Nur Tefsiri-1

Hccetl-slam vel-Mslimin Muhsin Kraati
Nur
Tefsiri
Hccetl-slam vel-Mslimin
Hac eyh
Muhsin KIRAAT
1. Cilt
eviri Kadri ELK
Nur Tefsiri
evirenin nsz
Allah-u
Teala
terii
iradesinin
gereklemesi
iin
Kuran-
Kerimi
indirmitir.
Ardndan
da
Peygamber'i
gndermitir ki davranlaryla Kuran-
Kerimi hayata geirsin ve hem de Allah-u
Tealadan ald ezeli ilim sayesinde Kur'ani
gerekleri aklasn.
Bu manada din bilimcilerin iki kayna
vardr; Kuran- Kerim ve snnet.
Yani nce Kuran- Kerime, sonra da
Kuran- Kerimi hakkyla anlamak iin
snnete mracaat etmelidirler. O halde dini
aratrmalarda snnet bilim ve siret bilim
ibret almak iin tarihi olaylar aratrmak
gibi sradan bir ey deildir. Aksine bizzat
Kuran- Kerimi tanmak demektir. O halde
Peygamber-i Ekremin snneti olmakszn
salkl bir din bilim ortaya koyulamaz.
Siretten habersiz aratrmaclar bid'at
ukuruna derler. Mevlana'nn dedii gibi:
Ondan ayrlan herkes,
Ne kadar zengin de olsa fakirdir.
Evet deniz okyanusa karnca sahilsiz
olur. Enbiya ve ilahi evliyalar da Allah-u
Tealann okyanusuna karp sahilsiz olmu
byk zatlardr. Dolaysyla Peygamber-i Ekremin ve Ehli Beyt'in btnyle tannmas
Anka kuunu avlama ryasna benzer ki,
Anka kuu avlanmaz tuza kaldr.
Bu esas zere Kuran- Kerimin tam bir

ekilde
bilinmesi
de
sadece
ilimde
derinlemi olanlar iin mmkndr. Bu
zellikler tecelli yoluyla Allah-u Tealann
dier gerek velilerine ve marifet erbabna
da sirayet eder. Nitekim Mevlana yle
diyor:
Aalar kalem, denizler mrekkep olsa,
Mesnevi'nin sonu gelmez.
Hafz ise bu hususta yle diyor:
Hafz kadar hi kimse dnce perdesini
amad.
Ta
gelinlerin
rne
sz
tara
vursunlar.
Bunlar zikretmekten maksadm udur ki,
Peygamber-i Ekremin gerek snnet ve
sireti de Kuran- Kerim gibi sahilsiz birer
okyanustur ve bu konuda konumak sadece
susuzluu gidermek iin denizden su
imeye benzer. Denizi tmyle almak
mmkn deilse de susuzluu giderecek lde istifade etmek mmkndr.
Snnetin lgat ve stlahta eitli
manalar
mevcuttur.
Din
bilimde
Peygamber-i Ekremin sz, davran ve ikrar
manasna gelen skutuna denir. Baka bir
tabirle
snnet, Peygamber-i Ekremin
hadisleri, filleri ve beyanlardr. slam
alimleri ictihadn kaynaklar olarak Kur'an,
siret, akl ve icma gstermektedirler. Bu
manada snnet ve siret birbirinden
farkldr. Snnet, fiil, sz ve skut iin
3
Nur Tefsiri
kullanlrken, siret szl davran biimini

ifade eder; sz veya davrann kendisini
deil. O halde Peygamber-i Ekremin sireti
Peygamber-i Ekremin sz ve davran
biimidir. Bu hususta stad Mutahhari yle
diyor: Baz insanlar biimsiz ve ekilsizdir.
Rast
gele
davranrlar
ama,
byk
ahsiyetlerin
hayat
kanun
ve
usul
zeredir.
O halde siret byk insanlarn sz ve
davran biimleridir. Bana gre siret bilim
de Mtahhari'nin at bir kapdr. Ne yazk
ki onun ahadetiyle bu kap da kapand.
Mtahharinin de dedii gibi bn-i Hiam ve
benzeri siyercilerin yazd siyer kitaplar
hakikatte siyer kitaplar deil, seyir
kitaplardr. Yani Peygamber-i Ekremin
davran biimlerini incelemektedir. Belki
Peygamber-i
Ekremin
biyografisi
ve
olaylarn izahdr. O hayatn ve olaylarn
zerindeki
kanun
ve
usulleri
incelememektedir. Elbette siret ve snnet
farkl olduu halde siret, snnetin bir
parasdr. Dolaysyla siret Peygamber-i
Ekremin
sz ve davranlarnn
bir
tecellisidir. Yani Peygamber belirli bir ekil
zere konumakta ve davranmaktadr. O
halde bu ekil de o sz ve davrantan ayr
deildir.
Bylece diyebiliriz ki her siret snnettir;
ama her snnet siret deildir. Bu daha ok
una benzer ki matematik ilmi bir ilimdir;
4
ama, her ilim matematik deildir. Siret ve

snnetin alan ile Kuran- Kerimin konusu
birdir. Yani Kuran- Kerim insanlar
saadete eritirmek istedii gibi siret ve
snnet
de
insanlar
mutlak
kemale
ulatrmaya almaktadr. Enbiya ve evliya
insan
ve
Allah-u
Teala
arasndaki
habercilerdir. Peygamberler insanlar Allahu Tealaya ulatrmak ve miraca ykseltmek
iin gelmilerdir. Bunun gereklemesi de
dnyann
dzelmesi
ve
slah
ile
mmkndr. Aksi taktirde bu hayalden
teye gemez. Bu yzden Allah-u Teala
Peygamber'e makam vermitir:
1- Fikri merkeziyet veya dini beyan etme
makam.
2- Siyasi merkeziyet veya toplumsal
makam.
3- Manevi merkeziyet veya nefislerin
tezkiye edilmesi.
Birinci makamn delili Onlara kitap ve
hikmeti retir. ayetidir. kinci makamn
delili ise Allah'a ve Resul'e itaat edin.
ayetidir. nc makamn delili ise,
Onlar temizler. ayetidir. O halde
peygamberler dnyay dindarlatrmak ve
ahirete bir kpr yapmak iin geldiler.
Dolaysyla dini dnyadan ve siyasetten
ayrmak dini yok etmektir. Bu dinin en ak
zaruri hkmlerinden biridir ki bilinli bir
ekilde inkar edenler irtidat ukuruna der
ve dinde bid'at karm olur. Peygamber-i
5
Nur Tefsiri
Ekremin snnet ve sireti; Kuran- Kerimin

ilim, toplum, irfan, terbiye ve camiadaki
huzurudur. Dolaysyla sirete sarlmak,
Peygamber'e her hususta tabi olmak
demektir. Peygamber-i Ekremin snneti
onun tm ferdi ve toplumsal davranlarn
kapsar. Din, dnyamz batn alemine
balamaya alan ilahi bir gerektir. Yani
maddiyatmz
maneviyata
evirmek
istemektedir. Peygamber bir aynadr ki hem
Allah-u Teala tm esma ve sfatlaryla onda
tecelli etmi ve hem de Allah-u Tealann
ezeli ilmi zerine yansmtr.
Kuran-
Kerim
tefsiri
hususuna
gelince...Bu konuda uzman kimselerin1 de
belirttii gibi Kuran- Kerim'i tefsir
etmenin shhat ve derinlii, onun maarif ve
retilerini idrak ve tanma derecesine
baldr. Tanmn dereceleri olduu gibi
Kuran- Kerim'in tefsirinin de hakikatine
yaknlk derecesi ve mertebeleri vardr.
Bazlar Kuran- Kerimi, onun hakikatiyle
kaynama ve birleme sonucunda tanrlar.
Resul-i Ekrem (s.a.a) ve O'nun pak Ehl-i
Beyti (a.s) bu zmredendir. Allah-u Tealann
(c. c) kelamnn hakikati Resulullah'n
(s.a.a) ruhuna indikten veya mirac srasnda
vahiy hakikatinin mlakatna nail olduktan
sonra onun iin artk bir ibham ve
kapalln kalm olmas dnlmez.
Marifetin, bilginin ayns olan o hakikate
1 Cevadi Amuli
teslim olan kimse iin hi kukusuz, ilahi,

kelam,
btn
boyutlaryla
tannm
olacaktr.
Bazlar Kuran- Kerimi; O'nun cemal ve
celalini kendi ruhlarnda mahede sonucu
tanrlar. Bu cazibe ve kapasitenin, bu parlak
nurdan hissesi ve flenmi ruhtan nasibi
olmayanlar
iin
aklanmas,
onlar
tarafndan idrak edilmesi mmkn deildir.
nc bir grup ise Kuran- Kerim'i,
onun icazlarn eitli boyutlaryla tetkik
ve ett etme sonucu tanrlar. Allah-u
Tealann kitabn tanyabilme erdemine
ulaanlarn ou bu zmredendir.
Birinci gruptakilerin tanmas, aynen
Marifetullah'a Allahn zatndan hareketle
Ona ulaabilme derecesini elde eden
sddklarn
burhan
gibidir.
kinci
gruptakilerin tanmas, Kim kendisini
tanrsa Rabbini tanr sz dorultusunda
enfsi
ayetlerin
yardmlaryla
rabbini
tanyanlarn, nefsi tanma burhan gibidir.
nc gruptakilerin tanmas ise hudus,
hareket veya imkan burhan, d belirtiler
ve afaki deliller getirmek suretiyle rabbini
tanyanlarn tanmasna benzetilebilir.
Kuran- Kerim'i en mkemmel tanma
derecesi,
birinci
gruptakilere
zg
derinlemesine tanma olup bunlar, Kuran-
Kerimin btn maarif ve retileriyle
tank olmann yan sra akl aamasnda
Kur'an- Mtemessil (mcessem, nesnel),
7
Nur Tefsiri
tabiat aamasnda Kur'an- Natktrlar.

nk Kuran- Kerim ve velayet hakikati
mefhum asndan her ne kadar birbirinden
ayr olsalar da misdak, d fenomenleri ve
bu fenomenlerin kavramlara uyumluluu
bakmndan birbirinin aynsdr ve birlik
iindedirler. Bu yce makama ulaabilmek
ancak Kuran- Kerim marifi ve konularna
engin, derin bir ak ve arzuyla myesser
olur. Ancak akla tannan korunabilir ve
kalp sahnesinde kolayca gp gitmez.
Allah-u Tealann kitabn baka yaz ve
szlerle mukayese etmek yanltr. nk
konumac szlerinden ayr; yazar, yazlar
dndadr. Szlerin perdesi kalkt m
konumac
grnr.
Yaz
rtsnden
karld m yazarn kendisi ortaya kar.
Konumac ve yazarn varlklar ayn
zamanda sz ve yazlarnn dndadr. yle
ise konumac ve yazara ulamann yolu,
sz ve yaz perdelerinden gemekte yatar.
Kald ki konumac ve yazarlarn eserleri
kisvesine brnmemi, kendi mahiyetini
aka ortaya koymam olmalar da mmkndr.
Ancak her nurdan daha aydn olan Allahu Teala hibir perde arkasnda gizli, hibir
varln dnda kalm deildir. Allah-u
Tealann
kelam
ve
kitab
hakknda
sylenilebilecek en ince ifade her trl
muhtemel bahaneyi giderecek ve her trl
derin marifeti tanmaya zemin hazrlayacak
8
tecelli kavramdr. Emiru'l M'minin'in

szlerinde ifadesini bulduu zere gerek
muvahhid can gzyle ve iman hakikatiyle
Rabbini grmedike ona ibadet etmez. O
nce konuan grr, sonra szn dinler.
Nitekim Resulullah (s.a.a) miraclarnda
hakikati nce kalbiyle bulur, sonra gzle
grrd.
Evliyaullah'n
dualaryla
hissettikleri, akllaryla idrak ettiklerinden
sonra gelir. Onlar iin nce makul olan bir
hakikat, sonra mahsus olur (hissedilir.).
Halbuki normal insanlar nce hisseder,
sonra aklla idrak ederler. Bir olgu ancak
duyular araclyla akllara yol bulur. Byle
olunca histen yoksun olan ilimden
yoksuldur. mant uyarnca duyularla
hissedilmedike bir objenin alglanmas
mmkn deildir. Evliyaullah ise Ona
temiz olanlardan bakalar dokunamaz
ayeti uyarnca, batni berraklk, ermilik ve
kalbi taharet kazanlmadka maarif ve
gerek erdemin elde edilemeyeceine
inanr,
nefis
tezkiye
ve
tehzibini
vurgularlar...Ancak ve ancak Allah, Ey
Ehli Beyt sizden her eit pislii
gidermek ve sizi tam bir
temizlikle
tertemiz hale getirmek diler.
Kuran- Kerim'in temel zellii; esiz ve
benzersiz Allah-u Tealann (c. c) tecellisi
olmas itibariyle benzerinin bulunmamas,
dolaysyla da tannmas ve alglanmasnn
da baka kitaplara benzememesidir. Bu
9
Nur Tefsiri
sekin zmrenin Kuran- Kerim'i tanma ve

alglama derecesi Hz. Resulullah'n (s.a.a)
u hadisinde aka anlalr: Ben sizin
aranzda iki deerli ey brakyorum;
Allahn kitab ve Ehli Beyt'im. Onlar
havuzun kenarnda tekrar bana gelinceye
kadar asla birbirinden ayrlmazlar nk
arif ve maruf, her ikisi de mutlak hakla
balantl olan tek bir hakikatle iliki
ierisindedirler.
Bunun gibi hitab ve muhatabn her ikisi
de bir tek konumacya baldr. Kuran-
Kerim'de insan iin zikredilmi en sekin
makam bu birinci gruptakilere aittir: Ve
bir de ileri geenler ki herkesi
gemilerdir. Onlardr muhataplarna
yaklatrlan.
kinci gruptakiler, Kuran- Kerimin
enfsi ayetlerini mahede ile bu yce
hedefe doru cezb edilmi, Kuran-
Kerim'in
cazibesiyle
engin
ummana
dalmlardr. Bunlar kendi gayretiyle deil
de dalgalarn kucanda, dalgalarla birlikte
denize az miktarda srklenen yzcye
benzerler.
Okyanus
ise
yzcnn
yzclne deer vermez, denizcilik
yetenek ve glerini etkisiz hale getirir.
Sadece kendi kuru yeteneine gvenenler
ve denizin cazibesine kaplmayanlar onun
gizli
cevherinden
gerektii
gibi
yararlanamayacaktr.
Ummann
derinliklerine dalmak isteyen kendi yz10
clk gcn bir yana brakp onunla

tanmaya bakmal, dalga cazibelerini
beklemeli,
kendini
bu
cazibeye
kaptrvermelidir. Gnln Allah-u Tealann
kelamna kaptran kimse artk vahiy
meleiyle oturup kalkar, Kuran- Kerim
elisiyle derin sohbetlere dalar. Kuran-
Kerimi yle bir imanla okur ki sanki Kuran Kerim onun etiyle, kanyla, btn bir
varlyla kaynam, birlemitir artk. Bu
gruptakiler ilahi nebi ve resullerden sonra
ademOullarnn
en
sekin
simalarn
olutururlar.
nc gruptakiler, Kuran- Kerim'in
icazn, mucizevi boyutlarn tetkik ederek
tanmaya alrlar. Bunlar Kuran- Kerim'i,
d
penceresinden
seyrettikleri;
ilahi
kelam, szlk ve mana perdeleri arkasnda
grmeye gayret sarf ettikleri iin ister
istemez terimler ve kavramlar rtlerini
aradan kaldrp Kur'an'la dorudan temasa
geemezler. Ancak bu gruptakilerin hepsi
ayn seviyede olmayp bazlar sadece akli
kavramlar
kanalyla
Kuran-
Kerime
yaklarken, bazlar nakli manalarla ona yol
bulurlar.
Nitekim ikinci grup arasnda da seviye
fark vardr. Bazlar tamamen gl
dalgalar cazibesine kaplarak Kuran-
Kerim okyanusuna ulaabilirken, bazlar
zayf dalgalarn cazibesine kaplr. Her iki
durumda da Kuran- Kerim hakikatiyle
11
Nur Tefsiri
me'ns ve ona alk olduklar iin ondan hi

bir zaman ayrlmak istemezler. Halbuki
nc
gruptakiler
tanma
derecesi
bakmndan farkl seviyelerde olmann yan
sra
Kuran-
Kerimin
hakikatine
dokunamadklar iin de hastalklarnn bir
blm henz giderilmemitir. Dolaysyla
bu tedavi edilmemi hastalklarn yznden
bazen inhiraf ve dalalete srklenirler.
nk Kuran- Kerim sadece akl ve
ilimle ilgili bir kitab deildir ki salt bilimsel
kantlarla anlalsn, amel edilmeksizin
retileri kavranabilsin. Kuran- Kerim
hidayet nurudur. Akli ve bilimsel retilerin,
pratik olarak uygulanacak klavuzluk, vaaz
ve tlerle birlikte faydal olacana inanr,
insanlar bunlar hakknda derinlemesine
dnmeye arr ve kalbin mhrlenip
kilitlenmesine yol aan gnah, dnme
karsnda bir engel olarak grr.
Tahsille kazanlan ilim
ve temel
kavramlar eer Kur'an'la irtibata gemenin
tek yolu olsayd ilahi kelamn kalbe yerlemesi yolu kapanr, karlalacak baz
arzularn
etkisiyle
bsbtn
Kuran-i
Kerimden
uzaklamakla
sonulanrd.
Yukarda iaret edildii zere Kuran-
Kerimin tefsir ve tebyini, mfessirlerinin
marifet, tanma derecelerine baldr.
Marifet dereceleri her adan farkl
olduuna gre yaplacak tefsirlerin seviyesi,
hakikate yaknlk
derecesi
de farkl
12
olacaktr. Kukusuz birinci gruptakilerin

Kuran- Kerime yaklam en mkemmel
tefsiri oluturur.
Bu mmtaz snf temsilcilerinden Emir'el
M'minin yle buyuruyor: Sorun Kuran-i
Kerimden soracaklarnz da haber vereyim
size ayetlerinin kimin hakknda ve nerede
indiini. Gazali, Emirl Mminin Hz.
Aliden yle buyurduunu nakletmektedir:
Eer Allah-u Teala ve Resul-i Ekrem (s.a.a)
izin buyururlarsa fatiha sresinin elif
harfini, krk devenin tayabilecei yk
lsnde erh ederim
Kuran- Kerim bu sekin insanlarn tefsir
ve tebyinine bavurulmakszn anlalamaz.
nk
bunlarn
birbirinden
ayrlmayacan, bizzat Resul-i Emin haber
vermitir. yleyse bir yerde Kuran- Kerim
zahiri olarak hazr olur da Resulullah'n
(s.a.a) pak Ehli Beyti kaypsa veya Ehl-i
Beyt zahiren hazr olur da Kuran- Kerim
kaypsa, o emin habercinin hadis-i erifi
uyarnca her ikisi de kayptr demektir.
nk temel birliktelik ve ayrlmazlk
ilkesi Kuran- Kerim ve Pak tretinin varlk
hikmetleri gereidir. kinci gruptakiler bu
sekin
taifenin
rencileri
saylrlar.
Marifeti birinci gruptakilerden sonra geldii
iin tefsirleri de sekin tefsirlerden sonra
gelir. Eskilerden ve son devir mfessirlerinden bazlar bu yolu kendi maarifleri
13
Nur Tefsiri
orannda kat edebilmise de aralarnda ok

az sonuna varabilmitir.
Evet gerekten bu yolu kat edip, yce bir
makama erien son devir mfessirlerinden
biri de bu tefsirin sahibi Hccetl slam
vel Mslimin Muhsin Kraatidir. stad,
Kuran- Kerim tefsirinde ilahi kelam ile Ehli
Beyt
kaynan
birletiren,
akl
szgecinden geiren ve ann reel
olgularyla bir arada deerlendirebilen
ender mfessirlerden biridir. Zaten bunu
elinizdeki tefsiri okuyunca kendiniz de
onaylayacaksnz. Bu tefsir bir ok dnya
dillerine tercme edilmi, tm dnyada
byk bir beeni kazanmtr.
Bylesine gzel bir tefsiri Trkeye de
kazandrmak istedim. Allah-u Teala izin
verirse en ksa zamanda da bitirmeye
alacam. Bylece Trkiyede, bir ilk
olarak Ehl-i Beyt retilerine dayal
bylesine kapsaml gzel bir tefsir klliyat
en ksa bir zamanda siz deerli okuyuculara
sunulmu olacaktr. Elbette siz deerli
okuyucular da bu tefsirin okunmas ve
tantlmas hususunda elinizden geleni
yapmal ve bu ilahi gayeye hizmet cehdi
iinde olmalsnz. Aksi taktirde muhatabna
ulaamayan hi bir eserin kendinden beklenen sonular veremeyecei ve gayesine
ulaamayaca bilinmelidir. aba bizden,
baar ise Allah-u Tealadandr.
14
Rahman ve Rahim Olan Allahn Adyla
nsz
Hamd alemlerin rabbi olan Allaha mahsustur. Allahn
rahmeti efendimiz Hz. Muhammede ve masum Ehl-i
Beytine olsun.
lmiye havzalarnda yksek tahsilimi
yaptktan sonra Kuranla daha fazla
dncesine kapldm. Baz dostlarmla
tefsir almalar yapyor, her birimiz bir
tefsiri inceleyerek birlikte mzakere ve
mnazara
ediyorduk.
Buradaki
almalarmzn zetini not alyordum. Bu
almam birka cze kadar bu minval
zere devam etti.
O esnada Ayetullah Mekarim irazinin
bir grup alimle ortak bir tefsir yazmak
istediini duydum. Ayetullah Mekarim
irazi, benim aldm bu tefsir notlarm
grdler, beendiler ve bylece ben de o
gruba katldm.
27 ciltlik Tefsir-i Numune tam 15 yl
srd; imdiye kadar bir ok bask yapm
ve bir ok dile tercme edilmitir. Bu
tefsirin daha yars bitmiti ki mam
Humeyni nderliinde ran slam Devrimi
gerekleti. Ben o ilk yllarda Merhum
Allame
ehit
Mtahharinin
emriyle
televizyon almalarm balattm ve bugn
tam 19 yldr televizyonda Kuran Dersleri
ad altnda her Cuma akam program
yapyorum. Elbette Tefsir-i Numunenin
15
Nur Tefsiri
sonuna kadar da ibirliimiz devam etti ve

bu arada halkn genelinin anlayaca bir
dille radyoda tefsir dersleri vermeye
baladm. Bu ite Tefsir-i Numunenin yan
sra ondan fazla tefsirden de notlar aldm.
Tam 8 yldr haftada bir gn, Ramazan
aylarnda ise her gn radyoda Aine-i Vahiy
(Vahiy aynas) adnda yaptm program
devam etmektedir
Defalarca
radyoda
verdiim
tefsir
derslerimi kitaplatrmam istediler. Bunun
zerine yazdklarm Ayetullah Hac Seyyid
Mehdi Ruhani ve Ayetullah Misbah Yezdiye
okudum. Bylece Kuran tefsir metoduma
ve alglay biimime olan gvenim artt ve
notlarm yeniden yazmalar iin Hccetl
slam Muhammediyan ve Muhaddisiye
verdim. Yazldktan sonra da Ayetullah
Ustadinin
gzetiminde
baslmas
ve
okuyuculara takdimi iin Derrah-i Hak
Messesesine verdim.
Yardmclar
Kurann ilk drt cznde Hccetlslam Dehiri ve Caferi tefsirleri aratrma
noktasnda bana yardmc oldular.
Beinci cznden onaltnc czne kadar
da Hccetl slam Seyyid Cevad Beheti
ve eyh Mahmud Mutevessil beyler bu ite
bana yardmc oldular.
16
Bu Tefsirin zellikleri
1- Bu tefsirde sadece belli bir grubun

anlayabildii teknik, edebi, fkhi, kelami ve
felsefi kavramlardan kanm, Kurandan
sadece dnya dillerine tercme edilebilecek
ve bir iaret ve mesaj olabilecek derslere
yer verilmitir.
2- Bu tefsirde rey zere tefsirden
kanlm, sadece Kurann metninden ve
Peygamberin
(s.a.a)
Ehl-i
Beytinden
menkul hadislerden istifade edilmitir.
3- ou mesaj ve nkteler muteber ii ve
Snni tefsirlerinden istifade edilmi, bazen
de deerli yardmclarn veya kendimin
uygun grd nktelere yer almtr.
Allahtan hepimize ihlas; dnce, amel,
tebli ve Kuran ilimleri yayma baarsn
ve bu kutsal ii bitirmeyi nasip buyurmasn
ve Kuran dnya, berzah ve kyamette
bizlere bir nur klmasn dilerim.
Halkmzdan da Kurann sadece tilavet,
tecvid ve tertili ile yetinmemesini, asl
olarak Kuranla amel ve Kuran dnme
konusuna nem vermesini istiyorum.
Alimlerden de tebli ve tedrislerinde
Kurana zel bir tevecch gstermelerini ve
ilmi/kltrel
merkezlerde,
cami
ve
medreselerde, Kuran- Kerimin tefsir
derslerini dzenlemelerini istiyorum.
Beni slam, Kuran ve Peygamberin Ehl-i
Beytiyle
tantran
herkese
teekkr
ediyorum ve onlara iin; zellikle de
17
Nur Tefsiri
statlarm, babam ve annem iin Mennan

olan Allahtan hayrl mkafatlar diliyorum.
Bu tefsirin telifi, basks, editrl ve
yaynlanmas konusunda yardm edenlere
ve bu iin en gzel ekilde bitmesi iin
faydal ve olumlu birtakm neri veya
eletirilerini esirgemeyen herkese teekkr
ediyorum.
Muhsin Kraati
03. 08. 1374
29 5. 1415
25. 10. 1995
18
Ayetullah
Hac
Ruhaninin vgs
Seyyid

Rahman ve rahim olan Allahn adyla
Kuran beer hayatnda, tarihi deiimde
ve zellikle de Mslmanlar zerinde byk
etkisine ramen, layk olduu kadar
tevecch edilmemi ve insanlar arasnda
garip kalmtr. Halbuki Kuran bizzat yle
buyuruyor: Biz Kuran t almak iin
kolay kldk. 1 Buna ramen Kurann
baz konular unutulmu gerektii kadar
dikkat edilmemitir. Nitekim Kuran gemi
mmetler hakknda da yle buyuruyor:
Kendilerine belletilenin bir ksmn
unuttular. 2
Kuran batan sona insan iin indirilen
ilahi bir mesajdr. Dolaysyla Kurann
btn mesajlarn tanmak, bilmek gerekir.
zellikle de insanlarn ebedi ve dnyevi
saadetiyle ilgili ilahi mesajlar bilmek, btn
ayetler ve konular zerinde dnmek
gerekir. Sana indirdiimiz bu kitab
1
2
Duhan suresi, 58. ayet

Maide suresi, 13. ayet
19
Nur Tefsiri
mbarektir; ayetlerini dnsnler, akl

olanlar da t alsnlar. 1
zellikle Kuran ayetlerinin muhtevasnn
derki ve anlayn gz nnde bulunduran
ve ayetlerin ne demek istedii, hangi
konuya deindii ve yeni tabirle bir beyan
(aklama) olmas hususunda zerinde
younlaan ve btn Kuran kapsayan bir
tefsir yazlmasnn gereklilii hususunda bu
yazy kaleme alm bulunuyorum
Tefsir kitaplar daha ok farkl ilimlere,
teknik
aratrmalara;
rnein
eitli
dallaryla
edebiyat,
kelam,
mezhebi
tartmalar, fkh ve benzeri konulara arlk
vermilerdir. Her sanat sahibi kendi sanat
erevesinde ve dalndaki yaygn kullanlan
tabirlerle konular ele alm ve uzun
uzadya
bahsetmitir.
Zaten
Kuran
tmyle tanmaya engel olan hususlardan
biri de konularn bylesine uzun beyan
edilmesidir. Hatta ne yazk ki bazlar
bundan da te baz ayetleri kendi ahsi
inanlarna veya sapk dncelerine delil
gstermilerdir.
mam Humeyninin hareketi ve slam
Devrimiyle birlikte doal olarak mukaddes
slam dinine ve kayna Kuran olan Ehl-i
beyt mezhebine tevecch artt iin tefsir
dalnda byk bir boluk hissediliyordu.
rencilerin
ve
kltrl
insanlarn
1
Sad suresi, 29. ayet

20
ihtiyalarna cevap verebilecek bir tefsire

ihtiya vard. Bir tefsir mecmuasnn
oluumunda dikkat edilmesi konular balca
unlardr:
1- Sade ve yetkin bir din kullanlmal,
ama gevek tutulmamaldr.
2- limlerin Kuran anlayn zorlatran
fenni
teknik
terimlerinden
uzak
durulmaldr.
3- Mslmanlarn toplumuna takdim
edilebilecek, beeri hayattaki zorluklar
zebilecek, hatta btn dnya insanlarna
intikal ve tercme edilebilecek ve gerekten
insanlar ve muttakiler iin bir hidayet
olabilecek bir tefsir olmaldr. Zira Kurann
ele ald konular bir asra zamana, ferde
veya topluma mahsus deildir.
4Ayetten
anlalan
ve
alglanan
gerekler Kurann delalet ettii gerekler
olmaldr. Rey ve istihsan zere tefsirden ve
bu konuda zayf rivayetlere dayanmaktan,
istinat etmekten kanlmaldr.
5- Peygamberin brakt iki emanetten
(Kuran ve Ehl-i Beyt) biri olan ve
Peygamberin emri zere mracaat etmemiz
gereken Ehl-i Beytten menkul muteber
rivayetler de gz nnde bulundurulmaldr.
Bu temel ilkeler Kraati Beyin tefsirinde
gz nnde bulundurulmutur. Dolaysyla
bir yanllk grlecek olursa da gzden
kamtr ve inallah dzeltilecektir.
21
Nur Tefsiri
Deerli alim Hccetl-slam Kraati bey,

ilmi ynnn yansra, tefsir ilminde de
byk bir zevk sahibi ve anlay sahibidir.
lahi kelimelerin gzelliklerini ok iyi bir
ekilde derk etmektedir. Bu temel ilkleler ve
ayrcalklar
zere
tefsirini
bitirmesini
dilerim.
Bu tefsirin bir cznden fazlasn
kendisiyle mzakere ettim ve zmnen baz
konular kendisine hatrlatmada bulundum.
Deerli yazar her ayeti tercme ettikten
sonra sade bir dille o ayetin manasn
aklam
ve
ayetin
mesajlar
diye
adlandrd ince nkteleri beyan etmitir.
Bu nkteler gerekte tefsirin ruhunu
aydnlatan
ve
aklayan
inceliklerdir.
nsafen
mfessirin
bir
ok
yerdeki
anlaylar ve alglaylar yeni ve orijinaldir.
Bir gn Kurann btn ilmi havzalarda
ve niversitelerde Mslmanlar iin asl
kaynak haline gelmesini mit ediyorum.
mam Zeynl-Abidin Sahife-i Seccadiyede
Kuran hakknda yle diyor: Kuran hakk
beyan etmede dili yetersiz deildir.
Deerli
mfessirin
Kurann
yce
gereklerini kefetmede kulland tefsir
metodunun ilk ve son olmamasn mit
ederim. Gr sahipleri ve aratrmaclar
sonraki admlarda bu metodu kemale
erdirmeli, tamamlamaldrlar. Allah bizleri
Kurana ve Peygamberin Ehl-i Beytine
sarlanlardan klsn.
22
Kum
Dokuz Rebius-Sani 1414
Mehdi Hseyin-i Ruhani
23
Nur Tefsiri
Rahman ve Rahim Olan Allahn Adyla
Fatiha Suresinin tantm
Fatiha sresinin yedi1 ayeti vardr. Cabir

Bin Abdullah Ensariden nakledilen bir
rivayette Peygamber yle buyuruyor:
Hamd suresi Kuran surelerinin en iyisidir.
Eer bu sure namazda okunmazsa namaz
batldr: Fatihasz namaz olmaz Hamd
suresi her Mslmana en az gnde on defa,
farz namazlarda okunmas farz olan yegane
suredir. bn-i Abbas yle diyor: Hamd
suresi Kurann esasdr Bir hadiste de
yle yer almtr: Eer bu sureyi yetmi
defa bir lye okurlar da l dirilirse
armaynz.
Hamd suresinin Fatihatul Kitap olarak
adlandrlmasndan da anlald zere
bizzat peygamber zamannda btn Kuran
bir araya toplatlm ve bir kitap haline
getirilmitir. Bizzat peygamberin emriyle bu
sure Kurann ilk bana yerletirilmitir.
Nitekim Sekaleyn hadisinde de Peygamber
yle buyuruyor: Sizlere iki deerli emanet
brakyorum: Allahn kitab ve tretim. Bu
hadisten de anlald zere bizzat
Peygamber
zamannda
ilahi
ayetler
Hakeza 7 says; gn katlar, haftann
gnleri, tavaf says, Merve ve Safa arasnda say
etmek ve eytan talama saysdr.
1
24
kitabullah eklinde bir araya toplatlm

ve Mslmanlar arasnda da bu isimle
tannmtr. Fatiha suresinin ayetleri Allah,
Allahn sfatlar, kyamet, hak yolda yrme
ve hakk tanma talebi ile Allahn
hakimiyet, rububiyet ve rahmaniyetine
iaret etmektedir. Ayrca bu surede Allahn
dostlarnn yolunda yrmeye duyulan
ilginin aa vurulmas, sapklardan ve
gazaba urayanlardan uzakln ilan vardr.
Hamd suresi bizzat Kuran gibi ifa
kaynadr, hem cismani hartalklara hem
de ruhi hastalklara ifadr. Merhum Allame
Emini Hamd Suresinin Tefsirinde bu
konuda saysz rivayet nakletmitir.
Hamd Suresinin rettikleri

1- nsan bismillah ile hamd suresini
tilavet edince Allahtan gayrisinden midini
kesmektedir.
2Rabbul-Alemin
ve
Malik-i
Yevmiddin ayetini okuyunca terbiye
edilen ve malik olunan bir varlk olduunu
hissediyor, gurur ve bencillii kenara itiyor.
3- Alemin kelimesiyle, kendisiyle btn
bir varlk alemi arasnda iliki kuruyor.
4- er-Rahmanir-Rahim kelimesiyle
kendini Allahn ltf glgesinde gryor.
5- Malik-i Yevmiddin kelimesiyle
gelecekle ilgili gafletten uyanyor.
6- yyake nabudu cmlesiyle rya ve
hret dknl yok oluyor.
25
Nur Tefsiri
7- yyake nastain kelimesiyle sper

glerden asla korkmuyor.
8- Enamte kelimesiyle nimetlerin
bltrlmesinin Allahn elinde olduunu
ve hi kimseye kskanlk duymamas
gerektiini anlyor. Zira haseti insan
Allahn
rzk
bltrmesinden
ve
hakemliinden raz deildir.
9- hdinacmlesiyle hak ve doru
yolda yrme talep ediliyor.
10Sratellezinecmlesiyle
hak
taraftarlaryla dayanmasn ve dostluunu
gsteriyor.
11- Gayril mazubi aleyhim velazzallin cmlesiyle de batl ile batl ehlinden
beratn ve uzakln ilan etmektedir.
26
Fatiha Suresi
(1)
(2)

( 3)

( 4)
)

(6)

( 5

(7)

(1)
1- Rahman ve Rahim olan Allahn
Adyla
Tefsir
Farkl millet ve kavimler arasnda adet
olduu zere insanlar nemli ve deerli
ilere sayg ve ilgi duyduklar kimselerin
adyla balarlar. Bylece o i daha ilk bata
o ahsla ilikilendirilir. Elbette onlar doru
veya yanl inanlar zere amel ederler.
Bazlar putlarn ve tautlarn adyla,
bazlar da Allahn adyla ve Allah
dostlarnn eliyle ilerini balatrlar.
27
Nur Tefsiri
rnein Hendek savanda yere ilk

kazmay Peygamber vurmutur.
Bismillahirrahmanirrahim, Allahn
kitabnn balangcdr. Bismillah sadece
Kurann balangcnda deil, aksine btn
semavi kitaplarn balangcnda yer almtr.
Btn nebilerin ilerinin balangc hep
bismillaholmutur. Hz. Nuhun gemisi
dev dalgalar arasnda yzerken Nuh
dostlarna yle dedi: Gemiye binin!
Onun yzp gitmesi de, durmas da
Allahn adyladr... 1
Hz. Sleyman da Sebe Melikesini iman
ve Allaha davet edince, ona gnderdii
davetnamesine
Bismillahirramanirrahim2
cmlesiyle
balad
Hz. Ali yle buyurmutur: Bismillah
bereket sebebidir. Onu terk etmek ise
baarszlk nedenidir.
Hakeza Hz. Ali bismillah cmlesini
yazan birine yle buyurdu: Bunu ok
gzel yaz
Her iin balangcnda Bismillah
demekle emrolunmuuz. Yemek yerken,
evlenirken, binee binerken, yolculua
karken ve bir ok ilerde... Hatta eer bir
hayvan
Allahn
ad
anlmadan,
zikredilmeden kesilirse eti haramdr. Bunun
1
2
Nuh suresi, 41. ayet

Neml suresi, 30. ayet
28
manas da hedef sahibi ve muvahhid

insanlarn yemeinin de ilahi bir boyut
taddr.
Neden her iin banda bismillah
demekle emrolunmuuz? Bir fabrikann tm
rnlerinin belli bir armas ve amblemi
vardr. Perakende veya toptan bir ekilde
btn rnlerin zerinde amblem veya
iaret vardr. rnein porselen fabrikasnn
kk veya byk tm rnlerinde o
fabrikann amblemi vardr. Hakeza her
lkenin gklerinde, denizde tamaclk
yapan gemilerde ve resmi makamlarda o
lkeyi temsil eden bir bayrak vardr. Bu
amblem ve iaretlerin sebebi hedefin
unutulmamas ve yolun kaybedilmemesidir.
Allahn ad ve zikri de her Mslmann
semboldr. Bu yzden hadiste de yle yer
almtr: Bir beyt iir bile olsa hibir iinde
bismillah kelimesini unutma. Hakeza
ocua ilk defa bismillah kelimesini
reten kimse iin de byk mkafat
vadedilmitir. 1
Bismillahirrahmanirrahim Kurann
bir cz ve bamsz bir ayet midir?
Dier mezhep imamlarndan en az yz
yllk bir ncelii olan, hepsi de Allah
yolunda ahadete erien ve Kuranda da
ismet ve temizlii aka beyan edilen
Peygamberin Ehl-i Beytinin inancna gre
1
Tefsir-i Burhan c. 1, s. 43
29
Nur Tefsiri
Bismillahirrahmanirrahim bamsz bir

ayettir ve Kurann bir czdr.
Fahr-u Razi Tefsirinde besmelenin
surenin bir cz olduu hakknda on alt
delil saymtr. Ahmet bin Hanbelin
Msnedinde, besmelenin surenin bir cz
olduu yer almtr. 1 Besmeleyi surenin bir
cz saymayanlara veya onu namazda terk
edenlere itiraz edilmitir. Mstedrek-i
Hakimde yle yer almtr. Bir gn
Muaviye namazda besmeleyi sylemedi,
insanlar itiraz ederek yle dediler: Ayeti
aldn m yoksa unuttun mu?2
Ehl-i
Beyt
imamlar
da
namazda
besmelenin yksek sesle sylenmesini
emretmilerdir. mam Bakr (a.s) namazda
besmeleyi okumayan veya surenin bir cz
saymayanlara yle buyurmutur: Bunlar
Kurann en iyi ayetini almlardr.
Snen-i Beyhakide bir hadisin zmnnda da
yle
yer
almtr:
Neden
bazlar
besmeleyi
surenin
bir
paras
saymamlardr. 3
ehid
Mutahhari
Hamd
suresinin
tefsirinde; bn-i Abbas, Asm, Kesai, bn-i
mer, bn-i Zubeyr, Ata, Tavus, Fahr-u Razi
ve Siyutinin besmeleyi surenin bir cz
1
2
3
Msned-i Ahmed c. 3, s. 177 ve c. 4, s. 85

Mstedrek-i Hakim c. 3, s. 233
Snen-i Beyhaki c. 2, s. 50
30
kabul
eden
kimselerden
olduunu
sylemitir.
Kurtubi Tefsirinde mam Sadkdan yle
nakletmektedir: Bismillah surelerin tacdr.
Yalnzca Beraat (Tevbe) suresi bismillah
ile balamamaktadr ve bunun hakknda ise
Hz. Ali yle demitir: Zira besmele
rahmet ve eman vermek manasnadr.
Dolaysyla kafir ve mriklere dmanlk
ilan, rahmet ile uyum iinde deildir. (Bu
yzden rahmet olan besmele, dmanlk
ilan olan Tevbe suresinde bir araya
gelmemitir. mt. )1
Mesajlar ve Nkteler
1- Besmele ilahi renk ve boyann
gstergesi ve bizim tevhidi tutumumuzun
beyandr.
2- Besmele tevhidin sembol, baka
isimler ise kfrn sembol, Allahn adyla
birlikte dier isimler ise irkin semboldr.
2
Ne Allahn ad yannda baka bir ad ann,

ne de Allahn ad yerine baka bir ad
zikredin. Yce Rabbinin adn tenzih
Mecmeul Beyan ve Fahr-u Razi, ilgili ayetin

tefsirinde
2
Hatta ie balarken Allah adyla birlikte
Muhammed (s.a.a) adnn anlmas bile yasaktr.
sbatul-Huda c. 7, s. 482
1
31
Nur Tefsiri
(takdis)et. ayetinin manas da yaratcnn

isminin mnezzeh klnmasdr.
3- Besmele beka ve devamlln
semboldr. Allahn rengini tamayan her
ey fanidir. 1
4- Besmele surelerdeki gereklerin hak
ve rahmet kaynandan indiinin iaretidir.
5- Besmele Allaha tevekkl ve akn
iaretidir.
6- Besmele tekebbrden kn ve
Allahn
dergahna
acziyet
izharnn
iaretidir.
7- Besmele kulluun ve ubudiyetin ilk
admdr.
8- Besmele eytan kovmann iaretidir.
Allahla birlikte olan kimseye eytan hibir
etki yapamaz.
9- Besmele ilerin kutsiyet sebebi ve
garantileme nedenidir.
10Besmele
insann
Allah
unutmadnn en ak iaretidir.
11- Besmeleinsann yegane hedefinin
halk, tautlar cilveler ve hevesler deil;
sadece Allah olduunun iaretidir.
12- Besmele insann sadece Allahtan
yardm dilediinin ve sadece Allahn adyla
hareket ettiinin iaretidir. Belki de Btn
Kuran hamd suresinde, btn hamd sresi
besmelede, btn besmele ba harfinde
Allahn zatnn dnda her ey yok
olacaktr. Kasas suresi, 88
1
32
zetlenmitir. sznn manas da btn

varln
yaratlnn,
hidayetinin
ve
dnnn
Allahn
yardmyla
gereklemesidir. (Allah daha iyi bilir)
13- Besmele insann ilere balamada
destek, mit ve rahmete muhta olduunun,
ayn zamanda btn kudretlerin, mitlerin
ve rahmetlerin kaynann Allah olduunun
iaretidir. Nitekim Allah kelimesinden
hemen sonra Rahman ve Rahim kelimeleri
kullanlmtr.
Peygamber
de
kendi
risaletine
Allahn
adyla
balamtr:
Rabbinin ismiyle oku.
nsanlar da Rahman ve Rahim olan
Allahn
adyla
da
gven
bulmal,
mitlenmeli ve Allah en kapsaml ad olan
Allah 1ismiyle ve rahman ve rahim2 sfatyla
zikretmelidir.
Her
iinde
Bismillahirrahmanirrahim
demelidir.
lere rahmet lafzlaryla balamak, iin
temelde ltuf ve ihsana dayandnn
iaretidir. Hakeza rahmet kaynandan
Kuranda Allah iin yz isim zikredilmitir ki
Allah ismi en kapsaml olandr.
2
Rahman Allahn zel ismidir. Rahmeti geni
kimse demektir. Bakalarnn ya rahmeti yoktur,
ya da rahmeti geni deildir. Ya da dnyevi veya
uhrevi
bir
beklentileri
vardr.
Bir
ey
balyorlarsa bir beklentileri vardr. Ot
verirler, st samak iin.
1
33
Nur Tefsiri
rahmet dilemenin, yerinde ve gerekli bir i

olduunun gstergesidir.
(2)

2- Hamd
mahsustur.
alemlerin
rabbi
Allaha
Tefsir
Allah tm yaratl aleminin rabbidir.
Gklerde ve yerde ne varsa hepsinin rabbi
Allahtr. O gklerin, yerin ve ikisi
arasnda bulunan her eyin rabbidir. 1
ve O her eyin rabbidir2 Hz. Ali de yle
buyuruyor: Allah canllarn ve canszlarn
rabbidir. Elbette bazen aleminden
maksad
insanlardr.
Ama
genelde
alemden maksad yaratklar, aleminden
maksad da tm yaratklardr. Bu ayetten de
anlald zere Allah btn varlk aleminin
rabbidir. Dolaysyla cahiliye dneminde ve
baz milletler arasnda var olan her eyin
bir tanrs ve her trn bir rabbi olduu
inanc batldr.
Hamd suresinin yan sra Enam, Kehf,
Sebe
ve
Fatr
surelerinde
de
Elhamdlillah ayeti yer almtr. Ama
Hamd
sresinde
rabbul-alemin
kelimesinden nce yer almtr. Allahn
terbiye ve rabl onun hidayet yoludur.
1
2
uara suresi, 24. ayet

Enam suresi, 164. ayet
34
Allah her eyi yarattktan sonra onlarn

terbiye ve rt yolunu da belirlemitir.
Bizim rabbimiz, her eye hilkatini
(varlk ve zelliini) veren, sonra da
hidayet edendir. 1
Allah bal arsna hangi bitkilerden
emmesi gerektiini, karncalara klk
yiyeceklerini nasl depolamasn retmitir.
nsan
bedenini
de
kan
azaldnda
kendiliinden
kan
retecek
ekilde
yaratmtr. te byle bir Rab hamd ve
vgye layk bir Rabdr. Hamd vg ve
krn karmdr. nsann zelliklerinden
biri de cemal, kemal ve gzellik karsnda
vmesi, nimet ve ihsanlar karsnda da
kretmesidir. Allah kemal ve cemali
sebebiyle vgye; ihsan ve nimetler
sebebiyle
de
kre
layktr.
Allaha
kretmenin kullara teekkr etmeyle
elien bir yn yoktur. Elbette bu da
Allahn emriyle ve onun gsterdii izgide
olmaldr.
Elhamdlillah
muvahhid
insann
iinden gelen ve Allaha en iyi kr biimi
olan bir cokudur. Herkes, her yerde, her
dille, her kemal ve gzellii her ne ekilde
verse vsn, gerekte o ilahi kaynaa
hamd etmektedir.
Mesajlar ve Nkteler
1
Taha suresi, 50. ayet

35
Nur Tefsiri
1- Rabbul-Alemin (alemlerin rabbi);

yani Allah ile yaratklarnn ilikisi daimi ve
yakn bir ilikidir.
2- Rabbul-Alemin; yani btn bir varlk
alemi yegane Allahn terbiyesi altndadr.
3Rabbul-Alemin;
yani
btn
varlklarda bizzat terbiye ve geliim imkan
vardr.
4Elhamdlillahi
rabbil-aleminden
anlald zere alemlerin rabbi sadece
Allahtr; trler rabbi, baka rabler,
ruhbanlar ve hahamlar deil.
5- Rab kelimesinden anlald zere
Allah hem maliktir, hem de her eyi
yneten. Zira Rab kelimesinin manas sahip
olmak ve ynetmektir: Bilin ki yaratma
da emir de Onun hakkdr. lemlerin
rabbi olan Allah ycedir. 1
6- O alemlerin rabbidir. Btn insanlar
peygamberlerin
klavuzluuyla
terbiye
etmektedir.
(terii
terbiye)
Hakeza
canszlar bitkileri ve hayvanlar da terbiye
etmekte, rnein bir taneye meyve verme
aamasna
kadar
kat
edecei
yolu
gstermektedir. (tekvini terbiye)
8- Rabbul-Alemin her trl istek ve
duann balangcdr. Hadiste yle yer
almtr: Duadan nce hamd edilmezse o
dua nakstr. 2
1
2
Araf suresi, 55. ayet

Tefsir-u Etyebil-Beyan
36
9- Mminler Kurann balangcnda, her

duann evvelinde Allahn dergahna hitaben
Elhamdulillahi
rabbil-alemin
derler.
Cennet ehli ise her iin sonunda yle der:
... Onlarn dualarnn sonu udur:
Hamd,
alemlerin
Rabbi
Allaha
mahsustur.
10Elhamdulillahi
rabbil-alemin
ayetinin Allaha yaplan en iyi kr olduu
rivayet edilmitir.
(3)

3- (Allah) Rahman ve Rahimdir.
Tefsir
Allah kendine rahmeti farz klmtr: ...
Rabbiniz merhamet etmeyi kendisine
yazd... 1 Allahn rahmeti her eyi
kapsamtr. Rahmetim ise her eyi
kuatr2 Peygamber ve gnderdii kitap
da onun rahmetidir: Biz seni ancak
alemlere rahmet olarak gnderdik. 3
Allahn terbiyesi de rahmet zeredir.
Cezalandrmas
da
ltf
gereidir.
Kullarnn
tvbesini
kabul
etmesi,
gnahlarn
rtmesi
ve
yanllklarn
gidermek iin frsat vermesi de onun
rahmetinin tecellisidir.
1
2
3

Enbiya suresi, 107. ayet
37
Nur Tefsiri
Mesajlar ve Nkteler
1- Allahn terbiyesi de rahmet ve ltf
zeredir.
rab
kelimesinin
yannda
rahman kelimesi yer almtr.
2- Talim ve eitim rahmet ve ltuf esas
zere olduu gibiRahman
Kuran
1
retti , hakeza terbiye ve tezkiye de
rahmet ve ltuf zere olmaldr: Alemlerin
rabbidir, Rahman ve Rahimdir.
4(Allah)
sahibidir.
(4)

din
(ceza)
gnnn
Tefsir
Din
kelimesi
eitli
anlamlarda
kullanlmtr.
1- Semavi kanunlarn tmne din
denmektedir. Nitekim yle buyurulmutur:
Allah nezdinde hak din slamdr...
2- Amel ve itaat anlamndadr. Nitekim
yle buyurulmutur: Dikkat edin, halis
din Allah'ndr. 2
3- Hesap ve ceza anlamndadr. Nitekim
bu ayette de hesap ve ceza anlamnda
kullanlmtr:
(Allah)
din
(ceza)
gnnn sahibidir.
1
2
Rahman suresi, 1-2. ayetler

Zmer suresi, 3. ayet
38
Din gn Kuranda ceza ve mkafatn

verildii
Kyamet
gn
manasnadr.
lerin
karlk
grecei
gnn
1
zamann sorarlar
Hakeza o gn
tantm amacyla yle buyuruyor: Evet,
din gnnn ne olduunu nereden
bileceksin? O gn, kimsenin kimseye
hibir fayda salamayaca bir gndr.
O gn buyruk, yalnz Allah'ndr. 2
Allah her eyin her zaman gerek maliki
olduu halde, kyamet gn malikiyetinin
apayr bir cilvesi, zuhuru vardr. Kyamet
gn btn vastalar ve sebepler yok
olacaktr:
ve
aralarndaki
balar
kopacaktr. 3 Nisbetler ve akrabalklar da
ortadan kalkacaktr. O gn, aralarndaki
soy yaknl fayda vermez4 Mal, servet
ve ocuklarn da bir faydas olmayacaktr:
Kimseye maln ve oullarn fayda
vermeyecei gn5 Yaknlar ve dostlarn
da bir faydas dokunmaz. Yaknlarnz ve
ocuklarnz size kyamet gnnde bir
fayda veremezler. 6 Velhasl ne dilin zr
dileme izni vardr, ne de akln tedbir
1
2
3
4
5
6
Zariyat suresi, 12. ayet

nfitar suresi, 18-19. ayetler
Bakara suresi, 166. ayet
Mminun suresi, 101. ayet
Mmtehine suresi, 3. ayet
39
Nur Tefsiri
frsat... Tek yol ve are o gn yegane hakim

olan Allahn merhamet ve ltfdr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Geri bu ayet bir nevi uyardr, ama
Rahman ve Rahimdir. ayetinin
yannda yer almakla, mjde ve uyarnn yan
yana olmas gerektiini hatrlatmaktadr.
Bir baka ayette de yle buyuruluyor:
Kullarma
benim
balayan,
merhamet eden olduumu, azabmn
can yakc bir azb olduunu haber ver.
1 Hakeza bir baka ayette kendini yle
tantmaktadr: Tvbeyi kabul edendir,
cezas iddetlidir2
2- Gerek malikin sulta ve ihatas da
vardr: De ki: Mlkn sahibi olan
Allah'm!3 Allahn malikiyeti, ihata ve
saltanatn da kapsamaktadr. Ama itibari
malikiyetler
malikin
sultasndan
kmaktadr ve gerek sultas altnda
deildir.
3- Kurann ilk suresinde Allahn
malikiyeti
ortaya
konmaktadr:
Din
gnnn malikidir. Kurann son
suresinde de Allahn melikiyet, ve sultanl
beyan
edilmektedir:
nsanlarn
melikidir.
1
2
3
Hicr suresi, 49-50. ayetler

Mmin suresi, 3. ayet
Ali imran suresi, 26. ayet
40
5- Allah-u Tealaya farkl alardan ibadet

edilebilir. Biz sfatlar ve zatnn kemalleri
(ki Allahtr), ihsan ve terbiyesi (ki alemlerin
Rabbidir. ) ve kudret ve heybeti (ki din
gnnn sahibidir. ) sebebiyle Ona
hamdetmeli ve kretmeliyiz.

(5)

5- Sadece sana ibadet eder ve sadece

senden yardm dileriz.
Tefsir
Nefsani heva ve heveslerden ibaret olan
batni irk ortam ile tautlar, ruhbanlar ve
hahamlardan ibaret olan zahiri irk
ortamna ramen Allaha ynelmeli, Ona
ibadet etmeli ve sadece Ondan yardm
dilemeliyiz.
Rahman, Rahim, Rab ve malikiyet
sfatlarna tevecch, Allah' insann zihninde
ve kalbinde sevgili klmakta ve yegane
mabut klmaktadr. irk ortamndan kamak
iin vahdet ve kudret merkezine snmak
gerekir. Adeta namaz klan insan tm
muvahhidler
adna
yle
demektedir:
"Allahm ben tek bama sana layk ibadet
etmekten acizim. Ama biz hepimiz senin
kulunuz. Ben tek bama bir deere sahip
deilim. Hep birlikte senden yardm
diliyoruz. O halde namazn temeli
cemaatledir. Ama zr olursa o zaman ferdi
olarak da namaz klmak caizdir.
41
Nur Tefsiri
Hamd suresinin nceki ayetlerinde teorik

ve istidlale dayal tevhit ile tantk. Bu
ayette de pratik ve ibadi tevhit ile
tanmaktayz. Bylece ibadet, kulluk ve
yardm konusunda da Allahtan gayrisine
ynelmemeliyiz. Dou ve Batnn, altn ve
gcn, zalim ve tautlarn deil, sadece
Allahn kulu olmalyz.
nsanlar akl hkmnce de sadece
Allahn kulu olmay kabullenmelidir. Zira
biz insanlar kemal ayz, rt ve
terbiyeye
muhtacz.
Allah
da
btn
kemallerin sahibi ve tm yaratklarn
rabbidir. Rahmet ve sevgiye muhtasak, O
rahman ve rahimdir. Eer geleceimizden
endie ediyorsak, O gelecein gerek sahibi
ve hkmdardr. O halde neden bakalarna
gidelim? O halde akl gereince de sadece
Ona ibadet etmeli ve Ondan yardm
dilemeliyiz.
Mesajlar ve Nkteler
1- Evvela Allahn hakkn eda etmek
gerekir. Sonra da Ondan hacet dilemek
icab eder. Sadece sana ibadet eder ve
sadece senden yardm dileriz.
2- Biz sadece sana kuluz. Hibir aracya,
vadelere ve tehditlere tevecch etmeyiz. O
da korku veya tamahtan deil, ibadete layk
olduun iin... Ey Allah, Rahman, Rahim ve
varlklarn Rabbi/Maliki, sadece sana
kulluk ederiz.
42
3- Biz sadece senden, o da senin izin

verdiin vesilelerle yardm dileriz. Senden
yardm dilemek ve yaknlk iin hayali
eylere snanlara karyz
4- Varla hkmeden maddi kanun ve
formller de saygndr. Ama asla madde
mahkumu, teslimi ve esiri deiliz. Biz senin
iradeni tm kanunlara hakim sayyoruz ve
tabiat kanunlarnn sana mahkum olduuna
inanyoruz. 1
5- Geri ibadetler bizim iindir, ama
ibadet
yaparken
de
senden
yardm
diliyoruz. Eer Allah bizi doru yola
iletmeseydi, biz doru yolu bulamazdk
6- Mutlak Mevlann karsnda mutlak
kulluk iinde olmalyz, Ben sadece bir
kulum, sen ise mevlasn huusu iinde
olmalyz.
7- Ey Allahm senden baka hi kimsem
yoktur. sadece sen varsn, ama sen
benden baka ok eye sahipsin ve var olan
her ey senin klen ve kulundur. Gklerde
ve yerde olan herkes istisnasz, kul
olarak Rahmana gelecektir. 2
Yaratl dzeninde ok deerli ve eitli
sebeplerden istifade etmekteyiz. Ama her i,
sebep ve vesilenin senin elinde olduunu
biliyoruz. Sensin sebep yapan, sensin sebep
ykan, bir eyi sebep ve vesile karar klmsan
ve sen onun eserini alabilirsin.
2
Meryem suresi, 93. ayet
1
43
Nur Tefsiri
8- Eer insan sadece sana tapmazsa

nefsinin klesi olmu demektir. Kt
duygularn
kendine
tanr
edineni
1
grdn m?
9- Bir kimse gnlden: Sadece sana
ibadet ederiz derse onun kibirlenmesi ve
itaatsizlii sz konusu olamaz.
10- Allah Teala sonsuz nimetleri bize
balad iin, biz de en gzel kulluu ve
itaati Ona gstermeliyiz. Sadece sana
kulluk ederiz.
11- Kendini iyilerin arasna koy ki ihlas
sahipleriyle birlikte : Sadece sana kulluk
ederiz diyebilesin.
12- badet ederiz cmlesi namazn
cemaatle klnmasna iaret etmektedir ve
hem de Mslmanlarn hepsinin karde ve
yolda olduklarn beyan etmektedir.
13- Sadece sana ibadet eder sadece
senden yardm dileriz Yani ne zorlama
ve ne de tefviz badet ederiz diyoruz, o
halde seme gcne sahibiz. Senden
yardm dileriz. diyoruz, o halde Ona
ihtiyacmz var.
14- Asl gerek Allah olduu iin bizim
ibadet ve yardm dilememiz bir ayrntdr.
Nitekim sadece sana kelimesi badet
ederiz ve senden yardm dileriz
kelimesinden nce zikredilmitir. Hz. Ali
Furkan suresi, 43. ayet

44
(a.s) yle buyuruyor: Grdm her

eyde nce Allah grdm.
15- Allahn istemesi kulun istemesinden
nce gelir. Bu yzden ibadet Onun, yardm
istemek ise kulun istei olduundan ibadet
daha nce zikredilmitir.
16- badet yardm dileme arac olduu
iin. sadece sana ibadet ederiz cmlesi
sadece
senden
yardm
dileriz
cmlesinden nce gelmitir.
17- Huzurda olan kul daha erken
nasiplenir. Bu yzden sadece sana
kelimesiyle kendimizi Allahn huzurunda
dnr ve bundan sonra da Allahtan
hidayet isteriz. Hazr olann duas daha
etkilidir.
18Edebin
gerei
adm
adm
yaknlamaktr. Evvela, Allah; Rab, Malik,
Rahman ve Rahimdir diye beyan ediyoruz,
sonra ise sadece sana diyoruz...
19- Manevi uuun aamalar, vg,
irtibat ve duadan ibarettir. Bu yzden Hamd
suresinin ilk ayeti vg ve senadr: Sadece
sana ibadet ederiz. cmlesi irtibat;
peindeki ayetler ise duay ifade etmektedir.
20- Sevgiliyle konumak tatl olduu iin
sadece sendenkelimesi tekrar edilmitir.
21Hamd
suresinin
balangcnda
Allahn sfatlaryla tanyoruz, ama yava
yava
kendisine
ulayoruz.
sadece
senden
45
Nur Tefsiri
22- Sz gzelliklerine tevecch etmek de

bir deer ifade etmektedir. Sadece sana
ibadet ederiz cmlesinden sonra sadece
senden yardm dileriz. ayeti yer almtr
ki Hamd suresinin sonuna kadar bir uyum
olsun. Aksi taktirde ayetlerin sonu uyumlu
olmazd.

(6)

6- Bizleri doru yola hidayet et.
Tefsir
1- Srat1 kelimesi Kur'anda krk defadan
fazla kullanlmtr. Doru yol ve dnce
izgisinin
seimi
insanlarn
ahsiyet
gstergesidir.
2- Kur'anda iki tr hidayet beyan
edilmitir.
a- Tekvini hidayet... Balarsna hangi
iekleri emmesini ve alt keli bir ekilde
bal yapmas gerektiini retmesi tekvini
hidayettir. Hakeza kularn yaz ve k g
etmesi gerektiini retmek de tekvini
hidayettir. Nitekim Kur'an yle buyuruyor:
"Bizim Rabbimiz, her eye hilkatini
(varlk ve zelliini) veren, sonra da
doru yolu gsterendir dedi. "2 Bu ayet
de tekvini hidayete iaret etmektedir.
Srat ayn zamanda btn insanlarn zerinden
geecei kyametteki kprnn addr.
2
Taha suresi, 50. ayet
1
46
b-Terii hidayetTerii hidayet de ilahi

peygamberlerin klavuzluudur.
3- nsan, hayatnda bir ok yolla
karlamaktadr ve bunlardan sadece birini
semek zorundadr.
Kendi arzu ve isteklerinin yolu
nsanlarn istek ve arzularnn yolu.
eytann vesveseleri
Tautlarn yolu
Denenmemi yollar
Irklk duygusuyla takip edilen atalarn
yolu
Allah'n ve dostlarnn yolu
Allah'a iman eden bir insan mutlaka
Allah'n ve evliyasnn yolunu takip eder.
Zira Allah yolunun dier yollarda olmayan
bir takm zellikleri vardr.
lahi yol her gn deien ahsi
arzularn,
insanlarn
isteklerinin
ve
tautlarn yolunun aksine sabit ve ilahi bir
yoldur.
Allahn yolu dier yollarn aksine tek
bir yoldur.
O yolda yryen insan gven iinde
olur.
Allah'n yolu insan, Allah'n rzasndan
ibaret olan bir hedefe ulatrr; bu yolda
asla yenilgi yoktur.
4- Btn varlk alemi Allah'n irade ettii
yolda yrr. Allah'm bizleri de sevdiin
yolda yrt.
47
Nur Tefsiri
Doru yol Allah'n yoludur: "phesiz

Rabbim doru yol zeredir. "
Doru yol enbiyann yoludur: phesiz
ki sen de doru yol zere olan
peygamberlerdensin"
Doru yol Allah'a kulluk yoludur: "Bana
ibadet edin, doru yol budur. "
Doru yol Allah'a tevekkl yoludur:
"Kim Allah'a sarlrsa phesiz doru
yola hidayet edilmitir. "
5- nsan hem doru yol seiminde ve hem
de o yolu srdrmede Allahtan yardm
dilemelidir. Srekli aydnln merkezden
alan lamba gibi olmaldr. Evet yolda olmak
nemlidir, ama doru yolda yrmek ilahi
yardm
olmakszn
mmkn
deildir:
"Sadece senden yardm dileriz, bizleri
doru yola hidayet et. "
Doru yolda olmak her Mslmann her
gn ve her namazda okuduu yegane
duadr. nsan her an btn ilerinde (yol, i,
dost, bran seimi, ahlak ve fikirlerinde)
srekli Allahtan yardm dilemelidir. nk
insan bazen inanlarnda doru dnr,
ama amellerinde aya srer. Bazen de
bunun tam tersi geerlidir. bazen de genel
olarak doru gider, ama misdaklarda
(Extension) yanlla der. O halde her an,
Allahtan doru yol hususunda yardm
dilemek zaruridir.
48
Doru yolda olmann aamalar vardr.

hatta bilfiil Allah yolunda olanlarn bile
hidayet iin dua etmesi gerekir. "Doru
yolu bulanlara gelince, Allah onlarn
hidayetlerini artrr. "
Doru yol orta yoldur, sol ve sa yollar
sapk yollardr. Nitekim Hz. Ali yle
buyurmutur: "sol ve sa saptrcdr, doru
yol orta yoldur. "
6- Doru yol her trl ifrat ve tefritten
kanmadr; arlk, inkar, maddecilik,
idealizm, pragmatizm, inan, yardaklk,
hasadet,
hesapsz
ihsan,
cimrilik,
ahiretperestlik,
dnyaperestlik,
haktan
gaflet, insanlardan gaflet, helallerin tahrimi,
israf, sadece akl ve sadece duygular yolu
deildir. Doru yol hi bir sapklk, ifrat ve
tefritin olmad bir yoldur. Doru yolu
seimde Allahtan yardm dilemek gerekir.
Zira bu yolda bir takm tehlikeler vardr.
Birisi inanlarnda yoldan sapar, dieri amel
ve ahlakta. Birisi btn ileri Allaha isnad
eder ve adeta insann hibir iradesinin
olmadn savunur. Dieri ise kendini btn
ilerde zgr, Allahn elini ise bal grr.
Birisi peygamberleri sradan insanlar ve
hatta bazen sihirbaz ve deli diye tantr,
dieri ise o peygamberleri Allah kabul eder.
Birisi ehitlerin ve imamlarn kabrini ziyaret
etmeyi terk eder, dieri aa ve duvarlarna
sarlarak oraya buraya bez balar. Birisi asl
gerek olarak ekonomiyi kabul eder, dieri
49
Nur Tefsiri
ise dnyay ve hayat grmezlikten gelir.

Birisi yersiz yere kskanlk yapar, dieri ise
eini rtsz ar pazara gnderir. Bu tr
davranlar hidayetin doru yolundan
sapmadr. Allah kendi salam dinini doru
yol olarak tantmaktadr. 1 Rivayetlerde de
Ehl-i Beyt imamlar yle buyurmutur:
Doru yol biziz Yani doru ve rnek yolun
pratik rnekleri bizleriz. Doru yolda
yrmenin rnekleriyiz. Ehl-i Beyt imamlar
ilahi nderlerdir. Onlar i, dinlence, eitim,
beslenme, infak, ihsan, eletiri, salah,
ksme, bar, evlat sevgisi ve benzeri bir
ok konuda aka grlerini belirtmi ve
bizleri her hususta itidal ve orta yolda
yrmeye davet etmilerdir. steyenler
Usul-i Kafi kitabnn el-ktisad fil-badat
Babna mracaat etsinler. Kurn ve
rivayetlerde de bir ok hususta itidal
emredilmi,
ifrat
ve
tefritten
sakndrlmtr. Aada yer alan hususlara
dikkat ediniz.
Yiyiniz iiniz ama israf etmeyiniz.
2
Elini
boynuna
balayp
cimri
kesilme, bsbtn de ap tutumsuz
olma3
1
2
3

sra suresi, 29. ayet
50
Onlar, sarf ettikleri zaman ne israf

ederler ne de cimrilik, ikisi arasnda
orta bir yol tutarlar. 1
Namaz klarken sesini ykseltme,
gizli de okuma, ikisi ortasnda bir yol
tut. 2
Valideynize ihsan ediniz Ama seni
Allah yolundan ve itaatinden al-koyarlarsa
onlara itaat etmeyin.
Peygamberin de genel bir risaleti
vardr. O nebi ve resuldr. Hakeza
kendi ailesini de davet etmektedir. O
ehline de namaz emrediyordu.
slam yaratcyla ilgili olarak hem
namaz emretmektedir. namaz klnz,
ve hem de insanlarla ilgili olarak da zekat
tavsiye etmektedir. Zekat veriniz
Ne
muhabbetler
sizi
saptrsn,
aleyhinizi de olsa Allah iin ahitler
olunuz. ve ne de dmanlklar sizleri
adaletten uzaklatrsn. ... kin sizi
tecavze sevk etmesin...
Mminlerin
hem
iticilii
vardr,
kafirlere kar iddetli ve hem de
ekicilii
vardr.
kendi
aralarnda
merhametli Hem iman ve kalbi inan
gereklidir, man ediniz. ve hem de salih
amel zaruridir. Salih iler yapnz.
1
2

51
Nur Tefsiri
Zafer iin hem dua, gzya ve Allahtan

istemek gereklidir, nice az topluluklar
vardr, ve hem de zorluklarda sabr ve
direni gereklidir. Rabbimiz zerimize
sabr yadr.
Aura gecesi mam Hseyin de hem dua
ediyordu ve hem de klcn biliyordu.
Arefe gn ve bayram gecesi de haclar
dua ederler, ama bayram gn kurban
kesilen yerde kanla tanrlar.
slam
mlkiyeti
kabul
etmektedir.
insanlar mallarnn hakimidir. Ama
ayn zamanda bakalarna zarar vermeyi
kabul
etmemekte
ve
mlkiyeti
snrlandrmaktadr. Ne zarar vardr, ne de
zarar vermek
Kuran yle buyuruyor: Mal ve
ocuklar ziynettir. Dolaysyla bunlara
ar ilgi gstermeyi irkin saymaktadr. ve
o mal sevgisine de ar derecede
dkndr.
slam sadece bir boyuta tevecch eden
tek boyutlu bir din deildir. Dier ynleri de
unutmamaktadr. Her ite orta yolu, itidali
ve doru yolu tavsiye etmektedir
(7)

7- Kendilerine nimet ve ikramda
bulunduun kimselerin yoluna; gazaba
52
uramlarn
deil!
ve
sapmlarn
yoluna
Tefsir
nsan doru yola hidayeti dilemenin
peice giderek Allahtan kendisini ilahi
nimete erenlerin yoluna hidayet etmesini
dilemektedir.
Allah
kendisine
nimet
verdiklerini
rnek
olarak
Kuranda
zikretmitir.
Onlar
u
kimselerdir:
peygamberler,
sddklar
(dorular)
1
ehitler ve salihler.
nsan doru yola hidayeti istedikten
sonra Allahtan kendisini peygamberler,
ehitler ve salihlerin yoluna hidayet
etmesini dilemektedir. Bu insanlarn yoluna
tevecch
etmek,
o
yolda
yrmeyi
arzulamak, ve kendisine bu arzuyu telkin
etmek, insan sapklkta ve sapk yollara
dalmaktan alkoymaktadr. Namaz klan
insan bu istekten sonra da Allahtan gazaba
urayanlardan ve sapklardan olmamasn
dilemektedir.
Allah-u Teala Nisa suresi 69 ile Meryem suresi

58. ayette ilahi nimete erdirilen kimseleri
zikretmektedir: Kim Allah'a ve Peygambere
itaat ederse, ite onlar Allah'n nimetine
eritirdii
peygamberlerle,
dosdoru
olanlar, ehitler ve iyilerle berberdirler.
1
53
Nur Tefsiri
Gazaba Urayanlar ve Sapklar

Kimlerdir?
Kuranda Firavun, Karun, Ebu Leheb gibi
ahslar ile Ad, Semud, srailoullar gibi
kavimler
de
gazaba
uramlardan
1
saylmtr.
Biz
namazda Allahtan
diliyoruz
ki
inan
ahlak
ve
davranlarmzda ilahi gazaba urayan
kimseler gibi olmayalm.
Kuranda
medeniyetleri
ve
yaam
hikayeleri
olduka
fazla
zikredilen
srailoullar
bir
zamanlar
btn
Kuranda bir ok ayette sapklarn ve gazaba
urayanlarn
zellikler
ve
rnekleri
zikredilmitir.
rnek
olarak
u ayetlere
tevecch ediniz.
Allaha su-i zanda bulunanlar, mrikler
ve kafirler. (Nisa suresi, 116. ayet ve Fetih
suresi, 6. ayet)
lahi Peygamberleri ldrenler ve ilahi
ayetlere kfredenler. (Bakara suresi, 61. ayet)
Hakka davet karsnda isyan eden Ehl-i
Kitap. (Al-i mran suresi, 110-112. ayetler)
Cihattan kaanlar. (Enfal suresi, 16. ayet)
man kfre deitirenler ve kfr kabul
edenler (Bakara suresi, 108. ayet ve Nahl
suresi, 106. ayet)
Allahn dmanlaryla dost olanlar ve
onlarla iliki kuranlar. (Mmtehine suresi, 1.
ayet)
1
54
insanlardan stn klnmlard. Kuran

onlar hakknda yle buyuruyor: Sizleri
alemlere stn kldk... 1 Ama bu fazilet
ve stnlkten sonra yaptklar sebebiyle
Allahn gazabna uradlar. Nitekim Kuran
yle
buyurmaktadr:
...
Allahn
gazabna
uradlar...
2
Bu kader
deiiklii, onlarn amel deiikliinden
kaynaklanmtr.
Yahudi
din
adamlar
Tevratn semavi kanunlarn tahrif ettiler:
Kelimeleri deitirirler. 3 Zengin ve
tccarlar da faiz ve haram yiyerek lkse
daldlar. Faiz almalar... 4 Halk da cihad
ve savaa davet karsnda rahatlarna
dknlk ve korku sebebiyle mukaddes
topraklara
girmekten
ve
sava
meydanlarna
gitmekten
ekindiler,
Savaacak halimiz yok dediler. Sen ve
Rabbin
gidin
savan,
biz
burda
5
oturacaz.
te
bu
sapklklar
karsnda Allah onlar izzet ve fazilet
zirvesinden, zillet ve aala dar kld.
Biz de her namazda gazaba urayanlardan
olmamay
diliyoruz.
Gazaba
urayanlardan deil Yani ne semavi
ayetleri
tahrif
edenlerden,
ne
faiz
1
2
3
4
5

Nisa suresi, 46. ayet
55
Nur Tefsiri
yiyenlerden ve ne de hak yolunda

savamaktan
kananlardan
olmayalm.
Hakeza sapklardan da olmayalm. Hak yolu
terk
edip
batla
ynelenlerden
de
olmayalm. Din ve inanlarda arla
giderek ifrata denlerden, kendisinin veya
bakalarnn
heva
ve
heveslerine
1
uyanlardan da olmayalm.
nsan Allahn nimetine ve ltfne
urayanlarn
yolunda
olursa
sadece
sapmamakla kalmaz, zalimlere yar ve
yardmc da olmaz. 2 Namaz klan insan bu
surenin sonunda Allahn enbiya, uheda ve
salihlerine, onlarn gittii yola kar bir ak
besler, tarihin sapklarndan ve gazaba
urayanlardan da uzak durur. Bu da tevella
ve
teberrann
(Allah
iin
dost
ve
3
dmanln) en ak kstas ve rneidir.
Mesajlar ve Nkteler
1- nsan terbiyede bir rnee ihtiya
duyar. Nebiler, ehitler ve salihler de insani
gzellik rnekleridir.
Kuran Maide 77. ayette yle buyuruyor: Ey
Kitab
ehli!
Haksz
olarak
dininizde
taknlk etmeyin. Daha nce saptan,
ounu saptran ve doru yoldan ayrlan
bir milletin heveslerine uymayn
2
Kasas suresi, 17. ayet
3
Hamd suresi slami inanlar mecmuas olduu
halde teberriyi de zikretmektedir.
1
56
2- Allahtan insana ulaan her ne varsa

hayrdr. Ktl biz kendimiz vcuda
getirmekteyiz. 1
3- Her namazda gazaba urayanlar ve
sapklara nefretini ilan etmek, slam
toplumuna onlarn sultas ve hakimiyeti
karsnda diren vermektedir. Kuran yle
buyurmaktadr:
Ey
iman
edenler!
Allah'n gazabna uram milletin
velayetini
(hakimiyetini)
kabul
etmeyin2
4- Sapklardan nefret etmek, inanlarnda
arla denlere, heva ve heveslerine
uyanlara... nefret ve kinini ilan etmektir.
Kuran her zaman af ve ltfn azab ve gazaba

tercih etmektedir. rnein nimetler hakknda
enamte
(nimet
verdiin)
kelimesi
kullanlmken, azab hakknda gazabtu (gazab
ettiin) kelimesini kullanmamtr.
2
Mmtehine suresi, 13. ayet
1
57
Nur Tefsiri
Bakara Suresi
(1)
1- Elif Lam Mim
(Kurann mukattaa harflerindendir. )
Tefsir
Mukattaa harfleriyle ilgili eitli grler
vardr. Bu cmleden:
1- Kurann bu harflerden olutuunu
kastetmektedir.
2- Bulunduu her surenin banda, o
surenin ismidir.
3- Allahn sm-i Azamdr.
4- Yemin ve and imedir.
5- Allah ile Peygamber arasnda ifredir.
6- Surenin btnn zdr.
7- Kurann muhaliflerinin seslerini
kesmektir.
Ama en gzel gr, birinci grtr.
Kurann 114 suresinden 29 tanesi bu
mukattaa harfleri ile balamaktadr ve 24
yerde huruf-u mukattaa zikredildikten sonra
Kurandan
ve
mucize
olduundan
bahsedilmektedir . .
ura suresi mukattaa harflerinden Ha,
Mim, Ayn, Sin, Kaf ile balamtr ve
58
devamndaki ayette ise yle buyuruluyor:

Aziz ve hekim olan Allah, sana ve
senden ncekilere ite byle vahyeder.
Yani Allahn nebilere vahyi bu harflerledir.
nsanlarn kulland bu harflerden mucize
bir kitap indirmitir. Acaba insan da bu
kitabn bir benzerini meydana getirebilir
mi?!
Evet Allah Teala maddi nesnelerden insan
yaratt ve topran barnda yzlerce
eit meyve, iek, ve bitki vcuda getirdi
gibi, insanlarn elinde bulunan elifba
harflerinden
de
bir
mucize
kitap
indirmektedir. Ama bu insanlar sahip
olduklar en son sanat gcyle bile, bu
toprak ve amurdan sadece kerpi ve tula
yapmaktadrlar.

(2)

2- O kitap (Kuran), onda asla phe

yoktur. O, muttakiler (saknanlar ve
arnmak isteyenler) iin bir hidayettir.
Tefsir
Geri Kuran insanlarn tmnn hidayet
vesilesidir insanlar iin bir hidayettir.
Ama Kurann hidayetinden sadece ilahi sz
karsnda ilgisiz kalmayanlar ve onu
kabullenenler istifade edebilir. Bu kimseler
Kurann
delillerini
ve
burhanlarn
59
Nur Tefsiri
iittikleri zaman Allaha iman ediyor, namaz

klyorlar ki sonraki ayetlerde iaret edilen
hidayetin
en
yce
aamasna
nail
olabilsinler. te onlar, Rablerinden
gelen
bir
hidayet
zeredirler
ve
kurtulua erenler de ancak onlardr.
O halde yolun balangcnda hakk kabul
etmek iin Kurani hidayeti kabule ortam
salayan ve kendisinden iman ve salih amel
hasl olan genel bir takva gereklidir. man
ve salih amelin neticesi de Allahn felah ve
kurtulu diye tabir ettii o yce hedefe
ulamaktr.
Kurann dier ayetlerinde de hep
insanlarn geneline ikaz edilmektedir.
rnein: nsanlar iin uyarc1 ve
alemler
iin
uyarc2
ayetleriyle
karlayoruz. Ama baka ayetlerde de
yle
buyurulmaktadr:
Sen
ancak
grmeden
rablerinden
korkanlar
uyarabilirsin. 3 veya Sen ancak Ondan
korkanlar uyarrsn. 4 Geri btn
insanlar uyarlmaktadr, ama sadece takva
sahiplerine bu uyar etki etmektedir.
Nitekim gne nlar da herkes iin
hayrdr. Ama gne nlar sadece effaf
varlklardan geebilir.
1
2
3
4
Mddessir suresi, 36. ayet

Fatr suresi, 18. ayet
Naziat suresi, 45. ayet
60
Dier ayete tevecchen bu ayette var

olan bir nkte de ek ve reyb kelimesi
arasndaki
farkllktr.
Orada
yle
buyuruyor: Dorusu onlar, su-i zanla
kark bir phe iindedirler. 1
Dolaysyla bu ayette geen reyb sui-zan
ile i ie olan ek ve pheye denilmektedir.
Allahn kitabnda su-i zan yoktur. ek ve sui zan insanlarn iinde ve ruhundadr.
Kalpleri pheye dp, phelerinde
bocalayan kimseler2 Evet ftrat temizdir;
Kurann da tesiriyle insan muttakilerden
klmaktadr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Kuran olduka azametli bir makama
sahiptir. O3 kitap
2Kuran
peygamber
zamannda
toplanm ve kitap haline getirilmitir. Zira
bu ayette Kuran, Kitap diye tabir
edilmitir.
3- nder insan; metot, davet ve program
ierii konusunda kesin ve metin olmaldr.
Nitekim Onda phe yoktur kelimesi
Hud suresi, 110. ayet
Tevbe suresi, 45. ayet
3
Arapada Zalike(O) uzaa iaret edatdr.
Dolaysyla nmzde olan Kurana, Zalike ile
iaret edilmesi Kurann ulalamayacak yce
makamn ifade etmektedir.
1
2
61
Nur Tefsiri
Kurann
istihkamn
ve
metanetini
gstermektedir.
4- Kuranda bir ok eye iaret
edilmektedir. Ama asl hedefi hidayettir.
Nitekim ayet-i erifede Kurann sadece
hidayet zelliinden sz edilmektedir.
5- Kurann tilavet ve kraatinden sadece
ruh ve canlarmz msait ve hazr olduu
takdirde istifade edebiliriz. Kuran ve
Resulullah insanlarn tm iin hidayet
vesilesidir. Ama amel makamnda sadece
layk, temiz ve takva sahibi kimseler
nasiplenebilir. Nitekim bu yzden yle
buyurmutur: Muttakiler iin hidayettir.
6- nsann kalp ve ruhunun temizliiyle

vahiy nurunu alglama ve hidayet arasnda
direkt bir iliki vardr. Yani kalbi ne kadar
temiz olursa, o ilahi nurdan faydalanmas da
o kadar fazla olacaktr. Kuran takva ehlini;
nur ve furkan sahibi, dmann hilelerinden
kurtulu
ehli
ve
kmazlardan
ve
aknlklarndan kurtulan kimse olarak
nitelendirmektedir.
7- Kur'an saf ve temiz kalbe sahip olan
muttakilere hidayet etmektedir. Kurann
hidayetinden zalimler, fasklar, l kalpliler,
israf
edenler
ve
yalanlayanlar
asla
nasiplenemezler. Kur'an onlar hakknda
62
yle buyuruyor: Hidayete erdirmez1

Evet nur sadece temiz ieden geer,
amurdan deil.

(3)

2
3- Onlar, gaybe
iman ederler,
namaz ikame ederler, kendilerine
verdiimiz rzktan yerli yerince infak
ederler.
Tefsir
Kuran btn varlk alemini gayb ve
ahadet alemi diye ikiye ayrmaktadr.
Muttakiler btn varlk alemine inanrlar,
ama
bakalar
sadece
hissettiklerine
inanrlar. Allah gzleriyle grmek isterler.
1
Allah fsk toplulua hidayet etmez.

(Tevbe suresi, 80. ayet)
Allah zulmeden kimselere hidayet
etmez (Maide suresi, 51. ayet)
Dorusu Allah kfirlere hidayet etmez.
(Maide suresi, 67. ayet)
Allah phesiz yalanc ve inkrc
kimseye hidayet etmez. (Zmer suresi, 3.
ayet)
Dorusu Allah, ar yalancya hidayet
etmez (Mmin suresi, 28. ayet)
2
Gayb Allah, melekler, ahiret ve Hz. Mehdi
hakknda kullanlmtr
63
Nur Tefsiri
Gzleriyle gremedikleri iin de inanmazlar.

Allah'
apak
grmedike
sana
inanmayacaz1 Kyamet hakknda da
yle derler: Hayat, ancak bu dnyadaki
hayatmzdr. lrz ve yaarz; bizi
ancak
zamann
geii
yoklua
srkler2 Bu tr insanlar hayvanlk
derecesinden
kamamlardr.
Sadece
hissettikleri eylere inanrlar. Her eyi
hisleriyle
derk
etmek
isterler.
Ama
muttakiler gayb alemine iman ederler. man
ilimden ayr ve stn bir eydir. mann
iinde ak, alaka, tazim, takdis ve irtibat
gizlidir. Ama ilimde bunlar sz konusu
deildir.
Mesajlar ve Nkteler
1- man amelden ayr deildir. Ayeti
erifede gaybe imann yan sra mminin
ameli grevleri de zikredilmitir: Namaz
ikame
ederler
ve
kendilerini
rzklandrdmz
eylerden
infak
ederler. " Btn bunlar takvann gereidir.
2- Allah karsnda huu iinde olmak
(namaz), fedakarlk, infak, yardmlama,
ruhuna sahip olmak, bakalarnn haklarna
riayet etmek, aydnlk gelecee mit
beslemek ve Allahn byk mkafatna
inanmak takvann balca zelliklerindendir.
1
2

Casiye suresi, 24. ayet
64
3- mandan sonra en nemli amel namaz

ikame etmek ve infakta bulunmaktr. Allaha
doru seyreden ilahi bir toplumda ruhsal
bunalmlar ve manevi eksiklikler namazla
ortadan kalkar ve iyileir, iktisadi boluklar
ve bozukluklar ise infak sayesinde ortadan
kalkar.
4- Allah ile irtibat ve insanlarla irtibat
birbirinden ayr eyler deildir. Namaz
Allahla irtibattr. nfak ise ilahi bir niyetle
insanlarla irtibat kurmaktr.
5- Namaz klmak srekli olmaldr; geici
ve belli bir zamanda deil: Namaz ikame
ederler. 1
6- Tketimde, hatta infakta bile itidalli
olmalyz: Kendilerini rzklandrdmz
eylerden2
7- Allahn ihsan ettii her eyden (ilim,
haysiyet, servet, sanat) infak etmeliyiz.
rzklandrdmz eylerden3
Yukimune(ikame ederler, klarlar) kelimesi
imdiki veya gelecek zamana delalet eden bir
fiildir. Ayn zamanda sreklilik ve devam
manalarn da ifade eder.
2
Ayette geen mimma kelimesi Arapa olarak
aslnda, minmadr. minkelimesinin bir
manas da Baz, bir blmdr. Yani
kendilerine verdiimiz rzklardan bazsn, bir
blmn -hepsini deil- infak ederler.
3
Bu gibi hususlarda ma kelimesi Arapada
her ey manasnadr.
1
65
Nur Tefsiri
8- nfak helal maldan olmaldr. Zira Allah

herkesin rzkn4 helalden takdir etmitir.
Rzklandrdmz
9- nfak etmekle kibirlenmemeliyiz.
nk btn nimetler Allahndr ve biz
ondan sadece bir blmn infak ediyoruz.

(4)
4- Onlar, sana indirilene de, senden
nce indirilenlere de iman ederler;
ahirete de yalnz onlar yakin ederler.
Tefsir
Temiz kalpli insanlar yaratln abes ve
bo olmadn ve btn yaratklarn
insanlara hizmet ettiini akllaryla derk
ederler. phesiz insan da bo yere
yaratlmamtr. Bunca kabiliyetler ve
gler sadece maddi hayat yaamas iin
takdir edilmemitir. nsan hayvanlardan
yce bir yolda yrmelidir. nsann bilgisi
his ve aklla snrl deildir. Vahiy de
Rzk, yaamak iin ihtiya zere verilen
srekli nimete denmektedir. Sreklilik ve
ihtiya ls gibi manalar sebebiyle ihsan,
ata, nasip, enam ve haz (hisse) gibi
kelimelerden
ayrlmaktadr.
(et-Tahkik
fi
Kelimatil-Kuran c. 4 s. 114)
4
66
muttakilerin iman ettii bilgi yollarndan

biridir. nsan yol seiminde bir klavuzu
olmazsa
aknlk
iindi
bocalar.
peygamberler insann elinden tutmal;
mantk, mucize ve pratik yaamyla onu
gerek saadete sevk etmelidir. Muttakiler
btn
peygamberlere
ve
ilahi
1
programlarna iman ederler.
Mesajlar ve Nkteler
1- Btn peygamberlerin tek hedefi
vardr. Btn peygamberlere ve Semavi
kitaplara iman etmek gerekir.
2- slam mmeti btn semavi kitaplarn
varisidir.
3- Gerek takva ahirete yakin olmakszn
ortaya kamaz: Onlar ahirete de yakin
ederler. 2
Kurtubi Ebu Zerden o da Peygamberden
yle nakletmektedir: Allah 104 kitap nazil
etmitir: Hz. ite indirdii 50 sahife, Hz. drise
indirdii 30 sahife, brahime indirdii 10
sahife, Musaya Tevratdan nce indirdii 10
sahife, Tevrat, ncil, Zebur ve Furkan.
2
Yakin mertebesi Hz. brahimin ulat
mertebedir. Bylece yakin edenlerden
olmas iin brahim'e gklerin ve yerin
melekutunu gsterdik. (Enam suresi, 75.
ayet) Yakine ulamann yolu ibadet ve kulluktur.
ve yakine erinceye kadar Rabbine kulluk
1
67
Nur Tefsiri
4- Kurana sayg dier kitaplardan

ncedir: Sana indirilenlere ve senden
nce indirilenlere
5- Senden ncekelimesi Senden
sonrakelimesi olmakszn beyan edilmitir.
Bu da slam ve Kuran Peygamberinin
hatemiyetinin ve son peygamber oluunun
gstergesidir.
5- te Rablerinden bir hidayet zere

olanlar
ve
kurtulua
erenler
de
bunlardr.
Tefsir
Allah-u
Teala
burada
muttakilerin
sonunun kurtulu olduunu zikretmektedir.
Kurtulu muttakilerin en yce hedefidir.
Kuranda bir ok ibadetlerden maksadn
takvaya ulamak olduu beyan edilmitir.
Umulur ki takva sahibi olurlar ve
Umulur ki takva sahibi olursunuz.
1diye beyan edilmitir. Bu ayet-i erifede
et. (Hicr suresi, 99. ayet)
1
rnein Kuranda yle zikredilmitir: Ey
insanlar! Sizi ve sizden ncekileri yaratan
Rabbinize ibadet ediniz; umulur ki takva
sahibi olursunuz. (Bakara suresi, 21. ayet)
Hakeza Ey iman edenler! Oru, sizden
68
takvann gaye ve hedefinin de kurtulu

makamna erimek olduu beyan edilmi ve
takva sahipleri muflih(felaha erien) diye
tantlmtr. Baz ayetlerde de yle beyan
edilmitir: Allahtan saknn, umulur ki
kurtulua erersiniz. 1
Kurtulua erenler kimlerdir?

