Neyyir-i Azam

(En Byk Nurani Yldz Olan Peygamber'den Parltlar)

Hz. Muhammed Mustafa (s.a.a)

Hakknda

slam Devrimi nderi Hz. Ayetullah

(Hameneinin Fikir Dnyasna Bir Giri)

eviri: Kadri elik

Son Eli Peygamber-i Azama (s.a.a)

ve de nsanlarn En Hayrlsnn rnekleri Olan
Hidayet mamlarna (a.s) thaf Edilmitir.

Farsa Yaymcnn nsz

Peygamber-i Azamn (s.a.a) ahsiyetinin boyutlar, mminlerin
emiri Hz. Alinin Yaratcnn kelamnn altnda, yaratn kelamnn
stnde olan mucizev ve insan terbiye edici Nehcl Belaa
kitabnda her trl belirsizlikten arnm, olduka berrak ve ak bir
ekilde yorumlanm ve de beyan edilmitir. Bugn de o yce
ahsiyetin slalesinden bilgin bir insan (olan ran slam devrimi nderi
Ayetullah Hamenei), tpk zahiri atalar gibi nur talibi, hakikate itiyak
duyan ve de saadet arayan kimselerin kalplerine hkmet etmekte ve
de o yce ve esiz ahsiyeti burada tantmaya almaktadr. Bu insan,
Peygamber-i Azamn ahsiyetinin boyutlarn aklamaya alt her
yerde kalplere ve ruhlara adeta Peygamber-i Ekremin (s.a.a) hayat
veren dersleri, metodu ve siretinin hakikatlerinden nur emelerini
aktmaktadr.
Kesin bir ekilde sylemek mmkndr ki Peygamber-i Azamn
(s.a.a) ahsiyet ve hayatnn boyutlarn yorumlama ve beyan etme
hususunda bizim asrmz ve dnemimizde inklbn bilgin ve
muazzam nderi Ayetullahil Uzma Hamenei gibi aydnlatc ve
etkileyici bir ekilde bu iin uhdesinden gelebilen ok az yazar, tarihi,
siyer yazarlar, aratrmaclar ve muhakkikler bulunmaktadr. Bu
iddiann kant ise, ua-i ez Neyyir-i Azam (Byk Nur Saan
Yldz'dan Parltlar) unvan ile ortaya koyulan bu hazr mecmua olup
sz konusu eserde slam devriminin muazzam nderinin mkerrem
slam Peygamberi'nin (s.a.a) ahsiyetinin ve hayatnn eitli
boyutlarn aklama ve yorumlama amacyla beyan ettii
konumalarndan semelerle kar karya bulunmaktayz.

Kum ilmiye havzasndan erdemli ve aratrmac bir grubun

incelemesi ve gsterdii abasnn hsl olan bu mecmua, Messese-i
Pejuhei-i Ferhengi-i slaminin klavuzluk ve nezareti altnda,
devrimin muazzam nderi tarafndan Peygamber-i Azam olarak
adlandrlan iinde bulunduumuz ylda (2008) yaynlanmtr. slam
devriminin muazzam nderinin aydnlatc aklamalar olarak
okuduumuz bu mecmuann tm, hi phesiz varlk leminin
neyyir-i azam (byk nurani yldz olan) Resul-i Ekremin bir
parltsndan, yansmasndan ve uasndan (bir k kaynandan
uzanan k tellerinden) ibarettir.
Bu mecmuann yaynlanmasyla birlikte bu vesileyle son
Peygamber Hz. Muhammedin (s.a.a) ahsiyetinin sonsuz ufuklarna
bir pencere daha alm olmasn mit etmekteyiz.
ntiarat-i Suru

nsz
"Kimdir Ahmet? Varlk yldz
Varlk parasndan bir nur sac
Varlk leminin neyyir-i azam
Gne, ay ve yldz secde ettiinden
Olmu nur sac, nur yaratc
Galaksiler bu yldzda gizli"
Bu varlk lemi mazharlarnda en parlak yldz olan Hz.
Muhammedin (s.a.a), 1 rahmet ve hidayet nurlarn cmerte
Mekkeye ve Mekkelilere sat, Kureyin konfor dkn ve
taknlk iinde bulunan ve de doymak nedir bilmeyen eraf takmn
Arap yarm adasnn karanlklarndan tevhit ve bir olan Allaha
tapmann ak sahnesine davet ettii ve de iinde binlerce nurlu
faziletin bulunduu bir galaksiyi andran2 nazenin varlndan kendi
manevi ve ilahi lklerini ve hedeflerini ilerletme yolunda fedakrlk
gsterdii zamandan gnmze asrlar gemektedir. Geri bu varlk
cennetinin neyyir-i azamnn parlak nurlar gemi asrlardan
gnmze kadar btn bir kinat balamnda ftrat gerei nuru
arayan milyonlarca insann kalbine tevhit nurunu balam, onlar
cehalet karanlndan kurtarm ve de k ruhlarna melekuti bir
tazelik balamtr; ama henz de ba dndrc bir hz iinde olan
beer akl iin bu ebedi nur ve aydnlk kaynandan kk bir
parlty dahi tanmak mmkn olmamtr.
Allahn son elisi ve peygamberlerin hatemi olan bizim
Peygamber-i azam (s.a.a), her ne kadar ksa da olsa bereket dolu
hayat boyunca hayatn muhtelif alanlarnda insanla nasl yaamas
gerektiini sz, davran ve fiilleriyle - stelik sadece kendi
zamanndaki insanlara deil, aksine btn asrlar ve alarda
kendinden sonra gelen beeriyete de- retmi ve bu yolda birok
skntlar ve aclar ekmitir. Hi phesiz bu kalem Peygamber-i
1

slam devriminin muazzam nderinin Nevruz mesajndan alnt 1. 1. 1385 (21

Mart 2006)
2
a. g. e.

Ekremin (s.a.a) ektii bunca skntlar ve aclar beyan etme

gcnden aciz bulunmaktadr.
Hem onun insanla getirdii din ilahi dinlerin en kmili idi ve hem
de bizzat kendisi, kendisinden nceki azamet sahibi resullerin ve
nebilerin en mkemmeliydi. Btn nebiler ve resuller hi phesiz
doruluk ve nbvvet denizinin sonsuzluuna gmlm ve
dalmlardr. Ama hi birisi Muhammed cevherler madeninin eiine
varamamlardr. Eer insann ilk babas saylan Hz. dem'e ihbit
(in) denilmi ise hi phesiz Muhammed Mustafaya usud
(yksel) denilmitir. Eer Nuha gemi verilmi ise Muhammede
(s.a.a) gemi ile birlikte sknet de verilmitir. Muhammedin (s.a.a)
gemisi mkerrem Ehl-i Beyti (a.s) olup onlar hakknda yle
buyurmutur: Ehl-i Beytimin sizler iindeki rnei Nuh gemisinin
rnei gibidir."1
Nuhun kurtulu vesilesi gemisi idi ve Muhammedin (a. s. s)
gemisi ise yce derecelere erme sebebi olmutur. Eer Nuha kendi
zamanndaki insanlar eziyet etmi ise O, btn bu skntlara ve aclara


tahamml gsterememi ve de "

"
Ey
Rabbim!
Kfirlerden
hi
kimseyi

yeryznde brakma! "2 diye buyurmutur. lemlere bir rahmet olan
Muhammed Mustafa (s.a.a) ise kendi zamanndaki insanlar cihetinden
kar karya kald musibetlere ve skntlara hi phesiz tahamml
etmi ve srekli olarak yle buyurmutur: Ey Allahm! Benim
kavmimi hidayete erdir. Zira phesiz onlar ne yaptklarn
bilmiyorlar."3
Eer brahim Halil'in matmah-i basar' (amalad ey) yce
melekt lemlerinden inmi ise

Bylece biz, kesin iman edenlerden olmas iin



brahim'e gklerin ve yerin melektunu gsteriyorduk) 4 onun bu
matmah-i basar' Muhammedin (s.a.a) kademgah klnm ve de "

1

Uyun- u Ehbar-i Rza, eyh Seduk, c. 1. S. 30

Nuh suresi 26. ayet
3
bn-i ehraub, Menakib-i Al-i Ebi Talib, c. 1, s. 166
4
Enam suresi 75. ayet
2

 Sonra yaklat, derken sarkverdi"1 makamna

erdirilmitir. Bizim en byk Peygamber'imiz olan Hz. Muhammedin
(s.a.a) sonsuz derecede bir muhabbet derecesi bulunmakta idi. stek
kaplarnn acs ve de saadet sebeplerinin temsilcisi olan Hz.
Mahbup; kendi snrsz kerem balarndan ve saysz nimet
balarndan Muhammedin (s.a.a) dostlarna da muhabbet elbisesi
giydirmi ve haklarnda yle buyurmutur:

O




2
onlar sever ve onlar da Onu sever."
Vcut leminin padiah, O iyilikleri ve merhametleri yaratan yce
Allah kemal gnei ve celal ay olan Muhammedin (s.a.a) nurlu


( Ey Muhammed! ) Biz
yzne "







senin ok defa yzn ge doru evirip durduunu gryoruz"3
diye buyurmutur.
Muhammedin (s.a.a) gzn, hayat emesi ve rzayet ravzasnn

nergisi olarak adlandrmtr."

(Peygamber'in) gz amad ve snr amad."4

Onun hikmet srlarnn inci sedefi olan kula hakknda ise "

De ki: O, sizin iin bir hayr kuladr" diye


buyurmutur.
Doruluk bahesi ve vefa bostan olan kalbi hakknda ise "

Kalp, (gzn) grdn yalanlamad" diye

buyurmutur.
lim madeni ve hilim kayna olan deerli gs hakknda ise

"

( Ey Muhammed! ) Senin gsn ap

geniletmedik mi?"7 diye buyurmutur.


Ycelik ve azamet sahibi eli hakknda ise "

Elini boynunda balanm olarak klma" diye

buyurmutur.
1

Necm suresi 8. ayet

Maide suresi, 54. ayet
3
Bakara suresi, 144. ayet
4
Necm suresi, 17. ayet
5
Tevbe suresi, 61. ayet
6
Necm suresi 11. ayet
7
nirah suresi, 1. ayet
8
sra suresi 29. ayet
2

Fark-i firkadeyn'e (iki lemin ba zerine) basan aya hakknda

ise "


Biz bu Kur'n' sana glk
ekesin diye indirmedik"1 diye buyurmutur.
Evliyalarn bel kuvveti ve dayana olan srt hakknda ise




"


Belini bken






2
ykn zerinden kaldrmadk m?" diye buyurmutur.
Esiz rahmet kayna olan ve de ltuf ve keramet merkezi saylan


ahlak hakknda ise "



Sen elbette yce bir

3
ahlk zeresin" diye buyurmutur. Dier nebiler ve resullere
istemedikleri mddete asla bir ey vermediler; ama Muhammede
(s.a.a) ise hi bir ey istemeden bata bulundular. brahim Halil
bilindii gibi nefsi ve Ehl-i Beyt'i iin taharet ve temizlik diledi."

Beni ve oullarm putlara

4
tapmaktan uzak tut! " Bizim yce Peygamber'imize ise dilemeden
bu ihsanda bulundular.

"

Ey Ehl-i Beyt, gerekten Allah, sizden kiri (gnah ve

irkinlii) gidermek ve sizi tertemiz klmak ister."5 Halil brahim
gzel bir n ve zikir talebinde bulundu."

Bana,
sonra
gelecekler
iinde,
iyilikle
anlmak
nasip

eyle!"6 Hi bir talepte bulunmayan Muhammedin (s.a.a) zikrini ise



kendiliinden yce kldlar "

Senin ann ve
7
nn yceltmedik mi?" Sonuta Halil brahimin (a.s) bir haletine


iktida edilmesi istenmitir."







Siz
de brahim'in makamndan bir namaz yeri edinin (orada namaz
kln)."8 Ama bizim yce Peygamber'imizin haslet kemallerine iktida

Ta- Ha suresi 1. ayet

nirah suresi 2 ila 3. ayetler
3
Kalem suresi 4. ayet
4
brahim suresi 35. ayet
5
Ahzab suresi 33. ayet
6
uara suresi 84. ayet
7
nirah suresi 4. ayet
8
Bakara suresi 125. ayet
2




etmeleri emredilmitir. "

sizin iin, Allah'n Resul'nde gzel bir rnek vardr." 1

Muhammed Mustafa, hi phesiz btn gzelliklerin ve iyiliklerin
tam boy aynas konumundadr. Onun fesahati kendisine balanm
olan ilahi bir fesahat idi; yapmack bir fesahat deil. Mucizeler
mucizesi olan Kuran- Kerim ve yce Ehl-i Beyt'i - a. s- (bu iki hayat
verici, ebedi ve insanl terbiye eden miras) dnda da gerek sz,
gerek sluk ve davran metotlar, gerek ahsiyet, tabiat ve eylemleri
asndan kendisinden geriye birok deerli miraslar brakmtr. Hi
phesiz bu deerli miraslar sadece Mslmanlara deil, btn asr
ve zamanlardaki tm insanlara brakmtr. Bylece btn bir insanlk
olarak bu ilahi vesilelere tevessl edildii takdirde insanlk, gerek
yolu kuyudan ayrt edecek ve de apak esenlik ve saadet yolunda
yrm olacaktr. Evet, o nur, aydnlk ve rahmeti talep eden kalpler
zerinde egemenlik kurmu ve de bu egemenliini yce Allahn
teyidi ile birlikte sz gc, Kuran mucizesi ve kudret beyan ile
pekitirmitir. Bylece k ruhlar adeta kendisine balam ve
bylemitir. u anda asrlar sonra bile henz o kalc egemenlik ve
devleti hakknda en kk bir sorun yaanmamaktadr: slam
stndr ve hi bir ey ona stn gelemez."2 O yegne insan olan yce
Peygamber-i Ekremin (s.a.a) batanbaa bereket, rahmet ve nur dolu
olan hayat hakknda yazlm olan siret ve biyografi kitaplarn
mtalaa etmek, hi phesiz itiyak sahibi olan kimselere onun nasl
yaad hakknda bir takm dersler vermektedir. Ama o yce insann
metot, ahsiyet, davran ve szlerini yorumlama ve beyan etme
noktasnda stelik bu yorumlar onun esiz ahsiyetinin tantclar
makamnda olan byk insanlarn aklamalar olduunda hi
phesiz o yce ahsiyetin boyut alarn kmil bir ekilde akla
kavuturmakta ve de her cmlesinde insana adeta yaama metodu
retmektedir. stelik insanlk dmanlarn sapk dalgalarnn ve
zehir dolu oklarnn btn gzel insani sfatlar, zellikle de gen nesli
hedef ald bir ada, bu konu daha da bir nem kazanmaktadr.
1
2

Ahzab suresi 21. ayet

eyh Tusi, el-Hilaf, c. 4. S. 23

Evet, istikbar (gurur ve kibir dolu sper gler) dnyasnn tm

deerleri, lleri, mefhumlar ve batl dnceleri slam dnyasnn
bilginlerini dahi batl yeni kltrn davetileri ve misyonerleri haline
getirecek lde dini kltr esaslarna nfuz ettiren kltrel baskn ve
saldrsnn balam olduu bir asr ve zamanda...Hakeza batl
mefhum ve lklerin istikbarn farkl medyalar yolu ile slam'n
aratrc ve bereket dolu kltrne szmak, bylece bir itibar ve
haysiyet kazanarak Mslmanlarn dini ve geleneksel mefhumlarn
var olduu yerde istihaleye dntrmek (yozlatrmak) ve renksiz
hale getirmek istedii bir zamanda...Hi phesiz bu durumlarda artk
bu akl da, varln mutlak hakikatlerini kefeden ilahi bir akl
olmayacak ve de bizim rivayetlerimizde yer ald zere bu akl
kendisi ile rahmana ibadet edilen ve de cennetlerin kazanld bir
akl" olmayacaktr. 1 Tabiatyla da sz konusu akl sadece geimini
talep eden ve ahiretten iddetle kaan bir akla dnecektir. Bu yle
bir zamandr ki ilmi kavramlar bile artk tahassli ve pozitivist ilimler
(yani emprik ve istikrai ilimler2) iin kullanlmaktadr. Bu yle bir
zamandr ki zahirde medeni olan batnn cahilleri, batl lkelerin
reisleri ve milletlerin nderleri kisvesi altnda btn mtefekkirlerini
ve dostlarn tek bir kampta bir araya getirmi ve de siyasi kltrel ve
hatta askeri ve lojistik glerini harekete geirmi, sonuta da
Mslmanlarn zayflatmaya ve de hayat veren ve nc olan slam'n
yce adn imha etmeye koyulmulardr. Bu uursuz hedeflerine
ulamak iin de hi ekinmeden bir taraftan kltrel cephede
milyonlarca dolar harcayarak slam dnyasndaki ahsiyetleri bunlarn banda da Peygamber-i a'zam'n yce ahsiyetini- zihinlerde
kltmek adna zehir dolu kalemleri istihdam etmilerdir. te yandan
ise slam lkelerini igal ederek ve de slami bir ilerlemenin ve
Mslmanlarca ortaya konulan bir hareketin grld her yerde
1

eyh Kuleyni Usul-i Kfi, c. 1, s. 11, 3. Hadis

stikra (tmevarm) ile kastedilen, "paralarndan hareketle 'btn' hakknda
yargda bulunmak"tr. rnein insan, at ve dier canllarn yiyeceklerini inerken
altenelerini hareket ettirdiklerini gzlemleyip btn canllarn (hayvanlarn) byle
olduunu sylemek bu kabildendir. (Mt. )
2

sava atelerini yakarak masum insanlar katliam etmeye

koyulmulardr ve bunu da demokrasi ve zgrln kalknmas ve
genilemesi olarak adlandrmlardr. nsanlk hi phesiz btn
insanlar tm zaman ve meknlarda kendilerini saran engelleyici
girdaplardan (tehlikelerden) kurtarmak ve de onlar mutluluk ve saadet
kaynana, ilim ve bilgi emesine ulatrmak iin gelmi olan bir
Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) kurtarc dncelerine, fikirlerine ve
ahsiyetinin beyanna her zamandan daha ok bugn muhta
konumdadr.
Peygamber-i a'zamn ad ile adlandrlm olan bir ylda birok
aratrmaclar, kltrel messeseler, tahkikat merkezleri yazm
olduklar mektuplarnda yce slam Peygamber'i Muhammed
Mustafann (s.a.a) siret ve hayat hakknda Messese-i Pejohii ve
Ferhengi-i nklab-i slamiden slam devriminin muazzam nderi Hz.
Ayetullah Hamenei'nin (glgesi daim olsun) beyanlarndan ve
klavuzluklarndan istifade etmek ve faydalanmak istediklerini
iletmilerdir. te bu tevecch ve ihtiya sz konusu messesenin
Yayn Yardmcl'n bir aratrma projesi dhilinde Peygamber-i
Azamn hayat hakknda slam devrimin muazzam rehberinin
beyanatlarndan oluan bir mecmua hazrlamaya ve dzenlemeye ve
de bu almay Defter-i Ferhengi-i Fahrul Eimme'ye tedvin ve tahkik
iin takdim etmeye sevk etti. Bu kuruluta yer alan aratrmaclar da
gerekten de vakit ayrarak gerekletirdikleri zet bir alma
sonunda okuyucularn elinde olan bu mecmuay hazrlam oldular ve
bu mecmua uanda ntiarat-i Suru tarafndan yaynlanm
bulunmaktadr. Kumda bulunan Defter-i Ferhengi-i Fahrul
Eimmenin ecir dolu bu abasn takdir ederek ve teekkrde
bulunarak bu mecmuann hakikati arayanlarn susamlklarn ve
Peygamber-i Ekremi (s.a.a) takip edenlerin k ruhunu yce Allahn
yce ihsan ve keremi ile doldurmasn mit etmekteyiz.
Messese-i Pejohii Ferhengi-i nklab-i slami
1385 (2006) Yaz Mevsimi

10

Adlandrma hikmeti

"

"Ey Peygamber! Biz seni bir ahit, bir mjdeleyici, bir uyarc;
Allahn izniyle kendi yoluna aran bir daveti ve aydnlatc bir
kandil olarak gnderdik. Mminlere kendileri iin Allahtan
byk bir ltuf olduunu mjdele."
Yce slam Peygamberi'nin mkerrem varl tarihin en byk
insan, varlk leminin en yce olgusu ve de ilahi mukaddes zatn en
byk isminin mazhar konumundadr. Baka bir tabir ile en byk
ilahi isim, bizzat Hz. Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) mbarek varldr.
Bu byk insann uhdesine braklan en byk memuriyet ve grev yani insanlarn nura doru hidayeti, beerin omuzlarndan ar
yklerin kaldrlmas, insann varlna uygun bir dnyann tekili ve
de peygamberlerin bisetinin sonsuz vazifeleri- olduka byk bir
grev ve sorumluluk konumundadr. Dolaysyla da burada hem
muhatap en byk muhataptr ve hem de vazife en byk vazifedir. 2
Celil ve yce olan Hz. Hakk'n (Kuran- Kerimde rahmet
Peygamber'inin azametli ve esiz ahsiyetinin varlksal azameti
hususundaki tekit ve vurgusu da iinde bulunduumuz yl iin "a'zam"
(en byk ve en azim) unvannn neden seildiine de apak bir delil
tekil etmektedir. 3 phesiz o rububi makamdan bylesine deerli ve
1

Ahzab suresi 45 ila 47. ayetler

Bir grup yneticiler ile yapt grmedeki aklamalar (26/8 1377)
3
. . . Bu zaman diliminde Peygamber-i Ekremin (s. a. a) mbarek ad ve nam
her zamankinden daha canl ve diri bulunmaktadr. Hi phesiz bu, ilahi gizli
ltuflarndan ve hikmet tedbirlerinden biri saylmaktadr. Bugn slam mmeti ve
bizim milletimiz her zamandan daha ok Peygamber-i Azam'a ihtiya duymaktadr.
Onun hidayetine, onun mjdesine, onun uyarlarna, onun mesajna, onun
maneviyatna ve onun btn insanlara ders verdii ve rettii rahmetine muhta
2

11

yce bir hakikatin inmesi ve ilahi minnet sayesinde insanln

Peygamber'i olmas beerin istihkak sebebi ile deildir.

"


onlara Allah tarafndan byk



bir nimet olduunu. . ."1 Bu blmde elbette mana ehli olan kimseler
de acizlik iinde kalmaktadr ki celil ve yce olan Allahn bu
sevgilisinin azametinin vasf bile hi phesiz onun yakn arkada
olan mminlerin Emiri Hz. Ali (a.s) dnda hi kimsenin uhdesinden
gelecei bir i deildir.
Lakin burada toplatlm olan bu deerli mecmua, devrimin
muazzam nderi Hz. Ayetullah Hameneinin (Allah glgesini daim
klsn) akc ve esiz beyanlar olup Nebiyy-i Azamn (s.a.a)
mukaddes derghna oranla marifet zirvesine erime ve de bireysel ve
toplumsal tm alanlarda o yce Peygamber'in ahlaki gzelliklerine
tabi olma konumunda etkili bir adm olabilir.
Bu yce insann aklamalarnn nda ve de bu yln
adlandrlmasnn delilleri balamnda lkenin iinde bulunduu i ve
d hassas artlarna inayet edildiini anlamak da mmkndr. Btn
dnyay ele geirmek ve sulta sahibi olmak isteyen btn sper
glerin belini sarsan asl unsur, bu Resul-i Azamn (s.a.a) halis
dininden baka bir hakikat midir? te bu yzdendir ki hak dmanlar
alaklk ve utanlarn nihai bir dereceye eritirmi bulunmaktadrlar.
Peygamber-i Ekremin (s.a.a) mukaddes varln ve hatta nurlu
ehresini de kendi kstaha saldrlarna ve sonusuz rpnlarna
alet etmilerdir.
konumdadr. Bugn slam Peygamber'inin mmetine ve btn insanlara verdii en
byk ders; bilgin olma dersi, glenme dersi, ahlak ve ycelik dersi, rahmet dersi,
cihat ve izzet dersi ve direni dersidir. O halde bu yln ad, doal olarak Peygamberi A'zam'n mbarek addr. Bu ad ve yd sayesinde bizim milletimiz Peygamber-i
Ekrem'in (s. a. a) derslerini yeniden gzden geirmeli, yeniden okumal ve onlar
kendi cari programlarna ve hayat derslerine dntrmelidir. Bizim milletimiz
nebevi ekoln ve Muhammedi derslerin rencisi olmakla vnmektir. Bizim
milletimiz slam bayran slam mmeti iinde istikamet ve istihkm ile
dalgalandrm, birok zorluklara katlanm ve de bu eref ve onur meydannda hazr
olma mutluluuna erimitir. lahi fazl sayesinde kat ettii yolunda bulunan daha
birok mutluluklara ve saadetlere de eriecektir (slam devriminin muazzam
nderinin Nevruz bayram mesajndan bir blm (1. 1. 1385)
1
Ahzab suresi, 47. ayet

12

O halde ilk olarak btn bir insanln hakiki anlamda bu zamanda

bu nurlu gnein azametini tanmaya var olan ihtiyac olduka aktr.
Ancak bu sayede onun yce snnetine uyma noktasnda mit ve
itminan icat etmek iin gerekli admlar atlabilir.
kinci olarak taut ve batl ile savamann en iyi metodu hakkn
tm ile arz edilmesi ve sunulmasdr. Modern cahiliye karanlnda
nurun azametli tecellisi, hi phesiz ahir zaman asrnda bir baka
devrim icat edecektir.
nc olarak slam devrimin zafere erimesinden eyrek asr
getikten sonra bu salam temelin mimarnn yorumu esasnca
Allahn btn bir kinatta hkimiyetinin balangc saylan 22
Behmen 1357 (11 ubat 1979) ylnda rann mmin ve devrimci
halk hi phesiz Hz. Alinin davranlarn rnek alarak Hz.
Hseyinin kvan ve izzet kltrne uyarak Muhammedi bir
toplumun temellerini ve asllarn bina etmeye koyulmal ve de geen
yllarn tehlikeli ve zor merhalelerinden geerek bir an nce kmil bir
ekilde kendisini azamet dolu tertemiz nebevi din ile mutabk klmal
ve de kendisini slam'n evrensel devrimini icat etmeye hazrlkl

klmaldr. "




onu btn dinlerden stn
1
klmak iin "
Bu yzden hepimizin zerine bu ilahi nimet ve esirgenmeyen
ihsandan kmil bir ekilde nasiplenmesi, frsat ganimet bilmesi ve de
bu hakikati tanma hususundaki grevini tanmas ve kendine uygun
bir aba gstermesi ile birlikte lemin o yegne varlnn getirdii din
olan slam'a uyma ve de yce peygamberlerin en erefi olan Nebiyy-i
Azam Hz. Muhammed Mustafann dinine tabi olma noktasnda baar
elde etmesi farz bulunmaktadr ki bunun dnda zaten yce Allah
bizden bir ey dilemi de deildir.

"

Tevbe suresi 33. ayet

13

" Allah urunda hakkyla cihad edin. O, sizi seti ve dinde

zerinize hibir glk yklemedi. Babanz brahimin dinine
uyun. Allah, sizi hem daha nce, hem de bu Kuranda Mslman
diye isimlendirdi ki, Peygamber size ahit (ve rnek) olsun, siz de
insanlara ahit (ve rnek) olasnz."1

Hac suresi 78. ayet

14

Aratrma Metodu
Bu aratrmann en byk mesaj slam devriminin muazzam
nderinin (yce glgesi daim olsun) muazzam slam Peygamber'i
hakkndaki grlerini muhataba nakletmek olduu iin onun
grne gre konular arasndaki irtibat trnn intikali hususunda
emaneti korumak, onun fikirsel manzumesinde mefhumlarn dizili
tr ve yerinin istihra edilmesi de konularn nakli hakknda emanete
riayet miktarnca nem arz etmektedir. Zira telif konusunda ieriklerin
snflandrlmas ve diziliinin hi phesiz mefhumlarn dakik bir
ekilde anlalmasnda ok temel bir rol vardr.
Bu yzden bu hedefin gereklemesi ve de istenmeyen
yarglamalardan saknlmas iin aratrmaclar tarafndan aratrma
konusu ile ilgili muhtevann dizili trnde aadaki aamalar byk
bir dikkat ve nem gstererek ciddi bir ekilde takip edilmi ve
uygulamaya konulmutur:
1- Konu ile ilgili tm konularn toplatlmas
Resulillahil a'zam (Allahn en byk elisi) konusu ile irtibatl
olan konular bir araya getirmek iin ilk nce o yce elinin nurani
lakaplarn ve mbarek ismini kapsayan tm aklamalar ve beyanatlar
asli kilit kavramlar ile aratrld ve de bylece o yce ilahi eli ile
ilgili ile bulunan btn zellikler bir araya getirildi, ardndan byk
devrim nderinin (yce glgesi daim olsun) aklamalarnda
kullanlan kavramlar ve stlahlar (ki 27 den fazla kavram
iermektedir) istihra edildi. Daha sonraki aamada yeni kilit
kavramlar ile aratrma ii tekrar edildi ve sonuta zait ve ortak bir
takm konular silinerek 4700'e yakn fi istihra ve tespit edilmi oldu.

15

2- Nemayesazi (izelge)
kinci aamada ise beyan edilen konular, bu istihra edilen filerin
her birinde ve de tahkik konusu ile mutabk bir ekilde tespit edildi ve
bylece bu blmde de 800 bamsz konu elde edilmi oldu.
3- likilerin istihrac
Daha sonra ilgili konumalar mecmuasnda iaret edilen
blmlemeler (taksimat) istihra edildi ve de dakik ve uzunca sren
bir aratrma (ferayend) neticesinde konular arasndaki iliki
incelenmi oldu. Defalarca yaplan kontroller ve de uzmanca yaplan
mtalaalar neticesinde (ki konularn nmudar (izelgeli) bir ekilde
yeniden 14 aamada tekmil edilmesi ve yeniden yazlmas ile
sonulanmtr) konularn en son nmudar-i direhti (aa izelge)
ekli temin edildi ve de bu mecmuada muhteva diziliinin temeli
haline getirildi.
4- Tekmili mtalaalar
A- Ana kaynaklardan: Bu aratrmada Hz. Ayetullahil Uzma
Hameneinin (yce glgesi daim olsun) beyanlar mecmuas merkez
edinildii iin tekmil aamasnda da ilk nce elde edilen ana konular
yeniden incelenmeye tabi tutuldu ve de her ana konunun meselelerini
kemale erdirme hedefi ile her konunun unvan altnda bamsz bir
takm mtalaalar gerekletirildi.
B- Hz. mam Humeyninin (r. a) eserleri ile ilgili kaynaklardan:
nklbn byk mimarnn deerli aklamalarna ve kitaplarna
mracaat edildikten ve de nceki aamalarda istihra edilen ana
konulara tevecch gsterildikten sonra konular ile ilgili 1800e yakn
fi dzenlendi. Ardndan ana kaynaklar ile tatbik ve mlahaza
neticesinde sz konusu edinmemi yeni konular ieren filer seildi ve
de farkl kalplar halinde dipnotlara aktarld.
C- Yan kaynaklardan: aret edilen konu ile ilgili olduu halde, "a"
ve "b" klarnda incelenmeyen ve aratrmaya tabi tutulmayan, ayn
zamanda konu ile ilgili gvenilir kaynaklarda veya tarih ve siret
kitaplarnda yer alan konular, ilk blmlemede zikredilmi olan
ksmlar iin itina edilir bir miktar zet olarak dipnot kalbnda bu
mecmuaya eklenmi bulunmaktadr.
16

Aratrmann bu blmnde gzel kitaplarn seimi iin, Astan-i

Kuds-i Rezevinin merkez ktphanesi, Ayetullah Mer'ainin
ktphanesi, Defteri Tebligat-i slami-i Havza-i lmiyye-i Kum
ktphanesi, Kitaphaney-i Pejuhigah-i Bakrul Ulum gibi
ktphanelerde yer alan kitaplar; Payigah-i ttila Resani-i Bank-i
ttilaat-i Makalat-i slami (Sirac), Payigah-i ttila Resani-i Tibyan,
Payigah-i ttila Resani-i Ehl-i Beyt (14 Masum - a. s- ) Merkezul
Abhas'il Akaidiyye (akait) gibi slami ilimler ile ilgili kitaplar
havzasnda yer alan 10'dan fazla tahassusi internet sitelerinden
makaleler ve ayrca da din ve muazzam slam Peygamber'i ile ilgili
alanda uzmanca alan yetmiten fazla site incelenmi ve bunlar
arasnda 1200den fazla asl kitap seilmitir. Gvenilir olduklar
aratrldktan sonra da 25 kitap, muteber yan kaynak unvan ile
seilmi ve istifade dilmitir.
5- Kitap inasi (Bibliyografi)
nceki aamada yaplan aratrmann ilerlemesine denk olarak bir
yan aratrma da tanmlanm, takip edilmi ve de bu sre zarfnda
slam devriminin muazzam nderinin (yce glgesi daim olsun)
beyanlarndan istihra edilen asl merkezler Arapa ve Farsa olarak
yazlan muteber kitaplar ve ilmi makaleler olarak geni bir kaynak
taramas yaplm ve incelemeye tabi tutulmutur.
Bu kalpta Nebi-i a'zamn mbarek varl hakkndaki her konuda
mevcut olan muteber kitaplarnn tantmnn yan sra bu alandaki faal
yazarlarn ve aratrmaclarn yneli ve endieleri de onun inayet ve
ihtimam gsterdii konularla tatbik imkn elde edilmi ve de bu
tahkikin neticesi son blmde bu mecmuaya eklenmitir.

17

Denizden bir yudum1

Rahman ve rahim olan Allahn ad ile
Hamd, lemlerin rabbi olan Allaha mahsustur. O'nu ver, O'ndan
yardm diler, O'na mafirette bulunur, O'na tevekkl eder, O'na namaz
klar ve habibine ve de kullar arasnda setii ve irade ettii, srrnn
koruyucusu, risaletinin teblicisi, rahmetinin mjdeleyicisi ve
azabnn uyarcs efendimiz ve nebimiz Ebil Kasm Mustafa
Muhammede (s.a.a) ve de tertemiz pak ve sekinlerden olan Ehl-i
Beyt'ine (a.s) zellikle de yeryznde Allah'n bakiyesi saylan Veliyyi Asr'a (a. f) selam gndeririz.
Birinci hutbeyi Nebiyy-i Ekrem'in (s.a.a) Medine'de slam
hkimiyetinin bulunduu on yllk dnemdeki siretinin zet bir
aklamasna ayrdm ki hi phesiz insanlk tarihi boyunca ortaya
koyduu egemenlik dnemlerinin hi abartsz en parlak dnemini
tekil etmektedir. Dolays ile de beer tarihi iinde yer alan bu ksa
birok ilerin yapld ve fevkalade etkileyici olan dnemi yakndan
tanmak gerekir. Elbette ki btn kardelere ve baclara zellikle de
genlere, Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) hayat tarihini incelemelerini,
okumalarn ve renmelerini tavsiye ediyorum
Medine dnemi Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) 23 yllk risalet
dneminin ikinci blmn tekil etmektedir. Mekke'deki 13 yllk
dnem ikinci dnemin mukaddimesi olup birinci blm tekil
etmektedir. Yaklak 10 yl da Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a)
Medine'deki dnemi olup ayn zamanda slami dzenin temellerinin
atld ve de btn zamanlar, insan tarihinin btn dnemleri ve tm
meknlar iin slam hkimiyetinin bir rnek ve olgusunun ortaya
koyulduu bir dnem saylmaktadr. Elbette bu olgu, kmil bir
olgudur ve bunun bir baka rneine baka bir yerde rastlam deiliz.
1

Tahran Cuma Namaznn ilk hutbesi 28. 2. 1380 (18 Mays 2001)

18

Lakin bu kmil olguya bakarak bir takm zellikleri ve belirtileri

anlayabilmek mmkndr. Bu belirtiler beer bireyleri ve
Mslmanlar iin birer alamet saylmakta ve insan bu vesile ile
insanlar ve dzenler hakknda kolayca hkm verebilmektedir.
Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) Medine'ye hicret etmedeki hedefi o
gnlerde btn dnyaya hkim olan siyasi, iktisadi ve itimai bozuk
tauti ve zalimane muhit ile savamakt. Hi phesiz Peygamber-i
Ekrem'in (s.a.a) hedefi sadece Mekke kfirleri ile cihat etmek deildi.
Mesele evrensel bir mesele idi ve Peygamber-i Ekrem (s.a.a) ite bu
hedefi takip ediyordu ve ortamn msait olduu her yerde dnce ve
inan tohumlarn ekiyordu. Msait bir zamanda bu tohumlarn
yeereceini mit ediyordu. Asl hedef zgrlk, uyan ve mutluluk
mesajnn btn insanlarn kalbine ulamas idi. Bu hedef ise rnek ve
olgu olacak bir dzen icat etmeksizin mmkn deildi. Bu yzden
Peygamber Medine'ye geldi ki bu rnek dzeni vcuda getirsin.
Dolays ile de bakalarnn bu olguyu ne kadar srdrebilecei ve
daha sonralar kendilerini bu olguya ne kadar yaklatrabilecekleri
onlarn kendi himmetlerine baldr. Peygamber-i Ekrem (s.a.a) bir
rnek yaratmakta ve de bu rneini btn bir insanla ve tarihe
sunmaktadr.
Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) ortaya koyduu bu dzenin eitli
zellikleri ve belirtileri vardr ki bunlar arasnda yedi hususiyet dier
tmnden daha nemli ve sekin bulunmaktadr:
Birinci zellik iman ve maneviyattr. Nebevi dzende gerek
ilerletici ve kalkndrc etken ve motor g, insanlarn fikir ve kalp
emelerinden kaynayan ve de el, paz, ayak ve varlklarn sahih bir
cihette harekete geiren imandan ibarettir. O halde ilk zellik iman ve
maneviyat ruhunu glendirmek, frmek ve de bireylere doru bir
inan ve dnce verebilmektir. Peygamber-i Ekrem (s.a.a) bunu
Mekke'den balatm ve de Medine'de byk bir kudret ile bayran
gndere ykseltmitir.
kinci alamet ise kst ve adalettir. lerin esas adalet, kst ve de
hakk hibir mlahaza iine girmeksizin hak sahibine eritirmektir.

19

nc zellik ise ilim ve marifettir. Nebevi dzende her eyin

temeli bilmek, tanmak, bilin sahibi olmak ve uyan iinde
bulunmaktr. nsanlar kr krne bir yere doru hareket ettirmek
mmkn deildir. nsanlar bilin, marifet ve tehis gc ile faal bir
gce - etkilenen bir gce deil- dntrmektedirler.
Drdnc zellik ise sefa ve kardeliktir. Nebevi dzende
hurafeler, kiisel arzular, menfaat peinde koma ve kar esasna dayal
etkenler, nefret ve buzedilen eyler saylmakta olup btn bunlarla da
ciddiyetle savalmaktadr. Burada hkim olan atmosfer hi phesiz
samimiyet, kardelik, dostluk ve gnl birlii atmosferidir.
Beinci zellik ise ahlaki ve davransal salahtan ibarettir. Bu
zellik insanlar tezkiye etmekte ve de her trl ahlaki rezalet ve
fesatlardan arndrmakta, tertemiz klmaktadr. Sonuta ahlak sahibi ve

tezkiye olmu insanlar terbiye etmektedir. "

onlar
tezkiye
ediyor
ve
onlara
kitap
ve
hikmet

talim buyuruyor." 1
Tezkiye ite bu asl esaslardan biri saylmaktadr. Yani Peygamber
muhatap olduu btn bireyler zerinde tek tek terbiye iini
uygulamakta ve insan yetitirmeye almakta idi.
Altnc zellik ise iktidar ve izzettir. Nebevi toplum ve dzen
srekli darbe yiyen, baml, uyruk ve de oraya buraya ihtiya elini
uzatan bir konumda deildir. Aksine aziz, muktedir ve kendi bana
karar alc bir makama sahiptir. Kendi salahn tandktan sonra bunu
temin etmek iin almakta ve iini ilerletmeye koyulmaktadr.
Yedinci zellik ise daimi bir i, hareket ve ilerlemedir. Nebevi
dzende durakalama diye bir ey yoktur ve dzenli bir ekilde hareket,
i ve ilerleme sz konusudur. Dolays ile nebevi dzende, "artk i
bitmitir, imdi oturup istirahat edelim" denilmesi mmkn deildir ve
byle bir ey olamaz. Elbette bu i lezzet verici ve mutluluk
kazandrc bir itir. Dolays ile de yorucu, tembel klc, usandrc ve
skc bir i deildir. Tam tersine insana sevin, g ve evk veren bir
itir.

Al-i mran suresi, 164. ayet

20

Peygamber-i Ekrem (s.a.a) Medine'ye girip bu dzeni hayat

geirmek, kemale erdirmek ve tarihte ebedi olarak bir rnek olarak
brakmak istedi. Bylece herkes tarihin her kesitinde kendi
zamanndan sonra kyamete kadar gc yettiince onun bir benzerini
vcuda getirebilsin ve kalplerde evk icat edebilsin. nsanlar bu vesile
ile byle bir topluma doru ilerleme kaydedebilsin. Elbette byle bir
sistem icat edebilmek iin insani ve itikadi temellere ihtiya
duyulmaktadr.
lk olarak sahih bir inan ve dnce olmaldr ki bu dzen o
fikirler zere bina edilebilsin. Peygamber-i Ekrem (s.a.a) bu dnce
ve fikirleri tevhit kelimesi, insann izzeti ve dier slami marifetler
kalbnda Mekke'de on yllk dnemde beyan etmeye alt. Sonra
da Medine'de vefat edinceye kadar her an ve her lahzada srekli
olarak kurduu dzenin temelleri saylan bu yce fikir ve marifetleri,
muhatap olduklar herkese anlatmaya ve retmeye alt.
kinci olarak insani temel ve stunlara ihtiya duyulmaktadr ki bu
bina sz konusu stunlar zere bina edilebilsin. Zira slami dzen
bireyler zerine bina edilmi deildir. Peygamber-i Ekrem (s.a.a) bu
stunlardan birounu Mekke'de vcuda getirdi ve temin etti. Sahip
olduklar farkl mertebelerle birlikte bir grup sahabi de, hi phesiz
Mekke'deki on yllk zor denemin mcahede ve abasnn rn
olarak ortaya kmlardr. Sa'd b. Muaz, 1 Eba Eyyb2 ve dier bir
grup sahabi ise Peygamber-i Ekrem (s.a.a) henz hicret etmeden nce
1

Sa'd b. Muaz b. mre'ul Kays. B. Abduleshel, Allah Resul'nn (s. a. a) byk

sahabesidir. O Mus'ab b. Umeyr vesilesi ile Mslman olmutur. slam'a girdikten
sonra da Abduleshel ailesinin btn bireyleri slam' kabul etmitir. Bu, kadn ve
erkei ile btn bir aile olarak Mslman olan ilk ailedir. Sa'd olduka cesur,
kararlarnda kesin ve cihatta mukavemet sahibi bir kimse idi. O Hendek savanda
yaraland ve bir mddet sonra da iyilemedii iin 37 yanda vefat etti. Peygamber-i
A'zam (s. a. a) , Sa'd b. Muaz'n ilahi derghtaki makam ve mevkisini u cmleyi
eda ederek beyan buyurmutur: "Ar, Sa'd b. Muaz'n vefat sebebi ile sarslmtr."
2
Eba Eyyub Ensari Allah Resul'nn (s. a. a) mehur sahabelerinden ve de mam
Ali'nin (a.s) dostlarndan biridir. Peygamber-i A'zam (s. a. a) Medine'ye yapt
hicrette onun evine konuk olmu ve de Mescid'un Nebi ve odalar yaplncaya kadar
da orada kalmtr. Eba Eyyb, Peygamber-i Ekrem'in (s. a. a) btn gazvelerine
katlmtr. Peygamber (s. a. a) vefat ettikten sonra da Hz. Ali'nin (a.s) imamet
hakkn savunan sahabelerden biri olmutur.

21

Medine'de Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) mesaj ile yetitirilmi ve

terbiye edilmi kimselerdi.
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) Medine'ye geldikten sonra da giri
anndan itibaren insan terbiye etmeye balam ve gnden gne bu
yce ve azametli binann salam stunlar unvan ile layk yneticiler,
byk insanlar, cesur, fedakr, iman sahibi, gl ve marifetli
ahsiyetler yetitirmeye koyulmulardr. Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a)
Medine'ye hicreti - ki Peygamber-i Ekrem (s.a.a) hicret etmeden nce
Yesrib olarak adlandrlmakta olup Hz. Peygamber'den sonra da
Medinet'un Nebi olarak adlandrlmtr- gzel bir bahar havas gibi bu
ehrin atmosferini kaplam ve herkes bylece adeta bir refah ve
geniliin vcuda geldiini hissetmitir. Dolays ile de kalpler uyank
ve tevecch eder bir konuma gelmitir. nsanlar Peygamber-i Ekrem'in
(s.a.a) Kuba'ya girdiini iitince - Kuba Medine'ye yakn bir yer olup
Peygamber on be gn orada kalmtr- onu grme ak Medine
halknn kalbinde gittike art kaydediyordu. nsanlardan bazs
Kba'ya gidiyor ve Peygamber-i Ekrem'i (s.a.a) ziyaret ediyorlard.
Dier bir grubu ise Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) geliini
bekliyorlard. Peygamber-i Ekrem (s.a.a) Medine'ye girdikten sonra bu
evk ve latif nesim insanlarn kalbinde bir frtnaya dnt ve adeta
kalpleri deitirdi. Aniden inanlarnn, duygularnn kabilesel
ballklarnn ve banazlklarnn bu ahsn sz, davran ve
ehresinde yok olduunu hissettiler ve bylece yepyeni bir kap
aralayarak yaratl leminin hakikatlerine ve ahlaki retilere doru
ilerlemeye doru koyuldular. te bu frtna ilk nce kalplerde devrim
gerekletirdi. Sonra da Medine'nin etrafna yayld. Ardndan
Mekke'nin doal kalesini fethetti ve sonunda uzak yollara doru yola
koyuldu ve o gn iki byk lke ve imparatorluun derinliklerine
kadar ilerledi. Girdii her yerde kalpleri harekete geirdi ve insanlarn
kalbinde bir devrim yaratt. slam'n ilk yllarnda Mslmanlar ran
ve Rum imparatorluklarn iman gc ile fethettiler. Hcuma urayan
milletlerin kalplerinde de bunlar geldii andan itibaren bu iman
olumakta idi. Kllar sadece bir takm engelleri, nde gelen zorbalar
ve g sahiplerini yoldan kaldrmak iindi. Yoksa halk kitleleri her
22

yerde bu frtnay hissetmi ve derk etmilerdi. O gnlerin iki byk

imparatoru olan Rum ve ran imparatorluklar, btn glerine
ramen bu slami lke ve dzenin bir paras haline gelmilerdi.
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) Medine'ye girer girmez hemen iini
balatt. Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) hayatnda gze arpan ilgin
hususlardan biri de bu on yl mddetince bir ann dahi boa
harcamam olmasdr. Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) bir an bile
marifet, hidayet, talim ve nurlarn samaktan geri kald
grlmemitir. Her nerede olursa olsun Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a)
uyankl, uykusu, camisi, evi, sava meydan, sokakta yry,
pazara gidii, ailevi muaeret tarz ve varl btn herkes iin bir ders
idi. Byle bir mrde ok ilgin bir bereket vardr. Btn bir tarihi
kendi fikrine msahhar klan ve tarihi etkileyen bir kimse - defalarca
da sylediim gibi beeriyet iin asrlar sonra kutsallk kazanan
eitlik, kardelik, adalet, halklk ve benzeri mefhumlarn tm O'nun
retilerinin etkisinde kalmtr. Dier dinlerin retilerinde byle
eyler ya hi olmam veya en azndan zuhur aamasna eriememitirsadece on yl boyunca hkmet, siyaset ve toplum ileri ile
ilgilenmitir. Ne kadar da bereketli bir mr!
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) Medine'ye girdii andan itibaren kendi
tutumunu ak bir ekilde ortaya koymutur. Peygamber'in bindii
deve Yesrib ehrine girdi ve insanlar bu devenin etrafna topland. O
zamanlar Medine'de yerleim birimleri mahalle mahalle eklinde idi.
Her mahallenin kendisi iin evleri, sokaklar, kalesi, bykleri ve
taalluk ettii bir kabilesi vard. Bu kabilelerden kimi Evs kabilesine,
kimi de Hazrec kabilesine bal idi.
Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) devesi Medine ehrine girip
kabilelere ait her hangi bir kalenin nnde durduunda, orann
bykleri dar kyor, devenin nn kesiyor ve Peygamber'e (s.a.a)
yle diyorlard: Ey Allah'n Resul! Buraya gel, bizim ev, hayat,
servet ve rahatlmz senin emrinin altndadr."

23

Peygamber-i Ekrem (s.a.a) ise, "bu deve yce Allah tarafndan

grevlidir1, nn anz. O bir destur zere hareket etmektedir,
braknz gitsin" diyordu.
Bylece devenin nn atlar ve deve bir sonraki mahalleye doru
harekete geti. Yine bykler, eraf, yallar, ahsiyetler ve genler
ne karak Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) devesinin nn kestiler ve
ona yle dediler: "Ey Allah'n Resul! Burada in, buras senin
evindir. Nereyi istersen oray senin emrine veririz ve hepimiz senin
hizmetinde bulunmaktayz."
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) yle buyurdu: "Kenara ekiliniz ve
devenin yolunu srdrmesine izin veriniz. phesiz o yce Allah
tarafndan grevlidir."
Bylece deve mahalle mahalle yoluna koyuldu, ardndan
Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) annesinin de bal bulunduu bir ailenin
yeri olan Beni'n Neccar mahallesine vard. Beni'n Neccar halk
Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) days saylyordu. Dolays ile de ne
karak yle dediler: "Ey Allah'n Resul! Biz senin akrabalarnz,
varlmz senin emrindedir, evimize gel."
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) yle buyurdu: "phesiz bu deve Allah
tarafndan grevlidir, kenara ekiliniz, yolunu anz."
Bylece deve Medine'nin en fakir bir blgesine geldi ve orada yere
kt. Herkes o evin kime ait olduuna bakmaya koyuldu. O evin,
Medine'nin en fakiri olan veya en fakirlerinden biri saylan Eba Eyyb
Ensari'nin evi olduunu grdler.
Kendisi ve fakir ailesi gelerek Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a)
eyasn alp ieri gtrdler. Peygamber-i Ekrem (s.a.a) de misafir
unvan ile onlarn evine girdi. Bylece kabile sahiplerinin, etkili
kimselerin, eraf ve nde gelen ahsiyetlerin tekliflerini reddetmi
oldu. Yani kendi toplumsal tutumunu belirlemi oldu. ylece bu
ahsn para, kabile haysiyeti, falan kabilenin bakanlk erefi, bir
kavme bal olma, zengin kimselerin ailesi, akrabas ve kabilesinden
olma gibi eylere bal olmad ortaya km oldu. Medine'ye girdii
ilk andan itibaren toplumsal muamele ve tutum alannda hangi
1

Kamus'ur Rical, c. 12, s. 194

24

toplumun taraftar ve hangi grubun destekisi olduunu ve varlnn

daha ok kimlere fayda vereceini sergilemi oldu. Elbette herkes
Peygamberden (s.a.a) ve onun retilerinden istifade etmektedir. Ama
mahrum olan bir kimse ister istemez daha ok hak sahibidir ve
dolays ile de onun mahrumiyetinin giderilmesi gerekmektedir.
Eba Eyyb Ensari'nin evinin nnde bir bo arsa bulunuyordu.
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) bu arsann kime ait olduunu sordu. Sz
konusu arsann iki yetim ocua ait olduunu ifade ettiler. Bunun
zerine Peygamber-i Ekrem (s.a.a) paray cebinden kararak kendi
paras ile o arsay ald. Ardndan, "burada bir cami yapacam" diye
buyurdu. Yani hkmet ilerini grecei toplumsal, siyasi ve ibadi bir
merkez oluturulacakt. nsanlarn toplant yeri olacakt. Merkezi
olarak byle bir yere ihtiya duyulmakta idi. Bu yzden hemen sz
konusu camiyi yapmaya koyuldu. Mescidin arsasn kimseden
istemedi. Kimseden bata bulunulmasn talep etmedi, aksine oray
kendi paras ile ald. Oysa o iki ocuun babas ve kendilerini
savunacak bir kimse de yoktu. Ama Peygamber-i Ekrem (s.a.a) tpk
onlarn babas ve savunucular gibi haklarn tam ve kmil bir ekilde
gzetti. Cami yapmak istediinde de Peygamber-i Ekrem (s.a.a) bizzat
gelip krei tutan ve mescidin temellerini kazmaya koyulan ilk kimse
veya ilk kimselerden biri oldu. stelik bu almas terifat gerei bir
i deildi, aksine gerekten almaya koyuldu ve terk dkt. yle bir
alt ki bir kenarda oturan kimseler, "Biz oturalm da Peygamber mi
alsn? O halde biz de almaya gidelim" demek zorunda kald.
Bylece geldiler ve camiyi ok ksa bir zaman zarfnda bina ettiler. Bu
yce ve kudret sahibi nder Peygamber kendisi iin hibir ayrcalk
gzetmediini ortaya koydu. Bir i yapmak gerekiyorsa bu ite
kendisinin de bir pay olmas gerektiini gsterdi.
Ardndan bu dzenin tedbirini ve idari siyasetini planlamaya
koyuldu. nsan Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) adm adm gerek bir
idareci olarak akllca adm attn ve ilerlediini grnce bu azim,
gl ve kesin kararn ardndan ne tr bir dnce, fikir ve dakik bir
muhasebenin yer aldn anlamaktadr ki bunun da zahir gerei ilahi
vahiy dnda bir ey ile olmas mmkn deildir. Bu gnde o on yllk
25

durumu adm adm takip etmek isteyen bir kimse bir ey

anlamamaktadr. Eer insan her olay ayr ayr deerlendirecek olursa
bir ey anlamamaktadr. Dolays ile de bakmas ve iin tertibinin nasl
olduunu grmesi gerekmektedir. Btn bu ilerin nasl da uzmanca,
akllca ve sahih bir muhasebe zere yapldn anlamas icap
etmektedir.
Birincisi vahdet ve birliin icat edilmesidir. Medine halknn tm
Mslman olmamt. Halkn ou Mslman olmusa da az bir
gurubu ise henz Mslman olmamt.
Bunlardan da te Yahudilerin nemli kabilesi - Beni Kinka'
kabilesi, Beni Nadir kabilesi, Beni Kureyza kabilesi- Medine'de
sknet etmekteydi. Yani Medine'ye bitiik bulunan kendi zel
kalelerinde yayorlard. Bunlarn Medine'ye gelii bundan yz ya da
iki yz yl ncesine dayanyordu. Bunlarn neden Medine'ye
geldiinin ise uzun ve detayl bir hikyesi vardr.
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) Medine'ye girince bu Yahudilerin iki
hususiyeti bulunuyordu. Birincisi Medine'nin asl serveti, en iyi ekin
tarlalar, en faydal ticaretler, en karl sanatlar, altn ve benzeri eylerin
yapm bunlarn elinde idi. Medine halknn ou ihtiya
duyduklarnda unlara mracaat ediyor, bor para alyor ve faiz
dyorlard. Yani mali adan herkesin ipleri bu Yahudilerin elinde
bulunuyordu.
kinci olarak Yahudiler Medine halk zerinde kltrel bir
stnle sahiplerdi. Zira Yahudiler kitap ehli kimselerdi. eitli
retiler, dini marifetler ve Medine'nin yar vahi halknn zihninden
uzak bulunan meselelere aina idiler. Bu yzden fikri bir tasallut ve
stnlk iinde bulunmakta idiler. Hakikatte eer bugnk bir dil ile
konumak istersek Yahudiler Medine'de aydn bir snf saylyordu.
Bu yzden oradaki halk aptal sayyor, kmsyor ve alaya
alyorlard. Elbette tehlike ile kar karya geldiklerinde ve gerekli
grdklerinde de klyor ve alaklk gsteriyorlard. Lakin doal
olarak Yahudiler stn bir konuma sahip idiler.
nc bir hususiyet ise Yahudilerin uzak beldelerle iliki iinde
olmas idi. Yani sadece Medine muhiti ile snrl deillerdi. Yahudiler
26

Medine'de bir gereklik ifade ediyordu. Bu yzden Peygamber onlar

hesaba katmak ve kaale almak zorunda idi. Dolays ile Peygamber-i
Ekrem (s.a.a) Yahudiler ile genel ve toplu bir anlama hazrlad.
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) Medine'ye girdiinde hibir anlama
olmakszn insanlardan hibir ey istemeksizin ve insanlarla hibir
mzakerede bulunmakszn bu toplumdaki nderliin kendisine ait
olduu kendiliinden akla kavumu oldu. Yani nebevi azamet ve
ahsiyet doal olarak herkese kendi karsnda boyun edirdi. Rehber
olduu ortaya kt ve syledii her eyin yaplmas ve gereince
hareket edilmesi gerei herkese belli oldu. Peygamber-i Ekrem (s.a.a)
herkesin kabul ettii bir anlama1 hazrlad. Bu anlama toplumsal
ilikiler, muameleler, ihtilaflar, diyet, Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a)
muhalifleri, Yahudiler ve Mslman olmayan kimseler ile ilikisi
erevesinde idi. Peygamber-i Ekrem (s.a.a) btn bunlar yazd ve
kayt altna ald ki olduka da detayl bir anlama idi. yle ki eski
byk tarih kitaplarnn drt sayfasn alm bulunmaktadr.
Sonraki en nemli teebbs kardelik kurumunu icat etmekti.
Hurafeye dayal banazlklar, eraflk, kabile gururu, halk kitlelerinin
birbirinden ayrlmas ve kopuk halde bulunmas o gnk cahili ve
banaz Arap topluluklarnn en nemli belas saylmakta idi.
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) kardelik icat ederek bunlar ayaklar altna
ald. Falan kabile reisi ile olduka dk ve orta dereceli falan ahs
arasnda kardelik icat etti. Onlara, "siz ikiniz bir biriniz ile
kardesiniz" diye buyurdu. Onlar da tam bir istek ve rabet ile bu
kardelii kabul ettiler. Eraf ve de gelen kimseleri, Mslman olup
da zgrle kavumu kleler ile yan yana getirdi. Bu ii sayesinde
toplumsal vahdete engel olan btn engelleri ortadan kaldrd. Cami
iin bir mezzin semek isteinde gzel sesli, gzel yzl, mehur ve
sekin ahsiyetler olmasna ramen btn hepsi arasnda Habeli bir
kle olan Bilal' seti. Onun ne bir gzellii, ne bir sesi, ne bir aile
erafeti, ne bir babas ve nede bir annesi sz konusuydu. Sadece slam,
iman, Allah yolunda mcahede gstermek ve bu yolda fedakrlk
1

Yeni slam toplumunda yazlm olan ilk anayasa budur. Peygamber-i Azam (s.
a. a) herkesi bu anayasaya riayet etmeye zorlad.

27

iinde olmak sz konusuydu. Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) deerleri

nasl da pratikte belirgin kldna bir baknz. Szleri kalpleri
etkilemeden nce amel, siret ve davranlar kalpleri etkilemektedir.
Bu iin dzene girmesi iin aama sz konusudur. Birinci aama bu
iler ile sona eren dzenin temellerinin atlmas ve ekillenmesidir.
kinci aama, bu dzeni korumaktr. Bu adeta gelimekte olan canl bir
varl andrmakta olup kudret sahipleri kendisini tandklar takdirde
tehlike hissetmekte ve ister istemez de dman kesilmekteydi. Eer
Peygamber dman karsnda akllca bu doal mbarek ocuu
koruyamaz ise bu dzen ortadan kalkacak ve btn zahmetleri
sonusuz kalacakt. Bu yzden korumas gerekmekteydi.
nc aama ise bu binay kemale erdirme ve yapmn
sonlandrmakt. Burada temel atma yeterli deildi. Temel atma ilk
admd. Bu ey bir birinin yan sra ve ayn anda yaplmaktayd.
Temel atma ilk aamadadr. Ama bu temel atma eyleminde de
dmanlar mlahaza edilmiti. Bundan sonra da koruma ilemi devam
edecekti. Bu temel atma eyleminde ahslarn binasna ve toplumsal
kurumlara da tevecch edilmiti ve bu tevecch bundan sonra da
devam edecekti.
te bu noktada Peygamber-i Ekrem (s.a.a) bakmakta ve de be asl
dmann bu yeni domu toplumu tehdit ettiini grmekteydi:
Bu dman kk ve nemsizdi. Ama ayn zamanda ondan gaflet
etmemek gerekirdi. Zira bazen byk bir tehlike oluturabilirdi. te
bu dman kimdi? O zaman iin Medine'nin etrafndaki yar vahi
kabilelerdi. Medine'den on, on be veya yirmi fersah uzaklkta yar
vahi bir takm kabileler yayordu. Bu kabilelerin tm hayat sava,
kan dkme, yamalama, bir birini katletme ve bir birinden alma
eklinde zetleniyordu. Peygamber-i Ekrem (s.a.a) eer Medine'de
salim, gvenilir ve huzur dolu toplumsal bir dzen meydana getirmek
istiyorsa btn bunlar hesaba katmak gerekiyordu.
te Peygamber-i Ekrem (s.a.a) btn bunlar dnd. Bunlarn
her birinde eer salah ve hidayetten bir niane var ise onlarla anlama
imzalad. lk nce de onlara "mutlaka gelip Mslman olunuz"
demedi. Hayr, kfir ve mrik idiler, ama saldrda bulunmamalar
28

iin onlarla anlama imzalad. Peygamber-i Ekrem (s.a.a) yapt

anlamalara olduka nem veriyor ve ballk gsteriyordu. Bunu
ileride daha fazla aklamaya alacam.
Kt olan ve gvenilir olmayan kimseleri de Peygamber-i Ekrem
(s.a.a) bizzat tedavi etti. Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) falan kabileye
elli ve dier bir kabileye ise yirmi kiilik bir seriye gnderdiini
iitmisinizdir. te bu seriyyeler bu kimseler ile ilgili idi. Huy ve
tabiatlar huzur, hidayet ve salah kabullenmeye msait olmayan ve de
kan dkmeksizin ve zorbalk etmeksizin yaayamayan kimselerdi
bunlar. Bu yzden Peygamber-i Ekrem (s.a.a) onlar ezdi ve onlar
kendi yerlerine oturttu.
kinci dman ise bir merkeziyete sahip olan Mekke idi. Geri
Mekke'de yaygn anlamda bir hkmet mevcut deildi. Ama eraf,
mtekebbir, kudret sahibi ve nfuzu bulunan bir grup hep birlikte
Mekke'de egemenlik tahtna oturmutu. Bunlar da birbirleri ile ihtilaf
iinde idi. Ama bu yeni domu ocuk karsnda birbirleri ile el ele
vermilerdi. Peygamber-i Ekrem (s.a.a) onlar tarafndan byk bir
tehlike geleceini biliyordu. Amelde de bu gereklemi oldu.
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) yerine oturup onlarn kendisine
saldrmasn bekledii takdirde bir frsat elde edeceklerini ok iyi
anlamt ve bu yzden bizzat kendisi onlarn peice gitti. Ama
Mekke'ye doru hareket etmedi. Onlarn yolu Medine'nin
yaknlarndan geiyordu. Peygamber-i Ekrem (s.a.a) nce oraya
saldrmakla ie balad. Bedir sava, iin banda giriilen bu
saldrlarn en nemlisidir. Bylece Peygamber-i Ekrem (s.a.a)
dmana saldrya geti. Onlar da banazlk, inat ve intikam arzular
iinde Peygamber-i Ekrem (s.a.a) ile savamaya baladlar. Yaklak
drt be yl durum bundan ibaretti. Yani Peygamber-i Ekrem (s.a.a)
onlar asla kendi haline brakmyordu. Onlar da kendileri iin tehlike
hissettikleri bu yeni domu bu ocuu - yani slami dzeni- ortadan
kaldrmay mit ediyorlard. Uhud ve meydana gelen dier eitli
savalar bu balamda vaki olmu savalardr.
Kendilerinin Peygamber'e (s.a.a) gelerek balattklar son sava
olduka nemli savalardan biri olan Hendek sava idi. Bu savata
29

dman btn glerini toplam, birbirlerinden yardm alm ve her

yere "biz Peygamber'i ve de onun iki yz, yz veya be yz kiilik
dostlarn katletmeye gidiyoruz, Medine'yi de yamalayacaz ve
byk bir mutluluk ile geri dneceiz. Artk onlardan hibir eser
kalmayacaktr" diye haber salmlardr. Onlar Medine'ye ulamadan
nce Peygamber-i Ekrem (s.a.a) olaylardan haberdar oldu ve o mehur
hendekleri kazd. Medine'nin bir taraf szlabilen ve nfuz edilebilen
bir konuma sahipti. Bu yzden orada yaklak krk metre geniliinde
bir hendek kazdlar. Aylardan Ramazan ay idi ve baz rivayetlerde
gre de hava olduka souktu. O yl yamur da yamam ve halkn
bir geliri de yoktu. Bu yzden toplumda birok sorunlar meydana
gelmiti. Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) hendek kazma ilemine bizzat
katlm ve herkesten daha ok almaya koyulmutu. Birinin
yorulduunu, takldn ve ilerleyemediini grdnde Peygamber-i
Ekrem (s.a.a) bizzat gidip ondan kazmay alyor ve kazmaya
balyordu. Yani sadece emretme konumunda deildi. Kendi bedeni ile
halkn bizzat iinde hazr bulunuyordu. Kfirler hendein tam
karsna geldiler. Hendekten karya geemeyeceklerini grdler. Bu
yzden yenilgiye urayarak rezil olarak mitsizce ve hedefine
ulamamann eziklii iinde gerisin geriye dnmek zorunda kaldlar.
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) yle buyurdu: "Artk bu i bitti; bu,
Mekkeli Kurey'in bize yapt son saldr idi. Artk bundan sonra sra
bize gelmitir. Biz Mekke'ye doru harekete geeceiz ve onlarn
peice gideceiz."
Ertesi yl Peygamber-i Ekrem (s.a.a), "Biz umre ziyaretine gitmek
istiyoruz" diye ilan etti. Olduka muhteval ve anlaml bir macera olan
Hudeybiye hadisesi ite bu zamanda meydana geldi. Peygamber-i
Ekrem (s.a.a) umre maksad ile Mekke'ye doru hareket etti. Onlar
haram olan bir ayda - ki sava ay deildi ve kald ki onlar da haram
aylara sayg gsteriyorlard- Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) Mekke'ye
doru harekete gemi olduunu grdler. Ne yapmalar gerekiyordu?
Yolu ap gelmelerini mi salasnlar, bu baars karsnda ne
yapmalar gerekir ve onun karsnda nasl durabilirler? Acaba haram
olan ayda onunla savamalar m gerekir? Bu durumda nasl
30

savasnlar? Sonunda karar aldlar ve yle dediler: "Biz gidecek ve

onun Mekke'ye geliine engel olacaz. Eer bir bahane bulabilirsek,
bu durumda da Mslmanlar katledeceiz."
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) de en yce tedbirler ile yle bir i yapt
ki onlar oturmak ve de geri dnsnler diye anlama imzalamak
zorunda kaldlar. Ama ertesi yl gelerek umre yapmalarna da imkn
saladlar. Bylece btn bir blgede Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a)
tebligat iin gerekli imknlar ve atmosfer temin edilmi oldu. te
bunun ad bartr. Ama yce Allah Kur'an- Kerim'de yle
buyurmaktadr:


phesiz biz sana apak bir fetih
"



1
verdik." Yani biz senin iin apak bir fetih icat ettik. Eer sahih ve
salam tarih kaynaklarna mracaat edecek olursanz, Hudeybiye
macerasnn ne kadar da ilgin olduunu grrsnz. Ertesi yl
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) umreye gitti. Onlarn btn
engellemelerine ramen Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) azamet ve
evketi gn gittikte art kaydetti. Ertesi yl da - yani sekizinci ylkfirler anlamay bozmak istediklerinde Peygamber-i Ekrem (s.a.a)
giderek Mekke'yi fethetti. Bu fetih olduka byk bir fetih olup
Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) iktidar ve egemenliini ifade etmektedir.
Bu yzden Peygamber-i Ekrem (s.a.a) bu dmana kar da tedbir,
kudret, sabr ve tahamml zere hibir aceleye kaplmadan, hatta bir
adm dahi geri atmadan davrand ve gnden gne, her an ileriye doru
giderek byd.
nc dman ise Yahudiler idi. Yani ivedilik ile Peygamber-i
Ekrem (s.a.a) ile Medine'de yaamaya hazr olan ve de gvenilir
bulunmayan yabanclar idi. Bu kimseler hibir zaman eziyet etmekten,
karklk icat etmekten ve tahrip etmekten geri durmuyorlard. Eer
bakacak olursanz Bakara suresinin ve Kur'an- Kerimde yer alan
dier baz Kur'an surelerinin nemli bir blmnn Peygamber-i
Ekrem'in (s.a.a) Yahudiler ile kltrel sava ve mcadelesi
balamnda olduunu grrsnz. nk daha nce de sylediimiz
gibi bunlar kltrl kimseler idi. Byk bir bilgi ve bilin sahibi
1

Fetih suresi, 1. ayet

31

kimseler idi. man zayf olan insanlarn zihinlerini olduka fazla

etkiliyorlard. Bu yzden komplo dzenliyor, halk mitsizlie sevk
ediyor ve birbirinin canna dryorlard. Bunlar rgtlenmi
dman gleri idi. Peygamber-i Ekrem (s.a.a) yapabildii kadar
bunlar ile idare etmeye alt. Ama bunlarla geinmenin mmkn
olmadn grnce onlar cezalandrd. Peygamber-i Ekrem (s.a.a)
yersiz yere ve de bir n hazrlk olmakszn onlarn zerine yrmedi.
Bu kabileden her biri bir i yapyor ve Peygamber-i Ekrem de
(s.a.a) o i zere onlar cezalandryordu. lki Peygamber-i Ekrem'e
(s.a.a) ihanet eden Ben-i Kinka' kabilesi idi. Peygamber-i Ekrem
(s.a.a) zerlerine yrd ve onlara, "Buradan gitmeniz gerekir" diye
buyurdu. Onlar oradan g etmek zorunda brakt. Bulunduklar
blgeden srd ve btn imknlar da Mslmanlara kald. kinci grup
Ben-i Nadir Yahudileri idi. Bunlar da ihanet ettiler ki bunlarn
ihanetlerinin destan olduka nemlidir. Bu yzden Peygamber onlara
"Bir miktar yaam ara ve gerelerinizi de yannza alp buradan
gidiniz" diye buyurdu. Bunlar da mecbur kalarak oradan gittiler.
nc grup ise Ben-i Kureyza Yahudileri idi. Peygamber bunlara
Medine'de kalmalar iin izin verdi ve gvende olmalarn temin etti.
Bu Yahudileri Medine'den dar srmedi. Bunlarla Hendek savanda
dmann kendi blgelerinden szmalarn nlemek zere anlama
imzalad. Ama bunlar namertlik ettiler ve de dmanla, kendileriyle
birlikte Peygamber'e saldrmak zere anlama yaptlar. Yani
Peygamber ile imzaladklar anlamaya bal kalmadklar gibi
dmanla da ibirlii yaparak ihanette bulundular. Peygamber
dmann szmas muhtemel bir blgesine hendek kazmt.
Yahudilerin Mahallesi ise dier tarafta vaki olup imzaladklar
anlama gerei dmann oradan da giriini nlemeleri gerekiyordu.
Ama bu Yahudiler gidip dmanlar grmeler yapt, mzakere etti ve
de dman ile ortak hareket ederek oradan Medine'ye girmeyi ve
Peygamber'i arkadan hanerlemeyi kararlatrd. Peygamber, bunlar
komplo kurarken olayn iyzn anlad. Medine muhasaras yaklak
bir ay srd. Bu ayn ortalarnda bu Yahudiler ihanete koyuldular.
Peygamber onlarn bu ihanet kararlarndan haberdar oldu. Olduka
32

akll bir tedbir ald ve bu tedbir esasnca da Kurey ile bu Yahudilerin

aras bozuldu ki bu olayn detaylar tarih kitaplarnda yer almtr.
Kurey ve Yahudilerin birbirine olan gvenlerini ortadan kaldran
bir tedbirde bulundu. Peygamber'in olduka gzel olan siyasi sava
taktiklerinden biri de buydu. Yani bunlar henz bir zarar vermeden ve
bir darbe indirmeden olduklar yerde durdurdu. Kurey ve mttefikleri
yenilgiye urayp hendekten ayrldklarnda ve Mekke'ye doru geri
dndklerinde Peygamber hemen Medine'ye geldi. Dnd gibi le
namazn kldktan sonra "kindi namazn Ben-i Kureyza kalesinin
kapsnda klacaz. Herkes oraya doru yola koyulsun" diye ilan etti.
Yani hatta bir tek gece dahi ihmal etmedi. Gidip onlar kuatma altna
ald. Tam 25 gn aralarnda kuatma ve atma meydana geldi.
Ardndan Peygamber bu kabilenin btn sava erkeklerini ldrd.
Zira bunlarn ihanetleri bykt. slam'n karsnda yer almlard.
Peygamber bunlara ite byle davrand. Yani Yahudilerin dmanln
- zellikle Beni Kureyza olaynda daha nce de Ben-i Nadir olaynda
ve sonra da Hayber Yahudileri olaynda- ite bu ekilde ald tedbir,
sahip olduu g, dirayet ve yce insani ahlak sayesinde
Mslmanlarn bandan kaldrd. Bu olaylarn hi birinde Peygamber
(s.a.a) sznde durmazlk, sebatszlk gstermedi ve hatta slam
dmanlar dahi Peygamber'in (s.a.a) bu olaylarda hibir ekilde
sebatszlk gstermediini, verdii sznden caymadn, aksine
bizzat dmanlarn ve muhaliflerin verdikleri szlerinden caydklarn
kabul etmilerdir.
Dmanlarn drdncs ise mnafklar idi. Mnafklar insanlarn
arasnda bulunuyordu. Bu kimseler dili ile iman etmi, ama batnda
imanlar olmayan ve inanmayan kimselerdi. Bunlar olduka aalk,
inat, dar grl, dmanla her trl i birlii kurmaya hazr, sadece
henz rgtlenememi kimselerdi. Bunlarn Yahudiler ile fark da
buydu. Peygamber (s.a.a) hazr olan ve de her an saldrp darbe
vurmay gzetleyen rgtlenmi dmana kar Yahudilere davrand
gibi davranyor ve onlara asla nefes aldrmyordu. Ama rgtlenmemi
sadece ferdi bir takm, inatlk, dmanlk ve ktlkler barndran ve
imandan yoksun olan kimselere ise tahamml ediyordu.
33

Abdullah b. Ubeyy1 Peygamber'in (s.a.a) en azl dmanlarndan

biri idi. Yaklak olarak Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) hayatnn sonuna
kadar da yaam bulunmaktadr. Ama Peygamber btn bu mddet
zarfnda ona kar asla kt davranmad. Herkes onun mnafk
olduunu bildii halde Peygamber (s.a.a) onunla iyi geinmeye alt.
Ona kar dier Mslmanlara davrand gibi davrand.
Beytlmalden olan payn verdi, gvenliini salad, saygnln
korudu. Onlarn tm ktlk ve aalk sergiledii halde onlara asla
kt davranmad. yle ki Bakara suresinde yer alan bir blm ayetler,
bu mnafklar ile ilgilidir. Ama bu mnafklardan bir grubu
rgtlenince, yani merkezi bir yer edinmeye ve de slami dzenden
ayr merkezler ile irtibat iine girince - Rum blgesinde bir rahip olan
Ebu Amir gibi kimseler ile- ve Rum askerlerini Peygamber'in (s.a.a)
aleyhine kkrtmak iin gerekli faaliyetleri gsterince Peygamber
(s.a.a) zerlerine yrd ve yapm olduklar camiyi - Mescid-i
Drar'- ykt ve yakt. Orada yle buyurdu: "Bu mescit, mescit
deildir. Buras, mescit aleyhine yaplan bir komplo yeridir. Bu mescit
Allah'n aleyhine yaplm bir mescittir. nsanla kar bir mescittir."
Ayn ekilde bir grup mnafk kfrlerini izhar edip Medine'den
gidince ve bir yerde slam ordusu aleyhine asker toplaynca
Peygamber (s.a.a) onlarla mcadele etti ve yle buyurdu: "Eer
yaknlaacak olurlarsa onlarn peice gider ve onlarla savarm."
Mnafklar Medine'de olduklar halde Peygamber (s.a.a) onlara
asla karmyordu. O halde nc gruba kar kesin rgtlenmi bir
tavr, ama drdnc gruba kar yumuaka bir davran sergiliyordu.
Zira bunlar henz rgtlenmi deildi. Bunlarn tehlikesi bireysel bir
tehlike idi. Peygamber (s.a.a) bu davranlar ile genelde onlar
kendinden utanr bir hale getiriyordu.

Abdullah b. Ubeyy b. Selul H. K. 9. Ylda vefat etmitir. Cahiliye dneminin

sonlarnda Hazre Kabilesinin by saylyordu. Daha sonra Bedir savanda
zahiri bir ekilde Mslman oldu, ama Uhud savanda Allah Resul'ne (s. a. a)
yardmdan saknd ve adamlarn Medine'ye geri gnderdi. Abdullah b. Ubey Tebk
savanda da Peygamber' (s. a. a) yardm etmekten saknd. Abdullah b. Ubey
mnafklarn elebalarndan saylyordu ve fk olaynda da parma bulunuyordu.

34

Beinci dman ise Mslman ve mmin her bireyin iinde

bulunan dmandan ibaretti. Bu dman ayn zamanda btn
dmanlarn en tehlikeli olanyd. Bu dman bizim iinizde de
bulunmaktadr. Bu dman nefsan temayller, bencillikler, sapmaya
meyletme, dalalete dmeye eilim gsterme ve insann bizzat
ncllerini temin ettii ve ortamn salad bir takm srmelerdir.
Peygamber (s.a.a) bu dmana kar da byk bir sava sergilemitir.
Elbette bu dman ile sava kl vesilesi ile yaplan bir sava deildi.
Bu dmana kar terbiye, tezkiye, talim ve uyar vesilesi ile
savamtr. Bu yzden insanlar btn zahmet ve skntlar ile
savatan dndkleri bir anda Peygamber (s.a.a) onlara yle
buyurmutur: "Sizler kk savatan geri dndnz, imdi artk byk
savaa balaynz."
Oradakiler yle dedi: "Ne kadar ilgin ey Allah'n resul! Byk
sava da ne demektir? Biz bu cihad byk bir azamet ve byk bir
zahmetle yerine getirdik. Bundan daha byk bir cihat var mdr?"
Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: "En byk cihad nefisleriniz ile
yaptnz cihattr."1

Eer Kur'an- Kerim "

O kimseler ki




2
kalplerinde hastalk vardr" diye buyuruyorsa bunlar mnafklar

deildir. Elbette mnafklardan bir grubu da "

O kimseler ki kalplerinde hastalk vardr" diye belirtilen

grubun bir parasdr.

"

O kimseler ki kalplerinde hastalk




vardr" zmresine dhil olan herkes mnafklarn bir paras deildir.
Bazen insan mmindir, ama kalbinde hastalk vardr. Bu hastalk ne
demektir? Yani ahlaki ve ahsi zaaflar, heva ve heves peinde koma
ve eitli bencilliklere meyletmektir.
nsan eer kendi nn almaz, kendini kontrol etmez, kendisi ile
mcadele gstermezse hi phesiz imann kaybeder ve bu durum
insan ierden boaltarak rtr. Bu nefsan arzular senden imann
ald zaman da kalbin imansz ama zahirin imanl gzkr. Bu
1
2

eyh Kuleyni, Usul-i Kfi, 5, 12 Bab- u Vucuh'ic Cihad, s. 9

Maide suresi 52. ayet

35

durumda ise byle bir kimse mnafk saylr. Eer Allah gstermesin
benim ve sizin kalpleriniz imandan boalrca zahirimiz imani bir zahir
olduu halde imani ve inansal ballklarmz ve gnl balarmz
kaybetmi oluruz; ama bu durumda yine de dilimiz nceden
konutuu imani bir takm eyler konuur. Bu da nifakn ta kendisidir.
Bu olduka tehlikeli bir eydir. Kur'an-i Kerim yle buyurmaktadr:

"











Sonra o ktlk edenlerin sonu ok kt oldu. nk onlar,
Allah'n ayetlerini yalan saydlar."1 Kt i yapan insanlarn hi
phesiz nasibi de ok kt olmaktadr. O en kt ey nedir? lahi
ayetleri tekzip etmektir. Kur'an-i Kerim bir baka yerde bu byk
vazifeleri - Allah yolunda infak- ile amel etmeyen kimseler hakknda
yle buyurmaktadr:

"

Bylece O da, Allah'a verdikleri sz tutmamalar

nedeniyle, kendisiyle karlaacaklar gne kadar, kalplerinde
nifak (sonuta kkl bir duygu olarak) yerleik kld." 2 Zira onlar
Allah'a kar verdii sznde durmadlar. Kalplerinde nifak olutu.
slam toplumu iin en byk tehlikedir bu. Sizler tarihte slami bir
toplumun saptn grdnzde baknz mutlaka o toplum ite bu
noktadan sapmtr. Harici bir dmann gelip yerle bir etmesi,
yenmesi ve her eyi darmadan etmesi elbette mmkndr; ama
onlar bu ekilde tm ile ortadan kaldramazlar. Neticede iman baki
kalmaktadr. Bu iman bir yerde yeniden yeerir ve bymeye balar.
Ama deruni dman ordusu insana saldrdnda ve insann iini
boaltp rttnde, artk sapma yolu ortaya kmaktadr. Sapmann
olduu her yerde ise bu durum btn bu ktlklere kaynaklk
etmektedir. Peygamber Ekrem (s.a.a) ite bu dmanla da savamtr.
Peygamber (s.a.a) kendi davranlarnda byk bir tedbir ve
idarecilik ahlak zere amel etmi ve byk bir hzla harekete
gemitir. Hibir olayn vaktinin gemesini beklememitir. Peygamber
(s.a.a) ahsi bir temizlik ve kanaat sahibi idi. Mbarek varlnda
1
2

Rum suresi, 10. ayet

Tevbe suresi 77. ayet

36

hibir zaaf noktas sz konusu deildi. O masum ve tertemiz bir

ahsiyete sahip bir kimseydi. Bu da insanlar etkileme hususunda en
nemli bir faktr saylmaktadr. Biz bundan ders almalyz. Bu
szlerin byk bir blmnn bizzat bana da sylenmesi gerekir, ben
de ders almalym, sorumlu kimseler ders almaldr. Amel ile
etkilemek hi phesiz mertebe olarak daha stn ve dil ile
etkilemekten daha gldr. Peygamber (s.a.a) tam bir kesinlik ve
aklk iinde idi. Peygamber (s.a.a) hibir zaman belirsiz ve birok
manaya gelen ifadeler kullanmamtr. Elbette dmanla karlat
zaman ok dakik, siyasi ilere teebbste bulunmu ve dman
yanlla drd olmutur. Birok hususta Peygamber (s.a.a)
dman adeta gafil avlamtr. Gerek askeri ve gerekse siyasi adan
dman beklemedii noktadan vurmu; ama mmin insanlara ve
kendi halkna kar srekli ak, effaf ve byk bir aklk ile
konumu, hibir zaman siyasi bir harekete girimemi ve detayl bir
maceras bulunan Abdullah b. Ubeyy olaynda olduu gibi gerektii
yerlerde de byk bir yumuaklk ve elastikiyet gstermitir.
Peygamber (s.a.a) asla kendisi ile anlama imzalad halka ve bir
takm gruplara kar hatta Mekke kfirleri gibi kendisi ile anlama
imzalayan dmanlarna kar dahi ahdini bozmam, sznden
caymam ve yapt anlamay ayaklar altna almamtr. Aksine
anlamay bozanlar hep dmanlar olmutur. Peygamber (s.a.a) de
bunlara kesin bir kararllk ile cevap vermitir. Bu yzden herkes,
Peygamber (s.a.a) anlama yaptklar takdirde, onun yapt bu
anlamaya gvenilebileceini ok iyi biliyordu.
te yandan Peygamber (s.a.a) Allah'a yalvarp yakarmaktan geri
kalmam ve Allah ile olan ilikisini gnden gne salamlatrmaya
almtr. Hatta sava meydannn tam ortasnda dahi glerini
dzene koyduu, onlar Allah yolunda savaa tevik ettii, Allah
yolunda cihada ynlendirdii, bizzat eline silah ald, kesin bir
ekilde onlar komuta ettii veya onlara ne yapmas gerektiini
rettii bir anda dahi dizleri stne oturuyor ve ellerini yce Allah'a
doru kaldrarak insanlarn nnde alamaya ve yce Allah ile yle
konumaya balyordu: "Ey Allahm! Sen bizlere yardm et. Ey
37

Allahm! Sen bizlere destek ol. Ey Allahm! Sen bizzat dmanlar def
et."
Onun bu duas ne glerini kullanmamaya sebep oluyor ve ne de
glerini harekete geirmesi onu yce Allah ile irtibat, yakarma ve
tevesslden gafil klyordu. Peygamber-i Ekrem (s.a.a) bu her iki
boyuta da byk bir tevecch gsteriyordu. O asla inat dman
karsnda tereddt ve korkuya kaplmyordu. Cesaret mazhar olan
Mminlerin Emiri Hz. Ali (a.s) dahi yle buyurmutur: "Savalar
esnasnda artlar zorlanca ve bizim bugnk tabirimiz ile sknca,
hemen Peygamber'e (s.a.a) snyorduk."1 Her kes zor anlarda
zayflk hissedince hemen Peygamber'e (s.a.a) snyordu. Peygamber
(s.a.a) tam on yl hkmet idaresinde bulundu; ama bu on yl iinde
yaplan ameli eer olduka faal olan bir toplulua gerekli frsat
verecek olursak, hi phesiz btn bu ileri, abalar ve hizmetleri
yz yl zarfnda dahi asla yerine getiremez. Eer bu gn yapmakta
olduumuz ileri Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) yapm olduu iler ile
mukayese edecek olursak, Peygamber'in neler yapm olduunu ancak
o zaman anlayabiliriz. Bylesine bir hkmeti idare etmek, bylesine
bir toplum icat etmek, bylesine bir model vcuda getirmek, hi
phesiz bu yce Peygamber'in (s.a.a) mucizelerinden biridir. nsanlar
on yl boyunca gece gndz onunla birlikte yaadlar, Peygamber
(s.a.a) onlarn onlar da Peygamber'in (s.a.a) evine gidip geldiler ve
mescitte onun ile birlikte oldular, yolda birlikte hareket ettiler, birlikte
yolculua ktlar, birlikte uyudular ve birlikte alk ektiler. Hep
birlikte sevin yaadlar. Peygamber'in hayat muhiti onlarn da sevin
ve mutluluk muhiti idi. Peygamber (s.a.a) insanlar ile akalayor,
yaryor ve kendisi de bu yarmaya bizzat katlyordu. On yl
boyunca onunla birlikte yaayan halk gnden gne kalbinde
Peygamber'e kar byk bir inan ve muhabbet besliyordu.
Mekke fethinde Ebu Sfyan gizlice ve Peygamber'in amcas
Abbas'n himayesi ile eman almak iin Peygamber'in (s.a.a) kampna
geldiinde Peygamber'in (s.a.a) sabahleyin abdest aldn ve

Nehc'ul Belaa, hikmetler blm 9

38

insanlarn da onun etrafna toplanp yznden ve elinden damlayan

sular bir birinden adeta kaptklarn grd ve yle dedi:
"Ben dnyann muktedir ve byk padiahlarndan olan Kisra ve
Kayser'i de grdm; ama onlarda byle bir izzeti mahede etmedim."
Hi phesiz gerek izzet manevi izzettir.

"









Hlbuki asl stnlk,
ancak Allahn, Peygamber'inin ve mminlerindir"1 Mminler de
eer bu yolu takip edecek olurlar ise, hi phesiz sonunda mutlaka
izzete erieceklerdir.
Sefer aynn 28. Gn bu semavi nur, bu yce insan ve bu
merhametli baba insanlar arasndan g etti ve onlar byk bir gam
ve yasa bodu. Peygamber'in (s.a.a) vefat gn ve ncesi,
Peygamber'in (s.a.a) hastalk gnleri zellikle de Peygamber'in (s.a.a)
vefatndan az nce meydana gelen hususiyetleri sebebiyle Medine
halk iin olduka zor gnlerdi.
Peygamber (s.a.a) mescide geldi, minbere kt ve yle buyurdu:
"Her kimin benim boynumda bir hakk varsa o hakkn gelip benden
alsn."
nsanlar alamaya balad ve yle dediler: Ey Allah'n Resul
bizim senin boynunda ne hakkmz olabilir ki?"
Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: "Hi phesiz Allah nezdindeki
rezillik sizler nndeki rezillikten ok daha zor ve iddetlidir. Eer
benim boynumda bir hakknz varsa, eer benden bir talebiniz
bulunuyorsa, gelip alnz ki kyamet gnne kalmasn."
Baknz bu ne kadar yce bir ahlak! Bu szleri konuan kimse
kimdir? Bu kimse Cebrail'in kendisi ile arkadalk etmekten iftihar
duyduu ve vnd yce bir insandr; ama buna ramen insanlarla
akas bulunmamaktadr. Ciddi bir ekilde konumakta ve de her hangi
bir yerde kendisi vesilesi ile insanlardan birinin hakknn zayi
olmamasna byn bir zen gstermektedir. Peygamber (s.a.a) bu
konuyu iki veya defa tekrar etmitir. Elbette bu olay tarih
kitaplarnda detayl bir ekilde yer almtr. Ben bu detaylardan
hangisinin ve ne miktarnn dakik olduunu bilemiyorum. Ama
1

Mnafkun suresi 8. ayet

39

genellikle nakledilen konu u ki orada bulunan bir kii ayaa kalkarak

yle arz etti: "Ey Allah'n Resul! Benim boynunda bir hakkm
vardr. Sen bir zaman bir deve zerinde yanmdan geerken ben
binein zerinde bulunuyordum. Sen asan kaldrdn, ama asan benim
karnma dedi ve ben bunu senden talep etmekteyim." Peygamber
(s.a.a) gmleini yukar kaldrd ve yle buyurdu: "Hemen imdi gel
ve ksas et; bunun kyamete kalmasna izin verme."
nsanlar hayretler iinde baka kald ve kendi aralarnda yle
dediler: "Acaba bu adam gerekten ksas edecek mi? Buna gnl
rzayet gsterecek mi?"
Sonunda horadakiler Peygamber'in (s.a.a) bir kimseyi kendi evine
gndererek ayn asay getirmesini emrettiini grdler. Peygamber
ardndan da yle buyurdu: "Gel bu asay al ve ayn asa ile benim
karnma vur."
O ahs Peygamber'e yaklat ve insanlar byk bir aknlk,
hayret ve utan iinde olanlar izliyordu. Bu ahsn bu ii yapabilecei
korkusu ve utanc iinde bulunuyordu. Ama bir de ne grsnler, o
ahs Peygamber'in ayaklarna kapand ve Peygamber'in karnn
pmeye balad, ardndan da yle dedi: "Ey Allah'n Resul! Ben
aslnda senin bedenine dokunarak kendimi cehennem ateinden
kurtarmak istedim."
Ey Allahm! Muhammed ve Ehl-i Beyt'i hakk iin, izzet ve celalin
adna, en yce selam, ltuf ve ihsanlarn bu gnden ebede kadar aziz
Peygamber'imizin (s.a.a) tertemiz ruhuna gnder. Ey Allahm onu
slam, Mslmanlar ve insanlk adna en hayrl mkfatlar ile
dllendir. Bizi onun mmetinden karar kl, bizi onun dosdoru
yolundan yryen kimselerden eyle. Toplumumuzu onun toplumuna
benzer kl, bizlere ona tabi olma himmetini inayet buyur.

40

Resul-i a'zam'n (s.a.a) zellikleri

41

1- Peygamber-i a'zam'n (s.a.a) nursal yaratl ve varlksal

hakikati
"



Ve aydnlk saan bir kandil olarak
1
(gnderdik) ."
Peygamber (s.a.a) nur saan bir kandil idi. Kandil istediinde nur
saan ve istemediinde nur samayan bir konuma sahip deildir.
Aydnlk saan kandil; ister istesin isterse de istemesin, varl nerede
olursa olsun o muhiti nurani ve mnevver klmaktadr. Allah da
Peygamber'ini bu kandile benzetmitir; snk ve karanlk bir kandile
deil, aksine aydnlk saan nurani bir kandile. Bu kandil, yani
Peygamber'in (s.a.a) hayat her nerede olursa olsun, hayat atmosferi ve
bulunduu muhit nurani vaki olmaktadr. Peygamber (s.a.a) ahlaki ile,
davran ile, amel nitelii ile, tutumu ile, ilmi ile ve hikmeti ile
bulunduu fezay mnevver klmaktadr. Zira bu yzden bir kimseye
ister ders versin ister vermesin, herkese nur samaktadr. Peygamber'in
(s.a.a) nuru sadece mescide gidip insanlara t verdii zamana zg
deildi. Evine oturduu ve hi konumad, sokakta yrd ve
sava meydannda olduu btn bu durum ve hallerde Peygamber'in
(s.a.a) varl nur sayor, etraf mnevver ve nurani klyordu. Zira
Peygamber'in btn hareket, sknet, lafz ve szleri tm ile Allah'n
hizmetinde ve de Allah yolunda idi. 2
1

Ahzab suresi, 46. ayet

Koruma grevlileri ile yapt bir konumas. (9. 8. 1365
" Bil ki, ismet ve temizlik Ehl-i Beytinin manevi ilallah seyrinde ruhani yce
bir takm makamlar vardr. Bu manevi ilallah seyrini, ilm adan bile derk etmek
insann takatinin, akl sahiplerinin aklnn ve irfan ashabnn uhudunun stnde bir
eydir. Nitekim hadislerden anlald zere Ehl-i Beytin ruhaniyet makamnda
Resulullah ile ortaklklar vardr. Bunlarn tertemiz nurlar, lemlerin yaratlndan
nce yaratlm ve Allah- u Tealay tesbih ve tehmid (vmek) ile megul
olmulardr
2

42

2- Risaletin mjdelenmesi
2 - 1- nceki dinlerin verdii mesajlarda

"
Onlar ki, o mmi eli







1
olan Peygamber'e uyarlar."
"
O mmi Peygamber ki onu bulurlar"2



3
Hem de "



" " Yanlarnda yazl olarak"
Onu kendi yanlarnda yazl olarak bulmaktadrlar.
"
Tevrat ve ncil'de"4

mamlarn bedenlerinin tyneti, ruhlarnn ve kalplerinin yaratl, kendilerine

ism-i azamdan ihsan edilenler; nebilerin, meleklerin ve hatta bunlardan daha stn
olup benim ve senin gibilerin dnemeyecei ilah gaybi hazinesinden verilen
ilimler, ashabnn muteber kitaplarnda zellikle de Usul-i Kfi'de faziletleri
hususunda yer alan rivayet ve hadisler, akllar akna drecek kadar oktur ve o
mukaddes zatlar dnda hi kimse onlarn hakikat ve srlarna vakf olamaz" (mam
Humeyni ehel Hadis, s. 551)
1
A'raf suresi, 57. ayet
2
a. g. e.
3
a. g. e.
4
a. g. e.

43

Bu iki kitap1, Peygamber'in (s.a.a) geliini mjdelemilerdir. 2

3- Peygamber'in ahsi zellikleri
3 - 1- Soy
3 - 1 - 1- Peygamber'in Slalesi
Peygamber'in bisetinden nce Mekke'de bir takm mmin kimseler
yayordu. Bu kimseler hanif dinine sahip kimseler idiler.

Bu mjdelerden biri de Yahuda'nn Mektubu, 14 ve 15. ayetlerde yer alan

mjdeler olup yle buyurmaktadr: " te Rab herkesi yarglamak zere onbinlerce
kutsalyla geliyor. Tanr yoluna aykr, tanrszca yaplan btn ilerden ve tanrsz
gnahkrlarn kendisine kar syledii btn ar szlerden tr Rab, btn
insanlara sululuklarn gsterecektir."
phesiz burada yer alan "on binlerce kutsal" ifadesi Mekke'nin fethi srasnda
Allah Resul'nn yannda bulunan ashabna uyarlanmaktadr. (Hulasa-i Zindegi-i
Hz. Muhammed, Seyyid Haim Resuli Mehallati, s. 7)
Yuhanna ncili 14. Blm'de ise (15, 16, 17, 25, 26) yle yer almtr: " "Beni
seviyorsanz, buyruklarm yerine getirirsiniz. Ben de Baba'dan dileyeceim. O
sonsuza dek sizinle birlikte olsun diye size baka bir Yardmc, Gerein Ruhu'nu
verecek. Dnya O'nu kabul edemez. nk O'nu ne grr, ne de tanr. Siz O'nu
tanyorsunuz. nk O aranzda yayor ve iinizde olacaktr. Ben daha
aranzdayken size bunlar syledim. Ama Baba'nn benim admla gnderecei
Yardmc, Kutsal Ruh, size her eyi retecek, btn sylediklerimi size
hatrlatacak."
Yaplan aratrmalar esasnca da Arapa tercmesi Perklitos olan Farkalit
kelimesi, "Ahmed" anlamndadr. ncillerin evirmenleri bilerek veya yanllkla "
teselli verici, yardmc" olarak tercme etmektedirler. (Ayetullah Cafer Sbhani,
Furu-i Ebediyet, s. 89)
2
Silsile Mebahis-i Usul-i Akaid

44

Peygamber'in babalar ve ecdad1 tm ile Allah'a iman etmi mmin

kimselerdi. 2
3 - 1 - 2- En iyi kavimlerin Neslinden
Peygamber (s.a.a) byk, maruf ve kk bir aileden dnyaya
gelmitir. Elbette Peygamber'in (s.a.a) bizzat kendisi tesadfen
doumdan sonra ocukluk ve genlik dnemlerinde fakirlik iinde
yaamtr. Bu ilineksel ve arzi bir itir. Yoksa Ben-i Haim hanedan3
1

Peygamber'in (s. a. a) deerli soyu, Hz. brahim'in olu Hz. smail'e

ulamaktadr. Bu iki kii ve slam Peygamber'inin yce atalar slam ve Arap
tarihinde nemli bir role sahip bulunan kimselerdir. (Ayetullah Cafer Subhani,
Furu-i Ebediyet, s. 89)
slam Peygamberi'nin (s. a. a) Adnan'a kadar kesintisiz bilinen nesebi srasyla
yledir: Abdullah, Abdulmuttalib, Haim, Abdmenf, Kusayy, Kilb, Mrre,
Kab, Ley, Galib, Fihr (Kurey) , Malik, en- Nadr, Kinne, Huzeyme, Mdrike,
lyas, Mudar, Nizr, Meadd, Adnan (Tarih-i Peygamber-i slam, Ayetullah Hac eyh
Abbas Sefai Hairi, s. 115)
slam'dan asrlar nce Arap yarmadasnda yaayan insanlar iki ksma
ayrlyordu. Arabistan'n gney blgesinde yaayan kimseler kendileri iin yapm
olduklar soy ktklerinde kendi soylarn Ye'reb b. Kahtan'a ulatryor ve Kahtan'
da Hz. Nuh'un 5. ocuu olarak kabul ediyorlard. Oysa merkezde ve Arap
yarmadasnn Kuzey blgesinde yaayan kabileler ise kendilerini smail'in
torunlarndan olan Adnan'n soyundan kabul ediyorlard. (Tarih-i Tahlili-i slam,
Seyyid Cafer ehidi, s. 3, Muruc'uz Zeheb, c. 1, s. 300'den naklen)
Arabistan'n son sakinleri smail'i olarak adlandrlmaktadr. smail (a.s) ise Hz.
brahim'in oludur. smail Kbe'nin yaknlarnda sknet ediyordu. ocuklar hicaz
bayndr klmtr. Hakikatte Arabistan'n byklk ve azametine neden olmutur.
Kbe'yi de smail'in bayndr kld sylenmektedir. (Emir Ali, eviri Muhammed
Taki Fahr Dai Gilani, Tarih-i Arab ve slam, s. 5, ntiarat-i Gencine)
Peygamber'in (s. a. a) deerli soyu Hz. brahim'in olu Hz. smail'e ulamaktadr.
Bu iki kii ve slam Peygamber'inin yce atalar slam ve Arap tarihinde nemli bir
role sahip bulunmaktadr. (Ayetullah Cafer Subhani, Furu-i Ebediyet, s. 89)
2
ura-i Hemahengi-i Tebligat-i slami ile yapt grmesindeki konumas. (3.
10. 1360)
3
Araplar birok taifelerden tekil ettii halde Kurey kabilesine kar teslimiyet
ve huzu iinde bulunuyordu. Onlar kendilerinden daha stn kabul ediyorlard. Ebu
Talib hakikatte Peygamber-i Ekrem'in (s. a. a) Hatice ile evlilii esnasnda maruf
hutbesini buyurmu ve yle demiti: "Bizi brahim'in ve smail'in soyundan klan,
bizlere kendi gvenli hareminden yer veren ve bizleri insanlara hkimler klan
Allah'a hamdolsun." (Allame Meclisi, Bihar'ul Envar, c. 16, s. 14)

45

muteber ve Kurey'in reisleri olan bir koldu ve de erafi bir hanedan

saylyordu. Peygamber'in (s.a.a) amcalarnn kimler olduunu ve ne
kadar saygn insanlar olarak kabul grldklerini siz de biliyorsunuz.
Bizzat Hz. Hamza, Ebu Leheb ve dierleri Araplar arasnda sekin
ailelerden saylyordu. Allah Resul (s.a.a) ite bylesine bir ailede
dnyaya geldi. 1
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) ite bylesine artlarda zuhur etti.
zellikle de kar koymann ve mukabelede bulunmann kolay
olmad bir aile ve soydan geliyordu. Eer Peygamber (s.a.a) zayf
veya dk ailelerden birinden seilmi olsayd, ona kar koymak,
kudret sahibi insanlara olduka kolay gelir ve de bu aacn kk salma
ihtimali olduka zayf olurdu. Peygamber (s.a.a) bu yzden byk,
maruf ve erafi kkl bir ailede dnyaya gelmitir. Elbette
Peygamber'in (s.a.a) bizzat kendisi tesadfen doum dneminde
doumdan sonra, ocukluk ve genlik dnemlerinde fakirlik iinde
yaamtr ve bu i ilineksel ve arzi bir ey saylmaktadr. Btn
hayat boyunca krk yana kadar ahlak, davran ve ahsiyeti tmn
etkileyen ve tesir altna alan bu insan, davetini de bu yalarda
balatmt. Btn bunlar slam aacnn baki kalmas iin n grlen
bir takm artlard. 2
3 - 2- Peygamber'in (s.a.a) Ailesi
Peygamber'in (s.a.a) babas bir rivayete gre henz Peygamber
(s.a.a) domadan nce ve baka bir rivayete gre de doumundan

Son cmleye dikkat ediniz. Bu cmleden de anlald zere Kurey kabilesi

Araplar zerinde tam bir egemenlik ve saltanat hakkna sahipti. Hz. Haim,
Zilhicce'nin ilk gn Kurey'e hitaben bir konuma yapm ve yle buyurmutur:
"Ey Kurey topluluu! Sizler gzel yzler, gzel sabr ve soy erafeti sayesinde
Araplarn efendilerisiniz." (erh- u Nehc'il Belaa-i bn-i Ebi'l Hadid, c. 15, s. 211)
Bu cmlelerden de anlald zere Kurey kabilesi akl, gzel endam, estetik ve
soy erafeti asndan Arap kabilesinin efendisi saylyor ve de dier Araplara oranla
tercih ve stnl bulunuyordu. (Tarih-i Peygamber-i slam, Ayetullah Hac eyh
Abbas-i Sefai-i Hairi, s. 115)
1
Devrim Muhafzlar'nn Komuta Merkezi'nde yapt beyanat, (17. 7. 1367)
2
Devrim Muhafzlar'nn Komuta Merkezi'nde yapt beyanat. (17. 7. 1367)

46

birka ay sonra dnyadan gm ve dolays ile de Peygamber (s.a.a)

babasn grememitir.
erafet sahibi ve asil ailelerin o gnk deti doan ocuklarn
iffetli, asalet ve necabet (soyluluk) sahibi kadnlara vermesi ve de
lde ve Arap kabileleri arasnda yetimesini salamas idi. Dolays
ile de ailenin kandili olan bu aziz ocuu Halime-i Sa'diyye - ki Ben-i
Sa'd kabilesinden idi- adl soylu ve asil bir kadna verdiler. O da
Peygamber'i kendi kabilesinin arasna gtrd ve yaklak alt yl
boyunca o aziz ve deerli inci konumundaki ocua bakt, ona st
verdi ve onu terbiye etti. Bu yzden Peygamber lde ve sahrada
terbiye olmu bir kimsedir.
Bazen bu ocuu annesi Hazret-i mine'nin yanna getiriyor,
bylece annesini gryor ve yeniden kald yere geri dnyordu. Bu
ocuun cismi ve ruhi adan olduka sekin bir hale geldii alt
yandan sonra - gl, gzel, evik ve alkan bir beden, ruhi adan
da metin, sabrl, gzel ahlakl, gzel davranl ve apak bir gre
sahip olmak, o artlarda yaamn bir gerei saylmaktadr- annesine ve
ailesine geri dndrld. Peygamber'in (s.a.a) annesi onu ald ve
kendisi ile birlikte Medine'ye gtrd. Bylece Hz. Abdullah' - Ki
orada dnyadan gm ve orada defnedilmiti- ziyaret etmek
istiyorlard. Ardndan Peygamber'i Medine'ye gtrd ve oradan
geirdi. Peygamber de (s.a.a) nitekim daha sonralar yle
buyurmutur: "Benim babam buradadr ve annem ile ziyaret iin
geldiimi henz de hatrlyorum."
Bu ziyaretten geri dndklerinde Ebva adnda bir yerde annesi de
vefat etti ve bu ocuk bylece hem anne ve hem de baba olmak zere
her iki taraftan yetim ve ksz kald. Ardndan da mm Eymen1 onu
Medine'ye getirmi ve Abdulmuttalib'e teslim etmitir.
Abdulmuttalib de canndan ok sevdii bu ocuu kabul etmi ve
bakmn stlenmitir. Nitekim Abdulmuttalib bir iirinde yle
demitir: "Ben onun iin bir anne gibiyim."
1

mm Eymen Habeistanl bir cariye olup Abdullah'n veya mine binti

Veheb'in klesi halinde idi. Sonralar zgrln elde etmi ve de Haris Hazreci ile
evlenmitir. Haris'in lmnden sonra da Zeyd b. Harise ile evlenmi ve bu
evliliinin rn ise same b. Zeyd olmutur.

47

Kurey kabilesinin reisi olan ve de byk bir erafet ve izzet sahibi

olan yaklak yz yandaki bu yal insan, bu ocua kar o kadar
sevgi ve muhabbet besliyordu ki bu ocukta kesinlikle en kk bir
sevgi eksiklii duygusu olumad. Bundan da ilginci bu gen,
kapasite, hazrlk ve kemal elde etsin diye de anne ve babasndan uzak
kalmann zorluklarna da tahamml gsterdi. Dolays ile bylesine
ocuklar iin oryaya kmas mmkn olan en kk bir aalk
kompleksi ve sevgi yetersizlii bu ocukta asla meydana gelmemitir.
Abdulmuttalib herkesin araca bir ekilde ona sayg gsteriyor ve
kendisini srekli olarak takdir ediyordu.
Tarih ve hadis kitaplarnda da yer aldna gre Kbe'nin yannda
Abdulmuttalib iin oturmas iin bir hal seriyor, yaslansn diye de bir
yastk koyuyorlard. Abdulmuttalib de oraya oturuyor, ocuklar ile
Ben-i Haim'in genleri de izzet ve sayg iinde onun etrafna
toplanyorlard. Abdulmuttalib olmad veya Kbe'nin iinde
bulunduu zaman da bu ocuk o zel yere oturuyordu. Abdulmuttalib
geldiinde Haim oullarnn genleri bu ocua, "Oradan kalk, oras
babann yeridir" diyorlard. Ama Abdulmuttalib yle diyordu: "Hayr
oras onun yeridir ve orada oturmas gerekir." Ardndan Abdulmuttalib
onun yanna oturuyor ve de bu aziz, erafet sahibi ve saygn ocuu o
yerde tutuyordu. Sekiz yana geldii zaman ise ne yazk ki
Abdulmuttalib dnyadan g etti.
Bir rivayete gre Abdulmuttalib lm annda olduka erafet sahibi
ve yce olu Ebu Talib'den biat ald ve ona yle dedi: "Bu ocuu
sana emanet ediyorum. Tpk benim gibi onu himaye etmen ve
koruman gerekir."
Ebu Talib de kabul etti ve onu kendi evine gtrd. Can kadar
deer vererek ona her trl ikramda bulundu. Ebu Talib ve ei Arabn dii aslan olan Fatma Binti Esed - Mminlerin Emiri Hz.
Ali'nin (s. a) annesi- yaklak krk yl boyunca tpk anne ve baba gibi
bu yce insan himaye etti ve ona yardmda bulundu. Nebiyy-i Ekrem
(s.a.a) bylesine artlar iinde ocukluk ve genlik dnemini geride
brakt.

48

Yce ahlaki hasletler, aziz insan ahsiyet, olduka byk bir sabr
ve tahamml, insan iin ocukluk anda ortaya kmas mmkn
olan sknt ve dertleri tanma, bu ocukta azim ve derin bir ahsiyet
oluumuna ortam hazrlad. Bizzat ocukluk dneminde Hz. Ebu Talib
ile birlikte defa ticaret yolculuuna kt. Tedrici bir ekilde bu
ticari yolculuklar tekrarland ve Peygamber (s.a.a) genlik dnemini
Hz. Hatice ile evlilik dnemini ve Peygamberlik dnemi olan krk
yana kadarki dnemi bylece geride brakt. 1
4- Peygamber'in Manevi zellikleri
4 - 1- Yce Allah Tarafndan Terbiye
Peygamberlerin edep ve eitimi - Hz. Ahadiyet'in zel rencileri
unvan ile- srekli var ola- gelmi bir husustur. Ama bi'set btn bu
talim ve terbiyenin yan sra gerekleen bir hakikattir. Bi'set
hususunda ayrca talim, tehzib ve tezkiye de bulunmaktadr. Kitap ve
hikmetin getiriliini de iermektedir. Ama sadece bunlardan ibaret
deildir. Bundan baka bir eyde sz konusudur ki o da bi'set ve
gnderiliten ibarettir. 2
Yce Allah Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) ahlaki ve ruhsal
ahsiyetini, o emanetin byk ykn omuzlarna alabilecek ve
tahamml gsterebilecek bir ortamda terbiye etti.
Bu tertip zere gelecekte kendi varlksal ve ahlaki kapasitesinde bir
dnyay terbiye etmesi ve ilerletmesi gereken bu ocuun ruhsal
kapasitesi gnden gne art kaydetmeye balad.
Yce ahlaki hasletler, aziz insan bir ahsiyet, olduka fazla sabr
ve tahamml, insan iin ocukluk anda ortaya kmas mmkn
olan sknt ve dertlerini tanma gibi cihetler, bu ocukta byk ve
derin bir ahsiyet elde etmesine ortam hazrlad. 3
Bir insan ahlaki yceliklere sahip olmad mddete yce Allah bu
byk ve nemli grevi asla ona vermemektedir. Bu yzden bisetin ilk
yllarnda yce Allah, Peygamber'e (s.a.a) hitaben yle


buyurmaktadr: "



Ve muhakkak ki sen pek

1

Tahran Cuma Namaz Hutbesi, 23. 2. 1379

lkenin sorumlular ile yapt bir grmesindeki beyanat 19. 9. 1375
3
Tahran Cuma namaznn hutbeleri 23. 2. 1379
2

49

byk bir ahlak zerindesin."1 Peygamber'in (s.a.a) bu bakm ve

terbiyesi kendisinde byk bir kapasite oluturdu. Bylece yce Allah
o kapasiteyi kendi vahyine uygun grd ve bu kapasite hi phesiz
bisetten ncesi ile ilgilidir. Bu yzden nakledildii zere Peygamber-i
Ekrem (s.a.a) genlik yllarnda ticaretle urarken ve ticaret yolu ile
byk bir gelir elde ettiinde hepsini Allah yolunda sadaka veriyor ve
fakirler arasnda bltryordu. Peygamber'in tekml yllarnn son
dnemi ve de vahyin nazilinden nce olan bu dnemde - henz
Peygamber bile olmad bir dnemde- Peygamber (s.a.a) Hira
dandan yukar kyor ve ilahi ayetleri seyre koyuluyordu. Gklere,
yldzlara, yere ve yeryznde bulunup farkl hisler ve eitli
ekillerde yaayan yaratklara bakyordu. O btn bunlarda ilahi
ayetleri gryor ve de gnden gne Hak Teala karsnda teslimiyeti,
huzu iinde oluu, ilahi emir ve yasaklar karsnda ve Allah'n iradesi
mukabilinde huusu art kaydediyordu. indeki gzel ahlaki filizler
gnden gne geliim gsteriyordu. Nitekim bir rivayette yle yer
almtr: "phesiz Peygamber (s.a.a) insanlarn en aklls ve en
ycesi idi."2
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) bisetten nce ilahi ayetleri mahede
ederek gnden gne kemale eriyor ve olgunlayordu. Nihayet krk
yana erdi."Krk yan doldurunca aziz ve celil olan Allah onun
kalbine bakt ve o kalbi kalplerin en stn en azametlisi, en itaatkr
en huu halinde olan ve en huzu ve teslimiyet gsteren kalbi olarak
buldu."3
Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) krk yanda kalbi hi phesiz
kalplerin en nuranisi, kalplerin en huu iinde olan ve ilahi mesaj
alglama noktasnda kalplerin en kapasiteli bulunan idi.
"Gklerin kaplarna izin verildi de bylece ald ve Muhammed
(s.a.a) onlar seyre koyuldu."4
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) maneviyat, ruhaniyet, nuraniyet ve
kemalin doruu olan bu merhaleye eritiinde yce Allah gklerin ve
1

Kalem suresi 4. ayet

Allame Meclisi, Bihar'ul Envar, c. 17, s. 307
3
a. g. e.
4
a. g. e.
2

50

gaybi lemlerin kaplarn yzne at ve bylece manevi ve gaybi

lemlere gzlerini at."Ve meleklere izin verdi de bylece melekler
indi ve Muhammed onlar seyre ve onlara bakmaya koyuldu."1
O melekleri gryor ve melekler onunla sohbet ediyordu.
Meleklerin szn iitiyordu. Sonunda Cebrail-i Emin onun zerine
oku"2 diye buyurdu. te bu bisetin balangcdr.
nazil oldu ve "
3

4 - 2- Gayb lemi ile iliki

Bisetin emeleri Nebiyy-i Ekrem'in (s.a.a) mukaddes kalbinde
kaynamaya ve feveran ederek akmaya balad.
Peygamber'in kalbine aktlan bu biset emesinin nemli bir yolu
ve hedefi vard. Yani mesele yce Allah tarafndan sekin, stn ve
istisnai bir insann kalbinde bir hakikat ve nurun parlamas ile sona
ermi ve i bitmi deildi. Bu iin balangc ve ilk adm idi. Elbette
olayn en nemli blm bundan ibarettir. Bu nurun Peygamber-i
Ekrem'in (s.a.a) mbarek ve mukaddes kalbinde parlamas ve de
Peygamber tarafndan vahiy sorumluluunun stlenilmesi nemli bir
olay olup ak bir ekilde yaratl lemini, insann varlk lemini ve
maddi dnyay gayb lemine ulatrmakta ve balamaktadr. Vuslat
halkas buradadr. Geri sonradan arz edeceim btn bu sure zarfnda
ilahi bereketler srekli olarak insana bu yola akm ve akmaya da
devam etmitir. Lakin vuslat halkas, biset anndan ibaret olup gaipten
ilahi hakikatler ve biset emesi - ki bu bir tek kelime kfidirPeygamber'in (s.a.a) mukaddes ruhuna akm, cari olmu ve
Peygamber'in mukaddes kalbi zerinde kaynamtr. O halde ilk adm
bu bisetin tahakkuk etmesidir. 4

a. g. e.
Alak suresi 1. ayet
3
lkenin baz yetkilileri ve de slami vahdet konferansnn misafirleri ile yapt
grmesindeki beyanat. 31. 5. 1385
4
lkedeki baz yetkililer ile yapt grmesindeki aklamalar. 19. 9. 1375
2

51

4 - 3- smet
smet korunma ve gzetilme anlamndadr. Masum yani gzetilen,
kollanan ve de kendisini baka bir tehlikenin tehdit etmedii kimsedir.
Kendisini hi bir eyin tehdit etmemesi ise acaba insann nihai bir
dereceye ulamas ve o noktada artk aslen ve zaten hibir tehlikenin
olmay anlamnda mdr? Yoksa bunun anlam bu deil midir? Yoksa
insan yle bir noktaya ulamaktadr ki artk o noktada hibir eyin
harap olmayaca dzeyde bir takva, tevecch ve murakabe mi
bulunmaktadr? Eer Peygamber-i Ekrem (s.a.a) insann
dnebilecei en st dzeyde takva ve saknma haletine sahip
olmasayd, hi phesiz o da zarar grebilirdi.
Velhasl insann zat ve tabiat zarar grebilecek bir konumdadr;
ama insan Peygamber-i Ekrem'de (s.a.a) bulunan takva ve tevecch
aamasna ulanca artk ismet hsl olmaktadr. Bunun anlam nedir?
Yani bu miktar murakabe ve tevecch sayesinde artk hibir tehlike
kendisini tehdit etmemekte ve takipte bulunmamaktadr. Her kimin de
bu miktardan daha az bir murakabe ve takvas yok ise, daima
tehlikelere maruz bulunmaktadr. 1
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) ahsi bir temizlik ve kanaate sahipti.
Mbarek varlnda hibir zaaf noktas bulunmuyordu. O masum ve
1

Muavenet-i Nezaret ve Hesabresi-i Defter-i Makam-i Muazzam-i Rehberi

yetkilileri ile yapt grmesindeki beyanat. 20. 7. 1372
mam Humeyni, Cihad-i Ekber, s. 44'de yle buyurmaktadr: Peygamber ve
velilerin ismet sahibi olduklarnn manas rnein Cebrail'in onlarn elinden tutmas
Elbette eer Cebrail imr'in elini de tutacak olursa asla gnah ileyemezanlamnda deildir. Aksine ismet imandan ortaya kan bir eydir. Eer insan yce
Allah'a iman edecek ve de kalp gz ile yce Allah' gne gibi grecek olursa, artk
gnah ilemesi ve masiyete bulamas imknszdr. Nitekim insan muktedir ve
silahl bir kimse karsnda da ismet haline brnmektedir. Bu korku insan gnahtan
koruyan, huzura (Allah'n hazr olduuna) inantan kaynaklanmaktadr. Masum
insanlar tertemiz tynetten yaratldktan ve de riyazet, nuraniyet ve stn melekeler
elde ettikten sonra kendilerini srekli olarak her eyi bilen ve btn iler zerinde
ihatas bulunan yce Allah'n huzurunda mahede etmektedirler ve ayn zamanda
"la ilahe illallah" kelimesine kmil bir ekilde iman etmekte ve inanmaktadrlar.
Allah'tan gayri herkesin ve her eyin fani olduuna ve de insann kaderinde hibir



rol bulunmadna yrekten iman etmektedirler. "







O'nun zatndan baka her ey yok olucudur."

52

tertemiz bir ahsiyete sahipti. Bu da insanlar etkileme noktasnda en

nemli faktr saylmaktadr. 1
4 - 4- Risalet
Burada Nudbe duasnn nemine iaret etmeyi gerekli gryorum.
Hakikatte kendi tarihi boyunca ia ve mamiye frkalarnn ikyet,
arzu ve inanlarn beyan noktasnda olduka garra (muhteem) bir
hitabe saylmaktadr. Eer bakacak olursanz Nudbe duasnn
evvelinde bu hat ve metodu ak bir ekilde mtalaa eder ve
grrsnz: "Senin kazan ve yargn gerei velilerine nazil olan ey
sebebiyle hamd yce Allah'a zgdr"2
Risaletler tarihinin balangcndan Hatem'in nbvvet dnemine
kadar da bu aydnlk, izgi ve hat devam ede- gelmitir. Allah'n
dininden ibaret olan risalet de hakikatte stn insani aba ve gayretleri
bir kalba dkme, yn verme ve ekillendirmekten ibarettir. Din hayat
yoludur. Eer sizler bir insani toplulua ve bir lkeye bakacak
olursanz o toplumdaki insanlarn kendi ahsi, duygusal ve de geim
ile ilgili genel meselelerinde eitli ve farkl faaliyetler iinde
bulunduunu greceksiniz. Din ite btn bu faaliyetlere yn
vermekte ve hedef kazandrmaktadr. Onlar belli bir yere hidayet
etmektedir. nsann bu faaliyetlerini dnya ve ahiret saadetini temin
edecek ekilde dzenlesin ve belli bir dzen dhilinde temin etsin diye
insann yardma komaktadr.
4 - 5- Mucizeler
4 - 5 - 1- Kur'an
Kur'an-i Kerim fevkalade yce bir makama ve byk bir azamete
sahip bir kitaptr. Kur'an; snrl olan farz ediniz yz drt yz
sayfalk bir mecmua deildir. lemin hakikatini tanma hususunda
faal ve aratrmac bir zihin iin gerekli olan btn marifetler yce
Allah'n iradesi ile olduka derin bir ekilde bu kitaba sdrlmtr.
stelik belli bir dzey iin deil. Aksine insan hangi fikri yce
noktaya eriirse erisin, iinde henz bu derin okyanusa dalma ve bir
1
2

Tahran Cuma namaz hutbeleri 28. 2. 1380

Mefatih'ul Cinan Nudbe duas

53

eyler renme iin yer bulunmaktadr ve bu da olduka byk bir

mucizedir. rnein siz derin bir ilmi kitab gz nne alnz. Sradan
bir insan bu kitab asla anlayamamaktadr. Sadece elde etmi olduu
bilgiler nda bir eyler anlayabilmektedir. Bilgileri ve edindii
malumat ykseldike ondan en stn istifadeyi edebilmektedir.
Bundan da yukar knca bazen hatrlama ve tezekkr unvan ile o
kitaba mracaat etmekte ve o kitap kendisi iin faydal vaki
olmaktadr. Ama insan bundan da teye gidince artk bu kitabn
kendisine verebilecei bir ey yoktur. Yani falan ilimde uzman olan bir
insan, rnein bu blmde yazlm olan st dzey bir kitab yz defa
ders vermi, mtalaa etmi, birok eylerini renmi veya kritiini
yapm ise artk bu kimse iin yeni bir konu sz konusu deildir. Ama
Kur'an ite byle deildir. Kur'an-i Kerim hatta Peygamber'in (s.a.a)
mukaddes varl iin bile bu marifetler bizzat kalbine ve kulana
nazil olduu halde hayatnn son anlarna kadar yepyeni bir sz
konumundadr. nsan Kur'an'a daldka ve Kur'an' detayl bir ekilde
inceledike yepyeni eyler elde etmektedir. 1
4 - 5 - 1 - 1- Kur'an'n azameti
Kur'an bizim birka bin adet basacamz ve de bir grubu seip "Bu
kitab alnz ve okuyunuz" diyeceimiz sradan bir kitap deildir.
rnein sradan bir kitab bir kimse sonuta bir defa almakta,
okumakta ve batan sona gzden geirip tamam olmaktadr. Eer
zihnine bir tat vermi ise en fazla iki veya defa bu kitab
okumaktadr. En tatl kitaplar bile insan bir veya iki defadan fazla
okuyamamakta ve okuduktan sonra da bu kitabn ii artk bitmektedir.
Ama Kur'an-i Kerim byle deildir. Kur'an okunan ve de tamam
olmayan bir kitaptr. Kur'an mefhumlar insann vcudunun bir paras
haline gelmesi gereken bir kitaptr. Kur'an insann zihninin bir paras
1

Kur'an yarmalarna katlan renciler ile yapt grmesindeki beyanat. 22.

2. 1378
mam Humeyni Adab'us Salt, s. 182'de yle buyurmaktadr: "Bildiin gibi
Kurann azametini anlamak, beer idrakinin dndadr. Ama tm beerin elinde
olan bu nzul olmu kitabn azametine icmalen bir iarette bulunmann da birok
faydas vardr

54

olmal, insann ruhunun manevi ve hakiki tekmlnn bir cz'

haline gelmelidir. Bu yzden bir defa, iki defa on defa okumak Kur'an
hususunda sz konusu deildir. Kur'an' ruh ile anlamak gerekir. Btn
mesele sadece beyinden ibaret deildir ki insan bir eyi anlamak iin
dikkat gstersin ve dnsn. nsann can ve ruhu da Kur'an'
anlamaldr. Kur'an'da ayet-i kerimeler o kadar geni mefhumlara
sahiptir ki insan srekli olarak tedebbr etse ve dnse dahi yine de
yepyeni bir eyler bulabilmektedir. 1
4 - 5 - 1 - 2- Kur'an'n Nzul Keyfiyeti
phesiz Kur'an- Kerim ayetlerinin Peygamber'in (s.a.a) mbarek
kalbine nazil olma keyfiyeti Kur'an ayetlerini iittii ekilde
Peygamber'in mbarek kulana ini keyfiyetinden olduka farkldr.
Bu marifetlerin yce makamdan - subha-i rububi2den (rububi nur ve
azamet makamndan) insann ve bir kalbin anlayabilecei, derk
edebilecei ve renebilecei bir eye inmesi nzul ve tenezzl
hakikatinden ibarettir. Bu i Peygamber (s.a.a) hakknda gereklemi
1

" Ey aziz! Bil ki her kelam ve kitabn azameti, ya mtekellim ve ktibinin

azametiyledir, ya da konu ve hedeflerinin azametiyledir. Veya sonu ve neticelerinin
azametiyledir. Veya resul ve elisinin azametiyledir veya kendisine gnderilen ve
onu yklenen kimsenin azametiyledir veya koruyucusunun azametiyledir veya
aklaycsnn azametiyledir veya irsal vakti ve niteliinin azametiyledir. Bu
eylerden bazs zat ve cevheri gerei o azamette etki sahibidir, bazs ise, ilineksel
olarak ve vastayla azamette etkilidir. Bazs ise azameti kefedicidir. Zikredilen
btn bu eyler bu nuran sayfada en stn ve kapsaml ekilde mevcuttur, hatta ona
has eylerdendir. Dier kitaplarda ise ya asla bu etkinlik sz konusu deildir veya
btn aamalaryla mevcut deildir.
Mtekellim, ina edici ve sahibinin azametine gelince Sahibi; mlk ve
melektta dnlebilecek tm azametler ve de gayb ve ahadet lemine nazil olmu
btn kudretler, o mukaddes zatn fiilinin azametinin bir tecellisi olduu mutlak
azimdir. Hak Teala hi kimseye azametle tecelli etmez. Binlerce perdenin gerisinden
tecelli eder. Nitekim bir hadiste yle yer almtr: Allahn nur ve zulmetten yetmi
bin rts vardr. Eer bu rtler kenara ekilecek olursa yznn nuru, masivay
(Allahtan gayrisini) yakar." Marifet ehli nezdinde bu kitab- erif btn zat, sfat
ve fiil ilerin mebdei ile ve btn cemal ve celal tecellileriyle sudur etmitir ve
dier semavi kitaplar bu mertebeye sahip deildir." (Nbvvet ez Didgah-i mam
Humeyni - r. a- (Tibyan, 41) , s. 494)
2
a. g. e.

55

ve de Peygamber-i Ekrem'in mbarek kalbine ilham olmutur. Yani bu

marifetler o nurani kalp iin aikr olmutur. Sonralar ise kelimeler
eklinde Peygamber'in (s.a.a) kulana nazil olmu ve o da iitmi ve
de insanlara intikal ettirmitir. Ama bizler bu kelimeleri iittiimiz
halde, marifet ve hakikatlerinden hibir ekilde nasiplenmememiz ve
onlar zerinde dnemememiz de mmkndr. O halde burada sonu

nedir? Sonu artk bu durumda "

Sonra derileri de (vcutlar da) kalpleri de Allahn zikrine

kar yumuar1 olaynn gereklememesidir. Oysa eer bu ayetler bir
dan zerine inecek olsa idi - aka bilindii gibi bu marifetlerin bir
daa inmesinin bize inii ile farkllk arz etmektedir ve de cansz
varlklar zerinde nzul keyfiyeti ister istemez baka bir ekilde vaki
olmaktadr- onu yerle bir ederdi.
Biz dnmediimiz ve tedebbrde bulunmadmz iin, bu
marifet ve manalar stlenmediimiz ve sorumluluunu
omuzlamadmz iin eseri de olduka azdr.
Aksi takdirde bir baknz bakalm, eer bizler bu marifetlerin ve

" O, mlkn gerek sahibi, kutsal (her trl eksiklikten
uzak), bar ve esenliin kayna, gvenlik veren, gzetip koruyan,
mutlak g sahibi, dzeltip slah eden ve dilediini yaptran ve
byklkte esiz olan Allahtr"2 ayetindeki kelimelerin manalarn
bilecek olursak, anlayacak bir makama eriirsek, ister istemez
kalbimiz sarsntya urar ve titrer. Daa indii takdirde dan yerle bir
olaca bir halete brnr. Biz ki dadan daha duygusuz ve hissiz
deiliz. Da bile sonuta o halete maruz kalmaktadr. Bu halet de
tefekkrn bereketi ile elde edilmektedir. Yani hatta dncenin alan
buralara kadar uzanmaktadr. 3
1

Zmer suresi 23. ayet

Har suresi 23. ayet
3
lke genelinde Cuma imamlar ile yapt beyanat 20. 2. 1378
"Vahyin nzul keyfiyeti Allah Resul'nden (s. a. a) ve de Allah Resul ile halvet
eden veya ondan ilham alan kimseler dnda hi kimsenin anlayamayaca
ilerdendir. Bu yzden tantmak istediklerinde de biz sradan insanlarn dili ile
tantyorlard. Nitekim yce Allah sradan insanlarn dili ile kendisini deve, gk, yer,
yaratma ve benzeri eyler vesilesi ile tantmaktadr. Bu da ifade edilen kelimelerin
2

56

4 - 5 - 1 - 3- Nzul Mertebeleri
Kur'an- Kerim'in mefhumlar olduka yce mefhumlardr. Yce
Allah onlar Peygamber'in (s.a.a) kalbi miktarnca nazil klmakta ve
indirmektedir. Ardndan beeri bir kalp olan Peygamber'in kalbi de
onu derk etmekte veya baka bir ifade ile sylemek istersek insanlarn
anlay miktarnca onu derk etmektedir. Ceberut ve lhut leminde
olan eyler bizim maddi leme gelen eylerden ve insann zihnine ilka
edilen eylerden ayrdr. Bu tenezzl etmekte ve inmektedir. Bizler de
ayn oranda meseleleri basite indirgeyebilir ve zihinlere ulatrabiliriz.
1
Bir takm hkmleri ieren Kur'an ayetleri tedrici bir ekilde nazil
olmutur. Kur'an bir defada nazil olmu deildir. Geri Peygamber-i
Ekrem'in (s.a.a) kendisi bir defada Kur'an ayetlerinden haberdar
olmulardr; ama mjdeleme ve uyarma iin - yani insanlara sylemek
ve toplumda sz konusu etmek iin- bu ayetler kendisine yeniden ve
tedrici bir ekilde nazil olmutur. 2

"
phesiz biz onu (Kur'an') kadir


gecesinde indirdik"3 Kadir gecesinde btn Kur'an Peygamber'in
zerine nazil olmutur. unu da bilmeniz gerekir ki " " " Biz
indirdik" ifadesi sadece indirmek anlamnda deildir. Aksine bir
var olan gerekleri ifade etmekten aciz olduu sebebi iledir. Beyann ifade edebildii
yere kadar Kur'an da bu gerei dile getirmi ve beyan etmitir." (Sahife-i mam, c.
17, s. 433)
"Kur'an- Kerim Ramazan aynda indirilmitir. Kur'an- Kerim nur rtlerinden
getikten sonra mbarek Ramazan aynda nazil olmu bir kitaptr ve hem de Allah
Resul'nn mbarek kalbine inmitir ve oradan da inerek dil ile ifade edilebilecek
bir makama ermitir." (Sahife-i mam c. 18, s. 498)
1
ehid Ayetullah Mutahhari'nin ailesi ile yaplan bir grmedeki beyanat.
"Kuran bir hakikattir, bu hakikat kalbe girmektedir. Kuran srdr, srrn srrdr,
sr ile gizli srdr, sr ile rtl bir srdr. Tenezzl etmesi, aa inmesi gerekir, en
dk mertebeye ulamas icap eder. Allah Resulnn kalbine indii zaman bile
yine bir tr ini vardr. Kalbe girmek iin tenezzl etmi, oradan da bakalarnn
anlayabilecei mertebeye nazil olmutur." (mam Humeyni Tefsiri Sure-i Hamd, s.
165)
2
Hizbi Cumhuri-i slami'nin tznn terih edildii otumdaki beyanat 29. 3.
1359
3
Kadir suresi, 1. ayet

57

defada indirmek anlamn beyan etmektedir. Dolays ile de "

Biz Kur'an' kadir gecesinde sana indirdik

ve nazil buyurduk" anlamn ifade etmektedir. Yani bir defada btn
Kur'an' indirdik demek istemektedir. " Biz indirdik"
kelimesinin tam tersine olan " " ifadesi ise "tedrici bir ekilde
nazil kldk" anlamn ifade etmektedir. "
ve biz onu

1
yava yava indirdik."
O halde Kur'an'n tm Peygamber'e nazil olmutur ve Peygamber
btn zaman sresince eitli mnasebetlerle o ayetleri insanlara
okumu ve beyan etmitir. Elbette bu tenasp ve uyumu da yine
vahyin kendisi onun iin belirliyor ve tehis ediyordu ve o anda ne
okunmas gerektiini ifade ediyordu. Bu da btn bir zaman suresince
nazil olan vahyin ta kendisidir. 2
4 - 5 - 1 - 4- Kur'an' Derk etmenin gerekleri
Elbette Kur'an'n zevahiri ve lafzlar ile aina olmak ilk adm
saylmaktadr. Ama bu ilk adm gerekli olan bir admdr. Eer dini ve
Kur'an aratrmalarda bulunan kimseler bu adm atmazlarsa, sonraki
admlar olduka zor ve hatta bazen gayr-i mmkn bir hale gelir.
Bugn de grdnz gibi bir takm kimseler ke ve kenarda
durmakta, slam adna konumakta ve slam ile hibir irtibat olmayan
iddialarda bulunmaktadrlar. Zira onlar Kur'an metinlerinin retileri
ve snnet ile aina kimseler deillerdir. nsan hi phesiz dini
retileri anlamak iin Kur'an ve snneti - yani Peygamber'in ve
1

sra suresi 106. ayet

Nehc'ul Belaa hakknda dersler dizisi 5. 6. 1359
mam Humeyni (r. a) de Hamd suresinin Tefsiri, s. 139'da yle buyurmaktadr: "
Onu Ruhu'l Emin indirdi." Kur'an
Byle olduu halde




nazil olmu ve de Ruhul emin eliyle gelmitir. Fakat Resulullah tenezzl
makamndadr. Bu bir tr nzuldr. Bizzat ondan ald bir makamdr.

Biz onu kadir gecesi indirdik." O, hepsini birden

Kadir gecesinde indiriyor. Ama tenezzl makamnda, daha stn mertebe ise Ruhul
Emindir. Kalbine (vahiy) giren kimse de batndan batna, hadden hadde, elfaz
suretine dnnceye kadar mertebelere tenezzl etmelidir.
Kuran grp duyulabilecek lafz ve ilinekler trnden bir ey deildir. Fakat biz
kr ve sarlar, mmkn mertebe yararlanabilsin diye tenezzl ettirilmitir."
2

58

imamlarn hadislerini- bilmeli ve aina olmaldr. zellikle de

Kur'an'n derinliklerine inmek isteyen kimselere bu durum bir
gereklilik arz etmektedir. O halde bu adm ilk adm olmakla birlikte
gerekli olan bir admdr.
Elbette daha sonra dnmek, kendisi iin gerekli birok malumat
temin etmek ve o malumat ve bilgilerden Kur'an ve hadis retilerini
derk iin istifade etmek gerekmektedir. Her ne kadar insann malumat
ve bilgileri artacak olursa, phesiz Kur'an ve hadisi anlama miktar
da o kadar aydnlk kazanmaktadr. Tecrbeler de ite byledir. nsann
hayattaki tecrbesi ne kadar artacak olursa, dnyadaki eitli olaylara
bakt zaman Kur'an hakkndaki marifeti daha ok artacak ve
Kur'an'n konular kendisi iin daha ak bir hale gelecektir. 1
Kur'an- Kerim bir topluma girdii zaman o topluma bir tatllk
kazandrmaktadr. Bugn Kur'an lkemizde egemen bir haldedir. lk
adm Kur'n metnini renmektir ve bu durum gn getike art
kaydetmelidir. Eer tmmz Kur'an' renmek istiyorsak, bizler iin
bir grup dier eylerde olduu gibi bu iin doruunda yer almaldr.
Nitekim ayn ekilde eer hepimiz spor yapmak ve sporu genel bir
haline getirmek istiyorsak, bir takm kahraman insanlar gz nnde
tutmak zorundayz.
Eer Kur'an' evlerde, ocuklarn arasnda, byklerin arasnda,
kadn ve erkeklerin arasnda yaygn bir hale getirmek istiyorsak,
Kur'an kahramanlara sayg gstermemiz gerekir. O da bizim bu
Kur'an karilerine sayg gstermemizden ibarettir. Bunlar Kur'an'n
yklenicileridir. Bunlar aziz ve deerli kimselerdir. Bunlarn dili
azizdir, dudaklar ve kalpleri azizdir nk Kur'an ile nsiyet iinde
bulunmaktadrlar. Canlarmz Kur'an'a kurban olsun. 2
Eer Kur'an'n beyan sanat ve hner olmasa idi, btn bu
hakikatleri ve yce mefhumlar kendi iinde asla barndramazd. Bu
yzden hibir tercme ve Kur'an tefsiri Kur'an hakikatleri anlatmaya
kadir deildir. Dolays ile insan Kur'an'n dili ve hatta bu sanatn
incelikleri ile aina olmal ve elbette manevi bir atmosfer iinde de
1
2

Kur'an karileri ile yapt grmesindeki beyanat 28. 6. 1380

15. Dnem Kur'an yarmalarnn kapan merasimindeki beyanat 1. 9. 1377

59

olmaldr ki Kur'an'n ne sylediini ok iyi bir ekilde anlayabilsin.

Bu yzden Kur'an'n bizzat kendisi yle buyurmaktadr:



"

Fakat O, dilediini saptrr,




1
dilediini de doru yola iletir."
Bir grup kimse Kur'an' okumakta ve hidayete ermektedir. Bir
grubu ise Kur'an okuduu halde - sahih bir derk ve anlaylar
olmad hasebi ile- sapmaktadrlar. Bu grup Kur'an ile iliki iine
giremedikleri iin Kur'an ile vuslat kuramamakta ve dolays ile de
mefhumlarn derk gcne eriememektedirler. Elbette Kur'an beyan,
vafi (kapsaml) bir beyandr. Sadece kelimenin gerek anlam ile
Kur'an'n muhatab olabilmesi iin insann zel bir takm artlara sahip
olmasn istemektedir. Maksat u ki sadece sanatsal beyan yetenei
birok mefhumlar beyan gcne sahip bulunmaktadr. Dini yce
mefhumlar da bu trdendir ve de sadece hner ve sanat vesilesi ile bu
mefhumlar derk etmek mmkndr. 2
Aslnda tedebbr ve tefekkr tefsir iin deildir; Kur'an'n
maksadn anlamak iindir. nsan her hikmet dolu sz iki ekilde
telakki edebilir ve alglayabilir: Birincisi kr krne ve
nemsemeksizin telakki etmektir. kincisi ise dikkat ve aratrmaya
dayal bir telakkidir. Aslnda bu, tefsir etmek ve tabirde bulunmak
merhalesine erimemektedir. Kur'an'da gerekli olan tedebbr, hi
phesiz Kur'an' basite almaktan saknmaktr. Yani sizler Kur'an'dan
hangi ayeti okursanz, dnerek ve derinlik iinde tefekkr ederek
okuyunuz. Sadece anlamaya alnz ve bu da zaten tedebbr ve
tefekkrden ibarettir. nsann kendi gr zere tefsir etmek demek
olan kendi ilgi ve alakalarn Kur'an'a yklemesine ihtiya olmakszn
ayetin muhtevas hasebi ile - ayette hangi muhteva olursa olsunmarifet kaplarnn yzne aldn grecektir.

