne veya kahrna
urayanlarn beyan edilmemesidir. Bylece
insann gurur veya mitsizlie dmesi
nlenmi, srekli korku ve mit iinde
yaamalar salanmtr. Bilindii gibi af
veya azap meselesi ilahi hikmet ve insann
kendinde ve toplumda vcuda getirdii
ortam ile ilgilidir.
176

(130)
130. Ey iman edenler! Faizi kat kat

alarak yemeyin. Allah'tan saknn ki
kurtulua eriesiniz.
Tefsir
Bu ayet de sonraki sekiz ayetle birlikte
Uhud savanda nazil olan ayetler arasnda
yer almaktadr. Bu dzen belki de savunma
sisteminde ekonomik ve ahlaki meselelerin
etkin olduu hasebiyledir. Fertleri ihlas,
fedakarlk, hayrl ilerde yarma, tvbe ve
ndere itaat ehli olan bir toplum savata da
baarlar elde edecektir. Ama materyalist,
cimri, isyankar ve gnahlarda srarl olan
bir toplum mutlaka yenilgiye urayacaktr.
Ayrca bilindii gibi faizin haram olduu
ayetler birka aamada tedrici olarak nazil
olmutur. lk admda Yahudilerin faiz yemesi
eletirilmitir. Ondan sakndrldklar
halde halde faiz almalarndan Bu ayet
ise kat kat arttrlm faizi yasaklamtr.
Ama yava yava slam bir dirhem dahi olsa
faizi tmyle yasaklam ve Allahla sava
olarak adlandrmtr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Faiz tmyle haram klnmadan nce
en irkin ve bilinen tr yasaklanmtr.
Kat kat arttrlm
177
Nur Tefsiri
2- ktisadi meselelerde takvaya riayet ok

gereklidir. Faiz yemeyin... Allahtan
saknn.
3Salam
ekonomi
takvann
gstergesidir. Faiz yemeyin... Allahtan
saknn.
4- Kurtulu mal ve faizle elde edilemez;
Takvayla elde edilebilir. Allahtan saknn
ki kurtulua eresiniz.
5- Faiz yiyen takvaszdr ve takvasz
kimse kurtulua eremez.
6- Faiz yiyen insan ne dnyada kurtulua
erer (Zira faizden kaynaklanan snfsal
atmalar mahrumlarn kin, bask ve
ayrl
ile
rantiyecilerin
ayyalna,
tembelliine ve hrsna neden olmaktadr. )
ve ne de ahirette. (Zira Allahn gazabna
urar. )
(131)
131. Kafirler iin hazrlanm ateten

saknn.
Mesajlar ve Nkteler
1- nceki ayete tevecchen faiz yemek de
bir
tr
kfrdr.
Kafirler
iin
hazrlanm
2- Faiz yiyen Mslmanlar da kafirler iin
hazrlanm azapla tehdit edilmektedir.
178
3- Cehennem kafirler iin yaratlmtr.

Mslmanlar
cehenneme
girerlerse
amelleri kafirlere benzediindendir.
4- Cehennem imdi de mevcuttur.
Kafirler iin hazrlanm... Nitekim
cennet
de
takva
sahipleri
iin
hazrlanmtr. Cennet takva sahiplerine
yaknlatrlmtr.

(132)
132. Size merhamet edilmesi iin,

Allah'a ve Peygambere itaat edin.
Tefsir
Uhud savanda Mslmanlarn yenilgiye
urama
nedeni
Peygamber
(s.a.a)e
yaptklar isyand. Peygamber onlara Uhud
dandaki
geidi
terk
etmemeleri
emretmiti. Ama onlar ganimet toplamak
hrsyla peygamberin emrine isyan ettiler ve
blgeyi
terk
ettiler.
Dman
da
o
korunmasz kalan geitten saldrya geerek
Mslmanlara byk bir darbe vurdu.
Mesajlar ve Nkteler
1- Peygamberin emirlerine-ister hkmet
ile ilgili olsun, isterse de ibadet ile ilgilimutlaka itaat edilmesi gerekir.
2- Allah ve Peygambere itaat ederek
faizden el eken ve insanlara merhamet
179
Nur Tefsiri
eden
kimse
Allahn
merhametine
urayacaktr. (nceki ayetlere tevecchen. )

(133)
133. Rabbinizin mafiretine ve takva

sahipleri iin hazrlanm, eni gkler ve
yer kadar olan cennete kouun.
Tefsir
ou
slam
bilginleri
cennet
ve
cehennemin u anda mevcut olduuna
inanmaktadr. Bunun delillerinden biri de u
ayetlerdir:
Takva
sahipleri
iin
hazrlanm... Kafirler iin hazrlanm
Ayrca bu ayette geen arz kelimesi de
genilik
anlamndadr;
uzunluun
karsnda ifade edilen en anlamnda
deildir.

(134)

134. Onlar bollukta ve darlkta infak
ederler, fkelerini yenerler, insanlarn
kusurlarn
affederler.
Allah
ihsan
sahiplerini sever.
Tefsir
180
Bu ayet faizi haram klan nceki ayetlerin

tam karsnda infak, af, balama ve
yardmlamay vmektedir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Takva infaktan ayr deildir. O
muttakiler iin hazrlanmtr ki infak
ederler...
2- nfak cmertlik ister; servet deil.
Bollukta da darlkta da
3- Takva sahipleri igdlerine mahrum
deildir; Onlar kendisine hakim ve maliktir.
fkelerini yutarlar.
4- Takva gs geniliinden uzak ve ayr
deildir. nsanlar affederler.
5- Ne refah halinde mahrumlardan gaflet
edin ve ne de yoklukta kendinizin de
sefalette olduunuzu dile getirin. Bollukta
da darlkta da
6- Muttaki mnzevi deildir; mal ve gzel
ahlakla insanlarla muaeret eden kimsedir.
7- Btn insanlar balamak bir
deerdir;
sadece
mminleri
deil.
nsanlar affederler.
8- Allahn sevgilisi olmak isteyen
malndan gemeli ve fkesini yutmaldr.
Tarihi bir olay
yle
nakledilmitir:
mam
Seccad
(a.s)n hizmetilerinden biri imamn elini
yzn ykad bir esnada elindeki kab
drd ve imamn ban yaralad. mam
181
Nur Tefsiri
ona baknca o hizmeti imamn rahatsz

olduunu grd ve mezkur ayeti okudu:
fkelerini yutarlar... mam da ona yle
dedi: Ben de fkemi yuttum. Hizmeti
daha sonra ayetin devamn okudu: Ve
insanlar affederler... . mam yle
buyurdu: Allah seni affetti. Bunun zerine
hizmeti yle dedi: phesiz ki Allah
ihsan sahiplerini sever.
mam da ona yle buyurdu: O halde
seni Allah yolunda azad ettim.1

(135)
135. Onlar fena bir ey yaptklarnda
veya
kendilerine
zulmettiklerinde
Allah'
anarlar,
gnahlarnn
balanmasn
dilerler.
Gnahlar
Allah'tan baka balayan kim vardr?
Onlar, yaptklarnda bile bile srar
etmezler.
Mesajlar ve Nkteler
1- Gnahtan daha tehlikelisi gnahtan
gaflet ve dikkatsizliktir.
2- Takvann gstergesi gnahtan hemen
sonra tvbe etmektir.
Mecmeul- Beyan
tefsirlerinden naklen
1
ve
182
Ruhul-
Beyan
3- Gnah insann kendine zulmetmesidir.

4- Muttaki gnahlarda srar etmeyen
kimsedir. Zira gnahlarda srar etmek onu
kk grmek ve Allahn zikrinden gaflet
etmektir.
5- Gnahkarn kalbi Allah andka
muttakilerden olmas mit edilir.
6Gnahkarlar
balayan
sadece
Allahtr.
7- Bilerek gnahlarda srar etmek
tehlikelidir.

(136)
136. Onlarn hareketlerinin karl,
Rablerinden balanma ve altlarndan
rmaklar
akan,
iinde
temelli
kalacaklar cennetlerdir. (salih) Amel
edenlerin ne gzel ecri vardr!
Tefsir
Birbiri ardnca ayette yer alan
muttakiler,
hsan
sahipleri
ve
(salih) amel edenler kelimesi de
takvann bir inziva, uzlet ve sadece ruhsal
bir nitelik olmadn, aksine amel ve
ihsanla birlikte toplumla iice olmak
gerektiini ifade etmektedir.
Mesajlar ve Nkteler
183
Nur Tefsiri
1- nsan gnahtan temizlenmedike

cennete giri liyakatini elde edemez.
2- Sadece arzu etmekle ilahi ihsanlara
erimek olmaz; i ve emel de gereklidir.
(salih) Amel edenlerin ne gzel ecri
vardr!

(137)
137. Sizden nce (milletler hakknda)
ne snnetler gelip geti. Yeryznde
gezin de, yalanclarn sonunun ne
olduuna bir bakn.
Tefsir
nceki kavimlerde varolan snnetler
rnek olarak unlard:
a- Hakk kabul etmeleri ve kurtulular.
b- Hakk yalanlamalar ve helak olmalar.
c- lahi imtihanlardan gemeleri.
d- Gaybi yardmlar.
e- lahi ahsiyetlerin direnii ve hedefine
ulamas.
f- Kafilerin komplosu ve Allahn bu
komplolar etkisiz hale getirmesi.
Mesajlar ve Nkteler
1- Gemilerin tarihi gelecek neslin hayat
yolunun klardr. (nsanlarn tarihinin
birbiriyle kltrel ve dnsel ilikileri
vardr. Dnk deiiklikler bugn bugnk
184
deiiklikler ise yarn ve gelecek nesilleri

etkilemektedir. )
2- Hedef ve ideali olan bir seyyahlk ve
ziyaret
zalimlerin
bana
gelenleri
dnmeyle birlikte olursa insanlar iin en
iyi snf ve en iyi retmen olabilir.
3- Sizin dier mmetlerden bir farknz
yoktur. (izzet veya zilletin nedenleri herkes
iin geerlidir. )
4- nsanlarn, genlik, gelime, ve yallk
dnemi olduu gibi toplum ve mmetlerin
de genlik, gelime, yallk ve lm
dnemleri vardr.
5- Tarihi okumada olaylar nemli deildir.
in sonu ve akbetleri nemlidir.
(138)

138.
Bu
Kur'an,
insanlara
bir
aklama, muttakiler iin yol gsterme
ve bir ttr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Geri Kuran herkes iindir, ama ibret
ve t alanlar sadece muttakilerdir.
2- lahi ayetleri alglama ve istifade
etmede insanlarn ruhunun byk etkisi
vardr.

(139)
185
Nur Tefsiri
139. Gevemeyin, zlmeyin, eer

gerekten mminler iseniz, mutlaka en
stn olan sizlersiniz.
Tefsir
Peygambere
itaat
edilmedii
iin
Mslmanlarn yenilgiye urad Uhud
savandan sonra Mslmanlar byk bir
moral
bozukluuna
uramt.
Bunun
zerine
ayet
inerek
onlara
Uhud
savandaki yenilgiden dolay kendilerini
kaybetmemelerini
ve
imanlarn
glendirdikleri takdirde stn olduklarn
ifade ettiler. Allah-u Teala Musa (a.s)a da
yle buyurmutu: phesiz ki sen
stnsn. Ama normal insanlara yle
buyurmaktadr: Eer mmin olursanz
mutlaka stn olursunuz.
Mesajlar ve Nkteler
1- Bir yerde yenilgiye uramak sonsuz
yenilgiye uramak demek deildir. (Ayetin
nzul sebebine tevecchen)
2- Eer imannz kaybetmeseydiniz ve
peygambere
isyan
etmeseydiniz
asla
yenilmezdiniz. (Ayetin nzul sebebine
tevecchen)
3- Eer iman ve itaate geri dnerseniz
yine savalarda galip gelirsiniz.
4D
yenilginiz,
i
yenilginiz
sebebiyledir. ten sarsnt geirdiiniz iin
dta da darbe yediniz.
186
5- Zahiri zafer ve yenilgi nemli deildir;

Zira stnlk doru inan ve doru
dnceyledir.
6- Eer aydn gelecee ve ilahi vaatlere
gerekten inanmsanz geici yenilgiler
iin zlmez, geveklik gstermezsiniz.
7- Pedagog ruhlar glendirmelidir.
8- Maddi materyalist dnya grnde
zaferin etkenleri silah ve tehizattr; ama
ilahi dnya grnde zafer imanndr.
Eer iman etmiseniz.

(140)
140. Eer siz bir yara almsanz,
(size dman olan) o topluluk da
benzeri bir yara almt. Bylece biz,
Allah'n
gerek
mminleri
ortaya
karmas
ve
iinizden
ahitler
edinmesi iin, bu gnleri bazen lehe,
bazen da aleyhe dndrp duruyoruz.
Allah, zulmedenleri sevmez.
Tefsir
Bu ayet Mslmanlara teselli vermekle
beraber bir gerei de beyan etmektedir ve
o gerek udur: Eer siz hak, ilahi hedef ve
aydn bir gelecek iin cani adan zarar
grmseniz dmanlarnz da ldrlm
187
Nur Tefsiri
ve yaralanmtr. Eer siz bugn Uhud da

zafere eriemediyseniz, dmanlarnz da
dn Bedirde yenilgiye uramt. O halde
imtihanlarda sabrl olmalsnz.
Geri heda, ehit ve ahit kelimeleri
Kuranda
genelde
tank
anlamna
gelmitir; ama ayetin nzul sebebi sava
meselesi
cephede
yaralanma
konusu
nda
bu
ayette
geen
heda
kelimesini Allah yolunda ldrlenler diye
mana etmek de mmkndr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Siz Mslmanlar sabr hususunda
kafirlerden geri kalmamalsnz.
2- Ac ve tatl olaylar kalc deildir. O
gnleri bir insanlar arasnda dndrr
dururuz.
3- Savalarda, hayatn ini ve klarnda
gerek iman sahipleri ile sadece iman
iddiasnda bulunanlar birbirinden ayrlr.
4- Allah kolayca dinden el ekmeyesiniz
diye sizlerden ehitler edinmektedir.
5- Allah ac Uhud olaynda ndere
itaatsizlik sonucunda insann nasl yenilgiye
uradna dair sizleri de tank kldk.
6- Kafirlerin geici zaferi Allah onlara
muhabbetinin gstergesi deildir. Allah
zalimleri sevmez.
7- Mslmanlar aadaki hususlara
tevecchen gl bir ruha sahip olmaldr.
Zira:
188
a: stn gelecek olan sizsiniz.

b: O kavim de benzer bir acya
uramtr.
c: O gnleri biz insanlar arasnda
dndrr dururuz.
d:
Allah
iman
edenleri
ortaya
karsn...
e:
Ve
aranzdan
ahitler
(veya
ehitler) edinsin.
f: Allah zalimleri sevmez.

(141)

141. Bir de Allah, bylece iman

edenleri
gnahlardan
artmak,
kfredenleri ise yok etmek ister.
Tefsir
Temhis kelimesi her trl ayp ve
noksanlktan
temizlemek
anlamndadr.
Mehk kelimesi ise tedrici olarak azalmak
anlamndadr.
Adeta Allah-u Teala uhud savanda
Mslmanlarn zayf noktalarn Onlara
gstermi
ve
bunlar
gidermelerini
salamtr.
Onlar
bylece
sonraki
hareketlere hazrlamtr. Bazen uyandrc
ve olumlu yenilgiler uyuturucu zaferlerden
daha iyidir.
Mesajlar ve Nkteler
189
Nur Tefsiri
1- Sava temiz insanlar bo insanlardan

ayran bir ldr. mtihan da Allahn kesin
bir snnetidir.
2- man ehli iin Uhud savanda zafer
veya yenilgi saadet saylmaldr. Zira ya
ahadet, ya tecrbe ya da dmana kar
zafer elde edilmektedir.
3- mann gelimesi veya kfrn yok
oluu zamanla ve tarih boyunca gerekleen
bir olaydr. 1
4- Gnlerin dndrlmesi ve tarihin
gelecei kfrn yok oluunu salamaktadr.
Kafirleri de helak etmek ister.
5- Bugn ki yenilgi nemli deildir, iin
sonu nemlidir. Kafirleri de helak etmek
ister.
(142)
142. Yoksa Allah, iinizden cihat

edenleri ve sabredenleri belirtmeden
cennete gireceinizi mi sandnz?
Tefsir
Bu ayette mminlerin cihat ve saldrsna
iaret edilmektedir. Zira cennet yolu sabr
ve cihattan geer. Kuran yle buyuruyor.
Sabrnz
dolaysyla
selam
olsun
Yumehhis kelimesi sreklilik, yemheke
kelimesi
ise
tedricen
anlamn
da
iermektedir.
1
190
sizlere. Bu tabirde zel bir inayet vardr.

nsanlara Hac, oru, humus veya zekat
sebebiyle selam verilmemektedir. Zira
bilindii gibi her ii yapmak sabr ve
direnii gerektirir.
Mesajlar ve Nkteler
1- man yeterli deildir, amel de
gereklidir.
(Evet
cenneti
bir
deer
karlnda verirler; bir bahane ile deil.
Her ey ile olur konumakla deil. )
2- Cennetin anahtar sabr ve cihattr.
(Hznler, sevinler, gnahlar, itaat, byk
cihat ve kk cihatta sabr)
3- Sabr ve direni cihatla birlikte
olmaldr. Zira savan balamas, devam
sava sonras etkileri ksacas her ey sabr
gerektirir.
4- Batl hayallerinizden ve gereksiz
beklentilerden el ekin. Sandnz.

(143)
143. And olsun ki, lmle (cihatla)

karlamadan
nce
onu
temenni
ediyordunuz; ( ama imdi) lm
grnce
(tedirgin
gzlerle)
bakyorsunuz.
Tefsir
191
Nur Tefsiri
Bu ayetin nzul sebebinde yer ald

zere Mslmanlar bedir savanda zafere
eritiyse de bir grup Mslman ehit oldu.
Onun zerine bazlarna yle dediler:
Keke biz de Bedir savanda hazr
bulunsaydk da ahadete eriseydik. Ama ne
yazk bunlar ertesi yl Uhud savanda
katlar ve bu ayette iddetle knandlar.
Mesajlar ve Nkteler
1- Arzularnza kanmayn. Slogan atanlara
ve her slogana gvenmeyin.
2- Tecrbe ve amelde insanlar imtihan
edilir.
Ne gzel olurdu tecrbenin l olduu
ortaya ksn
Her kim bu hususta yalan atyorsa yz
kararsn. Kerbela ehitlerinin ziyaretinde
de yle diyoruz: Keke biz de sizinle
olsaydk ve ahadete erseydik. Ama
amelde ne yaptmz hi dndk m?

)
(144
144.
Muhammed
ancak
bir
peygamberdir.
Ondan
nce
de
peygamberler
gemiti.
lr
veya
ldrlrse
gerisin
geriye
mi
dneceksiniz? Geriye dnen, Allah'a
192
hibir
zarar
vermez.
Allah
kredenlerin mkfatn verecektir.
Tefsir
ii ve Snni tefsirlerde yle yer almtr:
Uhud savanda kafirler Peygamberin diini
krp azn kanatnca Muhammed ld
diye yaygara kopardlar. Bazlar da
Musabn ahadetini Peygamberin ahadeti
zannettiler.
Bu
yaygara
kafirlerin
sevinmesine sebep oldu. Zayf imanl baz
Mslmanlar
kamaya
balad.
Hatta
bazlar kafilerin komutan Ebu Sufyandan
eman dilemek istediler. Ama te yandan bir
avu Mslman da direniyor ve yle
haykryordu: Muhammed ldrlm bile
olsa onun yolu ve Rabbi bakidir, kamaynz.
1
Mesajlar ve Nkteler
1- slam toplumu yle bir dzen kurmal
ve teekkl oluturmaldr ki nderleri gitse
dahi zarar grmesinler.
Bu ayeti yazdm sralarda ran slam
Devriminin nderi mam Humeyni (r. a. )
vefat etti. 10 milyondan fazla insan
Tahranda
onu
teyi
etti.
ranl
mslmanlar bu ayet esasnca imanlarnda
sabit kaldlar, ayetullah Hamenei gibi adil
ve fakih bir nderi seerek mama
lklerine ve fakih nderlerine biat ettiler.
1
193
Nur Tefsiri
2- slam Peygamberi (S. a. a. )de ilahi

snnete; lm ve hayat gibi doal
kanunlara/artlara uymak zorundadr.
3- nceki peygamberlerin lmyle ona
uyanlar dinden mi dnd. Ondan nce de
peygamberler gemiti.
4- Yaygara koparmak veya sylenti
karmak dmann silahlarndan biridir.
(Ayetin nzul sebebine tevecchen)
5- mr snrldr; yol deil. imdi o
lr
veya
ldrlrse
geriye
mi
dneceksiniz?
6- ahslara tapmak yasaktr. (Allahn
yolu aydnlandktan sonra ahslarn gelip
gitmesi insann ilahi izgi takibine engel
olmamaldr.
7- nsanlarn iman veya kfrn Allaha
hibir faydas veya zarar yoktur. (Sizin
kfr veya dnnz kendinizi ilgilendirir.
Allah'a hibir zarar vermez
8- Hak yolda direni ameli bir krdr,
sevabn
Allah
verecektir.
Allah
kredenlerin mkafatn verecektir.
9- Muhammed (s.a.a) sadece elidir;
mesajn tebli ettikten sonra grevini
yapm saylr. Onun yolunu takip etmek
bize der.
10- mannz tarihi olaylardan asla
etkilenmeyecek ekilde gl ve sabit kln.
194

(145)
145. Hi bir kimse Allah'n izni
olmadan lmez; o, belli bir vakte
balanmtr.
Kim
dnya
nimetini
isterse ona ondan veririz ve kim ahiret
nimetini isterse ona da ondan veririz.
kredenlerin mkfatn vereceiz.
Mesajlar ve Nkteler
1- Savatan kamakla ecelin elinden
kurtulmak mmkn deildir. (nceki ayet
ve nzul sebebine tevecchen)
2- Dnya ve ahiret karnzda durduu
iin o halde Allahn rzasn kazanmaya ve
ebediyet yolunu srdrmeye alalm.
3- lm bizim elimizde deildir. lm
belli bir sreye gre yazlmtr. Ama
iradeler ve hedefler bizim elimizdedir. Her
kim... sterse
4- Her amelin zel bir yanks vardr.
Alemin belli bir dzen ve kanunu vardr.
Dolaysyla hangi yolda yrrsek belli bir
sonuca varacaz.
5- lm Onun elindedir. O halde gven
iinde yaayalm.
195
Nur Tefsiri

(146)
146. Nice peygamberlerin yannda
pek ok rabbani kimse savamtr.
Allah yolunda balarna gelenlerden
tr gevememiler, ylmamlar ve
boyun
ememilerdi.
Allah,
sabredenleri sever.
Tefsir
Rbbiyyun kelimesi rbbi kelimesinin
ouludur ve Allahla salam ilikileri olan,
din bilgini, sabrl ve ihlasl kimse demektir.
1
Mesajlar ve Nkteler
1- Zayflk hissettiinizde kahramanlarn
hayatndan, tarihinden ve direniinden ders
almalyz.
2- Zorluklar zaaf ve geveklie neden
olmamaldr. Yeni bir harekete ve abaya
sebep olmaldr.
3- Basklar ilahi ahsiyetleri teslime
zorlayamaz.
4- Allaha iman direnilerin kaynadr.
5- nsana ruhsal g veren ve zorluklar
kolaylatran Allah yolunda oluudur.
Tefsir-i Numune
196
6- Geri btn mcahitler deerlidir. Ama

arif ve alim mcahitlerin hesab ayrdr.
7- Peygamberlerin tarihi savalarla etir.
Nice
8- Bedir savanda zafere erdiniz; ama siz
Mslmanlarn gelecei cihat ve direnitir.
Dolaysyla sabrl ve direnili olmalsnz.
(nceki ve sonraki ayetlere tevecchen. )
9- Grevini yapmak ve Allahn sevgilisi
olmak nemlidir. Zafere erielim veya
erimeyelim. Allah sabredenleri sever.
10- lahi savalar ya Peygamberler ile
birliktedir ya da onlarn direkt nezareti
altndadr. Beraberinde1
11- Tarihte birok alim ve arif mcahitler
yer almtr. Nice... pek ok rabbani
kimse vardr.
12- Basiretli mcahitler ne iten ruhsal
dengelerini
kaybeder:
Geveklik
gstermediler
ne
sava
gcn
kaybeder: Zaaf gstermediler. ve ne de
basklar karsnda teslim oldular: Boyun
emediler.
Ramazan ay duasnda da yle yer

almtr: Allahm bizlere evliyalarn ile
birlikte Peygamberinin bayra altnda
ehid olmay nasib et.
1
197
Nur Tefsiri

(147)
147.
Dedikleri
ancak
u
idi:
Rabbimiz! Gnahlarmz, iimizdeki
arlklarmz bize bala, sebatmz
arttr, kafir toplulua kar bize yardm
et.
Mesajlar ve Nkteler
1- Yenilginin sebeplerinden biri gnah ve
israftr. hlas sahibi mcahitler istifar
ederek bu zafere engel olan etkeni ortadan
kaldrrlar.
2- Kendi yenilginizi kaza ve kadere veya
bakalarna isnat etmeyin; etkenlerinize
de baknz. (Gnah ve israflarnz dikkate
alnz. )
3- nce istifar etmeli sonra yardm
dilemelidir.
4- Dman karsnda hor ve zelil hale
geleceinize Allahn dergahna yalvarn.
Boyun
emediler...
Ey
rabbimiz!
gnahlarmz... bala.
5- Cihat ve sava insan dua ve istifara
yneltir.
6- Allahn erleri Allahn yardmn
kafirlerin yok edilmesi iin ister; reklam ve
iftihar iin deil. Kafirler topluluuna
kar bizi muzaffer kl.
198
7- Allahn ltfne dayann; insanlarn

saysna deil. (Allah erlerinin says ok
olduu halde yine de dua ediyorlard. )
8- Sava meydanlarnda dua etmenin ayr
bir deeri vardr.
9- Allahn erleri sava meydanlarnda
dua ediyorlard; ama siz Uhudda ganimet
peine
dtnz.
(nceki
ayetlerin
durumuna tevecchen. )
(148)
148. Bu yzden Allah onlara dnya
sevabn ve ahiret gzelliini verdi.
Allah ihsan sahiplerini sever.
Mesajlar ve Nkteler
1- hlas sahiplerinin duas kabul olur.
2- Dnyevi ve uhrevi mkafatlara
arasnda byk fark vardr.

(149)
149. Ey iman edenler! Kfredenlere

itaat ederseniz, sizi geriye dndrrler
de kayba urarsnz.
Mesajlar ve Nkteler
1ni
ve
klarda
dmann
propaganda ve vesveselerine dikkat edin.
2- Kfr, gericilik ve ktr.
199
Nur Tefsiri
3- Gerek ziyan imani, fikri ve ruhi

sermayesini kaybetmek, cenneti yitirmek ve
cehennemi satn almaktr.
4- Sava meydanlarnda yenilgi zarar
deildir. Ruhsal ve itikadi yenilgiler ve
irtidad ok daha byk bir zarardr.
5- Mminleri sapklk ve irtidad tehlikesi
her zaman iin tehdit etmektedir.

(150)
150. Halbuki mevlanz Allah'tr. O,

yardmclarn en iyisidir.
Tefsir
rtidad ve kafirlere itaatin gayesi izzet ve
kudret elde etmektir. Kuran bu ve benzeri
ayetlerde bunu aka bir hayal olarak
adlandrmaktadr. rnein: ... phesiz
kuvvet tmyle Allahndr... phesiz
izzet tmyle Allahndr... Allah yardm
edenlerin en hayrlsdr.

(151)
151.
Hakknda
hibir
delil
indirmedii
eyi
Allah'a
ortak
komalarndan
tr,
kfredenlerin
kalbine
korku
salacaz.
Onlarn
varaca yer atetir. Zalimlerin dura
ne ktdr!
200
Mesajlar ve Nkteler
1- Allahtan bakasna dayanmak irk ve
korku
nedenidir.
man
ve
Allah
zikretmekse gven nedenidir.
2- Allah Mslmanlara dmanlarn
kalbine korku salarak yardm etmektedir.
3- Mriklerin delili yoktur. Allahn
hakknda hibir delil indirmedii...
4- Kuran bir ngr ile kafirlerin
Mslmanlar karsnda duyduu dehet ve
korkuyu
haber
vermektedir.
...
Salacaz.
5- Kalbinde iman ss olmayanlar lm
yokluk sanr ve korkarlar. Kafirlerin
kalplerine yaknda korku salacaz.
6- irk zulm olduu iin Kuran yle
buyurmaktadr: Zalimlerin varaca yer
ne ktdr.
Tefsir
152.
Ayetin
anlamnn
akla
kavuabilmesi iin birka aklama yapmak
gerekir:
Mslmanlar Hicri ikinci ylnda Bedir
savanda zafere eritiler. Allah gelecek
savata da onlarn zafere erieceini
vadetmiti. Ertesi yl Uhud savanda
Peygamber elli silahl savay geitleri
korumakla grevlendirdi. Sava balad ve
bata Mslmanlar saldrya geti. Dman
byk bir yenilgiye urattlar. Ne yazk ki
201
Nur Tefsiri
sonunda aralarnda ihtilaf kt ve bir grup

kesin zafer elde edilmi inancyla ganimet
toplamaya kotular. Bir grubu da orada
kalarak geidi korumaya devam ettiler.
Bozguna uram dman ordusu korumasz
kalan o geitten saldrya geti bu defa da
Mslmanlar byk darbe yediler ve bir ok
deerli insan ehit dt. Peygamberin
hayat bile tehlikeye girdi ve bir ok
Mslman kat. Savatan sonra baz
Mslmanlar, Allah bize zafer vadetmemi
miydi? O halde neden yenildik? diyerek
Peygamberi eletirdiler. Bu ayet bu soruya
cevap mahiyetinde nazil oldu. Evet Allahn
vadi
haktr,
ama
sizin
gevekliiniz
ihtilafnz ve gnahlarnz bu yenilgiye
sebep oldu. imdi de ayetin tefsirine
geelim.

(152)
152. And olsun ki, Allah, size verdii
szde durdu. Hani Onun izniyle
kfirleri krp biiyordunuz, ama Allah
size arzuladnz zaferi gsterdikten
sonra geveyip bu hususta ekitiniz ve
isyan ettiniz; sizden kimi dnyay, kimi
202
ahireti istiyordu; derken denemek iin

Allah sizi geri evirip bozguna uratt.
And olsun ki O, sizi balad. Allah'n
iman edenlere nimeti boldur.
Mesajlar ve Nkteler
1- Allahn vaatlerinin gereklemesinin
anlam ilahi snnetleri grmezlikten gelmek
deildir. (Siz grevinizle amel ettiiniz
taktirde Allah da size yardm edecektir. )
2- Yenilginin balca nedenleri geveklik,
ekime ve itaatsizliktir. Nitekim zaferin
sebeplerinden biri de vahdet ve ndere
itaattir.
3- Zaferiniz Allahn izniyledir. Onun
izniyle
4- Zafer nimetine kredeceine ihtilaf
isyan ve geveklie denlerin cezas
yenilgidir.
5- D yenilginin sebebi i yenilgidir. Siz
ierden gevediniz, ekitiniz ve gnah
ilediniz; bu yzden de darda yenilgiye
uradnz.
6- nsanlar farkl hedefler iin savar;
bazlar dnya, bazlar da ahiret iin...
Dnyay isteyeniniz de vard, ahireti
isteyeniniz de vard.
7- Yenilgiler ilahi imtihan aralardr.
Denemek iin
8- Yenilgi ve hata annda bile Allahn
ltfnden
midinizi
kesmeyin.
Sizi
balad.
203
Nur Tefsiri
9- Eer isyan etmezseniz dnyevi

menfaatlerde
elde
edersiniz.
Allah
arzuladnz size gsterdikten sonra

(153)
153. Hani Peygamber arkanzdan sizi
arrken, kimseye bakmadan (kaarak
daa) kyordunuz; kaybettiinize ve
banza gelene zlmeyesiniz diye
Allah sizi kederden kedere uratt.
Allah, ilediklerinizden haberdardr.
Mesajlar ve Nkteler
1Geveklik,
ihtilaf
ve komutana
itaatsizliin neticesi ka, yenilgi ve
bozgundur.
Durmadan
(sava
alanndan) uzaklayordunuz.
2- Tehlike zamannda sradan insanlar
sadece kendisini dnr. Hi kimseye
dnp bakmyordunuz.
3- nderin feryad, korkak ve gevek
insanlar
etkilemez.
Peygamber
arkanzdan sizi ard halde.
4- Bir saatlik gaflet, birbiri ardnca
gerekleen tatszlklara sebep olur. Size
keder stne keder verdi.
5- Keder stne keder insan geici ziyan
ve faydalar dnmekten kurtarr. Ve
keder stne keder verdi ki
204
6- Rahat gnlerde sevgi gsterisinde

bulunmak nemli deildir; zor gnleri
unutmamak gerekir.
7Allah
btn
yaptklarmzdan
haberdardr.
8- Herkes kat halde Peygamber sava
meydannda duruyor ve kaanlar dnmeye
davet ediyor.
(154)
154. Kederden sonra, bir takmnz
(katklarna piman olanlar) saracak
ekilde huzur ve emniyet veren hafif bir
uyku indirdi; bir takmnz da kendi
dertlerine dmlerdi. Haksz yere
Allah hakknda,
cahiliye zanlarna
kapldlar. Bu ite bizim bir eyimiz
var m? Diyorlard; De ki: lerin
hepsi Allah'ndr. Sana amadklarn
ilerinde gizliyorlar. Bu ite bir
eyimiz (karar ve grmz) olsayd,
burada ldrlmezdik diyorlar. De ki:
205
Nur Tefsiri
Evlerinizde
olsaydnz,
haklarnda
lm yazl olan kimseler, yine de
devrilecekleri yere varrlard. Bu,
Allah'n
iinizde
olan
denemesi,
kalplerinizde olan artmas iindir.
Allah gnllerde olan bilir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Allah ac olaylarn iinde dahi kalplere
huzur verir.
2- Bazen uyku an bile ilahi bir yardmdr.
3- nsann kendi nefsine esir olmas
gerek
imanla
uyumaz.
Kendi
canlarnn kaygsna dm bir grupta
Allaha kar haksz yere cahiliye
devrindekine
benzer
dncelere
kaplyorlar.
4- Allah Uhud savandaki ihtilaf ve
hatalarnz yznden sizi tembih etti; ama
brakmad. Sonra size... huzur ve
emniyet indirdi.
5- Buhranl dnemlerde ve yenilgilerde
bile Allaha ve vaatlerine kar kt
dnceler iinde olmayn.
6Yenilgiden
sonra
insan
deruni
vesveselerin esiri olur. ... Bu iten bize
ne? diyorlard
7- Allahn kesin kaderine inanmak insana
gven verir. ldrlmesi taktir edilmi
olanlar ldrlp decekleri yerlere
kendiliklerinden kp giderlerdi.
206
8- nsanlarn ruhunu sarsan ve pheye

dren sorular sormak yasaktr.
9- Vesveseler ve pheler karsnda
kesin kararl olmak gerekir. Deki: i
tamamen Allaha aittir.
10- Ac olaylar ve cephedeki yenilgiler
insanlarn iman derecelerini ve ruhlarn
tanma aralardr.
11- mtihan ve deneme genel bir
snnettir. Ama ruhlar temizlemek zel bir
ayrcalktr. Temize karmak Nitekim
bu
srenin
141.
ayetinde
yle
buyurulmutur: Allah iman edenleri
gnahlardan temize karmak...
12- Bunca olaylar ve maceralar sizin ruh
ve fikirlerinizin tecellisi iin ngrlm
sahnelerdir. Yoksa Allah zaten nceden
btn ruh haletlerini ve dncelerini
bilmektedir. Allah iinizde ne varsa
hepsini bilir.
13- Gven ve gven verici aralar ilahi
hediyelerdir. sonra... indirdi.
14- Btn mcahitlerin ruh yaplar
inanlar ve yorumlar ayn deildir. bir
ksmnz... bir ksmnz.
15- Allah hakknda kt dnmek
cahiliye inanlarndadr, hibir gereklii
yoktur. Allaha
kar haksz yere
cahiliye
devrindekine
benzer
dncelere kaplyorlar.
16- Kendi nefislerini dnenler kararlara
mdahale etmek ister. Deki: kendi
207
Nur Tefsiri
canlarnn
kaygsna
denler...bu
iten bize ne? diyorlar.
17- lahi kesin kaderden kamak mmkn
deildir.

(155)
155. ki topluluun karlat gn

iinden
yz
evirenlerin,
baz
yaptklarndan tr eytan ayaklarn
kaydrp yoldan karmak istemiti.
Allah, And olsun ki onlar affetti. Allah
balayandr. Hilim sahibidir.
Tefsir
Bu ayet Uhud savandan kaanlar
hakkndadr. Tefsir kitaplarnda yer aldna
gre Uhud savanda on kii dnda
btn Mslmanlar kamt. Bu on
kiiden bei muhacirlerden sekizi ise
ensardand. Ali dnda dier on iki kiinin
kimler olduu hususu ihtilafldr.
Ayrca Uhud savanda Mslmanlar drt
gruba ayrld:
1- ehitler
2- Sabredenler
3- Affa urayan kaaklar
4- Mnafklar.
Mesajlar ve Nkteler
208
1- Gnahlar eytani vesveselere ortam

hazrlar. Srf iledikleri baz hatalar
yznden
eytan
yerlerinden
kaydrmt.
2- Savatan kan sebeplerinden biri
gnahtr. (Gnah takva perdesini yrtmakta
ve insann ruhunu zayflatmaktadr. ) ve
eytann szmasna imkan vermektedir.
3- Hatal insan srekli knanmamaldr.
Cezalandrlmas
hususunda
acele
edilmemelidir.
4- nsanlarn ameli ruhlarn da etkiler.
Srf
iledikleri
baz
hatalar
yznden...
5- Mcahitler savamadan nce tvbe
istifar ve kendini temizleme dncesinde
olmaldrlar.
6- Allah kaanlar affetti; O halde siz
knamayn.
(156)
156. Ey iman edenler! Yolculua
kan veya savaa giden kardeleri
hakknda: Onlar yanmzda olsalard
lmezler ve ldrlmezlerdi diyen
kafirler gibi olmayn. Allah bunu
209
Nur Tefsiri
kalplerine bir hasret olsun diye brakt.

Dirilten de ldren de Allah'tr. Allah
ilediklerinizi grr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Soutucu propaganda ve telkinler
karsnda
direnmek
sylentileri
tekrarlamamak gerekir.
2- lm ve hayat Allahn takdiridir. Sava
ve yolculukla ilgisi yoktur.
3- Dman acma; znt ve hasret
rtsne brnerek sizleri zehirlemeye
alr.
Eer
bizim
yanmzda
kalsalard...
4- Sakn yaama arzusuyla cihattan
kamayn.
Can
veren
de
alanda
Allahtr.
(bir
ok
insan
sava
cephelerinde olduu halde hayatta kaldlar;
savaa hi gitmeyen baz kimseler ise gen
olduklar halde ldler. )
5- Maddi hayat hedefleyenler lm ve
ahadeti ziyan grrler.
6- Mnafk kafirdir. Bu sz syleyenler
mnafk
olduu
halde
Kuran:
kfredenler diye ifade etmektedir.
7- Allah yaptklarnz hakkyla grr ve
bilir. O halde halet fikir ve amellerinize
dikkat edin.

(157)
210
157. Allah yolunda ldrlr veya

lrseniz,
size
Allah'tan
onlarn
topladklarndan hayrl bir mafiret ve
rahmet vardr.
Mesajlar ve Nkteler
1- lahi dnya grnde Allah yolunda
lmek ve ehit olmak btn dnyadan ve
iindekilerinden daha iyidir.
2- Mafiret ve rahmetin ebedi neticesi
vardr; ama mal ve servetin neticesi
geicidir.
3- nemli olan Allah yolunda olmaktr; bu
yolda lmek veya ehit olmak deil. 1
(158)
158. And olsun

ldrlseniz
de
toplanacaksnz.
ki lseniz de,
Allah
katnda
Mesajlar ve Nkteler
1- Sadece bir yol vardr ve o da Allaha
giden yoldur. O halde neden o yne hareket
etme hususunda itenlikle en iyi gitme
trn tercih etmeyelim.
Cepheye giderken yolda, ilim yolunda, hac
veya ziyaretlerde, tebli veya irat iin
yaplan gezilerde veya benzeri mukaddes
hedefler yolunda lenler de bu ayette yer
alan rahmet ve mefiretin kapsamndadr.
1
211
Nur Tefsiri
2- lm ve ahadette Allaha dn ise o

halde neden endieye kaplalm. ?
3- Nitekim mam Hseyin (a.s) yle
buyurmutur: Eer bedenler lm iin
yaratlmsa o halde insann Allah yolunda
klla ehit olmas en iyi lmdr.

(159)
159. Allah'n rahmetinden dolay, sen
onlara kar yumuak davrandn. Eer
kaba ve kat kalpli olsaydn, phesiz
etrafndan dalr giderlerdi. Onlar
affet, onlara mafiret dile, i hakknda
onlara dan, fakat karar verdin mi
Allah'a gven, dorusu Allah tevekkl
edenleri sever.
Tefsir
Geri ayet genel bir takm ilkeleri
iermektedir; lakin ayet uhud sava
hakknda
nazil
olmutur.
Zira
uhud
savanda kaan ve yenilen Mslmanlar
hzn ve pimanlk ateinde yanyorlard.
Peygamberin
etrafn
sararak
zr
diliyorlard.
Allah
bu
ayetle
onlarn
affedildiini bildirdi.
212
Mesajlar ve Nkteler
1- Yumuak davranma ilahi bir hediyedir.
Allahtan
bir
rahmet
ile
onlara
yumuak
davrandn.
Yumuak
davranmayanlar
bu
ilahi
hediyeden
mahrumdurlar.
2- Ta kalpli ve sk tutan ve skc
kimseler insanlarla iyi geinemezler.
3- Doru bir nderlik ve mdriyet,
ekicilik ve duygusallk ile i iedir. Savata
yenilenleri
ve
utanan
gnahkarlar
kazanmaya alr. O halde onlar affet,
balanmalar iin dua et, i hakknda
onlara dan
5- Danmann deerini geici tatszlklar
sebebiyle grmezlikten gelmeyin. 1
6Meverette
kalpleri
kazanma
kabiliyetlerin
geliimi,
dostlarn
dmanlardan ayrt edilmesi, en iyi grn
tespiti, sevgi, ilgi ve bakalar iin pratik
dersler vardr. 2
Geri uhud savanda yaplan danma

sebebiyle ehrin dna klm ve yenilgiye
uranmt; ama bu gibi hususlar bizleri
meveretten alkoymamaldr.
2
ur kelimesi aslnda bal arsnn iekten
bitki zn emmesi anlamna gelmektedir.
Meverette de en iyi grlerin elde
edilmesi mmkndr. Mevlana yle diyor:
Bu akllar nurlu kandiller gibidir. +++
1
213
Nur Tefsiri
7- Sana yaplan zulmleri affet. Allaha

kar yaplan gnahlar sebebiyle Allahtan
af dile. Siyasi ve toplumsal meselelerde
insanlarla
meveret
ederek
onlar
meydanlarda tut.
8- Dnce ve meveretin yan sra
Allaha tevekkl de unutulmamaldr.
9- Meveret ve tevekkl Allahn sevdii
bir
eydir;
neticeye
ulaalm
veya
ulamayalm. phesiz Allah tevekkl
edenleri sever.
10- Mdriyet ve idarecilikte bu ayette
olduu gibi bazen yumuak davranmak
gerekir. Onlar affet ve bazen de iddet
ve huunet gerekir. Onlara kar sert
davran.

160
160. Allah size yardm ederse, sizi
yenecek yoktur; eer sizi yardmsz
brakverirse, Ondan baka size yardm
edecek kimdir? nananlar yalnzca
Allah'a tevekkl etsinler.
Tefsir
nceki ayette tevekkl tavsiye edilmiti.
Bu ayette ise Allaha tevekkln sebebi
214
beyan edilmektedir. Zira izzet ve zillet

sadece Allahn elindedir. Nitekim bir
hadiste yle yer almtr: Peygamber
(s.a.a) Cebraile, Allaha tevekkl nedir?
diye sordu. Cebrail yle dedi: Yaratklarn
hibirinin
sana
fayda
veya
zarar
veremeyeceini, ihsan veya engellemede
bulunamayacan bilmen ve Allahtan
bakasndan midini kesmendir. Eer insan
bu derece ye varrsa Allahtan bakasna bir
ey yapmaz, Allahtan bakasndan korkmaz
ve Allahtan bakasna mit balamaz. Bu
tevekkln hakikatidir.1
Mesajlar ve Nkteler
1- Dmana galip gelmek veya yenilmek
Allahn iradesiyledir.
2- Doal zaferler baka etkenlerin
glgesinde gereklemektedir. Ama ilahi
yardmlar baka etkenlerden etkilenmez.

)

(161
161. Hibir peygambere emanete
hyanet yaramaz; kim emanete hyanet
ederse, kyamet gn hyanet ettii
eyle
gelir,
sonra
hakszlk
Biharul- Envar, c. 71, s. 138

215
Nur Tefsiri
yaplmakszn herkese kazanm olduu

denir.
Tefsir
Belki de bu ayet ganimetleri toplamak
iin Uhuddaki geidi terk edenlere
cevaptr.
Onlar
ganimetten
mahrum
kalmamak iin kendilerine Sizin paynz
mahfuzdur,
Peygamber
sizi
unutmayacaktr. Diyen komutanlarn bile
dinlememilerdi.
Mesajlar ve Nkteler
1- Peygamber emindir. Emin insanlar
yetitirmek
isteyenler
kendileri
emin
olmaldr.
(Maalesef
ilahi
olmayan
nderlerin ou hyanet ehlidir. )
2- Btn ashabn yeterli bir iman yoktu.
Bazlar peygamberin hyanet edeceini
dahi dnyorlard.
3- Hi kimse insanlarn kt zannndan
kurtulmaz.
4Bu
dnyada
insanlarn
maln
gtrmek ve kyamette o mal getirmek de
bir tr cezadr. Kyamette Peygamberler,
ehitler, ve btn insanlar karsnda
hyanette bulunduu malla birlikte gelmesi
insan iin ne kadar byk bir azaptr.
Kyamet gn hyanet ettii eyle
gelir Ayette geen ell kelimesi,
216
sahtekarlk, aldatma, gasp ve hyaneti de

iermektedir. 1
5- Peygamberlere dahi ktmser bakanlar
varken
kendiniz
iin
nasl
iyimser
dnebilirsiniz.
(NurusSekaleyn
tefsirinde ilgili ayetin tefsirinde mam Sadk
(a.s)dan yle nakledilmitir: nsanlarn
rzayeti elde edilemez ve diller kontrol
edilemez.)
6- Kyameti hatrlamak insan hyanetten
al koyar.
7- Allah adildir. (Herkesin yaptklarnn
karln tam verir bir zerre olsun arla
kamaz. Onlara zulm edilmez.
8- Allahn velilerinin ve temiz insanlarn
hakkn
savunmak
gerekir.
Bir
peygambere
emanete
hyanet
yaramaz.
9- nsan bir taraftan iman zayfl ve bir
yandan
da
dnya
sevgisi
insan
Zekat toplamak ile grevlendirilen ahs

Peygamberin huzuruna vararak yle dedi:
unlar insanlardan topladm zekatlardr
ve size aittir, bunlar da halkn bana verdii
hediyelerdir ve bana aittir. Bunun zerine
peygamber minbere karak yle buyurdu:
Acaba bu ahs evinde otursayd kimse ona
hediye verir miydi? Allaha andolsun ki
kyamette bu haram mallarla har olacaktr.
217
Nur Tefsiri
peygamberlere
ktmser
bakmaya
zorlamaktadr.
10- Sadece slam peygamberi deil,
btn ilahi peygamberler emindir. Bir
peygambere
emanete
hyanet
yaramaz.
11- nemli olan hyanettir, miktar nemli
deildir.
12- Kyamet iyilerin iyiliklerini getirdii
ve hainlerin de hyanet ettikleri eyleri
getirdii bir sahnedir. Kyamet gn
hyanet ettii eyle gelir... yiliiyle
gelir.
13- Nbvvet makamna asla ihanet
yakmaz. ... yaramaz.

(162)

162. Allah'n rzasna uyan kimse,

Allah'n hmna urayan gibi midir? Bu
kimsenin varaca yer cehennemdir; O
ne kt varlacak yerdir!
Tefsir
ii ve Snni tefsirlerde bu ayetin nzul
hakknda yle yer almtr: Resulullah
(s.a.a) Uhuda doru hareket emrini verince
mnafklar sava olacana inanmadklar
bahanesiyle Medinede kaldlar. man zayf
baz Mslmanlar da onlara uyarak savaa
gitmediler. Bu ayet ibu grubun gerek
218
yzn gstermektedir. Bu surenin 155.

ayetinde de Allah savatan kap piman
olanlar baladn bildirmiti. Ama bu
ayetin
nzul
sebebine
tevecchen
denilebilir
ki
Allah
bahaneci
refah
dknlerini
ve
mnafklar
balamamaktadr.
Mesajlar ve Nkteler
1- slam toplumunda cihat edenlere ve
cihattan
geri
kalanlara
ayn
davranlmamaldr. (Ayetin nzul sebebine
tevecchen)
2- Gerek mcahitlerin hedefi Allahn
rzasna erimektir. Allah'n rzasna
uyan kimse...
3- Sava ve cepheden yz evirmek
Allahn gazabna uramaktr.

(163)

163. Onlar
derecedirler.
grmektedir.
Allah katnda derece

Allah,
ilediklerini
Tefsir
Kuranda bir ok ayette insanlar iin bir
takm dereceler olduu beyan edilmitir.
rnein: Onlar iin rableri katnda nice
dereceler... vardr.1
1
Enfal/4
219
Nur Tefsiri
Hakeza: stn dereceler ite srf

bunlar iindir.2 Ama bu ayette bizzat
insanlarn kendisi iin derecelerdenmitir.
Nitekim insan iin banda bir l zere
hareket eder ama sonradan kendisi l
olur, veya evvel zikredendir, ama daha
sonra bizzat varl zikir haline gelir, Allah
anarak kalbi huzura kavuur. nce hakk
taleb eder ama sonra hakkn timsali haline
gelir.

(164)
164.
Andolsun
ki
Allah,
iman
edenleri;
ayetlerini
okuyan, onlar
artan, onlara Kitap ve hikmeti reten,
kendilerinden
bir
peygamber
gndermekle
minnettar
klmtr.
Halbuki
onlar
nceleri
apak
sapklkta idiler.
Tefsir
Minnet kelimesi menn kknden
tremitir ve tart iin kullanlan ta
anlamndadr. Dolaysyla her a ve deerli
nimete minnet denmektedir. Elbette
kk nimetleri byk gstermek doru
deildir.
O
halde
byk
nimetleri
2
Ta Ha/75
220
balamak gzeldir, ama kk nimetleri

bytmek doru deildir. 1
Mesajlar ve Nkteler
1- Peygamberlerin gnderilii byk bir
ilahi nimet ve semavi bir hediyedir. Allah...
byk bir ltufta bulunmutur.
2Peygamberler
insanlarn
kendisindendir. 2
3Tezkiye
talimden
nce
gelir.
(Peygamberlerin asl grevi tezkiye ve talim
idi.
4- Geri Peygamberler btn insanlar
iindir; ama sadece mminler bu nimete
krederler ve hidayet ndan istifade
ederler. Allah mminlere byk bir
ltufta bulunmutur.
5Rt
ve
kendini
yetitirme
peygamberlerin ekol ve ilahi ayetler
nda olmaldr. Kendilerine Allahn
Tefsir-i Numune
Peygamberlerin insanlardan oluunu u
faydalar vardr:
a: nsanlar onun gemiini bilir ve kendisine
gvenirler.
b: Peygamberler ilahi emirleri uygulamada
nclk ederler.
c: Peygamberler insanlarn sevin ve
dertlerine ortaktrlar.
d: Peygamberler insanlarn ulaabilecekleri
bir konumda olurlar.
1
2
221
Nur Tefsiri
ayetleri
okuyan
ve
kendilerini
temizleyen...(Kayna ilahi ayetler ve
retmenleri
peygamberler
olmayan
riyazetler
ve
ruhbaniyetler
birer
sapknlktr. )
6- Peygamberlerin gnderili nimetini
daha iyi tanmak iin onlardan nceki
dneme bakmak gerekir. Halbuki daha
nce onlar ap ak bir sapklk
iindeydiler.1
7- Olduka karanlk ve sapk muhitlerde
bile doru iler yapmak mmkndr.
Halbuki daha nce onlar apak bir
sapklk iindeydiler.
8- Peygamberlerin mektebinde ruhsal
eitim ve retim ile birlikte hikmet de
sz
konusu
edilmitir.
Kendilerini
Araplar arasnda mehur bir sz vardr:
Eya ztlaryla tannr. Nehcl- Belaada
Hz.
Alinin
buyurduu
gibi
cahiliye
dnemindeki insanlarn ne salam bir
kltr vard ve ne de salkl bir ortamda
yayorlard.
Hz.
Alinin
kardei
Cafer-i
Tayyar
Habeistana
hicret
ettikten
sonra
Neccainin karsnda cahiliye dnemini
yle anlatmt: Biz cahiliye dneminde
putlara tapyor, l eti yiyor fuhu
yapyorduk. Akrabalarmz ziyaret etmiyor
komularmza kt davranyorduk. Bizden
gller gszleri adeta yiyordu.
1
222
temizleyen,
kendilerine
hikmeti reten...
kitap
ve
(165)
165.
Bakalarn
iki
misline
urattnz bir musibete kendiniz
uraynca m: Bu nereden? dersiniz?
De ki: O, kendi tarafnzdandr.
Dorusu Allah her eye kadirdir.
Tefsir
Mslmanlar Uhud savanda 70 ehit
verdiler ve yenilgiye uradlar. Bunun
zerine, neden yenildik diye soruyorlard.
Allah onlara yle buyuruyor: Siz nceki yl
Bedir savanda bu ordudan iki kat daha
gl bir dman ordusunu yendiniz,
onlardan yetmii ldrdnz, yetmiini esir
aldnz. Ama bu ilki yenilginiz kendinizden
kaynaklanmtr.
nk
ihtilaf
etmi,
gevemi
ve
komutannza
itaat
etmemitiniz.
Mesajlar ve Nkteler
1- Hkm verirken aclar ve tatllklar
gz nnde bulundurun. (sadece Uhud
yenilginizi grmeyiniz; bedir galibiyetini de
gz nne alnz. )
223
Nur Tefsiri
2- Yenilgi etkenlerini ararken nce kendi

fikri, ruhsal ve deruni etkenlerinize
tevecch ediniz. Sonra dier etkenlere.
3- Allah her eye kadirdir. Ama biz gerekli
artlara
ve istifade liyakatine sahip
olmalyz.
4- Galibiyet iin sadece Mslman
olmann
yeteceini
zannetmeyin.
Dolaysyla her yenilgide Bu nasl oluyor?
diye sormaynz. mann yan sra ilahi
snnetlere ve askeri tekniklere de tevecch
etmek gerekir.