Kuranda Kurtulua erenler ite
onlardr. cmlesi aadaki u zelliklere
sahip olanlar hakknda kullanlmtr:
yilii emredip ktlkten sakndranlar2
Kyamette iyilikleri ok olanlar3
Peygambere imann yan sra onu
himaye edenler4
Cimrilikten uzak olanlar5
Toplumsal
fesatlar
islah
etmeye
alanlar6
ncekilere farz klnd gibi, takva sahibi
olasnz diye, size sayl gnlerde farz
klnd. (Bakara suresi, 183. ayet)
1
Aadaki
ayetlerde
de
bu
mana
tekrarlanmtr: Bakara suresi, 189. ayet, Al-i
mran suresi, 130. ayet, Maide suresi, 100. ayet
2
Al-i mran suresi, 104. ayet
3
4
5
Har suresi, 9. ayet
6
69
Nur Tefsiri
Mesajlar ve Nkteler
1Hidayet
Allah
tarafndandr,
Rablerinden bir hidayet1
2- Kurtulu/Felah2, rt ve tekamln son
merhalesidir. Varlk aleminin yaratl hedefi
ibadettir. badetin hedefi takva ve takvann
nihayeti de kurtulutur.
3- Kurtulu abasz olmaz, kurtuluun bir
takm artlar vardr. Bu cmleden Kuran
aadaki hususlara iaret etmitir.
Kurtulu
iin
tezkiye
gereklidir.
Kendini
tezkiye
eden
kurtulua
3
ermitir.
Kurtulu iin cihad gereklidir. Yolunda
cihat edin ki kurtulasnz4
Kurtulu iin namazda huu, bo
eylerden yz evirmek, zekat vermek, iffet,
Dier bir ayette yle buyurulmutur: Allah
kimi doru yola koymak isterse onun
kalbini slamiyet'e aar. (Enam suresi, 125.
ayet)
2
Fellah, iftilere denmektedir. Yani bitkilerin
yeermesini ve bymesini salayan kimse.
iftilere
ayn
zaman
da
kffar
da
denilmektedir. Zira onlar da tanelerin zerini
toprakla kaplamaktadrlar. Bu esas zere mflih
kurtulu yolunda olan kimse, kafir ise hakk
rten kimsedir.
3
ems suresi, 9. ayet
4
1
70
emanete riayet, ahde vefa ve namazda

sreklilik gibi zellikler gereklidir. 1

)

(6
6- phe yok ki, kfredenleri,
uyarsan da uyarmasan da birdir, iman
etmezler.
Tefsir
Muttakileri tanttktan sonra imdi de
kafirleri
tantmaktadr.
Onlar
hakk
gizlemede ve sapklkta ilahi ayetleri kabul
etmeyecek lde inatdrlar. 2 Elbette
peygamberlerin davetleri karsnda yer
alan inat kafirlerin syledii sz uydu:
ster t ver, ister t verenlerden
olma, bizce birdir. 3
Mminun suresi, 1-9. ayetler
Kfr, rtmek ve grmezlikten gelmek
manasnadr.
iftiye
ve
geceye
kafir
denmektedir. Zira ifti taneyi topran dibine
gizlemekte, gece de fezay rtmektedir. Kfran-i
Nimet de nimetleri grmezlikten gelmektir. Dini
inkar edenler ilahi ayet ve hakikatleri gizledii
iin veya grmezlikten geldii iin kafir olarak
adlandrlmtr.
3
1
2
71
Nur Tefsiri
Mesajlar ve Nkteler
1- Cahilane inat ve banazlk insan
cansz ve ruhsuz klmaktadr.
2- Eer ortam msait ve mnasip
olmazsa peygamberlerin daveti de etkili
olmaz.
air yle diyor:
Yamurun ki letafetinde phe yok,
bahede lale yetitirir, tuzlakta kuru ot
3- nsanlar hakknda yzde yzlk bir
baar beklemek doru deildir. Nitekim
dier bir ayette yle buyurulmaktadr:
Sen ne kadar yrekten istersen iste,
insanlarn ou inanmazlar. 1
4- nsanlarn bir ksm inkarc ve ta
kalpli olduu halde hazr kabiliyetleri de
terk etmemek, unutmamak ve tebliden/yol
gstermekten
el
ekmemek
gerekir.
Nitekim
Kuran
yle
buyururuyor:
Msrifsiniz diye bu Zikri (Kuran)
sizden geri mi alalm2 Yani Allah hibir
zaman bir kavmin isyan ve sapkl
sebebiyle dier kavimlerin hidayetinden vaz
gemez.
5- nsan hakk veya batl kabullenmede,
zgrdr. Nitekim onca t ve delillere
ramen kfre dmektedir.
6- Kafirler iin tebli metodu uyarclktr.
Eer bir zarar defetmek iin insana yaplan
1
2
Yusuf suresi, 103. ayet

Zuhruf suresi, 5. ayet
72
uyarclk etkili olmazsa mjdenin de hibir

etkisi olmayacaktr.
7- nder ve daveti bir insan her trl
inatlklara ve dik kafallklara hazrlkl
olmal ve sabrla iini srdrmelidir.
8- natlk ve dik kafallk kafirlerin
zelliklerindendir. Nitekim mam- Sadk
(a.s) yle buyurmaktadr: Kfrn temeli
hrs, kibir ve hasettir. 1

(7)

7Allah
onlarn
kalplerini
ve
kulaklarn mhrlemitir, gzlerinde
de perde vardr ve byk azab onlar
iindir.
Tefsir
Bu ve daha nceki ayetler, muttakiler ile
kafirlerin ruhsal durumunu kyaslamakta,
karlatrmaktadr. Muttakileri; ruhundaki
ak kaplar ve ilahi hidayeti kabul eden
amade kalpleri kurtulua erdirmitir. Ama
Allah inatlk ve gnahkarlklar sebebiyle
kafirlerin
kalplerine
ve
kulaklarna
hidayetten mahrumiyet mhrn vurmu,
gzlerine perde ekmitir.
Sefinetl-Bihar c. 2, s. 484
73
Nur Tefsiri
Mesajlar ve Nkteler
1- Kfr ve ilhad, kalp ve kulaklarn
mhrleni nedenidir.
2Kfr
sebebiyle
insann
temel
stnlkleri yok olmaktadr.
3- Allahn cezas aynyla mukabelede
bulunmaktr. Kfryle hakk anlayan ve
rten kimsenin cezas gz, kulak, ruh ve
fikrine perde gerilmesi, rtlmesidir.
mam
Rza
yle
buyurmaktadr:
Mhrlenmek onlarn kfrnn neticesidir.
1
4- Allah Kuranda kafirlerin kalbi
hususunda
tam
dokuz
sfat
beyan
etmektedir.
nkar: Onlarn kalpleri inkarc... 2
Taassup: Kalplerine taassubu... 3
evrilme: Allah onlarn kalplerini
(imandan) evirmitir. 4
Katlk:
Kalpleri
katlam
5
olanlara yazklar olsun
lm: llere duyuramazsn6
1
2
3
4
5
6
Tefsir-u Nuris-Sekaleyn c. 1, s. 27
Nahl suresi, 22. ayet
Fetih suresi, 26. ayet
Zmer suresi, 22. ayet
Rum suresi, 52. ayet
74
Pasllk: Hayr, hayr; onlarn

kazandklar
kalplerini
paslandrp
1
krletmitir .
Hastalk: Onlarn kalplerinde bir
hastalk vardr2
Darlk: Kalbini iyice daraltr. 3
Mhr: Allah kfrleri sebebiyle o
kalpler zerine mhr vurmutur. 4
Birka Aklama:
1- Kalbi hastalklar Kuran u ifadelerle

dile getirmitir: Su-i zanla kark phe,
ek, inkar, gaflet, mhrlenme, kuku, kir,
katlama, galizlik
2- nsann kalbi deikendir ve delili ise
u ayettir: Rabbimiz! Bizi doru yola
erdirdikten
sonra
kalplerimizi
5
eriltme
mam Sadk (a.s) yle buyuruyor: Bu
ayeti (Al-i mran/8) srekli okuyunuz ve
bylece sapmalardan emanda kalnz. 6
3- Kuranda yer alan kalpten maksat ruh
ve hislerin merkezidir. Kuran eit kalp
1
2
3
4
5
6
Mutaffifin suresi, 14. ayet

Tefsir-u Nuris Sekaleyn c. 1, s. 319
75
Nur Tefsiri
zikretmektedir:
selim,
ynelen) ve hasta kalp
munib
(dnen,
Hasta Kalbin zellikleri
Allahtan baka hibir eyin olmad

kalp: Allahtan baka hibir ey yoktur
onda. 1
Hakka uyan, gnahlardan tvbe eden
ve Hakka teslim olan kalp2
Dnya sevgisinden uzak olan kalp3
Huzur ve gvene eren kalp4
Huu dolu kalp5
Ayrca bilmek gerekir ki mmin bir insan
hem Allah zikrederek huzur bulur ve hem
de Onun kahr ve gazabndan korkar.
nananlar ancak, o kimselerdir ki
Allah anld zaman kalpleri titrer 6
Valideyniyle sakinleen ve ayn zamanda da
onlardan korkan bir ocuk gibi.
Hasta Kalbin zellikleri
Allahn zikrinden gafil olan ve rehberlik

liyakati olmayan kalp: Bizi anmasn
kendisine unutturduumuz ve iinde
1
2
3
4
5
6
Tefsir-u Nuris-Sekaleyn c. 4 s. 57
Nehcl-Belaa 214. Hutbe
Tefsirus-Safi (mam Sadktan)
Hadid suresi, 16. ayet
Enfal suresi, 2. ayet
76
ar giderek hevesine uyan kimseye

uyma. 1
Bahane
peinde
koan
kalp:
Kalplerinde erilik olan kimseler, fitne
karmak,
kendilerine
gre
yorumlamak iin onlarn eitli anlaml
olanlarna uyarlar. 2
Kasaveti
olan
kalp:
Kalplerini
3
katlatrdk.
Kalbin katlamasnn;
ahdi bozmak, uzun emel, fazla yemek, fazla
konumak, kt arkada ve haram lokma
gibi bir ok nedenleri vardr.
Paslanmak: Hayr, hayr; onlarn
kazandklar
kalplerini
paslandrp
4
krletmitir.
Mhrlenmek: nkrlarna karlk
onlarn kalplerini mhrledi. 5
(8)

8. nsanlardan, iman etmedikleri
halde, Allah'a ve ahiret gnne iman
ettik diyenler vardr.
Tefsir
1
2
3
4
5
Kehf suresi, 28. ayet

Mutaffifin suresi, 14. ayet
77
Nur Tefsiri
Bu surenin balangcnda Mminleri

tantan drt ayet ve kafirleri tantan iki ayet
yer almtr. Bu ve sonraki on ayet ise
nc bir grubu tantmaktadr. Bu grubun
ne ilk grup gibi nuraniyeti vardr, ne de
ikinci grup gibi kstahlk ve cesareti.
Bunlar ne hakiki imana ve ne de kfrlerini
ortaya vurma cesaretine sahip olmayan
mnafklardr. Mnafklar kamak iin
yuvalarna iki ka yolu yapan l fareleri
gibidir. Ak braktklar bir yoldan gidip
gelmektedirler. Dier yolu ise geici olarak
kapal tutmaktadrlar. Tehlike hissettii her
an o kapal kapy da amakta ve
kamaktadrlar. Bu gizli deliin ad nafka
dr ki mnafk da bu kelimeden tremitir.
Mesajlar ve Nkteler
1- man kalbi bir olaydr. nsann sadece
aa vurmasyla ilgili deildir: Onlar
mmin deillerdir.
2- Usul-i Dinin (slamn) artlarnda en
nemli nkte Allaha ve ahirete imandr.
3- Mnafk ne gerek imana sahiptir ve
ne de kfrn aa vurma cesaretine.

)

(9
9. Bunlar Allah' ve iman edenleri
aldatmaya
alrlar,
oysa
sadece
78
kendilerini
aldatrlar
deildirler.
da
farknda
Tefsir
Mnafklarn
Allah
aldatmaya
almasndan maksat ya ilahi din ve
hkmleri
alaya
almalardr,
ya
da
Resulullah
aldatmaya
almalardr.
Nitekim Peygambere itaat ve biat da Allaha
itaat ve biattr. 1
Allah kendi dinine kar oynanan oyunlar
ve hileleri kendisine kar yaplan hileler
olarak kabul etmektedir. Kendisine verdii
ilalar kullandm diyerek doktorunu
aldatmaya alan kimse gerekte kendini
aldatmaktadr. Burada doktoru kandrmak
insann kendisini kandrmasdr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Mnafklar kendilerini kurnaz, binbir
surat olmalarn hile ve faydal bir silah
saymaktadrlar.
2- Kurnazln ve hilekarln cezas ve
sonular bizzat sahibine dnmektedir.
3- slam'n mnafklara kar tutumu,
mnafklarn slama kar tutumu gibidir.
Mnafk zahirde slam kabul eder, slam
da onu zahirde Mslman kabul eder. Onun
Peygambere itaat eden, Allah'a itaat

etmi olur. (Nisa suresi, 80. ayet)
1
79
Nur Tefsiri
kalbinde iman yoktur, Allah da kyamette

ona gazap edecektir.
4- Mnafk uursuzdur, bu yzden
muhatabnn, btn srlar ve batn bilen1
Allah olduunu ve kyamette bunlar ifa
edeceini bilmemektedir. 2
5- Gerek uur ve bilin insan Allaha
ulatran bilintir. Nitekim rivayette de
yle yer almtr: Gerek akl kendisiyle
Allaha ibadet edilen akldr.
(10)

10- Kalplerinde hastalk vardr,
Allah hastalklarn artrmtr. Yalan
syledikleri iin onlara elem verici azap
vardr.
Tefsir
Mnafklarn srekli artan hastal,
Neden onlar baarl oldular? diye
Mslmanlara kar duyduklar hasetten ya
da
mnafka
srlarnn
ifa
edilmesindendir.
Onlarn
hikayesi
su
1
Allah gzlerin hainliini ve gnllerin

gizlediini bilir. (Mmin suresi, 19. ayet)
Gizliliklerin ortaya kaca gn(Tark
suresi, 9. ayet)
2
80
deposuna den, kt kokan bir lee

benzemektedir. ine ne kadar su girerse
pislii o kadar yaylr ve kokusu o kadar
artar. Nifak, bir le gibidir; eer insann ruh
ve kalbinde yer ederse Allahtan inen her
hkme kar gerek anlamda teslim
olacana, riyakarla ba vurur ve nifak
hususunda bir adm ileri gider. Bu hasta ruh
tm dnce ve amellerine riya bulatrr ve
bu bir tr hastaln artmasdr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Nifak ruhi bir hastalktr ve mnafk
hastadr. Hasta ne l ne de salam olduu
gibi, mnafk da ne mmindir ve ne de kafir.
2- Nifakn kansere benzer bir geliimi
vardr. 1
Kuranda bir ok ayette ilim, hidayet ve iman
gibi zelliklerin geliim ve art kaydettii
beyan edilmitir: ilmimi artr(Taha suresi,
114), manmz artr(Enfal suresi, 2. ayet),
doruluklarn artrr (Muhammed suresi,
17. ayet).
Hakeza pislik, nefret, korku, ve ziyan gibi kt
sfat ve hastalklarn da art kaydettii
belirtilmitir: Pisliklerine pislik katmtr
(Tevbe suresi, 125. ayet), Onlarn nefretini
artrr. (Furkan suresi, 60. ayet), Size
bozgunculuktan
baka
bir
katklar
olmazd (Tevbe suresi, 47. ayet), O,
1
81
Nur Tefsiri
3Yalanclk
mnafklarn
yaygn
zelliklerinden biridir.
4- Allah hastalklarn arttrr.
cmlesi beddua cmlesi de olabilir. Yani,
Allah onlarn hastalklarn arttrsn.
Tpk, Allah onlar ldrsn gibi.

)

(11
11. Kendilerine: Yeryznde fesat
karmayn dendii zaman, Bizler
sadece islah edicileriz derler.
Mesajlar ve Nkteler
1Mnafklar
sadece
kendilerini
reformcu/slah olarak tantmaktadrlar.
2- Yersiz yere kendilerini verek halk
kandrmak ve yaptklar ktlkleri tevil
etmek istemektedirler.
3- Mnafk, bin bir suratlln kurnazlk,
halk idare ve reformculuk olarak kabul
etmektedir.
zalimlerin ise sadece kaybn artrr. (sra
suresi, 82. ayet)
Bu ayetlere tevecch edildiinde her iki hayr
ve er grubuna da mhlet ve zgrlk vermenin
Allahn
snneti
olduu
anlalmaktadr.
Onlarn ve bunlarn her birine Rabbinin
nimetinden ulatrrz. (sra suresi, 20. ayet)
82
4- Nifak; fesat ve fitne sebebidir.

5- Mnafk geri t ve nasihat kabul
eden birisi deildir; ama yine de onlarla
konumak ve ktlklerden sakndrmak
gerekir. kendilerine sylendiinde

(12)

12- yi bilin ki, asl fesat karanlar
kendileridir, lakin farknda deillerdir.
Tefsir
Kuran ayetleri hakknda ksaca yaplacak
bir aratrmada aka grlecektir ki nifak
sfat,
mnafk
ahsn
ruh
ve
davranlarnda, kendisini dnya ve ahirette
azaba dar klacak kt birtakm etkiler
yaratmaktadr. Kuran onlar hakknda u
tespitlerde bulunuyor:
Onlar
gerek
uursuzlua
dar
olmaktadr. 1
Onlar dnmezler ve anlamazlar. 2
Onlar aknlk iinde bocalarlar. 3
Farknda deillerdir, Asl aklszlar
onlardr. (Bakara suresi, 12-13. ayet)
2
Anlamazlar, Bilmezler (Bakara suresi,
13. ayet ve Tevbe suresi, 87. ayet)
3
aknlk iinde bocalarlar, grmezler
(Bakara suresi, 15-17. ayet)
1
83
Nur Tefsiri
Attklar
yalanlar
sebebiyle1
kfrlerinde
sabitleir2
ve
hidayeti
3
bulamazlar.
Kalbi inanlar olmad iin dehet ve
strap iinde yaarlar4 ve elim bir azaba
dar olurlar. 5
Mesajlar ve Nkteler
1- Mnafklarn kibirli hayalcilikleri ve
yksekten uular krlmaldr. Asl fesat
karanlar onlardr.
2- Mslmanlar mnafklarn aldatc
sloganlarna
ve
yalanc
oyunlarna
kanmamaldr. yi bilin ki
3Hayat
hak
yolunda
olmazsa
bilinsizliktir.
4- Mnafklar her zaman fesat karrlar.
Fesat karanlar

Yalanladklar iin (Bakara suresi, 10.
ayet)
2
Kfrettikleri iin (Enam suresi, 170. ayet)
3
Onlar hidayete eriemezler (Bakara
suresi, 16. ayet)
4
lm korkusuyla (Bakara suresi, 19. ayet)
5
Onlar iin elim bir azap vardr. (Bakara
suresi, 10. ayet)
1
84
13- Onlara nsanlarn iman ettii

gibi siz de iman edin denilince de,
Beyinsizlerin iman ettii gibi mi iman
edelim?derler;
iyi
bilin
ki
asl
beyinsizler kendileridir, fakat bilmezler.
Mesajlar ve Nkteler
1Mnafklarn
metotlarndan
biri
Mminleri aalamaktr. Beyinsizlerin
iman ettii gibi mi?
2- Mnafklara gre iman sahibi olmak ve
Allaha teslim olmak beyinsizliktir.
3- Kuran kltrnde ise hakka teslim
olmamak beyinsizliktir. asl beyinsizler
kendileridir
4- Mnafklarn mtekebbir gururlar
krlmal ve onlara aynyla mukabelede
bulunulmaldr.
yi
bilin
ki
asl
beyinsizler kendileridir
5- Her derdin en acs ve kts o derdi
tanmamaktr. fakat bilmezler
6- Mslman akll olmal ve zahiri
oyunlara kanmamaldr. yi bilin ki onlar
7- Allahn velilerinin daveti ve irad
mnafklara etki etmemektedir. ... gibi mi
iman edelim?
8- Mnafklar kendilerin stn grmekte
ve kendilerine ayrcalk istemektedirler. ...
gibi mi iman edelim
85
Nur Tefsiri
9- slam toplumu iin mnafklarn

yalanc yzn ifa etmek zaruridir.
Beyinsizler kendileridir.
10- Mminlerin aydnlatc ve tebli
metotlar gl olmaldr. yi bilin ki
phesiz onlar, ancak onlar...

(14)

14- man edenlere rastladklar
zaman,
iman
ettik
derler,
eytanlaryla ba baa kaldklarnda,
Biz phesiz sizinleyiz, onlarla sadece
alay etmekteyiz derler.
Mesajlar ve Nkteler
1- Mnafklar ikiyzldr. Mminlerle
karlanca iman ettiklerini sylerler, ama
ele-balaryla
ve
ayn
dncedeki
insanlarla
karlanca
kendi
gerek
inanlarn ortaya vururlar. Ne ii yakarlar,
ne de kebab.
2- Mnafklarn mminlerle ilikisi aktr.
Ama kafirlerle ve ele-balaryla grmeleri
gizlidir. Doruluk cesaretine bile sahip
deillerdir.
86
3- Mnafklarn dostlar eytan sfatl

kimselerdir. 1 eytanlaryla
4- Mnafklar Mminlerden korkarlar. Bu
yzden de birbirleriyle veya kafirlerle
ilikilerini gizlice gerekletirirler. Ba
baa kalnca
5- Her iman izharnda bulunanlara kesin
inanmamak
gerekir.
slami
harekete
szmaya alan ajanlara dikkat etmek
gerekir.
6- Mnafklarn iman iddias geicidir.
Ama kfrleri sabit ve deimezdir.
(manlar geicilie delalet eden fiil cmlesi
ile beyan edilmiken, kfrleri devamlla
delalet
eden
isim
cmlesiyle
ifade
edilmektedir. )
7- Kafirler ve mnafklar birbiriyle
rgtsel bir iliki iindedirler. Mnafklar
kafirlerden dnsel planda izgi almakta,
metot renmektedirler. eytanlaryla
ba baa kalnca
8- Mnafklar mminlerle konumalarn
ve ilikilerini alay kabul etmektedirler.
9- Mnafklar ve kafirler sadece ayn
dnceyi
paylamakla
kalmayp
birbirlerine
ilerinde
yardmc
da
olmaktadrlar. phesiz ki biz sizinleyiz.
Kuran kltrnde sapkl ilka ve telkin

edenlere eytan denmektedir.
1
87
Nur Tefsiri

15- Allah da onlarla alay eder ve
aknlk iinde bocalayp dursunlar
diye onlara taknlklarnda mhlet
verir
Tefsir
mam Rza (a.s) yle buyuruyor: Allah
hile, aldatma ve istihza ehli deildir. Ama
onlarn
hile
ve
istihzasn
cezasn
vermektedir. 1 Nitekim Kuran da yle
buyuruyor: O, sapanlar taknlklar
iinde bocalayp dururlarken brakr. 2
Mnafklarn duar kald ta kalplilik,
eytann hakimiyeti ve vesvesesi, gnah
arzusu, ibadete isteksizlik, kt insanlarla
birliktelik ve ibirlii, dnya meguliyeti ve
Haktan gafletten daha zor ve etin bir ceza
dnlebilir mi?!
Mesajlar ve Nkteler
1- Cezalar gnahlarla uyumludur. Biz
sadece alay etmekteyiz. ayetine
karlk, Allah da onlarla alay eder.
buyrulmaktadr.
2- Mnafklar iki trl davranmaktadrlar,
onlara da iki trl davranlmaktadr.
Dnyada
Mslmanlarn
hkmne
1
2
Tefsir-u Nuris-Sekaleyn c. 1 s. 30
88
tabidirler, ama kyamette kafirlerin cezasn

greceklerdir.
3- Allahn mhlet vermesinden ve fazla
ihsanndan
dolay
gururlanmamak
ve
azmamak gerekir.
4- syan ve dik kafallk insann bu
niteliklerinde bocalamas iin kendisine
adeta ortam hazrlamaktadr. aknlk
iinde bocalayp dursunlar diye onlara
taknlklarnda mhlet verir
5- Allah mnafklar karsnda mminlere
destek vermektedir. Mnafklar hayallerince
mminlerle alay etse de Allah mminleri
himaye
etmekte
ve
onlar
aynyla
cezalandrmaktadr.

.(16)

16- Onlar, hidayet yerine dalaleti

aldlar da alverileri kar getirmedi;
hidayeti de bulamamlardr.
Tefsir
Mnafklarn kaybedecekleri bir hidayeti
olmad
halde
onu
dalaletle
deitirdiklerinin beyanndan maksat belki
de hidayetin nedenlerini ve ortamn da
kaybetmi olmalardr. Nitekim bir ayette
yle buyrulmaktadr: phesiz ki iman
89
Nur Tefsiri
verip kfr alanlar1 Hakeza ahiret

karlnda dnya hayatn satn alan
kimseler2 Hakeza mafiret yerine
azab alanlardr. 3 Yani iman kabiliyeti ve
mafiret mkafatn kendi kt amelleriyle
yok etmektedirler.
Sonunda ilahi nur duman oldu
Hakk arayan ftrat Nemrud oldu.
Mesajlar ve Nkteler
1- Mminin akibeti, Rablerinden bir
hidayet
zeredirler
gereidir,
mnafklarn akibeti ise Onlar hidayete
ulaamazlar. hakikatidir.
2- nsan zgr ve seicidir. nk
muamele ve ticaret yapmaktadr.
3- Dnya bir pazardr, insanlar ise
tccardr. Satlan ve muamele edilen ey ise
amellerimiz ve tercihlerimizdir. 4

3
4
Kuran mnafk ve kafirlerin ticareti
hususunda yle buyurmaktadr: Ticaretleri
kar etmedi. , Ne kt ticaret yaptlar,
Apak zarar ve ziyan, amel asndan en
ok zarar edenler
1
2
90

17- Onlar, ate yakan kimseye
benzer; ate etraflarn aydnlatnca
Allah
nurlarn
yok
eder,
onlar
karanlklar iinde terk eder de (hibir
eyi) gremezler
Tefsir
Bu ayet, ruh ve haletleri tebih
makamndadr. Mnafklar ate yakyorlar,
ama Allah klarn sndryor ve onlar iin
duman, kl ve karanlklar brakyor.
Mesajlar ve Nkteler
1- Mnafklarn programlar ve planlar
yarda
kalmaktadr.
Allah
nurlarn
giderir.
2- Mnafklarn gelecei ve akbeti
karanlktr. Karanlklarda
3- Mnafklarn muhatab Allahtr. Allah
nurlarn giderir.
4Mnafklar
strap
ve
dehet
iindedirler. Karar alma durumlarnda da
aknlk
iinde
bocalamaktadrlar.
Karanlklar
iinde
(hibir
eyi)
gremezler
5- slam nur, kfr ise karanlktr.
91
Nur Tefsiri
6- Mnafk aydnlanmak iin ateten

istifade eder ki bu atein de kl, duman ve
yakcl vardr.
7- Bir nurdan nasiplenmeyenler eitli
karanlklarda kalrlar. (Nur kelimesi tekildir.
Ama zulumat kelimesi ise ouldur. )
8- slamn nuru alemi kuatmtr. Ama
mnafklarn, glgesinde slam izharnda
bulunduklar
nurun
sahas
dardr
etraflarn ve aydnl geicidir.

(18
18Sardrlar,
krdrler, bu yzden
dnmezler.
dilsizdirler,
(hatalarndan)
Tefsir
Bunlar
adeta,
zrl
olmalarnn
gereklerini bizzat hazrlayan doutan
zrller gibidirler. Onlar bilgi ve tanmann
yol ve aralarn kaybetmilerdir. Bu surede
mnafklar
hakknda,
Farknda
deillerdir,
bilincinde
deillerdir,
bilmezler,
grmezler,
bocalarlar,
sardrlar,
dilsizdirler,
krdrler,
dnmezler...
gibi
tabirler
kullanlmaktadr.
Ayrca
bilmek
gerekir
ki
bakmak
grmekten ayr bir eydir. Nitekim Kuran
92
yle buyurmaktadr: Sana baktklarn

grrsn1
Mesajlar ve Nkteler
1- Nifak insan ilahi marifet ve gerekleri
derkten alkoymaktadr.
2Hak
yolda
ilahi
nimetlerden
nasiplenmeyenler
o
nimetlere
sahip
olmayanlar
gibidir.
sardrlar,
dilsizdirler
3- Mnafklar inat ve banazdrlar.
dnmezler
4- Kendi yzlerine bilgi ve marifet
yollarn kapamlardr. Dil, kulak ve
gzlerinden istifade edememektedirler.
5- Bilgi ve marifet imkanlarndan hakkyla
istifade edememek insanln lmyle
eittir. 2
6- Dnyadaki bu krlk sarlk ve
dilsizliin cezas ahiretteki krlk sarlk
ve dilsizliktir. 3
Araf
suresi,
179.
ayette
yle
buyurulmaktadr: Onlarn kalpleri vardr
ama
anlamazlar;
gzleri
vardr
ama
grmezler; kulaklar vardr ama iitmezler.
te bunlar hayvanlar gibi, hatta daha
sapktrlar. te bunlar gafillerdir.
3
Biz onlar kyamet gn yzkoyun,
krler,
dilsizler
ve
sarlar
olarak
harederiz. (sra suresi, 97. ayet)
1
93
Nur Tefsiri

(19)

19- Veya (onlar) karanlklarda, gk
grlemeleri ve imek arasnda gkten
boanan
saanaa
tutulup,
yldrmlardan
lm
korkusu
ile
parmaklarn
kulaklarna
tkayan
kimseye benzer. phesiz Allah kafirleri
epeevre kuatmtr.
Tefsir
Allah mnafklar, sahip olduklar ruhsal
haletleri hasebiyle saanak yamura, gece
karanlna, gk grlemesine, yldrmlara
ve lm korkusuna duar olan yamur
altndaki kimseye benzetmektedir. Bu
kimsenin ne yamurdan snaca bir
sna, ne karanlklardan kurtulaca bir
, ne gk grlemesinden uzak kalaca
bir kula ve ne de lm dncesinden
huzura kavuaca bir ruhu vardr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Mnafklar problemler ve endieler
iindedirler. Bu dnyada da en byk
endielere
rezaletlere
ve
zilletlere
dardrlar.
94
2- Mnafklar binbir suratlaryla her eye

sahip olmak isterler. Ama sonunda btn
hayrlardan mahrum kalrlar.
3- Mnafklar lmden korkarlar, lm
korkusuyla
4- Allah onlar epeevre kuatmtr. Her
an istediinde ayetler nazil buyurarak
onlarn srlarn ve komplolarn ifa
etmektedir.
5- Nifakn akbeti kfrdr. Allah
kafirleri epeevre kuatmtr. 1
ran slam inklbnda mnafklarn akbeti ve
davranlarna bakacak olursak bu ayetin
gereini grrz. Bunlar amelleri neticesinde
endie mitsizlik cehalet, tefrika, yenilgi,
avarelik, gurbet, fakirlik, haysiyetsizlik ve
kafirlere tautlara snmak ve onlara ajanlk
etmek gibi bir ok ktlklere duar kaldlar.
Onlar dini ahsiyetlerden ve sloganlardan
istifade
ederek
Ate
yakarak
zafere
erieceklerini sanyorlard. Ama komplolarnn
etkisiz hale getirilmesi ve halkn onlarn gerek
yzn tanmas sebebiyle Allah nurlarn
giderdi. Onlar kararszla, fitneye, krle
ve karanlklara duar kld. Onlar alimlerden
hak sz dinlemeyi ve gerek haberleri
yasaklamakla
sarlar
gibidirler.
Batni
bulgularn ve gerekleri ifade edemedikleri
iinde
dilsizdirler.
slam'n
zaferini
ve
ilerlemesini grecek gzleri olmadklar iinde
1
95
Nur Tefsiri
(20)

20- imein akmas neredeyse

gzlerini
alr;
onlar
aydnlattka
nda yrrler ve zerlerine karanlk
basnca durakalrlar. Allah dileseydi
iitme
ve
grmelerini
giderirdi.
Dorusu Allah her eye Kadir'dir.
Tefsir
Mnafklarn nurani delilleri ve ilahi
ayetlerin nurunu grme gleri yoktur.
Gece karanlnda llerde yryen bir
yolcu gibi imekler aknca gzlerini
kapamakta
ve
yryememektedirler.
Mnafklar slam toplumunda bazen birka
adm ilerlese de ortaya kan olaylar
karsnda durmakta, gerilemektedirler.
Onlar batn ftrat nurlarn sndrmlerdir
ve d glerden bir k beklemektedirler.
krdrler inatlar ve banazlklar sebebiyle

dnmezler ayetinin rnekleridirler. Ama
bizim zaferimiz bir yldrm ve halkn feryad
gibi; ifa eden ayetler ise yldrm ve imek gibi
onlar dehete drmtr.
96
Mesajlar ve Nkteler
1- Mnafklar aknlk ve hayret
iindedirler. durakalrlar
2- Mnafklarn hareketi bakalarnn
sayesindedir. Onlar aydnlattka
3- Mnafklar yaptklar sebebiyle her an
Allahn gazabna urayabilirler. Allah
dilerse
4- Allahn snneti herkese zgrlk
verme temeline dayaldr. Aksi taktirde
Allah onlar kr ve sar klard. itme ve
grmelerini giderirdi.

(21)

21- Ey insanlar! Sizi ve
ncekileri yaratan Rabbinize
ediniz;
umulur
ki
takva
olursunuz.
sizden
ibadet
sahibi
Tefsir
Kanun kitaplarnda kanun maddelerinin
klliyat/tmelleri
hitapsz
beyan
edilmektedir. Ama Kuran insanlarn ruh ve
duygularyla ilgilendiinden kanunlarn
97
Nur Tefsiri
beyan ederken hitap etmektedir. Kuran

hitaplarnn seyri ve geliimi farkldr. 1
Bu ve sonraki birka ayette de tevhit
nbvvet
ve
ahiret
konular
ele
alnmaktadr.
Mesajlar ve Nkteler
1- peygamberlerin daveti geneldir. Yani
kfr, nifak ve gruplamay bir yana
brakarak hepsini Allah yoluna davet
etmektedir. Ey insanlar
2- badet felsefesi ve delillerinden biri de
velinimete
krdr.
Sizi
yaratan
Rabbinize ibadet ediniz
3- Nimetlerin en by ve ilki yaratl
nimetidir. Btn insanlara edilen ilk emir de
kulluk
ve
ibadettir.
Sizi
yaratan
2
Rabbinize ibadet ediniz
4- badet takvann nedenidir. Eer bir
ibadet bizde takvay vcuda getirmezse
ibadet deildir. badet edinumulur ki
takva sahibi olursunuz.
5Atalarnzn
putperestlii
ve
sapklklar
sizleri
Allaha
ibadetten
alkoymamaldr.
Onlar
da
Allahn
yaratklardr. ve sizden ncekileri
nsanlarn geneli iin Ey insanlar! diye

buyurmaktadr. Mminler iin ise Ey iman
edenler! demektedir.
2
Kuranda ilk ilahi emirdir.
1
98
6- nsan ve evrenin yaratl hedefi

insanlarn tekamldr. Yani yaratln
1
hedefi
insanlarn
nasiplenmesidir.
nsanlarn yaratl hedefi de ibadettir. 2
badetin hedefi ise takvadr. 3 Takvann
hedefi de kurtulutur. 4
7- badetlerinizle gururlanmaynz, onlara
gvenmeyiniz, umulur ki muttaki olursunuz.
umulur ki takva sahibi olursunuz.
(22)

22- O, yeryzn size bir dek ve
g de bir bina kld. Gkten su
indirip onunla size rzk olmak zere
rnler meydana getirdi. O halde
Allah'a e komayn. Halbuki siz de
biliyorsunuz (ki onlar ne sizi yaratm
ve ne de sizlere rzk vermektedir. )
Sizlere musahhar kld, Sizler iin
yaratt.
2
nsanlar ve cinleri sadece bana ibadet
etsinler diye yarattm.
3
Rabbinize ibadet edinumulur ki takva
sahibi olursunuz.
4
Allaha kar takval olun, umulur ki
kurtulua erersiniz.
1
99
Nur Tefsiri
Tefsir
Allah bu ayette her biri dier bir ok
nimetin kayna olan eitli nimetlere iaret
etmektedir. rnein yer yznn dek
klnmas, dier bir ok nimetin zetidir.
(Yeryznn sertlii veya yumuakl
gneten uzakl, havann scaklk derecesi
nehirler, vadiler, dalar, bitkiler ve eitli
hareket
biimleri
yeryznn
dek
klnmasn temin etmitir. ) Kuranda
yeryz iin eitli tabirler kullanlmtr.
Yeryz hem beiktir, hem ram ve
itaatkardr ve hem de kuatcdr
Mesajlar ve Nkteler
1- lahi nimetleri zikretmek en iyi
tanrbilim yollarndan ve ibadete davet
metotlarndan biridir.
2- En iyi istidlal metodu el altndaki
nimetler ve hissedilir eylerden istifade
etmektir.
3- Yaratl aleminde tam bir uyum gze
arpmaktadr. Yeryz gkler, yamur,
bitkiler, meyveler ve insanlar arasnda tam
bir uyum vardr. (Uyum ve dzen delili)
4- Yaratklarn her biri belli bir hedef iin
yaratlmtr. Sizler iin rzk kard.
Yamurun hedefi meyvelerin yetimesidir.
Meyvelerin yetime hedefi ise insann
rzklandrlmasdr. (hedef delili)
100
5- Btn alem insan iin yaratlmtr,

ama insan Allah iindir. Sizleri yaratan
Rabbinize ibadet edin.
6- Yaratl aleminde grlen uyum ve
dzen tevhit gstergesidir. O halde siz de
muvahhid
olmalsnz.
Allaha
eler
komayn
7- Allaha tapmann (Teizmin) kkleri her
insann ftrat ve vicdanndadr. siz de
biliyorsunuz
8- Siz vicdanen biliyorsunuz ki Allah iin
kotuunuz ortaklarn hibir gc yoktur.
Yaratc gce sahip olan birisi bu gce sahip
olmayan biri gibi olabilir mi? siz de
biliyorsunuz
9- Yamur ve yeryz birer aratr.
Bitkilerin ve meyvelerin yeermesi Allahn
elindedir. rnler meydana getirdi.

(23)

23Kulumuza
indirdiimizden
suizanla kark phe ediyorsanz, siz
de onun benzeri bir sure getirin; eer
doru szl iseniz Allah'tan baka,
ahitlerinizi de (yardma) arn.
Tefsir
101
Nur Tefsiri
Kuranda
Allah
defalarca
slam
dmanlarn savaa armtr ki eer bu
kitab ilahi kabul etmiyor ve beeri bir kitap
sayyorsanz, o zaman bunca sava veya
cizye deme yerine slam'n sesini ksmak
ii Kurann benzeri bir kitap getirin.
Allah
peygamber
ve
kitabnn
hakkaniyetini ispat etmek iin bir benzerini
getirme
hususunda
srekli
indirim
yapmtr.
rnein
nce
yle
buyurmaktadr: Kuran gibi bir kitap
getirin sonra baka bir yerde yle
buyurmaktadr: On sure Bir baka yerde
ise yle buyurmaktadr: Bir sure Ayrca
da yle buyurmaktadr: Bu i iin
dnyann drt bir yanndaki btn gleri,
dostlarnz
ve
ortaklarnz
da
arabilirsiniz. Ama muhalifler el ele
verdilerse de Kurann bir benzerini
getiremediler.
Mesajlar ve Nkteler
1- Vahyi alglamann art Allaha
kulluktur. Kulumuza indirdik.
2- Kuran delil ve hccet kitabdr. ek ve
vesveseye geit vermemektedir.
3- peygamberlerin mucizesi olmaldr ve
Kuran
Hz.
Muhammed
(s.a.a)in
mucizesidir.
4- Ebedi din; her insann, her zaman ve
mekanda
pheye
dtnde
bizzat
102
deneyebilecei ebedi bir mucize sahibi

olmaldr.
5- Kurann hakkaniyeti hususunda o
kadar byk bir yakin vardr ki eer
Kurann benzeri bir tek sure dahi
getirilecek olursa btn Kuran yerine kabul
edilecektir. Bir tek sure
6- En iyi hkm veren hakem, vicdanlar
ve tarihtir. Biz ise sizi hakem klyoruz.
getirin
7- nsanlarn kalbinden, zellikle de
itikadi meselelerde her trl ek ve pheyi
gidermek gerekir. suizanla kark phe
ediyorsanz

(24)

24Yapamazsanz,
ki
yapamayacaksnz, o halde, kafirler iin
hazrlanan ve yakt insanlarla ta olan
ateten saknn.
Tefsir
Enbiya suresinde yle buyurulmaktadr:
Siz ve Allah'tan baka taptklarnz,
cehennemin yaktsnz1
Dolaysyla ayetteki talardan maksat
taplan putlardr. Bylece onlar bilsinler ve
1

103
Nur Tefsiri
gzleriyle grsnler ki o putlar hibir ey

yapabilme gcne sahip deillerdir ve su
dosyasndaki
kanl
bak
gibi,
bu
talar/putlar da onlarn su ve gnah
senedidir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Hedefe yakin ve kesin inan da
rehberliin
temellerinden
biridir.
yapamayacaksnz,
2- imdi acizlik iinde kaldnz iin de
hakka teslim olunuz. Yapamayacaksnz,
o halde saknn
3- Lkayt ve kafir insan ta gibidir.
4- Gnahkar insann batini pislikleri
kyamette tecessm edecek ve yakc bir
atee dnecektir.
5- Kfr ve inat Allahn halifesi olan layk
insan
cehennem
odununa/yaktna
dntrmektedir.
6- Kuran gelecekten ve gaybten haber
vermektedir. ve yapamayacaksnz
7Cehennem
uanda
mevcuttur.
Kafirler iin hazrlanm

104
)

(25
25- man edenler ve salih iler
yapanlara,
kendilerine
altlarndan
rmaklar akan cennetler olduunu
mjdele. Onlara burann bir rn rzk
olarak verildiinde, Bu daha nce de
rzklandmzdandr (ama bunlar ne
kadar da gzel ve iyidir. ) derler.
Kendilerine getirilen meyveler (gzellik
ve iyilik asndan) hep birbirine
benzer. Onlara orada tertemiz eler
vardr ve orada temelli kalrlar.
Mesajlar ve Nkteler
1- (nceki ayetteki) ihtar ve uyaryla
birlikte
verilen
mjdeler
terbiye
metodlarndan biridir.
2- Kalbi iman salih amelle iice olmaldr.
3- Btn salih ve iyi iler etkilidir; sadece
bazlar deil. Salihat
4Salih
ameller
imandan
kaynaklanmaldr; ahsi temayller ve
toplumsal cazibelerden deil.
5- Mmin bir insann bu dnyada helal ve
harama
riayet
ettii
iin
ektii
yoksunluklar ahirette telafi edilecektir.
6- Biz bu dnyada ya nimetlere ulama
dncesindeyiz veya onlardan ayr dme
endiesindeyiz. Ama ahirette bu endie
yoktur. Orada temelli kalacaklardr.
105
Nur Tefsiri
7- Nimetlerin gemiini bilmek, mutluluk

1
lezzetini
artrmaktadr.
nceden
rzklandmzdandr.
8- Cennetteki kadnlar da tertemizdir. 2

)

(26
26Allah
sivrisinei
ve
onun
kn bile misal olarak vermekten
haya etmez. man edenler bunun
Radyodan veya televizyondan tandmz
birinin sesini iitince daha bir ak ve ilgiyle
dinleriz veya daha nce grdmz bir yerin
fotorafn grnce byk bir dikkatle bakarz.
2
Cennetteki kadnlar iki eittir:
1- Hurul-Ayn ki bakire ve inci gibidirler ve o
alemde
yaratlmlardr.
Yeniden
yaratmzdr
2- Dnyadaki mmin elerdir ki en gzel
yzlerle
elerinin
yannda
yer
alrlar.
Babalarnn, elerinin, ocuklarnn salih
olanlar da oraya beraber girecekler. (Rad
suresi, 23. ayet)
1
106
Rablerinden
bir
gerek
olduunu
bilirler. nkr edenler ise Allah bu
misalle neyi murat etti?derler. O, bu
misalle bir ounu saptrr, bir ouna
da hidayet eder. . Onunla saptrd
yalnz fsklardr.
Tefsir
Mantkl bir davrantan ve Kurann bir
benzerini getirmekten aciz olan slam
dmanlar Kurandaki misalleri bahane
ederek yle dediler: Neden Ankebut
suresinde ilahi olmayan gler rmcek
evine
benzetilmitir?1
Hakeza
Hac
suresinde bakalarnn bir sinek bile
yaratamayaca ifade edilmitir. 2 Hakeza
Bakara Suresinde mnafklar, karanlklarda
yamur, gk grlts yldrm ve korkuya
dar kalan l yolcusuna benzetilmitir. Bu
misaller Allahn ve vahyin makamyla
uyumamaktadr. Onlar bu szleriyle
Kuran ayetleri hakknda phe yaratmak
istemilerdi. Allah da bu ayeti nazil
buyurarak onlarn bahanelerine cevap
vermi oldu.
Mesajlar ve Nkteler
1- Haya ve utan rf, akl veya eri
adan kt olan yerlerde geebilir.
1
2
Ankebut suresi, 41. ayet

Hacc suresi, 73. ayet
107
Nur Tefsiri
Hakikatleri beyan noktasnda utanmann

yeri yoktur. 1
2- Hakikatleri arayan bir insan her ktan
yolunu bulur. Ama bahane peinde koan
birisi her eletirir, bahane bulur.
3- Yce ve nemli gerekleri sade bir dille
beyan etmek mmkndr.
4- Hakikatleri beyan ederken haya etmek
caiz deildir. Haya etmez
rnein neden sivrisinek misali ayp olsun?

Sivrisinei yaratmak ayp mdr ki onu rnek
vermek ayp olsun. Misalin kkl bahane
edilmemelidir. Bu sivrisinek filin sahip olduu
btn organlara kk lde sahiptir. Ayrca
ikide anteni vardr. i bo hortumu da en dakik
ve zarif enjektre benzemektedir. Bu kk
sivrisinek en byk hayvanlar bile aciz
brakacak zelliklere sahiptir.
1
108
5- Kurann misalleri haktr. 1 phesiz

ki o haktr. "
6- Mmin Allahn kelamna iman eder ve
itaat eder.
7- Kfr ve inat bahaneciliin ve
aknla dmenin nedenidir. Allah bu
misalle neyi kastetmitir.
8- Fsk, gerekleri tanyamamann ve
sapkla dmenin en byk nedenidir.
Onunla sadece fasklar saptrr.
9Kurandaki
misaller
imtihan
vesilesidir.
Kurann misalleri btn insanlar iindir ve

her trl misal Kuranda yer almtr.
Andolsun ki bu Kur'an'da insanlar iin her
trl misali vermiizdir(Rum suresi, 58.
ayet) Bu misalleri sade dnmemek gerekir.
Bilginler bunun knhn ve hakikatini derk
etmektedirler. Biz bu misalleri insanlara
veriyoruz, onlar ancak bilenler anlayabilir.
(Ankebut suresi, 43. ayet) Misal vermekte bir
ok hatrlatma, takrir, talim ve beyan sanat,
gerekleri aa karma ve dman ezme gibi
zellikler vardr. Tevrat ve ncil gibi nceki
Semavi kitaplar ile peygamberlerin, Hz.
Muhammedin (s. a. v) ve Ehl-i Beyt
mamlarnn szlerinde de bir ok misaller
grlmektedir. Hatta Tevratda Sleymann
misalleriadnda bir blm vardr.
1
109
Nur Tefsiri
10- Farkl alglamalar/anlaylar, farkl

ruhi haletler sebebiyledir. Onunla bir
ounu saptrr bir ouna hidayet
eder. Bir grup insan iin hareket ve
tanma arac olan misaller baka bir grup
iin duraklama ve sapklk arac olmaktadr.

(27)

27- Onlar Allah'la yaplan szlemeyi
kabulden
sonra
bozarlar.
Allah'n
birletirilmesini
buyurduu
eyi
ayrrlar ve yeryznde fesat karrlar;
zarara urayanlar ite onlardr.
Tefsir
Bu ayetin bir benzeri Rad suresinde de
yer almtr. 1 Hakeza yle buyurmaktadr:
peygamberlerden
sz
almtk.
2
Hakeza alimlerden de gerekleri gizlememe
hususunda sz alnmtr: Allah, Kitab
verilenlerden,
onu
insanlara
aklayacaksnz ve gizlemeyeceksiniz,
diye ahid almt. 3 slamda da ahde vefa
etmek farzdr. Hatta kafirlerle yaplan
1
2
3
Rad suresi, 25. ayet

Ahzap suresi, 7. ayet
110
anlamalara bile riayet edilmesi istenmitir.

Kuran namaz ehli bile olsa ahdini bozanlar
mnafk diye tantmaktadr. Peygamber
yle buyurmutur: Ahdi olmayann dini de
yoktur.
Grld gibi bu ayet-i erifede de
Allah,
ahdini
bozanlar
fask
diye
tantmaktadr. Hakeza Allahn (Allah,
Allahn velileri, yaknlar ve mminlerle)
kurmay
emrettii
ilikileri
kesenleri,
yeryznde fesat karanlar, Allahn
emirlerini
ineyenleri;
Mminler,
akrabalar ve ilahi nderlerle ilikisini
kesenleri ve ahsi ehvet ve lezzetlerine
ulama dnda hibir hedefi olmayanlar da
zarar edenlerden saymaktadr. Gerekten
de Allah vergisi kabiliyetlerinin tmn zayi
etmekten ve ilahi nderlerle olan ilikisini
kesmekten daha byk bir zarar ne olabilir!
Mesajlar ve Nkteler
1- Ahdini bozmak mnafklarn srekli
metodudur. Allahn ahdini bozarlar.
2- Siyahtan te renk yoktur. Allahla
yapt szlemeyi kabulden sonra bozan
kimse byk bir kstahlk yapmtr ve artk
ondan
te
hibir
anlamaya
bal
kalmayacan gstermitir.
3- nsan Allah karsnda sorumludur.
nk dini hkmlerle amel edeceine dair
Allahla szlemitir.
111
Nur Tefsiri
4- Ahdini bozma ve ftratn aksine

davranmak
tm
gnahlarn
badr.
Allahn ahdini bozarlar Allahn
emrettiini keserler.
5- Allahn hkmlerini ve salim ftrat
kaybetmek gerek ziyandr.
6- Allahn emirlerine itaat eden halktan
ve nderlikten uzak kalmak byk bir
ziyandr.
7- lahi rehberlik de Allahn ahdidir.
Dolaysyla onu da bozmamak gerekir:
Ahdime zalimler ulaamaz.
8- Akrabalardan uzaklamak Mminler
ve komularla dostluunu kesmek, Cuma ve
cemaat
namazlarna
katlmaktan
geri
kalmak da yasaklanmtr.
9- lahi szleme; btn ftri, akli, eri ve
itibari szlemeleri haizdir.
10slam
inzivaya
kardr.
birlemesini
11- Allame Meclisi Biharul-Envarda slai rahim hakknda 110dan fazla hadis
nakletmitir ve hepsinden nce Allahn
birlemesini emrettii eyleri keserler.
ayetini incelemitir. 1 Biz burada o
rivayetlerde yer alan baz ilgin nkteleri
nakletmek istiyoruz:
Akrabalarnzla grn; her ne kadar
bir yudum su imekle de olsa.
Biharul-Envar c. 71 s. 87den sonra

112
Sla-i rahimde bulunursanz rzknz

artar.
En iyi admlar sla-i rahim iin atlan
admlardr.
Sla-i rahim sebebiyle adil nderler
dnda
hi
kimsenin
ulaamayaca
cennetteki zel makamlara ularsnz.
Onlar itina etmese bile siz yaknlarnz
ziyaret ediniz.
Akrabalarnz iyilerden olmasa bile sla-i
rahimde bulununuz.
Selam vermekle de olsa sla-i rahimde
bulununuz.
Sla-i rahim lm ve kyamet gn
hesabn kolaylatrmaktadr.
Sla-i rahim etmemek lm yaklatrr
ve bu insan cennetin kokusunu alamaz.
Sla-i rahim mallarn oalmasna ve
amellerin temizlenmesine neden olur.
Akrabalara mali yardmda bulunmann
sevab, sradan yardmlarn sevabndan
yirmi drt kat fazladr.
Sla-i rahim etmemekle akrabalarnn
bir ehli eksilir. Ama buna karlk seni
destekleyen bir ok elin himayesinden
mahrum kalrsn.
Bir yllk yrmekle de olsa sla-i
rahimde bulununuz.
113
Nur Tefsiri

(28)

28Allah'a
nasl kfredersiniz?
Halbuki l idiniz sizleri diriltti, sonra
ldrecek, sonra tekrar diriltecek ve
sonunda Ona dneceksiniz.
Tefsir
Allah tanmann en iyi yolu insann kendi
yaratln
ve
evrenin
hilkatini
dnmesidir.
Hz.
brahim
Allah
bakalarna
ispat
makamnda
yle
buyurmaktadr: Rabbim, dirilten ve
ldrendir Hayat dnmek, hayatn
insanla ilikisini ve lm tefekkr etmek
insana u gerei hatrlatmaktadr ki eer
hayat insann kendisinden olsayd srekli
olurdu. Neden nce yoktu da sonra vcuda
geldi ve daha sonra da insandan geri
alnacaktr. Allah yle buyuruyor: Cansz
varlklarn nasl canlandn gryorsunuz.
Kyamet gn diriliiniz de ayn ekilde
olacaktr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Azarlama ile birlikte olan ftrat ve akl
sorgusu tebli ve iradn en iyi metodudur.
2- Hayat ve lm hakknda tefekkr
Allahn ispatnn en iyi delilidir.
114
3- Kendini tanmak Allah tanmann

artdr.
4- lahi dnya grnde hayat ve
lmn hedefi kemal kaynana dn ve
tekamldr.
Canszdm, ldm, bitki oldum.
Bitkiyken ldm, hayvan oldum.
Hayvanken ldm, insan oldum.
lmle azalmaktan neden korkaym!
5- Dirili cismanidir.
6- Hayatn hakikati mehul, ama etkileri
insann vcudunda aka grlmektedir.
Bu hayatn yaratcsnn da knh ve
hakikati derk edilemez. Ama etkileri her
eyde apak ortadadr.
7- Bir ruhun defalarca nesiller ve asrlar
boyu geri dndn ifade eden tenash
(reankarnasyon) inanc batldr. Zira her
insann iki hayat ve iki de lm vardr. 1
(29)

29- Yerde olanlarn hepsini sizin iin
yaratan Odur. Sonra, ge doru
ynelerek onlar yedi gk olarak
dzenledi. O her eyi bilir.
Dn (Ricat) meselesinin genel bir kanunu
yoktur. Sadece zel kimselerle ilgilidir.
1
115
Nur Tefsiri
Tefsir
Sema kavram yeryznn st ksmlar
hakknda kullanlmaktadr. Bazen yerden
birka metre ykseklikteki aa dallar
hakknda
da
semakelimesi
kullanlmaktadr: Dallar ge doru
olan1
Hakeza
bulutlarn
bulunduu
ykseklie
de
sema
denilmektedir:
Gkten bereketli bir su indirdik 2
Hakeza yeryznn etrafndaki atmosfere
de
semadenmektedir:
G
karklktan korunmu bir tavan kldk;
3
Mesajlar ve Nkteler
1- nsan yeryzndeki btn varlklarn
en stn ve yaratl dzeninin son
hedefidir: Yeryznde bulunan her eyi
sizler iin yaratt.
2- Yaratl aleminin bir hedefi vardr.
Sizler iin yaratt. (Hedef delili)
3- Evrenin yaratlnda hekimane bir
program ve tedbir sz konusudur: Sizler
iin yaratt.
4- Temelde her ey insan iin helaldir.
Elbette zel bir delille red edilenler hari:
1
2
3
brahim suresi, 24. ayet

Kaf suresi, 9. ayet
116
Yeryznde bulunan her eyi sizler iin

yaratt.
5Yeryznn
yaratl
gklerden
ncedir. Ama yaylmas ve dzenlenmesi
gklerin yaratlndan sonra olmutur.
Ardndan yeri dzenlemitir. 1
6- nsan tabiat incelerken tabiat tesine
ulamaktadr.
7Alemde
hibir
ey
bouna
yaratlmamtr; her ne kadar ondan istifade
etme imkanmz yoksa da. Sizler iin
8- Varlk insan iindir; insan dnya iin
deil. Sizler iin yaratt.
9- Biz yedi kat gklerin srrndan
haberdar
deiliz.
Allah
o
srlardan
haberdardr. (Neden gklerin says alt
veya sekiz deildir de yedidir?)
10- nsan ilmi adan btn tabiat
nimetlerinden istifade edebilecek, srrn
kefedebilecek ve onu kendine musahhar
klabilecek bir makama ulaabilir.

30- Hani Rabbin meleklere Ben
yeryznde bir halife var edeceim
1
Naziat suresi, 30. ayet

117
Nur Tefsiri
demiti de melekler, Orada fesat

yapacak, kanlar aktacak birini mi var
edeceksin? Oysa biz Seni verek
yceltiyor ve seni devaml takdis
ediyoruz dediler. Allah Ben phesiz
sizin bilmediklerinizi bilirim dedi.
Tefsir
nceki ayette okuduumuz gibi Allah
yeryzndeki btn nimetleri insan iin
yaratmtr. Bu ve sonraki ayetlerde ise
rehberlik ve hilafet1 meselesi sz konusu
edilmitir. Ayrca Allahn meleklere Ademi
yaratacan haber vermesine, meleklerin
insann fesatlar hakkndaki endiesine,
Allahn
bu
konudaki
aklamasna,
meleklerin ilk insana secdesine, insann
cennetteki
hayatna
ve
cennetten
kovulmasna neden olan olaylara iaret
etmektedir:
Mesajlar ve Nkteler
1- Allahn yaratltan nce meleklerle
konutuu tek konu insann yaratldr.
2- Allah, meleklerle direkt ilikidedir.
Rabbin Meleklere dedi
Helfkelimesi kt halife, Halef kelimesi

ise iyi halife manasnadr. Halife ise birinin
yerine geen kimsedir. Kelimenin sonundaki
Taharfi abartma iindir. (Sihah ve Tbyan)
1
118
3- Halife ve ilahi hakimi semek Allaha

mahsustur. Ben yeryznde bir halife
var edeceim
4- nsan, Allahn yeryzndeki daimi
halifesidir1.
5- nsan varlklarn en ereflisi ve ilahi
hilafet makamna en layk varlktr. 2
6- Meleklerin ilim ve bilgileri snrldr.
bilmedikleriniz
7- tiraz ve bahane meleklere yakmayan
bir gnahtr. Ama sormak ve anlalmazl
gidermek bir deerdir. 3
8- Melekler, ilahi haberler veya dier
alemler veya bu alemdeki Ademden nce
yaayan insanlarn kt gemii veya maddi
ve toprak insan ile doal izdihamlar
hakkndaki sahih ngrs zere insann
kan dkeceini ve fesat karacan
nceden tahmin etmilerdir.
9- Melekler kan dkclk ve fesadn
insann srekli ii olduunu biliyorlard.
Fesat karacaklarkan dkecekler. 4
Cail kelimesi ism-i fail(zne)dir ve
srekliliin semboldr.
2
Elbette
zalimler
bundan
mahrumdur.
Zalimler ahdine erimez.
3
Zira Nisa Suresi 172. ayette yle
buyurulmaktadr: Mesih de, gzde melekler
de Allah'a kul olmaktan asla ekinmezler. .
4
Hal ve stikbale delalet eden bu fiil cmlesi
devamlln gstergesidir.
1
119
Nur Tefsiri
10- lahi halife adil olmaldr; fask ve

fasit deil. (Halife yeryznde fesat
karmamaldr. )
11- Kendi liyakatini ortaya koymak
hasadet iin olmazsa bir engeli yoktur. Biz
tesbih ediyoruz.
12- Birok inanlmazlklar olaylara tek
boyutlu
baktan
kaynaklanmaktadr.
(Melekler tek hedefin tesbih olduunu
sanyorlard. )
13- Hkm vermek iin btn hayr ve
erleri yan yana koymak gerekir. Hemen
hkm vermemek icab eder.
14- Sakin bir ortamda yaplan tesbih ve
ibadet, liyakatin yegane ls deildir.
15- Herkes kendi bilgisi ve alglamas
zere
konuur.
Meleklerin
dnya
grnde, yaratln tek hedefi tesbih ve
vgdr. Melekler tesbih ve hamdlerinin
insandan daha ok olduunu biliyordu. blis
de iin balangcn grerek Ben atetenim
Adem ise topraktan. diyerek gerekeni
yapmamtr.
Ama
her
eyi
btn
boyutlaryla gren Allah insann daha iyi
olduunu bildii iin yle buyurmaktadr:
Ben sizin bilmediklerinizi bilirim.
16- Bir grubun fesat ve sapkl
yznden dierlerinin gelimesine engel
olmamak gerekir. (Zira bir grup fesat
karmaktadr; herkes deil)
17Meleklerin
yaratl
Ademden
ncedir.
120
18- Allah nceden yaam imkanlarn

hazrlamakta, sonra insan yaratmaktadr.
Yeryznde olan her eyi sizler iin
yarattHani Rabbin meleklere dedi.
Hakeza Nehcl-Belaada da Hz. Ali yle
buyurmaktadr: Yeryzn yayp emrini
uygulaynca insan yaratt.
19- taat ve teslim iinde olmak,
anlalmazl gidermek iin sormakla
eliki tekil etmemektedir.
20- Allah insann fesadn ve kan
dkcln red etmemitir, ama daha
nemli bir maslahat ve daha stn bir
liyakat sz konusu etmitir.
21- Fesad ve kan dkcln irkinlii
en bata da herkes iin ak ve belliydi.
22- Btn insanlar Allahn halifesi
deildir. Zira bazlar hakknda yle
buyurulmutur:
Onlar
hayvanlar
gibidirler, hatta daha da aadrlar.
23- Bu halifenin karargah yeryzdr,
ama liyakat Aralar iki yay aral kadar
belki daha da yakn oldu. " makamna
ulancaya kadardr.
24- Bakalarna soru sormalarna izin
veriniz. Allah da meleklere soru sormalar
iin izin verdi. Melekler asla izin almadan
konumazlar.
25- Btn insanlarn sorgusuz sualsiz her
yaptnz kabul etmesini beklemeyiniz.
Zira melekler bile Allahtan sordular.
121
Nur Tefsiri
26- Meleklerin problemi insann hilafeti

hakkndayd;
yaratl
ilkesinde
deil.
Nitekim Kuranda yle yer almtr:
Rabbin meleklere yle demiti: Ben
amurdan bir insan yaratacam. Onu
yapp ruhumdan ona flediim zaman
ona secdeye kapann. blisten baka
btn melekler secde etmilerdi. 1
27- Halife terimi Ceale kelimesiyle
birlikte kullanlmtr.
28- Delil zere konumaya aln.
"verek tesbih ediyoruz... yeryznde
fesad karyorlar. "
ki Soru
Birinci Soru: Allah-u Teala niin
yalnzca insann yaratln meleklere
aklamtr?
Cevap: nsan, maddi yaps en iyi
maddelerden oluan zel bir varlktr. "En
gzel surette" Onun yaratlna ilahi
ruhdan flenmi ve onun yaratlndan
sonra Allah kendini vmtr. "Allah pek
ycedir. "2 ve insan gklerin, yerlerin ve
dalarn bile kabul etmedii emaneti kabul
etmitir, btn semavi cisimler onun
gr/bak gzellii ve ss iindir, o ilk
gnden itibaren blis'i rezil ve zelil etmi,
1
2
Sad suresi, 71-73. ayet

Mminun suresi, 14. ayet
122
melekleri
kendine
secde
edenlerden
klmtr.
kinci Soru: Daima hazr, nazr ve
kayyum
olan
Allah,
halifeye
niin
gereksinim duymutur?
Cevap:
nsann
halifelii
Allahn
gereksinimi
ve
acizliinden
kaynaklanmamaktadr, aksine bu makam
insann
keramet
ve
fazilet
mertebesindendir. Ayrca yaratl dzeni
aralarla gereklemektedir. Yani Allah,
hereyi direkt yaratmaya kadir olduu
halde ileri idare etmek iin vastalar karar
klmtr ve bu aralardan bazs unlardr:
a: Her ne kadar gerek mdebbir Allah
ise de Allah idare eder, melekleri varl
idare etmekle grevlendirmitir: emri
idare edenler
b: Her ne kadar ifa balayan O ise de
phesiz ki o ifa verir, balda da ifa
balayc bir zellik karar klmtr: Onda
ifa vardr
c: Her ne kadar gayb ilmi Ona mahsussa
da Gaybi sadece o bilir, o ilimden bir
blmn baz salih kullarna da vermitir.
Resullerden setii dnda
O zaman insan, Allah'n halifesi olabilir ve
ona itaat, Allaha itaat gibidir. Kim
Peygambere itaat ederse phesiz ki
Allaha itaat etmitir. , ona biat etmek
de Allah'a biat gibidir. phesiz ki sana
biat edenler Allaha biat etmitir. ve
123
Nur Tefsiri
ona muhabbet de Allaha muhabbet gibidir.

Sizi seven Allah sevmitir.

(31)

31- Ve Adem'e btn isimleri
retti,
sonra
onlar
meleklere
gsterdi. Eer sznzde samimi
iseniz
bunlarn
isimlerini
bana
syleyin dedi.
Tefsir
Allah-u Teala tm esmay1(hakikatler ve
varlk aleminin esrar) Ademe retti.
Mecme'ul-Beyan'da mam Sadk (a.s) yle
buyuruyor: "Tm yerler, dalar, vadiler,
nehir yataklar ve hatta altmzda bulunan
u sergi bile Ademe tantld ve sonra Allah
onlar
meleklere
gstererek
yle
buyurdu: . Eer sznzde samimi
iseniz
bunlarn
isimlerini
bana
syleyin
Mesajlar ve Nkteler
sim"bizim rfmzde sadece isim ve alamet
manasnadr. Ama Kur'an kltrnde "isim"
derin bir muhtevaya sahiptir. En gzel
isimler Onundur. Yani Allah'n yce sfatlar
vardr
1
124
1- Bakalarn aydnlatmak iin en iyi

metot,
farkllklar
ve
liyakatleri
gstermektir.
2- nsann tm ilimleri renmek iin,
yeterli liyakati vardr. Hepsini
3- nsann stnl sadece ibadetle
deil, ilimle de olabilir. Ve Ademe
retti.
4- Melekler daha fazla ibadet ediyordu,
Ademin ise daha fazla ilmi vard. Allahn
halifelisi olma makamnn ibadetten ok
ilimle ilikisi vardr.
5- Hakiki retmen Allahtr ve kalem,
beyan, stat ve kitap ise eitim ve
retimin aralardrlar.
6- Melekler kendilerini ilahi hilafet
makamna daha ok layk gryorlard.
Doru szl iseniz1

(32)

32Cevap
verdiler
Sen
mnezzehsin,
rettiinden
baka
bizim bir bilgimiz yoktur. phesiz Sen
hem bilensin, hem Hekim'sin.
mam Sadk (a.s) yle buyurmaktadr: Doru

szl iseniz, yani eer daha layk olduunuz
hakknda doru szl iseniz(Tefsir-u NurisSekaleyn)
1
125
Nur Tefsiri
Mesajlar ve Nkteler
1- limsiz sorudan dolay hemen zr
dilemek bir deerdir. Sen mnezzehsin.
2- Kendini yksek ve yce grmek
dengeli olmaldr. Tespih ve takdis
ediyoruz. diyenler bile yle dediler:
Hibir ilmimiz yoktur.
3- Melekler, en yce edep trn
sergilediler. "Sen mnezzehsin, ilmimiz
yoktur, sadece bize rettiklerin, phesiz
ki sen, hikmet ve ilim sahibi sensin... " gibi
kelimeler hep edebin gstergesidir.
4- Cehaletinizi ikrar ediniz. Hibir
ilmimiz yoktur.
5- lmi sadece Ondan biliniz. Bize
rettiin.
6- Hem dierlerinin szlerine ikrar ediniz
ve hem de her eyi tesadf kabul etmeyiniz.
Sen ilim ve hikmet sahibisin.
7- Allah'a tespih, tvbenin giri kapsdr.
Sen
mnezzehsin.
Bizi
atein
1
azabndan
koru
ve
Yarabbi,
mnezzehsin, sana tvbe ettim2
8- Kibir ve inatlk bedbahtln srrdr,
ama hata sonras zr dilemek insan
kurtarcdr. blis Ben ondan hayrlym
dedi ve itaatsizlik etti. Melekler dediler:
Biz tespih ediyoruz. Ama hakikat
1
2

126
aydnlannca zr dileyerek yle dediler:

Sen mnezzehsin, bir ilmimiz yok
(33
33- Allah Ey Adem onlara isimlerini
syle.
dedi.
Adem
isimlerini
syleyince, Allah Ben gklerin ve yerin
gaybini biliyorum, sizin akladnz
ve gizlemekte olduunuzu da bilirim,
diye size sylememi miydim? dedi.
Mesajlar ve Nkteler
1- Layk olan kabiliyetlere ortaya kma
frsat veriniz. onlara isimlerini syle
2- Meleklerin ilmi snrldr. Mfessirlere
gre, Size sylememi miydim cmlesi
rettiinden baka bizim bir bilgimiz
yoktur. cmlesiyle ayn konuyu ifade
etmektedir.
3- nsann ilmi kapasitesi snrl deildir.
Her ne biliyorsa, yeniden ve daha fazla
eyler renebilir.
4- Melekler dediklerinden ayr baz
eyleri de gizlediler. gizlediklerinizi de
127
Nur Tefsiri

(34)

34- Meleklere, Adem'e secde edin
demitik, iblis mstesna hepsi secde
ettiler, o ise kand, byklk taslad
ve kafirlerden oldu.
Birka Aklama
1- Gerek ibadet Allah'n istedii ameldir;
kendi meylimize gre olan i deil. blis
asrlarca secde etmeyi kabul etmi, ama
Adem'e secde etmeye yanamamt.
2- Tm melekler insana secde ettikten
sonra, insann Allah'a secde etmemesi ok
yazktr.
3- Kur'an'n deyimiyle blis, meleklerin
arasnda ibadet eden cinlerin soyundan
biriydi.
Mesajlar ve Nkteler
1- Melekler de insanlar gibi emir ve
yasaklara muhataptr. secde edin
2- blis'in tekebbr ve cesareti onun tm
sefaletinin kayna oldu.
3- Amelde itaatsizlikten daha tehlikeli i,
emre inanmamaktr. Kand, byklk
taslad.
128
4- Adem'e secde Allah'n emri olduu iin

aslnda Allaha kulluk ve ibadettir. 1
5- blis hataya dar oldu.
a: Ameli hata: O ise kand ki onun
fskna (Allahn emrinden kmasna) sebep
oldu. 2
b: Ahlaki hata: byklk taslad ki
cennetten
kmasna
ve
cehennemlik
olmasna sebep oldu. 3
c: Akidevi hata: kafirlerden oldu ki
ilahi adaleti inkar etti.
6- Liyakat gemiten daha nemlidir.
(nceden yaratlan melekler layk ve yeni
yaratlm insana secde etmek zorunda
kald. )
7- Ademe secde sadece onun ahsna
deil, soyu ve evlatlar iin de geerlidir. 4
mam Seccad yle buyuruyor: Peygamber
yle buyurmutur: Ademe secdenin
felsefesi onun soyu iindi. 5
8- Ademe secde onun cismi iin deil,
ilahi ruhu iindi. Onu yapp ruhumdan
Uyunul-Ahbarir-Rza
Rabbinin buyruu dna kt(Kehf
suresi, 50. ayet)
3
Bbrlenenlerin dura ne ktdr.
(Zmer suresi, 72. ayet)
4
Andolsun ki, sizi yarattk, sonra ekil
verdik, sonra meleklere, Adem'e secde
edin dedik. (Araf suresi, 11. ayet)
5
Tefsir-i Safi, lgili ayetin tefsirinde.
1
2
129
Nur Tefsiri
flediimde
ona
secdeye
kapann.
1
(Dolaysyla secde, isimlerin retildii
iin deil, ilahi bir ruhun frld
iindi. )
9- blis ibadet ediyordu; ama ubudiyet ve
teslimiyet ruhuna sahip deildi. o ise
kand, byklk taslad (Evet ibadet
ve ekil nemli deildir. Ubudiyet ve kalp
nemlidir. )
Meleklerin secdesi geiciydi. Ama dier
ayetlerden anlald zere meleklerin
mminlere nazil olmas ve onlar iin istifar
etmesi sreklidir. 2

(35)

35- Ey Adem! Ein ve sen cennette
kal, orada olandan istediinizden bol
bol yiyin, yalnz u aaca yaklamayn;
yoksa zalimlerden olursunuz dedik.
Hicr suresi, 29. ayet

phesiz, Rabbimiz Allah'tr deyip
sonra da dorulukta devam edenlerin
zerine melekler iner. (Fussilet suresi, 30.
ayet)
Baka
bir
yerde
ise
yle
buyurulmaktadr: Mminler iin balanma
dilerler. (Mmin suresi, 7. ayet)
1
2
130
Tefsir
Ademe
secde
ve
iblisin
bundan
kanmas konusu Kuranda yedi defa
zikredilmitir. Ama Ademin cennetten
kmas yerde beyan edilmitir:
1- Bakara suresi
2- Araf suresi
3- Ta-Ha suresi
Sylenmesi gereken nemli bir konu da
udur: Kuran kltr ve istilahnda bitkiler
iin
de
aa
(ecere)
kelimesi
kullanlmaktadr. Rivayetlerde Cennetteki
aatan maksadn buday olduunun ifade
edilmesi de bu sebepledir. Hakeza dnyevi
ba ve bahelere de cennet denmektedir.
Nitekim
Kalem
suresinde
yle
buyurulmaktadr:
Bahe
sahiplerini
denediimiz gibi. Kurann dier ayetleri
ve rivayetlerden de istifade edildii gibi
Ademin
bulunduu
cennet
vadedilen
cennet deildi. Zira:
1- Vadedilen cennet mkafat yeridir.
Adem bu mkafat hak edecek henz hibir
ey
yapm
deildi:
Yoksa
Allah,
iinizden cihat edenleri ve sabredenleri
belirtmeden cennete gireceinizi mi
sandnz? 1

131
Nur Tefsiri
2- Vadedilmi cennete giren ondan bir

daha kmaz. Oradan karlacak da
deillerdir. 2
3- Vadedilmi cennette emir yasak ve
teklif diye bir ey yoktur. Oysa Adem
nehyedilmitir. Ayrca Ehl-i Beytten (a.s)
nakledilen
rivayetlerde
de
Ademin
bulunduu cennetin vadedilmi cennet
olmad belirtilmitir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Mesken konusunda kadn erkee
baldr. Sen ve ein 2
2- Bir yol kapatlmadan nce doru yollar
almal,
sonra
nehyedilmelidir.
nce
istediinizden bol bol yiyin derken
daha sonra yaklamaynzdenmitir.
3- Hz. Adem iin yaplan bu yasaklama,
yaplmas haram olan teklifle ilgili bir
yasaklama deildi; tavsiye ve klavuzluk
mahiyetindeydi.
Emir ve nehiy, vesvese ve cennetten karlma
konusunda Adem ile ei ayn ekilde muhatap
tutulmutur.
yiyiniz,
istediiniz,
yaklamaynz,
olursunuz,
ayaklarn
kaydrtt,
onlar
bulunduklar
yerden
kard. gibi konularda ikisine de hitap
edilmitir. Ama mesken konusunda uskuna
(ikiniz kaln) yerine uskun (kal) denmitir.
Ein ve sen cennette kal
2
2
132
4Tehlikeye
yaklamak,
tehlikenin
kucana
dmek
anlamndadr.
yaklamaynz
5- lahi klavuzlua itaatsizlik insann
kendine
zulmetmesidir.
Zalimlerden
olursunuz. Baka bir yerde ise Adem ve
ei
yle
demitir:
Nefislerimize
zulmettik (Elbette peygamberler masum
olduu iin buradaki zulumden maksat da
evla olan terketmektir. )
6- Aacn adn bilmek nemli deildir;
nemli olan kanunlara saygdr.

(36)

36- eytan oradan ikisinin de
ayaklarn kaydrtt, onlar bulunduklar
yerden kard, onlara Birbirinize
dman olarak inin, yeryznde bir
mddet iin yerleip geineceksiniz
dedik.
Tefsir
nceki ayette yle buyurulmutur:
phesiz ki ben yeryznde bir halife
var edeceim Bu ayetten de anlald
zere Ademin yaratlmasndan asl maksat
onun yeryznde yaamas idi. Yeryznde
133
Nur Tefsiri
yaamak ise bir tr hazrl gerektirir.

Dolaysyla Adem bilmelidir ki:
1- zgrlk mutlak deildir.
2- Hayatta bir takm emir, yasak, teklif ve
mahrumiyetler vardr.
3- blis insann dmandr ve hak
grnts, yemin, yalan, vade ve binlerce
oyunla insan kandrabilir.
4- eytana uymak insann dmesine
sebep olur.
5- Tvbe telafi etme vesilesidir.
te Adem bu bilgiler ve tecrbelerle
yeryzne yaamaya hazrland.
mam Rza (a.s) yle buyuruyor:
Ademin
srmesi
Peygamberlik
makamndan ncedir; ayrca bu affedilir
cinsten bir srmeydi. 1
Mesajlar ve Nkteler
1- eytann nfuzu altna girmek insann
ilahi makamdan k ve mahrumiyetiyle e
anlamldr. Onlar bulunduklar yerden
kard
2blisin
vesveselerinden
ve
ac
neticelerinden ibret alnz.
3- eytann saptrmas yemekle deil,
tatmakla bile bir anda gereklemektedir.
Aatan tattklarnda
4- nsan bizzat hata ile maluldur.
Nurus-Sekaleyn, c. 1, s. 50
134
5- Yeryznde hayat geicidir. Bir

mddet
6- eytan srtrmek iin her tr ruhsal
ve propaganda tekniklerini kulland. Bu
cmleden yemin: Yemin etti, t
verenlerden
ve
olduunu
sylemek:
Dorusu ben size t verenlerdenim
Ebediyet vadetmek: Ey Adem! Sana
sonsuzluk aacn ve kmesi olmayan
bir saltanat gstereyim mi? dedi
Yalan ve Allaha iftira: Rabbinizin sizi bu
aatan menetmesi melek olmanz veya
burada temelli kalmanz nlemek
iindir.
7- eytan byk insanlar iin de
tehlikelidir.
8- eytan insann en eski dmandr.
9- Dmanlklar bir gn sona erecek ve
ilahi adalet mahkemesi kurulacaktr. bir
mddet
10- Her insan sahip olduu kabiliyetler ve
liyakatler sebebiyle cennet ehlidir. Ama
bizzat yapt hatalar onu cennetten
uzaklara atmaktadr.

(37)

37- Adem, Rabbi'nden kelimeler ald;
(onlarla tevbe etti) Rabbi de bunun
zerine tvbesini kabul etti. phesiz o
135
Nur Tefsiri
tvbeleri
daima
kabul
merhametli olandr.
edendir,
Tefsir
Adem yasak aatan tadnca onca
nimetlerden ve refahtan mahrum kald.
Ardndan
hatasn
anlad.
Pimanl
sebebiyle Allahtan bir takm kelimeler ald
ve o kelimeler vesilesiyle tvbe etti. 1
ii ve Snni rivayetlerden de istifade
edildii zere Ademin kendileriyle tevbe
ettii kelimelerden maksat Allahn en iyi
kullarna, yani Hz. Muhammed ve Ehl-i
Beytine
tevessl
etmesidir.
Nitekim
Durrul-Mensur tefsirinde bn-i Abbasdan
naklen bu kelimelerin u olduu rivayet
edilmitir: Bihakki Muhammed, Ali Fatma,
Hasan ve Hseyin2 Bazlarna gre de bu
kelimelerden maksat Araf suresindeki u
cmledir:
Rabbimiz
nefsimize
zlmettik; bizi balamaz ve merhamet
etmezsen
phesiz
ki
ziyana
urayanlardan oluruz. 3
Tevbe dn manasnadr. Allaha isnat
edilince piman ve hatakar kuluna merhamet ve
ltfyle
ynelmesi
manasnadr.
Odur
tevvab nsana isnat edilince hatakar insann
Allaha dn manasnadr. Ona dnd
suresi, tevbe etti
2
Durrul-Mansur c. 1, s. 60-61
3
1
136
Mesajlar ve Nkteler
1- Tvbe baars Allahtan olduu gibi,
tvbe yolu da Allahtan dilenmelidir.
Rabbinden kelimeler
2Tvbe
yolunu
ilka
etmek,
rububiyyetinin gereidir. Rabbinden
3- nsanlarn geneli gnahlarndan dolay
tevbe ederler. Ama peygamberler terk
edilmesi evla olan bir ii yaptklar iin
istifar ederler.
4- Eer insann tevbesi gerek olursa
Allah tvbeyi kabul eder. Tevbesini kabul
etti.
5- Allahn tevbeleri kabul etmesi, layk
olan tm insanlar iin bir nimettir. O
tvbeleri daima kabul edendir
6- Allahn tevbe ve zrleri kabul etmesi
knamayla deil, rahmetiyle i iedir.
merhamet edendir.
7- Eer tevbemizi bozar ve defalarca
aksini yaparsak yine de Allah tevbeleri
kabul eder. O tevbeleri daima kabul
edendir.
8- Bunca ltuf ve tevbe kabul sadece
Allahn iidir. O

(38)

137
Nur Tefsiri
38- nin oradan hepiniz, tarafmdan

size bir hidayet mutlaka gelecektir;
Benim hidayetime uyanlar iin artk
korku
yoktur,
onlar
zlmeyeceklerdir1 dedik.
Mesajlar ve Nkteler
1- Bazen bir hareketin iyi ve kt etkileri
tm asrlar ve nesilleri kapsar: nin
oradan hepiniz.
2- Bir tek hatayla insan terk etmek
olmaz; zira insan her zaman irat ve
hidayeti bulabilir. size bir hidayet
mutlaka gelecektir
3nsanlara
yol
gstermek
iin
peygamberlerin gnderilmesi kesin bir
gerektir. mutlaka gelecektir
Geri Ademin hatasn itiraf etmesi ve tevbesi
Allahn onu affetmesine neden oldu. Ama
tevbeden sonra yeniden cennete geri dnmesi
dnlemezdi. Zira bu hatann doal etkileri
ilahi aftan ayr bir eydir. Bu yzden yeniden
ini emri verildi ki Ey Adem sen, soyun ve
iblis cennetten inin. Elbette nceki birka
ayette verilen ini emri bir tr kahrla birlikte
anlmtr ama bu ayette Ademin tevbesinden
sonra olduu iin sradan bir ekilde beyan
edilmitir ve ilahi hidayete uyduklar taktirde
korku
ve
zntlerinin
kalmayaca
mjdelenmitir.
1
138
4nsan
zgrdr.
hidayetime
uyanlar
5- Gerek hidayet sadece Allahtandr.
tarafmdan bir hidayet
6- Hidayeti bulanlar gerek bir huzur
iindedirler ve her trl tehlikeden
uzaktrlar.
korku
yoktur,
zlmeyeceklerdir.

( 39)

(40)

39- 40-nkr eden kimseler ve
ayetlerimizi
yalan
sayanlar
cehennemlik olanlardr, onlar orada
temelli kalacaklardr. Ey srailoullar!
Size verdiim nimeti hatrlayn ve
ahdimi yerine getirin ki ben de yerine
getireyim; sadece benden korkun.
Tefsir
srail, Hz. Yakubun addr ve isr ile il
diye iki kelimeden tremitir. sr kle
anlamndadr. l ise Allah anlamndadr. O
halde srail kelime asndan Allahn
klesi anlamndadr.
139
Nur Tefsiri
srailoullarnn
tarihi,
Firavun
tarafndan esir alnmalar, Musa tarafndan
kurtulular, , bahane ve irtidatlar bu
kavim iin zel bir tarih ve alnyazs vcuda
getirmitir.
Bu
alnyazs
ve
tarih
Mslmanlar iin de eitici ve t
vericidir. Yani onlar da ibret almazlarsa
rivayetlerde de yer ald zere ayn akibete
dar kalacaktr.
Mesajlar ve Nkteler.
1- Allahn nimetlerini hatrlamak, Onu
sevmek
ve
itaate
neden
olmaktr.
hatrlayn
(Allaha davet ederken Onun ltuflarn
da hatrlatmada bulunun ki bu da kabul
ortamn yaratmaktadr.
2Nimetlere
kretmek
farzdr.
hatrlayn
3- Atalarna verilen nimet ve kvanlar
adeta insana verilmi gibidir. (Bu nimetler
Peygamber
zamanndaki
Yahudilerin
atalarna verilmiti. )
4- Allahn nimetleri arasnda en nemli
ve byk nimet; tauttan kurtulma, Hz.
Musann nderlii, dier nimetlerle i-ie
olan saltanat, g ve nbvvet makamn
elde etme nimetidir.
5- lahi szlemeye vefal olmak farzdr.
(lahi szlemeler tm semavi kitaplar,
140
hkmleri, ve Allahn herkesten ald ftri

szlemeleri de kapsamaktadr. 1
6- lahi nimetlerden istifade etmek ilahi teklifler
yolunda yrmekle mmkndr. ahdimi yerine getirin
ki ben de yerine getireyim Evet eer Allaha itaat
etmi olsaydk, Allah da dualarmz kabul ederdi.
ahdimi yerine getirin ki ben de yerine getireyim
7- lahi grevleri yerine getirmede hibir
gten
korkmaynz
ve
hi
kimseyi
gzetmeyiniz.
Dmanlarn
kt
propagandalar, knamalar, tehditleri ve
komplolarnn hibir nemi yoktur. Allahn
gazab ve kahr her eyden nemlidir.
sadece benden korkun.

41- Elinizde bulunan Tevrat' tasdik
ederek indirdiim Kur'an'a, iman edin;
ona
ilk
kfredenler
siz
olmayn,
ayetlerimi az bir deere karlk
deitirmeyin. Yalnz benden korkun.
Kuranda imamet meselesine de aht (sz)

denmitir. Nitekim Bakara 124. ayette yle
buyurulmutur: Zalimler ahdime eriemez.
O halde ahde vefa burada mama ve ilahi
ndere ballk ve itaattir. Hakeza bir rivayette
de namazn ilahi bir ahit olduu yer almtr.
1
141
Nur Tefsiri
Bu ayet Yahudilere hitap etmekte ve yle

buyurmaktadr: ndirdiimiz ey sizin
Tevratnzdaki mjdeyle uyum iindedir. 2
Siz din alimleri bir zamanlar slamn
zuhurunu bekliyor ve tebli ediyordunuz O
halde kfrde nc olmaynz ki dier
Yahudiler de size uyarak slamdan yz
evirmesinler. Benim ayetlerimi az bir eye
deitirmeyin ve benden korkun.
Mesajlar ve Nkteler
1- Halkn szlerimizi daha iyi dinlemesi

iin biz de halkn doru inanlarn kabul
etmeliyiz. Elinizde bulunan Tevrat'
tasdik ederek
2- Bir blmde var olan tahrif ve zayf
noktalar dier blmleri ve gl noktalar
kabule engel olmamaldr.
3- Alimlerin sapmas dierlerinin de
sapmasna neden olur. ilk kfredenler siz
olmayn
4- Alimlerin yersiz sessizlikleri onlarn
maddi tutkularndan kaynaklanmaktadr.
ayetlerimi az bir deere karlk
deitirmeyin
5- Dnya metas az olduu iin tm dnya
menfaatlerine ulamak pahasna bir an bile
sapmak doru deildir. az bir deer
Maksad Kurann tahrif edilmemi Tevrat ile
uyumudur. stelik bu uyum tmel ve icmali bir
uyumdur; tm hkmlerde deil.
2
142
6- Mal ve makam endiesi iinde olmak

yerine
Allahn
gazabndan
ekinmek
gerekir. Yalnz benden korkun
(42)

42- Hakk batla kartrmayn ve
bile bile hakk gizlemeyin.
Tefsir
nsann deeri bilgi ve epistemolojik
deeri ile orantldr. ek, vesvese ve
eytanlyla hakk insanlardan gizleyen ve
halkn
bilinlenmesine
engel
olanlar
gerekte
onlarn
insani
deerlerini
almaktadrlar. Bu en byk zlmdr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Ne hakk batla kartrn, ne de onu
deitirin. Hakeza batl hak elbisesiyle de
sergilemeyin.
Hz. Ali (a.s) yle buyuruyor: Eer batl
halis ekliyle sunulursa korkuya gerek
yoktur. (nk insanlar uyanr ve onu
terkederler) eer hakk da halis ekliyle
sunarsanz muhaliflerin az kapanr. Ama
hak ve batl birbirine kartrlr ve her
birisi eytann dostlarna hakimiyet ortam
salarsa o zaman tehlikelidir. 1
1
Nehcul Belaa Ksa szler.

143
Nur Tefsiri
2- Sizin vicdan ve fitratnz da bu fikri ve

kltrel ihanete ahittir. Bile bile
43- Namaz kln, zekt verin, rku

edenlerle birlikte rku edin.
Mesajlar ve Nkteler
1- Namaz ve zekat srailoullarnda da
vard.
2- mana davetten sonra, salih amele
davet gelir.
3- Namaz vastasyla Allahla iliki
kurmak, zekat vastasyla Allahn kullarna
yardm etmek ve bakalaryla birlikte olmak
mukaddes bir geni andrmaktadr.
4- Namaz da asl olan cemaattr, dinin
temeli toplum ve ictimadr. nziva ve
kesine ekilmek reddedilmitir.
5- nceki ayette iman emredildikten
sonra hemen namaz emredilmektedir.
6- Kafirler de grevlerini yapmakla
sorumludurlar.

(44)

44- Kitab okuyup durduunuz halde
kendinizi unutur da bakalarna m
144
iyilii
misiniz?
emredersiniz?
Akletmez
Tefsir
Yahudi bilginleri slam Peygamberinin
(s.a.a) bisetinden nce insanlar imana
davet
ediyorlar
ve
onun
zuhurunu
mjdeliyorlard. Ama peygamber zuhur
edince bizzat kendileri iman etmediler.
Mecmeul-Beyanda yle yer almtr: Baz
Yahudi alimleri kendileri iman etmedikleri
halde yaknlarna iman etmeyi tavsiye
ediyorlard. 1
Mesajlar ve Nkteler
1- Alimin cezas ve azab daha oktur.
Rivayette yle yer almtr: bakalarn
cennete davet eden, ama kendisi cehennem
ehli olan alim en byk ziyana urayacaktr.
2
2- Eer unutkanln gereklerini bizzat

hazrlarsak zrmz asla kabul edilmez.
Sadece susuz unutkanlklarn zr kabul
edilecektir.
3- Semavi kitab sadece tilavet etmek
yeterli deildir; dnmek de gerekir.
4Kendini
unutmak
aklszlktr:
Akletmez misiniz?
1
2
Tefsir-i Numune, c. 1, s. 214den naklen.

Bihar c. 2, s. 37
145
Nur Tefsiri
5- Tilavetin hakk ameldir. mam Sadk

yle buyurmutur: nsanlar amellerinizle
davet edin; dilinizle deil. 1 Hz. Ali ise yle
buyurmutur: Allaha andolsun bizzat amel
etmediim
hibir eye sizleri davet
etmedim ve terketmediim hibir eyden
sizleri sakndrmadm. 2
Hakeza Nehcul Belaada yle yer
almtr: Her kim bakalarna imamlk
iddiasnda
bulunursa
nce
kendini
eitmelidir. 3
mam
Kazm
yle
buyurmaktadr:
Szleriyle amel eden alimlere ne mutlu.
Sadece konuan alimlere eyvahlar olsun.
Amelsiz
Alim
Hakkndaki
Benzetmeler
1- Kurani Tebih: Amelsiz alim kitap
tayan eekler gibidirler, ondan asla
istifade etmezler.
2- Rivayet tebihleri:
Amelsiz alim kendisi yanan; ama
insanlar aydnlatan bir kandil gibidir.
(Peygamber)
Amelsiz alim oksuz ok atcsna benzer.
(Peygamber)
1
2
3
Tefsir-u Nuris-Sekaleyn, c. 1, s. 57
Nehcul-Belaa 175. Hutbe
Nehcul Belaa 73. Hikmet
146
Amelsiz alim dam stnde duran, ama

baheyi ve odalar ayadnlatmayan bir
kandil gibidir. (Hz. sa)
Amelsiz alim meyvesiz aa ve infak
edilmeyen bir hazine gibidir. (Hz. Ali)
Amelsiz alimin tleri taa yaan
yamur gibidir, asla kapleri etkilemez.
(mam Sadk)
3- Bilginlerin Tebihleri: Amelsiz alim:
Hazine zerinde yatan a kimse gibidir.
Su ve denizin kenarnda duran susuz
kimse gibidir.
Ac iinde kvranan eczanedeki kimseye
benzer.
Srekli reeteyi okuyan, ama amel
etmeyen hastaya benzer.
Oturmaya
ve
ekmeye
yaramayan
topraa benzer.
Bir tr nifaktr.
Ruhsuz bedendir.
Giri kart vardr, ama girecek aya
yoktur.
Silah vardr, ama savunmaszdr.
Bavulu
vardr,
ama
anahtarn
kaybetmitir.
(45)

147
Nur Tefsiri
45- Sabr ve namazla Allah'tan

yardm
isteyin;
huu
duyanlardan
bakasna namaz elbette ar gelir.
Tefsir
Geri bu ayet Yahudilere hitap eden
ayeterin hemen akabinde yer almtr; ama
tm
insanlara
hitap
etmektedir.
Rivayetlerde de yer ald zere Hz. Ali ne
zaman nemli bir olayla karlasa hemen
namaza duruyor ve bu ayeti okuyordu.
Peygamber
bir
rivayette
yle
buyurmaktadr:
Sabr
ksmdr.
Musibetlere sabr, gnahlara sabr, ve
ibadetlerde sabr.
Rivayetlerde sabrdan maksadn oru
olduu
sylenmise
de
bu
sabrn
kstaslarndan birine iarettir. phesiz
sabr zalim ve zlm karsnda teslim
olmak manasna deildir. Aksine zulm ve
basklara kar mukabelede bulunmak ve
direnmek manasnadr. Namaz peygamber
iin gz nurudur. Ama huu sahibi
olmayanlar iin namaz ar bir yktr. Huu
kalp ve ruhla ilgilidir, huzu ise bedenin
organlaryla...
Mesajlar ve Nkteler
1- Sabr ve namaz sorunlar karsnda
birer maniveladr.
Dikkatle klnan namaz insana sonsuz
kudreti hatrlartr ve ondan gayri ne varsa
148
her eyi kk gsterir. Kalbinde Onun

sevgisini
oaltr,
tevekkl
ruhunu
glendirir.
nsan
maddi tutkulardan
kurtarr.
Btn
bunlarda
insanlarn
karlat sorunlarda kendisine en byk
destei salar.
2- Namazn ar gelmesi Allah karsnda
tekebbrn gstergesidir.
3- Allahn huzurunda ne kadar fazla
kulluk ve acziyet izharnda bulunursak o
kadar yardmlarn grr ve sorunlara galip
geliriz.
4- Sadece senden yardm dileriz
ayetinde Allahtan dilenen yardmla, onun
emri zere dilenilen sabrla yardm
dileyin arasnda hibir aykrlk yoktur.
Sabr ve mukavemet, btn ibadetlerin
anahtardr. Melekler cennet ehline namaz,
hac ve zekatlar iin deil; mukavemet ve
direnileri
iin
selam
vermektedirler.
Sabrettiiniz iin sizlere selam olsun.
Zira mukavemet ve direni olmazsa ne
cihad, ne hac, ne zekat, ne de baka
hkmler var olur.
Hatta
Kuran
rehberlik
makamna
ulamay bile sabr ve direni sayesinde
mmkn
grmektedir.
Sabredip
ayetlerimize
kesin
olarak
inanmalarndan
tr,
aralarndan,
149
Nur Tefsiri
onlar
buyruumuzla
doru
1
gtren nderler yaptk.
yola
Bu Ayet-i
Hatra
Bir
erifeyle
lgili
Hz. Alinin dostlarndan olan Neccai adl

bir air Ramazan aynda arap iti. Hz.
Alinin emri zere ayakta durduu halde
seksen krba vurdular ve yirmi krba da
Ramazan aynda bu gnaha bulat iin
fazladan vurdular. Bunun zerine Neccai
de rahatsz olarak Muaviyeye snd ve Hz.
Alinin aleyhine iirler syledi. Neccainin
Kufede alt binden fazla yesi olan byk
bir kabilesi vard. Kabile bykleri Hz.
Aliye
gelerek,
Neden
dostlarn
karyorsun? diye ikayet ettiler. Reisleri
Tark bin Abdullah rahatszlk iinde imama
yle
dedi:
Neden
dostlarn
ve
dmanlarn arasna fark koymuyorsun?
Neccai gibi birisi krba yememeliydi. Biz
bu tr davranlara tahamml edemeyiz.
Ate yolunu gze alabiliriz ama bu tr
davranlara sabredemeyiz. Hz. Ali onlara
cevap olarak bu ayeti okudu: Sabr ve
namazla Allah'tan yardm isteyin; huu
duyanlardan bakasna namaz elbette
ar gelir. Bunun zerine Tark da
Muaviyeye katld.
Bu olaydan u dersleri karmaktayz:
1
Secde suresi, 24. ayet

150
Etraftaki frsatlar tenbih edilenleri ve

mnzevileri tutarak fitne karmaktadrlar.
Haddi icra etmenin tehlikesi vardr ve
bazen insanlar kmaza srklemektedir.
lahi
haddi
uygulamak
ilikilerin
ktlemesine neden olmamaldr.
Kabile taassubu imamn dostlarn
dman kld.
Kabilenin airi onlarn semboldr.
Neccainin kt akbetinden ibret
almalyz.
Geri ayet namaz hakkndadr; ama
ondan benzeri yerlerde de istifade etmek
mmkndr.
mam kesin inanl ve metin olmaldr.
Knamalardan korkmamaldr.
Mukaddes zamanlarda yaplan gnahn
cezas oktur.
Ac olaylarda gerek dostlar sahte
dostlardan ayrlr ve belli olur.
46Onlar
kesinlikle
Rablerine
kavuacaklarn ve Ona dneceklerini
umanlardr.
Birka aklama:
1- Lika grmek manasna deildir.

Huzur ve grme manasnadr. Nitekim
kr birisi biriyle grmeye giderse onu
151
Nur Tefsiri
grmedii halde mlakat etti denir.

Mecmeul-Beyann yazar yle diyor:
Ayetteki likadan maksat Allahn ceza ve
mkafatn mlakat etmektir.
2- Belki Allah ile mlakat etmekten
maksat da huu sahiplerinin namazda elde
ettikleri irfani halettir. Zira namaz da Allah
ile grmek ve huzuruna kmaktr. Bu
yzden namazda huu iine girilmektedir.
Ona
dneceklerden
maksat
da
kyamettir.
2- Eer zan ve ek ilim karsnda
olursa ktdr ve knanmtr: Oysa
onlarn bu hususta bir bilgileri yoktur,
sadece sanya uyarlar. 1
Ama zan ve san ilim manasnda
kullanlrsa yakin kadar gl olmasa da bir
deer ifade eder. Nitekim Allah cesur ve
muhlis savalar da san ve zan ehli diye
tavsif etmitir: Kendilerinin Allah'a
kavuacan zannedenler (bilenler) ise:
Nice az topluluk ok toplulua Allah'n
izniyle
stn
gelmitir,
Allah
sabredenlerle berberdir dediler. 2
Mesajlar ve Nkteler
1- Kyamete imann en dk mertebesi
de hareket iin yeterlidir.
1
2
Necm suresi, 28. ayet

152
2- Namazda huu sahibi olanlar Allah ile

mlakat ve grme duygusunu tarlar.