Kur'an yle diyor: "


Kuran ar ar,
3
tane tane oku." Yani Kur'an' sakn alelacele ve ivedilikle
okumaynz.
1

Nahl suresi 93. ayet

Sanatlar ve sinemaclar ile yapt grmesindeki beyanat 3. 11. 1373
3
Mzemmil suresi 4. ayet
2

60

Kur'an en yce makamdan nazil olmutur ve varlk leminin

marifet zirvesinden inmitir. Bu yzden insan Kur'an hakikati zerinde
dnmeli ve tedebbrde bulunmaldr. Bu ayetler ve mefhumlar ok
derin olduu iin sadece zerinde dnen kimseler ondan istifade
edebilir. Hatta Peygamber'in kendisi dahi byledir. Bizzat Peygamber
bile teemml ve tedebbrde bulunacak olursa - phesiz Peygamber
ve mamlar Kur'an' teemml ve tedebbr ile okumulardr- bu
Kur'an'dan istifade edebilirler. 1
lahi ayet-i kerimelerden bazs adeta uzun asrlar boyunca veya
gerek anlamda tefsir edilmemi ya da biz beerin sradan nesilleri
vesilesi ile anlalmamtr. Bu ayetler bizim inklbmz dneminde
ve bu ok olayl ve maceral on be yllk mddet zarfnda anlalm
ve mana kazanmtr. Hak da bundan ibarettir. Hadiseler ve bir takm
zel artlar lafzlar kalbnda olan ilahi hakikatleri doru bir ekilde
mana edebilir. rnein Uhud savanda nazil olan ayetleri afiyet, refah
ve mutluluk dolu bir hayatta doru bir ekilde anlamak mmkn
deildir. Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) ve yce ashabnn i'b-i Ebi

Bir grup sekin kadnlar ile yapt grmesindeki beyanat 18. 7. 1377
mam Humeyni de erh-i Hadis-i Cunud-i Akl ve Cehl, s. 115'de yle
buyurmaktadr: "zetle ihls elde edildikten sonra hakikat yoluna girmek
mmkndr. Nitekim Kuran-i erif'te, Saffat suresi, 159 ve 160. ayetlerde yle
buyrulmaktadr: Allah, onlarn isnat ede- geldiklerinden ycedir, mnezzehtir.
Allah'n ihlsa erdirilmi kullar mstesna."
irkten arnm olan ve tabiatn pisliklerinden halis klnm olan halis kullar
dndakilerin nitelendirdii eylerden Allah mnezzehtir. ayette geen muhlesin
olan kimselerin makam, muhlisin olan kimselerin makamndan daha ycedir ve
inallah yeri geldii zaman bunu aklamaya alacaz. Velhasl tevhit ve tecrit
makamn elde etmede ihls sahibi olmak, sluk hakikatinin en nemli ilkelerinden
biridir ve de bunu elde etmenin niteliini yeri geldiinde beyan etmeye alacaz.
Ondan sonra da gnahlardan ve muhalefetten tevbe babnda aklanacak olan
artlarla birlikte halis bir tvbe gelir.
Kalp, pisliklerden temizlenince, Allah zikretmeye ve Allahn kitabn okumaya
hazrlanr. Tabiat leminin pislikleri kalpte olduu mddete de zikir ve Kuran-i
eriften faydalanmas mmkn deildir. Nitekim ilahi kitapta, Vaka suresi, 77, 78
ve 79. ayetlerde bu geree iaret edilmektedir."Hi tartmasz bu, Kur'an-
Kerim'dir. Asl (Allah katndaki) bir kitapta sakldr. Ona, temizlenip- arnm
olanlardan bakas dokunmaz."

61

Talib1 gurbetinde nazil olan ayetleri, hayatn normal artlarnda, evde,

pazarda ve nsiyet dolu aile ortamnda doru bir ekilde anlamak
mmkn deildir. Burada ayr bir yer gerekmektedir. Ayr bir takm
zel artlar istemektedir. Birok ayetlerin mana edilmesi hususunda
zel bir takm artlar gerekmektedir. Sylemek gerekir ki ilahi ayetler
mecmuas; inklp biset, hicret cihad ve ahadet dneminde - biset,
zahmet ve aba dneminde- nazil olduundan dolay tarih boyunca
her zamandan daha iyi anlalmakta ve anlalr bir konumda
bulunmaktadr. 2
4 - 5 - 1 - 5- Tahriften korunmak
Kur'an bizzat makam yce Peygamber'in mukaddes kalbine nazil
olan kelimeler ve harfler kalbndaki ilahi vahyin bu gne kadar ve
ebedi olarak Kur'an' renmek ve hidayet bulmak isteyen herkesin
elinin ulaaca bir konumda olmas hi phesiz slam'n mukaddes
dininin byk bir imtiyaz ve ayrcaldr. Bu yzden Kur'an'n ilahi
vaatlerin yerine gelmesi de bundan ibaret olup Kur'an yle

buyurmaktadr: "



Kur'an'



kesinlikle biz indirdik; elbette onu yine biz koruyacaz." 3
1

ib-i Ebi Talip, Mekke'de Hazret-i Peygamber'in (s. a. a) doduu bir

mahalledir. Haim oullarnn evleri hep oradayd. lk nce bakanlar
Abdulmuttalib olduundan, o mahalleye ib-i Abdulmuttalib denirdi. Ondan sonra,
Ebu Talip, kavmin bakan olunca ib-i Ebu Talip dendi. Kureyiler peygamberliin
yedinci senesinin balarnda, Mslman olsun veya olmasn, btn Haim
oullaryla grp konumama kararn aldlar. Bundan sonra Haim oullaryla
alveri etmemek, onlardan kz almamak ve onlara kz vermemek zere aralarnda
sz birlii edip, bu karalarn bir antlama haline getirerek Kbe iine astlar. Buna
aykr hareket etmemek zere and itiler. Bu yzden Haim oullar, Mslman
olsun veya olmasn, hepsi i'b-i Ebi Talipde adeta kuatma altna alnmlard.
(Mt. )
2
zgrlne kavumu esirler ile yapm olduu aklamalar. 26. 6. 1369
mam Humeyni de Rah-i Ak, s. 27'de yle buyurmaktadr:
"Sevgilinin rtl dinleyiciye bir mektubundan ibaret olan Kur'an' salt
okumann dahi ruhlar okayan etkileri vardr. Lakin Kur'an ayetlerine tevecch
insan yce makamlara hidayet etmektedir. Bu kilitler ve balar zlmedike ve
ortadan kaldrlmadka tedebbr ve tefekkrden ibaret olan sonu da asla hsl
olmaz."

62

4 - 5 - 2- Mirac
Necm suresinde olduka dakik, zarif ve tatl bir konu ele



alnmtr. "






Batt





zaman yldza and olsun ki, arkadanz (Muhammed haktan)
sapmad ve azmad."1
Yani sizin arkadanz ve dostunuz asla sapkla dmemi ve
batla meyletmemitir. Bu konu birok tefsirlerde de yer ald zere
mira meselesi ile yakndan ilgilidir.
Geri bu sure Peygamber-i Ekrem'in deruni deiimine ve vahiy
almadaki haline iaret etmektedir. Ama Necm suresinin mnasebeti u
ki: Peygamber gece gerekletirdii miraci yolculuuna ait macerasn
beyan edince bunlar asla ona kulak vermiyorlard. Dolays ile de ayet
2
"





O, nefis arzusu ile konumaz" gereini

beyan makamndadr ve de Peygamber'in heva ve heves zere
konumadn beyan etmektedir. "

( Size





okuduu) Kur'an ancak kendisine bildirilen bir vahiydir." 3 Bu
vahyi hi phesiz sadece yce Allah tarafndan nazil olmaktadr.


"
Ona, kuvvetleri ok gl olan retti."4




Bu vahyi hi phesiz olduka gl ve kuvvetli olan Allah ona
retmektedir. Hi phesiz O, olduka fazla kudret ve g sahibidir.
3

Hicr suresi 9. ayet. Kur'n- Kerim'in tahrif edilmedii hakknda slam

devriminin muazzam nderinden bir not. 1. 2. 1371
mam Humeyni (r. a) Sahife-i mam c. 18, s. 423'de yle buyurmaktadr:
"Batan itibaren Kur'an'da kendi maslahatlarna muhalif grdkleri eyleri,
Kur'an'dan silemedikleri iin tevil ediyor ve yanl bir ekilde izah etmeye
alyorlard. Kendilerine bal olan limlerini de bu ekilde yanl yorumlamaya
zorluyorlard. Onlar Kur'an' var olan hakikatinden saptrmak istiyorlard. Ama
Allah'a hamdolsun ki Kur'an Mslmanlar arasnda baki kald ve Kur'an' asla tahrif
edemediler, ortadan kaldramadlar. Eer gleri yetse idi kesinlikle bunu yaparlard.
Lakin onlardan biri Kur'an'dan bir harf karmak istediinde bir bedevi klcn
ekerek ona, "Biz bu kl ile sana kar koyarz" diye cevap vermiti. Onlar
Kur'an'n tahrif edilmesine izin vermemilerdir. Allah Resul'nn (s. a. a) zamannda
var olan Kur'an ayni ile uanda da mevcuttur. Ondan baka bir ey sz konusu
deildir."
1
Necm suresi, 1 ila 2. ayetler
2
Necm suresi 3. ayet
3
Necm suresi 4. ayet
4
Necm suresi 5. ayet

63


Bylece Allah kuluna
"








1
vahyedeceini vahyetti." Dolays ile yce Allah kuluna vahyetmek
istediini ve vahyedeceini vahyetmitir.


"


Kalp, (gzn) grdn
2
yalanlamad." Peygamber-i Ekrem'in kalbi asla yalan sylememitir.
Sadece grd eyleri ifade etmitir. Peygamber kalbinin mahede
ettii hususlarda asla yalan sylememi, doru grm ve de herhangi
bir yanllk sz konusu bile olmamtr.
( imdi siz) grd ey hakknda
"




onunla tartyor musunuz?"3 Acaba sizler bu grdnz eyler
hakknda da onunla tartr ve mcadele eder misiniz?4
1

Necm suresi 10. ayet

Necm suresi 11. ayet
3
Necm suresi 12. ayet
4
Mebahis-i Siyasi-i slam dersler zinciri
Peygamber-i Hatem'in (s. a. a) mirac olay cismani bir hakikati ifade etmektedir.
Miracn cismani oluu ise Hz. Hatem'in (s. a. a) tam soyut ruhunun btn lemleri
gezmek istemesi ve de Hazret-i Hakk'n onun bu gezintisi iin gerekli olan terifat
ve nclleri temin etmesi anlamndadr. Hz. Peygamber'in cismi deerli ruhuna
meczup idi ve de ona tabi olarak ve onun cezbesi sayesinde cismani mirac vaki
olmutur. Elbette miratan maksat Hz. Peygamber'in cismani gerekleri grm
olduu anlamnda deildir. Nitekim Hz. brahim'in yer ve gklerin melektunu
grme olay da bu ekildedir. Zira cisim lemi ve cismani gezegenlerin o kadar da
nemli bir konumu bulunmamakta ve Peygamber'in onlar grme sebebi ile miraca
gitmesinin ehemmiyeti bulunmamaktadr. Ayn ekilde Hz. brahim'e (a.s) onlarn
ryet etmesi ve grmesi de o kadar nemli deildir. Aksine bu ryet ve mirac soyut
ve akllar lemini grmesi anlamndadr. Bazen bir takm Hz. Peygamber'in o ata
bindiini ve Cebrail'in de o atn dizginlerini ektiini sanmaktadr. Hayr, burak da
soyut bir varlktr ve mirac hakknda bu tr maddi ve cismani dnceler ve bunlarn
detaylar asla sahih deildir." (mam Humeyni, Takrirat-i Esfar)
"Baka bir yn de bu ahadette mlki ve melekuti kuvvelerle mminlerin
miracnn hakikati; irfan ve yakin erbabnn marifetlerinin kayna olan namazn
Muhammedi (s. a. a) tam kefin neticesi olduunu ilan etmektir. Peygamber ruhani
slk, ilahi ve rahmani cezbelerle iki ok kadar veya daha da yaknlat
makamna ererek birliksel gayb leminde zat, esmai, sfati tecelliler ve insan
ilhamlarla onun hakikatini kefetmitir ve zetle bu, Peygamberin bu ruhani ve
manevi yolculuktan mmeti iin getirdii bir hediyedir. Peygamberin mmeti, en
hayrl mmettir. Bylece Peygamber mmetini nimetlere mazhar klmtr." (mam
Humeyni Adab'us Salt, s. 139
2

64

4 - 6- lahi hkmeti ve mutlak velayeti stlenmesi

Kesinlikle Peygamber'in doum zamanndaki zulmani dnya bu
mukaddes varln ilahi nuru ile aydnlannca o gnn insanlk iin
yeni bir tarihin balangc saylmas gerekmektedir. Nitekim
Mminlerin Emiri Hz. Ali de (a.s) yapt aklamalarnda bunu beyan
etmitir. O gn zalimane sultalar ve kanunlarn hkimiyeti neticesinde
saadet nuru beeri toplumlardan kalkm ve de "dnya nurdan yoksun
ve de hile ve aldatma ile dolu bir hale gelmiti."1
Peygamber'in mbarek varlnn nuru; balangtan itibaren
insanlar arasnda hakkn hkimiyetinin nianelerini ve ilahi burhann
huzurunun delillerini aikr etmitir. 2
4 - 7- Mazlumiyet
slam hareketi Mekke'de balaynca ve de slami heyecan ve neat
mminlerin istikamet ve mazlumiyeti ile birlikte harekete geince ilk
defa o zamanlar Yesrib olarak adlandrlan Medine ehrini aydnlatt
ve oray mnevver kld. Peygamber'in ve ashabnn Mekke'de
yaptklar mcahede ve aba olduka mazlumane bir aba idi. Allah'n
adn zikrediyor ve insanlar tevhid ve dnceye davet ediyorlard.
Buna karlk ise dayak yiyor, ikence gryor ve ldrlyorlard.
Onlara her trl bask yaplyordu. Ve sonunda da i'b-i Ebi Talib
olay meydana geldi ki bu olay Peygamber'e ve Mslmanlara
uygulanan en iddetli basklardan biridir. Bunlar asla rtl
kalamazd. Elbette o gn bugnk gibi reklm ve tebli imknlar
bulunmuyordu. Lakin Mekke eitli Arap kabilelerinin gidip geldii
bir merkez konumunda idi. Taif, Yesrib ve dier beldelerden zel
gnlerde insanlar Mekke'ye geliyor ve Mekke'deki olaylardan ve
slam'n hakikatinden haberdar oluyorlard. Hak sz zellikle de eer
mazlumiyet ile birlikte olursa etkisini gstermekte, hedefini
1

Nehc'ul Belaa, 89. Hutbe

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 20. 3. 1380
Sahife-i mam, c. 20. S. 452'de yle yer almtr: "Allah Resul'nn (s. a. a)
mutlak velayetinin ubelerinden biri olan hkmet, hi phesiz slam'n ilk
hkmlerinden biridir ve hatta namaz, oru ve hac gibi fer'i hkmlerden bile
ncelikli saylmaktadr."
2

65

gerekletirmektedir. Sonuta msait olan kalpleri iddetle

etkilemekte ve tesir altna almaktadr. zellikle de hak ehli tarafndan
takip edilince ve savunulunca daha da etkili vaki olmaktadr.
Peygamber orta yerde duran salam bir stunu andryordu ve
Mslmanlar da kendisini o stuna dayyorlard. Mslmanlar buna
karlk dayak yiyor ve ikence gryorlard. Korkuyor, titriyor, eitli
mahrumiyetlere maruz kalyor ve kendi evlerinden dar atlyorlard.
Zengin ocuklar mirastan mahrum braklyor, kleler ve cariyeler
efendileri tarafndan dvlyorlard. Ama onlardan her biri bask
grdklerinde kendilerini Peygamber'e dayyor ve Peygamber-i Ekrem
de (s.a.a) manevi bir istikamet ve ilahi bir ruh ile onlar bitmeyen
kaynaktan, btn bir varlk lemine g verecek dzeyde bulunan
emeden g veriyordu. Peygamber'in etrafnda bulunan o birka
kiiden ibaret Mslmanlar da bu kaynaktan besleniyor ve dolays ile
de hepsi istikamet ve sebat gsteriyorlard.
Sonuta bu istikamet etkisini gsterdi ve bu eserin yank bulduu
ilk yer Yesrib - Medine- oldu. Sonunda onlar Peygamber'i Medine'ye
davet ettiler ve yle dediler: "Artk Mekke halk seni kabul
etmediine gre bizim ehrimiz olan Yesrib'e geliniz."
Peygamber de onlarn bu teklifini kabul etti. Elbette onlarla da
anlama imzalad ve yle buyurdu: "Ben Yesrib'e gelince siz beni
himaye etmeli ve savunmalsnz."
Zira Peygamber (s.a.a) hicret ettii takdirde Mekke halknn
Medine'ye saldracan ve savan kacan n gryordu. Onlar da
bu anlama esasnca yle dediler: "Eer Medine'ye gelecek olursan,
biz canlarmzla seni savunmaya hazrz. Ailemiz ve malmzla seni
savunacak ve her trl belay senden def etmeye alacaz."
Onlar genellikle genlerden oluuyordu. Medine ehlinden olan bir
grup gen derin ve kkl bir imana sahip olmulard. Sa'd b. Ubade ve
Sa'd b. Muaz gibi nde gelen byk ahsiyetler de bu davete tabi
olmulard. Peygamber'i Medine'ye davet ettiler, kendi ehirlerine
ardlar ve dolays ile ehrin Yesrib olan adn da deitirerek
Medinet'un Nebi koydular.

66

Buraya iyi tevecch ediniz. Bu masumane ve mazlumane halet,

yeni sz, nurani ehreler, yeni bir hadise ve yepyeni bir i, herkesi
etkisi altna ald. Herkes byk bir heyecana kapld ve hatta
Medine'de sknet etmekte olan Yahudiler, sonraki dnemlerde her ne
kadar dman kesilmi olsalar bile iin banda etki ve tesir altnda
kaldlar. Yani Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) o zel halet ile gelii - ki
geldii esnada bile Kurey Mslmanlar brakmam, onlara darbe
vurmu, takip etmi ve bir grubu da yol esnasnda muhasara ve abluka
altna almt- Peygamber'in Medine'ye giri makbuliyetini ve
cezzabiyetini artrmaya yardmc oluyordu. 1
4 - 8- Btn yce sfatlar kendinde barndrma
Yce slam Peygamber'i insani ve beeri ahsiyet asndan
fevkalade esiz ve nc bir insan konumunda idi. Yce ahlaki
hasletler, insani aziz ahsiyet, sabr, haddinden fazla tahamml, dertler
ve skntlar ile aina olma gibi bir insann btn olumlu zellikleri
onda bir araya gelmi bulunuyordu. 2
4 - 9- Nbvvetin Hatemiyeti (son oluu)
Meb'es (biset) gn herkesin bayramdr; sadece Mslmanlarn
bayram deil. Her hangi bir Peygamber'in doum gn ve her bisetin
ortaya k btn bir insanlk iin yepyeni bir gn saylmaktadr.
lahi peygamberlerden her hangi biri gelince insanln akn
kafilesini kemal, ilim, ahlak ve adalete doru harekete geirmi ve
onlar insani kemal aamalarna bir adm daha yakn klmtr. Beerin
akl ve dnce esasna dayal tm faaliyetleri tarih boyunca
peygamberlerin retilerinden kaynaklanmtr. nsanlk iin hayatn
devam, kudret ve gcn temin eden ahlak ve ahlaki faziletler, tm
ile peygamberlerin retilerinden olumaktadr. Tevhid dnceleri ve
yce Allah karsnda ubudiyet gstergesi, peygamberlerin dersi
konumundadr. Peygamber insanlar iin hayat hazrlam ve de hayat
geliim, hareket ve tekml meydanna dntrmtr. Yce slam
1

Seyyid'u uheda 10. Tmen milisleri topluluunda yapt beyanat, 26. 1.

1377
2
Tahran Cuma namaz hutbeleri. 23. 2. 1379

67

Peygamber'i hi phesiz peygamberlerin hatemi olup son szn

getiricisi ve de beeriyet iin sonsuz mesajn ileticisi saylmaktadr. 1
5- Peygamber'in eser ve bereketleri
5 - 1- irk ve putperestlik nianelerinde ortaya kan sarsnt
Tarih kitaplarnda ve eserlerinde de yer ald zere Kisra saraynn
stunlar krlm ve dnyann drt bir yannda irk ve putperestlik
nianeleri byk bir sarsntya uramtr. Eer bu haberler ve
rivayetler doruysa, btn bu nianeler zulm ve fesadn btn
temellerini kracak ve de lemi hurafelerden ve medeniyeti fesat ve
zulmden temizleyecek ve ssleyecek olan bir kudretin huzurunun
simgesel ilan iin ilahi bir kudret gsterimi de olabilir. 2
Yce Allah yce Peygamber'in mukaddes varlndan ibaret olan
ilahi stok ve zahiresini bylece varlk sahnesine karmtr. Bu
hareket hi phesiz beerin kaderinde tayin edici bir kesitin
balangc saylmaktadr. Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) doum ayetleri
ve nianeleri hususunda yle demilerdir: "Yce slam Peygamber'i
doduunda Kisra'nn sarayndaki ondrt stun ykld, asrlardr
yanmakta olan ateperestlerin Azergeb Azergeesb veya Azergnesb
diye bilinen tapnandaki ate snmeye balad, o zamanlar Save
ehrinde bir grup insan nezdinde mukaddes saylan gl kendiliinden
ekildi ve Kbe'nin etrafnda asl bulunan putlar yere akld. 3
Tm ile sembolik ve ifresel olan bu nianeler bu byk varln
yce ve esiz ahsiyetin varlk rtsne brnmesindeki ilahi snnet
ve irade cihetini gstermektedir. Bu sembolik olaylarn manas da
udur: Bu mbarek admlar sayesinde her ne kadar zorba hkimiyetler
ve diktatr hkimler tarafndan ortaya konulmu bile olsa beer
zilletinin tm sistemi - ister o gnn ran ve antik Rum lkesinde var
olduu trden olsun ve isterse de Allah'tan gayrisine ibadet vesilesi ile
vcuda gelmi olsun- ortadan kaldrlmas gerekir. Beer bu mbarek
ocuun eli ile zgrle kavumaldr. Beer zorba hkimlerin tarih
boyunca mazlum insanlara ykledii zulm esaretinden ve hem de
1

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat 11. 6. 1384

Farkl insan kesitleri ile yapt grmesindeki beyanat, 14. 6. 1372
3
lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 9. 3. 1381
2

68

insann dk varlklar karsnda veya dier insanlar karsnda huzu,

zillet ve vg iine girmesini ifade eden zillete drc, yanl
inanlar ve hurafeler kaydndan kurtulmaldr. Bu yzden Kur'an ayeti
Peygamber-i Ekrem'in biseti hakknda yle buyurmaktadr:

"

O, Peygamber'ini hidayet ve hak



din ile gnderendir. (Allah) o hak dini btn dinlere stn klmak
iin (byle yapt) . ahit olarak Allah yeter."1

"




dini btn dinlere stn klmak iin
" ifadesi hakknda belli bir zaman belirtilmemekte ve de burada sadece
cihet gsterilmektedir. nsanlk o olaydan sonra artk manevi, sosyal,
hakiki ve aklani bir zgrle doru hareket etmek zorundadr. Bu i
balamtr ve bunun devam da biz insanlarn elinde bulunmaktadr.
Bu da yaratl leminde var olan bir baka snnettir. 2
5 - 2- Beere ilahi rahmetin nazil oluu
Bu byk ve kutsal doum beer iin ilahi rahmetin en stn
rneklerinin doumu mesabesindedir. Zira o yce insann varl ve
byk bir Peygamber olarak gnderilii, yce Allah'n kullarna olan
rahmeti saylmaktadr. Bu doum rahmetin doumudur. slam dnyas
bu ilahi rahmetin kesintiye urayacak bir rahmet olmad gereini
derk etmek zorundadr. Hatta tam tersine bu rahmet, sreklilik iinde
bulunan bir rahmettir. 3
5 - 3- Mslmanlarn tekmle doru hareketi
Nebiyy-i Ekrem'in ahsiyet boyutlarn hi bir insan kmil bir
ekilde beyan edemez ve de o yce insann ahsiyeti hakknda geree
yakn bir portre izemez. Btn bir tarih boyunca peygamberlerin
efendisi ve lemlerin yaratcsnn setii Peygamber hakknda
tandmz ve bildiimiz eyler o yce insann hakiki, batni ve
manevi varlnn bir glgesi ve karartsndan ibarettir. Bu kadar bir
1

Fetih suresi, 28. ayet

lkenin sorumlular ile yapt bir grmesindeki beyanat, 9. 3. 1381
3
slami vahdet konferans misafirleri ile yapt grmesindeki beyanat, 13. 5.
1375
2

69

marifet ve tanma dahi biz Mslmanlarn kemale doru hareketini

temin etmeye ve de insanlk kulesini ve beeri tekml zirvesini
gzleri nnde karar klmaya ve onlar slami bir birlie ve bu merkez
etrafnda toplanmaya tevik etmeye yeterlidir. O halde dnyadaki
btn Mslmanlara; Peygamber-i Ekrem'in ahsiyetinin boyutlar,
hayat, sireti, ahlak ve de ondan nakledilen doru retileri zerinde
daha ok almalarn ve gerekli incelemede bulunmalarn tavsiye
ediyoruz. 1
5 - 4- slam'a yneli
Dnyada birok kimse vardr ki eer slam Peygamber'ini
Mslmanlarn tand hatta ondan daha az bir miktarda tanyacak
olurlarsa - yani hakikatten sadece o mnevver ve nurani ehreden
kalplerine bir glge decek olursa- hemen slam'a ve slami
maneviyata yneli ve inanmalar kesindir. Biz bu mesele zerinde
dikkatle almak ile ykmlyz. 2
5 - 5- Mslmanlarn birlii
Yce slam Peygamberi'nin varl slam'n btn dnemlerinde en
byk vahdet ve birlik kayna olmutur ve bugn de ayn etkiyi
gsterebilir. nk btn Mslman bireylerin o mukaddes ve yce
varla inanlar duygu ve ak ile i ie bulunmaktadr. Bu yzdende o
yce insan btn Mslmanlarn inan ve duygularnn merkezi
konumundadr. Bu merkeziyet ise Mslmanlarn kalplerinin
nsiyetini temin etmekte ve de slami frkalarn bir birine
yaknlamasn salayan faktrlerden biri saylmaktadr. 3
6 - 1- Peygamber'in Ahlak ve sireti
zetle Peygamber'in ahlakn ahsi ahlak ve hkmeti ahlak diye
ikiye ayrmaktayz. Bir insan olarak Peygamber'in ahlak ve de bir
hkim olarak Peygamber'in ahlak ve huylar, hususiyetleri, hulku ve
1

slami vahdet konferansnn misafirleri ile yapt grmesindeki beyanat. 24,

7. 1368
2
a. g. e.
3
a. g. e.

70

davranlar. Elbette bunlar o yce insann varlnda olan eylerin

sadece bir blmdr. Bu sekin ve gzel hususiyetlerin birka kat
onun varlnda bulunmaktadr ki ben onlardan sadece bazsn burada
sunmaya alacam. O olduka emin, doru, sabrl, tahammll ve
yce bir insand. Btn artlarda zulme maruz kalan insanlar
savunuyordu. Doru ve drst bir kimseydi. nsanlara davran
doruluk, sefa ve drstlk zereydi. Olduka gzel konuurdu. Ac
ve ineleyici laflar etmekten saknrd. O iffetli bir insand ve
slam'dan nceki Arabistan'da yaygn olan ahlaki fesatlar muhitinde
genlik dneminde dahi iffet ve hays ile mehurdu. Onun iffet ve
haysn herkes kabul ediyor ve hibir pislie bulamadn itiraf
ediyordu. Zahiri temizlik ve nezafet ehli bir kimse idi. Elbisesi temiz,
st ba temiz, davranlaryla tertemiz olan bir kimse idi. O cesurdu
ve hibir sava cephesinde dman karsnda sarslmam ve korkuya
kaplmamt. Olduka ak konuuyor ve szlerini byk bir aklk,
effafiyet ve doruluk zere beyan ediyordu. Hayatnda zht ve
takvay esas almt ve ok da balaycyd. Hem mal balyor,
hem de intikam almaktan vazgeip affediyordu. Asla intikam peinde
deildi. Affedici ve yz evirici bir ahlaka sahipti.
Olduka merhametli, grmezlikten gelici, mtevaz ve ibadet ehli
bir kimseydi. Genlik dneminden altm yanda vefat edinceye
kadar btn hayat boyunca o yce insanda bu hususiyetleri
grebilmek ve mahede edebilmek mmknd.
6 - 1- ahsi Ahlak
6 - 1 - 1- Yce Allah ile iliki balamnda
6 - 1 - 1- 1Allah'a kulluk
Peygamber (s.a.a) sahip olduu makam mevki ve azamete ramen
Allah'a ibadet etmekten gafil olmuyordu. Gece yarlar alyor, dua
ediyor ve Allah'tan mafiret diliyordu. mm Seleme bir gece
Peygamber'in oturduunu ve dua etmekle megul olduunu grd.
Peygamber srekli alyor, gzya dkyor, mafiret diliyor ve yle

71

diyordu: Ey Allahm gz ap kapatncaya kadar dahi beni kendi

halime brakma."1
mm Seleme bu manzara karsnda kendini tutamayarak
alamaya balad ve Peygamber onun aladn duyunca dnd ve
ona "Burada ne yapyorsun?" diye sordu. O yle arz etti: "Ey Allah'n
Resul! Yce Allah seni bu kadar aziz klm ve btn hatalarn
affetmitir.





"

Ta ki Allah, senin gemi ve gelecek
gnahlarn balasn, sana olan nimetini tamamlasn, seni doru
yola iletsin ve Allah sana, anl bir zaferle yardm etsin."2 O halde
neden alyor ve Allah'a "Ey Allahm! Bizi kendi halimize brakma"
diye yalvaryorsun. Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: "Eer Allah'tan
gaflet edecek olursam hangi ey beni koruyabilir ve gvende
klabilir?"3
Bu bizler iin bir derstir. zzet gnnde, zillet gnnde zorluk
gnnde ve rahatlk gnnde dmann insan kuatma altna ald
gnde dmann btn azameti ile kendisini insann gz ve varlna
dayatt gnde ve btn haletlerde Allah' hatrda tutmak, Allah'
unutmamak, Allah'a dayanmak ve Allah'tan istemek Bu,
Peygamber'in bizlere verdii ok byk bir derstir. 4
Fatma'nn babasnn da - ki masumlarn btn faziletlerinin
kayna odur. Hi phesiz mminlerin Emiri Hz. Ali ve Fatma-i
Zehra Peygamber'in varlk deryasnn damlalar mesabesindedir- Allah
nezdindeki deeri ubudiyeti sebebi iledir."ahadet ederim ki phesiz
Muhammed Allah'n kulu ve elisidir." Burada ilk aamada onun
ubudiyeti, daha sonra ise risaleti gelmektedir. Aslnda yce bir makam

Allame Meclisi Bihar'ul Envar, c. 16. 9. Bab, Mekarim-u ahlakihi ve siretihi ve

snnetihi
2
Fetih suresi 2. ayet
3
Allame Meclisi Bihar'ul Envar, c. 16. 9. Bab, Mekarim- u ahlakihi ve siretihi ve
snnetihi
4
Tahran Cuma namaz hutbeleri, 5. 7. 1370

72

olan bu risalet makam da, bu ubudiyet sebebi ile kendisine verilmitir.

1

6 - 1 - 1 - 2- badet ve istifar
Mefatih'te yer alan salvat esasnca da "Allah Resul'nn (s.a.a) ki Allah'n selam ona ve Ehl-i Beyt'inin zerine olsun- mrnn
sonuna kadar da takip ettii ivelerden biri Allah nezdindeki tevazusu
ve de aban aynn azamet ve ycelii sebebi ile aban aynda oru
tutuyor ve geceleri ihya ediyordu. 2 Allah Resul mrnn sonuna
kadar aban ayna kar byk bir sayg ve onur duyuyordu. aban ay
karsnda huzu iinde bulunuyor ve aban ay boyunca kendisini oru
ve gece ibadetlerine altryordu. Bu salvatn hemen devamnda ise
yle yer almtr: "Ey Allahm! Bana aban aynda Peygamber'in bu
snnetini yerine getirme hususunda yardmc ol"3
Peygamber (s.a.a) o kadar ibadet ediyordu ki ayaklar ibadet
mihrabnda ayakta durmaktan iiyor, gecelerin byk bir blmnde
uykusuz kalyor ve de ibadet, yalvarp yakarma, alama, mafiret
dileme ve dua ile geiriyordu. Yce Allah ile raz-u niyazda bulunuyor
ve mafiret diliyordu. Ramazan ay dnda aban, Receb ve yln
dier vakitlerinde de ayn amellerde bulunuyordu. O scak havada gn
ar oru tutunca, ashab ona yle arz etti: Ey Allah'n Resul! Senin
ki bir gnahn yok. Zira yce Allah Fetih suresinde yle
buyurmutur:





"

Ta ki Allah, senin gemi ve gelecek
gnahlarn balasn, sana olan nimetini tamamlasn, seni doru
yola iletsin ve Allah sana, anl bir zaferle yardm etsin."4 O halde
bunca dua, ibadet ve istifarn anlam nedir?" Peygamber (s.a.a) yle

Ehl-i Beyt meddahlar ile yapt grmesindeki beyanat, 5. 5. 1384

eyh Hurr-i Amuli Vesail'u ia, c. 10, s. 492 Bab- u sticabet-i Savm-i aban
3
stihbarat bakanl alanlar ile yapt grmesindeki beyanat. 13. 7. 1383
4
Fetih suresi 2. ayet
2

73

buyurdu: Ben kreden bir kul olmayaym m?"1 Yani yce Allah bana
bunca nimetleri verdii halde ben neden kretmeyeyim? 2
6 - 1 - 1 - 3- Srekli Allah' anmak
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) o melekuti kudretine ramen srekli
olarak yce Allah ile raz- u niyazda bulunuyor, O'na tevecch ediyor
ve tevesslde bulunuyordu. 3 Nebi-i Mkerrem'den4 yle buyurduu
nakledilmitir: "Sizleri dmanlarnzdan kurtaracak bir silah
tantaym m? Gece ve gndz vakitlerinde Rabbinize yalvarp
yakarnz ve dua ediniz. phesiz mminin silah duadr."5
Yani hadiseler ve olaylar karsnda yce Allah'a tevecch etmek,
mmin insann elinde stn bir silah gibidir. Bu yzden sava
meydanlarnda mkerrem slam Peygamber'i (s.a.a) zorluk esansnda
yce Allah'a yalvarp yakarmasnn ve Allah'tan yardm dilemesinin,
muhataplarn, ahitlerin ve bakanlarn zihninde bizzat gsz biri
olduu imajn yaratacan asla mlahaza etmiyor, ak bir ekilde
"Ben kendiliimden bir eye sahip deilim ve Allah'n yardm
olmakszn benden hi bir ey gelmez" diyordu.
Ahzab savanda etraftan gelen btn dmanlar Medine'yi,
Peygamber'i ve mminler grubunu kuatma altna almlard. Onlar
slam', Kuran' ve bu yeni dzeni tmyle kknden skp atmak
istiyorlard. Peygamber-i Ekrem siret kitaplarnda da yer ald zere
askerlerini belli bir dzen iinde konulandrm, birok akllca
tedbirler alm, insanlar mukavemete tevik etmi, ardndan
insanlarn gz nnde yere diz km, ellerini yukar kaldrm,
Allah'a yalvarp yakarm, gzya dkm ve yle buyurmutur: "Ey
Allahm! Bizlere yardm et, bizlere yardmn ulatr ve bizlere baar
ihsan et."6

eyh Hurr-i Amili, Vesail'u ia, c. 6. S. 191

Tahran Cuma namaz hutbeleri. 23. 2. 1379
3
Kum halkndan farkl kesitlerle yapt grmesindeki beyanat. 19. 10. 1371
4
eyh Kuleyni, Usul-i Kfi, c. 2, s. 468
5
a. g. e.
6
Tahran Cuma namaz hutbeleri. 29. 7. 1384
2

74

6 - 1 - 1 - 4- Allah'a dayanmak
Yce Peygamber'imiz zorluk ve iddet anlarnda asla Allah
karsnda yalvarp yakarmasnn ve Allah'tan yardm dilemesinin,
muhataplar, ahitler ve gzlemciler karsnda kendisinin gsz
olduu zannna kaplmasna neden olabileceini mlahaza etmiyor ve
dnmyordu bile. Bu yzden ak bir ekilde yle diyordu: "Ben
tek bama hibir gce sahip deilim. Allah'n yardm olmakszn ben
hibir ey yapamam."
Ahzab savanda etraftan gelen btn dmanlar Medine'yi,
Peygamber'i ve mminler grubunu muhasara altna alp
kuattklarnda slam', Kur'an' ve bu yeni mesaj tm ile ortadan
kaldrmak ve kknden skp atmak niyeti ile onlara ambargo
uygulad bir zamanda Peygamber-i Ekrem siret kitaplarnda da yer
ald zere askerlerini belli bir dzen iinde konulandrm, birok
akllca tedbirler alm, insanlar mukavemete tevik etmi, ardndan
insanlarn gz nnde yere diz km, ellerini yukar kaldrm,
Allah'a yalvarp yakarm, gzya dkm ve yle buyurmutur: "Ey
Allahm! Bizlere yardm et, bizlere yardmn ulatr ve bizlere baar
ihsan et." 1
6 - 1 - 1 - 5- Allah'tan Gayrisinden korkmamak
Yce Allah btn sahnelerde Peygamber'i gzetiyor ve kolluyordu.
Peygamber-i Ekrem de btn sahnelerde Allah'tan yardm istiyor,
Allah'tan nusret diliyor, Allah'tan gayrisinden asla korkmuyor ve
endieye kaplmyordu. Peygamber'in yce Allah karsnda
ubudiyetinin asl srr ise yce Allah karsnda hibir kudreti kaale
almamak ve onlardan korkuya kaplmamak, Allah'n yolunu
bakalarnn istekleri sebebi ile kesip atmamakt. Bizim toplumumuz
da bu nebevi ahlaktan ders alarak slami bir topluma dnmelidir. 2

1
2

Meclisteki milletvekilleri ile yapt grmesindeki beyanat. 29. 3. 1379

Tahran Cuma namaz hutbeleri. 5. 7. 1370

75

6 - 1 - 2- Kendisi ile irtibat balamnda

6 - 1 - 2 - 1- Dzenli ve tertipli
Peygamber (s.a.a) ocukluk dnenimden itibaren olduka temiz bir
insand. Peygamber (s.a.a) Mekke'deki ocuklarn ve Arap
kabilesindeki kk ocuklarn tam tersine olduka temiz, nazif ve
dzenli biriydi. Genlik dnemlerinde salarn taryor, genlik
dneminden sonra da sakaln ve salarn srekli taryor ve genliini
geride brakp yal bir aa eritii slam'dan sonraki dnemde - elli
altm yalarnda iken- de tm ile temizlie riayet ediyordu.
Peygamber'in srekli olarak kulak memelerine kadar uzanan mbarek
rgl salar olduka temiz duruyordu. Gz alc sakal olduka
temiz ve gzel kokuyordu. Bir rivayette grdm zere mbarek
yzne, kendi evinde bulundurduu bir testiden bakyor ve kontrol
ediyordu. Zira o zamanlar ayna henz bu kadar yaygn deildi.
"Peygamber (s.a.a) ashabnn yanna varmak istediinde sarn ve
sakaln dzeltiyor, skc bir kontrol ediyordu."1
Yani Mslmanlarn, arkadalarnn ve dostlarnn yanna varmak
istediinde kesinlikle sark ve sakaln dzenliyor ve o ekilde dar
kyordu. Srekli olarak gzel kokular sayesinde kendisini muattar
klyor, etrafa gzel kokuyordu. Zahidane bir hayat olmakla birlikte
yapt yolculuklarda - ki Peygamber'in hayatnn ne kadar ok
zahidane olduundan ileride bahsedeceim- kendisi ile birlikte tarak
ve gzel koku gtryordu. Gzlerine srme ekmek iin yanna
srmedanlk alyordu. Zira o zamanlar erkeklerin gzlerine srme
ekmesi adetti. Her gn ka defa dilerini fralyor, misvaklyor
dierlerini de bu temizlie tevik ediyordu. Onlara bu misvak ve bu
st ba dzeltme eylemini emrediyordu. 2
slam'da gzellik meselesine byk nem verilmitir."phesiz
Allah gzeldir ve gzeli sever"3 szn pek ok defa iitmiizdir.
st ban temizleme hususunda hadis kitaplarmzda birok
rivayetler vardr. Nikh kitabnda kadn ve erkein kendilerine
1

Bu konunun bir benzeri, Bihar'ul Envar, c. 76, s. 307'de yer almtr: "Bylece
duruyor, sakaln dzeltiyor ve sakalna bakyordu."
2
Tahran Cuma Nazm Hutbeleri. 23. 2. 1379
3
Allame Meclisi, Bihar'ul Envar, c. 62, s. 125

76

bakmalar hususunda ok detayl konular yer almtr. Bazlar

erkeklerin balarndaki salarn kesmeleri gerektiini hayal
etmektedirler. Hayr, eriatta genler iin salarn uzatmalar
mstahaptr. Bir rivayette yle yer almtr."Gzel sa Allah'n
kerametindendir o halde onu yce saynz."1
Yani gzel salar ilahi kerametlerin bir paras saylmaktadr. O
halde bu keramete sayg gsteriniz ve deer veriniz. Hakeza bir
rivayette yer aldna gre Peygamber (s.a.a) dostlarnn yanna
gitmek istedii zaman su kapna bakyor, ban ve stn
dzeltiyordu. O zamanlar bugnk gibi ayna yaygn olarak
kullanlmyor ve her yerde bulunmuyordu. Medine toplumu da fakir
bir toplumdu. Peygamber'in bir su kab vard. Dostlarnn yanna
gitmek istediinde o su kabndan istifade ediyordu. Bu da insann
ban ve stn dzeltmesinin, gzel elbise giymesinin ve gzellie
meyletmesinin slam dininde istenilen ve uygun grlen bir i
olduunu gstermektedir. Elbette kt ve zararl olan ey bunun fitne,
fesat ve gsterie neden oluudur. 2
6 - 1 - 2 - 2- Vakar ve Heybet
Peygamber (s.a.a) doal ve ilahi bir heybet ve azamete sahip
olduu ve de insanlar onun huzurunda heyecana kapld ve
paniklendii halde o insanlar ile yumuak bir ekilde konuuyor ve
gzel bir ahlak sergiliyordu. 3
6 - 1 - 2 - 3- Temizlik ve taharet
Peygamber olduka sade bir elbise giyiyordu. Karsnda yer alan
ve temin edilen her yiyecei yiyordu. zel bir yiyecek asla
istemiyordu. Hibir yemei istemedii halde dahi geri evirmiyordu.
Btn beeriyet tarihi boyunca bu ahlaki zellikler esiz zelliklerdir.
Muaeret esnasnda bile Peygamber-i Ekrem (s.a.a) tam bir nezafet,
zahiri ve manevi taharet ve temizlik iinde idi. yle ki Abdullah b.
1

eyh Hrr-i Amili, Vesail'u ia, c. 2. S. 129, 78. Bab, Bab-i stihbab-i kram'i
i'r (Bu ierie yakn)
2
Genlerle yapt bir sohbet, 7. S. 2. 1377
3
Tahran Cuma namaz hutbeleri. 5. 7. 1370

77

mer1 yle demitir: "Allah Resul'nden daha cmert, daha

yardmc, daha cesur ve daha nurani bir kimse grmedim."2
6 - 1 - 2 - 4- Sade elbiseler giymek
Rivayette yer aldna gre slam Peygamberi'nin karanlk, eski ve
kadim odasnda doal bir ayna grevini yapan bir su kab braklmt
ki "Peygamber her ashabnn yanna varmak istediinde sarn ve
sakaln (o testiye bakarak) dzeltiyordu. Peygamber ayna grevini
yapan bu su kabna bakarak sarn dzeltiyor ve sakaln taryordu.
Peygamber neden sarn dzeltiyor ve neden sakaln taryor ve
bakyordu. Neden bu kadar "ba ve salarnz dzeltiniz ve taraynz"
diye rivayetler nakledilmitir? Bunun nedeni nedir? Bir rivayette yer
aldna gre Peygamber sarn balyor ve sarn taht'ul hanek3'ini
de (sarktyordu) . Bunlarn nemi nedir? Bunun ehemmiyeti bizlere
dzen ve inzibat dersi vermesidir. 4
Bizlere pahal ve deerli elbiseler giymemiz sylenmemitir.
Aslnda insann deerli elbiseler giymesi bir gereklilik de deildir.
Aksine insann sadece ve mtevaz elbiseler giymesi daha iyidir. Ama
bu mtevaz ve sade elbise mutlaka temiz olmal ve her trl pislikten
arnm olmaldr. Dzenli ve tertipli olmaldr. Dmeleri kopuk

Abdullah b. mer ikinci halifenin olu olan mehur sahabidir. Mekke'de

hicretten nce domutur. Babas ile birlikte Mslman olmutur ve ondan nce
Medine'ye hicret etmitir. 15 yanda iken hendek savanda katlan kimselerdendir.
Osman'n ldrlmesinden sonra bir grup ona biat etmek istedi; ama o kabul etmedi.
Hakeza yarg makamn stlenmekten de saknd. Sihah kitaplarnda 2630 hadis
nakledilmitir. H. K 83 yanda iken dnyadan g etmitir ve de Mekke'de vefat
eden en son sahabi saylmaktadr.
2
Allame Meclisi, Bihar'ul Envar, c. 16, s. 231 (Tahran Cuma namaz hutbeleri, 5.
7. 1370
3
Arapa, sarn yukardan braklan sarlmayan ksmna taylasan denir. Bu, ya
saa ya da sola sarktlr. Bazen iki taylasan olur, biri saa dieri sola sarktlr.
Taylasan, bazen aa sarktlmadan ene altndan dolandrlr ki, buna "ene alt"
anlamnda olmak zere "tahte'l- hanek" denir. (Mt. )
4
Mukavemet-i Besic (Milis kuvvetleri) gleri sorumlular ile yapt
grmedeki beyanat, 4. 2. 1373

78

olmamal ve yakas ak bulunmamaldr. Zahiri ss ve disiplinden

maksat da bunlardr. 1
Bazlar yanlla derek dzenli olan zahirin erefane ve israf ile
i ie olmas gerektiini dnmektedirler. Hata yamal ve eski
elbiseler ile de insann dzenli ve temiz olmas mmkndr.
Peygamber'in elbisesi2 yamal ve eski idi; ama Peygamber'in elbisesi,
ba ve yz olduka temiz idi. Bunlar muaerette, davranta, harici
durumda ve salkta olduka etkilidir. Bu eyler zahirde kk, ama
batnda olduka etkili ve tesirlidir. 3
6 - 1 - 2 - 5- Sabit ve salam
Kudret hibir zaman Peygamber'i deitiremedi. Milli servet onu
deitiremedi. Sergiledii davranlar hem zor anlarda ve hem de
zorluun ortadan kalkt dnemde asla fark etmiyordu. 4
6 - 1 - 3- nsanlar ile irtibat balamnda
6 - 1 - 3 - 1- Hay ve ffet
slam'dan nceki Arabistan'n ahlaki fesat dolu muhitinde genlik
dneminde bile Peygamber-i Ekrem (s.a.a) iffet ve hay ile tannan ve
mehur olan biri idi. Peygamber'in iffetini herkes kabulleniyor ve
onun asla fesada bulamadn itiraf ediyorlard. Peygamber olduka
edepli biri idi. Asla birinin nnde ayaklarn uzatmyor, asla her hangi
bir kimseyi kmsemiyordu. Oldukla hayl idi. Bir kimse hakl
grd bir ey hususunda kendisini knadnda ve melmet ettiinde
- ki tarihte bunun rnekleri vardr- utan ve haysndan ban nne
eiyordu. 5

Mukavemet-i Besic (Milis) gleri sorumlular ile yapt grmedeki

beyanat, 4. 2. 1373
2
Gazali hya- u Ulm'da yle diyor: "Allah Resul kendisi iin temin edilen her
elbiseyi giyiyor ve yeil elbiseden holanyordu. Elbiseleri daha ok beyaz idi.
(Allame Tabatabai, Snene'un Nebi s. 127)
3
Tahran Cuma namaz hutbeleri. 23. 2. 1379
4
Tahran Cuma namaz hutbeleri, 5. 7. 1370
5
Tahran Cuma namaz hutbeleri, 23. 2. 1379

79

6 - 1 - 3 - 2- Af ve ba
Naklettikleri zere medeniyet, ehir hayat, adab- muaeret ve
sradan hayatn ahlak ve davran biiminden nasibi olmayan bir
bedevi, iinde bulunduu bedevilik kabal haleti ile Medine'ye geldi
ve Peygamber'in (s.a.a) huzuruna vard. Peygamber mescide veya bir
gei alannda ashabnn arasnda bulunuyordu. Bu bedevi
Peygamber'den bir yardm diledi ve Peygamber de ona bir yardmda
bulundu. rnein ona para, yiyecek ve elbise verdi ve ona bunlar
baladktan sonra da yle dedi: "imdi iyi oldu mu? Ben sana iyilik
ettim mi? Sen raz msn?"
O adam sahip olduu bedevilik kabal, dil sarahati ve bu tr
insanlarn genelde sahip olduu mlahazaszlk ve de zahiren bu
muhabbetleri az grd sebebi ile yle dedi: "Hayr sen hibir ey
yapmadn, hibir muhabbette bulunmadn, aslnda senin bana verdiin
bu ey hibir deer ifade etmemektedir."
Tabiat ile Peygamber'e kar yaplan bu tr kaba hareketler
ashabnn kalbini kryor ve onlara bu davranlar ar geliyordu.
Hepsi sinirleniyor ve asabi oluyordu. Peygamber'in etrafnda bulunan
birka kii asabiyet ve hm ile bu bedeviye bir ey demek ve tepki
gstermek istedi; ama Peygamber yle buyurdu: Hayr sizler ona
karmaynz; ben bu meseleyi kendi aramzda halledeceiz.
Peygamber (s.a.a) o topluluktan ayrld ve bu bedeviyi de kendileri
ile birlikte eve gtrd. Malum olduu zere Peygamber (s.a.a) orada
buna verecei bir eye sahip deildi. Aksi takdirde ona daha fazla da
verirdi. Dolays ile eve getirip ona yiyecek, elbise veya para gibi fazla
eylerden de fazla bata bulundu ve sonra ona yle dedi: "imdi
raz oldun mu?" o ahs, "Evet" dedi ve bylece Peygamber'in hilim ve
ihsan karsnda utand ve rzayet izharnda bulundu.
Peygamber-i slam (s.a.a) ona yle buyurdu: "Sen birka dakika
nce ashabm karsnda bir takm laflar ettin ki onlarn sana kar
kalplerinin kararmasna ve nefret duymasna neden oldu. imdi bana
sylediin bu laflar ve bulunduun rzayet izharn onlar karsnda
da sylemek ister misin?"

80

O ahs, "Evet hazrm" dedi. Ardndan Peygamber (s.a.a) o gnn

gecesi veya o gnn ertesi gn bu bedeviyi de alarak ashabnn
arasna geldi ve yle buyurdu: "Bu bedevi kardeimiz bizden raz
olduunu dnmektedir. Eer bizden raz isen syle! " O bedevi ahs
Peygamber'i (s.a.a) vmeye ve yle demeye balad: "Evet ben mutlu
ve razym! Resul-i Ekrem'e ok teekkr ediyorum. Zira bana byk
bir muhabbette bulundu." Bedevi ahs bu szleri syledi ve oradan
ayrld.
Bu bedevi gittikten sonra Peygamber-i Ekrem (s.a.a) ashabna
dnerek yle buyurdu: "Bu bedevinin rnei bir obann otlatt
srden rken, ayrlan ve llere den deve misalidir. Siz dostlarm
bu deveyi yakalamak ve onu bana geri dndrmek iin harekete
geiyor ve etraftan ona doru kouyorsunuz ve sizin bu hareketiniz
onun rkmesini ve dehete kaplmasn arttrmakta ve bylece de onu
yakalamay g hale getirmektesiniz. te ben sizlerin onu
rktnden daha da fazla rktmemenizi ve bylece
topluluumuzdan rkp kamamasn saladm. Muhabbet gstererek,
okayarak peice gittim ve onu kendi topluluk ve srmze geri
evirdim."
te Peygamber'in metodu budur. 1
6 - 1 - 3 - 3- Emanete Riayet etmek
Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) emin olmas ve emanete riayet etmesi
o kadar yce bir konumdayd ki cahiliye dneminde onu "emin"
olarak adlandrmlard. nsanlar byk nem verdii eylerini ona
emanet ediyorlard. Bu emanetin kendilerine geri dndrlecei
hususunda byk bir gven duyuyorlard. Hatta slam daveti
baladnda ve de Kurey ile dmanlk atei ykseldiinde dahi bu
durumda yine dmanlar bir eyi bir yere emanet olarak brakmak
istediklerinde geliyor ve onu Peygamber'e veriyorlard. Zira sizler de
iittiiniz gibi Peygamber-i Ekrem (s. a) Medine'ye hicret etmek
istediinde mminlerin Emiri Hz. Ali'yi (a.s) halkn emanetlerini
kendilerine geri evirmeleri iin Mekke'de brakt. Malum olduu
1

Tahran Cuma namaz hutbeleri, 28. 7. 1368

81

zere o zaman da Peygamber'in (s.a.a) yannda bir miktar emanet

bulunuyordu. Bu emanetler; Mslmanlarn emaneti deil; aksine
kfirlerin ve de kendisine dmanlk eden kimselerin emaneti idi. 1
6 - 1 - 3 - 4- Sevgi ve Muhabbet Duyma
Peygamber'in (s.a.a) halka kar davranlar olduka gzel idi.
nsanlarn arasnda gler yzl oluyor; hzn, gam ve kederleri ise tek
bana kaldnda zahir oluyordu. Peygamber (s.a.a) gam ve
hznlerini insanlarn nnde ehresinde yanstmyordu. O esnada
olduka gler yzl davranyordu, herkese selam veriyordu. Eer bir
kimse onu incitmise ehresinde incinme eseri grlyor, ama asla dili
ile bir ikyette bulunmuyordu. Hi kimseye kendi huzurunda
svlmesine ve ktlenmesine izin vermiyordu. Bizzat kendisi de hi
kimseye kt laf etmiyor ve kimseyi yermeye almyordu.
ocuklara byk bir efkat gsteriyor ve onlarla yumuak bir dil ile
konuuyordu. Zayf kimselere kar tam bir gzel davran sergiliyor
ve ashab ile akalayor ve onlarla at yarlar dzenliyordu. 2
6 - 1 - 3 - 5- Sadakat ve Doruluk
Peygamber (s.a.a) insanlara sdk, sefa ve drstlk zere
davranyordu. 3 Peygamber'in (s.a.a) Byk hareketinde hkim ve
egemen olan ey nedir? Hi phesiz tevhittir. Yani Peygamber'in
ibadet, dua ve gece alamalar ve yalvarp yakarmalarnn yan sra
bylesine ilim boyutu, cesaret boyutu, sava boyutu, siyaset boyutu
gibi cilveleri de vard. Eer sizler Peygamber (s.a.a) zaman ile ilgili
slam tarihini okuyacak olursanz, o ksa zaman biriminde dahi
bunlarn rneklerini kolayca grebilirsiniz. Peygamber'in (s.a.a) on
yllk hayat ok ilgin bir hayattr. Gerekten olduka youn bir
mecmuay tekil etmektedir ve ne yazk ki birok kimse bundan
haberdar deildir. Ben sadakatin o tevhidi grn nianesi olduunu
sylemek istiyorum. Bu sadakati amelde ve davranlarnzda srekli
olarak korumaya alnz. Hibir metot, hibir siyasi tutum, hibir
1

Tahran Cuma namaz hutbeleri, 23. 2. 1379

Tahran Cuma namaz hutbeleri, 23. 2. 1379
3
a. g. e.
2

82

siyasi manevra sadakat miktarnca cazibe elde edemez ve kalpleri

kendisine ekemez. Gerekten de sadakat bu zellie sahip
bulunmaktadr. 1
6 - 1 - 3 - 6- nfak
Peygamber (s.a.a) zamannda bir kei getirdiler. Peygamber o
keiyi kesti, fakirler ve mstahak kimseler yanna gelerek et talep
ettiler. Peygamber (s.a.a) kendisi iin kesmi olduu bu keinin
etinden srekli olarak kesiyor ve fakirlere veriyordu. Sonunda btn
etlerden sadece bir para srt eti kald ve artk kimsede olmadndan
dolay Peygamber (s.a.a) o eti piirmek iin evine gtrd. Elerinden
biri yle arz etti: Ey Allah'n Resul! Btn keimiz gitti ve sadece
bu omuz taraf bize kald. Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: "Hepsi
kald ve elimizden giden ise sadece bu omuz taraf oldu. Zira bu eti
yiyeceiz ve bitecek; ama infak ettiimiz eyler ise bizler iin kalc
olacaktr."2
6 - 1 - 3 - 7- Tekebbr olmakszn muaerette bulunmak
Bu Peygamber'in (s.a.a) insanlara kar taknd tavr ve tutumdur.
nsani muaeret, gzel muaeret ve halk gibi davranmak hibir
tekebbr iine girmemek, ceberut ve azamet taknts olmamak gibi
gzel sfatlara sahip olan Peygamber (s.a.a) ilahi ve doal bir heybete
sahip olduu ve de huzurunda insanlar heyecandan ne yapacaklarn
bilmez bir hale geldikleri halde o insanlara yumuak davranyor ve
gzel bir ahlak zere muamele ediyordu. 3
6 - 1 - 3 - 8- Cesaret
Peygamber (s.a.a) olduka cesur idi. Hibir byk dman cephesi
onu sarsntya uratmam ve korkutamamt. Peygamber-i Ekrem
(s.a.a) genlik dneminden altm yanda iken vefat ettii ana
1

Camia-i slami-i Danicuyan yeleri ile yapt grmesindeki beyanat. 17. 8.

1379
2
Gaziler ile yapt mlakatndaki beyanat. 28. 4. 1368
3
Tahran Cuma namaz hutbeleri. 5. 7. 1370

83

kadar btn hayat boyunca bu zellii varlnda tam ve

barndrmt. 1
6 - 1 - 3 - 9- Sabr
Peygamber (s.a.a) o kadar sabrl bir kimse idi ki bakalarnn
iitmeye glerinin olmad eyler dahi o yce insanda sabrszla
neden olmuyor ve tahamml edilmez bir hal almyordu. Bazen
Peygamber'in (s.a.a) dmanlar Mekke'de iken ona yle kt
davranyordu ki Hz. Ebu Talib bunlardan bir tekini dahi iittiinde
fkeden klc eline alm, hizmetisi ile orada gitmi ve onlarn
Peygamber'e yapm olduklar kstahl onlarn tmne tek tek
uygulam ve itiraz edenin boynunu vuracan dile getirmitir. Ama
Peygamber (s.a.a) bu manzaraya byk bir sabr ile tahamml
gstermitir. Bir baka hususta Ebu Cehil ile tartm Ebu Cehil
Peygamber'e (s.a.a) byk bir hakarette bulunmutu. Ama Hz.
Peygamber (s.a.a) skt etmi ve tahamml gstermiti. Bir kii
Hamza'ya giderek Ebu Cehil'in kendi yeenine bu ekilde
davrandn haber verdiinde Hamza sabrszlanm, giderek oku ile
Ebu Cehil'in bana vurmu ve ban yaralamt. Sonra da gelerek bu
hadisenin etkisi altnda Mslman olmutu. slam'dan sonra da bazen
Mslmanlar bir olay sebebi ile gaflet ve cehaletten dolay
Peygamber'e (s.a.a) ihanet dolu szler beyan ediyorlard. Hatta bir ara
Peygamber'in (s.a.a) elerinden birisi - Mminlerin annelerinden biri
olan Zeynep binti Cah- 2 Peygamber'e (s.a.a) yle arz etti: Sen
Allah'n peygamberisin; ama adil davranmyorsun."
Peygamber (s.a.a) tebessm etti ve sustu. Onun kadnca bir takm
istekleri vard ki Peygamber (s.a.a) onu temin etmemiti. Bazen baz
1

Tahran Cuma namaz hutbeleri. 23. 2. 1379

mm'l Mminin Zeynep, Cah b. Rubab b. Yamud Esedi'nin kzdr. Annesi
Umeyme ise Abdulmuttalib'in kz ve de Allah Resul'nn halasyd. Knyesi ise
mm'l Hekem idi. Peygamber-i slam'n (s. a. a) davetinin ilk gnlerinde iman
etmi ve peygamber hicret ettikten sonra da hicret eden kimselerin banda yer
almt. mml mminin Zeynep evlilii mnasebeti ile hicap ayetleri (Ahzab suresi
53. ayet) nazil olmu bir kimsedir. O Hayber savanda Peygamber'in yannda
bulunuyordu. mml mminin Zeynep olduka salih, sabrl, olduka namaz klan
ve srekli olarak fakirlere sadaka veren bir kimse idi.
2

84

kimseler mescide geliyor ve ayaklarn uzatarak - o dnemde trnak

kesme emri de geldiinden dolay- Peygamber'e, "Trnaklarmz kes!"
diye sylyorlard. Peygamber (s.a.a) ise tam bir tahamml ve sabr
ile bu edepsizlie ve kstahla tahamml gsteriyordu." 1
6 - 1 - 3 - 10- nsanln Dertlerinin Merhemi
Bizim Hatem'ul Enbiya'nn bisetinin insanln bayram olduunu
sylememiz gerekten de doru bir szdr. Bu zaman diliminde slami
retiler ile beeriyetin btn asli dertleri en iyi ilalar ve tedaviler ile
tedavi edilebilecek bir konumdadr. Nitekim mminlerin Emiri Hz. Ali
(a.s) Peygamber (s.a.a) hakknda yle buyurmutur: "Hastalarn
derman iin seyyar olan ve de ifa verici merhemi hazr bulunan bir
tabib idi."2
slam Peygamberi'nin (s.a.a) beeriyetin aresi olmayan eski
yaralar iin hazr bir merhemi bulunuyordu. 3
6 - 2- Hkmeti ve idari Ahlak
6 - 2 - 1- Allah'a salt itaat ve kulluk iinde olmak
Sizler teehht halinde namazlarnzda Peygamber'in (s.a.a) adn
anmak ve ululamak istemekte ve yle demektesiniz: "Ve ehedu enne
Muhammeden abduhu" (ahadet ederim ki phesiz Muhammed
Allah'n kuludur) Bu durumda ubudiyetin ilkini zikretmektesiniz.
Daha sonra da "ve resuluhu (ve O'nun elisidir) " diye
sylemektesiniz. Ubudiyet risaletten daha stndr. in cevher ve
esas ubudiyettir. 4
Esas olan hi phesiz Allah' a kulluktur. Sadece Hz. Fatma-i
Zehra (a.s) deil, hatta Hz. Fatma'nn babas da btn masumlarn
faziletlerinin kayna ve mebdei saylmaktadr. Mminlerin Emiri Hz.
Ali (a.s) ve Fatma-i Zehra (a.s) yce Peygamber'in varlk denizinin
damlalar konumundadr. Allah nezdinde deer, ubudiyet sebebi iledir.
1

Tahran Cuma namaz hutbeleri. 23. 2. 1379

Nehc'ul Belaa, 108. Hutbe
3
lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 24, 11. 1369
4
Ehl-i Beyt meddahlar ile yapt grmesindeki beyanatlar, 28. 5. 1382
2

85

"Ehedu enne Muhammeden abduhu ve resuluhu" (ahadet ederim

ki phesiz Muhammed Allah'n kulu ve resuldr)
Allah nezdinde deer nce yce Allah'a kulluk ve sonra onun
risaleti iledir. Aslnda risalet ve bu yce makam ona ubudiyet sebebi
ile verilmitir. Zira yce yaratc olan Allah kendi yaratn ok iyi
tanmaktadr. 1
6 - 2 - 2- Hakka ve hakikate davet
Allah Resul'nn (s.a.a) nemli ii hak, hakikat ve bu davet
yolunda cihada davettir. Kendi zamanndaki zulmani dnya
mukabilinde Peygamber-i Ekrem (s.a.a) asla panie kaplmam ve
Mekke'de yalnz olduu gnlerde dahi Mslmanlardan kk bir
grup onun etrafn sarm ve onlar karsnda ise sahip olduklar kaba
ahlaklar ve kudret dolu elleri ile Arabn mtekebbir reisleri, Kurey'in
bykleri ve eraf veya marifetten bir nasibi olmayan halkn geneli
karar klmt Ama o asla bunlardan tedirgin olmad ve hak szn her
zaman syledi, tekrarlad ve aka ifade etti. Her trl ihanete
tahamml gsterdi, zorluk ve skntlar can ile dedi ve sonunda
birok kimseyi Mslman etme baarsn elde etti. Peygamber (s.a.a)
bu davet ve cihad sahnesinde bir an bile olsun gevemedi ve tam bir
kudret ile slam toplumunu ilerletti ve de izzet ve hidayet doruuna
ulatrd. 2
6 - 2 - 3- Hakka davet yolunda cihad
Bu esiz mahlk ve de ilahi vahiy nazil olmadan nce bu kemal
derecesine ermi olan kmil insan bisetin ilk anlarndan itibaren
olduka sk, ok boyutlu ve kompleks bir cihat hareketine giriti.
Yirmi yl boyunca sren byk bir sknt iinde bu cihadn
srdrmeye alt. O bir taraftan kendi iinde cihat ediyor, bir taraftan
hibir hakikati idrak etmeyen insanlar ile mcadele ediyordu ve bir
taraftan da mutlak zulmani atmosfer ile savayordu. Tarihin zulmani
ve karanlk sayfas beerin tm hayatn boydan boya kaplamt. Bu
1
2

Ehl-i Beyt meddahlar ile yapt grmesindeki beyanat. 5. 5. 1384

Tahran Cuma namaz hutbeleri. 5. 7. 1370

86

byk kudret ile mcadele etmek ve de dur durak bilmeyen, tasavvur

dahi edilmeyen bir aba sergilemek, Peygamber (s.a.a) bisetin ilk
anndan itibaren ve ilahi vahyi stlendii lahzadan itibaren balam
ve de ilahi vahiy msait topraklara ulaan berrak bir su gibi
Peygamber'in (s.a.a) mukaddes kalbine nazil olmu ve ona g
balamtr. O btn gcn kullanm, bu sayede bu dnyay byk
bir deiime srklemitir ve bu konuda da byk bir baar elde
etmitir. 1
Peygamber'in (s.a.a) ilk etaptaki deti hareket ve teebbstr.
Onlarn dilinde var olan ve de amellerinde bulunan iar ve sloganlar
ilk etapta tahakkuk etmi, Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) hayatnda vaki
olmu ve de ilk andan itibaren adaleti ikame etme yolunda o talim,
tezkiye ve hareket bylece balamtr. Bu yzden ilk andan itibaren
de karlkl sava ve atma ortaya kmtr. Peygamber-i Ekrem
En yakn akrabalarn uyar"2


(s.a.a) "

ayetine cevap olarak geni bir boyutta davetinin balatm, sonunda bu

daveti insanlarn geneli dzeyinde yaym ve aa karmlardr.
Adalet dzeninden ibaret olan itimai dzen cihetinde hareket etmi
ve de onu egemen klmlardr. .
6 - 2 - 4- Ahit ve anlamalara bal olmak
Peygamber'in (s.a.a) hkmeti ve idari ahlaklarndan biri de ahdine
vefa gstermesi ve bal olmas idi. Peygamber asla ahdini bozmad.
Aksine Kurey, onunla yapt ahitleri inedi; ama o asla ahde
vefaszlk gstermedi. Ayn ekilde Yahudiler de sznde durmad;
ama o yine ahdine sadk kald. 3
Bu olaylardan hi birinde Peygamber (s.a.a) ahdini bozan kimse
olmad. Hatta slam dmanlar dahi Peygamber'in bu olaylarda hibir
ekilde ahdini bozmadn, aksine dmanlarnn ahdini bozduunu
kabul etmektedirler.
1

lkenin yetkilileri ve slami vahdet konferans misafirleri ile yapt

grmesindeki beyanat. 31. 5. 1385
2
uara suresi 214. ayet
3
a. g. e.

87

O asla insanlar ve gruplar ile yapm olduu sz ve ahitlerini hatta

Mekke kfirleri gibi azl dmanlar ile yapt szlemeleri bile
bozucu bir konumda olmad. Peygamber bu kimseler ile yapt
anlamalara riayet gsterdi. Sznden caymad. Peygamber (s.a.a)
onlara kesin bir cevap verdi. Bu yzden herkes bu ahsla bir anlama
yaptklar takdirde o anlamaya itimat edilebileceini ok iyi
biliyordu. 1
6 - 2 - 5- slami hkmetin tekili
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) Medine'ye gittii ilk andan itibaren bir
hkmet tekil etti. Hkmet ne demektir? Peygamber bir keye
gidip "herkim sradan bir meseleyi sormak istiyorsa zgr bir ekilde
gelip bize sorsun - zira bu durumda engel olmaya alan Kurey
kfirleri de olmayacakt- veya mesela her kim namaz klmak istiyorsa
gidip falan kimseden rensin ya da gelip bizden rensin"
dememitir. nce bir hkmet ve bakanlk tekil etmitir. slam'n ilk
ii budur. Sonra da hemen fasla vermeksizin bu hkmet muktedir bir
devlet ilerini balatm oldu. Savamak, mcadele etmek ve yava
yava drt bir yana mektuplar gndermek ve dier ileri halletmek
gibi bir takm yollara bavurdu. Bu gerek karsnda kim slam'da din
ve siyasetin birliini ifade eden bu apak mana ve mefhum karsnda
baka bir iddiada bulunabilir ve baka bir yorum getirebilir?2
1

Tahran Cuma namaz hutbeleri, 28. 2. 1380

Hac ileri grevlileri ile yapt mlakatndaki beyanat. 13. 12. 1376
Sahife-i imam c. 8. S. 41'de ise yle yer almaktadr: Resul-i Ekrem'in asl
maksad Mekke mriklerinin ortadan kaldrlmas veya Arap yarmadas
mriklerinin yok edilmesi deildi. Maksat slam dininin yaylmas ve hkmetin
Kur'an hkmeti olmas idi. slam hkmeti olmas idi. Onlar slami devletin
tahakkuk etmesine ve gerek hayata dnmesine engel olduklar iin i savaa ve
atmaya vard. Onlar slami hkmet ile savatlar ve bunlar da mukabelede
bulundular. Peygamber-i Ekrem'in yapm olduu savalarn ou hep bu mana
etrafnda olmutur ve Peygamber srekli olarak bu ilahi ve yce maksat yoluna
kurulmu olan engelleri ortadan kaldrmaya almtr. Zira bu engeller slami
hkmetin glenmesini Kur'an ve Allah hkmetinin ortadan kaldrlmasn
istiyordu. Btn savalar bunun iin olmutur. Eer bununla sava olsayd, belki de
tarihte yer alan savalardan birou olmayacakt. Onlar savayor ve bu hkmetin
tahakkuk etmesine engel olmaya alyorlard. Bu yzden de sava balyordu."
2

88

Allah'n elileri sadece Allah'n izni ile insanlar kendisine itaat etsin
Biz her Peygamber'i srf,
diye gelmilerdir. "



Allahn izni ile itaat edilmek zere gnderdik."1
Peygamber hi phesiz insanlar kendisine itaat etsin ve teslimiyet
gstersin diye gnderilmitir. Peygamber (s.a.a) baz fkhi meseleleri
anlatan kimseler gibi oturup birka fkhi meseleyi izah etmek iin
gelmemitir. Peygamber (s.a.a) bir grubun dinledii dier bir gurubun
ise dinlemedii birka fkhi mesele anlatan kimse olarak zuhur
etmemitir. Peygamber (s.a.a) bu ilahi fikri glendirme yolunda

savaa koyulmutur. "





Nice


Peygamberle birlikte birok rabbani bilginler savaa girdiler." 2
Sizler beraberinde rabbani bilginlerin savat ka tane Peygamber
tanyorsunuz? Ne yazk ki biz tanmyoruz ve haberimiz de yoktur.
Yce slam Peygamber'i (s.a.a) Medine'ye girdikten ve slami
hkmeti tekil ettikten sonra programna ald ilerden ilki,
hkmeti kudretini izhar etmekti. Yani Peygamber Medine'ye girdii
zaman hkim olarak girdi. Oysa insanlar onu hkimiyet iin davet
etmemilerdi. Onlar dini kabul etmek iin davet etmilerdi.
Peygamber'in (s.a.a) istedii hkmetin dayana ise muhabbet, inan
ve imand. Byle bir hkmet en gl ve en yce hkmetlerden
biridir. Peygamber bu halka dayanarak Medine'nin etrafnda gvenli
bir kale oluturdu. Bildiimiz gibi o gnler insanlarn ldrlmesi ve
mallarn yamalanmas, Arap kabileleri iin olduka kolay ilerden
biriydi. Peygamber (s.a.a) ilk yldan itibaren nce seriyyeler gnderdi,
sonrada bildiiniz gazvelere balad. Bu harekete kar lakayt
davranan veya korku izharnda bulunan kimseleri knad.

"

Daha nce kendilerine,

(savamaktan) ellerinizi ekin, namaz kln, zekt verin
denilenleri grmedin mi?"3
Bir gn kendi dostlarna "sakn hata etmeyiniz" diyordu. Ama
nerede? Hi phesiz Mekke'de? O gn "ellerinizi ekin" gn idi.
1

Nisa suresi, 64. ayet

Al-i mran suresi, 146. ayet
3
Nisa suresi, 77. ayet
2

89

Ama bu gn Medine'ye gelip hkmet tekil ettii iin btn

gleriniz ve zellikle de paz gleriniz, sava kudretiniz ve
fedakrlklarnz, slam'n hkimiyetine g verme yolunda vaki
olmaldr. slam'n hkimiyeti, slam'n yce retilerinin bir
parasdr. 1
6 - 2 - 6- Mslmanlarn maslahatlarn temin etme hususunda
ciddi bir gayret gstermek
Bunlar yce slam Peygamberi'nin hkmeti ve idar ahlak idi.
Dmann vesveseleri karsnda uyank, mminler karsnda ise
mtevaz bir ahlakt bu. Allah karsnda salt itaatkr ve gerek
anlamda kul olmakt bu. Mslmanlarn maslahat karsnda
teebbste bulunmak iin sabrszlk gstermek ve bu maslahat yerine
getirme hususunda heyecan iinde olmak, hi phesiz yce slam
Peygamberi'nin ahsiyetinin zeti konumundadr. 2
"Sizleri cennete yakn klan her eyi hi phesiz sizlere emrettim
ve sizleri ateten uzaklatran her eyi gsterip ondan da
sakndrdm."3
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) bir insan ve insanlk toplumunu saadete
ulatran her eyi beyan etmitir. Hatta beyan etmekle kalmam, onlar
ile amel etmi ve onlar hayata geirmitir. Peygamber zamannda
slami bir hkmet ve slami bir toplum tekil etti. slami iktisat ve
ekonomi hayata geti. slami cihat ikame edildi ve insanlardan slami
zekt alnd. Bylece bir lke ve slami bir dzen kurulmu oldu. Bu
dzenin mhendisi ve bu hattaki trenin ncs hi phesiz Nebiyy-i
Ekrem ve onun yerine oturan kimsedir. 4
6 - 2 - 7- Sabr ve zorluklara tahamml
te burada makam yce olan Peygamber (s.a.a) halis dostlar ile
birlikte on yl boyunca birok zorluklara boyun ediler ve birok
1

Sistan ve Belucistan eyaletlerindeki ia ve Snni limler topluluunda yapt

beyanat. 4. 12. 1381
2
Tahran Cuma namaz hutbeleri. 23. 2. 1379
3
Allame Meclisi, Bihar'ul Envar, c. 2. S. 171
4
Tahran Cuma namaz hutbeleri. 19. 3. 1374

90

ac olaylara tahamml gsterdiler ki bu slami filiz yeersin ve

byme kaydetsin. te burada i'b-i Ebi Talib'de yaad musibet
dolu yllardan sonra ve ayn ekilde Bilal, Ammar, Yasir, Smeyye,
Abdullah b. Mes'ud ve dier dostlarnn ikence grmesinden sonra ve
de Allah Resul'nn Mekke ve Taif kabileleri arasndaki hsl
olmayan meakkat dolu uzun yrynn ardndan Yesrib ehli ile
Akabe biati vaki oldu, Medinet'ur Resul'e doru gerekleen bereket
dolu hicret ortaya kt ve slami devlet tekil oldu. 1
Her taraftan yaplan tehditler Peygamber'i epeevre kuatt.
nsanlardan kimi endieye kapld. Bazlar sarsntya urad, bazlar
eletirmeye balad, bazlar Peygamber'i (s.a.a) esnek olmaya ve
uzlamaya tevik ettiler. Ama Peygamber bu davet ve cihat sahnesinde
bir an olsun geveklik gstermedi ve btn gc ile slami toplumu
izzet ve kudret doruuna eritirmek iin harekete geirdi. te bu
dzen ve toplum Peygamber'in (s.a.a) sava ve davet meydanlarnda
gsterdii mukavemetin bereketi ile sonraki yllarda dnyann birinci
gc haline dnt. 2
6 - 2 - 8- Toplumda bir dzen icat etmek
Peygamber'in (s.a.a) toplumsal ve askeri mdriyeti ve nderlii
ok stn konumda idi. Peygamber (s.a.a) her ile yakndan
ilgileniyordu. Elbette toplum kk bir tolumdu. Medine ve
Medine'nin etrafndan ibaretti. Sonradan da Mekke ve baka bir iki
ehir haline dnt. Ama insanlarn ilerine kar byk bir ilgi
gsteriyor ve onlar munazzam ve tertipli bir ekilde yerine getirmeye
alyordu.
O gnk bedevi toplumda ve insanlar arasnda mdriyet, defter,
hesap, muhasebe, tevik ve tembih ilerini hayata geirdi. Peygamberi Ekrem (s.a.a) ite byle bir muaeret hayatna sahipti ve bu hayat
hepimiz iin zellikle de lkenin sorumlular ve toplumun btn
bireyleri iin bir rnek ve olgu olmaldr. 3
1

Beytullah'il Haram Haclarna mesaj, 26. 3. 1370

Tahran Cuma namaz hutbeleri. 5. 7. 1370
3
Tahran Cuma namaz hutbeleri. 5. 7. 1370
2

91

6 - 2 - 9- nsanlar arasnda adaleti icat etmek iin aba gstermek

slami davet hususunda nemli olan nktelerden biri de insanlar
arasnda adaletin yerleik klnmasdr. Cahiliye dneminin en bariz ve
ak hususiyeti hi phesiz zalimane dzendi. Zulm o zamanlar
yaygn bir rf haline gelmiti. slam ite bunun tam kartn getirdi ve
zulmn yerine adaleti geirdi."phesiz Allah adaleti ve yaknlara
iyilii emretmektedir."1
Bu, slami toplumun en bariz zelliklerinden biri saylmaktadr.
Adalet sadece bir slogan deildir. slami toplum adalet peinden
komal ve adaleti hayata geirmeye almaldr. Eer adalet yoksa,
onu mutlaka temin etmelidir. Eer dnyada biri adalet dieri de zulm
olmak zere iki nokta var ise ve her ikisi de gayr-i slami ise, slam,
gayr-i slami dahi olsa adalet olan noktaya muvafk bir ilgi ve
tevecch gstermektedir. Peygamber-i Ekrem (s.a.a) Bizzat
muhacirleri Habeistan'a gnderdi. Yani onlarn adaleti sebebi ile kfir
bir padiaha iltica etmelerini istedi. Baka bir ifade ile insanlar
kendilerine uygulanan zulm sebebi ile yaadklar yerden ve
blgeden uzaklatrd ve bu da szn ettiimiz bir noktadr. 2
Ta ki insanlar adalet iin kyam
"





3
etsinler"
Bu ayetin zet ve hlasas insanlarn adilane bir muhitte ve adilane
bir toplum ve dzen iinde yaamalarn salamaktr. Aslnda
peygamberler bile bunun iin gelmitir. Peygamber adilane bir dnya
yaratmak ve adilane bir dzen ve toplum icat etmek iin gelmitir.
Elbette sadece bu adilane dzen iinde insanlar tekml ve ycelme
frsat bulabilmektedir.
Ta ki insanlar adalet iin kyam
"





etsinler."
Bu ayetin hemen ardnda ise yle buyurmaktadr:
Ve biz demiri indirdik."4
"

Nahl suresi, 90. ayet

lkenin yneticileri ile yapt bir grmesindeki beyanat. 10. 10. 1373
3
Hadid suresi 25. ayet
4
Hadis suresi 25. ayet
2

92

Acaba sadece konumak, t vermek ve "Ey insanlar! Geliniz ve

adilane bir dzen kurunuz" demek yeterli midir? Var sayalm insanlar
adilane bir dzen kurdular. Bu durumda dahi kurtlar, hrszlar ve
yrtc hayvanlar bu adilane dzenin baki kalmasna izin verecekler

midir? te bu yzden "

Biz demiri indirdik"
denilmektedir. Biz demiri neden gnderdik? "phesiz demir vesilesi
ile asil deerler savunulsun diye gnderdik". Hadis kitaplarna
mracaat edildiinde de aka grld gibi mam (a.s) bu sz

konusu ayeti mana ettiinde ve "

Ve biz demiri
indirdik" ayetine geldiinde yle demektedir: "Maksat silahtr.
Bilindii gibi kl mzrak ve silahlar demirden yaplmaktadr. Yce
Allah nbvvet davetinin yan sra silah anmaktadr. Peygamberler
iin var saylan t ve nasihat vermenin yan sra ilahi ve tevhidi
dzeni tekil etme ideali yan sra ezici bir kuvvet ve silahlar da
anmaktadr."1
6 - 2 - 10- Halk idarecilii
nsanlar on yl boyunca slam Peygamber'i (s.a.a) ile gece gndz
birlikte yaadlar, onun evine gittiler ve onu kendi evlerine davet
ettiler, mescitte birlikte bulundular, birlikte yol yrdler, birlikte
yolculuk ettiler, birlikte uyudular, birlikte alk ektiler ve birlikte
mutluluk yaadlar. On yl boyunca slam Peygamber'i ile birlikte
yaayan insanlar gn getike Peygamber'i daha ok seviyor ve
kalbinde ona kar var olan inanlar daha da bir derinleiyor ve kk
salyordu. Mekke fethi esnasnda Ebu Sfyan gizlice ve de
Peygamber'in Amcas olan Abbas'n himayesinde eman almak Hz.
Peygamber'in (s.a.a) Kararghna geldi. Sabah olduunda
Peygamber'in abdest aldn ve insanlarn onun etrafnda toplandn
ve bylece yz ve elinden damlayan su damlacklarn bir birinden
kaptklarn grnce yle dedi: "Ben bu dnyann muktedir ve byk
padiahlar olan Kayser ve Kisra'y grdm; ama onlarda byle bir
izzeti bulamadm."2
1
2

Silsile Mebahis-i Usul-i Akaid

Tahran Cuma namaz hutbeleri. 28. 2. 1380

93

slam Peygamberi'nin (s.a.a) hayatnn ikinci sahnesi ise onun

insanlara kar sergiledii tavr ve tutumlardr. Peygamber (s.a.a) asla
halk ahlak ve huyunu, insanlara muhabbet ve dostluk gstermeyi ve
insanlar arasnda adaleti hayata geirmeyi unutmad. Bizzat insanlar
gibi ve insanlarn iinde yaad. Onlarla oturdu ve onlarla kalkt.
Klelere ve toplumdaki dk snftan olan kimselere kar dostluk ve
arkadalk zere davrand. Onlarla birlikte yemek yedi, onlarla oturdu
onlara muhabbet gsterdi ve onlar idarede bulundu. Kudret hibir
zaman onu deitirmedi. Milli servet onu baka bir hale getirmedi.
Zorluk ve zorluun ortadan kalkt iki farkl dnemdeki tavrlar
arasnda hibir farkllk ortaya kmad. Btn haletlerinde insanlar ile
birlikte oldu ve hep insanlardan biri sayld. nsanlara olduka
yumuak davranyor ve insanlar iin adaleti istiyordu. 1
6 - 2 - 11- Velayeti kabule davet
Bugn de (Gadir bayramnda) tantlan kimse, yani Mminlerin
Emiri ve muttaki insanlarn mevlas olan Hz. Ali (a.s), her iki velayet
alannda da bir olgu ve sekin bir ahsiyet konumundadr. Hem kendi
nefsi zerindeki velayet ve nefsini dizginleme noktasnda - ki bu asl
blm tekil etmektedir- ve hem de slami hkmet iin kendisinden
gsterdii ve tespit ettii rnek alannda ise tarihte yle bir rnek
vardr ki her kim ilahi velayeti tanmak isterse en kmil rnei ve
olgusu saylmaktadr. Bu gn bizler iin ders olacak ey mevla ve
mahbubumuz olan Ali b. Ebi Talib'in (a.s) her iki velayet alannda da
nur samasdr. Onun kelime kelime szleri, adm adm hareketleri
herkes iin ders olabilecek bir konumdadr. Bizler gerekten aba ve
gayret iine girmeliyiz. Hi phesiz velayet hususunda iki temel alan
bulunmaktadr:
Birinci alan insani nefis olup insan ilahi iradeyi kendi nefsi
zerinde hkim klmal, ilahi velayeti stn tutmal ve nefsini ve ilahi
velayet iine sokmaldr. Bu o ilk ve temel admdr ve bu adm
olmakszn ikinci adm asla tahakkuk etmeyecektir. kinci alan ve
merhale ise insann yaad muhiti, Allah'n velayeti altna
1

Tahran Cuma namaz hutbeleri. 28. 2. 1380

94

koymasdr. Yani toplumun ilahi velayet ile hareket etmesidir. yle ki

hibir velayet - para velayeti, kavim ve kabile velayeti kudret velayeti
yanl snnetler, adab ve adetler velayeti- Allah'n bu velayetine engel
olamamal ve de Allah'n velayeti karsnda varlk izharnda
bulunmamaldr. 1
Yce slam Peygamber'i Allah'n emrine uyarak ve de Kur'an'n
apak ayetleri ile amel etmek amac ile en stn farzlardan birini



yerine getirdi. "







Eer bunu

yapmazsan O'nun eliliini yapmam olursun."2
Mminlerin Emiri Hz. Ali'nin (a.s) velayet ve hilafet makamna
tayin edili hadisesi o kadar nemlidir ki eer Peygamber bunu
yapmayacak olsa idi, hi phesiz risalet ve grevini yerine
getirmemi olacakt. Acaba maksat bu zel grev hususunda risaleti
yerine getirmeyii midir ki yce Allah burada "Bu ii yap" diye
emretmektedir. Yoksa bundan daha byk bir mana m
kastedilmektedir ve Peygamber'in risaletinin temelinin bu grevi
yapmad takdirde lekelenecei, phe altna girecei ve temellerinin
sarslaca manasnda mdr? Elbette bu da bir ihtimal dhilinde
bulunmaktadr. Adeta risaletin temeli tebli edilmemi saylmaktadr.
Bu manann kastedilme ihtimali de bulunmakta olup bu durumda olay
olduka ehemmiyet ve nem arz etmektedir. Yani hkmet tekili
konusu, velayet ve lkenin ynetim ii dinin asl paralarndan biridir
ve Peygamber btn bir azameti ile birlikte gayret gstermekte ve de
insan ve halk bireylerinin gzleri nnde kendi risaletini baka hibir
farz tebli etmedii bir nitelikte yerine getirmektedir. Peygamber
(s.a.a) ne namaz, ne zekt, ne orucu ve ne de cihad bu ekilde tebli
etmemitir."3
6 - 2 - 12- Allah'n kanununa tabi olma
Peygamber (s.a.a) kanun ve kurallar koruyan ve kollayan bir
konumda idi. ster kendisi, isterse de bakalar tarafndan kanunun
1

lkenin Yneticileri ile yapt grmesindeki beyanat. 19. 3. 1372

Maide suresi, 67. ayet
3
lkenin Yneticileri ile yapt grmesindeki beyanat. 18. 2. 1375
2

95

inenmesine asla msaade etmezdi. Kendisi de kanunlara mahkm

idi. Kur'an ayetleri de bu nemli noktay dile getirmektedir. nsanlarn
amel etmesi gereken kanunlar esasnca bizzat Peygamber (s.a.a) de
dakik ve byk bir kuvvetle amel ediyor ve de bu konuda en kk bir
aykrlk gsterilmesine izin vermiyordu. Beni Kureyza savanda
erkeklerini tutup hain olanlarn ldrdklerinde geriye kalanlar ise
esir edip Ben-i Kureyza'nn mallarn ve servetlerini getirdiklerinde,
mminlerin annelerinden bir ka - ki mminlerin annesi Zeynep binti
Cah, Mminlerin annesi Aie ve mminlerin annesi Hafsa da
bunlardan biri idi- Peygamber'e yle arz ettiler: "Ey Allah'n Resul!
Yahudilerden gelen btn bu altnlardan ve servetlerden bir miktarn
da bize veriniz."
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) kadnlara ilgi duyduu, onlara
muhabbet besledii ve onlara olduka gzel davrand halde onlarn
isteklerini yerine getirmeye yanamad. Eer Peygamber (s.a.a)
istemi olsa idi o servetlerden kendi elerine de verir ve Mslmanlar
bu konuda hi bir ey de demezdi. Lakin o buna yanamad ve daha
sonra fazla srar ettiklerinde ise Peygamber (s.a.a) onlardan uzaklama
haletine brnd ve bir ay boyunca kendisinden byle bir beklenti
iinde olduklar iin kadnlarndan uzak durdu. Sonra da Ahzab

suresinin ayet-i erifeleri nazil oldu. "

Ey Peygamberin hanmlar! Siz, kadnlardan
herhangi biri gibi deilsiniz."1
Hakeza:

" Ey Peygamber! Elerine yle syle: Eer dnya dirliini ve
ssn (refahn) istiyorsanz, gelin size boanma bedellerinizi
vereyim de, sizi gzellikle salvereyim. Eer Allah', Peygamber'ini

Ahzab suresi, 32. ayet

96

ve ahiret yurdunu diliyorsanz, bilin ki, Allah, iinizden gzel

davrananlar iin byk bir mkfat hazrlamtr."1
Peygamber bunun zerine yle buyurdu: "Eer benimle yaamak
istiyorsanz zahidane bir hayat yaamak zorundasnz. Kanunlar
inemek mmkn deildir."2
6 - 2 - 13- Dman tanma
Peygamber (s.a.a) dmanlar eit grmyordu. Bu da
Peygamber'in (s.a.a) hayatnn nemli noktalarndan biridir.
Dmanlardan bazsnn dmanl olduka derindi. Ama Peygamber
byk bir tehlike grmedii takdirde onlara asla karmyor ve onlara
kar yumuak davranmaya ve onlarla iyi geinmeye alyordu. Baz
dmanlarn ise dmanlklar olduka tehlikeli idi. Ama Peygamber
btn bunlara ramen ilk etapta sadece onlar kontrol ediyor ve gz
nnde bulundurmaya alyordu. rnein Abdullah b. Ubeyy gibi
bir ahs, bir numara mnafk olup Peygamber'in (s.a.a) Aleyhine
komplo dzenliyordu. Lakin Peygamber (s.a.a) sadece onu gz
nnde bulundurmak ve kontrol etmekle yetiniyor ve ona fiziksel bir
mdahalede bulunmuyor, karmyordu. Peygamber (s.a.a) hayatnn
sonuna kadar da byle davrand. Peygamber vefat etmeden ok az
nce de Abdullah b. Ubeyy dnyadan gt; ama Peygamber (s.a.a)
ona tahamml gsterdi. Bunlar hkmet, slami nizam ve slam
toplumunu tehdit etmeyen dmanlard. Ama Peygamber tehlikeli olan
dmanlara kar iddetle kar koyuyor ve sert davranyordu. O
merhamet dolu insan, kalbi bsbtn rahmet, efkat dolu insan,
affedici ve grmezlikten gelici bir ahlaka sahip olan insan, birka yz
kiiden ibaret olan Ben-i Kureyza hainlerinin bir gnde ldrlmesini
ve Ben-i Nadir ve Ben-i Kinka' Yahudilerinin srlmesini ve
1

Ahzab suresi 28 ve 29. ayetler

Tahran Cuma namaz hutbeleri. 23. 2. 1379
Sahife-i mam, c. 8. S. 281'de ise yle yer almaktadr: "Allah Resul'nn ve
Mminlerin Emiri Hz. Ali'nin hkmeti kanun hkmeti idi. Yani Allah'n kanunlar
onlar tayin etmiti."Allah'a itaat ediniz, resule ve sizden olan emir sahiplerine
itaat ediniz." Burada hkm Allah'n hkmdr. Onlar kanun gerei itaat edilmesi
farz olan kimselerdir. O halde hkm, Allah'n kanununa zgdr ve de Allah'n
kanunu hkmetmektedir."
2

97

Hayber'in fethedilmesini emretti. Zira bunlar tehlikeli olan

dmanlard. Peygamber (s.a.a) onlara kar Mekke'ye girdii ilk
andan itibaren byk bir merhamet ve efkat gsterdi; ama bunlar
ihanet ettiler ve arkadan hanerlemeye koyuldular, komplo
dzenlediler, tehdit ettiler. Peygamber Abdullah b. Ubeyy'e tahamml
gsterdi ve Medine dhilindeki Yahudilere sabretti. Zarar olmayan ve
kendisine snan Kurey kfirlerine katlan gsterdi. Mekke'yi
fethettii zaman artk tehlike tekil etmedikleri iin Ebu Sfyan ve
dier baz Kurey'in byklerini dahi affetti; ama itminan edilmesi
mmkn olmayan tehlikeli ve zorba dmanlar iddetle ezdi. 1
slam bizlere muhabbet, idare etme, ltfetme, grmezlikten gelme
ve sadece dostlara deil, dmanlara kar bile affedici olma
durumunu emretmitir. Dostumuz olan kimse zaten bizdendir. Eer biz
ona bir muhabbet edecek olursak, fazla sekin bir i yapm
saylmayz. slami bak asndan ve ahlaki cihetten deer saylan ey,
insann dmana kar gsterdii muhabbettir ve biz bu deerleri ihya
etmek istemekteyiz. 2
Dman tanmak onca tanmalarn rn, tamamlaycs ve kemale
erdiricisidir. Bu olmakszn Mslmann kalbi ve zihni korumasz bir
hazineyi andrmaktadr ve bu hazine hi phesiz bu durumda hrsz,
hain ve yamac insanlarn saldrlarndan mahfuz deildir. Hac
amellerinde dahi eytan talamak dman tanmann ve dman ile
savamann bir semboldr. Yce slam Peygamber'i hacda beraat
ilannda bulundu ve beraat ayetleri mminlerin Emiri Hz. Ali'nin (as)
azndan hac merasiminde tilavet edildi. Eer slam ve slam mmeti
bir gn her trl teknoloji ile mcehhez dmanlarn varlndan
kurtulacak ve de byle bir gn gelecek olursa beraat meselesi de
felsefesini de yitirmi olacaktr. Ama dmanlarn ve mevcut slam
dmanlarnn varl sebebi ile dmanlardan gaflet etmek ve beraat
nemsememek byk bir hata ve zarar konumundadr. 3
1

Tahran Cuma namaz hutbeleri. 23. 2. 1379

Irakl esir kamplarndaki sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat. 22.
10. 1362
3
Beytullah'il Haram haclarna gnderdii mesaj. 12. 1. 1377
2

98

6 - 2 - 14- Dman karsnda dakik bir siyasi manevra sergilemek

Peygamber (s.a.a) tam bir kesinlik ve aklk iindeydi. Peygamber
hibir zaman belirsiz ifadeler kullanmamtr. Elbette dmanla
karlat zaman dakik bir siyasi harekete giriiyor ve dman
yanlla sevk ediyordu. Birok hususlarda da Peygamber (s.a.a)
dman gafil avlamtr. Hem askeri adan ve hem de siyasi adan
dman gaflete srklemitir. Ama mminlere ve kendi halkna kar
her zaman ak, effaf ve aydnlk iinde konumu, siyasete
bavurmam ve tpk detayl bir maceras olan Abdullah b. Ubeyy
olaynda olduu gibi gerektii yerlerde de yumuaklk gstermitir. 1
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) umre maksad ile Mekke'ye doru
hareket etti. Onlar haram olan bir ayda - ki sava ay deildi ve onlar
da haram aylara sayg gsteriyorlard- Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a)
Mekke'ye doru harekete gemi olduunu grdler. Ne yapmalar
gerekiyordu? Yolu ap gelmelerini mi salasnlar? Bu baars
karsnda ne yapmalar gerekir ve onun karsnda nasl
durabilirlerdi? Acaba haram olan ayda onunla savamalar m
gerekirdi? Bu durumda nasl savasnlard? Sonunda karar aldlar ve
yle dediler: "Biz gideceiz ve onun Mekke'ye geliine engel
olacaz. Eer bir bahane bulabilirsek bu durumda da Mslmanlar
katledeceiz."
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) de en yce tedbirler ile yle bir i yapt
ki onlar yerlerine oturmak ve de geriye dnsnler diye anlama
imzalamak zorunda kaldlar. Ama ertesi yl gelerek umre yapmalarna
imkn saladlar. Bylece btn bir blgede Peygamber-i Ekrem'in
(s.a.a) tebligat iin gerekli imknlar ve atmosfer salanm oldu. te
bunun ad bartr. Ama yce Allah Kur'an-i Kerimde yle


phesiz biz sana apak
buyurmaktadr: "



2
bir fetih verdik." Yani biz senin iin apak bir fetih icat ettik. Eer
sahih ve salam tarih kaynaklarna mracaat edecek olursanz,
Hudeybiye macerasnn ne kadar da ilgin olduunu grrsnz.
Ertesi yl Peygamber-i Ekrem (s.a.a) umreye gitti. Onlarn btn
1
2

Tahran Cuma namaz hutbeleri. 28. 2. 1380

Fetih suresi, 1. ayet

99

engellemelerine ramen Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) azamet ve

evketi gn gittikte art kaydetti. Ertesi yl da - yani sekizinci ylkfirler anlamay bozmak istediklerinde Peygamber-i Ekrem (s.a.a)
giderek Mekke'yi fethetti. Bu fetih olduka byk bir fetih olup
Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) iktidar ve egemenliini ifade etmektedir.
Bu yzden Peygamber-i Ekrem (s.a.a) bu dmana kar da tedbir,
kudret, sabr ve tahamml zere hibir aceleye kaplmadan, hatta bir
adm dahi geri atmadan davrand ve gnden gne her an ileriye doru
giderek byd. 1
6 - 2 - 15- Vefakrlk ve hak tanma atmosferini icat etme
Bir hadiste grdm zere Habeistan Kral Neccai tarafndan bir
heyet Allah Resul ile grmek iin Medine'ye gelmiler ve her halde
bir de mesaj getirmilerdi. Zira bu devletlerarasnda olduka yaygn
olan ve uygulanan bir metottur. Neccai Habeistan lkesinin kral idi.
O gn dnyann drt bir tarafnda bulunan dier birok sultanlar ve
emirler gibi Hristiyan ve gayr-i Mslim idi. Ama Habeistanl heyet
geldii zaman Peygamber yerinden kalkt ve bu heyeti arlamaya
koyuldu. Ashab yle dedi: "Ey Allah'n Resul! Burada biz varz. zin
verin biz misafirleri arlayalm"
Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: "Hayr, Mslmanlar
Habeistan'a hicret ettikleri zaman bunlarn o padiah Mslmanlara
kar ok ihtiramda bulundu ve sayg gsterdi. Ben de bu yaptklarn
telafi etmek istemekteyim. Bu, hak tanma ve hakk takdir etmektir."
Bu yzden grdnz gibi Peygamber-i Ekrem (s.a.a) kendi
hayat zamannda her ne kadar Kurey kfirleri ile birok savalara
giritii, amat blgesi ve Filistin topraklarn o gn elinde
bulunduran Doru Roma imparatoru aleyhine birka kez savaa
kalkt ve de Yermk, Mute ve Tebk savalarna katlp o blgelere
kadar cihat, fetih ve lkeleri ele geirme ile megul olduu halde hi
bir zaman Habeistan'a doru asker gndermemi ve o tarafa
ynelmemitir.

Tahran Cuma namaz hutbeleri. 28. 2. 1380

100

Her hangi bir padiah slam'a iman etmeyi kabul etmedii takdirde
Peygamber hemen onunla savaa girimemitir. Hayr, Neccai'nin
ahdine vefa gsterilmesi, hakknn takdir edilmesi ve muhabbetlerinin
telafi edilmesi slami hkmet dnemi boyunca ve Peygamber'in
slami dzenin reisi olduu mddet zarfnda ayn ekilde baki
kalmtr.
slami hkmet dneminde bir kadn Medine'de Peygamber'i
grmeye geldi. Ashab Resul-i Ekrem'in bu kadna kar olduka fazla
muhabbet izharnda bulunduunu grd. Peygamber (s.a.a) Bu
kadnn ve ailesinin halini soruyor, tam bir samimiyet ve muhabbet
iinde ona davranyordu. O kadn gittikten sonra Peygamber ashabnn
aknln gidermek iin onlara yle dedi: Bu kadn Hatice
zamannda (Mekke'deki iddet ve bask dneminde) bizim evimize
gelip gidiyordu."
Yani herkesin ve Peygamber'in (s.a.a) ashabnn kuatma altnda
olduu ve dolays ile de Peygamber'in yce ei olan Hz. Hatice'nin
huzuruna herkesin kolayca giremedii bir dnemde bu kadn Hatice
ile var olan ilikisini kesmemi ve onun evine gidip gelmeyi
srdrmt. Bu rivayette o kadnn Mslman olduu da
sylenmemitir. Hayr, hatta belki bu kadn Mslman da olmamt;
ama gemite byle bir zellii bulunduu ve bylesine bir muhabbet
ve samimiyet izharnda olduu iin Peygamber-i Ekrem (s.a.a) de
yllar sonra bu hakka riayet etmi ve kendisini takdirde bulunmutu. 1
6 - 2 - 16- lim renmeyi yaygnlatrma
Bu gn burada - Mekke ve Medine'de-, vahiy karargh ve ilahi
bereketleri nazil olduu yer olan burada mukavemet gsteren ve iman
eden bir grup insan; hi phesiz ilahi ayetler ile amel ve iman ederek
zerlerine konmu olan zillet topraklarn silkelemi, ayaa kalkm,
insana layk olan zgrl kendisi iin temin etmi, insanlarn o
dnemdeki zer-u zur (altn ve g) imparatorluklarnn sultasndan
kurtuluu ve insanln zgrl bayran gndere ykseltmi ve
Kur'an'dan aldklar marifet nuru ile beeri ilimlerin yce ssn
1

Tahran Cuma namaz hutbeleri. 28. 7. 1368

101

vcuda getirmi ve bizzat asrlarca beeri ilim ve marifet minberine

kurulmu, cmerte bu bilgilerini btn insanla retmi ve uzun
asrlar boyunca ilmi eserler vcuda getirmi, beeriyet leminin
kaderini kendi ilim, kltr ve siyaseti ile ynlendirmitir. Btn bunlar
Peygamber'in (s.a.a) zamannda ve sadr-i slam'n bir blmnde
hkim olan ilahi hkmet ve slam'n halis retilerinin
bereketlerinden saylmaktadr. Hi phesiz tevhidi dnemden dn
ve saltanat hkmetlerinin habis soyunun geliimi ve egemenliine
ramen asrlar boyunca Mslmanlara rn ve semere tattrm ve de
onlarn ve tm beeriyetin susuzluunu gidermitir. 1
6 - 2 - 17- Toplumda i ve aba atmosferinin icad
Eitim, terbiye, retim ve i ile irtibat olan gnlerde Peygamber-i
Ekrem'in (s.a.a) adn dile getirmek ve anmak gerekir. Zira o yce
ahsiyet insann retmeni olup eitim, retim mealesi ve de her
trl kutsal i ve abay takdir eden ve ycelten bir ahsiyetti. 2
6 - 2 - 18- Maneviyata ulamak iin maddiyata tevecch
nsann en yce hedefi, her ne ekilde olursa olsun midesini
doldurmak deildir. Bu bir hayvann dahi kendi hedefi iin
seebilecei en kk eydir. nsan iin en yce hedef hakka ulamak,
yce Allah'a yakn olmak ve ilahi ahlak ile ahlaklanmaktr. nsan
bylesine bir hedefe ulamak iin maddi ve manevi bir takm aralara
ihtiya duymaktadr. rnein insan iin yiyecek gerekmektedir; ama
insan bu hedefe doru hareket etmek iin rahat bir hayata ihtiya
duymaktadr. nsan iin rahat bir hayat da lazm ve zaruridir. slam
kendi kanun ve kurallar ile insan refah ve mutluluk dolu bir hayata
doru sevk etmektedir. Ama bu huzurlu hayat bizzat hedef deildir. 3
6 - 2 - 19- Kardelik ve uzlama atmosferini yaygnlatrma
Peygamber-i Ekrem'in (s. a) Medine'ye girdii ilk gnlerde yapt
ilerden biri de Mslmanlar arasnda kardelik akdini icat etmesiydi.
1

Beytullah'il Haram Haclarna mesaj. 26. 3. 1370

retmenler ve iilerle yapt grmedeki beyanat. 10. 2. 1382
3
Harem-i Rezevi, ziyaretilerine yapt konumasndaki beyanat. 29. 1. 1370
2

102

Yani Mslmanlar bir biri ile karde yapmtr. Bu esas zere "Biz
kardeiz" diye sylememiz slam'da terifat ve gstermelik bir ey
deildir. Yani Mslmanlar hakikaten birbirine kar kardelik hakkna
sahiptir ve birbirine kar, kardelerin birbirine kar alacakl
(karlkl hak sahibi) olduu gibi alacakl konumdadr. Dolays ile de
bir birine kar mtekabil haklar zere davranmaldr. Peygamber
(s.a.a) ite byle bir sistemi hayata geirmitir. 1
6 - 2 - 20- nsanlarn hayatnda slami deerlerin egemenlii
slam Peygamber'i (s.a.a) toplumda kmil bir ekilde slami ahlak
ve deerlerin yer etmesi ve de insanlarn ahlak, inan ve ruhu ile
zde hale gelmesi iin hayat iklimini slami deerler ile sslemi ve
bezemitir. 2
6 - 2 - 21- Ortam salim klmak
6 - 2 - 21 - 1- Ktmserlii ortadan kaldrma ve iyimserlii yayma
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) insanlara yle buyurmutur: "Hi
kimse ashabm hakknda bana bir ey demesin. Srekli yanma gelip
bir birinizi ktlemeyiniz. Ben insanlarn arasna girdiimde ve
ashabn arasna kartmda selimu's sadr3 olmak istiyorum. Yani saf,
temiz ve hibir n yarg ve ktmserlik olmakszn Mslmanlarn
arasna girmek istiyorum."
Bu Peygamber'e ait bir sz ve Mslmanlar hakknda kendi ahsna
oranla vermi olduu bir emirdir. Baknz Resul-i Ekrem'in (s.a.a) bu
davran Mslmanlarn slami muhit ve toplumda kt zanda
bulunmakszn bireylerin bir birine kar iyimserlik iinde olmas
gerektiini hissetmeleri noktasnda ne kadar da byk yardm
etmektedir. Rivayetlerde de yer ald zere hkimiyet ktlk ve
fesat zere olduu zaman her eye kt zan ile baknz. Ama toplumda
hkimiyet salah ve hayr zere olduu zaman kt zanlar bir yana
brakp birbirinize kar gzel zanlarda bulununuz. Birbirlerinizin
szlerine kabul gz ile baknz ve dinleyiniz. Birbirinizin
1

Tahran Cuma namaz hutbeleri. 28. 7. 1368

a. g. e.
3
eyh Tebersi, Mekarim'ul Ahlak, s. 17
2

103

ktlklerini grmeyiniz ve srekli olarak birbirlerinizin sadece

iyiliklerine baknz.
Mslmanlar arasnda adet olduu zere Peygamber'in huzuruna
geliyor ve onun kulana bir takm eyler gizlice fsldyorlard. Gizli
ve mahremane szler sylyorlard. Bunun zerine ayet-i erife nazil
oldu ve insanlar Peygamber'in (s.a.a) kulana gizlice fsldamaktan
ve konumaktan nehyetti. Zira bu hareketleri dier Mslmanlarda
kt zan icat ediyordu. 1
6 - 2 - 21 - 2- Sylenti karma ile sava
Bu alanda olduka nemli olan ve benim defalarca zihnimde
geirdiim ve de bu olayn Kur'an- Kerim'de yer alan ilgili ayetlerine
mracaat ettiim hadise ve olaylardan biri de ifk meselesidir. Mbarek
Nur suresinde bu hadise ilgili birka ayet beyan edilmektedir. fk
hadisesinin zeti u ki: Peygamber-i Ekrem'in (s. a) elerinden biri
savalarn birinde kafileden geri kald. Peygamber (s.a.a) elerinden
birini savata yannda gtrmt. Geri dndklerinde ve
geldiklerinde onu gremedi. Bu olayda hangi cihet olursa olsun o sz
konusu mahfesinde gizli olan namuslu kadn ya uykuda kalm veya
bir hacetinin peice gitmiti. Mslmanlar geldiler ve bir anda
Peygamber'in (s.a.a) einin aralarnda olmadn grdler.
Mslmanlardan bir ahs Peygamber'in eini grnce onu alp
Medine'ye getirdi. Mesele o namuslu Mslman kadnn Peygamber'in
ei olmas ve ona sayg gsterilmesi meselesi de deildi. Kur'an
ayetlerinde bu mesele, apayr bir mesele eklinde beyan edilmitir.
Nur suresinin ayetleri ifk olay hakknda - yani mnafklarn, kt
dnceli insanlarn ve salim olmayan insanlarn toplumda yaydklar
sylentiler ili ilgili olarak- byk bir tepki gstermi ve bu yalan
sylentileri iittikleri zaman onu syleyen kimseye kar sert tepki
gstermedikleri iin birka ayet pe pee olduka ar ifadeler ile
Mslmanlara hitap etmitir. Ayetlerden istifade edilen mana
Mslmanlarn neden bu sylentiyi kesin bir dille reddetmediklerini
balamndadr.
1

Tahran Cuma namaz hutbeleri. 28. 7. 1368

104

Bu ayette iki yerde cmle "levla" kelimesi ile balamaktadr. Arap

edebiyatlarnn da tevecch ettii zere "levla" kelimesi "tehziriyye"
(menetme, sakndrma, nleme) anlamnda kullanlmakta olup insan
tam bir iddet ve knama halinde muhatabna "Neden bu ii
yapmadnz?" diye sylenmektedir.



"

Bu iftiray iittiinizde erkek ve

kadn mminlerin, kendi vicdanlar ile hsn zanda bulunup da:
Bu, apak bir iftiradr demeleri gerekmez miydi?



"

Bu iftiray iittiiniz zaman, iman

eden erkek ve kadnlar, kendi (din karde) leri hakknda iyi zan
besleyip de, Bu, apak bir iftiradr deselerdi ya! "1 Yani neden
siz Mslmanlar - mmin kadn ve erkekler- bu sylentiyi
duyduunuz zaman bir birinize kar gzel zanda bulunmadnz ve
kesin olarak bunun bir yalan olduunu dile getirmediniz."
Baka bir yerde ise yle buyurmaktadr:

"

Onu
iittiiniz
zaman,
Bunu

sylemek bize layk olmaz, h bu, pek byk bir iftiradr
demeli deil mi idiniz?"2
Yani neden bu sylentiyi iittiiniz zaman, bu sylentiyi tekrar
etme hakknzn olmadn dile getirmediniz. Oysa bu byk bir iftira
ve bhtandan ibarettir.
Bana gre bu olay slam tarihinde ve Peygamber zamannda
yaanm olan en byk olaylardan biridir. Bu vesile ile slami bir
toplumda bireylerin ahsi meseleleri hususundaki sylentilerin - ki
kt zanna ve bir birine kar ktmserlie ve de muhit ve atmosferin
bozulmasna neden olmaktadr- kk kaznm oldu. 3

Nur suresi 12. ayet

Nur suresi, 16. ayet
3
Tahran Cuma namaz hutbeleri. 28. 7. 1368
2

105

6 - 2 - 21 - 3- Buz, kin ve dmanln kaldrlmas

Resul-i Ekrem (s.a.a) hi bir ekilde slami toplumun hayat
atmosferinde ve Mslmanlar arasnda en kk bir kin, dmanlk ve
nefretin olumasn istemiyordu. Peygamber (s.a.a) nsanlar arasnda
muhabbet ve samimiyetin icad iin aba gsteriyordu. Hatta slam
dairesinin geniledii ve Resul-i Ekrem'in (s.a.a) Mekke'yi fethettii
bir dnemde dahi o ehrin halkn affetti. Oysa Mekke halk
Peygamber'i kendi ehrinden dar karan bir halkt. Peygamber on
yl boyunca Mekke halkndan birok hakszlklara tahamml
gsterdi, eziyet grd. Ondan sonra da birka defa onlarla savat ve
bu savalarda birok Mslman ehit oldu. Elbette Mslmanlar da
mtekabil olarak onlardan birounu ldrmt. Eer bunlar bu
durum iinde Allah Resul'nn (s.a.a) fatih olan ordusuna ev sahiplii
yapm olsa idi. Uzun yllar boyunca bunlar arasnda bar egemen
klmak mmkn olmazd. Bu yzden Peygamber-i Ekrem Mekke
ehrine girdii gibi genel bir ilanda bulunarak "Sizler zgrsnz"
diye buyurdu. Yani ben hepinizi zgr braktm ve affettim.
Evet, Peygamber Kurey'i bile affetti ve bylece i sona ermi oldu.
slami toplum ve slami atmosfer btn bu hususiyetler ile dolu
olmaldr. Bu, hi phesiz yce slam Peygamberi'nin kendi metot,
reti ve varl ile halk snflar arasnda yapm olduu bir i olup
her hususta - ki burada zetle bir rnei sunulmu oldu- Peygamber
bu balamda birok ilgin teebbs ve inisiyatiflerde bulunmutur. 1
6 - 2 - 21 - 4- Sevgi ve merhamet atmosferinin icad
Mslmanlar arasnda karlkl muhabbet, efkat, dert ortakl ve
i birlii icat etmek, Resul-i Ekrem'in byk ilerinden bir
saylmaktadr. Peygamber (s.a.a) var olduu ve hayatta bulunduu
mddete slami toplumda Mslmanlarn bir tek hususta dahi bir
birine kar buz, kin ve dmanlk iinde olmasna izin vermiyordu.
Yani Peygamber hikmet ve hilim sfat ile hakikaten tatl, salim ve
muhabbet dolu bir atmosfer vcuda getirmi ve icat etmiti.

Tahran Cuma namaz hutbeleri. 28. 7. 1368

106

Resul-i Ekrem'in (s.a.a) ilerinden biri de toplum atmosferini

merhamet, sevgi dolu ve muhabbet dolu bir atmosfere
dntrmesiydi. Bylece insanlar o toplumda bir birine kar
muhabbet duyuyor, birbirine kar iyi gzle bakyor ve bir birine kar
iyimserlik iinde bulunuyordu. 1
Kur'an Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) ashab hakknda yle


buyurmaktadr: "

Muhammed
Allah'n
elisidir.
Beraberinde

bulunanlar da kfirlere kar etin, kendi aralarnda
merhametlidirler."2
Bunlar kfirler karsnda - saf balayan dmanlar mukabilindeiddetli ve sert bir tutum iindedirler. Burada kfirlerden maksat
Peygamber'in glgesi altnda Medine'de yaayan Hristiyanlar ve
Yahudiler deildi. O zamanlar bir takm Hristiyan ve Yahudi kimseler
Medine'nin iinde yayordu ve Peygamber ile ashab onlar ile gzel
bir iliki iinde bulunuyordu. Yce Allah onlar hakknda;

"

kfirlere kar iddetlidirler" diye

buyurmamaktadr. Dolaysyla da "

kfirlere


kar iddetlidirler" ifadesi Kurey kfirleri gibi srekli olarak slam
ve slami Medine aleyhine askeri manevralarda bulunanlar veya
srekli olarak ahdini bozan oraya buraya gidip o veya bu grubu slam
aleyhine toplayan, asker sevk eden, tahrik eden ve sylentiler karan
Ben-i Kureyza, Hayber ve dier blgelerdeki Yahudilerdir. Ya da
Mslman kisvesi altnda; ama kalp ve batnnda kfir olup
Medine'nin iinde yaayan ve daima birinci veya ikinci grup kfirler
ile gizli iliki iinde bulunan kimselerdir.

"

kfirlere kar iddetlidirler" ifadesi bu


gruba kar iddetli ve kesin bir tutum iinde olduklar anlamndadr.
Ama ayn kimseler kendi aralarnda birbirlerine kar merhametlidirler
"
kendi aralarnda merhametlidirler."

1
2

a. g. e.
Fetih suresi 29. ayet

107

Bu, slami metotlardan biridir. Bunun sebebi de dmann hibir

yolla bu iddet karsnda nfuz edememesi ve slam toplumunu

etkileyememesidir. "
iddetliler" kelimesinin anlam nedir?

"
iddetli olanlar" yani mutlak istihkm iinde olanlardr.

Bu yzden demir hakknda "
Onda hem etin bir



1
sertlik vardr" diye sylenmektedir. Zira demir iddetlidir; yani
istihkm iinde bulunmaktadr. Burada iddet zulm anlamnda
deildir. Kan dkme anlamnda da kesinlikle deildir. Burada istihkm
ve salamlk anlamn ifade etmektedir. Yani bu mevzi ve snak,
yumuak olmamaldr. Bu duvardan giri ve szma yeri olmamaldr. 2
6 - 2 - 21 - 5- Lakaytlk ile sava
Mslmanlar bir birine kar ilgi, alaka ve efkat dolu ilikiler
iinde olmal, lakaytlk gstermemeli, yakndan ilgilenmelidir. Eer
sizler bir Mslmann her hangi bir ekilde bir belaya maruz kaldn
grrseniz onun yanndan aldrmadan geemezsiniz. Hayr, bu doru
deildir. Mslmanlar arasnda karlkl muhabbet, merhamet, dert
ortakl ve i birlii icat etmek hi phesiz Resul-i Ekrem'in byk
ilerinden biri idi. 3
6 - 2 - 21 - 6- Cahiliye bidatleri ile sava
Bazen bir kimse rnein halk gzel ahlak sahibi olmal, affetmeli,
sabrl davranmal, Allah yolunda istikamet gstermeli, zulmetmemeli,
adalet ve insaf ikame peinde olmal diye emretmekte veya tavsiyede
bulunmaktadr. Yani burada tavsiye emir ve retme sz konusudur ki
elbette bu da gerekli bir itir. slam Peygamber'i de retiyor,
insanlara hayat ve marifet dersi veriyordu. Ama bazen de konu bundan
daha stn bir konuma sahiptir. Yani retmen yle bir ekilde
davranmakta ve yle bir metot uygulamaktadr ki bu ahlak ve slami
vazife toplumda sabit bir renge brnmektedir. nsanlarn yanl
inanlarna kar mukabelede bulunmakta ve de cahili duygular, gayr-i
slami ahlak kalntlar ile iddetle savamaktadr. Btn bu
1

Hadid suresi 25. ayet

renciler ve Pasdarlar ile yapt bir grmesindeki beyanat. 11. 8. 1379
3
Tahran Cuma namaz hutbeleri. 28. 7. 1368
2

108

yanllklara mukabelede bulunmakta ve de bu konuda toplum ve halk

arasnda byk bir evk yaratmaktadr. Uygun zaman diliminde
deiik metotlarla yle bir i yapmaktadr ki sonuta toplum atmosferi
ve halkn yaad muhit bu sfat, ahlak ve gzel metotlara
brnmekte ve de yepyeni bir ekil elde etmektedir. 1
6 - 2 - 21 - 7- Mminler karsnda yumuak, kfirler karnda
iddetli
slam Peygamberi'nin (s.a.a) bireysel ahlak ve muaereti hususunda
yle buyurmaktadr:

"















Allahn rahmeti sayesinde sen onlara kar

yumuak davrandn. Eer kaba, kat yrekli olsaydn, onlar senin
etrafndan dalp giderlerdi."2 Bu ayet Peygamber'i insanlara kar
yumuak davrand ve merhamet zere muamelede bulunduu sebebi
ile vmekte ve "Sen kaba ve iddet uygulayan bir kimse deilsin" diye
buyurmaktadr. Bu Kur'an Resul-i Ekrem (s.a.a) hakknda baknz
yle buyurmaktadr:

"













Ey Peygamber! Kfirlere ve

mnafklara kar cihad et, onlara kar sert davran. Onlarn
varacaklar yer cehennemdir. O ne kt bir var yeridir! "3 Ama
sen kfirlere ve mnafklara kar sert davran ve iddet uygula. nceki
ayette yer alan "glz" (kabalk, sertlik) maddesi burada da yer
almaktadr. Ama orada mminler balamnda olup muaeret
hususunda geerlidir ve de bireysel davran olarak sergilenmektedir.
Ama burada bir kanun, toplum idaresi ve dzen icad balamnda
kullanlmaktadr. Orada glzet (iddet) ktdr. Ama burada glzet
(iddet) iyidir. Orada huunet ve kabalk kt; ama burada ise huunet
iyidir. 4
1

a. g. e.
Al-i mran suresi, 159. ayet
3
Tevbe suresi 73. ayet
4
Tahran Cuma namaz hutbeleri. 26. 1. 1379
2

109

6 - 2 - 22- Yabanclara kar davran

Peygamber-i Ekrem (s.a.a) Kurey kfirleri ile bir anlama
imzalad. Hatta Peygamber (s.a.a) kfirlerden bazs ile uzun sreli
anlamalar da imzalamt. Yani arada hibir iddia ve maksat sz
konusu deildi. Bu konu bizzat Kur'an-i Kerim'in kendisinde de
belirgin bir haldedir.

"

" Allah, sizi, din konusunda sizinle savamam, sizi
yurtlarnzdan da karmam kimselere iyilik etmekten, onlara
dil davranmaktan men etmez."1
Sizinle bir meselesi, davas ve kt bir gemii olmayan, size
zulmetmeyen ve sizi dar karmayan kfirler ile gzel bir iliki
iinde olabilirsiniz. 2
6 - 2 - 23- Genlie tevecch
slam'n genler hakkndaki gr bugn genlere yaptmz
neri; kesinlikle genlere duyduumuz ihtiya ve de gen nesil iin
var olan eylerle dakik bir ekilde rtmektedir. Peygamber-i Ekrem
(s.a.a) genler hakknda birok tavsiyelerde bulunmu, genler ile
dostluk ve nsiyet iinde olmu ve srekli olarak byk iler
hususunda gen glerden istifade etmitir. Sizler mminlerin Emiri
Hz. Ali'yi (a.s) krk, elli ve altm yanda bir ehre olarak grmeyiniz.
Hz. Ali'nin (a.s) genlik dneminde parlay, kalc bir rnek ve olgu
konumundadr. Btn genler onu kendisine rnek alabilir.
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) sadece Ali gibi birinden deil, hatta on
ksur yllk hkmeti zamannda, dier gen unsurlardan ve gen
glerden de mmkn olan en fazla istifadede bulunmutur. 3
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) mrnn en hassas anlarnda dahi ok
nemli bir grevi on sekiz yandaki bir gence vermiti. Savalarda
bizzat Peygamber (s.a.a) komutanl stlendii halde kendi hayatnn
son haftasnda bu lemden geceini hissettii bir anda, artk Rum
1

Mmtehine suresi, 8. ayet

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat. 9. 11. 1368
3
Genler topluluunda yapt beyanat. 1. 2. 1379
2

110

mparatorluuna ordu gndermenin kendisince mmkn olmadn

anladnda ve bu iin olduka byk ve zor olduunu ve nemli
projenin hibir engel ile karlamamas iin gen bir gce ihtiya
duyduunu bildii anda, bu grevi on sekiz yandaki gen bir ocua
verdi. Peygamber (s.a.a) elli veya altm yalarnda olan ve de sava
ve cephe gemii bulunan birini komutan olarak tayin edebilirdi. Ama
o on sekiz yandaki bir genci seti ve o gen Usame b. Zeyd adnda
biriydi. Peygamber (s.a.a) onun imanndan ve ehit olu oluu
gemiinden istifade etti. Usame'yi gnderdii nokta Usame b.
Zeyd'in babasnn yani Zeyd b. Harise'nin iki yl nce ayn noktada
ahadete erdii bir yerdi. Peygamber (s.a.a) byk bir ordunun
komutanln on sekiz yandaki bir gence verdi ve Peygamber'in
byk, yal ve tescilli byk komutanlar ve ashab o orduya
katlmak ve ye olmak zorunda kald. Peygamber bu gence yle
buyurdu: "Babann ehit olduu yere kadar gideceksin." Yani o gnk
Rum mparatorluunda ve bugnk am lkesinde bulunan bir
mahalle olan Mute'ye kadar gidecek ve orada kamp kuracaksn."
Ardndan ona sava ile ilgili bir takm emirler verdi. Grld gibi
Peygamber'e (s.a.a) gre gen gler bu kadar bir ehemmiyete sahip
bulunmaktayd. 1
6 - 2 - 24- Karar almalarda meveret
slam lkelerinde bu gnk ekli ile yasama meclislerinin tekili
son bir asrda yaygn hale gelmitir. Aslnda slam ilahi kanunlar ve
vahiy erevesinde halk ve uraya dayal hkmetlerin tekiline
nclk etmi ve insanlar da buna davet etmitir. Yce slam

Peygamberi ilahi emir esasnca "




ilerde


2
onlarla meveret et" slam'n nemli hkmet ilerinde meveret
ediyor, hatta topluluun gr kendi grne galebe ald
durumlarda ashabn gr zere hareket ediyordu. Hatta sylenebilir
ki bu i Mslmanlarn slam tarihinin balangcnda esiz ve seri bir
ekilde ilerlemesinin ifrelerinden de biridir. 3
1

Genler topluluunda yapt beyanat. 1. 2. 1379

Al-i mran suresi 159. ayet
3
Beyne'l Mecalis-i slami Konferansna gnderdii mesaj, 25. 3. 1378
2

111

7- Peygamber'in retileri
7 - 1- Marifet dersi
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) yle bir dzen ve nizam vcuda getirdi
ki bu dzenin asl izgileri birka eyden ibaretti. Ben bu asl izgiler
arasnda balca drt ey buldum. Bunlardan birincisi effaf ve
belirsizlik iinde olmayan bir marifettir. Din hakknda marifet,
hkmler hakknda marifet, toplum hakknda marifet, teklif hakknda
marifet, Allah hakknda marifet, Peygamber hakknda marifet ve tabiat
hakknda marifet. Bu marifet, ilim renme ve ilim biriktirme ile
sonulanan bir marifettir ve slami toplumu hicri drdnc asrda ilmi
medeniyetin doruuna ulatran bir marifettir. Peygamber-i Ekrem
(s.a.a) hi bir belirsizliin kalmasn istemiyordu. Bu alanda ise
Kur'an-i Kerimde ok ilgin ayetler vardr. Her hangi bir hususta
belirsizlik ortaya ktnda hemen bir ayet nazil oluyor ve o
belirsizlii ortadan kaldrmaya alyordu. 1
7 - 2- Hayat dersi
7 - 2 - 1- Ahlak dersi
7 - 2 - 1 - 1- Aileye kar muaeret ve davran ekli
Bu byk, sava ve sava meydanlarnda byk skntlar yaam
olan insan (Hz. Peygamber) bir baba olarak aile hayatnda2 sradan
duygulu insanlar arasnda dahi ei az grlecek dzeyde duygulu,
1

Tahran Cuma namaz hutbeleri. 18. 2. 1377

Allah Resul (s. a) evde vakitlerini e ayrmt. Bir blm Allah iindi. Bu
blmde ibadet, namaz, dua ve tehecct ile megul oluyordu. Bir blm de ailesi
ve onlarla konuma ve nsiyet edinme, onlarn ruhsal ve duygusal ihtiyalarn
temin etme ile ilgiliydi. Bir blmn ise kendisine ve insanlara ayryordu. Zira
peygamber (s. a. a) evde bulunduu zaman dahi bir takm kimseler kendisine
mracaat ediyor, soru soruyor ve ortaya kan sorunlarn halletmeye alyordu.
Peygamber (s. a. a) evine ayrd vaktin bir blmn de yine insanlarn ilerini
yerine getirme ve farkl ihtiyalarn temin etme yolunda istifade ediyordu. (eyh
Tabersi, Mekarim'ul Ahlak, s. 13)
Allah Resul (s. a. a) evde ayakkab ve elbisesini kendisi yamalyor, kapy
ayor, koyun ve develeri sayor, hizmetisi ile buday tyordu. Bu durumda
hizmetisi yorulduunda ona yardm ediyor, ara ve gerelerini kendisi alyor ve
yerine koyuyordu. (Allame Meclisi, Bihar'ul Envar, c. 16. S. 227)
2

112

merhametli ve efkatli idi. Peygamber'in (s.a.a) iki torunu olan Hz.

Hasan ve Hseyin'e nasl davrandn siz de iitmisinizdir. Elbette
dier ocuklara kar da Peygamber (s.a.a) ayn ekilde davranyordu.
Hatta yabanc ocuklar dahi ayrt etmiyor ve bu konuda ayrmclk
yapmyordu. Bir gn Peygamber (s.a.a) mescide doru giderken
ocuklar yol esnasnda oyun oynuyorlard. ocuklardan biri
Peygamber'e (s.a.a) yle buyurdu: "Ey Allah'n Resul! Sen Hasan ve
Hseyin'i omuzlarna alyorsun, bizi de omuzlarna al" Peygamber
(s.a.a), "Bunun bir sakncas yol olur tabi" diyerek ocuu kaldrd,
birini bir omzuna ve dierini dier omzunun zerine koydu. ylece
bir sre sokakta yrd, sonra onlar yere brakt ve orada bulunan
dier iki ocuk da ayn ekilde kendilerini de omzuna almasn istedi.
Peygamber tek tek o ocuklar omzuna almaya balad, namaz vakti
artk gecikmek zereydi. Oradan geen biri veya mescitten
Peygamber'in ard sra gelen bir kimse, Allah Resul'nn ocuklar
omzuna aldn grd. Hemen ocuklara kzarak onlar Peygamber'in
mbarek omzundan aa indirdi ve Peygamber de bylece mescide
geldi. te bu Peygamber'in (s.a.a) ocuklara kar taknd bir tavrn
rnei idi. Peygamber kendi evinde de bir baba olarak duygu ve sevgi
mazharyd. Dolays ile de "Eer biz sava, aba, i ve sava
meydanlarnda hareket ve eitli musibetlere tahamml ehli isek o
halde kendimizi duygu, muhabbet, yumuaklk ve insann doal
yapsndan kaynaklanan bu insani hislerden kendimizi muaf
tutmalyz" demiyordu. Hayr, Peygamber evin iinde de kaynayan bir
duygu, muhabbet ve his mazharyd. Bir rivayette grdm
kadaryla,

"







( Ey



mminler! ) Peygamber'i, kendi aranzda birbirinizi arr gibi
Allah Resul (s. a. ) Her trl yemekten yiyor ve yemek tr ve piirme nitelii
hakknda hibir itirazda bulunmuyordu. Allah'n helal kld eylerden yaplm
olan yiyecekleri ailesi ve hizmetileri ile birlikte yiyordu. stelik ister kendi evinde,
ister misafirlikte yere oturuyor, onlarn yedii eylerden kendisi de yiyordu. Eer bir
misafir gelecek olursa o misafir ile yemek yerdi. Allah Resul'ne gre en gzel
yemek ve sofra, daha fazla misafirin bana oturduu ve kurulduu sofra idi. (eyh
Tebersi, Mekarim'ul Ahlak, s. 26)

113

armayn"1 ayeti nazil olduu zaman - nk o zaman onlar

Peygamber'e ismi ile sesleniyor ve "Ey Muhammed! " diyorlardPeygamber'e "Ey Resulullah! " denmesi ve artk Peygamber'in ismini
anmamalar kararlatrlmt. Peygamber eve girdiinde Fatma-i
Zehra da (a.s) babasnn eve girdiini grr grmez, "Ey Resulullah!
Selamun aleykum" diye buyurdu ve dolays ile o da Peygamber'e
"Resulullah" unvan ile seslendi. Peygamber kzn kucana ald, onu
okad ve yle buyurdu: "Hayr ey kzm, sen bana "baba" de. Bana,
"Ey Resulullah" deme. Bu benim iin daha tatldr."
Peygamber bir yolculua kmak istediinde grd en son kimse
Fatma-i Zehra idi. Yolculuktan dnd zaman ise grmeye gittii ilk
kimse Fatma-i Zehra idi.
Ama kz Fatma-i Zehra'ya duyduu bu iddetli duygu ve sevgiye
ramen yle buyurmutur: "Eer beytlmalden bir eyi emanet
olarak alp eve gtrdn grecek olursam, seni dierleri gibi
cezalandrrm. phesiz ben seni Allah hususunda hibir eyden
mstani klamam."2
"Ey Fatma! Ey kzcazm! Kyamet gn benim sana asla bir
faydam dokunmaz."
Peygamber (s.a.a) ocuklarna kar duyduu bu iddetli sevgi ve
muhabbete ramen onlar vesilesi ile bir adaletin ortadan kalkacan
veya bir hakkn ineneceini hissettiinde hemen onlara kar
duruyor ve mukabelede bulunuyordu. 3
7 - 2 - 1 - 2- nsanlara kar davran ve muaeret
Bu esas zere "Biz kardeiz" diye sylememiz slam'da terifat ve
gstermelik bir ey deildir. Yani Mslmanlar hakikaten birbirine
kar kardelik hakkna sahiptir ve birbirine kar, kardelerin birbirine
kar alacakl (karlkl hak sahibi) olduu gibi alacakl konumdadr.
Dolays ile de bir birine kar mtekabil haklar zere davranmaldr.
Peygamber (s.a.a) ite byle bir sistemi hayata geirmitir. 4
1

Nur suresi, 63. ayet

Sahih-i Mslim, c. 1. S. 192 ve 193
3
Kanun-i Tevhit'te yapt beyanat. 10. 8. 1365
4
Tahran Cuma namaz hutbeleri. 28. 7. 1368
2

114

7 - 2 - 1 - 3- Yneticilerin halk ile ilikileri ve davran ekli

Hepsinden de nemlisi Peygamber'in (s.a.a) bizzat almas ve
aba sarf etmesi idi. Peygamber (s.a.a) hendek kazarken birbirinin
yorulduunu, tkandn ve ilerleyemediini grdnde hemen gidip
kazmay ondan alyor ve kazmaya koyuluyordu. Yani sadece emirleri
ile hazr bulunmuyor bedeni ile de topluluun orta yerinde hazr
bulunuyordu. 1
Peygamber'in (s.a.a) askeri ve toplumsal yneticilii en st
dzeyde ve en yce bir konumdayd. Peygamber (s.a.a) btn ilere
bizzat bavuruyor ve takip ediyordu. Elbette toplumda kk bir
toplumdu. nce Medine ve Medine'nin etraf, sonra da Mekke ve
dier bir iki ehirden ibaretti. Ama Peygamber o gnn artlarnda
insanlarn iine byk bir nem veriyor ve bu konuda da olduka
dzenli ve tertipli bulunuyordu. O bedevi toplumda mdriyet, defter
hesap muhasebe, tevik ve uyarlar noktasnda Arap milleti arasnda
yeni bir r at. Bu da Peygamber'in muaeret ve toplumsal hayat
olup hepimiz iin zellikle de lke yneticileri iin ve halkn tm
bireyleri iin bir rnek ve olgu olmaldr. 2
Gcnz yettiince sorumluluunuzu ve mdriyetinizi
slamiletirmeye alnz. slami mdriyet insani ahlakn yan sra

mdirane bir iktidardan ibarettir. Hi phesiz ""

Kararn verdiin zaman da artk Allah'a dayanp

gven""3 ayetini siz de grm ve okumusunuzdur. Yce Allah
orada Peygamber'ine bu halkn ve insanlar mlahaza etmesini
emretmektedir. Uhut savandan sonra Mslmanlar yenilgiye
uradlar ve zntye kapldlar. Onlarla meveret et ve onlara gzel
ahlak ile davran.

Kararn verdiin zaman da


"






4
artk Allah'a dayanp gven" Yani azmettiin zaman artk tevekkl
et ve ilerle. te mdriyet ve yneticilik bundan ibarettir. Gzel
1

Tahran Cuma namaz hutbeleri. 28. 2. 1380

Tahran Cuma namaz hutbeleri. 5. 7. 1370
3
Al-i mran suresi, 159. ayet
4
a. g. e.
2

115

ahlak, ayn zamanda kesinlik, idari iktidar ve Allah'a tevekkl ve her

hali ile lemlerin Rabbinden hayr dilemek ve O'na gvenmek ve
dayanmak. 1
7 - 2 - 1 - 4- Savalardaki davran
7 - 2 - 1 - 4 - 1- Hedefler ve amalar
Peygamber'in (s.a.a) btn savalar savunma savalar idi.
Peygamber (s.a.a) btn savalarnda oturup kendisine saldrlmasn
beklemiyordu. Hayr, bu anlamda bir savunma doru deildir.
Ama eer Peygamber silahlanmamm olsayd, eer hazr

bulunmasayd, eer "

Onlara kar gcnz yettii kadar kuvvet ve sava

atlar hazrlayn"2 ayetinde belirtildii gibi bir hazrlk grlmeseydi
hi phesiz slam', Kur'an', Peygamber'i ve slami toplumu daha ilk
gnden itibaren param para edecek ve ortadan kaldracaklard.
Bu yzden Peygamber kendisini ortadan kaldrmak iin frsat
kollayan bu dmanlar ile savamak zorunda kalmtr. 3
7 - 2 - 1 - 4 - 2- Savalarda riayet edilmesi gereken temel esaslar
Sava meydanlarnda savaa gitmek isteyen bireylere Peygamber'in
yapm olduu tavsiyelerden biri de kadn ve ocuklara merhamet
etmeleri ve dmann savalarna kar yiite davranmalaryd.
Onlarn sularnn kesilmemesini ve onlarn a braklmamasn
istiyordu. Eer teslim olan kimseler varsa onlarn teslimiyetinin kabul
grmesini istiyordu. Hatta savan en kzt zamanlarda dahi slam'a
yneldiini ve slam' kabul ettiini iddia ettii takdirde onu kabul
1

Devrim Muhafzlar'nn Deniz gleri komutanlar ile grmesindeki beyanat.