(166)
166. ki topluluun karlat gnde
banza gelen, Allah'n izniyledir. Bu,
iman edenleri belirtmesi iindir.
Tefsir
Allah her ey iin bir sebep karar
klmtr. Her galibiyet ve yenilginin bir
ifresi vardr. Siz Uhudda bu nedensellik
kanuna
uydunuz,
ama
bu
savata
gevediniz, uyumsuzluk gsterdiniz ve
ganimet toplama hrsna kapldnz. Bu
btn savalarda geerli olan ilahi bir
snnettir.
Mesajlar ve Nkteler
224
1- Yenilgiler ve galibiyetler Allahn

iradesi ile gerekleir. Allahn izin ve
iradesi ibu ilahi snnetlerdir. Allahn
izniyle.
2- Ac ve tatl olaylar insanlar tanma ve
deneme meydandr. Mminleri ayrt
etmesi... iindi.

(167)
167. (Uhud yenilgisi) mnafklk

edenleri de belirtmek iindi Mnafklk
edenlere: Gelin, Allah yolunda savan,
veya hi olmazsa savunmada bulunun
dendii zaman: Eer savamay
bilseydik, ardnzdan gelirdik dediler.
O gn, onlar imandan ok kfre yakn
idiler. Kalplerinde olmayan azlaryla
sylyorlar.
Allah
gizlediklerini
onlardan iyi bilir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Askeri operasyonlar mnafklarn
gerek yzn ortaya koyar. Mnafklar
orta karmas iindi.
2- Hedefler, dereceler ve deerleri
farkllk arz etmektedir. Gelin, Allah
yolunda arpn ya da savunma yapn.
225
Nur Tefsiri
3- Mnafklar kendi tutumlarn tevil

etmeye alrlar.
4- nsann iman farkl zaman ve
mekanlarda farkllk arz eder. Onlar o
gn imandan ok kfre yakn idiler.
5- Peygamberin btn ashab adil
deildiler. Onlar o gn imandan ok
kfre yakn idiler.
6- Vatan ve cann savunmak da bir
deerdir.

(168)
168. Onlar oturup, kardeleri iin:

Bize itaat etselerdi ldrlmezlerdi
dediler. De ki: Eer doru szl iseniz,
lm kendinizden savn.
Mesajlar ve Nkteler
1- Mnafklar halkn cephelere kotuu
bir anda evinde otururlar. (Evlerinde)
oturup...
2- Mnafklar ehit ailelerinin moralini
bozmaya
alrlar.
Bize
uysalard
ldrlmezlerdi.
3- Mnafklar kendilerini bakalarnn
fikri
nderleri
kabul
ederler.
Bize
uysalard.
4- Mnafklarn kt propagandalarnn
nn
almak
gerekir.
Canlarnz
lmden kurtarn bakalm.
226
5- Mnafklarn dnya grnde asl

olan
maddi
hayat
ve
refahtr.
ldrlmezlerdi. Onlara gre ahadet
ve uhrevi saadet hibir anlam ifade etmez.

(169)
169. Allah yolunda ldrlenleri l

saymayn,
bilakis
Rableri
katnda
diridirler, rzklanrlar.
Mesajlar ve Nkteler
1- Ruh bakidir; ahadet hayatn sonu
deildir. Hayatn balangcdr. Bir ok
canllar lm ve bir ok ller ise
canlanmtr.
2- ahadet kaybetmek deildir; bulmak
ve kazanmaktr.
3ldrlenler
Allah
yolunda
1
ldrlmlerse deer tarlar.
4- ehitler iin yokluk ve ziyan dncesi
sapk bir dncedir. Sanmayn.
Ebu Sfyan Uhud savann sonunda
yksek sesle yle diyordu: Uhud da
ldrlen 70 Mslman bizim bedir de
ldrlen 70 lmze karlktr. Bunun
zerine peygamber de onlara yle cevap
verdi: Bizim llerimiz cennetliktir. Sizin
lleriniz ise cehennemlik. (MecmeulBeyan Tefsiri)
1
227
Nur Tefsiri
5- ehitleri diri bilen Kuran esasnca

bizde ehitlere selam veriyor, onlarla
konuuyor ve onlara tevessl ediyoruz.
ehid ve ahadet
1- Rivayetlerde de yer ald zere ehit
Allahn yedi zel inayetine hak kazanmtr:
ehidin
ilk
kan
gnahlarnn
balanmasna neden olur, en gzel
kokular iindedir, Hurul- Ayn ile evlenir.
Gzel cennet elbiseleri giyer, cennetteki
yerini mahede eder ve perdeler kenara
ekilince Allahn vehine bakar. 1
2- Peygamber (s.a.a) birinin yle dua
ettiini
duydu:
Allahm
senden
istenilenlerin en hayrlsn istiyorum.
Bunun zerine Peygamber (s.a.a) ona yle
buyurdu: Eer bu duan kabul olursa Allah
yolunda ehit olursun.2
3- Rivayetlerde yle yer almtr:
ahadet dnda her iyiliin stnde bir
iyilik vardr. nsan ehit olunca ondan daha
hayrl bir ey dnlemez.3
4- Kyamet gn ehidin efaat makam
vardr. 4
1
2
3
4
Vesailu- ia, c. 11, s. 10

Mstedrekl- Vesail, c. 2 s. 243
228
5mam
Sadk
(a.s)dan
yle
nakledilmitir: Kyamet gn ehidin
hatalar kendisine bile gsterilmez.
6- lk saldrlarn ilk safnda ehit
olanlarn makam daha ycedir. 1
7- Mcahitler cennete zel bir kapdan
girerler. 2 Herkesten nce cennete girerler.
3
Cennette zel bir yerleri vardr. 4
8- ahadeti tadan ve yeniden dnyaya
gelip ehit olmay arzulayan sadece ehittir.
5
9- lmlerin en stn ve iyisi ahadettir.

6
10- Allah katnda, Allah yolunda dklen

kan damlasndan daha deerli bir damla
yoktur. 7
11- Kyamette ehit elinde silah sava
elbisesi iinde en gzel kokularla meydana
kar ve melekler kendisine selam eder. 8
12- Dualarda da yer ald zere btn
imamlarmz Allahtan ahadet diliyorlard.
13- Btn imamlarmz ehit olmutur;
Peygamberlerin
takipileri
de
ehit
1
2
3
4
5
6
7
8
Mizanul- Hikmet
a. g. e. s. 11
Nurus- Sakaleyn c. 2, s. 241
Kenzul- Ummal c. 4, s. 290
Biharul- Envar, c. 100 s. 8
Vesailu- ia, c. 11, s. 6
229
Nur Tefsiri
olmutur. Nice peygamberler vard ki...

Bizzat peygamberlerin kendisi de ahadete
ulamtr. Peygamberleri haksz yere
ldrdler.
14- Onlarca zel fazilete sahip olan Hz.
Ali ahadet darbesini yiyince Kabenin
rabbine andolsun kurtuldum. Demitir. Hz.
Ali
(a.s)
iman
eden
ilk
kimseydi.
Peygamberin yatana yatt, kardei oldu,
sadece mescide onun kaps ak brakld.
Hz. Ali imamlarn babas ve Hz. Fatmann
eiydi. Putlar krm ve Hendek gn
vurduu bir darbe insanlarn ve cinlerin
ibadetinden stn grlmt. Ama btn
bunlara ramen Hz. Ali (a.s) hibir hususta,
Kurtuldum dememitir.
15- Hz. Ali (a.s) yle buyuruyor: bn-i
Ebi Talibin nefsi elinde olan Allaha
andolsun ki Allah yolunda yenilen bin klca
tahamml etmek yatanda lmekten daha
rahattr.1
16- Hz. Ali Uhud savanda neden ehit
olmad hususunda rahatsz idi. Peygamber
de ona ehit olacan mjdeledi.
17mam
Hseyin
(a.s)
ahadeti
gelinlerin
boynundaki
gzel
takya
benzetmektedir.
18- ehid Mutahhari yle yazyor:
Cmert,
sanat
ve
alim
insanlar
varlklarnn bir paras olan maln,
1
Nehcl- Belaa
230
sanatn ve ilmini ebediletirmektedir; ama

ehit bizzat kendini ebediletirmektedir.
19- l koyun deersizdir; ama kbleye
doru Allahn ad anlarak kesilen koyun
deer tar.
20- Kr insan gren insan derk
edemedii gibi cahil insan da bn-i Sinay
derk edemez. Ayn ekilde canllar da
ehitlerin hayatn derk edemez.
21- Allah yolunda yaplan infak 700 kat
artabiliyorsa can ve kann infak etmenin
deerini varn siz dnn.

(170)
170. Allah'n bol nimetinden onlara
verdii
eylere
sevinirler
ve
arkalarndan kendilerine ulaamayan
kimselere,
kendilerine
korku
olmadn
ve
kendilerinin
zlmeyeceklerini mjdelemek isterler.
Tefsir
Rivayetlerde yle yer almtr: Kuran ve
Peygamberin Ehl-i Beytini hibir kitap ve
nder ile deitirmeyen gerek mminler
bu ayetin mjdesi kapsamndadr. Hakeza
ayetten de anlald zere berzah hayat
gerek bir hayattr. Bu hayatta rzk,
canllk, sevin ve mjde vardr. Bundan
231
Nur Tefsiri
maksat tarihte
deildir.
gzel
bir
ad
brakmak
Mesajlar ve Nkteler
1- ehitlerin sevinci ilahi ltuflar
sebebiyledir;
ameli
sebebiyle
deil.
Allahn
ltuf
ve
kereminden
kendilerine verdikleri ile sevinli bir
halde... lahi ltuflar Allahn bir ihsan
olarak grmektedir; kendi kanlarnn deeri
deil.
2- ehitler mcahit arkadalarndan
kalben uzak duramazlar. Arkalarndan
gelecek
ve
henz
kendilerine
katlmam olanlar da mjdelerler.

( 171)

(172)
171- 172. Onlar Allah'tan olan nimet
ve bol baa sevinirler ve phesiz
Allah mminlerin ecrini asla zayi
etmez. Kendileri savata yara aldktan
sonra Allah ve peygamberin arsna
koanlara, hele de onlardan ihsan ve
takva sahibi olanlara byk ecir vardr.
Tefsir
232
Kurey
kafirleri
Uhud
savandaki
galibiyetten sonra Mekkeye dndler. Yol
esnasnda Revha denilen yerde Medineye
geri
dnp
kalan
Mslmanlar
da
ldrmek
ve
slamn
iini
bitirmek
dncesine kapldlar. Peygamber (s.a.a)
bunu duyunca genel seferberlik ilan etti ve
yle buyurdu: Uhud yarallar harekete
gesin, Mslmanlar hazr bulunsunlar.
Ebu
Sfyan
Mslmanlarn
genel
seferberliinden haberdar olunca yeni ve
gl bir ordu hazrlannca ve Uhud
malubiyetinin
intikamn
alacaklarn
dnerek yeniden saldrmaktan vazgeti
ve hzl bir ekilde Mekkeye doru hareket
etti.
Tarihte de yer ald zere Uhud
savanda Hz. Ali (a.s) 60dan fazla yerinden
yaraland. Kenzud- Dekaik tefsirinde de yer
ald zere bu ayet Hz. Ali ve dier
kamayan 9 kii hakknda nazil olmutur.
Mesajlar ve Nkteler
1- Gerek mminler en zor artlarda dahi
slama yardm etmekten el ekmezler.
2- Yarallarn savaa katlmas salam
insanlarn ruhunu glendirir, tevik eder.
3- Yaralanma direniin madalyasdr.
4- Yarallarn savaa katlmas onlarn
mektep,
nder
ve
hedeflerine
kar
vefakarlklarn, aklarn ve bilgilerini
gsterir.
233
Nur Tefsiri
5- Yaralanma ve cepheye katlma takva ile

birlikte olmazsa hibir deeri yoktur.
Bunlarn ilerinden iyilik yapanlar ve
takva sahipleri olanlar iin...
6- Peygambere itaat Allaha itaat gibidir.
Peygamberin
emri
ilahi
farzlar
mesabesindedir.
7- Bazen sava koullar yarallarn bile
savamasn gerektirmektedir.
8- Ashaptan bazs fikir sal ve
takvadan
uzaklamlard.
Bunlarn
ilerinden iyilik yapanlar ve takva
sahipleri olanlar iin...
(173)
173. nsanlar onlara: Dmannz
olan insanlar size kar bir ordu
topladlar, onlardan korkun dediler.
Bu, onlarn imann artrd da: Allah
bize yeter. O ne gzel vekildir dediler.
Tefsir
Dmann propaganda aralar, baz
korkak ve saf kimseler dmann gl
olduu, kendileriyle ba edilemeyecei bu
yzden onlarla savalmamas gerektii
hususunda devrimci mcahitlere nasihatte
bulunuyorlar. Gerek Mslmanlar hibir
korku ve endieye kaplmadan rahat ve
234
huzur dolu bir kalple ayette yer ald

ekilde onlara cevap vermektedir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Dmanlarn kuru grltlerine pabu
brakmayn.
2- Cephelerde dmann ajanlarna dikkat
edin.
3- Dmann tehditleri karsnda en
gl manivela iman ve Allaha tevekkldr.
Allah bize yeter, o ne gzel vekildir.
4- Mminler, bela ile karlanca Allaha
tevekkl eder ve balarn glendirirler.
Bu onlarn imann bir kat daha
arttrd.

(174)

174. Bu yzden kendilerine bir
fenalk dokunmadan, Allah'tan nimet ve
bollukla geri dndler; Allah'n rzasna
uydular.
Allah
byk,
bol
nimet
sahibidir.
Tefsir
Uhudda yaral denler Peygamberin
emriyle yeniden islam savunmak iin
seferber olup Hemraul- Esed denilen
konaa kadar dman takibe koyulunca
Mslmanlarn
ruh
haletinden
ve
hazrlndan
haberdar
olan
dman
235
Nur Tefsiri
korkarak yeniden saldrmaktan vazgeti ve

geri dnd. Bu ayet Uhud savandaki
ihlasl ve yaral seferberlik ordusunu taktir
etmektedir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Birok kimse tehlikeye kotuu halde
salam geri dnm, birok korkaklar ise
tehlikeden
katklar
halde
belaya
dmlerdi.
2- lahi erler iin temel ilke Allahn
rzasdr; ahadet, selamet, yaralanma ve
refah deildir. Bylece Allahn rzasna
uymu oldular.
3- Allahn byk ihsan sadece sava
cephelerine gidenlere nasip olmaktadr.
Savata kaanlar ve cihad terk edenler ise
hsrana urayacaklardr. Allah byk
kerem sahibidir.

(175)
175. te o eytan ancak kendi
dostlarn korkutur, iman etmiseniz
onlardan korkmayn, benden korkun.
Mesajlar ve Nkteler
1- Mslmanlar arasnda korku ve
mitsizlik yaratan her trl vesvese ve
sylentiler eytanidir.
236
2- Sava meydanlarnda korkak insanlar

eytann dostlar, her korkutucu da
eytandr.
3Gerek
mminler
Allahtan
bakasndan korkmazlar. man cesaretten
uzak deildir.
4- Ey mcahitler, sadece Allahtan korkun
ve takval olun. Benden korkun.
5- Tehdit ve korkutma hakim glerin
srekli siyasetidir. Korkutur.

(176)
176.
Kfrde
yaranlar
seni
zmesin; phesiz onlar Allah' a bir
zarar veremezler. Allah ahirette onlara
bir pay vermemek istiyor; onlara byk
azab vardr.
Tefsir
Uhud savanda yenilenler birbirine yle
soruyorlard: Kafirler muzaffer bir ekilde
Mekkeye geri dndler ve biz yenilgiye
uradlar. Ne olacak halimiz? Kuran ite
byle dnenlere u cevab vermektedir:
zlmeyin, bu ilahi bir mhlettir. Onlarn
kfrleri artmakta ve bylece ahirette
hibir nasipleri kalmamaktadr.
Mesajlar ve Nkteler
237
Nur Tefsiri
1- Huzurunuzu bozmayn; kafirler slam

yok etmek iin her ne kadar abalasalar da
hibir etkisi olmayacaktr. seni zmesin
2- Byk bir ilgi ve ivedilikle kfr
cephesine katlm insan tvbe ve ilahi
rahmet nimetinden mahrum klar. Allah
ahirette onlara bir pay vermemek
istiyor.
3- nsanlarn kfre dmesi Allahn
mukaddes dergahna hibir zarar veremez.
phesiz onlar Allah' a bir zarar
veremezler.
4- Kafirlere mhlet vermek ilahi bir
snnettir; bilgisizlik veya acizlik gstergesi
deildir. Allah ahirette onlara bir pay
vermemek istiyor.
5- Hem Allahn kahr byktr ve hem de
fazl... (ki ayet ncesinde Peygamberin
emri zere ikinci defa savamaya gidenlere
byk bir ilahi ihsan mjdesi verilmi, inat
kafirlere de byk bir azab vadedilmitir. )
(177)
177. phesiz ki iman verip kfr
alanlar Allaha hi bir zarar veremezler.
Onlar iin elim bir azap vardr.
Kuranda al- veri ve kar- zarar

meselesi defalarca sz konusu edilmitir.
Kuran dnyay bir pazar, insanlar satc,
238
fikir ve inanlar bir mal, bazen Allah ve

bazen de gayrisini alc olarak kabul
etmektedir. Bu pazarda sat mecburidir.
Ama alcy tercih etmek insann elindedir.
Yani biz sahip olduumuz g, amel ve
inanlarmz ylesine salveremeyiz. Ama
inan ve amellerimize faydal veya zararl
bir yn verebilir, boyut kazandrabiliriz.
Kuran Allah ile al- veri yapan ve
karlnda cennet ve ilahi rzayeti kazanan
kimseler
vlmektedir.
te
yandan
sapknlk veya kt tercih neticesinde hi
fayda grmeyen kar etmedi veya
hsrana urayan phesiz ki insan
hsrandadr.
kimseler
iddetle
knanmtr. apak hsran...
Yukardaki ayette de olduu gibi bir ok
ayette
imanlarn
kfre
deitirenler
aalanmaktadr. te yandan onlarn irtidat
ve kfrnn Allaha ve Allahn yoluna hi
bir zarar veremeyeceini hatrlatarak
mminlere de teselli vermektedir.

(178)
178. Kfredenler, kendilerine vermi

olduumuz mhletin sakn kendileri
iin hayrl olduunu sanmasnlar. Biz
onlara ancak, gnahlar oalsn diye
239
Nur Tefsiri
mhlet
veriyoruz.
onlaradr.
Kltc
azab
Tefsir
Kuran sanmasnlar tabirini daha ok
kafirler, mnafklar ve zayf imanl kimseler
hakknda kullanmaktadr. Zira bu kimseler
gerekli aydn kalpten, kamil akldan, doru
yorumdan
ve
gerekleri
grmekten
mahrumdur.
Onlar
yaratl
faydasz,
ahadeti yokluk, dnyay ebedi, izzeti
kafirlerin etrafnda dolamak, uzun mrl
olmay bir iyilik ve bereket saymaktadrlar.
Kuran
btn
bu
dnceleri
iptal
etmektedir. Bazen kfr ehli sahib olduu
imkanlar,
galibiyetleri
ve
refah
kendilerinin
liyakati
olarak
kabul
etmektedir. Halbuki Allah hak karsndaki
inatlklar, kfre ve fesada bulamalar
sebebiyle onlara mhlet vermekte ve
bylece
yoklua
gmlmelerini
salamaktadr.
Tarihte de yer ald zere Yezid, mam
Hseyin (a.s) ehit edince ailesini, Zeynebi Kbra (a.s) ile birlikte esir olarak ama
gtrd. Yezid Mecliste byk bir gururla
Hz. Zeyneb (a.s)a yle dedi: Allahn
bizimle olduunu grdn m? Hz. Zeyneb
ona cevap olarak bu ayeti okudu ve yle
buyurdu: Ben seni olduka aalk, kk
ve her trl hakarete layk biri olarak
gryorum, istedii yap ama Allaha
240
andolsun
ki
Allahn
nurunu
asla
sndremeyeceksin, bunu bilmen gerekir.
Evet
bylesine
ayya
insanlar
iin
aalayc bir azap hazrlanmtr. Bylece
onlar hayali ve dnyevi izzetleri akabinde
uhrevi zillete dar olacaklardr.
Velhasl
gnahkarlar
iki
ksmdr:
Bazlarnn
slah
mmkndr,
byle
kimseleri Allah t ac ve tatl olaylarla
uyarmakta ve uyandrmaktadr. kinci grup
ise hidayet olma imkann kaybedenlerdir.
Allah bu kimseleri de kendi haline
brakmaktadr. Bylece tmyle fesada
gmlmekte ve yok olmaktadrlar. Bu
yzden mam Bakr (a.s) da bu ayet ile ilgili
yle buyurmutur: lm kafirler iin bir
nimettir, zira kaldka gnahlar artar.1
Mesajlar ve Nkteler
1- Mhletler sevginin gstergesi deildir.
(Debdebe ve ihtiama kanmayn. )
2- Nimetler hak, rt ve hayr yolunda
olursa faydaldr.
3- mrn uzunluu nemli deildir,
mrden
nasiplenmek
nemlidir.
Kendilerine
vermi
olduumuz
mhletin mam Seccad (a.s) MekarimulAhlak duasnda yle yalvaryor: Allahm
eer mrm eytann otla olacaksa onu
ksa kes.
1
Tefsir- u Nurus- Sekaleyn c. 1, s. 343

241
Nur Tefsiri
4- abuk hkm vermeyin; iin sonunu ve

ahireti de dnn.
5- Zalimlerin hakimiyet ve refah Allahn
onlardan rzayetinin veya hakkaniyetlerinin
bir gstergesi deildir. Dolaysyla onlar
karsnda susmamz da gerektirmez.

(179)
179. Allah iman edenleri
sizin
durumunuzda
brakacak
deildir,
sonunda temizi pisten ayracaktr. Allah
size gayb bildirecek deildir; fakat
Allah
peygamberlerinden
dilediini
seip, ona gayb bildirir. Artk Allah'a ve
peygamberlerine iman edin; inanr ve
takval olursanz size byk ecir vardr.
Tefsir
Bu ayet bu surede Uhud sava hakknda
nazil olan son ayettir ve dnyann byk bir
imtihan yeri olduunu beyan etmektedir.
Her iman iddiasnda bulunan kimse kendi
halinde braklmaz ve toplumda normal bir
hayat srdremez. Yenilgiler ve zaferler
insanlarn gereini renme aralardr.
Nitekim Uhud savandaki yenilgi de
mnafklar tanmaya vesile oldu. Allah
242
bazlarna gayb ilmini nasib etmez. nk

gayb ilmi ile tannacak olursa mit
sner, toplumsal balar zlr ve hayat
karmak hale gelir. Normal bir ekilde
yaamak iin bu srlardan haberdar
olmamamz gerekir. yi ve kty tedrici
imtihanlar sonunda tanmak daha uygundur.
Mesajlar ve Nkteler
1Allah
kafirleri
kendi
haline
brakmaktadr. Gnahlar oalsn Ama
mminleri kendi haline brakmamaktadr.
Allah
iman
edenleri
brakacak
deildir.
2Temizi
ktden
ayrmak
ilahi
snnetlerdendir.
3- Hayat normal olmaldr. nsanlarn
srrn gayb yoluyla bilmek hayat felce
uratr. Allah size gayb bildirecek
deildir.
4- Geri hayat normal olmaldr; ama
Allah baz kullarna gayb ilmini vermektedir.
Fakat
Allah
peygamberlerinden
dilediini seer.
5- Allah Kendi tarafndan risalet sahibi
kld kimselere gayb ilmini vermektedir.
Fakat
Allah
peygamberlerinden
dilediini seer.
6- Btn peygamberlerin derecesi ayn
deildir.
Allah
peygamberlerinden
dilediini seer.
243
Nur Tefsiri
7- Gayb ilmi Allaha zgdr. Allahn

setii baz peygamberler gaybn sadece
baz boyutlarndan haberdardr; hepsinden
deil. Size gayb bildirecek deildir.
8- Kalbi iman ameli takva ile birlikte
olmaldr.
9- Temizlik asildir ve kalcdr; pislik ise
ereti ve gidicidir.

(180)
180.
Allah'n
bol
nimetinden
verdiklerinde cimrilik edenler, sakn
bunun kendileri iin hayrl olduunu
sanmasnlar,
bilakis
bu
onlarn
ktlnedir. Cimrilik yaptklar ey,
kyamet gn boyunlarna dolanacaktr.
Gklerin ve yerin miras Allah'ndr.
Allah ilediklerinizden haberdardr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Gerekleri grnz; sapk hayal, zan ve
vehimlerden uzak durunuz. Sanmasnlar
2- Mal senin deildir; o halde bu cimrilik
neden?
Allah'n
bol
nimetinden
verdiklerinde.
244
3- Allah yolunda harcanmayan mal er ve

ktlktr.
Bilakis
bu
onlarn
ktlnedir.
4- Dnyada cimrilik edilen ey kyamette
insann boynuna dolanacaktr. Belki de bu o
cimriliin tecessmdr. Bir hadiste de
yle yer almtr: Her kim malnn
zekatn vermezse kyamette mal bir tasma
eklinde boynuna aslacaktr.
5- Dnyadaki her eyin miras Allahndr
ve hem de infaklarmza muhta deildir.
Ama
infak
bizim
mutluluumuzun
anahtardr.
6- Her eyin miras Allahndr. Bizler bo
elle geldik ve bo elle gidiyoruz. O halde bu
cimrilik
de
neden?
Boyunlarna
dolanacaktr.
7- Kyamet uzak deildir. boyunlarna
dolanacaktr
8- bazen dnya sevgisi ktlkleri de
insann gzne hayr gsterir.
9- Peygamberin grevlerinden biri de
insanlarn
kltr
ve
dncesini
deitirmektir. ... sanmasnlar, bilakis
bu onlarn ktlnedir.
10- Dnyada maln esiri olmak ahirette
esarete neden olmaktadr.
11- kencenin en kts insann
sevdiklerinden darbe yemesidir. Cimrilik
yaptklar
ey,
kyamet
gn
boyunlarna dolanacaktr.
245
Nur Tefsiri

(181)
181. Andolsun ki Allah: Allah fakir;
biz
zenginiz
diyenlerin
szn
iitmitir. Dediklerini ve haksz yere
peygamberleri ldrdklerini elbette
yazacaz,
Yakc
azab
tadn
diyeceiz.
Tefsir
Fahr- u Razi, Merai, Mecmeul- Beyan ve
Numune tefsirlerinde nakildeki az bir
farkllkla yle kaydedilmitir: Peygamber
(sav) Beni Kaynuka Yahudilerine bir mektup
yazarak onlar iman, namaz, zekat ve Allah
a gzel dn vermeye1 davet etti. Bu
mektup Yahudi bilginlerinden Fenhasn
eline ulanca alayl bir ekilde orada hazr
bulunan rencilerine gstererek yle
dedi: Bu mektuba gre Allah fakirdir ve biz
zenginiz, o bizden bor istiyor, bizlere kat
kat vereceini sylyor. Bunun zerine bu
ayet nazil oldu ve Allahn her eyi
kaydettiini kyamet gn de bu inan ve
amelleri cezalandraca bildirildi.
Bakara/245
246
Mesajlar ve Nkteler
1- Allah btn sylenenleri duymaktadr,
o halde azmza geleni sylememek
gerekir. Farzen dnyada inkarla meseleyi
bitirmeye alsan da kyamet gn iin
verecein bir cevabn var mdr?
2- Gurur ve hurafeler uydurmann haddi
snr yoktur. yle ki Allah fakir biz ise
zenginiz.
Diyecek
kadar
arla
drlmektedir.
3- Btn yaptklarmz ve sylediklerimiz
kaydedilmektedir.
4- Peygamber zamanndaki Yahudiler
atalarnn peygamberleri katletmesinden
raz olduklar iin Allah bu katli onlara da
isnad etmektedir.
5- Allah hakknda bo eyler konumann
gnah
peygamberleri
ldrmenin
gnahyla yanyana beyan edilmitir.
6- Her doru iin ls hak oluudur.
Her batl iin ls de hak olmaydr.
Haksz yere

)

(182
182. Bu, yaptnzn karldr.
Yoksa Allah kullara asla zulmetmez.
247
Nur Tefsiri
Tefsir
Baz tefsirlerde yer aldna gre
zellam kelimesi isnad iindir; mbalaa
iin deildir.
Mesajlar ve Nkteler
1- nsan amellerini yapmada zgrdr.
Kendi ellerinizle yapm olduunuz.
2- lahi ceza ve mkafatlar adalet
esasncadr. Bu cezalar insann zgr ve
bilinli amellerinin neticesidir. Nitekim
Ceven-i Kebir duasnda yle yer almtr:
Ey azab adalet olan.
3- Eer insan kfr ve gnah hususunda
zgr olmasayd ve mecbur kald ameller
sebebiyle cezalandrlm olsayd bu byk
bir zulm olurdu.

)
(183
183. Dorusu, atein yiyecei bir
kurban
getirmedike
hibir
peygambere inanmamak zere Allah
bizden ahit ald diyenlere sen de ki:
Benden
nce
peygamberler
size
belgeler ve dediiniz eyi getirdi. Doru
szl iseniz niin onlar ldrdnz?
248
Tefsir
Bazlar slam kabul etmemek iin bir
takm bahaneler uyduruyor ve yle
diyorlard: Allah bizden, yakin etmemiz iin
sadece bir kurban kesen ve ardndan den
yldrm sebebiyle kestii kurban yanp kl
olan peygamberlere iman edeceimize dair
sz ald. Bu ayet nazil oldu ve peygambere
o bahane peinde koturan inatlara yle
sylemesini emretti: Eer siz doru
sylyorsanz o halde neden benden nceki
peygamberlere iman etmediniz. Halbuki
onlar eitli mucizelerin yansra dediiniz
kurban mucizesini de gerekletirmilerdi.
Mesajlar ve Nkteler
1- Her grup ve milletin tarihi, gemii ve
ruhsal yaps etmekte olduklar iddialarn en
iyi ahididir. ... mucizelerle ve (zellikle)
dediiniz (mucize) ile... Size geldi
2- Hakk kabulden kanmay eitli
ekillerle tevil etmeye almayn. Allah
bizden sz ald.
3- Muhaliflerin uydurduklar bahaneler
tarih
boyunca
birbirine
benzemitir.
Dediiniz (mucize) ile...
4- Bazen eitim, irad, mucize ispat ve
daha nemli bir maslahat iin maln feda
edilmesi gerekir. Dediiniz (mucize)
ile...
249
Nur Tefsiri
5- Hayvan kurban kesmenin uzun bir

gemii
vardr.
Bir
kurban
getirmedike...
6- Eer bir mal yanar, ama bir gz uyanr
veya bir kalp aydnlanrsa bu israf saylmaz.
7- nsan kibirlenince hem Allaha iftira
eder,
phesiz
Allah
bizden
sz
almtr., hem de hibir peygambere
teslim
olmaz.
Hibir
peygambere
inanmayz. Ve hem de mucizelerin kendi
isteklerince gereklemesini ister.

(184)
184. Seni yalanc saydlarsa, senden
nce belgeler, sahifeler ve aydnlatc
kitab
getiren
peygamberler
de
yalanlanmt.
Mesajlar ve Nkteler
1- Gemilerin tarihini bilmek insann
sabr ve direniini arttrr. Senden nceki
peygamberler de yalanclkla itham
edildi. (Dert arkada bulmak insana
teselli verir. )
2- Btn peygamberlerin muhalifleri
olmutur. Senden nceki peygamberler
de yalanclkla itham edildi.
250
3- Peygamberlerin hareketinin esas ve

ehresi kltrel, fikri ve itikadi bir
hareketti. Apak mucizeler, sahifeler
ve kitap...
4- Mucizeler eitli idi; ama tzkler ve
programlar birdi. (beyyinat kelimesi oul
kullanlmtr, ama kitap kelimesi tekil
kullanlmtr. )

(185)
185. Her insan lm tadacaktr.
Kyamet gn, ecirleriniz size mutlaka
denecektir.
Ateten
uzaklatrlp
cennete
sokulan
kimse
artk
kurtulmutur. Dnya hayat, zaten,
sadece aldatc bir metadan ibarettir.
Tefsir
Bu ayet peygamberlere ve kafirlerin
ikence ve inkaryla karlaan slahatlara
sabr ve direni ruhunu vermektedir. Zira
yle buyurmaktadr:
a: Herkes lecektir ve inatlklar
geicidir.
b:
Kyamette
Allah
bu
zorluklara
katlanmanzn ecrini eksiksiz verecektir.
c: Dnya kandrma aracdr.
251
Nur Tefsiri
d: nsan kendini cehennemin ssl psl

ekiciliklerinden kurtarmaldr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Herkes lecektir; o halde bu inatlk
ve kibir neden?
2- Tam karlk ahirettedir. Allah bu
dnyadan ve berzahta verdii karlklar
uhrevi karlklarn bir yansmasdr.
3- nsan cehenneme sevk eden etkenler
ekicidir; insan iman ve salih amelle kendini
bu ekiciliklerden kurtarmaldr.
4- lm varlksal bir emirdir; tadlr.
lm bir intikaldir ve aktr.
5- Dnya iin dnya bir aldatmaca ve bir
aldantr. Ama ahirete ulamak iin istenen
dnya aldan deildir.

(186)
186. Andolsun ki mallarnz ve
canlarnzla
snanacaksnz;
hi
phesiz,
sizden
nce
Kitab
verilenlerden ve Mriklerden ok
zc szler iiteceksiniz. Sabreder ve
takval olursanz bilin ki, bu nemli ve
salam ilerdendir.
Tefsir
252
Mslmanlar
Mekkeden
Medineye
hicret edince mrikler Mslmanlarn
mallarn yamaladlar ve ele geirdikleri
kimselere ikence ettiler. te yandan
Medinedeki Yahudiler de Mslmanlara dil
uzatyor utanmazca Mslman kzlar ve
kadnlar
iin
gazeller
okuyor onlar
knyordu. Bunlarn bakan ise Kab b.
Eref adnda bir Yahudi idi. Peygamber
onun ldrlmesini emretti ve Kab
ldrld. Bu ayet Mslmanlara teselli
vererek onlardan gven iinde olmalar iin
sabr ve takva sayesinde karar almalarn
istemektedir.
Mesajlar ve Nkteler
1- mtihannz ciddi bir eydir; hazrlkl
olun. mtihana ekileceksiniz.
2- Dmanlarn dil uzatmas her zaman
var olmutur. Bir ok zc szler
iiteceksiniz.
3kenceler,
hakka
ve
mala
tecavzlerden kaynaklanan sorunlar sabr
ve takva ilacyla tedavi edin.
4- Dmanlarn aalamas ve dil
uzatmas da Mslmanlar iin bir imtihan
vesilesidir.
Bir
ok
zc
szler
iiteceksiniz.
5- Sessiz sefal ve takva dolu bir ortamda
karar almak daha gven verici ve
salkldr. lerin en deerlisidir.
253
Nur Tefsiri
6- En fazla imtihan arac mal ve candr.

Mallarnz ve canlarnz.
7- slam dmanlar Mslmanlara darbe
vurma noktasnda bazen hedef ve bazen de
metod
birlii
iindedirler.
Kitap
verilenlerden ve mriklerden.
8- Mslmanlar can ve malnn yansra
kendilerini de her trl knanmaya ve
aalanmaya sabretmek iin hazrlkl
olmaldrlar.
9- Sabr ve takva yan yana olursa insan
baarya ulatrr. (takvasz direni inat
kimselerde de bulunur. )
10- Mukaddes hedeflere ulamak iin
bazen zorluklarn btn aamalarn kat
etmek gerekir; mal, can, haysiyet ve yz
suyuna vurulan darbe gibi.
11- Dman azla yetinmez. Bir ok
zc szler...

(187)

187. Allah, Kitab verilenlerden, Onu
insanlara
aklayacaksnz
ve
gizlemeyeceksiniz diye ahit almt.
Onlar ise, onu arkalarna atp az bir
deere deitiler. Al verileri ne
ktdr!
254
Tefsir
Eer bu gn dnyada milyonlarca
Hristiyan, Yahudi ve Mecusi varsa bu
onlarn alimlerinin yersiz sessizliindendir.
Etyebul- Beyan tefsirinin dedii gibi Tevrat
ve ncilde altmtan fazla yerde slam ve
peygamber (s.a.a)in mjdesi yer almtr.
Ama kitap ehli bilginleri bunlarn hepsini
grmezlikten gelmitir. Hakikati gizleme
gnah o kadar byktr ki Allah-u Teala
cezas hususunda dier hibir gnahn
cezas
iin
kullanmad
bir
tabiri
kullanmtr. Allah onlara lanet eder ve
lanet ediciler de onlara lanet eder.
Mesajlar ve Nkteler
1- nsanlarn irk, kfr, cehalet ve
fesatta kalmasna sebep olan her gizleme
byk bir gnahtr. Bunu gizleyenler
insanlarn gnahlarna ortaktr.
2- lmcl sessizliklerin sebebi mal veya
makam dknldr. Onu az bir
dnyala deitiler.
3Bilginler
insanlar
karsnda
sorumludurlar.
nsanlara
aklayacaksnz.
4- Allah alimlerden zel bir sz almtr.
Allah... sz almtr.
5- Hakikatleri aklamak yle bir ekilde
olmaldr ki insanlara hibir ey gizli
kalmamaldr.
Aklayacaksnz,
onu
gizlemeyeceksiniz.
255
Nur Tefsiri
6- Saadet ve kurtulu iin sadece ilim

yeterli deildir; zhd, takva, mal ve
makama itinaszlk da olmaldr.
7nsan
zgrdr;
bildii
halde
sylemeyebilir,
anlad
halde
amel
etmeyebilir veya hakk batlla deitirebilir.

(188)
188.
Ettiklerine
sevinen
ve
yapmadklaryla
vlmekten
holananlarn,
sakn
azaptan
kurtulacaklarn sanma; elem verici
azab onlaradr.
Tefsir
Mnafk insanlar srekli var olmutur.
Mnafklar nifaklarna ramen kendilerine
mminler gibi davranlmasn istemektedir.
Cesur
olarak
adlandrlmasn
seven
korkaklar veya alim olarak arlmasn
seven cahiller gibidirler. Bazen en iyi unvan
ve lakaplara sahip olduklarn ima etmek
iin
havalanrlar,
insanlara
yukardan
bakarlar. Bunlar asla saadeti grmeyecek
olan sahtekarlardr.
nsanlar genelde ksmdr:
a: Bir grubu alr, ama Allah baka hi
kimsenin bilmesini istemez. Aktan ve
256
gizlice... Sizden hibir karlk ve

teekkr beklemiyoruz.
b: Bir grubu alr; sadece insanlar
bilsinler ve vsnler diye. nsanlara
gsteri olsun diye.
c: Bir grubu almaz ama halktan
kendilerini vmelerini bekler. Bu ayet ite
bu
grubu
sz
konusu
etmektedir.
Yapmadklar ile vlmek isteyenler.
Mesajlar ve Nkteler
1- Yersiz beklentiler kesin felaketlere
neden olur.
2- Yersiz beklentiler amellerin hedefi
olmadka felaket dourmaz. rnein
yllarca Allah iin zahmet eken, ders
okuyan bir alim insanlarn kendisinden
istifade etmesini beklerse bu yersiz bir
beklenti deildir.
3- Kuran herkese oranla ve her hususta
temelsiz hayal ve dnceleri yanl
yorumlar
iddetle
knamaktadr.
Sanmasnlar, sanmayn, sanmaynz...
gibi ifadeler bu manay ifade etmektedir.
4- nsann btn yorumlar doru
deildir.
5- Gybetinin caiz olduu kimselerden biri
de yersiz yere makam, uzmanlk veya
sorumluluk iddiasnda bulunan kimsedir.
Yapmadklar ile vlmek isteyenler.
6- Allah sadece ameller ile deil; iyi ve
kt temayllerden dolay da insan hesaba
257
Nur Tefsiri
eker. (Fesad yayma temaylne ac bir

azap vaad edilmi ve yersiz yere vlmeyi
sevenlerde knanmtr. )
7- Bu yersiz temayl (amelsiz vg istei)
olmasn diye dalkavukluk ve yaclk da
knanmtr.
8- En tehlikeli olan hamd edilme
beklentisidir; teekkr ve salt vg deil.
Zira hamtta vg ile kark bir tr tapnma
vardr. Bu yzden ayette Yapmadklar ile
vlmek isteyenler. buyurulmutur.
9- Gnahkar piman olup tvbe ederek
kurtulua eriebilir; ama kendi fikir ve
hayalleri ile gururlananlar tvbe etmeyi
dnmezler bile. Sanma ki onlar
azaptan kurtulacaklardr.
10- Dnyada vehimlerine, bencilliine ve
nefsine esir olanlar kyamette de ilahi azaba
esir olacaklardr.

(189)
189. Gklerin ve yerin hkmranl

Allah'ndr. Allah her eye kadirdir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Bir ok insan dnyada hkmettii
halde kendi isteklerini pratie geiremezler.
2Kuranda
her
nerede
ilahi
hakimiyetten
sz
edilmise
gklerin
hakimiyeti
yeryznden
nce
beyan
258
edilmitir. Bu gklerin azamet ve genilii

sebebiyledir.
3- Allahn hakimiyeti hakikidir; itibari
deil. (var etmek isteyince ol der o da olu
verir, yok etmek isteyince de yok eder ve
yerine yeni eyler yaratr. )
4- Allahn hakimiyeti ebedi ve sreklidir;
ama ilahi olmayan hakimiyetler geici ve
ksadr. O gnleri insanlar arasnda
evirir dururuz.
5- Bu tr hakimiyet sadece Allaha
zgdr.
Gklerin
ve
yerin
hkmranl Allahndr.

(190)
190. Gklerin ve yerin yaratlnda,

gece ile gndzn birbiri ardnca
gelmesinde akl sahiplerine phesiz
deliller vardr.
Tefsir
FahrurRazi,
Kurtubi
ve
Merai
tefsirlerinde yle yer almtr: Aieden
peygamberle
ilgili
en
iyi
hatrasn
anlatmasn istediler. Aie yle dedi:
Peygamberin btn ileri ilgin idi. En
nemlisi Peygamber bir gece benim evimde
istirahat ediyordu. Daha dinlenmemiken
yerinden kalkp elbisesini giydi, abdest ald
namaza durdu. O kadar alad ki elbisesinin
259
Nur Tefsiri
n sland. Ardndan secdeye kapand

orada da yerler slanana kadar alad.
Sabahleyin Bilal geldi ve bunca alamasnn
sebebini sordu. Peygamber yle buyurdu:
Dn akam bana bir takm ayetler (Al-i
mran 190- 194) nazil oldu. Bu ayeti
okuduu halde dnmeyenlere eyvahlar
olsun.
Fahrur- Razinin tefsirinde ise Ali
(a.s)dan yle nakledilmitir: Peygamber
gece
namazndan
nce
bu
ayetleri
okuyordu. Baka bir rivayette ise bu
ayetleri bizlerin de okumas tavsiye
edilmitir.
Hz. Alinin Nuf Bekkali adl dostundan
yle nakledilmitir: Bir gece Hz. Ali (a.s)n
yanndaydm. Hz. Ali yatandan kalkt ve
bu ayeti okudu. Daha sonra da bana,
Uyuyor musun, uyank msn? diye sordu.
Ben uyank olduumu syleyince de yle
buyurdu:
Yer
yznn
kirliliklerine
bulamayan kimselere ne mutlu.
Mesajlar ve Nkteler
1- Alemin yaratlnn bir hedefi vardr.
2- Varl tanma Allah tanmay n
kouludur.
3- Aa yapraklar akllnn gznde
yeildir.
Her yapra Allah tanmann defteridir.
Her sayfas Allahn ayetleridir.
260
4- Her kimin akl oksa ayetleri daha ok

alglar.
5- Gece ve gndzn farkll ve
yaratltaki zamanlama akl sahipleri iin
tesadf deildir.

(191)
191. Onlar ayakta iken, otururken,
yan yatarken Allah' anarlar; gklerin
ve
yerin
yaratln
dnrler:
Rabbimiz!
sen
bunu
bouna
yaratmadn, sen mnezzehsin. Bizi
atein azabndan koru derler.
Mesajlar ve Nkteler
1- Allahn zikri her haliyle akllln
gstergesidir. Onlar ayakta dururken,
otururken, yanlar zerine yatarken her
vakit Allah anarlar. Akl sahipleri
Allah zikreden ve ananlardr. Allah
anarlar... derin derin dnrler.
2- Btn yaratl alemi bo ve beyhude
deilse o halde bizde bu yaratl aleminin
bir paras olarak bo ve beyhude deiliz.
3- Fikir ve dnce zere olan iman
deer tar. Gklerin ve yerin yaratl
hakknda derin derin dnrler (ve
261
Nur Tefsiri
yle derler: ) Rabbimiz! Sen bunu

bouna yaratmadn.
4- Yaratln bir hedefi vardr. Biz de bir
hedefi takip ediyoruz. lahi hedeften
uzaklatka
cehenneme
yaklayoruz.
Dolaysyla yeniden dnmemiz gerekir.
Bizi cehennem azabndan koru.
5- Duadan nce vmeliyiz. Seni tespih
ederiz, bizi cehennem azabndan koru.
6- nce dnce sonra irfan, zemzeme ve
mnacat. Gklerin ve yerin yaratl
hakknda derin derin dnrler...
Rabbimiz!
7- Btn varlyla itiraf etmek deerlidir;
sadece dil ile itirafla yetinmemeliyiz.
8- Akl ve zekann rn ve gstergesi
kyametten korkmaktr.
9- Yaratl bo deildir; geri yaratl
aleminin btn srlarn derk edemiyoruz.
Rabbimiz,
sen
bunu
bouna
yaratmadn.

(192)
192. Rabbimiz! sen atee kimi

sokarsan, onu phesiz rezil etmi
olursun, zulmedenlerin hi yardmclar
yoktur.
Mesajlar ve Nkteler
262
1- Ate nemlidir; ama rezil rsva olmak

cismani azaptan daha nemlidir. Sen kimi
cehenneme
koyarsan
onu
rsva
etmisindir.
2Zalimler
efaatten
mahrumdur.
Zalimlerin hibir yardmclar yoktur.
Baka bir yerde de yle buyurmaktadr:
efaatilerin efaati onlara fayda
vermez.

(193)
193.
Rabbimiz!
Dorusu
biz
Rabbinize iman edin. diye imana
aran bir arcy iittik de iman
ettik. Rabbimiz! Gnahlarmz bize
bala, ktlklerimizi rt, canmz
iyelerle berber al.
Tefsir
Zunub kelimesinden maksat belki de
byk gnahlardr. Seyyie kelimesinden
maksat ise kk gnahlardr. Nitekim u
ayette de Byk gnahlar karsnda
yer almtr. Eer sakndrldnz
byk gnahlardan saknacak olursanz
ktlklerinizi rterim.
Seyyie kelimesinden maksat gnahn
etkileri de olabilir. Bu dnyada Duyduk
263
Nur Tefsiri
diyen akl sahiplerinin karsnda bu davaya

kar itinaszlk gsteren ve kyamette de
byk bir hsran iinde Keke duysaydk
ve akletseydik diyeceklerdir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Akl sahipleri hakk kabul etmeye
hazrdrlar ve onlar ftratlarnn yansra
peygamberin nidasna, alimlerin davetine
ve ehitlerin feryadna da icabet ederler.
2- stifar akln gstergesidir.
3- yiler ile birlikte lmek ilahi bir
hediyedir.
4- yilerle lmeyi arzu eden aklllar ileri
grldrler ve akibetlerinin iyiliini
dnrler.

(194)
194. Rabbimiz! Peygamberlerinle
vadettiklerini bize ver, kyamet gn
bizi rezil etme. Sen phesiz sznden
caymazsn.
Tefsir
Bu birka ayette Allah-u Teala akl
sahiplerinin
yolunu
yle
ekillendirmektedir: Allahn zikri, fikir,
hikmete ulamak, enbiyaya teslim olmak,
istifar, iyi bir ekilde lmek ve ilahi
ltuflara ulamann beklentisi iinde olmak
264
ve rezalet ve aalktan kurtulmak.

nceki ayetlerde aklllarn Allaha ve
kyamete iman sz konusuydu. Bu ayette
ise nbvvete iman sz konusu olmutur.
Peygamberler
vastasyla
vadettiklerini...
Mesajlar ve Nkteler
1- Aklllarn nihai arzusu ilahi ltuflara
ulamak,
cehennem
ve
kyamette
rsvalktan kurtulmaktr.
2- Aklllar, btn peygamberlere ve
btn ilahi vadelere iman etmilerdir.
Peygamberler
vastasyla
vadettiklerin...

(195)
195. Rableri dualarn kabul etti:
Birbirinizden
meydana
gelen
sizlerden, erkek olsun, kadn olsun, i
yapann iini boa karmam. Hicret
edenlerin,
memleketlerinden
karlanlarn,
yolumda
ezaya
uratlanlarn,
savaan
ve
265
Nur Tefsiri
ldrlenlerin
gnahlarn
elbette
rteceim. Andolsun ki, Allah katndan
bir nimet olarak, onlar ilerinden
rmaklar akan cennetlere koyacam.
mkafatn gzeli Allah katndadr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Kalbi duann kabul kesindir. (Allahn
zikri fikri ve vgsyle birlikte olan dua
kesinlikle kabul grecektir. Anarlar...
derin derin dnrler, seni tespih
ederiz.)
2- lahi dnya grnde hibir amel
karlksz deildir.
3- lahi dnya grnde kadn ve erkek
yce insanlk makamna ulama noktasnda
eittirler ve her ikisi de Allah nezdinde
birdir.
4- slami toplumda btn Mslmanlar
birbirindendir. Hep birbirinizdensiniz.
5- Gnahlar ve ayplar yok olmadka
kimse cennete giremez. Ktlklerini
rteceim... cennetlere koyacam.
6- Hicret, cihad, srgn ve Allah yolunda
her trl eziyete katlanmak Allahn
merhamet ve balama aracdr.
7- nceki ayetlerde be defa Rabbimiz
diyenlere Allah da Rableri diyerek hitap
etmekte ve yle buyurmaktadr: Rableri
onlarn dualarn kabul etti.
266
8- Hem bizzat amel ve hem de amel

edene
tevecch
edilmektedir.
Hi
kimsenin
yaptn
boa
karmayacam.
Yani
hem
amelin
gzellii hem de amel edenin gzellii gz
nnde bulundurulmaktadr.
9- Amellerin mkafat sadece mminlere
verilmektedir. Sizden... Zira ameller yok
olmakta ve Kurann tabiri ile Havaya
savrulmu olur.
10- Allah yolunda yrmek; hicret,
srgn,
ikence,
cihad
ve
ahadeti
gerektirir.
11- lahi mkafatlar insanlara tam bir
ekilde
nitelendirilemez.
Sadece
her
mkafattan daha iyi olduunu bilmeleri
yeterlidir.
Karln
gzeli
onun
katndadr.
12- Vatan sevgisi Kurann kabul ettii
bir haktr. Yurtlarndan karldlar.
13- Allah yolunda ekilen zorluklarn
aamalar vardr: Birinci aamasn kendi
ayaklar ile kat ediyorlar. Hicret ettiler...
kinci aamasnda zorla
karlyorlar.
Yurtlarndan
karldlar...
nc
aamasnda eziyet gryorlar. Eziyete
uradlar...
Drdnc
aamasnda
savamak zorunda kaldlar. arptlar.
Beinci aamada Allah yolunda ehit
oluyorlar. ldrldler.
14- Geri ahadet en yce mertebedir;
ama srekli eziyetler karsnda direnmek
267
Nur Tefsiri
daha byk bir sabr gerektirir. Bu yzden

Yolumda kelimesi Eziyete uradlar
kelimesinin yannda yer almtr. Evet
savata
yaralananlar
ve
maluller
ehitlerden daha ok sabretmelidirler.
15- Allahn zel inayeti ve tevecch
sadece akl sahibi mminler iin geerlidir.
Boa kartmayacam... rteceim...
koyacam fiilleri hep cmlelerinde btn
ileri Allah kendine bizzat kendine isnad
etmektedir.
16- Allahn vaatlerinde hibir ek ve
pheye dmeyin. (Allahn btn vaatleri
nemle vurgulanmtr. phesiz en...
mutlaka
rteceim...
mutlaka
koyacam...)
17- Mafiret, cennet ve nehirler Allahn
birer mkafatdr. Mkafat Ama Allahn
ltf olan ve mminlere yakan mkafat
Allah katnda olan mkafattr ve ne
olduunu bilmiyoruz. Karln gzeli
onun katndadr.
18- Mkafat verme ekli sradan da
olabilir eitli ikramlarla birlikte de olabilir.
lahi
mkafatlar
eitli
kerametlerle/ikramlarla
birliktedir.
Karln gzeli
19- Baz hatalar sebebiyle insanlar
knamayn. Zira bu ayette Allahn velileri ve
cennet ehli olan akl sahiplerinin bir takm
srmeleri
olmutur
ki
Allah
onlar
268
rtmtr.
Onlarn
ktlklerini
rteceim.
20- Baz mkafatlar zaman ve mekannn
deiimi ile deerini kaybedebilir. Ama ilahi
mkafatlar insann yaratl ve ftratyla
uyum iindedir ve asla eskimez, prsmez.
Altlarndan rmaklar akan cennetler...
21- Cennetin nehirleri hem aalarn
altndan
Altlarndan
rmak
akan
cennetler... ve hem de kendi altlarndan
akmaktadr. Altlarndan

(196)
196. Kfredenlerin diyar diyar gezip

(refah iinde) dolamas sakn seni
aldatmasn.
Tefsir
Mekkeli mrikler ve Medineli Yahudiler
ticari yolculuklar sebebiyle olduka refah
iinde yayorlard. Ama Mslmanlar
Medineye
hicret
edip
Mekkedeki
hayatlarn terk ettikleri iin ve ekonomik
ambargo altnda olduklarndan byk bir
sknt iinde yayorlard. Mslmanlara
teselli vermektedir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Dmanlarn siyasi, iktisadi ve askeri
heyetler
gndermesi,
gizli
oturumlar
269
Nur Tefsiri
yapmas ve ok boyutlu konumalar seni

aldatmasn.
(197)

197. (Bunlar) Az bir faydalanmadr,

sonra
onlarn
varacaklar
yer
cehennemdir. O ne kt duraktr!. .
Tefsir
Bir rivayette Hz. Ali (a.s)
buyurmaktadr: Ardnda ate olan
hayr deildir. Geici lezzetler ve
azap kafirlere, geici zorluklar ve
huzur ise mminlere zgdr.
yle
hayr,
ebedi
ebedi

(198)
198. Fakat Rablerinden saknanlara,
Allah
katndan
ilk
ikram
olarak
ilerinden rmaklar akan, iinde temelli
kalacaklar cennetler vardr. Allah
katndaki eyler ise, iyiler iin daha
hayrldr.
Tefsir
Nuzulen kelimesi misafire verilen ve
ikram edilen meyve ve erbet gibi ilk eye
denmektedir. Bu tabir ile u ifade edilmek
istenmitir. Kafirlerin ticari gezileri sizleri
270
takva ve imandan uzaklatrmasn. Zira

cennet baheleri sizlere ilk etapta ikram
edilen eydir; ikram bundan ibaret deildir.

