NAS VE THAT

Orijinal Ad:
Mellif:
eviri:
Tashih ve Tatbik:
Yayn:
Birinci Bask:
Tiraj:
Programlama

en-Nass-u vel-ctihad
Seyyid Abdulhseyin erefuddin
Musa Ayaztekin ve Bahri Akyol
Fahrettin Altan
mam Ali (a.s) Messesesi
2003
3000
www.islamkutuphanesi.com

NDEKLER
EBU BEKR VE YANDALARININ TEVL VE THATLARI. 16
1) SAKIFE MACERASI..................................................16
(2)......................................................................................................................................23

MER EBU BEKRN TAVSYES LE HALFE OLUYOR......23

(3)......................................................................................................................................23

ZEYD B. HARSENN KOMUTANLII..............................23

(4)......................................................................................................................................24

SAMENN ORDUSUNDAN YZ EVRMEK...................24

(5)......................................................................................................................................31

MUELLEFET-U GULUBHM PAYININ KALDIRILMASI.........31

(6)......................................................................................................................................35

Zl-KURBA HSSESNN KALDIRILMASI.........................35

(7)......................................................................................................................................38

PEYGAMBERLER DE MRAS BIRAKIRLAR.......................38

(8)......................................................................................................................................45

PEYGAMBER (S.A.A)N KIZININ MLK OLAN FEDEN

GASBEDLMES...........................................................45
(9)
ALLAH
RESULNN
YEGANE
YADGARININ
NCTLMES...............................................................53
(10)....................................................................................................................................55

PEYGAMBER (S.A.A)N EMRNDEN YZ EVRMEK.......55

(11)....................................................................................................................................57

TEKRAR PEYGAMBER (S.A.A)N...................................57

EMRNDEN YZ EVRME............................................57
Hatrlatma:................................................................58
HARCLER KMLERDR?...............................................58
(12)....................................................................................................................................63

EBU BEKRE ZEKAT....................................................63

VERMEYENLERLE SAVA..............................................63
(13)....................................................................................................................................66

MALK B. NVEYRENN HALD B. VELDN EMR LE

LDRLMES VE EBU BEKRN OLAYA DUYARSIZ
KALMASI....................................................................66
MALK B. NVEYRE KMDR?........................................66
MALK B. NVEYRENN SUU VE ONUN EBU BEKRE
ZEKAT VERMEKTEN KAINMASI...................................67
HALDN BTAHA GTMES..........................................68
MALK VE KABLESNDEN............................................69
BR GRUBUN LDRLMES........................................69
EBU KATADE ENSAR VE MER B. HATTABIN HALD VE
DAVRANILARINA.......................................................70
KARI TRAZLARI.......................................................70
NE KADAR AIRTICI!.................................................72
EBU BEKRN GR................................................72
HAKKINDA BR AIKLAMA...........................................72
NSAFTAN BR ZERRE..................................................77
MALK HAKKINDA SON SZ.........................................78
(14)....................................................................................................................................81

HADS YAZIMININ YASAKLANMASI...............................81

(15)....................................................................................................................................84

MRKLERN EBU BEKR VE MER..............................84

TARAFINDAN TASDK EDLMES....................................84
MER VE YANDALARININ KURNIN AIK NASSI VE
NEBEV SNNETN KARISINDAK THATLARI.............91
HZ. PEYGAMBER (S.A.A)E KARI KSTAHLIK VE
PEYGAMBER (S.A.A)N VASYET YAZMASINA ENGEL
OLUNMASI..................................................................92
MER SAVUNANLAR NE DEDLER?.............................97
Bizim Cevabmz.......................................................100
EL-EZHER
RESNN
SYLEDMZ
SZLERDEN
AKINLII...............................................................104
(17)...............................................................................................................................105

HUDEYBYE BARI ANTLAMASINA TRAZ.................105

KUREYN SERTL VE.............................................108

PEYGAMBER (S.A.A)N TAVRI....................................108

MRKLERN KORKMASI VE HZ. PEYGAMBERDEN SULH
STEMELER..............................................................110
MERN BARI ANTLAMASINDAN............................111
RAHATSIZ OLMASI....................................................111
BARI ANTLAMASININ ONAYLANMASI......................114
HUDEYBYE BARIININ SONULARI............................117
PEYGAMBER (S.A.A)N MEDNEYE............................120
GER DN...........................................................120
PEYGAMBER (S.A.A)N..............................................123
MSTAZAFLARIN KURTULUU...................................123
HAKKINDAK VAAD...................................................123
(18)...............................................................................................................................125

MNAFIK ABDULLAH B. BEYE.................................125

CENAZE NAMAZI KILMASINA TRAZ...........................125
(19)...............................................................................................................................128

PEYGAMBER (S.A.A)N MMN BRSNE CENAZE NAMAZI

KILMASINA TRAZ....................................................128
(20)...............................................................................................................................130

HZ.
PEYGAMBER
(S.A.A)N
ALLAHA
TAPANLAR
CENNETLKTR SZNE TRAZ.................................130
(21)...............................................................................................................................132

TEMETT HACCININ YASAKLANMASI!.........................132

TEMETT HACCININ YAPILI EKL.............................132
TEMETT HACCI HAKKINDA BR AIKLAMA.................134
(22)...............................................................................................................................138
KADIN MUTASININ YASAKLANMASI.................................................................138
(23)...............................................................................................................................141
SABAH EZANINDA BDAT!........................................................................................141

Gerekli Hatrlatma....................................................146
(24)...............................................................................................................................155
MERN EZAN VE KAMEDE HAYYE ALA HAYRL-AMELN
SYLENMESN YASAKLAMASI!....................................................................155

Hatrlatma................................................................157

(25)...............................................................................................................................158

TALAK VE PEYGAMBER (S.A.A)DEN...........................158

SONRA ONDA IKARILAN BDAT!..................................................................158
(26)...............................................................................................................................162

MERN MEHUR BDAT OLAN................................162

TERAVH NAMAZI!.....................................................162
(27)...............................................................................................................................166

CENAZE NAMAZINDA DRT TEKBR............................166

(28)...............................................................................................................................167

ERKEK VE KIZ KARDEN MRAS ALMA.......................167

ARTI VE MERN BDAT.........................................167
(29).........................................................................169
FARZLARDA AVL VE MERN.....................................169
ONA KARI CAHLL...............................................169
(30)...............................................................................................................................173

ERKEK KARDEN OLMASIYLA....................................173

DEDENN MRAS HAKKI VE MERN...........................173
BU KONUDAK FETVASI.............................................173
(31)...............................................................................................................................174

HMARYYE DYE MEHUR.........................................174

ORTAK HSSE............................................................174
(32)...............................................................................................................................176

MRAS KANUNU........................................................176
ARAP VE ACEM KAPSAR...........................................176
(33)...............................................................................................................................177

DAYININ YEENNDEN...............................................177
MRAS ALMASI..........................................................177
(34)...............................................................................................................................178

KOCASININ LMNDEN SONRA................................178

HAMLE KADININ DDET............................................178
Bir Hatrlatma..........................................................179
(35)...............................................................................................................................179

KOCASI KAYBOLMU.................................................179
KADINLA EVLLK......................................................179
(36)...............................................................................................................................181

OCUKLU CARYELERN SATILMASI............................181

(37)...............................................................................................................................183

SU BULUNMAMASI DURUMUNDA TEYEMMMN FARZ

OLMASI....................................................................183
(38)...............................................................................................................................185

KND NAMAZINDAN SONRA K REKAT......................185

NAFLE NAMAZININ YASAKLANMASI...........................185
(39)...............................................................................................................................186

BRAHMN MAKAMININ DETRLMES...................186

(40)...............................................................................................................................186

LLERE ALAMANIN YASAKLANMASI.......................186

(41)...............................................................................................................................191

HATBE TRAZ VE PEYGAMBER (S.A.A)N ONA RKN

SZ SYLENMESN YASAKLAMASI............................191
(42)...............................................................................................................................193

MERN HZ. PEYGAMBERE......................................193

KARI KSTAHLII....................................................193
(43)...............................................................................................................................193

HZ. PEYGAMBER (S.A.A)N........................................193

MERE KARI HIMI................................................193
(44)...............................................................................................................................195

MERN PEYGAMBER (S.A.A)N................................195

EMRNE UYMAMASI...................................................195
(45)...............................................................................................................................195

SLAMIN BALANGICINDA.........................................195
ORU HKMLER.....................................................195
(46)...............................................................................................................................196

ARAP VE ONUN HARAM KILINMASI...........................196

(47)...............................................................................................................................197

HZ. PEYGAMBER (S.A.A)N ABBAS VE BEN HAMN

LDRLMESN YASAKLAMASI.................................197
(48)...............................................................................................................................201

BEDR ESRLERNDEN FDYE ALINMASI.......................201

VE MERN BUNA TRAZI!........................................201
BEDR SAVAINDA LDRLENLER............................203
(49)...............................................................................................................................205

HUNEYN SAVAI ESRLERNN LDRLMES..............205

(50)...............................................................................................................................206

SAVATAN FRAR......................................................206
Gerekli Bir Hatrlatma...............................................210
(51)...............................................................................................................................212

HZ. PEYGAMBER (S.A.A)N EBU SFYANA CEVAP

VERLMESN YASAKLAMASI.......................................212
(52)...............................................................................................................................216

MERN KUSUR ARAMA ALIKANLII........................216

(53)...............................................................................................................................220

KADINLARIN MHRLERNN BELRLENMESNDE MERN

...............................................................................220
KOYDUU BDAT......................................................220
(54)...............................................................................................................................223

ER HADDN (CEZA) MER......................................223

TARAFINDAN DETRLMES....................................223
(55)...............................................................................................................................224

MER VE GAYR- MERU DYET ALMASI......................224

(56)...............................................................................................................................225

SPATLANMAYAN ZNAYA..........................................225
ZNA CEZASI UYGULANMASI......................................225
(57)...............................................................................................................................226

MUAYRE B. UBEYE................................................226
ZNA HDDNN UYGULANMAMASI...............................226
(58)...............................................................................................................................231

CBLE B. EYHUMA KARI KATI TAVIR.........................231

(59)...............................................................................................................................234

EBU HUREYREYE KARI SERTL..............................234

(60)...............................................................................................................................235

SAD B. EBU VAKKASA..............................................235

KARI SERT TAVRI.....................................................235
(61)...............................................................................................................................236

HALD B. VELDE KARI KATI TAVRI...........................236

(62)...............................................................................................................................237

ZABY- TEMMNN SRGN....................................237

EDLMES VE DVLMES..........................................237
(63)...............................................................................................................................239

NASR B. HACCACIN SRGN EDLMES......................239

(64)...............................................................................................................................240

MERN, OLUNA KARI..........................................240

ER HADD AMASI.................................................240
(65)...............................................................................................................................241

HUDEYBYE AACININ KESLMES..............................241

(66)...............................................................................................................................243

MM HANNN MER KAYET.............................243

(67)...............................................................................................................................244
NECVA GN...........................................................................................................244
(68)...............................................................................................................................246

MERN MUAVYEYE................................................246
KARI OLAN MSAMAHASI........................................246
(69)...............................................................................................................................247

MERN ERATA AYKIRI...........................................247

EMR VE YASAKLARI............................................................................................247
(70)...............................................................................................................................253

URANIN KURULMASI EMR.......................................253

URAYI OLUTURANLAR............................................256
MERN URASININ KT ETKLER..........................258
YAZARIN URA HAKKINDAK GR........................260
OSMAN VE YANDALARININ KURN.....................................................................280

VE RESULULLAHIN AIK NASLARI KARISINDAK THATLARI..................280

OSMANIN KEND YAKINLARINA.................................282

YAPTII BAILAR....................................................282
(72)..................................................................................................................................284

OSMANIN YOLCULUK................................................284
ESNASINDAK NAMAZI..............................................284
AE VE YANDALARININ...........................................................................................288
KURN VE HZ. RESULN AIK................................................................................288
NASLARI KARISINDAK THATLARI....................................................................288

AENN YOLCULUK..................................................290
ESNASINDAK NAMAZI..............................................290
(74)..................................................................................................................................291

ALLAH RESULNN ESMA LE EVLL.......................291

(75)..................................................................................................................................291

AENN MARYEYE FTRASI....................................291

(76)..................................................................................................................................292

MEAFR OLAYI........................................................292
(77)..................................................................................................................................292

HAFSA VE AENN...................................................292
HZ. PEYGAMBER(S.A.A)N........................................292
ALEYHNE BRLEMES..............................................292
(78)..................................................................................................................................293

HAFSA VE AENN TVBE........................................293

ETMELERNN STENMES...........................................293
(79)..................................................................................................................................293

NEML BR NOKTAYA DKKAT....................................293

(80)..................................................................................................................................294

AENN HZ. PEYGAMBER TARAFINDAN GRCLE

GNDERLMES.........................................................294
(81)..................................................................................................................................294

PEYGAMBERN KAYETNE TRAZ............................294

(82)..................................................................................................................................295

HZ. PEYGAMBER (S.A.A)N........................................295

EMRNE KARI KSTAHLIK.........................................295

(83)..................................................................................................................................295

OSMANI ELETRMES VE.........................................295

LDRLMESN EMRETMES.....................................295
(84)..................................................................................................................................296

AENN PEYGAMBER (S.A.A)DEN............................296

NAKLETT HADSLER..............................................296
YAZARIN BSET HADS.............................................297
HAKKINDAK UYARILARI............................................297
(85)..................................................................................................................................298

AENN HZ. AL (A.S)A...........................................298

KARI AYAKLANMASI|................................................298
CEMEL SAVAI..........................................................299
MM SELEMENN AENN.....................................300
FTNES KARISINDAK TUTUMU................................300
HAFSA VE AENN ONU DAVET ETMES.....................302
MALK ETER VE AE...............................................303
AYAKLANAN ASLERN NDER AE...........................303
AE MEKKEDEN BASRAYA.......................................304
DORU YOLA IKIYOR...............................................304
HAVEB SUYU............................................................304
EBU ESVED- DULNN AE,.....................................306
TALHA VE ZBEYRLE KONUMASI.............................306
AE VE ZEYD B. SAVHAN..........................................307
BN- KUDDAME SADNN.........................................307
CARYES VE AE.....................................................307
BEN SADDAN BR GEN..........................................307
TALHA VE ZBEYR ELETRYOR..............................307
CUHEYNE KABLESNDEN BR.....................................308
GEN VE MUHAMMED B. TALHA.................................308
AHNEF B. KAYS VE AE............................................308
ABDULLAH B. HEKM TEMM VE TALHA......................310
BEN CEMDEN BLGE BRS.....................................310

BASRALILARA NASHAT EDYOR.................................310

AENN BASRA HALKINA HTABES...........................311
K GRUBUN SAVAA HAZIRLANMASI..........................311
HEKM B. CBLENN SYANCILARA..............................313
KARI TAVRI.............................................................313
HZ. ALNN BASRAYA ULAMASI...............................315
VE K ORDUNUN BRBRNN.....................................315
KARISINDA YER ALMASI..........................................315
AE KME KARI SAVATI?........................................317
AE NE DNYORDU?..........................................318
AE VE MAM HASAN-I MCTEBA (A.S)......................320
HALD B. VELDN, KURNIN.................................................................................324
VE HZ. RESULN AIK NASLARI..............................................................................324
KARISINDAK THATLARI.......................................................................................324

HALDN PEYGAMBER (S.A.A)N...............................326

EMRNE SIRT EVRMES...........................................326
(87)..................................................................................................................................327

HALDN BEN- CZEYME..........................................327

KABLESNDEK KATLAMI..........................................327
MUAVYE B. EBU SFYANIN KURN VE SNNETN AIK NASLARI
KARISINDAK THATLARI.......................................................................................329

MUAVYE VE ZYADIN EBU SFYANA LHAKI..............330

(89)..................................................................................................................................330

MUAVYE YEZD VELAHT YAPIYOR...........................330

(90)..................................................................................................................................332

MUAVYENN YEMENDEK ZULMLER.......................332

(91)..................................................................................................................................333

ALLAHIN MMN KULLARININ LDRLMES.............333

(92)..................................................................................................................................334

MUAVYE VE VALLERNN YAPTIKLARI........................334

(93)..................................................................................................................................335

MUAVYENN HZ. AL (A.S)A.....................................335

KARI DMANLII...................................................335

(94)..................................................................................................................................337

MUAVYENN EHL- BEYTE........................................337

KARI KSTAHLII....................................................337
(95)..................................................................................................................................340

MUAVYENN HZ. AL LE SAVAMASI.........................340

(96)..................................................................................................................................341

MUAVYENN HZ. ALNN ALEYHNDE........................341

HADS UYDURULMASINI EMRETMES.................................................................341
(97)..................................................................................................................................343

MUAVYENN MAM HASAN (A.S)A............................343

KARI HIYANET........................................................343
EHL- SNNET ALMLERNN......................................................................................347
KURNIN VE RESULN AIK NASLARI KARISINDAK THATLARI........347
ACABA SAHABENN HEPS ADL MYD?!................................................................348
(99)..................................................................................................................................353

EHL- SNNETN EHL- BEYTE...................................353

SIRT EVRMES........................................................353
(100)................................................................................................................................358
SEFA VE KARDELE DAVET...............................................................................358

GADR- HUM OLAYI...................................................371

MISIR EL-EZHER RESNN SYLEDKLER....................374
EL-EZHER RESNE CEVAP..........................................375

Hamd ve sena, kulu ve peygamberi olan Hz. Muhammed (s.a.a)i en yce makamlara
ulatran, gemi ve gelecein ilmini Ona reten ve hi kimseye bata bulunmad fazl ve
ltfnden Ona bata bulunan Allaha mahsustur. Allah risaletini nerede brakacan daha
iyi bilmektedir.
Bylece Allah (c.c) nbvvet ve vahiyi, Hz. Muhammed Mustafay mebus ederek sona
erdirdi. Onun getirdii eriatla, dier tm semavi eraitleri neshetti.
Buna gre Hz. Muhammed (s.a.a)in helali kyamet gnne kadar helal, haram ise haramdr.
Bu konu, tm Mslmanlarn gr birliinde olduklar bir mevzudur. Bu durum, tm
Mslmanlarn Onun risalet ve nbvvetin de tek bir gre sahip olmalarna benzemektedir.
Zira hi kimse bu konunun tersine bir tek kelime bile sylememitir. Allahn sonsuz selam
Onun hanedanndan olan imamlarn zerine olsun. Onlar Allahn bu dnyadaki hcceti ve
mmetin ahretteki efaatileridirler. Yine Allahn selam onlarn ailesinden layk kimselere ve
her nesilde onlar sevenlerin zerine olsun.

Allaha hamd olsun ki gnmzde herkes, slam retilerinin ierisinde bulunan dzen, kanun
ve hikmetlerin insann dnyevi ve uhrevi tm boyutlarn kapsadn bilmektedir. Herkes
slamn dengeli ve hikmet dolu bir medeniyete sahip olduunu bilmektedir. Yine slam
retilerinin yeryz insanlar iin, hangi zaman ve mekanda olurlarsa olsunlar btn dil ve
renklerinin farkl olmasna ramen uygun, hikmetli ve merhametlidir.
slamn mukaddes kanun koyucusu (gayb bilen Allah) aydnla kavumam bir mevzu
veya konu brakmamtr. Allah (c.c)n kullarn kendi balarna brakarak onlarn Allahn
dinini oyuncak haline getirmelerine izin vermesi mmkn deildir. Bilakis onlar (son
Peygamberinin diliyle) iki salam ip olan Kitap ve trete (Ehl-i Beyt) yneltmitir. Allah (c.c)
bu iki deerli emanetle, mmeti sapmaktan alkoymutur. Allah (c.c), o ikisine sarldklar
mddete doru yolda adm attklar mjdesini vermitir. Ayn ekilde onlarn (Kurn ve
tret) birbirinden ayrlmayacaklarn ve yeryznn onlarsz olmayaca haberini vermitir.
Bundan dolay Kurn ve Peygamber (s.a.a)in pak Ehl-i Beyti, Mslmanlarn sna ve
Peygamber (s.a.a)den sonra mmetin odak noktas durumundadr. te bu yzden Kurn ve
Ehl-i Beyti takip edenler Peygamber (s.a.a)e ulamaktadrlar. Onlardan her hangi birisini
brakanlar ise Peygamber (s.a.a)den ayrlmlardr.
Peygamber (s.a.a)in Ehl-i Beyti, aynen Beni sraildeki Htta kaps gibidir. Aynen Nuhun
gemisi misalidir. Buna gre hi kimsenin (makam ne kadar byk olursa olsun), onlarn
yolundan baka bir yolu kat etmeye hakk yoktur.
Kendisi iin doru yol belli olduktan sonra, kim Peygambere kar kar ve
Mminlerin yolundan baka bir yola giderse, onu o ynde brakrz ve cehenneme
sokarz; o ne kt bir yerdir.[1]
Yine ayn ekilde Allah ve Peygamber (s.a.a)den nakledilen herhangi bir ayet ve snneti,
zihinlere ulaan manann dnda baka bir eye yorumlamaya yetkisi yoktur. Hi kimsenin
kesin ve ak bir delile sahip olmakszn Allah ve Peygamber (s.a.a)in szlerinin zahirini
evirmeye hakk yoktur; kald ki Kurn ayeti veya Peygamber (s.a.a)in ak szlerini
deitirsin.
u beyanla ki eer cmlenin zahiri anlamn deitirecek bir delil varsa onun ieriine
gre hareket edilir. Bunun dnda bir durumda bu ilemi yapan ahs yoldan km ve bidat
ehli olmutur.
Bu, tm slam frkalarnn inandklar bir gerektir. Btn dnya aklllar szlerinde ona
baldrlar. yle ki amel etmek istedikleri zaman duyduklar kelimelerden anladklar anlam
dorultusunda hareket etmektedirler.
Buna ramen ben birok naslarda aknlk ierisindeyim. Mslmanlarn bykleri ve siyaset
adamlar nasl yorum yolunu setiler? Hatta ylesine yorumlar yapmlardr ki hibir delilleri
olmakszn bu naslarn zahirinden anlalann tam tersine anlamlar karmlardr. Tam bir
cret ve cesaretle onlarla muhalefet etmilerdir?! Halk tam bir zorbalkla meyilli veya
meyilsiz olarak onlarla muhalefet etmeye zorlamlardr. Bunun sebebi bulunamayan bir itir.
nna lillah ve inna ileyhi raciun![2]
Yce Allah (c.c) Kurn- Kerimde yle buyuruyor:

Peygamber size ne verdiyse onu aln, size ne yasakladysa ondan da saknn. [3]
Allah ve Resul bir ie hkm verdii zaman, inanm bir erkek ve kadna o ii kendi
isteklerine gre seme hakk yoktur. Her kim Allah ve Resulne kar gelirse, apak bir
sapkla dm olur.[4]
Hi phesiz o (Kurn), ok erefli bir elinin szdr ve o, bir air sz deildir. Ne
de az iman ediyorsunuz! Bir khin sz de deildir (o). Ne de az dnyorsunuz! (O)
alemlerin Rabbi tarafndan indirilmitir.[5]
O, arzusuna gre de konumaz. O (bildikleri) vahiy edilenden bakas deildir. nk
onu gl kuvvetli ve stn yaratll biri (Cebrail) retti.[6]
Buna gre Hz. Peygamber (s.a.a)in syledikleri aynen Kurn- Kerim gibidir. Bu hkme
gre bandan sonuna kadar onda batln yeri yoktur: Ona nnden de ardndan da batl
gelemez, O, hikmet sahibi, ok vlen Allahtan indirilmitir.[7]
Bu yzden bu ayetlere iman olan ve Peygamber (s.a.a)in nbvvetini tasdik eden birisi,
Kurnn ak nass veya Allah Resulnn szlerinden bir zerre dahi dar kmamaldr.
Elbette onlar bunu bir kenara atmadlar ama Allahn ve Peygamber (s.a.a)in szlerini
yorumlayarak kendi grleri dorultusunda itihat ettiler ayn zamanda iyi bir i yaptklarn
da zannettiler: (Bunlar;) iyi iler yaptklarn sanyorlard.[8] nna lillah ve inna ileyhi
raciun!
imdi onlarn ak naslar yorumladklar ve gerekte nass karsnda itihat yaptklar
konulardan bazlarna zamanmn, ihtiyarlk zaafmn ve olaylarn msaade ettii lde
deiniyorum. Baar ancak Allahtandr; Ona tevekkl edip Ona snyorum.
te yedi blmde o konulardan yz tanesini ele alp onlar sizlere sunacam. Ben bunlar
aklayarak hkm verme ve karar siz deerli okurlara brakyorum. Allah hakka ve doru
yola hidayet edendir; dn ve varlacak da Onadr. O bize yeterlidir ve O ne gzel vekil,
mevl ve yardmcdr.

[1] - bn-i Merduye ayetin tefsirinde yle rivayet ediyor: Peygamber e kar kmaktan kast Ali
olduktan sonra cmlesinden kast Alinin

, nin makam hakknda Ona kar kmaktr. Kendisi iin doru yol belli
makamdr. Mminlerin yolundan kast ise, mtevatir hadislere gre Ehl-i Beytin yoludur. (Nisa / 115.)

[2]

- Bu sz musibet anlarnda sylenir. Kurn buyuruyor ki: O sabredenler, kendilerine bir bela geldii
zaman: Biz Allah iiniz ve biz Ona dncleriz, derler. (Bakara / 156)
[3] - Har / 7

[4] - Ahzb / 36

[5] - Hakka / 40-43.

[6] - Necm / 3 4

-.

[7] - Fussilet / 42

[8] - Kehf / 104

EBU BEKR VE YANDALARININ TEVL VE THATLARI

1) SAKIFE MACERASI

O gn Ebu Bekir Peygamber (s.a.a)in halifesi ad altnda biat iin elini uzattnda bir grup
kendi isteiyle ve bir baka grup da istemeksizin biat etmek zorunda kald. Ama onlarn tm
Peygamber (s.a.a)in kendi hayat dneminde imamet ve hidayet makamn kardei ve amcas
olu Ali b. Ebi Talibe braktn biliyorlard.
Onlarn tm Resul-i Ekrem (s.a.a)in kendi nbvvetinin balangcndan hayatnn son anna
kadar defalarca bu konuyu beyan ettiini ve deiik yollarla ak bir ekilde bu konuya
deindiini hem duymu hem de grmlerdi.
Bu konuda daha geni bilgi isteyenler el-Mracaat adl kitabmza mracaat edebilirler. Zira
biz bu kitapta bu naslar ve ia ve Snninin Peygamber (s.a.a)den sonraki hilafet konusunda
syledikleri eyleri genie bahsettik. Gnn el-Ezher niversitesi eyhi (eyh Selim el-Biri
el-Maliki) ile gr al veriinde bulunduk.
Bu gr al verii ve mnazaralar, benim Msrda bulunduum yllarda merhum eyh
Selim ile Peygamber (s.a.a)den sonra hilafet mevzusu, naslar ve onun delilleri
erevesindeydi.
Bu mnazara ve mektuplamalarda bu konu hakknda yeterli lde bahsettik. nsaf, hak ve
adalet olan eyi gzettik. Sonuta el-Ezher eyhinin karakteri bereketiyle bu konuda en

faydal dini kitaplardan birisi durumuna geldi. yle ki hak ve hakikat onda tam anlamyla
aydnla kavumutur. Allaha bize byle bir ltufta bulunduu iin krediyoruz.
imdi el-Mracaat kitab, tm slam dnyasnda yaynlanarak tam bir tarafszlkla ia ve
Snninin hilafet konusunda syledikleri eyler hakknda herkesi aratrma yapmaya davet
etmektedir. Aratrmaclarn onu mtalaa etmekten gafil kalmamalar yerinde olur.
Ben siz sayg deer okurlardan, Peygamber (s.a.a)in hedef ve maksad, sz ve filleri
hakknda iyi dnmenizi ve duyduklarnzn fikir ve aklnza glge drmesine izin
vermemenizi istiyorum. Aynen Peygamber (s.a.a)in sz ve fiillerini mteabih ve mcmel
szler gibi deerlendiren ve szlerinin hibir etkisi olmadn zannedenler gibi olmayn. Zira
Allah (c.c) yle buyuruyor: O (Kurn), phesiz deerli, gl ve Arn sahibi
(Allahn) katnda itibarl bir elinin (Cebrailin) getirdii szdr. O orada saylan,
gvenilen (bir eli)dir.) Arkadanz (Muhammed) da mecnun deildir. [1]
O halde ey Mslmanlar! Nereye gidiyorsunuz?!
O (bildikleri) vahiy edilenden bakas deildir. nk onu gl kuvvetli biri (Cebrail)
retti.[2]
unu da biliniz ki ben, daha Peygamber (s.a.a) defin edilmeden nce hilafet hakkndaki ak
ve mtevatir hadisler gibi naslar grmedim.
Peygamber (s.a.a)in hayat bisetten ve tm yaknlarn Ebu Talibin evine toplayarak kendi
risaletini ilan ettii gnden hayatnn son anlarna kadar bu naslarla dolup tamaktadr. Hatta
lm yatanda, odas sahabe ile dolu olduu bir srada yle buyurdu: Ey nsanlar! Ben ok
yaknda aranzdan ayrlacam. Allahn kitab ve Ehl-i Beytimi aranzda brakyorum. Daha
sonra Ali (a.s)n elinden tutup havaya kaldrarak yle buyurdu: Bu Ali Kurn iledir;
Kurn Ali iledir. Bu ikisi Kevser havuzu banda bana gelinceye dek birbirlerinden
ayrlmazlar.
Bu iki deerli emanet (Kurn ve Ehl-i Beyt) hakkndaki nass ve rivayetler iki frka (ia ve
Snni) arasnda hakemlik iin yeterlidir. Hz. Ali (a.s)n zellikleri de bu naslarda tecelli etmi
durumdadr.
phesiz ki bunda akl olan veya hazr bulunup kulak veren kimseler iin bir t
vardr.[3]
Evet Sakfe gn (dnya perestler) slami hilafeti, naslar yorumlamak ve ak naslar
karsnda kendi grlerine gre itihat yaparak kendilerine mahsus kldlar. Ama hibir eye
bal deillerdi! Kendi aralarnda slami hilafeti ele geirme iini yerine getirdiler. Ama bu
ite Beni Haim ve taraftarlarndan, yani nbvvet hanedanndan, risalet makamndan,
meleklerin inip ktklar yerden hibir kimseye haber dahi vermediler. Sanki Peygamber
(s.a.a)in yaknlar Hz. Resulullahtan deillerdi ve mmet arsnda deer ve ihtiramlar yoktu.
Sanki onlar Allahn kitabnn bir ei,[4] mmetin ihtilafa dmemelerinin gvencesi,[5]
kurtulu gemisi[6] ve Htta kaps[7] deillerdi.

Sanki onlar mmete nispetle ban bedene ve gzn de baa nispetle olan menzilesi (konumu)
gibi[8] deillerdi. Bilakis onlar, airin aadaki mehur iirde kastettii kimselerden farz
ettiler.
Teym kayp olduu vakit ii bitirirler.
Hazr olduklar zaman ise onlardan izin almazlar.
Evet hilafet ii Sakfede son buldu. Ama bu arada Peygamber (s.a.a)in cenazesi, Ehl-i Beyti
ve dostlar arasnda gn boyunca yerde kald. Onlar Peygamber (s.a.a)in pak bedeni
etrafnda gz yalar dkyor, alayp szlyorlard. ylesine mahzundular ki her gren
zntye kaplyordu; ylesine keder ierisindeydiler ki gnller ve yrekler yerinden
kopacak gibiydi. Onlarn tm korku ve rahatszlk ierisindeydiler.
Ama onlar (Ebu Bekir ve yandalar) gn Peygamber (s.a.a)in cenazesinden uzak bir
ekilde kendi hkmetlerinin temellerini salamlatrma abas ierisindeydiler. Hilafet
meselesi son bulana ve onu kendilerine mahsus klana dek Peygamber (s.a.a)in hibir iiyle
uramadlar.
Henz Peygamber (s.a.a)in defin ileminden kurtulmadan Onun hanedann ve onlarn
dostlarn biat almak iin sktrmaya ve evlerini yakma tehdidine baladlar. yle ki air
Hafz brahim mehur kasidesinde yle diyor:
mer Aliye kar bir sz sylemitir! Onu duyana sayg duy, onu diyeni ise ulula! Biat
etmezsen evini yakarm! erisinde Peygamberin kz bile olsa brakmam orada kalasn! Ebu
Hafsadan (mer) baka hi kimse, Adnan svarisi ve koruyucusu karsnda byle bir sz
syleyemezdi.
Eer Peygamber (s.a.a)in hanedanndan birisinin hilafeti iin kesin ve kati nass ve rivayetler
olmasayd veya mesela asaletli bir soya sahip olmasalard, ahlak, cihat, ilim, amel, iman ve
ihlas asndan hretleri olmasayd, tm faziletlerde herkesten geri olsalard yani aynen dier
sahabeler gibi saylsalard, acaba Peygamber (s.a.a)in defin merasimi bitene dek biat almann
ertelenmesine veya hilafetin dzgn ve istikrarl olmas iin emniyet ynetiminin geici
olarak askeri bir uraya braklmasna er, akl veya rf bir engel mani olur muydu?
Acaba bir miktar sabretmeleri, Peygamber (s.a.a)in onlar arasndaki musibete uram
emanetleri olan Ehl-i Beytine kar daha uygun olmaz myd? Allah (c.c) yle
buyurmaktadr:
And olsun size kendinizden yle bir peygamber gelmitir ki, sizin skntya uramanz
ona ok ar gelir. O, size ok dkn, Mminlere kar ok efkatlidir,
merhametlidir.[9]
Acaba, mmetin skntya uramasna zlen, onlara kar ok dkn ve efkatli olan
Peygamber (s.a.a)in kendisinden sonra Ehl-i Beytini rahatsz etmemelerini istemeye veya
mmet tarafndan skntya sokulmamalarn istemeye hakk yok mudur?
Peygamber (s.a.a)in Ehl-i Beyti iin, Ondan ayrlmak yeteri derecede zc ve keder verici
idi. Buna gre onlara ba sal verilmesi, aclarna ortak olunmas, onlarn ihtiramn,
mmetin vahdeti ve birliinin korunmas daha yerinde olurdu.

Ama bunlarn tmnn aksine onlar neye mal olursa olsun hilafeti Ehl-i Beytin elinden
karmaya kararlydlar. Onlar, Ehl-i Beyte zaman tanmann aleyhlerine sonulanmasndan
korkmaktaydlar. Zira eer Ehl-i Beyt Sakfede olsalard onlarn getirecekleri deliller kendi
hakllklarn aa karacak ve szleri dinlenecekti. Bundan dolay Beni Haimin
Peygamber (s.a.a)in kefenleme ve defin ileri ile megul olmalarn ganimet bildiler. Hatta
Beni Haimden bir kii dahi olmamasna ramen biat iini gerekletirdiler. Beni Haim
kendini toparlamadan nce onlar her eyi tamamladlar.
Buna ilave olarak Mslmanlarn korkuya kaplmalarnn ve ayaklarnn sarslmasnn onlara
byk bir yardm olmutu. Zira Ensarn (Medine halk) bir ou Sakfede Sad b. badeyi
(Hazre kabilesinin ileri geleni) hilafete aday tannmak iin toplandlar. Ama onun amcas
olu Beir b. Sad b. Salebe ve Useyd b. Hazir (Avs kabilesinin ileri geleni) onun adaylna
muhalefet ederek Sad b. badenin seilmemesi iin ellerinden geleni yaptlar.
Buna ek olarak: Avim b. Saide-i Avsi ve Muin b. Udey (gizlice Ebu Bekir, mer ve yandalar
ile antlamlard) Sad ile muhalefet iin birletiler. Bu son iki ahs Peygamber (s.a.a)in
hayat zamannda da Ebu Bekirin dostlar, Sadin ise azl dmanlarndan idiler.
Bu yzden Avim b. Saide hemen Ebu Bekir ve merin yanna giderek onlarn Sade kar
durma azimlerini daha da kuvvetlendirdi. Bu olaydan sonra Ebu Bekir, mer, Ebu beyde-i
Cerrah ve Hzeyfenin klesi Salimi de yanna alarak Sakfeye getirdi. Bu srada bir grup
Muhacir de onlara katlmt.
Muhacir ve Ensar arsndaki tartmalar giderek iddetlendi, yle ki sesler ykselmeye, eller
kllara gitmeye balad. Neredeyse kan dklecekti.
Tam bu srada Ebu Bekir yerinden kalkarak Ensar vc szler sylemeye balad. Onlar
iyilikleri ile anarak, yava ve souk kanllkla yle dedi: Muhacirler Peygamber (s.a.a)in
vcut aalar ve Ondan kan tohumlardrlar. Daha sonra hilafetin Muhacire ulamas
durumunda bakanlk ve valiliklerin Ensara verileceini vurgulad. Daha sonra mer ve Ebu
beydenin ellerini havaya kaldrarak hazr olanlara hangisine isterlerse biat edebileceklerini
syledi.
Ama tam bu srada mer ve Beir b. Sad ne atlarak Ebu Bekirin kendisine biat ettiler. Bu
ikisinin henz biat etmeleri bitmemiken Useyd b. Hazir, Avim b. Saide, Muin b. Udey, Ebu
beyde b. Cerrah, Ebu Hzeyfenin klesi Salim ve Halid b. Velid dierlerinden ne geerek
Ebu Bekire biat ettiler.
Daha sonra bu ahslar hangi yolla olursa olsun halk Ebu Bekire biat etmeye mecbur kldlar.
Bu konuda mer dierlerine oranla halkn biat etmesi iin onlara kar daha sert
davranyordu. merden sonra Useyd b. Hazir, Halid b. Velid, Konfuz b. meyr b. Cedan etTemim yer almaktaydlar.
Ebu Bekire yaplan biat sonra erince, Ebu Bekire biat eden grup, gelini zifaf odasna gtren
grup gibi neeli, sevinli ve en bir ekilde Mescidn-Nebiye girdi. Ama henz Peygamber
(s.a.a)in cenazesi yerdeydi ve Beni Haim bykten ke herkesiyle Onun etrafnda gz
ya dkmekteydi.
Hz. Ali (a.s) ise slam ve Mslmanlarn vahdet ve birliini korumak amacyla, en nemliyi,
nemliye tercih etmek suretiyle Peygamber (s.a.a)e vermi olduu sz yerine getirdi.

Bylece gznde bir diken, boaznda kemik kalm birisi gibi sabretmeyi daha uygun bildi.
[10]

Ebu Bekir-i Cevheri, abiden yle bir hadis naklediyor: mer ve Halid b. Velid Hz.
Fatmann evine doru yneldiler. mer ieri girdi, Halid ise kapda durdu. mer Hz.
Fatmann evine snan Zbeyre yle dedi: Eline aldn bu kl nedir?
Zbeyr: Bunu Hz. Aliye biat etmek iin hazrladm, dedi. Zbeyr ile beraber Mikdad ve Beni
Haim de Hz. Fatmann evinde toplanmlard.
mer Zbeyrin klcn alarak evde bulunan bir taa vurup krd. Daha sonra Zbeyri Halid
b. Velidin ve yandalarnn yanna gtrd. Ebu Bekir bu kalabalk grubu mer ve Halidi
korumalar iin gndermiti!
Daha sonra mer Hz. Ali (a.s)a yle dedi: Kalk Ebu Bekire biat et! Ama Hz. Ali (a.s) itina
etmedi. mer Ali (a.s)n elini tutarak: Kalk! dedi. Ama Hz. Ali (a.s) kalkmad. Darda
bulunan topluluk ieri hcum ederek Hz. Ali (a.s) da aynen Zbeyr gibi tutarak Halid b.
Velide teslim etti!
Daha sonra mer Hz. Ali (a.s) ve Zbeyri sert bir ekilde itmeye balad. Bylece Ebu
Bekirin yanna geldiler! Bu arada Medine sokaklar kalabalktan dolup tamaktayd. Halk
grup grup toplanarak bu manzaray izliyorlard.
Hz. Ali (a.s)a bu ekilde saygszca davranldn gren Hz. Fatma (a.s) alamaya ve feryat
etmeye balad. Beni Haim ve dier kabilelerden olan kadnlar Onun etrafn sarmlard. Hz.
Fatma kendi evine doru (Hz. Fatmann evi mescide almaktayd) gelip durarak yle
seslendi: Ey Ebu Bekir! Ne kadar da abuk Allah Resulnn Ehl-i Beytine saldrdn!
Allaha and olsun ki yaadm mddete merle konumayacam... [11]
nsan, onlarn o gnk ileri hususunda biraz dakkat ettiinde, Ebu Bekirin neden lm
yatanda: Keke Fatmann evine zorla girmeseydim... dediini iyice anlamaktadr.
Yine Ebu Bekir-i Cevheri es-Sakfe adl kitabnda Ebu Luheya Ebul-Esvetten naklen yle
tahri ediyor: mer ve yandalar Hz. Alinin evini igal ettiler. Hz. Fatma feryat ederek
Peygamberin Ehl-i Beytine saldrmamalar iin yeminler yadryordu. Ama Onlar Hz. Ali
ve Zbeyri evden kararak zorla Ebu Bekirin yanna gtrdler.
Yine Cevheri yle rivayet etmektedir: mer bir grup Ensar ve birka muhacirle beraber Hz.
Fatma (a.s)n evine giderek yle dedi: Allaha yeminler olsun ki bu eve snanlarn tm
Ebu Bekire biat etmek iin dar kmaldrlar. Aksi takdirde evi iindekilerle beraber
yakacam.
Zbeyr yaln klla mere hamle etti. merin beraberindekiler de ona hamle ettiler.
Zbeyrin elindeki kl yere dt. mer klc alp evde bulunan bir taa vurarak krd. Daha
sonra onlar feci bir ekilde onlar evden dar kardlar.[12]
Mevcut ortamdan doan rahatszlklar, Hz. Ali (a.s)n fkelenmesine ve bir keye
ekilmesine neden oldu. Hatta onu zorla kendi evinden bile dar kardlar. Hz. Ali (a.s) Ebu
Bekire hitaben syledii bir iirde yle buyuruyor:

Eer sen hilafeti ele geirmek iin muhaliflerinin karsna Peygamber (s.a.a) ile olan
akrabaln ileri srdysen, Peygambere senden daha yakn akrabal olan vardr. Eer
halkn sorumluluunu ura yoluyla ele aldysan bu nasl uradr ki semenler orada yoktu?!
Bu iki beyit iir Nehcl-Belaada da mevcuttur. bn-i Ebil-Hadid ve eyh Muhammed
Abduh Nehcl-Belaaya yazdklar erhlerinde bu iki beyit hakknda okunmaya deer
konular yazmlardr. Daha fazla bilgi iin bu iki erhe ve el-Mracaat adl kitabmzn 80.
Mektubuna mracaat ediniz.
Abbas b. Abdlmttalib de Ebu Bekir ile yapt bir mnazarada bu iki beyitten baz konular
almtr. Zira Ebu Bekir ile aralarnda geen konuma esnasnda yle dedi: Eer sen hilafeti
Peygamber (s.a.a)le olan irtibatndan dolay ele aldysan bizim hakkmz aldn. Eer
mminlerin hayrna gre hareket ettiysen bizim onlarn arasnda nceliimiz vardr. Eer
iman ehlinin oyuna dayanarak sahiplendiin makam meru biliyorsan, bizim muhalif gre
sahip olmamz nedeniyle meru olmann da hibir anlam kalmayacaktr. bn-i Ebil-Hadidin
Nehcl-Belaaya yazd erhinde[13] Abbasn Ebu Bekire bir defasnda da yle dedii
nakledilmitir:
Peygamber (s.a.a)in aac olduunuzu syledin, ama unu bilmelisin ki, siz (Mekke
muhacirleri) bu aacn komularsnz. Ama biz bu aacn dal ve yapraklaryz.
Abbasn syledii sz, Hz. Ali (a.s)n syledii szn ieriidir. mam Ali (a.s) yle
sylemiti: Onlar aac delil olarak getirdiler ama onun meyvesini zayi ettiler.
bn-i Ebil-Hadid[14] Nehcl-Belaa erhinde ve Zbeyr b. Bekkar da el-Muvaffakiyet adl
kitapta yle naklediyorlar: Fazl b. Abbas yle dedi: Ey Kurey topluluu! zellikle de ey
Beni Teym (Ebu Bekirin kabilesi)! Siz hilafeti Peygamber (s.a.a)e olan yaknlnzla ele
geirdiniz. Halbuki biz ona sizden daha lyz. Eer biz layk olduumuz bu makam
isteseydik, halkn, dierlerine nispet bize olan kskanlk ve kinlerinden dolay isteksizlik
gstermeleri daha ok olacakt. Biz ayn zamanda Hz. Alinin Peygamber (s.a.a) ile aralarnda
olan ve Ali (a.s)n kendisini Ona uymaya zorunlu kabul ettii bir antlamann da var
olduunu bilmekteyiz.
Ebul-Fidann Muhtasarnda ve bn-i Ebil-Hadidin Nehcl-Belaa erhinde
nakledilir: Utbe b. Leheb etkileyici u iirinde Sakfe olayn yle anlatyor:

[15]

yle

Ben hilafetin Beni Haimden, zellikle de Ebul-Hasandan (Hz. Ali -a.s-) alnacan
kesinlikle beklemezdim. Sizin kblenize ilk namaz klan Ali deil midir? Kurn ve snneti en
iyi bilen o deil midir? Peygamber (s.a.a)e en yakn ahs o deil midir? Yine Peygamber
(s.a.a)in kefin ve defninde Cebrailin yardmcs olduu O deil midir? Ali yle birisidir ki
onun vcudunda olan hi kimsede yoktur. Onda olan gzelliklerin hibirisi muhaliflerinde
yoktur. Ama ne oldu ki onlar Aliden yz evirdiler? Biz biliyoruz, bu i en byk zararlardan
birisidir.
Zbeyr b. Bekkar Muvaffakiyyata ondan bu beyitleri naklettikten sonra yle yazmaktadr:
Ali, Utbe b. Ebu Lehebin pei sra birisini gndererek onu (bu iten) nehyetti ve bir daha bu
konuyu amamasn istedi! Hz. Ali (a.s) yle buyurdu: Bizim amzdan dinin gvende
olmas her eyden daha nemlidir.!

Ayn ekilde bn-i Ebil-Hadid erh-i Nehcl-Belaann 2. cildinde Zbeyr b. Bekkardan

naklen yle yazyor: Ebu Sfyan Alinin bulunduu evin yanndan geerken durarak yle
bir iir inat etti:
Ey Beni Haim! Dikkat ediniz halk size gz dikmesin, zellikle de Teym b. Murre (Ebu
Bekir) ve Udey (mer). Hilafet sizin evinizdedir ve size doru yz evirmitir. Aliden baka
hi kimse ona layk deildir. Ey Ebul-Hasan (Hz. Ali)! Hilafeti ele almak iin kemerini sk
bala; zira sen her adan bu makama layksn.
Ama Ebu Sfyann szlerinin Hz. Ali (a.s)n yannda hibir deeri yoktu. rnein bir
cevabnda Ebu Sfyana hitaben yle buyurdu: Peygamber (s.a.a)in benimle olan bir
ahitlemesi vardr ve ben ona balym.
Ebu Sfyan Hz. Aliyi brakp Abbas b. Abdlmuttalibin evine giderek yle dedi: Sen
hilafete layksn. Birader zadenin mirasn almaya herkesten daha hak sahibisin. Elini uzat da
sana biat edeyim. Abbas glerek yle dedi: Ali brakr da Abbas m istiyor! Ebu Sfyan
mitsizlikle dar kt.
Onlarn kendilerinin syledii gibi Ebu Bekire biat, Allahn Mslmanlar errinden
koruduu bir hatayd. Ama bu koruma ilemi, Hz. Ali (a.s)n eli ve Onun meydana gelen
tm skntlar karsnda sabrederek kendi hakkn slamn gelecei iin feda etmesiyle
saland.

(2) MER EBU BEKRN TAVSYES LE HALFE OLUYOR

Ebu Bekir ve yandalarnn ak nass karsnda itihat ettikleri ikinci yer ve nokta Ebu
Bekirin vefat an gelince gerekleti. Ebu Bekir beklenen an gelince merin halife olmasn
tavsiye etti! Vay! Vay!
Emirul-Mminin Ali (a.s) Nehcl-Belaada yle buyuruyor: Kendi hayat zamannda
kendisini hilafetten azlederken (kendi diliyle yle sylyordu: Beni brakn Ali varken ben
hibir eyim) lmnden sonra bu makam bakas (mer) iin hazrlamaktayd. Onu
(hilafeti) aynen devenin iki memesi gibi kendi aralarnda paylatlar. [16]
Vay! Vay! Birisi bir mal sahibinden zorla alyor ve onu kullanmas iin istediine balyor.
Hatta yle ki yarnki gnn azabndan hi de korkmuyor, ekinmiyor! Vay! Vay!
Sanki onu unutmutu, ya da Peygamber (s.a.a)in hilafeti Ali ve ondan sonrada Onun
evlatlarna braktn unutmu numaralar yapyordu. Onlar (Ehl-i Beyt) iki ar emanetten
birisidir ki kim onlara sarlrsa asla sapkla dmez. Kim din ilerinde onlarn hareket ettii
gibi hareket etmezse, hakka hidayet olmaz.
yle bir Ehl-i Beyt ki, terazinin bir kefesinde Kurn ile ayn arlktadr. Kyamet gnnde
Kevser havuzu banda Peygamber (s.a.a)e gidene dek birbirinden ayrlmayacaklar.
Onlar Nuhun gemisi gibidirler; ona binen kurtulmu, ondan yz evirense boulup gitmitir.
Onlar aynen Beni srail arasnda bulunan Htta [17] kaps gibidirler ki kim o kapdan girerse,
balam olur. Onlar yer yz sakinlerinin lahi azaptan gvencede kalma sebepleridirler.
Onlar mmetin ihtilafa dmemelerinin gvenceleridirler. Eer bir kabile onlarla muhalefet
ederse i ihtilafa dklr ve hizb-eytan eklini alr...
Ehl-i Beytin Peygamber (s.a.a)den sonra hilafet iin herkesten daha layk olduunu
ispatlayan daha nice naslar vardr. Biz el-Mracaat adl kitapta bu naslardan bir blmn
naklettik; oraya mracaat edebilirsiniz.[18]

(3)
ZEYD B. HARSENN KOMUTANLII

Mute sava hicretin 8. Ylnn Cemadiyul-Evvel aynda meydana geldi. Peygamber (s.a.a) bu
savata Zeyd b. Hariseyi (serbest brakt klesi) ordunun komutanlna seerek yle
buyurdu:

Eer Zeyd ehit olursa, Cafer b. Ebu Talip komutan olsun; eer o da ehit olursa, Abdullah b.
Revahe komutandr.
Bu, tm Mslmanlarn gr birliinde olduklar bir konudur. Ama belki de en dorusu
mamiyenin sylediidir: Ordunun ilk komutan Cafer b. Ebu Talip, ondan sonra Zeyd b.
Harise, ondan sonra da Abdullah b. Revahedir.
Bu hususta Ehl-i Beytten birok rivayetimiz vardr. Konunun ahidi ise Muhammed b.
shaktan Meazi adl kitapta nakledilen rivayet (Hisan b. Sabit ve Kab b. Malikten
nakledilmitir.) ve Cafer b. Ebu Talibin atnda sylenen iirdir.[19]
Komutanlk sras nasl olursa olsun kesin olan ey Peygamber (s.a.a)in Zeyd b. Harisenin
komutanl hakkndaki ak nassdr. ster birinci, ister ikinci ve isterse nc gr olsun
fark etmemektedir. nemli olan ey Peygamber (s.a.a)in askerlere ve sahabeye ona itaat
etmeleri emrini buyurmasdr.
Buna gre onun komutanla atanmasndan sonra baz sahabelerin Zeydin komutanl
hakknda homurdanmalarnn hibir anlam yoktu. Elbette masum Peygamber (s.a.a)in ak
nass karsnda masum olmayan bir insann itihadnn ciz bilinmesi durumu hari.
Mute savann sebebi uydu: Peygamber (s.a.a) Haris b. meyr adl bir sahabesini Busra
(am topraklarndadr) padiahn bir olan Allaha ve Peygambere itaate davet iin eli olarak
gnderdi. Ama maksada ulamadan nce erhabil b. Amr onunla karlat ve nereye gittiini
sordu. O cevaben: ama gitmek iin hareket ettim,dedi. erhabil: Sakn Muhammedin
elilerinden olmayasn, dedi. Haris: Evet onlardanm, dedi. erhabil onu tutuklamalarn
emretti, daha sonrada boynunu vurdurdu. Peygamber (s.a.a)in elilerinden ondan baka
hibirisi ldrlmedi.
Bu haber Peygamber (s.a.a)e ulanca O sz konusu grubu sylediimiz ekilde kiinin
komutanlnda onlara doru gnderdi. Bir grubu da Zeyd b. sameyle birlikte am
fethetmek iin gnderdi. Bu komutann her biri srasyla byk kahramanlklar
gsterdikten sonra ahadete erdiler. Bu savata bin kii iki yz bin sayl Rum ordusu
karsnda direni gsterdi...

(4)
SAMENN ORDUSUNDAN YZ EVRMEK

Birinci halifenin, Peygamber (s.a.a)in ak nass karsnda itihat ettii konulardan birisi de
Onun samenin ordusu hakkndaki emrinin tersine hareket etmesidir. Resul-i Ekrem (s.a.a)
bu orduyu am civarlarnda Rum ordusu ile savamak ve nceki yenilgiyi telafi etmek iin
hicretin on birinci ylnda mr eriflerinin son anlarnda dzenlemiti. Daha sonra da
syleyeceimiz gibi bu konuyla ilgili naslara da amel etmediler. imdi macerann geni ekli:

Resul-i Ekrem (s.a.a) same b. Zeydin ordusuna byk bir nem veriyordu. yle ki tm
ashabna Zeydin sanca altnda toplanmalar emrini verdi. Bu konuda olduka vurgulu
konuuyordu.
Daha sonra anlarn psikolojik glerini artrmak iin ordunun dzenlenmesiyle bizzat kendisi
ilgilendi. Bylece Ebu Bekir, mer, Ebu beyde b. Cerrah, Sad b. Ebu Vakkas vb. gibi
sahabenin ileri gelenlerini same b. Zeydin ordusunda toplad. Bu hadise hicretin on birinci
yl sefer aynn bitmesine drt gn kala meydana gelmiti.
Ertesi gn Peygamber (s.a.a) sameyi ararak yle buyurdu: Ben seni bu ordunun
komutan yaptm, babann ehit olduu yere doru hareket et, onlar atlarn ayaklar altna al,
bna[20] halkyla sava ve onlar yok et. Dmann durumundan daha abuk haberdar olman
iin sratle hareket et. Eer Allah seni onlara kar muzaffer klarsa aralarnda fazla kalma.
Kendinle beraber izciler gtr. Casus ve nc birliklerini kendinden nce hareket ettir.
Seferin yirmi sekizinci gn gelip attnda Peygamber (s.a.a)de vefatna neden olan
hastaln etkileri grlmeye balad. Hemen ardndan atei ykselip iddetle ba armaya
balad. Sefer aynn 29. gn sabah ashabn bu seferberlie uymadklarn grnce bizzat
kendisi ashabn yanna giderek onlar harekete geirmek iin tevik etmeye balad.
Daha sonralar iradelerinin takviyesi ve cesaretlerinin tahriki amac ile sanca kendi mbarek
eliyle ap sameye vererek yle buyurdu: Allahn adyla Onun yolunda ve Onu inkar
eden herkes ile sava.
Sonra sancayla oradan kp onu Bureydeye verdi, ordu ise Curfta idi. Ama ashap orada da
kusurlar etmeye balad. Peygamber (s.a.a)in bir an nce maksada hareket etme hususundaki
bunca naslarn grp duymalarna ramen yerlerinde kalp hareket etmediler.
Tm slam tarihileri Ebu Bekir ve merin de samenin ordusunda olduklarn yazmtr.
Hatta bu mevzuu kendi kitaplarnn kesinliklerinden saymlardr. Bu konu ihtilafl olmayan
mevzulardandr. Siz deerli okurlar bu asker karma mevzusundan bahseden kitaplar
hakknda daha fazla bilgi edinmek iin u kitaplara mracaat edebilirsiniz: Tabakat-
Muhammed b. Sad, Tarih-i Taberi, Tarih-i bn-i Esir, Sire-i Dehlani ve...
Halebi bu asker karma olayn kendi Sire kitabnn 3. cildinde anlatrken gzel bir olay
nakleder. imdi onun aynsn aktaryoruz. O yle yazyor:
Mehdiyi Abbasi Basraya girdiinde halkn akl ve zekada rnek vermek istediklerinde Ayas
b. Muaviyeyi rnek verdiklerini grd. Halbuki o bir ocuktu. Ama drt yz alim ve hrkal
ahs onun ard sra hareket etmekteydi.
Mehdi: Bu sakallara yazklar olsun! Bunlarn arasnda, nde yryecek bir yal yok mudur?
Daha sonra Ayastan ka yanda olduunu sordu.
Ayas: Benim yam same b. Zeydin ya kadardr. Peygamber (s.a.a)in Ebu Bekir ve
merin bulunduu orduya onu komutan yapt vakitteki gibiyim!
Mehdi: Aferin! Sen elbette bunlarn nderi olmalsn.
Halebi yle diyor: Onun ya o zaman on yedi idi.

Sahabeden bir grup same b. Zeydin yann kk olmasndan dolay Peygamber (s.a.a)in
onu bu makama atamasna mrldanmaya balad. Babas Zeydin komutanlna da itiraz
ettikleri gibi. Halbuki bu grup Peygamber (s.a.a)in ahsen onu bu makama setiini, atei
olduu halde komutanlk sancan kendi eliyle ap ona verdiini ve: Seni bu ordunun
komutan yaptm dediini duymulard. Ama maalesef tm bunlar onlarn homurdanarak
itiraz etmelerine ve Peygamber (s.a.a)i eletirmelerine engel olmad.
Resul-i Ekrem (s.a.a) onlarn bu itiraz ve eletirilerine iddetle sinirlendi ve tam hastayken,
atei kmken, bir havluya sarl bir ekilde Cumartesi gn Rabiul-Evvelin onunda
vefatndan iki gn nce (elbette Ehl-i Snnetin grne gre zira ia arasnda mehur olan
gr Peygamber (s.a.a)in 28 Seferde vefat ettiidir) mescide gidip minbere karak-tm ia
ve Snni tarihileri nakletmilerdir- Allaha hamd-u senadan sonra yle buyurdu:
Ey nsanlar! sameyi bu makama atadmdan dolay bazlarnzn syledii bu szler
nedir? Beni eletirmenizin hibir yenilii yoktur. nceden de babasn byle bir makama
atadmda beni eletirmitiniz! Allaha and olsun ki Zeyd bu makama laykt, ondan sonra da
olu bu makama layktr.
Daha sonra onlara bir an nce samenin ordu karargahna gitmelerini emretti. Bundan sonra
ashap grup grup gelip Peygamber (s.a.a)le vedalaarak karargahn bulunduu Curf blgesine
doru hareket ettiler. Resul-i Ekrem (s.a.a) de onlar abuk hareket etmeye tevik ediyordu.
Hatta Peygamber (s.a.a) hastal iddetlendiinde bile srekli yle buyuruyordu:
samenin ordusunun donatlmasna iyi dikkat ediniz, samenin ordusunu hareket ettirin,
samenin ordusunu uurlayn yola koyulsunlar.
Peygamber (s.a.a), bu gibi szlerini defalarca tekrarlamasna ramen ashaptan bir grup ayn
ekilde gitmede ar davranyorlard.
kinci gn; yani Rabiul-Evvelin 12. gn same karargahtan ayrlarak Peygamber (s.a.a)in
huzuruna geldi. Peygamber (s.a.a) bir an evvel hareket etmesi emrini vererek yle buyurdu:
Allahn yardmyla yarn hareket et. same Peygamber (s.a.a)le vedalaarak karargaha
geri dnd.
Daha sonra mer ve Ebu beyde b. Cerrah ile beraber Peygamber (s.a.a)in yanna geldi.
Peygamber (s.a.a)in evine girdii zaman Peygamber (s.a.a) mrnn son dakikalarn
yaamaktayd. Birka dakika sonra ise mele kut alemine gt.
Ordu da sanca ile birlikte Medineye dnd. Daha sonralar ashap ordunun hareketini tam
olarak iptal etmek istedi. Konuyu Ebu Bekire aarak kararlar hususunda olduka srar
gsterdiler. Ama Peygamber (s.a.a)in bu ordu ve onun hareketi hususundaki srarn,
Peygamber (s.a.a)in ordunun hzla hareket etmesi hususundaki olaan st ilgisini, bu
konudaki naslar grm ve duymulard. Hatta Peygamber (s.a.a) ordu komutann ahsen
atam, onun sancan kendi eliyle (mzraa) balam ve Allahn izniyle yarn sabah hareket
et diye buyurmulard.
Eer halife (Ebu Bekir) mani olmasayd geri kalan ashap tm orduyu ehre getirerek sanca
dreceklerdi. Ama Ebu Bekir bu ie raz olmad. Sahabe onun orduyu hareket ettirmede
kararl olduunu grnce, mer b. Hattab Ensar (Medineliler) tarafndan eli olarak sameyi
ordu komutanlndan almasn ve onun yerine bakasn atamasn istedi! Ama Ebu Bekir

sameyi bu makamdan almay kabul etmedi. Hatta yle ki merin sakalndan tutarak [21]
yle dedi: Ey Hattabn olu! Annen sana alasn, keke seni dourmasayd. Onu Peygamber
(s.a.a) atamtr, sen onu grevden almam m istiyorsun?!
Sonunda ordu gnderildi. same bin atl ve iki bin piyade ile yola koyuldu.
Peygamber (s.a.a)in de emrettii gibi same bna halkna hamle etti ve Allahn da
yardmyla babasnn (Zeyd b. Harise) katilini ldrd. Bu savata hatta bir Mslman dahi
ldrlmedi. same o gn babasnn atna binmiti ve sava ganimetlerini taksim ederken o
svari birliklerine iki pay piyade birliklerine de bir pay verdi, kendisi de bir pay ald!
Uzun uzun konumalardan sonra samenin ordusu Medineden ayrlrken, Peygamber
(s.a.a)in, samenin ordusunda yer almalar emrini verdii kimselerden bazlar orduya
katlmaktan ekindiler. Halbuki ehristaninin[22] (Milel ve Nihel kitabnn drdnc
nsznde) sylediine gre Peygamber (s.a.a) ashabna yle buyurmutu: samenin
ordusunu tehiz edin. Kim samenin ordusuna katlmazsa Allahn laneti onun zerine
olsun. [23]
Onlarn ordunun hareketini iptal etmek istemeleri, daha sonralar da orduya katlmaktan
ekinmeleri kendi siyasetlerinin temellerini kuvvetlendirmek istemelerindendi. Bu ii hatta
Peygamber (s.a.a)in ak seik olan nassna bile tercih ettiler. Zira bu iin siyasi konumlarnn
korunmas iin gerekli olduunu grmekteydiler. nk onlarn katlmamalar ile ordunun
hareketinin iptal edilmeyeceini bilmekteydiler. Ama onlar Peygamber (s.a.a)in vefatndan
nce hareket edecek olsalard hilafet ellerinden kacakt.
Peygamber (s.a.a) de onlarn slam devletinin bakentinde olmamalarn istiyordu. Zira
kendisinden sonra Hz. Alinin hilafete gemesi kolaylam olacakt. Onlar geri dndkleri
zaman ise olmu ve yerine getirilmi bir ile karlaacaklarndan ihtilafa dmeyeceklerdi.
Peygamber (s.a.a)in 17 yanda olan same gibi bir genci ordu komutalna atamasnn
sebebi baz fanatiklerin nn almak, azgnlar uslandrmak, memurun amirine kar olan
itaatsizliini ortadan kaldrmakt.
Ama onlar Peygamber (s.a.a)in amacn anladlar. lk nce same gibi bir gencin
komutaln eletirdiler. Daha sonra da same ile beraber yola kmak konusunda bahaneler
getirmeye baladlar. Hatta yle ki Peygamber (s.a.a) vefat edene dek ordu karargahtan
hareket etmedi. Daha sonralar ise ordunun hareketini iptal ve sanca drmek istediler.
Sonunda ise onlarn bir ou, herkesten nce de Ebu Bekir ve mer orduya katlmaktan
ekindiler.
te bu, samenin ordusu macerasnda onlarn ak naslara amel etmedikleri be mevzudan
ibaretti. nk onlar siyasi ilerde kendi grlerini tercih etmek ve Peygamber (s.a.a)in
nass karsnda itihat yapmak istiyorlard.
eyhul-slam el-Biri (zamann el-Ezher niversitesi bakan) mektuplamalarmzn birinde
onlardan taraf zr getirmiti; yle ki: Her ne kadar Peygamber (s.a.a) onlar tevik etmi ve
sameden bir an nce yola kmasn hatta sanca sameye verirken, yarn bna halkna
saldr, demi ve ikindi vaktine kadar beklemesine bile msaade etmemise de ardndan
Peygamber (s.a.a) hemen hastalanmlardr. Hatta hastal yle ard ki bu hastalk sonucu
vefat etmesinden korkuluyordu. Bu yzden sahabe Peygamber (s.a.a)i o halde brakp

gidemezdi. Bu nedenle karargahta bekleyerek Peygamber (s.a.a)in durumunun nasl olacan

grmek istediler!!!
Bu durum ise onlarn Peygamber (s.a.a)e kar olan byk sayg ve sevgilerinden
kaynaklanyordu. Onlarn samenin ordusuna katlmamalar ise iki sebepten dolay idi:
a) Bekleyerek ya Peygamber (s.a.a)in iyilemesini grerek sevinmek veya Onun vefat
durumunda Peygamber (s.a.a)in kefin ve defin ilemiyle feyizlenmek istiyorlard! Ayn
zamanda slami hkmet iin ortam Peygamber (s.a.a)den sonra baa gemesi kararlatrlan
ahs iin msait duruma getirmeyi kararlatrmlard. Bu yzden onlar, bu ekilde
oyalanmalar ve beklemelerinden dolay azarlanamazlar!
Onlarn, Peygamber (s.a.a)in bu konudaki tm naslarn grp duymalarna ramen, same
b. Zeydin komutanl hakkndaki eletirileri samenin gen olmasndan dolayyd. Zira
ashap arasnda yal kimseler de bulunmaktayd. Doal olarak onlar bir gence itaat etmek
istemiyorlar ve gnlleri ona teslim olmaya hazr deildi. Bu sebeple onlarn samenin
komutanlndan holanmamalar bidat deildir. Bilakis nsann doal yapsnn
derinliklerindendir.
Peygamber (s.a.a)in vefatndan sonra samenin azledilmesi istei konusuna gelince; baz
alimler yle demilerdir: Onlar, dndkleri bir takm maslahatlarn halife tarafndan da
kabul greceini zannetmilerdi!
Ama eyhul-slam burada yle sylemektedir: nsaf udur ki ben, Peygamber (s.a.a)den
sameyi azletmesi istendikten sonra Onun sinirlenerek ar hasta ve ate ierisinde olduu
halde mescide gidip minbere kmas ve hiddetli bir ekilde konumasndan sonra insan
aklnn kabul edebilecei bir delil ve sebep bulamadm. Bu yzden onlarn bu hadiselerden
sonra zr dilemeleri Allahtan baka hi kimsenin bilmedii bir mevzudur!
b) Onlarn samenin ordusunun hareketinin iptali ve bu konuda Ebu Bekire yaptklar srara
gelince; onlarn tm, slamn bakentinin tm askeri glerden yoksun olduu bir anda
mriklerin saldrs karsnda korunmas gerektii fikrini gtmekteydiler! Zira Peygamber
(s.a.a)in vefat ile nifak ortaya km, Yahudi ve Hristiyanlar cretlemilerdi. Arap
kabilelerinden bazlar dinden dnm ve dier baz kabileler ise zekat vermekten
kanmlard.
Bu yzden Sahabe, Ebu Bekirden samenin hareket etmesine mani olmasn istedi. Ama o
kabul etmeyerek yle dedi: Allaha and olsun ki! Peygamber (s.a.a)in emrini yerine
getirmeden nce her hangi bir ie balamam, lm benim iin bu iten daha iyidir!
Bu, alimlerimizin Ebu Bekirden naklettikleri bir konudur. Dier ahslarn da slam
korumaktan baka bir kastlar yoktu. Bu yzden samenin ordusunun hareketini reddetmede
mazurdular. mer, Ebu Bekir ve dier ahslarn samenin ordusuna katlmamasna gelince;
bu konu slami saltanat, Muhammedi devleti ve o gnlerde slam ve mslmanlar koruyan
hilafeti korumak iindi!!!
ehristaninin el-Milel ven- Nihel adl kitabndan naklettiiniz konuya gelince; biz o hadisi
mrsel ve senetsiz olarak bulduk. Halebi ve Seyyid Dehlani Sire kitaplarnda yle
demilerdir: Bu konuda bir hadis dahi naklolunmamtr. Eer siz Ehl-i Snnet yoluyla
nakledilmi olan bir hadis biliyorsanz bize de bildirin ki teekkr edelim size.

Biz de eyhin cevabnda yle dedik: Siz ashabn samenin ordusuyla hareket etmede
oyalandklarn, hzla hareket etmekle grevlendirildikleri halde ar davrandklarn kesin
olarak kabul etmi durumdasnz.
Ve yine Peygamber (s.a.a)in samenin komutanl hakknda ki naslarn grp duyduktan
sonra bile eletiri ve itirazlarda bulunduklarn da itiraf ettiniz.
Peygamber (s.a.a)in samenin komutanl hususundaki eletirilere sinirlendii halde
ashabn Ebu Bekirden sameyi azletmesini istediklerini kabul ettiniz. Peygamber (s.a.a)in
hasta ve rahatsz bir ekilde evden karak mescidde bir hutbe okuduunu same ve babasnn
komutanlk iin layk olduunu sylediini de o gnn hadiselerinden olduunu biliyorsunuz.
Yine unu da kabul etmektesiniz ki sahabe halifeden Peygamber (s.a.a)in dzenledii orduyu
iptal etmesini ve Peygamber (s.a.a)in eliyle sameye verdii sanca ondan almasn
istemilerdir.
unu da tasdik ediyorsunuz ki; Peygamber (s.a.a)in, bazlarnn samenin ordusuna
katlmalarn emretmesine ramen orduya katlmadlar.
Siz tarihilerin naklettikleri, tm muhaddislerin aktardklar ve koruduklar btn bu konular
kabul etmektesiniz.
Onlarn zr sahibi olduu konusunda sylediiniz eylerin zeti udur: Ashap bu ileri
yaparken Peygamber (s.a.a)in szlerine gre deil kendi grlerine gre slamn
maslahatn gtmlerdir. Bu konuda biz de bundan baka bir ey iddia etmedik zaten!
Baka bir deile; szmzn konusu udur ki: Acaba Ashap kendilerini Peygamber (s.a.a)in
tm szlerine uymaya zorunlu bilmekte miydiler, yoksa yok? Siz hayr cevabn setiniz. Yani
siz onlarn bir takm naslara amel etmediklerini itiraf ettiniz. Bu itirafnz bizim iddiamz
ispatlamaktadr. Ama onlar zrl mydler, yoksa zrl deiller miydi konusu ayr bir
mevzudur.
Onlarn samenin ordusu konusunda slamn maslahatn (elbette kendi grlerine gre)
Peygamber (s.a.a)in naslarna tercih ettiklerini kabul ettiiniz halde neden onlarn Peygamber
(s.a.a)den sonraki hilafet konusunda da (kendi grlerine gre) slamn maslahatn
Peygamber (s.a.a)in Gadir-i Hum ve benzeri naslarna tercih ettiklerini sylemiyorsunuz?!
Siz onlarn, Peygamber (s.a.a)i, same gibi bir genci, yal bal kiilerin arasndan
komutanlk iin semesi yznden eletirdiklerini ve bunun da insann tabiatnn
derinliklerinden kaynaklandn ve yallarn bu gence itaat etmemelerinin doal bir ey
olduunu sylediniz.
Peki neden ayn bu sz Hz. Ali (a.s)n, sayesinde mmetin yallarna hkmedecei Gadir-i
Hum naslarna itaat etmeyenler hakknda sylemiyorsunuz? Zira nakledildiine gre
Peygamber (s.a.a) vefat ettii gn Hz. Ali (a.s)n yan kk saydlar. Ayn ekilde
Peygamber (s.a.a) sameyi komutanla atarken onun yann kkln bahane olarak
ellerinde evirip evirmekteydiler.
Komutanlkla hilafet arasnda ne kadar bir farkllk olduunu hepimiz biliyoruz. Buna gre
onlar doal olarak (sizin deiminizle) bir gencin komutanlna raz olmadklar takdirde bir

mr boyu tm dnyevi ve uhrevi ilerinde kendisine mracaat edecekleri bir gencin (Hz. Ali
(a.s)) hilafetine raz olmamalar daha yerinde olur.
Buna ilave olarak siz: Yallarn bir gence itaat etmemeleri doal bir eydir dediniz. Eer
kastnz genel bir hkmse biz bunu kabul etmiyoruz. Zira Mmin yallarn gnlleri, Allah
ve Resulnn, bir gence itaat emrini verdiklerinde hibir ekilde krgnlk ve rahatszlk
hissetmez.
Hayr, Rabbine and olsun ki aralarnda kan anlamazlk hususunda seni hakem klp
sonra da verdiin hkmden ilerinde bir sknt duymakszn (onu) tam manasyla
kabullenmedike iman etmi olmazlar.[24]
Peygamber size ne verdiyse onu aln, size ne yasakladysa ondan da saknn. [25]
Allah ve Resl bir ie hkm verdii zaman, inanm bir erkek ve kadna o ii kendi
isteklerine gre seme hakk yoktur. Her kim Allah ve Reslne kar gelirse, apak bir
sapkla dm olur.[26]
Ama onlarn samenin ordusundan katklar, daha doru bir deimle bu orduya
katlmadklarna dair olan sze gelince; bu konuyu ehristani inkar edilmeyecek konulardan
saymtr. Ebu Bekirin, Ahmed b. Abdulaziz Cevherinin es-Sakfe adl kitapta naklettii
senetli bir hadiste nakledilenin aynsn aktaryorum:
Ahmed b. shak b. Salih, Ahmed b. Yesardan, Said b. Kesir Ensariden kendi hadis
ricalinden, Abdullah b. Abdurrahmandan yle naklediyor:
Resulullah (s.a.a) vefat ile sonulanan hastalnda, Ebu Bekir, mer, Ebu beydet b.
Cerrah, Abdurrahman b. Avf, Talha ve Zbeyr gibi Muhacir ve Ensarn byklerinin de
bulunduu orduya same b. Zeyd b. Hariseyi komutan yaparak yle buyurdu: same,
komutas altndaki orduyla beraber babas Zeydin ldrld yer olan Mute topraklarna
hamle etsin ve Filistin topraklarnda savasn.
same hareket etmede yava davrand orduda bulunanlar da ona uydular. Peygamber (s.a.a) o
hastalyla (bazen durumu arlayor bazen de dzeliyordu) ordunun bir an nce hareket
etmesini vurguluyordu. yle ki same Peygamber (s.a.a)e: Annem babam size feda olsun!
Allah (c.c) size ifa verene dek kalmamza izin verir misiniz? dedi. Ama Resul-i Ekrem
(s.a.a) yle buyurdu: Hayr! k ve Allahn bereketi zere hareket et.
same: Ya Resulellah! Siz bu haldeyken hareket edersem iim rahat etmez.
Resul-i Ekrem (s.a.a): Git, zafer ve esenlik zeresin.
same: Ya Resulellah! Svari birliinin hazr olmad hakknda size bir ey sylemek
istemiyorum.
Peygamber: Sana emrettiim eyleri icra et.
Daha sonra Peygamber (s.a.a) bayld. same kalkarak hareket iin kendini hazrlad.
Peygamber (s.a.a) aylr aylmaz same ve hareket etmesi gereken orduyu sordu. Peygamber
(s.a.a)e harekete hazrlandklar sylendi.

Peygamber (s.a.a) srekli: samenin ordusunu harekete geirin. Kim ondan yz evirirse
Allah ona lanet etsin diyordu.
same sancan altnda ve sahabe de etrafn sarm olduu halde harekete geti. Curfa
ulanca Ebu Bekir, mer ve muhacirlerin bir ou, beyr b. Sad ve Ensarn bir ou
onunla beraber karargahta konakladlar.
Tam bu srada mm Eymenin[27] gnderdii eli gelerek, sameye: Geri dn, Resul-i
Ekrem (s.a.a) can vermek zeredir, dedi. same bunu duyar duymaz kalkp sanca da yanna
alarak Medineye girdi ve sanca Peygamber (s.a.a)in evinin kapsna ast. Tam bu anlarda
Peygamber (s.a.a) bek alemine gt. (Ebu Bekir-i Cevherinin sznn sonu.)
Bir grup tarihi de bu hadiseyi nakletmitir. bn-i Ebil-Hadid-i Mutezili de onlardan biridir.
erh-i Nehcl-Belaa, c. 2, s. 20,. Msr basks.

(5)
MUELLEFET-U GULUBHM PAYININ KALDIRILMASI

Allah (c.c) Kurn- Kerimde gnlleri slama sndracak ahslara zekattan bir pay
ayrmtr:
Sadakalar (zekatlar) Allahtan bir farz olarak ancak, yoksullara, (zekat toplayan)
memurlara, gnlleri (slma) sndrlacak olanlara, (hrriyetlerini satn almaya
alan) klelere, borlulara, Allah yolunda alp cihat edenlere, yolcuya mahsustur.
Allah pek iyi bilendir, hikmet sahibidir.[29]
Peygamber (s.a.a) bu pay kalpleri slama sndrlmas gereken ahslara vermekteydi. Bu
ahslar birka gruptu: Arapn ileri gelenlerinden bir grup. Peygamber (s.a.a) zekattan bir
pay onlara ihtisas klarak Mslman olmalarn salamak istiyordu. Dier bir grup ise szde
slam kabul etmi kimselerdi. manlarnn kuvvetlenmesi iin Resul-i Ekrem (s.a.a) onlara
byk bahilerde bulunuyordu. Bu gruptan bazlar unlardr: Ebu Sfyan. Muaviye b. Ebu
Supyan, Uyeyne b. Hisn, Akra b. Habis ve Abbas b. Merdas. nc grup ise Araptan dier
baz ahslard. Bu bahiler ile Arapn dier ahslarnn gnlleri slama sndrlmak
isteniyordu.
Byk bir ihtimalle Peygamber (s.a.a) birinci gruba kendi mal olan humusun altda birini
veriyordu. Muellefet-u Gulubihim babnda zekat verilen bir baka grup da kafirlere kar
yaplan savalarda Mslmanlara yardm etmesi istenilen kiilerdi.
Peygamber (s.a.a), sz konusu ayeti kerimenin nzulnden, beka alemine gene dek
gnlleri slama sndrlmas gerekenlere bu pay vermitir. Tm slam frkalarnn icmas ile
de bu pay vefatndan sonra her hangi bir kimsenin kaldrlmasna izin vermemitir.
Ama Ebu Bekir i bana geldii vakit bu grup aynen Peygamber (s.a.a)in zamanndaki gibi
kendi paylarn almak iin onun yanna gittiler. Ebu Bekir de onlara haklar verilmesi iin bir

emir yazd. Onlar Ebu Bekirin bu emrini mere gstererek onu ahit tutmak istediler. Ama
mer Ebu Bekirin yazd emri alp paralayarak: Size ihtiyacmz yoktur. Allah slam
deerli klmtr, size ihtiyac yoktur. Eer Mslman olursanz olmusunuz; aksi takdirde
aramzda kl atacaktr dedi.
Onlar Ebu Bekirin yanna dnerek: Halife sen misin, yoksa mer mi? dediler
Ebu Bekir cevaben: Allahn isteiyle o halifedir! diyerek merin bu iini onaylad. [30]
merin bu trden olaylar olduka fazladr. rnein tarihiler yle nakleder: Uyeyne b.
Hisn ve Akra b. Habis Ebu Bekirin yanna gelerek yle dediler: Bizim yanmzda hi ot
bitmeyen bir toprak vardr, onu bize bala. Onu slah edebilsek Allah bu yolla bize bir
menfaat verir.
Ebu Bekir yanndakilerle istiare etti. Onlar da kabul ettiler. Ebu Bekir de bir mektup yazarak
o araziyi onlara balad. Ama mer bu kat parasn onlardan alp tkrerek yazlan yazy
sildi. Onlar meri knadlar ve ona kar kaba bir ekilde konutular. Daha sonra hiddetli bir
ekilde Ebu Bekirin yanna gelerek: Allaha yeminler olsun ki biz, halife mer mi yoksa
sen misin? bilmiyoruz dediler. Ebu Bekir de: O Halifedir, dedi!
Tam bu srada mer kageldi ve Ebu Bekirin karsnda durarak hiddetle yle dedi:
Bunlara baladn yer senin kendi maln mdr yoksa dier Mslmanlar da ona ortak
mdrlar?!
Ebu Bekir: Onda dier Mslmanlarn da hissesi vardr.
mer: Peki neden onu bu ikisine baladn?!
Ebu Bekir: Bu konu hakknda yanmda bulunanlarla istiare ettim.
mer: Acaba tm Mslmanlar sizin istiarenizden razdrlar m?
Ebu Bekir: Ben sana, hilafete benden daha layk olduunu syledim ama sen kabul etmedin
ve beni bu i iin kani ettin.
Bu olay bn-i Ebil-Hadid,[31] bn-i Hacer Askalani[32] ve dierleri kendi kaynaklarnda
nakletmilerdir.
Keke Ebu Bekir ve mer de (Beni Saide Sakfesinde) tm Mslmanlarla istiare etselerdi.
Bir mddet sabrederek Beni Haimin Peygamber (s.a.a)in gusl ve defninden ayrlmazken
beklemeleri ve onlarn da bu urada yer almalar ne kadar da iyi olurdu! Zira halife seiminde
onlar dierlerine oranla daha byk bir hakka sahiptirler...
Her neyse usul ilmi statlarndan birinin gzel bir sz vardr. Ulatraca faydalar gz
nne alarak onu nakletmek istiyoruz:
stat Devalibi[33] Usul-u Fkh adl kitabnn 239. sayfasnda zamann deimesiyle
deikenlik gsteren hkmlere rnekler verdii blmde yle yazyor: merin itihat
ederek Kurn- Kerimin Muellefet-u Gulubihim iin ayrd ba kesmesi belki de

zamann ve maslahatn deimesiyle hkmn de deimesi ahkamn mukaddimesinde yer

almaktadr. Halbuki Kurnn nass sabittir ve kesinlikle feshedilmez!
Sizler de onun szlerinde biraz dnn ve onun sonraki szlerine dikkat edin. yle diyor:
Mevzu udur: Allah (c.c) slamn ilk dnemlerinde Mslmanlarn zayf olduu bir
zamanda erlerinden korkulan ve gnlleri slama sndrlabilecek bir gruba verilmek zere
bir ba hissesi ayrd. Bu gruptaki ahslar, Kurnn zekatn verilmesi gerektii ahslarla
ayn seviyededirler. Sadakalar (zekatlar) Allahtan bir farz olarak ancak, yoksullara,
(zekat toplayan) memurlara, gnlleri (slma) sndrlacak olanlara, (hrriyetlerini
satn almaya alan) klelere, borlulara, Allah yolunda alp cihat edenlere, yolcuya
mahsustur.[34]
Bylece Kurn- Kerim Muellefet-u Gulubihimi zekatn verilmesi gereken kimselerin
srasna koymutur. Aynen gnmz devletlerinin, siyasi amalar iin baz ahslara belirli
lde bte ayrd gibi Kurn- Kerim de onlar iin belli bir hisse ayrmtr.
Daha sonra ise yle diyor: u farkla ki slam glenip kuvvetlenince mer Kurnn
nassyla vacip olan bu ba keserek iptal etmesi gerektii kanaatine vard!
Biz de diyoruz ki: stat Devalibi ikinci bir defa merin Kurnn ak bir nasla verilmesini
farz kld hisseyi kestiini itiraf etmektedir. O, halifeyi u ekilde mazur bilmektedir:
merin bu hisseyi kaldrmas, onun Kurnn nassn ayaklar altna ald, ayetin hkmn
batl ettii anlamnda deildir. Bilakis mer nassn zahirine deil sebebine bakmaktayd. O,
bu gruba verilmesi gereken hisseyi belli bir zaman zarf ile snrl bilmekteydi. u anlamla ki
onlarn gnllerinin slama sndrlmas veya erlerinden korkulmas slamn zayf olduu
dnemle ilgiliydi. Ama slam g ve kuvvet sahibi olunca bu hissenin onlara verilmesi
gereken zaman da deimi oldu. Zaman nassn sebebine amel edilmesini ve onlarn bu
hisseden mahrum edilmesini gerektirmekteydi.
Biz diyoruz ki: Muellefet-u Gulubihime verilmesi gereken hisseyi belirleyen Kurn nass
kaytsz ve artszdr. Bir baka deimle mutlaktr. Bu durum ayette bile aka grlmektedir.
Bu hibir ihtilaf ve phenin bulunmad bir konudur. Bizim bu ayeti kaytl veya sebepli
yapmaya hibir hakkmz yoktur. Elbette Allah ve Resulnn hkm hari. Bu konuda Allah
ve Resul tarafndan hibir hkm veya niane yoktur.
Peki buna ramen bu gruba verilmesi gereken bu hisseyi nasl sebepli ve geici bir dneme ait
bilebiliriz? Nasl, Bu hkmn sebebi, slamn zayf olduu dnemde kalplerinin slama
sndrlmasdr diyebiliriz?!
lave olarak eer herhangi bir zamanda (Muellefet-u Gulubihim) errinden gvencede bile
olsak, onlarn slama eilim gstermeleri onlara verilen bu balar sayesinde
gereklemekteydi. Bu yzden sadece bu sebeple bile olsa onlarn bu hissesi
kaldrlmamalyd. Hatta slamn glenmesi ile bu hissenin de oalmas gerekirdi. Bu
mitle bile olsa onlarn bu hissesinin kesilmemesi gerekirdi.
Peygamber (s.a.a) bu hisse ile birok grubun gnln elde etmekteydi. Peygamber (s.a.a) bir
gruba Mslman olmalar ve bu yolla kabilelerinin de Mslman olmas, zayf bir imana

sahip olan dier bir gruba da imanlarnn glenmesi ve baka bir gruba da erlerinden uzak
kalmak iin bata bulunuyordu.
Buna binaen eer biz bu grubun errinden gvende isek yine de Peygamber (s.a.a)in yolunu
takip etmemiz gerekir. Peygamber (s.a.a) bu gruba bata bulunarak onlarn ve kavimlerinin
slam kabul etmelerini salamak veya iman ve inanlarnn glenmesine sebep olmak
istiyordu. Allahn en iyi kullar da, Onun Resulne uyan ve Onun yolunu takip eden
kimselerdir.
Bunlarn tmne ilave olarak, Mslmanlarn dmanlarn malup eden ve onlarn
tehlikesinden gvencede kalmalarn salayan slamn gc, daha sonralar Mslmanlarn
zarar dorultusunda deikenlik gsterdi, ecnebiler onlara hakim oldular ve Mslmanlar
mecburen onlarn ba ve yardmlarna gz dikmek ve onlarla uyumak zorunda kaldlar.
Zira bu asrda gzlerimizle grmekteyiz ve bu durum gemie oranla daha da fazla gze
arpmaktadr.
Bu yzden, slamn kuvvetlendii bir zamanda bu grubun hissesinin iptal edilmesi o
dnemde baz ahslarda bulunan gururdan kaynaklanmaktayd. Ama yce Kurnn belirttii
bu emir, her eyi bilen ve hikmet sahibi olan Allah tarafndan gelmitir ve Allah (c.c) tm
zaman ve asrlar gz nne almtr.
imdi mutlak nass, onun maslahatyla kaytlanmasn ve zamann gereksinimine gre baz
eriat hkmlerinin deiime uramas mevzusunu ele alyor, bu mevzuu kendine has artlar
ile inceliyoruz:
Biz mamiye ias, icma ve tek bir grle maslahat, genelin tahsisinde ve mutlakn
kaytlandrlmasnda muteber bilmiyoruz. Elbette eriatte onun muteber olduunu belirtecek
zel bir nass olursa bu durum haritir. Buna gre eriatte maslahatn muteberliine olumlu
veya olumsuz bir ey olmad zaman bizim amzdan eser ve etki sahibi deildir. Bu yzden
iddia edilen maslahatlarn varl ve yokluu bizim amzdan ayndr. afii ve Hanefinin de
grleri budur.[35]
Hanbeli frkasnn grne gelince; bu frka iddia edilen maslahat kabul etmitir. u
farkla ki onlar bu maslahat naslarla elien olarak deil, bilakis nastan geride kabul
etmektedir.
Buna gre Hanbeliler Muellefet-u Gulubihim nassn iddia edilen maslahatlarla kaytl
klmamaktadrlar. Hanbeliler nassn bulunduu yerlerde mamiye, afii ve Hanefiyenin
metoduna gre amel etmektedirler.
Maliki frkasnn grne gelince; bu frka da sz geen nass ve benzeri durumlarda ayn
ekilde amel etmektedir. Zira geri onlar iddia edilen maslahatlar muteber ve naslarla elikili
biliyorlarsa da yine de onu sabitlii kati olarak ispatlanamayan haber-i vahid (tek haber,
rivayet) ile elikili bilirler. Yine onlar iddia edilen maslahat, Kurnda gelen ve delaleti
kati olarak belirlenemeyen bir takm genel ve mutlak ayetlerle elikili bilirler. Ama
Muellefet-u Gulubihim gibi sabitlii ve delaleti kati olanlarla kesinlikle elikili
bilemezler.[36] Zira bu nassn dalalet ve sabitlii kesindir.[37]

Szn ksas: stat Devalibinin beyanna ve bizim de aklamamza binaen tm

mezheplere gre Usul-u Fkh Muellefet-u Gulubihimin mahrum braklmasna izin
vermemekte ve ciz bilmemektedir.
Eer Ehl-i Snnetin birinci ve ikinci halifenin Peygamber (s.a.a)in vefatndan sonra Kurn
nass ile vacip olan Muellefet-u Gulubihim hissesini iptal etmeleri konusunda icmalar [38]
olmasayd yle sylememiz mmknd: Her ne kadar birinci ve ikinci halife o gn onlarn
hakkn vermedilerse de bu davranlar ayetin hkmne muhalefet deildir. Zira Allah (c.c)
sekiz gruptan oluan (fakirler, miskinler, memurlar, muellefet-u gulubihim, kleler, borlular,
Allah yolunda cihat edenler ve yolda kalmlar) bu ahslara zekat verilmesini emretmitir.
Yani zekat bu sekiz gruptan her birisine verilirse emir yerine getirilmi olur. Bu sekiz gruptan
birisi veya birka tanesi istisna edilirse, hibir muhalefet edilmi saylmaz.
Buna gre kim zekatn bu sekiz gruptan birisine verecek olursa, zerine farz olan grevi
yerine getirmitir. Ayn ekilde kim zekatn bu sekiz grup arasnda bltrecek olursa,
grevini yapm demektir.
Bu, tm Mslmanlarn icma ettii bir konudur. Peygamber (s.a.a)den sonra tm
Mslmanlar byle yapmlardr. Buna gre mer ve Ebu Bekir, hibir zaman deimeyen
nassn hkmn iptal etmeselerdi ve Ebu Bekir sadece merin davrann onaylasayd artk
sorun kmazd.
Bu konuyu sona erdirmeden evvel bir mevzuu hatrlatmak istiyorum: stat Devalibi, mamiye
iasna, mrsel (zayf) maslahat muteber bildiine dair bir nispet vermitir. yle diyor: ia
mrsel maslahatlar muteber bilir ve onu kati nastan ncelikli bilir.[39]
Bu szn asl yoktur. iadan bir alim bile bu sz sylememitir. Sleyman Tuf ise guluv
edenlerdendir. Biz srekli onu dman bilmiizdir. Onlarn sularn bize yklemekteler.
iann bu konudaki gr bir sayfa nce sylediimiz eyin aynsdr. Hatta ia
arasnda icmann bulunduunu syledik. iann usul kitaplar da her yerde mevcuttur. stat
Devalibi, bn-i Hanbelin kitab yerine (stat, iann akidesinde o kitaba mracaat
etmektedir) bizim kendi kitaplarmzda nakledilenlere mracaat etsin.

(6)
Zl-KURBA HSSESNN KALDIRILMASI

Zil-Kurba hissesini belirten Kurnn nass udur:

Eer Allaha ve hak ile batln ayrld gn, iki ordunun birbiri ile karlat gn, (Bedir
savanda) kulumuza indirdiimize inanmsanz, bilin ki ganimet olarak aldnz her hangi
bir eyin bete biri Allaha, Resulne, onun akrabalarna, yetimlere, yoksullara ve yolcuya
aittir. Allah her eye hakkyla kadirdir.[40]

Arapada enem, animet ve Munem insann yararland her ey hakknda sylenir.