(47)

47- Ey srailoullar! Size verdiim
nimeti ve sizi bir zamanlar lemlere
stn kldm hatrlayn.
Tefsir
Bu ayet Yakuboullarndan; Allah daha
fazla
tanmalar,
kendilerinde
kr
ruhunun canlanmas ve ilahi nimetlere daha
ok snmalar iin Allahn nimetlerini
dnmelerini, zikretmelerini istemektedir.
Elbette srailoullarnn ycelii ve fazileti
kendi zamanndaki insanlar karsnda
geerliydi.
Zira
Kuran
Mslmanlar
hakknda yle diyor: Siz
en
iyi
mmetsiniz.
Ayrca
ycelik
ve
faziletlerinden maksat, ahlaki ve itikadi
ycelik deil de, Hz. Musann deiik
mucizeleri,
Allahn
maddi
nimetleri,
srailoullarnn refah ve kurtulular da
olabilir. Zira Kuran defalarca onlarn kt
ahlakna ve bahane peinde olduklarna
iaret etmitir. Bunun en ak rnei u
ayettir:
Andolsun
ki
Biz,
srailoullarna
Kitab,
hkm
ve
peygamberlik
verdik;
onlar
temiz
153
Nur Tefsiri
eylerle rzklandrdk; onlar dnyalara

stn kldk. 1
Mesajlar ve Nkteler
1- Ycelik ve fazilet Allahn elindedir.
nimetimi, nimet verdim, stn kldm.
2- Nimetleri zikretmek kretmek gibidir.
(48)
48Kimsenin
kimse
yerine
cezalandrlmayaca,
kimseden
bir
efaat kabul edilmeyecei, kimseden
bir fidye alnmayaca ve yardm
grlmeyecei gnden korunun.
Tefsir
Bu ayette baz yanl inanlara ve
gereksiz
mitlere
iaret
edilmitir.
Putperestler kendi putlarndan efaat
bekledikleri gibi, Yahudiler de, atalarnn
kyamet
gnnde
kendilerine
efaat
edeceklerini sanyorlard. Bazlar kurban
kesmeyi gnahlarnn kefareti olarak kabul
ediyor, dolaysyla paralar olmaynca da bir
1
Casiye suresi, 16. ayet

154
ift gvercinin ban kesiyorlard. Dier bir

grup ise, gnahlarnn cezasn demesi iin
lleri altnlar ve ssl ziynet eyalaryla
birlikte gmyorlard. Halbuki kyamet
gn dnyann tam tersinedir. Bazlar bu
dnyada para, torpil ve gllerin destei
sayesinde sorunlarn halledebilmektedir.
br alemde ise salih amel ve ilahi ltuf
dnda hibir ey ie yaramayacak; makam
soy, arkada, evlat, fidye insan asla
kurtaramayacaktr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Batl ve hayali inanlara aka kar
kn.
2- Kyamet gnnn bir takm zellikleri
vardr. Bu cmleden:
a-Kimse kimsenin yerine, hatta baba ve
oul
bile
birbirinin
yerine
cezalandrlmazlar
Babann
evlad,
evladn
da
babas
iin
cezalandrlmayaca
b-Fidye kabul edilmez. kimseden bir
fidye alnmayaca
c-Vasta ve torpil kabul edilmez.
d-nsanlar birbirinin yardmna koamaz.
3- Kyamet gnnn ekli hakknda
Kuran tm sebepler/balarn yok olacan
haber
veriyor:
aralarndaki
balar
kopacaktr. Nesepler yok olacaktr:
aralarndaki
soy
yaknl
fayda
vermez. zr dili kesilecektir: Onlara
155
Nur Tefsiri
izin de verilmez ki zr beyan etsinler.

Maln ve evlatlarn bir ilerlii yoktur ne
mal ne de evlatlar fayda verir.
Akrabalarn da yapabilecei bir ey yoktur:
sizlere yaknlarnz da fayda vermez.
Gler de ortadan kalkacaktr: gcm de
kalmad efaat, efaat eden ve efaat
edilen de Allahn izniyledir: Allah,
dilediine ve honut olduuna izin
vermedike, gklerde bulunan nice
meleklerin efaati bir eye yaramaz. ,
Onlar
Allah'n
honut
olduu
kimseden bakasna efaat edemezler
efaat Hakknda
Kuranda efaat hakknda yaklak 30
ayet vardr ki kendi aralarnda birka
grupta toplanmaktadr:
1- Bir grup ayet efaati nefyederler:
Alveri, dostluk ve efaat o gnde
yoktur. 1
2- Bir grup ayet ise sadece Allahn
efaatini aklamaktadr. Ondan baka
bir dostunuz ve efaatiniz yoktur. 2
3- Bir grup ayet ise Allahn izniyle
bakalarnn da efaat edebileceini beyan
ediyor. 3Onun izni olmadan katnda
efaat edecek kimdir?
1
2
3

Secde suresi, 4. ayet
156
4- Bir grup ayet ise efaat edilenlerin

artlarn beyan etmektedir:
a: Onlar Allah'n honut olduu
kimseden bakasna efaat edemezler.
1
b: Zalimlerin ne dostu ne de sz
dinlenecek efaatisi olur. 2
c: Melekler iman edenler iin dua ve
istifar ederler
Bu ayetler nda anlalmaktadr ki
efaat kaytsz artsz deildir. efaat,
efaat eden ve efaat edilen hepsi Allahn
izniyledir. Ayrca efaat edilecek kimse de
bazsna iaret ettiimiz bir takm artlara
sahip olmaldr. efaat artlarna sahip
olmayanlar peygamberin eleri bile olsalar
efaat edilmezler. Onlar, kullarmzdan
iki iyi kulun nikah altnda iken onlara
kar
hainlik
edip
inkrlarn
gizlemilerdi
de
iki
peygamber
Allah'tan
gelen
azab
onlardan
savamamlard.
O
iki
kadna:
Cehenneme girenlerle berber siz de
girin dendi. 3
Byle bir efaat olumlu bir efaattir. Zira
insan Allahn veli kullaryla dost klmakta
ve mitsizlie dmesini nlemektedir.
nsan gnahlara kar cesur klan efaat ise
1
2
3

Mmin suresi, 18. ayet
Tahrim suresi, 10. ayet
157
Nur Tefsiri
Hristiyanlarn inand efaattir. Zira onlar

Hz. sann, taraftarlarnn gnahlarna
kefaret iin feda olduuna inanmaktadrlar.
Bizim
inandmz
efaat
insanlar
tembelletirmez. Zira efaat sadece yolda
kalan, yanlarnda olmayan bir gce ihtiyac
olan ve abalayan kimseler iindir. Byle bir
efaat Allahn iradesi karsnda durmak
anlamn tamaz. Zira Allah hem gnahkar
cezalandrmay irade etmitir ve hem de bir
grub insana rahmet etmeyi dilemitir. efaat
bakalarnn Allahtan daha merhametli
olduu anlamna da gelmez; zira Allahn
veli kullar da Onun rahmet ve ltfyle
efaat iznine sahiptirler. Ayrca efaat
Allahn iradesini deitirmemektedir. Tevbe
insana liyakat verdii gibi, Allahn veli
kullar da insan deitirmekte ve gerekli
ortam hazrlamaktadr. Evet gnahkar
insann tek bana ayr bir haleti vardr,
Allahn veli kullarnn ltfne mazhar olan
gnahkarn ise ayr bir haleti vardr. Ayrca
gnahlarn dnyada affnn eitli vesileleri
vardr. Bu cmleden:
1- Tvbe
2- Byk gnahlar terk etmek Size
yasak
edilen
byk
gnahlardan
kanrsanz, kusurlarnz rter ve sizi
erefli bir yere yerletiririz. 1

158
3- yilikler ve hasenat: Dorusu

iyilikler ktlkleri giderir. 1

(49)

49- Hani size azabn en ktsn
reva gren, yeni doan oullarnz
boazlayan,
kadnlarnz
hayatta
brakan Firavun taraftarlarndan sizi
kurtarmtk; bu Rabbinizin byk bir
imtihan idi.
Firavun
Msr
hkmdarlar
iin
kullanlan bir nvand. Nitekim Rum
padiahlarna Kayser, ran padiahlarna
Kisra, Trk padiahlarna da Hakan
deniyordu. Hz. Musa zamanndaki Firavun
Birinci
Ramsesti.
Cesedi
Kahiredeki
mzede
korunmaktadr.
Senden
sonrakilere bir ibret tekil etmesi iin
bugn sadece senin cesedini karp
(sahile) atacaz, dedik2 Bu ayette
Firavun taraftarlarnn srailoullarna reva
grd
azaplar
ifa
edilmektedir.
Yesumunekum fiili sevm kknden
tremitir ve srekli bir eyin ardsra
gitmek
manasnadr
Yesumunekum
1
2

Yunus suresi, 92. ayet
159
Nur Tefsiri
suelazap Yani sizlere srekli ikence

ediyorlard. kencelerinden birisi erkek
ocuklarn
boazlanmasyd.
Erkek
ocuklarn boazlanmasnn nedeni de, ya
grdkleri ryadand (Zira Firavuna yle
demilerdi: Sen, srailoullarndan birinin
(Musa) eliyle ldrleceksin. ) ya da
srailoullarnn
oalmasn
nlemek
iindi.
Mesajlar ve Nkteler
1- zgrlk nimeti Allahn ltfu olan en
byk nimetlerdendir. Sizi kurtardk
2- Gemi aclar ve zorluklarn beyan
bugn sahip olduumuz zgrlk lezzetini
kat kat artrmaktadr. Size en kt azab
reva
gryorlard
boazlyorlard,
hayatta brakyorlard.
3Tautlar
etrafndakiler
olmad
takdirde zulm etme gcne bile sahip
deillerdir. Firavun taraftarlar.
4- Tm tatsz olaylar, nimetler ve
zgrlkler birer imtihandr. mtihand.
5- Erkeksiz toplum, zillet ve fuhua
srklenir. Evlatlarnz boazlyorlard.
6- Tautlar kendi rejimlerini korumak iin

her
trl
ikenceye
ba
vururlar.
Boazlyorlar-En
kt
azab
reva
gryorlard.
160
7- Birok zulmlerin nedeni gelecek

korkusudur. (Firavun iin grlen ve ayetin
nzul sebeplerinde zikredilen rya)
(50
50-Denizi yarp sizi kurtarm ve
gzlerinizin
nnde
Firavun
taraftarlarn batrmtk.
Tefsir
srailoullarnn denizden geisi birka
surede1 beyan edilmitir. Denizin yarlmas;
denizin gel git olay ve dier doal
sebeplerden tr deildi. Allahn emriyle,
Hz. Musann asasn vurmasyla mucize
eklinde gereklemitir Nitekim uara
suresinde
yle
buyurulmutur:
Deneinle denize vur diye vahyettik.
Hemen deniz ikiye ayrld
Mesajlar ve Nkteler
1- Her ite asl mesele Allahn hikmete
dayal iradesidir. Bir asa bazen bir tatan su
karr. Deneinle taa vurPnar
fkrd. " Bazen bu asa suya dokunmakta
ve arasndan yol amaktadr.
Taha suresi, 77. ayet, uara suresi, 63. ayet,
Duhan suresi, 24. ayet
1
161
Nur Tefsiri
2- Bu ayette nimet ve mucize yanyana

zikredilmitir:
Denizin
yarlmas,
srailoullarnn kurtuluu ve Firavun
taraftarlarnn boulmas
(51)

51Msa'ya
krk
gece
vade
vermitik. Sonra onun arkasndan,
kendinize zulmederek, buzay (ilah)
edinmitiniz.
Tefsir
Hz. Musann grmeye gitmesi Araf ve
Ta-Ha suresinde da yer almtr. 1 Grme
yeri ise Tur dayd. Elbette bu grme ilk
nce otuz gn olarak kararlatrlmt,
daha sonra on gece daha arttrld, bu
mddet
Tevratn
aln
sresidir.
srailoullar Hz. Musann kardei Harun
gibi bir ahsiyetin rehberliine ramen
btn ilahi nimet ve ltfleri unutarak
buzaya tapmaya baladlar. Bu buzay
Samiri adnda bir heykeltra Hz. Musann
gyabnda, ss ve taklardan yapmt.
Kuranda 34 surede 136 defa Hz.
Musann ad zikredilmitir.
Araf suresi, 142. ayet ve Taha suresi, 86. ayet

162
Mesajlar ve Nkteler
1- Bu grmede ey sz konusudur:
Tevratn alnmas, Harun iin hilafet
makamnn
ispat
ve srailoullarnn
imtihan.
2- Enbiyann ilahi vahiy alglamasnda ve
evliyann ilhamnda 40 saysnn rol vardr.
3- Gece gndz Tur danda olmasna
ramen, ayette gecenin ad gemitir.
nk
gece
ibadetle
daha
ok
uyumaktadr.
4- srailoullarnn buzaperestlie ve
irke dmesinin nedenlerinden bazlar
unlardr:
a: Hz. Musa gibi bir nderin olmamas
b: Samiri gibi sapk sanatlarn varl
c: Cazibeli altn ve ss eyalarnn olmas
d: Gl propaganda aralar (Samirinin
yapt buza ses karyordu)
e: Derin bir imann yokluu ve insanlarn
sade ve saf olmas
f: Buzaya tapmak iin msait ortamn
oluu.
5- Tevhidi ortadan kaldrd iin irk,
insanla en byk zulmdr. Kendinize
zulmederek

(52)

52Sonra
bunun
ardndan,
kredersiniz diye, sizi balamtk.
163
Nur Tefsiri
Tefsir
irk, iman etmek ve ehadeteynin
izharyla yok olur. Dnyada irk tevbe
sayesinde balanr. nk Enbiyann
biseti insanlar irk ve kfrden kurtarmak
iindir.
Dolaysyla
Allah
irki
1
balamaz
ayeti, irk halindeyken,
tevhide dnmeden bu dnyadan genler
hakkndadr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Gnah ve irk bile iman etmekle
bertaraf edilir.
2- Gnahn balanmas ve af, kr iin
bir ortam hazrlar.
(53)

53- Hidayet bulursunuz diye Msa'ya
Kitab(Tevrat) ve Furkan vermitik.
Tefsir
Furkan, hakk batldan ayrma aracdr ve
semavi kitaba hakk batldan ayrd iin
Furkan denmektedir. Belki de Furkan
kelimesi
Kitap
kelimesiyle
yanyana
geldii iin maksat, Hz. Musaya verilen
Tevrat dndaki dokuz mucizedir.
1
Nisa suresi, 48. ayet ve 116. ayet

164
Mesajlar ve Nkteler
1- Semavi kitaplar hakk batldan ayrt
eder.
2- Allah tarafnda hccet tamamlanmtr,
insanlar artk hak ve batl tanyabilir. Ama
insanlar bazen hevesleri iin hakk kabul
etmezler. Umulur ki

(54)

54- Hani Msa kavmine Ey kavmim!
Buzay (ilah olarak) benimsemekle
kendinize
zulmettiniz.
Yaratannza
tvbe edip, Ona dnn ve nefislerinizi
(Birbirinizi) ldrn, bu yaratannz
katnda sizin iin daha hayrldr. Sonra
Allah tvbenizi kabul etti; zira O
tvbeleri kabul eden ve merhamet
edendir.
Tefsir
Nefislerin
katledilmesinden
maksat,
intihar deildir, aksine birbirini ldrmektir.
Tpk u ayet gibi: Birbirinize selam
verin.
Mesajlar ve Nkteler
165
Nur Tefsiri
1- Her ne kadar burhan, mucize ve delil

sunulursa o kadar teklif arlar ve
sapmalar o kadar tehlikeli olur. Dolaysyla
onca mucizeleri grdkten sonra buzaya
tapmann cezas idam olmalyd.
2- Ftri mrtedin hkm idamdr.
3- lahi rahmet iinde lmek, ilahi lanet
iinde yaamaktan daha iyidir. Bu sizin
iin daha hayrldr.
4- Temizlenmek ve sapklktan kurtulmak
iin
yaratcya
dnmek
gerekir.
Yaratcnza tevbe edin.
5- Bu ilahi emir sebebiyle ldren de,
ldrlen de cennetliktir.
6- Bu zor tevbe eidini kabullenmek de
Yahudiler iin bir fazilettir. Zira Allah
mnafk Mslmanlar knarken yle
buyurmaktadr: ayet onlara Kendinizi
ldrn
yahut
Memleketinizden
kn diye emretmi olsaydk, pek
azndan bakalar bunu yapmazlard
7- Tevbe derin bir dn ve Allahn
emrine teslimiyetle birlikte olan bir i
devrimdir.
8- Daha dn sizin varlnz hayr gren
yaratc, bugn ise lmenizi sizler iin
hayrl kabul etmektedir.
9- Tevhidi brakp buzaya tapmann
gnah zr dilemek ve alamakla telafi
edilemez. Bu tarihi gnah, tarihi tevbeyle
giderilmelidir. Bu tevbe nesilleri ve asrlar
166
etkilemelidir. Kllarnz alarak birbirinizi

ldrmelisiniz ki Allah sizleri affetsin.
(55)

55- Hani Ya Msa! Allah' apak
grmedike sana iman etmeyeceiz
demitiniz de bakp durur olduunuz
halde sizi yldrm arpmt.
Tefsir
Hz. Musann kavmi iki gruba blndler:
Bir grubu Musa ile birlikte mnacat ve
Allahn kelamn dinlemek iin Tur dana
gitti. Ama onlar da Musann Allah ile
konumasn duyunca yle dediler: Bu
sesin Allahn sesi olduunu nereden
bilelim?
Allah
apak
gzlerimizle
grmeliyiz.
kinci grup ise Harun ile geride kaldlar.
Onlar da Hz. Musann gyabnda buzaya
taptlar. Araf suresinde Allah grmeyi
isteyenler hakknda yle buyurulmaktadr:
"onlar sarsnt tutunca1
Belki de yldrm zelzeleyle birlikte inmi
ve onlar bu yldrmla lmlerdir. nk
sonraki ayet yle buyuruyor: Sizi
lmden sonra yeniden dirilttik. Belki
1

167
Nur Tefsiri
de yldrm, deprem ve bir grubun lmesi iki

ayr
olayda
vaki
olmutur:
Birincisi
denizden
geip
Musadan
put
istediklerinde, ikincisi ise Samiri olayndan
sonra.
Mesajlar ve Nkteler
1- Gemilerin yersiz beklentileri ve
inatlklarnn akbetinden ibret alnz.
iman etmeyizsizi tutunca
2- Soru soranlarn ruhi yaps ayn
deildir. Hem Musa hem de dierleri Allah
grmek istemi, ama Musa halk adna
edeble yle demitir: Bana gster Ama
Musann kavmi tekebbr iinde yle
demitir: Allaha apak grmeden sana
iman etmeyiz. Bu yzden Allah Musaya,
Beni asla gremezsin derken, Musann
kavmine azap indirdi.
3- Ey slam Peygamberi insanlarn yersiz
isteklerinden endie etme, zira insanlar
Musadan daha tehlikeli eyler istemilerdi.
4- Bazlar iin mantk, istidlal ve t
yeterlidir. Ama bazlar iin kahr ve galebe
gereklidir.

(56)

56lmnzden
kredesiniz
diye
sizi
diriltmitik
168
sonra,
tekrar
Tefsir
Bu yeniden diriltmek Araf suresinde yer
ald zere Hz. Musann duas, endiesi ve
perianlndan
sonra
vaki
olmutur.
nallah ileride bu konuda aklama
yaplacaktr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Ricat ve yeniden dirili bu dnyada da
gereklemitir.
2- Baz ac olaylarn ba gstermesi ve
zorluklardan kurtuluun felsefesi insana
kretme ruhunun kazandrlmas iindir.

(57)

57- Bulutla sizi glgelendirdik,

kudret helvas ve bldrcn indirdik,
Verdiimiz rzklarn iyi ve gzel
olanlarndan yiyin dedik. Onlar bize
deil,
fakat
kendilerine
zulm
ediyorlard.
Tefsir
srailoullarnn Firavun'un sultasndan
kurtulmasndan sonra, Filistin topraklarna
girmeleri emredildi. Onlar orada zalim
169
Nur Tefsiri
insanlarn olduu bahanesiyle gitmediler.

Musa'ya, "Allah'nla oraya git ve sava, biz
burada
oturmuuz.
dediler.
Allah'n
kahr/gazab onlar kuatt, krk yl Tih
lnde kaldlar. Ama Allah yine de onlara
bulutlar glge olarak gnderdi ve onlara iki
eit doal yiyecek olan men ve selva1
(kudret helvas ve bldrcn) indirdi
Mesajlar ve Nkteler
1- Allah'n rzk vermesi bir takm
artlarla
snrl
deildir;
lde
bile
gkyznden rzk indirir.
2- lahi emirlere isyan, kendine zulmdr.

Gmam srail oullarna glge yapan,
yamursuz bulutlara denmektedir. Yamurlu
bulutlara ise sehab ve gim denmektedir.
Men aalarda damla eklinde oluan
zamka(kudret helvas) denmektedir. Bazlarna
gre de maksat bal veya mantardr. Selva ise
gvercine benzeyen bir kuun (bldrcn) addr.
Velhasl Allah bu iki nimeti srail oullarna
verdi. Rivayetlerde de yer aldna gre bu iki
nimet sabah ezan vakti ile gnein douu
arasnda nazil oluyordu.
1
170
(58)
58u
kasabaya(BeytulMukaddese) girin, orada dilediiniz
gibi,
bol
bol
yiyin,
(tapnan)
kapsndan
secde
ederek
girin,
gnahlarmz dk deyin, biz de
hatalarnz balarz, iyilere daha da
artrrz demitik.
Tefsir
Kariye
(kasaba),
Maide1
suresinde
zikredilen
Beyt'ul-Mukaddestir.
srailoullarna
Beyt'ul-Mukaddes
kasabasna gitmeleri, mabede girmeleri ve
girerken
mbarek
"Hitte"
kelimesini
sylemeleri emredilmiti. "Hitte" kelimesi,
gnahlarn
dklmesi,
af
ve
tvbe
anlamndadr.
Etyeb'ul-Beyan
tefsirinde
yle yazlmaktadr: "Babdan maksat,
ehrin kaps deildir, aksine u anda
"Bab'ul-Hitte" diye n kazanan mabed
kapsdr. "Secde ederekten maksat ise
mescide girdikten sonra yaplan kr
secdesidir.
Mesajlar ve Nkteler
1Bir
grup
insan
iin,
meselelerden
nce
refah
ve
1

171
manevi
yaam
Nur Tefsiri
konusunda konumak gerekir. Dilediiniz

gibi bol bol yiyin.
2- Mukaddes yerler ve mekanlara, zel
bir sayg gereklidir.
3- Balama Ona mahsustur, ama
istifar ve balanma dilemek, bizden
olmaldr.
4- stifar, gnahkar iin balanma
vesilesidir; iyi insan iin ise derecesinin
ykselmesidir.
Biz
de
hatalarnz
balarz, iyilere daha da artrrz.
5Dua
ve
balanma
dilemenin
metodunu Allah'tan renmek gerekir.
(tapnan) kapsndan secde ederek
girin, gnahlarmz dk deyin
6- Tvbe, hem amelledir; hem de szle:
Secde ederek girin, gnahlarmz
dk deyin
(59)
59- Ama zulmedenler, kendilerine
sylenmi
olan sz baka
szle
deitirdiler. Biz de, zalimlere, yoldan
kmalarndan
dolay
gkten
azab
indirdik.
Tefsir
172
Bir-iki kelime dnda bu ve nceki ayetin

tpatp benzeri olan A'raf suresinde iki ayet
vardr. "Ricz" kelimesi azap, perianlk ve
veba hastal anlamndadr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Zulm ve gnah kanunlarn tahrifi ve
deitirilmesi iin ortam salar. Zulm
edenler deitirdiler.
2- Hatta eer inatlk ve ihanet kast
bile olmasa, ilahi emirlere gereince
uyulmas gerekir. kendilerine sylenmi
olan sz baka szle
3- lahi emirleri deitirenlerin ve tahrif
edenlerin cezas, kahr ve azaptr.
4- Sapma, bir grup iin srekli alkanlk
haline gelmitir. Yoldan kmalarndan
5- Bir iin yapl metodu sylenmedii
mddete, insan o ii kendi grnce
yapmak konusunda zgrdr, ama metod ve
yntem sylendikten sonra onu deitirmek
iin
hi
bir
zr
kabul
edilmez.
Kendilerine sylenmi
6- Btn ceza ve mkafatlar ahirete zg
deildir, aksine bazlar bu dnyada
gereklemektedir.

173
Nur Tefsiri
(60)

60-Msa, milleti iin su aramt;
Asanla taa vur dedik; ondan on iki
pnar fkrd, herkes iecei yeri bildi.
Allah'n rzkndan yiyin, iin, yalnz
yeryznde
bozgunculuk
yaparak
karklk karmayn.
Mesajlar ve Nkteler
1- Allah bazen sebep yaratr, bazen de
sebepleri yok eder, bazen bir asayla bir
suyu kurutur, bazen de su aktr.
2- Asay taa vurup suyu aktmas bir
mucizedir, on iki kabile iin oniki pnar
yaratmas da ayr bir mucizedir.
3peygamberler
insanlarn
maddi
ihtiyalarn
temin
etmeye
alrlar.
-Msa, milleti iin su aramt
4- lahi nimetlerden faydalanma, fesad
iin bir ortam oluturmamaldr. Yiyin,
fesat karmayn.
5- Mucize yle ak olmaldr ki insanlarn
iinde hibir ek ve phe brakmamaldr.
6- Allah'n nimetlerini fesad yolunda
kullanmaynz. Fesat karmaynz.
7- Oniki saysnda birok sr vardr;
rnein
aylarn
says,
srailoullar
bakanlarnn says, Havariler ve Ehl-i Beyt
imamlarnn says
174
8- Hesaplanm, adilane ve dzgn bir

ekilde yaplan datm, emniyet ve sefa
oluturur. Herkes iecei yeri bildi
9- Hereyi, hatta su imeyi bile Allah'tan
dilemeliyiz. Su istemiti.
10- Doal kanunlar Allah'n elindedir ve
onun iradesiyle deiir (asa taa demekte
) ve ondan pnarlar akmaktadr.
11- Allah'n ltfu ve rahmetinden; fesad
nlemek ve hakka davet etmek iin
yararlann.
Yiyiniz,
iinizfesad
karmaynz.

)(61

61- Hani Ey Msa! Bir eit yemee

dayanamayacaz, bizim iin Rabbine
yalvar, bize, yerin bitirdii sebze, hyar,
sarmsak,
mercimek
ve
soan
175
Nur Tefsiri
yetitirsin demitiniz de, Hayrl olan

daha dk eyle mi deitirmek
istiyorsunuz? Bir ehre inin, phesiz
orada
istediiniz
vardr
demiti.
Onlara yoksulluk ve dknlk damgas
vuruldu, Allah'n gazabna uradlar.
Bu, Allah'n ayetlerini inkr etmeleri ve
haksz
yere
peygamberleri
ldrmelerindendi; bu, kar gelmeleri
ve taknlk yapmalarndand.
Tefsir
srailoullar kudret helvas ve bldrcn
nimetine kredeceine eitlilik ve ar
isteklere kapldlar. Toprakta yetien sebze,
mercimek, salatalk, soan, sarmsak gibi
yiyecekler istediler. Hz. Musa onlarn daha
iyi nimetleri brakp sade nimetler peinde
komalarna zlerek yle dedi: Eer her
ey istiyorsanz ehre ininiz dmanla
savanz. Siz bir taraftan cihat etmekten
acizsiniz, bir taraftan da ehirde yetien
btn nimetlerden yemek istiyorsunuz.
Allahn da haber verdii zere bu
zelliklere sahip kimseler ziller ve horlua
dar oldu ve ilahi azaba urad.
Mesajlar ve Nkteler
1- nceki nimetlere kretmeden, aba
ve cihatta bulunmadan fazladan isteklerde
bulunmak doru deildir.
176
2- zgrlk ve takvann yok olmasna

neden olan bol heveslilik ve ar istekler
doru deildir.
3- Bol heveslilik ve ar istekler insann
esarete
dmesine
neden
olur.
Smrgeciler de halkn bu elbise, ev, araba
ve
dier
lks
tketim
arzularn
kamlayarak
onlar
esarete
srklemektedir .
4- Szlerdeki edepsizlik insanlardaki
isyankarlk ruhunun belirtisidir: Halbuki
onlar Sabredemeyiz, yerine, her gn
ayn yemei yemek bize ar geliyor.
diyebilir ve Rabbine yalvar, yerine de
Rabbimize yalvar diye edeplice isteklerini
ifade edebilirlerdi.
5- srailoullar bol hevesli ve ar istekli
bir kavimdir. Rabbine bizim iin
yalvar... bizim iin yetitirsin
6- rnekleri beyan etmek ve teferruata
inmek
tabiatn
dkl
ve
ar
tutkusunun
gstergesidir.
sarmsak,
soan, mercimek, hyar sebze
7- Oburluk ve lks hayat dknl
insanlarn ini/k nedenidir. inin
8- Ar gnah ve tecavz kfre neden
olur ve kfr de her trl cinayetin
sebebidir: Kfrettiler-taknlk ettiler
9- Yahudilere zillet damgas vurulmutur.
Kk bir lke, az bir cemiyet, srekli
strap ve endie bu zilletin gstergesidir.
177
Nur Tefsiri
10- Zillet ve sefalet soyla ilgili bir ey

deildir; insanlarn zellikleri, inanlar ve
amelleriyle
ilgilidir.
Bu
onlarn
kfretmelerindendi.
11- ehirde yaamak ve her tr imkana
sahip olmak rt ve tekamln gstergesi
deildir.
Hatta
bazen
insann
iniine/kne neden olmaktadr. ehre
inin.
12- Tehlikeli iler sapk ve tehlikeli
dncelere
baldr:
kfrettilerldrdler
13- peygamberlerin tarihi Allah yolunda
ahadetle
adeta
dmlenmitir.
peygamberleri ldrdler.
14- Eer bir grup gnah iler, dier bir
grup da buna raz olursa her ikisi de bu
gnaha
ortaktr.
peygamberleri
ldrdler

(62)

62phesiz,
man
edenler,
Yahdiler, Hristiyanlar ve Sabiilerden
Allah'a ve ahiret gnne inanp yararl
salih i yapanlarn ecirleri Rablerinin
178
katndadr. Onlar iin artk korku

yoktur. Onlar zlmeyeceklerdir.
Tefsir
Tefsir-i Nmunede Camiul Beyandan
naklen bu ayetin nzul hakknda yle
rivayet edilmektedir: Selman, Peygambere
yle dedi: Biz birka arkada sizin
geliiniz. bekliyorduk, benim dmda hepsi
lde kayboldular. Ama iman ve namaz ehli
idiler. Onlarn hkm nedir? Oradakilerden
biri, cehennem ehlidirler. dedi. Bunun
zerine bu ayet nazil oldu. nceki iman ve
din sahiplerinin de ilahi emir zere hareket
ettikleri taktirde Allahn mkafatna nail
olacaklar beyan edildi. Elbette bu ayet
Yahudilik
ve
Hristiyanlkta
kalma
hususunda srar edenler iin bir bahane
olamaz. Zira Kuran Ey Ehl-i Kitap
diyerek onlar slama davet etmitir. Ayrca
bilinli bir ekilde slamdan baka dine
ynelenlerin kabul edilmeyeceini beyan
etmitir. 1 Bu ayetteki Ellezine hadudan
maksat Yahudilerdir. Bu adlandrma ya
onlarn biz Sana hidayet olduk2
tabiriyle
ifade
ettikleri
tvbe
izhar
sebebiyledir,
ya
da
Hz.
Yakubun
ocuklarndan biri olan Yahuda intisaplar
sebebiyledir.
1
2

179
Nur Tefsiri
Nasaradan maksat ise Hristiyanlardr.

Zira Hz. sa Men Ensari (yardmclarm
kimdir?) diye sorunca onlar nehnu
ensarullah1 (Biz Allahn yardmclaryz. )
dediler.
Ya
da
nasara
diye
adlandrlmalar Hz. sann doum yeri olan
Nasire
blgesinde
yaadklar
sebebiyledir.
Sabiin ise Sabiinin ouludur ve
Allaha ve ahirete iman edip kendini Hz.
Yahyaya mensup bilenlerdir. Bu grup
yldzlarn
tedbir
gc
olduuna
inanmlardr.
Tefsirul-Mizanda
yer
aldna gre Sabiiler sabah sekiz, len
be rekat namaz klyor ve her rekatta
defa secde ediyorlard.
Mesajlar ve Nkteler
1- Btn semavi dinlerin bir takm ortak
ilkeleri vardr: tevhide ve ahirete iman ile
salih amel.
2- nsanlar sadece Allaha iman, ahirete
ve aydn gelecee mit sayesinde huzur
bulabilirler. Onlara korku yoktur.
3- nsana fayda verecek olan ameldir; sz
deil: Allaha iman eden ve salih amel
ileyen Aksi taktirde dier insanlar gibi
Yahudiler de kendileri iin bir takm eyler
iddia etmektedirler.
Saf suresi, 14. ayet

180
4- slamdan nce veya sonra dier din

sahipleri de slamdan habersiz olduklar
taktirde, eer kendi semavi dinlerine iman
eder, salih amel iler ve bu bilgisizliklerinde
sulu olmazlarsa kurtulu ehlidirler.
5- Saadet ve keramet iman ve salih
amelle ilgilidir; isimler deil. (Mslman
Yahudi Mesihi, Sabii)
6- Tevhitten sonra en nemli temel inan
ahirettir.
7- Ellezine (o kimseler ki) kelimesinin
tekrar
edilmesiyle
Mminlerin
ve
Mslmanlarn
hesab
dier
din
mensuplarndan ayrt edilmitir.
Sabiiler kimlerdir?
Bu grubun ad Bakara Maide ve Hac
suresinde yer almtr. 1 Hac suresinde
Sabiiler; Yahudi, Nasrani, Mecusi ve
mriklerle birlikte zikredilmitir. Buradan
da anlald zere Sabiiler dier drt
gruptan ayrdr. Bu dinin mensuplar da
dier Ehl-i Kitap gibi slama davet
edilmilerdir. Bunlar zel bir inanlar
sebebiyle aznlktr ve dinlerini de tebli
etmezler. Onlar daha ok nehir ve deniz
kenarlarnda yaarlar. Yldzlara inanr ve
inziva hayat yaarlar. Alman sve ve
Fransz oryantalistleri bu din hakknda
Bakara suresi, 62. ayet, . Maide suresi, 69.
ayet ve Hac suresi, 17. ayet
1
181
Nur Tefsiri
geni aratrmalar yapmlardr ki, hepsinin

isimleri slam ve Akait ve Ara-i Beeri
kitabnda yer almtr.
Sabiin terimini bazlar Arapa bir
kelime olarak bir dinden kp dier dine
girmek olarak tanmlamlardr. Bazlar da
branice bir kelime olarak bedenini suya
sokmak olarak tanmlamlardr. Bu konuda
edebiyatlar,
mfessirler
ve
fakihler
arasnda farkl grler vardr. Bu din
mensuplarnn yaz k nehir veya akar
sularda yapmalar gereken ok eitli
guslleri vardr. Mezkur kitapta onlar
nezdinde mukaddes olan on kitap ismi de
zikredilmitir.
imdi de be binden fazla Sabii Huzistan
denilen blgede Karun nehrinin kenarnda
ve dier illerde yaamaktadr. Irakta da
sekiz binden fazla Sabii Dicle nehrinin
kenarnda
ve
dier
ehirlerde
yaamaktadrlar.

(63)

63- Hani sizden kesin sz almtk.

Tur
dan
ykselterek
tepenize
dikmitik. takva sahibi olabilmeniz
iin, (ilahi ayet ve emirlerden) size
verdiklerimize kuvvetle sarln, onda
bulunanlar hatrda tutun demitik.
182
Tefsir
Tur dann yerinden sklp Yahudilerin
bana dikilmesi Bakara, Nisa ve Araf
suresinde de yer almtr. 1 Belki de
buradaki alnan kesin szden maksat
Bakara ve Maide suresinde zikredilen
szdr. 2
Mesajlar ve Nkteler
1Allah
kullarna
hcceti
tamamlamaktadr. Tepenize Turu diktik.
ve stn hccet Allah'n delilidir
2- Sz almak amelin etkenlerinden biridir.
3- lahi ayet ve hkmleri alglamak
kudret,
ciddiyet,
ak
ve
kararll
gerektirir; aka adet, ek ve terifat deil.
4- lahi ayetleri hatrlatmak ve dnmek
takva iin gerekli ortam salar.
5- Gururlu ve inat insanlarn ruhi
yapsn ezmek iin savrulan tehditler birer
terbiye
metodudur:
Tur
dan
ykselterek tepenize dikmitik.
6- Devrimin elde ettii deerleri
(Firavundan
ve
esaretten
kurtulu)
korumak korku strap ve tehdit pahasna da
Bakara suresi, 93. ayet, Nisa suresi, 154. ayet

ve Araf suresi, 171. ayet
2
Bakara suresi, 40-82. ayet ve Maide suresi, 12.
ayet
1
183
Nur Tefsiri
olsa gereklidir. Tur dan ykselterek

tepenize dikmitik.
7- Dini retiler; eitim, hatrlatma ve
teblii yoluyla insanlarn zihninde ihya
edilmelidir. Onda bulunanlar hatrda
tutun
8- Dindarlk gszlkle olmaz, size
verdiklerimize kuvvetle sarln
9- Dindar; dmanlarn tehdit, pheye
drme ve tamahlandrma metotlarndan
etkilenmeyen
kimsedir,
size
verdiklerimizi kuvvetle sarln

(64)

64Bundan
sonra
yine
yz
evirdiniz; eer Allah'n size fazl ve
rahmeti olmasayd, muhakkak zarara
urayanlardan olurdunuz.
Tefsir
Asr
suresinde
ziyanlardan
yegane
kurtulu yolunun iman ve salih amel olduu
belirtilmektedir.
Allah
bu
ayette
de
ziyanlardan kurtuluun Allahn rahmeti ve
fazl olduunu belirtmektedir. Dolaysyla
buradan da anlalmaktadr ki ilahi rahmet
ve ltuf iman ve salih amelin nedenidir ya
da bizzat kendisidir.
184
Mesajlar ve Nkteler.
1- nsan en nemli tehditleri bile
unutmaktadr. Bundan sonra yine yz
evirdiniz;
2- Allah muhaliflerine de ltf ve
rahmetiyle davranmaktadr. Eer Allah'n
size fazl...
3- Zararlardan kurtulu Allahn fazl ve
rahmeti sayesindedir.
4- Allahn fazl rahmetle birlikte olduu
taktirde saadete sebep olmaktadr; aksi
taktirde isyan ve gaflete neden olmaktadr.

(65)
65inizden
cumartesi
gn
azgnlk edenleri elbette biliyorsunuz.
Onlara Aalk birer maymun olunuz
dedik1
Hasiin kelimesi Hesee kknden

tremitir
ve
tardetmek
aalamak
manasnadr. nceleri kpei tardetme iin
kullanlrken
sonralar
genel
olarak
kullanlmtr.
Ayette
Krdeten
hasie
denileceine, Hasiin denmitir. Halbuki
Hasiin kelimesi akl sahibi oul erkekler
iin kullanlmaktadr. (Aklsz maymunlar iin
deil. mt. ) belki de bunun nedeni onlarn
cisim asndan maymuna dnmeleridir; ruh
1
185
Nur Tefsiri
Tefsir
Bir grup inat Yahudinin ekil asndan
deitirilmesi ve maymun haline getirilmesi
bu ayetten ayrca Araf suresinde de yer
almtr. 1 srailoullarnn hikayelerinden
biri de hrs ve tamahlarnn sebep olduu
ve insani akllar deil. Zira bu taktirde azabn
manas daha da iddet arz etmektedir. Geri
baz Tefsir-i Merai gibi baz tefsir kitaplar bu
maymunlamann bir benzetme ve tebih
olduunu sylemektedirler. Onlara gre bu
ayette eekler gibi , hayvanlar gibi
ayetlerinin bir benzeridir. Yani burada ekli ve
zahiri bir deiim yoktur. Manevi bir deiim
sz konusudur. Ama Etyebul Beyan Tefsirinde
Peygamberden
yle
bir
rivayet
nakledilmektedir: Allah tarihte yedi yz
mmeti kfrleri sebebiyle ekil olarak
deitirdi ve on eit hayvana evirdi.
(Etyebul-Beyan; Biharul-Envar c. 14, s.
787den naklen)
Sebt kelimesi de iten el ekmek ve
dinlenmek manasnadr. Nebe suresi 9. ayette
yle buyurulmaktadr: Uykunuzu dinlenme
vakti kldk Yahudilerin tatil gn olan
Cumartesi gn de Yevmussebt olarak
adlandrlmtr.
1
Araf suresi, 163 ila166. ayet

186
Cumartesi gnnn farz olarak tatil

edilmesidir.
Ama
onlar
sonradan
zikredeceimiz hilelerle Cumartesi gn de
alyorlard.
Mesajlar ve Nkteler
1- Tarihi hikayelerden ibret alnz,
elbette biliyorsunuz.
2- Allahn hkmn nesh edenler,
kendilerini
mesh
etmilerdir.
(eklen
deitirmilerdir. ) dini tahrif etmek de
insanln yznn tahrifine ve deiimine
sebep olmaktadr.
3- Hayvanlar da Allahn rahmetinden
uzak deildir. Tehlikeli ve dndrc olan
Allahn kahr ve gazabdr. Aalklar
4Yz
deitirmek
Allahn
gazaplarndan ve azabnn tahakkukundan
sadece
biridir.
Hristiyanlar
da
gk
sofrasnn inmesinden sonra kfrettikleri
iin
maymun
ve
domuz
ekline
dntrldler. Onlardan maymunlar,
domuzlar kld, 1
5- Kurnazln sonu rezilliktir. (Onlar
Cumartesi gn almak iin hile yaptlar
ve gya eri hileye bavurdular. )
6- Hrsl ve tamahkar insan, hayvan
gibidir.
7- Allahn kahr ve gazab ruh ve
gereklere bakar; tevcih ve zahire deil.
1

187
Nur Tefsiri
(Balk yakalama hikayesine bakldnda bu

mesaj anlam kazanmaktadr)
8- Bilen insan daha ok tehdit ve
tehlikeye
muhataptr.
Elbette
biliyorsunuz.
9- Allahn kanunlarna hakaret insann
bizzat kendisine hakarettir. Aalklar
10- Her kim Allahn yolunu terk ederse
maymun sfatl ve bakalarn takliti olur. 1

(66)
66- Bunu adalarna ve sonradan

geleceklere bir ibret dersi ve muttakiler
iin de bir t vesilesi kldk.
Rivayette de yer ald zere insanlarn ruhi
zelliklerine tevecchen bu ekli deiimin
boyutlar daha da genileyecektir. Kyamette
insanlar on ekilde har olacaktr: Sylenti
karanlar, maymun eklinde; haram yiyenler
domuz eklinde; faiz yiyenler ba aa bir
ekilde; adil olmayan kr bir ekilde; marur
benciller kr ve dilsiz olarak; amelsiz alimler
dillerini ineyerek; komusuna eziyet edenler
eli ve kolu kesik; laf tayanlar ateten dallara
aslarak; ayyalar leten daha kt kokarak;
mstekbirler atelere brnerek har olacaktr.
Bu hadis Tefsir-u Mecmeil-Beyan, NurusSekaleyn ve Safi tefsirinde, Nebe Suresi 18.
ayetin tefsirinde yer almtr.
1
188
Tefsir
Nekal; etkisi zahir ve baki olan azap
demektir.
Fecealnaha
cmlesindeki
Ha zamiri nceki ayette sz konusu
edilen cezaya dnmektedir.
mam Sadk(a.s) yle buyurmaktadr:
Lima beyne yedeyha kelimesinden
maksat bu bela zamannda yaayan
insanlardr. vema halfeha kelimesinden
maksat da biz Mslmanlara da amil olan
nzulden sonraki mmetlerdir.
Mesajlar ve Nkteler
1- t almak takva ruhunu gerektirir.
Muttakilere t
2- Yenilgiler ve zaferler hem bugn iin
adalar ve hem de gelecektekiler iin
sonradan gelecekler ders olmaldr.
(67)

67Msa
milletine:
Allah
muhakkak bir sr boazlamanz
buyuruyor demiti; Bizi alaya m
alyorsun?
Dediklerinde
de:
Cahillerden
olmaktan
Allah'a
snrm dedi.
189
Nur Tefsiri
Tefsir
Bu surenin ad bu hikaye yznden,
Bakara olarak adlandrld. Tevrat 1ta sr
kesme olay adli bir kanun olarak sz
konusu edilmitir. srailoullar arasnda
katili belli olmayan bir ceset bulundu. Bu
sebeple aralarnda ihtilaf kt. Her birisi
cinayeti bir taife ve kabileye isnat ediyor,
kendilerini temize karyorlard. Sonunda
meseleyi halletmek iin Hz. Musann
yanna gittiler. Zira bu olayn aydnlatlmas
hi de yle kolay deildi. Hz. Musa olay bir
mucizeyle aa kard. Musa onlara yle
dedi: Allah size bir sr boazlamanz ve
bir para etinin lye yaptrlmasn
emrediyor. Bylece l dirilecek ve katilini
ifa edecektir. Onlar bu cevab duyunca,
Bizimle aya m ediyorsun? dediler. Musa
yle dedi: Cahillerden olmaktan Allaha
snrm. Alay etmek cahillerin iidir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Allahn emri her ne kadar zihin ve
zevkimize uymasa da inkar etmemeliyiz.
Allah dilerse iki ly birbirine katarak bir
canl yaratr.
2- Alay etmek cahil insanlarn iidir.
3Sr
kesimiyle
ayn
zamanda
inekperestlik
reddedilmektedir.
Tpk
1
Tevrat, Tesniye Seferi 21. Fasl

190
brahimin putlar krmas ve Samirinin

altndan buzasnn yaklmas gibi.
4- nsanlarn peygamberlerine iman
derecesi onlarn peygamberin emirlerine
kar tutumundan anlalmaktadr. Bizi
alaya m alyorsun?
5- Musa edebe riayet ve teslim olmalar
asndan inei kesme emrini Allaha isnat
etmektedir. Ama onlar yine de bahane
aradlar. phesi Allah size emrediyor.
6- Bir olayda Allahn gc (tevhid)

Musann doruluu (nbvvet) ve lnn
dirilii, (ahiret) ispat edilmitir.
7- Eer Allahn hkmnn srlarn
bilmiyorsak,
alay
olarak
nitelendirmemeliyiz.
8- Allaha yersiz isnatlarda bulunan
cahildir.
9- Cehalet akl karsndadr; ilim deil.
nk alim bakasyla alay edebilir; ama
akll insan asla.
10- Enbiyann ismeti Allaha snma ve
benzeri
durumlar
sayesindedir;
Snrm

(68)

191
Nur Tefsiri
68- Rabbine bizim admza yalvar da

onun mahiyetini bize bildirsin dediler,
O, onun ne pek kart, ne pek krpe,
ikisi ortas bir sr olduunu sylyor,
size emrolunan yapn dedi.
Tefsir
srailoullar konunun ciddi olduunu
anlaynca
bahanelere
sarldlar.
Baz
mfessirlerin verdii ihtimale gre de bu
bahaneler bizzat gerek katil tarafndan
insanlara
ilka
ediliyor,
bylece
ifa
olmaktan korunmaya alyordu. 1Geri
soru anlayn anahtardr ama, soru sorma
metodu
insanlarn
ruhi
yapsn
gstermektedir. Ayette buna iaret edilmi
ve gerekler ortaya karlmtr.
Mesajlar ve Nkteler
1- peygamberler vahyin eminidirler.
Dedi: phesiz Allah diyor ki
2- Allahn emrini abuk ve seri bir
ekilde gerekletirin. ek ve pheden
kann.
phesiz
Allah
emrediyor
emredileni hemen yapn.
3- Yersiz sorularla ii zorlatrmayn.
4- Edeple soru sorunuz. Bu ayette lena
(bizim iin) kelimesi iki defa tekrar edilmi;
Rebbena (Rabbimiz) kelimesinin yerine
1
Tefsir-u Fahr-u Razi, ilgili ayetin tefsirinde

192
ise Rebbeke (Rabbin) kelimesi ifade

edilmitir. Bu da onlarn tekebbr ruhunun
gstergesidir.
(69)

69- Rabbine bizim admza yalvar da
ne renk olduunu bize bildirsin
dediler. O, onun, bakanlarn iini aan
parlak sar renkli bir sr olduunu
sylyor dedi.
Tefsir
nek boazlama emri iki defa verildii
halde onlar yine de emri yerine getirmek
istemiyorlard. Belki de bazlar katili
tandklar iin ifa olmasn istemiyorlard.
Bu yzden bahanelere sarlarak inatla soru
soruyorlard. Sonunda bir de inein rengini
sordular.
Allah
onlara
cevap
olarak
bakanlarn iini aan parlak sar renkli
bir sr olduunubuyurdu. Yani gzel
endaml salkl, zel bir renk ve gzellii
olan bir inek olmaldr. Velhasl bahane
peinde koanlar bazen yan, bazen de
rengini sordular. Kim bilir belki tart
olsayd, kilosunu da soracaklard.
Mesajlar ve Nkteler
193
Nur Tefsiri
1- Yersiz sorular sormaynz, nitekim

Maide suresinde yle buyurulmaktadr:
Ey iman edenler! Size aklannca
hounuza gitmeyecek eyleri sormayn.
1
Peygamber bir gn haccn nemi
hakknda konuuyordu. Birisi kalkp, bu
hkm her yl geerli midir. ?diye sordu,
Peygamber cevap vermedi. O ahs yeniden
sorusunu tekrarlad. Peygamber rahatsz
olarak yle buyurdu: Neden srar
ediyorsun?
Eerevet
dersem
iiniz
zorlar. Benim sustuumu grrseniz srar
etmeyiniz.
nceki
kavimlerin
helak
sebeplerinden biri de sorduklar bu yersiz
sorulard. Bazen sormak gerekir: 1Zikir
ehline sorun. Bazen de susmak gerekir.
Tpk hastasndan hastaln gizleyen
doktor gibi2
Hz.
Ali
Nehcul-Belaada
yle
buyuruyor: Allah baz eyleri sizlere beyan
etmemitir. Bu unutkanlktan deildir.
Aksine sizin amelde genilik iinde olmanz
iindir.
Bu
yzen
sorularnzla
zorlatrmayn. 3

Tefsir-i Numune, c. 5, s. 96
3
Nehcul-Belaa erh-u bn-i Ebil Hadid, c. 18,
s. 102, 102. Hikmet.
1
2
194
2- Renklerin insan ruhunda etkisi vardr.

Nitekim sar renk hakknda bir ok hadis
nakledilmitir.
(70)

70-Rabbine bizim admza yalvar da,
mahiyetini
bize
bildirsin,
nk
srlar, bizce, birbirine benzemektedir.
Allah dilerse biz phesiz hidayeti
bulmu oluruz dediler.
Mesajlar ve Nkteler
1- Vesvese yasaktr ve her ite itidalli
olmak bir deerdir. Bazen insanlar ok sade
iaretler grnce yakin etmektedirler. Ama
bazlar apak beyanlara ramen vesveseye
dyorlar. nek kesmenizi
2- Feri meselelerde srekli sorulan
sorular insan asl meselelere tevecchten
al-koyar.
3- Bazen soru; aratrma ve ilmin
gstergesidir.
Bazen
de
inat
ve
yksnmenin gstergesidir.
4Hadiste
yle
yer
almtr:
srailoular
onca
yksnmelere
ve
inatlara ramen nallah dedikleri iin
yine Allahn affna mazhar oldu. Aksi
taktirde asla hidayete eremezlerdi.
195
Nur Tefsiri

)

(71
71- Yeri srp, ekini sulayarak
boyunduruk
altnda
ezilmemi,
kusursuz, alacasz bir sr olduunu
sylyor dedi. imdi hakk bildirdin
deyip sr boazladlar; az kalsn bunu
yapmayacaklard.
Mesajlar ve Nkteler
1lahi
emirleri
uygulamada
ak
gereklidir. Ak ve sevincin olmad iler
knanmtr:
Az
kalsn
bunu
yapmayacaklard.
2- Projeleri uygulamada alan retim
aralarn ve ekonomik kaynaklar yok
etmeyiniz. ekini sulayarak boyunduruk
altnda ezilmemi...
3- Allah yolunda tketilenler salam
olmaldr.
Kusursuz
ilgintir
hac
seferinde Allahn evini ziyaret edenlere
Kurban bayramnda da kusursuz hayvan
kesmeleri emredilmitir.
4- Yahudiler peygamberlerine kar
edepsiz
idiler.
imdi
hakk
bildirdindediler. Sanki Peygamber daha
nce haa batl bildirmiti.
196
5- Gurur ve heves insan sadece

arzularna uyduu taktirde olaylar hak
olarak
adlandracak
bir
konuma
drmektedir. imdi hakk bildirdin

(72)

72- Hani siz bir kimseyi ldrm ve
bunu birbirinize atmtnz; oysa Allah
gizlemekte
olduunuzu
ortaya
karacaktr.
Tefsir
Cinayet olay nceki ayetlerde detaylca
beyan edilmitir. Ama bu ayette yeniden
uyarmak iin olay zetle ve tmel olarak
beyan
edilmitir.
srailoullarnn
bir
cinayet ilediini ve bunu birbirinin zerine
attklarn
beyan
etmektedir.
Ayetteki
ddaretum kelimesi def etme manasna
gelen deree kknden tremitir. Allah
inein boazlanmasn ve bir parasnn
lye vurulmasn emrederek ly diriltmi
ve lye katilinin kim olduunu syleterek
bu srr ifa etmitir. Bu olay herkes iin bir
uyardr. nk Allah herkesin yapt kt
ileri aa vurma gcne sahiptir.
Mesajlar ve Nkteler
197
Nur Tefsiri
1- Her kim bakalarnn gnahna raz

olursa o gnaha ortaktr ve gnah ona da
isnat edilir. hani ldrmtnz.
2- Bazen insan susuz grnerek ve o
suu bakalarna isnat ederek en son
hilelere ba vurur. Halbuki bilmemektedir;
zira Allah dilerse iki lden bir canl
yaratarak dahi olsa olay aydnlatacaktr.
3- Allah ok defa sulular ifa etmitir.
Oysa Allah gizlemekte olduunuzu
ortaya karacaktr.
Durrul-Mensurda
u
hadis
nakledilmektedir. Eer insan hibir yerden
gzkmeyen salam kayalar iinde dahi
kt
bir
i
yapacak
olursa
Allah
1
(dilerse)onu insanlara ifa eder.
4- Bir baka rivayette yle yer almtr:
orta yal sar renkli inek bir gencin
evindeydi. Ahrn anahtar ise ierde uyuyan
babasnn yastnn altndayd. Bu gen
adam
babasn
uyandrmamak
iin
kendisine teklif edilen byk paralara
ramen inei satmaktan vazgeti. Allah da
babasna gsterdii bu saygdan dolay
srailoullarna sadece o gencin evinde
bulunan inein zelliklerini beyan etti.
Bylece illa da o inein ok byk parayla
alnmasn salad. Hz. Musa da yle
Durrul-Mansur. S. 1, s. 78
198
buyurdu: Baknz iyilik sahibi iyi niyetiyle

nasl mkafatlandrlmaktadr!2

(73)

73- Srn bir parasyla ona vurun
dedik. te bylece Allah lleri diriltir
ve aklnz kullanasnz diye size
ayetlerini gsterir.
Mesajlar ve Nkteler
1- nsanlarn itminan ve itimadn
kazanmaya aln. Hz. Musa inein bir
parasn lye vurma iini bizzat yapmad.
nsanlara siz kendiniz yapn dedi. Ona
vurun
2- Bu ayet Allahn dnyada ricat (dn)
ahirette de hesap iin lleri diriltmedeki
gcnn gstergesidir.
3- lahi kudretin rneklerini grmek
insanlarn srekli dnmesi iin olmaldr;
bir anlk aknl iin deil. aklnz
kullann
4- lnn dirilmesi veya canlnn lmesi
Allahn iradesiyledir. Allah dilemezse btn
canllar toplansa bir tek sinek yaratamazlar.
Ama Allah dilerse iki ly birbirine
vurarak canl yaratr.
2
Tefsir-u Nuris-Sekaleyn c. 1, s. 88
199
Nur Tefsiri
5Aklnz
kullannz
kelimesi
umulur ki, diye kelimesiyle bir arada
zikredilmitir. Zira insann ruhi ve fikri
fezas kirli ve bulank olursa ilahi
ayetleri/mucizeleri grmek dahi insann
akln bana getirmez.

(74)

74- Sonra kalpleriniz yine katlat,
ta gibi, hatta daha da kat oldu.
Nitekim talar arasnda kendisinden
rmaklar fkran vardr; yarlp su
kan
vardr;
Allah
korkusundan
yuvarlananlar
vardr.
Allah
yaptklarnz bilmez deildir.
Tefsir
nceki ayetlerde bir ok ilahi ltuflar ve
mucizeler (Firavundan kurtulu, denizin
yarlmas, buzaya tapanlarn affedilmesi,
en iyi yiyeceklerin inmesi, bulutlarn glge
yapmas, masum peygamberin nderlii)
hatrlatld. Ardndan cinayeti ve Allahn
mucizesiyle katilinin ifa edilmesi dile
getirildi. Bu ayette ise onca ayet ve
200
mucizelerini
grmelerine
ramen
ilerindeki kin ve inattan dolay kalplerinin
katlat, talat ve hatta tatan daha
kat hale geldii beyan edilmektedir.
Mesajlar ve Nkteler
Kasavet
ve
ta
kalplilik
ruhsal
hastalklarn en zor ve kt olandr. Bu
hastalk insann srekli inatlndan
olumaktadr. Sonra kalpleriniz yine
katlat
2- lahi mucizeleri ve ltuflar grmek bir
grubun huzur, iman art, ibadet ve
krne sebep olurken bir grubun da
katlamasna,
talamasna
neden
olmaktadr. Bu insanlarn hareket ve
tutumuyla ilgilidir. Tpk bir anahtar gibi bir
tek hareketle kaplar kapatmakta, ayn kilit
baka bir hareketle de btn kaplar
amaktadr. Yani bir kilit hem acdr, hem
de kapatc. te Kuran da mminler iin
ifa ve rahmet iken, zalimler iin ziyan ve
zarar nedenidir. 1
Yamurun ki letafetinde phe yok,
bahede lale yetitirir, tuzlakta kuru ot
3- Kalpler inat ve kin sebebiyle katlk,
sertlik,
durgunluk
ve
bakalarnn
gelimesine
engel
olmak
hususunda
talamaktadr.

201
Nur Tefsiri
4- Canszlar bile bir yere kadar uur

sahibidirler. lahi korku ve haiyeti derk
etmekte ve tepki gstermektedirler. Allah
korkusundan yuvarlananlar vardr.
Ak ve gizli btn alem,
gece gndz sana diyorlar.
Biz duyucuyuz grc ve akll.
Biz siz namahremlere sessiziz.
Suyun, topran ve gln,
Gnl ehlinin anlad bir dili var.

(75)

75- Size imam edeceklerini umuyor
musunuz? Oysa onlardan bir takm
Allah'n szn iitiyor, ona akllar
yattktan sonra, bile bile onu tahrif
ediyorlard.
Mesajlar ve Nkteler
1- nsanlarn iman etmesini beklemek ve
ilgi duymak iyidir. Ama btn insanlar bu
baary elde edemezler.
2- Sulu cahiller tehdit edilmektedir;
susuz/habersiz cahiller deil. Akllar
yattktan sonra
3- Btn Yahudiler tahrif ehli deillerdi.
Bir takm
202
4- Gnahkar halkn islah olaca midini

tayn, ama sapk bilginlerin dzeleceini
beklemeyin.
ona
akllar
yattktan
sonra, bile bile onu tahrif ediyorlard.

(76)
76- man edenlerle karlatklar
zaman,
iman
ettik
derlerdi;
birbirleriyle
yalnz
kaldklarnda,
Rabbinizin katnda size kar hccet
gstersinler
diye
mi
Allah'n
(Peygamberin sfatlar hakknda) size
akladn
onlara
anlatyorsunuz?
Bunu akl etmiyor musunuz? Derlerdi.
Tefsir
srail oullarndan bazs Mslmanlarla
karlanca onlara yle diyorlard: Hz.
Muhammedin sfatlar bizim Tevratta da
yer ald iin iman ettik. Ama ba baa
kaldklarnda birbirlerini knyor, yle
diyorlard: Neden Muhammed (s.a.a)in
sfatlarnn Tevratta da yer aldn
Mslmanlara
sylyorsunuz?
Eer
Tevratta olanlar onlara haber verecek
203
Nur Tefsiri
olursanz
kyamette
kullanacaklardr.
bunu
aleyhinize
Mesajlar ve Nkteler
1- nsan gerei rendiinde ona uymas
gerekir.
Bakalarnn
korkutmalar
ve
tehditleri veya o bu makamn etkisiyle
hakikati grmezlikten gelmemelidir.
2- Hakikati gizlemek en kt gnahtr.
Zira o gn bilginler hakikati gizlemeselerdi,
bu gn bu kadar Yahudi ve Hristiyan
olmazd.
3- Baz aklszlara gre nifak, hakikatleri
gizlemek, konumunu korumak ve yersiz
banazlk akln ve akllca hareket etmenin
gstergesidir.
Bunu
akl
etmiyor
musunuz?

77- Gizlediklerini de, akladklarn
da Allah'n bildiini bilmiyorlar m?
Mesajlar ve Nkteler
1- Allah her eyi biliyor, o zaman hakk
gizlemek de niin?
(78)

204
78. Onlarn bir ksm mmi idiler.

Kitab bilmezlerdi; bildikleri sadece bir
takm yalan ve kuruntulard. Onlar
ancak zan iindedirler.
Tefsir
Bu ayette de srailoullarndan baka bir
grup tantlmaktadr. Bu grup nceki
grubun
(ki
bilginlerdi
Peygamberin
Tevrattaki zelliklerinin bildikleri halde
saklyorlard. ) aksine sradan insanlard.
Semavi kitaptan habersiz idiler ve arzu
hayal ve kuruntularla yayorlard. Onlar
hayali kuruntularyla Yahudilerin stn rk
olduunu, Allahn sevgilisi ve ocuklar
olduklarn, cehenneme gitmeyeceklerini,
eer bir sular varsa da sadece birka gn
ceza greceklerini sylyorlard. Bu grup
hayalleriyle yaarken alimleri de tahrif ve
sapklklar iinde yzyorlard.
Mesajlar ve Nkteler
1- Msait ortamda ilim, kitap ve
retmenin var olduu bir yerde mmi
olmak eksikliktir.
2- lim, yersiz arzularn ve kuruntularn
kurtulu
yoludur.
Cehalet
ise
bu
kuruntularn gelitii ortamdr.
3- Kuruntular ve beklentiler ilim zere
olmaldr; hayali deil.
4- nanlarda zan ve hayale uymak
yasaktr. Onlar ancak zan iindedirler.
205
Nur Tefsiri
Ayrca bilmemiz gerekir ki hayali arzular

ve kuruntular eytani bir hiledir. Nisa
Bakara
ve
Maide
surelerinde
bu
kuruntulardan rnekler zikredilmitir. 1
Onlar
asla
cehennem
ateine
girmeyeceklerini,
Yahudi
veya
Hristiyanlardan baka kimsenin cennete
girmeyeceini ve Yahudilerden baka hi
kimsenin doru yol zere olmadn
sylyorlard.

(79)
79- Vay Kitab elleriyle yazp, sonra
da onu az bir deere satmak iin, Bu
Allah
katndandr
diyenlere!
Vay
ellerinin
yazdklarna!
Vay
kazandklarna!
Mesajlar ve Nkteler
1- Kuranda defa veyln (vay)
kelimesinin kullanld tek ayet budur. Bu
ayette
de
dnyaperest
alimlerin
ve
bilginlerin tehlikesi sz konusu edilmitir.
Nisa suresi, 80-120. ayet, Bakara suresi, 109.
ayet, Maide suresi, 21. ayet
1
206
2- Bidat din karmak, din ticareti ve

halk smrmek kt alimlerden halka
gelebilecek en byk tehlikelerdir.
3- Bidat ve iftirann nedenlerinden biri
dnyalk elde etmektir. onu az bir
deere...
4- Din uydurma, tarihin srekli en byk
tehlikelerinden biri olmutur. elleriyle
yazp
5- En kt gelir din uydurma ve din
satmadan elde edilen gelirdir.
Vay
kazandklarna!
6- Tahrifi, zehirli ve tehlikeli kalemlere,
kitaplara ve makalelere dikkat ediniz. Her
alime gvenmeyiniz.
7- Halk ftrat gerei dine eilimlidir.
Halkn bu ftri akn ktye kullanan
hainler kendi szlerini din ve mezhep ad
altnda halka takdim ederler. Bu Allah
katndandr
8- En iddetli azap halkn tefekkr ve
inanlarna ihanet eden kimseler iindir. (
defa vaykelimesi kullanlmtr. )
9- Tarihte bir bidat vesilesiyle oluan
sapkln btn gnahlar o bidat karan
insann
boynunadr.
(kazandklarkelimesi sreklilie delalet
etmektedir. )
207
Nur Tefsiri

(80)

80-Ate bize sadece sayl bir ka
gn deecektir, derler; sor, Allah
katndan siz sz m aldnz?, Eer yle
ise Allah sznden caymayacaktr
Yoksa Allah'a kar bilmediiniz bir ey
mi sylyorsunuz?
Tefsir
Onlarn sapk inanlarndan biri de yle
demeleriydi: Eer farzen biz Yahudiler
gnahkar bile olsak cezamz dierlerinden
ok azdr, birka gn dnda asla atete
kalmayacaz. Biz dierlerinden stnz.
Allah da bu ayette onlarn bu dnce
tarznn batl olduunu ortaya koymaktadr.
Mesajlar ve Nkteler
1- stnlk taslamak, rklk, kendini
aldatmak ve hayalcilik yasaktr.
2- stnlk taslamak Yahudilerin en
byk zelliklerinden biridir.
3- Btn insanlar kanun karsnda eittir.
Allah hibir zel kavmin kurtulacan vad
etmemitir.
4- Amelsiz arzu ve istek yasaktr.
5- Bilmeden Allaha uygunsuz isnadlarda
bulunmayn.
208

(81)

81- Hayr yle deil; ktlk ileyip
suu kendisini kuatm olan kimseler;
cehennemlikler ite onlardr. Onlar
orada temellidirler.
Tefsir
Yahudilerin dier insanlardan farkl ceza
greceklerine inanmalar karsnda bu ayet
aka
yle
buyurmaktadr:
Btn
insanlar kanun karsnda eittir. Gnahlar
iinde boulup tvbe etmeden len herkes
temelli atete kalacaktr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Hayali arzu ve temennilere kesin kar
knz. Hayr yle deil.
2- Herkes kanun karsnda eittir.
Cezalar ve mkafatlar insanlarn arzusuna
bal deildir; bizzat amellerle ilgilidir.
ileyen, kazanan
3- Sadece bilerek ve irade zere yaplan
gnahlarn cezas vardr; zorla yaplanlarn
deil. ileyen, kazanan
4- Gnahkar insan fayda ve nasiplenme
hayaliyle gnah ilemektedir. ileyen,
kazanan
5- Her gnahn yle bir takm etkileri,
sonular ve kapsama alan vardr ki bazen
209
Nur Tefsiri
insan iine ekmekte ve bomaktadr.

kuatm olan
6- Gnahkarlk melekesi/yetisi insann
ebedi olarak atete kalmasna sebep
olmaktadr.
7- nsan ftrat gerei temizdir. Gnahlar
ve hatalar insan ihata eden ve zn
deitiren ilinekler/belirtilerdir.

(82)

82.
nanp
yararl
iler
yapan
kimseler cennetlik olanlardr, onlar da
orada temellidirler.
Mesajlar ve Nkteler
1- Tehdidin yannda mjde de lazmdr.
2- man amelden ayr deildir.
3- Cennete girmenin yeri amel ve
imandr; hayal, rk ve arzular deil. Cennet
ehli sadece iman ve amel sahibi kimselerdir.
Onlar oradadrlar.
4- Bir tek salih amel yeterli deildir. Tm
ameller salih olmaldr. salihat

210
(83)

83- srailoullarndan, Allah'tan
bakasna kulluk etmeyin, anne babaya,
yaknlara, yetimlere, dknlere iyilik
edin, insanlarla gzel konuun, namaz
kln, zekt verin diye sz almtk.
Sonra
siz
pek
aznz
mstesna,
dndnz. Sizler zaten dneksiniz.
Mesajlar ve Nkteler
1- Allah akl ftrat ve peygamberler
vastasyla insanlarla szlemektedir.
2Tevhit
btn
peygamberlerin
mektebinin temel ilkesidir. (Btn iler ilahi
renk tad ve tevhide dayand taktirde
insann saadetine neden olmaktadr. )
3- Kuranda defalarca tevhidin yannda
valideyne ihsan zikredilmitir.
4- Allaha inanmak valideyne, yetimlere
ve dknlere ihsanda bulunmak zekat
vermek, insanlarla gzel geinmek ve
namaz klmak slam toplumunun en ak
zelliklerindendir.
5- Sadece Mslmanlar ve mminlerle
deil btn insanlarla iyi geinmek gerekir.
nsanlara gzel konuun
6- Haklarn dereceleri vardr. nce
Allahn hakk, sonra valideynin, sonra
211
Nur Tefsiri
yaknlarn, sonra yetimlerin, sonra da

dknlerin.
7- Tm dinlerin temeli birdir.
8- Btn itikadi, ahlaki ve fkhi hkmler
insan ile Allah arasnda bir szlemedir.
9- hsan en kapsaml ve en geni bir
kavramdr; fakirlik durumunda mali ihsan,
zenginlik durumunda da ruhi ihsan
10- Zekatn yan sra fakirlere ve
yetimlere ihsan etmek de gerekir.
11- nce yaknlar, sonra dierleri.
yaknlara Elbette yaknlar arasnda da
evleviyet ve ncelik hakk geerlidir.
yaknlarn bazs bazsndan evladr.
12- hsan, edep ve minnet olmad
taktirde (sz gzellii ile birlikte amel
gzellii) deerlidir. insanlara gzel
syleyin.
13- Btn insanlara ihsan edilemese de
gzel
sz
sylemek
mmkndr.
insanlara gzel syleyin.
14- Allah ile iliki insanlarla iliki iinde
gizlidir. insanlara gzel syleyin, namaz
kln ve zekat verin.
15- Valideynin bir mr sana ihsan etti.
imdi de sen ihsan et. ihsann karl
sadece ihsandr.
16- Yetimlere ihsan; terbiye, talim ve
haklarnn korunmas gibi ynleri de
kapsamaktadr.
212

(84
84. Kannz dkmeyin, birbirinizi
yurdunuzdan srmeyin diye sizden sz
almtk, sonra bunu bylece kabul
etmitiniz, buna siz ahitsiniz.
Tefsir
Belki de srailoullarndan sz almaktan
maksat Maide/32. ayette yer alan insanlarn
kanna sayg gstermek ile ilgilidir. Mezkur
ayette yle buyurulmaktadr: Bunun iin
srailoullarna yle yazdk: Kim bir
kimseyi bir kimseye veya yeryznde
bozgunculua
karlk
olmadan
ldrrse, btn insanlar ldrm
gibi olur. Kim de onu diriltirse
(lmden kurtarrsa) btn insanlar
diriltmi gibi olur.
Mesajlar ve Nkteler
1- nemli ilerin nemini vurgulamak iin
sadece emir ve tavsiye yeterli deildir. Sz
ve misak da gereklidir.
2- Can ve vatan gvenlii btn dinlerde
vardr.
3- Hayat hakk her insann ilk hakkdr ve
ldrmek byk gnahlardandr. Nisa/93.
213
Nur Tefsiri
ayette yle buyurulmaktadr. Kim bir

mmini kasten ldrrse cezas, iinde
temelli kalaca cehennemdir. Hakeza
Maide
suresi
32.
ayette
yle
buyurulmaktadr:
Bunun
iin
srailoullarna yle yazdk: Kim bir
kimseyi bir kimseye veya yeryznde
bozgunculua
karlk
olmadan
ldrrse, btn insanlar ldrm
gibi olur. Bir hadiste de yle yer
almtr: ldrlenin btn gnahlar
ldrenin boynunadr. Hakeza Eer
gklerin ve yerin ehli birini ldrmede
ortak olursa hepsi cehenneme gider.
4- Vatan sevgisi doal ve ftri bir haktr;
bu hakk inemek apak zulmdr.
birbirinizi yurdunuzdan srmeyin1
5Dimaekum
ve
enfusekum
kelimelerinden anlald zere birini
ldrmek veya srmek bizzat insann
kendisini
ldrmesi
veya
srmesidir.
Tautlar
ise
kendi
hakimiyetlerini
glendirmek iin kendileri iin saraylar villalar
ina ederken halk evinden yurdundan etmekte,
ikence yapmakta ve deerlerini inemektedir.
Halbuki alacakl bir insan borluyu evini
satmaya bile zorlayamaz. Hata eer birisi
camide bir yere oturursa baka birisi orada
namaz klamaz. Her kim i, ibadet veya iftilik
iin bir yeri nce alrsa ncelik hakkna sahiptir.
Bakalar onu rahatsz edemez.
1
214
Toplum fertlerinin damarlarnda olan kanlar

hakikatte insann kendi kandr.
nsanolu birbirinin azasdr.
Ki yaratlta bir zdendir.
6- Kendi uyank vicdanlarnzdan yardm
alnz. sonra bunu bylece kabul
etmitiniz, buna siz ahitsiniz.
7- Peygamber zamanndaki Yahudileri
knamak atalarnn yapt sebebiyledir. Her
kim gemi veya gelecekteki bir ahs veya
kavmin amellerinden raz olursa onlara
ortak saylr.

(85)

85- Sonra siz, birbirinizi ldren,
aranzdan bir takm memleketlerinden
sren,
onlara
kar
gnah
ve
dmanlkta birleen, onlar karmak
haramken size esir olarak geldiklerinde
fidyelerini
vermeye
kalkan
215
Nur Tefsiri
kimselersiniz. Kitabn bir ksmna

iman edip, bir ksmn kfr m
ediyorsunuz? Aranzda byle yapann
cezas ancak dnya hayatnda rezil
olmaktr. Ahiret gnnde de azabn en
iddetlisine onlar uratlrlar. Allah
yaptklarnzdan gafil deildir.
Tefsir
Bir ok hatrlatmadan sonra Allah bu
ayette yeniden bu konuda sz verdikleri
halde birbirini ldrdkleri ve srdkleri
iin knamaktadr. Halbuki onlar merhamet,
aile balar ve dknlere yardm esas
zere kurulu tevhidi bir toplum kurmakla
grevliydi. Ama onlar bunun yerine gnah
ve
dmanlk
zere
yardmlatlar.
Toplumda karklk, tefrika ve kan dkmeyi
yaygnlatrdlar. Onlarn yardmyla mrik
yneticiler cinayet ve srgnlere ba vurdu.
Lakin ilgintir Tevrat hkm gerei bu
savalarda esir denleri de fidye vererek
kurtaryorlard. Ama Tevratta yer alan
ldrme ve srgnn haram olduuna dair
hkme
itaat
etmiyorlard.
Birbirini
ldryor, ama birbirinin esiri olmay kabul
etmiyorlard.
Halbuki
esaret
ktyse
ldrmek ondan daha ktdr. Fidye verip
esiri
kurtarmak
Tevratn
hkmyse,
ldrme ve srgn etmenin haram olmas
da Tevratn hkmdr. Dolaysyla onlar
gerekte Allahn emrine itaat etmiyorlard.
216
Onlar kendi arzu ve isteklerine uyduu

taktirde Allahn hkmn kabul ediyor,
uymad taktirde de iniyorlard.
Mesajlar ve Nkteler
1- Kuran birbirini ldrmeyi nefsin
ldrlmesi
olarak
kabul
etmektedir.
Bununla bakalarn ldrmenin insann
kendisini ldrmesi demek olduunu ve bir
toplumun fertlerinin birbirlerinin azas
olduunu hatrlatmaktadr.
2- Gnah ve tecavzde yardmlamak
haramdr. Bir rivayette yle ter almtr:
Her kim bir zalime zulmnde yardm
ederse Cehennemde Firavunun veziri
Haruna arkada olacaktr. Baka bir
rivayette de yle yer almtr: Zalime
hokka ve kalem hazrlamak bile caiz
deildir. mam Kazm (a.s) da zengin
Mslmanlardan birine yle buyurmutur:
Hac ziyareti iin bile olsa Harun rejimine
develeri kiraya vermek caiz deildir. 1
3- Kuran baz emirlere itaat eden, dier
bazlarna da isyan edenleri knayarak yle
demektedir:
Neden
bazsna
iman
ediyor, bazsna ise kfrediyorsunuz?
Bylece amelin imann kendisi olduunu,
dolaysyla amel etmeyenin iman sahibi
olamayacan beyan etmektedir.
Etyebul-Beyan Tefsiri, ilgili ayetin tefsirinde

217
Nur Tefsiri
4- Gerek iman, ilahi hkmlerin insann

isteklerine aykr olduu yerde itaatinden
ortaya kmaktadr. Yoksa ilahi hkmlerin
insann arzu ve istekleriyle rtt yerde
gerek iman asla anlalmaz.
5- Baz ayetleri inkar gerekte tm
ayetleri inkar etmektir. Dolaysyla baz
ayetlerle amel etmeyenlerin cezas da
dnya ve ahirette rezil rsva olmaktr.
6- Kuran bazlarnn nasl olur da ilahi
hkmlerin bir ksmna iman ettii ve bir
ksmn da inkar ettii noktasnda bizleri
uyarmaktadr.
7- Ferdi hkmlerle amel eden, ama
toplumsal meselelere kar lakayt davranan
kimseler
dnya
ve
ahirette
rezil
olacaklardr. Zira maalesef baz cahiller
namaz ve oru hakknda dikkatli olduklar
kadar, devlet ve idareciler hakknda dikkatli
deillerdir.
Allah
bizim
ahsi
durumumuzdan
gafil
olmad
gibi,
toplumun meselelerinden de gafil deildir.

(86)

86- Onlar ahiret karlnda dnya
hayatn satn alan kimselerdir, bu
yzden azaplar hafifletilmez, onlar
yardm da grmezler.
218
Tefsir
Bu
ayet
onca
ahdi
bozmalarn,
katliamlarn
ve
baz
ayetlerle
amel
etmemenin cezasn beyan etmektedir. Zira
onlar dnyevi yaam peindedirler, kendi
menfaatlerin
temin
eden
kanunlara
baldrlar. Kendi dnyevi menfaatlerine
zarar veren hkmlere kar itinaszdrlar.
Dolaysyla Allah asla bu refah dkn
dnyaperestlerin cezasn indirmez, onlar
her ne kadar azab edilmeyeceklerini veya
en
azndan
sadece
sayl
gnler
cezalandrlacaklarn sylese de sonuta
dier sulular gibi yaptklarndan tr
cezalandrlacaklar ve kendilerine asla
yardm edilmeyecektir.
Mesajlar ve Nkteler
1- nsan zgrdr ve seim hakkna
sahiptir. Kuran bir ok ayete baz insanlarn
ahiretlerini satp dnyay aldklarn veya
hidayete karlk dalaleti satn aldn ifade
etmektedir. Btn bunlar da insann
zgrlk ve seim hakkna sahip olduunu
ortaya koymaktadr. nsan her trl
ticaretinde dnmekte, mukayese etmekte
ve seimini yapmaktadr.
2- lahi kanun karsnda herkes eittir.
srailoullarnn kendilerini stn grmesi
ve Allahn dostlar olduunu kabul etmesi
bo bir iddiadr. Kfr ve inatlk yolunda
219
Nur Tefsiri
yryen hibir insan Allahn gazabndan

mstesna deildir.

(87)

87- Ant olsun ki, Msa'ya Kitab
verdik,
ondan
sonra
ard
arda
peygamberler gnderdik. Meryem olu
saya
beyyineler
(apak
deliller)
verdik,
onu
Ruhul
Kuds
ile
destekledik.
Size
bir
peygamber
nefsinizin
holanmad
bir
ey
getirdike, byklk taslayarak, bir
ksmn yalanc sayp, bir ksmn
ldrr msnz?
Tefsir
Bu ayet Allahn insanlar hidayet etmek
iin srekli ltfn beyan etmektedir. Musa
(a.s)n yan sra Davut, Sleyman, Yua,
Zekeriya ve Yahya gibi peygamberler
gelmi, sonra da Ruhul-Kuds1ile teyid
edilen
Hz.
sa
apak
delillerle
Nahl suresi, 102den anlald zere RuhulKuds Cebraildir.
1
220
gnderilmitir. Ama srailoullar isyan

yolunu tutturarak ilahi hidayeti kabul
edeceklerine yalanlama ve peygamberleri
ldrme yoluna koyuldular.
Mesajlar ve Nkteler
1- Tarih boyunca btn insanlar ilahi
nderlere ihtiya duymulardr. Ondan
sonra
ard
arda
peygamberler
gnderdik Talim ve terbiye asla tatil
edilmemitir.
2- peygamberlerin yolu srekli insanlarn
arzularyla uyumlu deildir. Bazen heves ve
arzularna
kardr.
Nefsinizin
holanmad
3peygamberler
hedeflerini
gerekletirmek iin canlar pahasna
direnmilerdir. Bir ksmn ldrr
msnz?
4Melekler
peygamberlere
yardm
ediyorlard. Ruhul-Kuds ile teyid
ettik.
5- Heva ve heveslerine uymak, insan
maalesef peygamberleri ldrmeye kadar
gtrr.
6- Hakka teslim olmayan mstekbirdir.
nefsinizin
holanmad
bir
ey
getirdike, byklk taslarsnz.
(88)

221
Nur Tefsiri
88- Kalplerimiz perdelidir dediler,

hayr, Allah kfrlerinden dolay onlar
lnetlemitir. Onlarn pek az iman
ederler.
Tefsir
Zahiren bu alayc cevap peygamberler
karsnda
btn
mriklerin
slogan
olmutur. rnein Hz. uayba da cevap
olarak yle dediler: Ey uayb biz senin
sylediklerinin ounu anlamyoruz. 1
Hakeza Fussilet Suresinde de Kuran
ayetleri
karsnda
yle
dedikleri
nakledilmektedir: Bizi ardn eye
kar kalplerimiz kapaldr2 Bu ayette
de yle buyurulmutur: Kalplerimiz
perdelidir. Gulf kelimesi perdeli,
klfl manasna gelen elefin ouludur.
Mesajlar ve Nkteler
1- ekavet ve sefaletin nedenleri insann
bizzat kendisidir. Eer bir insan Allahn
lanet ve gazabna uruyorsa bu kendi kfr
ve
inad
sebebiyledir.
Allah
kfrlerinden
dolay
onlar
lnetlemitir
1
2

Fussilet suresi, 5. ayet
222

(89)

89- Daha nce kfredenlere kar
kendilerine
yardm/zafer
gelmesini
bekledikleri
halde
Allah
katndan
onlara, kendilerinde olan (Tevrat)
tasdik
eden
Kitab
ve
tandklar
(Peygamber) gelince ona kfrettiler.
Allah'n lneti, kfredenlerin zerine
olsun.
Tefsir
Bu
ayet
de
Yahudilerin
inat
ve
heva/heveslerine uyduklarna dair bir baka
sahneyi sergilemektedir. Onlar slamdan
nce
peygamberleri
bekliyorlar
ve
birbirlerini zaferle mjdeliyorlard. mam
Sadk (a.s)n da buyurduu gibi: Onlarn
Medinede ikamet etmelerinin sebebi de
Peygamberin Medineye hicret edeceini
bildiklerindendi. Orada bir taraftan ticaret
yaparken bir tarafta da Peygamberin
zuhurunu bekliyorlard. Ama Tevratda yer
alan zelliklere uyduu halde slam
Peygamberi zuhur edince hemen inkar
ettiler.
223
Nur Tefsiri
Mesajlar ve Nkteler
1- Bakalarnn gereklerini kabul etmek
ve onlar etkilemenin bir yoludur. Kuran
defalarca Tevrat ve ncili tasdik meselesine
iaret etmitir.
2- Dier dinlerin taraftarlaryla ilikide de
insaf,
hakk
grme,
zahmetlerini/hizmetlerini takdir etme ve
ilmi/duygusal davranlar da unutmamak
gerekir. Tasdik edici.
3- Her bekleyi ve karlamaya istinat
etmek doru deildir. Nitekim Yahudiler
yllar
nce
Medineye
yerleip
peygamberleri bekledikleri halde, amelde
inkar ettiler.
4- lim tek bana yeterli deildir, teslim
ruhu da gereklidir. Yahudiler zellikle de
alimleri
slam
Peygamberini
kendi
ocuklar gibi tanyorlard. Ama btn bu
ilme ramen inkar ettiler.
5- Ak ve bekleyiinizle gururlanmayn,
amelde insan deiebilir ve Allah korusun
bugn dua ederken yarn tam aksini
yapabilirsiniz.
6- Devrimci olmak nemli deildir,
devrimci kalmak nemlidir.

224

(90)

90-Allah'n kullarndan dilediine

fazlndan indirmesine isyan ederek,
Allah'n
indirdiini
kfretmekle,
kendilerini ne kt bir ey karlnda
sattlar. Bu yzden gazap stne
gazaba uradlar. Kfirlere alaltc bir
azab vardr.
Tefsir
Burada Onlarn kfr nedenleri beyan
edilmitir.
Yahudiler,
Allahn
neden
istediine vahiy ettiine itiraz ediyorlard.
Yani onlar neden srailoullarndan birine
vahiy edilmedii soruyor, kskanyorlard.
Bu kskanlk ve kfrleri karlndan
kendilerini sattklar ey ne de ktyd.
Mesajlar ve Nkteler
1- Kfr karlnda kendini satmak kt
bir muameledir.
2- Kfrn mayas hasettir. srailoullar
peygamberin kendi soylarndan olmasn
istiyordu. Bu isteklerine ulaamaynca
kskanp inkar ettiler.
3- nsann honutsuzluu Allahn hikmete
dayal ltfnde hibir etkiye sahip deildir.
Allah kendi risaletini kime teslim edeceini
herkesten iyi bilmektedir.
225
Nur Tefsiri
4- En kt ticaretin zellii, satcnn en

deerli eyi olan ahsiyetine karlk kfr
ve ilahi gazab satn almasdr.
(91)

91Hani
onlara,
Allah'n
indirdiine iman edin denildiinde
Bize indirilene iman ederiz derler.
Ondan bakasna kfrederler; halbuki o
(Kuran), ellerinde bulunan Tevrat'
tasdik eden hak (Kitap)tr. Onlara de
ki: Eer iman etmitiyseniz niin daha
nce
Allah'n
peygamberlerini
ldryordunuz?
Mesajlar ve Nkteler
1- slam tm mmetleri davet etmektedir.
Kendilerine denilince
2- Irk ve kavim asl gerek deildir.
srailoullar sadece kendilerinden olan
peygambere inanacaklarn sylemektedir.
Kuran bu tr dnce tarzn iddetle
knamaktadr.
3- Banazlk ve tekelcilik yasaktr. Onlar
nbvvetin srailoullarnda tekellemesini
istiyorlard.
226
4- Yalanc rezil rsvadr. Eer siz

gerekten srailoullarndan olan tm
peygamberlere iman ettiyseniz o halde
neden
Yahya
ve
Zekeriya
gibi
srailoullarndan
olan
peygamberleri
katlettiniz.
5- man etmenin ls hakkaniyet
olmaldr. Ve o haktr.
(92)

92Andolsun
ki,
Msa
size
beyyineler (mucizeler) getirdi, sonra
ardndan
kendinize
zulmederek
buzay (ilah olarak) benimsediniz.
Tefsir
Muhammed (s.a.a)i Arap olduu iin
kabul etmediinizi sylemeniz. Yalandr.
Zira Hz. Musa sizin soyunuzdan olduu
halde getirdii btn mucizelere ve ak
delillere ramen Dua ve Tevrat almak iir
birka gnlne Tur dana gidince hemen
buzaya taptnz ve Musa'nn btn
zahmetlerini boa kararak kendinize
zulm ettiniz.
Mesajlar ve Nkteler
227
Nur Tefsiri
1- Cahiliyeye dn kendine ve gelecek

nesillere
en
byk
zulmdr.
Ve
zalimlerden oldunuz.
2- Gruplarn gemiini zikretmek gelecek
insanlarn haklarnda hkm vermesine
ortam salar. buzay (ilah olarak)
benimsediniz.

(93)

93- Hani sizden kesin sz alm ve
Tur'u tepenize dikmitik de, Size
verdiimize kuvvetle sarln ve dinleyin
demitik ittik ve kar geldik
dediler de kfrleri yznden buza
sevgisi kalplerine sindirildi. De ki,
Eer iman etmiseniz, imannz size ne
kt ey emrediyor?
Tefsir
srailoullarnn son sz uydu: Eer
peygamberler srailoullarndan olmazsa
asla iman etmeyiz. Biz sadece kendimize
nazil olan kitaba iman ederiz. Kuran
onlarn bu tr yalanlarndan rnekler
vermektedir. lk yalanlar nceki ayette
228
beyan edilmiti. Yani: Eer bu iddianzda

doruysanz o halde neden Musaya srt
evirerek buzaya taptnz. kinci
yalanlar ise bu ayette beyan edilmektedir:
Sizden sz aldk, Tur dan banza
diktik, btn kuvvetinizle Tevratn semavi
kanunlarn alnz, dinleyiniz ve amel ediniz.
dedik. Ama siz, Kanunlar duyuyoruz,
amel etmiyoruz. dediniz. imdi eer
Muhammede sadece sizden olmad iin
ve Kurana sadece size nazil olmad iin
iman etmediiniz sylemede doruysanz, o
halde neden Musa ve Tevrata yle
davrandnz. Kuran onlarn bu inanszln
yle
beyan
etmektedir:
Kfrleri
nedeniyle
kalplerine
buza
(sevgisi)
sindirildi. man ve tefekkr iin bir imkan
brakmad. Eer gerekten kendilerine inen
her eye iman ettikleri hususunda doru
szl iseler o halde bu dosyalarndaki
cinayetleri nasl izah edecekler. Buzaya
tapmak,
peygamberleri
ldrmek
ve
sznde durmamak onlarn imann bir cz
mdr? Eer byle ise imanlar onlara ne
kadar da kt eyler emretmektedir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Genel kaide mesaj tebli etmektir;
ama Allah bu inat kavmi hidayet etmek
iin bask ve tehdide de ba vurmutur.
Turu tepenize...
2- Sz alma amel nedenlerinden biridir.
229
Nur Tefsiri
3- lahi ayet ve hkmleri alglamak,

kudret, ciddiyet ak ve kararll gerektirir;
aka, adet, tevik ve ekle bir ilgisi yoktur.
Dindarlk;
zayflk,
msamaha
ve
uyuuklukla badamaz.
4- nat ve gururlu ruhlar, ezilmeli
krlmaldr: Tepenize Turu diktik.
5- lahi devrim deerlerini korumak
tehdit
pahasna
da
olsa
gereklidir:
Tepenize diktik.
6- Ar ak ve ilgi tehlikelidir. Eer
insann kalbi bir eyin akyla dolarsa asla
hakikatleri kabul edemez. Kuran yle
buyuruyor: srailoullarnn kalbi buza
sevgisiyle doldu. Artk hakk kabul ve itirafa
bir yer kalmad. Nitekim yle denilmitir:
Bir eyi sevmek insan kr ve sar klar
Yani insan artk onun ayplarn gremez ve
duyamaz.