(199)
199. Kitab ehlinden Allah'a huu
duyarak; Allaha, hem size ve hem de
kendilerine
indirilene
iman
edip,
Allah'n
ayetlerini
az
bir
deere
deimeyenler
vardr.
te
onlarn
ecirleri Rablerinin katndadr. phesiz
Allah hesab abuk olandr.
Tefsir
Baz mfessirlerin inancna gre bu ayet
slama ynelen kitap ehli hakknda nazil
olmutur. Bunlar Necran ehlinden 40 kii,
Habeistandan 2 kii ve Rumdan 8 kii
idiler. 1
Dier tefsirlerde yer aldna gre ise bu
ayet H. 9. ylda, Receb aynda Neccai
hakknda
nazil
olmutur.
Peygamber
haberdar olunca yle buyurdu: Hicaz
dnda
kardelerinizden
birisi
vefat
etmitir. Yapt hizmetler hatrna gelin
cenaze namazn klalm. Oradakiler, Bu
1
Fahrur- Razi ve Mecmeul- Beyan tefsirleri

271
Nur Tefsiri
ahs kimdir? deyince de Peygamber,

Neccaidir diye buyurdu. Mslmanlar
Peygamber
(s.a.a)
ile
birlikte
Baki
mezarlna gitti ve orada gyaben cenaze
namazn kld. 1
Mesajlar ve Nkteler
1- nsafl olmak gerekir ve kitap ehlinin
iyilerini vg ile takdir etmek lazmdr.
2- Huu ve Allaha boyun emek ile i ie
olan iman deerlidir. Allaha boyun
eerek Bu iman ayn zamanda kapsaml
olmaldr. Hem size indirilene hem de
kendilerine indirilene Bu iman ayn
zamanda kalc olmal, maddi sebeplerden
deimemelidir.

(200)
200. Ey iman edenler! Sabredin,
(dmanlarnza kar) sebat gsterin,
hudutlarnz koruyun, Allah'a kar
gelmekten
saknn
ki
kurtulua
eriebilesiniz.
Tefsir
Bu ayet olaylar ve musibetler karsnda
insanlara sabr ve direniin her trn
tavsiye etmektedir:
1
Mecmeul- Beyan ve numune tefsirleri

272
lk aamada ahsi tatszlklar ve hevesler

karsnda sabretmeliyiz. Sabredin
kinci
aamada
kafirlerin
basklar
karsnda
daha
ok
direnmeliyiz.
(dman karsnda) sebat gsterin
nc aamada corafi snrlarmz
dmanmzn saldrlarndan korumal, ilmi
tartmalar ile fikri ve itikadi snrlarmz
korumal ve kalp snrlarmz vesveselerin
saldrsndan korumalyz. (cihad iin)
hazrlkl ve uyan olun.
Ribat kelimesi herhangi bir eyde bir
eyi balamak anlamndadr. Kervanlarn
urad ticari mallarn, atlarn ve develerin
korunduu hasebiyle kervan saraylara da
ribat denmektedir.
Dolaysyla
ilahi
ltuflara
balanan
kalplere de ribat denmektedir. rtibat,
merbut ve ribat kelimelerinin kkleri
ayndr.
Rivayetlerde ise Rabitu cmlesi namaz
beklemek anlamna gelmektedir. Adeta
Mslmanlar namazda elde ettikleri irtibat
sayesinde
can
ve
kalplerini
salamlatrmaktadr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Sabr ve direni tm hayrlarn ve
iyiliklerin temelidir. Cennet ehline de
sabrlar
sebebiyle
cennete
girmeleri
emredilmektedir. Sabrettiimiz iin zira
273
Nur Tefsiri
namaz, hac, oru, cihad ve benzeri bir ok

ibadetler sabr gerektirir.
2- Bakalarndan geri kalmayn, kafirler
kfrnde direniyorlarsa, ldrlyorlarsa
ve para harcyorlarsa sizde Allah yolunda
can ve mallarnzla direnin.
3- Kafirler karsnda sabrl olun. Allah
nce sabrlara teekkr ediyor, ama daha
sonra ok sabredenleri vyor. ok
sabredenlere karlk verendir.
4- Davetler merhale merhaledir. nce
sabr sonra ok sabr. Sabredin... sebat
gsterin. Hakeza bir aamada adaleti
ayakta
tutan
vmektedir.
Sonraki
aamada ise adaletle ynetenlerden
bahsetmektedir.
5- slam dini korunma, murakabe ve
irtibat dinidir. (Allah, insan... ile irtibat)
6- Sabr, sebat ve irtibatlarn bir hedefi
olmaldr; takva ve ilahi rzayet yolunda
gereklemelidir. Aksi takdirde kafirler de
bazen lnceye kadar direnmekte, lm
orucuna girmektedirler.
7- slam kapsaml ve geni boyutlu bir
dindir.
Sabr
ve
takva
snrlarn
korunmasyla yan yana zikredilmitir.
274
Nisa Suresi
Bu sure 177 ayettir ve Medinede nazil
olmutur. Bu surede imana ve adalete
davet, nceki mmetlerden ibret almak,
Allahn dmanlaryla dostluk ilikilerini
kesmek, yetimleri korumak, evlilik, miras,
ilahi nderlere itaatin gereklilii, hicret ve
Allah yolunda cihat konular ele alnmtr.
lk 35 ayet ailevi konular ele ald iin
Nisa (kadnlar) diye adlandrlmtr.
(1)
1. Ey insanlar! Sizi bir tek nefisten
yaratan, ondan eini var eden ve
ikisinden pek ok erkek ve kadn
meydana getiren Rabbinizden saknn.
Kendisi adna birbirinizden dilekte
bulunduunuz Allah'tan ve akrabann
haklarna riayetsizlikten de saknn.
Allah
phesiz
hepinizi
grp
gzetmektedir .
Tefsir
275
Nur Tefsiri
Bu Surenin ve Hac suresinin ilk ayeti Ey

insanlar! Rabbinizden saknn cmlesi
ile balamaktadr. Lakin bu ayet insann
yaratlnn balangcna iaret etmektedir.
Hac Suresinde ise hareketlerin neticesine
iaret edilmekte ve yle buyurulmaktadr.
nk
kyamet
vaktinin
depremi
mthi bir eydir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Nisa Suresinin balangc takvann
tavsiye edilmesi ile balamtr. Yani ailenin
esas takva zeredir.
2- Yaratlnz ve terbiyeniz Allahn
elindedir. O halde ondan saknmal ve
sadece ona itaat etmeliyiz. Ey insanlar!
Sizi yaratan Rabbinizden saknn
3Btn
insanlar
bir
soydandr;
dolaysyla soy, dil ve iklim hususlarnda
rklk
yapmak,
ayrcalk
gzetmek
yasaktr. Sizi bir tek nefisten yaratan
4- Terbiye hususunda hem merhamet
gerekir Sizi yaratan rabbiniz ve hem de
kararllk
ve
metanet
Rabbinizden
saknn ama merhamet ve duygu daha
nce gelir.
5- Kadn ve erkek yaratlta eittir.
ondan da eini yaratan Havva Ademin
kalan toprandan yaratlmtr. Yani Adem
ile ayn cinstendir. Rum 21 ve Neml 72.
ayetlerde
Nefislerinizden
eler
buyurulmutur.
mam
Bakr
(a.s)n
276
buyurduu gibi maksat udur: Eleriniz

sizin
kendi
cinsindendir.
Dolaysyla
Tevratta1 ve baz muteber olmayan
rivayetlerde yer ald zere Havva Ademin
kaburga kemiklerinden yaratlmamtr.
6- nsanlarn tm anne ve babas birdir.
kisinden bir ok erkekler ve kadnlar
retip yayan
7- nsann mevcut nefsi Ademden ve
Havva dandr; baka birisinden deil.
Ademin ocuklar birbiriyle evlenmitir ve
o zaman bunun sakncas yoktu. kisinden
bir ok erkekler ve kadnlar retip
yayan
Adem (a.s)n evlilii hususunda iki tr
rivayet vardr. Ama Kuran ile uyumlu olan
rivayetler Ademin ocuklarnn birbiriyle
evlendiini bildiren rivayetlerdir. 2
8- Terbiyevi ve pedagojik meselelerde
tekrar nemli bir ilkedir. Dolaysyla bu
ayette de takva tekrar edilmitir.
9- Yaknlar ve akrabalar Allah lafz ile
yanyana beyan edilmitir. Allahtan ve
akrabalk
haklarna
riayetsizlikten
saknn

(2)
1
2
Tekvin yolculuu 2. Blm 22. Ayet

Tefsirul- Mizan
277
Nur Tefsiri
2. Yetimlere mallarn verin. Temizi

murdara deimeyin, onlarn mallaryla
kendi mallarnz kartrarak yemeyin,
nk bu byk bir sutur.
Mesajlar ve Nkteler
1Yetimlerin
mal
kendilerine
verilmelidir;
her ne kadar kendileri
bilmeseler veya unutsalar bile. Yetimlere
mallarn verin.
2- Yetim ocuklarn da malikiyet hakk
vardr. Mallarn
3- slam mahrum ve zayf snflarn
koruyucusudur.
4- Sizlere helal ve temiz rzklar
ulaacaktr; acele etmeyin ve temiz olmayan
eylerle kartrmayn. Kendi mallarnza
katarak.
5- Yetim maln alkoymak, kirletmek veya
eksiltmek byk bir gnahtr. nk bu
byk bir gnahtr.
6- Gnahlarn by ve k vardr.
Byk bir gnahtr.

(3)
3.
Eer,
yetimlere
hakszlk
yapmaktan korkarsanz onlarla deil,
hounuza giden kadnlardan ikier,
er ve drder evlenebilirsiniz; ayet,
278
aralarnda
adaletsizlik
yapmaktan
korkarsanz bir tane aln veya sahip
olduunuz ile yetinin. Doru yoldan
sapmamanz iin en uygunu budur.
Tefsir
Baz adamlar yetim kzlara bakmak iin
onlar evlerine gtryor sonra da onlarla
az bir mehir karlnda evleniyorlard.
Ardndan
da
kolay
bir
ekilde
boanyorlard. Bu ayet nazil olarak
adaletten
korktuklar
takdirde
baka
kadnlarla
evlenmelerini
emretmitir.
nceki ayet yetimlerin mallarnda adaletin
gzetilmesini emretmiti; bu ayet ise yetim
kzlar
ile
evlilikte
adil
olunmas
emredilmitir.
Mesajlar ve Nkteler
1- slam mahrum snflarn, zellikle
yetimlerin ve zellikle de yetim kzlarn iffet
ve evlilik meselesinde koruyucusudur.
Onlardan
kt
istifade
edilmesini
yasaklamtr. Yetimlerin haklar
2- Yetimler ile evlilii terk etmek iin
adaletsiz davranlacana yakin gerekmez.
htimal
ve
korku
da
yeterlidir.
Korkarsanz
3- E seiminde mmkn mertebe korku
da olmad takdirde yetimlere tevecch
etmek gerekir.
279
Nur Tefsiri
4- E seiminde kalbi temayl temel bir

ilkedir. Beendiiniz.
5- slam erkekler iin genel olarak birden
ok evlilie izin vermektedir. 1

(4)
4. Kadnlara mehirlerini cmerte
verin, eer ondan gnl holuu ile size
bir ey balarlarsa onu afiyetle yiyin.
Tefsir
Bunun hikmetleri hakknda zetle unlar
sylenebilir:
a: Erkeklerin savalarda ve olaylarda kayb
daha oktur ve kadnlar bu durumlarda dul
kalrlar.
b: Kadnlar her ay belli bir mddet zr
sahibidir ve evlilik ilikileri yrmez.
c: Genler dullar ile evlilie fazla rabet
gstermezler.
d: Btn dul kadnlar kendilerini kontrol
iin
gerekli
takvaya
sahip
deildir.
Dolaysyla ya birince einin rzayeti
sebebiyle dullarn haklar grmezlikten
gelinir ya da bu mesele belli bir program
dahilinde halledilir. te bu yzden erkek bir
takm artlar gerekleirse ikinci e alabilir
ve bylece her iki tarafn da problemleri
halledilebilir.
1
280
Nhle kelimesi Rab-i sfahaninin

sylediine gre Nehl kelimesinden
remitir ve bal ars anlamndadr. Bal ars
insanlara karlksz bal verdii iin
hediyeye de Nhle denmitir.
Bir hadiste yle yer almtr: En iyi
mallarnz yerde harcayn: Mehir, hac ve
kefen... Eer en iyi mallarnz mehir iin
harcarsanz ocuklarnz salih olur.1
Mesajlar ve Nkteler
1- Kadnn hakk olan mehrini demek
gerekir. Kadnlara... verin
2- Mehir kadnn deeri deildir; ilgi ve
dostlukta doruluun gstergesidir. Gnl
rzas ile verin.
3- Mehir kadnn deeri deildir; kadnn
erkee bir hediyesidir. Gnl rzas ile
Ayrca kadn iin ngrlen bu mali destek
boanma
durumunda
kadnn
zarar
grmemesi iindir.
4- Kadn mehrinin malikidir. Mehirleri
5Kadn
mehrini
almada
veya
balamada
zgrdr.
Size
balarlarsa
6- Afiyetli mal sahibinin isteyerek
balad maldr. Balarlarsa onu da
afiyetle yiyin
7- Zahiri rzayet yeterli deildir; kalbi
rzayet
gerekir.
Gnl
rzas
ile
1
Etyebul- Beyan, lgili ayetin tefsirinde

281
Nur Tefsiri
Dolaysyla
mecburi
utand iin yaplan
yoktur.
istemeden
veya
balarn deeri

(5)
5. Allah'n geiminize dayanak klm
olduu mallarnz, sefihlere vermeyin,
kendilerini o mallarla rzklandrn,
giydirin ve onlara gzel sz syleyin.
Tefsir
Rivayetlerde arap ien ve gvenilir
olmayan kimselere Sefih (beyinsizler)
denmitir. O halde ahsi ve kamu mallar
itibarsz insanlarn elinde olmamaldr.
Rivayetlerde ise yer ald zere sefih
fask anlamn da iermektedir. Ferdi ve
toplumsal mallarn onlarn elinde olmamas
gerektiinin sebebi ise maln toplumun
temel dayana olmasdr. O halde toplumun
temel dayana olan her trl makam,
sorumluluk ve gizli bilgilerin fask kimselere
verilmesi yanltr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Sefihler, arap ienler ve laubali
kimseler mal ve iktisada hakim olmamaldr.
Vermeyin
2Sefihlerin
(beyinsizlerin)
kendi
mallarna
bile
hakim
olmas
sizin
282
mallarnza iktisadi bir darbedir. Nitekim

mallar
yerine
mallarnz
buyurulmutur.
3- Tutumlarnzda ve hareketlerinizde
toplumun
iktisadi
maslahatlarn
ve
dnsel
geliimini
de
gz
nnde
bulundurun; geici duygulara kaplmayn.
Mallarnz sefihlere vermeyin
4- Sefih kendi malnda tasarruf hakkna
sahip deildir. Vermeyiniz
5Dzendeki
mali
ve
ekonomi
sorumlular olgun ve tecrbeli kimseler
olmaldr. Sefihlere vermeyin
6- ktisadi anlamalar imzalayanlar fask
ve
gnahkar
olmamaldr.
Sefihlere
vermeyin
7Mal
hayatn
temel
dayana
ekonominin esas ve dzenin manivelasdr.
Dayanak kld mallarnz
8- Mal, kyam ve dayanak vesilesidir.
Eer bir lkede mal kyam ve dayanak
vesilesi olmazsa iktisadi sistem ker ve
ekonomi sefihlerin eline dm demektir;
her ne kadar ekonomi doktoras olsa da.
9- Sermayeler hareketsiz ve durgun
olmamaldr. Yetimlerin ve sefihlerin mallar
da retim ve kaynaklara ynlendirilmeli,
gelirinden geimleri temin edilmelidir; ana
sermayesinden
deil.
Nitekim
O
mallarda
buyurulmutur;
O
mallardan deil.
283
Nur Tefsiri
10- Mahrumlarn ruhi boyutlarna ve

ahsiyetine de dikkat etmek gerekir.
Onlara gzel sz syleyin.
11nsanlar
mallarnda
tasarrufta
bulunmann tepkisi olacaktr. Bunu aresi
de gzel sz ve tepkidir. Gzel sz
12- Bu ayetin uygulanmas ve sefihlerin
temini ve bakm kudret mdriyet ve
rgtlenmeyi gerektirir. Dolaysyla islami
bir ynetici bu konuda program yapmaldr.

(6)

6. Yetimleri, evlenme ana gelene
kadar deneyin; onlarda olgunlama
grrseniz mallarn kendilerine verin;
byyecekler de geri alacaklar diye
onlar israf ederek ve tez elden
yemeyin. Zengin olan (zahmet hakkn
almak
hususunda)
iffetli
olmaa
alsn, yoksul olan uygun bir ekilde
yesin. Mallarn kendilerine verdiiniz
zaman, yanlarnda ahit bulundurun.
Hesap sormak iin Allah yeter.
Mesajlar ve Nkteler
284
Yetimlere
mallarn
deme
yrtmelii
1- Yetimleri erginlik ana ermeden nce
iktisadi geliim asndan denemek ve
gelitirmek gerekir. (Kendisine mal vermek,
kontrol altnda tutmak, i retmek ve
alverie altrmak Yetimleri deneyin
2- Sermayeyi elinde tutmak iin cinsel
erginliin yan sra iktisadi ve toplumsal
erginlik de gereklidir. Evlilik ana
gelince
onlarda
akllca
bir
olgunlama grrseniz.
3- Yetimlerin malnn verilmesinde tahmin
ve zan yeterli deildir; ihtiyat iin tam
gelitiine kesin inanmak gerekir. Onlarda
akllca bir olgunlama grrseniz.
4- Zengin bakclar yetimlerin malndan
zahmet
hakk
almamaldrlar.
Zengin
kimseler
toplumsal
hizmetleri
hibir
beklenti iinde olmakszn yapmaldrlar.
Zengin olan iffetli olmaya alsn.
5- Zahmet hakk alrken ihtiya ve rfe
uygun ihtar gz nnde bulundurulmaldr.
Yoksul olan da uygun olarak yesin
6- Hem yetimlerin maln koruyunuz; hem
de kendi yzsuyunuzu ahit tutarak,
ihtilaflardan
kaarak
ve
muhtemel
iftiralardan korunarak kendinizi temiz
tutmaya aln. ahit bulundurun.
7- nsanlar ahit tutmak dnyevi izzet
iindir; Allahn ahitlii ise uhrevi izzet
285
Nur Tefsiri
iindir. Hesap sorucu olarak da Allah

yeter.
8- Toplumda ahit tutmak ihtilaflar sona
erdirir. Ama vicdan ve kyamet hesab
ayrdr. Hesap sorucu olarak da Allah
yeter.

(7)
7.
Ana
babann
ve
yaknlarn
braktklarndan, erkeklere hisse vardr.
Ana
babann
ve
yaknlarn
braktklarndan kadnlara da hisse
vardr. Bunlar, az veya ok, belirli bir
hissedir.
Tefsir
Peygamberin dostlarndan biri dnyadan
gt. Ei ve gen ocuklar vard.
Kuzenleri
mallarn
kendi
aralarnda
bltrdler, ei ve ocuklar iin hibir
ey brakmadlar. Zira cahiliye inanlarna
gre savama gc olanlar verin olabilirdi.
Peygamber (s.a.a) bu kadnn ikayeti ve
ayetin nzul zere kuzenlerini ard ve
aldklar mallar asl varislerine geri
vermelerini emretti.
286
Mesajlar ve Nkteler
1- slamda kadnlarn da miras hakk
vardr. slam kadnlarn hakkn korumutur.
Kadnlarn da bir pay vardr.
2- Miras bltrmesi sava gcne gre
olmamaldr.
3Asl
olan
mirasn
adilce
bltrlmesidir; miktar deil. Gerek
azndan gerek oundan
4- Miras pay deitirilemez. Belli bir
hisse ayrlmtr.

)
(8
8. Taksimde, yaknlar, yetimler ve
dknler bulunursa, ondan onlara da
verin, gzel szler syleyin.
Mesajlar ve Nkteler
1- Mahrumlarn doal beklentilerine hazr
bulunmalarna ve baklarna tevecch
ediniz. Hazr bulunursa
2Miras
gizlice
bltrmeyin,
bakalarnn hazr bulunmasna da imkan
tanyn.
Miras
taksiminde
hazr
bulunursa
3- Mali hediyeler ve tatl dil ile kin ve
hasetleri nleyin, ailevi balar glendirin.
Rzklandrn... Gzel sz syleyin.
287
Nur Tefsiri
4- Maddi hediyeler manevi duygular ve

muhabbetle birlikte olmaldr. Onlara
gzel sz syleyin.
5- slam hem kesin hkme sahiptir ve
hem de duygusall ve esneklii tavsiye
etmektedir. Belli bir hisse... gzel sz

(9)
9.
Arkalarnda
zayf
ocuklar
braktklar takdirde, bundan endie
edecek olanlar Allahtan korksunlar ve
doru sz sylesinler.
Tefsir
Rivayetlerde de yer ald zere yetim
maln yemenin hem dnyevi etkisi vardr,
hem de uhrevi. Dnya da zarar bu ayette de
beyan edildii gibi insann kendi evlatlarna
ular. Ahirette de sonraki ayette rivayet
edilen cehennem azabna dar olur. 1
Ayet normal olmayan vasiyetleri ve
infaklar yasaklyor da olabilir. Yani gen ve
zayf ocuklarnz olduu halde btn
mallarnz
vakfetmeyin
ve
infakta
bulunmayn. lrken ocuklarnz fakirlik
iinde brakmayn. 2
Tefsir- u Nurus- Sekaleyn, c. 1, s. 370
Tefsir- u Mecmeul- Beyan, ilgili ayetin
tefsirinde
1
2
288
Ayet zihinsel zrl ocuklar olan

kimselere tavsiye niteliinde de olabilir.
Byle babalar da ocuklarnn geleceini
temin
iin
bir
program
dahilinde
almaldr. 1
Mesajlar ve Nkteler
1- Kendinizi bakalar yerine koymal,
bylece dertleri daha iyi derk etmeliyiz.
Kendi yetimlerimize nasl davranlmasn
istiyorsak bakalarnn yetimlerine de yle
davranmalyz.
2- Her kim bir ate yakarsa duman kendi
gzne
girer
bu
gn
bakalarnn
yetimlerine zulm etmek toplumda bir adet
haline gelir ve yarn kendi yetimlerinizi de
bu atete yakar.
3- Sevin ve hznde, iyi ve ktle
ulamada nesiller arasnda belli bir iliki
vardr. Babann yapt ktlk veya iyilik
ocuunu da etkiler. ocuklar babalarn iyi
ilerinden faydalanrlar. (Musa ve Hzrn
hikayesi ve yetimin hazinesinin bulunduu
duvarn onarlmas... ) kisinin de babas
salih idi.
4- Tebli ve davet grevinde duygulardan
ve ftrattan da istifa etmek gerekir. Eli
ermez gc yetmez ocuklar
Tefsir- u
tefsirinde
1
Fahrur289
Razi,
ilgili
ayetin
Nur Tefsiri
5- Yetimler giyecek ve yiyecein yan sra

sevgi, duygu ve yol gstermeye da
muhtatr. Doru sz sylesinler.
6- Yetimlerin malna ihanet etmeyin,
terbiyelerinde
kusur
etmeyin
ve
szlerinizde
iddetli
davranmayn.
Allahtan
saknsnlar
ve
doru
sz
sylesinler

(10)
10. Yetimlerin mallarn haksz yere

yiyenler,
karnlarna
ancak
ate
tknm olurlar, zaten onlar alevlenmi
atee atlacaklardr.
Tefsir
El- Mizan tefsirinde bu ayet amellerin
tecessm inancna delil gsterilmitir.
Yetim mal yemek kyamette atee dnr.
Zorla ve zulmle yetim maln yemek
haramdr. Yoksa kt niyet sahibi olmadka
yetimlere zarar olmayan ziyaretlerin hibir
sakncas yoktur. kardelerinizdir, Allah
slah eden kimseyi fesat karan
kimseden ayrt eder.
Mesajlar ve Nkteler
1- Zahiri yz yetim maln yemektir. Ama
gerek yzn kyamette atein yze
vurulmas eklinde tecessm edecektir.
290

(11)
11. Allah ocuklarnz hakknda,
erkee iki diinin hissesi kadar tavsiye
eder. Eer kadnlar ikinin stnde ise,
braklann te ikisi onlarndr; Eer
bir ise yars onundur. lenin ocuu
varsa ana babadan her birine altda
biri; ocuu yoksa ve anas babas ona
varis olursa anasna te bir der.
lenin kardeleri varsa, altda biri
annesinindir. (Btn bunlar lenin)
yapaca vasiyetten ve bortan sonradr.
Babalarnz
ve
oullarnzdan
menfaate hangisinin size daha yakn
olduunu siz bilmezsiniz. Bunlar Allah
tarafndan tespit edilmitir. Dorusu
Allah bilendir, hikmet sahibi olandr.
Tefsir
291
Nur Tefsiri
Miras hkmleri dier dinlerde de yer

almtr. 1 ncilde de Hz. Mesih (a.s) yle
buyurmutur: Ben Tevratn hkmlerini
deitirmek
iin
gelmedim.
Cahiliye
Araplar kadn ve ocuklar mirastan
mahrum
klmlardr.
slamda
varisi
olmayan miraslar islami yneticilie ve
mmetin imamna verilmitir. Hakeza varisi
olmayan klenin miras da kendisini azad
eden kimseye verilmitir.
Mesajlar ve Nkteler
1- slam ftrat dinidir. Anne babann ruhi
ve cismi zellikleri ocua intikal ettii gibi
mallar da ocuuna intikal etmelidir.
ocuklarn varl babann varlnn bir
devamdr.
Allah
size
ocuklarnz
hakknda... emreder
2- ocua ulaan miras insan harekete
geiren bir etkendir. Zira insan mirasnn
ocuuna intikal etmeyeceini grrse
gayret gstermez, harekete gemez. 2
3Miras
paynn
beyannda
kz
ocuunun esas alnmas belki de kz
ocuklarna gsterilen dikkatsizliin telafi
edilmesi iindir. Bu yzden kz ocuunun
Tevrat, saylar yolculuu 27. bab, 8- 11
ayetler
2
Fransada miras kanunu lav edilince
birok insan almaktan el ekti ve iktisadi
faaliyetler zayflad.
1
292
pay erkek ocuun yarsdr diyeceine

erkek ocuunun pay kz ocuunun
paynn iki katdr denmitir.
4- Kz ver kadnn koca, oul ve kardeten
miras paynn az olmasnn nedeni yaam
hususunda
daha
az
gidere
sahip
olmalarndandr. 1
5- Kadn ve erkein eit haklara sahip
olduu yerlerden biri de lenin babas,
annesi, kz kardei ve erkek kardeleridir.
Bunlardan her birine 6 da bir pay der.
Alt da bir hissesi vardr.
6- ocuklar olmad takdirde anne
babann miras pay da eittir. Belki de bu
vesileyle
her
ikisi
iin
eit
sayg
amalanmtr.
Ama
ocuun
anne
babasndan daha fazla pay almasnn sebebi
ise belki de anne babann mrnn sonuna
geldii ve az ihtiyalar olduu hasebiyledir.
mam Cevad (a.s) bir hadiste yle
buyurmutur: Kadnn iin ne diye-i akle
(yaknlarnn hata ile ldrd kimsenin
diyeti) ne de sava masraflar vardr.
Evlenince mehir alr, erkek ise mehir verir
ve kadnn giderlerini stlenir, kadn
sorumluluu olmakszn miras alr adeta
kendine sermaye biriktirir ve pay almada da
erkein payndan istifade eder. Geri
kadnn erkein yars kadar pay alr, ama
faydalanmas erkein iki katdr. (NurusSekaleyn, c. 1, s. 374)
1
293
Nur Tefsiri
Eer lenin kardei yoksa annenin pay te

birdir. Eer kardei varsa o zaman alt da
birdir. Geriye kalan baba iindir. Bu da belki
de
lenin
kardelerinin
masraflarnn
annenin deil de, babann masraflar ile
yakndan ilikisi olduu hasebiyledir.
7- nsann kendi hakk ve dier insanlarn
haklar yaknlarn haklarndan ncedir.
Yapaca
vasiyetten
ve
bortan
sonradr.
8Yaknlarn
miras
paynn
farkl
oluunda
da
bilemediimiz
bir
ok
hikmetler gizlidir. Hangisinin size fayda
asndan
daha
yakn
olduunu
bilmezsiniz. Miras pay insann gerek
ihtiyalar zere belirlenmitir; insan her ne
kadar dikkat edemese de. 1
9- Miras hkmleri Allah tarafndan kesin
ve hikmete dayal olarak beyan edilmitir.
Bu
hkmlerin
hepsi
de
gerek
maslahatlara dayaldr. Bunlar Allah
tarafndan
koyulmu
farzlardr.
phesiz
Allah
ilim
ve
hikmet
sahibidir. Eer Allah deil de biz miras
paylatrm olmasaydk bir ok ihtilaflar ve
Adamn biri kz ocuu olduu iin endieli
idi. mam Sadk (a.s) ona ayetin bu
blmn okudu: Hangisinin size fayda
asndan
daha
yakn
olduunu
bilmezsiniz. (Nurus- Sekaleyn, c. 1, s.
376)
1
294
kargaalklar olurdu. Kuran ite bu yzden

miras en kk detayna kadar beyan
etmitir.

(12)
12. Kadnlarnzn ocuklar yoksa
braktklarnn yars sizindir, ocuklar
varsa,
braktklarnn
ettikleri
vasiyetten veya bortan arta kalann
drtte biri sizindir. Sizin ocuunuz
yoksa ettiiniz vasiyet veya bor
ktktan sonra braktklarnzn drtte
biri karlarnzndr; ocuunuz varsa,
braktklarnzn sekizde biri onlarndr.
Eer bir erkek veya kadna kelale yollu
(ocuu ve babas olmad halde) varis
olunuyor ve bunlarn erkek veya bir kz
kardei bulunuyorsa, her birine edilen
vasiyetten veya bortan arta kalann
altda biri der; bundan oksalar te
birine, zarara uratlmakszn ortak
295
Nur Tefsiri
olurlar. Bunlar Allah tarafndan tavsiye

edilmitir.
Allah
bilendir,
hilim
sahibidir.
Tefsir
nceki ayette ocuklarn ve valideynin
miras beyan edilmiti. Burada ise kadn,
erkek ve kz kardein miras haklar beyan
edilmitir.
Miras hkmleri rivayetler yardmyla
uygulanmaldr. Zira bir ok dallar ve
detaylar vardr.
Miras bltrmesinde haklar korumak
iin hem miras hkmlerini bilen din
aliminin yanna gitmek gerekir, hem de
mallara deer bimek iin gvenilir ve
dikkatli uzmanlardan istifade etmek gerekir.
Bylece
paylatrmada
hi
kimsenin
hukukuna tecavz edilmez ve hakszlk
yaplmaz.
Kuranda yer alan Kelale kelimesi bir
bu ayette ve bir de bu surenin son ayetinde
yer almtr ve iki anlam vardr:
a: ldnde babas ve ocuklar
olmayan kimse
b: Baba ve evlattan baka varisler
Birinci manas bu ayette kastedilen
manadr. kinci manas ise bu surenin son
ayetinde kastedilen manadr. 1
Kelale
kelimesi
lugatta
ihata
anlamndadr. nsan ve evlatlarn ihata
1
296
Mesajlar ve Nkteler
1- Rzk taksimi Allahn elinde olduu
gibi mirasn paylatrlmas hususundaki
hkmlerde Allahn bildirdii hkmler
olmaldr.
2- Vasiyet ile varislere ar geldii iin
Allah vasiyeti bortan nce sz konusu
etmitir. 1 Vasiyetten ve bortan
3- nsanlarn borcu o kadar nemlidir ki
bu iki ayette drt defa sz konusu
edilmitir.
Vasiyetten
ve
bortan
sonradr.2
4- Eer birbirinin birden fazla ei varsa
mirasn sekizde biri onlar arasnda eit
ekilde paylatrlr.
5- Baka eten de olsa evlat sahibi olmak
kadn ve erkein miras payn yarya
drr ve bylece ocuun da mirastan
pay almas salanmtr. Bu ocuk ister kz
olsun ister erkek ister z olsun ister vey
hi fark etmez.
6- Yaplan vasiyette mirasn miktarna ve
varislerin durumuna da riayet etmek
eden akrabalar anlamndadr. eklil ise
ba ihata eden ta anlamndadr. kull ise
dier saylar ihata eder say anlamndadr.
1
Tefsir-i Safi
2
ii ve Snni rivayetlerde yle yer almtr:
ehidin borlar dnda tm gnahlar
affedilir.
297
Nur Tefsiri
gerekir ve onlara zarar vermemek icab

eder. 1 Zarar vermeksizin
7- lenin borlar hem ilahi borlar (hac,
humus, zekat ve kefaretler) ve hem de
insanlarn borlarn kapsamaktadr. (Tefsiru Fahrur- Razi)
8- slam dier ayet ve rivayetlerde de
insanlara
zarar
vermeyi
reddetmitir.
zarar grme ve verme yoktur. Bu
ayette de lmden sonraki zarar vermeyi de
reddetmitir.
Kimse
zarara
uramakszn (vasiyet yoluyla. )
Ayrca bilmek gerekir kafir olmak miras
sahibi ldrmek ve klelik de mirastan pay
almaya engeldir.
9- Mirasn ilahi bltrlmesi hem
bilgincedir ve hem de uyulmad takdirde
Allah kahrnda hilim sahibidir, acelesi
yoktur. Kyamette uymayanlara hesap
soracaktr.
Bunlar
Allahtan
size
vasiyettir, Allah her eyi hakkyla
bilendir, halimdir.
Bir hadiste yle yer almtr: Maln te

birini vasiyet etmek oktur. Varislerinizin
ihtiyasz kalmas iin daha fazla pay
almasn salayn. (Tefsir- u Fahrur- Razi)
ii ve Snni rivayetlerde de yer ald zere
vasiyet ederken varislere zarar vermek
byk gnahlardandr. (Mecmeul- Beyan ve
Fahrur- Razinin tefsirleri)
1
298

(13)
13. Bunlar Allah'n hudutlardr. Allah'a
ve Peygamberine kim itaat ederse onu
ilerinden rmaklar akan cennetlere
koyacaktr, orada temellidirler, byk
kurtulu budur.
Mesajlar ve Nkteler
1- Miras taksimat ilahi snrlardr. Bu
snrlar
amamak
gerekir.
Bunlar
Allahn snrlardr.
2- Saadet ve kurtulu ilahi ller zere
hareket etmek zeredir; daha fazla miras
almakta deil. te byk kurtulu
budur.

(14)
14. Kim Allah'a ve Peygamberine ba

kaldrr ve hudutlarn aarsa, onu
temelli kalaca atee sokar. Alaltc
azb onadr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Bakalarnn haklarna tecavz edenler
kafirler
srasnda
ebedi
azaba
299
Nur Tefsiri
urayacaklardr. Devaml kalaca bir

atee sokar.
2- Saadet ve ekavetin ls Allah ve
resulne itaat veya isyan etmektir; baka
bir ey deil. Kim Allaha itaat ederse...
kim Allaha isyan ederse
3- Atete ebedi kalmak kafirlere zg
deildir, Allaha isyan ve bakalarn
haklarna tecavz de azapta ebedi kalmaya
neden olabilir.
4- Vasiyetler ile amel etmeyenler veya
lnn borlarn demeyenler veya sahte
senetler uydurarak veya hakk inkar ederek
baz varisleri haklarndan mahrum edip tm
mallara el koymak isteyenler ebedi olarak
ilahi azaba urayacaktr.
5- Allahn gazabnn hem azab vardr
hem de alaltc oluu... Alaltc bir
azap

(15)
15. Kadnlarnzdan zina edenlere,
bunu ispat edecek aranzdan drt ahit
getirin, ahadet ederlerse, lnceye
veya Allah onlara bir yol aana kadar
evlerde tutun.
Mesajlar ve Nkteler
300
1- Bakalarnn yzsuyunu ve erefini

korumak iin slam zina hususunda drt
ahit istemitir. Eer ahit olursa her
de krbalanr, ama cinayet iin iki ahit
yeterlidir. Aranzdan drt ahit
2- Zina ahidi hem erkek olmaldr, hem
de Mslman. Bylece zinann ispat
hususunda gerekli dikkat gsterilmi olur.
Aranzdan drt ahit
3- Zina eden kadnn cezas ev hapsidir;
daha
fazla
fesad
renecei
genel
zindanlar deil. Evlerde hapsedin.
4- Ebedi hapis ei olan zinakar kadnlarn
cezasdr.
lm
alp
gtrnceye
kadar Elbette bu hkm geici idi ve
nitekim ardndan recm hkmleri beyan
edilmitir. Allah onlara bir yol ancaya
kadar
5- Kadnn ev hapsi toplumu bozmamas,
evlilikten mahrum kalmas ve lezzet peinde
komasnn nlenmesi iindir. Hapsedin
6- Toplumu temizlemek iin sulunun
tutuklanmas gerekir.

(16)
16. inizden zina eden iki kimseye

eziyet edin, tvbe edip dzeltirlerse
onlar brakn, Dorusu Allah tvbeleri
daima kabul ve merhamet eder.
301
Nur Tefsiri
Tefsir
Bu ayet iin tefsirlerde farkl manalar
beyan edilmitir. Elbette zina edenin tvbesi
ve had uygulanmasndan vazgeilmesi
ilerin mahkemeye ahitlere ve hkmn
verilmesine varmad durumda geerlidir.
Aksi takdirde hkm verildikten sonra
tvbe etmek haddin uygulanmasna engel
olamaz.
Bu ayet hususunda tefsir kitaplarnda yer
almayan u anlam da verilebilir: ki erkek
fuhu etmek istediinde (homoseksel
ilikilere girdiinde), henz ahitler yok
iken eren ispatlanmamken, sadece n
hazrlklar grlmken ve insan da
homoseksel
ilikiye
gireceklerinden
eminse ktlkten sakndrmak adna o
ikisine iyilii emretmeli, eziyet etmeli ve
tehdit
etmelidir.
Eer
utanr
ve
vazgeerlerse siz de onlarn bu n
hazrlklarn grmezlikten gelin. Allah
tvbeleri kabul edendir ve rahmet sahibidir.
Bu mana esasnca ellezan kelimesi iki
erkek
anlamna
gelmektedir;
galebe
babndan sylenen bir erkek ve kadn deil.
Hakeza azuhuma kelimesi de eziyet ve
tenbih etmek anlamndadr; had uygulamak
anlamnda deil. Tvbe ve slah ise gerek
anlamda
yz
evirmek
manasnadr;
hakimin hkmn vermesinden nce de
tvbe etmesi anlamnda deil. Dolaysyla
yetinel fahiete kelimesi de fuhuun
302
gereklemesinin yaknln ifade eden n

hazrlklar anlamndadr. Nitekim rfte de
bir ii yapmak zere olan kimseye o ii
isnad ederler. rnein birilerini arlamak
iin hazrlk gren kimseye, falann misafiri
var derler. (Allah en iyisini bilir)

(17)
17. Allah ktl bilmeyerek yapp
da, hemen tvbe edenlerin tvbesini
kabul etmeyi zerine almtr. Allah ite
onlarn tvbesini kabul eder. Allah
bilendir, hikmet sahibi olandr.
Tefsir
Bu ayet tvbe kabulnn baz artlarna
iaret etmektedir. Bu cmleden:
a: Gnah; cehalet, gnahn kt akbetine
dikkat etmemek, igdlerine uymak,
nefsine tabi olmak suretiyle gereklemi
olmaldr. Gnahlar kfr ve inat zere
olmamaldr.
b: abuk tvbe ediniz, gnah insan
kuatmadan, gnah insann hasleti haline
gelmeden veya ilahi azap inmeden tvbe
etmek gerekir.
Mesajlar ve Nkteler
303
Nur Tefsiri
1- Gerek tvbeyi kabul etmek Allahn

insanlar iin zerine ald bir haktr.
Allahn kabul edecei tvbe
2- gdler karsnda kalc olmayan
ilim cehalettir. Bilmeden ktlk edip.
3- Gnahn etkilerini ve neticesini
bilmeden kendini Allahn gazabna atan
alim gerekte cahildir. Bilmeden ktlk
edip.
4- Gnahlar oalmadka abuk tvbe
etmek kolaydr. Ktlk edip... Sonra
tez elden tvbe edenler Sonraki ayette
ise
Ktlkleri
yapp
diye
buyurulmutur. Bu ktlklerden tvbe
etmek ise zordur.
5Tvbede
acele
etmek
kabuln
anahtardr. tez elden tvbe edenler. 1
6- nsan gnah ilemede, gnah terk
etmede veya tvbede zgrdr; mecbur
deil. ktlkleri yapanlar... tvbe
edenler
7- natsz gnahkarlar kabul etmek
hikmet
esasna
dayaldr.
Bilendir,
hikmet sahibidir.

(18)
Bir baka ayette ise yle buyurulmutur:
+
1
304
18. Ktlkleri ileyip dururken,

lm kendisine geldii zaman; imdi
tvbe ettim diyenler ile kfir olarak
lenlerin tvbesi makbul deildir. te
onlara elem verici azab hazrlamzdr.
Mesajlar ve Nkteler
1- zgr bir halde yaplan tvbenin
deeri vardr; mecburi veya tehlikeyle
karlaldnda
deil.
lm
gelip
atnca...
2- Gnah devam ettirmek insandan
makbul tvbe baarsn alr. Ktlkleri
yapp... (nceki ayette Ktlk edip diye
buyurulmu ve tvbelerin kabul edildii
beyan edilmitir. )
3- Kafir olarak lmek ve kt akbet
btn iyi amelleri ve bu cmleden tvbeyi
iptal eder. Kafir olarak lenler
4- Tvbeyi geciktirmemek gerekir, nk
lm zaman belli deildir ve lm annda
yaplan tvbeler kabul grmez.
5- Gerek tvbe gemileri slah etmek ve
telafi etmekle mmkndr. nk lm
annda artk gemii gidermek mmkn
deildir. Dolaysyla gerek tvbe deildir.
6- lm veya tehlike annda insann ilahi
ftrat tecelli eder. Ben imdi tvbe ettim.

305
Nur Tefsiri

(19)
19. Ey iman edenler! Kadnlara zorla
miras olmaya kalkmanz size helal
deildir. Apak hayaszlk etmedike
onlara verdiinizin bir ksmn alp
gtrmeniz iin onlar sktrmayn.
Onlarla
gzellikle
geinin.
Eer
onlardan holanmyorsanz, sabredin,
holanmadnz bir eyi Allah ok
hayrl klm olabilir.
Tefsir
Bu ayet belki de sadece maln miras
kalabileceine, len kimsenin einin miras
olarak
kimseye
intikal
etmeyeceine
iarettir. len kimsenin ei kendi iradesi ile
ei ldkten sonra isterse evlenebilir.
Mesajlar ve Nkteler
1- slam kadnn haklarn savunur.
Kadnlara zorla varis olmanz size
helal deildir.
2- Kadnn da malikiyet hakk vardr.
Kadnlara zorla miras olmanz.
3- Hayat muhabbet ve sevgi zere
olmaldr; servet elde etmek iin deil.
Kadnlara zorla varis olmanz.
306
4- Mehiri geri almak haramdr. Onlara

verdiinizin bir ksmn ele geirmeniz
iin de kadnlar sktrmayn.
5- Kadnn fuhuu onun mlkiye hakkn
sarsar. (fasit kadnlar skntya sokulmaldr
ve hatta skntya sokmak hususunda mehiri
de
alnabilir.
Apak
bir
ktlk
1
yapmadka
6- Kadnlara iyi davranmak gerekir.
Onlar ile iyi geinin
7- Erkek hayat deirmeninin alt ta
konumundadr. Gzel ahlak ile zorluklara
sabretmelidir. Nitekim ayet de erkeklere
yle hitap etmektedir: yi geinin
8- Hayrlarn birou tatszlklar ile
birliktedir. O halde mitli olmak gerekir.
Allahn hakknzda ok hayrl kld
ayrca bilmek gerekir ki aile dzenini ve
erafetini korumak gerekir. Zorluklara
sabretmeli,
tatszlklara
tahamml
etmeliyiz.
Aile
sorunlarn
zmek,
sabretmek ve ocuklarn mutluluu iin
tahamml etmek, ok hayr ifadesinin
bir rneidir ve ayrlmaktan daha iyidir.
Aksi takdirde kt kadnlar her gn bir
erkein yannda bulunur ve kendisinden
mehir alr ve talak alncaya kadar da fesada
devam eder. Bylece hem fesat oalr, hem
de bu ii sermaye haline getirir. O halde
kadnn fuhuu malikiyet hakkn da
tehlikeye sokar.
1
307
Nur Tefsiri

(20)
20. Bir ein yerine baka bir ei
almak isterseniz, birincisine bir yk
altn vermi olsanz bile ondan bir ey
almayn. ftira ederek ve apak gnaha
girerek
ona
verdiinizi
geri
alr
msnz?
Tefsir
Cahiliye dneminde bazlar yeni bir e
almak istediklerinde nceki elerine iftira
ediyorlar, onlar skntya sokuyorlar ve
mehirini balamas suretiyle boamak
istiyorlard. Erkek einden ald mehir ile
yeni bir kadn alyordu. Bu ayet ite bu
cahili adeti iddetle knamaktadr.
Mesajlar ve Nkteler
1- slama gre yeniden evlenmek caizdir.
Bir ei brakp da yerine baka bir e
almak isterseniz.
2- Boanma erkein elindedir. Baka bir
e almak isterseniz.
3slam
kadnlarn
hakkn
savunmaktadr. Birinci ein hakkn ineme
pahasna
yaplan
ikinci
evlilikleri
yasaklamtr.
308
4- Kadnn malikiyet hakk vardr. Btn

mallar eksiksiz kendisine verilmelidir.
Geri almayn.
5- Fazla mehir almann sakncas yoktur.
Ama az mehir alnmas tavsiye edilmitir.
Yklerle mehir vermi olsanz
6- Eer birisi hakkyla malik olursa fazla
da olsa elinden mal alnamaz. Almaynz
7- Zulm ile mal almann en kts iftira
atmak, insanlarn haysiyeti ile oynamak
suretiyle yaplandr. Siz iftira ederek ve
apak gnah ileyerek onu geri alr
msnz?

(21)
21. Siz birbirinize katlm ve onlar

sizden salam teminat almken onu
nasl geri alrsnz!
Mesajlar ve Nkteler
1- Tebli ve ktlkten sakndrma da
insani duygulardan yardm almak gerekir.
(Siz uzun bir sre einiz ile iliki kurdunuz
ve mutlu oldunuz, o halde imdi neden
mehirini haksz yere geri alyorsunuz?)
2Rahatszlklar
esnasnda
nceki
lezzetleri ve mutluluklar dnmek gerekir.
Vaktiyle siz birbirinizle hair- neir
oldunuz... Onu nasl geri alrsnz
309
Nur Tefsiri
3- Evlilik akdi salam bir teminattr.

Salam bir teminat
4- Ahdini bozmak irkindir.

(22)
22.
Babalarnzn
evlendikleri
kadnlarla evlenmeyin, gemite olanlar
artk gemitir, nk bu bir fuhu ve
iren bir eydi, ne kt yoldu!
Tefsir
Cahili adetlerden biri de biri dnyadan
gnce
ocuklar
vey
anneleriyle
(babalarn eiyle) evleniyorlard. Ebu Kays
adnda bir Sahabi dnyadan gnce olu
vey annesine evlenme teklif etti. Kadn bu
durumu peygambere soracan syledi.
Bunun zerine bu ayet nazil oldu ve vey
anne ile evlenme yasakland
Mesajlar ve Nkteler
1- slam ftrat dinidir. nsan tabiat gerei
annesi veya vey annesi ile evlenmekten
nefret eder, bu yzden slamda da haram
klnmtr.
2- vey anneler anne gibidir, kin ve
dmanlk
yerine ocuklarna
annelik
etmelidir.
310
3ocuklar
evlenirken
babalarnn
hrmetini gzetmelidir. Babalarnzn
evlendii kadnlar ile evlenmeyin
4- ocuklar vey annelerine anne gzyle
bakmaldr.
5- slam gemie gz yumar. 1 Bu
hkmden nceki yaplan bu tr evlilikler
affedilmitir. Gemite olanlar bir yana
6- Konumak iin zet veya uzun deliller
getirmek
gerekir.
nk
bu
bir
hayaszlktr, iren bir eydir ve kt
bir yoldur.

(23)
23.
Analarnz,
kzlarnz,
kz
kardeleriniz, hllarnz, teyzeleriniz,
kardelerinizin
kzlar,
kz
kardelerinizin kzlar, sizi emziren st
anneleriniz,
st
kardeleriniz,
karlarnzn
anneleri,
kendileriyle
gerdee
girdiiniz
kadnlarnzn
1
slam gemii rter

311
Nur Tefsiri
yannzda kalan vey kzlarnz size

haram klnd. Eer onlarla gerdee
girmemiseniz size bir engel yoktur. z
oullarnzn eleri ve iki kz kardei bir
arada almak da size haram klnd.
Ancak geen gemitir. Dorusu Allah
balayc ve merhamet edicidir.
Tefsir
Bu ayet insana mahrem olan ve
evlenilmesi haram olan kadnlar beyan
etmektedir. Evliliin haram ve mahremiyeti
yolladr:
a: Doum (Soy ba)
b: Evlilik (nedensel iliki)
c: St emme (emzirme ilikisi)
Sz konusu edilen mahremler ile yaplan
evlilikler eer bu ayetin iniinden nce
gereklemise affedilmitir. Ayrca bilmek
gerekir ki mahremler ile evlilik nceki
dinlerde de haramd. 1
Mesajlar ve Nkteler
1- Mahrem olmayanlar ile yaplan mehur
evlilikler ailevi balarn genilemesine
sebep olur.
2- Her eyin (yiyecekler, iecekler,
ilikiler, evlilikler... ) haram veya haram
oluu Allahn elindedir. Haram klnd
Tevrat, Levililer seferi, 18. bab/ 6- 23.
ayetler
1
312
3- nceki kadndan olan kz ocuklarna

kendi kznn gzyle bakn, onlar terbiye
etmeye
aln,
nk
onlar
sizin
kucanzda bym ve sizler onlarn
babalarsnz. yannzda kalan vey
kzlarnz
4- Kendi sulbnzden olan ocuklarnzn
eleri
size
haram
klnmtr;
vey
evlatlarnzn
eleri
deil.
Kendi
sulbnzden olan oullarnzn eleri
5- ki kz karde ile ayn anda evlenmek
genelde onlar ahsi ve cinsel rekabete ve
hasadete srkler. likileri dmanla
ekilir. Belki de nehy edilmesinin sebebi
budur. ki kz kardei birden almak.
(24)
24. Evli kadnlarla evlenmeniz de
haram klnd. Maliki bulunduunuz
cariyeler mstesna, bunlar, Allah'n
zerine
farz
kld
hkmlerdir.
Bunlardan bakasn, zinadan kanp,
iffetli olarak, mallarnzla istemeniz
size
helal
klnd.
Onlardan
faydalandnza
mukabil,
313
Nur Tefsiri
kararlatrlm olan mehirlerini verin;

kararlatrlandan
baka,
karlkl
honut olduunuz hususta size bir
sorumluluk
yoktur.
Allah
bilendir,
hikmet sahibidir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Evlenmek iin evli kadnlarn peine
dmemek gerekir. Evli kadnlar1
2- Kafirler ile savata esir den kadnlar
sahipsiz kalmamal veya kafirlere geri
gnderilmemelidir. Ya e ya da cariye olarak
Mslmanlar ile eri ilikiler iinde
olmaldr. Sahip olduunuz cariyeler
mstesna
3- Geici evlilik kanunidir ve kadnn
mehir
hakk
kendisine
denmelidir.
Onlardan
faydalanmanza
karlk
kararlatrlm olan mehirlerini verin.
4- Evlilikte iki tarafn rzayeti arttr.
Karlkl anlamanzda
Aklama
Kafir kadnlar iin esaret boanma sebebi
saylmaktadr. Tpk kendisi iman ettii
Muhsenat kelimesinin asl manas,
korunmulardr. nsann kendi kalesinde
ve hareminde koruduu eye denmektedir.
Erkek kadnlarn arlklarn nledii iin
Evli kadnlara Muhsenat (korunmular)
denmitir.
1
314
halde kocas kfrnde baki kalan kadnn

imannn boanma sebebi sayld gibi...
Esir den kafir kadn ile kocas kafir olan
imanl kadn einden ayrlm saylr.
Hangi dinden olursa olsun evli kadn ile
evlenmek de slama gre haramdr. Ama
esaret boanma sebebidir ve esir kadn
esaret sonras bir adet grme mddeti
beklemelidir. Eer hamile ise douruncaya
kadar
iddetini
korumal
ve
iddet
mddetince cinsel ilikide bulunmamaldr.
Esir kadnlarn bylece e veya cariye
tutulmas
onlarn
kafirlere
geri
dndrlmesinden
veya
ba
bo
braklmasndan daha iyidir.
Onlardan
faydalanmanza
karlk
paralatrlm olan mehirlerini verin ayeti
Ehl-i Beyt imamlar (a.s) ile Ehl-i Snnet
mfessirlerinin ouna gre geici evlilik ile
ilgilidir. Bilindii gibi geici evlilii ikinci
halife yasaklamtr. Rivayetlerde de yer
ald gibi eer yasaklanmam olsayd
ekavet ehli dnda hi kimse zina etmezdi.
Geici
evlilik
byk
ve
doru
bir
uygulamadr. Dnya bunu bilmedii iin
zinay zgr brakmtr. Hatta Russel bile
cinsel sorunlarn hallinin yegane yolunun
geici evlilik olduunu kabul etmitir.
Ayrca halife ilahi bir hkm yasaklayamaz.
Eer illa da tevil etmek istersek bu yasan
zel
artlar
sebebiyle
gerekletiini
sylemeliyiz. Yoksa geici evlilik toplumsal
315
Nur Tefsiri
bir zarurettir ve ilahi hkmleri ortadan

kaldrmak hi kimsenin yetkisinde deildir.
Ehl-i Snnet rivayetlerinde yer ald zere
geici evlilik insann einden uzak kalmas
ve sava sebebiyle ngrlmtr. Bu
artlar gnmzde de mevcuttur. Mutann
caiz olmadn bildiren rivayetler ve bu
hkmn nesh edildiini bildiren hadisler bir
ok
elikiler
iermektedir,
gvenilir
deildir. Geici evlilik bu toplumsal sorunu
halletmek ve fesad nlemek iindir.
Kyamete kadar da eri ve kanuni
uygulamadr.
Birka soru
1- Geici evlilik fuhuun baka bir ad
deil midir?
Cevap: Hayr, asla geici evlilik fuhu
deildir. Zira geici evlilikte kadn sadece
bir erkek ile ilikide bulunmaktadr. En az
45 gnde iddetini beklemek zorundadr.
Ayrca geici evlilikten oluan ocukta
srekli evlilikten oluan ocuk gibidir.
2- ehvet dkn erkekler bu kanundan
kt istifade etmezler mi?
Cevap: Mmkndr; dnyadaki tm
faydal ve zaruri hkmlerden bir takm
insanlar kt istifade edebilir. zmden
arap
yapmyorlar
m?
Bazlar
hac
yolculuundan kt istifade edince hac
yolculuunu inkar etmemiz mi gerekir?
316
3- Geici evlilikten doan ocuun hkm

nedir?
Cevap: Geici evlilikten oluan ocuk da
hak, miras vb. tm hususlarda srekli
evlilikten doan ocuk gibidir. FahrurRazinin bu ayet ile ilgili naklettii bir
hadiste yle yer almtr: Eer geici
evlilik yasaklanmasayd kt insanlar
dnda hi kimse zina etmezdi.
Birka nemli husus
1- Geici evlilik ile ilgili ayet Medinede
nazil olmutur. Muta (geici evlilik)da hac,
salat (namaz), riba (faiz) ve ganimet gibi
eri anlam kast edilmitir; lugavi anlam
deil. Dolaysyla Allame Tabatabainin elMizan tefsirinde dedii gibi ayetteki
istemtetum kelimesinden maksat muta
ve geici evliliktir.
2Ayetteki
kararlatrlm
olan
cretlerini verin cmle muta nikahndaki
faydalanma ile ilgilidir. Eer daimi nikah ile
ilgili bir ey olsayd, nikah kylnca mehir
gerekirdi. Bu takdirde faydalanma olsun
veya olmasn mehir farz olmaktadr. Elbette
eer ilikiden nce boanma gerekleirse
mehirin yarsn vermek gerekir.
3- Bazlar Kuranda iddet, miras ve
iffetini koruma meselesinin sadece ele ilgili
beyan edildiini sylemektedirler. Onlara
gre geici evlilikte ise e durumu sz
konusu olmad iinde geici evlilik caiz
317
Nur Tefsiri
deildir. Halbuki geici evlilikte de iddetini

korumak gerekir. Muta da bir tr evliliktir.
Sadece miras meselesi muta da istisna
edilmitir ve bu mesele de herhangi bir
problem oluturmamaktadr.
(25)
25. Sizden, hr mmin kadnlarla
evlenmeye g yetiremeyen kimse,
ellerinizdeki mmin cariyelerinizden
alsn. Allah sizin imannz ok iyi bilir.
Birbirinizdensiniz, ayn soydansnz.
Onlarla, zinadan kanmalar, iffetli
olmalar ve gizli dost tutmam olmalar
halinde, velilerinin izniyle evlenin ve
rfe uygun bir ekilde mehirlerini
verin. Evlendiklerinde zina edecek
olurlarsa, onlara, hr kadnlara edilen
azabn
yars
edilir.
Cariye
ile
evlenmedeki bu izin iinizden, gnaha
girme korkusu olanlaradr. Sabretmeniz
(cariyelerle evlenmemeniz) sizin iin
318
daha hayrldr.
merhamet eder.
Allah
balar
ve
Mesajlar ve Nkteler
1- Cariyelerle evlenmeye boyun ein, ama
asla gnaha bulamayn. Ellerinizin
altnda bulunan... cariyelerinizden aln
2- slamda evlenemeyenlere bile yol
kapal tutulmamtr. Gc yetmeyen
kimse
3- zgr kadnlar ile evlenmekten
vazgeilebilir;
ama
iman
artndan
vazgeilemez. manl gen kzlarnz
4- Evlilikte cariyelerin efendisinin rzayeti
kz ocuunun babasnn rzayeti gibi
gereklidir. Sahiplerinin izni ile
5- Sahipleri de cariyelerinin kendi
ehlinden
olduunu
bilmelidirler.
Sahipleri
6- Cariyeler ile evlenmek kltc
deildir. Hep ayn kktensiniz
7- Cariyelere de zgr kadnlar gibi iyi
bir ekilde vermek gerekir. cretlerini de
normal miktarda verin.
8- Evlilikte asl art, iffet, fuhutan uzak
durmak, hatta cariyeler ile zina etmemektir.
ffetli yaamalar, zina etmemeleri ve
dost da tutmamalar art...
9- Mehiri bizzat cariyelerin kendisine
verir. cretlerini de... verin
10- Cariyeler bir takm mahrumiyetler
olduu iin ktlk ettii takdirde cezas
319
Nur Tefsiri
yarya indirilir. Tm kadnlarn cezasnn

yars
11- Sabretmek cariyeler ile evlenmekten
daha iyidir. Sabretmeniz ise sizin iin
daha hayrldr. Elbette malikiyet yoluyla
cariyeler ile cinsel ilikide bulunmann
sakncas yoktur. Onlar ile resmi evlilik iyi
grlmemitir. Bu da belki cariyelerin genel
haletleri
sebebiyledir.
Zira
genelde
cariyeler ahlaki, duygu, ruh ve ahsiyet
asndan
bir
takm
olumsuzluklar
tamaktadr. Elbette cariyeler iinde birok
yceliklere sahip olan nesil terbiyesinde
hibir olumsuz yn olmayan kimseler
mevcuttur. Nitekim Allahn veli kullarndan
bazsnn annesi cariye idi.