Lgat kitaplar da bu konuyu ok ak bir ekilde belirtmektedirler. Bundan dolay ganimeti
sadece savata elde edilenlerle snrlamamzn hibir anlam yoktur.
Ayette geen Min eyin kelimesi de Ma ganimtum cmlesindeki Mann beyandr.
Buna gre ayetin anlam yle olmaktadr: Yararlandnz eylerin ister az olsun ister ok
bete biri (humusu) Allaha, Resulne, onun yaknlarna... aittir.
Buhari ve Muslim kendi sihahlarnda bn-i Abbastan yle rivayet ederler: Resulullah (s.a.a)
Abdlkaystan gelen heyete, bir olan Allaha iman etmelerini syleyerek yle buyurdu:
Bir olan Allaha iman etmenin ne demek olduunu biliyor musunuz? Onlar: Allah ve
Resul daha iyi bilir dediler. Resulullah (s.a.a) yle buyurdu: man; Allahn birliini,
Muhammedin risaletini ikrar etmek, namaz klmak, zekat vermek, ramazan aynda
oru tutmak ve elde ettiiniz her eyin humusunu (bete birini) vermektir. [41]
Ayette geen artl cmlenin (Allaha inanmsanz) manas udur: Humus ayette
zikredilen gruplarn eri haklardr. Humsun onlara verilmesi ayetin hkmyle farzdr. O
halde ondan vazgein ve onu asl sahiplerine teslim edin, elbette eer Allaha inanm iseniz.
Ayette de grld zere humusun verilmesi konusu vurgulanm, onu terk edenlere ise ihtar
verilmitir.
Kbleye doru ynelen tm Mslmanlarn, humustan bir hissenin Peygamber (s.a.a)e ve
dier bir hissenin de onun yaknlarna ait olduu konusunda gr birlikleri vardr. Peygamber
(s.a.a) hayatta olduu mddete bu anlam ve mana ilevliini srdrmekteydi.
Ama Ebu Bekir ibana getikten sonra humus ayetini yorumlayarak Peygamber (s.a.a) ve
akrabalarnn hissesini Onun vefat ile kaldrd. Bu hisseyi Beni Haime vermeyi uygun
bulmad. Onlar da (Beni Haim) ayette geen yetimler, fakirler, miskinler ve... gruplar ile
ayn redife koydu. (Bu konuyu Zemaheri ve dier Ehl-i Snnet alimleri zikretmitir.)
Zemaheri Keaf adl tefsirinde humus ayeti hakknda yle yazyor: bn-i Abbastan
yle dedii rivayet edilmitir: Humus alt hissedir: Allah ve Resulne iki hisse, bir hisse de
Peygamber (s.a.a)in akrabalarna. Peygamber (s.a.a) hayatta olduu mddete durum byle
devam etti. Ama Ebu Bekir humusu gruba (yetimler, miskinler ve yolcu) indirgedi. mer
ve ondan sonraki halifelerden de onun yle dedii nakledilir: Ebu Bekir Beni Haimi
humustan mahrum brakt...
Buhari ve Mslim kendi senetleriyle Aieden yle naklederler: Hz. Fatma (a.s) Ebu
Bekirden Allah Resulnn mirasn, kendilerine balad Fedek ban ve Hayberin
humusundan geri kalan ksmn kendisine teslim etmesini istedi. Ama Ebu Bekir saknarak
Hz. Fatmaya hibir ey vermedi.
Hz. Fatma (a.s) bu konuda Ebu Bekire itiraz etti ama o itina etmedi. Hz. Fatma (a.s) da
ondan incinerek hayatta olduu mddete onunla konumad. Hz. Fatma (a.s) Peygamber
(s.a.a)den sonra alt ay yaad. ehit olduu zaman kocas Hz. Ali (a.s) onu gece vakti
topraa vererek ona cenaze namaz kld. Ebu Bekire ise hibir haber vermedi...[42]
Sahih-i Mslimde Yezid b. Hormuzdan yle nakledilir: Necdet b. Amir Abdullah b.
Abbasa bir mektup yazd. bn-i Abbas mektubu okuyup cevap yazd zaman ben onun

yanndaydm. bn-i Abbas yle yazd: Benden Zil-Kurba (Peygamber (s.a.a)in akrabalar)
hissesi hakknda soru sorarak onlarn kim olduklarn sylememi istiyorsun. Biz srekli
onlarn bizler olduunu biliyorduk. Ama bizim kavmimiz onu bize vermekten saknd.[43]
Bu hadisin aynsn Ehl-i Snnetin hadis imam Ahmed b. Hanbel bn-i Abbastan
nakletmitir.[44] Birok msned sahipleri bu hadisi deiik yollarla nakletmilerdir. Bu, Ehl-i
Beyt mamlarndan mtevatir olarak nakledilen rivayetlerle ayn dorultudadr.
Ama buna ramen Ehl-i Snnetin birok imam birinci ve ikinci halifenin reyini
onaylayarak Peygamber (s.a.a)in yaknlarna mahsus klnan humustan hibir pay ve hisse
ayrmamlardr.
Malik b. Enes, humusun tmn Mslmanlarn nderine vererek nerelerde maslahat bilerse
kullanabileceini ve Peygamber (s.a.a)in yaknlarnn, yetimlerin, fakirlerin ve yolcularn
onda hibir ekilde haklarnn olmadn sylemitir.
Ebu Hanife ve yandalar, Peygamber (s.a.a) ve akrabalarnn hissesini Resulullahn vefat ile
noktalanm bilmektedir. Humusun, geri kalan grup (yetimler, fakirler ve yolcu) arasnda
eit bir ekilde paylatrlmas gerektiini sylemilerdir. Ama bu grup arasnda Beni
Haim ile dierleri arasnda hibir fark brakmamlardr.
afii ise humusu be blme ayrmtr. Bir hisse Peygamber (s.a.a)e aittir. Peygamber (s.a.a)
bu hisseyi sava tehizat; at, silah vb. gibi Mslmanlarn maslahatna olan yerlerde harcard.
kinci hisse ise Hz. Resul-i Ekrem (s.a.a)in Beni Haimden olan akrabalarna verilirdi. Ama
Abdemsten olan akrabalarna bir ey verilmezdi. Bu hisse verilirken erkeklere iki pay
kzlara ise bir pay verilirdi. Geri kalan hisse ise dier grup (yetim, miskin ve yolcu) iin
verilirdi.
Ama biz mamiye ias humusu alt hisseye ayryoruz. [45] Allah ve Resul iin iki hisse. Bu
iki hisse, nc hisse (Peygamber (s.a.a)in yaknlar hissesi) ile Peygamberin yerine geen
mama mahsustur. Geri kalan hisse ise Peygamber (s.a.a)in evlatlarndan yetim, fakir ve
yolda kalm yolcuya aittir. Bu hususta dierleri onlara ortak deillerdir; zira Allah (c.c)
sadakalar ve zekatlar onlara haram klmtr. Bunun karlnda ise onlara humusu vermitir.
Bu anlam Taberi de tefsirinde mam Ali b. Hseyin ve evlad Hz. mam Bakr (a.s)dan
nakletmitir.
Hatrlatmalar: Bizim fakihlerimiz, u konuda icma etmilerdir: Humusun insann ticaret, i,
iftilik, hurma, zm vb. gibi yararland eylerin tmnden verilmesi vaciptir. Ayn ekilde
humus, hazine, madenler ve deniz altndan karlan eyalar, fkh ve hadis kitaplarnda ad
geen dier eyleri de kapsamaktadr.
Bu konudaki delilleri ise u ayet-i kerimedir: Bilin ki bir eyden ganimet elde
ettiinizde... Zira enem, animet ve munem, insann yararland eylerin kapsamna
girmektedir. Bu anlam lgat kitaplar da ak bir ekilde belirtmektedir.
Bu konu kendi yerinde (iann fkhi kaynaklarnda bulunan humus kitaplarnda)
aklanmtr. Buradaki bahsimizin mevzusu, ayet-i erifenin ak nassna ramen Ebu
Bekirin itihat ederek Zil-Kurba (Peygamber (s.a.a)in yaknlar) hissesini iptal etmesi ve
onun hkmn kaldrmasdr.

(7)
PEYGAMBERLER DE MRAS BIRAKIRLAR

Peygamberlerin de miras brakabildiklerinin delili aadaki ayetin genel anlamdr:

Ana-babann ve yaknlarn braktklarndan erkeklere bir pay vardr; ana- babann ve
yaknlarn braktklarndan kadnlara da bir pay vardr. Gerek azndan gerek oundan
belli bir hisse ayrlmtr.[46]
Allah size, ocuklarnz hakknda, erkee, kadnn paynn iki misli (miras vermenizi)
emreder...[47] miras ayetinin sonuna kadar.
Btn bu ayetler genel anlam ile Peygamber (s.a.a)i ve ondan aa makamdaki tm fertleri
de kapsamaktadr. Aynen oru ayeti gibi:
Ey iman edenler! Oru sizden nce gelip gemi mmetlere farz klnd gibi size de
farz klnd.[48]
Ayetin devam yledir: Sizden her kim hasta yahut yolcu olursa (tutamad gnler
kadar) dier gnlerde kaza eder.[49]
Aynen u ayet gibi: Allah size ancak ly (lei)... haram kld.[50]
Ve dier fkhsal ayetler. Bu hkmlerde Peygamber (s.a.a)le dier Mslman fertler
arasnda hibir fark yoktur. Ama u farkla ki bu ayetlerin muhatab Hz. Peygamber (s.a.a)dir.
Sebebi ise ilk olarak onun amel etmesi, daha sonra dierlerine duyurmas iindir. Bu yzden
Resul-i Ekrem (s.a.a) eri hkme uymada dierlerinden daha nceliklidir.
Genel olarak Peygamber (s.a.a)i de kapsayan ayetlerden birisi de u ayettir: Allahn
kitabna gre yakn akrabalar birbirlerine (varis olmaa) daha uygundur. [51]
Allah (c.c) bu ayette miras hakkn herkesten nce vefat eden ahsn en yakn akrabalarna
mahsus klmtr. Miras hakk Cebrail (a.s) tarafndan Hz. Resul-i Ekrem (s.a.a)e ilan
edilmeden nce dindeki velayet hukukunun bir parasyd. Ama Allah (c.c) slam ve
Mslmanlar aziz kldktan sonra daha nceleri miras hakk olan kimselerin paylar iptal
edildi. Bylece miras hakk vefat eden ahsn yakn akrabalar ile snrlandrlm oldu.
Elbette yakn akrabalar hususunda da yaknlk derecesi gzetilmitir. Bu konuda Hz.
Resulullah da istisna edilmemitir. Aadaki ayet-i kerimeye dikkat ediniz.
Hani o gizli bir sesle Rabbine niyaz etmiti: Rabbim! Dedi, benden (vcudumdan),
kemiklerim zayflad... Dorusu ben, arkamdan i bana geecek olan yaknlarmdan
endie ediyorum. Karm da ksrdr. Tarafndan bana bir veli (oul) ver. Ki o bana varis
olsun; Yakup hanedanna da varis olsun. Rabbim onu rzana layk kl. [52]

Hz. Zehra (a.s) ve onun evlatlarndan olan imamlar bu ayeti delil getirerek peygamberlerin de
mal miras braktklarn veya miras aldklarn sylemilerdir. Bu ayette geen irs (miras
braklan ey) ilim ve nbvvet deil bilakis maldr.
Peygamber (s.a.a) hanedannn dostlar; yani ia ulemasnn byklerinin geneli bu konuda
Hz. Fatma (a.s) ve Onun evlatlarndan olan imamlara tabi olmu ve yle demilerdir: rs
lafz, lgat ve eriatte vefat eden ahsn geriye brakt ve varise intikal eden menkul ve
gayri menkul mallara denir. rs, maln dndaki eylere ancak mecazi olarak atfedilir. Hibir
delil olmakszn gerek manadan mecazi manaya gei yaplmas doru deildir.
Hz. Zekeriyya (a.s)n duasnda syledii: Rabbim! Onu rzana layk kl[53] Yani bana
varis olmak zere verecein veliyi (olu) rzana layk kl ki senin emrini yerine getirsin. Eer
miras nbvvete yorumlam olursak artk bu anlam ve ifade manasn kaybedecek bo ve
abes olacaktr. Zira hi kimse: Ya Rabbim! Bizim iin bir peygamber gnder, onu akll ve
gzel ahlakl kl diye dua etmez. nk eer peygamber olursa, beenilmilik ve ondan daha
byk bir zellik de nbvvette vardr.
Sylediimiz eyin onaylaycs ise Hz. Zekeriyya (a.s)n, kendisinden sonra amca
oullarndan korktuundan dolay syledii u szdr: Dorusu ben arkamdan i bana
geecek akrabalarmdan endie ediyorum.[54] Allahtan varis istemesi de bu endieden
dolaydr. Onun endiesi kesinlikle ilim ve nbvvet konusunda deil bilakis mal asndand.
Zira Hz. Zekeriyya (a.s)n makam, Allahn nbvvetlik makamn ehli olmayan birisine
vermesinden veyahut da ilim ve hikmeti layk olmayan birisine balamasndan korkmaktan
ok daha ycedir.
Buna ilave olarak o, kendisinin mebus olmasndaki amacn halk arasnda ilim parltlarnn
yanstlmas olduunu biliyordu. O halde o, onun bisetinin gayesi olan bir mevzudan nasl
endie edebilir?
Eer denilse ki: Bu anlam miras brakma konusunda sizlerin (iann) zararnadr. Zira byle
bir durumda Peygamber (s.a.a)e cimrilik nispeti verilmi olur.
Cevaben yle deriz: Biz bu iki mevzuu bir saymaktan Allaha snrz. Zira mal mmin,
kafir, iyi veya kt ahslarn elde etmesi mmkndr. Hz. Zekeriyyann, amca oullarnn
bozguncu olduklarndan dolay onlarn onun maln ele geirip uygun olmayan yerlerde
harcamalarndan endie duymas gayri mmkn bir ey deildir. Bilakis bu endie, hikmetin
nihayet derecesidir. nk bozguncu kimselerin beenilmeyen ilerine yardmc olmak veya
onlar takviye etmek dini ve akli adan mahzurludur. Buna gre eer birisi bu durumu veya
bu anlam cimrilik olarak alglarsa, bu tam bir insafszlk olacaktr.
Hz. Zekeriyya (a.s)n: Kendimden sonra ibana geecek akrabalarmdan endie
ediyorum demesinden, onun endiesinin kendisine varis olacak kimselerin ahlak ve
davranlar olduu anlalmaktadr. Kast udur: Varislerimin benden sonra braktm miras
senin haram kldn gnahlarda kullanmalarndan korkuyor, endie duyuyorum. te bu
yzden lahi! Bana bir varis (oul) ver ki mirasm senin rzann olduu yerlerde kullansn.
Ksacas bu ayetteki miras (irsi) nbvvet veya ilim olarak deil mal olarak alglamaktan
baka hibir aremiz yoktur. rs kelimesinden de ilk etapta anlalan ey bu anlamdr. Zira bu
kelimeyi mecazi anlama tayacak hibir delil mevcut deildir. Bunun aksine ayetin
kendisinde lafzn hakiki manasnda kullanldna dair yeterince delil vardr.

Bu, Peygamber (s.a.a)in Ehl-i Beytinin bu ayetteki grleridir. Peygamber (s.a.a)in Ehl-i
Beyti Kurnn eidir ve hibir zaman birbirinden ayrlmazlar.
Mslmanlarn byk bir ksm Peygamber (s.a.a)in kz Hz. Fatma (a.s) ile Ebu Bekirin
arasnda geen maceradan haberdardrlar. Hz. Fatma (a.s) Ebu Bekirden babasnn mirasn
istedi. Ebu Bekir ise Peygamber (s.a.a)in yle dediini: Biz Peygamberler miras
brakmayz. Bizden geriye kalanlarn tm sadakadr savundu.
Bu hadisi Hz. Fatma ve onun hanedanndan olan imamlar reddetmilerdir. Bu hadis ayn
lafzlarla Sahih-i Buharide Hayber Gazvesi babnda nakledilmitir. Bu hadis bir ihtimal
hari Hz. Fatmann cevab olamaz. Bu ihtimal ise udur: Sadaka kelimesi ma terekna
kelimesindeki ma mevslesinin haberi olduuna gre merfu olmaldr. Bunun ispat ise
mmkn deildir. Zira ma kelimesinin terekna cmlesinin mefl olmas sadakann
da ma kelimesinin hli olmas da mmkndr. Bu durumda ise hadisin anlam u olur:
Bizden geriye kalan sadakalarda varislerimizin hibir hakk yoktur.
Aie yle diyor: Ebu Bekir Peygamber (s.a.a)in mirasndan Hz. Fatmaya hibir ey
vermedi. Peygamberden geriye kalan her eyi Beytl-Mala katt. Fatma da Ebu Bekirden
incinerek hayatta olduu mddete onunla konumad. O, Peygamberden sonra alt ay
yaad. Vefat edince kocas Ali Onu vasiyeti gereince geceleyin topraa verdi. Ebu Bekire
haber bile vermediler ve sadece Alinin kendisi onun cenazesi iin namaz kld...
Hz. Fatmann kendi vasiyeti uyarnca gece topraa verilmesi mevzusunu Sahih-i Buhariye
erh yazanlar, Kastalani rad adl kitabnda ve Ensari Tuhfe adl eserinde nakletmilerdir.
[55]

Ebu Bekirin haberdar edilmemesi ve cenaze namazn Hz. Ali (a.s)n kendisinin klmas
konusunu Sihah- Sitte yazarlar kendi senetleri ile Aieden nakletmilerdir.[56]
Evet Hz. Fatma (a.s) Ebu Bekirin davranna iddetle arm ve hiddetlenmiti. slami
hicabn taknarak yannda bulunan birka Haimi kadnla beraber Peygamber (s.a.a)in
yryn andran bir yryle itiraz etmek iin Ebu Bekirin yanna gitti.
Bu esnada Ebu Bekir Ensar ve Muhacirlerden kalabalk bir grubun arasndayd. Hz. Fatma
(a.s) ile halk arasna bir perde ekildi. Perde arkasnda (Peygamber (s.a.a)in mescidinde)
ylesine iten bir ah ekti ki huzurda bulunanlarn tm alamaya balad. Daha sonra Hz.
Fatma (a.s) halkn sesi yatncaya kadar bekledi. O anda konumaya balad. ylesine bir
hutbe okuyordu ki sanki Peygamber (s.a.a) konuuyordu.
Halk Hz. Fatma (a.s)n konumasndan ylesine etkilendi ve heyecana geldi ki eer o gnn
ezici siyaseti olmasayd her ey tamamd. Ebu Bekirin ve yandalarnn kaderi belirlenecekti.
Ama siyaset hibir eye bal olmad iin sonuta bu heyecan bastrabildi.
Hz. Fatmann hutbesinden haberdar olanlar onun hkmeti nasl mahkum ettiini, kendi irs
(miras) ve hakkn ispatlamak iin Kurnn muhkem ayetlerinden nasl deliller getirerek her
trl bahaneyi onlarn elinden aldn ok iyi bilirler.
Ali ve Fatmann evlatlar bu hutbeyi ayn gnlerde kendi evlatlarna, onlar da kendilerinden
sonrakilere reterek nesilden nesile bizim elimize ulatrmlardr.

Biz Fatma (a.s) taraftarlar da babalarmzdan, onlar da babalarndan ve onlar da Hz. Ali ve
Fatmann evlatlarndan nesilden nesile bu hutbeyi nakletmilerdir.
imdi bile siz deerli okurlar bu hutbeyi Tabersinin hticac ve Allame Meclisinin
Biharul-Envar adl eserlerinde bulabilirsiniz. Ehl-i Snnetin gemiteki byk alimleri
bile bu hutbeyi nakletmilerdir. Ebu Bekir Ahmed b. Abdulaziz Cevheri es-Sakfe ve Fedek
adl kitabnda deiik yol ve senetlerle Hz. Ali (a.s)n kz Hz. Zeynepten, bazlar, mam
Muhammed Bakr (a.s)dan ve onlar da hep birlikte Hz. Fatmadan nakletmilerdir. Ayn
ekilde bn-i Ebil-Hadid el-Mutezili de erh-i Nehcl-Belaada c. 4 s. 78de nakletmitir.
Yine Abdullah b. mran el-Merzbani[57] bir takm senetlerle Urve b. Zbeyirden, o da
Aieden Hz. Fatmann byle bir hutbe okuduunu duyduunu nakletmitir.[58]
Yine Merzbani baka bir senetle Zeyd b. Ali b. Hseyin b. Ali b. Ebu Talipten ve annesi Hz.
Fatma (a.s)dan nakletmitir.[59] Zeyd b. Aliden naklettii yerde yle diyor: Ebu Talip
hanedanndan yal kiilerin bu hutbeyi babalarndan naklederek evlatlarna rettiklerini
grdm.
Hz. Fatma (a.s) Ebu Bekire hitaben babas Resulullah (s.a.a)dan miras alma hakknn
bulunduunu ispatlarken Kurn ayetlerinden salam deliller getirdi. Bunlar reddedilmesi
veya inkar edilmesi mmkn olmayan delillerdi. rnein:
Kastl olarak m Allahn kitabn terk ettiniz ve arkanza attnz? Kurn: Sleyman
Davuda varis oldu[60] demiyor mu?
Hz. Zekeriyyann olaynda Allah (c.c) onun dilinden yle buyuruyor: Tarafndan bana bir
veli (oul) ver ki bana varis olsun; Yakup hanedanna da varis olsun. Rabbim, onu
rzana layk kl.[61]
Yine yle buyuruyor: Allahn kitabna gre yakn akrabalar birbirlerine (varis
olmaa) daha uygundur.[62]
Yine: Allah size, ocuklarnz hakknda erkee, kadnn paynn iki misli (miras
vermenizi) emreder.[63]
Yine buyuruyor: Birinize lm geldii zaman, eer bir hayr brakacaksa anaya, babaya,
yaknlara uygun bir biimde vasiyet etmek Allahtan korkanlar zerine bir bortur. [64]
Daha sonra Hz. Fatma (a.s) yle devam etti: Allah sizleri ayete mahsus klm ve benim
babam da istisna m etmitir? Yoksa sizler Kurn- benim babamdan ve amcamn olundan
(Hz. Ali) daha iyi bildiinizi mi zannediyorsunuz? Yoksa biz iki dine mensubuz da
birbirimizden miras alamaz myz diyorsunuz?!...
Baknz, Hz. Resul Ekrem (s.a.a)in kz Hz. Fatma (a.s) peygamberlerin de miras
brakabileceini ispatlamak iin her eyden nce miras konusunda olduka ak-seik olan
Hz. Davut ve Hz. Zekeriyya (a.s) ile ilgili ayetleri nasl da delil olarak getiriyor.
Yeminler olsun ki Hz. Fatma (a.s) Kurnn ieriini, o nazil olduktan sonra slam kabul
eden bu ayetlerdeki miras (irsi) mala deil de kitap, nbvvet ve ilime yorumlayan

ahslardan ok daha iyi biliyordu. Zira bu gibi ahslar ayetin lafzlarn hibir delile
dayanmakszn gerek anlamndan mecazi anlamna sevk etmilerdir.
Eer bu doru olmu olsayd o gn Ensar ve Muhacir topluluunun ierisinde bulunan Ebu
Bekir ve yandalar Peygamber (s.a.a)in kz Hz. Fatma (a.s) ile cidallemeye balarlard.
Ama onlar Hz. Fatma (a.s)n getirdii delillere itiraz edemeyerek susmak zorunda kaldlar.
Hz. Fatma (a.s) ile onlar arasnda geen konulardan birisi udur:
Hz. Fatma: Eer sen bugn lrsen senin mirasn kim alacaktr?
Ebu Bekir: ocuklarm ve ailem.
Hz. Fatma: Peki neden onun evlatlar ve hanedan deil de sen Peygamber (s.a.a)in
mirass oldun?
Ebu Bekir: Ey Peygamberin kz! Ben yapmadm?!
Hz. Fatma: Hayr! Senin iindi; sen Peygamber (s.a.a)in ahsi mal olan Fedeki ve
Kurnn bizlere balad eyleri bizden aldn.
Bu hadisi Ebu Bekir b. Abdulaziz-i Cevheri Sakfe ve Fedek kitabnda tahri etmitir.
Nitekim bn-i Ebil-Hadid kendi senedi ile mm Haninin klesinden nakletmitir.[65]
Yine Ebu Bekir-i Cevheri ad geen kitabnda -nitekim bn-i Ebil-Hadid de Nehcl-Belaa
erhinde bunu nakletmitir[66]- Ebu Selemeye dayanan senedinde yle tahri etmitir: Hz.
Fatma Ebu Bekirden babasndan kalan miras isteyince Ebu Bekir yle dedi: Ben
Peygamber (s.a.a)den yle dediini duydum: Peygamberler miras brakmazlar! Ben
Peygamber (s.a.a)in yapt iin aynsn yapacam, ben bu mallar onun harcad yerlerde
harcayacam.
Hz. Fatma (a.s) yle buyurdu: Ey Ebu Bekir! Kzlarn senin mirasn alabiliyorlar da
Peygamber (s.a.a)in kzlar Onun mirasn alamyorlar m?!
Ebu Bekir: Evet, tam anlamyla yledir!!!
Ahmed b. Hanbel silsile senetleriyle buna benzer bir hadis Ebu Selemeden nakletmitir.[67]
Yine Ebu Bekir-i Cevheri es-Sakfe ve Fedek adl kitabnda yle rivayet eder:
Hz. Fatma (a.s) Ebu Bekire yle buyurdu: Sen ldn zaman senin mirasn kimler
alacaktr?
Ebu Bekir: Evlatlarm ve ailem.
Hz. Fatma (a.s): Peki neden biz Peygamber (s.a.a)den miras alamyoruz da sen
alabiliyorsun?
Ebu Bekir: Ey Peygamberin kz! Baban geriye miras brakmad!

Hz. Fatma (a.s): Hayr! Onun miras Allahn hissesidir ki bizlere ayrlmtr, o bizim
elimizdeydi ama sen onu bizden aldn.
Ebu Bekir: Ben Peygamberden yle dediini duydum: Bizim elimizde bulunan her ey,
Allahn bize bahettii nimetlerdir. Ben ldkten sonra Mslmanlara ulatrlmaldr.
Cevheri buna benzer bir hadis Ebu Tufeylden de nakletmitir. Bu mevzudaki hadisler
mtevatirdir. zellikle Ehl-i Beyt yoluyla nakledilen hadisler.
Yine Cevheri sz geen iki kitabnda (es-Sakfe ve Fedek) rivayet ediyor ki, Ebu Bekir Hz.
Fatma (a.s)n szlerinin cevabnda yle dedi: Ey Peygamberin kz! Allaha yemin olsun
ki ben baban olan Peygamberi tm mahluklardan daha ok severim. Babann vefat ettii gn
Allahtan bu alemi viran etmesini arzuladm.
Allaha and olsun ki Aie'nin fakir olmas benim iin senin fakir olmandan daha yedir. Sen
benim, beyaz ve siyah rklarn hakkn onlara verirken senin hakkn vermeyeceimi mi
dnyorsun? Oysa sen Resulullahn kzsn! Ama bu mallar Peygambere ait deildi.
Bilakis bunlar tm Mslmanlarn Peygambere getirdii ve onun da Allah yolunda harcad
Beytl-Maldan saylmaktadr. Peygamber vefat ettikten sonra ben de aynen Peygamber gibi o
mallar aldm ve yine aynen onun gibi Allah yolunda harcayacam.
Hz. Fatma (a.s): Allaha yemin olsun ki bir daha seninle konumayacam.
Ebu Bekir: And olsun ki ben bu ii yapmayacam.
Hz. Fatma (a.s): Allaha yeminler olsun ki sana beddua edeceim.
Ebu Bekir: And olsun ki ben de sana iyi dua edeceim.
Hz. Fatma (a.s) vefat zaman, Ebu Bekirin onun cenaze namazna katlmamasn vasiyet etti.
[68]

Cevheri bu szleri es-Sakfe ve Fedek kitabnda ayn lafzlarla tahri etmitir. Nitekim bn-i
Ebil-Hadid de Nehcl-Belaa erhinde, c. 4, s. 80de bunu nakletmitir.
Bu rivayet konuma, mzakere ve mnazaralarn genelinden anlald zere Ebu Bekir Hz.
Davut ve Hz. Zekeriyya (a.s) ile ilgili ve evlatlara miras brakma konusu ile irtibat halinde
olan bu iki ayete cevap verememitir. Bilakis onun tek iddias, Peygamber (s.a.a)den geri
kalan mallarn Hz. Fatma (a.s)ya ait olmad mevzusuydu. Hz. Fatma (a.s) da bu delil ve
iddiay kabul etmedi. Zira o babasnn ilerini dier kimselerden daha iyi biliyordu.
Evet, Peygamber (s.a.a)in kz ilk nce kendi hakknn ispat iin Kurnn iki ak ayetini
delil olarak getirdi. Daha sonra miras ve vasiyet ayetlerinin genel anlamlarna dayanarak
kendisinin babasndan miras alabileceini ispatlad. Bu arada ne Kurnn, ne de Snnetin bu
iki ayetin ieriini kaytl bir hale getirmediini aka gzler nne serdi.
Bu hususta Hz. Fatma (a.s) en iddetli itirazn yle dile getirdi: Allah irs (miras)
konusunda bir ayeti sizlere mahsus klp da Peygamber (s.a.a)i istisna m etmitir?

Hz. Fatma (a.s) bu itiraz ve soru ekliyle, Kurn ayetlerinin genelini kaytlandrabilecek tm
kayt ve artlar reddetmitir.
Daha sonra yle buyurdu: Sizler Kurn- babam ve amcam olundan daha iyi bildiinizi
mi zannediyorsunuz?
Hz. Fatma (a.s) bu soru edasyla onlar azarlam ve Peygamber (s.a.a)in snnetinde de
ayetleri snrlayacak bir kaytn bulunmadn aka belirtmitir. Bunlarn da tesini mutlak
olarak reddetmitir. Zira eer bu hususta bir kayt veya art bulunmu olsayd, Allah Resul
veya onun hak halifesi bu durumu ona anlatrd. Gerekte byle bir eyin var olup da
Peygamber (s.a.a)in veya Alinin bunu bilmemesi olanaksz bir eydi.
Yine bunu Hz. Fatma (a.s)ya intikal ettirmede ihmalkarlk gstermeleri de olanakszd.
nk ibla ve inzarda bir kusur grlrd. Ayn zamanda hakkn sylenmemesi, cahillikle
aldatmas, batla ynetilmesi, kerametiyle gururlandrlmas, onun tartmalardan al
konulmasnda geveklik, guruplama, kincilik, sebepsiz yere dmanlk vb. gibi meseleler
gerekirdi. Bu ve bunun gibi meseleler Peygamberler ve onlarn masum vasileri hakknda
mmkn deildir.
Dier taraftan Hz. Peygamber (s.a.a)in Hz. Fatma (a.s)ya kar olan zen, sevgi, alaka ve
muhabbeti dier babalarn evlatlarna olan sevgi ve muhabbetlerinden kat kat fazlayd.
Nebiyyi Ekrem (s.a.a) bu alaka ve sevgisini, ona cann feda ederek aklyordu.[69]
Resulullah (s.a.a) zel bir ekilde kz Fatma (a.s)n terbiye ve eitimi ile ilgileniyordu. yle
ki Resulullah (s.a.a) kzn en yce kemallere ulatrd. Peygamber (s.a.a)in tek yadigar Hz.
Fatma (a.s), Allah tanma (marifetullah) ve ilahi hkmleri bilmede Hz. Resulullahtan ok
ok faydalanmt. Btn bunlar gz nne alnacak olursa, Resulullah (s.a.a)in sonuta Hz.
Fatmann dini grevleri ile irtibat halinde olan bir mevzuu ona anlatmamas mmkn
mdr?
Allaha and olsun ki hayr. Nasl olur da Resulullah (s.a.a), kendi vefatndan sonra Hz.
Fatmann kendi mirasn isteme yolunda urayaca skntlar bildii halde bu mevzuu
gizler? Hatta bu konu ylesine nemliydi ki, Hz. Fatmann miras hakknn elinden alnmas
slam mmetinin byk bir fitne frtnasna yakalanmasna sebep oldu.
Hz. Peygamber (s.a.a)in en yakn ve samimi dostu ve kardei Hz. Ali tm bilgi, hikmet,
slamdaki sabkas, Peygamber (s.a.a)in damad olmas vb. gibi unsurlara ramen nasl olur
da sz konusu hadisi (Biz peygamberler miras brakmayz hadisini) grmezlikten gelebilir?
Yine nasl olur da Resulullah (s.a.a), srrnn hafz, hakkn ifa eden, ilim ehrinin kaps,
hikmet evinin bab, mmetin en iyi hkmedeni, Htta kaps, Mslmanlarn kurtulu ve necat
gemisi, mmetin danklktan kurtulmasnn gvencesi olan Hz. Aliye bu konuyu belirtmez
de onu ylesine gizli bir ekilde brakabilir!
Yine Resulullahn amcas ve bu hanedannn efradndan olan Abbas b. Abdlmuttalibin bu
hadisi duymamas nasl mmkn olabilir? Neden Peygamber (s.a.a)in aralarndan seildii
Beni Haimin geneli bu hadisi Peygamber (s.a.a)den duymamlar ve neticede Peygamber
(s.a.a)den sonra birok skntlara uramlar?

Peki neden mminlerin anneleri olan Peygamber (s.a.a)in hanmlarndan hibirisi bu hadisten
haberdar deillerdi? Zira eer bu hadisi duymu olsalard, bir adam Osmann yanna
gndererek kendilerinin Peygamber (s.a.a)den miras aldklarn, ondan bu miras hakknn
kesilmesini istemezlerdi.
Yine Hz. Peygamber (s.a.a)in bu hkm kendisinden miras alacak fertlere aklamamas nasl
mmkndr? lahi hkmleri aklamamak Peygamber (s.a.a)in metodu deildi. Buna ilave
olarak Peygamber (s.a.a)in hkmleri aklamamas, En yakn akrabalarn uyar[70] ayeti
ile elimektedir. Resulullahn kendine tabi olanlara gsterdii zen bile sz konusu iddiann
iptali iin yeterlidir.
Hz. Peygamber (s.a.a)in temiz kznn konumalar arasnda, duyanlarn tmn etkileyen ve
herkesin boyun emesine sebep olan cmleler vardr. rnein: ...Yoksa biz iki dine
mensubuz da birbirimizden miras almayz m diyorsunuz?
Hz. Fatma (a.s)n kast olanlara, eriatn miras konusunda belirttii konularn onlarn
zannettii gibi istisna veya kaytlandrma kabul etmediini anlamakt. Bu istisna ve
kaytlandrma ancak Hz. Peygamber (s.a.a)in u szyle mmkndr: ki ayr dine mensup
olanlar birbirlerinden miras alamazlar. Bu teoriye gre hkmeti evirip evirenler hepiniz
babamn dinine mensupsunuz.
-Siz beni babamn mirasndan mahrum kldnz- ve benim onun kz olduumu biliyorsunuz.
Peki ben Mslman deil miyim? Bu dnce iin (benim slamdan ktm konusunda)
eri bir deliliniz var mdr? nna lillah ve inna ileyhi raciun![71]

(8)
PEYGAMBER (S.A.A)N KIZININ MLK OLAN FEDEN
GASBEDLMES

Allah (c.c), Hayber kalelerini Resulullah (s.a.a)in yzne anca Fedek[72] ahalisinin kalbinde
byk bir korku meydana getirdi. Bylece mecburen Peygamber (s.a.a)in emrini kabul edip
arazilerinin yarsn Peygamber (s.a.a)e balayarak bar yaptlar.[73] Peygamber (s.a.a) de
bunu kabul etti. te bylece Fedek arazisinin yars Peygamber (s.a.a)in ahsi mlk olarak
kabul edildi. Zira Mslmanlar oray asker kararak ele geirmemilerdi. Bu konu tm
Mslmanlarn ihtilaflar olmakszn kabul ettikleri bir mevzudur.
Akrabaya hakkn ver[74] ayeti nazil olunca Peygamber (s.a.a) Fedeki Hz. Fatmaya
balad. Ebu Bekir Fedeki Hz. Fatmann elinden alana dek onun elindeydi.
te bu Hz. Fatmann, babasnn vefatndan sonra tm mmetin icmasyla halife ve
mslmanlar yarglad hakt. imdi bu yarglama ile ilgili olanlar naklediyoruz:

Fahri Razi kendi tefsirinde[75] yle yazyor: Hz. Peygamber (s.a.a) vefat ettikten sonra Hz.
Fatma babasnn Fedeki kendisine baladn iddia ediyordu. Ebu Bekir Ona: Sen ihtiya
asndan benim yanmda herkesten daha azizsin; herkesten ok sana sayg duyarm ama buna
ramen szlerinin doruluuna yzde yz inancm olmad iin[76] Fedeki sana veremem!!
Daha sonra Fahri Razi yle diyor: Resulullahn hizmetisi [77] ve mm Eymen Hz.
Fatmann lehine ahitlik yaptlar. Ama Ebu Bekir Fatmaya, eriatta ahitlikleri ciz olan
ahitler getirmesini istedi. Ama byle bir ahit yoktu!
Ehl-i Beyt mamlar ve ialar Peygamber (s.a.a)in Fedek ban Hz. Fatmaya
baladnda ve Ebu Bekir onu alana dek onun elinde olduuna dair hi pheye
dmemilerdir.
Bu konu iin sayn okuyucularmzn Hz. Alinin Basradaki valisi Osman b. Huneyfe
yazd mektubu grmeleri yeterlidir. Mektubun baz kesitleri yledir:
Evet, dnya malndan sadece Fedek bizim elimizdeydi. O da bir kavmin hmna urad.
Allah ne de gzel hakim ve hkmedendir...[78]
On iki mamdan da ayn ierikte mtevatir haddine ulaan birok rivayetler nakledilmitir.
Birok byk muhaddisler kendi senetleri ile Ebu Said-i Hudriden yle naklediyorlar:
Akrabaya hakkn ver ayeti nazil olunca Hz. Peygamber (s.a.a) Hz. Fatmay ararak
Fedeki ona balad.
eyhul-slam Tabersi de Mecmaul-Beyan adl tefsir kitabnda Akrabaya hakkn ver
ayetinin tefsirinde yle yazmaktadr: Abbas halifesi Memun ite bu hadise dayanarak
Fedeki Hz. Fatmann evlatlarna geri verdi.
bn-i Hacer Heysemi yle yazyor: Hz. Fatmann, babasnn Fedeki kendisine balad
iddiasna Ali ve mm Eymen ahitlik yapt, ama ahitlerin says yeterli derecede deildi...
[79]

te bu anlattklarmz bn-i Teymiye ve bn-i Kayyum gibi Ehl-i Snnetin ileri gelen
alimlerinin naklettii eylerdir.
Yazar: Allah bizim ve onlarn hatalarn balasn. Ebu Bekirin de hatalarn balasn.
Allah Hz. Fatma, Hz. Peygamber (s.a.a), Hz. Ali, Hz. Hasan ve Hz. Hseyin (a.s) da
onlardan raz klsn.
Keke Ebu Bekir henz babasnn yasn tayan Hz. Fatmay incitmeyecek bir yntem
kullansayd. Hz. Fatma bazen miras konusunda ve daha birok konularda incitilmiti.
Keke Ebu Bekir Peygamber (s.a.a)in kznn kendisinden mitsizlikle yz evirmesine, bu
esef verici hal ile vefat etmesine, Ebu Bekir ve merin cenaze namaz ve defin merasimine
katlmamalarn belirten vasiyetine raz olmasayd!
Sbhanellah! Ebu Bekirden naklettikleri o sabr o dnemlerde nerelerdeydi. Onun ileri
grllne ne olmutu. Mslmanlarn gcne nispet olan ihtiyat nereye gitmiti?!

Keke Ebu Bekir, Peygamber (s.a.a)in kznn incinmesine sebep olabilecek her eyi
nleseydi.
Eer byle yapsayd daha gzel bir akbete sahip olur, pimanlna sebep olmaz ve
kendisinden sonrakilerin de yarglamalarndan ve azarlamalarndan kurtulmu olurdu. Bu
durum slam mmetinin gcnn ve hatta kendi iinin salah iin bile daha mnasipti. O,
Peygamber (s.a.a)in emanetinin ve yegane yadigarnn incinmesini nleyecek gce sahipti.
O, Hz. Fatmann araf yerde srnr bir halde ondan yz evirmesini nleyebilirdi.
Ebu Bekir Peygamber (s.a.a)in yerine oturduktan sonra Fedeki, iin iinde muhakeme
olmakszn Hz. Fatmaya verseydi ne olurdu?! Zira Mslmanlarn hakiminin halk zerinde
genel bir yetkisi vardr, bu yetkiye dayanarak bu ii yapabilirdi. Fedek, bu kadar kargaa, fitne
ve blcln karsnda ne gibi bir deere sahipti veya deeri ne kadard?
Btn bunlar gemiteki ve gnmzdeki Ebu Bekir dostlarnn onun iin arzuladklar
eylerdir.
imdi gnmz statlarndan Msrl Mahmut Ebu Rayyenin szlerini dinliyoruz: Hakknda
aka konumam gereken bir mevzu daha kald. O mevzu ise, Ebu Bekirin Peygamber
(s.a.a)in kz Hz. Fatmaya kar davran ve onun babasnn mirasn isterken Ebu Bekirin
taknd amel ve tepkidir. Eer biz, insanlarda zan uyandran ama yzde yzlk bir yakin
uyandrmayan haber-i vahidin Kurnn kesin zahirini kaytlandrabileceini kabul edecek ve
ayn ekilde Peygamber (s.a.a)in Biz peygamberler miras brakmayz diye syledii sz
ispatlanacak ve bu hadisin genel anlam da istisna kabul etmeyecek olursa, yine de Ebu Bekir
Peygamber (s.a.a)in geride brakt eylerden bazlarn, (rnein Fedeki) Hz. Fatmaya
verebilirdi.
Bu halifenin hakkyd ve hi kimsenin ona itiraz etmeye de hakk yoktu. Zira Mslmanlarn
halifesinin, istediine istedii eyi balamas cizdir.
Nitekim Ebu Bekir Peygamber (s.a.a)in geriye brakt eylerden bazlarn Zbeyr b. Avam,
[80]
Muhammed b. Mslim ve dierlerine balad. [81] Buna ilave olarak nc halife Osman,
Ebu Bekirin Hz. Fatmadan geri ald Fedeki ok gemeden Mervana tmar olarak
balad.[82] bn-i Ebil-Hadid gemiteki Ehl-i Snnet alimlerinin bazlarndan, ierii birinci
ve ikinci halifeyi knamaya ve onlarn Peygamber (s.a.a)in kzna kar sergiledikleri
tavrlarndan aknla uradn belirten szler nakletmitir. Bu Snni aliminin sznn
sonunda yle demitir: Brakn dini ynleri de onlarn hilafet makam bile Hz. Fatmaya bu
ekilde davranmalarna mani olmalyd.
bn-i Ebil-Hadid bu cmlenin hemen pei sra yle diyor: Bu cevab olmayan bir
szdr![83]
Yazar: Bizim onlarn ltuf ve hilafet gerekeleriyle iimiz yoktur. Konuyu bir mahkemenin
gereksimleri asndan gz nne alyor ve yle diyoruz: eri ller (bu ller Peygamber
(s.a.a)in kznn Fedek meselesinde hakim olduunu ispatlamaktadr) kamil ve eitlidir. Bu
durum insafl akl sahiplerinden sakl deildir.
Halife ve o gnn hakiminin, bu davada iddia sahibinin kutsallk asndan mran kz
Meryem ile ayn deerde ve hatta ondan da deerli olduunu, o, Meryem, Hatice ve Asiyenin
(Firavunun hanm) cennet kadnlarnn efendileri olduklarn, o ve dier kadnn dnya

kadnlarnn en faziletli olduklarn ve Peygamber (s.a.a)in ona hitaben: Ey Fatma! Tm

mmin kadnlarn veya mmetimin kadnlarnn efendisi olmaya raz deil misin? dediini
bilmesi yeterliydi. Halife bunlarn tmn bilmekteydi. Btn bunlar birok sahih rivayetler
ve ak naslarla nakledilmitir. rnein: bn-i Abdlbirr el-stiab adl kitabnda Hz.
Fatmann biyografisinde ve daha biroklar dier kaynaklarnda Peygamber (s.a.a)in Hz.
Fatmann ziyaretine giderek onun hal-hatrn sorduklarn nakletmilerdir. Peygamber
(s.a.a), onun hal-hatrn sorunca, Fatma (a.s) cevaben: Aclar beni rahatsz ediyor ve
genellikle yiyecek bir ey olmadndan dolay rahatsz oluyorum.
Hz. Resulullah (s.a.a): Kzcazm! Dnya kadnlarnn veya mmetimdeki kadnlarn
efendisi olmaya raz deil misin?
Hz. Fatma (a.s): Babacm! mran kz Meryem dnya kadnlarnn efendisi deil miydi?
Hz. Resulullah (s.a.a): O kendi asrndaki kadnlarn efendisiydi. Sen de kendi asrnn
kadnlarnn efendisisin. unu bil ki, Allaha yeminler olsun ki ben seni dnya ve ahrette
efendi olan birisine nikahladm.
Hz. Fatma (a.s)n Hz. Meryemden daha stn olduu konusu Ehl-i Beyt mamlar, onlarn
dostlar ve dierlerinin yannda kesin olan mevzulardandr.
Birok Ehl-i Snnet aratrmaclar onu tm dnya kadnlarndan hatta Hz. Meryemden bile
faziletli bilmilerdir. rnein: Sebki, Siyuti, el-Bedr, Zerkei, Makrizi, bn-i Ebu Davud ve
Menavi ki Allame Nebhani Hz. Fatmann faziletleri hakknda e-ereful-Muebbed adl
eserinde bu ahsiyetlerden nakletmitir.
Bu sz, afiilerin mfts olan Seyyid Ahmed Zeyni Dehlann, bir takm Ehl-i Snnetin
byk alimlerinden nakletmi olduu manann aynsdr. O Sire kitabnda Hz. Fatmann
evlilii ile ilgili yerde konuurken bu szleri nakletmitir. Hz. Fatma, Meryem, Hatice ve
Asiyenin cennet kadnlarnn en stn olduklarn belirten konuyu ise Ahmed b. Hanbel bni Abbastan nakletmitir.[84] el-stiab adl eserde de Hz. Haticenin biyografisinde Ebu
Davuttan, Hz. Fatmann biyografisinde ise Kasm b. Muhammedden o rivayet
nakledilmitir.
El-stiab adl eserde Hz. Fatma (a.s) ve dier kadnn cennet kadnlarnn efendileri
olduklarna dair rivayetler Ebu Davuttan silsile senet ile Enes b. Malik ve Abdulvaris b.
Sfyandan nakledilmitir.
Hz. Fatma (a.s)n bu mmet kadnlarnn en stn olduu Sahih-i Buhari, c. 4, s. 64de,
Sahih-i Mslim, c. 2, Hz. Fatmann faziletleri babnda, Sahih-i Tirmizide, Cemun BeynesSahihaynda (Hamidi), Cemun Beynes-Sihahis-Sittede ve Msned-i Ahmed, c. 6, s. 282de
nakledilmitir.
bn-i Abdlbirr el-stiabda ve Muhammed b. Sad Hz. Fatmann erhi halinde (Tabakat-u
bn-i Sad, c. 8de ve Peygamber (s.a.a)in hastayken buyurduklar babnda (Tabakat-u bn-i
Sad, c. 2de) nakletmilerdir.
Konunun erhini aynen Sahih-i Buhariden[85] naklediyoruz: Mesruk mml-Mminin
Aieden yle naklediyor: Biz Peygamber (s.a.a)in hanmlar hepimiz Peygamber (s.a.a)in
huzurundayken Fatma kageldi. Allaha yeminler olsun ki, Fatmann yrynn

Peygamber (s.a.a)in yry ile hibir fark yoktu. Peygamber (s.a.a) onu grnce yle
buyurdu: Kzcazm! Ho geldiniz.
Daha sonra onu sa veya sol tarafnda oturtarak yava bir ekilde ona bir ey syledi. Fatma
(a.s) iddetle alamaya balad. Peygamber (s.a.a) onun iddetle hznlendiini grnce yine
onun kulana bir sr syledi. Fatma (a.s) bu defasnda glmeye balad. Peygamber (s.a.a)in
hanmlar arasnda ben Fatmaya yle dedim: Peygamber (s.a.a) bizim aramzdan srrn
sadece sana syledi, sen (yine) alyor musun?!
Peygamber (s.a.a) kalkp gidince ben Fatmadan Peygamber (s.a.a) senin kulana ne
syledi? diye sordum. Fatma cevaben yle buyurdu: Ben Peygamber (s.a.a)in srrn
aklayamam. Peygamber (s.a.a)in vefatndan sonra bu srr bana sylemesi iin Fatmaya
yeminler verdirdim. Fatma (a.s) yle buyurdu: Artk sylememin hibir sakncas yoktur,
ilk defasnda Hz. Peygamber (s.a.a) kulama yavaa yle buyurdu: Cebrail her yl
Kurn bir defa bana sunuyordu. Ama bu yl iki defa sundu. Bunun anlam yaknda lmn
bana geleceidir. Sen, ben ldkten sonra sabretmelisin. Zira ben kaybettiin en deerli
kimseyim. te bu yzden -senin de grdn gibi- iddetle alamaya baladm. Peygamber
(s.a.a) benim dayanamadm grnce, ikinci defasnda yle buyurdu: Ey Fatma! manl
kadnlarn hanm efendisi veya slam mmeti kadnlarnn en stn olmak istemiyor
musun?!
bn-i Hacerin Savaikul-Muhrika adl kitabnda ve dier muhaddislerin kendi kitaplarnda
naklettikleri ey udur: Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Dnya kadnlarnn efendisi olmak
istemiyor musun?
Her neyse Hz. Fatmann dier kadnlara olan stnln belirten sz konusu hadis sahih ve
Peygamber (s.a.a)in nass olduka aktr. Muhammed b. Sad Tabakat adl kitabnn 2.
cildinde Peygamber (s.a.a)in hasta iken syledikleri adl babda kendi senedi ile Peygamber
(s.a.a)in hanm mm Selemeden yle nakleder: Peygamber (s.a.a)in lm vakti
yaklanca, Hazret, Fatma (a.s) yanna ard, kulana bir ey syleyince Fatma (a.s)
alamaya balad. Bir kez daha kulana bir eyler syledi. Bu defa Fatma (a.s) gld.
Peygamber (s.a.a) hayatta olduu mddete ben ondan bu konuda hibir ey sormadm. Ama
Peygamber (s.a.a) vefat ettikten sonra o gnk alama ve glmenin sebebini sordum. Hz.
Fatma (a.s) yle buyurdu: Peygamber (s.a.a) bana vefat edeceini haber verdi. Daha sonra
benim cennet kadnlarnn efendisi olduumu bildirdi.
bn-i Hacer-i Askalani el-stiab adl kitabnda bu hadisi mm Selemeden nakletmitir.
Tm Mslmanlar da Allahn, Peygamber (s.a.a)in kzn slam mmeti kadnlarnn
arasndan setiini ok iyi bilmektedirler. Ayn ekilde iki evladn (mam Hasanla mam
Hseyini) mmetinin oullar arasndan, kocasn ise Mslman genler arasndan semitir.
Peygamber (s.a.a) Necran Hristiyanlar ile lanetlemek iin vahiy geldikten sonra sadece
bunlar semitir. Lanetleme (Mbahele) ayeti yledir: Sana bu ilim geldikten sonra
seninle bu konuda ekienlere de ki: Geliniz, sizler ve bizler de dahil olmak zere, siz
kendi ocuklarnz biz de kendi ocuklarmz, siz kendi kadnlarnz, biz de kendi
kadnlarmz aralm, sonra da dua edelim de Allahtan yalanclar zerine lanet
dileyelim.[86]
Fahri Razi bu ayetin tefsirinde yle yazmtr: Bu ayet nazil olduktan sonra (bu ayetle Allah
(c.c) Peygamber (s.a.a)e mmetin en iyi evlatlarn, kadnlarn ve Peygamber (s.a.a)in nefsi

ve can niteliindeki ahslar Necran Hristiyanlar ile lanetlemek zere hazrlamas emrini
vermitir) Peygamber (s.a.a) siyah bir cppe giyinmi, Hz. Hseyini kucana alm Hz.
Hasann da elini tutmu, Hz. Fatma Peygamber (s.a.a)in pei sra Hz. Ali de onu takip eder
bir halde Hristiyanlarn karsna karak yle buyurdu: Eer ilk nce lanet dilemeye ben
balarsam, sizin iman getirmeniz gerekir. Necran Hristiyanlarnn Piskoposu yle dedi: Ey
Hristiyan topluluu! Ben yle ehreler gryorum ki, eer Allahtan dalar yerinden
koparmalarn isteseler, dalar yerinden koparr. Bunlar ile lanetlemeyin ki helakete
urarsnz; artk kyamete dek yeryznde bir tek Hristiyan bile kalmaz.[87]
Yine tm Mslmanlar istisnasz bir ekilde aadaki ayetin kapsad ahsiyetlerden
birisinin Hz. Fatma (a.s) olduunu kabul etmilerdir. Ayet yledir: Ey Ehl-i Beyt! Allah
ancak sizden her trl pislik ve gnah gidermek ve sizi tertemiz klmak istiyor. [88]
Yine herkes biliyor ki, Hz. Fatma (a.s) Allahn, sevgilerini slam mmetine farz ve onu
Peygamberin risalet mkafat olarak karar kld kimselerdendir.
Yine Hz. Fatma (a.s), Allahn, kullarndan aynen Onun birliine ve Peygamberinin
risaletine ehadet istedii gibi kendilerine selam gnderilmesi vacip klnan kimselerdendir.
Savaikul-Muhrika ve dier kitaplarda nakledildii zere afii ne kadar da gzel sylemitir:
Ey Ehl-i Beyt! Sizi sevmek Kurnda Allah tarafndan farzdr. Sizin byklnzn
azameti iin u yeterlidir ki, birisi size selam gndermezse, namaz namaz deildir.
Yine Savaik ve dier kitaplarda olduu zere Muhyiddin Arabi yle diyor: Benim
Peygamber (s.a.a)in hanedann sevmemin bir farz olduunu gryorum. Bu sevgi, bakalar
ondan fasla almasna ramen beni daha da onlara yaknlatryor. Rahman olan Allah (c.c),
Peygamber (s.a.a)in teblii ile kullarnn hidayeti iin Onun Ehl-i Beytini sevmekten baka
bir cret istememitir.
Allame Nebhani e-ereful-Muebbed adl eserinde yle yazyor: l-i Taha! Ey en iyi
Peygamber (s.a.a)in hanedan! Sizin dedeniz Allahn setii kimseydi. Sizler de
Mslmanlarn en sekinisiniz.
Allah daha ilk gnden sizden her trl pislik ve gnah gidermitir. O zaman siz tertemizsiniz.
Sizin dedeniz din hakknda sizin sevginizden baka hibir cret istemedi; ne de gzel bir
crettir.
Bylece Hz. Fatma (a.s) en gzel iyi i yapandr. Nitekim Allah (c.c) Kurn- Kerimde
yle buyuruyor: yiler ise, kafur katlm bir kadehten (cennet arab) ierler. Onlar,
Allah sevgisi ile yemei yoksula, yetime ve esire yedirirler. Biz sizi Allah rzas iin
doyuruyoruz; sizden ne bir karlk nede bir teekkr bekliyoruz. [89]
Tm ia alimleri istisnasz bir ekilde bu ayetin Hz. Ali, Hz. Fatma, Hz. Hasan ve Hz.
Hseyin (a.s) hakknda nazil olduunu belirtmilerdir. Onlar iftarlklarn gn pe pee
yoksula, yetime, esire infak ettiler. Bu yzden bu ayet onlarn hakknda nazil oldu.
Zemaheri ayn konuyu Keaf adl tefsirinde nsan suresinin, sz geen ayetin tefsirinde
bn-i Abbastan nakletmitir. Silsile senet ile Vahididen el-Besit kitabnda, Salebi, Tefsir-i
Kebirde ve Muvaffak b. Ahmed el-Fezail adl kitabnda getirmitir.

Gvenilir bir grup alim Menakb kitaplarnda bu konuyu kesin olarak kati bilinen eylerden
saymlardr. Biz de el-Kelimetul-Garra adl kitabmzn drdnc faslnda Hz. Fatmann
faziletlerini yazdmz zaman bu konuda aratrmac baz alimlerin grlerini de ekledik.
(Oraya mracaat ediniz.)
zet ile Hz. Fatmann (a.s) Allah, Resul ve mminler yannda sahip olduu kutslik
makam, insann Ona ve takip ettii davasna kar tam bir itminan ve gven duymasna
sebep olmaktadr. Bu durum yle bir hadde ulamtr ki davasnn ispat iin ahide bile
ihtiya kalmamaktadr. Zira Onun dili batl sylemekten korunmutur. Hz. Fatmann (a.s)
hakkn tersine veya zddna bir ey sylemesi imkanszd.
Buna gre Onun davas bal bana iddia ettii eyin doruluuna delalet etmektedir. Hatta
daha baka ip ularna gerek bile yoktur. Bu, Hz. Fatmay (a.s) tanyan bir kimsenin phe
bile etmeyecei bir meseledir.
Ebu Bekir Hz. Resulullahn kzn en iyi tanyanlardan ve davasnda yzde yz hakl
olduunu bilen ahslardan idi. Ali Farukinin de (Ali Faruki Badatn ileri gelmi
alimlerinden ve Badatn bat medresesinin statlarndandr) syledii gibi aslnda mesele
baka bir eydi. Ali Faruki, bn-i Ebil-Hadid Mutezilinin statlarndan birisidir.
Bir gn bn-i Ebil-Hadid ondan yle sordu: Hz. Fatma Fedek davasnda doru szl
myd?
Ali Faruki: Evet.
bn-i Ebil-Hadid: Peki eer doru szl idiyse, neden Ebu Bekir Fedeki ona geri vermedi?
Ali Faruki: Tebessm ederek her ynyle ilgi ekici bir cevap verdi: Eer o gn Ebu Bekir
Hz. Fatmann iddiasn kabul ederek ahit istemeksizin Fedeki verecek olsayd, Fatma
ertesi gn geri dnerek hilafetin kocas Aliye ait olduunu syleyecek ve Ebu Bekiri
oturduu makamdan indirecekti! Ebu Bekir de hibir zr getiremezdi. Zira Ebu Bekir
Fatmann syledii her eyde doru szl olduunu ve ahide gerek olmadn nceden
kabul etmitir.
Yazar: te bu yzden Ebu Bekir, Fatma (a.s)n Fedek davasnda Hz. Ali (a.s)n ahitliini
ciz bilmedi. Hayber Yahudileri bile Hz. Alinin Hayberi fethetmesine ve Yahudilerin
balarn ezmesine ramen yine de Hz. Ali (a.s)n yalan yere ahitlik yapmayacan ok iyi
bilirlerdi.
Yine bu yzden Ebu Bekir mugalata yaparak mal elinde bulundurup kullanan ahs mddei
(iddia eden) yerine koyarak ondan ahit istedi. Halbuki Ebu Bekirin kendisinin ahit
getirmesi gerekirdi.
u sz unutulmamaldr ki, Ebu Bekir Hz. Fatmaya; Ben senin sznn doruluuna
inanmyorum dedi. Halbuki onun sznn kendisi bal bana en ak hkm llerine
gre Hz. Fatmann faydasnayd.
Eer bu ahitlerin tmn yok sayarsak, Peygamber (s.a.a)in kznn bunca imtiyazlarna
ramen onu dier imanl ve mmine kadnlar gibi bile kabul edersek veya dier mminler
gibi iddia ettii davasnn ispat iin ahide muhta olduunu bile kabul etsek Peygamber

(s.a.a)in kardei ve Harunun Musaya olan yaknl gibi Peygamber (s.a.a)e yakn olan Hz.
Ali (a.s)n Hz. Fatmann davas iin ahitlik yapmas yeterli idi. Hz. Ali (a.s) cmlelerinden
yakin ve doruluk nurlarnn ldad bir ahittir. eri hakimin yakine ulatktan sonra dava
sahiplerinden isteyecei bir ey yoktur. te bu yzden Hz. Resul Ekrem (s.a.a) Hzeyme b.
Sabitin ahitlii iki adil ahidin ahitlii gibi kabul etmitir. Allah da bilmektedir ki bu
hususta Hz. Ali (a.s) Hzeyme ve dierlerinden daha stndr.
Eer bunu da grmezlikten gelerek Hz. Alinin de adil mminlerden birisi olduunu farz
ederek adil bir ahit olduunu syler isek, peki neden Ebu Bekir Hz. Fatmay ikinci ahit
yerine koyarak yemin etmesini istemedi? Eer yemin etmeseydi davasn reddedebilirdi. Ama
Ebu Bekir bunu yapmad. Hz. Ali (a.s) ve mm Eymenin ahitliini geersiz sayd
yetmezmi gibi bir de Resul- Ekremin kz Hz. Fatmann ahitliini reddetti.
Sayg deer okurlarn da bildii gibi bu i hibir dini kanuna dayanmamaktadr. Halbuki Hz.
Ali (a.s), Ktb- Sitte yazarlar ve dier yazarlarn da naklettii Sekaleyn hadisine gre
Kurnn eidir.
Peygamber (s.a.a) yle buyurmutur: Aranzda iki deerli ve paha biilmez emanet
brakyorum. Onlara sarldnz mddete asla sapkla dmezsiniz; Allahn kitab ve
tretim; Ehl-i Beytim.
Aktr ki Ehl-i Beytin en ileri geleni Hz. Ali (a.s)dr. Yine Peygamber (s.a.a)in buyurduu
hadis uyarnca, Hz. Ali (a.s) daima Kurn ile, Kurn da Ali iledir. (Kevser) havuzu banda
Peygamber (s.a.a)e gidene dek asla birbirlerinden ayrlmazlar.
Bu hadisi Hakim-i Niaburi[90] Peygamber (s.a.a)in hanm mm Selemeden naklederek
yle demitir: Bu hadis sahih senetlere sahiptir.
Zehebi de bu hadisi Telhis adl eserinde naklederek senetlerinin sahih olduunu belirtmitir.
Yine bn-i Hacer[91] Peygamber (s.a.a)in lmyle sonulanan hastal ve odasnn ashapla
dolu olduu bir esnada Peygamber (s.a.a)in yle buyurduunu nakleder: Ey insanlar!
Ruhumu teslim etmem ve sizin aranzdan ayrlmam yakndr. imdi sizlere unutmamanz
istediim bir eyi sylemek istiyorum: Ben, Allahn kitab ve Ehl-i Beytimi sizin aranzda
(emanet olarak) brakyorum.
Daha sonra Ali (a.s)n elini tutup havaya kaldrarak yle buyurdu: Bu Ali Kurn iledir ve
Kurnda Ali iledir. (Bunlar) Hibir zaman birbirlerinden ayrlmazlar.
stelik Hz. Ali (a.s) Mbahele ayetinde Peygamber (s.a.a)in can ve nefsi olarak
adlandrlmtr.
Btn bunlara ramen Hz. Ali (a.s) bu mahkemede ahitlii hi saylan bir kimsedir! Bu,
slamda meydana gelen byk bir facia idi. Bu faciadan nna lillah ve inna ileyhi raciun
diye bahsetmek gerekir.
Hz. Fatmann ikinci ahidi ise Salebinin Berke ismindeki kz olan mm Eymendi. Bu
kadn Hz. Resul- Ekremin ebesi ve kadn hizmetisiydi. Peygamber-i Ekrem (s.a.a) yle
buyururdu: Annemden sonra mm Eymen benim annem idi! Hz. Resulullah ona
baktnda yle sylerdi: Bu, hanedanmdan geriye kalan ahstr.

Yine Hz. Resulullah (s.a.a), (bn-i Hacerin el-sabe adl kitabnda mm Eymenin erhi
halinde yazd gibi) mm Eymenin cennetlik olduunu sylemitir. bn-i Hacer sabede,
bn-i Abdlbirr el-stiabda ve dierleri de kendi kitaplarnda mm Eymenden vgyle
bahsetmilerdir.
Olu Eymen Peygamber (s.a.a)in yannda Hayber Savanda ehit olunca mm Eymen bu
ehadeti kendisine byk bir mkafat ve sevap olarak bildi.[92]

(9)

ALLAH

RESULNN

YEGANE

YADGARININ

NCTLMES

Hz. Resulullah'n kznn incitilmesi, her ey bir kenara ak naslar ve Peygamber (s.a.a)in
kesin szlerinin tersinedir.
bn-i Hacer'in, el-sabe adl eserinde O Hazretin biyografisinde getirdii ve bn-i EbilAsm'n da kendi senediyle naklettii u hadise dikkat etmek yeterlidir. Hz. Resulullah, kz
Fatma'ya hitaben yle buyurdu: Allah senin gazabnla gazaplanr, senin raz olmanla da
raz olur.
Taberani ve dierleri bu hadisi kendi senetleri ile rivayet etmilerdir. (Allame Nebhani Beyruti
de e-ereful-Muebbed adl eserinde bu hadisi nakletmitir.) Buhari, Mslim ve sabe'nin Hz.
Fatma (a.s)n hal tercmesinde Musevvir'den yle rivayet etmilerdir: Resulullah (s.a.a)
minberde yle buyurdu: Fatma bedenimden bir paradr; onu inciten beni incitmitir, onu
gazaplandran beni gazaplandrmtr.
Yine eyh Yusuf Nebhani e-ereful-Muebbed adl kitabnn Ehvaluz-Zehra blmnde
Buhariden yle nakleder: Resulullah (s.a.a) yle buyurdu: Fatma benim bedenimin bir
parasdr; onu gazaplandran beni gazaplandrr.
Yine bir rivayette yle buyurmutur: Kim onu gazaplandrrsa beni gazaplandrmtr.
Cami'us-Sar adl eserde yle nakledilir: Resulullah (s.a.a) buyurdu: Fatma bedenimin bir
paradr; onu rahatsz eden her ey beni rahatsz eder; onu sevindiren her ey beni sevindirir.
Anam-babam o mukaddes zata feda olsun! Hz. Fatma'nn kendisi (bn-i Kuteybe'nin elmamet-u ve's- Siyaset adl eserinde olduu ve dier tarihilerin de yazd gibi) mer ve Ebu
Bekire hitaben yle buyurdu:
Sizler Peygamber (s.a.a)in: Fatma'nn rzas benim rzam ve Fatmann gazab benim
gazabmdr. Kim Fatmay severse, beni sevmitir; kim Fatmay sevindirirse, beni
sevindirmitir; kim Fatmay gazaplandrrsa, beni gazaplandrmtr dediini duymadnz
m?
Onlar: Evet bunu Peygamberden duyduk dediler.

Yazar: Kim Hz. Resulullah iyi bir ekilde tanr da onun bu hadisleri zerinde gerektii
ekilde dikkat ederse, bu hadislerdeki mefhumun, dnya kadnlarnn efendisi Hz. Fatmann
masum olduuna delalet ettiini grecektir.
Ahmed b. Hanbel ve Ebu Hureyre gibi bir grup Ehl-i Snnet nderlerinin Hz. Resulullah'n
Ali, Hasan, Hseyin ve Fatmaya bakarak yle buyurduunu nakletmilerdir: Ben sizinle
savaanla sava ve sizinle bar halinde olanla bar halindeyim.[93]
Hakim-i Niaburi Mstedrek ve Taberani Mucem-i Kebir adl eserlerinde bu hadisi Ebu
Hureyreden nakletmilerdir. bn-i Hacer de el-sabe adl eserinde bu hadisin ieriine
benzer bir hadisi Tirmizi vastasyla Zeyd b. Erkamdan Hz. Fatmann hal tercmesi
blmnde nakletmitir.
Yine bn-i Habban sahihinde, Ziya el-Muhtarnda, Hakim, Taberani ve bn-i eybe Zeyd b.
Erkamdan ve Ebu Yali es-Snnet ve Ziya el-Muhtariyyede Sad b. Ebi Vakkastan da
rivayet etmilerdir. mam Alevi[94] gibi baz bykler de bu hadisi nakletmilerdir.
Ebu Bekir yle diyor: Peygamber (s.a.a)in kendi adrnda oturup bir kamana yaslandn,
Ali, Hasan, Hseyin ve Fatmann da adrda olduu bir halde yle buyurduunu duydum:
Ey halk! Ben adrda olan ahslarla savaanlarla sava ierisindeyim; bunlarla bar
halinde olanlarla bar halindeyim; bunlarla dost olanlarla dostum.
Onlar, veraset ve doum asndan saadetli olanlar sever ve yine onlara, veraset, bedbahtlk
ve doum asndan bedbaht olanlar dman olur.[95]
Bu konunun aynsn stad Abbas Mahmud Akkad-i Msri Abkariyat-u Muhammed adl
eserinin Peygamber (s.a.a), mam ve Sahabe bal altnda nakletmitir. (Oraya mracaat
edebilirsiniz.)
Ahmed b. Hanbel, Abdurrahman Ezraktan, o da Hz. Aliden yle nakleder: Ben yatakta
yatmtm ki, Hz. Resulullah kageldi. Tam bu srada Hasan veya Hseyin su istedi. Hz.
Resul- Ekrem yerinden kalkarak st vermeyen koyunumuzdan biraz st sad. Hasan ileri
geldi. Ama Peygamber (s.a.a) st ona vermeyerek Hseyine verdi. Fatma (a.s) yle arz
etti: Ya Resulellah! Hseyini Hasandan daha fazla sever gibisiniz. Hz. Resulullah (s.a.a):
Hayr! Hseyin ondan nce su istemiti dedi. Ve daha sonra yle devam etti: Ben, sen
(Fatma), bu ikisi (Hasan ve Hseyin) ve bu dinlenen (Ali) kyamet gn bir yerde
olacaz.[96]
Bunlarn mmet zerine zellikle de sahabenin ileri gelenlerinin zerine olan haklar onlarn
bu gibi facialara uratlmamasn icap ederdi. Mslmanlar arasnda sahip olduklar makam,
onlarn bir kenara atlmamasn ve daima onlarla istiare edilmesini gerektirirdi. Ama byle
olmad. Hatta yle bir yere vard ki, hilafet meselesi onlar huzur bulmadan tamamland.
Onlar hak, mal, miras, humus ve mlklerinden mahrum ettiler. Henz Peygamber (s.a.a)in
pak n yerdeyken, onlarn bu byk hicrandan dolay duyduklar ac dinmemiken onlar
aynen normal ve sradan ahslar gibi saymaya baladlar.
O gn slm devletinin ynetimini ele geirenler, kendi hkmetlerinin temellerini ylesine
salamlatrdlar ki, ba kaldrmak isteyen herkesi slm mmetinin birlik ve beraberliini
blp paralamak suuyla yarglyorlard. Bylece Hz. Ali (a.s) ve onun dostlarnn

direnilerinden emin oldular. (Bu konunun tafsilatn el-Mracaat adl kitabmzda

getirmiiz. steyenler oraya bakabilirler.)
O gnlerde yaplan ilerden birisi de hibir halk snf arasnda fark brakmamalardr. Halk
arasnda ok miktarda mal dattlar. slmda uzun bir gemie sahip olanlarla yeni
Mslman olanlara ayn gzle bakld.
te bu yolla halkn rzasn kazanmay becererek ulamak istedikleri maksatlar iin yolu
am oldular. Sonucu ise u oldu: Hz. Fatma (a.s) onlar miras ve hakkn almak iin
mahkemeye ektiinde Peygamber (s.a.a)in bedeninin bir paras olan Hz. Fatmay aynen
dier kadnlar gibi saydlar. Hatta dier kadnlar gibi bile saydklar sylenemez. Zira
Mslman bir kadn kendi iddiasnn ispat iin bir adil ahs getirirse, ikinci ahit yerine onun
yemin etmesi yeterlidir. Bu kadnn iddias yemin etmedii takdirde reddedilir. Ama
Peygamber (s.a.a)in deerli kz Hz. Fatma (a.s), Hz. Ali (a.s) ahit olarak getirdiinde bir
ahit olduundan kabul etmediler! Halbuki en azndan dier Mslman kadnlar gibi ondan
yemin etmesi istenmeliydi. Eer yemin etmekten ekinseydi o zaman davas reddedilmeliydi.
Ama onlar ondan yemin etmesini istemeyerek davasn reddettiler.
Halbuki Hz. Fatma (a.s) henz Fedeki elinde bulundurmakta ve ondan yararlanmaktayd.
eriat konularna gre iddia eden ahs delil ve ahit getirmelidir (mal elinde olup onu
kullanmakta olan ahs deil). Hz. Peygamber (s.a.a) yle buyurmutur: ddia eden ahit
getirmeli, inkar eden ise yemin etmelidir.
Bu hadisin Peygamber (s.a.a)den olduu hakknda hibir phe ve tereddt yoktur. Halife,
Peygamber (s.a.a)in bu nass karsnda itihat etmi ve kendi grn Peygamber (s.a.a)in
emrine tercih etmitir.

(10)
PEYGAMBER (S.A.A)N EMRNDEN YZ EVRMEK

Bir gn Resul- Ekrem (s.a.a) ilk defa olmak zere Ebu Bekir ve mere emrederek
Zussedyeyi ldrmelerini istedi. Ama onlar Resulullahn emrini yerine getirmediler.
Zussedye veya Zulhuysere; Harkus b. Zuheyr-i Temimidir. Bu lakapla tannan bu ahs
haricilerin ele balarndand.[97]
bn-i Esir Usdul-Gabe adl kitabnda onu sahabe olarak saylmayan ahslar arasnda
yazmtr. Ayn zamanda Buhariden naklen Ebu Said-i Hudrinin yle bir hadis sylediini
nakleder: Bir gn Resulullah mal taksim ederken Beni Temimden olan Zussedye yle dedi:
Ya Resulellah! Adaletle taksim et!
Resulullah (s.a.a): Vay olsun sana! Eer ben adaletli davranmayacaksam peki kim adaletli
davranacaktr! (Bu hadis Sahih-i Mslimde de nakledilmitir.)
Resulullah (s.a.a) onun karm olduu bozgunluk ve serkeliklerine son vermek iin onun
ldrlme emrini vermeye karar vermiti. Ama bu serke ahs, namazda yapm olduu riya

ve gsterile Ebu Bekir ve meri kendisine celbetti. Ebu Bekir ve mer de Peygamber
(s.a.a)in emrinin tersine onu ldrmekten vazgetiler!!!
bn-i Hacer es Savaikul-Muhrika ve Ebu Yali ise kendi Msned kitabnda, Snen ve
Sahih yazarlarna tabi olarak Zussedyenin hal tercmesinde Enes b. Malikten yle dediini
naklederler:
Peygamber (s.a.a)in zamannda namazyla bizi aknla uratan birisi vard. Biz onun
ismini Resulullaha syledik. Hazret onu tanmad. Sfatlarn syledik yine tanmad. Biz
onun hakknda konuuyorken o ahsnn kendisi ka geldi. Biz: Ya Resulellah! te bu
adamdr dedik.
Resulullah (s.a.a) yle buyurdu:
Siz bana, yznde eytann belirtileri olan birisinden bahsediyorsunuz.
Zussedye, Peygamber (s.a.a) ve ashabn yanna gelerek selam vermeden oturdu!
Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Allah akna syle bakalm; acaba bizim karmzda
durduunda kendi kendine; bu grup arasnda benden daha iyisi yoktur, demedin mi?
Zussedye: Evet, Allaha yemin olsun ki aynsn dedim, dedi. Daha sonra mescide girerek
namaz klmaya balad.
Resulullah (s.a.a): Kim bu adam ldrebilir?
Ebu Bekir: Ben, dedi. Yerinden kalkarak onu ldrmek iin hareket etti. Bu esnada o namaz
klmaktayd. Ebu Bekir: Sbhanellah! Namaz klan birisini nasl ldreyim? Halbuki
Peygamber (s.a.a) namaz klan birisinin ldrlmesini yasaklamtr! dedi.
Ebu Bekir dar knca Resulullah (s.a.a): Onu ldrmedin mi?! dedi.
Ebu Bekir: Namazla megul olan birisini ldremedim, zaten siz de namaz klan birisinin
ldrlmesini yasaklamtnz! dedi.
Resulullah (s.a.a) tekrar huzurunda bulunanlara: Kim onu ldrebilir? diye buyurdu:
mer: Ben, dedi. Daha sonra yerinden kalkarak onu ldrmek iin ieri girdi. Bu esnada
Zussedye anln secdeye koymutu. mer de: Ebu Bekir benden daha iyi biliyor diyerek
geri dnd.
Resulullah (s.a.a): Ne yaptn?! diye sordu.
mer: Onu secde halinde grdm ve ldrmek istemedim.
Resulullah (s.a.a) tekrar yle buyurdu: Onu kim ldrebilir?
Hz. Ali (a.s): Ben dedi.
Resul- Ekrem: Evet, eer sen onu grebilir isen ldrebilirsin.

Hz. Ali (a.s) da onu ldrmek iin mescide gitti ama Zussedye gitmiti.
Resulullah (s.a.a) yle buyurdu: Eer bu adam ldrlseydi, mmetinden iki kii arasnda
bile ihtilaf kmazd.
Hafz Muhammed b. Musa irazi bu hadisi, Yakup b. Sleyman, Mukatil b. Sleyman, Yusuf
Kattan, Kasm b. Selam, Mukatil b. Hayyad, Ali b. Harb, Seddi, Mcahit, Katade, Vakiy, bni Cureyh ve dierlerin tefsirlerinden tahri ettii bir kitabnda nakletmitir.
leri gelen baz alimler de bu hadisi, doruluu kesin olan hadislerden bilmilerdir. rnein:
bn-i Abdurabbih el-Endlsi kdul-Ferid adl eserinin birinci cildinin sonlarnda Ashab-u
Ehvann szlerine ulatnda bu hadisi nakletmitir.
Sonra onun sonunda yle sylemektedir: Peygamber (s.a.a) buyurdular ki: Bu adam benim
mmetim arasnda kan ilk boynuzdur. Eer onu ldrseydiniz hatta iki kii arasnda bile
ihtilaf domazd. Beni srail yetmi iki frkaya ayrld, bu mmet de ok yaknda yetmi
frkaya ayrlacaktr; bir frka hari dierleri cehennem ateinde olacaklardr.

(11)
TEKRAR PEYGAMBER (S.A.A)N
EMRNDEN YZ EVRME

Ebu Bekir ve merin, Hz. Peygamber (s.a.a)in ak nass karsnda itihat yaptklar
yerlerden birisi de Resulullahn bu mrtet unsurunun ldrlmesi iin ikinci bir defa onlara
emir vermesidir. Ama onlar yine aynen birinci defasnda olduu gibi Resulullahn emrini
yerine getirmediler.
Ebu Said-i Hudri yle rivayet ediyor:
Ebu Bekir Resulullah huzuruna gelerek yle dedi: Ya Resulellah! Ben filan dereden
geerken namaz klmakta olan takval ve gzel simal bir adam grdm.
Resulullah (s.a.a) Ebu Bekire: Git onu ldr! diye emretti.
Ebu Bekir gidip onu namaz halinde grnce, onu ldrmekten vazgeerek Peygamber
(s.a.a)in yanna geri dnd!
Peygamber-i Ekrem (s.a.a) mere dnerek: Sen git onu ldr! diye emretti.
mer de gidip onu Ebu Bekirin grd halde grnce, onu ldrmeyip geri dnerek yle
dedi: Ya Resulellah! Huu ile namaz kldn grdmden dolay onu ldrmekten
sakndm.

Resul-i Ekrem (s.a.a) (Hz. Aliye dnerek): Ya Ali! Git o adam ldr diye emretti. Hz. Ali
(a.s) gidip onu gremeyince geriye dnerek yle dedi: Ya Resulellah! Onu bulamadm. te
burada Resulullah (s.a.a) yle buyurdular:
Bu adam ve onun gibi dnenler Kurn okurlar ama henz Kurnn okuma sesi
azlarnda tamamlanmamken okun yaydan kt gibi dinden karlar! Daha sonra da
okun yaya geri dnmedii gibi dine geri dnmezler. Onlar ldrn ki onlar yeryznde en
kt insanlardr.

Hatrlatma:
Kim, harici olan bu mrtet adam hakkndaki iki hadisi dikkatle incelerse, iki ayr gnde
Resul- Ekremin Ebu Bekir ve mere bu mrtet ve harici adam ldrmelerini emrettiini
ama Ebu Bekir ve merin kstahlkla bu emri yerine getirmediklerini ok iyi grecektir.
Birinci hadis (Enes b. Malikin hadisi), Peygamber (s.a.a)in bu adam daha nce tanmadn
ite bu yzden Hazretin onun hakknda bir emir vermediini ama onu grp de tandktan ve
bencilliiyle birlikte yznde eytani belirtiler de grnce, onun ldrlme emrini verdiini
aka gzler nne sermektedir.
mer ve Ebu Bekiri aknla srkleyen bu adamn, birici gn mescitte namaz klarken
lm emri verilmitir. Ahmed b. Hanbelin Ebu Said-i Hudriden naklettii hadis aka yle
diyor: Ebu Bekir haricilerden olan bu ahs, mescitte deil etraftaki derelerden birinde namaz
klarken grd. Onun namazdaki huu ve huzusu onu hayranla drd. Ebu Bekir de bu
durumu Peygamber (s.a.a)e bildirdi. Peygamber (s.a.a) de hemen onun ldrlmesini emretti.
Binaen aleyh bu iki rivayet iki eit vaka hakknda nakledilmitir. Onlar (Ebu Bekir ve mer)
Peygamber (s.a.a)in ak nass karsnda itihat ederek kendi grlerine gre
davranmlardr.

HARCLER KMLERDR?
Hariciler slm dininden karak imam Ali (a.s) ile savaan kimselerdir. Onlar Sffin savanda
hakemiyeti zorla Hz. Aliye kabullendirerek daha sonra da hakemiyeti bahane ederek adil bir
lider olan Hz. Ali'ye kar ayaklandlar. O zamanlar hariciler sekiz bin kii veya daha
fazlaydlar.
Emirul-Mminin Ali (a.s) onlar davet ederek Allah ve kyamet gnn onlara hatrlatmak ve
yanllklarn dzeltmek istedi. Ama onlar Hz. Alinin bu davetini kabul etmeyip ondan kafir
olduunu itiraf etmesini, daha sonra tvbe ederek Allahn onu balamasn istediler.!!!
Hz. Ali (a.s) Haricilerin davetini kabul etmediklerini grnce, Abdullah b. Abbas eli olarak
onlara doru gnderdi. Abdullah b. Abbas da kendi grevini iyice yapt ve salam delillerle
onlarn yanllklarn meydana kararak onlardan kendi balarna hareket etmekten
vazgemelerini istedi. Ama Hariciler kendi sapklklarnda srarlydlar. Sanki kulaklar
sarlam kalpleri talamt.

Hariciler kendi grleriyle muhalefet eden her Mslmann kafir olduu kansna vardlar.
Bu nedenle onlarn kan, mal ve namusu onlara helal idi! te bu yzden Mslmanlarn
aleyhine ayaklanarak kimi buldularsa ldrdler. ldrlen Mslmanlardan birisi de Habbab
b. Eret Temimidir. Onu ldrp hamile olan karsnn da karnn paraladlar!
Onlarn bu ekilde ayaklanmalar ve fesatlar iddetlenince, Emirul-Mminin Ali (a.s) onlara
nasihatte bulunarak Kurn, Snnet, Mslmanlarn gidiat ve Mslmanlarn resmi
halifesinin emirlerine uymalarn istedi.
Ama onlar kendi sapklklarnda srarlydlar. Aynen Hz. Nuhun kavmi gibi onun szlerini
duymamak iin kulaklarn parmaklaryla tkyorlard! Mslmanlarn imam karsnda
dikilip sava hazrlklar yapmaya baladlar.
Allahn buyruuna dnnceye kadar saldran tarafla savan[98]
Allah ve Resulne kar savaanlarn ve yeryznde (hak) dzeni bozmaya alanlarn
cezas ancak ldrlmeleridir.[99]
Yukardaki ayetlerin hkm uyarnca Hz. Ali (a.s) da onlarla savat. Haricilerden on kiiden
fazla kurtulamad. Hz. Ali (a.s)n ordusundan da on kiiden fazla ehit olan olmad. Elbette
Hz. Ali (a.s) bu haberi Haricilere bir sohbetleri esnasnda vermiti ama onlar itina
etmemilerdi.
Daha sonra sapklardan bir baka grup, Haricilerden savata ldrlmeyen bu kk gruba
katldlar ve Sffindeki hakemiyet olayn ve Haricilerin grlerini teyit ettiler. (Ne Hz. Ali
(a.s)n ve ne de Muaviyenin hilafete layk olmadklarn savundular.) Bu grup da hkmete
kar ayakland.
Bu fertlerden bir grup Nafi b. Ezrakn nderliinde Irakta, bir grup da Necdet b. Amir-i
Harevrenin nderliinde Yemamede ayakland.
Necdet u akideyi de Haricilerin akidesine ekledi; Mslmanlardan her kim onlarla beraber
savamak iin kyam etmezse, kafirdir. Kendi mezheplerini o kadar genilettiler ki, muhsine
zinasnn[100] hkmn iptal ettiler, hrszn elinin koltuktan kesilmesini olmak zere vacip
bildiler. Adet halinde olan kadnn namaz klmasn farz bildiler ve burada zikredilmesinin
yeri olmayan dier bidatler ortaya kardlar.
Gnmzde bile bu gruptan baz frkalar, slm devletlerinin ke bucaklarnda
bulunmaktadrlar. Mehur gezgin bn-i Betute hicretin 6. asrnda onlar Ummanda grmtr.
Sefer name adl eserinin birinci cildinin 172. sayfas ve sonralar bu konuya aittir. O yle
yazmtr: Umman halk bazi mezhebine mensuptur. Cuma namazn leyin drt rekat
klarlar; namazdan sonra cemaat imam Kurndan birka ayet okur ve szlerini aynen hutbe
gibi syler. Ebu Bekir ve mere kar meyil gsterirler. Ama Osman ve Ali hakknda bir ey
sylemezler. Alinin ismini sylemeleri icap ettiinde kinaye ile O adam!!! derler. Lanetli
Abdurrahman b. Mlcemden vgyle bahseder ve O, fitnenin kkn kesen ok layk
birisiydi! derler.
Daha sonra bn-i Betute yle diyor: Kadnlar arasnda zina pek yaygndr. Onlar gayret ve
namusa sahip deillerdir. Kendi kadnlarna zina yaptrmaktan ekinmezler! Ben bir gn Ezd
kabilesinden olan Sultan Umman Ebu Muhammed b. Nebhann yannda oturmutum. ok

gen, gzel ve ak yzl bir kadn gelip onun karsnda durarak yle dedi: Ey Ebu
Muhammed! eytan bamda taknlk yapmtr!
Sultan: Git eytan dar kar, dedi.
Kadn: Sana snmken bu ii nasl yapabilirim, dedi.
Sultan: Git ne istersen onu yap, dedi.
Bu gzel kadn gidince Sultan yle dedi: Bu ii yapmak isteyen bu kadn ve onun gibileri
sultann gvencesi altndadrlar. Onun baba ve akrabalar onu bu iten alkoyma hakkna sahip
deillerdir. Eer onu ldrrlerse ksas yoluyla ldrlrler. Zira o kadn sultana snmtr!
Kendi kendime dedim ki; Allah doru buyurmu, Resul de tebli etmitir. Zira buyurmutur
ki: Ya Ali! Zina zade, annesi hayz halinde kendisine hamile kalan ve mnafktan baka sana
kimse buzetmez. [101]
Haricilerin ldrlmesi hakknda Peygamber (s.a.a)den birok hadis nakledilmitir; zellikle
tertemiz Ehl-i Beyt yoluyla. Ehl-i Snnet yoluyla bu frkay niteleyen bir hadisi nakletmemiz
yeterlidir:
Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Kurn okurlar ama daha bitmemiken slma tabi
olanlar ldrrler. Putperestleri yardma arrlar, okun yaydan kt gibi slmdan
karlar. Eer onlar grm olsaydm Ad kavminin ldrlmesi gibi onlar ldrrdm.[102]
Bir baka hadiste ise yle buyuruyor: Eer onlar grrsem, Semud kavminin ldrlmesi
gibi onlar ldrrm.
Yine Resulullah (s.a.a) baka bir hadislerinde yle buyurmutur: Onlar yalar az olan
bireylerdir. Fikir asndan aptaldrlar. Peygamberin szlerini naklederler, Kurn okurlar
ama henz kelimeleri bitmemiken okun yaydan kt gibi dinden karlar. Onlar ne zaman
grrseniz ldrn. Zira kyamet gn onlarn katillerine mkafat verilecektir.[103]
Bu trden sahih hadisler ve Mslmanlar Haricilere kar savamaya tevik eden rivayetlerin
tm onlarn kafir olduklarna delalet etmektedir. Hadis yle buyuruyor: Onlar ldrmek
aynen Ad ve Semudu ldrmek gibidir.[104]
Haricilerin yeryznn en aalk insanlar olduuna dair her iki frkann (ia ve Snni)
rivayetleri mtevatirdir. rnein u rivayet: Ebuzer Gfari ve Rafi b. Amr-i Gfari Peygamber
(s.a.a)den yle buyurduunu naklederler: Benden sonra, mmetimden yle bir kavim
ortaya kacak ki, Kurn okuyacaklar ama henz kelimeleri bitmemiken okun yaydan kt
gibi dinden kacaklar. Bunlar yeryznn en aalk insanlardrlar.[105]
Yazar: Resulullahn sz Henz kelimeleri bitmemi iken... yani okuduklar Kurn
anlamazlar anlamndadr. Okuduklar eylerden faydalanmazlar. Okuduklar esnada
azlarndan kan harfler ve kelimelerden baka hibir eye sahip deillerdir. Onlarn
kalpleri, yaptklar ameller yznden rtldr. Kurnn nurundan bir zerre bile oraya
girmez. Onlarn Kurn okumalar kabul edilmez. Onlar iin gzel bir amel yazlmaz.
Yine Ebu Berze Peygamber (s.a.a)in Hariciler hakknda yle dediini naklediyor: Kurn
okurlar ama henz grtlaklarndan dar kmamken okun yaydan kt gibi dinden

karlar ve bir daha dnmezler. Onlar srekli Mslmanlarn aleyhine kyam ederler. Onlarn
son fertleri ise Deccal ile zuhur edecektir. yleyse onlar grdnz vakit ldrn! Onlar en
kt halktrlar! Onlar yeryznn en aalk insanlardrlar![106]
Yazar: Eer bunlar yeryznn en aalk insanlar veya en kt insanlarndan iseler,
yleyse putperestlerden, dini inkar edenlerden daha tehlikelidirler. te bu onlarn kfr iin
yeterlidir.
Buhari Ebu Said-i Hudriden yle nakleder: Bir gn Peygamber (s.a.a) bir mal halk arasnda
taksim ediyordu. Beni Temimden olan Zussedye gelerek yle dedi: Ya Resulellah! Adaletle
taksim et. Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Vay olsun sana! Ben de adil olmayacaksam
peki adil kimdir? Ben adil olmazsam sen zarar grrsn.
mer: zin veriniz de ban vuraym[107] dedi.
Resul- Ekrem (s.a.a) yle buyurdu: Onu brak; onun yle dostlar vardr ki siz namaz ve
orularnz onlarn oru ve namazlar karsnda kk ve az sayarsnz. Kurn okurlar ama
henz boazlarndan kmamken okun yaydan kt gibi dinden karlar. Onlarn oklar,
kllar ve elbiseleri hi kimsenin kanna dememitir. Onlarn alnlar fazla secde yznden
nasr balamtr. Onlarn nderi u siyah yzl adamdr. Onun bir pazusu aynen kadn gs
gibidir veya aynen gs gibi hareketlidir. Mslmanlar tefrikaya dtkleri vakit bunlar
ayaklanacaklardr.
Ebu Said raviye yle dedi: ahit ol ki ben bunu Peygamber (s.a.a)den duydum. Yine unu da
sylyorum ki, Ali b. Ebu Talip onlar ile savaacaktr. Ben de onunla beraber olacam. Daha
sonra o adam getirdiler. Onu grdmde aynen Peygamber (s.a.a)in buyurduu gibi
olduunu grdm.[108]
Hariciler, onlarn davranlar ve ruhsal durumlar hakknda Ehl-i Beyt yoluyla ulaan hadisler
mtevatirdirler. Ehl-i Snnet yoluyla nakledilen hadisler olduka fazladr. Yeri geldiinde her
iki frkann (ia ve Snni) kendi kitaplarna bakmak gerekir. zellikle Ktb- Sitte ve Ehl-i
Snnetin ileri gelen alimlerinin Msned kitaplarna mracaat edilebilir.
Bu rivayetler, peygamberlerin sonuncusu Resul- Ekremin (s.a.a) nbvveti ve slmn
alametlerindendir. Zira onda gelecekten haber verilmitir; ki Peygamber (s.a.a)den sonra
sabah afa gibi insanlara aikar oldu. Halk bu fertlerin slmdan kmalarn ok iyi bir
ekilde grd. Onlar Emirul-Mminin Hz. Alinin aleyhine ayaklandlar. Tam bu srada halk
iki gruba ayrld. Nitekim Resul- Ekrem (s.a.a) yle buyurmutu: ki gruptan hakka en
yakn olan, onlar ldrecektir.
Hariciler bahsini, Taberaninin Evsat adl kitabnda Hz. Ali (a.s)n has ashabndan ve
komutanlarndan olan Cundep b. Zuheyrden naklettii bir hadisle sona erdiriyoruz.
Cundep b. Zuheyr yle diyor: Hariciler Hz. Alinin ordusundan ayrlarak onun aleyhine
ayaklandklar zaman Hz. Ali (a.s) ile beraber onlarla savamak iin ktm.
Onlarn Kurn okuduklar zaman kardklar sesi aynen ar vzlts gibi duyuyorduk! Onlara
yaklatmz vakit aralarnda takval ahslar grdk. Ben onlar izlemekten rahatsz oldum.

Ben gruptan ayrlarak atmdan indim, atmn yularn tutup mzrama yaslanarak yle
dedim: lahi! Eer bunlarla savamak senin dinine hizmetse, bana rehberlik yap. Eer bu i
gnahsa, beni ondan koru! Tam bu srada Hz. Ali (a.s) ka geldi.
Hz. Ali (a.s) bana yaklat vakit yle buyurdu: Ey Cundep! Allahn gazabndan korun.
Daha sonra mam (a.s) atndan indi ve namaz klmaya balad.
Bu arada bir ahs gelerek yle dedi: Ey Emirel-Mminin! Haricilerle iiniz mi var?
mam: Neden?
ahs: nk onlar nehri geerek gittiler.
mam: Hayr! Nehri gemediler.
ahs: Sbhanellah!
Hemen o ahsn ard sra baka birisi gelerek: Hariciler nehri geerek gittiler, dedi.
mam: Hayr! Onlar nehri gemediler.
ahs: Sbhanellah.
Daha sonra baka birisi gelerek yle dedi: Onlar nehri geerek gittiler.
mam: Onlar nehri gemediler ve gemeyecekler. Allah ve Peygamberinin de buyurduu gibi
onlar nehrin dier tarafnda ldrleceklerdir.
Daha sonra Hz. Ali (a.s) atna binerek bana hitaben yle buyurdu: Ey Cundep! Onlara
Allahn kitab ve Peygamberinin snnetine davet edecek bir eli gndereceim ama onlar
itina gstermeyerek onu ok yamuruna tutacaklardr.
Ey Cundep! Bizden
kurtulamayacaktr.

on

kii

ldrlmeyecek;

onlardan

da

on

kiiden

fazlas

Daha sonda yle buyurdu: Kim bu Kurn alarak bu grubu Allahn kitabna ve
Peygamberinin snnetine davet etmek, bu yolda ldrlmek ve bunun karlnda ise
Allahn cennetine gitmek istiyor?
Beni Amir b. Sasaa kabilesinden bir gen olumlu cevap verdi. Bu gen Kurn alarak
onlara doru hareket etti ama onlara yaklar yaklamaz ok yamuruna tutuldu ve ehit oldu.
Hz. Ali (a.s): Hamle edin! dedi.
Cundep yle devam ediyor: Ben bu ellerimle le namazndan nce onlardan sekiz kiiyi
ldrdm. Aynen mam Alinin syledii gibi bizden on kii bile ldrlmedi, onlardan da on
kiiden fazlas kurtulamad!

(12)
EBU BEKRE ZEKAT
VERMEYENLERLE SAVA

Ebu Bekire zekat vermekten kananlar, onun hilafetinde tereddtleri olduu iin ona zekat
vermeyen kimselerdi. Bu ahslar zekatn gerekte vacip olup olmad konusunda tereddde
dmemilerdi. Nitekim Muhammed Hasaneyn Heykel, es-Sddk Ebu Bekir adl kitabnda
yle yazyor:
nl muhaddisler ve hadis hafzlar yle rivayet ederler: Ebu Bekir sahabeyi toplayarak bu
ahslarla savamak konusunda istiare etti. mer ve baka bir grubun gr, Allah ve
Resulne inanm bir toplulukla savalmamas, tam aksine onlardan slm dmanlarnn
aleyhine yararlanlmas dorultusundayd. Bu fikri tayanlar, ounluu tekil etmekteydi.
Ama sava fikrini savunanlar aznlktayd. Anlald zere bu konu hakknda iki grup
arasnda uzun tartmalar vuku bulmutur. Sonunda Ebu Bekir, aznln grn teyit etmek
zorunda kald gze arpmaktadr?!
O kendi grnn teyidinde olduka sk davrand. Bunun delili ise kendi syledii szdr.
Zira Ebu Bekirin kendisi yle sylemitir: Allaha yemin olsun ki, eer onlar Peygamber
(s.a.a)e verdikleri yllk zekatlarn benden esirgerlerse, onlarla savaacam.
Ama bu kararn kt sonucunu sezebilen mer yle dedi: Sen, Peygamber (s.a.a)in; Ben
Allahn birliini ve Muhammedin Onun kulu ve elisi olduunu itiraf etmeyenlerle
savamaya memurum. Kim bunu itiraf ederse onun can ve mal benim tarafmdan
gvencededir. Onun hakkn yerine getirmeyenler hari; ki onlarn hesab Allaha aittir.
buyurduu kimselerle nasl savaabilirsin?!..
Ama Ebu Bekir merin szlerini hie sayarak korkusuzca yle dedi: Allaha yeminler
olsun ki, namaz ile zekat arasnda fark brakanlarla savaacam. Zira zekat mal hakkdr.
Peygamber (s.a.a) de yle buyurmutur: Zekatn hakkn yerine getirmeyenler hari.
Yazar: Allah, Ebu Bekiri balasn! O, Peygamber (s.a.a)in ak nassn grmezlikten
gelmek ve onu kendi siyasetinin gerektirdii gibi yorumlamak istiyordu?! Zira o gn
ldrlenler, Allah ve Resulne inamm, namaz ile zekat arasnda hibir fark
brakmyorlard. Onlar sadece zekat Ebu Bekirin hkmetine vermek istemiyorlard. nk
Ebu Bekirin halifelii, tadklar tereddt yznden onlar iin ispatlanmamt. te bu
yzden onlar zekat Ebu Bekire vermemekte mazur, hatta haklydlar.
Buna gre onlar zekat vermemekle mal hakkn ve zekat hakkn yerine getirmi oldular. Zira
onlarn mal ve zekat haklarndan birisi de o mallar hakknda onlarn, sadece Allahn,
Resulnn veya Allah ve Peygamber tarafndan grevlendirilen ve velayet hakk olan bir
kimsenin hkmyle grevlerini yerine getirmeleriydi.
Eer onlarn zr ve mazeretleri Ebu Bekire ulaacak olsayd, Ebu Bekirin, zekat demeleri
iin onlara zaman tanmas mmknd. Ama bu biareler Ebu Bekire nasl ulaabilirlerdi ki
onlar da hakl grlsn!