5. 2. 1377
2
Enfal suresi, 60 ayet
3
mam Hseyin kararghndaki beyanat. 30. 3. 1363
Hakeza Sahife-i mam c. 10. S. 106'da yle yer almtr: "Peygamber-i Ekrem'in
(s. a. a) ve Hz. Ali'nin hilafeti dneminde birok savalar ortaya kmtr ve
Peygamber'in btn savalar hi phesiz var olan bir camiay terbiye etmek iin
olmutur. Bizim slam'da toplum yaratma ve toplumun ilerlemesine engel olanlar
ortadan kaldrma iin yaplm bir sava yoktur. slam'da byle bir sava sz konusu
deildir.

116

etmelerini sylyordu. Yani tmyle intikam ve iddet haletinden uzak

hareket ediyordu. Hibir hissi olmakszn, en kk bir dmanlk
hissi olmakszn ve Peygamber ile dmanlk hedefini gtmeksizin
Allah resulnn yanna varan kfirlere Peygamber (s.a.a) onlar
utandracak dzeyde muhabbet ve efkat gsteriyordu. 1 Allah Resul
(s.a.a) bu kalpleri birletirdi ve onlardan salam bir grup oluturdu.
Hatta slam dman olan tarihiler bile - Ki ister Arap olsun ister
Avrupal tarihiler, slam fetihlerinde yer alan manevi etkileri
grmezlikten gelmeye alma gibi bir misyonlar vard- Mslmanlar
topluluun, bir takm parmaklara sahip olan tek bir yumruk olduu,
tek bir unsur ve etken halinde hareket ettii ve ayrlmak nedir
bilmeyen bir mekanizma gibi olduu gereini inkr edemediler ki
nitekim ayet-i kerimede yle buyurmutur:

"

Hi
phe
yok
ki
Allah,
kendi
yolunda,
duvarlar

birbirine kenetlenmi bir bina gibi saf balayarak arpanlar
sever."2
Bu binann temellerine adeta kurun dkmlerdir. Salam klmak
istedikleri temellere, sarsntya uramamas iin kurun dkmeleri
1

Avarif'ul Maarif kitabnda yle zikredilmitir: "Allah Resul (s. a. a) bir yere
askeri g gndermek istediinde leden nce gnn ilk saatlerinde gnderiyordu.
Kfi'de ise mam Sadk'tan yle buyurduunu rivayet edilmitir: Allah Resul bir
yere askeri g gndermek istedii zaman onlara dua ediyordu.
Kurb'ul Esnad'da ise Reyyan b. Salt'tan yle dedii rivayet edilmitir:
"ittiime gre mam Rza (a.s) yle buyurmutur: Allah Resul ordu gndermek
istediinde onlar iin bir emir ve ynetici tayin etmeden nce gvendii bir kiiyi
onunla birlikte gnderiyor ve bylece ilgili haberlerini yerinde inceliyordu."
Usul-i Kfi'de imam Sadk'n (a.s) yle buyurduu nakledilmitir: "Allah
Resul (s. a. a) ordu gndermek istediinde zellikle komutana ve genel anlamda
orduya iyilii emrediyor ve Allah'tan korkmalarn istiyordu. Allah Resul (s. a. a)
bir ordu gndermek istediinde yle diyordu: "Allah'n ad ile ve Allah yolunda
kfirlere kar savanz, hile yapmaynz, hyanette bulunmaynz. llerin kulak ve
burunlarn kesmeyiniz. ocuklar ve dada ibadet eden kimseleri ldrmeyiniz.
Hurma aacn atee vermeyiniz ve onu suya gmmeyiniz, hibir aacn meyvesini
kesmeyiniz. Hi bir ekini atee vermeyiniz. Zira bilemezsiniz, belki ileride ona
ihtiya duyabilirsiniz. Helal olan drt ayakl hayvanlardan bakasn yemek zorunda
kaldnzda onu boazlamayn. (Allame Tabatabai, Snen'u Nebi, s. 8486)
2
Saf suresi, 4. ayet

117

gerekmektedir. Sava meydanlarnda ve dmanla mukabelede

Peygamber (s.a.a) ite bylesine bir temel ve esas gstermi ve bu
yzden de istisnasz bir ekilde her savata zafere erimitir. 1
Resul-i Ekrem (s.a.a) bir komutand. Eskiden askerleri yerletirince
komutan mahfuz kalaca ve korunaca bir yere yerletirirlerdi.
Sebebi de olduka ak olup makul ve mantki bir yorumu da
bulunmaktadr. Zira eer komutan el altnda olur ve ldrlrse sava
meydannda btn sistem altst olur ve eer geride kalrsa ordunun
yars ldrlse dahi o dier yarsn dier yars ile ilerleyebilir veya
en azndan onlar geri ekip kurtarabilir. Ama komutan ldrld
zaman her ey altst olur ve hatta daha fazla kayp verilmesine neden
olabilir. Ama gaybi ve fevkalade bir kudrete sahip olan Allah'n
Resul (s.a.a) sava ii zorlanca ve hatta dman iddetli bir ekilde
saldrya geince ve mminlerin emiri Hz. Ali (a.s) Hz. Hamza ve
dier yaknlar bile takat getirip mukavemet edemeyince ve
Peygamber'e snnca Peygamber (s.a.a) btn bunlarn nne
geiyor ve dmana kar savayordu. 2
7 - 2 - 1 - 4 - 3- Bar kabullenme nitelii
Hicri altnc ylda yani bundan 1402 yl nce Allah Resul
Mekke'ye girmek iin bir grup ashab ile yola koyuldu. Yce Allah
Peygamber'ine vaatte bulunmu ve Peygamber de Allah'n sz zere
insanlara "biz Mekke'ye gireceiz" demitir. Mslmanlar geldiler ve
Mekke'ye girecekleri midi ile Hudeybiye adl bir yerde ilerlerken
dman yolarn kesti ve onlarn hareketine engel oldu. Onlar hemen
saldrya gemek, onlar katletmek ve ortadan kaldrmak istiyorlard.
Yce Allah Mslmanlar ve kullarn korudu ve sonunda bir anlama
imzalama neticesinde olay son buldu ki bu anlama Hudeybiye
anlamas olarak tannmaktadr. Bar anlamas imzalannca
Peygamber (s.a.a) mminlerin Emiri Hz. Ali'ye (a.s), "Muhammed'in
adndan sonra Resulullah kelimesinin yazlmasn emretti. Ama onlar
itiraz ederek, "Biz senin Allah'n Resul olduuna inanmyoruz"
1
2

Kanun-i Tevhid'de yapt beyanat, 10. 8. 1365

a. g. e.

118

dediler. Peygamber, "yi o zaman, bu kelimeyi sil" diye emretti.

Mminlerin Emiri Hz. Ali (a.s) yle arz etti: "Benim Resulullah
kelimesini silmek iimden gelmiyor." Bunun zerine Allah Resul,
"Ver ben kendim sileyim" diye buyurdu. Kd Mminlerin Emiri Hz.
Ali'nin elinden alarak, Resulullah yazd yeri sildi ve mbarek eli ile
onu temizledi. Peygamber bu bar anlamasn slami bir iar olan
"Bismillahirrahmanirrahim (Rahman ve Rahim olan Allah'n ad ile"
cmlesi ile balad. Onlar yle dediler: "Senin dediin bu rahman biz
tanmamaktayz. Bunun yerine "bismike Allahumme"1 eklinde
yaznz." Bu slogan Kurey'in kfirleri ve mriklerinin kulland bir
slogand. Peygamber bunun zerine yle buyurdu: "Pekl bismillah
yerine bismikellahumme" eklinde de yazabilirsiniz. Bu durum
karsnda btn Mslmanlar aknla maruz kald. Heyecanl ve
sert tabiatl baz Mslmanlar feryat ederek yle dediler: "Ey Allah'n
Resul! Ne yapyorsunuz. Biz hak deil miyiz, onlar batl deil midir?
Sizin bu takndnz tavrda neyin nesi?"
Mslmanlardan nde gelen biri de yle dedi: "Ben hatta o gn
Peygamber'in peygamberlii hususunda pheye dtm."
Yce Allah'n bu hadiseyi Kur'an- kerimde ka trl ifade ile
zikrettiini biliyor musunuz? Fetih suresinin ilk ayetlerinde Kur'an-i


phesiz biz
Kerim yle buyurmaktadr: "



2
sana apak bir fetih verdik."
Bu ayet ite bu bar ile ilgilidir. Kur'an- Kerim'de ad geen
apak fetih hi phesiz, Bedir, Uhud, Huneyn ve Ahzab savalar
deildir. Aksine Hudeybiye bardr. Peygamber Hudeybiye
barndan nce Bedir gibi kimi savalarda mutlak bir ekilde fatih
oldu, Uhud gibi bir savalarda ise yenilgiye urad. Ahzab gibi kimi
yerde Peygamber kuatma altna alnd, dier savalar gibi kimi yerde
ise i mtareke ile sonuland. Hudeybiye bar kesinlikle Bedir ve
Uhud savandaki sloganlar ve iarlar hatal kabul eden ve geri adm
atlan bir bar deildi. Zira batan beri Peygamber (s.a.a) kfir ve
1

Rivyete gre, "Bismike Allahmme." kelmn ilk syleyen, Tif halknn

reislerinden Arab'n mehur iri meyye b. Eb Salt idi. Sonra bu tbir Araplarn da
houna gitmi ve kitaplarnn evveline yazmaya balamlardr. (Mt. )
2
Fetih suresi 1. ayet

119

mriklerle sava slogann edinmemiti. Peygamber'in dolays ile

tutumu deiiklik sz konusu deildi. Ama o gnk maslahat bu
bartan ibaretti. Nitekim Bedir savann maslahat da savamaktan
ibaretti. Uhud sava da bir maslahata dayanmaktayd. Ahzab sava
da bu maslahat ifade etmektedir. te bu, iin tarihi kkleridir.
Grdnz gibi her ey slam tarihinde apak ve mantiki bir sistem
ile mutabk bir ekilde kendi yerinde deerlendirilmesi gereken
eylerdir. 1
7 - 2 - 1 - 4 - 4- Yenilgiye urayan ve esir denlere kar davran
metodu
Bazen baz savalarda Mslmanlara esir olan bir takm
Hristiyanlar - ister Arap kabilelerinden olsun, ister onlar dndaki
kabilelerden- Peygamber'in (s.a.a) huzuruna getiriyorlar ve bu esirler
Peygamber'de (s.a.a) grdkleri yce ahlakn etkisinde kalarak
Mslman oluyor, slam dinini ve Peygamber'in yolunu kabul
ediyorlard. te Peygamber'in yumuakl ve efkati buydu. 2
Hi phesiz savalar sona ermekte, ama tecrbeler kalmaktadr.
Byk hadisler milletler iin bir ders mesabesindedir. Bu ders
beeriyetin yok olmayan hafzasnda ve kalbinde kalmaktadr. htiam
dolu bir medeniyetin imtihandan geemedii ve bu Amerikallarn
yapt ilerde hi phesiz sava atelerini krkleme, zulm,
adaletsizlik, gurur, sarholuk ve akllca olmayan bir takm davranlar
bulunduu asla unutulmayacaktr. Sava balatmak bar tehdit
etmek, savunmasz insanlar ldrmek, sava atelerini alevlendirmek
iin saysz sermayeler tketmek ve gvenilmez bahanelerle savaa
koyulmak hi phesiz bir medeniyetin tecrbeleri konumundadr. Siz
bunlar slam medeniyeti ile mukayese ediniz. Mslmanlarn reid
halifeleri slam dnyasnn bat blgelerini, - yani Rum ve fiili Suriye
blgelerini- fethettikleri zaman orada bulunan Yahudi ve
Hristiyanlara yle bir davrand ki onlardan ou Mslmanlarn bu
davranlar sebebi ile Mslman oldular. Bizim lkemiz ran'da da
1
2

Tahran Cuma namaz hutbeleri. 31. 4. 1367

Kanun-i Tevhid'de yapt beyanat. 10. 8. 1365

120

birok insan mukavemet gstermeden teslim olmulardr. Zira onlar

Mslmanlarn dmanlarna kar sergiledikleri mrvvet, rahmet,
geinme haletini mahede etmilerdi. Bu yzden bizzat gelerek
Mslman oldular. Rum blgesinde tarihte yazld zere
Mslmanlar geldiklerinde orada bulunan Yahudiler yle dediler:
"Tevrat'a and olsun ki biz hayatmz boyunca bu gn gibi mutluluk
dolu bir gn grmedik."1
7 - 2 - 1 - 5- retmen ve rencilere kar davran
slami retiler ve kltrde de mlahaza ettiimiz gibi retmene
riayet olduka fazla tavsiye edilmitir. renci kendisini retmen
karsnda kk saymakta ve ona kar kklk izharnda
bulunmaktadr. Bu kklk uygun ve beenilen bir kklktr.
Oysa bildiiniz gibi slam'da hibir insan dier bir insan karsnda
kendisini kk drmemeli ve tahkir etmemelidir; ama bu hususlar
istisnai hususlardr. Ne yazk ki maddi hayatn ortaya koyduu ve
bizlere armaan ettii kltrde ise bunun tam tersi yer almakta ve
hibir ekilde bu kaideye riayet edilmemektedir. Yani bizim
Avrupallardan aldmz kltrde retmene sayg mevcut deildir.
Onlarn kendi kitaplarnda "retmenlere saygszlk ediniz" eklinde
yazdn sylemiyoruz. Ama retmene sayg terbiyesi ve deti batl
kltrde n grlm bir ey deildir. 2
7 - 2 - 1 - 6- Dostluk ve dmanlk
Herkesi sevmeye alnz. Bu bir teklif ve slami bir retidir. Bu
kt bir ey deildir. Dman elde etmek iin bahane peinde komak
doru deildir. nsan her hangi bir bahane ile bir kimseyi kendi
muhabbet listesinden ve mecmuasndan karma ve uzaklatrma
peinde olmamaldr. Hayr, slami toplum atmosferi samimiyet

lkenin sorumlular ve yneticileri ile yapt mlakatndaki beyanat. 23. 7.

1380
2
Milli eitim bakanl ve retmenlerle yapt grmesindeki beyanat. 12. 2.
1370

121

atmosferidir. Hatta tanmad kimseye dahi byle davranmak

zorundayz. 1
7 - 2 - 1 - 7- Toplumsal yanl kaytlar ve inanlara mukabelede
bulunma

"

Onlar, yanlarndaki Tevratta ve ncilde yazl bulduklar
resule, o mm Peygamber'e uyan kimselerdir. O, onlara iyilii
emreder, onlar ktlkten alkoyar. Onlara iyi ve temiz eyleri
hell, kt ve pis eyleri haram klar. zerlerindeki ar ykleri ve
zincirleri kaldrr."2
Yce Allah Peygamber'in hususiyetlerinden birinin insanlarn
boynundaki zincirleri koparmak olduunu beyan etmektedir. Ayette
geen "isr" kelimesi insanlara dayatlan taahht ve sorumluluklardr.
Bu kelimenin olduka geni ve ilgin bir anlam bulunmaktadr. Eer
o dnemdeki dini olan veya olmayan topluluklarn durumunu gz
nnde bulunduracak olursanz, bu isr kelimesinin - insanlara
dayatlan anlamalar ve sorumluluklar- baskc ellerin tahrif veya
insanlar ahmaklatrma ellerinin insanlara dayatt yanl toplumsal
kaytlar, hurafeleri ve batl inanlar da kapsadn greceksiniz.
Ayette geen "elal" kelimesi ise malum olduu zere "zincirler"
anlamndadr. 3
7 - 2 - 2- zzet dersi
Peygamber'i A'zam'n (s.a.a) vcudunda ilim ahlak ile birlikte
bulunmaktadr. Hkmet hikmet ile birliktelik iindedir. Allah'a ibadet
insanlara hizmet ile i ie bulunmaktadr. Cihat rahmet ile birliktedir.
Allah'a ak, Allah'n yaratklarna ak ile ayrlmazlk iindedir. zzet
tevazu ile birliktedir.
1

Tahran Cuma namaz hutbeleri 28. 7. 1368

A'raf suresi 157. ayet
3
Terbiyet-i Mderris niversitesi rencileri topluluundaki beyanat 12. 6. 1377
2

122

Gnlk iler uzak grllk ile i ie bulunmaktadr. Sadakat ve

doruluk siyasi karmak olaylarla birliktedir. Ruhun Allah'
zikretmesi bedenin bar ve esenliine yneli ile birliktedir. Onda
dnya ve ahiret bir arada bulunmaktadr. lahi yce hedefler, beeri
cezzab hedefler ile ayrlmazlk iindedir. 1
7 - 2 - 3- lim renme dersi
Nebevi retilerden istifade edenler sadece biz Mslmanlar
deiliz. Gnmz dnyasndaki ilim, dnyadaki bugnk medeniyet,
dnyada bugn bulunan marifet ve beer kervannn ilerlemesi hi
phesiz Peygamber'in varlna borludur. Bu mana biz
Mslmanlarn iddias deildir. Btn tarihiler ve insaf sahibi
kimseler, slam dnyasndaki ilmi uyann ortaya knn bu
uyann muaeret ve yolculuklar neticesinde ve hatta
gerekletirdikleri fetihler ve savalar yolu ile dier blgelere de
intikal ettiini kabul etmektedirler. 2
7 - 2 - 4- Rahmet ve keramet dersi
Peygamber-i Ekrem'i (s.a.a) kinatta en parlak yldza benzetmek
ve o mukaddes ve byk varl bu unvan ile ifade etmek mmkndr.
Burada biz neden gne deil de "parlak ve nur saan yldz"
demekteyiz. Zira gne belirli ve mahhas bir cisimden ve ktleden
ibarettir. Nurani olup azamet sahibidir. Ama sonuta semavi bir
gezegen ve ktleden ibarettir. Lakin sizin grdnz bu yldzlar bir
gezegen olan yldzlardr. Yaz geceleri bamzn stndeki
gkyznde grdmz bu kehkeandan (saman yolundan) binlerce
kat daha byktr. Samanyolu binlerce manzume (gezegen) ve
binlerce gnein bulunduu bir mecmuadan ibarettir. Peygamber-i
Ekrem'in (s.a.a) Varl kehkeanvar (saman yolu gibi) bir varlktr.
Onda binlerce parlak, fazilet noktas bulunmaktadr. 3
1

Harem-i Rezevi ziyaretileri topluluundaki beyanat. 1. 1. 1385

Harem-i Rezevi ziyaretileri topluluundaki beyanat. 10. 4. 1378
3
Harem-i Rezevi ziyaretileri topluluundaki beyanat. 1. 1. 1385
2

123

7 - 2 - 5- Vahdet dersi
Peygamber Medine'ye girdii zaman hemen ie koyuldu ve dolays
ile ilk i olarak cami yapmaya yneldi ve sonrada o dzenin idari
siyasetini ve tedbirlerini gelitirdi.
Eer insan her olay ayr bir ekilde inceleyecek olursa bir ey
anlamamaktadr. Dolays ile bakp iin tertibinin nasl olduunu
grmek gerekir. Peygamber (s.a.a) btn bu mdebbirane, akllca ve
sahih bir muhasebeye dayal ileri nasl yapmtr?
Evvela vahdet icat etmitir. Medine halknn tm Mslman
olmamt, ou Mslman olmu az bir grubu ise henz Mslman
olmamt.
Peygamber-i Ekrem bu durumda genel toplu bir anlama icat etti.
Peygamber'in sonraki nemli adm kardelik icat etmekti. Erafiyet,
hurafeye dayal banazlklar, kabile gururu, halkn birbirinden
kopmas ve bezeri eyler o gnk cahili ve banaz Arap topluluunun
en nemli belas saylmaktayd. Peygamber (s.a.a) kardelik icat
ederek bunlar ayaklar altna alp ezdi. 1
8- Peygamber'in stnl
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) ahsiyet asndan da yaratl leminin
kulesinin zirvesinde bulunmaktadr. Zira insan iin anlalmas
mmkn olan boyutlarda, rnein bu insani yce ller, akl, tedbir,
zek, kerem, rahmet, af, kesinlik ve benzeri eyler hususunda ve hatta
insan zihninin mertebesinden yce bulunan boyutlarda, Peygamber
(s.a.a) yce bir makama sahip bulunmaktadr. Nitekim Hak Teala'nn
ism-i a'zam'nn Peygamber-i Ekrem'in varlnda tecellisini gsteren
ve Peygamber'in yce Allah'a yaknlk makamn ifade eden boyutlar
hususunda biz sadece bir isim ve suret bilgisine sahip bulunmaktayz.
Hakikatini ise yce Allah ve byk velileri bilmektedir. Allah
Resul'nn (s.a.a) getirdii mesaj da insann saadeti iin olduka
nemli ve yce bir mesajdr. Bu mesaj tevhit mesaj ve insann
mertebesini yceltme mesajdr. 2
1
2

Tahran Cuma namaz hutbeleri, 28. 2. 1380

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat. 31. 3. 179

124

Bi'set Asrnn zellikleri

125

1- slam'dan nceki dnemin zellikleri

1 - 1- Cahiliyetin kuatc oluu
O gnn dnyasnda birok lkeler ve devletler olmasna ramen
dnyann ilim ve marifet nurunu sat bir blmnde iki byk
kudret egemen halde bulunuyordu. Bu iki kudretten biri ran ve
Sasaniler, dier g ise Ortadou ve Avrupa'nn byk bir blmnde
egemen bulunan Rum imparatoruydu. Elbette bu medeniyetlerden
baka dnyada dier bir takm medeniyetler de vard. Bu
medeniyetlerden biri Hind, dieri ise in medeniyeti idi. Bu
medeniyetlerin de uzun bir gemii olmasna ramen dnyann
merkezi konumunda bulunan ve beer medeniyetinin asl merkezi
saylan dnyann byk bir blmn egemenlii altnda bulunduran
sz konusu iki blge idi. Bu iki dzen ve hkmetin durumu ise
olduka kt idi. Bu lkelerde Peygamber'in bisetinden asrlar nce
birok bilginler ve hekimler gelmi olmasna ramen ilim nuru
snm halde idi. Bu bilginlerin ve hekimlerin geriye brakt
retilerinin eserleri ise olduka az ve zikre deer eyler deildi. Yani
bu toplumlarda maneviyat diye bir ey kalmam, insani sefa ortadan
kalkm, toplumsal adalet yok olmu, ilim nuru ve ilme yneli ortam
tm ile yok olmutu. Bunlar ise insann o dnemden uzun yllar
gemi olmasna ramen gnmzde dahi o dnemin tarihine
mracaat ettii takdirde kolayca anlayabilecei ve derk edebilecei
eylerdir. u anda Avrupa hakknda sz etmek istemiyoruz. Avrupa o
dnemlerde hakikaten vahilerin oturduu bir blge konumunda idi.
Yani Avrupa halk o dnemlerde insanlarn en marifetsiz ve vahi olan
halk idi. Orada ilim, nur ve maneviyat diye bir ey yoktu. Ama Rum
imparatorluunun bizzat kendisi dahi sahip olduu azamete ramen
iddetli bir dalalet ve sapklk iinde yayordu. Toplumda snfsal
farkllklar ve uurumlar hkimdi. Ahlaki fesat olduka fazla, zulm
126

ve hakszlk dorua km haldeydi. Hkim snfn lsz bir gc

vard. Her ne kadar o dnemde Rum imparatorluunda bir tr szde
demokrasi varsa da bu demokrasi kesinlikle halkn hkimiyeti ve
kendi kaderini tayin etme hususundaki seim gc anlamnda deildi.
O dnemden kalan Romanlar, tarihler ve eserler insanlarn o dnemde
ne kadar iler acs bir durumda yaadn gzler nne sermektedir.
Toplumda mustaz'af ve fakir insanlar ounlukta idi. Onlar da maddi
fakirliin yan sra ahlaki ve manevi fakirlik iinde yayordu. Belki
siz de Spartaks1 macerasn iitmisinizdir. Bu kyam Rum
imparatorluunda yaayan klelerin kyam idi. Spartaks destan her
ne kadar mitolojik bir boyut kazanmsa da insan bu maceray
okuduunda o durumda insanlarn manevi, ahlaki, ilmi, fikri ve sosyal
adan ne kadar iler acs bir durumda yaadn gzler nne
sermektedir.
Mbarek Yasin suresinin ayetlerine yle buyurmaktadr:

nderlik yeteneiyle dikkati eken Trakyal bir kle olan Spartaks, bir
olasla gre Roma ordusundan kam, haydutluk yaparken yakalanm ve kle
olarak satlmt. Spartaks . 73'te kendisiyle birlikte Capua'daki gladyatr
okulundan kaan 77 arkadayla Vezv Yanarda'na snd. Kk bir Roma
ordusunca kuatlan kaaklar, bir uurumdan aa inerek Romal askerleri artp
kamay baardlar. Spartaks, kendisine katlan ve saylar 100 bine ulaan kaak
kle ve gladyatrlerle Lucania'ya doru yrd. Amansz bir atma sonucunda
Publius Varinius'u yendi ve Thuria ile Metapontion kentlerini yamalad. Spartaks
artk Gney talya'ya egemen olmutu. Roma Senatosu birden tehlikenin farkna
vard. . 72'de iki konsln ynetimindeki gler Spartaks'n zerine gnderildi.
Spartaks onlar yendikten sonra kuzeye, Alpler'e doru yrye geti. Gallia
Cisalpina valisi onu durdurmaya altysa da, yenilgiye urad. Kle ordusu artk
Alpler'i geebilir ve gvenlik iinde dalabilirdi. Ne var ki, kimse talya'dan
ayrlmak istemedi. Spartaks, ister istemez gneye yrmek durumunda kald.
Lucinia'ya geri dnen ordu, orada ilk kez Marcus Crassus'a yenildi. Spartaks,
Sicilya'ya gemeyi tasarlayarak Messina'ya ekildi. Onlar karmaya sz veren
korsanlar szlerinde durmad. Crassus kleleri kuattysa da, Spartaks kuatmay
yararak ekildi. Daha sonra, . 71'de, savamakta direnen kleler Romallarca
kltan geirildi. Spartaks, Crassus'a saldrmak zere ilerlerken ldrld. Romal
General Pompeius, Spartaks'n ordusundaki ok sayda kaa yakalayp ldrd.
6000 kiiyi tutsak alan Crassus, Appia Yolu boyunca tmn armha gerdirdi. . .
(Mt. )

127

















"

Onlara, u ehir halkn misal getir: Hani onlara eliler
gelmiti. te o zaman biz, onlara iki eli gndermitik. Onlar
yalanladlar. Bunun zerine nc bir eli gnderdik. Onlar:
"Biz size gnderilmi Allah elileriyiz! " dediler. Elilere dediler
ki: Siz de ancak bizim gibi birer insansnz. Rahman, herhangi bir
ey indirmedi. Siz ancak yalan sylyorsunuz."1
Bu ayetler Rum imparatorluunu ehirlerinden biri olan Antakya
maceras ile ilgilidir. Ayn zamanda halkn peygamberler karsnda
sahip olduu dnce tarzn gstermektedir. Yce Allah onlara iki
Peygamber gndermi ve onlar da halkn yalanlama, alay, ihanet ve
itinaszlna maruz kalmlard. Ardndan yce Allah onlara nc
bir Peygamber gndermiti. O da insanlarla bir tartmaya girmi ve
insanlar tam bir katlk, itinaszlk ve marifetsizlik iinde bu
peygamberleri alaya almlard. Sonunda da bu peygamberlere de

yle demilerdi: "

( Bunun zerine onlar: ) Dorusu siz
bize uursuz geldiniz. Eer bu iten vazgemezseniz, and olsun
sizi talarz. Ve bizden size mutlaka fena bir ktlk dokunur,
dediler."2
Yani sizin varlnz bile bizim iin kt bir anstr. Siz
peygamberler bizim toplumumuz iin sefalet faktrsnz. O halde bu
peygamber Rum imparatorluunun egemenlii altnda bulunan
Antakya toplumunda hi bir kabul ve itaat ile karlamamlardr.
Rum imparatorluunda ok ar derecede kt bir klelik sistemi
vard. Cinsel fesat ve kabalk tolumda dehet boyutuna varan ekilleri
ile yaygn bir hale gelmiti. nsan Rum imparatorluuna baktnda
toplumda hibir hidayet nuru, hibir slah midi ve hibir olumlu aba
mahede edememektedir. Eer Rum imparatorluunu gnmzdeki
1
2

Yasin suresi, 13. le 15. ayetler

Yasin suresi 18. ayet

128

bozuk ve fasit dnya ile mukayese edecek olursak gerekten

aralarnda yerden ge fark bulunmaktadr. Yani gnmz dnyas her
ne kadar ahlaki fesat iinde olsa, maddeci saylsa ve sapklk iinde
olsa da neticede bir ilim nuru vardr, mantk vardr ve istidlal vardr.
Bir yere kadar dnyann baz blgelerinde zgrlk vardr. Doru
sz dinleyen kulaklar, uyank olan kalpler vardr. Geri hkimiyet
kt bir hkimiyettir; ama bu tr toplumlarda bir hayr midi
bulunmaktadr. Ama ne akl, ne ilim, ne rt ve ne de slah asndan
bylesine hayrlarn iinde bulunmad ve de her trl fesada
bulam olan toplumda hakikatleri derk iin iiten bir kulak
bulunamaz. Yani ne st tabakada yer alanlar ve ne de alt tabakada yer
alanlar hakikati derk edemezler ve gerekten de onlar arasnda bir
slah midi kalmamtr.
Olduka geni bir hkimiyeti bulunan o gnk ran lkesinin
durumu da yine o zamanki Rum imparatorluundan ktdr demesek
de daha iyi konumda deildi. Orada da yzde yz diktatr bir
egemenlik sz konusuydu. Genel bir fakirlik, snfsal farklklar ve
sradan insanlar iin ilim renememe durumu gze arpmaktayd.
Sizler Firdevsi'nin ehnamesinde ayakkab tamircisinin hikyesini
okumusunuzdur. Ayakkab tamircisi byk bir miktarda para vererek
ocuunun eitim yapmasna izin vermesini istemi olmasna ramen
o dnemdeki byk ahsiyetler bu ie muhalefet etmi ve yle
demilerdir: "Hayr eer bu ayakkab tamircisi ocuu ilim renecek
olursa lim olur ve yarn retmenlerden biri haline gelir. retmen
ve lim olan ocuklarmzn yanna oturur ve bu da onlara bir tr
ihanettir."
te bu o gnk toplumda var olan fikri gstermektedir. Gerekten
de fesat, diktatrlk, ayrmclk ve Sasani dnemindeki snf
atmalar ve farkllklar hakknda ne dersek az sylemi oluruz.
Hatta Sasani dneminden nceki baz hkmetler dahi onlardan daha
iyi idi. Bedevilik, vahilik ve benzeri eyler ile hret kazanan
tarihteki Hehameniiler dahi Sasanilerden ok daha iyi hasletler eve

129

zelliklere sahipti. 1 ran'da birka asr hkmet kuran Sasaniler

hakikaten de bir toplum olarak insanlarn hayatnn bozulmasna ve
dzeninin altst olmasna neden olmutu.
Bizim Peygamber (s.a.a) zamannn cahiliye dnemi olduunu
sylememiz durumunda, bu cahiliye Arabistan'a zg bir cahiliye
deildi ve hatta Arap yarmadasna ait bir cahiliye deildi. O gnk
btn bir dnya cahiliyete boulmu bir haldeydi. Eer muhasebe
etmek istersek sylemek gerekir ki nbvvetin balad dnem olan
Hz. dem'in (a.s) dneminden, Hz. sa'nn (s. a) ve Hz. sa'dan
sonraki peygamberlerin dnemine - Bizim hakknda sz ettiimiz
dneme- kadar byk zahmetler ekilmi ve bu dnem artk sona
ermiti. Byk peygamberler birok zorluklara tahamml gstermi
ve insanl bu son hadde ulatrmt. nsanlk gerekten de artk
bundan sonra bir tek adma atabilecek bir halde deildi. Peygamber'in
(s.a.a) bi'seti zamannda o gnk insanlk iinde gze arpan zayf bir
nuraniyet, maneviyat ve ahlak miktar da beer arasnda ilahi hidayet
mealesinin son klaryd.
Baz peygamberler yer yer ve dnem dnem insanla yardm
etmekte, o topluma hidayet alamakta ve onlarn kemale doru birka
adm atabilmesini salamaktadr. Beerin kemale doru ilerlemeye
adm atacak hali kalmad dnem artk yeni bir Peygamber'in geliine
sra gelmektedir. Peygamber dneminde beeriyet gerekten ktrm
bir hale gelmiti. Artk kemale doru bir tek adm atacak halde
deildi. Mutlak bir karanlk btn dnyada egemen haldeydi. Eer
Hind, in ve uzak blgelerdeki medeniyetler hakknda da sz etmek
istersek bu konuda da bir eyler sylenebilir. Hindistan da eski bir
medeniyet lkesi olup eski bir takm dinlere sahipti. Ama geen asrlar
1

Asya'daki eski medeniyetlerin merkezlerinden birisi olan ran platosundaki ilk

yerleimin tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte eldeki veriler ok eski
zamanlardan beri bu topraklarn yerleim amal kullanldn gstermekte. Arya
kavimlerin ran platosuna g M. . 3000 yllarna kadar uzanyor. M. . 330
ylnda ise Hehameniiler ran'n ilk byk imparatorluunu kuruyor. Bundan sonra
srasyla Sulkler, Partlar, Sasaniler, Emeviler, Abbasiler, Saffariler, Samaniler, Al-i
Buye, Gazneliler, Seluklular, Harzemahllar, lhanllar, Muzafferiler, Timurlular,
Trkmenler, Safeviler, Afariler, Zendiler, Kaarlar, ve Pehlevi hanedan bu
topraklarda hkm sryor. (Mt. )

130

esnasnda zahiren ilahi bir kke sahip olan ve derin bir irfan bulunan
Brahmanizm1 dini en kt artlara srklenmiti. Yol esnasnda da
orada yeni bir ka din ve birka yeni Peygamberlik ortaya kmt.
Janizm (Caynaclk) 2, Budizm3 ve benzeri dinler gibi. Lakin bunlar da
yok olmaya yz tutmutu ve orada da cehalet, zulmet karanlk ve
sapklk durumu dnyann bu byk merkezlerinden ok daha geride,
ok daha kt ve ok daha harap bir haldeydi.
1

Hindistan'da yaygn olan batl bir din. Buna Hinduizm de denir. Vedacln
devamdr. Hindistan'n z dini Brahmanizm'dir. Hindistan'da doan Budha'clk
dier tabirli Buddizm ve Janizm (Caynaclk) gibi dinler, ancak Brahmanizm'in bir
reformu veya buna bir tepki olarak ortaya km dinlerdir. M. . 800600
yllarndan itibaren Brahman rahipler kastnn egemenlii arln gstermeye
balad. Brahmanizm'in felsefi sistemlerini iki ana akm evresinde toplamak
mmkndr. Biri geleneki akm, br tanrc akm. Gerekten Hint dncesine
zg birtakm varsaym ve kurgular ile panteizmin ve ayinciliin yan sra bir sevgi
doktrini saylan Bhakti de Hindistan' her kii iin ayr ve tek bir tanr kavramna
gtrmtr. ada Hint dnceleri bu sonuncu eilimin ve daha birok etkenin
zoruyla inan hogrsne dayanan bir dnya dini kurmaya altlar. Brahmanizm,
Budizm'deki dini yayma geleneine sahip olmamakla beraber, Hindistan'n dna da
tamtr.
Brahmanizm'in saysz tanrlar vardr, ama en nemlileri birka tanedir. teki
tanrlar onlarn uydular olarak kabul edilir. Tanrlar (deva) arasnda bir byklk
sras bulunur. Brahmanizm gelitike bu tanrlardan ayr bir stnlk kazand:
Brahma, Vinu, iva. Dii tanr "enerji"yi (akti) temsil eder. (akti'den akticilik
dodu) . Tanrlar arasnda eitli akrabalklar vardr. Biroklar da birbirleriyle
kaynar: En nemlileri Harihara (iva ile Vinu) ve Ardhanari'dir (iva ile akti'si) .
Tanrlar da tpk insanlar gibi davranrlar. Ruh gmnden kendilerini
kurtaramazlar, bugnk dnyada onlar da er ge leceklerdir. Dinin alt tabakalarnda
aaca ve zellikle incir aacna tapnma ok yaygndr.
Veda'lar, kark ok tanrcln mezheplere blnme alarnda bir dzene girer
ve yce bir ilkeyi hkim klmaya, yani tek tanrcla dnmee ynelir. nanlarn
ve ibadetlerin temelindeki efsanev tanr kalbnn u veya bu ad tamas filozoflar
iin pek nemli deildir. Esas ama tanrsall gerekletirebilmektir. Bu da
kurtulu (moka) demektir. Moka'ya saysz yollardan geilerek varlr. Ama bunlar
belli bal iki ana yolda toplamak mmkndr: Beden ve ruh ilesi (yoga) , ve mistik
temaa (bhakti) . Bu iki yol da Bilgi'ye (inana) alr.
Brahmanizm Hindistan'daki dier dinlerden tensh (ruh g) ve kast sistemi
ile ayrlr. u halde bu dinin iki ana esas vardr:
1- Tensh inanc: lmden sonra canl varlklarn ruhlarnn bir bedenden dier
bedene gmesidir. Ruhlar bu ekilde ykselebildii gibi aa derecelere de inebilir.

131

Mminlerin Emiri Hz. Ali'nin (a.s), Nehc'ul Belaa'da on yerden

fazla alanda betimlemeye alt Peygamber'in (s.a.a) bi'set artlar,
Peygamber'in bi'set dnemindeki beeri toplumun durumunu da ortaya
koymaktadr. Elbette Nehc'ul Belaa'y erh eden birok kimseler bu
cahiliye dneminin Arap yarmadasna zg olduunu
zannetmektedirler. Oysa bu doru deildir. Arap yarmadas ile dier
yerler arasndaki fark bu adan deildi. Arap yarmadas da bozuk ve
2- Kast sistemi: Aryn rk kendi stnlk ve btnlklerini koruyabilmek iin
halk birbirinden farkl sosyal snflara ayrmlardr. Bu snflar srasyla yledir:
a- Brahmanlar (din adamlar ve bilginler) .
b- Ksatriyalar (prensler ve askerler) .
c- Vaisyaslar - Vikyalar (hayvanclk ve tarmla uraanlar) .
d- udralar (iiler, sanatkrlar ve kleler) .
Bir de bu snflarn dnda kalan "Parya"lar vardr ki onlar insan bile
saylmazlar. Bu dinde tanr, yaratc Brahma; koruyucu Vina ve tahrik edici
iva'dan ibarettir. Ayinler mezheplere gre dzenlenmitir. Bu yzden ok eitli
yinler vardr. Tapnma bakmndan en belirgin olay puja, yani "yceltme"dir. Puja,
daha eski kurban trenlerinin yerini almtr. zel ibadet her gn aile reisi veya "ev
rahibi" tarafndan yaplr. Genel trenler tapnakta rahiplerce ynetilir. Bu tren
srasnda heykele iekler sunulur, heykel ykanr, giydirilir, sslenir, ttslenir. Dua,
vedalardan beri kutsal saylan bir ilemdir. Duann belirli durumlara gre kesin olan
kurallar aynen uyularak okunmas ok nemlidir. Ayinlerde vcut hareketleri
(mudra) Brahmanalar'dan bu yana ekil ve anlam bakmndan kesin olarak
belirlenmitir. Ayrca ibadetle ilgili eyalar da kullanlr: anaklar, testiler, ayna,
lambalar, sedef borular, anlar vb. Brahman dini mensuplarnn hayatn bandan
sonuna kadar resm yinler doldurur. Halk bayramlarnda ok byk kalabalklar
eitli yerlere hacca giderler veya tapnaklarda toplanrlar.
Ayinleri rahipler (Brahman) ynetir. Brahmanlar doutan kutsal birer varlktr.
Dini trenlerde veda'y uygulamak, bu kitaptan yorumlar yapmak ve din
geleneklerini retmek yetkilerine sahiptirler. Sabahlar yaplan dini trenlerde,
karlar Brahminler onlara yardm eder. Btn Hindistan rahipleri Brahman'dr;
ancak ou, dnya ileriyle de urar, zellikle iftilik yaparak geinirler.
Brahmanlar'n ayrt edici zellii, rahip olurken taklan pamuktan yaplm kutsat bir
erittir. Kutsal kitaplar "Brahman''larla "Upaniad"lardr. (Mt. )
2
Hindistan da yaklak M. . 4 yzylda ortaya kan dini akmlardan biridir.
Hindistan da ki drt byk dinden biridir. Kurucusu Mahavira (M. . 599 527 )
Benares'te domu, otuz yana gelince evini, karsn, ve ocuunu terk ederek
rahiplik elbisesini giymi ve kendini dnyadan soyutlamtr. Caynizm daha ok
asiller ve halk arasnda yaylmtr. Mahavira 72 yanda Bihar 'da lnceye kadar
doktrinini vaaz yntemiyle yaym ve Mahavira 'nn Nirvana 'ya kavumas Caynist
takvimin balangc saylmtr.

132

fasit idi. Orada ahlaki bir k vard ve byk bir cehalet hkm
sryordu. Ama dier yerlerden daha kt deildi. nsanlarn hayat
dzeyi olduka dkt; ama o gnk Arap yarmadasnda yaayan
halkn sapklnn Rum imparatorluunda yaayan halkn
sapklndan daha iddetli olduu hususunda hi bir delile sahip
deiliz. Hayr, belki baz alardan bu halkn hayatnda yle bir takm
iyilik damarlar vard ki bakalarnn hayatnda bu sz konusu deildi.
Caynaclk Hindistan 'n Kasi ve Kosola' ya kadar yaylm gsterdikten sonra M.
. 2 yzylda bat ve gneye yaylmaya balamtr. Caynacln ortaya kndan
balayan grlen blnmeler MS. 80 de iki ayr grubun domasyla sonuland.
Bunlar vetambaralar (Beyaz Giyinenler) ve Digambaralar (G Giyinenlerplaklar- ) Digambaralar kadnn kurtuluunun imkanszlna inanyorlard. MS. 9
yzylda Rastraktalar en parlak dnemlerini yaadlar. Batda vetambara
Caynacl yaygnlat. zellikle 1011. Yzyllarda byk Cayna tapnaklar
Gucerat ve Racastan 'da yaplmaya baland. 12 yzylda Cayna Dini'ni kabul eden
Hkmdar Kumarapala Gucerat rnek bir Cayna devleti yapt.
Mahavira ile Buda ayn ada ayn memlekette yaamlar, benzeri inan ve
retileri yaymlardr. Mahavira tanr fikri zerinde durmamakla beraber baz
Caynistler Tanr nn varlna inanrlar. Tapnaklarnda tanr heykelleri vardr.
Caynacln amac insan var olutan gelen aclardan ve karma ya bal yeniden
doutan kurtarmaktr. Caynaclkta iki kategori ayrt eder;
- Canl z (Civa)
- Canl olmayan z (Aciva)
Bunlarn arasnda temel fark bilintir. Temel ilkeyse Ahimsa'dr. Yani btn
canllara kar iddetten kanmaktr. Mantksal planda Anekantava da ( gerein
grnmlerinin eitlii) benimsenmitir. Buna gre btn mutlak olumlular olanak
ddr.
Cayna ahlak temel ilkeye dayanr.
- Doru gr
- Doru bilgi
- Doru davran. Laiklerin yaam daha sonraki sk ileci yaama gei iin bir
Hazrlk olarak dnlmtr.
Caynalarn balca ahlaki prensipleri ldrmemek, yalan sylememek, hibir
ekilde almamak, olabildiince cinsel ilikiden uzak kalmak eklinde zetlenebilir.
Drst ve sade bir hayat srmei prensip edinen, Janistler iki imezler.
Janistler, ancak kendi dinlerine uyanlarn lmszlne inanrlar. Onlara gre
evren ebedidir, yaratlmamtr. Cennet ve cehennem vardr. Ayinleri rahip ve
rahibeler idare eder. Gsterili mabetleri vardr. badet esnasnda Tirtankaralar'la
ilgili ilahiler syler bazen Hindu tanrlarna tvbe ve ibadet ederler.
Bihar ve Maysor'a (reveno- Belgda Bahubali'nin 10. Yzyldan kalma 20 metre
byklndeki heykelinin bulunduu yer) gidip Hac olurlar.

133

Mminlerin Emiri Hz. Ali (a.s) bu hutbesinde ve dier hutbelerde1

o dnemdeki halkn hayat ve yaam durumunu ylesine bir
betimlemektedir ki insan kalben armakta ve de kendi kendisine ister
istemez bu artlarda insanlarn nasl hayatta kaldn sormaktadr.
Fitneler batan sona insanlarn hayatn kuatm, zihinler bulank hale
gelmi, yakin kaynaklar insanlarn yzne kapatlm bir haldeydi.
nsanlarn maddi adan hayat da acnacak bir durumdayd. nsanlarn
5. yzylda byk bir meclis; vetambaralar Valabhi 'de toplayarak bir araya
getirdi. Burada kutsal metinler bir daha deitirilmemek zere bir araya getirilerek
yazlmak suretiyle Janizm in kutsal kitab "Agamalar " meydana gelmitir.
Caynalar "ahimsa" ilkesine dayanarak zanaatla ilgilenmediklerinden ou tccar
ve zengindir. Btn insanlarn eitliliine inanan Caynalar Budistlerin tersine
herkesle yemek yerler. Hindularnki kadar kat olmayan mesleklere bal bir kast
sistemini benimsemilerdir. Gnmz de says yaklak 4. 000. 000 olan Janizm
taraftarlarnn, byk ounluu Hindistan da yaamasna karlk Avrupa'dan
Amerika'ya hatta Avustralyaya kadar Janist topluluklara ve ibadet yerlerine
rastlamak mmkndr. (Mt. )
3
Budizm, hayattaki ac, strap ve tatminsizliin kaynaklarn aklayan ve
bunlarn giderilmesinin yollarn gsteren bir retiler topluluudur. Farkl bak
alarna gre din veya felsefe olduu kabul edilir. Budizm'de retilerin ana
atsn, meditasyon gibi ie bak yntemleri, reenkarnasyon denilen doum lm
dngsnn tekrar ve karma denilen neden- sonu zinciri gibi kavramlar
oluturmaktadr.
Budizm Sanskrite ve Pali dillerindeki eski Budist metinlerinde 'uyanm kii farknda olan' anlamna gelen Buddha kelimesinden gelir. amzn Budas da
denilen Siddhartha Gautama Budizm'in kurucusu olarak kabul edilir.
Budizm Siddhartha Gautama'nn lmnden sonra 500 sene boyunca Hindistan
Yarmadasnda, daha sonra Asya ve dnyann geri kalannda yaylmaya balad.
Budizm M. . 563- M. . 483 yllar arasnda yaad tahmin edilen, bugn
Buddha olarak bilinen Siddhartha Gautama tarafndan kurulmutur. Siddhartha
Gautama kuzey Hindistan'da bir prens olarak doduktan sonra, hayattaki aclar sona
erdirmek iin bir yol bulmak amacyla kralln terk etmi ve uzun almalar
sonucunda aydnlanmaya ulamtr.
Siddhartha Gautama'nn, Nepal'deki Lumbini'de doduu dnlmektedir.
Yaygn olmamakla birlikte Hindistan- Nepal snrndaki Kapilavastu'da doduuna
dair iddialar da vardr. Geleneksel olarak kabul edilen yaam hikyesi yledir:
Siddhartha Gautama klan ve Sakya kabilesinden bir prens olarak dnyaya gelir.
Doumundan ksa bir sre sonra babas Kral Suddhodana'y bilge olduu varsaylan
bir kii ziyaret eder. Siddhartha hakknda "Bu ocuk ya muhteem bir kral
(chakravartin) , veya muhteem bir kutsal adam (Sadhu) olacak" der. Siddhartha'nn
ileride kral olarak yerine gemesini arzulayan babas ise, onun yaam boyunca ac

134

uykusu uyanklk dahi hkmndeydi. Yani bedensel bir rahatlk ve

huzurlar dahi yoktu. nsanlar kan alyordu. Bir kimseyi ineyen
vahi at gibi bu fitneler de insanlar inemi ve ayaklar altna
almt. Bylesine artlar altnda slam nuru lemin en karanlk
noktalarndan biri olan Arap yarmadasnda Allah'n evinin kenarnda
ve Mekke'de ortaya kt ve Peygamber (s.a.a) yirmi yl boyunca
byk bir aba ve mcadele iine girdi. 1
ve lm gibi hayatn gereklerinden habersiz sarayda yaamasna aba gsterir.
Bundan dolay Siddhartha hayatnn ilk 29 yln insan nefsinin arzu edebilecei her
tr zenginliin iinde yaamtr. Babasnn abalarna ramen Prens Siddharta 29
yandayken, ilk kez bir yal insann ac ektiini grr. Bu olaydan sonra sarayn
dnda yapt gezintilerde, hasta bir adam, rm bir ceset ve ileci bir dervi
grnce hayatn strap ierdiini fark eder ve acy alt etmek iin ileci bir dervi
olarak yaamaya karar verir.
Dervi olmak iin grkemli hayat arkasnda brakarak sarayndan ayrlan
Siddhartha, balangta eitli dervilere katlarak onlarn ileci retilerini izler. Bu
derviler toplumdan ayr, yoksun bir hayat srerek alk, kendine eziyet gibi eitli
yntemlerle nefislerini engellemeye almaktadrlar. Uzun sre bu yoksun hayat
izleyen Siddhartha bu yntemlerin insana ala dayanma, hassas fsltlar duyma,
vcutta ar hissetmeme gibi olaanst ruhani gler kazandrdn fark eder,
ancak ayn zamanda vcuduna zarar verdiini de grr.
Siddhartha, bu yntemlerin arad cevaba ulamasna katkda bulunmadn,
prens olarak zenginlikler iindeki hayatnda olduu gibi tatminsizlik ve huzursuzluk
yarattna karar verir. Bylelikle ileci yaamna son vererek anapanasati denilen
nefesi yargszca dikkatle takip etme meditasyonunu gelitirir. ileci yaam yerine,
ne nefsin her istediini tatmin etmek, ne de vcudu ihtiyalarndan mahrum
brakacak bir orta yol takip etmeye balar. Sylenceye gre ileci hayat terk etmesi
bir gn kyl bir kzn getirdii st ve pirin muhallebisini kabul etmesiyle olur; ve
bir incir aacnn altnda nefes meditasyonuna oturur. 49 gnlk meditasyondan
sonra, 35 yandayken ilmini tamamlar ve gnmz Bodh Gaya'snda bulunan bu
aacn altnda aydnlanmaya ular.
Aydnlanmasndan sonra Buda veya Gautama Buddha adn alarak retilerini
yaymaya balar. Hindistan'n kuzeyini, Ganj kylarnn kutsal kenti Benares ve
dolaylarn yeni felsefesini anlatarak gezen Gautama Buddha, kaytlara gre 80
yanda Kuinigar'da (Hindistan) lmtr.
Gautama Buddha'nn lmnden sonra Budizm Gneydou, Dou ve Kuzey
Asya'da yaylmtr. 20 yzyla gelindiinde Avrupa ve Amerika'da da ilgi grmeye
balayan Budizm, pek ok farkl mezhep ya da okula ayrlmtr. (Mt. )
1
Nehc'ul Belaa, 2. Hutbe
1
Devrim Muhafzlar'nn merkezi karargahndaki beyanat, 17. 7. 1367

135

Eer bir kimse bu sorunlarn Arap yarmadasna ait olduunu

zannediyorsa yanlm olur. Hayr, o gnk dnyann medeniyet beii
olan Rum imparatorluuna dahi bakacak olursanz bu szlerin geerli
olduunu grrsnz. Orada da o gn szde demokrasi ve sena
meclisinin olduunu iddia ettikleri halde halka zulmediliyor ve
toplumda birok fesatlar yaygn bir halde bulunuyordu. Sizler o
dneme ait kitaplar okuduunuzda kendi kendinizden utanmaktasnz.
nsan o dnemde beerin bylesine k artlarnda olmasndan ve
yaamasndan utan duymaktadr. Bizim eski ran da bu cihetten Rum
mparatorluundan daha iyi deildi. Bunlar da kudret, kl, mzrak,
savalk ve silahorluk ve benzeri eylere sahipti; ama snf
farkll, zulm, ayrmclk, fesat, zorbalk, cehalet ve hurafe
asndan snr tanmyordu. te bylesine artlar altnda bu mbarek
ve ilahi mesaj tayan ocuk beeriyetin kurtuluu iin dnyaya
gzlerini at. 1
Beeriyet zulm, cehalet ve ayrmcla maruz kalmt. O dnemki
Kayser ve Kisra hkmetlerinden ibaret olan byk hkmetler gerek
o gnk ran'da, gerek o gnk Rum imparatorluunda eraf takmnn
hkmeti idi. Halk olmayan, aksine mantksz bir kl, cehalet ve
fesat hkmeti idi. Arabistan yarmadasndaki gibi kk hkmetler
ise onlardan daha kt idiler ve bir mecmua halinde byk bir cehalet
dnyay kaplam halde idi. 2
slam'n zuhur ettii zamanda var olan cahiliye insanlarn hayatn
byk bir bask altna alm ve cahiliyet her yeri kaplamt. O gn
insan iin dayanlmaz fitneler Arabistan blgesini ihata eden btn
blgelerde yaygnd. lim, o zamana uygun bir medeniyet, terifat ve
saltanat hkmetlerinin tertip ve dzeni, o lkelerdeki mutlak
kudretten kaynaklanan her dzende mevcuttu; ama olmayan tek ey
insanlk ve fazilet nuruydu. Toplumda var olmayan tek ey insanln
gerekten de muhta olduu insani fazilet muhiti, merhamet muhiti,
mrvvet muhiti ve adalet muhiti idi. O gnk insann sahip olmad
tek ey adalet idi. Bu yzden zayf olan kimseler gl olanlarn el ve
1
2

Halkn farkl kesimleri ile yapt grmesindeki beyanat, 14. 6. 1372

Tahran Cuma namaz hutbeleri, 26. 1. 1379

136

ayaklar altnda ineniyordu. Dolaysyla da yeryzndeki bereket ve

hayrlar gl ve has bir takm kimselerin ellinde bulunuyordu ve
dier herkes bundan mahrum bir haldeydi. nsanln byk dertleri
ite bunlard. Sasani hkmetinde de durum bundan ibaretti. Rum
imparatorluu da ayn artlara sahipti; ama her biri ayr bir ekilde.
Bedevilik hayatnn var olduu o gnk Hicaz blgesinde ise durum
baka bir ekilde idi. 1
Marifet yokluu ve cehalet kapsam btn dnyay kuatm ve her
yere egemen olmutu. Cahiliye sadece Arabistan blgesine hkim
konumda deildi. O gnk iki byk imparatorluk olan ran'n Sasani
imparatorluu ile Rum imparatorluunda da bu cahiliye egemen bir
haldeydi. O blgede de adaletten haber yoktu. O blgelerde de
ayrmclk vard. Bizim bu ran'da okul okumak ve marifet renmek
sadece zel bir snfa aitti. nsanlarn geneli ders okuma hakkna sahip
deildi. Klelik en kt ekli ile hkimdi. Zayflara kar olduka kt
muamele uygulanyordu. Kadn meselesi, kadnlarn toplumdaki
katlm ve kadnlara kar muamele en kt ve irkin ekli ile
toplumda vard. Her yerde cahiliye hkmediyordu ve her yerde
marifet gurbet dnemini yayordu. 2
Cahili bir toplumda insanlarn ubudiyeti de yoktu. Var olan ey
tauttu. Tuyand. Adalet de yoktu ve her ey zulmden ve her ey
ayrmclktan ibaretti. Hz. Ali (a.s) Nehc'ul Belaa'da cahiliye
dnemindeki ayrmclk ve zulm ok ilgin ve cezzab bir beyan ile
aklamakta ve gerekten de bu aklamas sanatsal bir tabloyu
andrmaktadr. "Fitneler insanlar ayaklar altnda inemi ve tpk
atlar gibi muhkem nallar ile onlar ezip yok etmitir."3
O toplumda muhabbet yoktu. Kzlarn diri diri gmyorlard ve
falan kabileden olan bir kimseyi "Sen bizim kabileden birini ldrdn
ve biz de senin kabilenden birini ldrmeliyiz" diyerek susuz yere
ldryorlard. Bu ahs ister katil olsun, ister olmasn, fark
etmiyordu. Hatta gnahsz ve habersiz bir kimse de olabilirdi. O
1

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat. 13. 7. 1381

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat. 15. 8. 1378
3
Nehc'ul Belaa 2. Hutbe
2

137

toplumda mutlak bir cefa, mutlak bir merhametsizlik, mutlak bir

muhabbetsizlik ve mutlak bir duygusuzluk hkimdi. 1
1 - 2- Dhili ihtilaflar
Arap yarmadasnda sz birlii yoktu. Bir grubu mrik, bir grubu
Yahudi ve bir grubu da Hristiyan idi. Btn bunlar ihtilaf ve atma
halinde idi. Yahudiler mrikler ile, mrikler Yahudiler ile, hepsi
Hristiyanlar ile bir tr atma halindeydi. Yine kendi aralarnda da
mriklerin birok kabilesel, hatta kabileden daha kk hususlarda
bir ihtilaf iindeydi. Yani farkl gruplar ve eit eit topluluklar
srekli olarak sava ve mcadele iinde bulunuyordu. Sizler vahyin
indii Arabistan yarmadasnn etrafndaki dnyaya bir bakacak
olursanz slam'n zaferinden ve de slami hkmet olumadan nce
Nebiyy-i Ekrem (s.a.a) zamannda her yerde sava, kan dkme ve
ihtilaf olduunu ok rahat bir ekilde grebilirsiniz. te slam bu
ortamda zuhur etti. 2
O gnk cahiliye ve banaz Arap topluluklar arasnda en byk
bela; eraflk hurafeye dayal banazlklar, kabilesel gurur ve halkn
eitli snflarnn birbirinden ayrl ve kopuk oluuydu. 3
1- 3- lmi ve fikri adan rlatif geliim
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) beeriyetin - genel anlamda bir milleti
veya zel bir lkeyi kastetmiyorum- btn bir beer baznda iki
belirgin zellie sahip olduu bir dnemde dnyaya gelmitir. Bu iki
hususiyetten biri kendilerinden nceki dnemlerde yaayan insan
bireylerine oranla fikri, aklani ve ilmi adan olduka nde olmalar ve
ilerlemi bulunmalardr. Onlar arasnda eitli filozoflar ve bilginler
ortaya km ve matematikiler, doktorlar, byk mhendisler ve
batan aya medeniyetler vcuda gelmitir. Bu medeniyetler hi
phesiz ilim olmakszn vcuda gelemezdi. Batdaki akademiler,

Tahran Cuma namaz hutbeleri, 18. 2. 1377

lke genelinde Cuma mamlarnn 9. toplantsndaki beyanat. 28. 6. 1372
3
Tahran Cuma Namaz hutbesi, 28. 2. 1380
2

138

doudaki higmetaneler1, in medeniyeti, Msr medeniyeti ve byk

tarihi medeniyetler gelip gemi ve beer bylece kemale ermiti. 2
1- 4- Ahlaki k
O gnde beer ahlaki adan ise her zamandan daha kt, daha
alak ve hatta bu beyanda bulunmak istemesek sylemek gerekir ki
kn zirvesinde yer almt. Bu ilim ve bilgiden nasiplenen beer,
iddetli bir ekilde banazlklara, hurafelere, bencilliklere, zulme,
hakszla, insanlar katleden ve insanlk d olan sistemlere esir bir
hale gelmiti. Dnyada ite byle bir durum hkimdi. Eer bir kimse
tarihi mlahaza edecek olursa o dnemde btn beeriyetin esir
olduunu apak bir ekilde grr. nsanlk fitnelerin, basklarn,
sorunlarn, karde katliamlarnn son doruunda bulunuyordu ve
insann ok ac bir hayat vard. "nsanlarn uykular uykusuzluktu."
Mminlerin Emiri Hz. Ali (a.s) ite bu hutbede yle
buyurmaktadr: "nsanlarn gzleri rahat bir uykuya dalamyordu."3
Kfir olan Kurey'in geneli okuma yazma bilmiyor, ahlaktan
yoksun bulunuyor, kzlarn diri diri topraa gmyor, onun karsnda
putlara secdeye kapanyor, bir birine her trl zulm reva gryor ve
btn bu katliamlar hi ekinmeden gerekletiriyordu. Hak bunun
neresindeydi! Hi phesiz mutlak bir batl hkm srmekteydi. 4

Medlerin geni ve byk bir alan kapsayan imparatorluklar vard. Bundan

2500 yl nce Medler imparatorluun bakentini u an "ran" topraklar iinde kalan
Hemedan ehrini semilerdi. Medlerin medeniyetlerinin zellikleri hakknda bir
karlatrma yaplrsa kuskusuz Hemedan ehri belirgin ve medlere zgn yerlerin
basnda gelenlerden biridir. Hemedan ya da dier bir ismi ile Hekme(d)tane kelime
anlam "Medlere ait olan" anlamn tayor. Hekmedan kavramnn ierii ehrin
plan bir yumurtaya benzedii iin "hek medan" szcklerinin bileiminden
oluturulmutur. Hemedan ehri bu gnk Tahran'a 375 kilometre uzaklktadr.
Hemedan bugn de hala med medeniyetinin eserleri ile sslenmiliini olduu gibi
koruyor. Bunlarn banda "Ekbetan, Hemedan" tepesi gelir. Tepenin altnda gml
bir ehir ve de ayrca ehrin kitabelerinden tatan yapl duran aslan heykeli vardr.
(Mt.)
2
Farkl insan kesimleri ile yapt grmesindeki beyanat. 14. 6. 1372
3
Farkl insan kesimleri ile yapt grmesindeki beyanat, 14. 6. 1372
4
Tahran niversitesinde soru ve cevap paneli, 22. 2. 1377

139

1- 5- aknlk ve fakirlik
Cahili toplumda insanlar marifetten yoksun olarak byk bir
aknlk ve cehalet iinde yayorlard.1
O gn cehalet ve banazlk elinin Arabistan yarmadasnda
insanlarn hayatna hkim kld belalardan biri de hi phesiz
fakirlik, okuma yazma bilmeme, ilmi adan geri kalma, dhili
diktatrlk, kibre dayal kudret sultalar ve dhili ihtilaflar idi.2
O gn insan bireylerinin ou cehalet zere veya bencilce
banazlklar sebebi ile beerin hidayet ve nurunun mazhar olan bu
ahsiyete kar sava atlar. Oysa Peygamber (s.a.a) beeriyetin
srtndaki ykleri indirmek ve onlar zgr klmak iin dnyaya
gelmiti.


"
zerlerindeki ar





3
ykleri ve zincirleri kaldrr."
O gn beer bireylerinin srtnda ne kadar da ar ykler vard!
Beerin srtna ne kadar da ar zincirler vurulmutu!4
1- 6- Tautlarn Hkimiyeti
Resul-i Ekrem'in (s.a.a) zamanda fasit olan eraf takm, zorbalar,
mazlum ve mahrum kimselerin dmanlar, bizzat bu snflara
zulmeden kimseler ve kalplerinde hastalk bulunan mnafklar
Peygamber'in (s.a.a) davetine muhalefet iine girmilerdi. 5
O asrdaki dnyann en byk problemi halk bireylerinin ve toplum
snflarnn dnyann her yerinde Allah'tan gayrisinin hkimiyetine,
tautlarn egemenliine, zulmn hkimiyetine ve snf atmasna
adet edinmi olmasyd. Dolays ile de btn bu kt eyler
karsnda kim durmalyd? Kaide gerei mazlumlar durmalyd.
Mazlumlar da eer zulm hkimiyetinin devam etmesini uygun
gryorsa, bu ortamda slah midi yok olmaktadr. nsanlar
uyandrmak, dnyay kendine getirmek ve beeriyeti diriltmek hi
1

Tahran Cuma namaz hutbeleri. 18. 2. 1377

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat 13. 11. 1370
3
A'raf suresi, 157. ayet
4
lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat 13. 5. 1375
5
Harem-i Rezevi ziyaretileri topluluundaki beyanat. 2. 1. 1369
2

140

phesiz Peygamber-i Ekrem'in byk ii ve nebevi davetin stlendii

bir eydi.
"


Bu Kur'an phesiz lemdeki



varlklar iin sadece bir hatrlatmadr."1
Hi phesiz bu Kur'an zikir ve hatrlatmadan ibarettir. nsanlara
tezekkrde bulunmakta ve uyarmaktadr. Hi phesiz Peygamber-i
Ekrem'in (s.a.a) uyandrmay ve sorumluluunu stlendii yer,
yerlerin en zor olanyd. Banazlklar, kabilecilik, ahsi meseleler,
eitli bireysel iler Peygamber'in (s.a.a) iini olduka zor bir hale
getirmiti. Dolays ile de Peygamber ok zor olan bir mcadeleyi
stlendi ve beeri bu kmazdan kurtard ve bu byk kat kayay
paralad. O gnden gnmze kadar her kim herhangi bir hareket
yapm ise hi phesiz yce Peygamber'in peice hareket etmi ve de
bu hareket o yolun devamnda ve o yce insann yardmlar sayesinde
olmutur.2
1- 7- Zulm ve Adaletsizlik
Burada sadece bir ahsn bazen zulmetmesi gibi bir durum sz
konusu deildi. Toplumun dzen yaps zulm, ayrmclk ve
gllerin zayflara zorbal zerinde kuruluydu. Erkek kadna
zorbalk ediyor, zengin olan fakire zulmediyor, efendi kleye bask
yapyordu. Ayn ekilde klelerin efendileri de yeri geldiinde
sultanlarn ve kudret sahiplerinin zorbalna boyun emek zorunda
kalyorlard. Her yerde ve her eye zorbalk egemendi. Tm ile
insanlarn hayat zulm, ayrmclk ve zorbalk zere bina edilmiti.
te bu da cahili hayatn bir hususiyeti saylmaktadr. Her yerde bu
byledir ve de bu cahili bir sistem saylmaktadr.3
Nehc'ul Belaa'da slam'n zuhuru ve Peygamber'in zuhur ettii
biset artlar ile ilgili olarak olduka yetkin bir takm cmleler ve
kelimeler bulunmaktadr. Bu cmlelerden biri de udur: "Dnya hi
phesiz nursuz olmu, hile ve dzen ile dolmutu."4
1

Tekvir suresi, 27. ayet

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat. 10. 4. 1379
3
lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat. 10. 10. 1373
4
Nehc'ul Belaa, 89. Hutbe
2

141

Baka bir yerde ise Mminlerin Emir Hz. Ali (a.s) yle
buyurmaktadr: "Fitneler insanlar ayaklar altna alp inemi ve tpk
atlar gibi salam trnaklar ile onlar yok etmiti."1
Evet, gerekten de insanlar fitneye maruz kalmlard. nsanl ilk
etapta birok sorunlar ve meselelere maruz brakm ve yzne tm
yollar kapamt. Beer tehzib olmam ve her yerde zulm hkim bir
haldeydi. Byk gler tarafndan zayflara kar zorbalk ediliyor,
karde kardei katlediyor ve fasit bir ahlak yaygn bir halde
bulunuyordu.2
Her yerde fitneler insanlara bask uyguluyor, dnyay talep etmek,
ehvetleri peinde komak, zulm ve taknlk ile insanlarn varlk
derinliklerindeki ahlaki rezaletler her yerde egemen bulunuyordu.
Kudret sahibi olanlarn taknlk eli hibir engel olmakszn zayflara
uzanyordu. Bu taknlk sadece Mekke'de ve Arap yarmadasnda
deil; aksine lemde o gn var olan en stn medeniyetlerde de bile
bu durum hkm sryordu. Yani byk Rum imparatorluu ve ran
ahinahl dneminde de bu taknlklar vard. Tarihe bir baktnz
m, tarihin zulmani sayfasnn beerin btn bir hayatn kuatm
olduunu ak bir ekilde grrsnz.3
2- Arabistan Yarmadasnn zellikleri
2- 1- Byk medeniyetler ile iliki
Bu mesajn ortaya kt yer ve bu mesaj ihata eden dnya
olduka kt ve tahamml edilemez bir dnya idi. Maddiyata
gmlme dnyas, hayvani huylar dnyas, kudret, zorbalk ve g
sahiplerinin kontrolsz dnyas, ayrmclk, fesat, zulm ve de kaytsz
ve artsz ehvetler peinde koma dnyasyd. Bu durum hi phesiz
Hicaz blgesine ait bir ey deildi Arabistan blgesini4 ihata etmi
1

Nehc'ul Belaa, 2. Hutbe

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 13. 11. 1370
3
Vahdet-i slami konferansndaki misafirler ve lkenin baz sorumlular ile
yapt grmedeki beyanat. 31. 5. 1385
4
Arabistan Yarmadas Kuzey tarafnda iki byk Rum ve ran imparatorluuna
komuydu. Arabistan yarmadas blgesi srekli olarak byk medeniyetlerinin
att ve ilgilendii bir blge olmutur. Msr'a hkim olan Batlamyusiler'in
(Byk skenderin ocukluk arkada Ptoleminin halefleri olan Ptolemiler)
2

142

bulunan o iki byk devlet saylan Sasanilerin ran' ve Rum

mparatoru da bu sorunlar ile kar karya bulunuyordu. 1
Elbette yce Allah'n Peygamber'i byk, zengin ve medeni
ehirlerin kalbinde ve iinde gndermemesi de ilahi ilgin tedbirlerden
biridir. Yce Allah, Peygamber'i zorba, zalim ve egemen kudretlerin
glgesindeki yerlerde zahir klmamtr. ayet eer bu risalet rnein
Tisfun'da2 veya Sasani lkesinin bir kesinde veya Rum
mparatorluunda zuhur etmi olsayd asla bu filiz o lkelerde
yeeremez ve hemen yerinden sklp atlrd. Yce Allah bu tertemiz
aac yle bir yere ekti ki bu aa ok kolay bir ekilde kk salabildi
ve yeerip byd. Byk gler; ne olduunu ve nasl bir olayn
meydana geldiini anladklarnda ise artk bu tertemiz aac skp
atma gcn bulamadlar. Hakikaten de bu ilahi tedbirlerden ve
arelerden biridir.
"




Onlar tuzak kurdular. Allah da tuzak
3
kurdu"
Onlar bir tuzak
Hakeza: "

4
kurarlar, ben de bir tuzak kurarm."
O zamanlarda Hicaz'n durumu yle bir ekilde idi ki gnmz
hkmetlerinde yaygn olduu gibi merkezi ve mstakil bir hkmet
bulunmuyordu. Kabilelere dayal bir hkmet vard. Hkimiyet bu
kabilelerin elinde bulunuyordu ve kudret de haliyle bltrlmt.
Arabistan'n gneydeki ticari yollarna egemen olmak iin gsterdii aba, miladi 2.
yzyln balarnda Rum imparatorluunun yarmadann kuzeyini ve kuzey batsn
ele geirmesi, miladi 4. asrda Habeistanllarn defalarca saldrs ve hkimiyeti,
Rum imparatorlarnn blgenin gneyindeki hkmeti (Miladi 500'den 570 ylna
kadar), ranl komutanlarn hkmeti, Sasani padiahlarnn bu blgeye gnderdii
eliler (Miladi 570'den slam'n zuhuruna kadar) bu byk medeniyetlerin Arabistan
yarmadas blgesini ele geirmek ve orada egemen olmak iin gsterdikleri
abalardan sadece birka rnektir. (Seyyid Cafer ehidi, Tarih-i Tahlili-i slam, s. 15
ila 19)
1
lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat. 3. 7. 1381
2
Pers mparatorluu'nun merkezi olan, yeni ran dilinde Tisfun, Ortaa
Arapa metinlerde Taysafun, Araplarca ise Al Madain-Maden" de denilen yer.
(Mt.)
3
Al-i mran suresi, 54. ayet
4
Tark suresi, 15 ila 16. ayetler

143

Dolays ile de dzenli ve munazzam bir sistem yoktu ve istedii her

ii hemen yapabilme gcne sahip deildi. 1
2- 2- Byk lahi din temsilcilerinin varl
Arap yarmadasnda2 sz birlii yoktu. nsanlarn bir grubu mrik,
bir grubu Yahudi ve dier bir grubu da Hristiyan idi.3
2- 3- Putperestliin yaylmas
Bir zamanlar Mekke'yi Mkerreme'de bir kimse Mescid'ul Harama
girecek olursa ilk derecede gzleri putlara veya khinlere4 iliiyordu.
1

Devrim Muhafzlar'nn merkezi karargahndaki beyanat. 17. 7. 1367

Arap yarmadasnn kuzeyindeki Hire blgesinde (ran ve Rum imparatorluklar
arasnda) vaki olan halk, salt hkimleri ve yneticileri Hristiyanla meylettii iin
bu dine girmilerdi. (Aynulllah radi, Tarih-i Tahlili-i slam, s. 22)
slam'dan be asr nce Avrupa ve Rum lkelerinde huzur ve gvenliin
olmamas sebebi ile Yahudiler Hicaza kamlard. Yahudilerin en nemli
merkezlerinden biri de Medine idi. Bir grubu da Yemen'de yaamaktayd. Onlar
ekonominin nabzn ellerinde tutuyorlard ve bir ou da okur yazar kimselerdi. Bu
yzden de sayg gryorlard. Kabilelerden bir grubu zamanla Yahudi oldular. (Ali
Darabi, Tarihi Tahlili-i slam, s. 33)
Yahudi olan Yemen padiah Zunevas, Necran Hristiyanlarn katledince Rum
imparatoru ve Habeistan padiah Hristiyanlarn yardmna kotu ve halktan
birounu ldrdler ve bylece Hristiyanlk Yahudilik dininin yerine geti.
Rumlardan bazs ticaret iin atklar bir takm i yerlerine sahipti. Dolays ile de
ticari ilikiler glgesinde kendileri ile ranllar arasndaki ilikiler ve adaplarnn
beyan hususunda casusluk ediyorlard. Bu cihetten bir grubu Hristiyanlk dinine
gemiti. (a. g. e. s. 33 ila 34. sayfalar)
Hristiyanlarn Zunevas'n eli ile katliam edilmesinden sonra Uksum Habeistan
ve Sudan'n bir blm- blgesinde byk bir heyecan vcuda geldi ve bu olaylarn
haberi Rum imparatoruna eriince o Uksum ahn Zunevas'tan intikam almaya
tevik etti. Uksum ah Eryat ve yardmcs Ebrehe komutasndaki bir orduyu
Yemen'e gnderdi ve onlar Zunevas'n aleyhine olan Yemenlilerin ve nderleri olan
Semife'nin yardmlar ile Zunevas' yenilgiye urattlar ve bylece Yemen
Uksimeler'in tasallutu altna girdi. Burada ilgin bir noktada udur: Zunevas
dinlerinden el ekmeyen Hristiyanlar ate dolu ukurlara atyor ve yok ediyordu.

Kahrolsun Ashab-
Kur'an'da Buruc suresinde yer alan "






Uhdud" ifadesi de bu olaya iaret etmektedir. (Emir Ali, eviri: Muhammed Taki
Fahr Dai Giylani, Tarih-i Arap ve slam, s. 5. ntiarat-i Gencine. )
3
lke Genelinde Cuma mamlarnn 9. Oturumu'ndaki beyanat. 28. 6. 1372
2

144

Kur'an'n "

Ortaklar iin ayrlan Allah'a




ulamyor, fakat Allah iin ayrlan ortaklarna ulayor!"1
ifadesinde yer alan "urekaihim" kelimesinden maksat khinlerden
ibaretti. Yoksa "O'na zaten hibir ey ulamyor."
Mrikler ve putlarn mritleri ve ihlsl kleleri bu putlar
karsnda secdeye kapanyor, para ve sadaka veriyorlard. Onlara adet
ve adab zere davranyorlard. Mekke'de ise bu insani deerlere kar
olan tutumlar gze arpyordu. 2
Biz bir hakikate baktmzda slam nbvvetinin nurani zuhuru ve
Peygamber-i Hatem Hz. Muhammed b. Abdullah'n doum gnnde
btn dnya topluluklarnda genel dnce temelinin putperestlik ve
insann klelii olduunu grmekteyiz. lemdeki insanlarn geneli ve
o gnlerde dnyada yaayan topluluklar putperestlik ve irke maruz
idiler. Peygamber-i Ekrem (s.a.a) aniden geldi ve putperestliin
rm duvarlarna kar ylesine bir saldrda bulundu ki adeta
lemde byk bir deprem meydana geldi. Putperestlik duvar, insana
tapmann, paraya tapmann, hayvana tapmann ve talara tapmann
temelleri yerle bir oldu. 3
3- Mekke'nin zellikleri
3- 1- Kbe'nin yeri
Byk tevhid mnadisi brahim (a.s) ve olu smail (a.s) uzak ve
kuru vadiler ve dalar arasnda Kbe'nin temellerini bina ettikleri ve
ykselttikleri gn orann bir gn scak iman ve mid oca ve de kalp
ve cisimlerin kblesi haline geleceini, ok uzaklar gren beeri
gzler dahi zannedemez ve tahminde bulunamazd. 4
4

Putperestlik, kabile ihtilaflar ve rekabetleri her kabilenin kendine has bir ilah
semesine neden olmutu. Allah Resul Mekke'yi fethettii zaman Kabe'de 360 put
bulunuyordu. Her evin kendisine ait bir putu vard. (Cafer Murteza Amili, es Siret'un
Nebeviyye, c. 1. S. 79)
1
En'am suresi, 136. ayet
2
Hakkani medresesinin talebeleri ile grmesindeki beyanat, 27. 10. 1377
3
Silsile-i Mebahis-i Sima-i nkilab-i-i slam, 11. 9. 1348
4
Beytullah'il Haram haclarna gnderdii mesaj, 23. 12. 1378

145

u anda tam on drt asrdan fazladr brahim Halil'in nidas

Muhammed Mustafa'nn boazndan her yl bu evi ziyaret eden
misafirleri bu mevsimde birlik ve maneviyat ssne ekmekte bylece
bu tevhid merkezinin etrafnda ebedi ykseli cereyan ile birlikte
tavaf etmeleri ve makam- brahim'in hemen arkasnda Muhammedi
Kbe'ye doru namaz klmalarn salamaktadr. 1
Hikmet ve izzet sahibi olan yce Allah'a hamdolsun ki kullarna
ihsanda bulundu ve onlar kendi evinin etrafnda dnmeye davet etti.
Byk Peygamber'ini de tarihin minarelerinden hac ezann
seslendirmekle grevlendirdi. Bylece o blgeyi gvenlik ve eman
blgesi kld, cahiliye putlarndan temizledi, mminlerin tavaf ettii,
uzak denlerin dnd, cemaatin mazhar ve mmetin topland ve
evketinin tecelli ettii yer karar klmtr. Birinci cahiliye dneminde
Kbe'nin perdedarlar ile tavaf ve sa'y yerlerinin hizmetilerinin kendi
riyaset ve siyadetleri iin bir dkkn ve ticaret pazar haline
getirdikleri beytullah halka ait kld -halkn faydaland ve istifade
ettii bir yer haline getirdi ve insanlarn tersine oraya gelen yolcularn
ve orada oturan kimselerin eit haklara sahip olduunu beyan etti.
Hacc Mslmanlarn azamet ve vahdet sembol ve de onlar arasnda
bir ba haline getirdi.2
3- 2- Eraf ve byklerin hkimiyeti
Mekke'de bugnk yaygn anlamda bir hkmet yoktu. Eraf,
mtebekkir, gl ve etkili bir grup hep birlikte Mekke'ye
hkmediyorlard. Bunlar bir biri ile ihtilaf iinde idiler. Ama bu yeni
doan ocuk (Hz. Muhammed - s.a.a -) karsnda el birlii iine
girmilerdi. 3
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) kendi zamanndaki zulmani dnya
karsnda asla endieye kaplmad. Mekke'de yalnz olduu zaman
veya kk bir Mslman grubun etrafn ihata ettii ve karsnda
Arabn mtekebbir byklerinin, Kurey'in zorbalarnn ve eraf
takmnn kaba ahlaklar ve gl elleri ile yer aldklar veya
1

Beytullah'il Haram haclarna gnderdii mesaj, 14. 2. 1374

Beytullah'il Haram haclarna gnderdii mesaj, 26. 3. 1370
3
Tahran Cuma namaz hutbeleri, 28. 2. 1380
2

146

marifetten nasibi olmayan halkn genelinin karsnda asla dehete

kaplmad, her yerde hak sz syledi ve birok zorluklara ve
skntlara katland ve sonunda da birok kimsenin Mslman
olmasn salad. 1
3- 3- Ticaret merkezi
O durum ve hallerde Mekke'nin byklerinin hayat damarlar, yani
ekonomi ve servet kaynaklar putlar ve Kbe'nin kutsall esasna
dayalyd. Bildiiniz gibi Kbe evi Arap yarmadasndaki btn
Araplar iin byk bir merkez halinde idi. Oraya sayg gz ile
bakyorlar ve ziyaret etmek iin her yl haram aylarda o eve geliyor ve
sizin bugn hac mevsiminde yapm olduunuz baz amelleri yerine
getiriyorlard.
Arap yarmadasnn drt bir yanndan Kbe evine gelen Araplar
sadece ziyaret kast ile gelmiyorlard; aksine bunun yan sra buras
muamele ve al veri iin de bir pazar konumunda idi. 2
Genellikle Ebu Leheb, Ebu Cehil, Ebu Sfyan, Utbe, eybe ve
benzeri Mekke'nin byklerinden oluan tccarlar ylda iki kere
yaptklar ticaret esnasnda Mekke'ye getirmi olduklar mallar hac
mevsiminde etraftan gelen kabilelere ve ehirlilere satyor ve bu yolla
1

Tahran Cuma namaz hutbeleri, 5. 7. 1370

Miladi 3. asrda Sasani ahlar ve Rum imparatorluu ve hakeza Habeistan'n
Arabistan'n gneyine mdahalesi sebebi ile Hind yarmadasnda gemilerin hareketi
olduka azalmt. Bunun neticesinde Arabistan llerinden geen kara ticaret yolu
faaliyete gemiti. (Tarih-i Tahlili-i slam seyyid Cafer ehidi. s. 22) Mekke
Kzldeniz'e yaknl sebebi ile bir taraftan am ve Filistin ticaret yolunun banda
vaki olmu ve dier taraftan ise Yemen ile ticaret yolunun irtibatna araclk
ediyordu. Afrika ticaret yolunun kuzey taraftan Suriye ile birlemesine de yardm
ediyordu. (a.g.a, s. 34 ile 35)
Mekke ehrinin riyaset ve bakanln elinde bulunduran Kurey yava yava
ticaret iine koyuldu. Onlar Arabistan'n gney ve dousundaki rnleri Akdeniz
etrafndaki limanlara gtryor ve Dimek pazarlarndan Buday, zeytin, ipek ve
dier mallar Hicaz'a getiriyorlard. Kurey kervan ylda iki ticaret
gerekletiriyordu. Kn Yemen'e ve yazn ise am'a gidiyordu. Nitekim ibn-i
Hiam yle yazmtr: "Bu iki ticari yolculuun tesisi Allah Resul'nn atas olan
Haim vastas ile balatlmtr." (a. g. e. S. 36 ila 37, Tarih-i Temeddun-i slam,
Corci Zeydan, s. 33. la 34'den naklen)
2

147

byk karlar elde ediyorlard. 1 O halde Mekke ticari merkez

asndan Mekke'nin bykleri ve Kurey'in nde gelenleri iin bir
kaynak ve gelir menei saylyordu. Peygamber'in daveti eer bu evin
hrmet ve kutsallna bir darbe indirecek olsayd, bu byklerin mali
zarar da telafi edilemez bir boyutlara ulaacakt.2

Kur'an- Kerim bu iki yolculua yle iaret etmektedir:

"

Kurey'in (seyahate) lfet










ettirildiinden dolay. Onlar k ve yaz yolculuuna altrd iin" (Kurey
suresi 1 ila 2. ayetler)
2
Silsile-i Mebahis-i Tarih-i Siyasi- yi slam, 16. 2. 1359

148

Peygamber'in Biseti

149

1- Bisetin ehemmiyeti
Son Peygamber Hz. Resul-i A'zam'n (s.a.a) biseti beer tarihinin
nurunun doduu andr.1
Elbette biz bisetin manas ve hakikati hakknda konuacak deiliz.
Bu hakikat; bizim naks akllarmzn ulaabilecei bir dzeyden ve
zihnimizin seviyesinden stn bulunmaktadr. 2
Eer bir kimse bisetin ieriini bizim naks aklmz ile
alglayabildiimiz bir ereveye hapsetmek isterse, hi phesiz
bisete, bisetin hakikatine ve bu risaletin hakikatine zulmetmi olur.
Peygamber'in bisetinin ieriini bizim naks grmz ve mahdud
anlaymz erevesinde snrlandrmak mmkn deildir. Ama eer
bir tek cmlede her ne kadar sonsuz olsa da biseti ve bisetin
erevesini icmali bir ekilde tarif etmek istersek arz etmek gerekir ki
biset insana aittir ve insan iindir. nsan da sonsuz bir varlktr, byk
boyutlara sahip olup cisim, madde ve birka gnlk dnya hayat ile
snrl deildir. Sadece maneviyat erevesinde de mahdud kalm
deildir. Tarihin belirli bir kesiti ile de snrl deildir. nsan her zaman
ve her hali ile insandr. nsann varlksal boyutu sonsuz ve tannmam
boyutlardr. Henz de insan tannmam ve bilinmeyen mehul bir
varlktr. Biset bu insan iindir, bu insann kaderi iindir ve bu insann
hidayeti iin n grlmtr. 3
Biset gn kesinlikle beeriyet tarihindeki en byk gndr. Hi
phesiz en sekin ve en erafet sahibi mefhum ve deerlerin dou
gndr. Mesele u ki Peygamber'in bisetinde insanlara hediye olan
ey sadece bir takm kuru mefhumlar ve de yolcusu olmayan bir yolu
gsterme trnden bir ey deildir. Hi kimsenin halkn ilerinin
yneticiliini stlenmedii bir yolu sunmak deildir. lk andan
1

slam lkeleri limleri ve bilginleri ile grmesindeki beyanat, 30. 5. 1385

Kur'an karileri ile grmesindeki beyanat. 4. 12. 1368
3
lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat. 26. 8. 1377
2

150

itibaren bu biset bizzat Peygamber'in (s.a.a) varlnda, sonra ruhunda,

cannda ve bu mesaja iman eden mminlerin amelinde tahakkuk
etmitir. Cahiliye ise ilk andan itibaren bu mesajdan dolay darbe
yemi ve bu yzden de ona kar koymaya almtr. te bu
peygamberlerin bisetinin ortak hususiyetidir.
Bizim biset hususunda mahede ve tavsif ettiimiz ey bisetin
zahiri metodudur. O ilahi ve melekuti hakikat ve de yce yaratc ile
sekin ve mmtaz bir insan arasnda meydana gelen ey ise bizim
zihnimizin ulaamayaca bir dzeyde bulunmaktadr. Biz bu olayda
nelerin gerekletiini anlayamayz. Hadise bu adan fevkalade
byktr, bizler iin dnlebilecek bir konumda deildir. Bizim
grdmz ve gz nnde bulundurduumuz ey ise herkesin kendi
anlay ve dncesi miktarnca ondan bir ey anlamasdr. Bu hadise
muhataplar, insan ve etrafndaki dnya zerinde bir takm etkilerde
bulunmaktadr. 1
2- Bisetin hedefleri
2- 1- nsan uyandrmak ve kendine getirmek
Bu olay meydana geldii ilk andan itibaren iki eyi apak bir hedef
eklinde ortaya koymutur. Bunlardan birisi insann batnnn yce
Allah'a tevecch noktasnda insani, ruhani ve deruni bir hareket icat
etmektir. Yani iman, lemlerin rabbine tevecch veya Kur'an
ayetlerinden birounun da ifade ettii gibi zikir meselesidir. Yce
Allah'n biset vesilesi ile ilk derecede insanlara verdii ey zikir,
tezekkr ve insann kendine geliidir. Bu ilk admdr, bu olmadka
bisetlerin ve nbvvetlerin hedeflerinden hi biri gereklemez.
"








Sen ancak




zikre (Kur'an'a) uyan ve grmeden Rahmn'dan korkan kimseyi
uyarabilirsin."2
Her kim bu tezekkr ve hatrlatmay kendinde vcuda getirir ve ona
uyacak olursa, o andan itibaren uyar, slah, irad, tekaml ve

1
2

lkenin yneticileri ile yapt grmesindeki beyanat. 29. 9. 1374

Yasin suresi, 11. ayet

151

toplumsal hedefler yolunda mcadele iin kabiliyetli ve hazr hale

gelmi saylr.1
Fesadn kkleri lemin hakiki batnna tevecch etmemekten
kaynaklanmaktadr. nsann hayat ve yaamnn batn, manas ve srr
da budur. Yani mebdee (her eyin ba olan Allah'a) tevecch etmek,
teklif sahibi olduunu anlamak, bir ilham beklentisi iinde olmak,
gaipten irade sahibi, kudret sahibi ve hkim olan mebdeden bir emre
kulak kesilmektir. Bu olayn aslndan ibaret olup yine Kur'an'n tabiri

ile gaybe iman etmektir. "


Onlar, gaybe



2
inanrlar."
Mminler hayatn maddi zevahirine gmlmemektedirler. Hayat
hi phesiz yemek, uyumak, ehvet, nefsani temayller, kudret,
riyaset ve benzeri eylerde zetlememektedirler. Bu, bisetlerin
insanlara verdii ilk hediyedir. Peygamber'in insanlara hatrlatt ve
kendilerine iman imkan salad ilk hedeftir bu ve bu da gaybe
imandan ibarettir.3
2- 2- Tevhide davet
Nebiyy-i Ekrem'in (s.a.a) biseti ilk etapta tevhide davet olmutur.
Tevhid sadece felsefi ve fikri bir grten ibaret deildir. Aksine btn
insanlar iin bir hayat metodu mesabesindedir. Allah' kendi hayatna
hkim klmak ve eitli kudretlerin elini beerin hayatndan kesip
atmaktr. Bizim Peygamber'imizin ve btn peygamberlerin asl
mesaj "la ilahe illallah" (Allah'tan baka ilah yoktur) iardr. Bunun
anlam da u ki insann hayat ve yolunda, hayat metotlarn
semesinde tauti kudretler ve eytanlarn bir mdahalesi olmamal ve
insanlarn hayat heva ve heveslerin ve kendi temayllerinin etkisinde
kalmamaldr.
Eer tevhid slam'n yorumlad ve btn peygamberlerin bu
mesaj tad gerek manas ile Mslman toplumun hayatnda ve
beeri yaamda tahakkuk edecek olursa, hi phesiz beer hakiki
saadete, dnyevi ve uhrevi kurtulua erer ve beerin dnyas tm ile
1

lkenin yneticileri ile yapt grmesindeki beyanat. 29. 9. 1374

Bakara suresi 3. ayet
3
lkenin yneticileri ile yapt grmesindeki beyanat. 29. 9. 1374
2

152

bayndr bir hale gelir. Bu dnya da insann hakiki yceli ve

tekamlne hizmet eder. 1
2- 3- eytanlara ve tautlara kar dman kesilmek
te yandan btn insanlk dmanlar, eytanlar ve tautlar srekli
olarak insan bu tertemiz hayattan uzak koymaya almlardr. Bu
yzden iman, tautlar ve eytanlara kar dmanlk unsuru btn
peygamberlerin davetinin asl paralarndan biri saylmtr. slam
Peygamberi'nin (s.a.a) ameli de bu esasa dayanmtr. 2
Peygamber (s.a.a) o ac gerek karsnda durabilmi ve onu
deitirmesini de bilmitir. Peygamber adaletsizlik ve beeri
bozukluklar duvarnda derin gedikler icat etti. Onlardan bazs ykld,
dier bazs ise yklmaya yz tuttu. Peygamber'in (s.a.a) karsnda en
zor ve en etin gerekler duruyordu. irkinlikler, dzensizlikler ve
fesat ayn zamanda kudret, kl, irade ve siyaseti de kuannca
beeriyet iin byk bir tehlike icat etmektedir. 3
Kur'an- Kerimdeki ayetler zalimlere dayanmay yasaklamakta ve
kendi tabilerine ve takipilerine yle buyurmaktadr:

"






Zulmedenlere
4
meyletmeyin. Yoksa size de ate dokunur."
Kur'an- Kerim ayn zamanda tautun zulmne boyun emenin
imana aykr olduunu sylemekte ve de yle buyurmaktadr:

"

"Sana indirilene ve senden nce indirilenlere inandklarn ileri
srenleri grmedin mi? Tuta inanmamalar kendilerine
emrolunduu halde, tutun nnde muhakemelemek
istiyorlar."5

lkenin yneticileri ile yapt grmesindeki beyanat. 2. 7. 1382

Halkn farkl kesitleri ile yapt mlakatndaki beyanat. 12. 11. 1368
3
lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat. 13. 7. 1381
4
Hud suresi, 113. ayet
5
Nisa suresi, 60. ayet
2

153

te yandan tautu inkar etmeyi Allah'a imann yan sra karar

klm ve yle buyurmutur:

"

O hlde, kim ttu tanmayp Allaha inanrsa, kopmak

bilmeyen sapasalam bir kulpa yapmtr."1
slam'n ilk iar tevhid, yani btn siyasi ve maddi kudretleri
nefyetme, canl ve cansz putlar inkar etme esasna dayand ve de
Peygamber'in hicretten sonra att ilk adm hkmet ve toplum
idaresini tekil etme olmasna ramen yine de bir takm kimseler dinin
siyasetten ayr olduunu sylemektedirler. 2
2- 4- Beerin slah
Nebevi biset hareketi beere yepyeni bir yol amtr.

"

Sizi
karanlklardan
aydnla
karmak
iin
zerinize

rahmetini gnderen O'dur."3

Biset insanlar bu zulmet ve karanlklardan dar karmak ve
hidayete eritirmek iin olmutur. Bu zulmetler dnya genelinde
insanlarn hayat fezasn kaplayan ve btn tarih boyunca vcuda
gelen karanlklar kapsamaktadr. irk ve kfr karanlklar, cehalet ve
aknlk karanlklar, zulm, adaletsizlik ve ayrmclk karanlklar,
slami ahlaktan uzaklama ve de ahlaki fesat bataklna saplanma
karanlklar, karde katliam karanlklar, kt anlama, yanl anlama
ve benzeri her trl karanlklar kapsamaktadr. slam insanlar ite bu
zulmet ve karanlklardan karmak iin hidayet etmekte ve tedrici bir
ekilde beer renerek, harekete geerek, karar alarak, doru ve
drst dnerek ve engelleri tanyarak bu yolu da sonunda mutlaka
bulacaktr. 4
nsann hayat adalet olmad takdirde, sizin beer tarihinde en
irkin ehresi ile mahede ettiiniz eyden ibarettir. Bu gnde
1

Bakara suresi, 256. ayet

Beytullah'il Haram haclarna gnderdii mesaj, 14. 4. 1368
3
Ahzab suresi, 43. ayet
4
lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat. 4. 8. 1379
2

154

dnyann drt bir yannda bu irkin ehreyi mahede etmektesiniz.

Sizlerin farkl toplumlarda grd tm sefaletler, iler as durum,
hi phesiz zulm ve adaletsizlikten kaynaklanmaktadr. lerin zahiri
bunu gstermese de olayn batn bundan ibarettir. Eer sizler lemin
bir kesinde ocuklarn alktan can verdiini gryorsanz, bu
olayn zahiri yamurun gelmemesi sebebi ile kurakln ortaya
kmasdr Ama olayn batn ayr bir eydir. Olayn batn
adaletsizlikten ibarettir. Eer adalet gemi insanlardan gnmze bu
toplumlara hkim olmu olsayd ve adalet beeri hayat muhitine
egemen bulunmu olsayd, insan bu adaletin egemenlii sayesinde
kendi hayat muhitini de rahata yaayabilecei, ocuklarnn felakete
dmeyecei ve hayatn bu kadar da irkin ve ac olmayaca bir
tarzda dzenleyebilir ve yaayabilirdi. Bu adaletsizlik sebebi ile
insanlk btn bu hastalk ve aclara maruz kalmaktadr. 1
Bisetin ve vahyin Nebiyy-i Ekrem'e nazil olmasnn ilk anndan
itibaren beeri toplumun slah ve salah iin gerekli olan tm aralar
Kur'an ayetlerinde tevecche mazhar olmutur. Mbarek Alak suresi
yce Allah'n adn zikrettikten ve de slam Peygamber'ine okumasn
emrettikten sonra u geree iaret etmektedir.

"
nsan bir kan phtsndan yaratt!"2







En byk derdi bencillik, tuyan, kendini byk grme ve kendini

ihtiyasz kabul etme hasletleri olan beere "

nsan bir kan phtsndan yaratt" gereini hatrlatmaktadr. Yani
"Senin menein alaktan (kan phtsndan) ibarettir. Dolays ile de sana
varlk elbisesini, kemal ve ycelik rtsn giydiren Allah'tr. Dolays
ile O'nun karsnda srekli kulluk izharnda bulunmal, tuyan
etmemelisin. lahi deerler karsnda taknlk gstermemeli ve
kendini h Allah yerine insanlarn hayat muhitine hkmeden bir
kimse saymamalsn. Bu szn balangcdr. ki ayet sonra ise

yle buyurmaktadr: "

Hayr, phe yok ki, insan elbette azar. Kendisini ihtiyatan
kurtulmu grnce."3
1

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat. 29. 9. 1379

Alak suresi 2. ayet
3
Alak suresi 6 ila 7. ayetler
2

155

Yani kendisini mstani gren ve ihtiyasz kabul eden kimseyi bu

hasleti tuyana srkleyecektir. Mlahaza ettiiniz gibi beerin srekli
dert ve acs da bundan ibarettir. 1
Biz de tpk peygamberler gibi bireylerin peice gitmeliyiz.
Peygamber hakknda yle buyrulmutur: "Hastalarn derman iin
seyyar olan ve de ifa verici merhemi hazr bulunan bir tabib idi."2
Peygamber de srekli gezgin ve seyyar bir doktor gibi hareket
ediyordu. Doktorlar kendi yazhanelerine oturmakta ve insanlarn
kendilerine mracaat etmelerini beklemektedir. Ama peygamberler
insanlar kendilerine mracaat etsin diye beklememektedirler. Onlar
bizzat halka mracaat etmektedirler. la torbalarnda hem merhem
srme aralar ve hem neter vurma aralar, hem dalamaya ihtiya
duyulduu yerlerde yaray dalama aralar bulunmaktadr. 3
2- 5- Kullarn velayetini nefyetmek ve Allah'n velayetini ispat
etmek
Hatta sylenebilir ki slam Peygamberi'nin (s.a.a), din byklerinin
ve ilahi nebilerin (a.s) ektikleri btn zahmetlerin hedefi ilahi
hidayetin istikrar ve egemenlii olmutur. Maksat insanlar kullara ve
klelere velayetten - bu kelimenin sahip olduu btn geni anlam
ile- dar karmak ve Allah'n velayetine erdirmektir. Nitekim Gadir
bayram konusunda velayet ile ilgili iki temel alann olduu noktas da
bulunmaktadr. Bu alanlardan biri insani nefis alan olup insan ilahi bir
irade ile kendi nefsine velayet etmeli ve nefsini ilahi velayetin altna
koymaldr. Bu ilk ve temel admdr ve bu olmadka ikinci adm asla
gerekleemez.
kinci aama ise insann hayat muhitini ilahi velayet altna
sokmasdr. Yani toplum ilahi velayet ile hareket etmelidir. Hibir
velayet - para velayeti, kavim ve kabile velayeti, g velayeti yanl
snnetler, adab ve adetler velayeti- bu ilahi velayete engel tekil
1

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat. 24. 11. 1369

Nehc'ul Belaa, 108. Hutbe
3
Emniyet glerinin siyasi ve akidevi sorumlular ile yapt grmesindeki
beyanat. 23. 10. 1383
2

156

etmemeli ve de Allah'n velayeti karsnda arz- endamda

bulunmamaldr. 1
2- 6- nsann srat- mstakime hidayeti
Beere acyan herkesin insann byk klavuzlarnn, yce
nebilerin, velilerin ve Allah yolunda mcahede gsteren kimselerin
tarih boyunca tm abalar bu tertemiz hayat beer iin salamak
olmutur.2
Btn ilahi dinler manevi slk, peygamberlerin abas, byk
ilahi ahsiyetlerin ahadetleri hep beeri bu ilk yoldan ekip karmak
ve srat- mstakim zere karar klmak iin olmutur. Yani beer
Allah'a doru hareket etsin istenmitir. nsann manevi ykselii ve
kemale ermesi, Allah ile aina olmas ve lmden sonraki hayatnn
esas aamas olan ve geride kalan her eyin bir ncl saylan
geleceini temin etmesi arzulanmtr. "Dnya ahiretin tarlasdr."3
Ben ve sizler burada ebedi hayat iin ncller temin etmeye
almaktayz. Burada yapmakta olduumuz her ey hatta ilim
renme, ilim retmek, mcadele gstermek, spor, dnyay elde
etme, bina etme ve bayndr klma, dman ezmek ve benzeri
hareketlerimizin tm bizler-i srat mstakim zere iletecek bir ruha
sahip olmaldr.4
2- 7- deallerin tahakkuku iin hkmetin tekili
Din eer kudret ile birlikte olacak olursa yaylabilir ve genileme
elde edebilir. Bylece dini arzular ve hedefler bir bir tahakkuk eder ve
dinin iar edindii idealler toplumda vcuda gelir. Bunlar kudret
olmakszn mmkn deildir. Sadece kudret olduu zaman bu idealler
gerekleebilir. rnein sizler toplumsal adaletin nasihat, tavsiye,
yalvarma ve rica etme ile de vcuda geldiini hayal etmektesiniz.
Toplum dzeyinde belli bir ekilde, dnya genelinde ise dier bir
1

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat. 19. 3. 1372

Halkn farkl kesimleri ile yapt grmesindeki beyanat. 12. 11. 1368
3
El-Hasan b. Ebi'l Hasan Deylemi, rad'ul Kulub, c. 1. S. 89
4
renciler ve talebeler ile yapt grmesindeki beyanat. 10. 8. 1374
2

157

ekilde gerekli bir kudret olmakszn toplumsal adalet, ayrmcl

ortadan kaldrma ve de kanun eitliini salama mmkn mdr?
Sonraki adm ise hkmet tekil etmektir. Ama hkmet tekili
hedef deildir. Burada nemli bir nokta vardr. Hkmet tekili lk
ve ideallerin tahakkuku iindir. Eer hkmet tekil eder, ama
ideallerin tahakkuku cihetinde ilerlemezse bu hkmet sapk bir
hkmettir ve bu da genel bir kaidedir. Bu bir ldr ve ideallerin
tahakkuk etmesi yllarca srebilir ve uzun bir mddet boyunca da bir
takm engeller ve sorunlar yol stnde ylece kalabilir. Ama
hkmetin ciheti tekil bulmu olduu kudretin ciheti ve ynelii;
kesinlikle slogan ve iar haline getirilen, yksek halde seslendirilen ve
de Kur'an ayetlerinde ve slami hkmlerde var olan o hedefler,
lkler ve arzulara doru olmaldr. Eer o cihette olmazsa, phesiz o
hkmet de sapm demektir. l olan ey toplumsal adaletin ve
kanuna dayal bir dzenin vcuda gelmesi ve ilahi kurallarn her yere
yerlemesidir. 1
2- 8- Tevhidi ideal bir toplumun betimlemesi
Peygamber (s.a.a) bu dzeni ayakta tutmak, kemale erdirmek ve
onu ebedi olarak tarihe rmek bir ekilde brakmak iin Medine'ye
1

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat. 10. 9. 1375

Sahife-i mam, c. 17, s. 527 ile 528. sayfalarda yle yer almtr: "Batan beri
peygamberler bu iki meslee sahip olmulardr. Bu mesleklerden biri manevi i olup
insanlar nefsin esaretinden dar karmaktan ibarettir. Bunlar insan kendine
esaretten (ki en byk eytandr) karmak ve zayf halk zalimlerin elinden
kurtarmak istemilerdir. Hem Peygamber ve hem de vahiy lisan olan dier kimseler
bu iki metoda sahip olmulardr. Bizzat Peygamber'in ameli de byle olmutur.
Hkmet tekil etmedii gne kadar da maneviyatlar takviye etmitir. Hkmet
tekil ettii ilk andan itibaren ise maneviyatlarn yan sra adaleti de ikame etmi,
hkmet kurmu ve bu fakirleri zalimlerin yknn altndan zaman iktiza ettii
miktarnca kurtarmaya almtr. Peygamberlerin bu srekli siret ve davran
metotlar kendilerini peygamberlere tabi kabul eden kimseler nezdinde baki
kalmaldr. Bu kimseler hem manevi ciheti mlahaza etmeli - maneviyat ile aina
olan kimseler bu cihetleri mutlaka takviye etmeli ve hatta bizzat sradan insanlar da
ayn ekilde manevi cihetleri takviye etmeye almaldr - ve hem de o ikinci
meseleden ibaret olan adaleti ikame etmeye koyulmaldr.

158

girdi ki herkes tarihin neresinde olursa olsun - kendi zamanndan

sonra kyamete kadar- gc yettii zaman onun bir benzerini vcuda
getirebilsin ve insanlarn byle bir topluma doru yrmesi iin
kalplerinde evk icat etsin.1
2- 9- Kur'an'n btn herkesin istifade etmesi iin nazil olmas
Kur'an bir hidayet kitab ve bir hikmet kitabdr. Kur'an ahlak
kitabdr, Kur'an hayat kitabdr, Kur'an siyaset kitabdr, Kur'an insani
kemal kitabdr. lahi btn deerli ayetler mecmuas olan Kur'an hi
phesiz insan iindir. Kur'an tarih boyunca insan nesillerini hidayet
etmek iin nazil olmutur ki insanlar karanlklardan dar karsn ve
nura doru hidayet etsin. Kur'an-i Kerim her eyin aklamasnn
kendisinde bulunduu bir kitaptr. Kur'an- Kerim iinde beeri
sorularn cevaplarnn bulunduu bir kitaptr ve bu kitap, srekli
olarak insan hayatnda yeterli grlen bir kitaptr. 2
2- 10- Din ve siyaset ba
slam'n ilk iar tevhid, yani btn siyasi ve maddi kudretleri
nefyetme, canl ve cansz putlar inkar etme esasna dayand ve de
Peygamber'in hicretten sonra att ilk adm hkmet ve toplum
idaresini tekil etme olmasna ramen yine de bir takm kimseler dinin
siyasetten ayr olduunu sylemektedirler.3
1

Tahran Cuma namaz hutbeleri, 18. 2. 1380

Uluslar aras 3. Kur'an kraati yarma toplantsndaki konumas. 12. 1. 1363
mam Humeyni Adab'us Salt s. 66'da yle buyurmaktadr: "lahi gayb
leminde ve rububi yaknlktan nazil olan bu byk ilahi kitap, biz rtllerin
istifadesi, tabiat zindannda mahkm olanlarn kurtuluu, nefsan hevalarn karmak
zincirlerine vurulmularn kurtuluu iin lafz ve kelam suretine brnmtr."
Sahife-i mam, c. 15. S. 504 ile 505'de yle yer almtr: "Kur'an insann kat
ettii btn aamalarda insan terbiye etmek iin gnderilen bir kitaptr. Kur'an btn
aamalarnda bir davete ve bir yola sahiptir. Kur'an hkmler kitab deildir, Kur'an
tmel gerekleri ve tmel hkmleri ve hkmlerin usullerini zikretmitir. Bu
Kur'an davet kitabdr. Bir toplumun salah kitabdr. Toplum Kur'an ile slah
olduktan sonra da Peygamber'in (s.a.a) snneti ve Peygamber-i Ekrem tarafndan
hidayet imamlar ve ravileri vesilesi ile nakledilen rivayetlerle amel etmelidir."
3
Beytullah'il Haram haclarna gnderdii mesaj, 14. 4. 1368
2

159

Bu yolun balangc Peygamber'in (s.a.a) hayatnn ilk on ylnda

vaki olmu ve de sonunda hkmet tekil etmesi ile sonulanmtr. O
halde sonraki adm bu tefekkr ve biset esasna dayal olan bir sistem
tekil etmektir. Bu yzden tevecch ettiiniz gibi bu tertipten de dinin,
zellikle de slam dininin hkmetten ve siyasetten ayr olduunu
iddia edenlerin szlerinin yanl olduu kendiliinden ortaya
kmaktadr. Elbette btn dinler bu cihette birbirine benzemektedir.
Lakin bu iddia slam hakknda olduka tuhaf bir iddiadr. Zira bir
kimsenin slam dinini hayattan, siyasetten, lke idaresinden ve
hkmetten ayrp bir kenara brakmas ve bunlar arasnda ayrm icat
etmesi olduka tuhaftr.1
Gnmz dnyasnda en byk irk mazharlarndan biri dnyay
ahiretten, maddi hayat ibadetten ve dini siyasetten ayrt etmektir.
Adeta h dnyann ilahlar, cebbarlar, zorbalar, talanclar, sper
gler ve cinayetkarlardr. Allahn kullarn mustazaf klma, kle
etme, smrme ve Allah'n kullarna kar kibirlenme sanki bunlarn
kesin hakk olup herkes onlarn firavun siyasetleri karsnda itaat iin
secdeye kapanmal ve onlarn lsz iradesi, meyli, yamacl ve
zorbacl karsnda teslim olmal ve hibir itirazda
bulunulmamaldr. Zira sultanlarn vaizi ve de Bel'am Baura'nn
torunlar "Siyasete girdiniz, oysa slam'n siyaset ile bir ilikisi yoktur"
feryadn ykseltmektedirler. te bu bir tr irk olup gnmz
Mslmanlar beraat ilannda bulunarak kendilerinin ve slam'n bu tr
iddialardan uzak olduunu ve tertemiz bulunduunu ilan etmelidirler.
Burada znt veren ey Mslmanlarn yllarca sren gafleti ve
Kur'an'n terk edilii, bu tahrif ellerinin batl olan her sz zihinlere
yerletirmesi ve Allah'n dininin en ak ilkelerini inkara yeltenmeleri,
1

lkenin yneticileri ile yapt grmesindeki beyanat. 19. 9. 1375

Sahife-i mam c. 21. S. 406'da ise yle yer almtr: "nsana eziyet edici bir
plan bulunan ve de slam' hkmet ve siyasetten ayr kabul eden ikinci taifeye
gelince Bu cahillere de sylemek gerekir ki Kur'an-i Kerim ve Allah Resul'nn
snneti hkmet ve siyaset hakknda o kadar ok hkme sahiptir ki dier eyler
hususunda bu kadar hkm mevcut deildir. Hatta slam'n ibadi bir ok hkmleri
dahi ibadi ve siyasi hkmlerdir. Bunlardan gaflet etmek hi phesiz bir ok
musibetlere neden olmaktadr.

160

irke tevhid giysisini giydirmeleri ve Kur'an ayetinin ieriini hi

endieye kaplmadan inkara kalkmalardr. 1
Bu en esasl ve temel meselelerden biridir. Eskiden bu manay ak
bir ekilde dile getirmiyorlard. Ama bugn ak bir ekilde "Din
siyasetten ayrt edilmelidir" diye sylemektedirler. Biz de sylyoruz
ki slam dini hatta btn ilahi dinler, kendi iinde siyaset, ilim, hayat
ve toplumsal bir takm meseleleri barndrmaktr. nsann dinin bir
ksmna inanmas, amel etmesi ve dier bir ksmn ise terk etmesi
doru deildir. Din insann hayatn btn sahnelerde ve zellikle de
siyaset sahnesinde idare edici bir konumdadr.2
Srekli olarak dinin siyasetten ayr olduunu syleyen siyasetiler,
onlarn yardmna koan ve bu szleri tekrar ederek dindar olduklarn
iddia eden kimseler, acaba Kur'an ayetleri, slam tarihi ve eriatn
hkmleri zerinde hi dnmyorlar m? Acaba bunlar Allah'n
dininin gerekten siyasetten ayr olduunu mu dnyorlar. O halde
neden Kur'an btn siyasi ileri yani hkmeti, kanunu, hayat
dzenlemeyi, sava ve bar, dost ve dman tayinini ve siyasetin
dier mazharlarn tm ile Allah, Allah'n dini ve Allah'n velileri ile
ilikilendirmektedir?
Acaba yzlerce Kur'an ayeti ve kesin hadislerde en stn dini
farzlardan biri karar klnan ve de terk edilmesinin zillet, dnya ve
ahiret ekaveti olduu ifade edilen slami cihad hangi eyi elde etmek
ve hangi deerleri savunma iin yasanmtr? Acaba elde edilmesi iin
cihad edilmesi gereken tertemiz hayat, Allah'tan gayrisinin velayetinin
uursuz glgesi altndaki hayat mdr? Acaba zillet topraklarna
oturmak, gayr-i ilahi deerlerin ve zorbalarn hakimiyetini seyretmek
ve zillete boyun emek midir? Eer byle deilse ve de cihad Allah'n
hakimiyetini elde etmek ve tautun velayetinden karak ilahi velayete
snmak ise o halde nasl olur da siyasetin dindeki rol, deeri ve de

Beytullah'il Haram haclarna mesaj, 14. 4. 1368

Tahran Cuma namaz hutbeleri, 14. 3. 1372
Sahife-i mam c. 13. S. 431'de yle yer almtr: "Peygamber-i Ekrem (s.a.a)
mmetin siyasetini stlenmek iin gnderilmitir."
2

161

dinin tayin edilmi hedeflerdeki etkisi grmezlikten gelinir veya az

kabul edilebilir. 1
2- 11- slami ahlak ile ahlaklanmak
Bizzat Peygamber (s.a.a) mtevatir ve maruf olan bir hadis
esasnca yle buyurmutur: "Ben ahlak ycelikleri tamamlamak iin
gnderildim."2
Biset hi phesiz ahlaki ycelikler ve beerin ruhsal faziletleri
genellik elde etsin ve kemale erisin diye lemde bylesine bir hedef
iin gereklemitir. 3
Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) bisetinin hususiyeti hi phesiz
ahlaki yceliklere davet idi. Bu da Peygamber-i Ekrem'in biset ve
risalet hayatnda yer alan nemli bir nokta ve unsur tekil etmektedir.
O halde sylenebilir ki hakikatte slam ve cahiliyenin snrlarndan ve
ayrt edici zelliklerinden biri de ahlak meselesidir. 4
slami hkmet ve peygamberlerin hakimiyeti hi phesiz bunun
iindir: "Hi phesiz ben ahlaki ycelikleri tamamlamak iin
gnderildim."5
"

" Hi phesiz Allah, mminlere, aralarndan kendilerine
Allah'n ayetlerini okuyan, onlar arndran ve onlara kitap ve
hikmeti reten bir peygamber gndermekle byk bir ltufta
bulundu "6
Hi phesiz tezkiye ve de kitap ve hikmeti renmek insann
deruni deiiminden ibarettir. nsan kendi yaratl hedefine erimek
iin kendisi hakkndaki peygamberlerin biset hedefine nail olmal yani
deiim geirmeli, doru olmal, iyi olmal, her trl kirlilikten,
1

Beytullah'il Haram haclarna mesaj, 14. 4. 1368

eyh Tabersi, Mekarim'ul Ahlak, s. 8
3
lkenin sorumlular ve de slami vahdet konferans misafirleri ile yapt
grmesindeki beyanat. 31. 5. 1385
4
lke yneticileri ile yapt grmesindeki beyanat. 10. 10. 1373
5
D ileri bakanl sorumlular ve elilerindeki grmesindeki beyanat, 18. 4.
1370
6
Al-i mran suresi, 174. ayet
2

162

alaklktan ve insann derununda bulunan ve de dnyay fesada

srkleyen ayplardan ve nefsani isteklerden kurtulmaya almaldr.
Bu da bireyin varl erevesinde gereklemektedir. Biset zaten
bunun iindir. Peygamber'in (s.a.a) "phesiz ben ahlaki ycelikleri
tamamlamak iin gnderildim" sz de yine bu manaya dnmektedir.
" phesiz ben ahlaki ycelikleri tamamlamak iin gnderildim" sz
insann tehzib edilmesi anlamndadr. nsann tezkiyesi, insan hikmete
sevk etmek, onu sradan salt cehaletten hikmete dayal bir hayata ve
anlaya ulatrmaktr. Bu bireyin kategorisinde ve de bireysel hayatn
erevesinde gereklemektedir. 1
2- 12- Bireysel ve toplumsal kemal
Beer hi phesiz adaletsizlik, zalimce davran, taknlk,
tecavz, zorbala dayanma ve g kullanma glgesinde yaayamaz.
Bu asla hayat demek deildir. Bu bir cehennemdir. Peygamberler
hayat muhitini cennet haline getirmek iin gelmilerdir. Elbette eer
dakik bir gzle bakacak olursak peygamberlerin toplumsal hayat
erevesinde olan bu hedefi de insann bireysel alanda var olan
hedefine ulamak iindir. Yani deruni tahavvl, drst olmay, doru
bir insan olmay hedeflemektedir. Sizler dnyada her neyi mlahaza
ederseniz, onun sahih olan ekli ondan insana istenilen bir fayday
verdii ekildir. nsan bakalarna darbe vurmak iin gelmemitir.
nsan bakalarn kskanmak iin yaamamaktadr. nsan her eyi
kendisi iin isteyip dierlerini mahrum klamaz. nsann varlndan
lem ve deme ktlk sudur edemez. nsan kk meselelere sarlp
ideallerden ve istenilen kemallerden gaflete demez. nsan iyi olmak,
faydal olmak, hareket etmek ve kemale doru yrmek iin gelmitir.
Eer byle olur ve insan kemale doru hareket ederse, hi phesiz
yolu kendisi ve dierleri iin faydal vaki olur. O insan deiim
geirmi ve tezkiye olmu saylr. Bunlar ise bisetin hedeflerinden
biridir. 2

1
2

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat. 1. 11. 1371

a. g. e.

163

Allah'n yce Peygamber'i Hz. Muhammed b. Abdullah'a (s.a.a)

sonsuz selam olsun ki kendisi ile birlikte beerin kurtulu mjdesini de
getirdi ve de insana salah ve saadet yolunu at ve bylece mminlere
dnya ve ahiret yceliini ve zgrln balad. Ayn zamanda
yce Allah'n selam, beerin retmenleri, kmil insann rnekleri,
dnya ve ahirette cennet yolunun ncleri ve yolcular olan Ehl-i
Beyt'ine ve zellikle de Hakk'n hcceti, zamann imam ve kinatn
mutlak midi olan Hz. Hccet bni'l Hasan'il Mehdiyye (Ruhumuz
ona feda olsun ve Allah onun zuhurunu acil klsn) olsun.1
Biset meselesi bu lemin doal bir hakikati ve insanlk iin kesin
bir haletten ibarettir. Peygamberlerin hateminin biseti ile lemde sz
konusu edilen adalet ve hak ise insanlardan bir grubunun zamann bir
diliminde onu kabul etmeleri ve insanlarn ve beer tarihinin byk bir
blmnde ise kabul etmemeleri iin deildi. Aksine hak ve adalet
ortaya kondu ki lem ve insan nerdii ekilde terbiye edebilsin,
beeriyet ve btn bir varl beere tabi olarak bu yoldan kemale
ulatrsn ve de bu olacaktr. Eer olmazsa hedefe aykr saylacaktr. 2
Nebiyy-i Ekrem'in biseti (s.a.a) beeri bir taraftan bireysel, ruhsal
ve manevi kemal zirvesine tamak ve dier taraftan ise toplumsal
hayatn yceliine ve toplumlarn durumunu slaha eritirmek iin
balatlan ameli bir harekettir. 3
2- 13- Talim ve tezkiye
Peygamber'in insan davet ettii ey beerin hayat tarihinin tm
evrelerinde kendisine ihtiya duyduu eylerden ibarettir. Peygamber
insan ilme davet etmitir. Kur'an ayetlerinin ilki ilmi vmektedir.

"

Yaratan Rabbinin adyla oku! O,

insan bir alanm yumurtadan yaratt. Oku! Senin Rabbin en
cmert olandr. Rab ki kalemle yazmay retti."4
1

afakta on gn ehitlerinin gn mnasebeti ile yaynlad mesaj, 14. 11.

1371
2
Kur'an karileri ile grmesindeki beyanat. 4. 12. 1368
3
lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 29. 9. 1379
4
Alak suresi 1 ila 4. ayetler

164

Bu ayetlerde nce talim sz konusu edilmitir. Hi phesiz ilim

insann kurtulu vesilesidir ve de belli bir mekan ve zamana has
deildir. Aksine beer hayatnn tm dnemleri ile yakndan ilgilidir. 1
Biset gn hakikatte beer iin sekin ve esiz bir zellii olan
risalet bayrann gndere ekildii gndr. Biset gn hakikatte ilim
ve marifet bayra gndere ekilmitir. Biset "oku" emri ile

balamtr. "














(Ey Muhammed!) Rabbinin yoluna, hikmetle, gzel tle ar"2
ayeti ile de devam etmitir. Yani davet hi phesiz hikmet ile
birliktedir. slami davet hakikatte btn lemde ve tarih boyunca
hikmetin yayl ve hakimiyeti anlamndadr. yle ki biset adalet
bayran gndere ekmek ve bayraktarlk etmektir.3
phesiz ilim ve beeri medeniyet insanlar arasndaki iyi ahlaki
zellikler, gzel adetler ve bu trden birok kategoriler her ne kadar
zahirde dinler ile ittisal halinde olmasa da asl kkler hususunda hi
phesiz ilahi marifet ve dinlerden kaynaklanmtr ve bunlarn
banda da yce slam Peygamberi'nin biseti gelmektedir. Lakin ayn
zamanda btn beeriyet gelecekte daha ok bu bereketlerden istifade
edecektir. O halde beer tarihi boyunca en sekin, en nemli ve en
byk olay, bu biset olaydr. 4
1

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 2. 7. 1382

Nahl suresi 125. ayet
3
lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 23. 7. 1380
4
lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 7. 9. 1379
Sahife-i mam, c. 17. S. 430 ila 431'de yle denmektedir: "Biset meselesi
lemde irfani ve ilmi bir deiim ortaya karmtr. Yunanllarn eli ile gereklemi
olan ve de belli bir deeri bulunan Yunan'n kuru felsefelerini reel bir irfana
dntrm ve uhud erbab iin gerek bir uhud haline getirmitir. Kur'an bu
boyutta hi kimse iin imdiye kadar kefedilmi deildir; meer "kendisine hitap
edilmi olan kimse" iin. Baz boyutlarnda ise hata "kendisine hitap edilmi kimse"
iin dahi kefedilmi deildir. Sadece z'l-Celal'in (azameti yce olsun) zat iin
malumdur. Eer bir kimse slam'dan nceki felsefeler, slam'dan sonraki felsefeler
ve zellikle de son asrdaki felsefeler, slam'dan nceki arifler ve de Hindistan ve
benzeri yerlerde bylesine meselelere sahip bulunan kimseler veya slam'n
retileri zere bu iler ile ilgilenen slam'dan sonraki arifler zerinde aratrma
yapacak olursa, bu boyutta ne kadar da byk bir deiimin gerekletiini ve hsl
olduunu anlar. Oysaki byk slam arifleri de Kur'an hakikatlerini kefetme
hususunda yaya konumda bulunmaktadrlar. Bisetin bereketlerinden biri olan Kur'an
2

165


"











Onlara ayetlerini

okuyor, onlar arndryor ve onlara Kitab ve hikmeti retiyor."1
Burada hem tezkiye vardr ve hem de talim. Dinin terbiye alan ise
hem benim ve sizin kalpleriniz, hem benim ve sizin beyniniz ve hem
benim ve sizin el ve pazlarnzdr.

"





Ey







peygamber! Kfirlere ve mnafklara kar cihad et ve onlara
kar etin ol."2
Dman karsnda, saldrgan karsnda vahiy ve maneviyat
nurlarnn yaylmasna engel olan kimseler karsnda tek bir el olmak

Biz

gerekir. "

demiri de indirdik ki onda byk bir kuvvet ve insanlar iin
faydalar vardr."3
elikten bir el, demir bir yumruk, yenilgi bilmeyen ve gerilemeyen
bir irade ile kar koymak ve muvacehede bulunmak gerekir. Bunlar
slam mmetinin bugnk dertlerinin ilac konumundadr. 4
2- 14- Dnyay ahirete hizmet yolunda kullanmak
Bizim hayatmzn btn muhiti dnyadaki btn abalarmz hi
phesiz ahiretin bir parasdr. Dnya ve ahiret birbirinden ayr
deildir. Kt olan insan hi phesiz bu lemdeki hayat ile ilgili olan
gnlk maddi abalarn kt bir niyet ile yapan kimsedir. Sylenilen
o knanm dnya da budur; ama bu lem, o lemden ayr deildir. Bu
lem o lemden bambaka bir lem deildir. Bu lem hi phesiz o
lemin tarlasdr. Tarla ne demektir? rn tarla dnda bir yerden
lisan da Allah Resul'nn (s.a.a) bisetinin byk bereketlerinden biridir. Olduka
kolay olduu halde zor olan bir lisandr. Baz kimseler Kur'an' kolay bir ekilde
anlayabileceklerini dnmektedirler. Zira onlara gre bu kolay gelmektedir. Birok
marifet erbab ve felsefe sahibi kimseler ise Kur'an' anlayabileceklerini sanyorlar.
Oysa onlar iin tecelli etmi olan o boyut ve de bu boyutlarn gerisinde var olan
boyut, onlar iin asla malum olmamtr.
1
Al-i mran suresi, 164. ayet
2
Tevbe suresi, 73. ayet
3
Hadid suresi, 25. ayet
4
lkenin sorumlular ve de slami vahdet konferans misafirleri ile yapt
grmedeki beyanat. 31. 5. 1385

166

almak mmkn mdr? Bu da vahdet, uyum ve birlikteliin nihayetini

ifade etmektedir. slami muhitte kalpler Allah'a doru tevecch
etmelidir. Niyetler Allah iin olmaldr. Bu da slam'n
hususiyetlerinden ve de slam'n yaylma vesilelerinden biridir. 1
slam'a gre dnya ahiretin tarlasdr. Dnya nedir? Bu bak ve
ifadede dnya insandan ve lemden ibarettir. nsanlarn hayat
insanlarn abas, insanlarn akl ve bilgisi, insanlarn haklar,
insanlarn vazife ve teklifleri, insanlarn siyaset sahnesi, insani
toplumlarn iktisadi terbiye sahnesi, adalet sahnesi ve btn bu
sahnelerin tm hayatn meydanlar konumundadr. Bu anlamda
dnya, dinin risaletinin, sorumluluunun ve vazifesinin esas
saylmaktadr. Din bu azim sahnede ve bu eitli alanlarda insann tm
abasna bir ekil ve yn vermek ve onu hidayete erdirmek iin
gelmitir. Bu anlamda bir dnya dierinden ayrlk kabul
etmemektedir. Din risaletini hayata geirmek iin dnya dnda baka
bir alan elde edemez. Dnyada dini mhendislik olmakszn, dinin
yaratc ve terbiye edici eli olmakszn maneviyattan bombo bir hale
gelecektir. Hakikatten boalacak, muhabbetten arnacak, ruhtan uzak
decektir. nsann hayat muhiti anlamndaki dnya, din olmakszn
orman kanununa, ormanlk bir muhite ve ormanlk bir hayata
dnecektir. nsan bu byk sahnede emniyet ve huzur hissetmeli ve
meydan yceli ve manevi tekamle doru amaya almaldr. Bu
hayat sahnesinde maddi g ve kudret hakkaniyet ls
saylmamaldr. Byle bir sahnede sahih bir hakimiyeti stlenebilecek
ey dinden baka bir ey olamaz. Dinin dnyadan bu anlamda ayrt
edilmesi, yani hayatn, siyasetin ve iktisadn maneviyattan
boaltlmas anlamndadr. Yani adalet ve maneviyat yok etmektir.
nsann frsatlar anlamnda, btn bir leme yaylm olan nimetler
1

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 20. 10. 1372

Sahife-i mam, c. 9. S. 288 ve 289'da yle yer almaktadr: "Banda slam
mektebinin yer ald tevhidi mektepler maddiyat insanlarn maneviyatna engel
olmayaca bir ekilde terbiye etmektir. lahi dinler maddiyat maneviyata hizmete
ekmekte ve maneviyata hizmet iin ngrmektedir. Elbette ayn zamanda
maddiyata da tevecch etmektedir.

167

anlamnda, tatllklar ve gzellikler anlamnda, aclar ve musibetler

anlamnda bir dnya insann rt ve tekml vesilesidir. Bunlar da din
asndan insann yceli ve tekmlne doru ve de Allah'n,
varlnda karar kld kabiliyetine ulama hususunda srdrmesi
gereken aletlerden ve aralardan ibarettir. Bu anlamda dnya dinden
ayr olamaz. Siyaset, iktisat, hkmet, hukuk, ahlak, bireysel ve
toplumsal ilikiler bu anlamda dinden ayr kabul edilemez. Zira din ve
dnya yce mam'mza gre de bir birini kemale erdiren, birbiri ile
karan ve bir biri ile i ie giren ve de asla birbirinden ayrt
edilemeyen eylerdir.
Dnyann elbette baka bir anlam daha vardr. slami metinlerde
dnya nefsaniyet, bencillik, insann kendi heva ve heveslerine esir
oluu ve dierlerini de heva ve heveslerine esir etmek anlamndadr.
Kur'an, hadisler ve din byklerinin szleri byle bir dnyay
knamakta ve eletirmektedir. Rivayetlerimizin dilinde din ile bir
araya gelmesi mmkn olmayan knanm dnya, hi phesiz heva
ve heves, nefsaniyet, enaniyet, bencillik ve kendine tapnma haletidir.
Bu dnya Firavun'un, Nemrut'un Karun'un bir gstergesi, ah, Bush
ve Saddam'n bir tecessmdr. Bu dnya zalim mstekbirlerin ve
tarih boyunca gnmze kadar gelip gemi btn zorba diktatrlerin
bir gstergesidir. Elbette bunlar ahlak rezilliklerin ve knanm
dnyann en byk tecessmdr. Sradan bir insan kendi kalp ve
derununda bir Firavun sahibi olabilir, kendi gc ve imkanlar
dhilinde Firavunca, Karunca, Kayserce ve bir imparator gibi amel
edebilir. Eer imkanlar daha fazla olursa o da tpk Firavun, Karun ve
dier zorbalar ve tarihteki tautlar haline gelebilir. Bu dnya din ile
bir araya gelemez, bu dnya rivayetler dilinde dinin kumas olarak
adlandrlan dnyadr. Bunlar bir araya gelemez; eer bir kimse bu
anlamda dnya ile dini bir araya getirmeye alrsa, bu mmkn
deildir. Dini bylesine bir dnya ile bayndr klmak mmkn
deildir. Dini bylesine bir dnyann hizmetinde karar klmak dine
ihanet saylmaktadr. mam bizleri bu dnyann esaretinden
sakndrmtr. Yce imammz dini, siyasetin, iktisadn ve dnyann

168

ayns kabul etmekle birlikte srekli olarak insanlar ve sorumlular bu

anlamdaki bir dnyadan sakndrm ve uzak tutmutur.
Biz dnya hakkndaki bu iki manay ayr tutmak zorundayz. mam
(r.a) da ikinci anlamdaki dnyay tm ile bir kenara brakmt.
Nefsani istekler, enaniyet, bencilik ve nefsaniyet ehli bir kimse
deildi. Ama birinci anlamdaki dnya, yani geni hayat alan olan
dnya slami metinlerde slam'n bize rettii zere mam'n din ile
e ve mutabk kabul ettii eyden ibarettir. Mminlerin Emiri Hz. Ali
(a.s) yle buyurmutur: "Dnya Allahn velilerinin ticaret yeridir."1
Yani dnya Allah'n velileri iin bir kazan ve ticaret yeri
saylmaktadr veya onlarn ticareti iin bir vesile konumundadr. nsan
hi phesiz manevi yceliklere erime noktasnda dnyadan istifade
edebilir. 2
2- 15- nsann tabiatn karanlklarndan marifet nuruna doru
k
nsann bir i yapp onu Allah, maneviyat ve amellerin karlk
grd gnn hesabna saymas cahiliye hayatnda mevcut deildi.
slam'n karar kld hususiyetlerden biri de insann btn hayat ve
himmetinin dnya hayat ile snrl olmamasdr. Bu bisetin
hususiyetlerinden biri olup bunun mukabilinde ise cahiliye karar
klmaktadr. 3
2- 16- Adaletin istikrar ve yerlemesi
Adaletin yerlemesi, adalete tabi olmak, adaleti yaymak, adalet iin
aba ve mcahede iinde bulunmak ve nerede olursa olsun adalete
sayg duymak - isterse gayr-i mslim beldelerde olsun- ve de
dnyann hangi noktasnda olursa olsun zulm irkin grmek de hi
phesiz slam'n zelliklerinden biridir. Sizlerin de grd gibi
1

Nehc'ul Belaa, 131. Hutbe

mam Humeyni'nin (r. a) vefatnn 16. yl dnm merasimindeki beyanat, 14.
3. 1384
3
lkenin sorumlular ile grmesindeki beyanat, 10. 10. 1373
Sahife-i mam, c. 9, s. 289'da yle yer almtr: "Tevhidi mektepler insanlar
maddenin karanlndan nura ekmek ve Allah'a doru gtrmek istemektedir.
2

169

slami hayat, Peygamber'in (s.a.a) mbarek hayat ve slam tarihi en

iyi zaman ve en salim dnemlerinde adalete sayg duymu ve srekli
adaletin peinde olmutur. Bu da Peygamber'in (s.a.a) bisetinin sekin
ve ayrt edici zelliklerinden biridir. 1
nsanlk tarihinin balangcndan - yani insann bir dnceye sahip
olduu bir fikri sahiplendii ve de kendi hayatna bir dzen ve tertip
verdii zamandan- bugne kadar beerin en byk ideali ve lks
adaleti tahakkuk ettirme arzusu olmutur. Bugn baz kimseler bar
iarn ve slogann atmaktadrlar. Elbette ki bar ok gzel bir eydir.
Lakin bar adilane olduu zaman iyidir. Birok kimse adalete erimek
iin sava semektedir ve adalet yolunda savamaktadr. O halde
aka anlald zere adalet bartan daha stn ve nemlidir.
Hakikatte bundan ibarettir. 2
slami davette yer alan bir baka nokta ise adaletin insanlar
arasnda yerleik hale gelmesinden ve istikrar iine girmesinden
ibarettir. Cahiliye dneminin hususiyeti zalimane bir dzene sahip
oluudur. Zulm etmek yaygn bir rf haline gelmiti. Bu, nerede
olursa olsun cahiliye dnemidir. slam ise bunun tam kartn
getirmitir. Adaletin istikrar iine girmesini ve yerlemesini
salamtr.

"
phesiz Allah, adaleti, iyilik








yapmay, yaknlara yardm etmeyi emreder."3
Peygamberler insanlarn kurtarclardr. Bu yzden Kur'an-
Kerimde risaletlerin ve nbvvetlerin byk hedeflerinden birinin de
adaleti ikame etme olduu beyan edilmitir.

"












Dorusu, (daha nce de) elilerimizi (bu)

hakikatin btn kantlar ile gnderdik ve onlar araclyla vahyi
baladk (ve bylece, doru ile eriyi tartabilmeniz iin size) bir
terazi (verdik) ki insanlar adaletle davranabilsinler." 4
1

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat. 10. 10. 1373

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat. 29. 9. 1374
3
Nahl suresi, 90. ayet
4
Hadid suresi, 25. ayet
2

170

Aslnda ilahi kitaplarn nazil olmas ve resullerin gnderilii de kst

ve adaletin toplumlar arasnda hkim olmas, yani zulm, zorbalk ve
fesat gstergelerinin ortadan kalkmasdr. 1
2- 17- Sevap mjdesi ve azaptan dolay uyarma
imdi ortaya u soru kmaktadr: Peygamberler insanlarn bu
aamaya ulamas ve yoldaki engelleri ortadan kaldrmas iin ne gibi
bir armaan, program ve proje ortaya koymulardr? Kur'an ayetleri
buna cevap vermektedir ve hedefin asln beyan etmektedir.