(26)
26. Allah size aklamak ve sizden

ncekilerin
(iyi)
yollarna
hidayet
etmek ve tvbenizi kabul etmek ister.
Allah bilendir, hikmet sahibidir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Allahn snneti; hidayet, beyan ve
teblidir. Allah size aklama... yollarna
hidayet etmek
2- Gemilerin gzel snnetlerini takip
etmek
gerekir.
Sizden
ncekilerin
yollarna
320
3Allah
insanlara
ltfetmektedir.
Gnahlarnz balamak

(27)
27. Allah sizin tvbenizi kabul etmek

ister, ehvetlerine uyanlar ise sizin
byk bir sapkla girmenizi isterler.
Tefsir
Cinsel zgrlkler ilk bakta bir tr
lezzet ve tat olarak gzkmektedir. Halbuki
ferdi ve toplumsal etkilerine bakldnda en
byk sapknlk ve k nedeni olduu
grlmektedir. Kaytsz artsz zgrlkler,
cisimleri yok etmekte, fikirleri megul
etmekte, mallar tketmekte gveni ortadan
kaldrmakta, evlenmeye olan ilgiyi silmekte
ve topluma meru olmayan ocuklar
vermektedir. Cinsel zgrlkler birok
cinsel ve ruhsal hastalklara sebep olmakta
ve tek kelimeyle bir ok esaretler vcuda
getirmektedir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Evlilikte sz konusu olan kaytlar ve
snrlar
Allahn
insana
ltfnn
gstergesidir. Allah sizin tvbenizi kabul
etmek ister.
2- Kaytsz artsz ehvet dknl
insan ehvet bataklna drr ve
321
Nur Tefsiri
yok
eder.
Byk
bir
sapkla
meyletmenizi...
3ehvetlerine
uyanlarn
izinden
gitmeyin, onlar taklit etmeyin; zira onlar
sizin dmannzdr. ehvetlerine uyanlar
ise sizden isterler.
(28)

28. nsan zayf yaratlm olduundan

Allah sizden yk hafifletmek ister.
Tefsir
Bu son ayette Allahn baz ltuflar
srekli
zikredilmitir.
Allah
sizlere
hkmlerini
beyan
etmekte,
hidayet
etmekte
size
ltfetmekte
ve
sizleri
skmamaktadr. Bunlar da insann i gdler
kasrgas
karsndaki
zayflndan,
sabrszlndan ve korunamamasndandr.
Mesajlar ve Nkteler
1- slam, kolaylk dinidir ve hibir kmaz
yoktur.
Allah
sizden
(yknz)
hafifletmek ister. Bu dinin temeli
hafifletmek, gl ve mmkn olmaktr.

(29)
322
29. Ey iman edenler! Mallarnz

karlkl rza ile yaplan ticaret dnda
batl ile (haram ve hakszlkla) aranzda
yemeyin,
nefsinizi
(ve
birbirinizi)
ldrmeyin. Allah phesiz ki size
merhamet edicidir.
Tefsir
ldrmeyin emri ile Batl ile...
yemeyin emrinin yan yana yer almasnn
sebebi belki de salam olmayan iktisad bir
dzenin toplumda ldrme ve yok oluu
hzlandracana iarettir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Ferdi mlkiyet saygndr. Bakalarnn
malnda tasarrufta bulunmak, rzayet ve
doru ticaret dnda haramdr. Karlkl
rzaya dayanan ticaret olmas hali
dnda... yemeyin.
2- Toplum ve mmet ortak bir ruha ve
kadere sahiptir. Mallarnz... aranzda
3- Hak zere olmayan her trl tasarruf
yasaktr. Gasp, hrszlk, mirastan mahrum
etmek, kumar, sahtekarlk, gnah ve fesat
aralarnn ticareti gibi. Mallarnz batl
ile... yemeyin. nk bunlarn hepsi de
batln rnekleridir.
4Ticaret
iki
tarafn
rzayetine
dayanmaldr; zorbala deil. Karlkl
rzaya dayanan
323
Nur Tefsiri
5- nsann can saygndr,

bakalarn
ldrmek
Nefislerinizi ldrmeyin.
intihar ve
haramdr.

(30)

30. Kim dmanlk ve hakszlkla
bunu yaparsa (ve insanlarn can ve
malna
el
uzatrsa),
onu
atee
sokacaz. Bu, Allah'a kolaydr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Belki de adavet (dmanlk) ve zulmn
en byk fark; adavetin sadece bakalarna
tecavz, zulmn ise insann kendine
zulmetmesini de iermesidir.

(31)
31.
Size
yasak
edilen
byk
gnahlardan kanrsanz, kusurlarnz
rter ve sizi erefli bir yere yerletiririz.
Tefsir
Bu ayetten anlald zere gnahlar iki
trdr: Kk ve byk
Kehf suresi 49. ayette de yer ald zere
gnahkarlar kyamette amel defterlerini
grnce yle diyecektir. Kk byk
bir ey brakmadan hepsini saym!
324
Byk gnahlar rivayetlerde de yer ald

zere Allahn ate vaad ettii gnahlardr.
Byk gnahlarn says rivayetlerde
farkl yer almtr. Bunun sebebi byk
gnahlar arasnda da bir derecenin
olmasdr. Baz gnahlara da Byklerin
en by denmitir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Fikri ve ameli temelleri salam
olanlarn kk hatalarn affetmek gerekir.
2- Byk gnahlar terk edenlerin
mkafat
Allahn
kendilerini
kk
gnahlardan korumasdr.
(32)
32. Allah'n sizi birbirinizden stn
kld
eyleri
temenni
etmeyin.
Erkeklere, kazandklarndan bir pay,
kadnlara da kazandklarndan bir pay
vardr. Allah'tan bol nimet isteyin.
Dorusu Allah her eyi bilir.
Tefsir
Adalet eitlikten farkl bir eydir. Farkllk
da ayrcalktan ayrdr. Adalet arzusunu
tamak gerekir. Ama her eyin ve herkesin
325
Nur Tefsiri
ayn olmasn beklemek yersizdir. Bir

bedenin organlar, bir arabann paralar,
elbise ve benzeri eylerin kk veya
bykl
hep
hikmete
dayal
farkllklardr.
Eer
Allah
fikirlerde
yaratklarnda, miras paylarnda, herkesi bir
tutmamsa bu adalet ve hikmete dayaldr.
Gzellik, kabiliyet, beyan, zeka, makam,
Peygamberlik, uzun mr... gibi elimizde
olmayan hususlarda da ilahi takdir ve
taksime rzayet gstermek gerekir. Bunlara
sahip olanlar kskanmayn. Zira nimetler
arttka sorumluluklar da artar. Her nimetin
bir znts de vardr. Bu hakikat NehclBelaada da aka yer almtr.
rade ve ihtiyara dayal hususlarda da
almal,
tembellikten
uzak
durmal,
salam bir rekabet ortamnda glenmeli,
zgrln elde etmeli ve smrgecilerin
smrmesine izin vermemeliyiz.
Mesajlar ve Nkteler
1- lahi takdire raz olun. Bakalarn
stnlklerini kskanmayn. Hasret ile
arzu etmeyin.
2- Bakalarnn sahip olduu eyleri
kskanacanza
alnz.
Kazandklarndan nasipleri var.
3- Fesadn kkn kurutunuz. Hasedin
kk olan arzulardan ve fesadn kk olan
hasetten uzak durunuz. Hasreti arzu
etmeyin
326
4- Smrgeci ve zalimane stnlkler ve

ayrcalklarn hesab imtihan zere verilen
veya alnan ilahi stnlklerden ayrdr.
Allahn
sizi
birbirinizden
stn
kld...
5- Hem i hem de dua. Kazandklar...
Allahtan isteyin
6- Kadn ve erkein her biri kendi
kazandklarnn malikidir. Erkeklerin de
nasipleri var, kadnlarn da... nasipleri
var.
7- nsanlarn elindeki eylere gz
dikeceinize Allahn ltfne gz dikin.
8- Eer Allah birine bir ey verir veya
alrsa bu hikmet ve ilme dayaldr. Allah
her eyi bilmektedir.
(33)
33.
Ana
babann
ve
yaknlarn
braktklarndan her birine varisler
kldk.
Kendileriyle
yeminletiiniz
kimselere hisselerini veriniz. Dorusu
Allah her eye ahittir.
Tefsir
Yeminlerinizin balad cmlesi slam
nceki
iki
kii
arasnda
imzalanan
anlamalara iaret etmektedir. slam az bir
327
Nur Tefsiri
farkllkla bu anlamay kabul etmitir ve

fkh kitaplarnda Zimanun- Cerire adyla
zikredilmitir.
Anlama
u
ekilde
gereklemekteydi:
ki
kii
hayatta
birbirlerine
yardm
edeceine,
ceza
demelerinde birbirlerine destek olacana
ve birbirlerinin varisleri olacaklarna dair
kendi aralarnda anlama yapyorlard.
Bugn ki sigorta sistemine benzer bir
anlamayd bu. Eer ahslardan birine bir
zarar gelecek olursa arkada onun diyetini
demekteydi. slam bu anlamay kabul etti.
Ama birbirinin varisi olmay sadece baka
varisi olmad takdirde geerli saylr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Yaknlarn miras paynn tayini Allahn
elindedir. Her biri iin... varisler kld.
2- nsan belli artlarda malikiyet hakkn
bakasna devredebilir. Yeminlerinizin
balad
3- Ahd ve szlemeye vefa farzdr.
Paylarn verin
4Borlular,
alacakllarn
peice
gitmelidir. Paylarn verin.
5- nsann sorumluluklar lmnden
sonra da geerlidir.
6- Allah her eye nazr ve ahittir. Allah
her eyi grmektedir.
328

)

(34
34. Allah'n kimini kimine stn
klmasndan
tr
ve
erkeklerin,
mallarndan infak etmelerinden dolay
erkekler kadnlar zerine hakimdirler.
Saliha
kadnlar,
gnlden
boyun
eenler
ve
Allah'n
korunmasn
emrettiini,
kocasnn
bulunmad
zaman
da
koruyanlardr.
Ba
kaldrmalarndan
endielendiiniz
kadnlara t verin, yataklarnda
onlar yalnz brakn, nihayet dvn.
Size itaat ediyorlarsa aleyhlerine yol
aramayn.
Dorusu
Allah
ycedir,
byktr.
Tefsir
Geri baz kadnlar bedensel g veya
ekonomik adan stndrler; ama kanun
ve programlama da genelin haline gre
hkmedilir, enden kimselere gre deil.
Barl yollar fayda vermezse genel de
iddete
bavurulur.
Bedensel
cezalandrmada
da
slam
bedenin
morartlmamasn veya yaralanmamasn
329
Nur Tefsiri
tavsiye etmektedir. Ayrca bazen erkek de

hakim
tarafndan
bu
tr
cezaya
aptrlabilir. Dolaysyla ya grevden el
ekmek gerekir, ya da nasihatin fayda
etmedii yerde iddete bavurmak gerekir.
Psikologlarn dedii gibi baz kimseler
mazoisttir, en kk bir bedensel ceza
kendilerine merhem gibi gelmektedir.
Mesajlar ve Nkteler
1- ki kiilik toplulukta dahi birisi sorumlu
olmaldr.
Evde
de
durum
ayndr.
Erkekler
kadnlarn
yneticisi
ve
koruyucusudur.
2- Akl ve tedbir duygulara hakim
olmaldr. Erkekler kadnlarn yneticisi
ve koruyucusudur
3- Her erkek her kadndan stn deildir.
Genel anlamda bazs bazsndan stndr.
Bir ksmn dierlerine stn klmas
sebebiyle
4- Yneticilik ve mdriyet fikirsel,
bedensel ve retici gce baldr. Bu yzden
erkekler sadece ev ilerinde deil toplumsal
hkm ve sava konularnda da kadnlardan
nceliklidir. stn klmas sebebiyle...
mallarndan harcama yaptklar iin
Bu
yzden
Elerine
stn
klmas
sebebiyle denmemitir.
5- Kadnn tevazusu bir zaaf deildir, bir
deerdir. Saliha kadnlar itaatkardr.
330
6- Salih kadnlarn gstergesi, sr

korumalar
ve
elerinin
olmad
zamanlarda, namusunu, erefini ve maln
korumalardr.
Saliha
kadnlar...
kocasnn
bulunmad
zaman
da
koruyanlardr.
7- Terbiyenin aamalar vardr: t,
gazap ve bedensel tembih.
8- t etkili olduka gazap ve iddet
yasaktr. Kahr ve geici ayrlmak etkili ise
bedensel tembih yasaktr.
9- Kaba kuvvet ve tembih grevi yerine
getirmek iin olmaldr; intikam, kin ve
bahane iin deil. Eer size itaat
ederlerse artk onlarn aleyhine baka
bir yol aramayn.
10Erkeklerin
stnl
onlar
gururlandrmamaldr.
nk
Allah
herkesten
stndr.
Allah
ycedir,
byktr.

(35)
35.
Kar
kocann
arasnn
almasndan endielenirseniz, erkein
ailesinden bir hakem ve kadnn
ailesinden bir hakem gnderin; bunlar
dzeltmek isterlerse, Allah onlarn
aralarn buldurur. Dorusu Allah her
eyi bilen ve haberdar olandr.
331
Nur Tefsiri
Tefsir
Bu ayet u zelliklere sahip olan bir aile
mahkemesini nermektedir:
a: Hakem sorumluluk ve hayrlarn
isteme
asndan
kadn
ve
erkein
akrabasndan olmaldr.
b:
Bu
mahkeme
bte
gerektirmemektedir.
c: Bu mahkemede ihtilaflar halletmek,
acil herhangi bir bekleme olmakszn
sorunlar halletmeye almaldr.
d: Bu mahkemenin srlar darya
yansmamakta, ahlaki meseleler kendi
aralarnda gizli tutulmaktadr. Hakemler
aileden olduu iin iki tarafn da gvendii
kimsedir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Toplum ve aile, ailevi ihtilaflar ve ac
olaylar
karsnda
sorumludur.
Korkarsanz
2Sorunlar
olaylar
bymeden
halletmek
gerekir.
Sadece
ihtilaftan
korkmak hakem tayini iin yeterlidir.
Hakem seimi ihtilaflarn bymesinden
sonraya ertelenmemelidir. Korkarsanz
3- Hakem seiminde duygulara, acmaya,
bilince, srr saklamaya ve aralarn
bulmaya dikkat edilmelidir. Erkein
ailesinden... kadnn ailesinden
332
4- Hakem seiminde kadn ve erkek

arasnda
eitlik
vardr.
Erkein
ailesinden bir hakem ve kadnn
ailesinden bir hakem
5- Her nerede iyi niyet ve aray dzeltme
amac varsa ilahi yardmlar da nazil olur.
Bunlar bartrmak isterlerse, Allah
aralarn bulur.
6- yi niyetli olmak gerekir. Zira Allah
btn niyetleri bilir. Allah hereyi bilen,
hereyden haberdar olandr.
(36
36. Allah'a ibadet edin, Ona bir eyi
ortak komayn. Ana babaya, yaknlara,
yetimlere, dknlere, yakn komuya,
uzak komuya, yannzdaki arkadaa,
yolda kalma ve elinizin altnda
bulunan kimselere iyilik edin. Allah,
kendini beenip daima nenleri
elbette sevmez.
Tefsir
Yakn komuya, uzak komuya
btn akraba olan veya olmayan ayn inanc
333
Nur Tefsiri
paylaan
veya
paylamayan
herkese
kapsamaktadr.
Yakn arkada ise daimi veya geici, yol
arkada veya herhangi bir menfaat
midiyle insann yannda bulunan kimseleri
kapsamaktadr.
Yolda kalm kimse ise vatannda
zengin de olabilir. Onunla veya yaknlar ile
ilgili bir bilgimiz de olmayabilir. Sadece
yolda
kaldn
biliyorsak
yardmc
olmalyz.
Ayette geen muhtal kelimesi ise hayal
aleminde kendini byk sanan ve kibirlenen
kimsedir. Ata da tekebbr iinde yol
yrd iin heyl denmektedir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Bu ayet hem Allahn hem de klelerin
hakkn beyan etmektedir. Bu da slam
dininin
kapsaml
bir
din
olduunun
gstergesidir.
2- Sadece Allaha ibadet yeterli deildir;
her trl irk ve Allahtan gayrisine
tevecchten de uzak durmak gerekir.
3- Anne babaya iyilik tevhidin yansra
zikredilmitir.
4Gerekten
Allaha
inananlar
yaknlarna, mahrumlara ve komulara kar
sorumluluk tamaldr.
5- Uzak komularn da insan zerinde
hakk vardr. Rivayetlerde de yer aldna
gre uzak komular her taraftan krk evi
334
kapsamaktadr.
Dolaysyla
kk
blgelerde herkes komu saylr.
6- Valideyne, yaknlara ve yetimlere kar
lakayt davranmak tekebbr ve stnlk
taslamann gstergesidir. Allah kendini
beenen ve daima bbrlenip duran
kimseyi sevmez.

)
(37
37. Onlar cimrilik ederler, insanlara
cimrilik
tavsiyesinde
bulunurlar,
Allah'n bol nimetinden kendilerine
verdiini gizlerler. Kfirlere aalk bir
azab hazrlamzdr.
Tefsir
Cimrilik, mal, ilim ve haysiyet konularn
da
kapsamaktadr.
Bunlar
bakalar
yolunca harcamamak da cimrilik saylmtr.
Mesajlar ve Nkteler
1- nsann ayplar yaygnlk iindedir.
Ayb olan insan dierlerinin de aypl
olmasn ister.
2- lahi nimetleri aa vurmak bir tr
krdr, gizlemek de bir tr nankrlk.
3- Cimrilik bazen kfre ortam hazrlar.
Cimrilik eden... kafirler iin Baka bir
ayette ise yle buyurulmutur. Onlar
335
Nur Tefsiri
zekt vermezler; ahireti kfredenlerde

yalnz onlardr. 1
4- Nimetler Allahn ltfndendir. Bizim
aba ve tedbirlerimizden deil. Allahn
kendilerine ltfnden verdiini.

(38)
38.
(Kendini
beenip
daima
nenler) Mallarn insanlara gsteri
iin infak eder, Allah'a ve ahiret gnne
inanmazlar. eytann arkada olduu
kimsenin ne fena arkada vardr!
Tefsir
eytan bazen uzaktan ve bazen de
yakndan bir takm eyler vesvese ve ilka
eder. Mminler eytann ilkalarndan ve
vesveselerinden kaarlar. Ama bazen eytan
baz kimselerin yakn ve srekli olur.
Nitekim
Zuhruf
36
ayette
yle
buyurulmaktadr: Rahman olan Allah'
anmay grmezlikten gelene, yanndan
ayrlmayacak
bir
eytan
arkada
veririz.
Fussilet/7
336
Mesajlar ve Nkteler
1- Hem infak terk etmek ktdr, hem de
riyayla infak etmek. nceki ayette cimrilik
knanmt. Bu ayette ise riyakar, balar
knanmaktadr.
2- Riyann nedeni Allaha ve kyamete
gerek bir imann olmaydr. Riyakar insan
insanlara
dayanr.
Dolaysyla
tevhidi
zayftr. nsanlarn dnyevi mkafatlarna
gz dikmitir. Dolaysyla uhrevi mkafat
da azdr.
3- nfaktan maksat sadece fakirleri
doyurmak deildir. nk bu hedef
riyakarlkla da temin edebilir. Dolaysyla
asl hedef infak edenin de manevi
geliimidir.

(39)
39. Bunlar Allah'a, ahiret gnne

iman etmi , Allah'n verdii rzklardan
infak etmi olsalard ne olurdu sanki?
Oysa Allah onlar bilir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Sapklar iin zlmek tebli ve uyarc
yollardan biridir. Ne olurdu sanki.
2- man infakn nedeni ve etkenidir.
man edip... infak etselerdi
3- nfak Allahn verdii her eyde iin
geerlidir: lim, mal, haysiyet, makam...
337
Nur Tefsiri
4- Cimri kafirler Allahn gzetiminde

olduunu bilmelidirler. Allah onlarn
durumunu hakkyla bilmektedir.
(40)
40. Allah phesiz zerre kadar
hakszlk yapmaz, zerre kadar iyilik olsa
onu kat kat artrr ve katndan byk
ecir verir.
Tefsir
Genelde zulm, cehalet, korku, ihtiya
veya hrstan kaynaklanmaktadr. Allah ise
zengin, bilen ve mnezzehtir. Dolaysyla
zulmetmez. Ayrca Allah bizzat adalet ve
ihsan emretmitir, kendisi nasl zulmeder.
Ama Allahn mkafat ise kat kattr. (10
veya 700 kat)
Mesajlar ve Nkteler
1- Allah adildir. Zulmetmez
2- lahi mkafatlar kat kattr. Allah onu
kat kat arttrr.
3- Allah iyilikleri arttrmann yansra
byk ecri de vermektedir.

(41)
338
41.
Her
mmete
bir
ahit
getirdiimiz ve seni de bunlara ahit
getirdiimiz
vakit
durumlar
nasl
olacak?
Tefsir
Resulullahn mmetine ahit olduunu
beyan eden bu ayet baka surelerde de
mevcuttur. (Bakara 143- Nahl 89 ve
Hacc78. ayetler)
bn-i Mesut bu ayeti Peygambere okurken
Resulullah gz yalar dkyordu. 1
Geri Allah ahit tutmaya muhta deildir
ama insan her ne kadar ahitlerin varln
daha iyi hissederse o kadar terbiyesi ve
takvas artar. Televizyonda milyonlara
konuan bir insan herkesin gzleri nnde
olduu halde haprdnda veya herhangi
bir yanllk yaptnda daha ok utanr.
Kurann da belirttii gibi kyamette
ahitler olduka oktur. rnein Allah
Dorusu, man edenler ve Yahdiler,
Sabiiler, Hristiyanlar, Mecusiler, puta
tapanlar arasnda, kyamet gn Allah
kesin hkm verecektir. Dorusu Allah
her eye ahittir.2, Peygamberler Her
mmete bir ahit getirdiimiz ve seni
de bunlara ahit getirdiimiz vakit
Fahrur- Razi ve Merainin tefsirleri; Sahih-i
Buhari, Tirmizi ve Nesaiden naklen.
2
Hacc/17
1
339
Nur Tefsiri
durumlar nasl olacak?1, Ehl-i Beyt

imamlar Bylece sizin insanlara ve
Resuln de size ahit olmas iin sizi
vasat/orta bir mmet kldk. Senin
nceden yneldiin kbleyi (BeytulMukaddesi),
Peygambere
uyanlar,
keleri zerine geri dnenden ayrt
edip
bilmemiz
iin
kble
yaptk.
Dorusu bu (kble deiimi) Allah'n
hidayet ettii kimselerden bakasna
ar bir eydir. Allah imannz boa
karacak
deildir.
Dorusu
Allah
insanlara efkat gsterir, merhamet
eder.2, melekler Her can, kendisiyle
berber bir src ve ahit bulunduu
halde gelir.3, yeryz te o gn, yer,
Rabbinin ona vahyetmesiyle kendi
haberlerini anlatr.4, zaman5, bedenin
organlar
Kendi
dilleri,
elleri
ve
ayaklar, yapm olduklarna ahitlik
ettikleri
gn
onlar
byk
azaba
6
urayacaklardr.
Kyamet gn ise
Nisa/41
Bakara 143
3
Kaf/21
4
Zilzal/4
5
Bir hadiste yle yer almtr: Her gn insana
yle hitap etmektedir: Ben yeni gnm ve ben
senin zerine ahidim ve kyamet gn bununla
ehadette bulunacam. (Nurus- Sekaleyn, c. 5, s.
112
6
Nur/24
1
2
340
ahitlerin ehadette bulunduu gndr.

ahitlerin ahitlik edecekleri gnde1
Mesajlar ve Nkteler
1- Peygamberler dnyada insanlar iin bir
rnek, ahirette de insanlar zerinde bir
ahittir.
2- Allahn snneti gerei her peygamber
mmetinin ahididir. Peygamberden sonra
da peygamberin sfatlarn tayan ehl-i beyt
imamlar insanlarn ahididir. Nitekim mam
Sadk (a.s) yle buyurmutur: Her asrda
biz Ehl-i Beytten olan bir imam insanlarn
zerine ahittir ve Peygamber (s.a.a)de
bizlere ahittir.

(42)
42. O gn, kfredip peygambere ba
kaldrm olanlar, yerle bir olmay ne
kadar isterler ve Allah'tan bir sz
gizleyemezler.
Tefsir
Gnahkar kafirler bu ahitler ehadette
bulunmadan nce kendi gnahlarn ve
fasatlarn inkar ederler ve kamaya
alarak yle derler: Rabbimiz Allah'a
And olsun ki bizler puta tapanlar
1
Mmin/51
341
Nur Tefsiri
deildik1 Ama ahitler hakikatleri beyan

edince artk gizlenecek yer bulamazlar.
Mesajlar ve Nkteler
1- Peygamberin hkmet ile ilgili
emirlerine
itaatsizlikte
Allaha
kfr
derecesindedir. Kfr yoluna sapp
peygamberi dinlemeyenler.
2- Kyamet gn hasret ve arzular
gndr. Temenni ederler2
3- Kyamet gn hibir sz ve konu gizli
kalmaz.
Allahtan
hibir
haberi
gizleyemezler.

(43)
43. Ey iman edenler! Sarhoken, ne
dediinizi bilene kadar, cnpken,
yolcu olan mstesna gusledene kadar
namaza yaklamayn. Eer hasta veya
Enam/23
Kuran ayetlerinde gnahkarlarn hasret dolu
arzular yle beyan edilmitir: Keke toprak
olsaydm, keke toprakta yok olsaydm, keke falan
kimse ile dost olmasaydm, keke dnyada akl ve
fikir ehli olsaydm, keke bu lm ile yok olsaydm...
1
2
342
yolculukta iseniz yahut biriniz ayak

yolundan gelmiseniz veya kadnlara
yaklamsanz ve bu durumlarda su
bulamamsanz tertemiz bir topraa
teyemmm
edin,
yzlerinize
ve
ellerinize srn. Allah affeder ve
balar.
Tefsir
arabn
haram
klnmas
Kuran
ayetlerinde
tedrici
bir
ekilde
gereklemitir. arap ilk nce kt bir
iecek olarak tantlm (Nahl/67), sonra da
bu ayet inerek mslmanlar sarhoken
namaza yaklamak men etmitir. Daha
sonra inen Bakara 219. ayet ise arabn
zararlarnn faydalarndan ok olduunu
beyan etmi kt ve eytani bir ey olduu
iinde kullanm yasaklamtr. (Maide/90)
ii ve snni rivayetlerde yle yer
almtr: Uyku, yorgunluk ve zerine
arln kt hallerde namaz klmayn.
Zira baka bir ayette isteksiz ve enerek
namaz klmann, mnafklarn alametinden
olduu beyan edilmitir.(Nisa/142- Tevbe
54)
Ayette
geen
gait
ise
ukur
anlamndadr. Eskiden tuvalet ihtiyalar
ukurlarda giderildii iin gait de tuvalete
gitmekten kinayedir.
343
Nur Tefsiri
Mesajlar ve Nkteler
1- Namazda sadece elfaz ve hareketler
yeterli deildir. Gerekli uur ve tevecch de
gerekir. Bilinceye kadar
2- Bilinsiz ibadet deersizdir.
3- Namaz o kadar yce bir makama
sahiptir ki arap ien ise bu makama
yaklamamaldr. Namaza Yaklamayn
4- Mescit ve camilere cenabet olarak
girmeyiniz. cnub iken... yaklamayn
5- Allahn hkmlerinin ruhsat vardr,
ama tatili yoktur. Eer su olmazsa
teyemmm
etmek
gerekir.
su
bulamadysanz... teyemmm ediniz.
6- Sz ve konumalarda edepli olmak
gerekir.
Kuran
da
tuvalet
yerine
ukurdan dn ve cinsel iliki yerine
kadnlara
dokunma
tabirini
kullanmtr.
7- Namaz vastasyla Allahla irtibat
kurmann art temizliktir; abdest veya
teyemmm.
su
bulamadysanz...
teyemmm ediniz.
8- Teyemmm temiz topraa olmaldr.
Temiz bir toprakla

(44)
44. Kendilerine Kitaptan bir pay

verilenlerin sapkl satn aldklarn
344
ve sizin yolu saptmanz istediklerini

grmyor musun?
Tefsir
Kuran defalarca
alimleri knamtr.
sapk
bilginleri
ve
Mesajlar ve Nkteler
1- Kitab bilmek tek bana yeterli
deildir.
2- Sapk bilginler ve alimler bakalarn
da saptrmaya alrlar. Sizin de yoldan
kmanz istiyorlar.

(45)
45. Allah, dmanlarnz ok iyi bilir.
Allah size dost olarak da yeter, yardmc
olarak da yeter.
Mesajlar ve Nkteler
1- Eer dmann tanmada yanlla
dersek Allah gerek dmanlarmz daha
iyi tanmaktadr. Allah dmanlarnz
sizden daha iyi bilir.
2- Allahn velayet ve yardm hususundaki
vaadlere
gvenmeli
ve
dmann
komplolarndan korkmamalyz.
3- Velayet, kudret ve yardm ile
birlikte olmaldr.
345
Nur Tefsiri

(46)
46. Yahdilerden bir ksm, (ilahi)
szleri yerlerinden deitirirler ve
(iittik ve itaat ettik diyeceklerine
Peygambere kar terbiyesizce) dillerini
eerek bkerek ve dini yererek iittik
ve kar geldik, dinle, dinlemez olas ve
bize riayet et (veya bizi ahmaklatr. )
derler. Eer onlar iittik ve itaat ettik,
dinle ve bizi gzet demi olsalard,
onlar iin daha iyi, daha doru olurdu.
te Allah kfrleri yznden onlara
lnet etmitir. Onlarn ancak pek az
iman eder.
Tefsir
ittik ve kar geldik tabiri Farsada
alayl sylenen u tabire benzemektedir:
Senden sylemek bizden dinlememek.
Raina
kelimesini
Mslmanlar
peygambere sylyorlard ve bundan bize
tevecch
et,
bizi
gzet
anlamn
kastediyorlard. Ama Yahudiler bu kelimesi
tahrif
ederek
irkin
bir
manay
kastediyorlard. nk raina kelimesi
rea kknden alnrsa tevecch ve
346
gzetmek anlamndadr. Ama reunet

kknden alnr ve nun harfi rainna
eklinde
tedid
ile
okunursa
bizi
aptallatr anlamndadr. Yahudiler dillerini
eip bkerek kelime ve harflerin yerini
deitirerek, slam ve Mslmanlar ile alay
ediyorlard. nceki ayette de Mslmanlar
dinden dndrmek ve kfre drmek
istedikleri beyan edilmiti. Bu inatlar ve
ilahi hidayet nurundan mahrumiyetleri
sebebiyle de Allahn lanetine uramlardr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Bazlarnn gnahn hepsinin stne
atmak doru deildir. Yahudilerden bir
ksm
2- Lgat kltr ve kavramlar tahrif
etmek dier gnahlarn nedeni dini
zayflatan bir etken ve anahtar gnah
konumundadr. dillerini eip bkerek ve
dine saldrarak
3- Mukaddesata hakaret etmek ve sayg
duyulan deerlere saldrmak kafirlerin
srekli kulland silahtr. Dinle dinlemez
olas
4- Peygamberlerin davetine icabet etmek;
hayr, metanet ve mantk ile i-iedir. Daha
hayrl ve daha doru
5- nsann kaderi kendisinin seiminin ve
amellerinin bir neticesidir. Kfrleri
sebebiyle Allah onlar lanetlemitir.
347
Nur Tefsiri
6- Gelecekte de Yahudiler slama iman

etmeyecektir. Artk pek az inanrlar

(47)
47. Ey Kitab verilenler! Bir takm
yzleri silip dmdz ederek arkalarna
evirmeden, yahut cumartesi ashabn
(Yahdileri)
lnetlediimiz
gibi
lnetlemeden nce, elinizdeki Kitab
tasdik ederek indirdiimiz Kur'an'a
iman edin; Allah'n emri daima yerine
gelmitir.
Tefsir
Yzleri silip dmdz etmekten maksat
kalp yzlerinin, salim ftratn, akln ve
zekann saadet yolundan dndrlmesi,
evrilmesi de olabilir. Bu da ilahi ayetler
karsndaki inatlar sebebiyledir. Onlar bir
adm ileri gideceklerine geri gitmekte
insani ehreleri ve akllar silinip yok
olmaktadr. Belki de maksat yzlerin gerek
anlamda silinip dmdz edilerek arkalarna
evirilmesidir, ya da kyamette ekillerinin
deieceidir.
Cumartesi ashabndan maksat ise
Cumartesi gnleri balk tutmama emrine
isyan eden Yahudilerdir. Bu Yahudiler eri
348
bir hile uygulayarak balk tuttular ve bu

yzden de ilahi gazaba uradlar. Yzleri
maymun ekline sokuldu. (Araf/162)
Mesajlar ve Nkteler
1Davet
ve
tebli
metodunda
bakalarnn
inanlarna
ve
ortak
deerlerine de sayg gstermek gerekir.
Size gelenleri dorulamak zere
2- Btn peygamberlerin programlarnn
tmel ilkeleri birbiriyle uyum iindedir.
Size gelenleri dorulamak zere
3- slam dier din mensuplarn da
Allahn dinine davet etmektedir. Ey kitap
ehli... iman edin
4- Alim ve bilginler daha ok sorumludur
ve Allahn dinine muhataptr. Ey kitap
ehli... iman edin
5- nat kimseler karsnda tehdit
manivelasndan istifade etmek gerekir.
Yzleri silip dmdz ederek arkalarna
evirmeden...
6- Tehdidin etkili olmas iin Gerek ve
pratik rneklerini beyan etmek gerekir.
Cumartesi ashab gibi
7- Tarihteki btn inatlar hakknda
Allahn gazab bir snnettir. Cumartesi
ashab gibi lanetlenmeden
8- Allahn emri kesindir. Allahn emri
mutlaka yerine getirilecektir.
349
Nur Tefsiri
(48)

48. Allah kendisine ortak komay
elbette balamaz, bundan bakasn
dilediine balar. Allah'a ortak koan
kimse, phesiz byk bir gnahla
iftira etmi olur.
Tefsir
irk Kuranda iki yzden fazla yerde sz
konusu edilmi ve Allahtan gayrisine
tevecch (putperestlik, riyakarlk, ilahi
olmayan yneliler, maddecilik... ) iddetle
knanmtr. Bu ayetin ierii bu surenin
116. ayetinde de tekrar edilmitir ve tekrar
hidayetin nemli bir etkenidir. irk haktan
uzaklamak, Allahtan ayr dmek ve
bakasna
ynelmek
olduu
iin
de
affedilmemektedir. nk mriin bizzat
kendisi suludur.
Eer mrikte irkten el eker ve
gerekten tvbe derse Allah affeder.
Nitekim Zmer suresi 54. ayette yle
buyurulmutur: Rabbinize ynelin. Azap
size gelmeden nce Ona teslim olun;
sonra yardm grmezsiniz. Hz. Ali (a.s)
ise bir hadisinde yle buyurmaktadr: Bu
ayet
Kurann
en
mit
verici
ayetidir.(Tefsir-i Safi)
Hi kimse Allahn hikmete dayal rahmet
tevecchnn kime olacan bilemez.
350
Dolaysyla gnahlar hususunda cretkar

olmak veya gururlanmak doru deildir.
nsann balanmasnn bir ok veskes
vardur Bu cmleden a: Tvbe b: yilik
yapmak c: byk gnahlardan uzaklama d:
efaat e: ilahi af (ki bu ayette sz konusu
edilmitir.
Mesajlar ve Nkteler
1- irk en irkin gnahtr
mafirete engeldir.
2Gnahlarn
affedilmesi
hikmete dayal iradesi ile ilgilidir.
ve
ilahi
Allahn
(49)
49. Kendilerini temize karanlar
grmedin mi? Allah dilediini temize
karr ve kendilerine kl pay kadar
hakszlk yapmaz.
Tefsir
Kendini vmek ve stn, aypsz grmek
baka ayetlerde de knanmtr. (Necm
Suresi 32. ayette yle buyurulmaktadr. )
O halde kendinizi temize karmayn.
O, saknan ok iyi bilir. Hz. Ali (a.s)
Hemmam hutbesinde muttakilerin en byk
zelliinin
vldklerinde
korkuya
kaplmalar olduunu beyan etmektedir.
351
Nur Tefsiri
Mesajlar ve Nkteler
1- Gurur, kendini byk grmek ve
bakalarn
aalamaktan
kaynaklanan
kendini vmeler yasaktr; Allah vmek ise
bir deerdir.
2- lahi cezalar insann uygunsuz
davranlarnn bir neticesidir; Allahn
insana zulm deildir. Hi kimse klpay
kadar hakszlk grmez

(50)
50. Allah'a nasl yalan yere iftira

ettiklerine bir bak. Bu, apak bir
gnah olarak yeter.
Tefsir
Yahudilerin kendini stn grmesi (Ki
kendilerini stn bir rk ve Allahn dostlar,
ocuklar kabul ediyorlard) Allaha en
byk iftiradr. nk Allah hikimseyi
evlat edilmemi, herkes onun nezdinde
eittir. Allah katnda stnlk, iman ve
takvayladr.
ftirada; yalann yansra, iftirann gnah,
eziyet ve zulm ve haysiyetiyle oynamak da
vardr.
Allaha iftira etmek orucu batl eder.
mam Bakr (a.s)da yle buyurmutur:
Yalan arap imekten daha ktdr, ama
iftira yalandan daha ktdr.
352
Mesajlar ve Nkteler
1- Nefsin yersiz tezkiyesi, kendini vmek
ve Allaha yakn olduunu iddia etmek
Allaha byk bir iftiradr.

(51)
51.
Kendilerine
Kitab
verilmi
olanlar grmedin mi?! Puta ve tauta
iman ediyor ve kafirler iin Bunlar,
iman
edenlerden
daha
doru
yoldadrlar diyorlar.
Tefsir
Uhud savandan sonra bir grup yahudi
mslmanlar aleyhine mrikler ile anlama
ve kafirlerin gvenini kazanmak, moral
vermek iin Mekkeye gittiler. Onlarn
putlar karsnda secdeye kapanarak, sizin
putperestliiniz mslmanlarn islamndan
daha iyidir. Dediler. Cibt; put, sahir ve
kahinler iin kullanlmaktadr ve Kuranda
sadece bir yerde kullanlmtr. Taut
kelimesi ise tuyandan tremitir ve
Kuranda 8 defa kullanlmtr. Belki de
Cibt ve Tauttan maksat Yahudilerin
secdeye kapandklar o iki puttur. Belki de
353
Nur Tefsiri
Cibtten maksat puttur ve taut ise

putperestler ve onlar destekleyenlerdir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Dmanlar islam ile savamak iin
kendi inanlarndan dahi el ekerler.
(Yahudilerin
putlara
secde
etmesi,
mrikleri sevindirmek ve mslmanlarn
aleyhine birlik oluturmak iindi. )
2nat
ruhu
hkmn
gidiatn
deitirmektedir ve Hakkn gizli kalmasna
neden olmaktadr. Diyorlar... bunlar
daha doru yoldadr.

(52)
52.
te,
Allah'n
lnetledikleri
onlardr. Allah'n lnetledii kiiye asla
yardmc bulamayacaksn.
Mesajlar ve Nkteler
1- Dmanlarn hak aleyhine yaptklar
antlamalar
asla
baarya
ulaamaz.
(Nitekim kfr kollarnn yapt komplolar,
anlamalar, Yahudilerin Mekkeye gidii,
putlara secde edii, haksz verdii hkmler
ve slam aleyhine yapt gizli grmeler...
Allahn iradesi karsnda bir hitir. ) ...
Kimseye
gerek
bir
yardmc
bulamazsn
354
2- Allahn nefret ettii kimse her zaman

malup olacaktr. Allahn lanet ettii
kimseye
gerek
bir
yardmc
bulamazsn
)

(53
53. Yoksa onlarn hkmranlktan bir
pay m var? O zaman insanlara bir
ekirdek paras bile vermezler.
Tefsir
stteki meal Etyebul- Beyan tefsirinden
istifade
edilmitir.
Yani
mriklerin
herhangi bir kudret ve hkmeti mi vard ki
Yahudiler onlara uydular ve putlarna secde
ettiler. Mecmeul- Beyanda ise bu ayetin
maksad hususunda yle yer almtr:
Yahudilerin bir hkmeti mi vard ki hkm
verme yetkileri olsun ve putperestliin
slamdan daha iyi olduunu sylesinler.
Onlar o kadar tekelcilerdir ki eer bir g
bulacak
olurlarsa
asla
bakalarna
vermezler. Bu meal yahudilerin cimrilik ve
dargrll ile daha da uyumludur.
Ayette geen nekir kelimesi ise hurma
ekirdeinin arkasndaki boluktur ve az
bir eyden kinayedir.
355
Nur Tefsiri
Mesajlar ve Nkteler
1- Bakalarnn dininiz hakkndaki yersiz
hkmlerinden endieye kaplmayn. Onlar
hibir ey deillerdir. Bir nasipleri mi
var?
2- Tekelci dar grllerin verdii hkm
ve yorumlarn hibir deeri yoktur.
3- Cimrilik ve dar grllk maddeci
dnya grnn bir sonucudur.
4- Dmanlarnz iyi tanynz; eer g
elde ederlerse sizi tmyle grmezlikten
gelirler. nsanlara ekirdek filizi (kadar
bir ey bile) vermezler. )

(54)
54. Yoksa Allah'n bol nimetinden
verdii kimseleri mi ekemiyorlar?
Oysa brahim ailesine Kitab ve hikmet
verdik, onlara byk hkmranlk
bahettik.
Tefsir
nceki ayette yahudilerin cimriliine
iaret edilmiti. Burada ise cimrilikten daha
kt olan haset ve ekememezliklerine
iaret edilmektedir. Cimri adam maln
vermez ama haseti insan bakalarna
verilen ltuflardan dahi rahatsz olur.
356
Halbuki yahudiler de ilahi nimetlere

mazhar olmulard. Neden sadece bakalar
da nimet elde etti ve glendi diye haset
ediyor, rahatsz oluyorlar. Neden Al-i
brahim
nimete kavusunlar da
Al-i
Muhammed ve Haimoullar bundan
mahrum olsun? Nitekim rivayetlerde Ehl-i
Beyt yle buyurmutur: Haset edilen
biziz (el- Mizan tefsiri)
Mesajlar ve Nkteler
1Haseti
insan
Allahn
iradesi
karsnda
direnir.
Allahn
ltfnden
verdii eyler iin insanlara haset mi
ediyorlar?
2- Bir eye sahip olan o ey hakknda
haset etmemelidir. Oysa brahimin
soyuna... verdik.
3- Btn nimetlerin ve faydalanmalarn
kkeni ilahi ihsan ve ltuftur. Bakalarnn
nimetinin yok olmasn arzulamak yerine
Allahtan ihsan ve ltuf dileyin.

(55)
55. Onlardan ona iman edenler ve yz
evirenler vard. Kavurucu bir ate
olarak cehennem yeter.
Mesajlar ve Nkteler
357
Nur Tefsiri
1- Bu ayet Peygamber ve Mslmanlar

iin bir tesellidir. nsanlarn imanszlndan
dolay yorgun ve mitsiz dmemelidirler.
nk tarih boyunca bu byle olmutur ve
btn peygamberler bir grup insann kfr
ile karlamtr.

(56)
56.
Dorusu,
ayetlerimizi
kfredenleri
atee
sokacaz;
derilerinin
her
yannda,
azab
tatmalar iin onlar baka derilerle
deitireceiz. Allah gldr, hikmet
sahibidir.
Tefsir
Onlar her an inat ettikleri iin her an da
azap iin derileri baka deriler ile
deitirilir.
mam Sadk (a.s) zamannda yaayan din
muhaliflerinden bn-i Ebil- Evca yle dedi:
Bu durumda yeni derinin gnah nedir?
mam yle buyurdu: Yeni deri yanan eski
derinin kalntsdr. Tpk krlp dklen ve
sonra yeniden anak mlek yapmnda
kullanlan toprak gibidir. 1
Mesajlar ve Nkteler
1
Tefsir-i Safi
358
1- Kafirlerin cezas daimidir. Derilerini

baka derilerle deitiririz.
2- Orada azap srekli olduu hasebiyle
bayalamaz,
sradanlamaz.
Acy
duysunlar
3- Yeni deri iddetli azab tatmak iindir.
(nk yanmada en ok acyan ve yanan
yer deridir, eer ate kemie ularsa, acs
azalr. )
4- Kyamet cismanidir. (nk deri ve
onun dnmesinden azap grrz)

(57)
57. man edip salih amel ileyenleri
iinde temelli ve ebedi kalacaklar,
ilerinden rmaklar akan cennetlere
koyacaz. Onlara orada tertemiz eler
vardr. Onlar en koyu (souu, sca
ve
frtnas
olmayan)
glgeliklere
yerletireceiz.
Mesajlar ve Nkteler
1- Ayette geen zalilen kelimesi uzun
glge anlamndadr.

(58)
359
Nur Tefsiri
58.
Hi
phesiz
Allah
size,
emanetleri ehline teslim etmenizi ve
insanlar arasnda hkmettiiniz zaman
adaletle hkmetmenizi emreder. Allah
size ne gzel t veriyor. phesiz
Allah iitir ve grr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Emanete riayet, adil davranmak ve
ayrcalk gzetmekten kanmak imann
nemli
gstergelerindendir.
Emanete
hyanet etmek nifakn alametidir. Nitekim
hadiste yle yer almtr: nsanlarn uzun
secde ve rukularna bakmayn, onlarn
doru szl olmasna ve emanet darlna
dikkat ediniz.
2Emanetleri
(Mallar,
ilimler
sorumluluklar,
makamlar,
toplum
liderlii... ) ehline veriniz. bir ok rivayette
emanetten maksadn toplum nderlii
olduu
beyan
edilmitir.
Toplum
nderliinden maksat da Ehl-i Beytin
velayetidir. Ehl-i Beytin velayeti bu ayetin
pratik bir rneidir. (Evet toplumlarn
mutluluk anahtar, layk, adil ve drst
liderlerin varldr. Toplumsal anari ve
kargaann sebebi ise zalim idarecilerin ve
liyakatsiz liderlerin varldr. )1
Hz. Ali (a.s) yle buyurmutur: Toplumda
kendinden daha faziletli kimseler varken nder
olanlar Allaha Peygambere ve mminlere ihanet
etmitir.
1
360
3- Her emanetin bir ehli vardr ve

herkesin belli bir kabiliyeti ve makam
vardr. Ehli olanlara
4- Emanete riayet ve devlette adalet
sadece
mminlerin
toplumuna
zg
deildir. Nitekim yle denmitir. Ehli
olanlara... nsanlar
5- Emaneti ehline vermemek ihanettir.
(Emanete hyanet, ilmi, sanat ve hakk
gizleme; insanlarn malna el koyma; ilahi
olmayan nderlere itaat etmek; ocuklar
iin ehil olmayan retmen veya e semek
ve dier bir ok kt istifadeleri de
kapsamaktadr. )
6- Kad ve hakim adil olmaldr. Adalet
ile hkmetmenizi.
7- yi nasihat insan ahlaki tlerin
yansra, nderlik, idarecilik, toplumsal ve
hukuki
meselelerine
de
ynelten
nasihatlardr.
8nsanlar emanete ihaneti
veya
hkmlerde zulm anlamasa bile Allah
duyan ve grendir. Allah hereyi iitici,
hereyi grcdr.
9- Emanet eittir:
a: nsan ve Allah arasnda (Allahn
insanlara tayin ettii farzlar ve grevler)1
b: nsanlarn kendi arasnda
c: nsann bizzat kendi iinde (Bizlere
emanet verilen organlar, g, mr ve ilim
gibi)
1
Mecmeul- Beyan
361
Nur Tefsiri

(59)
59. Ey iman edenler! Allah'a itaat
edin, Peygambere ve sizden buyruk
sahibi olanlara itaat edin. Eer bir
eyde ekiirseniz ve Allah'a ve ahiret
gnne iman etmiseniz onun halini
Allah'a ve Peygambere brakn. Bu,
hayrl ve netice itibaryla en gzeldir.
Tefsir
nceki ayet idarecilerin grevini tayin
etmekte ve adil ve emanetdar olmalar
istenmekteydi. Bu ayette ise insanlarn
Allah
ve
Peygamberi
karsndaki
grevlerine iaret etmektedir. Allah,
Peygamber ve ulul emr(adil ynetici)
sayesinde insanlar asla kmaza dmezler.
Bu merkeze itaatin Kurani tevhid ile
hibir eliirlii yoktur. nk Peygamber
ve ulul emre itaat de Allaha itaat
sayesindedir. O ikisine itaat Allahn emri
zere farz klnmtr.
bn-i Abbastan nakledildiine gre slam
Peygamberi
Tebke
gidince
Aliyi
Medinede kendi yerine brakt ve yle
buyurdu: Sen bana Harunun Musaya olan
362
nisbeti gibisin. Bunun zerine bu ayet nazil

olmutur. ( Tefsir-i numune)
Mesajlar ve Nkteler
1- Peygamber ve ulul emre sorgusuz
sualsiz itaat onlarn ismetinin gstergesidir.
O halde ulul emr iin beyan edilen rnekler
ismet sfatna sahip olmazsa red edilmitir.
2- taat emrinin Tekrar emirlerin
eitliliinin semboldr. Peygamber bazen
ilahi hkmleri beyan ediyor ve bazen de
devlet ile ilgili hkmler veriyordu. Yani
Peygamberin hem risalet hem de devlet
makam vard. 1
3- Ulul emrin, Allah ve resulnn ismi
yannda mutlak itaat ile zikredilmesi slam
devletinin nderinin yce bir kutsiyet ve
azamet
sahibi
olmas
gerektiinin
gstergesidir. eitli rivayetlerde de yer
ald zere ulul emr den maksat Ehl-i Beyt
imamlardr.
4- nsanlar slam dzenini kabullenmeli
ve
szde
ve
zde
ilahi
liderleri
desteklemelidir.
Allaha
itaat
edin,
peygambere ve sizden olan ululemre de
itaat edin.
5- taatlerdeki derecelere dikkat etmek
gerekir. Allah, resul ve ululemr...
Kuran Peygambere hitaben yle buyurmaktadr:
+ (Nisa/105) Beyan/Tebli makam ve devlet
makam
1
363
Nur Tefsiri
6- eliiklerin ve ztlarn mukayese

edilmesi de bilgi/tanma yollarndan biridir.
Kuran bozuk, israf, sapk, cahil ve
cabbarlar hakknda taat etme, uyma
emrini
vermekte.
Dolaysyla
itaati
emredilen kimseler itaatten sakndrlan
kimseler olmamaldr.
7- Tautlara itaat haramdr.
8- Eer btn gruplar Kuran ve snneti
kaynak kabul edecek olursa ihtilaflar
hallolur, vahdet ve birliktelik hakim olur.
9- Kamil olan bir din ihtilaflar zmek
iin bir zm yolu nermelidir. Onu
Allaha ve Resulne gtrn.
10- Allahn hkmleri Peygamber ve ilahi
nderlere muhalif olanlar imanlarndan
phe etmelidirler. man etmiseniz
11- Uzun sreli maslahatlara riayet ve
uzak grllk de bir deer lsdr.
Netice bakmndan daha gzeldir.