Grdnz gibi Sahih kitaplar bu trden, mminlerin kanlarnn dklmemesi gerektiini

belirten hadislerle doludur. Bu hadislerin bazlar mutlak (kaytsz-artsz) bazlar ise
geneldir. Ayn zamanda bu mutlak ve genel hadisleri kaytlandracak ve onlarla sava ciz
klacak herhangi bir delil de yoktur.
Ebu Bekirin syledii Zekat, mal hakkdr cmlesi kayt ve art deildir. Zira mkelleflerin
zekat vermelerinden baka dier bir anlam anlalmamaktadr. Bu cmle Peygamber (s.a.a)in
hak halifesinin zekat onlardan istemesini ve almasn vurgulamaktadr. Ama eer onlar zekat
vermekten kanrlarsa, sava karlmakszn zor kullanarak onlardan almak gerekir. Onlarla
savamak, genel olarak ak naslarda kanlarnn dklmesinin haram olduu hkmyle
elimektedir. nceden de sylediimiz gibi Ebu Bekirin sadece phe etmesi genel delilleri
kaytlandramaz.
imdi bu genel rivayetlerden bir ksmn Sahih-i Mslimden naklediyoruz: O rivayetlerden
birisinde yle aktarlr: Hayber Savanda Hz. Resul- Ekrem sanca Hz. Alinin eline
verince yle buyurdu: Git ve etrafna bakma! Ali (a.s) bir ka adm gittikten sonra durdu
ama etrafna bakmad. Daha sonra yksek bir sesle: Ya Resulellah! Onlarla hangi esasa gre
savaaym? diye sordu.
Resulullah (s.a.a): Allahn birliini ve Muhammedin Onun kulu ve elisi olduunu itiraf
edinceye dek onlarla sava. Eer bu sz ikrar ederlerse, canlarn korumulardr. Ama bu
szn hakkn icra etmezlerse, o baka. Onlarn hesaplar ise Allaha aittir.[109]
Yine Sahih-i Buhari ve Mslimden senet zinciri ile same b. Zeydin yle dedii rivayet
edilir: Resulullah (s.a.a) bizi Hurkaya [110] gnderdi. Sabah tan vakti kafirlere saldrdk ve
onlar yendik. Ben ve Ensardan birisi kafirlerden birisini araya aldk. O bu durumu grnce;
L ilhe illallah dedi. Ensardan olan arkadam onu ldrmekten ekindi. Ama ben aldr
etmeyerek mzrakla onu ldrdm.
Savatan dndmzde bu haber Peygamber (s.a.a)e ulanca, Resulullah (s.a.a) yle
buyurdu: Ey same! O, l ilhe illallah dedikten sonra m onu ldrdn?
Ben: O bu szyle kendisini korumaya alyordu dedim.
Peygamber (s.a.a) szlerini o kadar tekrar etti ki, ben; keke o gnden nce Mslman
olmam olsaydm, diye arzu ettim.
Yazar: same, Allaha iman, namaz, zekat, oru, hac, Peygamber (s.a.a)in ashab olma, cihat
vb. tm amellerinin bu gnah gideremeyeceini zannettikten sonra o arzuyu dile getirmitir.
O, bu gzel amellerin bu gnah vastas ile yok olduunu anlamtr.
samenin sznden onun, bu iinin ardndan balanmayacandan korktuu
anlalmaktadr. te bu yzden; Keke bu olaydan sonra Mslman olmu olsaydm diye
arzu etmektedir. Zira Hz. Peygamber (s.a.a) yle buyurmutur: slm, kendisinden nceki
(kt) amelleri temizler.
Saygdeer okuyucularn, sadece samenin bu sznden L ilhe illallah diyen birisinin ne
kadar saygn olduunu anlamalar yeterlidir.

Buhari Ali ve Halidin Yemene gnderilmesi babnda yle nakleder: Bir adam kalkarak
yle dedi: Ya Resulellah! Allahtan kork!
Resulullah yle buyurdu: Vay olsun sana! Ben yeryz halknn Allahtan ekinenlerinden
daha lyk deil miyim?
Halid: Ya Resulellah! Onun boynunu vuraym m? dedi.
Resulullah (s.a.a): Hayr, belki de o namaz klar!
Bu hadisi Ahmed b. Hanbel Ebu Said-i Hudriden de nakleder.[111] Bu hadisin bir benzerini
bn-i Hacer-i Askalani el-sabe adl kitabnn, mnafk Sarhukun biyografisinde
nakletmitir. Onu ldrmek iin getirdiklerinde Resul- Ekrem (s.a.a) yle buyurdu: O
namaz klyor muydu?
Cevaben: Evet, halk onu grd vakit namaz klar dediler.
Resulullah (s.a.a) yle buyurdu: Allah beni namaz klanlar ldrmekten men etmitir.
Ayn ekilde Zehebi, Amir b. Abdullah Yesarn hal tercmesinde Mizanul-tidalda kendisi
Enes b. Malikten yle rivayet eder: Resulullahn yannda bir adamn ismini syleyerek
onun mnafklarn snanda olduunu sylediler. Onun hakknda fazla konuulunca,
Peygamber (s.a.a) katledilmesi emrini verdi. Daha sonra yle buyurdu: Namaz klyor
mu? Cevaben: Evet, kendisine faydas olmayan namaz klar. Resulullah (s.a.a) yle
buyurdu: Allah beni, namaz klanlar ldrmekten men etmitir.
Yazar: Keke Halid b. Velid namaz klan Malik b. Nveyrenin ihtiramn korusayd ve onun
kann dkmekten ekinseydi. Abdullah b. mer ve Ebu Katade-i Ensari, Malik b.
Nveyrenin ldrld gn onlarla birlikte sabah namaz kldn sylemilerdir. Ama
Halid b. Velid, Malikin gzel karsna ak olduundan ona ulamak iin kocasn ldrd!!
Sahih-i Buhari ve Mslimde kendi senetleri ile Abdullah b. merin yle dedii rivayet
edilir: Bir gn Peygamber (s.a.a), Minada Kbeye iaret ederek yle buyurdu: Bu ehrin
nasl bir ehir olduunu biliyor musunuz? Halk cevaben Allah ve Resul daha iyi bilir, dedi.
Resulullah (s.a.a): Bu ehir muhteremdir. Bugnn nasl bir gn olduunu biliyor musunuz?
Halk cevaben: Allah ve Resul daha iyi bilir, dedi.
Resulullah (s.a.a): Bugn muhterem bir gndr. Allah da aynen bugn, bu ay ve bu ehir gibi
sizin kan, mal ve namusunuzu muhterem klmtr.
Ehl-i Snnetin muteber ve gvenilir hadis kitaplar, buna benzer hadislerle doludur. Bu
hadisler, bu hususta Mslmanlar iin hibir pheye yer brakmamaktadr. Bu hadislerin
hkmyle hibir Mslmann halifeye zekat vermekte ihmalkarlk ve kusur ettii iin
ldrlmesi, zellikle de onun bu ihmalkarlk ve kusuru, halifenin oturduu makamn hak
olup olmad hakkndaki pheden kaynaklanm olursa, asla ciz deildir. Nitekim
Peygamber (s.a.a) vefat ettii zaman Arap kabilelerinden bazlarnn durumu aynen byleydi.
Fitne ve taknlk o kadar ilerledi ki, Araplardan bir ou slmdan ktlar. Muhacir ve Ensar

da hilafet hakknda kavga ve kargaa kardlar. Her birinin ayr bir gr vard. Hatta Ensar
ayr gre sahipti.
Tam bu kargaalkta Ebu Bekire biat edildi. (nceden de sylendii gibi) Ebu Bekire biat,
Allahn Mslmanlar onun errinden koruduu bir hata idi.
Buna gre, tm bunlara ramen Ebu Bekire biatin ve mmetin gr birliinde olduu
sylentilerinin phe ve tereddtlere maruz kalmas olduka doaldr. Hatta ortama hakim
durum, iin balangcnda anlattmzdan daha vahimdi.
Buna binaen, Ebu Bekirin hilafetinin sahih olup olmad hakknda phesi olan, onun emir
ve yasaklarnn eri adan farz olup olmadnda tereddde kaplan imanl ve mmin
ahslar azarlanmamal ve ikence edilmemeliydi.

(13)
MALK B. NVEYRENN HALD B. VELDN EMR LE
LDRLMES VE EBU BEKRN OLAYA DUYARSIZ
KALMASI

Bu macera Bitahda (Malik b. Nveyrenin arazisinden bir yerin ismi) meydana geldi. O gn
slm ordusunun tm yetkileri Ebu Bekir tarafndan Halid b. Velide verilmiti. O, istedii
eyi yapmaya yetkiliydi!
Halid, Malikin kabilesi arasnda sadece Mslmanlar ldrmekle yetinmedi; lleri
musle[112] bile etti. manl ve mmine kadnlar esir etti. Allahn haram kld mal ve
namuslar ayaklar altna ald ve ciz bildi. eri hkmleri tatil etti. Benim grme gre
hatta cahiliyet dneminde bile eine rastlanlmayacak iler yapt.

MALK B. NVEYRE KMDR?

Malik b. Nveyre-i Temimi-yi Yerbui, Beni Temim kabilesinin ileri gelenlerinden ve Beni
Yerbunun sekin ahsiyetlerindendi. Malik, tam manasyla cmertlik, cesurluk ve yiitlik
asndan rnek verilmekteydi. Malik bu adan padiahlar srasnda yer almt. Malik
Mslman olunca, Beni Yerbu kabilesinin tm bireyleri onun vastas ile slm kabul etti.
Resulullah (s.a.a), ona kar olan gven ve itimadndan dolay onu kendi kavminin zekatlarn
toplamas iin grevlendirdi.

MALK B. NVEYRENN SUU

VE ONUN EBU BEKRE

ZEKAT VERMEKTEN KAINMASI

Malik b. Nveyrenin suu onun Ebu Bekirin hkmetine zekat ve sairi eyleri
vermemesiydi. Bu durum ise Malikin, meydana gelen olaylar incelemek ve dini grevlerini
belirlemekle megul olduu bir dnemde meydana kt.
Malikin Ebu Bekire zekat vermemesi ne slma kar olan phesinden, ne Mslmanlar
arasnda ihtilaf ve kargaa karmaktan, ne de halife ile savamak istediinden dolay idi.
Bilakis Mslmanlar arasnda Ebu Bekirin hilafeti iddetle tartld bir srada Halid b.
Velid ona saldrd.
Bu dnemde Peygamber (s.a.a)in Ehl-i Beyti ve onlarn dostlar Hz. Aliyi halife olarak
istiyor, mer, Ebu Bekir, Ebu beyde, Salim (merin klesi) ve onlarn taraftarlar ayr bir
gr savunuyor, Muhacirlere Medinede ev veren Ensar da ayr bir gr savunuyordu.
Onlarn itiraz yle bir hadde ulat ki, liderleri olan Sad b. badeyi ayak altna alp
inediler. Sad da onlardan ve hkmetlerinden kenara ekilerek yle yemin etti: Eer
yardmc bulursam Ebu Bekir ve merin aleyhine ayaklanacam. Sad ne onlarn Cuma
namazna katld, ne de herhangi bir toplantlarnda oturdu. Sonunda Havran [113] ehrinde vefat
etti.
Onlar Hz. Ali (a.s) biate zorlamak iin sabahtan akama kadar Allahn zikri sylenilen evini
muhasara ettiler. Peygamber (s.a.a)in emanetinin ihtiramn korumadlar. Hz. Fatma (a.s)n
miras, mlk ve humusunu sahiplendiler!!
Buna gre akl sahibi ve kendi kabilesi arasnda nemli bir makama sahip olan Malik b.
Nveyrenin ortam incelemesi, Medinede i bana gelen ve hkmeti ele geirirken kendi
dman ve muhaliflerini susturmak ve malup etmekle megul olan bir kimseye itaat
etmekten saknmas gayet normaldi.
Malik b. Nveyrenin zerindeki grevi tam olarak yerine getirmek iin zekat Ebu Bekire
vermekten ekinmesi ite bundan dolay idi.
Bu yzden Ebu Bekir ve onun memurlar Malike bu kark ortam inceleyip hakikati bulana
dek zaman tanmal ve ona anszn saldrlmamalydlar. Zira o zekat inkar etmiyordu. Zekat
ile namaz arasnda fark koymuyordu. O, Ebu Bekir veya dier Mslmanlarla savamay
gerekli bilen birisi deildi.
Malik ve kabilesinin zekat vermekten kanmasnn gerek yz buydu. Bu konunun delili ise
onun kendi kabilesine yapt nasihattir. O yle nasihat etmiti: Dininiz zerinde baki kaln,
Velid ile tartmaktan ekinin. Malik, askerleri ile birlikte hazr durumda olan Halidin Bitaha
saldrmasn nlemek iin kendi adamlarnn dalmalarn emretti. Hatta onlar bir noktada
toplanmaktan bile menetti. Bu tedbir ise, kimsenin oray karargah yaptn dnmemesi
iindi.[114]

HALDN BTAHA GTMES

Halid b. Velid Esed ve Gaftan kabilelerinin iini bitirince askerleriyle birlikte Malik b.
Nveyrenin blgesinden bir yer olan Bitaha gitmeye karar verdi. Malik nceden Bitah
boaltt. O, nceden de sylediimiz gibi kendi kabile bireylerini de datt. Bunun sebebi ise
slmn korunmas iin Halid ile aralarnda meydana gelebilecek kt bir olay durdurmakt.
Ensar (Medine askerleri), Halidin Malik b. Nveyreye doru harekete gesek istediini
anlaynca, olaya kar karak yle dediler: Halife bu emri bize vermemitir. O bize, Buhaze
kabilesi ile iimiz bitince orada onun mektubunu beklememizi emretmitir.
Halid Ensara cevaben yle dedi: Halife size byle bir emir vermemitir. O bana Maliki de
takip etmemi emretmitir. Komutan benim, haberler de bana ular. Halifenin emir ve ferman
bana ulamasa da, u anda elimde yle bir frsat vardr ki, halifeye haber verecek olursam bu
frsat elden kar. Bu yzden onu elde etmeden nce halifeye haber vermeyeceim. Ayn
ekilde eer bir olayla karlar ve bu konuda halifenin kendisi emir vermemi olsa da, bizim
kendimiz olay tam olarak bilirsek ona gre davranr ve halifeden grevimizi belirlemesini
beklemeyiz. imdi Malik bizim yaknlarmzdadr. Ben ve benimle beraber olanlar Malike
doru yola koyuluyoruz.
Tm tarih yazarlar Halid ve yandalarnn Bitah blgesine vardklarnda orada kimsenin
bulunmadn sylemilerdir. nceden de sylediimiz gibi Malik kendi adamlarna evlerine
gitmelerini ve slm zerinde baki kalmalarn sylemiti. Ayn zamanda Halid ile
tartmamalarn da tembihlemiti.[115]
Halidin Ensardan birisi ile yapt konumay, Hasaneyn Heykel es-Sddk Ebu Bekir [116]
kitabnda ve Akkad ise Abkariyyet-u mer[117] adl kitapta nakletmilerdir.
Grdnz gibi Ensarlnn sz olduka aktr. yle ki halife onlara, Malike doru yola
kmalarn emretmemitir. Ama Halid, halife Ebu Bekirin bu emri ona gizli olarak verdiini
iddia etmitir! Buna gre halife kamu oyunda Bitah faciasnda sorumlu tutulmamas iin
hileye ba vurmutur. Grnte sorumlu sadece Halid b. Velid olacak ve bu konuda halifenin
zr de kabul edilecekti. Ayn ekilde halife onun zrn de kabul ederek yorumlamada
bulunacak ve yanllk yapm olduunu da diyebilecekti!!! Bu konu Ebu Bekirin siyasette
ne kadar derin ve ileri grl birisi olduunu gstermektedir!

MALK VE KABLESNDEN
BR GRUBUN LDRLMES

Halidin adamlar Bitaha vardklarnda orada kimseyi bulamadlar. Halid kendi adamlarn
onlar takip etmeleri iin grevlendirdi. Askerler Malik b. Nveyre ve Beni Yerbudan birka

adam getirerek Halide teslim ettiler. Daha sonra yle bir facia yaand ki, ondan bir
blmn tam bir hzn ve esef ile naklediyoruz. nna lillah ve inna ileyhi raciun[118]
Taberi kendi senedi ile Ebu Katadeden yle dediini rivayet eder: Halidin askerleri Malik
ve adamlarn muhasara edip geceleyin gz altna aldklarnda, Malik ve adamlar silaha el
attlar. Biz onlara Malik ve adamlarna): Biz Mslmanz dedik.
Onlar da: Biz de Mslmanz dediler.
Biz tekrar: Peki yannzda tadnz bu silahlar da nedir? dedik.
Onlar: Peki siz neden silah tayorsunuz? dediler.
Cevaben: Eer doru sylyor da kt bir niyetiniz yoksa, silahlarnz yere brakn dedik.
Onlar da silahlarn yere braktlar. Daha sonra sabah namaz kldk. Onlar da bizimle beraber
sabah namaz kldlar.
Yazar: Namazdan sonra onlarn silahlarn topladlar. Daha sonra onlar tutuklayp ellerini
balayarak esir bir eklide Halidin yanna gtrdler. Bu grubun ierisinde Malikin kars
Leyla de bulunmaktayd.
Malikin hanm olan Minhalin kz Leyli, tarihilerin ve Abbas Mahmut Akkarn da
Abkariyat-u Halid adl kitabnda yazd gibi gzellik asndan zellikle de gz ve bacak
gzellii bakmndan Arap kadnlarnn en mehurlarndand. Onun hakknda yle derler:
Gz ve bacak gzellii bakmndan onun gibi bir kadn grlmemitir. Halidin akln
bandan alan da bu gzellikti. Malik ve Halid arasnda iddetli bir tartma karken, Malikin
gzel kars da onlarn kenarndayd. Sonunda Halid b. Velid: Ey Malik! Seni ldreceim,
dedi.
Malik: Senin yandan (Ebu Bekir) mi byle bir emri verdi? dedi.
Halid: Allaha and olsun ki, seni ldreceim, dedi.
Bu konuma esnasnda Abdullah b. mer ve Ebu Katade de oradaydlar. Onlar Halidle Malik
ve onun ldrlmemesi hakknda konutular. Ama onlarn sz Halide tesir etmedi.
Malik: Ey Halid! Bizi Ebu Bekirin yanna gnder de o nasl uygun grrse, bizim
hakkmzda hkm versin. Zira sen, suu bizden daha fazla olanlar bile onun yanna
gnderdin dedi.
Tekrar Abdullah b. mer ve Ebu Katade Ensari Halidden, Malik ve adamlarn Ebu Bekirin
yanna gndermelerini istemede srar ettiler. Ama Halid kabul etmedi!
Halid: Onu ldrmekten vazgemem mmkn deildir, dedi. Daha sonra Zrar b. Ezver-i
Esediye Malikin boynunu vurmasn emretti.
Bu arada Malik karsna bakarak Halide hitaben yle dedi: Benim lmme sebep olan
udur! Halid: Tam tersine, slmdan dnmenle lmne sebep olan Allahtr, dedi!!

Malik: Ben Mslmanm dedi. Ama Halid: Ey Zrar! Boynunu vur! diye emretti. O da
Malikin boynunu vurdu.[119] Halid, Malikin karsn kendi adrna gtrerek ayn akam
onunla cinsel ilikiye girdi. Ayn asrda yaayan air Ebu Zuheyr Sadi, bu konu hakknda
yle diyor:
Hcuma urayan kabileye syle ki, Malikten sonra bu gece ok uzun olacaktr. Halid,
Malikin karsna tecavz ederek sabahlad. O, daha nce de bu kadn arzuluyordu! Halid
hibir eyi gzetmeden kendi hevesine ulat. O gecenin sabah Halid bir kadna sahipti. Ama
Malik hibir eye sahip deildi, kendisi de ldrlmt. Malikten sonra yetim ocuk ve dul
kadnlarn velisi kimdir? Kim idam edilmi fakirlerin dncesindedir? Beni Temim, ke
bye herkes, mit kaynaklar olan kendi kahramanlarnn lm musibetlerine uradlar.
Halid, Malikin kabilesinden alnan esirleri hapsetmelerini emretti. ok souk bir gecede
onlar hapsettiler. Daha sonra Halidin szcs yle seslendi: Esirleri giyindirin. Bu kelime
Kenane dilinde kinaye olarak ldrn anlamndadr. Gerek anlam ise ldrlmekti. Bu emir
ile o gece tm esirler ldrld!
Halid kendi ordusundaki cellatlarna bu sesi duyduklarnda onlarn tmn ldrmelerini
emretmiti. Bu da cinayetin sorumluluundan kurtulmak iin planlanm bir hileydi. Ama bu
cinayet, Ebu Katade ve onun gibi ak gzl kimselerden sakl kalmad. Bu konu sadece
orduyu oluturan hayvan sfatl kimseler iin hile yoluyla gizli kald.
Bu, halifenin yola kard ordunun komutan Halid b. Velid ile Beni Temim kabilesinin reisi
olan Malik b. Nveyrenin arasnda geen olayn gerek yzyd. steyenler, tarihilerin ve
sire yazanlarn yazdklar eylerden anlattklarmz elde edebilirler. Bu tarihi gerein yan
sra siyasi amalarla dnemin liderlerinin ahsiyetini ve komutanlarn itibarn korumak iin
uydurulan elikili bir takm uyduruklar da mevcuttur. Biz bu uyduruk szleri de dikkatle
inceledik. Bu aratrmamzn sonucu udur: Halid b. Velide olan sevgi ve onu savunmak
amacyla gerekleri ayaklar altna almak istemilerdir. Allah sylediimiz her eye vekildir!

EBU KATADE ENSAR VE MER B. HATTABIN HALD VE

DAVRANILARINA
KARI TRAZLARI

Muhammed Hasaneyn Heykel es-Sddk Ebu Bekir adl kitabnda yle yazyor: Ebu
Katade, Halidin Malik b. Nveyreyi ldrmesine ve karsna tecavz etmesine olduka
sinirlendi. Bu yzden Halidin ordusundan ayrlarak Medineye geri dnd. Ayn zamanda,
Halid b. Velidin komutanln stlendii hibir orduya katlmayacana dair yemin etti.
Malik b. Nveyrenin kardei Mtemmim b. Nveyre de onunla beraberdi. Bu ikisi
Medineye vardklarnda Ebu Katade sinirli bir halde Ebu Bekirle grerek Halidin Maliki
nasl ldrdn ve kars Leyliye tecavz ettiini ona anlatt. Ayn zamanda Ebu Katade,
Halidin komutas altnda hibir orduya katlmayacana dair yemin ettiini de ekledi. Ama

Halidin yapt ilerden olduka etkilenen Ebu Bekir, Ebu Katadenin ikayetlerini dikkate
almayarak slmn yaln klc! hakknda sylenilmesi gerekenleri sylemedi.
Heykel yle ekliyor: Sayn okurlar Ensardan olan bu adamn (Ebu Katade) halifenin
fkelenmesinden korkup geri adm attn m sanyorlar? Hayr. O Halidin bu davranna
kar olduka sinirliydi. Bu yzden mer b. Hattabla grerek dolay ona da anlatt. Ebu
Katade Halid b. Velidi, heva ve hevesleri dini grevlerine galebe alm bir insan olarak
gsterdi.[120]
Heykel daha sonra yle diyor: mer onun sylediklerini teyit ederek Halid b. Velidi
azarlayp eletirmede onunla ortak oldu. Halid b. Velidin davranlarna olduka sinirlenen
mer, Ebu Bekirin yanna giderek Halidin klcndan zulm ve fesadn yadn ve onu bu
iren davranlarndan dolay tutuklatmas gerektiini de ekledi. Ama Ebu Bekir kendi
atad hakimlerden hibirisini tutuklayamyordu. Bu yzden Ebu Bekir merin, Halid b.
Velidi eletirmede olduka srarl olduunu grnce, mere hitaben yle dedi: Ey mer!
Yeter artk. Halid Allahn hkmn yorumlad ama yanld. Onu azarlamaktan vazge artk!
Ama mer Ebu Bekirin cevabna kanaat etmedi. Ayn ekilde Halidi eletirmeye devam
ediyordu. Ebu Bekir merin, Halidi haddinden fazla eletirdiini grnce yle dedi:
Hayr Ey mer! Ben Allahn kafirler iin keskin kld klc klfna sokamam!
Heykel yle ekliyor: mer btn bunlara ramen Halidin davrann olduka aalayc
biliyor ve yerinde oturamyordu. mer, Halidin rahat bir ekilde yerinde durmasna ve hibir
gnah ilememi gibi gsterilmesine nasl raz olabilir ve susabilirdi!
mer, Ebu Bekirle yeniden konumas gerektiini, Halidin Allahn dman olduunu,
Mslman bir adam ldrdn ve karsna tecavzde bulunduunu hatrlatmas gerektiini
lazm biliyordu. Bu davran karsnda onun cezalandrlmamasnn insafszlk olduunu
dnyordu.
merin bu ekilde srar, Ebu Bekirin Halidi ararak ondan ne yaptn sormasna sebep
oldu. Bu nedenle Halid Medineye geldi. Halid Medineye girdiinde zerinde sava zrh ve
bandaki miferine ise birka ok takt halde Mescide girdi.
mer, Halid b. Velidin bu ekilde Peygamber (s.a.a)in mescidinde yrdn grnce,
yerinden kalkarak miferindeki oklar karp krd ve ona hitaben yle dedi: Mslman bir
adam ldrp de onun karsna tecavz m ettin?! Allaha yeminler olsun ki seni recm
ettireceim (talattracam).
Suskun bir ekilde duran Halid yaptklarndan dolay zr bile dilemedi. Daha sonra Ebu
Bekirle mlakat etti. Malik b. Nveyrenin olayn ve onun hakknda nasl tereddt ettiini
anlatarak balanmasn istedi. Ebu Bekir de onun zrn kabul ederek savata iledii tm
sular grmezlikten geldi!!!
Ama Ebu Bekir Halidi, henz ldrlm kocasnn kan kurumam bir kadnla
evlenmesinden ve onunla cinsel ilikide bulunmasndan dolay onu azarlad. Zira o zamann
Araplar esir aldklar kadnlarla ilikide bulunmay byk bir ayp biliyorlard.
Yazar: slm, kocas lm bir kadnla iddeti dolmadan nce evlenmeyi haram klmtr. Eer
byle bir kadnla evlenilir de iddeti bitmeden onunla cinsel ilikiye girilirse, bu kadn o adama

ebedi olarak haram olur. Halid, Malikin karsn esir bilse bile, esir bir kadnla cinsel iliki
eri adan temizlendikten (iddet sresi bittikten) sonra helal olur. Ama yukardaki olayda
(Malikin kars mevzusunda) henz eri temizlenme olmamt. Bilakis onun kocas
ldrlmt. Halid ite byle bir halde onun karsyla cinsel ilikiye girdi!!
Daha sonra Heykel yle ekliyor: mer, Halidin bu davran hakkndaki grn
unutmad. Ebu Bekir lp de mere halife ad altnda biat edilince, merin ilk yapt i,
Ebu Bekirin ldn amdaki askerlere duyurmak ve bu haberi gtren ahsla da Halidin
ordunun komutanlndan azledilme hkmn gndermek oldu.
Heykel yle devam ediyor: mer, Halidin Malik b. Nveyre ve karsna yaptklar
irkeflikleri asla unutmad. yle ki, tm tarihiler, Halidin sonralar komutanlktan
azledilmesinde bu dncenin olduka etkili olduunda gr birliine varmlardr.

NE KADAR AIRTICI!

nsan hayretlere ve aknla srkleyen ilerden birisi de; Halid b. Velid komutanlk
makamndan alnana dek bu kanlarn boa aktlmas, Mslmanlarn namusunun
zedelenmesi, ilahi haramlarn ciz klnmas ve dini hkmlerin tatil edilmesidir. Bu mddet
zarf ierisinde Halid b. Velidin geni yetkilere sahip olmas ve birinci halife lp de ikinci
halife i bana gelinceye ve onu makamndan azledinceye dek onun istedii her eyi zgrce
yapmasdr.
Ebu Bekirin Bitah cinayeti konusundaki gr, onun Kurn ve Snnetin ak naslar
karsndaki ahsi grlerinden sadece birisidir. Ebu Bekir kendi grn, onlara uymaktan
daha ncelikli bilmitir!

EBU BEKRN GR
HAKKINDA BR AIKLAMA

M. Hasaneyn Heykel es-Sddk Ebu Bekir adl kitabnda Ebu Bekirin gr ve istidlali
hakknda yle diyor: Ebu Bekir ortamn, bu gibi olaylarn onda tesir meydana getirmesinden
daha tehlikeli olduunu gryordu. Zira bir veya birka kiinin, Halidin nass karsndaki
itihadyla hatayla ldrlmesi, hkmeti tehdit eden tehlikeden ve Arap blgelerinde
hkmet aleyhine ayaklanmalardan daha nemli deildi.
Yazar: M. Hasaneyn Heykelin, Halid b. Velid hakknda syledii szlerde iinde mbalaa
olmadn sylemeye gerek yoktur. Zira ortamn ok hassas olmasna ramen halifenin Halid
b. Velidi bu cinayetten dolay en azndan azletmesi imkan da mevcuttu. Onun yerine mer,

Ebu beyde, Muaz b. Cebel, Sad b. Ebu Vakkas vb. gibi ahslar atayabilirdi. Ayn zamanda
ilk frsatta Halidi yarglayabilir ve ilahi hkmler gereince onu cezalandrabilirdi.
Bunlara ilave olarak Heykelin konuyu kartrmas ve devleti tehdit eden tehlike ve kyamdan
sz etmesi de mbalaasz deildir. Zira Malik b. Nveyrenin, Halidin emriyle
ldrldnde Mslman olma meselesi ne Halidin, ne de Ebu Bekirin tereddt
edebilecei bir konu deildi.
Ayn ekilde Halidin Malikin iddet ierisinde olan karsyla cinsel ilikiye girmesi, tm
Mslmanlarn icmasyla ilahi haddin icra olmasn ve bylece Halidin recm edilmesini
(talanmasn) gerektiriyordu. mer imkan bulduunda ite bunu yapmay planlyordu.
Yine Heykelin syledii: Bir veya birka adamn ldrlmesi hkmeti tehdit eden
tehlikelerden daha nemli deildi sz, adam ldrmenin hafife alnmas demektir. Halbuki
Allah (c.c) yle buyuruyor: Kim bir cana kyarsa btn insanlar ldrm gibi
olur.[121]
Yine yle buyurmaktadr: Kim bir mmini kasten ldrrse cezas, iinde ebediyen
kalaca cehennemdir.[122]
Yine yle buyuruyor: Yine onlar ki, Allah ile beraber (tuttuklar) baka bir tanrya
yalvarmazlar, Allahn haram kld cana haksz yere kymazlar ve zina etmezler.
Bunlar yapan gnah (nn cezasn) bulur.[123]
Yine Heykel yle yazyor: Bu komutan (Halid) halifenin -grnde sadece yanllk
yaptndan dolay sorumludur- ortama hakim belann bunun vastasyla bertaraf edilmesi
gereken bir ahsiyetti. Bu belalar ancak onun vesilesi ile nlenebilirdi!!!
Halbuki Halid, Allahn ldrlmesini haram kld bir adamn katiliydi. Halid, Allahn
cinsel ilikiyi haram kld bir kadna tecavz etmiti.
Buna gre Halid, bu haram fiillerin hatals deil istekisiydi. kinci halife onu al koyana dek
bu ilerine devam etti. nceden de sylediimiz gibi Ebu Bekir, bu olaylardan sonra onu
azledip yerine bakalarn atama imkanna sahipti.
Yine Heykel yle yazyor: Arap geleneklerinin tersine bir kadnla evlenmek ve eri olarak
temizlenmeden nce onunla cinsel ilikiye girmek savaa giden bir cengaver iin sava
hkmyle esir almak ve onlara malik olmak bu gibi tehlikeli durumlarda hi de nemli
deildir.
Yine yle devam ediyor: Eer bu davranlarn dini kanunlarla uyumluluuna baklmas
gerektiini kabul etmek zorunda kalrsak yine de Halid gibi byk ahsiyetlerin istisna
edilmesi gerekir. zellikle bu durum hkmetin zararna ve onu tehlikeye atmaktayd.
Yazar: Bu ve bundan nceki szler Ebu Bekirden teye Heykel gibi byk bir ahsiyeti
sevindiren bir mevzudur. Zira bu yolla kendi vicdanlarn rahatlatmak istemilerdir. Ama ben
Heykelin, Mslmanlarn namusunun ayaklar altna alnmasn bu denli deersiz sayacan
zannetmiyorum. Yine onun bu ibaretlerle, Halid iin ciz kld eyleri fatih olan her sava
iin ciz klacan tasavvur etmiyorum! Zira Heykel de tm Mslmanlar gibi bunun benzeri
davranlarn (sadece) slm ile sava halinde olan kafilerin topraklarn fetheden fatihlere ciz

klndn bilmektedir. Ama Malik b. Nveyre ve kabilesi namaz klan, zekat veren ve ahrete
inanan mminlerdi. Malik b. Nveyre sadece Ebu Bekirin hilafetinin balangcnda
gereklerin daha iyi aydnla kavumas iin ona itaat etmekten ekindi.
Bu szlerin Muhammed Hasaneyn Heykel gibi ahslardan kmas olduka artcdr. Daha
da artcs Heykelin Ebu Bekirin azyla yle sylemesidir: lahi hkmlerin Halid gibi
byk ahsiyetlere uygulanmas lazm deildir. Halbuki onun unu bilmesi gerekir ki Allah
(c.c) cenneti kendisine itaat eden kimseler iin yaratmtr; isterse bu itaatkar kul Habei zenci
olsun. Ayn ekilde cehennem ateini de kendiside kar isyan eden gnahkarlar iin
yaratmtr; isterse bu gnahkar Kurey efendisi olsun.
Bilinmesi gerekir ki, Allahn hibir kuluyla akrabalk ba yoktur. Btn insanlar Onun
karsnda ayn seviyededir. yle ki zorbac bir adamn, hakkn kendisinden alnmas iin rezil
edilmesi gerekir; zavall ve aresiz bir insann da hakkn alabilmesi iin kollanmas ve deer
verilmesi gerekir.
Buna ilave olarak eer ilahi hkmlerin uygulanmas herhangi bir tehlikeye sebep oluyorsa bu
hkmn tehlike kalkncaya dek ertelenmesi gerekir. Ama halife ne onu erteledi, ne de tehlike
kalkncaya dek sabredip ilahi hkmleri uygulad! Onun yapt tek i bu sular affetmek
oldu. Tam anlamyla o katillerden raz idi!!
Ayn ekilde Heykel yle yazyor: Mslmanlarn Halid'in klcna ihtiyalar vard! Ebu
Bekirin Bitah olayndan sonra Halidi huzura ard gn ona Halide daha ok ihtiya
vard. Zira yalanc Mseyleme (peygamberlik iddia eden) Beni Huneyfe kabilesinden
kendisine tabi olan krk bin savayla Yemamede Bitah yaknlarndayd. Onun ayaklanmas
slmda meydana gelen en iddetli kargaayd.
Buna gre acaba Malik b. Nveyrenin ldrlmesi veya Halidin ak olduu gzel Leyla
yznden Halid b. Velidin azledilmesi, Mslmanlarn ordusunun kendi bana braklmas
ve Allahn dininin tehlikeye atlmas m gerekirdi?!!
Halid ilahi ayetlerden, klc ise Allahn yaln klcyd!!! Bu yzden Ebu Bekirin siyaseti de
u olmalyd ki onu Medineye ard zaman sadece onu azarlamakla yetinmeli ve ayn o
zamanda da onu Mseyleme ile savamak iin Yemameye gndermeliydi.
Yazar: Heykel bu konuyu birka defa tekrar etmitir. Biz de sras geldike cevap verdik.
imdi bir defa daha sylyoruz ki: Halife Halidi azlederek onun yerine onun gibi birisini
atama imkanna sahipti. Eer rnein bu iin yaplmasnda Halide ihtiya vardysa acaba bu
yzden ilahi hkmler tatil mi edilmeliydi? nceden de sylediimiz gibi ilahi hkmlerin
tatil edilmesi mmkn deildir; onun icras ertelenebilir. Buna gre bu hkmlerin tam olarak
tatil edilmesinin sebebi ne idi ki sanki ne caniler varm, ne de bir cinayet meydana gelmi?!!
Evet Halidin azledilmesi ve hemen Allahn hkmyle recm edilmesi (talanmas) gerekirdi.
Eer bu hkmn icras herhangi bir tehlike douracak olsayd nceden de sylediimiz gibitehlike kalkncaya dek hkmn icras ertelenmeliydi. Zira tm slm alimlerinin icmasyla bu
hkmn hibir surette iptal edilmesi ciz deildi.
Yine Heykel yle yazyor: Belki de Ebu Bekirin Halide o gn Mseylemeye kar savaa
gitme grevini vermesi, merle Halid hakknda ayn gr tayan Medine halkna Halidin
hadise (olay) adam olduunu gstermekti! Ona vermi olduu yeni ferman ile onu yutmas

iin atein nne atmak ve hayatna son vermek istemitir. Bylece Malik b. Nveyre ve
Leyla hakkndaki davrann cezasn en kt bir ekilde grm olacakt. Ama bu savatan
galip olarak kt ve birok ganimetlerle geri dnd takdirde tm Mslmanlar susacak,
onun nceki amellerini unutacak ve Bitahda iledii cinayetten artk bahsetmeyeceklerdi!!!
Yemame sava Halidin zaferi ile sonuland ve onu temizledi! Geri bu olaydan sonra Halid,
Mslmanlarn ve Mseylemenin taraftarlarnn kan kurumadan yine bir kzla zina yapt.
Ebu Bekir Halidi bu kza tecavznden dolay Leyliye olan tecavznden daha ok
azarlad...[124]
Yazar: stad Heykelin syledii: Ebu Bekir, Halidin Leyliye tecavz konusunda sadece
onu azarlamakla yetindi sznde unu bilmelidir ki, Allah (c.c) byle durumlarda byle bir
mtecavizi azarlamakla yetinmez. Bilakis Kurnn nass byle bir adamn recm edilmesi
(talanmas) gerektii dorultusundadr. Ama Ebu Bekir Sddk! bu nass kendi gryle
yorumlad ve pratikte kendi grn daha ncelikli bildi. Bunun kendisi de nass karsnda
itihadn ilgi ekici rneklerinden biridir!
Siz sayn okurlar doru ve tam bir dikkatle bizimle Heykelin Ebu Bekirin diliyle syledii
sze bir gz atnz. Acaba stat Heykel ve Ebu Bekir, zina eden bir adamn Yemame savana
gnderilmesi yerine ilahi hkmler dorultusunda recm edilerek (talanlarak) ldrlmesi
gerektiini bilmiyorlar myd?!
Acaba onlar, Yemame sava ve onun tehlikelerinin zinakar Halidi temizleyemeyeceini
bilmiyorlar myd? Zira Allahn emri yledir: Ancak tvbe ve iman edip iyi davranta
bulunanlar baka.[125]
Gnahkarlarn temizlenmesi sadece tvbe, pimanlk ve iyi amellerle Allaha dnmektir.
Yemame sava ve onun ate dolu kuyusu Allahn kati hkmn ve Peygamber (s.a.a)in
salam snnetini deitiremez. Evet eer bu hkmn icra edilmesinde herhangi bir mani veya
engel meydana gelirse, dini hakimin bu hkm ilk frsatta icra etmesi gerekir.
Yemame savandan sonra Halidin penesine den ve Leyliye yaplan muamelenin ayns
ona da yaplan kz belki de evliydi ve kocas vard. te bu yzden Ebu Bekir bu defa Halidi
Malik b. Nveyrenin karsna yapt hareketten dolay onu azarladndan daha fazla
azarlad. Eer Halidin bu kza tecavz zina-i muhsine (kocas olan kadnla yaplan zina) ve
onun mahremlerinden birisi olmasayd, Ebu Bekirin Halidi ok fazla azarlamas sebepsiz
olacakt. Hatta bu azarlama yersiz bile olurdu.
Grdnz gibi Heykelin szleri tam bir aklkla, halife Ebu Bekirin daha ok nasl
maslahat grrse yle davrandn ve naslarn gerektirdii eylere srt evirdiini
gstermektedir.
Bu anlam el-Ezher niversitesinin byklerinin genelinin Ebu Bekir ve mer hakkndaki
grleridir. Onlar bu konuyu 1329 h. k ylnda ve ondan sonraki yllarda Msra olan
seferimde aka sylediler!
merin Kurn ve Snnetin ak naslar karsndaki itihad daha fazla olmasna ramen
nceden de sylediimiz gibi Halid b. Velidin balanmas konusunda Ebu Bekirle ayn
gr tamyordu.

Hasaneyn Heykel yle yazyor: mer tam bir azim ve sarslmaz bir inanla una inanyordu
ki, Halid Mslman bir adama saldrm ve onun karsyla iddeti bitmeden cinsel ilikiye
girmitir. Bu yzden onun komutanlk makamnda baki kalmamas gerekirdi. Zira bu irkin
ameli tekrar yapabilir, Mslmanlar bozabilir ve onlarn Araplar arasndaki konumunu
lekeleyebilirdi.
Daha sonra Heykel yle diyor: Halidin Leyliye yapt amelden dolay onu
cezalandrmadan serbest brakmak doru deildir. Halidin Malik karsndaki davrann
itihat bile bilecek olursak, karsna yapt muamele doru deildir. Bu merin ciz
bilmedii bir mevzuuydu. te bu yzden mer Leylinin bir an evvel serbest braklmas
gerektiini ve Halidin de recm edilerek ldrlmesi gerektiini srarla sylyordu. Halidin
Allahn klc (seyfullah) olmas ve srekli galip gelen komutan bahanesiyle Halidden
vazgemiyordu. Zira bu zr kabul edilseydi Allahn haram kld eyler, Halid vb. ahslar
iin ciz olacakt. Bu ise Mslmanlarn iin, Allahn kitabnn ihtiram hakknda en kt
rnek olacakt. te bu yzden mer Halidin beraatna fetva vermedi. Bilakis defalarca kendi
itirazn dile getiriyor, halifeden Halidi cezalandrmasn istiyordu...
Bunlar, Heykelin es-Sddk Ebu Bekir adl kitabnn 151. sayfasnda merin gr ve
onun bu konudaki delilleri ad altnda syledii szlerdir.

NSAFTAN BR ZERRE

stad Mahmud Akkad, Malik b. Nveyrenin ldrlmesi konusunda deiik grleri

naklettikten sonra Halidi savunurken yle diyor: Bu grlerin ierisinde kati olarak
bilinen tek ey, Malik b. Nveyrenin ldrlmesinin vacip olduu konusu kesin deildi.
Malik, Buzahe olayndan sonra Fezare vs. kabilesinin byklerinin halifenin yanna
gnderilmesinden bu ii iin daha laykt. Yani Halidin onu da dierleri gibi halifenin yanna
gndermesi gerekirdi. Dier bir mesele de u ki, Halid b. Velidin Malikin karsyla yatt ve
onu yannda bulundurduu kesindir. Halife (Ebu Bekir) ile olan mlakatndan sonra da onu
kendisiyle beraber Yemameye gtrd.
Daha sonra Akkad yle yazyor: Bu konu ispatlandktan sonra yle sylememiz gerekir:
Bitah vakas Halidin yaam tarihinde karanlk bir sayfadr. Onun silinmesi ve onun hakknda
sylenenlerin yazlmamas daha iyi olurdu...[126]
Yazar: Malik b. Nveyrenin ldrlmesinin vacip oluu kesin ve kati deildi cmlesi
hakknda yle sylyoruz: Malikin ldrlmesinin haram oluu olduka ak ve kesindi.
Onun ldrlmesi byk gnahlardan birisidir. Ayn zamanda ksas da gerektirmekteydi. Zira
Bitah vakasna insafla bakan, mer, Ebu Katade ve Medine halknn Halidin bu iren
davranna kar itirazlarnn sebebini anlayan bir ahs, Malikin Mslman oluu hakknda
en kk bir phenin bile olmadn ok iyi bilmektedir. Malikin hayatnn son anlarnda
syledii son sz ise Ben Mslmanlmda bakiyim cmlesi idi.
Bunlara ek olarak mer ve Ebu Bekirin onun Mslman olarak dnyadan gittiinde gr
birlikleri vard. Zira mer Ebu Bekire yle dedi: Halid zina yapmtr; onu recm ettir.
Halife ise yle cevap verdi: Ben onu recm ettirmem; zira itihat yapm ve hataya
dmtr!
mer: O Mslman bir adam ldrmtr. Malikin ksas adyla onu ldr! dedi.
Ebu Bekir cevabnda; O mrtet bir adam ldrmtr demedi; bilakis yle dedi: Ben onu
bu sebeple ldremem; nk itihat etmi, hataya dmtr.
Bu szler bile Ebu Bekirin Malikin Mslman olduunu itiraf ettiini gstermektedir. te
bu yzden Malikin kan pahasn Mslmanlarn Beytl-Malndan dedi. Ayn zamanda
Malikin akrabalarndan esir olarak alnan kadn ve erkekleri serbest brakt. Halid gibi onlara
esir muamelesi yapmad!
Halidin Malikin kars ile evlilii ve ona olan ball hakknda yle sylyoruz: Eer
Halidin Leyla ile cinsel ilikide bulunmas itihat ve hata idiyse, daha sonralar, hele zellikle
de halife ile mlakatndan sonra onu yanndan ayrmamas ve srekli kendi yannda
bulundurmasnn ne anlam vard?
Onun ne gibi bir mazereti olabilir? Peki halife neden onu Yemameye gtrmesine ve henz
idde halinde olmasna ramen onunla zina yapmasna izin verdi?!!

Silinmesi daha iyi olurdu sz hakknda ise yle sylyoruz: Bize gre Halidin
hayatndaki bu karanlk sayfay silmek halifenin greviydi. Daha sonra sra Halide
gelmekteydi ki bu byk ayb kendisinden uzaklatrsn.

MALK HAKKINDA SON SZ

Szmz Malikin Araplar arasnda ve slmdaki yeri ve makam asndan ve Bitah

vakasnda onun ve kabilesinin bana gelenleri yazan ahsiyetlere deinerek sona erdiriyoruz.
Bu konuda sayn okuyucularn; Tarih-i Taberi, Cemheretun-Neseb-i bn-i Kelbi, Kamil-i bni Esir, er-Ridde vel-Futuh-i Seyf b. Amr, el-Muveffakiyyat-i Zbeyr b. Bekkar, Aani-yi
Ebul-Ferec-i sfahani, Delail-i Sabit b. Kasm, Nezhetul-Menazir-i bn-i ahne, Muhtasar-i
Ebul-Fida, erh-i Nehcl-Belaa-i bn-i Ebil-Hadid (1. cilt, mer hakkndaki blm) ve
dier sire, mucem ve erh-i hal kitaplarna mracaat etmeleri yeterlidir.
imdi bn-i Hallakann, Vuseyme b. Musa b. Frat el-Vea-i Farisnin hal tercmesinde,
Vuseyme b. Vakidi adl kitaptan naklen Vefayatul-Ayan adl tarihinde getirdii eyi
naklediyoruz.
bn-i Hallakan yle yazyor: Malik b. Nveyre byk bir adamd. Padiahlar snfndan
birisiydi. Arap arasnda onun ismi rnek olarak verilir ve yle sylenirdi: Delikanldr ama
Malik gibi deil.
Malik cesur, air ve kendi kabilesi arasnda saygn bir ahst. leri grl, kendisine tabi
olanlar olduka fazla ve gayretli birisiydi. Peygamber (s.a.a)in huzuruna grup grup varan
Arap kabileleri arasnda o da Peygamber (s.a.a)in huzuruna merref olarak slm kabul
etti. Resul-i Ekrem (s.a.a) de onu, kendi kabilesi arasnda yllk zekat toplama grevine
atad...
Olay Malikin Halid ile olan hadisesine kadar anlatarak yle yazyor: kisi arasnda olan
mzakere uzad ve sonunda Halid: Ben seni ldreceim dedi. Malik cevaben: Ebu Bekir mi
bu emri sana verdi? dedi. O anda huzurda bulunan Abdullah b. mer ve Ebu Katade Malikin
lehine konutularsa da Halid onlara hibir itinada bulunmad.
Malik yle dedi: Ey Halid! Bizi, suu bizimkinden daha byk olanlar gibi Ebu Bekirin
yanna gnder de onun kendisi bizim hakkmzda hkmetsin. Ama Halid cevaben: Eer seni
ldrmezsem Allah beni balamasn dedi. Daha sonra Zrar b. Ezver, Malikin boynunu
vurmasn emretti.
Bu esnada Malik kars Leyliye bakt ve Halide: lmme sebep olan budur dedi. Bu
kadn ok fazla gzeldi.
Halid cevaben: Hayr! slmdan dnmenle lmne sebep olan Allahtr dedi.

Malik: Ben slm dini zere bakiyim dedi. Ama Halid: Ey Zrar! Onun boynunu vur dedi.
Zrar da onun boynunu vurdu. Daha sonra Malikin ban yemek kazann altna braktlar!!
bn-i Kelbi Cemheretun-Neseb adl kitapta yle yazyor: Malik Bitahda ldrld. Halid
onun karsna sahiplenerek onunla zifaf odasna girdi. Bu konuda Ebu Zuheyr-i Sadi yle
diyor: Hcuma urayana de ki... Daha nceden naklettiimiz iiri aktarmaktadr. Daha
sonra bn-i Hallakan, merle Ebu Bekir arasnda geen szleri yle nakleder:
mer Halide itiraz unvannda Ebu Bekire: O zina yapmtr; onu recm ettir.
Ebu Bekir: Onu recm ettirmem. Zira o itihat etmi hata yapmtr!
mer: O Mslman bir adam ldrmtr. Onu ksas yoluyla ldr.
Ebu Bekir: Onu ksas yoluyla ldremem; zira itihat etmi ve hataya dmtr!!
mer: En azndan onu ordu komutanlndan uzaklatr!
Ebu Bekir: Allahn kafirlerin ba zerinde keskinletirdii klc klfna sokamam.
bn-i Hallakan olay anlatmaya devam ederek yle yazyor: Mtemmim b. Nveyre gelerek
Ebu Bekirin nnde durup yayna yaslanarak u iiri okudu: Ey Ezurun olu! Rzgar
evlerin arkasndan eserken, ne de iyi birisini ldrdn! Onu Allaha davet ettikten sonra ona
hyanet mi yaptn? Eer o senden ona snman isteseydi sana hyanet yapmazd!
Bu halde Ebu Bekire iaret etmekteydi. Ebu Bekir de cevaben yle dedi: Allaha yemin
olsun ki, ben onu davet etmedim ve ona hyanette yapmadm. Daha sonra Mtemmim yle
ekledi: Malik korkusuzca bir cesurdu. Zrhl zrhsz savaa giderdi. O, gecenin sessiz
karanlnda zavalllarn snayd. O hibir zaman gizlide kt bir i yapmazd. Sima ve
sfatlar ok iyiydi; namuslu biri idi.
Daha sonra alad ve elini yayndan ekerek yere yld. bn-i Hallakan sonra maceray
Vefayatul-Ayan kitabnda sonuna kadar anlatmaktadr. Bu kitapta Malikin cesareti ve
kiilii hakknda olduka ilgi ekici konular mevcuttur. stekliler bu kitaba mracaat
edebilirler.
Tarihiler, sire yazarlar ve erh-i hal yazarlar arasnda Malik b. Nveyre macerasn
aklayan ahsiyetlerden birisi de mehur bn-i Hacer-i Askalani yani Ebul-Fazl Ahmed b.
Alidir. O, el-sabe adl kitabnn birinci ksmnda yle yazmaktadr: Malik b. Nveyre b.
Hamza b. idad b. Abd b. Salebe b. Yerbu-i Temimi-yi Yerbunin knyesi, Ebu Hanzala;
lakab ise Ceful (gayretli) idi.
Merzbani ise yle sylemitir: O, byk bir airdi. O, cahiliyet dneminde Beni Yerbunun
dilaver ve byklerinden saylan bir savayd. Peygamber (s.a.a) onu kendi kabilesi arasnda
yllk zekat toplamakla grevlendirdi. Peygamber (s.a.a)in vefat haberi ona ulanca zekat
halifeye vermeyerek kendi kabilesi arasnda datt. Bu konuda yle syledi: Korkusuzca
dedim ki, mallarnz geri aln. Daha sonra gelecek gzlemciden korkmayn. Eer iin bana
korkutucu birisi gelip de dini ayakta tutarsa, ona itaat ederek; Din Muhammedin dinidir
deriz.

Malik ve adamlarna snma hakk verdikten sonra onlar ldrdler. Onu ldrdkten sonra
beden ve kesilmi ban musle yaptlar (burun, kulak vs. organlarn kestiler). Kars tecavze
urad. Btn bunlarn hepsinde ilahi hkmler tatil edildi. lahi haramlar ayaklar altna
alnd. Btn bunlarn hepsinde tek bahaneleri tihat etti ama hataya dt szyd. nna
lillah ve inna ileyhi raciun!
Yazar: bn-i Hacerin Malik, zekat halifeye vermedi sz, Malikin sahip olduu takva ve
ihtiyat gstermektedir. Zira o, eri olarak Peygamber (s.a.a)in yerine geecek olan ve ona
itaat edilmesi gerekli birisinin i bana gemesine kadar sabretmeyi amalyordu. Bylece
zekat ona verecekti. Zira okuduu iir de ona delalet etmektedir.
Mevcut zekat kabilesi arasnda datt szne gelince; bilinmesi gerekir ki, onu kavimi
arasndaki fakir-fukaraya verdi; zira onun kendisi bu zekat kavminin zenginlerinden almt.
Peygamber (s.a.a) tarafndan da zekat kullanma yetkisine sahipti. Onu toplad zaman
Peygamber (s.a.a) henz hayattayd. te bu yzden Malik bu zekat kullanabilecei
kanaatindeydi. Bylece onu meru bildii yerde harcad. Malik ksz yetim ve kimsesiz
kadnlara ilgi gstermekte olduka mehurdu. Nitekim onunla ayn asrda yaayan air yle
demitir: Ondan sonra yetimlere, dul kadnlara ve fakir erkeklere kim bakacaktr.
Malikin birinci iirden (korkusuzca mallarnz geri aln dedim) kast udur: Onun kendi
kabilesinden zekat toplamakta ve kavminin fakirlerine datmada hibir kt niyeti yoktu.
Bir gzlemci geldii takdirde de korkulacak bir i yapmamt.
kinci iirinin ikinci satrnda bn-i Hacer bn-i Saddan Tabakatta Vakiiden naklen Malikin
hal tercmesinde sabeden ve onun haiyesi olan stiabda etana (itaat ederiz) kelimesi
gelmitir.
Alemul-Huda Seyyid Murtaza da e-afi adl eserinde bu kelimeyle onu zikretmitir ve
Malikten daha baka beyitler de nakletmitir. Bunlar delil getirerek yle sylyor:
Peygamber (s.a.a)in vefat haberi Malike ulanca, kendi kabilesi arasnda zekat toplamaktan
ekinerek yle dedi: Sabredin bakalm Peygamber (s.a.a)in yerine kim geecek, bakalm ne
olacak.
Malikin kendisi de iirlerinde bu konuya deinmektedir. Ama stat Heykel es-Sddk Ebu
Bekir kitabnda ve stat Akkad Abkariyat-u Halid adl kitaplarda sz konusu etana
(itaat ederiz) beytini menana (men ederiz-vermeyiz) lafzyla nakletmilerdir.
Zannediyorum ki bunlar da, sz konusu beyti Maliki sevmeyip de Ebu Bekirle Halidi
savunan kimselerden almlardr! Her iki nakile gre de Malikin slamdan dndn
gsteren hibir ey yoktur. Zira iirde etana (itaat ederiz) kelimesi olursa, aktr ki Malik
yle demek istemitir: Eer birisi hak zere Peygamber (s.a.a)in yerine geerse ona itaat
ederiz. Eer menena (men ederiz-vermeyiz) kelimesi olursa, yle sylemek istemitir:
Eer birisi haksz yere Peygamber (s.a.a)in yerine geip de bize emretmek isterse, ona mani
oluruz. Zira bu beytin sonunda yle sylemektedir: Din Muhammedin dinidir deriz.
Buna gre onlar yine Muhammed (s.a.a)in dini zerineydiler. nk Peygamber (s.a.a)
Maliki, kendi kavminin zekatn toplamakla grevlendirmiti ve Malik ylece bu makamda
bakiydi. Ayn zamanda Malikin itaat edecei Peygamber (s.a.a)in hak halifesi de henz
belirlenmemiti.

Buna gre o, Peygamber (s.a.a)in hak halifesinin i bana gemesini bekliyor ve ona itaat
etmek istiyordu. te bu yzden Halidden, Ebu Bekirle bu konuda konumas iin onun
yanna gndermesini istedi. Ama Halid onun bu isteini kabul etmeyerek ldrlmesini
emretti.

(14)
HADS YAZIMININ YASAKLANMASI

Hakim-i Niaburi kendi tarih kitabnda zincirleme senetle Ebu Bekirin yle dediini
nakleder: Resul-i Ekrem (s.a.a) yle buyurdu: Kim benden bir ilim veya hadis yazarsa, o
ilim veya hadis baki kald mddete ona sevap yazlr.
Hadisiler Ebu Bekir vastasyla Peygamber (s.a.a)den 142 hadis nakletmilerdir. Siyuti
Tarihul-Hulefa adl eserinde Ebu Bekirin biyografisinde zel bir blmde hadisi 89. hadis
olarak nakletmitir.
Yukardaki hadisin ierii Hz. Ali (a.s)den Abdullah b. Abbas, Abdullah b. mer, Abdullah b.
Mesud, Ebu Said-i Hudri, Ebu Derda, Enes b. Malik, Muaz b. Cebel ve Ebu Hureyreden
deiik yollarla nakledilen hadislerle teyit edilmitir. Hadis udur: Kim mmetime 40 hadis
retirse (veya onlar iin saklarsa), Allah (c.c) onu kyamet gn alimler ve fakihler
zmresinde har eder.
Bir rivayette yle nakledilir: Allah onu byk bir fakih olarak har eder. Ebu Derdann
rivayetinde ise yledir: Ben kyamet gn onun ahidi ve efaatisi olacam. bn-i
Mesudun rivayetinde ise Ona, cennetin hangi kapsndan isterseniz girin sylenir.
Abdullah b. merin rivayetinde ise yle nakledilir:
smi alimlerin sayfasna yazlr ve ehitlerin srasnda har olur.
Buna ramen Ebu Bekir ve merin hilafet dneminde Peygamber (s.a.a)in hadisleri
toplanmad. Ebu Bekir kendi hilafeti dneminde Peygamber (s.a.a)in be yz hadisini
toplamalarn emretti. Bir gece olduka rahatszland. Aie yle diyor: Babamn bu ekilde
olmas beni ok endielendirdi. O gecenin sabah bana yle dedi: Kzm! Yannda olan
hadisleri bana getir! Hadisleri onun yanna gtrdm zaman onlarn hepsini yakt!
Bu rivayeti maduddin bn-i Kesir Msned-i Sadkda Hakimi Niaburiden nakleder. Ebu
meyye Ahvas b. Mfezzel Glabi de bu hadisi Kenzul-Ummal, c. 5, s. 237de 4845. hadis
olarak nakleder.
Zohri, Urve b. Mesuddan yle nakleder: mer Peygamber (s.a.a)in hadislerini toplamak
istedii zaman ashapla istiare etti. Onlar da bu ii yapmasn tavsiye ettiler. mer bu konu
hakknda bir ay dnd. Daha sonra bir gn yle dedi: Ben hadisleri toplamak istedim.
Ama daha sonra sizden nce yazdklar kitaba gsterdikleri ilgi yznden Allahn kitabn

unutan bir kavmi hatrladm. Allaha and olsun ki, Allahn kitabn hibir eye
kartrmayacam. Bu rivayet de Kenzul-Ummal, c. 5, s. 239da 4860. hadis olarak
nakledilmitir.
bn-i Abdlbirr Camiul-Beyanil-lm ve Fazlihi adl kitapta bu hadisi nakletmitir. Bu
kitabn zetinin 33. sayfasna mracaat edebilirsiniz.
Ebu Vehebin de yle dedii nakledilir: bn-i Mesudun yle dediini duydum: mer b.
Hattab Peygamber (s.a.a)in hadislerinin yazlmas iin emir vermek istedi. Ama daha sonra
yle dedi: Hayr! Allahn kitabyla beraber baka bir kitap daha olmayacaktr. Bu hadis
Kenzul-Ummal, s. 239da 4861. hadis olarak nakledilmitir. bn-i Abdlbirr de bu hadisi
Camiul-Beyanil lmi ve Fazlihi adl kitabnn 32. sayfasnda nakletmitir.
Yine Yahya b. Cade yle nakleder: mer Peygamber (s.a.a)in snnetini yazmak istedi.
Ama daha sonra onun yazlmamas gerektiini anlad. Daha sonra slam beldelerine yle bir
yaz gnderdi: Yannda yazl bir hadis olan, onu imha etmelidir.
Bu hadis de Camiul-Beyanil-lm adl kitapta nakledilmitir. bn-i Hseyme bu hadisi
nakletmitir. Kenzul-Ummalda da 4862. hadis olarak nakledilir.
Kasm b. Muhammed b. Ebu Bekirden yle dedii nakledilir: mer b. Hattabn zamannda
hadisler olduka artt. mer de bu hadislerin tmn kendisine getirmelerini emretti. Hadisler
getirilince hepsinin yaklmasn emretti.
Muhammed b. Sad Tabakat adl eserinde c. 5, s. 140da Muhammed b. Ebu Bekirin
biyografisinde bu hadisi nakletmitir.
Abdullah b. mer yle rivayet eder: mer, tarihi yazdrmak iin emir vermek istediinde bir
ay boyunca Allahtan yardm istedi. Daha sonra iyice kararn ald. Ama sonralar yle dedi:
Ben sizden nce yaayan ve yazdklar kitaplara gsterdikleri ilgiden dolay Allahn kitabn
terk eden mmeti hatrladm.
Bu hadisi bn-i Teymiye Selefi et-Tuyuriyat adl kitapta sahih senetlerle nakletmitir. Siyuti
de Tarihul-Hulefa adl kitabnda bu hadisi nakletmitir.
merin hilafeti dneminde dostlarndan birisi gelerek ona yle dedi: Ey Emirel-Mminin!
Biz Medaini (Sasanilerin bakenti) fethettiimizde ranllarn ilimlerini ve hikmetli szlerini
ieren kitaplara rastladk. mer kendine mahsus krbacn getirmelerini emretti. Daha sonra
krbala bu kitaplara o kadar vurdu ki para para oldular. Daha sonra Yusuf suresinin
balarndaki u ayeti okudu: Nuhnu nequssu aleyke ehsenel-qasas[127] Sonra da vay olsun
sana! Allahn kitabndan daha gzel kitap da m vardr...?! dedi.
Bu hadisi snen ashab nakletmitir. bn-i Ebil-Hadid, erh-i Nehcl-Belaa, c. 3, s. 122de
merin hal ve hareketlerini yazarken bu hadisi nakletmitir.
Burada slam mmetinin maslahat Halifenin bu kitaplar incelemeleri iin emir vermesini
gerektirmekteydi. Ayn zamanda tp, matematik, fizyoloji, corafya, gemi mmetlerin tarihi
ve slam asndan mubah ve faydal ilimleri korumalar gerekirdi. Onlarn tmnn
yaklmasnn ne anlam vard! slam yaklan bu kitaplardan nasl bir kr elde edebilirdi?!

Emirul-Mminin Hz. Ali (a.s) yle buyurmaktadr: lim mminin yitik maldr; onu nerede
bulursanz aln; mriklerin elinde olsa bile.
Yine yle buyurmaktadr: Hikmet mminin yitik maldr; onu bekilerin elinde olsa bile
almak gerekir.
Bu iki hadisi bn-i Abdlbirr Camiul-Beyanil-lm adl kitabnda Hz. Ali (a.s)dan
nakleder.[128]
merin ilim ve hadislerin yazlmasna mani olduu konusunu belirten rivayetler
mtevatirdir. ia ve Snni bunu deiik yollarla nakletmilerdir. Hatta mer ii yle bir hadde
ulatrd ki, Peygamber (s.a.a)in hadislerini yazmalar hususunda ashab iddetle sakndrd.
Hatta ashabn ileri gelenlerini, hadisleri baka ehirlerde yaymamalar iin Medinede zorunlu
ikamete zorlad.
Abdurrahman b. Avf yle diyor: Allaha and olsun ki mer lmeden nce Abdullah b.
Huzeyfe, Ebu Derda, Ebuzer, Ukbe b. Amir gibi Peygamber (s.a.a)in ashabn toplayarak
onlara: Neden Peygamber (s.a.a)in hadislerini her tarafa yaydnz? dedi. Onlar cevap
olarak yle dediler: Bizi bu iten men mi ediyorsun?
mer: Hayr! Ama benim yanmda kalacaksnz. Allaha and olsun ki ben hayatta olduum
mddete yanmdan ayrlmaya hakknz yoktur...!
Bu hadisi Muhammed b. shak nakletmitir. Kenzul-Ummal, c. 5, s. 339da 4865. hadis
olarak da gelmitir.
Bu yoldan kaynaklanan bozukluun telafisi mmkn deildir. Keke birinci ve ikinci halife
sabahtan akama kadar Allah zikreden Hz. Ali ve Peygamber (s.a.a)in sekin Ehl-i Beyti ile
bir araya gelseydi. Keke Ehl-i Beytten, Peygamber (s.a.a)in hadis ve snnetini bir kitap
halinde toplamalarn isteselerdi. Bylece sonra gelenler yani tabiin, tabiinden sonra gelenler
ve daha sonraki nesiller aynen Kurn gibi onu miras alsalard. Zira Peygamber (s.a.a)in
snnetinde Kurnn mteabih ayetlerini aklayan szler vard. Bu szler bu mteabihlerin
genelliini zelletirmekte, mutlak ve kaytsz olanlar ise kaytl ve artl yapmaktayd.
Bylece akl sahipleri Allahn kitabn anlayabilecekti. nk Peygamber (s.a.a)in
snnetinin korunmasyla Allahn kitab korunmu olacak, onun ortadan kalmasyla da Kurn
hkmlerinin bir ou ortadan kalkm olacakt.
Bylece artk snnetin korunmas ilk iki halifenin inayet ve onlarn itihat glerine
braklmayacakt. Eer onlar bu ii yapsalard (Hz. Ali ve Beni Haimden yardm isteselerdi),
mmet ve snnet, Peygamber (s.a.a)e isnat edilen yalan ve gerei olmayan eylerden
korunmu olacakt. Zira eer ilk asrda Peygamber (s.a.a)in snneti bir kitapta yazlm
olsayd, Mslmanlar onu mukaddes sayarlard. Bylece hadis uydurma kaps tm
yalanclarn yzne kapatlm olurdu. Ama ilk iki halife bu frsat kard iin Peygamber
(s.a.a) adna yalan syleyenler oald. Siyaset, hadisleri evirip evirmeye balad.
Uydurukular takm Peygamber (s.a.a)in snnetini kendi heva ve heveslerinin oyunca
haline getirdi. Bu i zellikle de Muaviyenin dneminde en iddetli halini ald. Bu
uydurukularn ileri reva bulmaya ve batllar pazar ateli bir ekilde almaya balad.

lk iki halife Peygamber (s.a.a)in snnetini, yukarda deindiimiz ekilde bir araya toplama
gcne sahiptiler. Bylece Mslmanlar bu yalanclarn ve profesyonel hadis reticilerinin
errinden korunmu olacaklard.
Sayn okuyucularn da tahmin edebilecei gibi ilk gnlerdeki sahabeler, Peygamber (s.a.a)in
snnetinin yazlmas gerektiini bizden daha iyi anlamlard. Ama yllardan beri gz
diktikleri ve ona ulamak iin her eyi gz nne aldklar bir takm dnya menfaatlerinden
dolay bu ii yapmadlar. Bu dnceleri, Peygamber (s.a.a)in toplanacak olan ak naslar ve
sayszca hadisleri ile uyum salamyordu. Zira o zaman hi kimse bu hadislerin Peygamber
(s.a.a)den nakledildiinde phe etmeye ve onun anlamlarn deitirmeye cesaret
edemeyecekti. Biz de ite buradan bu konuyu ele alarak kitab tedvin etmeyi dndk.
Feinne lillah ve inna ileyhi raciun.
Peygamber (s.a.a) ahsen Kurn, snneti ve peygamberlerin mirasn kendi vasisi olan Hz.
Ali b. Ebi Talibe emanet etti. Bylece onlar batln kendisine yol bulmas mmkn olmayan
bir mamda toplad; ve bu emanetleri kendisinden sonra gelecek imamlara brakmas iin Hz.
Aliye vasiyette bulundu. Bu mamlar, Peygamber (s.a.a)in iki ar emanetinden birisi ve
Kevser havuzunda Peygamber (s.a.a)e gelinceye dek Kurndan ayrlmayan Ehl-i Beyt
mamlardr.
Sahih bir hadiste Peygamber (s.a.a)den yle nakledilir: Ali Kurn iledir; Kurn da Ali
iledir. Bu ikisi Kevser havuzunda bana gelinceye dek birbirinden ayrlmazlar.
Bu hadisi Hakim Niaburi[129] sahih senetlerle mm Selemeden nakleder. Daha sonra Hakim
yle diyor: Bu hadis sahih senetlere sahiptir. Ama Buhari ve Mslim nakletmemilerdir!!!
Zehebi de et-Telhis adl kitabnda hadisin sahih olduunu itiraf ettikten sonra onu
nakletmitir.
Burada sayg deer okuyucularn dikkatini, Hz. Ali ile Kurn arasnda olan bu birliktelik ve
beraberlik konusuna ekmemiz ok uygun olur:
1- Bu birliktelik ve beraberlik her an ve lahzada devam etmektedir. Zira Kevser havuzunun
banda Peygamber (s.a.a)e ulancaya dek birbirlerinden ayrlmazlar.
2- kisi arasndaki ayrln reddedilmesi, ebediyete dek nefyetme anlam veren len
kelimesiyle gereklemitir; la veya dier nefy edatlar ile deil...

(15)
MRKLERN EBU BEKR VE MER
TARAFINDAN TASDK EDLMES

Ebu Bekir ve merin ak nass karsnda yaptklar itihattan birisi de, bir grup mrikin
meydana gelen bir olaydan tr Peygamber (s.a.a)in huzuruna vardklar zaman yaptklar
itihattr. Peygamber (s.a.a) o mrikleri Ebu Bekirle merin yanna gnderdi. Onlar

mazeret isteyeceklerine (onlar reddedeceklerine), mriklere arac ve efaati olmaya

altlar.
Mevzu udur: Mriklerden birka kii Peygamber (s.a.a)in huzuruna gelerek yle dediler:
Ey Muhammed! Biz sizin komularnzdan ve antlama yaptnz kimselerdeniz.
Klelerimizden birka, senin dinini kabul ettiklerinden veya ilahi hkmleri renmekten
dolay deil sadece iten kamak iin sana snmlardr. Bu yzden onlar geri evirmeniz
iin yannza geldik. Peygamber (s.a.a), kendisine snan mrikleri dinlerinden karrlar
diye onlarn isteini kabul etmedi.
Buna ramen onlarn bu istediini kendisi ahsen reddetmek istemedi. Bundan dolay Ebu
Bekire hitaben yle buyurdu:
Ey Ebu Bekir! Sen ne dersin? Peygamber (s.a.a) Ebu Bekirin mriklerin bu isteini
reddedeceini bekliyordu. Ama Ebu Bekir yle dedi:
Ya Resulellah! Onlar doru sylyorlar! Peygamber (s.a.a) olduka sinirlendi. Zira onun
cevab Allah ve Resulnn istei ile elimekteydi.
Daha sonra onlarn isteini reddedeceini bekledii mere: Ey mer! Senin grn
nedir? diye sordu. mer de: Ya Resulellah! Onalar doru sylyorlar! Bunlar bizim
komularnz ve antlama yaptnz kimselerdir! dedi. Peygamber (s.a.a)in bu sz
duymakla yznn rengi deiti.
Ahmed b. Hanbel bu hadisi, Hz. Ali (a.s)dan Msned adl kitabnn c. 1, s. 155inde
nakletmitir. Nesai de el-Hasaisul-Aleviye adl kitabnn 11. sayfasnda bu hadisi
nakletmitir. Bu hadisin devam Nesainin kitabnda yledir: Burada Peygamber (s.a.a)
yle buyurdu: Ey Kurey topluluu! Allaha yeminler olsun ki, Allah aranzdan birini
seecek ve o da Allahn dinin ilerlemesi iin sizinle savaacaktr.
Ebu Bekir: Ya Resulellah! O adam ben miyim?
Resulullah (s.a.a): Hayr!
mer: Ya Resulellah! O adam ben miyim?
Resulullah (s.a.a): Hayr! O, ayakkaby tamir edendir.
O esnada Hz. Ali (a.s) Hz. Peygamber (s.a.a)in vermi olduu ayakkaby tamir etmekle
meguld.

[1] - Tekvir / 19 22.

[2] - Necm / 4-5.

[3] - Kaf / 37.

[4] - Sekaleyn hadisine iaret edilmektedir. Bkz. Sahih-i Mslim, Tirmizi, Nesai, Msned-i Ahmed b. Hanbel ve...

[5] - Bkz. Mstedrek-i Hakim, c. 3, s. 149.

[6] - Bkz. Mstedrek-i Hakim, c. 3, s. 151 Ebuzerden.

[7] - Taberani

[8] -

Evset adl kitabnda Ebu Said-i Hudriden.

El-Mracaattan 13. Mektuba kadar olan blm.

[9] - Tevbe / 128.

[10] - Bkz.

el-Mracaat, Mektup: 82 ve 84. Yine Bkz. el-Fusulul-Mhimme , Fasl: 8.

[11] - Es-Sakfeden naklen erh-i Nehcl-Belaa, bn-i Ebil-Hadid el-Mutezili, c. 2, s. 19.

[12] - Bkz. erh-i Nehcl-Belaa, bn-i Ebil-Hadid, c. 2, s. 19.

[13] - erh-i Nehcl-Belaa, bn-i Ebil-Hadid, c. 2, s. 2.

[14] - erh-i Nehcl-Belaa, c. 2.

[15] - erh-i Nehcl-Belaa, c. 2, s. 2.

[16] - Nehcl-Belaa Feyzul-slam; H: 3 s. 47.

[17] - Kurnda bulunan iki ayete iaret edilmektedir. Bakara /58 Araf /161.

[18] - Bu blm

el-Mracaatn 8. Mektup ile 14. Mektuplarnda bulabilirsiniz.

[19] - bn-i Ebil-Hadid bu at her iki sahabeden de nakletmitir. c.

[20] - bna imdiki Suriyede bir yer

3, s. 607, erh-i Nehcl-Belaa.

in ismidir.

[21] - Bu konu Halebi ve Dehlaninin Sire kitaplarnda ve Taberi 13. Yl olaylar balnda kendi Tarih kitabnda ve dier tarihiler tarafndan nakledilmitir.

[22] - Muhammed b. Abdlkerim afii

el-Eari, Ehl-i Snnet alimlerinin byklerindendir. Ayn zamanda mehur Milel ve 'n- Nihel kitabnn yazardr. Hicretin 548. Ylnda vefat

etmitir. (M.)

[23]

- el-Milel ven-Nihel, c. 1, s. 23, b. Darul-Marife, Beyrut.

[24] - Nisa / 65.

[25] - Har / 7.

[26] - Ahzab / 36.

[27] - mm Eymen, samenin annesinin ismidir.

[28] - Muellefet

-u Gulubihim: Zekat vermek suretiyle kalpleri ve gnlleri slama sndrlacak gayri Mslimler. (M.)

[29] - Tevbe / 60.

[30] - Bu olayn ayns el-Cevher tn-Neyyire, c. 1, s. 164de nakledilmitir.

[31] - erh-i Nehcl-Belaa, bn-i Ebil-Hadid, c. 3, s. 108.

[32] - el-sabe erh-i hal i Uyeyne.

[33] - Allame eyh Muhammed Devalibi ismiyle mehurdur. Usul-u fkh ve Rum hukuku uzmandr. Suriye hukuk niversitesinde hocalk yapmaktadr.

[34] - Tevbe / 60.

[35] - Devalibi Usulul-Fkh s. 204.

[36] - a.g.e. s. 206.

[37] - a.g.e. s. 207.

[38] - Bkz. Tefsir-u Ebus Suud s. 150, Tefsir-u Fahri Razi 5. Cilt haiyesi, el-Fkh

-u alel-Mezahibil-Erbaa, Msr basks.

[39] - Usul-u Fkh s. 207 ve s. 209un ba taraf.

[40] - Enfal / 41.

[41] - Sahih-i Buhari, c. 1, s. 21 Kitabul-man Sahih-i Muslim, c. 1, s. 48 Kitabul-man iki sahih arasndaki az bir

farkla).

[42] - Sahih-i Buhari, c. 3, s. 36 Hayber Gazvesi Sahih-i Muslim, c. 2, s. 72. Sahih-i Muslim ve Buharide birok yerlerde bu konudan bahsedilmitir.

[43] - Bkz. el-Cihad ves-Seyr, c. 2, s. 105.

[44] - Msned-i Ahmed b. Hanbel-c. 1, s. 294.

[45] - Biz ia taifesinin humus

[46] - Nisa / 7.

[47] - Nisa / 11.

[48] - Bakara / 183.

[49] - Bakara / 184.

[50] - Bakara / 173.

[51] - Enfal / 75.

[52] - Meryem / 3 - 6.

[53]

- Meryem / 6.

ve dier meseleler hakkndaki grleri, Peygamber (s.a.a)in hanedanndan olan on iki mamn grlerine tabidir.

[54] - Nisa / 5.

[55] - Bkz. erh-i Sahih-i Buhari bn-i Hacer, c. 8, s. 157 ve erh-i Kirmani.

[56] - Sahih-i Buhari, c. 3, s. 37 (Hayber Gazvesinde) Sahih-i Mslim, c. 2, s. 72 (Kitabul-

[57] - Ebu Abdullah Muhammed b. mran Merzbani

Cihad ves-Seyr) Msned-i Ahmed, c. 1, s. 6.

el-Horasani, edebiyat ve tarih staddr. Beyan ilmini yazan ilk ahstr. (M.)

[58] - erh-i Nehcl-Belaa, bn-i Ebil-Hadid, c. 4, s. 93.

[59] - a.g.e. c. 4, s. 94.

[60] - Nahl / 16.

[61] - Meryem / 5-6.

[62] - Enfal / 75.

[63] - Nisa / 11

[64] - Bakara / 180

[65] - erh-i Nehcl-Belaa, bn-i Ebil-Hadid, c. 4, s. 87

[66] - a.g.e. s. 82

[67] - Bkz. Msned-i

[68]

Ahmed, c. 1, s. 10.

- erh-i Nehcl-Belaa, bn-i Ebil-Hadid, c. 4, s. 80-87.

[69]

- Bir defasnda Resul- Ekrem (s.a.a) deerli kzna hitaben Babas, ona feda olsun demitir. Resulullah bu
kelimeyi kez pe pee tekrarlamtr. Bu rivayeti Ahmed b. Hanbel-ve bn-i Hacer Heysemi nakletmilerdir.
Savaikul-Muhrika, s. 159.
[70]

- uara / 214.

[71]

- Bu cmle musibet anlarnda sylenir. (M.)

[72]

- Fedek yaklak olarak Medineye 97 km. uzaklktaki bir ky idi. Burann yllk gelirini 24000 ile 70000
dinar olarak tahmin etmilerdir. bn-i ehraub Menakb adl kitabnda yle yazyor:
Peygamber (s.a.a) oray Hz. Fatma (a.s)ya balad. Bir defasnda orann tm gelirini toplayarak kz iin
gnderdi. Daha sonra ashabn kendi evinde toplayarak yle buyurdu: Bu mallar Fatmaya aittir, Fatma
onlardan ihtiyac miktarnca alacaktr. Hz. Fatma yle dedi: Babacm! Sen hayatta olduun mddete ben
ondan kullanmak istemiyorum. Ama Hz. Peygamber (s.a.a)in vefatndan ksa bir mddet nce Fedeki resmen
Fatmaya devretti. (M.)
[73]

- Bazlar tm arazilerini Peygamber (s.a.a)e baladklarn sylemilerdir.

[74]

- sra / 26.

[75]

- Tefsir-u Mefatihul-Gayb, c. 8, s. 125. Har suresi Fey ayeti.

[76]

- Ey Ebu Bekir! Gerekten Peygamber (s.a.a)in kznn doru szllnde mi phe ettin?! mm Eymen
ve Hz. Ali (a.s)n ahitliinden sonra yine phen mi vard? Sen onlarn hepsini yalan ahitlik yapabilecek

kimseler olarak m biliyordun yoksa hepsinin yanl yapacaklarn m dndn? Hayr Allaha and olsun ki
byle deil tam tersine Bilakis nefisleriniz size (kt) bir ii gzel-gsterdi. Artk (bana den) hakkyla
sabretmektir. Anlattnz karsnda (bana) yardm edecek olan, ancak Allahtr. Yusuf / 18.
[77]

- Hz. Fatmann mm Eymen ile beraber getirdii ahidin biri de Hz. Ali (a.s)dr. Bu konuyu herkes
bilmektedir. Ama Fahri Razi, Hz. Alinin ahitliini reddetmemek iin Hz. Ali ve Ebu Bekire olan ihtiramndan
dolay bu konuyu kinayeli bir ekilde belirterek Hz. Aliye Peygamber (s.a.a)in hizmetisi adn vermitir!!!
[78]

- Nehcl-Belaa, Feyzul-slam, Mektup: 45, s. 967.

[79]

- es-Savaikul-Muhrika, s. 37.

[80]

- Zbeyr b. Avam, Ebu Bekirin damad, Abdullah b. Zbeyrin annesi olan kz Esmann kocasdr.

[81]

- Ebu Bekirin kz Aie, Peygamber (s.a.a)in zel odasn babasna mahsus kld. O ldkten sonra
Peygamber (s.a.a)in yannda topraa verildi. Onun yerine geen mer de Aienin izni ile Ebu Bekirin yannda
defnedildi. Ama Resulullahn torunu mam Hasan (a.s) ehit olunca Beni Haim onu Peygamber (s.a.a)in
yannda defnetmek istediklerinde Aie ve Beni meyye el-ele vererek buna mani oldular. yle bir ortam
meydana geldi ki aklamak bile istemiyorum, sizler de sormayn. nna lillah ve inna ileyhi raciun!
[82]

- Ebu Rayyenin makalesi, Msrda er-Risale adl dergide yaynlanmtr. Bkz. er-Risale, 11. Yl, Say: 518
s. 457.
[83]

- erh-i Nehcl-Belaa, bn-i Ebil-Hadid, c. 4, s. 106.

[84]

- Msned-i Ahmed, c. 1, s. 293.

[85]

- Sahih-i Buhari, c. 4, stizan kitabnn son sayfas.

[86]

- l-i mran / 61.

[87]

- Bu hadisi, tefsirciler, muhaddisler, sire yazarlar ve hicretin 10. Yl olaylarn yazanlar (Mbahele olay
hicretin 10. Ylnda gereklemitir) nakletmilerdir. Fahri Razi bu hadisi naklettikten sonra kendi tefsirinde
yle yazyor: Bu hadis, mfessirler ve muhaddisler arasnda shhat asndan herkesin ittifak ettii bir hadistir.
Ben diyorum ki, Ebu Bekir nasl bu ehrelere itina gstermedi, Hz. Fatmann Fedek hakkndaki iddiasn
reddetti ve ahitlerinin ahitliklerini kabul etmedi?!
[88]

- Ahzab / 33.

[89]

- nsan / 5 - 8 - 9.

[90]

- Mstedrek-i Hakim, c. 3, s. 124.

[91]

- Es-Savaikul-Muhrika, 2. Fasl, 9. bab, s. 75.

[92]

- Buna ramen Ebu Bekir ele geirdii hkmetin temellerini salamlatrmak iin nce Peygamber (s.a.a)in
yadigar olan Hz. Fatma (a.s)n davasn reddetti. Daha sonra ise Hz. Ali ve mm Eymenin tm stnlk ve
faziletlerine ramen ahitliklerini kabul etmedi. (M.)
[93]

- Msned-i Ahmed, c. 2, s. 442.

[94]

- el-Kavlul-Fasl, c. 2, s. 7.

[95]

- Yazarn kast udur: Onlar helal zade ve anne-baba tarafndan kt sabkas olmayanlar sever. Buna gre
onlarn dostlar helalzade, dmanlar ise haramzade ve zina ocuklardr. (M.)

[96]

- Ahmed b. Hanbel, Msned, c. 1, s. 101.

[97]

- Peygamber (s.a.a)in bu haricinin ldrlmesi konusunda srar etmesinin sebebini 11. balkta okuyunuz.

[98]

- Hucurat / 9.

[99]

- Maide / 33.

[100]

- ki evli erkek veya kadnn zina yapmasna Muhsine zinas denir. Eer eriat mahkemesinde zina yaptklar
ispatlanrsa, her ikisinin de talanarak ldrlmesi gerekir. Evli olmadklar takdirde zina yapm olurlarsa, her
ikisine yz krba vurulmaldr. (M.)
[101]

- Yenabiul-Mevedde, s. 252; hkakul-Hak, Tusteri, c. 7, s. 222; el-Gadir, Emini, c. 4, s. 322.

[102]

- Sahih-i Mslim, c. 1, s. 393, Ebu Said-i Hudriden naklen.

[103]

- a.g.e. c. 1, s. 394, iki yolla Ebu Said-i Hudriden naklen.

[104]

- a.g.e. c. 1, s. 396, Hz. Ali (a.s)dan naklen.

[105]

- a.g.e. c. 1, s. 398.

[106]

- a.g.e. c. 1, s. 395.

[107]

- Keke Resulullah ilk defasnda onu ldrmeleri emrini verdiinde mer, o zaman onun ban vursayd!

[108]

- Sahih-i Buhari, c. 2, s. 184, Sahih-i Mslim, c. 1, s. 393, Msned-i Ahmed, c. 3, s. 56.

[109]

- Sahih-i Mslim, c. 2, s. 324 (Fezail-i Ali Bab).

[110]

- Hurka; Umman blgesinde bir yer ismidir. (M.)

[111]

- Msned-i Ahmed, c. 3, s. 4.

[112]

- Musle; ldrlen ahsn bedenindeki el, ayak, burun, kulak vb. organlar kesmektir. Musle, slm
geldikten sonra haram klnmtr. Resulullah (s.a.a), kuduz bir kpei bile musle yapmaktan men etmitir. (M.)
[113]

- Suriye ehirlerinden bir ehrin ismi.

[114]

- Muhammed Hasaneyn Heykel, es-Sddk Ebu Bekir kitabnn 144. sayfasnda bu szleri aka beyan
etmitir. Abbas Mahmut Akkad da Abkariyat-u Halid adl kitabnda Malikin zekat vermekten ekinmesinin,
dmanlk ve sava karmaktan dolay olmadn yazmakta ve onun iirlerini yanl olarak mana etmektedir.
[115]

- Es-Sddk Ebu Bekir, M. Hasaneyn Heykel, s. 144.

[116]

- a.g.e. s. 143 ve sonras.

[117]

- a.g.e. s. 267.

[118]

- Biz Ondanz ve Ona dneceiz. Bu ayeti musibet vakti sylerler. (M.)

[119]

- bn-i Hallakann Vefayatul-Ayan adl kitabnda Vesime b. Fratn hal tercmesinde yazdna gre,
Malikin kesilmi kafasn kazann yemek piirilmek iin altna braklan tan kamil etmek amacyla altna
brakt.

[120]

- Gerekten Halidi yle mi gsteriyordu? Yoksa Halidin kendisi gerekten byle bir ahs myd?
Genellikle bylesine iren davranlar yapmyor muydu? Hz. Ali (a.s) ne kadar da gzel-sylemitir: Bir eyi
sevmek insan kr ve sar yapar... (M.)
[121]

- Maide / 32.

[122]

- Nisa / 93.

[123]

- Furkan / 68.

[124]

- Es-Sddk Ebu Bekir, M. Hasaneyn Heykel, s. 152.

[125]

- Furkan / 70.

[126]

- Abkariyat-u Halid, s. 134.

[127] -

Ey Muhammed! Biz, sana bu Kuran vahyetmekle en gzel kssalar gerek bir kssa olarak
aktarmaktayz. (Yusuf / 3)
[128] - Mstedrek

-i Cami-u Beyanil-lm ve Fazlih, s. 51.

[129] - Mstedrek, c. 3, s. 124

MER VE YANDALARININ KURNIN AIK NASSI VE

NEBEV SNNETN KARISINDAK THATLARI

(16)

HZ.

PEYGAMBER

(S.A.A)E

KARI

KSTAHLIK

VE

PEYGAMBER (S.A.A)N VASYET YAZMASINA ENGEL

OLUNMASI

imdi incelemek istediim konu slam tarihinin vuku bulmu kesin hadiselerindendir. Ehl-i
Snnetin muteber kaynaklar ve onlarn dier tm tarih ve sire yazarlar bu olay
nakletmilerdir.
merin Hz. Peygamber (s.a.a)e kar yapt kstahlk ve O Hazretin, Mslmanlar her
trl danklk ve sapklktan koruyacak vasiyetinin yazlmasna engel olunma mevzusundan
ibaret olan bu mevzu, Peygamber (s.a.a)in vefatndan ksa bir sre nce vuku bulmutur.
imdi Ehl-i Snnetin bu konudaki rivayetlerinden bir blmn naklediyoruz:
Buhari kendi senediyle beydullah b. Abdullah b. Mesuddan bn-i Abbasn yle dediini
nakleder:
Peygamber (s.a.a)in vefat vakti yaklanca, merin de ilerinde bulunduu bir grup ashap
Peygamber (s.a.a)in huzurundayd. Peygamber (s.a.a) yle buyurdu:
Gelin de size yle bir yaz yazaym ki, benden sonra asla sapkla dmeyesiniz.
mer yle dedi: Hastalk Ona galebe almtr. Allahn kitab elimizdedir; o bize yeter.
Bu arada huzurda bulunanlar tartmaya baladlar. Bazlar: Peygamber (s.a.a)e yaklan ki
size, Ondan sonra asla sapmayacanz bir yaz yazsn dediler. Dier bir grup da merin
szn tekrarlamaktayd. Onlarn bu sama tartmalar artnca Peygamber (s.a.a): Kalkn!
diye buyurdu.
Abdullah b. Mesud yle diyor: bn-i Abbas yle sylyordu: En byk dert ve gam,
ihtilaf ve sama sapan szlerin, Peygamber (s.a.a)in ashap iin yazmak istedii yaznn
yazlmasna mani olmasdr.[1]

Mslim bu rivayeti kendi sahihinin 2. cildinin balarnda yer alan Vesaya babnn sonlarnda
nakletmitir. Ahmed b. Hanbel de bu hadisi kendi Msned kitabnn c. ,1 s. 325inde Abdullah
b. Abbastan nakletmitir. Dier snen sahipleri de bu hadisi nakletmi ve onda bir takm
tasarruf ve yorumlar yapmlardr. Zira merin kesin olarak kulland lafz ve kelime udur:
nnen- nebiyye yehcur (Peygamber sayklamaktadr!) Ama onlar: nnen- nebiyye galebe
alehil-Veca (Ar Peygambere galebe almtr!) diye yazmlardr. Bylece merin
szn slah etmek ve onun rezaletinin nn almak istemilerdir.
Bunun delili ise, Ebu Bekir Ahmed b. Abdulaziz Cevherinin Sakfe adl kitabnda kendi
senediyle bn-i Abbastan naklettii rivayettir.[2] bn-i Abbas yle diyor: Peygamber (s.a.a)in
vefat zaman ulanca, aralarnda mer b. Hattabn da bulunduu bir grup ashap Peygamber
(s.a.a)in evindeydi. Hz. Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Bana mrekkep ve kat getirin
de benden sonra sapkla dmemeniz iin size bir yaz yazaym.
mer, Ar Peygambere galebe almtr anlamna gelen bir sz syledi. Daha sonra yle
dedi: Kurn yanmzdadr; o bize yeter!
Peygamber (s.a.a)in huzurda bulunanlar tartmaya baladlar. Bir grup: Yaklan da
Peygamber (s.a.a) sizin iin bir ferman yazsn diyordu. Dier bir grup ise merin szn
tekrarlayp durmaktayd. Onlarn arasndaki ihtilaf ve sama sapan szler iddetlenince
Peygamber (s.a.a) sinirlenerek: Kalkn!... diye buyurdu.
Grdnz gibi hadis ve tarih yazarlar merin sznn aynsn deil de muhtevasn
nakletmilerdir?!
Bunun dier bir delili de udur: Ehl-i Snnet muhaddisleri o gnlerde itiraz edenin (mer)
ismini sylemekten ekiniyorlard. Ama olay ve yaplan itiraz, syleyen lafz ve kelimenin
ayns ile nakletmilerdir.
Buhari kendi sahihin 2. cildinin Kitabul-Cihad ves-Seyr adl blmnn 118. sayfasnda
kendi senediyle bn-i Abbastan yle dediini nakleder: Perembe gn, ne de Perembe
gnyd! Daha sonra iddetle alamaya balad. ylesine alad ki yer onun gz yalaryla
sland. Sonra yle dedi: Evet, Perembe gn Peygamber (s.a.a)in hastal arlanca
yle buyurdular: Bana kat getirin de benden sonra asla sapkla dmemeniz iin size
bir ferman yazaym.