"

Ey
Peygamber!
Biz
seni
bir


ahit, bir mjdeleyici, bir uyarc; Allahn izniyle kendi yoluna
aran bir daveti ve aydnlatc bir kandil olarak gnderdik."2
Yani ey Peygamber! Seni apak bir meale, Allah'a davete eden bir
daveti, insanlara ilahi sevab mjdeleyen bir mjdeci, onlar ilahi
azab ve gazaptan korkutan bir uyarc ve beerin yolunda mevzilenmi
olan sefaletlerden korkutan bir uyarc karar kldk. 3
3- Bisetin eser ve bereketleri
3- 1- Deer ifade eden iarlarn ortaya konuluu
Ben defalarca sylediim gibi beer iin asrlar sonra kutsallk elde
eden eitlik, kardelik, adalet, halklk ve benzeri birok mefhumlar
Peygamber-i Ekrem''in retilerinin (s.a.a) tesiri altnda kalmtr.
Dier dinlerin retilerinde bylesine eyler yoktu. En azndan zuhur
makamna eriememitir. 4
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) hi phesiz beerin retmeni, talim ve
terbiye bayrann ykselticisi ve de aba ve gayreti yce tutan bir
ahsiyetti. Peygamber (s.a.a) adalet, insann ycelii, toplumdaki
ayrmclklar kaldrma, ruhsal ve manevi fazilete nem verme
feryadn dnyada seslendiren bir kimse olmutur. Bugn de bu sesler
1

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat. 27. 12. 1380

Ahzab suresi, 45 ila 46. ayetler
3
Harem-i Rezevi ziyaretileri topluluundaki beyanat, 15, 11. 1371
4
Tahran Cuma namaz hutbeleri, 28. 2. 1380
2

171

gnmz dnyasnda ve tarih atmosferinde yanklanmakta ve adeta

sesi kulaklar trmalamaktadr.1
Bugn de dnyada sz konusu edilen iarlarn birou ilahi bisetten
ibarettir. Geri genellikle o sloganlarn altnda bir amel
bulunmamaktadr. rnein toplumsal adalet, zgrlk, hrriyet, ilim,
bilgi, ilerleme, beeri hayatnn dzeyinin ykselii ve de birok
devletlerin, milletlerin ve mektep sahiplerinin att sloganlarn altnda
bir amel bulunmamaktadr. Dnyadaki bu iarlar bisetlerin ve zellikle
de en son bisetin - son Peygamber'in bisetinin- bereketi ile sz konusu
edilmektedir. Elbette naks ekli ile insanlarn elinde mevcuttur ve
baz kimseler de o yne doru hareket etmektedirler. 2
3- 2- nsanlara kurtulu yolunu gstermek
Bu gnn bereketleri evvela btn insanlara taalluk eden
bereketlerdir. Yani herkes bu bereketlerden kolayca istifade edebilir.
Ayrca zel bir zamana da mahsus deildir. Bugn de beer halis
tevhide, slami adalet projesine ve slam'n adalet iin beeriyete
verdii reeteye dnmeye muhta konumundadr. 3
Sizlerin de tevecch ettii gibi bu 23 yl, olduka mbarek yllar
olmutur. 23 yl uzun bir mr ve fazla bir zaman ifade etmemektedir.
Sizler birok kimsenin yirmi yl, yirmi yl veya yirmi be yl dahi
hatta takdim edilebilecek ve sunulabilecek bir tek i dahi yapma
noktasnda baarl olamadn grmektesiniz. Genellikle hayatlar
ahsi iler ile geip gitmektedir. Eer byk insanlarn - bilginlerin,
filozoflarn ve de siyasetilerin- programlarna bakacak olursanz
yapt ilerin 23 yl ile snrl olduunu greceksiniz. Elbette bu da
ahslarn g ve kapasitesi eitliliince farkllk arz etmektedir.
Bunlarn olduka byk iler yapabilecei de malum deildir. Ama
baknz, bu ksa yllarn bereketi ve Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a)
mbarek hayatnn biset dneminde sergiledii 23 yllk bereketler ne
kadar da fazladr! lemin cahiliye asrlarnn kalbinde ve cahiliye
dneminin barnda -sadece cahili blge dhilinde deil, hatta beerin
1

iler ve retmenler ile grmesindeki beyanat. 10. 2. 1382

Kur'an karileri ile yapt grmesindeki beyanat. 4. 12. 1368
3
lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat. 24. 6. 1371
2

172

cahiliye asrlar ve cehalet karanlklarnn terakm iinde de- yle bir

bina ykseltmi ve yle bir meale yakmtr ki nuraniyeti tarih
boyunca gnden gne art kaydetmekte ve birok kimsenin elinden
tutmakta ve onlar hidayete eritirmektedir.1
Biz Kur'an- Kerim'de

"

,
mmlere,
ilerinden,

kendilerine ayetlerini okuyan, onlar temizleyen, onlara kitab ve
hikmeti reten bir peygamber gnderendir"2 ayetini
okuduumuzda bu ayet hi phesiz Resul-i Hatem'in ve bu hatem
olan dinin gelii ile birlikte beerin btn nefislerinin tezkiye olaca
veya tezkiye olduu anlamnda deildir. Bu beeriyetin Kur'an
douundan sonra artk tekmle doru gerekletirdii seyrinde
zulm, ayrmclk, ekavet ve noksanlklar grmeyecei manasn
ifade etmemektedir. Eer Peygamber'in ve slam dininin adaleti
yerletirmek, mustazaflar kurtarmak, cansz ve canl putlar krmak
iin varlk lemine adm attn sylyorsak, bu hi phesiz bu
nurani gnein douundan sonra artk insanlarn zulm grmeyecei,
tautun asla olmayaca ve hi bir putun beeriyetin hayatna egemen
olmayaca anlamnda deildir. 3
slam insanlar bu zulmetlerden ka hidayet etmekte ve de beer,
tedrici bir ekilde renerek, hareket ederek, karar alarak, doru
dnerek ve engelleri tanyarak bu yolu mutlaka bulacaktr. 4
Bu lemde zor artlarda yama, karde katliam, geri kalma,
smrlme ve zulm ile sonulanan beerin siyah gnleri ve hakeza
lemde ilahi balardan istifade etmemek ve insann hayatndaki
dier birok aksaklklar, zellikle sadece ve sadece bu lemdeki hayat
ile ilgili olan insann ihtiyalar, yiyecei ve beerin dier ihtiya
duyduu eyler ve gerekse de insann ebedi hayat ile irtibatl olan
sapmalar, zulmler, aykrlklar, kirlilikler, beerin ahlaki ve
1

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat. 19. 9. 1375

Cuma'a suresi, 2. ayet
3
lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat. 13. 11. 1370
4
lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat. 4. 8. 1379
2

173

davransal pislikleri gibi tm eyler, slami bisetin dnya grnde

gerekler ile mlahaza edilmi ve btn bunlar iin belli bir ila tayin
edilmitir. Bu yzden beer bu dini ve bu saadet projesini anlayacak,
tanyacak, amel edecek ve teslim olacak olsayd, bu gn bunca felaket
ve dzensizlikler asla vcuda gelmezdi. 1
Bizim "Hatem'ul Enbiya'nn biseti beeriyetin bayramdr" diye
iddia etmemiz, olduka doru bir szdr. Zira bu dnemde slami
retiler sayesinde beeriyetin asl dertleri, en iyi ilalar, en iyi
tedaviler ile tedavi edilmitir. Nitekim Mminlerin Emiri Hz. Ali (a.s)
Peygamber (s.a.a) hakknda yle buyurmutur: "Hastalarn derman
iin seyyar olan ve ifa verici merhemleri hazr bulunan bir tabiptir."2
Yani Peygamber (s.a.a) beeriyetin tedavisi olmayan eski yaralar
iin ngrd merhemi temin etmi ve hazr bulundurmutur. 3
Byk biset vakas bir biri ardnca asrlar getikten ve de lemler,
bilginler ve mtefekkirler gr izhar ettikten sonra da birok adan
layk, tetkik edilmesi gereken ve zerinde dnlmesi icap eden bir
konumdadr. Nebiyy-i Ekrem'in biseti beer tarihinde azim bir hareket
icat etmi insanlarn kurtulu yolunu, nefislerin ve ruhlarn tezhibini,
beerin ahlakn ve birok musibet ve sorunlara kar koymasn temin
etmitir. Hi phesiz beer btn dnemlerde ve henz de bu sorunlar
ile kar karya bulunmaktadr. Btn dinler ktle ve fesada kar
koymu ve de yce hedeflere doru srat- mstakim ve doru bir yol
icat etmilerdir. Ama yce slam dini beer hayatnn btn dnemleri
iin ebedi bir nsha olma zelliine sahip bulunmaktadr ve bu nsha
ve reete olduka etkili bir reetedir.
Bisetin hedefinin insanlarn kurtuluu olmas baka bir anlam ifade
etmemektedir. Yani Peygamber ve slam'n insanlara verdii ey btn
dnemler iin ifa verici bir reete konumundadr. nsanlarn cehaleti,
zulmn yerlemesi, ayrmcln hakimiyeti, zayflarn haklarnn
gller tarafndan inenmesi ve yaratln balangcndan itibaren
1

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat. 24. 11. 1369

Nehcul Belaa, 108. Hutbe
3
lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat. 24. 11. 1369
2

174

beerin elinden inledii birok dertler ve skntlar karsnda yer alan

ve bunlar ortadan kaldran bir reetedir. 1
3- 3- Tevhid ve adalet
Byk slam Peygamberi'nin doduu gn hi phesiz bu yce
insann sonsuz bereketleri zerinde dnme gndr. Hata
sylenebilir ki bu byk veladet ve doumun en byk bereketi beeri
toplumlara tevhid ve adaleti hediye etmesidir. nsanlar bugn de henz
ilim ve beeri fikir alanndaki byk ilerlemeler gn olmasna
ramen inan leminde irke esir dm bulunmaktadr. Hatta birok
maddi ynden ilerlemi lkelerde dahi bu byledir. O halde anlald
zere tevhide inanmak, sahip olduu btn bereketleri ile bir takm
nuraniyetlere ihtiya duymaktadr ve bu nuraniyete ilahi vahiy ile
hidayet bulmu olan akldan baka bir yolla ulamak mmkn
deildir. Peygamber-i Ekrem (s.a.a) bu hediyeyi insanla vermitir.
Nitekim gemi peygamberler de insanlara byle bir hediye vermitir.
Tevhide inanmak insann can, kalp ve hatta hayat ortamnda bir takm
bereketlere sahiptir ve dolays ile bu bereketleri dnmek ve
tevhidin bereketleri ve eserlerine doru hareket etmek gerekir. 2
Bu yce doru vesilesi ile beeriyete hediye edilen ilahi byk
hediyelerden biri de adl ve adalettir. Dolays ile adl ve adalet
hediyesinin adaletsizlie maruz kalan insana verilmesidir bu. Tarihin
balangcndan gnmze kadar beeriyetin maruz kald en byk
sknt adaletsizlie maruz kaldr. Bu yce insann doumunun
beeriyete sunduu din insanlar bylesine sekin noktalara, rnein
tevhid ve insan hayatnda adalete davet etmektedir. O halde bylesi bir
gnn bereketleri gerekten de byk bereketler olup btn bir
beeriyete ait bulunmaktadr. 3
3- 4- Mslmanlarn birlii
Ey azizlerim! Dnya Mslmanlar, Peygamber-i Ekrem''in (s.a.a)
ad ve bayrann altnda dier her eyden daha kolay ve rahat bir
1

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat. 13. 11. 1370

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat. 24. 6. 1371
3
a. g. e.
2

175

ekilde bir araya gelebilir ve vahdet oluturabilirler. Bu, Peygamber'in

(s.a.a) en byk zelliidir. Ben defalarca da sylediim gibi o yce
insan, Mslmanlarn duygularnn birletii ve topland noktadr.
Mslmanlar kendi peygamberlerine ak beslemektedirler. Ey
Allahm! Sen de ahitsin ki bizim kalplerimiz Peygamber muhabbeti
ile doludur. Bu muhabbetten istifade etmek gerekir. Bu muhabbet
insan iin yol acdr.1
3- 5- slam'n hedeflerine doru hareket
Beeriyetin bugne kadar da bu mesaj kmil bir ekilde btn
boyutlar ile hayatnda uygulayamad ve pratize edemedii
dorudur. Lakin hi phesiz insann yceli ve ilerleme hareketi bir
gn buraya eriecektir. Bu insan iin bir doruk ve ykseli noktasdr.
Elbette farz ediyoruz ki beeriyetin fikri, anlay, ilim ve yce
idrakleri gnden gne artmakta ve slam mesaj da canl
bulunmaktadr. Hi phesiz bir gn bu mesajlar beeri toplumlarn
hayatndaki yerini bulacaktr. Nebevi mesajn hakkaniyeti, slam
tevhidinin hakkaniyeti, slam'n hayat iin verdii ders, insann saadet
ve ilerlemesi iin slam'n ngrd yol, sonunda beeri mutlaka bu
noktaya ulatracaktr ve beer bu dz ve aydnlk yolu bir gn
mutlaka bulacaktr. O yola adm atacak, ilerleyecek, tekaml ve
kemalini bulacaktr. 2
phesiz Peygamber'in (s.a.a) veladet zamanndaki zulmani dnya
bu mukaddes varln ilahi nuru ile aydnlannca beeriyet iin yeni bir
tarihin balangc saylmtr. Nitekim Mminlerin Emiri Hz. Ali (a.s)
bir aklamasnda bunu beyan etmitir. Zira o gn zalimane sulta ve
kanunlarn hakimiyeti neticesinde saadet nuru beeri toplumlardan
kalkm ve yok olmutu. "Nursuz, hile ve aldatma dolu bir dnya
haline gelmiti"3
Peygamber'in (s.a.a) varlk nuru balangtan itibaren insanlar
arasnda hakkn hkimiyetinin nianelerini ve ilahi burhann huzur
delillerini aikr kld. Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) doum esnasnda
1

Halkn farkl kesimleri ile yapt grmesindeki beyanat. 14. 6. 1372

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat. 31. 3. 1379
3
Nehc'ul Belaa, s. 121, 89. Hutbe
2

176

ortaya kan ilgin eyler de hakikatte beeriyete ve tarihe bir uyar

niteliindedir. Kisra'nn saraynn bu velayet ve doum esnasnda
zarar grmesi veya bir takm atekedelerin snmesinin sembolik bir
manas vardr. Bu hadise ve hakikatlerin sembolik manas, hi
phesiz bu mbarek ocuun zuhuru ile beerin karsna yeni bir
yolun kaca ve beeriyetin hi phesiz zulmani nizamlarn ve
vehimlerin karanlklarndan kurtulmas gerektiidir. Hi phesiz
kimin bu yolu seecei ve kudreti ile kat edecei ve kimin de ondan
yz evirecei ve hayrlarna eriemeyecei meselesi insanlarn istek
ve iradesine baldr. nsanlar bizzat kendi geleceklerini ve kaderlerini
kendi elleri ile semektedirler. Lakin bu yol insanlarn gzlerinin
nne serilmitir. Bunun yan sra ilahi snnet de beerin genel
hareketinin bu yce hedeflere doru tertiplenmesini n grmtr. Bu
da cebri ve doal bir ekilde beeri toplumun bu yne doru hareket
ettii eydir. Nitekim tarihteki btn olaylar da bunu gstermektedir.
Beerin ilmi ykselii ve insann marifet asndan ilerleyii, tm
slam'n yce Peygamberi'nin retileri cihetindedir ve de bu yolun
nihayetine dorudur. 1
Bu biset ve kaynak hi phesiz diri ve kaynar bir haldedir. Bu fazl
ve ilahi bereket tarih boyunca insanlar iindir. Nitekim yce Allah
defalarca Kur'an- Kerim'de bunu vaat etmitir. Bu hakikatin zuhuru
beerin hayatna galip olmas ve hayat kendi ekil ve rengine
brndrmesi iindir. Bu hakikat mutlaka bir gn tahakkuk edecektir.

"




Dinini btn dinlere stn klmak
iin"
Elbette bu hedefe doru hareket, kendisi ile uyumlu bir takm
artlar, sebepler ve etkenler ile gerekleen bir harekettir. Biz bu
hakikate doru yrmekteyiz. Beer att her admda ister istesin,
ister istemezin, hatta ister bilsin, ister bilmesin, biset hakikatine daha
da yakn olmaktadr.
Bu gn dnyada sz konusu edilen bir takm iarlar hi phesiz
ilahi bisetin ta kendisidir. Geri genellikle bu iarlarn altnda bir amel
de bulunmamaktadr.
1

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat. 20. 3. 1380

177

Bu gn biz ve btn bir beeriyet bu bisetin deerleri ve

mefhumlar ile kuanmaya doru hareket emekteyiz. Biz slam
cumhuriyetinde din ve Kur'an ile amel iarn hayatmzda
gerekletirdiimiz, hayata geirdiimiz ve de kmil bir ekilde
tahakkuk etmesine doru yrdmz sebebi ile vnen insanlardan
ve milletlerden biriyiz. Biz bu hakikati tandmz, onu grdmz,
ona k olduumuz ve ona doru hareketimizi balattmz ve byk
lde de ilerlediimiz sebebi ile iftihar etmekteyiz. Btn bir
beeriyet ve dnya bu yolu kat etmeli ve de mutlaka kat edecektir. 1

Kur'an karileri ile grmesindeki beyanat. 4. 12. 1368

178

Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) tarihinde yer alan zel olaylar

179

1- Mekke Dnemi
1- 1- Risaletten nceki olaylar
1- 1- 1- Hlf'ul Fudul'a ye olma1
Cahiliye dneminde Mekke halknn kendi aralarnda imzalad
anlamalardan ayr, hilf'ul fudul adnda Peygamber'in ortak olduu bir
baka antlama da vard. Tarihte yer aldna gre yabanc bir kimse
Mekke'ye girdi ve maln satt. Maln alan kimse zorba ve Mekke
erafndan olan As b. Vail adnda biriydi. 2
As b. Vail mal ald halde parasn vermedi, o yabanc kimse her
kime mracaat etti ise hi kimseden yardm alamad ve bu yzden Ebu
Kubeys dana giderek yle feryat etti: "Ey Fihr ocuklar!3 Bana
zulmedilmitir."
Peygamber ve amcas Zubeyr b. Abdulmuttalib bu feryad iittiler
ve bu yzden bir araya toplanarak o ahsn hakkn savunma karar
aldlar. Kalkp hep birlikte As. b. Vail adl ahsn yanna gittiler ve ona
"Parasn ver" dediler ve o da korktu ve mecbur kalarak adamn
parasn verdi. Bu anlama aralarnda ylece kald ve kendi aralarnda
Mekke'ye giren ve Mekkelilerin kendisine zulmettii herkesi - ki
genellikle yabanclar ve Mekkeli olmayan kimselere zulmediyorlardsavunma kararn ald. slam'dan sonra da yllarca getii halde
1

Bir antlama yapmak zere Kurey kabileleri birbirlerini davet ettiler ve

Abdullah ibn-u Ced'an'n evinde toplandlar. erefine ve yana hrmeten toplant
onun yannda yapld. Haim oullar, Muttalib oullar, Esed ibn-u Abdiluzza,
Zhre ibnu Kilab ve Teym ibn-u Mrre gerek Mekke halkndan, gerek Mekke
dndan oraya gelen biri zulme uradnda onun yannda yer alacaklar konusunda
yemin ettiler. Zulm defedinceye kadar zalimin karsnda dikileceklerdi. te bu
antlamaya Kureyliler, Hlfu'l-Fudul adn verdiler.
2
As b. Vail Sehmi Mekke'nin byklerinden olup cahiliye dneminde Hiam b.
Muire'nin arkada idi. slam dnemini derk etmi olmasna ramen Mslman
olmad ve mrik olarak kald.
3
Yani: "Ey Kurey oullar!" Fihr hi phesiz, Kurey kabilesinin soyunun
kendisine att Kurey b. Malik b. Nadr adl ahsn dier bir ismidir.

180

Peygamber (s.a.a) "Ben henz de kendimi o anlamadan dolay

sorumlu kabul etmekteyim" diye buyurmutur. 1
1- 1- 2- Evlilik
Peygamber'i Ekrem'in (s.a.a) bu drst oluu Hz. Hatice'yi 2
kendisine k etmiti. Bu yzden Hz. Hatice de Mekke'nin en deerli
kadnlarndan biriydi ve haseb, neseb ve servet asndan sekin bir
ahsiyete sahipti.3
Bir mddet getikten sonra Peygamber'in (s.a.a) amcas, kefili ve
de Peygamber'in tpk bir ocuu gibi evinde yaad Ebu Talib
fakirlie maruz kald. Bu durum, Peygamber'in (s.a.a) deerli
amcasndan ayrld zamand ve bu esnada Peygamber zengin bir
kadnla evlenmiti. Peygamber'in (s.a.a) bisetine ka yl kalmt? Tam
on be yl. nce Hz. Hatice'nin iisi ve ticari ilerinin sorumlusu
olmakta ve sonunda onun ei olup evlenmektedir. Hakikatte Hz.
Hatice'nin serveti Peygamber'in (s.a.a) emrinde karar klmaktadr. 4
1- 2- Davetin balangc
1- 2- 1- Hz. Hatice tarafndan davetin kabul edilii
Hatice-i Kbra (a.s) slam'n balangcnda iman etti ve kamil,
akll ve byk bir kadn olarak en byk hareketi balatm oldu.
slam'a iman eden ilk kimse oydu. Sonradan da btn servetini slam'a
1

Tahran Cuma namaz hutbeleri, 23. 2. 1379

Bu kadn Hatice (a.s) - Allah Resul'nn (s.a.a) ahlak, huy, maneviyat,
gzellik ve her eyine k olmutu. Bu durum insanlar bu gencin gelip kendisini
istemesi iin tevik etmesini salyordu. Bunu zerine baz ahslar Peygamber'e
gelerek Hatice'yi kendisine istemesini taleb ediyorlard. Peygamber (s. a. a), "Benim
bir eyim yok ki!" diye sylediinde kendisine "Bu tr eyleri dert edinme"
diyorlard. Bylece ona aslnda unu demek istiyorlard: "Senin dediin Hatice
imdiye kadar birok eraf, a'yan ve byk ahsiyetlerin kendisini istedii, ama
kendisinin evlenmeye hazr olmad bir kimsedir ve o kendisi seni istemektedir."
Sonunda isteme ve evlenme olay gerekleti ve de ilgin olan u ki zengin ve
tacir bir kadnn ei olmasna ramen ticaret iine koyulmamakta, inzivaya
ekilmekte, halvet ve ibadet dnemi balam bulunmaktadr. (Sire-i Nebevi, ehit
Mutahhari, s. 146, 1361 Sonbahar basks)
3
Tahran Cuma namaz hutbeleri, 23. 2. 1379
4
Silsile Mebahis-i Nehc'ul Belaa, 8. 5. 1359
2

181

davet ve slam' yayma yolunda harcad. Bu iin etkisini mcadele ve

bask dnemlerinde mcahitlere yaplan mali yardmlarn roln bilen
kimseler derk edebilir. Eer Hz. Hatice'nin (a.s) yardmlar olmasayd
belki de slam'n hareket ve ilerlemesinde balca bir durgunluk ve
karklk vcuda gelecekti. Daha sonra Allah Resul (s.a.a) ve btn
Mslmanlar i'b-i Ebi Talib'e srgn edildiler, iki yl orada zor ve
dayanlmaz bir hayata tahamml etmek zorunda kaldlar. i'b-i Ebi
Talib'de Hz. Hatice (a.s) hakkn davetine "lebbeyk" dedi ve de srgn
halinde dnyadan gt. 1
1- 2- 2- Hz. Ali'nin (a.s) Mslman oluu
Hira maaras ve nur danda slam bayrann Peygamber'in
(s.a.a) eli ile gndere ekildii, Peygamber'in dili ile "la ilaha illallah"
kelimesinin cari olduu ve de risalet ve nbvvet hareketinin balad
an bu parlak konumu Ali b. Ebi Talib (a.s) tehis etti, bu tehisine
bal kald ve sorunlar ile uzlamaya alt. 2
Sizler Hz. Ali'nin (a.s) slam' kabul etmedeki ncelii macerasna
baknz. Ali (a.s) bu daveti kabul ettii zaman tm davetlere srt
evirmiti. Oysa o dnemde hi kimse Mslman olma cesaretini
gsteremiyordu, bu bir cesaret rneidir. Evet, Peygamber (s.a.a)
slam mealesini kaldrd zaman, akrabalar ona itinaszlk
gsterdiler, kmsediler, tahkir ettiler ve alaya aldlar. Ama henz
gen yalarda biri olan Hz. Ali (a.s) ayaa kalkarak, "Ey Amcaolu!
Ben iman ettim" diye buyurdu. Elbette o daha nce Mslman
olmutu; ama aile toplantsnda imann aikr kld. Mminlerin
Emiri Hz. Ali (a.s) 13 yllk biset dneminde ilk bir ka gn dnda
asla imann gizlemedi. Dier Mslmanlar ise birka yl imann

Tahran Cuma namaz hutbeleri, 2. 3. 1365

Sahife-i mam c. 5. S. 36'da yle yer almtr: Peygamber-i Ekrem (s.a.a) kyam
ettii ilk gnde tek bana kyam etti, insanlar davet etti ve halkn yce Allah'a ve
tevhide ard. Hi kimse onunla birlikte olmad. Balangta tek bana kyam etti
ve sadece Hz. Hatice (a.s) ona iman etti. Daha sonra da o zamanlar daha bir ocuk
olan Hz. Ali (a.s) ona inand ve iman etti.
2
renciler ve talebeler ile yapt grmesindeki beyanat. 12. 8. 1377

182

gizlemek zorunda kalmt. Ama herkes Ali'nin balangtan iman

ettiini biliyordu.
Bunu zihninizle iyice bir dnnz: Komular, etraftakiler ihanet
etmekte, toplumun bykleri hakaret etmekte, bask yapmakta, airler
alaya almakta, hatipler dalga gemekte, para ve kuvvet sahipleri alaya
almakta aalk ve rezil insanlar ihanet etmekte; ama gen bir ocuk,
byk bir muhalefet dalgasna ramen bir da gibi salam ve gl
durmakta ve diren gstermektedir. 1
1- 2- 3- Yaknlar davet etmek
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) byle bir mesaj sz konusu etti ve nce

de yaknlarnn peice gitti. Zira yce Allah ona

(" nce) en yakn akraban uyar."2 diye buyurmutu.

Ama mtekebbir, kendini beenmi, gurur dolu ve hakikatlere itinasz
bulunan amcalar her doru sz karsnda alay ettikleri iin
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) kendilerinin bir paras olduu ve de
akrabalk balar bulunduu halde - o gn btn halk byle bir
akrabalk bana sayg gsteriyor ve akrabalardan biri iin bazen on
yl savayorlard. - gzlerini kapadlar ve ondan yz evirdiler.
Evet, Peygamber (s.a.a) slam mealesini ykselttii zaman o
akrabalar ona itinasz davrandlar, ihanet ettiler, aaladlar ve alaya
aldlar.3
1- 3- Davetin aikar oluu
1- 3- 1- man edenlere ikence ve eziyetin balamas
Resul-i Kerem (s.a.a) hayatnn en zor dnemlerinde zellikle de
btn Kurey'in Mekke'de onu kuatma altna ald, hatta cannn
tehlikede olduu, evinde yaamasna bile izin verilmedii ve dolays
ile de bir gn Taife ve bir gn de i'b-i Ebi Talib'e gitme zorunda

kald dnemde dahi yle buyurmutur: "

Tahran Cuma namaz hutbeleri, 20. 11. 1374

uara suresi, 214. ayet
3
Tahran Cuma namaz hutbeleri, 20. 11. 1374
2

183

"Ben ancak apak bir uyarcym." 1 Yani ben hi phesiz sadece

uyarc ve var olan hakikatleri beyan ediciyim. 2
te burada makam yce olan Peygamber (s.a.a) kendi halis
dostlar ile birlikte on yl boyunca tm skntlara gs gerdiler ve
aclara tahamml ettiler ki bu slam filizi kk salsn. te bu noktada
yllarca sren i'b-i Ebi Talib'deki musibet dolu gnler vaki oldu.3
Mekke'de az bir grup mminler iin - ki gnden gne art
kaydediyordu- ortaya kan zorluklar, ben ve sizler tasavvur dahi
edemeyiz ve dnemeyiz. Btn deerlerin cahili deerler olduu,
btn banazlklarn, yanl hamiyetlerin, derin kinlerin, kasavetlerin
(katlklarn) ekavetlerin, zulmlerin ve ehvetlerin i ie girdii,
insanlarn hayatn zorlatrd ve kuatma altna ald bir atmosferde
ve de bu kaya gibi etkilenmesi mmkn olmayan talar arasnda bu
slam filizleri boy sald, serpilip geliti. "phesiz ldeki aalarn
tahtas daha serttir. Yamur ile sulanan ldeki aalarn kerestesinin
atei daha alevli ve daha devamldr."4
Hz. Ali de (a.s) bu hakikati beyan etmektedir. Hibir frtna bu
yeillikleri, bu filizleri, talar arasnda kan, kk salan ve gelien bu
aalar asla sarsamazd.5
1- 3- 2- Hz. Hamza'nn iman edii
Bir defasnda Ebu Cehil Peygamber'e (s.a.a) iddetli bir hakarette
bulundu. Ama Hz. Peygamber (s.a.a) sustu ve sabretti. Oradan geen
1

uara suresi 115. ayet

Devrim Muhafzlar ile yapt grmesindeki beyanat, 10. 12. 1368
3
Beytullah'il Haram haclarna gnderdii mesaj, 26. 3. 1370
4
Nehc'ul Belaa, 45. Mektup
5
lkenin yneticileri ve slami vahdet konferansnn misafirleri ile yapt
grmesindeki beyanat, 31. 5. 1385
Sahife- i mam (r.a), c. 3, s. 36'da yle yer almtr: "Mekke'de olduklar on
yl boyunca da bir ey yapamadlar. Zira Mekkeliler kudret ve varlk sahibi
kimselerdi. Bu hareket gelitii takdirde menfaatlerine aykr olacan gryorlard.
Bu adan ona muhalefet ettiler, bu hareketin gelimesinden veya menfaatlerinin
tehlikeye deceinden korkuya kapldlar. Bu putlar da aslnda onlar nezdinde bir
alet idi. Putperestlerin putlara dahi o kadar inandn sylemek mmkn deildir.
Onlar iin nemli olan ey maddi menfaatleriydi. Onlar Peygamber-i Ekrem'in kendi
karlarnda durduunu ve menfaatlerinin tehlikeye girdiini gryorlard.
2

184

bir kimse Hz. Hamza'ya Ebu Cehil'in kendi yeenine o ekilde

davrandn haber verdi. Hamza sabrszland ve hemen okunu alarak
Ebu Cehil'in nn kesti, onun ban kanlar iinde brakt ve daha
sonra gelerek bu olayn etkisi altnda Mslman oldu. 1
1- 3- 3- i'b-i Ebi Talib
i'b-i Ebi Talib'de btn afiyet ve esenlik yollar mukaddes slam
Peygamberi'nin varlna ve Mslmanlara kapand bir durumda ne
bir yaam vesileleri, ne refah imknlar ve ne de bir huzurlar vard.
Srekli dmanlarn saldrs, kt haberler, ocuklarn alktan
alamas ve o kurak vadide var olan eitli rahatszlklar hayat
ekilmez bir hale getirmiti. Bu Mslman aileler yl boyunca
orada ikamet etmek ve birok skntlara gs germek
mecburiyetinde kalmlard. Btn bu zorluklar kk ve byk btn
insanlarn tek tek omuzlarndan adeta hareket ediyor ve slam
Peygamberi'nin omuzlarna kyordu. Zira o bir nder idi, nk
herkes ona dayanmt. Btn dertlerini ona getiriyor ve Peygamber
(s.a.a) onlarn btn bask ve zorluklarn btn varl ile
hissediyordu. 2
1- 3- 4- Hz. Hatice'nin ve Hz. Ebu Talib'in vefatlar
Skntlar, mihnet, bask ve de Allah yolunda davetten ve Allah
yolunda sabretmekten kaynaklanan rahatszlklar ile dolu bylesine
dolu bir ortamda aniden Hz. Ebi Talib (s.a.a) de dnyadan gyor ve
ksa bir sre sonra Hz. Hatice-i Kbra da Allah'n rdvanna kavuuyor
ve likaullaha eriyordu. Peygamber artk yapayalnz kalmt. Fatma-i
Zehra, rivayetler fakllnca be, alt, yedi veya on yanda olduu
sylenen bu kk kz ocuu, Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) btn bu
azameti ile kendisine dayand yegne kimseydi. Hz. Fatma tpk bir

Tahran Cuma namaz hutbeleri, 23. 2. 1379

Devrim Muhafzlar komutanlar ile yapt grmesindeki beyanat. 26. 6.
1376
2

185

anne gibi deerli babasna bakyordu. "Fatma babasnn annesidir"1

rivayeti de bu durum ile ilgilidir. 2
Peygamber tek bana kalmt ve dertleecei hi kimse yoktu,
herkes ona snmaktayd. Ama onun yznden hzn tozlarn silecek
kim vard? Bir zamanlar Hatice vard, ama imdi o yoktu. Ebu Talib
vard ki imdi o da yoktu. 3
Peygamber'in kalbi ksa bir mddet zarfnda Hz. Hatice'nin ve Ebu
Talib'in vefat olay sebebi ile byk bir hzne kapld. Bu ksa sre
zarfnda Peygamber-i Ekrem (s.a.a) bu iki ahsiyeti kaybetti ve artk
Peygamber yalnzlk hissine kaplmt. Fatma-i Zehra o gnlerde
ayaa kalkt ve kk elleri ile babasnn ehresinden mihnet ve
sknt tozlarn silip sprd. "mm Ebiha", Peygamber'e (s.a.a)
teselli veren yegne insand ve bu knye de o gnlerin bir ans olarak
ortaya kmt.4
1- 3- 5- Mslmanlarn Habeistan'a hicreti
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) muhacirleri Habeistan'a gnderdi. Yani
onlar adaleti sebebi ile kafir bir padiahn himayesinde karar kld.
Baka bir ifade ile insanlar kendilerine yaplan zulm sebebi ile kendi
hayat muhitinden uzaklamak zorunda kald ve bu da nemli bir
noktadr. Yani adaletin yerlemesi, adalete tabi olmak, adaleti yaymak,
adalet iin aba ve gayret gstermek, adalete deer vermek, nerede
olursa olsun - he ne kadar gayr-i mslim beldelerde dahi olsa- zulm
irkin grmek ve dnyann neresinde bulunursa bulunsun, zulme kar
kmak hi phesiz slam'n nemli zelliklerinden biridir. 5
nc ylda slam'n ilk hicreti gerekleti ve ilk srada
Habeistan'a hicret edildi. Sonuta iki defa Habeistan'a hicret
edilmitir. Bu, iki hicretin birincisiydi. unu da sylemek gerekir ki
Habeistan'a hicret edenler bu defasnda - ki on veya on bir kiiden
1

eyh Mufid, el-rad, c. 2, s. 244

Devrim Muhafzlar'nn komutanlar ile yapt grmesindeki beyanat. 26. 6.
1376
3
Kadnlardan bir grup ile yapt grmesindeki beyanat. 25. 9. 1371
4
Ehl-i Beyt Meddahlar ile yapt grmesindeki beyanat. 3. 9. 1379
5
lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat. 10. 10. 1373
2

186

fazla deillerdi- hi birisi veya en azndan tannm ahsiyetlerinden

hi birisi, fakirlerden, mustazaflardan ve Mekke'nin zayf braklm
insanlarndan saylmyordu. Onlardan biri Utbe b. Rabia'nn olu Ebu
Huzeyfe idi. Zahiren Cafer bu yolculua katlmamt. Utbe'nin olu
Ebu Huzeyfe katlmt. Utbe tannm ahsiyetlerden ve hatta
Kurey'in Mekke'deki en byk ahsiyetlerinden biri saylyordu.
Dolays ile Ebu Huzeyfe kmil bir eraf zade idi. Bu yolculukta yer
alan dier birisi ise Peygamber'in amcasnn olu olan Zubeyr idi. O
da byk, maruf ve hatta aristokrat ailelerden biri saylyordu. zetle
mustaz'af deildi. Bunlar kendi eleri ile birlikte ve dier drt veya
be kii eliinde ilk defa Habeistan'a hicret ettiler. Bu, hicret
hususunda nemli bir noktay da iermektedir. Bu hicret niin
gereklemiti?1
1- 3- 6- Akabe biati
te burada i'b-i Ebi Talib'de yaad musibet dolu yllardan sonra
ve ayn ekilde Bilal, Ammar, Yasir, Smeyye, Abdullah b. Mes'ud ve
dier dostlarnn ikence grmesinden sonra ve de Allah Resul'nn
Mekke ve Taif kabileleri arasndaki hsl olmayan meakkat dolu
uzun yrynn ardndan Yesrib ehli ile Akabe biati vaki oldu,
Medinet'ur Resul'e doru gerekleen bereket dolu hicret ortaya kt
ve slami devlet tekil oldu. 2
1- 3- 7- Leyletu'l Mebid
Peygamber'den (s.a.a) slam' ilk kabul eden ve btn zorluklarna
gs geren Mminlerin Emiri Hz. Ali (a.s), ocukluk ve genlik
dneminden beri bu ihls gstermiti. On yl boyunca
Peygamber'in (s.a.a) yannda mcadele vermi ve sonunda da Resul-i
Ekrem'in Mekke'den Medine'ye doru hicret etmek istedii gece
Peygamber'in (s.a.a) yatana yatarak byk bir fedakrlk rnei
sergilemiti. Mminlerin Emiri Hz. Ali'nin (a.s) Peygamber'in yerine
yatmas ok byk bir olaydr. Eer bir kimse bu olay dnecek
1
2

Silsile-i Mebahis-i Tarihi-i Siyasi-i slam, 16. 2. 1359

Beytullah'il Haram haclarna gnderdii mesaj. 26. 3. 1370

187

olursa, bir insann kendisinden gsterebilecei en byk

fedakrlklardan biri olduunu grecektir. Yani kesinlikle bu lme
teslim olma anlamn ifade etmekteydi. Karanlk bir gece silahl,
fkeli ve hazrlkl olan dmanlar duvarlarn arkasnda, bu yatakta
uyumu olmas gereken Peygamber'i ldrmek istemektedir.
Mminlerin Emiri Hz. Ali (a.s) o gece Peygamber'e yle arz etti:
"Eer ben senin yerine yatacak olursam, sen esenlik ve kurtulu elde
edecek misin?" Peygamber (s.a.a): "Evet!" diye buyurdu. Hz. Ali
(s.a.a) bunun zerine, "O halde yatyorum" diye arz etti.1
Daha ncede sylediimiz gibi bir grup kimse Cafer b. Ebi Talib
nderliinde bir mddet nce Habeistan'a hicret etmi ve orada
kalmlar ve artk Mekke'ye dnmemilerdi. Hatta Habeistan'dan
Medine'ye gitmilerdi. Dolays ile Mekke'de Peygamber (s.a.a), Ali b.
Ebi Talib ve Ebu Bekir dnda Mslmanlardan kimse kalmamt
veya tannm olan Mslmanlardan kimse yoktu. Hareket eden son
gruptan biri de bizzat Peygamber'in kendisi idi ki Ebu Bekir ile
birlikte ehirden dar kmlard. O gn, Kurey kfirlerinin
Peygamber'i ldrme planlarn hayata geirmek istedikleri geceye
rastlamaktayd. Kurey kfirleri Peygamber'in (s.a.a) tm ile halk
Medine'ye ekmek istediini grnce tehlike hissine kapldlar, orann
bir karargh haline geleceini ve onlar iin eitli skntlar icad
edeceini dnyorlard. Bu yzden bir ekilde onu ldrmek
istiyorlard. Hibir kabile tek bana Ben-i Haim'e mukabelede
bulunma gcne sahip olmad iin her kabileden bir kiinin
seilmesini kararlatrdlar ve bylece btn kabileler Ben-i Haim
karsnda duracak ve mukavemet gsterecekti. Sonunda da bu ii
yaptlar, belirli bir gece Peygamber-i Ekrem'in evinin etrafna tuzak
kurdular ve aniden gece yars evin iine dkldler. Evin iine
girdiklerinde Peygamber'in yerinde Ali b. Ebu Talib'i grdler. Bu,
Peygamber'in (s.a.a) ald tedbirler ile etkisiz hale getirilen bir
komploydu. Peygamber (s.a.a) o durumda kp gitmiti. Bunlar da
tabiat ile Ali'ye karmadlar ve onunla bir ileri de yoktu.2
1
2

Tahran Cuma namaz hutbeleri 16. 1. 1370

Silsile-i Mebahis-i Tarihi Siyasi-i slam, 30. 2. 1359

188

1- 3- 8- Medine'ye hicret
Nebiyy-i Ekrem'in (s.a.a) biset dneminde balatt, hareketinin
balangcnda ykselttii bir takm iarlar hi phesiz onun
Medine'ye hicreti ve slami dzeni icat etmesi dnda anlalmas
mmkn olmayan bir takm iarlardr. slam Peygamberi'nin yaymaya
alt bir tevhid, toplumdan ayrmcll ortadan kaldran bir
tevhid, mazlum kleleri efendileri aleyhine kar koyduran bir tevhid,
hassas ve temiz bir ruh sahibi olan genleri babalarnn irkin, sapk
ve yanl ileri karsnda direnie zorlayan tevhid, hi phesiz tevhid
bireysel, kalbi ve bir inziva kesinde gizli olan bir tevhid deildir. Bu
tevhid bayra ykseltilmeli ve bir toplum bu tevhid esaslar zere
hayat yaamalyd. Yani hicret ve Medine dneminde hicretin
balangcndan itibaren Peygamber slami bir hkmet tekil etmitir.
1

Peygamber hicret ettikten sonra da Kurey, btn glerini seferber

ederek Medine'ye varmadan nce yolda onu yakalamaya koyuldu.
Zira onlar (Peygamber'in) Medine'de kendi arkadalar tarafndan
himaye greceini ve korunacan ok iyi biliyordu. 2
Peygamber'in (s.a.a) maaraya snma hadisesi Kur'an'da da yer
almtr. Peygamber gn maarada kald ve bunlar onu
bulamadlar! Sevr maaras Mekke'ye olduka yakndr. Bunlar
1

Kum ilmi havzalar talebeleri ve statlar ile toplantsnda yapt konuma. 14.
7. 1379
2
Tebersi, A'lam'ul Bera adl kitapta yle yazmaktadr: Kureyiler Allah
Resul'n bulmak iin Mekke'den dar ktlar; ama yce Allah onlarn gzlerini
kr etti ve Peygamber (s. a. a) gzlerinin nnde olduu halde onu yakalamaktan
mitlerini kestiler. Oysa onlar Araplarn en keskin gzl olan kimseleri idi. Yce
Allah bir rmcei maarann kapsnda a rmekle grevlendirdi ve onlar bu
sebeple daha fazla aratrma yapmaktan mitlerini kestiler. Yce Allah ayn
zamanda iki gvercini de maarann giriinde yuva yapmakla grevlendirmiti.
Onlar arasnda Ebu Krz adnda bir ahs vard. Bu ahs kiilerin ayak izlerini
tanyordu. Peygamber-i Ekrem'in (s. a. a) odasnn yanna gelerek yle dedi: "te
bu Muhammed'in ayak izidir." Sonunda Peygamber'in ayak izlerini takip ederek
maarann nne vardlar. Bunun zerine o, "Buradan teye gememilerdir; ya
ge ykselmi veya yerin dibine batmlardr" dedi. (Muhammed Hadi Yusuf-i
Garevi, Tarih-i tahkiki- i slam, c. 2, s. 167 ve 169)

189

midini kesince ve iler durulunca Peygamber ve Ebu Bekir

maaradan dar karak hzl bir ekilde Medine'ye ulatlar.
Peygamber gittikten sonra Mminlerin Emiri Hz. Ali (a.s) birka gn
Mekke'de kald ve Peygamber'in (s.a.a) borlarn eda etti. nsanlarn
onun yanndaki emanetlerini - doal olarak herkes insanlarla bir takm
ilikilere sahipti - bu emanetleri geri verdi ve tek bana Medine'ye
doru yola koyuldu. Peygamber'in hicreti daha nce de sylediimiz
gibi Peygamber'in balatm olduu mcadele izgisinde siyasi
metotlarndan ve tarzlarndan biridir ve sradan bir ey deildir.
aresizlik ve strap halinden kaynaklanan bir hadise hi deildir.
Aksine Peygamber'in mcadele planlarnn bir parasdr ve de yle
olmas gerekir. Zira slam devrimi bir hkmet kurmakszn asla sabit
ve devaml hale gelemez. Bu sbut ve devam sadece slami bir
hkmetin kurulmas ve slam'n iktidar elde etmesi sayesinde
mmkndr. Bu ise sadece Peygamber'in hicreti ile olabilecek bir
eydi. Peygamber'in hicretten ncesine kadar btn ileri slam
toplumunun ve slami bir hkmetin zerine bina edebilecei salam
bir temel oluturmak iin bir balang olmutur. Yani insan terbiye
etmeye, toplumu terbiye etmeye, irtibat kurmaya, slami ve siyasi
dnce dzeyini ykseltmeye almtr. Bu gerekli kapasite elde
edilince ve gerekli n artlar temin edilince de hicret n grlen
hkmet ortaya kt. Eer Mekke halk daveti kabul etmeye hazr
olsayd Peygamber ilerini ayn ekilde Mekke'de devam ettirir ve bir
yeri fethedinceye kadar veya Mekke'de ya da Taif, Yesrib ve benzeri
ehirlerde hkmet icad iin yeterli g oluturabilecek veya bir yeri
fethedebilecek bir konuma gelinceye kadar alrd. O halde hicret
slami bir dzene ulama yolunda atlan bir admd ve slami
hkmetin tekiline bir ncl tekil etmitir. Dolays ile hicret sradan
bir olay deildir.1

Silsile-i Mebahis-i Tarihi Siyasi-i slam, 30. 2. 1359

190

2- Medine Dnemi
2- 1- Kuba'da duraklama
Halk Peygamber'in (s.a.a) Kuba'ya Kuba, Medine'nin
yaknlarnda olan ve Peygamber'in (s.a.a) tam on be gn kald
yerdir- vardnda, Peygamber'in Kuba'ya girdiini iitince Medine
halknn kalbindeki evk ve itiyak her gn daha da artyordu.
nsanlardan bazs Kuba'ya gidiyor, Peygamber'i (s.a.a) ziyaret ediyor
ve geri dnyordu. Bir grup ise Medine'de onun gelmesini bekliyordu.
1

2- 2- Peygamber'i (s.a.a) Medine'ye girerken karlama

Allah Resul (s.a.a) Mekke'den Medine'ye gelince yeni Mslman
olan Medine halk Peygamber'i karlamaya gittiler. Onlar bir noktada
durarak Peygamber'i grmek iin boyunlarn uzattlar ve gzlerini
keskin kldlar ki sevdikleri insann Medine'ye ne zaman girdiini
grebilsinler. 2
Peygamber'in (s.a.a) binmi olduu deve Yesrib ehrine girdi ve
halk Peygamber'in etrafn sardlar. O zaman Medine ehri mahalle
mahalle idi. Her mahallenin kendine gre evleri, sokaklar, kalesi ve
bykleri vard. Her bir mahalle bir kabileye aitti. Kabilelerden bazs
Evs kabilesine, dier bazlar ise Hazrec kabilesine balyd.
Peygamber'in devesi Medine'ye girdii zaman kabilelere ait kalelerden
her birinin yannda durduunda orann bykleri dar kyor,
devenin nn kesiyor ve Peygamber'e yle diyorlard. Ey Allah'n
Resul! Buraya gel, bizim evimiz, servetimiz ve refahmz senin
emrin altndadr" Peygamber (s.a.a) ise, "Bu devenin nn anz;
phesiz ki o memurdur " diye buyuruyordu. 3
Yani bu deve Allah'n emri zere hareket etmektedir. Siz braknz
da o kendi bildii yere gitsin. 4

Tahran Cuma namaz Hutbeleri, 28. 2. 1380

Komitehay-i nkilab-i slami grevlileri ve komutanlar grmesindeki
beyanat. 18. 3. 1368
3
Kamus'ur Rical, c. 12. S. 194
4
Tahran Cuma namaz hutbeleri, 28. 2. 1380
2

191

2- 3- Mescidin bina edilmesi ve hkmetin tekili

Eba Eyyb Ensari'nin evinin nnde bakmsz bir arazi vard. Bunu
gren Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: "Bu arazi kimin mal?"
Onlar, "ki yetim ocuun" dediler. Para kesesini kard ve o
mlk ald. Sonra ise yle buyurdu: "Bu yerde mescid yapalm." Yani
siyasi, ibadi, sosyal, ve idari ilerin yrtld bir merkez icat
edelim. Halkn kolayca topland bir nokta ina etmek gerekiyordu.
Bu yzden de hep birlikte bir mescit bina etmeye koyuldular.1
On yl sonra Peygamber'in retileri zere vermi olduu
iarlarla birlikte ve yapm olduu rgtlenmeler sayesinde gsterdii
fedakrlklar ve mevcut etkenlerin etkisi ile bu tefekkr bir hkmet
ve sistem haline dnt, siyasi bir sistem kuruldu ve bir mmetin
yaam dzenine kavutu. Bu da Allah Resul'nn (s.a.a) Medine'ye
geldii, oray kendine bir s edindii ve orada slam hkmetini
yayd bir zamand ve bylece slami bir hareket, bir hkmete
dnm oldu.2
2- 4- Kardelik anlamas
Peygamber'in Medine'ye girdii ilk aylardan itibaren yapm
olduu nemli ilerden biri de Mslmanlar arasnda kardelik akdini
icat etmesi idi. Yani Peygamber Mslmanlar bir birine karde
klmt. Bu esas zere, "Biz kardeiz" diye sylememiz slam'da
terifat ve gstermelik bir ey deildir. Yani Mslmanlar hakikaten
birbirine kar kardelik hakkna sahiptir ve birbirine kar, tpk
kardelerin birbirine kar alacakl (karlkl hak sahibi) olduu gibi
alacakl konumdadr. Dolays ile de bir birine kar mtekabil haklar
zere davranmaldr. Peygamber (s.a.a) ite byle bir sistemi hayata
geirmitir.3
1

a. g. e.
Halkn farkl kesimleri ile yapt grmesindeki beyanat. 22. 1. 1369
Sahife-i mam c. 16. S. 388'de ise yle yer almtr: "Sizler eer slam'n ilk
yllarn mlahaza edecek olursanz; slam'n Peygamber (s.a.a) zamannda bir
hkmet tekil ettiini, askeri ve emniyet glerine sahip olduunu, siyasetlere
mdahil bulunduunu, Mescid'un Nebi'nin slami siyasetin merkezi ve slami
kuvvetin arlk noktas olduunu greceksiniz.
3
Tahran Cuma namaz hutbeleri, 28. 7. 1368
2

192

Peygamber'in (s.a.a) bir sonraki att nemli adm, kardeliin icad

edilmesiydi. Peygamber kardelik kurumunu oluturarak cahili uygun
olmayan adetleri ayaklar altna ald. Falan kabile reisi ile falan dk
veya orta snftan biri arasnda kardelik icat etti. Onlara "Siz ikiniz
kardesiniz" diye buyurdu ve onlar da tam bir istek zere bu kardelii
kabul ettiler. Eraf ve bykler Mslman olan ve daha yeni
zgrlne kavumu olan klelerin yannda yer ald. Peygamber, bu
ii ile toplumsal birliin btn engellerini ortadan kaldrm oldu.
Mescid iin bir mezzin semek istediklerinde birok sesi ve kyafeti
gzel insanlar olmasna ramen ve birok sekin ahsiyetler
bulunmasna ramen hepsinin arasndan Bilal-i Habei'yi seti ki onun
ne gzellii, ne bir sesi, ne bir aile erafeti ne anne babas sz
konusuydu. Sadece slam ve iman, Allah yolunda mcahede ve bu
yolda fedakrlk gstermek l idi. Baknz Peygamber (s.a.a)
amelde deerleri nasl ortaya koymutur! Szleri kalplerde etki
etmeden nce amel, siret ve gidiat kalpleri etkilemitir. 1
2- 5- Dmann tehditlerine kar koymak
Kudret sahiplerinin tandklar takdirde kendisinden tehlike
duygusuna kaplaca geliim ve byme kaydeden canl bir varln
hi phesiz ister istemez bir takm dmanlar da olacaktr. Eer
Peygamber (s.a.a) dmanlar karsnda bu doal ve mbarek yeni
doan ocuu akll bir ekilde koruyamazsa, bu dzen ortadan
kalkacak ve btn zahmetleri boa gitmi olacakt ve bu yzden de
onu ok akllca korumas gerekiyordu.
Peygamber (s.a.a) bakyor ve de be asl dmann bu yeni domu
toplumu tehdit ettiini ak bir ekilde gryordu.2
2- 5- 1- Seriyyeler
Medine'den on, onbe ve yirmi fersah3 tede bir takm yar vahi
kabileler yayordu. Onlarn tmnn hayat sava, kan dkme,
1

Tahran Cuma namaz hutbeleri, 28. 2. 1380

a. g. e.
3
Uzunluk ls birimidir, iki eittir: Deniz fersah: 5555 m. Kara fersah: 4444
m. (Mt.)
2

193

yamalama, birbirini ldrme ve birbirini yamalama idi. Peygamber

eer burada salam, huzurlu ve gvenilir bir sosyal dzen meydana
getirmek istiyorsa, btn bunlar hesaba katmalyd. te Peygamber
(s.a.a) bunlar dnd ve onlardan salah ve hidayet nianesi
bulunanlar ile anlama imzalad. Balangta onlara, "Geliniz, kesin
Mslman olunuz" demedi. Hayr, onlar kfir ve hem mrik idiler;
ama bunlarla saldrmazlk anlamas imzalad. Peygamber kendi ahit
ve szlemelerine olduka balyd ve de bal olmaya alyordu.
Kt olan ve itimat edilmeyen kabileleri ise Peygamber (s.a.a) tedavi
etmeye koyuldu. Peygamber'in elli kiilik bir gc ve ya yirmi kiilik
bir seriyyeyi falan kabileye gnderdiine dair okumu olduunuz
rivayetler ite bunlarla ilgilidir. Huy ve tabiatlar huzurlu olmayan,
hidayet kabul etmeyen, salah kabullenmeyen ve dolays ile de kan
dkme ve kudret kullanma dnda yaayamayan kimseleri ise
Peygamber (s.a.a) zerlerine doru yryerek bastrd ve yerlerine
oturttu.1
2- 5- 2- Gazzeler
2- 5- 2- 1- Bedir sava
kinci dman ise Mekke idi ve Mekke'nin bir merkeziyeti
bulunuyordu. Mekke'de elbette yaygn olan anlamda bir hkmet
yoktu. Ama eraftan mtekebbir, kudretli ve etkili olan bir grup hep
birlikte Mekke'ye hkmediyordu. Bunlarn da birbirine kar ihtilaflar
vard; ama bu yeni domu ocuk karsnda el-ele vermi ve
ibirliine varmlard. Peygamber (s.a.a) bunlar tarafndan byk bir
tehlikenin geleceini sezinliyordu. Nitekim sonraki bir takm
gelimeler de bunu dorulad. Peygamber (s.a.a) sonunda oturduu
takdirde bunlarn kendi zerine yryeceini hissetti ve onlarn bu
frsat elde etmesini beklemeden hemen pelerine dt. Ama nce
Mekke'ye hareket etmedi. Onlarn kervan yolu Medine'nin
yaknlarndan geiyordu ve Peygamber (s.a.a) nce oraya saldrd.
Bedir sava, iin balangcndaki saldrlarn en nemlisidir.

Tahran Cuma namaz hutbeleri, 28. 2. 1380

194

Peygamber (s.a.a) saldrya geti, onlar da banazlk, inat ve

kstahlkla Peygamber ile savaa geldiler. 1
2- 5- 2- 2- Uhud Sava
Yaklak olarak drt be yl durum bylece devam etti. Yani
Peygamber (s.a.a) onlar kendi hallerine brakmad. Onlar da
kendisinden tehlike hissettikleri bu yeni domu ocuu - yani slami
dzeni- yok edecekleri ve kkten skp atacaklar midini
tayorlard. Meydana gelen Uhud ve dier birka sava da bu
balamda gereklemitir. 2
Biz de konuya Uhud sava ile ilgili olan bu mbarek ayet ile
balayalm. Geri Uhud sava, toplumdaki meseleler, evrensel ve
tarihi olaylar ile mukayese edilecek olursa olduka kk ve ksa
mddetli bir hadisedir. Ama Kur'an'n Uhud sava noktasnda bizlere
verdii ders olduka byk bir derstir ve de srekliliini her zaman
korumaktadr. zetle syleyecek olursak yce Allah Mslmanlara
"Biz sizlere yardm edeceiz" vadinde bulunmutur. Uhud savandaki


bu vaat sonunda yerine gelmektedir.

3
"Allah, size olan vdini yerine getirmitir."
Yani bu yardm vaatleri gerekleti, sizler zafere eritiniz, dman
geri ekilme zorunda kald ve sonunda da var olan sknt ve sorunlar
bizzat sizler vesilesi ile balatld.
Rivayetler esasnca da Peygamber (s.a.a) onlara yle buyurmutur:
"Bu mekn sakn terk etmeyiniz. Zira siz kendi yerinizde sabit
kaldnz mddete bizler mutlaka zafere erieceiz."4
Yani siz kendi yerinizden ayrlamadka ve sabit kaldka biz
mutlaka zafer zere olacaz.
Ama ne yazk ki sorun ortaya kt ve de dnya malna kar bir
istek, vazifeden gaflet, dnyevi mallara gz dikme gibi hasletler grev
hissi, deruni dini vicdan zerine galip geldi ve olay tam tersine dnd.
1

Tahran Cuma namaz hutbeleri. 28. 2. 1380

Tahran Cuma namaz hutbeleri. 28. 2. 1380
3
Al-i mran suresi, 152. ayet
4
eyh Tebersi, Tefsir-i Mecme'ul Beyan, c. 2, s. 316
2

195



"

" Sonra zaafa dtnz"1 Yani sizler ilk nce

geveklik gsterdiniz. "

(" Peygamber'in

verdii) emir konusunda tartmaya kalktnz." 2 Yani kendi
aranzda ekimeye ve atmaya baladnz "


" " ve asi
"3
oldunuz. Yani sizler kendi yerlerinizi terk ettiniz ve sizler, sonuta
durmanz ve korumanz gereken yerleri terk ettiniz ve de bylece
durum tam terine dnd.




"

" Bu da, bir millet kendilerinde bulunan

(gzel ahlk ve meziyetleri) deitirinceye kadar Allah'n onlara
verdii nimeti deitirmeyeceinden dolaydr."4 Bu bir kanundur.
Tpk ekim gc ve dier doal ve tarihi kanunlar gibi bir kanundur.
Allah nimetleri geri evirmemektedir. Biz kendi amellerimizle
kendi dnmzle ve kendi ilerimiz hakkndaki kt tedbirlerimiz
sebebi ile nimetleri geri evirmekteyiz. Bu yzden Kur'an bizlere
yapmakta olduumuz ilerdeki arlklarmz ve taknlklarmz
sebebi ile mafiret dilmememizi emretmektedir.

Ey Rabbimiz!

"






Gnahlarmz ve iimizdeki taknlmz bala."5
Uhud savanda olay bylece tam tersine dnd.

"


" Allah arzuladnz (galibiyeti)




6
size gsterdikten sonra."
Yce Allah zaferin douunu onlara gsterdii halde yanlla
dtler ve elbette mmin olduklar sebebi ile tmyle el
ekmediklerinden, hedeflerini sevdiklerinden ve dolays ile de Allah'a
imanlarna sadk olduklar sebebi ile Allah da onlar affetmektedir.

Al-i mran suresi 152. ayet

a. g. e.
3
a. g. e.
4
Enfal suresi 53. ayet
5
Al-i mran suresi 147. ayet
6
Al-i mran suresi, 152. ayet
2

196

1


"



Ve and olsun sizi balad." Yani Allah
onlarn eksikliklerini telafi etmekte ve kendilerine yardmda
bulunmaktadr.



"







Zaten Allah, mminlere kar
2
ok ltufkrdr."
Bu da Uhud hadisesinde yer alan nemli bir ders konumundadr. 3
Bildiiniz gibi Uhud sava aamadan gemi bir savatr.
Birinci merhalesi ilk zafer merhalesi olup Mslmanlar dmann
karargahna kar saldrya gemi ve dman kamaya balamt.
kinci aama ise yenilgi aamasdr. Bu yenilginin sebebi ise elde
ettikleri zaferin bir gurubun korumas gereken yerleri terk etmesine ve
ihtirasa kaplmasna neden olmas idi. Bu esas zere o geidi terk
ettiler ve mminler ganimetleri toplarken dman arkadan onlara
saldrd ve onlar iin zor bir ortam vcuda getirdi. Sonuta da ne
ekilde olursa olsun mminler hemen toparlanarak direnie
koyuldular. nc aama ise dman; burada bir ey yapamayacan
grnce, Mslmanlarn bu gafil avlanma saldrlar ile yok
olmadn anlaynca, Mslmanlarn yaralandn ve hatta
Peygamber-i Ekrem'in yaralandn, ama hemen kendilerini
toparladn fark edince, bu savaa devam ettikleri takdirde
Mslmanlarn yeni bir ruh haleti iinde yeniden saldracan
anlaynca ve bir i yapamadklarnn farkna varnca ister istemez
gitmelerinin daha iyi olacan anlad ve de gitti. Yani sonuta geri
mminler bir takm zararlar grdler ve iddetli bir darbe yediler; ama
dmanlar da yle byk bir zafer de elde edemediler. Bu Uhud
savann aamasndan ibarettir. Dman Medine'den bir miktar
uzaklanca zihinlerine u mesele takld ki Mslmanlar artk dada
savama imknna sahip deildir, Medine'ye dnmlerdir, yaral ve
l vermilerdir. Bu yzden de ruhsal ve bedensel adan yorgun olup
istirahata ihtiya duymaktadrlar. Dolays ile u an saldr zamandr.
Hep birlikte Medine'nin birka kilometre uzandaki bir noktada
1

a. g. e.
a. g. e.
3
lkenin yneticileri ve sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 23. 5.
1370
2

197

toplandlar ve yeniden saldr yapmak iin frsat gzetlediler.

Dmanlarn kendilerine saldracaklarna dair frsat kolladklar ile


ilgili Medine'ye bir haber geldi.

Bir ksm insanlar, mminlere:

Dmanlarnz olan insanlar, size kar asker topladlar." 1
Baz kimseler korku yaratmak iin gelip dmann toplandn ve
kendilerine saldracan haber verdiler ve bunlar da mnafklar idi.
Burada mnafklar olduka nemli bir rol oynuyordu. Mnaf da bu
szlerden tanmak gerekir.
te burada Peygamber (s.a.a) ne yapt? Uhud savana katlan ve
yaralanan insanlarn silahn yere brakma haklarnn olmadn ve bu
kimselerin bir an nce toplanlmasn emretti ve "Biz saldrya gemek
istiyoruz. Uhud savanda olmayan kimseler bu saldrya katlamazlar"
diye buyurdu. Medine'ye yeni gelmi bir grup Mslman katlmak
istedikleri halde Peygamber onlara savaa gelemeyeceklerini bildirdi.
sadece Uhud savanda olanlarn, yorgun denlerin ve yaralanan
kimselerin gelmesini emretti. Onlara Medine'nin dnda toplanan
dmana kar saldrya gemelerini emretti. Peygamber'in (s.a.a) emri
buydu ve bu yzden itaat ettiler, toplandlar ve Peygamber de bylece
saldr emrini verdi. Onlar casuslar vastas ile Peygamber'in kesin bir
azimet iinde saldr emrini verdiini duyunca kendi kendilerine yle
dediler: "Hayr bunlarla savamak mmkn deildir; en iyisi brakp
gidelim. Nasl olsa baka bir frsat bulduumuzda tekrar dneriz."

bu, onlarn imanlarn bir


kat daha arttrd ve Allah bize yeter. O ne gzel vekildir!
dediler. Bunun zerine, kendilerine hibir fenalk dokunmadan,
Allah'n nimet ve keremiyle geri geldiler." 2
Mslmanlar da gereklemeyen ikinci bir savatan geri dndler
ve hem de Allah'n nimetine eritiler. Rivayette de er ald zere
burada bir takm eylerde ele geirerek gerisin geriye dnmeyi
baardlar.
1
2

Al-i mran suresi 173. ayet

a. g. e.

198

" kendilerine hibir fenalk
1
dokunmadan, keremiyle."
Onlara hibir ktlkte dokunmad. te bu slam'n verdii bir
derstir. Yani yorulmamak, midini kesmemek, kendisini
kmsememek, glerini grmezlikten gelmemek ve dman kk
saymamak ve ite cesaretin anlam da bundan ibarettir. 2
Yce Allah Al-i mran suresinde yle buyurmaktadr:

ki topluluun karlat gn,

iinizden yz evirip kaanlar, eytan ancak yaptklar baz
hatalardan dolay yoldan kaydrmak istemiti" 3 Yani sizin Uhud
savanda maruz kaldnz eyler bir anda oluan yle anlk ve
kksz bir hadise deildir.
Bu olayn kkleri nce sizin kendi iinizde vcuda gelmiti.
"
yaptklar baz hatalardan dolay"



Yani bizzat kendiniz buna neden oldunuz. Peki kimler? Yani o krk
kii. Elli kii dan zerine yerletirilmi ve orada durmalar
istenmiti. Ama krk kii orada durmad, geriye sadece on kii kald.
Onlardan biri yle dedi: "St yazn bozdun!"4
Yani ilerin bozulmas sizin sebebinizle olmutur. O krk kii
hayatn sradan meselelerine gnl vermi ve kendisini bylesine bir
ortam iin - ki insan bakalarnn ganimete doru gittiini ve
kendisinin orada ylece kalp olaylara seyirci kaldn grdnden
dolay - hazrlamam idiler. Kur'an- Kerimde bu tr hadiseler
olduka oktur. 5
nsann hayatndaki gnahlar manevi boyutlarn yan sra bir takm
baarszlklara da neden olmaktadr. Bir ok beeri hareket alanlar
1

a. g. e.
mam Humeyni'nin (r. a) vefatnn 14. Yl dnmn anma platformunun
yeleri ile yapt grmesindeki beyanat. 3. 3. 1382
3
Al-i mran suresi, 155. ayet
4
Arapa bir darb- mesel'e iarettir. (" Balk aa girdikten sonra akl bana gelir"
ataszmz anmsatmaktadr. Mt.-) Cevahir'ul Belaa fi'l Meani ve'l Beyan ve'l
Bedi', Seyyid Ahmed Haimi'nin te'lifi, s. 273'e mracaat ediniz.
5
ttihadiye-i Encumenhay-i slami-i Daniamuzan sorumlular ile yapt
grmesindeki beyanat. 17. 6. 1380
2

199

insann iledii bir takm gnahlar sebebi ile baarszlkla

sonulanmaktadr. Elbette bunlarn ilmi, felsefi ve ruhsal sorunlar da
vardr. Sadece bir taabbd (sebeb ve illeti sadece emir olup, akln
muhakemesine bal olmama durumu) veya kuru lafzlarn
beyanndan ibaret deildir. Gnah insan nasl baardan alkoymaktadr? rnein Uhud savanda bir grup Mslmann kusuru
ve hatas sebebi ile balangtaki zafer yenilgi ile sonulanmtr. Yani
Mslmanlar nce zafere eritiler, ama daha sonra dan geidini
oturup korumas ve savan arka cephesini dmann nfuzundan
muhafaza etmesi gereken okular, ganimet ihtiras sebebi ile
mevzilerini terk ettiler, meydana doru kotular ve bunu gren
dman da arkadan dnerek ani bir basknla onlar gafil avlad.
Mslmanlar darmadan oldu ve Uhud yenilgisi ite bu yzden
meydana geldi. 1
Sizler Uhud savanda meydana gelen olaylara dikkatlice bir
baknz. Tarihte on drt asr boyunca btn Mslmanlarn ikyetine
ve itirazna maruz kalan bu elli kiinin hepsi de Mslman idiler.
Peygamber'in ashabndan idiler ve onlardan birou Bedir savana da
katlmlard ve kt kimseler de deillerdi. Ama o afete maruz
kaldklarnda yani ganimet toplamak iin o geidi terk ettiklerinde
dmana geit verdiler ve birok tertemiz kanlarn yere dklmesine
neden oldular. Seyyid'u uheda Hz. Hamza (a.s) gibi birinin
ldrlmesine ve kannn dklmesine sebep oldular. Peygamber
(s.a.a) yaraland, slam hkmeti ve yeni kurulmu olan slami sistem
sarsnt geirdi. Btn bunlar bu elli kiinin ihmalkarl sebebi ile
olutu. te Kur'an bu elli kii hakknda yle buyurmaktadr.

ki

topluluun karlat gn, iinizden yz evirip kaanlar, eytan
ancak yaptklar baz hatalardan dolay yoldan kaydrmak
istemiti." 2

1
2

Tahran Cuma namaz hutbeleri, 28. 10. 1375

Al-i mran suresi, 155. ayet

200

Yani bunlarn yapm olduu i nceden yapm olduklar bir takm

yanllklar ve srmeler sebebi ile olumutur. Her srme kendi
yerinde insana dier bir takm srmeleri de dayatmaktadr. Yani
imann temellerini gevetmektedir. man geveklii ise insann sonraki
amellerinde kt etkiler yaratmaktadr. Biz srme iine girdiimiz
zaman bu srme hissedilmese dahi imanmz zerinde etki
yaratmaktadr.

eytan ancak

yaptklar baz hatalardan dolay yoldan kaydrmak istemiti"1
Hata olan ii daha nce bir kimse yapmakta, sonra bu hata onun iman
zerinde olumsuz etkiler yaratmaktadr ve insan bunun farkna bile
varmamaktadr. Birok defa olduu gibi insan bir halden dier bir hale
kaymakta, lakin bu halet deiimini kendisi dahi anlamamaktadr.
Amelin iman zerinde ve imann da amel zerindeki kt etkisinin
neticesi, Uhud savann yenilgisi olarak vaki olmaktadr. 2

"Onlar yaralandktan sonra Allahn ve Peygamber'inin
davetine uyan kimselerdir. Onlardan gzel davranp iyilik
edenlere ve Allaha kar gelmekten saknanlara byk bir
mkfat vardr." 3
Elbette ayetin nclleri ve mukeddemat olduka uzundur. Benim
semi olduum bu blmde ise gz nnde bulundurduum iki
ayet vardr.

" Allahn ve






Peygamber'inin davetine uyan kimselerdir." 4
Yani Allah'a ve Peygamber'e (s.a.a) icabet eden kimselerdir. Burada
icabet etmekten maksat nedir? Yani Peygamber'in davetini ve ilahi
daveti kabul ettiler. Hem de faal bir ekilde kabul ettiler; sadece
kalplerinde deil. Peygamber'in (s.a.a) peice yola dtler, en zor
artlarda ve en zor durumlarda Allah'n ve Peygamber'in davetini
1

a. g. e.
Devlet Heyeti yeleri ile yapt grmesindeki yapt beyanat, 20. 8. 1385
3
Al-i mran suresi 172. ayet
4
a. g. e.
2

201

kabul ettiler. Bu da sava meydanlarnda Peygamber'in yaraland

zamand.

1

"






" Onlar yaralandktan sonra"

Hem de kendilerine yara dokunduu ve yaralandklar zamandan
sonra.

" Onlardan gzel








davranp iyilik edenlere ve Allaha kar gelmekten saknanlara
byk bir mkfat vardr." 2
Gruptan davete icabet eden, iyilik yapan ve takvay kuanan
kimseler iin byk bir mkfat mlahaza edilmitir. Bu ayet de Uhud
sava ile ilgilidir. Uhud savanda bir grup kimse kam ve Allah'n
Resul onlara arkadan seslenmiti ve bir grup kimse ise korkuya
kaplm ve gelmemilerdi. Onlardan bir grubu ise yaralandklar
halde geri dnmlerdi. Mminlerin Emiri Hz. Ali (a.s) birok
yerinden yaralanmt. Peygamber'in ashabndan dier bir grup ise
ayn ekilde biraz daha az yara almt ve dier bir grup kimse Allah
ve Resul'nn davetini kabul etmi ve dier bir grup ise kabul
etmemi ve kamlard. Bu ayet kamayan, kabullenen ve icabet eden
kimselere ecir ve mkfat vadinde bulunmaktadr. 3
Uhud savanda dmanlar defalarca, "Peygamber ldrlmtr"
dediler. Zira bununla Mslmanlarn ruh haletini zayflatmak ve onlar
yenilgiye uratmak istiyorlard ve ite bunun zerine u ayet-i erife





nazil oldu.

"Muhammed,
ancak
bir

peygamberdir. Ondan nce de peygamberler gelip gemitir.

imdi o lr veya ldrlrse gerisingeriye (eski dininize) mi
dneceksiniz?"4
Yani onlar Peygamber'in ldrldn sylyorlar. Farz ediniz ki
Peygamber ldrlmtr. O zaten peygamber dnda bir ey deildir.
Onu peygamber olarak gnderen ve bu ahsiyeti ayaklar zerinde
tutan kimse diridir ve de o da Allah'tr.
1

a. g. e.
a. g. e.
3
Silsile-i Mebahis-i Usul-i Akaid, 10. 7. 1353
4
Al-i mran suresi 144. ayet
2

202

Baknz Allah burada insanlarn ruh haletini nasl da takviye

etmektedir. Peygamber'in yce ahsiyetini - ki beeriyet tarihi boyunca
en byk bir ahsiyettir- bu ekilde ortadan kaldrmakta ve renksiz
gstermeye almaktadr. 1
Mus'ab b. Umeyr Uhud savanda ehid olunca Peygamber (s.a.a)
hemen yanna geldi ve alad. Rivayetlerde ve tarihte yer ald zer
ashabna yle dedi: "Bu gen Mekke'de - elbette Mslman olmadan
nce- en iyi, en gzel ve en kymetli elbiseleri giyinirdi."
Benim tabirim ile en gzel ekilde ssleniyordu. Mekke'nin btn
erkek ve kadnlar ona bakyordu. Cahili deerlere gre kendini
sslemi ve bu deerlere gmlm biri idi. Tm himmeti o gn gzel
ve kymetli bir elbise giymek ve daha gzel bir sse sahip olmakt.
slam ite bu genci deitirdi, kahraman ve anlaml bir insan haline
getirdi. Peygamber (s.a.a) Mekke'den hicret etmeden ok nce Yesrib
halk Kur'an rensin diye onlara bu genci gndermiti. Etrafnda
yal kimseler de vard; ama Peygamber bu genci gndermiti. O gen
Yesrib halknn Kur'an retmeni oldu ve Uhud savanda da ahadete
eriti ve bylece llerin scak topraklar zerine serildi. Peygamber
(s.a.a) onun banda durdu, tertemiz bedenine bakt ve alamaya
balad.2
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) Uhud savandan dnd sralarda
Uhud Medine'nin etrafnda yer aldndan ve sava meydanna ait
haberler hemen Medine'ye ulatndan dolay Medine'de
Peygamber'in ldrld haberi yaylmt. Halk byle bir
sylentinin yaylmasndan rahatszlk duyuyor ve strap iine
giriyordu. te bu ortamda aniden Peygamber ehre girdi. ehitlerin
eleri, anneleri, kz kardeler hemen Uhud'a doru gittiler ki
dierlerine de yardm ederek ehitlerin cesetlerini defin iin
getirsinler. Bir rivayette yle yer almtr: Kadnn birinin cesedi
binee bindirdiini ve defin iin getirdiini grdklerinde ona, "Bu
cesetler kime aittir?" diye sordular

1
2

Humeyn halk topluluundaki beyanat, 26. 8. 1379

Besici renciler topluluu ile yapt grmesindeki beyanat, 25. 9. 1377

203

Kadn yle cevap verdi: "Bunlardan biri benim kardeim, biri

benim eim ve dieri de babamdr (veya "benim olumdur" demitir)."
Ona, "Rahatsz msn?" diye sordular. O yle dedi: "Ben
Peygamber'in ldrldn duyduumda ok rahatsz oldum ve
endieye kapldm. Ama imdi Allah'a hamdolsun ki Allah Resul'nn
hayatta olduunu anladm iin bu rahatszlm ortadan kalkt ve
artk ailemdeki erkeklerin ahadetinin benim iin bir nemi yoktur. 1
u rivayet de yine Ehl-i Snnet kaynaklarndan ve Enes b.
Malik'ten nakledilmitir ki: Mminlerin Emiri Hz. Ali'yi (a.s) atm
ksur yerinden yara ald halde cephenin gerisine getirdiler ve
zahiren de bu olay Uhud savanda olmutur. Bir savata altm
yerinden yara almak yle kolay bir ey deildir. Peygamber (s.a.a)
cerrah veya hemire olan mm Seleme ya da mm Atiyye'yi Hz.
Ali'ye bakmak ve onu tedavi etmekle grevlendirdi. Onlar yle
dediler: "Biz grdmz durum zere onun hakknda endie
ediyoruz." Yani onun tedavi olabileceini sanmyoruz.
Nebiyy-i Ekrem (s.a.a) ve mminler gelerek Hz. Ali'yi ziyaret edip
gittiler. Ravi olan Enes b. Malik yle diyor: "O batan ayaa
yaralanmt."2
Yani o adeta batan ayaa bir tek yara kesilmiti. Her yeri yara ve
cerahat ile doluydu. Sonra Peygamber (s.a.a) elleri ile o yaralara
dokundu ve mucize yolu ile Mminlerin Emiri Hz. Ali'nin (a.s)
yaralar iyileti. Peygamber dokundu ve yaralar bir biri ardnca
iyileti. Yani bu yaralarn normal yolla iyilemesi mmkn deildi. 3
Uhud savanda nazil olan ayetleri afiyet ve refah dolu bir hayat
iinde anlamak mmkn deildir. Resul-i Ekrem'in ve ashabnn i'b-i
Ebi Talib'deki gurbet gnlerini veya Mekke yolundaki skntlarn
normal hayat artlarnda, evde, pazarda, ailenin nsiyet muhitinde
anlayabilmek ve derk edebilmek mmkn deildir ve de ayr bir ey
gereklidir. Birok ayetleri mana etmek iin zel bir takm artlar icab
etmektedir. 4
1

Piva ve Veramin ehit aileleri ile grmesindeki beyanat. 22. 3. 1382

Tefsir-i Kueyri, (Allame Meclisi, Bihar'ul Envar, c. 41, s. 3)
3
Tahran Cuma namaz hutbeleri 7. 1. 1371
2

204

Ey azizlerim! Bizim btn hayat dnemimiz Uhud savadr. Eer

gzel hareket edecek olursak, phesiz dman yenilgiye urayacaktr.
Ama gzlerimiz ganimete eriince, drt kiinin ganimet topladn
grnce biz de hasrete der, cepheyi terk eder ve ganimete doru
koacak olursak, bu durumda sayfa dner ve durum baka bir hale
dnr. Uhud savanda da bu sayfann dndn ve durumun
deitiini grdler. slam tarihi boyunca Uhud sava bir ok defa
tekrar olmutur. 1
2- 5- 2- 3- Ahzab Sava
Mekke'nin gl ve mtekebbir erafnn Peygamber (s.a.a) ile
yapt en son sava olan Hendek (Ahzab) sava olduka nemli
savalardan biriydi. Onlar btn glerini toplamlar, dierlerinden
de yardm almlar ve onlara "Biz gidip Peygamber'i ve de yakn
dostlarndan iki yz, yz veya be yz kiiyi katliam edeceiz,
Medine'yi yamalayacaz ve artk bunlardan geriye hibir ey
kalmayacaktr" demilerdi.2
4

zgrlne kavuan bir ok sava esirleri ile yapt grmesindeki beyanat.

26. 6. 1369
1
Tahran, ehid Komutanlarnn aileleri ile grmesindeki beyanat, 17. 2. 1376
2
Hz. Peygamber (s.a.a) Beni Nadir'i Medine'den dar kard ve bunun zerine
onlardan bir grubu Hayber'e gittiler. Reisleri olan Hayy b. Ahtab ise Mekke'ye gitti
ve Ebu Sfyan ile Kurey'in dier bakanlarna yle dedi: Muhammed sizlerden ve
bizlerden birounu katletti ve bylece bize ve size dmanl olduka kklemi
haldedir. Bizleri kendi evlerimizden dar kard, mal ve tarlalarmz tasarruf etti,
bizim Amman oullarn Ben-i Kinka'- da kendi yurtlarndan g etmek zorunda
brakt. O halde yeryznde geziniz ve antlamal olduunuz ve olmadnz tm
Arap kabilelerini ona saldr iin bir araya toplaynz."
Bu haber Allah Resul'ne ulat zaman ashabn ard ve onlarla meveret
etti. Onlar yedi yz kiiydiler. Selman yle arz etti: "Ey Allah'n Resul! Az bir
topluluk ile ok topluluk karsnda savamak ve mukavemet etmek mmkn
deildir." Peygamber (s. a. a) , "O halde ne yapalm?" diye sordu ve Selman yle
arz etti: "Etrafmza bizim ve onlarn arasn ayracak ve bylece onlarn her taraftan
saldrsn nleyecek ve sava tek cephe haline getirecek bir hendek kazalm. Biz
acem blgesinde ar bir ordu ile kar karya kaldmzda, savan belirli bir
noktada gereklemesi iin byle yapmaktayz.
Bunun zerine Cebrail Allah Resul'ne nazil oldu ve yle buyurdu: "Selman'n
gr dorudur ve onun ile amel edilmesi gerekir." (Tarih-i Peygamber-i slam,

205

Bunlar Medine'ye gelmeden nce Peygamber olaydan haberdar

oldu ve o mehur hendei kazd. Medine'nin bir taraf nfuz edilmeye
msaitti ve bu yzden de oraya yaklak krk metre geniliinde bir
hendek kazd. Aylardan Ramazan ay idi ve baz rivayetlere gre hava
olduka scakt. O yl yamur da yamamt ve insanlarn bir geliri de
yoktu. Bu yzden bir ok sorun ile kar kaya idiler. Peygamber
(s.a.a) bu yzden herkesten daha iddetli bir ekilde alyordu.
Hendek kazma olaynda her kim yorulur, taklr ve ilerleyemez bir
hale gelirse, Peygamber gidiyor, elinden kazmay alyor ve kazmaya
devam ediyordu. Yani Allah Resul sadece emretmekle yetinmiyordu,
kendi bedeni ile de topluluun arasnda yer alyordu. Kfirler
hendein karsna geldiler, ama savaamayacaklarn grnce bu
yzden yenilgiye uram, rezil olmu, midini kesmi ve hedefine
ulaamam bir halde geri dnmek zorunda kaldlar. Peygamber onlara
yle buyurdu: "Artk i bitti. Bu Kurey'in bizlere en son saldrsdr.
Bundan sonra sra bize gelmitir ve biz Mekke'ye doru giderek onlar
bastracaz."1
Hendek savanda Mslmanlar Medine'de her taraftan muhasara
altna alnmt. Medine'ye hibir yiyecek gelmiyordu ve insanlarn
az da bitmi durumdayd. yle ki bazen iki gn, gn hi kimse
yiyecek bir ey bulamyordu. Bu durumda Peygamber-i Ekrem
dman karsnda hendei kazma hususunda insanlar ile birlikte
alyor ve tpk insanlar gibi alk ekiyordu. 2
Yaklak bir ay sren ve hi kimsenin kazlm olan hendee nfuz
edemedii Ahzab savanda Peygamber (s.a.a) srekli olarak bu birka
kilometrelik uzunca hendee batan sona bir takm nbetiler dikmi
ve bu hendekten hi kimsenin gei yapmamasn salamt. Yoksa bu
neticede bir hendek idi, ondan karya geme ihtimali vard ve bu, o
kadar da imknsz bir i deildi. Ama nasl oldu da bu hendei
geemediler? Peygamberin okular dzenli olarak o karanlk ve
zulmani gecede ve o souk havada - o yl tesadfen Medine'nin havas
olduka souk idi ve de geceleri souktan yatamyorlard. Ktlk, alk
Allame Meclisi, c. 4, s. 1025, 1. Bask, ntiarat-i Suru)
1
Tahran Cuma namaz hutbeleri, 28. 2. 1380
2
Tahran Cuma namaz hutbeleri, 5. 7. 1370

206

ve benzeri eyler her yerde kol geziyordu dmanlar ok yamuruna

tutuyorlard. Bu yzden bu bir ay boyunca karya geemediler.
Sadece bir noktada karya geebildiler ve o da Amr b. Abduvedd'in
iki arkada ile birlikte kalkp gelmesi ve kendisini kar tarafa
atmas olay ile gerekleti. Tekebbr ve bbrlenme haleti Amr b.
Abduvedd'in ahsiyetinin nemli bir noktasn tekil ediyordu. O
tarafta bulunanlar da "Artk Medine olay sona erdi" demilerdi.
Ahzab sava olduka nemli bir savat ve bana gre Peygamber'in
batan sona yapm olduu en nemli savalardan biri de Ahzab
savadr. Olduka ilgin bir savat bu. Hibir zaman bu kadar
topluluk Peygamber'in karsnda yer almamlard. Onlar bu yzden
ii bitirmek ve geri dnmek istiyorlard ve de bu amala btn
glerini toplamlard. Btn Kurey'in, Katfan oullarnn ve eitli
kabilelerin btn tekilatlar ile a kurtlar gibi bekledikleri bylesine
zellikler ieren byle bir savata; herkes kibir ve gurur iinde
savamaya gelmiti. Ama onlardan hi birisi bunu baaramadlar.
Orada byk bir utan iine dtler, sinirlendiler ve adeta sinirden
zincirleri kemirir bir hale dtler. Sadece Amr b. Abduvedd karya
geebildi. Bu ahs karsnda, ilahi bir hareketin gereklemesi
gerekiyordu. Gurur ise bunun tam kart noktada yer almaktadr. O
gurur elbette bo bir gurur deildi. Hz. Ali (a.s) onun bo bir gururu
olmadn da gsterdi. Onu yere att, gsnn zerine oturdu,
kafasn kesti ve olay sona erdirdi.
Biz onlarn

Onlar da "











zerine bir rzgr ve gremediiniz ordular gndermitik "1
ifadesince katlar ve gittiler. 2
Ahzab sava diye mehur olan Hendek savanda - yani btn kfir
gruplarn katld ve de slami yok etmek istedii savata- slam'n
cesur ve kahraman askeri Ali b. Ebi Talib (a.s) Amr b. Abduvedd ile
savamak iin meydana knca Peygamber (s.a.a) yle buyurdu:
"Btn iman, btn bir kfrn karsnda yer almtr"3
1

Ahzab suresi 9. ayet

mam Ali (a.s) yln anma komitesinin yeleri ile grmesindeki beyanat, 18.
8. 1379
3
bn-i Ebi'l Cumhur, Avaliu'l Leali, c. 4. S. 88
2

207

Yani kfirler btn glerini Amr b. Abduvedd'de merkezi bir hale

getirmi, adeta odaklamt. Onu slam ile sava meydanna
gndermiler ve o da slami hkmeti yenilgiye uratmann artk
kendi ellerinde olduu gururu iinde hareket ediyordu. Ama slam'n
mmin sava gc olan Mminlerin Emiri Hz. Ali onu kan ve
topraklara boyad ve de kfirlerin el ele vermi olan btn gleri
bylece ortadan kaldrld. Amr b. Abduvedd kan ve topraklar iine
yuvarland. Hakikatte burada btn kfirler kan ve topraklar iine
yuvarlanmlard. Bu yzden de hemen ardndan slami fetihler
balad. 1
2- 5- 2- 4- Huneyn Sava
Yce Allah'n bizlere verdii vaat bylece gerekletirilmi oldu ve
bu vaad neydi? Dman zerine galib gelme vaadi idi. Zafer aama
aamadr ve de mutlak zafer bir defada elde edilmemektedir. Sava
meydannda sizler bir mevzi ilerleyince dman da bir mevzi geriye
kaymakta ve sizler bu ekilde zafere erimektesiniz. O halde "Neden
zafere ermedik" demeyiniz. Sizler zafere erdiniz; ama bir mevzi kadar.
Neden? nk siz bir mevzi kadar aba gsterdiniz. Sizler btn
mevziler kadar aba gsterip, mcadele ve sava devam ettirirseniz,
btn mevzilere kar zafere ermi ve btn mevzileri dman elinden
alm olursunuz. Allah yle diyor: Bu vadi biz gerekletirdik ve
amel bir hale getirdik. Yani sizler Huneyn savanda dmanlara kar
zafere eritiniz. Dmann birok tehizata brnm olan topluluu
bir yanda, Peygamber'in az bir tehizata sahip ordusu ise dier yanda
duruyordu. Buna ramen bu az olan cemiyet ve grup, o ok olan
cemaate stn geldi. Bunlar onlarn sahip olmad neye sahiplerdi?
Hi phesiz iman, ak ve aydnlk bir gelecee. Ama onlarn ne iman
vard, ne aklar vard ve ne de aydnlk bir gelecekleri vard; sadece
kendi varlklar ve ellerinde bulundurduklar eyi savunuyorlard. 2

1
2

Tahran Cuma namaz hutbeleri 4. 7. 1359

Mehed halk topluluundaki beyanat, 16. 8. 1357

208

2- 5- 2- 5- Tebk Sava
Bir zamanlar slam toplumunun Peygamber'i (s.a.a) ve nderi
Mekke ve Medine'de bayraklar alyor, Mslmanlarn eline veriyor
ve onlar Arabistan'n en uzak yerlerine, am snrlarna kadar gidiyor
ve Rum imparatorluunu tehdit ediyordu. O dman gleri bunlarn
mukabelede bulunmasndan dolay kayor ve slam ordular zafere
ermi bir halde geri dnyordu. bu hususta Tebk savana iaret
etmek gerekir.1
2- 5- 2- 6- Dier savalar
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) kendi hayat dneminde Kurey
kafirleri ile bir ok savalar yapmtr. Ayn zamanda dou Roma
imparatorluu aleyhine de - ki o dnemdeki Filistin ve amat2 blgesi
kendisine aitti- birka sava gerekletirmiti. Yermuk, Mute ve Tebk
savalarna katlmlar ve o noktaya kadar cihad ve fetih hareketleri ile
megul olmulard. 3
2- 5- 3- Yahudiler
nc dman ise Yahudiler idi. Yani ivedilik ile Peygamber-i
Ekrem (s.a.a) ile Medine'de yaamaya hazr olan ve de gvenilir
bulunmayan yabanclar idi. Bu kimseler hibir zaman eziyet etmekten,
karklk icat etmekten ve tahrip etmekten geri durmuyorlard. Eer
bakacak olursanz Bakara suresinin ve Kur'an- Kerimde yer alan
dier baz Kur'an surelerinin nemli bir blmnn Peygamber-i
Ekrem'in (s.a.a) Yahudiler ile kltrel sava ve mcadelesi
balamnda olduunu grrsnz. nk daha nce de sylediimiz
gibi bunlar kltrl kimseler idi. Byk bir bilgi ve bilin sahibi
kimseler idi. man zayf olan insanlarn zihinlerini olduka fazla
etkiliyorlard. Bu yzden komplo dzenliyor, halk mitsizlie sevk
ediyor ve birbirinin canna dryorlard. Bunlar rgtlenmi
1

Besiciler ile grmesindeki beyanat. 22. 4. 1371

Eskiden Lbnan, Filistin ve rdn'n bir blmn de iine alan ve "amat"
diye anlan bu blge, her zaman dnyaca nl seyyahlarn ilgi oda hline gelmi
ve seyahatnamelerinde anlata anlata bitirememiler bu diyar. (Mt.)
3
Tahran Cuma namaz hutbeleri, 28. 7. 1368
2

209

dman gleri idi. Peygamber-i Ekrem (s.a.a) yapabildii kadar

bunlar ile idare etmeye alt. Ama bunlarla geinmenin mmkn
olmadn grnce onlar cezalandrd. Peygamber-i Ekrem (s.a.a)
yersiz yere ve de bir n hazrlk olmakszn onlarn zerine yrmedi.
Bu kabileden her biri bir i yapyor ve Peygamber-i Ekrem de
(s.a.a) o i zere onlar cezalandryordu. lki Peygamber-i Ekrem'e
(s.a.a) ihanet eden Ben-i Kinka' kabilesi idi. Peygamber-i Ekrem
(s.a.a) zerlerine yrd ve onlara, "Buradan gitmeniz gerekir" diye
buyurdu. Onlar oradan g etmek zorunda brakt. Bulunduklar
blgeden srd ve btn imknlar da Mslmanlara kald. kinci grup
Ben-i Nadir Yahudileri idi. Bunlar da ihanet ettiler ki bunlarn
ihanetlerinin destan olduka nemlidir. Bu yzden Peygamber onlara
"Bir miktar yaam ara ve gerelerinizi de yannza alp buradan
gidiniz" diye buyurdu. Bunlar da mecbur kalarak oradan gittiler.
nc grup ise Ben-i Kureyza Yahudileri idi. Peygamber bunlara
Medine'de kalmalar iin izin verdi ve gvende olmalarn temin etti.
Bu Yahudileri Medine'den dar srmedi. Bunlarla Hendek savanda
dmann kendi blgelerinden szmalarn nlemek zere anlama
imzalad. Ama bunlar namertlik ettiler ve de dmanla, kendileriyle
birlikte Peygamber'e saldrmak zere anlama yaptlar. Yani
Peygamber ile imzaladklar anlamaya bal kalmadklar gibi
dmanla da ibirlii yaparak ihanette bulundular. Peygamber
dmann szmas muhtemel bir blgesine hendek kazmt.
Yahudilerin Mahallesi ise dier tarafta vaki olup imzaladklar
anlama gerei dmann oradan da giriini nlemeleri gerekiyordu.
Ama bu Yahudiler gidip dmanlar grmeler yapt, mzakere etti ve
de dman ile ortak hareket ederek oradan Medine'ye girmeyi ve
Peygamber'i arkadan hanerlemeyi kararlatrd. Peygamber, bunlar
komplo kurarken olayn iyzn anlad. Medine muhasaras yaklak
bir ay srd. Bu ayn ortalarnda bu Yahudiler ihanete koyuldular.
Peygamber onlarn bu ihanet kararlarndan haberdar oldu. Olduka
akll bir tedbir ald ve bu tedbir esasnca da Kurey ile bu Yahudilerin
aras bozuldu ki bu olayn detaylar tarih kitaplarnda yer almtr.

210

Kurey ve Yahudilerin birbirine olan gvenlerini ortadan kaldran

bir tedbirde bulundu. Peygamber'in olduka gzel olan siyasi sava
taktiklerinden biri de buydu. Yani bunlar henz bir zarar vermeden ve
bir darbe indirmeden olduklar yerde durdurdu. Kurey ve mttefikleri
yenilgiye urayp hendekten ayrldklarnda ve Mekke'ye doru geri
dndklerinde Peygamber hemen Medine'ye geldi. Dnd gibi le
namazn kldktan sonra "kindi namazn Ben-i Kureyza kalesinin
kapsnda klacaz. Herkes oraya doru yola koyulsun" diye ilan etti.
Yani hatta bir tek gece dahi ihmal etmedi. Gidip onlar kuatma altna
ald. Tam 25 gn aralarnda kuatma ve atma meydana geldi.
Ardndan Peygamber bu kabilenin btn sava erkeklerini ldrd.
Zira bunlarn ihanetleri bykt. slam'n karsnda yer almlard.
Peygamber bunlara ite byle davrand. Yani Yahudilerin dmanln
- zellikle Beni Kureyza olaynda daha nce de Ben-i Nadir olaynda
ve sonra da Hayber Yahudileri olaynda- ite bu ekilde ald tedbir,
sahip olduu g, dirayet ve yce insani ahlak sayesinde
Mslmanlarn bandan kaldrd. Bu olaylarn hi birinde Peygamber
(s.a.a) sznde durmazlk, sebatszlk gstermedi ve hatta slam
dmanlar dahi Peygamber'in (s.a.a) bu olaylarda hibir ekilde
sebatszlk gstermediini, verdii sznden caymadn, aksine
bizzat dmanlarn ve muhaliflerin verdikleri szlerinden caydklarn
kabul etmilerdir.1
2- 5- 4- Mnafklar
Mnafklar insanlarn arasnda bulunuyordu. Bu kimseler dili ile
iman etmi, ama batnda imanlar olmayan ve inanmayan kimselerdi.
Bunlar olduka aalk, inat, dar grl, dmanla her trl i
1

Tahran Cuma namaz hutbeleri, 28. 2. 1380

Sahife-i mam c. 9. S. 370'de yle yer almtr: "Peygamber (s.a.a) bunlarn
fesad ile megul olduunu, onlarn fesadnn mmeti de bozacan ve bunlarn
slam toplumun bozguna urataca bir kanser uru olduunu grdklerinde rahmet
Peygamber'i olmasna ramen gazaplanm ve hiddetlenmitir. uandaki
Siyonistlerin de takip ettii fasit tccarlardan olan Beni Kureyza'nn fesat faktr
olduunu ve toplumu fesada ektiini grdnde onarln tmnn boyunlarnn
vurulmasn emretti ve bylece kanser urunu ortadan kaldrd.

211

birlii kurmaya hazr, sadece henz rgtlenememi kimselerdi.

Bunlarn Yahudiler ile fark da buydu. Peygamber (s.a.a) hazr olan ve
de her an saldrp darbe vurmay gzetleyen rgtlenmi dmana
kar Yahudilere davrand gibi davranyor ve onlara asla nefes
aldrmyordu. Ama rgtlenmemi sadece ferdi bir takm, inatlk,
dmanlk ve ktlkler barndran ve imandan yoksun olan kimselere
ise tahamml ediyordu.
Abdullah b. Ubeyy1 Peygamber'in (s.a.a) en azl dmanlarndan
biri idi. Yaklak olarak Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) hayatnn sonuna
kadar da yaam bulunmaktadr. Ama Peygamber btn bu mddet
zarfnda ona kar asla kt davranmad. Herkes onun mnafk
olduunu bildii halde Peygamber (s.a.a) onunla iyi geinmeye alt.
Ona kar dier Mslmanlara davrand gibi davrand.
Beytlmalden olan payn verdi, gvenliini salad, saygnln
korudu. Onlarn tm ktlk ve aalk sergiledii halde onlara asla
kt davranmad. yle ki Bakara suresinde yer alan bir blm ayetler,
bu mnafklar ile ilgilidir. Ama bu mnafklardan bir grubu
rgtlenince, yani merkezi bir yer edinmeye ve de slami dzenden
ayr merkezler ile irtibat iine girince - Rum blgesinde bir rahip olan
Ebu Amr gibi kimseler ile- ve Rum askerlerini Peygamber'in (s.a.a)
aleyhine kkrtmak iin gerekli faaliyetleri gsterince Peygamber
(s.a.a) zerlerine yrd ve yapm olduklar camiyi - Mescid-i
Drar'- ykt ve yakt. Orada yle buyurdu: "Bu mescit, mescit
deildir. Buras, mescit aleyhine yaplan bir komplo yeridir. Bu mescit
Allah'n aleyhine yaplm bir mescittir. nsanla kar bir mescittir."
Ayn ekilde bir grup mnafk kfrlerini izhar edip Medine'den
gidince ve bir yerde slam ordusu aleyhine asker toplaynca
Peygamber (s.a.a) onlarla mcadele etti ve yle buyurdu: "Eer
yaknlaacak olurlarsa onlarn peice gider ve onlarla savarm."
1

Abdullah b. Ubeyy b. Selul H. K. 9. Ylda vefat etmitir. Cahiliye dneminin

sonlarnda Hazre Kabilesinin by saylyordu. Daha sonra Bedir savanda
zahiri bir ekilde Mslman oldu, ama Uhud savanda Allah Resul'ne (s. a. a)
yardmdan saknd ve adamlarn Medine'ye geri gnderdi. Abdullah b. Ubeyy Tebk
savanda da Peygamber' (s. a. a) yardm etmekten saknd. Abdullah b. Ubeyy
mnafklarn elebalarndan saylyordu ve fk olaynda da parma bulunuyordu.

212

Mnafklar Medine'de olduklar halde Peygamber (s.a.a) onlara

asla karmyordu. O halde nc gruba kar kesin rgtlenmi bir
tavr, ama drdnc gruba kar yumuaka bir davran sergiliyordu.
Zira bunlar henz rgtlenmi deildi. Bunlarn tehlikesi bireysel bir
tehlike idi. Peygamber (s.a.a) bu davranlar ile genelde onlar
kendinden utanr bir hale getiriyordu.1
2- 5- 5- Mslmanlarn nefsani istekleri
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) kfirlerin durumunu belirledi ve
mminlerden zayf insanlarn da durumunu belirgin bir hale getirdi.
Yani gerek mnafklarn ve gerekse de kat anlamda nifak
bulunmayan ve de iki yzllk edecek kadar bir nifaka bulumam
olan kimselerin durumunu aka ortaya serdi. Bu kimselerin tabiat
tezelzl ve sarsnt dolu bir tabiatt ve ileri yarm yamalakt. slam
bunlar da mmin ve salbet sahibi bir insan haline dntrmek
istemektedir. Bir grup Mslman korkudan Hudeybiye savana
Peygamber ile birlikte katlmamt. Onlar yle demilerdi: Eer biz
gidecek olursak, Peygamber ve onunla birlikte olan btn
Mslmanlar kesinlikle kfirler tarafndan yok edilecektir."
Peygamber geri dndnde ise bu grup Peygamber'in (s.a.a)
huzuruna giderek yle dediler: "Biz gelemedik, bir skntmz oldu,
meguliyetimiz kt. imdi bizler iin yce Allah'tan mafiret dile."
Oysa bu szleri dahi gstermelik bir eydi. Bunlar hakikatte ilahi
mafiret peinde deillerdi. Sadece gitmedikleri iin kurnazlk
ettiklerini dnyorlard. Bunun zerine Kur'an ayeti yle

buyurmutur:

"Bedevlerin (savatan) geri braklanlar sana, Bizi mallarmz
ve ailelerimiz alkoydu; Allahtan bizim iin af dile diyecekler.
Onlar kalplerinde olmayan dilleriyle sylerler." 2 Yani bunlar
kalplerinde olmayan eyleri sylemektedirler. Elbette bunlar mnafk,
kfir ve dman kimseler deildi. Hayr, zayf ruhlar, zayf kalpler ve
1
2

Tahran Cuma Nazm hutbeleri, 28. 2. 1380

Fetih suresi, 11. ayet

213

zayf kimseler sorunlar ve skntlar iinde grevlerini eda edemezler.

te bu slami nizamn, slami toplumun ve slami mesuln ve slami
bir mdrn sorumlu olduu maneviyattr.
Yce slam Peygamber'i (s.a.a) batan sona btn insanlarn
retmenidir. Melekler bile onun hikmetinden istifade ediyorlard.
Peygamber'in mbarek kalbi ilahi vahyin en yce yeriydi. Peygamber
savatan geri dnen genlere yle demitir: Kk cihad yerine
getiren ve zerinde cihad- ekber bulunan toplulua merhaba."1
Yani kk cihad geride kald, imdi byk cihadn, nefisle savan
zamandr. Nefisle cihadn vakti gelmitir ve de bu, karanlk
meydanlarda yaplan etin bir cihattr; effaf meydanlarda deil.
Dman ile savata meydan effaftr ve dman o taraftadr ve insann
taraftarlar ise kendi yannda. Yani herkes bellidir; hem dostlar ve hem
de dman bellidir, dmann sava tehizat da bellidir ve dmann
plan ve projeleri de tahmin edilir bir konumdadr. Dmanla yaplan
en kolay sava bu savatr. "Orada canlar tehlikededir" demeyiniz,
btn savalarda canlar tehlikededir ve canlar insana verilen en
deerli ey konumundadr. Baz insanlar gnde yz defa lm arzu
etmektedirler. Bir takm fedakrlklar sz konusudur ve bu, canndan
gemekten daha stndr ve de ister istemez bir takm zahmetleri
vardr. Can vermekten daha stn bir zahmettir bu. Peygamber (s.a.a)
yle buyurmutur: "imdi artk cihad-i ekber zamandr." Cihad-i
ekber Peygamber dneminde olduka zor bir cihatt. 2

eyh Hurr-i Amili, Vesail'u ia, c. 15. S. 161, Bab-u vucubihi

Seyyid' heda birliinin sabah namaz merasiminde yapt beyanat. 26. 7.
1377
2

214

2- 6- Fedek
Sadece Fedek meselesi deildi;1 asl mesele hakk alma,
Peygamber'in (s.a.a) yolunu kat etme ve slam'n doru ve drst
izgisini srdrmekti. Yani mminlerin Emiri Hz. Ali ve Hz. Fatma-
Zehra (a.s) bu gerek hedefi takip ediyordu ve sonradan da bu
kararllk, birok musibetlere sebep oldu. Elbette Fedek de bir iar
olarak bu meselede yer ald. 2

Fedek Hayber'in yaknlarnda karar klan bayndr ve verimli topraklarn ad idi

ve de Medine'ye 140 kilometre uzaklkta bulunuyordu. Bu topraklar Hayber
kalelerinden sonra Hicaz Yahudilerinin dayanak noktas saylyordu. slam ordusu,
Yahudileri Hayber, Vadi'l Kura ve Teyme kalelerinde yenilgiye uratp Medine'nin
kuzeyinde hissedilen boluu slam'n askeri gc ile doldurduktan sonra bu
topraklardaki Yahudilerin kudretine son vermek iin ki slam ve Mslmanlar iin
bir tehlike oca ve slam aleyhine tahrik merkezi saylyordu- Muhit adnda bir
eliyi Fedek'in nde gelenlerine gnderdi.
Blgenin bakanln elinde bulunduran Yua b. Nun bar ve teslimiyeti savaa
tercih ederek Fedek'in rnlerinin yarsn her yl slam Peygamberi'ne vermeyi
kabullendi. Daha sonra da slam bayra altnda yaamaya balad. Artk
Mslmanlar aleyhine asla komplolara bavurmad. slam hkmeti de btn bunlar
karlnda blgenin gvenliini temin etmeyi stlenmiti.
slam'da sava ve askeri g vesilesi ile alnan yerler tm Mslmanlara aittir ve
idaresi ise slam'n hkiminin eli ile idare edilmektedir. Ama askeri bir saldr ve g
gnderme olmakszn Mslmanlarn eline geen topraklar bizzat Peygamber ve de
ondan sonra gelen mam'a it bulunmaktadr. Bu topraklarn yetkisi onlarn elindedir.
Yani onlar bu topraklar balayabilir veya kiraya verebilirdi. Bu hususlardan biri
de bu tr mlk ve mallardan kendi yaknlarnn meru ihtiyalarn, haysiyetlerini
koruyabilecek bir ekilde temin etmeleriydi. (Merasidu'l ttila', Fedek maddesi)
ia mfessirleri, muhaddisleri ve bir grup Snni bilginler yle yazmlardr:



"












Bir de akrabaya, yoksula,
yolcuya hakkn ver" ayeti nazil olduunda (sra suresi, 26. ayet) peygamber kz
Fatma'y ard ve Fedek'i ona verdi. (Mecme'ul Beyan, c. 3. s. 411; erh-i bn-i
Ebi'l Hadid, c. 16, s. 248
Btn ia ve Snni mfessirler bu ayetin Peygamberin yaknlar ve akrabalar
hakknda nazil olduunu kabul etmilerdir. Peygamberin kz ise "yaknlar"
ifadesinin en ak msdak konumundadr. (Durr'ul Mensur, c. 4, s. 176)
2
ehit Ehteri ve ehit Sadri aileleri ile grmesindeki beyanat. 1. 2. 1378

215

2- 7- Padiahlara gnderilen mektuplar1

O gn Peygamber (s.a.a) karsnda bir ok dman ve muhalif
kimseler bulunuyordu. O gnk dnyann byk padiahlarna dnyann iki byk sper gc olan ran ve Rum imparatorluklarnaPeygamber (s.a.a) bir takm mektuplar yazd.2 Peygamber byk
mcadeleler gerekletirmi, birok szler sylemi, ordular sevk
etmi ve zorluklar ekmitir. Peygamber'in (s.a.a) bu direniinin
1

Yce Allah'n, Kuran- Kerim'de lemlere rahmet olduunu bildirdii

Peygamber Efendimiz (s.a.a), kendisine bu erefli grev vahyedildii ilk andan
yaamn yitirdii ana kadar Rabbimizin dinini tebli etmitir. Hz. Muhammed
(s.a.a)'in bu teblileri srasnda izledii yntemlerden en etkili olanlardan biri ise
phesiz eitli lkelerin hkmdarlarna yollad mektuplar olmutur. Bu
mektuplardaki hikmetli, etkileyici ve lml slup, pek ok kiinin hak din slam'
tanyp kabul etmelerine vesile olmutur. Kukusuz Peygamberimiz (s.a.a)'in
tebliindeki bu hikmetli slup tm Mslmanlar iin bir rnektir.
Hz. Muhammed (s.a.a) gnderdii mektuplarda topluluklarn liderlerine,
ncelikli olarak Yce Allah'n tek lah olduunu ve asla orta olmadn tebli
etmitir. Bununla birlikte Peygamberimiz (s.a.a) mektuplarnda uzlatrc, daveti
ve Allah'n korumas altnda olduunu bildirmitir.
Mektup yollad her hkmdar slam'a aran Peygamberimiz (s.a.a), eer
Mslman olurlarsa ve topluluklarna da bunu ulatrrlarsa Allah katnda
sevaplarnn ok byk olaca mjdesini vermitir. Ayrca itaat edip teblii kabul
ederlerse iktidarlarn koruyacaklarn, kabul etmezlerse de lideri olduklar
topluluun sorumluluunu tayacaklar ve dnyada da iktidarlarnn kalmayacan
vurgulamtr.
Kutlu Peygamberimiz (s.a.a), Hristiyanlara yazd tebli mektuplarnda hep
Kuran ayetlerini aktarm, Kuran'da Allah'n emrettii, Ehl-i Kitap ile olmas
gereken ilikileri ve diyaloglar da emredilen ekilde yerine getirmitir. Yce
Rabbimiz, Kuran'da De ki: "Ey Kitap Ehli, bizimle sizin aranzda mterek bir
kelimeye gelin. Allah'tan bakasna kulluk etmeyelim, O'na hibir eyi ortak
komayalm ve Allah' brakp bir ksmmz bir ksmmz Rabler
edinmeyelim." Eer yine yz evirirlerse, deyin ki: "ahid olun, biz gerekten
Mslmanlarz" diye buyurarak Mslmanlarn, Ehl-i Kitap ile aralarnda olmas
gereken ilikisini bildirmitir. (Mt.)
2
Peygamber-i Ekrem'in o dnemdeki padiahlara yazd mektuplardan rnekler
unlardr:
Bizans mparatoru Heraklius'a Gnderilen Mektup:
"Rahman ve rahm olan Allah'n adyla
Allah'n kulu ve elisi Muhammed'den, Bizansllarn byk reisi Heraklius'a:
Selam hakikat yolunu izleyene (olsun)! lave edeyim ki, seni btn olarak slam'a
davet ediyorum. slam' kabul et ki felah bulasn. slam' kabul et ki Allah deerini
iki kat artrsn. Ama eer kanrsan, tebaann gnah da senin zerine yklenecektir.

216

bereketi sebebi ile sava ve davet meydanlar yllar sonra dnyann ilk
byk gc haline dnebildi. 1
2- 8- Hudeybiye Bar
Konu undan ibarettir: Bir grup Mslman, hicri altnc ylda
gerekli olan tehizat ve silaha sahip olmakszn ve sava aralar
bulundurmakszn btn ile silahl ve tehizatl olan kfirler
Ve siz, ey Kitab- Mukaddes'in insanlar (Ey Ehl-i Kitab)! Sizinle bizim aramzda
ayn olan bir sze doru geliniz ki biz ancak Allah'a taparz, O'na hibir eyi ortak
komayz ve aramzda kimse kimseyi, Allah'n dnda sahip (rab) edinmez. mdi,
eer kanrlarsa, yle deyiniz: ahit olun biz Mslmanlardanz (Allah'a teslim
olanlarz)."
ran mparatoru Kisra'ya (Hsrev Perviz'e) Gnderilen Mektup:
"Rahman ve Rahim olan Allahn Adyla
Allah Resul Muhammedden, ranllarn by Kisraya: Selam, hakikat
yolunu izleyip Allaha ve Resul'ne iman edenlerin ve Allahtan baka ilah
olmadna, Onun bir ve ortaksz olduuna ve Muhammedin Onun kulu ve Resul
olduuna ahadet edenlerin zerine olsun! Seni slam kabule aryorum. Zira
Ben, Allahn, canl olan herkesi uyarmak ve ilahi kelamn kfirlere kar hkmn
tamamlamas iin tm insanlara gnderdii elisiyim. imdi slama teslim ol ve
felaha er. Ama eer reddedersen, o zaman Mecusilerin gnahlar da senin zerine
olacaktr."
Habeistan Neccaisi'ne Gnderilen Mektup
"Rahman ve Rahim olan Allah'n adyla
Allah Resul Muhammed'den Habe Neccaisi Ashama'ya.
Kendisi'nden baka ilah bulunmayan gerek hkmdar, her trl ayplardan
mnezzeh, her trl eksikliklerden esen, koruyucu ve kurtarc olan Allah'n
vgsn sana iletirim. Tasdik edip ahadet ederim ki; Meryem olu sa Allah'n
Ruhu ve Kelimesi'dir. Kendisine dokunulmam Meryem'e nasip edilmitir. Bylece
Meryem sa'ya hamile kalm, Allah Teala da Ruh ve Nefesi'nden olmak zere
dem'i nasl yarattysa onu da ylece yaratmtr. Seni Tek olan ve Ei bulunmayan
Allah'a aryorum. O'na itaat konusunda karlkl yardma aryorum. Beni takip
et, bana uy ve bana gelen eye iman et. Muhakkak ki ben, Allah'n Resulym. Bu
nedenle seni ve etrafnda bulunan askerlerini Allah'a iman etmeye davet ediyorum.
Nasihat ve szlerim size ulanca kabul etmenizi tavsiye ederim. Amca tarafndan
yeenim olan Cafer'i yannda az sayda Mslman grubuyla beraber sana doru yola
karyorum. Selam gerek hidayet yolu zerinde bulunanlara olsun."
Msr'da Mukavks'a Gnderilen Mektup:
"Rahman ve Rahim olan Allahn adyla
Allahn kulu ve Resul Muhammedden, Kptilerin By Mukavksa.
Allahn selam; hidayet yoluna girmi bulunanlarn zerine olsun.

217

karsnda yer aldlar. Mslmanlar silaha el uzatmama karar

almlard ve bu olay Hudeybiye olaynda gereklemiti. Bu olaya
Hudeybiye gazvesi ve hem de Hudeybiye bar denmitir. Geri bir
sava vaki olmad, ama meydana gelen bir hareket, byk bir savatan
daha fazla etkiler yaratt. Bu olayn bereketleri ve kar karya gelme
nitelii istisnai bir nitelik ve bereket oluturdu. Bu olayda Kurey'in
kfirleri tam bir tehizat, silah, sava adamlar ve gerekli ngrlerle
birlikte hibir silah olmayan ve sadece umre ve Allah'n evini ziyaret
amac ile yola dm bulunan Mslmanlarla kar karya geldiler.
Buna gre ben, seni tam bir slam daveti ile aryorum. slama gir. Sonunda
emniyet ve selamet iinde olursun. Bunun karlnda Allah sana iki defa sevap
verecektir. ayet bundan kanacak olursan btn Kptilerin gnah senin zerinde
toplanacaktr(Ey Ehl-i Kitab!) sizinle bizim aramzda ayn olan bir sze doru
geliniz."
el-Ahsa Valisi El Mnzir b. Saviye Gnderilen Mektup:
"Rahman ve Rahim olan Allahn Adyla;
Allah Resul Muhammedden, El-Mnzir b. Savaya! Selam zerine olsun. Seni,
kendisi dnda hibir ilah olmayan tek bir Allaha hamd etmeye aryorum ve ilan
ediyorum ki, Ondan baka hibir tanr yoktur ve Muhammed Onun kulu ve
Resuldr. Sana Kadir-i Mutlak ve an Yce Allah hatrlatrm ki; zira kim iyi bir
nasihate kulak verirse kendi iyilii iindir ve kim benim elilerime itaat eder ve
emirlerine uyarsa bizzat bana itaat etmi olur. Ayrca, kim onlar hakknda iyi
dnrse benim hakkmda iyi dnm olur. Muhakkak benim elilerim seni
vmlerdir. Ben de senin halkna efaatini kabul ediyorum. mdi, Mslman
olmadan evvel sahip olduklar eyleri Mslmanlarn elinde brak. Ve ben sulular
affediyorum. mdi sen de onlarn pimanlklarn kabul et. Biz ise, sen iyi
davrandn srece seni grevden azletmeyeceiz. Aksine, kim ki Yahudilik ya da
Mecusilikte srar ederse cizyeye tabi olacaktr. (Zindegi-i Peygamber-i slam
Hatem'ul Enbiya, Seyyid Muhsin Emin'in telifi, Ali Hcceti Kirmani'nin evirisi, 1.
bask, ntiarat-i Suru)
Umman Melikleri Ceyfer ve Abde Gnderilen Mektup
Rahman ve Rahim olan Allahn adyla,
Allah Resul Muhammedden, Culandann iki oullar Ceyfer ve Abde:
Selam, hakikat yoluna tabi olanlar zerine olsun! Sizin her ikinizi slamn davetine
aryorum. slama tabi olun ve kurtulua erin. Zira ben, Allahn tm canllar
uyarmak zere ve vaadini kfirler zerine tamamlamas iin tm insanla
gnderdii elisiyim. imdi, eer her ikiniz de slam tanrsanz, her ikinize de
iktidar vereceim. Ama ikiniz de (slam) kabul etmeyi reddederseniz, ikinizin de
krall sizden uzaklara yok olup gidecektir, svarilerim, lkenizde ordugh
kuracaklar ve peygamberlik vasfm krallnza galip gelecektir.
1
Tahran Cuma Namaz hutbeler, 5. 7. 1375

218

Bu kar karya gelme sava ile sonulanmad; ama bu bara dayal

kar karya gelmenin birok bereketleri ortaya kt. 1
Ertesi yl Peygamber-i Ekrem (s.a.a), "Biz umre ziyaretine gitmek
istiyoruz" diye ilan etti. Olduka muhteval ve anlaml bir macera olan
Hudeybiye hadisesi ite bu zamanda meydana geldi. Peygamber-i
Ekrem (s.a.a) umre maksad ile Mekke'ye doru hareket etti. Onlar
haram olan bir ayda - ki sava ay deildi ve kald ki onlar da haram
aylara sayg gsteriyorlard- Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) Mekke'ye
doru harekete gemi olduunu grdler. Ne yapmalar gerekiyordu?
Yolu ap gelmelerini mi salasnlar, bu baars karsnda ne
yapmalar gerekir ve onun karsnda nasl durabilirler? Acaba haram
olan ayda onunla savamalar m gerekir? Bu durumda nasl
savasnlar? Sonunda karar aldlar ve yle dediler: "Biz gidecek ve
onun Mekke'ye geliine engel olacaz. Eer bir bahane bulabilirsek,
bu durumda da Mslmanlar katledeceiz."
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) de en yce tedbirler ile yle bir i yapt
ki onlar oturmak ve de geri dnsnler diye anlama imzalamak
zorunda kaldlar. Ama ertesi yl gelerek umre yapmalarna da imkn
saladlar. Bylece btn bir blgede Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a)
tebligat iin gerekli imknlar ve atmosfer temin edilmi oldu. te
bunun ad bartr. Ama yce Allah Kur'an- Kerim'de yle
buyurmaktadr:


phesiz biz sana apak bir fetih
"



2
verdik." Yani biz senin iin apak bir fetih icat ettik. Eer sahih ve
salam tarih kaynaklarna mracaat edecek olursanz, Hudeybiye
macerasnn ne kadar da ilgin olduunu grrsnz. Ertesi yl
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) umreye gitti. Onlarn btn
engellemelerine ramen Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) azamet ve
evketi gn gittikte art kaydetti. Ertesi yl da - yani sekizinci ylkfirler anlamay bozmak istediklerinde Peygamber-i Ekrem (s.a.a)
giderek Mekke'yi fethetti. Bu fetih olduka byk bir fetih olup
Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) iktidar ve egemenliini ifade etmektedir.
1

Hz. mam Humeyni'nin (r. a) vefat yl dnm mnasebeti ile halkn farkl
kesimleri ile yapt grmesindeki beyanat, 14. 3. 1379
2
Fetih suresi, 1. ayet

219

Bu yzden Peygamber-i Ekrem (s.a.a) bu dmana kar da tedbir,

kudret, sabr ve tahamml zere hibir aceleye kaplmadan, hatta bir
adm dahi geri atmadan davrand ve gnden gne, her an ileriye doru
giderek byd.1
Hudeybiye olay ve Hudeybiye'den sonra ortaya kan hadiseler,
Peygamber'in (s.a.a) hayat dnemindeki en anlaml ve nemli
imtihanlarndan biri saylmaktadr. Resul-i Ekrem Mekke kasti ile
Hudeybiye'ye gidince ve Hudeybiye'de durunca dman onarla sava
dayatmak istiyordu. Ama Nebiyy-i Ekrem'in ilahi tedbiri buna izin
vermedi ve de hibir sava olmakszn gerisin geriye dndler.
Peygamber bu olayda mrikler ile bir de anlama imzalad. Bu
anlama o kadar nemliydi ki bir rivayete gre Fetih suresi bu
anlama hakknda nazil olmu ve de "fetih" olarak adlandrlmtr.


phesiz biz sana apak bir fetih
"



verdik"
Yani bu Hudeybiye barn. Resul-i Ekrem Kur'an ayetleri iinde
Mslmanlar iin durumu izah etmeye alyor ve cepheleri
belirlemeye aba sarf ediyordu.2
Nebiyy-i Ekrem (s.a.a) birka defa eitli mnasebetler ile halktan
biat almtr. Hepsinden daha zor olan biatlerden biri de Biatu' ecere
veya Biat'ur Rdvan adl ile adlandrlm olup Hudeybiye
anlamasnda vaki olmutur. zorlanca Peygamber-i Ekrem (s.a.a)
etrafnda bulunan binden fazla insan toplad ve onlara yle buyurdu:
Sizlerden lm zere biat istiyorum, asla kamamalsnz ve zafere
eriinceye veya lnceye kadar savamalsnz." yle zannediyorum
ki Peygamber-i Ekrem (s.a.a) bu defann dnda baka hi bir yerde
Mslmanlardan byle bir biat almamtr. Evet, o topluluk arasnda
her trl insan bulunuyordu. Hatta iman gevek olan kimseler de
vard. Nakledildiine gre bu biat olaynda hatta mnafk kimseler de
vard. lk olarak ayaa kalkp "Ey Allah'n resul! ben biat ediyorum"
diyen hi phesiz gen bir delikanl olan Ali b. Ebi Talib idi. Bu
yirmi ksur yandaki gen elini uzatt ve yle dedi: "Sana lm
1
2

Tahran Cuma namaz hutbeleri, 28. 2. 1380

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 4. 10. 1378

220

zere biat ediyorum" ardndan dier Mslmanlar cesarete geldiler ve

bir biri ardnca Peygamber'e biat ettiler. Kalben biat etmek istemeyen
kimseler de mecburen biat etmek zorunda kaldlar.

" And olsun ki o aacn altnda sana biat

ederlerken Allah, o mminlerden raz olmutur. Kalplerinde olan
bilmi." 1


" Biz sana dorusu apak bir fetih

2
ihsan ettik."
Peygamber'in apak fethi Hudeybiye'de meydana geldi. Hibir
sava ortaya kmamasna ramen apak bir fetih nasip oldu.
Peygamber (s.a.a) Hudeybiye'ye yani Mekke'ye doru yola koyulunca
ve de umre iin Mekke'ye gitmeye niyetlenince mmin ve halis olan
bir grup kimseler de onunla birlikte yola koyuldu. Bir gurubu ise "biz
gelmiyoruz" dediler. Biz gelmiyoruz diyenler bu surenin bir ayetinde
iddetle knanmlardr.

" Bedevlerin (savatan) geri braklanlar sana,

Bizi mallarmz ve ailelerimiz alkoydu; Allahtan bizim iin af
dile diyecekler." 3
Peygamber (s.a.a) gittikten ve eli dolu bir ekilde geri dndnde
ise bunlar Peygamber'in yanna geldiler ve yle dediler: Bizim bir

takm skntlarmz vard,

" mallarmz ve


ailelerimiz " mallarmza ve ailemize bakmak zorundaydk, kadn ve
ocuklarmza mptela olduk. rnein dkkn, i ve ticaretimiz vard
ve bu yzden sizin hizmetinizde olamadk." Yce Allah bunu yle

dile getirmektedir.








4
"Onlar kalplerinde olmayan dilleriyle sylerler."
Yani onlarn kalpleri ve dilleri bu sz hususunda dahi farkllk

iindedir.

" De ki: Allah,
1

Fetih suresi, 18. ayet

Fetih suresi, 1. ayet
3
Fetih suresi, 11. ayet
4
a. g. e.
2

221

sizin bir zarara uramanz dilerse, yahut bir yarar elde etmenizi
dilerse, Ona kar kimin bir eye gc yeter? Hayr, Allah,
yaptklarnzdan haberdardr. 1
Kur'an grld gibi onlarn szn reddetmekte ve yle
buyurmaktadr: Olayn asl sizin sylediniz ey deildir ve hakikat ise




udur

(" Ey








mnafklar!) Siz aslnda, Peygamberin ve inananlarn bir daha
ailelerine geri dnmeyeceklerini sanmtnz. Bu, sizin
gnllerinize gzel gsterildi de kt zanda bulundunuz." 2

Bu ise surenin banda yer alan






3
Allahn, hakknda kt zanda bulunan" hakikatinin ta kendisi
olup yle buyurmaktadr: Sizler Peygamber'in gittii yolculuktan
artk geri dnmeyeceini zannetmitiniz.





" ve
4
kt zanda bulundunuz" Allah hakknda kt zanlara kapldnz ve
korktunuz. Bu kt zan sizin Peygamber ile birlikte olmanza engel
tekil etti. Oysa eer bu kt zan yerine iyi zanda bulunmu
olsaydnz, Peygamber ile beraber yolculua kar ve bu yolcuun
maddi ve manevi hayrlarndan nasiplenirdiniz. Peygamber (s.a.a)

a. g. e.
Fetih suresi 12. ayet
3
Fetih suresi 6. ayet
4
Fetih suresi, 12. ayet
2

222

onlara yle buyurdu: "Benimle birlikte gelmeyenler Ben-i Nadir ile

savaa gelmemeli ve Hayber'de1 hazr bulunmamaldr."2
2- 9- Mekke'nin Fethi
Ertesi yl yani Hicri sekizinci ylda kfirler ahdi bozunca
Peygamber (s.a.a) gidip Mekke'yi fethetti ve bu fetih olduka byk
bir fetih olup Peygamber'in iktidar ve tasallutunu ifade ediyordu. 3
Resul-i Ekrem insanlar arasnda samimiyet ve muhabbet icat etmek
iin ok almtr. Hatta slam dairesinin geniledii ve Resul-i
Ekrem'in Mekke'yi fethettii zamanda bile o ehrin halkn affetti.
Oysa Mekke halk Peygamber'i kendi ehrinden dar karan bir
topluluktu. Peygamber bu Mekke ahalisinin elinden tam on yl
boyunca birok skntlara tahamml etmi, birok ikenceler
1

Hayber Medine'den otuz iki fersah uzaklkta idi. Yahudilerin orada geni
arazileri ve balar bulunan kaleleri vard. Bu savan nedeni Yahudilerin
peygambere dmanlk etmesi ve peygamberin dmanlar ile birlik oluturmas idi.
Evet Yahudilerin dmanl uzun bir gemie sahiptir. Onlar peygamberin
dmanlar ile birlik olmu ve Yahudi kabilesinin reisleri, kabile halklarn onun
aleyhine harekete geirmi ve bu ekilde Ahzab savan meydana getirmilerdi.
Peygamber-i Ekrem Hudeybiye'den dndkten sonra Medine'de yirmi gnden fazla
durmad ve ardndan Hayber'e doru hareket etti. Hatta sylenebilir ki Peygamber-i
Ekrem bu mddet boyunca da Yahudilere doru hareket iin gerekli olan aralar
temin etmekle megul oldu ve ilk frsatta harekete geti. Velhasl Yahudilerin bir ok
kalesi bulunuyordu. Peygamber tedrici bir ekilde onlar tek tek fethetti ve sonunda
Vetih ve Selalim adnda son iki kalelerine geldi. Bu kalenin fethi bir trl nasip
olmad. Peygamber yaklak olarak yirmi gn boyunca o kaleyi kuatma altna
ald.
eyh Tebersi Sahih-i Buhari ve Mslim'den naklen yle diyor: "Peygamber
(s.a.a) Hayber savanda yle buyurdu: "Yarn bayra Allah'n kendisinin eli ile bu
kaleyi fethedecei bir kimseye vereceim." Sabah olunca insanlar Peygamber'in
yanna vardlar. Hepsi bayra alma midini tayordu. Peygamber yle buyurdu:
Ali b. Ebi Talib nerede?" nsanlar yle dediler: "Ey Allah'n Resul! O gz arsna
maruz kalmtr." Peygamber (s. a. a) yle buyurdu: "Birini gnderip onu arn"
Ali'yi (a.s) alp getirdiler ve peygamber (s.a.a) aznn tkr ve dua ile Hz.
Ali'nin iki gzn iyiletirdi. Peygamber (s. a. a) ardndan bayra ona verdi ve yce
Allah o gn fetih ve zaferi onun eli ile cari kld." (Tarih-i Peygamber-i slam,
Ayetullah eyh Abbas Sefai Hairi, s. 370, 371, 374 ila 375)
2
slami sanatlar heyeti ile yapt grmesindeki beyanat, 2. 10. 1381
3
Tahran Cuma namaz hutbeleri, 28. 2. 1380

223

grmt. Sonra da birka defa onunla savamlar ve birok

Mslmanlar ldrmlerdi. Buna karlk Mslmanlar da onlardan
bazlarn ldrmt. Eer bunlar da ayn durumda Allah Resul'nn
fatih ordusuna ev sahiplii yapacak olsalard, uzun yllar boyunca
aralarnda bar olmasnn imkan yoktu. Bu yzden Peygamber-i
Ekrem Mekke'ye girince hemen genel af ilan ederek "Sizler
zgrsnz" diye buyurdu.1 Yani ben sizin hepinizi baladm ve
zgr braktm. Peygamber ite bu ekilde Kurey'i bile affetti ve i
sona erdi. 2
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) Mekke'ye girdi ve on yl boyunca
kendisine eziyet eden, yalanlayan, eitli ikencelerde bulunan ve
yollarnda her trl zorluk icat eden bir halk ile kar karya geldi;
ama Peygamber onlarn hepsine "sizler zgrsnz" diye buyurdu.
Onlardan intikam almad ama ayn yolculukta Peygamber bir takm
kimselerin adn zikretti ve "Onlar grdnz yerde ldrnz" diye
buyurdu. Onlar arasnda birka kadn ve drt de erkek bulunuyordu. 3
Burada iddet gerekiyordu; ama orada yumuaklk ve ba icap
ediyordu. 4
2- 10- Mescid-i Drar
Mescid-i Drar olaynda bu mnafklardan bir grubu rgtlenince,
yani merkezi bir yer edinmeye ve de slami dzenden ayr merkezler
ile irtibat iine girince - Rum blgesinde bir rahip olan Ebu Amir gibi
kimseler ile- ve Rum askerlerini Peygamber'in (s.a.a) aleyhine
kkrtmak iin gerekli faaliyetleri gsterince, Peygamber (s.a.a)
zerlerine yrd ve yapm olduklar camiyi - Mescid-i Drar' - ykt
1

Seyyid Muhammed Bahr'ul Ulum, bi Lugati'l Fkhiyye, c. 1, s. 251

Tahran Cuma namaz hutbeleri, 28. 7. 1368
3
Onlar arasnda iirleri ile peygambere dil uzatan iki kadn vard. Ayn zamanda
Abdullah b. Hatal, Abdullah b. Sarh gibi Mslman olduktan sonra mrtet olan
kimseler de vard. Ayn zamanda Mslmanlar ve gnahsz kimseleri ldren
Sefvan b. meyye ve Mukis b. Hebabe gibi kimseler de vard. Ayrca dmanlar
harekete geiren, fitne icad eden ve Mslmanlar aleyhine savaa neden olan krime
b. Ebi Cehil gibi kimse de bulunuyordu. (Ayetullah Cafer Sbhani, Seyyidu'l
Murselin, c. 2. S. 502)
4
Tahran Cuma namaz hutbeleri, 26. 1. 1379
2

224

ve yakt. Orada yle buyurdu: "Bu mescit, mescit deildir. Buras,

mescit aleyhine yaplan bir komplo yeridir. Bu mescit Allah'n
aleyhine yaplm bir mescittir. nsanla kar bir mescittir."1

Tahran Cuma namaz hutbeleri, 28. 2. 1380

225

2- 11- Mbahele olay

Peygamber (s.a.a) ile uyumazlk gsteren, ama savamayan
Necran'n Hristiyan halk ile Peygamber-i Ekrem (s. a) mbahele etti1
ve savamad. 2

Rabi' b. Enes, bn-i shak ve Kelbi'den yle rivayet edilmitir: Al-i mran
suresi 80. ayete kadar Necran heyeti hakknda nazil olmutur. Bu Hristiyan heyet
altm kiilik svari birlii halinde Allah Resul'nn (s. a. a) yanna vard. Onlar
arasnda eraf ve byklerinden on drt kii de bulunuyordu. Bu on drt kii
arasnda asl karar alma yetkisi olan kii de bulunuyordu. Onlardan biri kavmin
emiri ve maviri olan Akib Abdulmesih idi. Her hususta onun grn ve reyini
kabul ediyorlard. Bir dieri ise kervanlarnn sahibi ve destekisi olan Seyyid
Eyhem adl bir kimse idi. ncs ise mam ve de medreselerinin stad olup
Hristiyan kitaplarn medreselerde tedris eden Ebu Harise b. Alkame idi.
Bunlar ikindi namaznn ardndan Medine'de Peygamber'in mescidine girdiler.
Seyyid ve Akib peygamberle sohbet ettikten sonra yce Allah Al-i mran suresinin
80. ayetine kadar olan blmn peygambere (s.a.a) nazil buyurdu. Peygamber bu
ayetleri tilavet ettikten sonra onlar mbaheleye davet etti ve yle buyurdu: "Yce
Allah bana mbaheleden sonra yalancnn zerine azap ineceini ve hakkn bu vesile
ile batldan ayrlacan bildirmitir."
Ertesi sabah Allah Resul (s.a.a) Ali'nin elinden tutmu, Hasan ve Hseyin en
nde, Fatma ise arkada hareket ettii bir halde mbahale iin geldi. Hristiyanlar da
piskoposlar nden hareket ederek mbahele alanna geldiler. Piskoposlar Allah
Resuln ve Ehl-i Beytini grnce yanndakilerin Peygamber'in neyi olduunu
sordu ve ardndan Seyyid, Abdulmesih ve Akib'e bakarak yle dedi: "Grdnz
gibi o kendi hakkaniyetine kmil bir itimat ve itminan iinde, kendi ocuklar ve has
Ehl-i Beyt'i ile mbaheleye gelmitir. Allah'a yemin olsun ki o Ehl-i Beyt'ini sadece
hakkaniyetine itminan ettii iin getirmitir. O halde onunla mbahele etmekten
saknnz. Allah'a yemin olsun ki eer Rum Kayser'i iin olmasayd ona iman eder
ve Mslman olurdum. Sizleri de onunla msalaha etmenizi ve onun art kotuu
eyleri kabul etmenizi, kendi topraklarnza dnmenizi ve kendinizi kurtarmanz
tavsiye ediyorum."
Onlar da onun szn kabul ettiler ve ardndan da piskopos Peygamber'in (s.a.a)
yanna geldi ve yle arz etti: "Biz mbahele etmiyoruz ve msalaha etmek
istiyoruz. ne srdnz her art da beyan ediniz ve o artlarn gereklemesi iin
teebbste bulununuz." Resul-i Ekrem (s. a. a) onlarla msalaha etti ve her birinin
kymeti kmil 40 dirhem olan iki bin hulle (belden aa ve belden yukar olan iki
paradan ibret olan pahal elbise) vermelerini istedi ve onlarla bir anlama
imzalad. (Muhammed Hadi Yusuf-i Garevi, Tarihi-i Tahkikati-i slam, c. 4, s. 452

226

2- 12- Hz. Ali'nin Yemene gnderilii

Peygamber (s.a.a) son hac iin - veda hacc- hicri onuncu ylnda
Mekke'ye gidince Mminlerin Emiri Hz. Ali (a.s) Yemen'de grevli
bulunuyordu. Peygamber (s.a.a) Hz. Ali'yi (a.s) Yemene gndermiti
ve orada Yemenlilere dini retiyor, zektlarn alyor ve onlara
yardm ediyordu. Mminlerin Emiri Hz. Ali (a.s) Peygamber'in hacca
gittiini duyduunda sratle Mekke'ye geldi ve Yemen halkndan bir
miktar zekt da almt ki onlar arasnda bir miktar Yemen yapm
hulleler1 bulunuyordu. Bu elbiseler o zaman olduka makbul ve moda
elbiselerdi. Mminlerin Emiri Hz. Ali bu kervanla hareket etme
frsatna sahip deildi. O acele ederek kendisini Peygamber'e ulatrd
ve bu yzden bir kiiyi o mallar getirmesi iin kervann bana geirdi
ve ardndan hemen Mekke'ye doru harekete geti. lk olarak haccn
amellerinin balangcnda Peygamber ile birlikte olmak istedi. O
kervan gelince de mminlerin Emiri Hz. Ali (a.s) kervana gitti, ama o
kervandakilerin Yemen dikimi elbiseleri kendi aralarnda
bltrdklerini ve her birinin gzel bir elbise giyerek Mekke'ye
geldiklerini grd ve onlara, "Neden bunlar giydiniz" diye buyurdu.
Onlar yle dediler: "Bunlar ganimet ve zekttr ve dolays ile de bize
aittir."
Hz. Ali (a.s) yle buyurdu: "Peygamber ulamadan nce
bltrmek mmkn deildir. Onu hemen hazineye geri dndrnz,
bu dine ve kurallara aykr bir harekettir." Bylece onlardan Yemen
dikimi elbiseleri ald ve vermek istemeyenlerden de zorla ald. Doal
olarak eer bir kimseden imtiyaz ve ayrcal kaldrlacak olursa ve o
kimse mmin de deilse hemen rahatsz olmaktadr. te bu rahatsz
olan kimseler Peygamber'in yanna vararak Mminlerin Emiri Hz.
Ali'yi ikyette bulundular. Peygamber (s.a.a) onlara, "Neden ikyet
ediyorsunuz, ne olmu ki?" diye buyurdu ve onlar yle arz etti: "Ali
geldi ve bunlar bizden ald."
ila 454)
2
Kanun-i Tevhide yapt beyanat. 10. 8. 1365
1
Belden aa ve belden yukar olan ve iki paradan ibaret bulunan pahal bir tr
elbise (Mt.)

227

Peygamber (s.a.a) onlara cevap olarak yle buyurdu: "Ali'yi bu

hususta knamaynz. phesiz o Allah hakknda olduka iddetli ve
katdr."1
Yani o ilahi kurallar hususunda olduka hain ve kat kurall bir
kimsedir.2
2- 13- Veda Hacc
Peygamber (s.a.a) Hicri Onuncu ylda son hac iin3 -veda haccMekke'ye doru yola koyuldu. Mminlerin Emiri Hz. Ali (a.s) o
zamanlar Yemen'de memuriyette bulunuyordu. Mminlerin Emiri Hz.
Ali (a.s) Peygamber'in (s.a.a) hacca gittiini duyunca hzlca kendisini
Mekke'ye ulatrd. 4
2- 14- Gadir-i Hum olay
Gadir hususunda yce slam Peygamber'i Allah'n emrine ve
Kur'an'n apak ayetlerine tabi olarak en byk farzlardan birini



yerine getirdi.







Eer bunu

eyh Mufid, el- rad, c. 1. S. 173

Tahran Cuma Namaz hutbeleri, 26. 1. 1379
3
eyh Kuleyni yle rivayet etmitir: Allah Resul (s. a. a) hicretten sonra on yl
Medine'de kald ve hac farizasn yerine getirmedi. Sonunda hicri onuncu ylda
lemlerin Rabbi yce Allah u ayeti nazil buyurdu:




"

nsanlar
arasnda
hacc
iln
et
ki,
gerek
yaya

olarak, gerekse nice uzak yoldan gelen yorgun argn develer zerinde,
kendilerine ait bir takm yararlar yakinen grmeleri iin sana (Kbe'ye)
gelsinler." (Hac suresi, 27 ila 28. ayetler)
Bylece Allah Resul'nn bu yl hacca gideceini tm herkese ilan etmesini
emretti. Bunun zerine herkes Hz. Peygamber'in o yl hacca gideceinden haberdar
oldu. Medine'de olanlar, Medine'nin etrafnda yaayanlar, l Araplar hepsi
Medine'de topland. Peygamber (s.a.a) Mslman olan her kabileye hacca gideceini
bildirdi ve onlardan hacca gitmeye gc olan herkesin hazr olmasn istedi. Bylece
gc olan herkes hac iin hazr oldu, Peygamber'e tabi oldu ve dikkatle
Peygamber'in yapt her eyi yerine getirmeye alt. Buyurduu her eye itaat
gsterdi. (eyh Abbasi Kumi, Munteh'el A'mal, c. 1. S. 86)
4
Tahran Cuma namaz hutbeleri, 26. 1. 1379
2

228

yapmazsan, Onun verdii peygamberlik grevini yerine

getirmemi olursun."1
Mminlerin Emiri Hz. Ali'nin (a.s) velayet ve hilafet makamna
tayin edili hadisesi o kadar nemlidir ki eer Peygamber bunu
yapmayacak olsa idi, hi phesiz risalet ve grevini yerine
getirmemi olacakt. Acaba maksat bu zel grev hususunda risaleti
yerine getirmeyii midir ki yce Allah burada "Bu ii yap" diye
emretmektedir. Yoksa bundan daha byk bir mana m
kastedilmektedir ve Peygamber'in risaletinin temelinin bu grevi
yapmad takdirde lekelenecei, phe altna girecei ve temellerinin
sarslaca manasnda mdr? Elbette bu da bir ihtimal dhilinde
bulunmaktadr. Adeta risaletin temeli tebli edilmemi saylmaktadr.
Bu manann kastedilme ihtimali de bulunmakta olup bu durumda olay
olduka ehemmiyet ve nem arz etmektedir. Yani hkmet tekili
konusu, velayet ve lkenin ynetim ii dinin asl paralarndan biridir
ve Peygamber btn bir azameti ile birlikte gayret gstermekte ve de
insan ve halk bireylerinin gzleri nnde kendi risaletini baka hibir
farz tebli etmedii bir nitelikte yerine getirmektedir. Peygamber
(s.a.a) ne namaz, ne zekt, ne orucu ve ne de cihad bu ekilde tebli
etmemitir. Yce Allah Peygamber'den (s.a.a) farkl snflar, kabileler
ve blgelerden insanlar Mekke ve Medine kavanda nemli bir ii
yerine getirmesi iin toplamasn ve de slam dnyasnda "Peygamber
yeni bir mesaj getirmitir" denmesine sebep olacak trden bir risaleti
yerine getirmesini istemitir."2
2- 15- Usame'nin ordusunu gndermesi
Savalarda Peygamber komutay bizzat kendisi stleniyordu. Ama
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) mrnn en hassas anlarnda dahi ok
nemli bir grevi on sekiz yandaki bir gence vermiti. Savalarda
bizzat Peygamber (s.a.a) komutanl stlendii halde kendi hayatnn
son haftasnda bu lemden geceini hissettii bir anda, artk Rum
mparatorluuna ordu gndermenin kendisince mmkn olmadn
1
2

Maide suresi, 67. ayet

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 18. 2. 1375

229

anladnda ve bu iin olduka byk ve zor olduunu ve nemli

projenin hibir engel ile karlamamas iin gen bir gce ihtiya
duyduunu bildii anda, bu grevi on sekiz yandaki gen bir ocua
verdi. Peygamber (s.a.a) elli veya altm yalarnda olan ve de sava
ve cephe gemii bulunan birini komutan olarak tayin edebilirdi. Ama
o on sekiz yandaki bir genci seti ve o gen Usame b. Zeyd adnda
biriydi. Peygamber (s.a.a) onun imanndan ve ehit olu oluu
gemiinden istifade etti. Usame'yi gnderdii nokta Usame b.
Zeyd'in babasnn yani Zeyd b. Harise'nin iki yl nce ayn noktada
ahadete erdii bir yerdi. Peygamber (s.a.a) byk bir ordunun
komutanln on sekiz yandaki bir gence verdi ve Peygamber'in
byk, yal ve tescilli byk komutanlar ve ashab o orduya
katlmak ve ye olmak zorunda kald. Peygamber bu gence yle
buyurdu: "Babann ehit olduu yere kadar gideceksin." Yani o gnk
Rum mparatorluunda ve bugnk am lkesinde bulunan bir
mahalle olan Mute'ye kadar gidecek ve orada kamp kuracaksn."
Ardndan ona sava ile ilgili bir takm emirler verdi."1
2- 16- Rihlet -VefatPeygamber'in (s.a.a) vefat gn ve ondan nceki hasta olduu
gnler, Medine iin olduka zor gnlerdi. zellikle Peygamber'in
vefatndan nce ortaya kan bir takm durumlar ve hususiyetler
byk bir nem arz ediyordu. Peygamber mescide geldi, minberin
zerine oturdu ve yle buyurdu: " Peygamber (s.a.a) mescide geldi,
minbere kt ve yle buyurdu: "Her kimin benim boynumda bir
hakk varsa o hakkn gelip benden alsn."
nsanlar alamaya balad ve yle dediler: Ey Allah'n Resul
bizim senin boynunda ne hakkmz olabilir ki?"
Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: "Hi phesiz Allah nezdindeki
rezillik sizler nndeki rezillikten ok daha zor ve iddetlidir. Eer
benim boynumda bir hakknz varsa, eer benden bir talebiniz
bulunuyorsa, gelip alnz ki kyamet gnne kalmasn."