(60)
60. Sana indirilen Kur'an'a ve senden
nce indirilenlere inandklarn iddia
edenleri grmyor musun? Putlarnn
nnde
muhakeme
olunmalarn
isterler.
Oysa,
onlar
tanmakla
364
emrolunmulard. eytan onlar derin

bir sapkla saptrmak ister.
Tefsir
Mslman gzken mnafk biriyle
Yahudilerden biri arasnda ihtilaf kt. Bir
hakeme bavurulmasn kararlatrdlar.
Yahudi olan ahs emanet darl ve adaletli
olmas hasebiyle Peygamberi hakem olarak
kabul etti. Ama mnafk olan ahs
Yahudilerin byklerinden biri olan KAb bin
Erefin
hakemliini
kabul
edeceini
syledi. Zira o bir takm hediyelerle KAb
bin Erefin gnln alabileceini biliyordu.
Bu ayet bu davran knamak zere nazil
oldu.
mam Safdk (a.s)n ifadesiyle taut hak
zere hkmetmeyen ilahi emirler karsnda
emirler veren ve itaat edilen kimsedir.
(Tefsir-i Nmune)
nceki ayette ihtilaflarn giderilmesi iin
yegane makamn Allah ve Resl olduu
beyan edilmiti. Bu ayet ise tautlar hakem
seenleri knamaktadr. Yani o ayette
salam kaynaklar bu ayette ise salam
olmayan kaynaklar beyan edilmitir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Gerek mminler tautlara gitmeyi
irade dahi etmezler. Tautun nnde
muhakemelemek istiyorlar.
365
Nur Tefsiri
2- Tautlar redde dayanmayan iman

gerek iman deildir; hayali imandr.
nandklarn ileri srenler.
3- eytann baars insanlarn tautlara
itaati sayesindedir. Tautun nnde
muhakemelemek istiyorlar... eytan
istiyor ki.
4- Mnafk taut ve eytan ayn izgide
ve
Peygamberlerin
karsnda
yer
almlardr.
5- Dinlerin ortak bir hedefi ve z vardr.
Sana indirilene ve sendewn nce
indirilenlere
6- Tautlar ile uzlama haramdr.
Tauta inanmamalar kendilerine emr
olunduu halde
7
ihtilaflarn
halledilmesi
iin
yabanclarn
nezdine
gitmek
yasaktr.
Muhakemelemek istiyorlar.1
8- Mnafklar eytann iradesi altndadr.
Halbuki
eytan
onlar
bsbtn
saptrmak istiyor.
(61)
61. Onlara: Allah'n indirdiine ve

Peygambere gelin dendii zaman,
Birka ayet ncesinde de ailevi ihtilaflarn halli iin

kadn ve erkein ailesinden kadn ve erkein
seilmesi beyan edilmi ve yle denmiti: Erkein
ailesinden bir hakem ve kadnn ailesinden bir
hakem gnderin.
1
366
mnafklarn
senden
uzaklatklarn grrsn.
bsbtn
Tefsir
Mnafklarn tautlara ve yabanclara
yarglanmak iin mracaat etmesi tesadfi
bir olay deildir. Aksine bu mnafklarn en
belirgin
ruhsal
zelliidir.
Mnafklar
srekli ilahi nderlere muhalefet etmi ve
hak yoldan yz evirmilerdir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Mnafklar Allahn kanunlarna ve
peygamberlerin emirlerine teslim olmazlar,
ama yine biz davet etmeliyiz. Onlara...
gelin denildii zaman
2- Mnafklarn kendisi haktan yz
evirdii gibi bakalarna da engel olurlar.
uzaklatklarn
3- Mnafklarn kfrn ortaya karan
ey ilahi nderlere muhalefet etmeleridir.
Senden
4- Mnafklar, insanlarn Allaha kar
sahip olduklar
imanlarndan rahatsz
deillerdir. Onlar daha ok insanlarn ilahi
nderler
etrafnda
toplanmasndan
rahatszlk
duymaktadrlar.
Senden
bsbtn uzaklatklarn grrsn.
5- Mnafklarn knanm komplosu
insanlar
peygamberden
ayrmaktr.
Senden uzaklatklarn
367
Nur Tefsiri
Baka bir yerde ise yle buyurulmutur:

Resulullahn yoluna engel olmak Allahn
yoluna engel olmaktr. Peygamberi inkar
etmek ilahi ayetleri inkar etmektir. Bir
ayette de yle buyurulmaktadr: Dorusu
onlar seni yalanc saymyorlar, fakat
zalimler Allah'n ayetlerini bile bile
kfrediyorlar.1

(62)

62. Balarna kendi ilediklerinden

tr bir musibet attnda sana gelip:
Biz, iyilik etmek ve uzlatrmaktan
baka bir ey istemedik diye de nasl
Allah'a yemin ederler?
Tefsir
Onlarn tautlara mracaatlar hakknda
ortaya
koyduklar
mantk
uydu:
Maksadmz, barmakt. Eer Peygamberin
yanna gitmi olsaydk ve o birimizin lehine
hkm
etmi
olsayd
dierimiz
peygamberden rahatsz olacak ve ortal
velveleye verecekti. Bu da Peygamberin
makamna yakmazd. te bu yzden
peygamberin sevimliliini ve konumunu
korumak iin ihtilaf konumuzu Peygambere
gtrmedik.
1
Enam/33
368
Mesajlar ve Nkteler
1- Tehlike nedenleri insann bizzat kendi
amelleridir.
Elleriyle
yaptklar
yznden
2- Mnafk Mslmanlar tehlike ba
gsterdiinde ilahi nderlere snrlar.
Gelince
3- Tautlara mracaatn bir takm
tatszlklar ve bozukluklar vardr. Bir
felaket
gelince
dolaysyla
Peygamberlerin
yoluna
geri
dnmek
gerekir. Gelince
4- Mnafklar kendi kt amellerini tevil
etmeye alr. Biz yalnzca iyilik
etmek...
5- Mnafklar Allah adna yemin imeyi
kendi hedeflerine ulamak iin bir rt
klmaktadrlar.
Yemin
ederek
sana
gelirler.
6- Bazen mukaddes kavramlar bile
mukaddes olmayan insanlar elinde bir
bahane olur. yilik etmek ve aray
bulmak istedik.
7- Mnafklarn nemli ilerinden biri de
iyiliki
gzkmesi,
slahat
sloganlar
atmas ve uzlama lklar atmalardr.
Tevfik

(63)
369
Nur Tefsiri
63. te bunlarn kalplerinde olan

Allah bilir. Onlardan yz evir, onlara
t ver, kendilerine tesirli szler
syle.
Mesajlar ve Nkteler
1- Mnafklarn abas bounadr, nk
Allah onlarn iini ve niyetlerini de bilir ve
yeri geldiinde de srlarn ifa eder. Onlar
Allahn
kalplerindekini
bildii
kimselerdir.
2- Mnafklarn zr dilemesi doru
deildir. Aksi takdirde yz evrilmesi
emredilmezdi.
Onlar
Allahn
kalplerindekini
bildii
kimselerdir,
onlardan yz evir.
3- lahi nderlerin mnafklara kar
tutumu zel hususlar dnda hep yz
evirme ve t olmutur.
Onlara
aldrma, kendilerine t ver.
4- t makamnda aka mnafklar
ilerinin akibeti ve gelecei hakknda
uyarmak gerekir. Kendileri hakknda
tesirli sz syle
(64)
64. Biz her peygamberi ancak,
Allah'n izniyle, itaat olunmas iin
gnderdik. Onlar, kendilerine yazk
370
ettiklerinde,
sana
gelip
Allah'tan
mafiret dileseler ve Peygamber de
onlara
mafiret
dileseydi, Allah'n
tvbeleri daima kabul ve merhamet
eden olduunu grrlerdi.
Tefsir
Salim
bri
toplum
ve
idarecilin
gstergesi, insanlarnn imanl, rehberinin
ilahi, halkn itaat ve komutanl gl
gnahkarlarnn
piman
ve
tvbekar,
nderinin hsn- kabul sahibi ve
merhametli olmasdr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Peyghamberlerin gnderili hedefi,
halkn peygamberlere itaat yoluyla hidayet
bulmasdr. Kendisine itaat edilmesi
iin
2- taat Allaha zgdr. Peygamberlere
itaat bile Allahn izniyle olmaldr. Aksi
takdirde, irktir. Allahn izniyle itaat
edilmesi
3- lahi dzen ve toplum itaat olmakszn
hakim olamaz. itaat edilmesi iin.
4- Lidere itaatsizliin tvbesi lidere
itaattir.
Sana
gelseler
de...
itaat
edilmesi iin.
5- Peygamberlere itaati terketmek ve
tautlara
bavurmak
insann
kendi
makamna yapt ak bir zulmdr.
Kendilerine zulm ettikleri zaman
371
Nur Tefsiri
6- lahi nderleri ziyaret etmek onlar

vastasyla tevesslde bulunmak Kurann
da teyid ettii, onaylad bir husustur. ...
gelseler de Allahtan balanmay
dileseler, Resl de onlar iin istifar
etseydi.
7- Peygamber gnahlar balayc
deildir; ilahi afta aracdr.
8- Hatal insan nce piman olmal, hakka
dnmeli,
sonra
Allahla
irtibatn
glendirmek iin risalet makamndan
yardm almaldr. Allahtan balanmay
dileseler, resul de onlar iin istifar
etseydi.
9- Allahn dostlar huzurunda gnahn
itiraf etmek ve Allahtan balanmay
dilemek
ilahi
affn
gereklemesine
nedendir.
10- Mmin veya fask tm insanlarn
peygamber ile balar gl olmaldr.
Mmin feyiz elde etmek iin fask ise efaat
elde etmek iin bu balar glendirmelidir.
Sana gelseler
11- Sulular terk etmemek gerekir;
istifar
tvbe,
ziyaret,
efaat,
Allah
dostlarnn kendileri iin duas da sulular
iin ruhsal bir onarm ve iyiletirme
aralardr.
12- Meleklerin ve iyilerin mminler
hakkndaki duasnn byk bir etkisi vardr.
Bir yerde meleklerin tm insanlar iin
balanma
dilei
beyan
edilmitir.
372
Melekler ise Rablerini verek tespih

eder ve yeryznde bulunanlar iin
Ondan balanma dilerler. Gkler
neredeyse atlayacak. yi bilin. Allah
phesiz
balayandr,
merhametli
1
olandr. Baka bir yerde ise melekler iin
balanma dilemilerdir. Senin yoluna
uyanlar balanma dilerler. 2

(65)
65. Hayr; Rabbine And olsun ki,
aralarnda ekitikleri eylerde seni
hakem tayin edip, sonra senin verdiin
hkm ilerinde bir sknt duymadan
tamamen kabul etmedike iman etmi
olmazlar.
Tefsir
Muhacirlerden Zbeyr b. Avam ve
Ensardan biri arasnda hurmalklar sulama
hususunda ihtilaf kt. Peygamber onlar
hakknda hkm verdi ve Zbeyrin bann
yukarda
olmas
hasebiyle
ncelikle
sulanmasn
bildirdi.
Bunun
zerine
Ensardan olan ahs Peygamberin verdii
hkmden rahatsz oldu ve, Zbeyr
1
2
ura/5
Mmin/7
373
Nur Tefsiri
halann olu olduu iin onun lehine hkm

verdin. Dedi. Peygamber ok zld ve
bunun zerine bu ayet nazil oldu. Kendileri
Peygamberi hakem olarak kabul ettikleri
halde verdii hkme itiraz etmeleri
ilgintir!
mam Sadk (a.s) yle buyurmutur:
Eer insan namaz, hac, zekat... ehli de olsa
Peygamberin ileri hususunda kt zan
iindeyse gerekte mmin deildir.mam
(a.s) ardndan mezkur ayeti okudu.
Mesajlar ve Nkteler
1- Gerek imann alameti eydir:
a: Taut yerine Peygamberi hakem kabul
etmek. Verdiin hkmden
b: Peygamberin verdii hkmlere kt
zan iinde olmamak: lerinde hibir
sknt duymakszn.
C: Peygamberin emrini isteyerek kabul
etmek ve teslim olmak. Tam manasyla
kabullenmedike
2- Yarg risalet ve velayetin bir gereidir.
3- Naslar karsnda itihatta bulunmak
yasaktr
ve
ayetin
nzul
sebebine
tevecchen
gerek
olmayan
imann
gstergesidir.
4- Mslmanlarn i sorunlarnn halli
Resulullahn velayetinin bir parasdr.
Seni hakem tayin edip, onu Allaha ve
Resulune gtrmek.
374
5Peygamberin
verdii
hkmler
karsnda kalbi teslimiyetin farz olmas
Peygamberin ismet sfatnn gstergesidir.
6- man, bencillik ve bana buyruk olmak
ile uyumaz ve Peygamberler karsnda
teslim olmak gerekir.
7- slam zahirin yan sra ruhsal boyutlara
da tam bir dikkat gstermitir. ilerinde
hibir sknt duymakszn.
8- Hakim bakalarnn iftiralar karsnda
hakl
hkmnden
geri
dnmemelidir.
(Ayetin nzul sebebine tevecchen)

(66)
66. ayet onlara Kendinizi ldrn

yahut Memleketinizden kn diye
emretmi
olsaydk,
pek
azndan
bakalar
bunu
yapmazlard.
Kendilerine
verilen
d
yerine
getirmi olsalard onlar iin daha iyi ve
daha salam olurdu.
Tefsir
Bu ayet nceki mmetler iin tayin edilen
ar ykmllklere iaret etmektedir.
rnein Allah buzaya tapmann cezas
olarak
srailoullarna
birbirlerini
ldrmelerini emretmiti. Buzaya tapma
gibi byk bir gnahn birbirini ldrme,
375
Nur Tefsiri
ehir ve diyarn terk etme gibi ar bir

cezas olmaldr.
Mesajlar ve Nkteler
1- slamn emirleri ile amel etmenin
kolay olmasn salamak iin (tautlara
kfr ve peygamberlere teslimiyet gibi)
ncekilere tayin edilen ar ykmllkleri
hatrlatmak gerekir. Bu takdirde zor emirler
bile insana tatl gelecektir.
2- mtihan zaman grevlerini yerine
getirinler ve iddialarn ispat edenler
olduka azdr. lerinden pek az
mstesna bunu yapmazlard.
3- Mminler kendilerini takmaldr; zor
bir
emir
verildiinde
nasl
tepki
gstereceklerini bilmelidirler. emretmi
olsaydk.
4- Tautlara kfr ve peygambere teslim
olma emri sizler iin bir t ve hayrdr.
d
yerine
getirselerdi...
daha
hayrl
5- Allah yolunda yrdke admlarmz
salamlar ve imanmz artar. Yerine
getirselerdi... daha pekitirici olurdu.
( 67)
(68)
67- 68. O zaman onlara kendi

katmzdan byk bir ecir verirdik ve
onlar dosdoru yola eritirirdik.
376
Mesajlar ve Nkteler
1- Byk mkafata erimek ve doru yolu
bulmak insann gayretine ve tler ile
amel etmesine baldr.
2- Doru yolun aamalar vardr. Bazen
tler
ile
amel
etmenin
ortamn
salaycdr. nk insan doru yolda
olmadka tleri dinlemez. Bazen de
insann amellerinin bir mkafatdr. Yani
Allah yolunda yryen kimseye sonraki
aamalarda doru yol aka gsterilir.

( 69)
(70)

69- 70. Kim Allah'a ve Peygambere
itaat
ederse,
ite
onlar
Allah'n
nimetine eritirdii peygamberlerle,
dosdoru olanlar, ehitler ve iyilerle
berberdirler.
Onlar
ne
iyi
arkadatrlar! Bu nimet, Allah'tandr.
Bilen olarak Allah yeter.
Tefsir
Hamd suresinde doru yolun yannda
kendilerine nimet verdiin kimseler
zikredilmitir. Bu ayette de doru yolun
yannda Allahn kendilerine nimet
377
Nur Tefsiri
verdii kimseler sz konusu edilmitir.

Peygamberler, ehitler, dorular ve salihler
dndakiler doru yolda deillerdir. Doru
yol bu drt grubun takip ettii yoldur.
Rivayetlerde de dorularn en iyi
rneinin Ehl-i Beyt imamlar ve Hz. Fatma
olduu yer almtr. ehitlerden maksat ise
ya cihat meydanlarnda ldrlenler ya da
kyamette amellere tanklk edenlerdir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Peygamberlerin ve ehitlerin yolunda
olmak ve ilahi/iyi arkadalara sahip olmak
Allah ve Resulne itaat dnda gerekleir.
Kim Allaha ve Resule itaat ederse, ite
onlar...
2- yi arkada Peygamberler, ehitler,
dorular ve salihlerdir. Dnyevi arkadalar
da bu zellikleriyle semek gerekir.
3- Peygambere itaat Allaha itaatin bir
parasdr. Tevhid ile elien hibir yn
yoktur.
4- Peygambere itaatin mkafat tm
peygamberler ile birlikte olmaktr. Btn
peygamberler tek bir nurudur, tek bir
hedefe sahiptir ve dolaysyla birisine itaat
hepsiyle birlikte olmak demektir.
5- lahi ilim insann grevini yapmas
hususunda en iyi tevik edici unsurdur.
Bilen olarak Allah yeter.
378

(71)
71.
Ey
iman
edenler!
htiyatl
davrann, blk blk veya hep birden
savaa gidin.
Tefsir
nceki ayette Allaha itaat masum birinin
nderlii ve Peygamberin hakimiyeti sz
konusu edilmiti. Bu ayette de islam
mmeti ve hak nderlik iin gerekli olan
kudret, zeka ve fiziksel hazrlklar sz
konusu edilmitir.
Hizr; uyank olmak, hazrlkl bulunmak
ve savunma vesilesi anlamndadr.
Subat ise subuhun ouludur ve
dank gruplar anlamndadr. (Dman
artan ve fikir gcn yok eden
partizanlar da kapsamaktadr. )
Mesajlar ve Nkteler
1- Mslmanlar hazrlkl ve uyank
olmaldr. Dmann projelerini, sava
saysn, silah eitlerini, ruhsal yapsn ve
i ve d i ilikilerini bilmek ve ona uygun
bir tarzda tedbir gelitirmek gerekir.
2- Mslmanlar askeri eitim grmelidir.
Tedbirinizi aln
3- Mslmanlar seferber olmaldr. Top
yekn savan
379
Nur Tefsiri
4- Mslmanlar dmana kar koymaya

yarayan
her
trl
tekliften
istifade
etmelidir. Blk blk savaa kn,
yahut top yekn savan.
5Mslmanlar
lke
snrlarn
korumaldr.
6- Bu ayet ile amel etmek baarnn
semboldr.
Gaflet
etmek
ise
mslmanlarn zilletine ve yenilgisine
neden olacaktr.

(72)
72. phesiz aranzda pek ar
davrananlar vardr; size bir musibet
gelirse: Allah bana iyilikte bulundu,
nk onlarla berber bulunmadm
der.
Tefsir
nceki ayetle d dmanlarn tehlikesi
sz konusu edilmiti. Burada ise i
dmanlar, nfuz casuslar ve mnafklar
szkonusu edilmektedir.
Yubettienne kelimesi butun kknden
tremitir ve yava/ar hareket etmek
anlamndadr. Edebiyatlarndedii zere
butun hem yava/ar hareket etmek ve
hem de bakalarn yava/ar hareket
etmeye davet etmek anlamndadr.
380
Mesajlar ve Nkteler
1- Sava sahneleri mnafklar tanmak
iin en iyi aratr.
2- Mnafklar mslmanlarn ruhunun
zayflamalarna neden olmaktadr. ardan
alrlar. O halde onlar tanmak ve savaa
gitmelerine engel olmak gerekir.
3- Yava hareket edilmesine neden
olanlardan uzak durunuz. Pek ardan
alrlar.
4- Mnafklar savaa gitmemeyi savatan
kamay ve lmden kurtulmay baar ve
mutluluun sembol bilmektedirler. Allah
bana ltfetti de
5- Her refah Allahn ltf ve nimeti
deildir.
6- Sayya bakmaynz. in tesirine dikkat
edin. (Mnafklarn says azd, ama
tehlikeleri bykt. inizden bazlar...
Pek ardan alrlar.
7Mminlerin
yannda
zorluklara
katlanmak nimettir. Ama mminlerden uzak
olan refah nimet deildir. Onlarla beraber
8- Allah mnafklarn fikir ve szlerini ifa
etmektedir. inizden bazlar.
9- Mnafklar bazen mminlerin rengine
brnerek onlardan biri gibi gzkrler.
inizden bazlar.
381
Nur Tefsiri

)
(73
73. Allah'tan size bir nimet erise,
And olsun ki, sizinle kendi arasnda bir
dostluk yokmu gibi: Keke onlarla
berber olsaydm da ben de byk bir
baar kazansaydm der.
Tefsir
Ltuf ve ganimete ulamak hususunda da
Allahn ad szkonusudur. Allahtan bir
ltuf Ama nceki ayetle szkonusu edilen
zorluklarla
karlamada
Allahn
ad
zikredilmemitir.
Size
bir
musibet
eriirse. Bu da Allahtan gelen her eyin
ltf ve rahmet olduunun gstergesidir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Galibiyetletler, mallar ve ganimetler
Allahn ltfndendir. Allahtan nice bir
ltuf eriirse.
2- Dnyevi menfaatler iin mnafklar
duygularn kaybetmektedir. Sanki sizinle
kendi arasnda bir sevgi yokmu gibi
3- Mnafn arzular bile sahici ve
gereki deildir. Keke
4- Mnafk eyyamcdr. Zorluklar ve
tatszlklar esnasnda, Alllah bana ltfetti
de onlarla beraber bulunmadm. Derler.
382
Fetih ve ganimet esnasnda ise yle derler:

Keke onlarla beraber olsaydm.
5- Mnafklara gre byk kurtulu
dnyaya nail olmaktr. Byk bir baar
6- Mminlerin derdine ortak olmad
halde nasiplenmek isteyenler mnafklar
hasletine/vasfna sahiptirler.

(74)
74. O halde, dnya hayat yerine
ahireti
alanlar,
Allah
yolunda
savasnlar . Kim Allah yolunda savar,
ldrlr veya galip gelirse, Biz ona
byk bir ecir vereceiz.
Mesajlar ve Nkteler
1- slamda savan hedefi sadece
Allahtr; fetih, banazlk, smr ve
intikam deil. Allah yolunda.
2- Cihad herkese nasib olmayan bir
baardr. O halde dnyya hayatn
ahiret
karlnda
satanlar...
savasnlar.
3- Cihad- Ekber (Byk cihad) ve dnya
perestlik ile savamak cihad- asgar (kk
cihad)
ve
dmanla
savamann
n
hazrldr. ... satanlar Allah yolunda
savasnlar
383
Nur Tefsiri
4- Halk cephesinde kama ve yenilgi

yoktur. Ya ehadet, ya da zafer vardr.
ldrlr veya galip gelirse
5- Mnafk sadece ganimetleri byk
kurtulu olarak daerlendirilmektedir. Ama
Kuran hem zaferi ve hem de ehadeti
byk mkafat olarak kabul etmektedir.
6- Byk mkafat vaadi savaa gitmeye
teviktir.

(75)
75. Size ne oluyor da: Rabbimiz! Bizi
halk zalim olan bu ehirden kar,
katndan bize bir sahip kan gnder
katndan bize bir yardmc ltfet diyen
zavall ocuklar, erkekler ve kadnlar
urunda
ve
Allah
yolunda
savamyorsunuz?
Tefsir
Ayet, Mekkelilerin ikence ve basks
altnda kalan Mslmanlar hakknda nazil
olmutur (Mecmeul- Beyan) ve bu ayet
cihad terk edenleri knamaktadr.
Mesajlar ve Nkteler
1- slami cihad insani ve ilahi iki nemli
zellie sahiptir. Zira Allah yolunda cihad
384
etmek ve mustazaf insanlarn kurtuluu

iin savamak yan yana zikredilmitir.
Allah yolunda ve mustazaflar.
2- slam hibir snr tanmamaktadr.
Nerede bir mustazaf varsa orada biz de
varz. ve mustazaflar
3slam
ordusu
btn
dnya
mahrumlarn yapabilecek bir g kuvvete
sahibi olmaldr.
4- Mslmanlar birbirine kar gayretli
mektebi bir ballk ve koruma iinde
olmaldr. Feryatlar ve yardm istekleri
karsnda lakayt davranmamaldrlar.
5- Mustazaf insanlarn mazlumiyeti
karsnda lakayt davranmak gnahtr.
6Davet
metodunda
insanlarn
duygularndan da yardm almak gerekir.
Mustazaflar... Rabbimiz diyen...
7- Ya yaadnz evreyi deitirin ya o
blgeyi terkedin. Bizi bu ehirden
kar.
8- Mahrum insanlar bozuk bir ortamda
susmamaldr.
Mazlumiyet
feryatlarn
btn
dnyaya
ulatrmaldrlar.
Rabbimiz... diyen
9- Bazen duann icabeti insanlarn
hareketinin akabindedir. Rabbimiz... bizi
kar.
10- Tautlardan kurtulmak iin Allaha
snmak gerekir. Rabbimiz bizi kar
385
Nur Tefsiri
11- Mslmanlarn yneticilik ve idaresi

Allah tarafndan olmaldr. Katndan bize
bir sahip kan
12- Rivayetler esasnca mamlar (a.s)
yle
buyurmutur:
Bizler
halkn
hkmetimiz iin kyam etmesi gereken
mustazaflarz. (Tefsir-i Safi)

(76)
76. man edenler Allah yolunda
savarlar,
kfredenler
ise
eytan
yolunda
harb
ederler.
eytann
dostlaryla savan, esasen eytann
hilesi zayftr.
Tefsir:
Geri
kafirlerin
hilesi
byktr.
Birbirinden byk dzenler kurdular
dedi.1 ve neredeyse dalar kafirlerin
hilesinden
yerinden
sklmektedir.
phesiz onlar dzenlerini kurdular;
oysa dalar yerinden oynatacak olsa
bile,
bu
dzenleri
hep
Allah'n
2
elindeydi. Ama Allahn iradesi karsnda
bu hile ve kurnazlklar olduka zayf ve
etkisizdir.
1
2
Nuh suresi, 22. ayet

brahim suresi, 46. ayet
386
Mesajlar ve Nkteler
1- Kurandaki btn cihad ayetlerinde
Allah yolunda sz art koulmu ve en
belirgin bir art olarak ortaya konulmutur.
2- lahi ve ilhadi (ateist) toplumlar
savama ekillerinden tanmak mmkndr.
Allah yolunda ve taut yolunda
3- Cihad ve sava srekli var olmutur.
Ama nemli olan hangi yolda ve hangi
amala yaplm olmasdr. Allah yolunda
4- ki sava tr ve hedefini birbiriyle
mukayese ederek iinizin deerini anlayn
ve cihad hususunda aba gsterin.
5- Mmin ne hedefini arm ve ne de
savan kesmitir. man edenler Allah
yolunda savarlar
6- Kfr, taut ve eytan geninde
salam
bir
dayanma
vardr.
Kfredenler, taut yolunda, eytann
dostlar
7- Geri bilginlerin de belli bir program
vardr ve bunlarn programlarnn (bir biri
arasnda) hile ve dzenleri ok zayftr.
8- Tautun son izgisi ve eytani yolunun
sonular
mutsuzluktur.
phesiz
eytann hilesi zayftr.

387
Nur Tefsiri

(77)
77. Kendilerine: Elinizi savatan
ekin,
namaz
kln,
zekt
verin
denenleri grmedin mi? Onlara sava
farz klndnda, ilerinden bir takm
hemen, insanlardan, Allah'tan korkar
gibi, hatta daha ok korkarlar ve
Rabbimiz! Bize sava niin farz kldn,
bizi yakn bir zamana kadar tehir
edemez miydin? derler. De ki: Dnya
geimlii azdr, ahiret, Allah'a kar
gelmekten saknan iin hayrldr, size
zerre kadar zulmedilmez.
Tefsir:
Tefsirlerin de belirttii zere slamn ilk
dnemindeki mslmanlar Mekkenin zor
artlar altnda slam Peygamberinden
mriklerle savamak iin izin istiyor ve
yle diyorlard: slamdan nce ok aziz
idik, imdi slam sebebiyle byk zorlua
dtk, o halde brak izzetimizi yeniden
elde etmek iin savaalm. Allah Resul o
zamanlar henz savala emir olunmad
iin izin vermiyordu. Ama Medineye
hicretten sonra cihad emri geldi ve bu cihad
taleb edenlerin bir grubu itiraz ederek
bahane bulmaya altlar.
388
Mesajlar ve Nkteler:
1- Tarihe bakmak olumlu bir etkiye
sahiptir. Grmedin mi?
2- Her devrimin balangcnda zorluklara
tahamml etmek ve geni gsl olmak
gerekir. Ellerinizi ekin.
3- Geici duygular kontrol etmek gerekir.
Ellerinizi ekin.
4- Allahn emirleri gerek maslahatlar
esasncadr; insanlarn istekleri (nzul
sebebine
tevecchen)
dorultusunda
deildir. slamn siyasi ve pedagojik sistemi
her
dnem
iin
bir
takm emirler
iermektedir.
5- Allah zikretmek olan namaz, batni
huzur kazanmaya aln ve zekat vererek
iktisadi boluklar doldurmaya aln.
Namaz klar ve zekat verirler.
6- ok abuk harekete gelen kimseler,
ok da abuk sourlar. Evet scak bir ey
scak olur, ama pien bir ey asla ham
olmaz.
7- Devrimci olmak nemli deildir,
devrimci kalmak nemlidir. Bazen slogan ile
amel arasndaki fark zihni tanm ile gerek
tanm arasndaki mesafeden daha oktur.
Onlara farz klndnda... ilerinden
bir takm korkarlar.
8Kendini
yetitirmek
toplumu
yetitirmekten daha ncedir. Namaz ve
zekat ehli olmayan kimse ihlas ve fedakarlk
389
Nur Tefsiri
ehli de olmaz. Namaz klar ve zekat

verirler.
9- lahi yneticiler insanlarn deneme
aralardr.
10- Her yerde ve her zaman kl etkili
deildir. Kriz dnemlerinde ve hazrln
olmad zamanda gl dmana frsat
vermemek gerekir. Ellerinizi ekin
11- Allahn elisinden ve emrinden ne
gemeyin ve dini ilerde ahsi zevkinizi
aa vurmayn. Ellerinizi ekin
12- Cepheyi terketmenin en nemli etkeni
dnyevi ballklardr. Bizi yakn bir
zamana kadar tehir edemez miydin?
13- Eer bu maddi dnyadan daha geni
bir ayla bakacak olursanz dnyann bu az
metasna bu kadar gnl balamazdnz.
Ahiret daha hayrldr.
14- lahi emirlerin verildii zamanlara
itiraz etmeyin. lahi emirler karsnda
zamansal ve mekansal hesaplarnz bir
kenara brakn.
15- Ahirette mutlu olanlar sadece takva
ehli olanlardr. Saknan iin daha
hayrldr.
16- Savan zorluklarndan endieye
kaplmayn. Zira sizlere zerre kadar dahi
zulmedilmez.
Size
zerre
kadar
zulmedilmez
390

)

(78
78. Nerede olursanz olun, salam
kaleler iinde bulunsanz bile, lm
size yetiecektir. Onlara bir iyilik
gelirse: Bu Allah'tandr derler, bir
ktle
urarlarsa
Bu,
senin
tarafndandr derler. De ki: Hepsi
Allah'tandr. Bunlara ne oluyor ki,
hibir sz anlamaa yanamyorlar?
Tefsir:
Bu
ayet
savaa
tevik
ve
sava
cephelerinde lmden korkmamak iin bir
uyardr. Bu ayet olaylar doru anlayp
inceleme yerine, aclar ve yenilgileri Allah
Resulnn boynuna atan mnafklarn kt
dncelerine bir cevap mahiyetindedir.
1- Nerede olursak olalm, lm kesin ve
kanlmaz olduu iin savatan kamann
ne anlam vardr.
2nderi
ktlemek
mnafklarn
metodundandr. bu senin tarafndandr
3- Sorumluluu kendisinden atarak
srmeleri tevil etmeye almamal ve
391
Nur Tefsiri
kendi gnahlarmz bakalarnn boynuna

atmamalyz. Bu senin tarafndandr.
4- Zafer ve yenilgi, lm ve hayat, aclar
ve tatllar tmyle Allahn hikmete dayal
taktiri
erevesinde
gereklemektedir.
Hepsi Allahtandr.
5- Mnafklar neden bu kadar inat ediyor
ve hak sz anlamyorlar. Hibir sz
anlamaya yanamyorlar
6- Ac ve tatl olaylarn tmnn kayna
Allahtr.
Hepsi
Allahtandr
Seneviyecilerin (iki tanrya ehrimen ve
yezdana
inananlarn)
dedikleri
doru
deildir.

(79)
79. Sana ne iyilik gelirse Allah'tandr,
sana
ne
ktlk
dokunursa
kendindendir.
Seni
insanlara
peygamber gnderdik, ahit olarak
Allah yeter.
Tefsir:
lahi dnya grnde herey Allahn
yaratdr. Allah hereyin yaratcsdr 1
Allah hereyi gzel ve temiz yaratmtr.
Allah
hereyin
yaratn
gzel
1
Zmer suresi, 63. ayet
392
yapmtr.1 Allah ile ilgili ey gzellikten

ayr dnlemeyen yaratl alemidir.
Tatszlklar ve zorluklar ise Allahn yarat
olmayp, o kemallerin yokluunu ifade
etmektedir.
Ayrca
ilahi
hayrlardan
mahrumiyet sebebi, fert veya toplumun
yapt ilerdir.
Alimlerin birinin de dedii gibi: Kendisi
ve gnein etrafnda dnen dnya, bir taraf
gnee bakmakta ve aydnlktr. Eer dier
bir taraf karanlksa, bu gnee srt
evirdii sebebiyledir. Aksi taktirde gne
srekli nurludur, dnyann sahip olduu k
ve aydnlk da gnetendir. Dolaysyla
insanlarn kemalleri Allahtan, noksanlklar
ise kendisindendir. Kurann Allah Resuln
(s.a.a) hakknda yapt btn vglere
ramen, bu senin tarafndandr sznden
maksat insandr; Allah Resulnn (s.a.a)
bizzat kendi ahs deil. phesiz Allah
bilicidir.
1- lahi dnya grnde Allahtan olan
herey gzeldir. 2
2Peygamber-i
Ekremin
risaleti
evrenseldir. Seni insanlara Peygamber
gnderdik.
Secde suresi, 7. ayet
Hz. Zeyneb (a.s) bn-i Ziyada yle buyurmutur:
Ben (Kerbela olaylarnda) gzellikten baka bir ey
grmedim.
1
2
393
Nur Tefsiri
3- Ruhlarn zayfl karsnda onlar

glendirmek gerekir. (Ktlkleri hep
Allah resulnden gren mnafklara kar
bu ayet buna karlk yle buyurmaktadr:
ahit olarak Allah yeter.
(80)
80. Peygambere itaat eden, Allah'a
itaat etmi olur. Kim yz evirirse bilsin
ki, Biz seni onlara beki gndermedik.
1Peygamberin
(s.a.a)
sz
ve
davranlar tpk Kuran gibi insan iin
hccet ve gvenilirdir. Peygambere itaat
eden Allaha itaat etmi olur.
2- Peygamber Allah tarafndandr ve
insanlar zerinde velayet hakkna sahiptir.
3Peygamberler
masumdur.
Peygambere itaat eden Allaha itaat
etmi olur.1
4Peygamberlerin
emirleri
ilahi
peygamberlerin bir yansmas ve ilahi
emirlerin altnda yer almaktadr.
5- nsan zgr ve seim hakkna sahiptir.
6- Peygamberlerin grevi teblidir;
zorlama deil. Kim yz evirirse bilsin
ki biz seni onlara beki gndermedik
1
Tefsir-i Fahrur- Razi
394
7- Peygamberlere itaatten yz evirmek,

ilahi korumadan mahrumiyete sebep olur.
Kim yz evirirse bilsin ki biz seni
onlara beki gndermedik

(81)

81.
Peki
derler,
fakat
senin
yanndan ktklarnda, ilerinden bir
takm, geceleyin senin dediklerinden
baka bir ey kurarlar. Allah gece
tasarladklarn yazyor, onlara aldr
etme. Allah'a gven, vekil olarak Allah
yeter.
1- Her vefa ve iman iddiasna inanmayn.
Zira mnafklar dilleriyle yaclk ederek,
kendilerini itaatkar olarak gstermeye
almaktadrlar. Peki, derler.
2- Mnafklarn gece gizli oturumlar ve
grupsal tekilatlar vardr. lerinden bir
takm geceleyin.
3- Dmanlarn komplolarndan gaflet
etmeyin.
4- Dmanlar kr ve karanlk noktalardan
istifade ederler. Geceleyin Gece seimi ve
grup
tercihi
mnafklarn
tekilatnn
gstergesindendir.
395
Nur Tefsiri
5- Mnafklar her ne kadar zahirde tam

bir itaat iddiasnda bulunsa da gece
kurduklar oturumlarnda ve komplolarnda
ayn deillerdir. lerinden bir takm
Kuran
knamada
hepsini
eit
saymamaktadr. lerinden bir takm
6- Allah Mnafklarn komplolarn ve
mnafklarn komplolarn ve eytanlklarn
bizzat
incelemektedir.
Allah
gece
tasarladklarn yazyor.
7Mnafklarn
gizli
komplolar
karsnda sadece Allaha tevekkl etmek
gerekir. Tevekkl baarnn en byk
sebebidir. Allaha gven
8Allah
mslmanlarn
ve
Allah
resulnn
(s.a.a)
koruyucusudur
ve
mnafklarn iren komplolarn gaybi
yardmlaryla
ifa
etmektedir.
Vekil
olarak Allah yeter.

(82)
82. Kur'an' durup dnmyorlar
m? Eer o Allah'tan bakasndan
gelseydi,
onda
ok
aykrlklar
bulurlard.
Tefsir:
Peygambere (s.a.a) atlan iftiralardan biri
de Kuran kendisine bakasnn rettii
396
iddiasyd. Ona bir beer retiyor Bu

ayet onlara bir cevap mahiyetindedir.
Kuran hakknda yeterince dnmemek
kalplerin
mhrlenmesine
sebep
olmaktadr. Baka bir ayette nitekim yle
buyurulmutur: Kuran dnmezler
mi? Yoksa kalpleri kilitli midir?
Sradan yazlarda ve konumalarda uzun
bir sre getikten sonra deiiklik, tekaml
veya eliki ortaya kmaktadr. Ama Kuran
nazil olduu 23 sene boyunca, sava ve
bar, gurbet ve hret, kuvvet ve zaaflar,
ok eitli artlarda ders okumayan birinin
dilinden hibir ihtilaf, dalgalanma ve eliki
olmakszn
beyan
edilmitir.
Bu
da
Kurann, beerin rettikleri deil Allahn
kelam olduunun en byk delilidir.
1Kuran
Peygamberin
risaletinin
delilidir.
2- Kuran herkesi dnceeye davet
etmektedir ve insann anlay bu retileri
derk edecek mahiyettedir. 1
Btn asr ve nesillerde Kurann dnce

hususundaki emri, her bilgin insann her zaman belli
bir nkteyi kefedeceinin simgesidir. Nitekim Ali
(a.s) Kuran kavramlarnn sonsuzluu hakknda
yle buyurmutur: Kuran dibine ulalmayan bir
denizdir.
1
397
Nur Tefsiri
3- Ayetler arasnda ihtilaf olmay ve

uyum, Kurann kaynann deiiklik kabul
etmeyen bir varlk olduunun gstergesidir.
4- Grlerdeki ihtilaf, deiiklik ve
tekaml insanln bir gereidir.
5- Kuran tekaml eden ve deien bir
gerek deildir.
6- Eski ve yeni, muhkem ve mteabih,
Mekki ve Medeni, hibir ayette eliki
mevcut deildir. Ayetler arasnda bir
benzerlik ve uyum vardr, bazs dier
bazsn
tefsir
etmektedir.
Birbirine
benzeyen kitap
7- Her mektebi ibtal etmek iin en iyi
genel yol onun elikilerini beyan etmektir.

(83)
83. Kendilerine gven veya korku
hususunda bir haber geldiinde onu
yayarlar; halbuki o haberi Peygambere
veya
kendilerinden
buyruk
sahibi
olanlara gtrselerdi, onlardan sonu
karmaya kadir olanlar onu bilirdi.
Allah'n size bol nimeti ve rahmeti
olmasayd, pek aznz bir yana, eytana
uyardnz.
Tefsir:
398
Gizli srlar ifa etmek ve sylenti

karmak srekli olarak mslmanlara
zarar vermitir. Gizli srlar yaymak genelde
u sebeplerden kaynaklanmaktadr: Saflk,
intikam, darbe vurmak, birilerine alet
olmak, maddi tamah, gsteri, bilginlik
taslamak... slam sahip olduu kapsamllk
esasnca bu meseleyi de ele alm ve bu
ayette askeri srlarn ifa edilmesini
knayarak zafer veya yenilgi haberlerini
ndere bildirmeden nce nakletmenin
gereksiz gururdan veya hayali dmandan
gereksiz
korkuya
kaplmaktan
kaynaklandn ifade etmektedir. Eer ilahi
uyarlar
ve
inayetler
olmasayd,
mslmanlar bu eytani yola (srlar ifa
etme tuzana) derlerdi.
1Sylenti
karmak,
mnafklarn
kulland bir silahtr.
2- Askeri srlar ve cephe haberleri
merkezi bir noktaya ulamal, tehis ve
deerlendirmeden
sonra,
maslahat
lsnce yaylmaktadr.
3Haberleri
aratrmadan
yaymak,
dmanlarla su ortakl etmektir.
4- Askeri srlar yaymak ve ilahi nderlere
mracaat etmemek eytana uymaktr.
5- Gam ve sevin, korku ve gven nemli
deildir. nemli olan haber ve srlarn
nderin kontrolnden kmasdr.
399
Nur Tefsiri
6- Askeri, siyasi ve haber nitelii tayan

meseleler, idari bir mdiriyet gzetiminde
incelenmeli, gzden geirilmelidir.
7Toplumsal
srlar
ve
gvenlik
haberlerini kontrol etmek, rehberliin
grevlerindendir.
8- Salahiyet sahibi merkezleri haberlerin
iinde tutmak ve bu haberleri incelemek
yoluyla komplolar etkisiz hale getirmek,
ilahi haber ve ltfn en ak rneidir.
9- Velayet ve fekahet (yneticilik ve
fakihlik) arasnda ok yakn bir iliki vardr.
Siyasi emir sahipleri istinbat ve itihad ehli
olmaldr.
10- Sadece ictihad ve istinbat ehli olan
kimseler, haberler hakknda gerek bir ilim
elde edebilirler.
11- stinbat ve itihad, sadece fkhi
hkmlere zg deildir.
12- Halk ve insanlarn gerei istinbat
ehline mracaat etmelidir. Peygambere
gtrselerdi
13- Resulullahn ve emir sahibinin halkn
merkezi olarak tayini Allahn en byk
rahmet ve ltfdr.
14- eytan kontrolsz ve sr saklamaktan
mahrum kimselere musallat olmaktadr.
15- Doru bir merkeziyyet, her trl
sapmaya
engel
olmaktadr.
Mracaat
edilecek bir merkezziyyeti olmayan toplum
sonunda eytann tuzana der.
400
16- Hedeflerini aklamak iin zayf

noktalar
aklamann
yansra,
mslmanlarn gl noktalarn da rapor
gerekir.

(84)
84. Allah yolunda sava; sen ancak

kendinden sorumlusun, man edenleri
tevik
et;
umulur
ki
Allah,
kfredenlerin basknn nler. Allah'n
kahr da, ibret alnacak cezas da pek
iddetlidir.
Tefsir:
Uhud savanda kafirler galip geldikten
sonra Ebu Sufyan gurur iinde yle dedi:
Yeniden
mslmanlarla Bedr-i sugra
(zikade aynda Bedir topraklar zerinde
pazarn kurulduu blgede) mslmanlarla
kar karya geleceiz. Bu vaad edilen gn
gelince Peygamber halk cihada davet etti.
Bir grup uhuttaki yenilgi sebebiyle, bu
arya icabet edecek ruh haletine sahip
deildi. Bunun zerine yukardaki ayet nazil
oldu ve Peygamber yeniden insanlar cihada
davet etti. 70 kii bu davete icabet etti. Ama
hibir atma olmad ve mslmanlar salim
bir ekilde Medineye geri dndler.
401
Nur Tefsiri
Ayette yer alan Tenkil kelimesi Nkul

kelimesinden tremi olup korku vesilesiyle
saknmak anlamndadr ve hakeza muhatab
vaz geiren ceza gibi eyler anlamna da
gelmektedir.
1- Tehlike annda nder, bakalarndan
nde olmaldr. Sava
2- Eer mslmanlar mustazaf insanlarn
feryatlar karsnda lakayt davranrlarsa
nder tek bana hareket etmelidir. Allah
yolunda sava (el- Mizandan)
3- Peygambere tek bana da kalsa
dmanla savamas gerektiini bildiren
emir rnek bir emirdir. 1
4- Rehber ylesine bir metin ve gl
olmaldr ki insanlarn cihada katlp
katlmamas
onu
hibir
ekilde
etkilememelidir.
5- Peygamberlerin grevi tevik ve
davettir; zorlama deil. man edenleri
tevik et
6- Cephe ve cihat gl bir propagandaya
ihtiya duymaktadr. man edenleri
tevik et.
mam Sadk (a.s)dan yle rivayet edilmitir:
Hibir baka Peygamber tek bana da olsa savaa
gitmekle emrolunmamtr. mam Humeynide (r. a)
da yle buyurmutur: Sper gler bilsinler ki
eer Humeyni tek bana da kalsa, irk ve kfrle
mcadeleden ibaret olan yoluna devam edecektir.
1
402
7- Herkes kendi iinden sorumludur.

Sen ancak kendinden sorumlusun
8- Allaha gvenmek gerekir; insanlara
deil.
9- Allah yolunda tek bana cihat ve
kyam etmenin neticesinde bir takm
mitler sz konusudur. Umulur ki Allah
nler
10- Dmann errinin Allah tarafndan
def edilmesi sizlerin ihlas zere hareketiniz
ile irtibat halindedir. Sava... umulur ki
Allah nler.
11- lahi kudret en yce kudrettir ve
mminlerin teselli kaynadr. Allahn
kahr pek iddetlidir

(85)
85. Kim iyi bir ite araclk ederse,
ona onun sevabndan bir pay vardr;
kim de kt bir eyde araclk yaparsa,
ona o ktlkten bir hisse vardr. Allah,
her eyin karln verir.
Tefsir:
Ayette geen Mukit kelimesi, bakasna
g veren ve onun cann koruyan ve genel
anlamda
koruyucu
ve
hesaplayc
anlamndadr.
403
Nur Tefsiri
nceki ayet esasnca herkes kendi

iinden sorumludur. Ama bu ayette hayrl
ite araclk ve davetin ilahi sevaptan pay
almadaki rol beyan edilmektedir.
1- yi ve ktye davet, mkafat ve cezaya
ortak olmaktr. Dolaysyla insanlar hangi
tarafa ektiimize dikkat etmek zorundayz.
2- Ferdiyetilik ve inziva slamda
yasaklanmtr. iyi bir ite araclk
3- t, bartrmak, ders vermek,
cepheye tevik etmek ve iyi ilerde
yardmlamak, Gzel araclk gereinin
bir
rneidir
ve
gybet,
dedikodu,
bozgunculuk,
iftira
fitne,
cepheden
korkmak, vesvese ve komplo ise, kt bir
eyde araclk gereinin bir rneidir. 1
4- Bir takm snrlar sebebiyle her ie
direkt olarak karmak doru deildir. Ama
hayrl
araclk
etmekle
onlardan
nasiplenmek mmkndr.
5- Bakalarnn yolunda yrmek, geri
kalmak deildir. Ona bir hisse vardr.
6- Araclk etmelerde Allah gz nnde
bulundurmak gerekir. Allah hereyin
karln verir.
Bir hadiste yle yer almtr: Bakalar hakknda
yaplan dua, iyilii emretmek, klavuzluk, hatta iyi
bir ie iaret bile, yi bir ite araclk gereinin
ak bir rneidir. (Tefsir-i Safi)
1
404

(86)
86. Size bir selam verildii zaman,
ondan daha iyisiyle selam verin veya
aynyla mukabele edin. Allah her eyin
hesabn gerei gibi yapandr.
Tefsir:
Ayette geen, tahiyyet kelimesinden
maksat, selam vermek veya dier her trl
tahiyyet
anlamndadr.
nsana
sevin,
esenlik ve hayatn dileyen amel veya szl
tahiyyet anlamndadr. Hediyenin cevabn
daha iyi bir ekilde, hatta eer selam
iitmek veya cevap vermekle de olsa en iyi
ekilde vermek gerekir. 1 slamn pedegojik
sisteminde, selam sadece ocuun bye
verdii bir ey deildir. Allah, Peygamber ve
melekler de selam vermektedir. tahiyyet2
(rivayetlerde yer alan slam adabna
mracaat edilmelidir. )
Cariyenin biri mam Hasana (a.s) bir deste gl
hediye etti. mam onu zgr kld ve insanlarn
sorusuna cevap olarak bu ayeti okudu. slamda ister
tandk olsun, ister yabanc, bakalarna selam
vermeye tevik edilmitir ve cimri kimse selam
verme hususunda cimrilik eden kimse olduu
sylenmitir. Peygamber grd herkese, hatta
ocuklara selam veriyordu.
2
Allahn selam: +++ (Saffat 79) Peygamberin
selam: +++ (Enam 24. ayet) Meleklerin selam:
+++ (Nahl 32. ayet)
1
405
Nur Tefsiri
1- Birbirinizle duygusal ilikilerini scak
tutun.
2- nsanlarn ihsan ve selamna karlk
vermemek doru deildir. Onu kabul etmek
ve en iyi ekilde karlamak gerekir. Ondan
daha iyisiyle selam verin
3- Sergi ve hediyelere karlk vermeyi
ertelemeyin. Selam verildii zaman... daha
iyisiyle selam verin.
4- Daha iyi bir ekilde karlk vermek,
slamda mstahap saylmtr. Ondan daha
iyisiyle selam verin.
5- lk nce en iyi ekilde selam vermeye
bakn. Eer mmkn deilse, aynyla
mukabelede bulunun. Ondan daha iyisiyle
selam verin yada aynyla mukabele edin
6- Savata eer dman bar nerisinde
bulunursa, siz de daha fazla bir rahmet
kabul edin yada aynyla mukabele etmeyi
kabullenin. l
7- Cevapsz kalan sevaplardan dolay
endieye kaplmayn. Eer insanlar karlk
vermezlerse, Allah onun hesabn gerei
gibi yapacaktr. O halde siz de insanlarn
duygularn karlksz brakmayn ki Allah
sizin de hesabnz gerei gibi yapar.
phesiz Allah hereyin hesabn gerei
gibi yapandr.
406

(87)

87. Allah'tan baka ilah yoktur,

geleceinde phe olmayan kyamet
gn,
sizi
mutlaka
toplayacaktr.
Allah'tan daha doru szl kim olabilir?
1- Tevhid ve ahiret biribiriyle iliki
iindedir. Allahtan baka ilah yoktur...
Sizi mutlaka toplayacaktr.
2- Kyamet herkesin hesap iin topland
gndr. O halde Allahn rzasn elde etme
yolunda daha fazla almak ve sadece ona
ibadet etmek gerekir.
3- Ahiret hakkndaki btn deliller
nda (rnein Allahn adaleti, hikmeti
tabiattaki dirili nianeleri, kn ldkten
sonraki hayat, bahar, uyku ve uyanklk,
beden hcrelerinin yenilenmesi... ) Artk
kyamet hususunda hibir pheye yer
kalmamaktadr. phe olmayan
4- nsann gafleti ne kadar fazla olursa,
pedagog da bir o kadar kesin uyarlarda
bulunmaktadr. (Ayetteki lam ve iddetli
tekidi ifade eden nun harfi gibi tekid
edatlar ile la reybe - phe olmayan- ve
esdeku minallah hedisen - Allahtan daha
doru szl kim olabilir?- gibi ifadeler birer
uyar niteliindedir.
407
Nur Tefsiri

(88)
88. Ey Mslmanlar! Mnafklar
hakknda iki frka olmanz da niye?
Allah onlar, yaptklarndan dolay ba
aa etmitir. Allah'n saptrdn siz
mi yola getirmek istiyorsunuz? Allah'n
saptrd
kimseye
sen
hi
yol
bulamayacaksn.
Tefsir:
Mekkede bir grup zahirde mslman
olmu, ama hicret etmemilerdi ve amelde
mriklerle birlikte hareket ediyorlard.
Sonradan hicret edince (belki de casusluk
iin hicret etmilerdi) mminler onlar
hakknda iki gre sahipti. Onlardan bazs
yle diyordu: Tevhid ve ahirete ehadette
bulunduklar iin onlara kar kardee
davranmalyz.
Bazs
ise
hicreti
terkettikleri ve kafirlerle ibirlii yaptklar
iin onlara kar olumsuz davranlmas
gerektiine inanyorlard.
1- Peygamber (s.a.a) gibi bir nderin
varlyla eitli grler doru deildir.
Size ne olmu?
408
2- Mnafklara kar koymak iin birlik ve

kararllk iinde olmak gerekir. ki frka
olmanz da niye?
3nsanlarn
zahirine
aldanmamak
gerekir.
4- Mnafklar gerekte kafirdir. Allah
onlar ba aa etmitir ve kfre
yeniden dnmektir.
5- nsann itikadi adan ba aa edilii
ve fikri adan k kendi amelleri
sebebiyledir. Allah onlar yaptklarndan
dolay ba aa etmitir.
6- Mnafklar kazanmaya almak,
slami sisteme darbe vurmaktadr. Bu
yzden onlar iin saf dncelerle, kt
araclkta bulunmamak gerekir.
7- Kraldan daha kralc olmayn. Kendi
k iin gerekli hazrlklar gren
kimseye
bu
kadar
acmayn.
Yaptklarndan dolay... Siz mi yola
getirmek istiyorsunuz?
8- Allah birilerini saptrnca, sizler neden
onlara
hidayet
etme
dncesine
kaplyorsunuz? Allahn saptrdn siz
mi yola getirmek istiyorsunuz?
9- Barda taran son damlasna kadar
gnah
dolunca
Allahn
kahr
da
kesinlemektedir. Yollar kapanmakta ve
ke
doru
gidilmektedir.
Bylece
Allahn kudreti karsndaki btn etkenler,
etkisiz
hale
gelmektedir.
Allahn
409
Nur Tefsiri
saptrd
kimseye
sen
hi
yol
bulamayacaksn.
10Kuran
ayetlerini
bir
arada
yorumlamak gerekir. (Bu ayette hem
Allahn saptrd cmlesi ve hem de
Allahn saptraca cmleleri vardr. Ama
yaptklarndan dolay cmlesi de yer
almtr. Yani Allahn saptrmas bizim
amellerimiz sebebiyledir. )

(89)
89. Onlar kendileri kfrettikleri gibi,
keke siz de kfretseniz de eit olsanz
isterler. Allah yolunda hicret etmedike
onlardan dost edinmeyin. Eer yz
evirirlerse onlar tutun, bulduunuz
yerde ldrn. Onlardan dost ve
yardmc edinmeyin.
Tefsir:
Nifak ve nifak ehline kar taknlmas
gereken tavrn mertebeleri vardr. Bu ayette
yer alan iddetli hkmler Mekkede olan
ve
mriklerle
komplolar
hususunda
ibirlii
eden
bir
grup
mnafklar
hakkndadr.
410
1- Mnafklar ve dmanlar, sizlerin

dnce ve inanlarn istemektedir. Siz
de kfretseniz... isterler
2slami
toplum
mnafklardan
temizlenmeli ve onlarla sevgi ba ve her
trl iliki kesilmelidir. Onlardan dost
edinmeyin
3- Kfr, irk ve komplo blgesinden
hicret etmek farzdr. Hicret etmedike
4- Gerek imann nianesi ve zahiri
imandan ayrcal Allah yolunda hicret
etmektir.
Allah
yolunda
hicret
etmedike
5- Mnafklarn maddi imkanlarna ve
askeri
gcne
gvenmemek
gerekir.
Onlarn hayali etki ve faydalarndan yz
evirmek gerekir. Onlardan dost ve
yardmc edinmeyin.
6- Tvbe kaps her zaman aktr.
Hicret etmedike
7- Her gnahn tevbesi o gnah telafi
etmekledir. Hicreti terketmenin tevbesi ise
hicretten
bakas
deildir.
Hicret
etmedike
8- Komplocu ve bozguncu mnafklar,
kesin bir ekilde idam edilmeli, ezilmeli ve
bu i iin de slami toplum gl olmaldr.
Onlar tutun ve bulduunuz yerlerde
ldrn.
9slam
dmanlarla
savata
ve
bozguncular takip etmede hibir snr
tanmamaktadr. Bulduunuz yerde
411
Nur Tefsiri
10- Mnafklarla her trl kalbi, siyasi,

askeri, iktisadi ve kltrel iliki (bireyin
bireyle,
toplumun
toplumla,
bireyin
toplumla
ve
toplumun
bireyle)
tm
aamalardaki ilikisi slamda haramdr.