(94)

94- De ki, Eer ahiret yurdu Allah

katnda bakalarna deil de yalnz size
mahsus ise ve eer doru szl iseniz,
lm dilesenize!
Tefsir
Bu ayette srailoullarnn yalan ve
hayali iddialarndan birini ifa etmektedir.
230
Onlarn bo hayalleri ve yanl iddialarndan

biri de uydu:
a: Biz Allahn ocuklar ve dostlaryz. 1
b: Yahudi ve Nasraniler dnda hi kimse
cennete giremez. 2
c: Cehennem atei bizleri sadece birka
gn yakacaktr. 3
Bu ayette de4 srailoullarnn fikri
hayalleri ve uydurmalar reddedilmekte ve
yle denmektedir: Eer bu iddianz
doruysa bu szlerinize imannz varsa o
halde
lmden
korkmamanz
ve
kamamanz
gerekir.
Eer
doru
sylyorsanz lm temenni ediniz.
Mesajlar ve Nkteler
1- Hayali ve vehmi uydurmalara kesin
kar knz. De ki:
2- En iyi hkm veren vicdandr: lm
dilesenize
3lm
arzulamak
gerekleri
hayallerden ayrma vesilesidir.
4- Ahiret belli bir grup yada rka zg
deildir.
5- Tekelcilik ve banazlk kyamete kadar
uzanabilmektedir.
1
2
3
4

231
Nur Tefsiri
6- Allahn velileri lmden korkmaz,

hatta lme itiyak duyarlar. Dileyiniz. 1
(95)

95- Bunu, nceden ilediklerinden

tr, asla dilemeyeceklerdir. Allah
zalimleri bilir. 2
lmden korkmak ofrn yolculuk esnasnda

korkusuna benzer. ofr ya yolu bilmemektedir,
ya benzini yoktur, ya su ilemitir, ya kaak bir
mal gtryordur, ya da gidecei yerde kalaca
yeri yoktur. Halbuki gerek mmin yolu tanr:
Dn Onadr. , salih amelleri vardr (yol
benzini), hatalarn tvbe ile telafi etmektedir.
Kaak mal, yani kt amelleri de yoktur. Ayrca
gidecei yerde kalaca bir yeri de vardr.
Yurdu cennettir. Bu yzden de gerek
mmin asla korkmaz.
2
lmden korkmamak doruluk ve yakinin
alametidir. Evet lm gelince akalar iltifatlar
ve hayaller kaybolur. Sadece insan ve amelleri
ba baa kalr. lm annda insan dnya
malnn az olduunu, ahiretin ise daha iyi ve
kalc olduunu anlar. lm annda insan
dnyann hi kimseye almayan bir gonca
olduunu ve dnyay sevenlerin de bir tatl
etrafnda toplanan sinekler olduunu derk eder.
Eer insan yakin ehli olursa lm yaklatka
1
232
Mesajlar ve Nkteler
1- Hain kimse korkar.
2- nsann btn amelleri kendisinden
nce Allahn huzuruna varr. nceden
ilediklerinden tr
3- Yalanc iddiaclar ve yersiz beklenti
iinde olanlar zalimlerdir.
4- Ne yaptnz siz kendiniz de
biliyorsunuz. Allah da onlardan haberdardr.
O halde bunca iddia neyin nesi?
5- lme hazr olacak ekilde yaamaya
aln.
yaknlk ve ilahi grme arzusu alevlenir. Bu

yzden Hz. Ali bana klc yedii an yle
buyurdu: Kabenin Rabbine andolsun ki
kurtuldum. Hz. Hseyin de Kerbelada
ahadet ann yaklatka yz kzaryor,
alyordu. mam Hseyine son gece size gre
lm nedir? diye sorulunca verdii cevap onun
yrd yolun hakkaniyetine olan kesin
inancn gstermektedir. Onlar lm tatl
biliyorlard. Onlardan bazs o gece birbiriyle
akalayordu. Yakinin alameti zaten lmden
korkmamaktr. lmden korkmak, dnce ve
amellerine gveninin olmamasndandr.
233
Nur Tefsiri

(96)

96- Andolsun ki, onlarn hayata
dier
insanlardan
ve
hatta
mriklerden
de
daha
dkn
olduklarn grrsn. Her biri mrnn
bin yl olmasn ister. Oysa uzun mrl
olmas onu azaptan uzaklatrmaz.
Allah onlarn yaptklarn grr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Yahudiler dnya halklarnn en haris ve
dnyaperest halkdr.
2- Uzun mr nemli deildir. Allaha
yaknlk mrn bereketi ve ateten kurtulu
bir deerdir. 1
mam Seccad (a.s) Mekarimul-Ahlak duasnda
Allaha yle yalvaryor: Allahm eer mrm
senin yolunda hizmet iin bir vesileyse sen onu
uzat, ama mrm eytann bir otla olacaksa
onu kes.
Fahr-u Razinin Tefsirinde Peygamberden u
dua nakledilmitir: Eer hayat benim iin
hayrl ise beni canl tut. Eer lm hayrlysa
beni ldr.
Ruhul-Beyan Tefsirinde de u hadis yer
almtr: mr uzun, ameli gzel olanlara ne
mutlu.
1
234

(97)

97- De ki, Cebrail'e dman olan
kimse Allah'a dmandr, nk O,
Kur'an' Allah'n izniyle kendinden
ncekini tasdik ederek, hidayet edici ve
iman edenlere mjdeci olarak senin
kalbine indirmitir.
Tefsir
Ayetin nzul sebebi hakknda yle
denilmitir: Peygamber Medineye gelince
Yahudi alimlerinden bn-i Surya bir gn bir
grup Fedek Yahudileriyle Peygamberin
huzuruna varp sorular sordular. Peygamber
(s.a.a) sorduklar tm sorulara cevap verdi.
Son olarak vahiy meleinin kim olduunu
sordular. Peygamber Cebrail olduunu
syleyince de yle dediler: Eer Mikail
olsayd sana iman ederdik, ama Cebrail
cihat gibi zor hkmleri indirmektedir.
Mikailin getirdii hkmler ise olduka
sade ve kolaydr.
Mesajlar ve Nkteler
235
Nur Tefsiri
1- nsann inatl ve hayalcilii

sonunda
melekler
alemine
kadar
uzanmaktadr. 1
2- ftiraya urayan temiz varlklar
savunmak ve desteklemek gerekir. Allah bu
ayette srailoullarn knayarak Cebraili
vmekte ve yle buyurmaktadr: O iznimiz
olmadan hibir i yapmaz. Grevini
yapmada emindir. Allah ve peygamberi
arasnda bir aracdr.
(98)

Hasta insan alemdeki btn melekleri hasta
zanneder. Allahn Onlar asla Allahn
emrine isyan etmezler emrine ramen
srailoullarndan bir grup inat kimse
tarafndan
insanlara
dmanlkla
itham
edilmektedir. Onlar kendi yanl lleriyle
Cebraile dmanlk delilinin ar hkmleri
getirmesi olduunu, Mikailin dostluk delilinin
ise
kolay
hkmler
getirmesi
olduunu
dnyorlar. Tpk matematik retmenin
kt, beden eitimi retmenini ise iyi
zanneden yaramaz bir ocuk gibi. Halbuki
btn hkmler tek bir kaynaktan sahih
llerle nazil olmaktadr.
1
236
98Allah'a
meleklerine,
peygamberlerine, Cebrail'e ve Mikail'e
dman olan kimse (kafirdir. ) Allah
phesiz, kafirlerin dmandr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Btn mukaddesata iman ve ballk
gerekir. Hakeza kfr ve irkin tm
eitlerinden saknmak gerekir.
2- Allahn dostlarna dmanlk kfrdr
ve gerekte Allaha dmanlktr. Allah
phesiz, kafirlerin dmandr.
3- Peygamberler ve meleklerin farkl
grevleri
vardr;
ama
bu
grevleri
birbirleriyle elimemektedir.
4Btn
melekler
tek
dzeyde
deillerdir. (Ayette zellikle Cebrail ve
Mikailin ad zikredilmitir. )
(99)

99- Andolsun ki, sana apak ayetler
indirdik.
Onlara
sadece
fasklar
kfreder.
Mesajlar ve Nkteler
1- Fsk ve gnah kfre ortam salar.
nsan gnah ileyerek hak dairesinden kar
ve kfre eilim iine girer. Kurana gre
gnah ileyenler eer sonunda tvbe
etmezlerse yalanlama ve inkara derler.
237
Nur Tefsiri
2- Haksz tacizler karsnda hakl olarak

desteklemek ve glendirmek gerekir.
Yahudi alimleri slam Peygamberine haksz
yere saldrnca ve Ak bir delili yok
deyince Allah da Peygamberini teyit ve
takviye etti.

(100)

(101)

100-101- Onlar, her ne zaman bir
ahitte bulunmularsa ilerinden bir
takm onu bozmam mdr? Zaten
onlarn ou iman etmezler. 1 Ellerinde
olan dorulayan bir peygamber Allah
katndan
onlara
gelince
Kitab
verilenlerden bir takm, bilmiyorlarm
Bu ayet Peygamberi teselli etmektedir ki bu
gurup sznde durmamada ve bahane peinde
koturmada uzun bir gemie sahiptir. Onlarn
bu inatlk ve bahanelerine armamak
gerekir. Tarihte peygambere imanda sznde
durmamalar, mriklerle ibirliine girmeleri,
peygamberleri
katletmeleri
ve
buzaya
tapmalar gibi bunun bir ok rneini mahede
etmekteyiz.
1
238
gibi,
Allah'n
attlar.
Kitabn
arkalarna
Tefsir
Yahudi alimleri bisetten nce halka Hz.
Muhammedin zuhurunu mjde veriyor,
insanlar ona iman etmeye davet ediyor,
Tevratta yer alan zeliklerini aklyorlard.
Onlar Yahudi alimlerinden rendikleri
zelliklerle peygamberi kendi ocuklar gibi
tanyorlard. Ama bisetten sonra hemen
inkar ettiler ve zelliklerini gizlemeye
altrlar.
Mesajlar ve Nkteler
1- lim tek bana yeterli deildir. Yahudi
alimlerinin ilimleri az deildi. Peygamberi
tandklar halde onu inkar ettiler.
2- Amel edilmeyen ilim cehalet gibidir.
lmini grmezlikten gelen ve gerekleri
gizleyen alimler hakknda Kuran yle
buyuruyor: bilmiyorlarm gibi
3- Makam dknl insann tehdit
eden byk bir tehlikedir. Yahudi alimleri
slamn
hakkaniyetini
kabul
ettikleri
taktirde
dnyevi
makamlarnn
sona
ereceini hissediyorlard.
4- Slogan ile amel arasnda byk bir
mesafe vardr. Onlar peygamber gelmeden
nce bekleyi, iman, destek ve itaat
slogann atyorlard; ama amel esnasnda
yzler deiti.
239
Nur Tefsiri
5- yilerin hakk korunmaldr. nceki

ayette, Zaten onlarn ou iman
etmezler.
diye
buyurarak
aznln
haklarnn korunmasn salarken bu ayette
de, Onlardan bir grup buyurarak
mminleri inkarclardan ayrt etmekte,
herkese
ayn
gzle
baklmamasn
istemektedir.
6- Kt akbet gelecek iin en byk
tehlikedir. Dn slam bekleyen tebliciler,
bugn slamn dman oldular.

102)(Yahudiler
eytanlarn
Sleyman'n hkmdarl hakknda
sylediklerine uydular. Oysa Sleyman
240
(sihir yapmad ve) kfretmedi, ama

eytanlar (sihir reterek) kfir oldular
ve insanlara sihir rettiler. (Yahudiler)
Babil'deki iki melek Harut ve Marut'a
indirilene uydular. (Onlar sihirden
korunmak
iin
halka
sihir
retiyorlard. ) Bu ikisi Biz sadece
imtihan aracyz, sakn kfretmeyin
demedike
kimseye
bir
ey
retmezlerdi. Halbuki bu ikisinden,
(sihirden
korunma
yollarn
reneceklerine) koca ile karsnn
arasn ayracak eyler reniyorlard.
Oysa Allah'n izni olmadka onlar
kimseye
zarar
veremezlerdi.
Kendilerine
zarar
verecek,
faydal
olmayacak eyler reniyorlard. Ant
olsun ki, onu satn alann ahiretten bir
nasibi
olmadn
biliyorlard.
Kendilerini karlnda sattklar ey
gerekten
ne
de
ktdr,
eer
bilselerdi!
Tefsir
Rivayetlerden de anlald zere Hz. Sleyman
sapklklar veya kt istifadeleri nlemek iin
sihirbazlarn katlarnn toplatlmasn ve saklanmasn
emretti. Ama Hz. Sleyman vefat ettikten sonra baz
kimseler o katlar ele geirdi ve halk arasnda sihri1
Sihir, ileri doal yolundan saptran ince ve
zarif sanata denmektedir. Bazen sihir hile ve
1
241
Nur Tefsiri
yaymaya baladlar. Onlar hatta Hz. Sleymann

mucizelerini bile sihir olarak adlandrp onun
peygamberliini inkar ettiler. srailoullarndan bazs
da Tevrata uyma yerine sihir peine dtler. Bu
yzden Peygamber zamanndaki Yahudiler de
Mslmanlar usta sihirbazlar olarak kabul ediyor ve
peygamberlii reddediyorlard! Bu ayet Tevrat terk
edip sihir reten eytanlara uymann gnahn beyan
etmektedir. Yahudiler Tevrat yerine eytanlarn
sylediklerine uyuyorlard. Onlar kendi ilerini makul
gstermek iin de sihiri Hz. Sleymana isnat
ediyorlard. Dolaysyla Kuran Hz. Sleymann asla
kafir olmadn, sihir yapmadn beyan etmektedir.
Sleyman ilahi bir ahsiyetti ve mucize gsteriyordu.
eytanlar ise tam aksine sihir yapyor ve Yahudiler de
onlarn bu sihirlerine uyuyorlard.
Yahudiler bunun yan sra baka bir yerden de sihri
rendiler. Allah Harut ve Marut adnda iki melei
insan eklinde Babil1 ehrine gnderdi. Bu iki melek
onlara sihri etkisiz hale getirmenin metodunu
retiyordu. Dolaysyla bunu retmek iin de nce
sihri retmek zorundayd. nk insan bir eyin
formln bilmezse o eyi etkisiz hale getiremez.
Dolaysyla melekler hem sihir retiyor, hem de onu
etkisiz hale getirmenin yollarn retiyordu. Onlara bu
iin kendileri iin bir imtihan olduunu hatrlatyordu.
Sihirle mcadele ederken sihirbazla kalkmamalarn
tlyordu, boulan insan kurtarrken kendilerinin
hakk batl eklinde gsterme anlamnda da
kullanlmaktadr.
1
Babil, Necef ve Kerbela taraflarnda bir
blgenin adyd.
242
boulmamasn sylyordu, ama Yahudiler onu

rendikten sonra hemen kt istifade etmeye
baladlar. Kt hedefleri iin kullanmaya yneldiler.
Bu yolla kar kocann arasn bozmaya altlar. Kuran
burada ok nemli bir konuyu hatrlatmaktadr:
Yahudiler sihir ilmini renmekle Allahn kudretinden
dar km olmadlar, Allahn irade ve izni olmazsa
onlar hibir ey yapamaz, kimseye zarara veremezler.
Ama Allah her eye bir takm etkiler taktir etmitir.
Sihirin de bir takm doal neticesi ve kt etkileri
vardr. Bunlardan biri de aile ilikilerini etkilemesidir.
srailoullar bu melein rettikleriyle toplumu islah
edeceklerine, fesat ve bozmaya yneldiler. Bakalarnn
sihirlerini etkisiz hale getireceklerine sihirbazlardan
oldular. Halbuki onlar bu iin irkin olduunu ve
ahirette bunu yapanlarn nasipsiz kalacan biliyorlard.
Sonunda mutluluklarn mutsuzlua ve Allaha itaati
eytana itaate deitirdiler. nsanlarn arasn
bulacaklarna, onlar ayrmaya altlar. Faydal ilim
reneceklerine zararl eyleri rendiler. Onlar
kendilerini kt sattlar. Eer bilselerdi kendilerini ne
kt eye sattklarn anlarlard.
Mesajlar ve Nkteler
1Zararl
evraklar
toplamak
ve
bakalarnn eline gemesini nlemek
gerekir.
Nitekim
Hz.
Sleyman
da
sihirbazlarn evraklarn toplatmtr. (Nzul
sebebine istinaden)
2- Sihirbazlar kendi ilerini iyi gstermek
iin Sleyman da sihirbaz olarak tanttlar.
243
Nur Tefsiri
3- Allah bakalarnn iftiralar karsnda

peygamberi savunmaktadr. Sleyman
kafir olmad
4- Sihir1 kfr konumundadr. Dolaysyla
Sleyman
sihir
yapmad
yerine
Sleyman kafir deildi buyurulmutur.
5- lim ve eitim her zaman faydal
deildir.
Bazen
zarar
bile
vardr.
Kendilerine zarar verecek, faydal
olmayacak eyler reniyorlard.
6- Zararl ilimlerin etkisini nlemek iin
salih insanlarn o ilimleri bilmesi gerekir.
iki melee indirilen
7- Eitim makamnda retmen eitimin
kt
kullanlabilir
cihetlerini
de
hatrlatmaldr. phesiz ki biz imtihan
aracyz.
8- Bazen ilim, hatta bizzat retmenin
kendisi imtihan vesilesidir. phesiz ki
biz imtihan aracyz.
9- Melekler de insanlarn retmeni
olabilir. (o iki melek) retmiyorlard
diyorlard.
10- Sihir gerektir ve insan hayatnda
etkilidir.
11- Kar kocann arasn ayrmak eytan
ve sihirbazlarn iidir. Neticesi de kfr ve
zarardr.
Rivayette de yer aldna gre sihirbaz kafirdir
ve cezas lmdr. Eer Mslman olmazsa
cezalandrmak gerekir.
1
244
12- Sihirbazlar birtakm iler yaparlar;

ama btn etkiler ve etkilenmeler Allahn
iradesi
altndadr.
Dolaysyla
Allaha
snmak, tevekkl, dua ve sadakayla bu
komplolardan
kurtulmak
mmkndr.
Onlar kimseye zarara veremezlerdi.
13Sihirbazlar
para
ve
hrete
ulaabilirler, ama kyamette hibir nasipleri
yoktur. Ahirette onun hi bir nasibi
yoktur.
14- Sihir ve fitne peinde koanlar
insanln kaybetmilerdir. Nefislerini
sattklar ey ne ktdr.
15- eytanlar Sleymann devleti ve
mlk zamannda bile bo oturmuyor,
srekli
ktller
telkin
ediyorlard.
eytanlarn
Sleymann
mlkne
okuduklar
16lahi
hakimin
ve
yneticinin
devletinde bile btn insanlar islah
olmamaktadr. Bir grup sapklk iinde
yzmektedir. : eytanlarn Sleymann
mlkne okuduklarna uydular.
17- nsan iki eitim arasndadr. Hem
eytan eitmektedir. nsanlara sihir
rettikler
ve
hem
de
melekler:
retmediler
18- Hkmetin nbvvete aykrl sz
konusu deildir. peygamberler sadece fkhi
hkmleri beyan etmiyorlard. Bir devletleri
de vard. Sleymann mlk
245
Nur Tefsiri
19- Sihiri etkisiz hale getirmek de

ktlkten alkoymann yollarndan biridir.
(103)

103- Onlar iman edip, takva sahibi
olsalard, Allah katndan olan kesin
sevap (kendilerine) daha hayrl olurdu.
eer bilselerdi!
Tefsir
Takva
sadece
saknmak
manasna
deildir. Murakabe ve dikkat manalarn da
iermektedir. Yani hem ktlklerden
korunmak ve hem de iyiliklere murakabe ve
dikkat etmektir. ittekunnar ateten
korunmak manasnadr. ttekullah ise
Allahn emir ve yasaklarna murakabe ve
dikkat
etmek,
gzetmek
manasnadr.
ttekullah veel-Erhamda akrabalar
gzetmek manasnadr.
mam Sadk (a.s) da kendisine takva
sorulduunda yle buyurmutur: Takva
dikenli yoldan giderken dikkat etmek
gibidir.
Mesajlar ve Nkteler
1- man tek bana yeterli deildir. Takva
ve dikkat de gereklidir.
2- lahi mkafatlarn snr yoktur. Allah
katnda olan kesin sevap
246
3- lahi mkafatlar kesindir. kesin

sevap
4- Gerek ilim insan Allahn rzayetine
ve
mkafatna
ulatran
ilimdir.
Bilselerdi
(104)

104- Ey iman edenler! Peygambere,
Bizi de dinle demeyin, Bizi gzet
deyin ve dinleyin, kfredenlere elem
verici azab vardr.
Tefsir
Baz Mslmanlar Peygamberin szn
daha iyi anlamak iin Peygambere yava
konumasn, hallerine riayet etmesini
istediler. Bu isteklerini raina(bize mraat
et, gzet) kelimesiyle ifade ettiler. Bu
kelime
Yahudilerin
arasnda
bir
tr
svgyd. 1 Bunun zerine ayet nazil olarak
raina yerine unzurna (bizi gzet)
kelimesini kullanmalarn ve dmann su-i
istifadesinin nlenmesini emretti.
Raina, ray kknden tremi olup mhlet

vermek manasnadr. Ama Yahudiler bu raina
kelimesini ahmaklk ve cahillik anlamna gelen
raune maddesiyle e anlaml kullanyorlard.
1
247
Nur Tefsiri
Bu
ayetin
inmesiyle
Mslmanlara
raina kelimesinin kullanlmas yasakland
ve onlara dmann kt istifadesini
nlenmesi
iin
ayn
anlama
gelen
unzurna
kelimesini
sylemeleri
emredildi.
Mesajlar ve Nkteler
1- Szlerin yansmasna tevecchen baz
kimseler iyi niyetle konusa da o szlerini
d yansmalarn gz nnde bulundurmak
gerekir.
2Dmanlar
bizim
btn
hareketlerimize,
hatta
kelimelerimize
dikkat
etmektedirler
hibir
eyimizi
grmezlikten gelmiyorlar ve bulduklar ilk
frsatta durumdan istifade edip darbe
vurmaya hazr bulunuyorlar.
3- slam uygun terimlerin seimine,
ll konumaya ve konular beyan tarzna
da dikkat istemektedir. Unzurna deyiniz
4- retmen yavaa konumal, renci
de iyi dinlemelidir. Dinleyiniz
5- Byklerle ve retmenle konuurken
edepli olmalyz. Dolaysyla peygambere
kar raina kelimesini kullanmak doru
deildir.
6- Eer bakalarna edebe riayeti tavsiye
ederken kendimiz de insanlarla konuurken
edebe riayet etmeliyiz. Ey iman edenler
kelimesi byk bir sayg iermektedir.
248
7- Eer bir ey yasaklanyorsa yerine

uygun
bir
ey
konmaldr.
Raina
demeyiniz, unzurna deyiniz.
8- Bu Kurann bandan beri Ey iman
edenler diye balayan ilk ayettir. Bundan
sonra da ayn hitapla balayan seksenden
fazla ayet vardr.

(105)

105- Kitab ehlinden ve mriklerden
kfredenler, Rabbinizden size bir iyilik
gelmesini istemezler. Allah, rahmetini
dilediine tahsis eder. Allah byk fazl
ve ihsan sahibidir.
Tefsir
Bu ayet Yahudi ve Nasranilerden bir grup
kafir ve mriklerin mslmanlara kar
duyduu kin ve dmanln ortaya
karmaktadr. Onlar kin ve hasetlerinden
mslmanlarn byk bir peygamber ve
semavi bir kitaba sahip olduunu, tevhidi
btn dnyaya yaymak istediklerini; tm
rklk, mriklerin hurafeleri ve kitap
ehlinin
tahrifleriyle
savatklarn
ve
byklerinin halk kandrmalarna engel
249
Nur Tefsiri
olduklarn grmek istemiyorlard. Allah bu

ayette yle diyor: Allahn rahmet ve ltf
iradesi gereince dilediine iner; onun
bunun isteine, sevip sevmediine bakmaz.
Mesajlar ve Nkteler
1- Dmannzn kalbi iradesini ve batni
ruh yapsn iyi tanynz. Asla onlara
meyletmeyiniz.
Onlar asla size bir hayrn ulamasn
istemezler. Ama sizin kfre cahiliye
dnemine
geri
dnmenizden,
sessiz
kalmanzdan, kafirler karsnda gevek
olmanzdan ve zorluklar karlamanzdan
zevk alrlar. 1
Aadaki ayetler de Mslmanlar arasnda

olumsuz ruh haletinin ortaya kmasndan
duyduklar ilgi ve alakay gstermektedir.
Onlar kendileri kfrettikleri gibi, keke
siz de kfretseniz de eit olsanz isterler.
(Nisa suresi, 89. ayet)
Kendilerine
yumuak
davranman
isterler(Kalem suresi, 9. ayet)
Ey iman edenler! Sizden olmayan srda
edinmeyin, onlar sizi artmaktan geri
durmazlar, skntya dmenizi isterler(Al-i
mran suresi, 118. ayet)
Kitab ehlinden bir takm sizi saptmak
isterler(Al-i mran suresi, 69. ayet)
1
250
2- Allaha tevekkl ediniz ve dmann

kin ve hasedinden korkmaynz. Allah,
rahmetini dilediine tahsis eder
3- Hasetinin hasedinin Allahn ltuf
iradesinde hibir etkisi yoktur. Ama siz de
biliniz ki Allahn ltf bir imtihandr ve
eer kadrini bilmezseniz sizden alnr.
Allah, rahmetini dilediine tahsis
eder
4- Tekelcilik zihniyeti yasaklanmtr.
Allahn fazl btn kavim ve milletlere
amildir ve srailoullar veya baka bir
gruba has deildir.
5- Dman sizin hayrnz istemiyor, o
halde dman sevindirecek bir ekilde
gaflet, kfran ve dikkatsizlikle nimetleri
yitirmeyin.

(106)

106- Her hangi bir ayetin hkmn
yrrlkten kaldrr veya unutturursak,
onun yerine daha hayrlsn veya onun
benzerini getiririz. Allah'n her eye
kadir olduunu bilmez misin?
Tefsir
Bu ayet Yahudilerin kt propagandasna
bir cevaptr. Onlar, Neden slamda bir
takm kaideler ve kanunlar deimektedir?
251
Nur Tefsiri
rnein, neden kble Beytul-Mukaddesden

Kabeye dnt? Eer bataki doruysa
ikinci emir nedir ve eer ikincisi doruysa o
zaman sizin nceki amelleriniz batldr.
diye soruyorlard.
Kuran bu sorulara cevap vermektedir:
Her hangi bir ayetin hkmn yrrlkten
kaldrr veya unutturursak, onun yerine
daha hayrlsn veya onun benzerini
getiririz. Onlar eitimsel, siyasal ve
toplumsal hedeflerden gafildirler. Doktor
nce hastasna ilk aamada ila verir, ama
hastann hali biraz daha dzelince, onun
ilalarn
ve
programn
deitirir.
retmen de rencisinin dersi biraz
dzelince onun programn deitirir. Allah
da deiik zaman ve artlarda insanlarn
programn deitirir.
Mesajlar ve Nkteler
1- nsan ftri ve sabit ihtiyalaryla, bazen
zel itimai, iktisadi, siyasi ve askeri
artlarda yer alr. Bu gibi yerlerde sabit
hkm ve kanunlarn yannda deiken
tepkilerde sergilenmelidir. Bu da nesh,
peygamber veya onun halifesi tarafndan
insanlara tebli edilir.
2- Hkmlerin deimesi nceki kanunun
iflas veya nceden gaflet ettiimiz yeni bir
meseleye dikkatin gstergesi deildir.
Aksine hkmlerin deimesi de kitap ve
252
retmenin
deimesi
gibi
hikmete
dayaldr.
3Her
ne
kadar
emirler
farkl,
peygamberler birden fazla ve ayetler
deise de Allahn ltf kesilmez. Bir
benzerini
4- Hkmlerin yasamas, deimesi ve
ertelenmesi Allahn elindedir.
5- Alternatif ilkesine tevecchen, eer bir
ey nesholursa onun yerine daha uygun bir
ey getirilir.
6- slamn kmaz yoktur, baz kanunlar
deiebilir.
7- Kanunun deimesi de bizzat kanun
gibi Allahn ve velilerinin elindedir.
(107)

107Gklerin
ve
yerin
hkmdarlnn Allah'a ait olduunu
bilmez misin? Allah'tan baka dost ve
yardmcnz yoktur.
Tefsir
Ahkam ve kanunlarn deimesine itiraz
edenler Allahn mutlak hakim olduuna hi
tevecch etmiyorlar. Allahn hkimiyeti
daimi, zati ve umumidir. Ama Allahtan
bakasnn hakimiyet ve hkmeti mahdut,
geici, szlemeye dayal ve gayr-i zatidir.
253
Nur Tefsiri
srailoullar ilahi hakimiyeti ite byle

yanl
tasavvur
ediyordu
ve
Allah
hakimiyet ilerine kar eli kolu bal
biliyorlard. Allahn eli skdr. "1 Onlara
gre Allahn eli sadece yaratl, kanunlar
yasama ve deitirmede akt. 2 Hayr
Onun iki eli de aktr. 3
Mesajlar ve Nkteler
Allah
istediinde
yaratlta
deiiklik
yapabilir.
rnein
suyu
tuzlulatrabilir
Dileseydik onu tuzlu yapardk (Vaka
suresi,
70)
veya
aalar
kurutabilir.
Dileseydik onu kuru bir p yapardk.
(Vaka suresi, 65. ayet) Hepsinden de te btn
insanlar yok edip yerine baka bir grubu
yaratabilir. Dilerse sizi yok edip yeni bir
topluluk var eder. (brahim suresi, 19. ayet)
Nitekim
srailoullarna,
Aalk
maymunlar olun dedi de onlar insan
eklinden
maymun
ekline
dntrd.
srailoullar tarih boyunca hayatlarnda bu
deiiklikleri
defalarca
grdler.
Denizin
yarlmas, Hz. Musann asasnn ejderha
kesilmesi, talarn yarlmas ve su aktmas gibi
bir ok mucizeleri aka grdkleri halde baz
hkmlerin az bir deiikliini bahane etmekte
ve Mslmanlara itiraz etmektedirler.
3
1
254
1- Yeryz ve gklerin srekli hakimiyet

hakk Allaha mahsustur.
2- Kanunlar deitirme sadece yerlere ve
gklere hakimiyet kuran Allaha mahsustur,
dolaysyla bu deiikliklerde hibir ukde,
korku, eksiklik ve heves phesi yoktur.
3- nat ve bahanecileri raz etmek, sizin
iin fazla deer tamamaldr, zira Allahtan
baka size hi kimse yardm etmeyecektir.

(108)

108- Yoksa, daha nce Msa'nn
sorguya
ekildii
gibi,
siz
de
peygamberinizi sorguya m ekmek
istiyorsunuz? iman kfre deitiren,
phesiz doru yoldan sapm olur.
Tefsir
Ayetin bizzat kendisinden ve nzul
sebebinde anlald kadaryla baz zayf
imanl
Mslmanlar
ve
mrikler
Peygamberden ilgisiz ve mantksz bir
takm isteklerde bulunuyorlard. rnein
Allahtan
kendileri
iin
bir
mektup
getirmesini, nehirler aktmasn istiyorlard.
Bazlar da srailoullar gibi, Bize Allah
aka gster, gzlerimizle grp ona iman
edelim diyorlard. Elbette Peygamberlik
255
Nur Tefsiri
iddiasn ispat etmek iin mucize gereklidir.

Ama
yle
herkesin
istedii
eyi
gerekletirmek,
her
diyenin
istedii
mucizeyi gstermek doru deildir. Bir
ressam veya mhendis kendi iddialarn
ispat etmek iin ilerinden birka rnek
ortaya koyar. Herkes iin ayr ayr bir ev
veya tablo yapmas gerekmez.
Mesajlar ve Nkteler
1- lgisiz sorular sormaktan saknn.
2- Yersiz ve gereksiz sorular kfre ortam
salar. kfre deitirenler
3- Hcceti tamamlamak gerekir, ama her
ferdin isteklerine cevap vermek gerekli
deildir.
Ayetin
mefhumundan
bu
anlalmaktadr.
4- Peygamberler yersiz isteklerin etkisi
altnda kalmazlar.
5- Bakalarnn yersiz soru sormasnn
akbetinden ibret alnz. Musa sorguya
ekildii gibi
6- Peygamberlerin tarihini ve sorunlarn
dile getirmek peygambere teselli vermek
iindir. Eer baz kimseler kendisine
mantksz eyler soruyorlarsa bilinmelidir ki
nceki peygamberlere de bu tr sorular
sorulmutur.
256
(109)

109Kitab
ehlinin
ou,
hak
kendilerine apak belli olduktan sonra,
ilerindeki ekemezlikten tr, sizi,
inandktan sonra kfre dndrmeyi
isterler. Allah'n emri gelene kadar
onlar affedin, gein. Allah muhakkak
her eye kadirdir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Dmann hasadet ve ruhiyesini iyi
tanmaya aln; kalbinde sizin kfre
dnmenizi isteyenler, amelde aleyhinize her
trl
komploya
bavurmaktan
ekinmeyecektir. Metotlarndan biri de
yersiz
sorular,
vesveseler
ve
phe
telkinleridir.
Onlara
kar
uyank
olmalsnz.
2- Dmana kar insafl olmalsnz.
(Hepsi deil) ou
3- Haset atei o kadar tehlikelidir ki ilim
ve bilgiden sonra bile snmemektedir.
4- Sizler slama iman ederek azamet ve
izzet sahibi olunca dmanlar sizi kskanr,
haset ederler.
5Muhaliflere
kar
hemen
sert
davranmamak gerekir. Bazen kin ve
257
Nur Tefsiri
dmanlklar anlalsa bile idare etmek

gerekir. Affedin
6- Bazen dman sizi kendi dinine davet
etmez. Sadece Mslman olmamanz ister.
dndrmeyi isterler
7Affetmek
emri
Mslmanlarn
soumamas
ve
dmanlarn
kstahlamamas iin geici bir emirdir.
Kadar
8- Kuran kahr ve gazaptan nce bir
mddet af ve grmezlikten gelmeyi
emretmektedir. Affedin
9- Bu af zayfln gstergesi deildir.
Allah her eyi yapmaya kadirdir. Bugn de
sizi dmanlarnza galip klabilir. Kadir

(110)

110- Namaz kln, zekt verin,
kendiniz iin nden gnderdiiniz her
hayr Allah katnda bulacaksnz. Allah
yaptklarnz phesiz grr.
Tefsir
lk Ey iman edenler1 hitabndan sonra
bu ayet Mslmanlara verilen nc emri
ihtiva etmektedir.

258
1- Birinci emirde Allah peygamberle

konuurken edepli olmay emretmektedir.
Bylece dmanlarn alay konusu olmaktan
kanmalarn, szlerine dikkat etmelerini
bildirmektedir.
Raina
demeyiniz,
unzurna deyiniz
2- kinci emir, yeni hkm gelinceye
kadar kitap ehlinin kin ve hasedini
grmezlikten gelmelerini emretmektedir.
3- nc emir ise namaz klmalar ve
zekat
vermeleridir.
zellikle
de
Mslmanlarn
dmanlarn
kin
ve
hasedine
urad
ve
onlar
affedip
grmezlikten gelmelerinin emredildii bir
ortamda Allahla olan ilikilerinin namaz
klarak ve toplumdaki yoksullara zekat
vererek glendirmeleri gerekir. Ayrca
verdiiniz zekatlar ve yaptn her trl
hayr zayi olmamakta, Allah katnda
korunmaktadr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Genelde namaz ve zekat hep bir arada
zikredilmitir. Yani Allaha tevecch halka
ilgi ile yan yanadr. Ruh uuu bedenin
yardm ile gerekleir.
2- Eer yoksullara yardm; namaz ve
Allah ile irtibat eliinde olursa faydaldr.
Aksi taktirde minnet ve kmsemeyle
birlikte olur, halk kleletirmeye kadar
uzanr.
259
Nur Tefsiri
3- Kyamete nceden gnderdikleriniz

sizler iin korunmaktadr. Bulacaksnz
4- Yardm miktar nemli deildir. Herkes
yapabildii
kadar
yardm
etmelidir.
Hayrdan
5- nsann amelleri kendisinden nce
kyamete
varr.
nceden
gnderdikleriniz.
6- nsann amelleri kyamette tecessm
eder. Bulacaksnz
7- Allah herkesin ilediini grr. Allahn
grclne ve nezaretine iman, salih
amelin en nemli etkenidir.

(111
111. Yahdi veya Hristiyan olmayan
kimse elbette cennete girmeyecek
dediler; bu onlarn kuruntulardr. De
ki: Sznz doru ise delillerinizi
getirin
Mesajlar ve Nkteler
1- Delilsiz iddialar reddedilmitir.
2- Kuran srekli insandan delil ve burhan
ister. mam Sadk(a.s) buna yi mcadele
demektedir.
260
3- Tekelcilik ve kendini stn grme bir

delile dayanmazsa bo bir hayaldir.
4- Yahudiler ve Nasraniler, kendilerini
stn rk ve Allahn yaknlar sanmaktadr.
(112)

112- Hayr, yle deil; iyilik yaparak
kendini Allah'a veren kimsenin ecri
Rabbi'nin katndadr. Onlara korku
yoktur, onlar zlmeyeceklerdir.
Tefsir
Bu ayet Cennete giri nedeni olarak
Allahn emrine teslimiyeti ve iyilik sahibi
olmay gstermektedir. Yani Allahn cenneti
sadece iddia ve tekelci sloganlarla kimseye
verilmemektedir. Kamil bir iman ve salih bir
amel gerekir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Cennete girmek iin hayal ve arzu
yerine iman ve salih amel gerekir. (Bizim
delilimiz Cennete girmek iin iman ve salih
amel gerektiidir. Dierlerinin iddialarnn
delili nedir?)
2- Allaha teslim olmak, salih amelle
birliktedir; zulm kabul etmek, acziyet ve
tembellikle deil.
261
Nur Tefsiri
3yilik
yapan
(muhsin)
kelimesinden anlald zere iyilik etmek,
ahsn daimi metot ve davranlarndan biri
olmaldr; geici deil;
4- Kendini Allah'a veren cmlesinin
mesaj da ihlastr. hlasla Allaha teslim olan
kimse hibir eyden korkmaz. Srekli
Allah kendisiyle grr, Ona tevekkl eder
ve Ona snr.
5- Huzur sadece iman ve salih amelin
glgesindedir Onlara korku yoktur,
onlar zlmeyeceklerdir.

(113)

113- Hepsi de Kitab (Tevrat ve
ncili)
okumakta
olduklar
halde
Yahudiler, Hristiyanlar bir ey (doru
yol)
zere
deillerdir.
dediler.
Hristiyanlar da, Yahudiler bir ey
(doru yol) zere deillerdir. dediler.
Kitap okumayanlar (cahil mrikler) da
tpk onlarn sylediklerini sylediler.
Allah, kyamet gn, anlamazla
dtkleri eylerde onlarn arasnda
hkm verecektir.
262
Tefsir
Bu ayet yeniden banaz Ehl-i kitabn
gerek yzn ortaya koymaktadr. Yahudi
ve
Hristiyanlar
srekli
birbirini
sulamakta, batl saymakta ve Allah indinde
hibir
makamlarnn
olmadn
iddia
etmektedirler. Btn bunlar, onlarn banaz
ruhundan
kaynaklanmaktadr.
Halbuki
kendi semavi kitaplarna bakacak olurlarsa
ondan bir ok gerekleri renebilirler.
Daha sonra Kuran semavi kitaplar olmayan
mrik ve putperestlerin de onlar gibi
konutuunu beyan etmektedir. Yani batl
inan
sahipleri
de
birbirlerini
reddetmektedirler. Btn bu ihtilaflar
kyamette Allahn hakemliinde zlecek
ve hepsi hakk apak greceklerdir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Yersiz banazlklar ve delilsiz tekelcilik
yasaklanmtr. Hi kimse kendi iini dolu,
bakalarnn iini ise bo saymamaldr.
Bakalarn aalamak ve grmezlikten
gelmek diktatrlk ve ben merkeziyetiliin
gstergesidir.
2- Her grup kendi sahip olduklaryla
vnr. Bu gereksiz vgler bir ok
fitnelerin kaynadr. Mminun suresi 53.
ayette yle buyurulmaktadr: Her hizib
kendi yannda olan eylerle sevinir.
263
Nur Tefsiri
3- Eer banazlk ve bencillik olursa ilim

de hidayet edemez. Nitekim kitap ehli kitab
okuduklar halde tekelci ruhlarndan dolay
okuduklarnn
kendilerin
bir
faydas
olmuyordu.
4- Banazlk dolu bir ortamda alim ve
cahil ayn eyi dnrler. Cahil Mrikler
de Tevrat ve ncili okuyan kimseler gibi
dnyordu.

(114
114- Allahn mescitlerinde Onun
isminin anlmasn yasak eden ve
oralarn yklmasna alan kimseden
daha zalim kim vardr? Onlarn oralara
(mescitlere) ancak korkarak girmeleri
gerekir. Dnyada rezillik onlaradr,
ahirette byk azab da onlaradr.
Tefsir
Nzul sebebi ve baz rivayetten de
anlald zere bu ayet mescitleri ykmaya
alan kimseler hakknda nazil olmutur.
Tarih boyunca tautlar ve sapklar srekli
camileri ykmaya veya kontrol altnda
264
tutmaya almlardr. Fatlus adnda birinin

nderliindeki
Hristiyanlarn
BeytulMukaddes Mescidini ykmalar ve Tevrat
yakmalarndan
tutunuz,
Kureyin
Mslmanlarn Mescidul-Harama giriine
engel
olmalarna
kadar
her
ey,
dmanlarn
bu
zalim
abalarn
gstermektedir. Bugn de irkle sava ad
altnda Ehl-i Beyt mamlarnn mezar
yanndaki
Asr-
Saadetten
kalma
mescitlerin ykldn gryoruz. Hindistan
yarm
adasnda
da
Mslmanlarn
medeniyet
tarihini
gsteren
Babiri
Camisinin tahrip edildiini gzlerimizle
mahede ediyoruz. Bunlarn hepsi tevhit
merkezinde yanklanan Allahn adndan
dehete kaplan cahil ve tautlarn kfre
bulam pis ruhlarn gstermektedir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Camiler kfrle sava cephesidir.
Dolaysyla dman o cepheyi ykmaya
almaktadr.
2- Camiler ylesine canl tutulmal ve
kalabalklamaldr
ki
dmanlarn
uykusunu karmal ve onlar korkutmaldr.
3- Sadece Allahn adnn ihya edildii ve
ilahi hkmlerin beyan edildii camiler
desteklenmelidir.
4- Camileri ykmak sadece kazma krekle
deildir. Caminin azametini drmeye
alan btn abalar birer ykmdr.
265
Nur Tefsiri
5- Bu ayet ocuklarn camiye gitmekten

alkoyan valideyni uyarmaktadr.
6- Camiler birer askeri karargah gibi
olmaldr. Ajanlar askeri karargahlara
girmekten korktuklar gibi slam dmanlar
da camilere girip kmaktan korkmal ve
endie duymaldrlar.
7Dini
mukaddesatla
savaanlar
kyamette Allahn gazabna urayacaklar
gibi
dnyada
da
horluk
ve
zillete
deceklerdir.
8- Dman caminin kap ve duvarlarndan
korkmamaktadr; dman Allahn adnn
ihyasndan
ve
Mslmanlarn
uyanmasndan korkmaktadr.

(115)

115- Dou da bat da Allah'ndr,
nereye dnerseniz Allah'n vechi (yn)
orasdr. Dorusu Allah her yeri kuatr
ve her eyi bilir.
Tefsir
Yahudiler kblenin Beytul-Mukaddesden
Kabeye dnm hususunda, Neden
kble deiti? diye phe icat ettiler.
nceki ayette1 Allah icmalen bu itirazlarna
1

266
cevap verdi. Bu ayette de u geree

parmak basmaktadr ki dou ve bat
Allahndr; her iki yne de ynelseniz Allah
oradadr.
Kabeyi
kble
yapmsa
Mslmanlarn vahdetinin tecellisi ve
brahimin irkle mcadele ve fedakarlnn
hatrasn yenilemek iindir. Bu yzden
mukaddes ve saygndr. Farz namazlarda
kurban keserken ve benzeri ilerde Kabeye
yneliyoruz. Ama mstahap namazlarda,
yolda giderken veya binek zerinde kble
gerekli deildir. 1
Mesajlar ve Nkteler
1- Tautlar mukaddes bir iin eklini ve
zahirini deitirseler de siz o hedefi baka
bir ehre ve ekilde ihya etmeye aln,
oturmayn. (nceki ayete tevecchen)
2- Kble veya dou ve batya ynelmek
eitimsel ve siyasal bir konudur. Asl ve
maksud olan Allah ile ilikidir. Kuran bir
grubu verken yle buyurmaktadr. Onlar
ayakta iken, otururken, yan yatarken
Allah' anarlar2 Buradan da anlald
zere asl mesele Allah zikretmektir. Bir
baka yerde kble deiimi konusunda
Elbette bu hkmn artlar fkh kitaplarnda
yer almtr. Daha fazla bilgi iin Vesailu-ia,
Kitabus-Salat,
Ebvabul-Kbleye
mracaat
ediniz.
2
1
267
Nur Tefsiri
karlan kuru grltlere yle cevap

verilmektedir. Yzlerinizi doudan yana
ve batdan yana evirmeniz iyi olmak
demek deildir; lakin iyi olan, Allah'a,
iman etmektir. 1
3- nceki ayette en byk zulmn
camileri ykmak ve engel olmak olduu
beyan edildi. Baka bir yerde de yle
buyurulmaktadr. Allah insanlarn bir
ksmn
dieriyle
savmasayd;
manastrlar, kiliseler, havralar ve iinde
Allah'n ad ok anlan camiler yklp
giderdi. 2 Bu ayet ise Mslmanlarn
mitsiz olmamalarn ve btn dnyann
ibadet merkezi ve her yerin kble olduu
beyan edilmektedir.
4- Allahn emrini ve ilahi rengi tayan
her i Allahn vechi ve ibadettir.
(116)

116- Allah oul edindi dediler; O

mnezzehtir, oysa, gklerde ve yerde
olanlar Onundur. Hepsi Ona boyun
emilerdir.
Tefsir
1
2

Hac suresi, 40. ayet
268
Ehl-i Kitap ve mriklerin her biri bir

eit, Allaha ocuk isnat ettiler. rnein
Yahudiler, Uzeyr Allahn oludur1
dediler. Hristiyanlar ise, Mesih Allahn
oludur2dediler. Mrikler de, Allaha
ocuk edindi3 dediler.
Bu ayet, ite bu yanl ve batl inanlar
reddetmekte ve Allah bu tr iftiralardan
mnezzeh kabul etmektedir.
nsan u sebeplerden ocuk sahibi olmak
ister:
a: nsann mr mahduttur; Kendisinin ve
neslinin ebedilemesini ister.
b: Gc mahduttur; kendine bir yardmc
ister.
c: Sevgiye muhtatr; bir dost ister.
Ama Allah btn bu eksikliklerden ve
ihtiyalardan mnezzehtir. Gklerde ve
yerde olan her ey ona boyun emitir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Allah kendinizle mukayese etmeyiniz.
Eer insan Allah kendisiyle mukayese
ederse ister istemez kendi eksikliklerini
Allaha isnat eder. O hibir eye
benzemez
1
2
3

269
Nur Tefsiri
2- Gklerin ve yerin yaratcs olan

Allahn nasl bir ihtiyac olabilir ki
edinecei evlatla onu telafi etmek istesin!?
3Btn
varlklar
Allaha
teslim
olmutur; insanlar neden teslim olmasn.
Diyorum ki insanla yakmaz,
Kular tespih etsin, ben susaym.
4- Kulluk ve tevazu btn varln sahibi
olan kimseye yakr; putlara ve tautlara
deil. Onlar bir sinek bile yaratmaktan
acizdirler, yarar ve zararda hibir gleri
yoktur.

)

(117
117- Gkleri ve yeri yoktan var eden Allah'tr. O,
bir iin olmasn dilerse, ona ancak ol der ve olur.
Tefsir
O sadece varlklar deil, gklerin ve
yerin de yaratcsdr; hem de hibir n
proje ve maddeye ihtiya duymakszn. O
halde onun ocuk edinmeye ne ihtiyac
vardr? stedii zaman bir eye ol der, o da
hemen oluverir. Hz. Alinin dedii gibi :
Allahn yaratmak iin ol kelimesine bile
ihtiyac bile yoktur iradesi yaratmaya
yeterlidir.
Mesajlar ve Nkteler
270
1- lahi kudretle tanalm: Dou ve

bat Allahndr. , Gklerde ve yerde
olan her eyin hepsi onundur. , her
ey ona boyun emitir. , Gkleri ve
yeri yoktan var etmitir. ol,
oluverir
2- Allah bir anda btn varlklar
yaratabilir. Ama hikmeti ilerin bir nedene
dayanmasn
ve
yaratklarn
tedricen
yaratlmasn gerektirmektedir.
3- Allahn yaratnda srekli yoktan var
edi gizlidir.
4- yarl bir anda yaratt gibi
kahhariyet makamnda da bir an her eyi
yok edebilir. Dilerse sizi yok eder,
yeniden bakalarn yaratr.
5Byle
her
eyi
bir
anda
deitirebilecek bir kudrete inanmak insana
olaanst bir g verir, onu normal
artlarda mitsizlikten kurtarr.
(118)

118- Bilmeyenler: Allah bizimle
konumal veya bize bir ayet gelmeli
deil
miydi?dediler.
Onlardan
ncekiler de onlarn sylediklerinin
tpksn
sylemilerdi.
Kalpleri
271
Nur Tefsiri
birbirine benzedi. Kesinlikle yakin eden

kimseler iin ayetleri aklamzdr.
Tefsir
Yine kafirlerden bir grup tarafndan
yersiz sorular! Cahil insanlar Peygambere
yle diyorlar: Neden Allah direkt bizimle
konumuyor neden bize ayet indirmiyor?
Kuran bu tr bo szlerin Mslmanlar
zerindeki muhtemel kt etkilerini yok
etmek ve peygambere teselli vermek iin
onlarn sorularn sradan sorular olarak
deerlendirmekte ve bu sorularn yeni bir
ey
olmadn
nceki
kafirlerin
de
peygamberlerine bu tr bo ve yersiz
sorular soruduunu beyan etmektedir. Daha
sonra yle buyuruyor: Her iki grubun da
kalpleri ve dnce tarzlar birbirine
benzemektedir ama biz bu tr sorulara
deer vermiyoruz. Zira ayetlerimizi yakin
ehli iin gerektii kadaryla aklamzdr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Bir ok sorular ya kendini stn grme
ya
kibirden
ya
da
cehaletten
kaynaklanmaktadr. Cahil olanlar vahiy
meleinin her kalbe inemeyeceini ve
hekimin tatl ve berrak erbeti her kaba
dkemeyeceini bilememektedir. Kuran
yle buyuruyor: Eer temiz kalpli ve
doru insanlar olsaydnz size Furkan ve
ayrt etme gcn verirdik.
272
2- Asalet, aba ve liyakat iledir; istek ve

beklentiyle deil. Baz kimseler alacana
ve liyakat sahibi olacana srekli yersiz
beklentilerini sergilerler.
3- Kibirli ve bencil insanlar ciddiye
almamak gerekir. Onlar kibirlice yersiz ve
hayali beklentilerini ortaya atarlar. Allah
yle buyuruyor: Biz szmz ehline
beyan ettik. Tekrara gerek yoktur.
4- Allahn snneti hcceti tamamlamak
ve delilleri beyan etmektir; nefsani arzulara
cevap vermek deil.

(119)

119- Dorusu Biz, seni

mjdeci
ve
uyarc
gndermiizdir.
cehennemliklerden
tutulmayacaksn.
hak ile,
olarak
Sen,
sorumlu
Tefsir
Ey
Peygamber
kafirlerin
yersiz
beklentilerine tevecch etme. Onlardan her
biri kendilerine saysz katlarn gelmesini
beklemektedir. Hayr; her biri nne
alvermi sahifeler verilmesini ister.
Halbuki biz seni bylece mjdeleyerek ve
uyararak ebedi saadetlerine aina klmak
iin hak mantkla insanlara gnderdik. Eer
bir grup bahane peinde koarak hakk
273
Nur Tefsiri
kabul
etmiyor
ve
kendilerine
vahiy
gelmesini bekliyorsa sen cehennemliklerden
sorumlu deilsin. Sen sadece mjdeleyici ve
uyarcsn.
Mesajlar ve Nkteler
1- Dman tarafndan sergilenen her
bahanecilik ve moral bozma hareketine
kar Allahtan ruhi teselli ve gce ihtiya
vardr.
nceki
ayette
de
kafirlerin
bahaneleri nakledildi. Dolaysyla bu ayette
Peygamber
en iyi
huzur
verici
ve
sakinletirici kelime olan Hak zere
cmlesiyle gven ve huzur bulmaldr.
2- Mjdelemek ve uyarmak bir terazinin
iki kefesi gibi srekli dengeli olmaldr; aksi
takdirde gurur ve mitsizlie sebep olur.
3- Mjdelemek ve uyarmak insanlarn
zgrlnn
gstergesidir.
Kuranda
defalarca u mana hatrlatlmtr: Biz yolu
gsterdik; insanlar ister kretsin ister
nimetlere kfretsin. Bu ayette de yle
buyurulmaktadr:
Allah
masum
bir
peygamberi hak mantkla mjdeleyici ve
uyarc olarak gndermek durumundadr.
nsanlar zgrce ya hak yolu kabul eder, ya
da inatlkla isyan ederler.
4Peygamber
grevini
yapmakla
sorumludur, peygamber kendi sorumluluu
erevesinde insanlar davet etmelidir;
onlarn
sapmasndan
ve
cehenneme
gitmesinden sorumlu deildir.
274

(120)

120. Kendi dinlerine uymadka,
Yahdi ve Hristiyanlar senden asla
honut
olmayacaklardr.
De
ki:
Hidayet, ancak Allah'n hidayetidir.
Sana gelen ilimden sonra onlarn
heveslerine
uyarsan,
andolsun
ki,
Allah'tan sana ne bir dost ve ne de bir
yardmc olur.
Tefsir
Kble deiiminden sonra, Yahudilerin
Mslmanlardan rahatszl artt. Bu
yzden baz Mslmanlardan da Yahudiler
de lfet ve dostluk iinde yaamak iin
kblenin Beytul-Mukaddes olarak kalmasn
istiyorlard. Onlar hem kble deiiminin
salam bir delili ve felsefesi olduundan
gaflet ediyor ve hem de kitap ehlinin bu
zahiri
korumakla
rzayetinin
elde
edilemeyeceini bilmiyorlard. Bu ayet
peygambere hitap etse de genelde tarih
boyunca
btn
Mslmanlara
hitap
etmektedir ki: Siz sorgusuz sualsiz onlarn
dinine tabi olmadka ve ilahi deerlerden
275
Nur Tefsiri
el ekmedike Yahudi ve Nasraniler asla

sizden raz olmayacaktr.
Ama siz Mslmanlar onlar ret etmeli,
hidayetin sadece ilahi hidayet olduunu,
saadet yolunun sadece vahiy yolu olduunu
syleyerek
onun
bunun
arzularna
uymamalsnz.
Bundan
ayr
Allah-u
Teala
yine
uyarmaktadr: Hakikatler aklandktan ve
ilahi vahyi anladktan sonra yine onlar raz
etmeye urar ve onlarn banazlklar ve
kt
akllar
sebebiyle
dininizden
el
ekerseniz
Allahn
gazabna
urar,
Allahtan yardm gremezsiniz.
Mesajlar ve Nkteler
1- Dman aza raz deildir. Sadece tam
olarak yok edildiiniz, daldnz ve
mektebiniz
ortadan
kalkt
takdirde
hedeflerinize rzayet gstereceklerdir. Onlar
sizleri dininizden geri evirinceye kadar
savamaya kararldrlar. Gleri yeterse,
dininizden dndrnceye kadar sizinle
savaa devam ederler1
2- Dmana kar geveklik ve saflk
yasaklanmtr.
Zira
siz
ne
kadar
gerileseniz, dman o kadar ilerleyecektir.
3- Allaha tevekkl ederek dmann
hevesleri
ve
istekleri
karsnda
direnmeliyiz.
1

276
4- Mslmanlar kafirlerin kendilerinden

raz olduunu grnce dindarlklarndan
phe etmelidirler. Kafirlerin beendii
dindarlk kfrdr.
5- Bakalarn davet etmek temel
inanlardan el ekme pahasna olmamaldr.
Bakalarn cezbetmek iyidir, ama temel
deerlerden gerilemek doru deildir.
6- nsanlarn heva ve heveslerine uymak
ilahi ltflerin kesilmesine neden olur; ya
Allahn ltf, ya da insanlarn hevesi!
7- Bizzat peygambere bile kesin uyar
yaplmaldr ki: Eer byle yaparsan, yle
olursun.
8- Vahiy ve ilahi hidayet dnda btn
yollar
sapklktr.
De
ki:
Allahn
hidayeti gerek hidayettir.
9- Alimin sorumluluu cahilden daha
oktur: Sana ilim geldikten sonra

(121)

121- Kendilerine verdiimiz Kitab
gereince okuyanlar var ya, ite ona
ancak
onlar
iman
ederler.
Ona
kfredenler ise kaybedenlerdir.
Tefsir
natlk ve isyankarlk eden Yahudiler ve
Hristiyanlar karsnda, baka bir grubu
277
Nur Tefsiri
Allah rnek diye takdim etmektedir. Onlar

semavi
kitaplara
mracaat
edenler,
peygamberin biset ve zuhur alametlerini
orada
grenler
ve
iman
edenlerdir.
Etyebul-Beyan tefsirinde yle yazlmtr:
Ayetten maksat kendilerine Kuran nazil
olan, Kuran hakkyla tilavet eden ve
peygambere iman eden kimselerdir.
Tefsirul-Mizan da bu manaya ihtimal
vermitir.
Mesajlar ve Nkteler
1- nsafa riayet her yerde, hatta
muhaliflere kar bile gereklidir. (Nitekim
Kuranda srailoullarn knarken; ou,
ekseriyeti, bir grubu gibi kelimeler
kullanarak aralarndaki insafl, mmin ve
temiz kimselerin hakkn teslim etmitir. )
2- Tilavet hakkn eda etmek, sadece
gzel ses ve tecvit kaidelerine riayet
etmekle deildir; iman ve amel de
gereklidir.
3- nder ve mektep seiminde sapkla
denler gerek zarar edenlerdir.
4- Tilavetten maksat Kuran kraat
etmekse Tefsirl-Mizanda Kuran tilavet
adab hakknda bir rivayet nakledilmitir ki
8 konuya dikkat ekmitir:
1- Ayetlerin tertili 2- Ayetleri dnmek
3- ayetlerle amel etmek 4- Vadedilen
mkafatlara mit 5- Vadedilen azaplardan
278
korku 6- Hikayelerden ibret 7- Emirleri

yerine getirme 8- Ktlklerden saknma.
Bu rivayetin hemen altnda mam Sadk
(a.s) yle buyurmutur: Tilavet hakk
sadece ayetleri ezberlemek, harfler dersi
(edebiyat), kraat ve tecvid deildir.

(122)

122- Ey srailoullar! Size verdiim
nimeti ve sizi bir zamanlar lemlere
stn tuttuumu hatrlayn.
Tefsir
Bu ayetin ayns olan Bakara/47. ayetin
tefsirinde
gerekli
aklamay
yaptk,
dolaysyla burada tekrar etmiyoruz.

)

(123
123- Kimsenin kimse namna bir
cezalandrlmayaca,
hi
kimseden
bedel/karlk alnmayaca, kimseye
efaatin yarar salamayaca ve onlarn
yardm grmeyecei gnden korunun.
279
Nur Tefsiri
Tefsir
Bu ayet bir kelime dnda tmyle
Bakara/48. ayet ile ayndr ve orada gerekli
aklamay yaptk.

(124)

124- Hani Rabbi brahim'i bir takm
kelimelerle denemi, o da onlar yerine
getirmiti. Allah, seni insanlara imam
klacam demiti. O soyumdan da
deyince,
zalimler
benim
ahdime
eriemez buyurmutu.
Tefsir
Hz. brahim peygamberler arasnda zel
bir makama sahiptir. Hz. brahim Kurann
25 suresinde tam 69 defa anlmtr. O da
Hz. Muhammed (s.a.a) gibi bir rnek olarak
takdim edilmitir. Baz ayetlerde salih,
mtevazi, doru, sabrl ve vefal bir kimse
olarak vlmtr. Bu byk peygamberi
anarken Allah zel tabirler kullanm, hatta
haccn srlarndan birinin Hz. brahimin
fedakarlklarn hatrlatmak ve yaatmak
olduunu beyan etmitir. Hz. brahim bir
ok
sahnelerde
irk
ve
sapklkla
savamtr. Yldza tapanlar ve aya tapanlar
karsndaki
burhan
ve
istidlali,
280
putperestlerle
pratik
sava,
Nemrut
karsndaki
tartmas
ve
dier
imtihanlardaki baars onu insanlar iin
rnek klm ve Allah da onu imam tayin
etmitir.
Kuranda yirmiye yakn yerde imtihan
sz konusu edilmitir. nsanlar denemek
ilahi bir snnettir. Elbette bu denemeler
Allahn haberdar olmas iin deildir. Zira o
her eyi bilmektedir. Bu denemeler,
insanlarn tepki gstermesi iindir. Eer
insan tepki gstermez ve bir ey yapmazsa
mkafata hak kazanamaz. Hayatn aclar ve
tatllar imtihan aralardr. Baz insanlar
zorluklar ve musibetler ile denenir. Dier
bazlar da refah ve rahatlkla. Btn
insanlar,
hatta
peygamberler
imtihan
edilmek
zorundadr.
Bu
imtihanlar
insanlarn geliimi ve eitimi iindir.
brahim baarl kt her imtihandan
sonra bir makama ulat. lk aamada
Abdullah oldu, sonra Nebiyullah makamna
ulat. Sonra Resulullah, Halilullah ve
sonunda da insanlarn imam ve nderlii
makamna
tayin
edildi.
Ayetteki
kelimelerden maksat Hz. brahimin
karlat ar grevler ve olaylardr.
Bunlarn en nemlisi onun yalnzlyd. Hz.
brahime kendi akrabalar, hatta amcas
bile muhalefet etti. Toplumda yalnzd, ama
srekli Allahlayd, Allaha teslim olmutu.
Tek bana puthaneye girdi ve btn putlar
281
Nur Tefsiri
krd. O tek banayd; ama Kuran onu bir

mmet
olarak
tantmaktadr.
Nitekim
Peygamber (s.a.a) amcas Ebu Talib
hakknda da yle buyurmutur: O bir
kiiydi
ama
bir
mmetti.
Btn
denemelerden sonra imamet makamna
tayin edildi. Allahtan soyunu da bu
makama tayin etmesini diledi, ama Allah
imamet makamnn kendi ahdi olduunu ve
zalimlerin ilahi ahde ulaamayacan beyan
etti. Zira bir peygamber iin imamet ve
nderlik makam, nbvvet ve risalet
makamndan stndr. Nebi ilahi haberi
alglayan kimsedir, resul ise o ilahi haberi
halka ulatran kimsedir. Ama imam o ilahi
hkmleri
icrayla
grevli
kimsedir.
Peygamber de risalet makamnn yan sra,
imamet makamna da sahipti.
brahim mrik, Yahudi ve Nasrani
herkesin takipisi olduunu iddia ettii tek
peygamberdir. Bu ayet de en-direkt bir
ekilde herkese anlatmak istemektedir ki:
Eer gerekten onu kabul ediyorsanz
irkten el ekin ve onun gibi ilahi emirlere
teslim olun
Mesajlar ve Nkteler
1mtihan,
kabiliyetlerin
tomurcuklanmas iin gerekleen ilahi bir
snnettir. mtihanlarda
insanlar tepki
gstermekte ve o tepkileri sebebiyle
mkafat veya ceza grmektedir.
282
2- mamet yce ve ilahi bir makamdr.

mam Allah tarafndan tayin edilmelidir.
Ben seni karar kldm.
3- mametin kayna veraset deildir,
liyakattir.
Liyakatler
sloganlarla
ispat
edilemez; ilahi imtihanlardan baaryla
kmakla sabitleir.
4- mamet ilahi bir ahittir. Bu ahitleme
Allah ve insanlar arasnda her zaman
olmaldr. Ahdimdir.
5- Rehberliin en nemli artlar adalet
ve gzel/iyi gemitir. Her kim en byk
zulm olan irk gemiine sahipse, imamete
layk deildir. 1
6- Bu ayet iilerin itikadi ve fikri
dayanaklarndan birini beyan etmektedir ki
imam masum olmaldr. Hayat boyunca
zulme bulaan bir insan imamet makamna
ulaamaz. 2
Etyebul-Beyan tefsirinde Emali-i Tusiden
naklen yle yer almtr: bn-i Mesud
Peygamberden,
o
da
Allahtan
yle
nakletmektedir: Her kim puta secde ederse
ben onu imam klmamPeygamber de yle
buyurmutur: Ben ve Ali asla puta secde
etmedik.
2
Tefsirul-Menar c. 1 s. 457de yle yer almtr:
Ebu Hanife bu ayete istinaden Abbasi halifesi
Mansurun devletine karyd ve bu yzden
onun kadln kabul etmedi. Daha sonra yle
diyor: Ehl-i Snnetin drt imam da kendi
1
283
Nur Tefsiri
7- Bu ayet imamet makamn ahdim

olarak adlandrmtr. Bu yzden ahdime
vefa edin, ben de ahdinize vefa edeyim.
ayetinin manas udur: Eer siz benim
tayin ettiim imama vefal olur ve itaat
ederseniz, ben de size sz verdiim
yardmma vefa gsteririm.

(125)

125- Hani Kabe'yi, insanlar iin
dn/toplanma ve gven yeri klmtk.
brahim'in
makamn
namaz
yeri
edinin, dedik. Evimi tavaf edenler,
ibadete kapananlar, rku ve secde
edenler iin temiz tutun diye brahim
ve smaille ahitletik.
Tefsir
brahimin yce makamna iaret ettikten
sonra nceki ayette onun hatras olan
Kabeye iaret edilmekte ve buyurmaktadr
zamanndaki devletlere karyd. Zira onlar
zalim biliyorlard. Elbette tarihi metin ve
kaynaklarda Sahibul-Menarn bu iddiasna
muhalif konularda gze arpmaktadr.
284
ki: Kabeyi insanlar iin dn/toplanma

yeri kldk. Mesabekelimesi ilk haline
dn anlamna gelen sevb kknden
gelmitir.
Kabe
btn
muvahhitlerin
yneldii bir merkezdir. Kabe btn
insanlarn dnd ve bulutuu yerdir.
Mukaddes ve gvenli bir buluma yeridir
Zira brahim (a.s) Allahtan Mekke ehrini
gvenli bir yer klmasn istedi Rabbim bu
ehri gven yeri kl.
brahim makam Kabeden 13 metre
uzaklktaki yerin addr. Haclar Allahn
evini farz olarak tavaf ettikten sonra orada
iki rekat namaz klmak zorundadr. Orada
Hz. brahimin duvarlarn ykseltmek iin
zerini durduu bir de ta vardr. Bu ta u
anda orada korunmaktadr.
Mesajlar ve Nkteler
1- brahimin dini evrensel bir dindir,
nceki ayette Allah brahimi insanlara
imam kld, bu ayette de Kabeyi btn
insanlar iin buluma yeri tayin etti.
2- Toplum imama ve emniyete muhtatr.
nceki ayette: Seni insanlara imam
kldm. derken, bu ayette de: Kabe'yi,
insanlar iin dn/toplanma ve gven
yeri klmtk. denilmektedir.
3- Allah yolunda kendini eini ve
ocuklarn teslim edenlerin bast yere,
btn insanlar Allah iin secde etmelidir.
Namaz yeri edinin.
285
Nur Tefsiri
5- Allah cisim deildir. Dolaysyla eve

ihtiyac yoktur. O halde evimikelimesi,
Ramazan ay iin Allahn aydenmesine
benzemektedir ki keramet ve azamet
iindir.
6- Ev Allahn olduu iin (evim),
Allahn evinin hizmetisi de Allahn
velilerinden olmaldr. Evimi temizleyin.
7- Allahn evini ziyaret edenler iin

brahim ve smailin o evin hizmetisi
olmas, keramet ve azamet iin yeterlidir.
8- brahim haremi pisliklerden temizledi,
brahimin
varisleri
de
haremi
ehil
olmayanlardan temizlemelidir.
9- Mukaddes mekanlar temiz olmaldr.
10- badet ve namaz o kadar nemlidir ki
brahim ve smail de o merasimin yaplmas
iin temizlemekle grevlendirilmitir.
11- Mslmanlarn mescidi, temiz ve
ekici olmaldr.

(126)

126- brahim: Rabbim! Burasn
emin bir ehir kl, halkndan, Allah'a ve
ahiret gnne man edenleri rnlerle
286
rzklandr
demiti.
Allah
da:
kfredeni de az bir mddet geindirir,
sonra da onu cehennem azabna
srklerim,
ne
kt
sonu
buyurmutu.
Mesajlar ve Nkteler
1- Nimetlerden yararlanmak rahat ve
huzur ortamnda lezzetlidir, ... emin...
rzklandr.
2- Allah snneti gerei Mslman ve kafir
herkese rzk verir, bu snnet brahimin
duasna ramen geerlidir.
3- nceki ayetlerde brahim (a.s) soyu
iin imamet makamn istemiti. Allah cevap
olarak, Zalimler bu makama ulaamaz.
buyurmutu. bu ayette ise Allah kafirleri
bile maddi imkan ve rzklardan mahrum
klmayaca beyan edilmektedir. Dolaysyla
anlalmaktadr ki maddi rzklar o kadar da
nemli deildir. Dolaysyla ehil olan veya
olmayan herkese verilmitir. Ama manevi,
toplumsal ve halkn nderlii makam
herkese verilemez.
4- lahi peygamberler irat ve hidayetin
yan sra insanlarn emniyet ve geimi gibi
maddi ihtiyalarna da tevecch etmeli,
aba gstermeli ve dua etmelidir.
5- mamet ve emniyet hayatn nemli iki
ilkesidir.
287
Nur Tefsiri
6- Dnyada faydalanmak Allahn insana

ltfnn bir gstergesi deildir. Onu
faydalandrrz... onu srkleriz.
7- nsanlara yardm etmek hususunda
inanlarna bakmaynz. Kfredenleri de
faydalandrrz.
8- Maddi faydalanmalar ne kadar ok da
olsa uhrevi nimetler yannda azdr. ... az
9Dualarda
bakalarn
da
unutmamalyz.
10- Mminler iin dnya refahn istemek
irkin deildir. man edenleri rnlerle
rzklandr.
(127)

127Hani
brahim
ve
smail,
Kabe'nin
temellerini
ykseltiyordu.
Rabbimiz! Yaptmz kabul buyur.
phesiz ki, Sen hem iitir hem
bilirsin dediler.
Tefsir
eitli ayet ve rivayetlerden de istifade
edildii zere Kabe Hz. brahim zamannda
da vard. Ama harab olduktan sonra Hz.
brahim temellerini ykseltti, bunun delili
ise Hz. brahimin ei ve ocuklaryla
Mekkeye yerletiinde yapt u duadr:
Rabbimiz! Ben ocuklarmdan kimini,
288
namaz klabilmeleri iin Senin kutsal

evinin yannda, ziraata elverisiz bir
vadiye yerletirdim1
Ayetten de anlald zere Hz. smail
st emerken bile, Kabeden eser vard. Al-i
mran suresinde de2 Kabe insanlarn ilk evi
olarak anlmtr. Bu ayette de brahimin
eliyle
temellerinin
ykseltilmesinden
bahsedilmektedir. Bu tabirden de anlald
zere Kabenin temelleri nceden vard.
brahim
ve
smail
sadece
onu
ykseltmilerdir. Hz. Ali Nehcl-Belaa
Kasa3 hutbesinde yle buyurmaktadr:
Allah btn insanlar Hz. Ademden ebede
kadar bu Kabe ve talaryla imtihan
etmektedir.
Mesajlar ve Nkteler
1- brahim ve smail ite eit deillerdi.
Bir hadiste yle yer almtr: brahim
ustalk yapyor, smail de babasna ta
veriyordu. Bu ikisinin ileri farkl olduu
iin
isimleri
de
birbirinden
ayr
zikredilmitir.
2- lahi hedefler yolunda ustalk ve iilik
de ibadettir: Rabbimiz bizden kabul et.
1
2
3
brahim suresi, 37. ayet

Nehcl-Belaa, Subhi Salih 192. hutbe
289
Nur Tefsiri
3- nemli deildir, kabul edilmesi

nemlidir. Eer Kabe bile yapsak, Allah
kabul etmezse, hibir deeri yoktur.
4- Rivayette yle yer almtr: Doann
adap ve kabul artlarndan biri Allah
vmektir. brahim (a.s) duasna Allah
verek balamtr.

128- Rabbimiz! ikimizi Sana teslim
olanlardan kl, soyumuzdan da sana
teslim olanlardan bir mmet yetitir.
Bize ibadet yollarmz gster, tvbemizi
kabul buyur, nk tvbeleri daima
kabul eden, merhametli olan ancak
sensin.
Tefsir
Hz. brahim, olunu boazlama olaynda
Allaha teslimiyetin en yce rneini
sergiledi. Buna ramen brahim ve smail
bu ayette Allahtan kendilerini teslim
olanlardan klmasn istemektedir. Onlar
Allahtan daha fazla teslimiyet veya
teslimiyetin devamn istiyorlard. Allaha
teslim olan insan ne putperest amcasna
teslim olur, ne putlara diz ker ve ne de
tautlara uyar.
290
Mesajlar ve Nkteler
1- Teslimiyet en stn makamdr (brahim
(a.s) yce manevi makama ulat ve onca
imtihandan yznn akyla kt halde
yine de Allahtan teslimiyet ruhunu
istemektedir. )
2- Nesil ve ocuklara tevecch Allahn
beendii akllca bir uzak grllktr.
Bu zellik Hz. brahimin yapt dualarda
defalarca grlmektedir ve onun deruni
akn
ve
uzak
grlln
gstermektedir.
3- Kulluun yol ve metodunu Allahtan
renmek gerekir. Aksi takdirde insan bir
ok sapklklara ve hurafelere der
(uydurma ibadetler yasaklanmtr. )
4- Tevbeye ve ilahi ltflere dn
ihtiyac her zaman ve her makam iin bir
deerdir. Bir rivayette yle yer almtr:
Peygamber
gnde 70
defa
istifar
ediyordu Halbuki o masumdu ve hi bir
gnah yoktu.
5- Duann adaplarndan biri bu ayette de
grld gibi Allah vmektir.
6- Teslim ruhu olmadka hkmleri
beyan etmenin faydas yoktur. Burada da
brahim nce Allahtan teslim ruhunu
istemekte, daha sonra ibadet ve kulluun
metodunu dilemektedir.
291
Nur Tefsiri

(129)

129- Rabbimiz! ilerinden onlara

senin ayetlerini okuyan, Kitab ve
hikmeti reten, onlar her ktlkten
artan bir peygamber gnder. Dorusu
gl ve hikmet sahibi olan ancak
sensin.
Tefsir
Bu ayet Hz. brahimin bir baka duasn
beyan etmektedir ve onun ruhunun stn
azametini, deruni ihlasn gstermektedir.
Halbuki kendisi hayattayken ilahi stn
peygamberlerden biri olduu halde gelecek
nesiller iin dua etmektedir: Rabbimiz!
Onlara ilerinden peygamber gnder.
Mesajlar ve Nkteler
1- Yce ruhun alametlerinden biri yapt
dualardr. Hz. brahim (a.s) gelecek asrdaki
insanlarn
ilahi
nderleri
iin
dua
etmektedir. Nitekim Peygamber de yle
buyurmutur: Ben babam brahimin kabul
edilen duasnn neticesiyim ki o yle
buyurmutu:
Rabbimiz!
Onlara
ilerinden Peygamber gnder. 1
1
Tefsir-i Safi ve El-Mizan, lgili ayetin tefsirinde

292
2lahi
nderlere
ihtiya
beeri
toplumlarn en temel ihtiyalarndandr.
Asrlar nce bu konuda bylesine dua
ediliyorsa, bu onun nemini, deerini ve
roln gstermektedir. Masum bir nderin
varl olmakszn Kabenin duvarlarn
ykseltmek, oray bir puthane olmaktan
kurtaramaz.
3- Kuranda yerde tezkiye talimden
nce yer almtr. Bu ayette, brahimin
duasnda ise talim, tezkiyeden yer almtr.
Hz. brahim talimin tezkiyeden nce
geldiini dnyordu, ama Allah duasn
kabul buyururken tezkiyeyi nce geirdi ki
onu uyandrsn ve tezkiyenin talimden nce
geldiini beyan etsin.
4- renmek; bak as, tezkiye, takva
ve hikmetle olduu takdirde sonu verir.

130Kendini
sefih
ve
aklsz
klandan bakas brahim'in dininden
yz evirmez. Andolsun ki, dnyada onu
setik,
phesiz
o,
ahirette
de
1
salihlerdendir.
brahim bir duasnda Beni salihlerden kl
diye dua etmiti. Allah da burada duasna icabet
ettiini ifade ederek brahimin ahirette
1
293
Nur Tefsiri
Tefsir
nceki ayetlerde Hz. brahimin ahsiyet
ve hedeflerinden bazsna iaret edildi. Bu
ayette ise Hz. brahimin temiz ehresi ve
nuraniyetine
tevecchen
yle
sorulmaktadr: Cahil ve sefil insanlardan
baka kim brahimin hedeflerinden yz
evirir. brahimin dini o kadar deerlidir ki
Hz. Muhammed bile onun yolunda olmakla
vnmektedir.
Hz.
brahim
mantkta
muhalif kafirleri artmakta kfreden
arp kald, 1 cesarette de tek bana
baltayla putlar krmaktadr. Hepsini
parampara etti2 Hilim ve sabrda da
Kuran onu halim diye tantmaktadr.
Sabr ve tevekklde de rnek bir insand.
Atee atlnca asla korkmad. Cmertlikte
misafirlerine kocaman bir buza kesiyor,
teslimiyette ocuunu Mekkenin susuz ve
otsuz llerine terkediyor ve delikanl
ana
ulanca
da
Allahn
emriyle
boazna ba dayyordu.
Mesajlar ve Nkteler
1- Sefih mantk, mekteb, nder ve hak
yolu grmezlikten gelip kendisinin ve
salihlerden olduunu aklamaktadr.

1
2
294
dierlerinin heva ve heveslerine uyan

kimsedir.
Evet brahimin (ki sizler iin gvenlik
merkezi, masum nder, bereket, slam ve
teslim baars, tvbelerin kabul ve
soyunun saadetini Allahtan istemektedir. )
yolunu terkedip bakalarnn yolundan
gidenler sefih1 ve cahildirler.

(131)

131Rabbi
ona:
teslim
ol
buyurduunda,
lemlerin
Rabbine
teslim oldum demiti. 2
Kuran kltrnde hakikatleri grmezlikten

gelen
ve
nimetlere
kfredenlere
sefih
denmektedir. Nitekim bo yere kble deiimine
itiraz eden srailoullarna da sefih denmitir.
Sefihler diyor Mallarnz sefihlere
vermeyin Bir rivayette de yle yer almtr:
arap ien sefihtir. Evet byle bir ahs helal
ve faydal iecekler yerine haram ve zararl
iecekler ier. Hakeza hak yolu terkederek
sapk yollara denler de sefihtir. nder ve
mekteb seiminde de doru tercihte bulunanlar
akll kimselerdir. Bir hadiste de yle yer
almtr: Akl kendisiyle Allaha ibadet edilen
eydir; yoksa eytanlktr.
2
u nkteyi belirtmek gerekir ki alemin
kelimesi
Kuranda
eitli
anlamlarda
1
295
Nur Tefsiri
Mesajlar ve Nkteler
1- lahi ltuf ve makamlar delilsiz olarak
hi kimseye verilmemektedir. Eer Allah
brahimi setiyse onun Allah karsndaki
teslimiyeti ruhu sebebiyledir.
2- nsann Allah karsndaki teslimiyeti
felsefesi Onun alemlerin Rabbi olmasdr.
(132)

132brahim
bunu
oullarna
vasiyet etti. Yakup da: Oullarm!
Allah dini size seti, siz de ancak Ona
Mslman (teslim olmu olarak) can
verin dedi.
kullanlmtr:
a-Bazen bu ayette olduu gibi btn yaratl
alemi kastedilmektedir.
b-Bazen de insanlar anlamna gelmektedir.
Nitekim Hicr suresi, 70. ayette kavmi Hz. Luta
yle demektedir: Biz sana insanlar kabul
etmeyi yasak etmemi miydik?Hakeza
Ankebut suresi, 28. ayette de Hz. Lut halka
yle demektedir: Dorusu siz insanlardan
hi kimsenin sizden nce yapmad bir
hayaszl yapyorsunuz.
296
Mesajlar ve Nkteler
1- Soyunuzun inanlaryla da ilgilenin.
Merhametli baba sadece ocuklarnn
maddi hayatn temin etmekle yetinmez.
Soyunun
ve
ocuklarnn
iman
ve
inanlarn da dnr ve vasiyetlerinde
sadece maddi ynlerle iktifa etmez.
2- Allah bizler iin slam ve tevhidi
semitir. Bu Allah tarafndan bizlere ihsan
edilen kre deer byk bir nimettir.
Eer Allah bize hidayet etmeseydi, biz
hidayeti bulamazdk.
3- yi akibet ve Mslman kalmak
nemlidir. Bir ok insan iman ehli olduu
halde, mrtet ve kafir oldular. Kurann
tabiriyle man ettiler, sonra kfrettiler.
4- Hak yol; Allah karsnda teslim olmak

ve slam yoludur. Peygamberler de bu yolu
tavsiye ediyorlard. (brahim ve Yakub)
5- slam vasiyet hakknda ok nemli
tavsiyelerde bulunmaktadr. Baz artlarda
vasiyet farz, baz artlarda ise mstahaptr.

(133)

297
Nur Tefsiri
133- Yoksa Yakup can verirken

sizler yannda m idiniz? Hani O,
oullarna: Benden sonra kime ibadet
edeceksiniz?diye sormutu; Onlar da:
Senin ilahna ve atalarn brahim,
smail, shak'n ilah olan tek ilaha
ibadet edeceiz, bizler Ona teslim
olmuuzdur demilerdi.
Tefsir
Yahudilerden bir grup Hz. Yakubun lm
annda ocuklarna kendi tahrif edilmi
dinlerine girmelerini tavsiye ettiini iddia
etmitir ve kendileri de gya bu yzden
dinlerinde sebat etmektedirler. Allah bu
iddialar
reddederek
onlara
unu
sormaktadr: Acaba siz Yakub lrken
yannda
mydnz?
Bunu
nereden
sylyorsunuz?
O
ocuklarn
Allaha
teslimiyete davet etti. ocuklar da bir olan
Allaha ibadet edeceklerine dair sz
verdiler.
Mesajlar ve Nkteler
1- Gnah tevil etmeye kalkmak da
byk
bir
gnahtr.
Yahudiler
fikri
sapklklarn tevil etmek iin Allahn
peygamberi Yakuba iftirada bulunuyorlar.
2- Babalar ocuklarnn dini geleceklerini
de
gz
nnde
bulundurmaldrlar.
Benden
sonra
kime
ibadet
edeceksiniz?
298
3- Btn peygamberler bir olan Allaha

ibadeti ve teslimiyeti tavsiye etmilerdir.
4- Peygamberlerin ve zellikle Hz.
Yakubun tavsiyesi; tevhid, bir olan Allaha
ibadet ve irkten uzak durmaktr.
5- Kuran Hz. brahimin atas ve amcas
(brahim ve smail) iin baba tabirini
kullanmaktadr.
Zira
brahim
Yakuboullarnn
atas,
smail
de
amcalaryd.
(134)

134- Onlar gemi birer mmettir.

Kazandklar
kendilerine,
kazandklarnz da sizedir. Onlarn
yapm
olduklarndan
sorumlu
deilsiniz.
Tefsir
srailoullarnn yanllklarndan biri de
atalaryla vnmeleridir. Onlar kt bile
olsa
atalarnn
iyilikleri
sebebiyle
affedileceklerini sanyorlard. Bu ayet
onlara
herkesin
kendi
yaptklarndan
sorumlu olacan beyan etmektedir.
Mesajlar ve Nkteler
299
Nur Tefsiri
1- Atalarna dayanmak ve gvenmek

doru deildir. Kyamette soyun hi bir
deeri yoktur.
2- Herkesin gelecei amellerine baldr
ve herkesin ve her toplumun amelleri
kendisine
aittir.
Peygamberden
yle
nakledilmitir: Ey Haimoullar dier
insanlar amel ederken siz kendi soyunuza
gvenip sakn amelden geri kalmayn
Nitekim Gurerul-Hikemde Hz. Aliden
yle nakledilmitirerafet ve byklk
yce himmetlere baldr; atalarn yce
rm kemiklerine deil
Tarihte de grdmz gibi herkes kendi
amelleri sayesinde geleceini izmitir.
Firavunun kars cennet ehli olurken,
Lutun kars kt amelleri sebebiyle
cehenneme girmitir. Bunlar Allahn hak ve
adalet zere kurulu dzeninin rnekleridir.

(135)

135- Yahdi veya Hristiyan olun ki
hidayeti bulasnz dediler. De ki:
brahim'in
Hanif
(halis
ve
muvahhid) dinine uyarz. nk o
mriklerden deildi. 1
Yehud kelimesi Allaha dn manasna
gelen hud kelimesinden alnmtr. MecmeulBahreynde mam Sadkdan nakledildii zere
1
300
Mesajlar ve Nkteler
1- Tekelcilik yasaklanmtr. Yahudi ve
Hristiyanlar
hidayetin
sadece
kendi
dinleinde olduunu iddia ediyorlard.
2- brahim (a.s) asla mriklerden
olmamtr. Zira Yahudi ve Hiristiyanlar
irke dmlerdir.
3- sim nemli deildir. man ve amel
nemlidir. Yahudilik ve Hristiyanlk sadece
bir isimdir. nemli ve deerli olan tevhittir.
(136)

136Allah'a,
bize
gnderilene,
brahim'e, smaile, shak'a, Yakup'a ve
(Yakubun evlatlarndan 12) torunlarna
Yahudlakab Araf suresi 156. ayetten

alnmtr. Bu ayette srailoullar Allaha yle
demilerdir: biz Sana hidayet olduk Hakeza
nasara kelimeside Hz. sann,
Allah
yolunda ensarm (yardmclarm) kimdir?
sznden alnmtr. Henf kelimesi doru
yolda yrmek anlamndadr. Cenef ise doru
yoldan sapmak anlamndadr.
301
Nur Tefsiri
indirilene, Msa, sa'ya ve Rableri

tarafndan
peygamberlere
verilene,
onlar birbirinden ayrt etmeyerek iman
ettik, biz Ona teslim olanlarz deyin.
Tefsir
Bu ayet mslmanlarn muhaliflerine
yle demesini emretmektedir: Biz Allaha,
btn
peygamberlere
ve
Allahtan
indirilenlere iman ettik. Bencillik ve rklk
yznden
bazlarn
inkar
etmeyiz.
brahimden nceki Adem, it, Nuh, Hud ve
Salih gibi peygamberlere de, brahimden
sonraki Sleyman, Yahya ve Zekeriyya gibi
peygamberlere de iman ettik. Mucize ve
apak delili olan tm peygamberlere
aklmz gerei iman ettik, kabul ettik.
Mesajlar ve Nkteler
1- Btn peygamberlere ve semavi
kitaplara iman etmek Allaha teslimiyetin
gereidir.
2- Baz peygamberleri inkar etmek
hepsini inkar etmek gibidir. Gerek
mslman btn ilahi peygamberlere iman
eden kimsedir.
3- Biz asl ve temel gereklere uyarz.
Musa ve saya indirilene iman ederiz. Ama
Yahudi veya Hristiyan olun diye yaptnz
davetinize ve kurtulu yolunun Yahudilik
veya Hristiyanlk olduunu sylemenize
kar karz. Zira siz Allahn dininde bir
302
sr sapklklar ve hurafeler icad ettiniz.

Biz
islam
peygamberinin
zuhurunu
mjdeleyen gerek ncil ve Tevrat kabul
ediyoruz.

(137)

137- Sizin iman ettiiniz gibi iman
etmi olsalar, hidayeti bulmu olurlar.
Yz evirirlerse, phesiz onlar ayrlk
ve anlamak iine dm olurlar.
Onlara kar sana Allah yetecektir. O,
iitir ve bilir.
Tefsir
Eer kitap ehli Yahudiler ve Hristiyanlar
da bencillik ve inatl brakp rklktan
uzak durur ve siz mslmanlar gibi btn
peygamberlere ve semavi kitaplara iman
ederlerse mutlaka hidayeti bulurlar. Ama
eskiden olduu gibi sadece kendilerini l
kabul eder ve bakalarn sapk sayarlarsa
byk bir ayrlk/anlamazlk iine dm
olurlar. Elbette siz mslmanlar yolunuza
gvenmeli; onlarn slogan, aalama ve
komplolarndan korkmamalsnz. Zira Allah
onlarn errini sizlerden def edecektir.
Allahn yardm sizlere yeter. O iitir ve
bilir.
303
Nur Tefsiri
Mesajlar ve Nkteler
1Mslmanlar
gerek
hidayeti
bulmutur. Zira onlar btn peygamberlere
ve semavi kitaplara inanmlardr.
2Allah
mslmanlarn
gayp
ve
geleceini haber vermekte ve dmanlarn
errinin
onlara
etki
etmeyeceini
bildirmektedir.

(138)

138- Allah'n rengi (ile renklenin);

rengi Allah'nkinden daha gzel olan
kim vardr? Biz O'na ibadet edenleriz
deyin.
Tefsir
nsan kendi hayatnda bir renk sahibi
olmaldr ve renkler arasnda da en iyisi
Allahn rengidir. phesiz rk, kabile ve
istekler rengini bir kenara brakmadka;
vahdet, kardelik ve Allahn emrine
teslimiyet rengini seemeyiz. lahi renk
srekli ve kalc renktir. Ondan baka
her ey yok olacaktr. 1 lahi renkten
daha iyi hangi renk olabilir? Biz sadece
Allaha kulluk ediyoruz. Bir hadiste yle
yer almtr: Adamn biri evinin duvarna
bir pencere amak istiyordu. mam Sadk
1
Kasas suresi, 88. ayet

304
(a.s) Neden bunu yapmak istiyorsun?

deyince adam, evdeki ocan dumannn
dar gitmesi iin diye cevap verdi. mam
yle buyurdu: Bu pencereyi aarken evine
k girmesi ve bylece namaz vakitlerini
bilmek maksadyla da aabilirsin Yani eer
duvarnda bir pencere amak istiyorsan
neden dumann kmas iin olsun ki?
Neden n girmesi iin olmasn?1
Evet bylece her iimizi ilahi renkle
boyayabiliriz.
En iyi rengin zellikleri her zaman,
mekan ve artlarda elde edilir ve ucuz
olmasdr. Sefa ve beka rengi olmal,
Allahn
velilerinin
tevecchn
kazanmaldr. Ftrat ve mantkla uyumlu
olmaldr. Bu rengin mterisi Allah, deeri
de cennet olmaldr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Allaha, peygamberlere ve semavi
kitaplara iman ve Allaha teslimiyet, ilahi
renktir.
2- lahi renk tektir. Eer ilahi renk
olmasa,
dier
yzlerce
renk
insan
aknla drr. ou sapk olan
cemaatlerle ayn rengi tamak yanltr.
3- hlas ve gerek iman ebedi bir
deerdir. Btn renkler silinir; kabileler,
Tefsir-i Mevzui c. 5, s. 132 Cevadi Amuli

305
Nur Tefsiri
rklar ve soylar er veya ge ortadan yok

olur. Ebedi ve baki olan ilahi renktir.
4- Mslmanlar btn dnyaya sadece
kendilerinin ilahi renk tadn ilan
etmelidirler. Biz ona ibadet ediyoruz.
5- En iyi ve gzel renk ilahi renktir.
rengi Allah'nkinden daha gzel olan kim
vardr?
(139)

139- De ki: Bizim ve sizin Rabbiniz

olan Allah hakknda bizimle tartmaya
m giriyorsunuz? Bizim amellerimiz
kendimize,
sizin
amelleriniz
de
kendinize aittir. Biz Ona ihlasla
balananlarz.
Tefsir
Bu ayet de kitap ehlini uyarmaktadr.
Allah hakknda tartmay bir kenara
brakp,
bo
iddialarn
terketmeleri
istenmektedir.
Onlar
Allaha
yakn
bulunduklarn,
olu
veya
dostlar
olduklarn iddia ediyorlard.
Mesajlar ve Nkteler
1Hayali
iddialar
knanmtr.
srailoullar
btn
peygamberlerin
kendilerinden
olmas
gerektiine
306
inanyorlard.
Dinlerinin
ve
Tevrat
kitaplarnn ncelii ve eskilii sebebiyle
kendilerini stn gryor, ilahi ltf
kendilerine has kabul ediyor ve bu inanla
Mslmanlarla tartyorlard.
2srailoullarnn
iddialar
u
sebeplerden reddedilmitir:
a: Btn insanlarn gerek sahibi
Allahtr. O herkese merhametlidir. Hangi
rktan
olursa
olsun,
istediine
zel
inayetiyle ltfedebilir.
b: Herkesin saadeti amelleri sayesindedir.
ddialar ve sloganlarn hi bir deeri yoktur.
c: Allaha yaknln ls Allah her
trl irk kokan inanlardan mnezzeh
bilmektir. Allaha halisane ibadet edenler
sadece Mslmanlardr.
(140)

140-Yoksa brahim, smail, shak,
Yakup ve (Yakubun 12) torunlarnn
Yahdi veya Hristiyan olduklarn m
sylyorsunuz? Peki, Siz mi yoksa Allah
m daha iyi bilir? De ki: Allah
tarafndan kendisinde bulunan bir
307
Nur Tefsiri
tankl gizleyenden daha zalim kim

vardr? Allah yaptklarnzdan gafil
deildir.
Tefsir
Bu ayette kitap ehline hitap etmektedir.
Sizler o kadar Yahudi veya Nasrani olmakla
vnyorsunuz ki Allahn veli kullarna en
byk
zulm
ve
iftiralar
reva
gryorsunuz. Siz tarihi ters yz gstermek
ve Musa ve sadan nceki peygamberleri
Yahudi ve Nasrani olduklarn sylemek mi
istiyorsunuz? Tevrat ve ncilden nce
yaayan brahim, smail, shak, Yakub ve
Yakubun torunlarnn da Yahudi veya
Nasrani olduunu mu iddia ediyorsunuz?
Ayrca iddia ettiiniz bu eyleri siz mi daha
iyi biliyorsunuz, yoksa Allah m? Bildiiniz
gerekleri rtmeniz, bu tarihi ak gerei
insanlardan
gizlemeniz
ve
tm
peygamberlerin
Yahudi
ve
Nasrani
olduunu sylemeniz en byk zulm deil
midir? Ama bilin ki Allah yaptklarnzdan
asla gafil deildir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Banazlk insan sonunda en ak tarihi
gerekleri bile tahrif eder, inkar eder, ama
sznden asla geri dnmez bir konuma
srkler.
308
2- En byk zulmler insanlarn inan ve

dncelerine darbe vurmaktr. Hakikatleri
gizlemek de ite byle bir gnahtr.
3- Allahn btn bu gizlediklerinizi ve
zulmlerinizi bilmesi sizler iin bir uyar
olmaldr.
(141)

141- Onlar gemi birer mmettir.

Kazandklar
kendilerine,
sizin
kazandklarnz da sizedir. Onlarn
yapm
olduklarndan
sorumlu
deilsiniz.
Mesajlar ve Nkteler
1- Her mmet sadece kendi amelinden
sorumludur.
2- Amelde veya saadete ulamada
gemilere ve atalarnn tarihine dayanmak
are deildir.
Farzedelim ki baban fazl
Onun fazlndan sana ne hasl?
3- brahim ve dier peygamberleri vmek
kendilerini ilgilendirir. Bunun size hi bir
faydas yoktur.

309
Nur Tefsiri

(142)

142.
insanlarn
sefihleri,
Yneldikleri kbleden onlar eviren
nedir?diyecekler; de ki: Dou ve bat
Allah'ndr. O, dilediini doru yola
hidayet eder.
Tefsir
Mrikler Kabeyi puthaneye evirdikleri
iin Peygamber ve Mslmanlar tam on
yl Kabeye doru namaz klmadlar. Zira
Mslmanlarn
putlara
yneldikleri
sanlabilirdi. Ama Medineye hicretten
sonra Yahudiler itiraz ederek Mslmanlar
aaladlar ve yle dediler: Siz bizim
kblemiz Beytul-Mukaddese doru namaz
klyorsunuz. O halde bize tabisiniz.
Bamsz bir kbleniz yok. Peygamber bu
hakaretten rahatsz oldu. Dua esnasnda
gklere bakt ve adeta kblenin deitiini
bildiren ilahi vahyi bekledi. lahi emir
Peygamberin Beni Salim Mescidinde
Beytul-Mukaddese doru len namazn
kld bir anda nazil oldu. Cebrail ilahi
memuriyet zere Peygamberin omuzundan
tutarak onu Kabeye doru evirdi. Bylece
Peygamber bu namazn iki kbleye dnk
olarak kld. u anda da Medinede o mescid
Mescid-u Kibleteyn (iki kbleli mescid)
diye bilinmektedir. Bunun zerine Yahudiler
310
rahatsz oldu ve adetleri zere yeniden

itiraz etmeye baladlar. Daha dne kadar
Mslmanlar bamsz deildir ve bize
baldr. Diyenler, imdi de unu
soruyorlard:
Neden
nceki
peygamberlerin
kblesinden
yz
evirdiniz? Peygamber bu ayetle onlara
yle cevap verdi: Dou da bat da
Allahndr. Allah dilediini doru yola
hidayet eder.
Mesajlar ve Nkteler
1- Kuran kltrnde her gn bir bahane
peinde koan ve hakk kabul etmeyen
kimselere sefih (beyinsizler) denmektedir.
Nitekim rivayetlerde ahiretini dnyaya
satanlara deli, sapk nderlere uyanlara
fakir
ve
dinini
kaybedenlere
de
yamalanm, talan edilmi tabirleri
kullanlmtr.
2Hkmleri
yasamada
veya
deitirmede Allahn elini bal bilenler
sefih ve beyinsizdir. Hikmet ve ilim sahibi
Allaha
itiraz
etmek
beyinsizliin
gstergesidir.
3- Kafirlere benzemek yasaklanmtr.
4- Mslmanlar dmanlarn kard
sylentileri ve komplolar tahmin etmeli,
onlara cevap vererek nfuz ve hakiyetlerini
yok etmelidirler. ... diyeceklerdir.
5- Soru sormak kt deildir. Burada
nemli olan soru sorann ruhsal durumudur.
311
Nur Tefsiri
Onlar itiraz ederek ve phe yaratarak

yle diyorlar. Yneldikleri kbleden
onlar eviren nedir?
6- Kiblenin deiimi ilahi hikmetin
gstergesidir; zayflk ve bilgisizliin deil
Yaratl aleminde mevsimlerin deiimi de
zayfln veya pimanln bir gstergesi
deildir.
7Mekan
ve
zamanlarn
deeri,
mukaddeslii ve azameti Allahn inayetine
baldr; baka bir eye deil.