Ashap Peygamber (s.a.a)in huzurunda iddetle tartmaya balad. Halbuki Onun huzurunda
tartmalar uygunsuzdu.
Ashap: Peygamber sayklyor (sama-sapan sz sylyor)! dedi.
Peygamber (s.a.a) onlarn bu szlerini grnce yle buyurdular: Beni (kendi halime)
brakn. Durumum, bana nispet verdiiniz eylerden daha iyidir.
Peygamber (s.a.a) vefat edecei zaman eyi vasiyet ederek yle buyurdu:
1- Mrikleri Arap yarmadasndan dar karn.
2- Mcahit stunlarn harekete geirdiim gibi harekete geirin.
bn-i Abbas: ncsn ise unuttum! dedi.
Yazar: nc vasiyet ise, kendisinden sonra sapkla dmeyeceklerini salayacak bir
ferman yazmak idi. Ama siyaset, muhaddislerin kendilerini unutkanla vurmalarna sebep
olmutu! Nitekim bu durumu Haneflerin Sur ehrindeki mftleri eyh Ebu Sleyman Hac
Davut da hatrlatmtr.
Sz konusu hadisi Mslim, Sahih adl kitabnn vasiyet blmnn sonlarnda, Ahmed b.
Hanbel ise Msned adl kitabnda c. 1 s. 222de nakletmilerdir. Dier muhaddisler de bu
hadisi kendi kitaplarnda nakletmilerdir.
Yine Mslim, Vasiyet kitabnda Said b. Cbeyrden, bn-i Abbastan baka bir yolla yle
dediini rivayet ediyor: Perembe gn! Ne de Perembe gnyd! Daha sonra ylesine
alad ki, gz yalar yznden akmaya balad. Sonra yle dedi: Peygamber (s.a.a) yle
buyurdu: Bir koyunun omuz kemii ile mrekkep veya bir levha ve mrekkep getirin de size
yle bir sz yazaym ki, benden sonra asla sapkla dmeyesiniz.
Ashap: Peygamber (s.a.a) sayklyor! dedi.[3]
Kim Ehl-i Snnetin muteber kitaplarnda nakledilen bu byk kstahlk hakknda inceleme
yaparsa, o gn ilk olarak Peygamber sayklyor! diyenin mer b. Hattab olduunu ok iyi
bir ekilde anlayacaktr. Daha sonra huzurda bulunan dier bir grup da onun szn teyit
ettiler.

nceden birinci hadiste bn-i Abbasn rivayeti yle dedi: Huzurda bulunanlar tartmaya
baladlar. Bir grup: Yaklan Peygamber (s.a.a) size yle bir emir ve ferman yazdrsn ki bir
daha Ondan sonra sapkla dmeyesiniz dedi. Dier bir grup da merin szn tekrar
etti. Yani Peygamber sayklyor! dediler.
Taberaninin Evsat adl kitapta[4] merden naklettii hadiste mer yle diyor:
Peygamber hastaland vakit yle buyurdu: Bana kat kalem getirin de size yle bir
ferman yazym ki benden sonra asla sapkla dmeyesiniz. Perde arkasnda bulunan
kadnlar: Peygamber (s.a.a)in ne sylediini duymuyor musunuz? dediler.
mer: Ben dedim ki: Siz kadnlar, aynen Yusufun karsnda duran kadnlar gibisiniz.
Peygamber hastalandnda gzlerinizi skyorsunuz. Ama shhatine kavutuunda boynuna
biniyorsunuz![5]
O srada Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Onlarla iiniz olmasn; onlar sizden daha
iyidirler!
Yazar: Grdnz gibi beyler Peygamber (s.a.a)in ak nassna uymadlar. Eer ona
uysalard sapklktan kurtulurlard. Keke onlar Peygamber (s.a.a)in emrini yerine
getirmemekle yetinselerdi de; Allahn kitab bize yeter! demeselerdi.
Sanki Peygamber (s.a.a) Allahn kitabnn makamn onlar kadar bilmiyordu! Yoksa onlar
Kurnn deer ve faydalarn Peygamber (s.a.a)den daha iyi mi biliyorlard?! Keke sadece
bunlarla yetinselerdi ve Peygamber (s.a.a)in mrnn son anlarnda Peygamber (s.a.a)
sayklyor! cmlesiyle Peygamber (s.a.a)in mukaddes nbvvet makamna kar kstahlk
yapmasalard! Peygamber (s.a.a)le vedalama annda syledikleri sz ne irkin bir szd!
Allah Resulnn emrini kabul etmeyen ve kendi grlerine gre Allahn kitab yeterlidir
diyenler, onlarn tmne hitaben sylenen Kurnn u semavi nidasn duymamlar myd?:
Peygamber size neyi verdiyse onu aln, size neyi yasakladysa ondan da saknn. [6]
Onlar, sayklyor kelimesini Peygamber (s.a.a)e nispet verirken sanki u ayeti hi
duymamlard:

O (Kurn), phesiz deerli, gl ve arn sahibi (Allahn) katnda itibarl bir elinin
(Cebrailin) getirdii szdr. O arada saylan, gvenilen (bir eli)dir. Arkadanz
(Muhammed) de mecnun deildir.[7]
Yine u ayet:
Hi phesiz o (Kurn), ok erefli bir elinin szdr. Ve o bir air sz deildir. Ne
de az iman ediyorsunuz! Bir kahin sz de deildir. Ne de az dnyorsunuz! (O),
alemlerin Rabbi tarafndan indirilmitir.[8]
Yine u ayet:
Batt zaman yldza and olsun ki arkadanz (Muhammed) sapmad ve batla
inanmad. O arzusuna gre de konumaz. O (bildiklerini) vahyedilenden bakas
deildir.[9]
Bunlara ilave olarak akl tek bana Hz. Peygamber (s.a.a)in ismetini teyit etmektedir. Ama
onlar

(muhalifler)

bu

fermann

yazlmasnn,

Hz. Alinin

hilafetinin

has

nasla

salamlatrlmas ve tabii olarak dier on iki imamn da imametini ispatlamak ve

salamlatrmak olduunu ok iyi biliyorlard. te bu yzden bu vasiyetin yazlmasna mani
oldular. Hatta ikinci halife, Abdullah b. Abbasla aralarnda geen bir tartmada bunu itiraf
etmitir.[10]
Eer siz sayg deer okurlar Hz. Resul-i Ekrem (s.a.a)in buyurduu Gelin size yle bir
ferman yazaym ki benden sonra asla sapkla dmeyesiniz ve Aranzda iki deerli
emanet brakyorum. Onlara sarldnz mddete asla sapkla dmezsiniz. Birisi Allahn
kitab, dieri ise itretim; Ehl-i Beytimdir cmlelerine dikkat edecek olursanz, bu iki hadisin
hedef ve amacnn bir ey olduunu greceksiniz. Hz. Peygamber (s.a.a) mrnn son
anlarnda, Sekaleyn hadisindeki mmetine farz kld eyi, yazl bir dosya eklinde
aklamak istiyordu.
Hz. Peygamber (s.a.a)in bu ferman yazmaktan vazgemesinin sebebi de, huzurunda
kstaha sylenen o szd. Bylece Onu bu iten vazgemeye mecbur kldlar. Zira byle bir
ferman yazm olsayd, Peygamber (s.a.a)den sonra fitne ve ihtilaftan baka bir ey baki
kalmazd. yle ki acaba Peygamber bunu yazarken, (Allaha snrm) sayklyor muydu
yoksa sayklamyor muydu?! diyeceklerdi. Nitekim o anda, Peygamber (s.a.a)in gzleri

nnde tartmalar ve itiip kakmalar bile balamt. Peygamber (s.a.a) de Kalkn!

demekten baka bir ey yapamazd.
Eer Peygamber (s.a.a) srar ederek vasiyetini yazdrsayd, onlar da Peygamber (s.a.a)
sayklyor dedikleri sz tekrarlayp duracaklard. Bu eit insanlar kendi yandalarn,
(Allaha snrm) bu sayklamay ispatlamak iin seferber edecek, efsaneler tretecek ve
Peygamber (s.a.a)in bu fermann ve Onun taraftarlarn yok etmek iin ellerinden geleni
yapacaklard!
Bu yzden ilahi hikmet, Peygamber (s.a.a)in bu vasiyeti yazmaktan vazgemesini
gerektiriyordu. Bylece bu grup ve yandalarnn nbvvet makamn eletirmelerine sebep
olacak ortam da ortadan kaldrld!
Buna ek olarak Peygamber (s.a.a), Hz. Ali ve ialarnn bu vasiyetin ieriine candan bal
olduklarn biliyordu. Onlar iin Peygamber (s.a.a)in bu vasiyeti yazp yazmamas hibir
farkllk arz etmiyordu. Onlar da kendilerinden baka hi kimsenin bu vasiyete
uymayacann bilincinde idiler. Yazld takdirde ise onu muteber bilmeyeceklerdi. Zira o
tartma, itime ve kakmadan sonra, fitne ve ihtilaftan baka ondan hibir eser kalmayacakt.

MER SAVUNANLAR NE DEDLER?

Kendi zamannda el-Ezherin reisi olan eyh Selim el-Biri (Maliki) 44. Mektubunda, [11]
merin Resulullah (s.a.a)n yce nbvvet makamna yapt kstahl savunurken yle
yazyor:
ayet Peygamber (s.a.a), huzurdakilerden kalem kat getirin derken bir ey yazmak
istemiyor bilakis onlar bu szyle imtihana tabi tutmak istiyordu. Allah da meri tm ashap
arasndan hidayet ederek kalem ve kat getirilmesini nledi!!! Bu yzden merin bu
davrann, Allahn isteiyle uyumlu ve onun kerametlerinden bilmek gerekir!
Daha sonra eyh Selim yle yazyor: Bu sz, Ehl-i Snnetin byk alimlerinden birinin
verdii cevaptr. Ama bana gre insaf udur ki Peygamber (s.a.a)in sznn son ksm (yani;
artk ondan sonra asla sapkla dmeyeceksiniz), bu cevapla uyumlu deildir. yle ki

Peygamber (s.a.a) yle sylemek istemitir: Bana kalem ve kat getirirseniz, ben de o emir
ve ferman yazarsam artk sapkla dmezsiniz.
Aktr ki bu haber vermeden kast sadece imtihan idiyse, phesiz bu bir nevi yaland. Zira
peygamberlerin szleri byle eylerden mnezzehtir. zellikle de kalem ve kadn
getirilmemesi getirilmesinden daha iyi olursa. Buna ilave olarak sz geen cevabn birok
sakncal taraflar da vardr ki onlar brakmak ve baka bir cevap vermek gerekir.
Daha sonra yle ekliyor: Bu konuda zet olarak sylenebilecek ey udur ki: Peygamber
(s.a.a)in kat ve kalem getirmelerini buyurduu emir ve ferman, farz cinsten deildi ki onun
terk edilmesi ciz olmasn ve onu terk eden de gnahkar saylsn! Bilakis Hz. Peygamber
(s.a.a)in emri istiare boyutunu tamaktayd. Genel olarak ashap ve zellikle de mer byle
durumlarda muhalif gr belirtirdi. nk mer bu gibi durumlarda maslahat idrak etme ve
geree ulama asndan kendisini baarl biliyordu! Ve Allah tarafndan ona ilham
oluyordu!!!
mer bu yolla, Peygamber (s.a.a)in emri yazdrrken hastalndan dolay ektii ac ve
rahatszl azaltmak istiyordu. Byle bir durumda kalem ve kadn getirilmemesini daha
uygun buldu.
Belki de mer, Peygamber (s.a.a)in halkn anlayamayaca bir takm eyler yazmasndan ve
onu yerine getiremeyeceklerinden ve neticede sorumlu olacak ve azap greceklerinden
korkuyordu. Zira byle bir durumda ak nass olduundan itihat etmeye de yer kalmayacakt.
ayet mer, mnafklarn, Peygamber (s.a.a)in hasta halinde yazd bu vasiyetin
doruluunda phe uyandracaklarndan, fitne ve kargaa karacaklarndan korkuyordu. Bu
yzden yle dedi: Allahn kitab bize yeter! nk Allah (c.c) yle buyurmutur: Biz o
kitapta hibir eyi eksik brakmadk.[12]
Yine yle buyurmutur: Bugn size dininizi ikmal ettim.[13]
Sanki mer slam mmetinin asla sapkla dmeyeceini tam bir gvenle biliyordu. Zira
Allah, dini onlar iin ikmal etmi ve onlara nimetini tamamlamt!!
Daha sonra eyh Selim yle yazyor: Bu bizim alimlerin meri savunurken verdikleri
cevaptr. Ama bu cevap da sakncasz deildir. Zira Peygamber (s.a.a)in buyurduu

sapkla dmeyesiniz cmlesi, Onun kalem ve kat getirmeleri hususundaki emrin farz
bir emir olduunu gstermektedir. Zira sapklktan kurtulmay salayacak eylerin temini iin
aba sarf etmek, gcmz olduu takdirde hi phesiz farzdr. Yine Resul-i Ekrem (s.a.a)in,
kalem ve kat istediinde huzurda bulunanlarn Onun emrini yerine getirmemelerinden
dolay kalkn diye buyurarak zntsn belirtmesi de bu emrin istiare emri deil farz bir
emir olduunu gstermektedir.
eyh Selim yle ekliyor: Eer kalem ve kadn getirilmesi farz olsayd, o zaman
Peygamber (s.a.a), muhaliflerin muhalefetinden dolay onu terk etmezdi; nitekim kafirlerin
muhalefetinden dolay da slam tebli etmeyi terk etmedi derseniz, cevaben yle deriz:
Eer bu sz doru olursa, sadece u anlam ifade eder ki huzurundakilerin muhalefetinden
sonra o vasiyeti yazmak artk Peygamber (s.a.a)e farz deildi. Bu durum, Peygamber
(s.a.a)in kat ve kalem getirmelerini istedii ve faydasnn da sapklktan korunmak
olduunu aklad zaman, emrinin onlara farz olmasyla elikili deildir. Zira emirdeki
esas, emredilenin yaplmasnn emredene deil emr olunana farz olmasdr.
Bundan da teye Peygamber (s.a.a)in kendisine de farz olmas mmkndr. Peygamber
(s.a.a)e Bu adam sayklyor syleyip de emrini yerine getirmedikten sonra Ondan da bu
eri grev kalkm olabilir. Zira byle bir durumda, sizin de dediiniz gibi fitne ve fesattan
baka bir sonu dourmazd.
Dier baz Ehl-i Snnet alimleri de yle demilerdir: O gn Peygamber (s.a.a) sayklyor!
diyen mer ve dier kimseler, Peygamber (s.a.a)in szlerinden tm Mslmanlarn ve
mmetin sapklktan korunacan ve Odan sonra hatta bir adamn bile sapkla
dmeyeceini anlayamadlar. Bilakis onlar Peygamber (s.a.a)in, toplu bir ekilde sapkla
dmeyeceksiniz ve bu vasiyet yazldktan sonra sapkln bireylere sirayet etmeyeceini
demek istediini zannettiler!
Ashap da Mslmanlarn hep birden topluca sapkla dmeyeceini biliyordu. Bu yzden
vasiyetin yazlmas iin hibir yarar grmyorlard. Zannettiler ki Peygamber (s.a.a)in kast,
byk bir ltuf ile bakt mmetinin vahdetini korumak iin daha fazla nem vermekten ve
daha dikkatli olmalarn vurgulamaktan baka bir ey deildir. Bundan dolay Peygamber
(s.a.a)in emrinin ieriini ok iyi bilmelerinden dolay Onunla muhalefet ettiler. Zira
Peygamber (s.a.a)in hasta halinde iken vasiyet yazma zahmetine katlanmasn istemiyorlard.
Bu yolla Allah Resulnn rahatszln azaltmak istiyorlard!!!

El-Ezherin reisi daha sonra yle yazyor: Bu, Ehl-i Snnet alimlerinin, meri ve onun
Peygamber (s.a.a)e yapt itirazn savunmak iin syledikleri szlerdi.
Daha sonra kendisi yle diyor: Eer birisi verilen bu cevaplara dikkatle bakacak olursa,
onlarn ne kadar yetersiz ve yanl olduunu grecektir; zira Peygamber (s.a.a)in
...sapkla dmeyesiniz diye buyurduu sz, daha nce sylediimiz gibi O Hazretin
emrinin farz olduunu gstermektedir. Hz. Resul-i Ekrem (s.a.a)in onlardan incinmesinin
sebebi de onlarn kendilerine farz olan bir ii terk etmelerinden dolaydr. Resulullah
(s.a.a)in, byk bir ycelik ve sabrla Kalkn! diye buyurmas, huzurda bulunanlarn farz
olan bir ii terk ettiklerini gstermektedir; yle bir i ki, dier ilerden daha vacip ve daha
yararlyd.
Daha sonra eyh Selim yle diyor: En iyisi yle sylememizdir: Bu macera, has bir
olaydr. Belli bir zaman kesitinde sahabenin adetinin tersine cereyan etmitir. Aynen bir
ocuun lmesi ve azdan kaan bir sz gibi. Onun gerek sebebini genie bilmiyoruz.
Allah hepimizi doru yola hidayet etsin!

Bizim Cevabmz

Sayn eyh Selim el-Biri, Ehl-i Snnetin gemi alimlerinin, merin Resul-i Ekrem
(s.a.a)e kar yapt kstahl savunmada tm cevaplarn naklediyor. Zaten bundan baka
bir aresi de yoktu. Ama onun ilim, adalet ve insaf, bu sama sapan cevaplar kabul etmesine
engel olmutur. O cevaplar sadece zayf ve yanl bilmekle kalmam hatta onlarn zayf ve
yanl olma sebeplerini de zikretmitir.
Biz de el-Ehzerin reisi eyh Selim el-Biri ile aramzda geen mektuplama dneminde bu
cevaplarn reddinde birka konuya deyinmitik. Bu konular ona sunarak karar onun
kendisine braktk. Bu yzden onun cevabnda yle yazdk:
a) meri savunanlarn ilk cevapta syledikleri Belki de Peygamber (s.a.a) kalem ve kat
isterken bir ey yazdrmak istemiyordu. Sadece onlar imtihana tabi tutmak istiyordu sze
cevaben yle diyoruz: Sizin sylediklerinize ilaveten bu olay, hadisin ak nass deliline

gre, Peygamber (s.a.a)in lm halinde vuku bulmutur. Bu nedenle o an imtihan zaman

deil mazeretlerin kaldrlmas, halkn korkutulmas, nemli bir mevzunun vasiyet edilmesi ve
mmetin hayr ve geleceini belirleyen anlard. Hepimizin de bildii gibi ln annda olan bir
insan, bo konumak istemez ve aka yapmaz. lm anndaki bir kimse, kendine ait nemli
iler, ailesinin zerine den grevler vb. konularla megul olur. Bu durum, lmek zere olan
ahs Peygamber olursa, daha da iddet kazanr.
Peygamber (s.a.a), hayat boyunca salnn yerinde olduu bir zamanda ashabn imtihan
edilmesini uygun grmediine gre nasl oldu da lm annda onlarn imtihan edilmesini
uygun grd? stelik, tartma ve itiip kakmalar Peygamber (s.a.a)in huzurunda
iddetlenince Hazret ashaba: Kalknz! diye buyurdu. Bu kelime Peygamber (s.a.a)in
onlardan incindiini gstermektedir. Eer muhalifler doru bir i yapm olsalard, Peygamber
(s.a.a) onlarn muhalefetlerini tahsin eder ve sevincini belirtirdi.
Kim bu rivayet ve zellikle de Peygamber sayklyor! sz hakknda doru bir ekilde
dnecek olursa, huzurda bulunanlarn Peygamber (s.a.a)in onlarn holanmad bir
konuyu sylemek istediini bildiklerini kesinlikle anlayacaktr. te bundan dolay o sz
syleyerek Peygamber (s.a.a)i incittiler ve O Hazretin mukaddes huzurunda sama sapan
szler sylediler, itiip kaktlar, niza ve tartmaya baladlar.
Bunlara ilave olarak bn-i Abbasn bu maceradan sonra alamas ve onu byk bir musibet
olarak nitelendirmesi meri savunanlarn cevaplarnn batl olduuna en byk bir delildir.
b) Savunucular yle diyorlar: mer maslahatlar idrak etmede baarlyd, doru bir gre
sahipti, lahi ilhamdan yararlanmaktayd. Bu sz (zellikle burada) kabul edilemez. Zira
bunun anlam udur ki: Bu macerada hak merle idi Peygamber (s.a.a) deil! Byle bir
durumda merin yararland ilham, emin ve doru szl Peygamber (s.a.a)in aklad
vahiyden daha doru olur!!!
c) meri savunanlar diyorlar ki: mer, Peygamber (s.a.a)in bu vasiyeti yazmak vastasyla,
oalmas mmkn olan ar ve dertlerini azaltmak istedi. Halbuki sayn okuyucular bu
vasiyetin yazlmasnn Peygamber (s.a.a)in gnl rahatl, kalpten sevinmesi ve Onun
mmetinin sapklktan kurtulmas demek olduunu ok iyi bilmektedirler.
Bunlara ek olarak kaide itibar ile Peygamber (s.a.a)in emri yerine getirilmelidir. Yani bir
emir Peygamber (s.a.a) tarafndan verildikten sonra artk hi kimsenin, haddini aarak onu

reddetmeye veya onun tersini sylemeye hakk yoktur. Allah-u Teala Kuranda yle
buyuruyor:
Allah ve Resul bir ie hkm verdii zaman, inanm bir erkek ve kadna o ii kendi
isteklerine gre seme hakk yoktur. Herkim Allah ve Resulne kar gelirse, apak bir
sapkla dm olur.[14]
Bunlardan da teye huzurdakilerin Peygamber (s.a.a)in emrine kar muhalefet etmeleri,
Onun huzurunda tartmalar, abuk-sabuk konumalar, ve itiip kakmalar Peygamber
(s.a.a) iin, mmeti sapklktan koruyacak vasiyeti yazarken tahamml edecei rahatszlktan
kat kat daha fazla ve zordu. Peygamber (s.a.a)in bir vasiyet yazma yznden decei
zahmete dayanamayan birisi, nasl olur da Peygamber (s.a.a)e kar karak: Bu adam
sayklyor! diyebiliyor?!
d) meri savunanlar yle diyorlar: mer, Resul-i Ekrem (s.a.a) kalem ve kadn
getirilmesi emretmesine ramen getirilmemesini daha uygun grd!! Acaba mer,
Peygamber (s.a.a)in, yaplmamas daha uygun olan bir ie emrettiine mi inanyordu?!
e) Daha da artc olan syledikleri u szdr: mer, Peygamber (s.a.a)in halkn
anlamakta zorluk ekecei, bu sebeple de yerine getirememeleri yznden lahi azaba
yakalanacaklar baz eyleri yazmasndan korkuyordu?!
Peygamber (s.a.a)in ... Artk bundan sonra sapkla dmeyeceksiniz buyurmasndan
sonra mer nasl byle bir korkuya kaplabilir?! Acaba sahabe, merin ileriyi Peygamber
(s.a.a)den daha iyi grdne ve Peygamberin mmetine Ondan daha ok efkatli olduuna
m inanyorlard? Hayr! Kesinlikle byle deildi.
f) Yine yle sylyorlar: Belki de mer, mnafklarn Peygamber (s.a.a)in hasta halinde
yazd bu vasiyetin shhatinde pheye edeceklerinden ve kargaa karlacandan korktu!
Ama sayn okuyucularn da bildii gibi Peygamber (s.a.a)in: ... Asla sapkla
dmeyeceksiniz szn buyurduktan sonra bu korkunun hibir anlam yoktur. Zira
Peygamber (s.a.a)in sz aka unu belirtmekteydi ki, sz konusu vasiyetname onlarn
sapklktan korunmalarna sebep olacakt.
Buna binaen, mnafklarn duyacaklar phe ve tereddt nasl kargaaya sebep olabilirdi?

Eer mer, mnafklarn vasiyetnamenin shhatinde pheye dmelerinden korkuyor idiyse,

o zaman neden onun kendisi bu phe ve tereddt tohumunu onlar iin ekti? yle ki
Peygamber (s.a.a)in szne itiraz etti, kalem ve kat getirilmesine mani olarak da:
Peygamber sayklyor! dedi.
g) meri savunanlarn, onun syledii Allahn kitab bize yeterlidir! sznn tefsirinde,
Biz o kitapta hibir eyi eksik brakmadk ve Bugn size dininizi ikmal ettim ayet-i
kerimelerini delil olarak getirmeleri hi de doru deildir. Zira bu iki ayet, Mslmanlarn
sapklktan gvencede olacaklarn vurgulamamaktadr; halkn daima hidayet zere olacan
da belirtmemektedir.
Peki nasl bu iki ayete dayanarak Peygamber (s.a.a)in yazmak istedii vasiyete mani olmak
ciz olabilir? Eer Mslmanlar arasnda sadece Kurnn var olmas onlarn tm fitne,
sapklk ve ayrlktan gvencede olmalarna sebep olsayd, o zaman bizlerin bertaraf olmasn
beklediimiz bunca ihtilaf ve ayrlklar ortaya kmazd.[15]
Ehl-i Snnet alimleri son cevap hakknda yle demilerdir: mer, Peygamber (s.a.a)in
hadisinden, slam mmetinin fert ferdinin sapklktan korunacan anlamad. Bilakis hadisten
slam mmetinin top yekn sapmayacan anlad. Yeni yle demilerdir: mer, -ister
vasiyetname yazlsn ister yazlmasn- mmetin top yekn sapmayacan ok iyi biliyordu.
Bu yzden bu emirle muhalefet etmeye balad (ve onun yazlmasna engel oldu)!!
Bizim buna verdiimiz cevap, el-Ezher eyhinin verdii cevaba ek olarak udur: mer bu
kadar anlaysz deildi. Herkes iin aikar ve ak olan bir ey, onun iin st kapal deildi.
Zira ehirli ve bedevi olan herkesin aklna gelen uydu: Eer bu vasiyet yazlm olsayd,
slam mmetinin doru yoldan sapmasn koruyacak ana bir faktr olurdu. Peygamber
(s.a.a)in hadisinden sadece bu anlam dnlmektedir.
mer, Peygamber (s.a.a)in slam mmetinin topluca doru yoldan sapmasndan
korkmadn biliyordu. Zira Peygamber (s.a.a)den: mmetim topluca doru yoldan
sapmaz ve mmetim hata zere icmada bulunmaz ve Daima mmetimden bir grup hak
zeredir... diye buyurduunu ve u ayeti de okuduunu duymutu:
Allah, sizden iman edip iyi davranta bulunanlara, kendilerinden ncelikleri sahip ve
hakim kld gibi onlar da yeryzne sahip ve hakim klacan, onlar iin beenip
setii dini (slam) kendilerine yerletirip koruyacan ve (geirdikleri) korku

dneminden sonra, bunun yerine onlara gven salayacan vdetti. nk onlar bana
kulluk ederler; hibir eyi bana e tutmazlar [16] Ve mmetin topluca sapklk zerine icma
etmeyeceine dair dier nice ayet ve hadisler.
Binaenaleyh mer veya baka birisinin, Peygamber (s.a.a)in kalem ve kat istemesinden,
mmetin topluca hak yolundan sapmasna neden olabileceini dnerek korkmas hi de
makul deildir. mer iin uygun olan ey, Peygamber (s.a.a)in hadisinden ilk etapta akla
gelen manay anlamas idi, Kurn ve snnetin iddetle reddettii eyi deil.
Buna ilave olarak Peygamber (s.a.a)in Kalknz! sznden anlalan rahatszl, onlarn
terk ettii eyin onlara farz olan bir emir olduunun delilidir.
Eer meri savunanlara gre onun itiraz hadisi anlamamasndan kaynaklanm olsayd,
Peygamber (s.a.a) onun hatasn giderir ve kendi amacn onun iin aklard. Hatta
Peygamber (s.a.a) onlar syledii eye kani ettirebilme gcne sahip olsayd, kalknz
diyerek onlar evden dar karmazd. bn-i Abbasn alamas da sylediimiz eylerin bir
baka delilidir.
nsaf udur ki bu musibet, zr bulunmayacak konulardandr. Eer olay, el-Ezher eyhinin
dedii gibi bir ocuun aniden lm ve azdan kaan szler gibi has bir olay olsayd, i
kolay olurdu. Bu musibet, her ne kadar da olsa Mslmanlarn birlik ve beraberliinin
bozulmasna sebep oldu. Gerek udur ki itirazda bulunanlar, nass karsnda itihad ciz
bilen kimselerdendi. Buna gre onlar, bu ve buna benzer durumlarda kendi grlerine gre
itihat etmilerdir!! Onlarn fetvalar kendileri iin, alemlerin Rabbinin emri de kendisi iin!

EL-EZHER

RESNN

SYLEDMZ

SZLERDEN

AKINLII

eyh Selim el-Biri, meri savunanlarn sylediklerini reddettiimiz 44. Mektubu okur
okumaz yle yazd:
Yaptnz bu aklamalarla, itirazda bulunanlarn tmnn sesini kestiniz; tm yollar
onlarn yzne kapattnz; onlar, sylemek istedikleri her eyden al koydunuz; yaptnz

aklamalarla hibir pheye yer brakmadnz; yle ki hi kimseye tereddt edecek bir yer
kalmamtr.

(17)
HUDEYBYE BARI ANTLAMASINA TRAZ

Peygamber-i Ekrem (s.a.a) sava yerine Hudeybiye [17] barn seti. Allahn gnderdii vahye
uygun olarak sava bara evirdi. Gerek maslahat da bunu gerektirmekteydi. Ama bu
durum ashap iin aikar deildi. Bu nedenle ashaptan bazlar Peygamber (s.a.a)i eletirerek
aka Onunla muhalefet etmeye baladlar!!
Buna ramen Peygamber (s.a.a) onlara nem vermeyerek ald emir dorultusunda ilerledi
ve neticede bu antlama iki tarafn imzasyla sonuland. Bu antlama, slam tarihinin en
gzel zaferlerinden biri olarak sayld. Alemlerin Rabbine hamd olsun.
Resul-i Ekrem (s.a.a) hicretin altnc yl, Zilkade aynn Pazartesi gn Umre amellerini
yerine yapmak iin Medineden kt. Allah Resul Kureylilerin Onunla savamasndan
veya Mekkeye girmesine engel olmalarndan endieliydi. Nitekim byle de oldu.
Bu yzden halk Umre amellerini yerine getirmek iin davet etti. Sonuta Muhacir, Ensar ve
Bedevilerden oluan -aralarnda 200 svarinin de bulunduu- 1400 [18] kii Peygamber
(s.a.a)in davetine olumlu cevap verdi. Resulullah (s.a.a), kurban etmek iin kendisiyle otuz
deve de gtrd. Hareket edilirken Hz. Peygamber (s.a.a) ve yol arkadalar silahlanm,
kllar da klfa sokulmutu. Bu nedenle mer yle dedi: Ya Resulellah! Kendilerini
savaa hazrlamam olan Ebu Sfyan ve taraftarlarndan korkuyor musun? Resulullah (s.a.a)
cevaben: Ben umre amellerini yaparken yanmda silah tamam buyurdu.
Zul-Huleyfeye[19] ular ulamaz kurbanlk develerin boynuna bir tasma takarak develeri
kurbanlk adetlerine gre hazrlad. Daha sonra Peygamber (s.a.a)in kendisi ve ashab ihram
baladlar. Bylelikle Kureylilere Allahn evini ziyarete geldiklerini ve baka bir amalar
olmadn anlatmak istediler.

Oradan getikten sonra Peygamber (s.a.a) yolun yarsnda, Halid b. Velidin Kureyten iki
yz svari ile krime b. Ebu Cehilin komutas altnda amim denilen yerde mevzi
aldndan haberdar oldu.
Peygamber (s.a.a) bu durumu ashabna da bildirdi. Daha sonra Halid b. Velidle
karlamamak iin sa taraftan hareket etmelerini emretti. Nihayet Hudeybiye yaknlarndaki
Hamz blgesine kadar ilerlediler. Halid onlarn geliini, atlarnn ayaklar altndan kan
toz-duman grnce anlad. Halid ordusuyla gelerek Peygamber ve ashab karsnda durdu.
Peygamber (s.a.a) de Abbad b. Beire, svari birlii ile Halidin svari birliinin karsnda
durmasn emretti.
Bu srada le namaz vakti ulat. Peygamber (s.a.a) ve ashab namaz klmaya baladlar.
Mrikler: ok iyi bir frsat, Muhammed ve ashab namazla megul iken onlara hamle
edelim dediler.
Halid yle dedi: Evet! Ama onlar namaza daha yeni baladlar, hamle edersek zarar
grmemiz mmkndr. Onlarn bir baka namaz daha vardr (ikindi namaz) ki onu can ve
evlatlarndan daha ok severler. te tam o srada hamle etmek gerekir. Bu arada Allah-u
Teala aadaki ayeti Peygamber (s.a.a)e nazil etti:
Sen de ilerinde bulunup onlara namaz kldrdn zaman, onlardan bir ksm seninle
beraber namaza dursunlar, silahlarn (yanlarna alsnlar, bylece (namaz klp) secde
ettiklerinde (dierleri) arkanzda olsunlar. Sonra henz namazn klmam olan (bu)
dier grup gelip seninle beraber namazlarn klsnlar ve onlar da ihtiyat tedbirlerini ve
silahlarn alsnlar. O kafirler arzu ederler ki siz silahlarnzdan ve eyalarnzdan gafil
olasnz da stnze birden baskn yapsnlar. Eer size yamurdan bir eziyet olur yahut
hasta bulunursanz, silahlarnz brakmanzda size gnah yoktur. Yine de tedbirinizi
aln. phesiz Allah, kafirler iin alaltc bir azap hazrlamtr. Namaz bitirince de
ayakta, otururken ve yannz zerinde yatarken (daima) Allah ann. Huzura
kavuunca da namaz dosdoru kln; nk namaz mminler zerine vakitleri belli bir
farzdr. O (dman) topluluu takip etmekte geveklik gstermeyin. Eer siz ac
ekiyorsanz onlar da sizin ektiiniz gibi ac ekmektedirler. stelik siz Allahtan
onlarn mit etmedikleri eyleri umuyorsunuz. Allah ilim ve hikmet sahibidir. [20]
Peygamber (s.a.a) de ikindi namazn yukardaki ayette belirtildii zere kld.

Allah o inkar edenleri hibir fayda elde edemeden fkeleriyle geri evirdi[21]

KUREYN SERTL VE
PEYGAMBER (S.A.A)N TAVRI

Peygamber (s.a.a) Hudeybiyeye girdiinde, Kureylilerden pek ok eziyet, kabalk ve

saygszllarla karlat. yle ki Peygambere ve ashabna kar ta kalplilik ve kinciliklerini
gsterdiler. Mrikler de ashaptan iddetli bir ekilde tepki grdler. Bu da Allahn
emriyleydi: Onlar sizde bir sertlik bulsunlar. [22] Ama o gn Peygamber (s.a.a), Allahn
kendisine verdii sabr, tabiatnn bir paras olan hikmet ve peygamberlerin en faziletlisi
olmasna sebep olan yce ahlak ile onlarla karlat.
Mrikler, bozgunculuk, aalk ve dar grllkle Peygamber (s.a.a)in Mekkeye
girmesine mani oldular. Ama bu hareketler ne Peygamber (s.a.a)in fkelenmesine, ne de
sabrnn tamasna sebep oldu. Peygamber (s.a.a) o zalimlere kar yumuak davranp,
msamaha ve alak gnlllkle konutu. Durum ylesine deiti ki mrikler kendilerini O
Hazretin karsnda, da karsnda bir saman tanesi gibi (kk) grdler.
Peygamber (s.a.a) onlara ylesine efkat ve sevgi ile bir tavr taknd ki onlar, -kaskat
kalplerine ramen- kendisine celp etti. Bazen de onlar ylesine tehdit ediyor ve dehetli
gelecekten korkutuyordu ki, dleri kopuyordu.
imdi bu mevzu ile ilgili hadislerden bir ksmn naklediyoruz. Dikkatle onlar inceleyerek
Peygamber (s.a.a)in hedeflerini bulun. Peygamber (s.a.a) yle buyurdu:
Vay olsun Kureye! Sava onlar kertti. Neden el ekmiyorlar?! Neden beni Arapla
yalnz brakmyorlar? Eer beni ortadan kaldrrlarsa arzularna ularlar. Allah beni onlara
kar muzaffer klarsa, grup grup slama girerler. slam kabul etmekten ekinirlerse, gleri
olduu takdirde bana kar savarlar. Kurey ne dnyor?! Ondan baka ilah olmayan
Allaha yemin olsun ki, Allahn beni grevlendirdii hedefe doru ilerlemek iin, Allahn,
dinini zafere ulatrana veya bu yolda ldrlene dek onlara kar savaacam.
Yine Kureyin gnln, sahip olduu yce ahlak ve erdemlere ynlendirmek iin yle
buyurdu: Muhammedin cannn elinde olduu Allaha yemin olsun ki, bugn Kurey,
aramzda olan akrabalk sebebiyle benden ne isterse onlara vereceim.

Peygamber (s.a.a) bu hikmetli szlerle ne kadar efkatli ve merhametli olduunu izhar etti.
Daha sonra ashabn toplayarak, Kurey in, onlarn Mekkeye girmelerine engel olduklar
takdirde onlarla savalp savalmamas hususunda istiare etti. Yaklak ashabn tm savaa
hazr olduklarn belirtti.
Bu srada Mikdad b. Esved kalkarak tm ashap adna yle dedi: Ya Resulellah! Biz sana
Beni srailin Hz. Musaya sylediini (Sen ve rabbin gidin savan; biz burada
oturmuuz)[23] sylemeyeceiz. Tam tersine, sen ve rabbin savan, biz de sizinleyiz diyoruz.
Ya Resulellah! Allaha yeminler olsun ki, eer bizi Beredul-mad [24] fethetmemiz iin
sevk etsen hepimiz seninle geliriz; bizden bir kii bile geri kalmaz. Peygamber (s.a.a)
Miktadn szlerinden olduka sevindi.
Daha sonra Peygamber (s.a.a) hazr bulunan ashaptan biat ald. Herkes kannn son damlasna
kadar Peygamber (s.a.a)in yannda olacana dair O Hazretle biat etti. O gn 1400 erkek
Peygamber (s.a.a)e biat etti. Biat edenler arasnda mnafklarn sna olan Abdullah b.
Ubey Selul da vard. Sadece Cedd b. Kays-i Ensari adl birisi biat etmedi.
Sire-i Halebiyyede Selemet b. Ekvadan yle dedii rivayet edilir: Biz kanmzn son
damlasna kadar Peygamber (s.a.a)le biat ettiimizde sadece Cedd b. Kays biat etmedi. Adeta
u an, halkn baklarndan korunmak iin devesine sarlr halde olduunu grr gibiyim.
Tarihiler, sire yazarlar ve Halebi kendi siresinde yle yazarlar: Kurey Hudeybiyede,
Peygamber (s.a.a)le beraber olan bn-i Ubey Selula birisini gndererek yle dedi:
stiyorsan Mekkeye gir ve Kbeyi ziyaret et. Olu Abdullah babasna hitaben: Baba!
Allah akna bizi her yerde rezil etme! Sakn burada da Peygamber (s.a.a)den nce Allahn
evini tavaf etme dedi.
bn-i Ubey Selul da: Hayr! Ben de Peygamber (s.a.a) tavaf etmedike tavaf etmeyeceim
dedi. Bu haber Peygamber (s.a.a)e ulanca Hazret Abdullahn davranndan honut oldu ve
onu tebrik etti. Buna gre Abdullah b. Ubey Selul da, Hudeybiyede aa altnda Peygamber
(s.a.a)e biat edenlerdendi. nceden de sylediimiz gibi sadece Cedd b. Kays biat etmedi.

MRKLERN KORKMASI VE HZ. PEYGAMBERDEN SULH

STEMELER

Bu biatinin[25] (Rdvan biatinin) haberi Kureye ulanca canlarna byk bir korku dt. Bu
korku zellikle krime b. Ebu Cehilin komutanlk ettii 500 kiilik svari birliininZemaherinin de Keafta belirttii gibi- Mekkeye kadar geri pskrtlmesinden sonra
daha da iddetlendi.
bn-i Abbas yle diyor: Allah-u Teala Mslmanlar, ta frlatmalaryla onlara kar zafer
kld. yle ki onlar evlerine kadar takip ettiler. Kurey, Peygamber (s.a.a) ve ashabna kar
savamaya kadir olmadn anlad.
te bundan dolay onlarn gr sahipleri, Peygamber (s.a.a)den bar isteinde bulunmaya
mecbur oldular. Bu arada Peygamber (s.a.a)in: Muhammedin cannn elinde olduu
Allaha yemin olsun ki, bugn Kurey benden ne isterse vereceim diye buyurduu sz de
onlara ulamt.
Mekke halk, balarnda Sheyl b. Amr b. Abdved-i Amirinin bulunduu bir heyeti,
Mslmanlar iin olduka ar artlara sahip olan antlamay imzalamak zere Peygamber
(s.a.a)in yanna gnderdiler. Mslmanlar antlamann artlarn kabul etmediler. Bazlar da
kesinlikle bar istemiyorlard.
Ama mrikler Peygamber (s.a.a)in: Bugn Kurey ne isterse kabul ederim szne
dayanarak srar ettiler. Hz. Resul-i Ekrem (s.a.a), Allah tarafndan byle bir vaatte bulunmak
ve onun ieriine gre amel etmekle grevlenmiti. Onlarn bar nerisinin ar artlarn
kabul etmelerinin sebebi de vahye amel etmek ve Allahn bildii bir takm maslahatlardan
dolay idi. Daha sonra herkes o barn gerekli olduunu anlam ve itiraf etmilerdir. Bu
konuyu ileride aklayacaz.

MERN BARI ANTLAMASINDAN

RAHATSIZ OLMASI

Bar antlamas imzalanr imzalanmaz gayreti tarik olan mer b. Hattab, yznde fke ve
nefret belirtileri olduu halde Ebu Bekirin yanna gelerek yle dedi: Ebu Bekir! Bu adam
Peygamber deil mi?
Ebu Bekir: Evet, peygamberdir.
mer: Biz Mslman deil miyiz?
Ebu Bekir: Evet, Mslmanz.
mer: Onlar mrik deiller mi?
Ebu Bekir: Evet, mriktirler.
mer: Peki o zaman neden dinimizde onlara kar msamaha gsteriyoruz?
Ebu Bekir: Ey mer! O Allahn Resuldr. Allahn emrinin tersine amel etmez. Allah da
Onun yardmcsdr. O lm anna kadar Allah mir, kendisini de memur bilir. Ben de
Onun Allahn Resul olduuna ahitlik ediyorum...[26]
Mslim kendi sahihinin 4. Cildinin Hudeybiye bar antlamas hakknda yle yazar:
mer Peygamber (s.a.a)e yle dedi: Biz hak, onlar da batl zere deiller mi?
Peygamber (s.a.a): Evet.
mer: Bizim ldrlenlerimiz cennette, onlarn ldrlenleri de cehennemde deiller mi?
Peygamber (s.a.a): Evet, yledir.
mer: Peki o zaman neden dinimiz konusunda onlara kar taviz vermeliyiz ve Allahn
bizimle onlar arasnda ne hkmedeceini grmek iin geri dnmeliyiz?

Peygamber (s.a.a): Ey Hattabn olu! Ben Allahn Resulym. Allah hibir zaman beni
zayi etmez.
mer hemen yola koyuldu ve fkeli bir ekilde Ebu Bekirin yanna giderek yle dedi: Ebu
Bekir! Biz hak onlar da batl deiller mi?
Ebu Bekir: Evet.
mer: Biz ldrlenlerimizin cennette, onlardan ldrlenlerin de cehennemde olduuna
inanmyor muyuz?
Ebu Bekir: Evet, yledir.
mer: Peki neden dinimiz konusunda taviz veriyor ve Allahn bizimle onlar arasnda nasl
hkmedeceini grmek iin geri dnyoruz?
Ebu Bekir: Ey Hattabn olu! O, Allahn Resuldr ve Allah hibir zaman onu zayi etmez...
Ehl-i Snnetin muteber kitap yazarlarndan bir ou merden bundan daha iddetli szler
nakletmilerdir.
Buhari kendi sahihinin urut kitabnn sonunda merin yle dediini nakleder:
Peygambere dedim ki:
-Sen Allahn hak olan Peygamberi deil misin?
Peygamber (s.a.a): Evet, Onun Peygamberiyim.
-Biz hak, dmanlarmz da batl deil mi?
Peygamber (s.a.a): Evet.
- Peki neden dinimiz konusunda aalk sergiliyoruz?
Tam bu srada Peygamber (s.a.a) yle buyurdu:
Ben Allahn Resulym ve Ona isyan etmem! Allah da benim yardmcmdr.
mer: Sen; Biz ok yaknda Allahn evine ulaacak ve onu tavaf edeceiz demedin mi?

Peygamber (s.a.a): Evet, ama bu yl m byle olacan syledim?

mer: Hayr.
Peygamber (s.a.a): unu bil ki, Allahn evine gidecek ve onu tavaf edeceksin.[27]
mer sonra yle diyor: Ben de Ebu Bekirin yanna giderek: Bu adam Allahn hak
Peygamberi deil mi? dedim.
Ebu Bekir: Evet.
mer: Biz hak, dmanmz da batl deil mi?
Ebu Bekir: Evet
mer: Peki neden dinimiz konusunda aalk gsteriyoruz?
Ebu Bekir: Ey mer! O Allahn Resuldr; Onun emrinin aksine hareket etmez. Allah da
Onun yardmcsdr. O srekli Allaha itaat eder. Yeminler olsun ki O hak zeredir.
mer: O (Peygamber) bize: Allahn evine varacaz ve onu tavaf edeceiz demedi mi?
Ebu Bekir: Evet, ama sana bu yl tavaf edeceimizi mi syledi?
mer: Hayr!
Ebu Bekir: yleyse gidip tavaf edeceksin.
mer ekliyor: Ben bar antlamasn nlemek iin bir takm iler yaptm.[28]
Ravi yle diyor: Peygamber (s.a.a) bar fermann yazmay bitirince ashabna dnerek
yle buyurdu: Kalkn develerinizi nehredin ve daha sonra salarnz kesin. Allaha yemin
olsun ki hi kimse yerinden kalkmad. Bu szn kez tekrarlad. Hi kimsenin yerinden
kalkmadn grnce yerinden kalkara kendi adrna girdi. Daha sonra dar kt. Hi
kimseyle konumadan kendi elleriyle kendi devesini kurban etti ve daha sonra berberini
ararak kendi ban tra ettirdi.
Ashap Peygamber (s.a.a)in byle yaptn grnce develerini kurban ettiler ve daha sonra
birbirlerinin ban tra ettiler. Neredeyse birbirlerini ldreceklerdi.

Ahmed b. Hanbel kendi Msnedinde Misver b. Mahrimeden ve Mervan b. Hakem den,

Halebi de Sire-i Halebide (Hudeybiye gazvesi blmnde), dier tarihiler de kendi
kitaplarnda yle naklederler: mer Peygamber (s.a.a)in szlerini reddediyordu! Ebu
Ubeyde Cerrah dedi ki: Ey Hattabn olu! Peygamberin ne dediini duymuyor musun?
Peygamber yle buyuruyor: Neuzu billahi mine-eytanir-racim![29]
Halebi yle diyor: Peygamber (s.a.a) o gn yle buyurdu: Ey mer! Ben honudum ama
sen rahatszsn!
Yine Halebi ve dierleri merin sonralar yle dediini naklederler: Ben o gn
Peygambere sylediim szlerin korkusunda dolay srekli oru tutuyor, sadaka veriyor,
namaz klyor ve kle azat ediyorum!...

BARI ANTLAMASININ ONAYLANMASI

Peygamber (s.a.a) o gn, muhaliflerin itirazlarna itina gstermeden ar artlarna ramen

onu kabul etmekle grevli olduu bar antlamasn imzalamaya kararlyd. Bu yzden bar
antlamasn yazmas iin Hz. Ali (a.s) ard.
Peygamber (s.a.a), Hz. Aliye yle buyurdu: Yaz; Bismillahirrahmanirrahim.
Sheyl b. Amr: Biz byle bir eyi resmi tanmyoruz! Onun yerine Bismikellahmme
yazmal dedi.
Mslmanlar Sheylin bu szne alnarak: Allaha yeminler olsun ki, sadece Allahn ve
Resulnn dedii yazlmaldr dediler.
Ama Resul-i Ekrem (s.a.a) tartmay keserek Hz. Ali (a.s)a yle buyurdu: Yaz;
Bismikeallahmme Hz. Ali de Peygamber (s.a.a)in emrini yerine getirdi. Daha sonra
Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Yaz; bu antlama Allahn Resul Muhammed ve Sheyl
b. Amr arasnda yazlmtr.

Sheyl b. Amr yle dedi: Eer senin Peygamber olduuna inansaydk, seninle savamazdk!
Bu yzden yle yazlmal: Bu antlama Muhammed b. Abdullah ve Sheyl b. Amr arasnda
yazlmtr.
Bu esnada her taraftan Mslmanlarn itiraz sesleri ykseldi. Hibir surette Peygamber
(s.a.a)in byle bir eyi yazmasn kabule hazr deillerdi. Hatta byk kargaa kmak
zereydi.
Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Beni tekzip etmenize ramen yine de ben Allahn
Resulym ve Muhammed b. Abdullahm. Ya Ali! Yaz; Bu antlama Muhammed b. Abdullah
ve Sheyl b. Amr arasnda yazlmtr.
Hz. Ali (a.s) da byk bir znt ile yazd. Daha sonra Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Ey
Ebul-Hasan (Ali)! Sen de buna benzer bir olayla karlaacaksn. Veya yle buyurdu: Sen
de byle bir eyle karlaacak, mecburen onu kabul edecek ve ondan dolay da
ldrleceksin.[30]
Bar antlamasnn mevzusu ise yleydi: Peygamber (s.a.a) ve ashab Hudeybiyeden geri
dnecek ve gelecek yl nce Kurey Mekkeden dar kacak, sonra Peygamber (s.a.a) ve
ashab ehre girecektir. gn boyunca Mekkede kalacak ve yolculuk silahndan baka silah
tamayacaklardr. On yl [31] boyunca Peygamber (s.a.a)le Kurey arasnda sava
olmayacaktr. Bu zaman zarf ierisinde halkn can gvenlii olmal ve birbirlerini serbest
brakabilmelidirler. Arap kabilelerinden kim Peygamberle anlarsa anlaabilir. Ayn ekilde
kim Kureye katlmak isterse katlabilmelidir. Taraflar birbirine kar dmanclk, hrszlk
ve hyanet yapmaldrlar.[32]
Kureyten kim velisinin izni olmadan Muhammedin dinine girerse, Kureye geri
evrilecektir. Kim Muhammedin dininden dnerek Kureye snrsa, Kurey onu
Muhammede teslim edilmeyecektir.
Mslmanlar yle dediler: Sbhanellah! Biz Kureyten kam bir Mslman nasl
mriklere geri evirebiliriz?!
Bu artn kabul edilmesi Mslmanlara ok ar geliyordu. Bu yzden yle dediler: Ya
Resulellah! Bu art kendi zararna yazyorsun. Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Evet,
bizden kim mrtet olarak onlara snrsa, Allah onu uzaklatrmtr. Onlardan kim

Mslman olur bize katlrsa, geri vereceiz ve Allahtan onlara bir kurtulu ve k yolu
amasn dileyeceiz.
Peygamber (s.a.a), Sheyl b. Amr ile ar artlar tayan bu antlamay yazdklar esnada, ad
As olan Sheyl b. Amrn olu Ebu Cendel, elleri ve ayaklar zincirli olduu bir halde
Mslmanlara snd. O daha nce Mekkede Mslman olmutu. Ama babas Medineye
hicret etmesine engel olmu ve onu zincire vurmutu.
Ebu Cendel, Peygamber (s.a.a) ve ashabnn Hudeybiyede konakladn duyunca, evdeki
zindandan firar ederek patika yoldan kendisini ashaba ulatrd. Mslmanlar onun gelmesiyle
sevince boulmu ve onu arlamlard.
Ama babas Suheyl b. Amr onu zincirlerinden tutarak iddetle tokatlad. Bu esnada yle dedi:
Ey Muhammed! Bu bana verecein ilk ahstr?
Peygamber (s.a.a) cevaben: Antlamann yazlmas henz tamamlanmad.
Sheyl b. Amr: O zaman ben de antlamann hibir artn kabul etmiyorum.
Peygamber (s.a.a): Olunu himayem altnda olmasna msaade et.
Sheyl: Onu himayen altnda olmasna msaade etmem.
Peygamber (s.a.a): Gel de bu ii yap.
Suheyl: Hayr, bu ii yapmayacam.
Bu srada Kureyin byklerinden olan Mukriz b. Hafs ve Huveyteb b. Abdluzza yle
dediler: Ey Muhammed! Biz senin hatrna onu kendi himayemiz altna alyoruz. Daha sonra
Ebu Cendeli alp bir adra gtrerek babasnn ona herhangi bir zarar vermesini engellediler.
O zaman Suheyl b. Amr yle dedi: Ey Muhammed! Macera son buldu. Olum sana
ulamadan, bar artlarna oranla yaplan muahede sona erdi. Peygamber (s.a.a) de: Evet,
dorudur buyurdu.
Bu srada Peygamber (s.a.a) Ebu Cendele yle buyurdu: Sabret ve kendine hakim ol. Sen
gelmeden nce bar antlamas yaplmt. Biz de hilekar deiliz! Babann seni geri

dndrmeme hususunda her ne kadar srar ettikse de fayda vermedi. Ama Allahtan senin ve
senin gibi skntda olan tm Mslmanlar iin bir kurtulu yolu diliyorum.
Bu esnada mer b. Hattab Ebu Cendelin yanna yaklat, babasn ldrmesi iin yanna bir
kl brakarak onu bu ie tahrik etti. Dehlani ve dier sire yazarlarnn naklettiine gre mer
yle dedi: Ben, Ebu Cendelin, eline kl alarak babasn ldrmesini bekliyordum.
O esnada yle diyordu: Bu adam babasn ldrmek istiyor! Allaha yemin olsun ki, eer
biz de babalarmz grseydik onlar ldrrdk!!
Ama Ebu Cendel byk bir kargaann kmasndan korkarak merin istedii ii yapmad. [33]
Peygamber (s.a.a)in tavsiyesine uyarak sabretmeyi uygun grerek: Neden sen onu
ldrmyorsun? dedi.[34]
mer cevaben: Peygamber onu ve Kureyten olan dier kimseleri ldrmemizi
yasaklamtr.[35]
Ebu Cendel: Sen Peygamber (s.a.a)e itaat etmede benden daha evla deilsin.[36]
Ebu Cendel, babas, Mukriz ve Huveyteb ile beraber Mekkeye geri dnd. Daha sonra bu iki
ahs onu kendi himayeleri altna alarak babas veya dier kimselerin ona herhangi bir zarar
vermemeleri ve kendi ahitlerine vefa etmeleri iin bir mahallede ona yer verdiler.
Daha sonralar Allah Teala, onun (Ebu Cendel) ve dier kimsesiz Mslmanlarn kurtuluu
iin bir yol at. ok yaknda bu konuya deyineceiz. Hamd Allaha ki, Peygambere yardm
etti ve vaadini gerekletirdi.

HUDEYBYE BARIININ SONULARI

Bu antlamann sonular hakknda unu bilmemiz yeterlidir ki, Hudeybiye antlamas

Mslman ve mriklerin birbirine karmalarna sebep oldu. Bu bartan sonra mrikler
Medineye geliyor, Mslmanlar da Mekkeye gidiyorlard. Mrikler Medineye gelince,
Peygamber (s.a.a)in gzel ahlak ve metodu onlar etkiliyordu. Peygamber (s.a.a)in halka

nderlik yapmas, ahsiyeti, gzel sz, ameli, onlara davran ekli vb. konular onlarn
gznde ok byk grnyordu.
slam retileri, hkmler, (helal, haram, ticari ilikiler) ve dier yce ve hikmetli sistemler
Kureyi aknla uratyordu. Kurn- Kerim de ayetleri ve ak szleri ile onlar cezp
ediyordu. yle ki onlarn kulak, gz ve gnllerini kendisine ekiyordu. Ashabn Peygamber
(s.a.a)e olan itaati onlar hayranlk ierisinde brakmt.
Hudeybiye antlamasndan nce tam bir krlk ve azgnlk ierisinde olan bu cahil insanlar
artk imann bir ka adm tesinde yer almlard. Peygamber (s.a.a) ve ashabnn bu halini
gren herkes, Peygamber (s.a.a) iin bir teblici oluyordu. Mekkeye dnnce de kendi
yaknlarna Mekkenin en yakn bir zamanda Hz. Peygamber (s.a.a) ve ashab tarafndan
fethedilecei haberini veriyorlard.
Mekkeye giden Mslmanlar da kendi akrabalaryla yalnz kalnca slam dininin yce
retilerini, toplumsal boyutlarn, nbvvet makamnn kutsalln, gemi mmetlerin
hallerini, slamn getirdii dzen, ahlak, edep ve sistemleri anlatmaktan geri kalmyorlard.
Bu yzden bunlar Mekkenin kalbinde Peygamber (s.a.a)in teblicileri idiler. Ayn zamanda
halk Peygamber (s.a.a)in zddna gitmekten al koyuyorlard. Kureyin bu meseleden
haberdar olmas, Mekkenin fethedilmesini daha da kolaylatrd. Hibir sava ve atma
olmadan Peygamber (s.a.a) Mekkeye girmi oldu. el-hamdu lillah.
Bu antlamann baz yararlar da mriklerin Peygamber (s.a.a)le beraber toplanmalar,
Peygamber (s.a.a)in nderlik metodu ve gzel ahlakndan tam olarak haberdar olmalaryla
ele geldi. Zira Kurey, zellikle de genler daha nce Peygamber (s.a.a)in nderlik metodu
ve gzel ahlak hakknda hibir ey bilmiyorlard. Zira Ebu Cehil, Velid b. Muayre, Ebu
Sfyan, eybe, Utbe ve putperestlerin dier reisleri Peygamber (s.a.a)in aleyhinde
propaganda yapmlard. Onlar tm kudret, imkan ve gleriyle Peygamber (s.a.a)in
karsna dikilmi ve Allahn nurunu sndrmek istemilerdi. Ama Allah onlarn tm
planlarn yerle bir ederek kendi nurunu ikmal etti.
Mekkede olduu zaman Onu ve ashabn ldrmek istediler. Daha sonra Ona snak
verenleri ortadan kaldrmak iin Medineye yneldiler. Ama Allah Onu Bedir, Uhud ve
Ahzb savalarnda muzaffer etti.

Bylece

zulmeden

toplumun

kk

kesildi.

Hamd

alemlerin

Rabbi Allaha

mahsustur.[37]
Bu savalardan sonra Mekke halknn Peygamber (s.a.a)e kar olan kt grleri deiti.
Zira hicretten sonra Onu bir daha grmediler. Bu ktlemelerden baka hibir haber alma
kayna da yoktu. Ama Hudeybiyede Peygamber (s.a.a) ve ashabyla karlanca Onu yce
sfatlar sahibi olarak buldular.
Onlar ne zaman Peygamber (s.a.a)e kar kabalk etseler veya kt davransaydlar, srekli
gzel ahlak ve davranlarla karlayorlard. Katlk ve nefret gsterseler, Peygamber
(s.a.a)den yumuaklk ve sevgi gryorlard. Bu, Resul-i Ekrem (s.a.a)in onlara kar olan
tavryd. Bu konuda aadaki ayete amel ediyordu: Sen, ktl en gzel bir tutumla
sav.[38]
Peygamber (s.a.a) o gn zorla Mekkeye girmeye ve Kabeyi ziyaret etmeye kadirdi. Bunun
delili ise u ayettir: Eer kafirler sizinle savasalard, arkalarna dnp kaarlard.
Sonra bir dost ve yardmc da bulamazlard.[39]
Yine yle buyuruyor: O, sizi onlara kar muzaffer kldktan sonra, Mekkenin iinde
onlarn ellerini sizden, sizin ellerinizi de onlardan ekendir. [40]
Mrikler, sava kaca durumunda Peygamber (s.a.a)in onlara galip geleceini ve ashabn
onlarla savamas iin Peygamber (s.a.a)e srar ettiini ok iyi biliyorlard. Ama Peygamber
(s.a.a) bar antlamas ve onun getirecei iyi sonular gz nnde bulundurarak,
dklebilecek kanlarn nlenmesi, harem ve onun ihtiramnn korunmas hatrna onlarn bu
isteini ciddi bir ekilde reddetti.
Kurey ok gzel bir ekilde Peygamber (s.a.a)in kendilerine kar olan efkatinin lsn
ve Peygamber (s.a.a)in akrabalk hukukunu gzeteceini anlamt. Peygamber (s.a.a) ite bu
yzden ok ar artlara sahip olmasna ramen bu bar imzalad. Ashabnn ok iddetli
itirazlarna ve Kureyin Mekke ve Kabeye girmesini nlemekteki katlna ramen btn
bunlar grmezlikten gelerek Medineye geri dnd.
Bu durum Kureyin gznde, Peygamber (s.a.a)in Bedir, Uhud ve Ahzb savalarnda olan
hadiselerin kefaretiydi. Zira o gn Kurey, Peygamber (s.a.a)in savatan ekinerek sz
konusu hadiselerden sorumlu olmadn, bilakis asl sorumlu Ebu Sfyan, Ebu Cehil ve

Kureyin dier ileri gelenleri olduunu ok iyi anlam oldu. Onlar, Peygamber (s.a.a)in
firar ederek onlara brakt ehirde Onunla savatlar. Onlar Peygamber (s.a.a)i, kendisini
ve ashabn korumaya ve onlar savunmaya mecbur ettiler.
Eer Kurey Peygamber (s.a.a)e ve Ona snak verenlere saldrmasayd, Peygamber (s.a.a)
de onlarla savamaz, kendi dinine davette hikmet ve gzel nasihatlerle yetinirdi.
Peygamber (s.a.a) Hudeybiyede mriklerin kalplerindeki atei sndrd. Onlarn kinlerini
ortadan kaldrd. Onlarn byklerine ve ihtiyarlarna ihtiram gsterdi. yle ki onlar,
Peygamber (s.a.a)e kar ne kadar hrmetsizlik ve saygszlk yaptklarn kendileri bile
anlam oldular. te bu yolla kaskat kesilen kalpler yumuad. Bylece eer Onun sanca
altna girecek olurlarsa, gzel bir sonuca erieceklerine, apak bir zafere ulaacaklarna ve
halkn grup grup Allahn dinine gireceklerine inandlar.

PEYGAMBER (S.A.A)N MEDNEYE

GER DN

Peygamber (s.a.a) on dokuz gn Hudeybiyede kald. Daha sonra Medineye dnd. Kuraulamime ulatnda Fetih suresi nazil oldu. mer ayn ekilde mriklerin Mekkeye
girmelerine izin vermemeleri ve Mekkenin fethinin gereklememesinden dolay hayflanp
durmaktayd.
Peygamber (s.a.a) Fetih Suresi indikten sonra merin zntsn gidermek ve gsndeki
derdi gidermek istedi. Buharinin naklettiine[41] gre yle buyurdu: Bana, gnein zerine
doduu her eyden daha deerli olan bir sure nazil oldu. Daha sonra onu okumaya balad:
Biz sana dorusu apak bir fetih ihsan ettik.[42]
Ashaptan birisi yle dedi: Bu fetih deil ki; [43] Mescidl-Harama girmemize engel oldular,
develerimizi gerektii yerde kurban edemedik ve bize snan iki mmin onlara geri evrildi.
Peygamber (s.a.a) onun bu szne kar yle buyurdu: Kt bir sz syledin! Bu en byk
zaferdi. Mrikler onlarn snrlarn terk ettiiniz iin sevindiler. Onlar sizden bar istediler.
Onlara gvence vermenize meyillendiler. Sizden beendikleri eyler grdler. Allah sizi

onlara kar galip kld. Allah sizi oradan salim olarak geri evirdi. Bunun kendisi byk bir
zaferdir. Uhud Savanda daa trmandnz ve kimseye aldr etmediinizi unuttunuz mu?
Size arkanzdan seslenmeme ramen beni dinlemediinizi unuttunuz mu? Acaba Ahzb
savandaki vaziyetinizi unuttunuz mu? Onlar hem yukarnzdan hem aa tarafnzdan
(vadinin stnden ve alt tarafndan) zerinize yrdler; gzler kayd, yrekler grtlaa geldi
ve siz Allah hakknda trl trl eyler dndnz.[44]
Mslmanlar yle dediler: Allah ve Resul doru sylyor. Ey Allahn Resul! Yeminler
olsun ki biz senin dndn eyleri dnemedik. Sen Allah ve emirlerini bizden daha iyi
bilirsin.[45]
Ama mer yle dedi: Ya Resulellah! Sen bize tam bir gvenle Mekkeye gireceimizi
sylemedin mi?!
Peygamber (s.a.a) cevaben yle buyurdu: Evet syledim ama size bu yl gireceinizi mi
syledim?
mer: Hayr!...[46]
Said b. Mensur sahih senetlerle abiden Biz sana dorusu apak bir fetih ihsan ettik
ayetinin tefsirinde yle dediini rivayet eder:
slamda Hudeybiye zaferinden daha stn bir fetih yoktu. Zira bar yaplp sava ihtimali
ortadan kalknca halk birbirine gvence veriyordu. Bir birileriyle gryor ve mlakat edip
ilmi tartmalar yapyorlard. Bu mddet zarfnda bir Mslman, akll bir mrikle slam
hakknda konutuunda hemen o mrik Mslman oluyordu. yle ki o iki yl zarfnda (bar
sresi ierisinde) Mslman olanlarn says, bartan nce Mslman olanlarn saysna eit
hatta daha fazlayd.
Daha sonra yle ekledi: unu sylememiz yeter: Peygamber (s.a.a) 1400 kiiyle
Hudeybiyeye gitti ama iki yl sonra on bir kiiyle Mekkenin fethi iin Medineden ayrld.
Sonra yle dedi: Hudeybiye barndan anlald ki bu bar, halkn blk blk Allahn
dinine girecei byk bir fethin n hazrl idi. Bu yzden Hudeybiye bar fethin n
hazrl olduundan fetih olarak isimlendirildi. Zira zuhurun n hazrl huzurdur.

PEYGAMBER (S.A.A)N
MSTAZAFLARIN KURTULUU
HAKKINDAK VAAD

Suheyl b. Amrn olu Ebu Cendelin olayn daha nce anlatm ve demitik ki; hapsedildii
yerden firar etmi, eli ve ayaklar zincirli olduu halde patika yollardan Hudeybiyeye gelerek
Peygamber (s.a.a)e ulam ve Ona snmt. O gn Peygamber (s.a.a) ona yardm edecek
durumda olmadndan ona sabretmesini emretmiti. rmein yle buyurmutu: Allah ok
yaknda sana ve Mekkede bulunan mstazaf Mslmanlara bir kurtulu yolu aacaktr.
Mekkedeki mstazaf Mslmanlar arasnda Ebu Besir adnda dilaver birisi vard. O da
zindandan firar ederek[47] Peygamber (s.a.a)in Hudeybiyeden ayrlmasndan sonra Ona
katld.
Kurey onu geri istediklerini belirten bir mektup yazarak onu Beni Amir kabilesinden olan
Huneys adl bir ahsla Peygamber (s.a.a)e gnderdiler. Huneysle birlikte bir klavuz da
vard.
Bu iki ahs u iirikteki mektubu Peygamber (s.a.a)e teslim ettiler: Bildiiniz gibi biz,
evlatlarmzdan herhangi birisi sana geldii zaman onu bize geri evirmenizi art komutuk.
Buna gre Ebu Besiri bize geri vermelisin.
Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Ey Ebu Besir! Bildiin gibi bizimle Kurey arasnda byle
bir art vardr. Onlar kandrmamz da doru deildir. Allah sana ve senin gibi skntl
olanlara bir kurtulu yolu aacaktr. yleyse uyank ve doru yolda olarak git.
Ebu Besir yle arz etti: Ya Resulellah! Onlar beni dinim konusunda sktryorlar.
Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Git ki Allah sana ve senin gibi skntda olanlara ok
yaknda bir kurtulu yolu aacaktr.
Ebu Besir de Peygamber (s.a.a)le vedalaarak o iki adamla beraber yola koyuldu. ZlHuleyfeye ulatklar zaman Ebu Besir ve iki yol arkada bir duvarn kenarna oturdular. Ebu
Besir onlarn birisine dnerek yle dedi: Amiri kade! Klcn keskin mi?

Adam: Evet dedi.

Ebu Besir: Bakaym!
Ad geen putperest de klc ona verdi. Ebu Besir klc klfndan karp yukar kaldrarak
bir darbede onu ldrd. Daha sonra ikinci adama saldrd. Ama o kaarak Peygamber
(s.a.a)in yanna geldi.
Ebu Besir de onun pei sra geldi. Peygamber (s.a.a) sz konusu adam grnce yle
buyurdu: Bu adam korkun bir ey grmtr. Daha sonra yle buyurdu: Vay olsun sana!
Mevzu nedir?
Klavuzculuk yapan adam yle dedi: Sizin dostunuz yol arkadam ldrd, imdi de beni
ldrmek istiyor; bana snak ver.
Peygamber (s.a.a) de ona gven ve aman verdi. ok gemeden Ebu Besir keskin ve yaln
klla ka gelerek yle dedi: Ya Resulellah! Anam-babam sana feda olsun! Sen kendi
szn tuttun ve Beni Kurey elilerine teslim ettin. Ben de dinim konusunda bana bask
yapmalarna mani oldum. Peygamber (s.a.a) de cevaben: imdi serbestsin, istediin yere
gidebilirsin buyurdular.
Ebu Besir: Ya Resulellah! Bu, len adamn eyasdr. Onun az ve klcdr. Onu tahmis et
(humusunu k)! dedi.
Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Onu tahmis etsem, Kurey szm tutmadm zanneder.
Ama sen onlar ne yapacan bilirsin.
Bu esnada Ebu Besir Kurey kervannn getii bir blgeye gitti. Mekkede bask altnda olan
bir grup Mslmanlar, Ebu Besirin olayn ve Peygamber (s.a.a)in: Ebu Besir yardmc
bulursa savar dediini duyunca, Ebu Cendel yetmi atl Mslmanla birlikte, gizlice
ehirden

karak

Ebu

Besire

katldlar.

Bar

zamannda

Peygamber

(s.a.a)e

katlamadklarndan Gaffar, Cuheyne, Eslem ve dier Arap kabilelerinden pek ok insanlar

Ebu Besirle Mekkeden kaanlara katldlar; yle ki saylar yz buldu. Orada Mekke
kervanlarnn nn kesiyor, Mekkeye girmelerini veya oradan kmalarn engelliyorlard.
yle bir yere vard ki, Kureyin kendisi, Peygamber (s.a.a)e bir mektup yazarak
aralarndaki akrabalktan dolay Kureyten Mslman olanlar Ona snmalar durumunda

kabul etmesini rica etmek zorunda kaldlar. Bu grevi de Ebu Sfyana verdiler. Ebu Sfyan
da yle yazd: Biz bar artlarndan olan bu art kaldryoruz. Bundan sonra kim sana
snrsa, itiraz olmakszn onu kabul et!
Peygamber (s.a.a) de Ebu Cendel ve Ebu Besire bir mektup yazarak Medineye gelmelerini,
dier Mslmanlara katlmalarn ve Kurey kervanlarna saldrmamalarn istedi. Peygamber
(s.a.a)in mektubu Ebu Cendel ve Ebu Besire ulatnda Ebu Besir lm halindeydi.
Peygamber (s.a.a)in mektubu elinde olduu halde can verdi. Ebu Cendel de onu orada
defnetti ve kabrinin yan tarafnda da bir mescit ina etti.
Daha sonra Ebu Cendel kendi yarenlerinden bir grupla Peygamber (s.a.a)in huzuruna vard.
Dierleri de kendi yaknlarna katldlar. Kurey kervanlar da emniyete kavumu oldu.
Bu srada Ebu Cendelin babasna teslim edilmesini ierleyen sahabe zellikle de mer,
Peygamber (s.a.a)e itaat etmenin kendi isteklerinden daha iyi olduunu anlam oldular. Yine
Hudeybiyede hikmetin bar gerektirdiini ve Peygamber (s.a.a)in kendi hevesi ile sz
sylemediini de anladlar. Bu yzden yaptklar itirazlar ve muhalefetlerden dolay iddetle
piman olup kendi yanllklarna itiraf ettiler.
Dier taraftan Kurey de, Peygamber (s.a.a)in bar kabul etmesinin kan dklmesine mani
olduunu ve ok iyi sonular meydana getirdiini anlam oldu. Peygamber (s.a.a)in ne kadar
doru szl ve onlara kar ne kadar efkatli olduunu gzleriyle grdler.

(18)
MNAFIK ABDULLAH B. BEYE
CENAZE NAMAZI KILMASINA TRAZ

Bu konuda da mer iddetle Peygamber (s.a.a)e itiraz etti! Bu konuyu tm sihah ve msned
yazarlar nakletmilerdir.
rnein: Sahih-i Buharide[48] Abdullah b. merden yle rivayet edilir: Abdullah b. Ubey
lnce olu gelerek yle dedi: Ya Resulellah! Gmleini ver de babam onunla
kefenleyeyim. Peygamber (s.a.a) de gmleini vererek yle buyurdu: Gusl ve kefen ileri

bitince bana haber ver. Bu iler tamamlannca Peygamber (s.a.a)e haber verdi. Peygamber
(s.a.a) de cenaze namaz klmak iin geldi.
mer Peygamber (s.a.a)i ekerek yle dedi: Allah seni mnafklara namaz klmaktan
menetmemi mi? Sana Onlar iin ister af dile, ister dileme; onlar iin yetmi kez af
dilesen de Allah onlar asla affetmeyecek[49] diye buyurmam m?
Abdullah b. mer yle diyor: Peygamber (s.a.a) Abdullah Ubeyin cenaze namazn
kldktan sonra u ayet nazil oldu: Onlardan lm olan hibirine namaz klma; onun
kabri banda da durma.[50]
Bu ayet nazil olduktan sonra Peygamber (s.a.a) onlara namaz klmay terk etti.
mer mnafklara namaz klnmasnn yasaklanmasn Onlar iin ister af dile, ister
dileme... ayetinden karmt ama (ileri de syleyeceimiz gibi) merin ayetten kard
sonu yanlt. Gya bu ayet, Peygamber (s.a.a)in mnafklara namaz kldrmasndan nce
nazil olmutu. Bu yzden mer, Peygamber (s.a.a)in bu mnafa namaz klma isteini
grnce, Peygamber (s.a.a)in Allahn emrinin aksine amel ettiini sanarak kendi hmn
sindiremediinden Peygamber (s.a.a)i tutarak ekti. Kendi zannna gre; Neden nehye
muhalefet yapyorsun? diye itiraz etti!!
Haa! Haa! in byle olmasndan Allaha snrz. Zira steki ayette bu amel kesinlikle
yasaklanmamtr. Bilakis bu ayette Allah sadece onlar iin af dilenilmesinin hibir faydas
olmadn belirtmitir. Peygamber (s.a.a)in mnafklar iin af dilemesi ok olsa da, Onun af
dilemesi veya dilememesi, onlarn balanmamasnda eittir.
slam alimlerinin geneli tek bir grle mnafklara namaz klmann yasaklanmasnn
delilinin sadece Onlardan lm olanlarn hibirine asla namaz klma; onun kabri
banda da durma...[51] ayeti olduunu belirtmilerdir. Bu ayet de tm alimlerin icmasna
gre bu olaydan sonra nazil olmutur. Buna ilave olarak sz geen hadis -Abdullah b.
merin hadisi- de aka bunu ifade etmektedir. Hadisin son blmne dikkat edecek
olursanz, ayetin bu olaydan sonra nazil olduunu aka grrsnz.
Bu nedenle Peygamber (s.a.a), merin itirazna itina etmeyerek her zamanki sabr, hikmet ve
adetine gre hareket etti. merin Peygamber (s.a.a)in karsnda yapt kstahlk haddi

atndan, namaz klmasna mani olduundan ve Peygamber (s.a.a)e kar saygszca

konutuundan dolay Hz. Peygamber (s.a.a) mecburen yle buyurdu:
Ey mer! ekil kenara! Bana haber verildi ki; Onlar iin af dilesen de dilemesen de, onlar
iin yetmi kez af dilesen de asla Allah onlar affetmez. Eer yetmi defadan fazla af
dileyeceim takdirde Abdullah b.Ubeyin affedileceini bilseydim, bu ii yapardm.
Daha sonra ona namaz kld, cenaze trenine katld ve kabri banda durdu...[52]
Yazar: Peygamber (s.a.a)in Abdullah Ubeye namaz klmas, grevinin gerekesiydi ki o gn
Peygamber (s.a.a) zahirin gerektirdii gibi hareket etmeliydi. Abdullah Ubey, slam kabul
etmeyen kafirlerin zmresinden de deildi. Bilakis zahirde slam kabul etmi, ehadeteyni
sylemi ve grnte de slama muhalefet etmemiti. O sadece mnafk ve iki yzl
birisiydi. nceden de sylediimiz gibi, o gnlerde mnafklara namaz klmak da henz
yasaklanmamt.
Bu nedenle Peygamber (s.a.a) slam hkmlerinin zahirine ve onun kabilesinin (Hazre)
gnllerinin honutluu iin ona namaz kld. Peygamber (s.a.a)in bu ii, onun adamlarndan
bin kiinin Mslman olmasna yol at. Hz. Resul-i Ekrem (s.a.a)in gmlei ve Abdullah
Ubeye namaz klmas bal bana byk bir fetihti. el-hamdu lillah.
Bir hadiste yle geer: Peygamber (s.a.a)e yle dediler: Neden kendi gmleini mnafk
Abdullah Ubeyi kefenlemeleri iin baladn? Peygamber (s.a.a) cevaben yle buyurdu:
Gmleimin Allah tarafndan ona hibir yarar yoktur. Ama bu vesile ile birok kimsenin
slam kabul etmesini umuyorum. Allah da bu vesileyle Peygamber (s.a.a)in bu arzusunu
gerekletirdi.
Peygamber (s.a.a)in Ubeye gmleini vermesi ve ona namaz kldrmas sayesinde
Hazrelilerden byk bir ounluun slam kabul etmesinden sonra mer Peygamber
(s.a.a)e yapt iddetli itirazndan dolay piman oldu. mer, daha sonralar yle diyordu:
Ben slamda yle bir arlk yaptm ki bir ei daha yoktur.[53] Bu da Peygamber (s.a.a)in
Ubeye namaz klmak istedii zamand. Ben onun elbisesini ekerek: Yemin olsun ki Allah
sana byle bir emir vermemitir. Allah sana yle demitir: Onlar iin ister af dile ister
dileme; onlar iin yetmi kez af dilesen de Allah onlar asla affetmeyecektir dedim.

Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Allah beni af dilemem veya dilememem konusunda serbest
brakmtr. Buyurmutur ki: Onlar iin ister af dile ister dileme... Ben de (bir takm
maslahatlardan dolay) af diledim.[54]

(19)
PEYGAMBER (S.A.A)N MMN BRSNE CENAZE NAMAZI
KILMASINA TRAZ

bn-i Hacer-i Askalani el-sabe adl kitabnn 4. cildinde Ebu Atiyyenin biyografisinde
yle yazyor: Beevi ve Ebu Ahmed Hakim, smail b. Ayya ve Taberani de baka bir yolla
ve her ikisi de Buheyr b. Saddan, o da Halid b. Sadandan, o da Ebu Atiyyeden yle
rivayet ederler: Peygamber (s.a.a)in asrnda birisi ld. Ashaptan birisi (yani mer) yle
dedi: Ya Resulellah! Ona namaz klma!
Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Onun iyi i yaptn gren var m?
Ashaptan biri: Falan filan gecelerde bizimle beraber nbet tuttu diye cevap verdi.
Peygamber (s.a.a) ona cenaze namaz kld, cenaze trenine de katld. Daha sonra len ahs
verek yle buyurdu: Arkadalarn cehennemlik olduunu zannediyorlar ama ben ehadet
ediyorum ki sen cennetliksin.
Daha sonra mere dnerek yle buyurdu: Sen halkn amellerinden sormuyorsun sadece
onlarn arkasnda gybet etmek istiyorsun...
Yine bn-i Hacer ayn mevzuu Ebu Munzirin biyografisinde nakleder ki Peygamber (s.a.a)
onun kabri banda kez ona aferin dedi. Taberani Abdullah b. Nafi'den, Hiam b. Saddan
nakleder ki birisi Peygamber (s.a.a)in yanna gelerek dedi ki: Ya Resulellah! Filan ahs
ld, terif edin de ona namaz kln.
mer: O adam temiz biri deildi, ona namaz klma! dedi.

Peygamber (s.a.a)in yanna gelen ahs: Ya Resulellah! Sizin sabahladnz ve bir grubun
da nbet tuttuu filan gece bu adam da onlarn arasnda idi dedi.
Peygamber (s.a.a) yerinden kalkt, ben de onun arkasna takldm. Peygamber (s.a.a) onu
kabrinin bulunduu yere giderek onun kenarnda oturdu. Onu topraa verdikten sonra defa
ona aferin dedi. Daha sonra yle ekledi: Halk onu ktlkle anyor ama ben onu iyilikle
anyorum.
mer: Ama o bu szlerin ehli deildi dedi.
Peygamber (s.a.a): Ey mer! Bu szlerden vazge! Kim Allah yolunda cihat ederse cennet
ona farz olur.
bn-i Hacer yle diyor: Ebu Musa bu hadisin devamnda diyor ki: Bu hadisin metni Ebu
Atiyyenin hadisinde geti. Ebu Munzirin hadisini Ebu Davut el-Merasil adl kitapta
Ahmed b. Meniden, o da Hammad b. Halidden aynen Abdullah b. Nafinin rivayeti gibi
nakleder. Ebu Ahmed onu el-Knyede zikretmemitir. Ama Ebu Atiyyenin hadisi
nakledildi. Ebu Musa, onun biyografisinde zikrettii gibi Hakim Ebu Ahmed de onu rivayet
ederek yle der: Buradan anladmz kadaryla o sahabedenmi. Elbette her iki hadisin
kayna farkldr. Ama her iki metinin ak birbirine yakndr. (bn-i Hacer'in el-sabede
Ebu Munzirin biyografisinde syledii szlerin sonu.)

(20)
HZ.

PEYGAMBER

(S.A.A)N

ALLAHA

TAPANLAR

CENNETLKTR SZNE TRAZ

Resulullah (s.a.a), can gnlden Allaha tapan herkese cennetlik olduklar mjdesini verdi.
Zira o gnn muhiti, putperestlerin, Allaha tapanlarn sonlarnn ne olacan bilmeleri ve
iman ehlinin de kendi ilerinde tevik olmalar iin byle bir mjdenin halka verilmesini
gerektiriyordu.
(te bundan dolay) Peygamber-i Ekrem (s.a.a) Ebu Hureyreye yle buyurdu: Git,
Allahn birliini kabul eden, Ona gnlden iman eden herkese cenneti mjdele [55]
Herkesten nce mer Ebu Hureyre ile karlat ve ondan durumun ne olduunu sordu.
Ebu Hureyre: Peygamber bana byle bir grev verdi dedi.
Ebu Hureyre yle diyor: mer gsme yle bir yumruk indirdi ki, yere serildim. Daha
sonra yle dedi: Ey Ebu Hureyre! Geri dn. Ben de Peygamber (s.a.a)in yanna dnerek
aladm. Daha sonra mer de ardmdan Peygamber (s.a.a)in huzuruna geldi. Peygamber
(s.a.a) yle buyurdu: Ebu Hureyre neden alyorsun?
Ben: Buyurduun sz mere syledim. Ama o bana yle bir yumruk vurdu ki yere ylp
kaldm.
Peygamber (s.a.a): mer neden byle yaptn?
mer: Ya Resulellah! Sen mi Ebu Hureyreye byle bir emir verdin?
Peygamber (s.a.a): Evet!
mer: Hayr! Bu ii yapma! nk ben halkn buna dayanarak iten el ekmelerinden
korkuyorum.
Peygamber (s.a.a) buyurdu: Brak el eksinler![56]

Burada Nevevi merden taraf bir zr getirmitir. Kad yaz ve dierleri de onu
nakletmilerdir. zeti udur ki: mer bu konuda Peygamber (s.a.a)e itiraz etmedi. Ebu
Hureyreye syledii emri de reddetmedi. Ama mminlerin, mjde ile geveyip amel etmeyi
terk etmelerinden korktu. Bu yzden konuyu gizlemenin mminlerin yararna ve haberin ibla
edilmemesinin daha yerinde olduunu grd. te bu durum, merin Ebu Hureyreyi
vurmasna ve onu geri evirmesine sebep oldu! Yine ayn sebepten dolay Peygamber
(s.a.a)e: Bu ii yapma! dedi ve Onu, mminlere cenneti mjdelemekten sakndrd!!!
Yazar: Sayn okurlar ok iyi bilmektedirler ki, bunlarn getirdii mazeretler bizim
sylediimiz nass karsnda itihattr. u manaya ki, mer kendi grn, Peygamber
(s.a.a)in emrine itaat etmekten ne geirdi!
Buna ilave olarak mer sadece kendi grn Peygamber (s.a.a)in emrine itaat etmekten
ne geirmekle kalmyor, Peygamber (s.a.a)in grevlendirdii Ebu Hureyreyi ylesine
acmaszca ihanetle vuruyor ki adamcaz mak'at zere yere dyor!
Bununla da yetinmeyerek Peygamber (s.a.a)i de verdii emri iptal etmeye zorlamaya
yelteniyor. Zira tam bir kstahlkla Bu ii yapma diyor.
Ama Peygamber (s.a.a) kendine mahsus sabryla ona kar cevap veriyor. Nitekim Allah Teala
buyuruyor ki: O vakit Allahtan bir rahmet ile onlara yumuak davrandn! ayet sen
kaba, kat yrekli olsaydn, hi phesiz, etrafndan dalp giderlerdi. O halde onlar
affet; balanmalar iin dua et; i hakknda onlara dan. Kararn verdiin zaman da
artk Allaha dayanp gven. nk Allah, kendisine dayanp gvenenleri sever. [57]
merin itiraz Peygamber (s.a.a)in yannda hibir etkisi yoktu. nk Peygamber (s.a.a) o
mjdeyi ahsen ve Allaha dayanarak mmete aklad. merin kendisi, Osman, Muaz b.
Cebel, bade b. Samit, tban b. Malik ve dierleri de bu mjdeyi Peygamber (s.a.a)den
duymu ve btn slam mezhepleri arasnda dini zaruretlerden birisi olarak saylmtr.
Bu konuda akl sahiplerini hayrete dren ey ise, Ehl-i Snnetin Allame Nevevi ve Kad
yaz gibi byk alimlerinin, hakkn merle yana olmasn sylemeleridir! ddia etmiler ki,
mer grn aklaynca Peygamber (s.a.a) onu tasdik etti!! Ama biz tm muhal ve batl
amellerden Allaha snrz!![58]

imdi Nevevinin szn okurlarmz iin aktaryoruz: Bu hadiste -Ebu Hureyre hadisi- bir
delil vardr ki, nderler ve bykler bir gre sahip olduklar ve onlara tabi olanlardan
birisinin de onlarn grne ters bir gr olduu zaman, nderin bu gr incelemesi iin
tabi olan ahs grn ndere arz eder. Eer nder tabi olan ahsn grnn doru
olduunu anlarsa, kendi grn brakp onun grne uymas gerekir. Aksi takdirde tabi
olan ahsn aklna gelen soruya cevap vermelidir...[59]
Yazar: Bu sz, nderin hak bir Peygamber olmad bir zamanda dorudur. Ama nder
peygamberse, ona tabi olan herkesin onu dinlemesi, ne derse itaat etmesi ve ona inanmas
gerekir. Allah (c.c) yle buyurmaktadr:
Peygamber size ne verdiyse onu aln; size ne yasakladysa ondan da saknn. Allahtan
korkun. nk Allahn azab etindir... [60]

(21)
TEMETT HACCININ YASAKLANMASI!

Allah tarafndan bu ie grevlendirilen Peygamber-i Ekrem (s.a.a) bizzat bu farizay yapt.

Allahn ak nass yledir:
Kim hac gnlerine kadar umre ile faydalanmak isterse kolayna gelen bir kurban kesmek
gerekir. Kurban kesmeyen kimse hac gnlerinde , memleketine dnd zaman yedi olmak
zere oru tutar ki hepsi tam on gndr. Bu sylenenler, ailesi Mescidl-Haram civarnda
oturmayanlar iindir. Allahtan korkun. Biliniz ki Allahn verecei ceza ardr[61]

TEMETT HACCININ YAPILI EKL

Temett Haccndan nitelii u ekildedir: ahs aylardan birisinde (evval, zilkade,
zilhicce) mikatta[62] umre niyetiyle ihrama girer. Daha sonra Mekkeye giderek Kabeyi tavaf
eder. Daha sonra Safa ile Merve arasnda say yapar. Sonra taksir yaparak ihramdan kar.
Yani ihrama giydiinde kendisine haram olan eyler artk helal olur. Ayn yl Mekkede hac

iin dier bir ihrama da girer. Mescidul-Haramda ihrama girmesi daha faziletlidir. Sonra
Arafata gider, oradan Mearul-Harama hareket eder, sonra da hac amellerini fkh
kitaplarnda akland ekliyle yerine getirir. Hac Gnlerine kadar Umreyle faydalanmak
veya baka bir deimle Temett Hacc ite budur.
bn-i Abdlbirr el-Kurtubi yle diyor: Ehl-i Snnet alimleri arasnda Allahn bu ayetteki
Kim hac gnlerine kadar umre ile faydalanmak isterse kolayna gelen bir kurban
kesmek gerekir... kastnn hacdan nce[63] hac aylarnda umrenin yaplabilmesi olduu
konusunda hibir ihtilaf yoktur. Daha sonra yle devam ediyor: Bu temett hacc -en sahih
rivayetlere gre- Mekkeden her ynden 48 mil uzak olan kimseler iin farzdr. [64]
Bu hacca Temett Hacc demelerinin sebebi udur: Bu hacda muta vardr. Muta ise lezzet
anlamndadr. Zira bu iki ihram (umre ihram ile hac ihram) arasndaki zamanda, ihram ile
haram olan eyler ciz ve helal olmaktadr. Bu ameli yapan ahs bu mddet ierisinde, umre
ihram ile hac ihramnda haram olmu olan eylerden faydalanp lezzet alabilir.
te bu, mer ve baz yandalarnn rahatsz olduu eydi. yle ki onlar yle diyorlard: Bu
mddet ierisinde biz yryelim de aletlerimiz (avret yeri) slak m olsun?![65]
Mecmaul-Beyanda yle nakledilir. Birisi yle dedi: Hac niyeti ile kalm da balarmz
(cenabet gusl suyu ile) slak m olsun?
Peygamber (s.a.a) ona yle buyurdu: Sen hibir zaman bu hkmlere iman
etmeyeceksin.[66]
Ebu Musa Eariden nakledildiine gre o temett hacnn meru olduuna fetva veriyormu.
Bir adam ona dedi ki: Baz fetvalarnn nn al, onlar syleme. Zira Emirul-Mminin
merin hkmlerde ne deiiklikler yaptn bilmiyor musun? Daha sonra Ebu Musa
merle mlakat edip bu konu hakknda sorunca mer yle dedi: Bildiin gibi Peygamber
ve yarenleri Temett Haccn yaparlard. Ama ben Kabeyi ziyaret eden haclarn, umreyi
yaptktan sonra Erak aac altna giderek karlar ile ilikiye girmelerinden, daha sonra da
balarndan gusl suyu akar halde hac amellerini yerine getirmelerinden holanmyorum. [67]
Bir baka rivayete gre de Ebu Musa yle diyor: mer dedi ki: Temett Hacc Peygamber
(s.a.a)in snnetidir. Ama ben haclarn aa altnda karlaryla ilikiye girmelerinden, daha
sonra da hacca gitmelerinden korkuyorum.[68]

Ebu Nazre yle diyor: Abdullah b. Abbas mutay emretti. Abdullah b. Zbeyr ise mutay
yasaklad. Ben bu olay Cabir b. Abdullah Ensariye aktardm. Cabir yle dedi: Olay ben
biliyorum. Biz Peygamber (s.a.a) zamannda mutadan faydalanyorduk. Ama mer hilafete
geince dedi ki: Allah istedii eyi Peygamberine helal kld, Kurn da kendi yerinde nazil
oldu. Hac ve umreyi Allahn emrettii ekilde yapn. [69] Fakat kadnlarnzla cinsel ilikide
bulunmayn. Bundan sonra geici evlilik yapt iin benim yanma getirilen her erkei recm
ettireceim![70]
Bir gn mer minberde hutbe okuyordu. Hutbe esnasnda pervaszca ve tam bir kstahlkla
aka yle dedi: Peygamber zamannda iki lezzet (Muta) vard. Ben bu ikisini
yasaklyorum. Kim bu ikisini yaparsa cezalandracam. Birisi hac mutas (temett hacc)
dieri ise kadn mutasdr(geici evlilik).[71]
Bir baka rivayette de mer yle demitir: Ey insanlar! Peygamber (s.a.a) zamannda ey
meru ve uygulanyordu. Ama ben onlar yasaklyor ve haram biliyorum. Onlar yapanlar da
cezalandracam. Onlar unlardr: Temett hacc, geici evlilik ve ezanda hayya ale hayrilamel sylemek!![72]

TEMETT HACCI HAKKINDA BR AIKLAMA

Peygamber (s.a.a)in hanedannn tm bireyleri ve onlara uyaraktan onlarn tm dostlar

merin bu iini reddetmilerdir. Ashaptan bir ou merin bu iini onaylamamlardr.
Onlarn bu konudaki rivayetleri tevatr haddine ulamtr.
unu bilmemiz yeterlidir ki, Mslim kendi sahihinde[73] efikten yle naklediyor: Osman
mutay (temett hacc ve geici evlilik) yasaklyor, Hz. Ali ise yararlanmalarn emrediyordu.
Osman bu konuda Hz. Aliye bir eyler syledi. Ama Hz. Ali Osmana yle buyurdu:
Bildiin gibi Resulullahn zamannda bu i aramzda gayet normaldi. Osman ise yle
dedi: Evet, ama korkuyorduk!

O kitapta Said b. Mseyyibten[74] yle rivayet edilir: Ali ve Osman Osfanda[75] bir araya
geldiler. Osman muta ve temett umresinden menetti. Hz. Ali (a.s) yle buyurdu: Neden
Peygamber (s.a.a)in emrettii bir ii men ediyorsun?
Osman yle dedi: Benimle iin olmasn!
Hz. Ali: Nasl seninle iim olmayabilir?!... diye buyurdu.
Ayn ekilde sz geen kitapta Ganim b. Kaystan yle rivayet edilir: Sad b. Ebi
Vakkastan Temett Hacc hakknda soru sordum. Bana yle dedi. Biz bunu yapyorduk ve
bu ara kafirdi.[76]
Yine Sahih-i Mslimde Ebu Aladan, o da Mutriften yle dedii nakledilir: mran b. Hasin
bana yle dedi: Bugn sana yle bir hadis nakledeceim ki, bundan sonra Allah Teala onun
vesilesiyle sana yarar verecektir: Bil ki Peygamber (s.a.a), ailesinden bir gruba temett hacc
yapmalarn emretti. Daha sonralar da temett haccn men eden bir ayet nazil olmad.
Peygamber (s.a.a) de hayatta olduu mddete bu hacc yasaklamad...
Yine Sahih-i Mslimde Hamid b. Hilal, Mutriften naklen yle rivayet ediyor: mran b.
Hasin bana yle dedi: Bugn sana yle bir hadis reteceim ki ayet Allah onun sayesinde
sana bir yarar ulatrr: Peygamber (s.a.a) hac ve umreyi bir arada yapard. Hayatta olduu
mddete onu yasaklamad. Onu haram klan bir ayet de nazil olmad.
Ayn kitap Katadeden, o da Mutriften yle naklediyor: mran b. Hasin lmne neden olan
hastal esnasnda birisini gndererek beni artt ve yle dedi: Senin iin birka hadis
sylemek istiyorum. ayet Allah benden sonra onun yoluyla sana bir fayda ulatrr. Eer ben
sa kalrsam onlar kimseye syleme. Ama eer vefat edersem kime istersen syle: unu bil
ki, Peygamber (s.a.a) hac ve umreyi bir arada yapt. Sonralar da onu ne ayet menetti ne de
Peygamber (s.a.a) yasaklad. Ama bir adam bu konuda istedii eyi syledi!
Yine Mslim kendi sahihinde baka bir yolla Katadeden, Mutrif b. Abdullah b. hayrden,
mran b. Hasinden yle rivayet eder: Ben Peygamber (s.a.a)in hac ve umreyi birletirdiini
biliyorum. Daha sonralar onu fesheden ne bir ayet nazil oldu, ne de Resulullah onu bize
yasaklad. Ama bir adam kendi grne gre bir ey syledi.

Yine ayn kitapta mran b. Mslim yoluyla Ebu Recadan ve o da mran b. Hasinden yle
rivayet edilir: Temett Hacc ayeti Allahn kitabnda nazil oldu. Daha sonra Peygamber
(s.a.a) bizi ona amel etmeye memur kld. Bunlardan sonra onu yasaklayan ne bir ayet nazil
oldu, ne de Peygamber (s.a.a) hayatta olduu mddete bizi bu iten alkoydu. Adamn biri bu
konuda kendi grne gre bir ey syledi.
Yazar: Bu hadis Sahih-i Mslimde baka bir yolla da nakledilmitir. Biz sadece naklettiimiz
hadislerle yetiniyoruz. Buhari de bu hadisleri kendi sahihinde, c.1, s. 187de (Temett
babnda) mran b. Hasinden nakletmitir.
Malik b. Enes el-Muvatta[77] adl kitabnda Muhammed b. Abdullah b. Haris b. Nufel b.
Abdulmuttalipten yle nakleder: Muaviyenin hacca gittii yl, Sad b. Ebi Vakkas ve
Dahhak b. Kaysn Temett Hacc hakknda mzakere ettiklerini duydum.
Dahhak b. Kays yle dedi: Allahn hkmn bilmeyen cahilden baka kimse Temett
Haccn yerine getirmez.
Sad: Kt bir sz syledin.
Dahhak: mer bu ii men ediyordu.
Sad: Peygamber (s.a.a) bu ii yapard, biz de onula beraber temett hacc yapardk.
Ahmed b. Hanbelin Msnedinde[78] Abdullah b. Abbastan yle dedii nakledilir:
Peygamber (s.a.a) temett hacc yapt.
Urve b. Zbeyr: Ebu Bekir ve mer onu yasakladlar.
bn-i Abbas cevaben: Bu ocuk neler sylyor?
Etrafndakiler: O diyor ki: Ebu Bekir ve merin onu yasakladlar.
bn-i Abbas: Bunlarn helakete uradklarn gryorum. Ben; Peygamber (s.a.a) sylyor
diyorum, onlar ise Ebu Bekir ve mer yasaklad diyorlar.[79]
Eyyub rivayet eder ki, Urve b. Zbeyr bn-i Abbasa yle dedi: Allahtan korkmuyor musun
ki muta helaldir diyorsun?

bn-i Abbas ona hitaben: ocukcaz! Git annenden sor! dedi.