(90)
90. Ancak, sizinle kendileri arasnda
anlama olan bir millete snanlar
yahut sizinle savatan veya kendi
milletleriyle savamaktan bkarak size
bavuranlar
mstesnadr.
Allah
dileseydi onlar zerinize ullandrrd
da sizinle savarlard. Eer sizden uzak
durur, sizinle savamaz, size bar teklif
ederlerse Allah onlara dokunmanza
izin vermez.
1- Askeri anlamalara hatta kafirlerle
yaptnz szlemelere ve uluslar aras
anlamalara sayg gstermek gerekir.
Sizinle kendileri arasnda anlama
olan
2- Savalarda tarafszlk ilannda bulunan
kimselere dokunmamak gerekir. (Sizinle
412
savatan
ve
milletleriyle
savatan
bkarak)
3- Bar amal hedeflere ve atekes
isteklerine sayg gstermek gerekir. nk
islam bar esastr ve sava istisnai bir
boyuta sahiptir. Allah dileseydi onlar
zerinize
ullandrrd
da
sizinle
savarlard...
.
Allah
onlara
dokunmanza izin vermez.
4- Hem gurura kaplmamanz ve hem de
duygularnzn dengeli olmalar iin ilahi
kudrete tevecch etmeniz gerekir. Allah
dileseydi
onlar
zerlerinize
ullandrrd.
5- Mslmanlar ylesine bir gl
olmaldrlar ki muhalifler onlara saldr
fikrine bile kaplmamaldrlar. Sizinle
savatan bkarak
6- Sadece bar nerisi yeterli deildir.
Gven iin sava terk etmek ve bar
teklifinde bulunmak gerekir.
Sizinle
savamaz, size bar teklif ederlerse.

(91)
91. Dierlerinin de sizden ve kendi
milletlerinden
gvende
olmay
413
Nur Tefsiri
istediklerini greceksiniz. Ne var ki

fitnecilie her arldklarnda ona can
atarlar; eer sizden uzak durmazlar,
bar teklif etmezler ve sizden el
ekmezlerse
onlar
yakalayn,
bulduunuz yerde ldrn. te onlarn
aleyhlerine size apak ferman verdik.
Tefsir:
Bir grup Mekkeli kendi canlarn korumak
iin
Peygamberin
yanna
gelerek,
mnafka mslman olduklar izharnda
bulunuyorlard. Mekkeye dndklerinde ise
kafirlerin ikencesine maruz kalmamak iin
putperestlie dnyorlard. Bu metotla her
iki gruptan da faydalanyor, her iki grubun
da tehlikesinden gvende oluyorlard.
Elbette onlarn kfre ynelileri daha
fazlayd.
1- Mslmanlar her trl dmanlarn
tanmal ve birinin karsnda uyumlu bir
tavr gelitirmelidirler.
2- Herkesin aklamalarna gvenmemek
gerekir.
3- Mnafklar, sadece rahat bir hayat ve
refah iinde yaama hedefine sahiptirler.
Gvende olmay istediklerini.
4- Uygun ortam ve artlar, fertlerin
deruni/batni
hasletlerini
aa
414
karmaktadr.
Fitnecilie
arldklarnda ona can atarlar.
5- Mnafklarn ruhi tevecch ve kalbi
ak kfre dorudur. Ortam msaid
grdklerinde
hemen
ona
dalarlar.
Fitnecilie arldklarnda.
6- Mnafklar tanmann ok detayl bir
bilgi,
aratrma
ve
bir
bilin
gerektirmektedir. Bulduunuz yerde
(Sekiftumuhum kelimesi kltr, dikkat ve
ilim anlamna gelen sekafe kknden
trmitir. )
7- Mslmanlar her adan (fikir, mantk,
kudret)
kafirlere
hakim
olmaldr.
Aleyhlerine apak bir ferman
8- slami devlet eziyet eden, komplocu,
mnafklar ezmek ve toplumu tasfiye etmek
hususunda tam bir yetki ve velayet
sahibidir. te onlarn aleyhlerine size
apak ferman verdik.
9- iddetli ve ezici tavr islam dzenini
ortadan kaldrma hareketinde bulunmaya
alan mnafklara zgdr. Eer sizden
uzak
durmazlar
ve
sizden
el
ekmezlerse

415
Nur Tefsiri

(92)
92. Bir mminin dier mmini
yanllk dnda ldrmesi asla caiz
deildir.
Bir
mmini
yanllkla
ldrenin, bir mmin kleyi azat etmesi
ve ldrlenin ailesi balamadka,
ona diyet demesi gerekir. Eer o
mmin, size dman bir topluluktan ise
mmin bir kleyi azat etmek gerekir.
ayet aranzda anlama olan bir
millettense, ailesine diyet demek ve
mmin bir kleyi azat etmek gerekir.
Bulamayana,
Allah
tarafndan
tvbesinin kabul iin, ard arda iki ay
oru tutmak gerekir. Allah bilendir.
Hikmet sahibidir.
Tefsir:
- Yllarca Mekkede Haris tarafndan
ikenceye tabi tutulan Hayya b. Ebi Rabia
adnda
bir
mslman,
mslmanlar
Medineye hicret ettikten sonra Harisi
Medinede grd. Mslman olduundan
habersiz olduu iin onu ikenceci bir kafir
olarak
ldrd.
Peygamber
bundan
haberdar oldu ve bu ayet nazil oldu.
- Diyet demenin u etkileri vardr: 1ldrlen kimsenin geriye braktklar iin
bir merhemdir. 2- Yanllkla ldrmenin bir
416
cezas yoktur denmemesi iin insanlarn

kstahlamasn nlemektedir. 3- nsanlarn
canna ve gvenlie saygdr. 4- ldrme
sebebiyle ortaya kan iktisadi boluu
doldurmaktr.
ldrlen
kimsenin
ballar
mslmanlarn dman ise kan paras
onlara
verilmez.
Zira
bu
i
slam
dmanlarnn
mali
yapsn
glendirecektir ve buna engel olmak
gerekir. Ayrca slam ldrlen mminin
kafir ailesiyle ilikisini kesmitir. Dolaysyla
bunu telafi etmenin yeri yoktur.
1- Susuz yere ldrmek slamda
haramdr. Mminin... ldrmesi asla
caiz deildir.
2- ldrmek imanla uyumlu deildir.
Mminin...
ldrmesi
asla
caiz
deildir.
3- Mslmann can o kadar saygndr ki
hatayla ldrmeyi bile kolayca balamak
mmkn deildir.
4- Bir mminin kaybn telafi etmek iman
sahibi bir insan azad etmekledir. Mmin
bir kleyi azad etmek gerekir.
5- Akrabalarna diyet demek bir tr mali
ve iktisadi telafi etme trdr. Bu diyet
teslim edilmeli ve denmelidir. Diyet
demesi gerekir
417
Nur Tefsiri
6- Heyecan hallerinde bile duygu ve

merhamet unutulmamaldr. Hatal insanlar
affetmek de bir tr sadakadr. Ailesi
balamadka
7- Kleleri tedrici olarak azad etmek
islami programlarn arasna sktrlmtr.
8- Tam bir diyet ve kan paras, sradan bir
insann orta geliri lsncedir. (Bin misgal
altn, yz deve veya iki yz inek el Mizan
tefsiri- )
9- zgrlk bir tr hayattr. Dolaysyla
bir insann hayat alnnca, baka birini
zgr brakmak gerekir. l
10- Hatal bir insandan kan parasn
kabul etmek, slami bir sistemde cezann
varlk semboldr.
11- ldrlen kimsenin ailesi, kan
parasnn
malikidir.
Ailesi
balamadka onun diyet demesi
gerekir.
12- Mmin hata edebilir, dikkat etmesi
gerekir.
13Hata
etmek
teklifi
ortadan
kaldrmann veya cezann hafiflemesinin
llerinden biridir.
14- slamla savaan insana kan paras ve
diyet demek yasaktr.
15- Tatsz olaylarda ve ar cezalarda
mektebi
(ekol)
unutmamak
gerekir.
Mmin bir kle
16- Szlemenin deeri o kadar ycedir
ki bazen kafiri bile mminle ayn sraya
418
koymaktadr. Mmin kleyi azad... Diye

demesi gerekir.
17- Hakkn haklya ulamas iin herkese
diyet vermemek gerekir. Ailesine diyet
demesi gerekir.
18ldrlen
kimsenin
dindar
akrabalarnn cezas hususunda nce kle
azad etmek sz konusu edilmi, sonra kan
paras. ldrlen kimsenin kan paras
hususunda ise nce kan paras sz konusu
edilmi, sonra kle azad etmek. nk
mslman
olmayanlarn
akrabalarnn
maddiyata tevecchleri daha oktur.
19- Ayette diyet miktar belirtilmemitir
ki Kurann ve Peygamberlerinin gerek
mfessirlerine (Ehl-i Beytine) ihtiya daha
ok hissedilsin.
20- slam ve islam kanunlarda kmaz
diye bir ey sz konusu deildir. slami
hkmler asla tatil edilmez, ama hafifletilir.
Bulamayana
21- Cezalar bireylerin mali ve bedensel
gc miktarnda olmaldr. Bulamayana
22- Ardarda tutulan orular ruhu
temizlemek iindir. Allah tarafndan
tvbesi iin ardarda iki ay oru tutmak
23- Kan meselesi ok nemlidir ve
keffareler bir tr ilahi ltf ve indirimdir.
Allah tarafndan tvbesinin kabul
iin
24- lahi kanunlar, lmi ve hikmet
esasnca ve olayn tm boyutlarn gz
419
Nur Tefsiri
nnde bulundurmak zeredir. Allah

bilendir hikmet sahibidir.
25- slam bireylerin iman boyutuna
dayanmaktadr. Kle azad etmek ve diyet
demek grlecek bir husustur. Ama oru
tutmak grlecek bir husus deildir ve bu
vesileyle insan dini ve ahlaki vicdann da
hesaba ekmektedir.

(93)
93. Kim bir mmini kasten ldrrse
cezas,
iinde
temelli
kalaca
cehennemdir. Allah ona gazb etmi,
lnetlemi ve byk azab hazrlamtr.
Tefsir:
Uhud
savann
buhranl
kriz
artlarnda, Mslmanlardan biri, cahiliyye
dnemindeki ahsi dmanl sebebiyle bir
mslman ldrd. Peygamber-i Ekrem
(s.a.a) vahy yoluyla bundan haberdar oldu
ve Uhuddan dnerken, Kuba denilen bir
yerde mminin ldrlmesine ksasta
bulundu, o katilin ldrlmesini emretti ve
onun
pimanlna
tevecch
etmedi.
(Meazi, c. 1, s. 304, Peyamberi ve
Cihaddan naklen, s. 327)
- slam mslmanlarn can iin ve
zellikle de fertlerin can gvenliini
korumaya ok nem vermitir ve cihatlar
420
ve ar sular nlemek iin, ebedi azap

cezasn taktir etmitir. Bu ayette mmini
bilerek ldrmek hususunda kullanlan
tabir, hibir gnah hususunda ifade
edilmemitir.
1- slami sistemde hibir makam,
bakalarn ldrme veya idam etme
hakkna
sahip
deildir.
Kasten
ldrrse
Ama
tauti
sistemlerde,
tautlarn slogan udur: Ben diriltir ve ben
ldrrm.
2- nsann deeri doru dnce ve
inanlaryladr. Mmin
3- Ceza hususunda kasten ve bilerek
yaplan hatalarn hesab ayrdr. Kasten1
4- ldrme ve kan dkme byk
gnahlardan
saylmtr.
Cezas
2
cehennemdir
Ayette geen, teammd kelimesi mteammilenAmud ve amd kknden tremi olur niyet ilerinin
stunu anlamndadr.
2
Rivayetlerde de ldrmenin nemi aka ifade
edilmitir ve bu konuda rivayetlerde u balklar
gze arpmaktadr:
a- Kyamet gn ilk sorulan ey susuz yere
ldrmedir.
b- En isyankar insan, insan ldren veya vuran
kimsedir.
c- ldrmenin gnah yansra ldrlen kimsenin
gnah da ldrenin boynuna dmektedir.
d- Eer gk ve yeryz bir mmini ldrmeye ortak
olursa, yine de hepsi azap grr.
1
421
Nur Tefsiri
5- Ar ceza, toplumda fesad nleyen ve

toplumun gvenliini koruma etkenidir.
(94)
94. Ey iman edenler! Allah yolunda
yrdnz vakit, her eyi iyice
anlayn. Size, Mslman olduunu
bildirene,
dnya
hayatnn
geici
menfaatine gz dikerek: sen mmin
deilsin demeyin. Allah katnda bir
ok ganimetler vardr. Evvelce siz de
yleydiniz. Allah size iyilikte bulundu,
iyice
aratrp
anlayn,
Allah
ilediklerinizden phesiz haberdardr.
Tefsir
- Hayber savandan sonra Resulullah
(s.a.a) same b. Zeydi mslmanlardan bir
grup ile birlikte Fedek kylerinden birinde
bulunan Yahudilere gnderdi ve onlar ya
slam kabul etmeye, ya da zimmet
artlarn kabul etmeye davet etti. Mirdas,
adnda bir yahudi, slam ordusunun
e- Eer btn dnya yok olsa yine de gnahsz bir
insann ldrlmesinden daha kolaydr. (Hadisleri
iin Vesail, c. 19, s. 1 ve sonrasna mracaat ediniz.
422
geliinden haberdar olunca, mal ve ailesini

bir dan eteklerine saklad, tevhid ve
Peygamberi Ekremin nbuvvetini ikrar
ederek Mslmanlar karlamaya geldi.
same onun korkudan slam izharnda
bulunduunu sanarak onu ldrd ve maln
ganimet olarak ald. Peygamber bir
mslmann ldrlmesine sebep olan bu
davrantan dolay ok rahatsz oldu.
- Cihadda ganimet elde etmek ve maddi
hedefler, slamn knad eylerdendir.
slam devrimci bir hareket veya kararllk
adna, alel acele teebbste bulunmay ve
aratrmadan birini ldrmeyi iddetle
knamaktadr.
- Evvelde siz de yleydiniz cmlesi hem,
ilk balangta sizler de slam iddiasnda
bulunuyordunuz. szn ifade etmektedir,
yada, sizler de cahiliyye dneminde maddi
hedefler ve ganimet elde etmek iin
savayordunuz sz anlamndadr ve islam
btn bu hedefleri ortadan kaldrmtr.
1- Yolculuklar, hatta askeri yolculuklar
bile karklk ve acemice hareketlere
bahane tekil etmemektedir. Cephede bile
kontrol, tebligat ve hatrlatmalar gerekir.
yice aratrp anlayn.
2- slam izharnda bulunan kimseyi
gsnz aarak kabullenin.
423
Nur Tefsiri
3- Cihad cephesinde gcnzden kt

istifade de bulunmayn.
4- Bakalarna dini etiketlet yaptrmak
ve kt zanda bulunmak ve pheli
kimselere kfr isnad etmek yasaktr.
5- Biz zahire gre hkmetmej zorundayz.
Fertlerin batnn deil. Eer szlerini kabul
etmesek bile hemen reddetmemeliyiz.
6- Maddi hedeflerden dolay bakalarn
tekfir etmemek durumundayz. Dnya
hayatnn
geici
menfaatine
gz
dikerek.
7- Savalarda maddi hedefleri bir kenara
brakn ve cihadn kutsiyetini ganimet taleb
ederek
ortadan
kaldrmayn.
Dnya
hayatnn
geici
menfaatine
gz
dikerek.
8- Hem ddia ortaya atmak ve hem de
konuyu reddetmenin bir delile dayanmas
gerekir. Sen mminsin demeyin.
9- Dnyevi yneliler canndan geen
savalar da terk etmemektedir.
10- Bir bireyin mslmanlara katlm,
mal ve sermaye artndan daha iyidir. nsan
ve iman asidir; mal ve ganimet deil.
11- Zarar def etmek, menfaat elde
etmekten daha nemlidir.
12Cihaddaki
hedeflerin
deiim
tehlikesi ok nemlidir.
13- Haksz cinayetin zarar ve tehlikesi,
dmanlar tarafndan muhtemel nifaktan
daha oktur. nsanlarn mal, can ve
424
yzsuyunu
koruyan
kimseler,
ihtiyat
ilkesinden
ve
aratrmaktan
geri
kalmamaldrlar. yice aratrp anlayn
14- Dnya bir ilinek, fani ve abul
geicidir.
Dnya
hayatnn
geici
menfaatine
15- Dnya hakknda zhd iinde yaamak
mcahid insann ahlakdr.
16- Sizler aratrmadan ve korkusuzca
adm atmazsanz, Allah da maddi meseleleri
halleder.
Allah
katnda
bir
ok
ganimetler vardr.
17- lahi mkafatlar hatrlamak, dnyay
insann gznde kk klar.
18Kt
gemii
olan
bireyler,
insanlardan daha stn bir beklenti iinde
olmamaldr. Evvelde siz de yleydiniz.
19- Dnyaya yneli cahili bir haslettir.
20- Maddi nimetlerinizi bile Allahtan
isteyin. Allah katnda bir ok nimetler
vardr.
21- nsan ftraten fayda peindedir.
Dolaysyla bir ekilde temin edilmelidir.
Elbette ilahi yoldan temin edilmesi daha
iyidir. Allah katnda bir ok nimetler
vardr.
22- Kendinizi bakalarnn yerine koyun
ve yle hkmedin. nk sizler de bir gn
byleydiniz. Evvelde siz de yleydiniz.
23- nsanlar ganimetten alkoymak iin
onlara daha ok ganimetleri hatrlatmak
gerekir. Bir ok ganimet
425
Nur Tefsiri
24Gururlanmayn
ki
imannz
Allahtandr.
Allah
size
iyilikte
bulundu.
25- lahi hidayetler, Allahn bizim
zerimizdeki iyiliidir. Allah size iyilikte
bulundu
26- Nimetler sorumluluk getirir. Allah
size iyilikte bulundu, iyice aratrp
anlayn.
27- Ne saf olun ve ne de bn! Ne
ktmser ve ne de kindar olun. yice
aratrp anlayn.
28- Gnahsz yere dklen kan sz
konusu edildii iin bir ayette iki defa
aratrma emri verilmitir. yice aratrp
anlayn
29- Gnahsz insanlarn ldrlmesi iin
gerekli ortam ve bahanenin olduu sava
ortamlarnda akll ve sabrl olmaya aln;
duygularla
deil.
phesiz
Allah
ilediklerinizden
haberdard.
Allah
30- Temiz niyet tek bana yeterli deildir.
hlas zere yaplan salih amel de gereklidir.

(95)
426
95. Mminlerden zr sahibi olanlar

dnda
oturanlarla
mallar
ve
canlaryla Allah yolunda cihat edenler
bir olmaz. Allah, mallar ve canlaryla
cihat
edenleri
derece
bakmndan
oturanlardan stn kld. Geri Allah
hepsine de gzellik (cennet) vad
etmitir; ama mcahitleri oturanlardan
ok byk bir ecirle stn klmtr.
Tefsir:
Genelde bu kimseler cihad cephesine
gitmemektedir: mansz mnafklar, korkak
Mslmanlar, refah dknleri, pheciler,
himmetsizler ve, biz mal, beyan, kalem ve
duayla savalara dua ediyor ve onlar
destekliyoruz ama cihad bizler iin farz-
ayn deildir diyen tevilci kimseler! Bu ayet
bu tr tevil edenlerle ilgilidir ve onlar
eletirmektedir.
Tefsir
Genelde u tr insanlar cihat cephelerine
gitmezler: mansz mnafklar, korkak
Mslmanlar refah dknleri, phe iinde
olanlar, himmetsiz insanlar, Biz mal, beyan
kalem ve dua ile mcahitlere dua ediyor ve
onlar savunuyoruz. Ama cihat bizim iin
farz- ayn deildir, diyen kimseler. te bu
427
Nur Tefsiri
ayet ite bu tr yorumlara kaan kimselerle

ilgilidir. Ve onlar eletirmektedir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Tebli ve tevik metodu aama aama
olmaldr. lk nce, la yestevi (bir
deildirler diye buyurmu, daha sonra
mertebece stn klmtr.) ve son olarak
da byk ecirle stn klmtr diye
buyurmutur. )
2- Herkese belli bir ekilde konumak
gerekir.
Kuran
cepheye
gitmeyen
mminlere, mnafklara, korkaklara, refah
dknlerine farkl ekillerde davranmtr.
(Allah onlarn hepsini zrsz olarak
yerlerinde oturanlar) kelimesiyle anmtr.
3- Cismi adan problemi olanlar cihattan
muaftrlar.
zrsz
olarak
yerlerinde
oturanlar1
4- slami cihatta hem hedef Allahtr ve
hem de vesile mal ve candr.
5- Her nerede insanlarn inanmama
tehlikesi varsa srar ve tekrar gereklidir: la
yestevi (eit deildir), Fezzelellah (stn
klmtr) derece ve dereceler (sonraki
ayette)
Rivayetlerdede yer ald zere hastalk sebebiyl

esavaamayanlar ama kalpleri mcahitlerle birlikte
olanlar da cihat hususunda onlarla eittirler. (Tefsiri Safi)
1
428
6- Her yerde eitlik adalet deildir. Bazen

eitliin
olmamas
adalettir.
eit
deildir.
7- Mali cihad can ile yaplan cihatla bir
arada zikredilmitir. nk mali dayanak
olmakszn cephe zayflayacaktr. Mal ve
canlaryla
8- slam ordusunda savunma btesi
halkn
gnll
yardmlaryla
temin
olmaktadr. Mallaryla
9- Herkesin hizmeti ve abas saygndr.
baz
kimselerin
vepheye
katlmasyla
bakalarnn
tm
deerleri
yok
edilmemelidir. Mcahitlerin stnlne
evet ama bakalarn reddetmeye hayr.
Allah hepsine de gzellik vadetmitir.
10- Herkes hangi makam, mevki ve
hizmette bulunursa bulunsun bilmelidir ki
ihlas sahibi mcahitlerin hesab hepsinden
ycedir. Allah mcahitleri stn klmtr.
11- Eer Allah mcahitlere stnlk
vermise toplum da mcahitler ve ehitler
iin zel bir hesap tutum ve tercih iinde
olmaldr (elbette mcahit iin de yersiz
beklentiler olmamal ve kt akbete duar
olmamas artyla. )
12- Ayet farz- kifayeyle ilgilidir. Eer
farz- ayn olsayd oturanlar sulular olarak
anlrd.
429
Nur Tefsiri

(96)
96. Kendinden dereceler balama
ve
rahmet
vermitir.
Allah
ok
balayc ve esirgeyicidir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Mcahitlerin oturanlardan stnl
az deildir. Aralarnda ok byk farklar
vardr. dereceler
2- Farkl tabirler mcahitlerin yce
makamnn gstergesidir (eit deildir,
derece, byk ecir, dereceler, mafiret,
rahmet)
3- lahi rahmetten faydalanmann art
temiz olmaktr. (evvela mafiret zikredilmi
daha sonra da rahmet)
5- Allah rahmet ve mefiret sahibidir.
Ama
o
mafiret
ve
rahmetten
faydalanmann art cepheye gitmek ve
cihat etmektir.

(97)
97.
Kendilerine
yazk
edenlerin
canlarn aldklar zaman onlara: Ne
yaptnz
bakalm?
Deyince,
Biz
yeryznde
zavall
kimselerdik
430
diyecekler, melekler de: Allah'n arz

geni deil miydi? Hicret etseydiniz
ya!
Cevabn
verecekler.
Onlarn
varacaklar yer cehennemdir. Oras ne
kt dnlecek yerdir!
Tefsir
Bedir savandan nce Mekke kafirleri
ehir
halkn
Mslmanlarla
savaa
aryor ve herkesi katlmas iin onlar
tehdit
ediyordu.
Savaa
katlmayan
kimselerin evlerinin yklacan mallarnn
yamalanacan ilan ediyorlard. Mekkede
oturan ve henz hicret etmeyen baz
Mslmanlar da canlarnn korkusundan
kafirlerle birlikte Mslmanlarla savamak
iin gelmiler ve Bedirde ldrlmlerdir.
Bu ayet nazil oldu ve kfr diyarnda hicreti
terkederek kendilerine zulmeden kimseleri
knad ve onlar sulu grd.
Mesajlar ve Nkteler
1- Kfr diyarndan hicret etmek farzdr
kfr diyarnda kalmak ve kafirlerin
ordusuna katlmak haramdr. Eer gcnz
yetiyorsa evreyi deitirin aksi taktirde
oradan hicret edin ki knanmayasnz.
2- Hicreti terketme gnahnn sorgusu
her eyden nce balamaktadr. ne
yaptnz bakalm?
3- Muhit ve ounlun havas insan
etkilemektedir. Amam cebir ve zorlama
431
Nur Tefsiri
lsnde deil. O halde insan hicret

ederek, evre ve tarihin cebrini/zorlamasn
da krabilir.
4- Hicreti terk etmek hedef ve inancn
kaybetmek
insann
kendi
kendisine
zulmetmesidir,
Eer
rezil
olmak
itemiyorsan cemaatin rengine brn sz
Kurana gre kabul edilir bir sz deildir.
5- Farz olan bir eyin mukaddemesi de
(n artlar da) farzdr ve kendi eliyle
gnahn n artlarn hazrlayanlarn hibir
nsz ve aklamas olamaz.
6Melekler
insanlarn
ilerinden
haberdardr
ve
insanlarla
irtibat
kurmaktadr. melekler... ne yaptnz
bakalm deyince... diyecekler
7- Gnah hibir ekilde izah edilemez.
Yeryznde zavall kimselerdik...
8- Asl olan hedef ve inantr; ev ve hayat
korumak deil! Allaha ibadet etmektir;
vatana tapmak deil!
9- Hicret insann zayf braklmasn
ortadan kaldran sebeplerden biridir.
10- lk nce slah etmenin ortamn
hazrlayn sonra knayn. Allah yeryzn
geni klm ve ardndan hicret etmeyi terk
edeni knamtr.
11- Rivayetlerde de yer ald zere yol,
sorumluluk, hak ve batl ayrmay tehis
edemeyen kimselerdir (Tefsir-i Safi)
Rivayetlerde de yer ald zere her kim
dinini korumak iin bir adm dahi atacak
432
olursa cennet ehlidir, Muhammed ve

brahimin
(a.s)
arkadadr.
(Hz.
Muhammed
ve
brahimin
(a.s)
arkadadr. ) (Tefsir-i Safi)

( 98)

(99)
98. aresiz kalan, yol bulamayan
zavall
erkek,
kadn
ve
ocuklar
mstesnadrlar.
99. te Allah'n bunlar affetmesi
umulur. Allah Affedendir, Balayandr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Hakk tanyan kimselerin hareket ve
evreyi deitirme gc vardr, mustazaf
deildir ve hicreti terk etme konusunda hi
bir zr yoktur
2- Kafileri geri pskrtmek iin hibir
tedbiri olmayan ve hakka teslimiyet iin hi
bir yol bulamayan kimseler mustazaftr ve
onlardan teklif kaldrlmtr (tefsiri Safi
mam Bakrdan (a.s) naklen)
3- Gerek zrler kabul edilmitir;
uydurulan zrler ve bahaneler deil.
4Teklifler
fikri
ve
cismi
g
miktarncadr. Zaruret snrna kadar bir
hicret etmekle mkellefiz.
433
Nur Tefsiri
5- Allah kurtulu iin hibir yol

bulamayan bozuk kudret ve evreye
mptela olan kimseleri affetmektedir.
6- Hicreti terketmek o kadar nemlidir ki
bu insanlarn balanmas ayet (belki)
szyle beyan edilmitir; kesin bir dille
deil.
Allahn
bunlar
affetmesi
umulur.

(100)
100. Allah yolunda hicret eden kii,
yeryznde
ok
bereketli
yer
ve
genilik bulur. Evinden, Allah'a ve
peygamberine hicret ederek kan
kimseye lm gelirse, onun ecrini
vermek Allah'a der. Allah balar ve
merhamet eder.
Tefsir
Mekke
de
Mslmanlardan
biri
hastaland ve yle dedi: Beni Mekkeden
dar karn ta ki muhacirlerden biri
saylaym.
Onu
Mekkeden
dar
kardklarnda yol esnasnda ld ve bu
ayet nazil oldu.
Mesajlar ve Nkteler
434
1- Hicret; kudret, hkmet ve geliim iin

ortam hazrlamaktadr. Allah yolunda
hicret
eden
kii
yeryznde
ok
bereketli yol ve genilik bulur. nsan
sknt ekmeden kolayla eriemez.
2- Hicret niyetiyle, ilk admla ve evden
kla birlikte insan bir takm makamlara
ulamaktadr. Evinden kan kimse.
3- Allah ve Resulnn (s.a.a) yolunda
yryn; lm ve hayatnz hususunda
endie etmeyin. sonra lm gelirse...
4- Tm hicretler mukaddestir; cihat iin,
ilim tahsil etmek iin ve tefrih iin yaplan
hicretler bu ayetin rnekleridir.
5- Muhacirin sevab Allaha kalmtr ve
cennetten daha ycedir. Ecrini vermek
Allah a der.

(101)
101. Yolculuk ettiinizde, kfirlerin
size
bir
fenalk
yapmasndan
korkarsanz, namaz ksaltmanzda size
bir sorumluluk yoktur. Zira kfirler,
size apak dmandrlar.
Tefsir
- Cihat ve hicretten sz edildikten sonda
yolcu namazn ele almaktadr.
435
Nur Tefsiri
- Ayette geen zerebtum fil arz sz

yolculuktan kinayedir. Zira yolcu kimse
yolculuu esnasnda adeta yeri ayaklaryla
dvmektedir. Kat etmektedir. (Mfredat-i
Ragib, zerb)
- Kuranda bazen vcub (farz) yerine,
sakncas yoktur tabiri kullanlmaktadr ki
bu ayette onlardan biridir.
- Namaz ksaltmak, korku ile ilgili
hususlara zg deildir. Yolculuklarda da
korku ve endie olduu iin veya namaz
ksaltmak
kanunun
ilk
nce
korku
hususlarnda sz konusu edilmi ve daha
sonra her trl yolculua genel klnd
iin korkarsanz ifadesi yer almtr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Namaz asla tatil edilemez. Ama
ksaltlabilir.
2- lahi kanunlarda gerekleri grmek ve
elastikiyetli olmak bir ilkedir.
3- Namaz halinde bile dmandan gafil
olmayn. Siyaset, diyanet ibadet ve zekilik
birbirinden ayr deildir. Bir el namaz
tekbirine bir elle de sava silahna
uzanmaldr.
4- Kfr ve iman birbiriyle eliki
halindedir. Zira kafirler size apak
dmandrlar.
5- Bir ok kafirler sizlerle dmanlk
hususunda adeta tek bir g halindedir.
dman; dmanlar deil.
436
(102)
102.
Sen
ilerinde
olup
da
namazlarn kldrdn zaman, bir
ksm seninle berber namaza dursun
ve silahlarn da yanlarna alsnlar;
secdeyi yaptktan sonra onlar arkanza
gesinler; klmayan br ksm gelsin,
seninle
berber
klsnlar,
tedbirli
olsunlar, silahlarn alsnlar. Kfirler,
size anszn bir baskn vermek iin,
silah
ve
eyanzdan
ayrlm
bulunmanz dilerler. Yamurdan zarar
grecekseniz veya hasta olursanz,
silahlarnz brakmanza engel yoktur,
fakat dikkatli olun. Allah kfirlere
phesiz ar bir azb hazrlamtr.
Tefsir
- H. 6. ylda Peygamber bir grupla birlikte
Mekkeye
gitmek
zere
yola
dt.
Hudeybiye blgesinde Mekkeye girmesine
437
Nur Tefsiri
engel olmak iin beraberindeki ikiyz kiilik

bir gle mevzilenen Halid b. Velidle
karlat. Bilal ezan okudu ve cemaat
namaz klnd. Halid b. Velid bu frsattan
istifade ederek, cemaatle ikindi namaz
klnnca saldrya gemek istedi. Bu ayet
nazil oldu ve komployu Peygambere haber
verdi. Halid bu vahiy mucizesini grdkten
sonra Mslman oldu. (Mecmeul- Beyan,
el- Mizan, Tbyan ve... )
- Bu namazda birinci grup ilk rekat
bitirdikten sonra ayaa kalkmakta, dierleri
namaz bitirmekte ve cemaat imam dier
grubun da ikinci rekata yetisin ve silahla
cemaat namaz klmak iin beklemektedir.
1- Namaz hibir art altnda tatil
edilmemekte ve mcahid kimse, namaz
terk edememektedir. (bir elde silah, dier
elde maneviyat)
2- Cemaat namaznn nemi iin cephede
dman karsnda bir rekat dahi olsa
klnmas yeterlidir.
3- ki grevin (cihat ve namaz) ortaya
kt
taktirde
birini
dierine
feda
etmemek gerekir.
4- Uyank olmak gerekir, hatta namaz bile
mslmanlar dman tehlikesinden gafil
klmamaldr.
438
5- nder, vahdet ve ibadetin merkezidir.

Sen
ilerinde
olup
namazlarn
kldrdn zaman
6- leri paylatrmak, yardmlamak
krc ilerden saknmak, en hassas ilere
bile toplumun lfet ve sevgi nedenidir. (Bu
ayette iki rekat cemaat namaz iki grup
arasnda paylatrlm, bylece bir krgnlk
ve ayrcaln olmas nlenmi ve herkes
hayra ortak olmutur. )
7- lahi emirler ihtiya ve artlarla
uyumlu olarak eitlilik arzetmektedir.
8- Cephede cemaat namaz, hedefe,
Allaha, ndere ve ndere olan akn ve
deerlere olan balln nianesidir.
9- Cephelerde glerin yer deitirmesi
bir rekat namaz faslasnda mmkn
olmaldr.
10- Cephelerde ibadi merasimler uzun
tutulmamal ve uyank olmay engelleyen
iler yasaktr.
11- Cephede namaz vakti her ne kadar
uzun olursa, dmann saldrya geme
frsat da o kadar ok olur, dolaysyla daha
fazla nlem almak gerekir. (Birinci rekatta
silah bulundurmak sz konusu edilmi ve
ikinci rekatta ise saknmak ve silah!)
12- Allah Peygamberini dmanlarn gizli
komplo
ve
oyunlarndan
haberdar
klmaktadr. (nzul sebebine tevecchen)
13- hlas zere yaptnz hareket, geri
geldiinde
ilahi
yardmlara
sebep
439
Nur Tefsiri
olmaktadr. (Bu ayetin nzulu ve korku

namaznn
emredilmesi
komplolar
karsnda ilahi bir yardm mesabesindedir)
14- Dmann arzularndan haberdar
olun. dilerler
15- badet gaflet ve meguliyet sebebi
olmamaldr.
eyanzdan
ayrlm
bulunmanz
16- Gerek mslmanlarda gaflet ihtimali
zayftr.
17- Byk bir uyanklk iinde askeri ve
iktisadi imkanlar korumak gerekir. Silah
ve eyanzdan
18- slam mmetinin gafleti kafirlerin
mslmanlara anszn saldrmasna sebep
olacaktr. Size anszn bir baskn
vermek
19Mslmanlarn
gafletine
sebep
olanlar, herhangi bir delille bilmeden
kafirlerle ayn yolda hareket etmektedir.
20- Mslmanlarn gafletine sebep olan
her trl ruhsal, iktisadi ve siyasi etkenler
(rnein sylentiler, eksiklikler, akrabalarn
fakirlii, siyasi oyunlar) nlemek gerekir.
fakat dikkatli olun
21- Cephe ve askerlikten muaf olmann
ls, hastalk ve zarardr.
22- Eziyet ve zararla i ie olan yamur,
silahlar
brakmann
cevazdr.
Zarar
vermeyen yamurda mcahitler silahlarn
yere brakamaz.
440
23- Hibir durumda mcahid gvenlik

aralarndan uzak olmamaldr. (Hatta eer
silah yoksa zerinde bir zrh olmaldr. )
Silahlarn alsnlar
24- Kafirleri tehdit etmek ve mminleri
mitlendirmek Kurann metotlarndandr.
phesiz Allah kafirlere byk bir
azap hazrlamtr.
25Gelecekte
kafirler
zillet
iine
deceklerdir. . kafirlere phesiz byk
bir azap hazrlanmtr.

(103)
103. Namaz kldktan baka, Allah'
ayakta iken, otururken, yan yatarken de
ann.
Emniyete
kavutuunuzda,
namaz
gereince
kln.
Namaz
phesiz,
man
edenlere
belirli
vakitlerde farz klnmtr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Korku namaznn eksiklikleri Allah
anmakkla telafi edilmektedir.
2- Namaz ve Allah anmak o kadar
nemlidir ki her durumda gerekli ve
lazmdr (cephede, hastalkta. . )
3- Mcahit kimse iman ve Allah
zikretme
silahna
byk
bir
ihtiya
iindedir.
441
Nur Tefsiri
4- Namaz btn asrlarda ve btn

nesiller iin geerli olan ilahi kesin
farzlardandr. mandan ayr olmad iin de
rivayetlerde be vakit namaz farz ve sabit
diye
tefsir
edilmitir.
(Rivayetlerde
mevkut kelimesi farz ve sabit diye tefsir
edilmitir.
(elMizan
rivayet
bahsi)
mevkud sebat ve devamllktan kinayedir.
(el Mizan)
5- Korku namaz bir istisnadr. O halde
zorunluluk durumu ortadan kalknca namaz
normal
bir
ekilde
klmak
gerekir.
Emniyete
kavutuunuzda
namaz
gereince kln.
6- Her namazn farz oluu kendine zg
vaktindedir. (belirli vakitlerde)
7- Namaz iin vakit tayini devamllk ve
dzen
sembol;
korkuma
ve
dikkat
sebebidir ve btn bunlarn hepsi de insan
terbiye eden nemli faktrlerdir.

(104)
104. Dman milleti kovalamakta
geveklik gstermeyin. Eer siz ac
ekiyorsanz, phesiz onlar da sizin
ektiiniz gibi ac ekiyorlar; oysa siz
Allah'tan onlarn beklemedikleri eyleri
bekliyorsunuz. Allah bilendir, hikmet
sahibi olandr.
442
Tefsir
Uhut savandan Ebu Sufyan Uhud
dann zerine karak, Bizim zaferimiz
geen yl Bedir savandaki yenilgimizin
karldr.
Diye
slogan
att.
Hz.
Muhammed (s.a.a) ashab ise yle dediler:
Bizim ehitlerimiz cennette sizin lleriniz
ise cehennemdedir. Bunun zerine onlar
yle slogan attlar: nne lena el- uzza vela
uzza lekum (phesiz bizim Uzzamz
vardr ama sizin uzzanz yoktur. )
Mslmanlar da onlara yle cevap
verdiler: Allah-u Mevlana vela mevla
lekum (Allah bizim mevlamzdr, phesiz
sizin mevlanz yoktur. ) bunun zerine
kafirler sloganlarn deitirerek Hubel
putunun lehine slogan atmaya baladlar:
Uhulu
Hubel
(yaasn
Hubel)
Mslmanlar ise buna cevap olarak yle
feryat ettiler: Allah-u ala ve ecel (Allah en
yce ve en uludur. ) bu ayet nazil olduktan
sonra Peygamber (s.a.a) yaralar bile
kapsayacak bir ekilde genel bir seferberlik
ilan etti ve bylece bu hareket kafirlerin
geri
dn
fikrinden
vazgeemelerini
salad.
Mesajlar ve Nkteler
1- Mslmanlar gl bir ruhuye sahibi
olmal ve geici yenilgiler onlar asla
443
Nur Tefsiri
gevetmemelidir.
Geveklik
gstermeyin.
2- Savunma durumunda olmak yerine
dman takip etme ve saldr durumunda
olun ve bu konuda hibir ihmalkarlk
gstermeyin.
Dman
milleti
kovalamakta geveklik gstermeyin.
3Savan
btn
gerekleri
ve
zararlarna ramen sizler galipsiniz. Zira
savata asl olan kayplar deildir. Asl olan
ilahi
ltuflere
mit
iinde
olmaktr.
Allahtan bekliyorsunuz.
4- Mminlerin teselli veren etkenlerden
biri de kendi dertlerini bakalarnn
skntlaryla
karlatrmas,
ilahi
yardmlara tevecch ve mit ve sahip
olduklar
bilintir.
Eer
siz
ac
ekiyorsanz onlar da sizin gibi ac
ekiyorlardr.
5- Mslmanlar Allah hakknda eitli
mitler iindedir. Gaybi yardmlara, zafere,
dman korkutmaya, manevi mkafatlara...
mit iindedirler. (ayette de mit edilen ey
belirtilmemi bu vesileyle her trl midi
kapsamas salanmtr.
6- mit en byk hareket manivelas ve
mcahitlerin ruhi sermayesidir. Ya ehadet
ve saadet, veya zafer.
7- Savalardan mminlerin sknts
Allahn ilim ve hikmeti erevesindendir.
Allah
bilendir
ve
hikmet
sahibi
olandr.
444

(105)
105. Dorusu, insanlar arasnda
Allah'n
sana
gsterdii
gibi
hkmedesin diye Kitab sana hak
olarak indirdik; hakk gzet, hainlerden
taraf olma.
106. Allah'tan mafiret dile. Allah
Tefsir
- Mehur kabileye mensup birisi bir
hrszlk yapt. Bu konu Peygambere
iletilince o ahs gnahn evinde yaayan
Lebid adnda bir ahsn boynuna att. tham
edilen ahs klcyla ona saldrarak bu
iddiasn
ispat
etmesini
istedi.
Onu
sakinletirdiler ve gnahsz olduunu
ispatlamak iin bir grubu peygamberin
huzuruna gnderdiler. Peygamber (s.a.a) de
zahire bakarak ve onlarn tanklklar
esasnca gerek hrsz gnahsz bildi ve
hrsz haber veren Kutade adl birisini
knad ama bu tanklklarn yalan bilen
Kutade ok rahatsz oldu ve bunun zerine
bu
ayet
nazil
oldu
ve
Kutadenin
mazlumiyetini, hrszn ve ahitlerin yalanc
tankln ve hilesini aa kard.
- Bu ayetin nzul sebebi hakknda u
nakil de kaydedilmitir: Savalarn birinde
445
Nur Tefsiri
Mslmanlardan biri bir zrh ald. Rezil

olmak zereyken bir Yahudinin evine att.
Ardndan bir grubu da kendisinin deil
Yahudinin
hrsz
olduunu
yaymas
hususunda seferber etti. Peygamber zahir
esasnca Mslmann gnahsz olduuna
hkmetti. Amam bu ayetin nazil olarak
itham edilen Yahudiyi susuz kabul etti.
Mesajlar ve Nkteler
1- Kurann nzul hak esasncadr.
Dolaysyla hkm ve yarg da hak esasnca
olmaldr; Partisel grupsal blgesel rksal ve
ounluluk zere deil.
2- Mslman olmayan kimseler hakknda
dahi adalet zere hkmetmek gerekir.
(nzul sebebine tevecchen
3- Hkm e yarg peygamberlerin
makamndandr. Sadece tebli etmek yeterli
deildir. Hkmleri icra etmek de bir
grevdir.
4- Hain kimseyi savunmak ve himaye
etmek yasaktr. nder olan kimse hain
kimsenin geliim ortam bulamayaca bir
tavr iinde olmaldr.
5- nsanlarn kfr kendilerine itham
edilmesinin
delili
olmamaldr.
(nuzl
sebebine tevecchen)
6- mmetin ve rehberlii/nderlii kitap
ve kanunun yansra ilahi yardmlardan da
faydalanmaktadr. Allahn sana gsterdii
446
7- Hainler ilahi nderin kendilerini

savunmasn
mit
etmemelidirler.
hainlerden taraf olma
8- Kadlk makamnda olan kimse kitap ve
kanunlar hususunda atam bir bilgi sahibi
olmaldr. Hkmedersin diye kitab sana
indirdik.
9- Peygamberin hkm zahir, bir grubun
tankl esasnca birinin masum olduuna
hkmetmesinin kyamet gnnn azab
hususunda hi bir etkiye sahip deildir. (bir
hadiste yer ald zere Allah Resulu (s.a.a)
yle buyurmutur: Ben zahire gre
hkmederim. Ama eer hakl deilseniz
benim hkmme gvenerek hi. kimseden
bir ey almayn. Aldnz ey cehennemden
bir paradr.
10Hakimin
ilmi
bakalarnn
tanklndan daha nemlidir. Allahn
sana gsterdii.
11- Kuran yarg ve adaletin temeli ve
tm insanlar arasndaki ilikilerin esasdr.
Kitab sana indirdik.
12- Hain rezil rsva edilmelidir. (nzul
sebebi esasnca. )
13- Allah peygamberini korur ve her trl
komplo ve oyunlar ifa eder.
14- Kanun saygndr ama kanundan kt
istifade edilmeler hususunda kkl bir
zm bulmak gerekir. Burada ilahi
yardmlar zm olmutur.
447
Nur Tefsiri
15- Yarg yle bir makamdr ki bu makam

stlenen kimse masum bile olsa yine
mafiret dilemektedir. Allahtan mafiret
dile.
16Bir
Yahudiye
zulmedildiinde
slamn nderi olan ahsn (peygamberin)
bir Mslmann kt kastinden dolay
mafiret dilemesi slamn vn duyaca
eylerdendir.
17- Sizin mafiret dilemeniz Allahn
rahmet ve mafiretinden faydalanmanzdr.
18- Eer Kuran peygamberin uydurduu
bir ey olsayd asla ayetleri Allah Resulune
mafiret talebinde bulunmay emretmezdi.
( 106)

(107)
107. Kendilerine hainlik edenlerden
yana
uramaya
kalkma.
Allah,
hainlikte direnen suluyu sevmez.
Mesajlar ve Nkteler
1- Hain kimseyi savunmak haram, sua
ortak
olmak
ve
hyanete
rzayet
gstermektir.
2- slami hakim mazlumlarn savunucusu
olmaldr;
zalimin
koruyucusu
deil.
Hainlik edenlerden yana uramaya
kalkma.
448
3- nsanlara zulm ve ihanet insann

kendi kendine ihanet etmesidir. 1
4- nvanlar, kudretler, tehditler ve
kamuoyu...
hi
birisi
hain
kimseyle
ibirliini caiz klamaz.
5- slam nderi hainleri tanmal onlarn
komplolarn bilmeli ve bylece uygun bir
tavr gelitirmelidir.
6- Saflk ve bilinsizlik zere yaplan
kk hyanetlerin hesab fesat karan
komplocu hyanetlerden ayrdr. Ayette
geen, yehtanun (hainlik edenler),
hevvan (hainlikte direnen) ve esim
(sulu) kelimeleri srekli ihanete delalet
etmektedir.
7- Hem gemi gnahlardan dolay
mafiret dilemek gerekir (nceki ayet) ve
hem de gelecekle ilgili uyank olmak
gerekir. Uramaya kalkma
8- Hyanet esasnca insanlara sevgisini
kesen kimseden Allahn sevgisi de kesilir.
Sevmez.
zira:
a)nsann sefa ve adaleti ruhunu ldrmektedir.
b)Yarn ayaa kalkacak olan mazlumlar mahrum
klmaktr.
c)nsann kendisi iin ilahi gazap ve cehennemi
hazrlamasdr.
d)Hyanet toplumu kirletmekte ve bu kirlilik bizzat
bizlere de bulamaktadr.
1
449
Nur Tefsiri
(108)
108. Allah'n raz olmad sz gece
kurarlarken,
onu,
insanlardan
gizliyorlar da kendileriyle berber olan
Allahtan
gizlemiyorlar.
Allah
ilediklerinin hepsini bilmektedir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Hain insanlardan gizlenir, ama
Allahtan
korkmaz.
Allahtan
gizlemiyorlar.
2- Gece karanlndan istifade etmek ve
komplo amal gizli iler hain mnafklarn
davran tarzndandr. Gece kurarlarken
gizliyorlar.
3- Takvann en nemli etkeni Allahn
bildiine ve hazr olduuna iman etmek ve
ilminin tm szleri ve ileri kapsadna
inanmaktr. Kendileriyle beraber olan
Allah,
ilediklerinin
hepsini
bilmektedir.
4- Allah sadece uzaktan ve bir vastayla
herkesin
yaptndan
haberdar
deil,
sizinledir.
Ve
yakndan
sizleri
gzetlemektedir. Kendileriyle beraber
olan Allah
5- Bizim szlerimiz de amellerimizin bir
parasdr. Ayet uygunsuz szlerle ilgili
450
olduu halde, iledikleri tabiri de yer

almtr.

)
(109
109. te siz dnya hayatnda onlar
savunuyorsunuz ama, kyamet gn
onlar Allah'a kar kim savunacak?
Veya onlarn vekaletini kim zerine
alacaktr?
Tefsir
Bu ayette, gruba uyarda
bulunulmutur. Ayet hakime yle diyor:
Dikkatli ol ve hakkn snrn ama.
Allahn sana gsterdii gibi.
Haine
yle
demektedir:
Allah
yaptklarnz grmektedir. Kendileriyle
beraber olan Allah.
Hainleri
savunanlara
ise
yle
demektedir: Sizin abalarnzn kyamet
gn hibir etkisi yoktur. Kyamet gn
onlar Allaha kar kim savunacak.
Mesajlar ve Nkteler
1- Hainleri hakkndaki tm savunmalar
geicidir. Dnyada hain savunulsa da ahiret
gn onlar kim savunabilir.
451
Nur Tefsiri
2- Hainler kendilerini savunan kimselere

gvenmemelidir.
3- slami mahkemelerin hkm sadece
dnyada geerlidir. Ama sulu kimse iinin
hesabn kyamet gnne gre grmelidir ve
o gn yapayalnz kalacaktr.
4- Hain kimseleri savunan avukat
olmayn. Ve vekalet hakkna aldanmayn.
5Dnyada
haklarn
alamayan
mazlumlar
kyamet
gn
dayanaklar
olduu ve zalimin hesabnn grlecei
hedefiyle teselli bulmaldrlar.

(110)
110. Kim ktlk iler veya kendine
yazk
eder
de
sonra
Allah'tan
balanma dilerse, Allah' mafiret ve
merhamet sahibi olarak bulur.
Tefsir
Su
kelimesi
Arapa
dilinde
bakalarna zarar vermek anlamnda da
kullanlmaktadr. Dolaysyla ayet hem
insanlara zulm ve hem de insann kendi
kendine zulmn ele almaktadr.
- nceki ayette hain ve hainleri savunma
knanmt. Burada ise ondan kurtulu yolu
beyan edilmektedir.
Mesajlar ve Nkteler
452
1- Hatal insanlar iin dn yolu aktr.

Dolaysyla
irade
edecek
olanlar
ve
gnahtan dnecek olanlar sizlersiniz.
2- nsan kendisine bir zulmetme hakkn
sahip deildir. Can kendi elinde buluna ilahi
bir emanettir. Kendi aleyhine yapm
olur.
3- Kulun gerek mafiret dilemesi ile ilahi
mafiret arasnda fazla bir uzaklk yoktur.
Allahtan balanma dilerse Allah
mafiret sahibi olarak bulur.
4- Gerek tvbe o kadar tatldr ki insan
ilahi rahmeti kendi iinde hissetmektedir.
Allah mafiret ve merhamet sahibi
olarak bulur.
5- Allah sadece balamakla kalmaz
merhamet sahibidir de. Mafiret ve
merhamet sahibi.

(111)
111. Kim gnah ilerse bunu ancak

kendi aleyhine yapm olur. Allah
bilendir, hikmet sahibidir.
Tefsir
lahi kanun snrlarn amaktan ibaret
olan gnah, kalbin sefasn ruhun takvasn
ve adaleti ortadan kaldrmaktadr ve bu en
byk zarardr. Varlk aleminde ve ilahi
snnetlerde insanlara zulmetmenin neticesi
453
Nur Tefsiri
er veya ge
ulamaktadr.
insann
bizzat
kendisine
Mesajlar ve Nkteler
1- Her gnahn insann ruh ve cannda
direkt bir etkisi vardr. Bunu ancak kendi
aleyhine yapm olur.
2- nsan zorlanm deildir ve gnah
kt iradesiyle ve tercihiyle yapmaktadr.
Yapm olur.
3- Ruhu kt etkileyen ey ardndan
gnah getiren kt niyettir; salt, maksatsz
amel deildir. Yapm olur.

(112)
112. Kim yanlr veya su iler de

sonra onu bir susuzun zerine atarsa,
phesiz iftira etmi, apak bir gnah
yklenmi olur. 1
Tefsir
- Hata srme anlamndadr. lk nce
kastsz srmeler hakknda kullanlyordu
ama zamanla bilinli veya bilinsiz yaplan
110. ayette mafiret dileyen gnahkar sz konusu
edilmitir. 111. ayette ne mafiret dileyen ve nede
bu gnahn bakasnn boynuna atan sz konusu
edilmitir. 112. ayette ise hem gnah ileyen ve hem
de gnahn ikrar edip mafiret dileyeceine bu
gnahn gnahsz kimsenin boynuna atan gnahkar
kimse sz konusu edilmitir.
1
454
her trl gnaha da hata dendir. Ama ism

kelimesi sadece kastl gnaha denmektedir.
- ftira ok ar bir gnahtr ve imann
erimesine ve adaletin yok olmasna
toplumda gven ortamnn kalkmasna ve
uhrevi azaba sebep olmaktadr. imam sadk
(a.s) yle buyurmaktadr: Susuz insana
iftirada bulunmak byk dalardan daha
ardr. ftira ile ilgili rivayetlere mracaat
edilsin.
Mesajlar ve Nkteler
1- ftira insanlarn yzsuyuna atlan bir
kurundur. zerine atarsa
2- Gnahsz insana iftirada bulunmak
hangi soy, mektep ya ve artlarda olursa
olsun haramdr. Bir susuzun zerine
atarsa.
3- ftirada buluna kimse ar bir gnah
ykn yklenmitir. Apak bir gnah
yklenmi olur.