Tahran musallasnda genler topluluundaki beyanat, 1. 2. 1379

230

Baknz bu ne kadar yce bir ahlak! Bu szleri konuan kimse

kimdir? Bu kimse Cebrail'in kendisi ile arkadalk etmekten iftihar
duyduu ve vnd yce bir insandr; ama buna ramen insanlarla
akas bulunmamaktadr. Ciddi bir ekilde konumakta ve de her hangi
bir yerde kendisi vesilesi ile insanlardan birinin hakknn zayi
olmamasna byn bir zen gstermektedir. "1
Sefer aynn 28. Gn bu semavi nur, bu yce insan, bu merhamet
dolu baba, insanlarn arasndan g etti, onlar gam ve hzne bodu ve
yreklerini dalad. 2
Peygamberin rhlet gn Medine'de byk bir kyamet kopmutu. 3
2- 17- Rhletten sonraki fitne
Peygamber'in (s.a.a) rhletinden sonraki olaylara gelince Bu elli
ylda ne oldu ki slam toplumu bu hale dnd? Bu, olayn asln tekil
etmektedir ve de burada tarihi dikkatle okuma durumundayz. 4
Elbette Peygamber'in geriye brakt bina hemen bozulacak ve
yklacak trden bir bina deildi. Bu yzden baktnzda
Peygamber'in vefatnn ilk gnlerinde ve vesayet meseleleri dnda
her eyin kendi yerine kaldn gryorsunuz. Adalet gzel bir eydir,
iyilikleri zikretmektir ve gzel bir ibadettir. Eer bir kimse o ilk
yllardaki slam toplumunun tmel ekline ve terkibine bakacak olursa
zahirde hibir eyin geri dnmediini grecektir. Elbette bazen bir
takm eyler ortaya kmtr; ama zevahir, Peygamber'in (s.a.a)
kurduu temelin ve esaslarn ylece kaldn gstermektedir. Ama

Tahran Cuma namaz hutbeleri, 28. 2. 1380

a. g. e.
3
Komitehay-i nkilab-i slami yeleri ve komutanlar ile grmesindeki
beyanat. 18. 3. 1368
4
Merhum eyh Mufid, rad kitabnda yle buyurmaktadr: Muhacir ve
Ensar'dan birok kimse aralarnda, hilafet konusundaki ihtilaf sebebi ile Allah
Resul'nn tertemiz bedenini defin merasimine katlmam, onlardan birou bu
sebeple Peygamber'in cenazesine namaz klmaktan mahrum kalmlardr. (eyh
Abbas Kumi, Beyt'ul Ahzan Muhammed Muhammedi ctihadi'nin tercmesi, 6.
Bask ntiarat-i Nasr)
2

231

toplum bu durumda baki kalmad ve zaman getike de slam toplumu

tedrici bir ekilde zayfla ve boalmaya doru ilerledi. 1
slam nuru Peygamber-i Ekrem (s.a.a) vesilesi ile ilahi yardm
sayesinde ve de halkn dayanlmaz ve byk savalar ve mcadeleleri
vesilesi ile nce Arap yarmadasnn bir blgesini aydnlatt, sonra
yayld ve nuraniyeti her yeri kaplad. Peygamber vefat edip dnyadan
gnce bu hkmet, kurulu ve dzenli bir hkmetti ve de tarih
boyunca btn beeriyete rnek olacak bir hkmetti. Eer o hkmet
ayn cihette devam etmi olsayd, hi phesiz tarih deiecekti. Yani
ondan sonraki yllarda - mam-i Zaman'n fiili durumda zuhur edecei
zamanda- ortaya kmas kararlatrlan eyler, o zamanda vcuda
gelmi olacakt. 2

1
2

Tahran Cuma namaz hutbeleri 18. 2. 1377

Tahran Cuma namaz Hutbeleri, 26. 1. 1379

232

slami Medeniyetin Temellerinin atlmas

233

1- slam'n ilk yllarndaki medeniyeti yeniden tanma

Yce Peygamber'i sayg ile anmak sadece bir terifattan ve
protokolden ibaret bir ey deildir. Geri bylesine bir terifat ve
protokoln Mslman milletler arasnda olmas da bir ganimet ve
hatta gerekli bir itir. Ama mesele bundan daha stn bir meseledir.
Bugn slam dnyas, zellikle yce slam Peygamberi'nin adn ihya
etmeye her zamankinden daha ok muhta bir konumdadr. Beeriyet
bu gn bu mbarek isme, mbarek hatraya ve bu mbarek retilere
muhta bir konumdadr. Lakin biz btn bir insanl ele almadan
nce slam dnyas, bu byk manevi sermayesini yeniden
tanmaldr. slam dnyas bugn yllarca kendi tannmam maddi
kaynaklar zerinde uyuyan ve dierlerinin gelip kaynaklarn
yamalad milletlerin konumuna gelmitir. Bugn slam dnyas
kendi manevi kaynaklarnn yan sra birok sorunlar ve mklat ile
de i ie bulunmaktadr. Oysa bu byk kaynak ve byk stoklar, onu
kurtarabilecek ve ona yardm edebilecek bir konumdadr. 1
1- 1- slami medeniyetin temellerinin atlmas
slam'n ilk yllarnda yce slam Peygamber'i ashab ve
Peygamber'in vasileri Allah'a dayanarak tarihi byk bir medeniyetin
temellerini atabildiler. Onlar da kendi zamanndaki byk gler
karsnda zahirde kk bir makam sahip idiler. Ama onlarn iman
kendilerine kuvvet verdi ve bylece birka asr zarfnda tarihte byk
bir azamet vcuda getirdiler. Biz neden bunu yapamayalm?

"Geveklik gstermeyin, zntye kaplmayn. Eer

inanmsanz, stn gelecek olan sizsiniz." 2 Bunun art elbette ki

1
2

lke sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 21. 4. 1377

Al-i mran suresi, 139. ayet

234

iman etmektir. 1 Peygamber kendi zamannda ksa bir mddet zarfnda

- on yl zarfnda- byk bir medeniyetin temellerini att. Peygamber'in
azameti de zaten buradan belli olmaktadr. slam nklbmzdan yirmi
iki yl getii halde biz o yolun onda birini dahi kat edemedik. te bu
Peygamber'in azametini gstermektedir. Nbvvet kudreti ite budur.
nsanlar yle bir ekilde yetitirdi ve yle bir ekilde altrd ki o
kk cemiyeti ile - ki btn lkesi iin balangcnda birka binlik
Medine ehri idi- byk bir temel att ve o temel zerine byk bir
medeniyet ina edildi. Hicri drdnc asr - yani miladi 10 ve 11.
asrlar - bilindii gibi Avrupa'nn ortaalarnn doruk noktas
saylmaktadr ve orada mutlak bir karanlk hkimdi. Bu asrda slami
bir hkmet ve slami bir medeniyet icat olmakta ve bu medeniyette
bn-i Sinalar, Farabiler, Harezmler ve dier byk ahsiyetler vcuda
gelmektedir. Dnyada byk hkmetler, byk siyasi kudretler
olumaktadr. Elbette bu kuvvetler ne yazk ki ou sonradan fesat ve
sapkla kaydlar ve onun neticesinde de her ey tersine dnd. Yoksa
eer fasid olmasalard, fesada maruz kalmasalard ve de alevi (Ali gibi
bir ahsiyete bal) ve ilahi bir hkmetin peice gitmi olsalard bu
geliim asrlar sonra da ayn ekilde devam ederdi. te biz darbeyi
burada yedik. Peygamber'in atm olduu temel; zaman boyunca o
kadar gelimi ve de ylesine salam bir temeldi ki - siz
mhendislerin dedii zere salam bir fondasyonu yaplm temeldizerine byk bir bina ina edildi. Sizin de grdnz gibi drdnc
asrda Asya'nn en uzak beldelerinden Avrupa'nn kalbi olan bugnk
Endls ve spanyaya kadar ve Afrika yaknlarna kadar birok byk
slami hkmetler vcuda geldi. 2
te burada yce Peygamber (s.a.a) kendi halis dostlar ile birlikte
13 yl boyunca btn skntlara gs gerdiler ve slam filizi kk
salsn diye btn aclara tahamml gsterdiler. Mslmanlar gemii
ve an be an hayat zerinde dnerek kendi gelecekleri ile de yapc
bir ba kurmaktadrlar. Hayat ve hedeflerinin yolunu tanyacak,
hatralarna yol bulacak, bu hareketin yarnn ak bir ekilde grecek,
kendisini bu yolu kat etmeye hazrlayacak ve de zayflk, aalk
1

eitli lkelerin Cuma imamlar topluluu ile grmesindeki beyanat, 3. 12.

1368
2
Camia-i slami-i Danicuyan yeleri ile yapt grmesindeki beyanat, 17. 8.
1379

235

kompleksi ve dman korkusundan kaynaklanan phelere mutlaka

stn geleceklerdir.1
1- 1- 1- slami medeniyetin ina edilmesinin yata
te bu noktada bedir zaferi, Uhud yenilgisi, Hendek mihneti ve
Hudeybiye imtihan ortaya kt. hlas ve cihad zafer yaratt, mal
sevgisi ganimet talep etmek ise mutsuzluk getirdi. Burada Kur'an ayeti
nazil oldu ve de slami tertemiz hayat, medeniyet ve kltrn binas
tula tula rlm oldu. 2
Tarihte yle bir hadise vcuda geldi ki eer biz onu tarihi normal
llerle deerlendirecek olursak halletmek mmkn deildir. O da u
ki bir dnem beeri medeniyetin ilk artlarndan dahi mahrum olan bir
millet yle bir bina ina etti ki beeri byk medeniyetler vcuda
getirdi ve bu, hi phesiz slami hareketten ibarettir.
Medeniyeti kimler vcuda getirdi? Gnmz Avrupa dnyasnn
yirminci asrn sonlarnda henz de vnd ve de ilmi yorum ve
tarihlerinde herkese takdim ettikleri antik Yunan ve Rum
medeniyetlerinin her adm hi phesiz nceki admlara dayanmtr.
Byk bir medeniyet kupkuru bir lden asla vcuda gelmez; byle
bir ey mmkn mdr? Ama slam hususunda ite byle olmutur.
Okuma yazmas dahi olmayan bir grup - nerede kald ki eitli kitaplar
okuma, ilmi grler elde etme ve bu ilmi grten sonra da
yarmalarda beerin ilmi grleri arasnda yksek bir mertebe elde
etsin- byk bir medeniyetin temellerini attlar. Sizinde grdnz
gibi bu ne kadar uzun ve uzun bir yoldur. 3
1- 1- 2- Kuatc ve ebedi rnekleri sunma
Medine dnemi slami sistemin temellerinin atld ve btn
zamanlar ve insanlk tarihi dnemler ve btn mekanlar iin bir rnek
ve olgu yaratld bir dnemdir. Elbette bu rnek kamil bir rnektir.
Bunun bir rnei tarihin hibir dneminde grlmemitir. Ama bu
kamil rnee bakarak bir takm alametleri ve iretleri tanmak
1

Beytullah'il Haram haclarna gnderdii mesaj, 26. 3. 1370

a. g. e.
3
Devrim Muhafzlar'nn komutanlar ile grmesindeki beyanat. 29. 6. 1373
2

236

mmkndr. Bu belirtiler ve alametler beer ve Mslman bireyler

iin kendileri vesilesi ile insanlar ve nizamlara oranla hkm
verebilecekleri bir takm alametlerdir. Bunu ne kadar
srdrebilecekleri ve ne kadar kendilerini ona yakn klabilecekleri hi
phesiz onlarn himmetine baldr. Peygamber bir rnek yaratmakta,
btn bir beeriyete ve tarihe sunmaktadr. 1
Bu mukaddes ocuk byk biset annda ite bylesine bir dnya ile
kar karya idi ve olduka zor bir cihat ile insanl cehaletten,
hurafelerden, fesattan, zulmden, ocaklar sndren banazlklardan,
insanlarn birbirine zulmetmesinden, insanlarn taknlndan ve bir
birinin omuzlarna binmesinden kurtard ve uzaklatrd. Aslnda
beeriyetin temelini deitirdi, yepyeni bir temel, yepyeni bir dzen,
yepyeni bir durum btn dnyada vcuda gelmi oldu. Aka
bilindii gibi son Peygamber'in ii btn dnyay slah etmek
olmamtr. Hayr, yce Peygamber (s.a.a) ilahi vahiyden bu amel
modeli ve doru rnei almakta ve beere sunmakta idi ki bylece
beer kendi hayat boyunca onu ileyebilsin ve ondan an be an istifade
edebilsin. Kimlerin bundan istifade ettii ve kimlerin bunlar zayi
ettii ise ayr bir konudur. Peygamber kendi grevini tamam ile
yerine getirdi, kendi iini kemale erdirdi ve ilahi rahmet derghna
kotu. 2
1- 1- 3- zgrlk, uyan ve mutluluk mesaj
Peygamber'in Medine'ye hicretteki hedefi o gn btn dnyaya
hkim olan zalimane ve tauti muhit ve de toplumsal iktisadi ve siyasi
fasit ortam ile mcadele etmekti. Hedef sadece Mekke kfirleri ile
mcadele etmek deildi, mesele evrensel bir mesele idi ve
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) bu hedefi takip ediyordu. Ortam msait
olduu takdirde ise dnce ve inan tohumlarn ekiyordu. Msait bir
zamanda bu tohumlarn yeerebileceini mit ediyordu. Hedef
zgrlk, uyan ve mutluluk mesajnn btn kalplere ulamas idi.
Bu da rnek ve olgu bir sistem icat etmek dnda mmkn deildi. Bu
1
2

Tahran Cuma namaz hutbeleri, 28. 2. 1380

Halkn farkl kesimleri ile grmesindeki beyanat, 14. 6. 1372

237

yzden Peygamber Medine'ye geldi ki bu rnek sistemi vcuda

getirebilsin1
Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) Medine'ye hicreti - ki Peygamber-i
Ekrem (s.a.a) hicret etmeden nce Yesrib olarak adlandrlmakta olup
Hz. Peygamber'den sonra da Medinet'un Nebi olarak adlandrlmtrgzel bir bahar havas gibi bu ehrin atmosferini kaplam ve herkes
bylece adeta bir refah ve geniliin vcuda geldiini hissetmitir.
Dolays ile de kalpler uyank ve tevecch eder bir konuma gelmitir.
nsanlar Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) Kuba'ya girdiini iitince Kuba Medine'ye yakn bir yer olup Peygamber on be gn orada
kalmtr- onu grme ak Medine halknn kalbinde gittike art
kaydediyordu. nsanlardan bazs Kba'ya gidiyor ve Peygamber-i
Ekrem'i (s.a.a) ziyaret ediyorlard. Dier bir grubu ise Peygamber-i
Ekrem'in (s.a.a) geliini bekliyorlard. Peygamber-i Ekrem (s.a.a)
Medine'ye girdikten sonra bu evk ve latif nesim insanlarn kalbinde
bir frtnaya dnt ve adeta kalpleri deitirdi. Aniden inanlarnn,
duygularnn kabilesel ballklarnn ve banazlklarnn bu ahsn
sz, davran ve ehresinde yok olduunu hissettiler ve bylece
yepyeni bir kap aralayarak yaratl leminin hakikatlerine ve ahlaki
retilere doru ilerlemeye doru koyuldular. te bu frtna ilk nce
kalplerde devrim gerekletirdi. Sonra da Medine'nin etrafna yayld.
Ardndan Mekke'nin doal kalesini fethetti ve sonunda uzak yollara
doru yola koyuldu ve o gn iki byk lke ve imparatorluun
derinliklerine kadar ilerledi. Girdii her yerde kalpleri harekete geirdi
ve insanlarn kalbinde bir devrim yaratt. 2
1- 2- Medeniyet icadnn temelleri
1- 2- 1- Doru dnce ve inanlar
Elbette byle bir sistem oluturmak ve icat etmek insani ve itikadi
temellere ihtiya duymaktadr. Evvela sahih bir dnce ve inan
sistemi vcuda gelmelidir ki bu nizam o fikirler zere bina edilebilsin.
Peygamber ite bu dnceleri ve fikirleri tevhid kelimesi, insann
1
2

Tahran Cuma Namaz hutbeler, 28. 2. 1380

Tahran Cuma Namaz hutbeler, 28. 2. 1380

238

izzeti ve dier marifetler kalbnda Mekke'deki on yl boyunca

beyan etti. Sonra da Medine'de ve lnceye kadar her an ve her
lahzada srekli olarak bu nizamn temelleri olan bu marifetleri ve
fikirleri ona buna anlatt ve retmeye alt. 1
1- 2- 2- Has kimselerin terbiyesi
Bu binann omuzlarna binmesi iin bir takm insani stunlara ve
temellere ihtiya duyulmaktadr. Zira slami nizam bireye bal bir
nizam deildir. Peygamber bu stunlardan birounu da Mekke'de
vcuda getirdi ve hazrlad. Peygamber'in ashab olan bir grup hi
phesiz Peygamber'in Mekke'deki on yllk sk dnemde
gstermi olduu mcahede ve telann mahsul ve rnyd. Bir
grup kimsede Peygamber'in hicretinden nce Medine'de Peygamber'in
mesaj ile vcuda gelmilerdi. Peygamber (s.a.a) Medine'ye girdii ilk
andan itibaren insan terbiye etmeye koyuldu ve de gnden gne layk
mdrler, byk insanlar, cesur ahsiyetler, fedakr kimseler, imanl,
gl ve marifetli kimseler, bu yce ve salam binann stunlar
olarak Medine'ye giri yapt. 2
Nebiyy-i Ekrem ve slami risalet olmad mddet zarfnda Ebu
Zerler, Mikdatlar ve Ammarlar olduka cahil ve sapk kimselerdi.
Hayvanlar, vahiler ve dier insanlar gibi yayorlard. Ama slam
gnei doduunda Ammar'dan yle byk bir ahsiyet yaratld ki
yaklak 90 yl sren mr boyunca srekli olarak slam'a hizmet etti.
Daima Allah iin aba gsterdi ve zahmet ekti. slam, Mikdat, Ebu
Zer ve dier byk insanlardan ite bu tr ahsiyetler vcuda getirdi.
Bunlar kimlerdi? Bunlar bedevi, iptidai ve cahil kimselerdi. 3
Mekke'nin zor gnlerinde slam mmetinin vcudunun ilk hcreleri
ina edilecei bu salam stunlar ilk mminler, ilk iman edenler ve de
Peygamber'in mesajnn manasn derk edecek ve gnl verecek
ekilde nuraniyet, cesaret ve bilgi sahibi olan kimselerdi.

a. g. e.
a. g. e.
3
ehit aileleri ile grmesindeki beyanat, 1. 8. 1370
2

239

" Allah kimi

doru yola iletmek isterse onun kalbini slm'a aar." 4
Hazrlkl kalpler, ilahi marifete ak kalpler ve ilahi desturlara
bal yrekler Peygamber'in bu gl eli ile yaratlm ve bu zihinler
aydnla kavumu, bu iradeler gn gittike salam bir hale gelmitir.
2

Bugn artk bizim; dindar ve de din yolunda aba gstermeye ve

mcahede iinde olmaya hazr olan bir gencin, bir gn ve hatta bir
saatinin dahi heba olmasna izin vereceimiz bir gn deildir. O halde
bu zelliklere sahip olan bir gen, slam'n kendi ideoloji, tefekkr ve
dncesine dayal bir nizam beeriyete sunma baarsn elde ettii
bugnde, tam tersine slam'n tannmas, yaylmas ve kalknmasnn
hedeflerini temin etmeye gayret gstermelidir. 3
1- 2- 3- mmet yetitirmek
mmeti yetitirmek on yl srmtr. Bu mmeti terbiye etme
hareketi sadece siyasetlerle olmamtr, onun sadece bir blm
siyaset olmutur. Dier balca blm ise bireylerin tek tek terbiyesi
ve yetitirilmesi olmutur.

nk mmlere ilerinden,

kendilerine yetlerini okuyan, onlar temizleyen, onlara Kitab' ve
hikmeti reten bir peygamber gnderen O'dur."4
onlar temizleyen Peygamber onlar tezkiye ediyordu.

Tek tek kalpler, Peygamber-i Ekrem'in terbiyesi altna giriyordu.
Peygamber zihinlere ve beyinlere tek tek ilim ve bilgi telkin ediyordu.

Onlara Kitab' ve hikmeti
retiyordu."

En'am suresi 125. ayet

lke sorumlular ve slami vahdet konferans misafirleri ile grmesindeki
beyanat, 31. 5. 1385
3
Kum lmi havzalarndaki statlarla yapt grmesindeki beyanat, 4. 11.
1349
4
Cuma suresi, 2. ayet.
2

240

Onlara kitap ve hikmeti telkin ediyordu. Hikmet bir derece daha

stndr. Sadece onlara kanunlar, kurallar ve hkmleri retmekle
yetinmiyordu. Aksine onlara hikmeti de retiyor, hikmet emelerini,
lemin hakikatlerine aktyordu. On yl boyunca Peygamber, bu
ekilde ve bu metotla hareket etti. Bir taraftan siyaset, hkmet idaresi
slami tolumun ahsiyetini savunma, slam'n yaylmasn salama,
Medine dndaki gruplarn yava yava ve tek tek slam'n nurani
alanna ve slami marifetlerine giriini salayacak yolar ama ile
meguld ve dier taraftan ise tek tek bireyleri terbiye etmeye
alyordu. Bu ikisini hi phesiz bir birinden ayrt etmek mmkn
deildir. 1
1- 3- Peygamber'in hkmet sistemindeki asl izgiler
1- 3- 1- Belirli ve effaf marifet
Peygamber-i Ekrem yle bir sistem vcuda getirdi ki bu sistemin
asl izgileri birka eyden ibaretti. Bu izgilerden birincisi belirgin ve
effaf bir marifetti. Bu marifet ilim ve ilim renme ile sonuland.
slam toplumunu hicri drdnc asrda ilmi medeniyetin doruklarna
ulatrd. Peygamber hibir eyin belirsiz kalmasna izin vermiyordu.
Belirsizliin olduu her yerde, hemen bir ayet nazil oluyor ve bu
belirsizlii ortadan kaldryordu. 2
1- 3- 2- Mutlak ve mlahazasz bir adalet
kinci asl izgi, mlahazasz ve mutlak adaletti. Hkmde adalet,
zelde deil de genel davranlarda adalet, btn insanlara ait olan ve
de adalet zere bltrlmesi gereken imknlar hususunda adalet,
ilahi hudutlar icra hususunda adalet, grevlendirme ve grev kabul
etme ve makam tayinlerinde adalet. Elbette adalet eitlikten ayr bir
eydir. Bu konuda yanlla dlmemesi gerekir. Bazen eitlik
zulm saylmaktadr. Adalet her eyi yerli yerine yerletirmek ve
herkes hakkn vermektir. Peygamber zamannda hi kimse slami bir
1

lkenin sorumlular ve slami vahdet konferans misafirleri ile yapt

grmesindeki beyanat, 31. 5. 1385
2
Tahran Cuma namaz hutbeleri, 18. 2. 1377

241

toplumda adalet erevesinin dna kmamtr.1 Adaleti mlahaza

etmek, adalete deer vermek ve adaletin gereklerini yerine getirmek
hepimizin grevidir. slam' dzenin alametleri saylmaktadr. Her ey
adaletin glgesinde karar klmaktadr. Adaleti istemek ve adaletin
peice gitmek dil ile olduka kolay bir eydir; ama amel hususunda
insan birok engellerle kar karya kalmaktadr. Hkmet ve nizamn
en zor ii de budur ve slam devleti toplumda adaleti temin etmelidir.
Adalet sadece iktisadi bir adalet deildir. Adalet btn ilerde hayatn
btn boyutlarnda olduka zor salanmaktadr. O halde biz ia olarak
bu dersi almal ve adalet hususunda hibir mlahazaya kalkmal,
hibir muameleye girimemeliyiz. Ne bireysel maslahatlar, ne
hkmet ve ne de slam lkesinin maslahat asla adalet ile muamele
edilemez. 2
1- 3- 3- Ortak komadan yaplan kamil ubudiyet
Peygamber-i Ekrem yle bir sistem vcuda getirdi ki bu sistemin
izgileri birka asl eyden ibaretti. Bunlardan biri kamil ve irk
komadan yce Allah karsnda ubudiyet gstermektir. Yani bireysel
i ve amel hususunda Allah'a ubudiyet, Allah'a yaknlk iin klnmas
gereken namaz hususunda ubudiyet, toplumu dzeltme hususunda
ubudiyet Elbette hkmet sistemi, insanlarn yaam sistemi ve

a. g. e.
Sahife-i mam, c. 11, s. 1'de yle yer almaktadr: slam'n ilk yllarnda iki ayr
zamanda iki defa asil slami hkmet gereklemitir. Birincisi Allah Resul'nn
(s.a.a) zamannda ve dieri ise Kufe'de Ali b. Ebi Talib zamannda hkmet etmitir.
Bu iki dnemde manevi deerler egemen olmutur. Yani adalet hkmeti kurulmu,
hkim olan insan kanundan zerre kadar sapmamtr ve bu iki zamanda hkmet
kanun hkmeti olmutur.
2
Tahran Cuma namaz hutbeleri, 23. 8. 1382
Sahife-i mam, c. 4, s. 214'de ise yle yer almtr: Kur'an mantna biraz sahip
olan kimseler, bu Kur'an'n, slam Peygamber'ini, bu kapitalistlerle ve sermaye
sahipleri ile srekli savata olmaya zorladn grecektir. Peygamber de bunun
zerine Hicaz, Taif, Mekke ve benzeri yerde olan sermaye sahiplerine, kudret sahibi
zorba glere kar koymutur. Kur'an slam Peygamberi'ne (s. a. a) bu halka, bu
millete ve halk kitlelerinin menfaatine muhalif olan ve onlar smren ve onlar
zayf dren kuvvetlere kar savamasn ve onlar edeplendirmeyi emretmitir.

242

insanlar arasndaki toplumsal mnasebetler de Allah'a ubudiyet

temeline dayal olmaldr ki bunun da detayl bir aklamas vardr. 1
Sizin de grdnz gibi yce Allah habibi olan yce ve muazzam
Peygamber'i byk bir imtihana tabi tutmutur. Darbeye maruz kalan
en byk ey bizzat Peygamber'in haysiyeti ve itibari idi. Bu olay
Ahzab suresinde beyan edilmitir.

"Hani
sen
Allahn
kendisine
nimet

verdii, senin de (azat etmek suretiyle) iyilikte bulunduun

kimseye, Eini nikhnda tut (onu boama) ve Allahtan sakn
diyordun" 2 Bu olayda halkn genel dnceleri ve duygular
Peygamber'in (s.a.a) aleyhine tahrik edilebilirdi. Zira yer thmet ve
iftiraya ak bir yerdi.

ve insanlardan
ekiniyordun. Oysa kendisinden ekinmene Allah daha lykt." 3
Yce Allah burada Peygamber'ine yle buyurmaktadr: Sen onun
bunun szn mlahaza etmektesin, oysa Allah' mlahaza etmen
gerekir. Peygamber de Allah' mlahaza etti ve bu byk ve de
olduka zor olan imtihan geride brakt. te burada insan sarsan u
ayet nazil oldu.

" O peygamberler ki Allah'n gnderdii emirleri duyururlar,

Allah'tan korkarlar ve O'ndan baka kimseden korkmazlar." 4
lahi risaleti tebli etmenin gerei de budur. Bir grubu yanllk,
kt anlama, dmanca ve eziyet etmek istercesine bir takm
tebligatlar neticesinde insann mukabilinde karar klmaktadrlar.
Bunlara mukabelede bulunma yolu ise insann sadece ilahi
muhasebeyi l karar klmasdr. Bu yzden ayet-i kerimede yle
buyurmutur:

Tahran Cuma namaz hutbeleri, 18. 2. 1377

Ahzab suresi, 37. ayet
3
a. g. e.
4
Ahzab suresi, 39. ayet
2

243

Hesap grc olarak Allah (herkese)
1
yeter." Yani muhasebe edici olarak Allah yeterlidir. Bu yolda ben ve
senin doru hareket edip etmeyeceimize hkm verecek olan O'dur.
Eer Allah byle hkm verecek olursa, Allah ile olmann
hususiyetlerinden biri de bizzat yce Allah'n insanlarn gsn slah
etmeyi stlenmesidir. "Her kim kendisi ile Allah'n arasn slah ederse
Allah da onunla insanlarn arasn slah eder ve dzeltir."2
Yce Allah bizzat olayn bu blmn stlenmektedir, nk
Peygamber olaynda da bizzat bunu stlenmi ve hakikati akla
kavuturmutur. 3
1- 3- 4- Kaynayan duygular ve ak
Kaynayan ak ve duygu slami bir toplumun asl hususiyetlerinden
saylmaktadr. Allah'a ak ve Allah'n insanlara duyduu ak...

Allah onlar sever, onlar da Allah severler."4




Hakeza:


phesiz










Allah ok tvbe edenleri sever, ok temizlenenleri sever. 5

Hakeza








(Resulm!) De ki: Eer Allah' seviyorsanz bana uyunuz ki Allah
da sizi sevsin." 6
Muhabbet, ak, ee duyulan muhabbet, ocua duyulan
muhabbet nsann ocuunu pmesi mstahaptr. nsann ocuuna
muhabbet gstermesi mstahaptr. nsann eine ak duymas ve
muhabbet gstermesi mstahaptr. nsann Mslman kardeine
muhabbet duymas ve sevgi gstermesi mstahaptr. Peygamber'e
muhabbet ve Ehl-i Beyt'ine muhabbet mstahaptr.



7
" Akrabalk sevgisinden baka..."

a. g. e.
eyh Hurr-i Amuli, Vesail'u ia, c. 15. S. 297
3
Yarg mensuplar ile grmesindeki beyanat. 7. 4. 1382
4
Maide suresi, 54. ayet
5
Bakara suresi 222. ayet
6
Al-i mran suresi, 31. ayet
7
ura suresi, 23. ayet
2

244

Raid halifeler dneminde Mslmanlar slam dnyasnn bat

blgelerini, yani Rum ve fiili Suriye blgelerini fethettiklerinde
Yahudi ve Hristiyanlara yle bir davrandlar ki onlardan birou
Mslmanlarn bu davranlar sayesinde slam'a girdiler. Bizim
lkemiz olan ran'da da halkn birou mukavemet gstermeksizin
teslim oldular. Zira onlar Mslmanlarn dmanlarna gsterdikleri
mrvvet, rahmet ve idare eklini mahede ettiler ve bu yzden de
bizzat gelerek Mslman oldular. Rum imparatorluunda tarihte
yazld zere Mslmanlar geldii zaman Yahudiler yle dediler:
"Tevrat'a and olsun ki biz hayatmz boyunca bugn gibi mutlu bir gn
grmedik."
Hkmetleri Hristiyan hkmeti idi; ama onlara zulm reva
gryordu. slam geldii zaman slami utufet ve duygular hissettiler.
Bunlar ite tarihte kalan gereklerdir. Bunlar tarihin cihetini ve
ynn belirlemektedir. Bunlar bir fikrin, bir medeniyetin ve bir
kltrn kalcln garantilemektedir. 1
1- 3- 5- nsanlarn tezkiye ve talimi

" kendilerine Kitap ve hikmeti
2
reten" ifadesi, kitap ilmi ve hikmetin Nebiyy-i Ekrem'in mukaddes
onlar
varlnda en st dzeyde olduunun bir detaydr.


3
artp tertemiz yapan" ifadesi ise Peygamber-i Ekrem'in tertemiz
varlnda beerin tabiat iin mmkn olan en st dzeyde bir
tezkiyenin varlna delildir. Peygamber (s.a.a) ite bu g sayesinde
btn bir dnyay tezkiye etmeye doru ileri gtrmektedir. Bu hi
phesiz farkl mektep nderlerinin felsefi, toplumsal, itimai ve dier
eitli kavram nderlerinin yabanc olduu bir eydir. Onlar
zihinlerine erien eyleri ve dnce leminde var olan bir takm
eyleri anlamakta ve onlar insanlara sunmaktadrlar. Bir takm
kimseler de onlardan renmekte ya da renmemektedirler. Ama bu
peygamberlerin metodundan bambaka bir eydir. 4
1

lke sorumlular ile yapt bir grmesindeki beyanat, 23. 7. 1380

Al-i mran suresi 164. ayet
3
a. g. e.
4
lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat. 29. 9. 1374
2

245

Eer bir toplum gelimek ve sahih slami bir ahlak kendi

varlnda icat etmek istiyorsa, ite bu metoda muhta bir konumdadr.

Kur'an'n birok ayetinde ise bilindii gibi "

onlar tezkiye

eder" ifadesi "

onlara retir" ifadesinden nce veya sonra
beyan edilmitir. Bu ayetlerde yer alan tezkiyeden maksat da bu
dediimiz gerektir. Yani insanlar temizlemek, tertemiz klmak ve
kirliliklerden arndrmaktr. Tpk bir doktor gibi sadece hastasna unu
yap ve unu yapma demekle yetinememekte; aksine onu zel bir yerde
karar klmakta, ona gerekli olan eyleri kendisine vermekte,
yedirmekte ve ona zararl olan eyleri ise ondan al-koymaktadr.
Peygamber-i Ekrem de (s.a.a) 23 yllk nbvveti boyunca bu metot
ve durumun peice hareket etti. zellikle de Medine'de yaad on yl
boyunca slami hakimiyet dnemi ve slami bir hkmetin tekil
dnemi olmasna ramen bu hedefi takip etti. 1
Peygamberler balangtan itibaren son Peygamber'e kadar kendi
hedeflerinin, talim ve tezkiye olduunu beyan etmilerdir.

" kendilerine Kitap ve hikmeti
2
reten"
Peygamberler insanlar hem akli ve fikri adan terbiye etmeye ve
hem de ruhi adan terbiye etmeye almaktadrlar. 3
Sizler yce Peygamber'in slami davetteki tm anlarnda takip
ettii metodu mlahaza ediniz. Salt gurbet halinde olduu ve de btn
bir kfr ve cahiliye dnyasna kar tek bana kar kt ilk
gnlerden slami kudretin doruuna kt yani Mekke ve Taif'i
fethettii ve hicaz tm ile kendi kudreti altna ald gnlere kadar,
btn bir halk eitli mnasebetlerle kendi nefislerini tezkiye etmeye
ve temizlemeye davet etmitir. 4
1- 3- 6- Allah yolunda fedakarlk ve mcadele
Bizim zamanmzda Allah yolunda ahadet ve fedakrln deeri,
slam tarihindeki birok zamanlardan daha fazladr. ahadet elbette
1

Tahran Cuma namaz hutbeleri 28. 7. 1368

Al-i mran suresi, 164. ayet
3
Tahran Cuma namaz hutbeleri 12. 10. 1376
4
ehit aileleri ile grmesindeki beyanat. 1. 8. 1370
2

246

her zaman deerlidir ve Allah yolunda fedakrlk her zaman byk ve

deerli bir i saylmaktadr. Ama bu gzel ve byk i baz artlarda
ve baz zamanlarda daha byk, daha nemli ve daha deerli
saylmaktadr. rnein slam'n ilk yllarnda fedakarlk gerekten kat
kat deere sahipti. Bunun sebebi de o dnemde slam'n bir fidan gibi
olmas ve bu fedakrlk olmad takdirde belki de slam
dmanlarnn bu fidan kknden skp atma ihtimali idi.
Seyyid' heda Hz. Hseyin (a.s) zamannda da fedakrlk ve
ahadetin deeri kat kat idi. nk hakikaten o gnler Peygamber'in
(s.a.a) ekmi olduu zahmetlerin rnleri ortadan kalkmakta idi.
Hseyin b. Ali'nin (a.s) ve yce dostlarnn o gnk fedakrl byle
bir faciann meydana gelmesine engel tekil etti. 1
1- 4- Nebevi sistemin zellikleri
1- 4- 1- man ve maneviyat
Nebevi sistemin birinci zellii iman ve maneviyattr. Nebevi
dzende hakiki ilerletici g ve hedef, insanlarn kalp ve fikrinden
kaynayan ve de el, paz, ayak ve varlklarn sahih bir ynde harekete
geiren imandr. O halde ilk alamet bireylere iman ruhunu frme,
takviye etme, maneviyat verme, doru inan ve dnce salamadr.
Peygamber bunu Mekke'de balatm ve Medine'de bu bayra btn
gc ile gndere ekmitir. 2
Eer insan Allah yolunu bulur ve de Allah iin nasl amel etmesi
gerektiini renirse, o zaman bu faaliyetlere ve eylemlere duyulan
akn ne kadar da ileri kolaylatrdn aka grr. slami
medeniyet ite byle meydana geldi. Bir mimar da bir binay
tasarlamak istedii zaman ayn ekilde hareket etmektedir. iler
tulalar st ste koyduunda da ayn ekildedir. Komutan kendi asl
karargahnda oturunca da ayn ekilde hareket etmektedir. Asker n
cephede hareket edince de ayn ekilde hareket etmektedir. Hibir
mevzisi olmayan mevzi kazc kimse de ayn ekildedir. Sokaklarda ve
caddelerde nbet tutan devrim muhafzlar ve polisler de ayn
ekildedir. Ders veren din bilgini de ayn ekildedir. Siyasi hkim de
1
2

ehit aileleri ile grmesindeki beyanat. 24. 8. 1368

Tahran Cuma namaz hutbeleri, 28. 2. 1380

247

nerede oturursa otursun ve hangi siyasi karar almak isterse istesin,

ayn ekilde davranmaktadr. zetle tm Allah iin amel etmektedir.
Acaba byle bir millet ve lke hayat asndan geri kalabilir mi?
Acaba byle bir millet ve lke dnyada en kk biz zillet ve
kklk grebilir mi? Acaba baka bir kimse, byle bir millete
zorbalk etmeye cesaret gsterebilir mi?
1- 4- 2- Adalet
Nebevi sistemin ikinci zellii ise adalettir. Her iin esas adalet
olmaldr ve adalet, her hakk hibir mlahaza iine girmeksizin hak
sahibine geri dndrmektir. 1
Peygamber'in ilk andan itibaren takip etmi olduu ikinci hedef ise
insann geimi ve insani bir hayat iin sahih ve salim bir muhit icat
etmektir. Yani yle bir dnya olmaldr ki bu dnyada zulm ve de
mazlumlarn gller vesilesi ile ezilmesi sz konusu olmasn. Bu
dnyada zayf insanlar iin mutlak mutsuzluk ve sava kanunlar
hkim olmamaldr. Yani Kur'an, hadis ve dini terminolojide adalet ve
kst olarak adlandrlan ey hkim olmaldr. Yani beerin en byk
arzusu hayata geirilmelidir. Peygamber (s.a.a) her eyi hatrlayan,
bilin sahibi olan ve toplumsal adaletin en yce haddine sahip bulunan
bir toplum vcuda getirdi. Bu toplumun bir kesinde bir kimse baka
bir kimseye zulmedebilirdi. Ama bu toplumsal adaletin ortadan
kalkmas ve yok olmasnn ls deildir. l toplumsal adaletin
varl ve yokluu ve de toplumsal adaletin hakimane bir ekilde
istikrar bulmas ve yerlemesidir. Kanun ve iktidarn adilane olduu
bir toplumda hkim kimse de adildir. Ve bu niyet, adalet niyetidir.
Umumi hareket toplumsal adalete dorudur. Elbette bu yol er veya ge
kat edilebilir, mddet uzun srebilir, ama sonunda bu toplum sonunda
mutlaka toplumsal adalete eriir. Peygamber (s.a.a) ite byle bit
ortam vcuda getirdi. Peygamberden en kk bir adaletsizlik vcuda
gelmedi ve Peygamber en kk bir adaletsizlie tahamml
gstermedi. Peygamber bir model izdi. Elbette biz de Peygamber-i
Ekrem'in (s.a.a) mbarek hayatndan sonra o terbiyenin eserlerini
1

Tahran Cuma namaz hutbeleri, 28. 2. 1380

248

slami toplumlarda bir mddet daha grmekteyiz. Ayn ekilde

mminlerin Emiri Hz. Ali (a.s) zamannda da bu mutlak adaleti slam
dnyasnn byk ve tertemiz hkiminin ahsnda mahede
etmekteyiz. 1
Peygamber'in (s.a.a) ilk andan itibaren takip ettii metot; hareket ve
teebbste bulunmak olmutur. Batan beri dilinde var olan iarlar
hayata geirmeye ve pratize etmeye almtr. Bu Peygamber-i
Ekrem'in (s.a.a) hayatnda ortaya kan bir gerektir. Peygamber ilk
andan itibaren talim, tezkiye ve adaleti ikame etme yolunda hareket
balatmtr. Sonunda da bunu halkn geneline yaym ve aikar
klmaya almtr. Adalet nizamndan ibaret olan toplumsal dzen
cihetinde hareket etmi ve bu adaleti ikame etmeye almtr. 2
1- 4- 3- lim ve marifet
Nebevi sistemin nc zellii ise ilim ve marifettir. Nebevi
dzende her eyin temeli bilmek, tanmak, bilin sahibi olmak ve
uyanmaktr. Hi kimse kr krne bir yne doru hareket edemez.
Nebevi dzendeki bu zellik, halka bilin, marifet ve tehis kudreti
vererek onlar faal bir gce - etkilenen bir gce deildntrmektedir. r3
slam renmeyi btn herkes iin bir farz olarak karar klmtr.
En azndan herkes dini farzlarn renmeli ve insann bu dini farzlar
renmesine yardm eden eyleri de farzn mukaddimesi olarak insan
iin farz saymaktadr. Bundan sonra ise insan hayat faaliyetlerine ve
byk vazifelerini yerine getirmeye katks bulunan eyleri renmeye
koyulmaldr. Bu yzden renmenin farziyeti sonsuza dek devam
etmektedir. 4

lkenin sorumlular ile grmesindeki beyanat, 29. 9. 1374

a. g. e.
3
Tahran Cuma namaz hutbeleri 28. 2. 1380
4
Tahran Cuma namaz hutbeleri 28. 2. 1380
2

249

1- 4- 4- Sefa ve kardelik
Nebevi sistemin drdnc zellii ise sefa ve kardeliktir. Nebevi
dzende hurafe, ahsi kar amal ve menfaat talep etmeye dayal
atmalar ve anlamazlklar nefret edilen bir eydir ve bu ahlak ile
mcadele edilmelidir. Feza samimiyet, kardelik ve tek yreklilik
fezas olmaldr.1
slami toplumun fezas, slam'n ilk ylarnda peygamberin bu
retilerinin bereketi ile itimat ve itminan dolu bir atmosfere
dnmtr.2
1- 4- 5- Ahlaki ve davransal salah
Nebevi sistemin beinci zellii ise ahlaki ve davransal salahtr.
nsanlar tezkiye etmekte ve de her trl ahlaki rezaletlerden ve
fesatlardan tertemiz klmakta ve arndrmaktadr. Ahlak ve tezkiye

sahibi bir insan aratmaktadr. "

Onlara Hak Tel'nn ayetlerini okuyor ve onlar tezkiye ediyor ve
onlara kitap ve hikmet talim buyuruyor."3
Tezkiye slam'da asl temellerden biri saylmaktadr. Yani
Peygamber tm bireyleri tek tek olarak terbiye etmeye koyulmu ve
insan yetitirmeye almtr.4
1- 4- 6- iktidar ve izzet
Nebevi sistemin altnc zellii ise iktidar ve izzettir. Nebevi sistem
ve toplum ezilen, baml, takliti ve ona buna el uzatan bir toplum
deildir. Aziz, muktedir ve karar alc bir konumdadr. Kendi salahn
tehis etmekte ve bunun temini iin aba gstermekte ve iini
ilerletmeye koyulmaktadr. 5

Tahran Cuma namaz hutbeleri 28. 2. 1380

Tahran Cuma namaz hutbeleri 28. 7 1367
3
Al-i mran suresi 164. ayet
4
Tahran Cuma namaz hutbeleri 28. 2. 1380
5
a. g. e.
2

250

1- 4- 7- , hareket ve daimi ilerleme

Nebevi sistemin yedinci zellii ise i, hareket ve daimi bir
ilerlemedir. Nebevi bir sistemde duraklama diye bir ey yoktur.
Srekli olarak hareket, i ve ilerleme sz konusudur. slam hi bir
zaman "artk tamam, oturup imdilik istirahat edelim" demez. slam'da
asla bu yoktur. Elbette bu i lezzet verici ve mutluluk getirici bir i
olmaktadr. Bu i yorucu, usandrc, bktrc ve skntya drc bir
i deildir. Bu, insana neat, enerji ve itiyak veren bir itir. 1
Baka bir rnek ise toplumda i ve faaliyet fezasnn icad edilmesi
meselesidir. Peygamber-i Ekrem sadece insanlara almalarn ve
aba gstermelerini emretmekle kalmyordu. Bizzat kendisi farkl
metotlarla insanlarda aba ve i ruhunu canlandryor ve bazen bir
gencin isiz kaldn grnce de ona yle buyuruyordu: "phesiz
Allah bo gezen genci sevmez"2
Yani Allah mrn heba eden ve isizlik ile geiren kimseden asla
honut deildir.3
Peygamber kendi davranlarnda akllca hareket ediyor ve amel
hususunda hzl davranyordu. Hi bir eyin vaktinin gemesine izin
vermiyordu. 4
Peygamber (s.a.a) on yl hkmet etti; ama eer bu on ylda yapm
olduu ileri ok alan bir mecmuaya yapmas iin smarlayacak
olursak, onlar yz yl sonra da o hizmet, aba ve ii yerine
getiremezler.5
Peygamber (s.a.a) Medine'ye girer girmez ie balad. Peygamber-i
Ekrem'in hayatnn ilgin noktalarndan biri de bu on yl boyunca bir
ann bile dahi heba etmemesidir. Peygamber'in maneviyat, hidayet,
talim ve terbiye nurunu samaktan bir an dahi geri kald
grlmemitir. Peygamber'in uykusu, uyank oluu, mescidi, evi, sava
meydan, sokakta ve pazarda yry, ailevi muaereti ve varl
nerede olursa olsun bir ders idi. Byle bir emirde ok ilgin bir
1

a. g. e.
Allame Meraki, Camiu's Saadat, c. 1. S. 151
3
Tahran Cuma namaz hutbeleri 28. 7. 1368
4
Tahran Cuma namaz hutbeleri 28. 2. 1380
5
a. g. e.
2

251

bereket vardr. Btn tarihi kendine hayran klan ve tarihi etkileyen bu

insan sadece on yl hkmet, siyaset ve toplumsal ilere girimitir. Ne
kadar da bereketli bir mrd bu! 1
1- 4- 8- Kaidelerin evrensel oluu
Peygamber'in Medine dnemi slami dzenin temellerinin atld
ve de btn zamanlar ve insanlk tarihinin dnemleri ve tm
meknlar iin slam hkimiyetinden bir rnek ve olgu yaratt
dnem olmutur. Elbette bu rnek kamil bir rnektir. Bu rnein bir
benzerine hi bir zaman rastlamamaktayz. Lakin bu kmil rnee
bakarak bir takm alametleri ve zellikleri tanmak mmkndr. Bu
zellikler beer bireyleri ve Mslmanlar iin kendisi vesilesi ile
sistemler ve insanlar hakknda hkm vermesi gereken alametlerdir.
Beeriyet tarihi iin bu veladet (kutlu doum gn) ilahi rahmetin
douudur. Kur'an'da Peygamber'in (s.a.a) varl lemler iin rahmet

" lemlere rahmet olarak"2 olarak ifade edilmitir.


Bu rahmet snrl bir rahmet deildir. Ayn zamanda terbiye, tezkiye,
talim ve insanlarn srat- mstakime hidayeti insanlarn maddi ve
manevi hayat temelinde ilerlemesini de kapsamaktadr ve o zamandaki
insanlara da zg deildir. Ve btn bir tarihe taalluk etmektedir.

(" Peygamberi) mminlerden


henz kendilerine katlmam bulunan dier insanlara da
gndermitir."3
Bu hedefe ulamann yolu ise beer iin belirtilmi olan slami
kanunlar ve retiler ile amel etmektir. 4
1- 4- 9- Dinsel halk ynetimi
1- 4- 9- 1- Nebevi Hkmette dini halk ynetimi
slam'n ilk yllarnda hkim olarak seilen bizzat Peygamber-i
Ekrem'in (s.a.a) ahs gibi birisi, halkn tmnn imanna ve inancna
mazhard. Sadece mnafklar ve de zahirde mmin ve batnda ise kfir
1

a. g. e.
Enbiya suresi 107. ayet
3
Cuma suresi 3. ayet
4
lke sorumlular ile yapt grmedeki beyanat, 29. 2. 1382
2

252

olanlar bunun dndayd. Bu toplumda mmin olan ve slami kabul

eden herkes Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) hkmetini de kabul
ediyordu. Bizim anayasamzda da slami toplumda nder, halkn salt
ounluunun kabul ettii kimsedir. Peygamber-i Ekrem (s.a.a)
insanlar ile birlikte yayordu. nsanlara grn soruyor, insanlar
vesilesi ile Allah'n dinini ve ilahi evketi geniletmeye alyordu.
Halkn yumruu ile Allah'n dmanlarn eziyor ve kelimenin tam
anlam ile halk bir hkmet kurmu oluyordu. te byle bir
hkmet sayesinde insanlar yneticisine kar kane bir ekilde
davranyor ve amel ediyordu.1
1- 4- 9- 2- Dini halk idaresinin erevesi
slam mantnda halk ve toplum ilerinin idaresi Kur'ani nurlarn
ve ilahi hkmlerin hidayeti iledir. Kur'an'n semavi ve ilahi
kanunlarnda insanlar iin belli bir makam ve deer belirtilmitir.
nsanlar seme hakkna sahip bulunmakta ve lke idaresinin kaderini
ellerinde bulundurmaktadr. Bu halk idaresi en gelimi halk idaresi
olup bugn de dnya buna ahit olmaktadr. Zira halk idaresi ilahi
hidayet ve hkmler erevesinde bulunmaktadr. Burada seim halk
seimidir. Ama semavi kanunlar ile bir seim olup her trl
noksanlktan ve ayplardan uzak bir ekilde sahih bir yolu ve ciheti
takip etmektedir.
Dnyada demokrasi ve halk idaresi olarak tannan eylerin
tmnde bir ereve bulunmaktadr. Batl demokrasilerde bu ereve
toplumun kaderine hkim olan kapitalistlerin ve servet sahiplerinin
istek ve menfaatlerinden ibarettir. Halkn sadece bu erevede gr
ve oyu itibar elde etmekte ve etkili bulunmaktadr. Eer insanlar
kapitalistlerin ve de mali ve iktisadi kudret sahiplerinin - buna bal
olarak siyasi kudret sahiplerinin- menfaatine aykr olan bir eyi
isteyecek olursa, bu demokratik sistem ve rejimlerin halkn isteine
teslim olmasnn hi bir garantisi yoktur. Salam ve krlmaz bir
ereve btn bu istekler ve demokrasilere hkim bulunmaktadr.
Kendilerini demokratik olarak adlandran nceki sosyalist lkelerde
1

Tahran Cuma namaz hutbeleri 10. 4. 1362

253

de parti erevesi hkimdi. Hkim partinin hedef, siyaset ve

temayller erevesinin dnda insanlarn grnn hi bir gc ve
ilevlii yoktu.
slami dzenin ayrcal bu erevenin ilahi mukaddes hkmler,
Kur'ani kanunlar ve ilahi hidayet nurundan ibaret olmas, insanlarn
kalp, amel ve zihnine nur samas ve onlar hidayet etmesidir.
nsanlarn hidayet meselesi olduka nemli bir mesele olup dnyadaki
yaygn siyasi dzenlerin hi birinde zellikle de batl dzenlerde asla
gze arpmamaktadr. nsanlarn hidayetinin manas doru bir terbiye
ve talim neticesinde ve de insanlarn fazilet kaynaklarna klavuzluu
akabinde insanlarn isteinin ahlaki faziletler cihetinde yer alaca ve
bazen de halkn istekleri ve oylar ad ile sz konusu edilen fesada
srkleyici heveslerin halkn seim ufkundan uzaklatraca bir iin
olmasn salamaktr. Bugn sizin de grdnz gibi birok batl
demokrasilerde en irkin sapmalar, cinsel ve benzeri inhiraflar, halkn
istei ad altnda kanuni bir renge brnmekte, resmi olmakta ve
yaylmasna yardmc olunmaktadr. Bu manevi unsurlarn ve imani
hidayetin yok olduunu gstergesidir.
slami dzende yani dini halk ynetiminde insanlar semekte, karar
almakta ve lkesinin idare kaderi kendi setikleri vesilesi ile kendi
ellerinde bulunmaktadr. Ama bu istek, seim ve irade, ilahi hidayet
sayesindedir. Asla salah ve felah caddesinden dar klmamakta ve
srat- mstakimden uzaklalmamaktadr. Dini halk idaresindeki asl
nokta da bundan ibarettir. Bu slam devriminin ran milletine verdii
bir hediyedir. Bu yeni ve gen bir tecrbedir; ama zerinde
dnlecek, takip edilecek ve de kalpleri faziletler, tertemiz toplum
ve insani temizlik iin arpan ve beeri irkin ahlaklarn
yaylmasndan, ahlaki rezaletlerin ve sularn ilenmesinden sknt
duyan btn herkes iin taklit edilir bir konumda bulunmaktadr. 1
Bizim bu gn halkn hakka itina eden ve derin bir felsefeye
dayanan halk iradesini, batda olan eyler ile kartrmamz, i-ie
geirmemiz ve bir yanlla dmemiz ok byk bir hatadr. Hakiki
1

Hccet'l slam ve 'l Mslimin Hatemi'nin Cumhurbakanl hkmn tenfiz

merasimindeki beyanat, 11. 5. 1380

254

halk idaresi bundan ibarettir. Mukaddes eriatmzda elimizde var olan

fkhi ller esasnca masum mam'n (a.s) gaybeti dneminde bu
vazifeyi veya teklifi veya hkmet ve hkimiyet hakkn bir takm
salahiyetlere bal klmtr. Bu salahiyetler olmakszn bu halk ve bu
izin mevcut deildir. Zira asl olan hi bir insann dier bir insana
egemen olmamasdr. nsan dier insanlarn ilerinde tasarruf etmek
istiyorsa, bu salahiyetler kesinlikle mevcut olmaldr. Bu salahiyetlerin
tehisi ise itimat edilen aklani bir metot esasnca bu ii yapabilen
kimselerin uhdesinde ve sorumluluunda olmaldr. slam cumhuriyeti
sisteminde insanlar bu yolla semekte ve biatini aklamaktadr.
nsanlarn huzur ve seimi bu salahiyetleri tanyan ve bu gce sahip
bulunan insanlar vesilesi ile gereklemekte ve bu kimseler de bunu
tehis etmekte ve buna nezarette bulunma grevini tamaktadr.
Bunun varlk ve bekasn kontrol etmeli ve neler olduunu
anlamaldr. Bu var olan grevlerin en bydr. 1
1- 4- 9- 3- Dini halk idaresinde sorumlular ve halkn rol
Biz halk derken bunun anlam insanlarn gelip oy vermesi, bir
takm sorumlular veya temsilcileri semesi ve de sonra halk iin hi
bir mesuliyetin olmamas anlamnda deildir. Burada bir kimse halk
iin almak istiyorsa bu halkn kendisine yeniden oy vermesi sebebi
ile deildir. Mesele bu deildir. slam'da ve slam cumhuriyeti
sisteminde lkede sorumlularn sorumluluk elde etmesinin felsefesi
insanlar iin almalardr. Sorumlular halk iin vardr ve de onlarn
hizmetileri, borlular ve emanetileridir. Halk asl merkez
konumundadr. slam cumhuriyeti de bir sorumluluk elde etmek
isteyen kimse, btn gc ile halk iin almaldr. Hem halkn
dnyas, hem halkn maddi ileri, hem halkn maneviyat, hem halk
arasnda adaletin icad, hem insani makamn ihyas ve hem de halkn
zgrl iin almaldr. Bunlar hkmetin asli vazifelerinden
biridir. 2
1

Meclis-i Hibregan-i Rehberi yeleri ile grmesindeki beyanat, 23. 12. 1380
Hz. mam Humeyni'nin vefat yldnm mnasebeti ile halkn eitli
kesimlerinden oluan topluluktaki beyanat. 4. 3. 1380
2

255

slam cumhuriyeti hakikatte Avrupal her iki cereyana da muhalif

bulunmaktadr. Yani hem Avrupa'da orta ada veya 18. asrda olan
eye ve hem de ondan sonra bir tepki olarak ortaya kan eylere
kardr. nceden var olan ey bask, saltanat, hilekrlk, bir kudretin
galebesi, muktedir bir birey veya topluluun bir lkenin ilerini eline
geirmesi idi ki slam buna iddetle muhaliftir. Sonradan vcuda gelen
eyler ise hakk sadece seim, oy ve insanlarn isteinde grmesidir.
En azndan iar, fikir gstergesi ve teoride bu byledir; ama hakikatte
bu byle deildir ve bu da slami saylmamaktadr.
slam'da Allah'n hakk insanlarn hakkna kar bir noktada ve
rakip bir izgide bulunmamaktadr. nsanlarn btn haklar zellikle
de hkmet ilerinde seim hakk, insanlar iindir ve bu da ilahi
hkmden kaynaklanmaktadr. nsanlarn byn haklarnn itibari
Allah'n hkimiyetinden kaynaklanmaktadr ve de Allah'n kadar
kld eylere dayanmaktadr. Bu yzden Kur'an- Kerim'de insanlarn
haklarna tecavz edildii yerde rnein insanlarn malna saldrganlk
Allah ile
olarak kabul edilen faiz hususunda





1
savaa girdiinizi bilin ifadesi kullanlmtr. Bu i insanlarn
haklarna taknlk olduu halde Allah ile sava saylmtr.

Yeryznde fesat karld belirtilen

" ve yeryznde bozgunculuk karmaya alanlarn

cezas" 2 ifadede bu i

Allaha ve Resul'ne





3
sava aanlarn olarak kabul edilmitir. Oysa bu da insanlarn
hakkna bir taknlk ve saldrdr. Ama buna ramen Allah ve Resul
ile savama olarak kabul edilmitir. Zira insanlara ait olan her ey
btn genilii ile ilahi bir teklif saylmaktadr. Allah'n insanlar iin
belirledii bir haktan ibarettir. Allah'n insanlarn ilerini stlenen
kimselerin omzuna brakt bir tekliften ibarettir.
slam cumhuriyeti de bunlardan mrekkep bir ey deildir. Aksine
bir hakikati ifade etmekte olup insanlarn oylarna dayanmaktadr.
Allah bizleri bu hususta insanlarn irade, seim ve oylarn muteber
kabul etmekle grevlendirmitir.
1

Bakara suresi, 279. ayet

Maide suresi, 33. ayet
3
a. g. e.
2

256

slam cumhuriyetinde bizim asl sorunumuz insanlarn bizlere

ktmser olmas veya inanlarnn deimesi deildir. Bizim
sorunumuz insanlar anlamasa dahi er'i bir tekliftir. Eer bir yerde
insanlarn haklarn zayi etmeye neden olacak bir i yapacak olursak,
hi kimse insanlarn hakkna saldrldn anlamasa ve yaplan ok
sesli reklmlar sebebi ile derk etmese dahi, bizim er'i teklif
sorumluluumuz bulunmaktadr. Hkmet btn genilii, eni ve
uzunluu ile sadece rehberliin ahsnda merkezilemi ve tecelli
etmi bir ey deildir. Bu dini halk idaresinde bu adan onlarn
sorumluluunda bulunan vazifeler hususunda herkes ortak
saylmaktadr. ster cumhurbakan ister her hangi bir erk bakan,
meclis bakan veya her hangi bir kede sorumluluu olan herhangi
bir kimse bu hususta ortak konumdadr. Btn bunlarn hepsinin
insanlarn haklarna Allah iin riayet etmeleri herkesin grevidir.
Allah'n ve insanlarn hakk birliktedir ve tek bir hakk ifade
etmektedir. 1
1- 4- 10- lahi esaslar zere toplum idarecisinin tayin edilmesi
Gadir meselesi ve Mminlerin Emiri Hz. Ali'nin (a.s) yce slam
Peygamberi tarafndan slam mmetinin veliyy-i emri olarak tayin
edilmesi olduka byk ve anlaml bir meseledir. Hakikatte
peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) toplumun idari iine mdahalesi
anlamndadr. Hicri onuncu yln zilhicce aynn on sekizinde meydana
gelen bu hareketin manas, slam'n toplum idaresi meselesine nemli
bir gzle bakt anlamndadr. slami sistemde ve slami toplumda
mdriyet ve idare ii terk edilmi ve itinasz davranlm bir mesele
deildir. Bunun sebebi de u ki bir toplumun idaresi slam toplumunun
en etkili meselelerinin bir paras oluudur. Mminlerin Emiri Hz.
Ali'nin (a.s) Peygamber'in ashab arasnda adalet, fedakrlk, cesaret,
ilim ve takva mazhar olarak tayin edilmesinden de slam'n grne
gre toplum idaresinin ok nemli ve ehemmiyetli bir i olduu
anlalmaktadr. Mminlerin Emiri Hz. Ali'yi (a.s) Peygamber'den
1

Meclis-i Hibregan-i Rehberi yeleri ile yapt grmesindeki beyanat, 23.

12. 1380

257

sonra vasi ve halife olarak kabul etmeyen kimseler bile Hz. Ali'nin
ilim, zhd, takva, cesaret ve hak ve adalet yolunda gsterdii
fedakrlklar hususunda tereddt etmemektedirler. Bu btn
Mslmanlarn ve de mminlerin Emiri Hz. Ali'yi (a.s) tanyan
herkesin ittifak ettii bir husustur. Bu da slam'a ve Peygamber'e gre
slam toplumunun istenilen hedef unvanyla hangi tr, mdriyet,
idare ve hkmet trn takip etmesi gerektiini gstermektedir. 1
slam toplumunda yneticilik ve hkimiyet anlamn ifade eden
velayet, tabiatyla dier toplumlardaki hkmet, idare ve velayetten
ayr bir eydir. slam toplumunda bir toplumun idarecilii ve
hkimiyeti hi phesiz yce Allah'a aittir. Hi bir insann dier
insanlarn ilerinin idaresini stlenme hakk yoktur. Bu hak ilk etapta
yaratc, ina edici, btn maslahatlar bilici ve insanlarn btn
ilerinin maliki hatta varlk lemindeki btn zerrelerin ilerinin bilen,
maliki olan yce Allah'a zgdr. slami bir toplumdaki bu his ve
duygu da esiz bir deer ifade etmektedir. Hibir kudret, hibir kesici
kl, hibir servet, hatta hibir ilim ve tedbir kudreti, her hangi bir
kimseye dier insanlarn maliki ve insanlarn kaderi hususunda karar
alc olma hakkn vermemektedir. Bunlar bir takm deerler ifade
etmektedir. Ama insanlarn idareciliini ve ilerini ynetme hakkn
hi kimseye vermemektedir. Bu hak tm ile Allah'a ait
bulunmaktadr.
Yce Allah bu velayet ve hakimiyeti zel bir takm mecralardan
pratize etmektedir. Yani slami hkim ve Mslmanlarn ilerinin
velisi ister bir ahs tayin ile - Bizim, Mminlerin Emiri Hz. Ali (a.s)
ve mamlar hakkndaki inancmz mutabakatnca gerekleen ey- ve
isterse de bir takm ller ve kurallar esas ile seilmi olsun,
insanlarn ilerini idare ettii zaman bu yetki kendisine verilmektedir
ve bu durumda da yine velayet Allah'n velayetidir. Bu hak Allah'n
hakkdr. Bu kudret ve sulta insanlarn zerine uygulanan ilahi bir
sultadr ve her kim ve her ne olursa olsun, bir insan ilahi velayet ve
yce Allah'n kudreti olmakszn dier insanlar ve halk zerinde bir

Pakdet halk ile grmesindeki beyanat, 10. 11. 1383

258

hakimiyet hakkna sahip deildir. Bu da olduka nemli ve slam

toplumun kaderini tayin edici bir noktadr.
Ama bu velayet hakkn yce Allah tarafndan stlenen bir kimse o
ilahi velayetin bir glgesini, yansmasn ve zayf rneini hayata
geirmeli, gstermeli ve kendi zerinde yanstmaldr. lahi velayetin
hususiyetleri hi phesiz kudret, hikmet, adalet, rahmet ve benzeri
eylerdir. nsanlarn ilerinin idaresini stlenen ahs veya sistem, ilahi
hikmet, rahmet, adalet ve kudretin mazhar olmaldr. Bu hususiyet
slami toplum ile baka ekillerde idare edilen dier toplumlar bir
birinden ayrt edici konumdadr.
Cehaletler, nefsan ehvetler, heva ve hevesler ahsi veya grupsal
kar ve faydaya dayal bulunan ahsi zevkler insann halkn ilerinin
ynne ve hayatna mdahale hakk vermemektedir. Bu yzden slami
toplum ve sistemde mutlaka adalet, ilim, din ve rahmet hkim
olmaldr. Bencilik, heva ve heves her kimden olursa olsun ve de
hangi ahs ve ahsiyetin sz ve davranlar olursa olsun- egemen
olmamaldr. 1
Zaman boyunca bir cereyan eklinde baki kalan ve de beerin
kendisinden ders alabilecei ve de hayat ve geleceini kendisi ile
rttrebilecei ey Gadir hadisesinde var olan mana ve ieriktir.
Yce Allah eer zel bir emir veriyor ve de bu emir zere yce slam
Peygamber'i bir kimseyi veli unvan ile tayin ediyorsa - stelik btn
bu hususiyetlere sahip olan birini- bu olduka nemli bir i, byk bir
ders ve de slam'n nemli bir blm mesabesindedir. Hatta
sylenebilir ki slam'n hakiki esas ve temeli olayn bu blmnde yer
almaktadr. Gadir meselesinin hakiki ieriinin ehemmiyeti o kadar
byktr ki Kur'an-i Kerim bir ayette yle buyurmaktadr:

" Eer bunu yapmazsan,

Onun verdii peygamberlik grevini yerine getirmemi olursun."
2

Gadir hakikati ve de bu tayinin hakikati neden bu kadar byk bir

nem arz etmektedir? Bu olayn eitli boyutlar vardr. Bu
1
2

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 20. 4. 1369

Maide suresi, 67. ayet

259

boyutlardan biri beerin ilerinin idaresinin beeri deil de ilahi bir i

olduu ve de insann dier btn meseleleri ile farkllk ierdiidir.
Hi kimse bu adan kt istifade edemez ve dolays ile de bir ok
aykrlk ve uyumsuzluklar Allah ile irtibat hesabna aktaramaz.
Elbette lemdeki btn hakikatler hususunda bu tr kt istifadeler
vaki olabilir. Bizzat nbvvet meselesinden dahi bir takm kimseler
kt istifade etmitir. Ardndan nbvvet iddiasnda bulunmulardr.
Bir takm kimseleri de sapkla srklemilerdir. Bu da bizim bu
azamet dolu boyuttan hzla gememize delil olmamaktadr. Bu olayn
bizzat kendisi bir nkte olup toplum ilerinin idaresi ve hatta beerin
kader, yol, ve hayatn dzenleyen her ey ilahi irade ve ilahi nasb
kayna ile irtibat iine girmektedir. 1
Gadir gn mtevatir rivayetlere gre de bizzat yce Peygamber
tarafndan gereklemi olan bu byk hareketin eitli boyutlar
vardr. Elbette bir boyutu mminlerin Emiri Hz. Ali'nin (a.s)
faziletidir. nsanlar hem biliyor ve hem de yakndan Peygamber'deki
bu faziletleri mahede ediyorlard. Peygamber-i Ekrem (s.a.a) ve
hakikatte ilahi irade de bu fazilet ve deerleri muteber kabul etmi ve
bu deerler esasnca Peygamber'den (s.a.a) sondaki hkimiyet ve
velayet makamn da tayin etmitir. Malum olduu zere sadece
hkmet mertebesinde bu deerlere sahip olan kimseler sadece
Mslmanlar hakknda karar alma yetkisine sahip bulunmaktadr.
Deilse Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) Mminlerin Emiri Hz. Ali'nin
(a.s) faziletlerini o gn beyan etmesinin bir zarureti yoktu ve insanlar
bunu zaten biliyorlard.
Bu, Gadir olaynn bir boyutudur. Yani bu faziletlerin imzalanmas,
isbat edilmesi ve de bu faziletler ve deerlerin hkmet ve slami
toplumdaki anlamal deer ile sonulanmasdr. Bu boyut olduka
nemli bir boyuttur. Malum olduu zere slam'da Peygamber'in ve
ilahi vahyin gr esasnca da hkmet bu deerlere tabidir; baka
bir eye tabi deildir. Bu da slam'n asil ilkelerinden biri
saylmaktadr. 2
1
2

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 6. 2. 1376

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 10. 4. 1370

260

1- 4- 11- Halk ve idarecilerin bir birine ball

Velayet ilgin bir anlam iermektedir. Velayet kelimesinin asl
anlam iki eyin bir birine yakn olmasdr. Farz ediniz iki salam ip
bir birine sarlmakta ve bu durumda onlar bir birinden ayrt etmek
olduka zor bulunmaktadr. te buna Arapada velayet denmektedir.
Velayet iki eyin bir birine temas edecek ekilde salam bir ekilde
yaknl, irtibat ve ittisali anlamndadr. Velayet iin lgatte
zikredilen btn anlamlar - muhabbet manas, kayyumiyet manas ve
Arapa dilinde ve lgat kitaplarnda zikredilen dier yedi sekiz anlam
- bunlardan her birinde velayetin iki taraf arasnda bir tr yaknlk
bulunmas sebebiyledir. rnein velayet muhabbet anlamndadr. Zira
muhibb (Seven) ve mahbub (sevilen) bir biri ile manevi bir ittisal ve
irtibat iinde bulunmakta olup onlar birbirinden ayrt etmek mmkn
deildir.
slam da hkmeti velayet tabiri ile ifade etmitir. Hkmetin
banda yer alan ahs vali, veli, mevla - yani velayet kelimesinin
trevleri- olarak tantmaktadr. Bunlarn anlam nedir? Bunlarn
anlam slam'n siyasi dzeninde kudretin banda bulunan ve
hkmetin banda olan kimse ile hkmettii kimseler arasnda bir tr
irtibat, ittisal ve ayrlk kabul etmeyen ballk olduu sebebi iledir.
Bu, sz konusu kelimenin anlamdr. Ayn zamanda bu hkmet
hususunda slam'n siyasi felsefesini de bizler iin beyan etmektedir.
Byle olmayan bir hkmet velayet deildir. Yani slam'n n grd
bir hakimiyet sz konusu deildir. Eer farz edelim kudretin balnda
insanlar ile irtibat bulunmayan bir kimse var ise, bu durumda velayet
geerli deildir. Eer halk ile irtibatlar kopuk, panik ve dehete dayal
bir iliki ise - muhabbet, uzlama ve birliktelik irtibat deilse- bu
iliki velayet deildir. Eer ihtilal ve benzeri yollarla ibana gelmi
ise bu velayet deildir. Eer bir kimse veraset ve soya bal vesayet hkmette art olan hakiki nitelik ve faziletler olmakszn- ilerin
banda yer almsa bu velayet deildir.
Velayet hi phesiz vali veya veli ile zerlerinde velayeti bulunan
halk arasndaki irtibat; bir tr yakn, samimi, muhabbet dolu ve de
261

bizzat Peygamber'de (s.a.a) var olduu ekliyle bir irtibat ise hi

phesiz -



" kendi ilerinden;







onlara bir peygamber gndermekle"1 - bu durumda velayet vardr.
Yani insanlarn bizzat kendisinden velayet ve hkmet meselesini
stlenen bir kimse olmaldr. slam'da hkimiyetin esas da bundan
ibarettir.2 O halde var olan hakiki manalarn yan sra slam'da
hkmet de velai bir hkmettir. Velayet hkmet demek olup insann
erafet ve ahsiyeti ile uyumlu ve latif bir ifade ile beyan edilmitir.
slam'da insan bireyleri ve toplum bireyleri slam'n siyasi
muhasebesinde zel bir hesaba ve konuma sahip bulunmaktadr.
Hakikatte her ey halka dayanmaktadr. Halk slam'n siyasi dzeninde
ahsiyet, istek, maslahatlar ve her eyin ls saylmaktadr. Bu
durumda ilahi velayet halktan ortaya kan byle bir huzur ve katlama
mana vermektedir. lahi hakikatin manas da insanlar ile irtibat halinde
bulunmaktr.3 Bu yzden grdnz gibi Mminlerin Emiri Hz. Ali
(a.s) slam velayetinin mazhar ve veli kavramnn kamil msdak olup
insanlar iin tayin edilmi olduu halde hibir zaman bu irtibat ittisal
ve halk ile uyum haletinden uzak durmamtr. Hatta hkmetten bir
kenara itildii ve halkn kendisi ile hkmeti irtibat unvan ile
balarnn koparld, yani ameli olarak kendisinden hkmetin
alnd zamanda bile bu irtibat koparmamtr. slam'da velayet
olarak ifade edilen ve de kendi hakk olan velayet, hkmet,
komutanlk ve hkmranlk haklarnn kendisinden alnd zaman
dahi halk ile uyum iinde olmaya almtr. Elbette ia'nn imamet
inancnda varsaylan ve bulunan manevi velayet her hali ile vardr ve
de zahiri velayete bal deildir. Hz. Ali (a.s) bu durumlarn dnda
dier dnemlerde de halk ile srekli irtibat ve ittisal halinde olmutur.
Hz. Ali (a.s) o zor artlarda dahi halkn bir paras ve milletin bir
bireyi olarak kalmtr. Halktan uzak, mnzevi ve bir kenara ekilmi
deildir. Hkmet ettii zaman da tam anlam ile halkn hkimi
olmutur. 4
1

Al-i mran suresi 164. ayet

lke sorumlular ile yapt konumasndaki beyanat, 6. 2. 1376
3
a. g. e.
4
a. g. e.
2

262

Var olan nemli bir dier ders ise vaat edilen Hz. Mehdi'nin
(ruhumuz ona feda olsun) gelecekteki hkmeti de tam anlamda bir
halk hkmeti olacaktr. Halk olmann ve halka dayanmann anlam
nedir? Halkn iman, irade ve pazlarna dayanmaktr. mam-i Zaman
tek bana dnyay adalet ile doldurmamaktadr. mam-i Zaman
mmin insanlara dayanarak ve onlarn yardmn alarak btn bir
lemde ilahi adaleti hkim etmeye almaktadr ve yzde yz halk
bir hkmet tekil etmektedir. Ama bu ilahi hkmet, bugn tm
dnyada demokrasi ve halk idaresi iddiasnda bulunan hkmetler ile
yerden ge farkllk iindedir. Bugnk dnyada demokrasi ve halk
idaresi olarak adlandrlan eyler hakikatte yeni bir elbise giyinmi
olan eski diktatrlklerdir. Yani topluluklar diktatr saylmaktadr.
Elbette rekabet de vardr. Bu rekabet gruplar arasndadr. Halk bu
arada hi bir role sahip deildir. mam- Zaman'n halk idaresi, yani
dini halk yneticilii ise bu metottan tm ile farkllk iinde
bulunmaktadr. 1
1- 4- 12- Dmanlar karsnda gl olmak
Dnyadaki hibir tauti kudret sahibi slam'n hakimiyetinden raz
deildir ve olamaz da. Bugn slam devriminin zafere erimesinden ve
slam'n bu lkede hkimiyetinden yaklak on iki yl getii durumda
dmanlarmz elbette bir yere kadar bizden mitlerini kesmilerdir.
Zira onlar slam karsnda acizlik duygusuna kaplmlardr. Ama
onlarn dmanlklar ine ucu kadar dahi azalm deildir.
eytanlarn Allah'n dini ve yoluna kar tad dmanln azalmas
imkanszdr. eytan Allah'n halis kullarna dmandr. Onlara kar
dmanlk kemerini kuanmtr ve biz Allah'n kulu olduumuz
mddete de eytann bize kar dmanl asla azalmayacaktr. 2
1- 5- slam medeniyetinin ilerleme etkenleri
Geen yllarda biset ve Peygamber'in byk ve kutlu hatras sz
konusu edildiinde hem milletimiz inklptaki kendi tarihi ve milli
dirililerini ve genel biset ve hareketlerini, nebevi byk bisetin
1
2

Halkn farkl kesimleri ile yapt grmesindeki beyanat, 30. 3. 1381

zgrlne kavumu esirler ile yapt grmesindeki beyanat, 1. 6. 1369

263

devam kabul etmi ve hem de halk bireylerinin zihninde en azndan zellikle has ve gr sahibi kimselerin zihninde- ortaya u soru
kmtr ki btn dnyay doldurmu olan genel cahiliyet ve marifet
ktl yllarnda slam'n yaylma srr neydi?"
slam iktidarn bu ekilde ilerleten ve sonra da slami bir
medeniyet oluturan etken ne olmutur? Bu slami medeniyet hatta
slam'n siyasi kudretinin kntye urad bir dnemde bile kudret
ve parlamann doruunda olmu, dnyadaki kltrleri iddetle
etkilemi, ilmi yaym ve slami kltr yaymaya almtr. Bunlar
tarihte yer alan byk tecrbelerdir. Bunlarn etkenleri nedir? Bu konu
olduka uzun bir konudur. Aratrmaclar ve yazarlar bu konu
hakknda altklar halde yine de almalar gerekir. 1
1- 5- 1- Allah'a ve ilahi hkmlere inan ve iman
Yakini bir ekilde slam'n ilerlemesine neden olan etkenlerden biri
Allah'a ve ilahi hkmlere inanmakt.

" Peygamber, Rabbinden kendisine





indirilene iman etti, mminler de (iman ettiler). Her biri; Allaha,
meleklerine, kitaplarna ve peygamberlerine iman ettiler." 2 Bizzat
Peygamber ve slam'n ilk ylnda iman etmi kimseler, btn bir
kalpleri ile bu slam mesajna inanmlar; slami iarlar, slami
hakikatleri ve slam'n beeriyeti kurtarma notasndaki yeterliliini
hakikatin tm ile kabullenmilerdir. Bu iman olduka nemli bir
etken saylmaktadr. 3
1

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 15. 8. 1378

Bakara suresi 285. ayet
3
lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 15. 8. 1378
Sahife-i mam c. 8. S. 102'de yle yer almtr: "nsanlarn, "Bunlar geri
kalmtr, onlar gerici olmutur ve insanlar da ta devrine geri ekmeye
almaktadrlar" demelerinden endieye ve panie kaplmayn. Bu asla doru
deildir. Biz insanlar gerek anlamda medeniyete ekmeye alyoruz. Bu szleri
eden kimselerden korkmaynz. Hi bir kudret slam'n karsnda yer alamaz. te bu
g sayesinde az bir grup, kalabalk ve bir ok kudretlere galebe almtr."
Sahife-i mam c. 10. S. 285 ve 286'da yle yer almtr: "Yce Allah iin cihat
etmenin bir takm zorluklar vardr. Ozorluklardan daha nemlisi Peygamber-i
2

264

Mslmanlar slam'n ilk yllarnda ran ve Rum'u iman silah ile

fethetmitir. Hcuma urayan milletler de bunlar grr grmez
kalplerinde bu iman vcuda gelmitir. Kl se aslnda yol stnde
kurulmu olan altn ve g sahiplerinin nderlerini ve engelleri
ortadan kaldrmak iindi. Yoksa halk ynlar tmyle ve tm
canlaryla bu frtnay hissetmilerdi. O gnk iki byk imparator
olan Rum ve ran imparatorluklar, btn varlklar ile slami bir
lkenin ve dzenin bir paras haline gelmilerdi. 1
1- 5- 2- Kendine ve ahsi menfaatlerine itinasz davranmak
Dier etkenlerden biri de en azndan bu hareketin banda yer alan
kimselerin, kendilerine itina gstermeyen kimseler oluuydu. Bunlar
kendi ahsna ve insann bizzat kendine dnen maddi menfaatlerine
kar ilgisiz idiler. Bu nemli bir etkendir. Bizim rivayetlerde, Nehc'ul
Belaa'da Peygamber-i Ekrem'in, mamlar'n ve byklerin dnyaya
rabet gstermemek ve dnya sslerine itinaszlk iinde olma haleti
hakknda bizler iin bir ok tavsiyesinin yer alm olmasnn sebebi de
bu faktrn ok etkili olmasndandr. Elbette slam dmanlar ve
yanl anlayan baz Mslmanlar "Eer slam'da zht deniyorsa bunun
anlam varlk leminin mazharlar ve hayatn mazharlar anlamnda
dnyann peice gitmeyiniz anlamn ifade etmektedir" dediini
dnmektedirler. Oysa mesele bu deildir. Kt dnya, knanm
dnya, ben ve sizlerin kendimizi ve maddi menfaatlerimizi hedef
haline getirmemiz ve bunun peice komamzdr. Bizlerden istenen de
budur. Ve bu insan aresiz dren, harabe eden ve btn sefaletlerin
esas olan eydir. 2
Bizim beklediimiz ey slam leminin byklerinin - gerek
siyasiler ve gerekse din bykleri- ilk etapta kendi menfaatlerine
Ekrem'in slam'n ilk yllarnda ektii ve Mslmanlarn ekmekte olduu
mklatlardr. Lakin onlar iman kudretine sahip olduklar iin slam' yarm asr
getii halde takriben bayndr olan tm blgelere yerletirmeyi ve hakim klmay
baarmlardr."
1
2

Tahran Cuma namaz hutbeleri, 28. 2. 1380

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 15.8.1378

265

ehemmiyet gstermemeleridir. Bizim kendi zamanmzdaki halktan ve

byklerden beklentimiz, Peygamber'in davran ile vcudumuzda
meydana gelen bir beklenti deildir. Hayr o olduka uzak bir
mesafede bulunmaktadr. Biz kendimizden de byle bir beklenti iinde
deiliz. Dierlerinden de slam dnyasnda kendi menfaatlerini ve
bencilliklerini hedef haline getirmemelerini istiyoruz. Bu arzularn ve
menfaatlerini her eye stn klmamalar gerekir. Aksine slam',
slami kuvvete ve kudrete erimeyi ve de slam'n yceli ve kemalini
kendi menfaatlerinden ncelikli kabul etmeleridir. Eer bu olursa,
bugn phesiz slam'n zati g ve batni glerinden byk bir
blm, slam mmetine geri dnecektir. te burada halkn hareket,
muhabbet, iman inan ve tevecchnn byk ykn omuzlarna
yklenen ve ii buraya kadar getiren yce mam'mzn vcudundaki
en nemli nokta da kendisini grmemesi ve ortadan kaldrmas idi.
mam (r.a) teklifini i ve hareketine eksen karar klyor ve de bu
yzden de baarya erimi bulunuyordu. 1
1- 5- 3- Halisane bir ekilde mukavemet gsterme ve mcadele
etme
Nehc'ul Belaa'da nakledildii zere Mminlerin Emiri Hz. Ali
(a.s) yle buyurmutur: "phesiz biz hep Resulullah (s.a.v) ile
beraberdik. (Bu uurda) Babalarmz, oullarmz, kardelerimizi,
amcalarmz ldryorduk. Bu sadece imanmz, teslimiyetimizi
doru yoldaki sebatmz, aclara sabrmz, dmanla cihad faaliyetlerimizi arttryor, glendiriyordu."2
Yani biz halisane ve muhlisane bir ekilde yaknlarmz ile birlikte
duruyor, mukavemet gsteriyor ve Allah iin mcadele ediyorduk.
"Allah-u Teala doruluk ve drstlmz grnce dmanmz
hor-hakir kld ve bizlere zafer nasib etti."3
Allah yolunda ihlas ve sdk zere amel ettiimizde ve yce Allah
bunlar bizde grdnde dmanlarmz ezdi ve bizi galib kld.
1

a. g. e.
Nehc'ul Belaa, 55. Hutbe
3
a. g. e.
2

266

Ardndan yle buyurmaktadr: Eer byle olmasayd bu iler asla

yerine gelmezdi. "Canma/mrme and olsun eer sizin gibi
(ihmalkar-tembel) davransaydk dinin bir tek direi dikilmez, iman
aacnn bir tek dal yeermezdi."1
slam'n bir tek dal dahi yeermezdi. slam'n bir tek stunu ayakta
duramazd. Mslmanlarn sdk ve ihlsnn bereketi ile bu ilerlemeler
hsl olmu ve slami toplum vcuda gelmitir. Bugnk slami
medeniyet ve byk tarihi hareket de bundan ibarettir. Bizim
milletimiz ve btn dnyadaki Mslmanlar, bugn de Irak milleti o
milletin nde gelenleri ve dnyann drt bir kesinde slam adna
konuan ve yaayan dier halklar, Ali b. Ebi Talib'den bu dersi
mutlaka almaldrlar. 2
Peygamber (s.a.a) zamannda bir ok skntlara gs gerilmitir.
Ashab- Suffe'nin3 macerasn siz de bilmektesiniz. Onlarn bir birine
bor elbise verdiini iitmi olmanz gerekir. Onlar o zamanlar bir tek
hurma ile sava meydanlarnda mukavemet gsteriyorlard. Birinci
1

a. g. e.
Tahran Cuma namaz hutbeleri, 16. 1. 1370
Sahife-i mam, c. 1. S. 21'de yle yer almtr: "Kyam hi phesiz Allah
iindir. Bylece Hatem'un Nebiyyin tek bana btn cahiliye adetlerine ve
inanlarna galip olmutur, putlar Allah'tan ayrt etmi ve onun yerine tevhid ve

takvay koymutur. Ayn ekilde Allah Resul'n (s.a.a) "

( Peygambere olan mesafesi) iki yay aral kadar, yahut daha az oldu"
makamna eritirmitir.
3
Mescid-i Nebevnin, kble tarafna gre arka sol kesine; etraf ak, zeri
hurma dallar ile rtl bir glgelik yapld. Evi, ilesi bulunmayan mslmanlarn
yoksullar burada yatp kalkyorlard. te Suffe denilen bu yerde yatp kalkanlara
Ashb- suffe ad verilmitir. Saylar azald da oald da oluyor, yetmi ile
drtyz arasnda deiiyordu. lerinden evlenen, vefat eden, sefere kan olursa
saylar azalrd.Suffe ashb ok fakir kimselerdi. bulduklar zaman alrlar,
kimisi de iplerini alp odun getirirler, kendi ellerinin emei ile geimlerini
salamaya alrlar, aza kanaat ederlerdi. Fakir ve muhta olduklar halde hi
dilenmezlerdi. Karnlar ou zaman a, fakat gnlleri toktu. Resulullah (s.a.a)
onlarn ihtiyacn herkesin ihtiyacndan nce dnr, tlim ve terbiyeleri ile
yakndan ilgilenir, kendisine gelen hediyelerden onlara da gnderirdi. Her akam bir
ksmn kendi sofrasna alr, bir ksmn da Ashb- kiram arasnda datrd. Bunlar
her bakmdan mslmanlarn misafirleri saylyordu. Hli vakti yerinde olanlar
kendilerini grp gzetirler, ihtiyalarn karlamaya alrlar, akllara durgunluk
verecek derecede yardmda bulunurlard.(Mt.)
2

267

ahs hurmay emiyor, hurmann tatllndan enerji alyor sonra

azndan karp dierine veriyor, o da emiyor bir miktar enerji alyor
ve sonra emmi olduu hurmay yeniden nc bir ahsa veriyor ve o
da onu yiyordu. Onlar ite byle yayorlard. Bunlar zorluk ekiyordu
ve bu tr eksiklikler iinde yayorlard. in balangcnda her taraftan
bir bask altndaydlar. in evveli ise ilk be alt ay veya bir yl
anlamnda deildir. Be alt ay gibi bir zaman bir yolculuk mddetince
iin balangc saylmaktadr; bir milletin veya yeni bir tarihin
srecinde deil. Bir milletin zaman mddetinde on yl, yirmi yl birka
gn saylmaktadr.
Peygamber dneminde halk bir ok zorluklara dayanmtr. Ama
temel salamlanca ekilen btn o mcahede, fedakrlk, ihls ve
terbiyeler bu hareketin seri bir ekilde devam etmesine ve zellikle de
Peygamber'in (s.a.a) vefatndan sonra dnyann yarsndan fazlasnn
Mslmanlarn eline gemesine neden oldu. te o zaman byleydi ve
bugn de ayn ekildedir. 1
Bu hareket devam etmektedir. Sizler u anda da gryorsunuz; on
drt asr getikten sonra bile slam olduu gibi parlamakta ve btn
bunlar Peygamber'in (s.a.a) varlnn ve gsterdii mcahedelerin
bereketi ve eseri saylmaktadr ve onlar bu harekete bu ekilde
devamllk salamaktadr. 2
Mminlerin Emiri Hz. Ali'nin (a.s) Peygamber (s.a.a) dnenimde
ortaya koyduu ey genellikle cihattr ve zellikle de Nebiyy-i
Ekrem'in (s.a.a) varlnn en byk yldznn nuru altnda
bulunmaktadr.3

ehid aileleri ile grmesindeki beyanat, 24. 8. 1368

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 15. 8. 1378
3
Tahran Cuma namaz hutbeleri, 25. 9. 1379
Sahife-i mam c. 8. S. 151'de yle yer almaktadr: "slam olduu gibi yine
azizdir. Peygamber'in ocuklar, varlklarn ve canlarn slam iin feda ettiler. Hz.
Seyyid' heda, btn genleri ile ashab ile slam iin savatlar, can verdiler ve
slam' ihya ettiler.
2

268

1- 5- 4- Sz birlii
Bu hatrlatmaktan maksat gemi ile vnmek deildir. Maksat u
hakikati hatrlamak ve bu medeniyeti, yani slam' ve hayat veren
retilerini vcuda getiren eyin bugnde elimizde olduunu
hatrlatmaktr ve bu hakikat bizlere u uyary yapmaktadr:

"

Ey iman edenler! Size hayat verecek eylere sizi ard

zaman, Allahn ve Reslnn arsna uyun."1
slam mmetini medeniyetin yceliine ve de ilmi azamet, siyasi
kudret ve izzete ulatrma gcne ve kapasitesine sahip olduunu ispat
etmitir. man, mcahede ve tefrikadan saknmak bu byk hedefin
gereklemesinin yegane hedefidir. Kur'an bizlere unu retmektedir:



"

Geveklik gstermeyin, zntye kaplmayn. Eer inanmsanz,

stn gelecek olan sizsiniz."2
Kur'an bizlere hakeza unu retmektedir:
"

Ama bizim urumuzda cihad edenleri elbette kendi
yollarmza eritireceiz. Hi phe yok ki Allah iyi davrananlarla
beraberdir."3
Biz vahdet meselesinde olduka ciddiyiz. Biz Mslmanlarn
ittihad ve birliini de mana etmi bulunmaktayz. Mslmanlarn
birlii hi phesiz Mslmanlarn ve eitli gruplarn kendi zel fkhi
ve kelami inanlarndan dnmesi anlamnda deildir. Aksine
Mslmanlarn ittihad iki ayr anlama gelmekte olup her ikisi de
mutlaka temin edilmelidir. Birincisi eitli slami frkalarn (Snni, ve
ii frkalar) her birinin farkl kelami ve fkhi inanlar olsa da
hakikaten slam dmanlarna mukabelede bulunma noktasnda gnl
birlii, el birlii ve dnce birlii ve fikir birlii iinde olmas
gerekir. kincisi ise eitli Mslman gruplarn bir birine yaknlama
abas iinde olmas, uzlama zeminlerini icat etmeye koyulmas, ve
fkhi mezhepleri bir biri ile mukayese ve mutabakat iine koyma
1

Enfal suresi, 24. ayet

Al-i mran suresi, 139. ayet
3
Ankebut suresi, 69. ayet
2

269

gayretinde bulunmasdr. Fakihlerin ve limlerin birok fetvalar

vardr ki eer limane bir fkhi aratrmaya tabi tutulacak olursa az bir
deiiklik sayesinde iki deiik mezhebin fetvalar bir birine yakn
klnabilir.1
Hakikaten Mslmanlarn durumu mezhebi ihtilaflar ve elikiler
asndan olduka znt verecek bir konumdadr. Tarih boyunca
Mslmanlarn bir ok fikri ve ilmi deerli gleri, bir biri ile atma
yolunda tketilmitir. Burada bir yanlla dlmemesi gerekir. Eer
bir kimse kendi mezhebini isbat etmek iin ilmi bir aba iine girecek
olursa, ben bunu ret etmemekteyim. Hem ii ve hem de Snni bir
inanca, bir dine ve bir yola inanmaktadr. Dolays ile de kendi yolunu
isbat etme hakkna sahip bulunmaktadr. Biz bunu reddetmemekteyiz.
Bizim ret ettiimiz ey atma, ezme, ihanette bulunma ve kar
tarafn varln inkr etme iin aba gstermektir ve bu da olduka
yanl bir davrantr. 2
Sizler slam ve slam' yayma iddiasnda bulunan baz slam
lkelerine bir baknz. Bazlar o kadar yzsz ve kstahtr ki
kendilerini slam'n yaycs, sahibi ve bina edicisi olarak saymakta ve
yle tantmaktadrlar. Oysa fesat, k, haramlar ve byk
gnahlarn menei ve kkeni saylmaktadrlar. Elbette bunu dnya
halklar grmektedir. Basiret sahibi olan Mslmanlar onlar anlamakta
ve bilmektedirler. Bu durumda eer slami vahdet bayra gndere
ekilecek olursa Mslman kalpler ister istemez oraya ynelecektir.
Hakikaten de slam hkim bir konumdadr. ller ve deerler
slam'dan alnmtr. Dolays ile de hkimiyet, mdriyet ve
mesuliyetin ls Mslman olmaktr. u ayet-i kerime de bu
gerei dorulamaktadr.

slami vahdet konferans misafirleri ile grmesindeki beyanat, 24. 7. 1368

Mecmeu'd Takrib Beyne'l Mezahib'il slamiyye konferansna katlanlar ile
grmesindeki beyanat, 1. 7. 1370
2

270

"Onlar yle kimselerdir ki, yet kendilerine yeryznde

imkn ve iktidar versek, namaz dosdoru klar, zekt verir,
iyilii emreder ve ktl yasaklarlar."3
Dnya halklar bunu grmekte ve de kalpleri slami ran'a
ynelmektedir. 2
slam dnyas beer hayatn btn alanlarnda bir ok imkanlara
sahip bulunmakta ve de byk skntlar ile boumaktadr. Bu yzden
slami medeniyetin tertemiz hayatna erimek iin marifet, ciddiyet ve
ibirliine ihtiya duymaktadr. Dmanlara ve tehlikelere
mukabelede bulunmas iin uyan iinde olmaya ve tek vcud haline
gelmeye gereksinim duymaktadr. lahi yardm ve rahmeti elde etmek
iin samimiyet ve ihlasa muhta konumdadr. Bu gerek hi phesiz
herkes tarafndan ak bir ekilde mahede edilmekte ve kabul
grmektedir.3
1- 5- 5- slami retileri hayata geirme
imdi bu slam medeniyetinin nasl meydana geldii sorusu ortaya
kmaktadr. Bazlarnn sylediine gre bu medeniyet ran
eserlerinden alnmtr. Bazsna gre Rum eserlerinden alnmtr.
Ama bu szler cahilane ve ocuka szlerdir. Farz edelim her hangi
bir yerde slam medeniyeti miras ile ilgili on adet kitap tercme
edilmitir. Acaba bu on adet kitap sayesinde bir medeniyet vcuda
gelebilir mi? Acaba slam medeniyeti Yunan, Rum veya Hind
eserlerinin tercme edilmesiyle vcuda gelebilir mi? Hayr slami
medeniyetin cevheri kendi iinden kaynamtr. Elbette dinamik ve
canl olan bir medeniyetten bakalar da istifade etmektedir. Burada
soru udur ki bu bayndr olan dnya, bu hayata geirilen ilim ve
varlk leminin - bu madde leminin- ilk derecedeki hakikatlerinin
kefi, hi phesiz Mslmanlar vesilesi ile vcuda gelen bu
dncelerin, fikirlerin, ve zihinlerin istihdam edilmesi, byk ilmi
3

Hac suresi, 41. ayet

slami vahdet konferansndaki misafirleri ile yapt grmesindeki beyanat,
24. 7. 1368
3
Sekizinci Sazuman-i Konferans-i slami (KT) oturumu mnasebeti ile
gnderdii teekkr mesaj, 21. 9. 1376
2

271

faaliyetlerin gsterilmesi, dnya standartlarnda o gnn byk

niversitelerinin vcuda gelmesi, o gnlerde onlarca muktedir ve
zengin lkelerin ortaya k ve tarih boyunca esiz bir siyasi kudretin
meydana gelmesi nereden vcuda gelmitir? Sizler tarih boyunca
slam'n siyasi kudreti dnda Avrupa'nn kalbinden Afrika
yarmadasnn kalbine kadar tek bir lke olabilen ve de kalc bir
kudretin hkmettii bir baka kudret gremezsiniz. O Avrupa'nn
ortaa dnemi, Avrupa iin cehalet ve sefalet dnemidir. Avrupallar
ortaa karanlk bir dnem olarak adlandrmaktadrlar. Avrupa'da
karanlktan ibaret olan bu orta a, slami lkelerde zellikle de
ran'da ilmin zirveye ulat ve parlad bir dnemdir. Aslnda ilmin
parlad dnem olan H. 4. asr hakknda bir ok kitaplar yazlm ve
bir ok aratrmalar yaplmtr. O halde byle bir siyasi kudret, byle
bir ilmi kudret, byle bir dnya hakimiyeti, byle bir lkeleri idare
etme ekli ve de canl, yapc ve beeri faal btn glerin istihdam
edilmesi hangi ey sebebi ile olumutur? Hi phesiz btn bunlar
slami retiler eseri ile olumutur. Mesele sadece bundan ibarettir.1
Savalar sona erer; ama tecrbeler kalcdr. Byk hadiseler
milletler iin bir ders vermektedir. Bu ders beerin yok olmayan hafza
ve gsnde olduu gibi durmaktadr. Btn bir azamete sahip olan
byle bir medeniyet btn bu iddialara ramen nasl olur da imtihan
geemez ve baar gsteremez? Bunlarn yapt ilerde sava
krkleme, zulm, adaletsizlik, gurur, sarholuk ve akllca olmayan
bir takm davranlar bulunmaktadr. Sava karmak, bar tehdit
etmek, savunmasz insanlar ldrmek, sava atelerini alevlendirmek
iin bir ok sermayeler tketmek ve gvenilmez bahaneler ile btn
bu yollara teebbs etmek, hi phesiz bir milletin tecrbeleri
saylmaktadr. Siz bunu imdi slami medeniyet ile bir mukayese
ediniz ki rait halifeler dneminde Mslmanlar slam dnyasnn bat
mntkalarn, yani Rum ve Fiili Suriye blgelerini fethedince Yahudi
ve Hristiyanlara kar Mslmanlar yle bir ekilde davrandlar ki
onlardan bir ou Mslmanlarn davranlar sebebi ile slam'a
yneldiler. Bizim bu ran'da da halktan birou hibir mukavemet
1

Devrim Muhafzlar'nn komutanlar ile grmesindeki beyanat, 29. 6. 1373

272

gstermeden teslim olmulardr. Zira Mslmanlarn dmanlarna

gsterdii mrvvet, rahmet ve idare eklini grdler ve bu yzden
gelerek kendileri bizzat Mslman oldular. Tarihte yazlm olduu
zere Rum lkesinde Mslmanlar fethetmeye gelince Yahudiler yle
dediler: "Tevrat'a and olsun ki biz hayatmz boyunca bugn gibi
mutlu olamadk. Hristiyan olmalarna ramen kendilerine zulm reva
gryorlard. Ama slam geldii zaman slami efkati ve merhameti
hissettiler. 1
1- 6- slami medeniyet dnemleri
slam'n ilk insani ve siyasi rn Medinet'un Nebi'de balayan ve
de hayret verici efsanevi bir ekilde nicelik ve nitelik asndan hzla
gelien slami mmettir. Henz bu kutsal doumdan yarm asr
gemeden komusu olan antik byk medeniyetin hkmranl
altnda olan topraklarn yarsn yani ran, Rum ve Msr
imparatorluklarnn byk bir ksmn ele geirdi. Bir asr sonra da
tam merkezde muktedir, ve gl bir hkmet ve de parlak bir
medeniyet vcuda getirdi ki doudan in seddine, te yandan atlas
okyanusunun sahillerine, kuzeyden Sibirya'nn sonlarna ve gneyden
Hind okyanusu'nun gneyine kadar uzanyordu. H. 3. ve 4. asrlarda
ve ondan sonraki asrlarda o kadar parlak bir medeniyet vcuda getirdi
ki bin yl sonra henz de lemdeki mevcut medeniyet zerinde
kltrel ve ilmi bereketlerini ak bir ekilde grmek mmkndr.
Geri batl tarihiler kltr ve medeniyetin bu byk ve esiz
diriliini tm ile ihmal ve icmale uratmakta ve ilmin macerasn
antik Yunan ve Rum imparatorluuna ve direk Rnesans'a
balamaktadrlar. Adeta ilim ve medeniyet bin yl lm ve bir anda
Rnesans'ta yeniden domutu. Lakin hakikat u ki ortaa sadece
bat ve Avrupa iin karanlk cehalet, karanlk ve dehet dolu bir
dnemdi. Ama slam dnyas iin Avrupa'nn bir ka kat daha geni
olmasna ramen - yani Endls'ten in'e kadar- parlak, uyan ve
ilmi ykseli dnemi saylmaktadr.2 u bir gerek ki Avrupa'nn her
1

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 23. 7. 1382

slami lkeler bakanlarnn 8. Oturumunun al merasimindeki beyanat, 18.
9. 1376
2

273

eyi slami medeniyet karsnda rengini kaybetmeye balamt ve bu,

hicri 4, 5 ve 6. asrlara kadar da devam etmitir. Elbette bundan sonra
slam medeniyeti Endls dnemine varncaya kadar srekli bir
tenezzl (ini) girmitir. 1
slam'n ilk yllarnda slam devriminin zafere ermesindeki en
byk faktr neydi? Bu bizim apak bir ekilde anlayabileceimiz bir
eydir. Acaba ilahi olduu iin mi zafere ermitir? Acaba slam
mektebi hak zere olduu iin mi dmanlara, muhaliflere ve o gn
slam'a muhalif olan byk glere galib gelmitir? Bunlara cevap
olarak "hayr" demekteyiz. Bir ekolun ilahi oluu, bir inancn hak
oluu ve bir idealin gereklik ifade etmesi hayat meydannda da bu
inancn kesinlikle zafere erimesine neden olmamaktadr. Bunun delili
ok aktr. Bu yzden Peygamber zamannda zafere erien bir ekol ve
Peygamber'in Medine'ye gelii ile birlikte insanlarn yaam zerinde
egemen olan bir sistem ve hkmet, ksa bir mddet sonra ayn inan,
ayn mektep ve ayn kanunlar ve ayn hkmet ekli izmihlale uram
ve ortadan kalkmtr. Eer sizler meyye oullarnn hkmettii
dnemlere bakacak olursanz o dnemde var olmayan yegne eyin
slam olduunu grrsnz. Oysa slam ayn slam'd, Kur'an fark
etmemiti, slami kanunlar ayn slami kanunlard. Ama bu kanunlar
Peygamber zamannda cahiliye saraylarn ykm, Arap ve
Kureylilerin putlarn, taptklar ilahlarn ortadan kaldrm ve
tautlara galebe almtr. Lakin bu Kur'an, bu slam, bu kanunlar ve
kurallarn slam lemine baktnz zaman bir asr sonra malub
olduunu grmektesiniz. Burada neye malup dmtr? Hi
phesiz o putlara ve saraylara malup olmutur. slam balangta ve
ilk yllarda byk Rum ve ran imparatorluunun azim kudretini
ortadan kaldrmt. Lakin sizin de grdnz gibi bir asr sonra
Sahife-i mam, c. 8. S. 516'da yle yer almtr: "Ayplamak ve eletirmek
isteyen bir takm kimseler, slam'n btn medeniyetlere aykr olduunu
sylemektedirler. Bu byk bir yanltr. slam hi bir medeniyete aykr deildir.
slam bir medeniyet icat emitir. Alt yz, yedi yz yl bu dnyay genel planda
bayndr ve medeni klmtr. Oysa o yrrlkte olan slam da doru drst bir slam
deildi.
1
Devrim Muhafzlar'nn komutanlar ile grmesindeki beyanat,

274

Kisra ve Kayser imparatorluklar ve ran ve Rum'un eytani sultas

slam'a, slami topluma ve Mslman halka tasallut elde etmi ve
egemen olmutur. sim olarak dndnzde isim asla bir farkllk
icat etmemektedir. Bu isim ister Mtevekkil-i Abbasi olsun, ister
Harun Reit olsun, ister Velid ve isterse de dierleri olsun, ister
Nuirevan olsun, ister Husrev Perviz, ister Yezdgird, ister Heraklius
olsun fark etmez. slam'n savamak iin geldii ve onu ortadan
kaldrd hkmet tr, bir asr sonra slam topraklarnda ve slam'n
doru gelitii muhitte gelimeye balad. Hkmet elde etti ve
slam'n hakikatini ortadan kaldrd. O halde bu tek bana slami
ilerleten faktr; slam'n hakkaniyeti ve ilahi oluu olamaz. Bununla
birlikte baka bir ey de sz konusuydu. Peki o halde o ey neydi? Hi
phesiz insanlarn iradesi idi. nsanlarn aba ve gayretiydi. slam'a
inanan insanlarn Peygamber'in (s.a.a) zuhur ettii gnde ortaya
koyduklar aba idi. Bu aba, bu mcahede ve bu istek, sonraki yz
veya elli ylda artk yoktu. te slam bu yzden yenilgiye uramtr. 1
Ey azizlerim! Bu millet ilim, kltr cihetinden, hakeza kltrel,
ilmi ve toplumsal ilerleme asndan geri kalm ve gerilemi bir
millet deildi. Bunu farkl zaman srecinde kudret sahibi olan
mtecavizler, fasit olan hkimlerin de yardm ile bu millete dayatm
ve ran halkn zorbalk ve zulm ile medeniyet, beeri ilim ve ilmi
ilerlemeden geri brakmtr. slam bu milleti ihya etmek ve kendi
gleri ile aina klmak iin gelmitir. Yce Allah bu millet iin bir
retmen gndermi ve bu kimse bu halk ile peygamberlerin dili ile
konumu, onu uyandrm, hak ve kudretine aikar klmtr. Ona bir
millet istedii ve irade ettii takdirde ne kadar byk bir mucize
yaratabileceini anlatm ve bu millet uyanm bulunmaktadr. Bu
millet on sekiz yldr ilahi ve semavi derslerden nasiplenerek bir biri
ardnca dmanlarn el, ayak ve boynuna balam olduu sihirli
balar aabilmi ve de lke ilmi ve ilerleme asndan artk belli bir
harekete gemi, dini deer ve ahlaklar asndan byk bir yolu kat
etmitir. 2
1

Silsile Mebahis-i nkilab-i slami, 31. 1. 1358

Tarik'ul Kuds adl byk tatbikata katlan gler topluluundaki beyanat, 3. 2.
1376
2

275

1- 7- slam medeniyetinin ocaklar

Sizler hicri drdnc asra bir baknz. Adam Mez'in yazm olduu
Temeddn-i slam der Karn-i aharum-i Hicri1 adl kitap btn bir
slam muhitinin aslnda dnyann ilim pazar olduunu
gstermektedir. Bunun asl noktas ise hi phesiz ran'dr. Yani
sfahan, Horasan, Rey, Fars, Herat, Merv ve benzeri yerler. Bu ehirler
dnyasnn merkezi ve zirvesi saylmtr. Ama ne yazk ki bugnk
genlik bunu bilmemektedir. Bu bilmeme ve cehalet, benim bu
dediim konular bilmedii anlamndan deildir. Zira bu konulara yz
defa iitmitir. Hepsi de kendi kitaplarnda dile getirmilerdir. Her
yerde de sylemilerdir. Ama buna inanmamtr, dili ile inkar
etmeksizin bugnk ve nceki nesillerde ran'n gemiine oranla bir
inanmama haleti mevcut bulunmaktadr. Bunun sebebi ise bat
medeniyetinin ve bu ihtiaml teknolojisinin, gelerek bu atmosferi
doldurmas ve bylece hi kimsenin kendi soy ktne bile bakma
cesaretini bile gsterememesidir. 2
Irak da antik medeniyetlerin birinin merkezi ve byk slam
medeniyetinin anayurdu saylmaktadr. 3
Bir zamanlar Mslmanlar Avrupa'nn gneyinde ve spanya'da ve
Fransa'ya kadar olan blgede slami bir lke vcuda getirmiti. Bu
lke medeniyetin beii olmu ve Avrupa'da ilim slam'n ilk
asrlarndaki Endls medeniyetinden aa kmt. o topraklarda
ilmin tomurcuk amasnn hi phesiz uzunca bir hikyesi vardr ve
bizzat batllar bile bunu itiraf etmilerdir. Elbette bugn ilim tarihin
bu sayfasn ortadan kaldrmak ve Mslmanlarn adn tm ile
silmek istiyorlar; ama onlar bizzat bu tarihi sabit klmlar ve elbette
bizim tarihlerimizde de tespit edilmi bulunmaktadr. 4

Hicri Drdnc Asrda slam Medeniyeti (Mt.)

Guruh-i Dani-i Seday-i Cumhuri-i slami-i ran yeleri ile grmesindeki
beyanat, 15. 11. 1370
3
Kum ilmi havzas statlar ile grmesindeki beyanat, 4. 11. 1369
4
Sistan ve Belucistan eyaletlerinin genleri ile yaplan grmesindeki beyanat,
6. 12. 1381
2

276

Bizim milletimiz Mslman bir millet olarak ilmi ve sanayi

medeniyetinde ve de beer trendinin temel deiimi noktasnda byk
bir role sahiptir. Bunu sebebi nedir? Zira slam hi phesiz yle bir
medeniyet vcuda getirdi ki kendi zamanndaki dnyann byk bir
blmn en az drt asr boyunca kuatm ve bu medeniyet
milletlere ilim retmi ve milletler de bu sayede sonradan fiili
medeniyeti vcuda getirebilmilerdir. Bunda hibir phe yoktur.
Bugn Avrupallarn dil ve beyanlarnda orta an karanlk ve siyah
bir a olduu yaygn bir ekilde dile getirilmektedir. Bu olduka
nemli bir nktedir ve de bu karanlk ve siyah renk, Avrupa'ya aittir;
ran'a, orta douya ve o gnk slam devletine deil. Avrupa'da orta
an yaand gnlerde - yani karanlk medeniyetin bulunduu
gnlerde- ran'da parlama ve medeniyetin ykselii sz konusuydu. O
dnem Ebu Ali Sina'nn dnemiydi. Ebu Ali Sina'ya sahip olan bir
lke karanlkta kalabilir mi? Farabi'nin olduu bir lke cehalet
zulmetinde rpnabilir mi? Bunca azametli yazarlar, airler ve
bilginlere sahip olan bir millet siyah ve karanlk bir uuruma
yuvarlanr m? Sizin de grdnz gibi Hicri 4. 5. ve 6. asrlarda
yaayan yazarlar ve airler - yani Avrupa'nn ortaa dnemindeki en
zulmani dnemi ile birlikte- kimler idiler? Firdevsi'den Hafz'a kadar
hesap ediniz ve o dnemde ran'da neler olduuna bir baknz. Ebu Ali
Sina'dan Hac Nasir'e kadar hesap ediniz ve bu iki yz ylda ran'da ne
kadar byk insanlarn vcuda geldiine bir baknz. O filozoflar,
airler, yazarlar ite bunlar olup bunlardan biri de Beyhaki'dir. Bu lke
bylesine bir medeniyet ve kltr dalgasna sahip olduu halde
zellikle de sadece edebiyat, gl ve blbl hikayesi ve benzeri
boyutlarda deil; btn boyutlarda bir lkedir. Aksine hesap riyaziyat,
ncm, tp ve dnyann gereksinim duyduu dier ilim alanlarnda da
byk bir etkiye sahip olmutur. O halde bizim milletimiz o dnemde
de byk bir rol oynamtr. Baka bir ifade ile bizim milletimiz bugn
ilmi ve sanayi asndan sahip olduu yne doru hareket noktasnda

277

kinatn deiimi ve dnm izgisinde nemli ve esasl bir role

sahip olabilir. Yani bu zincirin nemli bir parasn temin edebilir. 1
1- 8- slam medeniyetinin zayflatc etkenleri
slam; kendi mmetini siyasi kudret, izzet, ilmi ve medeni ycelie
ulatrma gcne sahiptir. man, mcahede ve tefrikadan saknmak
sadece bu byk hedefin gereklemesi anlamnda deildir. Kur'an
bize yle buyurmaktadr:

"Geveklik gstermeyin, zntye kaplmayn. Eer

inanmsanz, stn gelecek olan sizsiniz." 2
Hakeza

"Ama
bizim
urumuzda
cihad
edenleri
elbette
kendi

yollarmza eritireceiz. Hi phe yok ki Allah iyi davrananlarla

beraberdir." 3
Kur'an bizlere unu retmektedir:

" Allah ve Reslne itaat edin,

birbirinizle ekimeyin; sonra korkuya kaplrsnz da kuvvetiniz
gider. Bir de sabredin. nk Allah sabredenlerle beraberdir." 4
Bu faktrn zayfl bugn btn dnyada slam mmetini iler
acs bir duruma getirmitir. En azndan geen iki asr boyunca
durmak bilmeyen dmanlar bir takm tedbirler alarak ve kifayetsiz
Mslman devletlerden yardm alarak bu durumun aa kmas
noktasnda tarihi ve siyasi eitli artlar ve etkenlerin yan sra olduka
etkili vaki olmutur. Biz bugn gemi neslin varisleri
konumundayz.5
Bugnk siyaset ran' da bir Endls haline getirme siyasetidir.
Benim sizlerle tarttm konu bir t verme eklinde deildir.
Aksine temel bir konu olup bir milletin en iyi unsurlar ile - ki siz
1

"Danigah-i Ulum-i Stratejik-i Arte" mezunlar, statlar, sorumlular ve

eminleri ile yapt grmedeki beyanat, 5. 10. 1373
2
Al-i mran suresi, 139. ayet
3
Ankebut suresi, 69. ayet
4
Enfal suresi, 46. ayet
5
slam lkeleri bakanlarnn 8. Oturumunun al merasimdeki beyanat, 18. 9.
1376

278

genlersiniz- tartlan ve ortaya konulan bir konudur. Benim

muhatabm sadece sizler deilsiniz. Bu sz btn lkedeki genlerde
iitecektir. lkenin cemiyet ve milletinin yarsn tekil eden lkenin
gen nesli, byk arzular, yce idealler, mukaddes ve kabul edilir
hedefler ve her eyden nemlisi kendisi karsnda ne tr engellerin
olduunu mutlaka bilmelidir. Avrupallar da Endls'
Mslmanlardan almak istedikleri zaman uzun vadeli bir takm
teebbslerde bulundular. O gn Siyonistler yoktu, ama slam
dmanlar ve siyasi merkezler slam aleyhine faaliyet gsteriyorlard.
Onlar genleri fesada srklemeye altlar ve bu balamda onlarn
mesihi, mezhebi veya siyasi bir takm amalar vard. Onlardan biri de
zm balarn vakfetmeleri, onlardan arap retmeleri ve bu arab
bedava olarak genlere sunmalaryd. Bylece genleri kadn ve
kzlara doru sevk ederek ehvet ile kirletmeye alyorlard. 1
1- 8- 1- man zayfl ve nefsani istekleri ne salma
Ahlak, ahsiyet, heva ve hevesler ile ilgili ve eitli bencilliklere
meyletme zaaflarnn nn almaz ve onlarla bizzat savamaya
teebbste bulunmazsan, mutlaka senden imann alr ve seni kendi
iinden rtmeye balar. Senden iman alnca da kalbin imansz hale
gelir ve sadece zahirde iman rengine brnr ve byle olduu takdirde
ise bu kimsenin ad mnafk olur. Allah korusun benim ve sizin
kalplerinizi imandan boalnca ve arnnca zahirimiz imani bir zahir
olduu halde itikadi ve iman ballklarmz ve tutkularmz
kaybettiimiz halde dillerimiz nceden syledii gibi imani szler
sylemeye devam eder. te bu da nifaktan ibarettir ve bu nifak
olduka tehlikelidir. Kur'an yle buyurmaktadr:

"Sonra, Allahn yetlerini yalanladklar ve onlarla alay etmekte
olduklar iin"2 Yani kt i yapan kimselere, en kt ey nasip
olacaktr. O en kt ey nedir? Hi phesiz ilahi ayetleri yalanmak ve
tekzib etmektir. Baka bir yerde is yle buyurmaktadr:
1
2

Sistan ve Belucistan genleri ile grmesindeki beyanat, 6. 12. 1381

Rum suresi, 10. ayet

279

"











Sonra, Allahn yetlerini yalanladklar iin ktlk ileyenin
sonu daha da kt oldu."1
Bu byk grev ile - Allah yolunda infak- amel etmeyen kimseler

Nihayet, Allah'a verdikleri szden dndklerinden

dolay onlarn kalbine nifak (iki yzllk) soktu."2 Allah'a verdii
szlerinde durmad iin kalplerinde nifak vcuda gelmektedir.
slam toplumu iin de en byk tehlike bundan ibarettir. Sizler
tarihte slam toplumunun saptn grdnz her yerde, mutlaka ite
buradan bir sapma olduunu bilmeniz gerekmektedir.
D dmanlar gelip ezebilir, yenilgiye uratabilir, databilir. Ama
onlar asla yok edemezler. Neticede iman kalmakta ve bir yerde ba
kaldrmakta ve yeniden yeermektedir. Ama bu deruni dman ordusu
insana saldrnca insann derununu ve iini boaltmakta ve bylece de
yol sapmaya balamaktadr.
Sapmann olduu her yerin kayna ite budur. Peygamber ite bu
dman ile mcadele etmitir. 3
Biz slam cumhuriyetinde nerede teklif ve hedefleri ne saldysak
ve kendimizi ve ahslar, benlikleri ve nefsani hevesleri zayflattysak
ilerledik; ama her ne zaman bunun tam tersi olduysa darbe yedik.
Sekiz yl bize dayatlan sava dneminde maceralarn detaylarn
bilen kimselerin de ok iyi bildii gibi vazife ruhunun hkim olduu
ve yneticilerin nefsan isteklerinin az olduu her yerde mutlaka
ilerledik; ama bu bencillikler gelince, byk bir zarar grme durumu
ortaya kt ve bugn de ayn ey geerlidir. 4
1- 8- 2- Toplum idaresinde slam'n usullerinden sapma
1- 8- 2- 1- Dini siyasetten ayrt etmek
Bir grup insan, slam' sadece bireysel bir din kabul etmekte ve
siyaseti slam'dan ayrt etmektedirler. Bugn bir ok slami
1

Rum suresi, 10. ayet

Tevbe suresi, 77. ayet
3
Tahran Cuma namaz hutbeleri, 28. 2. 1380
4
lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 15. 8. 1378
2

280

toplumlarda ve batl smrgeci mstekbir saldrgan dnyann

retilerinde slam'n siyasetten ayr olduu yaylmaya almaktadr.
Onlar siyaseti slam'dan ayrmlardr. Oysa yce slam Peygamber'i
hicretin bandan itibaren kendisini Mekke'nin zorluklarndan kurtarr
kurtarmaz ilk ii siyaset olmutur. slami toplumun binas, slami
hkmetin tekili, slami bir dzenin inas, slami bir ordunun temini,
lemdeki byk siyasetilere gnderdii mektuplar ve o gnn beeri
byk siyasi alanna girii aslnda tm ile siyasetten ibarettir. O halde
slam' siyasetten ayrt etmek nasl mmkn olmaktadr? Siyaseti
slam hidayeti dnda bir hidayet eli ile mana ve tefsir etmek ve ekil
vermek nasl mmkndr?

" Ki onlar, (bir ksmna inanp,





bir ksmn inkr ederek) Kuran da para para edenlerdir." 1
Baz kimseler Kur'an' param para etmektedirler.

Bir ksmna iman ederiz ama bir

ksmna inanmayz2
Yani Kur'an'n ibadetine iman etmekte, ama Kur'an'n siyasetine
iman etmemektedirler.

" And olsun, biz elilerimizi ak

mucizelerle gnderdik ve beraberlerinde kitab ve mizan (ly)
indirdik ki, insanlar adaleti yerine getirsinler." 3
Ayette geen kst nedir? phesiz toplumda toplumsal adaletin
istikrar ve yerlemesidir. Bu ii kim yapabilir. Kst ve adalet ile
birlikte bir toplumun tekili hi phesiz siyasi bir itir. Bir lkenin
yneticilerinin yapaca bir itir. te bu, peygamberlerin hedefidir.
Sadece bizim Peygamber'imizin deil; aksine sa, Musa, brahim ve
btn ilahi peygamberler, siyaset iin ve slami bir dzenin tekili iin
gelmilerdir. Bu durumda bir grup kimse muhafazakarlk rts
altnda cbbelerini gsteri yapmakta ve yle demektedirler: "Bizim
siyasetle bir iimiz yoktur." Meer din siyasetten ayr bir ey midir?
1

Hicr suresi, 91. ayet

Nisa suresi, 150. ayete iarettir: "Allah ve Resul'ne (s.a.a) inanmayan

Bir ksmna iman ederiz,
kimseler...yle derler:







ama bir ksmna inanmayz.
3
Hadid suresi, 25. ayet
2

281

Bu durumda batl iren propaganda borazanlar da srekli olarak

"Dini siyasetten ayrnz" szn reklm etmektedirler. Onlar dinin
devletten ayrlmas gerektiini sylyorlar. Eer biz Mslman isek
din ve devlet bir birine karm haldedir. Bir birine vasl olmu iki ey
gibi deil; tam tersine din ve devlet tek bir eyi ifade etmektedir.
slam'da din ve devlet bir tek kaynaktan ve bir tek meneden
kaynaklanmaktadr ve o da ilahi vahiyden ibarettir. Kur'an ve slam
ite bu ekildedir. 1
1- 8- 2- 2- Siyasette slami ahlak grmezlikten gelmek
Bir grup bu taraftan siyaseti slam'dan ayrt etmekte ve bir grup ise
mukabil tarafta slam' sadece siyaset, politika oyunlar ve siyasetilik
olarak kabul etmektedirler. Ahlak, maneviyat, muhabbet, fazilet ve
Peygamber'imizin bisetinin en byk hedefi olan kerameti

grmezlikten gelmektedirler. Bunlar da

" Ki onlar, (bir ksmna inanp, bir ksmn inkr ederek)

Kuran da para para edenlerdir." 2 kimselerdir.

Bir ksmna iman
Bunlar aslnda







3
ederiz ama bir ksmna inanmayz kimselerden ibarettir. slam'
berrak ve debdebeli siyasi cmlelerde zetlemek, kalplerin
huusundan gafil olmak, zikirden, sefadan, maneviyattan, yce Allah
karsnda diz kmekten, Allah'tan dilemekten, Allah'a gnl
vermekten, yce Allah'n azameti karsnda gzya dkmekten, ilahi
rahmeti talep etmekten, sabrdan, hilimden, cmertlikten,
balamaktan, kardelikten ve sla- rahimden gaflet ederek btn
bunlar grmezlikten gelerek ve sadece slam adna siyasete sarlmak
da ayn sapmalara sahiptir ve aralarnda bir farkllk bulunmamaktadr.
4

lkenin sorumlular ve de slami vahdet konferans misafirleri ile

grmesindeki beyanat, 31. 5. 1385
2
Hicr suresi, 91. ayet
3
Nisa suresi, 150. ayet
4
lkenin sorumlular ve de slami vahdet konferans misafirleri ile
grmesindeki beyanat, 31. 5. 1385

282

slam mmeti dini hkmetten ayrd andan itibaren ahlak,

toplum mdriyetinden ayrt etmi ve bylece bir karkla ve
anariye maruz kalmtr. Halife adnda bir takm padiahlar Badad
ve am'da ve lemin drt bir kesine slam bayran kaldrdklarnda
ama aslnda slam bayra altnda nefsan isteklerini, ehvetlerini,
maksatlarn, kibirlerini, ahane gururlarn, mal biriktirmelerini,
servet toplamalarn, hazinelerini bayraklatrdklarnda ve bu eylerle
megul olduklarnda slam dnyasnn k ortam kendiliinden
temin edilmi oldu. Yce slam Peygamberi'nin, yce ashabnn, ve de
sava mcahid dostlarnn hareketi slam' sratle ve hzla ilerlettii
halde - Peygamber'in varlk bereketi ile drdnc ve beinci asra
kadar slam'n ilmi ve siyasi hareketi ilerlemeye devam etmitir- bu
durumda saraylarda ve hkmetlerin hanedanlarnda zayflk, inhitat
(k) fesat ve nifak tohumlar ekiliyordu. te bu tohumlar
yeermeye balad, slam mmetini yerine oturttu ve birka asr sonra
ortaya kan sonularn ve eserlerini bir bugn btn bir deri, et ve
kemiklerimizde hissetmekteyiz. 1
1- 8- 3- Deerlerin zayflatlmas ve llerin deimesi
Tarihte ve slami toplumda, hem de banda Allah Resul (s.a.a)
gibi bir ahsiyetin bulunduu - sradan bir beerin deil- bu
Peygamber'in on yl boyunca beerin dnemeyecei kadar yce ve
fevkalade bir kudret ve de ilahi vahyin sonsuz okyanusuna balanarak
sahip olduu esiz ve sonsuz hikmet eliinde toplumda hkmettii ve
ksa bir dnemin ardndan Ali b. Ebi Talib'in hkmetinin de ayn bu
toplumda cereyan ettii ve de Medine ve Kufe'nin srayla bu yce
hkmetin karargh haline geldii bir toplumda, nasl bir hadise
meydana geldi ve nasl bir mikrop bu toplumun bedenine szd ki
Peygamber'in vefatndan yarm asr getikten ve mminlerin Emiri
Hz. Ali'nin (s. a) ahadetinden yirmi yl sonra, bu toplumda ve bu
halkn arasnda Hseyin b. Ali (a.s) gibi bir kimse o iler accs
durumda ahadete ulatrld. 2
1
2

a. g. e.
Devrim Muhafzlar ile grmesindeki beyanat, 5. 10. 1374

283

Bu ller ortadan kalknca, deerler zayflaynca, zevahir

rynce, dnyay talep etmek ve mal sevgisi insanlara hkim
olunca, insan bir mr azamet ile geirdii ve dnya ssne itinaszlk
iinde yaayarak o yce bayra gndere ektii halde, neticede kltr
ve marifetler leminde byle bir kimse (Ka'b'ul Ahbar) slami ve ilahi
marifet ilerinin dizginlerini eline almaktadr. Yeni Mslman olan ve
sadece anlad eyleri syleyen ve de slam'n syledii eylerden
bile haberdar olmayan bir kimsenin szlerini bir takm kimseler
ncelii bulunan Mslmanlarn szlerinden de ne geirmeye
alyorlar. 1
Yrei yanan ve bar yank kimseler ilahi llerin toplumda
deimesine izin vermemelidirler. Eer toplumda takva ls
deiirse malumdur ki Hseyin b. Ali gibi takva sahibi bir insann da
kan dklr. Eer kurnazlk, dnya iinde uzmanlk, ihmalkrlk,
yalan ve slami deerlere itinaszlk l haline gelecek olursa
malumdur ki Yezid gibi bir kimse ilerin banda karar klacak,
Ubeydullah gibi kimseler Irak lkesinin en byk ahsi haline
gelecektir. slam btn gc ile bu lleri deitirmeye almtr.
Bizim devrimimizin yapt ite budur. Batl ve yanl olan maddi
ller karsnda bir cann kar durmas ve onlar deitirmesidir. 2
te bu gnmz Mslmanlarnn beraat ilan ile kendilerinin ve
slam'n beri olduunu bildirmeleri gereken ok gizli bir irktir. Ne
yazk ki Mslmanlarn gafleti ve Kur'an'n terk edilii; tahrif ellerinin
din adna batl olan her sz zihinlere yerletirmesine ve Allah'n
dininin en ak asil ilkelerini inkr etmelerine, irke tevhid giysisini
giydirmelerine ve Kur'an ayetlerinin ieriini hi bir endieye
kaplmadan inkra yeltenmelerine sebep olmutur. 3
1- 8- 4- htilaf karmak ve vahdeti bozmak
Hac merasiminde ihtilaf karmaya, fitne icat etmeye, hayali
hurafeye dayal ve ta devrine ait fikirlerini yaymaya altn
1

Tahran Cuma namaz hutbeler, 18. 2. 1377

Milis kuvvetleri ile grmesindeki beyanat, 22. 4. 1371
3
Beytullah'il haram haclarna gnderdii mesaj, 14. 4. 1368
2

284

grdnz kimseler bilerek veya bilmeyerek bu hazineyi mminlerin halis imann- yok eden ve ortadan kaldran kimselerdir. 1
Dnya smrgecileri milletimiz arasnda kavmi, mezhebi, blgesel,
zevke dayal ve siyasi ihtilaflar karma ortamna adeta gnl
vermitir. Bir millet iin ihtilaf ve tefrikadan daha zararl bir ey
yoktur. Milletler, medeniyetler ve inklplar iin helak edici zehir, hi
phesiz ihtilaftr. Eer en iyi milletler dahi ihtilaf ve ikilie maruz
kalacak olursa, btn hayati glerini sadece ortadan kaldrmakla
kalmaz, hatta onlar, lkesini harap etme yolunda kullanm olur. 2
Byk slam mmeti uzun asrlar boyunca bir ok sapmalara ve
hareketlere girimitir. Biz kendimizi slam'dan uzaklatrm ve
slam'n bizi sakndrd bir takm eyler ile megul klm
bulunmaktayz. Biz tarih boyunca dhili bir takm savalara maruz
kaldk. Elbette bu savalara tauti gler sebebi ile maruz kaldk.
Sonu olarak ise byk slam mmeti uzun asrlar boyunca slam'n
ilk asrlarndan sonra artk ne yaptysa kendisini slam Peygamberi'nin
ve aziz slam'n kendisi iin n grd ve gz nnde bulundurduu
hedef ve gayeye ulatramad. Oysa yce Allah slam lkelerinde
saysz maddi servetler depolamtr ve de bu hazineler, bizim
ilerlememize vesile olabilirdi. Ama ilim, sanat ve birok ilerleme
alanlarnda dnya genelinde geri kalm kimselerden biri haline
geldik. Bu, slam'n bizler iin takdir ettii bir ey deildi. Bu, biz
Mslmanlarn ortaya kard gaflet, kt amel ve davranlarmz
neticesinde olmutur.