(143)

143- Bylece sizin insanlara ve
Resuln de size ahit olmas iin sizi
vasat/orta bir mmet kldk. Senin
nceden yneldiin kbleyi (BeytulMukaddesi),
Peygambere
uyanlar,
keleri
zerine
geri
dnenden
ayrdedip bilmemiz iin kble yaptk.
Dorusu bu (kble deiimi) Allah'n
hidayet ettii kimselerden bakasna
312
ar bir eydir. Allah imannz boa

karacak
deildir.
Dorusu
Allah
insanlara efkat gsterir, merhamet
eder.
Tefsir
badet esnasnca Hristiyanlar Hz. sann
doum
yeri
olan
Beytul-Mukaddese
yneliyorlard. Oras oturduklar yere oranla
douda kalyordu. Yahudiler de BeytulMukaddese doru ibadet ediyorlard, ama
oturduklar yne oranla batda kalyordu.
Ama Kabe o ikisine oranla tam ortada yer
alyordu. Kuran da bu mevzuya iaret
ederek yle buyuruyor: Biz Kabeyi ortada
karar kldmz gibi, siz Mslmanlar da
orta/vasat mmet karar kldk. Mfessirler
bu
ayet
hakknda
eitli
tefsirler
yapmlardr.
orta
mmet
hakknda
bazlar yle demilerdir: Yani ne ifrat ne
de tefrit, ne cebriyeci ne de kaderiyeci, ne
ferdiyeti ne de toplumcu, ne idealist ne de
pragmatist,
ne
maddeci
ne
de
maneviyat
Ama ayetin devamnda yle yer almtr:
Siz insanlara peygamber de size ahit
olsun diye sizi orta mmet karar
kldm. Bilindii gibi ahitlik iin iki ey
gereklidir. Adalet ve bilin... Ayrca bilindii
gibi mmetin hepsi bu iki art haiz deildir.
Dolaysyla mmetin sadece bazlarn
kapsamaktadr. Bir ok rivayette de yer
313
Nur Tefsiri
ald zere bunun en ak rnekleri Ehl-i

Beyt imamlardr. mam Sadk (a.s) yle
buyurmutur: mmet arasnda brakn
kyamet gn insanlarn ameline tanklk
etmesini, az miktarda hurma hakknda bile
tanklklar kabul edilemeyecek kimseler
vardr.
Dolaysyla
orta
mmetten
maksat
Kurann bilin asndan haklarnda yle
buyurduu
kimselerdir:
De
ki:
stediinizi ileyin; Allah, peygamberi
ve mminler ilediklerinizi grecektir 1
Adalet ve ismetleri hakknda da Kuran
yle buyurmaktadr: Ey Ehl-i Beyt Allah
sizden tm pislikleri gidermek ve sizi
tertemiz klmak ister. Evet dnyevi
mahkemelerde tanklk iin dahi ilim ve
adalet sahibi olmak gerekiyorsa, kyamette
bu iki art daha da gereklidir. Ayrca mmet
kavram belli bir grup hakknda da
kullanlmaktadr. Nitekim brahim (a.s) bir
kii
olduu
halde
kendisine
mmet
denmitir: brahim, phesiz Allah'a
boyun een ve Ona ynelen bir
mmetti; puta tapanlardan deildi. 2
Ama
kblenin
Beytul-Mukaddesten
Kabeye dnm hakknda baka bir
nkte daha vardr. Kblenin deiim felsfesi
hakknda da eitli yorumlar yaplmtr.
1
2

314
Bazlarna
gre
nceleri
BeytulMukaddesin kble seilmesi Yahudilerin
dikkatini
ekmek
iindi.
Dolaysyla
Mslmanlar glendikten sonra buna
gerek kalmad. Ya da vatan sevgisinin
kblenin
deiiminde
etkili
olduu
sylenmitir. Ama bu yorumlar gereklerle
uyumamaktadr.
Kuran
aka
kble
deiiminin
Peygamberin gerek takipilerinin ayrt
edilmesi
ve
cahiliyeye
dnenlerin
belirlenmesi iin ilahi bir imtihan olduunu
beyan etmektedir. Allahn emrine teslim
olanlar
peygamberin
emrini
hi
zorlanmadan kabul ederler. Ama halis
imana
sahip
olmayanlar
bir
emrin
deimesiyle hemen sorgulamaya balarlar.
nceki amellerinin ne olduunu sylerler.
Eer nceki emir doruysa yeni emrin ne
olduunu ifade ederler. Allah, emrine teslim
olup hidayeti bulanlara mjde vermektedir
ki nceki amelleriniz zayi olmayacaktr
Allah insanlara efkatli ve merhametlidir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Allahn velileri de amellerimize
nezaret etmektedir.
2- nsan yle bir kapasiteye sahiptir ki
Allah yolunda itidalden ayrlmad taktirde
hakikatlerin kaifi, btn amellerin nazr
ve insanlarn niyetlerinin alimi olur.
315
Nur Tefsiri
3- Kyamet gn ilahi mahkemede; bir

aamada
mamlar,
dier
aamada
Peygamber
tanklk
eder.
Allah
da
Peygambere ve herkese tanktr.
4- mtihan ilahi kesin bir snnettir. Allah
bazen emrini deitirerek insanlar imtihan
etmektedir. Peygambere uymak tekaml
hareketi, isyan etmek ise gericiliktir.
keleri zerine geri dnen
6- Teslimiyet makam sradan insanlara
ar gelmektedir. Bu makama sadece
Allahn zel inayetine erenler ulaabilir.
7- Allah namaz kelimesi yerine, namaz
makamn ve ehemmiyetini gsteren iman
kelimesini kullanmtr.
8- Biz Allahn emri dnda hi bir yn,
renk, amel, mekan ve zel metoda
balanmamalyz. Dolaysyla adet zevk ve
beklentilerimizin aksine bir hkm verilince
de telaa kaplp tevil etmeye almayalm.
Binaenaleyh bilmek gerekir ki tekvini ve
terii
btn
deiiklikler
Allahn
rahmetinden kaynaklanmaktadr.

316
)

(144
144- Yzn ge evirip durduunu
gryoruz. Honut olacan kbleye
seni elbette evireceiz. Artk yzn
Mescit-i
Haram
semtine
evir;
bulunduunuz yerde yzlerinizi o yne
evirin.
Dorusu
Kitab
verilenler,
bunun
Rablerinden
bir
gerek
olduunu
bilirler.
Allah
onlarn
yaptklarndan gafil deildir.
Tefsir
Bu
ayetten
de
anlald
zere
peygamber kblenin deiimi hususunda
vahiy
bekliyordu.
Kblenin
BeytulMukaddesden Kabeye dnecei Allahn
Peygamberine vadettii bir husustu. Ama
peygamber dua ederken hi bir ey
demeden gklere bakt, vahy nazil oldu ve
bundan te Peygamberin ve Mslmanlarn
ibadet
esnasnda
Kabeye
dnmeleri
emredildi.
Yahudiler
bu
deiikliin
gereini bildikleri ve kendi kitaplarnda
slam
Peygamberinin
iki
kbleye
yneleceini okuduklar halde gerekleri
gizlediler ve sorduklar sorularla phe
yaratmaya altlar. Allah da, Allah
yaptklarnzdan gafil deildir. diyerek
onlar tehdit etmektedir.
317
Nur Tefsiri
Mesajlar ve Nkteler
1Peygamber
kble
deiimini
isteyemeyecek kadar edepliydi.
2Peygamberin
Kabenin
kble
olmasndan honutluunun u delilleri
vard:
a: Kabe, brahimin de kblesiydi.
b: Yahudilerin knamasndan kurtulmu
oldu.
c: Mslmanlarn bamszl ispatland.
d: Bylece ilk tevhid ssne, Kabeye
tevech edilmi oldu.
3- Bu konunun tekrar edilmesi, kble
deiiminin kesinliine ve gerekliliine
iaret etmektedir. nk kblenin deimesi
nemli bir konuydu. Bu yzden ayette
kbleye ynelmek hususu iki defa tekrar
edilmitir. Bir defa yzn kelimesiyle,
bir defa da yzlerinizi kelimesiyle.
4- Kuran hakikati bilip de kabul
etmeyenleri tehdit etmekte, knamaktadr.
Onun hak olduunu bilirler Allah
yaptklarndan gafil deildir.
5- Peygamber Mslmanlarn bakalarna
bamllndan
endie
etmekte,
bamszlna da sevinmektedir.
6- Peygamberin kendine gveni olmaldr.
Dmanlarn
oyunlarndan
gaflet
etmemelidir.
318
(145)

145- Sen, kitab verilenlere her trl
delili
getirsen,
yine
de
kblene
uymazlar; sen de onlarn kblesine
uyacak deilsin. Onlar birbirlerinin
kblesine de uymazlar. Andolsun ki,
eer sana gelen ilimden sonra onlarn
heveslerine uyarsan, phesiz o zaman
zulmedenlerden olursun.
Tefsir
Bu ayet de kitap ehlinin inatln ifa
etmekte ve onlarn asla Mslmanlarn
kblesine
uymayacana
dair
yemin
etmektedir. Zira onlar hakikati biliyor, ama
bilinli
bir
ekilde
kabul
etmekten
1
saknyorlard.
Mesajlar ve Nkteler
1- natlk ve banazlk hertrl dnce
istidlal ve gerekleri grmeye engel tekil
etmektedir. Onlar sade slam hakknda
Lein kelimesindeki lam harfi yeminin
cevab konumundadr.
1
319
Nur Tefsiri
deil,
kendi
aralarnda
da
inat
etmektedirler. Onlar
senin kblene
uymaz ve onlardan bazs da dier
bazsnn kblesine uymaz.
2- Dmanlarn mitsizletirme ve kuru
grltlerine pabu brakmamak, teslim
olmamak ve kesin tavr koymak gerekir.
Sen de tabi olacak deilsin.
3- Kanunlar hakim olmaldr; eer farz-
muhal Peygamber bile heveslere tabi olacak
olursa cezalandrlacaktr. phesiz o
zaman...
4- Bakalarn heva ve heveslerine uymak
Peygamberi bile tehdit bile ediyorsa,
dierlerinin durumu ortadadr.
5- Yeni kbleye uymamak kibir dolu bir
ruhun gstergesidir. Bu tr ruhlalar
savamak gerekir.
6- lim geldikten sonra heva ve heveslere
uymak ok tehlikelidir.
7- Kuranda Peygambere yaplan uyar ve
tehditler Allahn velilerine kar ar
dncelere
kaplmalar
ve
ilahlatrlmalarn nlemek maksadyladr.
Nitekim dier dinlerde sa Allahn olu ve
melekler de Allahn kz kabul edilmitir.
8- Ortal velveleye vermekle artk kble
deimez.
9- lim tek bana hidayeti bulmak iin
yeterli deildir. Onlar kitap ehli idiler, ama
yersiz banazlklar sebebiyle ilimlerinin
kendilerine bir faydas olmad.
320
10Allah
peygamberine
teselli
vermektedir ki kitap ehli senin kbleni kabul
etmiyorsa bu yeni bir durum deildir. Onlar
birbirlerinin kblesini de kabul etmezler.

(146)

146Kendilerine
Kitab
verdiklerimiz,
onu
(Peygamberi)
oullarn tandklar gibi tanrlar.
Onlardan bir takm, doruyu bile bile
hakk gizlerler.
Tefsir
Kuranda bir ok yerde beyan edildii gibi
kitap ehli, kendi kitaplarnda Peygamberin
biseti hakknda verilen mjdeler sebebiyle
peygamberi kendi ocuklarn tandklar
gibi tanyordu. Btn bu bilgi ve tanmaya
ramen hakikati gizlediler. Kuran yle
diyor: Onlar sadece Peygamberden deil,
kuraca toplumdan ve taraftarlarndan da
haberdard. Onlar, Muhammed Allah'n
elisidir. Onun berberinde bulunanlar,
kfredenlere kar sert, birbirlerine
merhametlidirler.
Onlar
rkuya
varrken, secde ederken, Allah'tan ltuf
ve honutluk dilerken grrsn. Onlar,
321
Nur Tefsiri
yzlerindeki secde izi ile tannrlar. 1

ayetinde iaret edilen zellikleri ok iyi
biliyorlard. Zira bunlar, Tevrat'ta ve
ncilde de aka yer alan vasflard.
Evet btn bunlara ramen onlar:
Onlara
tandklar
(Peygamber)
gelince inkar ettiler. 2
Mesajlar ve Nkteler
1- Eer hakikati arayan ruh olmazsa ilim
tek bana yeterli deildir. Zira Peygamberi
o kadar tandklar halde yine de onu
kabullenmediler.
2- En iyi tanma insann kendi evladn
tanmasdr. Zira:
a: Bu tanma doumla birlikte, hatta
doumdan nce gereklemektedir.
b: Bu tanma uzun sre bir bekleyiin
ardndan gerekleen bir tanmadr.
c: Srekli ihata ettiimiz, kuattmz bir
eyi tanmadr.
d: Hi bir ekkin olmad bir tanmadr.
e:
Bakalar
da
bu
tanmadan
haberdardr. Nitekim mrikler bile kitap
ehlinin ad ve zelikleri Tevrat ve ncilde
yer alan bir peygamberi beklediklerini
biliyorlard.
3- lmi gizlemek en byk gnahtr.
Kuran
gizleyenler
hakknda
yle
1
2

322
buyuruyor: Allah ve lanet edenlerin

hepsi ona lanet eder. Yani Allah, btn
melekler, insanlar, cinler ve uur sahibi
varlklar
srekli
gizleyenlere
lanet
etmektedir. Evet hakk gizlemek insann
kendi evladn gizlemesi gibidir. Dnyevi
lezzetler iin evladn kovan baba, ne kadar
kt ve namert bir babadr!
4- Kuran insaf zere bu gizlemeyi
tmne isnat etmemektedir. Onlardan bir
grup

(147)

147Hak
Rabbindendir,
phelenenlerden olma.
sakn
Tefsir
Bu ayet Allah tarafndan olan her eyin
hak olduunu vurgulamaktadr. Hak ve
batln ls de budur. Zira Allah alim,
hekim, gani ve rahimdir. Ondan inen her
ey rahmet, hikmet ve ilim zeredir.
Dolaysyla Allahn hkm ve kblenin
deiimi
konusunda
tartmak
doru
deildir. Eer kblenin deiimi ve benzeri
hkmler aleyhine propaganda yaplrsa
sakn etkilenme.
Mesajlar ve Nkteler
323
Nur Tefsiri
1- Vahiy veya rivayetler yoluyla sabit

klnan ilahi emirler konusunda mcadele,
phe ve mnakaa etmek doru deildir.
Hak ve gerek, sonsuz ilim kaynandan
inen hkmlerdir.
2- Bakalarnn kavga ve velvelesi
karsnda teselli etmek gerekir. Hak
Rabbindendir.
3- Rehber yakin sahibi ve kesin inanl
olmaldr. zellikle de yeni bir hkm
getirdiinde
veya
bir
kanunu
deitirdiinde veya bir gelenei ortadan
kaldrmak istediinde

(148
148- Herkesin yneldii bir yn
vardr.
Hayrl
ilerde
birbirinizle
yarn. Nerede olursanz olun Allah sizi
bir araya toplar Allah phesiz her eye
kadirdir. 1
Ayette geen vichetun kelimesinin iki
anlam vardr. Kble ve yol suresi, metod. Eer
bu kelimeyi ou mfessirlerin dedii gibi kble
manasna alacak
olursak
ayetin manas
tercmesini verdiimiz ekildedir. Yani Allah
her mmete bir kble tayin etmitir. O halde
kble deiimi konusunda ileri geri konumayn;
1
324
Mesajlar ve Nkteler
1- Bo konular terk ediniz. Srekli hayrl
iler yapmaya alnz.
2- Asl mesele hayra erimektir. Seilen
yollar bir detaydr.
3- Her mmetin zel bir kblesi vardr.
Kble meselesi Mslman ve Yahudilere
mahsus bir mesele deildir.
4- Kble deimez hkmlerden deildir.
5- Hayrlarda yarmak onun nem ve
deerini artrr. Kuranda sariu (acele
edin) ve sabiku (yarn) kelimeleriyle
buna davet edilmi ve peygamberleri
verken yle buyurulmutur: Dorusu
onlar iyi ilerde yaryorlar, 1
6- Kyamet gn Allah herkesi bir yerde
toplayacaktr.
Bu
ilahi
kudretin
gstergesidir.
Baz rivayetlerde yer ald zere Hz.
Mehdi (a.s) zuhur edince dnyann drt bir
nk bu yeni bir olay deildir. Ama eer
vichetun kelimesini yol ve metod anlamna
alacak olursa ayetin manas yle olur: Her
insan veya grubun yneldii bir yol ve takip
ettii bir metod vardr. Bu da De ki:
Herkes
kendi
metoduna
(miza
ve
merebine) gre i yapar. (sra suresi, 84)
ayetinin bir benzeridir. O halde siz iler
arasnda hayrl ilerde yarn.
1
325
Nur Tefsiri
tarafndan taraftarlar huzurunda bir araya

toplanacaktr.

)

(149
149- Her nereden yola karsan,
yzn Mescit-i Haram semtine evir,
phesiz bu Rabbinden bir haktr.
Allah, yaptklarnzdan gafil deildir.
Tefsir
nceki
ayetlerde
Mescidul-Harama
ynelmek Mslmanlarn yaad Medine
ehri ile ilgiliydi. Ama bu ayette yle
buyrulmaktadr: Her nereden kar,
yolculua kmay dilersen yine namaz
klarken mescidul-Harama ynel.
Mesajlar ve Nkteler
1- eitli ve birbiri ardnca bir ok ayette
kble mevzusu ve kbleye tevecch tekrar
edilmitir. Bu tekrarlar bo ve delilsiz
tekrarlar
deildir.
Her
birisi
kble
meselsinin yansra yeni bir meseleyi beyan
etmektedir. Bakara suresinde1Peygamber ve
Mslmanlara
kbleye
ynelmelerini
emrettikten sonra yle buyurulmaktadr:
1

326
Kitap ehli Kabeye doru namaz klmann

hak olduunu bilmektedir. Zira onlar
Tevratta son Peygamberin iki kbleye
namaz klacan okumulard. O halde sana
raz olacan bir kbleyi veriyoruz. Bylece
kitab
ehlinin
bekledii
o
art
da
gereklemi oldu.
Sonraki ayette1 de bu tekrarn baka bir
delili zikredilmektedir ki yeri gelince ele
alacaz.
2- Yeni bir konu ele alnnca zihin ve
kalplerde yer etmesi iin tekrar edilmelidir.
Rivayette yle yer almtr. Ezann ilk
cmlesi insanlarn hazrlanmas iin drt
defa tekrar edilmektedir. Ama daha sonraki
cmleler
sadece
iki
defa
tekrara
edilmektedir. Zira artk insanlarn kula
ezana alm olacaktr.
3- Allah, emirlerine itaat etmeyenleri
tehdit etmektedir. Allah yaptklarnzdan
gafil deildir.
(150)

1

327
Nur Tefsiri
150. Her nereden karsan, yzn

Mescit-i
Haram
semtine
evir.
insanlarn
zulmedenlerinden
bakalarnn size kar gsterecekleri
bir hccet olmamas iin, her nerede
olursanz, yzlerinizi o semte evirin.
Onlardan korkmayn, benden korkun,
(kble deiiminin sebebi uydu ki) size
olan nimetimi tamamlayaym. Umulur
ki hidayete erersiniz.
Tefsir
nceki ayetlerde de iaret edildii gibi
eitli ayetlerde kble konusunun tekrar
edilmesi onun neminden dolaydr. Nitekim
her ayette kble konusunun yan sra yeni
bir konu da beyan edilmektedir. Bu ayette
de
Allah-u
Teala
Mescidul-Harama
ynelmeyi emrettikten sonra da yle
buyuruyor:
insanlarn
zulmedenlerinden
bakalarnn
size
kar
gsterecekleri
bir
hccet
olmamas iin
nk kitap ehli Peygamberin iki kbleye
ynelerek namaz klacan biliyorlard.
Dolaysyla eer bu gereklemeseydi bu
defa da itiraz ederek kendi kitaplarnda
okuduklar peygamberin zelliklerinden
birinin gereklemediini ileri sreceklerdi.
Ya
da
Mslmanlar
aalayarak
Yahudilere uyduunu ve bamsz bir
kblelerinin olmadn beyan ederlerdi.
328
Geri bu itiraz sadece Yahudiler tarafndan

deil, mriklerce de yaplyordu. Onlara
gre eer Muhammed (s.a.a) brahimin
dininden ise o halde neden brahimin
yapt Kabeye ynelmiyor? Bu arada
mnafklar da kble deiimine de itiraz
ederek yle diyorlard. Peygamberin sabit
bir gr yok. Velhasl Allah birok tekit
ve tekrarla Mslmanlar kabul etmeye ve
direnmeye hazrlamaktadr ve onlara unu
hatrlatmaktadr: Hccet ve delil peinde
koanlar asla sizi knamayacaktr. te
yandan zulm ve zorbalk ehli olanlar ve
gerekleri gizleyenler ise bahane peinde
koturmaktan el ekmeyecektir. Onlara
itina
etmemeniz
gerekir.
Onlardan
korkmayn, sadece benden korkun.
Dikkat edilmesi gereken bir husus da
kblenin
tevhit
gstergesi
olmasdr.
Mslmanlarn alameti ve amblemidir.
Nehcul-Belaada Kabe apak niane
olarak adlandrlmtr. Putperestler ve
Sabiiler ibadet esnasnda puta veya yldza
yneliyorlard. slam o sapk ynelilerin
yerine Allahn evine ynelmeyi emretti ve
Kabeye ynelmeyi de Allaha ynelmenin
gstergesi olarak kabul etti. Rivayette yle
yer almtr: Peygamber kbleye doru
oturuyor, kbleye doru oturulmasn ve
yatlmasn emrediyordu. Hatta kbleye
doru oturmak ibadet saylmtr. Kblenin
329
Nur Tefsiri
zel bir takm hkmleri vardr. Baz

amellerde kbleye ynelmek farzdr.
rnein hayvan kesimi ve lnn mezara
gmlmesi kbleye doru olmaldr. Farz
namazlar kbleye doru olmaldr. Tuvalette
nn veya arkasn kbleye dnmek ise
haramdr.
Ayrca kble Mslmanlarn vahdetin
gstergesi ve nedenidir. Eer ykseke bir
yerden Mslmanlara bakacak olursak
onlarn gnde be defa zel bir dzen
dahilinde
kbleye
tevecch
ettiklerini
grrz.
Kabe
ilahi
devrimlerin
ve
hareketlerin
karargah
olmutur.
Hz.
brahim, Hz. Muhammed, Hz. Hseyin ve
hatta gelecekte Hz. Mehdi Kabeden
hareketlerini balatm ve balatacaklardr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Kabe Mslmanlarn kblesidir ve
herkes
nerede
olursa
olsun
namaz
kldnda Kabeye ynelmelidir.
2- Mslmanlar dmann eline koz
verecek tm ilerden saknmaldr. size
kar
gsterecekleri
bir
hccet
olmamas iin...
3- lahi emirleri kabullenmek ve rabet
gstermek bir deerdir; nazlanmak ise bir
eksikliktir. size kar gsterecekleri bir
hccet olmamas iin
330
4Kble
deiimi
nceki
semavi
kitaplarda vadedilen sfat ve artlarn
tahakkuk gstergesidir.
5- Kble deiimi Ehl-i Kitap, mrikler ve
mnafklarn
yersiz
itirazlarn
ve
bahanelerini ortadan kaldran bir etken
oldu.
6- D dmanlar mslmanlar iin en
byk tehlike deildir. Asl tehlike Allahtan
korkmamak ve takvaszlktr
7- Mslmanlar iin zel bir kble tayini,
Allahn
kendilerine
olan
nimetini
tamamlamak iindi.
8- zel bir kblenin tayini ve MescidulHarama doru namaz klmak mminlerin
hidayet vesilesidir. 1
Allah-u Teala kble deiimi konusunda yle
buyuruyor: (kbleyi deiiminin sebebi
uydu
ki)
size
olan
nimetimi
tamamlayaym. Yani sizin bamszlnz ve
mslmanlarn Kabeye ynelmesi gelecekte
nimeti
tamamlamak
iin
bir
ortam
salamaktadr.
size
olan
nimetimi
tamamlayaym Bu olay H. 2. ylda Medinede
gereklemitir. H. 8. ylda da Allah Mekke fethi
mnasebetiyle yle buyurmutur: sana olan
nimetini
tamamlayaym
Nitekim
grdnz gibi her iki ayette de nimetin
tamamlanmas,
olayn
gelecekte
gerekleeceini gsteren muzari (gelecek)
1
331
Nur Tefsiri

(151)

fiiliyle ifade etmitir. Ama H. 10. ylda veda
Haccndan dnerken ve Gadir-i Humda
kendinden sonraki halifeyi tanttktan sonra
nazil olan Maide Suresi 3. ayette yle
buyurmaktadr: Bugn, size dininizi kemale
erdirdim,
zerinize
olan
nimetimi
tamamladm
Dikkat edilmesi gereken bir nokta u ki Allah
insanlarn
kbleye
ynelmesini
nimetini
tamamlamak iin birinci adm, Mekke fethini
ikinci adm ve rehberi suresi, halifeyi tayin
etmeyi ise son adm olarak kabul etmektedir.
Dolaysyla nimeti tamamlamann ortamn
hazrlayan birinci aamada gelecee delalet
eden filleriyle beyan etmekte, ama Gadir-i Hum
olaynda gemi fiiliyle ifade etmektedir. Ayrca
hatrlatmak gerekir hem kble deiimi ve hem
de rehber tayini konusunda Allah yle
buyuruyor: onlardan korkmayn, benden
korkun. nk her ikisinde de mukavemet,
mukabele, bahanecilik ve fitne karlmas
ihtimali vardr. Rivayetlerde de Kabe imam ve
Kurann benzerlii husunda bir takm ifadeler
332
151- Nitekim biz size aranzdan

ayetlerimizi
okuyacak,
sizi
her
ktlkten artacak, size Kitab ve
hikmeti retecek ve bilemediklerinizi
bildirecek bir Peygamber gnderdik. 1
Tefsir
yer almtr. Kuran, kanun, imam, rehber ve
kble; slamn en ak gstergeleridir ve her
hususta da saygndrlar. Dolaysyla bizlere unu
hatrlatyor:
Kble
deiimi
hususunda
dmanlar bahane peinde koup ortal
verveleye verdiinde nasl direnmeniz ve
korkmamanz gerekiyorduysa, Gadir-i Humda
tayin edilen rehber ve halife konusunda da
sadece insanlardan korkmamal, kendi nefsani
arzularnzdan
korkmalsnz,
sapkla
dmemelisiniz. Ayrca Biharul-Envar c. 22 s.
483de Peygamberden nakledilen bir hadiste
yle yer almtr: Ey Ali! Senin mmet
arasndaki misalin, Allahn insanlara apak bir
niane ve bayrak karar kld Kabe misalidir.
Hakeza Biharul-Envar c. 24 s. 211de 303de
mam Sadktan nakledilen bir rivayette yle
yer almtr: Biz Allahn Kabesiyiz, Biz
Allahn kblesiyiz.
1
Tilavet, birbiri ardnca manasnadr ve
birbiri ardnca doru ve mnasip bir sistem
dahilinde bir tr kutsallk tayan ibareleri
okumaya denilmitir. Tezkiye kelimesi de
333
Nur Tefsiri
slam Peygamberinin biseti (ayetin

konusu) Hz. brahim (a.s)n Allaha ettii
duann kabul edilmesinin neticesidir. Hz.
brahim
Allaha
yle
dua
etmiti:
Rabbimiz! ilerinden onlara senin
ayetlerini okuyan... slam peygamberi
de yle buyurmutur: Ben babam
brahimin duasnn kabulym.
Peygamber
sizin
isteklerinizi,
ihtiyalarnz
ve
arzularnz
tanyan,
dilinizle konuan, aranzda yayan ve
sizden olan bir elidir. Nitekim biz size
aranzdan bir peygamber gnderdik
Mesajlar ve Nkteler
1- Ayetlerin tilaveti, nefislerin tezkiyesi,
vahiy, hikmet ve halkn bilmediklerinin
retilmesi
peygamberlerin
grevlerindendir.
2- Baarl bir nder bizzat halktan olan,
dertleri tanyan ve onlarn diliyle konuan
kimsedir. Sizden olan peygamber
3- nsan tek bana ilmi sorunlar
halledemez.
Bilmedikleriniz
yerine
bilemedikleriniz
buyurarak
peygamberler olmad taktirde ebeden
insanlarn onlar bilemeyeceini beyan
yeerme, gelime ve temizleme anlamndadr.
Kitab talim etmek semavi hkm ve ayetleri
retmektir. Hikmet talimi ise doru bir bak
ve dnce ekli vermektir.
334
etmektedir.
rnein
insan
asla
geleceinden veya gerek mutluluun ne
olduundan haber veremez.
4- Enbiya sadece ahlaki ve itikadi deil,
ilmi adan da nder idiler. Onlarn
nderlii olmasayd insani ilimler hi bir
hususta
bu
kadar
geliemezdi.
bilemedikleriniz

(152)

152. Artk beni ann, ben de sizi

anaym; bana kredin, nankrlk
etmeyin.
Tefsir
Allah bir gruba yle buyurmaktadr:
Nimetlerimi ann Ama bir baka gruba
ise yle buyurmaktadr: Beni ann
Buradaki fark insanlarn bilgi ve marifet
derecelerinden trdr. Elbetteki ayrca
Allah anmak kre ortam salar. Bu
yzden de krden nce zikredilmitir. Bu
ayet insann erafetinin ve Allahn insana
olan sonsuz ltfnn bir gstergesidir. Bir
tarafta fakir, cahil, fani, ve hakir insan;
dier tarafta ise zengin, alim, baki ve aziz
olan Allah... Byle bir Allah, byle bir
kuldan, risalet ve kble adndaki iki byk
nimeti
sebebiyle
kendisini
anmasn
istemekte, bu taktirde kendisinin de onu
335
Nur Tefsiri
anacan bildirmektedir. 1 Bizim Allah

anmamzn ne deeri vardr? Bizim Onu
anmamz da Onun bizlere verdii tevfik ve
baar deil midir?
Elbette eer insan Allah unutursa Allah
da
onu
unutacaktr.
(Ona
itina
etmeyecektir) 2
Mesajlar ve Nkteler
1- Allah bu ayette insanlara ahsiyet
vermekte ve makamn ycelterek yle
buyurmaktadr: Ben ve sen birbirimizi
analm
2- Allah en iyi anma ekil namazdr.
Nitekim yle buyurmutur: Beni anmak
iin namaz kln.
3- Allah anma sadece Onun ltfnn
sebebi deildir; ayrca kalpler de Allah
anma
neticesinde
gven
ve
huzura
3
ermektedir.
Allah anmak sadece dille deildir. Bedenin
tm organlaryla, kalp ve canla da anmak
mmkndr. Gerek anmak ise gnah annda
Alah hatrlamak ve gnahlardan el ekmektir.
2
3
Allah anmann etkileri unlardr:
Allahn nimetlerini anmak, Allaha kretmenin
ve Onu tanmann semboldr.
Allahn
sonsuz
kudretini
anmak,
Ona
tevekkln semboldr.
1
336

(153)
153- Ey
namazdan
iman edenler! Sabr ve

yardm
aln.
Allah,
Allahn ilmini anmak, bizim aya ve takvamzn

semboldr.
Allahn ltflerini anmak, Allaha muhabbetin
iaretidir.
Allahn adaletine anmak, Ondan korkunun
iaretidir.
Gaybi yardmlarn anmak, Allahdan midini
kesmemenin iaretidir.
Ayrca Kuranda Allah anmann engelleri
olarak unlar zikredilmitir.
a-eytan: . eytan onlarn balarna dikilip
Allah' anmay unutturmutur. (Mcadele
suresi, 19. ayet)
b-Rekabetler ve sluk kuruntular: okluk
kuruntusu sizi o kadar megul etti.
(Tekasr suresi, 19. ayet)
c-Arzular ve hayaller: emelleri onlar
avundursun (Hicr suresi, 3. ayet)
Kuranda baz ilahi nimetlerin kr zel olarak
tavsiye edilmitir. Bu cmleden: zgrlk,
vahdet, topluluk, kudret, izzet ve gaybi
yardmlar. . . Ann diye balayan ayetlere
mracaat ediniz.
337
Nur Tefsiri
muhakkak ki sabredenlerle berberdir.
Tefsir
Bu ilahi kelamn bir benzerini daha nce1
okuduk.
Orada
Allah-u
Teala
srailoullarna
yle
buyurmutu:
Zorluklar ve belalar karsnda sabr
ve namazdan yardm aln. Bu ayette de
ayn
emir
bu
kez
Mlmanlara
yaplmaktadr. Mslmanlar da hayatn
zorluklar karsnda namaz ve sabrdan
yardm almaldrlar. Ayn dertlerin, ayn ilac
olur. Aslnda rivayetlerde de yer ald gibi
Mslmanlarn kaderi bir ok hususta
srailoullarnn kaderine benzemektedir.
Bu yzden her iki mmete de ayn eyler
emredilmitir.
nsan snrl bir varlk olarak eitli ve
tatsz olaylar karsnda eer sonsuz ilahi
bir gce dayanmazsa dalr, yok olur. Ama
Allahla irtibat olan bir insan zorluklar
karsnda kendini kayebetmez, byk
olaylar kmser. Namaz kalp huzuru ve
tevecchyle klan kimse miraca ykselir.
Manevi ykselii ne kadar yksek olursa
dnya zorluklar ve hatta tatllklar da bir o
kadar onun iin hep kk kalr.
338
Mesajlar ve Nkteler
1- Geri Allah herkes iledir ve her yerde
hazr ve nazrdr. Nerede olursanz O,
sizinledir. Lakin Allahn sabredenlerle
birlikte olmasnn zel bir anlam vardr. Bu
da Allahn sabredenlere kar yardm
etmesi, muhabbeti ve ihsandr. 1

(154)

154- Allah yolunda ldrlenlere
ller demeyin, zira onlar diridirler,
fakat siz farknda deilsiniz.
Tefsir
Bedir savanda Mslmanlardan on drt
kii
ehit
oldu.
Bunlardan
alts
muhacirlerden, sekiz kiisi de ensardand.
Bazlar falan ahs ld dediler bunun
zerine bu ayet nazil oldu ve onlar bu tr
dnceden sakndrd. 2 Allah yolunda
Kuranda yaklak yetmi defa sabr kelimesi
kullanlmtr. Her kim Allaha olan imanyla
sabrederse
dmanlarn hilesi
asla
onu
etkilemez.
Sabreder
ve
takva
sahibi
olursanz onlarn hilesi size hibir zarar
vermez. (Al-i mran suresi, 120. ayet)
2
Mecmeul-Beyan tefsiri, ilgili ayet.
1
339
Nur Tefsiri
Allahn dinini savunurken Allahn velisinin

emriyle savaan ve ldrlenlere ller
demeyiniz.
Onlar
diridirler,
siz
bilmiyorsunuz. Onlarn sadece isimleri veya
ilerinin etkisi diri ve baki deildir; ayn
zamanda berzah aleminde gerek bir hayat
srmektedirler. inde rzk, sevin ve
mjdeler olan Allahn rahmetinin civarnda
konaklayan hi bir hzn ve korkunun
olmad bir yaam... Bu hayatn zellikleri
inaallah Al-i mran1 suresinde beyan
edilecektir.
Mesajlar ve Nkteler
1- ehidin yaadna iman ahadete olan
akn en gl etkenidir.
2- lmi mahdudiyetleri, snrl bak
alarn ve hatalar Allaha ve szlerine
imanla btnlemek ve dzeltmek gerekir:
demeyin
3- Ruh lmden sonra da bakidir; her ne
kadar cisim yok olup dalsa da. 2
Al-i mran suresi, 168- 170. ayet
Allah yolunda ahadet; sava meydanlarnda
ldrlmek, terr, dmanlarn suikasti; her
mekan ve zamanda mal, namus ve cann
savunma
yolunda
ldrlenleri
de
kapsamaktadr.
ehidler berzah aleminde diri ve mutludurlar.
Kendilerine sonradan katlacak olan mminleri
yaamlaryla ilgili mjdelerler.
1
2
340

(155)

155- Muhakkak sizi biraz korku,
biraz alk ve mallardan, canlardan,
rnlerden biraz eksiltmekle deneriz,
sabredenlere mjdele.
Tefsir
Allah btn insanlar denemektedir. Ama
herkesin imtihan bir deildir. Btn alem
imtihan sahnesidir. Btn insanlar, hatta
peygamberler imtihan edilmektedir. Btn
aclar ve tatllklar imtihan aracdr. Ayrca
bilindii gibi Allahn imtihanlar bir
belirsizliin ortadan kalkmas iin deildir;
insanlarn kabiliyetlerinin gelimesi ve
yeermesi iindir. lahi imtihann aralar
ise tatl ve ac olaylardr; bu cmleden
korku, alk, mali, fiziksel ziyanlar ile
rnlerin eksiltilmesi de ilahi imtihan
aralardr. Hakeza dmandan korkmak,
iktisadi ambargo, savaa yardm, cihad,
evlatlarn savaa gnderme ve benzeri
Rivayette de yer ald zere (Kafi c. 3, s. 235
Kitabul-Cenaiz) berzah aleminde Allahn
velileri lezzet ve huzur iinde, dmanlar ise
azap ve dert iindedir. Sradan insanlar ise
kyamet kopana kadar bir sessizlik iindedir.
341
Nur Tefsiri
konularda bu imtihann aralarndandr.

Btn bunlar ilk slam sava olan Bedirde
olmu, Hz. Mehdinin zuhur zamannda da
olacaktr. Btn Mslmanlar ite bu
evrensel devrim iin hazrlkl olmaldrlar.
Mesajlar ve Nkteler
1- mtihan Allahn kesin bir snnetidir.
2- Meyveler kendi deruni kabiliyetlerini
meyve ve tomurcuklarla gsterdii gibi,
insanlar da kendi kabiliyetlerini sabr ve
direnile gstermelidirler. 1
3- Btn insanlarn btn aralarla
imtihan edilmesi gerekmez; bu konuda
unlar mmkndr:
a: Herkes bir eyle imtihan edilebilir.
b: nsan bir imtihandan yz ak kabilir.
Ama baka bir imtihanda rsvay olabilir.
lahi imtihanlar kazanmann balca yollar
unlardr:
a: Sabr ve direni,
b: Sorunlarn geici olduuna tevecch etmek,
c: Gemi insanlarn onca sorunlar nasl geride
braktklarn dikkate almak,
d: Btn sorunlarmz Allahn grdn
bilmek. . . Allah btn bunlar grmekte ve her
eyi muhasebe etmektedir. Hz. Hseyin Aura
gn olu kucanda oklanp ehit edilince
yle buyurdu: Bu ac olay Allah grd iin
bana kolay gelmektedir.
1
342
c: Bazen de birinin imtihan bakasnn

imtihan vesilesi klnabilir. rnein birisinin
evlad lr ve evladnn yokluuyla imtihan
edilir. Bu sahnede dier insanlarda o acl
babaya nasl davranacaklar hususunda
imtihan edilirler.
4- Aclar insann sabr, rza, teslimiyet,
kanaat, zht, takva, hilim, ve fedakarlk gibi
bir ok gzel sfatlarnn gelimesine,
kemale ermesine neden olur.
5- Bazen mal ve rnlerin eksilmesi,
korku ve benzeri problemlerle imtihan
ediliriz. Ama bazen de imtihan insann
amellerinin bir neticesidir. Yani insan bazen
gnah ileyince Allah da bu gnahnn
karlnda onu bazen belalara dar klar.
Nitekim Hz. Ali Nehcul Belaada yle
buyuruyor: phesiz ki Allah kt amelleri
sebebiyle kulunu rnlerin eksiltilmesi,
bereketlerin mahrumiyeti, hayr kaplarnn
kapanmas ile imtihan eder. Bunu onlarn
tevbe etmesi ve Allah hatrlamalar iin
yapar. 1
Ama bu uyan ve anlay da bir
imtihandr. Nitekim iman sebebiyle verilen
nimetler de birer imtihan aracdr. Onlar
bu hususta denememiz iin onlara bol
su iirirdik
Nehcul Belaa 143. hutbe

343
Nur Tefsiri
6- Sabredenleri mjdele ayetinde

mjdenin ne olduu beyan edilmemitir ki
btn mjdeleri kapsasn.
7- Dman korkusundan kurtulmak iin
Allaha tevekkl etmek ve Onu anmak
gerekir. Eksikliklere kar koyabilmek iin
de sabretmek gerekir, nceki ikinci ayette
de bunun yolu gsterilmitir. 1 Sabr ve
namazdan yardm aln.

(156)

156- Ona bir musibet geldiinde:
Biz
Allah'nz
ve
elbette
Ona
dneceiz derler.
Tefsir
Bir musibet geldiinde sabredenler
panie kaplmazlar. Bir grup veya ahsa
snmazlar. mit dolu bir inanla yle
derler: Hepimiz Allahtan geldik ve Allaha
geri dneceiz. Bilindii gibi nna
lillah kelimesinin manas sadece Allahn
kulu ve klesi olduumuz anlamna gelmez.
Zira bir ok kle sahibinden raz deildir.
Dolaysyla bu ayetin manas her iimizin
Her konuda sabrmz birer kemaldir: Savata
sabr cesaret; gnahta sabr, takva; dnyada
sabr zht; ehvette sabr iffet; ibadette sabr
itaat; pheli eylerde sabr ise vera ve zhttr.
1
344
onun elinde olduu ve kendisinden her

hususta raz olduumuz anlamnadr. Btn
alem bir ders snf ve imtihan meydandr.
Biz burada gelimek, kemale ermek
durumundayz. Dnya kalma yeri deildir.
Yurt ve elence yeri deildir. Zorluklarda
Allahn
merhametsizliinin
gstergesi
deildir. Zorluklar hzl komamz salayan,
ayaklarmz altndaki kzgn talar gibidir.
Dolaysyla aclardada bile bir tr tatllk
vardr. Zira kabiliyetler gelimekte ve ilahi
mkafatlara eriilmektedir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Sabrn kk Allaha ve ahirete iman ve
ilahi mkafata erime mididir.
2- Sabredenlerin iar nna lillah ve
inna ileyhi raciun kelimesidir. Bir
hadisde de yle yer almtr: Bir
musibetle karlatnzda inna lillah ve
inna ileyhi raciun deyiniz. 1
Ondan olan btn musibetler gerek malik
olan Allahn mlknde tasarrufudur. nsan
Allahn hikmet ve merhamet sahibi olduunu,
kendisinin daha nce bir hi olduunu ve daha
sonra da bir hi olacan bilecek olursa,
Allahn emri altnda olmas gerektiini kabul
eder. O beni canszken bitkiye, bitkiden
hayvana, ve hayvandan insana doru sevketmi
ve imdi de bu olaylar benim gelimemi
ycelmemi salamaktadr. Tpk bir buday
1
345
Nur Tefsiri
3- Musibetler annda nna lillah

demenin balca u faydalar vardr.
a: nsan kt szlerden ve ikayetlerden
alkoyar.
b: nsana teselli ve mit verir.
c: eytani vesveseleri engeller.
d: Hak inanlar ortaya karr.
e: Bakalar iin de bir ders ve rnek
tekil eder.
4- nsanlar musibetler karsnda bir ka
ksma ayrlr:
a:
Bazlar
sabrszdr,
musibetler
karsnda
feryat
eder.
Ona
er
dokununca szlar
b:
Bazlar
musibetler
karsnda
sabrldr: Sabredenleri mjdele
c:
Bazlar
musibetler
karsnda
sabretmekten de te krederler: Allahm
hamd sanadr, kredenler musibetler
karsnda da sana hamd ederler1
Bu
tutumlar
herkesin
musibetlerin
felsefesi
hakkndaki
marifetinin
gstergesidir. Tpk ocuklarn yiyince
rahatsz olduu, genlerin ekindii, ama
byklerin para vererek ald ac soan
yemek gibi.
ezip nce un, sonra da ekmek haline getirerek

kemale eritirdiimiz gibi.
1
Hz. Hseyinin Aura ziyaretinin son cmlesi.
346

157)

157- Rablerinin mafiret ve rahmeti

onlaradr. Hidayeti bulanlar da onlardr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Allah sabredenleri zel rahmetine nail
klar. 1
2- Allahn sabredenleri teviki bizlere
toplumdaki fedakar, sabrl, ikence grm
kimselere zel sayg ve sevgide bulunmamz
gerektiini retmektedir.
3- Allah zorluklarda sabreden mminlere
bizzat
rahmet
gndermektedir.
Ama
mallarnn zekatn veren zengin mminlere
peygamberin kendileri iin rahmet talep
etmesini istemektedir. Mallarnn bir
ksmn, kendilerini temizleyip artacak
sadaka olarak al, onlara dua et. 2
4- Allahn genel lutf ve rahmeti her eyi
kapsamtr.
Rahmetim
her
eyi
kaplamtr.
3
Ama
bu
rahmet
sabredenler iin zel bir mertebedir.
Salat, nimet ve rahmete erimektir. Sela ise
kahr ve gazaba uramaktr. Kzgn atee
atrlrlar
2
3
1
347
Nur Tefsiri
5- Sabredenlerin hidayeti kesindir. Kuran

bakalarnn hidayete ermesini bir arzu
olarak beyan etmektedir. Ama sabredenler
hususunda
hidayete
kesin
olarak
eriecekleri beyan edilmektedir. Hidayeti
bulanlar da onlardr.

(158)

158- phesiz Safa ile Merve Allah'n
iarlarndandr (nianelerindendir. )
Kim Kabe'yi hacceder veya umre
yaparsa, bu ikisini de tavaf etmesinde
bir beis yoktur. Kim gnlden isteyerek
iyilik yaparsa, phesiz ki Allah da
akirdir (iyilikleri takdir eder) ve
Alimdir.
Tefsir
ii ve Snni hadislerde yer ald zere
cahiliyet dneminde mrikler Sefa dann
tepesine Esaf; Merve dann tepesine
de
Naile
adnda
birer
put
yerletirmilerdi. Say etmek istediklerinde
ise dan tepesine kp o iki puta teberrk
amacyla el sryorlard. Mslmanlar da
bu yzden Sefa ve Merve dann arasnda
say etmekten ekiniyorlard, daha nce
348
orada bulunan putlar sebebiyle say

etmenin doru olmadn sanyorlard.
Dolaysyla bu ayet nazil olarak sefa ve
Mervenin ilahi iarlardan olduu beyan
edildi. Eer cahil insanlar onlar kirletmise
bu mslmanlarn onu terk etmeleri
anlamna gelmez. 1
Sefa ve Merve Allahn nianelerindendir.
Hac ve Umre yapanlar bu iki mukaddes
dan arasn tavaf etmelidirler. Hac ve
Umre bazen birlikte (ezan ve ikamet gibi),
Sefa ve Merve Mescidul-Haramn kenarnda
karlkl iki dan addr. Birbirine uzaklklar
yaklak 428 metredir. Haclar bu mesafeyi yedi
defa katetmek zorundadr. Haclar bu yry
esnasnda Hz. brahimin fedakar ei Haceri
anmaktadrlar. Hacer olu smaile su bulmak
iin yedi defa byk bir znt ve kaygyla
hibir dostu ve kimsesi olmadan bu yolu kat
etmitir. mam Sadk (a.s) yle buyurmutur:
Yer yznde bu iki dan arasndan (ki bu gn
st kapal bir geit haline getirilmitir. ) daha
iyi bir yer yoktur. Zira tm mtekebbirler
orada ba ak, yaln ayak, kefen giymi ve
hibir farklla sebep olmadan heyecan ve
zdrapla bu mesafeyi kat etmeli, bazen komal,
bazen de yrmelidir. Ayrca burada Mekke
kafirlerini tevhide davet eden ve dinlenilmeyen
slam Peygamberinin davet hatralarnn izleri
de vardr.
1
349
Nur Tefsiri
bazen de ayr ayr yaplmaktadr. Umrede

be amel farzdr: hram, tavaf, tavaf namaz,
Sefa ve Merve arasnda say ve sa veya
trnaklarn ksaltlmas... Haccn bundan
ayr bir takm amelleri de vardr ki yerinde
iaret edilmitir. Velhasl Sefa ve Merve
arasnda say etmek hem umrede, hem de
hacda farzdr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Sefa ve Merveyi grmek tarih
sahnesinde
yer
almaktr.
Bylece
tasavvurun yerini tasdik, zihniyetin yerini
de gereklik alm olmaktadr.
2- Sefa ve Merve onca ihtilafa ramen
ilahi iradenin btn bu insanlar tek tip
elbise iinde ve tek bir merkezde nasl
topladnn sergilendii ilahi bir eitim
kampdr. Hakeza o byk ilahi peygamber
brahimin, ilahi emre uyarak ei ve
ocuunu o llerde tek bana nasl
braktnn sergilendii nebevi bir eitim
snfdr. Hakeza insann bir dnem yapt
amellerinin ebede kadar etkilerinin nasl
baki kaldnn sergilendii insanbilim
snfdr.
3- Sefa ve Merve arasnda say etmek
insana birlikte hareket edildii taktirde
toplumda ilahi ruhun ihya edileceini
retmektedir.
insana tekebbr bir kenara brakmas
350
gerektiini ve bakalaryla birlikte hareket

etmesini retmektedir.
5- Sefa veMerve ilahi iarlardandr.
Onlar tazim etmek tm Mslmanlarn
grevidir.
6- Eer hak merkezleri bir grup
tarafndan
bir
takm
hurafelerle
kirletilmise, oray terketmemek gerekir.
Aksine orada hazr bulunup o mekan
temizlemek,
sapk
gruplarn
elinden
kurtarmak gerekir.
bizlere Allahn adn ihya yolunda kadn ve
ocuklarn
da
pay
sahibi
olduunu
retmektedir.
8- mitsizlikte de bir ok mit vardr.
Hacer, su bulmaktan midini kesmek
zereyken aniden zemzem suyu fkrd.
9- Allah kullarn ibadetlerine karlk
akirdir. Bu tabir Allahn kullarna en
byk ltfudur. o gvenli bir blgede say
edenleri takdir ve teekkr etmektedir. O
halde biz neden tehlikeli blgelerde gezinen
mcahidlere teekkr etmeyelim. Evet biz
de hak davasna sahip kan kimselerin
almalarna taktir ve teekkr etmeliyiz.
10- Allahn bir eye, bir yere, veya bir
ahsa tevecch o ey veya mekann
kullarn yaknlk merkezi ve tevecch
mahalli haline gelmesine neden olmaktadr.
11- hlas ve ilahi bir iin etkileri yle bir
ycelmektedir ki btn peygambeler bile
351
Nur Tefsiri
ibrahimin ei Haceri taklit ederek onun

gibi zgn bir yzle bu mesafeyi yedi defa
katetmekle grevlendirilmitir.
12Kim
isteyerek
cmlesinden
anlald zere ibadetler ak zere
yaplmaldr.
farz olduu halde yle buyurmaktadr:
Kim Kabe'yi hacceder veya umre
yaparsa, bu ikisini de tavaf etmesinde
bir beis yoktur. Bu ifade mriklerin
hareket yeri ve puthanesi olan Sefa ve
Mervenin
nceki
durumundan
Mslmanlarn duyduu kayg sebebiyledir.
14- Tavafn manasnda dnme eklinde
bir gezi anlam yoktur. Dolaysyla insann
yeniden ilk balad noktaya geri dnd
hareket ekline tavaf denmektedir; bu
hareket ister dnme eklinde olsun, ister
uzunluuna farketmez.
Bu
yzden
tavaf
hem
Kabenin
etrafndaki
daire
eklinde
dnmeye
denmitir: "Kabe'yi tavaf etsinler. ve
hem de Sefa ve Merve arasndaki
uzunluuna yry ekline denmektedir.
15- nceki ayetlerde bela ve imtihandan
sz
edildi.
Bu
ayette
de
Hacerin
ocuunun,
babasnn
ve
dier
Mslmanlarn
imtihan
edildiininin
rnekleri zikredilmektedir.
16- Eer insanlarn rzayetini kazanmak
iin alacaksak, en iyisi kendini akir ve
352
alim olarak tantan Allah iin almaktr.

Zira insanlarn ou insann btn hayr
ilerinden haberdar deildir. Bazen de
cimrilik veya hasetlerinden tr insana
teekkr etmezler. Ama Allah hem tm
ileri bilir ve hem de onda cimrilik ve haset
diye bir ey yoktur. Allahn krnn
gstergesi de zenginlere fedakarlklar
vmek iin kefen iinde, yaln ayak Hacerin
izinden gitmelerini ve kalplerin takva
nianesi olan iarlara sayg gstermelerini
emretmesidir.

(159)

159- Gerekten indirdiimiz apak

delilleri ve hidayeti Kitapta insanlara
akladktan sonra gizleyen kimseler
var ya, onlara hem Allah lnet eder,
hem lnetiler lnet eder.
Tefsir
Geri ayet Yahudi ve Nasrani alimlerine
hitap etmektedir. Ama gizleyenifadesi
gelecee de delalet etmektedir. Dolaysyla
tarih
boyunca
btn
gizleyenleri
kapsamaktadr. Allahn laneti de kyamete
kadar onlarn zerine olacaktr.
353
Nur Tefsiri
Mesajlar ve Nkteler
1Hakk
gizlemek
en
byn
gnahlardandr.
Zira
bu
olay
peygamberlerin
onca
abasn
boa
karmakta,
halk
arasndaki
vahdeti
bozmakta ve gelecek nesilleri sapkla
drmektedir.
2- Onlara hem Allah lnet eder, hem
lnetiler lnet eder cmlesinden de
anlald zere hakk gizlemek Allahn
hakkna, insanlarn hakkna ve meleklerin
hakkna zulmdr. 1
Hakk gizleme hususunda bir ka nkte:

a- Rivayetlerde yle yer almdr: Kyamette
hakk gizleyenlerin azna gem vurulur.
b-Hakk gizleyenler bunu eitli ekillerde
yapm olabilirler: Bazen sessiz kalarak, bazen
hakk izhar etmeyerek, bazen tevil ederek,
bazen halk bo eylerle megul edip onlar
gerek sorunlarndan gaflete drerek. . . .
c-Hakk gizlemek daha ok alimler tarafndan
gereklemektedir. Halbuki Allah-u Teala Al-i
imran suresi 187. ayette yle buyurmaktadr:
Allah, Kitab verilenlerden, onu insanlara
aklayacaksnz ve gizlemeyeceksiniz, diye
ahid almt
1
354

(160)

160-Ancak
tvbe
edenler,
slah
olanlar
ve
(gizlemi
olduklarn)
aklayanlar mstesna; ite onlarn
tvbesini kabul ederim. Ben, tvbeleri
daima kabul ve merhamet edenim. 1
Mesajlar ve Nkteler
1- Allah gnahkarlar iin her artlarda
dn ve tvbe imkan hazrlamtr. Her ne
kadar en ar cmlelerle knanmlarsa da
yine de dn kaps kapal deildir.
2- Her gnahn tvbesi yaplan gnahla
uygunluk iindedir. Nitekim bu ayette de
Dier birok gnahlarda olduu gibi hakk
gizleme gnah hususunda da tvbe kaps
aktr. Ama gerek tvbe kalbi pimanlk,
amellerini
slah
ve
gizledii
geekleri
aklamayladr. Tvbe bazen amelle gerekleir.
Namazn klmayan ve imdi tvbe eden kimse
gibi. Bazen de mal demekle olur. Tpk halkn
maln zayi eden ve imdi piman olan kimse
gibi. Ama hakk gizlemenin tvbesi gerekleri
aklamayladr. Zira hakk gizleyerek nesillerin
dnce ve ilim dnyasna ihanet eden kimse
sadece o gerekleri beyan ederek bunu telafi
edebilir.
1
355
Nur Tefsiri
hakk
gizlemenin
tvbesinin
hakk
aklamak olduu ifade edilmitir.
3- Tehdid ve knama makamnda Allah
hakk
gizleyenlere
lanet
ettiyse
de
merhamet makamnda ben ve tvbeleri
daima kabul ve merhamet edenimdiye
buyurarak
bizzat
zel
merhametiyle
tvbeleri kabul ettiini ifade etmek
istemitir.
4- Tehdid ve mjde fert ve toplumu
terbiye hususunda iki temel metoddur.
Ayrca bilmek gerekir ki tvbe hemen
yaplmas gereken bir farzdr. Faydas ve
etkisi de gnahn devamn ve tekrarn
nlemektir.

(161)

161- Kfredip de o halde lenler var
ya, ite Allah'n, meleklerin, insanlarn
hepsinin lneti onlaradr.
Tefsir
nceki ayette beyan edildii zere
gerei gizleyenler tvbe edip gerei
aklarlarsa Allahn rahmetine girmi
olacaklardr. Ama bu ayette yeniden tehdit
etmekte ve kfr zere ldkleri takdirde
yine Allahn, meleklerin ve insanlarn
lanetine urayacaklar tekrar edilmektedir.
356
lmden nceki tvbe etkilidir. lm

annda tevbenin hibir faydas yoktur.
Nitekim Nisa suresinde yle yer almtr:
Ktlkleri ileyip dururken, lm
kendisine geldii zaman; imdi tvbe
ettim
diyenler
ile
kfir
olarak
lenlerin tvbesi makbul deildir. ite
onlara elem verici azab hazrlamzdr.
Nitekim Firavun da lm annda tvbe
ettiyse de etkili olmad. 1
Mesajlar ve Nkteler
1- Kfr zere lmek hibir ilac olmayan
bir hastalktr. Nitekim Allahn
veli
kullarnn srekli dualarndan biri de
mslman olarak lmek olmutur: Beni
Mslman olarak ldr
Hz. Yusuf Allahtan mslman olarak
lmeyi
istemektedir.
Nitekim
Bakara
2
suresinde de
okuduumuz zere Hz.
brahim
ve
Yakub
evlatlarna
yle
buyurmutur: Sadece Mslman olarak
ln
2- Tvbe frsatndan istifade etmemenin
ciddi tehlikeleri vardr. nceki ayette
okuduunuz zere gerei gizleyenler
hakknda, Allahn, meleklerin ve insanlarn
laneti vadedilmitir. Ama bu ayette de
Peygamberin
tvbe
etme
emrine
1
2

357
Nur Tefsiri
uymadklar takdirde Allahn acil lanetine

urayacaklar ifade edilmitir. Bu ayet tvbe
frsatndan istifade etmedikleri takdirde
Allahn daha byk kahrna ve gazabna
urayacaklarnn mesajn vermektedir.

)(162

)(163

)(164

162- 164- Lanette temellidirler,
onlardan azab hafifletilmez ve onlarn
azab geciktirilmez. lahnz bir tek
ilhtr. O, Rahman ve Rahimden baka
ilah
yoktur.
Gklerin
ve
yerin
yaratlmasnda, gece ile gndzn
birbiri ardnca gelmesinde, insanlara
yararl
eylerle
denizde
szlen
gemilerde, Allah'n gkten indirip yeri
lmnden sonra dirilttii suda, her
358
trl
canly
orada
yaymasnda,
rzgarlar ve yerle gk arasnda emre
amade duran bulutlar dndrmesinde
akleden iin deliller vardr.
Tefsir
Bu ayet nceki ayette beyan edilen
tevhidin delilidir. Tabiattaki varlklar ve
doal unsurlar arasndaki uyum, tek olan
Allahn irade, kudret ve hakimiyetinin
gstergesidir. Gklerin ve yerin yaratl,
gece gndzlerin bir biri ardnca gelii,
sularda gemilerin yz, yamurun ya;
yamur, su ve bitkiler arasndaki irtibat, l
topraklarn dirilii; rzgarlarn bulutlarn ve
canllarn yayl ve aralarnda grlen
yzlerce kanun, iliki ve uyum bir tek olan
Allahn
birliini
ve
vahdetini
gstermektedir. Gklerin yaratl, srekli
genilemesi
phesiz
ki
biz
geniletiriz, insann btn abalarna
ramen sadece ilk gn zinetlerine
ulaabilmi olmas, gklerin salaml1,
katlar2, bykl, genilii, aleme hakim
olan dzeni3, uyumu, aralarndaki iliki,
gklerin stunsuz yaratl4, korunuu5,
1
2
3
4
5
Nebe suresi, 12. ayet

Mlk suresi, 3. ayet
Fusilet suresi, 12. ayet
Rad suresi, 2. ayet
359
Nur Tefsiri
gezegenlerin kendi ekseninde dn,

gklerin rengi, aralarndaki uzaklk ls,
ilerindeki dalgalar, ilerinde sakin olan
melekler... btn bunlarn hepsi hikmet
sahibi, tek ve ihtiyasz Alahn sonsuz
kudretinin gstergesidir.
Mesajlar ve Nkteler
Tabiat bilim ve doa ilimleri Allah
tanmann en ak yollarndan biridir. Onu,
kudretini, hikmetini ve birliini tanmann
en iyi aracdr.

(165)

165nsanlar
arasnda,
Allah'
brakp1, Ona kotuklar eleri ilah
olarak benimseyenler ve onlar, Allah'
severcesine sevenler vardr. Mminlerin
Allah'
sevmesi
ise
hepsinden
Dun kelimesi gayr(bakas) anlamna
gelmektedir. Misal olarak dunillah kelimesi
Allahtan gayrisi anlamndadr. Ama bazen
huzur anlamna da gelir. rnein ziyaretname
de
yle
okuyoruz:
mam
Hseyinin
huzurunda kanlarn feda edenler.
1
360
kuvvetlidir. Zalimler azab grdkleri

zaman, btn kuvvetin Allah'a ait
bulunduunu
ve
Allah'n
azabnn
iddetli olduunu anlayacaklardr!
Tefsir
Onlarn Allahtan gayrisini sevmeleri,
hastann cehalet yznden zararl bir
yemei sevmesi gibidir. Ama iman edenler
muhabbetlerini en ok Allaha zg
klmlardr.
Mrikler
ve
kendilerine
zulmedenler, kyamet gnnde durumlarn
grecekler
ve
o
zaman
yanl
dndklerini, kt yolda yrdklerini
anlayacaklardr. O gn tm vcuduyla tm
kudretin Allaha mahsus olduunu ve
bouna
Ondan
gayrisine
gittiklerini
anlayacaklardr. O gn dnmeden ve
fikretmeden Allah brakp hayallerinin
peinde koanlara Allahn iddetli azab
inecektir.
Mesajlar ve Nkteler
1Allahtan
gayrisine
tapmak
ve
muhabbet etmek yasaktr.
2- Allahtan baka hi kimsenin gc
yoktur ve tm kudretler Allahtandr.
3- Baz insanlar perdeler kalkmadan ve
kyamet gnn grmeden yollarnn bo ve
yanl olduunu kabul etmezler.
4- Muhabbetlerin kk, kemali sevmek ve
cemale dost olmaktr. Mminler tm kemal
361
Nur Tefsiri
ve cemalleri Allahta grmekteler, bunun

iin de en ok ak ona zg klmaktalar.
Mminlerin ak ve muhabbeti mauun
akl, ftrat ve liyakat esas zeredir. Bu ak
asla soumaz ve snmez. Ama mriklerin
ak onlarn hayal, cahillik, taklit ve
heveslerindendir.
Kyamet
sahnesinde
Allaha iman ve akn derinlii ile Allahtan
baka
eylere
ak
ve
muhabbetin
faydaszl/ktl herkese aydnlanacak
ve yalan muhabbetler, kin ve nefrete
dnecektir.
(166)

166. Nitekim, kendilerine uyulanlar,
azab
grnce
uyanlardan
uzaklaacaklar ve aralarndaki balar
kopacaktr.
Tefsir
nderinin/liderinin kim olduunu iyice
bir dn! Kimin akn ve muhabbetini
tadna bir bak. Tautlar ve Allahtan
gayrisini seven sizler, bilin ki onlar sizi bu
dnyada kendilerine istemektedirler ve
sizin kudret ve iradenizle heveslerine ve
arzularna ulaamaktadrlar. Ama kyamet
gnnde herkesi brakp, sizlerden nefret
eder ve uzak dururlar.
362
Mesajlar ve Nkteler
1- lerigrllk akln gereidir. Gl
ve sizi tehlikeli gnde brakmayan kimseye
muhabbet edin.
2- Akl ve ftrat zere olmayan sevgi ve
ak, er veya ge soukluk ve dmanla
dnecektir.
3- Rehberinizi semede dikkat edin, zira
sizin ebedi geleceiniz ona baldr.
Kyamet gnnde herkes dnyada kendine
setii nderiyle olacaktr.
4- Tautlarn vefas yoktur. Tehlikeli
gnde hibir gleri olmad gibi, bizzat
kendi dostlarndan da uzak duracak kadar
vefaszdrlar.
5- Sevgi ve muhabbetlerin asil olup
olmadnn ls tehlikeli gnlerde azab
grmektir.
6- Btn sebepler kopacaktr, sadece
Allahn salam ipi kopmayacaktr.

(167)

167- Uyanlar: Keke bizim iin
dnyaya bir dn olsa da, bizden
uzaklatklar gibi biz de onlardan
uzaklasak
derler.
Bylece
Allah
onlara, hasretini ekecekleri ilerini
363
Nur Tefsiri
gsterir.
Onlar
kmayacaklardr. 1
cehennemden
Mesajlar ve Nkteler
1- nsan dnyada zgrdr. Eer zgr
olmasayd pimanlk, hasret ve yeniden
alnan kararn hibir anlam olmazd. Hasret
baka
bir
ey
yapabileceimizin
gstergesidir. Yeniden alnan karar insann
iradesiyle istedii yolu seebileceinin
iaretidir.
Rivayetlerde de yer ald zere kyamette
eitli duraklar ve sahneler vardr. Bazlarnda
azlara skut mhr vurulur. Sadece hasretli
baklarla birbirine bakar ve alarlar. Baz
yerlerde birbirlerinden yardm isterler. Baz
yerlerde feryat eder, birbirlerine beddua
ederler. Bu ayette de belirtildii gibi mabutlar,
mauklar ve tautlar kendi dostlarndan uzak
kat gibi, dostlar da onlara yapt
yardmlardan duyduu aklardan, iddetli bir
ekilde piman olurlar. Ama artk i iten
gemitir. Yreklerinde sadece bir hasret vardr.
Dilleriyle yle derler: Eer bir daha geri
dnersek onlara uymayacaz. Bugnde vefasz
davranan ve bizden uzaklaan kimseleri biz de
dnyaya dnersek onlardan uzak dururuz.
Onlar hasret iinde yanarlar, ama hasretin
burda hibir faydas olmaz. Onlar asla
cehennem ateinden kamazlar.
1
364
2- Ge kalmadan tautlar braknz.

Onlar sizi kyamette terk etmeden siz onlar
dnyada terk edin.
3- Muhabbet ekiciliin bir gstergesidir.
nceki
ayetlerde
Allahtan
gayrisine
duyulan muhabbetten sz edilmiti. Burada
ise yle buyurulmaktadr: hasretini
ekecekleri ilerini gsterir Bu da
gstermektedir
ki
Allahtan
gayrisine
gsterilen muhabbet insann sonradan
hasret duyaca bir takm amellere neden
olmaktadr.

(168)

168- Ey insanlar! Yeryzndeki
temiz ve helal eylerden yiyin, eytana
ayak uydurmayn, zira o sizin iin
apak bir dmandr.
Tefsir
Kamil olan dinin gstergesi hem kt
iecekleri
eytandan
bilmek
iki...
phesiz eytan ii pisliklerdirve hem
de uygunsuz yemekleri eytandan bilmektir.
Yiyiniz... eytann peice gitmeyiniz.
Zira baz tarihi nakillerde de yer ald
zere baz Arap taifeleri bir takm ekinleri
ve hayvanlar delilsiz olarak kendilerine
haram klmlar ve hatta bunu bazen de
365
Nur Tefsiri
Allaha isnad etmilerdir. Dolaysyla bu

ayet inerek ilgili belirsizlikleri ortadan
kaldrmtr.
slam insann maddi hayatna da tevecch
etmitir. Bu cmleden onlarca ayette ve
yzlerce rivayette iaret edilen yiyecek
ihtiyalarna
byn
nem
atfetmitir.
Peygamberlerin grevlerinden biri de helal
ve haram yiyecek ve iecekleri beyan
etmek, iyi ve kt taraflarn bildirmektir.
Bu ayet temiz topraklardan olan eyleri
tketmeyi nemle vurgulamaktadr. eytan
vesveselerinden etkilenerek bir takm
nimetlerin haram klnmas yasaklanmtr.
Zira eytan insann apak dmandr ve
insan her ynden saptacana dair yemin
imitir. 1
Mesajlar ve Nkteler
1- Bir eyin haram olduu hususunda
delilimiz olmadka genel kanun o eyin
helal olduuna hkmeder.
2- Tketimde asl art: a-Helal olmas bTemiz ve beenilir olmasdr
3- eytan insan adm adm sapkla
srklemektedir. Dolaysyla daha o ilk
admda dikkatli olmak gerekir. eytann
admlar
4- Genelde Kuran tketim izninin
yansra bir art beyan etmitir. rnein
1
Sad suresi, 83. ayet

366
burada yle buyuruyor: Yiyiniz... helal

ve temizBakara Suresinde de yle
buyuruyor: Yiyiniz, iiniz... yeryznde
fesat karmaynz. 1 Bir baka yerde
yle buyurmaktadr: Yiyiniz, iiniz ve
israf etmeyinizBir baka yerde ise yle
buyuruyor: Yiyiniz ve ihsan ediniz.
5- Dmann vesveseleri gzel ekillerde
tecelli etse de eytann sizin apak
dmannz olduunu bilmeniz gerekir.
6- slam baz riyazetlere muhaliftir:
Yiyiniz2

(169)

169- Muhakkak size, ktl,
hayaszl,
Allah'a
kar
da
bilmediiniz eyi sylemenizi emreder.
Tefsir
Ruhul-Beyan
tefsirinde
yle
yer
almtr: eytan kendi vesveselerinde belli
bir dzenlemeye riayet eder; nce insan
Burhan Tefsirinde yle nakledilmitir: Tark
adnda birisi einden ayrlp ruhban olmaya
karar vermiti. Bunun zerine mam Sadk (a.s)
ona
yle
buyurdu:
Bu
eytann
admlarndandr.
1
2
367
Nur Tefsiri
kfre davet eder, muvaffak olamazsa insan

bidata davet eder, onda da muvaffak
olamazsa insan byk gnahlara davet
eder, orada da muvaffak olamazsa kk
gnahlara davet eder, bunda da muvafak
olamazsa ibadetler yerine mbah ilere
davet eder, yine muvaffak olamazsa daha
aalarda olan bir ibadete davet eder ve
bylece insan st derecelerden al koymaya
alr.
Mesajlar ve Nkteler
1- eytann emri onun vesveseleridir,
yoksa insann iradesini ortadan kaldramaz.
2- Bilmeden hatta pheyle bile olsa
Allaha bireyi isnad etmemek gerekir.
Nerde kald ki Allaha ait olmadn
bildiimiz bir sz haa ona isnad edelim!
3- eytann emri bizim zaafmz gsterir.
nsan zayf olduka eytann vesveselerini
Allahn emri gibi alglar. Dolaysyla
Allahn veli kullarna eytan asla nfuz
edemez.
Nitekim
Kuran
da
yle
buyuruyor: Onun nfuzu sadece, Onu
dost edinenler ve Allah'a ortak koanlar
zerindedir. 1 Baka bir yerde de yle
buyurmaktadr:
kullarmn
zerinde
2
senin bir nfuzun olamaz
1
2

368
4- eytan hem gnah emreder hem de

onu tevil etmeyi retir. Ktl ve fesad
emretmesi gnah, Allaha iftira etmeyi
emretmesi ise gnah tevil ve tevcih
etmektir.

(170)

170-Hani
onlara:
Allah'n
indirdiine uyun denilince, Hayr,
atalarmz yapar bulduumuz eye
uyarz derler; ya atalar bir ey akl
edemeyen
ve
hidayeti
bulamayan
kimseler idiyseler?
Tefsir
nceki ayet bizi eytann emir ve
admlarna uymamamz hakknda uyarmt.
Bu ayet de ise eytann, kr krne taklit
etmek olan yollarndan birini beyan ederek
yle buyurmaktadr: Hani onlara: Allah'n
indirdiine
uyun
denilince,
Hayr,
atalarmz yapar bulduumuz eye uyarz
ve sizin ayetlerinizle iimiz yoktur. derler.
Kuran
bunlara
cevap
olarak
yle
buyurmaktadr: Ya atalarnz akl ve
dnce
sahibi
deilse
ve
dier
peygamberlerin davetlerini reddetmilerse,
yine de onlara m uyacaksnz?Eer onlarn
369
Nur Tefsiri
atalar akll ve hidayeti kabul etmi

kimseler
olsayd,
atalarna
uymann
sakncas olmazd, ama gerek yle deildir.
Mesajlar ve Nkteler
1- rtica ve geri dn yasaktr. Eer
istidlal ve akl birlikte deilse, atalarn
snnet ve yoluna tabi olmak irtica ve geri
dntr.
2- Tecrbe, ilim ve hidayeti aktarmak bir
deerdir. Ama nceki nesilden bir sonraki
nesile
hurafeleri
aktarmak
kt
ve
deersizdir.
3- Dinin usulnde taklit caiz deildir.
zellikle de cahilin cahili taklit etmesi
taklitlerin en irkinidir.
4- lahi hidayet her asr ve zamanda
mevcuttur.
Kurann,
hidayeti
bulamayan
kimseler
sznden
de
anlald zere ilahi hidayet her asrda
varolmutur.
Ama
onlar
kabul
etmemilerdir. Hz. Ali (a.s) Nehcul
Belaada yle buyurmaktadr: Yeryz
asla ilahi nderden bo kalmamtr. Bazen
aikar, bazen gizli insanlar Allahn yoluna
davet etmitir.
5- Akl zere gerekleen itaat ve
uymann sakncas yoktur. Kuran ahsi
akldan mahrum ve nebevi hidayete
uymam
kimselerin
taklit
edilmesini
knamaktadr.
370

(171)

171- Kfredenlerin (hidayete davet
edilme hususundaki) misali, barp
armadan
bakasn
iitmeyene
(hayvanlara tehlikeyi haber vermek
iin)
seslenen
kimsenin
(obann)
misalidir. (Bu sesin kendilerine bir
tehlikeyi haber verdiini anlamazlar. )
Sardrlar, dilsizdirler, krdrler; bu
yzden akl edemezler.
Tefsir
Bu ayette iki tebih vardr.
1Hakka
davet
edenin
obana
benzetilmesi,
2- Kafirlerin sesten barma dnda bir
ey anlamayan hayvanlara benzetilmesi.
Nitekim mam Bakr (a.s) da bu
benzetmede bulunmutur. Yani bu imansz
kavmi hakka davet etmede ve kr krne
taklit
setlerini
ykmada,
tehlikeden
kurtarmak iin hayvanlara seslenen bir
kimse gibisin. Onlar asla ne dediini
anlamazlar. Ayetin sonunda da daha fazla
aklama ve tekitte bulunmak iin onlarn
dilsiz, sar, kr ve bir ey anlamaz
olduklar beyan edilmitir.
Mesajlar ve Nkteler
371
Nur Tefsiri
Peygamberin daveti karsnda lakayt ve

sorumsuz insanlarn be aalk sfat
vardr:
1- Hayvan gibidirler. 2- Krdrler. 3Sardrlar. 4- Dilsizdirler. 5- Aklszdrlar.

(172)

172Ey
iman
edenler!
Sizi
rzklandrdmzn
temizlerinden
yiyin; yalnz Allah'a ibadet ediyorsanz,
Ona kredin.
Tefsir
Bu ayette de Allah ilahi nimetlere
kredilmesini tavsiye etmektedir. Tefsir-i
Safide Peygamberden yle bir kutsi hadis
nakledilmitir: nsanlar ben yarattm,
onlar benden bakasna tapyorlar. onlara
ben rzk veriyorum, onlar bakasna
krediyorlar.
Bu ayet de Allahn insanlara yaratt
temiz rzklardan yenilmesini ve Allaha
kredilmesini beyan etmektedir. 1
Akl,
nimet
sahibine
kredilmesini
emretmektedir. Allaha kretmek de nimetlerin
artmasna ve devamna neden olmaktadr.
Allaha
kr
gerek
iman
ve
ihlasn
gstergesidir.
1
372
Mesajlar ve Yorumlar
1- Kurann davet metodu udur: nsan
bir iten alkoymak isteyince evvela onun
helal yollarn beyan ediyor, sonra da nehy
konusunu aklyor. Sonraki ayetler baz
zararl ve bozuk yiyecekleri yasaklad iin
bu ayette nce helal yollar beyan
edilmektedir.
2- Herkesten kendi deeri lsnce
davranmas beklenilir. Daha nce bu surede
yle
buyurulmutu:
Ey
insanlar
yeryznde
bitenlerden
yiyiniz...
eytann peice gitmeyiniz. 1 Ama bu
ayette mminlere hitap edildii iin yle
buyurulmutur.
Yiyiniz
ve
Allaha
krediniz.
Dolaysyla
sradan
insanlardan sadece cinayet ilememeleri
beklenirken,
mminlerden
Allaha
yaknlamalar ve kretmeleri beklenir.
3- Asl hedef mminlerdir. nceki ayette
yle
buyurulmutu:
Ey
insanlar
yeryznde biten eylerden yiyin Bu
ayette ise yle buyurulmaktadr: Ey
mminler
size
verdiim
temiz
rzklardan yiyin. Belki de bu iki tabir
mam Hadi (a.s) yle buyurmutur: Allah helal
nimetleri ve ileri kendine haram klan kimseye
gazap etmitir.
1

373
Nur Tefsiri
farkll arasnda bir sr vardr. ve bu sr

asl hedefin mminlerin rzklandrlmasdr.
Elbette mminlerin yan sra dier insanlar
da yemektedirler. Tpk sulamann asl
nedeni gllerin ve meyve aalarnn
olmas, ama bunun yan sra dier bitkilerin,
otlarn ve dikenlerin de bundan istifade
etmesidir.
4- krn dereceleri vardr. Bazen dille
olur, bazen kalple, bazen de amelle. Gerek
kr ilahi nimetlerin Allahn taktir ettii
yolda tketilmesidir.

(173)

173- phesiz size l hayvan etini,
kan, domuz etini, Allah'tan bakas iin
kesilen hayvan haram klmtr; fakat,
darda kalana, bakasnn payna el
uzatmamak
ve
zaruret
miktarn
amamak zere gnah saylmaz. nk
Allah balayandr, merhamet edendir.
Tefsir
Bu ayet nceki ayetin ard sra
yiyeceklerin helal olduu ilkesini beyan
etmektedir. Dolaysyla kendi kendinize
374
hayallerinize uyarak helal eyleri haram

etmeyiniz. nk Allah sadece size l, kan,
domuz eti ve Allahtan bakas adna kesilen
hayvanlar haram klmtr. Bu haramlarn
da bir takm delilleri vardr. rnein mam
Sadk
(a.s)dan
yle
buyurduu
nakledilmitir: l eti bedenin zayf
olmasna, neslin kesilmesine ve ani lme
neden olur ve kan imek ise ta kalplilik ve
kalbin kasavetine yol aar. 1 Doktorlar,
domuz etinin triin ve barsak kurduna
neden
olduunu
beyan
etmilerdir.
Gnmzde baz dou lkelerinde domuz
tketimini yasaklamlardr. Eski dinlerde,
rnein Yahudilik de domuz etini haram
saymtr,
ncilde
de
kt
insanlar
domuzlara benzetilmitir. Elbette eer bir
insann hi bir yemei yoksa mecburiyetten
dolay bu haram klnan eylerden yiyebilir.
Elbette isyan ve zulm zere olmamaldr.
Yani cann lmden kurtaracak kadar
yemelidir; lezzet alacak kadar deil. Bu izin
Allahn ltuf ve merhametindendir. NurusSakaleyn tefsirinde mam Sadk (a.s)n
yle diyor: Eer insan lmek zereyken
haram ve yasak eylerden bilerek yemez de
lrse kafir olarak lmtr.
Mesajlar ve Nkteler
Vesailu-ia c. 16 s. 310. ayet

375
Nur Tefsiri
1- slamn yemek konusuna tam bir

dikkati vardr. Defalarca zararl, fasid ve
haram
yemekler
konusunda
insanlar
uyarmtr. Bu domuz eti, kan ve l etinin
haram klnmas Kuranda drt kere
zikredilmitir. ki kere Medinede ve ki
kere de Mekkede bu haram klnma
meselesi ayetlerde aka ifade edilmitir.
2- Hayvan keserken Allaha tevecch
etmek ve Allahn adn anmak gerekir. Bu
bizim hibir iimizin tevhid izgisinden
kmamasn bilmemiz iindir. Muvahhit
insan terbiye etmek iin en iyi yol bu
yoldur.
4- slam kolay ve kapsaml bir dindir ve
hibir
yerde
kmaza
dmemitir.
Mecburiyet halinde her teklif ortadan
kalkar.
5- Mecburi artlardan su-i istifade
etmeyiniz.
Bakasnn
payna
el
uzatmamak
ve
zaruret
miktarn
amamak zere

(174)

174- Gerekten, Allah'n indirdii
kitaptan bir eyi gizlemede bulunup
376
onu az bir deere deienler var ya,

onlarn karnlarnda yedikleri ancak
atetir. Allah kyamet gn onlarla
konumaz
ve
onlar
gnahlardan
artmaz. Onlara elem verici azab vardr.
Tefsir
Yahudi ve Nasrani alimleri, slam
peygamberi gelmeden ok nceleri onun
yaknda geleceini mjdeliyor, Tevrat ve
ncilde
var
olan
zelliklerini
halka
anlatyorlard. Ama slam peygamberi
ortaya knca ve onlar Muhammedin
risaletine
ikrar etmenin,
makam ve
malarnn ellerinden alnmasna neden
olacan grnce her eyi unutup hakikati
rttler. Onlar hakikati rterek birka
gnlne
makamlarn
koruyabilirler,
hediye ve mal biriktirebilirler. Ama bu
byk gnahlarna kar elde ettikleri az bir
deerdir. Bu kazandklar da yedikleri kzgn
ateten baka bir ey deildir. Nitekim
baka bir ayette de yetim mal yemek ate
yemee benzetilmitir. Allah-u Teala bu
hakk
rtenlerle
kyamet
gnnde
muhabbetle konumayacaktr, ama o gn
mminler Allahla konuacaktr. Elbette bu
konuma ya havada dalga oluturmak ya da
ilham ve gnl diliyle olacaktr. Btn iyiler
o gnde Kelimullah olacaktr. Ama bu
hakikati gizleyenler, yani hakkn yolunu
377
Nur Tefsiri
kapatanlar,
hakikatte
onlar
kyamet
gnnde
Allahla
konumann
yolunu
kesmilerdir. Onlar muhabbetle sylenen
szleri duymazlar, sadece nin oradan!
Benimle konumayn gibi gazap ve kahr
szlerinden
anlarlar.
Allah
onlar
gnahlardan pak ve tezkiye etmeyecek ve
onlar byk bir azap beklemektedir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Dini satmak ne pahasna olursa olsun
zarardr. Az bir deer
2- Haram yiyecekler kyamet gnnde
kzgn ate halinde tecessm edilecek.
Sadece Ate
3- Ceza sula ortantl olmaldr. Dnyada
insanlar Allah szn iitmekten alkoyanlar
kyamette
Allahn
szn
iitmekten mahrum olacaklardr.
4- Hakk rtmek sadece Hz. Muhammed
(s.a.a) hakknda deildir, Peygamberin
halifesi hakknda da hakk rtenlerin cezas
ayndr, Gadir-i Humu tarih ve tefsir
kitaplarnda ortadan kaldranlar, ayetlerin
anlamn saptrp tevcih/tahrif edenler ve
insanlar hak imamn yerine bakalarna
gnderenler de gerekte hakikati rtm
olurlar.
378
(175)

175- Onlar hidayet yerine dalaleti,
mafiret yerine azab alanlardr. Onlar
atee kar ne kadar dayankldrlar.
Mesajlar ve Nkteler
1- Din satcl ve hakikati rtmek en
byk gnahlardandr. Onlar atee kar
ne kadar dayankldrlar. cmlesi
Kuranda sadece bu gibi kiiler iin nazil
olmutur.
2- Hakk rtmek kt alimlerin zel
gnahlarndandr.
3- nsan zgrdr. Kuranda al veri ve
mbadeleden bahsedilince bu insanlarn
zgrl ve iradesini gstermektedir. Zira
istedikleri gibi muamele edebilmektedirler.
4- Hakk rtme gnah hususunda sekiz
tehdid birbiri ardnca zikredilmitir. Be
tehdit nceki ayette, iki tehdit de bu ayette
ve bir tehdit de bir sonraki ayette yer
almtr. Belki dier hibir gnah hallnda
bu kadar tehdid birbiri ardnca gelmemitir.
5- Hakikati rtmenin bir ok sebebi
vardr.
rnein,
gurur,
yersiz
dini
taassuplar, konumunu korumak, nefsin
zayfl, cesaretsizlik, dar grllk,
yabanclarn tavsiyeleri, makam, mal... gibi
bir ok eye iaret edilebilir.
379
Nur Tefsiri
6- Hakk rtmenin eserlerinden biri de,

insanlar cahil brakmak ile ada ve
gelecek neslin fikir ve dncesine zulm
etmektir.
7- Hakikatleri rtme gnahndan tvbe,
sadece alayp istifar etmek deildir; tam
tersine gizledii dorular aklamakla olur.
1
(176)

176- Bu (azab) da, Allah'n Kitab
hak olarak indirdii iindir. Kitab
hakknda ayrla denler dorusu
derin
bir
anlamazlk
iine
dmlerdir.
Tefsir
Hakk gizleyenler iin bunca tehdid ve
azap vadinin sebebi Allahn semavi kitabn
hibir ek ve pheye yer brakmayacak
ekilde ak ve delilleriyle indirdii iindir.
Buna ramen bir grup insan kendi ahsi
menfaatleri iin tahrif yoluna bavurmakta
Zmnen bilmemiz gerekir ki eer birinin can
tehlikedeyse veya bir fesat ve tehlike sz
konusuysa gerekleri rtmenin sakncas yoktur.
rnein kendinin ve dierlerinin gnahlarn
ktln yaygnlamamas iin saklamas gibi
1
380
ve
semavi
kitab
anlamada
ihtilaf
karmaktadr ki mevcut ortamdan istifade
edebilsinler. Allah da bunlar hakknda yle
buyurmaktadr: Derin bir anlamazlk
iine dmlerdir.
Mesajlar ve Nkteler
1Hakikatleri
rtmek,
ayrlk
ve
dankla sebep olmaktadr. Bu danklk
olduka derin bir anlamazlktr; yzeysel
ve geici deil. Ama iman, takva ve
gerekleri aklamak toplumun birlik ve
beraberliine neden olur.
2- Hakikatleri gizlemenin yollarndan
biride ihtilaf karmaktr. Geen ayette
btn tehditler gerekleri gizleyenlere
ynelikti. Tehditlerin sonunda, bu ayette ise
Hakikati gizleyenler ayrlk iindedir.
yerine kitapta ihtilafa denler ayrlk
iindedir. buyurmaktadr. Bu da hakikati
gizleyenlerin,
kitapta
ihtilaf
edenler
olduunu beyan etmektedir. Zira kirli
ortamlarda halk aldatmak ve gerekleri
gizlemek
sadece
ihtilaf
karmakla
mmkndr. Dolaysyla btn bu sekiz tr
tehdidin hepsi de kt niyetle konuarak,
yazarak ve ok boyutlu olaylar sz konusu
ederek halk oyalamaya ve aldatmaya
alan kastl ihtilaflara yneliktir.
381
Nur Tefsiri
)(177

177- Yzlerinizi doudan yana ve

;batdan yana evirmeniz iyilik deildir
lakin iyilik, Allah'a, ahiret gnne,
meleklere, Kitaba, peygamberlere iman
;eden
yaknlarna,
yetimlere,
dknlere, yolculara, yoksullara ve
klelere sevdii halde mal veren; namaz
klan, zekt veren ve ahitletiklerinde
ahitlerine
vefa
gsterenler,
zorda,
darda ve sava alannda sabredenlerdir.
te onlar doru olanlardr ve takva
sahipleri ancak onlardr.
Mesajlar ve Nkteler
382
1- Bu ayet Kurann en kapsaml ayetidir.

Tefsirul Mizanda Peygamberden yle
nakledilmitir: Kim bu ayetle amel ederse
iman kemale ermitir.
2- Dini brakp sloganlarn peice
gitmeyelim
ve
asl
hedefimizden
sapmayalm.
3- man iddiasnda bulunanlar oktur.
Ama bu ayetin gerei ile amel edenler ok
azdr. Onlar
4- Yaratcya, ahirete ve vahye iman
etmek hayrl amelden nce gelir.
5- Bu ayette Allahla iliki (Allaha iman),
mustazaf ve mahrum insanlarla iliki ve
zorluklarda toplumsal dayanma olay bir
arada, birlikte zikredilmitir.
6- Takvann kemaline erimek iin farz ve
mstahap infakta bulunmak gerekir. Kimi
insanlar baz hususlarda muhtalara yardm
etmekte, ama kendi farz grevlerini yerine
getirmemekteler. Dier bir grup ise sadece
farz haklarn eda ediyor, fakir ve
mahrumlara kar sorumsuz davranyorlar.
Bu ayette gerek muttaki ve mminin farz
ve mstahap infakta bulunan kimseler
olduu beyan edilmitir: sevdii halde
mal veren
1
Tpk: Kurann en kapsaml ve kk suresi

Asr suresidir. denildii gibi. Bu ayette de
btn ahlaki ameli ve itikadi ilkeler beyan
edilmitir.
1
383
Nur Tefsiri
Bu
yzden
rivayetlerde
zenginlerin
malnda zekat dnda da fakirlerin hakk
olduu beyan edilmitir. 1 Komusu
aken tok yatan Allaha ve ahirete iman
etmemitir. 2 Bu hususta farz olan
haklarn deyip demedii nemli deildir.
Alar karsnda sorumluluk bir grevdir.
7- Aadaki btn hususlarda sabr ve
direni gereklidir.
-Fakirlikte sabr.
-Dert ve hastalkta sabr.
-Sava ve cihatta sabr.
Sabr btn kemallerin temelidir. Kuran
cennete girmenin sebeplerinden birini sabr
olduunu
beyan
ederek
yle
buyurmaktadr:
te
onlar,
sabrettiklerinden tr cennetin en
yksek
dereceleriyle
mkfatlandrlrlar.
Hakeza melekler cennet ehline yle der:
sabrettiinize
karlk
size
selam
olsun
Liderlik
makamna
ulamann
artlarndan biride sabrdr. Nitekim Kuran
yle buyuruyor: Sabredip ayetlerimize
kesin olarak inanmalarndan tr,
aralarndan,
onlar
buyruumuzla
doru yola gtren nderler yaptk.
1
2
Tefsir-i Kurtubi ve Ruhul-Meani.