(113)
113. Eer sana Allah'n bol nimeti ve
rahmeti olmasayd, onlardan bir takm
seni saptmaa alrd. Halbuki onlar
kendilerinden bakasn saptramazlar,
455
Nur Tefsiri
sana da bir zarar vermezler. Allah sana

Kitab
ve
hikmet
indirmi,
sana
bilmediini retmitir. Allah'n sana
olan nimeti ne byktr.
Tefsir
Bu ayet belki de 105. ayete sz konusu
edilen ve peygamberin o tankln zahiri
esasnca hkm verdii gnahsz insana
atlan yalan bir iftira ve bir grubun yalan
yere tanklk etmesi macerasyla ilgilidir.
Veya bazlarnn dedii gibi peygamberi
grmeye gelip, sana iki artla biat etmeye
hazrz:
1:
Putlar
kendi
ellerimizle
krmayalm. 2: Gelecek bir yl boyunca Uzza
putuna ibadet edelim diyen bir grupla
ilgilidir. Bunun zerine bu ayet nazil oldu ve
bu isteklerini reddetti.
Mesajlar ve Nkteler
1Dmanlar
Peygamberin
(s.a.a)
rehberlik makam ve onu hataya sevketmek
iin de komplo hazrlamakta ve planlar
hazrlamaktadrlar.
O
halde
yneticiler/sorumlular
uyank
olmaldr.
Seni saptmaya alrd.
2- Bakalarn saptrmaya karara almak
gerekte insann kendini saptrmaya karar
almasdr. Halbuki onlar kendilerinde
bakasn saptramazlar.
456
3- Allah Kuran, ve phesiz biz onun

iin koruyucularz. Diyerek sigortalad
gibi peygamberini de her trl sapknlktan
sigortalamaktadr. Sana da bir zarar
veremezler.
4- lahi retim ile kitap ve hikmeti
gndermek de ilahi yardm ve ltfn apak
bir rnei ve peygamberin (s.a.a) ismet
semboldr.
5- Allah peygamberine gayp ilmini ve
srlarn
retmektedir.
Sana
bilemediini retmitir.
6- Kuran ve Peygamberin hakkaniyet
nianelerinden biri de Sana bilmediini
retmitir. diye buyurmasdr. Yoksa
insan
kendi
kendisine
cahil
olduu
isnadnda bulunmaz.
7- Allah peygamberin retmeni olduu
iin retmede hibir hata ve yanl
olmamaktadr. Sana retmitir.
8- Beerin ve hatta Allah resulnn bile
ilim erevesi snrldr. bilmediini

(114)

114. Ancak sadaka vermeyi yahut
iyilik yapmay ve insanlarn arasn
dzeltmeyi gzeten kimseler mstesna,
onlarn gizli toplantlarnn ounda
hayr yoktur. Bunlar, Allah'n rzasn
457
Nur Tefsiri
kazanmak
vereceiz.
iin
yapana
byk
ecir
Mesajlar ve Nkteler
1- Gizlice fsldamak ve toplant kurmak
beenilir bir tavr deildir. Zira mminler
arasnda kt zanna sebep olmaktadr.
2- Gr belirtmede insaf zere hareket
etmek gerekir. Gizli toplantlarnn ounda
3- Bazen insanlar bartrmak, hatta bir
celese de bile taraflardan her biri ile gizli
konumay gerektirmektedir. nsanlarn
arsn dzeltmek.
4- Aka iyilii emretmek kar tarafn
utanmasna
ve
inatlna
neden
olmaktadr. Dolaysyla gizlice hareket
etmek gerekir.
5- nsanlarn yzsuyunun korumann
nemi o kadar byktr ki doru olmayan
gizli konumalar bile halkn yzsuyunu
korumak iin doru kabul edilmekte, gizlice
sadaka verip iyilii emretmek irkin olan
gizli toplantlar etkisi altna almaktadr.
(irkinliini kaldrmaktadr)
6- lerin deeri ihlas iledir. Allahn
rzasn kazanmak iin
7- Her gizli ve mahrem i ihlasn
gstergesi deildir. Belki de bunlar birer
komplo ile ve gsteriten ibarettir. bunlar
Allahn
rzasn
kazanmak
iin
yapana.
458

(115)

115. Doru yol kendisine apak belli
olduktan sonra, Peygamberden ayrlp,
man edenlerin yolundan bakasna
uyan kimseyi, dnd yne dndrr
ve onu cehenneme sokarz. Oras ne
kt bir dn yeridir!
Tefsir
Hak insan iin aka ortaya ktktan
sonra (gnahsz insana hrszlk isnad etme
konusunda getii gibi 105. ayet- ) insan
iine
dt
rezaletten
sonra
ya
mafirette bulunur (110. ayette geti) ya da
inatlk ve isyankarla ynelir (ki bu
ayette Beir b. Ebi Rak konusunda tahakkuk
etmi, ayetler nazil olduktan ve rezil rsva
duruma dtkten sonra da tvbe yerine
kfre ynelmitir. )
- Ayette geen yuakik kelimesi
meake kknden tremi olup insann
kendisini bir tarafa, Resul-i Ekremi de
(s.a.a) bir tarafa koymas, bozgunculua ba
vurmas ve bilerek dmanlk iinde
muhalefete kalkmasdr.
459
Nur Tefsiri
1- Bazen gnah insan inatlk ve kfre

srklemektedir.
(Nzul
sebebine
tevecchen)
2- Allah Resul karsnda itaat ve
teslimiyet
farzdr.
Peygamberden
ayrlp
3- Allah hi kimseye hccet ve delil ikame
etmeden
hi
kimseyi
cehenneme
gndermez. Doru yol kendisine apak
belli olduktan sonra.
4- Hakkn sesini duymayan veya tehis
etmek gcne sahip olmayan, musatazaf ve
aciz insanlarn hesab bilinli ve inat
kimselerin
hesabndan
ayrdr.
Peygamberden ayrlp
5- nsann knn n artlar bizzat
kendi elindedir. Peygamberden ayrlp...
cehenneme sokarz.
6- Gerek mminlerin yolu dnda her yol
cehenneme
varr.
man
edenlerin
yolundan bakasna uyan kimseyi ...
cehenneme sokarz.
7- Allah Resulune ve slam mmetine
muhalefetin neticesi Allahtan gayrisinin
velayeti altna girmek ve cehenneme
girmektir. dt yere dndrr.
8- Sapk insanlardan dahi imkanlarn ve
nimetlerini
esirgememektedir.
Herkese
setii yola yardmc olmaktadr. Dnd
yere dndrrz.
460
9- slam peygamberi ve mminler tek bir

cephede yer almaktadr. Peygamberden
ayrlp... iman edenlerin yolu.
10- Kyamette herkes sevdii ile mahur
olduu gibi Bir eyi seven kimseyi Allah
o sevdii eyle hareder. Dnyada da
herkes peinde olduu ey yolunda yardm
grr. Dnd yere dndrr.
11- Allah Resulune (s.a.a) muhalefet ve
kar kn eitli trleri vardr: Btn dini
inkar etmek, bir blmne iman edip bir
blmne kfretmek, tahrif, tevil, eri
hileler...
(116)

116.
Allah,
kendisine
ortak
koulmasn
elbette
balamaz,
bundan bakasn dilediine balar.
Allah'a ortak koan kimse derin bir
sapkla sapm olur.
Tefsir
Bu ayet az bir farkllkla bu surede daha
ncede (48. ) ayette gemitir. Terbiye ilgili
hususlarda tekrar etmek gerekir.
- Derin bir ruhsal hastalk olan irkin
kkleri kesilmedike ahlak ve salih amelin
hi bir faydas yoktur. Tvbe irkin ilacdr
ve mrik ilahi rahmet ve affa mazhar
olmak iin irk erevesinden dar kmak
461
Nur Tefsiri
zorundadr. lahi mafiret yollar unlardr:

ba
hayrl
i
byk
gnahlardan
saknmak ve tvbe.
3- Mminlerin Emiri Ali (a. ) yle
buyurmutur: Bu ayet Kurann en mit
verici
ayetidir.
(etyebul
Beyan,
MecmeulBEyandan naklen)
Mesajlar ve Nmkteler
1- irk balanmas mmkn olmayan en
byk gnahtr. Balamaz.
2- nsan ilahi mafirete oranla korku ve
mit iinde olmaldr. Dilediini
3- irk haktan uzaklamak hak yoldan
sapmak ve her tl kemalden uzak
dmektir. Derin bir sapkla

(117)
117. Onlar Allah' brakp sadece bir
takm
diilerden
(tanralardan)
istiyorlar.
Ancak
inat
eytandan
dilekte bulunuyorlar.
Tefsir
- nceki ayette Allah-u Teala mriklerin
sapklk ve delalet iinde olduunu beyan
etmiti bu ayette ise bunun sebebi beyan
edilmektedir.
462
Mekke
mrikleri
kendi
zanlarnda
meleklere tapyor ve onlar Allahn kzlar
olarak adlandryordu.
Mesajlar ve Nkteler
1- lahi olmayan tanrlar ya hayalidir ya
da isyankar.
2- Hak mabuddan kamann batl
mabudlara ve eytana snmaktan baka
k yolu yoktur.
3- Btn sapk yollar bir tek yola (eytana
uymaya) ulamaktadr. Ancak inat
eytandan dilekte bulunuyorlar.

)

( 118

(119)
118119.
Allah
onu
(eytan)
lanetlemi,
o
da;
Elbette
senin
kullarndan belli bir pay edineceim.
Demitir. Onlar mutlaka saptracam,
muhakkak
onlara
bo
kuruntular
kurduracam, develerin kulaklarn
yarmalarn,
Allah'n
yarattn
deitirmelerini emredeceim dedi.
Kim
Allah'
brakp
eytan
dost
edinirse phesiz aktan aa kayba
uramtr.
463
Nur Tefsiri
Tefsir
Hayvann
kulan
yarmak
cahiliye
dneminin sapk adetlerindendi. Hayvann
kulan yardktan sonra ona binmeyi ve
kesmeyi ve her trl istifade etmeyi haram
biliyorlard.
Mesajlar ve Nkteler
1- Bir eytan insann ok eski dmandr.
Dolaysyla onun tuzana dmemek iin
dikkatli olun. edineceim.
2- eytan insan saptrmak iin son
abasn gstermektedir. (119. ayetin tm)
Btn
eytani
bozgunculuun
ve
mutsuzluun
kk
onun
lanetlenmi
oluudur. Allah onu lanetlemi... ve
demitir ki...
4eytan
herkesi
saptramaz.
Kullarndan belli bir pay.
5- eytan herkesi bir ekilde yoldan
karmaktadr. (saptrmak, bidat emretmek
ve yaratl deitirmek.
6Uzun
arzular
eytann
telkinlerindendir. Onlara bo kuruntular
kurduracam.
7Vesveselerin
tehlikesi
ciddi
ve
sreklidir.
Dolaysyla
dmanmz
tanmalyz. Tekit ifade eden lam edat
btn fiillerin bana getirilmitir.
464
8- Hurafelere inanmak eytani telkinler

sebebiyledir.
Develerin
kulaklarn
yarmalarn
9- lahi yaratta deiiklik eytann iidir.
10- slam brakn insanlarn faydasz
oluuna,
hayvanlarn
bile
faydasz
kalmasna izin vermemektedir. (hurefeler
olayna tevecchen)
11- eytann bu iki ayette insanlar
saptrmak hususundaki ifade ettii on iki
tekit ve vurgu iman sahipleri iin ciddi bir
uyar niteliindedir.

)
( 120
)

(121
120- 121. eytan onlara vad ediyor,
onlar kuruntulara dryor, ancak
aldatmak iin vaatte bulunuyor. te
onlarn varaca yer cehennemdir.
Oradan,
kaacak
yer
de
bulamayacaklardr.
Tefsir
Allah tarafndan gnahlarn balanaca
ayeti nazil olunca (Al-i mran 135. ayet)
blis feryat ederek dostlarn toplad ve
yle dedi: nsann tvbe etmesiyle btn
zahmetlerimiz bouna kacaktr. Her birisi
bir sz syledi eytanlardan biri yle dedi:
465
Nur Tefsiri
Onlardan bir tvbe etmeye karar alnca

onu arzulara ve vadelere duar klarz ki
tvbeyi ertelesin. blis bundan raz oldu.
(bu rivayet Tefsir-i Safide yer almtr)
Ayette geen mehiz kelimesi hayz
kknden tremi olup sarf nazar etmek,
vazgemek ve dn yolu anlamndadr.
(Shahul Lugat)
Mesajlar ve Nkteler
1- Hem Allah ve hem de eytan
vadetmitir, lakin ilahi vade dorudur.
Allah sznden caymaz. eytann vaatleri
ise yalan ve aldatmacadr. eytan ancak
aldatmak iin vaatte bulunuyor.
2- eytann vaatlerinin nianesi dar
grllk ve fesattr. (Baka bir ayette
yle yer almtr: ) eytan sizlere
fakirlii vadeder ve ktl emreder.
3- Bakalarna hatta ocuklarna bile
yalan vaatte bulunanlar eytani bir i
yapmaktadrlar. Ancak aldatmak iin
vaadde bulunuyor.
4- Arzulara balanmak eytann aldat
tuzana dmektir. eytan onlar vadediyor
ve onlar kuruntulara dryor.
5- Dnyann tm tatszlklarndan kamak
mmkndr. Ama ahiret azabndan kamak
mmkn deildir. Orada kaacak yerde
bulamayacaklardr.
466
6- Cehennem bir grubu iin kalc ve bedi

bir yerdir. te onlarn varaca yer
cehennemdir.
7- Ahirette geri dn yoktur. O halde
dnyanda gitmeden nce ktlklerden geri
dnn. Bulamayacaklardr.
8- Cezalandrlmakla tehdit edilmek
fesad nlemenin yollarndan biridir. te
onlarn varaca yer cehennemdir.

(122)

122. man edip yararl iler yapanlar,
Allah'n gerek bir sz olarak, iinde
temelli ve ebedi kalacaklar, iinden
rmaklar akan cennetlere koyacaz.
Allah'tan daha doru szl kim vardr?
Mesajlar ve Nkteler
man amelden ayr deildir. man edip
yararl iler yapanlar.
2- Eer btn ameller salih olsayd iler
kendiliinden dzene girerdi. Hayrl
iller yapanlar.
3- Tehdidin yansra tevikte bulunmak
Kurann pedagojik metotlarndan biridir.
nceki ayet tehdit burada ise tevik
sz konusudur.
4- lahi vaad Onun mukaddes mktedir
ve mustani olan zatndandr. Cennetlere
467
Nur Tefsiri
koyacaz.
Ama
bakalarnn
yalan
vaatleri ya cehaletten ve ihtiyatan veya
acizlik ve zayflktan kaynaklanmaktadr.
5- eytann yalan vaatleri ile Allahn
doru vaatlerini mukayese ederek ilahi
vaatlere balanmak gerekir. Allahtan
daha doru szl.
6- Dnyevi lezetler iki endie ve panik
arasndadr: Elde etmek ve kaybetmek.
Cennet nimetleri ebedidir. Temelli ve
ebedi kalaaklar.

(123)

123. Bu, sizin kuruntularnza ve
Kitab
ehlinin
kuruntularna
gre
deildir. Kim fenalk yaparsa cezasn
grr, kendisine Allah'tan baka ne
dost ve ne de yardmc bulur.
Tefsir
- Mslmanlar Peygamebrin Hatemiyeti
(son Peygamebr oluu) ve mmetlerin en
iyisi olmakla kvan duymakytadrlar. Siz
en hayrl mmetsiniz. 1 Kitap ehli de
kendi gemiiyle vnyor ve yle
diyorlard: Sayl gnler dnda ateyte
olmayacaz. 2 bu ayet he riki grubun
1
2
Al-i msan Suresi 110. ayet

Bakara suresi 80. ayet
468
zannn dzeltmek iin nazil olmu ve

lnn amel olduunu beyan etmitir.
nceki iki ayette kuruntular eytandan
bilinmi bu ayette ise arzu ve kuruntular
reddedilmitir.
Yucze bihi (ceasn grr) tabiri ya
dnyevi ya uhrevi ya da her iki alemin
cezasn kapsamaktadr. Rivayetlerde yer
ald zere mminin sularnn cezas
dnyevi
ve
berzahi
zorluklar
ve
musibetlerdir. (etyebul Beyan)
Mesajlar ve Nkteler
1- Temelsiz arzu ve hayallerden saknn;
onlarn hibir etkenlii yoktur. Sizin
kuruntularna gre deildir.
2- Her grup ve snfta ayrcalk isteyen ve
ok
beklentisi
bulunan
kimseler
bulunmaktadr. Sizin kuruntularnza ve
kitap ehlinin kuruntularna.
3- Sz ve hakemlik hususunda insaf zere
hareket edin. Sizin kuruntularnza ve
kitap ehlinin kuruntularna.
4- Knamada veya ayplar kaldrmada
nce
kendisinizden
balayn.
Sizin
kuruntularnza
ve
kitap
ehlinin
kuruntularna gre deildir.
5- Yerinde kararllk iinde olmak ve bo
ayrcalklar karsnda direnmek en iyi
pedagojik
metotlardan
biridir.
Kuruntularnza gre deildir.
469
Nur Tefsiri
6- slam gerekler zere kurulmutur.

Fertlerin hayal ve arzular zere deildir.
Kuruntularna gre deil.
Batl kimden ve hangi mektepten olursa
olsun yok olucudur.
7- Allah adildir, mkafat ve cezas da
amel esasncadr. Yararl iler yapanlar.
8- Vahiy mektebinde herkes kanun
karsnda eittir. ler yapanlar. (isim
ve amblemden kt istifade etmek ve
ayrcalk dilemek yasaklanmtr. )
9- nemli olan slogan deildir ameldir;
likiler deil kurallardr. ler yapanlar
10Semavi
nderlerden
gereksiz
beklentiler
iinde
olmayn.
(Baz
Mslmanlar Allah Resulunun Mslmanlar
ile kitap ehlinin tartmalarnda srekli
Mslmanlardan yana tavr koymasn
bekliyordu. (El- Mizan Tefsiri) Ama nemli
olan savunmak deil adalettir.
11Sulu
insana
had
uygulamak
hususunda araclk ve efaat yasaklanmtr.
Cezasn grr.
12- Gnahkar insan dnyada krba ve
hadler ile ahirette ise cehennem azabyla
cezalandrlr. Cezasn grr ve ne de...
bulur.

(124)
470
124. Erkek veya kadn, mmin olarak,

kim yararl iler ilerse, ite onlar
cennete girerler, kendilerine zerre
kadar zulmedilmez.
Tefsir
- Ayette yer alan Nekir kelimesi gya
gagalamaktan
alnmtr
ve
adeta
gagalanm gibi duran hurma ekirdeinin
ukuruna denmektedir.
- nceki ayette kim fenalk yaparsa
ifadesi vard, burada ise kim yararl iler
ilerse ifadesi vardr. Cezas ve mkafat her
ikisi de amel esasncadr.
1- Cennete giriin yegane faktr iman ve
ameldir; rk, iddialar ve arzular deil (ki
nceki ayette de ifade edilmitir)
2- Tm rklar, renkler, milletler ve snflar,
Allahn ltfndan nasiplenme hususunda
eittirler. Kim ilerse
3- Kadn ve erkek manevi kemallere
ulama hususunda eittir. Erkek veya
kadn
ve
bir
grup
yahudi
ve
Hristiyanlarn inancnn tam tersi sz
konusudur. (Tefsir-i Furkan)
4- man amellerin kabul artdr. mansz
insanlarn hizmetleri bu dnyada telafi
edilir ve uhrevi bir delile sahip deildir.
5- Salih ilerden bir ksmn yaptnz
taktirde cenneti mit ediniz. nk kemal
471
Nur Tefsiri
sonsuzdur, insann kazanma gc ise

snrldr.
6- yi iler ileyen mminin mkafat
cennettir. 1
7- yi iler her ne kadar az ve z olsa
deer tar. Kendilerine zerre kadar
zulmedilmez

(125)
125. yilik yaparak kendisini Allah'a

teslim edip, hakka ynelen brahim'in
dinine uyandan, din bakmndan daha
iyi kim olabilir? Allah brahim'i dost
edinmiti.
Tefsir:
- nceki iki ayette asl olann, slam veya
Hristiyanla mensup olmann deil amel
olduu belirtilmitir. Bu ayet btn dinlerin
ve inanlarn eit olduu vehmine kaplmay
nlemek iin beyan edilmitir.
- Hanif: Sapk yoldan hakka ynelen
kimse demektir. Cenif ise tam tersine,
haktan batla meyleden kimse demektir.
- Halil kelimesi ise hullet (hccet
vezninde) kknden tremi olup, dostluk
anlamndadr
veya
helet
(zerebet
Bu ayette cennet ve Nahl suresi 97. ayette ise
bunun yansra tertemiz hayat beyan edilmitir: ++
+
1
472
vezninde) kknden tremi olup ihtiya

anlamndadr. Ama birinci anlam daha
uygundur. (Tefsir-i Numune)
1- Mektep; iman kendisini Allaha
teslim edip ve amel iyilik yaparak
esas zere kuruludur ve her biri dieri
olmakszn eksiktir.
2- lahi bir yze sahip olanlar, stn
olanlardr. nk Allah-u Teala yle
buyurmutur: Ondan baka ilah yoktur.
Ondan baka her ey yok olacaktr. 1
(Etyebul- Beyandan naklen)
3- Tm ilerde ilahi tavr taknma gerek
dindarln
gstergesidir.
Kendisini
Allaha teslim edip
Bilinmesi gerekir ki teslim rzadan daha
stndr. nk raz olan insan kendisini
bir kimse olarak kabul etmektedir. Ama
teslimde ise insan Allah karsnda kendisi
iin hibir deer tanmamaktadr. (EtyebulBeyan)
- slam Peygamberi de (s.a.a) brahime
tabidir. (Nahl suresi, 123. ayette yle
buyurulmutur: imdi sana, brahim'in
dinine uy diye vahyettik.
- brahim Halilullahtr ve Muhammed ise
Habibullahtr. (Durul- Mensur, c. 2, s.
230da yer alan rivayetler)
1
Kasas suresi, 88. ayet
473
Nur Tefsiri
Rivayetler
esasnca
brahim
Halilullahn
makam,
ok
secdeleri,
fakirlere yedirmesi, gece namaz, fakiri
reddetmemek
ve
misafirperverlii
sebebiyledir.

(126)
olanlar da Allah'ndr. Allah her eyi
kuatr.
1- Herey Allahtan olduu iin sadece
onun hikmete dayal iradesi karsnda
teslim
olmak
gerekir.
(nceki
ayete
iarettir: Kendisini Allahta teslim
edip)
2- brahimin dost olarak seimi bir
ihtiya sebebiyle deildir. Gklerde olan
da Allahndr.
3- Kamil bir ilim ve ihatayla birlikte olan
mutlak malikiyet Allaha mahsustur.
4- Allahn tam bir ihatas vardr. Kahr ve
boyun edirme ihatas, ilim ve tedbir
ihatas, yarat ve deitiri ihatas.

474

(127)
127. Kadnlar hakknda senden fetva
isterler, de ki: Onlar hakknda fetvay
size
Allah
veriyor:
Bu
fetva,
kendilerine yazlan eyi vermediiniz ve
kendileriyle evlenmeyi arzuladnz
yetim kadnlara ve bir de zavall
ocuklara ve yetimlere dorulukla
bakmanz
hususunda
Kitapta
size
okunandr. Ne iyilik yaparsanz Allah
onu phesiz bilir.
1 2
Mesajlar ve Nkteler
1- Kadnn hakkn savunmak ve onu
kurtarmak iin ilahi ndere srekli birbiri
ardnca soru sormak gerekir. Senden
fetva isterler
2- Kadnlar, ocuklar ve yetimleri bir
arada savunmak tarih boyunca onlara
yaplan zulmn nianesidir.
3- Kadn haklarn savunmak Allahn
tartlmaz
fetvasdr.
de
ki
onlar
hakknda fetvay size Allah veriyor
4- Cahili snnetleri apak fetvalarla
krmak gerekir. Eer peygamberin fetvasna
bir ey gelecek olursa o halde, Allah fetva
Nisa suresinin banda geti, 1- 3. ayetler
Onlar erkek ocuklar savat iin sadece onlarn
miras almas gerektiine inanyorlard.
1
2
475
Nur Tefsiri
vermitir demek gerekir. De ki onlar

hakknda fetvay size Allah veriyor.
5- Allah Resulnn cevaplar phesiz
Allahn fetvalardr. Deki onlar hakknda
fetvay size Allah veriyor.
6- Cahili dnceler esasnca kadnlar
mirastan mahrum klmayn. Kendilerine
yazlan eyi vermediiniz
7- Yetim kzlarla evlenme hususunda
isteksiz davranmak onlar mirastan mahrum
klma
srasnda
yer
almtr.
ve
arzuladnz... Ayn ekilde kzn miras
payna sahip olmak iin onlarla evlilie
rabet gstermekte yetim kzlara bir tr
zulmdr. (terebun cmlesi bazen istekli
olmak ve bazen de isteksiz olmak
anlamndadr. )
8- Allah kadnlar malik bilmi ve
kendileri iin miras pay taktir etmitir.
Kendilerine yazlan
9Yetime
kar
adil
bir
ekilde
davranmak hayrl iin en iyi rneidir. Ne
iyilik yaparsanz
10Sizin
toplumdaki
mahrumlar
savunmanz ve onlara hizmet etmeniz asla
unutulmaz. Allah onu phesiz bilir.
11- slam toplumu yetimler arasnda
adaleti uygulamak iin kyam etmelidir.
Yetimlere dorulukla bakmanz.
476

(128)
128.
Eer
kadn,
kocasnn
serkeliinden veya aldrszlndan
endie ederse, aralarnda anlamaya
almalarnda kendilerine bir engel
yoktur.
Anlamak
daha
hayrldr.
Nefisler kskanla meyyaldir. Eer iyi
davranr ve hakszlktan yaknrsanz
bilin ki, Allah ilediklerinizden phesiz
haberdardr.
Tefsir:
Rafi b. Hudeycin iki ei vard. Birisi yal
dieri ise gen idi. Rafi yal olan eini bir
takm ihtilaflar sebebiyle boad ve iddesi
daha dolmadan ona yle dedi: Eer hazr
olursan u artla seninle barrm ki eer
gen
eimi
senden
ne
geirirsem
sabredeceksin, aksi taktirde iddet mddetin
bittikten sonra birbirimizden ayrlacaz.
Bunun zerine yal kadn bar kabul etti.
Bunun zerine bu ayet nazil oldu.
- Ayette geen nuuz kelimesi nez
kelimesinden tremi olup yksek yer
anlamndadr ve tuyan anlamn ifade
etmektedir.
34.
ayette
de
kadnn
serkeliinden ve aldrszlndan sz
edilmiti. Onlarn serkeliinden endie
477
Nur Tefsiri
ederseniz
Burada
ise
erkein
serkeliinden ve aldrszlndan sz
edilmektedir.
- Ayette yer alan uhhe kelimesi ise
kadnda
gzel
elbise
giymemek
ve
sslenmeyi
terk
etmek
anlamndadr.
Erkekte ise mehriye ve nafakay dememek
ve ilgi gstermemek anlamndadr.
1- Gerek tedavi olay vaki olmadan nce
olmaldr. Endie ederse.
2- Ailevi meselelerde ilk aama eler
arasndaki slahn ilk aamasnda bakalarn
mdahalesi olmamaldr. Eer bu fada
etmezse bakalar mdahale etmelidir.
Aralardna anlamaya almalarnda.
3- Aile dzenin hakk kadnn ahsi
hakkndan ncedir ve bu sistemi korumak
iin kadnn ahsi hakkndan vazgemesi
daha iyidir. sulh kelimesinin anlam dikkat
ve incelikten sarf- nazar etmektir.
4- Daha stn bir maslahata ulamak ve
aile ortamn gvenli klmak iin bir haktan
vazgemenin bir sakncas yoktur. Bir
engel yoktur.
5- Ein eten nasibi affedilebilecek bir
haktr ve deimesi mmkn olmayan ilahi
bir hkm deildir.
6- Bar srekli mal demekle deildir.
Bazen haktan vazgemek ve bar iin
ortam saplamakla da gerekleir.
478
7- Erkein ehevi arzularndan el ekmesi

ve iki e arasnda adalete riayet etmek
takva ihsann rneklerindendir.
8- Bir ok ailelerde dalmann sebebi dar
grllk insan epeevre saran dar
grllk cimrilik ve ihtirastr. Nefisler
kskanla meyyaldir.
9- Hem kendi hakkndan el ekmek ve
hem de eine iyilik ihsan ve takva esasnca
davranmak tmyle Allahn huzurundadr.
Allah
ilediklerinizden
phesiz
haberdardr.

(129)
129. Adil hareket etmeye ne kadar
urasanz, kadnlar arasnda eitlik
yapamazsnz, bari bir tarafa kalben
tamamen
meyletmeyin
ki
dierini
askdaym gibi brakm olmayasnz.
leri
dzeltir
ve
hakszlktan
saknrsanz bilin ki Allah phesiz
Mesajlar ve Nkteler
1- Semavi kanunun ftratla bir elikisi
yoktur. nsan gzel ve gen bir ee yal
einden daha fazla ilgi duyar dolaysyla
adalet emri sadece onlara kar davran
hususundadr. Kalbi ilgi ve alaka ile ilgili
479
Nur Tefsiri
deil. Eitlik yapamazsnz. Kalbi adalet

mmkn deilse amelde adil olmak gerekir.
Bir ey tmyle de dilemezse tmyle de
terkedilmemelidir.
2- slamda gc aan bir teklif sz
konusu deildir. nsan sevgi hususunda
adalete g yediremez ama davranlarda
adil olabilir. 1
3- Kadn teklifsiz ve belirsizlik iinde
brakmak haramdr. Askya alnm gibi
brakmayn.
4- Bar ve takva ile hem gemi zaaflar
balanmtr ve hem de bugnk bilinsiz
gafletler.

(130)
130. Ayrlrlarsa, Allah her birini
nimetinin
geniliiyle
yoksulluktan
kurtarr, Allah her eyi kaplayandr.
Hikmet sahibidir.
Mesajlar ve Nkteler
Rivayertlerde yle yer almtr: Ali (a.s) bir gn bir
eine ait olan gnde baka bir einin evinde abdest
almyordu. slam Peygamberi (s.a.a) vefat eiinde,
hastalk gnlerinde bile hasta yatan adalete
rivayet
etmiolmak
iin
elerinin
odasna
naklediyordu. Muaz bin Cebelin veba sebebiyle len
iki ei vard. Muaz adaletsizlikten saknmak iin
onlar defetme hsuusnda bilr kura ekti. (Tefsiri
Numune Tbyandannaklen. )
1
480
1- slam hkmlerinde kmaz diye bir

ey yoktur. (Hrstiyanln tam aksine) eer
af, bar, hadleri icra etmek ve uyarlar
etkisiz olursa boanma imkan mevcuttur.
2- Hayatta problem ortaya karsa
mitsiz olmamak gerekir. Sadece yolu
deitirmek
icap
eder.
Birbirinden
ayrlrlarsa Allah zenginletirir.
3- lk adm bar ve takvadr (nceki ayet)
son adm ise ayrlk ve boanmadr.
4- Boanma her yerde kt deildir.
Bazen insann yolunu aar. Aksi taktirde
intihar inziva ve gayr-i meru ilikilere
sebep olur. Boanma; mit tevekkl
yeninden
ve
hayatn
kurmay
mjdelemektedir.
5- Kadn ve erkek akllca karar almada
ve Allahn rahmetini cezbetmede eittirler.
Ayrlrlarsa... her birini...
6- Allah problemleri halletmeyi stne
almtr. Allah her birini nimetinin
geniliiyle yoksulluktan kurtarr.
7- Hayatn genileme yolu herkes iin
belli bir ekilde gereklemektedir. Ya
evlilikle fakir iseler Allah onlar zengin
klar. Veya boanma ile Ayrlrlarsa
Allah her birijni nimetinin geniliiyle
yoksulluktan kuratr. burada grevin ne
olduuna bakmak gerekir. Ne evlilikten
korkmak gerekir. nk Allah zengin
klacan
vadetmitirve
ne
de
boanmadan nk Allah orada da rzkn
481
Nur Tefsiri
genileteceinden
vadetmitir.
yoksulluktan kurtarr.
8- Allahn mustani ve zengin k . ok
boyutludur. (evlilik nafaka ve nefisler)
9- Rzk Allahn elindedir. Allah her
eyi kaplayandr ve hikmet sahibidir.
10- lahi lutuf hikmet esasncadr. Allah
her
eye
kaplayandr
ve
hikmet
sahibidir.

(131)
olanlar da Allah'ndr. And olsun ki,
sizden nce Kitab verilenlere ve size,
Allah'tan saknmanz tavsiye ettik.
Kfrederseniz bilin ki, gklerde ve
yerde ne varsa hepsi Allahndr. Allah
snrsz zengindir ve vgye layktr.
Tefsir
Bu ayette iki defa ve sonraki ayette ise
bir defa gklerde olanlar Allahndr...
cmlesi beyan edilmitir. Ve bu olayn
itikadi rolnn nemi sebebiyledir. Bylece
insan Allah bireyleri (ister evlilikte ve
isterse de boamada mstani klma
482
hususundaki vaadlerini yerine getirmesinde

gl ve kadir olarak tanmasdr.
Mesajlar ve Nkteler
1- lahi kudret ve malikiyet vaadlerinin
icra
garantisidir.
Gklerde
olan
Allahndr.1
2- Allah ganidir. Yer ve gklerin
malikiyetine sahip olmakla kullarn ibadet
ve imanna hibir ihtiyac yoktur. 2
3- Btn insanlar tehlike ile kar
karyadr ve dolaysyla uyar ve tavsiyelere
muhta durumdadr. Tavsiye ettik...
sizden nce kitap verilenlere ve size
Takva
ve
saknma
tavsiyesi
btn
peygamberlerin yapt bir tavsiyedir. Btn
dinlerde bu tavsiyenin tekrar edilii
pedagojik
ok
nemli
bir
ilkeden
kaynaklanmaktadr. Sizden nce kitap
verilenlere.
Gklerde olan Allahndr cmlesini tekrar etmek
bir hikmete dayanmaktadr ve batl bir dnceyi
reddetmektedir. Bylece hi kimse Allahn boanm
elere kifayet edemeyecei zannana kaplmazveya
takvann emredilmesinin Allaha bir faydasnn
olduunu dnmez. Veya Allahn insanlar korumak
mecburiyetinde olduu tasavvur edilmez. nk
gklerde ve yerde olan her ey Allahndr. Eer o
isterse sizleri gtrr ve yerinimze bakalarn
geirir. (sonraki ayete: Allah dilerse sizi yoke der
bakalarn getirir. )
2
Nehcul Belaa 193. Hutbede yle yer almtr: NE
gnah ileyenlerin gnah ona zarar verir ve ne de
ibadet edenlerin vibadeti ona bri fayda verebilir.
1
483
Nur Tefsiri
5- Hikmet, kudret ve malikiyeti olan

kimse kanun yasama ve tavsiyede bulunma
hakkna da sahiptir. Gkte olan her ey
Allahndr. nsana tavsiyede bulunduk.
5- Gklerin ve yerin maliki olan Allahtan
saknmak
gerekir;
bakasndan
deil.
gklerde olan Allahndr... Allahtan
korkun.
6- Takvaszlk kfrle eit durumdadr.
Allahtan
saknmanz...
kfrederseniz. Takvaszlk kfre ortam
hazrlar.
7- Allah mutlak ihtiyasz olduu iin
sadece onu vmek gerekir. Allah snrsz
zengindir. Ve vgye layktr.

(132)
132. Gklerde olanlar da yerde
olanlar da Allah'ndr. Vekil olarak Allah
yeter.
Mesaj
Gklerin ve yerin maliki olan kimseyi
vekil edinin

(133)
484
133. Ey insanlar! Allah dilerse sizi

yok eder, bakalarn getirir, O, buna
kadirdir.
Tefsir
Bu ayet nazil olunca Allah Resulu (s. . a)
mbarek elini Selmani Farisinin srtna
buyurdu ve yle buyurdu: Bu grup
ranllardr. (Acem, Fars)
Mesaj
Sahip olduunu imkan ve konumlar
srekli deildir. Allahn iradesine baldr
ve dolaysyla gurura kaplmamanz gerekir.

(134)

134. Dnya nimetini kim isterse,
bilsin ki, dnyann ve ahiretin nimeti
Allah'n katndadr. Allah iitir ve grr.
Tefsir
Allahtan dnya ve ahireti isteyebilenler
ve her iki alemin nimetlerinden istifade
edebilenler eer sadece dnya ile yetinecek
ve cihad ve iyi iler hususunda maddi
hedefler peinde koarlarsa byk bir
yanllk iindedirler.
Mesajlar ve Nkteler
485
Nur Tefsiri
Dnya
ve
ahire
tmyle
Allahn
elindedir. O halde bak asn geni tutun
maddiyat ve dar grllkten saknn
2- Eer dnyay istiyorsanz Allahta
isteyin ki nk her ey onun elindedir
3- slam maddiyata ve dnya hayatna da
tevecch etmitir. Dnya ve ahiret
sevab
4- Allahtan hem dnya ve hem de ahireti
talep eden mminler stn olanlardr.
Rebbena atina fiddnya hesene ve fil
ahireti hasene Rabbimiz bize dnyada
iyilik ve ahirette de iyilik ver. ) ayetine
tevecchen.
5- Gerek anlamda mmin ve ihlas sahibi
olmak gerekir; zahirde deil zira Allah
iitici ve grcdr.

)
(135
135. Ey iman edenler! Kendiniz, ana
babanz ve yaknlarnz aleyhlerine de
olsa, Allah iin ahit olarak adaleti
gzetin; ister zengin, ister fakir olsun,
Allah onlara daha yakndr. Adaletinizde
heveslere uymayn. Eer eriltirseniz
veya yz evirirseniz bilin ki, Allah
486

1
Tefsir
Bu ayette bir ok tekitlerle adalet konusu
tavsiye edilmitir: Kunu, kevvamin, kst,
Allah, velav ala enfusikum, la tettebiul
heva, vein telvu, hebir... (Olunuz,
gzetenler,
adalet,
Allah,
kendi
aleyhinizde de olsa, heveslere uymayn,
Eer eriltirseniz, haberdardr... ) Bu
adaletsizlik ortamnn ferdin batnnda ve
toplum iindeki varl sebebiyledir. Aksi
taktirde tekit ifade eden btn bu kelimeler
bir arada tek bir ayette kullanlmazd.
Mesajlar ve Nkteler
1- Adalet iin kyam etmek her yerde ve
her zaman ve tm mminler iin bir
grevdir. Gzetenler.
2- Tank olmak ve hak zere tanklk
etmek farzdr. Olunuz.
3- Yaknlarn insana faydasna ve zararna
tanklk etmesi makbuldr.
4- Adalet iin kyam etmek mminin huy
ve hasleti olmaldr. Gzetenler.
5- Kurallar ilikilerden nce olmaldr.
Kendi aleyhinize de olsa.
yle mana etmek de mmkndr: Heva ve

heveslere uymaynki neticede haktan saparsnz.
1
487
Nur Tefsiri
6- Adalet, mslman olmayan kimseler

hakknda da adalete riayet edilmelidir.
Kunu
(olunuz)
ifadesinin
mutlak
oluunu gerektirmektedir.
7- Adaleti icra etmede fertlerin fakirlik ve
ya zenginlii, ballar veya ilikilerinin
etkisi altnda kalmamak gerekir. Herkes
kanun karsnda eittir. ster zengin
olsun ister fakir osun.
8- Tankl eda etmek farzdr, tankl
gizlemek veya tahrip etmek ise yasaktr.
Eer
eriltirseniz
veya
yz
evirirseniz.1
9- Her trl bozgunculuk ve adaletin
icrasn ertelemek veya engel olmak
haramdr. Eer eriltirseniz. Telvu
(eriltirseniz)
kelimesi
engellemek
ertelemek ve eriltmek anlamna gelen liy
kknden tremitir.
10- Adaleti icara etmenin garantisi ilahi
ilme
iman
etmektir.
Allah
ilediklerinizden
phesiz
ki
haberdardr.

mam Sadk(a.s) yle buyurmutur: Mminin
mmin zerine yedi hakk vardr: Onlarnen farz
olan ise he rne kadar kendisinin ve yaknlarnn
aleeeyhine de olsa hakk sylemesidir. (el- Mizan)
1
488
(136)
136. Ey iman edenler! Allah'a,

Peygamberine, peygamberine indirdii
Kitaba ve daha nce indirdii Kitaba
inanmakta sebat gsterin. Kim Allah',
meleklerini,
kitaplarn,
peygamberlerini ve ahiret gnn
kfrederse, phesiz derin bir sapkla
sapmtr.
Tefsir
Ayetin
anlamnn
yle
olmas
mmkndr: Ey iman edenler bir adm
daha atnz veya imannz hakknda srekli
sebat gsteriniz.
Mesajlar ve Nkteler
1- Her mmin kendisini imann en st derecesine
ulatrmaldr. nk imann eitli dereceleri vardr.
man edenler. . iman edin.1
Doru yolu bulanlarn ise Allah
doruluklarn
artrr,
onlarn
kar
gelmekten
saknmalarn
salar.
Muhammed Suresi 17. ayet.

man edenlerin, imanlarn kat kat
artrmalar
iin,
kalplerine
gven
indiren Odur. Gklerdeki ve yerdeki
ordular
Allah'ndr.
Allah
bilendir,
hikmet sahibi olandr. Fetih suresi 4.
1
489
Nur Tefsiri
2- Semavi dinler tek bir hedef ve geree sahiptir. Bir

mdrn nezareti altnda bulunan okulun snflar
gibidirler. Peygamberine (s.a.a) indirdii kitaba ve daha
nce indirdii kitaba
3- Baz kitaplara ve peygamberlerine kfretmek hepsine
kfretmek gibidir.

(137)
137. Dorusu iman edip sonra kfredenleri, sonra iman
edip tekrar kfredenleri, sonra da kfrleri artm
olanlar Allah balamaz; onlar doru yola eritirmez.
Tefsir
- Bu ayetin bir benzeri daha ncede geti. Ve byle
kimselerin tvbesi kabul edilmez ve gerek sapklardr.
1
- Her gn bir renge brnmek, ya hakve din hususunda

yeterli aratrmama sebebiyledir veya mminlerin
inancn sarsmak iin dzenlenen bir komplodur. Al-i
mran suresi 72. ayette ise bu komployu ifa etmekte ve
ve onlarn Mslmanlar sarsmak iin gnn
balangcnda iman ettiini gnn sonunda ise tekrar
kfre dndn belirtmektedir.
ayet.
nandktan
sonra
kfredip,
kfrlerini arttranlar var ya, onlarn
tvbeleri kabul edilmeyecektir. te
sapklar onlardr. (Al-i mran 90. ayet.
)
1
490
Mesajlar ve Nkteler
1- nanta kararszlk nihai sapklkla sonulanr.
2- mandan sonra kfre dnenler asla balanmaz.
3- Bu ayetin ak rnei ebs bin Rebidir1
( 138)

(139)
138. Mnafklara, kendilerine elem
verici bir azb olduunu mjdele.
139. Onlar, man edenleri brakp da kfirleri dost
edinirler; onlarn tarafnda bir eref ve kudret mi
aryorlar? Dorusu kudret btnyle Allah'ndr.
Tefsir
iddetli bir eletiriyi (Kafirleri dost ve ynetici kabul
etmek hususunda) ieren bu ayetin muhtevas Al-i
mran 27. ayete de beyan edilmitir.
Bu lahsn srsntsn ve tezelzln yl ebetimlemek 1
:mmkndr
Mslman oldu .Peygamebrin vefatndan sonra kafir ve mrted oldu .Tvbe etti ve Alinin (a.s) taraftar oldu .Haricilerin komutan oldu .Tvbe etti. mam Hasan ve iMam Hseyinin dostu oldu mam Hseyinee davet mektubunu yazd sonra da Kfede Mslime vefaszlk gsterdi
Kerbeleda Yezid ordusunun komutan oldu. mam Hseyinin katline krn ifadesi olark Kufede bir cami
yaptrd. (Kitab- u Mslim bin Akil Ayetullah Kemerei, s. 178,
Kamusus Rical Tusteri; Mucenmul Ricalil Hadis, Ayetullah
Hui)
491
Nur Tefsiri
Mesajlar ve Nkteler
1- zzetini kafirlere ballkta aramak mnafka bir
haslettir. Kafirleri dost edinirler.1 (d siyasette izzeti
kagfirlere ballkta aramamak gerekir. )
2- Kafiler mminleri ynetme hakkna sahip deildir.
Ve mminler de kafirlerin sultasnn utancn
tamamaldrlar.
3- zzet sadece Allahn elindedir. izetin kayna ya
ilimdiri ya da kudrettir. Dier varlklar (Allah katnda)
ilim ve kudretten mahrumdurlar. 2

(140)
140. O, size Kitab' Allah'n ayetlerinin kfredildiini
ve alaya alndn iittiinizde, baka bir sze
gemedike, onlarla bir arada oturmayn, yoksa siz de
onlar gibi olursunuz diye indirdi. Dorusu Allah
mnafklar ve kfirlerin hepsini cehennemde
toplayacaktr.
Tefsir
Bu ayetin bir benzeri Enam suresi 68. ayettir ve Allah
Resulune (s.a.a) yle hitap etmektedir: Ayetlerimizi
slamn ilk asrnda mnafklarn Hayudileri ve mriklerile 1
.ilikisi vard
2
abaniye
duasnda
yle
okumaktayz. Allahm
benimeksikliim veya artm senin elindedir. Bakasnn elinde
.deil
492
ekimeye dalanlar grnce, baka bir bahse

gemelerine kadar onlardan yz evir. eytan sana
unutturursa hatrladktan sonra artk zulmedenlerle
berber oturma.
Orada hitap peygamberedir. Burada ise
insanlarn geneline hitap edilmitir.
Mesajlar ve Nkteler
1- nsan bakalarnn szleri karsnda
kaytsz kalmamaldr. Onlarla bir arada
oturmayn. (Gnah meclisinde oturmak
ve dalmak gnahtr.
2- YA bozuk evreyi dediytitmek
gerekir. Ya da o bozuk evreden kmak
gerekir. Onalrala bir arada oturmayn.
3- Sadece gnah ilememek yeterli
deildir, gnahn sebeplerini de ortadan
kaldrmak gerekir. Doru olmak yeterli
deildir. Bakalarnn sapkla dmesine
de engel olmak gerekir.
4- Beyan ve dnce zgrl, gs
genilii, msamaha, gzel ahlak idare
etme, haya ve halklk bahanesiyle gnah
karsnda susmamak gerekir.
5- Dini gayret ve ballk, tavr taknmak
ve tutum sergilemek gerek imann
artdr.
6- BAkalarn gnahna rraz olan
gnahna ortaktr. Onalr gibi olursunuz.
493
Nur Tefsiri
7- Kfr glendirmek ve tevik etmek,

dinji alaya almak he rne ekilde olursa
olsun ve he rne kadar gstermelik te olsa
haramdr.
8Bakalaryla
arkadaln
art
zerinizde fikri ve mektebi zarar ve kt
propaganda etkisi yaratmaamsdr.
9- Hem iliki kurmak ve hem de ilikileri
kesmek yeri geldiinde lazm bir eydir.
Hem ekicilik bve hem de iticilik iinde
olmak
gerekir.
Baka
bir
sze
gemedike
10- Kafirlerin bo szleri karsnda
susmak da bir tr nifaktr. Dorusu Allah
mnafklar toplayacaktr.
11Ahiret
arkadal
dnya
arkadalnn karldr. Dorusu Allah
mnafklarn
ve
jkafielrin
hepsini
cehennemde toplayacaktr.

(141)
141. Sizi gzleyenler, Allah'tan size bir zafer gelirse,
Sizinle berber deil miydik? derler; eer kfirlere bir
pay karsa, onlara: Size stnlk salayarak sizi
mminlerden korumadk m? derler. Allah kyamet
494
gn aranzda hkm verir. Allah kfredenlere, man

edenler aleyhinde asla frsat vermeyecektir.
Tefsir
- Mslmanlarn zaferi feth kelimesiyle
kafirlerin galibiyeti ise nasip kavramyla
beyan
edilmitir.
Bylece
kfrn
parlaklnn geici olduu iyi akibet ve
gerek zaferin hak ile olduu beyan
edilmitir.
Ayette
geen
nestehviz
kelimesi havz kknden tremi olup
bacan arka ksmdr ve deve sahibi
devesini sevk ve hareket ettirmek iin o
blme darbe vurmaktadr. Burada maksat
Mslmanlarn aleyhine savaa tevik
etmektir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Mnafklar frsatdr ve her olaydan
kendi paydalarna pay karmaktadrlar. O
halde zaferlerden kt istifade etmemek
gerekir. Sizi gzetleyenler.
2- Mnafklar kafirlerin casuslardr ve
ilerinde gizlice onlar Mslmanlarla
savamaya
tevik
etmektedir.
Size
stnlk salayarak.
3- Kyamet gn Allahn hakl hakemlii
ile btn kurnalklar ve nifaklar aa kar.
Allah kyamet gn aranzda hkm
verir.
495
Nur Tefsiri
4- Mminler kafilerin sultasn ve zilleti

kabul etme hakkna sahip deillerdir.
Allah... frsat vermeyecektir.
5- Kafirler aba ve casusluklarnn etkili
olmas hususunda srekli mitsizlik iinde
olmaldrlar. Zira hakimiyet hak iledir. Hem
mminlerin mant srekli galiptir. Ve hem
de akibet takva sahiplerinindir. Allah frsat
vermeyecektir.
6- Her neri, proje, szleme, ziyaret ve
anlama kafirlerin Mslmanlar aleyhine
nfuzuna neden oluyorsa haramdr. 1
Fakihler eitli fkh meselelerde
kafirlerin
mminlere
hakim
olamayacan isbat iin u ayeti delil
olarak
gstermektedirler:
(Allah
kfredenlere iman edenler aleyhinde
asla frsat vermeyecektir. ) Elbette gelip
gitmenin,
bilgi
elde etmenin eitim
grmenin, kltrel ve ekonomik al verite
bulunmann
kafilerin
sultasn
ve
mminlerin
zilletine
sebep
olmad
taktirde hi bir sakncas yoktur. nk
rivayetlerde de yle okumaktayz: ilim
inde bile olsa araynz. Veya Peygamberi
Ekrem (s.a.a) yle buyurmutur: On
Mslmana eitim veren her kafiri azad
edeceim. Masumlar (a.s) zamannda da
mslmanlar
ve
dierleri
arasnda
1
496
Mslmanlar siysi askeri iktisadi kltrel ve her trl

boyutlarda tam bri bamszlkiinde olmaldrlar.

(142)
142. Dorusu mnafklar Allah' aldatmaa alrlar,
oysa O, onlara aldatmann ne olduunu gsterecektir.
Onlar namaza tembel tembel kalkarlar, insanlara
gsteri yaparlar. Allah pek az hatra getirirler.
Tefsir
- Belki de kamu kusala, yuraune ve la yezkurune,
(Onlar namaza tembel tembel kalkarlar, insnlara
gsteri yaparlar, Allah pek az hatrlarlar, cmleleri,
Allah aldtmaya alrlar. Cmlesinin tefisirdir.
mam Rza (a.s) ylebuyurmutur: Allah-u Telaa
onlarn hilaesini cezalandrd iin bu ialhi cezaya da
hgile/ dzen denmitir. 1
(Belki de mmnafklarnAllaha hile
yapmasndan maksat iman izharnda
bulunmaklar ve ilahi hkmleri alaya
almalardr. )
alveriler yaplmaktayd.
Nurus Sakaleyn, c. 1, s. 565 1
497
Nur Tefsiri
Mesajlar ve Nkteler
1- Aldatclk, namazda ruhsuzluk,
riyakarlk
ve
Allah
zikretmekten
gaflet, nifakn nianelerindendir.
2- Mnafklar Allah ile muhatap
olduklarn bilmelidirler. Oysa o onlara
aldatmann ne olduunu gsterecektir.
3Mnafklar
peygambere
ve
mminlere kar hilekarlk yaptklar
iin
adeta
Allaha
hilekarlk
yapmaktadrlar.
Allah
da
onlarn
hilesini mminlerden def etmektedir. 1
Oysa o onlara aldatmann en olduunu
gsterecektir.
4- Mnafklarn namaz ruh tembellii
ve riyakarlkiledir; NE ruhlar verdr ne
hedefkleri ve ne de lleri (tembel
tembel, gsteri yaparla pek az. ) ama
istenilen namaz ak ihlas, srklilik
ifade eden namazdr. 2
5- Ceza amel ile uyumlu olmaldr.
Allaha aldatmaya alrlar oysa o
aldatmann
en
olduunu
onlara
gsterecektir.
6- Kuran mminler hakkdan , namaz
klarlarszcn
kullanmaktadr.
Mnafklar
hakkndaise,
Nitekim Peygamere itaat Allah a itaattir. Dolaysyla 1
Peygambere yaplan bir hile Allaha yaplan bri hiledir.
.(phesizsana biat edenler Alklah biat etmitir
Namaz vaktin sonuna atanlar ve ksa tutanlar mnafklarn 2
namazn klmaktadrlar. (Ed- Durrul MEnsur, c. 2, s. 237)
498
namazakalkarlar.
Tabirini
kulanmaktadr.
kamet
etmek
ve
kalkmak arasndaise ok bri farkllk
vardr.

(143)
143. Ne onlarla, ne de bunlarla, ikisi

arasnda
bocalayp
durmaktalar.
Allah'n
saptrd
kimseye
yol
bulamazsn.
Tefsir
Ayette
geen
mzebzebin
(Tezebzbn kelimesi havada asl olan
bir eyin hareketidir. (Shahul Lugat)
Mesajlar ve Nkteler
1- Mnafklarn bamszl yoktur ve
havada asl olanbir ey gibi rzgarn
hareketiyle
harekete
geer
ve
bakalarna
baldr.
Hedefsiz
ve
akndrlar.
(Tezebzb
kelimesinin
lgavi anlamna tevecchen. )
2- Mnafn huzuru yoktur nk
srekli yeni bri tavr almak, yeni bri
tavr gelitirmek acele bir karar almak
zorundadr.
3- tikadi ve fikri gr konumlarnda
kararlllk iind eolmak gerekr, ;
pheiinde dedil
499
Nur Tefsiri
4Mnafk
insan,
sapktr
ve
Allahnkahrna mazhardr.
(Allahn
saoptrd kimse)
5- Nigfak dermansz bri derttir. Ona
yol bulamazsn.

)
(144
144. Ey iman edenler! Mminleri
brakp
kfirleri
dost
edinmeyin.
Allah'n aleyhinize apak bir ferman
vermesini mi istersiniz?
tefsir
Mminler kafirlerin velayetini kabul
etme hakkna sahip deillerdir. Ama
mnafklar kafirlerle yakn bir iliki
iindedir. Kurna kafileri, mnafklarn
eytanlar
eytanlaryla
babaa
kalnca.
ve
mnafklarn
kardeleri
olarak
tantmaktadr.
Nifak
karanlar
kfreden kardeleri iin Kurann
Nisa suresi 139 ve 141. deki bu tabirler
de onlarn kafirlerle olan iliikisinin
niteliinibeyan etmektedir.
Mesajlar ve Nkteler
500
1- Allah iin dost olmak ve Allah iin

dman olmak dinin bir parasdr.
2- Neticesi mslmanlarn zararna
olan her trl karmaktan dostluktan
ve szlemelerden kanmak gerekir.
3- D siyasette siyasi ve iktisadi
ilikiler, seimler, azimler ve tayinler
ksacas
kafirlerin
mslmanlar
zerinde sulta kurmasna sebep olan
her teebbs haram ve knanmtr.
4- Zilleti kabul eden mslmanlarn
Allah katnda verecekleri hibir cevap
yoktur. Allahn aleyhinize apak bir
ferman vermesini mi istersiniz?
5- Kafirlerin velayetini kabul etmek
imanla uyumamaktadr. Bir kalp iki
dostluu kaldrmaz. Ey iman edenler...
edinmeyin

(145)

145. Dorusu mnafklar cehennemin
en
alt
tabakasndadrlar.
Onlara
yardmc bulamayacaksn.
Tefsir
Derk
kelimesi
denizin
en
derin
noktasdr, derinlii anlalan her konu
hakknda
da,
derk
edildi
denmektedir. Aaya doru inen her
basamaa derk ve yukarya kar her
501
Nur Tefsiri
basamaa ise derece denmektedir.