Urve: Ama Ebu Bekir ve mer onu yasakladlar dedi.
bn-i Abbas cevaben yle dedi: Allaha yemin olsun ki, sizin bu iinizle Allahn azabna
yakalanacanz gryorum. Ben sizlere Peygamber (s.a.a)den hadis naklediyorum; siz ise
Ebu Bekir ve merden konuuyorsunuz!...
Mslim kendi Sahihinde[80] rivayet eder ki, adamn birisi temett hacc hakknda bn-i
Abbastan soru sordu, o da; Helaldir dedi.
O adam: Urve b. Zbeyr onu haram biliyor.
bn-i Abbas cevaben: Urvenin annesi hayattadr. Onun kendisi Peygamber (s.a.a)in izin
verdiini naklediyor; gidin ondan sorun.
Ravi yle diyor: Urvenin annesinin yanna gittik. ri yapl ve ma bir kadn olduunu
grdk. O bize: Evet izin verdi! dedi.
Sahih-i Tirmizide[81] yle rivayet edilir: Abdullah b. merden temett haccn sordular. O
da; Helaldir dedi.
Kar taraf: Baban onu yasaklad dedi.
Abdullah cevaben yle dedi: Bana cevap ver bakaym; eer babam onu yasakladysa ve
Peygamber (s.a.a) de onu helal biliyorduysa, benim babama tabi olmam m gerekir, yoksa
Allah Resulne mi?!
Kar taraf: Elbette ki Peygamber (s.a.a)e diye cevap verdi. Abdullah yle dedi:
Peygamber (s.a.a)in kendisi temett haccn yapt.
merin temett haccn yasaklamasn reddeden daha nice apak rivayetler mevcuttur.
Buna ilave olarak Hz. Peygamber (s.a.a) yerine getirdii son haccnda (Veda Hacc), tm iman
ehlinin bilip amel etmesi gereken bir takm szleri vardr. Sahih-i Mslimde [82] bu konudaki
hadise baknz. Greceksiniz ki, Peygamber (s.a.a), Onunla beraber hac amelini yerine
getirmek iin toplumun eitli snflarndan oluan yz bini akn kadn-erkein ierisinde
Temett Hacc mevzusunu ilan etmitir. Bu mevzuu ilan edince Suraka b. Malik yerinden

kalkarak: Ya Resulellah! Bu Temett Hacc, sadece bu ylmz iin mi geerlidir, yoksa ebedi
olarak m? dedi.
Peygamber (s.a.a) mbarek parmaklarn birbirinin ard sra aarak yle buyurdu: Umre
ebedi olarak haccn iine girdi, Umre daimi olarak hacca kart.
Yine Mslim rivayet eder ki, Hz. Ali, Peygamber (s.a.a)in gmleini giymi olduu halde
Yemenden dndnde, Hz. Fatmann aynen dier kadnlar gibi ihramdan karak renkli
elbiseler giyinip gzne srme ektiini grd. Hz. Ali Fatmaya itiraz etti. Ama Fatma
(a.s): Babam byle yapmam emretti dedi.
Hz. Ali (a.s) yle diyor: Peygamber (s.a.a)in yanna giderek Fatmada grdklerimi ve
ondan duyduklarm anlattm. Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Fatma doru sylyor,
doru sylyor...

(22)KADIN MUTASININ YASAKLANMASI

Allah (c.c) ve Peygamber (s.a.a), kadn mutasn helal kld. Mslmanlar da Peygamber
(s.a.a)in zamannda ona amel ederlerdi. Peygamber (s.a.a) hayatta olduu mddete bu amel
de meru idi. Ebu Bekirin hilafeti dneminde de ona amel edilirdi. Ebu Bekir lp yerine
mer geince yine geici evlilik meru idi.
Ama daha sonralar mer onu yasaklad. Minbere karak yle dedi: Peygamber (s.a.a)
zamannda iki muta vard. Ben onlar yasaklyorum. Bu ameli yapanlar cezalandracam.
Biri hac mutas (Umre ve hac arasnda lezzetlerden faydalanmak), dieri de kadn mutas
(geici evlilik)dr. [83]
Kadn mutasnn ciz olduunu belirten ayet udur:
Onlardan faydalanmanza karlk kararlatrlm olan mihirlerini verin.[84]
Peygamber (s.a.a)in ak nas ve snnetlerini sihah yazarlar ve Ehl-i Snnetin muteber
kitaplarnn yazarlar kendi kaynaklarnda riayet etmilerdir. Btn bunlarn arasndan

Mslimin[85] Ebu Nazreden naklettii hadisle yetiniyoruz. O yle dedi: bn-i Abbas mutay
helal, bn-i Zbeyr ise haram bilirdi. Mevzuu Cabir b. Abdullah-i Ensariye atlar. Cabir
cevaben yle dedi: Hadis benim elimdedir. Biz Peygamber (s.a.a)le beraber Temett Hacc
yaptk. mer hilafete ulanca yle dedi: Allah istedii eyi Peygamberine helal kld. [86] Siz
de hac ve umrenizi yerine getirin. Ama bu kadnlarla ilikiye girmekten uzak durun. Eer belli
bir mddet ierisinde karsyla ilikiye girmi bir adam yanma getirirlerse onu recm
ettireceim![87]
Bahislere, tahkik ve aratrma gzyle bakan kimseler, kadn mutasnn meruluu hakknda
el-Fusulul-Mhimme,

el-Mesailul-Fkhiyyetul-Hilafiyye

ve

Ecvibet-u

Musa

Carullah kitaplarma ve el-rfan dergisinin 10. Cznde yaynlanan makalede

sylediimiz eylere mracaat edebilirler.
Biz bu kitaplarda muta bahsini her adan sekiz balk altnda inceledik:
1) Bu evliliin hakikati ve eri gerekeleri.
2) slam dininde onun meruluuna dair Mslmanlarn icmas.
3) Onun meruluuna dair Kurnn delaleti.
4) Snnet ve hadislere istinaden mutann meruiyeti.
5) Mutann feshedildiini syleyenler, onlarn delilleri ve delillerinin bizim amzdan hibir
itibarnn olmay.
6) Ehl-i Snnetin Sihah ve muteber kitaplar, mutay nesh edenin 2. halife olduunu
sylyorlar.
7) merin bu meru hkm nesh etmesine itiraz eden sahabe ve tabiinler.
8) ia alimlerinin bu konudaki grleri ve onun meru olduuna dair delilleri.
Allah ahit tutuyorum ki, bu sekiz faslda ve onun etrafnda yazdmz her eyde sadece hak
ve hakikate tabi olduk. Kurn ve Snnetten olan eri delil ve tm Mslmanlarn kabul
ettii usuller dnda baka bir eye istinat etmedik.

Binaenaleyh, Muhammed mmetinden aratrmac olanlarn bu hususta yazdmz eyleri

dikkatle incelemeleri ve daha sonra kadn mutasnn (geici evliliin) slam dininde helal mi,
haram m olduunu grmeleri olduka yerinde olur.
Tabiiden birisi; yani sahabeleri grenlerden birisi, merin tersine kadn mutasn helal
biliyordu. O, Abdlmelik b. Abdulaziz b. Cureyh Ebu Halid Mekki (D: hicri 80, : hicri 140)
idi. Ebu Halid Mekki Tabiinin mefahirinden saylan ahsiyetlerden birisiydi. bn-i Hallakan
Tarih kitabnda ve Muhammed b. Sad Tabakat[88] adl eserinde onun erh-i halini yazmtr.
Sihah kitaplarnn yazarlar da onun kavline istinat etmilerdir.
bn-i Kaysarani el-Cem-u Beyne Ricalis-Sahihayn adl kitabnn s. 314c sayfasnda,
onun hal tercmesini yazmtr. Zehebi de Mizanul-tidal adl kitabnda yle yazyor: O
doru szl olanlardan birisiydi. Yaklak doksan kadn muta yapmasna ve mutay helal
bilmesine ramen tm alimler onun doru szl olduunu teyit etmilerdir. O kendi asrnda
Mekkenin fakihi idi.
Abbasi Halifesi Memun da, merin kadn mutasn yasaklamasn reddedenlerden idi.
Memun, mutann helal olduunu ilan etmelerini emretti. landan sonra Muhammed b. Mensur
ve Ebul-yna onun yanna geldiler. O srada halife dilerini ykyordu. Ayn zamanda sinirli
bir ekilde de (alaycasna) yle diyordu: Peygamberin zamannda iki muta helaldi ama
ben onlar yasaklyorum!!
Daha sonra Memun yle dedi: Ey cal! Sen kim oluyorsun da Peygamber ve Ebu Bekirin
uygulad bir eyi yasaklyorsun?!
Muhammed b. Mensur, halife ile sohbet etmek istedi. Ama Ebul-yna bir ey sylememesini
iaret ederek yle dedi: Adamn birisi mer b. Hattab hakknda ne isterse sylyor, bize
ne?!
Bu yzden o ikisi hibir ey sylemediler. Ama daha sonra ba kad Yahya b. Eksem Memun
ile mlakat ederek onu, merin fetvasn reddettiini ilan etmesinden dolay doabilecek
fitneden sakndrd. (Olayn devamn, bn-i Hallakann Vefayatul-Ayan adl eserinde
Yahya b. Eksemin biyografisinde okuyabilirsiniz.)[89]

(23)
SABAH EZANINDA BDAT!

Biz ezan ve ikame hakkndaki hadisleri bir bir aratrdk ama Resulullahn zamannda essalat-u hayrun- minen- nevm cmlesinin ezan veya ikameden olduunu grmedik. Bilakis,
ilahi hkmler konusunda gr sahibi olan kimselerin, snnet ve hadisleri ok iyi
tanyanlarn da bildii gibi bu cmle Ebu Bekirin zamannda da yoktu. Ama mer b. Hattab
hilafete getikten sonra onu mstehap ve mstahsen bildiinden sabah ezannda sylenmesini
emretti. Bylece o kanunlatrlm oldu. Ehl-i Beyt mamlarnn es-salat-u hayrun minennevm cmlesinin ezan veya ikameden olmad ve merin onu kardn belirten)
hadisleri tevatr haddine ulamtr.
ia tarikiyle deil de Ehl-i Snnetin byk alimlerinden sadece Malik b. Enesin elMuvattada naklettii sz aktarmamz yeterlidir. Malik yle yazyor: mer b. Hattabn
mezzini, onu namaza armak iin yanna geldi. merin uyuduunu grnce es-salat-u
hayrun minen- nevm dedi. mer de mezzinin bu cmleyi ezana eklemesini emretti.
Zerkani el-Muvattaya yazd erhte (c. 1, s. 25, Ma Ce Fi-n- Nidi lis-Salat bab) yle
yazyor: Bu konuyu Darukutni snende Vekiy yoluyla kendi tasnifinde onu Umriden,
Nafiden, Abdullah b. merden, merden nakletmitir. Daha sonra yle yazyor:
Sfyandan, o da Muhammed b. clandan, Nafiden, Abdullah b. merden, merden,
mer b. Hattabn mezzine yle dediini rivayet ederler: Ezanda Hayye alel- felah
cmlesine ulatn vakit es-salat-u hayrun minen- nevm; es-salat-u hayrun minennevm syle.
Yazar: Bu hadisi bn-i Ebi eybe, Hiam b. Urveden nakletmitir. Ehl-i Snnetin dier
byk muhaddisleri de bu hadisi nakletmilerdir.
Buna binaen, Muhammed b. Halid b. Abdullah Vasiti babasndan, Abdurrahman b. shaktan,
Zohriden, Salimden ve babasndan Peygamber (s.a.a)in halk namaza armak iin ne
sylemeleri hususunda Mslmanlarla istiare ettiini belirten szlerin hibir deeri yoktur.
Zira bu uyduruk hadiste yle rivayet edilir: Ashap Peygamber (s.a.a)e borazan alalm
dedi. Ama Peygamber (s.a.a) beenmedi. Zira borazan Yahudilere aitti. Sonra an alalm

dediler. Yine Peygamber (s.a.a) ann Hristiyanlara ait olmasndan dolay beenmedi. Ayn
gece Medinelilerden birisi ve mer b. Hattab ryada, birisinin ezan okuduunu grdler.
Medineli (Ensardan olan) adam gece vakti Peygamber (s.a.a)in yanna gelerek konuyu Ona
at. Peygamber (s.a.a) de Bilala emir vererek Ensarlnn ryada grd gibi ezan
okumasn emretti!!!
Daha sonra Zohri yle diyor: Bilal sabah ezanna es-salat-u hayrun minen- nevm
cmlesini de ekledi. Peygamber (s.a.a) de onu tespit etti...
bn-i Mace Sneninde ezan babnda bu hadisi nakletmitir!
Bu hadis hakknda unu sylememiz yeterlidir: Yahya b. Muin bu hadisi rivayet eden
(Muhammed b. Halid) hakknda yle syler: O kt bir adamdr.
Murre ise yle demitir: O, bir ey saylmaz.
bn-i Udey de yle der: Ahmed ve Yahyann ondan kabul etmedikleri en nemli hadis,
babasndan naklettii rivayettir.
Buna ilave olarak o zt bir rivayetlere de sahiptir. Ebu Zera yle diyor: Muhammed b.
Halid, zayf bir ravidir.
Yahya b. Muin de yle demitir: Muhammed b. Halid b. Abdullah yalancdr. Eer onu
grrsen boynunu tokatla.
Yazar: Zehebi de Mizanul-tidal adl kitabnda onun adn zikretmi ve bizim onun
hakknda alimlerden naklettiimiz grleri getirmitir.
Muhammed b. Halidin, batllk ve merdudiyet asndan bu hadisine benzer bir rivayet de
Ebu Mahzureden nakledilmitir. O yle diyor: Dedim ki: Ya Resulellah! Ezann syleni
tarzn bana ret!
Resulullah (s.a.a) elini alnma ekerek yle buyurdu: Yksek sesle yle syleyeceksin:
Allah-u Ekber, Allah-u Ekber; Ehed-u en l ilahe illellah, Ehed-u en l ilahe illellah;
Ehed-u enne Muhammeden Resulullah, Ehed-u enne Muhammeden Resulullah; Ehedu en l ilahe illellah, Ehed-u en l ilahe illellah; Ehed-u enne Muhammeden Resulullah
Ehed-u enne Muhammeden Resulullah; Hayye ales-salat, hayye ales-salat; Hayye alel-

felah, hayye alel-felah; eer ezan sabah namaz iinse yle diyeceksin: es-salat-u hayrunminen-nevm, es-salat-u hayrun- minen-nevm; Allah-u Ekber; La ilahe illellah.[90]
Ebu Davud, bu rivayeti iki yolla Ebu Mahzureden nakletmitir. Birisini u yolla: Muhammed
b. Abdlmelik b. Ebu Mahzure, babasndan ve dedesinden. Bu Muhammed b. Abdlmelik,
Zehebinin Mizanul-tidalde sylediine gre, hadis alimlerinin itina gstermedikleri bir
ahstr.
Dier yol ise udur: Osman b. Saibden, o da babasndan. Onun babas da Zehebinin
yazdna gre beenilmeyen mehul ravilerdendir.
lave olarak Mslim[91] bu hadisi Ebu Mahzurenin kendisinden rivayet etmektedir.
Ama bilinmesi gerekir ki, Ebu Mahzurenin hadisindeki es-salat-u hayrun minen-nevm
cmlesi, Ehl-i Snnet iin bir delil olamaz. ok yaknda Ebu Davud ve dierlerinin
Muhammed b. Abdullah b. Zeydin ezan cmleleri hakkndaki rivayetinin ki Bilal, Abdullah
b. Zeydin imlasyla onu okumutur- deerini anlayacak ve es-salat-u hayrun minen-nevm
cmlesinin ezann bir paras olmadn reneceksiniz.
Bunlara ilaveten, Ebu Mahzure, hicretin sekizinci yl Mekkenin fethinden sonra Mslman
olan kimselerden ve Muellefet-u Gulubihim zmresindendi. Bu zmrenin iman ok zayft.
Ebu Mahzure , Peygamber (s.a.a)in Huneyn savanda Hevazin kabilesine galip gelip
oradan gittikten sonra Mslman olmutur.
O gn Ebu Mahzurenin nazarnda, Peygamber (s.a.a) ve Onun emirlerinden daha kerih bir
ey yoktu. O Peygamber (s.a.a)in mezzinini alay ederdi. Yksek sesle onun taklidini
yapard!
Ama Peygamber (s.a.a)in, zayf imana sahip kimselere verdii gm keseler ve O Hazretin
slam kabul eden herkese kar gsterdii yce ahlak, birok Arap kabilesinin Mslman
olmasna ve Ebu Mahzure ve onun gibi dier mnafklarn slama ynelmelerine sebep oldu.
Ebu Mahzure hayatta olduu mddete Medineye gelmedi. Allah onun batnndan daha iyi
haberdardr.[92]

Buna ilave olarak; Peygamber (s.a.a)in bu adam yani Ebu Mahzure, Ebu Hureyre ve
Semere b. Cundep hakknda bir sz vardr. Peygamber (s.a.a) onlar sakndrdnda yle
buyurdular: inizden en son lecek ahs, cehennem ateinde olacaktr.[93]
Peygamber (s.a.a) bu hakimane metoduyla mnafklar, slam ve Mslmanlarn ilerinde
herhangi bir yolsuzluk karmaktan alkoyuyordu. Zira onlarn batnndan haberdar olan
Peygamber (s.a.a) kendi mmetini onlara kar uyank olmaya aryordu. Bu yolla mmet
onlara gven duymayacak, adil mminlere braklmas gereken iler onlara verilmeyecekti.
Bu yzden, onlardan en son lenin cehennemlik olacan aklad. Ama bu durumun her
ne de tatbik edilebilmesi iin bu szn st kapal brakt. Daha sonra da bu
belirginsizlii giderecek bir beyanda bulunmad.
Geceler ve gndzler geti ve sonunda Peygamber (s.a.a) vefat etti ama syledii sz aynen
st kapal kald ve hibir beyanda bulunmad. Sonu u oldu ki, slam mmetinden akl
sahipleri bu ahsa kuku ile baktlar, adil bir ahsn yapmas gereken hibir medeni
kanunlarda onlara sz hakk vermediler. Zira ilm-i icmali, akln kaidesi hkmyle, snrl
phelerde bunu gerektiriyordu.
Eer Peygamber (s.a.a) asndan bu kii, slamda karacaklar kargaalk ve yolsuzlukta
eit olmasalard, tm dnya hekimlerinin efendisi olan Peygamber (s.a.a)in hibir aklama
yapmamas olanakszd.
yle sylenebilir: Belki de Peygamber (s.a.a) bu konu hakknda (cehennemlik olan ahs
belirlemede bir) aklamada bulunmu ama bizim elimize ulamamtr.
Cevaben yle deriz: Eer byle bir karine olsayd, sonralar bu ahs, Peygamber (s.a.a)in
buyurmu olduu sznden dolay korkuya kaplmazlard. Nitekim bunlar tanyan bir kimse
iin konu olduka aktr.
stelik, bu zor ite, Peygamber (s.a.a) szn syledikten ve izahatta bulunduktan sonra
herhangi bir beyann olmamas veya onun sakl kalmas bizim iin sonu bakmndan birdir.
Zira ilm-i icmalinin, -tenciz-i teklif makamnda- phe-i mahsurede icap ettii eyi
yapmaktan saknmak (her iki durumda) ciz deildir.

Soru: Peygamber (s.a.a)in sznde olan ey udur: Cehennemle tehdit edilen ahs, birinci ve
ikinci ahs lmeden nce belirginsizdir. Ama bu iki ahs lnce cehennemlik olan belli
olmaktadr. Yani geriye kalan nc ahs cehennemliktir. Bu durumda artk icmal ve
belirginsizlik yoktur.
Cevap: Evvelen; kendisine ihtiya duyulduu beyan terk etmek Peygamber (s.a.a) iin nasl
muhal ise, beyan ihtiya anndan sonraya ertelemek de muhaldir. Burada ihtiya zaman,
inzar ve korkutmann sadr olduu andr. Elbette bu, her ahsn, tehdidi kendi zerlerine
alma ihtimalinin olduu bir durumdadr. Zira bunlar eri adan, Mslman olduklar andan
itibaren, cemaat imam olmak, ahitliklerinin kabul, fetva vermek, takva ve adalet gerektiren
dier medeni hukuklarda dier Mslmanlar gibidirler.
Bu varsayma gre eer hedef bu n slami hkmler snrndan uzaklatrmak olmasayd,
Peygamber (s.a.a) zamann gemesine dayanarak beyan ve aklamasn ertelemezdi.
Peygamber (s.a.a)in, sebepsiz olarak bir ahs, biran bile olsa kendi hakkndan uzak tutmas
imkanszdr. Yine Peygamber (s.a.a)in, susuz yere bir kimseyi rezil etmesi ve daha sonra da
lene kadar onu bu rezillikte baki brakmas ve bizim de bu beraatn sebebinden habersiz
kalmamz imkanszdr.
kinci olarak; biz bu konu hakknda yeterince aratrma yaptk ama bu ahstan hangisinin
en ge ldn anlayamadk. Zira bunlarn lm tarihi hakkndaki kaviller elikilidir. Bu
yzden hibirisine gvenilemez. Bazlarn da ylesine st kapal ve belirginsizdir ki insan
ona dayanamaz.
eliki u yzdendir: Bazlar yle yazmlardr: Semuret b. Cundeb hicri 58de ld. Ebu
Hureyrenin lmn de 59 yazmlardr. Dier taraftan Ebu Hureyrenin hicri 57de
ldn de sylemilerdir. Onlarn lm tarihleri hakkndaki dier grler de bu eittir.
Mcmel ve mteabihin (belirgin olmaynn) sebebi de, saat, gn ve ay belirlemeksizin
onlarn lmnn hicri 57. ylnda vuku bulduunu yazmalarndan dolaydr.
nc olarak; iman ehline kar ok efkatli ve onlar haddinden fazla seven Peygamber
(s.a.a)in gzel ahlak, muhterem sayd bir ahs hakknda byle bir sz sylemesine
msaade edemezdi. ok yce bir ahlak zere olan bir Peygamberin, hakketmeksizin bir ahs
cehennemle tehdit etmesi olanakszdr. Eer onlardan herhangi birisinin deeri olsayd, onu

bylesine acl bir hayatla ba baa brakmazd. Ama kesindir ki semavi vahiy, slam
mmetinin korunmas iin Peygamber (s.a.a)i, onlara bu ekilde hitap etmeye zorlamtr. [94]
Zira Peygamber (s.a.a), arzusuna gre konumaz. O, vahyedilenden bakas deildir. [95]

Gerekli Hatrlatma
Kim, Ehl-i Snnet kardelerimizin ezan ve ikamenin balangc hakkndaki grlerinden
haberdar olursa, onlarn ezan ve ikamede azaltma ve oaltma olduunu sylemelerinden
aknla uramayacaktr. Zira onlar -Allah bizi ve onlar hidayet etsin- ezan ve ikameyi
Allahn vahyettiine ve Peygamber (s.a.a)in de onu, aynen dier ilahi sistem ve dzenler
gibi ilahi vahye dayanarak hayata geirdiine inanmamaktadrlar. Onlar yle sylyorlar:
Ezan ve ikame ashaptan birisinin ryas sonucu meydana gelen bir hadisedir! Ehl-i Snnet
alimleri bu konuda baz hadisler nakletmi ve hepsinin sahih ve tevatr haddine ulatn
iddia etmilerdir.
O hadislerin en sahihlerinden birisi udur: Ebu meyr b. Enes Ensardan olan amca
oullarndan birisinden yle rivayet eder: Peygamber (s.a.a) halk namaz iin nasl bir araya
toplayabileceini dnp duruyordu. Birisi: Bir bayrak veya sancak as, kim onu grrse
etrafndakilere namaz vaktinin girdiini haber versin dedi. Ama Peygamber (s.a.a) bu neriyi
beenmedi.
Etraftakiler arz ettiler ki: an nasl? Peygamber (s.a.a): O Hristiyanlara aittir buyurdu.
Peygamber (s.a.a) ilk etapta an beenmedi ama sonralar an yapmalarn emretti. Onar
aatan bir an yaptlar.
Bu esnada Peygamber (s.a.a)in rahatsz olduunu anlayan Abdullah b. Zeyd, ezan ve ikameyi
ryada duydu. Ertesi gn Peygamber (s.a.a)in yanna gelerek yle dedi: Ya Resulellah! Ben
uyku ile uyanklk arasnda iken birisi gelerek bana ezan retti.
Ravi yle diyor: mer b. Hattab da nceden bu ryay grmt. Ama onu yirmi gn gizledi.
Sonra o da grd ryay Peygamber (s.a.a)e bildirdi.
Peygamber (s.a.a): Neden bana bildirmedin? diye buyurdu

mer cevaben dedi ki: Abdullah b. Zeyd benden nce davrand. Ben de sylemeye utandm.
Peygamber (s.a.a) de Bilala yle buyurdu: Ey Bilal! Kalk ve Abdullah b. Zeyd sana ne
emrederse onu yap! Bilal da ezan okudu...[96]
Muhammed b. Abdullah b. Zeyd Ensari babasndan yle dediini nakleder: Peygamber
(s.a.a) halk namaza rmak iin bir an yapmalarn emrettii zaman ben ryada elinde an
olan bir adam grdm. Bu an satyor musun? diye sordum. Cevaben: Ne iin istiyorsun?
dedi. Ben de dedim ki: Onunla halk namaza armak istiyorum.
Dedi ki: Sana bundan daha iyi bir ey retmemi ister misin? Ben de Evet, o nedir?
dedim.
Dedi ki yle de: Allah-u Ekber, Allah-u Ekber, Allah-u Ekber, Allah-u Ekber; ehed en la
ilahe illallah, ehed en la ilahe illallah; ehed enne Muhammeden Resulullah, ehed enne
Muhammeden Resulullah; hayye ale's- salah, hayye ale's- salah; hayye alel-felah, hayye
alel-felah; Allah-u Ekber, Allah-u Ekber; l ilhe illellah.[97]
Daha sonra bir an benden uzaklat ve sonra yle dedi: Namaz iin kalktnda (ikame
niyetiyle) yle sylersin: Allah-u Ekber, Allah-u Ekber; ehed en la ilahe illallah, ehed
en la ilahe illallah; ehed enne Muhammeden Resulullah, ehed enne Muhammeden
Resulullah; hayye ale's salah; hayye alel-felah; qad qametis-salah; qad qametis-salah;
Allah-u Ekber; l ilhe illellah.
Sabah olunca Peygamber (s.a.a)in huzuruna vararak ryam ona anlattm. Peygamber (s.a.a)
yle buyurdu: Sadk ryadr! Kalk, yksek sesle onu Bilala ret. Ben de cmle cmle
okuyarak onu Bilala rettim. O da renerek ylece ezan okudu.
mer ezan evinde oturduu halde duyunca, aceleyle Peygamber (s.a.a)in yanna gelerek
yle dedi: Seni Peygamber olarak gnderen Allah a yemin olsun ki, ben de bu ryay
grmtm...[98]
Malik b. Enes bu hadisi el-Muvattasnn ezan bahsinde zet olarak Yahya b. Saidin yle
dediini rivayet eder: Peygamber (s.a.a) halk namaza armak iin iki aa parasn
birbirine vurmalarn emretti.[99] Abdullah b. Zeyd-i Ensari, iki aac ryada grnce yle
dedi: Ayn Peygamber (s.a.a)in halk namaza armak istedii iki aa gibidir. Ona ezan
okuyor musunuz? denildi. Daha sonra ona ezan rettiler. Uykudan uyannca Peygamber

(s.a.a)in huzuruna gelerek ryasn anlatt. Peygamber (s.a.a) de ezan okumalarn

emretti...[100]
bn-i Abdlbirr Kurtubi yle diyor: Abdullah b. Zeydin ezann balangc ile ilgili olan
kssasn bir grup sahabe deiik lafz ama birbirine yakn anlamlarla nakletmilerdir.
Senetleri de mtevatirdir. Bu hadis ok gzel hadislerdendir! [101]
Yazar: Bu hadisler birka adan sakncaldr:
Birincisi: Peygamber (s.a.a) ilahi hkmler hakknda halkla istiare yapmazd. Bu hususlarda
vahiye tabi idi. (Delil:) O, arzusuna gre konumaz. O (bildikleri) vahyedilenden
bakas deildir. nk onu gl kuvvetli biri (Cebrail) retti. [102]
Kaide itibar ile btn peygamberler byle idi. Onlardan hibirisi ilahi kanunlar hususunda
kendi mmetleri ile mzakere etmezlerdi. (Delil:) Bilakis ltuf ve ihsana mahzar olmu
kullardr. Ondan (emir almadan) nce konumazlar. Onlar sadece Onun emri ile
hareket ederler.[103]
Allahn, peygamberlerinin sonuncusuna buyurduu u ayet bile yeterlidir:
De ki: Ben ancak Rabbimden vahyolunana uyarm. Bu Rabbinizden gelen
basiretlerdir. nanan bir kavim iin hidayet ve rahmettir. [104]
De ki: Onu kendiliinden deitirmem, benim iin olacak ey deildir. Ben bana
vahyolunandan bakasna uymam. nk Rabbime isyan edersem elbette byk gnn
azabndan korkarm.[105]
De ki: Ben peygamberlerin ilki deilim. Bana ve size ne yaplacan da bilmem. Ben
sadece bana vahyedilene uyarm. Ben sadece apak bir uyarcym.[106]
Bunlara ilaveten, alemlerin Rabbi, Hz. Peygamber (s.a.a)i ilerde acele etmekten hatta bu
acelecilik dil yoluyla beli olsa sakndrmtr:
(Resulm!) onu (vahyi) arabuk almak iin dilini kprdatma. phesiz onu, toplamak
ve onu okutmak bize aittir. O halde, biz onu okuduumuz zaman, sen onun okunuunu
takip et. Sonra phen olmasn ki, onu aklamak da bize aittir. [107]

Yine yle buyurmutur: Hi phesiz o (Kurn), ok erefli bir elinin szdr... [108]
kincisi: Bu hadislerdeki istiare, akln hkm ile ilahi hkmlerin kanunlatrlmasnda
hibir deere sahip deildir. Zira akl, Peygamber (s.a.a)in byle bir i yapm olmasn
olanaksz bilmektedir. Acaba bu hadislerdeki halkn gr, Allaha nispet verilen karlkl
konuma deil midir?
Eer (peygamber) bize atfen baz szler uydurmu olsayd, elbette biz onu kskvrak
yakalardk. Sonra onun can damarn koparrdk (onu yaatmazdk); hibiriniz buna
mani de olamazdnz.[109]
Evet, Peygamber (s.a.a), aadaki ayete amel etmek iin, dmanla karlama, sava
taktikleri gibi dnyevi ilerde ashabyla istiare ederdi: hakknda onlara dan.[110]
Elbette Peygamber (s.a.a)in bu gibi durumlarda da ilahi vahiyden yararlanmak suretiyle
onlarla istiare etmeye hibir ihtiyac yoktu. Buna ramen onlarla istiare ederdi. Ama kanun
koyma makamnda, ilahi vahye uymaktan baka are yoktu.
ncs: Bu hadisler Peygamber (s.a.a)in aknlk ierisinde kaldn gstermektedir.
Allah ile dorudan ilikide olan Peygamber (s.a.a)in bu durumda kalmas nasl mmkndr?
Bu aknlk ylesine fazla imi ki, bunu gidermek iin halkla istiare etmeye mecbur kalm!!
nce andan holanmyor, daha sonra an yapmalarn emrediyor! Daha sonra onu da bir
kenara brakarak Abdullah b. Zeydin ryasna tabi oluyor!!! Daha da nemlisi, an daha
kullanma zaman gelmeden bir kenara brakyor!!!
Bu, Allah ve Peygamberine nispet verilmesi muhal olan bedann ta kendisidir. Hz.
Muhammed (s.a.a), peygamberlerin efendisi ve sonuncusuydu, melek ona iniyordu, ona vahiy
geliyordu ve ona Kurn nazil oluyordu. zellikle normal avam tabakasndan birisinin ryas,
slam mmetinin icmasyla eri adan hibir itibara sahip deildir.
Drdncs: Bu hadislerdeki elikiler, hepsinin itibarn kaybetmesine sebep olmaktadr.
Ebu meyr b. Enes ve Muhammed b. Zeyd-i Ensarinin hadislerine ve merin ryas ile
olan elikilerine dikkatle baktmzda aralarndaki eliki orannn ne kadar fazla olduunu
grmemiz yeterlidir.

Buna ilave olarak, deindiimiz iki hadis yle diyor: Bu ryay sadece Abdullah b. Zeyd ve
mer b. Hattab grd. Ama rya hadisini Taberani Evsat adl eserinde naklederken yle
diyor: Bu ryay Ebu Bekir de grd! Hatta Ehl-i Snnetin bir takm hadisleri vardr ki,
aka yle diyor: Ashaptan on drt kii byle bir rya grd. Bu hadis Cbeylinin
erht-Tenbihinde mevcuttur.
Nitekim, Ensardan on yedi kii ve Muhacirlerden ise sadece mer b. Hattabn o gece o
ryay grdkleri rivayet edilir! Bir rivayette Bilaln da ezan ryasnda duyduu
nakledilmitir. Buna benzer daha nice elikili rivayetler ki, burada hepsini nakletmemiz
mmkn deildir. Bu elikili rivayetlerin bir blmn Halebi kendi sire kitabnda
nakletmitir; ki gerekten ok tuhaftr. O bu hadisleri cem etmek (elikiden kurtarmak)
istemi ama bu urasn hi etmitir.[111]
Beincisi: Buhari ve Mslim bu rya olayn sama bilmilerdir. te bundan dolay onlar
kendi sahih kitaplarnda, ne Abdullah b. Zeydden, ne meyrden ve ne de dierlerinden
nakletmemilerdir. Bu da rya olaynn onlarn yannda sabit olmadn gsterir.
Evet, Onlar ezann balangc babnda Abdullah ve meyrden yle dediini naklederler:
Mslmanlar Medineye girdikleri zaman namaz klmak iin birbirlerine haber verirlerdi. Hi
kimse namaz vaktini ilan etmezdi. Bir gn bu konu hakknda aralarnda bir konuma geti.
lerinden birisi yle dedi: Yahudilerin borazan daha iyidir. Ama mer yle dedi: Neden
namaz ilan edecek birisini gndermiyorsunuz? Peygamber (s.a.a) de yle buyurdu: Ey
Bilal! Kalk, namaz vaktini ilan et. Bilal da ezan syledi. Bu, Sahih-i Buhari ve Mslimin
ezann balangc ve meruluu hakkndaki szleridir. Her ikisi de dier ahslardan
bahsetmemilerdi. Bu konu bal bana o ryalar hadisleriyle kar karya gelmek iin
yeterlidir. Zira bu hadis, ilk ezann merin nerisiyle gerekletiini vurguluyor, onun
uykusuyla deil. kame de merden nce davranan Abdullah b. Zeydin ryasyla ortaya
kmtr. te bu rya sebebiyle Abdullah b. Zeyd Ehl-i Snnet arasnda olduka mehurdur.
Bundan dolay herkes; Ezan o ryada grd ve ezan sahibi odur der.
Yine Buhari ve Mslimin hadisi aka unu sylemektedir: Peygamber (s.a.a) istiare
toplantsnda Bilaln ezan okumasn emretti. Bu emir verilirken mer de huzurdayd. Ama o
rya hadisleri aka unu belirtmekteydi ki; Peygamber (s.a.a) Bilala ezan okumasn
emrettii zaman, ezann syleni eklini Abdullah b. Zeyd ryada grm ve Peygamber
(s.a.a)e nakletmiti. Elbette bu olay istiare gecesinden en az bir gece sonrayd. mer

Peygamber (s.a.a)in huzurunda deildi. Zira mer, ezan evinde duymu ve daha sonra acele
ile Peygamber (s.a.a)in huzuruna gelerek ayn ryay grdn sylemiti!
nsafla syleyiniz; acaba o hadislerle bu hadislerin arasn cem etmek mmkn mdr?!
Buna ilaveten, Hakim-i Niaburi de ezan ve ikamenin rya hadislerinden bahsetmemi ve
Mstedrekinde onlardan hibirisini nakletmemitir. Nitekim Buhari ve Mslim de st kapal
gemiler, onlardan bir hadis bile nakletmemiler. Btn bular unu gstermektedir ki, Buhari
ve Mslim asndan ezan, ezan ve ikamenin rya hadisleri, shhat ve itibar derecesinden
tamamyla sakttr. Zira Hakim-i Niaburi, Mslim ve Buharinin kendi sahihlerinde
getirmedii tm sahih hadisleri, o ikisinin sahih lleri dorultusunda MstedreksSahihayn adl eserinde toplamak istemi ve bunu Mstedrekte[112] kamilen riayet etmitir.
Buna binaen Hakimin, rya hadislerinden hibirini Mstedrekte getirmemesiyle, onun da bu
hadisleri, Buhari ve Mslimin Sahihayndaki artlaryla sahih bilmediini anlyoruz.
Bu konuda Hakimin rya hadislerinin batl olduuna yakin ettiini belirten szleri de vardr.
O yle diyor: Buhari ve Mslimin Abdullah b. Zeydin hadislerini terk etmelerinin sebebi,
onun bu vakadan nce lm olmasdr!!
Bu konunun ahidi ise, Ehl-i Snnet nazarnda ezann balangc, Uhud Sava vakasndan
sonradr.
Ebu Naim sfahani Hilyetul-Evliya adl kitabnda, mer b. Abdlazizin biyografisinde
sahih senetle[113] Abdullah b. meyrden yle dediini rivayet eder: Abdullah b. Zeydin kz,
mer b. Abdlazizin yanna giderek yle dedi: Ben, Bedir savanda huzur bulan ve orada
ldrlen Abdullah b. Zeydin kzym.
mer b. Abdlaziz: Ne istiyorsan syle dedi. Daha sonra istedii eyi ona balad.
Eer sylendii gibi Abdullah b. Zeyd ezan ryada grm olsayd, kz kendisini mer b.
Abdlazize tantrken bunu da sylerdi.
Altncs: Allah (c.c) iman getirmi kimseleri, Allah ve Peygamberden ne
dmemelerini, seslerini Peygamberin sesinin stne ykseltmemelerini ve Peygamberle
aynen dier insanlar gibi yksek sesle konumamalarn emretmitir. Byle yaptklar takdirde

gzel amellerinin topluca yok olacan ilan etmitir. Nitekim Allah-u Teala yle
buyurmaktadr:
Ey iman edenler! Allahn ve Resulnn nne gemeyin. Allahtan korkun. phesiz
Allah iitenedir, bilendir. Ey iman edenler! Seslerinizi Peygamberin sesinin stne
ykseltmeyin. Birbirinize bardnz gibi, Peygambere yksek sesle barmayn; yoksa
siz farkna varmadan amelleriniz boa gidiverir[114]
Yukardaki ayetin nzul sebebi udur: Beni Temim kabilesinden bir grup svari Peygamber
(s.a.a)in huzuruna vararak Ondan, aralarndan birisini kendileri iin emir semesini istediler.
Nitekim Buhari[115] ayetin tefsirinde yle diyor: Herkesten nce Ebu Bekir yle dedi: Ya
Resulellah! Kaka b. Mabedi onlar iin emir yap! mer de dostunun sznden hemen
sonra: Ya Resulellah! Beni Meaciden Akra b. Habisi onlara emir kl! dedi.
Ebu Bekir ortaya atlarak: Sen benimle muhalefet etmek istiyorsun dedi. Daha sonra ikisi
arasndaki satamalar iddetli bir tartma ve nizaa dnerek sesleri ykseldi. Alemlerin rabbi
bu muhkem ayetleri, onlarn gr belirtmede Peygamber (s.a.a)den ne gemeleri ve
seslerini Peygamberin sesinin stne ykseltmelerinden dolay nazil etti.
Allah (c.c) bu ayetlerle tm iman ehline hitap ederek onlarn Allah ve Peygamber karsnda
grevlerinin ne olduunu belirtti. Hucurat suresinde olan bu ayetler iman ehli tm kadn ve
erkekleri Peygamber karsnda gr belirtmek ve bir i yapmada Ondan ne gemek
hususunda uyarmtr. Zira Allah ve Resulnden ne gemeyin cmlesinin manas udur:
Allahn emri ve Peygamberin beyanndan nce siz bir ey sylemeyin. Allah istedii
takdirde istedii eyi Peygamberin diliyle syler.
O gnn neri sunanlar (Ebu Bekir ve mer), Mslmanlarn ilerine dehalet etmek iin
kendilerine hak veriyorlard. Ama Allah (c.c) mminlere onlarn hareketlerinin yanl
olduunu aklad ve hadlerini amalar hususunda onlar uyard.
Seslerinizi Peygamberin sesinin stne ykseltmeyin buyruu, onlarn konumalarn
nehyetmek iindi. Onlar bu yolla, Mslmanlarn ilerinde onlarn da dehalet hakk
olduklarn anlatmak veya Allah ve Resul yannda belli bir makama sahip olduklarn
belirtmek istiyorlard. Zira kim sesini karsndakinin sesi stne ykseltirse, kendisini ondan
daha muteber bilmekte ve kendisi iin zel bir salahiyet taslamaktadr. te bu, Peygamber
(s.a.a)in huzurunda hi kimse iin ciz bir meseledir.

Kim Allahtan korkun. phesiz Allah iitendir, bilendir ayeti hakknda derin dnr ve
Siz farknda olmadan amelleriniz boa gidiverir cmlesini hatrlarsa, konunun gerek
yzn grp anlar.
mer ve Ebu Bekirin, Allah ve Peygamberden nce davranarak belirttii eyin (Beni
Temimden birisinin emir olarak tayini) onaylanmadn bilen birisi, Allah ve Resulnn,
dini ve ilahi hkmlerin yasa haline getirilmesinde halkn grn kabul etmeyeceini de
bilmektedir. Ama kavmimiz bunu bir anlayabilse!!
Yedincisi: Ezan ve ikame be vakit yevmiye namaz farizalar cinsindendir. Onun kayna da
ayn farzlarn kaynadr. Bu konuyu, lafz ve mana tarzlarn tanyan ve byk ahsiyetlerin
bunlar kullanma ekil ve hedeflerini bilen herkes ok iyi bilmektedir.
Ezan ve ikame sadece slam mmetine has olan en byk ilahi iarlardandr. Zira slam tm
dinlerden sonra gelmitir. Onun iarlar da kendisinden ncekilerden daha stndr.
Aratrmac ve akl sahiplerinin, benimle beraber ezan ve ikamenin cmleleri zerinde
dnmeleri ve onun yce anlam ve hedeflerini derin bir ekilde aratrmalar olduka yerinde
olur:
Allah-u Ekber! Ehedu en l ilahe illellah, ehedu enne Muhammeden Resulullah
cmleleri tek bana, duyanlar Allah ve Peygamberine davet etmekte ve onlarn mukaddes
zatlarn vmektedir.
Hayye ales- salat; yani: Namaza koun.
Hayye alel-felah; yani: Kurtulua koun.
Bunlar syleyen, srekli Allah anar ve hibir eyi Allahtan daha nemli bilmez. Bu canl
bir davettir. Baz byklerin dedii gibi, sanki varlk alemi ve hayat aleminden lebbeyk sesleri
kulaklar nlatmaktadr. Sanki insan ezan duyduu andan itibaren namaza balyor ve o
andan itibaren gayb alemine giriyor.
Bu yle bir nidadr ki, zemin ve g birbirine balyor. Mahlukun tevazusu ile halikin
yceliini birbirine kartryor. Ebedi hakikati, namazlarn her vaktinde yeni bir haber gibi
insann hatralarna geri getiriyor. Sonunda da yle diyor: Allah-u Ekber! Allah-u Ekber!
L ilahe illellah! L ilahe illellah!

Bu, Mslmanlar namaza aran ezann davetidir. Bu ebedi hakikate iaret eden deil onu
aklayan canl davettir. Bu artc bir hakikatin t kendisidir. Zira bu davet, ebedi olmak
zere tm gerekleri tekrarlamaktan mstani klmaktadr. Oysa gerekler, dnya skntlar
ve fani metalar arasnda tekrarlanmaya muhtatr.
Mslman, ezan duyduu andan itibaren onu namaza davet ettiini bilir. Zira ezan ile
Allahn yceliini hatrlar ve Allah hatrlamak da namazn z ve candr.
Gecenin sessiz karanln paralayan ite bu ezandr. Sanki kulak ve ruhlar lebbeyk demeye
hazrlayan canl tabiatn parasndan biridir. Adeta aa ve kular onu dinlemek iin
susmaktadr; su ve hava hafiflemekteler...[116]
zet olarak: Ezan ve ikame, beerin hepsi el ele verse dahi onlar getirmeye kudretinin
yetmeyecei eylerdendir. Bylesine yce dini bir gerei beere nispet vermelerinden
Allaha snrz!!
Sekizincisi: Ehl-i Snnetin ezann balangc ile ilgili tm hadisleri, Ehl-i Beyt mamlar
yoluyla rivayet edilen hadislerle elimektedir. Aktr ki Ehl-i Beyt hadisleri ile elikili
olursa, ister ahsi reyleri olsun, ister onlarn rivayeti olsun bizim amzdan hibir deeri
yoktur.
Vesailu-ia kitabnda, ezan ve ikame babnda sahih senetle mam Cafer Sadk (a.s)dan
yle rivayet edilir: Cebrail, Peygamber (s.a.a)e nazil olarak ezan getirdi. Cebrail nce
ezan, sonra da ikameyi okudu. Bu srada Peygamber (s.a.a) Hz. Aliye Bilal armasn
emretti. Bilal gelince, Peygamber (s.a.a) ezan Bilala retti ve ayn ekilde ezan okumasn
buyurdu.
Bu rivayeti Skatul-slam Kuleyni, eyh Saduk ve eyh Tusi (ki hepsi takvann doruklarnda
olan ahslardr) nakletmilerdir. ehid-i Evvel de ez-Zikra adl eserinde mam Sadk
(a.s)n, Peygamber (s.a.a)in ezan Abdullah b. Zeydden aldn zanneden bir kavmi
knayarak yle buyurduunu rivayet eder: Ezanla ilgi ilahi vahiy sizin Peygamberinize nazil
oldu. Siz de Peygamberin ezan Abdullah b. Zeydden aldn m zannettiniz?!
Ebul-Aladan Sire-i Halebiyyenin nakline gre- yle dedii rivayet edilir: Muhammed b.
Hanefiyyeye [117] yle dedim: Biz ezann balangcnn Ensardan birisinin grd rya ile
olduunu sylyoruz. Ebu Hanefiyye bu szden ok rahatsz oldu. Sonra yle dedi: Siz,

dininizde ve slam eriatnda asl olan eyi terk ettiniz ve yanl doru ihtimali bulunan
Ensardan birisinin ryas ile ezann meydana geldiini sandnz! Ryalar bazen karmakark
olur.
Ben dedim ki: Abdullah b. Zeydin rya hadisi Ehl-i Snnet arasnda istifaze [118] haddine
ulamtr.
Muhammed b. Hanefiyyeye de dedi ki: Allaha yemin olsun ki, bu batl bir szdr...
Sfyan b. Leyl yle diyor: Hasan b. Ali Kufeden Medineye geldikten sonra huzuruna
vardm. Onun huzurunda ezan hakknda bahis ald. Bizden birisi yle dedi: Ezann
balangc Abdullah b. Zeydin ryas ile olmutur.
Hasan b. Ali ona yle buyurdu: Ezann makam bu szlerden ok ycedir. Cebrail gkte
ikier ikier ezan okudu ve onu Peygamber (s.a.a)e retti. Birer birer de ikame okudu, onu
da Peygamber (s.a.a)e retti...[119]
Harun b. Sad, mam Zeyn'ul-Abidin Ali b. Hseyinin olu ehit Zeydden yle rivayet
ediyor: Babas mam Hseyin, o da babas Hz. Aliden yle rivayet etmitir: Mira gecesi
-Peygamber (s.a.a)i gklere gtrp oralar gezdirdiklerinde- ezan Ona rettiler ve ona
namaz farz oldu.[120]

(24)
MERN

EZAN

VE

KAMEDE

HAYYE

ALA

HAYRL-

AMELN SYLENMESN YASAKLAMASI!

Hayye ale hayril amel cmlesi de Peygamber (s.a.a)in zamannda ezan ve ikamenin bir
parasyd. Ama ikinci halife dnemindeki valiler halka, en hayrl amelin sadece Allah
yolunda cihat etmek olduunu anlatmaya alyorlard. Bylece onlarn tevecchn cihada
ynlendirmek ve tm abalarn onun zerinde temerkz haline getirmek istiyorlard. Bu
yzden mezzinin namaz en hayrl ameldir diye seslenmesinin, bu amalaryla
uyumadn gryorlard. Hatta bu cmlenin ezanda baki kalmasnn, Mslmanlarn cihat

konusunda gevemelerine sebep olacandan korkuyorlard. Zira onlara gre eer halk bar
halinde bile olsa, namazn en hayrl amel olduunu anlarsa, sevap elde etmek iin sadece
onunla yetinecekti ve cihadn -sevabnn daha az olmasna karn- tehlikelerini kabul
etmeyecekti.
O gn valilerin en byk amalar, slam davetini yaymaya, dou ve baty fethetmeye
ynelikti. Memleketlerin fethi de halk, kendilerini tehlikeye atmaya tevik etmekle
salanmaktayd. yle ki Mslmanlarn gnllerine cihat sevgisini yerletirmek ve onlara,
kyamet gn kendisine ulamak istedikleri ve zlemini ektikleri en hayrl amelin cihat
olduunu anlatmak gerekirdi.
Bu nedenle onlar hayye ala hayril- amel cmlesini ezandan atmaya ve kendi
dncelerini, yce ve mukaddes slam eriatnn getirdii eyleri kabul etmekten ne
geirmeye karar verdiler! te bu yzden Kuunun dedii gibi ikinci halife minberde yle
dedi: ey Peygamber zamannda vard ama ben onlar yasaklyor ve haram biliyorum.
Kim bunlar yaparsa cezalandracam: Kadn mutas, Temett Hacc ve (ezanda) hayye ale
hayril amel sylemek!!![121]
Daha sonra, merin byle bir emir verdiini kesin bilip yle diyor: mer bu konuda kendi
itihadyla amel etmitir.
merden sonra gelen Mslmanlarn geneli -elbette Ehl-i Beyt ve onlara tabi olanlar harimere uyarak hayye ala hayril amel cmlesini ezan ve ikameden kaldrdlar! Bu cmle
tarih boyunca Ehl-i Beyt ve onlara tabi olanlarn iar olmu ve ia mezhebinin kanlmaz
itikatlarndan saylmtr. yle ki Fahh ehidi (Hseyin b. Ali b. Hasan b. Ali b. Ebu Talip),
Abbasi halifesi Hadinin zamannda Medinede kyam ettiinde mezzine bu cmleyi ezanda
okumasn emretti, o da okudu. Ebul-Ferec sfahani, Fahh ehidinin erh-i halini ve onun
ahadet macerasn el-Mekatilut-Talibiyyin adl kitabnda yazmtr.
Fahh[122] ehidinin kyam macerasn yazan herkes, bunu aka beyan etmitir.
Halebi[123]yle nakleder: Abdullah b. mer ve mam Zeyn'ul-Abidin Ali b. Hseyin (a.s)
ezanda hayye alel- felah cmlesinden sonra hayye ala hayril- amel derlerdi.
Yazar: Ehl-i Beyt ve onlara tabi olanlarn ezan ve ikamede bu cmleyi syledikleri
mtevatirdir. Eer onlarn fkh ve hadis kitaplarna mracaat edecek olursanz, bunu aka
grrsnz.

Hatrlatma
Biz mamiye ias yannda ezan 18 czdr:
Allah-u Ekber (4 defa)
Ehed-u en l ilahe illellah (2 defa)
Ehed-u enne Muhammeden Resulullah (2 defa)
Hayye ala hayril- amel (2 defa)
Allah-u Ekber (2 defa)
La ilahe illellah (2 defa).
kame de 17 czdr. Aynen ezan gibidir; u farkla ki ikier ikier sylenirler sadece ikamenin
sonunda yer alan La ilahe illallah 1 defa sylenir. Ayrca Hayye ala hayril- amel
cmlesinden sonra iki defa da qad qametis- salah sylenir.
Peygamber (s.a.a)in ismini syledikten sonra O Hazrete salavat gndermek mstehaptr. Ayn
ekilde Peygamber (s.a.a)den sonra Hz. Alinin vilayetine ehadet vermek de mstehaptr.
Yani ezan ve ikamede Ehed-u enne Emirel-muminine Aliyyen veliyyullah sylemek
mstehaptr.
Kim ezan ve ikamede Ehedu enne Emirel-muminine Aliyyen veliyyullah szn
sylemeyi bidat bilerse, kesinlikle yanlmtr. Zira mezzinler genellikle ezan czleri
arasnda veya ezana balamadan nce bir takm dua ve zikirler okurlar. Halbuki bu dua ve
zikirlerin hibirisi Peygamber (s.a.a) tarafndan sylenmemitir. Ama ayn zamanda bidat ve
haram da deildir. Zira mezzinler onlar ezann bir paras bilmezler. Bilakis bunlar genel
delillerin kapsamna girdiklerinden dolay onlar zikrediyorlar. Peygamber (s.a.a)in risaletine
ehadet verildikten sonra Hz. Alinin velayetine ahadet vermek de ayn hkm tamaktadr.
Buna ilaveten, ezan ve ikame esnasnda sylenen ksa szler (dua ve zikirler) ezan ve ikameyi
batl etmez ve bunlarn ezan ve ikamede sylenmesi haram deildir. Peki o zaman; bunlar

bidat ve haramdr, szleri nereden kt? Bu asrda Mslmanlarn saflar arasnda tefrika ve
ayrlk karmaktan ama nedir?!!!

(25)
TALAK VE PEYGAMBER (S.A.A)DEN
SONRA ONDA IKARILAN BDAT!

eri hkmlere gre kocann, eini eri muhallil ( helal edici) olmadan bir daha
nikhlayamayc nc talak, kiinin karsn iki kez boayp daha sonra ona geri
dnmesinden sonra meydana gelen talktr (boamadr).
yle ki, bir kez boam ama tekrar ona geri dnmtr; ikinci kez boam yine ona geri
dnmtr. Eer nc kez boayp tekrar ona dnmek isterse, artk bu kadn ona helal
olmaz. Ama bir baka erkekle (yani muhallille) evlenir ve o da onu boarsa, o zaman nceki
kocasna helal olur. te bu, mehur talaktr ki, baka bir erkek o kadnla evlenmedike ilk
kocasna helal olmaz. Nitekim Allah Teala Kurn- Kerimde bu konu hakknda yle
buyurmaktadr:
Boama iki defadr. Bundan sonras ya iyilikle

tutmak ya da gzellikle

salvermektir[124]
Yine yle buyuruyor:
Eer erkek kadn ( defa) boarsa, ondan sonra kadn bir baka erkekle
evlenmedike onu almas kendisine helal olmaz[125]
imdi Arap edebiyat uzmanlarnn bu ayetlerin lafzlar hakknda ne sylediklerine bir
bakalm: Zemaheri Keaf tefsirinde yle der: Talak, salvermek anlamndadr. Aynen
teslim anlamnda olan selam gibi.

Merretan (iki defa) yani bu talaklar aralkl olmak zere iki defa olmaldr. Her defann
arasnda fasla olmaldr. Boama iki defadr derken ama sadece iki deildir. Ama
onun tekrarn belirtmektir. Aynen unun gibi: Smme irciil- besare kerreteyn Yani:
Sonra gzn evir de iki kez bak.
Bundan sonras ya iyilikle tutmak ya da gzellikle salvermektir cmlesine gelince;
yani erkekler u ihtiyara sahiptirler ki, eer kendi kadnlaryla yaamak istiyorlarsa, onlar
iyilikle tutsunlar. Aksi takdirde, yeni bir hayat balatmalar iin onlar gzel bir ekilde serbest
braksnlar.
Baz fakihler yle demilerdir: ki defadan maksat, talak- ricinin iki defa oluudur;
dierinden sonra br. Zira nc talaktan sonra artk dn yoktur. Ama eer erkek kadn,
iki talak- riciden sonra nc kez boarsa, kadn, muhallil olmadan (dier biriyle
evlenmeden) bir daha kendisine helal olmaz...
Yazar: Ayetten ilk etapta insann zihnine ulaan anlam, Ehl-i Snnetin byk alim ve
mfessiri Zemaherinin izahdr. Tm ia ve Snni mfessirleri de byle sylemilerdir.
Allah Tealann buyurduu bu sz: Eer erkek kadn (nc defa) boarsa, ondan
sonra kadn bir baka erkekle evlenmedike onu almas kendisine helal olmaz
hanmna; Seni kez boadm diyen bir adamn syledii bu sz kapsamasna almas
mmkn deildir. Elbette bundan nce iki defa ayr zamanlarda faslal olarak boar ve her
birinden sonra ona dnerse, o baka. Bu durum herkes iin aktr.
Ama mer b. Hattab kendi hilafeti zamannda, bir lafzla, arada fasla olmakszn kadnlarn
boayan erkekleri grnce, bu yolla onlar tembihlemek istedi! Ehl-i Snnetin rivayetleri, bu
bidati mere nispet vermede olduka aktr.
rnein: Tavus-u Yemani yle diyor: talak, Ebu Sahba ve Ebu Bekirin zamannda bir
eit deil miydi?
bn-i Abbas yle cevap verdi: Evet, bir eitti. Ama merin zamannda erkekler kadnlarn
pe pee (arada fasla olmakszn) boadklarndan dolay, mer de onlarn byle
boamalarna izin verdi![126]
Yine bn-i Abbastan hepsinin sahih olduu deiik yollarla yle rivayet edilir: talak
(boama) Peygamber (s.a.a)in, Ebu Bekirin ve merin hilafetinin ilk iki ylnda bir eitti.

Ama mer yle dedi: Halk ok sevdikleri bir i hakknda acele ediyor. Bizim de onu
onaylamamz ve onlar iin bunu ciz klmamz iyi olur! Bylece bir lafzla talak (arada
fasla olmakszn kez boamay) onlar iin ciz ilan etti![127]
Hakim-i Niaburi bu hadisi Mstedrekinde naklederek Buhari ve Mslimin artyla sahih
demitir.
Zehebi de Telhisul-Mstedrekte onun sahih olduunu itiraf ederek eyheynin art ile
nakletmitir.[128]
Ahmed b. Hanbel de Msnedinde[129] onu nakletmitir. Dierleri de kendi muteber
kaynaklarnda onu rivayet etmilerdir. [130]
Seyyid Reit Rza da el-Minar adl eserinin c. 4, s. 210da onu Ebu Davut, Nesai, Hakim ve
Beyhakiden nakletmi ve yle demitir:
Peygamber (s.a.a) onun tersine hkmetti. Zira bn-i Abbas ei Rkaneyi bir mecliste kez
boad (arada fasla olmakszn bir defada talakla boad), sonra da ok piman oldu. Daha
sonra mevzuu Peygamber (s.a.a)e at. Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Onu nasl
boadn?
bn-i Abbas: talakla boadm.
Peygamber (s.a.a): Bir defada m?
bn-i Abbas: Evet.
Peygamber (s.a.a): Bu bir talak saylr. stediin takdirde ona dnebilirsin. [131]
Nesai, Mahremet b. Bukeyrden, babasndan, Muhammed b. Lubeydden rivayet eder ki:
Peygamber (s.a.a)e; Bir adam karsn bir yerde talakla boad diye haber verdiler.
Peygamber (s.a.a) ayaa kalkarak sinirli bir ekilde yle buyurdu: Ben olmama ramen
Allahn kitabyla m oynanyor? Bu srada birisi kalkarak: Ya Resulellah! Onu
ldrmeyelim mi...?[132]
Bu konuda bize ulaan ve muteber olan daha nice hadisler vardr. Bu yzden slam alimlerinin
onu mrsel olarak nakletmekte olduklarn gryorsunuz. rnein: Halid Msri ed-

Dimokratiyye adl kitabnda yle yazyor: mer b. Hattab nerede maslahat grseydi,
Kurn ve Snnet-i Nebevinin kutsal dini naslarn terk ederdi! rnein: Kurnn, zekattan
bir payn zayf imanllarn gnln elde etmek iin (Muellefet-u Gulub) ayrmasna,
Peygamber (s.a.a) ve Ebu Bekirin de onu demelerine ramen mer yle dedi: Biz slam
adna kimseye bir ey vermeyiz!! Veya Peygamber (s.a.a) ve Ebu Bekir ocuklu cariyelerin
satlmasn ciz bilmelerine karn mer onu haram ediyor! Veya bir toplantda verilen
talakn ( boamann), Peygamber (s.a.a)in snneti hkmyle bir talak saylmasna ramen
mer snneti terk ederek icmay bozuyor. [133]
stat doktor Devalibi Usul-u Fkh[134]adl kitabnda merin bir lafzla talak meselesine
gelince yle yazyor: merin, zamann deiim ve gereksinimine gre hkmlerin de
deiebilir olduu ad altnda meydana getirdii eylerden birisi de, bir lafzla (arada zaman
fark olmadan) talakn ilerlik kazanmasdr. Halbuki Peygamber (s.a.a)in, Ebu Bekirin ve
merin de hilafetinin ilk dnemlerinde, eer erkek bir lafzla karsn talak ile boam
olsayd bir talak saylrd. Nitekim sahih bir hadiste bn-i Abbastan merin de yle dedii
nakledilir: Halk ok sevdikleri bir i hakknda acele ediyorlar, ben de onu onaylyorum.
Daha sonra onu ciz ilan ederek tespit etti.
Daha sonra yle diyor: bn-i Kayyim yle demitir: Ama Emirul-mminin mer (r.z),
halkn talak (boamay) kk saydklarn ve defalarca bir lafzla kadnlarn talakla
boadklarn grnce, onlarn kendi yaptklaryla cezalandrmalar gerektiini anlad. Halkn,
bunu grnce bir lafzla talak vermeyi (boamay) terk etmeleri iin bu talak onaylad.
mer bu iin o asrda onlarn faydasna olduunu zannetti. Ama Peygamber (s.a.a), Ebu Bekir
ve merin hilafetinin ilk dnemlerindeki vaziyet, o gnler iin daha mnasipti. Zira o
dnemde boama azd! Halk Allahtan korkuyordu.
Sonra yle devam ediyor: Bu, zaman deiimi ile fetvann da deitii [135] durumlardandr.
Sahabe de merin gzel siyaseti ve halk terbiye etme yntemini anlam ve onu kabul
etmilerdir[136] ve buna tasrih etmilerdir.[137]
Daha sonra Devalibi yle diyor: bn-i Kayyim, kendi bulunduu zaman deerlendirmi ve
ona gre hareket ederek Peygamber (s.a.a) zamanna dnn daha iyi olduunu belirtmitir.
Zira onun zaman deimiti! Bir lafzla (arada fasla olmakszn) talak vermek, sahabe
zamannda haram ve yasak saylan eylerin helal saylabilmesi iin bir kapyd. yle diyor:

Eer cezalandrma, cezalandrlan ahsn yapt amelinden fazla olursa, onun terk edilmesi,
Allah ve Resul yannda daha iyidir.[138]
Yine diyor ki: bn-i Teymiye yle demitir: Eer mer, halkn verdii talaklarn abes
olduunu anladklarn grseydi, mutlaka gr, Peygamber (s.a.a)in zamannda olan
talaka dnerdi.
Daha sonra yle diyor: bn-i Kayyim ve bn-i Teymiyenin akllarna gelen ey, u anda
Msrdaki eri mahkemelerde yaplmaktadr. Zaman deiimi ile hkmlerin de deiimi
kuralna uyulmas iin, Peygamber (s.a.a) asrndaki hakim olan duruma dndler.[139]

(26)
MERN MEHUR BDAT OLAN
TERAVH NAMAZI!

merin kendi yanndan kard ve nass karsnda itihat ettii konulardan birisi de teravih
namaz klnmasn emretmesidir. Zira teravih namazn Peygamber (s.a.a) getirmedi ve Onun
zamannda da yoktu. Hatta Ebu Bekir zamannda bile sabkas yoktu. Allah (c.c) halk, stisqa
(cemaatle klnan yamur) namaz hari, mstehap ve nafile namazlarn cemaatle klmaya
davet etmemitir.
Allah (c.c), sadece farz olan be vakit gnlk namazlarnn cemaatle klnmasn buyurmutur.
Bu namazlar cemaatle klmak mstehaptr. Ayn ekilde tavaf namaz, bayram namazlar, ayet
namaz ve cenaze namazn topluca cemaatle klmak merudur.
Peygamber (s.a.a) ahsen, ramazan aynn nafile namazlarn cemaatsiz olarak yalnz bana
klard. Halk da nafile namazlarn klmaya tevik ederdi. Halk da bu namazlar aynen
Peygamber (s.a.a)in kld gibi klard.
Ebu Bekirin hilafeti dneminde de (hicretin 13. ylna kadar srmtr) durum byleydi. [140]
mer hilafet makamna geince, o yln ramazan ay orucunu, onda hibir deiiklik
yapmadan yerine getirdi. Ama hicretin 14. yl ramazan aynda bir grup sahabe ile mescide

geldi. Halk nafile namaz klyordu. Bir grup kyam halinde, bir grup rku ve dier bir grup da
secde halindeydi. Dier bir grup da oturup Kurn okuyor ya da zikir ile megul idi. Bu
manzaradan holanmayan mer, vaziyeti daha iyi duruma getirmeye karar verdi. Bylece
onlar iin ramazan gecelerinin balangcnda teravih[141] namazn teriy ederek herkesin ona
katlmasn emretti!! Daha sonra bunu btn ehirlere bir genelgeyle bildirdi. Medinede iki
kiiyi, bunlardan birisi erkekler, dieri ise kadnlar iin imamlk yapmak zere teravih
namazn kldrmakla grevlendirdi!
Ramazan aynn snnet namazlar hakkndaki rivayetler tevatr haddine ulamtr. rnein:
Buhari ve Mslim yle naklederler: Peygamber (s.a.a) buyurdu: Kim ramazan aynn
mstehap namazlarn yerine getirirse, gnahlar balanm olur. Peygamber (s.a.a)
hayatta olduu mddete vaziyet byleydi. Yani halk aynen Peygamber (s.a.a) gibi ramazan
ay nafile namazlarn klard ve onda hibir deiiklik meydana gelmedi. Ebu Bekir
zamannda ve merin hilafetinin ilk yllarnda da durum byleydi. [142]
Yine Buhari Teravih kitabnda, Abdurrahman b. Abdukariden yle rivayet eder:
Ramazan ay gecelerinden birinde merle beraber Mescid-i Nebiye gittik. Halk grup grup
ve danktlar. mer yle dedi. Bana gre, bunlar bir imama uyarlarsa daha iyi olur. Daha
sonra Ubey b. Kabn onlara imamlk etmesini emretti. Baka bir gece merle beraber
mescide gittiimizde halkn nafile namazn cemaatle kldn grdk. mer yle dedi: Bu
gzel bir bidattir!...
Allame Kastalani[143] merin Bu gzel bir bidattir szne gelince yle yazyor: Onu
bidat olarak nitelemesinin sebebi, Peygamber (s.a.a)in, ramazan nafilelerinin cemaatle
klmasna emretmediinden dolaydr. Ebu Bekirin zamannda da cemaatle klnmyordu.
Gecenin ilk saatlerinde de klnmyordu, rekat saylar da bu kadar deildi.
Bunun benzerini, Tuhfetul-Baride ve Sahih-i Buharinin dier erhlerinde de nakletmilerdir.
Ebu Velid Muhammed b. ahne kendi tarih kitabnda (Ravzatul-Menazir) hicri 23. Yl
olaylarnda merin lmn anlatrken yle yazyor: mer, ocuklu cariyelerin
satlmasn yasaklayan ilk ahstr. Yine mer, cenaze namaznda halkn 4 tekbir sylemesini
emreden ilk ahstr. Yine mer, halkn teravih namazn cemaatle klmasn emreden ilk
ahstr!...

Siyuti de Tarihul-Hulefa adl kitabnda, Ebu Hilal Askeriden [144] naklen merin ilk olarak
yapt ileri sayarken yle yazyor: O Emirul-Mminin olarak arlan ilk ahstr!
Ramazan aynda teravih namaznn cemaatle klnmasn emreden ilk ahs odur. Mutay
haram klan ilk ahs odur. Cenaze namaznda drt tekbir sylenmelidir! diyen ilk kii
odur.
Muhammed b. Sad Tabakat adl eserinin 3. cildinde merden bahsederken yle yazyor:
O, Ramazan aynda teravih namaznn cemaatle klnmasn emreden ve bunu tm ehirlere
ferman olarak gnderen ilk ahstr. Bu olay hicri 14. Ylda olmutur. Medinede, kadn ve
erkeklere cemaat imam olmalar iin iki kii belirledi.
bn-i Abdlbirr el-stiab adl eserinde, merin erhi halinde yle yazyor: Ramazan
ayn, toplu bir ekilde nafile namaz klmakla nurlu klan odur!
Yazar: Bunlar -Allah bizim ve onlarn hatalarn balasn- yle zannediyorlar ki mer
teravih namazyla, Allah ve Resulnn, hikmetinden gafil olduklar bir eyi meydana
getirmitir! Halbuki onlar, ilahi kanun ve nizamlardaki hikmetlerden gafil olmaya daha
layktrlar.
Ramazan ay nafile namazlarnn cemaatle klnmasnn reddiyesinde yle sylememiz
yeterlidir: Allah, kullarnn gecenin sessiz karanlnda yalnz balarna Ona ynelmelerini ve
Onun dergahna ynelerek alamalarn, dua, zikir okumalarn, tm ihtiyalarn Ondan
istemelerini ve Onun geni rahmetine gz dikmelerini, onlara snak verenin ve onlar
kurtaracak olann sadece ve sadece rahman ve rahim olan Allah olduunu bilmelerini
istemektedir.
te bu yzden Allah Teala nafileleri cemaat kaydndan karm ve kullarn yalnz balarna
istedikleri ekilde Allaha yaklamalarn salamtr. Bunlar herkes istedii ekilde -tek
bana veya birka kiinin yannda- yapabilir. Zira bunlar yaplabilecek en gzel ilerdir. Bu
durum Peygamber (s.a.a)den rivayet edilen hadislerde de gemitir. Ama cemaate baland
zaman bu gibi zelliklerini kaybetmektedir.
unu da izafe edeyim ki; nafile namazlarnn cemaat namazlar kaydndan kurtarlmas ve
onlarn evlerde tek bana yerine getirilmesi, evlerin de namazn bereket ve erefinden
nasipsiz kalmamalarna sebep olmaktadr. Bu yolla onun nee, lezzet ve terbiye rol de

korunmu olur. Zira ocuklar, anne baba ve dedelerine uyarak dindarlk ve Mslmanlk
yolunu seerler. Bu durum onlarn zihninde ok gzel bir etki brakr.
Abdullah b. Mesud Peygamber (s.a.a)den yle sordu: Nafile namazn evde klmak m
daha iyidir yoksa mescitte klmak m?
Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Benim evimin mescide ne kadar yakn olduunu grmyor
musun? Buna ramen ben farz namazlar hari dier namazlarm evde klmay seviyorum.
Bu rivayeti Ahmed b. Hanbel, bn-i Mace ve bn-i Hzeyme kendi sahihlerinde
nakletmilerdir. Ayn ekilde Rknddin Abdlazim b. Abdulkavi Munzirinin et-Terib vetTerhib adl kitabnn Nafile Namazlarna Terib babnda da gelmitir.
Zeyd b. Sabitten yle dedii rivayet edilir: Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Ey insanlar!
Namazlarnz evlerinizde kln; zira farz namaz hari insann kld en iyi namaz evinde
kld namazdr.
Bu rivayeti Nesai ve bn-i Huzeyme de sahihlerinde nakletmilerdir.
Enes b. Malik yle diyor: Peygamber (s.a.a) buyurdular ki: Baz namazlarnzla evlerinize
deer verin.
Yine Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Allahn anld ev ile Onun anlmad ev, (aynen)
diriyle l gibidir.
Bu rivayeti Buhari ve Mslim nakletmilerdir.
Cabir b. Abdullah Ensar yle diyor: Peygamber (s.a.a)yle buyurdu: Sizden birisi namazn
mescidde kldnda, ondan bir pay da evi iin ayrmaldr. Allah Teala, evinde kld
namazda hayr klmaktadr.
Mslim ve dierleri bu rivayeti nakletmilerdir. bn-i Mace de bu rivayeti senetleriyle beraber
Ebu Said-i Hudriden nakletmitir. Bu konuyla ilgili rivayetler olduka oktur ama elinizdeki
kitabn hacmini amaktadr.
Ama ihtiyatkar ve dzen ehli olan halife! Cemaat namaznn ekil ve dzenini, pek ok
toplumsal faydalarn ve ilahi iarn onda daha iyi cilvelendiini grmekteydi.

Bilinmesi gerekir ki, slam eriat, bunlarn farknda olduundan namazlar iki ksma
ayrmtr. Farz namazlar cemaat ile mstehap bilmi, nafileleri ise dier sebepler iin karar
klmtr. Allah ve Resul bir ie hkm verdii zaman, inanm bir erkek ve kadna o
ii kendi isteklerine gre seme hakk yoktur.

(27)
CENAZE NAMAZINDA DRT TEKBR

Peygamber (s.a.a) cenaze namazlarnda be tekbir sylyordu. Ama ikinci halife drt tekbir
sylenilmesi uygun grd. Halk da cenaze namaznda drt tekbir sylemeye zorlad. Ehl-i
Snnet byklerinden bir grup bunu itiraf etmitir. rnein: Siyuti, Ebu Hilal Askeriden
naklen Tarihul-Hulefa adl eserinde ve bn-i ahne Kamil-i bn-i esirin haiyesinde
baslan Ravzatul-Menazir adl eserinde ve dier aratrmac alimler kendi kitaplarnda
bunu belirtmilerdir.
Bu konu hakknda, stat Halid Muhammed Halid el-Msrinin ed-Dimokratiyye
(demokrasi) kitabnda yazlanlar, okurlarmz iin yeterlidir. nc talak konusunda ondan
bahsetmitik.
Ahmed b. Hanbel Zeyd b. Erkamdan naklen Abdulaladan yle nakleder: Cenaze
namaznda Zeyd b. Erkamn arkasnda durdum. Zeyd be tekbir syledi. Abdullah b. Ebu
Leyla yerinden kalkp Zeydin elini tutarak yle dedi: Unuttun mu? Zeyd: Hayr! Ben bir
cenaze namaznda Habibim Ebul-Kasmn (Hz. Muhammed) arkasnda durarak cenaze
namaz kldm. O be tekbir syledi. Ben kesinlikle onu terk etmeyeceim dedi.[145]
Yazar: Zeyd b. Erkam, Sad b. Habte diye mehur olan Sad b. Cbeyre (ki o da ashaptandr)
cenaze namaz kld. O da be tekbir syledi.
bn-i Hacer el-sabe adl kitabnda Sadn erhi halinde bunu nakletmitir. bn-i Kuteybe de
el-Maarif adl kitabnda Sadn torunu Ebu Yusuf Kadnn erhi halinde onu aktarmtr.

Yine Ahmed b. Hanbel, Yahya b. Abdullah el-Cabir yoluyla Hzeyfeden yle nakleder:
Medainde Hzeyfenin klesi sann arkasnda bir cenaze namaz kldm. O be tekbir
syledi. Daha sonra bize dnerek yle dedi: Yanl yapmadm ve unutmadm da. Tam
tersine sahibim ve veli nimetim Hzeyfe b. Yeman gibi amel ettim. Zira o, bir cenaze
namaznda be tekbir syledi.
O srada bana dnerek yle dedi: Yanl yapmadm, unutmadm da; aynen Resul-i Ekrem
(s.a.a) gibi tekbir syledim.[146]

(28)
ERKEK VE KIZ KARDEN MRAS ALMA
ARTI VE MERN BDAT

Allah-u Teala Kurn- Kerimde, erkek ve kz kardein miras hakknda yle buyurmutur:
Senden fetva isterler. De ki: Allah, babas ve ocuu olmayan kimsenin miras
hakkndaki hkm yle aklyor: Eer ocuu olmayan bir kimse lr de onun bir kz
kardei bulunursa, braktnn yars bunundur. Kz karde lp de ocuu olmazsa,
erkek karde ona varis olur. Kz kardeler iki tane olursa (erkek kardelerinin)
braktnn te ikisi onlarndr. Eer erkekli kadnl daha fazla karde mevcut ise
erkein hakk iki kadn pay kadardr. armamanz iin Allah size aklama yapyor.
Allah her eyi bilmektedir.[147]
Ayette grdnz gibi erkek ve kz kardelerin miras alma artlar, lenin evladnn
olmamas durumundadr. Arap dili asndan kz da veled (evlat) kelimesinin iine
girmektedir. Zira veled; ister kz olsun ister erkek evlat, ocuk anlamndadr.
Tm lgat kitaplar bu anlam belirtmitir. Kurn- Kerim de bu kelimeyi ayn anlamda
kullanmtr. Nitekim Kurn yle buyuruyor:
Allah size, ocuklarnz hakknda, erkee, kadnn paynn iki misli (miras vermenizi)
emreder.[148]

Araplardan birisine karsnn kz ocuu dourduu haber verildiinde yle dedi: Ma hiye
binimel veled! Bu veled (ocuk) iyi deildir! (Burada, erkek ocuuna veled denildii
gibi kz ocuuna da veled denilmitir.)
Ama mer b. Hattab miras ayetindeki veled kelimesini erkek anlamna yorumlad. Bundan
dolay mirasta, ana babann kz kardelerini lnn kzyla eit tuttu ve onlardan her birine
mirasn yarsn verdi. merden sonra drt mezhep alimleri de onu taklit ettiler!!
Ama Peygamber (s.a.a)in Ehl-i Beytinden olan Masum mamlar ve onlarn dostlarndan
mamiye ias unda icma etmilerdir ki: lnn, -ister kz ister erkek, ister bir tane ister daha
fazla olsun- evlad olduu takdirde onun erkek kardelerinin, kz kardelerinin ya da dier
akrabalarnn mirasta bir haklar yoktur.[149]
Delilleri ise u ayettir: Allahn kitabna gre yakn akrabalarn bazlar bazlarndan m
(mirasta) nceliklidir.[150]
ia fakihleri aka yle diyorlar: Kurn ayetine istinaden, lnn evlad olduu takdirde,
-onun tek bir kz ocuu olsa dahi- onun akrabalarna mirastan bir ey yetimez. (steyenler
iann fkhi kitaplarna, zellikle eyh Hrr-i Amilinin Vesailu-ia kitabna mracaat
edebilirler.
bn-i Abbasa yle sordular: Bir adam lm, ondan bir kz ocuu ve ayn ana babadan
olan bir kz kardei baki kalmtr.(Bu durumda lenin miras kime yetiir?)
bn-i Abbas: Kz kardeinin hibir hakk yoktur. Mirasn yars farz olarak kzna verilir;
mirastan geri kalan ise yine ona dndrlr.
Soru soran adam: Ama mer tam tersine gre hkmetmitir!
bn-i Abbas: Siz mi daha iyi biliyorsunuz yoksa Allah m?
Soru soran ahs diyor ki: Ben onun sebebini bir trl anlayamadm. Bundan dolay bn-i
Abbasn szn Tavus-i Yemaniden sordum.
Tavus-i Yemani yle cevap verdi: Babam bn-i Abbastan yle dediini nakleder:

Allah (c.c) yle buyurmutur: Eer ocuu olmayan bir kimse lr de onun bir kz
kardei bulunursa, braktnn yars bunundur. [151]
Ama siz Ehl-i Snnet yle diyorsunuz: lnn evlad olsa bile mirasn yars kz kardee
verilir![152]

(29)
FARZLARDA AVL VE MERN
ONA KARI CAHLL

Mslmanlar Avlin ciz olup olmad konusunda ihtilafl grlere sahiptirler. Avl; lnn
geriye brakt mirasn, varislerin kendilerine den haklarndan az geldii zaman ortaya
kar. rnein: Miraslar iki kz karde ve koca olursa. Zira iki kz karde mirasn te ikisini
(3 / 2); koca ise mirasn yarsn almaldr.
mer, hangisinin ncelikli tutulup hangisinin ikinci plana alnacan anlayamad. Bu yzden
eksiin, herkesin hissesine oranla onlara blnmesini emretti. Bu, konuyu kartran merin
bu meselede adaletinin son derecesiydi.
Ama Ehl-i Beyt mamlar, hangisinin ncelik hakkna ve hangisinin ikinci plana alnmas
gerektiini ok iyi biliyorlard. Bu nedenle ne geirilmesi gerekeni ne geiriyor, geriye
atlmas gerekeni ise geriye atyorlard. Herkese hakkn veriyorlard. (nk) Ehl-i Beyt,
evin ierisinde olan (slam) herkesten daha iyi bilmektedir!
mam Muhammed Bakr (a.s) yle buyuruyor: Emirul-Mminin Ali (a.s) yle buyururdu:
ldeki kumlarn saysn bilen Allah, miras hisselerinin alt ksmdan fazla olmadn
bilmektedir. Bunun sebebini bir anlayabilseydiler!
Yazar: Hz. Ali (a.s)n zamannda her eyi alt cz var sayarlard; her cz de altda birdi.
Nitekim gnmzde de her eyi 24 qrat[153] var sayarlar.
Buna binaen, Hz. Alinin maksad udur: Eer doru dnrseniz, miras paylarnn alt ksm
gemeyeceini greceksiniz. te bundan dolay alt hisseden teye getiniz. Zira eksik

miktarnca alt hisseye bir ey ekliyorsunuz. Mesela: lnn baba ve annesi, iki kz ve kocas
olursa, alt hisseden iki hisse anne babaya, drt hisse de iki kza verilir. Bylece alt hisse
kamil olur. Sonra siz koca iin alt hisseye bir buuk ekliyorsunuz, derken hisseler altdan
yedi buuk hisseye ulayor. Bu Allah iin muhaldr. Allah hibir zaman byle bir varsaymda
bulunmaz.
bn-i Abbas yle diyordu: Allah kendi kitabnda, (bir malda) iki yar ve bir tane de te bir
zikretmemitir. Kim isterse bu konuda onunla Hacerl-Esvedin yannda mbahale etmeye
(lanetlemeye) hazrm.
Yine yle syledi: Sbhanellah! Acaba ldeki kumlarn saysn bilen Allah, bir maldaki
hisseyi iki yar ve te bir kldn m zannediyorsunuz? Maln iki yars gittikten sonra artk
te birine yer kalr m?
Etraftakiler yle dediler: Ya Ebel-Abbas! Peki mirastaki bu fazlalk nereden kt?
bn-i Abbas yle dedi: mer, varisler arasnda miras taksim ederken yle dedi: Yeminler
olsun ki ben, sizden hanginizin nde ve hanginizin geride olduunu bilmiyorum. Miras
hepinize eit olarak paylatrmaktan da baka kar bir yol bilmiyorum!
bn-i Abbas sznn devamnda yle dedi: Allaha and olsun ki, eer Allahn ne
geirdiini ne geirseydiniz ve arkaya attn arkaya atsaydnz, mirastan bir ey fazla
gelmezdi.
Etrafndakiler: Allah Teala hangisini ne geirmi, hangisini arka atmtr?
bn-i Abbas: Allahn, her miras sahibi iin vermi olduu hisse nceliklidir. Arkaya atlan
ise mirasnn ortadan kalkt kimsedir. ncelik sahibi hissesini alp ktktan sonra geriye
kalan, arkaya atlan kimse iindir. Allahn geriye att ite budur.
Allahn ncelik tand hisse kocann paydr. Mirasn yars ona verilir. Bu yar hisseyi
ortadan kaldracak bir durum mevcut (rnein, evlat) olursa, kocann hissesi drtte bire der.
Kocann hissesini bundan daha aa drecek bir ey yoktur. Kadn ve anne de ayn hkme
sahiptirler.

Geriye atlanlar ise, mirasn yarsn ve te ikisini miras alan lnn kzlar ve kz
kardeleridir. Dier feraiz, onlar bu hisselerinden mahrum brakt zaman mirastan geriye
kalanlar onlara ular.
O halde; ncelikli olanlar ve arka plana geirilenler bir araya toplandklar zaman ilk nce
ncelikli olanlara hisseleri verilir. Eer geriye bir ey kalrsa arka plana geirilenlere aittir...
ehid-i Sani bu hadisi er-Ravzatul-Behiyye fi erh-i Lmatil-Demekiyye adl eserinde
nakletmitir. Biz, bir takm faydalarndan dolay bu hadisi kamil olarak aktardk.
Hakimi Niaburi[154] de bn-i Abbastan yle dediini nakleder: Ferizde (mirasta) Avli
kabul eden ve tm hisselerden bir miktar azaltp tm hisselere oranla fazlalk karan ilk ahs
mer b. Hattaptr. Allaha yeminler olsun ki, Allahn ncelik tand kimseye ncelik tansa
ve arka plana geirdiini arka plana alsayd, ferizde fazlalk ve avl meydana gelmezdi.
bn-i Abbas sonra yle diyor: Dier hisselerin kendisini ortadan kaldramayan farz hisse
ncelik sahibidir. rnein: Koca, kar ve anne hissesi. Dier hissenin kendisini ortadan
kaldrd ve ncelikli olann hissesini alp ktktan sonra geriye kalan maldan baka bir eyi
alamayan kimse ise Allahn geri plana ald kimsedir. rnein: Kz kardeler ve kz evlatlar.
O halde, miraslarn hepsi bir araya toplanrsa, ncelikli olanlara hisseleri kamil olarak
verilir; geriye bir ey kalrsa, sonraki tabakada yer alanlara aittir.
Hakim bu hadisi naklettikten sonra yle diyor: Bu hadis Mslimin artyla sahihtir. Ama
Buhari ve Mslim bunu nakletmemilerdir.
Zehebi bu hadisi nakletmi ama sahih bilmemitir. Biz Musa Carullahn Avl konusu
etrafndaki cevaplar zerinde ok dakik bahislerde bulunduk. Ecvibet-u Musa Carullah adl
kitabmza bakabilirsiniz.
Gemi bahislere binaen: Koca, anne ve kzlar (miras olarak) bir araya toplanrlarsa, nce
koca ve annenin hisseleri verilmelidir. Kocaya drtte bir, anneye ise altda bir verilir. Geri
kalan miras ise kz evlatlar arasnda eit olarak datlr.
Eer bunlarla beraber iki kz karde daha olursa, onlara bir ey yetimez. Zira varisler, Ehl-i
Beyt mamlar ve onlarn takipileri olan fakihler asndan tabakadr:

Birinci tabaka; Anne, baba ve evlatlardr. Geni bilgi iin fkh kitaplarna baknz.
kinci tabaka; Erkek karde, kz karde, dede ve ninedir. Geni bilgi iin fkh kitaplarna
baknz.
nc tabaka; Amca, hala, day ve teyzedir. Bu snflandrma, mamiye ias ve
Peygamber (s.a.a)in hanedanna tabi olanlarn fkh ve hadis kitaplarna gre yaplmtr.
Binaenaleyh, birinci tabakadan bir kii mevcut olduu mddete, ikinci ve nc tabaka
fertleri miras alamazlar. Delil ise u ayettir:
Allahn

kitabna

gre

yakn

akrabalarn

bazlar

bazlarndan

(mirasta)

nceliklidir.[155]
Bu, Allahn, Kurnn bir ei olarak karar kld, her ikisinin de beraber kyamet gn
Peygamber (s.a.a)e varaca Ehl-i Beytin mezhebidir. ia alimlerinin bu usul zerine icmas
vardr. O halde alt tabakadan olan kz kardeler, anne mevcut olduu mddete mirastan bir
hak alamazlar. Allah her eyin daha iyisini bilir.

(30)
ERKEK KARDEN OLMASIYLA
DEDENN MRAS HAKKI VE MERN
BU KONUDAK FETVASI

Beyhaki Snen ve abul-man adl kitapta ve Muttaki Hindi Kenzul-Ummal [156]adl

kitapta rivayet ederler ki mer Peygamber (s.a.a)e yle sordu: Erkek kardeler olduu
halde dedenin irs hakk nasldr?
Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Bu sorudan amacn nedir ey mer? Bunu renmeden
ldn grr gibiyim.
Hadisin ravisi Said b. Mseyyib yle diyor: mer bunu renmeden nce ld.

Yazar: mer hilafeti boyunca bu meselede bocalayp durdu. Hatta yetmi eit hkm verdii
sylenir. Ubeyde Salmani bn-i Ebi eybeden naklen yle der: Ben merin dede
mirasnn hkm hakknda yz eit fetva okudum ve ezberledim.[157]
merin[158] kendisi yle dedi: Ben dedenin miras hakk konusunda birok hkmler verdim
ve haktan da o tarafa gemedim. Ama sonunda bu zor meselede Zeyd b. Sabite mracaat
ettim.
Tark b. ehab- Zohri Hayatul-Hayvan adl kitabn Hayye blmnde Dumeyriden
naklen yle diyor: mer b. Hattab erkek kardeler mevcut olduu halde dedenin hissesi
hakknda eit eit hkmler verdi. Daha sonra sahabeyi toplad ve meseleyi yazmak iin
koyunun krek kemiini ald. Onlar, merin dede yerine baba yazmak istediini grdler.
Tam bu srada bir ylan ortaya kt ve herkes firar etti. mer yle dedi: Eer Allah onu
sabit klmak isteseydi onaylard.
Daha sonra mer Zeyd b. Sabitin evine giderek ona yle dedi: Seninle dedenin miras
hissesi hakknda konumak iin geldim. Ben dede yerine babaya yer vermek istiyorum.
Zeyd yle dedi: Ben baba olarak yer vermeni onaylamyorum. mer de sinirli bir ekilde
evi terk etti.
Bir defa daha birisini Zeyde gndererek mevzuu ondan istedi. Zeyd grn bir deri
parasna yazarak ona gnderdi. mer Zeydin yazd eyi grnce minbere karak onu
halka okudu ve yle dedi: Zeydin dedenin miras hissesi hakkndaki grn ben de
onaylyorum.[159]

(31)
HMARYYE DYE MEHUR
ORTAK HSSE

Konunun zeti yledir: Bir kadn lerek kendisinden geriye bir koca ve bir de anne brakt.
Ayn zamanda ana bir iki erkek karde ve ana baba bir, iki kardee de sahipti. Bu olay ikinci
halifenin zamannda meydana geldi. ki defa bu olay onun huzuruna gtrdler. lk defasnda

mer kocann hakkn mirasn yars, annenin hakkn mirasn altda biri ve ana bir
kardelerin hakkn her birine altda bir olmak zere mirasn te birini vermelerini
hkmederek, ana baba bir kardeleri mirastan mahrum brakt!
kinci defasnda da ayn ekilde hkm vermek istedi, ama ana baba bir kardelerden birisi:
Farz edin babamz eekti, bizi annemizin mirasna ortak kl dedi. mer de mirasn te
birini drt karde arasnda eit bir ekilde paylatrd.
Adamn biri: Sen geenlerde bu ikisine hibir pay vermemitin! dedi.
mer cevaben: O, o gn verdiim hkmd, bu ise bugn verdiim hkmdr!! dedi.
Beyhaki ve bn-i Ebi eybe bu olay snenlerinde nakletmilerdir. Yine Abdurrazzak, Camii
ve Kenzul-Ummal[160] kitaplarnda ve Fazl erkavi de eyh Zekeriyya-yi Ensarinin
Tahririnde bu olay nakletmilerdir.
Mecma'ul-Enhur; erh-i Mltekal Ebhur adl kitabn yazar yle nakleder: mer nce ana
baba bir kardelerin mirasta haklar olmadn savunuyordu. Ama sonradan fikri deiti.
Ve yine yle diyor: Grnn deimesi ise udur: Bu konu hakknda sorulan soruya kendi
fikrini syledi. Ana baba bir olan kardelerden birisi kalkarak yle dedi. Ya EmirelMminin! Var sayn babamz eektir, acaba hepimiz bir anneden deil miyiz?
mer bir sre ban aa salarak dnd ve yle dedi: Evet, doru sylyorsun. nk
hepiniz bir annenin ocuklarsnz.
Daha sonra onlar mirasn te birine ortak yapt. Ahmed Emin bu olay ayn ekilde
zetleyerek Fecrul-slamn c. 1, s. 285de nakletmitir.
ki kardeten birisi halifeye: Faraza ki babamz eekti! dediinden dolay bu olay himar
(eek) hissesi diye mehur olmutur. Ayn zamanda Haceriyye ve Yemmiyye diye de
bilinir. Zira kardelerden birinin: Farz et ki babamz denize atlan bir tat dedii de
nakledilmitir. Bu olay meriyye diye de tannr. Zira mer bu konuda iki ayr gre
sahiptir!! Mtereke diye de bilinir. Muhibbuddin Muhammed Murteza Vasiti bu yzden
Tacul-Erus adl kitabnn irk blmnde genie nakletmitir.

Bu mesele drt mezhep alimleri arasnda mehur olan meselelerdendir. Onlarn da bu

konudaki grleri farkldr. Ebu Hanife, Ahmed b. Hanbel, Zafer ve bn-i Ebi Leyla merin
birinci grne uyarak ana baba bir kardelerin miras hakk olmadna fetva vermilerdir.
Ama afii ve Maliki, merin ikinci grn kabul ederek onlar mirasn te birine ortak
klmaktadrlar.
Ama Ehl-i Beyt mamlar ve Onlarn ialar (nceden de sylediimiz gibi) varisleri
tabakaya ayrmlardr. Birinci tabaka mevcut olduu mddete ikinci tabaka miras alamaz.
ia asndan anne birinci tabakadan, karde ve kz kardeler ikinci tabakadandr.
O halde ia asndan bu meselenin hkm yledir: Mirasn yars kocaya verilir. Geriye
kalan da anne alr. Annenin hayatta olduundan dolay ne ana baba bir kardeler, ne de
sadece ana bir olan kardeler mirastan hibir ey alamazlar.

(32)
MRAS KANUNU
ARAP VE ACEM KAPSAR

Allah (c.c) Kurn- Kerimde yle buyuruyor:

Ana babann ve yaknlarn

braktklarndan erkeklere bir pay vardr; ana babann ve yaknlarn braktklarndan

kadnlara da bir pay vardr. Gerek azndan, gerek oundan belli bir hisse
ayrlmtr[161]
Yine yle buyuruyor: Allah size, ocuklarnz hakknda, erkee, kadnn iki misli (miras
vermenizi) emreder.[162]
Miras ayetlerinin tm ayn tarzdadr ve hepsi de mutlak ve kaytszdr. Bunlarn tm de
Nisa suresindedir.
Peygamber (s.a.a)in bu konudaki sz ayn ekildedir. Mslmanlarn tm nass ve fetva
asndan buna icma etmilerdir.
mam Cafer Sadk (a.s) yle buyuruyor: slam; Allahn birliine ehadet vermek ve
Peygamber (s.a.a)in risaletini tasdik etmekten ibarettir. Bu iki cmle ile Mslmanlarn kan
mahfuz olur. Evlilik, boama ve miras hkmleri de bu temel zerinedir.
mam Bakr (a.s) Hamran b. Ayann Sahihinde yle buyuruyor: slam, sz ve davrantan
meydana gelen bir eydir ve onun zerine kuruludur. te bu, kanlarn mahfuz kalmasna
neden olur. Miras kanunlar ve evliliin mbah olmas bu temel zerinedir. Mslmanlk da
bunlara ilaveten, namaz klmaktr, zekat vermektir, ramazan ay orucunu tutmaktr ve hacca
gitmektir. Bylece kfrden kp iman nuruna hidayet olurlar.
Ama Malik b. Enes el-Muvatta adl kitabnda gvenilir birisinin Said b. Mseyyibten yle
duyduunu nakleder: mer b. Hattap, Araplarn arasnda domu bir Acem hari dier
Acemlerin miras almasn yasaklyordu!
Malik yle diyor: Eer dman topraklarndan hamile bir kadn gelir de Mslmanlar
arasnda doum yaparsa ocuk ona aitti ve Allahn kanununa gre annesi lrse ocuk onun

mirasn alabilir, (annesine varis olabilir) anne de ona varis olarak ocuunun mirasn
alabilir.[163]

(33)
DAYININ YEENNDEN
MRAS ALMASI

Said b. Mensur kendi sneninde yle nakleder: Cahiliyet zamannda kz kardei esir olan bir
adam, daha sonra kz kardeini bulur ve bir erkek ocuunun olduunu grr. Ama ocuun
babas belli olmuyor. Bu adam kz kardeini satn alarak hrriyetine kavuturur. Kz
kardeinin olu byk bir servet kazanr ve daha sonra lr. Abdullah b. Mesudun yanna
gelerek meselenin hkmn sorurlar.
bn-i Mesud kadnn kardeine yle diyor. merin yanna git ve meseleyi ondan sor, sonra
bana gelerek meselenin cevabn bana syle.
Erkek karde mere giderek olay anlatr. mer yle diyor: Ben seni kz kardeinin
olunun yaknlarndan birisi olarak grmyorum ve o mirasta hibir hakkn yoktur.
Bu nedenle ona mirastan hibir ey vermiyor. Bu adam geri dnerek olay bn-i Mesuda
anlatr. bn-i Mesud o adamla beraber merin yanna gidiyor ve bu adam hakknda nasl bir
fetva verdiini soruyor.
mer yle diyor: Bu adam, ne lnn akrabalarndan birisi olarak gryorum, ne de
mirastan bir hisse sahibi olarak gryorum. Bu yzden miras almas iin hibir delil yoktur.
Ey Abdullah! (bn-i Mesud) Senin grn nedir?
Abdullah cevaben yle diyor: Bana kalrsa bu adam lnn yaknlarndandr. Zira onun
days ve veli nimetidir. nk onu klelikten kurtarp hrriyetine kavuturmutur. Bana gre
miras almas gerekir.
mer de ilk hkmn iptal ederek o adama mirastan hak verir!!