Usul-i Kafi c. 2, s. 665
384
8- Birr kelimesi eker kelimesi

gibidir. Bir insan ok tatl olursa eker gibi
adam derler. ok iyi olan bir insana da
Arapada Birr derler. Yani adeta o insan
iyilik abidesi olmutur.
Tefsir- Merainin Aklamas
Allaha iman; hak karsnda teslimiyet

ve tautlara isyann nedenidir. Kyamete
iman ise geni ufuklarn ve yce himmetin
nedenidir. Meleklere iman tabiat tesi
dzene imann gstergesidir. Bu cmleden
vahiy ilahi tedbir ve benzeri gaybi ilere
imann ifadesidir. Peygamberlere iman tarih
boyunca varolan hidayet ve doru yola
imann ifadesidir ve insann bu dnyada
ba bo braklmadnn delilidir.
Sevdii
halde
mal
veren
cmlesinden
de
yardmlama
ve
insanseverlik
anlalmaktadr.
Namaz
klncmlesi Allahla direkt ilikiyi, Zekat
verin
cmlesi
toplumsal
sorunlar
halletmenin programn, Ahde vefa
ilikilerin glenmesi ve sabr ise insann
tecrbeli olmasnn en byk etkenini beyan
etmektedir.
385
Nur Tefsiri

(178)

178- Ey iman edenler! ldrlenler
hakknda size ksas farz klnd: Hr ile
hr insan, kle ile kle ve kadn ile
kadn. O halde eer birisi (dini) kardei
tarafndan
balanrsa
(ve
ksas
hkm
diyete
dnrse)
iyilie
uymaldr
(diyet
hususunda
kar
tarafn maddi durumunu gz nnde
bulundurmaldr. ) Katil de iyilikle
(ldrlenin velisine) diyet demelidir.
Bu, Rabbinizden bir hafifletme ve
rahmettir. Bundan sonra tecavzde
bulunana elem verici azab vardr.
Tefsir
Her toplumda bazen bir cinayet olay
gereklemektedir. slam gibi tam ve
kapsaml bir dinin bu gibi konularda adilane
ve mantkl bir dnce ortaya karmas
gerekir ki bylesine olaylar gereklemesin,
gereksiz intikamlara engel olunsun, katiller
kstahlamasn ve mazlumun kan zayi
olmasn. Hakeza gereksiz iddetlerin, batl
inanlarn diktatrlklerin nne geilsin.
slam kanunu bu hedefe ulamak iin
yle demektedir: Ey iman edenler,
386
ldrlenler hakknda adil bir ekilde ksas1

etme hakknz vardr. zgr kimselerin
cinayeti
hususunda
zgr,
kleler
karsnda kle, kadnlar karsnda da
kadnlar ldrlr. Elbette bu tek yol
deildir. Kan sahipleri baka bir yolu da
tercih edebilirler; yani kan paras/diyet
alarak katili af edebilirler. Ama bu hususta
da beenilmi ve bilenen yolun takip
edilmesi gerekir. Kan paras almak iin
snr
amamak
ve
borluyu
aciz
brakmamak
gerekir.
Katil
de
diyet
demede gevek davranmamaldr. Cinayet
konusunda hem ksas, hem de kan paras
sz konusu edilmitir. Elbette iki tarafn da
rzayeti gereklidir. Bu olay Allahn bir
indirimi ve rahmetidir. Aksi halde katil kan
parasn demez veya az demek ister.
ldrlenin yaknlar fazla para isterse bu
kar taraf iin byk bir azap olur. Bu adil
dzenleme halkn kannn korunmas iin
yaplmtr. Cahiliye dneminde de bir kii
ldrld diye bir kabilenin kannn
dkld olmutur. Uzun sreli savalar
yaplm veya kan parasn aldktan ya da af
Ksas kasse kknden olup takip etmek

anlamndadr.
Srekli
ve
devaml
olan
hikayelere de kssa denmektedir. Bu yzden
birinci katlin ardndan gerekleen ikinci katle
de ksas denmitir.
1
387
Nur Tefsiri
ettikten sonra bile yine intikam alnm,

katil ldrlmtr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Ksas kanununda eitlik ve adalet
lsne dikkat edilmitir.
2- Metanet ve merhamet yanyana
zikredilmitir. Ksas kesin bir hkm olarak
kabul ettii halde yine de kardei tabirini
kullanarak ldrlenin velilerinin, katili
kardeleri olduu ifade edilmitir.
3- slam Yahudilik gibi tek yolu ksas
kabul etmemektedir. Hakeza Hristiyanlk
gibi en iyi yolun af olduunu da
sylememektedir. slam her n de sz
konusu etmitir: Ksas, kan paras veya af.
4- Kstahlk, snr amak ve artlardan
kt istifade etmek yasaklanmtr. 1
5- Eer bir kanunda indirim yaplacaksa
kt istifadelerin de nnn alnmas
gerekir. Bu bir hafifletmedir... kim
haddi aarsa
Elbette baz hususlarda ksas caiz deildir.

rnein eer bir baba evladn ldrrse,
babann makamna saygnlk asndan o katil
baba ksas edilmez. Fkh kitaplarnda hikmet
esasnca bunun bir ok rnekleri de beyan
edilmitir.
1
388
(179)

179- Ey akl sahipleri! Ksasta sizin
iin hayat vardr. Artk, umulur ki takva
sahibi olursunuz.
Tefsir
Ayet adeta ksas hkmne aydnlarca
yneltilmesi muhtemel itirazlara cevap
tekil etmektedir. Kuran hkmnce ksas
toplum iin hayat ve yaamn garantisidir.
Ksas ahsi bir intikam ve tutum deildir;
toplumsal emniyeti salayan bir etkendir.
Saldrgann cezalandrlmad bir toplumda
adalet ve emniyet ortadan kalkar ve o
toplum adeta l bir hale gelir. Tp, tarm ve
hayvanclkla
ilgili
ilimlerde
tehlikeli
varlklar kaldrmak, ilmi bir olay olarak
kabul grmektedir. Katilin ruhsal heyecana
kapldn iddia edip braklmasnn daha
iyi olduunu sylersek, sonraki btn
cinayetlerde de sz konusu bahanenin ileri
srlmeyeceinin hibir garantisi yoktur.
Zira btn cinayetkarlar ruhi ve fikri adan
salkl olduklar bir zamanda bu cinayetleri
ilememektedirler.
Dolaysyla
btn
sulularn serbest braklmas gerekir.
Bylece salkl bir toplum da sava bir
toplum
haline
gelir.
Herkes
ruhsal
heyecanlar sebebiyle istedii yapabilecek
hale der. Hi kimse bugnk dnyann;
389
Nur Tefsiri
kanun ve duygu dnyas olduunu syleyip

ksasn dnyadaki duygusal kltrlerde
yerinin olmadn iddia edemez. Zira bugn
verilen cinayet istatistik rakamlar tm
dnyada bir nceki gne oranla art
kaydetmitir. Ayrca slam af ve diyet gibi
eitli kaplar da ak tutmutur. steyen
onu
tercih
edebilir.
Sulularn
ceza
evlerinde altrlp toplumun ekonomisine
katkda bulunduklar gibi yorumlar kabul
edilemez. Zira bu programlar genel
gvenlii garanti edemez. nsanlk ve
toplum
makamnn
temeli
adalettir;
katillerce her gn daha da kt hale
getirilen tehlikeli bir dnya deil.
Velhasl ksas kanunu toplumsal gven ve
adaleti salayan ve hayatn srr olan bir
kanundur. Bu yzden ayetin sonunda syle
buyurulmutur: Umulur ki takva sahibi
olursunuz.
Yani
ksas
hkmn
uygulamak takvann srrdr ve dier
cinayetlerin nn almaktadr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Toplum hakknn fert hakkndan
ncelii
esasnca
toplumsal
gvenlii
salamak iin cinayetkar insan idam
edilmelidir.
2- Tehlikeli unsurlar ortadan kaldrmak
akli bir gerektir.
3- Merhamet ve iddet dengeli olmaldr.
Her surenin balangcnda Rahman ve
390
Rahimslogann atan bir din toplumu

korumak iin ksas hayatn srr kabul
etmektedir.
4- Btn slami programlarda bir ballk
ve
ortak
bir
hedefin
takibi
gze
arpmaktadr. Orucun felsefesi hakknda da,
umulur ki takva sahibi olursunuz
buyurulmaktadr. te burada da ksas
hkmnn felsefesini beyan ederken de
Umulur ki takva sahibi olursunuz.
buyurmaktadr.
5- abuk hkm vermeyiniz. Yzeysel ve
ahsi tutumlarnz neticesinde ksas iyi
grmeyebilirsiniz. Ama akl ve ilim sahibi
insanlar
derin
dnceleriyle
ksasn
hayatn bir srr olduunu derk ve kabul
etmektedirler.
(181)

180-Birinize lm geldii zaman,
eer hayr (mal) brakyorsa, ana
babaya, yaknlara, uygun bir tarzda
vasiyet etmesi muttakilere bir hak
olarak size yazld/takdir edildi.
Tefsir
391
Nur Tefsiri
1- Vasiyet yazmay ktye yorumlamamak

gerekir. Nitekim bazlar vasiyet yazmay
erken
lmn
bir
gstergesi
saymaktadrlar. Halbuki vasiyet yazmak bir
tr uzak grllktr. lm annda vasiyet
edilmesinin emredilmesi de o lahzalarn son
frsatlar olmas hasebiyledir. Yoksa insan
lm gelip atmadan yllar nce de
vasiyetnamesini yazabilir. Bazlar vasiyet
yazmay farz kabul etmilerdir. Ama
muttakilere
bir
hak
olarak
cmlesinden de anlald zere bu amel
mstahabdr. Aksi taktirde, mminlere bir
hak olarak demesi gerekirdi.
2- Ayette mal yerine hayr kelimesi
kullanlmtr ve bu vesileyle maln da hayr
olduu beyan edilmitir. slamda knanm
olan mal; haram, ar ilgi duyulan, ferdi
kemallere veya toplumsal ihtiyalara tercih
edilen ve elde edilmesi iin insanlarn
smrld maldr.
3- Ayette de aka beyan edildii gibi
vasiyet uygun ve akln beenecei bir
tarzda
olmaldr;
kin,
intikam
ve
ar/gereksiz ilgiler zere deil. Zira miras
kanunundan insann sadece baz yaknlar
istifade edebilir. Hem de belli ve tayin
edilmi bir l erevesinde. te bu
yzden slam insana, mirastan mahrum olan
yaknlara veya mirastan pay az olanlara da
vasiyet yoluyla ihsanda bulunma imkan
vermektedir.
392
4- Vasiyet insann ldkten sonra da belli

bir miktar mal hususundaki malikiyetinin
devamnn gstergesidir.
5- Vasiyet serveti dengeleme aracdr.
Vasiyet
sebebiyle
insan
bir
takm
eksiklikleri giderebilir. nsann salih ameli
devam bulmu olur. Rivayetlerde de vasiyet
etmek nemle tavsiye edilmitir. rnein:
Eer insan vasiyetsiz dnyadan giderse,
cahiliye zere lm olur. 1
Vasiyetin Etki ve Bereketleri
1- Vasiyet insann hesap ve dikkat ehli

olduunun gstergesidir.
2- Vasiyet bakalarnn hakkna saygnn
gstergesidir.
3- Vasiyet unutulmu hayrl ileri yapma
yoludur.
4Vasiyet
toplumdaki
ekonomik
boluklar doldurma yoludur
Peygamber yle buyurmutur: Her kim
vasiyet ettii halde dnyadan giderse ehit
olarak lm saylr. 2
unu da belirtmek gerekir ki vasiyet
etmek sadece mali ve maddi konularla
snrl deildir. Tevhid, iman ve takvay
tavsiye de gereklidir. Ayrca bilmek gerekir
ki vasiyet he ne kadar insann miras
kanunlarnn yan sra bir takm eyleri
1
2
Vesailu-ia c. 13 s. 352
393
Nur Tefsiri
tavsiye etme frsat ve hakk saylsa da

adalete riayet edilmedii taktirde byk
gnahlardan biri haline dnr. 1
Nitekim rivayetlerde de yle yer
almtr: Peygamber ocuklar olduu
halde tm maln Allah yoluna balayan
birini duyduunda, Ona ne yaptnz? diye
sordu. Onu defnettik. dediklerinde de
yle buyurdu: nceden haberim olsayd,
onu Mslmanlarn mezarlna gmmenize
msaade etmezdim. Zira o bunca ocuu
olduu halde tm maln Allah yoluna
balad.
Ayrca insan vasiyet frsatna gvenerek
hayrl
ilerden
gaflet
etmemelidir.
naallah
gelecekte
vasiyet
ederim
diyerek ertelememelidir. zellikle de borlu
olanlar veya zekat ve hums gibi eri
demeleri bulunanlar bir an nce demeli,
ya
da
vasiyetlerinde
bunu
aka
belirtmelidirler.
Ayrca bilindii gibi vasiyetin miktar
maln te biridir. Eer bu miktardan
fazlasn vasiyet etmise varislerinin izni
olmaldr. Vasiyetin nasl yazlmas gerektii
hususunda da Allahn veli kullarnn,
ehitlerin ve alimlerin vasiyetnamelerini
okumamz gerekir.
Ayrca daha ncede sylediimiz gibi
vasiyet uygun olmaldr; dzensiz mantksz
1
Vesailu-ia Vesiye maddesi.

394
veya sevgi ve kin zere olmamaldr. Eer

vasiyet dikkatlice yaplmaz ve sonradan bir
takm fitnelere sebep olursa, insann btn
hayrlar yok olur. Nitekim Peygamber
(s.a.a) yle buyurmutur: Bazen insan
altm yl ibadet eder ama vasiyetnamesini
adilce yazmad iin cehenneme gider. 1
Sapk kitaplar yaynlamak veya fesat
merkezleri
oluturmak
iin
vasiyette
bulunmak haramdr. Vasiyetin trleri ve
hkmlerini
maddeler
halinde
yle
sralayabiliriz.
Baz Vasiyet Trleri
1- Ahdiyye: Namaz, hak inanlar ve

takvay vasiyet etmek ile gmlecei yeri
belirtmek gibi.
2- Temlikiye: Falana falan miktar mal
verilmesini vasiyet etmek gibi.
Vasiyetin Hkmleri
1- Farz: Allah ve kullarnn hakkn namaz
ve dier ibadetlerinin kazasn ve hums,
zekat ve dier borlarnn denmesini
vasiyet etmek gibi.
2- Mstahap: Hayr ilerine vasiyet gibi.
3- Mbah: ocuklarna i, sanat, elbise ve
yiyecek vasiyet etmek gibi.
4- Mekruh: Mezar yapmn vasiyet etmek
gibi.
1
Nehcul-Fesaha 626. cmle

395
Nur Tefsiri
5- Haram: Fesat merkezleri oluturmak

veya sapk kitaplar yaynlamay vasiyet
etmek gibi.
Son olarak unu da bilmek gerekir ki
valideyn ve yaknlar iin yaplan vasiyet de
sevgi ve kadirinasln gstergesidir.
Nitekim vasiyet ayetinin banda da
valideyn sz konusu edilmitir. Miras
paynn yansra vasiyetin de valideyne
yarar dokunacak ekilde dzenlenmesi
gerekir. Bu da ihsan trlerinden biridir.
Bir Nkte
Mstedrek kitabnda yer aldna gre

Peygamber yle buyurmutur: Her kim
birinin vasiyetini yerine getirmeyi stne
alr ve sonra zrsz olarak onu yapmazsa
onun hi bir ameli kabul olmaz. Gk ve yer
arasndaki btn melekler ona lanet eder.
Srekli Allahn gazabnda olur. Her
Yarabbi dediinde kendisine bir lanet
gnderilir. nceki tm hayrl ilerinin
mkafat vasiyet edenin defterinde yazlr.
1

(181)
Etyabul-Beyandan naklen
396
181Vasiyeti
iittikten
sonra
deitiren
olursa,
bunun
gnah
deitirenin zerinedir. Allah phesiz
iitir ve bilir.
Tefsir
Bu ayet hem vasiyetin korunmasn
vurgulamakta ve hem de bakalarnn
vasiyetini deitirmek isteyenlere bir uyar
niteliindedir.
Vasiyet
konusunu
ve
harcanma yerlerini duyduktan sonra onu
deitirmenin gnah bu irkin ameli
yapann boynunadr. Vasiyet eden ise kendi
mkafatna eriecektir. rnein eer birisi
yz fakire yardm edilmesini vasiyet ederse,
varislerden birisi yz fakir yerine mal
bakalarna verir, onlar da haberi olmad
iin harcarsa, bu durumda vasiyet eden
kimse fakirlere yardm sevabna eriir,
durumdan haberdar olmayan ve o mal alan
kimseler ise gnahkar saylmaz. Burada
gnahkar vasiyeti deitiren ve arac olan
kimsedir. Bu kimse Allahn bilen ve iiten
olduunu bilmeli ve kyamette bu ihanetin
cezasn greceinden phe etmemelidir.
Mesajlar ve Nkteler
1Emaneti
koruma
ve
ihaneti
cezalandrmak
bu
ayetin
en
nemli
mesajdr.
2- Bilerek ve kastl yaplan gnahlar
tehlikelidir. Duyduktan sonra
397
Nur Tefsiri
3- Her ne kadar vasiyetleri deise de

vasiyet
edenler
mkafata
ereceini
bilmelidirler.
Ayrca vasiyetin korunmas ve dakik bir
ekilde uygulanmas iin ahit tutulmas da
tavsiye
edilmitir.
Bylece
vasiyetin
deitirilme imkan da ortadan kalkacaktr.
4- lmden sonraki mlkiyet hakk da
saygndr. Nitekim hadiste yle yer
almtr: Her ne kadar Yahudi ve
Hristiyanlarn yararna da olsa vasiyeti asla
deitirmeyin. 1
5- hanet edenler Allahn bildiini ve
duyduunu bilmelidirler.
6llerin
vasiyetini
deitirmek
yaayanlarn gvenini sarsmakta ve onlar
vasiyet etmekten alkoymaktadr.

(182)

182- Vasiyet edenin yanlacandan
veya
gnaha
gireceinden
korkan
kimse, onlarn arasn dzeltirse ona
gnah yoktur. Allah phesiz balar
ve merhamet eder.
Tefsir
Tefsir-u Nuris-Sakalayn c. 1 s. 159

398
nceki ayette vasiyetin deitirilmemesi

ve bilerek deitirenlerin gnahkar olduu
nemle vurgulanmtr. Bu ayette de
slamda yasaklanan eyin sahih ve geerli
bir
vasiyetin
deitirilmesi
olduu
hatrlatlmaktadr. Ama eer vasiyet fitneye
sebep olursa, veya eri llere aykrysa
onu deitirmenin bir sakncas yoktur. 1
nsan
vasiyet
edene
vasiyetini
dzeltmesini nerebilir. Eer vasiyetinde
malnn te birinden fazlas vasiyet
edilmise miktarn azaltabilir veya vasiyet
eden fesat merkezleri oluturma gibi gnah
bir
ey
vasiyet
etmise
o
vasiyeti
deitirebilir. Hakeza vasiyet fitne ve fesada
sebep
olacaksa
slami
hakimlerin
gzetiminde vasiyetnameyi deitirebilir.
Velhasl slamda aresizlik yoktur. Btn
amellerin hedefi takvaya ulamak olduktan
sonra takva esasnca takvaya yakmayan
tm hususlar dzeltilebilir.
Mesajlar ve Nkteler
1- nemli ve en nemli kaidesine riayet
etmek gerekir. Dolaysyla vasiyete sayg
nemlidir. Ama fitneyi gidermek en nemli
eydir.
Mecmeul- Beyan tefsirinin sahibi Cenef
kelimesini bilmeden dlen sapknlk, ism
kelimesini ise bilerek yaplan gnah anlamna
almtr.
1
399
Nur Tefsiri
2- Vasiyetin deitirilmesi hususunda

maslahat gzetmek ve ii bilmek gerekir.
Vasiyeti deitirmek iin ayette korkan
kimse ve aralarn dzeltirse kelimesi
yan yana yer almtr. Bu da bu konuda uzak
grl, tedbirli, problemleri halletme,
fitneyi giderme ve aralarn bulma gcne
sahip olunmas gerektiinin gstergesidir.
(183)

183- Ey iman edenler! Oru, sizden

ncekilere farz klnd gibi, takva1
sahibi olasnz diye size de farz klnd.
Tefsir
Kuran
ilimleri
bilginlerinin
ve
mfessirlerinin grlerine gre Ey iman
edenler diye balayan ayetler Medinede
nazil olmutur ve Medeni ayet ve surelerdir.
Dolaysyla oru da cihat ve zekat gibi hicri
ikinci ylda farz klnmtr.
Takva gnahtan saknma manasnadr.

Gnahlarn
ou
gazap
ve
ehvetten
kaynaklanmaktadr. Oru da bu iki gc kontrol
altna ald iin fesad nlemekte ve takvay
artrmaktadr. (Kafi, c. 2, s. 18)
1
400
Peygamber (s.a.a) yle buyurmaktadr:

Her kim Allah iin Ramazan aynda oru
tutarsa btn gnahlar affedilir. 1
Hakeza Kutsi bir hadiste de Allah-u Teala
yle buyurmaktadr: Oru benim iindir
ve onun mkafatn ben vereceim. 2
Orucun nemi o kadar nemlidir ki
rivayetlerde bir ok ibadetlerin mkafat
orucun mkafat gibi kabul edilmitir. 3
Oru geri nceki mmetlere de farz
klnmtr; ama Ramazan ay orucu sadece
peygamberlere
farz
klnmt.
slam
mmetinde ise Ramazan aynda oru
tutmak herkes iin farz klnmtr. 4
Peygamber
(s.a.a)
bu
konuda
yle
buyurmutur: Her eyin bir zekat vardr
bedenlerin zekat da orutur. 5
Mesajlar ve Nkteler
1- Gzel hitap ve seslenme mesajn etkili
olmasnn ilk admdr. Nitekim rivayette yer
ald zere Ey iman edenler hitabnn
lezzeti
orucun
zorluunu
kolaylatrmaktadr. Dolaysyla anne ve
babalar
da
ocuklarnn
szlerini
1
2
3
4
5
Tefsir-i Merai c. 2, s. 69
a. g. e
Kafi c. 2, s. 100
Tefsir-u Nuris-Sakaleyn c. 1, s. 136
Biharul Envar c. 69, s. 380
401
Nur Tefsiri
dinlemesini istiyorlarsa onlara gzel hitap

etmelidirler.
2- Tebliin metotlarndan biri de ar
emirleri kolay gstermektir. rnein bu
ayette yle buyurulmaktadr: Bu oru
emri siz Mslmanlara zg deildir;
nceki mmetler de bununla emel etmitir.
3- Tebli metotlarndan biri de davetin

neticelerini ve etkilerini dile getirmektir.
Eer insanlar ilerinin sonucunu bilecek
olurlarsa o ii daha da bir sevin ve istekle
yaparlar. umulur ki takva sahibi
olursunuz.
4- Takva zahir ve batnda Allahtan
korkmaktr. Oru yegane gizli ibadettir.
Namaz hac, cihad, zekat ve humsu insanlar
gryor; ama oru grlecek bir ibadet
deildir. Oruta zenginler de fakirler gibi
al tatmaktadr. Oru insann iradesini
glendirmektedir. Bir ay boyunca kendi
ekmeini, suyunu ve eini bir kenara
brakanlar bakalarnn suyu, ekmei ve ei
hususunda da kendilerini kolayca kontrol
edebilirler. Oru duygular glendirir. Bir
ay boyunca al tatanlar insanlarn derdini
tanr. Alarn ektiini hisseder. Oru
sayesinde tketimler kontrol altna alnr.
Peygamber (s.a.a) yle buyurmutur:
Oru sabrn yarsdr. 1
1
Tefsir-u Menar ilgili ayetin tefsirinde

402
Sradan insanlarn orucu su ekmek ve

eten uzaklamaktr. Has insanlarn orucu,
orucu bozan eylerden korunmann yan
sra gnahlardan da korunmaktr. Haslarn
has olanlarn orucu da orucu bozan
eylerden ve gnahlardan saknmann yan
sra, kalbini de Allahtan bakasndan
temizlemektir. 1

(184)

184- Sayl gnlerde (Oru size farz
klnd) iniz-den hasta olan veya
yolculukta
bulunan,
tutamad
gnlerin saysnca dier gnlerde tutar.
Oruca dayanamayanlar2, bir dkn
doyuracak kadar fidye verir. Kim
Tefsir-u Ruhil-Beyan ilgili ayetin tefsirinde
fal babnn manalarndan biri de selb suresi,
olumsuzluktur.
rnein
ecime
kelimesi
dilsizlik anlamndadr. Bu kelime ifal babna
nakledilince icam yani dilsizlii gidermek
anlamn
vermektedir.
Bu
ayette
de
yutikunehum kelimesi takati selb olanlar,
dayanamayanlar anlamn verir.
1
2
403
Nur Tefsiri
gnlden hayr yaparsa (dkne daha

fazlasn verirse) kendisi iin daha
hayrldr. Oru tutmanz eer bilirseniz
sizin iin hayrldr.
Tefsir
1- Oru sayl birka gndr.
2- Sizden her kim hasta veya yolcu olursa
oru tutmamaldr. Ramazan ayndan sonra
tutamad gnler saysnca kaza etmelidir.
3- Hastalar ve yallar gibi oru tutma
gcne sahip olmayanlar ise kaza yerine
fidye verirler. Fidyesi ise tutamad her
gn iin bir fakiri doyurmaktr. Ama bir gn
yerine birden fazla fakiri doyurmak
isterlerse, bu kendileri iin daha hayrldr.
Ayetin sonunda ise oru tutmann daha
hayrl olduu vurgulanmtr. Bu hayrn
mkafat bilinecek olsayd hi kimse, keke
ben de yal olsaydm da oru tutacama
bir fakiri doyursaydm demezdi.
Mesajlar ve Nkteler
1- Allahn emrine uymak gerek bir
deerdir. Oru tutmamz emrediliyorsa oru
tutmalyz, iftar etmemiz emrediliyorsa
orucu bozmal ve iftar etmeliyiz. Mecmeul
Beyanda yle yer almtr: Ashaptan bir
grup yolculukta da oru tutmak istediler.
Peygamber
onlar
gnahkar
olarak
adlandrd. Hakeza mam Sadk (a.s) yle
buyurdu: Yolculukta oru tutanlar cenaze
404
namazn klmam. Kurtubinin tefsirinde

de yle yer almtr: Peygamber (s.a.a)
Medineden Mekkeye yolculuk ederken su
istediler, su kapn herkes grsn diye elinin
stnde tuttu ve sonra da iti.
2- slam her insan iin her artlara uygun
kanunlar
yasamtr.
Bu
ayette
de
yolcularn, hastalarn ve yallarn hkm
beyan edilmitir.
3- artlar hkmlerin genel felsefesini,
etkilerini
ve
yararlarn
ortadan
kaldrmamaldr. Eer insan hastal veya
yolculuu
sebebiyle
oru
tutamyorsa
orucun faydalarndan istifade etmek iin
dier gnler kaza etmelidir.
4- lahi emirler yle bir ekilde
dzenlenmitir ki en azn farz klmakta,
fazlasn
ise
insann
iradesine
brakmaktadr. Hac bir defa farzdr, sonraki
defalar mstahaptr, hums maln farz olan
blmdr ve bete birdir. Maln dier
bete drd ise insann kendi elindedir. Bu
ayette de bir fakiri doyurmak farz, daha
fazlas ise mstahap bir amel olarak insann
iradesine braklmtr.
5- Oru tutmak geri zordur, ama size
zorluk karmak veya ilahi gc gstermek
iin karar klnmamtr. Eer dikkat edecek
olursanz orucun iyilikleri de bizzat
kendimize dnmektedir.
405
Nur Tefsiri
185)

185- (O sayl gnler) Ramazan
aydr ki onda Kur'an; insanlarn
hidayeti iin, doruyu yanltan ayrc
ve hidayet delilleriyle birlikte indirildi.
Sizden bu ay idrak eden, onda oru
tutsun; hasta veya yolculukta olan,
tutamad gnlerin saysnca dier
gnlerde tutsun. Allah size kolaylk
ister, zorluk istemez. Bu kolaylklar,
sayl gnleri tamamlamanz ve size
hidayet ettiinden Onu ululamanz
iindir; ola ki kredersiniz.
Tefsir
Bu ayette oru tutulmas gereken sayl
gnler belirtilmitir. O Ramazan aydr.
Ramazan ay ayn zamanda Kurann indii
aydr. Ramazan Kuran da yer alan tek aydr.
Ramazan
ramz
maddesindendir
ve
406

1
yakmak
anlamna
gelir.
Byle
adlandrlmasnn sebebi de bu ayda
gnahlarn yaklmasndandr.
Ramazan aynda Kuran nazil olmutur.
Kadir gecesi de bu aydadr. Kuran btn
insanlar iin hidayet vesilesidir. Kuran
hakk batldan ayran llere ve apak
delillere sahiptir. Burhan tefsirinde mam
Sadk(a.s)dan naklen Peygamber (s.a.a)
yle buyurmutur: Btn semavi kitaplar
Ramazan aynda nazil olmutur. Ramazan
ay bunca kutsalla ve ycelie sahip
olduu iin de sizden her kim vatannda
bulunur, yolcu veya hasta olmazsa mutlaka
bu ayda oru tutmaldr. Hasta veya yolcu
olanlar da Ramazan ayndan sonra oru
tutmaldr. Allah sizlere kolaylk diler.
Sizlere zor eyleri emretmemitir. Ramazan
ay dnda kaza edilmesinden maksat da
her Mslmann bir ay oru tutmasdr.
Oru tutmak Allahn emirlerine sayg
gstermek ve ameli olarak kretmektir.
Mesajlar ve Nkteler
1- slam kolaylk dinidir. slamn temeli
kolaylk zere kuruludur. rnein eer
abdest almak zor ise yerine teyemmm
Elbette ramz duman ve kl olmayan

yakmak anlamndadr. X nlaryla yakmak gibi.
1
407
Nur Tefsiri
edilir. Namazda ayakta durmak zorsa

oturarak klnr. 1
2- Ramazan aynn deeri Kurann
inmesidir. nsanlarn deeri de Kuran
ruhunun insan etkiledii lsncedir.
3Ramazan
ay,
iinde
bulunan
kutsallklar sebebiyle Allahn en iyi aydr.
Peygamber (s.a.a) aban aynn son
cumasnda,
Ramazan
aynn
azameti
hakknda ok detayl bir hutbe okumutur
ve bu hutbe baz hadis ve tefsir kitaplarnda
da yer almtr. 2 Hakeza mam Zeynul
Abidin
(a.s)n
Sahife-i
Seccadiyede
Ramazan ayyla vedalama duasnda ok
gzel ve yrekleri yakan bir duas yer
almtr.
4- Hidayet ve baarlarnz Allahtan
biliniz. Ayette yle buyurulmaktadr: size
hidayet ettiinden Onu ululamanz
iin Hidayet ve ibadetleri yapma baars
Allahtandr. Tekbir (ululamak) de Allaha
saygn olmann, kendisine ve bakalarna
tevecch etmemenin gstergesidir. Allame
Meclisi yle diyor: Camia ziyaretinden
nce yz defa tekbir getirmek, insan
arlklara dmekten korur.
Bu kaide fkhta lahara (zorluk yoktur) diye

mehurdur.
2
Biharul-Envar c. 96, s. 356
1
408
Ramazan, Allaha Misafir Olmaktr

Ramazan
aynda
insanlar
Allahn
misafirliine
davet
edilmilerdir.
Bu
misafirliin u zellikleri vardr:
1- Ev sahibi Allahdr ve misafirleri bizzat
davet etmitir. Allah bu davette ne mecbur,
ne muhta ne de bu misafirlikle vnme
konumundadr.
2- Arlama vesilesi Kadir gecesi,
Kurann
nuzl,
meleklerin
inmesi,
dualarn kabul olmas, ruh incelii, alarla
dertlemek ve cehennemden kurtulutur.
3- Arlama zaman Ramazan aydr.
Rivayetlerde de yer aldna Ramazan
aynn ba rahmet, ortas mafiret, ve sonu
mkafattr.
4- Arlamann nitelii: Kadir gecesi;
misafirlerin bir yllk ihtiyalarnn temin
edildii ve yeryznn meleklerin kadir
gecesinde inmesiyle sslendii bir gecedir.
5- Bu ayn yemei alk ve susuzluktur.
Allah
susuzluk
ve
alkla
insan
ykamaktadr. Bu misafirliin yemei Kuran
ayetleridir. Ramazan aynda bir ayet
okumak dier aylarda btn Kuran
okumak gibidir. Bu ayn yemei ruh
yemeidir ve bu yemek manevi geliim
iindir; bedensel yemek deildir.
Ev sahibinin Allah olduu ve dnyevi
hibir misafirlie benzemeyen bu misafirlik
hakknda ne diyebilirim! Alim, gani, halik,
baki, aziz ve celil olan Allah; cahil, fakir,
409
Nur Tefsiri
fani, mahluk ve zelil olan insan misafirlie

davet etmi ve yle demitir: Ben
dualarnz kabul ederim ve Ramazan
aynda aldnz her nefese karlk sizlere
bir tesbihte bulunma mkafat veririm. 1
Misafirliin Adab
Ramazan
aynda
Allahn
misafiri
olduumuz iin misafirlik adabna riayet
etmemiz gerekir. Her eyden nce vaktinde
gitmeliyiz. Ramazan ay gelmeden hazrlkl
olmalyz. Misafir misafirlie giderken, en
iyi elbiseleri giymeli ve en iyi adaplar
kuanmalyz. Orulu olduumuz gn, dier
gnlerimizle ayn olmamaldr. Bu ziyafette
Allahla irtibatmz kopmamaldr. Kuran
Allahla irtibat vesilesidir. Btn insanlar,
Ey iman edenler sizlere oru farz
klnd kartyla bu ziyafete davet etmitir.
Orucun shhati ve bu misafirlikte hazr
bulunmann art sadece ala tahamml
deildir. Nitekim bir rivayette yle yer
almtr: Her kim ilahi nderlere itaat
etmez, ahsi ve ailevi hususlarda eine kt
davranr onun meru isteklerini temin
etmez ve anne babasn raz etmezse orucu
kabul olmaz ve bu ziyafetin artlarna riayet
etmemitir.
aban aynn son Cuma gn Peygamber

(s.a.a)in yapt hutbeden bir blm.
1
410
Ramazan aynn ayrca tbb ve salksal

faydalar
da
vardr.
Bedendeki
atk
maddeler alk vesilesiyle dar atlr. Ama
Ramazan aynda seher vakti uyanmann,
ruh inceliinin ve dualarn kabulnn
apayr bir yeri vardr. Gerek mahrum
btn bu hayr ve bereketlerden mahrum
olan kimsedir.

(186)

186- Kullarm sana beni sorarlarsa,
bilsinler ki ben, phesiz onlara
yaknm.
Benden
isteyenin,
dua
ettiinde duasn kabul ederim. Artk
onlar da davetimi kabul edip bana iman
etsinler ki doru yolda yryenlerden
olsunlar.
Tefsir
Baz kimseler Peygamber (s.a.a)e yle

sordular: Biz Allah nasl aralm Allah
bize yakn mdr? Onu yavaa m aralm,
yoksa uzaktr da feryat m edelim? Bunun
zerine onlara cevap olarak bu ayet nazil
oldu. Baka adrese gitmek yanl gitmektir.
Kaf suresinde de yle buyurulmutur: Biz
411
Nur Tefsiri
insanlara ah damarndan daha yaknz.

1
Bu ayette Allah yedi defa kendi temiz
zatna iaret etmekte ve sonunda insanlara
olan
yaknln,
srekli
ilikisini
gstermektedir.
Ayetin
mesajlarna
deinmeden nce dua ve Allahtan dileme
hususunda unu sylemek gerekir ki Usul-i
Kafi kitabnda duann nemi ve rol, kabul
olacana iman etmek, duada duyarl ve
srarl olmak, dua esnasnda ihtiyalarn
dile getirmek, zel saatlerde dua etmek,
dua ederken alamak, duadan nce salavat
ve vgde bulunmak, toplu dua etmek
hakknda yzlerce hadis yer almtr. Kuran
da dua hakknda ok nemli tavsiyelerde
bulunmaktadr. Bu cmleden:
1- Dua halis olmaldr. Dini yalnz
Allah'a halis klarak Ona yalvarn. 2
2- Dua korku ve mitle birlikte olmaldr.
Allah'a korkarak ve umutla yalvarn. 3
3- Dua ak rabet ve korkuyla iice
olmaldr. , Korkarak ve umarak bize
yalvaryorlard. 4
1
2
3
4
Kaf suresi, 16. ayet

Gafir suresi, 14. ayet
412
4Dua
alayp
yakararak
gizlice
yaplmaldr. . Rabbinize gnlden ve
gizlice yalvarn. 5
5- Dua gizli bir nida ve seslenile birlikte
olmaldr. . O Rabbine iinden gizlice
yalvarmt. 2
Ama btn bunlara ramen yine de
duamzn
kabul
olmadn
grrsek
eksikliin kendimizden olduunu bilmeliyiz.
Zira Allah-u Teala yle buyuruyor: man
edip salih iler ileyenlerin duasn
kabul eder. 3
Allah iman edenlere ve salih ilerde
bulunanlara mutlaka olumlu cevap verir.
Elbette
duamzn
kabul
bizim
maslahatmza olmazsa o baka.
Mesajlar ve Nkteler
1- badetler emirler zere yaplmaldr.
Namaz ve dua ruhu her ne kadar nimet
sahibine teekkr ve Allah anma saylsa da
dua, namaz ve dier ibadetlerin vahy
esasnca yaplmas gerekir. Nitekim bu
duada
da
Peygambere
duann
ekli
sorulmutur.
2- Bu ayette duann rolne iaret
edilmitir. Dua eden kimseye Allah o kadar
muhabbet gstermitir ki tam yedi defa
5
2
3

Meryem suresi, 3. ayet
ura suresi, 26. ayet
413
Nur Tefsiri
kendim, ben diye hitap etmitir:

Kullarm
sana
beni
sorarlarsa,
bilsinler ki ben, phesiz onlara
yaknm.
Benden
isteyenin,
dua
ettiinde duasn kabul ederim. Artk
onlar da davetimi kabul edip bana iman
etsinler ki doru yolda yryenlerden
olsunlar.
Bunca sevgi ve muhabbet zere ifade
edilen yaknlk ve iliki insan Allaha, duaya
ve mukaddes zatyla mnacatta bulunmaya
tevik etmek iindir.
3- Dua insan yceltmektedir. Nitekim
dua eden kimseye yle buyurmaktadr:
Onlara yaknm. Benden isteyenin, dua
ettiinde duasn kabul ederim.
Bu halet insan iin ok yce bir
makamdr. Allahla irtibata gemede insann
varlk kapasitesini geniletmekte ve saysz
ilahi ltuflar cezb etmektedir. Dua;
liyakatimizi ve kapasitemizi artrmaktadr
ve en iyi ibadettir. Dua iki kanatla hareket
etme aracdr; hem maddi imkanlardan
yardm almakta, hem de dua ile gaybi
yardmlardan g kazanmaktadr. Dua
inzivaya ekilmek deildir. Allah ile nsiyet
edinmek ve ondan yardm dilemektir. Dua
tembellikle uyumaz. Allaha tevekkl
ederek daha fazla almay gerektirir.
Allahn velilerinin duas sava ve zorluk
meydanlarnda
gsterdikleri
abalarla
birlikte olmutur. Nitekim bir hadiste de
414
yle yer almtr: almayan insann

duas kabul olmaz.
4- Dua imanla olduu taktirde kabul
grr. Bana iman etsinler cmlesinden
de anlald zere dua eden kimse
mutlaka Allahn emirlerine itaat eden bir
kimse olmaldr. Allahtan can-u gnlden
dilemelidir. Allahn da icabet edeceine
iman etmi olmaldr. Bazlar maalesef
zahirde ve dilleriyle dua ediyor ve Allahtan
diliyorlar;
ama
ilerinde
ne
icabet
edileceine iman etmilerdir ve ne de can-u
gnlden dua ediyorlar. 1
5- Dua kimden, nerde ve ne zaman olursa
olsun faydaldr. Zira Allah-u Teala yle
buyurmaktadr:
phesiz
ki
ben
yaknm. O halde herkes, nceden
kararlatrmadan
ve
nerede
olurlarsa
olsunlar Allaha dua edebilir, mnacatta
bulunabilirler. 2
6- Allah bize yakndr. Ama biz ne
durumdayz? Ayette Allahn bizlere yakn
Usul-i Kafide yer alan bir rivayette yle
buyrulmaktadr: Her kim haram lokma yerse,
iylii
emredip
ktlkten
sakndray
terkederse, gaflet ve itinaszlk zere dua
ederse duas kabul olmaz.
2
Elbette rivayetlerde yer alan zel saatler ve
mukaddes mekanlar fazileti ifade etmektedir.
Duann o gnler ve mekanlara mahsus
olduunu deil.
1
415
Nur Tefsiri
olduu beyan edilmitir. Dolaysyla bazen

Allah kullarndan bazsna gazab ediyorsa,
bu onlarn gnahlar sebebiyle ve Allahtan
uzak kalmalarndan dolaydr.
7- Byklerin inayet, ltuf ve tevazusu
gzeldir. Allah-u Teala bu ayette insanlar
yerine kullarm demitir. Ardndan da
kabul ederim diye buyurmutur. Yani
Allahn kullarna ltf sreklidir ve her
zaman kullarna icabet etmektedir.
8- Dua etmek tm varlk alemiyle birlikte
olmak ve ayn renge brnmektir. Kuran
ayetlerinde de yer ald zere btn varlk
alemi tesbih ve kulluk iindedir. Hepsi
Ona teslim olmulardr. Btn varlk
alemi ihtiyalarn Allahtan dilemektedir.
Gklerde ve yerde olanlar Ondan ister.
O halde biz de btn varlklarla birlik
olmak ve uygunsuz bir yama gibi durmamak
iin Allahtan dilemeli, Ona yalvarmalyz.
9- Dualarmzn kabul grmemesi bizim
irk ve cehalet iinde olmamzdandr. ElMizan tefsirinde de yle yer almaktadr:
Allah-u Teala, Benden isteyenin, dua
ettiinde duasn kabul ederim.
buyuruyor.
Dolaysyla
duamz
kabul
olmazsa ya istediimiz ey bizim iin hayr
deildir, ya da Allahtan istediimiz bizim
iin hayrldr; ama yaptmz dua halisane
ve
sadkane
bir
dua
deildir
ve
bakalarndan istemekle (irkle) i-iedir.
416
10- Dua ayetinin oru ayetlerinin

arasnda yer almasnn nedeni de, Allahn
ay olan Ramazan aynn dua ile olan byk
uyumu ve yaknldr.

)(187

187- Oru tuttuunuz
gnlerin
gecesi kadnlarnza yaklamanz size
helal klnd, onlar sizin rtnz, siz de
onlarn rtlerisiniz. Allah, nefsinize
ihanet edeceinizi biliyordu, bu sebeple
tvbenizi kabul edip sizi affetti; artk
onlara yaklaabilirsiniz. Allah'n sizin
iin takdir ettiini dileyin. Tan yerinde,
beyaz iplik siyah iplikten sizce ayrt
edilinceye kadar, yiyin iin, sonra orucu
geceye kadar tamamlayn. Mescitlerde
417
Nur Tefsiri
itikafa
ekildiinizde
kadnlarnza
yaklamayn.
Bunlar
Allahn
hudutlardr,
yaklamayn.
Allah
ayetlerini insanlara bylece apak
bildirir. Umulur ki takva sahibi olurlar.
Tefsir
Tefsir kitaplarnda yer aldn gre
slamn ilk yllarnda Ramazan aylarnda
(gece de dahil olmak zere) eiyle cinsel
ilikide bulunmak yasakt. Hakeza gecenin
belli bir saatinde iftar etmesi gerekiyordu.
Dolaysyla
Ramazan
geceleri
uyursa
uyandktan sonra yemek yeme hakkna
sahib deildi. Baz mslmanlar ise yasak
olmasna
ramen
cinsel
ilikide
bulunuyordu. Bazlar da kendilerini zorluk
ve skntya sokuyorlard. Gece kalktktan
sonra da yemek yemiyorlard. Peygamberin
Mutim bin Cubeyr adndaki bir sahabisi
iftar vakti, yemek geciktii iin uyuya kald.
Uyannca, artk yemek yiyemem diyerek
ertesi gn de yemek yemeden oru tuttu.
O gn de Medinenin etrafna hendek
kazmak iin alt. alrken bnyesinin
zayflndan dayanamayp dp bayld.
Peygamber (s.a.a) bu olaya ok zld.
Ardndan Allah-u Teala ayet indirerek gne
douncaya kadar yemei ve Ramazan
akamlar eleriyle cinsel ilikide bulunmay
serbest brakt. Allah-u Teala bu yasak
418
kaldrmay evlilik hayatnn en gzel

tabirleriyle yle beyan etmitir: onlar
sizin
rtnz,
siz
de
onlarn
rtlerisiniz. Yani birbirinizi korur,
birbirlerinizin ayplarn rter birbirlerinizi
sslersiniz. Bu grevi yerine getirmede
kadn ve erkek eittir. Allah nefislerinize
ihanet edeceinizi, sabredemeyeceinizi
biliyordu.
Bu
yzden
hkm
size
kolaylatrd, sizleri affetti. Bundan byle
geceleri
elerinizle
cinsel
ilikide
bulunabilir, Allahn size takdir ettiini taleb
edebilirsiniz.
Cinsel
ilikinin
serbest
braklmasndan sonra fecrin douuna
kadar yeme ve imeye de izin verildi. Ama
bu iznin yan sra unu da hatrlatmaktadr:
Elbette
bu
cinsel
iliki
mescitlerde
itikaflarda bulunduunuzda caiz deildir.
tikaf; insan oru tutarak camide ibadetle
megul olduu mstahap bir ameldir. iaya
gre en az gndr, Ehl-i Snnete gre
ise daha az bir sre itikafa girmek
mmkndr. 1
Mesajlar ve Nkteler
tikaf dnya ile ilikisini kesmek ve mescide
snmaktr. nsan bu ibadeti boyunca ruhunu
glendirmektedir. Nitekim Peygamber-i Ekrem
(s.a.a) de karlat sorunlar ve mklatlarn
akabinde bazen mescitte itikafa giriyor ve bu
vesileyle ruh ve gnln nurlandryordu.
1
419
Nur Tefsiri
1- Hkmlerde indirim ve kolaylatrma

slam
dininin
zelliklerindendir.
lk
artlaryla oru bir ok insan iin ar geldi.
Baka bir ayet inerek hkmn kolay ve
sade kld.
2- Kuran tabirlerindeki edebe riayet, bu
tarzn nemini gstermektedir. er-Refesu
cinsel iliki hakknda konumaktr. Ayette
ise kinaye yoluyla kullanlmtr.
3- Gnah insann kendine ihanetidir.
Dolaysyla
Nefsinize
ihanet
edeceinizicmlesinden de anlald
gibi Allahn emrini terk etmek de insann
kendine yapt bir zulm ve hyanettir.
4- Ein rt ve elbiseye benzetilmesinde
bir ok ince nkteler ve latifeler sakldr.
rnein elbise iklim ve zaman artlarna
gre srekli deiim arz eder. Souk
havalarda kaln elbiseler, scak havalarda
ise ince elbiseler giyilir. Ayn ekilde eler
de birbirinin ruhi ihtiyalarna gre ahlak
ve
davran
dzenlemesine
girmeleri
gerekir. Eer erkek sinirliyse, kadn
yumuak
davranmal
ve
eer
kadn
yorgunsa erkek ona iyi davranmaldr.
Elbise renk, diki ve cins asndan
insanla uyum iinde olmaldr. Elbise
korunma ve sslenme aracdr. nsan
mrnn sonuna kadar elbiseye muhtatr.
Elbise insann ayplarn rter. Elbise insan
souktan ve scaktan korur, elbise insann
bedenini stt gibi ein varl da aile
420
ocan str. Hayat soukluktan kurtarr.

Elbiseden uzak kalmak insann rezaletine
neden olduu gibi, evlilik ve eten mahrum
kalmak
da
insann
kirlenmesine
ve
sapknla dmesine neden olur. Kadn ve
erkek
birbirinin
haysiyeti
olmal,
birbirlerinin aybn rtmelidir.
5- Kadn ve erkein bu benzetmedeki
eitlii
dikkat
edilmesi
gereken
bir
husustur. Elerin her ikisi de birbirinin
elbisesi ve rtsdr.
6- Gndzn ibadeti ve gecenin meru
lezzetleri dinin kamil ve cami olduunun
gstergesidir. Bir ayette hem oru, hem de
gece cinsel iliki bir arada yer almtr.
7- Kuran lleri olduka genel, doal ve
sade llerdir. Gece karanl ve fecrin
domas herkesin nerede olursa olsun
kolayca anlayabilecei bir ldr.
8- Kuran baz yerde gnah hakknda
yle
buyurmaktadr:
Yaklamayn
nk gnaha yaklamak bile, gnaha
dmek demektir.
9- Nihai hedef unutulmamaldr. Bu
surenin ilk ayetinde yle buyurulmutur:
Muttakiler iin bir hidayet Hakeza
farkl ayetlerde ve eitli konularda da bu
hedefi takip etmektedir. Ksas takva iindir,
oru takva iindir, meru cinsel iliki de
takva iindir.
421
Nur Tefsiri
(188)

188- Aranzda mallarnz hakszlkla
yemeyin; (kt yaptnz) bildiiniz
halde
gnaha
girerek
insanlarn
mallarndan bir ksmn yemek iin onu
hakimlere aktarmayn.
Tefsir
Rvet bir ok toplumsal bozukluklara
sebep olan byk gnahlardan biridir.
Rvet adaleti ortadan kaldrr. Zayf ve
fakir insanlar mitsiz hale getirir. Glleri
kstahlatrr. lkedeki hakim ve kadlarn
yolsuzluklara batmasna neden olur ve
genel gveni ortadan kaldrr.
Btn bu kt etkileri sebebiyle bir ok
rivayetlerde de rvet iddetle knanmtr.
Nitekim Peygamber Hz. Aliye hitaben yle
buyurmaktadr: Ey Ali l eti, kpek,
arap, zina ve rvetten elde edilen gelir
haramdr. 1 Hakeza Hz. Ali (a.s) da haram
yerler2ayetinin
tefsirinde
yle
buyurmutur: Haram yiyenlerden maksat
insanlarn problemlerini halledenler ve
1
2
Biharul-Envar c. 77, s. 54
422
karlnda onlardan hediye alanlardr. 1

mam Sadk (a.s) ise rveti Allaha
kfretme olarak kabul etmitir. Peygamber
de rvet alana, rvet verene ve arac
olana lanet ederek yle buyurmutur:
Rvet yiyen cennetin kokusunu bile
alamaz. Hakeza baka bir rivayette yle
yer
almtr:
Her
ynetici
halkn
problemlerine kar lakayt davranrsa, Allah
da onu ltfnden mahrum eder. Eer
hediye kabul ederse zincire vurulur. Eer
rvet kabul ederse Allaha irk komu
saylr. 2
Hz. Ali (a.s) ise rvet alann velayet
hakkndan mahrum olduunu bildirmitir. 3
nsanlar kendi yanllklarn tevil etmek
iin rvete eitli yorumlar getirmektedir.
Rveti hediye, zahmet hakk, gz nuru ve
benzer souk tabirlerle tevil etmektedirler.
Eas bin Kays adnda birisi mahkemede
lehine hkm verilir diye Hz. Ali (a.s)a bir
helva getirdi. Hz. Ali ona yle buyurdu:
Allaha yemin olsun ki eer yedi ktay
bana balayacak olursan karncann
azndaki arpa kabuunu bile haksz yere
almam. 4
1
2
3
4
Biharul-Envar, c. 104, s. 273

Vesailu-ia c. 12, s. 63
Nehcul-Belaa 131. hutbe.
Nehcul-Belaa 224. hutbe
423
Nur Tefsiri
Adamn biri Peygambere, Ben bir iin

sorumlusuyum. Bana bir takm hediyeler
getiriyorlar, bunun hkm nedir? diye
sorunca Peygamber (s.a.a) yle buyurdu:
Ne oldu da grevlilerimiz hediyelerden
bahsediyorlar. Acaba anne babalarnn
evinde otursalard kimse ona hediye verir
miydi?1
Hakeza
baka
bir
yerde
yle
buyurmutur: Rvet yiyenler srekli
korku, strap ve endieye dmlerdir. 2
Mesajlar ve Nkteler
1- slam insanlar mlknn sahibi kabul
etmektedir. insanlarn mallar
2- Malikiyet doru yoldan olmaldr. slam
malikiyet yollarn da tayin etmitir.
Biriktirme, ticaret, ziraat, sanat, miras,
hediye ve benzeri yollar slamda helal
olarak kabul edilen malikiyet yollardr.
Batl
yollarla,
rvetle
ve
haram
kanallardan elde edilen mlkler malikiyet
hakkn dourmaz.
3- Rvet haramdr. nsan bakalarnn
maln ele geirmek iin hakime rvet
veremez.
4Btn
toplum
tek
bir
ruh
mesabesindedir. Aranzda, mallarnz
1
2
Nehcul-Fesaha 539. hadis

Nehcul-Fesaha 2693. hadis
424
5- Bilerek yaplan hatalar tehlikelidir.

Bildiiniz halde

(189)

189Sana
hilal
halindeki
aylar
sorarlar. De ki: Onlar, insanlarn ve
hac vakitlerinin lsdr. yilik
(cahiliye dneminde inanld gibi
ihramlyken)
evlere
arkalarndan
girmeniz
deildir;
iyilik
takval
olmaktr. Evlere kaplarndan girin;
Allah'tan saknn ki takval olasnz.
Tefsir
Bu ayette de baz kimselerin hilal
hakknda Peygambere sorduu sorulara
cevap verilmektedir. Ey peygamber ayn
farkl grnmlerinin faydasn soranlara de
ki: Ayda vcuda gelen bu deiiklikler
insanlar iin vakit ayarlamas, genel ve
doal bir takvim mesabesindedir. slamn en
byk
zelliklerinden
biri
de
programlamasn doal, genel ve bedava
llerle ortaya koymasdr. rnein kr
suyunun tayini iin kar lsn tayin
etmitir. Namaz iin gnein dousu, bat
425
Nur Tefsiri
ve zevalini beyan etmitir. Ayn farkl

ekillerini de insanlar iin genel bir takvim
ilan etmitir. Takvim ve tarihe olan ihtiya
toplum hayatnn bir gereidir. Cahil veya
okumu bir insan dnyann neresinde
olursa olsun biraz dndkten sonra ayn
gnlerini dahi tayin edebilmektedir. Bu en
iyi takvim aracdr. Ayn yeni douuyla
hacca gidi namaznz tayin edebilirsiniz.
Ayrca yle buyurmaktadr: Kaplar yerine
eve, arkadan girilmesi hayr deildir. hram
halinde evlere arkadan girilmesi gerektii
inanc batl bir inantr. Bu ayet ayrca her
iin bir yolu olduunu ve doal yolundan
gidilmesi gerektiinin ak bir ifresidir.
Her iin uygun bir zaman, metodu ve
klavuzunun olmas gerekir. Zaman Allah
tarafndan ay ve hilalle tayin edildii gibi,
her iteki klavuzluk ve metod da Allah
tarafndan tayin edilmi olmaldr. leri
yapm tarznda ilahi emirlere ve nderlere
mracaat
edilmesi,
babo
rasgele
yaplmamas gerekir. Saadet ve mutluluun
bir yolu vardr ve o yoldan gitmek gerekir.
Zaman metot ve klavuz hususunda
Allahtan saknn ki takva sahibi olasnz.
Mesajlar ve Nkteler
1- Ayn ve dier gk cisimlerinin
hareketleri insanlarn hayatlaryla ilgili
ilerini ve ibadetlerini dzenlemesi iindir.
426
2- badetlerin belli bir tarihi ve zaman

vardr. Yaratl dzeni bu genel ihtiyac
temin edecek ekilde dzenlenmitir.
3- Semavi krelerin ve canszlarn dahi
bir dzeni varsa ve insanlarn ilerini
dzenlemesi iin taktir edilmilerse o halde
biz insanlarn dzensiz, hesapsz ve plansz
olmas insafa smaz.
4- yilik; hurafeler, adetler ve atalarn
yaam tarz deildir. yilii tanmann yolu
vahiy ve akli metotlardan geer.
5- Ayetin ba ile sonu arasnda da ilgin
bir iliki vardr. Yani vakti gzetleme, i ve
ibadetlerde
dzenli
olma
da
takva
kurtuluun ak rneklerinden biridir.
6- Rasgele gitmek takva deildir. Eer
akl sahiplerinin ve ilahi ahsiyetlerin
yolundan ayrlrsak ve bunu da takva olarak
adlandrrsak yanlla dm oluruz.
Ftrat ve akla aykr olan iler, ruhsal
eksikliklerin bir gstergesidir.

(190)

190-Sizinle
savaanlarla
Allah
yolunda
savan,
ar
gitmeyin;
dorusu Allah ar gidenleri sevmez.
Tefsir
427
Nur Tefsiri
Bu ayet Mslmanlara dmanlarn

saldrs karsnda kendilerini savunmalar
gerektiini belirtmektedir. Ayrca ilahi
hudutlarn almamas; hastalara, kadnlara,
ocuklara ve hibir ie karmayan yallara
dokunulmamas da emredilmitir. slama
davetten nce de silah ekilmemesi, savan
bizzat kendilerince balatlmamas ve
savata bile insani duygularn korunulmas
istenmitir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Ayniyle mukabelede bulunmak ve
kendini savunmak insann en zgn
haklarndandr. Bizimle savaanlarla biz de
savamak zorundayz.
2- slam da savan hedefi su, toprak,
smrge, intikam... deildir. Aksine hakk
savunmak, bozuk unsurlar yok etmek,
dnce
zgrl
ve
insanlarn
hurafelerden,
batl
inanlardan...
kurtarlmas iindir.
3- Savata bile adalet ve hakka riayet
etmek gerekir. Kuran defalarca Ar
gitmeyin
diye
buyurarak
her
iin
yapmnda
ilahi
snrlarn
korunmas
gerektiini hatrlatmaktadr.
4- Adalet ebedi bir deerdir. Bir ok sfat
ve artlar zamanla deiebilir; ama adaleti
gzetmek her yerde ve her artlarda
gereklidir.
428

(191)

191Onlar
bulduunuz
yerde
ldrn. Sizi kardklar yerden siz de
onlar karn. Fitne karmak, adam
ldrmekten daha ktdr. Mescit-i
Haram'n yannda, onlar savamadka
siz de onlarla savamayn. Sizinle
savarlarsa
onlar
ldrn.
kfredenlerin cezas byledir.
Tefsir
Bu ayet de Mslmanlara kendilerini
ehirlerinden ve diyarlarndan srgn eden
Mekkeli
putperestlerle
savamalarn
emrediyor.
Onlar
da
Mekkeden
karmalarn
sylyor.
Mekkeli
putperestler de Mslmanlara ikence
etmi ve ldrmekten daha kt eziyetlere
uratmlard. Zira ldrmek dnyevi
hayata son vermektir ve insan buna karlk
uhrevi saadete ermektedir. Ama ikencede
ne dnyevi refah vardr, ne de baka bir
dnyann lezzet ve huzuru. Ama btn
bunlara ramen Mslmanlara haremin
kutsall
ve
emniyeti
sebebiyle
429
Nur Tefsiri
dmanlarn Mescidul-Haramn yanna

ldrlmemeleri emredilmektedir. Elbette
eer mrikler bu saygy korumaz, orada
Mslmanlarla savaa kalkrlarsa buna
karlk Mslmanlar da karlk vererek
onlar cezalandrmaldr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Aynyla mukabelede bulunmak, kesin
kararllk ve iddet baz durumlarda
gereklidir.
2Harem
ve
Mescidul
Haram
mukaddestir; ama Mslmanlarn kan daha
mukaddestir ve burada nemli ve daha
nemli kanununa riayet etmek gerekir.
3- Sava balatan biz olmamalyz. Ayn
ekilde mukaddesat inemede de nc
olmamak gerekir.
4- Emrin nedenini bilmek itaat ve
teslimiyetin ifresidir. Bu yzden Kuran
dmanlar ldrmenin nedenini beyan
ederek yle buyurmaktadr: Onlar size
yllarca ikence ettiler, ikence ldrmeden
daha tehlikeli ve iddetlidir. Dolaysyla siz
de onlarla savama hususunda geveklik
gstermemelisiniz.
Onlarn
yurtlarndan
karlmasnn
emredilmesinin sebebi de onlarn yllarca
Mslmanlar yurtlarndan srmesi ve
aresiz brakmalardr.
430

( 192
(193)

192- 193- Vazgeerlerse; phesiz
Allah balar ve merhamet eder. Fitne
kalmayp, yalnz Allah'n dini kalana
kadar
onlarla
savan.
Eer
vazgeerlerse
satamayn.
Zulmedenlerden bakasna dmanlk
yoktur.
Tefsir
slamn
savatan
maksad
lkeleri
fethetmek, ganimet elde etmek, intikam
almak veya rekabet deildir. slamda
savan hedefi irk ve kfr dzenlerini yok
etmektir. Fitne; irk, kfr, deneme ve
ikence anlamlarna da gelir. Bu ayette de
yle
buyurulmutur:
Eer
mrikler
fitneden ve savatan el ekerlerse artk
onlara dmanlk gdlmez ve savalmaz.
Zira askeri savalar sadece zalimler ve
saldrganlara kar yaplr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Tevbe kaps hi kimse iin ve hibir
artta kapal deildir. Azgn dmanlar bile
yollarn deitirirlerse Allah onlar affeder.
431
Nur Tefsiri
2- slamda savan hedefi irk ve fitneyi

ortadan kaldrmak, Allahn dinini hakim
klmaktr.
3- Mriklere tevbe meselesinin telkin
edilmesi de onlarn hakk kabul etmesi
iindir.
4Temizlemek
yeniden
yapmaktan
ncedir. Dolaysyla nce fitnenin ortadan
kaldrlmas, sonra da Allahn dininin hakim
klnmas gerekir. nce tautlar inkar, sonra
Allaha iman edilmelidir.
5Dmanlk
tabiri
onlarn
davranlar sebebiyledir. Yoksa slam
dmanlk dini deildir. Ktln karl
ktlktr. Burada geri biz adaleti
uyguluyoruz, ama dmann yapt ktlk
sebebiyle kendi yaptmz da ktlk diye
adlandryoruz.
6- nceki ayette Allahn ltfu ve
merhameti sz konusu edilmiti. Bu ayette
de Mslmanlara dman savatan el
ektii taktirde onlarla savalmamasn
emretmektedir. Dmanlk yoktur

(194)

432
194- Hrmetli ay, hrmetli aya

mukabildir, hrmetler karlkldr; o
halde, size tecavz edene, size tecavz
ettikleri gibi tecavz edin. Allah'tan
saknn ve Allah'n muttakilerle berber
olduunu bilin.
Tefsir
Her yl drt ayn zel bir saygnl vardr.
O aylarda savamak haramdr. Bu aylarn
birbiri ardncadr. Recep ay ise ayrdr.
Birbiri ardnca olan ay Zilkade, Zilhicce
ve Muharrem aylardr. Zilkade aynn ad
da savatan el ekmek ve oturmak manas
hasebiyledir. slam her yl, drt ay boyunca
atekes ilan etmitir. Ama dman srekli
hileler peinde komaktadr ve frsatlar
kollamaktadr. Bu yzden Mslmanlarn
drt ay boyunca atekes ilan ettiini
bildikleri iin onlara saldrmak ister. Bu
ayette
yle
buyuruluyor:
Eer
dmanlarnz size bu drt ayda da
saldrrsa, siz de savunmaya geerek dier
aylarda olduu gibi onlarla savan.
Hrmetler karlkldr. Kan hrmeti ve
slam
devletini
korumak
bu
aylarn
hrmetinden daha nemlidir. Her kim bu
hrmeti bozarsa ksas etmek gerekir. Sonra
genel
bir
hkm
olarak
yle
buyurulmaktadr: Kim size saldrrsa siz de
ona ayn ekilde saldrn. slam saldr dini
deildir. Ama bakalarnn saldrsn da
433
Nur Tefsiri
kabul etmez. Elbette saldrrken takval

olun. Haddinden fazla ksas uygulamayn ve
bilin ki Allah takva sahipleriyle beraberdir.
Mesajlar ve Nkteler
1- slamda hibir handikap ve aymazlk
yoktur. slam ve Mslmanlarn cann
korumak mekan ve zamanlarn saygnln
korumaktan daha nceliklidir.
2- Dmanlara karlk verirken bile
adaletli davranmak gerekir. O halde, size
tecavz edene, size tecavz ettikleri
gibi tecavz edin.
3- Savarken bile takval olmak slamn
pedagojik ilkelerinden biridir.
4Yasama
sistemi
Mslmanlarn
mitsizliine ve kafirlerin kstahlamasna
sebep olmamaldr. Aynyla karlk vermek
ilkesi bu sebeple onanmtr.
5- Eer siz aynyla karlk verirken
adaletten ayrlmaz ve takval olursanz ilahi
yardmlara da mazhar olursunuz.
6- Mecmeul-Beyan tefsirinin sahibi ilgili
ayetin tefsirinde yle diyor: Gasp
meselesinde de bu ayet hkmnce ksas
etmek mmkndr. Yani gasp edenin
malndan gasp ettii miktarca ksas etmek,
almak caizdir.
434
(195)

195- Allah yolunda infak edin,
kendinizi
kendi
elinizle
tehlikeye
atmayn, ilerinizi iyi yapn. phesiz
Allah ihsan sahiplerini sever.
Mesajlar ve Nkteler
1- Ekonomi her hareketin en gerekli ve
zaruri dayanaklarndan biridir. nceki
ayette sizlere dmana ayniyle mukabelede
bulunma emredilmise, bu emir ekonomik
bir kaynak ve sermaye olmakszn mmkn
deildir. Mslmanlar dmana saldr
esnasnda cimrilik eder ve hakk savunma
yolunda mallarn infak etmezlerse kesin bir
yenilgiye urayacaklardr.
2- Zenginlerin cimrilii mahrumlarn
patlamasna neden olur. Bu ayet de unu
sylemektedir: Eer Allah yolunda infak
etmez
ve
ekonomik
sorunlarnz
halletmezseniz
ihtilaflar
ve
ayrlklar
gittike oalr ve bir patlama eklinde sizi
de yok eder.
3- Mal tketimi hususunda da akll bir
ngr gerekir. Sava ve barta mallarn
adilce ve akllca tketilmesi icap eder.
Bylece fakirlie ve ani krizlere kar
hazrlkl olunur. Savata adalet gerektii
435
Nur Tefsiri
gibi mal tketiminde de tetbirli olmak

zarurudir.
4- zellikle de sava zamanlarnda
eksikliklerin giderilmesi bir zarurettir.
5- ntihar ve nefse zarar vermek bu
ayetten de anlald gibi haramdr. Ama
slamn tehlikeye dt hususlarda
ahadete komak, nefsini tehlikeye atmak
demek deildir.
6- nsanlar dnyaya tapnca ve toplumda
servet biriktirme ak hakim olunca eref ve
izzetin ortadan kalkaca kesin bilinmelidir.
7- zellikle de sava zamanlarnda
malndan gemek gerekir. Mminler Allaha
yaknlamak iin Allah yolunda harcamal,
kendi
nefislerini
de
kurtarmak
iin
bakalarna yardmc olmaldr.
8- Allahn sevgilisi olmak ihsan etmek
iin en iyi teviktir. Nitekim ayette yle
buyurulmaktadr: phesiz Allah ihsan
sahiplerini sever.

436

(196)

196- Baladnz hac ve umreyi

Allah iin tamamlayn. Alkonursanz,
kolaynza gelen bir kurban gnderin.
Kurban,
yerine
ulancaya
kadar,
balarnz tra etmeyin. inizde hasta
olan veya bandan rahatsz bulunan
varsa fidye olarak ya oru tutmas, ya
sadaka vermesi ya da kurban kesmesi
gerekir. Gven iinde olursanz, hacca
kadar umreden faydalanabilen kimseye
kolayna gelen bir kurban kesmek,
bulamayana, hac esnasnda gn ve
dndnzde yedi gn, ki o tam on
gndr oru tutmak gerekir. Bu, ailesi
Mescid-i Haram'da oturmayan kimseler
iindir. Allah'tan saknn ve Allah'n
cezasnn iddetli olacan bilin.
Tefsir
Bu ayette de haccn ve umrenin baz
hkmleri beyan edilmektedir. Hac brahim
(a.s)n balatt o bilinen ameldir. Hac
brahim (a.s) zamanndan beri Araplar
arasnda bilinen bir eydi. Allah-u Teala da
slamda bu ameli imzalam ve kyamete
437
Nur Tefsiri
kadar da srdrlmesini salamtr. Umre

ise ziyaret anlamndadr. Ama elbette
Kabeyi ziyaret etmek demektir. Umre de
ok az bir farkllkla (nitekim ezan ve
ikamet de ok az bir farkllkla bir benzerlik
arz etmektedir. ) haccn bir benzeridir.
Ayette geen hediyy ise hac da kesilen
kurbandr. Cihat ve infaktan hemen sonra
yer alan bu ayette haccn baz hkmleri
zikredilmektedir. nsan hac ve umreyi Allah
iin bitirmelidir. Yani Allaha yaklamak iin
olmaldr. Riya, gsteri, turistik ve gezi
maksatl olmamaldr. Bu yolculuk ibadi bir
yolculuktur. Btn ibadetlerde de Allaha
yakn olmak hedefi gzetilmelidir. Ayrca
insann Mekkede bulunamad durumlarn
da hkm beyan edilmektedir.
Mesajlar ve Nkteler
1- nsan umre ve hac amellerini Allah iin
bitirmeli, ihrama girdikten sonra bir zr
olmadka
yarda
brakmamaldr.
tamamlayn
2- nsan hac ve umre iin alt
gnlerde Allaha yaknlama niyeti iinde
olmaldr. Hibir hususu Allahtan gayrisi
iin yapmamaldr. Allah iin
3- Hacc bitirme hususunda bir engel
ortaya karsa, rnein bir dman engeli
veya hastalk durumu ba gsterirse
Minada kesmek zere nceden hazrlad
deve, koyun... gibi her hangi bir hayvan
438
kurban kesmek gerekir. Bylece grevini

yapm olmaktadr.
4- Hacda erkekler iin hem kurban
kesmek ve hem de balarn tra etmek
emredilmitir. Ama kurban kesmek daha
nceliklidir.
Kurban
kesmedike
tra
olmamak gerekir.
5- Rivayetlerde yle yer almtr: tr
kefaretten birisi (alt fakiri doyurmak,
gn oru tutmak veya sadaka) vereldii
taktirde kurban kesmeden nce de tra
olmak mmkndr.
6- Zaruri hkmler sadece zaruret
durumlarnda geerlidir. Engel ortadan
kalktnda, rnein hastalk veya dman
engeli
yok
olduunda
yeniden
eski
hkmler geerlidir. Bu yzden yle
buyuruyor: Tehlike ortadan kalknca normal
artlardaki hkmler geri dner. Yani umre
amellerinizi bitirerek haccetmeye balayn.
Koyun, inek ve deveden neye gcnz
yetiyorsa kurban kesin; eer hayvan
kesemiyorsanz o zaman on gn oru
tutunuz. Bu on gnn Mekkede, geri
kalan yedi gnn de vatanna dndkten
sonra tutmak gerekir. Normal artlarda
yolculukta oru tutmak caiz olmad halde
ve artlarda oru tutmak farzdr. Hem de
Zilhicce aynn yedinci, sekizinci ve
dokuzuncu gnlerinde oru tutmak gerekir.
nk onuncu gn (bayram gn) oru
tutmak haramdr.
439
Nur Tefsiri
7- Temettu haccnn hkmleri sadece

Mekkede yaamayanlar iindir. Mekke
sakinlerinin hacc ise baka trldr.
8- Btn ilahi emirleri yerine getirirken
takva ve Allah korkusu iinde olmak
gerekir.
9- Hac ve umrenin hkmleri oktur.
Kuran sadece genel olanlarn beyan
etmitir. Dolaysyla detaylarn Peygamber
ve Ehl-i Beytinin snneti ve rivayetleri ile
adil fakihlerin fetvalarndan renmek
gerekir.
10- Bu ayette ak bir ekilde temettu
haccna iaret edilmitir. Ama maalesef
ikinci halife bu sarahate ramen yle
demitir: Ben muta nikahn yasakladm
gibi, temettu haccn da yasaklyorum.
11Bu
ayet
temettu
umresinin
hkmlerini temettu haccnn hkmleriyle
bir arada zikretmitir ve bu hkmler
neshedilmemitir. Ama kinci Halife Allahn
bu ayeti karsnda ictihatta bulunarak onu
yasaklad. (Bunun tarih kitaplarnda yer
alan uzun bir yks vardr. )
12Umre
ve
haccn
hkmlerini
deitirenlere
iddetli
bir
ceza
vadedilmitir.

440

)

(197
197- Hac bilinen aylardadr. O
aylarda hac farizasn eda eden kimse
bilmelidir ki, hacda kadna yaklamak,
svmek, dvmek yoktur. Ne hayr
yaparsanz Allah onu bilir. Kendinize
azk edinin, phe yok ki azn en iyisi
takvadr. Ey akl sahipleri sadece
benden korkun. 1
Mesajlar ve Nkteler
1- slami ibadetlerde zamann byk rol
vardr.
2- Mekke emniyet ve vahdet merkezidir.
Orada tartma, mnakaa, yalan, fsk,
gnah vallahi hayr, vallahi evet gibi laflar
etmek yasaktr. Mekkenin sefal havasn
gnah ve pisliklerle kirletmemek gerekir.
Mekkede
Mslmanlar
birlik
olmal,
mrik ve kafirlerden uzak olduklarn
btn dnyaya haykrmaldrlar.
3- Allahn bildiine yakin etmek grevini
yaparken insana mit ve sevin verir.
Ayette beyan edilen zaman hac ve umreye

matuftur. Temettu umresi evval, Zilkade ve
Zilhicce aynda yaplmaktadr. Hac ise Zilhicce
ayndadr.
1
441
Nur Tefsiri
4- Her yolculukta yanna azk ve yiyecek

almak gerekir. Bu byk ilahi yolculukta da
gaflet etmek caiz deildir. Yolcu tam bir
hazrlk iinde olmaldr. En iyi azk ise
takvadr.
5Akl
sahipleri
uhrevi
hayat
dnenlerdir. Dnyevi yaam iin bile
bunca aba gstermek gerekiyorsa akl
sahipleri imdiden daimi hayatlar iin de
bir eyler yapmaldrlar.
(198)

198.
(Hacda)
Rabbinizden
fazl
(ticaret ve rzk) istemenizde bir gnah
yoktur. Arafattan indiinizde, Allah'
Me'ar'il-Haram'da ann; size hidayet
ettii iin Onu zikredin. Halbuki siz
nceleri hi phesiz sapklardandnz.
Tefsir
Bazlar hacc sadece ibadi bir i olarak
dnmekteler. Halbuki ayet hac gnlerinde
ticaret yapmann da gnah olmadn
beyan
etmektedir.
Hatta
haccn
felsefelerinden
biri
de kapsaml
bir
ekonomik projenin tasarmdr. Nitekim
442
mam Sadk (a.s) bir hadisinde yle

buyurmaktadr: Haccn farz olmasnn
nedenlerinden biri de uluslararas byk
bir topluluun tekili, ticari mallarn nakil
ve intikali ve ticari al-veritir. 1
Bu ayette de yle denmektedir: Hac
amellerinin
yaparken
Arafatta
-ki
Mekkeden
drt
fersah
uzaklktadrdurmanz 9 Zilhicce gn gurup vakti sona
erince Arafattan topluca hareket ediniz.
Mearul Haramda - ki Mekkenin on
kilometre uzaklndadr- Allah annz.
Haccn farzlarndan biri de haclarn kurban
bayram gecesi fecrin douundan gne
douncaya kadar Mearda beklemelidir.
Daha sonra da yle buyurulmaktadr:
Sizlere hidayet ettii iin Allah zikredin.
nceden sizler Allahn evini ve bu
mukaddes toprakklarn dualarn derk
edemiyor, bilmiyordunuz. Sakn Allahn
emrine itaat ettiiniz iin ona minnet
etmeye kalkmayn. Aksine size byle
hidayet ettii iin o sizleri minnettar klm,
sizi ihsanda bulmutur.
Mesajlar ve Nkteler
1- slamn kamil ve cami bir din
olduunun gstergelerinden biri de ibadi
hac amellerinin yansra maddi hayata ve
geimini kazanmaya da tevecch etmesidir.
1
Vesailul-ia c. 8, s. 9
443
Nur Tefsiri
Nitekim
Cuma
suresinde
de
Cuma
namazna katlmay emretmenin yansra
yle
buyuruyor:
Namaz
bitince
yeryzne yayln; Allah'n ltfundan
rzk isteyin"
Dolaysyla hac da da ibadi bir farz
olduu gibi, ekonomik ve siyasi bir farzdr
da.
2- Helal gelir Allahn fazldr. Kuranda
hem bu ayette, hem de Cuma suresinde i
ve
kazan
yerine
fazl
kelimesini
kullanmtr. Bylece helal kazancn Allahn
bir fazl olduu ifade edilmitir.
3- nceki ayette hacda cidal, fsk ve
cinsel iliki yasaklanmt. Bu ayette ise
kazan ve ticaret serbest braklmtr.
Bylece maddi meselelerin insann izzet ve
geliimine sebeb olduu taktirde caiz
olduu ifade edilmitir. Ticaret ve kazan
insann kirlenmesine ve gafletine neden
oluyorsa ktdr ve yasaktr.
4- Gericilik ve yobazlkla mcadele
slamn en temel proramlarndan biridir.
Bazlar haccn tek boyutlu ve salt ibadi bir
amel olduunu sanyordu. slam bu dnce
tarzn red etmektedir.
(199)
444
199. Sonra, insanlarn toplu olarak

akn ettii yerden, siz de akn edin.
Allah'tan
mafiret
dileyin.
Allah
balar ve merhamet eder.
Tefsir
1- stnlk taslamak ve farklcalk
gzetmek her ne ad altnda olursa olsun
yasaktr. Bazlar Arafatta beklenilmemesi
ve
Mearda
insanlara
katlmas
gerektiine inanyordu. Bu ayet sz konusu
faklcal
iddetle
red
etmekte
ve
insanlarla
birlikte
hareket
edilmesini
emretmektedir. Aslnda haccn en nemli
etkenlerinden
biri
de
ibu
hayali
ayrcalklar ortadan kaldrmaktr. Orada
insan ayakkab, apka, elbise, e, ev ve
eyasn bir kenara itmekte, denize karan
bir damla haline dnmektedir.
2- Toplu ibadetlerin deeri vardr. Bu
ayette iki defa, nceki ayette de bir defa
ifaze kelimesi kullanlmtr. faze kelimesi
toplu hareket manasnadr. Bylece bu
mukaddes amelde toplu hareket etmenin
deer tad ifade edilmitir.
3Allah
zikretmek
ve
istifarda
bulunmak Arafat ve Mearda yaplan en iyi
ibadettir. Geri bu topraklarda aslolan art
beklemektir ve baka hi bir amel farz
deildir. Ama bu ayetlerde Kuran bizleri
Allah
zikretmeye,
hatal
ve
yanl
gemiimizi hatrlamaya ve bu sebebten
445
Nur Tefsiri
ba
talebinde
bulunmaya
davet
etmektedir. Allahn veli kullarnn gzya
dkt topraklarda lakayt ve atl kalmak
mmkn mdr? Evet gnahlardan, ilahi
emirlere itaatsizlikten ve arlklardan
dolay Allaha tvbe etmek ve af dilemek
gerekir.
4- Asla mitsiz olmayn. nsann gemii
ne olursa olsun tvbe etkili ve geerlidir.
Allah balayc ve merhamet edicidir.

(200)

200. Hac ibadetinizi bitirdiinizde,
babalarnz andnz gibi, hatta ondan
daha kuvvetli bir anla Allah' ann.
Rabbimiz! bize dnyada ver diyen
insanlar vardr. ylesinin, ahirette bir
pay yoktur.
Tefsir
Tefsir kitaplarnda yle yer almtr: Bir
gurup kimse hac merasiminden sonra bir
yerde
toplanm,
kendi
atalaryla
vnyorlard. Kuran atalarla vnme
yerine Allah zikretmeyi, nimet ve verdii
baarlar
anmay
emretmektedir.
Bu
konuda ok daha ciddi olmak gerekir.
446
Mesajlar ve Nkteler
1Bo
gnlerini
deerlendirmek
pedagogun en nemli grevlerinden biridir.
Allah-u Teala da hac merasimi bittikten
sonra insanlarn her biri hac amellerini
ortadan kaldran o byk sapknlk ve
maddi meselelerle de megul olmasn diye
haclara olumlu bir takm emirler vermekte,
adeta
bo
vakitlerini
doldurmaya
almaktadr. Bu olumlu emirlerden biri
phesiz ki Allah zikretmektir. Herkesi
veya her eyi zikretmek o eyin insan fikri
zerindeki hakimiyetini gsterir. Atalarn
ven ve onlar anan kimseler hakikatte
onlarn
dnce
ve
kltrn
kabullenmilerdir. Bu an phesiz topluma
cahiliye kltrn de hakim klabilir. Bu
yzden Hz. Musa (a.s) yle demitir: Ben
Samirinin bu deerli ve altn buzasn
atee
vereceim
ve
kln
denize
dkeceim. Zira o buzay seyretmek bile
insanda irk kltrn ve tefekkrn
canlandrmaktadr. Bu kltr yok etmek
iin altnlar yakmak ve kl etmek gerekir.
3- Allah zikretmek hem nicelik asndan
szkonusudur Allah ok zikredin. ve
hem de nitelik asndan, Daha iddetli
zikredin
4- Olaylara
yzeysel bakmamalyz.
Bazlar en iyi zaman ve mekanlarda bile
sadece ksa dnya hayatna ulamay
dnrler.
447
Nur Tefsiri

(201)

201- nsanlardan, Rabbimiz! Bize
dnyada iyiyi, ahirette de iyiyi ver, bizi
atein azabndan koru diyenler vardr.
Tefsir
Birinci grup Allahtan dnya ile ilgili
eyler istedi. Ama ikinci grup Allahtan iyilik
diledi; hem de dnya ve ahiretteki iyilii.
Anlald zere birinci gruba gre dnya
bizzat gzel ve talep edilecek bir metadr.
Ama ikinci gruba gre, sadece iyi ve sahih
bir yolda seyreden ve ahiretle birlikte olan
dnya deer tar. Rivayetlerde dnya ve
ahiret iyiliklerinden rnekler zikredilmitir.
Ama ayet bir ka rnekle snrl deildir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Dnya ve ahiret her ikisi de iyidir ve
her ikisine de ynelmek gerekir. lgintir;
Kuranda dnya da, ahiret de 115 defa
zikredilmitir. Bu bir tesadf olamaz.
Elbette buradan yola karak her ikisinin de
edeerde olduunu sylemek mmkn
deildir.
2- Dualarda genel hedefler szkonusu
edilmelidir.
rnekleri
ise
Allaha
448
braklmaldr. Biz Allahtan saadet ve iyilik

istiyoruz, ama bizlere neyin iyi veya kt
olduunu Allaha havale ediyoruz. Bizler
ilmimiz mahdut, gelecekten habersiz ve
ruhi boyutlarmzdan gafil olduumuzdan
bu genel anlamlar iin tikel rnekler tayin
edemeyiz. Evet ite bu yzden bizlere,
Allahtan ilerin vesilesini deil, bizzat iin
kendisini taleb etmemiz tavsiye edilmitir.
Zira Allah aklmza dahi gelmeyen baka bir
vesileyle o istediimiz ii gerekletirebilir.
rnein Allahtan hacca gitmeyi isteyin;
Allahm bana bir mal ver de Mekkeye
gideyim demeyin. nk Allah mal dnda
baka bir vesileyle de dnemeyeceiniz
bir ekilde bu isteimizi gerekletirebilir.

(202)

202. te onlara, kazanlarndan (ve

dualarndan) tr karlk vardr.
Allah hesab abuk grr.
Tefsir
Tefsir kitaplarnda yle yer almtr:
Nasip kelimesi pay, hisse ve nasip
manasnadr. Adeta kendileri iin bir pay
nasbedilmitir. (tayin edilmitir) Onlarn
nasibi sadece Rabbena atina duas
sebebiyle
deildir.
Onlarn
aba
ve
kazancnn da byk bir etkisi vardr. Bu da
449
Nur Tefsiri
bizlere aka ilahi ltuflarn sadece dua

edip
alanlara
has
olduunu
anlatmaktadr.
Mesajlar ve Nkteler
1- nsann kyametteki nasibi sadece baz
amelleridir; her trl nitelikte yaplan
btn ileri deil. Zira insann yapt bir
ok ameller Allah iin ve halis bir niyet
iinde olmadndan kyamette hi bir deer
ifade etmemektedir.
2- Kazan olmakszn hi bir nasip yoktur.
te
onlara,
kazanlarndan
(ve
dualarndan) tr karlk vardr.
3- Hesap ve mkafatn sratini ve
aciliyetini zikretmek de amel iin bir
teviktir.
(203)

203.
Allah'
sayl
gnlerde
(Zilhiccenin 11, 12 ve 13. gnlerinde)
ann. Acele edip (Allahn zikrini) iki
gn yapanlara da, geri kalp ( gn
zikreden) takva sahiplerine de gnah
yoktur, Allah'tan saknn. Onun katnda
toplanacanz bilin.
450
Tefsir
Terik (aydnlatc) gnler diye bilinen
Zilhicce 11, 12 ve 13. gnlerde haclar
Mekkenin yannda Mina topraklarnda,
bayram gn kurban kestikten sonra
toplanyor,
atalarn
anyorlard.
Siz
atalarnzla
vnmek
yerine
Allah
zikrediniz. Nurus-Sakaleyn tefsirinde yer
alan bir rivayette yle yer almtr:
Balangc bayram gn len namaz,
sonu ise 13. gn sabah namaz olan
aradaki on be vakit namaz kldktan sonra
yle dua ediniz. Allah-u Ekber Allah-u
Ekber, Lailahe illallah vallah-u ekber ve
lillahil hamd Allah-u Ekber ala ma hedana
Allah-u Ekber ala ma rezakna min behimetil
enam 1
Daha sonra ayet yle buyuruyor: Her
kim Minadan kmak iin acele eder 12.
gn
len
namazndan
sonra
kp
Mekkeye giderse ona gnah yoktur.
Hakeza erteleyip 13. gece Minada kalan
kimseye de gnah yoktur. Haclar 12.
gnnn len namazndan sonra Mekkeye
dnebilirler, ama 12. gnn grup vaktine
Allah en byktr, Allah en byktr,
Allahdan baka ilah yoktur, Allah en byktr.
Hamd Allaha mahsustur, bize hidayet ettii iin
Allah en byktr, bizi kurbanlk hayvanlardan
rzklandrd iin Allah en byktr.
1
451
Nur Tefsiri
kadar Minada kalrlarsa geceyi de orada

geirmek ve 13. gn oradan ayrlmak
zorundadrlar. Velhasl insan iin bir gnah
yoktur ve Allah onu balamtr. Elbette
insan takva ehli olmal, rivayetlerin de
buyurduu gibi ihram halinde haram olan
ilerden kanmaldr. Ayetin sonunda da
yle buyurulmaktadr: Takva sahibi olun ve
bilin
ki
Allah
katnda
harolacak,
toplanacaksnz.
Mesajlar ve Nkteler
1- Zamann da dualarda etkisi vardr
sayl gnlerde.
2- Allah sahip olduu ltuf sebebiyle
kullarna yollar daraltmaz. Acele edenler
-tehir edenler-
3- in asl takvadr. Takva sahibi
olarak
4- Ahirete iman takvann en byk
etkenidir. Allahtan saknn ve bilin ki
(204)

204. Dnya hayatna dair konumas
senin artan ve kalbinde olana Allah'
ahit tutan insanlar vardr. Halbuki o
dmanlarn en azlsdr.
Tefsir
452
Ayetteki ledd kelimesi ar dmanlk

manasna gelir. Eledd kelimesi ise byk
dmanlk gden kimse iin kullanlr.
Hisam kelimesi ise ya hasm kelimesinin
ouludur.
Ya
da
husumet/dmanlk
anlamna gelmektedir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Mnafklarn sihirli, ekici ve gzel
konumalarna ve zahirine aldrmayn.
Onlar sloganlar ve vaatleriyle bir eli olan
seni bile artyorlar.
2- Her yemine inanmayn. Zira yalan
yemin de mnafklarn silahlarndan biridir.
Dmanlar her zaman mukaddesat aleyhine
mukaddesattan ve din aleyhine dinden
istifade etmektedirler. Allaha yemin ederek
Allahn Resulne ihanet etmektedirler.
3- Mnafklarn gzel konumalar ve
bakalarn etkilemeleri tmyle dnyevi
konulardadr: Dnya
hayatna
dair
konumas senin artan...
4Onlar
mukayeseli,
istatistiksel,
uzmanlk ve emprik, oyunlaryla, zahiren
bilgince tahminleriyle toplumsal olaylara
dayanarak yarattklar sylentiler, tehditler,
propagandalar
ve
tamahlandrma
oyunlaryla sadece bu maddi hayatta
manevra gcne sahiptirler. Maneviyat
meydannda gaybi yardmlar ve ilahi irade
karsnda ellerinden bir ey gelmez.
453
Nur Tefsiri
Ahirette dilleri tutuktur; zr dileme haklar

bile olmayacaktr.

(205)

205. bana geince (hakimiyeti ele
geirince), yeryznde fesat karmaya,
ekin ve nesli yok etmeye alr. Allah
fesat sevmez.
Tefsir
Kuran yle buyuruyor: Eer salih
insanlar devleti ele geirirse namaz klar,
zekat verir, iyilii emreder, ktlkten
sakndrr ve bu vesileyle Allah ve
mahrumlarla olan ilikisini korur, toplumu
islah
etmeye
alr:
Onlar
biz
yeryzne yerletirirsek namaz klarlar,
zekt verirler, uygun olan emrederler,
fenal yasak ederler. 1
Ama ehliyetsiz kimseler devleti ele
geirir
ve
halka
hkmederse
batni
heveslerinin frtnas, cehaletler ve d
basklar
karsnda
toplumun
tm
faydalarn kendine feda eder. Tarihi bilen
insaf sahibi herkes, bu gerei ok gzel bir
ekilde derk edebilir.
Hac suresi, 41. ayet

454
Mesajlar ve Nkteler
1- Ehliyetsiz kimseler devletin bana
geerse her eyi fesada ekerler. El-Mizan
tefsirinin yazarnn da dedii gibi: Tarihin
de ahitlik etti zere bir ok mslman
klkl kimseler slam ve iman adna halka
hakim olunca nesil ve ekini yok etmitir.
2- En byk tehlike mmetin ekonomi ve
kltrnn yok edilmesidir. Ekinin yok
edilmesinden maksad tarmn yok edilmesi,
neslin yok edilmesinden maksad ise neslin
sapklatrlmasdr. 1

)

(206
206. Ona: Allah'tan sakn denince,
gururu kendisine gnah iletir, artk
ona cehennem yeter, ne kt yataktr!. .
Mesajlar ve Nkteler
Mstekbirler bakalarnn nasihatlarna
kulak vermezler. Tarihte de yer ald zere
Emevi halifesi Abdulmelik b. Mervan
Merai Tefsiri ve Fahr-u Razi ise harstan
maksadn
kadnlar
olabileceini
ifade
etmilerdir. Nitekim Kuran da, kadnlarnz
sizin tarlanzdr. buyurmutur. Onlara gre
nesilden maksad da evlattr. Yani taut aile
dzenini ve terbiyesini yok etmektedir.
1
455
Nur Tefsiri
minberin zerinde yle demiti: Allaha

yemin olsun ki kim bana takvay emrederse
boynunu vururum. 1
2- Makam ve yalanc gcn en nemli
etkisi bu etkilenmeme ve esnek olmama
haletidir kfredenler gurur ve ayrlk
iindedirler.
3- Cehennemi hatrlatma gururu yok eden
bir uyardr.

(207
207.
insanlar
arasnda,
Allah'n
rzasn kazanmak iin cann verenler
vardr. Allah kullarna kar efkatlidir.
Tefsir
Ehl-i Snnetin 7. asr alimlerinden olan
bn-i Ebil-Hadid, erh-u Nehcil-Belaa adl
eserinde yle diyor: Btn mfessirlerin
ittifak ettii zere bu ayet LeyletulMebitte Peygamberin yatana yatan Hz.
Ali hakknda nazil olmutur. Bu konu kafir
ve delilerden baka hi kimsenin inkar
edemeyecei lde mtevatirdir. 2 Mekke
mrikleri her kabileden bir kiiyi seerek
Peygamberi ldrmeyi planladlar. Bylece
1
2
Ehsenul Hadis tefsiri c. 1 s. 376

erh-u Nehcil-Belaa c. 13 s. 262
456
bir
topluluk
halinde
Peygamberi
ldrecekleri iin Haimoullar da kan
davasnda
bulunamayacak,
bylece
Peygamberin
davetinden
kurtulmu
olacakt. Peygamber onlarn bu planndan
haberdar oldu. Ali (a.s) Peygamber (s.a.a)in
Mekkeden sa salim kmas iin onun
yatana yatt. Ali (a.s) o tehlikeli gece de
Peygamberin yerine yatnca Allah Cebrail
ve Mikaile, Hanginiz birinizin yerine feda
olmaya hazrsnz? diye sordu. Onlarn hi
biri bu ie hazr olmaynca Allah-u Teala
yle buyurdu: te gryorsunuz, Ali bin
Ebi Talib nasl da cann Peygambere feda
ediyor. 1
Bir ok Ehl-i Snnet alimi bu fazileti ikrar
etmitir. Allame Emini el-Gadir c. 2, s. 48de bu
alimlerin adn kaydetmitir. Bu cmleden mam
Ahmed bin Hanbel Msned c. 1, s. 348de bunu
aka ikrar etmitir. Etyebul-Beyan tefsirinde
yle yer almtr: ayatul Meram kitabnda;
dokuz hadis Ehl-i Snnetten, 11 hadis de ii
alimlerinden olmak zere toplam 20 hadis bu
ayetin Hz. Ali (a.s)n fedakarl hakknda nazil
olduunu
beyan
etmektedir.
3.
asr
kitaplarndan olan Tarih-i Taberide de (c. 2, s.
373) Hz. Alinin Peygamberin yatana yatma
olay detaylca kaydetilmitir. Hakeza Tarih-i
Yakubi c. 2 s. 39da bu konu aka
zikredilmitir. bn-i Ebil Hadidde erh-u
1
457
Nur Tefsiri
Mesajlar ve Nkteler
1- Ehliyetsiz kimselerin sadece szleri
gzeldir. Ama gerek mmin bir insann ise
ameli herkesi artr. Dnya hayatna
dair konumas senin artan...
2- En byk kazan insann en deerli
varl olan cann Allah yolunda satmasdr.
Hem de cennet veya cehennem iin deil,
sadece Allahn rzasn elde etmek iin
Allah'n rzasn kazanmak iin...
3- Allah yolunda tehlikeyi gslemek ve
korkmamak nemlidir; tehlikeyi alglamak
deil.
Ayetin
nzul
sebebinden
de
anlald gibi burada vlen, her ne kadar
bir olay meydana gelmediyse de kimse
cann Allaha satan kimsedir.
4Allahn
merhameti
en
byk
mkafattr. Allah her eye bir mkafat taktir
etmitir. Ama burada mkafat beyan
edeceine sadece Allahn rauf olduu
beyan edilmitir.

(208)

Nehcil-Belaa c. 4de yle yazmtr: Muaviye
bu ayetin bn-i Mlcem hakknda nazil olduunu
sylemeleri iin drt bin dirhem para vermiti.
458
208. Ey iman edenler! Hep birden

bara
girin,
eytann
admlarna
uymayn, o sizin apak dmannzdr.
Tefsir
nceki bir ka ayette1 Haccn ibadi ve
siyasi byk bir toplant olduu beyan
edilerek yle buyurulmutu: Orada fsk
ve cedelleme yoktur O halde fsk ve
cedellemenin olmad bir toplum kurmak
mmkndr. Her zaman byle olabilseydik
ve eytann admlarna uyup tefrikaya
dmeseydik ne iyi olurdu!
Mesajlar ve Nkteler
1- Btn zevkleri bir kenara braklmal,
sadece Allahn kanuna uymalyz.
2- Herkesin bar ve teslimiyet iine
girmesi sadece iman sayesinde mmkndr.
Ey iman edenler Evet bar iinde
yaamak mminlere zgdr.
3- Allaha teslim olmayan eytana uymu
olur. lahi emirleri kabul etmeyi ve hakka
teslimiyeti engelleyen tm etkenler eytani
admlardan biridir.
4eytan
adm
adm
insana
yaklamaktadr. Admlar
5- eytann vesveseleri insan fesada
mecbur etmez. nsan insann eytana kar

459
Nur Tefsiri
koyma ve itaat etmeme gc vardr. Bu

yzden nehyedilmitir. Uymaynz
6- eytan sizin bar ve vahdenizin
dmandr. Dindeki btn bidatlar ve fitne
karan sesler, eytann mikrofonlardr.

)

(209
209. Size apak belgeler geldikten
sonra kayarsanz, biliniz ki Allah
gldr, hikmet sahibidir. .
Mesajlar ve Nkteler
1- Bar yolunda yer almayanlar bilerek
yanlla dmektedirler. Size geldikten
sonra
2- Muhalifler Allahn hikmete dayal
gazabna urayacaklarn bilmelidirler.
3- Sizin teslim olmamanzn Allahn
izzetine hibir etkisi yoktur. Btn bir
kainat kafir olsa, Allaha zarar veremez.
4- Allah burada hcceti tamamlamtr:
Size apak belgeler geldikten...
(210)

460
210. Onlar, , Allah'n ve meleklerin

(yeni delillerle beraber) bulut glgeleri
iinde
kendilerine
gelmesini
mi
bekliyorlar? Halbuki (artk bunca ak
delilden sonra) i bitmitir. Btn iler
Allah'a dnecektir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Apak deliller olduktan sonra her
trl bo beklentiler yasaktr.
2- Allahn terbiye ve yaratl dzeni sizin
gereksiz
beklentileriniz
zere
almamaktadr.
Sizler
Allah
ve
meleklerinin bulutlar arasnda cismani
olarak sizlere gzkmesini, sizlerle direkt
konumasn istersiniz; ama byle bir ey
mmkn deildir.
3- Eer siz hakka teslim olmazsanz er
veya ge ilahi mahkemede muhakeme
edileceksiniz.

(211
211. srailoullarna sor: Onlara
apak nice ayetler verdik, Allah'n
nimetini, kendisine geldikten sonra kim
deitirirse (kt yolda kullanr ve
bunca ayeti gzrmezlikten gelirse),
phesiz ki Allah'n cezas iddetlidir.
461
Nur Tefsiri
Mesajlar ve Nkteler
1- Mslman olsun veya srailoullar hi
farketmez; hangi millet ilahi nimetleri
deitirecek
olurlarsa
ilahi
gazaba
urayacaktr.
Bu
Allahn
deimez
snnetidir. deitirenler
2- Tarih en iyi ibret alma vesilesidir.
Rivayetlerde de yer ald zere tarihi
eitli olaylarn ortaya k noktasnda
bize en yakn tarih srailoullarnn
tarihidir. Allah srailoullarna Musa gibi
bir
peygamber
gndermi,
mucizeler
gstermi, ltuflarn yadrm ve onlar
esaretten
kurtarmtr.
Hayatlar
iin
semavi kanunlar indirmi, maddi adan da
onlar iin iyi bir hayat temin etmitir. Ama
onlar bu nimetleri deitirerek Musa yerine
Samiriye uydular. Allah yerine buzaya
taptlar. Allahn Sizleri alemlere stn
kldm dedii kavmi bu nankrlkleri
sebebiyle korkun bir akibete uratt.
Allahn gazabyla dndler.