" Bana gelen ktlk ise
3
nefsindendir."
Biz tarih boyunca yaptmz gafletler sebebi ile kendimizi bu
duruma maruz kldk. 4

Beytullah'il haram haclarna gnderdii mesaj, 14. 4. 1368

Hac merasimi idarecilerindeki grmesindeki beyanat, 25. 10. 1381
3
Nisa suresi, 79. ayet
4
lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 29. 2. 1382
2

285

1- 8- 5- slam mmetinin azametini grmezlikten gelmek

Bu vahdetin azamet, izzet, ycelik ve evketinin byk slam
mmetinin gzne yansmasna ve yank bulmasna izin vermeyen
kimseler bu hazineyi - mminlerin halis imann- yok eden ve zayi
eden kimselerdir. slam mmetinin byk ve azametli vahdetinin hem
de ilahi yolda - bbrlenme, smr, dier milletleri tahkir etme,
lemdeki zayf insanlar aleyhine sava karma anlamnda deil;
aksine ilahi deerler ve tevhid yolu cihetinde- slam dnyasna
yansmasna izin vermeyen kimseler aslnda beeriyete
zulmetmektedirler. Bugn slam dnyas bu byk ilahi hazineyi
grmedii sebebi ile byk bir darbe yemektedir. 1
1- 9- slami medeniyet miras
Aratrma ehli olan kimselerin de apak bildii gibi Ehl-i Beyt
mektebine gre slam fkhnn deerli hazinesi, slam medeniyeti ve
kltrnn en deerli hazinelerinden biri olup slam'a ve insanla her
biri sekin bir konumda bulunan ilmi ve fenni yzlerce eser takdim
etmi, slami retiler alanndaki ktphaneyi zenginletirmi ve de
deerli klmtr. Bizim salih atalarmz esiz mcahedeleri,
imkanlarnn azl ve bir ok skntlara ramen her biri bu deerli
mirasa bir ey eklemi, en azndan bir kitap veya bir takm eserlerle
katkda bulunmutur. Bugn slam dnyas hatta lemdeki ilmi
havzalar ve merkezlerin tm Ehl-i Beyt fkhnn detaylarn marifet
ve meselelerini renmeye byk bir itiyak duymaktadrlar. 2
Bundan sonra bat medeniyeti yeniden ykselie gemitir.
Bilindii gibi bat medeniyeti slami medeniyetin galebesinden
sonraki tm yllarda bu medeniyetten beslenmeye almtr. O
zamandaki kitaplara ve kaynaklara bir baknz. En sekin bilginler
slami eserler ile tanan, onlardan bir ey anlayan ve onlar tercme
den kimseler olmutur. 3
1

Hac merasimi sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 25. 10. 1381
Messese-i Dairet'ul Maarif-i fkh-i slami-i Ehl-i Beyt'i icad ve idare etme
hakknda yazd mektub, 2. 11. 1369
3
Devrim muhafzlar komutanlar ile grmesindeki beyanat, 29. 6. 1373
2

286

2- slami medeniyetin binasn yenileme

2- 1- Medeniyetin nebevi medeniyet esaslar zere bina edilmesi
Kur'an- Kerim Nebiyy-i Ekrem'in biseti hakknda yle

buyurmaktadr:

"O,
Peygamberini

hidayet ve hak din ile gnderendir. (Allah) o hak dini btn

dinlere stn klmak iin (byle yapt). ahit olarak Allah yeter." 1

Hakeza yle buyurmaktadr:

" hak dini
2
btn dinlere stn klmak iin."
Burada belli bir zaman sz konusu deildir. Sadece ciheti
gstermektedir. Beeriyet bu hadise vesilesi ile manevi, itimai, hakiki
ve aklani zgrle doru hareket etmelidir ve bu hareketin devam da
bizzat biz insanlarn elinde bulunmaktadr. 3
Burada bir Kur'an ayeti nazil olmu ve bylece tula tula slami
tertemiz hayat, medeniyet ve kltrn binas ykselmeye balamtr.
Mslmanlar gemite ald tedbirler ve her an yaayarak, gelecekle
de yapc bir ba kurmakta, hayatn yolunu ve hedefini ok iyi
tanmakta ve bir takm hatralara yol bulmaktadr. O hareketin yarnn
ak bir ekilde grmekte ve kendini bu yolu kat etmeye
hazrlamaktadr. Ve bylece de zaaf, aalk kompleksi ve dmandan
korkudan kaynaklanan tereddtlere stn gelmektedir. 4
2- 2- slami medeniyeti bina etme hususunda slam
cumhuriyetinin ciddi azmi
ran'da slami hareket dnemin byk kurtarcs olan Hz. mam
Humeyni'nin nderliinde Nebiyy-i A'zam (s.a.a), Resul-i Hatem ve
lem ve demin yaratl zirvesi olan Hz. Muhammed Mustafa'nn
metoduna uyarak tam anlam ile bir inklap kalbnda ortaya kmtr.
Bu inklabn bir tabiat olarak eer doru ve mantkl bir temele
dayanacak olursa, tpk bir volkan gibi yaam muhitinin tm erkannda

Fetih suresi, 28. ayet

Tevbe suresi, 33. ayet
3
lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 9. 3. 1381
4
Beytullah'il Haram haclarna yaymlad mesaj, 26. 3. 1370
2

287

bir zelzele vcuda getirecek ve her eyi, her yeri ve herkesi kendisi ile
meguliyet konusunda etkileyecektir. 1
Devrim zafere erisin diye bu lkede devrim sonras yapm olduu
btn abalar ve de ran milletinin, yce mam'n rehberlii sayesinde
yapm olduu mcadelelerin yegne hedefi; tertemiz slami hayati
tekil etmek idi. slam insanlar iin uygun ve layk bir hayat metodu
belirlemektedir. Eer bu artlar tahakkuk edecek olursa, insan kolayca
saadete ve kemale eriebilir. 2
Peygamber'in insan davet ettii ey, beerin btn hayat tarihi
dnemlerinde kendisine ihtiya duyduu eylerdir. Bugn slam
cumhuriyetinin iar ve slogan dnce ve fikir zgrldr. lim ve
marifetin genilemesidir. nsann haklarna ve insann yetkilerine
tevecchtr. nsan bireyleri arasnda merhamet ve efkat icaddr.
Bunlar, slami mesaj ve iarn bizzat kendisidir ve de dnya bunlarn
peice komaktadr. 3
slam devriminde hi phesiz kitap ve snnete dayal olan slam,
hurafe ve bidat olan slam'n yerine geti. Cihat ve ahadet slam',
oturma esaret ve zillet slam'n yerine oturdu. badet ve dnce
slam', cehalet ve iltikat (sentez) slam'nn yerine geti. Dnya ve
ahiret slam', dnyaya tapan veya ruhbaniyete ynelen slamiyet'in
yerine geti. lim ve marifet slam', tahaccr (ta devri) ve gaflet
slam'nn yerine geti. Diyanet ve siyaset slam', kaytszlk ve
laubalilik esasna dayal slam'n yerine geti. Kyam ve amel slam',
halsizlik ve bitkinlik slam'nn yerine geti. Birey ve toplum slam',
terifata dayal ve hi bir haysiyeti olmayan slam'n yerine geti.
Mahrumlarn kurtuluuna vesile olan slam, kudretlerin oyunca
haline gelen slam'n haline geti. zetle Muhammed'i halis slam,
Amerikanc slam'n yerine geti. slam'n bu ekilde sz konusu
edilmesi, bu gerek ve ciddiyet zere sunulmas, ran'da ve btn
slami lkelerde slam'n yok olacana gnl veren kimselerin delice
1

Hz. mam Humeyni'nin ilk vefat yldnm mnasebeti ile gnderdii mesaj,
10. 3. 1369
2
afakta on gn merasiminde farkl halk kesimiyle yapt grmesindeki
beyanat, 12. 11. 1368
3
lkenin sorumlular ve yneticileri ile grmesindeki beyanat, 2. 7. 1382

288

gazabna neden olmutur. Bu kimseler slam'dan sadece halkn gaflete

drlmesi ve ahmaklatrlmas iin muhtevasz bir isim ve vesile
olmasn istemektedirler. Bu yzden devrimin zafere ulat ilk
gnden gnmze kadar saldrma, darbe vurma, komplo ve slam
cumhuriyetine ve de slam'n evrensel hareket oca olan ran'a kar
ktmserlik hususunda hi bir frsat elden karmamlardr. 1
On be yllk bir mcadelenin sonunda meydana gelen bu esiz
devrim ve halk hareketi, bu dzenin on bir yllk mrnde zuhur eden
byk kahramanlk, tertemiz nefislerin ahadeti ve bizim devrimci ve
mmin milletin bunca musibetlere, ikencelere ve zorluklara
sabretmesi tm ile slam iindi. Bu byk millet ve yce mam,
saadeti hakiki anlamda slam'a tabi olmakta grm ve slam'n
hkimiyetini eytanlarn, tautlarn ve zalimlerin sultasndan kurtulu
vesilesi olarak kabul etmitir. Allah'n rzasn slam'n hakimiyetini
salamada aramtr. Mslman milletler ve yrekleri yanan ihlas
sahibi insanlar, btn bir slam tarihi boyunca hep slam iin
almlardr. Onlar bu devrimi ve bu dzeni kendilerine ait kabul
etmekte, onu himaye etmekte ve savunmaktadrlar. Bu yzen slam
cumhuriyetinin en byk grevi insanlarn hayatnda slam'
uygulamak ve toplumu slami rnek bir toplum haline getirmektir. 2
Ey azizlerim! Ey genler! Bu millet iin bir dzen ina etmek,
slami bir medeniyet oluturmak ve yeni bir tarih balatmak olduka
nemli ve ciddi bir olaydr. Bu olay ciddiye alnz. Bir zamanlar bir
lkede bir ihtilal olmakta ve bir sistem i bana gemektedir. Bu
sistem birka gn srecek bir sistemdir ve sonra da ekip gitmektedir.
Veya bir dier, ondan teslim almakta ve bylece her ey ilk haline
dnmektedir. Bazen olay bu ekildedir ve bunu nakletmek gerekli
deildir. ran'da meydana gelen ey ise evrensel lde byk bir
1

mam Humeyni'nin (r. a) vefatnn birinci yl dnm mnasebeti ile mesaj,

10. 3. 1269
Sahife-i mam, c. 5. S. 204 ve 206'da yle yer almtr: "slam bizzat dnyada
byk medeniyetler bina etmitir. slam kanunlar ile amel eden her lke hi
phesiz en gelimi lkelerden olacaktr. Biz zafere erimemizle, bu konuyu
dnyaya isbat edeceimizi mit etmekteyim."
2
Hz. mam Humeyni'nin (r.a) vefatnn birinci yl dnm mnasebetiyle
yaymlad mesaj, 10. 3. 1369

289

hareketin meydana gelii meselesidir. Biz elbette bir milletiz,

snrlarmz mahdut snrlardr. Bu snrlarn d ile bir ilikimiz de
yoktur. Bu hakikate tevecch ediniz. Bizim btn aba ve faaliyetimiz
kendi snrlarmz iindedir; ama bu nklab ve devrim bu snrlar ile
mahdut deildir.
Bu mesaj evrensel bir mesajdr. Bunun delili nedir? Delili u ki ran
milleti ve yce nderimiz mam Humeyni bu ii yaptklarnda
dnyann her hangi bir yerinde bulunan Mslmanlar, adeta kendileri
iin yeni bir gnn doduunu hissettiler. Onlar iin yepyeni bir gn
balam oldu. Oysa bu devrimin onlar ile direkt bir irtibat yoktu.
Dnyann her yerinde, tarihlerinde yeni bir dnemin baladn
hissettiler. Bunu biz yakndan da grdk, ben bu hakikati geen yllar
boyunca dier lkelerde yakndan hissettim. Onlarca azdan duydum.
Bunlar kesinlikle sadece bir rivayet, tahmin ve yorum deildir. Bir
hakikati ifade etmektedir. Herkes ve dnyann neresinde olursa olsun,
her Mslman, bu devrim zafere eritii zaman, mam (r.a) sahnede
zahir olduunda ve slam ile "la ilahe illallah" bayra gndere
ekildiinde adeta zafere eritiklerini hissetti. Dnya genelinde bu bir
milyarlk cemiyetten bazs bu hislerini devam ettirdiler, yola
koyuldular, mcadele ettiler. eitli lkerlerde ise slami hareketler
vesilesi ile bir takm hadiseler meydana geldi. Bazs da bu yolu terk
ettiler. Ama biz kendi snrlarmzda bulunmakta ve snr dndakiler
ile ilgilenmemekteyiz. lakin bu mesaj uluslararas ve evrensel bir
mesajdr. Bugn burada bu mesajn yk sizin omuzlarnzdadr.
imdiye kadar da ran milleti kendi iini en gzel ekilde yerine
getirmeye almtr. 1
Biz ilerleme, kalknma ve yeni bir medeniyetin inas halindeyiz.
Ben sizlere unu sylemek istiyorum; bizim meselemiz sadece
hayatmz kurtarmak, sadece kendi ilerimizi dzene koymak
deildir. Asl mesele ran milletinin kendi anna uygun bir ekilde
yeni bir medeniyet oluturmasdr. Bu medeniyetin temel esaslar ilim,
teknoloji ve sanat zere kurulu deildir; insani fikirsel kemal, marifet,
gr ve kltr zere kuruludur. Her eyi bir millet iin temin eden ve
1

renci ve talebeler ile grmesindeki beyanat, 11. 8. 1373

290

sonuta bir millete ilim armaan eden hakikat de ite budur. Biz bu
sratta ve bu cihette yer almaktayz. Biz bu iin karar alma dzeyinde
deiliz. Aksine ran milletinin tarihi hareketi, bunu meydana getirme
aamasndadr. 1
Bizim mam'mz da slam'n yeniden hayat bulmas iin Resul-i
Ekrem'in (s.a.a) kat etmi olduu ayn yolu kat etmitir. Yani inklap
yolunu takip etmitir. Bizim inklpta ve devrimde aslolan ey,
harekettir. Bir hedefi olan, tartlan, sreklilik arz eden, yorulmak nedir
bilmeyen ve de iman ve ihls ile dolu bir hareket. Devrimde sadece
sylemek, yazmak ve beyan etmekle iktifa edilmemektedir. Aksine
mevzi mevzi ilerlemek, bu yolu kat etmek, kendini hedefe ulatrmak
asl hedef konumundadr. Sylemek ve yazmak da bu harekete hizmet
etmektedir. Bu hedefe ulancaya kadar yani Allah'n dini egemen
oluncaya ve de tautun eytani kudretini datncaya kadar devam

edecektir.

" O, Peygamberini hidayet ve

hak din ile gnderendir. (Allah) o hak dini btn dinlere stn
klmak iin (byle yapt). ahit olarak Allah yeter." 2
2- 3- slami byk medeniyetin hedefleri
2- 3- 1- slami llere mutabk bir insan yaratmak
slam manevi ve ahlaki bir harekettir. slam'n yce hedefleri ise
slami llere mutabk bir insan yaratmaktr. 3
2- 3- 2- Maneviyat ile birlikte olan ilim
Biz slami medeniyette ve de bu medeniyete doru hareket
ettiimiz Mukaddes slam cumhuriyeti sisteminde maneviyat ile
birlikte olan ilmi takip etme hedefini tutturmu bulunmaktayz.
1

Nevruz mesaj, 1. 1. 1373

Fetih suresi, 28. ayet
3
slami kalknma bankas oturumuna katlanlar ile grmesindeki beyanat, 25.
6. 1383
Sahife-i mam, c. 13. S. 452 ile 453'de yle yer almaktadr: "Sizler hepiniz
yardm etmelisiniz. Sizin medeniyetinizin, sizin slam'nzn, sizin insanlnzn ve
sizin her eyinizin kendisine tabi olduu ey hususunda yardm etmeli ve terbiye
etmeye almalsnz.
2

291

Grdmz gibi bat dnyas bizim maneviyata ballmz

hususunda olduka hassas davranmaktadr. Bizim dindarlmz,
banazlk ve gericilik olarak adlandrmakta ve bizim ahlaki ve insani
temellere ilgi duymamz, insan haklarna aykr gstermeye
almaktadr. Bunun sebebi de u ki bu metot onlarn metoduna aykr
hareket etmektedir. Onlar ilmi ilerlettiler - elbette bu da olduka
nemli ve byk bir itir- ama ahlaktan ve maneviyattan ayr bir ilim
peine dtler ve sonunda da olacaklar oldu. Biz ilmi ahlak ile
birlikte ilerletmek istiyoruz. lmin merkezi olan niversiteler de din ve
maneviyatn merkezi olmaldr ayn zamanda. lkenin
niversitelerinden mezun olan kimseler tpk ilmi havzalardan mezun
olan kimseler gibi dindar olmaldr ve ite bu da onlarn beenmedii
ve istemedii bir eydir. 1
2- 3- 3- lmin ilerlemesi ve ekonominin ykselii
Geri slam manevi ve ahlaki bir harekettir ve slam'n yceli
hedefi slami llere mutabk bir insan yaratmaktr. Lakin hi
phesiz ilmin ilerlemesi ve ekonominin iyileme trendine girmesi de
slami hedeflerin bir parasdr. Bu yzden grdnz gibi slami
medeniyet de slam dnyann en geri kalm ve en fakir bir blgesinde
zuhur etmitir. Ama mrnden elli yl gemeden o gnk medeni
dnyann yzde ellisinden fazla bir blm slam'n bayra altna
girmi ve henz bu medeniyetin mrnden iki asr gemeden o gnk
byk slam dnyas ilim, eitli bilgiler ve de medeni ve iktisadi
ilerlemeler asndan beeri medeniyetin zirvesine ulamtr. Bu hi
phesiz slami retilerin bereketi ile olumutur. slam bizlere
sadece maneviyat mlahaza etmememizi sylememektedir. Bizlere
insani toplumun hayatndan gaflet etmemizi ngrmemektedir. Biz
slam mmetinin bamszl ve izzeti iin gerekli olan btn
tedbirleri almak ile ykml bulunmaktayz. Bunlardan en nemlisi
de ekonomi meselesidir. O halde slam dnyasnn iktisadi

Hemireler ile yapt grmesindeki beyanat, 19. 6. 1376

292

boyutlarnn ykselii ve kalknmas ve geliimi iin aba gstermek,

hi phesiz slami hedeflerin bir paras olan ilerden saylmaktadr. 1
slam devletinin bir dier kesin grevi ilim ve bilgiyi yaymaktr.
Zira slam devleti ilim ve bilgi olmakszn hibir yere eriemez. zgr
dncenin yaygnlamas da olduka nemli bir konudur. Gerekten
insanlar zgr bir atmosfer iinde dnebilmelidir. Beyan zgrl,
fikir zgrlklerine tabi olan bir zgrlktr. Fikir zgrl
salannca dolayl olarak beyan zgrl de salanm olur. Aslolan
fikir zgrldr ve insanlar zgr bir ekilde dnce hakkna sahip
olmaldr. Fikir zgrl atmosferi dnda bir gelime imkan
bulunmamaktadr. Fikir, ilim, ve beeri ilerlemenin byk meydanlar
iin hibir olanak sz konusu deildir. Biz kelami ve felsefi
meselelerde saladmz ilerlemelere hi phesiz mbahase, cedel
bahis ve tartma sayesinde eriebildik. bizim kltrel alanda sahip
olduumuz btn skntlar, fikri sava sahnesinde slami bir devlet
unvanyla kendi rolmz doru drst eda etmediimiz sebebiyle
vcuda gelmitir. Fikri savam mutlaka olmaldr. Elbette fikri
savam ameli olarak Sadi'nin ifadesi ile kpei salvermek ve ta
hapsetmek ekline brnmemelidir. Hak ehlinin ve hak bildiimiz
dncelerin ehlinin elinden silahn alr, ama batl ehlinin elindeki
silah serbest brakacak olursak, bu durumda genlerimizin bana
istedikleri her eyi getirebilirler. Hayr o da konusun, siz de konuun.
Topluma fikir alayn. Biz de tecrbe ile anladk ki hak sz kendine
gerekli bir mantk ve cezzabiyet ile meydana kacak olursa, bunun
karsnda yer alan hibir sz mukavemet etme gcne sahip
olamayacaktr. 2
1

slami kalknma bankas oturumuna katlanlarla grmesindeki beyanat, 25.

6. 1383
2
Devlet kabinesi yeleri ile yapt grmedeki beyanat, 8. 6. 1384
Sahife-i mam, c. 6. S. 343'de yle yer almtr: "Biz bunu korumakla
grevliyiz. Bu slami hareket srecinde buralara kadar geldik, btn kudretleri
kenara ittik ve bundan sonra da bu slami hareket ile uyum iinde alma
durumundayz. Yani hepimiz birlikte el ele vermeli, hepimiz birlikte ilerlemeliyiz.
Hepimiz birlikte sahih bir medeniyet oluturmaya almalyz; Muhammed Rza'nn
istedii bir medeniyeti deil. Bu medeniyet ilahi bir medeniyet olmaldr,
Resulullahi bir medeniyet olmaldr, bu medeniyette beerin btn kesimleri siyah

293

2- 3- 4- Refah ve bayndrlk
lahi peygamberlerin deerli retileri ve de yce Allah'n nurani
ayetleri ile insan iin cezzab hale getirilmi ve nurani klnm olan
dnya, insanla layk olan bir dnyadr. inde hem bayndrlk, refah,
ilmi ilerleme ve teknolojik kalknma bulunan ve hem de siyasi iktidar
ve manevi yceli ieren bir dnyadr bu. Bu dnyada insanlar
birbirinin yannda huzur, gvenlik ve itminan hissine kaplmaktadrlar.
nsaniyet bu dnyada tomurcuklanmakta ve adeta almaktadr. Maddi
medeniyetin yaratt dnyada ise bu tr eyler yoktur. Zira maddeci
dnyada insanlar tpk kurtlar gibi birbirinden korku iinde
bulunmaktadr. ran milleti byle bir dnyay, hem maddi adan ve
hem de manevi cihetten kendisi iin vcuda getirmek ve yaratmak
istemektedir. Bu uzun srecek ve yllar alacak bir mcadeledir. 1
2- 3- 5- Ahiretin hizmetinde olan bir dnyay temin etmek
Sizinde grdnz gibi slam'da maddi adan kalknma ehli olan
kimselerin, ayn zamanda Allah'n kullarnn en zahidi olduunu da
grmektesiniz. Mminlerin Emiri Hz. Ali (a.s) kendi elleri ile kuyu
kazyor, emeler aktyordu. Deve boynu kalnlnda sular feveran
edince de kuyudan kyor ve ayn tozlu elbiselerle kuyunun kenarnda
oturuyor ve bir kda bu suyu fakirlere vakfettiini yazyor, sadaka
verdiini bildiriyordu. Yani bu bayndrlk ilemi bir yere vardnda
onu hemen Allah yolunda infak ediyordu. En ok infak edici, en ok
kalkndrc, en ok maddeye nem verici ve mana asndan da en
stn ve en yce bir konumda karar klc biriydi. Bu, slam'n manevi
ve maddi refah programnn bir gstergesi ve terbiyesinin neticesidir. 2
slam'a gre dnya mukaddes bir yer olup ahiret iin gei yeri
saylmaktadr. slam asla dnyay nefyetmemekte ve
reddetmemektedir. Dnyevi faydalar telin etmemektedir. nsan btn
ve beyaz herkes hi bir ayrcalk iinde olmamaldr. Ayrcalk sadece takva ile
olmaldr."phesiz Allah indinde en yce olannz en takva olannzdr."
Grld gibi burada l takvadr ve l insanlktr."
1
Tarik'ul Kuds, tatbikatna katlan gler topluluundaki beyanat, 3. 2. 1376
2
limlerle grmesindeki beyanat, 26. 2. 1375

294

kabiliyet ve i gdleri ile hayat sahnesinde faal olmasn

istemektedir. Ama btn bunlar insan manevi mutluluk ve ruhun
ycelii hizmetinde karar klmal ve bylece bu dnyadaki yaam da
mutlu ve tatl bir hale gelmelidir. Byle bir dnyada zulm, cehalet ve
yrtclk yoktur. Bu, elbette ok zor bir eydir. Mcahede ve abalar
gerekmektedir. Peygamber (s.a.a) bu cihad ilk gnden itibaren
balatmtr. 1
Bugn lkemiz genel fezas; iyilik, hakkn ikamesi, adaletin hayat
geirilmesi ve maneviyata ynelinmesi haletine ihtiya duymaktadr
slami nizam sadece insanlarn maddi ve iktisadi hayatn
dzenlemekle yetinmemelidir. Bu elbette bu slami devletin kesin
grevlerinden biridir. Ama bu vazifenin yan sra iyilii hayata
geirmek, dini ruhu ayakta tutmak, slami ahlak yerletirmek, btn
millet bireyleri arasnda kardelik ve samimiyet ruhunu diriltmek ve
ayn zamanda bir milletin aalk, geveklik ve zulmete dmesine
engel tekil eden istiklal ve izzet ruhunu ihya etmek de slami
grevlerin bir paras saylmaktadr. Yce slam Peygamber'i her
oturup kalknda karlat her bireyi mutlaka etkiliyor ve insanlar
slami dzenin istikrar ve de ayn zamanda bireysel terbiye ile
deiim ve dnme uratyordu. nsann deiimi ise hi phesiz
lemdeki btn deiimlerin esasn tekil etmektedir. 2
Biz gerekten de btn varlmzla almal, cisim ve zihnimizde
var olan btn kapasite ve inisiyatifimiz ile lke ilerini idareye ve
insanlarn ilerini slami bir hayat doru ynlendirmeye koyulmalyz.
slami bir hayat sadece maneviyata tevecch edilen ve maddiyattan
kanlan bir hayata deildir. Ayn zamanda maneviyat ve ideallere
baklmadan sadece maddiyata tevecch edilen anlamda da deildir.
Olayn dier boyutu da ayn ekildedir. Yani eer bir toplum sadece
manevi ynlere koyulur ve ilimlerden gaflet ederse; ilmi ilerlemeden,
ilmi keiflerden, ilmi yeniliklerden, lke ocuklar arasnda ilim
tahsilinden ve hayatn beerin ihtiyalar ile uyum eklinde
sokabilecek insanlar terbiye etmekten ve ayn zamanda dnyann talep
1

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 2. 7. 1382

Aleviyyun'un dzenledii askeri ve kltrel kampa katlan milis kuvvetler
topluluundaki beyanat, 21. 8. 1380
2

295

ettii ve ihtiya duyduu bugnk kolaylk ve sratten gafil kalacak

olursa, yine bir dier kanad krlm olur. Siz slam'n btn ileri
manevi ve ruhsal ilerde zetlediini sanmaynz. slam, maddiyata
bak terk etmemektedir. Hayr bu sapma, birinci sapma kadar byk
bir sapmadr. Dnya ve hayattan inzivaya ekilmek, slam'da apak
bir ekilde reddedilmitir. 1
Bu kalpler Allah'n elindedir. Halkn evki, iradesi, azmi, huzuru,
ynelii ve tevecch bizlere nasip olan ilahi byk nimetlerden
saylmaldr. Bunlara kretmeliyiz. Bu nimetin kr ise insanlarn
din imann takviye etmek, hayat ilerini slah etme yolunda btn
abalarmz gstermekledir. 2
3- 2- 6- Adaletin tahakkuk etmesi ve adilane bir toplumun icad
Dhili siyaset muhitinde gerekli olan ilerden birisi de toplumsal
adalettir. Hi phesiz toplumsal adalet temin edilmeksizin bizim
toplumumuz slami bir toplum olamaz. Eer bir kimse sadece slam
dininin deil, gerek ve ilahi dinin sahih ve geni bir anlamda
toplumsal adalet olmakszn tahakkuk edeceine inanyorsa, burada
yanllk ettiini mutlaka bilmelidir. Btn peygamberlerin hedefi

adaleti hayata geirmek olmutur.

" ve beraberlerinde kitab ve mizan

(ly) indirdik ki insanlar adaleti yerine getirsinler." 3
Aslnda btn peygamberler adaleti hayata geirmek ve ikame
etmek iin gnderilmilerdir. Elbette adaleti ikame etmek de yolda bir
konak konumundadr, nihai bir hedef deildir. Lakin onlar geldiinde
ilk ileri adaleti ikame etmek ve de insanlar zalimlerin ve tautlarn
zulm ve basksndan kurtarmak olmutur. Veliyy-i Asr'n (yce Allah
onun deerli zuhurunu acil klsn) hkmetinin hedefi de ahir
zamanda bu adaletin ikamesi olacaktr. 4

rencilerle grmesindeki beyanat, 24. 9. 1372

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 20. 3. 1380
3
Hadid suresi, 25. ayet
4
lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 9. 11. 1368
2

296

2- 4- slami medeniyete ulama yolu

slami bir lkeyi hi phesiz slami bir devlet vcuda
getirmektedir. slami bir lke vcuda gelince slami bir medeniyet de
vcuda gelecektir. O zaman slami kltr beeriyetin genel
atmosferini kaplayacaktr. Btn bunlar murakabe ve pratik takva ile
olumaktadr. Bireysel takva, cemaat ve mmet takvas gerekmektedir.
1

2- 4- 1- slami devrim ve hareket

Biz bu hedefleri - yani ilahi idealleri yayan ve hayata geiren
hedefleri- gerekletirecek ve vcuda getirecek bir hkmet, bir
tekilat ve sistem istemekteyiz.
Bu uzun ve zor bir srece ihtiya duymaktadr. Elbette slam
devrimi ile bu hareket balam bulunmaktadr. Bizim dediimiz
anlamda bir inklp; hi phesiz arpma, savama, anari yaratma
ve ortal velveleye verme anlamn asla ifade etmemektedir.
nklp yanllk temellerinin ortadan kaldrld ve doru
temellerin yerine geirildii yerde gereklemi olur ve bu da ilk adm
saylmaktadr. 2
2- 4- 2- slami hkmet ve dzen
Tahakkuk eden bu inklap hemen bundan sonra slami bir dzeni
hay geirmeye almaldr. slami bir dzen ise hi phesiz
mhendislik projesi ve slam'n tmel eklini bir yerde hayata
geirmektir. rnein lkemizde baml erafa ait nesilden nesile
geen bireysel baskc saltanat dzeni ortadan kaldrld zaman,
onun yerine halk ve dini takvaya dayal bir sistem yerine geti.
Anayasann kendisine tayin ettii ve belirledii bu tmel ekilde bir
anayasa tahakkuk etti ve slam dzeni hayata geti. Biz slami bir
dzeni planladk ve temellerini kurmaya altk. u anda da usulleri
belirli olan ve hkmet temelleri aka bilinen slami bir dzen
vcuda getirdik. Bu sistemde sorumlularn ve yneticilerin nasl
1
2

Tahran Cuma namaz hutbeleri, 28. 5. 1384

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 12. 9. 1379

297

olmas gerektii aka ortadadr. erkin (yasama, yrtme, yarg)

vazifeleri belirlenmitir. Devletin vazifeleri de belirlidir ve
bilinmektedir. 1
Biz hi phesiz slam, Kur'an ve Mslmanlarn izzet yolu olan
mam Humeyni'nin yolunu takip etmek zere Allah ile ahitlemi
bulunmaktayz. "Ne dou ve ne de bat" siyasetini, mustazaflar ve
mazlumlar himaye etmeyi byk slam mmetinin hareket ve
birliini savunmay ve dnya genelinde Mslmanlarn ihtilaf ve
ikilie dmesine sebep olan faktrlere galebe almay, slami erdemli
bir ehir icad etmek iin aba gstermeyi, mahrum halk kesimlerine
dayanmay, lkenin dhili dzeyinde lkeyi yeniden bayndr klmak
ve kalkndrmak iin btn imknlar ve faktrleri kullanmay
programmzn asl izgileri olarak anahat haline getirmi
bulunmaktayz. Btn bunlardan hedefimiz ise slam'n yeniden ihya
edilmesi ve Kur'an deerlerine yeniden dnlmesidir. Biz bu hedeften
bir kl pay kadar dahi geri dnmeyeceiz. 2
Dman sylentiler kararak ve yalan propagandalarda bulunarak
sizleri slami hkmetten ve slami dzenden uzak tutmaya
almaktadr. Baz ferasetsiz kimseler de Amerika ve batl devletlerin
daha fazla hassas olmamas iin aleni aklamalarnda slami
hkmetin adn anmaktan saknlmasn dnebilir. Ben onlara
bundan ciddi bir ekilde saknmalarn tavsiye ediyorum. Bu maslahat
dncesi, maslahata aykr bir dncedir. slami dzenin Kur'an ve
slam hakimiyetinin tekil hedefini hibir eyden etkilenmemeksizin
aka tekrar tekrar btn artlarda beyan ediniz. Mukaddes slam'n
isminden vazgeerek dman ihtirasa drmeyiniz. Hedefi belirsiz
ve tozlu bir hale getirmeyiniz. 3
2- 4- 3- slami devlet
slami dzen vcuda geldikten sonra hakiki anlamda slami devlet
tekiline sra gelmektedir. Daha ak bir ifade ile biz devlet adamlar,
slami bir izgiye ve metoda ynelmeliyiz. Zira bu, ilk aamada temin
1

a. g. e.
Beytullah'il haram haclarna gnderdii mesaj, 14. 4. 1368
3
Beytullah'il haram haclarna gnderdii mesaj, 26. 3. 1370
2

298

edilmi deildir. Tedrici bir ekilde ve byk bir aba gstererek

vcuda getirmek gerekir. Mesuller ve devlet adamlar kendilerini
slami bir mesule ait olan artlar ve kurallara mutabk bir hale
getirmeli ve uyarlamaldr. bana eer var ise byle kimseler
gelmelidir. Eer naks iseler kendilerini kemale doru o cihette
harekete geirmeli ve ilerlemelidirler. Bu nc bir aama olup
slami devletin icad olarak adlandrmaktayz. slami dzen nceden
gelmitir, u anda devlet slami olmaldr. Burada devlet genel
anlamda bir devlettir; bakanlar kurulu anlamnda deil. Yani erk
(yrtme, yasama ve yarg) lke yneticileri, rehberlik ve hepsini
iermektedir. 1
Bunlardan (slami bir devrimin ve slami bir nizamn tesisi) daha
zor olan sonraki adm ise slami bir devlet icat etmektir. Elbette bu
bakanlar kurulu anlamnda bir devlet deildir. Aksine hkmet
sorumlular; yani ben ve sizleri de kapsayan bir mecmua anlamndadr.
Biz kelimenin gerek anlam ile bu slami nizam dneminde, slami
olmalyz. Bu nceki aamadan daha zor bir merhaledir. 2
slami nizamdan sonraki aama ise slami bir devlet tekil etmektir.
Biz bu yolda da harekete gemi bulunmaktayz. Mmin yneticiler,
iyi bakanlar, iyi milletvekilleri, imanl cumhurbakanlar bir biri
ardnca lkenin sorumluluunu stlendiler. Ama ran milletinin ve
yce devrimlerinin tad hedefleri ve maksad temin edecek slam
devleti hi phesiz rvetin olmad, idari yolsuzluklarn
bulunmad, ayrmcln olmad, az almann mevcut olmad,
halka itinaszln bulunmad, eraf ynetimine meyledilmedii,
beytlmalin zayi edilmedii ve bir slam devletinde gerekli olan dier
eylerin mutlaka yerine getirildii bir devlettir. 3
Bizler, "Biz bir slam devletiyiz" diye iddia edemeyiz. Bizim
eksikliklerimiz vardr. Kendimizi terbiye etmeli ve ilerletmeliyiz. Biz
kendimizi mutlaka terbiye etmek zorundayz. Elbette eer iin banda
sz, fiili ve metodu rnek olan Mminlerin Emiri Hz. Ali (a.s) gibi
masum bir imam olursa, bu durumda nizamn yneticilerinin ii
1

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 12. 9. 1379

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 21. 9. 1380
3
Tahran Cuma namaz hutbeleri, 28. 5. 1384
2

299

kolaydr. Zira onlar ellerinde kamil bir rnee sahiptirler ve her

eyinde kendileri iin bir hidayet vardr. Sizler ite bu hayatta her
eyinizle kendisine bakacanz ve sizler iin olgu olacak byle bir
kimseye sahip deilsiniz. Lakin hepimizin elinde belli bir takm
kurallar vardr ve bugn hepimizin bir grevi bulunmaktadr. 1
2- 4- 4- slam lkesi
Bundan sonra gelen drdnc aama ise slami bir lke
yaratmaktr. Eer devlet kelimenin tam anlam ile slami olursa, o
zaman kelimenin tam anlam ile lke de slami olur ve adalet istikrar
iine girer, ayrmclk ortadan kalkar, fakirlik yava yava kaznm
olur, insanlar iin hakiki bir izzet ortaya kar. Uluslararas ilikilerde
yksek bir konuma eriilir. te bu slami bir lke demektir. 2
Biz Mslman bir milletiz. Bu millet genel ve kkl bir iradesi ile
iman ve inanlarna mutabk bir sistemi bu lkede hayata
geirebilmitir. Bu nizam ve sistemin hedefi nedir? Bu milletin hedefi
neydi? Hi phesiz hedef bu lkenin bu nizam ve sistem ile birlikte
yce Allah'n mmin milletlere vaad etmi olduu btn bereket,
hayr, ilerleme ve iyiliklerden nasiplenmesidir. Yani slami bir lke
olmasdr. slami bir lke; hi phesiz hayat veren slam'n, mutluluk
getiren slam'n, hareket yaratan slam'n, hibir eri dnce, gericilik
ve sapmann olmad bir slam'n, iltikat (sentezleme) olmayan bir
slam'n insanlara cesaret veren bir slam'n, insanlar ilim ve bilgiye
doru hidayet eden bir slam'n hkim ve egemen olmasdr. slam hi
phesiz slami ilk yllarda amel edilen ekliyle dank bir mecmuay
tarihi ve evrensel bir medeniyetin doruuna karabilmi ve de onun
sayesinde dnyaya medeniyet ve bilgi egemen olmutur. lmi tasallut
ve egemenlik hi phesiz ardndan siyasi bir izzet getirmekte, iktisadi
bir refah kazandrmakta, ahlaki faziletler dourmaktadr. Eer bir lke
kelimenin tam anlamyla slami olursa btn bunlar mmkn
olmaktadr. 3
1

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 12. 9. 1379

a. g. e.
3
Tahran Cuma namaz hutbeleri, 28. 5. 1384
2

300

Biz henz slami bir lkeye erimedik. Hi kimse lkemizin slami

bir lke olduunu iddia edemez. 1
2- 4- 5- slami medeniyet
Bu aamadan geecek olursak ondan sonra slami bir dnya
aamas gelmektedir. Hi phesiz slami bir lkeden slami bir dnya
yaratmak mmkn olmaktadr. rnek ve olgu meydana knca
benzeri dnyada da vcuda gelecektir. 2 Eer ran milleti Allah'a
hamdolsun bugne kadar olduu gibi bundan sonra da ilahi fazl ve
ihsan sayesinde bu ekilde devam eder ve de deerli birliini,
bilincini, akln ve yneticilerle var olan salam ilikilerini koruyacak
ve de Allah'n yardm ile srekli olarak bu sistemin st kadrosunda
layk sorumlular hizmet ile megul olacak olursa, mukaddes slam
cumhuriyeti yle bir konuma eriir ki slami medeniyetin temellerini
nce bu lkede sonra da btn slam lkelerinde ve slami
toplumlarda salamlatrr ve gl bir hale getirir. 3
2- 5- Byk slami medeniyete ulamada etkili faktrler
2- 5- 1- mit
mit nurunu srekli olarak kalplerde diri tutmalyz. mit nuru ve
abalar sayesinde inallah hedefe ve ba menzile ulamak da mmkn
olacaktr. 4
Biz Resul-i Ekrem'in (s.a.a) hayatnn en zor dnemlerinde dahi
mit iinde dayand kanunlar esasnca hareket etmekteyiz. Btn bir
Kurey kabilesi Mekke'de onu kuatma altna alnca, hatta can tehlike
altnda olunca, evinde yaamasna izin verilmeyince, bir gn Taif'de
bir gn i'b-i Ebi Talib'de yaama durumunda kalnca, o gn yle

demitir:

" phesiz ben sadece apak bir


5
uyarcym"
Yani ben hakikatleri beyan eden ve sizleri uyaran bir kimseyim.
1

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 12. 9. 1379

a. g. e.
3
lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 6. 2. 1376
4
Kum halknn farkl kesimleri ile yapt grmesindeki beyanat, 19. 10. 1371
5
uara suresi, 115. ayet
2

301

O hangi eye dayanarak bu szleri beyan ediyordu. Hi phesiz

Allah'a, ilahi kanunlara ve gstermek istedii mcahede ve abalara
dayanarak bu szleri sarf ediyordu. Biz de ite bu kanunlara
dayanarak hareket etmekteyiz. O halde neden mitvar olmayalm. O
bunu becermitir ve bizler de becereceiz. O tarihi deitirebilmi ve
yzlerce yl dnyay kendi hkm ve sisteminin etkisi altna almtr
ve biz de onunla ayn yolun yolcusuyuz ve de bunu mutlaka baarmak
durumundayz. 1
Mminin beklentisi ve de vahyin insanlara sunmu olduu apak
dnce ve ilahi tefekkr, bir gn btn bir beer hayatn kapsayaca
anlamndadr. ntizarn (bekleyiin) bir boyutu da bekleyen kimsenin
evk ve mit ile hareket etmesidir. ntizar mit demektir. ntizarn hi
phesiz dier bir takm boyutlar da vardr. 2
ntizarn boyutlarndan biri gelecei kar mitli olmak, gvenmek
ve mitsizlie kaplmamaktr. nsana hayr ve salah yolunda
savamas gerektiini reten ey de ite bu intizar ruhudur. Eer
intizar ve mit olmazsa savan da bir anlam kalmaz. Eer gelecee
itminan olmazsa, intizarn da bir manas yoktur. Gerek intizar hi
phesiz itminan ve itimat ile birliktelik iindedir. 3
Evrensel emperyalist gler bu gn Mslman milletlerin ve bu
cmleden olarak aziz ran halknn mitsizlik ruhuna maruz kalmasn
ve de "Artk bir i yapmak mmkn deildir, artk bir faydas yoktur"
demesini istemektedir. Bunu zorla halka alamaya alyorlar. Bizler
dmanlarn zehir dolu propagandalarnn ve haberlerinin cereyannda
olduumuz iin ak bir ekilde tanzim ettikleri btn haberlerin
insanlar mitsizlie sevk etmek iin dzenlendiini grmekteyiz.
Bunun sebebi nedir? Zira onlar mit ile alan bu insanlk
mecmuasndan bu mit ve kaynamay almak ve onlar l veya lye
benzer bir varlk haline dntrmek, bylece istedikleri her ii yerine
getirmek istemektedirler. Onlar diri ve ihya halinde olan bir millete
istedii her eyi yapamazlar. Onlar bir kede bulunan dehete
kaplm aklsz bir cisme, istedikleri her eyi alayabilir ve istedikleri
1

Devrim muhafzlar ile yapt grmesindeki beyanat, 10. 12. 1368

Halkn farkl kesimleri ile yapt grmesindeki beyanat, 11. 2. 1369
3
Halkn farkl kesimleri ile yapt grmesindeki beyanat, 22. 12. 1368
2

302

her eyi yapabilirler. Ama faal hareket halinde, akll ve zinde bir
varla bunlar istedii her eyi yapamazlar.
Hi phesiz mehdeviyet inanc ve vaat edilmi Mehdi'nin
mukaddes varlna (ruhlarmz ona feda olsun) inanmak, kalpleri
zinde tutmaktadr. Bu ilkeye inanan bir insan hi bir zaman mitsiz
olamaz. Neden? nk kesin olan aydnlk bir sonun var olduuna
inanr. Bu aydnln geri dn ihtimali de yoktur ve dolays ile de
kendisini bu aydnlk yola ulatrmaya alr. 1
te bu iman, eytanlarn ve firavunlarn kudretini darmadan
edebilir ve bozguna uratabilir. Nitekim daha nce de onlar yenilgiye
uratmtr. slam'n zuhur ettii gnlerde kim mazlum ve mahdud bir
topluluun, Mekke'de kuvvetinin az olduu bir dnemde bu ilahi
ayetlerin bereketi ile zamanndaki en byk medeniyeti vcuda
getireceine, beeri medeniyeti ykselteceine, ycelteceine,
gelitireceine, bu geni topraklar ve bu geni lkeyi vcuda
getireceine ve tarih boyunca da izzet ve iftihar iinde baki kalacana
inanabilirdi? Bir grup insan, hatta ok yaknda her eyin ortadan
(" Bir de
kalkacana inanyordu.






bunlar) Allah hakknda kt zanda bulunanlardr" 2
Onlar Peygamber'in (s.a.a) ortaya kacak olan bir hadisede
konumunu yitireceine inanyorlard. 3




Hakeza:

(" Ey mnafklar!) Siz aslnda, Peygamberin ve

Halkn farkl kesimleri ile yapt grmesindeki beyanat, 25. 9. 1376

Fetih suresi, 6. ayet:

"(Bir de bunlar) Allah hakknda kt zanda bulunan mnafk erkeklere ve

mnafk kadnlara, Allah'a ortak koan erkeklere ve ortak koan kadnlara
azap etmesi iindir. Mslmanlar iin bekledikleri ktlk emberi balarna
gelsin! Allah onlara gazap etmi, lnetlemi ve cehennemi kendilerine
hazrlamtr. Oras ne kt bir yerdir!"
3
Fetih suresi, 12. ayet

303

inananlarn bir daha ailelerine geri dnmeyeceklerini

sanmtnz."


Hakeza:









" kt zanda
bulundunuz ve helki hak eden bir kavim oldunuz" 1
Yce Allah hakknda uygunsuz kt zanlarda bulunan ve de dinin
deerli cevherinin deer ve ehemmiyetini bilmeyen kimseler hi
helki hak eden bir kavim olan kimselerdir. Biz
phesiz


Mslmanlar bu duruma dmemek zorundayz. Kur'an insana hidayet
edebilecek bir konumdadr. Bu ilahi kitap hsran iinde olan insan2

kesinlikle;






" Ey


insan! phe yok ki sen Rabbine kar aba stne aba
gstermektesin; sonunda O'na varacaksn" 3 merhalesine
ulatrabilir. Onu Allah'a doru harekete geirebilir ve bylece insan
Allah ile mlakat edebilecek bir hale gelebilir.4
2- 5- 2- nsann karanlklardan nura doru k hususunda
iradesi
Bu yolu kimlerin seecei ve kudret ile kat edecei ve de
kimselerin ondan yz evirecei ve hayrlara eriemeyecei hi
phesiz insanlarn irade ve isteine baldr. nsanlar bizzat kendi
geleceklerini ve kaderlerini kendi elleri ile tayin etmektedirler. Lakin
bu yol insanlarn karsna konulmu bir yoldur. 5
Elbette her dnemde ve her zaman bireylerden her hangi birisi veya
beeri topluluklardan her hangi bir topluluk, kendi kabiliyet ve
kapasiteleri miktarnca bu bisetten istifade edebilir. Nitekim slam'n
ilk yllarnda da Mslmanlar bisetin mefhumundan ve hakikatinden
istifade etmiler ve bu parlak nuru o gnn btn dnyasna
yaymlar, bir ok insanlar bylece doru yola hidayet bulmular ve
ubudiyetin hakikatine ermilerdir. Bundan sonra da tarihin bir
1

a. g. e.
Asr suresi, 2. ayet: "



nsan mutlaka bir




ziyandadr."
3
nikak suresi, 6. ayet
4
Hac merasimindeki yneticileri ile grmesindeki beyanat, 25. 10. 1381
5
lkenin sorumlular ile yapm olduu grmesindeki beyanat, 20. 3. 1380
2

304

kesitinde btn bir dnyada yle bir bilgi azamet ve medeniyet

vcuda getirmilerdir ki henz de tarihin yksek duvarlarnda ve
tarihin uzun sren aralklarnda bu medeniyetin nurlar ve nlar gze
arpmakta ve dnya btn o ilmi, teknolojik, fikri, marifeti ve medeni
ilerlemelerden istifade etmektedir. Btn asrlarda da her dnem
Mslmanlar slam'dan kendileri ile uyumlu miktarda nasiplendiinde
mutlulua ermilerdir. Kendi kapasitesi miktarnca bundan istifade
eden her insan, kendisini mutlu klmtr. 1
2- 5- 3- Sadkane ve ihlas ile yaplan amel ve kyam
Ey azizlerim! Hi phesiz u ayet Peygamber'in savalarndan biri



ile ilgilidir.











O inananlar ki baka insanlar tarafndan, "Bakn,

size kar bir ordu toplanm, onlardan kendinizi koruyun!"
eklinde uyarlmlard." 2
Dmann youn bir halde kendilerini beklediini ve korkmalar
icap ettiini haber verdiklerinde bu uyarya ve kendilerini korkutan
kimseye - ki dman youn bir ekilde sizi beklemekte ve size darbe

indirmek istemektedir- yle demilerdir:

Allah bize yeter ve O ne gzel vekldir! Allah bizlere yeterlidir ve
O'nun destei bizler iin kafidir"
Elbette


" Allah bizlere yeter ve O ne





gzel vekildir" hakikatini kendi odasnda rahat bir yatak zerinde
sylemek mmkn deildir. Bizler eer hi bir i yapmaz, hi bir aba
sarf etmez, hi bir harekete girimez, hibir zannn tehlikeye atmaz,
hi bir yz suyumuzdan fedakrlk etmez de sonra "Allah bizlere
yeter ve O ne gzel vekildir" diye syleyecek olursak bu yeterli
deildir. Yce Allah kendi yolunda mcahede etmeyen kimseye
kifayet etmemektedir. Bu kifayet sava meydan ile ilgilidir. Biz
bugn bir sava meydannda bulunmaktayz. Geri bu askeri bir sava
ve lm kalm sava deildir. Dnyadaki mstekbir insanlar slam'a
ve slami dzene ciddi bir ekilde dman olduklar iin biz hangi iyi
1
2

lkenin sorumlular ile yapm olduu grmesindeki beyanat, 26. 8. 1377

Al-i mran suresi, 173. ayet

305

teebbste bulunursak bulunalm, her trl gzel kanunlar yasayalm,

her trl gzel icraatta bulunalm, her trl gzel yargda bulunalm,
her trl ekilde gzel davranalm, her trl ekilde bu nizam
glendirelim ve slam' takviye etmeye alalm, hakikatte bu vesile
ile dmana bir darbe indirmekteyiz. te burada insan, "Allah bizlere
yeter ve Allah bizlere vekildir" yle diyebilir.
Yce Allah'n da bu durumda onlara verdii cevap udur:

" Bunun zerine, kendilerine

hibir fenalk dokunmadan, Allah'n nimet ve keremiyle geri
geldiler. Bylece Allah'n rzasna uymu oldular. Allah byk
kerem sahibidir." 1
Peygamber insanlar hareket ve kyama davet etmitir. Yce Allah

Peygamber-i Ekrem'e (s.a.a) nazil olan ilk ayetlerde


2
"Kalk, ve (insanlar) uyar" diye buyurmutur. Kyam etmek,
harekete gemek, donukluk ve sknet haletinden dar kmak,

kendisini sorumlu kabul etmek gerekir.





( Reslm! Onlara) de ki: Size bir tek t vereceim:

Allah iin kyam ediniz ve ayaa kalknz."3
Beer hayatnn btn artlarnda, Allah iin kyam etmek etkili
vaki olmaktadr. Kyam ve hareket olmakszn, yce hedeflerden hi
birine ulamak mmkn deildir. 4
Kur'an'n hak ve batl savanda henz yolunu bulamayan toplulua
hitap ettii deerli d ve nasihati udur: Allah hiin kyam ediniz.
Tek tek, ikier ikier kyam ediniz ve de kyamdan sonra oturup
dnnz. Bu t srekli olarak diri olan Allah'a iman eden ve de
kendi kudreti ile baki kalan btn mminleredir. Biz insanlar ister
birey olsun, ister grup, slam tarihinde ak bir ekilde Allah iin
kyam ettiklerinde, kesin ve kanlmaz bir farz yerine getirdiklerinde,
Allah iin kyama teebbste bulunduklarnda ve Allah iin kyamdan
ibaret olan tekliflerini sadece Allah iin ve hibir baka kast
bulunmakszn yerine getirdiklerinde kendi maksat ve hedeflerine nail
1

Al-i mran suresi, 174. ayet

Mddessir suresi, 3. ayet
3
Sebe suresi, 46. ayet
4
lke sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 2. 7. 1382
2

306

olduklarn grmekteyiz. Peygamber'in (s.a.a) davetinin bir ok

sorunlar ve inkrlar ile kar karya bulunduu gnlerde eer Allah
iin kyam eden bir ruh haleti Mslmanlarda olmasayd, slam zafere
eriemezdi. Ayn ekilde bizim azamet dolu devrimimizde eer bizde
de Allah iin kyam duygusu olmasayd, yce nderimiz Allah iin
kyam etmeseydi ve bakalarnn ne yapacana ve ne diyeceine
baksalard veya halkmz kendileri iin nasl bir izgi izileceini ve
program tayin edileceini bekleyecek olsayd, yakinen bu devrim
zafere eriemezdi. 1
slam Mslmanlara bir ders retmitir ve o ders Mslmanlarn
arasnda olduu mddete de bunun sonular maddi ve manevi
ycelik ve parlaklk ve nuraniyeti olacaktr. O ders halisane ve
muhlisane mcahede dersidir. Mcahede halisane ve muhlisane
olduu takdirde neticesi de nurani ve parlak olmaktadr. Halisane ve
muhlisane bir mcahede Allah iin vaki olabildii gibi, Allah'tan
gayrisi iin de vaki olabilir. Eer Allah iin yerine gelecek olursa
srekli kalc ve ortadan yok olmayan bir konuma erer. Ama eer
Allah'tan gayrisi iin yaplacak olursa, kalc olamaz. Bir kimse baka
bir kimseye k olabilir halis ve muhlis bir ekilde onun iin bir
harekette bulunabilir veya kendi vatanna k olabilir. Halisane ve
muhlisane bir ekilde vatan iin harekete geebilir ve bunlar kalc
deildir. Bu heyecan ve his, bulunduu mddete geerlidir. Ama bu
his onda zerre kadar soumaya balaynca ve gzleri alnca
kendisine gelerek, "Acaba ben falan kimsenin yemesi ve ensesinin
kaln olmas iin lmek zorunda mym? " der. Ama eer i Allah iin
olursa durumda byle deildir. nsann aklani dikkat miktar
fazlalatka mcahede miktar da art kaydetmektedir. Zira o "

Sizin
yannzdaki
(dnya
mal)

tkenir, Allah katndakiler ise bkidir"2 hakikatini ok iyi

bilmektedir. Allah iin verdiimiz her ey geriye baki kalmaktadr.
Zira Allah iin verdiimiz ey bizler iin kalc olmaktadr.3
1

Tahran Cuma namaz hutbeleri, 16. 3. 1359

Nahl suresi, 96. ayet
3
Devrim muhafzlar komutanlar ile yapt grmesindeki beyanat, 29. 6.
1373
2

307

2- 5- 4- stikamet
Bir milletteki mukavemet ve ayakta durma cevheri, nefis ve deerli
bir cevherdir. Bu cevher sayesinde ran milleti yce Allahn fazl ve
yardm ile ve ilahi hidayet sayesinde, gaybi manevi yardmlar,
tertemiz dualar, Veliyullah- A'zam'n manevi hidayetleri (Allah
ruhumuzu ona feda etsin) sayesinde yeniden lemde slami
medeniyetin kk salmasna ve de byk slami medeniyet saraynn
inasna g yetirebilmitir. Bu sizin kesin geleceinizdir. Genler
kendilerini bu byk hareket iin hazrlamaldr. Mmin ve muhlis
gler bunu kendileri iin byk bir hedef karar klmaldr. 1
Peygamber'in (s.a.a) gsterdii istikamet, beer tarihinde ei ve
benzeri olmayan bir istikametti. Zira yle bir istikamet sergiledi ki bu
ilahi ve ebedi olan mstahkem binann temellerini atma baarsn
yakalayabildi. Bu istikamet olmasa, bu bina mmkn olur muydu? Bu,
istikamet sayesinde mmkn olmutur. Onun istikameti sayesinde
ashab esiz bir ekilde terbiye olmu ve de onun istikameti ile beerin
kalc medeniyet adrn hibir zihnin tahmin edemedii yer olan
Arabistan'n susuz ve otsuz llerinin tam ortasna kurmutur.

Ey Muhammed!) Bundan
"








dolay sen arya devam et ve emrolunduun gibi dosdoru ol."2
Hud suresinde yce Allah Peygamber'ine yle buyurmaktadr: "

halde seninle

beraber tevbe edenlerle birlikte emrolunduun gibi dosdoru ol!
Ar da gitmeyin."3
Peygamber (s.a.a) bir rivayete gre yle buyurmutur: "Hud suresi
beni yalandrd."4
Yani Hud suresi beni yalandrd ve ihtiyar kld. Bu da ykn ok
ar olmasndan kaynaklanmtr. Hud suresinin neresi Peygamber'i

yalandrmtr? Nakledildii zere maksat "

1

zgrlne kavumu esirler ve gazilerle yapt grmesindeki beyanat,

29. 5. 1376
2
ura suresi, 15. ayet
3
Hud suresi, 112. ayet
4
Muhakkik Erdebili, Zbdet'l Beyan, s. 167

308

Ey Muhammed!) Bundan dolay sen arya devam et
ve emrolunduun gibi dosdoru ol" ayetidir. Neden Peygamber'i
yalandrmtr? Zira bu ayette yle buyurmaktadr: Sana
emrettiimiz gibi bu yolda istikamet gster ve sabrl ol." Bu
istikametin bizzat kendisi olduka zor bir itir ve ite bu, srat
demektir. Kyamet gn mazharn bizler iin betimledikleri srat
kprs bundan ibarettir. Burada bizim yol ve amelimizin batn srat
kprsnden ibarettir. Biz u anda srat zerinde hareket etmekteyiz.
O halde dikkat etmeliyiz. Dolaysyla eer insan bu dikkati btn
davranlarnda ameli klacak olursa onu yalandrr; lakin bundan da

nemlisi, bundan sonraki "




ve seninle beraber tevbe
edenler" cmlesidir.
Peygamber sadece kendisi istikamette bulunmakla grevli deildi.
Mminlerden byk bir grubunu da bu ayet esasnca istikamet
gstermeye zorlamalyd. Bir taraftan hayatn sorun ve belalarn
hcumuna maruz kalan -dmanlar, komplocular ktmser insanlar ve
egemen olan gler- ve dier taraftan ise kendi nefsan isteklerinin
saldrsna duar olan kimseler -dnyann debdebe ve ihtiamna
cezbolan ve de o yola doru srklenen insann takatsiz kalbi ve
nefsan istekleri- bu doru yoldan sol veya batya doru sapmaktadr.
Altn ve gm sevgisi, para sevgisi, cinsel ehvetler sevgisi, makam
ve benzeri eyler sevgisi her biri insann gnl boynuna bir kement
atan ve onu kendi tarafna doru srkleyen eylerden ibarettir. Bunlar
karsnda mukavemet ve istikamet ise insann ayann srmemesi
ve mminleri bu iki gl cazibe - dmann bask cazibesi ve heva ve
heves peinde koan kalbin deruni bask cazibesi- arasnda dmdz bir

izgide tutabilmek ve hidayet edebilmek demektir. "

ve seninle beraber tevbe edenler" ifadesi byk bir ihtimalle

Peygamber-i Ekrem'i (s.a.a) ihtiyarlatan ve yal klan iin ta
kendisidir. 1

Halk milis gleri ile grmesindeki beyanat, 6. 1. 1385

309

2- 5- 5- Allah ile irtibat iinde olmak

Elbette bu yolda tevecch, tevessl, dua, Allah ile irtibat, zellikle
de genler tarafndan unutulmamas gereken eylerdir. Peygamber-i
Ekrem o melekuti gcne ramen srekli olarak yce Allah ile raz-u
niyaz, tevecch ve tevessl halinde bulunmutur. Allah'n en byk
velisine (ruhumuz ona feda olsun) tevessl etmek ve onunla kalbi bir
irtibat iinde bulunmak da bizim grevlerimizden biri saylmaktadr.
Maneviyat glendirmek, Allah ile irtibat kurmak, zikir, dua ve
tevessle ehemmiyet vermek hi phesiz grevlerimizden biri
saylmaktadr. nsann Allah ile irtibatn takviye etmesi, dnyevi
meseleler hususunda aba gstermesi - ilim ve bilgi renme ve
kalknma yolunda aba gsterme gibi genel anlamda almak- siyasi
ve iktisadi meseleler hakknda bilgi sahibi olmak ve her eyden daha
nemlisi midini korumak ok nemli etkenler ve zellikler olup
inallah ok yakn bir gelecekte bu sayede btn bir yeryz slam
cumhuriyeti nuru ile nurlandracak ve beeriyeti slam'n
bereketlerinden nasiplendirecek, ran milletini yce Allah'n
Mslmanlara vaat ettii zere yeryznde btn bir beeriyetin birlik
ve beraberliine ahit karar klacaktr. 1
Peygamber (s.a.a) zorluk esansnda yce Allah'a yalvarp
yakarmasnn ve Allah'tan yardm dilemesinin, muhataplarn,
ahitlerin ve bakanlarn zihninde onun bizzat gsz biri olduu
imajn yaratacan asla mlahaza etmiyor ak bir ekilde "Ben
kendiliimden bir eye sahip deilim ve Allah'n yardm olmakszn
benden hi bir ey gelmez" diyordu. Ahzab savanda etraftan gelen
btn dmanlar Medine'yi, Peygamber'i ve mminler grubunu
kuatma altna almlard. Onlar slam' Kuran' ve bu yeni dzeni
tmyle kknden skp atmak istiyorlard. Peygamber-i Ekrem siret
kitaplarnda da yer ald zere askerlerini belli bir dzen iinde
konulandrm, bir ok akllca tedbirler alm, insanlar mukavemete
tevik etmi, ardndan insanlarn gz nnde yere diz km,
ellerini yukar kaldrm, Allah'a yalvarp yakarm, gz ya dkm
1

Kum halkndan farkl kesimler ile yapt grmesindeki beyanat, 19. 10.
1371

310

ve yle buyurmutur: "Ey Allahm! Bizlere yardm et, bizlere

yardmn ulatr ve bizlere baar ihsan et."1
2- 5- 6- Nebevi modele kamil bir ekilde tabi olmak
Peygamber'in bu doumu beeriye tarihi iin ilahi rahmetin douu
olmutur. Kur'an'da Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) deerli ve yce
varl



btn kainata rahmet "2 olarak ifade


edilmitir. Bu rahmet snrl bir rahmet deildir. Terbiye, tezkiye, talim
ve insanlarn srat- mstakime hidayeti ile insanlarn maddi ve
manevi hayat ortamndaki ilerlemesini de kapsamaktadr. Sadece o
dnemdeki insanlara da ait deildir. Tarih boyunca btn bir insanl

yakndan ilgilendirmektedir. "

(Allah, o peygamberi) onlardan henz kendilerine katlmayan
bakalarna da gndermitir."3
Bu hedefe ulama yolu ise beer iin belirtilmi olan slam'
kanunlar ve marifetler ile amel etmektir. 4
mam Humeyni (r. a) mminleri cihad ve hicret ile ilahi velayet
erevesinde karar kld iin,

"

man edip de hicret edenler, Allah yolunda mallaryla,

canlaryla cihad edenler ve (muhacirleri) barndrp yardm
edenler var ya"5 ayetinin msdak haline gelmitir. O tehlikeleri
karlayarak, Allah yolunda lm gsleyerek "

Yine
insanlar
arasnda
kimi
de

vardr ki, Allah'n rzasn kazanmak iin kendisini feda eder"6

ayetinde vlen kimseler zmresinde karar klmtr. O Allah
yolundaki tarihi kyam, adaleti ikame etmek iin gsterdii esiz
aba, mustazaflar zulmden kurtarma ve toplumda ayrmcl
ortadan kaldrma hususunda gsterdii gayretler ile birlikte
1

slami ura meclisi temsilcileri ile grmesindeki beyanat, 29. 3. 1379

Enbiya suresi, 107. ayet
3
Cuma suresi, 3. ayet
4
lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 29. 2. 1382
5
Enfal suresi, 72. ayet
6
Bakara suresi, 207. ayet
2

311

 Allah iin hakk ayakta tutanlar olunuz"1

"




Allah iin adaleti titizlikle

ars ile "






2
ayakta tutan kimseler olun" nidasna iftihar dolu bir cevap
vermitir. O mrik ve inat kfirlere kar beraat ve gazap izharnda
bulunmu, btn dnyadaki Mslmanlara oranla efkat ve sevgi

izharnda bulunmu olup kendisini

" inkrclara kar etin, birbirlerine kar da

merhametlidirler" 3 ayetinin kmil bir msdak haline getirmitir.
O mnacat, tehecct ve halisane bir ekilde yalvarp yakarma

vesilesiyle
(" Bylece)








Rabbinin, seni, vgye deer bir makama gnderecei umulur"
4
ayetinde yer alan yola koyulmutur. O, iyilii emretmi, ktlkten
sakndrm ve Allah yolunda mcahede gstermitir. O, hakta fenaya
erme, ve hakka muhabbet duyma ba ile uyumsuzluk iinde bulunan


her trl ilikiyi keserek

" Allah onlardan raz olmu,






onlar da Allah'tan honut olmulardr. te onlar, Allah'n
tarafnda olanlardr. yi bilin ki, kurtulua erecekler de sadece
Allah'n tarafnda olanlardr"5 ayetinde yer alan ifadenin msdak
haline gelmitir. 6
mam'n yolu ve slam'n kesin temellerinden ibaret olan slam
cumhuriyetinin usulleri, dmanlara ramen ran slam
cumhuriyetinde muteber grlmekte, siyasi ve toplumsal hayatmzn
temeli haline gelmi bulunmaktadr. ran milleti halis Muhammedi
1

Maide suresi, 8. ayet

Nisa suresi, 135. ayet
3
Fetih suresi 29. ayet:
"Muhammed, Allahn Resldr. Onunla beraber olanlar, inkrclara kar
etin, birbirlerine kar da merhametlidirler."
4

sra suresi 79. ayet:

"Gecenin bir ksmnda uyanarak, sana mahsus bir nafile olmak zere
namaz kl. (Bylece) Rabbinin, seni, vgye deer bir makama gnderecei
umulur."
5
Mcadele suresi 22. ayet
6
Hz. mam Humeyni'nin (r. a) vefatnn 40. gnnn sonunda deerli ran
milletine gnderdii mesaj, 23. 4. 1368
2

312

slam glgesinde yaamay ve de en aziz canlarn fedakrl

sayesinde elde edilen bir hayat hibir art altnda elden karmayacak,
zayi etmeyecek, mam Humeyni'nin ilkeleri ve bunlarn banda dinin
siyasetten ayr olmad ve de slam ve Kur'an' inzivaya srklemek
isteyen modern ve maddeci snf karsnda mukavemet ilkesi, hi
phesiz slam cumhuriyetinin ebedi ve canl ilkeleri olarak baki
kalacaktr. 1
2- 5- 7- lim renmek ve hakk talep etmek
Dnyada ilim, tahsil, ders, dev, eitim ve retimden nianeler
olmad bir dnemde dahi slam ve Kur'an'mz bizlere "oku" hitab
ile balam, kalem ve yazya yemin etmi, sava esirleri birka kelime
retme sayesinde zgrle kavumutur. Hi phesiz bu veriler,
bundan on drt asr ncesine ait gereklerdir. slam'n ve yce
Peygamber'imizin (s.a.a) bu ileri, Arabn mmi olan toplumunun mmi okuma yazmas olmayan kimse anlamndadr; nitekim ayette

yle yer almtr:

O, mmlere,





2
ilerinden gnderendir - o gnk Avrupa'da ilim ve bilgiden hi bir
haber olmad bir dnemde en byk niversitelere, en byk
bilginlere, Farabilere, bni Sinalara Muhammed b. Zekeriyalara, Ebu
Reyhanlara ve benzeri kimselere sahip olmasna neden olmutur. Yani
slam'n ilk yllarnda cehalet ile sava, ilim ve bilgi renmeye tevik,
slam toplumunu o gnk modern dnyadan yaklak yedi sekiz asr
daha ne geirmitir. Elbette biz daha sonra geri dndk.
Mslmanlar tembellik ettiler ve ilerimiz neticede buraya vard. Ama
imdi yeniden ie koyulabiliriz, yeniden devrim oldu, yeniden slam i
bana geldi, imdi okur yazar olmamann ve cahil kalmann hibir
anlam yoktur. 3
slam ilme oranla en byk hareketi, en nemli teviki
sergilemitir. slam medeniyeti slam'n ilk gnnden itibaren balayan
ilmi bir hareketin bereketi ile vcuda gelmitir. Henz slam'n
douundan kamil iki asr gemeden hzla ilerleyen slami ve ilmi bir
1

Beytullahi'l Haram haclarna gnderdii mesaj, 28. 2. 1372

Cuma suresi, 2. ayet
3
Halkn farkl kesimleri ile yapt grmesindeki beyanat, 4. 7. 1369
2

313

hareket vcuda geldi ve ylesine bir toplumda yeermeye ve

gelimeye balad. 1
te bu marifet, ilim ve ilim renmekle sonuland ve slam
toplumu H. 4. asrda bu vesile ile ilmi medeniyetinin doruklarna
ulat. 2
stifsar (sorgulamak) beerin daimi bir tutum sergilemesinin ve
cihet tutturmasnn kilidi ve ncl olmutur. Eer insanda soru
sorma, istifsar, aratrma, hakk talep etme ve hakk arama haleti
olmasayd, lemde hibir hidayet vaki olmaz, hibir kemal yolu kat
edilmezdi. Bu, insanda doal bir eydir. stifsar ve soru sorma hasleti
hakk aramann, hakk bulmann ve hareketin sonuta da vusul, visal
ve erimenin kilidi ve mukaddimesi saylmaktadr. 3
Aziz slam dini ilme tevike den en byk faktrdr. Bugn
yaplan ilmi cihad da bizim en byk farzlarmzdan biridir. 4
2- 6- slam medeniyetini yayma ve koruma etkenleri,
Ey azizlerim! Sizlere arz ediyorum ki bu iki ayet beraber ve birlikte
bulunmaktadr. Bu ayet

"O,
kendisine
ortak
koanlar

holanmasa da, dinini btn dinlere stn klmak iin

peygamberini hidayet ve hak din ile gnderendir5 slam'n deruni
etkenler sayesinde - ki daha ncede arz ettiim gibi bir taraftan mantk
ve istidlal, dier taraftan ise toplumsal adalet yolu ile - dnyaya
egemen olacan dile getirmektedir; komplo kurma, kl sallama ve
Allah'n dmanlarnn baka yerlerde srekli yaptklar ve slam
cumhuriyeti dmanlarnn gnmzde icra ettikleri bir yolla deil.
Belki mantk ve adaleti icra yolu ile olmaldr. Bu bir ayettir ve nceki


ayet de udur:







" Onlar

azlaryla Allahn nurunu sndrmek istiyorlar."6 Yani onlar ne
1

renciler ve sekin genler ile grmesindeki beyanat, 5. 7. 1383

Tahran cuman namaz hutbeleri, 18. 2. 1377
3
ran slam cumhuriyeti Sesi'nin ocuklar ve genler grubu ile grmesindeki
beyanat, 1. 2. 1371
4
niversitelerin al yl mnasebeti ile gnderdii mesaj 6. 7. 1378
5
Saf suresi, 9. ayet
6
Saf suresi 8. ayet
2

314

kadar tehdit ederse etsin, yce Allah dmanlarn hilelerini slam

mukabilinde zayf ve clz saymaktadr. Elbette bu Peygamber
dneminde Kurey kafirlerinin hilelerinden ibaret deildir. Bu mana
dmann slam cumhuriyeti karsndaki btn komplolarn; yani
iktisadi ambargoyu, her yere yaydklar geni propaganda
kampanyalarn, siyasi basklarn, vesveseci Siyonistlerin gece
gndz slam cumhuriyetine kar olan dier glerle dzenledikleri
oturumlarn, slam cumhuriyeti aleyhinde yaptklar gece gndz
almalarn ve buna benzeri tm eyleri kapsamaktadr. Kur'an-
Kerim; bu milletin slam'a ve slam yoluna olan ball, bu milletin
birlik ve dayanmas, bu milletin ilk gnden itibaren Allah'n yoluna
ve Kur'an'a kar duyduklar ak, bu milletin istikamet, sabr, hikmet
ve zeks karsnda btn bu kudretlerin, btn bu komplolarn,
btn bu hilekrlklarn, ibirliinin ve btn bu dmanlklarn
yenilgiye mahkm olduunu bildirmektedir. 1
2- 6- 1- mana tam ballk
Biset esas zere bina edilmi olan sistemin hedefi beer iin rahat
bir hayat ve saadet temin etmektir. Bu da sadece iki hedef ile (manevi
deerlere ehemmiyet vermek ve adalet) temin olabilecek eylerdir.
Eer byle olursa artk dmanlklar da etkisiz olur. Bir oklar
dnyaya egemen olan iki sper gcn aleyhimize teebbste
bulunmasna ramen slam cumhuriyetine bir zarar verememesi
karsnda aknla dmlerdir. Bugn sper glerden biri gitmi
ve yok olmuken, bir ok ilerlemi devletler ve saysz zayf devletler
aalk kompleksine kaplarak ve zillet duygusu iinde Amerika ile
ibirlii iinde aba gsterdikleri halde slam cumhuriyetine bir darbe
vuramamlardr. Bunun srr da halkn iman, dine ball ve
tevecch, insanlarn hayatndaki maneviyatn varl ve slam
cumhuriyetinin adalete doru hareket ettii duygusudur. 2
Kltrel saldr tpk kltrel i gibi olduka sakin, sessiz ve
grltsz bir teebbstr. Kltrel saldr yollarndan bir de mmin
genleri imana ballktan ve bir medeniyeti koruyan faktrlerden
ibaret olan inanlarndan uzak drmek istemeleridir. Bu ii asrlar
1
2

Harem-i Rezevi ziyaretileri topluluundaki beyanat, 1. 1. 1376

lke sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 29. 9. 1374

315

nce Endls'te yaptlar. Yani genleri btn dnyada fesat, ehvetine

dknlk, iki lemleri ve benzeri eylerle megul ettiler. Bu ii u
anda da yapmaktadrlar. man ve inanlarn k sesleri hi phesiz
dmann gizli saldrlarndan ve eytanca fikirlerinden
kaynaklanmaktadr. Eer siz bir millet olarak ve kltrel unsurlar
olarak uyank olmazsanz, Allah korusun artk durum tedavi edilemez
hadde ular. Bir tekilat ortaya ktnda ise genleri, genlik
gcnn zirvesinde fesada srkler ve dman u anda da bunu
yapmaya almaktadr. 1
2- 6- 2- Mcahede
Zulmani dnya karsnda Peygamber-i Ekrem (s.a.a) asla straba
dmedi. ster Mekke'de yalnz olduu gnlerde, ister kendisine iman
eden kk bir Mslman grup ile birlikte Arabn mtekebbir
elebalar karsnda, Kurey'in zorbalar ve ulular mukabilinde,
onlarn kabal ve kudretli elleri muvacehesinde, ayn ekilde
marifetten nasibi bulunmayan halkn geneli karsnda asla dehete
kaplmad, srekli olarak hak szlerini beyan etti, tekrarlad, aklad,
aydnlatt, her trl tahkirlere tahamml etti, zorluklara ve skntlara
gs gerdi ve bylece bir ok insann Mslman olmasn salad.
Gerek slam hkmetini tekil ettii, kendisi de bu hkmetin banda
kudreti eline ald ve de dmanlar ve eitli muhaliflerin
Peygamber'in karsnda yer alm olduu dnemde, gerek silahl Arap
gruplar - Hicaz ve Yemame llerinde her yeri dolduran, her ne kadar
slam davetine mukavemet gstermi olsalar da bu davetin kendilerini
slah etmesi gereken vahiler- karsnda ve gerekse de o gnk
dnyada bulunan byk padiahlar mukabilinde - o gn ran ve Rum
imparatorluu diye dnyada iki byk kudret bulunuyorduPeygamber mektuplar yazd, mcadelelerde bulundu, szler syledi,
ordular gnderdi, zorluklar ekti, iktisadi kuatmalar altna alnd ve
Medine halk bazen iki gn yiyecek ekmek dahi bulamaz bir hale
geldi. Her taraftan yaplan tehditler Peygamber'in etrafn sarm,
insanlardan bazs byk bir panie kaplmt. Bazlar sarslm,
1

Milli eitim bakanl sorumlular ile grmesindeki beyanat, 21. 5. 1371

316

bazlar ikayette bulunmaya balamt. Bazlar Peygamber'i

yumuamaya tevik ediyordu; ama Peygamber bu davet ve cihad
sahnesinde bir an olsun geveklie uramad, kudreti ile slam
toplumunu ilerletti. zzet ve kuvvetin doruuna eritirdi. te bu sistem
ve toplum Peygamber'in sava ve davet meydanlarndaki
mukavemetinin bereketi ile sonraki yllarda dnyann ilk ve tek
kudreti haline dnt. 1
2- 6- 3- Zhd ve dnyaya itinaszlk iinde olma
Bunca rivayetlerde Nehcul Belaa'da Nebiyy-i Ekrem'in ve
mamlar'n szlerinde ve byklerin ifadelerinde dnyaya rabet
iinde olmama, dnyann sslerine itinaszlk gsterme hususunda her
ahsa tavsiyeler ve tekitler mevcuttur. Elbette btn bunlar bu
faktrn sahip olduu byk etki sebebi iledir. Elbette slam'n
dmanlar ve yanl dnceli bir takm Mslmanlar slam'n
zhtten; varlk leminin mazharlar ve hayat mazharlar peice
gidilmemesi gerektii anlamn karmlardr. Oysa mesele bu
deildir. Aksine kt dnya ve knanm dnya ben ve sizlerin
kendimizi ve maddi menfaatlerimizi telef etmemiz dnyan peine
dmemizdir. Bu hi phesiz insan aresiz klan, harabeye eviren
ve btn sefaletlerin temeli olan eydir. 2
2- 6- 4- Tefrikadan saknmak
Bizim aziz kardelerimiz ve Ehl-i Beyt (a.s) mektebinin takipileri!
Dnyann neresinde olursanz olunuz bu noktay asla unutmaynz. O
nokta slami frkalarn bir birine kar merhametli davranmas ve
birlik icat etmesidir. Dmanlarn kt istifade etmesine izin
vermeyiniz. Dmanlarn, karde eli ile sizleri zayflatmasna ve



ortadan kaldrmasna izin vermeyiniz.

" ve birbirinizle ekimeyin. Sonra geversiniz ve

gcnz, devletiniz elden gider."3
1

Tahran Cuma namaz hutbeleri, 5. 7. 1370

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 15. 8. 1378
3
Enfal suresi, 46. a yet
2

317

slam dnyasnda herkesi karde kabul ediniz. Bu gn btn bir

slam mecmuas dmanlarn tehdidi altndadr. Bu gn evrensel
smrgeci kudretler tarafndan dinin asl bir bask ve tehdit altnda
bulunmaktadr. 1
Benim son tavsiyem ise halkn geneli dzeyinde vahdeti
salamanzdr. Eer slam bir takm gruplara vurgu yapyor ve onlar
iin zel bir sayg istiyorsa - tpk retmenler, din limler, iiler ve
iftiler gibi- bu slam'n snf dini olduu ve snflara nem verdii
anlamnda deildir. Hayr slam snflama ve snf yaratmaya
muhaliftir. Mminler btn bir slam ailesi iinde bir biri ile karde
konumundadr. Aralarndaki ba, kardelik badr. Halkn btn
bireyleri kendi toplumumuz dzeyinde ve sonra da geni slam
mmeti balamnda bu ba korumaya almaldr. 2
Bu gn slam lkelerinin tm dnyada maruz kald zillet ve zaaf
hi phesiz tefrika ve ihtilaftan kaynaklanmaktadr. Eer
Mslmanlar ittihat iine girecek olursa, Filistin bu ekilde olmaz ve
Bosna bu hale gelmezdi, Kemir bu duruma dmezdi, Tacikistan bu
ekilde olmazd. Avrupa Mslmanlar o ekilde bir sknt iinde
yaamazd. Amerika'daki Mslmanlar onca zorbalklara maruz
kalmazd. Btn bunlarn sebebi bizim ihtilaf iinde oluumuzdur. 3
2- 6- 5- Mantk ve adalet
slam dier iki vesileye daha sahiptir ve bu iki vesile sebebi ile
lemdeki btn dinlere galip gelebilecek bir konumdadr. Bylece
slam btn kalpleri cezp edebilir ve kendisi karsnda yer alan btn
bo mantklar yenilgiye uratabilir. Bu iki vesile nedir? Hi phesiz
bu vesilelerden biri slam'n sahip olduu gl mantk, muhkem
1

Evrensel Ehl-i Beyt konferansna katlanlar ile grmesindeki beyanat. 4. 3.

1369
Sahife-i mam, c. 1. S. 374 ve 375'de yle yer almtr: "Grdnz gibi eer
bu egemenlik salanr ve slam devletlerinin birlii olursa, onlar istedikleri eyler
bizlere dayatamazlar, onlarn yeralt ve yer st kaynaklarn, petrollerini ve
altnlarn ele geiremezler. Dolays ile de bir are bulmaya koyuldular ve are
olarak da slam lkeleri arasna tefrika sokmaya baladlar."
2
iler ile yapt grmedeki beyanat, 5. 4. 1368
3
Halkn farkl kesimleri ile yapt grmesindeki beyanat. 14. 6. 1372

318

istidlal ve salam delillerdir. Dieri ise kelimenin tam anlamyla ve

mutlak ekilde adalettir. Bu iki vesile slam'n ilerlemesi iindir. 1
slam sistemini tekil etmenin en acil hedefi toplumsal adaleti hayat
geirmek ve slami adan herkese hakkn vermek ve adaleti
salamaktr. Allah'n peygamberlerinin kyam, kitaplarn ve ilahi
mizann indirilmesi hi phesiz insanlarn zulm, ayrmclk ve
dayatmaclktan kurtuluu iindir. nsanlar adalet glgesinde
yaasnlar ve bu adilane sistem nda insani kemallerine erisinler
diyedir. slami mizana davet, hi phesiz kkl bir inan ve
toplumsal adaleti salama yolunda srekli bir amel olmakszn naks
bir davettir, hatta yanl ve yalan bir iddiadr. Her nizam her ne kadar
slami bir zevahire sahip olsa da eer adaleti zayflarn ve
mahrumlarn kurtuluunu temin edemez ve de programnda bunu
kendine ba grev olarak kabul etmezse slami deildir. Bu durumda o
mnafkane bir sistemdir ve ite bu yzden sultanlar ve hkimler
Mslman iddiasnda bulunduklar ve Kur'an' szde takip ettikleri
halde yalan iddiada bulunarak dier zorbalarn yolunu takip etmi,
fakir ve zengin arasndaki uurumu daha da bir bytm, kendileri
zenginlerin safnda yer alm, fakir ve yaln ayaklar kimselerin
dertlerinden gafil kalmlardr. Gerek tarihte ve gerekse de gnmzde
srekli olarak slam ve Kur'an marifetleri ile aina olan akl sahipleri
tarafndan iddetle reddedilmilerdir. 2

Harem-i Rezevi ziyaretileri topluluundaki beyanat, 1. 1. 1376

Hz. mam Humeyni'nin (r.a) 1. vefat yldnm mnasebeti ile gnderdii
mesaj, 10. 3. 1369
2

319

Nebevi harekette Ehl-i Beyt'in (a.s) Rol

320

1- slam hkmeti sisteminin ekillenmesinde imamlarn rol

1- 1- Mminlerin Emiri Hz. Ali'nin (a.s) rol
Mminlerin Emiri Hz. Ali (a.s) dini tebli Allah yolunda aba
gsteren ve Allah'n dmanlar ile sava uruna gece gndz alan
bir kimseydi. Sayl bir ka dnda Peygamber'in gittii byn
savalara katlmtr. Zahiren Tebk savanda Peygamber ona "Ey
Ali! Sen kal ve Medine'yi koru" diye buyurmutur. Zira Medine bir
taraftan tehdit edildii iin Peygamber onu Medine'ye brakt. Ama
dier savalarda veya ouna yakn tm savalarda Peygamber'in
yannda yer almtr. Hi kimsenin olmad dnemlerde o olmutur.
in zor olduu bir dnemde o tehlikenin yaknlarna kadar sokulmu
ve tehlikeyi gslemitir. 1
"Allah Resul (s.a.a) iin nemli bir olay ortaya ktnda onu
aryor ve onu ne geiriyordu Bu da ona duyduu gven ve itimat
sebebi ileydi."2
Yani Peygamber her hangi bir hadise ile kar karya kaldnda
hemen onu yanna aryor, ona ncelik tanyor ve ona byk bir
gven ve itimat duyuyordu. Evvele onun ok iyi amel ettiini, ikinci
olarak zor ilerden kanmadn ve nc olarak da Allah yolunda
mcahedeye, gayret gstermeye hazrlkl olduunu ok iyi biliyordu.
rnein Leylet'l Mebit'de - Peygamber'in gizlice Mekke'den
Medine'ye hicret ettii gece- birinin Allah Resul'nn yatana
yatmas gerekiyordu. Peygamber Ali'yi ne sald. Savalarda da
Mminlerin Emiri Hz. Ali'yi (a.s) nden gnderiyor ve de nemli
ileri, temel meseleleri ve ortaya kan nemli konular halletme
hususunda srekli Ali'yi ne geiriyordu. Elbette bu ona duyduu
gven sebebi ileydi. Zira onun asla geri kamayacan, sarsntya
uramayacan ve gzel bir amelde bulunacan biliyordu ve bu
1
2

Halkn farkl kesimleri ile yapt grmedeki beyanat, 6. 1. 0. 1372

eyh Mufid el- rad, c. 2. S. 141

321

yzden de yle buyurmutur: "Bu mmetten onun (Hz. Ali'nin)

dnda hi kimse Allah resulnn (s.a.a) amelini yapabilme gcne
sahip deildir."1
Hz. Ali (a.s) her yere tpk Peygamber gibi gidiyor ve hi kimse
onun gibi Peygamber'in ardndan gidemiyor ve Peygamber'in ayak
bast yerlere ayak basarak hareket edemiyordu. O yz cennet ile
ate arasnda olan bir kimse gibi amel ediyordu."2
Allah'n beendii ve iman esasna dayal bu kadar byk iler
yapt halde davranlar; korku ve mit arasnda olan bir insann
davranlar gibiydi. Allah'tan korkuyor, adeta onu cennet ve
cehennem arasnda karar klmlar gibi davranyordu. Bir tarafnda
cenneti, dier tarafnda cehennemi gryordu.
"Bunun sevabn mit ediyor ve onun azabndan korkuyordu."3
Btn mcahede, btn bu infaklara ve btn bu ibadetlere ramen
asla marur olmuyor ve gurura kaplmyordu. 4
slami ehreler arasnda bu zellik Mminlerin Emiri Hz. Ali'ye
(a.s) aittir. Bunun da sebebi Hz. Ali'nin (a.s) mrnn farkl
dnemlerinde, farkl artlar ve durumlarda her nerede olursa olsun,
btn varln en gzel ekilde yce hedefler uruna harcam
olmasdr. Hz. Ali'nin (a.s) mrnn farkl dnemlerine bir baknz. O
sadece Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) bisetinin hedefledii yce
hedefleri arzulamaktadr. Onun btn varl bu hedefe hizmet
yolunda bulunmaktadr. Bunun dnda her ey onun iin ikinci
derecede saylmaktadr. 5
Peygamber-i Ekrem''in (s.a.a) Fatma adnda bir kz vard ve btn
Mslman halk o gn Peygamber'in yle buyurduunu bilmektedir:
phesiz Allah Fatma'nn gazab ve fkesi sebebi ile gazaplanr. 6
Yani eer bir kimse Fatma'y gazaplandracak olursa Allah'
gazaplandrmtr.
1

a. g. e.
a. g. e.
3
a. g. e.
4
Tahran Cuma namaz hutbeleri, 10. 10. 1378
5
Halkn farkl kesimleri ile grmesindeki beyanat, 5. 9. 1375
6
Emali-i Seduk, s. 497
2

322

"Ve de Allah, Fatma'nn rzayeti ile raz olmaktadr."1

Yani eer bir kimse onu honut edecek olursa, Allah' honut
etmitir. Baknz bu kz ne kadar yce bir makama bir sahiptir ki
Peygamber-i Ekrem insanlarn karsnda ve kamuoyu nnde onun
hakknda byle konumaktadr; bu sradan bir i deildir.
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) bu kzn slami toplumda iftihar ve
kvan hususunda ilk derecede yer alan bir kimseye, yani Ali b. Ebi
Talib'e (a.s) vermitir. Hz. Ali (a.s) cesur, erafetli, herkesten daha
mmin, herkesten daha ncelikli, herkesten daha cesur ve btn
meydanlarda hazr bulunan bir kimseydi. Hz. Ali (a.s) slam' klc ile
koruyan ve herkesin tkand bir noktada ortaya kan, ilerleyen,
dmleri aan ve kmazlar zen bir kimseydi. Bu aziz ve mahbub
damadn mahbubiyeti (sevimlilii), kesinlikle akrabalk sebebi ile
deildi. Onun bu sevgi ve mahbubiyeti onun sahip olduu azamet ve
ahsiyeti sebebi ileydi. Hz. Ali (a.s) Peygamber'in gz nuru olan
Fatma'nn eiydi. 2
1- 2- Fatma-i Zehra'nn (a.s) rol
Hz. Fatma'nn siyasi, toplumsal ve cihadi boyutlarda sekin ve
yce bir kiilii vard. yle ki dnyadaki btn sava, devrimci,
sekin ve siyasi kadnlar onun bu ksa ve muhteval hayatndan ders
alabilirler. Bu kadn devrim evinde domu, ocukluk dneminin
tmn unutulmas mmkn olmayan evrensel byk bir savan
iinde bulunan bir babann kucanda geirmiti. Hz. Fatma ocukluk
dneminde Mekke dnemindeki mcadelenin zorluklarn tatm, i'bi Ebi Talib'e gtrlm, alk, korku ve Mekke sava dnemindeki
btn iddet trlerini tatm, ardndan Mekke'ye hicret etmi ve btn
mrn Allah yolunda cihad iinde geiren bir kimse ile evlenmi,
Mminlerin Emiri Hz. Ali '(a.s) ile yaam olduu 11 yla yakn ortak
hayatnda bu ei, hi bir yl, hatta hibir yar yl dahi Allah yolunda
savatan ve sava meydanlarndan geri kalmamtr. Bu byk ve

1
2

a. g. e.
Tahran Cuma namaz hutbeleri, 18. 2. 1377

323

fedakar kadn mcahid, asker ve srekli sava meydanlarnda savaan

bir insana elik etmitir. 1
Hz. Fatma'nn mm Ebiha diye adlandrl da onun yapm
olduu hizmet, i, mcahede ve aba sebebiyleydi. Hz. Fatma gerek
Mekke dneminde, gerek i'b-i Ebi Talib dneminde ektii btn
skntlara ve gerekse de annesi Hatice'nin dnyadan gp
Peygamber'i yalnz brakt zamanlarda srekli olarak babasnn
yannda olmu ve onun zntlerini paylamtr. 2
1- 3- Dier imamlarn rol
mam Hasan Mcteba (a.s) yle bir i yapt ki slam'n asil cereyan
- ki Mekke'de balam ve de slami hkmet, Mminlerin Emiri Hz.
Ali ve kendi zamanna kadar varmt- dier bir mecra da cereyan
etmeye balamt. Elbette bu bir hkmet eklinde deildi. Zira bu
mmkn deildi. En azndan iki defa bir hareket eklinde cereyan
etmiti. 3
mam Hasan'n (a.s) btn eser ve szleri ve dier masum
mam'lardan (a.s) onun hakknda nakledilen szler, u gerei
aydnlatmaktadr ki asl maksat adaleti ikame etmek, Allah'n dinini
hkim klmak, eriatn hkimiyetini icat etmek ve de zulm, bask ve
tuyan temellerini ykmaktr. Maksat Peygamber-i Ekrem'in ve dier
peygamberlerin yolunu srdrmektir. "Ey Allah'n sekin kulu
dem'in varisi ve Ey Allah'n peygamberi olan Nuh'un varisi! 4
Btn peygamberlerin neden gnderildii de apak bilinmektedir.
" ve

beraberlerinde kitab ve mizan (ly) indirdik ki, insanlar

adaleti yerine getirsinler." 5 Yani peygamberler adaleti ve hakk

lke genelinden bir grup kadnla yapt grmesindeki beyanat, 26. 10. 1368
Ehl-i Beyt meddahlar ile grmesindeki beyanat, 3. 9. 1373
3
Halkn farkl kesimleri ile grmesindeki beyanat, 22. 1. 1369
4
eyh Seduk, Men la Yahzuruhu'l Fakih, c. 2, Bab-u ziyaret-i Rza Ebi'l Hasan
2

Ali
5

Hadid suresi, 25. ayet

324

ikame etmek ve de slami bir nizam ve hkmet icat etmek iin

gelmitir. 1
Elbette ben bir takm rivayetlerden ve imamlarn hayatndan u
gerei istinbat etmekteyim ki bu yce insanlar mam Hasan-
Mcteba'nn (a.s) bar gnnden sonuna kadar srekli olarak bu
hareketi yeniden alevi (Hz. Peygamber'in soyunun hkmettii) ve
slami bir hkmet eklinde dntrmek ve ayakta tutmak iin aba
sarf etmilerdir. Bu konuda bir takm rivayetler de vardr.
mamlar bu hareketin yeniden bir hkmet ve asil slami cereyan
haline dnmesini ve de nefsan istekler ile kirlenmemi slami bir
cereyann i bana gemesini istemilerdir. Ama bu i olduka zor bir
iti.2
Biz yle inanyoruz ki masum mamlar (a.s) dneminde, onlar
toplumda hkim olarak tannmadklar ve kabul edilmedikleri halde
hkime ait btn makamlar ve mevkiler onlara aitti. Bu esasa dayal
olarak aba gsteriyor ve faaliyette bulunuyordu. Biz mamlar'n (a.s)
hayat hususunda ve bu cmleden imam Sadk'n (a.s) hayat
hususunda bir takm kantlardan ve delillerden bu yce insanlarn
kendilerine ait bulunan hkmeti ele geirmek iin aba harcadklarn
bilmekteyiz. 3
Makam yce olan mam Musa b. Cafer'in (a.s) 35 yllk mrn
kuatan srekli bir cihat izgisine tevecch edilmedii takdirde
hayatnda vaki olan birbiri ile irtibatsz eitli hadiseleri dile getirmek,
Peygamber'in (s.a.a) slalesinin kudsi, manevi ve ilmi makamn tekit
etmek, bu hanedann ve onlarn ashabnn ve rencilerinin, olaylarn,
ilmi ve kelami tartmalarn ve benzeri eylerini nakletmek, naks ve
eksik kalmaktadr. Bu izgi hayatn tm paralarn bir biri ile
balantl klmakta; her olay, her hadise ve her harekette belli bir
manas bulunan hedefli, kmil ve ak bir portreyi sunmaktadr.
Bu izgi imamlarn sava ve cihad izgisi olup 250 yllk dnemin
tmnde eitli ekillerde devam etmi ve de yegne hedefi ilk olarak
halis slam' beyan etmek, Kur'an' apak tefsir etmek ve slami
1

limlerle grmesindeki beyanat, 11. 5. 1368

Halkn farkl kesimleri ile grmesindeki beyanat, 22. 1. 1369
3
Tahran Cuma namaz hutbeleri, 14. 5. 1362
2

325

marifetlerden apak bir portre sunmak; ikinci hedefi imamet ve

toplumda siyasi hakimiyet meselesini beyan etmeye koyulmak ve
nc hedefi ise o toplumun tekili ve yce slam Peygamberi'nin
(s.a.a) ve btn peygamberlerin hedeflerini gerekletirmek, yani
adaleti icra etmek, Allah'a ortak koulan kimseleri hkmet
sahnesinden silmek ve hayat idaresinin dizginlerini Allah'n
halifelerine ve Allah'n salih kullarna smarlamak iin aba ve gayret
gstermek olmutur.
mam Musa b. Cafer de (a.s) btn hayatn bu mukaddes cihada
vakfetmiti. Onun dersi, retimi, fkh, hadisleri, takiyyesi ve
terbiyesi hep bu cihette vaki olmutur. 1
1

3. Evrensel Hz. mam Rza Kongresine gnderdii mesaj, 26. 7. 1367

Sahife-i mam, c. 12, s. 480 ve 481'de yle yer almtr: "Peygamberlerden her
biri adaleti icra etmek iin gelmilerdir. Hatta beerin slah ve terbiyesi iin gelmi
olan son peygamber bile adaleti icra etmek iin gelmitir. Elbette kendi zamannda
bunu gerekletirme hususunda baar elde edemedi. Bu konuda baar elde
edebilecek ve adaleti btn dnyada icra edecek kimse vaat edilmi olan Hz.
Mehdi'dir.
Peygamber-i Ekrem ve yce Ehl-i Beyt'i (a.s) btn mrn slami inan, ahlak
ve hkmleri yaymakla tketmilerdir. Onlarn yegane maksad Allah'n hkmlerini
yaymak, beeri slah ve tekzib etmektir. Onlar bu yolda her trl katliama,
yamalamaya, zillete ve ihanete gs germiler ve teebbste bulunmaktan asla
geri kalmamlardr.
Hakeza sahife-i mam c. 12, s. 396 ve 397'de yle yer almtr: " Biz ve tepeden
trnaa slam ve Kurana bal olan aziz milletimiz insanlarn el, ayak, kalp ve
aklna vurulan, kendilerini yokluk, felaket ve tautlara klelie srkleyen, btn
zincirleri krp paralayan ve ayn zamanda da tm mslmanlar, hatta insanl
vahdete davet eden Kurann hakikatlerini, sadece kabir ve mezarlklarda
kalmaktan kurtarmak isteyen bir mezhebe tabi olduumuz iin iftihar ediyoruz.
Allahn emriyle kurucusu Hz. Rasulullah (s.a.a) olan ve btn balardan azade olan
Hz. Emirl Mminin Ali bni Ebi Talibin (a.s), insanl tm zincir ve
kleliklerden kurtarmakla grevli olduu bir mezhebe bal olduumuzdan dolay
kvan duyuyoruz.
Biz iftihar ediyoruz ki, Kurandan sonra maddi ve manevi hayatn en byk
dsturlarn (emirlerinin nizamn) ieren ve insanl kurtaracak en byk eser olan
Nehcl Belaa kitab bizim masum mammz'a (Hz. Ali'ye -a.s-) aittir.
Biz iftihar ediyoruz ki Ali bni Ebi Talibden, Allahn kudretiyle diri bulunan ve
hereyi gzeten insanln kurtarcs ve zamannn sahibi Hz. Mehdi'ye (onlara
binlerce tahiyyat ve selam olsun) kadar masum imamlar, bizim mamlar'mzdr.

326

2- Nebevi hareketin bereketlerinin devamn salama ve koruma

hususunda Ehl-i Beyt'in rol
2- 1- Velayet nbvvetin devamdr
Olduka gzel bir ierii bulunan Nudbe duasnda yle yer
almtr: "Bu aalk dnya, dnyann ssleri ve debdebesinin
dereceleri hakknda zhd onlara art kotuktan sonra"1
Yani bylece onlar bu arttan sonra manevi yceliklere, kemal
derecelerine ve en yksek mertebelere ulatrdn. Onlara zevali ve
izmihlali olmayan bir nimet verdin. 2
Onlar setin; ama onlara bu zht artn da koydun. Peygamber
insann varlksal yceli noktasnn en ycesinde bulunmaktadr. Bu
da ilahi yardm olmakszn ve Allah vergisi bir ortam icad etmeksizin
mmkn deildir. Ama Allah bu ayrcal bir art karsnda
vermektedir." Aalk dnya, ssleri ve debdebesinin dereceleri
hususunda onlara zhd art kotun ve bylece onlar da sana bunu art
kotular."
Biz iftihar ediyoruz ki, ycelen Kuran diye tabir edilen hayat bahedici
dualar, bizim masum imamlanmzdandr.
Biz iftihar ediyoruz ki, mamlarmzn Mnacat abaniyyesi ve Hz. Hseyin
bni Ali'nin (a.s) Arafat duas ve Al-i Muhammedin (Ehli Beytin) Zeburu (diye
isimlendirilen) Sahife-i Seccadiye ve Allah-u Teala tarafndan Hz. Fatma-i
Merziyyeye ilham edilen Sahife-i Fatimiyye de yine bizimdir.
Biz iftihar ediyoruz ki, tarihin en byk ahsiyeti olan ve Allah-u Teala, Hz.
Rasulullah ( s.a.a) ve masum mamlar'dan baka kimsenin tanyamayaca Bakr'ul
Ulum (masum mamlarn beincisi olan Muhammed Bakr a.s-) da yine bizdendir.
Biz iftihar ediyoruz ki bizim mezhebimiz Caferi'dir ve sonsuz bir deniz olan
fkhmz da onun (mam Cafer Sadkn) eserlerinden sadece biridir.
Biz btn Masum mamlarmzla iftihar etmekte ve onlarn yolunu takip
edeceimize de ahdetmi bulunmaktayz.
Biz iftihar ediyoruz ki, bizim masum mamlar'mz (a.s) slam dininin ycelmesi
ve adalete dayal bir hkmet tekil etmek isteyen Kuran- Kerimi uygulamak
yolunda hapis ve srgnlerde yaam ve kendi zamanlarnda olan zalim
hkmetleri ve tautlar ykmak yolunda ahadete ermilerdir.
Biz bugn, Kuran ve snnetin hedeflerini gerekletirmek iin yaptmz
almalarmzla iftihar ediyoruz. Halkmzn deiik kesimleri bu byk ve kader
belirleyici yolu kat etmede hi bir eyi umursamyor, can, mal ve azizlerini Allah
yolunda feda ediyorlar."
1
eyh Abbasi Kumi, Mefatih'ul Cinan, Nudbe duas
2
a. g. e.

327

Onlar da bunu kabul etmi ve amel etmilerdir. Bu yzden Hz.

Peygamber ve mminlerin Emiri Hz. Ali (a.s) gibi insanlar ortaya
kmakta ve elik gibi yorgunluk nedir bilmeyen ve bitmeyen bir
enerji ile zahir olmaktadr. Sadece kendi zamanlarna zg olmayan
bir yk yklenmektedirler. mrlerinin sonuna kadar asla bitmeyen
bir hareket vcuda getirmektedirler. 1
Peygamber bu izgileri belirledi ve toplumu bu izgiler zere bina
etti. Peygamber (s.a.a) hkmeti on yl boyunca bu ekilde idare etti.
Elbette aka bilindii gibi insanlarn terbiye ekli tedricidir. Bir
defada yaplan bir ey deildir. Peygamber btn bir on yl boyunca
bu programlar salamlatrmaya, muhkem klmaya ve kklemesine
alt. Ama bu on yl btn bu zelliklerin tam zdd bir ekilde
yetimi olan bir halk deitirmek iin olduka az bir zaman
dilimidir.
Halk yava yava Mslman oldu, baz kimseler Peygamber'i hi
grmemiler ve baz kimseler de bu on yl hi derk etmemilerdi.
ia'nn inand bu vesayet meselesi burada ekillenmektedir. Vesayet,
hilafet ve ilahi tayin meselesinin kayna da buradadr. Btn bunlar o
terbiyenin devamn salamak iindir. Yoksa malum olduu zere bu
vesayet meselesi, dnyada yaygn ekliyle bulunan vesayet trlerinden
bir vesayet deildir. Normal vesayet esasnca herkes lmek zere
olduunda ocuuna vasiyette bulunmaktadr. Buradaki vesayet ise
Peygamber'den sonra programlarnn srdrlmesi meselesidir. 2
Gadir-i Hum hususunda insan eitli boyutlar gz nnde
bulundurabilir ve bylece fikri ve manevi bir istifade bulunabilir.
Birincisi nbvvetin devam unvanyla velayet konusu ve asldr. Bu
konu olduka nemli bir konudur. Nbvvet belli bir zaman diliminde
yce Allah'n mesajn ortaya koymak ve de yce Allah'n setii ve
gnderdii bir ahs vesilesi ile ilahi iradenin tahakkuk etmesinden
ibarettir. Aka bilindii gibi bu dnem de sona ermi ve gemi
bulunmaktadr. 3
1

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 15. 8. 1378

Tahran Cuma namaz hutbeleri, 18. 2. 1377
3
Zmer suresi, 30. ayet
2

328

Ama bu ilahi ve manevi hadise Peygamber'in gitmesi ile sona

ermemitir. Aksine her iki boyutu da baki bulunmaktadr. Birincisi
ilahi iktidar boyutu ve beer arasnda yce Allah'n irade ve dininin
hakimiyetidir. Peygamberler, insanlar arasnda yce Allah'n
iktidarnn mazhar konumundadr. Peygamberler insanlara nasihat
etmek iin gelmemilerdir. Nasihat ve tebli hi phesiz
peygamberlerin ilerinden biri saylmaktadr. Peygamberle toplumu
ilahi deerler zere terbiye etmek iin gelmitir. Yani hakikatte
insanlarn hayatn etkilemeye almlardr. Bazlar buna g
yetirebilmi ve mcadeleleri bir sonu elde edebilmitir. Bazlar ise
bu konuda baarl olamamlardr. Yce Allah'n yeryznde ve
insanlar arasnda kudretinin mazhar ve de insanlar arasnda ilahi
velayet ve hakimiyetin mazhar olan Peygamber'in hayatndaki bu
boyut, ite bu noktada sreklilik elde etmektedir. Aka bilindii gibi
din bir hakimiyet, iktidar ve idarecilik sfat olmakszn asla etki etme
gcne sahip bulunmamaktadr. 1
Dinin en temel meselesi velayet meselesidir. Zira velayet tevhidin
glgesi ve nianesidir. Velayet hkmet demektir, slam toplumunda
Allah'a ait olan eyi ifade etmektedir. Bu makam yce Allah'tan
Peygamber'e ve ondan da Mminlerin Emiri Hz. Ali'ye (a.s)
erimektedir. Onlar bu noktada phe iinde idiler. Sapmaya maruz
kaldlar ve hakikati anlayamadlar. Onlar uzun secdelerde bulunan
kimseler olsalar da hakikati derk edemediler. Siffin savanda
Mminlerin Emiri Hz. Ali'den (a.s) yz eviren ve de Horasan ve
dier blgelere giderek snr muhafzlar olarak grev yapan kimseler,
bir gece veya uzun saatler boyunca yapm olduu uzunca secdeleri
sahip kimselerdi. Ama insan Mminlerin Emiri Hz. Ali'yi
tanmadktan sonra bunun ne anlam vardr? Onlar bu sahih izgiyi ki tevhid izgisi ve velayet izgisidir- anlayamadlar. O halde bu
insanlarn secde ile megul olmasnn ne anlam vardr ve bu secdenin
ne gibi bir deeri olabilir?
Velayet konusunda yer alan baz rivayetler ak bir ekilde bu tr
bireylerin btn mrlerini ibadet etse dahi, Allah'n velisini
1

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 28. 2. 1374

329

tanmadklar, onun klavuzluunda hareket etmedikleri ve yolu onun

parmak iareti ile belirlemedikleri takdirde, bu ibadetlerinin kendileri
iin bir faydas olmadn gstermektedir. "Allah'n velisinin
velayetini tanmam, bu marifet zere velayetini kabul etmemi ve
btn amelleri onun klavuzluunda olmam olursa" 1 Bu nasl bir
ibadettir? te mminlerin Emiri Hz. Ali (a.s) bu tr kimseler ile kar
karya bulunuyordu. 2
Takip edilmesi gereken meselelerden biri de imamet stratejisini
ifade eden bir takm olaylardr. nsan bazen imamlarn (a.s) hayatnda
sradan olmayan bir takm dualar grmekte ve bu dualar imamet
stratejisinden ibaret olan has bir stratejiyi artrmaktadr. Bunlardan
biri de Fedek meselesidir ki Harun bir zamanlar Haim oullar ve
iddialar meselesini sona erdirmek iin Musa b. Cafer'e yle demiti:
"Fedek'in snrlarn belirle ki Fedek'i sana geri dndreyim" 3
Hz. Musa b. Cafer (a.s) nce bundan saknd ve sonra da yle
dedi: "Asl snrlar ile vermek istersen onu alrm."4
Bunun zerine Harun yle dedi: "Pekala, o zaman snrlarn
belirle ve gel." Bu olay olduka ilgin bir olayd. mam (a.s) onun iin
Fedek'in hudutlarn belirlemekte ve ona "Fedek'in bir snr Aden'dir"
diye buyurmaktadr. Bunlar rnein Medine'de veya Badat'ta
oturmular sohbet ediyorlard. mam (a.s) Aden ehrini annca ve Arap
yarmadasnn en son noktasn dile getirince Harun Reit'in yz
deiti."5

eyh Kuleyni, Usul-i Kafi, c. 2. S. 18, Bab- u De'aim'ul slam,

Halkn farkl kesimleri ile yapt grmesindeki beyanat, 26. 1. 1370
Sahife-i mam, c. 21. S. 406'da yle yer almtr: slam Peygamber'i dier
hkmetler gibi bir hkmet tekil etti. Lakin toplumsal adaleti salamak hedefini
tayordu. slam'n ilk halifeleri de geni hkmetlere sahipti. Ali b. Ebu Talib'in
hkmeti de ayn hedef ile daha geni ve daha yaygn bir ekilde tarihte yer almtr.
Ondan sonra tedrici bir ekilde hkmetler sadece isim olarak slami kalm ve
uanda da slam'a ve Resul-i Ekrem'e tabi olarak slam hkmet olduklarn iddia
eden kimseler olduka oktur.
3
Allame Meclisi, Bihar'ul Envar, c. 48. s. 144
4
a. g. e.
5
a. g. e.
2

330

Bunun zerine "ne kadar ilgin" dedi. mam (a.s) sonra "Fedek'in
ikinci snr Semerkant'tr" diye buyurdu. Harun'un rengi daha da bir
karard.
mam, "nc snr ise Tunus'tur" diye buyurdu ve bylece
Harun Reit'in yz simsiyah oldu ve bunun zerine, "Evet, evet, ne
kadar ilgin, ne kadar gzel bir sz!" dedi.
Ardndan yle dedi: "Drdnc srr ise denizlerin ve
yarmadalarnn haiyesidir. rnein Ermenistan veya Akdeniz'dir."
Harun Reid, "O halde bize bir ey kalmad" dedi.
Yani: "Bizler iin bu durumda ne kald ki? O halde kalk ve benim
yerime otur."
Musa (a.s) yle buyurdu: "Sana dedim ya, eer ben haddini
belirleyecek olursam, onu bana asla geri dndrmezsin."1
Sz buraya eriince Harun Musa b. Cafer'i ldrmek istedi."2
Bu tr olaylar Musa b. Cafer'in mam Sadk'n ve mam Rza'nn
hayatnda mevcut bulunmaktadr ve bu da apayr zikre deer bir
tartma konusudur. 3
2- 2- Nebevi deerler ve maneviyatn srekli oluu
Konunun ikinci boyutu da - ki o da ayn ekilde bu kadar
nemlidir- udur: Bu hkimiyet Peygamber'in gitmesi ile ortadan
kalkmyor ve sreklilik arz ediyorsa, bu hkimiyet, Peygamber'in
maneviyatndan nasipsiz ve soyut bir hkimiyet olamaz. Evet,
Peygamber (s.a.a) istisnai sekin bir makama sahiptir ve hi kimse
onunla kyas edilemez. Ama onun varlnn devam ayn ekilde
onunla tenasp ve uyum iinde olmaldr. Peygamber'in mukaddes
varlnn deerleri varlnn devam konumunda olan kimsede o
ahsn zarfiyeti maksad ile aynen muhafaza edilmelidir. Saplmamas
iin masum olunmas gereken nbvvet ve velayet tarihinin o nemli
dneminde, bu, mminlerin Emiri Ali b. Ebi Talib'in (a.s) mukaddes
varl dnda gereklememi ve tahakkuk etmemitir. Gadir olay bu
1

a. g. e.
a. g. e.
3
Mehed'de mam Rza'nn evrensel kongresinin al trenindeki konumas,
25. 4. 1365
2

331

iki eyi birlikte slam tarihinde tespit etmi bulunmaktadr. Bu yzden

bu da Gadir meselesinin bir boyutunu tekil etmektedir. 1
mam Hseyin'in (a.s) hareketi de ite byle bir hareketti. Bu
hareket adaleti hayata geirmek iin balatlan bir hareketti ve bu
yzden de yle buyurmutur: "Hi phesiz ben ceddimin mmetini
slah talebi ile kyam etmi bulunmaktaym."2
Hakeza yle buyurmutur: "Her kim Allah'n haramn helal sayan,
Allah'n ahitlerini ineyen ve Allah Resul'nn snnetine muhalefet
gsteren ve Allah'n kullar arasnda gnah ve taknlk ile amel eden
bir sultan grr de ona sz ve ameli ile onu deitirmeye kalkmazsa
onu layk olduu yere sokmas yce Allah'n zerinde bir haktr."3
Yani eer bir kimse fesat ve zulm kaynan grr, ama buna
kaytsz kalrsa, yce Allah katnda o fasit ve zalim kimse ile ayn
kadere sahip saylmaktadr. 4
Elbette btn bu szler mam Hasan (a.s) hakknda da geerlidir.
Ama ben imdi mam Hseyin hakknda konumaktaym.
Peygamber'in en aziz torunu, slam dnyasnn reisi, slami toplumun
hkimi, btn halkn sevgilisi olan mam Hseyin'i (a.s) Peygamber
(s.a.a) kucana alyor ve camiye gtryordu. Herkes bu ocuun,
herkesin sevgilisi olduunu ok iyi biliyordu. Peygamber (s.a.a)
minberin zerinde hutbe okumakla megulken bu ocuk aya bir eye
taklnca ve yere dnce, Peygamber minberden aa inmekte, onu
kucana almakta ve sakinletirmektedir.
Peygamber (s.a.a) imam Hasan ve alt yedi yalarndaki mam
Hseyin (a.s) hakknda yle buyurmutur: "Onlar cennet ehli
genlerinin efendisidir."5
Bunlar henz ocuk iken, hatta gen bile deilken, Peygamber
onlarn cennet genlerinin efendisi olduunu buyurmutur. Yani alt
yedi yanda olduklar zaman dahi bir gen haddinde bulunuyor,
anlyor, derk ediyor, amel ediyor, teebbste bulunuyor, edeb
1

lkenin sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 28. 2. 1374

Allame Meclisi, Bihar'ul Envar, s. 44. S. 329
3
a. g. e. S. 382
4
lke sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 27. 12. 1380
5
eyh Seduk, Men la Yahzuruhu'l Fakih, c. 2, Ziyaret-u Fatma binti Nebi
2

332

reniyor ve btn bir varlnda erafet dalgalanyordu. Eer o gn

bir kimse bu ocuun Peygamber'in bu mmetinin eli ile hi bir su ve
aykr harekete girimedii halde ldrleceini sylemi olsayd,
insanlardan hi kimse ona inanmazd. Nitekim Peygamber bunu
buyurunca alam ve etrafnda bulunan herkes aknlk ifadesinde
bulunarak bunun ne anlama geldiini sormutu.
kinci dnem ise Peygamber'in (s.a.a) ) vefatndan Mminlerin
Emiri Hz. Ali'nin hkmetine kadar sren 25 yllk dnemdir. Gen,
iftihar vesilesi, lim ve cesur bir kimse olan Hseyin savalara
katlyor, byk ilere katkda bulunuyor ve hepsi onu azamet ile
anyordu. Balayan ve ihsanda bulunan kimselerin ad anlnca
herkes ona bakyordu. Mekke ve Medine'deki Mslmanlar arasnda
slam'n adnn ulat her yerde sz konusu edilen her fazilet ve
erdem hususunda adeta bir gne gibi parlyordu. Herkes ona sayg
gsteriyordu. Zamann halifeleri ona ve kardeine byk bir sayg
gsteriyor, onun mukabilinde tazim, teclil ve tebcilde bulunuyordu.
Adn azamet ile anyorlard. Bu gen kendi dneminin rnek ve
saygn bir genci idi. Eer o gnde bir kimse bu gencin bir gn bu
mmetin eli ile ldrleceini sylemi olsayd, buna hi kimse
inanmazd.
nc dnem ise Mminlerin Emiri Hz. Ali'nin (a.s) ahadetinden
sonraki dnemdir. Yani Ehl-i Beyt'in gurbet dnemidir. mam Hasan
ve mam Hseyin (a.s) yine Medine'de yaamaktadrlar. mam
Hseyin (a.s) bu sreden 20 yl sonra btn Mslmanlarn manevi
imam ve btn Mslmanlarn ba mfts olarak btn
Mslmanlar tarafndan sayg gryor, herkesin ilim rendii, bilgi
ald ve Ehl-i Beyt'e muhabbet izharnda bulunmak isteyen herkesin
tevesslde bulunduu bir kimseydi. mam Hseyin (a.s) Medine'de
yayordu. Sevimli, byk, erafetli, soylu, asil ve lim bir ahsiyeti
vard. mam Hseyin (a.s) Muaviye'ye bir mektup yazd. yle bir
mektup yazd ki herkim her hangi bir hkime o mektubu yazacak
olursa, mutlaka cezas lmd. Muaviye tam bir azamet ile bu
mektubu alyor, okuyor, tahamml ediyor ve bir ey demiyordu. Eer
o zaman her hangi bir kimse yakn bir gelecekte halkn sayg
333

gsterdii, erafetli, aziz ve soylu ve de gren herkesin gznde slam

ve Kur'an'n tecessm saylan bu gencin, slam ve Kur'an mmeti
tarafndan ldrleceini ve hem de hi kimsenin tasavvur bile
edemeyecei bir ekilde katledeceini sylemi olsayd, buna hi
kimse inanmazd. Ama bu inanlmayacak hadise, bu ilgin ve hayret
verici olay meydana geldi. Bu olay kimler yaratt? Bizzat mam
Hseyin'in (a.s) huzuruna gelenler, selam ve ihlas izharnda
bulunanlar. Bunun anlam nedir? Anlam u ki slami toplum bu elli
yl boyunca maneviyat ve slam'n hakikatinden uzak kalmt. Sadece
zahiri slam'd, ama batn rmeye yz tutmutu. te bu tehlikedir.
Namaz ikame edilmektedir, cemaat namaz ikame edilmektedir.
nsanlarn ad da Mslman'dr ve hatta onlardan bir grubu da Ehl-i
Beyt taraftardr. Ne kadar ilgin. 1

Tahran Cuma namaz hutbeleri, 18. 2. 1377

334

Peygamber-i Ekrem'e kar davran eitleri

335

1- Mslmanlar
Nebiyy-i Ekrem'in (s.a.a) ad, yd, muhabbeti, hrmeti ve tekrimi
btn slami dnemlerde, tm Mslman bireylerin kabullendii
temel bir ilke olmutur. Din mecmuasnn baka hibir noktasnda
akli, duygusal, ruhsal, manevi ve ahlaki btn cihetlerden, btn
frkalarn ve Mslman bireylerin kabul ettii, muvafakat gsterdii
ve uzlat bir nokta bulabilmek mmkn deildir. te bu merkezi bir
noktadr. 1
1- 1- Mslmanlarn iman, duygu ve ak oca
Kur'an, Kbe, farzlar ve inanlar btn Mslmanlar arasnda ortak
deerlerdir. Ama bunlardan her biri insann ahsiyetinin bir boyutunu
rnein inan, muhabbet, ruhsal yneli, ameli taklit, benzeme ve
ahlaklanma haletini kendine ekmektedir. Adeta Mslmanlar
arasnda btn bu sylenen eylerin ou farkl grler ve tefsirlerle
dikkat ekmektedir. Ama btn Mslmanlarn fikir, inan ve daha
nemlisi duygu ve his asndan birlik, uzlama ve ortak noktada
olduu tek ey hi phesiz Nebiyy-i Ekrem'in ve Peygamber-i Hatem
Hz. Muhammed b. Abdullah'n (a.s) mukaddes varldr. Bu noktay
nemsemek ve byksemek gerekir. Bu muhabbet gnden gne art
kaydetmeli ve bu mukaddes varla kar duyulan ruhsal ve manevi
iman Mslmanlarn zihninde ve halk bireylerinin kalbinde art
kaydetmelidir. 2
Bugnk dnya ile ilikisi olan ey, benim defalarca srarla
sylediim eydir ve o da slami gruplar arasnda, - ki bu gn
Mslmanlar bir ok sknt ve huzursuzlua sahiptir, bu skntlarla
savamaktadr ve kendisini bu skntlardan kurtarmak iin her
1
2

Kur'an karileri ile yapt grmesindeki beyanat, 4. 12. 1368

a. g. e.

336

vesileden istifade etmek zorundadr- bir tek merkezi nokta vardr ve

bu nokta hususunda Mslman frkalar arasnda hi bir ihtilaf sz
konusu deil. Hatta btn Mslmanlarn ittifak ettii tevhit inanc
hususunda bakalarnn kabul etmeyecei bir takm tefsir ve yorumlar
olabilir. Ama bu merkezi nokta hususunda hi bir ihtilaf sz konusu
deildir ve bu merkezi nokta yce slam peygamberi Hz. Muhammed
b. Abdullah'a gsterilen muhabbet ve sevgidir. Bu, ittihat ve itima
halinde bulunulan bir noktadr. Bu nokta hakknda byk bir aba
gstermek gerekir. Biz nceden de bunu sylemi bulunmaktayz.
Baz himmet sahibi kimseler de bu itimai esasn Mslman frkalar
arsnda vcuda gelmesi iin aba gstermitiler. Bugn de himmet
sahibi olan kimseler bu esas zere oturmal ve Mslmanlar bu birlik
noktasna ynlendirmeli ve uyandrmaldr. 1
Peygamber'in mukaddes ad lemdeki btn Mslmanlar iin
ekici slami noktalardan ve olgulardan biridir. Zira bu olayda duygu
ve iman meselesi bir arada bulunmaktadr. Bu yzden Mslmanlar ile
ilgili sahnelerde bu ad ve ydn etkinlii, sadece imana dayal olan ve
de iinde duygularn rol oynamad dier slami olgulardan daha
fazladr. Bu yzden de slam lemindeki baz byk mtefekkirler,
bizden nceki dnemlerde Mslmanlarn vahdet ve ameli ittihat
noktalarnn yce Peygamber'in mukaddes adnn, ona imann ve o
muazzam nebinin ydnn olduunu dile getirmilerdir. Bu sz
olduka doru bir szdr. 2
En byk ve en iyi deerlerden biri de yaratl leminin byk
ahsiyeti olan yce Peygamber'in mbarek varldr. Peygamber
(s.a.a) btn Mslmanlarn inanlar ve duygular hususunda merkezi
bir role sahiptir. slami marifetler ve hakikatler arasnda btn
Mslmanlarn duygu, inan ve gr noktasnda muvafakat ettii bir
baka ey ya yoktur ya da olduka azdr. nk bunda duygularn
byk bir rol vardr. Duygulara nem vermeyen, muhabbet, tevecch
ve tevessle inanmayan Mslman topluluundan ayrlm baz
aznlklar dnda btn Mslmanlar Nebiyy-i Ekrem'e (s.a.a) oranla
1
2

slami vahdet konferans misafirleri ile grmesindeki beyanat, 1. 5. 1376

lke sorumlular ile grmesindeki beyanat, 16. 7. 1369

337

sevgi ve muhabbet izharnda bulunmakta, duygusal yaklamakta ve

yce duygular tamaktadr. 1
1- 2- Amelde Peygamber'e (s.a.a) itaat etmek ve tabi olmak
Bizim byk ve deerli nderimiz imam Humeyni'nin iftihar
edilecek hususlarndan bir de bir mmetin Peygamber'in szleri ile
amel edebileceini gstermesidir. Peygamber ve masum olmayan
insanlarn ahsiyeti Peygamber'in o yce ahsiyeti ile mukayese
edilebilir mi? Peygamber o toplumu vcuda getirdi; ama ardnda
istenmeyen olaylar vcuda geldi. Acaba her slami toplumun akbeti
ayn m olacak? Eer ibret alnrsa hayr; ama eer ibret alnmazsa,
evet. 2
1- 3- Peygamber'in Ortaya koyduu deerleri koruma hususunda
ihmalkrlk
Asrlar getikten sonra Mslmanlar Kur'an' unuttular Kur'an'n
metot ve izgilerini hayatndan sildiler veya kt anlamaya baladlar
ya da bilerek tahrif ettiler veya yle anladlar da cesaret ile teebbste
bulunamadlar. Ya da teebbste ettiler, bir takm rnler de elde
ettiler; ama o rnleri savunma ve koruma hususunda fedakarlk
gstermediler. Veya slam'n ilk yllarnda da Peygamber'in szn
anlamyor veya ona teebbste bulunma cesaretini gsteremiyor ve
korkuyorlard. Nitekim bu tr baz kimseler hakknda Kur'an Kerim u

iarette bulunmaktadr

Evlerimiz ak (korumasz) diyerek izin
istiyorlard. Oysa evleri ak (korumasz) deildi. Onlar sadece
kamak istiyorlard."3
Ya da elde ettikleri deerler hususunda fedakarlk etmemi
olmasalard, bu deerler bu gne asla kalmazd. 4

lke sorumlular ile grmesindeki beyanat, 14. 5. 1374

Tahran Cuma namaz hutbeleri, 18. 2. 1377
3
Ahzab suresi, 13. ayet
4
lke sorumlular ile grmesindeki beyanat, 13. 11. 1370
2

338

2- Dmanlar ve kafirler
2- 1- Peygamber'in ehresini lekelemek
slam'n yeminli dmanlar slam ile savamann yollarndan
birinin de slam'n yce Peygamberi'nin ehresini lekelemek olduunu
ok iyi anlamlar ve bu hususta da bir ok iler yapmlar ve gayretler
gstermilerdir. 1
2- 2- zgr insanlarn zihninden Peygamber'in (s.a.a) ahsiyetini
imha etmek
Bugn dmanlar srekli olarak ve farkl metotlarla lemdeki zgr
insanlarn zihinlerinden Peygamber'in ahsiyetini imha etmeye ve
silmeye almaktadrlar. Dnyada bir ok insan eer slam
Peygamberi'ni Mslmanlar kadar ve hatta onlardan daha az bir
dzeyde tanyacak olursa, yani Peygamber'in o nurani ehresinden bir
yansma bunlarn kalbine yansyacak olursa, onlarn hi phesiz
slam'a ve slami maneviyata kar inan ve iman temin edilmi
olacaktr. Biz bu mesele hususunda aba gstermek zorundayz. 2
Hz. brahim'in dneminden ka bin yl getikten sonra bile Kur'an-
Kerim insanlara yle buyurmaktadr:

"brahimde ve onunla birlikte bulunanlarda sizin iin gzel bir
rnek vardr." 3
Yani ey Mslman halk brahim sizler iin rnektir. O zaman hi
phesiz Hz. brahim (a.s) ka bin yol nce dnyadan gmt; ama
Kur'an adn ihya etmektedir. Bizzat Peygamber hakknda ise baknz
Kur'an- Kerim yle buyurmaktadr:

"And olsun, Allahn Reslnde sizin iin; Allaha ve ahiret
gnne kavumay uman, Allah ok zikreden kimseler iin gzel
bir rnek vardr."4
1

slam erlii konferans misafirleri ile grmesindeki beyanat, 24. 7. 1368

a. g. e.
3
Mmtehine suresi, 4. ayet
4
Ahzab suresi, 21. ayet
2

339

Kur'an, Peygamberi de bir olgu ve rnek olarak tantmaktadr.

Neden? Zira brahim veya Peygamber'imiz gibi bir insann ad ve yd
insanlarn zihninde ve arasnda diri tutulacak olursa, kendileri iin
eref, izzet, haysiyet ve hayat dersi olacaktr. Bir ok kimseler o
yzden Peygamberin ydnn hafzalardan silinmesine almaktadr.
Baz kimseler Peygamber'in vefatndan yirmi yl ya da otuz yl sonra
ezanda Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) adnn dillerde cari olduunu
grnce fkeden ve hiddetten zincirleri iniyor ve neden
Peygamber'in (s.a.a) ad ve ydnn diri olduunu dile getiriyordu. Zira
onlar Peygamber'in (s.a.a) adnn ve ydnn olduu her yerde tevhidi
amelin, tevhidi cihadn, muvahhid ve Mslman insann izzetinin de
orada olduunu ok iyi biliyorlard. 1
2- 3- Peygambere ihanet, iftira ve alaya alma
2- 3- 1- Yce slam Peygamber'ine ihanetin tarihi seyri
2- 3- 1- 1- Risalet asr
Tartlan konulardan biri de u ki peygamberlerin karsnda yer
alan mstekbirlerin yapm olduu ilk i, hi phesiz peygamberlere
tahkir ve aalama gz ile bakmalardr. 2
2- 3- 1- 2- Ortaa
Son yllarda orta ada ve baz kastl oryantalistlerin dneminde
olduu gibi yce Peygamber'in mukaddes ahsiyetine hakarette
bulunulmas tesadfi bir ey deildir. Orta a dneminde Hristiyan
papazlar yazlarnda, szlerinde, sanatsal ilerinde ve de
oryantalistlerin tarih yazdklar dnemde kendi eserlerinde yce
Peygamber'e ihanette bulunmular, hakareti reva grmlerdi. Geen
asrda da Mslman olmayan batl baz oryantalistlerin pheli bir
takm hususlarda hakarette bulunduklarn, baz konularda yce
Peygamber'in mukaddes ve mbarek ahsiyetine saldrya getiklerini
hep birlikte grdk. 3
1

Humeyn halk topluluunda yapt beyanat, 26. 8. 1379

Tahran Cuma namaz hutbeleri, 12. 11. 1375
3
lke sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 31. 3. 1379
2

340

2- 3- 1- 3- ada dnem
Uzun zamandr sessizliklerini srdryorlard; ama son dnemlerde
yeniden baladlar. Bu son birka ylda dnyann drt bir yannda yce
Peygamber'in ahsiyetine kar kltrel ve medyatik uursuz bir
saldr balattlar. 1
Sizlerin de bu son yllarda grdnz gibi dnya emperyalist
gleri slam devriminin bereketi ve slam'n manevi geliimi ile kar
kaya kaldklarnda ve de slam cumhuriyetini ve devrimini siyasi ve
askeri cephelerde ezip yenilgiye uratamadklarn anlaynca - ki ran
slam cumhuriyeti bu gn ameli olarak slam'n bir gstergesi ve
mazhar konumundadr- kltrel bir saldr balattlar. Kendileriyle i
birlii yapan uaklarn Resul-i Ekrem'e ve yce peygambere hakarette
bulunmaya zorladlar. eytan sfatl bir kimse de altn ve g
eytanlarnn emri zere o eytani kitab yazd. Elbette btn
dnyadaki Mslmanlarn ve hepsinden nce byk mam, yce
rehber ve merhum nderimizin byk bir tepkisi ile kar karya
kaldlar. Sonu olarak da mam (r.a) bu eytan sfatl kimsenin kann
helal sayd ve onu idamna hkmetti. 2
2- 3- 2- Yce peygambere ihanetin bir hedefinin olduu hakknda
2- 3- 2- 1- Peygambere tabi olanlarn ruh haletini zayflatma
Yce Allah peygamberimize teselli olarak yle buyurmaktadr:

"(Ey
Muhammed!)
And
olsun,
senden
nce

de birok peygamber alaya alnmt da onlarla alay edenleri, alay
ettikleri ey kuatp mahvetmiti."3
Yani ey azizimiz, ey peygamberimiz! Eer seni alaya aldklarn,
sana hakarette bulunduklarn ve kmsediklerini gryorsan bil ki
bu yapm olduu hakaretlerle aslnda seni takip eden kimselerin ruh
haletlerini zayflatmaya almaktadrlar. Dolays ile sakn arma.
Zira btn peygamberler bu ekilde bir muameleye tabi tutmutur. 4
1

a. g. e.
slami vahdet konferans misafirleri ile grmesindeki beyanat, 24. 7. 1368
3
En'am suresi 10. ayet
4
Tahran Cuma namaz hutbeleri, 12. 11. 1375
2

341

Smrgeci gler Selman Rt'y mehur etmeye ve yceltmeye

altklar gn aslnda onlar o aalk insan vesilesi ile ve yazm
olduu kitap sayesinde Mslmanlarn en azndan dnyann belli bir
kesiminde ruh dengesini bozmalarn ve bu kitapta hakarette
bulunarak Mslmanlar bir miktar zayf drmeyi amalamlardr.
Bu amel canlarna bir vebal oldu. mam'n bu komplo karsndaki
tepkisi o kadar keskin ve glyd ki onlarn tmn adeta gafil
avlad. Onlar bu kitab yaymlayarak ve byk sayarak Mslmanlarn
ruh haletini zayflatmak istiyorlard. 1
Belki sizler de biliyorsunuz; ama ben bizzat grdm, o dergileri
bana getirdiler, bu kitabn bat dnyasnda yaynlandndan bir iki ay
sonra, zellikle amerikan dergilerinde, bu kitap yle bir reklm
edilmiti ki bakan herkes bunun bir komplo olduunu ok kolay
anlayabilirdi. Bir kitap ne kadar iyi de olsa bu kadar bytmelerine,
dergilerinde hakknda yaz yazmalarna, bu kitap ile ilgili rportaj
yapmalarna, tirajn sylemelerine, yaymcs hakknda
konumalarna, konularn ele almalarna, zetlemelerine, resim ve
film ekmelerine, orada burada datmalarna ve btn Mslmanlara
glmelerine ve alay etmelerine gerek yoktu. Dolays ile btn bunlar
gren insan bu iin sradan bir i olmadn ok iyi anlyordu. Bu
kitab ortal velveleye vererek ortaya koydular. Bu vesile ile
Mslmanlarn ruh haletini zayflatmak ve ldrmek istediler. 2
Biz btn bunlar - slami deerlere ihaneti- Amerika ve onun
uaklarnn hesabna yazmaktayz. Gerek slam limlerinin ve
milletleri bu kirli lekeden uzak ve beri bulunmaktadr. Lakin bu da
Mslmanlarn zekas ile halledilmesi gereken ve de slam
dmanlarnn saldrsna alet etmelerine izin verilemesi icab eden
meselelerden biridir. 3

Horasan halkndan farkl kesimlerle yapt grmesindeki beyanat, 15. 3.

1369
2
a. g. e.
3
Beytullah'il haram haclarna mesaj. 26. 3. 1373

342

2- 3- 2- 2- Vahdet merkezini tahrip etmek

Son birka ylda dnyann drt bir kesinde yce Peygamber'in
(s.a.a) ahsiyetine kar kltrel ve medyatik uursuz bir saldrnn
balatldn mahede etmekteyiz. Elbette bu olduka hesapl bir
itir. Zira onlar aslnda Mslmanlarn yce Peygamber'in (s.a.a)
varl ve de ona kar duyulan ak, muhabbet ve inanc etrafnda
toplanabileceini ok iyi anlamlard. Bu yzden de bu merkez
hakknda mnakaaya girimiler ve tartma yaratmlardr. 1
2- 3- 2- 3- Mslmanlar aalama
mam'n kfr ifade eden "eytani ayetler" kitabnn yazar
hakknda tarihi ve deimez hkm ile btn dnyadaki
Mslmanlarn bu slami hkmn icra edilmesi hususundaki
kararll, slam'n evrensel kfr ile kar karya geldii sahnede
byk meyveler vermi, bir milyar Mslmann mukaddesatna
saldry Mslmanlar aalamay btn dnyada slami kalknma
hedeflerini ortadan kaldrmaya ncl klan batl smrgeciler rezilce
ve adm adm gerilemek zorunda kalmtr ve inallah dnya
Mslmanlarnn bu mukavemeti sayesinde bundan sonra hi kimse
yce Peygamber'e ve slami mukaddesata saldr cesaretini elde
edemeyecektir. 2
2- 4- Peygamber'in ia ve Snni takipileri arasnda ihtilaf icat
etme
Gnmzn en nemli meselelerinden birisi Mslmanlar arasnda
frka ihtilaflar meselesidir ve bu elbette yeni bir mesele deildir.
htilaflar, tartmalar ve bazen frkasal, fkhi ve kelami meseleler
arasnda atmalar slam'n ilk asrndan itibaren srekli var ola gelmi
bir meseledir. Lakin bu hususta sylenecek yeni bir sz, ran'da slam
devriminden sonra btn bir slam leminde bu fikri yaymaya
almalardr. Her eyi kuatan slami dalgaya kar koyabilmek iin
bu komploya bavurdular. lk i olarak slam devrimini genel anlamda
1

lke sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 31. 3. 1379

mam Humeyni'nin, ihanet edici "eytan ayetleri" kitabnn yazar hakknda
vermi olduu tarihi hkmn icras hususundaki beyanat, 5. 10. 1369
2

343

-slami bir mana olarak deil de frkasal anlamda- ii bir hareket

olarak dnyaya tanttlar. te yandan ii ve Snni arasnda nifak icat
etmek iin tebli ettiler, reklma koyuldular, propagandaya giritiler.
Ama biz batan beri bu eytani hileye dikkat ekerek srekli olarak
Mslman frkalarn birlii konusunda srarda bulunduk ve bu fitneyi
sndrmek iin aba sarf ettik Allah'a hamdolsun ilahi ltuf sayesinde
bu alanda bir ok baarlar elde ettik. Bu baarlardan birisi olarak da
uluslararas slami mezhepleri yaknlatrma kurulunu tekil ettik ve
uanda da btn slam leminde limler, aydnlar, airler, yazarlar ve
slami her frkadan halkn geneli omuz omuza vererek tek bir dil ve
tek bir nefes eklinde ran slam cumhuriyetini savunmaktadrlar.
Lakin dman para, proje, tebli ve bir ok rezil iler ile mcehhez bir
halde bulunmaktadr. Ne yazk ki dnyada bir takm kimseler de
tamaha kaplarak ve aldatlarak zihin ve dillerini bu kimselerin
egemenliine teslim etmektedirler. Bu yzden bazen her hangi bir
lkeden bir siyaseti tarafndan veya bir baka bir lkede lim klkl
ve devrimci grnml bir kimse tarafndan iilere veya ran
milletine - ki ada en byk devrimi vcuda getirmi ve de ilgin
bir ekilde onu savunmaktadr- uygunsuz szler sylemekte ve dil
uzatmaktadrlar. rnein Pakistan'da - ki Pakistan milleti bizler iin ve
srekli olarak slam' ve ran slam cumhuriyetini savunma izgisinde
en aziz milletlerden biri olmutur- slam ve Mslmanlarn birliine
dman olanlarn dolarlar sayesinde bir takm toplantlar yaplmakta,
kitap ve makale yazlmakta ve bylece Peygamber-i Ekrem'in Ehl-i
Beyt'ine ve ia'ya kar saldrlar balatlmakta ve Ehl-i Beyt'in
mukaddesatna ihanette bulunmaktadr. 1
Bugn Irak'ta ve dier bir takm lkelerde bir takm kimseler Snni
ve iileri kar karya getirmi ve onlar da Allah'a yaknlama adna
bir birine dmanlk etmektedirler! Neden? Bu batl hedefleri bunlarn
arasna kim alamaktadr. Bunlar asla slami deildir. Geliniz slami
vahdeti hayata geirelim. Btn slam limlerinin, slam dnyasndaki
btn aydnlarn ve slam dnyasndaki ihlsl sekin siyasetilerin
tmnn teyit ve tasdik ettii ve de ameli klmak iin aba gsterdii
1

Beytullah'il haram haclarna mesaj, 26. 3. 1370

344

genelgeyi hayata geirelim ve bylece dier Mslmanlar sadece

birlikte olsun diye bir baka mezhepte veya grupta yer alan ve tevhit
kelimesini az ile ifade eden kimseleri, kfir etmeye cesaret
edemesinler. 1
2- 4- 1- htilaf icat etme vesileleri
Doal olarak Mslmanlarn birliine kar olan bir takm unsurlar
bulunmaktadr. Bunlar kavmi, mezhebi, grupsal ve siyasi ihtilaflar
olup bunlara bizzat Peygamber'in (s.a.a) mukaddes adna dayanarak ve
slam mmetinin vahdet merkezi olan Peygamber'i anarak
mukabelede bulunulmas ve bu ihtilaflara galebe alnmas
gerekmektedir. Lakin bundan daha nemlisi slam mmetine alanan
tefrika sebepleridir. Bu mezhebi, taifei ve kavmi ihtilaflar iinde slam
dmanlar srekli kendi siyasetleri esasnca Mslmanlar arasnda
fitne icat etmeye almaktadrlar.
Bu ihtilaflarn perde arkasnda dmann eli, dmann komplosu
ve dmann alm olduu tedbirleri aka grmek mmkndr. te
bunu halletmek gerekir. mmet iinde tm frkalardan akl sahibi olan
kimseler, slam dmanlar vesilesi ile tahrik edilen Mslmanlarn
arasndaki fitne dalgalarnn g getike huzur, lfet ve muhabbeti
tehlikeye atmaya izin vermemelidir. 2
Biz mezhebi, fikri ve siyasi byk ihtilaflar hususunda bir takm
kimselerin fitne karmak iin sahneye ktn ve bunun dili ile onu
ve onun dili ile de bunu eletirdiini aka grdk. Halbuki onlar ne
ona ve ne de buna bir ilgi duymamaktadrlar. te bunlar bulmanz
gerekir. Asl sulular belirgin hale gelmelidir. Kesinlikle bu iin iinde
dman eli vardr. 3
Elbette dman da bo durmamaktadr. Fitne karmann eski
aralarndan henz de istifade etmekte; kavmiyetilik, mezhep ve
taifecilik aralarna tevesslde bulunmakta, slam'n nemli kabul
etmedii bir takm konular nemli gstermeye almaktadr. slam
hi phesiz kavmiyetiliin bir hviyet ve ahsiyet ls
1

slam lkeleri limler ve bilginleri ile grmesindeki beyanat, 30. 5. 1385

lke sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 6. 2. 1384
3
Yarg erki sorumlular ile grmesindeki beyanat, 7. 4. 1384
2

345


olamayacan apak bir ekilde bildirmitir.

" Allah katnda en deerli olannz, Ona kar gelmekten

en ok saknannzdr." 1
slam Mslman kardelere kar kardee davranlmasn
emretmitir. Snni veya ia olan ya da falan mezhepten olan dier
kimseler diye hitap etmemitir. Aksine Mslmanlarn karde

olduunu dile getirmitir.