Bu olay Kenzul-Ummaln[164] yazar nakletmitir. Elbette bn-i Mesudun fetvas, len

ocuun annesinin ondan nce lm olmas durumunda dorudur.[165]

(34)
KOCASININ LMNDEN SONRA
HAMLE KADININ DDET

Beyhaki abul-man adl kitabnda yle rivayet eder: Bir kadn merden yle
sordu: Ben len kocamn iddeti bitmeden doum yaptm. (hkm nedir?)
mer yle fetva verdi: Drt ay on gn geene dek sabretmelisin.
Ama Ubey b. Kab ona itiraz ederek yle dedi: Bu kadnn iddeti doum yapmasna
kadardr ve ondan sonra drt ay on gn doldurmadan nce evlenebilir.
mer kadna: Ben de senin duyduunu duyuyorum [166] dedi. Daha sonra fetvasndan
dnerek hkmetmedi. Ama sonra Ubey b. Kabin grn kabul ederek yle dedi:
Kocasnn cenazesi defnedilmeden nce doum yapm olursa[167] evlenmesi cizdir.
Drt mezhebe tabi olanlar da gnmze kadar bu fetvaya amel etmilerdir.
Ama biz mamiye ialar Kurnda, kocas lm kadnn iddeti ile elien iki ayet bulduk. O
ayetlerden biri udur: Gebe olanlarn iddeti (bekleme sresi), yklerini brakmalardr
(doum yapmalardr).[168] Dieri ise udur: Sizden lenlerin, geride braktklar eleri,
(evlenmeden) drt ay on gn beklerler.[169]
O halde kocas len hamile kadn birinci ayete amel etmek isterse, ikinci ayetteki 4 ay 10 gn
iddeti bitmeden nce doumdan sonra evlenebilir. Ama eer ikinci ayetin hkmne gre amel
edilirse, doum yapmadan nce bile drt ay on gn sabrettikten sonra evlenebilir. Her iki
varsaymda, varsaymlarn her biri ayetlerden birisine muhaliftir. Ayn zamanda en uzak
mddeti semek hari her iki ayete amel etmek de mmkn deildir. te bu mam Ali (a.s) ve
bn-i Abbastan rivayet edilen hadisin aynsdr. mamiye ias, masum mamlarn aklamas
ile bu ii yapmaktadrlar (yani en uzun mddeti beklemesi gerektiini sylemektedirler).

Bir Hatrlatma
Mslmanlar drt ay on gn olan vefat iddetinin balangc hakknda ihtilafa
dmlerdir. Ehl-i Snnet yle diyor: ddetin balangc, kocann lm iledir, ister kadnn
olaydan haberi olsun ister olmasn. Ama biz mamiye iasna gre; vefat iddeti kadnn,
kocasnn lmn rendii andan itibaren balar. O andan itibaren drt ay on gn sre
beklemelidir. Bu mddet sona erdikten sonra evlilik ona helal olur.

(35)
KOCASI KAYBOLMU
KADINLA EVLLK

Doktor Devalibi yle diyor: ... Bylece mer, kocas kaybolmu bir kadnn drt yl
beklemesine hkmetti. Bu drt yol bittikten sonra kocann lm ispatlanmasa bile kadn
evlenebilir. Bu durum kadnn mrnn sonuna kadar ne yapacan bilmemesini nlemek
iindir.
Malik b. Enes de bu gr kabul etmitir. Hanefi ve afiiler ise onun aksine yle diyorlar:
Kadn kocasnn lmn kesin olarak bilene ve kocasnn yatlarnn ld zamana dek
kocasnn nikah altnda bak kalacaktr. Zira asl- nazeri bu konuda, aksine delil getirilene dek
kocann hayat srecinin devamllnn muteberliidir.
Yine yle diyor: Elbette merin gr daha uygundur. Zira o grte, kocas kaybolmu
kadna ynelen zarar nlenmektedir. Bu gre gre, slam alimlerinin uyduklar eriat
naslarnn zahirlerinin tersine kadn evlenmek iin serbest ve zgrdr.
Daha sonra yle diyor: Bu, zaman deiimine gre hkmlerin de deimesinden baka bir
ey deildir. Bu durum, zarar ve ziyandan dolay kabul edilmesi gereken zel bir vaziyettir.
Nitekim Peygamber (s.a.a) yle buyurmutur: slamda zarar ve ziyan yoktur.

Kurn ise yle buyurmutur: Allah din hususunda zerinize hibir zorluk
yklemedi.[170]
Bu, gerekte nass ve hadisleri tatil etmek deil, maslahat ve ortam gerei onlar ileme
sokmaktr.[171]
Yazar: Ama biz mamiye ialar, Ehl-i Beyt mamlarndan gelen ve olay ok daha iyi
aydnlatan hadislere sahibiz. Bu hadisler unu aklamaktadr: Kaybolan kocadan haber
alnamad ve karsnn nafakasn karlayan birisi olduu takdirde, kocasndan bir haber
olmayncaya veya lmnn bilinmesine kadar kadnn beklemesi farzdr.
Eer nafakasn karlayacak birisi bulunmazsa, kadn eri hakime mracaat etmelidir. eri
hakim, kadn mracaat ettikten sonra drt yl boyunca kaybolduu yer belli ise o blgede,
eer belli deilse drt ynde kocay bulmak zere aratrma yapmaldr. Eer bulunmasndan
mit kesilirse, eri hakimin kendisi kadn boar veya o kadnn velisine onu boamas emrini
verir. Elbette ihtiyat velinin grne ncelik tanmaktr. Eer veli boamak istemezse, hakim
sahih hadislere gre kadn boayabilir.
Bu boama, aratrma mddetinin bitmesi, gnderilen elilerin mitsizce geri dnmesi ve
almalarn sonusuz kalmas durumunda sahih olacaktr. Kadnn baka birisiyle
evlenmesinin helal olmas iin drt ay on gn vefat iddeti beklemesi gerekir; iddet bitmeden
kaybolan koca ka gelirse ncelik sahibidir ve karsn ihtiyarna alabilir. Ama eer iddet
sresi bittikten sonra gelirse, bu srada ister kadn evlenmi olsun, ister olmasn onda hibir
hakk yoktur.
Bu, Peygamber (s.a.a) hanedanndan Ehl-i Beyt mamlarna tabi olan mamiye ialarnn bu
konudaki grleridir.

(36)
OCUKLU CARYELERN SATILMASI

Ehl-i Snnetin drt mezhebi olan Hanefi, Maliki, afii ve Hanbeli unda ittifak etmilerdir
ki; ocuklu cariyelerin satlmasn haram eden ve engelleyen merdir. Onlar, ocuklu

cariyelerin satlmas Peygamber (s.a.a)in ve Ebu Bekirin dnemlerinde ve merin

hilafetinin ilk dnemlerinde serbestti diyorlar. Bu ii merin hususiyetlerinden sayyorlar.
Aynen teravih namaz vb. gibi! Ama bu konuda aratrma yapanlar, Peygamber (s.a.a)den
kesin olan baz rivayetlerde, ocuklu cariyelerin satmnn kesinlikle haram olduunu belirten
hadisler bulmulardr. Bununla birlikte merin bu hadisleri gz nnde bulundurarak bu
ekilde davrandn zannetmilerdir.
Yine yle diyorlar: merin bu iin haram olduunu anlad yerlerden birisi de, olu
Abdullahn Peygamber (s.a.a)den naklettii u hadistir: Peygamber (s.a.a) yle buyurdu:
ocuklu cariyeler ne satlr, ne birisine balanr, ne miras olarak braklr ne de vakfedilir.
Sadece onun sahibi ondan faydalanabilir. Sahibi lnce de ocuklu cariye hrriyetine
kavuur.
bn-i Abbas yle rivayet eder: Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Kendi sahibinden ocuk
sahibi olan her cariye, sahibinin lmnden sonra hr olur.
Bu iki hadisi ayn lafzlarla Ebu Cafer Muhammed b. Hasan Tusi Hilaf adl eserinin 2.
cildinin mmhatul-Evlad blmnde Abdullah b. mer ve bn-i Abbastan nakletmitir.
Bu iki hadisin zahirinden anlald kadaryla mer, ocuklu cariyelerin satmnn
yasaklanmasnda kendi ahsi grne deil, aksine olu Abdullah ve bn-i Abbasn
hadislerine amel etmitir.
Ama eyh Tusi, Ehl-i Beyt mamlarndan bu konuda nakledilen hadisleri gz nnde
bulundurarak mecburen bu iki hadisi tevil etmek ve Ehl-i Beyt mezhebine uyarlama zorunda
kalmtr. eyh Tusi yle yazyor: Eer bir cariye bir ahsn mlk olduktan sonra ocuk
sahibi olursa, ocuk sahibi olma ihtiramn kazanr. Hamile olduu mddete onun satlmas
haramdr. Doum yapt zaman yine sahibinin mlk olarak kalr. ocuk hayatta olduu
mddete satn alnd fiyat hari satlmas ciz deildir. O halde eer cariyenin ocuu
lrse her halkarda satlmas cizdir. Eer sahibi lrse cariye ocuunun mlkiyetine
getiinden hr olur. Eer sahibi ondan baka geriye bir ey brakmamsa, ocuunun hakk
miktarnca hr olur.
Bu gr, Hz. Ali (a.s), Abdullah b. Zbeyr, bn-i Abbas, Ebu Said-i Hudri, Abdullah b.
Mesud, Velid b. Ukbe, Sveyd b. Gafle, mer b. Abdlaziz, bn-i Sirin ve Zahiri alimlerden
de Abdlmelik b. Yalinin grdr.

eyh daha sonra yle diyor: Davud demitir ki: Her halkarda ocuklu cariyeden
faydalanmak cizdir. Ebu Hanife ve ona tabi olanlar, afii ve Malik yle derler: Onu
satmalar ve fiyatndan faydalanmalar ciz deildir. Sahibinin lmyle hr olur.
Daha sonra eyh Tusi yle diyor: Bizim delilimiz, ia alimlerinin icmas ve Ehl-i Beyt
mamlarndan nakledilen naslardr. Yine sahibinin mlkiyetinde olduu mddete ondan
faydalanmasnn ciz olduunda hibir ihtilaf yoktur. Eer mlkiyet ortadan kalkmsa, ondan
faydalanmak da ciz deildir. Zira o kle idi ve hr oluunun ispat delile muhtatr.
bn-i Abbasn Peygamber (s.a.a)den naklettii u hadisten Sahibinden ocuu olan her
cariye, sahibinin lmnden sonra hrdr u netice alnmaktadr ki; ocuk douran cariye,
sahibinin lmnden sonra hrdr. Efendisi lr de ocuk dourursa, ocuk dourmakla
hrriyete kavumu olur.
Ve yine ocuklu cariyeler ne satlr, ne birisine balanr, ne miras olarak braklr, ne
vakfedilir; sadece onun sahibi ondan faydalanr; efendi lnce cariye hrriyetine kavuur
diye Abdullah b. merin naklettii hadisin anlam da udur: Cariyenin ocuu hayatta
olduu mddete onun satlmasnn ciz olmamasdr. Efendisi lr lmez, cariye ocuundan
dolay hr olur. Aynsn birinci rivayette de syledik. eyh Tusinin sznn sonu.

(37)
SU BULUNMAMASI DURUMUNDA TEYEMMMN FARZ
OLMASI

Bu konuda sayg deer okuyucularn aadaki ayeti dikkatle gzden geirmeleri yeterlidir.
Yce Allah yle buyuruyor: Ey iman edenler! Namaz klmaya kalktnz zaman
yzlerinizi ve ellerinizi dirseklerinizle beraber ykayn. Balarnz ve ayaklarnz
meshedin. Eer cnp iseniz, boy abdesti aln. Hasta, yahut yolculukta bulunuyorsanz,
yahut biriniz tuvaletten

gelirse,

yahut da kadnlara dokunmusanz ve su

bulamamsanz temiz toprakla teyemmm edin de yznz ve ellerinizi onunla

meshedin[172]
Nisa suresinde de yle buyuruyor: Ey iman edenler! Sarho iken ne sylediinizi
bilinceye kadar, cnp iken de yolcu olan mstesna gusl edinceye kadar, namaza
yaklamayn. Eer hasta olur veya bir yolculuk zerinde bulunursanz, yahut sizden
biriniz ayak yolundan gelirse, yahut kadnlara dokunup da (bu durumlarda) su
bulamamsanz o zaman temiz bir toprakla teyemmm edin; yzlerinize ve ellerinize
srn. phesiz Allah ok affedici ve balaycdr. [173]
Bu konuda sahih rivayetler de olduka fazladr. Ayn zamanda Mslmanlarn icmasna
sahiptir. mer b. Hattabdan baka hi kimsenin muhalefeti yoktur! Zira merin, Su
bulamadnz zaman farz namaznz, su buluncaya kadar kalkar?! diye fetva verdii
mehurdur.[174]
Buhari ve Mslim kendi sahihlerinin teyemmm babnda, Said b. Abdurrahman b. Ebzinin
babasndan yle rivayet ettiini naklederler: Adamn biri merin yanna gelerek yle
dedi: Ben cnp oldum, su da bulamadm (grevim nedir?)
mer: Namaz klma! dedi.
Huzurda bulunan Ammar b. Yasir yle dedi: Ey mer! Hatrlamyor musun ben ve sen
orduyla beraber bir savaa gitmitik, her ikimiz birden cnp olarak su bulamadk, sen namaz

klmadn ama ben kendimi topraa srdkten sonra namaz kldm? Sonra Peygamber (s.a.a)
yle buyurdu: Ellerini topraa srp yzne ve eline srmen yeterlidir.
mer: Ey Ammar! Allahtan kork! dedi.
Ammar: Eer istemiyorsan bunu nakletmem?! dedi.[175]
mer: Seni, yneticilik yaptn ie ynetici klyorum!
yle demilerdir: Abdullah b. Mesud bu konuda merin grne meyil gsterdi. Zira
Buhari sahihinde[176] ve dier snen yazarlar akik b. Selmenin yle dediini naklederler:
Ben, Abdullah b. Mesud ve Ebu Musa Aarinin yanndaydm. Ebu Musa bn-i Mesud'a
yle dedi: nsan cnp olur da su bulamazsa ne yapmaldr?
Abdullah b. Mesud: Su buluncaya kadar namaz klmaz! dedi.
Ebu Musa: Peki Peygamber (s.a.a)in: Ellerini topraa srmen yeterlidir... diye
buyurduu, Ammarn naklettii sze ne diyorsun? dedi.
Abdullah b. Mesud yle dedi: merin bununla yetinmediini grmyor musun?!
Ebu Musa: Ammarn szn bo ver. Bu ayete ne diyorsun? dedi ve daha sonra Maide
suresi 6. ayeti okudu.
Ravi yle diyor: Abdullah b. Mesud, Ebu Musann ne dediini anlamad...
Yazar: Hi phesiz Abdullah b. Mesud, Ebu Musa ile olan konumasnda, mer ve arkada
Ebu Musadan ekiniyordu. Allah-u Alem.

(38)
KND NAMAZINDAN SONRA K REKAT
NAFLE NAMAZININ YASAKLANMASI

Mslim, kendi sahihinde[177] Urve b. Zbeyrden, o da babasndan, o da Aieden yle

dediini nakleder: Peygamber (s.a.a), benim yanmda hibir zaman ikindi namazndan sonra
iki rekat nafile namaz klmay terk etmedi.
Yine Abdurrahman b. Esved, babasndan, o da Aieden naklen yle rivayet eder:
Peygamber (s.a.a)in benim evimde, ne gizlide, ne de akta terk etmedii iki namaz vard.
Biri sabah namazndan nce iki rekat namaz ve dieri de ikindi namazndan sonra iki rekat
namazd.
Yine Mslim, Esved ve Mesrukun Aienin yle dediini naklederler: Peygamber (s.a.a)
benim evimde bulunduu gnlerde bu iki rekat namaz klard.
Ama mer b. Hattap bu namaz yasaklad. Onu yerine getireni de vuruyordu. Malik b. Enes,
Muvatta[178] adl eserinde bn-i ahabdan naklen Said b. Yezidden, mer b. Hattabn,
Mkender[179] adl bir ahs ikindi namazndan sonra iki rekat nafile namaz kld iin
dvdn nakleder.
Abdurrazzak Zeyd b. Halidden yle nakleder: mer kendi hilafeti dneminde onu ikindi
namazndan sonra ruk ederken grdnde ona vurmaya balad. [180] Bu hadiste getiine
gre mer yle dedi: Ey Zeyd! Eer halkn ikindiden sonra akama kadar namaz
klmasndan korkmasaydm, bu iki rekat namaz klan tokatlamazdm.
Temimud-Dariden de buna benzer bir rivayette merin yle dedii nakledilir: Ben sizden
sonra gelecek bir kavmin, ikindi namazndan sonra akama kadar ve Peygamber (s.a.a)in
namaz klnmasn yasaklad vakitte namaz klmasndan korkuyorum!
merin bu szndeki vakitten amac, gnein batma andr ki Mecusiler, gnein doma ve
batma annda ibadet ederlerdi.

Ama keke mer, sadece Peygamber (s.a.a)in namaz klnmasn yasaklad o an

yasaklasayd! Keke Peygamber (s.a.a)in de namaz kld zamanda, namaz klan halk
tokatlamasayd!

(39)
BRAHMN MAKAMININ DETRLMES

brahim (a.s)n makam, brahimin makamndan bir namaz yeri edinin[181] ayetinin
hkmyle, haclarn tavaftan sonra namaz kldklar tan (yerin) ismidir. Hz. brahim ve
smail (a.s) Kabeyi ina edip duvarlarn ykseltince ayaklarn o tan zerine koyarak amur
ve ta yukar karyorlard.
Bu ta Kabeye bitiikti, ama Araplar Hz. brahim ve smailden sonra onu u anki yerine
brakmlardr. Hz. Muhammed (s.a.a) Peygamber olup Mekkeyi fethedince bu ta aynen
dedeleri Hz. brahim ve smailin dnemindeki gibi Kabeye bititirdi. Ama mer halife olur
olmaz bu ta Cahiliyet dnemindeki Araplarn yerletirdikleri imdiki yerine brakt. Halbuki
bu ta Hz. Peygamber (s.a.a)in ve Ebu Bekirin dneminde Kabeye bitiikti.
Kamil-i bn-i Esir ve hicri 17. yl hadiselerini nakleden dier tarih kitaplarnn da rivayet ettii
gibi mer, hicri 17. ylda mescidin etrafnda olan evleri yktrarak Mescidul-Haram
geniletti. Bu evlerin sahipleri evlerini satmak istemiyorlard. Ama mer evleri ykarak
deerlerini Beytl-mala brakt. Daha sonra ev sahipleri gelerek kendi haklarn aldlar.[182]

(40)
LLERE ALAMANIN YASAKLANMASI

nsann, ok aziz birinin lmnden dolay hznlenmesi ve alamas, beeri duygularndan

kaynaklanmaktadr. Her ikisi de (znt ve alama), insann acma hissinden doar. Elbette
hibir kt sz ve davran beraberinde tamamaldr.
Ahmed b. Hanbelin bn-i Abbastan naklettii sahih bir hadiste Peygamber (s.a.a) yle
buyuruyor: znt ve alama gnl ve gzden kaynakland zaman, Allah tarafndan ve
merhametten kaynaklanr. Eer el ve dilden kaynaklanrsa eytani bir ameldir. [183]
Mslmanlar ve gayri Mslimler arasnda da durum byle devam etmi ve hibir muhalefetle
de karlamamtr ve asaletl-ibahe (aslnda mbah olmas) de bunu gerektirir.
Buna ilave olarak, Peygamber (s.a.a) ahsen birok yerde alamtr. Bir takm yerlerde de
dier ahslara, llerine alamalarn sylemitir. Baz yerlerde ise alamay ver, bazen de
tevik ederdi.
Peygamber (s.a.a), amcas ve Allahn aslan Hamzaya alamtr. bn-i Abdlbirr Hz.
Hamzann hayatn yazd el-stiab adl kitabnda ve dierleri yle yazmlardr:
Peygamber (s.a.a), Hz. Hamzann cenazesini grnce alamaya balad ve onun musle
edildiini (kulak, burun vs. organlarnn kesildiini) anlaynca da yksek sesle alad!
Vakidi yle yazyor: Peygamber (s.a.a), Hamzann kz kardei Safiyenin aladn
grnce alamaya balad. Fatma nale etmeye balaynca o da nale etti. Fatma alar alamaz
Peygamber (s.a.a) de alad.[184]
Bu hadis Peygamber (s.a.a)in aladn ve dierlerinin de alamasn teyit ettiini
gstermektedir. Enes b. Malik yle diyor: Cafer b. Ebi Talip, Mute savanda ehit olunca
Peygamber (s.a.a)in gznden yalar akmaya balad.
Bahteri de bu rivayeti kendi sahihinde getirmitir. [185]
bn-i Abdulbirr de, el-stiab adl eserinde Zeyd b. Harisenin erhi halinde yle yazyor:
Peygamber (s.a.a), Cafer ve Zeydin vefatlarnda alayarak yle buyurdu: Bunlar, benim
kardelerim, dostlarm ve sohbet arkadalarmdandlar.
Yine Malik b. Enes Buharinin[186] de naklettii sahih bir hadiste yle diyor: ... Daha sonra
Peygamber (s.a.a)in yanna gittik, olu brahim can vermek zereydi ve Peygamber (s.a.a)
alyordu. Abdurrahman b. Avf yle dedi: Ya Resulellah! Siz de mi alyorsunuz?

Peygamber (s.a.a) cevaben: Ey Avfn olu! Alamak duygu ve merhametin gstergesidir

buyurdu ve tekrar alad. Abdurrahman b. Avf da szlerini tekrar etti. Peygamber (s.a.a) de
yle buyurdu: Gzler dolu, gnller hznldr. Allah rzasndan baka bir ey
sylemiyoruz. Ey brahim! Biz senin ayrlnla zntye boulduk.
same b. Zeydden yle rivayet edilir: Peygamber (s.a.a)in kz birisini bana gndererek:
Bizden bir erkek ocuu lmtr, bize gel diye haber gnderdi. same, Sad b. bade,
Muaz b. Cebel, Ubey b. Ka'b ve Zeyd b. Sabit ile birlikte kalkarak Peygamber (s.a.a)in
kznn evine gittiler. Can vermek zere olan bir erkek ocuunu Peygamber (s.a.a)in yanna
getirdiler. ocuk can vermek zereyken Peygamber (s.a.a)in gzleri de dolmutu.
Sad b. bade yle dedi: Ya Resulellah! Bu durum nedir? Peygamber (s.a.a) yle
buyurdu: Bu, Allahn, kullarnn gnllerine yerletirdii merhamettir. Allah bu merhamete
sahip olan kullarna merhamet eder. [187]
Abdullah b. mer yle diyor: Sad b. bade ald bir yara yznden hastaland. Peygamber
(s.a.a), Abdurrahman b. Avf, Sad b. Ebi Vakkas ve Abdurrahman b. Mesud ile onun
ziyaretine gittiler. Peygamber (s.a.a) onu ailesi arasnda grnce: Sad ld m? diye sordu.
Hayr! diye cevap verdiler. Peygamber (s.a.a) alad. Peygamber (s.a.a)in aladn gren
yanndakiler de alamaya balad. Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Allahn, alayan ve
hznlenen birisini azaplandrmayacan bilmiyor musunuz? Aksine buna (diline iaret
ederek) gre azap eder veya ona merhamet eder. [188]
El-stiab adl eserde yle nakledilir: Cafer-i Tayyarn lm haberi Peygamber (s.a.a)e
ulanca, Hazret, onun kars meys kz Esmaya gelerek teselli verdi. Bu arada Fatma (a.s),
Caferin evine gelerek alayp yle diyordu: Vay amcacm!
Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Evet! Alayanlarn, Cafer gibi birisine alamas gerekir.
[189]

Muhammed b. Cerir-i Taberi, bn-i Esir, bn-i Kesir ve kdul-Feridin yazar gibi sire ve tarih
yazarlar, Ahmed b. Hanbelin Abdullah b. merden rivayet ettii bir hadisi nakletmilerdir:
Peygamber (s.a.a) Uhud Savandan dnd zaman Ensar kadnlar sava meydannda len
kocalarna alamaktaydlar.

Peygamber (s.a.a): Ama Hamzann kendisine alayacak kimsesi yoktur diye buyurdu.
Sonra Peygamber (s.a.a) uyudu. Uyandnda kadnlarn yine alamakta olduunu grnce
yle buyurdu: Bugn kadnlar alyorsa o halde Hamzaya alasnlar.
El-stiabda Hamzann erhi halinde Vakididen yle nakledilir: Peygamber (s.a.a)in:
Hamzann kendisine alayacak kimsesi yoktur diye buyurmasndan sonra tm Ensar
kadnlar Hamzaya at yakarak aladlar.
Yazar: u yeterlidir ki; Peygamber (s.a.a)in zamanndan itibaren sahabe, tabiin ve tabiinin
rencilerinin zamanna kadar herkes Hamzaya alamann iyi bir ey olduunu
bilmekteydiler. Hamza gibi ahslara alamann tercihi ve doruluuna yllarca sre gelen bu
sire yeterlidir.
Unutulmamaldr ki Peygamber (s.a.a)in: Bugn Hamzann kendisine alayacak kimsesi
yoktur diye buyurduu sz, Hamzaya alamayan Ensar kadnlarn knamak ve Allah
yolunda ehit olan Hamzaya alamann ve iyiliklerinin saylmas gerektiini belirtmek
iindir. llere alamann sevab olduu konusunda Peygamber (s.a.a)in: Evet,
alayanlarn Cafer gibi birisine alamas gerekir diye buyurduu hadisi yeterlidir.
Btn bunlarla beraber unu da bilmek gerekir ki; halife mer b. Hattap, llere
alanlmamas gerektii grn tamaktayd. Bu len ahsn makam ne olursa olsun
alamamak gerekirdi. Alayan birini asa ve ta ile vuruyor ve zerine toprak serpiyordu. [190]
O, bu ii Peygamber (s.a.a)in zamannda da yapyordu ve mrnn sonuna kadar da bu iine
devam etti!
Ahmed b. Hanbel, bn-i Abbastan[191] yle rivayet eder: Peygamber (s.a.a)in kz
Rukeyyenin vefatnda kadnlarn alamas zerine: mer onlar krbac ile vurdu.
Peygamber (s.a.a) ise yle buyurdu: Brak alasnlar.
Daha sonra Peygamber (s.a.a), kabrin yannda oturdu. Kz Fatma da Peygamber (s.a.a)in
yannda oturup alyordu. Peygamber (s.a.a) de, kendi elbisesinin bir kesiyle, sevgi dolu
elleriyle Fatma (a.s)n gz yalarn siliyordu.
Yine Ahmed b. Hanbel,[192] Ebu Hureyreden yle nakleder: Peygamber (s.a.a)in yanndan
bir cenaze geti. Bir grup kadn da alamaktayd. mer onlar alamaktan men ediyordu.

Ama Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Onlarla iin olmasn. Zira cier yanmakta, gz
alamaktadr.
bn-i Ebil-Hadid[193] yle nakleder: mer, kendi hilafeti zamannda bir evden alama sesi
duyunca, o eve girdi. Durre adl krbacyla onlara vura vura at okuyan kadna ulat.
Krbala ona yle bir vurdu ki ba rts ald. O anda kendi klesine: Sen vur! Vay olsun
sana! Vur ki at okuyann ihtiram yoktur!! dedi
Aie bu konuda merle muhalefet ediyordu. Zira mer ve olu Abdullah Peygamber
(s.a.a)den yle buyurduunu naklederler: l, kendisine alayan akrabalarnn
alamasndan eziyet duyar.
Bir rivayette de: Onlarn baz alamalarndan...
Baka bir rivayette ise: Canl birisinin ona alamasndan...
Bir rivayette de: Ona yaplan alamalardan dolay kabirde azap duyar diye gemitir.
Yine baka bir rivayette: Kendisine alanlan her l azap duyar diye gelmitir.
Halbuki bu rivayetlerin tm, akl ve naklin hkmyle gerek ddr ve onlarn ravisinin
hatasndan kaynaklanmaktadr.
Nevevi Sahih-i Mslime yazd erhte yle diyor: Bu rivayetlerin tm, mer b. Hattab
ve olunun rivayetinden kaynaklanmtr. Aie, onlarn hadisini reddetmekteydi. Onlara bu
konuda unutkanlk ve yanllk nispeti vermekteydi. Delil olarak ise u ayeti getiriyordu:
Hibir gnahkar bakasnn gnahn yklenmez.[194]
Yazar: bn-i Abbas da bu rivayetleri reddetmekteydi. Ayn ekilde tm Ehl-i Beyt mamlar
hadislerin ravilerine hata nispeti vermekteydiler. Bu konuda Aie ve mer srekli birbirinin
zddnaydlar. yle ki Aie, babasnn lmne alad ve merle aralarnda Taberinin
naklettii bir olay dahi geti.[195]
Taberi, bir takm senetlerle Said b. Mseyyibten yle nakleder: Ebu Bekir lnce Aie, bir
grup kadnla at okumaya balad. mer b. Hattab, onun evine gelerek Ebu Bekire
alamamalarn syledi. Ama onlar itina gstermeyerek ilerine devam ettiler.

mer, Hiam b Velide yle dedi: Eve gir ve Ebu Kuhafenin kzn dar kar.
Aie bu sz merden duyunca Hiam'a yle dedi: Evime girmene izin vermiyorum.
Ama mer: eri gir. Ben sana izin veriyorum. dedi. Hiam da eve girerek Ebu Bekirin kz
kardei mm Ferveyi merin yanna getirdi. mer, durre adl krbacn alarak onu vurdu!
Bu katl gren at okuyan kadnlar da dalp gittiler!!
imdi akl sahipleri anlyorlar ki; neden Hz. Fatma (a.s)n babasna ehirde alamasna mani
oldular. Hz. Fatma (a.s), bir grup Beni Haim kadnlaryla Bak mezarlna gitmek ve orada
bulunan erik aac altnda babasna alamak zorunda kald.
O aac kestikleri vakit, Bak mezarlnda Hz. Fatma (a.s) iin bir ev yaptlar. Hz. Fatma
(a.s) o eve gider, orada babasna at okurdu. Daha sonralar bu ev Beytul-Ahzan diye
mehur oldu. Bu ev tarih boyunca aynen dier mukaddes yerler gibi ziyaret edilirdi.
Vehhabiler, hicri 1344 ylnda o evi ve Bakide bulunan dier kubbeleri yerle bir ettiler. Ama
biz 1339 ylnda hacca gittiimizde onlar ziyaret etme erefine eritik.

(41)
HATBE TRAZ VE PEYGAMBER (S.A.A)N ONA RKN
SZ SYLENMESN YASAKLAMASI

Buhari kendi sahihinde Ebu Avaneden, o da Hasinden naklen yle rivayet eder: Ebu
Abdurrahman ve Habban b. Atiyye tarttlar. Ebu Abdurrahman Habbana dedi ki: Ben,
dostunun (Hz. Alinin ) kan dkmesine sebep olan eyin ne olduunu ok iyi biliyorum!
Habban: O ey nedir? dedi.
Ebu Abdurrahman: Ondan duyduum bir sz yznden dedi.
Habban: O nedir? dedi.

Ebu Abdurrahman: Ali diyor ki: Peygamber (s.a.a), ata binili olduumuz halde beni,
Zbeyri ve Ebu Mersedi gndererek yle buyurdu: Gidin Ravzatul-Hacca ulan. Orada
Hatip b. Ebu Belteaden, mriklere mektup gtren bir kadn bulacaksnz, ondan mektubu
alarak bana getirin. Biz de atl olarak hareket ettik ve Peygamber (s.a.a)in buyurduu yerde
o kadn deveye binili olduu halde grdk.
Hatip, o mektubunda Mekke mriklerine Peygamber (s.a.a)in Mekkeye gitmek istediini
yazmt. Biz kadna: Yannda olan mektup nerede? dedik. Kadn yle dedi: Yanmda
hibir mektup yok. Biz de deveyi yatrarak kadnn tm eyalarn aradk ama bulamadk. Yol
arkadalarm: Onun yannda mektup yok, dediler.
Ali (a.s) diyor: Ben dedim ki: Peygamber (s.a.a) yalan sylemez.
Daha sonra Ali )a.s), yemin ederek yle dedi: Ya mektubu kar ya da seni rlplak
soyunduracam![196] Kadn da elini alt tarafna uzatarak mektubu saklad yerden kard ve
onlara teslim etti.[197] Onlar da mektubu alarak Peygamber (s.a.a)e getirdiler.
mer yle dedi: Ya Resulellah! Bu adam Allaha, Resulne ve mminlere hyanet etmitir.
zin ver boynunu vuraym.
Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Ey Hatip! Neden bu ii yaptn?
Hatip cevaben: Ya Resulellah! Ben, neden Allaha ve Peygamberine inanmam olaym! Ben,
sadece bu iimle, akraba ve ailemi savunmak iin mriklerin yannda bir adammn olmasn
istedim. Ashaptan her birinin Mekkede akrabalarn ve mallarn savunacak birisi var ama
benim hi kimsem yok dedi.
Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Doru sylyor. Buna iyi szn dnda bir ey
sylemeyin.
Ravi yle diyor: Yine mer (kstahlk ederek): Ya Resulellah! Hatip, Allaha,
Peygamberine ve mminlere hyanet etmitir. Brak da boynunu vuraym dedi. [198]
Yazar: Peygamber (s.a.a)in, Hatibi dorulamasndan ve ona irkin sz sylenmesini
menetmesinden sonra artk merin hibir ey sylememesi gerekirdi![199]

(42)
MERN HZ. PEYGAMBERE
KARI KSTAHLII

Malik b. Enes ve Bezzaz, Likha[200] hakknda Hayatul-Hayvan adl kitabnda Peygamber

(s.a.a)den yle nakleder: Peygamber (s.a.a), valilerine emir gndererek yle buyurdu:
Bana bir eli gnderdiiniz zaman, gzel adl ve gzel yzl birisini gnderin.
mer bunu duyunca ayaa kalkarak yle dedi: Bilmiyorum! Diyeyim mi, yoksa susaym
m?!
Peygamber (s.a.a): Syle ey mer! buyurdu.
mer: Bizi fal amaktan men ediyorsun, oysa kendin fal atn! dedi.
Peygamber (s.a.a): Ben fal amadm, sadece istihare (hayr talep) ettim buyurdu.

(43)
HZ. PEYGAMBER (S.A.A)N
MERE KARI HIMI

Ahmed b. Hanbel,[201] Selman b. Rabiann yle dediini rivayet eder: merin yle dediini
duydum: Peygamber (s.a.a) bir mal taksim ederken ben yle dedim: Ya Resulellah! Ashab-
Suffe bunlardan daha mstahaktr.
Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Siz halka az ey vermemi ve daha sonra da benim cimri
olarak bilinmemi istiyorsunuz. Hayr! Ben cimri deilim!
Yazar: Mal, Allah ve Resulnn istedii gibi datld. Ebu Musa Eariden yle rivayet
edilir: mer, Peygamber (s.a.a)in fkelenmesine sebep olacak birok soru sordu.

Peygamber (s.a.a) ylesine sinirlenmiti ki, mer, Peygamber (s.a.a)in yznde fke
belirtilerini grd...
Buhari de bu rivayeti kendi sahihinde, c. 1, bab: el-Gazab-u fil-Mevizeti vet-Talim, s. 19da
nakletmitir.

(44)
MERN PEYGAMBER (S.A.A)N
EMRNE UYMAMASI

Arifler eyhi Muhyiddin b. Arabi yle rivayet eder:[202] mer slam kabul edince
Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: slam kabul ettiini gizle. Ama mer buna uymayarak
slam kabul ettiini aa vurdu!
Yazar: O gn hikmet, merin, slam kabul ettiini gizlemesini gerektiriyordu. Allahn ve
Resulnn daveti de gizlice srdrlyordu. Ama merin pervaszl, ak nass karsnda
bile kendi grn aklamasna neden oldu!

(45)
SLAMIN BALANGICINDA
ORU HKMLER

Balangta oru hkm yleydi: Akam olunca orulu ahs iftarn aard. Yemek, imek,
cinsel iliki ve dier orucu bozan eyler ciz olurdu. Bu durum yats namazn klana veya
uyuyana dek devam ederdi. Yats namazn kld veya uyuduu zaman ertesi akama kadar
orulu bir ahsa haram olan eyler bu ahsa da haram olurdu.
Lakin mer, bir gece yats namazndan sonra karsyla cinsel mnasebette bulundu ve
gusletti. Ama daha sonra yapt iten dolay piman oldu. Bu yzden Peygamber (s.a.a)in
yanna gelerek yle dedi: Ya Resulellah! Ben, Allah ve sana hyanet eden bu nefsimden
dolay zr diliyorum. Daha sonra olup bitenleri Peygamber (s.a.a)e anlatt.
Tam bu srada ashaptan bazlar kalkarak yats namazndan sonra mer gibi cinsel
mnasebette bulunduklarn itiraf ettiler. Daha sonra Allah u ayeti nazil etti:

Oru gecesinde, kadnlarnza yaklamak size helal klnd. Onlar sizin iin birer elbise,
siz de onlar iin birer elbisesiniz. Allah sizin kendinize ktlk ettiinizi bildi ve
tvbenizi kabul edip sizi balad. Artk (Ramazan gecelerinde) onlara yaklan ve
Allahn sizin iin takdir ettiklerini isteyin. Sabahn beyaz iplii (aydnl), siyah
ipliinden (karanlndan) ayrt edilinceye kadar yeyin, iin, sonra akama kadar orucu
tamamlayn.

Mescitlerde

ibadete

ekilmi

olduunuz

zamanlarda

kadnlarla

birlemeyin. Bunlar Allahn koyduu snrlardr. Sakn bu snrlara yaklamayn. te

bylece Allah ayetlerini insanlara aklar. Umulur ki korunurlar.[203]
Ayet, onlarn bir defadan fazla kendi nefislerine zulmettiklerini aklad gibi onlarn
tvbesini kabul ederek onlar baladn ve kadnlarndan daha fazla yararlanmak iin daha
fazla frsat verdiini ve nceden menettii eyleri azalttn da aklamaktadr.
Balamas ve rahmeti ok geni olan Allaha hamd olsun.

(46)
ARAP VE ONUN HARAM KILINMASI

Allah (c.c) arap ve iki hakknda ayet nazil etmitir. Birincisi: Sana arap ve kumar
hakknda soru sorarlar. De ki: Her ikisinde de byk bir gnah ve insanlar iin bir
takm faydalar vardr.[204]
kincisi: Ey iman edenler! Siz sarho iken ne sylediinizi bilinceye dek namaza
yaklamayn[205]
Bu dnemde Mslmanlardan bazlar arap iiyor, bazlar da onu terk etmiti. Birisi arap
itii halde namaz klmaya, dolaysyla sayklamaya balad. Bunun zerine Allah (c.c)
yukardaki ayeti nazil etti.
ncs: Bu ayet nazil olduktan sonra bile bazlar arap imekteydi. Bazlar da terk
etmilerdi. Tarihilerin nakline gre mer, arap iip eline devenin bir kemik parasn alp,

Abdurrahman b. Avf'n bana vurarak ban krd. Daha sonra oturarak Esved b. Yafunun
Bedirde lenlere hitaben syledii iiri okudu: Sanki kuyuda, Bedir topraklar kuyusunda,
cengaverler ve Arap bykleri yatm gibi. Acaba Kebenin[206] olu dirileceimizi mi
sylyor? zerini toprak rtm olanlar nasl dirilecek? lm bir daha bana gelmekten ve
kemiklerim rmken beni diriltmekten aciz midir? Benden taraf Allaha, ben Ramazan
aynda oru tutmuyorum diyecek kimdir? Allaha de ki: eceimi benden men mi ediyorsun?
Allaha de ki yiyeceimi benden mi esirgiyor?
Bu olay Peygamber (s.a.a)e haber verilince, Peygamber (s.a.a) ok sinirlendi ve cbbesinin
bir kesini elinde tutup srkleyerek elinde olan bir eyle mere vurdu.
mer yle dedi: Allah ve Resulnn hmndan Allaha snrm!
Daha sonra u ayet nazil oldu:
eytan iki ve kumar yoluyla ancak aranza dmanlk ve kin sokmak, sizi Allah
anmaktan ve namazdan al koymak ister. Artk bunlardan vazgemeyecek misiniz? [207]
mer: Vazgetik, vazgetik! dedi.
Bu olay ayn ekilde el-Mustatref adl kitapta nakledilmitir.[208] Ehl-i Snnetin byklerinden
bir grup da bu olay Zemaherinin Rabiul-Ebrarndan nakletmilerdir.
Bundan bir blmn Fahri Razi,[209] eytan iki ve kumar yoluyla ancak aranza
dmanlk ve kin sokmak, sizi... ayetinin tefsirinde rivayet eder ve der ki: Hadiste vardr ki
Ey iman edenler! Siz sarho iken... namaza yaklamayn [210] ayeti nazil olunca, mer b.
Hattab yle dedi: lahi arap hakknda bizim iin daha ak bir beyan gnder. Maide / 91.
ayet nazil olduunda mer yle dedi: lahi vazgetik!

(47)
HZ. PEYGAMBER (S.A.A)N ABBAS VE BEN HAMN
LDRLMESN YASAKLAMASI

Bedir savanda Peygamber (s.a.a)in, Abbasn ldrlmesini menetmesinde hibir phe

yoktur. Bu konudaki rivayetler tevatr haddine ulamtr. Bedir savandan bahseden sire ve
tarih yazarlar topluca, Peygamber (s.a.a)in o gn Beni Haimden olanlar ldrmeyi
yasakladn aka belirtmilerdir.
Mevzu udur: Peygamber (s.a.a), Bedir savann en iddetli annda ashabna yle buyurdu:
Beni Haim ve bazlarnn zorla savaa getirildiini biliyorum. Onlarn bizimle savamaya
hibir ihtiyalar yoktu. O halde kim Beni Haimden birini grrse onu ldrmesin. Kim Ebu
Bahtari b. Hiam b. Haris b. Esvedi grrse onu ldrmesin. Kim amcam Abbas grrse
onu ldrmesin. Zira o isteksiz olarak gelmitir.
Ebu Bahtarinin Bedirdeki maceras ve ondan sonraki durumu, bn-i Kesirin el-Bidayet-u
ven- Nihaye[211] adl kitabnda olduu gibi Muhammed b. shakn sire kitabnda da
nakledilmitir.
Peygamber (s.a.a)in, Ebu Bahteriyi ldrmelerine izin vermemelerinin sebebi udur: O,
Peygamber (s.a.a) ve Mslmanlara uygulanan ekonomik ambargonun kaldrlmas iin ok
urat. Onun Peygamber (s.a.a)e eziyeti olmam ve Ona hibir zarar da dokunmamt.
Peygamber (s.a.a) de onun yaamasn, lahi irade sonucu hidayet olup slam kabul etmesini
istiyordu. Ama sava esnasnda Meczer b. Ziyad, Ebu Bahtariyi grerek yle dedi:
Peygamber (s.a.a) seni ldrmemizi men etmitir. Arkadann da yannda bulunduu Ebu
Bahtari yle dedi: Arkadalarm da bu affa giriyor mu?
Meczer: Hayr, arkadandan vazgemeyiz. Peygamber (s.a.a) sadece senin hakknda bize
emir vermitir dedi.
Ebu Bahtari yle dedi: O halde ben, arkadam ve tm Kureyliler lmeliyiz ki Mekke
kadnlar, kendi hayat iin arkadan satt demesinler.
Bu olaydan sonra her iki taraf savamaya balad. Meczer, onu ldrerek Peygamber (s.a.a)in
yanna varp yle dedi: Seni hak Peygamber olarak gnderen Allaha yemin olsun ki onu,
ldrlmeden senin yanna getirmek iin ok uratm. Ama o kabul etmeyerek beni
ldrmek istedi, ben de onu ldrdm.

Grdnz gibi Peygamber (s.a.a), Beni Haimin ldrlmemesinde genel konumutur.

Daha sonra amcas Abbasn ismini bizzat getirerek vurgulamtr. Abbas esir olunca
Peygamber (s.a.a) gece uyuyamad. Ashap Peygamber (s.a.a)e yle dedi: Ya Resulellah!
Neden uyumuyorsunuz? Hazret yle buyurdu: Eli ve aya bal amcamn iniltisinden
uyuyamyorum.
Ashap kalkarak Abbasn el ve ayandaki balar zdler, bylece Resulullah (s.a.a)
uyuyabildi.
Yahya b. Ebi Kesir yle rivayet eder: Bedir savanda mriklerden 70 kii esir dt.
Peygamber (s.a.a)in amcas Abbas da onlardan biriydi. mer b. Hattab, Abbas balamakla
grevliydi.
Abbas yle dedi: Ey mer! Allaha yemin olsun ki seni, beni zincire vurmaya zorlayan ey,
Peygamber (s.a.a)i savunurken sana vurduum tokatt.
Ravi yle diyor: Peygamber (s.a.a), Abbasn inleme sesini duyuyor ve uyuyamyordu.
yle arz etiler: Ya Resulellah! Neden uyumuyorsunuz?
Hazret yle buyurdu: Amcam Abbasn inleme sesini duyarken nasl uyuyabilirim?
Ensar da Abbasn zincirlerini zd...[212]
Ensar ve Muhacirin geneli Abbasn, Peygamber (s.a.a)in yannda nasl bir yeri olduunu ve
Peygamber (s.a.a)in de ne kadar onu dndn ve salnn korunmasna ne kadar dikkat
ettiini biliyorlard.
Bedir savanda Peygamber (s.a.a)in yannda bulunan Ebu Hzeyfe b. Utbe b. Rabia b.
Abduemsin: Bizim babalarmz, kardelerimiz ldrlsn ama Abbas serbest mi
brakalm? Allaha yemin olsun ki, eer onunla karlarsam azn klla datacam diye
syledii sz Peygamber (s.a.a)e ulanca, Peygamber (s.a.a) bu szden ok rahatsz
olduundan dolay mere yle dedi: Ey Ebu Hafsa! Peygamberin amcasnn az da m
krlr?!
mer yle diyor: Allaha yemin olsun ki, Peygamber (s.a.a) ilk defa bana Ebu Hafsa diye
hitap etti.[213]

Sava sona erip de Allah, Peygamberini zafere ulatrnca, (bu savata mriklerden 70 kii
ldrlm, 70 kii de esir edilmiti. Onlar balayp Peygamberin yanna getirdiklerinde)
mer ayaa kalkarak srarla onlarn (esirlerin) ldrlmesini istedi ve yle dedi: Ya
Resulellah! Bunlar seni tekzip ettiler, yalanladlar, Mekke ehrinden kardlar, imdi de
seninle savaa geldiler. zin ver de biz kendi yaknlarmz, ben falancay, Ali kardei Akili ve
Hamza da kardei Abbas ldrsn!
Yazar: Sbhanellah! Ne Abbas, ne de Akil Peygamber efendimizi tekzip etmemilerdi.
Peygamber (s.a.a)in Mekkeden karlmasna karmam, Ona herhangi bir zarar
vermemilerdi. Aksine bunlar, Ebu Talip deresinde Peygamber (s.a.a)le beraberdiler, Onun
derdine ortaktlar. Peygamber (s.a.a)in de buyurduu gibi bunlar zorla Bedire getirilmilerdi.
Savan en iddetli annda Peygamber (s.a.a) onlarn ldrlmesini yasaklad. O halde esir
olan bunlar nasl ldrleceklerdi? Peygamber (s.a.a), amcas Abbasn iniltisini duyunca
uyuyamyordu. Peki nasl esir olduklar halde onlar ldrmek istiyorlard? Bunu gerektiren
ey ne idi? Zira Abbas, daha nceden Mslman olmutu ama Mslmanln gizliyordu.
Bunun sebebi ise Allah ve Peygamber (s.a.a)in raz olduu bir seri hikmetti ki, Onun ve
slam mmetinin salahna idi.
afii Mfts Seyyid Ahmed Zeyni Dehlan Bedir sava ve Abbasn esir olmasndan
bahsederken[214] Mevahibten yle nakleder: Abbas (r.a) ilim ve tarih ehillerinin sylediine
gre ok nceleri slam kabul etmiti ama Mslman olduunu gizliyordu. Mslmanlarn
yaptklar her fetih onu sevindirirdi.
Peygamber (s.a.a) de Mekkede olduu zaman, iinin tm gizli noktalarn ona sylerdi.
Peygamber (s.a.a), Arap kabileleri ile konutuunda, Abbas da Onun yanndayd. Araplar,
Peygamber (s.a.a)e yardm etmeye ve emrine uymaya tevik ederdi. Medinelilerin yapt
Akabe biatlerinde O da vard. Bunlarn tm onun Mslman oluunun delilleridir.
Peygamber (s.a.a), onun Mekkede kalarak Kureyin gizli ilerini kendisine bildirmesini
ahsen emretmiti. Mekkeliler halk Peygamber (s.a.a)e kar savaa davet ederken o
kaamad. Bu yzden Peygamber (s.a.a), Bedir savanda yle buyurdu: Kim amcam
Abbas grrse onu ldrmemelidir. Zira o, gnlsz olarak gelmitir.
Bu durum, Peygamber (s.a.a)in, amcas Abbastan fidye isterken Vaziyetini belirle.
Grld kadaryla bizim zddmzdaydn diye buyurduu szle elimemektedir. Zira

grnte Peygamber (s.a.a) ile savamaya gelmek, batnda isteksiz olarak gelmesiyle eliki
arz etmemektedir. Peygamber (s.a.a) de mecburen ashabnn gnlnn raz olmas iin
Abbasa kar Mekkeli dier esirlere davrand gibi davrand. nk o savata ashabn,
babalar, kardeleri ve evlatlar ldrlmt. Peygamber (s.a.a) de, Abbas kolaylkla kabul
etmek istemiyordu.
Buna ilave olarak; Abbasn Kureylilerin yannda mallar vard, onlardan alacaklyd.
slamn aklad takdirde tm varlna el konulma tehlikesi de vard. Bu ii, Kurey
arasnda Peygamber (s.a.a)in memuru olmak iin O Hazretin emriyle yapyordu.
Peygamber (s.a.a) de amcasnn Mslman olduunu ashabna aklamad. Bu yzden
Mekkenin fethinde Allah Mslmanlar galip klar klmaz Abbas, Mslman olduunu
aklad. Abbasn Medineye gitmek konusunda mthi bir istei vard. Ama Resulullah
(s.a.a) srekli Mekkede kalmasnn daha hayrl olduunu sylyordu.
Bir rivayete gre ona yle yazd: Olduun yerde kal, Allah, benim son Peygamber olduum
gibi, senin hicretinle de ashabn hicretine son verecektir.
Bu ekilde de oldu. Zira Abbas son muhacirlerdendi. Ebva denilen yerde Peygamber
(s.a.a)le karlat. Peygamber (s.a.a)in, Mekkenin fethi iin hareket ettiini bilmiyordu. te
oradan Peygamber (s.a.a)le beraber Mekkeye dnd.
Halebi, Abbas ve ei mm Fazln Mslmanl hakknda deiik yerlerde daha ak
beyanda bulunmutur. stekliler o kitaba ve bu konudaki dier kitaplara mracaat edebilirler.

(48)
BEDR ESRLERNDEN FDYE ALINMASI
VE MERN BUNA TRAZI!

Peygamber (s.a.a), Bedir savanda muzaffer olup esirleri Onun huzuruna getirdiklerinde
herkes Hz. Peygamberin esirlerin Mslman olmalarn beklediini anladlar. Bu ekilde de
oldu. Bu Allah ve Resulnn istei idi. Ama buna ramen Hz. Peygamber (s.a.a), onlar
affetmesinin karlnda onlar iin belli bir fidye belirleyerek, onlar her trl direniten

alkoyup onlarn zerinde belli bir kudret edinmeyi hedefledi. Zira bu her iki tarafn da
faydasnayd ve Peygamber (s.a.a)in merhametiyle birlikte yaplmaktayd.
Ama mer b. Hattab, tm esirlerin ldrlmesi fikrini tayordu! nk onlar Peygamber
(s.a.a)i tekzip etmi, eziyet etmi ve imdi de Onu ldrmek iin savaa gelmilerdi.
mer, byk bir srarla esirlerin, Mslman olan yakn akrabalar tarafndan ldrlmelerini
istiyordu. Onlardan hatta bir tanesi bile hayatta kalmamalyd. Ama Hz. Resulullah (s.a.a)
grevli olduu eyi onlara anlatt:
Ben, bana vahyolunandan bakasna uymam. nk Rabbime isyan edersem elbette
byk gnn azabndan korkarm.[215]
Bu yzden Peygamber (s.a.a), fidyeyi aldktan sonra onlar serbest brakt. Ama Peygamber
(s.a.a)in iinin hikmetini anlamayan cahiller, Onun yanllk yaptn zannederek onlarn
ldrlmesinin daha yerinde olacan dndler.[216] Bu konuda ne akln ne de naklin teyit
ettii uydurma bir hadise dayanmaktadrlar. rnein yle diyorlar:
Esirlerin fidyelerinin alnp serbest braklmasndan bir gn sonra Ebu Bekir ve mer,
alayarak Resulullah (s.a.a)in yanna geldiler.
Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Neden alyorsunuz? Eer bir sebebi varsa ben de
alayaym. Eer yoksa sizin alamanzn hatrna alayaym. Daha sonra yle buyurdu:
Hattabn olunun (merin) mani olmasnda neredeyse elemli bir azaba urayacaktk. Eer
bir azap nazil olursa, merden baka hi kimse kurtulamaz!!![217]
Bunu rivayet edenler yle sylyorlar: Tam bu srada u ayet nazil oldu:
Yeryznde ar basncaya (kfrn belini krncaya) kadar, hibir peygambere esir
almas yaramaz. Siz geici dnya maln istiyorsunuz, halbuki Allah (sizin iin) ahireti
istiyor. Allah gldr, hikmet sahibidir. Allah tarafndan nceden verilmi bir hkm
olmasayd, aldklarnza karlk size mutlaka byk bir azap dokunurdu.[218]
Neler yapmyorlar ki! Peygamber (s.a.a)e itihat nispeti veriyorlar ve itihadnn hata
olduuna da inanyorlar. Zira baka birisinin yani merin szn takip ettiklerinden yollarn
ardlar. Yukardaki ayetin ama ve hedefi, onlara gizli kalm ve iin gerei onlara
anlatlmam. Zira onlar bu ayetin, Peygamber (s.a.a)i ve ashabn knamak iin nazil

olduunu sylyorlar. nk bu ahmaklarn dediine gre, mer hari Peygamber (s.a.a) ve

dier ashap geici dnya maln ahirete tercih etmiler. Bu nedenle de esir aldklarn
ldrmek yerine, onlardan fidye almlardr. Onlarn inancna gre o gn sadece mer hata ve
yanlla dmedi. Eer bir azap inecek olsayd merden baka hi kimse kurtulmayacakt
(hatta Peygamber)!!!.

BEDR SAVAINDA LDRLENLER

Bu ayete gre Peygamber (s.a.a)in esir aldn ve onlar (kafirleri) ldrmeden nce
onlardan fidye kabul ettiini syleyen kimseler yalan sylemektedirler. Zira esir alma olay,
Ebu Cehil, Utbe b. Rabia, kardei eybe, olu Velid, As b. Said, Esved b. Abdulesed-i
Mahzumi, meyye b. Halef, Zema b. Esed, Haris b. Zema, Akil b. Esed, Nebiyh, Munebbih,
Ebul-Bahteri, Hanzale b. Ebi Sfyan, Tuime b. Adi b. Nufil, Nufil b. Huveylid, Nezar b.
Haris b. Abduddar, Umeyr b. Osman- Temimi, Talhann kardeleri Osman ve Malik, Mesud
b. meyye b. Muayre, Kays b. Fakihe b. Muayre, Hzeyfe b. Ebi Hzeyfe b. Muayre, Ebu
Kays b. Velid b. Muayre, Amr b. Mahzum, Ebu Munzir b. Ebu Rufaa, Hacib b. Saib b.
veymir, Avs b. Muayre b. Levzan, Zeyd b. Melis, Asim b. Ebu Avf, Beni Amirin
antlamals Said b. Veheb, Muaviye b. Abdulkays, Abdullah b. Cemil b. Zheyr b. Haris b.
Esed, Saib b. Malik, Ebu Hakem b. Ahnes, Hiam b. Ebi meyye b. Muayre gibi Kureyin
ileri gelenlerinden yetmi kiinin ldrlmesinden sonra olmutur. Yine Kureyin ileri
gelenlerinden, yetmi kii de esir alnmtr. Btn bunlar kitaplarnda mevcuttur, herkes de
bunu bilmektedir.
O halde biraz akl sahibi olsalar, bunca adam ldrldkten sonra, Peygamber (s.a.a) hibir
ldrme ilemi olmadan esir ald diye sylenilmesi nasl mmkndr? Ey Mslmanlar!
Btn bunlardan sonra bu eletiri ve knamalar nasl Peygamber (s.a.a)e yneltilmi olabilir?
Halbuki hepimiz Peygamber (s.a.a)in her trl knanmadan mnezzeh olduunu biliyoruz.
Gerek udur ki ayet, Peygamber (s.a.a)e bir kusur ve ayp yamamaya alan bir grup ashap
hakknda nazil olmutur. Yce Allah da bu ayette yle buyuruyor: Hatrlayn ki Allah size,
iki taifeden (kervan veya Kurey ordusundan) birinin sizin olduunu vaat ediyordu; siz
de kuvvetsiz olann (kervann) sizin olmasn istiyordunuz. Oysa Allah, szleriyle hakk

gerekletirmek ve (Kurey ordusunu yok ederek) kafirlerin ardn kesmek

istiyordu.[219]
Peygamber (s.a.a) ashabyla istiare ederek yle buyurdu: Kurey tam tehizatl bir orduyla
benimle savamak iin hareket etmitir. Siz ne diyorsunuz? Suriyeden gelmekte olan kervana
saldrmak iin mi yola kalm yoksa onlarla savamaya m hazrlanalm?
Ashap yle dedi: Kervan ele geirmek tehizatl dman ordusuyla karlamaktan daha
iyidir. Bazlar da Peygamber (s.a.a)in sava hususunda srarl olduunu grnce yle
dediler: Neden savatan bahsetmedin de kendimizi ona gre hazrlasaydk. Biz, dmanla
savamak iin deil, kervana saldrmak iin ehrin dna ktk.
Peygamber (s.a.a)in yznn rengi deiti, Allah da u ayeti nazil etti:
(Onlarn bu hali) mminlerden bir grup kesinlikle istemedii halde, Rabbinin seni
evinden hak uruna kard zamanki halleri gibidir. Hak ortaya ktktan sonra sanki
gzleri

gre

gre

lme

srkleniyorlarm

gibi

(cihat

hususunda)

seninle

tartyorlard.[220]
Allah onlar, Peygamber (s.a.a)in mazeret getirmesiyle kani etmek, Kureylilerin kervanna
saldrmaktan alkoymak ve Peygamberinin istei olan savaa hazrlamak iin u ayeti nazil
etti: Siz dnya maln ahirete tercih ediyorsunuz. Ama Allah sava yoluyla dmann
ardn kesmek istiyordu.[221]
Ayetin anlam ite budur. Bunun dnda bir anlam belirten ahsen itihat etmi ve yersiz bir
ey sylemitir. Bu konuda benden nce kimsenin byle bir beyanda bulunduunu duymadm.
Zira ben bu ayeti el-Fusulul-Mhimme adl kitapta sz konusu edip onu tefsir ettim.[222]

(49)
HUNEYN SAVAI ESRLERNN LDRLMES

Allah (c.c), kulu ve elisi Hz. Muhammed (s.a.a)i Huneynde Havazen kabileleriyle yapt
savata zafere ulatrnca, Peygamber (s.a.a)in tellal esirlerin ldrlmemesini ilan etti.
mer b. Hattab, eli aya bal bn-i Akva diye bir esirin yanndan geti. Bu ahs, Hzeyl
kabilesi, Mekkenin fethi gn kendi lehlerine casusluk yapmas iin gndermiti.
eyh Mfidin rad adl kitabnda yazdna gre, mer bu adam grnce yle dedi: Bu
Allahn dman casusluk yapmak iin aramza girmiti, imdi ise esirdir, onu ldrn.
Ensardan birisi de onun boynunu vurdu. Bu haber Peygamber (s.a.a)e ulanca onlar
knayarak yle buyurdu: Bu esirleri ldrmemenizi sylemedim mi?
Bu ahsn ldrlmesinden sonra, eyh Mfidin radda sylediine gre, Cemil b.
Muammer b. Zheyr gibi baka esirleri de ldrdler. Olduka sinirlenen Peygamber (s.a.a)
Ensara birisini gndererek yle buyurdu: Elim esirleri ldrmeyin demesine ramen
neden onlar ldrdnz?
Onlarda mazeret isteyerek; biz merin szyle onu ldrdk, dediler. Peygamber (s.a.a),
meyr b. Veheb araclk yapana dek yzn merden evirdi.
Yazar: Huneynde ldrlen ahslardan birisi de Halid b. Velidin Havazen kabilesinden
olan bir kadn ldrmesidir. Peygamber (s.a.a) onun ldrlmesinden iddetle rahatsz oldu.
Zira Peygamber (s.a.a) bir yerden geerken halkn toplanp Ona baktn grnce,
ashabndan birisine yle buyurdu: Git Halidi bul ve de ki: Peygamber (s.a.a) seni ocuk,
kadn ve kiralk insanlar ldrmenden menetmitir. Bu olay Muhammed b. shak sire
kitabnda nakletmitir.
Ahmed b. Hanbel el-Bidaye ven- Nihayeden naklen, Huneyn Gazvesinin sonunda yle
yazyor: Ebu Amir Abdlmelik b. Amr ve Muayre b. Abdurrahman, Ebuz-Zenaddan
naklen; Murka b. Sayfi, katip Hanzalenin kardei olan Ribah b. Rabiden yle nakleder:
Peygamber (s.a.a), nc birliini Halid b. Velidin yapt savatan dnnce, Ribah ve
beraberindekiler nc birliklerinin ldrd bir kadn cenazesinin yanndan getiler. Daha
sonra etrafna toplanarak ona bakyorlard. Peygamber (s.a.a), atna binili olduu halde
gelince halk, Peygamber (s.a.a)in de cenazeyi grmesi iin kenara ekildi. Peygamber (s.a.a)
yle buyurdu: Bu kadn ldrlmemeliydi. Daha sonra yle buyurdu: Git Halidi bul ve
de ki: ocuklar ve kiralk adamlar ldrlmemelidir.

Ebu Davut, Nesai ve bn-i Mace bu hadisi nakletmilerdir.

(50)
SAVATAN FRAR

Savatan kaann knanlmas hakknda Mslman kimselere yle dememiz yeterlidir: Allahu Teala mminlere buyuruyor ki: Ey mminler! Toplu halde kafirlerle karlatnz
zaman onlara arkanz dnmeyin, (korkup kamayn) tekrar savamak iin bir tarafa
ekilme veya dier ble ulap mevzi tutma durumu dnda kim byle bir gnde
onlara arka evirirse muhakkak ki o, Allahn gazabn hak etmi olarak dner. Onun
yeri de cehennemdir. Oras, varlacak ne kt yerdir![223]
Bu ak nass, mutlaktr (kaytszdr). Kurn- Kerimin muhkem ayetlerinden birisidir. Ama
ashaptan bazlar bunun karsnda bir kere deil defalarca itihat ederek ona amel vakti
gelince yollarn deitirdiler. (imdi bu konuda birka rnee deiniyoruz)
a) Uhud Savanda bn-i Kume, Musab b. meyre saldrarak onu ldrd. Onun
Peygamber-i Ekrem olduunu zanneden bn-i Kume, Kureylilerin yanna dnerek
Peygamber (s.a.a)i ldrdn mjdeledi. Mrikler de birbirlerine mjde vererek yle
diyorlard: Muhammed ldrld! Muhammed ldrld! bn-i Kume onu ldrd!
Bu haberden perian duruma den Mslmanlar korkuya kaplarak firar etmeye baladlar.
Allah (c.c) bu olay anlatrken yle buyuruyor: O zaman Peygamber arkanzdan sizi
ard halde siz, durmadan (sava alanndan) uzaklayor, hi kimseye dnp
bakmyordunuz. Allah size keder stne keder verdi...[224]
O gn Peygamber (s.a.a) onlarn arkalarndan seslenerek yle buyuruyordu: Ey Allahn
kullar! Ey Allahn kullar! Gelin, ben Allahn Resulym. Kim burada kalrsa cennet
onundur.

Resul-i Ekrem (s.a.a) bu ve buna benzer szlerle onlar aryordu. Halbuki onlarn tam
arkasndayd. Ama onlar yle bir ekilde kayorlard ki etraflarnda olan hi kimseye itina
etmiyorlard!
Taberi ve bn-i Esir tarih kitaplarnda yle yazyorlar: Sava meydanndan firar, Osman b.
Affan ve dier bir grup ashabn da iinde bulunduu bir blk Mslmanlar tarafndan sona
erdi. Onlar Avas blgesine giderek gn boyunca orada kaldlar. Daha sonra Peygamber
(s.a.a)in yanna dndler. Peygamber (s.a.a) onlar grnce yle buyurdu: Sizler savatan
firar ettiniz!
Bu grubun savatan kamas, gn sonra geri dnmeleri ve Peygamber (s.a.a)in onlara
buyurduu szler, Uhud Sava hakknda genie bahseden tm kitaplarda mevcuttur.
Yine Taberi ve bn-i Esir tarih kitaplarnda yle yazarlar: Enes b. Malikin amcas Enes b.
Nazr, mer, Talha ve Muhacirlerden bir grupla karlap onlarn savamadn grnce:
Neden savamyorsunuz? dedi.
Onlar: Peygamber (s.a.a) ldrld. dediler.
O onlarn bu szne karlk: Peygamber (s.a.a)den sonra ne yapacaksnz? Peygamber
(s.a.a)in ld gibi siz de ln dedi.
Daha sonra ehit oluncaya kadar dmanla savat. lmnden sonra bedeninde yetmi yara
bulunduu grld. Kz kardeinden baka hi kimse onu tanyamad. O da, kardeini gzel
parmaklarndan tand!
Tarihiler yle yazyorlar: Enes, mer ve Talhann da ilerinde bulunduu bir grubun,
Peygamber (s.a.a)in ldrld haberini aldktan sonra Keke bizden taraf birisi, Abdullah
b. Ubey Selula (savatan kam olan mnafklarn reisi) gitse de ldrlmeden nce bize
Ebu Sfyandan gvence mektubu alsayd! diye sylediklerini duydu.
Enes b. Nazr yle dedi: Ey insanlar! Eer Peygamber (s.a.a)in ldrld doru bile olsa
Muhammedin Allah ldrlmemitir! Muhammedin cihad ettii niyetle savan. Allahm!
Ben bunlarn dedii eyden dolay zr diliyorum ve bunlarn yapt eylerden uzam.
Daha sonra ehit olana dek savat. (Allahn rahmet ve bereketi onun zerine olsun.) Bu olay
da Uhud Savan nakleden tm tarihiler yazmlardr.

b) Huneyn Savanda Tevbe suresinin 25. ayetine (Hani okluunuz size kendinizi
beendirmi, fakat sizi hezimete uramaktan kurtaramamt) ve onun tefsirine gre, on
iki bin kiiyi bulan slam ordusunu Ebu Bekir nazarlam ve slam ordusu yenilgiye
uramtr. Savaa arkalarn dnerek kaanlarn arasnda, Buhari[225] ve bn-i Esirin[226]
nakline gre mer b. Hattab da vard.
Buhari, Ebu Katade-i Ensariden nakleder ki; Huneyn Savanda, merin de ilerinde
bulunduu bir grup Mslman, sava meydanndan katlar. Ben, mere: Neden firar
ediyorlar? dediimde, mer: Allahn iidir...! dedi.
c) Hayber Savanda Peygamber (s.a.a) Ebu Bekiri, kaleyi fethetmesi iin bir blk
savayla gnderdi. Ama Ebu Bekir kaarak geri dnd.
Hakim Niaburi bu hadisi kendi kitabnda (c. 3 s. 27) aynen bizim naklettiimiz gibi
nakletmitir. Daha sonra ise yle diyor: Bu hadis sahih senetle nakledilmitir. Ama Buhari
ve Mslim onu nakletmemilerdir!
Zehebi sahih olduunu belirterek Telhisul-Mstedrekte onu nakletmitir. Cabir b. Abdullah-i
Ensariden, -Hakim Niaburi de onu sahih bilerek Mstedrekte [227] nakletmitir- uzun bir
hadiste Peygamber (s.a.a)in yle buyurduu nakledilmitir:
Yarn kaleyi fethetmek iin ona doru yle birisini gndereceim ki Allah ve Resuln
sever, Allah ve Resul de onu severler. O savatan kamaz. Allah kaleyi onun eliyle
fethedecektir.
Askerlerden her biri o fatihin kendileri olmasn mit ediyorlard. O gn Hz. Ali (a.s) gz
arsna yakalanmt. Peygamber (s.a.a) ona: Hareket et diye emretti.
Hz. Ali: Ya Resulellah! Hibir yeri grmyorum dedi.
Peygamber (s.a.a) mbarek aznn suyunu Hz. Alinin gzne srerek, slam sancan onun
eline verdi. Hz. Ali yle arz etti: Ya Resulellah! Ne zamana kadar onlarla savaaym?
Resulullah (s.a.a) yle buyurdu: Ehedu en l ilhe illallah ve ehedu enne Muhammeden
Resulullah diyene kadar onlarla sava. Ama bunu syledikleri vakit benim tarafmdan canlar
ve mallar muhteremdir. Onun hakkn eda etmedikleri durum hari. Bu durumda da onlarn
hesab Allaha aittir.

Hz. Ali (a.s) Yahudilerle arparak Hayber kalesini fethetti.

Hakim-i Niaburi bu hadisi naklettikten sonra yle diyor: Buhari ve Mslimin Sancak
hadisinin naklinde gr birlikleri vardr. Ama bu ekilde nakletmemilerdir. Bu sz Zehebi
de Telhisul-Mstedrekte sylemitir.
Ayas b. Selme yle der: Babam rivayet ederek dedi ki: Biz Hayber Savanda Peygamber
(s.a.a)le beraberdik. Peygamber (s.a.a), az suyundan Alinin gzlerine srd ve gz ars
iyileti. Sonra sanca ona verdi, O da meydana gitti. Hayberli Merheb, onun karsna
geerek yle dedi:
Hayberliler benim Merheb olduumu bilirler. Tepeden trnaa silahlym sava alevleri
ykselince cesaretliyim
Onunla savamaya can atan Ali (a.s) ise yle buyurdu: Ben o kimseyim ki annem beni
Haydar olarak adlandrmtr. Aynen korkun ormanlar aslan gibi, seninle etin bir ekilde
savaacam.
Daha sonra ona hamle ederek bir darbede ban ortadan ikiye ayrarak ldrd. Bunun
ardndan Hayberin fethi kolaylat.
Hakim Niaburi bu rivayeti Hayber Sava bahsinde getirmi ve daha sonra yle demitir: Bu
hadis Mslimin artyla sahihtir. Ama Buhari ve Mslim bunu yukardaki ekliyle
nakletmemilerdir.
d) Kumlu bir vadide gerekleen Silsile Sava da ayn Hayber Sava gibiydi. Zira
Peygamber (s.a.a) bu savata da nce Ebu Bekiri meydana gnderdi. Ama o ordusuyla
beraber firar etti. Daha sonra meri meydana gnderdi. mer de komutas altndaki
askerlerle beraber firar etti. Onlardan sonra ise Hz. Aliyi gnderdi. Ama Hz. Ali onlarn
aksine ganimet ve esirlerle geri dnd. eyh Mfid el-rad adl eserinde bu sava genie
nakletmitir.
Bu sava, hicretin yedinci ylnda Amr b. Asn komutas altnda vuku bulan Zatus-Selasil
savandan ayrdr. Tm tarihilerin de yazd gibi o savata da Ebu Bekir, mer ve Ebu
Ubeyde-i Cerrah, Amr b. Asn komutas altndaydlar.

Eskiden beri mer ile Amr arasnda anlamazlk vard. Hakim Niaburi Meazi [228] adl
kitabnda kendi senedi ile Abdullah b. Bureydeden babasnn yle dediini nakleder:
Peygamber (s.a.a), Amr b. As Zatus-Selasil Savana gnderdi. Ebu Bekir ve mer de
Asn ordusundayd. Sava meydanna vardklarnda Amr b. As, ate yaklmamas emrini
verdi. mer sinirinden atlayacak gibiydi, az kalsn Amr b. As ile kavga edecekti. Ama Ebu
Bekir, mere mani olarak Amr b. Asn sava tekniklerini bildii iin Peygamber (s.a.a)in
onu ordu komutan yaptn anlatt. mer de ondan el ekerek kenara ekildi.
Hakim-i Niaburi bu hadisi naklettikten sonra yle diyor: Bu hadis sahih senetlere sahiptir.
Ama Buhari ve Mslim onu nakletmemilerdir! Zehebi de bu hadisi Telhisul-Mstedrekde
naklederek sahih olduunu belirtmitir.

Gerekli Bir Hatrlatma

Emirul-Mminin Ali (a.s)n hayatnda aratrma yapan dnrler ok iyi biliyorlar ki, Hz.
Peygamber (s.a.a), Hz. Aliyi vmekte ve Onu, slamda uzun bir gemii olan dier
sahabelerden stn bilmekte birok slp ve yntemlere bavurmutur.
rnein: Hz. Peygamber (s.a.a), ne savata ne de barta hibir zaman Hz. Aliyi herhangi bir
kimsenin komutas altna sokmad. Ama onu dier kimselere emir olarak tayin etti. rnein:
Zatus-Selasil savanda Amr b. As, Ebu Bekir ve mere emir kld. Vefat zamannda ise
kitabn banda da sylediimiz gibi same b. Zeydi, ok gen olmasna ramen Muhacir ve
Ensarn Ebu Bekir, mer ve Ebu Ubey gibi ihtiyarlarnn bile bulunduu orduya komutan
yapt. Bu tarih kitaplarnda gemitir.
Hz. Aliyi bir orduya komutan yapt zaman hemen ardndan slam ilk kabul edenlerden bir
grubu onun komutas altna sokard. Ama bakalarn emir olarak tayin ettii zaman Hz. Aliyi
kendi yannda saklard!
Eer iki kolorduya hareket emri verecek olsayd, ordularn birlemesi durumunda
komutanln Hz. Aliye ait olduunu belirtirdi. ki ordu ayrld takdirde de herkesin kendi
ordusuna komutan olmasn sylerdi.

Hasan- Basriden, Hz. Ali hakknda soru sordular, o cevaben yle dedi: Drt nemli sfat
kendisinde bulunduran bir ahs hakknda ne diyeyim:
1) Tevbe (Beraat) suresinin tebliinde Onun emin bilinmesi. (Peygamber (s.a.a)in nce Ebu
Bekiri Beraat suresini okumas iin setii, Ebu Bekir daha Mekke yolundayken Peygamber
(s.a.a)in, Allahtan bir emir olarak surenin Mekkelilere okunmas iin Hz. Alinin
grevlendirilmesi emrini ald ve Hz. Alinin hemen yola koyularak sureyi Ebu Bekirden
alp bu nemli ii yerine getirdii mehurdur.)
2) Hz. Peygamber (s.a.a) Tebuk Savana giderken Hz. Aliyi Medinede kendi yerine brakp
yle buyurdu: Sen bana oranla, Harunun Musaya olan menzileti (konumu) gibisin; u
farkla ki benden sonra peygamber yoktur.
Eer Alide olmayan baka bir ey daha bulunsayd, Peygamber (s.a.a) onu da aynen
nbvvet gibi mstesna klard.
3) Peygamber (s.a.a) yle buyuruyor: Aranzda iki ar emanet brakyorum; Allahn kitab
ve tretim olan Ehl-i Beytim.
4) Hz. Resul-i Ekrem (s.a.a) hibir kimseyi, Ona komutan yapmad. Ama dierlerine emirler
yapt.[229]
Hayber Savanda da Peygamber (s.a.a), nce Ebu Bekiri, sonra da meri komutan yapt,
ama Ali (a.s) onlarla beraber deildi. Ama ertesi gn Hz. Aliyi ordu komutan yapnca, Ebu
Bekir ve meri Onun komutas altna verdi. Hayber Kaleleri Hz. Alinin eliyle fethedildi.
(Bunlarn tm zere Allaha hamd olsun.)
Ahmed b. Hanbel,[230] Bureydeden yle rivayet eder: Peygamber (s.a.a), iki kolorduyu
Yemene gnderdi. Bunlardan birisinin komutan Hz. Ali, dieri ise Halid b. Velid idi. Daha
sonra yle buyurdu: ki ordu birletii zaman Ali komutandr. Ayrldnz vakit ise her
biriniz kendi ordunuzun komutansnz.
Biz, Beni Zbeyde kabilesi ile karlap savatk. Mslmanlar mriklere galip geldiler.
Ganimetler ve esirler toplandktan sonra Hz. Ali (a.s) esirler arasndan bir kadn kendisine
seti. Bureyde yle diyor: Halid b. Velid bu hususta Peygamber (s.a.a)e bir mektup yazarak
benimle gnderdi.

Peygamber (s.a.a)in huzuruna varp mektubu teslim ettim. Mektubu Peygamber (s.a.a) iin
okuduklarnda O Hazretin fkelendiini grdm. Ben yle arz ettim: Ya Resulellah! Benim
hibir suum yok. Siz beni bir adamla (Halid) gndererek ona itaat etmemi emrettiniz. imdi
ben de onun emriyle size bir mektup getirdim.
Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Aliye hibir ey syleme. Zira o benden, ben de ondanm.
O benden sonra sizin nderinizdir.
Snen ve Msned yazarlarndan bir ou bu hadisi nakletmilerdir. Biz de el-Mracaat adl
kitabmzn 36. mektubunda onu nakletmitik.
Bazen de Peygamber (s.a.a), Mslmanlardan birisini ordu komutan yapar, onlar da gidip
hibir sonu elde edemeden geri dnerlerdi. Sonra onun yerine Hz. Aliyi geirerek hareket
ettirirdi. O da kesin bir zaferle geri dnerdi. te buradan da Ali (a.s)n nasl bir makama
sahip olduu anlalmaktadr. Eer Peygamber (s.a.a) ilk etapta Hz. Aliyi ordu komutan
yapsayd byle bir sonu karlamazd.
Bazen de herkesin istekli olduu ok nemli bir ite bir ahs grevlendirirdi. Peinden Allah
vahiy gndererek: Bu ii sen, veya senden olan birinden bakas yapamaz emrini verirdi.
Bu durum Tevbe suresinin okunmas hususunda meydana gelmitir. Hz. Ali, yolun yarsnda
Tevbe suresini Ebu Bekirden alarak byk hac gn mriklere okumutur.[231]

(51)
HZ.

PEYGAMBER

(S.A.A)N

EBU

SFYANA

CEVAP

VERLMESN YASAKLAMASI

Peygamber (s.a.a), Uhud Savanda ashabndan yedi yz kiiyle beraber Uhud vadisine girdi.
Arkalar daa gelecek ekilde askerlerini yerletirdi. Mrikler ise bin kii idiler.
Bunlardan yedi yz kii zrhl, iki yz kii de atlyd. Ayn zamanda yanlarnda on be tane de
kadn vard.
Mslmanlar arasnda ise iki yz zrhl, iki de atl vard.

ki ordu da savaa hazrd. Peygamber (s.a.a), yzn Medineye dnm, Uhud dan da
arkasna almt. Ordusundan elli tane okuyu Abdullah b. Cubeyrin komutas altnda bir
geit yerine yerletirerek dmann arkadan saldrmasn nlemek istedi.
Daha sonra Abdullah b. Cubeyre yle buyurdu: Dman svari birliinin bize arkadan
saldrmasn nlersiniz. Siz olduunuz yerde kaln. Biz, yensek de yenilsek de siz
mevzilerinizi terk etmeyin. Zira biz sadece iki da arasnda bulunan u geitten korkuyoruz.
Tam bu srada dman ordusunun bayraktar Talha b. Osman ileri karak yle dedi: Ey
Muhammedin ashab! Siz, bizi ldrdnz takdirde cehenneme gideceimize ve eer
ldrlrseniz cennete gideceinize inanyorsunuz. Aranzda benim klcmla cennete gitmek
isteyen veya klcyla beni cehenneme gndermek isteyen birisi var m?!
bn-i Esir yle diyor: Onun karsna kan Ali b. Ebi Talip, bir darbeyle ayan keserek
onu yere serdi. Elbisesi yukar toplanarak avreti aa kan bn-i Osman Hz. Aliye
yalvarmaya balad. Hz. Ali (a.s) da ondan vazgeerek geri dnd. Zira onun yava yava
rpnarak leceini biliyordu.
Bu srada Peygamber (s.a.a) tekbir getirerek yle buyurdu: Ordunun kahraman kendi iini
yapt. Mslmanlar da Peygamber (s.a.a)le beraber tekbir getiriyordu. Daha sonra
Peygamber (s.a.a), onu neden kendi haline braktn sordu. Hz. Ali (a.s) yle cevap verdi:
O, aramzdaki akrabal vasta klarak bana yalvard. Ben de onu takip etmekten utandm.
Daha sonra Ali (a.s) mrik ordusunun bayraktarlarna saldrarak lmn acln onlara
tattrd. bn-i Esir ve dierleri yle yazarlar: Mslmanlar, dman bayraktarlarnn tmn
ldrdler. Bayrak ve sancaklar yerde kalmt. Kimse onlar almak iin ileri kamyordu.
Daha sonra Alkame Harisinin kz Umre, bayra yerden kaldrd. Bayra havada gren
mrikler tekrar bayran etrafnda toplandlar.
Daha sonra sanca Beni Abduddarn klesi Savab ald. Byk bir pehlivan olan Savab da
ldrld. Ebu Rafi yle diyor: Bayraktarlar ldren ahs Ali b. Ebi Talip idi.
Her iki ordu da iddetle savayordu. Herkesten daha ok Ali, Hamza ve Ebu Dcane Ensari
savaarak birok zorluklara katlanyorlard. Onlar birer kahramand. Mrikler yenilgiye
uradlar. Kadnlar da kaarak daa ktlar. Mslmanlar da ganimet toplamakla megul

oldular. Mcahit kardelerinin ganimet topladklarn gren okular, ganimet toplamay orada
durmay tercih ettiler. Bylece Peygamber (s.a.a)in tekitle emrettii eyi unuttular.
Halid b. Velid, okularn saysnn azaldn grnce, onlara saldrarak hepsini ldrd. Daha
sonra kendi adamlaryla slam askerlerine arkadan saldrdlar. Olay gren mrikler
kamaktan vazgeerek geri dnerek, her ynden Mslmanlara saldrmaya baladlar.
Teke tek sava balad. Aralarnda Allah ve Resulnn aslan, Peygamber (s.a.a)in amcas
Hamza b. Abdulmuttalibin de bulunduu Mslmanlardan yetmi cengaver ahadete eriti.
O gn Peygamber (s.a.a), iddetle savayordu. O kadar ok atmt ki oklar tkenmi ve yay
krlmt. Peygamber (s.a.a)in aln yarlm, mbarek yz yaralanm, dii krlm,
mbarek dudaklar patlamt. Tam bu srada bn-i Kume klcyla Peygamber (s.a.a)e
saldrd.
Hz. Ali (a.s), Peygamber (s.a.a)in etrafnda kl sallyordu. Ensar'dan be kii o gn
Peygamber (s.a.a)i savunurken ehit oldu. Ebu Dcane, Peygamber (s.a.a)in nnde aynen
bir siper gibi duruyor ve srtyla Peygamber (s.a.a)e herhangi bir okun isabet etmesini
nlyordu.
Musab b. meyr de ehit oluncaya kadar iddetle arpt. Onu ehit eden bn-i Kume onun
Peygamber olduunu zannettiinden Kureyin yanna gelerek yle dedi: Muhammedi
ldrdm. Halk da: Muhammed ldrld diyordu. Bu haberi duyan Mslmanlar
hedefsizce kamaya baladlar.
Peygamber (s.a.a)i ilk gren ahs Kab b. Malik idi. O yle seslendi: Ey Mslmanlar!
te bu Peygamberdir, O ldrlmemitir. Ama Peygamber (s.a.a) ona iaretle susmasn
emretti. Bylece dmann bu haberden dolay tekrar saldrmasn nlemek istiyordu. Bu
arada Ali (a.s) geriye kalanlarla beraber Peygamber (s.a.a)i bir dereye gtrdler. Peygamber
(s.a.a) oraya yerletikten sonra Hz. Ali ve geriye kalanlar Onun etrafnda kl sallayarak
Peygamber (s.a.a)in cann savunuyorlard.
Muhammed b. Cerir-i Taberi, bn-i Esir ve dier tarihiler yle yazarlar: Peygamber (s.a.a),
bulunduu snaktan bir grup mriki grerek Hz. Aliye yle buyurdu: Onlara hamle et.
Onlara saldran Ali, bazlarn ldrdkten sonra geri kalanlarn da darmadan etti.

Peygamber (s.a.a), daha sonra baka bir grubu grerek yle buyurdu: Onlara da hamle et.
Hz. Ali onlara da saldrarak bazlarn ldrd ve kalanlar da datt. Cebrail nazil olarak
yle dedi: Ya Resulellah! Fedakarlk ite budur. Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Evet,
Ali benden, ben de Ondanm. Cebrail ise: Ben de sizdenim! dedi.
Tam bu srada yle bir ses duyuldu: Zlfikar gibi kl, Ali gibi yiit yoktur.
Hz. Ali (a.s), Peygamber (s.a.a)in yaralarn ykayp pansuman etmek iin su getiriyordu.
Ama kanama durmuyordu. Hz. Fatma (a.s), bir hasr parasn yakp kln Peygamber
(s.a.a)in yarasnn zerine brakt, bylece kanama durdu. Hz. Fatma (a.s), elini babasnn
boynuna atarak Onu, yaral olduu halde pp alyordu.
Ebu Sfyann kars Hind ve dier Kurey kadnlar da gelerek Mslmanlarn cenazelerini
musle ettiler. Cenazelerden kestikleri kulak, burun, el parmaklar ve ayak parmaklar ile
kendilerine bilezik ve gerdanlk yaptlar. Buna ilave olarak Hind, Cbeyr b. Metamn klesi
Vahiye, Hz. Hamzay ldrmesi karlnda bilezik ve gerdanln hediye etmiti. Daha
sonra da Hz. Hamzann gsn yararak cierini dileri arasna alp inedi.
Bu srada Ebu Sfyan, daa snan Mslmanlarn karsnda durarak kez yle dedi:
Muhammed aranzda m?
Peygamber (s.a.a): Ona cevap vermeyin! diye buyurdu.
Ebu Sfyan: Ey mer! Muhammedi ldrdk m? dedi.
mer: Allaha yemin olsun ki hayr! O, u anda senin szlerini duyuyor dedi.
Yazar: te buras, anlattmz olayn ierisinde hedeflediimiz blmd. Zira burada
Peygamber (s.a.a), Ebu Sfyana cevap verilmesini yasaklad halde mer, kendi grn
daha ncelikli bilerek Peygamber (s.a.a)i dinlemeyip Ebu Sfyana cevap verdi!

(52)
MERN KUSUR ARAMA ALIKANLII

Allah (c.c) yle buyuruyor: Ey iman edenler! Zannn oundan kann. nk zannn
bir ksm gnahtr. Birbirinizin kusurunu aratrmayn. Biriniz dierinizi arkasndan
ekitirmesin. Biriniz, lm kardeinin etini yemekten holanr m? te bundan
tiksindiniz. O halde Allahtan korkun. phesiz Allah, tvbeyi ok kabul edendir, ok
esirgeyicidir.[232]
Sahih bir hadiste Peygamber (s.a.a)den yle rivayet edilir: Kt zanlarda bulunmaktan
kann. Zira kt zan, her szden daha yalandr. Kusur aramayn, pahaclk yapmayn,
kskanlk yapmayn, dmanlk dourmayn, kin gtmeyin, Allahn kullaryla karde olun...
Ama mer, kendi hilafeti zamannda kusur aramann, bakalarnn evinde aratrma
yapmann, onun ve hkmetinin faydasna olduunu zannediyordu. Bu yzden geceleri
sokaklarda dolar, gndzleri de onun bunun ilerindeki kusurlar arard!
Bir gece Medine sokaklarnda gezerken bir evden bir erkein trk sylediini duyunca
duvardan trmanarak eve girdi. mer, bir kadn ve bir kadeh de arabn adamn yannda
olduunu grnce, ona hitaben yle dedi: Ey Allahn dman! Allahn senin bu gnahn
saklayacan m zannettin?
O adam cevaben yle dedi: Benim hakkmda acele etme! Eer ben, bir hata yaptysam sen
hata yaptn:
1) Ayet, birbirinizin kusurunu aratrmayn diyor, ama sen bu ii yaptn.
2) Ayet, evlere kaplardan girin diyor, ama sen duvardan atladn.
3) Ayet, bir eve girdiiniz zaman ev halkna selam verin diyor, ama sen selam vermedin.
mer: imdiye kadar yaptn iyi bir i var mdr ki seni ondan dolay balayaym? dedi.
Adam: Evet dedi.

mer de onu balayarak evden kt.[233]

Sadiden yle rivayet edilir: Bir gece mer b. Hattab, Abdullah b. Mesutla beraber evden
kt. Uzaktan bir k grd, onu eve girene kadar takip etti ve evde bir lamba olduunu
anlad. bn-i Mesudu yalnz bana brakan mer, tek bana eve girdi. htiyar bir adamn
oturmu, elinde bir kadeh arap ve bir kadnn da onun iin trk sylediini grd. Adam
merin girdiini fark edemedi.
mer yle dedi: Bir aya kabirde olan ihtiyar bir adamn iinde bulunduu bu manzaradan
daha kt bir manzara grmemitim!
htiyar adam ban kaldrp yle dedi: Evet! Ama senin yaptn i, benim yaptm iten
daha ktdr. Zira sen, aratrarak buraya kadar geldin. Halbuki Allah seni bu iten
yasaklamtr. Ama sen izinsiz olarak eve girdin.
mer: Doru sylyorsun dedi. Daha sonra elbisesinin kolunu dileri arasna alarak alar
bir ekilde dar kp yle dedi: merin anas yasna alasn!!
htiyar adam bir mddet merin yanna gitmedi. Ama bir mddet sonra gelerek gizli bir
ekilde cemaatin arka tarafnda oturdu. Onu gren mer, yle dedi: O ihtiyar buraya
getirin.
htiyara, halife seni aryor dediler. htiyar adam ayaa kalkp, mer tarafndan tembih
edileceine ihtimal verdii halde onun yanna gitti.
mer yle dedi: Yakla! Adam o kadar yaklat ki tam merin yanna ulat. mer yine
yaklamasn istedi. Adam yine o kadar yaklat ki merle ayn hizaya geldiler.
mer yle dedi: Allaha, yemin olsun ki yaptn ii hi kimseye, hatta o gece yanmda olan
bn-i Musuda dahi sylemedim.[234]
abi yle diyor: mer kendi yaranlarndan birisini kaybetti. Abdurrahman b. Avfa: Gel
de filan ahsn evine gidelim, orada m acaba? dedi. Onun evine gittiklerinde kapnn ak
olduunu grdler. Adam oturmu, kars da bir bardaa iecek bir ey dkerek ona
iiriyordu. mer, Abdurrahmana: Onu, bize gelmekten alkoyan ey ikiciliidir dedi.
Abdurrahman: Sen bardakta ne olduunu nereden biliyorsun? dedi.

mer: Yaptm iin kusur arama ve yasak olmasndan m korkuyorsun? dedi.

Abdurrahman: Evet, kusur aramadr dedi.
mer: Bu iin tvbesi nedir? dedi.
Abdurrahman: Ondan grdn bakasna sylememendir dedi.[235]
Misver b. Mahreme, Abdurrahman b. Avfdan nakleder ki; o, bir gece mer b. Hattab ile
Medine sokaklarnda dolayordu. Sokakta dolatklar esnada bir evin kaps nnde yanan
bir lamba grdler. Ona doru ilerlemeye baladlar. Ona yaklatklarnda kapnn kapal
olduunu, ieriden ise bir topluluun abuk sabuk konuma seslerini duydular.
Abdurrahmann elini tutan mer yle dedi: Bu, Rabia b. meyyenin evidir. Onlar u anda
arap iiyorlar, ne yapmak gerekir?
Abdurrahman: Allahn gelmemizi yasaklad bir yere gelmi gibiyiz. Zira kusur aramas
yaptk dedi. Oradan ayrlan mer onlar kendi hallerine brakt.[236]
Tavus-i Yemani yle diyor: mer, bir gece dar kt. Yanndan getii evlerden birisinde
bir topluluun arap imekle megul olduunu anlad. mer: Fsk! Fsk?! diye seslendi.
Evin iinde bulunan birisi: Allah, seni bu iten yasaklamtr dedi. mer de geri dnerek
onlar kendi haline brakt.
Ebu Kulabe yle diyor: mere Ebu Mahcen-i Sakafinin, evinde dost ve arkadalaryla iki
imekle megul olduu haberi verildi. mer, oraya giderek eve girdi.
Ebu Mahcen yle dedi: Ey Mminlerin Emiri! Yaptn bu i ciz deildir. Zira Allah seni
onun bunun hakknda aratrma yapmaktan men etmitir.
mer, Zeyd b. Sabit ve Abdurrahman b. Erkamdan sordu. Onlar da yle dediler: Ya EmirelMminin! O doru sylyor. mer de evden karak onlar kendi hallerine brakt.[237]
mer, eri hadlerin, hakimin onu ispatlarken yapt hata ve yanllktan dolay
balandn zannediyordu. te bu yzden, sululara hibir ceza vermedi. Hatta onlarn
hibirisine bir tek kelime bile sylemedi.

Halifenin bu iiyle, sulularn suunu aa karmak ve onlara hibir ceza vermemekle

cesaretlerinin daha da oalmasna nasl raz olduunu bilmiyoruz. stelik onlar, yaptklar
amel karsnda nderlerinin hibir ses karmayarak msamaha gsterdiini grmekteydiler!!

(53)
KADINLARIN MHRLERNN BELRLENMESNDE MERN
KOYDUU BDAT

Kadn mihrinin, Mslman bir erkein sahip olduu eylerden olmas farzdr; hazrda olmas,
bor veya menfaat olmas fark etmiyor. Onun miktar da kadn ve erkein raz olaca
miktarda, sadece kendileriyle ilgili bir konudur. Mihrin azl okluu sadece o ikisine aittir.
Elbette azlk, bir buday tanesi gibi deersiz olmamaldr. Elbette okluk olarak da be yz
dirhemi gememesi mstehaptr.
mer, mihirde ifrat nlemeye karar verdi. Bylece neslin devamn salayan evlilik ii
kolaylaacakt. Ayn zamanda genler de haram ilemekten kurtulmu olacaklard. Zira
Peygamber (s.a.a) yle buyurmutu: Kim evlenirse, dininin te birini korumu olur.
Bu nedenle bir gn minberde yle dedi: Sakn bana, kadn mihirlerinin Peygamber (s.a.a)in
hanmlarnn mihirlerinden fazla olduu ulamasn. Aksi takdirde fazlal geri eviririm. Bu
srada bir kadn kalkarak yle dedi: Allah, sana byle bir hak vermemitir. Yce Allah yle
buyuruyor: Eer bir ei brakp baka bir e almak isterseniz, onlardan birine yklerce
mihir vermi olsanz dahi, ondan hibir ey geri almayn. Siz iftira ederek ve apak
gnah ileyerek onu geri alr msnz? Vaktiyle siz birbirinizle har-neir olduunuz ve
onlar sizden salam bir teminat alm olduu halde onu nasl geri alrsnz?[238]
Kadnn okuduu ayeti duyan mer, verdii hkmden vazgeerek yle dedi: Yanl yapan
ve bir kadnn doru yola ynelttii ve ona galip olduu nderinize armyor musunuz?[239]
Bir rivayette de mer yle dedi: Herkes merden daha bilgilidir. Siz, erkekler, benim bu
szm duydunuz ama hibir ey sylemediniz. Bilgisi sizin kadnlarnzdan daha fazla
olmayan bu kadn beni eletirdi.[240]
Bir rivayette de yle gemitir: Bir kadn kalkarak yle dedi: Ey Hattabn olu! Allah bu
hakk bize veriyor da sen men mi ediyorsun? Daha sonra mezkur ayeti okudu. mer de yle
dedi: Herkes merden daha alimdir. Sonra hkmnden vazgeti.