(212)

212.
Kfredenlere
dnya
hayat
sslendirilmitir. Onlar, (bu yzden)
iman edenlerle alay ederler; oysa, takva
462
sahipleri kyamet gn onlarn stnde

olacaklardr. Allah dilediini hesapsz
ekilde rzklandrr.
Tefsir
Bu ayet kafirlere dnyann ssne
kanmamalarn,
mminlerle
alay
etmemelerini emretmekte ve onlar aka
uyarmaktadr. Zira sahnelerin deitii o
gn (ahiret), mminler iin en byk
teselllidir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Maddi dnya grnde dnya
byktr. Dnya sadece kyametin sonsuz
nimetlerini inkar edenler veya itinasz
davrananlar iin gzeldir.
2- Dnyevilemek insann kendini byk
grmesi ve bakalarn kk grp alay
etmesinin en byk etkenidir.
3- Fakirlerle alay etmek, dnya ehlinin
her zamanki snnetidir.
4- Uhrevi ycelii olanlar dnya ehlinin
alaylarndan
rahatsz
olmamaldrlar.
kyamet gn onlarn stnde...
5- Hesapsz rzk Allahn ltfnn bir
gstergesidir. Yoksa bu Allahn hesabn
bilmedii veya hikmet zere blmedii
anlamnda deildir.
463
Nur Tefsiri

(213)

213- nsanlar bir tek mmetti.
(aralarnda snfsal eliki ve atma
yoktu. Ama ihtilaflar balaynca) Allah
peygamberleri
mjdeci
ve
uyarc
olarak gnderdi; insanlarn ayrla
dtkleri
hususlarda
aralarnda
hkm vermek iin onlarla birlikte
hakka davet eden kitaplar indirdi.
Ancak Kitab verilenler, kendilerine
belgeler geldikten sonra, aralarndaki
ihtiras yznden onda ayrla dtler.
Allah, man edenleri, ayrla dtkleri
geree kendi izni ile hidayet etti. Allah
dilediini doru yola hidayet etti.
Tefsir
Bu ayetten de anlald zere insanlar
ilk dnemlerde olduka sade ve basit bir
hayat yayorlard. Ama daha sonralar
bireyler ve zevkler arttka ihtilaf ve
464
atmalar vcuda geldi. Baz rivayetlerde

insanlarn Hz. Nuh (a.s)dan nce olduka
sade, snrl ve habersiz bir ekilde
yaadklar yer almtr. Daha sonra insanlar
daha fazla menfaat elde etmek ve
bakalarn kullanmak igdsyle hareket
edince snflar ortaya kt ve bir ok
ihtilaflar vcuda geldi. htilaflar halletmek
iin toplumsal hayatta adil ve salam
kanunlar olmaldr. Allah peygamberlerini
bu ihtilaflar ortadan kaldrmak iin
gnderdi. Onlarla birlikte semav kitaplar
nazil
buyurdu.
Ama
bir
grup
peygamberlerin mjde ve korkutmalar
karsnda inatlk gstererek direnmi,
bizzat ihtilaflarn kayna olmulardr.
Allah-u Teala yine kendi ltfyle hidayeti
kabul edenlere nderlik etmi; g, hasadet
veya zulmleri sebebiyle karlk koyanlar
da cezalarn grsn diye kendi hallerine
brakmtr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Her ne kadar insanlar artar ve
eitlilik arzusu iddetlenirse ihtilaflar daha
da artar. Her ne kadar hayat sade ve
insanlar az olursa atma ve ihtilaflar da
daha az olur.
2- Nerede ihtilf varsa hakemlik gerekir.
Beeri kanun ve medeniyetler bu ihtilaflar
ortadan kaldramaz. Zira her grup ve birey
kendi hedeflerine ve arzularna ulama
465
Nur Tefsiri
tela
iindedir.
Dolaysyla
beeri
ihtilaflarn ortadan kalkmas iin vahiy
kanunlar ve peygamberler gereklidir. Bu
kanun, her trl tahrif ve hatadan uzak olup
masum olan bir kii tarafndan ihtiyasz ve
niyazsz Allah tarafndan indirilmi bir
kanundur.
3- htilaflar halletmenin en iyi yolu
ahirete imandr. Peygamberler ihtilaflar
halletmek iin mjdeleyicilikten, tedavi
etmek
iin
de
uyarclktan
istifade
ediyorlard.
4- htilafn en kts apak delillere
ramen ekemezlik ve zulm sebebiyle
kartlan ihtilaflardr.
5htilaflar
halletmenin
yolu
peygamberlerin
kanunlarna
itaat
ve
imandr. Allah iman edenlere hidayet
etmitir.
6- Kuran inat zere olan ihtilaflar
knamakta ve peygamberlerin ve ilahi
kanunlarn hakemliini kabul etmeyen
kimseleri eletirmektedir. Yoksa adalete
teslim olan ihtilaflarn hi bir sakncas
yoktur. Bu tr ihtilaflar tpk elikili
hareketleriyle adaleti bulmaya alan
terazinin iki kefesinin ihtilaf gibidir.
7- Mminler arasnda da ihtilaf kabilir.
Ama ilahi velayet altnda doru yolu
bulurlar. Lakin kastl kimseler ebedi olarak
karanlkta kalr, aknlklar iinde bocalar.
466
8Doru
kurtulmaktr.
yoldur
ihtilaflardan
(214)

214- Sizden nce gelenlerin durumu
sizin
banza
gelmeden
cennete
gireceinizi mi zannettiniz? Peygamber
ve onunla berber mminler: Allah'n
yardm
ne
zaman?diyecek
kadar
darla ve zorlua uramlar ve
sarslmlard; iyi bilin ki Allahn
yardm phesiz yakndr.
Tefsir
Bu ayet gemi mminlerin zorluklara
tahammln hatrlatmakta, Mslmanlara
uyar ve teselli vermektedir. Zorluklar ilahi
snnettir. Askeri gvenlik, cani ve mali tm
ac olaylar insanlarn yetimesi, kemale
ermesi iindir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Zorluk ekmeden cennete girilecei
beklentisi doru olmayan bir beklentidir.
467
Nur Tefsiri
Zahmet ekmeden hazine mmkn

deildir.
Mkafat ey karde alan ald.
2- lahi snnetler asla deimez. Btn
milletler, mmetler ve fertler mutlaka
imtihan edilecektir.
3- Bakalarnn sorunlarn dikkate almak
teslim ve teskin olma nedenidir.
4- Duann kabul ifrelerinden biri de
Allahtan gayrisinden midini kesmek ve
zor durumda kalmaktr.
5- Erteleme phe vesilesi olmamaldr.
Allah-u
Teala
defalarca
bize
yle
vadetmitir: Onlar phesiz yardm
greceklerdir.
Hakeza: Allah, Andolsun ki Ben ve
peygamberlerim stn geleceiz diye
yazmtr.
Velhasl Allah-u Teala zafer vadetmitir.
Bu vaadler bir takm nedenlerden tr
ertelenebilir; ama bu erteleme sizin
pheye dmenize neden olmamaldr.
6- Hazr olunuz, ilahi imtihanlar bazen
peygamberleri
bile
muzdarip
klacak
derecede zordur.
7- Btn sorunlarn sakinletirici etkeni
u ayettir: Bilin ki phesiz Allahn
yardm yakndr.

468
(215)
215- Sana, ne infak edeceklerini

sorarlar, de ki: nfak edeceiniz hayr
(mal); ana baba, yaknlar, yetimler,
dknler, zorda kalan yolcular iindir.
Yaptnz her iyilii Allah phesiz
bilir.
Mesajlar ve Nkteler
1- nsan infak trn, yolunu ve yerini
vahiy mektebinden renmelidir. mam
Seccad (a.s) Mekarimul-Ahlak duasnda
Allahtan kendini infak etme hususunda
kendisine yol gstermesini dilemektedir.
2- nfak kk ve byk ileri de
kapsamaktadr. Hayr
3- nfakn en iyi yolu valideyn ve
yaknlardr, sonra dierleri. Bir hadiste
yle yer almtr: Akrabalar muhtaken
bakalarna sadaka verilmez.
4- nfakta nemli ve en nemli kanunu ile
tam bir bilgi ve duygusal llere riayet
gereklidir.
5- Bu be tr infakn hepsi iin de bir
takm etkiler vardr. rnein valideyne
yardm, akrabalk balarn glendirme,
duygusal
eksiklikleri
giderme,
mali
ihtiyalar karlama ve snfsal ayrcalklar
ortadan kaldrmak...
469
Nur Tefsiri
6- Salih amel asla zayi olmaz; ister

aktan yaplsn ister gizliden phesiz ki
Allah onu bilir.

)

(216
216- Sava, hounuza gitmedii
halde size farz klnd. htimal ki
holanmadnz ey sizin iyiliinizedir
ve ihtimal ki sevdiiniz bir ey sizin
ktlnzedir. Siz bilmezsiniz, Allah
bilir.
Tefsir
Savatan kanmak; ya dnyevilemenin,
ya hmanizmin ya da dmanlarla eit g
ve silah konumunda olmamann neticesidir.
Kuran
yle
buyuruyor:
Savatan
holanmamanz belki de sizin yanl
ngrleriniz sebebiyledir. Siz onun etki ve
sonularn bilmiyorsunuz. Ama Allah farkl
boyutlarda her iin bugnn ve yarnn
bilmektedir ve srlarndan haberdardr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Kendi ngrlerimize gvenmemeliyiz.
Eer savatan holanmyorsak yine de
470
Allahn emrettii yerde mutlaka bunun bir

srrnn ve etkilerinin olduunu bilmeliyiz.
2- Yce sonulara ulamak iin zorluklara
tahamml etmek btn asrlarda tm
insanlar iin geerli olan genel bir ilkedir.
Hayr ve er ls ahsi ve gnlk
maslahatlar olmamaldr.
3- Savan da olumlu bir takm etkileri ve
faydalar vardr. rnein savam gcn
artrmakta,
dmanlar
korkutmakta,
toplum
bireylerinde
fedakarlk
ve
sorumluluk ruhunu oluturmakta, dnyada
slm ve Mslmanlarn izzet ve gcn sz
konusu etmekte, bizleri gaybi yardmlara
mazhar klmakta, Allahtan yardm isteme
ruhunu icad etmekte, ilahi ecir ve mkafata
eriilmektedir.
4- Zorluklar ve sorunlarda yarat gc
vcuda gelmektedir. Eer refah ve lks
dknl
olmasayd
bunca
zillet
olumazd. Bu bir kanundur. htimal ki
holanmadnz ey sizin iyiliinizedir.
5- Srlar bilmediimiz iin o halde

Allahn emirlerine teslim olmalyz. Allah
sonsuz ilmi ve gcyle emir vermektedir.
Allah nice az gruplar ounluklara galip
klmakta, mcahitlere gaybi yardmlarda
bulunmaktadr.
471
Nur Tefsiri
Dier Dinlerde Cihad
Dnyann bar iin iddet aleyhine

yapt btn propagandalarn aksine cihad
tm semavi dinlerde yer alan kesin ve
zaruri bir hkmdr. Cihad dier dinlerde,
Tevrat ve incilde de yer almtr. Nitekim
Tevratn bir ka yerinde yle yer almtr:
ehir sakinlerini kltan geir, mallarn
bir yere topla.
Hakeza: hepsini helak et, onlara acma
Hakeza: savamak iin knca, dman
ok grdnde korkma.
Hakeza:
Kardeini,
dostunu
ve
komusunu ldrsn ki buzaya tapmann
kefareti olsun.
Hakeza: Musa topluluu savaa doru
harekete geirdi ve nemli bir sava
balad.
Matta ncilinde ise yle yer almtr:
Yeryzne selameti getirmeye geldim
sanmayn; ben selamet deil fakat kl
getirmeye geldim.
Hakeza: Cann bulan onu zayi edecektir;
benim uruma cann zayi eden onu
bulacaktr.
Hakeza: Luka ncilinde de iki yerde yle
yer almtr: Lakin zerlerine kral olmam
istemeyen o dmanlarm buraya getirin ve
nmde ldrn.
Hakeza: Fakat imdi kesesi olan onu
alsn ve torbas olan da alsn ve olmayan da
esbabn satsn ve kl satn alsn.
472
Ayrca Kuran da Al-i mran Maide ve

Bakara suresinde cihadn varlndan ve
dier dinlerdeki yerinden sz edilmitir.

)(217

217- Sana haram aydaki sava
sorarlar. De ki: O ayda savamak
byk
sutur.
Allah
yolundan
alkoymak, Onu kfr etmek, Mescidi
Haram'a engel olmak ve halkn oradan
karmak ise Allah katnda daha byk
sutur. Fitne karmak ise ldrmekten
daha byktr. Gleri yeterse,
dininizden dndrnceye kadar sizinle
savaa
devam
ederler.
inizden
dininden dnp kfir olarak len
olursa, bunlarn ileri dnya ve ahirette
473
Nur Tefsiri
boa gitmi olur. te cehennemlikler

onlardr, onlar orada temellidirler.
Tefsir
ii ve Snn tefsirlerde yle yer almtr:
Peygamber (s. a. v. ) Abdullah b. Cah
adnda bir sahabiyi sekiz kii ile birlikte bir
mektupla birlikte, kafir ve mrikler
hakknda malumat toplamak iin gnderdi,
yolda kafirlerle karlanca aralarnda
sava kt. Bu atmadan kar tarafn reisi
ldrld ve iki kii esir alnd, mallar
msadere edildi. Bu hadise haram aylardan
olan Recep aynn balarnda meydana
geldi. Bu grup Cemadis-Sani aynn sonu
olduunu zannediyordu. Velhasl haram
aylardan biri olan Recep aynda bu atma
meydana geldi. Kafirler bu konuyu bahane
ederek
Mslmanlarn
haram
aylara
saygsz olduklarn yaydlar. Kuran bu
propagandaya yle cevap vermektedir:
Evet, haram aylarda savamak gnahtr,
ama bu sava yanllkla meydana gelmitir.
Halbuki sizler ktl ve cezas haram
aylarda savamaktan daha kt olan
gnahlara bulamsnz. Sizler bunca
cinayet, rezalet ve byk gnahlara
bulatnz halde yanllkla yaplan hatay
bahane edemezsiniz
Mesajlar ve Nkteler
474
1- Dman bizim yanllklarmz bahane

karar klmaktadr
2- Allah yoluna engel olmak, Allaha
kfretmek, Mescidul-Haramn kutsalln
grmezlikten gelmek, mminin kutsallna
saldrarak onlar vatanlarndan karmak
sadece
haram
aylarn
kutsalln
inemekten daha nemlidir.
3- Dmanlar srekli gzetlemededir,
onlar sizin irtidad ve kfr iine girip
Allahn
dininden
dnmenizi
isterler.
Bundan bakasna raz olmazlar, onlar sizin
geici zaferinizin peinde deillerdir; aksine
ilahi ekol ve kltrnz ortadan kaldrmak
istiyorlar.
4- Sava ve saldr kfr ve irtidad
masum gsteremez. Onlar srekli sizinle
savasa da, kafir olmanz istese de sizden
her kim mrted olursa cehennemde
kalacaktr.
5- Mrtedin amellerinin dnyada batl
olmas slmn faydalarndan mahrum
kalmasdr. Zira kfre derse ldrlr,
Mslman einden ayr kalr, mirastan
mahrum olur, Mslmanlarla ilikisini keser
ve slmn desteinden mahrum kalr.
Ahirette amellerinin batl olmas ise btn
hayr ilerinin yok olmasdr.
6- mam ve inan o kadar nemlidir ki
iman gidince amel de gitmektedir.
475
Nur Tefsiri
7- ldrmek sadece dnyadadr, ama

fitne, irk ve ikence dnya ve ahirette yok
olmaktr.
8- nceliklere dikkat ediniz (byk-en
byk)

(218)
218- man edenler, hicret edenler ve
Allah yolunda cihat edenler Allah'n
rahmetini umarlar. Allah balar ve
merhamet eder.
Tefsir
Etyebul-Beyan
tefsirinde
yle
yer
almtr: slam eitli yollarla insan
Allahn ltflerine mitvar klmaktadr. Bu
cmleden:
1- mitsizlik byk gnahlardandr,
Allahn rahmetinden mit kesmemek lazm.
Allahn
rahmetinden
midinizi
kesmeyin
2- Usul-i Kafide yle yer almtr: Allahu Teala yle buyuruyor: Ben, mmin
kulumun zannnn yanndaym, eer banda
iyi zanda bulunursa ben de ona iyilik
ederim.
476
3- Peygamberler ve Melekler mminlere

dua ediyor ve onlar iin Allahtan ba
diliyor.
4- Allahn mkafat kat kattr.
5- Tvbe iin verilen mhlet Allahn
ltflerindendir.
6- Mminin skntlar gnahlarnn
kefareti saylr.
7- Allah tvbeyi kabul eder ve ktlkleri
iyiliklere evirir.
Mesajlar ve Nkteler
1- mann makam amelden ncedir, belki
de bu yzden iman ile hicret ve cihat
kelimeleri ellezine (o kimseler ki)
kelimesiyle ayrt edilmitir.
2- Allahn ltfnden mitvar olmak,
iman, hicret ve cihat artyladr. Aksi
takdirde kuru bir arzu olmaktan teye
gitmez.
Nitekim
bu
surede
yle
buyurmutur: Bu onlarn kuruntulardr.
Amelsiz bekleyi bo bir kuruntudur. Kehf
suresinin sonunda da yle yer almtr:
Her
kim
Rabbine
kavumay
umuyorsa, salih iler yapsn ve rabbine
ibadette hi bir eyi ortak komasn.
Evet mit insann gerekli n hazrlklar
iinde olmasyla deer tar.
3- Fikir ve ameller doru olursa kk
yanllklar affedilir. Bu ayetin nzul sebebi
yle beyan edilmitir: Hicret ve cihat
eden, ama Receb aynn hilalini Cemadil477
Nur Tefsiri
Uhra
aynn
hilaliyle
kartranlar
zlmesinler. Onlar bu ayete muhatab
klnmtr ve yanllklar affedilmitir.
4- nsan hayrl iler yapt halde mit
iinde olmas gerekir; kesin yakin deil.
Allahn rahmetini umanlar Zira kt
akibet, amellerin batl olmas ve itaatlerin
kabul edilmemesi son nefesine kadar insan
tehdid eden tehlikelerdir.
5- Kul Allahn rahmetine mitvar olunca
Allahta
yle
buyuruyor:
Allah
balayc ve merhamet edicidir.

)

(219
219- Sana iki ve kumar sorarlar, de
ki kisinde hem byk gnah ve hem
insanlara baz (maddi) faydalar vardr.
Gnahlar faydasndan daha byktr.
Ne infak edeceklerini sana sorarlar, de
ki: Aff. (Orta yolu tutturarak artan
veya maln en iyisini) Bylece Allah,
dnesiniz diye size ayetleri aklar.
Tefsir
478
Birinci soru arap ve kumar hakkndadr.

Ayette
geen
hamr
kelimesi
rt
anlamndadr. Kadnlarn ban rttkleri
rtye humar denmektedir. Alkoll ikiler
de insann tehisini rttkleri iin adeta akl
rtmekte ve bu sebeple de kendisine
hamr denmektedir. Hakeza meyser
kelimesi de yusr kelimesinden tremitir
ve kolay tutma anlamndadr. Kumar
oynayanlar
adeta
birbirlerinin
maln
kolayca almaya almaktadr. Bu ayet
onlarn sorusuna cevap olarak yle
buyuruyor: arap ve kumar byk
gnahlardandr, ayn zamanda bir takm
menfaatleri de vardr. Bu menfaatler belki
de arab iin zm yetitirme, kuru zm
ve arap satma, vergi ve gmrk alma veya
kumarhaneler yapma neticesinde elde
edilen menfaatlere iarettir. Ama bu ikisinin
gnah ve zarar zahiri menfaatlerinden
daha oktur. lmi ve pedagojik kitaplarda
kumar ve ikinin kt etkileri detaylca
beyan
edilmitir.
Burada
Numune
Tefsirinde, arap ve kumarn zararlar
babnda beyan edilenlerin ksa bir fihristini
nakletmek istiyoruz:
1- mrn ksalmas
2- ocuklarn douunda kt etkiler
(zellikle
de
sarhoken
cinsel
iliki
kurulursa)
479
Nur Tefsiri
3- Ahlaki fesadn yaygnlamas, hrszlk,

darb, yarlama, cinsel sular, tehlikeler ve
trafik kazalarnn art
Bilginlerden biri yle diyor: Eer
devletler arap satan dkkanlarn yarsn
kapatacak olsalar, biz de hastane, ruh
klinii ve tmarhanelerin yarsn kapatrz.
Kumar da heyecan, sinir hastalklar, kalp

ve beyin kanamalar, kalb atlarnn art,
itahszlk, solgunluk ve birok hastalklarn
sebebi saylmtr. Nitekim aratrmaclar
cinayetlerin
%30nun
kumarla
ilgili
olduunu tesbit etmilerdir. Ayrca kumar
ekonomik bymede de tahrip edici bir
etkendir. Faydal ilerin heyecann ortadan
kaldrmaktadr. Gayr-i slami baz lkeler de
ylarca kumar yasaklam ve kanunsuz ilan
etmilerdir. rnein ngiltere 1853 ylnda,
Amerika 1855 ylnda, Rusya 1854 ylnda
ve Almanya 1873 ylnda kumar resmen
yasaklamtr.
Ayetteki ikinci soru infak hakkndadr:
Neyi
infak
etmeleri
gerektiini
soruyorlar. Cevab olarak, Aff diye
buyurmaktadr.
Af,
lgatte
balama
anlamnn yan sra orta yol, fazlas ve maln
en iyi blm anlamlarna da gelmektedir.
Bu anlamlarn hepsi de ayetin anlamlaryla
uyum iindedir. Belki de aftan maksat btn
bu
anlamlardr.
Yani
infak
etmek
istiyorsanz hem itidalli olun; kendiniz
480
muhta duruma dmemek iin btn

malnz bir yerde infak etmeyin, hem de
infak ederken malnzn en iyisini verin.
Nitekim Kuran da yle buyuruyor:
Sevdiklerinizden
infak
etmedikte
iyilie eriemezsiniz.
Mesajlar ve Nkteler
1- likilerinizde insafl olunuz. Ayette
arap ve kumarn menfaatleri gz ard
edilmiyor; ama konuyu insanda akl ve
tefekkr gcn ihya edecek bir ekilde
beyan ediyor.
2- arap ve kumarn her ikisi de ruh ve
cismin bozulu nedeni, gaflet vesilesidir. Bu
yzden Kuranda yan yana zikredilmitir.
3- Akl ve huzurunuzu koruyunuz. arap
haram klnarak akl ve fikir korunmutur.
Kumar haram klnarak da ruhsal ve
ekonomik denge ve huzur korunmutur:

(220)

220- (Ayetleri aklar ki) Dnya ve
ahiret hakknda (dnesiniz)! Sana
yetimleri sorarlar, de ki: Onlarn
ilerini dzeltmek hayrldr. Eer
481
Nur Tefsiri
onlarla bir arada yaarsanz, artk onlar

sizin
kardelerinizdir.
Allah
dzeltenden bozan ayrt etmesini bilir.
Allah dileseydi sizi zora sokard. Allah
phesiz gldr, hikmet sahibidir.
Tefsir
Dnya ve ahiret cmlesi ya nceki
ayetin sonunda beyan edilen infak meselesi
ile ilgilidir. Yani infaknz dnya ve ahiret
mutluluu iin olmaldr. Btn malnz
infak edip, dnyada skntya dmeyiniz ve
de cimrilik ederek uhrevi sevaplardan
mahrum kalmaynz.
Ya da nceki ayette iaret edilen tefekkr
ile ilgilidir. Yani insan dnya ve ahiret
ilerinde
dnmeli,
ahireti
iin
bu
dnyadan kazanlar edinmeli; ahiret, varlk
srlar ve mevcut dnya dzeni hakknda
derince dnmelidir. Mmkn mertebe her
eyi akl ve dnceyle kabul etmelidir.
Geri bir ekol kabulnde btn srlar
bilmek art deildir. Ama mmkn mertebe
dnmelidir.
Yetimler
hakknda
sorulan
soru
hususunda tefsirlerde u beyan yer almtr:
Nisa Suresi 10. ayet nazil olup yetim mal
yemenin ate yemek olduunu beyan edince
evinde yetim barndranlar byk skntya
dtler, hatta bazlar yetimleri evlerinden
dar attlar, bazlar ise yetimlerin yemek
ve taban ayrdlar ve bylece yetimler ile
482
ev sahipleri arasnda birok sknt vcuda

geldi. Onlar da Peygamberin huzuruna
vararak yetimleri sordular. Peygamber
onlara
cevap olarak
yle buyurdu:
Yetimlerin ilerini slah etmek daha iyidir.
Yetimlerin lehine olan her trl idare,
rgtlenme
ve
idare
daha
iyidir.
Mallarnzla karmas sebebiyle yetimleri
terketmeniz ve idarelerini reddetmeniz
doru
deildir.
Onlar
sizin
dini
kardelerinizdir.
Onlarla
yaamaktan
maksadnz
mallarn
yemek
deilse,
mallarnn
mallarnzla
karmasnn
sakncas yoktur. Allah ktl iyilikten
ayrr, Allah sizleri skntya sokmak
istemez. Allah gldr ve hikmet sahibidir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Yetimler ne kledir, ne de evlat; kk
kardelerimiz ve bizim bir paramzdr.
Kardeleriniz
Onlar
da
kendi
hayatmzn iinde karar klmalyz.
2- Yetimlerin iini terk etmek maslahat
deildir; hayr niyeti ve kardelik gzyle
adil bir ekilde aba gstermek daha iyidir.
3- Islahat gzkmek nemli deildir,
Allah islah veya fesat ehlini tanr. slah
adna yetimlerin mallarn yemeyiniz ve
fesat korkusuyla da onlar terk etmeyiniz.
483
Nur Tefsiri
4- slamda gleri aan bir teklif yoktur.

(Ayetin
tefsirinde
okuduumuz
nuzul
sebebine tevecchen)
5- Yetimlerin durumunu dzelten her
trl i deerlidir. Ayetteki slah kelimesi
kaytsz artsz beyan edilmitir. Bylece
mali, ilmi, ameli, pedegojik ve dini tm
slahlar kapsamaktadr.
(221
221- Allah'a irk koan kadnlarla
onlar
imana
gelinceye
kadar
evlenmeyin. man eden bir cariye,
hounuza gitse de mrik bir kadndan
daha iyidir. man edinceye kadar puta
tapan erkeklerle mmin kadnlar da
evlendirmeyin. man eden bir kle,
hounuza gitmi olsa da, mrik bir
erkekten daha iyidir. te onlar atee
arrlar, Allah ise izniyle cennete ve
mafirete arr ve insanlara ibret
alsnlar diye ayetlerini aklar.
484
Tefsir
Mmin olmayan kimselerle evlenmek,
gelecek nesillerin zerinde olumsuz ve
sapkn etkiler yaratabilir veya onlar,
yabanclarn aramzdaki ajanlar olabilir.
Mesajlar ve Nkteler
1- E seiminde nemli olan imandr,
zahire aldanmayn.
2- Mriklerin mslmanlarn hayatna
szmasna engel olun. Mriklerle yaplan
evliliklerin tehlikesine dikkat edin.
3- Evlilik ve iyi kt e seimi insann
cennetlik
veya
cehennemlik
ortamn
hazrlar. Atee davet ederler, Cennete
davet ederler
4- nsan gerekleri ftri olarak alglar, bu
hkmlerin beyan sadece bir hatrlatmadr.
insanlara ibret alsnlar diye...
5- Evlilik mektebe davet iin bir vesile
olabilir. man edinceye kadar
6- Allah mminler adna mrikleri
cennete
davet
etmektedir.
(Mrikler
cehenneme davet etmektedir, mminler de
cennete davet etmelidir. Ama ayette yle
buyurulmaktadr:
Allah
davet
etmektedir. Bu da Allahn man ehli
yerine sz konusu edilmesinin srrdr. )
7- gdlerden istifade etmek mekteb
erevesinde olmaldr.
485
Nur Tefsiri
8- Hibir makam, mal ve belge imann

yerini dolduramaz. hounuza gitse de...
9- Mslmanlar kafirlerle ailevi ilikiler
kuramaz.

(222)

222- Sana, kadnlarn ayba hali
hakknda da sorarlar, de ki: O bir
ezadr.
Ayba
halinde
iken
kadnlardan el ekin, temizlenmelerine
kadar
onlara
yaklamayn.
Temizlendikleri zaman, Allah'n size
buyurduu
yoldan
yaklan.
Allah
phesiz daima tvbe edenleri sever,
temizlenenleri de sever.
Tefsir
Haiz
dneminde
kadnlarla
iliki
hususunda
Yahudiler
olduka
sert,
Hristiyanlar ise lakayt idiler. Tevratta yle
denmitir: Ve eer bir kadnn aknts olur
ve bedeninde aknts kan olursa yedi gn
murdarlnda kalacak ve ona her dokunan
akama
kadar
murdar
olacaktr.
Murdarlnda zerinde yatt her ey
486
murdar olacak, zerinde oturduu her ey

de murdar olacaktr. Ve onun yatana
dokunan her adam esvabn ykayacak ve
suda ykanacak ve akama kadar murdar
olacaktr. Kadnn oturmu olduu yatak,
yahut herhangi dek zerinde bir ey
olursa adam o eye dokunduunda akama
kadar murdar olacaktr ve eer bir adam
onunla yatarsa ve kadnn murdarl ona
bularsa yedign murdar olacak ve zerine
yatt her yatak murdar olacak. Yahut adet
zamannda fazla olarak aknts olursa
murdarl akntsnn btn gnleri adet
gnleri gibi olacaktr, murdardr.
Tevratn
bu zor hatta
aalayc
denebilecek
hkmleri
karsnda
Hristiyanlar ise hayz gnlerinde cinsel
ilikiyi caiz bilmektedir. Ama slam orta yolu
semitir.
Hayz
gnlerinde
salksal,
pedogojik ve ahlaki zararlar sebebiyle
sadece cinse iliki yasaklanmtr. Cinsel
iliki dnda hayzl kadnlarla her trl
iliki kurmak serbestir.
Mesajlar ve Nkteler
1- slam dini kamil ve cami bir dindir.
nsan
hayatnn
btn
boyutlardaki
ihtiyalarna cevap vermektedir. nceki
ayetlerde defalarca Peygambere sorulan
sorular sz konusu edilmi ve cevaplar
verilmiti. Bu ayette de hayz gren
kadnlar sorulmaktadr. Bu bir mektebin
487
Nur Tefsiri
kapsamn ve muln gstermektedir.

Cinsel
iliki
hakknda
dahi
yle
buyurmaktadr:
Allahn
emrettii
yerden. Yani Allahn emri tikel ve tmel;
maddi ve manevi tm hususlarda cairidir.
2- Hkmlerin felsefe ve delilini beyan
etmek, o hkmlerin kabul edilmesinde
etkilidir. Bu ayette balangta nce delil
olarak eziyet delili beyan edilmi ve
kadnlarla
cinsel
iliki
kurulmas
yasaklanmtr.
3- Yasama ve yaratl aleminin uyumu
sebebiyle kadn haiz grd gnlerde,
cismi adan cinsel iliki kurmaya hazrlkl
deildir. Kann katl, yakcl ve iltihab;
rahimdeki damarlarn yrtlndan hasl
olan kimyevi deiim, sknt ve halsizlik,
kadnn
cinsel ilikiye kar isteksiz
klmaktadr.
Hakeza
hayz
gnlerinde
kadnn
rahmi
kanama
yaptndan
spermleri kabul etmemektedir. Ayrca hayz
gnlerinde kurulan cinsel ilikinin erkek
iin de tehlikeleri vardr. Bilginlerin
belirttiine gre erkein mecrasndan ieri
girebilecek
hayz
kan
erkei
ksrlatrabilir. Hepsinden de nemlisi
rivayette yle yer almtr:
Hayz
gnlerinde oluan ocuun cismi ve
ruhi adan byk sorunlar olacaktr.
4- Hatadan dolay tevbe etmek Allah
nezdinde
affedilmenin
ve
sevinmenin
yegane yoludur.
488
5- Lezzetlerin de belli bir hatt ve snr

vardr. Allahn size emrettii cmlesi
de bu ilahi snrlara iaret etmektedir ki
cinsel iliki neslin devam iin olmaldr.

(223)

223- Kadnlarnz sizin tarlanzdr,
tarlanza istediiniz gibi gelin. Kendiniz
iin nceden (salih amellerle) hazrlk
yapn, Allah'tan saknn. Ona, hi
phesiz kavuacanz bilin, bunu
iman edenlere mjdele.
Tefsir
Bu
ayette
de
kadnlar
tarlaya
benzetilmitir. nsan ekinsiz ve tarlasz yok
olduu gibi nsanlk toplumu da kadn
olmakszn
yaayamaz.
Kadnlar
ak
oyunlar iin bir ara deildir; onlar insanlk
neslinin devamnn semboldr. Cinsel
ilikideki hedef de insan iin kyamet az
olan temiz neslin retimi olmaldr. En
ehvetli an ve haletlerde bile mukaddes bir
hedef
takib
edilmelidir.
Allahtan
saknn cmlesiyle de caiz olmayan
yollardan
cinsel
iliki
kurulmamas
emredilmekte ve insann neticede Allahla
489
Nur Tefsiri
grecei beyan edilmektedir. O halde

kyamette banz dik olacak bir ekilde
hareket edin ve kyamette sizlere hayr ve
salih amele dnecek temiz bir nesil
yetitirin.
Mesajlar ve Nkteler
1- Uygun e semek ekin iin uygun bir
tarla semek gibidir. Tohum seimi de daha
iyi retimin artdr.
2- Tohum ve tarlann, retimde nemli bir
rol vardr. Kadn ve erkein de gelecek
nesillerin oluumunda nemli rolleri vardr.
3- Mukaddes hedefler her ie kutsallk
balar. Eer cinsel ilikiden insan iin
kyamet gnn az vcuda gelirse, bu olay
da ilahi bir renge brnr. Sahih-i Buhari
de yle yer almtr: Allahn velileri
cinsel ilikide dahi, mcahit evlatlar
vcuda getirmeyi hedeflerler.
4- Olaylar basit dnmeyiniz, cinsel
iliki iin de Allah katnda hesaba
ekileceksiniz.
5- Menfaatlerin hepsi neticede size
dnecektir. Nefisleriniz iin takdim
edin. Eer siz temiz bir nesil vcuda
getirirseniz bizzat kendiniz faydalanrsnz.
6- Kadn ne maldr ne de karanlk sebebi.
Kadn medeniyetlerin kurucusu, tarihin
sermayesi
ve
uhrevi
hediyelerin
gndericisidir.
490
7- Geici yasaklarn yansra uzun sreli

faydalar vardr. nceki ayette el ekin
buyururken
bu
ayette
tarlanza
istediiniz gibi gelin buyurmaktadr.

(224)

224- nsanlarn arasn dzeltmeniz,

gnahtan saknmanz ve iyi olmanz
hususunda, Allah'a yaptnz yeminleri
engel klmayn, Allah iitir ve bilir.
Tefsir
eitli
tefsirlerde,
bu
cmleden
mecmeul-Beyan
ve
Ruhul-Beyan
tefsirlerinde bu ayetin nzul sebebi
hakknda yle yer almtr: Abdullah b.
Revaha adnda bir sahabinin kz ve damad
arasnda ihtilaf olutu. Abdullah onlarn
iini islah etmek iin hibir mdahalede
bulunmamaya yemin etti. Bunun zerine bu
ayet inerek bu tr yeminleri yasaklad.
Eyman kelimesi yemin kelimesinin
ouludur ve yeminler manasnadr. Urze
kelimesi de huzurda
karar klmak,
oluturmak manasna gelmektedir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Yeminlerinizi iyi ilere engel karar
klmayn.
491
Nur Tefsiri
2- Yeminleriniz sebebiyle sorumluluktan

kamayn. Bu vesile ile hayrl ilerden ve
hayrlardan mahrum kalmayn.
3- Her ne mnasebetle olursa olsun Allah
ve
Allahn
mukkades
isimlerini
kullanmayn. Bu i bir tr cesaret ve
edepsizliktir. Nitekim mam Sadk (a. s. )
yle buyurmutur: Doru veya yalan
yemin etmeyin.
4- Yce deerler ve hayrl iler terk
edilmemelidir.
5- Bilin ki Allah szlerinizi duymaktadr.
Sylemediklerinizi de bilmektedir. Her sz
ve dnceniz iin bir hesab anz.
6- nsanlarn arasn bulmak iyilik ve
takvaya riayet etmek deer tar. Yemin
bahanesiyle terk edilmemelidir. Esasen bu
ilerin tad deer sebebiyle bu tr
yeminler doru deildir.
(225)
225Allah
sizi
rast
gele
yeminlerinizden dolay deil, fakat
kalplerinizin kazand (bilerek ve
isteyerek yapt) yeminlerden dolay
sorumlu tutar. Allah balayandr,
hilim sahibidir.
Tefsir
492
Dikkatsizlik,
gazap,
dncesizlik,
iradesizlik, gevezelik, acelecilik ve dil
alkanl
zere
yaplan
yeminlerin
hukuksal hibir deeri yoktur. Dikkatle
normal hallerde Allahn ad zikredilerek
yaplan yeminler sorumluluk tar. Bu tr
yeminler eren yerine getirilmelidir. Aksine
davranmak
haramdr.
Kefareti
Maide
suresinde beyan edilmitir ve unladan
ibarettir: On fakiri doyurmak veya
giydirmek veya bir kle azad etmek veya
bunlardan hi birisine gc yetmezse
gn oru tutmak.
Mesajlar ve Nkteler
nsann sorumluluu irade ve seimine
baldr. Allah anormal artlarda insann
yapt hatalar affetmektedir.

(226)

226Kadnlarna
yaklamamaya
yemin edenler, drt ay beklerler; eer
yeminlerinden dnerlerse, bilsinler ki
Allah balar ve merhamet eder.
Tefsir
la kelimesi eliye kknden olup
cinsel ilikiyi terk etmek iin yemin etmek
manasnadr. Cahiliyet dneminde baz
493
Nur Tefsiri
erkekler elerini zorda brakmak iin byle

yeminler ediyorlard. Bylece onlar ruhsal
ve igdsel bask altnda tutuyorlard.
Onlar ne faydal e idiler ve ne de
boayarak zgr brakyorlard. Bu ayette
eleri ile ilgili bir karara varmalar iin bir
sre vermitir. Ya yeminlerinden vazgeip
eleriyle yayacaklar, ya da onlar resmen
boayacaklardr. Elbette bu drt aylk sre
yaplan uygunsuz yemin iin deildir; her
erkein normal artlardan drt ay cinsel
ilikide
bulunmama
hakknn
bulunmasndandr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Cahili ve uydurma snnetleri ortadan
kaldrmak peygamberlerin balca grevidir.
2Elerin
igdsel
ve
ruhsal
ihtiyalarna tevecch etmek temel bir
ilkedir.
3- nsan bazen en kt ie dahi, en kutsal
isimleri alet etmektedir.
4- nsanlarn dn ve akllca karar al
iin bir frsat tanmak gerekir.
5- slam mazlumlarn savunucusudur.
Kadnlar tarih boyunca zulme maruz
kalmlardr.
Kuran
defalarca
kadn
savunmutur.
6- nsanlar salkl bir hayata tevik
etmek gerekir. eer yeminlerinden
dnerlerse, bilsinler ki Allah balar ve
merhamet eder. ayeti erkee hayata
494
dnn; ilahi rahmet ve mafirete

kavumann
ifresi
olduunu
beyan
etmektedir.
(227)
227- ayet boanmaya kararl iseler,

bilsinler ki Allah phesiz iitir ve bilir.
Tefsir
Bu ksa ayet boanmay serbest brakt
halde bir tr uyar ve tehdid de
iermektedir. Yani erkekler boama karar
verirlerse artk rahmet ve mafiret sz
konusu deildir. Allah onlarn yaptklarn
duyar ve grr. Allah boanmann kt
istifade ve ehvetten mi, yoksa ailevi
durumun gerekten gerektiinden mi
olduu bilir.
Mesajlar ve Nkteler
1- slam boanmay btn irkinlik ve
aclna ramen kabul etmektedir. Ama
eini oyalamay kabul etmemektedir.
2- ehvet perestlikten ve bir kadnn
hayatn ykan kararlar almaktan saknn.
Allah duyan ve bilendir.

495
Nur Tefsiri
(228)
228Boanan
kadnlar,
kendi
kendilerine ayba hali beklerler,
eer Allah'a ve ahiret gnne iman
etmilerse,
rahimlerinde
Allah'n
yarattn gizlemeleri kendilerine helal
deildir. Kocalar bu arada barmak
isterlerse, karlarn geri almakta daha
ok
hak
sahibidirler.
Kadnlarn
vazifeleri olduu gibi, stn haklar da
vardr. (Ama) Erkeklerin onlardan bir
stn derecesi vardr. Allah gldr.
hikmet sahibidir.
Tefsir
Kur temizlenmek ve ayba manasna
gelmektedir. Ama Kuru olarak oul ifade
edince temizlenmek manasnadr. Ekra
olarak
oul
kullanlnca
da
ayba
anlamnadr.
Mesajlar ve Nkteler
1- ddeini korumak, ilahi hikmete dayal
programlardan biridir. Zira bu frsatta hem
ilk hayata dn frtas ortay kmakta ve
496
hem de heyecanlar dinmektedir. Eer baka

bir
evlilik
kararlatrlmsa
nceden
aklanan temizlikten sonra evlenebilir.
Bylece nceki ein nesli ile sonraki ein
nesli birbirine karmam olur.
2- Sizlere gvenildii yerlerde doruyu
syleyin. mam Sadk (a. s. ) yle
buyuruyor: Haiz, temizlenme ve hamilelik
meselesinde kadnn ahitlii yeterlidir.
ehadet, yemin veya baka bir delil
yerektirmemektedir. Ama yalan atmalar
haramdr. O halde kadnlar artlarn aka
sylemelidir. Eer gizlerlerse Allaha ve
kyamete iman etmemilerdir.
3- Hayatta ncelik hakk ilk eindir. Delili
de aktr. lgintir, elerin bu iddet
dneminde geri dn hibir terifat
gerektirmektedir. Ama boanmann bir ok
artlar ve terifat vardr.
4- Dnte hsn- niyet temel bir ilkedir.
slah isterlerse Erkek sadece cinsi
arzular zere geri dnmemeli ve yeniden
kaytsz kalmamaldr.
5- Her nerede bir sorumluluk varsa orada
bir hak da vardr. Valideynin bir takm
grevleri vardr. Ama ocuk zerinde
haklar da vardr. ***
6- Eit artlarda ayrcalk gzetmek
yasaktr. Ama grev yapm, kabiliyetler ve
ihtiyalardaki farkllklar iin n grlen
ayrcalklarn zarar yoktur Erkeklerin
onlardan bir stn derecesi vardr...
497
Nur Tefsiri

(229)

229- Boanma iki defadr. Ya iyilikle
tutma ya da iyilik yaparak brakmadr.
kisi
Allah'n
hudutlarn
koruyamamaktan
korkmadka
kadnlara
verdiklerinizden
bir
ey
almanz size helal deildir. Eer
Allah'n
hudutlarn
ikisi
koruyamayacaklar diye korkarsanz, o
zaman
kadnn
fidye
vermesinde
(mihrini balayp talak almasnda)
ikisine de gnah yoktur. Bunlar Allah'n
hudutlardr,
onlar
inemeyin.
Allah'n hudutlarn ineyenler ancak
zalimlerdir.
Tefsir
slamda
boanma
olduka
nefret
edilecek bir itir ve en kt helal olarak
adlandrlmtr. Ama bazen uyumazlk,
birlikte yaanmaz derecede artmaktadr.
498
Velhasl bu ayette rici boanmann yan sra

heli boanma da nerilmitir. Yani lahi
hududlarn
korunmasndan
korkulursa
kadnn fidye ve karlk vermesinin
sakncas yoktur. Bylece heli talak
gerekleir. Yani kadn mehriyesini veya
baka bir eyini kendini zgr klmaya feda
eder ve haklarndan vaz geerek boanr.
Mesajlar ve Nkteler
1- likileri kesmede ve ayrlmada son
karar bir defa da alnmamaldr. Dnme
ve dnme iin vakti deerlendirmek
gerekir: Boanma iki defadr.
2- Eine zarar vermek ve hile yapmak
yasaktr. Erkek faydalanmak veya ruhi
adan ypratmak ve sonra da boamak iin
dnmemelidir. yilikle tutmak
3- Haklara riayet etmek gerekir. Erkek
kadnn hakk olan mehriyesinden bir ey
alamaz.
4- Talak; kin, iddet ve intikama neden
olmamaldr. Boanma gerektii yerde de
asl art iyilik ve ihsandr: iyilik yaparak
brakma...
5- Heli talak; mihriyesini veya baka
bir eyini boanmak iin balamaktr. Bu
neri sayesinde kadn kendini kmazdan
kurtarabilir.
6- Karar almalarda asl mesele ilahi
hududlar
ikame
etmek
ve
grevini
499
Nur Tefsiri
yapmaktr. Eer ilahi hududa riayet edilirse

evlilik kalr, yoksa boanma sz konusu olur.
7- Ahlaki uyumazlk ve ilahi hududlara
riayet edilmeme korkusu kadn ve erkein
yansra halkn da onaylad bir ey
olmaldr. Bu yzden Allahn hududlarn
ikame etmekten korkarlarsa cmlesinin
yannda Allahn hududlarn ikame
etmelerinden korkarsanz cmlesi yer
almtr. Bunun anlam da udur: Bar
iinde yaam srdrme endiesi akllca bir
neri olmaldr; kadn ve erkek tarafndan
ortaya atlan hayali bir iddia deil.
8- slamda hkmler ve haklar ahlak ve
duygulardan ayr deildir. hsan ve maruf
kelimeleri de bu konuyu gstermektedir.
9- Boanma says da evlilik says
esasncadr. Yani her boanmadan nce bir
evlilik olmaldr. Herhangi bir oturumda,
Ben defa boadm diyen birisi gerekte
bir defa boamtr. nk sadece bir
evlilii bitirmi saylr. Bu yzden Ehl-i Beyt
mektebinde birden fazla boanma, bir ka
merhalede olmaldr. Her boanmadan nce
de bir evlilik olmaldr. Bu say ayetin
zahirinin delaletinin yansra, maslahata da
en yakn olandr. Aile hayatnn tek
oturumda bir tek kararla dalmas doru
deildir.
10- Hayat temin etmek erkein; temkin
etmek
(srdrmek,
yerletirmek)
ise
kadnn grevidir ve bu ilahi bir huduttur.
500
11- Kanunlar ineyen zalimdir. Kim

Allahn
hududlarn
inerse
ite
onlardr zalimler Kadnlarn haklarna
riayet ile ilgili dier bir ayette ise yle
buyurmaktadr: Kim
byle
yaparsa
nefsine zulmetmitir. Bu ayetten de
anlald zere kanunlar ineyen kimse
hereyden nce kendine zarar vermi olur.
12- slam zorla srdrlen bir yaam
istemez. slam mehriyesini
balayp
kurtulmaya alacak kadar bask altnda
kalan kadna yol amaktadr. Elbette erkek
de heli talak kabul etmek zorunda deildir.

(230)

230- Bundan sonra kadn boarsa,
kadn baka birisiyle evlenmedike bir
daha kendisine helal olmaz. (Eer
ikinci koca da) onu boarsa, Allah'n
yasalarn koruyacaklarn sanrlarsa
(eski
kar
kocann)
birbirlerine
dnmelerine bir engel yoktur. Bunlar,
bilen kimseler iin Allah'n aklad
hudutlardr.
Mesajlar ve Nkteler
501
Nur Tefsiri
1Erkekler
kendi
iradelerinden,
haklarndan kt istifade etmemelidirler.
Zira srekli zgr ve irade sahibi
olmayacaklarn bilmelidirler. mam Rza (a.
s. ) yle buyurmutur: Boanmay hafife
almayn ve kadnlara zarar vermeyin.
2- Hayata duyulan mit ve devam
hususunda alnan karar evliliin temel
artdr. Allahn hududlarn ikame
edeceklerini zannedince...
3- Herkes ilahi hkmlerin hikmet ve
srlarn bilmemektedir. Baz kimseler belki
de
bu
hkmlere
aknlkla
bakmaktadrlar. Ama bu hkmlerin srlar
bilen kavim iin elbette ki apak
ortadadr. Sradan insanlar hkmlerin
zahirini; bilenler ise ruh ve derinliini
grrler.
4- Mslmanlar ilahi hududlarn sadece
namaz, zekat, hac ve cihatta olmadn
bilmelidirler. Aile hukukuna riayet etmek de
ilahi hududlardandr.

502
(231)

231Kadnlar
boadnzda,
mddetleri
sona
ererken,
onlar
gzellikle tutun, ya da gzellikle
brakn, haklarna tecavz etmek iin
onlara zararl olacak ekilde tutmayn;
byle
yapan
phesiz
kendisine
zulmetmi olur. Allah'n ayetlerini de
alaya almayn; Allah'n zerinize olan
nimetini, t vermek zere size
indirdii
Kitab
ve
hikmeti
ann,
Allah'tan saknn, Allah'n her eyi
bildiini bilin.
Mesajlar ve Nkteler
1- Her nerede sapknlk, zulm ve tehlike
ortam fazlaysa uyar ve tavsiyeler de art
kaydetmektedir. nceki iki ayette yle
buyurulmutu: Ya iyilikle tutma ya da
iyilik yaparak brakmadr. Bu ayette
yle buyurulmaktadr: onlar gzellikle
tutun, ya da gzellikle brakn Zira
boanma esnasnda kadn ve erkein ruhsal
artlar normal deildir; insan intikam ve
zarar verme ihtimali ile zulm ve tecavz
tehlikesi tehdid etmektedir.
2- slam aile hayatnda sefa ve sevgi
istemektedir. haklarna tecavz etmek
iin onlara zararl olacak ekilde
tutmayn
503
Nur Tefsiri
3Eine
sevgi
gstermeyenler
mtecavizdir. haklarna tecavz etmek
iin... Allahn hududuna ve bakalarnn
hakkna tecavz edenler ise Allahn sevgi
ve
muhabbetine
mazhar
olamazlar:
phesiz ki Allah tecavz edenleri
sevmez.
4Kadna
zulm
insann
kendine
zulmdr. Zira kadna zulm ederken
erkein kendisi de eziyet grmektedir.
Kadn ve erkek yaratl dzeninde bir
bedenin
iki
parasdr.
Bir
organa
zulmetmek btn organlara zulmetmektir,
kadna
zulmedenler
ilahi
azaba
urayacaktr. Bu sebeple de insan kendine
zulmetmi olamaktadr.
5- Evlenmek byk ilahi ayetlerden
biridir. Gereksiz boanmalarla bu mukaddes
mekan
gln
duruma
drmemek
gerekir.
Kuran
yle
buyuruyor:
inizden,
kendileriyle
huzura
kavuacanz eler yaratp; aranzda
muhabbet ve rahmet var etmesi, Onun
varlnn belgelerindendir.
6- Kin, zaaf ve aclar yerine nimetleri
annz.
Kk
ailevi
problemlerinizi
milyonlarca
ilahi
nimetlerin
yannda
zikretmeyiniz.
7- Boamaktan maksadnz, kt istifade
etmek veya zulmetmekse Allahn hereyden
haberdar olduunu bilin.
504
(232)

232Kadnlar
boadnzda,
mddetleri sona ermise, kocalar ile
birbirleriyle gzellikle anlamlarsa
evlenmelerine
engel
olmayn.
Bu
iinizden Allah'a ve ahiret gnne iman
eden kimsenin ibret alaca bir ttr.
Bu sizin iin daha iyi ve temizdir. Allah
bilir, siz bilmezsiniz.
Mesajlar ve Nkteler
1- E seiminde kadnn gr de
saygndr: engel olmayn.
2Evlilikte
asl
art
iki
tarafn
beenmesidir: birbirleriyle gzellikle
anlamlarsa
3- Bir tek talak gerekleince midinizi
kesmeyiniz, zira talaktan sonra iki taraf
piman olabilir, yeniden gzel bir hayat
yaamaya dnebilirler.
4- Bakalarnn meru evliliklerine engel
olanlar Allaha ve kyamete imanlarndan
phe etmelidirler.
505
Nur Tefsiri
5- Uzlama btnyle akllca ve adilce

olmaldr:
birbirleriyle
gzellikle
anlamlarsa
6- Eer boanm kadnlar eski eleriyle
uyuup evlenirlerse bu; ruh ve toplumun
tezkiye, temizlik ve geliiminde byk etki
yaratacaktr. Zira bu tr evliliklerde srlar
gizli kalr ve ocuklar valideynin ve gerek
sahiplerinin kucana geri dner. Eler de
boanmann acsn grdnden yeniden
ayrlmay gze alamazlar.
7- Doal ve meru ekiciliklere ve
cazibelere engel olmayn. Zira boanan
eler arasnda tatl hatralar da olabilir.
Bazen o tatl hatralar da hatrlayabilirler
ve bylece doal ve meru bir ekilde
birbirlerine dnmedii takdirde sapknla
debileceklerini anlarlar.

506

(233)

233- Anneler ocuklarn, emzirmeyi
tamamlatmak isteyen baba iin, tam iki
sene emzirirler. Analarn yiyecek ve
giyeceini uygun bir ekilde, salamak
ocuk kendisinin olan babaya bortur.
Herkese ancak gc nispetinde teklifte
bulunulur. Ana ocuundan, ocuk
kendisinin olan baba da ocuundan
dolay zarara sokulmasn. (veya ikisi de
ocuuna zarar veremez. ) Mirasya da
ayn eyi yapmak bortur. Ana baba
aralarnda danarak ve anlaarak
stten kesmek isterlerse, ikisine de
sorumluluk
yoktur.
ocuklarnz
stanneye
emzirtmek
isterseniz,
vereceinizi rfe uygun bir ekilde
derseniz, size sorumluluk yoktur.
Allah'tan
saknn,
yaptklarnz
grdn bilin.
Tefsir
nceki ayetler elerin aynlas ve
boanmas
hakkndayd;
dolaysyla
ocuklarn durumu da akla kavumaldr
ve ocuklar anne babann ihtilaflarnn
kurban olmamaldr.
Mesajlar ve Nkteler
507
Nur Tefsiri
1- slam Kamil bir dindir, ocuun

yiyeceinden tut; cihad, hicret ve kltr
yaymaya kadar bir ok programlar vardr.
2- Annenin duygularna tevecch (onun
maddi ihtiyalar, anne stnn nemi,
ocuun ste doal ihtiya miktar ve
mddeti bu ayette beyan edilmitir.
3- Anne st verdii mddete hayat
temin edilmelidir. Her ne kadar ocuun
babas vefat etmise de... Mirasya da
ayn eyi yapmak bortur.
4- Teklif; insann g ve kudreti
esasncadr.
5- ocuklar anne babann ihtilaflarna
feda olmamaldr.
6- ocuk stten alnmadan nce meveret
edilmesi ve salah grlmesi gerekir.
7- Annenin veya dadnn ocua st
verme karlnda tm maddi ve mali
haklar denmelidir.
8- ocuklarn beslenmesinde de anne
babaya, takvaya uymalar ve Allahtan
korkmalar tavsiye edilmektedir.
234- inizden lenlerin brakm
olduu eler kendi kendilerine drt ay
on gn beklerler; mddetleri sona
erdiinde, onlarn kendi haklarnda
uygun
ekilde
yaptklarndan
(ve
istedikleriyle evlenmelerinden) dolay
size
sorumluluk
yoktur.
Allah
ilediklerinizden haberdardr.
508
Tefsir
el-Mizan tefsirinde farkl kavim ve
milletlerin dul kadlar hakkndaki grleri
detaylca
yer
almtr.
Ksaca
yle
denmektedir: Bazlar kocas ldkten
sonra kadnn diri diri yaklmasna, bazlar
eiyle birlikte diri diri gmlmesine,
bazlar
ebedi
olarak
evlenmesinin
yasaklanmasna, bazlar ise en az bir yl
veya
dokuz
ay
evlenemeyeceine
inanyorlard.
Baz kavimlerin inancna gre de ei ne
kadar vasiyet etmise kadn o mddet
evlenemezdi. Bazlar ise ldkten hemen
sonra evlenebileceine inanyordu. Btn
bu ifrat ve tefrit inanlarn karsnda slam
orta yolu semi ve kadnn bir mddet
iddetini
tamamlamasn,
beklemesini
emretmitir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Kadn ve erkek arasnda kutsal bir ba
vardr. Kadn iddet mddetince beklemekle
bu baa sayg gstermektedir.
2- Duygusal meselelere de tevecch
etmek
gerekir.
Eer
kadn,
einin
lmnden
hemen
sonra
evlenirse
kocasnn ailesinin duygularn zedeleyebilir.
3- Vefat iddeti kadnn rahminin einin
ntfesinden bo olduuna yakin edebilmek
iindir. Bu drt ay on gnlk srede eer
509
Nur Tefsiri
kadn einden hamile ise ortaya kar,

bylece nesiller birbirine karmaz.
4- Evliliin tmnde veya ounda
maruf (iyilik) kelimesi kullanlmtr. Bu
da her trl kararn akl ve eriat zere
olmas gerektiini gstermektedir.
Elbette bu drt ay on gnlk mddet
hamile olmayan kadnlar iindir. Hamile
kadnlar
doum
yapana
kadar
beklemelidirler.

((235)

235- Byle kadnlara kapal bir
ekilde evlenme teklif etmenizde veya
iinizden
onlarla
evlenmeyi
geirmenizde size sorumluluk yoktur.
Allah onlar anacanz bilir. Sakn
meru szler (kinaye) dnda onlarla
gizlice szlemeyin, mddet sona erene
kadar
nikah
akdine
kalkmayn.
inizde olan Allah'n bildiini bilin de
510
Ondan ekinin. Allah'n balayan ve

hilim sahibi olduunu bilin.
Tefsir
Areztum kelimesi st kapal bir
ekilde anlatmaktr. Hitbe ise evlenmek
istemek
manasnadr.
Ayette
iddet
mddetince evlenme istei sakncasz ilan
edilmitir. Elbette aka sylenmemesi
artyla. Yani bu bildirim, st kapal
olmaldr. Temayl ve istek toplumsal edep
ve ei lm gaml kadnn duygularyla
uyum iinde olmaldr. rnein yle
demelidir: Allah einize rahmet etsin, size
sabr versin, Ama einiz gibi olan ve sizi
seven kimseler de bulunur
Mesajlar ve Nkteler
1- slam Ftri bir dindir, nsan ftrat
gerei evlenmek ister, bu istek eini
kaybetmi dul kadnlarda da mevcuttur.
Dolaysyla slam yaknlarnn duygular
incinmesin diye st kapal olarak iddet
zamannda da bu istei dile getirmeyi caiz
grmtr.
2- Elbette nerinin halet ve zamanna
dikkat etmek temel bir ilkedir. ddet
gnlerinde acs olan yastaki kadn aka
istemek edepsizlik ve zevksizliktir.
3- Takva her durumda, zellikle de aile
ilikilerinde gzetilmelidir.
511
Nur Tefsiri
(236)

236- Kadnlara el srmeden ve
mehirlerini bimeden onlar boarsanz
size sorumluluk yoktur. Onlar zengine
kendi apna, fakire kendi apna uygun
bir ekilde faydalandrn. Bu ihsan
sahiplerine bir bortur.
Tefsir
Bazlar boanmann cinsel ilikiden nce
veya mihriye tayininden nce sahih
olmadn zannetmekteydi. Bu ayet bu tr
dnceyi dzelterek verilmesi gereken
hediyeleri de zikretmektedir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Ruhi basklar uygun hediyelerle telafi
etmek gerekir. Her ne kadar cinsel iliki
olmamsa da boanma kadn iin bir tr
ruhsal bask yaratr. Bu bask da uygun bir
hediye ve ihsanla telafi edilmelidir.
2- Evlilik akdinin bir tr kutsall ve
saygnl vardr. Her ne kadar cinsel iliki
olmam ve belli bir mihriye tayin
edilmemise de evlilik akti okunduu iin
kadn einden hediye alma hakkna sahiptir.
512
3- nsaf ve adaleti korumak her iki taraf

iin gereklidir. Boanma her ne kadar kadn
iin ruhsal bir bask ve dillere dme sebebi
olsa da ve bu uygun hediyelerle telafi edilse
de dier yandan hediye sebebiyle de erkek
bask altnda tutulmamal ve herkes gc
orannda teebbste bulunmaldr: Onlar
zengine kendi apna, fakire kendi
apna uygun bir ekilde faydalandrn.

(237)

237- Eer onlara mehir bier de el
srmeden onlar boarsanz, kendileri
veya nikah akdi elinde olan erkein
balamas hali mstesna bitiinizin
yarsn verin, balamanz Allah'tan
saknmaya daha uygundur. Aranzdaki
iyilii
unutmayn.
Allah
phesiz
ilediklerinizi grr.
Mesajlar ve Nkteler
513
Nur Tefsiri
1- Boanmada ahlaki meseleler ve insani

deerler unutulmamaldr: Aranzdaki
iyilii unutmayn.
2- Her iki tarafn da affetmesi gerekir. Ya
kadn mehriyesinin yarsn balamal veya
erkek tmn vermelidir.
3- Konumalarnzda edebe riayet ediniz.
el srmeden
4- Mihriye erkee farzdr. Farz
5- Boanma, af, takva ve ihsanla iie
olmaldr.
6- hsanda bulunmayanlar takvadan
uzaktr.
balamanz
Allah'tan
saknmaya daha uygundur.

(238)

238- Namazlara ve orta namaza

devam edin; gnlden boyun eerek
Allah iin namaza durun.
Tefsir
Hifazet kelimesi deerli olan ve
korunmad taktirde zarar grlecek eyler
hususunda kullanlmaktadr. rnein namaz
korunmaya muhtatr. Zira namaz hakknda
unutkanlk
ve
nemsememek;
Allaha
tevecch etmemek ve grevlerini dikkate
almamaktr.
Ayette geen vsta namaz hakknda bir
ka gr vardr. Ama nzul sebebine
514
baktmzda bir grup scak hava sebebiyle

len namazna katlmyordu. Rivayet ve
tefsirlere de bakldnda maksadn len
namaz olduu anlalmaktadr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Namaz ikame etmek; inayet, tevecch,
ruh, marifet ve ihlas gerektirir. gnlden
boyun eerek Allah iin namaza durun.
2- Namaz srekli olmas gerekir. devam

edin
3- Her nerede gaflet, kmseme ve
ticaret hissedilirse daha fazla uyar yapmak
gerekir. ve orta namaza
4- nsan tabiatn yakksz yamas
olmamaldr. Allah btn varlk alemi
hakknda yle buyuruyor: hepsi Ona
boyun emitir. 1 O halde biz de Allaha
boyun emezsek yaratl aleminin irkin bir
yamas gibi dururuz.

(239)

239- Eer korkarsanz, yaya yahut
binekte iken kln, gvene eriince,
bilmediklerinizi rettii gibi Allah'
ann. (Namaz normal olarak kln)
1

515
Nur Tefsiri
Mesajlar ve Nkteler
1- Namaz hi bir durumda terkedilemez.
Bu ayet korku namazna iaret etmektedir.
Korku namaz sava durumlarnda fkh
kitaplarnda beyan edilen hkmleriyle
klnmaktadr.
2- slamda zorluk yoktur. Bedenin
istikrar, kbleye dnme ve dier artlar,
imkan olmad taktirde hi birisi art
deildir.
3- Namaz nimetlere kretmektir.

(240)

240-inizden lp, eler brakacak
olanlar, evlerinden karlmakszn, bir
yla kadar elerinin geimini salayacak
eyi vasiyet etsinler; eer karlarsa
kendilerinin
meru
olarak
yaptklarndan dolay size sorumluluk
yoktur.
Allah
gldr,
hikmet
sahibidir.
Tefsir
516
Baz mfessirler yle diyor: Bu ayet bu

surede iddet mddeti (4 ay 10 gn)
hakknda nazil olan ayetten ve miras
ayetinden nce nazil olmutur. Bu yzden o
ayetlerin iniiyle bu ayet nesh edilmitir,
baka bir tabirle kendisiyle amel etme tarihi
sona ermi. Elbette iddet ve miras ayeti
zaruri ve farz miktarn beyan etmitir. Yani
rnein kadn u kadar miras hakkna
sahiptir ve falan mddet iddet beklemelidir
diye Ama bu ayeti farz grevin yansra
mstahap bir amel olarak da kabul etmek
mmkndr. Yani kadn kocasnn sahibi
olarak iddet mddetine ilaveten bir yl
boyunca evinde kalrsa, ei de kadna sayg
olarak miras hakknn yansra yllk
masrafn da vasiyet hakk olan te bir
payndan demelidir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Yasl kadnlarn hayatn temin etmek
ve gelecei hakknda dnmek gerekir.
2- Yeni bir e seiminde kadnn alaca
karar akllca meru ve maslahat zere
olmaldr. meru olarak
3- Kadn maslahat erevesinde zgrdr.
kendilerinin
meru
olarak
yaptklarndan dolay...
4- Kadnn ahsiyetini korumak iin onu
einin evinden dar atmamaldrlar. Ama
kendi arzusu ve isteiyle karsa o baka.
517
Nur Tefsiri

( 241)

242)

241- 242- Boanan kadnlar, takva
sahiplerine bir bor olmak zere, uygun
bir surette faydalandrma vardr. Allah
ayetlerini dnesiniz diye bylece
aklamaktadr.
Tefsir
nceki ayetlerde cinsel iliki ncesi veya
sonras boanm kadna verilmesi gereken
mihriye beyan edilmiti. Bu ayet ise nikah
okunduu halde mihriyesi tayin edilmemi
ve cinsel iliki ncesi boanm kadnlar
hakkndadr. Ayn zamanda boanmann tm
hususlar hakknda duygusal ve ahlaki bir
tavsiye niteliindedir. Mihriyenin tm veya
yarsnn
yansra,
rahatszlklar
ve
krgnlklar gidermek iin de erkek bir
takm hediyeler vermelidir. Elbette bu
mstahap bir ameldir. Takva sahipleri buna
riayet etmelidir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Hediye vermek dargnlklar ortadan
kaldrmakta ve gnlleri almaktadr. Bu da
muttakilerin grevidir.
2Krgnlklar
hediyelerle
ortadan
kaldrmak ahlaki bir zarurettir. Kafide yle
yer almtr: mam Hasan Mcteba (a. s. )
518
boad bir kadna hediye olarak bir cariye

verdi.
3- Hediye vermemek zahirde erkek iin
faydal olabilir. Ama derin bir bakla
bakldnda
bu
kadnlarn
gnlnn
alnmas maslahata daha yakndr. Lakin
bunu anlatmak iin iyice bir aratrmak,
mukayese etmek ve toplumsal duygular ile
ahsi menfaatlerini yan yana karar klmak
gerekir. Ayrca bazen bizzat bu hediyeler ve
gnl almalar da yeniden hayata dnmeye
sebep olmaktadr.

(243)

243Binlerce
kiinin
memleketlerinden
lm
korkusuyla
ktklarn grmedin mi? Allah onlara
ln dedi. Sonra onlar diriltti. Allah
insanlara
bol
nimet
verir,
fakat
insanlarn ou kretmezler.
Tefsir
Ayetin nuzul sebebi hakknda yle yer
almtr: 70 ailenin yaad eski am
ehirlerinden birinde veba salgn ortaya
kt. nsanlar hzla birbiri ardnca lyordu.
519
Nur Tefsiri
Bu esnada g etme imkan olan bir grup

lmden
kurtulma
midiyle
ehirden
ktlar. Onlar katktan sonra gurur ve g
duygusuyla ilahi iradeyi unuttular. Allah da
onlar orada ayn salgndan yok etti.
Ama baz rivayetlerden anlald zere
bu hastalk o ehire inen bir cezayd. Zira
ehir halknn nderi halktan cihat iin
hazrlanmalarn ve ehirden kmalarn
istemiti. Onlar sava blgesinde veba
salgn var diye cihada gitmekten ekindiler.
Allah da onlar korktuklar ve savatan
kama bahanesi edindikleri veba salgnna
mbtela kld. ehirlerinde veba salgn
kt. Bu defa da evlerini terk edip
kurtulmak iin katlar. Ama hepsi o
llerde can verdiler.
Baz tefsir kitaplarnda da yle yer
almtr: srailoullarnn Peygamberi olan
Hazkil oradan geince Allahtan onlar
diriltmesini istedi. Allah duasn kabul edip
onlar yeniden diriltti ve hayata yeniden
geri dndler. Elbette bu ilahi ltf gelecek
nesiller iin bir ibret, ders ve uyardr. nsan
bunu anlamal ve Allaha kretmelidir. Baz
kimseler bu ayetin bir rnek ve sembolik bir
ey olduklarn sanmlardr.
el-Mizan
tefsirinin sahibi bu tr dnce tarzn
knayarak ayetlerin zahirine inanlmasn
gerektiini, aksi takdirde btn mucizelerin
de tevil edileceini hatrlatmaktadr.
520
Mesajlar ve Nkteler
1- Allahn iradesinin olduu yerden
kamak mmkn deildir.
2- Allah bu dnyada da defalarca lleri
diriltmitir.
3- niler, klar, lmler, doumlar,
yeniden dirililer, hep Allahn ltuf ve
fazlnn gstergesidir. nsan bunlardan ibret
alarak Allaha kretmelidir. Bu olaylar
karsnda lakayt ve ilgisiz davranmak ise
nankrlktr.
244

244- Allah yolunda savan; bilin ki
Allah iitir ve bilir.
Tefsir
nceki
ayette
okuduumuz
zere
savatan kamak are deildir. Allahn
gazab kaan binlerce insan kuatabilir . Bu
ayette de yle buyurulmaktadr: O halde
Allah yolunda savanz.
Mesajlar ve Nkteler
1- Cihat Allah iin olduu takdirde deer
tar. ntikam, g gsterisi, smrmek ve
lkeleri feth etmek iin yaplan cihadn
hibir deeri yoktur.
2- Allahn huzurunda olduunuza yakin
etmek takva, haya, kontrol ve hareketin en
521
Nur Tefsiri
gl etkenidir. Allah duyan ve bilendir.
3- Cihattan kamak iin bahane peinde

komayn, zira Allah sizin niyetinizi biliyor
ve bahanelerinizi duyuyor: Allah duyan ve
bilendir.

245

245- Allah'a, kat kat karln

arttraca gzel bir dn takdiminde
kim bulunur? Allah hem darlatrr,
hem bollatrr; Ona dneceksiniz.
Tefsir
Farkl tefsirlerde yle yer almtr:
nceki ayet cihada tevik etmiti, bu ayet
ise
infak
ve
yardmlamaya
tevik
etmektedir. Zira toplumun korunmas ve
sal
cihad
ve
halisane
abalara
hereksinim duyduu gibi, mahrumlarn
temini ve cihat iin gerekli teknolojinin
alm iin de maddi yardmlara ihtiya
vardr.
Allaha bor verme meselesi Kuranda
yedi defa yer almtr. Mecmeul Beyan
tefsirinde karzul-hasene (bor verme)
hususunda birtakm artlar beyan edilmitir.
Bu cmleden; helal mal olmal, salim olmal,
zaruri tketim iin olmal, minnetsiz olmal,
522
riyasz olmal, gizli olmal, bor alan kimse

de haysiyetli
insan olmal, ak ve
fedakarlkla acele demeli, bor veren
kimse de elde ettii bu baar sebebiyle
Allaha kretmelidir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Halk harekete geirmek iin tevik
gereklidir.
kat
kat
karln
arttraca
2- Allahn yaratklarna yardm Allaha
yardmdr. nsanlara bor vermek yerine
Allaha bor vermek szkonusu edilmitir.
3- Kt renme ve kt alglamann n
alnmaldr. Ayetin banda Allah duygusal
bir dille insanlardan bor istiyor, ama
ardndan yle buyuruyor: Allah hem
darlatrr, hem bollatrr. Bylece
baz kimseler Yahudiler gibi Allahn fakir
olduunu sanmasn ve phesiz ki Allah
fakir biz ise zenginiz. demesinler.
Hakeza
Allahn
bor
almasnn
ihtiyacndan, deil insanlarn kendi geliimi
iin
olduunu
anlasnlar.
Mnafklar,
Mslmanlara
infak
etmeyiniz
ki
Peygamberin
etrafndan
dalsnlar.
deyince Kuran onlara cevap olarak yle
buyuruyor: Onlar ne hayal ediyorlar,
gklerin ve yerin hazinelerinin Allahn
elinde olduunu bilmiyorlar m?
4- Eer biz genilik ve darln Allahn
elinde olduunu kabul edersek rahata
523
Nur Tefsiri
infak ederiz. Allah hem darlatrr, hem

bollatrr.
5- Allaha dneceimizi ve ona verdiimiz
her eyi bilirsek rahat bir ekilde infakta
bulunuruz. Ona dneceksiniz.

246

246Msa'dan
sonra
srailoullarnn
ileri
gelenlerini
grmedin
mi?
Peygamberlerinden
birine, Bize bir hkmdar gnder de
Allah yolunda savaalm demilerdi.
Ya
sava
size
farz
klndnda
gitmeyecek olursanz? demiti de
Memleketimizden ve ocuklarmzdan
uzaklatrldmza gre niye Allah
yolunda savamayalm? demilerdi.
Ama sava onlara farz klnnca, az bir
ksm mstesna yz evirdiler. Allah
zalimleri bilir.
524
Tefsir
srailoullar Musa (a. s. )dan sonra
gleri elden gittii, refah dkn olduu
ve tembellii dtkleri iin yeniden
tautun sulta ve basks altna girdiler.
Vatanlarn ve zgrlklerini kaybettiler.
Onlar bu aresizlikten kurtulmak ve
tautun hakimiyetine son vermek iin
mcadele
etmeye
karar
verdiler,
peygamberlerine mraacat ederek kendileri
iin bir nder semelerini ve o nderin
emriyle tautla savaacaklarn beyan
ettiler. Peygamberleri onlarn gemiine
tevecchen yle buyurdu: Acaba cihat emri
verildikten sonra yine yan izip savatan
kamayacak msnz? Onlar yle dediler:
Neden
Allah
yolunda
savamayalm,
topraklarmzdan
srlmz,
yllardr
srgn hayat yayoruz, ehirlerimiz igal
edilmi, ocuklarmz esir dm. Ama
btn bu iddialara ramen cihat emri
verilince ok az hari cihada srtlarn
dndler ve isyan ettiler.
Mesajlar ve Nkteler
1- Ordu komutan ilahi nder tarafndan
seilmeli ve tayin edilmelidir. Bize ...
gnder.
2- Baarl bir sava layk bir komutan
gerektirir. Bize bir hkmdar gnder.
3- Tautlardan kurtulu iin ilahi
peygamberlere
snmak
gerekir.
525
Nur Tefsiri
Peygamberlerinden
birine...
demilerdi
4- Olumlu nerilerde bulunanlardan
direni iin sz almak gerekir. Ya sava
size
farz
klndnda
gitmeyecek
olursanz?
5- Rehber gelecei grmeli, halkn
sznde durmama, kama ve sorumluluu
terk etme ihtimalini de gz nnde
bulundurmaldr.
Ya
...
gitmeyecek
olursanz?
6- Zulm ortadan kaldrmak ve vatan
savunmak urunda yaplan sava da Allah
yolunda yaplan cihattr.
7- Sorunlarn ortaya kmas, kurtulu
iin
hareket
etmeye
neden
olur.
Memleketimizden ve ocuklarmzdan
uzaklatrldmza...
8- Sava meydanlar iddial insanlar
deerlendirme yeridir .
Tecrbe ls ortaya karsa iyidir.
Her kim sahtekar ise sonunda rezil olur.
9- Sznde durmayanlar ve amelsiz
slogan atanlar zalimdirler. Allah zalimleri
bilir.
10- Allah Bilendir; o halde bu riya ve
gsteriin sebebi nedir? Allah... bilir.

526

247

247- Peygamberleri onlara Allah
size phesiz, Talut'u hkmdar olarak
gnderdi dedi. Biz hkmdarla
ondan layk iken ve ona malca da bir
bolluk verilmemiken bize hkmdar
olmaa o nasl layk olabilir?dediler,
Dorusu Allah size onu seti, bilgice
ve vcuta gcn artrd dedi. Allah
mlkn
(hkmdarl)
dilediine
verir. Allah her eyi kaplar ve bilir.
Tefsir
srailoullarndan
zulme
urayanlar
zalimlerden kurtulu iin peygamberden bir
komutan istedikleri halde imtihana tabi
tutuldular. Peygamberleri gen bir oban,
fakir ve fazla tannmayan Talutu onlara
komutan tayin edince onlar gururlar ve
komutan hakkndaki yanl dnceleri
sebebiyle yle dediler: O nasl bize
komutan olabilir, onun ne hreti ve ne
de serveti var, biz servet sahibi
olduumuz iin bu ie biz daha layz.
Peygamber onlarn Taluta fakirlii
sebebiyle itirazn duyunca yle buyurdu:
phesiz ki onu Allah size semitir, o fakir
527
Nur Tefsiri
olduu halde ilmi bir gce ve komutanlk

iin gerekli bir kudrete sahiptir. Allah
istedii kimseyi gizli kabiliyetleri ve
liyakatlar sebebiyle nder seer.
Mesajlar ve Nkteler
1nemli
olaylarda
peygamberler
Allahtan ilham alr ve bu ilahi vahiy
dorultusunda adm atarlar. Allah size
phesiz... gnderdi
2- Eer zgrlk ve kurtuluunuz iin bir
adm atmak istiyorsanz peygamberlere
ynelmeniz gerekir. Bylece Allah da size
yardm eder ve g verir. Allah size
phesiz, Talut'u hkmdar olarak
gnderdi
3Din
siyasetten
ayr
deildir
peygamberler direkt olarak sava ve askeri
ilerle ilgilenmilerdir.
4- simsiz ve fakir insanlarn gizli
kabiliyetlerinden
gaflet
etmeyin.
Rivayetlerde yle yer almtr: Talut
kaybolan koyunlarnn ardnca ehire inmi
ve Peygamberin huzuruna varmt. Allah
peygamberine bu obann komutanlk
liyakatnn olduunu vahyetti ve onu halka
tantmasn emretti.
5- sim, makam ve ehirli olmak stnlk
gstergesi deildir. Bu ayet stnlk
lsnn mal ve makam olduunu
sananlar eletirmektedir.
528
6- Kendini stn grmek knanmtr.

Biz ondan daha laykz. Zira eytann
syledii u kelimeyi hatrlatmaktadr:
Ben ondan daha hayrlym.
7- Ordu komutan iin bedensel g ve
ilmi kudret iki gerekli ve nemli arttr.
8- Allah sebepsiz yere hi kimseye mlk
vermez. Ayette yle buyurmutur: Allah
istediine mlk verir. Nitekim daha
nce de liyakat gstergesi olarak Talutun
ilmi ve cismani gcne iaret etmiti. Allah
diledii kimseye lutfeder. Elbette onun ltf
hikmet zerededir. Ehliyetsiz insanlar ilahi
makama ulaamazlar.
9- Fakirlik ve isimsizlik ilahi ltfe engel
deildir. Hakeza servet ve hret de ilahi
ltflerin nedeni olamaz. Allah her eyi
kaplar ve bilir.
10- Belki de bilgice ve vcuta
gcn artrdayetinden malsad maksat
ilimlerin mul ve kapsamdr. Yani o bir
ok ilimlerde geni bir bilgiye sahiptir.

248

248- Peygamberleri onlara, Onun
hkmdarlnn alameti, size sandn
529
Nur Tefsiri
gelmesidir, onda Rabbinizden gelen

gnl rahatl ve Msa ailesinin ve
Harun
ailesinin
braktklarndan
kalanlar var; onu melekler tar, eer
iman etmiseniz bunda sizin iin apak
delil vardr dedi.
Tefsir
Talutun komutanlna yakin etmeleri
iin peygamberleri onlara yle buyurdu:
Onlara
srailoullarnn
tabut
veya
mukaddes sand geri gelecektir. Bu
Talutun
Allah
tarafndan
seilidii
hakikatinin
gstergesidir.
Tabuttan
maksat Musann annesinin ocuunu iine
koyduu, Allahn emriyle Nil sularna
brakt, Firavunun memurlarnn bulduu
ve iindeki ocukla birlikte Firavuna
gtrdkleri tahta sandkt. O sandk
Firavunun sarayndayd. Hz. Musa (a. s. )
peygamberlie ulanca Tevrat levhalarn
ona koydu. Vefat edince de zrh ve dier
emanetlerini o sandn iine koydular. Bu
sandk ahd sand adyla mukaddes bir
sandk olarak srailoullarnn arasndayd.
srailoullar savalarda onu ordularn en
nnde tayordu. Ama yava yava bu
kutsall ortadan kalkt ve alnd. Tevratta
da bu sandk hakknda bir takm bilgiler yer
almtr. Velhasl sonunda bu alnm
mukaddes
sandk
Talutun
bakanl
dneminde Allahn emri zere meleklerce
530
onlara geri getirildi. Bylece yakin ve emin

olmalar saland.
Mesajlar ve Nkteler
1- lahi bir nderin ilahi nianeler
tamas gerekir. Talut Allah tarafndan
seildii
iin
ilahi
nianelerle
teyid
edilmeliydi.
2Musann
bedeni
ve
Tevratn
levhalaryla temas kuran sandk mukaddes
ve huzur vericidir. Hakeza ilahi velilerin
mezarnn
zerine
yaplan
trbe
de
mukaddesdir. Onlar mukaddes saymak
Kurana
aykr
deildir.
Mukaddes
trbelerde bulunan sandklarda Peygamber
(s.a.a)in Ehl-i Beytinin hatralar da
sakldr.
3- Peygamberlerin hatralarn saklamak
bir deerdir. nsanlara huzur vermektedir
ve teberrktr.
4- Peygamberlerde kalma tahta bile
deerli ve huzur verici ise, peygamberlerin
btn
hatralarnn
ve
ilimlerinin
depoland ruh ve canlarn ne kadar byk
deeri vardr, siz dnn. rnein Hz. Ali
(a. s. )n ruhunun...

531
Nur Tefsiri

249

249Talut
orduyla
birlikte
ayrldktan sonra, Dorusu Allah sizi
bir rmakla deneyecektir, ondan ien
benden deildir, eliyle sadece bir avu
ien mstesna kim ondan imezse
phesiz bendendir dedi. Onlardan
pek az hari, sudan itiler. Kendisi ve
kendisiyle olan man edenler rma
geince, Bugn Calut ve ordusuna
kar koyacak gcmz yok dediler.
Kendilerinin
Allah'a
kavuacan
zannedenler (bilenler) ise: Nice az
topluluk ok toplulua Allah'n izniyle
stn gelmitir, Allah sabredenlerle
berberdir dediler.
Tefsir
Bu ayet srailoullarndan bir grubun
imtihandan geemediini beyan etmektedir.
Onlar su imeme ve susuzlua tahamml
imtihann kazanamadlar. Geri kalan grup
ise ruhi ve manevi bir imtihana tabi
tutuldular. Onlar Calutun dev ordusuyla
karlanca yle dediler: Bugn Calut
532
ve ordusuna kar koyacak gcmz

yok
Ama
ahirete
ve
Allaha
kavuacaklarna iman olanlar yle dediler:
Zafer Allahn elindedir, nice az
gruplar byk ordulara galip gelmitir.
Mesajlar ve Nkteler
1- mtihan aralarndan biri de geici
yasaklardr. Refah dknl ve geici
zorluklara
tahamml
edememek
kahramanlk ile uyumamaktadr.
2- Dmanla karlamadan nce direni
ve sava eitiminden gemek gerekir.
3- Zaruri ihtiyalarn hesab refah
hesabndan tmyle ayrdr. eliyle sadece
bir avu ien mstesna
4- Komutann emrine teslim olmak zaferin
srrdr.
5- mtihan meydann zaferle kanlar az
bir topluluktur.
6- mtihanlarn baz aamalarnda zafer
yeterli deildir. nsanlar baz merhalelerde
baar olsa da dier maz merhalelerde
yenilmektedir. Bu hikayede bir grup
nderlerini
fakirlii
sebebiyle
kabul
etmediler, dier bir grup mide imtihannda
yenilgiye uradlar, dier bir grup ise
dmanla karlatklarnda yenildiler.
7- Allaha ve ilahi vaatlere iman zorluklar
karsnda insana g verir. Allah'a
kavuacan zannedenler (bilenler)
533
Nur Tefsiri
8- Dmanlarn okluu Allahn iradesi

karsnda hibir nem tamaz. Allahn
izniyle
9- Mslmanlar sabrl ve direnili
olurlarsa
dmanlarn
okluundan
korkmamalar
gerekir.
nk
Allah
sabredenlerle beraberdir.
10- Devrimci olmak nemli deildir.
Devrimci kalmak nemlidir. Bu macerada
slogan
atanlar
oktu.
Ama
deneme
sahnesinde ve amel aamasnda baarl
olanlar olduka azd.

250

250-Calut
ve
ordusuna
kar
ktklarnda, Rabbimiz! Bize sabr ver,
sebatmz artr, kfreden toplulua
kar bize yardm et dediler.
Mesajlar ve Nkteler
1- Dua hareketle birlikte olmaldr. Dua
tmyle hareketin yerini almamaldr.
2- Sabr ve zafer birbirinin gerekleridir.
Sabr ve direni sayesinde zafer elde edilir.
Ayetin banda sabr ve direni, sonunda da
zafer Allahtan istenmektedir.
3- Hareket ve aba gstermek insann
grevidir. Ama zafer ilahi hediyedir. Ve
bizlere yardm et.
534
4- Mcahitlerin yaptklar savata elde

ettikleri zafer; birbirine stnlklerini deil,
hakkn batla stn gelmesini istedikleri
takdirde deer tar. Nitekim Kafirler
kavmine kar bize yardm et. diye
buyurulmutur. Onlarn aleyhine yardm et.
denmemitir.
5- mtihandan gemek ve baarl olmak
sizleri
gururlandrmamaldr.
Yine
de
Allahtan yardm dileyiniz. Ayaklarmz
sabit kl.
251
251- Onlar Allah'n izniyle bozguna
urattlar; Davud Calut'u ldrd, Allah
Davud'a hkmranlk ve hikmet verdi
ve ona dilediinden retti. Allah'n
insanlar birbiriyle savmas olmasayd
yeryznn dzeni bozulurdu. Fakat
Allah lemlere ltufkardr.
Tefsir
Rivayetlerde de yer ald zere Davut
nbuvvet
makamna
erien
ve
olu
535
Nur Tefsiri
Sleyman da byk ilahi peygamberlerden

biriydi.
Mesajlar ve Nkteler
1- Her ne kadar aba ve cihat sizden olsa
da
dmann
yenilgiye
uramas
Allahtandr. Allahn izniyle.
2- Mcahitlerin ihlas zere yaptklar
dualar
kabul
olur.
Onlar,
Kafirler
kavmine kar bize yardm et. diye dua
ettiler. Allah onlarn duasn kabul etti.
Onlar
Allah'n
izniyle
bozguna
urattlar.
3- Kabiliyet, liyakat, fedakarlk ve parlak
gemi olmad takdirde hi kimse Allahn
zel ltfne mazhar olamaz. Davud
Calut'u
ldrd,
Allah
Davud'a
hkmranlk ve hikmet verdi.
4Eer
zalimlere
kar
direni
sergilenmezse yeryzn fesat kaplar.
5Saldrgan
karsnda
savunmaya
gemek
ve
zalime
direnmek
ilahi
ltuftandr.
6- Fasit ve bozuk insanlarla savamak bir
zarurettir. Zararl unsurlar yok edilmedike
faydal unsurlar yok olur.

252

536
252- te bunlar Allah'n ayetleridir.

Biz onlar sana doru olarak okuyoruz.
phesiz sen peygamberlerden birisin.
Tefsir
Bu ayet Kurann ikinci cznn sonudur.
Bu ayet bahsedilen olaylarn birer ibret
vesilesi
olduuna
iaret
etmektedir.
zellikle
binlerce
insann
bir
anda
peygamberin duasyla lmesi ve yeniden
dirilmesi, isimsiz ama layk ve bilgin gen
bir obana nderlik makamnn verilmesi,
az bir grubun silahl byk dman
grubuna galib gelmesi, o savata gen
adamn gsterdii cesaret ve kahramanlk,
kendisine
peygamberlik
makamnn
verilmesihep ilahi ayetlerin nianeleridir.
slam Peygamberinin risaletini ve szlerini
dorulayan gereklerdir. nceki ayetlere
tevecch
edildiinde
balca
zafer
etkenlerinin
unlar
olduu
aka
anlalmaktadr:
1- Layk ve gl bir nder Dorusu
Allah size onu seti, bilgice ve vcuta
gcn artrd
2- Mmin takipiler Kendilerinin
Allah'a
kavuacan
zannedenler
(bilenler)
3- Tevekkl Nice az topluluk ok
toplulua
Allah'n
izniyle
stn
gelmitir.
537
Nur Tefsiri
4- Sabr ve direni Rabbimiz! Bize

sabr ver, sebatmz artr.
5- lahi hedefler tamak kfreden
toplulua kar bize yardm et

253
253- te bu peygamberlerden bir
ksmn dierlerinden stn kldk.
Onlardan Allah'n kendilerine hitab
ettii, derecelerle ykselttikleri vardr.
Meryem olu saya apak belgeler
verdik,
onu
Ruhul
Kuds'le
destekledik. Allah dileseydi, apak
belgeler kendilerine geldikten sonra,
peygamberlerin ardndan birbirlerini
ldrmezlerdi. Fakat ayrla dtler,
kimi
inand,
kimi
kfretti.
Allah
dileseydi
birbirlerini
ldrmezlerdi,
lakin Allah istediini yapar.
538
Tefsir
Bu ayet baz peygamberlerin birtakm
zelliklerini beyan etmektedir. rnein Hz.
Musa Allah ile konuuyordu. Nitekim
Kuran yle buyuruyor: Ey Msa!
Verdiklerimle ve seninle konumamla
seni insanlar arasndan setim. 1
Hakeza Hz. Muhammed (s.a.a) hatemiyet,
Kurann tahriften korunmas ve alemlere
rahmet olmas gibi bir takm zelliklere
sahiptir. Hz. brahim ve Hz. Nuh da Allah
tarafndan
en
iyi
selamlarla
selamlanmlardr. Bu ayette de Hz. sann
Ruhul-Kuds ile teyit edildiini beyan
edilmektedir. Ayrca bu ayette yle beyan
edilmektedir:
Eer
Allah
dileseydi
peygamberler geldikten sonra insanlarn
ihtilaflarna engel olabilir ve tm insanlar
zorla bir yola koyabilirdi. Ama ilahi snnet
insanlarn zgr olmalarn, bir yolu zgr
iradeleriyle semelerini veya reddetmelerini
gerektirmektedir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Peygamberlerin hepsi ayn derecede
deildir. Hedeflerinin ayn olmas bir takm
zel kemallerinin veya stnlklerinin
olmasna engel tekil etmez.
2- nceki peygamberleri vmek gerekir.
1

539
Nur Tefsiri
3Dereceler
kelimesi
eitli
stnlklerin
varln
gstermektedir.
Fahr-u Razi bu ayetin tefsirinde Peygamber
(s.a.a) iin yirmiye yakn stn zellikler
beyan etmitir. Bu cmleden olarak yle
diyor: slam Peygamberinin mucizesi olan
Kuran- Kerim dier tm mucizelerden
stndr. Hakeza Kuran bu konuda yle
buyuruyor: Her mmete bir ahit
getirdiimiz ve seni de bunlara ahit
getirdiimiz
vakit
durumlar
nasl
1
olacak?
4- Allahn snneti ve kanunu insanlar
zgr brakmtr. Allah insanlar zorla hak
yola koyabilir. Ama gerek geliim ve kemal
zgrlktedir.
5- htilaflarn kk arzular, hasetler ve
bencilliklerdir; cehalet deil. apak
belgeler kendilerine geldikten sonra...
6- nsanlarn ihtilaf onlarn zgrln
ve iradesini gstermektedir: kimi inand,
kimi kfretti.

254

254- Ey iman edenler! Alveriin,
dostluun, efaatin olmayaca gnn
1

540
gelmesinden
nce
sizi
rzklandrdmzdan
infak
edin.
Kfredenler ancak zulmedenlerdir.
Tefsir
Bu ayet de frsatlar kaybetmemek ve
kyamet iin azk almak iin mminlere
yaplan bir uyardr. Kyamet gnnde hi
bir ticaret yoktur, al sat olamaz.
Dolaysyla insann cezalardan kurtulu ve
saadet vesilelerini satn alma imkan yoktur.
O gn dostluk, araclk ve efaatin de hi bir
faydas yoktur. Onlar dnyada bakalarnn
mahrumiyetine
sebep
olduklar
iin
kyamette de efaatten mahrumdurlar.
rnein
cimri
insan
kendi
kendine
zulmetmektedir. nk cmertlik nurunu
iinde
sndrmekte
ve
ahiretini
yakmaktadr.
Hakeza
insanlara
da
zulmetmekte ve ilahi emirlere kar ilgisiz
kalmaktadr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Emirden nce insanlar saygyla
armalyz. Ey iman edenler
2- nsanlardaki kabul etme ortamlarn
canlandrn. Allah-u Teala bu ayette bir
takm manivelalar kullanmaktadr. Bu
cmleden: Neyin varsa biz sana verdik,
kendin maln deildir. Sahip olduun
eylerden hepsini deil, bir miktarn
bakalarna yardmda bulun. Bu infak
541
Nur Tefsiri
kyamet gn senin iin tm dostluklardan

daha iyidir.
3- Hayr ilerinde frsatlardan istifade
etmek bir deerdir. gnn gelmesinden
nce...
4- nfak kyamet gn ektiini bir ka kat
fazlasyla geri alma aracdr. Hakeza infak
Allahn ve mahrumlarn sevgisine neden
olmakta ve kyamette de balanma arac
saylmaktadr. Eer bugn infak etmezseniz
o gn sevgi, dostluk ve araclk sz konusu
deildir.
5- Cimrilik, kfr ve zulm ayn izgide
hareket etmektir. Nitekim Kuran yle
buyuruyor: Onlar zekt vermezler;
ahireti kfredenlerde yalnz onlardr.
Evet mal sevgisini Allah ve insanlarn
sevgisinden
stn
tutanlar
nimetlere
kfretmi saylr. Hem kendilerine, hem de
topluma zulmetmilerdir.