Cennetin
dereceleri
olduu
gibi
cehennemin de derekeleri (aaya inan
basamaklar) vardr.
1- Mnafklarn cehennemdeki yeri
kafirlerden daha ktdr.
2- Cezann tr cinayetin tryle
uyumlu olmaldr. Bu yzden mnafn
cezas
kafirin
cezasndan
daha
iddetlidir.
3- Cennet ve cehennemin her birisinin
eitli mertebe ve dereceleri vardr.
4- Kyamette mnafklar iin hibir
kurtulu yolu yoktur. Onlara yardmc
bulamayacaksn.
5- efaat mnafklar da kapsamaz.
Onlara yardmc bulamayacaksn.

(146)
146. Ancak tvbe edenler, nefislerini
slah
edenler,
Allah'n
Kitabna
sarlanlar ve dinlerine Allah iin candan
balananlar mstesnadr. Onlar man
edenlerle
berberdirler.
Allah
mminlere byk ecir verecektir.
502
Mesajlar ve Nkteler
1- Tvbe yolu herkes iin, hatta en
aalk kimseler iin dahi aktr.
Tvbe insan en alt mertebeden en yce
cennete ulatrmaktadr. sadece tvbe
edenler
2- nsan zgrdr ve bilinli bir ekilde
yn deitirebilir. Tvbe edenler
3- nsanlara en iddetli tehditler ve
hitaplarda bulunmakla birlikte mit de
veriniz. En alt derece tvbe ile
beraberdir.
4- Tvbe sadece bir pimanlk izharnda
bulunmak deildir. Tm boyutuyla bir
yenilenmeyi ifade etmektedir. slah
edenler,
sarlanlar,
candan
balananlar
5- Tvbe eden mnafklar dnce
arkadalarndan ayrlmakla yalnzlk
duygularna
kaplmamaldr.
nk
onlar yerine daha iyi dostlar edinirler.
Onlar iman edenlerle beraberdir.
6- nan ve dncede sentezleme
yasaktr.
Allah
iin
candan
balananlar
7- Mminler gerek tvbe edenleri ho
karlamal ve onlar kendilerinden
bilmelidirler.
man
edenlerle
beraberdirler.
8- Her gnahn tvbesi belli bir ekilde
gereklemektedir. Mnafn tvbesi
de bozma yerine slah etme, ona buna
503
Nur Tefsiri
balanma yerine Allaha balanma,

samimiyetsizlik yerine ihlas ve candan
inanma. slah edenler, sarlanlar ve
balananlar

(147)
147. kreder ve inanrsanz, Allah

size niin azb etsin? Allah krn
karln verir ve bilir.
1- lahi cezalar Onun adaletidir;
intikam ve kudret gsterisi deil.
Azabn sebebi ise insanlarn bizzat
kendisidir. kreder ve inanrsanz
Allah niin size azab etsin.
2- Allahn nimetlerini tanmak ve
onlara kretmek davetin ve imann
kabul
ortamn
salamaktadr.
kreder ve inanrsanz
3- kr iki tr faydann sebebidir:
lahi kahr ve gazaptan kurtulu ve
daha fazla ltuf elde etmek. Allah size
niye
azap
etsin...
Allah
krn
karln verir.
4- Eer siz krederseniz Allah da bu
krn karln verir.
5- Allah ihtiyasz ve mstani olduu
halde kk kulun krne karlk
504
vermektedir. O halde biz de neden ona

kretmeyelim.

(148)
148. Allah, zulme urayan kimseden
bakasnn,
ktl
szle
bile
aklamasn sevmez. Allah iitir ve
bilir.
Tefsir
Mazluma feryad etme ve adalet
isteme iznini veren bu ayet ura
suresinin 42. ayetinin bir benzeridir ki
yle
buyurmaktadr:
nsanlara
zulmedenlere, yeryznde haksz yere
taknlk edenlere kar durulmaldr.
- Kuran defalarca kt sz (sadece
zalime
kar
sylenen
hari)
yasaklam, byk gnahlardan saym
ve azap vaad etmitir. rnein Nuh
suresi 19. ayet mminlerin ayplarn ve
irkinliklerini ifa etmeye ilgi duymay
gnah saymtr.
Men zulime (zulmedilen) tabirinde
birka ihtimal vardr:
1- Zulme urayan kimsenin feryad
etmesi caizdir.
2- Limen zulime (zulmedilen kimse
iin) anlam da muhtemeldir ki feryad
505
Nur Tefsiri
eden kimse her ne kadar mazlum

olmasa da feryad mazlumun lehinedir.
3- Ala men zulime anlamnda da
olabilir. Yani sessiz duran ve zilleti
kabul eden mazluma itiraz mahiyetinde
feryad etmektir. lk ihtimal doruya en
yakn grtr.
1- Klli ve asli kanunlar insanlarn
aybn (zel hususlar dnda) ifa
etmenin
haram
olduudur.
Allah
sevmez
2- slam mazlumlarn koruyucusudur.
Zulme urayan kimseden baka
3- slami toplumun nianesi Mazlum
insann tam bir zgrlk iinde zalim
aleyhine feryat edebilmesidir.
4- Mazlumun zalimin gybetini yapmas
caizidir.
5nsanlarn
aybn
ifa
etmek
haramdr. (knama, aka syleme,
iaret, nakletme, ikayet... ) Allah
sevmez
6- Kanundan kt istifade etmek
yasaktr. (Zalimler bilsinler ki gybet
etmenin haram oluu kendileri iin
zulm yolunu amamaktadr. )
7- Sadece mazlum zalim hakknda
gybet edebilir ve o da sadece zulm
hakknda dier ayplar hakknda
506
deil- gybet edebilir. Zulme urayan

kimse (el- Mizan)
8- Ayp olan ey, insanlarn aybn
bakalar karsnda ifa etmektir,
ayplarn kendilerine sylemek deil!
nk Allah Resul yle buyurmutur:
Mmin mminin aynasdr
9- Zalimin islam toplumunda hibir
saygnl
yoktur.
Knanmal
ve
insanlara tantlmaldr.
10- nsani deerlerin izdiham yaratt
bir ortamda, nemli ve en nemli
kanuna riayet etmek gerekir. (mazlumu
savunmann deeri, haya ve skut
etmenin deerinden daha fazladr. )
11- Zalimi propagandalarla alaa
edin.
12- nsanlarn ayplarn ifa etmenin
caiz veya haram olduu hususlar,
ktlemek snrn amamaldr. nk
Allah duyucu ve bilicidir. Allah iitir ve
bilir

(149)
149. Bir iyilii aa vurur veya gizler

yahut bir ktl affederseniz, bilin ki
Allah da Affedendir, Gl olandr.
Tefsir
507
Nur Tefsiri
Her nerede kudret sahibi olur ve

affetmek pedegojik etkiler ierirse
affediniz ve her nerede skut; zillet ve
zalimi glendirmek ifade ederse o
halde feryat ediniz.
1- Bazen zulmle savamak ve feryat
etmek bir deerdir ve bazen de
balamak ve affetmek
2- ntikam ve ksas haktr, af ve ba
ise fazilettir.
3- Kudreti olduu halde balamak bir
deerdir.
Allah
affedendir,
gl
olandr Ali (a.s) buyurduu gibi:
Dman
balamak
ona
galip
gelmenin krdr(Nehcl- Belaa,
11. hikmet)
4- yilikler hususunda tevik edici,
ktlkler hususunda ise balayc
olmak gerekir. Eer bir ktl
affederseniz

( 150)
(151)
150.
Allah'
ve
peygamberlerini
kfreden,
Allah'la
peygamberleri
arasn ayrmak isteyen Bir ksmna
508
inanr bir ksmn kfrederiz diyerek

ikisi arasnda bir yol tutmak isteyenler
yok mu.
151. te onlar gerekten kfir
olanlardr. Kfirlere ar bir azb
hazrlamzdr.
Tefsir
Birinci ayet mbteda (zne) sonraki
ayet ise haber (yklem) konumundadr.
- Yahudiler ve Hristiyanlar hevesleri,
cahilce balandklar ve sebepsiz dar
grllkleri
zere,
baz
peygamberleri
kabul
ediyor
ve
bazlarna ise kfrediyorlard.
1- Nbuvvet cereyan ilahi ve daimi bir
snnettir ve bir zincir gibi birbirine
balanmtr. Bu ceryann tmne
inanmak gerekir. 1
2- Alalh ve Resl tek bir cephedir ve
aralarnda ayrlk yoktur.
3- Allah ve Resulne kfretmek, veya
Allaha iman edip btn peygamberlere
kfretmek veya Allaha iman edip baz
peygamberlere
kfretmek
yasaktr.
mamet hususunda da btn imamlarn imametine inanmak 1

gerekir. Onlarn bazsn kabul etmek bazsn ise inkar etmek,
.btn imamlara kfretmek mesabesindedir
509
Nur Tefsiri
Hak
yol
Allaha
ve
btn
peygamberlere iman etmektir.
4Btn
semavi
dinler
resmen
tannmaldr. (Elbette kendi tarihleri
esasnca)
5- Peygamblerin yolu karsnda yeni
bir yol ihya etmek ve sentezlemek
kfrdr. ki arasnda bir yol tutmak
isteyenler, ite onlar gerekten kafir
olanlardr.
6- slama aykr kanunlar yasamak
dinde ayrcalk yaratmaktr ve yasaktr.
(bazsn kabul, bazsn ise reddetmek)
7- Cehennem u anda da mevcuttur ve
yaratlmtr. Hazrlamzdr.

)
(152
152. Allah'a ve peygamberlerine iman
edip, onlardan hibirini ayrmayanlara,
ite onlara Allah ecirlerini verecektir.
O, balar ve merhamet eder.
1- Allaha ve btn peygamberlerine
iman etmek gerekir. Peygamberlerin
dereceleri ve grev alanlar farkl
olmakla
birlikte
hepsine
iman
zaruridir.
510
2Varlmz,
baarlarmz,
tm
imkanlarmz ve aralarmz Allahtan
olduu halde yine de bizlere mkafat
vermektedir. Ecirleri
3- Allah mkafat vermede kusurlarmz
ve
eksikliklerimizi
hesaba
katmamaktadr.
Sevap
vermenin
yannda
hem
mafiret
ve
hem
merhamet sahibidir.

(153)
153. Kitab ehli, senin kendilerine
gkten bir kitab indirmeni isterler.
Msa'dan
bundan
daha
byn
istemilerdi ve Bize Allah' apak
gster
demilerdi.
Zulmlerinden
tr
onlar
yldrm
arpmt.
Belgeler kendilerine geldikten sonra
da, buzay ilah olarak benimsediler,
fakat bunlar affettik ve Msa'ya apak
bir hccet verdik,
Tefsir:
Yahudilerin islam peygamberlerinden
istekleri Kurann da tevrat gibi bir
511
Nur Tefsiri
defada nazil olmasyd ve bu bir

bahaneden
ibaretti.
Allah-u
Teala
bunun hakknda yle buyurmutur:
Sana Kitab katta yazl olarak
indirmi
olsak
da,
elleriyle
ona
dokunsalar, kfredenler yine de, Bu
apak bir bydr derlerdi.1
1- Atalarn kt ahlakl fikir ve amelleri
gelecek nesiller iin de kt v, bir
sabka
oluturmaktadr.
Daha
byn istemilerdi.
2- srail oullar hakkn peinde
deillerdi aksi taktirde btn bu
mucizelere ramen neden buzaya
taptlar. Belgeler kendilerine geldikten
sonra
buzay
ilah
olarak
benimsediler.
3- Kafirlerin iman etmemek hususunda
bahaneleri de buna benzemektedir.
Mrikler de Allah Resulunden bu
istekte bulunmulardr. 2
Enam suresi, 7. ayet
93. Veya altn bir evin olmal, yahut

ge
ykselmelisin
ama
oradan
okuyacamz bir kitab indirmezsen yine o
ykselmene inanmayacaz. De ki:
Suphanallah! Ben peygamber olan bir
insandan baka bir ey miyim? (sra Suresi
2
512
4- Bahanenin gnahnn benzer bir

cezas vardr. (Eer siz yersiz isteklerde
bulunursanz
o
yldrmlar
sz
konusudur. )
5- Kafirlerin iman etmemsinden dolay
nk mitsiz ve rahatsz olmamak
gerekir. nk btn peygamberler
karsda inat kimseler yer almtr.
Musadan bundan daha byn
istemilerdi )Bakalarnn dertlerini
tanmamak bizim dertlerimize merhem
olmaktadr. )
6- Hakk inkar etmek ve fikri sapklk
bu
dnyada
Allahn
kahrna
ve
gazabna
neden
olmaktadr.
Zulmlerinden tr onlar yldrm
arpmtr.
7- alhi rahmet hatta buzaya tapma
gnahn birl balamaktadr. Bunlar
affettik.
8Peygamberle
Alahn
korumas
altndadr. Mussaya apak hccet
verdik.

(154)
93. ayet)
513
Nur Tefsiri
154. Sz vermelerine karlk Tur

dan zerlerine kaldrdk ve onlara:
Kapdan secde ederek girin dedik,
Cumartesileri ar gitmeyin dedik,
onlardan salam bir sz aldk.
Tefsir
- Bu ayetin bir benzeri Bakara 63. ayet
ile Araf suresi 171. ayettir. 1
- Bu mesajdan maksat Bakara 40 ve 84.
ayet ile Maide 12. ayette de yer
almtr.
Mesajlar ve Nkteler
171. Tur dan, glgelik gibi onlarn

zerlerine ykseltmitik, onlar tepelerine
deceini sanmlard. Onlara: Size
verdiimiz Kitaba skca sarln, iinde olan
dnn
ki
saknanlardan
olasnz
demitik. (Araf Suresi 171. ayet)
63. Hani sizden kesin sz almtk.
Tur
dan
ykselterek
tepenize
dikmitik. Takva sahibi olabilmeniz
iin, (ilahi ayet ve emirlerden) size
verdiklerimize kuvvetle sarln, onda
bulunanlar hatrda tutun demitik.
(Bakara Suresi 63. ayet)
1
514
1- Terbiye hususunda bazen korku ve

korkutma manevelasndan da istifade
etmek gerekir. Tur dan zerlerine
kaldrdk.
2- Tatil ve ibadet zamannda almak
bir tr snr amaktr. Cumartesi
gnleri ar gitmeyin.
3- Mukaddes mekanlarn zel bir adab
vardr. Kapdan secde ederek girin.1
Tur da hakknda Kuran!da yle
buyurulnmutur: Ben phesiz senin
Rabbinim; ayandakileri kar; nk sen,
kutsal bir vadi olan Tuva'dasn. Ta- Ha
suresi 12. ayet
Peygamberlerin
evleri
hususunda
yle buyurulmutur: 53. Ey iman
edenler! Peygamberin evlerine, yemee
arlmakszn
vakitli
vakitsiz
girmeyin; fakat davet edilseniz girin ve
yemei yiyince, daln. Sohbet etmek
iin de girip oturmayn. Bu haliniz
peygamberi zyor, o da size bir ey
sylemeye ekiniyordu. Allah gerei
sylemekten ekinmez. Peygamberin
elerinden bir ey isteyeceinizde onu
perde arkasndan isteyin. Bu sayede
sizin gnlleriniz de, onlarn gnlleri
de daha temiz kalr. Bundan sonra ne
Allah'n Peygamberini zmeniz ve ne de
Onun elerini nikahlamanz asla caiz
1
515
Nur Tefsiri

(155)
155.
Allah'n
Szlemelerini
bozmalar,
ayetlerini
kfretmeleri,
deildir. Dorusu bu, Allah katnda

byk eydir. (Ahzab 53. ayet. )
Camiler
hususunda
yle
buyurulmutur: 31. Ey Ademoullar!
Her
mescide
gzel
elbiselerinizi
giyinerek gidin; yiyin iin fakat israf
etmeyin, nk Allah msrifleri sevmez.
(Araf suresi 31. ayet)
Mescidul Haram hakknda yle
buyurulmutur: 28. Ey iman edenler!
Dorusu puta tapanlar pistirler, bu
sebeple, bu yllardan sonra Mescidi
Haram'a
yaklamasnlar.
Eer
fakirlikten korkarsanz, bilin ki Allah
dilerse
sizi
bol
nimetiyle
zenginletirecektir.
Allah
phesiz
bilendir, hakimdir. (Tevbe Suresi 28.
ayet)
Kabe hakknda yle buyurulmutur:
125. Hani Kabe'yi, insanlar iin
dn/toplanma
ve
gven
yeri
klmtk.
brahim'in
makamn
namaz yeri edinin, dedik. Evimi tavaf
516
peygamberleri haksz yere ldrmeleri,

Kalplerimiz perdelidir demelerinden
tr Allah, evet, kfrlerine karlk
onlarn kalplerini mhrledi, onun iin
bunlarn ancak pek az inanr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Ahdi bozmak kfr gibi bir gnah
hatta
kfre
ortam
salamaktadr.
Szlemelerini
bozmalar
Allahn
ayetlerine , kfretmeleri
2- nsan kfr ve inatlkla kendi
kne
ortam
hazrlamaktadr.
Allah evet kfrlerine karlk onlarn
kalplerini mhrledi.
3- Nimetlere nankrlk etmek yle bir
yere
ulamaktadr
ki
sonunda
Peygamberlerin
eliyle
kurtulanlar
bizzat peygamberleri ldrmektedirler.
4- nsanlarn ounun kfr karsnda
az bir grubun iman etmesi insann
seim
ve
karar
gcne
sahip
olduunun gstergesidir. Dolaysyla
dostlar muhit ve bozuk sistemler
edenler, ibadete kapananlar, rku ve
secde edenler iin temiz tutun diye
brahim
ve
smaille
ahitletik.
(Bakara Sursi 125. ayet)
Ve
Mescidler
hakknda fkhi kitaplarda ve hadis

.kaynaklarnda baka adablar da yer almtr
517
Nur Tefsiri
insann
hak
yolundaki
deitirmemelidir.
iradesini
(156)
156.
Bu,
bir
de
kfrlerinden
Meryeme
byk
bir
iftirada
bulunmalarndan
Tefsir
Meryeme iftira Meryem suresi 27.
ayette de sz konusu edilmitir.
- Meryeme zina isnadnda bulunmak
sadece bir gnah deil, m Hz. sa
hakknda
zina
zadelik
isnadnda
bulunmak
ve
onun
hidayet
ve
rehberlie layk olmadn da iddia
etmekti. Bu iftirann gnah saya
kfrettiklerinin deliliydi. 1
- Thmete/iftiraya belki de iffetli
insanlarn duyduu taktirde buht
(aknlk) iinde kaldklar iin bhtan
denilmitir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Bhtan /ftira kfr srasnda yer
almtr
Hadiste yle yer almtr: Allah Resulu (s.a.a) Aliye (a.s) 1

yle buyurmutur: Sen de sa (a.s) gibisin bir gtup onun
annesi hakknda uygunsuz isnaytlarda bulkunmu bri grup da
onu ilah sandlar. (Ed- Durrul Mensur, c. 2, s. 238)
518
2- Bozuk bir toplumda bazen en temiz

insanlara birle ne irkin isnatlarda
bulunulmaktadr.
3- Byk Bhtan/iftiran, byk de bir
azab vardr1

( 157)
(158)
157. Ve, Meryem olu sa Mesih'i,
Allah'n elisi ldrdk demelerinden
trdr. Oysa onu ldrmediler ve
asmadlar, fakat onlara yle grnd.
Ayrla
dtkleri
eyde
dorusu
phededirler, bu husustaki bilgileri
ancak sanya uymaktan ibarettir, kesin
olarak onu ldrmediler.
158. Bilakis Allah onu kendi katna
ykseltti.
Allah
Gldr,
hikmet
sahibidir.
Tefsir
Nur suresi 23. ayette yle yer
almtr:
ffetli,
habersiz,
mmin
kadnlara zina isnat edenler dnya ve
ahirette lnetlenmilerdir.
1
519
Nur Tefsiri
ldrmede
yanllk
yaplmas
ve
sann (a.s) armha gerilmesi u
ekilde olmutur:
1- Yakalayan memurlar Rum ve yabanc
idiler
ve
Haz.
say
(a.s)
tanmyorlard. htimalen hyanet etme
amacnda olan bir kimse para alarak
say
muhaliflerine
tantm
ve
neticede
(Allah
tarafndan)
Onun
ekline brnerek musibete duar
olmutur (Furkan)
2- say (a.s) yakalamaya gece teebbs
edilmiti.
3- Yakalanan kimse Allah ikayette
bulunmaktadr. Bu ikayet nbvvet
makamyla uyumamaktadr.
4- Hz. sann (a.s) feda edilmesini ve
armha
gerilmesini
byk
bir
itenlikle nakleden btn nciller
sadan sonra yazlmtr ve onlarda
hata yaplma imkan oktur.
5Hristiyanlardan
baz
gruplar
armha gerilme meselesini kabul
etmemektedir ve ncillerde de konuyu
belirsizletiren bir takm elikiler
vardr.
Mesajlar ve Nkteler
1Bazen
ahlaki
skut
peygamberleri
ldrmekten
520
insan
kvan
duyma
noktasna
drmektedir.
Mesihi biz ldrdk.
2- Batl iddialar karsnda ak olmak
gerekir. Oysa onu ldrmediler ve
asmadlar.
3- Hz. sann (a.s) hem douu hem
ortadan kalk hem de bu dnyadan
gidii doal deildi. O ykselerek
gelecek nesiller iin bir stok oldu. 1
4slam
peygamberinden
baka
peygamberlerin de mirac olmutur:
Bilakis
Allah
onu
kendi
katna
ykseltti.
5- sa Allahn misafiridir. Allah onu
kendi katna ykseltti.
6- Gklerde insanlarn yaama imkan
vardr. Bilakis Allah onu kendi katna
ykselttir.
7- lahi irade btn komplolar etkisiz
hale getirmektedir. Allah gldr ve
hikmet sahibidir.
sann ykselii Al-i mran 55.
ayette beyan edilmitir: 55. Hani Allah
demiti ki: Ey sa! Ben seni tmyle
alacam, seni kendime ykselteceim, seni
kfredenlerden
arndracam,
sana
uyanlar
kyamet
gnne
kadar
kfredenlerin stnde tutacam. Sonra
dnnz banadr. Ayrla dtnz
hususlarda aranzda hkmedeceim.
1
521
Nur Tefsiri

(159)
159. Kitab ehlinden, lmeden nce,

saya inanmayacak yoktur. O, gerektii
gibi inanmadklarndan, kyamet gn
onlarn aleyhine ahit olur.
Tefsir
Belki de ayetin anlam udur ki
Mesihin lmnde nce btn ehli
kitap ona iman edecektir. nk ii ve
Snni rivayetlerin esasnca Hz. sa
yeryzne inecek ve mam Zamann
(a. f) arkasnda namaz klacaktr. Uzun
bir mddet yaadktan sonra da
dnyadan
gecektir.
O
gn
Hristiyanlar da ona gerek bir ekilde
iman edeceklerdir; Onu Allahn olu
olarak kabul etmeyeceklerdir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Btn kafirler ve sapklar bir gn
hibir
faydalarnn
olmayacan
derkedeceklerdir:
phesiz
kitap
ehlinden...
2- Tehlike anndaki iman ciddi ve halis
imandr. nanmayacak yoktur... Allah ihlas zere arrlar. 1
Eer kable mevtihi lmnden nce sznden maksat ehli 1
.kitabn lm ise
522
3- lm herkes iin kesin bir snnettir.

Hatta asrlar boyu en iyi artlarda
Allahn ve meleklerin misafiri olan sa
(a.s) bile lecektir.
4- Peygamberler insanlarn zerine
tanklar ve ahitlerdir.

(160)

160. Yahdilerin hakszlklarndan,

kendilerine helal klnan temiz eyleri
onlara haram kldk ve oklarn Allah
yolundan menetmelerinden;
Tefsir
Belki de kendilerine haram klnan
temiz eylerden maksat Enam suresi
146.
ayette
beyan
edilenlerdir.
Yahdilere trnakl her hayvan haram
kldk. Onlara sr ve davarn srt,
barsak ve kemik yalar hari, i
yalarn
da
haram
kldk.
Ar
gitmelerinden tr onlar bu ekilde
cezalandrdk.
Biz
phesiz
doru
szlyzdr.
Bu haram kln mevcut Tevratta da
yer almtr. (Levililer Seferi, 11. Fasl)
Mesajlar ve Nkteler
523
Nur Tefsiri
1- Zulm nimetlerden mahrumiyet

sebebidir. Hakszlklarndan
2- Helal ve haram olma her zaman
salk ve salk d meselelerden
dolay deildir.
4- Fert veya toplumun amelleri ilahi
nimetlerden faydalanma veya ilahi
nimetlerin
ortadan
kalkmas
hususunda asl bir role sahiptir. 1
5- Bazen iktisadi ambargo insanlar
terbiye etme faktrdr.
6- Allahn yolunu herhangi bir yolla
kapamak (tahrif gizleme fesat ve
sapma. . ) mahrumiyetler sebebidir.
oklarn
Allah
yolundan
men
etmelerinden.
7- Geri asl cezalar kyamettedir ve
dnyevi cezalar birer uyarcdr ve bu
sulular iin bir ceza ve salih insanlar
iin
de
bir
imtihandr.
(Tefsir-i
Numune)

(161)
161. Yasak edilmiken faiz almalar
ve insanlarn mallarn hakszlkla
Fecir suresinde grld gibi bazen mahrumiyet sebebi 1

yetimlere dikkat gstermemektir: Hayr siz yetime ikram
etmiyorsunuz. (Fecr Suresi 17. ayet) baka bir yerde de
grld gibi eer tm kasaba halk iman edip takva sahibi
.olsalard semavi gklerinm bereketlerinden faydalanrlard
524
yemelerinden tr (kendilerine helal

klnan temiz eyleri onlara haram
kldk . ) Onlardan kfredenlere, elem
verici azb hazrladk.
Tefsir
Faizin haram kln Tevratta da yer
almtr: Tesniye Seferi, 23. Fasl, 19 ve
20. Cmle (Tefsir-i Numune)
Mesajlar ve Nkteler
1- Faiz yemek her ne kadar zahirde
kazan kayna ve mutluluk sebebi olsa
da mahrumiyet ve azaplar iin ortam
hazrlamaktadr.
2- Btn semavi dinler insanlarn mali
ve maddi ilikileri ve geim ekilleri
hakknda sz sylemi ve hassasiyet
gstermilerdir.
3- Zulm faiz ve haram yeme insan
kfre
drmedike
dn
yolu
kolaydr. Aksi taktirde gnahlar , kfre
ortam salar ve kafirler azaptadr.

(162)
162.
Fakat
onlardan
derinlemi olanlara, sana
525
ilimde
indirilen
Nur Tefsiri
Kitaba - Kur'an'a- ve senden nce

indirilen Kitaba iman eden mminlere,
namaz
klanlara,
zekt
verenlere,
Allah'a
ve
ahiret
gnne
man
edenlere, elbette byk ecir vereceiz.
Mesajlar ve Nkteler
1- ntikam alrken de insafl olmak
gerekir.
(bu
ayette
Yahudi
mminlerden bir grup zalimlerden ve
haram yiyenlerden istisna edilmitir.
2- Ruhta kkleen ilim deerlidir.
limde derinleenler.
3- Ortak hedef ve inanlar nemlidir;
rk, kabile ve dil deil. Fakat onlardan
ilimde
derinlemi
olanlar
ve
mminler.
4- lm olan ey btn dinlerde
tm ilkelere tam bir iman etmektir.
Sana ve senden nce indirilene.
5- Namaz ve zekat btn dinlerde nazil
olmu
farzlardan
olduu
halde
tadklar
nem
sebebiyle
ayrca
zikredilmilerdir. Sana ve senden nce
indirilene namaz klanlara...
6- Namaz zekatta ayr deildir ve namaz
ehli olanlar mali infak ehli de
olmaldrlar. Namaz klanlar ve zekat
verenler.1
Bir hadiste yle yer almtr. Zekat
vermeyenlerin namaz makbul deildir.
1
526
7- Kuranda defalarca ve senden nce

indirilene cmlesi yer almtr ve bir
defa olsun senden sonra ifadesi yer
almamtr ve buradan da slam dininin
son din oluu anlalmaktadr.
8- Namazn ok zel bir yeri vardr.
(Namaz tabiri btn cmleler arasnda
istisnay bir konumdadr. rnein
ayetteki btn cmleler vav ve nun
harfiyle
yer
almtr.
Rasihun,
muminun,
Yutun
(derinleenler
mminler verenler) amam namaz,
mukimun
yerine
mukimin
kelimesiyle ifade edilmitir ve Arap
edebiyat stlahnca zel bir niyet sz
konusudur ve taktirde bir cmle vardr
yani: Eni mukimin (yani ikame
edenleri kastediyorum)

slam peygamberinin zekat vermeyen,
namaz
klanlar
camiden
dar
karmas da bunun bir delilidir.
Kurann dedii , gibi gerek namaz
klalar cimri deildir. Bir iyilie
urarsa onu herkesten men eder. Ancak
namaz klanlar hari. Mearic 21 ve 22.
ayetler
527
Nur Tefsiri

(163)
163. Nuh'a, ondan sonra gelen
peygamberlere
vahyettiimiz,
brahim'e, smaile, shak'a, Yakup'a,
torunlarna, sa'ya, Eyyub'a, Yunus'a,
Harun'a ve Sleyman'a vahyettiimiz
gibi
phesiz
sana
da
vahyettik.
Davud'a da Zebur verdik.
Tefsir
- Kuranda peygamberlerden 25 kiinin
ad zikredilmitir. Onlardan 11 kii bu
ayette zikredilmi, dierlerinin ismi ise
yledir. Adem, dris, Hud, Salih, Lut,
Yusuf, uayb, Zilkifl, Musa, sa, Yeesa,
Yahya Zekeriyya ve Uzeyr.
Hadiste
yle
yer
almtr:
Peygamberlere
vahyolunan
ey
Muhammede de vahyedilmitir. (Nurus
Sakaleyn, c. 1. s. 572)
Esbat
ve
Peygamberlerin
unvani
Yakubun ocuklarndandr.
- Zebur lugatta kitap anlamndadr.
Ama stlahta Hz. Davudun kitabna
denilmektedir. Mezamiri Davud da
Ahd-i
Kadimin
Tevratn
kitaplarndandr ve her biri bir mezmur
olan 150 fasldan olumaktadr.
- Peygamberi Ekremin yce makam
sebebiyle bu ayete kendisine yaplan
528
vahiy dier peygamberlere yaplan

vahiyden daha nce beyan edilmitir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Vahiy ve risalet insan tarihinde kesin
bir snnet ve harekettir.
2- Bir konunun tarihi rneklerini beyan
etmek (peygambere vahiy gibi) iddia
edilen
eyin
ispat
edili
metotlarndandr ve onlar bilmekse
kabul ortamn alamaktadr.
3- Vahiyde hem metot ve btn
muhteva hem tmnn kayna birdir
ve
o
da
Allahtr.
phesiz
bir
vahyettik
4- Tarihte defalarca peygamberlere
vahiy
tekrar
edilmitir.
O
halde
muhalifler
neden
peygamberin
nbvvetini kabul etmiyor, onu dier
peygamberlerden ayryor ve fazladan
bir takm beklentiler iine giriyorlar.

(164)
164. Peygamberlerden bir ksmn

daha nce sana anlatm, bir ksmn da
anlatmamtk
ve
Allah,
Msa'ya
gerekten hitab etmiti.
Tefsir
529
Nur Tefsiri
Hud ve uara sureleri peygamberlerin

kssalarn beyan hususunda daha fazla
bir kapsamllk arzetmektedir.
Mesajlar
1- Peygamberlerin tarihine aina olmak
ylesine faydal ve ders vericidir ki
Allah
da
bunu
beyan
etmitir.
Peygamberlerden bir ksmn sana
anlatmtk.
2Peygamberle
tarihi
Kurandaki
mevcut miktardan daha fazladr. Bir
ksmn da anlatmamtr.
3- Ne insann mr btn tarihleri
iitmek iin yeterlidir. Ve ne de btn
tarihi iitmeye ihtiya vardr. Sadece
ibret ve ders miktarnca iitmek
gerekir.
Bir
ksmn
da
anlatmamtk.
4- Bazen bir olay nakletmek defalarca
tekrar edilmektedir ve baz olaylarda
da zikretmeye ihtiya yoktur bu da
gstermektedir. Kuran bir hikaye
kitab deil hidayet ve terbiye kitabdr.
Anlatmamt.
5- Vahyi alglama metotlar farkldr.
Kalbe ilga melein nazil olulu veya
perde arkasndan Btn peygamberler
530
Allahn muhatabdr. Bu arada sadee

Hz. Musa Allah ile konumutur. 1

(165)
165.
Mjdeleyici
ve
sakndrc
peygamberler gnderdik ki insanlarn
peygamberlerden sonra Allaha kar
bir bahaneleri olmasn. Allah izzet ve
hikmet sahibidir.
Tefsir
Bu
ayet
Peygamberlerin
davet
klliyatn,
alma
metodunu
ve
peygamberlerin biset hedefi beyan
edilmitir.
Mesajlar
1Peygamberlerin
i
metodu
ve
grevleri
mjdeleyici
ve
uyarc
temeller zerine kuruludur.
2Peygamberlerin
biset
felsefesi
Allahn
insanlara
hucceti
tamamlamasdr ve, nderimiz yoktu
ve bilmiyorduk demelerine engel
olmaktr.
Belki de Hz. Musa Firavun!la mcadele iin veya srail 1
oullarnn inat sebebiyle Allahla dah aok ve srekli irtibat
halinde
olmas
gerektii
iin
kelimullah
olarak
.adlandrolmtr
531
Nur Tefsiri
3- Peygamberler ahsi sfatlar hayat

gemi; toplumsal siyasal aileci ve
bedensel konum asndan, hakeza
mucize sahibi olmak, - ak bir beyana
sahip olmak ve gaybi yardmlardan
nasiplenmek
hususunda
yle
bir
merhalede olmaldrlar ki hi kimse bu
konuda
onlara
bir
bahane
bulamamaldr. Ki peygamberlerden
sonra insanlarn Allaha kar bir
bahaneleri olmasn.
4- Akl ilahi bir hccettir. Ama idrak
erevesi snrl olduundan tek bana
yeterli deildir ve tam bir hccet
saylmamaktadr. nk Peygamberler
akln derketmekten aciz olduu uhrevi
melekuti ve gaybi ilimlerden de haber
vermektedir. 1
5- Allah aziz ve hikmet sahibi olduu
iin hi kimsenin onun zerinde bir
hcceti ve bahanesi yoktur. (baka bir
yerde yle buyurulmutur: Tam hccet
Allah iindir. )
Kuran yle buyurmutur: 134.
Eer onlar ondan nce bir azaba
uratarak yok etseydik: Rabbimiz!
Bize bir peygamber gnderseydin de,
alak ve rezil olmazdan nce ayetlerine
uysaydk, olmaz myd? Diyeceklerdi.
(Ta- Ha Suresi 134. ayet)
1
532

(166)
166. Fakat Allah sana indirdiine
ahitlik eder, onu bilerek indirmitir,
melekler de ahitlik ederler. ahit
olarak Allah yeter. 1
Mesajlar ve Nkteler
1- Haksz zayflatmalar karsnda hakl
glendirmeler
gereklemelidir.
Fakat Allah ahitlik eder.
2- Peygamberler de davet yolunda
Allahn teselli ve yardmna muhtatr.
Fakat Allah ahitlik eder.
3- Her eli ve memurun en iyi mit
noktas ve dayana kendisini gnderen
ahs veya sistemdir. Fakat Allah
ahitlik eder.
4- lahi dinlerde ne Peygamberlerin
risalet sistemi ve tekilatnda bir phe
vardr. Sana indirdiine ahitlik eder.
Ve ne de peygamberin ahs ve sini
hususunda bir phe vardr. Onu
bilerek indirmitir.
Kurann yce bilgilerinin der okumma bir ahsn dilinden 1
cahalet irk ve dmanlk ortamnda beyan edilmesi
insanlarn deimesi, danklktan vahdete, cimrilikte
fedakarla, irkten tevhide, cehaletten ilme, kten manevi
ycelie ve islami bir mmet kurma derecesine ulamas
Allahn peygambere verdii bir ltfe tankl ve dinine
.gsterdii tevecchtr
533
Nur Tefsiri
5- Vahyin kayna onu sonsuz ilmidir.

Bilerek indirmitir. Bu yzden ilimler
her ne kadar ilerlerse de her gn
Kurann
yeni
retileri
aa
kmaktadr.
6- Eer yeryznn bir kesinde
inatlar
bahane
aryorlarsa
buna
karlk varlk aleminde btn pak ve
ilim sahibi melekler senin lehine
ahadette
bulunurlar
Melekler
de
ahitlik ederler.
( 167)
( 168)

(169)
167. Kfredenlere, Allah yolundan
alkoyanlar, phesiz derin bir sapkla
sapmlardr.
168. Kfredenleri ve zalimleri Allah
phesiz balamaz, onlar baka bir
yola da eritirmez.
169. Ancak orada temelli kalmak
zere cehennem yoluna (iletecektir . )
Bu, Allah'a kolaydr.
Tefsir
Ayette geen delalen beida kelimesi
kafirlerin
kat
kat
sapkln
gstermektedir. Kfr bir sapklktr,
534
bakalarnn
iman
etmesine
engel
olmak ise baka bir sapklktr. Kfr
bir saplantdr ve kendisini hak zere
grmek ise daha stn bir saplantdr.
Kfr
kendine
zulmetmektir
bakalarnn yoluna engel olmak ise
tarih ve nesillere zulmetmektir.
- 168. ayette geen Zulmden maksat
ise belki de hidayet bulmalarna engel
olmaktr. Zira fikri itikadi ve kltrel
zulmden
daha
stn
bir
zulm
olabilir. Mi?
- iddetli azaplar ve en kt tabirler,
eitli tebligatlar iftira ve tehditlerle
hakkn mesajnn hakk arayanlarn
kulana erimesine engel olan kafirler
iin beyan edilmitir. (Mafiret dilemek
hidayetten
mahrum
olmak,
ebedi
cehennemlik olmak) btn bunlar ise
onlarn irkin ileri sebebiyledir.
Mesajlar ve Nkteler
1nsanlar
hakka
hidayette
alkoyanlarn bizzat kendisi de iddetli
bir sapklk iindedirler.
2- Kfr ve zulm yanyanadr ve
onlarn neticesi ise mafiretin olmay
ilahi
hidayet
ve
balanmadan
mahrumiyettir.
3- nsanlarn hidayetine engel olan
kafir
zalimlerin
cezas
ebedi
cehennemlik olmaktr
535
Nur Tefsiri

(170)

170.
Ey
insanlar!
Peygamber
Rabbinizden size gerekle geldi, iman
edin,
bu
sizin
hayrnzadr.
Kfrederseniz, bilin ki, gklerde ve
yerde olanlar Allah'ndr. Allah bilendir.
Hikmet sahibidir.
Mesajlar ve Nkteler
1- slam daveti evrenseldir. Ey
insanlar
2- Kitap ehli ve hatta mrikler bile
peygamberin zuhurunu bekliyorlard
ve bu konuda zihni bir ortama da
sahiptiler.
imdi
peygamber
gelmitir ve dolaysyla ona iman
etmek gerekir. (Er Resul elif ve lam
edat ahd tannan ve bilineni ifade
etmek- iindir. )
3- Peygamberlerinin davetinin ilahi
ve
yaylma
etkeni
onlarn
hakkaniyetidir. Hak ile; Tehdit ve
tamaha drmek ile deil.
4- mam insanlarn bizzat kendi
lehinedir. Dolaysyla iman sebebiyle
slama minnet etmemek gerekir.
Aksine Allah sizlere minnet etmi ve
536
hidayete erdirmitir. Sizler iin

daha hayrldr.
5- slamn temsilcisi mitsizlie
kaplmamaldr ve kendisini yenilgiye
uram
sanmamaldr.
kfrederseniz.
6- Ne insanlarn kfr Allaha zarar
verir ve ne de imanlar ona bir fayda
ulatrr. Kfrederseniz bilin ki
gklerde olanlar Allahndr.
7Allah
insanlarn
saadetini
peygamberlerin yolunda bilmektedir.
Ve
bu
esas
zere
hikmeti
peygamberler
gndermeyi
gerektirmitir.
Allah
bilendir
hikmet sahibidir.

(171)
171.
Ey
Kitab
ehli!
Dininizde
taknlk
etmeyin.
Allah
hakknda
ancak gerei syleyin. Meryem olu
sa
Mesih,
Allah'n
peygamberi,
Meryem'e
ulatrd
kelimesi
ve
kendinden
bir ruhtur.
Allah'a
ve
537
Nur Tefsiri
peygamberlerine iman edin, tr

demeyin, vazgein, bu hayrnzadr.
Allah ancak bir tek ilahtr, ocuu
olmaktan mnezzehtir, gklerde olanlar
da yerde olanlar da Onundur. Vekil
olarak Allah yeter.
Tefsir
Kelimetullah, kelimesi peygamberler
ve evliya hakknda kullanlmaktadr.
nk kelime konulan kimsenin
zihninde olan eyleri beyan ettii
gibi peygamber ve veliler de Rabbin
kemallerini beyan etmektedir. (bir
hadiste yle yer almtr: Biz Allah:
n tam kelimeleriyiz. (Etyebul
Beyan)
Belki de kelimeden maksat, ol der o
da oluverir ayetidir. (El Mizan,
Fizilalil Kuran) yani sann (a.s)
yaratlnda da Ademin yaratlnda
olduu gibi bu tabir kullanlmtr. 1
- Hristiyanlarn teslis inanc da bir
tr kfrdr. Kuran bu konuda yle
buyurmutur: And olsun ki, Allah
ten biridir diyenler kfir olmutur;
Allah
katnda
sann
durumu
kendisini topraktan yaratp sonra ol
demesiyle olmu olan Adem'in durumu
gibidir. (Al-i mran suresi 59. ayet)
1
538
oysa Allah ancak bir tek ilahtr.

Dediklerinden
vazgemezlerse,
And
olsun onlardan kfredenler elem verici
bir azaba urayacaktr.1
Hrstyanlarn tslis inancda bir tr
k- frdr. Kuran bu konu da yle
Dediklerinden
vazgemezlerse,
And
Mesajlar ve Nktelr
1- Airlk gereksiz banazln ge,
stergesidir ve tm dinlerde yasaklanmtr
Yahudiler Uzeyri Allahn olu bilmiler
Hrstiyanlar ise say Dininizde ar
gitmeyin.
2- Semavi dinlerin afetinden biride idini
rehberler
hakknda
a
gitmektir.
Rivayetlerde ar gidenlere lanet edilmi ve
onlar
kafirlerin
en
kts
olarak
tantlmtr.
3- Fertler hakknda ar gidenler Allaha
ihanet etmekte Allah kmsemekte ve
Ona
yakk
almayan
isnatlarda
Al-i mran sursi 59. ayet 1
Maide suresi 73. ayet 2
539
Nur Tefsiri
bulunmaktadrlar. Allah hakknda sadece

hakk olan syleyin.
4-ilmllk ve itidal her yerde gereklidir.
Ak arla sebep olmamaldr.
5- Kuranda ve ncilde Hz. sa Allahn
peygamebri olarak tantlmtr Allahn
ocuu olarak deil. 1
6- Kelime, manann tabu ve nianesi
olduu gibi sann doal olmayan yaratl
da Allahn ayet ve nianesidir. Ulatrd
kelimesi
7- sa AllahIn bir paras deildir. lahi
bir kudretten yaratlmtr. Kendinden bir
Ruh.
8- Eer babas olmamak uluhiyet sebebi
olsayd Hz. Adem daha evla bir ekilde
uluhiyet sahibi olurdu. nk onun n
ebabas ve ne de annesi vard.
9- Kuran doru olan inanlar beyan
etmeyin ve batl olan inanlar reddetmeyi
stlenmitir. Taknlk etmeyin... tr
demeyin...
10- Hristiyanlarn teslis inanc (Allahn
hem bir hem de oluu) akl ve mantkla
Kuranda on yedi defa sa Meryeme isnat edimi ve Allahn 1

oplu olduu reddedilmitir. ncilde de , sa Allah. n elisi
olarak anlmtr; Uluhiyet bir ilah ve tanr olarak deil.
ncillerde Hz. sa seksen defa kendisini Allahn kulu ve elisi
olarak tantmtr. (Tefsir-i Furkan)
540
da uyumad iin semavi inanlara saldr

sebebi olmutur.
11- Kuran ayetleri hem baba oul
anneeyl ireddetmi ve hem de baba oul ve
Ruhul Kudusu reddetmitir.
12Birinci
hususta
yl
ebuyurulmutur: Allah, Ben onu size
indireceim; bundan sonra iinizden
kim kfrederse, dnyalarda kimseye
azb etmeyeceim ekilde ona azb
edeceim dedi.1
Teslisi red hususunda ise yle
Dediklerinden
vazgemezlerse,
And
And olsun ki, Allah ancak Meryem
olu Mesih'tir diyenler kfir oldular.
Oysa Mesih, Ey srailoullar! Rabbim
ve Rabbiniz olan Allah'a kulluk edin;
kim Allah'a ortak koarsa muhakkak
Allah ona cenneti haram eder, varaca
yer atetir, zulmedenlerin yardmclar
yoktur dedi.3
Maide suresi 115. ayet 1
Maide Suresi 73. ayet 2
Maide Suresi 72. ayet 3
541
Nur Tefsiri
12- Mantksz szler sylemeyin.

tr demeyin. Yine de birini gerek
tanr dierini ise mecazi ilah bilmi
olsaydnz daha z problem olurdu.
13- Allah cisim deildir ki ocuu
olsun. sarellah yedullah, aynellah gibi
dini metinlerde yer alan tabirler mecazi
tabirlerdir. Allah ocuk sahibi olmaktan
mnezzehtir.
14- Gklerin maliki olan Allahn
ocua ve ortaa ne ihtiyac vardr:
Allah ancak bir tek ilahtr ocuu
olmaktan
mnezzehtir.
Gklerde
olanlar da onundur.
15- Her ey Allahtandr o halde onun
kulu olmak gerekir ve bakasn ilah
kabul etmemek icap eder. Gklerde
olanlarla yerde olanlarda onundur.

(172)
172. Mesih de, gzde melekler de
Allah'a kul olmaktan asla ekinmezler.
Kim Ona kulluktan ekinir ve byklk
taslarsa, bilsin ki, O, hepsini huzuruna
toplayacaktr.
Mesajlar ve Nkteler
542
1- Kraldan daha ok kralc olmayn.

sa kendisini Allahn kulu olduunu
sylemektedir o halde siz neden onu
Allahn olu olarak tanyorsunuz.
2- Kendisi abid olan bir insan mabud
olamaz. 1
3- Mukarreb melekler bu cmleden
Ruhul
Kudusda
Allaha
kulluk
etmektedir. Siz neden Ruhul Kudusu
tanrdan biri olduunu sylemektesiniz.
Gzde melekler de kul olmaktan
ekinmezler.
4- Mesih sadece ibadet etmekle
kalmyor ayn zamanda da tmyle
kulluk iindeydi.
5- Kul olan kimse insanlar ibadete
davet edebilir.
6badeti
terketmenin
kayna
tekebbrdr
eer
tekebbr
ruhun
ortaya karsa her trl tehlikeye yol
aar. Kim ona kulluktan ekinir ve
byklk taslarsa.
7- Eer sa Mesih ve Mukarrep
melekler ibadet ediyorsa neden biz
ibadet etmeyelim
mam Rza (a. ) Caslike yle buyurmutur: sann (a.s) 1
her eyi iyi idi ama ibade tehli deildi. Caslik rahatsz oldu ve
yl e dedi: Hayr o ok ibadet eden biridyi, di. mam bunun
zerine yle buyurdu: O kime tapyordu? Caslik sustu.
mamn maksadn anlad ve abid birinin mabud
.olamayacan hatrlad
543
Nur Tefsiri
8- nsanlar Allaha ibadet hususunda

halet iindedir ve grupturlar.
Mstekbir teslim ve sevin ve kvan
duyanlar. 1
9- Her ey Allaha dnecektir o halde
kyametten korkmamak ve tekebbr
etmemek icab eder.
(173)

173. man edenleri ve salih amel
ileyenlere, ecirlerini deyecek, onlara
olan bol nimetini daha da artracaktr.
Kulluk
etmekten
ekinenleri
ve
byklk taslayanlar elem verici bir
azaba uratacaktr. Onlar kendilerine
Allahtan baka bir dost ve yardmc
bulamazlar.
Tefsir
Kitap ehli ya arla saplandlar
(sann
feda
olduuna
armha
gerildiine iman etmek ve yersiz
mitler) ya da slogan atp kendilerinin
stn olduunu iddia ediyorlard. Biz
Mminlerin Emirnin (a.s) duasnda yle yer almtr: Sana 1
.kul olmam benim vnmem iin yeter
544
Allahn oullaryz. Ve dierlerini

aalyorlard Yahudiler Hristiyanlar
bir ey zere deil. dediler. Bunlarn
hi birisi geerli deildir. nemli ve
gerekli olan iman ve ameldir.
Mesajlar
1- Kurtulu yolu iman ve salih
ameldir.
2- man amelden ncedir ve her ikisi
birliktedir. mansz amel dayana
olmayan kat para gibidir.
3lahi
ahlaka
sahip
olmak
istiyorsanz
iinin
hakkn
tam
deyiniz ve fazladan bir ey veriniz.
Ecirlerini deyecek ve onlara olan bol
nimetini daha da artracaktr.
4- man ve amel olmakszn mesihten
ve dierlerinden hibir efaat beklentisi
iinde
olmayn.
Onlar
kendilerini
Allahtan baka bir dost ve yardmc
bulmazlar.

(174)
174. Ey insanlar! Rabbinizden size
ak bir delil geldi, size apak bir nur,
Kur'an indirdik.
545
Nur Tefsiri
Tefsir
- Rivayetler esasnca burhandan maksat Allah
Resulunun ahsdr. Nuru mubinden maksat ise
Kurandr. Gerekten de Allah Resulu dininin,
brhandr. Zira ders okumam bir insan byle bir
retiler ve kitap ortaya koymutur ki her ne kadar
zaman gese de ve ilim ilerle de dininin hakkaniyeti ve
retilerinin derinlii daha da bir akla
kavumaktadr.
Mesajlar ve Nkteler
1- slam tm insanlar nesiller ve
asrlara konumaktadr. slamn mesaj
evrenseldir. Ey iman edenler.
2- Kuran hidayet ve nur kitabdr.
3- Nur ve brhan gndermek Allahn
rububiyet ve eseridir. Rabbinizden

(175)

175. Allah kendisine man edenleri ve
Kitabna sarlanlar rahmetine ve bol
nimetine
kavuturacak,
onlar
Kendisine
gtren
doru
yola
eritirecektir.
Tefsir
- Allaha sarlmaktan maksat belki de velilere ve ilahi
nderlere sarlmaktr. Zira onlar dalmay ve
paralanmay nlemektedirler. Camia ziyaretinde yle
546
okumaktayz. Sizlere sarlan kimse phesiz Allaha

sarlmtr.
nceki iki ayette iman ve salih amel ilahi lutufleri etme
vesilesi saylmtr. Bu ayette ise iman ve Allaha
sarlmak ilahi lutf derketmenin vesilesi olarak
gsterilmitir. Bu da iman ve salih amel olduunun
nianesidir. Ve bu ikisi defalarca Kuranda yanyana yer
almtr.
Mesajlar ve Nkteler
1- lahi mkafatlar onun rahmetidir; amelimizin
mkafat deil. Rahmetime ve bol nimetine1
2- Geri Allah istediine hidayet eder. stediine
hidayet eder. Ama hidayetin vesil ve ortamn iman ve
Allaha sarlmakla temin etmek zorundayz.
3- lahi hidayete ihtiya imandan ve Allaha sarlmaktan
sonra da bakidir. Bir an onun hidayetinden mstani
deiliz. Doru yola eritirecektir.
4- Doru yol ve hidayet insann Allaha doru gtren
yoldur. Onlar kendisine gtren doru yola
eritirecektir.

Bu rahmet ve fazln dier ayetlerde amellerimizin mkafat 1
olarak beyan etmesi de bir ltuftur yoksa birka dakikallk
.naks amelin mkafat bunca cenent kk ve rahmet olamaz
547
Nur Tefsiri

)
(176
176. Senden fetva isterler, de ki: Allah size ikinci
dereceden miraslar hakknda fetva veriyor: ayet
ocuu olmayp bir kz kardei bulunan kimse lrse,
braktnn yars kz kardee kalr. Fakat kz kardeinin
ocuu yoksa kendisi, ona tamamen varis olur. Eer iki
kz karde kalmsa, braktnn te ikisi onlaradr.
Eer miraslar erkek ve kadn kardelerse, erkee, iki
diinin hissesi kadar vardr. Doru yoldan saparsnz
diye Allah size aklyor. Allah her eyi bilir.
Tefsir
- Bu surenin 12. ayetinde beyan edildii zere erkek ve
kzkarde mirasn altda birini alrlar burada ise yarsn
aldklar beyan edilmitir bunun sebebi ise orada maksat
z kardelerdir burada ise vey kardelerdir. (Tefsiri
Numune) Kz ve erkek kardein lden miras almas
lnn evlat baba ve annesinin olmad durumda
geerlidir. Aksi taktirde sra kz ve erkek kardelere
gelmektedir.
- Nisa suresi ailevi meselelerle balam ve ailevi
meselelerle sona ermitir.
Nisa Suresinin sonu
548

Nur Tefsiri-2

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Nur Tefsiri-2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati

Rahman ve Rahim Olan Allahn Adyla

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati

sonuna kadar da ibirliimiz devam etti ve

1- Bu tefsirde sadece belli bir grubun

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati

statlarm, babam ve annem iin Mennan

Rahman ve Rahim Olan Allahn Adyla

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati

Casiye ve Ahkaf surelerinin banda yer

2. Allah, Ondan baka ilah olmayan,

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati

1- Matta ncili... (Matta, Allahn

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati

4- Geri pedagojik aamalar, aralar ve

4. nceden insanlara hidayet olarak

2- Kuran hak ve batl tanma ve ayrt

Kafirlerin iddetli azab ahirete zg

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati

5. phesiz gkte ve yerde hibir ey

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati

hususunda iren hedeflerinin peine der

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati

2- Salam ruha sahip olmayanlar

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati

12- Kuran yazl bir halde peygambere

Nurus- Sekaleyn c. 1, s. 313 ve 316

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati

9. Rabbimiz! Dorusu gelecei phe

11. (Bunlarn tutumu) Ayetlerimizi

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati

Allah onlar gnahlarndan dolay yok

8- Peygamberler ve kafirler arasndaki

12. Kfredenlere: Yenileceksiniz,

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati

gemeden Mslmanlar Beni Kureyza ve

savata Mslmanlar 77 muhacir ve 236 de

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati

4- Geri Allah dilediine yardm eder.

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati

15. De ki: Bundan (sevdiklerinizden)

temelli kalacaklar cennetler, tertemiz

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati

16 Onlar (Takva sahipleri) Rabbimiz!

17. (Takva sahipleri) Sabreden, doru

e: Seher vakti mnacatta bulunmak ve

Etyebul- Beyan ilgili ayetin tefsirinde

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati

ahididir. Nitekim Sabah duasnda yle yer

eitlerin olduu yerde snrllk vardr.

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati

8- Tebli metotlarnda fikri ve kltrel

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati

Onlar ldrenler de Peygamberleri ldren

Fahrur- Razi, Mecmeul- Beyan ve

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati

Medineye arld. bn-i Surya gelip

24. Bu, onlarn: Bize ate sadece

rnein yle diyorlard. Biz Allahn sevgili

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati

Bu ayet Yahudilerin hayal ve vehimlerini

Mekkeyi fethettikten sonra Mslmanlara

Hccetl- slam vel- Mslimin Muhsin Kraati