Bu rivayeti Fahri Razi[241] sz konusu ayetin tefsirinde nakletmitir. Fahri Razi, orada kalemi
ve akli iki hata yapmtr. Zira yle diyor: Bana kalrsa ayet, kadnlara mihir verilmesinin
gerekliliini gstermemektedir... Bu yolla kadnn istidlalini eletirerek meri savunmak
istemitir!
Ama Fahri Razi, bu iiyle farknda olmadan kendi aklszln ortaya koymutur. Aratrma
ehli olanlar, onun bu konudaki szlerine mracaat etsinler de ne kadar aklsz olduundan
aknla dsnler!
Ebul-Ferec b. Cevzi, Tarih-i mer b. Hattab adl kitabnn 150. Sayfasnda, biri Abdullah
b. Musab, dieri ise bn-i Ecdadan olan iki hadis nakletmektedir ki, merin, kadnlarn
mihri hususunda arl nehyetmesini ve merin, kadnn getirdii delil karsnda kendi
hatasna itirafn ve onun szlerini tasdik ederek hkmnden vazgemesini iermektedir.
Yazar: Ehl-i Snnet alimleri, bu ve buna benzer olaylar, merin insafna delil olarak
getirirler. merin kadn-erkek, genel, hususi vb. gibi durumlarda yapt birok mnazaralar
vardr ki, Ehl-i Snnet alimleri bunlar merin insaf hesabna yatrmaktadrlar!!! mer,
artc bir ile veya szle karlanca iddetle arr, belki de neeye kaplrd. Ayn ekilde
Peygamber (s.a.a)le bile byle olaylar vard.
Buhari, Ebu Musa E'ariden yle nakleder: Peygamber (s.a.a)e, Onu rahatsz edecek
eyler sordular. Zira sorular makul deildi ve Peygamber (s.a.a)in anna yakmayan
eylerdi. Sorularnda srar edilince, Peygamber (s.a.a), ihtiyalar olmayan ve kendilerini
ilgilendirmeyen sorular sorduklarndan sinirlendi.
Daha sonra halka: Gzel sorular sorun! buyurarak onlar edeplendirmek istedi. Ama
herkesin, sorduklar meseleler yznden utandklarn grnce, her zamanki gibi rahmet ve
efkatle: Sorun! diye buyurdu.
Tam bu srada Abdullah b. Hzafe adl birisi: Ya Resulellah! Benim babam kimdir? diye
sordu.
Peygamber: Baban Hzafedir buyurdu.
Sad b. Salim adl birisi de kalkarak: Ya Resulellah! Benim babam kimdir? diye sordu.
Peygamber (s.a.a): Ebu eybenin klesi Salimdir diye cevap verdi.

Bu iki sorunun sorulma sebebi uydu: Halk bu iki ahsnn nesebi hakknda phe
ediyorlard. Peygamber (s.a.a)in sinirlendiini gren mer, yle dedi: Ya Resulellah! Biz,
seni sinirlendirecek her trl eyden Allahn huzurunda tvbe ediyoruz. Ama Hzeyfeyi
Abdullahn babas, Salimi de Sad'n babas olarak bilmesine sevindi?!
Yine Buharide Enes b. Malikin yle dedii yazldr: Abdullah b. Hzeyfe Peygamber
(s.a.a)den: Benim babam kimdir? diye sordu. Hz. Peygamber (s.a.a) de: Baban
Hzeyfedir diye buyurdu.
Sahihi Mslimde nakledildiine gre Abdullahn babasn baka birisi olarak tanrlard.
Annesi, olunun Peygamber (s.a.a)den byle bir soru sorduunu renince yle dedi:
Senden daha kt bir evlat olduunu duymadm. Sen annenin, cahiliyet zaman kadnlarnn
yaptklar ileri yaptn zannederek, halkn nnde onu rezil etmek mi istedin?
Bu esnada Peygamber (s.a.a)in huzurunda dizleri zerinde oturan mer, ayaa kalkarak
Peygamber (s.a.a)in Abdullahn annesine verdii nispeti aknlkla tasdikleyerek yle dedi:
Bir olan Allah, Allahmz; slam dini, dinimiz; Muhammedin de peygamberimiz olmasna
raz olduk.
mer, bu szleri Peygamber (s.a.a)in, cahiliyet dnemi kadnlarnn birok kt amellerinin
zerini rtt ve slamn sayesinde baland bir zamanda syledi. Zira slam,
kendisinden nce yaplan amellerin zerini kapatarak grmezlikten gelmitir.
Bu hadis Sahihi Buharide, nderin ve Muhaddisin Karsnda Dizleri zerinde Oturan
babda mevcuttur. Bundan nceki Ebu Musa Earinin hadisi de Sahih-i Buhari c. 1, s. 19da
(lim kitabnn sonlarnda) mevcuttur.

(54)
ER HADDN (CEZA) MER
TARAFINDAN DETRLMES

Mevzu udur: Hatib b. Belteann klelerinin, Mriyne kabilesinden bir adamn dii devesini
alma iinde parmaklar vard. merin yanna getirilen hrszlarn tm sularn itiraf ettiler.
mer de, Kesir b. Salta emir vererek onlarn ellerini kesmesini istedi. Bu emri verdikten
sonra onlarn efendilerinin olu olan Abdurrahman b. Hatibi ararak yle dedi: Allaha
yemin olsun ki, onlardan faydalanmanz ve onlara alk ektirmeniz olmasayd onlarn
ellerinin kesilmesini emrederdim. Yemin olsun ki eer bu ii yapmadysam onun yerine
senden yle bir mali ceza alacam ki unutmayacaksn...[242]
Yazar: ayet merin, Hatibin klelerine ilahi haddi (cezay) uygulamamasnn bir sebebi
vard, belki de bu hrszlk ii aresizlik yznden olmutu. Allah (c.c) yle buyuruyor: Her
kim bakasnn hakkna saldrmadan ve haddi amadan (bu ii yaparsa) ona gnah
yoktur[243] Belki de onlar bu ii alklarn gidermek iin yapmlard.
Ama onlar hrszlk yaptklarn itiraf ettiler. Onlarn bu suu da ispatland. Bunun karsnda
hrszl aresizlikten dolay yaptklarn sylemediler. Eer onlarn bunu sylediklerini bile
farz etsek hakimin, iddialarn dorulayacak delil getirmelerini istemesi gerekirdi. Ama mer
bu ii yapmad. merden onlara kar muhabbet gstermekten baka bir ey grmyoruz.
Halbuki bu konuda Hatibin olunu fazlasyla sktrmt. Biz, merin, Hatibin ailesinin
onlar a braktn nereden anladn da bilmiyoruz.

(55)
MER VE GAYR- MERU DYET ALMASI

Yemen halkndan bir grup aralarnda olan ihtilaf yznden, Peygamber (s.a.a)in
sahabesinden ve air birisi olan Ebu Hara-i Huzelinin yanna geldiler. Krbasn eline alan
Ebu Hara, onlar arlamak ve geceleyin su getirmek iin yola kt. Krbay suyla doldurdu
ama onlara varmadan bir ylan onu soktu. Mecburen hzla gelip suyla dolu krbay onlara
vererek yle dedi: Koyunlarnz piirip yeyin. Ama onlara kendisini ylan soktuunu
sylemedi.
Onlar da koyunlar piirip yediler. Sabah vakti tan aarnca, Ebu Haran lmek zere
olduunu grdler. ldkten sonra onu defnederek kendi memleketlerine dndler. Ebu
Hara, lm halinde iken kendisini dn gece ylan soktuunu, bu yzden lmek zere
olduunu bir iir kalbnda syledi.
Bu haber mere ulanca iddetle sinirlenerek yle dedi: Eer snnet haline gelmesinden
korkmasaydm, hibir Yemenlinin arlanmamasn emrederdim! Bu emri de tm slam
alemine bir genelge olarak bildirirdim!. Daha sonra Yemendeki valisine bir mektup yazarak;
Ebu Haran yanna gidenleri tutuklamasn, onlardan kan paras almasn ve yaptklar bu
iten dolay da onlara ikence etmesini emretti.[244]

(56)
SPATLANMAYAN ZNAYA
ZNA CEZASI UYGULANMASI

Muhammed b. Sad[245] muteber bir senetle yle nakleder:

merin huzuruna gelen bir eli, okluunu ters evirerek bir mektup karp mere verdi.
Mektubu alan mer onu okumaya balad. Bu mektup, Selim kabilesinden Cude adl bir
erkein, Arap kabilelerinden gen kadnlara tecavz ettiini ve daha fazla zevk almak iin
onlar yannda tuttuunu anlatan bir iiri iermekteydi.
mer bu mektubu okuyunca, Cudeyi getirmeleri emrini verdi. Huzura gelince, ellerinin
balanmasn ve kendisine yz krba vurulmasn emretti. Daha sonra da, kocas evde
olmayan kadnlara saldrmamas iin gz altna alnmasn emretti.
Yazar: Sadece iire dayanarak krba vurdurmasnn hibir delili yoktur. Zira ne iirin airi
belliydi, ne de onu gnderen belliydi. Buna ilaveten; bu mektup, Beni Sad b. Bekr, Eslem,
Cuheyne ve Gaffar kabilesi gibi birka Arap kabilesi kadnlarna oranla haddi at sylenen
Cudenin, halife tarafndan sktrlmasndan baka hibir eyi de gerektirmiyordu.
Bu iirde yle syleniyor: Cude, onlar daha fazla zevk almak ve zaman am ile
utangalklarnn giderilmesi iin yannda saklyordu. te bu, Cudeye nispet verilenlerin
iirdeki ierii idi. Ayn zamanda eri olarak da ispatlanmamt.
Bunun yan sra eri olarak ispatlansa bile, sadece bir iire dayanarak zina cezas
uygulanamaz. Evet, onun gz altna alnarak ufak bir cezaya arptrlmas gerekirdi. ayet
halife byle yapmak istemiti. Ama bu nerede... Muayre b. ubenin yapt zinaya kar
tavr nerede?!

(57)
MUAYRE B. UBEYE
ZNA HDDNN UYGULANMAMASI

Bu mevzu, Muayre b. ubenin, Kays kabilesinden mm Cemil ile yapt muhsine

zinasna[246] aittir. Bu olay Araplar arasnda en mehur tarihi olaylardandr. Hicretin 17. yl
olaylarn nakleden btn tarihiler, bu olaya deinmilerdir.
Drt kii Muayrenin bu ii yaptna ahitlik yapt. Bu drt kiinin arasnda ashabn en ileri
gelenlerinden Ebu Bikre, sahabeden olan Nafi b. Haris ve ibl b. Mabed bulunmaktayd.
Bu ahs aka ahitlik yaparak yle dediler: Biz Muayrenin cinsel organnn mm
Cemilin cinsel organ ierisinde olduunu grdk. Drdnc ahit gelerek (yani Ziyad b.
Smeyye) ahitlik yapmak istediinde, halife bir yolla Muayrenin rezil olmasn
istemediini dolayl yollarla anlattktan sonra ondan yle sordu: Ne grdn?
Ziyad yle dedi: Bir manzara, nefes sesleri ve gbek gbee olduklarn grdm.
mer: Milin srme iesine girip kt gibi girip ktn grdn m?
Ziyad yle dedi: Hayr! Ama mm Cemilin ayaklarnn havada olduunu ve Muayrenin
hayalarnn onun kalalar arasnda hareket ettiini, iddetle hareket ettiklerini ve yksek sesle
nefes nefese kaldklarn grdm.
mer yle sordu: Aynen srme iesine girip kan bir mil gibi girip ktn grdn m?
Ziyad: Hayr! dedi.
mer: Allah-u Ekber! Ey Muayre! Kalk senin aleyhine ahitlik yapan bu adam
krbala dedi.
Muayre de kalkarak bu adil ahidi krbalad!!
imdi bu olayn geniesini Kad b. Hallakann Vefayatul-Ayan adl kitabndan
naklediyoruz. O yle yazyor:

Muayrenin olay ve aleyhine yaplan ahitlie gelince; olay udur: mer b. Hattab, onu
Basra valisi yapmt. len vakti Darul-mareden karken Ebu Bikre onu grr ve emir
nereye gidiyor? diye soruyordu.
O da: Bir iin peice gidiyorum diyordu.
Ebu Bikre: Bakalarnn, emirin huzuruna gelmesi gerekir, senin gitmen gerekmez, derdi.
Muayre, Amrn kz mm Cemilin yanna gitmekteydi. mm Cemilin kocas, Haccac
b. Atik b. Haris b. Veheb-i Cemi idi. Kadnn nesebini yazdktan sonra da yle diyor: Ebu
Bikreden rivayet edilir ki; O, Smeyyenin evlatlarndan olan kardeleri Nafi, Ziyad ve ibl
(bunlarn hepsi ana tarafndan kardeleridir) ile odasnda oturmutu. mm Cemilin odas da
onlarn oturduu odann tam kar tarafndayd. Zira onlar komuydular. Tam bu srada rzgar
mm Cemilin odasnn kapsn at. Drt karde hep birden Muayrenin mm Cemil ile
zina ettiini grdler.
Ebu Bikre yle dedi: Byk bir musibete yakalandnz. Olay grdnze gre iyi grn ki
onu ispatlayabilesiniz.
Ebu Bikre, evin zerinden gelerek Muayre kana kadar kapnn aznda oturdu.
Muayre knca Ebu Bikre yle dedi: Biz, neler yaptn grdk. Bize hkmet etmekten
istifa vermen ve azledilmen yerinde olur.
Ona itina etmeyen Muayre cemaatle beraber len namazn klmak iin yola koyuldu. Ebu
Bikre de onunla gitti. Ebu Bikre mescitte yle dedi: Hayr! Allaha yemin olsun ki seni o
vaziyette grdkten sonra bize namaz kldrmaya hakkn yoktur.
Halk: Brak namaz kldrsn. O, bizim valimizdir. Siz, grdnz eyi halife mere rapor
olarak yazabilirsiniz, dedi.
Onlar da grdkleri olay bir mektupla mere bildirdiler. mer, tm ahitlerin ve
Muayrenin Medineye gelmesini emretti. Hepsi Medineye varp merin yanna gidince
mer, Muayre ve ahitlerin ieri girmesini emretti.

nce Ebu Bikre ileri karak ahitlik yapt. mer yle dedi: Onu mm Cemilin kalalar
arasnda m grdn? Ebu Bikre: Evet! Allaha yemin olsun ki, u anda onun nndeki
kabarkl mm Cemilin kalalar arasnda grr gibiyim! dedi.
Muayre: Bakmaya hakkn yoktu dedi.
Ebu Bikre: Eer ispatlar da seni halk ierisinde rezil edilmi olarak grrsem rahatsz bile
olmam dedi.
mer: Hayr, Allaha yemin olsun ki, bu yeterli deildir! Onun ieri girdiine yani milin
srmelie girdii gibi girdiine de ahitlik yapmalsn dedi.
Ebu Bikre: Evet, byle yaptna da ahitlik yaparm! dedi.
mer: Muayre! Bedeninin te biri gitti! dedi.
Daha sonra mer, ikinci ahit yani Nafiyi de ararak neye ahitlik yaptn sordu. Nafi de:
Ebu Bikrenin ahitlik yapt eye diye cevap verdi.
mer: Hayr! Aynen milin srmelie girdii gibi, girdiine ahitlik yapmalsn dedi.
Nafi: Evet, sonuna kadar ieri girdiine ahitlik yaparm dedi.
mer: Muayre bedeninin yars gitti dedi.
Sonra nc ahidi ararak neye ahitlik yaptn sordu.
ibl b. Said yle dedi: Benden nceki iki kiinin ahitlik ettikleri eye ben de ahitlik
ederim.
mer: Muayre! Bedeninin drtte gitti dedi.
Bunlardan sonra o zaman orada olmayan Ziyada bir mektup yazarak huzura gelmesini istedi.
Ziyad da geldi. mer onu grnce mescidde bir yer verip Ensar ve Muhacirin byklerini
bana toplad. mer, Ziyad karsnda bulunca yle dedi: Ben yle bir kii gryorum ki,
Allah onun diliyle, Muhacirden birisini rezil etmeyecektir.
Daha sonra ban kaldrarak yle sordu: Ey Hubari[247] dks! Sende neler var?

Bu srada Muayrenin, Ziyada yaklat, ama Ziyadn Araplar arasnda ok mehur olan u
ata szn: Dnden sonra, esans kokusunu gizlemek olmaz (Yani kinaye yoluyla; kesin
olarak yaplm bir itir, inkar etmek olmaz) Muayrenin kulana fsldad sylenir.
Muayre yle dedi: Ey Ziyad! Allah ve kyamet gnn unutma. Zira Allah, Resul ve
Mminlerin Emiri, benim kanm hedere gitmi biliyorlar. Ama grdklerini grmezlikten
gelir ve ahitlik etmezsen durum deiir. Allaha yemin olsun ki, eer sen benimle onun karn
arasnda bile olsaydn, benimkinin ona girdiini gremezdin.
Ravi yle diyor: Ziyadn gzlerinden yalar akarak rengi sarard. Daha sonra yle dedi: Ey
Emirel-Mminin! (mer), Benden nceki ahidin genie anlattklarna vakf deilim.
Ben sadece bir manzara grdm ve nefes sesleri duydum. Muayrenin, mm Cemilin
zerine ktn grdm.
mer: Milin srmelie gidip geldii gibi girip ktn grdn m? dedi.
Ziyad: Hayr!
Ziyadn yle dediini naklederler: mm Cemilin ayaklarnn havada ve Muayrenin
onun kalalar arasnda hareket ettiklerini grdm. Nefes nefese kalmlard.
mer: Aynen milin srmelie girip kt gibi girip ktn grdn m? dedi.
Ziyad: Hayr dedi.
mer: Allah-u Ekber! Ey Muayre! Kalk da ahitleri krbala! dedi.
Muayre de kalkarak Ebu Bikreye ve dier iki ahide seksen krba vurdu.
mer, Ziyadn szlerinden ve Muayrenin cezadan kurtulmasndan aknla uramt.
Ebu Bikre, krbalar yedikten sonra yle dedi: Muayrenin byle bir ii yaptna ahitlik
ederim.
mer ikinci kez onu krbalatmak istedi. Ama Ali b. Ebi Talip yle buyurdu: Eer onu
krbalattrrsan, arkadan ve dostun Muayreyi talattrrm.
mer, Ebu Bikreden tvbe etmesini istedi. Ama Ebu Bikre yle dedi: Bylece daha
sonralar benim ahitliimi kabul etmek mi istiyorsun?

mer: Evet dedi.

Ebu Bikre yle dedi: Ama ben hayatta olduum mddete bir daha iki ahs arasnda ahitlik
yapmayacam.
ahit krbalandktan sonra Muayre yle dedi: Allaha krler olsun ki sizleri rezil
etti.
mer yle dedi: Allah seni grldn her yerde rezil etsin!!
Daha sonra bn-i Hallakan yle yazyor: mer b. eybe, Ahbar-u Basra adl kitapta yle
yazar: Ebu Bikre krbalannca annesi yle dedi: Bir koyun keserek derisini beline sarsn.
Bu, Ebu Bikrenin ald iddetli darbelerden dolayyd.
Ravi yle diyor: Abdurrahman b. Ebu Bikre hikayet eder ki, babas yaad mddete
(kardei) Ziyadla konumayacana dair yemin etti. Ebu Bikre, ld zaman Ebu Birze-i
Eslemiden bakasnn ona namaz klmamasn vasiyet etti.
Peygamber (s.a.a), onlar karde yapmt. Bu haber Ziyada iletilince, o Kufeye dnd.
Muayre de ona ihtiram gstermekte ve yapt ii unutmamaktayd.
mm Cemil, hac mevsiminde merle karlat. Muayre de oradayd.
mer, Muayreye yle dedi: Muayre! Bu kadn tanyor musun?
Muayre: Evet, Alinin kz mm Glsmdr dedi.
mer yle dedi: Kendini cahillie mi vuruyorsun? Yemin olsun ki biz, Ebu Bikrenin doru
sylediine phe bile etmedik. Ama senin, gk yznden bana bir ta dmesinden
korktuunu grdm.
Sonra yle yazyor: eyh Ebu shak irazi el-Muhezzeb adl kitabnn, ahit says
babnn evvelinde yle yazyor: kii Muayrenin zina ettiine ahitlik yapt. Bunlar Ebu
Bikre, Nafi ve ibl b. Mabeddi. Ama Ziyad yle dedi: Ben iki plak kala grdm ve
nefes sesleri duydum. Ayn eek kula gibi iki ayak grdm, bunlardan baka bir ey
bilmiyorum. mer de ilk ahidi krbalatt, ama Muayreye hibir ceza vermedi!!

Daha sonra yle devam ediyor: Alimler, Hz. Alinin, mere syledii; Eer onu
krbalattrrsan dostun Muayreyi talattrrm cmlesi hakknda birok szler
sylemilerdir. Ebu Nasr b. Sebba yle der: Eer Ebu Bikrenin ikinci ahitlii, ayr bir
ahitlik saylrsa, drt ahit tamamlanm olur. Sonuta Muayrenin talanmas gerekir. te
Alinin demek istedii budur. (Kad b. Hallakann bu zc olay hakknda syledii szlerin
sonu.)[248]

(58)
CBLE B. EYHUMA KARI KATI TAVIR

Mevzu undan ibarettir: Akk ve Cfne kabilelerinden Arap olduklar, yz ve kyafetlerinden

belli be yz atl, nlerinde rdn padiah Cible olduu halde Medineye gelerek slam
kabul ettiler. Atllar altn ve gm ilemeli elbiseler giymilerdi. Padiah ise annesi
Mariyenin mcevherleriyle ssl bir ta bana brakmt.
Mslmanlar da onlarn ve arkalarnda onlara tabi olanlarn, slam kabul etmesinden dolay
olduka sevinmilerdi. Padiah, o yln hac mevsiminde kendisine tabi olanlarla beraber
halifenin yannda hacca gitti. Cible tavafla megulken Fezare kabilesinden biri Ciblenin
giydii ihram ayaklaynca ihram ald. Cible de bu ahsa iddetli bir tokat vurdu.
Fizari ahs, mere giderek ikayette bulundu. mer de, Ciblenin bir tokat yemesine veya
tokatlad ahs bir yolla raz etmesine hkmetti. mer ylesine sert bir tavr taknd ki
Cible, mer veya Fizari ahs raz etmekten mitsizlie dt.
Akam vakti kendine tabi olanlarla beraber firar ederek Konstantaniyyeye snd. merin
bu ekilde kat davranmasndan dolay hepsi slamdan dnerek mrtet oldular. Rum
imparatoru Herkl (Heraklis) de onlar beklenildiinden daha fazla scak bir ekilde arlad.
[249]

Buna ramen Cible, slamdan dndne alard! O, bu konuda srekli yle derdi:

Eraf bir tokatla Hristiyan oldu. Eer ben sabretseydim ondan bir zarar grmezdim. Ama
beni alkoyan ey inatlk ve bencilliimdi. Bylece salam gzm krle sattm. Keke
annem beni dourmasayd. Keke, merin dedii sze dnseydim. Keke, Hicaz'daki
rahatszlklara tahamml etseydim ve Rabia veya Muzir kabileleri arasnda esir olsaydm.

Yazar: Keke mer, bu Arap padiah ve beraberindekileri incitmeden Fizari ahs bir yolla
raz etseydi. Ama mer nere bu ileri yapmak nere!
O Cibleden grd ilk hatada, o zamana kadar izzetle yaam bu insann burnunu yere
srmek istedi. Bu merin her ahsiyetli kiiye kar taknd tavr ekliydi. Bu durumu
aratrmac ahslar ok iyi bilmektedirler. merin, Muayre b. ubeye yapt muamele ile
Halid b. Velide yapt muamele arasnda ne kadar fark vardr? Muayreye, muhsine zinas
cezasn uygulamam Ama Halidin bu cezaya arptrlmas iin ne kadar da srar etmekteydi.
nceden de zikredildii gibi eer Ebu Bekir mani olmasayd mer, Halidi recmettirmiti
bile.
Bunun sebebi de Halid b. Velidin aynen Cible gibi kendisini byk grmesiydi. te bu
durum merin ona kar sert davranmasnn en byk sebebiydi. Tam Muayrenin tersine!
Zira Muayre, ok hilekar ve siyaseti olmasna ramen mere glgesinden bile daha fazla
balyd. yle ki kendisini merin ayakkabsndan daha aalk biliyordu. Bu durum ise, ne
kadar fsk ve fcur ilese de merin onu serbest brakmasna sebep olmutu.
merin siyaseti, Cible ve Halid gibi ahsiyet ve nfuz sahibi kiilere kar sert davranmasn
gerektiriyordu. Bu katl, bazen onlarn yaknlarna veya onlara bal kimselere gstererek
onlarn burnunu yere srtmeliydi. Nitekim bu ii, olu Abdurrahman, Ebu Bekirin kz kardei
mm Ferve, Cude-i Selmi, Zabi-i Temimi, Nasr b. Haccac, amcas olu Zeyb ve Ebu
Hureyre gibi ahslarla yapmt.
mer, yeme, ime, ev, merkep vb. gibi durumlarnn ok sade olmasnda, lezzet ve
ehvetlerini dizginlemede has bir dikkat gsterirdi. Eline ne gelirse kendisi ve ailesi bir ey
almadan, halka balamay veya Beytul-Mala eklemeyi severdi. Valilerin hesaplar
hususunda ok ihtiyatl davranrd.
merin, bu konularda ok sk davranmasndan dolay hibir valisi kendisini kurtaramamt.
Elbette Muaviye b. Ebu Sfyan hari. Muaviye, dier valilerden her ynyle ok farklyd.
Zira merin, Muaviyeden hesap sorduunu kesinlikle grmyoruz. Tam aksine onu kendi
haline brakarak yle dediini gryoruz: Ne sana bir ey emrederim, ne de seni bir eyden
al koyarm!
meri tanyan herkes, onun neden Muaviyeye kar bu kadar balayc olduunu bilir!!!

(59)
EBU HUREYREYE KARI SERTL

mer, Ebu Hureyreyi hicri 21. Ylnda Bahreyne vali yapt. Hicri 23. Ylnda onu azlederek
yerine Osman b. Ebu As gnderdi. O Ebu Hureyreyi azletmekle yetinmeyerek ondan
Beytul-Maldan aldn iddia ettii on bin dinar da alarak devletinin btesine ekledi. Bu
olay olduka mehurdur.
bn-i Abdurabbih el-Endlsi el-Maliki,[250] olay naklederek yle diyor: ... mer daha sonra
Ebu Hureyreyi ararak yle dedi: Biliyorsun ki seni Bahreyne vali yaptm zaman
giyinecek bir ayakkabn yoktu! Ama sonralar bana senin, bin alt yz dinarlk atlar aldn
haber verdiler.
Ebu Hureyre yle dedi: Bunlar bana halk vermitir ve atlar dourarak oalmtr.
mer: Ben sana geimini salayacak belli bir maa baladm. Bu fazlal geri vermelisin!
dedi.
Ebu Hureyre: Bu fazlalk sana yetimez dedi.
mer: Hayr, yetiir. Yemin olsun ki senin belini krarm! dedi.
Daha sonra ayaa kalkarak Durre adl krbacyla ona o kadar vurdu ki, Ebu Hureyre kan
iinde kald. Ona: Paralar getir diye bard.
Ebu Hureyre: Onlar Allahn hesabna say dedi.
mer yle dedi: Eer helal yoldan kazanm ve kendi isteinle vermi olsaydn sayardm.
Ama sen, Bahreynin en uzak noktasndan gelerek bu mallar halkn sana hediye ettiini ve
Mslmanlarn malndan olmadn sylyorsun! Annen Umeyme senin gibi bir pislii,
sadece eek gtmek iin dourmutur.

bn-i Abdurabbih daha sonra yle diyor: Ebu Hureyrenin rivayetinde yle bir sz vardr:
mer, beni Bahreyn valiliinden alnca yle dedi: Ey Allahn ve Allahn kitabnn
dman! Allaha ait maldan m alarsn?
Ben cevabnda: Ben Allah ve kitabnn dman deilim. Tam aksine ben, senin dmannn
dmanym. Allaha ait maldan da almadm dedim.
mer: Peki bu on bin dinar nasl topladn? dedi.
Ben: Bana hediye olarak getirilen hediyeler ve doan atlardr. Dahas belirlediin maamdan
yaptm tasarruflardr dedim. Ama mer, onlarn tmn benden ald. Sabah namaz klnca
Mminlerin Emiri (mer) iin mafiret diledim...
bn-i Ebil-Hadid,[251] merin davran tarzlarn naklederken yle diyor: bn-i Sad [252]
Muhammed b. Sirin yoluyla Ebu Hureyrenin yle dediini nakleder: mer bana yle dedi:
Ey Allah ve kitabnn dman! Allaha ait mal m alarsn?
bn-i Hacer-i Askalani el-sabe adl eserinin Ebu Hureyrenin biyografisi blmnde bu
rivayeti naklederek yle diyor: merin Ebu Hureyreye oranla taknd tavr, tm alimlerin
kabul ettii sabit hakikatin tersinedir. Ebu Hureyreyi krbaladktan sonra maln almasn
eletirmilerdir.

(60)
SAD B. EBU VAKKASA
KARI SERT TAVRI

Mevzu udur: mer, Sad b. Ebu Vakkas Kufe valisi yapt. mere, Ebu Vakkasn,
saraynda oturarak kaplar halkn yzne kapatt haberi verildi. mer, Muhammed b.
Mslimeyi ararak yle dedi: Kufeye giderek Sad b. Ebu Vakkasn gzleri nnde
sarayn yak ve daha sonra hibir ey yapmadan geri dn.
Muhammed b. Mslime Kufeye giderek saray yakt. Sad, saraynda gafil avlanmt. Sad,
panik ierisinde dar karak yle sordu: Bu ne itir?

Muhammed b. Mslime yle dedi: Bu, Emirel-Mminin (merin) emridir! Sad da hibir
ey yapmad. Saray yanarak kl oldu. Daha sonra Medineye geri dnd!

(61)
HALD B. VELDE KARI KATI TAVRI

Halid b. Velid, mer tarafndan Kansereynde valiyken Eas b. Kays onun yanna gitti.
Halid de ona on bin dirhem verdi. Bu haber valilerin her iinden haberdar olan mere
ulanca, bir postac artp, Hamas valisi Ebu beyde Cerraha bir mektup yazarak yle
dedi: Halidi bir ayak zerinde tut, dier ayan sar ile bala, tm memurlarnn nnde
ban a ve bu paralar nereden alp Easa verdiini syleyene dek, bu ekilde davran. Eer
kendi malndan vermise israf etmitir ve Allah israf edenleri sevmez. Eer bu mal halka ait
olanlardan vermise, hyanet etmitir ve Allah hyanet edenleri sevmez. Her halkarda onu
gz altna al ve onun ilerini kendi sorumluluk snrlar iine sok dedi.
Ebu beyde, Halide bir mektup yazarak kendi yanna gelmesini istedi. Ebu beyde, Halid
gelince halk mescide topladktan sonra minbere kt. Halifenin postacs kalkarak Halide
yle sordu: Easa verdiin bu paralar nereden aldn? Halid, hibir cevap vermedi.
Ebu beyde de susmu hibir ey sylemiyordu. Bilal ayaa kalkarak: Emirul-Mminin
(mer), sana filan emri vermitir dedi. Daha sonra Halidin bandan sarn alarak bana
at. Sonra dier ayan saryla balayana kadar onu bir ayak zerinde tuttu. Ondan tekrar
yle sordu: Easa verdiin bu paralar nereden aldn? Kendi malndan m aldn halkn
malndan m? Halid: Kendi malmdan diye cevap verdi.
Daha sonra onu serbest brakt ve sarn kendi eliyle bana koydu. Tam bu srada ise yle
dedi: Valilerimize itaat eder ve emrimiz altndakilere de ihtiram ile hizmet ederiz!
Halid, aknlk iindeydi. Azledilip edilmediini bilmiyordu. Zira Ebu beyde, ona
gsterdii ihtiramdan dolay ne vaziyete sahip olduunu sylememiti. mer, gelmesinin
gecikmesinden, zannettii eyin vuku bulduunu anlad. Bu nedenle Halide bir mektup

yazarak azledildiini bildirdi. Halide hayatta olduu mddete bir daha herhangi bir makam
vermedi.
Abbas Mahmud Akkad, bu olay Abkariyat-u Halid adl kitabnda nakletmitir. Bkz. s. 245.

(62)
ZABY- TEMMNN SRGN
EDLMES VE DVLMES

Adamn birisi merin yanna gelerek yle dedi: Zabiy-i Temimi, bizimle grerek Kurn
ayetlerinden bazlarnn tefsirini bizden sordu ve yle dedi: Allahm! Bana yardm et ki,
Kurn tefsir edebileyim!
Bir gn mer oturmu halkla beraber len yemei yerken Zabiy kageldi. O da ileri
gelerek halkla beraber yemek yedi. Daha sonra yle dedi: Ey Emirul Mminin! Tozdurup
savuranlara, ykn yklenenlere... and olsun[253] ayetinin tefsiri nedir?
mer: Vay olsun sana! Kurnn tefsirini bilmek isteyen sen misin? dedi.
Sonra onu soyundurarak o kadar vurdu ki, sar bandan dt. Daha sonra onun sann
rlm olduunu ve bann iki yanna salndn grnce yle dedi: merin, can elinde
olan Allaha yemin olsun ki eer, san tra ettiini grrsem ban bedeninden ayrrm?!
Sonra da onu bir evde hapsetmelerini emretti. Her gn onu evden karp yz krba
vuruyordu! Durumu biraz dzelince bir daha yz krba vuruyordu! Daha sonra onu bir
deveye bindirerek, Basraya gnderdi. Basra valisi Ebu Musa Eariye bir mektup yazarak;
halkn onunla oturup kalkmasnn yasaklamasn ve minbere karak: Zabiy, ilim talebinde
bulundu, ama ona ulaamad diye ilan et emrini verdi!
Bylece kavminin by olan Zabiy, kendi kabilesi ve dier kabileler arasnda rezil olmu
bir vaziyette gzlerini dnyaya kapad.[254]

(63)
NASR B. HACCACIN SRGN EDLMES

Abdullah b. Bureyd yle diyor: mer, sokakta gezdii bir gece, kapal bir kapnn ardndan
bir kadnn bir grup kadna yksek sesle yle dediini duydu: ebileceim bir arap veya
beni Nasr b. Haccaca kavuturacak bir yol var m?[255]
mer: Yaadn mddete hayr! dedi. Onun ertesi gn Nasr b. Haccac huzuruna
arttran mer, onun ok yakkl ve gzel simaya sahip bir gen olduunu grd. mer,
onun sann tra edilmesini emretti. Salar ksaltlnca aln aa kan Nasr, daha da
gzelleti. mer, ban tamamen tra etmesini emretti. Sann tmn tra ettirince
gzellii de artt.
mer yle dedi: Ey Haccacn olu! Kendi gzelliinle Medine kadnlarnn akln bandan
almsn. Benim oturduum ehirde sen olmamalsn! Daha sonra da onu Basraya srgn etti.
Nasr b. Haccac, bir mddet Basrada ikamet ettikten sonra, mere yle bir mektup yazarak
itirazn belirtti: Eer bir gn bir kadn, gizli bir yerde beni arzulamsa, benim suum nedir
ki srgn ediliyorum? bana kar kt zanda bulundun, sebepsiz yere beni vatanmdan
ayrdn... Sonunda merden kendisine geri dnmesi iin izin vermesini istedi.
Nasrn mektubu mere ulanca yle dedi: Ben i banda olduum mddete Medineye
dnmemeli! mer ldrlr ldrlmez, Nars b. Haccac, atna binerek Medinedeki
yaknlarnn yanna dnd.

(64)
MERN, OLUNA KARI
ER HADD AMASI

merin olu Abdurrahman -Ebu ahme de derlerdi- merin hilafeti zamannda, Amr b.
Asn valilik yapt Msrda arap iti. Olay ortaya knca, vali olan Amr b. As, onun
bann tra edilmesini emretti. eri had (seksen krba), kardei Abdullahn huzurunda icra
edildi. Bu haber mere ulanca, Amr b. Asa bir mektup yazarak, Abdurrahman bir
cppeye sarp, plak bir deveye bindirerek Medineye gndermesini istedi. Bu arada
mektupta Amr b. Asa kaba bir ekilde hitap etmiti.
Amr b. As da, Abdurrahman aynen merin syledii ekilde Medineye gnderdi ve yle
bir mektup da mere yazd: Ben ona eri haddi uyguladm. San tra ettirerek bahede
seksen krba ona vurdurdum. Yemin edeceim ondan daha yce bir ilah olmayan Allaha and
olsun ki, Msr, lahi hadlerin Mslim ve gayri Mslimlere uyguland bir yerdir. Bu
mektubu, kardei Abdullah vesilesi ile mere gnderdi.
Abdullah, kardei Abdurrahman ve mektupla beraber Medinede babas merin yanna
vardlar. Abdurrahman hasta olduundan bir cppeye sarlm ve yryecek hali yoktu. mer,
Abdurrahmana kaba bir ekilde hitap ederek yle dedi: Ey Abdurrahman! Yaptn ha! Yaptn
ha! Daha sonra: Krba! Krba! diye feryat etmeye balad.
Abdurrahman b. Avf arac olarak yle dedi: lahi had uygulanmtr. Abdullah da haddin
uygulandna ahitlik etmitir. Ama mer, hibir itinada bulunmayarak Abdurrahman
krbalamaya balad.
Abdurrahman bu esnada bararak yle diyordu: Ben hastaym, Allaha yemin olsun ki sen
benim katilim olacaksn. Abdurrahman ylesine krbalyordu ki, sesi ortal kaplamt.
Daha sonra yle dedi: Onu zindana gtrn! Abdurrahman zindanda bir ay kaldktan sonra
hayatn kaybetti.
Bu olay, slam tarihi olaylarnn arasnda ok mehurdur. Tarihiler bu olay merin
biyografisinde ve onun zelliklerinde zikretmilerdir. (Bkz. erh-i Nehcl-Belaa-i bn-i

Ebil-Hadid, c. 3, s. 123, Msr basks. Ayn cildin 127. sayfasnda merin arkadalarndan
birisi yle diyor: mer, oullarndan birini arap imesi yznden krbalad. O da ald
darbelerin iddetinden dolay ld.)
Herkes kendi kitabnda Ebu ahme ve bandan geen olay nakletmitir. bn-i Abdulbirr
stiab adl kitabnda bu olay anlatmtr.
Dumeyri, Hayat'ul-Hayvan kitabnn dik maddesinde yle yazar: mer, olu Ubeydullaha
arap ime haddi uygulad. Bu srada olu: Baba beni ldrdn! diyordu.
Daha sonra yle diyor: Tarih kitaplarnda arap ien olunun, Abdurrahman olduu
belirtilmitir.
bn-i Cevzi, Tarih-i mer adl kitabnn 77. Babn, merin arap ien oluna had
uygulamasna mahsus klmtr.
Bizim amacmz ise udur: merin gvenilir bildii Msr valisi Amr b. As, Abdurrahmana
had uyguladn bildirmitir. Hattab oullar ierisinde en doru szl bildii olu Abdullah
da buna ahitlik yapmt. O halde bir baka haddin uygulanmasna sebep yoktu.
Eer Amr b. As, ettii tm yeminlere ramen gvenilir birisi deildiyse, nasl onu Msr valisi
yaparak Mslmanlarn can, mal ve namusunu ona teslim etmiti.? Bunlara ek olarak; hasta
birisine had uygulanmaz, had uygulanan birisi hapsedilmez. zellikle hastalk ve hapisin ona
zarar olduu durumlarda. Ama ne yaplabilir ki, mer, daima kendi grnn nassa
ncelikli olmasnda srarlyd!

(65)
HUDEYBYE AACININ KESLMES

Hudeybiye aac, Hz. Resulullah (s.a.a)in, altnda ashabndan ald Rzvan biatinin
gerekletirdii yerdi.[256] Bu biatin sonularndan birisi de, Allahn onlara apak bir fetih
nasip ederek zafere ulatrmasdr.

Bu olaydan sonra oradan geen Mslmanlardan bazlar, teberrk olarak o aacn altnda
namaz klarlard. Bu biat vesilesi ile onlara arzuladklar fetihi nasip ettii iin, Allaha
krederlerdi.
Mslmanlarn o aa altnda namaz kldklar haberi mere ulanca, mer o aacn
kesilmesi emrini verdi!
mer yle dedi: Bundan sonra o aacn altnda namaz klan birisini getirirlerse, aynen
mrtet gibi klla ldreceim!![257]
Yazar: Sbhanallah! Allah-u Ekber! Dn Peygamber (s.a.a) onu, mrtet Zussedyeyi
ldrmekle grevlendiriyor, o da kld namaza ihtiram olsun diye bu emri yerine
getirmiyordu.[258] Ama bugn klcn ekerek Rzvan aac altnda namaz klan imanl
ahslar ldrmek istiyor!!
Hayret! Hayret! Ona, kim ihlasla namaz klan bir mslman, namaz klma suundan dolay
ldrme izni vermiti? Bu, Necdde byyp meyve veren aacn tohumuydu. Necd ki Allah
Resul onun hakknda yle buyurmutur: eytann boynuzu oradan kacaktr. [259]
Faruk! Bu tohumlardan ok fazla ekti. yle ki; Hacerl-Esvede yle dedi: Sen bir tasn,
ne bir yararn vardr, ne de zararn. Eer Peygamber (s.a.a)in seni ptn grmeseydim
seni pmezdim.
Baz cahiller, merin bu szn bir usul olarak alglam, buna dayanarak Kurnn
plmesini, Peygamber (s.a.a)in trbesine ve dier byk ahsiyetlerin trbesine sayg
gstermeyi haram bilmilerdir! Halbuki bu Allahn emrinin tersinedir. Zira Allah (c.c) yle
buyuruyor: Her kim Allahn muhterem sayd eylere sayg gsterirse, Rabbinin
katnda kendisi iin daha hayrldr. [260] Her kim Allahn iarlarna (brakt dini
nianelere) sayg gsterirse, phesiz bu, kalplerinin takvasndandr. [261]
Allah (c.c), dini iarlara sayg gstermeyi ve mezhebi nianeleri; iman, takva ve temiz
kalpliliin gstergesi olarak belirtmitir. Ama onlar, birok mstehap amelleri terk ederek
kendilerini ondan mahrum kldlar.
Onlar, Allaha muhabbetlerini bir air sz haddinde bile tutmadlar. air yle diyor:
Evin sevgisi kalbimi kendisiyle megul etmemitir.

Tam tersine, evde oturanlarn sevgisi beni kendisine ekmektedir.

(66)
MM HANNN MER KAYET

Taberani Mucemul-Kebir adl kitabnda, Abdurrahman b. Ebu Rafiden naklen, Ebu Talibin
kz mm Haninin yle dediini nakleder: Peygamber (s.a.a)e dedim ki: Ya Rasullelah!
mer beni grerek Muhammedin sana hibir faydas yoktur! dedi. Peygamber (s.a.a) bu
duymakla sinirlendi. Ayaa kalkp bir hutbe okuyarak yle buyurdu:
Ne oldu da bazlar efaatimin kendi hanedanm kapsamayacan zannetti? Ama benim
efaatim, H ve Hakemi (Kureyten ok uzakta olan Yemendeki iki kabile ismi) bile
kapsayacaktr?!
Ayr bir yerde de Peygamber (s.a.a) yine sinirlendi. Peygamber (s.a.a)in halas kz Safiyenin
bir olu lmt, Peygamber (s.a.a) de ona basal verdi. Safiye, Peygamber (s.a.a)in
yanndan dar kt zaman, adamn[262] birisi onu grerek yle dedi: Peygamber (s.a.a)in
akrabalnn sana hibir faydas yoktur.
Safiye, yle bir alad ki hatta Peygamber (s.a.a), onun hkrk sesini duydu. Peygamber
(s.a.a) dar karak konunun ne olduunu sordu. Safiye de duyduklar eyin hepsini anlatt.
Peygamber (s.a.a) sinirlenerek yle buyurdu: Ey Bilal! Namaz vaktini ilan et.
Daha sonra kalkp Allaha Hamd- senadan sonra yle buyurdu: Ne oluyor da bazlar
benim akrabalmn hibir faydas olmadn zannediyor? Kyamet gn benim akrabalm
haricinde, tm akrabalklar kopacaktr. Benim akrabalarm dnya ve ahirette birbirine
baldr. [263]

(67)
NECVA GN

O gn (Peygamber (s.a.a)le gizli konuma gn) birok hayrlar, Hz. Ali (a.s) hari, ashabn
hepsinin elinden kt. Ne Faruk! Ne Sddk! Ne de beer fertlerinden birisi ona ortak olamad.
imdi Necva[264] ayetini naklederek, siz okurlardan bu konuda biraz daha dikkatle konuyu
takip etmenizi rica ediyoruz:
Ey iman edenler! Peygamberle gizli bir ey konuacanz zaman, bu konumanzdan
nce bir sadaka veriniz. Bu sizin iin daha hayrl ve daha temizdir. [265]
Tm Mslmanlarn icmasna gre, bu ayetin buyurduu hkme Hz. Ali (a.s)dan bakas
amel etmemitir. Bu konu, sz geen ayetin tefsirinde aadaki Ehl-i Snnet tefsirlerinde
nakledilmitir: Tefsir-i Keaf (Zemaheri), Tefsir-i Taberi, Tefsir-i Kebir (Salebi),
Mefatihul-ayb (Razi) vs. kitaplar bu konuya deinmilerdir.
Hakimin, muteber raviler yoluyla sahih olarak bildii u hadise [266] dikkat ediniz. Hakim, Hz.
Aliden yle buyurduunu nakleder:
Allahn kitabnda yle bir ayet vardr ki, benden nce ve sonra kimse o ayete amel
etmemitir. O ayet, Necva ayetidir. O zaman bir dinarm [267] vard. Bu bir dinar on dirheme
evirdim. Ne zaman hususi olarak Peygamber (s.a.a)le konumak istesem daha nce bir
dirhem[268] Allah yolunda sadaka verirdim. Daha sonra bu ayetin hkm u ayetle kaldrld:
Gizli bir ey konumanzdan nce, sadakalar vermekten ekindiniz mi? Bunu
yapmadnza ve Allah da sizi affettiine gre artk namaz kln, zekat verin, Allaha
ve Resulne itaat edin.[269]
Bu eletiri, Hz. Ali (a.s) hari mer b. Hattab ve dier sahabeleri kapsamaktadr. Zira Ali
(a.s), Peygamber (s.a.a)le hususi olarak sohbet etmeden nce sadaka vermekten ekinmezdi.
Ayrca tvbe etmesine sebep olacak bir muhalefette de bulunmamtr. Fahri Razi, burada da
kendi heva ve hevesi zerine hareket etmi ve eytani davranlarda bulunmutur. O yle
diyor: Bu (Necva ayeti) fakir birini skmakta ve hzne sokmaktadr. Zira o sadaka verecek

kudrete sahip deildir! Zengin birisini ise dehete drmektedir. Zira ylesine bir durumla
kar karya brakmaktadr ki baz Mslmanlarn bazlarn eletirmelerine sebep olmaktadr.
Buna amel etmek dehete ve onu terk etmek birlik ve beraberlie sebep olduundan, birlik ve
beraberlie sebep olan ey dehete sebep olan eyden daha hayrldr...!
Fahri Razi daha sonra Allahn buyruu olan Bu sizin iin daha hayrl ve temizdir ve
Bunu yapmadnza ve Allah da sizi baladna gre artk namaz kln ayetlerine
muhalif olan samalklarn devam ettiriyor.[270]
O halde Fahri Razinin, bu konuda syledikleri gz nnde tutulursa, una inanlmaldr ki,
zekat ve hac, fakir birini skmakta ve hznlenmesine sebep olmaktadr. Zira bu emri yerine
getirememektedir. Ayn ekilde zengin birisini de dehete drmektedir. Zira bu, grev
sadece onlara yneliktir. Onun, ittifak ihtilafa tercih etmesinden kaynaklanan kyas, btn
dinleri terk etmee sebep oluyor. Akln hicabndan ve szn sarsntsndan Allaha
snyoruz. G ve kudret yce Allaha mahsustur.

(68)
MERN MUAVYEYE
KARI OLAN MSAMAHASI

mer, Muaviyeyi, ama vali yaparak istedii cinayeti ilemesi iin serbest brakt! Ona
kar -gnderdii valilere sk davranmasnn aksine- olduka yumuak davrand. O,
Muaviyenin amda, kendi anlay tarznn zddna ve slamn da reddettii, Sasani
padiahlar gibi valilik yaptn gryordu.
Buna ramen, bu vaziyet karsnda ona yle sylyordu: Ben ne sana emrederim ne de seni
bir eyden al koyarm Bylece onun yularn, istedii gibi otlamas iin serbest brakt. Bu
yolla o istediini yapacakt ve onu iinden al koyacak birisi de olmayacakt.
Muaviyeye kar bu ekilde davranlmas onun, Sffin da Emirul-Mminin Ali (a.s) ve
Peygamber (s.a.a)in deerli torunu mam Hasan (a.s)a kar cretlenmesi sonucunu dourdu.
Muaviyenin am valisi yaplarak istedii her pislii ilemesi iin serbest braklmas, Beni
meyyenin, Mslmanlarn mal, can ve Allahn dinini kendi oyuncaklar haline
getirmelerine sebep oldu.
nna lillah ve inna ileyhi raciun! ve seyalemullezine zalemu eyye munkalebin yenkalibun.[271]

(69)
MERN ERATA AYKIRI
EMR VE YASAKLARI
(Hatalarn Anladktan Sonra da
Onlardan Vazgemesi)

Bu konuda ok sayda rnekler verilebilir. Biz, sadece birka tanesinin nakliyle yetiniyoruz.
1) Muhammed b. Muhalled Attar, Fevaid[272] adl kitabnda yle yazyor: mer, hamile
olan bir kadnn recmedilmesine hkmetti. Muaz b. Cebel, ona itiraz ederek yle dedi:
Eer bu kadna hkmetmeye yetkin varsa, onun karnndaki olan ocua hkmetmeye yetkin
yoktur mer de verdii hkm iptal ederek yle dedi: Kadnlar, Muaz gibi birisini
dourmaktan acizdirler. Eer Muaz olmasayd, mer helak olurdu.
2) Hakim Niaburi,[273] bn-i Abbastan nakleder ki: Deli ama gebe kalm bir kadn merin
yanna getirdiler. mer, onu recmetmek istedi. Orada bulunan Hz. Ali (a.s) yle buyurdu:
grubun mkellef olmadn bilmiyor musun? 1- Akllanncaya kadar deli. 2- Bulua
erene dek ocuk. 3- Uyanncaya kadar uykuda olan ahs.
Bunlar duyan mer hkmn iptal etmek zorunda kald.
Yazar: Bu olay ilk olaydan farkldr. Zira ilk olayda kadn deli deildi. mer eri hakim
unvannda onu cezalandrmaya yetkiliydi; elbette kadn doum yaptktan ve kadnn
recmedilmesinden sonra ocua baklabileceine dair itminan meydana geldikten sonra. Ama
bu kadn deli olduu iin yarglamaya hi kimsenin hakk yoktu.
Kad Abdlcabbar Mutezilinin el-Muni adl kitabnda, hamile kadnn recmedilmesi
hakknda bir takm szleri vardr ki bu, onunla Seyyid Murtaza arasnda e-afii adl kitapta
tartma konusu olmutur. bn-i Ebil-Hadid Nehcl-Belaann erhinde her ikisinin
konumalarn nakletmitir.[274]

3) Ahmed b. Hanbel,[275] Ebu Zabyan Cenbi yoluyla yle nakleder: Zina yapan bir kadn
merin yanna getirdiler. mer, onun recmedilmesini emretti. Ama Hz. Ali, onu grevlilerin
elinden alarak onlar geri itti. Grevliler merin yanna gelerek; Ali bizi geri evirdi, dediler.
mer yle dedi: Ali bir eyler bildiinden dolay bunu yapmtr. Daha sonra birisini
gndererek Aliyi ard. Hz. Ali (a.s) sinirli bir ekilde geldi.
mer: Neden bunlar geri evirdin? dedi.
Hz. Ali: Peygamber (s.a.a)in grubun mkellef olmadn buyurduunu bilmiyor musun?:
a) Uykuda olan kimse uyanncaya kadar. b) ocuk bulua erinceye kadar. c) Deli
akllanncaya kadar.
mer: Bunlar bilmiyorum dedi.
Hz. Ali yle buyurdu: Ben de senin emrettiin eyi bilmiyorum!
mer de kadn recmettirmekten vazgeti.
4) bn-i Kayyim et-Turukul-Hekime Fis-Siyaseti-eriyye adl kitabnda yle nakleder:
Bir kadn merin yanna getirdiler. Kadn zina yaptn itiraf etti. mer kadnn
recmedilmesine hkm verdi. Orada bulunan Hz. Ali (a.s): Biraz vakit verin, belki de had
uygulanmasn nleyecek mazereti vardr dedi. Daha sonra Hz. Ali (a.s) kadndan yle
sordu: Seni zina yapmana zorlayan ey ne idi?
Kadn: Benim develeri salan bir arkadam vard. Ama benim develerim st vermiyordu.
Ben olduka susadm, bu yzden ondan su istedim. Ama o, bana su vermeyerek yle dedi:
Eer kendini bana teslim edersen sana su veririm. Ben gn boyunca susuzlua kar
direndim. Susuzluum daha da iddetlenince ruhumun bedenimden kaca duruma geldim.
Bundan dolay kendimi ona teslim ettim dedi.
Hz. Ali: Allah-u Ekber! O halde kim asilik yapmakszn ve haddi amadan mecbur
kalrsa, Allah ok balayan ve esirgeyendir.[276]
Beyhaki, Snen adl kitabnda[277] Ebu Abdurrahmandan yle nakleder: Olduka susam bir
kadn, obann birinden su istemiti. oban kendisini ona teslim etmesi durumunda ona su

verebileceini sylemi, kadn da kabul etmiti. Bu kadn merin yanna getirdiler. mer,
halkla onun recmedilmesi hakknda istiare etti.
Bu srada Hz. Ali (a.s) yle buyurdu: Kadn bu ii yapmaya mecbur olmu. Bana gre onun
serbest braklmas gerekir.
mer de onu serbest brakt.
5) bn-i Kayyim [278] yle nakleder: Zina edip de itiraf etmi bir baka kadn merin yanna
getirdiler. Kadn itirafn tekrarlayarak yapm olduu kt ameli teyit etti. Bu esnada orada
bulunan Hz. Ali (a.s) yle buyurdu: Bu kadn, yapm olduu ameli ylesine hafif sanm ki,
zinann haram olduunu bilmeyen birisine benzer duruma gelmi.
mer de ona had uygulamaktan vazgeti.
Daha sonra bn-i Kayyim yle diyor: Bu, Hz. Alinin sahip olduu keskin anlay dzeyinin
lsn gstermektedir.
6) Ahmed Emin[279] Alamul Mukinden naklen yle yazyor:
Adamn biri kayn pederi ve arkada tarafndan ldrlmt. Olay mere aktarld. mer,
bir adamdan dolay iki adam ldrlebilir mi? diye pheye dt.
Hz. Ali (a.s) ona yle buyurdu: Eer iki ahs bir hrszlk yaparsa, ikisinin de ellerini keser
misin?
mer: Evet dedi.
Hz. Ali (a.s) yle buyurdu: Bu iki adam ldrmek de aynen bunun gibidir. mer de Hz.
Ali (a.s)n kavlini kabullendi ve kendi valilerine emir gndererek her ikisinin de ldrmesini
isteyip yle yazd: Eer btn Sana halk, onun ldrlmesine ortak olsa bile onlarn
hepsini ksas yoluyla ldrrm.
7) imdi anlatacamz olay birok tarih ve sire yazarlar nakletmitir. Biz bu olay bn-i
Ebil-Hadidden aktaryoruz. O yle yazyor: [280] mer, bir konuyu sormak iin gebe bir
kadn huzuruna ard. Kadn merin yzn grr grmez, ocuunu l olarak drd.

mer, bu konuda ashabn ileri gelenleriyle istiare etti. Ashap: Senin hibir suun yoktur, ona
vermen gereken bir ey de yoktur. Zira sen onu edep etmek iin armtn.
Hz. Ali (a.s) yle buyurdu: Bunlar seni korumak isteseler de seni bulatrmaktadrlar. Zira
bunlarn btn telalar sonucu verdikleri fetva hataldr. Sen bu ocuun dmesine neden
olduun iin, bir kle serbest brakmalsn. mer ve ashap da Hz. Ali (a.s)n fetvasna
uydular.
8) Halife, ilk muhacirlerden olup Bedir savana da katlan, ama arap ien Guddame b.
Mazuna verecei hkm ierisinde bocalayp durmaktayd. Bu adam merin yanna
getirdiklerinde onun krbalanmasn emretti.
Adam yle sordu: Benimle senin aranda Allahn kitab hkmettii halde, beni nasl
krbalattrrsn?
mer yle dedi: Allahn hangi kitabnda seni krbalatmamam yazldr?
Adam: Allah (c.c) yle buyuruyor: man eden ve iyi iler yapanlara tattklarndan dolay
gnah yoktur.[281] Ben iman edip, iyi iler yapanlardanm. Ben Bedir, Hudeybiye, Hendek ve
dier savalarda Peygamber (s.a.a)le beraberdim.
mer, Guddamenin cevabnda ne syleyeceini bilemedi. Sonra ashaba yle dedi: Bu
adamn sylediklerini reddedecek bir sznz yok mu?
bn-i Abbas yle dedi: Bu ayet, gemitekilerin zr hakknda nazil olmutur. Zira Allah
(c.c) yle buyuruyor: Ey iman edenler! arap, kumar, dikili talar (putlar), fal ve ans
oyunlar birer eytan iidir. Bunlardan uzak durun ki kurtulua eresiniz [282]
Bu ayetin devamnda da Allah (c.c) yle buyuruyor: Ey iman eden, iyi iler yapan ve
ellerinden geldiince gzel yapanlar![283]
Allah (c.c), arap imeyi yasakladktan sonra onu ienin artk takvas nerededir?
mer: Doru, imdi ne sylyorsun? dedi.
Hz. Ali (a.s), ona seksen krba vurulmasn emretti. O gnden sonra da arap imenin cezas,
seksen krba olarak belirlendi.[284]

9) bn-i Kayyim, bir gence ak olup da ondan olumlu cevap alamayan bir kadnn olayn
anlatarak yle nakleder: Kadn genten istedii cevab alamaynca bir yumurta alp, onun
akn elbise ve iki bacann arasna srd. Daha sonra merin yanna gelerek gencin
kendisine tecavz ettiini iddia ederek yksek sesle yle dedi: Bu gen zorla bana tecavz
etti, beni ailem arasnda rezil etti. Bunlar da o tecavznn sonucu olan meninin izidir.
mer kadnlara emrederek onun, doru syleyip sylemediini renmelerini istedi.
Kadnlar, elbisesinde ve zerinde meni izi var dediler.
mer, genci cezalandrmak istedi. Gen yalvararak yle sylyordu: Biraz daha aratrn.
Allaha yemin olsun ki ben, bu gnah ilemedim. Ben ona tecavz etmedim. Beni kendisine
sahiplenmeye davet etti ama ben kabul etmedim.
mer orada bulunan Hz. Aliden: Senin bu konudaki grn nedir? diye sordu.
Hz. Ali (a.s), kadnn zerinde meni olduunu iddia ettii elbiseye bakt. Daha sonra kaynar
su isteyerek onun zerine dkt. Elbise zerindeki sv, kat bir beyaz halini ald. Hz. Ali (a.s)
daha sonra onu koklayarak yle buyurdu: Bu yumurtann akdr! Kadn biraz sktrnca
o, yalan sylediini itiraf etti.[285]
10) bn-i Kayyim yle nakleder: Kureyiten iki adam bir kadnn yanna yz dinar emanet
olarak braktlar. Kadna: Bunlar, ayr olarak gelirsek hibirimize verme dediler.
Bir yl sonra onlardan birisi gelerek: Arkadam ld, dinarlar bana teslim et dedi. Ama kadn
vermeyerek yle dedi: Siz ikiniz ayr ayr geldiiniz takdirde vermememi sylediniz. Ben de
bu yzden onlar sana vermeyeceim, dedi. Ama adam kadnn akrabalarndan yardm
isteyerek, kadndan dinarlar ald. Bir yl sonra da ikinci ahs gelerek kadndan dinarlar
istedi.
Kadn: Arkadan gelip senin ldn syleyerek paralar ald, dedi. Kadn ve erkek, olay
mere intikal ettirdiler. mer, kadnn aleyhine hkm vermek istedi.
Kadn: Bu olay Ali b. Ebi Talibe brak dedi.
mer de olay, Hz. Aliye brakt.

Hz. Ali (a.s), bu iki adamn, kadna oyun oynadklarn anlayarak, o adama yle buyurdu:
Siz kadna, ikiniz ayr ayr olarak geldiinizde paralar size vermemesini sylemediniz mi?
Adam: Evet, yle dedik.
Hz. Ali (a.s): O halde git ve dostunu getir de bu kadn size paray teslim etsin. Aksi takdirde
onu almanzn hibir yolu yoktur![286]
11) Ahmed b. Hanbel,[287] bn-i Abbastan naklen yle rivayet eder: mer namazda phe
konusunda arp kalmt. Bu yzden bn-i Abbasa yle dedi: Ey gen! Peygamber
(s.a.a)den veya onun sahabelerinden birisinden, namazda phe eden birisinin ne yapacana
dair bir ey duydun mu?
bn-i Abbas yle dedi: Tam bu srada Abdurrahman b. Avf gelerek: Ne sylyordunuz?
diye sordu.
mer: Bu genten, Peygamber (s.a.a)den veya onun sahabelerinden, namazda phe eden
birisinin ne yapacana dair bir ey duydun mu? diye sordum dedi.
Abdurrahman yle dedi: Peygamber (s.a.a)in yle buyurduunu duydum: Ne zaman
biriniz namaznda pheye derse...
Abdurrahmann verdii fetva (bu hadisteki fetva), biz ialara ulaan hadislerin aksinedir.
merden buna benzer nakledilen olaylar olduka fazladr. Bu olaylarn hepsi merin, bir
eyi rendii anda ona tabi olduunu gstermektedir. Buna ramen bir eyin doru olduuna
inanm olsayd, kolay kolay onu terk etmezdi. Bu durumda kimseye de gvenmezdi. O,
valilerine ve onlarn mali durumuna zel bir dikkat gsterirdi. En ufak bir bahaneyle onlarn
maln Beytul-Mala katard. Onlarn kendilerini de tam bir katlk ile yarglard. Hatta bazen
evlerini bile yaktrrd. Bu ii Sad b. Ebu Vakkas, Kufe valisi iken yapmt. Halk ona
yapmak istedii ite engel olmak istediinde, Durre isimli krbacn eline alarak istedii gibi
kullanrd.
Bir gn sokakta bir grubun, Ubey b. Kabn peine derek onu takip ettiklerini grd. Tam
bu srada Durreyi onun bana indirmek istedi. Ubey yle dedi: Ya Emirel-Mminin!
Allahtan kork.

mer: Arkanda yryen bu topluluk nedir ey Kabn olu? Bu davrannn, seni gururlu ve
onlar da rezil ettiini bilmiyor musun?[288] dedi.
merin Durresi, sahabelerin dehete kapldklar bir azap gibiydi. Hatta yle sylenir:
Durre, Haccac b. Yusufun klcndan daha korkuntu.[289]
Kardei Ebu Bekire at okuyan mm Ferve ve sahabenin hanmlarndan bazlarn Durre
ile dverek onlara hibir ihtiramda bulunmamt. Aienin itirazna itina gstermeyerek,
halasn korumakta mml-Mminine hibir saygda bulunmad. Durum ylesine vahim bir
hale geldi ki, at okuyan kadnlar dehete kaplarak evi hemencecik boalttlar.
Bu trden olaylar ok fazladr. Bu gibi durumlarda mer, ne duygularna kaplr, ne de iinin
kt sonucunu grrd.
Bu konuda unu bilmek yeterlidir ki mer, Hz. Ali (a.s) ve Peygamber (s.a.a)in kz Fatma
(a.s)n evinde Ebu Bekirin hilafetine itiraz unvannda toplananlara yle dedi: Canmn
elinde olduu Allaha yemin olsun ki, eer Ebu Bekire biat etmek iin dar kmazsanz, evi
iindekiler ile beraber yakacam.
Peygamber (s.a.a)in deerli yadigar Fatma (a.s) alar bir ekilde dar kt. Hz. Ali ve
Zbeyre neler yaptklarn grd. Kapnn nnde durarak yle buyurdu: Ne kadar da
abuk Peygamber (s.a.a)in Ehl-i Beytine saldrdnz! [290]
Emirul-Mminin Hz. Ali (a.s), kkyye hutbesinde Ebu Bekirin hilafeti mere brakmas
hakknda yle buyuruyor: Ebu Bekir hilafeti kargaal bir yere yerletirdi. Kaba szl,
davranlar krcdr. Birok hatalar yapar, hatalarndan daha fazla da zr dilerdi. Aynen
azgn deveye binmi birisine benzer. Yularn fazla ekersen, hayvann burnu paralanr;
yular bo brakrsan, onu yz st yere drr. Allaha and olsun ki onun zamannda eit
eit yanlg, hata, itiraz ve renklere boyand...

(70)
URANIN KURULMASI EMR

merin, lm zaman gelip yetitiinde kendisinden sonra halife seilmesi iin, Peygamber
(s.a.a)in ileri gelmi sahabelerinden, alt kiiden oluan bir urann kurulmas emrini verdi.
Hz. Ali (a.s) da bu alt kiinin ierisindeydi. O (Hz. Ali), Peygamber (s.a.a)den sonra
insanlarn en stn idi. Hz. Ali (a.s) slamn en byk yiididir ki, mubahale ayetinde,
Peygamber (s.a.a)in can ve nefsi olarak tannmtr. O, hibir zaman Peygamber (s.a.a)den
ayr deildi, ilim ehrinin kapsyd. Kim Peygamber (s.a.a)in ilim ehrine girmek isterse, o
kapdan gemelidir.
Of olsun bu uraya! Birinci halifenin zamannda Hz. Ali (a.s) o kadar saf d brakld ki,
bugn Onu bu alt kiiyle eit tuttular. Ama Hz. Ali (a.s) bu urann her trl dnemelerinde
onlara uyum salad. Onlar hangi metodu uyguladlarsa, mam Ali (a.s) da onlara uydu. Ama
onlardan birisi, (Sad b. Ebu Vakkas) haktan yz evirip batla kotu. Bir dieri de,
(Abdurrahman b. Avf) Osman ile olan akrabal vastasyla bir takm iler yapt. Sonuta
onlardan ncs (Osman), i bana geti. ierek hilafet koltuuna oturdu. En byk
hneri yemek ve yediini dar karmakt.
Onun amca oullar (Beni meyye) kendisiyle beraber i bana geerek Allahn mallarn
(Beytul-Mal), a bir devenin baharda sahrann otlarn yuttuu gibi yuttular. Sonuta onun
da hayat defteri drld. Yapt iler kn daha da hzlandrd. Yuttuu her eyi dar
kard ve sonunda olmamas gereken ey oluverdi.
Bu ura uygunsuz azalara ve slam tarihinde en kt etkiyi brakan sonulara sahipti. Bu
senaryoda yle elikiler vard ki, Faruk gibi birisinden de beklenirdi dorusu.
mer, hicretin 23. yl, Zilhiccenin 26nda Cumartesi sabah Fiyruzan (Ebu Lolo)dan
ald haner darbesiyle yaamaktan midini kesince, ona yle dediler: Kendi yerine birisini
tayin etseydin ne kadar iyi olurdu!
mer yle dedi: Eer Ebu beyde-i Cerrah, hayatta olsayd kendi yerime onu brakrdm.
nk o, bu mmetin eminiydi. [291] Yine eer Ebu Huzeyfenin klesi Salim, hayatta olsayd,
onu kendi yerime brakrdm. Zira Allah ok candan severdi.[292]
mere, olu Abdullah halife yapmasn nerdiler, ama o kabul etmedi.
Halk dar kt, sonra geri dnerek yle dediler: Kendinden sonra kimin halife olacan
vasiyet etmen iyi olur.

mer yle dedi: Ben, size sylediim ilk szden sonra, sizi herkesten daha iyi hakka
yneltecek birisini halife yapmay dndm. (Hz. Aliye iaret ediyordu.)
Oradakiler: Peki ne oldu da byle yapmadn? dediler.
mer: Ne yaadm mddete, ne de ldkten sonra onun hilafetine tahammlm yoktur!!
dedi.
Daha sonra yle dedi: Sizlere vasiyet ediyorum ki, ismini saydm kiiler bir ura
kursunlar. stiareyle aralarndan birini halife olarak sesinler. Hilafete ulaan ahsa yardmc
olun. Bu ahslar unlardr: Ali, Osman, Abdurrahman b. Avf, Sad b. Ebu Vakkas, Zbeyr ve
Talha.
Bu srada ad geen alt kiiyi ararak onlara yle dedi: Eer ben lrsem, benim yerime
Shayb namaz kldrsn. Sizler de gn boyunca istiareyle megul olmalsnz. Drdnc
gn iinizden birisi mutlaka halife olmal.
Ebu Talha Ensariye de emir verdi ki, Shayb ile beraber, Ensardan elli kii seerek bu alt
kiiyi gzetimi altnda tutmasn ve lmnn drdnc gn, halifenin mutlaka seilmi
olmasn istedi. mer, bu gn boyunca Shaybn namaz kldrmasn ve bu alt kiinin de
bir evde oturarak, Shayb ve Ebu Talhann adamlaryla beraber kapnn nnde yaln klla
beklemeleri emrini verdi.
Daha sonra Ebu Talhaya yle bir emir verdi: Eer be kii bir ahsta toplanr da birisi
muhalefet ederse, boynunu vurun. Eer drt adam birleir de iki kii muhalefet ederse, o iki
kiinin boynunu vur. Eer ikiye ayrlr da er er olurlarsa, halifelik Abdurrahmann
ilerinde olduu gruba aittir!!!
Dier ahs oluturan grup muhalefette srar ederlerse, onlar da ldrn. Eer gn sona
erer de bir halife seemezlerse, alt kiinin hepsini ldrn! Bundan sonra Mslmanlar uray
olutursunlar ve istedikleri birisini halife olarak sesinler.
Bu, merin, urann kurulmasyla ilgili dsturunun zetiydi.

URAYI OLUTURANLAR

Bizim zet olarak naklettiimiz urann kurulma emri tevatr haddine ulamtr. bn-i Esir,
bu olay Kamilin 3. cildinin 23. Yl hadiselerinde nakletmitir. Taberi bu olay mem ve
Mluk Tarihinin 23. Yl vakalarnda, bn-i Ebil-Hadid, erh-i Nehcl-Belaa c. 1, s. 62de
nakletmitir.
mer, kendisinin de syledii gibi, ne hayattayken ne de ldkten sonra hilafete birisini
semeyi tahamml edemiyorsa, o zaman nasl kendisine zahmet vererek sonucu daha kt
olan bir durum meydana getirdi ve tm mmet arsndan alt kiiyi seti ve onlarn halife
olabileceklerini syledi.[293] Sonra da ii ylesine ayarlad ki her halkarda Osman halife
olsun!
Hz. Ali (a.s) bunu duyunca yle buyurdu: Hilafet bizden uzaklatrld. Amcas Abbas
-elbette Kamil-i bn-i Esir ve Tarih-i Taberinin nakline gre- Nereden anladn? diye
sorduunda, mam Ali (a.s) yle buyurdu: Osman benimle bir kefeye koyarak, hilafet
ounluk olan gruba aittir. Abdurrahman ise Osmann damad olduundan ona muhalefette
bulunmayacaktr. Eer iki gruba ayrlp er er olurlarsa, Abdurrahman b. Avfn iinde
olduu gruba aittir. Sad b. Ebu Vakkas da kesinlikle amcas Abdurrahmana muhalefet
etmeyecektir. Eer dier iki kii benimle olsa dahi hibir faydas yoktur.
merin, byle bir senaryo sergilemesinden daha byk tahamml nedir ki ona tahamml
olmasn? Osman halife olarak tayin etmesiyle, sonunda onun halife olaca bir senaryo
dzenlemek arasnda ne fark vardr? Daha da nemlisi, ona muhalefet edecekler
ldrlecekti.
Keke mer, Osman veya baka birini halife yapmak istediini vasiyet etseydi de, Rumlu
kle Shayb ve Ebu Talha Ensariyi askerlerle beraber onlarn bana dikerek bir karara
varmazlarsa ldrlmelerini emretmeseydi!!
Eer hilafeti istedii birisine vasiyet ederek braksayd, slam mmeti, halifenin kann hafife
almazd. Halife kan dkmeyi, az bir ey olarak alglamazlard. mmet, Shayb adl bir
klenin halifeye cenaze namaz kldracan ve halifenin yerine cemaat imaml yapacan
bilmemi olurdu.

O, halife adaylarn o kadar kk gryordu ki; eer Ebu beyde veya Salim hayatta
olsayd, onlardan birisini halife yapardm diyordu. Bu iki ahs, uray oluturan alt kiiden
daha stn gryordu. Halbuki o alt kii arasnda Peygamber (s.a.a)in manevi kardei, hak
halifesi, varisi, Peygamber (s.a.a)in dostu, bu mmetin Harunu, mmetin en isabetli
hkmedeni ve adili, hikmet evinin kaps, Peygamber (s.a.a)in ilim ehrinin kaps ve kitap
ilminin yannda olduu ahs (Hz. Ali (a.s)) da bulunmaktayd.
Bundan da teye, (onlarn; halife Kureyten olmaldr dediklerine gre) Salim ne
Kureytendi, ne de Arap rkndand. O rann stahr veya Erbed ehirlerindendi. O, Utbe
b. Rabiann olu Ebu Huzeyfenin karsnn klesiydi.
Nevevi, Sahih-i Mslime yazd erhin mamet blmnde ve dierleri de kendi
kaynaklarnda yle yazarlar: Nass ve fetva asndan Arap olmayan birisinin halife
olamayacana dair icma vardr?! O halde mer nasl byle syleyebiliyor: Eer, Ebu
Huzeyfenin klesi Salim hayatta olsayd, onu halife yapardm?!
Bazlar merden taraf mazeret getirerek: Bu onun itihad ve ahsi grnden
kaynaklanyordu demilerdir! rnein: El-stiab yazar, Salimin biyografisinde bunu
sylemitir.

MERN URASININ KT ETKLER

mer bu uraya ye olanlar arasnda nifak ve ayrlk tohumlar ekerek Mslmanlarn

vahdetinin tmyle ortadan kalkmasna sebep oldu. Zira uray oluturan alt kiinin her biri
kendisini hilafete layk biliyor ve dierlerini ise uygun bulmuyordu. Onlar hatta uradan nce
bile bu fikre sahiptiler. Abdurrahman Osmana tabi idi. Sa'd b. Ebu Vakkas ise
Abdurrahmann adamyd. Buna karlk Zbeyr de Hz. Aliye tabi idi.
Hz. Alinin halasnn olu Zbeyr, Sakfe olaynda Hz. Alinin tarafn savunanlardand. O,
Hz. Alinin evinde kl ekerek, Hz. Ali ve Peygamber (s.a.a)in kz Fatmaya, yaplacak
muhtemel her trl saldry karlamak isteyen kimselerdendi. O, geceleyin Hz. Fatmann
cenaze trenine katlp ona namaz klan kimselerdendi.[294] Bu Hz. Fatmann vasiyetiydi.
Yine Eer mer lrse, Aliye biat edeceim diyen de Zbeyr idi.
mer, minberin zerinde uzun bir konuma yaparak yle dedi: Bana sizden birinin mer
lrse, ben falancya biat edeceim dedii haberi geldi. Hi kimse marur olmasn ve Ebu
Bekire biat bir hatayd demesin. Evet yleydi ama Allah onun errinden korudu...[295]
Kastalani, bu hadisin erhinde radus-Sari kitabndan nakleder ki Zbeyr b. Avam yle
dedi: Eer, mer lrse Aliye biat edeceim. Ebu Bekire biat hatayd da sona erdi. Onun
bu sz mere ulanca sinirlendi ve mezkur hutbeyi okudu. (Bu, Sahiheyne erh yazanlarn
szdr.)
Ebu Bekir, Ahmed b. Abdlaziz Cevheri, Sakfe adl kitabnda bn-i Ebil-Hadidden [296]
naklen yle yazyor:
mer, ilerinde seyd b. Hzeyr ve Selme b. Eslemin de bulunduu bir grupla Hz. Fatma
(a.s)n evine gitti. Bunlar, Hz. Aliye ve onunla beraber evde bulunanlara yle dediler:
Gelin Ebu Bekire biat edin Ama onlar bu ii yapmaktan sakndlar. Zbeyr de klla
dardakilere saldrd. mer, yle dedi: Bu kpei tutun! Onunla kavga etmeye balayan
Selme b. Eslem Zbeyrin klcn alarak duvara arpt.

Ama buna ramen ura, hilafet ateini Zbeyrde alevlendirmiti. O da dierleri gibi Hz. Ali
(a.s) yalnz brakt. Hz. Ali (a.s)dan ayrlarak Cemel Sava asileri ile beraber kendi days
olunun aleyhine ayakland! Daha sonralar Abdurrahman b. Avf da Osman ileri srdne
piman oldu. Bu yzden Osmandan ayrlarak onun hilafetten azledilmesi yolunda bir takm
almalarda bulunarak, hibir yolu denemeden brakmad. Ama hibir sonu alamad.
Halk Zbeyrin, Osmana ne kadar itiraz ettiini ok iyi biliyordu. Aie de hilafeti Teym
kabilesine geri evirmek umuduyla Talhay destekliyordu. Kafir olan Naseli ldrn [297]
diyen ahs da Aie idi.
Bu grup ve ayn fikri paylaanlar, Osmann aleyhine ylesine bir itiraz ve muhalefete
baladlar ki, Medine ve dier ehirlerin halk, onu azletme ve katletme yolunda admlar
attlar. Osman, ldrlp de Hz. Aliye biat edildii zaman Talha ve Zbeyr, ilk biat
edenlerdendiler. Ama urada edindikleri mevki, onlarn hilafete gz dikmesine ve biatlerini
bozarak mam Alinin aleyhine ayaklanmalarna sebep oldu.
Aie de (days olu) Talhann hilafete gemesi midiyle onlara katld. Bylece urann kt
sonular olan Cemel, Sffin ve Nehrevan savalar meydana geldi. Alevlenmi bu ateler, Hz.
Alinin karsna dikilerek birok savalar meydana getirdiler. Hatta onlar Muaviyenin
hilafete gz koyarak ayaklanmasna bile sebep olacak icraatta bulundular. Bunlarn tm,
toplumu slah ederek gerekleri gn na karmak isteyen Hz. Ali (a.s) iin ok byk
engeller oluturdular.
Buna ek olarak; ura halkn, Osmana kar biraz daha cretle davranmasna ve bir takm
tohumlarn ekilmesine sebep oldu. Bu tohumlar Osmann lmnden sonra mahsul vererek
biati bozanlar, ayaklananlar ve haricilerin (Nakisin, Kasitin ve Marikin) meydana gelmesine
neden oldu!
erh-i Nehcl-Belaa-i bn-i Ebil-Hadid, c. 1, s. 62de olduuna gre, Cahiz, Osmaniye
adl kitabnda Muammer b. Sleyman, Said b. Mseyyib ve Abdullah b. Abbastan yle
nakleder: mer b. Hattabn ura ashabna yle dediini duydum: Eer sizler doru drst
alr ve birbirinize yardm ederseniz, hilafet meyvesini siz ve evlatlarnz yiyebilirsiniz. Ama
eer birbirinize phe ile bakar ve faaliyet gstermez de bu byk nimete srt evirir ve
birbirinizin canna derseniz, Muaviye b. Ebu Sfyan size hakim olur. O dnemde Muaviye
mer tarafndan am valisi idi.

merin st kapal olarak Muaviyeyi hilafet adaylarndan yapt ve tam bir hilekrlkla onu
bu fikre ynelttii hi kimse iin gizli kalabilecek bir konu deildir.
Halbuki hilafetin mihverinin merden Osmana dn, Osmandan sonra Muaviyenin
halife olmas iin yeterliydi. Bu amacn gerekletirmek iin de ura adl senaryoyu ylesine
dzenledi ki hilafet istedii noktaya ulat.
Dier taraftan, henz Osman hayattayken be kii Hz. Ali ile muhalif oldular. Bu muhalefet
sonucu savalar meydana getirdiler. Bununla da yetinilmedi; i, Muaviye ba kaldrp hilafete
gz dikene kadar devam ettirildi.
mer, ura oluturulmasn emrettii zaman Osmana yle dedi: Kurey, hilafeti sana verip
de Beni meyyeyi halkn srtna bindirdiini, Beytul-Mal onlara braktn ve Arap
kurtlarnn sana hcum ederek seni yatanda ldrdklerini grr gibiyim. Allaha yemin
olsun ki eer bu ii yaparlarsa, byle bir tepkiyle karlarlar. Eer bu ii sen yaparsan, Beni
meyye ve Beni Muit de byle yapacaktr. Daha sonra Osmann kaklnden tutarak yle
dedi: buraya ulanca, benim byle olacaktr diye dediim szleri hatrla.
bn-i Ebil-Hadid bu haberi[298] naklettikten sonra yle diyor: Bizim eyhimiz Ebu Osman
Cahiz Osmaniyye adl kitabnda ve dierleri de kendi kitaplarnda bu haberi merin keskin
grll babnda nakletmilerdir.

YAZARIN URA HAKKINDAK GR

Bu anlam bizim; merin, Osman halife yapmak istemesindeki hedefi, Muaviyenin
hilafeti iin ortam hazrlamakt olan iddiamz ispatlamaktadr. mer, Osmann
ldrleceini ve Muaviyenin hilafete ulamas iin uygun bir yolun alacan ok iyi
biliyordu. Hatta Osmann hilafeti Muaviyenin hilafete gemesi iin bal bana bir yoldu.
artc olan ey, merin, kendisinin hilafet aday olarak tayin ettii alt kiiden
birisinin, belirlenen sre ierisinde halife seilmemesi durumunda onlarn hepsinin
ldrlmesini emretmesidir. Hayret! Hayret! Biz, bu adaylarn, merin lmnden sonra
gn ierisinde halife seimini bitirmezlerse ldrlmelerini nasl kabul edebilir veya merin

bu hakka sahip olduunu nasl syleyebiliriz? Bu iin mere ciz olduunu nasl
savunabiliriz?!
Gerek udur ki mer, tam bir vicdan rahatl ve gvenle bu iin uygulanabileceini
bildiinden onlarn ldrlmesi emrini vererek, Ebu Talha Ensari ve adamlarna gerekli
direktifleri verdi. Bunlara ve Suheybe, bu iin mutlaka yaplmasn vurgulad. Mslmanlar
da bunlar gryor ve duyuyorlard. Ama onlardan bir tanesi bile ne bir itirazda bulundu ne de
rahatsz oldu!
te bu, halifenin lmne yakn bir zamanda amacna ulamak iin uygulamaya koyduu
senaryoydu. O, bu alt adamn Peygamber (s.a.a) ile olan yaknlklarn ve arkadalklarn
herkesten daha iyi biliyordu. mer, Peygamber (s.a.a) vefat ettii zaman onlardan raz
olduuna ahitti. u farkla ki, bu alt kiinin arasnda Peygamber (s.a.a)in kardei, onun sa
kolu, Peygamber (s.a.a)e olan konumu Harunun Musaya olan konumu gibi olan ama
Peygamber olmayan, lkin Peygamber (s.a.a)in halifesi, Peygamber (s.a.a)in iki torunun
babas olan, Bedir, Uhud ve Huneyn savalarnda bulunan ve Kurnn tm ilmini bilen bir
ahs bulunmaktayd.
mer, sadece Hz. Alinin nem ve ihtiramndan dolay dier alt kiinin ldrlmesinden
vazgeebilirdi. Aslnda byle bir vasiyette bulunmayabilir, halife seimini, Mslmanlarn
kendisine brakabilirdi. Bylece Mslmanlarn kendileri ura yaparak halife seebilirdi. O;
Ben ne hayattayken, ne de ldkten sonra, hilafet ykne tahamml edemem derken doru
sylyordu.
Veya mer de aynen Ebu Bekirin hilafeti kendisine vasiyet yoluyla brakt gibi hilafeti
vasiyet yoluyla Osmana braktn belirtebilirdi. Zira o, ura senaryosunu, hilafetin her
halkrda Osmana ulaaca ekilde dzenlemiti. Abdurrahman b. Avf dier be kiiye
tercih etmesi, onun Osman hilafete geireceini, Sad b. Ebu Vakkasn da Abdurrahman b.
Avftan ayrlmayacan da ok iyi bilmesinden dolay idi.
Halk da halifelerinin ortaya koyduu oyundan tamamen haberdar idi. Geri halk, merin ii
halka brakarak yle dediine inanmaktalar: Ben ne hayattayken, ne de ldkten sonra
hilafet ykne tahamml edemem!
Mslmanlarn bu konudaki grleri nedir? Eer Peygamber (s.a.a), merin Ebu Talhaya:
Onlardan be kii bir olur da birisi muhalefet ederse, klla ban bedeninden ayr; drt kii

bir olur da iki kii muhalefet ederse, o ikisinin boynunu vur; er er iki gruba ayrlrlarsa,
hilafet Abdurrahman b. Avfn iinde bulunduu gruba aittir; dier grup itirazlarna devam
ederlerse, hepsinin boynunu vur; gn ierisinde hibirisini halife olarak tayin etmezlerse,
alt kiinin hepsinin boynunu vur! diye emrettiini duysayd ne sylerdi acaba?
Ey Mslmanlar! Cevap verin! Verdiiniz fetvada hr insanlar olun! nna lillah ve inna ileyhi
raciun.

[1] - Sahih-i Buhari, c. 1, Kitabul-lim c. 1; Kitabul-Merza, c. 4, Bab-i Kavll-Meriz (Kumu anni).

[2] - erh-i Nehcl-Belaa, bn-i Ebil-Hadid, c. 2, s. 20.
[3] - Ahmed b. Hanbel bu hadisi ayn lafzlarla Msnedinde (c. 1, s. 355de) nakletmitir.
[4] - Kenzul-Ummal, c. 3, s. 138de de nakledilmitir.
[5] - Peygamber (s.a.a)in huzurunda ve o hassas anda Onun hanmlarna kar kstahlkta bulunmak, slam
dnyasnn Mslmanlarn halifesi olarak tand bir adamn ahlak ve edebinin ne derecede olduunu aka
gstermektedir. (M.)
[6] - Har / 7.
[7] - Tekvir / 19-22.
[8] - Hakka / 40-43.
[9] - Necm / 1-4.
[10] - Bkz. erh-i Nehcl-Belaa, bn-i Ebil-Hadid, c. 3, s. 114, Msr basks.
[11] - Selim el-Biri ile benim aramda geen mektuplama el-Mracaat adl kitapta baslmtr.
[12] - Enam / 38.
[13] - Maide / 3.
[14] - Ahzb / 36.
[15] - Sayn okurlar dikkat etmelidirler ki, Peygamber (s.a.a): Amacm sizlere dini hkmleri yazmaktr diye
bir ey buyurmad ki cevabnda: Dini hkmlerin anlalmasnda Allahn kitab bize yeter sylensin. Eer
Peygamber (s.a.a)in dini hkmleri yazmak istediini dnsek bile, Peygamber (s.a.a)in bu konuda daha fazla
aklama yapmas, mmetin sapmaktan gvencede olmasna sebep olurdu. Bu yzden vasiyetin yazlmasna
engel olmaya almak ve sadece Kurn ile yetinmek doru deildir. Hatta bu vasiyetin yazlmas sapklktan
gvencede olmaktan baka bir eseri olmasa dahi, Kurnn kapsamlna dayanarak bu vasiyetin yazlmasna
engel olmak yine ciz deildir.
Sayn okuyucu ok iyi bilmektedir ki, Kurnn; kapsaml semavi kitabnn Mslmanlar arasnda var olmasna
ramen yine de slam mmeti Kurn anlamak iin Peygamber (s.a.a)in mukaddes Snnetine muhtatr. Zira
eri hkmlerin Kurn- Kerimden karlmas herkesin ii deildir. Eer Kurnn Peygamber (s.a.a)in

aklamasna ihtiyac olmasayd, Allah (c.c): nsanlara, kendilerine indirileni aklaman iin ve dnp
anlasnlar diye sana bu Kurn indirdik diye buyurmazd. (Nahl/44)
[16] - Nur / 55.
[17] - Hudeybiye; bir kuyunun veya bir aacn veya bir kyn veyahut Mekkenin dokuz mil uzaklnda vaki
olan bir blgenin ismidir. Onun topraklarnn ou harem blgesindedir.
[18] - Bazlar, Peygamber-i Ekremle Umre iin hareket edenlerin saylarnn bundan daha fazla, bazlar ise
bundan az olduunu sylemilerdir. Bu yolculukta Peygamber (s.a.a) hanm mm Seleme'yi de beraberinde
gtrd. Yolun yarsnda mnafk Araplardan bir ou Hazretten ayrld. Allah-u Teala, Hudeybiye macerasndan
sonra nazil olan Fetih suresinde onlar knamtr. Ayet yledir:
Allah onlara gazap etmi, lanetlemi ve cehennemi kendilerine hazrlamtr. Oras ne kt bir yerdir!
(Fetih/6)
Muayre b. ube ve Abdullah b. Ubey de Peygamber (s.a.a)le beraber hareket edenlerdendiler. Bu iki ahs da
aynen dier kimseler gibi bir aacn altnda Peygamber (s.a.a)e biat ettiler.
[19] - Zul-Huleyfeye; Medinenin alt veya yedi mil yaknlnda vaki olan bir yerin ismidir. Medine halknn
mikat (ihram balad yer) orasdr.
[20] - Nisa / 102 - 104.
[21] - Ahzab / 25.
[22] - Tevbe / 123.
[23] - Maide / 24.
[24] - Yemende bir kale ismidir. Zamannda Araplarn en kuvvetli kalesi olarak saylrd. Kalenin etrafn sarp
kayalar oluturduundan oray fethetmeye kalkmak apak bir intihar olarak nitelendirilirdi.
[25] - Bu biate ecere Biati derler. Zira biat merasimi bir aacn altnda gerekleti. Ayn zamanda Rdvan
Biati de denir. nk And olsun ki, o aacn altnda sana biat ederlerken Allah, o mminlerden raz
olmutur (Fetih/18) ayeti o zaman nazil oldu. Elbette bilinmesi gerekir ki, o zaman ashabn biat etmesi,
Allahn rzasyd. Ama bu durum, mrlerinin sonuna kadar baki kalmay gerektirmiyordu. Zira Allah (c.c)
yle buyuruyor: phesiz rabbimiz Allahtr deyip sonra dosdoru yolda yryenlerin zerine melekler
iner... (Fussilet/30) Buna binaen, biatin artlarn koruma yolunda direnmek ve zerine den grevleri mrn
sonuna kadar yapmak gerekir.
[26] - Gya Ebu Bekir, merin Peygamber (s.a.a)in risaletinde phe etmesinden korktuundan dolay bu
szleri sylemitir!

[27] - Mekke (H. 8. ylda) feth edildii zaman Peygamber (s.a.a) Kbenin anahtarn eline alarak yle buyurdu:
mere deyin ki gelsin. mer gelince Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Ey mer! Size sylediim ey ite
buydu! Veda haccnda da Arefe gn meri ararak yle buyurdu: Ey mer! Size sylediim ey ite
buydu! (Sire-i Halebi ve dier kitaplar.)
[28] - Anlald kadaryla merin bar nlemek iin yapt iler nemliydi. te bu yzden Peygamber
(s.a.a) ashabna; develerinizi kurbanlk niyetine kesin diye buyurduu zaman itina etmediler. Hazret kez bu
sz onlara tekrarlad. (Bu konuya deineceiz.)
[29] - Allahn dergahndan kovulmu eytann errinden Allaha snrz.
[30] - Peygamber (s.a.a)in Mslmanlar arasnda bu ekilde konumas, Onun gaybi haberlerinden birisi ve
slamn hakkaniyetindendir. Konunun teferruatn Sire-i Halebi, Sire-i Dehlani ve dier sire kitaplarnda
mevcuttur.
[31] - Bazlar, mddetin iki yl olduunu sylemilerdir. Hakim-i Niaburinin sahih bildii bir rivayette, bu
mddetin 4 yl olduu belirtilmitir.
[32] - Bu mddet ierisinde Huzaa kabilesi antlama yaparak Peygamber (s.a.a)e katld. Daha nce de
Abdlmuttalib ile antlama yapmt. Beni Bekir kabilesi de Kureye katld. Huzaa ile ben-i Bekir arasnda
kan bir savata Kurey, Peygamber (s.a.a)le antlama yapan Huzaa kabilesine saldrd. Kurey bylece
Hudeybiye antlamasn ayak altna ald. te bu saldr Peygamber (s.a.a)in Hudeybiye anlamasn hie
saymasna sebep oldu. Bylece Peygamber (s.a.a), Kureyle savamay ciz bildi. Bunun sonucunda da Mekke
fethedildi. El-hamdu lillahi rabbil alemin.
[33] - Eer o gn Sheyl b. Amr ldrlseydi, Kurey ile Mslmanlar arasnda byk bir fitne doacakt. Bu
fitne herkesi kapsayacak ve erri gitgide de byyecekti.
[34] - lgin! Peygamber (s.a.a) Ebu Cendeli sabra tavsiye ediyor, mer ise onu babasn ldrmesi iin tahrik
ediyor! (M.)
[35] - Burada mer iki defa Peygamber (s.a.a)e kar kmtr: Birincisi; Peygamber (s.a.a) Ebu Cendele
sabretmesini emretmiti. kincisi ise Mslmanlar Sheyli ldrmekten sakndrmt.
[36] - Ebu Cendelin kardei Abdullah Mslman olmutu. Ama Mslman olduunu gizliyordu. Mriklerle
beraber Bedir savana geldi ve orada firar ederek Peygamber (s.a.a)in ordusuna katld. Bedir ve dier tm
savalara katld. Ama Ebu Cendel ilk defa Mekkenin fethine katlabildi.
[37] - Enam / 45.
[38] - Mminun / 96.
[39] - Fetih / 22.

[40] - Fetih / 24.

[41] - Sahih-i Buhari, c. 3, Hudeybiye Gazvesi blm.
[42] - Fetih / 1.
[43] - Sbhanellah! Allah-u Teala aka, size bir zafer ihsan ettik buyuruyor, Peygamber ahsen onu Allah
tarafndan okuyor, ama bu adam: Bu doru deildir! diyor. Siz sayn okuyuculara gre bu ahs kim olabilir?
Keke onu bir tanyabilseydiniz!
[44] - Ahzb / 10.
[45] - Bkz. Sire-i Dehlani ve dier tarih kitaplar Hudeybiye olay.
[46] - Sire-i Halebi ve dier sire kitaplar.
[47] - Onun ad Utbe b. Useyd b. Cariye b. Useyd-i Sekafidir. bn-i Abdlbirr el-stiab adl kitabnn knyeler
blmnde ve dier meacim sahipleri de onun ismini zikretmilerdir. Burada anlatlan bu yk, bn-i shak ve
dier sire ve tarih yazarlarna gre slam'n ilk dnemlerindeki mehur olaylarndandr. Biz bu yky Sire-i
Halebiden naklediyoruz.
[48] - Sahih-i Buhari, c. 4, s. 18; Msned-i Ahmed, c. 3, s. 92 .
[49] - Tevbe / 80.
[50] - Tevbe / 84.
[51] - Tevbe / 84.
[52] - Bu hadisi Buhari, Mslim, Tirmizi, Ahmed b. Hanbel, Taberi, bn-i Ebi Hatem, bn-i Merduye ve dierleri
nakletmilerdir. Bunlarn tmn Muttaki-yi Hindi Kenzul-Ummal, c. 1, s. 247de 4403. hadis olarak
nakletmitir.
[53] - Halife mer bu sz ciddi demiyor. nk onun kendisi defalarca byle arllklar yapmtr; sadece sz
konusu olaya mahsus deildir. Elbette kendisi arlk kelimesini kullanyor. Oysa Allah Resulnn szn
reddetmek ve Allah elisine iddetli bir ekilde itirazda bulunmak arlktan daha baka bir eydir! (M.)
[54] - Kenzul-Ummal, H. 4404.
[55] - Dikkat edilmelidir ki, merhum yazar rivayetlerini Ehl-i Snnetin kaynaklarndan getirmektedir. Yoksa
Ebu Hureyrenin bizim yanmzda hibir deeri yoktur. Yazarn Ebu Hureyre kitabna mracaat ediniz. (M.)