" Mminler ancak

2
kardetirler."
Her kim bu kitaba, bu Kur'an'a ve bu dine ve bu kbleye inanrsa
mmindir. Bunlar bir birleri ile kardetir. slam da bizlere bunu
sylemitir. Ama biz arkada bir takm hanerler saklamakta ve
kardeimizin gsne saplamaya almaktayz. Tm alanlarda da
elbette bir takm sulular vardr ve bunlarn nnn mutlaka alnmas
gerekir.
Bunlara mukabelede bulunmak icab eder. Bugn slam mmeti
hayat iin, kendi ycelii ve kurtuluu iin slam bayrann
dalgalanmas iin vahdete ihtiya duymaktadr. htilaf icat etmek iin
bu meseleler karsnda mukabele eden mantk hangi mantktr. Hi
phesiz vahdet, btn zaruret ve nceliklerden daha nemli ve tercih
edilir bir konumdadr. Bu konu onlardan daha evla ve daha
nceliklidir. 3
2- 4- 1- 1- Mezhebi ihtilaflar
Bizim inancmza gre slam; Mslmanlarn vahdetini ve de
Allah'a iman eden ve tevhid ehli olan glerin ittihadn nemli
farzlardan biri olarak karar klmtr. Bizler Allah'n evini haccetmenin
en byk hedeflerinden birinin de Mslmanlarn bir birine
yaklamas olduuna inanmaktayz. Nitekim bizzat yce Allah yle



buyurmutur:

"nsanlar
arasnda
hacc
ilan
et

ki, gerek yaya olarak, gerek uzak yollardan gelen yorgun develer
zerinde sana gelsinler."4
1

Hucurat suresi, 13. ayet

Hucurat suresi, 10. ayet
3
lke sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 18. 2. 1383
4
Hac suresi, 27. ayet
2

346

Dnyadaki btn Mslman halklar belirli gnlerde ve de Arafat,

Me'ar, Mine ve Mecid'ul Haram gibi mahdud alanlarda bir araya
toplamakta ve de bunu Mslmanlarn birbiri ile aina olmas iin
ngrmektedir. Neden bunlar Mslmanlarn birbiri ile aina
olmasndan bu kadar korkuya kaplmaktadrlar? te burada asl
mesele slami vahdet, gr birlii ve Mslmanlarn sz birliinin
btn smrgeciler iin, gaddar olan Amerika iin ve zellikle de
btn dnyada sulta hkimiyeti sisteminde bulunan kuklalar iin
tehlikeli kabul edilmektedir. Bu bizim yce mam'mzn da defalarca
beyan ettii hakikattir.1
Biz Mslmanlarn birlii ve vahdet haftas hakknda unu
sylemek zorundayz ki eer slami frkalarn yaknl ve vahdeti
slam'a hizmet amacn gdyorsa ve eer Mslmanlarn birliinin
Mslmanlara faydal olduunu kabul ediyorsak ve de slam'n
azameti cephesinde olduunu dile getiriyorsak, slam dmanlar
tarafndan bu ittihat ve vahdet aleyhine bir sr karmak komplolar
ve byk almalarda olduunu da yakini bir ekilde
kabullenmeliyiz. Bu ikisi biri birinde ayrlmaz bir konumdadr. Bugn
slam iin daha faydal olan her ey, slam dmanlar iin daha nefret
edilir bir konumdadr. Bugn daha ok slam'n azameti cihetinde olan
her hangi bir ey, slam dmanlarnn daha ok saldrsna maruz
kalmaktadr. Bu kesin bir denge oluturmaktadr.
Bugn slam'a hizmet eden her i slam dmanlarnn nefretine
mazhar olmaktadr. Mslmanlar arasnda vahdet bu tmel kaidenin
temel msdaklarndan biridir. Eer hakikaten dnyadaki Mslmanlar
bir birleri ile ittihat iine girmesi gerekiyorsa ve de eer bu ittihat
slam ve Mslmanlarn haline fayda gsteriyorsa - zahiren slam
lemindeki slahatlarn ve akl sahibi kimselerin grnce de bu
konuda en kk bir phe yoktur- o halde bugn bu birliin aleyhine
yaplan dmanca komplolarn her zamandan daha ok olduu
hususunda da itminan iinde bulunmalyz. 2
1

mam Humeyni'nin (r. a) 1. Vefat yldnm mnasebetiyle yabanc misafirler

ile grmesindeki beyanat, 16. 3. 1369
2
Halkn farkl kesimleri ile yapt grmesindeki beyanat, 24. 7. 1368

347

Gadir maceras olay hakknda da iki ey vardr ki ran toplumu,

dnyann farkl noktalarnda yaayan iiler ve eitli lkeler de buna
tevecch etmek durumundadr. Bu iki husustan biri ia mezhebinin
asl rkn olan imamet, velayet ve Gadir'e inanmaktr. Dolays ile de
bu da dier kelami nemli bahisler gibi Mslmanlar arasnda ihtilafa
sebep olmamaldr. Ne iiler ve ne de iiler dnda dier slam'
frkalar, bu mesele hususunda ihtilafa dmemeli ve aralarnda ihtilaf
ve tefrikaya sebep olacak bir hassasiyet gstermemelidirler. Zira bu
hi phesiz dmann istedii bir eydir. imdi olduka nemli olan
Gadir olay hususunda slam dmanlar slami frka ve cemaatler ile
ilgili olan en kk meselelerden dahi fitne karmak iin istifade
etmeye kalkmaktadrlar. 1
Bizim grmze gre bu ilerin temeli de tefrika icat
etmektir."Bl ve ynet" slogan da ngilizlerin Afrika ktasna ilk
girdii gnlerde amel ettikleri ve hayata geirdikleri bir slogandr.
Afrika ktasnn tarihinde bamszlktan nceki dnemde bunu
grmekteyiz. Ne yazk ki bugne kadar da bu mana gze
arpmaktadr. Bu olay Pakistan lkesinde daha ak gze
arpmaktadr. imdi de bir grup iileri tm ile dier Mslman
gruplardan ayrt etmeye, onlar arasnda buz ve inatlama icat etme ve
iileri orada zayf konuma drmeye, onlar siyaset sahnesinden
tmyle dar karmaya almaktadr. Bu o szn ettiimiz
siyasetlerin bir devam konumundadr ve yeni bir ey deildir. Bu gn
sadece suret ve ekil olarak deimi bir siyasettir. 2
Kardeler ve baclar! Bazen dman ihtilaf icat etmek iin de hem
Snni ve hem de ia arasnda herhangi bir kast ve hastal olmayan
kimselerden istifade etmektedir. ia camiasnda yle bir takm
hareketler gelimektedir ki bu hareketler ia olmayan dier Mslman
kardeler iin tahrik edici ve hassasiyet icat edici bir konumdadr. Bu
amel Snni toplumunda gerekletiinde ise ia iin hassasiyet icad
edici ve nefret uyandrc bir eydir. Bu ileri kimler yapmaktadr?
Bugn bizim karmzda bir tek dman bulunmaktadr. Nitekim slam
1
2

lke sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 28. 2. 1374

Pakistan iiler grubu ile grmesindeki beyanat, 16. 10. 1370

348

toplumunda tek bir kitap, tek bir snnet, tek bir peygamber, tek bir
kble, tek bir hac, tek ibadetler ve tek itikadi ilkeler hkim
bulunmaktadr. Elbette bu konuda bir takm ihtilaflar da vardr. lmi
ihtilaflar iki lim arasnda da ortaya kabilir. Bunlarn yan sra slam
dnyas karsnda da tek bir dman bulunmaktadr. Mslmanlarn
birlii meselesi ok ciddi bir itir. Bu meseleye kar szn ettiimiz
ekilde davranmak gerekir. Bu olay geciktike slam dnyas bir gn
daha zarar etmi olmaktadr. Kimi gnler o kadar hassastr ki btn bir
mr etkisi altna almaktadr ve dolays ile de bunu geciktirmemek
icab etmektedir. 1
Ben yakndan biliyorum ki bugn baz slam lkelerinde - ki
adlarn anmak istemiyorum- yabanclarn istek ve hedefleri ile ilgili
olan bir takm kasalardan paralar alnmakta ve de ia'nn, ia
inanlarnn ve ia tarihinin aleyhine kitap yazmalar ve btn slam
dnyasna datmalar iin harcanmaktadr. Acaba bu kimseler Ehl-i
Snnet'e ilgi mi duymaktadrlar? Hayr onlar ne ia'nn ne de
Snni'nin olmasn istemiyorlar. Onlar ne ia'nn dostu ve ne de
Snni'nin dostudurlar. Ama bugn ran'da slami bir hkmet i bana
geldii ve slam bayran bir ia topluluu eline ald iin ve de
btn bir ran milleti ia'ya bal bulunduu iin bu yzden bunlar
inklba kar duyduklar btn kin ve dmanlklarn ia'nn zerine
boaltmaktadrlar. ia ile savamaktadrlar. Onlar slam'n siyasi
hkimiyetinin ve bu iftihar ve izzet bayrann dier yerlerde de
tanmasna engel olmaya ve dier lkelerdeki genlerin buna cezb
olmasna mani olmaya almaktadrlar. Hi kimse dmanlarn bu
hyanetine yardmc olmamaldr; ne bizim lkemizde, ne slami
mahfillerde, ne ii topluluklarnda ve ne de kendi lkemizde Snni
kardeler arasnda bu dmanlarn ihanetine alet olunmamaldr. Hi
kimse smrgecilerin istedii dmanlk ve fitnenin icadna katkda
bulunmamal ve buna alet olmamaldr. 2
Bugn ben dnyann drt bir tarafndan haberdar bulunmaktaym.
Geen asrlar boyunca dnyadaki smrgeci eller ia ve Snniler
1
2

lke sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 24. 5. 1374

Harem-i Rezevi ziyaretileri topluluundaki beyanat, 6. 1. 1379

349

arasnda ihtilaf karmaya almlardr ve bugn de onlar ia ve

Snni arasnda kin, karde katliam ve ihtilaf icat etmek iin
almaktadrlar. Siz akl sahibi halk ise buna byk dikkat
gstermelisiniz. Bir takm cahil kimseler, ihtilaf icat etmenin kendi
mezheplerinin menfaatine olduunu hayal edebilirler. Oysa bu
kimseler mutlaka yanllk yapyorlar. Herkes hangi mezhebe sahip
olursa olsun kendi inan ve deerlerine sayg gstermelidir. Bu kendi
hakkdr. Ama bu sayg gstermek baka bir topluluun deerlerine
ihanette bulunmak ile i ie olmamaldr. Onlar ile inanlar hususunda
ihtilafa dmemelidir. Biz ittifak halinde bir tek slam'a, bir tek
Kbe'ye, bir tek Peygamber'e, bir tek namaza, bir tek hacca, bir tek
cihada ve bir tek eriata inanmakta ve amel etmekteyiz. Hi phesiz
ihtilaf hususlar da gerektiinde vahdet hususlarndan ve ittifak
konularndan daha az bulunmaktadr. slam dmanlar ia ve Snni
arasnda sadece ran'da deil, btn bir slam dnyasnda ihtilaf
karmaya almaktadrlar. Ben haber aldm zere onlar bu konuda
byk bir aba gstermektedirler. Hi phesiz Mslman kardelerin
gr ittifak ve slam' ve slam nizamn savunma hususundaki
birliktelikleri; bu millete, bu dzene ve bu lkeye g verecektir. te
bugne kadar da bunu tespit etmi bulunmaktadrlar. 1
Biliniz ki ia'y Snni ve Snni'yi ia aleyhine tahrik edenler ne
ia'y sevmektedirler ve ne de Snni'yi. Onlar slam'n aslna dman
kimselerdir.
" birbirlerine kar da



2
merhametlidirler" Yani Mslman kardeler kendi aralarnda
rahmet ve merhamet sahibidirler. Dmanlar iki taraftan byk bir
aba gstermektedirler: Bir taraftan ar gitmeyi ve Nasibi olmay
(Hz. Aliye ve evladna dmanlk etmeyi) yaymakta, ve ia'y
Snnilerin gznde hakiki bir dman olarak tantmaktadr. Baz
yobazlar da ne yazk ki bunlara inanmaktadrlar. te yandan da ia'y
Snni Mslmanlarn deerlerine ve kutsallarna saldrda bulunmaya
zorlamaktadrlar. Dmann komplosu bu iki mektebi bir biri
karsnda ve mukabilinde karar klmasdr. Bu ihtilaf hi phesiz bir
1
2

Zahidan halkndan bir grup ile yapt grmesindeki beyanat, 4. 12. 1381
Fetih suresi, 29. ayet

350

milletin kimliini ortadan kaldrmak ve olmamas gereken bir takm

konular ortaya atmak amacn gtmektedir. Saygn ia ve Snni
limlerine de defalarca sylediim gibi sizler her zaman birlik ve
beraberlii savunmalsnz. Bu olduka iyi bir eydir. Ben sizlere bu
konudaki almalarnz sebebi ile teekkr ediyorum; ama dmann
hilelerinden asla gafil olmayn. Dman sizi bile gafil avlamaya ve
dikkat etmediiniz yollardan size yaklamaya almaktadr. Uyank
olmal ve hangi elbiseye brnm olursa olsun, dman mutlaka

tanmalsnz.
















1
"And olsun ki sen onlar konuma tarzlarndan tanrsn." Onlarn
sznden de onlar (dmanlar) tanmak ve bilmek mmkndr. 2
Ben burada kendi milletime, Irak, Pakistan ve dier Mslman
milletlere bir uyarda bulunmak istiyorum. Bizler mezhebi ihtilaflar,
ii ve Snni farkllklarn dizginlemeye ve kontrol etmeye
almalyz. Ben bugn belli bir program dhilinde ii ve Snni
unvan ile Mslmanlar arasnda sava karmak isteyen karanlk
elleri grmekteyim. Ortaya kan katliamlar, mescitlerde,
hseyniyelerde, Cuma ve cemaat namazlarnda patlatlan bombalar
kesinlikle kirli Siyonist ellerin ve smrgeci glerin tasarlad ve
planlad oyunlardr. Bu Mslmanlarn ii olamaz. Hem Irak'ta, hem
ran'da, hem Afganistan'da ve Pakistan'da ve hem de dier btn
lkelerde bugn Mslmanlar kendi birlik ve beraberliklerini
salamak ve korumakla grevlidirler. Tevhitleri bir, nbvvetleri bir,
ahiretleri bir, Kur'an'lar bir, bir ok er'i ve slami hkmleri bir btn
ve her eyi ortak olan insanlara dmanlk, nifak zere ayrlk ve
ihtilaf parman dokundurmakta ve kalpleri bir birine kin ve
dmanlk ile doldurmaktadrlar. Onlar aslnda kendi hedeflerine
ulamak istemektedirler. Yce mam'mz da tehlikeyi grd ve
tand iin bu kadar Mslmanlarn birlik ve beraberliine vurguda
bulunuyordu. Bizim lkemizde ve dier slami lkelerde ngilizler, ve
ngilizlerin casusluk servisleri ia ve Snni arasnda ihtilaf icat
etmilerdir. Onlar bu ite byk bir tecrbe sahibidirler. Dolays ile de
1

Muhammed suresi, 30. ayet

Sistan ve Belucistan eyaletindeki genlerle grmesindeki beyanat, 6. 12.
1381
2

351

herkes dikkat etmek zorundadr. Bugn bu ilere Siyonist eller

mdahalede bulunmaktadr. stihbarat birimlerimizin de haber verdii
zere irkin Siyonist eller ve slam dmanlarnn uaklar slam
dnyasnn drt bir kesinde direkt ve endirekt meydana gelen
olaylara mdahalede bulunmaktadr ve bu olaylar ynlendirmeye
almaktadrlar. 1
Tarihte aklmda kald miktaryla Mslmanlar arasnda ortaya
kan atmalar, savalar ve kavgalar hi phesiz kudret ve g
sahibi vesilesi ile tasarlanm eylerdir. Beni Abbas zamanndan ve o
gnk yeni kurulmu olan kelami mektepler arasnda ortaya kan
savalardan ve karlkl yaplan katliamlardan - bazen bu halife idi ve
bu fikri savunuyordu ve bazen de baka bir halife baa geliyor ve
baka bir fikri savunuyordu- sonraki zamanlara kadar srekli olarak
bir takm eller slami muhtelif akait taraftarlarn bir birinin canna
drdler. Eer bu karanlk eller olmasayd, onlar yllar boyu bar ve
huzur iinde yaayacak ve hi bir sorunlar da olmayacakt. Bunun en
ak rnei ise iinde farkl slami frkalarn birlikte yaad slami
lkelerdir. Bunun bir rnei de ran'dr. Bir rnei Irak ve dier bir
rnei de dier slam lkeleridir. Burada halk ve slam'a inananlar ne
zaman bir biri karsnda saf balamlar ve ne zaman bir birileri ile
savamlardr? Velhasl biz gemii mutlaka unutmal ve hi olmam
gibi varsaymalyz. 2
Bu iki noktadan biri de asrlar nce gnmze kadar Mslman
frkalar ve taifeler arasnda var olan ihtilaflar, elikileri, atmalar,
tezatlar ve engellemeleri ortadan kaldrmaktr. Hi phesiz bu
elikiler her zaman iin Mslmanlarn zararna olmutur. Eer slam
tarihine dnecek olursak ak bir ekilde btn bu elikilerin veya en
azndan byk bir blmnn maddi kudret hkimleri ve sistemleri
vastasyla meydana geldiini kolayca grrz. Siz slam tarihini bir
mtalaa ediniz. Hi phesiz ilk ihtilaflarn - yani Kur'an'n mahlk
olmas ve benzeri ihtilaflarn- tarih boyunca slami frkalar arasnda ve
1

mam Humeyni'nin vefatnn 16. yldnm merasimindeki beyanat, 14. 3.

1384
2
Mecme'ut Takrib Beyne'l Mezahibi'l slamiyye toplantsna katlanlar ile yapt
grmesindeki beyanat, 1. 7. 1370

352

zellikle de ou zaman Snni ve ia arasnda ortaya kan ihtilaflarn

btn slam beldelerinde bu kudret sahibi kimselerin eli ile meydana
geldiini ak bir ekilde grrsnz.
Elbette genel cehaletlerin, manta dayal olmayan tutuculuklarn
ve bir birinin duygularn tahrik etmenin de hi phesiz byk bir
etkisi vardr; ama bunlar sadece bir ortam konumundadr. Hi birisi
bizim tarihte mahede ettiimiz byk kanl olaylar vcuda
getirecek boyutta deildir. O byk hadiseler kudret sahiplerinin eli ile
ortaya karlmtr ve onlar bu ihtilaflardan byk bir faydalar
grmlerdir. slam lkelerine giren smrgecilerin - bazlar direkt ve
bazlar ise endirekt bir ekilde- aslnda bu meselenin peinde olduu
artk bugn ak bir ekilde ortaya kmtr. 1
Birlik, vahdet ve Mslmanlarn kardeliini iar edinen kimseler
asla Mslmanlarn dman olamazlar. Onlar Mslmanlarn
dostudur, onlar Mslmanlarn hayrn istemektedir. lemdeki btn
Mslmanlarn izzetini talep etmektedirler. slami bir lkenin iinde
farkl mezheplerden Mslmanlarn birbirinin karda yer almasnn
ve bir birine darbe indirmesinin kime faydas vardr? te yandan da
bunu gren dman bunu deerlendirecek ve bunlarn her ikisini
kuatacak, balarn bir birine arpacak ve kendisi oturup seyretmeye
ve istifade etmeye koyulacaktr. Bu gzel bir ey midir?2
Elbette bugn ben her yerde ia dman olan lim klkl
insanlarn petrol paralar ile ia, mam ve inklp aleyhine yazdklar
da kadar bir sr kitap grmekteyim. Bir nshas da burada elimizde
bulunmakta ve onlarn ne yaptn grmeye almaktayz. Buna
karlk olarak ne yapmak gerekir. Mezhepleri yaklatrmak iin bunca
ihlas dolu yce almalar ortaya konulmaktadr. Bizim burada sahip
olduumuz Mecmeu't Takrib Kurumu'nun, ok deerli olan
mezhepleri yaknlatrmak iin dnya apnda yapm olduu deerli
abalarn ve zahmetlerini3 bir kenara brakp bir cahil, irkin ve uak
1

lke sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 16. 7. 1369

zgrlne kavumu esirler ile halkn farkl kesimleri ile yapt
grmesindeki beyanat, 11. 7. 1369
3
amzn slami uyan ve dirili hareketlerinde bir dnm noktas olan ve
Rahmetli mam Humeyninin vahdet eksenli dnceleri nda ekillenerek
2

353

insann neler yaptna bakmamz m gerekir? Onlar ifa yerine

mukabil bir i olarak ihanete ve tefrika etmeye mi koyulmamz
gerekir? Bu doru bir ey midir? Aslnda bu Nebiyy-i Ekrem'in kutlu
doumunun engelledii ve mani olmaya alt eyden ibarettir. 1
Devletler, kudretler ve lemi idare eden kimseler kendi siyasi
meseleleri ve devletlerinin maslahatlar iin birlie doru ilerledikleri
halde dnyadaki btn smrgeci gler milletleri ve zellikle de
slam milletini zayflatma ve onlar arasnda ihtilaf icat etme cihetinde
parlayan ve daha sonra slam nklab rehberi Ayetullah Seyyid Ali Hameneinin
dhi liderlii ile baarsna baar kazanan Muhteem slam inklabnn randaki
zaferinden sonra bu hedefler dorultusunda slam mezheplerinin yaknlatrlmas ve
aralarndaki mevcut kopukluun giderilmesi amacyla slami mezhepleri Takrib
(Yaknlatrma) Kurumu kurularak faaliyetine balad. Bu tekilat kuruluundan
sonraki yllarda Mslmanlarn yaknlatrlmas ve ihtilaf alanlarnn giderilmesi
alannda ok nemli admlar atm bulunmaktadr.
slami Mezhepler Yaknlatrma Kurumu asndan takrib, muhtelif slami
mezheplerinin mensuplar arasnda bir balant ve diyalogun salanmas,
Mslmanlarn birbirleri hakknda daha fazla bilgi ve tanm edinmesi ve ortak
slami deerler dorultusunda dini kardeliin salanmas ve ortak slami ilkeler
uyarnca slami vahdet ve birliktelie varlmas, slam dmanlar karsnda ortak
bir tavrn taknlmas ve slam mmetinin stn karlarnn korunmasdr.
"slam Mezhepleri Takrib Hareketi" bir takm genel ilke uyarnca ekillenmitir
ve onlarn nemlilerini yle sralamak mmkn:
1- Kuran- Kerim ve Snnet-i Resul slam eraiti iin iki temel kaynaktr ve tm
slam mezhepleri bu iki temel hususunda ayn ortak gr paylamaktalar. teki
kaynaklarn hccet kabul ederlii ve geerlii bu iki temel kaynaa ballk
sayesindedir
2- Aadaki ilke ve erkanlara inanmak Mslmanln temel artdr:
a) Allah Tealann Vahdaniyetine iman
b) Yce slam Peygamberi Hz. Muhammed'in (s.a.a) nbvvet ve hatemiyyetine
ve slamn temel kaynaklarndan biri olarak onun snnetine iman
c) Kuran- Kerim ve onun kavramlarna iman
d) Ahirete iman
h) Dinin zaruriyetinin inkar edilmemesi ve namaz, zekat, oru, hac, cihad vs. gibi
slamn temel rknlerine teslim olmak ve bu farizalar yerine getirmek
3- tihadn meruluu, fikir hrriyeti ve fikri anlamazlklarn geerlilii
slamn temel kaynaklar erevesindedir
4- Aklanan tanm zerine slami vahdete ballk
5- Mslmanlar arasnda teamlde slami ahlak ve kardelik ilkesine ballk
Kurumun hedeflerine gelince
1- slami kltr ve retilerin ihya edilmesi ve yaylmasna katkda bulunmak,
Kuran- Kerim ve Snnet-i Resul' (s.a.a) mdafaa etme

354

almaktadrlar. ia ve Snni meselesi bu gne ait bir mesele deildir.

Asrlardr slam'da ia ve Snni diye bir mesele vardr. Bizzat Snni
mezhebinde bile E'ari, Mutezili ve dier mezhepler ortaya kmtr.
ia'da 6 imama inanan veya 12 imama inanan Ahbari ve Usuliler
mevcuttur. Ehl-i Snnet'te var olan gruplar ia'da da mevcuttur. Btn
bu gruplar ve frkalar ya kt siyaset, ya kt anlay, ya kastl ellerin
mdahalesi ve cehalet sebebi ile vcuda gelmitir. Bunlar elbette yeni
2- tikadi, fkhi, itimai ve siyasi alanlarda slam aleminin dini liderleri ve
dnrleri, ulemas arasnda daha fazla tanma, diyalog ve yaknlamann
salanmas dorultusunda faaliyette bulunmak
3- slam alemi dnrleri arasnda takrib dncesinin yaygnlatrlmas, onun
Mslman kitlelere aktarlmas ve Mslmanlarn slam dmanlarnn tefrikac
komplolar hususunda aydnlatlmas
4- slami mezheplerin mensuplar arasnda var olan kuku ve ktmserliklerin
giderilmesi
5- slam mezheplerinde itihad ve istinbat prensibinin tahkim ve yaylmasna
almak
6- slam dmanlarnn kltrel propaganda ve saldrlar karsnda ortak bir
cephe kurulmasna almak
Kurum!un ilke ve deerlerine gelince
1- Mslmanlarn ittifak ve gr birlii iinde olduu hususlarda Mslmanlar
arasnda ok kapsaml bir ibirlii ve diyalogun salanmas
2- slam dmanlar karsnda ortak bir tavrn sergilenmesi zarureti
3- Mslmanlarn birbirlerine kfr, fsk ve bidat yaktrmalarndan kanmak
4- htilaf hususlarnda saygdeer tavrn sergilenmesi
5- Mezhep seiminde hrriyet
6- Mezhep mensuplarnn kendi inancna amel serbestlii
7- Salkl diyalog kltrne ballk ve sylei ahlakna riayet
8. Tm Mslmanlarn Takribin pratik boyutuna gerekli zen gstermeleri
zarureti
Kurumun nemli birimlerine gelince
1- Yksek Konsey
Yksek konseyin yeleri Irak, Lbnan, Malezya, Amerika, Pakistan, Umman ve
ran gibi bir ok slam lkesinden muhtelif slam mezheplerinin tannm ahsiyet ve
bilim adamlarndan ibarettir ve kuruluun genel siyaset ve faaliyetlerinin erevesini
belirlemektedir
2- Genel Kurul
Muhtelif slami mezheplere mensup 100 akn din ulemas bu kuruluun
yesidir ve aadaki vazifeleri yerine getirmekteler:
- slam aleminin genel sorunlar ve meselelerini incelemek ve gerekli zm
yollar teklifinde bulunmak
- Kuruluun faaliyetleri ve programlar hakknda gerekli planlar teklif etmek

355

eyler deildir. Ama siz bir baknz, bugn slam dnyasnda

Mslmanlarn birlii aleyhinde ne kadar aba gstermektedirler? 1
Onlar slam lkelerini buhrana srklemeye ve bir atmaya sevk
etmeye odaklanm bulunmaktadrlar. Buhrana srklemeleri ise
slami farkl blgelerde bomba patlatmak ve terrist eylemlerde
bulunmak eklinde ortaya kmaktadr. Kendi hayallerin gre bu
vesile sayesinde hem insanlar dehete drmekte, hem sistemi
straba srklemekte ve gleri yettii durumda ise kavimlere, taifeye
dayal ihtilaflar oluturmaktadrlar. Onlarn yorum ve kararlar
kendileri iin bir hedef oluturmutur. Bu hedefe ulamann yolu ise
onlara gre ran milletinin lke iinde en mukaddes mekanlarndan
biri olan mam Rza'nn (a.s) hareminde bomba patlatmak ve kutsal
yerleri inemektir.2
2- 4- 1- 2- Kavmi ve kabilesel ihtilaflar
Bugn de grdmz gibi dnyann farkl noktalarnda dmanlar
Mslmanlar arasnda inan ve akidevi ve taifei sava meselesini
ciddi bir ekilde takip etmektedirler. u anda slam dnyasnn bir
- Kuruluun faaliyetlerini denetlemek
3- Genel Sekreter
Genel sekreter slam Mezhepleri Takrib Kurumunun en st icra sorumlusudur.
Yksek konseyin kararlarn uygulamak ve takib etmekle grevli olup tekilatn tm
birimlerinin idaresini de srdrmektedir.
4- Yardmclar
5- slami Mezhepler niversitesi
Takrib ve yaknlamann bir semeresi olan slami Mezhepler niversitesi 1995
ylnda Tahranda kuruldu ve niversitede muhtelif slam lkesinden farkl
mezheplere mensup genler, muhtelif mezheplerin fkh, Kuran ve hadis ilimleri,
slam tarihi, slam kelam gibi slami ilimleri renmekteler.
niversite tarafndan verilen diploma ise resmi bir diploma olup ran slam
Cumhuriyeti yksek ilimler bakanl tarafndan teyid edilmektedir. niversitenin
retim kadrosu ise muhtelif slami mezheplere mensup din alimleri ve hocalardan
olumaktadr. niversite imdiye kadar drt dnem mezuniyet treni dzenlemi ve
niversitenin rencilerinden bir ou muhtelif bilimsel olimpiyatlarda yksek
derece ve rtbeler elde etmilerdir. (Mt.)
1
Halkn farkl kesimleri ile yapt grmesindeki beyanat, 14. 6. 1372
1
Sistan, Belucistan, Horasan ve Mazenderan eyaletlerindeki limlerle
grmesindeki beyanat, 5. 10. 1368
2
Halkn farkl kesimleri ile yapt grmesindeki beyanat, 29. 4. 1373

356

blmne Irak hkmetinin yakn bir gelecekte ia'nn eline

deceine ve bunun da bir tehlike oluturacana inandrmaya
alyorlar. ia'ya ise asl dmanlarnn Snniler olduunu
sylemektedirler. Onlar kendi siyasetlerini ite bu ekilde ilerletmekte
ve ia ile Snni ve farkl slami gruplar arasnda ihtilaf
oluturmaktadrlar. Bu eski smrgecilerin siyasetlerinden biridir.
ngilizler bu siyasette olduka tecrbeli kimselerdir ve bu ii olduka
iyi bilmektedirler. Bizim lkemizin iinde de bu konuda bir takm
almalar vardr. 1
Dmanlarn mevzilendii kavmiyetler meselesinde tarih boyunca
bir birinin yannda bar ve sulh iinde yaayan ran kavimleri
arasnda ihtilaf icat etmeye almaktadrlar. Bu konuda olduka
uyank ve dikkatli olmak gerekir. Btn bunlar dmann istifade
etmek istedii komplolardr. Bunlarn karsnda durmak ve
mukavemet gstermek gerekir. 2
slam dmanlar srekli olarak kavmi bltrmeler ve
ayrmclklar sebebi ile Mslmanlarn sz birliine engel olmaya
almlardr. Bylece onlara egemen olmak istemilerdir. Filistin
igalinin ilk yllarnda eyh zzettin Kassam3 ve Hac Emin elHseyni4 Mslmanlardan Filistin'in kurtuluu iin yardm istedi.
1

Meclis-i Hibregan (Uzmanlar konseyi) yeleri ile grmesindeki beyanat, 19.

6. 1382
2
lkenin yneticileri ile grmesindeki beyanat, 24. 6. 1371
3
eyh zzettin Kassam Suriye'de domu ve yksek retimini Msr'da el-Ezher
niversitesinde dini ilimler dalnda sona erdirmitir. O dnemde ngilizler ve
Franszlar Suriye'yi ele geirmek iin altklarnda bir grup genleri rgtleyerek
smrgeciler aleyhine sava balatmtr. Suriye 1279 ylnda igal edildikten sonra
eyh zzettin Kassam idama mahkm edilmitir. Ve o da mecburi bir ekilde
Filistin'e hicret etmi ve direni hareketini 1304 ylnda Filistin Mslmanlarndan
bir cemaat ile balatmtr. Yllarca mcadele ettikten ve direni hareketini ganimet
yolu ile ald silahlarla tehiz ettikten sonra 53 yanda Cenin ehri yaknlarndaki
Yeb'ad blgesinde ngiliz gleri ile yapt bir savata ahadete ulamtr. O
ahadet halinde yle seslenmitir: "Bu cihattr; ya zafer ya ahadet!"
4
Hac Emin el-Hseyni Filistin mfts diye mehurdur. Bu mft-i azam
Araplarn mehur ahsiyetlerinden biridir ve Siyonist srail'in kurulmasna byk
muhalefet gstermitir. ngilizler Filistin'e egemen olduklarnda halkn silahl
direniinin nderliini stlenmi ve bu yzden de idama mahkum olmu, ama onu
idam edememilerdir. 1937 ylnda Britanya makamlar onu ve de yksek Arap

357

Bunun zerine dini byk merci olan Merhum eyh Muhammed

Hseyin Al-i Kaif'ul Gta1 da bunun zerine Siyonistler aleyhine
cihad hkmn verdi. Ama ne yazk ki tedrici bir ekilde yaplan
savalarn ve mcadelelerin slami ekli zayflamaya ve milliyeti
ekli belirginlemeye balamtr. 2
Gnmzdeki en nemli meselelerden biri Mslmanlar arasndaki
frka ihtilaflardr. Elbette bu yeni bir ey deildir. htilaflar, niza ve
bazen de frka, fkh ve kelam meseleleri hakknda atma slam'n ilk
asrndan itibaren var olmu bir eydir. Lakin bu hususunda
sylenebilecek yeni sz; ran'da slam devriminin zafere ulamasndan
ve btn slam lkelerine bu dncenin yaylmasndan sonra
smrgeci glerin, slam'n bu kuatc dalgasna mukabelede
komitesi nderlerinden olan ve de hedefleri Siyonist iddialarn aleyhine Arap
lkelerinin birlii olan dier birka mcahidi yakaladlar. Ama hac Emin elHseyni onlarn elinden kamay baard ve yaklak iki yl boyunca Lbnan'da
yaad. kinci dnya savandan az nce Irak'a gitti ve 1941 ylnda Irak'ta meydana
gelen olaylarda ad geen kimselerden biriydi. O daha sonra ran'a gelmi ve bir
mddet sonra Almanya'ya gitmitir. Hac emin el-Hseyni ngilizlerin Filistin'e
egemen olduu dnemin sona ermesinden sonra Filistin hkmetinin bana
gemitir.
1
Ayetullah Muhammed eyh Muhammed Hseyin Kaif'ul Gta hicri kameri
1294 ylnda Necef-i Erefte domutur. Kaif'ul Gta farkl ilimlerde gr sahibi ve
farkl ilim dallarnda birok eserleri ve makaleleri bulunan bir kimsedir. Yazd
kitap 80 cildin stndedir. Merhum Kaif'ul Gta dnya smrgecilerinin, zellikle
de Amerika ve srail'in yapt cinayetlere kar iddetli bir tepki gstermitir."elMesel'ul Ulya fi'l slam la fi Bahmedun" adnda bir kitab Amerika'nn yapm
olduu daveti red hususunda kaleme alm ve Lbnan'n Bahmedun blgesinde bir
konferans tekil ederek brahimi dinlerinin limlerini komnizm ile sava hususunda
grmek iin bu konferansa davet etmiti. Balfur (1917'de, Yahudilere, Filistin
topraklar zerinde "Milli Yahudi Yurt" (Foyer National Juif) kurma hakk salayan
"Balfour") anlamas esasnca 1948 ylnda Filistin srail'e verildiinde merhum
Kaif'ul Gta smrgecilere ve Siyonistlere kar sava hususunda milletleri
uyandrmaya almtr ve hatta bunun zerine Irak genlerinden bir grup, Filistin
halkn desteklemek iin igalci Siyonistler aleyhine sava iin seferber olmulardr.
Kaif'ul Gta ortak smrgeci cephe karsnda slami vahdet icat etmek iin farkl
slam lkelerine yolculuk yapm ve mrnn sonuna kadar bu sava srdrmtr.
Kaif'ul Gta hicri kameri 1374 ylnda vefat etmitir.
2
Uluslararas Filistin hareketini destekleme konferansnn al merasimindeki
beyanat, 4. 2. 1380

358

bulunmak iin ran slam Cumhuriyeti'ni genel anlamda deil, frkai

anlamda ii hareket olarak tantmaya ve te yandan ii ve Snni
arasnda nifak icat etmek iin almalardr. Biz bu eytani hileyi
grdmz iin srekli olarak Mslman frkalarn birliini
savunmu ve bu fitneyi sndrmeye alm bulunmaktayz. Allah'a
hamdolsun ilahi ltuf sayesinde bu gurupta bir ok baarlar da elde
etmi bulunmaktayz. En son baarlardan biri de hi phesiz Mecmei Cihani-i Takrib-i Mezahib-i slami (Uluslararas slami Mezhepleri
Yaknlatrma Kurulu) tekil etmek olmutur. u anda da slam
dnyasnn tmnde her mezhepten genel insanlar, airler, yazarlar,
aydnlar ve limler omuz omuza tek bir dil, tek bir nefes halinde slam
devrimini ve ran slam cumhuriyetini savunmaya almaktadrlar.
Lakin dman para harcayarak planlayarak, tebli ederek ve bir ok
komplolar dzenleyerek mukabelede bulunmaya almaktadr. Ne
yazk ki dnyann baz blgelerinde ihtirasa drerek ve kandrarak
baz kimselerin zihinlerine ve dillerine de egemen olmay
baarmlardr. 1
2- 4- 1- 3- Siyasi ihtilaflar
lkede niversitelerde ve niversitelerin dnda bir takm siyasi ve
grupsal ihtilaflar, kavgalar ve atmalar da vardr. Dman bu
ihtilaflar krklemeye almaktadr. Btn bu ihtilaflar doal bir ey
deildir. Bir miktar yabanclarn krklemesi ile olumaktadr.
Elbette ahsi menfaatler de sz konusudur. Lakin dmann hedefi
bundan daha stndr. Bu, ok nemli bir meseledir. Dmann hedefi
sadece siyasi gruplar arasnda siyasi ihtilaflar krklemek deildir.
Onlar sistemin hkimiyetinin banda ikilik ve ihtilaf icat etmek
istemektedirler. htilaf icat etmek ise onlar iin ok nemli bir
meseledir. Onlar lkenin karar alma mekanizmasnda ve sisteminin
banda iki farkl dnce oluturmak ve bylece hi bir mesele
hakknda birlik ve beraberlik iine girilmemesini salamak
istemektedirler. Ve bu proje zerinde ok da almlardr. Bir gruba
da bu iin olmas iin bask uygulamlardr.
1

Beytullah'il Haram haclarna mesaj, 26. 3. 1370

359

Bunlar sistemin banda rehberlik, cumhurbakan ve dier

sorumlular arasnda kavga ve ihtilafn olmas iin almlardr. Biri
karar aldnda dierinin bunu bozmasn istemilerdir. Ak bir
ekilde de iki trl hakimiyet istediklerini dile getirmiler ve bir ok
yerde de bunu hayata geirmilerdir. 1
2- 4- 2- Mslmanlar arasndaki ihtilaflarn sonular
Eer bugn bir lkenin basn ve medyas slami mezheplerden
birine saldracak ve dier lkenin medyas ise buna karlk olarak
onlarn mezhebine saldracak olursa - yani bu siyasi kavgalar
mezhebi ve dini dnce alanna kaydrmak ve de fikir ve dini
banazlk yardm ile gruplar birbirinin canna drmek plan
uygulamaya koyulursa- hi phesiz bu durum Mslmanlarn
slam'n nderlii ve azameti dncesini hayata geirmelerine ve
bunu gerekletirmelerine en byk tekil etmektedir. 2
slam dmanlar slam', slam lkeleri arasndan zorla karmak
istemektedirler. Mslman halk bireylerinin kalbi ise slam ve Allah
iledir. Onlar slam'a ilgi duymaktadrlar. Dnyadaki byk kudretler
ve siyaset ehli kimseler kukla hkmetleri vesilesi ile halk slam'dan
uzak drmeye almaktadrlar. Eer sizler birlik ve beraberlik
iinde olur, birbiriniz ile kavga etmez ve glerinizi - ki olduka
byk unsurdur ve de din ve dnyalarnn daha iyi olmas iin ondan
istifade etmek mmkndr. - birbirinizin aleyhine tketmezseniz
dmann aalk hedefleri de asla gereklememi olur. 3
Eer Mslman milletler arasnda bu gnl birlii ve ibirlii
oluacak olursa, artk dmanlar Bosna Hersek gibi mazlum ve aresiz
bir millet ve Mslman halk iler acs bir ekilde kuatma altna
alamaz. Artk uluslararas kurulularn hi birisi meseleyi sz ve dil ile
geitiremez. Gerekten de dnyada ok ilgin bir hadise meydana
gelmektedir. nsan haklarn savunan btn bu kimseler sz bir grup
1

Kirman eyaleti niversitelerindeki statlar ve renciler topluluundaki

beyanat, 19. 2. 1384
2
Mecmeu'd Takrib Beyne'l Mezahibi'l slamiyye konferansna katlanlar ile
yapt grmesindeki beyanat, 1. 7. 1370
3
Halkn farkl kesinleri ile yapt grmesindeki beyanat, 19. 7. 1368

360

mslmana gelince her eyi unutmaktadrlar. Evrensel kudretlerin ve

dmanlarn slam karsndaki bu inatlar nereden
kaynaklanmaktadr? Evet bu nasl bir hal savadr ki bugn slam
ve Mslmanlar aleyhine balatm bulunmaktadrlar. nsan her yerde
bunun bir nianesini ak bir ekilde mahede etmektedir.
Mslmanlarn dnyann drt bir kesindeki bu mazlumiyetinin
manas nedir? Dman, gc yettii kadar Mslmanlara kar bu
zulm reva grmektedir. Bu neden kaynaklanmaktadr? Hi phesiz
Mslmanlar arasnda tefrika ve fitnenin oluundan
kaynaklanmaktadr. slam mmeti arasnda tefrikann varl sebebi
iledir. Mslman devletler arasnda bir tefrika vardr ve de hi
phesiz bu dmann iidir. 1
Biz diyoruz ki ey dnyadaki Mslmanlar! Dnyann neresinde
olursanz olun eer birbirinize kar dmanlk etmezseniz, eer bir
birinizin aleyhine savama ve atmaya girmez ve de dost ve
dmanlarnz ok iyi tanyacak olursanz, hayatnz bugn
olduundan ok daha farkl bir hayat olacaktr. Sizler bugn
paralanmaya, zaafa ve geri kalmaya maruz kalm bulunmaktasnz.
slam lkeleri genelde veya umumen fakir, baml ve esir lkelerdir.
slam dmanlar slami lkelerden bu slam dinini zorla dar
karmak istemektedir. 2
Geni bir dairede slam mmetinin zafer ifresi hi phesiz sz
birlii iinde olmalardr. Eer slam mmeti ilim, ilerleme, maddi
kalknma ve kendi kaderine egemen olma hususunda yabanclarn
sultasndan kurtulmak ve de i ve d saadetini elde etme hususunda
ilerleme arzusu iinde ise, bunun yolu tevhid kelimesi ve sz
birliidir. Her trl vesileden dnya zerindeki kudretini glendirme
yolunda istifade eden sper gler, slam dnyasnda her vesile ile
tecziye, tefrika ve ihtilaf silahndan istifade etmek iin aba
gstermilerdir. Ne yazk ki bu alanda da byk bir baar elde
etmilerdir. Eer bugn Filistin halk bylesine ac bir kadere maruz
braklm ise, eer bugn Filistin halknn bedeni kanl ise ve bu
1
2

lke sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 24. 6. 1371

Halkn farkl kesimleri ile grmesindeki beyanat, 19. 7. 1368

361

milletin gam ve musibetleri dert sahibi insanlarn cannn

derinliklerine kadar nfuz etmi ise bu hi phesiz Mslmanlarn
sz birliinin olmamas ve ihtilaf sebebi iledir. Eer sz birlii
olsayd, bu durum asla meydana gelmezdi. Eer slami Irak bugn
igalcilerin postallar altnda ineniyorsa bu Mslmanlarn sz
birliinin olmay ve ihtilaflar sebebiyledir. Eer bugn orta
doudaki lkeler Amerika'nn marur ve keyifli feryatlar ile direk bir
ekilde tehdit ediliyorsa, bu Mslmanlarn sz birlii iinde
olmayndan kaynaklanmaktadr. Eer Mslmanlar bu aalk
durumdan kurtulmak istiyorlarsa, eer Filistin'i kurtarmak, Afganistan,
Irak ve dier slam beldelerinde dmann Mslmanlarn can ve
bedenini bask altna almamasn istiyorlarsa, bunun yolu sz birlii ve
milletlerin vahdet iinde olmasdr. Devletlerin ve iarlarn vahdeti
gerekmektedir. Kurban bayram ite bu birlik ve vahdet gndr. 1
2- 4- 2- 1- Mslmanlar zayf drmek ve dmanlarn egemen
olmas
Bugn artk slam dnyas kendini yeniden gzden geirmeli ve
vahdet meselesi zerinde ciddi bir ekilde dnmelidir. Bugn
Amerika'nn bu blgedeki tehdidi sadece bir veya iki lkeye ait
deildir. Btn herkesi tehdit etmektedir. Bugn Siyonist sermaye
sahiplerinin Amerika'nn hkim snfnn arkasnda yapm olduu
tehditler, bir blgemizi yutma ve igal etme ile iktifa etmemektedir.
Onlar btn bir blgeyi yutmak istemektedirler. Bugn ak bir
ekilde "byk Ortadou Projesi (BOP) " szn etmektedirler. Bunun
szn ettiimiz hakikat dnda bir anlam yoktur. Bundan yaklak
elli veya yz yl nce, gasp Siyonist devlet kuruluu almalar
balatlnca ve de bu fikir bat ve Avrupa topluluklarna ekillenince,
onlarn tek niyeti bu blgeyi ele geirmeleri ve yutmalaryd. Onlar bu
blgeye ihtiya duymaktadrlar. Onlar iin bu blge halknn hi bir
deeri yoktur. Btn herkes tehdit altndadr ve herkes tehdit altnda
olduu iin de en akllca yol herkesin dnmesi ve ele ele
vermesidir. Biz slam milletlerinden ve devletlerinden ciddi bir ekilde
1

Kurban bayram namaz hutbeleri, 5. 9. 1382

362

bu konu zerinde dnmelerini ve almalarn istiyoruz. Elbette

bunun bir zahmeti ve nclleri de vardr ve de ncllerinin mutlaka
temine edilmesi gerekmektedir.
Neden Mslmanlar arasnda birliin gerekliliini
anlayamamaktayz? Elbette bunun en byk yk bizim
omuzlarmzdadr. Bu dnem olduka hassas bir dnemdir. Eer
dmanlar kudret nfuzu sayesinde bu blgeyi tasarruf altna alacak
olursa, slam dnyas yeniden smrgecilik dnemindeki gibi yz yl
geriye gidecektir ve yz yl sonra da slam mmetinin modern ve
sanayi dnyas ile arasndaki fasla olduka byyecektir. Biz buna
cevap vermek durumundayz. Biz bugn sorumlu bulunmaktayz.
Bugn devletler, sekin insanlar, uzmanlar, kltrel ve dini ahsiyetler
sorumlu bir konumdadr. Hepimiz slam dnyasnn birlii konusunda
sorumlu bulunmaktayz. Yce mam'mzn da (r.a) slam devriminden
nce mrnn sonuna kadar sylemi olduu en nemli szlerden biri
slam mmetinin vahdeti meselesi, Mslmanlarn ittihad ve kk
bahanelerin bytlmemesiydi. Biz bugn btn bunlarn olduka
hikmetli ve olduka doru tavsiyeler olduunu gryor ve anlyoruz.1
Hi phesiz ilahi ltuflardan birisi de onlarn slam'a darbe vurma
veya aalama hususunda yaptklar her teebbs Mslmanlarn
gazabnn artmasna ve slam' savunma noktasnda iradelerinin
kklemesine neden olmasdr. Bunun apak rnei ise mrtet ve kan
helal olan ngiliz yazarnn yazm olduu eytani kitap macerasdr.
Dnyadaki sper gler bu i ile slam' zayf drmeye almt;
ama yce Allah onlarn isteinin tam tersine bu ii onlarn yz
suyunun dklmesine vesile oldu. mam Humeyni'nin (r.a) bu yazarn
kannn helal olduuna dair verdii fetva ile birlikte Mslmanlarn
uyumu ve insicam daha da bir artt ve dmann slam ile savataki
btn abalar Allahn izni ile byle sonusuz kald.

" phe yok ki eytann

kurduu dzen zayftr."2

1
2

lke sorumlular ile grmesindeki beyanat, 18. 2. 1383

Nisa suresi, 76. ayet

363

Siyonistler kudret dengelerini Filistin halkn zillete srkleme ve

aalama esas zere tasarlamlard. Ama Filistinliler bu dengenin
aleyhine ve Siyonist rejimin zillet dolu antlamalarnn zddna,
Amerika'nn sultac sisteminin ve yenilgiye uram uaklarnn
aleyhine kyam etmiler, eref eve izzet yolunu semilerdir.
Cinayetkar srail rejimini ierden buhran ile ve snrlarda ise direni
ile kar karya getirmitir. 1
Btn Mslmanlarn bilmesi ve de kar karya geldiinde
sorumluluk ve teklif hissine kaplmas gereken nemli noktalardan biri
de udur: Bugn yaklak olarak dnyann her yerinde smrgeci
gler tarafndan slam ve Mslmanlar aleyhine byk bir sava
balatlm bulunmaktadr. Geri bu sava yeni deildir. Bunun
rneklerini Avrupa'nn smrgeci tarihinde kmil bir ekilde
grmekteyiz; ama unu sylemek mmkndr ki bu savan metotlar,
aikr oluu ve baz hususlarda acmasz oluu imdiye kadar rnei
olmayan eylerdir ve bu gnmze ait yepyeni bir hadisedir. slam
leminin imdiki durumuna bir bakmak da hi phesiz bu olayn
sebebini, yani slam aleyhine savan aikr oluu ve iddet
kazanmasnn sebebini ak bir ekilde gzler nne sermektedir. Hi
phesiz bunun tek bir sebebi Mslmanlarn uyannn art ve
yayl gstermesidir. 2
2- 4- 2- 2- slami uyann yaylmamas
Hakikat u ki Mslmanlar son on veya yirmi ylda slam'n dou
veya batsnda ve hatta slami olmayan lkelerde derin ve hakiki bir
hareket balatmlardr. Bu hareketi slami hayatn yenilenmesi"
olarak adlandrmak da mmkndr. imdi gen, eitimli ve
zamanndaki bilgilerle kuanm olan dinamik bir nesil eski ve yeni
smrgecilerin beklentilerinin tam tersine slam' unutmad gibi
aksine byk bir iman heyecan ile beeri ilimlerin ilerlemesinden
istifade ederek ve de olduka aydn ve derin bir gr sahibi olarak bu
dine ynelmi ve kaybettii eyi bu dinde aramaya koyulmutur.
1
2

Kuds gn mnasebetiyle gnderdii mesaj, 29. 9. 1379

Beytullah'il haram haclarna mesaj, 28. 2. 1372

364

ran'da slam cumhuriyetinin kyam ve de bu rejimin istikrar, sebat ve

gn gittike artan iktidar hi phesiz bu gen ve kkl hareketin
zirvesini oluturmaktadr. slam cumhuriyeti hi phesiz
Mslmanlarn uyannn yaygn hale gelmesi hususunda byk bir
rol oynamtr. Bu ise srekli olarak milletlerin mukaddesat ve
inanlar aleyhine savatn gstermekten saknan smrgeci
cepheyi slam ile sava hususunda ak bir ekilde ve btn mmkn
metotlar ile ve bazen iddet ve katlk iinde meydana girmeye
zorlamtr. Amerika ve Avrupa lkeleri ile bir ok siyasetiler ve
bakanlar, en azndan haftada bir defa ak bir ekilde slami imann
yayl ve geliimini byk bir tehlike olarak grdn ve bunun ile
savamann gerekliliini dile getirmektedirler. 1
Bugn dnya smrgecileri ve lemdeki siyasi zorbalar ve btn
dnyadaki altn ve g imparatorlar byk fesat ve k iindedirler.
Bu yzden slam'a ve slami dzene dman kesilmektedirler. Zira
onlar tehdit eden ve onlarn rezaletlerini ifa eden yegne g slam
ve Mslmanlarn uyandr. Tabiatyla da slam, slami dzen ve
slam Cumhuriyeti aleyhine ellerinden gelen her eyi yapmaktadrlar.
Sadece bir durumda ran slam cumhuriyeti kendisini kmil bir ekilde
bu dmann tehlikesinden ve zararndan koruyabilir ve o da kendi
iktidar ile onlar mitsiz kld durumda geerlidir. slam
cumhuriyeti siyasi ve iktisadi iktidarn isbat ederek ve hayatnn
devam gcn aa vurarak dman mitsiz klabilir ve de bu
durumda dmann komplolardan el ekmesi hususunda gven
duyulabilir. Zira bu durumda dman artk abalarnn faydasz
olduunu mutlaka hissedecektir.2
Dnya smrgeci gler milletimizin slami byk devriminde
slam cephesinden byk bir tokat yemilerdir. Bu yzden sper
gler mmeti bir birine dman etmek istemektedir. Ben aziz
milletimize, dnyann her yerinde bulunan dier Mslman milletlere
veya Mslmanlarn yaad dnyadaki btn halklara ve genel
anlamda btn Mslmanlara unu arz ediyorum: Geliniz bu ilahi
1

Beytullah'il haram haclarna mesaj, 28. 2. 1372

Milli eitim bakanl grevliler ve de retmenler ve renciler ile
grmesindeki beyanat, 26. 3. 1368
2

365

tavsiyeye kulak veriniz. Zira Kur'an ak bir ekilde yle

buyurmaktadr:

" Hep birlikte
1
Allahn ipine (Kurana) smsk sarln"
Amerika slam mmetini bir biri ile dman klmak istemektedir.
Sizler geliniz vahdet icat ederek, tefrika talep eden bu sper glerin
burnunu topraa srtnz ve dmann honut olmasna izin
vermeyiniz. slam dnyasnn dmanlar gnmzde kendi
hedeflerini Mslmanlar eli ile gerekletirmeye almaktadrlar. 2
Bugn slam dnyasnn en nemli meselelerinden biri eytani
cephenin, zellikle de byk eytann slam'a ve slami inan ve
mefhumlara kar delice ve kin dolu dmanldr. Geri slam'a kar
tm boyutlar ile planlanm bir dmanlk, smrgeciliin balad
ilk yllardan beri srmektedir ve de smrgeciler slam lkelerini
yamalad, katliam ettii ve yamalad sona asrlarda artk slam'a
kendi fitneleri karsnda salam bir set ve engel gz ile bakmakta ve
de siyasi ve kltrel saldrlarnn hedefi haline getirmi bulunmakta
ve hatta Mslmanlar eytani hileleri ile Kur'an'dan ve slam'dan
uzak drmeye almaktadrlar. Bu abalarndan biri olarak da fesat,
rezalet ve fuhuu yaymaya koyulmu bulunmaktadrlar. Lakin slam
devriminin volkan onlarn mit harmann atee verdiinde,
Mslmanlarn kalbine mit klarn yaktnda ve slam'n yeniden
hayat buluunu mjdelediinde bu smrgeci kudretler yaralanm
kurtlar gibi slam aleyhine kapsaml ve delice bir saldr balatm
bulunmaktadrlar. Elbette bu beklenmedik bir ey deildir. Kesinlikle
ilahi snnet onlarn yenilgisini ve rezaletini ak bir ekilde inallah
gerekletirecektir. Nitekim Kur'an yle buyurmutur:

" Allahn

sz yerine gelinceye kadar, inkr edenlere yaptklar iler
sebebiyle devaml olarak, ya byk bir felaket gelecek."3

Al-i mran suresi, 103. ayet

Mbarek Ramazan bayram namaznn hutbeleri, 11. 12. 1373
3
Ra'd suresi, 31. ayet
2

366

Elbette u artla ki slam'a iman eden kimseler bu komplolar

karsnda grevlerini yakndan bilmeli ve de bu grevlerini yerine
getirme noktasnda asla gaflete dmemeleridir. 1
Sper gler ran'daki bu hakikatin kalc, yerleik ve kkl
olduunu hissettiklerinde bunu ortadan kaldramayacaklarn ve bu
hareket ve binay yok edemeyeceklerini anladklarnda, dmanca
abalarn baka bir ekilde hayata geirmeye koyuldular. O da
lemdeki Mslmanlar bu devrimden, bu milletten, bu byk
nderden ve dnyann azametini itiraf ettii bu hikmet sahibi liderden
ayrmakt. Yani onlar dier milletleri ran milletinden uzaklatrmak
ve ayr tutmak istiyorlard. Ayn zamanda slami hayatn msait
ortamlarn, onlar tevik eden bu bi'l fiil ve mevcut hareketten
ayrmaya alyorlard. Arap olan lkeleri Arap olmayan lkelerden,
sistem ve rejimleri dnya smrgecileri ile yakn bir iliki iinde
bulunan lkeleri, bu devrim merkezinden ayrt etmek ve ayr tutmak
istiyorlard. Bunlar siyaset, devlet ve hkmet dzeyinde kendi ciddi
programlarnda da yer ald ve ne yazk ki bu dzeyde baz devletler de
kamil bir ekilde bu oyuna geldiler, aldatldlar ve kendileri iin
hazrlanm olan bu korkun tuzaa dtler.
Dnya smrgecileri mevcut devletleri ran slam cumhuriyetine
dman klmak istemekteydi. Baz devletler akllca davrandlar ve
smrgecilerin bu isteklerinin hayat geirilmesine engel oldular. Ama
baz devletler smrgecilerin bu tuzann farkna varmadan bu
tuzan iine dtler ve milletler dzeyinde de frka ihtilaflarn, ii
ve Snni ihtilaflarn ve inan ihtilaflarn sz konusu ettiler ve bir ok
kimseleri de kiralayarak slam cumhuriyeti aleyhine, ia aleyhine
veya ran'n Mslman halknn baz inanlar aleyhine kitap yazmaya
zorladlar. Bu konuda bir ok kitaplar da yazld. Bir ok kimseyi de
dilleri ile bu kitaplara, bu sorulara ve bu svglere cevap vermeye
zorladlar. Ne yazk ki her iki taraf da bu konuda byk bir tuzaa
dtler. 2

1
2

Beytullah'il haram haclarna mesaj, 14. 4. 1368

lke sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 13. 5. 1375

367

Peygamber-i Ekrem Karsnda Mslmanlarn Vazifeleri

368

1- Btn dnya insanlarna nebevi mesajn beyan

1- 1- ada dnyann Peygamber (s.a.a) zaman ile benzerlikleri
Peygamber (s.a.a) insanln omuzlarnn zerinden ykleri


indirmek iin bu dnyaya gelmitir.

"zerlerindeki
ar
ykleri
ve
zincirleri

kaldrr."1
Peygamber o gnk beer bireylerinin omzunda car olan btn ar
ykleri indirmeye gelmitir. O zamanlar beerin boynuna ne kadar da
ar zincirler vurulmutu! Bugn de durum ayn ekildedir. Eer bir
kimse gnmz insanlnn omzunda var olan ar yklerin Arap
yarm adasndaki cahil insanlarn omzundaki yklerden daha ar
olduunu iddia edecek olursa, hi phesiz bo bir sz sylememi
olur. Beer bireylerine yaplan bunca zulmler, beeri toplumlara
uygulanan bunca hakszlklar, beer hayatna stn ve egemen klnan
maddiyat, zorla ve farkl metotlarla beer bireylerine dayatlan
insanlarn hayat muhitinden maneviyatn atlmas ve uzaklatrlmas
ve benzeri eyler beeriyetin omuzlarnda bulunan ar yklerdir.
Beeriyetin bugn sanayi ve teknoloji medeniyetinde ve de aldatc
cezzab maddiyat parltlar altnda hissettii arlk, hi phesiz
slam'n zuhur esnasndaki cahiliye karanlklarnda insann hissettii
ve omuzlarnda arlk eden eyden ok daha ac bir konumdadr. 2
1- 2- Nebiyy-i A'zam'n mesajn kabullenme noktasnda bugnk
ortam
slami davet bugn dnyada bir ok taraftar bulmu ve nceden
Mslman olmayan bir ok kimse, slam davetini kabul etmitir. slam
davetini kabul etmek hi phesiz resmi bir ekilde slam dinini kabul
etmek anlamnda deildir. Bu onun bir aamas konumundadr. Bu
1
2

A'raf suresi, 157. ayet

lke sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 13. 5. 1375

369

dnya halknn, bir hususta slam'n neri, hakikatler, marifetler ve

mesajn kabullenmesi de ayr bir aamasn tekil etmektedir. Bugn
yle bir gndr ki milletler slam mesaj ile kar karya
bulunmaktadrlar. Onlar bu mesajn kendileri iin faydal olduunu ve
hayatlarndaki boluklar doldurduunu hissetmektedirler. eitli
medeniyetler altnda yaayan insan, bugn dikkatlice baktnda
hayatndaki skntlarn slam'n insann hedefleri, ehemmiyeti ve
deeri hususunda beyan ettii eyler; slam'n aile, kadn, ilim hedefi,
toplumlarn bir biri ile ilikileri, zayflar ve gllerin toplumsal
mnasebeti hususunda syledii eyler ile giderildiini ve ortadan
kaldrldn ak bir ekilde hissetmektedir. Bu yzden de slam'n
mesaj onlara ok ekici gelmektedir. Dolays ile dnya smrgeci
gleri ve lemdeki medya borazanlar - ki bu zorbalk, zulm ve
insan ile sava merkezlerine bal bulunmaktadrlar- slam mesajna
kar byk bir iddet ve dmanca davran sergilemektedirler. 1
1- 3- Gnmz insann nebevi mesaja olan ihtiyac
Eer bugnk beeriyet bu rahmete - slam varlnn rahmeti,
nebevi retiler rahmeti ve bu rahmetin kaynayan emesi- ve onu
elde edecek ve susuzluunu bu su ile giderecek olursa, hi phesiz
beerin en byk sorunu kendiliinden ortadan kalkm olur. Geri
bugnler lemde var olan medeniyetler de hi phesiz slam
retilerinden nasiplenmilerdir ve hi phesiz insanlk arasnda ok
yce mefhumlar, gzel metotlar ve sfatlar mevcuttur. Btn bunlar
ilahi dinlerden, peygamberlerin retilerinden ve semavi vahiyden
alnmtr. Bundan byk bir blm de yine ayn ekilde slam'a
aittir. Lakin bugn beer maneviyata, sefaya ve de apak hak ve
kalplerin yneldii slami marifetlere - ki insaf sahibi olan her kalp bu
marifetleri kabul etmekte ve anlamaktadr- daha muhta bir konumda
bulunmaktadr. 2
Yce slam Peygamberi'nin kutlu doum gn, bu yce insann
sonsuz bereketleri zerinde dnme gndr. Hatta sylenebilir ki bu
1
2

a. g. e.
a. g. e.

370

byk kutlu gnn en byk bereketi, beeri topluma tevhid ve adaleti

hediye etmektir. Bugnk insanlk da ilmi ilerlemenin ve beeri fikri
byk gelimelerin gn olduu halde inan leminde irke esir
kumundadr. Hatta maddi adan bir ok ilerlemi lkeler bile bu irke
esir konumdadr. Dolays ile anlald zere tevhide inanmak sahip
olduu btn bereketleri ile birlikte bir nuraniyete ihtiya duymaktadr
ve de bu nuraniyete ise sadece ilahi vahiy ile hidayete erimi olan
akl dnda bir yolla erimek mmkn deildir. te bu hediyeyi bizim
yce Peygamber'imiz insanla hediye etmitir. Nitekim gemi
peygamberler de kendi dnemindeki insanlara bunu hediye getirmitir.
Tevhide inanmak insann can kalp ve hatta hayat ortamlarnda byk
bereketlere sahiptir. Dolays ile bu bereketleri dnmek ve tevhidin
bereketleri ve eserlerine doru hareket etmek gerekir. 1
Biz Mslman halk, Allah Resul'n beeriyetin kurtarcsn,
zgrlk ve adalet mnadisini tanmaya daha ok muhta bir
konumdayz. Nebevi biset hakknda dmanca tebligatlar, batl
dnceler ve vehim perdeleri uzun asrlar boyunca slam dmanlar
tarafndan btn bir lemin kltrel afakn doldurmu durumdadr.
Dnya halklar maalesef tarih boyunca beerin hayatn ve en byk
kurtarcsn tannamamaktadr. Sizler bugn iyice bakacak olursanz,
dmann tebligat karanlklarnn ran milletinin en byk zaferlerini
rttn aka grrsnz. Ayn bu olay tarih boyunca Peygamber-i
Ekrem'in (s.a.a) ehresi ve ilahi Peygamber'in son biseti hakknda da
mevcuttur. Ben iddia ediyorum ki - evet bu iddiay sabit de edebilirimyeryzndeki insanlarn ou henz de henz yce slam
Peygamberi'nin bisetinin muhteva ve mefhumunu tanyamamtr. 2
2- Bisetin gereklemesi iin aba gstermek
2- 1- Bireysel hayatta
Bu ilahi olayn meydana gelii ve biset meselesi beeriyetin uzun
mr boyunca kendisi iin ortaya kt en nemli bir meseledir.
nsann kaderinde ve beerin tarihinde hibir hadise bu kadar etkili
olamam ve yce Allah tarafndan hibir ltuf insanlk iin bu ltuf
1
2

lkenin sorumlular ile grmesindeki beyanat, 24. 6. 1371

Gorgan musallasndaki konumas, 26. 8. 1365

371

ve fazl kadar azamet elde edememitir. Bir iftihar ediyoruz ki btn

vcudumuzla bu byk biseti kabul etmi, ona iman etmi ve bu
saadet yolunu tanm bulunmaktayz. Bu da bizzat ilahi byk
nimetlerden biridir. Her Mslman insan kendi ahsi hayatnda ve
kendi dnyasnda nebevi biseti gerekletirmek ve de yce
Peygamber'in bisetinde var olan hedeflere doru hareket, amel ve
iman sayesinde kendisini ilahi ve manevi saadet cennetine ulatrmak
ve kavuturmakla ykml bulunmaktadr. 1
2- 1- 1- Nefis tezkiyesi ve nebevi ahlak ile ahlaklanmak

"And olsun, Allah, mminlere kendi ilerinden; onlara
yetlerini okuyan, onlar artp tertemiz yapan, onlara kitab ve
hikmeti reten bir peygamber gndermekle byk bir ltufta
bulunmutur."2
Bu tezkiye ve de kitap ve hikmeti renmek, insann deruni
deiiminden ibarettir. nsan kendi yaratl hedefine ulaabilmek iin
kendisi hakknda peygamberlerin biset hedefine nail olmaldr. Yani
deimeli, dzelmeli, iyi olmal ve de insann iinde bulunan ve
dnyay fesada srkleyen her trl kirliliklerden, aalklardan,
ayplardan ve eksikliklerden kurtulmaya almaldr. Bu bireyin
varlk dairesi dhilindedir. Biset de bunun iindir. Nitekim Peygamber
de (s.a.a) bir hadisinde yle buyurmutur: "phesiz ben ahlaki
ycelikleri tamamlamak iin gnderildi."3
Bu rivayet de szn ettiimiz bu manay ifade etmektedir. 4
2- 1- 2- Avamca cehaletten dar kmak ve hikmete dayal bir
hayata erimek
Bu tezkiye, kitap ve hikmet renimi insann deruni
deiikliinden ibarettir. Peygamber bir hadisinde "Ben ahlaki
1

Kur'an karileri ile grmesindeki beyanat, 4. 12. 1368

Al-i mran suresi, 164. ayet
3
eyh Tebersi, Mekarim'ul Ahlak, s. 8
4
lke sorumlular ile grmesindeki beyanat, 1. 11. 1371
2

372

ycelikleri tamamlamak iin gnderildim" diye buyurmutur ve bu

ifade szn ettiimiz manaya dnmektedir. Yani insann tehzibi,
insann tezkiyesi, insan hikmete sevk etmek; hi phesiz onu
amiyane cehalet dzeninden hikmete dayal bir hayat ve anlaya
ulatrmaktr. Bu bireyin kategorisinde ve de bireysel hayat alannda
geerlidir. 1
2- 1- 3- Amelde Resul-i Ekrem'e (s.a.a) uyma
Azim, kapasiteli, sonsuz, ahlakl, uygun ve esiz amelleri bulunan
byk bir ahsiyet, peygamberler ve veliler silsilesinin banda karar
klmtr ve biz Mslmanlar bu yce ahsiyete uymakla grevli
bulunmaktayz. Nitekim yce Allah yle buyurmaktadr:


" And olsun ki,
"

2
Resulullah, sizin iin gzel bir rnektir."
Dolays ile biz peygambere iktida etmeli ve ona uymalyz; sadece
birka rekt namaz klma hususunda deil. Aksine davranlarmzda,
szlerimizde, muaeretimizde ve muamelelerimiz hususunda da
Peygambere uymalyz. Dolays ile de onu iyi tanmamz
gerekmektedir.3
2- 2- Toplumsal hayatta
2- 2- 1- slami hkmeti takviye ve icat etme
Bugn slam mmeti gerek anlamda slami bir hkmete ihtiya
duymaktadr. slami hkmet insanlarn ve milletlerin kalbine
hkmeden bir hkmettir. Bu hkmet insanlarn beynine, ilmine ve
ilmi ilerlemelerine egemen bulunmaktadr. nsanlarn gl ellerine ve
pazlarna hkmetmektedir. Onlar arasndaki sahih siyasetin idaresine
hkmetmektedir. Bu hi phesiz slam mmetinin bugn ihtiya
duyduu bir eydir. 4
Bugn beer bu marifetlere ihtiya duymaktadr ve biz
Mslmanlar kusur iinde bulunmaktayz ve bu kusurumuzu ve
1

a. g. e.
Ahzab suresi, 21. ayet
3
Tahran cuma namaz hutbeleri, 23. 2. 1379
4
lke sorumlular ile grmesindeki beyanat, 31. 5. 1385
2

373

eksikliklerimizi itiraf etmek zorundayz. Biz Mslmanlar kusur

sahibiyiz. Evvela dnya apnda slam'n hakiki marifetlerini gsterme
hususunda kusur iindeyiz. kinci olarak dnya dzeyinde slam'n
doru rneklerini ve olgularn gsterme hususunda kusur iindeyiz.
Eer Mslmanlar kendi siyasi ve hkmeti rneklerini bireysel ve
toplumsal davranlarn ve amellerini bu marifetler zere
dzenleyecek olsayd, hi phesiz bu slam'n en byk bir teblii
olurdu. Elbette hi phesiz bugn ok kompleksi bir tebligat dalgalar
btn bir lemde slam aleyhine odaklanm konumdadr. Sizin de
grdnz gibi Amerika'nn ehirlerinde meydana gelen olaylar1
neticesinde bu tebligat ebekelerinin yneticileri bunu frsat bilerek
slam' itham etmiler ve bu olaydan kt istifadede bulunmulardr.
Onlar hi bir frsat elden karmamaktadrlar. Elbette bu ktln
etkileri, eseri ve utan verici lekeleri bir ok batl lkelerin gl
siyasetilerin zerinde bulunan ok byk bir gnahtr. Onlar yle
eyler konutular ve yle ekilde davrandlar ki kendi vatandalar
olan her eyden habersiz ve gnahsz Mslmanlar thmet altnda
braktlar ve bundan da tesi slam' ve bu marifet, nuraniyet, sefa ve
rahmet gneini iftiraya maruz kldlar. zetle bugn beeriyet slam'a
ok muhta bir konumdadr. 2
Vahdet ve birlik slam'n hakimiyeti cihetinde ve hizmetinde
olmaldr. Aksi takdirde bu vahdet bo ve manasz bir vahdet olacaktr.

Eer slam limleri Kur'an'n

"Biz
her
peygamberi
srf,
Allahn
izni
ile
itaat
edilmek


zere gnderdik"3 diye buyurduunu kabul ediyorsa, Peygamber hi
phesiz sadece nasihat etmek, konumak ve "nsanlar kendi ilerine
baksnlar ve sadece ona sayg duysunlar" diye gelmemitir.
Peygamber itaat edilmek iin gelmitir. Toplum ve hayat hidayet
etmek bir dzen tekil etmek, insanlar doru bir hayatn hedeflerine
doru sevk etmek iin gelmitir. Eer slam limleri Kur'an-
Kerim'in,
1

11 Eyll olaylar
lke sorumlular ile grmesindeki beyanat, 23. 7. 1380
3
Nisa suresi, 64. ayet
2

374

" And olsun, biz elilerimizi ak

mucizelerle gnderdik ve beraberlerinde kitab ve mizan (ly)
indirdik ki, insanlar adaleti yerine getirsinler" 1 diye buyurduunu
kabul ediyorsa, hi phesiz adaleti ikame etmek, zulm ortadan
kaldrmak ve beer iin sahih bir hayat icat etmek btn dinlerin bir
hedefi konumundadr. Dolays ile slam'n hkimiyetine doru hareket
etmek gerekir ve de slami lkelerde ve slami toplumlarda slam'n
hkimiyeti mmkn bir eydir. 2
2- 2- 2- slami toplumlara azamet balamak ve k
etkenlerinden uzak durmak
Bugn bir eli, kurtarc nder, retmen, insanlar arasnda ilahi bir
emanet ve mmet arasnda en sevimli bir yz olan yce Peygamber'in
(s.a.a) mukaddes varl karsnda bu mmetin vazifesi, slam
mmetinin birliini koruyarak evket ve izzeti iin aba gstermek ve
bunlar salamaktr. 3
Biz gerekten de helak edici bir hastala maruz bulunmaktayz ve
dolaysyla himmet etmeli ve bu hastal kendimizden uzak tutmaya
almalyz. slam dnyas arasndaki ihtilaflar, uyumsuzluklar,
krklenen dmanlklar, olduka tehlikeli hastalklardr. Ben sizlere
unu arz edeyim ki eer gemi zaman boyunca bu hastalklar doal
bir ekilde slam dnyasnn ve slami mmetin cisminde var idiyse
de, bugn siyasi eller iddetle bu hastal artrma ve ilerletme
1

Hadid suresi, 25. ayet

lke sorumlular ile grmesindeki beyanat, 16. 7. 1369
Sahife-i mam, c. 17, s. 528'de yle yer almtr: "slam hkmeti adaleti icra
etmelidir. Ayn zamanda maneviyat da dzeltmeli ve yaygn bir hale getirmelidir.
Biz eer slam'a tabi isek ve peygamberlere bal isek hi phesiz bu,
peygamberlerin srekli bir sireti haline gelmitir. Ebede kadar da peygamberlerin
geleceini dnecek olursak hedef yine ayndr. Yine beerin manevi cihetleri gz
nnde bulundurulmutur. Beerin layk olduu miktarda beer arasnda adaleti
ikame ettirtmeyi srdrmek ve zalimlerin elini kesmek gerekir. Biz bu iki eyi
glendirme durumundayz. Btn bir halk da adaleti ikame etmek iin slam'
takviye etmek zorundadr.
3
Mbarek Ramazan bayram namaz hutbeleri, 11. 12. 1373
2

375

peindedirler. Biz slam dnyasnda bunun rneklerini grmekteyiz.

nsan bunun karsnda adeta dehete kaplmaktadr. Biz dardaki
dmanlardan asla korkmamaktayz. Amerika'nn heybeti ve
smrgeci gler bugne kadar da bizleri korku tereddde drm
deildir. Dmanca asker sevkyatlar, teblileri; siyasi, askeri ve
iktisadi saldrlar bizleri mutlak bir ekilde etkilenmeye maruz
klmam ve de etkilemeyecektir. Ama biz slam dnyasnn iinde
bulunan bu hastalktan korkmakta, kendi kendimize titremekteyiz ve
dolaysyla da bunu mutlaka tedavi etme durumundayz. 1
lerin esas milletlerin mitsizlie terk edilmemesidir. Sizler
milletler karsnda ufuklarn karartlmasna izin vermeyiniz.
Smrgeci glerin heybetinin bizim irade, azim ve kalplerimiz
zerine ar glge etmesine msaade etmeyiniz. htilaflarn bizi
gsz klmasna izin vermeyiniz. 2
Aziz kardeler ve baclar! Bugn slam dnyas ok istisnai bir
konumda yer almaktadr. Bugn slam dnyasnn sahip olduu
frsatlar asrlarca slam dnyasna nasip olmamtr. Bu gn bizim
karmzda ok byk bir frsat bulunmaktadr. slam milletleri
uyanm haldedir. slami uyan dalgalar slam'n drt bir yanna
ulam durumdadr. slami milletler kendi haklarn anlam
konumdadr. Bir ok slami nderler her ne kadar tezahr etmeseler
dahi, kendi batnlarnda dnya smrgecilerine kar dmanlk ve
buz iinde bulunmaktadrlar. Biz btn bunlar grmekteyiz. Bir ok
slam lkelerinde nderler, rehberler, siyasetiler ve sorumlular
Amerika'nn ve smrgeci glerin davranlarndan olduka rahatsz
bulunmakta ve zlmektedirler. Bu slam dnyas iin byk bir
frsattr. Bu frsattan istifade etmek gerekir. Siyasetlilerin bir grevi
vardr, fikri ve kltrel nderlerin de bir grevi vardr. Bu ikinci grev,
birinci grevden nemi daha az bir konumda deildir. slam limleri,
aydnlar ve slam dnyasndaki statlar slam dnyasndaki sekin
mtefekkirler, tribnlere hkmedenler ile insanlarn fikirlerini slah
edebilen kanaat nderleri ok byk sorumlulua sahiptir. Onlara
1
2

slami lkelerin limleri ve bilginleri ile grmesindeki beyanat, 30. 5. 1385

a. g. e.

376

milli derlerini slam dnyasndaki halklarn kitlesel kudretlerini

doru bir ekilde anlatmak gerekmektedir. Birka asrdr smrgeciliin ilk yllarndan gnmze kadar- smrgeci gler
Mslman milletlere ellerinden hi bir ey gelmediini anlatmtr.
Onlar kendilerine "Sizler bize mukabelede bulunacak bir gce sahip
deilsiniz" diye sylemilerdir.
slam lkelerinde grdmz bu milyonluk halk ynlar byk
ve azim bir kudret oluturmaktadr. Eer faal olacak olursa, hibir
yabanc g onun karsnda duramaz. Bunun rnei meydana gelen
bu olaydr ve yce Allah bizlere aslnda hcceti tamamlam
bulunmaktadr. Lbnan hadisesi ve Hizbullah'n apak zaferi de
hakikaten

Allahn izniyle byk bir toplulua galip gelen nice

kk topluluklar vardr. Allah, sabredenlerle beraberdir1
ifadesinin bir rnei konumundadr ve bizlere hcceti tamamlam
bulunmaktadr. Elbette slam dmanlar halk gcn inkr etmekte
ve siyasetileri kendi milletlerin gcne kar gvensiz klmaya
almaktadrlar. Bize gre merhum mam'n (r.a) byk
marifetlerinden biri de halk gcn tanmas, bu byk gc
kefetmesi, bu byk gten istifade etmesi ve kendi halkna
dayanmas idi.
Dolays ile biz de halkn gcn kefetmekle ykml
bulunmaktayz. Bu g gerekten de byk bir gtr. Bu gc
meydana karmak iin byk bir himmet, azim, ihls ve mcahede
gerekmektedir. Eer halk sahneye kacak olursa ve de lkelerin
idarecileri ve siyasetileri kendi lkelerindeki milyonluk halk kitlesine
yakn olacak olursa, hi bir kudret onlar karsnda duramaz, hibir
tehdit onlar etkileyemez. Elbette byk bir cihat ve zor bir tahamml
olmakszn insan hi bir yere eriemez. slam mmeti bir ok zorlulara
tahamml etmek ve bylece kendi yce hedeflerine ulamakla

Bakara suresi, 249. a yet

377

ykmldr. Bunlar bugn slam dnyasnda bizim en nemli

vazifelerimizdir. 1
2- 2- 3- Mslmanlar arasnda vahdet icad
slam cumhuriyeti btn dnyadaki Mslmanlara unu
sylemitir: Geliniz 12 ila 17 Rebiulevvel tarihleri arasnda vahdet ve
birlii test edelim. Genellikle Ehl-i Snnet'in kabul ettii ve baz ia
limleri tarafndan da kabul gren bir rivayete gre 12 Rebiulevvel
Peygamber'in (s.a.a) kutlu doum gndr. Bir rivayet de 17
Rebiulevvel ile ilgili olup ia'nn geneli ve Ehl-i Snnet'ten baz
kimseler bunu teyit etmilerdir. Velhasl 12 ila 17 Rebiulevvel tarihleri
yce slam Peygamberi'nin (s.a.a) Kutlu doum gndr. Bu dnemde
slam dnyasnn birliine daha ok tevecch etmek gerekir. Eer bu
gl kale tekil edecek olursa, hi bir kudret slami milletlere ve
lkelerin snrlarna el uzatamaz. 2
Bu yzden ben yce Peygamber'in (s.a.a) kutlu doumu
mnasebeti ile 12 ila 17 Rebiulevvel tarihlerine kadar sren vahdet
haftasn, btn halk bireylerinin zellikle de limlerin, erdemli
insanlarn, konumaclarn, bilginlerin ve kanaat nderi bireylerin
kutlamasn ve bu meseleyi slam cumhuriyetinin bir iar olarak
srekli gzetmelerini tavsiye ediyorum. 3
Ey azizlerim! Dnya Mslmanlar yce Nebi'nin ad altnda daha
rahat ve her eyden daha kolay bir ekilde birleebilirler. Bu, yce
Peygamber'in bir zelliidir. Ben defalarca da bildirdiim gibi bu yce
insan, btn yce Mslmanlarn duygularnn birletii ve topland
bir merkez konumundadr. Mslmanlar kendi Peygamber'ine kar
ak duymaktadrlar. Ey Allahm! Sen de ahitsin ki kalplerimiz
peygamberin muhabbeti ile doludur. Dolays ile bu muhabbetten
istifade etmek gerekir. Bu muhabbet insana yol ac bir konumdadr.
Bugn Mslmanlar birlik ve kardelie ihtiya duymaktadr.
1

slam lkeleri limleri ve bilginleri ile grmesindeki beyanat, 30. 5. 1385

zgrlne kavumu esirler ve halkn farkl kesimleri ile yapt
grmesindeki beyanat, 11. 7. 1369
3
Halkn farkl kesimleri ile grmesindeki beyanat, 19. 7. 1368
2

378



Bugn











"Mminler ancak kardetirler. yleyse kardelerinizin arasn
dzeltin"1 iar her zamankinden daha nemli bir konumdadr. 2
slami vahdetten maksadmz slami mezheb ve inanlarn bir
olmas ve tek bir inan haline gelmesi deildir. Mezheplerin, slami
inanlarn, kelami inanlarn ve fkhi inanlarn - her frka kendi
inanlarna sahip olmaldr ve de olacaktr - atma meydan hi
phesiz ilim meydandr, fkhi bahis meydandr, kelami tartma
meydandr. Fkhi ve kelami inanlar ihtilaf; hayat gerekleri ve
siyaset meydannda hibir ekilde etkili olmayabilir. Bizim slam
dnyasnn vahdetinden maksadmz nizann ve atmalarn
olmamasdr.

" ve birbirinizle ekimeyin. Sonra
geversiniz de gcnz, devletiniz elden gider." 3
Yani ortada bir atma hali olmamaldr. htilaf bulunmamaldr.
Kur'an yle buyurmaktadr:

" Hep birlikte Allahn ipine (Kurana) smsk sarln.

Paralanp blnmeyin."4
Allah'n ipine sarlmak her Mslman iin bir vazife saylmaktadr.
Ama Kur'an bize sadece Allah'n ipine sarlmay emretmekle
yetinmemektedir. Aksine bizlere Allahn ipine sarlmay, toplu halde
yapmamz emretmektedir. Btn bir topluluk olarak hep birlikte
Allah'n ipine sarlmak durumundayz. Bu toplum ve bu birlik, bir
baka farz konumundadr. O halde Mslmanlar Allah'n ipine
sarlmakla birlikte bu sarlmay dier Mslmanlarla el ele vererek ve
onlarla birlikte yerine getirmelidir. Biz bu Allah'n ipine sarlmay
mutlaka iyi tanmal ve de yerine getirmeliyiz. Kur'an'da yer alan bir

ayet-i erife yle buyurmaktadr:

" O hlde, kim ttu

Hucurat suresi, 10. ayet

lke sorumlular ile yapt grmedeki beyanat, 14. 6. 1372
3
Enfal suresi, 46. ayet
4
Al-i mran suresi 103. ayet
2

379

tanmayp Allaha inanrsa, kopmak bilmeyen sapasalam bir

kulpa yapmtr."1
te bu ayet bizlere Allah'n ipine sarlmay mana etmektedir.
Allah'n ipine temessk etmek nasl olmaktadr? Allah'a iman ederek
ve tautu inkar ederek. slam mmetinin bir ok blmlerinde Allah'a
iman vardr; ama tauta kfr yoktur. Oysa tauta kfr de gereklidir.
Tauta kfr olmakszn ilahi gven ve kulpa sarlmak mmkn
deildir. 2
Hi bir arzu ve temenni belli bir aba ve mcahede olmakszn
gerekleemez. Biz bu maksat ve bu arzu iin pratik bir yol
dndmzde en iyi ve en byk pratik yolun yaratl leminin
yce ahsiyeti olan yce Peygamber'in mbarek varl olduunu
gryoruz. Yce Peygamber'in ahsiyeti, Mslmanlarn genelinin
inanlar ve duygular iin bir merkeziyet oluturmaktadr. slami
marifetler ve hakikatler hususunda btn Mslmanlarn
duygularnn, inanlarnn ve grlerinin bu kadar tevafuk ettii bir
baka ey ya yoktur ya da olduka azdr. Yce Peygamber'in varl,
vahdet iin bir merkez olabilir. 3
Bu vahdetin merkezi haline gelebilecek ve de btn Mslmanlarn
gr birlii iinde olabilecei faktrlerden biri de hi phesiz
Peygamber'in Ehl-i Beyt'ine tabi olmaktr. Peygamber'in Ehl-i Beyt'ini
btn Mslmanlar kabul etmektedir. Elbette ia onlarn imamet
makamna da inanmaktadr. ia dndaki Mslmanlar onlar ii
literatrde yer alan imamet anlamnda bir imam olarak kabul
etmemektedir. Lakin slam'n bykleri, Peygamber'in (s.a.a) ailesi,
slami hkm ve marifetlerden haberdar olan kimseler, bunu ok iyi
bilmektedir. Mslmanlar amel noktasnda da mamlar'n ve
Peygamber'in Ehl-i Beyti'nin (a.s) szleri ile amel etme noktasnda sz
birlii iindedir. Bu da vahdet vesilelerinden biri saylmaktadr. 4

Bakara suresi, 256. ayet

slam lkeleri limleri ve bilginleri ile yapt grmesindeki beyanat 30. 5.
1385
3
lke sorulular ile grmesindeki beyanat, 24. 5. 1374
4
a. g. e.
2

380

Benim bugn gzlerimle ahit olduum ve de bu mustafavi

mmetin kendi yce nderlerine ve Allah'n sekin Peygamber'ine bir
bayram hediyesi olarak takdim etmesinin uygun olduu ey, bayram
namaz iin gelen Mslman mmetten bir grubun hazr bulunmasdr.
Bugn artk mmetin tek para halinde bu vahdet, uyum ve gnl
birliini - nitekim bir mmetin ismi de btn bunlar haber
vermektedir- kendileri iin korumas gerekir.
mmet kendi Peygamber'inden bayramlk istemektedir. Ama
mmet Peygamber (s.a.a) karsnda bayram grevini yerine getirmek
ile ykmldr. mmetin bayraml ise vahdetini korumas ve
Peygamber'in haysiyetini muhafaza etmesidir. Bugn slam ve slami
mmet dmanlarnn btn abas bu mmeti bir birinin canna
drmesi ve onlar bir birine dman klmasdr. Bu aba gnmze
zel deildir, gemite de bu ayn ekilde olmutur. Ama bugn
dmanlar tarafndan ortaya koyulan rezalet ve pislik dolu bu
memuriyet kapsaml bir ekilde tedbir ve rgtleneme ile yerine
getirilmektedir. Bunun sebebi de onlarn Mslmanlar arasndaki
slami evk ve ruh haletinin art kaydettiini ve slam'n kalpleri ihya
ettiini ve dirilttiini hissetmeleridir. 1
Mslmanlar dnyann her yerinde dmanlarn slam' zayflatma
ve hakarette bulunma adna dzenledii komplolar ve kastl
teebbsler karsnda olduka hassas ve uyank olmaldr. zellikle
de kltrel komplolara, rnein yazlan kitaplara, ekilen filmlere ve
sunulan slam kart gsterilere dikkat etmelidirler. Bu sahnede asl
mevzilenmesi gereken kimseler hi phesiz kalpleri slam iin arpan
ve de smrgecilerin slam ve Mslmanlara kar duyduu kinden ve
nefretten haberi olan yazarlar ve sanatlardr. Makaleler yazmak,
slami beyan hususunda sanat eserleri ve kitaplar telif etmek,
dmanlarn komplolarn ifa etmek ve btn dnya Mslmanlarnn
hakkn savunmak, btn Mslmanlarn byk ve genel vazifesi
saylmaktadr.2

1
2

Mbarek ramazan bayram namaz hutbeleri, 11. 12. 1373

Beytulalh'il haram haclarna gnderdii mesaj, 14. 4. 1368

381

2- 2- 4- nsanlar arasnda ahlaki zelliklerin geliimi

Ama sorumlularn ok ar bir grevi vardr. Elbette ben
sorumlulara hitap ederken ve onlarn toplantlarna katlrken gerekli
olan noktalar tm ile hatrlatmaktaym ve yine de hatrlatyorum.
Kltr ve ahlak meselesi olduka nemli bir meseledir. slami bir
dzen hi phesiz kendi halknn ahlak ve kltrne oranla kaytsz
kalamaz. slami sistem sadece kendi kudretini koruma ve halkn
yaptklarna oranla - hatta eer gayri ahlaki bir uuruma yuvarlansa
bile- kaytsz kalamaz. slam dzeni insan saptran ve delalete
dren eylerden sknt duymaktadr.

"sizin skntya dmeniz ona ok ar gelir. O, size ok dkn,
mminlere kar da ok efkatli ve merhametlidir."1
te yce Peygamber'in metodu budur. slam dzeni de bu metodu
takip etmelidir. slami dzen kendi halknn manevi ve cismani
skntlarna, fikri ve kalbi sapmalarna kar itinasz davranamaz. Bu
dzenin olduka bir sorumluluu vardr. Bizim sistemimiz zellikle de
kltrel sistemimiz ok byk bir greve sahiptir. Nitekim lkenin
iktisadi ve bayndrlk sistemlerinin de ok ar bir sorumluluu
bulunmaktadr. 2
slam'n ahlaki deerlerine sahip olmann anlam; toplumda fazilet
ruhunun, takvann, temizliin ve sabrn egemenlii; yasak
ehvetlerden saknmann, ihtirastan, dnya talebinden, hakk yok
etmekten, ihanetten ve mal biriktirmekten kanmann ve de bunun
tam tersine, ihls, temizlik, takva ve dier ahlaki hasletlere ynelme
ruhunun yaygn bir hale gelmesi ve asl deerle suretinde muhasebe
edilmesidir. 3
1

Tevbe suresi, 128. ayet:

And
olsun,
size
kendi
iinizden
yle
bir
peygamber


gelmitir ki, sizin skntya dmeniz ona ok ar gelir. O, size ok dkn,
mminlere kar da ok efkatli ve merhametlidir."
2
Sistan ve Belucistan genleri topluluundaki beyanat, 6. 12. 1381
3
Hz. mam Humeyni'nin (r. a) vefatnn 40. gn mnasebeti ile deerli ran
halkna gnderdii mesaj, 23. 4. 1368

382

Batllarn balatt kltrel saldrnn temel esas vardr. Bunlar

u esastan ibarettir:
1- slam'n hkmlerine ve kanunlarna saldrmak, insanlarn
inanlar hususunda tereddt ve sarsnt icat etmek.
2- slami kanunlarn ve slami temellerin bat ve batnn yeni
medeniyeti ile uyum iinde olduu dncesini yaymak ve bylece
her hangi bir ekilde slam'n hmanizm ile sentezini slam
toplumunda hayata geirmek ve halkn amel imann lekelemek.
3- Sekularizm'i yayma ki hi phesiz gsterie kama, bu
Sekularizm'in kadnlar snfndaki en byk alametidir. Zira ardndan
insanlarn ahlaki deerlerine saldrmakta ve bylece devam
etmektedir.1
2- 2- 4- 1- Kltr ehlinin ve medya sorumlularnn vazifesi
Biset olay ve gn bereketiyle byk bir halk hareketi balatlmal
ve de medyay elinde bulunduranlar, kltr ehli kimseler ve dier
konumaclar; ahlaki deerlerin gelimesi ve insanlara ahlaki
deerlerin retilmesi cihetinde kyam etmelidir. Bylece inallah
Allah da yardm edecek ve Veliyy-i Asr'n mukaddes kalbi sizlerden
ve bizlerden raz olacaktr. nallah ilahi hidayet bize elik edecek ve
yce mam'n tertemiz ruhu (r.a) bu hareketten feyiz ve fayda
grecektir. 2
2- 2- 4- 2- rencilerin ve talebelerin en byk grevi
renciler ve talebeler ilim renme farzn tecrbe ve sanat ile
birlikte yerine getirmelidir. Kendi makamlarna uygun bir ekilde
inklp hareketin nclleri konumunda slam'n yce hedeflerine
doru harekete gemeli, evrensel smrgecilerin komplolarna ve de
Amerika, Siyonizm ve irtica genine kar canane bir mcadele iine
girmelidir. 3
1

Bir grup kadnlar ile sohbet, 18. 7. 1377

lke sorumlular ile grmesindeki beyanat, 19. 9. 1375
3
Hz. mam Humeyni'nin vefatnn 40. gn mnasebetiyle deerli ran halkna
gnderdii mesaj, 23. 4. 1368
2

383

2- 2- 4- 3- Sanatlarn grevi
Sanatlar kendi sanatlarnn yetkin dilini slam ve inklbna
hizmet yolunda - ki halkn en deerli sermayesidir- kullanmal ve bu
ilahi hediyeyi insanlarn fikirlerinin ykseliine harcamal ve de sanat
yabanc kltrn zararl mazharlarna karmaktan kurtarmaldr.
Sanat yceliini koruyarak insanlarn arasna gtrmeli, insanlarn
kalp ve zihnine girmeli ve has bir gruba zg olan ss eyas
eklinden dar karmaldr. 1
Hi phesiz Kur'an beer st sanat eserlerinden biridir ve de ilahi
bir yap arz etmektedir. slam bata sanat ile balamtr. Eer Kur'an
bu sanat diline sahip olmasayd belki de bugn bir kede kalverirdi.
Yce Allah hibir eyi maslahatsz ve hikmetsiz
gndermemektedir. Bu gl ve etkin sanat kalbnda ilahi mefhumlar
bu ekilde insanlara gstermesinin elbette bir hikmeti vardr. u ana
kadar yaklak Kur'an'n nazil olmasndan gnmze 1400 yl gemi
olmasna ramen henz de insanlarn diriliine, uyanna ve kalkna
neden olmaktadr. Elbette sizler Mslman bir toplumu harekete
geirmek iin sahip olduunuz en gzel vesilelerden biri Kur'an
ayetleridir. Bu olduka ilgin bir eydir. Kur'an asla eskimemekte ve
ypranmamaktadr. Bunarla tevecch sayesinde her nerede olursanz
olun bu silah cilalamak, kemale erdirmek ve elde etmek iin aba
gstermelisiniz. 2
2- 2- 4- 4- Kadnlarn grevi
slam cumhuriyeti sisteminde kadnlar slam'n kendilerine vermi
olduu azametin deerini bilmek zorundadr. Evrensel yamac
kapitalistlerin gnmz dnyasnda kadnn etrafna kurduu tketim
tuzan kmil bir ekilde ortadan kaldrmal ve plaklk, erkeklerle
kaytsz artsz muaeret ve de gelimi lkelerde ve geri kalm
lkelerin ounda kadnlarn hayatna hkim olan fesat eitleri ile
kirlenme gibi batl kltrel deerlere aalk ve nefret gz ile
bakmal ve de siyaset, i ve devrim sahnelerinde takva ve iffeti ile
hazr bulunan gnmz ranl kadnlar dnyann en iyi kadnlar
1
2

a. g. e.
i'r-i Havza kongresi yeleri ile grmesindeki beyanat, 15. 7. 1370

384

olduunu bilmelidir. Bunu dnyann her yerindeki insafl ve hakk

gren kimseleri de mutlaka onaylamaktadr. 1
3- Peygamber'in ehresini tebli ve beyan etme
Dnyada bir ok halk eer slam Peygamberi'ni Mslmanlar kadar
veya hatta onlardan daha az bir miktarda tanyacak olursa, yani o
nurlu ehreden bu kalplere bir yansma hsl olacak olursa, onlarn
slam'a ve slami maneviyata ynelii de garanti altna alnm
olacaktr. Biz bu mesele zerinde almalyz. 2
3- 1- Pratik i kalbnda
slam' tebli etmek iin en byk metot, yce slam
Peygamber'inin nurani ehresini lemdeki gren ve hakk arayan
herkes iin aydnlatmaktr. Dmanlar ve muhalifler kendi kompleks
sanat ve kltrel metot ve gidiatlar ile yce Peygamber'in ehresini
lemdeki her eyden habersiz halkn zihinlerinde karartmadan nce
sanat, bilgili ve de lemdeki eitli metotlar yakndan bilen
Mslmanlar; yce ve azametli ahsiyete sahip olan Peygamber
hakknda beyan, tebli ve aklamalarda bulunarak ilmi, kltrel ve
sanatsal cihetlerden teblie koyulmaldr. Bunlar olduka gerekli
ilerdir. 3
slam limler, Mslman aydnlar, yazarlar, airler ve slam
dnyasnn drt bir kesinde bulunan sanatlar bugn gleri
yettiince yce peygamberin ahsiyetini ve bu yce varln azametini
btn Mslmanlara ve hatta gayri Mslmanlara beyan etme grevi
bulunmaktadr. Bu da hi phesiz slam mmetinin birliine ve de
bugn slam mmetinin gen neslinde grlen slam'a doru harekete
ve ynelie byk bir katk salayacaktr. 4
slami retiler dalnda eksiklii bulunan nemli eylerden biri de
slam tarihinin tahlili ve yorumudur. Bu iin ehli ve uzman olan
kimseler mutlaka bu ie koyulmaldr. Bir takm kimseler slam'n
1

a. g. e.
Halkn farkl kesimleri ile grmesindeki beyanat. 24. 7. 1368
3
a. g. e.
4
lke sorumlular ile grmesindeki beyanat 31. 3. 1379,
2

385

tahlili tarihi hususunda uzmandr ve de gerekten de slam'n

meselelerini ve Peygamber'in savalarn tahlil ve beyan etme gcne
sahiptir. Ben size unu arz etmek istiyorum ki halkmz Peygamber'in
savalar ve hayat hakknda takribi bir bilgiye dahi sahip deildir.
Sadece derme atma bir takm eyler iitmitir. Mesela eer bir lim
minberde her hangi bir konuda sohbet ediyor ve sonra bir mnasebet
ile Hendek savanda nelerin olduundan, bu savan ne zaman
meydana geldiinden ve kimlerle savaldndan bahsedince zellikle
bu savan neden balad, Peygamber'in nereye kadar bu sava
srdrd, kimlerin ld ve sonunda nelerin olduu hususundan
bahsedecek olursa, bu da sadece o miktarda bilmektedir. Halkmz
gerekten de bilgiden yoksundur. Veya rnein Kur'an'da ad anlan
Huneyn sava ile ilgili olarak -

"ve Huneyn sava gnnde size yardm etmitir. Hani,
okluunuz size kendinizi beendirmiti"-1 bu savan nasl olduu
hususunda halk detayl bilgilere sahip deildir. Hatta hassasiyeti
sebebi ile bir ok tekrar edilen Uhud sava hususunda da henz doru
drst ve kamil bir bilgiye sahip deildir. Halk Peygamber'in ka defa
savatn, bizzat Peygamber'in bu savalardan kana katldn ve
hangi savalara katlmadn ve hangi gruplar ile ve hangi unvanlarla
savatn ve savalarda neleri iar edindiini ok iyi bilmelidir. Bu
olaylar ok yakndan takip etmelidir. Ardndan fetret dnemine ait
tarihi yani Peygamber'in vefatndan sonra halife dnemini,
Mminlerin Emiri Hz. Ali'nin (a.s) imametine kadar olan kesiti ok iyi
bir ekilde anlamaldr. 2
3- 2- Kltrel i kalbnda
Bu hususta merkez olabilecek etkenlerden biri de yce
Peygamber'in mukaddes varlndan ibarettir. Mslmanlar ve slami
aydnlar Peygamber'in muhabbet, retiler ve ahsiyeti alannda

Tevbe suresi, 25. ayet

ran slam cumhuriyeti Sesi'nin Guruh-i Maarif-i slami ve Guruh-i Vije yeleri
ile grmesindeki beyanat, 24. 5. 1374
2

386

slam'a kar kuatc bir bakla yatrm yapmal ve aba sarf

etmelidir. 1
3- 3- Tebligat ve sanat ii kalbnda
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) zamannda Hassan b. Sabit gibi sekin
bir ahs Peygamber'e hizmet ediyordu. 2 Daha sonra da mminlerin
Emiri Hz. Ali'nin hizmetinde bulunmutur. Mslmanlar onun
deerini biliyor ve ondan aba gstermesini istiyorlard. Bizzat
Mminlerin Emiri Hz. Ali (a.s) fevkalade byk bir sanat kiilie
sahipti. Peygamber'in (s.a.a) bizzat kendisi de fevkalade yce bir
sanat idi ve Kur'an-i Kerim de beer st ilahi bir sanattr. slam
batan itibaren ie sanat ile balamtr. Eer Kur'an bu sanatsal dile
sahip olmasayd, bugn bir kede unutulurdu. 3
O halde nemli konulardan biri de slam Peygamberi'nin
ahsiyetini tantma hususunda almamzdr. Elbette Peygamber'in
ahsiyeti onun sadece hayat anlamnda deildir. Aksine Peygamber'in
ahlak, hkmet metodu, halkl, ibadeti, siyaseti, cihad ve zel
retilerini de gz nnde bulunduran eitli boyutlardr. Bu konuda
sadece kitap yazmakla yetinilmemelidir. Aksine yeni metotlar ve
mevcut tekniklerden istifade ederek tebli ve sanata dayal iler
yaplmaldr. Ayrca sadece slam cumhuriyetinde deil, slam
lkelerinin tmnde bunu yerine getirmek durumundayz. 4
Sanatlar, yazarlar, konumaclar, yapmclar ve sanatlar tmyle
el ele vererek deerli ve nurani slam mefhumlarn sanatsal
programlar suretinde retmeli ve onlar halka tebli etmeye
1

lke sorumlular ile yapt grmesindeki beyanat, 24. 5. 1374

Hassan b. Sabit Ensari, Arabn byk airlerindendi. slam'n douundan sonra
Peygamber'i savunma ve mrikleri yerme hususunda bir takm iirler ina etmitir.
slam'da dini iirin kurucusu saylan Hassan'n inili ve kl bir hayat vardr.
iileri olduka doal iirlerdir ve bu cihetten de her trl tertip, dzen ve tenkihten
(gerekli dzenlemelerden) uzak bulunmaktadr. Hassan, Peygamber'in vefatndan
sonra muhacir ve ensarn nizas hususunda ensarn tarafn tutmutur. Hassan hicri
kameri 40 ylnda ve bir baka rivayete gre 50 veya 54 ylnda bir asr yaadktan
sonra vefat etmitir.
3
i'r-i Havza kongre yeleri ile yapt grmesindeki beyanat, 15. 7. 1370
4
Halkn farkl kesimleri ile yapt grmesindeki beyanat, 24. 7. 1368
2

387

almaldrlar. Radyo ve televizyonda talim ve terbiyeden

maksadmz sadece konumalar, ak oturumlar ve dersler deildir.
Radyo ve televizyon kurumu kendi sanatsal programlar, filmleri ve
gsterilerinde, slam deerlerini ve mefhumlarn izah ve anlatm
yolunda her trl sanatsal metotlar kullanmaldr. Eer bu byle
olmazsa ran slam cumhuriyetinin radyo ve televizyon kurumu,
slami bir radyo ve televizyon kurumu olamaz. 1
Yce Peygamber (s.a.a) btn bir dnyada adalet, insann ycelii,
toplumda ayrmclklarn kaldrlmas, ruhsal ve manevi fazilet ve
maneviyata nem verme feryadn ykseltmitir. Bugn de bu ses ve
feryat, gnmz dnyas ve tarihin atmosferinde kulaklarda
yanklanmaktadr. te btn bunlar Peygamber'i ve mamlar' vme
unvan ile saygn meddahlarn ve konumaclarn dilinde cari
olmaldr ki bizde beer tarihinin bu byklerini ve yaratl leminin
sekin insanlarn tanyabilelim. 2
Siz meddahlar bu muhabbeti kendi iinizden coturduunuz;
bakalarnn kelimelerinden iirlerinden, gzel istifade ettiiniz ve
sizlerden baz kimseler hatta kendi iirlerini ina ettii sebebi ile yce
bir makama sahip olduunuzu mutlaka bilmelisiniz. Bu birka ylda
bugn olduu gibi siz kardelerin hizmetinde bulunmu ve defalarca
bu szleri sylemiimdir. Meddahln ve de Peygamber'in Ehl-i
Beyt'ini methetmenin tarihesini ve gemiini bu mnasebetle beyan
ettim.
Eer ia'da bu muhabbet olmasayd ia'ya kar gsterilen bu
ilgin dmanlklar sebebi ile imdiye kadar bu mektebin oktan
ortadan kalkmas gerekirdi. Siz halkn Hseyin b. Ali'ye (as. )
duyduu bu muhabbet, hi phesiz slam'n beka ve hayatn
garantilemektedir. mam Humeyni (r.a), "Aura slam' ihya etmitir"
demise bunun anlam da bundan ibarettir. Fatmiye, Peygamber'in ve
imamlarn vefat ve doum gnleri de ayn ekildedir. Bu sanattan
istifade ederek halk arasnda bu muhabbeti daha da bir derinletirmeli,
yenilemeli ve alevlendirmeliyiz. 3
1

retmenler ve iiler ile grmesindeki beyanat, 10. 2. 1382

Halkn farkl kesimleri ile grmesindeki beyanat, 15. 9. 1368
3
Ehl-i Beyt meddahlar ile grmesindeki beyanat, 17. 10. 1369
2

388

Tevhit ve nbvvet babnda eskilerin en iyi iirleri bu

methiyelerden ibarettir. Byk airlerimizin divan ve mesnevilerinin
nsznde zikrettikleri ve syledikleri methiyelerdir. Bu sekin
airlerin iirlerinin gl bir ierii ve hakikaten byk bir
aydnlatcl vardr. nsan Peygamber'i, mam' veya Hz. Fatma'y bu
iirlerin ierii ile tanyabilir. Doru drst tanyabileceinden
bahsetmiyorum. Zira biz o byk insanlar tam ve doru drst bir
ekilde tanyamayz. Ama mmkn olan lde aba gstermemiz
gerekir. rnein Mminlerin Emiri Hz. Ali (a.s) hakknda bir iir
okununca Ali'nin manevi makamn - ki biz onun hakknda az bilgiye
sahibiz ve de bizim gibi dk ve orta insanlarn kalp, fikir ve
zihninden gizli bulunmaktadr- ibadetlerini, mazlumiyetinin,
hkmetini, adaletini, zayf insanlar tutmasn, dmanlar ile
savamasn ve cihadn ok iyi tanmak durumundayz.1
4- hanet edenlere kar kesin tavr
Bir takm uak eller propaganda ve kltrel komplolar sayesinde
slam'n deerini gzlerden silmeye ve slam' hafif bir din olarak
gstermeye almaktadrlar. Ama byk bir yanllk yapmakta ve
sadece kendilerine zarar vermektedirler. 2
Arz etmek istediim ilgin bir noktada u ki onlar slam'a ihanet
etmeye balamlar ve slam' bir siyaset olarak takdim etmilerdir.
Elbette slam gibi bir din bir milyarlk bir cemiyetin gznde
mukaddes ise ve de o toplumun en byk hareket sermayesi bu dinden
ibaret ise bu dine ihanet olduka zor bir eydir. Ak bir ekilde
slam'a hakarete bulunma cesaretini gsteremiyorlar. Bu yzden hatta
Amerika cumhurbakanlar ve dier baz lkelerin zorba yneticileri
de slam hakknda ak bir ekilde dmanlk gstermeye ve ihanette
bulunmaya cesaret edemiyorlar. Bu sebeple de oturup bir yol buldular.
Bir takm kimseler bularak kendilerine kalkan edindiler ve onlardan
aydn air ve yazar kisvesi altnda slam'a hakarette bulunmalarn
istediler. Bylece yava yava slam'a ihanet kapsnn aralanmasn
1
2

Ehl-i Beyt meddahlar ile grmesindeki beyanat, 28. 10. 1368

Tahran Cuma namaz hutbeleri, 20. 11. 1368

389

hedeflendirdiler. Bu da o mrtet ahsn balatt eytan ayetleri kitab

vesilesi ile balatlm bir eydir. O ngiltere'de kitabn yazd ve
Amerika'daki dergiler ise bu kitab reklam etmeye baladrlar. Ben o
gn buraya gelen Amerikan dergilerine bir baktm ve ardm. Bu
kitab neden bu kadar reklam etmek istiyorlard? Oysa bu konuda bir
ok kitaplar yazlmt; ama bunun mutlaka bir sebebi vard. Aniden
dnya medyas dnyadaki kalemini satm uaklar ve Siyonistler - ki
dnyada bir ok basn, radyo ve medyasna sahiptirler- el ele vererek
bu kitab yaymaya altlar. Bu kitabn ierii neydi ki? ok
gemeden bu kitapta neler olduu da anlald. Bu kitap slam'a ihanet
yolunu amaya alan bir kitapt. Peygamber' (s.a.a) aka anmakta
ve alaya almaktayd. Szde hayali bir roman eklinde yazlmt.
Peygamber'in ismini, Peygamber'in elerini ve Peygamber'in ashabn
ak bir ekilde zikretmi ve ok irkin bir ekilde onlara ihanette
bulunmutu.1
slam cumhuriyeti sisteminde slam, Kur'an, yce peygamber ve
dier ilahi peygamberlerin haysiyetini savunmak ve bu deerlere
ihaneti yaygnlatrma komplosuna mukabelede bulunmak ve de
eytan ayetlerinin kan helal klnm olan yazar hususunda sergilenen
tavrlar Amerika ve dier smrgeci gleri fkelendiren eylerdir.2
4- 2- Selman Rt'nn dam hkm
eytan ayetleri kitabn yazan - ki elbette bu bir rnektir- kimsenin
katledilmesi gerektii hususunda yce mam'mz ak bir fetva
vermitir. mam'n bu hkm olduu gibi geerlidir ve de icra edilmesi
gerekir. 3
Sizinde grdnz gibi Mslman milletlerin; dnyann her
yerinde - Avrupa, Asya ve zellikle de Pakistan'da- eytan ayetlerini
gnahkrlarn kalbine indiren o eytani mikrofonun ihaneti karsnda
neler yaptn sizler de grdnz. zellikle bu mesele slam
cumhuriyetine zg bir mesele deildi. Bu; slam ve de halkn slami
inan ve imanndan ibaretti. Milletler ite byledir. Baz yneticiler
1

limlerle grmesindeki beyanat, 25. 11. 1371

Beytullah'il Haram haclarna mesaj, 28. 2. 1372
3
Beytullah'il Haram haclarna mesaj, 28. 2. 1372
2

390

inanmayan ve kfr adet edinen kalplere sahip olsa da ve sadece kendi

maslahatlarna gre deerlendirmeler yapsa da milletler ite bu
ekildedir. 1
Bir ksur milyar akn Mslmanlarn haklar, kutsal deerlerine
ihanet sebebi ile zayi edilince; hukuk, insan haklar ve yneticiler,
susmakta ve hatta onlar tevik etmeye almaktadr. Grdnz
gibi btn smrgeci sistemler ve onlarn kalemlerini satan uaklar
eytan ayetlerini halkn gsterimine sunan deersiz insan savunma
yolunda saf balamlardr. lhad ve irtidat ehli olan bu insan yani
Selman Rt'y savunmaya koyulmulardr. Bu, insan haklarn
savunmak mdr? Neden iki yz milyon Hintli Mslmanlarn haklar
zayi edilmekte ve ibadet yerleri bir grup banaz cahilin elleri ve de
slam ve Mslmanlarn dmanlarnn tahriki ile harap edilmektedir.2
Ama btn bunlara ramen onlar insan haklarndan dem
vurmaktadrlar. 3

slam devrimi komitelerinin personel ve komutanlar ile grmesindeki

beyanat, 10. 10. 1369
2
15. 9. 1371 tarihinde Babir mescidinin ar banaz Hindular eli ile tahrip
edilmesi meselesi. Bu mescid Uttar-Prade eyaletinde yaplm tarihi bir camidir.
"Babri Camisi Hindistandaki Mool mparatorluunun kurucusu Babr
hkmranl zamannda 1528de ina edilmiti. ngiliz igali srasnda bir grup
Hindu lider, Caminin tanr Ramn doum yerinde bulunduu inanlarn aka
sylemeye balamlard.
Aralk 1949da caminin bulunduu yere gizlice Ram resmi yapld; Babri Camisi
daha sonra hkmet tarafndan kapatlmasna ramen Hindu dindarlarnn hala orada
ibadet etmesine izin veriliyordu.
Yaklak krk yl sonra 1 ubat 1986da istimlk edilen cami tamamen Hindu
inananlarnn ibadetine ald. 1989da o zamanki Babakan Rajiv Gandi, Ram
tapna olmas iin caminin olduu yere bir ta dikilmesine izin verdi.
Sonraki yl BJP lideri L.K. Advani rath yatrasna (sava arabasna) bindi ve
kanl ayaklanmalara neden olacak ekilde Mslmanlara kar yrd. Sonra Nisan
1992de Babri Caminin etrafndaki tm binalar, aalar ve mezarlar ykld ve yerine
geici bir Hindu tapna ina edildi. Nihayet o yln 6 Aralk tarihinde Babri Camisi
tamamen ykld." (Mt.)
3
Bir grup bayan ile yapt grmesindeki beyanat, 25. 9. 1371

391

5- Peygamber'in esiz mcahedesini takdir etme

Bugnler de tarih boyunca btn bir beeriyetin sekin insan,
Mslmanlarn ve insanln geliim ve yceliine inanan tm
insanlarn manevi babas olan yce slam Peygamber'inin vefatna
mutabk dmektedir. Yce Peygamber'in vefat yldnmnde bizim
yapmamz gereken grevlerden biri de kalp ve dillerimiz ile lemlerin
en sekini olan bu yce insann yorgunluk nedir bilmeyen ve esiz
mcahedelerini takdir etmemizdir. 1
6- Peygamber'in (s.a.a) makam hakknda marifet elde etmek iin
aba gsterme
Yce Peygamber'in mukaddes varl hakknda nce unu
sylemek gerekir ki bu yce ve nurani insan tanmak, bizim gibi
kimseler iin mmkn deildir. Bu byk ve yce varln hakikatini
anlamak ve de btn bir tarih boyunca beeri varlklarn en sekini ve
varlk alanndaki en deerli insan olan Peygamber'in gereini
tanmak, maddi boyutlar amaktadr. Bu aziz varlk hi phesiz,
insanlarn akl, tecrbe ve hisleri ile dahiler, akl sahipleri, bilginler ve
tecrbelerden edindii ve de bir ahsiyeti yce bir makama koyduu,
bir dierini ise ondan daha alt bir makama, bir deerini ise ondan daha
dk bir mevkie oturttuu ller ve mertebeler silsilesinden ok
daha stn bir konumda bulunmaktadr. 2
Biz Mslmanlar iin nemli olan eyler slam ve yce slam
peygamberi hakkndaki marifet ve bilgilerimizi artrmaktr. 3
Benim bugnlerde bu haftada ve bu byk kutlu gn mnasebeti
ile arz etmek istediim ey u ki nce Mslmanlar bu rahmetin
kaynayan emesini ok iyi tanmal ve de dmann teblii,
dmanca tavr ve smrgecilerin kard fitneler, onlar bu apak
ve nurani hakikatten uzak drmemelidir.4
1

Tahran Cuma namaz hutbeleri, 28. 2. 1380

slami vahdet konferans misafirleri ile yapt grmedeki beyanat, 1. 5.
1376
3
lke sorumlular ile grmesindeki beyanat, 31. 3. 1379
4
lke sorumlular ile grmesindeki beyanat, 13. 5. 1375
2

392

Farsa Kitaplarn Uygulamal Biyografisi

Birinci Blm: Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) zellikleri
1- Nursal Yaratl
Hicazi, Fahruddin; Pejuhi der Bare-i Kur'an ve Peygamber (s.a.a)
s. 38 ila 59, Bi'set Yaynlar
Meclisi, Muhammed Bakr; Heyat'ul Kulub, c. 3 s. 277 ila 290, Sur
Yaynlar
Himyeri, bn-i Hiam; Zendegani-i Muhammed Peygamber-i
Ekrem (s.a.a) 131 ila 137, slamiyye Yaynlar
ehid Mutehhari'nin Gzetiminde Bir Grup Yazar Topluluu;
Muhammed (s.a.a) Hatem-i Peyamberan, s. 375 ila 394, Hseyniye-i
rad Yaynlar
Necefi Yezdi, Seyyid Muhammed; Muhammed (s.a.a) Ferzane-i
Aferini, s. 10 ila 16, Nesayih Yaynlar
2- Hazret- Muhammed'in (s.a.a) Geliini Mjdelemek
Subhani, Cafer; Ahmed Mev'ud-i ncil, s. 91 ila 121, Defter-i
Tebliat-i Kum Yaynlar
Tebersi, Fezl b. Hasan; E'lam'ul Huda, s. 22, slamiyye Yaynlar
Hemdani, Hac Muhammed Bakr; Bearat, s. 3 ila 190, Horasan
Yaynlar
Sadki, Muhammed; Bearat-i Ma'sumin, s. 38 ila 50, Dar'ul
Kutubi'l slamiyye Yaynlar
Resuli Mehallati, Seyyid Hiam; Tarih-i slam, c. 1. Peyda-i Arab,
s. 35 ila 36, Ferheng-i slami Yayn Brosu
Ayetullah el- Levasani, Mirza Hasen; Tarih'un Nebi (s.a.a) 110 ila
163 Buzercumhuri Yaynlar
Mesaili, Ahmed Rza; Tarih-i Nebi-i Ekrem Muhammed b.
Abdullah (s.a.a) s. 89 ila 107, Kenka Yaynlar
393

Hicazi Askeri, Seyyid Murteza; Tevessl be Peygamber (s.a.a) s. 20

ila 23, Mecme'ul slam Yaynlar
Meclisi, Muhammed Bakr; Heyat'ul Kulub, c. 3 s. 101 ila 124, Sur
Yaynlar
Kompani Fazlullah; Rahmet-i Alemiyan, s. 113 ila 117, Dar'ul
Kutub'il slamiyye Yaynlar
Himyeri, bn-i Hiam; Zendegani-i Muhammed Peygamber-i slam
(s.a.a) c. 1. s. 131 ila 419, slamiyye Yaynlar
Cami, Abdurrahman; evahid'un Nbvvet s. 87 ila 110, Mir Kesra
Yaynlar
Subhani, Cafer; Ferazha-i ez Tarih-i Peyamber (s.a.a) s. 82 ila 83,
Me'ar Yaynlar
Gazali Msri, Muhammed; Fkh'us Siret, Tercman: Seyyid
Muhammed Tahir Hseyni, s. 90 ila 94, hsan Yaynlar
Naimi, Cevad; Muhammed (s.a.a) Peygamber-i Azadibah, s. 14 ila
17, Sazuman-i Tebliat Yaynlar
ehid Mutehhari'nin Gzetiminde Bir Grup Yazar Topluluu;
Muhammed (s.a.a) Hatem-i Peyamberan, s. 75 ila 77 ve 477 ila 505,
Hseyniye-i rad Yaynlar
Necefi Yezdi, Seyyid Muhammed, Muhammed (s.a.a) Ferzane-i
Aferini, s. 35 ila 37, Nesayih Yaynlar
Ekberpur, Habibullah; Mucizat-i Hatem'ul Enbiya, s. 58 ila 61, Elif
Yaynlar
Caferibek, Muhammed; Nur-i Yakin, s. 21 ila 23, Rahmaniye
Yaynlar, Msr
Peygamber'in (s.a.a) Kiisel zellikleri
Hseyin, Taha; Ayine-i slam, eviri Muhammed brahim Ayeti, s.
27 ila 33, irket-i Sehami-i ntiar
Bint' ati, Aie; mine Mader-i Peyamber (s.a.a) eviri Hseyin
Ezderi Azad, s. 50 ila 144, Atropat Yaynlar
Tebersi, Muhammed Rza, tihardi Muhammed Mehdi; Ebu Talib
Yegne Mudafi-i slam, s. 1 ila 252, Kaim Yaynlar

394

slami, Seyyid Hasan; ez slam e Midanim? s. 31 ila 52, Hurrem

Yaynlar
Horasani, Hseyin; slam der Portuv-i Teeyyu', s. 3 ila 32, Mihen
Yaynlar
Tebersi, Fezl b. Hasan; E'lam'ul Huda, s. 13 ila 14, slamiyye
Yaynlar
Hemdani, Hac Muhammed Bakr; Bearat, s. 230 ila 297, Horasan
Yaynlar
zzetpur, Fatih; Peygamber-i slam, s. 11 ila 16 ve 63 ila 70, Dani
Yaynlar
Mutahhari, Murteza; Peygamber-i Ummi (Mecmue-i Asar), s. 165
ila 168 ve 249 ila 251, Sadra Yaynlar
Telas, Mustafa; Peygamber (s.a.a) ve Ain-i Neberd, eviri Hasan
Ekberi Merznak, s. 180 ila 197, Bi'set Yaynlar
Kenstan, Virjil, Ktorgiyu; Zendegan-i Hazret-i Muhammed (s.a.a)
Peygamber-i Ki ez Nov Bayed inaht, eviri Mihrdad Samedi, s. 10
ila 30 ve 41 ila 47 ve 232 ila 237, Asya Yaynlar
Farsi, Celaluddin; Peygamberi ve nklab, s. 27 ila 49, mid
Yaynlar
Hseyin, Taha; Piramun-i Sire-i Nebevi, s. 90 ila 96, irket-i
Sehami Yaynlar
Kenavat, Abdurrahim; Tarih-i slam ez Aaz ila Sal-i Yazdehum-i
Hicri, s. 33 ila 40, Cihad-i Danigahi
Devani, Ali; Tarih-i slam ez Aaz ila Hicret, s. 59 ila 91, ntiarat-i
slami Brosu
Resuli-i Mehallati, Seyyid Hiam; Tarih-i slam, c. 1. Peyda-i
Arab, s. 24 ila 58, Ner-i Ferhengi-i slami Brosu
Tabatabai Erdekani, Seyyid Muhammed; Tarih-i slam, c. 1, s. 67
ila 112, Danigah-i Nur yaynlar
Akiki Behayii, Abdurrahim; Tarih-i slam, s. 35 ila 44, Cihad-i
Danigahi Yaynlar
Ayetullah el- Levasani, Mirza Hasan; Tarih-i Nebi (s.a.a), 204 ila
213, Buzercumhuri Yaynlar

395

Ayeti, Muhammed brahim; Tarih-i Peyamber-i slam, s. 1 ila 71,

Danigah-i Tahran yaynlar
Levasani, Necefi; Tarih-i Peyamber-i Hatem (s.a.a) eviri Musa
Kazm Huseyni el- Levesani, S. 3 ila 100 ve 78 ila 280, Metbeetu'l
rfan Yaynlar
Darabi, Ali; Tarih-i Tehlili-i slam, s. 153 ila 155 ve 53 ila 63,
Ensari Yaynlar
Corci Zeydan; Tarih-i Temeddn-i slam ve Arab, eviri Hadi
Hatemi, s. 228 ila 238, Sadr Yaynlar
Mesaili, Ahmed Rza; Tarih-i Nebi-i Ekrem Muhammed b.
Abdullah (s.a.a), s. 67 ila 85, s. 45 ila 89, Konka Yaynlar
ehidi, Seyyid Cafer; Tehlili ez Tarih-i slam, c. 1. s. 27 ila 31,
Nehzet-i Zenan-i Muselman yaynlar
Seyyid Takevi, Mir Halili; Tahlil-i ez Tarihi Dovran-i Peyamber
(s.a.a), s. 21 ila 28, Huda Yaynlar
Musa Kaani, Seyyid Mucteba; Cilve-i ez Muhammed (s.a.a)
Peygamber-i slam, s. 19 ila 44, Hikmet Yaynlar
Ayeti, Muhammed brahim; ekide-i Tarih-i Peyamber-i slam, S.
21 ila 37, Bunyad-i Pejuhiha-i Astan-i Kuds Yaynlar
Meclisi, Muhammed Bakr; Hayat'ul Kulub, c. 3, s. 11 ila 51 ve
125 ila 167 ve 215 ila 267, Suru Yaynlar
Muhyiddin, Abbas; Hatem'un Nebiyyin (s.a.a) s. 54 ila 63 ve 375
ila 383, Atai Yaynlar
Dastanhay-i Zendegi-i Peyamber (s.a.a), eviri Abdulkerim be
Azar irazi, s. 1 ila 7, Dar'ut Tebli-i slami Yaynlar
Ramyar, Mahmud; der Astane-i Salruz-i Peyamber (s.a.a) s. 9 ila
282, Ferhengi-i slami brosu
Garevi, Ahmed; Dershay-i ez Tarih-i slam, s. 37 ila 43 ve 47 ila
52, Danigah-i Tebriz Yaynlar
Kompani, Fazlullah; Rahmet-i Alemiyan, s. 47 ila 110, Dar'ul
Kutubi'l slamiyye Yaynlar
ifai, Muhsin; Resulullah Muhammed b. Abdullah (s.a.a) s. 14 ila
75, Ain Yaynlar

396

Constantin, Virgil, Gheorghiu; Zendegan-i Hz. Muhammed (s.a.a)

Peygamber-i Ki ez No Bayed inaht, eviri Mihrdad Samedi, s. 20 ila
33, Asya yaynlar
bn-i Hiam; Zendegi-i Peyamber-i slam (s.a.a) s. 1 ila 19 ve 131
ila 139, slamiyye Yaynlar
Halili, Muhammed Ali; Zendeginame-i Peyamber-i slam (s.a.a) s.
50 ila 60 ve 46 ila 113 ve 559 ila 565, kbal Yaynlar
evket et- Tuni, Muhammed; Sergozet-i Cavid-i Muhammed
(s.a.a), Dastan-i Ruzegar-i irhari ve Kudek-i Hazret, eviri
Selahattin Selcuki, s. 1 ila 117, Suru Yaynlar
Allame Tabatabai, Seyyid Muhammed Hseyin; Sunen'un Nebi, s.
50 ila 133, Muesseset- u Neri'l slami
Erfe' Seyyid Kazm; Sire-i Ameli-i Ehl-i Beyt (a.s) ve Hazret-i
Muhammed Mustafa (s.a.a) s. 9 ila 18 Muessese-i ntiarati ve
Tahkikati-i Feyz-i Kaani
Emin, Seyyid Muhsin; Sire-i Ma'suman, eviri Ali Hcceti
Kermani, s. 1 ila 31, Suru Yaynlar
et- Tai, Necah; Siret'un Nebeviyye, c. 1. s. 33 ila 44 ve 55 ila 89, c.
2, 32 ila 322, Dar'ul Huda Yaynlar
Mutahhari, Murteza; Seyr-i der Sire-i Nebevi (Mecmua-i Asar), s.
192 ila 195, Sadra Yaynlar
Kumi, eyh Abbas; Sima-i Peyamber-i slam, s. 10 ila 56,
Muessese-i der Rah-i Hak Yaynlar
Vaiz Harkui, Ebu Said; eref'un Nebi, s. 9 ila 62, Babek Yaynlar
Subhani, Cafer; Ferazha-i ez Tarih, 65 ila 73, Me'ar Yaynlar
Subhani, Cafer; Furu-i Ebediyet, c. 1, s. 86 ila 188, Defter-i
Tebliat-i slami yaynlar
Gazali Msri, Muhammed; Fkhu's Sire, eviri Seyyid Muhammed
Tahir Hseyni, s. 80 ila 86 ve 100 ila 113, hsan Yaynlar
Hace Kemalddin; Kerdar ve Goftar-i Muhammed (s.a.a), s. 229 ila
297, lmi yaynlar
Bintu' ati, Aie; Mader-i Peyamber (s.a.a), Mutercim: Ahmed
Beheti, s. 33 ila 65, Sazuman-i Tebliat-i slami Yaynlar

397

Ensari, Muhammed Ali; Muhammed (s.a.a) Usve-i Hesene ve

Muderris-i Ahlak, s. 110 ila 340, Hikmet Yaynlar
Selahi, Adil; Muhammed- insan- Peygamber, s. 428 ila 444, Abfam
Yaynlar
Naimi, Cevad; Muhammed (s.a.a) Peygamber-i Azadibah, s. 18 ila
34 ve 174 ila 177 ve 193 ila 197, Sazuman-i Tebliat Yaynlar
ahin, Daryu; Muhammed Peygamber-i (s.a.a) Cavidan, 25 ila 42,
Cavidan Yaynlar
Sleyman, bn-i brahim; Muhammed (s.a.a) Peygamber-i Hatem,
eviri Hadi Destyar, s. 9 ila 15 ve 17 ila 28, 53, Sehhafiyan Yaynlar
William Montgomeri, Wat; Muhammed (s.a.a) Peygamber ve
Siyasetmedar, eviri smail Valizade, s. 9 ila 16, slamiyye Yaynlar
ehid Mutehhari'nin Gzetiminde Bir Grup Yazar Topluluu;
Muhammed (s.a.a) Hatem-i Peyamberan, s. 270 ila 294 Hseyniye-i
rad Yaynlar
Necefi Yezdi, Seyyid Muhammed; Muhammed (s.a.a) Ferzane-i
Aferini, s. 16 ila 17 ve 57 ila 58 ve 60 ila 64, Nesayih Yaynlar
Ekberpur, Habibullah; Mucizat-i Hatemu'l Enbiya, s. 46 ila 48, Elif
Yaynlar
Heyet-i Tahririye-i Muessese-i der Rah-i Hak; Nigerii Kutah be
Zendegi-i Peyamber-i slam (s.a.a), s. 17 ila 28, der Rah-i Hak
Yaynlar
Caferi Bek, Muhammed; Nur-i Yakin, s. 5, 8 ve 14, Rahmaniye-i
Msr Yaynlar
4- Peygamber'in (s.a.a) Manevi zellikleri
Askeri, Seyyid Murteza; Ayet-i Tethir, s. 29 ila 32, ntiarat-i
Mecme-i lmi-i slami
Tabersi, Fazl b. Hasan; A'lam'ul Huda, s. 29 ila 32 ve 36 ila 40,
ntiarat-i slamiyye
Ayetullah el- Levesani, Mirza Hasan; Tarih'un Nebi (s.a.a) ; 364 ila
377, ntiarat-i Buzercumhuri
Mesaili, Ahmed Rza; Tarihi Nebiyi Ekrem Muhammed b.
Abdullah (s.a.a) s. 107 ila 117, ntiarat-i Konka
398

Meclisi, Muhammed Bakr; Hayat'ul Kulub, c. 3. s. 407 ila 647 ve

669, ntiarat-i Surur
Subhani, Cafer; Hatemiyeti Peygamber-i slam (s.a.a), s. 1 ila 110,
ntiarat-i Mecme-i Maarif-i slami
Mutahhari Murteza; Hetmi Nbvvet (Mecme-i Asar) s. 165 ila
168, ntiarat-i Sadra
irazi, Seyyid Mahmud; Risalet-i Kur'an ve Peygamber, s. 7 ila 9
ve 16 ila 20, Kanun-i Ner-i Endieha-i slami
ifai, Muhsin; Resulullah Muhammed b. Abdullah (s.a.a) s. 53 ila
93, ntiarat-i Ain
bn-i Hiam; Zendegi-i Muhammed Peygamber-i slam (s.a.a), s.
88 ila 122, ntiarat-i slamiye
Halili, Seyyid Ali Ekber; Selam Ber Hurid, c. 1, s. 11 ila 55,
ntiarat-i Muessese-i ttilaat
Erfe', Seyyid Kazm; Sire-i Ameli-i Ehl-i Beyt (a.s) ve Hazret-i
Muhammed Mustafa (s.a.a), s. 55 ila 58, ntiarat-i Feyzi Kaani
et- Tai, Necah; Siret'un Nebeviye, c. 2, s. 341 ila 466, ntiarat-i
Dar'ul Huda
Vaiz Harkui, Ebu Said; eref'un Nebi, s. 150 ila 181, ntiarat-i
Babek
Ayetullah el- Levesani, Mirza Hasan; Terh-i Halet-i Nebiyy-i
Hatem, s. 55 ila 62, ntiarat-i Haydari
Subhani, Cafer; Furu-i Ebediyet, c. 2, s. 208 ila 232 ve 249 ila 251
ve 329 ila 348 ve 367 ila 383, ntiarat-i Butsan-i Kitab
Mekarim irazi, Nasr; Kur'an ve Aherin Peygamber, s. 10 ila 337,
ntiarat-i Dar'ul Kutubi'l slami
Hace Kemaluddin; Kirdar ve Goftar-i Muhammed, s. 35 ila 46,
ntiarat-i lmi
Garevi Gulpeygani, Muhammed; Kef'ul Hak ve Def'ul Batl, s. 20
ila 25, ntiarat-i slamiyye
Nebevi Kumi, Cevad; Muhammed (s.a.a) Peygamber-i Azadibah,
s. 198 ila 206, ntiarat-i Sazuman-i Tebliat-i slami

399

ehid Mutehhari'nin Gzetiminde Bir Grup Yazar Topluluu;

Muhammed (s.a.a) Hatem-i Peyamberan, s. 470 ila 551 Hseyniye-i
rad Yaynlar
Necefi Yezdi, Seyyid Muhammed; Muhammed (s.a.a) Ferzane-i
Aferini, s. 45 ila 48 ve 119 ila 142, ntiarat-i Nesaih
Hseyni, Seyyid Ramazan Ali; Mucizat-i Peyamber-i Ekrem, s. 13
ila 210, ntiarat-i Muessese-i Mekteb-i Ehl-i Beyt (a.s)
Nebevi Kumi, Seyyid Ebu'l Fazl; Mirac-i Peyamber (s.a.a) ez
Didgah-i Akl ve er', s. 40 ila 49
Caferi Bek, Muhammed; Nur-i Yakin, s. 281 ila 286, ntiarat-i
Rahmaniye-i Msr
5- Peygamber'i Tertemiz Varlnn (s.a.a) Bereket ve Eserleri
Tabersi, Fazl b. Hasan; Alam'ul Huda, s. 19 slamiyye Yaynlar
Sadki, Muhammed; Bearat-i Ma'sumin, s. 206, ntiarat-i Daru'l
Kitab'il slamiyye
Mutahhari, Murteza; Peygamber-i Ummi, s. 5 ila 92
Devani, Ali; Tarih-i slam ila Hicret, s. 148 ila 163 Havza-i lmiye-i
Kum Yaynlar
Nuri, Yahya; Hatemiyet-i Aherin Peygamber (s.a.a), s. 16 ila 34,
ntiarat-i Mecme-i Mearif-i slami
Muzefferi, Muhammed; Hatemiyet-i Aherin Peygamber (s.a.a), s. 3
ila 121
efai, Muhsin; Resulullah Muhammed b. Abdullah (s.a.a), s. 320
ila 321, ntiarat-i Ain
Eminzade, Muhammed Rza; Ruyi Nigar, s. 42 ila 48, ntiarat-i
Fuad
bn-i Hiam; Zendegi-i Muhammed Peygamber-i slam (s.a.a), S. A
152 ila 158, ve 253 ila 261, ntiarat-i slamiye
Diladi Tehrani, Mustafa; Sire-i Nebevi, Defter-i Sevvum, s. 94 ila
112, ntiarat-i Vezaret-i Ferheng ve rad-i slami
Mutahhari, Murteza; Seyri der Sire-i Nebevi (Mecmue-i Asar) s.
162 ila 164, ntiarat-i Sadra

400

ehid Mutehhari'nin Gzetiminde Bir Grup Yazar Topluluu;

Muhammed (s.a.a) Hatem-i Peyamberan, s. 162 ila 164 Hseyniye-i
rad Yaynlar
Necefi, Yezdi, Seyyid Muhammed; Muhammed (s.a.a) Ferzane-i
Aferini, s. 38 ila 40 ve 44 ila 45, ntiarat-i Nesaih
6- Peygamber'in Ahlak ve Hayat
Tehkik ve Te'lif der Vezaret-i Amuzi ve Perveri, Aina-i ba ive-i
Zendegani-i Peyamber-i slam (s.a.a) s. 34 ila 39 Amuzi ve Perveri
Yaynlar
Tahkik ve Te'lif der Sipah-i Pasdaran; ez Zendegiy-i Peygamber
(s.a.a) Ders Bigirim, s. 1 ila 50, ntiarat-i Sipah
Hemdani, Hac Muhammed Bakr; Bearat, s. 226, ntiarat-i
Horasan
Nasryan, Seyyid Ebu'l Fazl; Peremdaran-i slam, s. 8 ila 25,
ntiarat-i Ahmedi
Belai, Sadr; Peygamber-i Rahmet, s. 5 ila 196, ntiarat-i
Hseyniye-i rad
Resuli Mehellati, Seyyid Haim; Tarih-i slam, c. 1: Peyda-i Garb,
s. 190 ila 302, Defter-i Ner-i Ferheng-i slami
Tabatabai Erdekani, Seyyid Mahmud; Tarih-i slam, c. 2, s. 156 ila
183, ntiarat-i Danigah-i Nur
Akiki Behayii, Abdurrahim; Tarih-i slam, s. 115 ila 125,
ntiarat-i Cihad-i Danigahi
Meclisi, Muhammed Bakr; Hayatu'l Kulub, c. 3, s. 291 ila 373,
ntiarat-i Sur
Kompani, Fezlullah; Rahmet-i Alemiyan, s. 607 ila 665, ntiarat-i
Dar'ul Kutubu'l slamiyye
Constantin, Virgil, Gheorghiu; Zendegani Hazret-i Muhammed
(s.a.a) Peygamber-i Ki ez Nov Bayed inaht, eviri Mihrdad Semedi,
s. 28 ila 61 Asya Yaynlar
Ensari, Abdurrahman; Sire ve ahsiyeti Hazret-i Muhammed (s.a.a)
s. 11 ila 35, ntiarat-i ntiar

401

Allame Tabatabai, Seyyid Muhammed Hseyin; Sire-i Nebevi, s.

39 ila 208, Muessese-i ntiarat-i Huzur
et- Tai, Necah; Siret'un Nebeviye, c. 2, s. 385 ila 394 ve c. 3, s. 39,
ntiarat-i Dar'ul Huda
Mutahhari, Murteza; Seyri der Sire-i Nebevi (Mecmue-i Asar) s.
230 ila 242, ntiarat-i Sadra
Kumi, eyh Abbas; Sima-i Peyamber-i slam, s. 56 ila 63, ntiarati Muessese-i der Rah-i Hak
Vaiz Harkui, Ebu Said; eref'un Nebi, s. 63 ila 104, ntiarat-i
Babek
Ayetullah el- Levesani, Mirza Hasan; Terh-i Halat- in Nebiyy-i
Hatem, s. 100 ila 107, ntiarat-i Haydari
Subhani, Cafer; Furu-i Ebediyet, c. 1, s. 246 ila 281, 458 ila 462,
ntiarat-i Butsan-i Kudekan
Hace Kemaluddin; Kerdar ve Goftar-i Muhammed, s. 104 ila 151,
ntiarat-i lmi
ehid Mutehhari'nin Gzetiminde Bir Grup Yazar Topluluu;
Muhammed (s.a.a) Hatem-i Peyamberan, s. 311 ila 315 Hseyniye-i
rad Yaynlar
Keraeti, Muhsin; Nbvvet, s. 67 ila 72 ve 80 ila 89, ntiarat-i ve'l
Asr
6- 1 Peygamber'in (s.a.a) ahs Ahlak
Tehkik ve Te'lif der Vezaret-i Amuzi ve Perveri; Aina-i ba
ivehay-i Zendegani-i Peyamber-i slam (s.a.a), s. 3 ila 31, ntiarat-i
Amuzi ve Perveri
Hediverbeh, Ali Ekber; Peygamber-i slam (s.a.a) ez Bi'set ila
Hicret, s. 7 ila 40, ntiarat-i Furu- i
Darabi, Ali; Tarih-i Tahlili-i slam, s. 155 ila 165, ntiarat-i Ensari
Eminzade, Muhammed Rza; Ruy-i Nigar, s. 103 ila 108, ntiarat-i
Fuad
Halili, Muhammed Ali; Zendeginame-i Muhammed (s.a.a)
Peygamber-i slam, s. 587 ila 599 ve 638 ila 675, ntiarat-i kbal
Erfe', Seyyid Kazm; Sire-i Ameli-i Ehl-i Beyt (a.s) ve Hazret-i
Muhammed Mustafa (s.a.a) s. 53 ila 55, ntiarat-i Feyz-i Kaani
402

Dilad Tehrani, Mustafa; Sire-i Nebevi Defter-i Sevvum, s. 358 s.