255

542
255- Allah, Ondan baka ilah

olmayan, kendisini uyuklama ve uyku
tutmayan, diri, her an yaratklarn
gzetip durandr. Gklerde olan ve
yerde olan ancak Onundur. Onun izni
olmadan katnda efaat edecek kimdir?
Onlarn ilediklerini ve ileyeceklerini
bilir,
dilediinden
baka
ilminden
hibir
eyi
kavrayamazlar.
Hkmranl
gkleri
ve
yeri
kaplamtr, onlarn gzetilmesi Ona
ar gelmez. O ycedir, byktr.
Tefsir
Ayette geen krsi kelimesi sebebiyle
Peygamber (s.a.a) bu ayeti ayetel krsi
olarak
adlandrmtr.
Snni
ve
ii
rivayetlerinde yer ald zere bu ayet
Kurann zirvesi konumundadr ve dier
ayetler arasnda byk bir makama sahiptir.
Hakeza bu ayetin okunmas hususunda da
nemli tavsiyelerde bulunulmutur. Nitekim
Hz. Ali (a.s) yle buyurmutur: Bu ayetin
faziletini iittikten sonra ayetel krsiyi
her gece okudum.
Bu ayette on alt defa Allahn ismi ve
sfatlar zikredilmitir. Bu yzden de ayetel
krsiyi tevhidin mesaj ve iar kabul
etmilerdir. Geri Kuranda farkl tabirlerle
bir ok yerde tevhid iar ifade edilmitir.
rnein Lailaha illallah (Allahtan baka
ilah yoktur. ), lailahe illa huve (Ondan
543
Nur Tefsiri
baka ilah yoktur), lailaha illa ente

(Senden baka ilah yoktur. ) ve lailaha illa
ene (Benden baka ilah yoktur. )... Ama hi
birinde ayetel krside olduu gibi tevhid
iarnn yansra Allahn sfatlar da beyan
edilmemitir. Allahn sfatlar iki trldr.
Baz sfatlar zatnn aynsdr ve zatndan
ayrlmas szkonusu deildir: ilim kudret ve
hayat gibi. Baz sfatlar ise fiil sfat diye
adlandrlan
Allahn
iradesiyle
ilgili
sfatlardr:
Balamak,
affetmek
ve
yaratmak gibi. Bu tr sfatlarda ilahi irade
temeldir; isterse balar... Ama zati
sfatlarda bu sylenemez. Allah isterse
bilir, istemezse bilmez. denilemez. Eer
zati sfatlar tebih etmek istersek yle
diyebiliriz: Allahn kadir ve alim olmas
insann mahluk olmas gibidir. Mahluk olma
sfat hi bir zaman insandan ayrlmaz.
Hakeza ilim sfat da asla Allahtan
ayrlmaz. lah kelimesi ise hak veya batl
her mabud iin kullanlmaktadr. Hevasn
ilah edineni grdn m? Ama Allah
kelimesi ilahi mukaddes zatn ismidir.
Allahtan baka dier ilahlar bir sinek
yaratmaktan dahi acizdirler. Bir sinek
bile yaratamazlar. Allahtan bakasna
tapanlar
tevhid
zirvesinden
korkun
uurumlara yuvarlanrlar. Allah'a ortak
koan kimse, gkten dp de kularn
kapt veya rzgarn bir uuruma
att eye benzer.
544
Lailahe
illallah
Mslmanln
kimliinin ilk sfatdr. Peygamberin daveti
de bu cmle ile balad. Lailahe illallah
deyiniz ki kurtulua eresiniz. Hakeza yle
buyurmutur: Her kim halis bir ekilde
lailaha illallah derse cennete girer. hlasnn
alameti ise lailaha illallahn, kendisini
Allahn
haram
kld
eylerden
alkoymasdr.
mam Sadk (a.s) yle buyuruyor:
Lailahe illallah sz cennetin deeridir.
Hakeza mam Rza (a.s)n naklettii kudsi
bir hadiste yle yer almtr: Lailala
illallah sz benim kalemdir.
Evet tevhit insann kurtulu sebebidir.
nversiteye veya ilmi havzalara adm
atann ders okuma artyla alim veya bilgin
olduunun sylenmesi gibi, lailaha illallah
sz de yeri geldiinde iaret edeceimiz
artlar olduu taktirde kurtarcdr.
Tevhide inanmak btn gleri ve
ekicilikleri insann gznde kk klar.
Tevhidin pedogojik etkilerinden biri de
Mslmanlarn
padiahlar
karsnda
secdeye kapanmamasdr. Habeistan kral
Neccai karsnda Mslmanlar yle
dediler: Biz Allahtan bakasna secde
etmeyiz.
Dihye-i Kelbi adnda bir Mslman, Rum
Kayseri karsnda secde etmedi ve
sarayllara yle dedi: Allahtan gayrisine
secde etmem.
545
Nur Tefsiri
Evet tevhid insan cennet ve cehenneme

bile
taklmayacak
bir
ycelie
ulatrmaktadr. mamlar da byle insanlar
yetitirmek iin alyordu. Ali (a.s) yle
buyuruyor: Bakasnn kulu olma Allah
seni zgr yaratmtr.
Mslmanlar her gn ve her yerde sahte
tanrlardan ve tautlardan uzak ve zgr
olduklarn feryat etmelidirler. Nitekim
ocuklarnn kulana da her sesden nce
lailahe illallah diyerek onlar kk yata
tevhitle tantrrlar.
O diridir.
Ceven-i Kebir duasnda Allahn hayy
(diri) olmasn yle beyan etmektedir: Ey
her eyden nce diri olan, ey her eyden
sonra diri olan, ey kendisi gibi diri
bulunmayan, ey orta olmayan diri, ey
diriye muhta olmayan diri. Ey her diriyi
ldren diri, ey her diriye rzk veren diri,
ey hayat baka diriden miras almayan diri,
ey lleri dirilten diri. Ey Hayy, ey Kayyum.
Allahn diri oluuyla dierlerinin diri

oluu farkldr. Allahn Hayy/diri oluu
dier ilahi sfatlar gibi zatnn bir parasdr.
Yok olmaz. lmeyen diriye tevvekkl
ettim
O; insan, hayvan ve bitkiler gibi hayatn
gerei olan beslenme, reme, cezbetme ve
defetme gibi eylere muhta deildir. Ey
benzeri olmayan diri
546
Hayatn Gerei Belli Deildir,

Ama Trleri Vardr
1- Hayvani hayat: Beslenme, cezbetme ve
hazmetme gibi zellikleri olan hayat.
2- Bitkisel hayat: Yeeren, aan, aalar
ve bitkiler gibi yeeren hayat.
3- Manevi hayat: lim ve kudret
salahiyetine sahip olabilen hayat.
4- Siyasi ve ictiami hayat: Kendi yce
istek ve hedeflerini gerekletirebilen
hayat.
5- Uhrevi hayat: Her zaman, her eyi
ihata eden ebedi bir hayat. Asl hayat
ahiret yurdundaki hayattr.
nsan ilmin yardmyla ruh ve hayatn
ortaya k artlarn hazrlayabilir. Ama
kendisi de ilahi hediye olan hayatn bir
parasdr. Kuran yle buyuruyor: Onlar
bir tek sinek bile yaratamazlar. Ayrca
hayat ortamn yaratmada yzlerce forml
vardr. Sonsuz ilim kayna olmakszn tahlil
edilemez.
El-Kayyum
Kayyum kyam kknden olup baml
olmayan, bakalarnn kendisine baml
olduu kimse anlamndadr. 1 Her canl
varlk yaamak iin bir feyiz kaynana
muhtatr. Aydnlatmay srdrmek iin
elektrik balantsna ihtiyac olan lamba
1
Mufredat-i Raib
547
Nur Tefsiri
gibi... Btn mevcudat vcuda gelmek iin,

hayydan
beslenmek
ve
yaamn
srdrmek iin de kayyumdan g almak
zorundadr. Hz. Ali (a. s. ) yle
buyurmutur: Herey ona teslimdir ve her
ey ona baldr. 1
Nakledildii
zere
bedir
savanda
Peygamber srekli olarak secdede yle
buyuruyordu: Ya Hayy, ya Kayyum2
O Hayy ve Kayyumdur. cmlesi cansz
tanrlarn ibadete layk olmadn ifade
etmektedir. ardnz zaman sizi
duyarlar veya size bir fayda ve zarar
verirler mi? Cansz varlklar bizim
kaderimizi tayin edebilir mi?
Kayyum kelimesi Kuranda defa yer
almtr, her defa da Hayy kelimesinin
yannda
yer
almtr.
Onun
kyam
kendindendir. Ama dier varlklarn kyam
Onun varlndandr. Allahn kyamndan
maksat Onun byk mahlukata olan
tedbiri, korumas ve tasallutudur. Onun
kyam srekli ve kapsamldr. Yaratr, rzk
verir, yol gsterir, ldrr, bir an gaflet
etmez.
kendisini
uyuklama
ve
uyku
tutmayan...
Btn varlklar btn canl varlklar
uyumaktadr. mam Sadk (a. s. ) yle
1
2
Nehcl-Belaa 108. hutbe

Tefsir-i Ruhul-Beyan c. 1 s. 400
548
buyurmutur: Allah dnda btn canllar

uyur. Allah ise uyumaktan mnezzehtir.
Allah uyumaya ve uyuklamaya ihtiyac
olmayan bir varlktr. 1 Uyku btn
canllar brakn bakalarndan, bizzat
kendisinden bile ayrmakta, koparmaktadr.
Ama Allah uyumaz ve herkesi gzetler.
Gklerde olan ve yerde olan ancak
Onundur.
Gkler ve yerler Onundur. Hereyin
gerek malii Odur. nsann malikiyeti
itibari ve emaneti bir malikiyettir. nsann
malikiyeti birka gnlne snrl artlarla
Allah
tarafndan
tayin
edilen
bir
malikiyettir. Btn varlk Onun mlk
olduu iin o halde neden insanlar birbirine
tapsn!? Dierleri de sizler gibi Onun
klesidir.
Tabiat
Allahn
mlkdr.
Tabiattaki
hakim
kanunlar
Allahn
mlkdr. Keke insan da Onun mlknden
hakkyla istifade edebilseydi!
nsan nce uyuklar, sonra uyur. Bu yzden
Kuranda nce uyuklamay, sonra da uyumay
zikretmitir. la tehuzu kelimesinden kahr ve
galebe anlalmaktadr. Genelde kahr ve galebe
hususlarnda iki olumsuz, la-la kelimeleri
birbiri ardnca yer almaktadr. rnein biz de
Farsada yle diyoruz: Falan mtkaya ne
alay rakib olabilir, ne de ordu! Veya, Falan
ahs yle bir hzl gidiyor ki kendisine ne yaya
giden yetiir, ne de svari.
1
549
Nur Tefsiri
Her ey Allahn ise ve Allah iin ise,

gkte ve yerde olan her ey Onunsa o halde
bu cimrilik ve hrs da neyin nesidir? Allahn
bizleri
ba
bo
braktn
m
zannediyorsunuz? Biz gerek malik olan
Allahn
rzasnn
aksine
mlknde
tasarrufta bulunmamalyz.
Rivayetlerde yle yer almtr: mam
Kazm (a. s. ) Bir adnda birinin kapsndan
geiyordu. eriden ark ve dans sesleri
geliyordu. mam (a. s. ) kapdaki kleye bu
evin hangi kleye ait olduunu sordu.
Adam, Hayr, ev sahibi kle deil, zgr bir
insandr. diye cevap verdi. mam (a. s. )
yle buyurdu: Eer kle olsayd bu kadar
isyan etmezdi. Adam ieri girerek bu sz
sahibine nakletti. Evin sahibi de kendine
gelerek tvbe etti. 1
mam Sadk (a. s. ) yle buyurmutur:
Allaha kleliin ilk derecesi insann
kendini malik bilmemesidir.
Onun izni olmadan katnda efaat
edecek kimdir?
Mrikler de Allah kabul ediyorlard.
Onlara
gkleri
ve
yeri
yaratan
kimdir? diye sorarsan Allah derler.
Ama, putlar efaati kabul ediyorlard.
Derler ki onlar efaatilerdir. AyetelKrsi bu yanl dnceyi reddetmekte ve
yle demektedir: Allahn izni olmakszn
1
Tetimmetul-Munteha s. 329
550
kim efaat edebilir? Varlk onun olduu gibi

varln tm ileri de Onun izniyle
gerekleir. Hayal ve vehimleriniz sebebiyle
hi kimse birbirine efaat edemez. efaat
kyamette olacaktr. Ama bu efaatin bir
hesab, kitab ve ilahi izni vardr. Eer
bazen ameli g ortaya kyorsa da bu
Allahn izin ve iradesine baldr. Hi bir
ey Onun Kayyum oluuna zarar veremez.
Hi kimse Onun iradesi dnda herhangi
bir kede bir ey yapamaz.
efaat gl bir varln gsz bir
varla yardm etmesidir. rnein yaratl
dzeninde k, su, hava ve yeryz bitki
tanesine aa olsun diye yardm etmektedir
veya Allahn velileri kurtulua ersin diye
bir gnahkara yardm eder. Ama bu
yardmlar
Allahn
zayfln
veya
etkilendiini
gstermez.
Zira
efaat
makamn ve iznini velilerine veren de
Allahtr. Allah yaratl dzenini yle bir
dzenlemitir ki bir tane, geliim izgisinde
yer alnca k, hava ve toprak sayesinde
hzla geliir. Velhasl maddi etkenler ve
insann yaratklardan ald yardmlar
Allahn izniyledir ve Onun hakim kld
kanunlar erevesindedir. Bu yzden baz
kimseler
efaatten
mahrumdur.
efaatilerin efaati
onlara fayda
vermez. Evet k, s, su ve toprak
geliim kabiliyeti olan bir taneyi gelitirir.
efaat; bozuk toplumlardaki dnyevi delilsiz
551
Nur Tefsiri
tavsiyelerden ve torpillerden apayr bir

eydir.
efaat
insanlar
mitsizlikten
kurtarmak ve Allahn velilerine balamak
iindir. efaat Allahn veli kullarna verdii
bir mkafattr. Kyamette efaatten istifade
etmek dnyada Allahn veli ve nebi
kullarnn hidayet ve ilim ndan istifade
etmenin bir tecessmdr.
efaat edenin Allah karsndaki gc
bamsz bir g deildir. Allahn bir
nurudur ve efaat makam Onun diledii
kullar iindir. Dolaysyla putperestler
Onlar bizim efaatilerimizdir. diyerek
efaatten istifade edeceklerini sanmasnlar.
Ayrca bilindii gibi Allahtan bakasna
ibadet irktir. Ama Allahtan bakasn
armak
her
yerde
irk
deildir.
Peygamberin
Kuranda
yer
alan
dualarnn ve Seni aryor... sizi
aryor...
aryoruz...
gibi
cmlelerinin irkle hibir ilgisi yoktur.
Elbette ki her davet ve ar da deerli
deildir. Hasta bir insan doktora seslenirse
haktr. Ama falcya seslenirse batldr.
Hkmranl
gkleri
ve
yeri
kaplamtr, onlarn gzetilmesi Ona
ar gelmez.
mam Sadk (a. s. ) yle buyuruyor: Ar
Allahn nebi ve resullerine rettii ilahi
ilimlerdir. Ama krsi hi kimsenin bilmedii
ilahi ilimlerdir.
552
Bazlar
krsinin
kudret
ve
ilahi
hakimiyetten
kinaye
olduunu
kabul
etmilerdir veya gklerin ve yerin kendisine
oranla ldeki bir yzk kadar olduu
anlamna almlardr. Btn bunlara ramen
tmn korumak Allah iin zor deildir.
Ayetel-Kursi insanlara unu anlatmaktadr:
Allah alemin gerek maliki ve hereyin alimi
olduu gibi, btn bir varlk alemi tm
iindekileriyle Onun kudret ve sultas
altndadr. 1
Ayette geen la yeuduhu cmlesi
Allahn snrsz gcn yaratlm glerle
mukayese etmelerini engellemektedir. Zira
yorgunluk maddi bir etkidir. Ama Bir
benzeri yoktur. cmlesi Allahn gc
zatnn aynsdr. anlamn ifade eder.
phesiz
ki
rabbim
gl
ve
kudretlidir.
Allah ne zamann gemesi ypratr ve ne
de herhangi bir deiiklie uratr. 2 Evet
Allahn snrsz gcne tevecch etmek
1
Gklerde ve yerde olanlar Onundur;

hepsi Ona boyun emitir. Dilerse sizi
yok eder, yeniden bakalarn yaratr.
Ali (a. s. ) yle buyuruyor: Hali deimez,
halden hale de girmez. Geceler ve gndzler
O'nu eskitemez, aydnlklar ve karanlklar, onu
deitiremez.
2
553
Nur Tefsiri
mmin kalplere huzur verir ve mmin

Onun sayesinde kendini gvende hisseder.
Onlarn
ilediklerini
ve
ileyeceklerini bilir...
Allah btn gerekleri bilir. Allah
nezdinde efaat bir ahsn gnahszl iin
almas deildir. O hereyi biliyor. efaat,
kurtulu ve balanma iin yaplan bir
abadr; gnahszlk iin deil. Allahn
hereyi bilmesi gerei insan haya ve edep
sahibi klmaldr. Allah kalplerde olan bile
bilir. Gizli ve aikar tm srlardan
haberdardr. Anne karnndaki ceninin kz m
erkek mi olduunu bilir. Kyamet gnnn
ne zaman olacan ve hereyin lsn o
bilir. 1
Yere gireni ve oradan kan, gkten

ineni ve oraya ykseleni bilir. (Sebe suresi,
2. ayet)
inde olan gizleseniz de aklasanz da
Allah onu bilir. (Al-i mran suresi, 2. ayet)
Gaybn anahtarlar Onun katndadr.
(Enam suresi, 59. ayet)
nk O, kalplerde olan bilendir. (Hud
suresi, 5. ayet)
phesiz O gizliyi de, gizlinin gizlisini de
bilir. (Ta-Ha suresi, 7. ayet)
Allah
gzlerin
hainliini
ve
gnllerin
gizlediini bilir. (Mmin suresi, 19. ayet)
1
554
Dilediinden baka ilminden hibir

eyi kavrayamazlar.
nsanlarn ilmi snrldr. Biz sesleri belli
bir
snra
kadar
duyabiliyoruz.
Grdklerimizi belli bir snra kadar
grebiliyoruz. Sadece Allahn irade ettii
ve izin verdii srlar biliyoruz.
Mesajlar ve Nkteler
1- Onun dnda hibir varlk tanr olma
deerine sahip deildir.
2- Gerek ve ebedi hayat, tm dier
hayatlarn kayna Allahtr. el-Hayy
3- Herey ona bamldr. el-Kayyum
4- Ondan baka her varlk yorulur ve
uyur. tutmaz.
5- Herey ondandr. Gklerde olan
onundur.
6- Sadece varlk deil varln tm ileri
de ondandr. efaat edecek kimdir?
7- Sizin hayal ve vehimlerinizle herhangi
bir ey efaati ve arac olmaz. Kimdir o
kimse ki...
8- Hikimse Allahtan daha merhametli
deildir. Tm efaatilerin merhamet ve
ilgisi de ondandr. Sadece onun izniyle
9- Allah hereyi bilir. O halde onun
karsnda gnah yapmaktan haya edelim. 1
Allah'n her eyi grmekte olduunu

bilmez mi?(Alak suresi, 14. ayet)
1
555
Nur Tefsiri
10- O hereyi ihata etmitir. Ama

bakalar Onun iradesi olmakszn ilminin
bir kesini dahi ihata edemezler.
11- Onun hakimiyet ve kudreti snrl
deildir.
12- Varlk alemini korumak ona ar
gelmez.
13- Varlk alemini koruyan phesiz bizi
de koruyabilir. Bu yzden de korunmak iin
Ayetel-Krsinin okunmas tavsiye edilmitir.
Velhasl hayy ve kayyum olan ve
yorgunluk, uyuma, uyuklama ve zaaf nedir
bilmeyen Allah, ibadete layktr. Hi kimse
Onun izni ve kudreti dnda bir ey
yapamaz. Allah hereyi bilir, her eyi ihata
etmi ve hereye hakimdir. Ancak byle bir
ilaha ibadet edilebilir, sevgi gsterilebilir.
Byle bir ilaha tevekkl edilebilir, ak
olunabilir, mit balanabilir. Kurann
tantt bu ilah tahrif edilmi ncil ve
Tevrattaki ilah ile mukayese edilemez.
Maddi dnyann karanlk ve kmazlar
iinde bocalayan insan nasl dnebilir.
Allah'a hamdolsun. Eer Allah bize
hidayet
etmeseydi,
biz
hidayeti
bulamazdk.
Allahn sfatlarnn her birinin (kayyum,
hayy,
ilm,
kudret,
azamet)
insann
terbiyesinde ok olumlu bir rol vardr. Zira
en iyi ekol; taraftarlarna mit ve ak
verebilen, onlara aydnlk bir gelecek
vadeden; taraftarlarnn da her an kontrol
556
edildiklerini, hatalarnn balanacan ve

kendilerine
hakim
zatn
merhametli
olduunu bildii bir ekoldr. Ayrca bu
inan akl ve ftrat ile de uyum iinde
olmaldr.

265

256- Dinde zorlama yoktur; artk
hak ile batl iyice ayrlmtr. Tautlara
kfredip Allah'a iman eden kimse,
kopmak bilmeyen salam bir kulpa
sarlmtr. Allah iitendir, bilendir.
Tefsir
Kalbi iman zorla elde edilemez. Aksine
brhan, ahlak ve t ile kalplere nfuz
edilebilir. Ama bu, herkesin her istedii
ktl
yapmas,
zgr
olduunu
sylemesi ve kimse beni setiim bu
yoldan eviremez diyebilmesi anlamna
deildir.
Putlar
krmak,
savalar,
ktlkten
sakndrma,
srgnler
ve
hapisler insann kalben inanmadnn, ama
toplum iin kt bir birey olma hakkna
sahip olmadnn en ak gstergesidir.
557
Nur Tefsiri
Mesajlar ve Nkteler
1- Burhan ve mant olan insan
zorlamaya ihtiya duymaz.
2- Zorlamann etkileri sadece amel ve
fiziksel hareketlerde geerlidir; fikir ve
inanlarda deil. slam kafirlere yle diyor:
Doru szlyseniz delilinizi getiriniz.
3- slam zgrlk dinidir. Cihad ve sava
ise insanlara dnce zgrl vermeyen
zalim dzenleri ykmak veya gerekte din
deil bir hastalk olan irki ortadan
kaldrmak iindir. Hurafeler karsnda
susmak insanla zulmdr.
4Hakkn
yolu
insanlara
hccet
tamamlansn
diye,
apak
batldan
ayrlmtr. Hak yolun aydnlanmas ise akl
beyan ve peygamberlerin mucizesiyledir.
5- pin salam olmas yeterli deildir. Sk
tutmak da arttr. sarlmtr
6- slam tautlarla uzlamaz. Tauta
kfreden
7- Tautlar yok olmadka tevhid tecelli
etmez. nce tauta kfretmek, sonra
Allaha iman etmek gerekir. Tauta
kfredip Allaha iman eden.
8- nsanlara hccet tamamlanmtr.
iyice ayrlmtr.
9- Tautlara dayanmak ve Allahtan
gayrisine sarlmak yok olmaktr. Kopmayan
tek ip Allaha imandr.
10- Baz rivayetlerde de yer aldna gre
Allahn velilerine ve Ehl-i Beyt imamlarna
558
sarlmak da salam ipe sarlmann ak

bir rneidir. Nitekim Peygamber (s.a.a) Hz.
Ali (a.s)a yle buyurmutur: Sen urvetul
vuskasn (salam ipsin. )1
11- Allaha iman ve Allahn veli kullaryla
iliki ebedidir. kopmak bilmeyen Ama
tautlar kyamette kendine uyanlardan
kaacaklardr.

257

257- Allah iman edenlerin dostudur,
onlar karanlklardan aydnla karr.
Kfredenlerin ise dostlar tautlardr.
Onlar
aydnlktan
karanlklara
srklerler.
te
onlar
cehennemliklerdir, onlar orada temelli
kalacaklardr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Bir tek yetkiliyi kabul etmek kolaydr.
Kuran mminle hakknda yle buyuruyor:
Allah iman edenlerin velisidir. Ama
kafirlerin ok eitli velileri vardr. Hz.
Yusuf (a.s) kafirleri davet ederken de bu
1
Tefsir-i Burhan c. 1 s. 141

559
Nur Tefsiri
delili beyan etmitir. Ayr ayr bir sr

uydurma rabler mi daha iyidir, yoksa
her eyden stn tek Allah m?
2- Hak yol tektir. Ama sapk yollar ok ve
farkldr. Kuran hak yol hakknda nur
tabirini kullanmtr. Sapk ve eri yollar
hakknda
ise
karanlklar
tabirini
kullanmtr.
3- Doru yol nurdur. Nur da hareket,
geliim, ilim, mit ve huzur vardr.
4- nceki ayette yle buyurmutur:
artk hak ile batl iyice ayrlmtr. Bu
ayette ise batl yollarn hak yoldan
ayrlnn bir rnei beyan edilmitir. Yani
Allahn velayeti, rt ve kemal; tautlarn
velayeti ise sapklktr.
5- Allah bizim velimiz olduu iin ona
tevekkl etmeli sadece ondan mitvar
olmalyz.
6- Tautlar kfr ve irk atmosferinde
herhangi bir manevra gcne sahip
deildir. Kfredenlerin velileri tauttur.
7- Tautun yardmclar da ate ehlidir.

8- Kafirler srekli Allahn gazabna
uramtr. temelli kalacaklardr.
Allahn Velayetini Kabul Edenlerin
Portresi
-Allahn velayetini kabul edenlerin ii de
ilahi renge brnr. Allahn rengi.
560
-Kendinize ilahi bir nder sein. Allah

size phesiz, Talut'u hkmdar olarak
gnderdi
-Allahn velayetini kabul edenin yolu
ak, gelecei aydn ve ilerinden dolay
gven iindedir. imanlarna karlk
Rableri onlar hidayete eritirir. Ona
dneceiz. Biz, iyilie alanlarn
ecrini elbette zayi etmeyiz.
-Savalarda
ve
zorluklarda
Allahn
yardmn gzetler Allahtan gayri glerden
korkmaz. imanlarn artrr.
-lmden korkmaz, ilahi velayet altnda
lmeyi mutluluk bilir. Nitekim mam
Hseyin (a.s) yle buyurmutur: phesiz
ki ben lm saadet biliyorum.
-Hayatta yalnz kalmak ona zor ve ac
gelmez. nk srekli Allahn gzetiminde
olduunu
bilir.
phesiz
ki
Allah
bizimledir.
-nfak etmekten korkmaz, nk maln
velisi olan Allaha smarlar. Allah'a, kat
kat karln arttraca gzel bir
dn takdiminde kim bulunur?
-Kt tebligatlardan ve propagandalardan
etkilenmez, nk yreini Allahn kesin
vaatlerine
vermitir.
Sonu
takva
sahiplerinindir. .
-Allahtan
gayri
her
ey
gznde
kktr. Nitekim mam Ali (a.s) yle
buyurmutur: Allah nefislerinde byk
561
Nur Tefsiri
olduu iin gayrisi gzlerinde klmtr.
-eitli kanun ve emirlerden dolay

aknla dmez; nk o Allahn
kanunlarn kabul etmitir ve sadece onu
dnr.
-Yzlerce kazan kaps yzne alsa da o
sadece Allahn tayin ettii yolu ilahi ller
zere seer. Allahn indirdikleriyle
hkmezse...
258
258- Allah kendisine hkmranlk
verdi diye brahim ile Rabbi hakknda
tartan
grmedin
mi?
brahim:
Rabbim,
dirilten
ve
ldrendir
demiti. Ben de diriltir ve ldrrm
dedi; brahim, phesiz Allah gnei
doudan getiriyor, sen de batdan
getirsene dedi. Kfreden arp kald.
Allah zulm eden kimseleri doru yola
eritirmez.
562
Tefsir
Rivayet ve tarih kitaplarnda yle yer
almtr: Babil kral Nemrut Hz. ibrahim
(a.s) ile Allah tartyordu. brahim (a.s),
Benim Rabbim yaatr ve ldrr
deyince o, Ben de ldrr ve yaatrm
dedi. Daha sonra bir mahkumu artarak
birini zgr brakt ve dierinin de
ldrlmesini
emretti.
Hz.
brahim
Nemrutun
bu
safsatasn
ve
halk
kandrmaya almasn grnce yle
buyurdu: Benim Rabbim gnei doudan
dourur eer sen alemlere hkmeden
tanrysan ve her ey senin gcndeyse sen
de gnei batdan dour. Bu soru
karsnda Nemrut ard, sustu ve hi bir
cevap veremedi.
Mesajlar ve Nkteler
1- G ve devlet insan gurur ve kibre
drebilir. hkmranlk verdi diye...
2- yle bir delil ortaya koyun ki
dmanlarnz arp kalsn Kfreden
arp kald
3- Kamuoyunun dncesine ve halkn
hkmlerine dikkat etmek gerekir. Geri
Nemrudun verdii cevap da tartlr, ama o
tartmalar kamuoyuna cevap veremezdi.
Yoksa hayatn oluumu da Allah tanmann
yollarndan biridir.
563
Nur Tefsiri
4- Safsata ve hataya drme, batl

ehlinin her zamanki oyunudur.
5- Tautlar da gl deliller karsnda
arr kalr.
6- lmi ve manevi g dier btn glere
galip ve stndr.
7- Tartmalarda ftri, akli ve genel
delilleri kullannz.
8- Kafir zalimdir. Zira kendine ve insanlk
makamna zulmetmitir.
259

259- Yahut alt stne gelmi bir
kasabaya urayan kimseyi grmedin
mi? Allah buray lmnden sonra
acaba nasl diriltecek?dedi. Bunun
zerine Allah onu yz yl l brakt,
sonra diriltti, Ne kadar kaldn?dedi,
564
Bir gn veya bir gnden az kaldm

dedi, Hayr yz yl kaldn, yiyeceine
ieceine bak, bozulmam ; eeine
bak ve hem seni insanlar iin bir ibret
klacaz kemiklerine bak, onlar nasl
birletirip, sonra onlara et giydiriyoruz
dedi; bu ona apak belli olunca, Artk
Allah'n her eye kadir olduunu
biliyorum dedi.
Tefsir
nceki ayette Hz. brahim (a.s)n
Nemrutla
yapt
tevhid
hakkndaki
tartmas yer almt. Ayetteki hidayet ve
yol gsterme delillere dayalyd. Bu ayette
ise ahiret ele alnmakta ve hidayet yolu
hissedilir bir ekilde ortaya konmaktadr.
Tefsir ve hadis kitaplarnda yer ald zere
ayette bahsi edilen kii Uzeyrdir. El-Mizan
tefsirinde yer aldna gre Uzeyr Allahn
kendisiyle konutuu bir peygamberdi.
Mesajlar ve Nkteler
1- Gsteri; delile dayal en iyi yoldur.
yiyeceine ieceine bak
2- Bir tek nkteyi anlamak iin yz yl
lmek yeridir.
3- Her ne kadar bilgili de olsanz ilminizi
tecrbe soru... ile artrmaya aln. Allah
buray lmnden sonra acaba nasl
diriltecek?
565
Nur Tefsiri
4- Harap olmu viranelerden ve eski

medeniyetlerden de ders ve ibret almak,
sormak gerekir.
5- Uzun zaman am Allahn gcnde
her hangi bir boluk yaratmaz Bunun
zerine Allah onu yz yl l brakt,
sonra diriltti.
6- lahi iradeyle salam kemikler bile
dalr. abuk bozulan yemekler bile
yzlerce yl salam kalr.
7- lahi kudretin gsterimi insanlarn
hidayet ve irad iindir; oyalanmak iin
deil. hem seni insanlar iin bir ibret
klacaz.
8- Allah kyametteki bir sahneyi bylece
dnyada da sergilemitir. kemiklerine
bak, onlar nasl birletirip, sonra
onlara et giydiriyoruz.
9Ahiret
ve
dirili,
cismanidir.
kemiklerine bak Zira eer dirili ruhani
ve manevi olsayd kemik ve mezardan sz
edilmezdi.
10- Duman atein gstergesidir. bu ona
apak belli olunca, Artk Allah'n her
eye kadir olduunu biliyorum dedi.
11- Ricat ve llerin kyametten nce
dnyada dirilii kesin ve inkar edilmez bir
gerektir. l brakt... diriltti.

566

260

260-brahim: Rabbim! lleri nasl
dirilttiini bana gster dediinde,
inanmyor musun? deyince de,
Hayr yle deil, fakat kalbim iyice
kansn demiti. yleyse drt eit ku
al, onlar kendine altr, sonra onlar
paralayp her dan zerine bir para
koy, sonra onlar ar; koarak sana
gelirler. O halde Allah'n gl ve
hikmet sahibi olduunu bil demiti.
Tefsir
Peygamber (s.a.a)den sonra tarihin
yegane ahsiyeti Hz. Ali (a.s) yle
buyurmutur: Btn perdeler kalksa bile
Allaha olan yakinimde hi deiiklik olmaz.
1 Ama dierleri duyduklarn, hatta
inandklarn bile aka grmek isterler.
rnein ekerin pancardan yapldn
bilirler ama nasl olutuunu grmek
isterler.
Gurerul-Hikem ve Tefsir-u Ruhil-Beyan c. 1 s.

416
1
567
Nur Tefsiri
Tefsir kitaplarnda yle yer almtr: Hz.

brahim bir denizin kenarndan geiyordu.
Denizin kenarna dm yars suda yars
karada bir le grd, kular ve dier
hayvanlar gelip o leten yiyorlard. Kendi
kendine yle dedi: Eer insan da byle
olur ve bedeninin paralar dier canllar
arasnda paylatrlrsa kyamette bunlar
nasl toplanacak bir araya gelecektir? Bu
yzden Allahtan unu istedi: Rabbim!
lleri nasl dirilttiini bana gster
Mesajlar ve Yorumlar
1- Srekli iman ve yakinimizi itminan
derecesine
ulatrma
abas
iinde
olmalyz. kalbim iyice kansn
2- Keif ve uhud sadece ilim, iman ve
istidlal konusunda belli bir yere gelenler
iindir.
3- Allahn velilerinin davet ve duas
alemin her zerresinde etkilidir. sonra
onlar ar; koarak sana gelirler.
4- Ahiret ve dirili cismanidir. Kyamet
gn ruh bu bedene geri dnecektir.
5- Hedef gvene erimek olduu iin bu
i bizzat brahim (a.s)n eliyle yaplmtr.
(Farkl
kularn
kesilmesi,
etlerinin
kartrlmas ve bir ka dan tepesine
konulmas)
6- Derin bir eitim iin sanat ve
gsteriden istifade etmek gerekir.
568

261
261- Mallarn Allah yolunda infak
edenlerin durumu, her baanda yz
tane olmak zere yedi baak veren
tanenin
durumu
gibidir.
Allah
dilediine kat kat verir. Allah (kudret ve
rahmet asndan) genitir, O her eyi
bilendir.
Tefsir
Snfsal farkllklar ve ihtilaflar ortadan
kaldrmann en iyi yolu infakta bulunmann
tavsiye
edilmesi
ve
israftan
men
edilmesidir. Nitekim faizin ortaya k ve
yaygnlamas
da
snfsal
farkllklar
oluturmaktadr.
Bu
yzden
Kuran-i
Kerimde infakta bulunmann gerei ve
faizin haram olduu yanyana zikredilmitir.
1
Ayrca bilmek gerekir ki heryerde her

baanda yz tane olmak zere yedi
baak veren tane yetimez. . Zira taneler
msaid bir yere, zamana ve tam bir
korumaya muhtatr. Hakeza baz helal
1
Tefsirul-Mizan c. 2 s. 406
569
Nur Tefsiri
mallar salim kalplerden Allaha yaknlama

maksadyla minnetsiz bir ekilde fakirlere
hassas bir zamanda ve gzel bir tarzda
infak edilirse btn o etkilere sahip
olacaktr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Doal rneklerden istifade etmek asla
eskimez. Tm yalardaki insanlar iin
kolayca anlalabilecek bir konumdadr.
2- Tevik ve mkafat vaadi hareketin en
byk etkenidir.
3- Allahn ltfunun snr yoktur. Allah
dilediine kat kat verir. Allah (kudret ve
rahmet asndan) genitir, O her eyi
bilendir.
4- nfak Allah yolunda olursa deerlidir.
Allah yolunda
5- Kuran srekli infakta bulunan ve infak
etmeyi bir adet haline getiren kimseleri
vmektedir.
Ayette
geen
yunfikun
kelimesi srekli infaka delalet etmektedir.
6- En iyi rnek reel ve gerek olan
rnektir. 1
7- Eer infakta bulunmak yedi kat art
kaydetme
kabiliyetine
sahipse
Allah
yolunda
canlarn
infak
edenlerin
mkafatn varn siz dnn!
Tefsir-i Meraide ve Numune de yer aldna
gre ran ve Msrda baz ziraat uzmanlar bu
baa teyid etmilerdir.
1
570

262

262- Mallarn Allah yolunda infak
edip
sonra
infak
ettikleri
eyin
ardndan
baa
kakmayan
ve
eza
etmeyenlerin
ecirleri
Rablerinin
katndadr. Onlara korku yoktur ve
onlar zlmeyeceklerdir.
Mesajlar ve Nkteler
1- yi bir balama deerli deildir. yilii
bitirme de gereklidir. Bazen insan Allah iin
bir adm atar, hayrl bir ie balar. Ama
gurur,
minnet,
beklenti
ve
benzeri
sebeplerden tr yar yolda brakr ve o
iin deeri yok olur.
2- Minnet olunca infakta bulunmann
etkisi yok olur. Zira infakta bulunmann
amac ruhu cimrilikten temizlemektir. Ama
minnet etmek ruhun kirlenmesine neden
olur.
3- Minnet etmek veya kendini byk
grp
bakalarn
aalamak
veya
insanlarn dikkatini ekmek iin almak,
ihlastan uzaklamaktr.
4- nfakla mahrumlarn bana srlen el;
minnet ve eziyetle birlikte olmamaldr.
571
Nur Tefsiri
Ayetteki
summe
kelimesinden
de
anlald zere sonradan da minnet
etmemek gerekir.
5- nsann amelleri birbirini etkiler. Yani
bir amel baka birini etkisiz hale getirebilir.
nfak ilatr, ama minnet etmek ise
hastalk...
6- Allah bize bunca nimetleri verdii
halde minnet etmediine gre biz az bir ey
vermekle kullarna minnet etmemeliyiz.
7- Allah yolunda, minnetsiz ve eziyetsiz
yaplan yardm infakn alametlerindendir.
Mecmeul-Beyanda yer alan bir hadiste
Peygamber (s.a.a) yle buyurmutur:
Allah kyamet gnnde minnet edenlere
merhamet gzyle bakmaz.
8- Allah infak edenlerin geleceini
garantilemitir. Onlara korku yoktur ve
onlar zlmezler.

263
263- Gzel bir sz ve balama,
peinden eza gelen bir sadakadan daha
iyidir. Allah zengindir, hilim sahibidir.
Mesajlar ve Nkteler
1- slam cisimden ok ruha tevecch
eder. ahsiyet ahsdan daha nemlidir.
572
Saygnl
olmak,
maddiyattan
daha
deerlidir.
2- Ahlak maldan iyidir.
3- Minnet ktln yok etmek infakn
faydalarn celbetmekten daha nemlidir.
4- nfak insan yceltir. nsanda cmertlik
ruhunu diriltir. Allahn bizim infaklarmza
ihtiyac yoktur. Allah zengindir.
5- Allah fakirlere eziyet edenin cezasn
verir; ama acele deil. Hilim sahibidir.
6- Fakirleri muhabbet ve sevgiyle
hayatlarn temin eden faydal ilere
ynlendirin. yi bir sz. 1
7- Bir rivayette yle yer almtr:
Peygamber (s.a.a) yle buyurmutur: Bir
fakir yannza gelirse onu u iki yoldan
birisi ile raz edin. Varolan bir eyinizi
ihsan edin veya onu gzel bir ekilde
geri evirin. 2 Hakeza Peygamber (s.a.a)
yle
buyurmutur:
Eer
mal
ile
insanlara
hizmet
edemiyorsanz
ahlaknzla ediniz. 3
8- Fakirle iyi bir ekilde konumak onu
teskin eder ve insann kendisinin de
gelimesini salar. Minnetle verilen sadaka
bunlardan hibirine sahib deildir.
Tefsir-i Pertuv-i Kuran, ilgili ayetin tefsirinde

Tefsir-i Kurtubi ve Tefsir-i numune, ilgili ayetin
tefsirinde.
3
Tefsir-i Kaif, c. 1. s. 272
1
2
573
Nur Tefsiri

264

264- Ey iman edenler! Allah'a ve
ahiret gnne inanmayp, insanlara
gsteri iin maln infak eden kimse
gibi, sadakalarnz baa kakma ve eza
etmekle
boa
karmayn.
Onun
durumu,
zerinde
toprak
bulunan
kayann durumu gibidir, zerine bol
yamur
yadnda
onu
cascavlak
brakr. Kazandklarndan hibir ey
elde
edemezler.
Allah
kfreden
kimselere hidayet etmez.
Tefsir
Bu ayet de riya ve gsteri zere infak
eden insanlarn batnn gsteren bir tebih
ve benzetmeyi iermektedir. Bu tr
insanlarn ameli zahiri yumuak, batn ise
sert ve talk olan, etkilenmeyen topraa
benzer. Bunlar kalpleri katlat iin
infaklarndan asla istifade edemezler.
Mesajlar ve Nkteler
574
1- Fakirlere minnet ve eziyet etmek infak

ve sadakalarn sevabn yokeder.
2- Faizin kk Allaha ve ahirete gerek
bir imann olmayndan kaynaklanmaktadr.
Allah'a ve ahiret gnne inanmayp,
insanlara gsteri iin maln infak
eden kimse...
3- nfak nemli deildir. nfak edenin
ruhu nemlidir.
4- Minnet edenler ve riyakarlar kfr
izgisindedir ve uyarlmlardr. Allah
kafirler kavmine hidayet etmez.
5- Riyakarlar sadece ahiret sevabndan
mahrum deillerdir; ruhsal geliimleri ve
toplumsal
deerleri
de
yoktur.
Kazandklarndan
hibir
ey
elde
edemezler.
6- Minnet eden, riyakar ve kafir
kimselerin amelleri bounadr. Durumu
gibidir. kelimesi her gruba da
uymaktadr.
7- Riyakar sonunda rezil olur. onu
cascavlak brakr. Olaylar hakikatleri
ortaya karr.

575
Nur Tefsiri

265

265- Allah'n rzasn kazanmak ve

kalplerini
salamlatrmak
iin
mallarn infak edenlerin durumu,
ykseke bir tepede bulunan, bol
yamur aldnda yemilerini iki kat
veren,
bol
yamur
yamasa
bile
isentisi den bir bahenin durumu
gibidir. Allah ilediklerinizi grr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Eer insann maksad Allahn rzasn
ve insani sfatlar elde etmek olursa ileri
bereketli olur.
2- Halis ameller ykseklerdeki tarlaya
benzer; her trl selden korunmutur.
3mkanlardan
daha
nemlisi
imkanlardan istifade etmektir. ri veya ufak
yamur nemli deildir, nemli olan
topran o suyu emmesi ve verimli hale
gelmesidir.
4- Eer hedef Allah olursa cilvelerden ve
cemallerden
mahrum
kalmayz.
Halis
infaklarn rnei dan tepesinde ve yksek
yerlerdeki tarlaya benzer.

576

266
266Hangi
biriniz,
kendisi
ihtiyarlam ve ocuklar da gszken,
altlarndan rmaklar akan, hurma,
zm ve her eit meyveleri bulunan
bahesinin,
ateli
bir
kasrgann
kopmasyla
yanmasn
ister?
Dnesiniz diye Allah size ayetlerini
bylece aklar.
Mesajlar ve Nkteler
1- nfaktan sonra minnet ve eziyet etmek
yeil balara esen korkun bir frtna ve
balar yakp kavuran bir ate gibidir.
2- Olaylar iyi alglamak iin kendinizi
bakalarnn yerine koyun. Hangi biriniz...
ister. Asl olan ruha tevecchtr.
3- Zaman, mekan, medeniyet ve tarihin
eskitemedii doal rneklerden istifade
etmeliyiz.
4- Geliim tedricidir, ama amelin yok
olmas ve tahrib bir anda olur.
5- Kurann verdii rnekler insann
dnmesini salar.
577
Nur Tefsiri

267

267Ey
iman
edenler!
Kazandklarnzn temizlerinden ve size
yerden kardklarmzdan infak edin;
irenmeden alamayacanz pis eyleri
vermeye kalkmayn. Allah'n zengin ve
vlmeye layk olduunu bilin.
Mesajlar ve Nkteler
1nfaktan
maksat
cimrilikten
kurtulutur;
deersiz
ve
istenmeyen
mallardan kurtulu deil.
2- nfakta bulunurken mahrumlarn
deerini korumalyz. Bugnn fakirleri
kyamet gnnn zenginleridir.
3- Temiz olmayan pis eyleri infak
etmeyin; nfak etmeyi bile dnmeyin.
vermeye kalkmayn.
4- nsann vicdan temiz ve kirli en iyi
tanma lsdr. Sana infak etmelerini
istediin eyi sen de infak et. Onu
sevmiyorsan infak etmen doru deildir.
5- nfakta bulunmann faydas size dner.
Yoksa zaten Allah'n zengin ve vlmeye
layktr.
578

268

268- eytan sizi fakirlii vadeder ve

ktl
emreder;
Allah
ise
kendisinden mafiret ve bol nimet
vadeder. Allah'n ltf boldur, O her
eyi bilir.
Tefsir
nfak esnasnda eytan insana ilka etmek
iin yanna gelir, Bugn infak edersen
yarn fakir olursun, en iyisi maln stok et,
yarn ne olur ne olmaz... diye vesvese eder.
Bunlar eytann telkinleri ve vaadleridir.
Mesajlar ve Nkteler
1- nfaka engel olan eytani dncelerle
savamak gerekir. Fakirlikten korku yerine
Allahn geni ltfn dnmeliyiz.
2- nsana dar dnce, korku ve olumsuz
etkiler veren tm fikir ve vehimler
eytanidir. Hareket sevin, gs genilii
veren her fikir ve ilham ise ilahidir. Allah
ise kendisinden mafiret ve bol nimet
vadeder.
3- Fakirlik ve fuhu arasnda bir ilgi
vardr. Birok gnahlar fakirlikten korku
sebebiyle oluur.
579
Nur Tefsiri
4- nsan infaktan alkoyan, gelecekten

korkutan ve gnahlara tevik eden dostlar
ve yaknlar eytandr.
5- Kyamette ilahi mafirete olan
ihtiyacmz dnyadaki yarnlarda muhtemel
ihtiyalarmzdan daha nemlidir. Sakn
ilahi mafireti dnyadaki refah hayalleri ile
deitirmeyin.
Zira
hereyden
nce
yalanmadan da lebiliriz. Herhangi bir
ihtiyacmz da olmayabilir. Ama kyamet
gn Allahn mafiretine kesin ihtiyacnz
olacaktr. Ayrca yarn iin sakladmz mal
da kalmayabilir. Ama bugn yaplan bir
infak yarn kyamet iin kesin baki
kalacaktr.
Ayrca
bugn
biriktirdiklerimizden yallk dnemimizde
istifade edememek de mmkndr. Ama
bugn yaplan bir infakta kyamette kesin
fayda grlecektir. Hakeza insann yallkta
birikimlerinden istifade etmesi geicidir.
Ama insann infaktan kyamet gnnde
faydalanmas ebedidir. 1
269

269- Hikmeti dilediine verir. Kime
hikmet verilmise phesiz ona oka
Tefsir-i Fahr-u Razi, lgili ayetin tefsirinde

580
hayr verilmitir. Bundan ancak akl

sahipleri ibret alr.
Tefsir
Hikmet; marifet, gereklerin srrna
ermek ve hakka ulamaktr. Allah-u Teala
baz kimselere sahip olduklar temizlik,
takva ve gayretleri sebebiyle hikmet ihsan
etmektedir. nsan hikmet sayesinde eytani
vesveseleri ilahi ilhamlardan ayrr, doruyu
yanltan ayrt eder. uursuz heyecanlar
bilinten ayr klar. ok hayr olan bu
stnlk ve ycelikten sadece gerek akl
sahipleri ibret alr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Geri mal hayrdr, ama ok hayr olan
hikmet sahibi olmaktr.
2- eytan fakirlii, Allah ise mafiret ve
bolluu vadeder. Ama bu ikisini birbirinden
ayrt etmek hikmeti gerektirir.
3- Btn dnya az bir metadr, ama
hikmet ok hayrdr. Eer btn maddi
imkanlar hikmet ve doru bak asn elde
etme yolunda harcanrsa deer.
4- Herkes hikmetin deerini anlamaz
Bundan ancak akl sahipleri ibret alr.
Materyalistler, mal ve maddi hesaplara
dayanr. Kar ve zarar maddi esaslar zere
deerlendirir. Ama uzak grl akl
sahipleri ve doru yolu tanyan bilginler
baka bir boyuttan deerlendirir.
581
Nur Tefsiri
5- mam Sadk (a.s) yle buyurmutur:

Hikmet; dinde derinlemek ve marifettir.
Baka bir rivayette de yle yer almtr:
Hikmet; Allaha itaat etmek ve imam
tanmaktr.
270

270-nfak ettiiniz her eyi ve
adadnz ada phesiz Allah bilir.
Zulm
edenlerin
hi
yardmclar
yoktur.
Mesajlar ve Nkteler
1- Allah yaptmz infaklardan haberdar
olduuna gre o halde en iyi mallarmz en
yce hedeflerle infak etmeliyiz.
2- Kendine zulmetmenin tevbesi ve
keffaresi
gerekir.
Ama
yoksullara
zulmetmek hususunda zalimlerin hi bir
dostu yoktur. Zulm edenlerin hi
yardmclar yoktur.
3- efaat cimri insanlar kapsamaz
Zulm edenlerin hi yardmclar
yoktur.
Nitekim
Kuran
yle
buyurmaktadr:
Dkn
kimseyi
doyurmuyorduk...
Artk
onlara,
efaatilerin efaati fayda vermez. 1
1
Mddessir suresi, 48. ayet

582
4- Tevik ve uyar yanyana olursa geliimi

gerekletirir. Allah bilir cmlesi tevik
nedeni,
Zulm
edenlerin
hi
yardmclar yoktur. cmlesi de uyar
nedenidir.
5- Cimriliin nedeni insanlarn malndan
yardm dilemekse Allahn gazab geldiinde
ne mal, ne de insanlarn bir faydas olmaz.
6- Adaklarn yerini getirmek farzdr.
Terketmek ise zulmdr.
7- Su ve ceza uyumlu olmaldr. Dnyada
infak ederek insanlara yardm etmeyenlere
kyamette de bakalar yardm etmez.

271

271- Sadakalar aka verirseniz o
ne gzel! Eer onlar yoksullara gizlice
verirseniz sizin iin daha iyidir. Allah
onlar ktlklerinizden bir ksmna
kar tutar. Allah ilediklerinizden
haberdardr.
Tefsir
mam Sadk (a.s)yle buyuruyor: Allah
farz zekat ak, mstahap olan zekat ise
gizli vermenizi emrediyor. Bunun nedeni
583
Nur Tefsiri
de farz zekatn genel, sradan ve riyadan

uzak bir grev oluudur.
Mesajlar ve Nkteler
1- Ak infak bakalarn tevik eder,
insandan cimrilik ithamn uzak tutar ve bir
nevi ameli tebli tr saylr. o ne gzel
2- Gizli infak ise riya ve gsteriten
uzaktr ve ihlasa daha yakndr. O sadakay
alan kimsenin de hrmeti ve saygnl
korunmu olur.
3- nfak bir ksm gnahlarn balanma
nedenidir.
4- nemli olan Allahn ilmidir; insanlarn
bilmesi deil. Allah ilediklerinizden
haberdardr.
5- Her dinden fakirlere yardmc olmak
deer tar; sadece fakir Mslmanlara
deil.
6- nfak ve sadaka servete zg bir ey
deildir. lim, haysiyet ve Allahn verdii
tm
nimetler
vesilesiyle
mahrumlara
yardmc olabiliriz.
7- Zenginler, ok az bir infak karlnda
btn gnahlarnn affedileceini sanmasn.
584
272

272- Onlarn hidayeti sana dmez,

fakat Allah dilediine hidayet eder.
nfak ettiiniz iyi ey kendinizedir,
sadece Allah'n rzasn kazanmak iin
infak ediniz. nfak ettiiniz iyi bir eyin
karl hakszla uratlmakszn size
verilir.
Tefsir
Mecmeul-Beyan ve Fahr-u Razinin
tefsirinde bu ayetin nuzl sebebi olarak yer
aldna gre Mslmanlar, mrik fakirlere
yardm
hususunda
ek
ediyorlard.
Peygambere bunun hkmn sorunca bu
ayet nazil oldu.
Mesajlar ve Nkteler
1- Kafirlerin iman etmesi iin de olsa
onlara infak ta bulunmay terketmeyin,
onlar ekonomik baskya almayn.
2- Fakirlere yardmc olmak insani bir
grevdir. Yce grte olmak da bir
deerdir. O halde Mslman olmayanlara
da infakta bulununuz.
3- slam insan seven bir ekoldr.
Mslman olmayanlarn dahi fakir ve
mahrum olmasn kabul etmeyen bir
ekoldr.
585
Nur Tefsiri
4Ekonomik
basklar
neticesinde
sergilenen imann hi bir deeri yoktur.
5- Hidayet sadece olgun kalplere nasip
olan ilahi bir baardr.
6- nfakn faydas bizzat insann kendisine
dnmektedir. nsanda cmertlik ruhunu
diriltmektedir. nfak sayesinde snfsal
farkllklar
ortadan
kalkmakta,
sosyal
patlamalarn n alnmakta ve toplumda
sevgi ortaya kmaktadr. zetle infakta
mahrumiyet deil; bir tr korunma vardr.
7- Allahtan bakas iin infak etmeyiniz.
Zira dnyevi etkileri ve faydalar ok ksa
bir zamanda yok olur gider. Ama Allah iin
infak ederseniz ebedi olarak faydalanrsnz.
8- nfak ederken elinizle gnlnz ak
olsun. Zira neyi infak ederseniz hibir
eksiltme olmakszn size geri verilir.
9- Eer bir i Allah iin olursa faydalanan
mslman olsun veya olmasn insan
sevabn grr.

273

273- (nfaklarnz)
mahsur
kalanlara,
586
Allah yolunda
yeryznde
dolaamayanlara, hayalarndan dolay,

kendilerini
tanmayanlarn
zengin
saydklar
yoksullara
verin.
Onlar
yzlerinden
tanrsn,
insanlardan
yzszlk ederek bir ey istemezler.
nfak ettiiniz iyi bir eyi Allah
phesiz bilir.
Tefsir
Fahr-u Razinin Tefsir-i Kebirinde ve
Mecmeul-Beyan ile Kurtubinin tefsirinde
yle yer almtr: Bu ayet Suffe ashab
hakknda nazil olmutur. Sufe ashab
Medineye hicret eden ve orada evi yurdu
olmadklar iin de mescidin yannda bir
Suffenin (platformun) zerinde yaayan ve
srekli Allah yolunda cihada hazr olan
kimselerdi.
Mesajlar ve Nkteler
1- Fakirlerin de zenginlerin mal zerinde
bir hakk vardr. Fakirler iin
2Vurucu
gler,
hazr
birlikler,
karargahtaki fedailer, yurtsuz barksz
muhacirler, zetle Allah yolunda mahsur
kalan,
ticaret
edip
kazan
salama
imkanlar olmayan kimselere de bakmak
gerekir. Hakeza ilmi, siyasi ve etd
gruplarna da tevecch edilmelidir.
3- Yolculuklarla geimini temin edenler,
insanlarn infakn beklememelidir ve bir
587
Nur Tefsiri
keye ekilmemelidirler. 1yeryznde

dolaamayanlara
4- ffetli, drst ve haysiyetli fakirler
Allahn vd kimselerdir.
5- simsiz ve saygn fakirlere ncelik
hakk tannmaldr.
6- Bir zaruret bile ortaya kacak olursa
insanlardan srarla bir ey istenmemelidir.
insanlardan yzszlk ederek bir ey
istemezler.
7- Bu ayette fakirin bir tanm yaplmtr
ve insanlar infaka tevik edilmitir.
8- Bir grup tm varln feda edip
mahsur kalnca dier bir grubun onlara
infak etmekten bile ekinmesi insafa
smaz.

274

274- Gece gndz, ak gizli,

mallarn infak edenlerin mkfatlarn
Rableri verecektir. Onlara korku yoktur
ve onlar zlmeyeceklerdir.
Tefsir
Safi, Mecmeul-Beyan, Kurtubi ve Fahr-u
Razinin tefsirinde yle yer almtr: Bu
ayet, Hz. Ali hakknda nazil olmutur. Hz.
588
Alinin sadece drt dirhemi vard. Birincisini

gndz, ikincisini gece, ncsn gizli
drdncsn ise ak bir ekilde Allah
yolunda infak etti.
Bu nuzl sebebinin yansra, ayn ekilde
amel eden dier kimseler de bu ayetin
muhatabdr.
Bu
kimseler
dnyada
fakirlikten korkmazlar, nk Allahn
vaadlerine iman etmi, ona tevekkl
etmilerdir. Hakeza infaktan dolay da
zlmezler. Zira onlar Allahn rzasn elde
edebilmek ve uhrevi sevaplar kazanmak iin
infakta bulunurlar. Bu surede1 infak edenler
hakknda yle buyurulmutur: Onlara
korku yoktur ve onlar zlmezler.
Mesajlar ve Nkteler
1- Ak, ilgi ve ilerdeki devamllk iyiliin
deerini yceltir. Ayet, infak edenlerin
mahrumlar hakknda bilgi sahibi olduu ve
srekli ak iinde infakta bulunmay
srdrd kimselerin infakn beyan
etmektedir.
2- Ayette gecenin gndzden ve
akn gizliden nce zikredilmesinin
sebebi, belki de gece gizlice yaplan
infaklarn daha deerli olduundandr. 2
3- Bu ayet bu surede infak hakkndan
nazil olan ondrt ayetin zetidir. Bu surede
1
2

Tefsir-i Merai
589
Nur Tefsiri
infak hakknda hibir surede grlmemi

bir ekilde ondrt ayet birbiri ardnca
inmitir. nfakta bulunmann balca etkileri
unlardr:
a: Servet dengesi b: Sevginin ortaya
k
c:
Cmertlik
ruhunun
tomurcuklanmas d: Snfsal farkllklarn
ortadan kalkmas e: Allaha yaknlk
Mal ve servet infaknn yansra ilim,
haysiyet ve makamn da infak sz
konusudur. nfak kelimesi bir ukuru
doldurmak anlamndadr. Kavram olarak da
ekonomik boluklar doldurmak anlamn
ifade etmektedir. Bilinmesi gerekir ki infak
meselesine tevecch, insanlar dilenci
yetitirmek deildir. Zira bir ok rivayette
de ihtiyac olmad halde insanlardan
maddi
yardm
isteyenler
iddetle
knanmtr. Ayrca infakta bulunmann en
iyi tr, para yerine i sahibi yapabilmek
olduu sylenmitir.
4- Eer mal ve servetin infak edilmesinin
deeri bu kadar fazlaysa Allah yolunda
cann infak etmenin ve ehit olmann ne
kadar sevab vardr; ancak Allah bilebilir!!!
5- Huzur ve ilahi korunma infakn en
nemli bereketlerindendir. Onlara korku
yoktur.

590

275

275- Faiz yiyenler maherde ancak
eytann arpt kimsenin kalkt gibi
kalkarlar. Bu, onlarn, Zaten alveri
de faiz gibidir demelerindendir. Oysa
Allah al verii helal, faizi haram kld.
Kime Rabbinden bir t gelir de
faizcilikten
geri
durursa,
gemii
kendisinedir, onun ii Allah'a aittir. Kim
faizcilie
dnerse,
ite
onlar
cehennemliktir, onlar orada temelli
kalacaklardr.
Tefsir
Riba
anlam
olarak
art
ve
fazlalamadr. Riba/Faiz yiyen kimse eytan
arpm kimseye benzetilmitir. Ayette
geen yetehebbutu kelimesi dp
kalkmay, yolda giderken doru drst
hareket edememeyi ifade etmektedir. Faiz
yiyenler ya kyamette de deliler gibi har
olacaktr, ya da dnyada dengesiz bir yaam
iindedirler. Mal mlke tapmak akln
gzn kr etmekte ve toplumda snfsal
atmalar ve kinler dourmaktadr. Sevgi
591
Nur Tefsiri
ve dostluu yok etmektedir. Fakirlik ve

dmanlk da sosyal patlamalara neden
olmakta ve bylece mlkiyetin esas
tehlikeye dmektedir. Bu insanlar adeta
faiz yemeyi kendilerine ilke edinmilerdir.
Bu yzden de faiz ve ticaretin ayn ey
olduunu sylemektedirler.
Mesajlar ve Nkteler
1- Faiz yiyenler dengesizdir. Toplum da
ekonomik dengeden mahrum hale gelir.
2- Gnah tevil etmek daha fazla gnahn
yaplmasna
yol
aar.
phesiz
ki
alveri de faiz gibidir.
3- Cahiller affedilir, ama bilenler asla.
Kim faizcilie dnerse, ite onlar
cehennemliktir.
Faiz yemeyi, faiz almay ve faiz vermeyi
eletirmek, hicretten nce Mekki ayetlerde
sz konusu edilmitir. rnein Mekke de
nazil
olan
Rum
suresinde
yle
buyurulmaktadr: verdiiniz her hangi
bir faiz Allah katnda artmaz. 1 Hakeza
Al-i mran suresinde de Faiz yemeyin2
buyurarak nehyetmitir. Ama en byk
eletiri ve yasaklama Bakara suresinde yer
almtr. Ayrca Kuran Nisa suresinde de
yasak edilmiken faiz almalar diye
buyurarak faizin Yahudilikte de haram
1
2

592
olduunu beyan etmitir. Nitekim Tevratta

da1 faiz haram klmtr.
Bakara suresinde faizle ilgili ayetler infak
ayetlerinin hemen ardnda yer almtr.
Bylece mal vastasyla ortaya kan iyilik
ve ktlk beyan edilmitir. nfak karlksz
vermektir. Faiz ise karlksz almaktr.
nfakn sahip olduu btn iyi etkilerin
karsnda faiz kt etkilere sahiptir. Bu
yzden Kuran yle buyuruyor: Allah
Faizi tketir, sadakalar arttrr.
Faiz almak ve tautun hakimiyetini kabul
etmek hususunda Kuranda yer alan
tehditler; adam ldrme, zulm, arap,
kumar ve zina hakknda dahi beyan
2
edilmemitir.
Faiz
btn
slami
mezheplerde kesin haramdr ve byk
gnahlardan saylmtr. Rivayetlerde de yer
aldna gre imam Sadk (a. s. ) birinin faiz
yediini duyunca yle buyurmutur: Eer
gcm olsayd boynunu vururdum. 3
Hakeza Hz. Ali (a. s. ) da faiz yiyen biriyle
karlanca onu tvbeye davet etti. Adam
tvbe edince de onu brakt ve ardndan da
yle buyurdu: Faiz yiyeni de irk koanlar
gibi tvbeye davet etmek gerekir. Hakeza
mam Bakr (a. s. ) yle buyurmutur:
1
2
3
Tevrat, k 23. Bab ve Levililer 25. Bab

El-Mizan ilgili ayetin tefsirinde
593
Nur Tefsiri
Gelirlerin en kts faizciliktir. 1 Hakeza

Peygamber (s.a.a) de yle buyurmutur:
Allah bir kavmi helak etmek istediinde o
kavimde faizcilik ortaya kar. 2 Hakeza:
Allah-u Teala ise faiz yiyene, vekil olana,
ahit olana ve yazana da lanet etmitir. 3
eyh Mufid kitabnda4 yle demitir:
Herkim faizi helal sayarsa boynu vurulur.
mam Sadk (a. s. ) faiz ayetlerinin tekrar
sebebini yle beyan etmitir: Tekrar
edilmesinin nedeni zenginleri hayrl ilere
ve sadaka vermeye hazrlamaktr. Zira bir
taraftan faiz, bir taraftan da durgun/l mal
biriktirmek
de
haramdr.
Dolaysyla
zenginlerin infak etmekten ve hayrl retim
ilerine girimekten baka aresi yoktur. 5
Nitekim faizin haram klnmas hususunda
da yle denmitir: Zira faiz, retim ve
faydal ilerde parann donmasna sebep
olmaktadr. nsanlar aba ve dnme
yerine rant elde etmek peine dmektedir.
mam Sadk (a. s. ) da yle buyurmutur:
Faiz helal olsayd insanlar ticareti terk
ederdi. 6
1
2
3
4
5
6
Kafi c. 5 s. 147
Kenzul-Ummal c. 4 s. 104
Muknia s. 129
a. g. e. , s. 24 ve Biharul-Envar c. 103 s. 119
594
mam Rza (a. s. ) da yle buyurmutur:

Eer faiz yaygnlarsa bor verme biter. 1
Faizin Etkileri
Faydal bir i yapmakszn fazladan para

almak zulmdr. Toplumda dmanlk ve
iddet dourur. Faiz demek zorunda olan
kimse demesi srekli arttndan iflas
etmekte ve her trl zillete boyun
emektedir. 2 Faiz toplumsal dengeleri
bozmakta
ve
insanlar
mustazaf
ve
mstekbir diye ikiye ayrmaktadr. 3 Faiz
ibadetlerin batl olma nedenidir. 4
Bu ykc etkiler sebebiyle sadece
slamda deil btn semavi dinlerde haram
klnmtr.
Ama
bazlar
bir
takm
bahanelerle
faizi
temin
etmek
veya
kaamak
yol
bulmak
istemektedirler.
Gnmz dnyas, ekonomik politikalarnda
her ne kadar faizi kabul etmiseler de faiz
ykc etkilere sahiptir ve zulmdr. Faizin
bu ykc etkileri uyguland tm toplumlar
sarmaktadr. Batl lkeler ilim ve teknoloji
sebebiyle ilerlemilerdir; faiz sebebiyle
deil. Ayrca faiz iin k yolu arayanlar
Kurann uyarlarn dikkate almaldr. Bu
konuda yaplan hile-i eriyyeler Yahudilerin
1
2
3
4
El-Hayat, c. 4 s. 334
Tefsir-i Merai, lgili ayetin tefsirinde
El-Mizan, lgili ayetin tefsirinde
a. g. e.
595
Nur Tefsiri
cumartesi gn balk avlamak iin yapt

hilelere benzemektedir. Kuran bu tr
oyunlardan da gaflet etmemi ve iddetle
eletirmitir.
Faize dme tehlikesi fazla olduu iin
bir hadiste yle yer almtr: Her kim ilmi
olmadan ticarete kalkrsa faize der. 1

276

276- Allah faizi tketir, sadakalar
bereketlendirir. Allah pek nankr olan
hibir gnahkar sevmez.
Tefsir
Ayette geen yemheku kelimesi tedrici
tkenme ve eksilme manasnadr. Bu kkten
gelen muhak kelimesi de ay sonunda
nerede ise grnmez hale gelen hilale
denmektedir. Riba ise tedrici art ifade
etmektedir.
Bu ayette hatrlatld gibi faiz yiyenler
her ne kadar mal biriktirmek iin faiz
alyorlarsa da Allah mal biriktirmenin doal
neticesi olan bereket ve faydalarndan
onlar mahrum klar. Burada bizzat faizli
maln ortadan kalkmas gerekli deildir.
Belki mal biriktirmede hedeflenen amalar
gz nnden yok olur. Faiz toplumlarnda
1
Nehcl-Belaa 447. Sz
596
mutluluk, sevgi ve gven yok olur. Bir ok

zengin kimse onca sermayesine ramen,
asla rahat yz grmez, toplumda, sevilmez.
Bunun tam tersine infak, sadaka ve bor
vermenin yaygn olduu toplumlarda bir
ok bereketler vardr. Bu dzende fakirler
midini kesmez, zenginler mal biriktirmeyi
dnmez ve ta kalpli olmazlar. Mahrum
kimseler de intikam, hrszlk ve benzeri
kt eyleri dnmezler. Zenginler maln
koruma endiesini tamazlar. Bylece
toplum greli bir denge, sevgi, rahmet,
diyalog ve gven iine girer. Fahr-u Razinin
tefsirinde yle yer almtr. Faiz yiyenler,
insani
adalet,
duygu
ve
dengeden
uzaklanca kendisi ve mal fakirlerin kinine
urar. Her an intikam, hrszlk ve
komployla kar karya kalr. Btn bunlar
ayette yer alan tkenme ve eksilmenin en
ak rnekleridir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Zahiri geliime aldanmayn. Allah
faizi tketir.
2- Rzk Allahn elindedir. Mal sahipleri
mutluluktan
mahrum
olabilirler.
Ama
fakirler bu sebeple en iyi gven ve huzur
iinde yaamaldr.
3- Faiz yiyenler, kfredenlerdir. Gnah
ruhlarna
ilemitir.
pek
nankr...
gnahkar... Faiz yiyen kimse bu ameli ile
yaamn haram klmakta, ibadetlerini batl
597
Nur Tefsiri
etmekte, hrs ve tamahn esiri olmaktadr.

Evet faiz yiyen kimse olduka nankr ve
gnahkardr.
4- Faiz karan mal tketmek ilahi
snnetlerden biridir. Tketir. 1

277

277- man edip salih mellerde

bulunanlarn,
namaz
klp,
zekt
verenlerin Rableri katnda ecirleri
vardr. Onlara korku yoktur ve onlar
zlmeyeceklerdir.
Tefsir
Bu ayet olduka ok nankr ve gnahkar
olan faizcilere karlk salih amellerde
bulunan, namaz klan ve zekat veren
mminleri tantmaktadr.
Drt tr insan vardr:
1- Bir grubu iman etmi ve salih ilerde
bulunurlar. Bunlar mminlerdir.
2- Bir grubu ne iman etmi, ne de salih
ilerde bulunurlar. Bunlar da kafirlerdir.
3- Bazlar iman etmi, ama salih amelde
bulunmazlar. Bunlar da fasklardr.
Arapa da gelecek fiili (tketir. ) sreklilie
iaret etmektedir.
1
598
4- Bir grubu iman etmemi, ama iman

izharnda bulunurlar ve zahirde iyi iler
yaparlar. Bunlar da mnafklardr.
Faiz yiyenler nsanlardan ve Allahtan
uzaklamlardr.
Buna
karlk
iman
edenler, salih ite bulunanlar ise namaz
vesilesiyle Allahla irtibat kurmu ve zekat
vererek insanlarla kaynamlardr.
Mesajlar ve Nkteler
1- Mminleri tevik etmenin yansra
fasklar tehdit etmek de pedegojik bir
ilkedir.
2- Gerek gven ve huzur; iman, salih
amel, Allahla iliki ve insanlarla irtibat
halinde olmaktadr.

278
278- Ey iman edenler! Allah'tan
saknn, iman etmiseniz, faizden arta
kalm hesaptan vazgein.
Tefsir
Mecmeul-Beyan, el-Mizan ve Merainin
tefsir kitaplarnda yle yer almtr: Faizi
haram klan bu ayet inince Halit b. Velit,
Abbas ve Osman gibi baz sahabilerin
insanlardan faiz alacaklar vard. Onlar
insanlardan bu faiz alacaklar hususunda
599
Nur Tefsiri
Peygambere ne yapmalar gerektiini

sordu. Bunun zerine bu ayet nazil oldu.
Peygamber de bu ayet nazil olduktan sonra
yle buyurdu: Amcam Abbas bile faiz
alma hakkna sahip deildir. Hakeza
Peygamber yle buyurmutur: Herkesten
nce
benim
yaknlarm
faizden
el
ekmelidir. Hakeza bir hutbesinde yle
buyurmutur:
Cahiliyye
dnemindeki
btn faizler, zellikle de amcam Abbasn
faizleri ayaklarmn altndadr. 1
Mesajlar ve Nkteler
1- man etmenin gerei bakalarnn
hakkna tecavz etmemek ve haram maldan
kanmaktr. man etmiseniz.
2- Takvann gstergesi haram mal
terketmektir. Allah'tan saknn... faizden
arta kalm hesaptan vazgein.

279
279- Byle yapmazsanz, bunun
Allah'a ve peygamberine kar alm
bir sava olduunu bilin. Eer tvbe
ederseniz sermayeniz sizindir. Bylece
1
Fizilalil-Kuran, ilgili ayetin tefsirinde

600
zulmetmemi
olursunuz.
ve
zulme
uramam
Tefsir
slamda ne faiz yemek ve smrmek
vardr; ne de insanlarn malna el koymak...
Baz dzenlerde zel mlkiyet ortadan
kalknca btn mallara el konmutur. Baz
dzenlerde ise faiz ve smr serbesttir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Faiz yiyenler Allahla savamaktadr.
Faiz yiyenler unu iyi bilmelidirler ki bu
sava meydannda bir tarafta zayf ve zelil
bir insan olarak kendileri, bir tarafta da
gl ve cebbar olan Allah vardr.
2- Faiz yiyenler Allahla savatklar iin
slam devleti de faizcilerle savamaldr.
3- Faizcilerin tek hakk faiz almakszn
asl ana mallaryla kanaat etmelidir.
sermayeniz sizindir.
4- Sultaclk da sultay kabul etmek de
knanmtr. Ne zulme urayn, ne de zulm
ediniz.
5- Mahrumlar kurtarmak iin insanlarn
mlkiyet hakkna tecavz etmeyiniz.
280

601
Nur Tefsiri
280-Borlu
darda
ise,
eli
genileyinceye kadar ona mhlet verin.
Bilmi olsanz borcu balamanz sizin
iin daha hayrldr.
Tefsir
Geri bu ayet borluya sre verilmesini
tavsiye etmektedir; ama borlu kimse de bu
konudan su-i istifade etmemelidir. Hibir
zr
olmakszn
borcunu
ertelemek
gnahtr. Nitekim bir hadiste yle yer
almtr: Gerekesi olmakszn borlarn
demeyenlere hrszlk gnah yazlr.
Hakeza borlulara, sre tanyanlara da
ehitlerin sevab yazlr. 1
Mesajlar ve Nkteler
1- Sadece faiz almamakla kalmayn; ana
malnz alma hususunda da msamaha
gsterin.
2- Borlunun borcunu deme sresi,
borlunun deme gcne baldr. eli
genileyinceye kadar ona mhlet verin.
Elbette bu konudan su-i istifade edenlerin
hesab ayrdr.
3- slam mustazaflarn koruyucusudur.
darda ise...
4- Fakir borlular affetmek sizler iin
daha iyidir. Zira yarn siz de ayn duruma
debilirsiniz.
1
Burhan Tefsiri, ilgili ayetin tefsirinde

602
5- Mal almak unutulabilir. Ama deme

durumu olmayan fakire borcunu balamak
asla unutulmaz.
6- Mahrum nsanlarn kalbini kazanmak
ve Allahn rzasna erimek kazan elde
etmekten daha ycedir
7- Fkhi hkmlerden biri de udur: zr
olan borluyu hapse atmak yasaktr.
Gerekten hibir deme imkan olmayan
borlunun borcunu demek slam devletinin
grevidir.
8- Rivayetlerde yle yer almtr:
Borluya verilen mhlette her gn iin
alacaklya o miktar sadakann sevab yazlr.
1

281

281- Allah'a dneceiniz ve sonra
zulme uramadan herkesin kazancnn
kendisine eksiksiz verilecei gnden
korkunuz.
Tefsir
Bu ayet riba ayetlerinin bir zeti ve gelen
bir uyar konumundadr. Keaf, el-Mizan,
Mecmeul-beyan, Burhan ve Fahr-u Razinin
tefsir kitabnda yle yer almtr: Bu ayet
1
Burhan tefsiri ilgili ayetin tefsirinde

603
Nur Tefsiri
peygambere nazil olan son ayettir. Ama

peygamberin emri zere burada karar
klmtr. (Bu ayetin iniinden 21 gn
sonra Peygamber (s.a.a) vefat etmitir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Faiz almak ve dnyalk elde etmek
sade ve geicidir. Baki, ebedi ve nemli olan
kyamettir.
2- Takva ve ahireti hatrlamak en nemli
pedegojik ilkelerden biridir.
3- nfakta bulunurken ve faizi terk
ederken
endieye
kaplmayn.
Amellerinizden hibir ey eksiltilmez.
4- lk sz; hedefli ve boyutlu ilmin peice
gitmektir. Rabbinin adyla oku Son sz
ise ilahi dirili iin bir cevap hazrlamaktr.
5- Faiz ve ticaret dnyevi bir alveri
trdr; eksilebilir. Ama hibir ekilde
eksilmenin olmad byk eitlik gn
kyamet gndr.
6- slamn ekonomik sistemi, iman,
kyamet,
duygu
ve
ahlak
zere
yourulmutur.
7- Ceza ve mkafatn ls ameldir;
arzu deildir. kazand

604

282
282. Ey iman edenler! Birbirinize
belirli bir sre iin borlandnz
zaman onu yaznz. inizden bir yazc
doru olarak yazsn; yazc onu Allah'n
kendisine rettii gibi yazmaktan
ekinmesin, yazsn. Borlu olan da
yazdrsn,
Rabbi
olan
Allah'tan
saknsn, ondan bir ey eksiltmesin.
605
Nur Tefsiri
Eer borlu beyinsiz veya aciz, ya da

yazdramayacak durumda ise, velisi,
doru olarak yazdrsn. Erkeklerinizden
iki
ahit
tutun;
eer
iki
erkek
bulunmazsa,
hidlerden
raz
olacanz bir erkek, biri unuttuunda
dieri ona hatrlatacak iki kadn
olabilir.
ahitler
arldklarnda
ekinmesinler. Bor byk veya kk
olsun, onu sresiyle berber yazmaya
enmeyin; bu, Allah katnda en doru,
ahitlik
iin
en
salam
ve
phelenmenizden en uzak olandr.
Ancak aranzdaki alveri pein olursa,
onu yazmamanzda size bir sorumluluk
yoktur. Alveri yaptnzda ahit
tutun. Yazana da, hide de zarar
verilmesin; eer zarar verirseniz, o
zaman doru yoldan km olursunuz.
Allah'tan saknn, Allah size retiyor;
Allah her eyi bilir.
Mesajlar ve Nkteler
1- Kurann en uzun ayeti, hukuk ve ticari
senetlerin dzenlenmesi hakkndaki bu
ayettir. Bu da Kurann mucizelerinden ve
kapsaml bir din oluunun delillerinden
biridir. Cahiliyye dneminde en ilkel
topluluk arasnda en ince hukuki meseleler
sz konusu edilmitir.
2- Borlu ve alacakl arasndaki szleme
byk bir dikkatle yazlmaldr. Yaznz
606
3- Daha fazla emin olmak ve iki tarafn

mdahalesinden korunmak iin szlemeyi
yapan
nc
bir
kimse
olmaldr.
inizden bir yazc doru olarak
yazsn.
4- Szlemeyi yazan hakka riayet etmeli
ve gerekleri yazmaldr.
5- Boynunda hak olan borlu kimse
szlemeyi yazdrmal ve katib yazmaldr.
Borlu olan da yazdrsn.
6- Borlu szlemeyi yazdrrken Allah
gz nnde tutmal, hibir eyi eksiltmemeli
ve borlarnn tm zelliklerini sylemelidir.
7- Birbirine gvenin deeri, ruhsal
huzurun nemi, dikkat, gven, unutkanlk,
inkar ve su-i zannn nlenmesi gibi hususlar
borlarn yazlmasn gerektirmektedir.
8- Bir rivayette yle yer almtr: Al
veriinde szleme ve ahit tutmayanlar ve
maln tehlikeye atanlar dua bile etseler
Allah dualarn kabul etmez ve kendisine
yle denir: Neden tavsiyelerle amel
etmedin?
9- Borlu kimse aklsz, zayf, gsz veya
dilsiz olursa velisi olan kimse szlemeyi
yazdrmal ve yazc da yazmaldr.
10- Velisi de yazdrrken, adalete riayet
etmeli ve dikkatli olmaldr.
11- Yneticilerin mahrum ve zayflarn
(kk, dilsiz ve aklszlarn) hakkna riayet
etmesi gerekir.
607
Nur Tefsiri
12Szlemede
taraflar
iki
ahit
tutmaldr. ki ahit tutun.
13- Bu iki ahit erkek, blua ermi ve
mslman olmaldr. Erkeklerinizden
14- Bir erkek ve iki kadn da ahit olabilir.
15- ahitler gvenilir ve kabul edilir
olmaldr: raz olacanz Her adan
kabul edilir olmas ise rivayetlerde de yer
ald zere insaf ve adalet sahibi
olmalardr.
16- Erkekler tek bana ahit olabilir;
ama eer ahitler bir erkek ve iki kadn
olursa o iki kadn birlikte ehadette
bulunmaldr. Bylece birisi yanlrsa dieri
hatrlatmaldr. biri unuttuunda dieri
ona hatrlatacak iki kadn
17- ki kadnn bir erkek yerine ehadette
bulunmas ya onlarn ruh zerafeti ve
duygusall sebebiyledir, ya da kadnlarn
genelde
ekonomik
faaliyetlerdeki
uzakldr. Az ilgileri ve bilgileri olduu iin
gvenilirlikleri de azdr.
18- ehadete arldnzda ekinmeyin,
uzmanlar halkn yardmna komaldr.
19- Szlemenin mddeti ve miktari
nemli deildir. nsan haklar ve gven
nemlidir. Bor byk veya kk
olsun, onu sresiyle berber yazmaya
enmeyin.
20- Adilce ve dakik bir ekilde yazmann
faydas vardr. en doru... en
608
salam... phelenmenizden en uzak...
a: Adaletin uygulanmasnn garantisidir

en doru
b:
phesiz
szleme,
ahitlerin
ehadette bulunmasn kolaylatrr. en
salam
c: Toplumda karamsarl ve ktmserlii
nler. phelenmenizden en uzak...
21Pein
al
verilerde
yazmak
gerekmez.
22- Bugn uramak yarn fitne ve
ihtilafn kmasndan daha iyidir.
23- Ferdi haklarn korunmasnda dikkat
gerekir. Ama beytlmal korumak ok daha
nemlidir!
24- Pein alverilerde bile szleme
yapmak faydaldr. Ama vadeli alverilerde
yazmak daha da gereklidir. Vadeli al
verilerde taraflardan biri lebilecei iin
mutlaka yazmak gerekir.
25Pein
alverilerde
yazmak
gerekmiyorsa da ahit tutunuz.
26- Yazan ve ahit olan gven iinde
olmaldr.
Yazdklar
veya
ehadetta
bulunduklar iin eziyet grmemelidir.
27- Eer yazan veya ahit olan zarar
grr veya tehdit edilirse haklar inenir.
Ayrca ehadette bulunmak veya yazmak
belli bir zaman veya zahmeti gerektiriyorsa
onlara mali katkda da bulunmak gerekir.
Yoksa ikisi de zarar grr.
609
Nur Tefsiri
28Herkim
yazana
veya
ahide
zulmederse
fasktr.
eer
zarar
verirseniz, o zaman doru yoldan
km olursunuz. "
29- Hukuku koruyan glere darbe
vurmak fsktr. Yazan ve ahit olanlar snr
bekileri
gibidir.
Snrlar
inemek
snrlardan kmak anlamndadr.
30- Temiz ve takval kalp, ayna gibi
ilimleri ve hakikatleri kolayca elde eder.
31- Allah hereyi bilir. Sizin tm maddi ve
manevi ihtiyalarnzdan haberdardr ve
size beyan etmektedir. Kyamet hadiselerini
beyan ettii gibi sradan bir szlemenin
detaylarn de beyan etmektedir.

283

283- Eer yolculukta olup yazc

bulamazsanz alnan rehin yeter. ayet
birbirinize
gvenirseniz
(rehin
gerekmez
ama)
gvenilen
kimse
borcunu desin. Rabbi olan Allah'tan
saknsn. ahitlii gizlemeyin, onu kim
gizlerse phesiz kalbi gnah ilemi
olur. Allah ilediklerinizi bilir.
610
Mesajlar ve Nkteler
1- Gvenlerin ortadan kalkmasna izin
vermeyin
.
ayet
birbirinize
gvenirseniz (rehin gerekmez ama)
gvenilen kimse borcunu desin.
2- leri salam yapmann zarar yoktur.
alnan rehin yeter.
3- Bilinli insanlar mazlumlar karsnda
sorumludur. ahitlii gizlemeyin.
4- Feryadn ibadet olduu yerde sessiz
durmak haramdr.
5- Son iki ayette tam on defa yazma
meselesi beyan edilmitir. Bu da yazmann
nemini gstermektedir.
284

284- Gklerde ve yerde olanlar
Allah'ndr. inizdekini aklasanz da
gizleseniz de Allah sizi onunla hesaba
eker ve dilediini balar, dilediine
azb eder. Allah her eye kadirdir.
Tefsir
Allame Tabatabai el-Mizanda yle diyor:
Kalbi haletler iki trdr: Birincisi iradesiz
611
Nur Tefsiri
bir ekilde, hibir karar almadan akla gelen

dncelerdir. Bu tr dnceler (kt dahi
olursa) akla gelirse gnah deildir. nk
elimizde olan bir ey deildir. Ama insann
ruhunda ameli bir kayna olan ve ruhun
derinliklerinde kalbi bir ss bulunan
ruhsal haletlerden sorumluyuz.
Belki de maksat kfr ve hakk gizleme
gibi zati gerei batn yn olan ve kalbin
ameli olan gnahlardr; gnah niyetinin
gnahn sebebi olduu hususlar deil.
Mesajlar ve Nkteler
1- Siz sadece davranlarnzdan deil
ruhi
yapnzdan,
haletlerinizden
ve
hedeflerinizden
de
sorumlusunuz.
Bu
Kuranda defalarca yer almtr.
Fakat
kalplerinizin
kazand
(bilerek ve isteyerek yapt yeminler)
sebebiyle sorumlu tutar1
Kalbi gnah ilemi olur2
Dorusu kulak, gz ve kalb,
bunlarn hepsi o eyden sorumlu olur.
3
Mminler arasndan hayaszln
yaylmasn arzu edenlere, ite onlara,
1
2
3

612
dnya ve ahirette can yakc azb

vardr. 1
Hakeza Hz. Ali (a. s. ) yle buyurmutur:
nsanlar fikirleri ve niyetleri sebebiyle de
hesaba ekilir. 2
2- Allah hem mutlak maliktir Gklerde
ve yerde olanlar Onundur. , hem
mutlak alimdir: Aa vursanz da
gizleseniz de ve hem de mutlak kadirdir.
Dilediini balar, dilediine azab
eder.

285

285- Peygamber Rabbinden kendine
indirilene
iman
etmitir.
Btn
mminler de Allah'a, meleklerine,
kitaplarna,
peygamberlerine
iman
etmitir (ve derler ki: ) Peygamberleri
arasndan
hibirini
ayrt
etmeyiz,
iittik, itaat ettik, Rabbimiz, affn
dileriz, dn sanadr.
Mesajlar ve Nkteler
1
2
Nur suresi, 19. ayet

Nehcl-Belaa 75. Hutbe
613
Nur Tefsiri
1- Mektep rehberin vcudunda tecessm

etmelidir.
Peygamber
Rabbinden
kendine indirilene iman etmitir.
2- Btn peygamberlere iman etmek
gerekir. nk btn peygamberlerin bir
tek hedefi vardr.
3- man ve salih amelin yansra Allahn
rahmet ve mafiretinden de mitvar olmak
gerekir. iittik, itaat ettik, Rabbimiz,
affn dileriz.
4- Peygamber (s.a.a)e zel bir sayg ve
ikramda bulunmak gerekir. Zira Peygamber
(s.a.a)in hesab dier peygamberlerden
farkldr.
Aadaki
ayetlere
tevecch
ediniz.
Peygamber... iman etmitir. Btn
mminler de...
Allah, peygamberine ve iman
edenlere huzur indirdi. 1
Allah'n peygamberini ve onunla
berber
olan
mminleri
2
utandrmayaca o gn
5- Bu ayette dinin tm artlar (tevhid,
nbuvvet,
ahiret)
beyan
edilmitir.
Rivayetlerde de yer ald zere bu ve
sonraki ayet zel bir deere sahiptir.
Bunlar okumak bir hazine gibidir.
1
2

Tahrim suresi, 8. ayet
614

286

286- Allah kiiye ancak gcnn
yetecei kadar ykler; kazand iyilik
lehine, ettii ktlk de aleyhinedir.
Rabbimiz!
Eer
unutacak
veya
yanlacak olursak bizi sorumlu tutma.
Rabbimiz, bizden ncekilere (gnahlar
sebebiyle) yklediin gibi, bize de ar
yk
ykleme.
Rabbimiz,
bize
gcmzn yetmeyecei eyi tatma,
bizi affet, bizi bala, bize ac. Sen
mevlamzsn,
kfirlere
kar
bize
yardm et.
Tefsir
Bazen insan ihmalden unutmaktadr ve
sorguya ekilecektir. Nitekim Allah-u Teala
yle
buyuruyor:
Allah:
Byledir,
ayetlerimiz sana gelmiti de sen onlar
unutmutun,
bugn
de
ylece
unutulursun der.
615
Nur Tefsiri
Bu yzden bu ayette ihmalkarlkla

unutmaktan dolay balanma dilenmitir.
Ayrca gnahlar ve isyanlar sebebiyle
nceki mmetlere yklenen yklerden de af
taleb edilmitir. Velhasl bu ayette insan
btn ilahi ltfn aamalarn Allahtan
istemektedir. Birinci merhale gnahn
etkilerini yok eden aftr. kinci aama
gnahn etkilerini ruhtan silen mafirettir.
nc aama ise Allahn rahmetinden
faydalanma ve kafirlere galip gelmedir.
Mesajlar ve Nkteler
1- eriat hkmleri akl hkmlerinden
ayr deildir. Gcn tesinde teklifte
bulunmak akla aykrdr.
2- slam kolay bir dindir. Skntya sokma
yoktur. Biz herkese ancak gcnn
yetecei
kadar
ykleriz.
Dier
ayetlerde de yle buyurulmutur: Size
dinde zorluk karar klmamtr.
Hakeza, Allah size kolayl ister.
Nitekim peygamber de yle buyurmutur:
Ben kolay ve sade bir din zere
gnderildim.
3- nsan zgr ve irade sahibidir.
Kazandklar kendine
4- Amellerimizin iyilii ve ktl bize
dnd zere frsatlardan daha ok
istifade etmeliyiz.
5- natlk arttka teklif de zorlar.
616
Son Sz
Bu surenin konularn aadaki ekilde

maddeler halinde zetlemek mmkndr:
1- Asl hedef takvadr.
2- nsanlar birka ksma ayrlr: Mmin,
mnafk ve kafir. Herbirinin kendine has
zellikleri vardr.
3- Kuran mucizesi
4- Ademin yaratl ve yeryznde ilahi
hilafet
5- srailoullarnn tarihinde yer alan
ibretler ve dersler
6- Beslenme ile ilgili meseleler
7- nfak ve faiz meselesi
8- Oru ve dua meselesi
617
Nur Tefsiri
indekiler
nsz...........................................................................13
Bu Tefsirin zellikleri..................................................14
Ayetullah Hac Seyyid Ruhaninin vgs.................16
Fatiha Suresinin tantm..............................................20
Hamd Suresinin rettikleri........................................21
Gazaba Urayanlar ve Sapklar Kimlerdir?.................43
Bakara Suresi...............................................................47
Kurtulua erenler kimlerdir?........................................55
Birka Aklama:.........................................................61
Hasta Kalbin zellikleri..............................................61
Hasta Kalbin zellikleri..............................................62
ki Soru.........................................................................97
Birka Aklama.........................................................102
Mesajlar ve Nkteler..................................................105
Tefsir..........................................................................113
Bu Ayet-i erifeyle lgili Bir Hatra...........................118
Birka aklama:........................................................120
efaat Hakknda.........................................................123
Sabiiler kimlerdir?.....................................................143
Tefsir- Merainin Aklamas..................................299
Vasiyetin Etki ve Bereketleri.....................................305
Baz Vasiyet Trleri....................................................306
Vasiyetin Hkmleri..................................................306
Bir Nkte....................................................................307
618
Ramazan, Allaha Misafir Olmaktr...........................316
Misafirliin Adab......................................................317
Tefsir..........................................................................318
Dier Dinlerde Cihad.................................................364
Hayatn Gerei Belli Deildir, Ama Trleri Vardr..420
Faizin Etkileri.............................................................457
Son Sz......................................................................474
indekiler..................................................................476
619

Nur Tefsiri-1

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Nur Tefsiri-1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Hccetl-slam vel-Mslimin Muhsin Kraati

Hccetl-slam vel-Mslimin Muhsin Kraati

Bu esas zere Kuran- Kerimin tam bir

kullanlrken, siret szl davran biimini

Hccetl-slam vel-Mslimin Muhsin Kraati

ama, her ilim matematik deildir. Siret ve

Ekremin snnet ve sireti; Kuran- Kerimin

Hccetl-slam vel-Mslimin Muhsin Kraati

teslim olan kimse iin hi kukusuz, ilahi,

tabiat aamasnda Kur'an- Natktrlar.

Hccetl-slam vel-Mslimin Muhsin Kraati

tecelli kavramdr. Emiru'l M'minin'in

sekin zmrenin Kuran- Kerim'i tanma ve

Hccetl-slam vel-Mslimin Muhsin Kraati

clk gcn bir yana brakp onunla

me'ns ve ona alk olduklar iin ondan hi

Hccetl-slam vel-Mslimin Muhsin Kraati

olacaktr. Kukusuz birinci gruptakilerin

orannda kat edebilmise de aralarnda ok

Hccetl-slam vel-Mslimin Muhsin Kraati

Rahman ve Rahim Olan Allahn Adyla

sonuna kadar da ibirliimiz devam etti ve

Hccetl-slam vel-Mslimin Muhsin Kraati

1- Bu tefsirde sadece belli bir grubun

statlarm, babam ve annem iin Mennan

Hccetl-slam vel-Mslimin Muhsin Kraati

Duhan suresi, 58. ayet

mbarektir; ayetlerini dnsnler, akl

Sad suresi, 29. ayet

Hccetl-slam vel-Mslimin Muhsin Kraati

ihtiyalarna cevap verebilecek bir tefsire

Deerli alim Hccetl-slam Kraati bey,

Hccetl-slam vel-Mslimin Muhsin Kraati

Rahman ve Rahim Olan Allahn Adyla

Fatiha Suresinin tantm

Fatiha sresinin yedi1 ayeti vardr. Cabir

Hccetl-slam vel-Mslimin Muhsin Kraati

kitabullah eklinde bir araya toplatlm

Hamd Suresinin rettikleri

7- yyake nastain kelimesiyle sper

Hccetl-slam vel-Mslimin Muhsin Kraati

rnein Hendek savanda yere ilk

Nuh suresi, 41. ayet

Hccetl-slam vel-Mslimin Muhsin Kraati

manas da hedef sahibi ve muvahhid

Bismillahirrahmanirrahim bamsz bir

Msned-i Ahmed c. 3, s. 177 ve c. 4, s. 85

Hccetl-slam vel-Mslimin Muhsin Kraati

Ne Allahn ad yannda baka bir ad ann,

Mecmeul Beyan ve Fahr-u Razi, ilgili ayetin

(takdis)et. ayetinin manas da yaratcnn

Hccetl-slam vel-Mslimin Muhsin Kraati

zetlenmitir. sznn manas da btn

rahmet dilemenin, yerinde ve gerekli bir i

uara suresi, 24. ayet

Hccetl-slam vel-Mslimin Muhsin Kraati

Allah her eyi yarattktan sonra onlarn

Taha suresi, 50. ayet

1- Rabbul-Alemin (alemlerin rabbi);

Araf suresi, 55. ayet

Hccetl-slam vel-Mslimin Muhsin Kraati

9- Mminler Kurann balangcnda, her

3- (Allah) Rahman ve Rahimdir.