358 ila 364, ntiarat-i Vezaret-i Ferheng ve rad-i slami
Hace Kemaluddin; Kirdar ve Goftar-i Muhammed, s. 59 ila 61
ntiarat-i lmi
Feramendi, Alimurad; Muhammed (s.a.a) Peygamber-i emir
Nist, s. 57 ila 84, ntiarat-i slami
ehid Mutehhari'nin Gzetiminde Bir Grup Yazar Topluluu;
Muhammed (s.a.a) Hatem-i Peyamberan, s. 365 ila 403 Hseyniye-i
rad Yaynlar
Necefi Yezdi, Hac Seyyid Muhammed; Muhammed (s.a.a)
Ferzane-i Aferini, s. 94 ila 107, ntiarat-i Nesayih
Keraati, Muhsin; Nbvvet, s. 73 ila 80, ntiarat-i ve'l Asr
Hey'et-i Tehririye-i Muessese-i der Rah-i Hak; Nigeri-i Kutah be
Zendegi-i Peyamber-i slam (s.a.a), s. 29 ila 138, ntiarat-i der Rah-i
Hak
Sefayi, Abbas; Tarih-i Peyamber-i slam (s.a.a) c. 1, s. 468 ila 698,
ntiarat-i Mescid-i Cemkeran
6 - 2- Peygamber'in (s.a.a) Yneticilik Ahlak
Subhani, Cafer; Ahmed Mev'ud ncil, s. 221 ila 224, ntiarat-i
Diba
Sadiki, Muhammed; Bearat-i Ma'sumin, s. 294, ntiarat-i Dar'ul
Kutubi'l slamiyye
Corci Zeydan; Temeddun-i slam ve Garb, eviri Hadi Hatemi
Burucerdi, s. 131 ila 173, ntiarat-i Sadr
Mutehhari, Murteza; Hatmi Nbvvet (Mecmue-i Asar), s. 200 ila
299, ntiarat-i Sadra
Naimi, Doktor Ali; Revi-i Davet-i Muhammed (s.a.a) s. 9 ila 112,
ntiarat-i afak
Misbah Yezdi, Muhammed Taki; Rehtue, c. 2, s. 397 ila 403,
Muessese-i Amuzii ve Pejuhii-i mam Humeyni (r. a)
Emin, Seyyid Muhsin; Sire-i Ma'suman, eviri Ali Hucceti
Kermani, s. 38 ila 43, ntiarat-i Suru

403

Dilad Tehrani, Mustafa; Sire-i Nebevi Defter-i Duvvum, s. 223 ila

450, ntiarat-i Vezaret-i Ferheng ve rad-i slami
Subhani, Cafer; Furu-i Ebediyet, c. 1: s. 348 ila 349 ve 351 ila 358
ve c. 2: 173 ila 181 ve 249 ila 251, ntiarat-i Butsan-i Kitab
Hace Kemaluddin; Kirdar ve Goftar-i Muhammed (s.a.a), s. 69 ila
74, ntiarat-i lmi
ehid Mutehhari'nin gzetiminde bir grup yazar topluluu;
Muhammed (s.a.a) Hatem-i Peyamberan, s. 142 ila 150 Hseyniye-i
rad Yaynlar
Hemdani, Ayetullah Sabiri; Muhammed (s.a.a) ve Zememdaran, s.
153 ila 195 ntiarat-i akir
7- Byk Peygamber'in (s.a.a) retileri
Mutahhari, Murteza; Peygamber-i Ummi (Mecmue-i Asar), s. 234
ila 241, ntiarat-i Sadra
Dilad Tehrani, Mustafa; Sire-i Nebevi Defter-i Sevvum, s. 49 ila
590, ntiarat-i Vezaret-i Ferheng ve rad-i slami
ehid Mutehhari'nin gzetiminde bir grup yazar topluluu;
Muhammed (s.a.a) Hatem-i Peyamberan, s. 68 ila 134 Hseyniye-i
rad Yaynlar
7 - 1- Marifet Dersi retimi
Sefayi, Abbas; Tarih-i Peyamber-i slam (s.a.a) c. 1, s. 484 ila 468,
ntiarat-i Mescid-i Mukaddes-i Cemkeran
Vaizi Eraki, Ali; Rahnemaiha-i Peyamber-i slam (s.a.a), s. 97 ila
100, ntiarat-i Piruz
Dilad Tehrani, Mustafa; Sire-i Nebevi, Defter-i Duvvum, s. 250 ila
267, ntiarat-i Vezaret-i Ferheng ve rad-i slami
Subhani, Cafer; Furu-i Ebediyet, s. 590 ila 595 ve 650, ntiarat-i
Butsan-i Kitab
Selahi, Adil; Muhammed- nsan- Peygamber, s. 98 ila 107,
ntiarat-i Abfam

404

ehid Mutehhari'nin gzetiminde bir grup yazar topluluu;

Muhammed (s.a.a) Hatem-i Peyamberan, s. 134 ila 142 Hseyniye-i
rad Yaynlar
Ekberpur, Habibullah; Mu'cizat-i Hatem'ul Enbiya, s. 76 ve 100,
ntiarat-i Elif
7 - 2- Hayat Dersi retimi
Sefayi, Abbas; Tarih-i Peyamber-i slam (s.a.a), S, 470 ila 552,
ntiarat-i Mescid-i Mukaddes-i Cemkeran
Vaizi Eraki, Ali; Rahnemaiha-i Peyamber-i slam (s.a.a), s. 149 ila
155, ntiarat-i Piruz
Dilad Tehrani, Mustafa; Sire-i Nebevi, Defter-i Duvvum, s. 344 ila
357, ntiarat-i Vezaret-i Ferheng ve rad-i slami
Subhani, Cafer; Furu-i Ebediyet, s. 505 ila 512, ntiarat-i Bustani Kitab
Hace Kemaluddin; Kirdar ve Goftar-i Muhammed, s. 175 ila 178,
ntiarat-i lmi
Selahi, Adil; Muhammed- nsan- Peygamber, s. 226 ila 237,
ntiarat-i Abfam
8- Peygamber'in stnl
Kompani, Fazlullah; Rahmet'ul Alemiyan, s. 671 ila 702, ntiarat-i
Dar'ul Kutub'il slamiyye
Dilad Tehrani, Mustafa; Sire-i Nebevi, Defter-i Duvvum, s. 229 ila
285, ntiarat-i Vezaret-i Ferheng ve rad-i slami
Vaiz Harkui, Ebu Said; eref'un Nebiy, s. 113 ila 131, ntiarat-i
Babek
Selahi, Adil; Muhammed- nsan- Peygamber, s. 587 ila 589,
ntiarat-i Abfam
Ekberpur, Habibullah; Mucizat-i Hatemu'l Enbiya, s. 44 ila 46 ve
95 ila 97, Elif Yaynlar

405

kinci Blm: Bi'set Asrnn zellikleri

Bir grup Yazar topluluu; slam en Nezer-i Danimendan-i Garb, s.
1 ila 19, Emir-i Kebir Yaynlar
Ahmedi, Ahmed; slam Rah-i Ruen, s. 15 ila 28, ntiarat-i Nidayi slam
Konstan Virjil Kotorgiyu; Zendegan-i Hazret-i Muhammed (s.a.a)
Peygamber-i ki ez nov bayed inaht, eviri Mirhrdad Semedi, s. 15 ila
21, Asya Yaynlar
1- slam'dan nceki Dnemin zellikleri
Bir grup yazar Topluluu; slam ez Nezergah-i Danimendan-i
Garb, s. 92 ila 106, Emir-i Kebir Yaynlar
Al-i Ali, Nuruddin; slam der Garb ta Tarih-i slam der Avrupa, s.
25 ila 42, Danigah-i Tehran Yaynlar
Caferiyan, Resul; Pideramed-i ber inaht-i Tarih-i slam, s. 48 ila
86, der Rah-i Hak Yaynlar
bn-i Haldun, Abdurrahman b. Muhammed; Tarih-i bn-i Haldun, c.
1 eviri Abdulhamid Ayeti, s. 1 ila 379, Muessese-i Mutalaat ve
Tahkik Yaynlar
Kanevat, Abdurrahim; Tarih-i slam ez aaz ila Sal-i Yazdehum-i
Hicri, s. 16 ila 32, Cihad-i Danigahi Yaynlar
Devani, Ali; Tarih-i slam ez Aaz ila Hicret, s. 2 ila 81, Defter-i
ntiarat-i slami
Resuli Mahallati, Seyyid Haim; Tarih-i slam c. 1: Peyda-i Garb,
s. 4 ila 21, Defter-i ntiarat-i slami
Feyyazi, Ali Ekber; Tarih-i slam, s. 2 ila 81, Danigah-i Tahran
Yaynlar
Darabi, Ali; Tarihi Tahlili-i slam, s. 32 ila 46 Ensari Yaynlar
Seyyid Taki, Mir Halil, ; Tahlili ez Tarih-i slam, s. 1 ila 20,
Huda Yaynlar
Garevi, Ahmed; Dershay-i ez Tarih-i slam, s. 1 ila 40, Danigah-i
Tebriz Yaynlar
Hamidullah, Prof. Muhammed; Resul-i Ekrem (s.a.a) der Miyani
Ceng, eviri Gulamrza Seidi; s. 22 ila 27 Ferheng-i slami Yaynlar
406

Kontsan, Virjil, Koturgiyu; Zendegani-i Hazret-i Muhammed

(s.a.a) Peygamber-i ki ez nov bayed inaht, eviri Mihrdad Semedi, s.
4 ila 15, Asya Yaynlar
Halili, Muhammed Ali; Zendeginame-i Muhammed (s.a.a), s. 27 ila
45, kbal Yaynlar
Caferiyan, Resul; Sire-i Resul-i Huda, s. 153 ila 297 ve 314 ila 321,
el- Hadi Yaynlar
Emin, Seyyid Muhsin; Sire-i Ma'suman, eviri Ali Hucceti
Kermani, s. 34, Suru Yaynlar
Seyyid Alevi, Seyyid Hseyin; Feraz ve Neib der Tarih-i slam, s.
12 ila 18 ve 20 ila 37, Tus Yaynlar
Subhani, Cafer; Furu-i Ebediyet, c. 1, s. 29 ila 68, Bustan-i Kitab
Yaynlar
Gazali Msri, Muhammed; Fkhu's Sire, eviri Seyyid Muhammed
Tahir Hseyni, s. 34 ila 39, hsan Yaynlar
ems Lengerudi, Cafer; Gamhay-i ba Tarih-i slam, s. 12 ila 37,
Defter-i Neri Ferheng-i slami
ahin, Daryu; Muhammed Peygamber-i (s.a.a) Cavidan, s. 9 ila
24, Cavidan Yaynlar
ehid Mutehhari'nin gzetiminde bir grup yazar topluluu;
Muhammed (s.a.a) Hatem-i Peyamberan, s. 506 ila 533 Hseyniye-i
rad Yaynlar
Hey'eti Tahririye-i Muessese-i der Rah-i Hak; Nigeri-i Kutah be
Zendegi-i Peyamber-i slam (s.a.a), s. 6 ila 16, der Rah-i Hak Yaynlar
2- Arap Yarmadasnn zellikleri
Hseyin, Taha; Aine-i slam, eviri Muhammed brahim Ayeti, s. 5
ila 26, irket-i Sehami-i ntiar
Caferiyan, Resul; Asar-i slami-i Mekke ve Medine, s. 29 ila 37,
Me'ar Yaynlar
slami, Seyyid Hasan: ez slam i Midanim? s. 13 ila 29, Hurrem
Yaynlar
Beyat, Azizullah; ez Zuhur-i slam ila Deyaleme, s. 1 ila 7,
Danigah-i Milli-i ran Yaynlar
407

Sadr, Muhammed Sadk; Emir'ul Mu'minin (a.s) der Ahd-i

Peyamber (s.a.a), eviri Seyyid Cemal Musevi, s. 3 ila 47 Ner-i
Tefahum
Hediverbah, Ali Ekber; Peygamber-i slam (s.a.a) ez Bi'set ila
Hicret, s. 2 ila 7, Furui Yaynlar
zzetpur, Dani; Peygamber-i slam, s. 4 ila 10, Dani Yaynlar
Telas, Mustafa; Peygamber (s.a.a) ve Ain-i Neberd, eviri Hasan
Ekberi Merznak, S 59 ila 79 ve 95 ila 177, Bi'set Yaynlar
Caferiyan, Resul; Pideramed-i ber inaht-i Tarih-i slam, s. 86 ila
148, der Rah-i Hak Yaynlar
Kanevat, Abdurrahim; Tarih-i slam ez Aaz ila Sal-i Yazdehum-i
Hicri, s. 11 ila 16 ve 27 ila 29, Cihad-i Danigahi Yaynlar
Devani, Ali; Tarih-i slam ez Aaz ila Hicret, s. 1 ila 59, Defter-i
ntiarat-i slami
Tabatabai Erdekani, Seyyid Mahmud, Tarih-i slam, c. 1, s. 7 ila 64,
Danigah-i Nur Yaynlar
Darabi, Ali; Tarihi Tahlili-i slam, s. 29 ila 37 ve 160 ila 165, Ensari
Yaynlar
Corci, Zeydan; Tarih-i Temeddun-i slam ve Garb, eviri Hadi
Hatemi Burucerdi, s. 1 ila 137 ve 142 ila 144 ve 148 ila 201, Sadr
Yaynlar
Mesaili, Ahmed Rza; Tarih-i Nebi-i Ekrem Muhammed b.
Abdullah (s.a.a) s. 29 ila 35, Kenka Yaynlar
ehidi, Seyyid Cafer; Tahlili ez Tarih-i slam, c. 1, s. 5 ila 27,
Nehzet-i Zenan-i Muselman Yaynlar
Corci, Zeydan; Tarih-i Temeddun-i slam ve Garb, eviri Hadi
Hatemi Burucerdi, s. 21 ila 100, Sadr Yaynlar
Muhiddin, Abbas; Hatem'un Nebiyyin (s.a.a) s. 13 ila 34, Atai
Yaynlar
Mutahhari, Murteza; Hatmi Nbvvet (Mecmue-i Asar), s. 197 ila
199, Sadra Yaynlar
Himyeri, bn-i Hiam; Zendegani-i Muhammed Peygamber-i slam
(s.a.a) s. 3 ila 10, slamiyye Yaynlar

408

Halili, Muhammed Ali; Zendeginame-i Muhammed Peygamber-i

slam (s.a.a) s. 31 ila 45, kbal Yaynlar
Subhani Cafer; Furu-i Ebediyet, s. 21 ila 29, Bustan-i Kitab
Yaynlar
ehid Mutehhari'nin gzetiminde bir grup yazar topluluu;
Muhammed (s.a.a) Hatem-i Peyamberan, s. 496 ila 508 Hseyniye-i
rad Yaynlar
nc Blm: Peygamber'in (s.a.a) Bi'seti
Sadr, Muhammed Sadk; Emir'ul Muminin (a.s) der Ahd-i
Peyamber (s.a.a) eviri Seyyid Cemal Musevi, s. 91 ila 118 Tefahum
Yaynlar
zzetpur, Dani; Peygamber-i slam, s. 17 ila 22, Dani Yaynlar
Resuli Mahallati, Seyyid Haim; Tarih-i slam, c. 1: Peydai Garb,
s. 64 ila 95, Defter-i Ner-i Ferheng-i slami
Tabatabai Erdekani, Seyyid Mahmud; Tarih-i slam, c. 1: s. 115 ila
146, Danigah-i Nur Yaynlar
Sefayi, Abbas; Tarih-i slam (s.a.a) c. 1, s. 226 ila 229, Mescid-i
Mukaddes-i Cemkeran Yaynlar
Mesaili, Ahmed Rza; Tarih-i Nebi-i Ekrem Muhammed b.
Abdullah (s.a.a), s. 89 ila 94, Konka Yaynlar
Kompani, Fazlullah; Rahmet-i Alemiyan, s. 297 ila 587, Dar'ul
Kutubi'l slamiyye Yaynlar
ifa- i, Muhsin; Resulullah Muhammed b. Abdullah (s.a.a) s. 76 ila
80, Ain Yaynlar
Subhani, Cafer; Furu-i Ebediyet, c. 1, s. 419 ila 425, Defter-i
Tebliat Yaynlar (Bustan-i Kitab)
Ensari, Muhammed Ali; Muhammed (s.a.a) Usve-i Hesene ve
Muderris-i Ahlak, s. 210 ila 293, Hikmet Yaynlar
Necefi Yezdi, Hac Seyyid Muhammed; Muhammed (s.a.a)
Ferzane-i Aferini, s. 74 ila 76, Nesaih Yaynlar

409

1- Bi'setin nemi
Garevi, Ahmed; Dershay-i ez Tarih-i slam, s. 9 ila 12, Danigah-i
Tebriz Yaynlar
ehid Mutehhari'nin gzetiminde bir grup yazar topluluu;
Muhammed (s.a.a) Hatem-i Peyamberan, s. 375 ila 394 Hseyniye-i
rad Yaynlar
2- Bi'setin hedefleri
irazi, Seyyid Mahmud; Risalet-i Kur'an ve Peygamber, s. 11 ila
18, Kanun-i Endiehay-i slami Yaynlar
Halili, Muhammed Ali; Zendeginame-i Muhammed (s.a.a) c. 1 ila
3, s. 126 ila 144, kbal Yaynlar
Dilad Tahrani, Mustafa; Sire-i Nebevi Defter-i Duvvum, s. 289 ila
305, Vezaret-i Ferheng ve rad-i slami
Subhani, Cafer; Furu-i Ebediyet, s. 208 ila 211, Butsan-i Kitap
Yaynlar
Garevi Gulpeygani, Muhammed; Kef'ul Hakk ve Def-i Batl; s. 14
ila 20, slamiyye Yaynlar
ehid Mutehhari'nin gzetiminde bir grup yazar topluluu;
Muhammed (s.a.a) Hatem-i Peyamberan, s. 234 ila 344 Hseyniye-i
rad Yaynlar
3- Bise'tin Bereket ve Tesirleri
Ayetullah el- Levesani, Mirza Hasan, Tarih'un Nebi (s.a.a), s. 321
ila 349, Buzercumhuri Yaynlar Kompani, Fazlullah; Rahmeti
Alemiyan, S 151 ila 197, Dar'ul Kutub'il slamiyye Yaynlar
Emin Zade, Muhammed Rza; Ruy-i Nigar, s. 42 ila 48 Fuad
Yaynlar
Subhani, Cafer; Furu-i Ebediyet, s. 66 ila 86, Butsan-i Kitap
Yaynlar
ehid Mutehhari'nin gzetiminde bir grup yazar topluluu;
Muhammed (s.a.a) Hatem-i Peyamberan, s. 195 ila 224 Hseyniye-i
rad Yaynlar

410

Drdnc Blm: Peygamber (s.a.a) Tarihi'nde zel Olaylar

Sefayi, Abbas; Tarih-i Peyamber-i slam (s.a.a), c. 1, s. 47 ila 102
ve 178 ila 213, Mescid-i Mukaddes-i Cemkeran Yaynlar
Seidi, Seyyid Gulam Rza; Dastanhay-i ez Zendegi-i Peyamber-i
(s.a.a) Ma, s. 59 ila 83, Defter-i Tebliat-i slami Yaynlar
Himyeri, bn-i Hiam; Zendegani-i Muhammed Peygamber-i slam
(s.a.a), s. 265 ila 347, slamiyye Yaynlar
Huseyni, Seyyid Ali Ekber; Selam Ber Hurid, c. 1, s. 171 ila 254,
Muessese-i ttilaat Yaynlar
Cami, Abdurrahman, evahid'un Nbvvet, s. 139 ila 163, Mir
Kesra Yaynlar
1- Mekke Dnemi
Hseyin, Taha; Aine-i slam eviri Muhammed brahim Ayeti, s.
34 ila 106, irket-i Sehami Yaynlar
Bahuner, ehid Muhammed Cevad; Aaz-i Nehzet-i slami (Bi'set
ila Hicret s. 16 ila 39, Defter-i Ner-i Muhammed
slami, Seyyid Hasan; ez slam i Midanim? s. 37 ila 166, Hurrem
Yaynlar
Beyat, Azizullah; ez Zuhur-i slam ila Deyalime, s. 10 ila 15,
Danigah-i Milli-i ran Yaynlar
Beareti, Ali Muhammed; ez Zuhur-i slam ila Sukut-i Badat, s. 8
ila 41, Sure-i Mihr Yaynlar
Bir Grup Yazar Topluluu, slam ez Nezergah-i Danimendan-i
Garp, s. 20 ila 26, Emir-i Kebir Yaynlar
Horasani, Hseyin; slam der Pertuv-i Teeyyu, s. 33 ila 67, Mihen
Yaynlar
Tabersi, Fezl b. Hasan; A'lamu'l Huda, s. 53 ila 77, slamiyye
Yaynlar
Sadr, Muhammed Sadk; Emir'ul Mu'minin der Ahdi Peygamber,
eviri Seyyid Cemal Musevi, s. 69 ila 93 ve 121 ila 143, Ehl-i Beyt
Messesi (a.s) Yaynlar
Bintu' ati, Aie; ba Peygamber (s.a.a), s. 358 ila 361, Diba
Yaynlar
411

Cevad'us Sihar, Abdulhamid; Bilal Suhenguy-i Nehzet-i

Peygamber (s.a.a), eviri Ali Muntezemi, s. 1 ila 148, Bi'set Yaynlar
Hediverbeh, Ali Ekber; Peygamber-i slam (s.a.a) ez Biset ila
Hicret, s. 41 ila 456, Furu Yaynlar
Mutahhari, Murteza; Peygamber-i Ummi (Mecmue-i Asar), s. 205
ila 209, Sadra Yaynlar
Perveri, Ekber; Peygamber (s.a.a) der Mekke, s. 3 ila 84, afak
Yaynlar
Telas, Mustafa; Peygamber (s.a.a) ve Ain-i Neberd, eviri Hasan
Ekberi Merznak, s. 196 ila 203 ve 214 ila 349 ve 395 ila 405, Bi'set
Yaynlar
Saidi, Sirus; Peygamber (s.a.a) ve Mnafkin, s. 1 ila 71, Defter-i
Ner-i Ferheng-i slami
Kontsan, Virjil, Koturgiyu; Zendegani-i Hazret-i Muhammed
(s.a.a) Peygamber-i ki ez nov bayed inaht, eviri Mihrdad Semedi, s.
53 ila 231, Asya Yaynlar
Farsi, Celaluddini; Peygamberi ve nklab, s. 1 ila 607, Ner-i Umid
Sadr, Belai; Peygamber (s.a.a) der Sahne-i Karzari Bedr, s. 101 ila
160, Hseyniye-i rad Yaynlar
Kanevat, Abdurrahim; Tarih-i slam ez Aaz ila Sal-i Yazdehumi
Hicri, s. 42 ila 71, Cihad-i Danigahi Yaynlar
Devani, Ali; Tarih-i slam ez Aaz ila Hicret, s. 121 ila 285 ve 288
ila 296, Defter-i ntiarat-i slami
Resuli Mehellati, Seyyid Haim; Tarih-i slam, c. 1, Peyda-i Arab,
s. 84 ila 90 ve 98 ila 102, Defter-i Ner-i Ferheng-i slami
Tabatabai Erdekani, Seyyid Mahmud; Tarih-i slam, c. 2, s. 1 ila 12,
Danigah-i Nur Yaynlar
Akiki Behayii, Abdurrahim; Tarih-i slam, s. 44 ila 87, Cihad-i
Danigahi Yaynlar
Sefayi, Abbas; Tarih-i Peyamber-i slam (s.a.a) s. 368, Mescid-i
Mukaddes-i Cemkeran Yaynlar
Ayeti, Muhammed brahim, Tarih-i Peyamber-i slam, s. 98 ila 209
ve 217 ila 233 ve 523 ila 682, Danigah-i Tahran Yaynlar

412

Levasani, Necefi; Tarih-i Peyamber-i Hatem (s.a.a), eviri Musa

Kazm Huseyni el- Levesani, s. 326 ila 377, Metbeetu'l rfan Yaynlar
Darabi, Ali; Tarih-i Tahlili-i slam, s. 67 ila 73, Ensari Yaynlar
Corci Zeydan, Tarih-i Temeddun-i slam ve Garp, eviri Hadi
Hatemi, s. 238 ila 375, Sadr Yaynlar
Mesaili, Ahmed Rza; Tarihi Nebi-i Ekrem Muhammed b. Abdullah
(s.a.a) s. 117 ila 123, s. 120 ila 125, Konka Yaynlar
rani, Hseyin; Tarih ve Tahlil-i Penc Sal ez Hicret-i Peyamber
(s.a.a), s. 25 ila 143, Camie-i Muderrisin Yaynlar
ehidi, Seyyid Cafer; Tahlili ez Tarih-i slam, c. 1, s. 37 ila 42,
Nehzet-i Zenan-i MuselmanYaynlar
Seyyid Tekavi, Mir Halili; Tahlil-i ez Tarih-i Dovran-i Peyamber
(s.a.a) s. 74 ila 182, Huda Yaynlar
Musevi Kaani, Seyyid Mcteba; Cilve-i ez Muhammed (s.a.a)
Peygamber-i slam, s. 149 ila 314, Hikmet Yaynlar
Ayeti, Muhammed brahim; ekide-i Tarih-i Peyamber-i slam, s.
38 ila 69, Bunyad-i Pejuhihay-i Astan-i Kuds Yaynlar
Meclisi, Muhammed Bakr; Heyat'ul Kulub, c. 3, s. 697 ila 777,
Surur Yaynlar
Muhiddin, Abbas; Hatem'un Nebiyyin (s.a.a) s. 89 ila 93, Atai
Yaynlar
Gerevi, Ahmed; Dershay-i ez Tarih-i slam, s. 55 ila 70 ve 72 ila
138, Danigah-i Tebriz Yaynlar
irazi, Seyyid Mahmud; Risalet-i Kur'an ve Peygamber, s. 12 ila
17, Kanun-i Ner-i Endiehay-i slami Yaynlar
Hamidullah, Prof. Muhammed; Resul-i Ekrem (s.a.a) der Meydan-i
Cenk, s. 37 ila 42, Defter-i Ner-i Ferheng-i slami
Hettab is, Mahmud; Resul'ul Kaim, s. 231 ila 234, Dar'ul
Mektebu'l Hayat Yaynlar, Badat
ifai, Muhsin; Resulullah Muhammed b. Abdullah (s.a.a), s. 80 ila
138, Ain Yaynlar
Himyeri, bn-i Hiam; Zendegani-i Muhammed Peygamber-i slam,
s. 58 ila 304, slamiyye Yaynlar

413

Kontsan, Virjil, Kotorgiyu; Zendegan-i Hazret-i Muhammed (s.a.a)

Peygamber-i ki ez nov bayed inaht, eviri Mihrdad Semedi, s. 41 ila
52 ve 86 ila 121, Asya Yaynlar
bn-i Hiam, Zendegi-i Muhammed Peygamber-i slam (s.a.a) s.
220 ila 230, slamiyye Yaynlar
Halili, Muhammed Ali; Zendeginame-i Muhammed (s.a.a)
Peygamber-i slam (s.a.a), s. 213 ila 144 ve s. 450 ila 469, kbal
Yaynlar
Hseyni, Seyyid Ali Ekber; Selam ber Hurid, c. 1, s. 265 ila 269
ve c. 2, s. 7 ila 47, ttilaat Yaynlar
Emin, Seyyid Muhsin; Sire-i Ma'suman, eviri Ali Hucceti
Kermani, s. 64 ila 74, Suru Yaynlar
Etai, Necah; Siret'un Nebeviyye, c. 1, s. 103 ila 283 ve 287 ila 303
ve c. 9: 47 ila 59, Dar'ul Hda Yaynlar
Mollayi, smail; Sire-i Tarih-i slam, s. 13 ila 21, Mellif 'in
Yaynlar
Vaiz Harkui, Ebu Said; eref'un Nebi, s. 281 ila 286 ve 304 ila
363, Babek Yaynlar
Ayetullah el- Levesani, Mirza Hasan; Terh-i Halat-i Nebi-i Hatem,
s. 38 ila 325, Haydari Yaynlar
Subhani, Cafer; Furu-i Ebediyet, c. 1, s. 237 ila 300 ve 351 ila 310
ve 351 ila 377 ve 407 ila 437 Bustan-i Kitab Yaynlar
Gazali Msri, Muhammed; es- Sire, eviri Seyyid Muhammed
Tahir Hseyni, s. 136 ila 141 ve 146 ila 151 ve 165 ila 193 ve 223 ila
234 ve 565 ila 573 hsan Yaynlar
Hace Kemaluddin; Kirdar ve Goftar-i Muhammed (s.a.a), S 133 ila
138, lmi Yaynlar
Ensari, Muhammed Ali; Muhammed (S. A. S) Usve-i Hesene ve
Muderris-i Ahlak; s. 45 ila 70, Hikmet Yaynlar
Naimi, Cevad; Muhammed (s.a.a) Peygamber-i Azadibah, s. 36 ila
173 ve 227 ila 232 Sazuman-i Tebliat-i slami
ahin, Daryu; Muhammed Peygamber-i (s.a.a) Cavidan, s. 75 ila
107 ve 150 ila 222 ve 226 ila 298 Cavidan Yaynlar

414

Sleyman bn-i brahim; Muhammed (s.a.a), Peygamber-i Huda,

eviri Hadi Destyar, s. 79 ila 148, Sehhafiyan Yaynlar
Emuntegrevat; Muhammed Peygamber ve Siyasetmedar, eviri
smail Valizade, s. 1 ila 8 ve 16 ila 42 ve 106 ila 127 slamiyye
Yaynlar
Necefi Yezdi, Seyyid Muhammed; Ferzane-i Aferini, s. 85 ila 94
ve 145 ila 160 ve 181 ila 192, Nesaih Yaynlar
2- Medine Dnemi
Vakidi, Ebu Abdullah Muhammed b. mer; Meazi; Cenghay-i
Peyamber, eviri Mahmud Mehdevi Dameani, c. 1, s. 387, c. 2, s.
309 ila 367 ve c. 3, s. 669 ila 703, Danigahi Yaynlar
Hac Seyyid Cevadi, Kemal; Ehbar-i Medine, s. 31 ila 287, Me'ar
Yaynlar
Kerani Gulpeygani, Ali; Esrar-i Mi'rac-i Peyamber-i slam (s.a.a), s.
3 ila 77 ve 273 ila 292, slamiyye Yaynlar
Horasani, Hseyin; slam der Portuv-i Teeyyu', s. 68 ila 79 ve 86
ila 108 Mihen Yaynlar
Mesaili, Ahmed Rza; Tarih-i Nebi-i Ekrem Muhammed b.
Abdullah (s.a.a) s. 132 ila 201, Kenka Yaynlar
Sadr, Muhammed Sadk; Emir'ul Muminin der Ahd-i Peyamber,
eviri Seyyid Cemal Musevi, s. 331 ila 347 ve 391 ila 407 Muessese-i
Ehl-i Beyt Yaynlar
Bint'u ati, Aie; ba Peygamber (s.a.a), s. 132 ila 143 ve 161 ila
183, Diba Yaynlar
Hicazi, Fahruddin; Pejuhi-i der Bare-i Kur'an ve Peygamber
(s.a.a), s. 62 ila 87, Bi'set Yaynlar
Mutehhari, Murteza; Peygamber-i mmi (Mecmue-i Asar), s. 211
ila 217, Sadra Yaynlar
Telas, Mustafa; Peygamber (s.a.a) ve Ain-i Neberd, eviri Hasan
Ekberi Merznak, s. 197 ila 214, Bi'set Yaynlar
Kontsan, Virjil, Koturgiyu; Zendegani-i Hazret-i Muhammed
(s.a.a) Peygamber-i ki ez nov bayed inaht, eviri Mihrdad Semedi, s.
48 ila 53 ve 107 ila 231, Asya Yaynlar
415

Farsi, Celaluddin; Peygamberi ve nklab, s. 47 ila 63, Emir

Yaynlar
Farsi, Celaluddin; Peygamberi ve Cihad, s. 5 ila 508, Muessese-i
Encam-i Kitab Yaynlar
Sadr Belai; Peygamber (s.a.a) der Sahne-i Karzar-i Bedr, s. 23 ila
62, Hseyniye-i rad Yaynlar
Ayeti, Abdulhamid; Tarih-i bn-i Haldun; c. 1, s. 317 ila 486,
Muessese-i Mutalaat ve Tahkikat Yaynlar (Tahran)
Kanevat, Abdurrahim; Tarih-i slam ez Aaz ila Sal-i Yazdehum-i
Hicri, s. 74 ila 155 Cihad-i Danigahi Yaynlar
Resuli Mehallati, Seyyid Haim; Tarih-i slam, c. 1, Peyda-i Garp,
s. 103 ila 187, Defter-i Ner-i Ferheng-i slami
Tabatabai Erdekani, Seyyid Mahmud; ila Tarih-i slam, c. 2, s. 12
ila 155, Danigah-i Nur Yaynlar
Akiki, Behayii, Abdurrahim; Tarih-i slam, s. 101 ila 189, Cihad-i
Danigahi Yaynlar
Feyyazi, Ali Ekber; Tarih-i slam, s. 84 ila 128, Danigah-i Tahran
Yaynlar
Sefayi, Abbas; Tarih-i Peyamber-i slam (s.a.a), c. 3, s. 168 ila 563
ve c. 2, s. 760 ila 813, Mescid-i Mukaddes-i Cemkeran Yaynlar
Ayeti, Muhammed brahim; Tarih-i Peyamber-i slam, s. 82 ila 98,
Danigah-i Tahran Yaynlar
Levesani, Necefi; Tarih-i Peyamber-i Hatem (s.a.a), eviri Musa
Kazm Hseyni el- Levesani, s. 379 ila 384, Metbeetu'l rfan Yaynlar
Darabi, Ali; Tarihi Tahlili-i slam, s. 73 ila 79 ve 106 ila 148, Ensari
Yaynlar
ehidi, Seyyid Cafer; Tehlili ez Tarih-i slam, c. 1, s. 42 ila 88,
Nehzet-i Zenan Muselman Yaynlar
Seyyid Takavi, Mir Halili; Tehlili ez Tarih-i Dovran-i Peyamber
(s.a.a), 28 ila 38 Huda Yaynlar
Musevi, Seyyid Cafer; Talim-i Ahlaki ve ctimai-i Peyamber, (s.a.a)
s. 13 ila 20 Mirsad Yaynlar
Musevi-i Kaani, Seyyid Mucteba; Cilve-i ez Muhammed (s.a.a)
Peygamber-i slam, s. 47 ila 82, Hikmet Yaynlar
416

Ayeti, Muhammed brahim; ekide-i Tarih-i Peyamber-i slam, s.

69 ila 203, Bunyad-i Pejuhihay-i Astani-i Kuds Yaynlar
Meclisi, Muhammed Bakr; Heyatu'l Kulub, c. 4, s. 829 ila 137 ve
1739 ila 1801, Surur Yaynlar
Meclisi, Muhammed Bakr Hayatu'l Kulub, c. 3, s. 793 ila 813,
Surur Yaynlar
Muhiddin, Abbas; Hatemu'l Nebiyyin (s.a.a) s. 110 ila 374, Etai
Yaynlar
Subhani, Cafer; Hatemiyyet, ez Didgah-i Akl ve Kur'an, s. 160 ila
287, Daru'l Kitabu'l slamiyye Yaynlar
Hamidullah, Prof, Muhammed; Resul-i Ekrem (s.a.a) der Meydan-i
Ceng, s. 44 ila 194, Defter-i Neri Ferheng-i slami
Hettab, is Mahmud; Resul'il Kaim, s. 89 ila 102, Daru'l Mekteb'ilHayat Yaynlar (Badat)
efai, Muhsin; Resulullah Muhammed b. Abdullah (s.a.a), s. 138
ila 153 ve 161 ila 328, Ain Yaynlar
Himyeri, bn-i Hiam; Zendeganiy-i Muhammed Peygamber-i
slam (s.a.a) s. 170 ila 242, slamiyye Yaynlar
bn-i Hiam, Zendegani-i Muhammed Peygamber-i slam, (s.a.a), s.
304 ila 326 ve c. 1, s. 327 ila 391 ve tm 2. Cild, slamiyye Yaynlar
Halili, Muhammed Ali; Zendeginame-i Peyamber-i slam (s.a.a), c.
1 ila 3, s. 5 ila 26 ve s. 203 ila 236 ve s. 249 ila 606 kbal Yaynlar
Hseyni, Seyyid Ali Ekber; Selam ber Hurid, c. 2, s. 21 ila 280
Muessese-i ttilaat Yaynlar
Muhaddis, Ali; Siyahterin Hefte-i Tarih, s. 1 ila 86 ve 307 ila 358,
Hafz Yaynlar
Caferiyan, Resul; Sire-i Resul-i Huda, s. 377 ila 679, el- Hadi
Yaynlar
Erfe', Seyyid Kazm; Sire-i Ameli-i Ehl-i Beyt (S. A) ve Hz.
Muhammed (s.a.a), s. 34 ila 46, Feyz-i Kaani Yaynlar
Emin, Seyyid Muhsin; Sire-i Masuman, eviri Ali Hcceti
Kermani, s. 76 ila 79 ve 102 ila 256 ve 264 ila 270, Suru Yaynlar
el- Tai, Necah; Siret'un Nebeviye, c. 1, s. 309 ila 477 ve c. 2, s. 5 ila
383 ve c. 3, s. 77 ila 91, Dar'ul Hda Yaynlar
417

Ayetullah, el- Levesani, Mirza Hasan; Terh-i Halat-i Nebiyy-i

Hatem, s. 51 ila 60, Heyderi Yaynlar
Subhani, Cafer; Ferazhay-i ez Tarih, s. 194 ila 205 ve 495 ila 510,
Me'ar Yaynlar
Subhani, Cafer; Furu-i Ebediyet, s. 25 ila 80 ve 121 ila 145 ve 150
ila 183 ve 287 ila 300 ve 371 ila 954, Butsan-i Kitap Yaynlar
Gazali, Msri, Muhammed; Fikhu's Sire, eviri Seyyid Muhammed
Tahir Hseyni, s. 244 ila 262 ve 288 ila 412 ve 416 ila 537 hsan
Yaynlar
Feramendi, Ali Murad; Muhammed (s.a.a) Peygamber-i emir
nist, s. 42 ila 55 slami Yaynlar
ehid Mutehhari'nin gzetiminde bir grup yazar topluluu;
Muhammed (s.a.a) Hatem-i Peyamberan, s. 265 ila 285 Hseyniye-i
rad Yaynlar
Necefi, Yezdi, Hac Seyyid Muhammed; Muhammed (s.a.a)
Ferzane-i Aferini, s. 195 ila 264, Nesaih Yaynlar
Beinci Blm: slam Medeniyetinin tekili
Mez, Adam; Temeddun-i slam der Karn-i eharum, c. 1, eviri
Ali Rza, Zekveti, s. 9 ila 20 ve 75 ila 90, Emir-i Kebir Yaynlar
Sarfi, Muhammed Taki; Temeddun-i slami ez Zeban-i Biganegan,
s. 1 ila 120, Defter-i Ner-i Bergozide
ehid Mutehhari'nin gzetiminde bir grup yazar topluluu;
Muhammed (s.a.a) Hatem-i Peyamberan, s. 80 ila 167 Hseyniye-i
rad Yaynlar
1- Sadr-i slam medeniyetinin Yeniden Tannmas
Darabi, Ali; Tarih-i Tahlili-i slam, s. 173 ila 191, Ensari Yaynlar
2- slam Medeniyetinin Yenilenmesi
Mutehhari, Murteza, Peygamber-i Ummi, (Mecmue-i Asar) s. 206
ila 211, Sadra Yaynlar

418

ehid Mutehhari'nin gzetiminde bir grup yazar topluluu;

Muhammed (s.a.a) Hatem-i Peyamberan, s. 66 ila 169 Hseyniye-i
rad Yaynlar
Altnc Blm:
Nebevi Harekette Ehl-i Beyt'in (s.a.a) Rol
1- slami Devlet Dzeninin ekillenmesi
Nemazi ahrudi, Ali; sbat-i Velayet, s. 56 ila 67, ntiarat-i Sa'di,
Tahran
Suleym b. Kays; Esrar-i Al-i Muhammed (s.a.a) s. 18 ila 85, 150 ila
186, 190 ila 208, el- Hadi Yaynlar
Horasani, Hseyin; slam der Portuv-i Teeyyu', s. 253 ila 260, 335
ila 336, 343 ila 352, Mihen Yaynlar
eri, Muhammed Cevad, Emir'ul Mu'minin (a.s) Usve-i Vahdet, s.
114 ila 120, Bunyad-i Pejuhiha-i slami Yaynlar
Kumi, eyh Abbas; Beyt'ul Ehzan, s. 169 ila 215, 231 ila 239,
Nasr Yaynlar
Resul-i Mehallati, Seyyid Haim; Hulase-i Tarih-i slam, s. 208 ila
212, 223 ila 243, Defter-i Ferhengi-i Kever
Pivayi, Mehdi; Sire-i Pivayan, s. 60 ila 76, ntiarat-i Muessese-i
Tehkikati ve Ta'limati-i mam
Destgayb, Abdulhseyn; Velayet, s. 20 ila 24, Kanun-i Terbiyeti-i
iraz Yaynlar
2- Nebevi Hareketin Bereketlerinin sreklilii ve korunmas
Babazade, Ali Ekber; Aftab ve Velayet, s. 75 ila 83, Bedr Yaynlar
ahrudi, Ali; Ebvab-i Rahmet, s. 19 ila 67, Hazik Yaynlar
Hur Amili, Muhammed b. Hasan; sbat'ul Huda, c. 3, s. 2 ila 286,
Dar'ul Kutub'il slami Yaynlar
Nemazi ahrudi, Ali; sbat-i Velayet, s. 120 ila 269, Sa'di Yaynlar
Tahran
eri, Muhammed Cevad; Emir'ul Muminin Usve-i Vahdet, s. 167
ila 173, 350 ila 557, Bunyad-i Pejuhihay-i slami Yaynlar

419

Feyyazi, Ali Ekber; Tarih-i slam, s. 165 ila 174, Danigah-i Tahran
Yaynlar
ehidi, Seyyid Cafer; Tarih-i Tahlili-i slam, s. 124 ila 129, Nehzeti Zenan-i Muselman Yaynlar
Ayetullahi, Seyyid Mustafa; Hkmet-i lahi Velayet ve Zeamet, s.
70 ila 83, iraz Yaynlar
Resuli Mehallati, Seyyid Haim; Hulase-i Tarih-i slam, s. 43 ila
86, 280 ila 283, Defter-i Ferhengi Yaynlar
Pivayi, Mehdi; Sire-i Pivayan, s. 64 ila 70, Muessese-i Tehkikati
ve Ta'limati-i mam Yaynlar
Mollai, smail; Seyr-i der Tarih-i slam, s. 28 ila 29, Mellif'in
Yaynlar
Mutehhari, Murteza; Seyri der Sire-i Eimme, s. 115 ila 116 Sadra
Yaynlar
Ayetullah Hamenei, Seyyid Ali; Sima-i Ma'sumin der Aine-i
Nigah-i Rehberi, s. 88 ila 90, 153 ila 156, Muessese-i Ferhengi Kadr-i
Velayet Yaynlar
Erafi, ehabuddin; Muvahhadi Muhammed, Eimme-i Ethar ba
Pasdaran-i Vahy der Kur'an, s. 403 ila 411, 413 ila 435, Allame
Yaynlar
Destgayb, Abdulhseyn; Velayet, s. 17 ila 20, Kanun-i Terbiyet
Yaynlar iraz
Yedinci Blm:
Peygamber'e (s.a.a) kar gsterilen tepki eitleri
1- Mslmanlar
Askeri, Seyyid Murteza; Tevessl be Peygamber (s.a.a), 9 ila 32,
Mecme-i lmi-i slami Yaynlar
Himyeri, bn-i Hiam; Zendegani-i Muhammed Peygamber-i slam
(s.a.a), s. 87 ila 95, slamiyye Yaynlar
Dilad Tahrani, Mustafa; Sire-i Nebevi, Defter-i Duvvum, s. 455 ila
494 ve Defter-i Sevvum, s. 150 ila 155, Vezaret-i Ferheng ve rad-i
slami Yaynlar

420

Mutehhari, Murteza; Seyri der Sire-i Nebevi (Mecmue-i Asar), s.

174 ila 178, Sadra Yaynlar
Garevi Gulpeygani, Muhammed; Kefu'l Hakk ve Def'il Batl, s. 34
ila 40, slamiyye Yaynlar
2- Kfirler ve Dmanlar
Murteza Mutahhar; Peygamber-i mmi (Mecmue-i Asar), s. 247 ila
248, Sadra Yaynlar
Darabi, Ali; Tarih-i Tahlili-i slam, s. 79 ila 148, Ensari Yaynlar
bn-i Hiam, Zendegi-i Muhammed Peygamber-i slam (s.a.a), s.
364 ila 390, slamiyye Yaynlar
Murteza Mutahhari; Seyr-i der Sire-i Nebevi, (Mecmue-i Asar), s.
82 ila 84, Sadra Yaynlar
Subhani, Cafer; Furu-i Ebediyet, s. 390 ila 404 ve 526 ila 564,
Bustan-i Kitab Yaynlar
Sekizinci Blm:
Mslmanlar Peygamber'e (s.a.a) kar Grevleri
Mutahhari, Murteza; Hatm-i Nbvvet (Mecmue-i Asar) s. 153 ila
155, Sadra Yaynlar
ehid Mutehhari'nin gzetiminde bir grup yazar topluluu;
Muhammed (s.a.a) Hatem-i Peyamberan, s. 216 ila 218 Hseyniye-i
rad Yaynlar
1- nsanla Nebevi Mesajn Beyan
Sadki, Muhammed; Bearat-i Ma'sumin, s. 32 ila 35, Dar'ul
Kutubi'l slamiyye Yaynlar
Ayetullah el- Levesani, Mirza Hasan; Tarih'un Nebi (s.a.a), s. 115
ila 139 ve 145 ila 160, Buzercumhuri Yaynlar
Murteza Mutahhari; Hetm-i Nbvvet (Mecmu-i Asar), s. 153 ila
155 Sadra Yaynlar
irazi, Seyyid Mahmud; Risalet-i Kur'an ve Peygamber, s. 58 ila
65, Kanun-i Ner-i Endiehay-i slamiyye

421

Mutehhari, Murteza; Seyr-i der Sire-i Nebevi (Mecmue-i Asar), s.

135 ila 137, Sadra Yaynlar
Subhani, Cafer; Furu-i Ebediyet, s. 577 ila 588, Butsan-i Kitap
Yaynlar
ehid Mutehhari'nin gzetiminde bir grup yazar topluluu;
Muhammed (s.a.a) Hatem-i Peyamberan, s. 32 ila 373 Hseyniye-i
rad Yaynlar
2- Bi'setin Gereklemesi in Gsterilen aba
Sbhani, Cafer; Ahmed Mev'ud ncil, s. 42 ila 50, Defter-i Tebliati slami Yaynlar Kum
irazi, Seyyid Mahmud; Risalet-i Kur'an ve Peygamber, s. 21 ila 26
ve 27 ila 49, Kanun-i Ner-i Endiehay-i slami
bni Hiam; Zendegani-i Muhammed Peygamber-i slam (s.a.a), c.
2 s. 321 ila 380, slamiyye Yaynlar
ehid Mutehhari'nin gzetiminde bir grup yazar topluluu;
Muhammed (s.a.a) Hatem-i Peyamberan, s. 245 ila 246 Hseyniye-i
rad Yaynlar
Fehimi, Munir; Muhammed (s.a.a) der Avrupa, s. 143 ila 147,
Muessese-i ttilaat yaynlar
3- Peygamber'in (s.a.a) ehresinin tebli ve Beyan ile ona kar
muhabbetin icad
Hseyin, Taha; Piramun-i Sire-i Nebevi, s. 371 ila 377, irket-i
Sehami Yaynlar
Ayetullah el- Levesani, Mirza Hasan; Tarih'un Nebi (s.a.a) s. 440
ila 451, Buzercumhuri Yaynlar
Mutahhari, Murteza; Hatm-i Nbvvet (Mecmue-i Asar), s. 175 ila
179, Sadra Yaynlar
Himyeri, bn-i Hiam; Zendegani-i Muhammed Peygamber-i slam
(s.a.a), s. 371 ila 380, slamiyye Yaynlar
Mutahhari, Murteza; Seyri der Sire-i Nebevi (Mecmue-i Asar), s.
23 ila 30, Sadra Yaynlar

422

ehid Mutehhari'nin gzetiminde bir grup yazar topluluu;

Muhammed (s.a.a) Hatem-i Peyamberan, s. 206 ila 216 Hseyniye-i
rad Yaynlar
Fehimi, Munir; Muhammed (s.a.a), s. 326 ila 337 ve 366,
Muessese-i ttilaat Yaynlar
4- hanet Edenlere Kar kesin tavr
Mutahhari, Murteza; Hatm-i Nbvvet (Mecmue-i Asar), s. 195 ila
196, Sadra Yaynlar
irazi, Seyyid Mahmud; Risalet-i Kur'an ve Peygamber (s.a.a), s.
53 ila 54, Kanun-i Ner-i Endiehay-i slami
bn-i Hiam, Zendegani-i Muhammed Peygamber-i slam (s.a.a), c.
2, s. 256 ila 271 ve 286 c. 1 s. 355, slamiyye Yaynlar
Cami, Abdurrahman; evahid'un Nbvvet, s. 453 ila 459, Mir
Kesra Yaynlar
Sbhani, Cafer; Furu-i Ebediyet, s. 944 ila 950, Bustan-i Kitab
Yaynlar
ehid Mutehhari'nin gzetiminde bir grup yazar topluluu;
Muhammed (s.a.a) Hatem-i Peyamberan, s. 120 ila 146 Hseyniye-i
rad Yaynlar
5- Peygamber hakknda Marifet Elde Etme in aba
Mutahhari, Murteza; Seyr-i der Sire-i Nebevi (Mecmue-i Asar), s.
47 ila 50, Sadra Yaynlar
Fehimi, Munir; Muhammed (s.a.a) der Avrupa, s. 467 ila 512,
Muessese-i ttilaat Yaynlar
Farsa Kitaplarn Rakamsal Tahlilinin Neticeleri
Farsa kitaplarda aratrlan konularn hacminin deerlendirilmesi
neticesinde aadaki sonular elde edilmektedir:
1- Farsa kitaplarn muhtevasnn byk bir blmn
Peygamber'in (s.a.a) hayatna tevecch ve o dnemdeki olaylarn
yazm tekil etmektedir.

423

2- Resul-i A'zam'n retilerinin ve ahlaki zelliklerinin beyan, bu

kitaplarn ikinci ilgi oda konumundadr.
lk iki konudan dikkate deer byk bir fasla ile ikinci grup
konular yer almaktadr:
3- Biset asrnn zelliklerinin tahlil ve incelenmesi
4- Nebevi dzenin kazanmlarnn ekillenmesi ve sreklilii
noktasnda Ehl-i Beyt'in (a.s) rol
nc srada konulu unvan daha snflandrmak mmkndr:
5- Nebi'nin (s.a.a) bisetinin ehemmiyet, hedefler, eserler ve
bereketlerine tevecch
6- Peygamber-i A'zam'a (s.a.a) oranla Mslmanlarn grevleri
7- Peygamber-i A'zam'a (s.a.a) kar tepki eitleri konusu da
Resul-i Muazzam hakknda Farsa konuan yazarlarn tevecch ettii
konulardan saylmaktadr.
8- Muazzam slam medeniyetinin yeniden tanm ve binas, dier
konulardan daha az tevecche mazhar olmutur.
Elde edilen neticeler de, Peygamber'in (s.a.a) siret ve ahlaknn
beyan ve o dnemdeki olaylarn yazmna oranla tahlil konular ve bu
konularn Peygamber-i Ekrem'in hayatna uygulanmasnn bu sahadaki
faal gr sahiplerinin ve yazarlarnn daha az dikkatini ektii
anlamndadr.
Arapa Uygulamal Bibliyografya
Birinci Blm: Resul-i Ekrem'in (s.a.a) zellikleri
1- Nursal Yaratl
Aur, es- Seyyid Ali; Teharet-i Al-i Muhammed (s.a.a), s. 161 ila
230, Dar'ul Huda Yaynlar
2- Peygamber'in (s.a.a) Geliinin Mjdelenmesi:
Mustafa, Tarmir; Beair'ul Esfar be Muhammed ve Alih'il Ethar, s.
29 ila 273, et- Tevhid Yaynlar
es- Sikar, Munkiz b. Mahmud; Delail'un Nbvvet, s. 112 ila 127,
Rabitetu'l Alem'il slamiyye Yaynlar

424

Derbale, slam Mahmud; Resul'ul slam Muhammed, s. 10 ila 20,

Dar'ul Afak Yaynlar
Amili, eyh Murteza; Sehih'us Siret'in Nebeviyye, s. 25 ila 27,
Dar'ul Hda ve Dar'us Sire Yaynlar
3- Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) Kiisel zellikleri
el-Meamesi, e- eyh Salih b. Avad; el- Eyyam'un Nezre ve's
Siret'ul treti Liresulina (s.a.a), s. 5 ila 95, (Elektronik kitap)
Derbale, slam Mahmud; Resul'ul slam Muhammed, s. 20 ila 22 ve
S. 77 ila 86, Dar'ul Afak Yaynlar
ez- Zehrani, b. shak; es- Siret'un Nebeviyye Li bn-i shak, c. 2, s.
3 ve s. 52 ila 262, Mektebet'ul Mikat'il slamiyye Yaynlar
el-Elbani, Muhammed Nasruddin; Sehih'us Siret'in Nebeviyye, s. 4
ila 6 ve 15 ila 20, el- Mektebet'ul slamiyye Yaynlar Umman
el- Hazra, e- eyh Muhammed; Nur'ul Yakin fi Siret-i Seyyid'il
Murselin, s. 3 ila 13, Dar'ul Fikr Yaynlar Beyrut
el- Hazir, Abdulkerim b. Abdullah; Yevmun Mea Habibik, s. 3 ila
14, (Elektronik kitap
Bedri, Sami; es- Siret'un Nbvve, s. 357 ila 365, Mellif'in
yaynlar
4- Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) Manevi zellikleri
el- Measemi, e- eyh Salih; el- Eyyamu'n Nezre ve's Siret'ul
treti Lirusulina (s.a.a), s. 116 ila 124, (Elektronik kitap)
Yakub, el- Mehami Ahmed Hseyin; Eyne Senet'ur Resul ve Maza
Feelu Biha? S. 12 ila 26 (Elektronik kitap)
et- Ticani, es- Semavi, Muhammed; Havl- e smet'ir Resul, s. 1 ila
21, (Elektronik kitap)
et- Temimi, Muhammed b. Halife b. Ali; Ru'yet'un Nebi (s.a.a) Li
Rebbih, s. 6 ila 60, Ezva'us Selef Yaynlar
Aur, es- Seyyid Ali; Teharet-i Al-i Muhammed (s.a.a) s. 11 ila 173,
Dar'ul Hadi Yaynlar

425

el- Beir el- Haimi, Muhammed; Azemet'ul Kemalat'il

Muhammediyye Tesnif- u Mubtekir Fi'l 'caz il- Halki, s. 1 ila 7,
(Elektronik Kitap)
Zaid, Ebu Yusuf, Muhammed; Min Esma'in Nebiyy'il Emin, s. 3 ila
71, (Elektronik Kitap)
Tahkik ve Te'lif der ntiarat-i Merkezi-i el- Gadir li'd Derasat'il
slamiyye; Muntehebu Fezail'in Nebi (s.a.a) ve Ehl-i Beyt (a.s)
es- Sihah'us Sitte, s. 50 ila 76, el- Gadir li'd Derasat'ul slamiyye
Merkezi Yaynlar
5- Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) Varlnn Bereket ve Eserleri
el- Elbani, Muhammed Nasruddin; Sehih'us Siret'in Nebeviye, s. 7
ila 10, Mektebet'ul slamiyye Yaynlar (Umman)
6- Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) Ahlak ve Hayat
6 - 1- Kiisel Ahlak
Dehil Muhammed; Ahlak'un Nebi (s.a.a) ve Ehl-i Beytih, s. 11 ila
259, Dar'ul Kutub'il Arabiyye Yaynlar
Hazre, Sami b. Hasan; Ahlak'un Nebi (s.a.a) s. 2 ila 14, (Elektronik
Kitap)
ed- Dervi, Salih b. Abdullah; Ruhema- u Beynehum, s. 4 ila 6,
(Elektronik Kitap)
Derbale, slam Mahmud; Resulu'l slam Muhammed (s.a.a), s. 102
ila 149, Dar'ul Afak Yaynlar
et- Tabatabai, Allame Seyyid, Muhammed Hseyin; Sunen'un Nebi
(s.a.a) s. 35 ila 412, Muesseset'un Ner'il slami
el- bad'ul Bedr, Abd'ul Hasan b. Hamd; Fezl'us Selat ale'n Nebiyy,
s. 6 (Elektronik Kitap)
6 - 2- Yneticilik Ahlak
el- Hernas; Kraetu fi Risail'un Nebiyy (s.a.a) s. 1 ila 6, (Elektronik
Kitap)
Seyyid Kutub; el- Mustekbel Lihaze'd Din, s. 12 ila 14, Mektebetu Vehbe Yaynlar Kahire
426

Halifat, Mervan; en- Nebi ve Mustekbel'ud Davet, s. 1 ila 33,

Merkez'ul Abhas'il AkaidiyyeYaynlar Kum
7- Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) retileri
7 - 1- Marifet Dersinin retimi
Kutub, Muhammed; Kabesat min'er Resul, s. 10 ila 17 ve 34 ila 50,
Mektebet'uz Zehra Yaynlar
7 - 2- Hayat Dersi retisi
el- Kazimi, e- air Abdu's Settar; Devri' i'r fi Mearik'ir Resul
(s.a.a), s. 1 ila 10 (Elektronik Kitap)
el- Elbani, Muhammed Nasiru'd Din; Sehih'us Siret'in Nebeviyye,
s. 80 ila 83, el- Mektebet'ul slamiyye Yaynlar Umman
kinci Blm: Risalet Asrnn zellikleri
1- Cahiliye Dneminin zellikleri
Subhani, Cafer; Seyyid'ul Murselin, s. 27 ila 115, Muesseset'ul
slamiyye Yaynlar
bn-i shak; es- Siret'un Nebeviyye li bn-i shak, c. 1, s. 52,
Mektebet'ul Mikat'ul slamiyye Yaynlar
Bedri, Sami; es- Siret'un Nebeviyye, s. 23 ila 69, Mellif'in
Yaynlar
el- Hasani diye mehurdur, Haim; Siret'ul Mustafa, s. 27 ila 99,
Mektebet'ul Hudriye Yaynlar
Heykel, Muhammed Hseyin; Hayat'ul Muhammed, s. 66 ila 84,
Mektebet'ul Nehfetet'ul Msriyye Yaynlar
2- Arap Yarmadasnn zellikleri
Subhani, Cafer; Seyyid'ul Murselin, s. 37 ila 96, Muesseset'un
Neri'l slami
el- Yahya, Yahya brahim; Nefhetu Abir min Siret'ul Beir'un Nezir,
s. 11 ila 14, (Elektronik Kitap)
Heykel, Muhammed Hseyin; Hayat'ul Muhammed, s. 85 ila 105,
Mektebet'ul Nehfetet'il MsriyyeYaynlar
427

nc Blm: Peygamber'in (s.a.a) Risaleti

1- Risaletin nemi
2- Risaletin Hedefi
el- Hafz b. Kesir; Sehih'us Siret'in Nebeviyye, s. 6 ila 76, elMektebet'ul slamiyye Yaynlar
el- Yahya, Yahya brahim; Nefhetu Abir min Siret'ul Beir'un Nezir,
s. 21 ila 29, (Elektronik Kitap)
3- Risaletin Bereket ve Eserleri
Derbale, slam Mahmud; Resul'ul slam Muhammed, s. 23 Dar'ul
Afak Yaynlar
Bedri, Sami, es- Siret'un Nebeviye, s. 289 ila 298, Mellif'in
Yaynlar
Heykel, Muhammed Hseyin; Heyat'ul Muhammed, s. 516, 547,
Mektebet'ul Nehfetet'il MsriyyeYaynlar
Drdnc Blm:
Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) Tarihinde zel Olaylar
1- Mekke Dnemi
Derbale, slam Mahmud; Resulu'l slam Muhammed, s. 35 ila 38,
Dar'ul Afak Yaynlar
Subhani, Cafer; Seyyid'ul Mrselin, s. 199 ila 553, Muesseset'un
Neri'l slami
Bint'u ati, Aie; Me'el Mustafa, s. 1 ila 334, Dar'ul Kutub'il Arab
Yaynlar
akiri, Hseyin; en- Nebiyy'ul Ekrem, c. 1, s. 1 ila 220, Yayn,
Mellif
Bedri, Sami; es- Siret'un Nebeviye, s. 77 ila 144, Yayn, Mellif
El- Hasani diye mehurdur, Haim; Siret'ul Mustafa, s. 103 ila 206,
Mektebet'ul Hudriye Yaynlar
Heykel, Muhammed Hseyin; Heyat'ul Muhammed, s. 107 ila 217,
Mektebet'un Nehfetet'il MsriyyeYaynlar

428

2- Medine Dnemi
Derbale, slam Mahmud; Resul'ul slam Muhammed, s. 39 ila 57,
Dar'ul A'fak Yaynlar
Subhani Cafer; Seyyid'ul Murselin, s. 553 ila 623 ve c. 2, s. 1 ila
687, Muesseset'un Ner'il slami
akiri, Hseyin; en- Nebiyy'ul Ekrem, c. 2, s. 1 ila 222, Yayn,
Mellif
el- Yahya, Yahya brahim; Nefhetu Abir min Siret'il Beir'in Nezir,
s. 37 ila 55, (Elektronik Kitap)
el- Hzr, e- eyh Muhammed; Nur'ul Yakin Fi Siret'u Seyyid'il
Murselin, s. 41 ila 50, Daru'l Fikr Yaynlar
e- erkavi, Abdurrahman; el- Hicretun ila Yesrib, s. 1 ila 9,
(Elektronik Kitap)
Bedri, Sami; es- Siret'un Nebeviyye, s. 147 ila 286, Mellif'in
Yaynlar
El- Hasen diye mehurdur, Haim; Siret'ul Mustafa, s. 221 ila 705,
Mektebet'ul Hudriye Yaynlar
Heykel, Muhammed Hseyin; Hayat'ul Muhammed, s. 219 ila 504,
Mektebet'un Nehfetet'il MsriyyeYaynlar
Beinci Blm: slam Medeniyetinin inasna Doru
1- Sadr-i slam Medeniyetinin Yeniden Tannmas
2- slam Medeniyetinin Yeniden Yaplandrlmas
Altnc Blm:
Ehl-i Beyt'in (a.s) Nebevi Hareketteki Rol
1- Nebevi Hareketin ekillenmesi
el- Amili, es- Seyyid Cafer Murteza; es- Sehih min Siret'in Nebiyyi A'zam (s.a.a), Dar'ul Hadis ve Dar'us Sire Yaynlar, c. 1, s. 182 ila
193, c. 2, s. 233 ila 234, c. 3, s. 74 ila 198, 222 ila 223, c. 4, s. 8 ve 14
ila 16, c. 5, s. 57 ila 61 ve 68 ve 80 ila 81, c. 6, s. 115 ila 120 ve 159
ila 160, c. 8, s. 85 ila 92, c. 9, s. 325 ila 360 ve 443 ila 448, c. 11, 73
ila 77

429

Yakub el- Mehami Ahmed Hseyin; el- Muvacehetu mea

Resulillah (s.a.a), 189 ve 405 Ta407 ve 403 ve 421 ila 432 ve 530 ila
549 ve 601 ila 606 (Elektronik Kitap)
el- Fekih, e- eyh Muhammed Muhsin; el- Mevsuet'ul Kubra fi
Gazvati'n Nebiyy'il A'zam (s.a.a), Muesseset- u el- Fekih Yaynlar, c.
1, s. 251 ila 256 ve 321, c. 2 s. 216 ila 217 ve 233 ila 236 ve 305 ila
306, c. 3, s. 106 ve 113 ila 130, c. 4, s. 375 ila 379 ve 384 ila 386 ve
389 ila 396, c. 5, s. 257 ve 316 ila 319 ve 360 ila 271 ve 505 ve 509
ila 519
Yakub el- Mehami Ahmed Hseyin; Eyne Sunnet- ur Resul ve
Maza Fealu Biha? s. 448 ila 454, (Elektronik Kitap)
Abdulhamid, Saib; Tarih'us Sunnet'in Nebeviye, s. 60 ila 74,
Merkezi el- Gadir li'd Diraseti'l slamiyye Yaynlar
Aur, es- Seyyid Ali; Teharet-i Al-i Muhammed (s.a.a) s. 127 ila
134, Dar'ul Hadi Yaynlar
Mustafa, Tarmir; Beair'ul Esfar be Muhammed ve Alihi'l Ethar, s.
29 ila 73, et- Tevhid Yaynlar
Seyyid b. Tavus; et- Teraif Fi Ma'rifet-i Mezahib'ut Tevaif, s. 250
ila 258, Muesseset'ul A'lemi Yaynlar
Aur, es- Seyyid Ali; Al-i Muhammed (s.a.a) s. 173 ila 179, Dar'ul
Hadi Yaynlar
Yedinci Blm: Peygamber'e (s.a.a) gsterilen eitli Tepkiler
1- Mslmanlar
Abdulhamid, Saib; Tarih'us Snnet'in Nebeviye, s. 13 ila 87, elGadir li'd Dirasat'il slamiyye Merkezi Yaynlar
bn-i Tavus, et- Teraif fi Marifet-i Mezahib'it Tevaif, c. 2, s. 254,
Muesseset'ul lmi Yaynlar
2- Dmanlar ve Kfirler
Abdulhamid, Saib; Eyne Sunnetu'r Resul ve Maza Faalu Biha? s.
107 ila 162, (Elektronik Kitap)
el- Yusuf, e- eyh Abdullah, Zahiret'ur Rusum'il Musie li'n Nebi
(s.a.a), s. 1 ila 6, (Elektronik Kitap)

430

et- Tahir, Nasr Abdulemir; el- Garb Yenheni ta'zimen li'r Resulillah
(s.a.a), 1 ila 8 (Elektronik Kitap)
Muhammed Zaid, Ebu Yusuf; Munavirat'ul Ekya li katl-i Hatem'il
Enbiya, s. 10 ila 57, (Elektronik Kitap)
el- Hizri, e- eyh Muhammed; Nur'ul Yakin fi Siret-i Seyyid'il
Murselin, s. 51 ila 152, Dar'ul Fikr Yaynlar
Sekizinci Blm:
Mslmanlarn Peygamber-i Ekrem'e (s.a.a) Kar Vazifeleri
1- Nebevi arnn dnyaya aklanmas
2- Bi'setin gereklemesi iin aba harcama
3- Peygamber'in ehresinin aklanmas ve tebli edilmesi ve
Peygamber'e sevgi ve muhabbetin icad
et- Temimi, Muhammed b. Halife; Hukuk'un Nebi (s.a.a) ala
Ummeti fi Zev'il Kitab ve's Sunnet, s. 193 ila 276, Ezva'us Selef
Yaynlar
el- Virdani, Salih; Difa' ani'r Resul Zidd'el Fukeha ve'l Muhaddisin,
s. 1 ila 326, Toridonko Yaynlar
el- Hisni, Ed- Dimeki; Def'u ubhe ani'r Resul, s. 23 ila 218,
Merkez'ul Abhas'ul Akaidiyye Yaynlar
Derbale, slam Mahmud; Resul'il slam Muhammed, s. 186 ila 194,
Dar'ul Afak Yaynlar
el- Kazi, Ayaz; e- ifa bi Ta'rif-i Hukuki'l Mustafa, c. 1, s. 57 ila
369 ve c. 2, s. 1 ila 314, Dar'ul Kutub'il Arabi Yaynlar
Ebu Ahmed, e- eyh Nida; Keyfe Tensiru Nebiyyek? s. 1 ila 34
(Elektronik Kitap)
4- Kmseyenlere kar kesin tavr alma
5- Peygamber'in zahmetlerini takdir etme
el- bad el- Bedr, Abd'ul Hasan b. Hamd; Fazl'us Salati ale'n Nebiy
(s.a.a), s. 7 ila 50, (Elektronik Kitap)
Arapa Kitaplarn Saysal Tahlilinin Sonular
Bu aratrmada Arapa kitaplarn incelemesi aadaki sonular
ortaya karmaktadr:
431

1- Arapa kitaplarn byk bir blm Resul-i Ekrem'in zellikleri,

eserleri, bereketleri, ahlak ve retilerine zg bulunmaktadr.
2- ncelenen kitaplarda yer alan konular arasnda Mslmanlarn
Peygamber-i Ekrem'e kar vazifelerine tevecch, ikinci srada yer
almaktadr.
3- nc srada Mslmanlarn Peygamber-i Ekrem'e kar
vazifelerine tevecch yer almaktadr.
4- Peygamber- A'zam'a kar farkl tutumlar sonraki aamada, biset
asrnn zellikleri ise beinci aamada yer almaktadr.
Arapa kitap yazarlar; Peygamber'in bisetinin eser ve hedeflerinin
ehemmiyeti, nebevi byk medeniyeti yeniden tanma ve bu
medeniyet binasn yenileme konularna en alt dzeyde ilgi
gstermilerdir.
Arapa ve Farsa Kitaplarn Saysal Tahlilinin Sonular
Arapa ve Farsa kitaplarda tevecch edilen konulardan elde edilen
sonularn uygulamal aratrmas neticesinde aadaki hususlar
dikkate deerdir:
1- Peygamber-i Ekrem'in hayatndaki olaylar ve tarihsel verileri
yazmak Farsa kitap yazarlarnn en fazla tevecch ettii ve nem
verdii konular arasnda yer almaktadr. Oysa bu konu Arapa
kitaplarda ikinci srada yer almaktadr. Buna karlk Arapa
kitaplarda Peygamber'in siret, ahlak ve zelliklerinin beyan ve
retilerinin aklanmas en byk yeri almaktadr. Bu konusal unvan
Farsa kitaplarda ikinci srada yer almaktadr.
2- Biz Mslmanlarn Peygamber-i Ekrem ile ilikisini beyan eden
konulara tevecch Arapa kitaplarda nemli bir yer tutmaktadr. yle
ki Mslmanlarn Peygamber-i Ekrem'e kar vazifelerine tevecch,
Peygamber'in nurani ehresini ve mesajlarn tm insanlara beyan ve
tebli etme Farsa kitaplardan ok Arapa kitaplarda dikkate
alnmtr. te yandan byk slam medeniyetini yeniden tanma ve
gnmzden bu medeniyetin yeniden inas ve ihyas iin aba
gsterme konularna ise Arapa kitaplardan daha ok Farsa kitaplarda
daha fazla tevecch edilmitir.
432

3- Dier kk konulara oranla Peygamber-i A'zam' tanma

alannda Peygamber'in nursal yaratl, son peygamberin gelii
hakknda dinlerin verdii mjdeler ve Peygamber-i A'zam'n manevi
zellikleri gibi daha derin ve temel konular, Farsa kitap yazarlarndan
daha ok Arapa kitap yazarlar arasnda daha fazla ilgi ve tevecch
oda haline gelmitir.
4- Nebevi hareketin beka ve bereketlerini muhafaza etme
konusunda Ehl-i Beyt'in rol, Farsa kitaplarda nemli bir yer
tutmaktadr. Tam tersine, incelenen Arapa kitaplar bu konuya asla
tevecch etmemi ve sadece hidayet imamlarnn slam devlet
dzeninin ekillenmesindeki rolne ilgi gstermilerdir.
Makaleler Arasnda Konularn uygulamal ncelenmesi1
Birinci Blm: Peygamber-i A'zam'n zellikleri
Abdullah, Tark; Hazret-i Muhammed der Kitab-i Musa
Caferiyan, Resul; Vijegihay-i Resul-i Huda
Mutahhari, Murteza; Hususiyyat-i Vije-i Peyamber-i slam
1- Yaratl Nuru
ahardehi Muderrisi, Mesud Rza; Hakikat-i Muhammedi ve
Mukaifat-i la Mutenahi
Alevi, Seyyid Ahmed; Makamat-i Melekuti-i Muhammedi
Subhani, Cafer; Mevlid'un Nur
Dejkam, Taki; Resul-i Nur
Devani, Ali; Nur-i ki der Dil-i Muhammed (s.a.a) Tabid
Azmayi, Seyyid Mustafa; Kovs-i Hayat-i Resul-i Ekrem (s.a.a)
2- Peygamber'in Geliinin Mjdelenmesi
Haydari, Esar; Agahi-i Sasaniyan ez Zuhur-i Peyamber-i slam
Muhsinpur, Muhammed; Peygamber-i Ekrem der Ahdeyn
Miyaneci, Muhammed; Nigah-i be Vijegihay-i Evvelin Banuy-i
Muselmanan Nisbet be Peygamber
Kerbasi; Hazret-i Hatice Ummi'l Mu'minin
shak Hemdani, Muhammed; Vefat-i Hatice
1

Bu mecmua, Sirac, Tibyan, Parsa ve Necef-i Eref internet sitelerinden

alnmtr.

433

eraiti, Nergis; Ab ve Aftab, zdivac-i Peyamber ba Hazret-i Hatice

Sadiki, Ltfullah; Zenan-i Peyamber-i slam
Musevi Lari, Seyyid Mucteba; Peygamber-i slam Olguy-i Kamil
Muhaddisi, Cevad; Muhammed Miayed
Mehallati, Seyyid Haim; Dershay-i ez Tarih-i Tahlili, Bearethay-i
Enbiya der Bare-i Zuhur-i Peyamber (s.a.a)
3- Peygamber'in Kiisel zellikleri
Alevi, Seyyid Muhammed; Belaat-i Peyamber-i Ekrem
Sultanzade, Abbas Ali; Usve-i Hesene ya Olguy-i ayeste
Habibiyan, Zehra; Ferheng-i Usve
Devani, Ali; stifade ez Frsat
Subhani, Cafer; Dovran-i Tufuliyet-i Peyamber-i slam ve Hevadisi Calibi An
Muhammedi, Ali Ekber; Peygamber ve Hatice, Edeb ve Atife
Muhaddisi, Cevad; Hatice-i Kubra
Haci Hasan; mm Seleme
Ali Zade Musevi, Seyyid Mehdi; mm Seleme Mader-i
Mselmanan
Resuli, Seyyid Haim; Dershay-i ez Tarih-i Tahlili-i slam
l-i Muceddid-i iraz, Seyyid Hasan Hseyni; man-i Abai'n Nebi
fi Re'y-i eyh'ul slam el- Allame Meclisi
Mehdevi; Peyvendi lahi Muhammed ve Hatice
Necmi, Muhammed Sadk; Mehall-i Defn-i Abdullah Peder-i
Resul-i Huda
Cebrail, Muhammed Sefer; Din-i Peyamber Kable'z Bi'set
Sadiki, Ahmed; Hazret-i Hatice, Hulus-i an
Beyat, Muhammed; Banuy-i Ma Hatice
ehla, Garevi; Te'sir-i Hazret-i Hatice ber Zendegiy-i Siyasiy-i
Peyamber
Lokman, Muhammed; Zendegi ve ahsiyet-i Hazret-i Hatice
Kerimi, Hasan; Ruz-i Milad
Subhani, Cafer; Hatice Melike-i slam
Tbsi, Muhammed Muhsin; Hazret-i Hatice Mader-i Ummet
434

Samedi, Leyla; Hazret-i Hatice

Muhammedi, Fatime; Vefat-i Hazret-i Hatice
Beyati, Cafer; Hatice Ummu'l Muminin
Saburi, Sumeyye; Ferzendan-i Hazret-i Hatice
Lokmani, Ahmed; mm Seleme
Resuli Mahallati, Seyyid Haim; Dershay-i ez Tarih-i Tahlili-i
slam
Harkui, Abdulmalik; Fezail-i Resulullah der Kur'an
Buhari, Ebu brahim; Mekamat-i Muhammedi
Seyf, Abdurriza; Mucizat-i Peyamber-i slam der Mesnevi-i
Manevi
ehbazi, Seyyid Ali; Tevellud-i Hukuk-i Beer
Alevi Mukaddem, Seyyid Muhammed; Peygamber-i Bozorgvar,
Efseh'ul Arab
Princess Marcos, Margaret; rtibat-i ahsiyet-i Peyamber ba
Zendegiy-i Men
brahimi, Ebu Zer; Milad-i Fahr-i Beeriyet
Resuli, Seyyid Haim; eriat Keble'z Bi'set
Hseyni, Seyyid Hasan; email'ur Resul fi't Turas'il mami
Alizade, Seyyid Mehdi; mm Seleme Mader-i Mselmanan
Kadr, Nurmen; Ummi der Mutun-i Fikhi-i Kohen
Lokmani, Ahmed; Zendegi ve ahsiyet-i Hazret-i Hatice (a.s)
Abidi, Miyaneci, Muhammed; mm Seleme Enis-i Zehra (s.a.a)
Muhammed Ali, Ali; Hazret-i Hatice (a.s)
Alevi, Seyyid brahim; Ecdad'un Nebi Muhammed (s.a.a)
Hart Maykel; Hazret-i Muhammed (s.a.a) por- nfuz terin ahsiyeti Cihan
Hucceti Kermani; Devran-i Cevani, zdivac ve Uzlet-i Muhammed
(s.a.a)
Necmi, Muhammed Sadk; Mehd-i Defn-i Abdullah Peder-i
Resulullah (s.a.a)
Malik b. Nebi, Ali; Dovran-i Cevani, zdivac ve Uzlet-i Hazret-i
Muhammed (s.a.a)

435

Dust Muhammedi, Hadi; Pejuhi-i Peyramun-i Milad-i Resul-i

Ekrem (s.a.a)
Seyyid Alevi, Seyyid brahim; Ecdad'un Nebi Muhammed (s.a.a)
4- Peygamber'in (s.a.a) Manevi zellikleri
Ahmediyan, brahim; Akl-i Nohostin, Peygamber-i slam
Tabatabai, Seyyid Muhammed Hseyin; Nigahi be ahsiyet-i
Ma'nevi ve Ruhi-i Peyamber
Mutahhari, Murteza; Resul-i Hidayet
Talakani, Seyyid Mahmud; ba Kur'an der Sahne
bn-i Arab; lm-i Nebevi ve lm-i Nezeri
Dehbai, Mehdi; Cilve-i ez Meratib-i uhudiy-i nsan-i Kamil
Morvarid, Muhammed Rza; Gozari-i ez end Kitab: Hatem-i
Peyamberan
Resuli Mahallati, Seyyid Haim; Dershay-i ez Tarih-i Tahliliy-i
slam (Mu'cizat)
Hekim, Seyyid Muhammed Taki; Peyam-i Peyamber-i Ekrem
Beheti, Ahmed; Hkimiyet ve taat, Eb'ad-i Muhtelifi taat-i
Peyamber
Eminzade, Muhammed Rza; ahsiyet-i rfani ve Ahlaki-i
Peyamber
Resuli, Seyyid Haim; Dersyah-i ez Tarihi Tahlili-i slam
Resuli Mehallati, Seyyid Haim; Dastan-i akk'ul Kamer
Tekiyye, Zehra; 'lan-i Nbvvet
Subhani, Cafer; Nohostin ua-i Vahy
Musevi, Seyyid Mcteba; Aaz-i Risalet-i Nebevi
Subhani, Cafer; Tulu-i Aftab-i Nbvvet
Ainevend, Sadik; Risalet-i Hazret der Hengm-i Bi'set
Bin Nebi, Malik; Tekvin-i ahsiyet-i Peyamber-i slam
Sebzevari, der Fazilet-i Hazret-i Resul
Kerimi, Mehdi; Peyamber-i Nur
Suhani, Cafer; Peyamber Risalet-i Cihani-i Hudra 'lam Mikuned
Subhani, Cafer; Nohostin Cilve-i Hakikat
Furkani, Ni'metullah; Tahlili der Bare-i Nbvvet-i Peyamber
436

Kevser, Mehdi; Gurbet'u ems'ul Vahy ve'n Nbvvet

Zekveti, Ali Rza; Nekd ve Muarrifiy-i Kitab: evahid'un
Nbvvet
Peyamber ve Risalet-i U ez Zeban-i Ali (a.s)
Kermani, Muhammed Cevad; Muhammed (s.a.a) Muharrik-i
Kinat
Bin Nebi, Malik; Mihr-i Payan ber Risalet be Kemal Reside-i
Muhammed (s.a.a)
Bin Nebi, Malik; Cayigah-i ahsiyet-i Hazret-i Muhammed (s.a.a)
der Pedide-i Vahy
5- Peygamber-i Mutahhar'n (s.a.a) Varlnn Bereketi
Nuseyri, Ali; Milad-i Peyamber lhambah-i Vahdet
Dust Muhammedi, Hadi; Hayatbah-i Cavidane ve Rahmet-i Cihani
Vaiz Zade Horosani, Muhammed; Milad-i Resul-i Ekrem, Vahdet
Haftas 9. slami Vahdet Konferans
Rehber, Muhammed Taki; Sahabe ve Teberruk be Asar-i Peyamber
(s.a.a)
Mihri, Seyyid Murteza; 'caz-i eb-i Veladet-i Peyamber (s.a.a)
6- Peygamber'in (s.a.a) Siret ve Ahlak
Muradi Neseb, Hseyin; Bazsazi ve hyay-i ahar Menbe-i Kohen
der Sirenigari
Abdurresul; Sire-i Resulullah
Hancani, Kasm; Nek-i Kabile-i Huzaa der Sire-i Nebevi
Hayrendi, Abdulmelik; Siret-i Resulullah
Muhammedi, Ramazan; Te'sir-i Baverhay-i Kelami ber Gozarehayi Tarihi der Kitab-i es- Sahih min Siret'in Nebiyy'il A'zam
Fazlullah, Muhammed Hseyin; Mukaddeme-i ber Sire-i Nebevi,
Hasan Cabir enevende ile bir rportaj
Zeryab Huyi, Abbas; der Bab-i Tarih-i slam ve Sire-i Nebevi
Eminzade, Muhammed Rza; ahsiyet-i rfani ve Ahlaki-i
Peyamber
Bahreyni, Muhammed Rza; Sire-i Resul-i Huda der Kelam-i Huda
437

Mihri, Seyyid Muhammed Cevad; Gune-i ez Ahlak-i Azim-i

Peyamber
Hseyniyan Mukaddem, Hseyin; Ahlak-i Nebevi der Asar-i
Hseyni ve Pejuhii
Sevdani, Nasr; Eb'ad-i ahsiyet-i Hazret-i Hatm-i Mertebet
Mervi, Hadi; Tarih-i slam ve Sire-i Nebevi
Kerimi, Mehdi; Tecelli-i Evsaf ve Sire-i Peyamber-i Ekrem der
Mesnevi-i Ma'nevi
Dust Muhammedi, Hadi; Mukaddeme-i ber Sire-i Nebevi
Rahmeti, Muhammed Kazim; Mu'zel-i Menabi' der Sirenigari-i
Peyamber-i (A'zam)
shak Fatimiyan Ferd, Ali; Nigah-i be Sire ve Sirenigari der slam
ba Tekiyye ber Sire
Cevan Mihr, Hseyin; Kitapinasi-i Sire-i Nebevi der Kur'an
Ziyabhuyi, Abbas; der Bab-i Tarih-i slam ve Sire-i Nebevi
eviri Zemiri, Emir Hseyin; Tarih-i Tedvin Sire-i Nebevi,
Muhammed Abdulgani
Kerimi Niya, Murteza; Mes'ele-i Menabi der Sire- inigari-i
Peyamber-i A'zam
Cevan Mihr, Hseyin; Nigah-i be Mefhum-i Sire ve Revihay-i
Sirenigari
Caferiyan, Resul; Sire-i Nebevi der Ayine-i Asar
Rebbani, Muhammed Ali; Peyamber-i Ekrem ve Olguhay-i Ameli
Hembestegi ve Tovsie
Mensuri; Gozide-i Nigarihay-i Kur'ani der Bare-i Sire-i Nebevi
Hancani, Kasim; Delayilnigari der Sire-i Nebevi
Muhammedi, Remezan; emayilinasi-i Resul-i Huda, Cemal-i
Aftab
Fezlullah, Muhammed Hseyin; Mukaddeme-i ber Sire-i Nebevi
Hseyni, Seyyid Muhammed; Rehyafthay-i Muasr der Pejuhi-i
Sire-i Nebevi
Sultanzade, Abbas Ali; Usve-i Hesene ya Olguy-i ayeste
Sekefi, Bidegul; Sima ve ahsiyet-i Nebiy-i Ekrem
Habibiyan, Zehra; Ferheng-i Usve
438

Safi, Muhammed; ahsiyyet ve Sire-i Peyamber der Ayine-i Kur'an

Tahirzade, smet; Simay-i Hazret-i Muhammed der Mesnevi
Zeryab, Abbas; Sire-i Resulullah (s.a.a)
Sadr, Seyyid Rza; Rah-i Muhammed (s.a.a) Peyamber-i Hatem
Emin Zade, Muhammed Rza; ahsiyet-i rfani ve Ahlakiy-i
Peyamber (s.a.a)
Vaizi, Mahmud; iveinas-i Munazerat-i Tevhidiy-i Resul-i Ekrem
(s.a.a)
sfendyari, Emir; Mescid der Sire-i Peyamber (s.a.a)
Hekimi, Emir Mehdi; Ferazhay-i ez Ahlaki, ctimai ve Ferdi-i
Peyamber-i slam (s.a.a)
Cavidan, Muhammed Ali; Mufesselterin Sire-i Peyamber (s.a.a)
eraiti, Ali; Simay-i Muhammed (s.a.a)
Eseri, Muhammed; Seyri der Sire-i Resulullah (s.a.a)
Eminzade, Muhammed Rza; ahsiyet-i rfani ve Ahlaki Peyamber
(s.a.a)
Seyncevan; Hazret-i Muhammed (s.a.a) Berterin Usve-i Kur'ani
6 - 1- Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) Ahlaki ahsiyeti
eriati, Ali; Zen der em ve Dil-i Muhammed
Zadhu, Muhammed Rza; ive-i Hemserdariy-i Peyamber
Abidini, Ahmed; Peyamber der Hane, Sazigari, Mihribani,
Mudiriyet
Mutahhari, Murteza; Sadezisti der Zendegi-i Peyamber-i slam
Dilad, Mustafa; Sire Nivisi-i Peyamber der Gozete ve Hal
Mervi, Hadi; Tarih-i slam ve Sire-i Nebevi
Sutude, Gulamrza; Cilvehay-i Sifat-i Peyamber der Edebi Farsi
Hadi, Cafer; Ahlak ve Reftar-i Peyamber-i slam ez Didgah-i
Hiavendan
irazi, Ali; Horuy-i Mihriban
eriati, Ali; Sima-i Hazret-i Muhammed
Hseyniyan Mukaddem, Hseyin; Ahlak-i Nebevi der Asar-i Hadisi
ve Pejuhii, Deramedi ber Ahlaknigari der Sire-i Nebevi
Mihri, Seyyid Muhammed Cevad; Gue-i ez ahlak-i Azim-i
Peyamber (s.a.a)
439

Sediki, Kelim; Zendegiy-i Aklani, Batiniy-i Peyamber (s.a.a)

6 - 2- Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) Devlet Ahlak
Huridi, Hseyin; ura der Nizam-i Hkmeti-i Peyamber
Fazil, Mahmud; Kezavethay-i Peyamber
Kureyi, Seyyid Ali Ekber; Kaza der Zeman-i Peyamber ve
Reviyye-i Kazayi-i Hazret
Mutteki, brahim; Mevzu'giriy-i Katiane Peyamber der Beraber-i
Hastehay-i Nabicay-i Merdum-i Taif
Subhani, Cafer; Payidari-i nklab-i Peyamber (s.a.a) bidun-i
Rehberi-i lahi Mumkin Nebud
Subhani, Cafer; stikamet der Rah-i Hedef
emla Gker, Ekir; Kanunname-i Medine
elengir, Muhammed Ali; Diplomasiy-i Peyamber-i slam
Subhani, Cafer; Be Hatir-i Kubiden-i Sunnethay-i Galet
Hekimi, Emir Mehdi; Ferazhay-i ez Ahlak-i ctimai ve Ferdiy-i
Peyamber-i slam
Dehbai, Hemid; ktidar-i Karizmayi-i Muhammed (s.a.a)
7- Resul-i A'zam'n (s.a.a) retileri
Talib Ta, Abdulmecid; Amuzehay-i Peyamber der Dunyay-i
Modern
Hidayeti, Ebulfazl; Amuzehay-i Nebevi der Kelam-i Alevi
Ver'i, Seyyid Cevad; Peyamber ve Furset-i Telayi-i Hac
Mudiranei, Kazim; Hac ve Peyamber
Mahrumi, Gulamhuseyn; Ameliyat-i ttilaati-i Peyamber (s.a.a) der
Cengha
Rehberiyan Yezdi, Emir; Costari der stratejiy-i Ceng-i Revaniy-i
Peyamber-i slam (s.a.a)
Hucceti Kermani, Muhammed Cevad; Sire-i Terbiyet-i Resul-i
Ekrem (s.a.a)

440

7 - 1- Marifet Dersi retimi

7 - 2- Hayat Dersi retimi
Haimi, Bayk Fuko, Didgah-i Resul-i Ekrem der Morid-i Terbiyet-i
Kudekan
Misbah'ul Huda, Bakiri; Cenbehay-i ez Mudiriyet-i Buhran-i
Peyamber (s.a.a)
kinci Blm: Bi'set (Risalet) Asrnn zellikleri
Sekafi, Seyyid Muhammed; Camieinasi-i Asr-i Nuzul-i Vahy
Kfi, Mecid; Camiainasi-i Tarih-i Dovran-i Bi'set
Resuli Mehallati, Seyyid Haim; eriat kablez Biset
Bin Nebi, Malik; Asr-i Kur'ani
1- slam ncesi Asrn zellikleri
Hucceti Kermani, Muhammed Cevad; Hala Numune-i ez Vez'i
Evvelye-i Davet-i slam ra Mutalaa Mikunim
ayeste, Feridun; Nizam-i ctimai ve Siyasiy-i Devran-i Cahiliyet
Aabeydi, Muhammed; Islahat-i Nebevi ve kdamat-i Cahili
2- Arap Yarmadasnn zellikleri
Alevi, Seyyid brahim; Bi'set-i Peyamber der Tarih-i Taberi
nc Blm: Bi'seti Peyamber (s.a.a)
Hicazi, Fahruddin; Hengme-i Bi'set
madzade, Hseyin; Bi'set-i Hatem'ul Enbiya
Resuli Mehallati, Seyyid Haim; Dershay-i ez Tarih-i Tahlili-i
Biset-i Resul-i Huda
Hameti, Muhammed Rza; be stikbal-i Bi'set-i Peyamber
Muhammedi tihardi, Muhammed; Bi'set ya Tulu-i Hurid-i slam
Rabin, Ari; Resul-i Puanide, Tefsir-i Kelimat-i Muzemmil ve
Mddessir
Hemdani, Muhammed b. shak; Bi'set-i Peyamber-i slam
Mehallati, Seyyid Haim; Dastan-i Bi'set-i Resul-i Huda ez Nezer-i
Ehl-i Sunnet
441

Hasani, Hamid Rza; Cae'l Hakk

Caferiyan, Resul; Meb'es ve'l Meazi
efii, brahim; Bi'set der Kelam-i Hanedan-i Risalet
Telekani, Seyyid Mahmud; Goftar-i ez Talakani be Munasebeti
Bi'set
Resuli Mahallati, Seyyid Haim; Dastan-i Bi'set-i Resul-i Huda
Muhammedi tihardi, Muhammed; Bi'set ya Tulu-i Hurid-i slam
Pivayi, Mehdi; Bi'set, Tulu-i Vahy ber Feraz-i Hira
Mudir ali, Kazm; Bi'set-i Resul-i Ekrem
madzade, Hseyin; Hatemu'l Enbiya
Resuli Mehallati, Seyyid Haim; Dastan-i Biset-i Resul-i Huda ve
Keyfiyet-i an ez Nezer-i Rivayat-i Ehl-i Sunnet
Rezevi, Mirza Aga; Bi'set-i Resul-i Ekrem (s.a.a)
Firuzi, Ebu'l Fazl; Tulu-i Sebz-i Muhammed (s.a.a)
Muhammedi tihardi, Muhammed; Biset-i Peyamber (s.a.a) Ya
Tulu-i Hurid-i slam
1- Ehemmiyet-i Bi'set
2- Ehdaf-i Bi'set
3- Bisetin Eser ve Bereketleri
Arifi, Muhammed Ekrem; Bi'set-i stikrar-i Nezm-i Novin-i ctimai
ber Mebnay-i Yektaperesti
Muhakkik Belhi, Muhammed; Biset-i Restahiz-i Azim-i lmi,
Manevi ve Tevhidi odeni Tehavvulat-i Tarihi
Sehraiyan, Mehdi; Muhammed Necatdehende-i Beer
Terkavend, Emir; Hudavend ba ber Engihten-i Muhammed (s.a.a)
Rah ra ber behanecuyan best
Drdnc Blm:
Peygamber'in (s.a.a) Tarihinde zel Olaylar
Munteziri Mukaddem, Hamid; Ruzomari-i Tarih-i Peyamber-i
Huda Hz. Muhammed b. Abdullah
Nazimi Ferd, Ali; ez Biset ila Vefat-i Peyamber der Tarih-i Taberi
442

Subhani, Cafer; Merahil-i Da'veti Selas

Subhani, Cafer; ikayethay-i Kurey
Zemani, Ali; Tarih-i slam
Ayeti, Muhammed; Tarih-i Peyamber-i slam
Hseyniyan, Hseyin; Rivayet-i Tarih-i Vakidi
Munteziri Mukaddem, Hamid; Salumar
Tarih-i Peyamber-i Huda Hz. Muhammed b. Abdullah
1- Mekke Dnemi
Lokmani, Ahmed; Zendegi ve ahsiyet-i Hz. Hatice
Subhani, Cafer; Davet-i Peyamber ez Hiavendan-i Hud
Resuli Mehallati, Seyyid Haim, Fiar-i Murikin-i Kurey be
Peyamber ve Muselmanan
Subhani, Cafer; Hicret-i Peyamber ve Seraaz-i Tarih-i
Muselmanan-i Cihan
Abdulkerim, brahim Emin; Hicretu'r Resul, Hitte ve Hedef
Resuli Mehallati, Seyyid Haim; Aaz-i Daveti Resul-i Huda
Hosrevan, Muhammed Hseyin; Raci ve Mi'rac
Rzazade, Riza; Seyr-i ebane be Suy-i Mahbub
Rakii, Fatma; Hatice Nohostin Banuy-i ki be slam Gerevid
Resuli, Seyyid Haim; Dershay-i ez Tarih-i Tahlili-i slam Nezr-i
Abdulmuttalib
Muhiti Erdekani, Ahmed; Evvelin Banuy-i slam
Subhani, Cafer; Sehtgiriy-i Kury ve slam-i Halife
akiri, Hseyin; Leylet'ul Hicr
Resuli Mehallati, Seyyid Haim; Suhen-i der bare-i Sinn-i Resul-i
Huda ve Hatice der Hengam-i zdivac
Subhani, Cafer; Mukeddemat-i Hicret
Muhiti, Ahmed; Evvelin Banuy-i slam
Bin Nebi, Malik; Merg-i Ebu Talib ve Hatice
Hatice Evvelin Zen-i Muselman
Subhani, Cafer; igune uriiyan Beni Mustalik Perakende
odend?
Kezvini, Seyyid Ebu'l Hasan; Risale-i Mi'rac-i Hatem'ul Enbiya
443

Hemedani, Muhammed b. shak; Vefat-i Hatice

Subhani, Cafer; Peyk-i slam der Serzemin-i Hatireha Habee
Bin Nebi, Malik; Asr-i Kur'ani-i Dovran-i Mekke, Merg-i Ebu Talib
ve Hatice
Muhammedi, Remezan; Nekd ve Berresiy-i Sefer-i Peyamber-i
Ekrem be am
Beyati, Cafer; Hatice Umm'ul Muminin
Buehri, Yusuf; Rihlet-i Peyamber-i Ekrem ve Aikr oden-i
Tovteeha
Resuli Mehallati, Seyyid Haim; Hevadis-i ba'dez Sefer-i Taif
Subhani, Cafer; Aherin Ruzhay-i Zendegi
Muhammedi, Abdulay; Portuy-i ez Mi'rac
Resuli Mehallati, Seyyid Haim; Temsim-i Seran-i Kurey Beray-i
Didar-i Ebu Talib
Resuli Mehallati, Seyyid Haim; Dershay-i ez Tarihi-i Tahliliy-i
slam, Vefat-i Ebu Talib ve Hatice
2- Medine Dnemi
Hazanzade, Amuli; Binay-i Mescid-i Medine ve Ta'yin-i Kble be
Destur-i Peyamber-i Ekrem ve stinbat-i Usul-i Riyaz
Nazimiyan Ferd, Ali; Se Name ez Peyamber der Tarih-i Taberi
Kuani, Abdullah; der Haiye-i Name-i Peyamber be Husrev Perviz
Resuli Mehallati, Seyyid Haim; Resul-i Ekrem der Medine
Hseyni, Seyyid'ul mami; Hadis'uz Zira' el- Mesmum Ellezi Evda
be Hayat'ir Resul
Subhani, Cafer; Peyi slam der Serzemin-i Msr
Ketani, Sleyman; Haccet'ul Veda'
Hasan Zade Amuli, Hasan; Binay-i Mescid-i Medine ve Kevaid-i
Mustenbit-i An
Vaiz Zade Horosani, Muhammed; Sipah-i Tevhid ve Cem'iyyet-i
Putperest
Subhani, Cafer; Peyamber der Bester-i Bimari
Sabiri, Ahmed; Muhammed ve Zemamdaran, Piramun-i Namehay-i
Peyamber-i slam be Zemamdaran
444

Subhani, Cafer; Haccet'ul Veda'

Resuli, Mehallati, Seyyid Haim; Dershay-i ez Tarihi-i Tahliliy-i
slam
Kanberi, Bahali; Rihlet-i Resul-i Huda Firak ya Vusal
Subhani, Cafer; Sefir-i Peyamber-i slam der Derbar-i ran
Gulami, Yusuf; Vasiyyeti ki Nivite Neod
Suhani, Cafer; Gazve-i Bedr
Resuli Mehallati, Seyyid Haim; Peyvend-i Resul-i Huda ba Yesrib
Seferhani, Hasan; der Sug-i Hatem
Buehri, Yusuf; Raz-i nkr-i Rihlet-i Peyamber
Suhani, Cafer; Peyk-i slam der Serzemin-i Hatireha, Habee
Beyat, Azizullah; Berhurd-i Peyamber ba Yahud-i Medine ve
Vadiy-i el- Kura
Cebraili, Muhammed Sefer; Peyamedhay-i Rihlet-i Peyamber ez
Didgah-i Hz. Zehra (a.s)
Pivayi, Mehdi; era Peyamber (s.a.a) der Hane-i Hud be Hak
Siporde od?
Baruti, Hseyin; Hicret ve Rihlet-i Peyamber (s.a.a)
Beinci Blm: slam Medeniyetinin ekillenmesi
Vaiz Zade Horosani, Muhammed; Se Nehzet-i slami, Biset-i
Resul-i Ekrem, nklab-i slami, Kyam-i Mehdi
Saidi, Perviz; Sazuman-i dari ve Mali der Zeman-i Resul-i Huda
1- slam Medeniyetinin Yeniden Tanm
Cafer Nejad, Abdurresul; Resul-i Huda hyager-i Din-i Tevhidi-i
brahim
Serbazi, Abdurrahman; Vuset-i Amel der Sire-i Terbiyetiy-i
Peyamber (s.a.a)
Devani, Ali; Caniini-i Bila Fasl-i Peyamber (s.a.a)
2- slam Medeniyetinin Yeniden Yaplanmas
Resuli, Seyyid Haim; Rehnemurdhay-i ez Tarih-i slam Beray-i
Tedavum-i nklab-i slami
445

Lek Zayi, Necef; Peyamber-i slam ve ivegozari ez Camie-i Cahili

be Camie-i slami
Subhani, Cafer; Payidari-i nklab-i Peyamber (s.a.a) bidun-i
Rehberi-i lahi Mumkin Nebud
Yedinci Blm:
Peygamber (s.a.a) kar taknlan eitli tutumlar
1- Mslmanlar
Tabatabai, Seyyid Muhammed Hseyni; nhiraf ez Revi-i
Peyamber (s.a.a) i Asar-i Sui be bar Averd
2- Dmanlar ve Kfirler
Teyyibi, Seyyid Muhammed; ivehay-i Tebliatiy-i Erafiyyet-i
Mekke der Ruyaruy-i ba Peyamber-i Bozorg-i slam
Subhani, Cafer; Keyl'ut Tuhem Li'n Nebiyyi'l Ekrem
Sekizinci Blm:
Mslmanlarn Peygamber'e Kar Vazifeleri
Kazmi, Saidi; Hakeza naktedi bi'r Resul'il Azam (s.a.a)
1- Dnyaya Nebevi Beyann Aklanmas
2- Bisetin Gereklemesi in aba gsterme
Peygamber'in ehresinin beyan ve teblii ve de Peygamber'e kar
sevgi ve muhabbetin icad
Alevi Mukaddem, Seyyid Muhammed; Na't-i Peyamber der i'r-i
Senayi
Saidi, Seyyid Gulam Rza; Cen-i Milad-i Resul-i Ekrem
Kifi, Seyyid Ali; Mehd-i Hazret-i Resul der Hemase-i uara
4- Kmseyenlere kar kesin tavr
5- Peygamber hakknda marifet elde etmek iin aba sarf etme

446

Makalelerin saysal tahlilinin sonular

ncelenen makalelerin ierii hususunda en ok yeri Peygamber-i
Ekrem'in zellikleri almaktadr. Bu konuda Peygamber'in ahlak ve
sireti birinci srada; Peygamber'in ahsi ve manevi zellikleri ikinci ve
nc srada; Peygamber'in geleceinin mjdelenmesi ve nursal
yaratl ise sonraki sralamada yer almaktadr.
Makale yazarlarnn tevecch ettii konularn ikincisi ise
Peygamber'in hayatnda vaki olan Mekke ve Medine olaylardr.
Ardndan ise slam'dan nceki dnemin zellikleri yer almaktadr.
Bu sonularn anlam da u ki slam'da Peygamber'in zelliklerine
tevecch, onun tarihine olan ilgi ve tevecchten daha fazladr.
Ayr bir nokta da u ki Peygamber'in zahiri zellikleri, manevi
zelliklerinden daha ncelikli olarak ve hakeza Peygamber'in ahsi
ahlak hkmet ve idari ahlakndan daha ok dikkate alnmtr.
Oysa makale kalb daha ok zel ve uygulamal konular iktiza
etmektedir ve de tabiat gerei bisetin eser ve hedeflerinin
ehemmiyeti, slam medeniyetinin yeniden tanm ve ihyas, muazzam
slam Peygamberi'nin mesajn tebli etme ve ehresini beyan etme
gibi daha ok tahlile dayal konularn makale yazarlar tarafndan
dikkate alnmas gerektiini ortaya koymaktadr. Ama ne yazk ki bu
blmde de yazarlarn az ilgi gsterdiini ve az aba harcadn
grmekteyiz. Bu aratrmann mevcut kaynaklarn tantm ve bu
konuda bulunan aratrma boluunun beyan cihetinde ksa da olsa
bereketli bir adm olmasn mit etmekteyiz.

447

nternetten seilmi eitli siteler

Hz. Resul (s.a.a) hakknda internetten seilmi siteler
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.

http://www.payambarazam.ir (Farsa)
http://www.nabiazaazam.com (Farsa)
http://www.rasoolazam.com (Farsa, Arapa, ngilizce ve orduca)
http://www.peyambar-aazam.com (Farsa)
http://www.payambareazam.ir (Farsa)
http://www.payambar.blogsky.com (Farsa)
http://www.rasoolaazam.com (Farsa)
http://www.payambar-azam.blogfa.com (Farsa)
http://www.paiambareazam.blogfa.com (Farsa)
http://www.payambar.ir (Farsa)
http://www.mohammad-pbuh.com (ngilizce)
http://www.sultan.org (ngilizce)
http://www.wefound.org (ngilizce)
http://www.slam.web1000.com (ngilizce)
http://www.al-sunnah.com (ngilizce)
http://www.understanding-slam.com (ngilizce)
http://www.convertstoslam.com (ngilizce)
http://www.slamtomorrow.com (ngilizce)
http://www.maktab-e-rasool.org.uk (ngilizce)
http://www.slamtomorrow.com/muhammad (ngilizce)
http://www.cyberistan (ngilizce)
http://www.slam-guide.org (ngilizce)
http://www.masjid-alrasool.org (ngilizce)
http://www.studyslam.com (ngilizce)
http://www.sl-slam.org (ngilizce)
http://www.14masom.com (Arapa)
http://www.nabawya.com (Arapa)
http://www.balagh.net (ngilizce, Arapa, Farsa)

448

29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
49.
50.
51.
52.
53.
54.
55.

449

http://www.al.imam.net/14i1.htm (Arapa)
http://www.ahl-ulbayt.org (ngilizce)
http://www.aalalrasool.com (Arapa)
http://www.monadi.com (Farsa)
http://www.muhammad.slamonline.net (ngilizce)
http://www.sersj.ir (ngilizce)
http://www.hawzah.net (Farsa)
http://www.prophetmuhammed.org/default.asp (ngilizce)
http://www.slamonline.net (ngilizce)
http://www.irib.com (Farsa)
http://www.shialinks.net/muntada/forum14/p1.htm (Arapa)
http://www.alsada.org (Arapa)
http://www.annajat.org (Arapa)
http://www.rafed.net (Arapa)
http://www.alseraj.net (Arapa)
http://www.aalanabi.org (Arapa)
http://www.ya-mohammed.com (Arapa, Farsa)
http://www.al-rasool.net (Arapa)
http://www.alhady.net/ahlalbait (Arapa)
http://www.al-amin.blogfa.com (Farsa)
http://www.ghadeer.org (Farsa)
http://www.imamalinet.net/k/mohammad (Farsa)
http://www.rahnama.noornet.net (Farsa)
http://www.shiasearch.com (Farsa)
http://www.witness-pioneer.org/vil/books/mh-lm/default.htm (ngilizce)
http://www.undarstanding-slam.com (ngilizce)
http://www.aalanabi.org (Arapa)

Hz. Resul ve Ehl-i Beyt hakknda internetten seili siteler

56.
57.
58.
59.
60.
61.
62.
63.
64.
65.
66.
67.
68.
69.
70.
71.
72.
73.
74.
75.
76.
77.
78.
79.
80.
81.
82.
83.

http://www.al-imam.net (Arapa)
http://www.alkawthar.com (Arapa)
http://www.jamkaran.info (ngilizce, Arapa, Farsa)
http://www.emammahdi.com (ngilizce, Arapa, Farsa)
http://www.hazratmahdi.com (ngilizce, Arapa, Farsa)
http://www.slamic-rf.org (ngilizce, Arapa, Farsa)
http://www.imamalinet.com (ngilizce, Arapa, Farsa)
http://www.sibtayn.com (ngilizce, Arapa, Farsa)
http://www.14sayings.8m.com (ngilizce)
http://www.ahlilbait.com (Arapa)
http://www.shiacenter.com (Arapa)
http://www.ahlalbayt.ch (Trke)
http://www.understanding-slam.com (ngilizce)
http://www.montazar.net (ngilizce, Arapa, Farsa)
http://www.holynajaf.net (ngilizce, Arapa)
http://www.almurtadha.org (Arapa)
http://www.alimamali.com (ngilizce, Arapa, Farsa)
http://www.najaf.org/arabic/index.asp (ngilizce)
http://www.yazahra.net (ngilizce, Arapa, Farsa)
http://www.imambager.net (ngilizce, Arapa, Farsa)
http://www.imam-sadig.net/main.asp (ngilizce, Arapa, Farsa)
http://www.imamkazem.net
http://www.imamreza.net (Farsa)
http://www.imamjawad.net (ngilizce, Arapa, Farsa)
http://www.imamhadi.net (ngilizce, Arapa, Farsa)
http://www.fadak.org (Arapa)
http://www.al-hadi.net (Arapa)
http://www.imam-hussein.org/indekx1 1.html (Arapa)

450

ii Kaynaka hakknda internetten seilmi siteler

84.
85.
86.
87.
88.
89.
90.
91.
92.
93.
94.
95.
96.
97.

http://www.etext.virginia.edu (ngilizce ktphane)

http://www.marashilibary.com (ngilizce, Arapa ve Farsa ktphane)
http://www.hosseiniehershadlib.org (Farsa ktphane)
http://www.aglibrary.org (ngilizce, Arapa ve Farsa ktphane)
http://www.historylib.com (Farsa ktphane)
http://www.imamalislib.com (Farsa ktphane)
http://www.mtlib.com (Farsa ktphane)
http://www.downloadbook.org (ngilizce ktphane)
http://www.tebyan.net (ngilizce, Arapa ve Farsa ktphane)
http://www.shiastudies.com (ngilizce, Arapa ve Farsa ktphane)
http://www.dartabligh.org/boks (ngilizce ktphane)
http://www.u-of-slam.org (Arapa ktphane)
http://www.al-montada.com/pa6/8-6.htm (Arapa ktphane)
http://www.pibhome.spray.se/hyla/index/htm (ngilizce ve Arapa

ktphane)
98.
99.
100.
101.
102.
103.

451

http://www.guestia.com (ngilizce ktphane)

http://www.muhammad.net (ngilizce ktphane)
http://www.al-slam.org (ngilizce ktphane)
http://www.shiabooks.sa (ngilizce ktphane)
http://www.ketab2.blogfa.comk (Farsa ktphane)
http://www.ketab7.blogfa.com (Farsa ktphane)

indekiler
Farsa Yaymcnn nsz...............................................................4
nsz................................................................................................6
Adlandrma hikmeti........................................................................13
Aratrma Metodu...........................................................................17
1- Konu ile ilgili tm konularn toplatlmas..................................17
2- Nemayesazi (izelge)................................................................18
3- likilerin istihrac......................................................................18
4- Tekmili mtalaalar.....................................................................18
5- Kitap inasi (Bibliyografi).........................................................19
Denizden bir yudum.......................................................................20
Resul-i a'zam'n (s.a.a) zellikleri..................................................43
1- Peygamber-i a'zam'n (s.a.a) nursal yaratl ve varlksal
hakikati................................................................................................44
2- Risaletin mjdelenmesi..............................................................45
2 - 1- nceki dinlerin verdii mesajlarda.......................................45
3- Peygamber'in ahsi zellikleri....................................................46
3 - 1- Soy........................................................................................46
3 - 1 - 1- Peygamber'in Slalesi.....................................................46
3 - 1 - 2- En iyi kavimlerin Neslinden............................................47
3 - 2- Peygamber'in (s.a.a) Ailesi...................................................48
4- Peygamber'in Manevi zellikleri..............................................50
4 - 1- Yce Allah Tarafndan Terbiye.............................................50
4 - 2- Gayb lemi ile iliki.............................................................52
4 - 3- smet.....................................................................................53
4 - 4- Risalet...................................................................................54
4 - 5- Mucizeler..............................................................................55
4 - 5 - 1- Kur'an..............................................................................55
4 - 5 - 1 - 1- Kur'an'n azameti........................................................56
4 - 5 - 1 - 2- Kur'an'n Nzul Keyfiyeti..........................................57
4 - 5 - 1 - 3- Nzul Mertebeleri......................................................58
4 - 5 - 1 - 4- Kur'an' Derk etmenin gerekleri.................................60
452

4 - 5 - 1 - 5- Tahriften korunmak....................................................64
4 - 5 - 2- Mirac...............................................................................64
4 - 6- lahi hkmeti ve mutlak velayeti stlenmesi......................66
4 - 7- Mazlumiyet...........................................................................66
4 - 8- Btn yce sfatlar kendinde barndrma.............................68
4 - 9- Nbvvetin Hatemiyeti (son oluu)......................................69
5- Peygamber'in eser ve bereketleri...............................................69
5 - 1- irk ve putperestlik nianelerinde ortaya kan sarsnt.......69
5 - 2- Beere ilahi rahmetin nazil oluu..........................................71
5 - 3- Mslmanlarn tekmle doru hareketi..............................71
5 - 4- slam'a yneli......................................................................71
5 - 5- Mslmanlarn birlii...........................................................72
6 - 1- Peygamber'in Ahlak ve sireti................................................72
6 - 1- ahsi Ahlak...........................................................................73
6 - 1 - 1- Yce Allah ile iliki balamnda.....................................73
6 - 1 - 1- 1Allah'a kulluk................................................................73
6 - 1 - 1 - 2- badet ve istifar.........................................................74
6 - 1 - 1 - 3- Srekli Allah' anmak.................................................75
6 - 1 - 1 - 4- Allah'a dayanmak.......................................................76
6 - 1 - 1 - 5- Allah'tan Gayrisinden korkmamak.............................77
6 - 1 - 2- Kendisi ile irtibat balamnda.........................................77
6 - 1 - 2 - 1- Dzenli ve tertipli.......................................................77
6 - 1 - 2 - 2- Vakar ve Heybet.........................................................79
6 - 1 - 2 - 3- Temizlik ve taharet.....................................................79
6 - 1 - 2 - 4- Sade elbiseler giymek................................................79
6 - 1 - 2 - 5- Sabit ve salam..........................................................80
6 - 1 - 3- nsanlar ile irtibat balamnda.........................................81
6 - 1 - 3 - 1- Hay ve ffet...............................................................81
6 - 1 - 3 - 2- Af ve ba.................................................................81
6 - 1 - 3 - 3- Emanete Riayet etmek...............................................83
6 - 1 - 3 - 4- Sevgi ve Muhabbet Duyma........................................83
6 - 1 - 3 - 5- Sadakat ve Doruluk..................................................84
6 - 1 - 3 - 6- nfak...........................................................................84
6 - 1 - 3 - 7- Tekebbr olmakszn muaerette bulunmak...............85
6 - 1 - 3 - 8- Cesaret........................................................................85
6 - 1 - 3 - 9- Sabr...........................................................................85
6 - 1 - 3 - 10- nsanln Dertlerinin Merhemi...............................86
6 - 2- Hkmeti ve idari Ahlak.......................................................87
453

6 - 2 - 1- Allah'a salt itaat ve kulluk iinde olmak..........................87

6 - 2 - 2- Hakka ve hakikate davet..................................................87
6 - 2 - 3- Hakka davet yolunda cihad.............................................88
6 - 2 - 4- Ahit ve anlamalara bal olmak.....................................89
6 - 2 - 5- slami hkmetin tekili..................................................89
6 - 2 - 6- Mslmanlarn maslahatlarn temin etme hususunda
ciddi bir gayret gstermek...................................................................91
6 - 2 - 7- Sabr ve zorluklara tahamml..........................................92
6 - 2 - 8- Toplumda bir dzen icat etmek.......................................93
6 - 2 - 9- nsanlar arasnda adaleti icat etmek iin aba gstermek93
6 - 2 - 10- Halk idarecilii..............................................................95
6 - 2 - 11- Velayeti kabule davet.....................................................96
6 - 2 - 12- Allah'n kanununa tabi olma..........................................97
6 - 2 - 13- Dman tanma.............................................................98
6 - 2 - 14- Dman karsnda dakik bir siyasi manevra sergilemek
...........................................................................................................100
6 - 2 - 15- Vefakrlk ve hak tanma atmosferini icat etme..........101
6 - 2 - 16- lim renmeyi yaygnlatrma...................................103
6 - 2 - 17- Toplumda i ve aba atmosferinin icad......................103
6 - 2 - 18- Maneviyata ulamak iin maddiyata tevecch............104
6 - 2 - 19- Kardelik ve uzlama atmosferini yaygnlatrma.......104
6 - 2 - 20- nsanlarn hayatnda slami deerlerin egemenlii.....104
6 - 2 - 21- Ortam salim klmak....................................................105
6 - 2 - 21 - 1- Ktmserlii ortadan kaldrma ve iyimserlii yayma
...........................................................................................................105
6 - 2 - 21 - 2- Sylenti karma ile sava......................................106
6 - 2 - 21 - 3- Buz, kin ve dmanln kaldrlmas..................107
6 - 2 - 21 - 4- Sevgi ve merhamet atmosferinin icad...................108
6 - 2 - 21 - 5- Lakaytlk ile sava..................................................110
6 - 2 - 21 - 6- Cahiliye bidatleri ile sava.....................................110
6 - 2 - 21 - 7- Mminler karsnda yumuak, kfirler karnda
iddetli...............................................................................................110
6 - 2 - 22- Yabanclara kar davran...........................................111
6 - 2 - 23- Genlie tevecch.......................................................112
6 - 2 - 24- Karar almalarda meveret............................................113
7- Peygamber'in retileri............................................................113
7 - 1- Marifet dersi........................................................................113
7 - 2- Hayat dersi..........................................................................114
454

7 - 2 - 1- Ahlak dersi.....................................................................114
7 - 2 - 1 - 1- Aileye kar muaeret ve davran ekli...................114
7 - 2 - 1 - 2- nsanlara kar davran ve muaeret........................116
7 - 2 - 1 - 3- Yneticilerin halk ile ilikileri ve davran ekli......116
7 - 2 - 1 - 4- Savalardaki davran..............................................118
7 - 2 - 1 - 4 - 1- Hedefler ve amalar............................................118
7 - 2 - 1 - 4 - 2- Savalarda riayet edilmesi gereken temel esaslar
...........................................................................................................118
7 - 2 - 1 - 4 - 3- Bar kabullenme nitelii...................................120
7 - 2 - 1 - 4 - 4- Yenilgiye urayan ve esir denlere kar davran
metodu...............................................................................................122
7 - 2 - 1 - 5- retmen ve rencilere kar davran.................123
7 - 2 - 1 - 6- Dostluk ve dmanlk...............................................123
7 - 2 - 1 - 7- Toplumsal yanl kaytlar ve inanlara mukabelede
bulunma.............................................................................................124
7 - 2 - 2- zzet dersi......................................................................124
7 - 2 - 3- lim renme dersi.........................................................125
7 - 2 - 4- Rahmet ve keramet dersi...............................................125
7 - 2 - 5- Vahdet dersi...................................................................126
8- Peygamber'in stnl...........................................................126
Bi'set Asrnn zellikleri..............................................................127
1- slam'dan nceki dnemin zellikleri......................................128
1 - 1- Cahiliyetin kuatc oluu...................................................128
1 - 2- Dhili ihtilaflar....................................................................140
1- 3- lmi ve fikri adan rlatif geliim.......................................140
1- 4- Ahlaki k........................................................................141
1- 5- aknlk ve fakirlik.............................................................141
1- 6- Tautlarn Hkimiyeti..........................................................142
1- 7- Zulm ve Adaletsizlik..........................................................143
2- Arabistan Yarmadasnn zellikleri.........................................144
2- 1- Byk medeniyetler ile iliki...............................................144
2- 2- Byk lahi din temsilcilerinin varl.................................146
2- 3- Putperestliin yaylmas.......................................................146
3- Mekke'nin zellikleri...............................................................147
3- 1- Kbe'nin yeri........................................................................147
3- 2- Eraf ve byklerin hkimiyeti............................................148
3- 3- Ticaret merkezi....................................................................149
Peygamber'in Biseti......................................................................151
455

1- Bisetin ehemmiyeti..................................................................152
2- Bisetin hedefleri.......................................................................153
2- 1- nsan uyandrmak ve kendine getirmek..............................153
2- 2- Tevhide davet.......................................................................154
2- 3- eytanlara ve tautlara kar dman kesilmek...................155
2- 4- Beerin slah.......................................................................156
2- 5- Kullarn velayetini nefyetmek ve Allah'n velayetini ispat
etmek.................................................................................................158
2- 6- nsann srat- mstakime hidayeti.......................................159
2- 7- deallerin tahakkuku iin hkmetin tekili........................159
2- 8- Tevhidi ideal bir toplumun betimlemesi..............................161
2- 9- Kur'an'n btn herkesin istifade etmesi iin nazil olmas. .161
2- 10- Din ve siyaset ba.............................................................161
2- 11- slami ahlak ile ahlaklanmak.............................................164
2- 12- Bireysel ve toplumsal kemal..............................................165
2- 13- Talim ve tezkiye.................................................................166
2- 14- Dnyay ahirete hizmet yolunda kullanmak......................168
2- 15- nsann tabiatn karanlklarndan marifet nuruna doru k
...........................................................................................................171
2- 16- Adaletin istikrar ve yerlemesi.........................................171
2- 17- Sevap mjdesi ve azaptan dolay uyarma..........................173
3- Bisetin eser ve bereketleri........................................................173
3- 1- Deer ifade eden iarlarn ortaya konuluu.........................173
3- 2- nsanlara kurtulu yolunu gstermek...................................174
3- 3- Tevhid ve adalet...................................................................177
3- 4- Mslmanlarn birlii..........................................................178
3- 5- slam'n hedeflerine doru hareket......................................178
Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) tarihinde yer alan zel olaylar.......181
1- Mekke Dnemi.........................................................................182
1- 1- Risaletten nceki olaylar......................................................182
1- 1- 1- Hlf'ul Fudul'a ye olma..................................................182
1- 1- 2- Evlilik..............................................................................183
1- 2- Davetin balangc...............................................................183
1- 2- 1- Hz. Hatice tarafndan davetin kabul edilii.....................183
1- 2- 2- Hz. Ali'nin (a.s) Mslman oluu....................................184
1- 2- 3- Yaknlar davet etmek......................................................185
1- 3- Davetin aikar oluu............................................................185
1- 3- 1- man edenlere ikence ve eziyetin balamas..................185
456

1- 3- 2- Hz. Hamza'nn iman edii................................................186

1- 3- 3- i'b-i Ebi Talib.................................................................187
1- 3- 4- Hz. Hatice'nin ve Hz. Ebu Talib'in vefatlar....................187
1- 3- 5- Mslmanlarn Habeistan'a hicreti................................188
1- 3- 6- Akabe biati.......................................................................189
1- 3- 7- Leyletu'l Mebid...............................................................189
1- 3- 8- Medine'ye hicret..............................................................191
2- Medine Dnemi........................................................................192
2- 1- Kuba'da duraklama..............................................................192
2- 2- Peygamber'i (s.a.a) Medine'ye girerken karlama..............193
2- 3- Mescidin bina edilmesi ve hkmetin tekili......................193
2- 4- Kardelik anlamas.............................................................194
2- 5- Dmann tehditlerine kar koymak...................................195
2- 5- 1- Seriyyeler.........................................................................195
2- 5- 2- Gazzeler...........................................................................196
2- 5- 2- 1- Bedir sava.................................................................196
2- 5- 2- 2- Uhud Sava................................................................197
2- 5- 2- 3- Ahzab Sava...............................................................207
2- 5- 2- 4- Huneyn Sava.............................................................210
2- 5- 2- 5- Tebk Sava...............................................................210
2- 5- 2- 6- Dier savalar..............................................................211
2- 5- 3- Yahudiler..........................................................................211
2- 5- 4- Mnafklar.......................................................................213
2- 5- 5- Mslmanlarn nefsani istekleri......................................215
2- 6- Fedek....................................................................................216
2- 7- Padiahlara gnderilen mektuplar........................................218
2- 8- Hudeybiye Bar.................................................................220
2- 9- Mekke'nin Fethi...................................................................225
2- 10- Mescid-i Drar....................................................................226
2- 11- Mbahele olay..................................................................226
2- 12- Hz. Ali'nin Yemene gnderilii..........................................227
2- 13- Veda Hacc.........................................................................228
2- 14- Gadir-i Hum olay..............................................................229
2- 15- Usame'nin ordusunu gndermesi.......................................230
2- 16- Rihlet -Vefat-.....................................................................231
2- 17- Rhletten sonraki fitne........................................................232
slami Medeniyetin Temellerinin atlmas....................................233
1- slam'n ilk yllarndaki medeniyeti yeniden tanma................234
457

1- 1- slami medeniyetin temellerinin atlmas.............................234

1- 1- 1- slami medeniyetin ina edilmesinin yata....................236
1- 1- 2- Kuatc ve ebedi rnekleri sunma..................................236
1- 1- 3- zgrlk, uyan ve mutluluk mesaj..............................237
1- 2- Medeniyet icadnn temelleri...............................................238
1- 2- 1- Doru dnce ve inanlar..............................................238
1- 2- 2- Has kimselerin terbiyesi..................................................239
1- 2- 3- mmet yetitirmek..........................................................240
1- 3- Peygamber'in hkmet sistemindeki asl izgiler................241
1- 3- 1- Belirli ve effaf marifet...................................................241
1- 3- 2- Mutlak ve mlahazasz bir adalet....................................241
1- 3- 3- Ortak komadan yaplan kamil ubudiyet.........................242
1- 3- 4- Kaynayan duygular ve ak..............................................244
1- 3- 5- nsanlarn tezkiye ve talimi.............................................245
1- 3- 6- Allah yolunda fedakarlk ve mcadele............................247
1- 4- Nebevi sistemin zellikleri..................................................247
1- 4- 1- man ve maneviyat..........................................................247
1- 4- 2- Adalet...............................................................................248
1- 4- 3- lim ve marifet.................................................................249
1- 4- 4- Sefa ve kardelik.............................................................250
1- 4- 5- Ahlaki ve davransal salah.............................................250
1- 4- 6- iktidar ve izzet.................................................................250
1- 4- 7- , hareket ve daimi ilerleme...........................................251
1- 4- 8- Kaidelerin evrensel oluu................................................252
1- 4- 9- Dinsel halk ynetimi.......................................................252
1- 4- 9- 1- Nebevi Hkmette dini halk ynetimi........................252
1- 4- 9- 2- Dini halk idaresinin erevesi.....................................253
1- 4- 9- 3- Dini halk idaresinde sorumlular ve halkn rol...........255
1- 4- 10- lahi esaslar zere toplum idarecisinin tayin edilmesi...257
1- 4- 11- Halk ve idarecilerin bir birine ball.........................261
1- 4- 12- Dmanlar karsnda gl olmak...............................263
1- 5- slam medeniyetinin ilerleme etkenleri...............................263
1- 5- 2- Kendine ve ahsi menfaatlerine itinasz davranmak.......265
1- 5- 3- Halisane bir ekilde mukavemet gsterme ve mcadele
etme...................................................................................................266
1- 5- 4- Sz birlii........................................................................269
1- 5- 5- slami retileri hayata geirme......................................271
1- 6- slami medeniyet dnemleri................................................273
458

1- 7- slam medeniyetinin ocaklar...............................................275

1- 8- slam medeniyetinin zayflatc etkenleri.............................277
1- 8- 1- man zayfl ve nefsani istekleri ne salma..................279
1- 8- 2- Toplum idaresinde slam'n usullerinden sapma..............280
1- 8- 2- 1- Dini siyasetten ayrt etmek..........................................280
1- 8- 2- 2- Siyasette slami ahlak grmezlikten gelmek..............282
1- 8- 3- Deerlerin zayflatlmas ve llerin deimesi............283
1- 8- 4- htilaf karmak ve vahdeti bozmak................................284
1- 8- 5- slam mmetinin azametini grmezlikten gelmek..........285
1- 9- slami medeniyet miras.......................................................286
2- slami medeniyetin binasn yenileme......................................286
2- 1- Medeniyetin nebevi medeniyet esaslar zere bina edilmesi286
2- 2- slami medeniyeti bina etme hususunda slam cumhuriyetinin
ciddi azmi..........................................................................................287
2- 3- slami byk medeniyetin hedefleri....................................291
2- 3- 1- slami llere mutabk bir insan yaratmak....................291
2- 3- 2- Maneviyat ile birlikte olan ilim.......................................291
2- 3- 3- lmin ilerlemesi ve ekonominin ykselii.......................292
2- 3- 4- Refah ve bayndrlk........................................................293
2- 3- 5- Ahiretin hizmetinde olan bir dnyay temin etmek.........294
3- 2- 6- Adaletin tahakkuk etmesi ve adilane bir toplumun icad 296
2- 4- slami medeniyete ulama yolu...........................................296
2- 4- 1- slami devrim ve hareket.................................................297
2- 4- 2- slami hkmet ve dzen.................................................297
2- 4- 3- slami devlet....................................................................298
2- 4- 4- slam lkesi......................................................................300
2- 4- 5- slami medeniyet.............................................................300
2- 5- Byk slami medeniyete ulamada etkili faktrler............301
2- 5- 1- mit.................................................................................301
2- 5- 2- nsann karanlklardan nura doru k hususunda iradesi
...........................................................................................................304
2- 5- 3- Sadkane ve ihlas ile yaplan amel ve kyam...................305
2- 5- 4- stikamet..........................................................................307
2- 5- 5- Allah ile irtibat iinde olmak...........................................309
2- 5- 6- Nebevi modele kamil bir ekilde tabi olmak...................310
2- 5- 7- lim renmek ve hakk talep etmek...............................313
2- 6- slam medeniyetini yayma ve koruma etkenleri,.................314
2- 6- 1- mana tam ballk...........................................................315
459

2- 6- 2- Mcahede........................................................................316
2- 6- 3- Zhd ve dnyaya itinaszlk iinde olma.........................316
2- 6- 4- Tefrikadan saknmak.......................................................317
2- 6- 5- Mantk ve adalet..............................................................318
Nebevi harekette Ehl-i Beyt'in (a.s) Rol.....................................320
1- slam hkmeti sisteminin ekillenmesinde imamlarn rol....321
1- 1- Mminlerin Emiri Hz. Ali'nin (a.s) rol..............................321
1- 2- Fatma-i Zehra'nn (a.s) rol................................................323
1- 3- Dier imamlarn rol...........................................................324
2- Nebevi hareketin bereketlerinin devamn salama ve koruma
hususunda Ehl-i Beyt'in rol.............................................................327
2- 1- Velayet nbvvetin devamdr.............................................327
2- 2- Nebevi deerler ve maneviyatn srekli oluu.....................331
Peygamber-i Ekrem'e kar davran eitleri..............................335
1- Mslmanlar............................................................................336
1- 1- Mslmanlarn iman, duygu ve ak oca...........................336
1- 2- Amelde Peygamber'e (s.a.a) itaat etmek ve tabi olmak.......338
1- 3- Peygamber'in Ortaya koyduu deerleri koruma hususunda
ihmalkrlk........................................................................................338
2- Dmanlar ve kafirler...............................................................339
2- 1- Peygamber'in ehresini lekelemek.......................................339
2- 2- zgr insanlarn zihninden Peygamber'in (s.a.a) ahsiyetini
imha etmek........................................................................................339
2- 3- Peygambere ihanet, iftira ve alaya alma..............................340
2- 3- 1- Yce slam Peygamber'ine ihanetin tarihi seyri..............340
2- 3- 1- 1- Risalet asr...................................................................340
2- 3- 1- 2- Ortaa........................................................................340
2- 3- 1- 3- ada dnem.............................................................341
2- 3- 2- Yce peygambere ihanetin bir hedefinin olduu hakknda
...........................................................................................................341
2- 3- 2- 1- Peygambere tabi olanlarn ruh haletini zayflatma.....341
2- 3- 2- 2- Vahdet merkezini tahrip etmek....................................343
2- 3- 2- 3- Mslmanlar aalama.............................................343
2- 4- Peygamber'in ia ve Snni takipileri arasnda ihtilaf icat
etme...................................................................................................343
2- 4- 1- htilaf icat etme vesileleri................................................345
2- 4- 1- 1- Mezhebi ihtilaflar........................................................346
2- 4- 1- 2- Kavmi ve kabilesel ihtilaflar.......................................357
460

2- 4- 1- 3- Siyasi ihtilaflar............................................................359
2- 4- 2- Mslmanlar arasndaki ihtilaflarn sonular.................360
2- 4- 2- 1- Mslmanlar zayf drmek ve dmanlarn egemen
olmas................................................................................................362
2- 4- 2- 2- slami uyann yaylmamas.......................................364
Peygamber-i Ekrem Karsnda Mslmanlarn Vazifeleri..........368
1- Btn dnya insanlarna nebevi mesajn beyan......................369
1- 1- ada dnyann Peygamber (s.a.a) zaman ile benzerlikleri
...........................................................................................................369
1- 2- Nebiyy-i A'zam'n mesajn kabullenme noktasnda bugnk
ortam.................................................................................................369
1- 3- Gnmz insann nebevi mesaja olan ihtiyac....................370
2- Bisetin gereklemesi iin aba gstermek..............................371
2- 1- Bireysel hayatta...................................................................371
2- 1- 1- Nefis tezkiyesi ve nebevi ahlak ile ahlaklanmak.............372
2- 1- 2- Avamca cehaletten dar kmak ve hikmete dayal bir
hayata erimek...................................................................................373
2- 1- 3- Amelde Resul-i Ekrem'e (s.a.a) uyma.............................373
2- 2- Toplumsal hayatta................................................................373
2- 2- 1- slami hkmeti takviye ve icat etme..............................373
2- 2- 2- slami toplumlara azamet balamak ve k
etkenlerinden uzak durmak...............................................................375
2- 2- 3- Mslmanlar arasnda vahdet icad.................................378
2- 2- 4- nsanlar arasnda ahlaki zelliklerin geliimi..................381
2- 2- 4- 1- Kltr ehlinin ve medya sorumlularnn vazifesi........383
2- 2- 4- 2- rencilerin ve talebelerin en byk grevi...............383
2- 2- 4- 3- Sanatlarn grevi......................................................383
2- 2- 4- 4- Kadnlarn grevi........................................................384
3- Peygamber'in ehresini tebli ve beyan etme..........................384
3- 1- Pratik i kalbnda................................................................385
3- 2- Kltrel i kalbnda............................................................386
3- 3- Tebligat ve sanat ii kalbnda..............................................386
4- hanet edenlere kar kesin tavr...............................................389
4- 2- Selman Rt'nn dam hkm...........................................390
5- Peygamber'in esiz mcahedesini takdir etme.........................391
6- Peygamber'in (s.a.a) makam hakknda marifet elde etmek iin
aba gsterme....................................................................................391
Farsa Kitaplarn Uygulamal Biyografisi...................................393
461

Birinci Blm: Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) zellikleri............393

1- Nursal Yaratl.........................................................................393
2- Hazret- Muhammed'in (s.a.a) Geliini Mjdelemek................393
Peygamber'in (s.a.a) Kiisel zellikleri.......................................394
4- Peygamber'in (s.a.a) Manevi zellikleri..................................398
5- Peygamber'i Tertemiz Varlnn (s.a.a) Bereket ve Eserleri. . .400
6- Peygamber'in Ahlak ve Hayat.................................................401
6- 1 Peygamber'in (s.a.a) ahs Ahlak.........................................402
6 - 2- Peygamber'in (s.a.a) Yneticilik Ahlak.............................403
7- Byk Peygamber'in (s.a.a) retileri.....................................404
7 - 1- Marifet Dersi retimi.......................................................404
7 - 2- Hayat Dersi retimi..........................................................405
8- Peygamber'in stnl...........................................................405
kinci Blm: Bi'set Asrnn zellikleri.......................................406
1- slam'dan nceki Dnemin zellikleri....................................406
2- Arap Yarmadasnn zellikleri................................................407
nc Blm: Peygamber'in (s.a.a) Bi'seti................................409
1- Bi'setin nemi..........................................................................410
2- Bi'setin hedefleri......................................................................410
3- Bise'tin Bereket ve Tesirleri.....................................................410
Drdnc Blm: Peygamber (s.a.a) Tarihi'nde zel Olaylar.....411
1- Mekke Dnemi.........................................................................411
2- Medine Dnemi........................................................................415
Beinci Blm: slam Medeniyetinin tekili................................418
1- Sadr-i slam medeniyetinin Yeniden Tannmas.......................418
2- slam Medeniyetinin Yenilenmesi............................................418
Altnc Blm:..............................................................................419
Nebevi Harekette Ehl-i Beyt'in (s.a.a) Rol.................................419
1- slami Devlet Dzeninin ekillenmesi.....................................419
2- Nebevi Hareketin Bereketlerinin sreklilii ve korunmas......419
Yedinci Blm:.............................................................................420
Peygamber'e (s.a.a) kar gsterilen tepki eitleri.......................420
1- Mslmanlar............................................................................420
2- Kfirler ve Dmanlar..............................................................421
Sekizinci Blm:..........................................................................421
Mslmanlar Peygamber'e (s.a.a) kar Grevleri......................421
1- nsanla Nebevi Mesajn Beyan............................................421
2- Bi'setin Gereklemesi in Gsterilen aba...........................422
462

3- Peygamber'in (s.a.a) ehresinin tebli ve Beyan ile ona kar

muhabbetin icad...............................................................................422
4- hanet Edenlere Kar kesin tavr.............................................423
5- Peygamber hakknda Marifet Elde Etme in aba.................423
Farsa Kitaplarn Rakamsal Tahlilinin Neticeleri........................423
Arapa Uygulamal Bibliyografya...............................................424
Birinci Blm: Resul-i Ekrem'in (s.a.a) zellikleri.....................424
1- Nursal Yaratl.........................................................................424
2- Peygamber'in (s.a.a) Geliinin Mjdelenmesi:........................424
3- Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) Kiisel zellikleri.....................425
4- Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) Manevi zellikleri....................425
5- Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) Varlnn Bereket ve Eserleri. .426
6- Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) Ahlak ve Hayat........................426
6 - 1- Kiisel Ahlak.......................................................................426
6 - 2- Yneticilik Ahlak...............................................................426
7- Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) retileri..................................426
7 - 1- Marifet Dersinin retimi..................................................426
7 - 2- Hayat Dersi retisi...........................................................427
kinci Blm: Risalet Asrnn zellikleri.....................................427
1- Cahiliye Dneminin zellikleri...............................................427
2- Arap Yarmadasnn zellikleri................................................427
nc Blm: Peygamber'in (s.a.a) Risaleti..............................427
1- Risaletin nemi........................................................................427
2- Risaletin Hedefi........................................................................427
3- Risaletin Bereket ve Eserleri....................................................428
Drdnc Blm:.........................................................................428
Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) Tarihinde zel Olaylar..................428
1- Mekke Dnemi.........................................................................428
2- Medine Dnemi........................................................................428
Beinci Blm: slam Medeniyetinin inasna Doru..................429
Altnc Blm:..............................................................................429
Ehl-i Beyt'in (a.s) Nebevi Hareketteki Rol.................................429
1- Nebevi Hareketin ekillenmesi................................................429
Yedinci Blm: Peygamber'e (s.a.a) gsterilen eitli Tepkiler. .430
1- Mslmanlar............................................................................430
2- Dmanlar ve Kfirler..............................................................430
Sekizinci Blm:..........................................................................431
Mslmanlarn Peygamber-i Ekrem'e (s.a.a) Kar Vazifeleri.....431
463

Arapa Kitaplarn Saysal Tahlilinin Sonular............................431

Arapa ve Farsa Kitaplarn Saysal Tahlilinin Sonular............432
Makaleler Arasnda Konularn uygulamal ncelenmesi..............433
Birinci Blm: Peygamber-i A'zam'n zellikleri........................433
2- Peygamber'in Geliinin Mjdelenmesi....................................433
3- Peygamber'in Kiisel zellikleri..............................................434
4- Peygamber'in (s.a.a) Manevi zellikleri..................................435
5- Peygamber-i Mutahhar'n (s.a.a) Varlnn Bereketi...............437
6- Peygamber'in (s.a.a) Siret ve Ahlak........................................437
6 - 1- Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) Ahlaki ahsiyeti..................439
6 - 2- Peygamber-i Ekrem'in (s.a.a) Devlet Ahlak......................439
7- Resul-i A'zam'n (s.a.a) retileri............................................440
7 - 1- Marifet Dersi retimi.......................................................440
7 - 2- Hayat Dersi retimi..........................................................440
kinci Blm: Bi'set (Risalet) Asrnn zellikleri........................441
1- slam ncesi Asrn zellikleri.................................................441
2- Arap Yarmadasnn zellikleri................................................441
nc Blm: Bi'seti Peyamber (s.a.a)......................................441
1- Ehemmiyet-i Bi'set...................................................................442
2- Ehdaf-i Bi'set............................................................................442
3- Bisetin Eser ve Bereketleri.......................................................442
Drdnc Blm:.........................................................................442
Peygamber'in (s.a.a) Tarihinde zel Olaylar................................442
1- Mekke Dnemi.........................................................................443
2- Medine Dnemi........................................................................444
Beinci Blm: slam Medeniyetinin ekillenmesi.....................445
1- slam Medeniyetinin Yeniden Tanm......................................445
2- slam Medeniyetinin Yeniden Yaplanmas..............................445
Yedinci Blm:.............................................................................446
Peygamber (s.a.a) kar taknlan eitli tutumlar........................446
2- Dmanlar ve Kfirler..............................................................446
Sekizinci Blm:..........................................................................446
Mslmanlarn Peygamber'e Kar Vazifeleri..............................446
1- Dnyaya Nebevi Beyann Aklanmas...................................446
2- Bisetin Gereklemesi in aba gsterme..............................446
Peygamber'in ehresinin beyan ve teblii ve de Peygamber'e kar
sevgi ve muhabbetin icad.................................................................446
4- Kmseyenlere kar kesin tavr............................................446
464

5- Peygamber hakknda marifet elde etmek iin aba sarf etme..446

Makalelerin saysal tahlilinin sonular........................................446
nternetten seilmi eitli siteler.................................................448
Hz. Resul (s.a.a) hakknda internetten seilmi siteler.................448
Hz. Resul ve Ehl-i Beyt hakknda internetten seili siteler.........450
ii Kaynaka hakknda internetten seilmi siteler......................451
indekiler.....................................................................................452

465