[56] - Sahih-i Buhari, c. 1, bab: Men lekallahe Teala bil-iman ve huve ayru akkin fiyhi dehalel cennete ve
harume alan-nar. nceden de sylediimiz gibi sayn yazar hadisleri Ehl-i Snnetin kaynaklarndan
getirmektedir. Yazarn asl muhataplar onlardr. (M.)
[57] - l-i mran / 159.
[58] - Biz de Peygamber (s.a.a)e atfedilen her trl yalan ve doru olmayan nispetlerden Allaha snrz. (M.)
[59] - erh-i Nevevi, c. 1, s. 404.
[60] - Har / 2.
[61] - Bakara / 196.
[62] - Hac adaylarnn Mescid-i ecere ve Mescid-i Cuhfe gibi ihrama girdikleri yere mikat denir. (M.)
[63] - Fazl Nevevi bu kavli, bn-i Abdlbirrden, Sahih-i Mslime yazd erhte Temettu Hacc bahislerinin
birinde nakletmitir. Sahih-i Mslime yazd erh, Buhari erhinin haiyesinde baslmtr. Bkz. c. 7, s. 46.
[64] - Bazlar da Mekkeye uzakln her taraftan 12 mil olmasn yani drt taraftan toplam 48 mil olmas
gerektiini sylemilerdir.
[65] - Zerkaninin Muvatta-i Malike yazd erhin haiyesindeki Sneni Ebu Davut, c. 2, s. 103.
[66] - Femen temettea bil-umreti... ayeti ile ilgili konuda.
[67] - Msned-i Ahmed b. Hanbel, c. 1, s. 50.
[68] - a.g.e. s. 49.
[69] - Yeminler olsun ki merin bu szden kastnn ne olduunu anlamyorum. Peygamber (s.a.a), hac ve
umreyi, Allahn emrinin tersine mi yapyordu? mer ve yandalar ilahi hkmleri Peygamber (s.a.a)den daha
iyi mi biliyorlard?! (Oku da ar.)
[70] - Sahih-i Mslim, el-mutat-u bil-hac bab, s. 467.
[71] - Fahri Razi merin bu szn, Nisa suresinde, 24. ayetin tefsirinde nakletmitir.
[72] - Eaire mtekellimlerinin nderi olan Kuu erh-i Tecridde bunu mrsel olarak nakletmi ve merden
taraf zr getirerek, bu iin onun itihat olduunu sylemitir!!!
[73] - Sahih-i Mslim, c. 1, Hac kitab, Tecmettnn ciz oluu bab, s. 472-475.
[74] - Medinenin mehur fakihi; : H. 94.

[75] - Osfan, Cuhfe ile Mekke arasnda bir yerin ismidir.

[76] - Sad b. Ebi Vakkas, Muaviyeye iaret etmektedir. O zamanlar Muaviye b. Ebi Sfyan, mer ve Osmana
uyarak temett haccn yasaklyordu. Kad Ayaz yle diyor: temett hacc hicretin 7. Ylndan uygulanmaya
balad. O zamanlar Muaviye kafirdi. O sonraki ylda (Hicri 8) Mslman oldu. bilinmesi gerekir ki, arn
muzaf hazf olmutur. Gerekte Sad yle demek istemitir: Bu hkm teri edildii zaman Muaviye kafirdi ve
arn rabbini inkar ediyordu.
[77] - Muvatta, c. 1, s. 130 (Temett Hacc konusu.)
[78] - Msned-i Ahmed, c. 1, s. 337.
[79] - bn-i Abdlbirr, Camiul-Beyanil-lm ve Fazlihi adl kitabnda bu hadisi nakletmitir.
[80] - Sahih-i Mslim, c. 1, s. 479 (hac kitab, Mutatul-Hac bab)
[81] - Sahih-i Tirmizi, c. 1, s. 157.
[82] - Sahih-i Mslim, c. 1, s. 467- 470.
[83] - Fahri Razi mutann haram olduunu merin bu szne dayanarak sylyor: Bkz. Nisa suresi 24. ayetin
tefsiri.
[84] - Nisa / 24.
[85] - Sahih-i Mslim, c. 1, s. 476 .
[86] - Keke bir ahs bu szn anlamn bilseydi. Mutann haram olduunu neye dayanarak sylediini
bilmiyorum. Acaba halife mutay Peygamber (s.a.a)in hasaisinden birisi olarak m alglyordu? Yoksa
Peygamber zamannn zelliklerinden mi sayyordu? Hayr, hibirisi deildi. nk kyamet gnne kadar
Muhammedin helali helal, haram ise haramdr.
[87] - Recm, Peygamber (s.a.a)den baka hi kimsenin kanun haline getiremeyecei lahi ceza hkmlerinden
biridir. Buna ilave olarak mutann helal ve meru olduunu savunan bir ahsn onu Kurn ve snnetten istinbat
etmektedir. Eer onun bu iki muta hakkndaki itihad gerekle uyumlu olursa onu alr. Eer itihad hatl ise,
pheye amel etmi demektir. Ona ilahi had uygulanmaz. nk ilahi hadler pheli hallerde uygulanmaz.
[88] - Tabakat- bn-i Sad, c. 5, s. 361.
[89] - Yahya b. Emsem hakknda ve bandan geen olaylar ve daha ince ayrntlar incelemek isteyen sayn
aratrmaclarn, Ebul-Ferec sfahaninin Eani, Mesudinin Mrucz-Zeheb, Hatip Badadinin Tarih-i
Badat ve Siyutinin Riyazun-Nazire adl kitaplarna mracaat etmeleri tavsiye olunur. (M.)

[90] - Snen-i Ebi Davud, c. 1, s. 196, h. 500-501, b. Seadet.

[91] - Sahih-i Mslim, Sfatul-Ezan bab.
[92] - Ebu Mahzure hakknda naklettiklerimiz, tm rical alimlerinin ittifak ettikleri eylerdir. el-sabe vs.
kitaplara bakabilirsiniz.
[93] - Semeret b. Cundeb hakknda, el-stiab, el-sabe vs. kitaplara bakabilirsiniz.
[94] - Ebu Hureyre kitabmzn son blmne mracaat edilsin.
[95] - Necm / 3.
[96] - Snen-i Ebi Davud, Bedul-Ezan bab.
[97] - Muhaddisler bu ezan Abdullah b. Zeydden slamda meydana gelen ilk ezan olarak bilirler. Buna ramen
sizlerin de grd gibi es-salat-u hayrun minen nevm cmlesi bu ezanda yoktur. Peki ey Mslmanlar bu
cmle nereden geldi?
[98] - Ebu Davud bu hadisi sneninde ezann syleni ekli babnda ve Tirmizi Sahih-i Tirmizide nakletmitir.
Son ahs: Bu rivayet, hasen ve sahihtir demitir. bn-i Mace de Sneninde ezann balangc babnda bu
rivayeti nakletmitir.
[99] - Zerkani, kendi erhinde, bu iki aacn sz geen an olduunu yazmtr. Muvatta, c. 1, s. 120-125.
[100] - Daha geni bilgi iin Bkz. erh-i Zerkani.
[101] - Bkz. erh-i Zerkani.
[102] - Necm / 3-5.
[103] - Enbiya / 26.
[104] - Araf / 203.
[105] - Yunus / 15.
[106] - Ahkaf / 9.
[107] - Kyamet Sresi / 16-19.
[108] - Hakka Sresi / 40.
[109] - Hakka Sresi /44 - 47.

[110] - Al-i mran / 159.

[111] - Bkz. Sire-i Halebiye, c. 2, Bedul-Ezan ve Meruiyyetihi bab. nsan bunlar okuyunca aknla
uramaktadr.
[112] - Mstedrek-i Hakim, c. 4, s. 348.
[113] - bn-i Hacer sabede Hilyetul-Evliyadan naklen, Abdullah b. Zeydin biyografisinde onun sahih
olduunu sylemitir.
[114] - Hucurat / 1-2.
[115] - Sahih-i Buhari, c. 3, s. 127.
[116] - Abbas Mahmut Akkad, Dais-Sema, s. 136-142.
[117] - Hz. Ali (a.s)n evlatlarndandr. (M.)
[118] - Biz ialarn grne gre; eer hadis ravileri sna Aeri (on iki mam kabul etmi) olurlarsa,
mamlardan biri de onlar adaletle verse, hadis sahih olur. Ama eer onlardan bazlar adaletle vlm
olurlarsa, o zaman o hadis hasen olur. Eer ravilerin isimleri hadiste geerse, hadis msned olur; aksi
takdirde mrseldir. Eer her tabakada hadisi nakleden raviler silsilesi, yakin ve qat haddine ularsa, hadis
mtevatir, aksi taksirde ise haber-i vahid olur. Eer her tabakada kiiden fazla onu rivayet etmi olurlarsa,
hadis mstefiz ve mehur adlandrlm olur. (M.)
[119] - Mstedrek-i Hakim, c. 3, Bab: Marifet's- Sahabe s. 171.
[120] - Tahavi Mkilul-Asar, Kenzul-Ummal, c. 6, s. 277 H.397.
[121] - erh-i Tecrid, mamet bahsinin sonlar.
[122] - Fahh; Mekkenin yaknlarnda bir yerin ismidir. mam Hasan (a.s)n torunu olan Hseyin b. Ali,
hicretin 169. Ylnda, ailesi ve takipilerinden bir grup insanlarla birlikte orada ahadete eritiler. (M.)
[123] - Sire-i Halebi, c. 2, s. 110 Bab:ezan e ikametin balangc.
[124] - Bakara / 229.
[125] - Bakara / 230.
[126]- Sahih-i Mslim, c. 1, s. 575; Snen-i Beyhaki, c. 7, s. 336; Snen-i Ebu Davud, Kitabut-Talak. Bu son
hadisi Neshul-Mracia bade selas tatlikat babnda grebilirsiniz.
[127]- Sahih-i Mslim, c. 5,75

[128]- Mstedrek ve Telhisuhu, c. 2, s. 196.

[129]- Telhisul-Mstedrek c. 1 s. 314.
[130] - Snen-i Beyhaki, c. 7, s. 336; Tefsir-i Kutubi, c. 3, s. 130 ve...
[131] - Sire-i Muhammed b. shak, c. 2, s. 191.
[132] - Kasm Bek Emin Msri, Tahrirul-Mere adl kitabnn 172. sayfasnda Nesai, Kurtubi ve Ziyliden
nakletmitir. Ama bn-i Abbasa nispet verilmitir. Belki de bu hadis bir defada talakn batllna delalet
etmektedir. nk talakla oyun oynamaktr. Said b. Mseyyib ve tabiinden bir grup da bu grtedirler. Ama asl
oyun, bir yerde talak vermektir. Byle bir talak bo ve samadr. Ama eer ente talk (sen bosun denilirse,
bu szle kadn boanm olur. nk bunda ciddilik vardr.
Snen-i Nesai, c. 6, s. 142; Teysirul-Vusul, c. 3, s. 160; Tefsir-i bn-i Kesir, c. 1, s. 377; radus-Sari, c. 8, s.
128; Drrl-Mensur, c. 1, s. 283; el-Gadir, c. 6, s. 181.
[133] - Ed-Dimokratiyye, s. 150.
[134] - Usul-u Fkh s. 246 ve sonraki sayfalar.
[135] - Sbhanellah! Eer mtehitlerin ksa bir mddet ierisinde iki Halifenin arasndaki zamann deimesi
ile fetvalarn deitirmeleri ciz olursa, kitap ve snnetin hkmlerinin fatihas okunmaldr!!
[136] - Bu da hibir delili olmayan hatta aleyhine deli bulunan szlerdendir.
[137] - Hangi delile gre bu ii yaptlar?!
[138] - bn-i Kayyim zamannda Kurn ve snnette olan hkmlerin deimesine sebep olacak hibir deiiklik
olmamt. bn-i Kayyim sadece Peygamber (s.a.a) ve sahabe zamannda olanlarn Allahn hkm olduu iin
onlara amel-etmitir.
[139] - Yani, Kurann ak nassna ve Peygamber (s.a.a)in snnetine amel etmek iin bu tavr takndlar.
[140] - Ebu Bekir, hicretin 13. yl Cemadilahirin 22de aramba gecesi vefat etmitir. Hilafet mddeti ise 2 yl
3 ay 10 gn srmtr.
[141] - Teravih namaz, ramazan ay gecelerinde klnan nafile namazlardr. Teravih olarak isimlendirilmesinin
sebebi, her drt rekat namazdan sonra dinlenme ve istirahat etmelerinden dolaydr. Ama biz ialar yle
yapmayz. Ramazan ay nafile namazlarn Peygamber (s.a.a)in kld gibi klarz. Peygamber (s.a.a) yle
buyurmutur: Benim namaz kldm gibi siz de namaz kln.

[142] - Bkz. Sahih-i Buhari, c. 1, s. 233, es-Salatut-Teravih kitab; Sahih-i Mslim, c. 1, bab: et-Terib fi
kyami Ramazan ve Huve et-Teravih, kitap: Salatul- msafirin ve kasriha s. 283 ve sonraki sayfalar.
[143] - radus-Sari, erh-i Sahih-i Buhari, c. 5, s. 4.
[144] - Ebu Hilal Hasan b. Abdullah Askeri, Arap dili ve edebiyat uzmandr. Hicretin 395. ylnda el-Evail
adl kitabn yazmtr.
[145] - Msned-i Ahmed, c. 4, s. 370.
[146] - Msned-i Ahmed, c. 5, s. 406 (Zehebi de Mizanul- tidal adl kitabnda Yahya b. Abdullah el-Cabirin
hal tercmesinde, Cerir-i Zabbi ve Yahya Cabirden nakletmitir.)
[147] - Nisa / 176.
[148] - Nisa / 11.
[149] - nk onlar mirasta ikinci tabakadandrlar; birinci tabakadan olanlar olduu mddete ikinci tabakadan
olanlara sra yetimez. (M.)
[150] - Enfal / 75.
[151] - Nisa / 176.
[152] - Bu hadisi Ehl-i Snnet hafzlarndan bir grup nakletmilerdir. Mstedrek-i Hakimde (c. 4, s. 339;
kitabul-feraiz) de mevcuttur. Hakim orada bu hadisin Buhari ve Mslimin artyla sahih olduunu sylemitir.
Zehebi de bu hadisi Telhisul-Mstedrekde, Buhari ve Mslimin artyla sahihtir demitir.
[153] - Deerli talarn tartlmasnda kullanlan bir tr l birimi (M.)
[154] - Mstedrek-i Hakim, c. 4, Kitabul-Feraiz, s. 340.
[155] - Enfal / 75.
[156] - Kenzul-Ummal, c. 6, s. 15.
[157] - Beyhaki Sneninde, bn-i Sad Tabakatta ve Kenzul-Ummal, c. 6, s. 15de bu hadis rivayet edilmitir.
[158] - Beyhaki abul-mandan naklen ve Kenzul-Ummal, c. 6, s. 15.
[159] - merin; dedenin miras hissesi konusundaki aknl hakknda daha geni bilgi iin Bkz. Mstedrek-i
Hakim ve Kenzul-Ummal.
[160] - Kenzul-Ummal, c. 6, Kitab'ul- Feraiz s. 7 Hadis: 110 .

[161] - Nisa / 7.
[162] - Nisa / 9.
[163] - Bkz. Muvatta, Malik, c. 2, s. 11 Kitabul-Feraiz.
[164] - Kenzul-Ummal, c. 6, s. 8, Kitab'ul- Feraiz.
[165] - Zira aksi takdirde lnn tm miras annesine aittir ve day hibir hakka sahip deildir. (M.).
[166] - Kenzul-Ummal, c. 5, s. 166, hadis: 3376.
[167] - Beyhaki ve bn-i Ebi eybe bu fetvay kendi snenlerinde getirmilerdir. Kenzul-Ummal, c. 5, s. 166 ,
hadis: 3379.
[168] - Talak / 4.
[169] - Bakara / 234.
[170] - Hac / 78.
[171] - Usulul-Fkh, s. 241 ve sonras.
[172] - Maide / 6.
[173] - Nisa / 43.
[174] - Bu mehurluu Kastalani Sahih-i Buhariye yazd radus-Sari adl erhte (c. 2, s. 131 teyemmm
bahsi) nakletmitir.
[175] - Sonraki cmleden de anlald zere tehdide maruz kaldndan dolay bunu sylemitir.
[176] - Sahih-i Buhari, c. 1, s. 50.
[177] - Sahih-i Mslim, c. 1, s. 309.
[178] - Sabah ve ikindi namazlarndan sonra namazn yasakland blmn sonu. erh-i Muvatta, Zerkani,
birinci cildin sonu.
[179] - Mkender, erh-i Muvatta-i Zerkaninin nakline gre Muhammed b. Mkender Kureyi Medenidir.
lm tarihi ise hicri 80dir. Babas Muhammed Mkender de Kaysaraninin nakline gre olunun lmnden 50
yl sonra hicri 130 ylnda vefat etmitir.
[180] - Zerkaninin Muvattaya olan erhinin 1. cildi ve dier kaynaklar.

[181] - Bakara / 125.

[182] - Tabakat- bn-i Sad, c. 3, s. 204, Tarihul-Hulefa, Siyuti, erh-i Hali mer s. 53, bn-i Ebil-Hadid,
Ahval-u mer s. 113 (erh-i Nehcl-Belaa) Tarih-i mer, bn-i Cevzi, s. 60.
[183] - Msned-i Ahmed, c. 1, s. 335.
[184] - erh-i Nehcl-Belaa, bn-i Ebil-Hadid, c. 15, s. 17 ve, c. 3, s. 387.
[185] - erh-i Nehcl-Belaa, bn-i Ebil-Hadid, c. 1, s. 148; c. 3, s. 39; b. Mute Sava.
[186] - Sahih-i Buhari, c. 1, s. 154.
[187] - Sahih-i Buhari, c. 1, s. 152; Sahih-i Mslim, c. 1, bab: lye alamak.
[188] - Sahih-i Buhari, c. 1, s. 155; Sahih-i Mslim, c. 1, s. 341.
[189] - Bu hadisten de anlald gibi Peygamber (s.a.a) llere alanmasn teyit etmi ve buna emir bile
vermitir.
[190] - Sahih-i Buhari, c. 1, s. 255.
[191] - Msned-i Ahmed, c. 1, s. 335.
[192] - Msned-i Ahmed, c. 2, s. 333.
[193] - erh-i Nehcl-Belaa, bn-i Ebil-Hadid, c. 3, s. 111.
[194] - Fatr / 18.
[195] - Tarih-i Taberi, c. 4, hicri 13. Yl olaylar.
[196] - Byle bir ey demi olsa da, srf onu korkutarak mektubu karmas iin sylemitir. (M.)
[197] - Hz. Ali (a.s)n tehdit etme sebebi de, mektubu kadnn kendisinin vermesini istemesiydi.
[198] - Sahih-i Buhari, c. 4.
[199] - Evet, ama ne yapabiliriz ki ite mer bu! (M.)
[200] - Likha: St veren ve salan deveye denir.
[201] - Msned-i Ahmed b. Hanbel-c. 1, s. 20.

[202] - Tarih-i Felsefetul- slam s. 301den naklen.

[203] - Bakara / 187 bkz. Keaf ve dierleri. Esbabun-Nzul, Vahidi, s. 33.
[204] - Bakara / 219.
[205] - Nisa / 43.
[206] - Peygamber (s.a.a)e tefriti bir kinayedir.
[207] - Maide / 91.
[208] - El-Mustatref, ahabuddin Ebeyhi, c. 2, bab. 74.
[209] - Tefsir-i Kebir, c. 3, s. 446 (Maide suresi tefsiri.)
[210] - Nisa / 43.
[211] - C. 3, s. 274.
[212] - Kenzul-Ummal, c. 5, s. 272, hadis: 5391. bn-i Asakir de bu hadisi nakletmitir.
[213] - Muhammed b. shak ve dier sire yazarlar. rnein: bn-i Kesir, el-Bidaye ven- Nihaye, c. 3, s. 285.
[214] - Sire-i Zeyni Dehlan, c. 1, s. 504; Sire-i Halebiyenin haiyesinde.
[215] - Yunus / 15.
[216] - Ayn anlam Zeyn-i Dehlan, Siyre kitabnn, c. 1, s. 512de (Sire-i Halebiyyenin haiyesinde)
nakletmitir.
[217] - Bu sz ayn lafzlarla Dehlaninin Sire-i Nebeviyye s. 512sinde ve ayn anlamda Sire-i Halebiyyede,
bn-i Kesir el-Bidaye ven- Nihaye adl eserinde Ahmed b. Hanbel, Mslim, Ebu Davud ve Tirmiziden naklen
mer b. Hattabtan nakletmilerdir.
[218] - Enfal / 67-68.
[219] - Enfal / 7.
[220] - Enfal / 5-6.
[221] - Enfal / 67.
[222] - el-Fusulul-Mhimme, 8. Fasl.

[223] - Enfal / 15-16.

[224] - Al-i mran / 153.
[225] - Sahih-i Buhari, c. 3, s. 46.
[226] - El-Bidaye ven- Nihaye, c. 4, s. 329; Buhari ve Mslimden naklen.
[227] - Mstedrek, c. 3, s. 38.
[228] - C. 3, s. 43.
[229] - Bunlar Hasan- Basrinin szlerinin aynsdr. Bkz. erh-i Nehcl-Belaa, bn-i Ebil-Hadid, c. 1, s. 369;
Vakididen naklen.
[230] - Msned-i Ahmed, c. 5, s. 356.
[231] - Hz. Alinin Tevbe suresini okumas hakknda ok dakik bir aratrma yapmz. Bkz. Ebu Hureyre s. 157188 H. 18.
[232] - Hucurat / 12.
[233] - Mekarimul-Ahlak, Kenzul-Ummal, c. 2, s. 167, H. 3696, erh-i bn-i Ebi-l Hadid, c. 3, s. 96 ve 137,
hyaul-Ulum, Gazali.
[234] - El-Katu ves- Sirkat, Ebu-eyh, Kenzul-Ummal, c. 2, s. 141, hadis: 3354.
[235] - Said b. Mensur ve bn-i Munzir bunu rivayet etmilerdir. Kenzul-Ummal, c. 2, h. 3694de de
nakledilmitir. Halifenin mstearna bravo dorusu! (M.)
[236] - Abdurrazzak, Abd b. Hamit, Haraiti Mekarimul-Ahlak da nakletmilerdir. Kenzul-Ummal, c. 2, h. 3693
Mstedrek-i Hakim, c. 4, s. 377 ve Zehebi Telhiste nakletmitir.
[237] - Bu ve bundan nceki rivayet iin bkz. Kenzul-Ummal, c. 2, s. 141.
[238] - Nisa / 20 21.
[239] - Ayn lafzla birok hafz ve hadis nakledenler bu rivayeti aktarmlardr. erh-i Nehcul-Belaa, bn-i
Ebil-Hadid, c. 3, s. 96.
[240] - Keaf tefsiri, bu ayetin tefsirinde hadisi nakletmitir.
[241] - Tefsir-i Kebir, c. 3, s. 175.

[242] - Bkz. Alamul-Mevkn, c. 3, s. 33 ve sonras, Fecrul-slam Ahmed Emin, s. 287, bn-i Hacer el-sabe
2. blm. Abdurrahman b Hatibin biyografisinde.
[243] - Bakara / 173.
[244] - Bu olay bn-i Abdulbirr el-stiab adl kitabnn Ebu Hara Huzelinin erhi halinde getirmitir.
Dumeyri de Hayatul-Hayvan kitab Hayye blmnde nakletmitir.
[245] - Tabakat- Sad, c. 3, s. 205.
[246] - Muhsine Zinas (Zina-i Muhsine) evli bir ahsn evli kadnla yapt zinaya verilen isimdir. Cezas
talanarak ldrlmektir. (M.)
[247] - Eti helal olan bir ku ismidir. Toy kuu da sylenir. (M.)
[248] - Bkz. Vefayatul-Ayan, c. 2, (erh-i hali Yezid b. Ziyad Himyeri) Mstedrek, c. 3, s. 448 (Hakim bu
hadisi sahih bilmitir.) Telhisul-Mstedrek Zehebi ve hicri 17. Yl olayn anlatan dier tarihiler.
[249] - bn-i Abdurabbih kdul-Ferid, c. 1, s. 187 Gazaliden naklen Ebul-Ferec sfahani ed-Durusul-Arabiyye,
c. 1, s. 62.
[250] - kdul-Ferid, c. 1.
[251] - erh-i Nehcl-Belaa, bn-i Ebil-Hadid, c. 3, s. 104 (Msr basks).
[252] - Tabakat- bn-i Sad, c. 4, s. 90 (erh-i Hal-i Ebu Hureyre).
[253] - Zariyat / 1-2
[254] - erh-i Nehcl-Belaa, bn-i Ebil-Hadid c. 3, s. 122 (Msr basks).
[255] - erh-i Nehcl-Belaa, bn-i Ebil-Hadid c. 3, s. 99.
[256] - Bu aatan Kurnda bahsedilmitir. Fetih /18.
[257] - erh-i Nehcl-Belaa, bn-i Ebil-Hadid, c. 1, s. 59.
[258] - a.g.e. s. 154-158.
[259] - Bu sz, Arabistan hkmetinin resmi mezhebi olan Vahhabilerin meslekine iarettir. te onlar bu esas
zere mamlarn, sahabelerin, tabiinden olanlarn, ia ve Snni alimlerinin kabirlerini tahrip ederek yerle bir
ettiler. Bu sanyla ki kabirlere sayg irktir!! Onlarn bu dnceleri, aynen merin, Rdvan aac altnda namaz
klanlar hakknda dnd fikrin aynsdr.

[260] - Hac / 30.

[261] - Hac / 32.
[262] - phesiz bu adam mer b. Hattabd.
[263] - Muhibbuddin-i Taberi, Zahairul-Ukba adl kitabnda bunu bn-i Abbastan nakletmitir.
[264] - Necva: Gizlice bir eyler konumak anlamndadr. (M.)
[265] - Mcadele / 12.
[266] - Mstedrek, c. 2, s. 482.
[267] - Dinar: Altn sikkeye verilen isim. (M.)
[268] - Dirhem: Eskiden gm sikkeye verilen isim. (M.)
[269] - Mcadele / 13.
[270] - Fahri Razinin samalklar iin Bkz. Tefsir-i Kebir , c. 8, s. 167.
[271] - Biz Allahn kullaryz ve biz Ona dneceiz. Hakszlk edenler hangi dne (hangi akbete)
dndrleceklerini bileceklerdir uara / 227.
[272] - bn-i Hacer Askalaniden naklen (el-sabe).
[273] - Mstedrek, c. 4, s. 389.
[274] - erh-i bn-i Ebil-Hadid, c. 3, s. 150-152.
[275] - Msned-i Ahmed, c. 1, s. 154.
[276] - Nahl / 115.
[277] - bn-i Kayyimin ayn kitabndan naklen s. 53.
[278] - Et-Turukul-Hekime Fis-Siyaseti-eriyye s. 55.
[279] - Fecrul-slam c. 285.
[280] - erh-i Nehcl-Belaa, bn-i Ebil-Hadid, c. 1, s. 58 (kkyye hutbesi erhi).
[281] - Maide / 93.

[282] - Maide / 90.

[283] - Maide / 93.
[284] - Mstedrek-i Hakim, c. 4, s. 376. Hakim bu hadisi naklederek sahih olduunu belirtmitir. Zehebi de
Telhisde bunu nakletmi ve sahih olduunu sylemitir.
[285] - Et-Turukul-Hekime Fis- Siyaseti- eriyye s. 27.
[286] - a.g.e. s. 30.
[287] - Msned-i Ahmed, c. 1, s. 190.
[288] - Bkz. erh-i Nehcl-Belaa, bn-i Ebil-Hadid. c. 1, s. 60.
[289] - a.g.e.
[290] - a.g.e. c. 1, s. 134.
[291] - Eer Ebu beyde-i Cerrah, -Ehl-i Snnetin nakline gre- bu mmetin emini idiyse, Hz. Ali (a.s) Gadir-i
Hum vakasnn tanklyla mmetin nderi ve onlarn en hayrls idi. Peygamber (s.a.a)in, Hz. Aliyi mmetin
nderi olarak semesinden sonra mer, Hz. Aliyi ilk olarak tebrik eden ahslardand.!!!
[292] - merin, Hayber Savanda arkada Ebu Bekirle rezil bir ekilde geri dnerken Peygamber (s.a.a)in:
Yarn sanca yle birisine vereceim ki, Allah ve Resuln sever; Allah ve Resul de onu sever. Allah,
Hayberi onun eliyle fethedecektir diye buyurduunu unutmu olduunu zannetmiyorum.
[293] - Eer bn-i Ebil-Hadidin erhine (c. 1, s. 62) mracaat edecek olursanz, artc eylerle karlarsnz.
[294]- Hz. Ali (a.s), Hz. Fatmaya namaz klarak, Ebu Bekire namaz klma izni vermedi. Sahih-i Buhari, c. 2, s.
39 ve Sahih-i Mslim, c. 2, s. 72.
[295] - Sahih-i Buhari, c. 4, s. 119.
[296] - erh-i Nehcl-Belaa, bn-i Ebil-Hadid, c. 2.
[297] - Nasel: Uzun sakall Yahudi birisiydi. Aie halife Osman ona benzetirdi. Onun Osmana olan itirazlar
tm tarih kitaplarnda mevcuttur. rnein: Kamil-i bn-i Esir, c. 3, s. 80, Cemel Sava blm.
[298] - erh-i Nehcl-Belaa, bn-i Ebil-Hadid, c. 1, s. 22.

NC BLM

OSMAN VE YANDALARININ KURN

VE RESULULLAHIN AIK NASLARI KARISINDAK
THATLARI

(71)

OSMANIN KEND YAKINLARINA

YAPTII BAILAR

Osman, kendi akraba ve yaknlarna olduka balyd. Onlarn durumunu gzetmek iin ok
sk bir ekilde urayor, onlar dierlerinden daha ncelikli tutuyordu. Osman, bu hususta
birok nasla muhalefet etmitir. Hatta bu muhalefetler o kadar fazladr ki, onlarn tmn
burada anlatmak kitabn hacmini aar. Onun yapt itihatlar ilk iki halifenin itihatlarnn
toplamndan az deildir!
O, kendi akrabalarna (As oullar) meydan vermede, onlara sayszca balarda bulunmada
halkn eletirisini ve inklaplarn ayaklanmasn dnmyordu bile. Osman, As oullarn
ve Beni meyyeyi serbest brakma yolunda Kurn ve Peygamber (s.a.a)in snnetinde
bulunan delilleri ve gemi iki halifenin bu konudaki tutumlarn grmezlikten gelerek, bunlar
(Kurn, Snnet ve ilk iki halifenin tutumlar) karsnda itihat etti. Halbuki Peygamber
(s.a.a) yle buyurmutur: As Oullar otuz kiiyi bulunca, Allahn maln elden ele
dolatrr, Allahn kullarn kle olarak kullanr ve Allahn dinini oyuncak haline getirirler.
Hakim Niaburi,[1] bu hadisi kendi senediyle Hz. Ali (a.s), Ebuzer ve Ebu Said-i Hudriden
naklederek sahih bilmitir. Zehebi Telhisul-Mstedrekte hadisin sahih olduunu itiraf
etmitir.
As Oullarnn knanmas ve eletirilmesi hususundaki sahih ve muteber hadisler tevatr
haddine ulamtr. Peygamber (s.a.a) bu azgn mnafklarn vaziyetleri hakknda bir takm
haberler vermi ve onlar lanetlemitir. Biz, bunlardan bir blmn Ebu Hureyre adl
kitabmzda naklettik. zellikle on drdnc hadise yazl haiyeyi dikkatle okuyun.
bn-i Ebil-Hadid[2] yle yazyor: merin, Osman hakkndaki keskin grl doru kt.
Zira; Osman, Beni meyyeyi halkn bana kard. slam topraklarndaki eyalet ve snrlar
onlarn eline verdi. Onlara birok mlk, toprak ve araziyi tmar olarak verdi. Ermenistan onun
zamannda fethedildi. Ermenistandan gelen ganimetin humusunu (bete birini) alarak top
yekun (amca olu) Mervan b. Hakeme balad. O zaman Abdurrahman b. Hanbel Cehmi
yle dedi:
Yaratklarn Rabbi Allaha yemin olsun ki, Allah hibir eyi abes olarak brakmamtr. Ya
Rabbi, kendileri vesilesiyle bizleri imtihan etmek iin fitneler oluturdun. ki emin halife (Ebu
Bekir ve mer) bize doru yolu gsterdiler. Onlar hile yoluyla hatta bir dirhem bile elde
etmediler. Onlar kendi ileri iin (Beytul-Maldan) bir dirhem bile harcamadlar. Ama sen
(Osman), ehirlerin humusunu Mervana verdin. Yapm olduun bu almalara yazklar
olsun, vay olsun!!!
bn-i Ebil-Hadid yle der: Abdullah b. Halid b. seyd, Osmandan biraz bahi istedi.
Osman da drt yz bin dirhem ona verdi! Peygamber (s.a.a)in srgn ettii, Ebu Bekir ve
merin de affetmedii Hakem b. Ebu As, Medineye getirerek yz bin dirhem ona
balad.

Peygamber (s.a.a), pazarda Nehruz adl bir yeri Mslmanlara vakfetmiti. Ama Osman oray
Mervann kardei Haris b. Hakeme tmar olarak verdi! Hz. Fatma (a.s)n bazen miras,
bazen de Peygamber (s.a.a) hediyesi ad altnda istedii ve Peygamber (s.a.a)in vefatndan
sonra elinden alnan Fedeki Mervana balad.
Medine yaylalarnda olan mera ve otlaklar Mslmanlarn elinden alp, Beni meyye
uaklarna mahsus olmak zere bata bulundu. Afrika, Bat Trablus vb. gibi yerlerden gelen
ganimetlerin tmn Abdullah b. Ubey Sarha balad! Bu ganimetlere Mslmanlardan bir
ahs dahi ortak klmad.
Beytul-Maldan, Mervana yz bin dirhem verdii gn, Ebu Sfyana da iki yz bin dirhem
balad. Osman, kz mm Eban Mervanla evlendirdi. Beytul-Maln haznedar Zeyd b.
Erkam, elinde bulunan kilitleri ve anahtarlar Osmana getirerek alad. Osman ise yle dedi:
Ben akrabalarma bir mal baladmda senin alaman m gerekir?
Zeyd: Hayr! Ben bu mallar Peygamber (s.a.a)in zamannda, Allah yolunda harcadn
mallarn yerine aldn zannettiim iin aladm. Eer Mervana yz dirhem bile verseydin
fazlayd dedi.
Osman: Erkamn olu! Kilitleri at bakaym, senin yerine bakasn grevlendireceim!
dedi.
bn-i Ebil-Hadid yle diyor: Ebu Musa Eari, Iraktan birok malla geldi. Osman, bu
mallarn hepsini Beni meyye arasnda taksim etti. Aie adl dier kzn da Haris b.
Hakemle evlendirdi. Zeyd b. Erkam iten aldktan sonra bir defa daha ona (Haris b.
Hakeme) yz bin dirhem balad!
Osmann yapt dier iler de Mslmanlarn itiraz etmesine sebep oldu. Osman, Ebuzeri
Rebezeye srgn etti, Abdullah b. Mesudu kaburgalar krlncaya kadar dvd ve merin
eri hadleri uygulamadaki metodunun tersine, eri cezalar uygulamada bir hayli pasifti...
Btn bu ilerine, Muaviyeye, bir grup Mslman ldrmesini emrettii mektupla son
verdi.
Btn bunlar, Medine halkndan byk bir ounluun ve Msrdan Osmann bidatlerini
kendisine bildirmek iin gelen kalabalk bir insan selinin bir araya toplanmasna ve onu,
yaptklarndan dolay ldrmelerine neden oldu. Ama onu hilafetten azletmeleri ve
ldrmekte acele etmemeleri gerekirdi.
Daha sonra bn-i Ebil-Hadid yle diyor: Hz. Emirul-Mminin Ali (a.s), Osmann kannn
dklmesinde herkesten daha susuzdu. Hz. Alinin kendisi birok konumalarnda buna
deinmitir. rnein yle buyuruyordu: Allaha yemin olsun ki, ben Osman ldrmedim.
Hatta onun ldrlmesine taraftar bile deildim.
bn-i Ebil-Hadid sznn devamnda da yle diyor: Hz. Ali (a.s) sznde doruydu...
Yazar: Osmann, bidatlerinin hepsini veya ounu, muhaddisler deiik yollarla mutevatir
olarak nakletmi ve inkar mmkn olmayan bir ey olarak bilmilerdir. rnein: ehristani
el-Milel ven- Nihel adl kitabnda (kitabn sahip olduu nszlerden drdncsnde)
Osmann bu bidatlerini kesin ve inkar imkansz olarak bildirmitir.

Osman- Znnureynin bu tr hadise ve bidatleri olduka oktur. rnein: Halkn bir kraat
okumas iin Kurnlarn yaklmas, zekat verilen sekiz gruptan olmamalarna ramen
savalara zekat verilmesi, Ammar b. Yasirin dvlmesi, Hormuzan ldren Ubeydullah b.
merin ksas edilmemesi, Muhammed b. Ebu Bekirle Msra dnen topluluun
ldrlmeleriyle ilgili mektup yazmas vb...
Bu konuda, Hz. Ali (a.s)n kkyye hutbesinde, Osmann hilafeti zamanndaki
davrann, halini ve ynetimini anlatan blme dikkatle bakmanz yeterlidir. rnein:
-geen sayfalarda da naklettiimiz gibi- mam Ali (a.s) yle buyurmutur ... Neticede
onlarn ncs hilafete ulat. ierek hilafet koltuuna oturdu. Onun tek hneri yemek ve
yediini karmakt. Amca oullar da onunla beraber i bana getiler. Bahar mevsiminde
sahrann otlarn yutan a develer gibi Allahn maln yuttular. Sonunda hayat defteri
drld. Yapt iler de kn hzlandrd. Yuttuu her eyi dar kard.

(72)
OSMANIN YOLCULUK
ESNASINDAK NAMAZI

Yolculuk esnasnda drt rekatlk namazlar, kasr olarak iki rekata der. Yolculuun tehlikeli
olup olmamas namazlarn ksaltlarak kasr klnmasnda etkili deildir.
Kasr namaznn meru oluu Kitap, Snnet ve Mslmanlarn icmas ile ispatlanmtr. Allah
(c.c) yle buyuruyor: Yer yznde sefere ktnzda kafirlerin size ktlk etmesinden
endie ederseniz, namaz ksaltmanzda size bir gnah yoktur. [3]
Ebu Yaliden yle dedii rivayet edilir: mere yle dedim: Yolculuk esnasnda gvende
olmamza ramen neden namazlarmz ksaltyoruz?
mer cevaben yle dedi: Senin ardn ey konusunda Ben de aknlk ierisindeydim.
Bu konuyu Peygamber (s.a.a)den sordum. O da yle buyurdu: Namazlar ksaltmak,
Allahn size ihsan ettii bir sadakadr. Allahn sadakasn kabul edin.
Mslim, bu hadisi kendi sahihinde (c. 1, s. 258) nakletmitir. Yine Mslim, ilgili babda (s.
259) Abdullah b. merden yle nakleder: Peygamber (s.a.a)in her yolculuunda ben de
vardm. Hayatta olduu mddete yolculuk esnasnda drt rekat olan namazlar, iki rekat
olarak klard. Ebu Bekirle de yolculukta beraberdim, o da yolculukta iki rekattan fazla
klmad. merle de yolculuk yaptm, o da bunu oaltmad. Osman ile de yolculuk yaptm, o
da iki rekata bir ey eklemedi.
Allah yle buyuruyor: And olsun ki, Resulullahda sizin iin gzel bir rnek vardr. [4]
bn-i Ebi eybe Peygamber (s.a.a)in yle buyurduunu nakleder:
mmetimin en hayrllar, bir olan Allahtan baka ilah olmadna ve Muhammedin
Allahn Resul olduuna ahadet edenler, iyi bir i yaptklarnda sevinenler, kt bir i

yaptklarnda mafiret dileyenler ve sefere ktklarnda (drt rekat olan) namazlarn

ksaltanlardr.
Buhari ve Mslimden naklen Enes b. Malikin yle dedii rivayet edilir: Peygamber
(s.a.a)le beraber Medineden Mekkeye gittim. Medineye dnene kadar her drt rekatl
namaz iki rekat kld.
Sahih-i Buhari[5] bn-i Abbastan yle nakleder: Peygamber (s.a.a) Mekkede on dokuz gn
ikamet etti ve namazlarn kasr kld...
Yazar: Peygamber (s.a.a)in, Mekkede on dokuz gn kalmas halinde namazlarn kasr
klmas, orada ikamet etme niyetinin olmamasndand.
Ayn ekilde Sahih-i Mslim rivayet eder ki: Peygamber (s.a.a), hicretten sonra Mekkelilerle
namaz klar, onlara imamlk yapard. Drt rekatl namazlarn ilk iki rekatlarnn sonunda
selam verirdi. nce Mekke halkna yle derdi: Siz namazlarnz tam kln. Zira ben ve
yanmdakiler sefer halindeyiz.
Enes b. Malik yle der: Medinede len namazn Peygamber (s.a.a)le beraber drt rekat
kldm. Zl-Hleyfede ikindi namazn Peygamber (s.a.a)in namazna uyarak iki rekat
kldm.[6]
Yazar: Muhkem olan Kurn ayeti unu gstermektedir ki, dmandan korku duyan yolcu
drt rekatlk namazn iki rekat klmaldr. Ayetten sonra naklettiimiz naslar da unu
gstermektedir ki, yolculuk esnasnda mutlak olarak drt rekatl namazlar iki rekat olarak
klnmaldr. slam mmetinin icmas da bu yndedir. Bu icmayla, Aie ve Osmandan baka
hi kimse muhalefet etmemitir. Aie ve Osmann yolculuk halinde drt rekatl namazlar tam
ve ksaltmadan kldklar, tevatrle bize kadar ulamtr.
Bu, halkn Osmana itiraz ettii ilk mevzuydu. Tarihiler bu olay hicri 29. Yl olaylarndan
saymlardr.[7] Ayrca bunu gsteren birok rivayet de mevcuttur.
rnein: Sahih-i Buhari ve Mslim, Abdullah b. merden yle naklederler:
Peygamber (s.a.a) Minada namazn iki rekat kld, Ebu Bekir ve mer de iki rekat klard.
Osman da hilafetinin ilk yllarnda iki rekat klard, ama sonralar drt rekat kld!...
Yine Buhari ve Mslim, Abdurrahman b. Yezidden yle dediini rivayet ederler: Osman b.
Affan Minada bizimle beraber drt rekat kld. Mevzu Abdullah b. Mesuda aktarlnca yle
dedi: nna lillah ve inna ileyhi raciun! Sonra devam ederek: Ben Minada Peygamber
(s.a.a), Ebu Bekir ve merle iki rekat kldm. Keke bu drt rekattan da bir haz alsaydm
dedi.
Buhari ve Mslim, Harise b. Veheb-i Huzaiden yle dediini naklederler: Peygamber
(s.a.a), Mekkede iman getirmi onlarca insann arasnda bizimle namaz kld. Namaz iki
rekatt.
Mslim birka yolla, Zohri, Urve ve Aieden yle nakleder: Namaz ilk olarak farz
olduunda iki rekatt. Sefer esnasndaki namaz ylece kald. Ama ikamet esnasndaki
namazlar drt rekat oldu.

Zohri der ki; Urveye dedim ki: Peki, neden Aie seferdeyken namazlarn drt rekat klyor?
Urve dedi ki: Osmann itihat yapt gibi o da itihat yapyor.[8]
Yazar: Fazl Nevevi, Sahih-i Mslimin erhinde bu hadise varnca yle diyor: Alimler Aie
ve Osmann tevil ve itihatlarnda ihtilafa dmlerdir. Onlar yle demilerdir: Osman,
Emirul-Mminindir; Aie de mml- Mminindir. Onlar, sefer halindeyken kendi
evlerindeymi gibiydiler ve yle namaz klarlard!
Daha sonra yle diyorlar: Aratrmaclar bunu reddetmilerdir. Zira Peygamber (s.a.a) ve ilk
iki halife bu i iin daha uygundular.
Bazlar ise yle der: Osman Mekkede kendi ailesi ile beraberdi.
Bu da reddedilmitir. nk Peygamber (s.a.a) kadnlaryla yolculua kard. Buna ramen
namazlarn iki rekat klard.
Bazlar da yle diyor: Aie ve Osman, baz Bedevi Araplarn, namazlarn yolculuk esnasnda
ve ikamet durumunda yani her halkarda iki rekat klnacan zannetmemeleri yznden drt
rekat klmlardr!
Bu iddia da rtlmtr. Zira ayn durum Peygamber (s.a.a)in zamannda da sz
konusuydu. Hatta namaz konusu Osmann zamannda daha mehurdu.
Aie ve Osmann drt rekat klmalarnn sebebi, onlarn hac amellerinden sonra Mekkede
ikamet etmeye niyet ettiklerinden dolaydr diyorlar.
Bu delil de batldr. Zira Muhacirlere Mekkede gnden fazla kalmalar haramd.
Bazlar yle der: Osmann Minada bir para arazisi vard.
Bu da batldr. Zira bu durum drt rekat klmay veya ikamet etmeyi gerektirmez.
Daha sonra Nevevi yle diyor: Gerek ve hak olan udur ki, Aie ve Osman namazlarn
ksaltlmas veya tam olarak klmasn ciz biliyorlard. Onlar iki cizden birisini yapmlardr.
Yazar: Hak ve gerek olan udur ki, Aie ve Osmann ak naslara muhalefet etmeleri,
sadece bu konuyla snrl deildir. Bu konu, ilahi haramlar inenecek, kan dklecek, Aie ve
Osmann itihat ederek halkn mal ve namusunu ciz kldklar mevzulardan deildir. O halde
bu konu Emirul-Mminin Osman ve mml-Mminin Aienin itihat ettikleri ve dier
konulara oranla hi de nemli deildir!
Bu mevzular hakknda rivayet edilen hadislerden bir rnek olarak, Ahmed b. Hanbel
Muaviyeden, Abbad b. Abdullah-i Zbeyrden yle nakleder: [9] Muaviye hacca gelince biz
de onunla beraber Mekkeye geldik. Muaviye len namazn bizimle iki rekat kld. Ama
Osman, namaz drt rekat klyordu; Mekkeye geldii zaman len, ikindi ve yats
namazlarn drt rekat olarak klard. Minaya ve Arafata gelince de drt rekat klard. Bu
yzden Muaviye bizimle beraber len namazn iki rekat klnca, Mervan b. Hakem ve Amr
b. Osman onun yanna giderek yle dediler: Senin kadar hi kimse amcan oluna (Osmana)
zarar vermedi. Muaviye hangi zarar? diye sordu.

Onlar: Osmann sefer halinde namazlar tam olarak kldn bilmiyor musun? dediler.
Muaviye yle dedi: Vay olsun sizlere! Konunun gerek yz benim yaptmdan baka bir
ey midir? Ben le ve ikindi namazn Peygamber (s.a.a), Ebu Bekir ve merle kasr olarak
iki rekat kldm.
Onlar: Ama amcann olu Osman drt rekat klard. Senin onunla muhalefet etmen onun iin
ayptr! dediler.
Muaviye de ikindi namazn drt rekat olarak kld.[10] Ama len namazn iki rekat klmt.

[1]

- Mstedrek-i Hakim, c. 4, s. 480.

[2]

- erh-i Nehcl-Belaa, bn-i Ebil-Hadid, c. 1, s. 66.

[3]

- Nisa / 101.

[4]

- Ahzab / 21.

[5]

- Sahih-i Buhari, c. 1, s. 131.

[6]

- Sahih-i Mslim, c. 1, Bab: Salatul-Musafirin ve Kasruha.

[7]

- Bkz. Tarih-i Kamil, bn-i Esir, c. 3, s. 49 ve Tarih-i Taberi, c. 3, s. 322.

[8]

- Sahih-i Mslim, c. 1, s. 258.

[9]

- Msned-i Ahmed, c. 4, s. 94.

[10]

- Yani Osmann Nass karsnda itihat olan amelini tekrar etti!

DRDNC BLM

AE VE YANDALARININ
KURN VE HZ. RESULN AIK
NASLARI KARISINDAK THATLARI

(73)

AENN YOLCULUK
ESNASINDAK NAMAZI

nceden de sylediimiz gibi Allah (c.c), drt rekat olan namazlar sefer halindeyken kendi
indirdii kitabnn hkm ve Peygamber (s.a.a)in szyle sahih ve muteber hadislerde iki
rekat olarak belirlemitir. nceden de belirttiimiz gibi slam mmetinin icmas da bu
dorultudadr. Bu konuda tm Mslmanlar arasnda bir tek ihtilaf bile yoktur. Sadece Osman
ve Aienin yolculuk halindeyken namazlar ksaltmadklar mtevatir olarak elimize
ulamtr.
Halbuki Mslimin birka yolla Zohriden, o da Urveden rivayet ettii hadiste, Aienin
yle dedii belirtiliyor: Namaz ilk farz olduunda iki rekatt. Sefer esnasndaki namaz
ylece kald. Ama ikamet esnasndaki namazlar drt rekat oldu. Bu hadis ayn lafzlarla
Aienin kendisinden rivayet edilmitir.[1]

(74)
ALLAH RESULNN ESMA LE EVLL

Hadis hafzlar zincirleme senetle Hamza b. Ebi Useyd-i Saididen naklederler ki o, Bedir
savana katlan babasndan yle dediini rivayet eder: Peygamber (s.a.a) Numann kz
Esmay hanmlna kabul edip onunla evlenerek, beni onu getirmem iin gnderdi.
Hafsa, Aieye yle dedi: Sen onun ellerine kna yak. Ben de onu ssleyeyim! Bu ekilde
de yaptlar. Daha sonra ikisinden biri ona yle dedi: Peygamber, kadn ieri girerken ona
Senden Allaha snrm! demesinden ok holanr.
Esma, Peygamber (s.a.a)in yanna girince kap kapand ve Peygamber (s.a.a) ona doru
ilerlediinde o yle dedi: Senden Allaha snrm! Peygamber (s.a.a) de kendi elbisesini
yznn nne tutup onu giydirdikten sonra defa yle buyurdu: Allaha sndm! Daha
sonra odadan dar karak Ebu seyde yle buyurdu: Ey Ebu seyd! Onu kendi
akrabalarnn yanna gtr, iki keten gmlek ver ve onu boa.
Bu olaydan sonra Esma srekli yle derdi: Bu ta kalpli kadn beni kandrd.
Abdullah b. mer yle dedi: Hiam b. Muhammed yle derdi: Zheyr b. Muaviye-i Cufi
rivayet eder ki, Esma bu znt sonucu ld![2]

(75)
AENN MARYEYE FTRASI

Bir gn Peygamber (s.a.a), kk ocuu brahimi kucana alp Aienin yanna gelerek
yle buyurdu: Aie! Bak, bu ocuk bana benziyor!
Aie yle diyor: Ben kskanlmdan dolay yle dedim: Hayr! Size benzer bir ynn
gremiyorum!! Aienin amac brahimin annesi ve Aienin kumas olan Mariyeye iftirada
bulunmakt. Aienin kendisi: O esnada her kadnn iine debilecei bir duruma
dmtm diyor.
Ama Allah (c.c), brahim ve annesi Mariyeyi, mam Ali (a.s)n eliyle temize kard.
Hakim Niaburi bu olay Mstedrek'te sahih bir hadisle ve Zehebi de, Aienin kendisinden
nakletmektedir. Bkz. Mstedrek ve Telhisi c. 4, s. 39. Mracaat ederseniz ok aracaksnz!

(76)
MEAFR OLAYI

Bu konuda Buharinin Tahrim suresinin tefsirinde (Sahih-i Buhari c. 3) naklettiklerini ksa ve

zetle nakletmemiz yeterlidir: Aie yle diyor: Peygamber (s.a.a), zevcelerinden olan
Zeyneb b. Cehin evinde bal erbeti imi ve onun yannda kalmt. Ben ve Hafsa (merin
kz) hangimiz nce Zeynebin yanna varrsak Peygamber (s.a.a)e: Meafir [3] mi yedin?
diye soracamz kararlatrdk.
Peygamber (s.a.a)e meafir mi yediniz? dediimizde yle buyurdu: Hayr! Bal yiyordum.
Artk yemeyeceim, bunu kimseye syleme. [4]

(77)
HAFSA VE AENN
HZ. PEYGAMBER(S.A.A)N
ALEYHNE BRLEMES

Allah (c.c) yle buyuruyor:

Eer ikiniz de tvbe ederseniz (yerinde olur.) nk kalpleriniz sapmt. Ve eer
Peygambere kar birbirinize arka verirseniz, bilesiniz ki onun dostu ve yardmcs
Allah, Cebrail ve Mminlerin iyileridir. Bunlarn ardndan melekler de (Ona)
yardmcdr.[5]
Bir sonraki ayette de yle buyuruyor:
Eer O sizi boarsa Rabbi Ona, sizden daha iyi, kendini Allaha veren ve inanan eler
verir[6]
Buhari bu ayetin tefsirinde beyd b. Huneynden, o da bn-i Abbastan yle rivayet eder: Bir
yldr, mer b. Hattabtan bir ayet hakknda soru sormak istiyordum. Ama korktuum iin
soramadm. Hac iin Medineden ktnda ben de onunla beraberdim. Geri dndmz
zaman yolda ona yle sordum: Peygamber (s.a.a)in aleyhine birletiklerini buyurduu o iki
kadn kimlerdi?
mer: Onlar Hafsa ve Aie idi dedi.
Bu hadis ok uzundur. Sahih-i Buhari c. 3, s.136ya mracaat edin, sonra da ayet zerinde
biraz durun ve grn ki Peygamber (s.a.a), bu iki kadnn elinden neler ekmi. Srekli olarak
Peygamber (s.a.a)i savunmalar gereken bu iki kadn, Peygamber (s.a.a) hayattayken ve vefat
ettikten sonra nasl davranlarda bulunmular!.

(78)
HAFSA VE AENN TVBE
ETMELERNN STENMES

Allah, sz geen ayetin banda yle buyuruyor:

Eer ikiniz de tvbe ederseniz (yerinde olur). nk kalpleriniz sapmtr.
Hafsa ve Aie Peygamber (s.a.a)e kar davranlarndan dolay tvbe etmeliydiler. unu da
bilmekteyiz ki, tvbe gnah ileyenlerden ve Allahn emir ve yasaklarn hie sayanlardan
istenilen bir eydir. Sadece Allahn tvbe edin diye buyurmas bile onlarn apak bir gnah
ilediklerini gsterir. Buna ilave olarak; Allah Kalpleriniz sapmtr buyurmasyla Hafsa
ve Aienin muhalefette bulunduklarn aka ortaya koymaktadr. Yani onlarn uymalar ve
tabi olmalar gereken hakk brakp baka eylere saptklar gzler nne serilmektedir.[7]

(79)
NEML BR NOKTAYA DKKAT

Allah, bu olayn anlatld Tahrim suresinin sonunda yle buyuruyor:

Allah, inkar edenlere, Nuhun kars ile Lutun karsn misal verdi. Bu ikisi,
kullarmzdan iki salih kiinin nikahlar altnda iken onlara hainlik ettiler. Kocalar
Allahtan gelen hibir eyi savamad. Onlara: Haydi, atee girenlerle beraber siz de
girin! denildi. Allah inananlara da Firavunun karsn misal gsterdi. O: Rabbim!
Bana katnda, cennette bir ev yap; beni Firavundan ve onun (kt) iinden koru ve beni
zalimler topluluundan kurtar! demiti.[8]
Allahn, Tahrim suresinde Hafsa ve Aieye gsterdii bu iki misal, onlar korkutmak ve
sadece Peygamber (s.a.a)in ei olmann onlarn ne yararna ne de zararna olduunu bilmeleri
iindir. Zira insann yarar ve zarar, onun iman, ilim ve takvasna baldr.

(80)
AENN HZ. PEYGAMBER TARAFINDAN GRCLE
GNDERLMES

Mevzu udur: Peygamber (s.a.a), Dehye-i Kelbinin kz kardei eraf ile evlenmek
istiyordu. Bu nedenle Aieyi gndererek onu grmesini istedi. Aie onu grp geri
dndnde, Peygamber (s.a.a) Aieye: Ne grdn? diye sordu.
Aie: yle tarif edilebilecek bir ey grmedim! dedi.
Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: yle tarif edilecek bir ey grmedin mi? Onda yle bir ben
grdn ki, seni perian etti.!
Aie: Ya Resulellah! Sen de her eyi biliyorsun. Kim senden bir srr saklayabilir dedi.
Bu rivayeti snen ve msned yazarlar nakletmilerdir. rnein: Muttaki-yi Hindi, Aienin
kendisinden nakletmitir. Bkz. Kenzul-Ummal, c. 6, s. 294, hadis: 5084; Tabakat,
Muhammed b. Sad, c. 8, s. 115, kendi senediyle Abdurrahman b. Sabattan nakletmitir.

(81)
PEYGAMBERN KAYETNE TRAZ

Tarihiler ve muhaddisler zincirleme senetlerle Aieden yle dediini naklederler:

Peygamber beni babama ikayet etti.
Ben yle dedim: Ya Resulellah! Adaletli davran. Babam bana ylesine bir tokat vurdu ki
burnum kanad. Babam Ebu Bekir yle dedi: Peygamber (s.a.a)e adaletli davranmasn m
sylyorsun?
Bu rivayeti msned sahipleri Aieden nakletmilerdir. Kenzul-Ummal, s. 116, hadis: 1020;
hyaul-Ulum, Gazali, c. 2, s. 35. Yine Mkaefetul-Kulub kitabnda 94. bab, s. 238de
gelmitir.

(82)
HZ. PEYGAMBER (S.A.A)N
EMRNE KARI KSTAHLIK

Bir gn Aie, Peygamber (s.a.a)in yanndaki saygnln kaybetti. O esnada Peygamber

(s.a.a)e yle dedi: Peygamber olduunu zannettikleri sen misin?!
Bu hadis u kitaplarda nakledilmitir: hyaul-Ulum, Gazali, Nikah adab blm s. 35 ve
Mkaefetul-Kulub adl kitap, s. 238.

(83)
OSMANI ELETRMES VE
LDRLMESN EMRETMES

Bu yle bir konudur ki hibir tarihi, sire yazar ve muhaddis iin phe ortam brakmamtr.
Herkes Aienin Osman eletirdiini, onun hakknda kt konutuunu ve onu ldrmelerini
emrettiini bilir. Bu konudaki rivayetler tm msned ve snen kitaplarnda nakledilmi ve
inkar imkansz bir konu olarak kabul edilmitir.
bn-i Ebil-Hadid, Hz. Ali (a.s)n: Ey nsanlar! Kadnlarn akl eksiktir diye buyurduu
hutbesinin erhinde yle diyor: Her tarih ve sire yazar yle yazmtr: Aie Osmana
herkesten daha ok dmand. yle ki bir gn Peygamber (s.a.a)in elbiselerinden birini
karp ieri giren herkese yle diyordu: Bu Peygamber (s.a.a)in gmleidir, bu gmlek
rmeden Osman Peygamber (s.a.a)in snnetini rtt.[9]
Daha sonra bn-i Ebil-Hadid yle diyor: Osmana ilk olarak Nasel diye hitap eden Aiedir.
O yle derdi: Naseli ldrn, Allah onu ldrsn.
Medaini, el-Cemel adl kitabnda yle yazyor: Osman, ldrld zaman Aie Mekkede
idi. Osmann ldrld haberi ona ulatrldnda Talhann halife olaca konusunda en
kk bir phesi bile yoktu. Bu nedenle yle dedi: Kahrolsun Nasel!
Osman ldrlnce Talha Beytul-Maln kilitlerini ald. Osmann evinde bulunan deerli
eyalara da el koydu. Halife olmadn grnce de onlar Hz. Aliye teslim etti.
Ebu Mehnef tarihinde yle yazyor: Osmann lm haberi Mekkede Aieye ulanca,
hilafeti days olu Talhaya uyarlamak iin hzla Medineye doru yola koyuldu. O yol
boyunca yle diyordu: Sahabe Talhann hilafete layk olduunu grmtr.

Kays b. Hazim yle rivayet eder: Osmann ldrld yl o, Aie ile beraber hacca
gitmiti. Yol boyunca onun yle dediini duyuyordu: Talha! Acele et! Osmann ismi
geince de yle diyordu: Allah onu uzaklatrsn.
Bir rivayete gre Osmann ldrldn duyunca yle dedi: Allah, onu uzaklatrd,
gnahlar onu ldrd. Allah da onu amelleriyle ba baa brakt.
yle sylerdi: Ey Kurey topluluu! Osmann lmnden dolay zlmeyin. Hilafete layk
olan tek kii Talhadr. Muhacir ve Ensarn Hz. Ali (a.s)a biat ettikleri haberini alr almaz
yle dedi: Halk mahvoldu! Mahvoldu! Bundan sonra hilafet bir daha Teym evlatlarna
dnmeyecektir.
Sayn okuyucular ok yaknda, Aienin, Osmann ldrlmesi ve Hz. Aliye biat edilmesi
konusu erevesi ierisindeki sz, tavr ve davranlarnn tmnn slam eriatnn, kitap ve
snnetinin ak naslarna, akli ve nakli delillerin aksine ve muhalifine olduunu
anlayacaklardr.

(84)
AENN PEYGAMBER (S.A.A)DEN
NAKLETT HADSLER

Aienin Peygamber (s.a.a)den naklettii hadisler o kadar fazladr ki, hibir ekilde hepsinin
doru olmas mmkn deildir! rnein: Buhari ve dier sahih yazarlar Aienin yle
dediini rivayet ederler: Peygamber (s.a.a)e ilk defa gelen vahiy sadk bir ryayd. Zira
Peygamber (s.a.a)in grd her rya tan aarmas gibi aydn ve doruydu. Daha sonra
baka bir keye meyil gstererek, Hra maarasnda inzivaya ekilirdi. Hra
maarasndayken vahiy melei gelerek yle dedi: Oku! Peygamber: Ben okuma
bilmem! Daha sonra beni kucaklayp skarak braktktan sonra tekrar yle dedi: Oku! Ben
yine: Okuma bilmem dedim. Yine beni kucaklayp sktktan sonra brakarak yle dedi:
Seni yaratan Rabbinin adyla oku! O insan bir kan phtsndan yaratt. Oku! Rabbin
en byk kerem sahibidir.
Peygamber (s.a.a), Hradan perian bir halde dnd! Huveylidin kz olan zevcesi Haticenin
yanna gelerek yle dedi: Benim zerimi rt! zerimi rt!
Olay Haticeye anlatarak yle buyurdu: Bama geleceklerden korkuyorum!
Hatice: Hayr, korkma! Sen yaknlarna iyilik yapyorsun, herkese kar gzel huylusun,
zayflar koruyorsun ve sabrlsn dedi.
Aie yle diyor: Hatice, Peygamber (s.a.a)i, halasnn olu Varaka b. Nevfelin yanna
gtrd. Varaka Hristiyanlamt, brani dininin kitabn yazyordu. Hatta ncilden bir
blm dahi yazmt. Varaka olduka yalyd ve mrnn sonlarna doru kr olmutu.

Varaka Haticeye yle dedi: O, Musaya inen melektir. Keke genlik dnemimde
olsaydm! Keke O, kavmini putperestlikten dar karrken ben de hayatta olsam...[10]

YAZARIN BSET HADS

HAKKINDAK UYARILARI

Grdnz gibi aka yle diyor: (Allaha snrm) Peygamber (s.a.a) btn bu
sylenenlerden, vahyin nazil olmasndan ve melein grlmesinden sonra bile kendi nbvvet
ve peygamberliinde phe ediyor! Kendisinde olan korku ve dehetten dolay, kendisini
cesaretlendirmesi, ayaklarn sabit klmas, kalbini straptan kurtarmas ve ileride neler
yapaca ve kavmini nasl hidayet edeceinden haber vermesi iin onu, kr, cahil ve
Hristiyan olan halas olu Varakaya gtrecek olan zevcesine muhta oluyor. Bunlarn hepsi
imknszdr, Peygamber (s.a.a)e nispet verilmesi kesinlikle yasaktr.
Biz vahiy meleinin Peygamber (s.a.a)i, kendisine gelmesi iin iki defa kucaklayp
braktn anlatan hadisi iyice inceledik. Ama bu ite Allaha, meleklere ve Peygamber
(s.a.a)e layk bir sebep ve neden bulamadk. zellikle de bunlarn hepsi Hatemul-Enbiya
(s.a.a) iin denilmektedir. nk dier peygamberlerin peygamberliklerinin ilk banda byle
sahneler nakledilmemitir. Buna, Sahih-i Buhariye erh yazanlardan bazlar da
deinmilerdir.[11]
Biz, bu hadiste, Peygamber (s.a.a)le vahiy melei arasndaki konuma ve diyalogu iyice
anlayarak, vahiy meleinin Ona peygamber olduunu anlatmada ve Peygamber (s.a.a)in
bunu anlamakta haddinden fazla zorlandn grdk. nk melek Ona: Oku! diyor. Ama
O Ben okuma bilmem! diyor.
Melek, Peygamber (s.a.a)den, Ona okuduu eyleri tekrar ederek okumasn istiyor, ama
Peygamber (s.a.a), melein Ondan yazl bir ey okumasn istediini zannederek okuma
bilmem diyor. (Allaha snrm) Sanki vahiy melei Peygamber (s.a.a)den
grevlendirilmedii bir eyi yapmasn istiyor! Bunlarn tm Hz. Resul-i Ekrem (s.a.a)in
yce ve mukaddes makamnn snrlar dndadr.
Bu hadisin ieriinin sapklkla dolu olduunda hibir phe yoktur. Peygamber (s.a.a)in,
melein ne demek olduunu ve ne yapmak istediini bilmemesi nasl mmkn olabilir? Ayn
zamanda vahiy melei, Allahn grevlendirdii eyi yerine getirmekten nasl aciz olabilir?
O halde hadis, metin ve senet asndan batldr. Okuyucularn unu bilmesi yeterlidir ki, bu
hadis zincirleme senede sahip olmayp birok senetler nakledilmemitir. Zira Aie, dnyaya
gelmeden nce meydana gelmi bir olay nakletmektedir. nk Aie bisetten en az drt yl
sonra dnyaya gelmitir. O, Peygamber (s.a.a)e Hra maarasnda vahiy gelirken neredeydi?
Eer Aienin naklettii hadisi, Peygamber (s.a.a)in kendisine nispet vermesinin ne gibi bir
sakncas vardr? O, mutlaka bu hadisi vahyin balangcnda hazr bulunan birisinden
nakletmitir diye sylenirse, biz de cevaben yle deriz: Hibir sakncas yoktur. Ama sz
konusu hadis bu haliyle hccet deildir. Ayn zamanda sahih olarak da nitelendirilemez.

Ancak senetsiz bir hadis olduu sylenebilir. Bu durum, Aienin hadisi naklettii ahslar
sylemesi ve onlarn da adaleti bizim amzdan sabit olmas zamanna kadar ayn ekildedir.
Zira Peygamber (s.a.a)in zamannda mnafklar olduka fazlalamt. Onlarn
(Mnafklarn) arasnda Aienin tanmad ahslar da mevcuttu. Hatta Peygamber (s.a.a)
bile bazlarn tanmyordu: Medine halkndan bir takm mnafklar vardr ki sen, onlar
bilmezsin, biz biliriz onlar.[12]
Kurn- Kerim Peygamber (s.a.a)in zamannda mnafklarn pek fazla olduunu
sylemektedir. Bu konuda Ehl-i Snnet de ayn gre sahiptir. Ama Ehl-i Snnet yle diyor:
Sahabenin hepsi Peygamber (s.a.a)den sonra adil oldu. Peygamber (s.a.a)in onlarn arasnda
olmas, mnafklk yapmalarna sebep oluyordu. Ama Peygamber (s.a.a) melekut alemine
gp vahiy kesilince, mnafklar da dzeldi?! manlar kemale ulat! O halde onlarn tm
ilerinde istisna olmakszn adil ve mtehit oldular! Bu nedenle yaptklar eyler hakknda
hibir soru sorulmamaldr! Onlarn bu ii naslarla muhalif veya muhkem hkmlere aykr
olsa bile, hibir ekilde bir sz sylenmemelidir!! Aienin bu hadisi onun dier senetsiz
hadislerinin temsilcisidir. Keke Mslmanlar bunu anlasalard!!!

(85)
AENN HZ. AL (A.S)A
KARI AYAKLANMASI|

Aie, Osmana kar olan onca muhalefetten ve halk onu ldrmeye tevik etmesinden, onun
aleyhinde yapt konumalardan sonra, Osmann kann bahane ederek imametlii hak olan
Emirul-Mminin Ali (a.s)a kar ayakland. mml-Mminin Aie, Hz. Ali (a.s) ve
Osmana davran metoduyla birok naslarla muhalefet etti. Hatta bu konuda dier
halifelerden daha fazla ileri gitmiti. Sadece bu rnek onu tanmaya yeterlidir.
Allah (c.c) Ahzab suresinde, Peygamber (s.a.a)in zevcelerine verdii emirde yle
buyuruyor: Evlerinizde oturun, eski cahiliyet adetinde olduu gibi alp salmayn.
Namaz kln, zekat verin. Allaha ve Resulne itaat edin[13]
Ama mml-Mminin Aie, Emirul-Mminin Ali (a.s)a biat edildikten ve byklerin bu
konudaki icmasndan sonra ki Talha ve Zbeyr de herkesten nce biat etmilerdi- hak halife
olan mam Ali (a.s)a kar ayakland.
Bu ayaklanma hareketine, Allahn iinde oturmasn emrettii evinde balad. Aie ve
yandalar, develere bindikleri ve etraflarn bin aalk Arapn evreledii ve biatlerini
bozan Talha ve Zbeyrin de ilerinde bulunduu bir toplulukla harekete geerek ayaklanmay
balattlar.
Aie, ordusuyla beraber dere tepe demeden uzun bir yolu kat ederek Basraya geldi. Basrada,
mam Ali (a.s) tarafndan Osman b. Huneyf Ensari valilik yapmaktayd. Aie ve ordusu kanl
bir atmadan sonra Basraya girdi. ehir Aienin eline geince, tm sire ve tarih

yazarlarnn Kk Cemel Sava adn verdikleri birok facia yaand. Basra ehrinin Aie
ve ordusunun eline gemesi hicretin 31. yl Rabius- Sani aynn 25de meydana geldi.
Onlarn Basraya girmesi, Hz. Alinin gelmesinden nceydi. Hz. Ali (a.s) oraya gelince Aie
ve yandalar ehrin kaplarn kapatarak savunmaya getiler.
Hz. Ali (a.s), hibir askeri teebbste bulunmadan, onlar bar ve sulha davet etti. Ama Aie
sava konusunda srar ederek sava balatt. Hz. Ali (a.s) da mecbur kalarak Allahn emrine
itaat etti: Allahn buyruuna dnnceye kadar saldran tarafla savan.[14]
Bu ayetin hkmyle O Hazret de savaa balad. Bu savata Hz. Ali (a.s) galip geldi ve
Aienin ordusu bozguna urad. Mmin ahslarn birok zorluklara gs gerdii bu savaa
daha sonralar Byk Cemel Sava ad verildi.
Basrann, Aienin yenilgiye uramasndan sonra tekrar Hz. Ali (a.s)n eline gemesi, hicri
36 Cemadiyulahirin 10. gnnde gerekleti. slam tarihinde bu iki vaka, Sffn, Nehrevan,
Bedir, Uhud vs. savalar gibi tevatr haddine ulamtr.
36. yln hadiselerini yazan tarihilerin geneli Cemel Savan genie yazm, terih
etmilerdir.[15] Mucem ve erh-i hal kitaplar yazanlar, Hz. Ali (a.s), Aie ve Cemel
komutanlarnn hayatn yazanlar, Cemel Savana, bazen zet, bazen de geni olarak
deinmilerdir.[16]

CEMEL SAVAI
bn-i Ebil-Hadidten naklen sire ve tarih yazarlar yle aktarmlardr: nceden de
sylediimiz gibi Aie, Osmana herkesten daha fazla dmanlk gdyordu. Hatta
Peygamber (s.a.a)in gmleini kararak ieri giren herkese yle diyordu: Peygamber
(s.a.a)in gmlei rmeden, Osman Onun snnetini rtt...[17]
Taberi[18] yle yazyor: Aie, Mekkeden dnp yolda Serefe vard. Abdullah b. mm
Kelam ile karlanca: Ne haberler var diye sordu?
Abdullah: Osman ldrdler, sekiz gn halifesiz kaldlar, dedi.
Aie: Daha sonra ne yaptlar?
Abdullah: Medineliler icma ederek ii mmetin en faziletlisine (Ali b. Ebi Talibe) verdiler.
Aie: Eer byleyse, keke yeryz darmadan olsayd! Beni geri evirin.
Mekkeye geri dndkten sonra yle diyordu: Allaha yemin olsun ki Osman mazlum
olarak ldrld! Allaha and olsun ki ben onun intikamn alacam!
bn-i mm Kelam yle dedi: Neden byle yapyorsun? Allaha yemin olsun ki onu ilk
olarak yoldan sapm olarak tantan sensin. Sen Nasel'i ldrn, o kafir olmutur diyordun!

Aie yle dedi: Halk nce Osmana tvbe ettirdi, daha sonra da ldrd. Ben de, halk da,
nceden onun hakknda bir eyler sylyorduk ama hak sz, son szmdr!
bn-i mm Kelam da yle dedi: in balangc sendendi, tahrik sendendi, rzgar sendendi,
yamur sendendi, sen nderi ldrn diye emrettin. Bize; O kafir olmutur dedin. Biz de
onu ldrmekte sana tabi olduk. Onun katili de, lm emrini verendir! imdi de ne yeryz
darmadan olmutur! Ne ay, ne de gne tutulmutur! Halk da her trl kibir ve pislii
temizlemek iin imdi yce bir ahsiyete biat etmitir. O, sava zamannda zrh giyinir, her
eye hazr olur. O halde halk nereden ve kim tarafndan kandrlmtr?!
bn-i Esir de bu olay ve iiri nakletmitir, ki olduka mehurdur. Taberi daha sonra yle
diyor: Aie Mekkeye geri dnerek Mescid-i Haramn kapsnda indi. Oradan HacerulEsvede doru gitti. Taraftarlar da yanndayd. Aie orada yle dedi: Ey insanlar! Osman
mazlum olarak ldrld. Allaha and olsun ki ben, onun kannn karln isteyeceim.
Hz. Aliden -Peygamber (s.a.a)in deerli manevi kardeinden- intikam almak iin bu yolu kat
ederek, fitne ve kargaa meydana getirdi.
Halbuki Hz. Ali (a.s) ne Osmann katili idi, ne onu ldrmeleri iin halk tahrik ediyor, ne de
onun ldrlmesine taraftar idi. Bu durumu slam mmetinden ve ecnebilerden insaf sahibi
olan herkes bilmektedir.
bn-i Esirin el-Kamil c, 3 s, 102 kitabndan ve dierlerinden naklen Aienin szlerinden
birisi (elbette rnek olmas asndan naklediyoruz) udur:
ehir halknn, Bedevilerin ve Medineli klelerin meydana getirdii kargaa, bu adama
hcum ederek onu mazlum olarak ldrmelerine sebep oldu. Yapt ileri, onu ldrmek iin
bahane yaptlar. Halbuki ayn ileri ondan ncekiler de yapmlard. Buna ramen Osman
tvbe ederek kendisini tertemiz kld. Azgn olarak ayaklanan asiler her trl bahanenin
ellerinden ktn grnce, hcum ederek onun kann dktler. Allaha yemin olsun ki,
Osmann bir tek parma, onun emsali olup yeryznde yaayan tm erkeklerden daha
stndr! Allaha yemin olsun ki, onu ldrmeleri iin edindikleri bahane gnah idiyse, o bu
gnahtan, halis altn ve irkef elbisenin temizlenmesi gibi tertemiz oldu.
Osmann Mekke valisi Abdullah b. Amir-i Hazremi yle dedi: Onun intikamn isteyen ilk
ahs benim. Beni meyye de ona tabi oldu. Bunlarn hepsi Osmann ldrlmesinden
sonra Medineden firar etmilerdi.

MM SELEMENN AENN
FTNES KARISINDAK TUTUMU

Tarih ve sire yazarlar, rnein bn-i Ebil-Hadid yle yazyor. Aie Osmann intikamn
almak iin mm Selemeyi de tahrik ederek kendi safna katmak zere onun yanna gitti.
Daha sonra ona yle dedi: Ey bn-i meyyenin kz! Sen Peygamber (s.a.a)in hicret eden

ilk zevcesisin. Sen mml-Mmininlerin en bysn. Peygamber (s.a.a) senin evinde

bizim sralarmz belirlerdi. Cebrail de ounlukla senin evindeydi.
mm Seleme: Ne sylemek istiyorsun? dedi.
Aie yle dedi: Halk Osman tvbe etmeye zorlad. Tvbe edince de orulu olduu halde
muhterem bir ayda onun kann dktler. Ben, onun intikamn almak iin Talha ve Zbeyr ile
beraber Basraya gitmek istiyorum. Sen de bizimle gel! ayet Allah bizim elimizle bu ii
yerine getirir!
mm Seleme yle dedi: Sen daha dn halk Osmann aleyhine kkrtyor, ona en kt
szleri sylyordun. Sen, ona Nasel diye hitap ediyordun. Dier taraftan sen, Hz. Alinin
Peygamber (s.a.a)in yanndaki makamn da biliyorsun. Onu hatrlataym m?
Aie: Evet. diye cevap verdi.
mm Seleme yle dedi: Hatrlyor musun bir gn Hz. Ali, Peygamber (s.a.a)in yanna
geldi. Biz de onun evresinde oturmutuk. Peygamber (s.a.a) uzun bir mddet Ali ile gizlice
fsldaarak konutu. Sen Peygamber (s.a.a) ve Aliye itiraz etmek istedin de ben engel oldum.
Ama sen, bana itina etmeyerek her ikisine itiraz ettin. Ama bir mddet sonra alayarak geri
dndn. Ben sana: Ne oldu? diye sordum. Sen de: Ben ieri girip ikisinin gizli bir eyler
konutuunu grnce Aliye yle dedim: Ben dokuz gnde sadece bir gn Peygamber
(s.a.a) ile beraber oluyorum. Ebu Talibin olu! Bugn bana brakmayacak msn? diye
sylediini anlattn. Kpkrmz kzarp bir hayli sinirlenen Peygamber (s.a.a) sana yle
buyurdu: Geri dn! Allaha yemin olsun ki, kim Aliye dman olursa, imann
kaybetmitir. Sen de piman ama sinirli bir ekilde geri dndn.
Aie: Evet, hatrladm dedi.
mm Seleme yle dedi: Yine hatrlataym m? Sen ve ben Peygamber (s.a.a)in
yanndayken O bize yle buyurdu: Sizden hanginiz, tyl bir deveye binecek, Haveb
kpekleri ona havlayacak da doru yoldan sapm olacak?!
Biz dedik ki: Biz byle olmaktan Allaha ve Resulne snrz. Peygamber (s.a.a) de elini
senin srtna vurarak: Ey Hmeyra! Sakn sen olmayasn?! diye buyurdu. Ben de seni bu
hususta uyardm.
Aie: Bunu da hatrladm dedi.
mm Seleme yle dedi: unu da hatrlataym; bir gn sen ve ben bir yolculukta Peygamber
(s.a.a) ile beraberdik. Ali de Peygamber (s.a.a)in ayakkabsn tamir ile meguld. Bir aacn
altnda oturmu ayakkablar yamyordu. Baban (Ebu Bekir) ve mer kageldiler de,
aralarnda olan szlerini konuuncaya kadar biz perde arkasna getik. Onlar yle dediler:
Ya Resulellah! Ka yl daha aramzda kalacan bilmiyoruz. Bize bir snak olmas
asndan sizden sonra halife ve temsilcinizin kim olduunu buyursanz, ne kadar da iyi
olur!.
Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Ama ben biliyorum. Eer, Onun kim olduunu sylersem,
Beni srailin, Harunun etrafndan dald gibi sizler de dalrsnz!

Onlar da susarak hibir ey sylemeden dar ktlar. Onlar gidince biz Peygamberin yanna
gittik. Sen bize oranla Peygamber (s.a.a)e kar daha cesaretliydin. Bu nedenle yle dedin:
Ya Resulellah! Onlar iin kimi emir ve halife yapacaksn?
Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Ayakkablarm tamirle megul olan. Biz de dar ktk
ve Alinin bu ii yaptn grdk. Sen: Ya Resulellah! Biz Aliden bakasn grmedik
dedin. Peygamber (s.a.a) de: Evet, Odur diye buyurdu.
Aie: Evet, bunu da hatrladm dedi.
mm Seleme dedi: Ey Aie! yleyse bu olaylardan sonra sen ne kyam yapacaksn?
Aie: Halkn ararsn dzeltmek iin kyam yapacam dedi.
bn-i Kuteybenin Garaibul-Hadis kitabndan naklen: Bu maceradan sonra mmlMminin mm Seleme ok sert bir ekilde Aieyi Emirul-Mminin Aliye kar
ayaklanmaktan sakndrd. mm Seleme yle dedi:
Eer, slamn stunu eilmise, kadnlar vesilesi ile dzeltilemez. Eer krlmsa kadnlar
vastas ile tamir edilemez. Kadnn yapaca en iyi i hicabna dikkat edip namusunu
korumasdr. Eer Peygamber (s.a.a), seni bu llerin birisinde bir deveye binmi, oraya
buraya gittiini grrse ne cevap vereceksin?...[19]
Bu srada mm Seleme Mekkeden mam Ali (a.s)a yle bir mektup yazd: Talha,
Zbeyr, Aie, Abdullah b. Amir, yoldan km yandalaryla ayaklanmak istiyorlar. Onlar
Osmann mazlum olarak ldrldn iddia ediyorlar. Allaha yemin olsun ki Allah bana,
evde oturmam emretmemi olsayd ve senin de raz olacan bilseydim, onlara kar kyam
etmekten ekinmezdim. Bunun yerine benim yerimi almas iin nerede olursan ol, senin
yannda olmak zere olumu (mer b. Ebu Seleme) gnderiyorum. Ya Emirel-Mminin!
Onun hakknda iyilik yap.
mm Selemenin olu mam (a.s)n huzuruna yetiince, mam (a.s) onu ok scak karlad.
Tm olaylar boyunca onu yanndan bir an bile ayrmad.

HAFSA VE AENN ONU DAVET ETMES

Tarihiler yle yazyorlar: Aie, o gnlerde hac ameli iin Mekkeye gelmi olan Peygamber
(s.a.a)in dier zevcelerine de eliler gnderdi. Onlar da aynen Aie, Talha ve Zbeyr gibi
Umre amelleri ile meguldler. Aie onlardan kendisiyle beraber Basraya gelmelerini istedi.
Ama Hafsadan baka hibirisi olumlu cevap vermedi. Ama Abdullah b. mer gelerek
Hafsann da Basraya gitmesine mani oldu[20]

MALK ETER VE AE

Malik Eter, Medineden, Mekkede olan Aieye yle bir mektup yazd: Sen Peygamber
(s.a.a)in zevcesisin. Peygamber (s.a.a) sana evde oturman emretmitir. Eer byle yaparsan
senin iin dier ilerden daha hayrldr. Ama eer bunu yapmaz, halk arasna kar, kendi
ihtiramn korumazsan, seni evine geri evirene kadar, Allahn oturman emrettii yere
oturmana kadar seninle amanszca savarm.

AYAKLANAN ASLERN NDER AE

Bu asilerin komutanl bizzat Aienin elindeydi! Emir ve yasaklar yadrr, orduyu

dzenlerdi. Ordu komutanlarn azleder, yerine bakalarn tayin ederdi! bn-i Ebil-Hadid, [21]
abiden, o da Mslim b. Ebu Bikreden, o da babasndan yle dediini nakleder: Talha ve
Zbeyr Basraya gelince, onlara yardm amacyla klcm kemerime baladm. Aienin
yanna gittiim zaman emir ve yasak yadrdn ve o ne sylerse onun olduunu grdm! O
anda Peygamber (s.a.a)in bir hadisini hatrladm. Peygamber (s.a.a) yle buyurmutu:
Yneticiliini kadnn yapt bir topluluk kurtulua eremez. Bu yzden onlardan ayrlarak
inzivaya ekildim.
bn-i Ebil-Hadid yle diyor: Bu rivayeti baka bir ekilde de nakletmilerdir. Rivayet
yledir: Benden sonra, nderliini bir kadnn yapt bir topluluk kyam eder Basra
savanda (Cemel Sava) ordunun sanca Aienin bindii deveydi. Bu, tarihte, bayrak ve
sanca deve olan ilk savat!
Aienin elileri her blgeye giderek Aienin mektuplarn ulatryorlard. Aie,
Mslmanlar Emirul-Mminin Hz. Aliye kar kkrtyordu. Ayn zamanda bu yolda
kendisine yardm etmelerini de istiyordu.
Byk bir kalabalk onun davetine olumlu cevap verdi. Ama buna karlk ileri ve aydn
dnceli ahsiyetler, onun davetini reddettiler. Beni meyye, tm varln bu yolda Aieye
balayarak onun safna geti.
Mervan da Aienin ordusundayd. Ama o, bazen okunu Aienin askerlerine, bazen de mam
Alinin askerlerine ynelterek hangisine isabet ederse fetihtir! diyordu. Hatta yle sylenir:
Okla Talhay ldren Mervandr.

AE MEKKEDEN BASRAYA
DORU YOLA IKIYOR

Aie Mekkeden kp Basraya doru gitmek istediinde Beni meyye onun etrafn sararak
gr al veriinde bulunmaya balad. Bazlar: Aliye doru ilerleyip onunla savaalm
diyordu.
Ama Aie ve bir grup yle dedi: Siz Medinelilerle savamaya tahamml edemezsiniz.
Bazlar da: ama gidelim diyorlard.
Aie ve yandalar yle dedi: amda Muaviyenin olmas yeterlidir. Basra ve Kufeye
ynelmeliyiz. Talhann Kufede, Zbeyrin Basrada dost ve taraftarlar vardr. Bu gr
zerine herkes olumlu cevap verdi.
Bu srada Abdullah b. Amir, birok deve ve para yardmnda bulundu. Bunlarn asker
karmas iin harcanmasn syledi. Yali b. meyye, drt yz bin dirhem ve yetmi sava
teslim etti. Daha sonra Aieyi olduka iri yapl Asker adl deveye bindirdiler. Aie deveyi
grnce bir hayli armt. Devenin bakcs olan ahs devenin bedensel gc ve direnii
hakknda Aieye ksa bir rapor sundu. Raporu esnasnda deveden Asker diye bahsediyordu.
Aie Asker ismini duyunca yle dedi: nna lillah ve inna ileyhi raciun! daha sonra yle
devam etti: Benim bu deveye ihtiyacm yok. Aie, Peygamber (s.a.a)in bu deveden
bahsederek onu bu deveye binmekten sakndrdn hatrlamt.
Halk baka bir deve bulmak istedi. Ama onun gibisini bulamad. Bu nedenle devenin
vaziyetini biraz deitirerek yle dediler: Sana daha byk ve daha gl bir deve bulduk.
Aie de raz oldu.[22]
Aie henz Mekkeden dar kmadan Emeviler, ona yardm etmekten vazgetiler. Ama o,
hedefine doru ilerlemeye devam etti.

HAVEB SUYU

Byk tarihiler bn-i Abbasn yle dediini naklederler: Peygamber (s.a.a) bir gn, topluca
yannda bulunan zevcelerine yle buyurdu: Sizden hanginiz bir deveye binecek ve Haveb
kpekleri ona havlayacak. Onun yannda, sanda ve solunda birok adam ldrlecek ve
hepsi de cehennemde olacaktr?![23]
Tm tarihiler yazyorlar ki Aie, kendi yolunda ilerlerken Beni Amir b. Sasa kabilesine ait
Haveb Suyuna ulanca, kpekler ona kar ylesine havladlar ki bindii iri yapl gl
deve bile rkt. Aienin adamlarndan birisi yle dedi: Havebde ne kadar kpek var, nasl
da havlyorlar?!
Bunu duyan mml-Mminin! Devesinin yularn ekerek yle sordu: Bunlar Haveb
kpekleri mi?! Beni geri evirin. nk ben Peygamber (s.a.a)in yle buyurduunu
duydum: ... (naklettiimiz hadisi nakleder.)

Onlardan birisi: Biz, Haveb suyunu geride braktk dedi.

Aie: ahidiniz var m? Onlar da Bedevi Araplardan, elli kiiyi bularak orann Haveb
olmadn sylettiler.
Aie de yoluna devam ederek Basra yaknlarndaki Ebu Musa kuyularna kadar ilerdi.
Aienin, Haveb suyundan gemesi ve kpeklerin ona havlamas, Peygamber (s.a.a)in
verdii haberin geree kavumas, O Hazretin hakkaniyetinin belirtilerinden saylmaktadr.
Bu olay mmetin ileri gelenleri hatta avam tabakasndan olanlar bile bilmektedir.

EBU ESVED- DULNN AE,

TALHA VE ZBEYRLE KONUMASI

Aie ve ordusu, Ebu Musa kuyularnda konaklaynca, o gn Basra valisi olan Osman b.
Huneyf, Ebu Esved Dueliyi, ne amala buraya geldiklerini renmesi iin Aie ve ordusuna
gnderdi.
Ebu Esved, Aienin yanna gelerek niin ayaklandklarn sordu.
Aie: Ben Osmann intikamn almak istiyorum dedi.
Ebu Esved: Bildiin gibi Osmann katillerinden hi kimse Basrada yoktur dedi.
Aie yle dedi: Evet, doru sylyorsun Ama Osmann katilleri Medinede olan Ali b. Ebi
Talibin taraftarlardr. Ben de Basraya halk, Alinin aleyhine ayaklandrmaya geldim. Biz,
sizin iin Osmann krbacna sinirlenelim de, sizin Osmana ektiiniz kllardan dolay
gazaplanmayalm m?
Ebu Esved yle dedi: Senin krba ve klla ne iin var? Sen, Peygamber (s.a.a)in evinde
oturup Kurn okumalarn emrettii zevcelerindensin. Peygamber (s.a.a) kadnlardan
savamalarn istememitir. Onlara, intikam almak iin kyam etmeleri yakmaz. EmirulMminin Ali de, Osmana senden daha yakndr. Zira her ikisi de Abdumenaf
evlatlarndandr.
Aie yle dedi: Her ne olursa olsun, ben hedefime ulancaya kadar buradan geri
dnmeyeceim. Ey Ebu Evsed! Birinin benimle savamaya geleceini zannediyor musun?
Ebu Esved yle dedi: Allaha yemin olsun ki seninle ok etin bir ekilde savaacaz.
Daha sonra Ebu Esved Aienin yanndan kalkp Zbeyrin yanna gelerek yle dedi: Halkn
senden bildikleri bu deildi. Aksine bildikleri uydu ki; halk Ebu Bekire biat edince sen,
eline kl alarak hi kimse hilafete Ali b. Ebi Talibten daha layk deildir dedin. imdiki
halin nerede o zamanki halin nerede?!
Zbeyr, Osmann kann sz konusu edince, Ebu Esved yle dedi: Bize haber verildii
kadaryla bu ii sen ve dostun Talha stlenmitiniz.
Zbeyr: Talhann yanna git, bak Talha ne diyor? dedi.
Ebu Esved Talhann yanna gittiinde, onun sapm olduunu, yanl yolu terk etmek
istemediini ve savata srarl olduunu grd. Bu yzden aresiz bir ekilde Osman b.
Huneyfin yanna dnerek yle dedi: Bunlar savamaya kararldrlar. Sen de savaa
hazrlanmalsn.

AE VE ZEYD B. SAVHAN

Aie, Basradan Zeyd b. Savhan-i Abdiye yle bir mektup yazd: mml-Mminin! Ebu
Bekir Sddkn kz ve Peygamber (s.a.a)in zevcesi Aieden temiz evladm Zeyd b.
Savhana! Evinde otur ve halk Ali b. Ebi Talibi desteklemekten sakndr. Senden bana
ulaacak haberler sevindirici olmal. Zira sen bana gre en gvenilir kimselerimdensin.
Vesselam.
bn-i Ebil-Hadidden naklen Zeyd b. Savhan yle bir cevap yazd: Zeyd b. Savhandan,
Ebu Bekirin kz Aieye. Allah sana bir grev vermitir, bize de baka bir grev. Sana kendi
evinde oturman emretmitir, bize de cihat etmemizi emretmitir. Yazdn mektup elime
geti. Mektubunda bana, Allahn emrinin tersine davranmam istiyorsun! Benden, Allahn
sana emrettiini yapmam istiyor, senin de bana emredileni yapacan sylyorsun. u halde,
senin emrinin benim amdan hibir deeri yok ve mektubunun da hibir cevab yoktur.

BN- KUDDAME SADNN

CARYES VE AE

Taberi zincirleme senetle Kasm b. Ebu Bekirden yle rivayet eder: bn-i Kuddame-i
Sadinin cariyesi, Aienin yanna gelerek yle dedi: Ey mml-Mminin! Allaha yemin
olsun ki, Osmann ldrlmesi senin dar kmandan, u lanetli deveye binip savamaya
hazr olmandan daha kolaydr. Allah, senin hicapl olman ve muhterem olman istemitir.
Ama sen bunun dna karak ihtiramn kaybettin. Seninle savamay ciz bilen, katlini de
ciz bilir. Eer kendi isteinle geldiysen geri dn, eer seni de zorla getirmilerse halktan
yardm al!

BEN SADDAN BR GEN

TALHA VE ZBEYR ELETRYOR

Kendi kadnlarnz evlerinizde brakp annenizi harekete geirdiniz. Kendi canlarnza

yemin olsun ki, bu ok byk bir insafszlktr. O kendisini toparlayp evinde oturmakla
grevlidir. Ama deveye binerek llerde dolama hevesine kapld. ocuklarnn, onu himaye
edeceklerini umuyor. Kl, mzrak ve oklaryla ona taraftarlk yapacaklarn zannediyor!

CUHEYNE KABLESNDEN BR
GEN VE MUHAMMED B. TALHA

Cuhayne kabilesinden olan bu gen, Muhammed b. Talhann yanna gelerek: Osmann

katilleri kimlerdi? diye sordu. Muhammed b. Talha cevaben yle dedi: Osmann kan
ksma ayrlmtr:
1- te biri u devenin zerinde oturana -yani Aieye- aittir.
2- te biri de u kzl deveye binene -yani babas Talhaya- aittir.
3- Dier te biri de Ali b. Ebi Talibe aittir.
Bunlar duyan gen glmeye balayp Ali (a.s)a katlarak yle dedi: Medinede ldrlp
de defnedilmeyen ly Talhann oluna sordum. Affan olunu ldren ksmdr dedi.
bret alnz! Onun te biri Aie'nin boynundadr. kinci te biri de kzl deveye binenin
boynundadr. Son te biri de Ali b. Ebi Talibin boynundadr. Ama biz Bedevi Araplardanz.
Bundan dolay dedim ki: lk iki kii hakknda doru syledin, ama nc olarak saydn
parlak kiide yanl yaptn.

AHNEF B. KAYS VE AE

Beyhaki el-Mehasin vel-Mesavi adl kitapta, Hasan Basriden Cemel Sava gn Ahnaf b.
Kaysn Aieye yle dediini nakleder: Ey mml-Mminin! Peygamber (s.a.a) sana, bu
yolu kat etmene dair bir tavsiyede bulundu mu?
Aie: Hayr.
Ahnaf: Kurnda takip ettiin hedefle ilgili bir ayet var m?
Aie: Bizim okuduumuz her ayeti siz de okursunuz.
Ahnaf: Peygamber (s.a.a)in aznlkta, mriklerin de ounlukta olduu dnemlerde, Onun
kadnlardan yararlandn grdn m?
Aie: Hayr.
Ahnaf: O halde bizim gnahmz nedir?!.
Bir baka rivayette de bn-i Kaysn Aieye yle dedii nakledilir: Ey mml-Mminin!
Benim birka sorum var. Sorularda biraz titiz davranrm. Ama siz bana darlmayn.

Aie: Sor, seni dinliyorum.

bn-i Kays: Peygamber (s.a.a), sana bu yolu kat etmene dair bir ey syledi mi?
Aie: Hayr.
bn-i Kays: Peygamber (s.a.a)den, senin hatadan mahfuz kalacana dair bir hadis
naklediyorsun mu?
Aie: Hayr.
bn-i Kays: Doru syledin. Allah senin iin Medineyi istedi. Ama sen Basray setin. Allah,
sana Peygamberinin evinde oturman emretti. Ama sen Beni Zabbe kabilesinden birinin evine
geldin. Ey mml-Mminin! Sava iin mi yoksa bar iin mi geldiini sylemeyecek
misin?
Olduka rahatsz olan Aie: Bar iin geldim!.
bn-i Kays: Allaha yemin olsun ki muhaliflerinizin yaln kllarn bir kenara brakn da,
onlarn sizinle savamak iin ayakkablarn frlatmak veya kum serpmekten baka bir
vesileleri dahi olmazsa, sizinle barmayacaklardr!.
Mecbur kalan Aie: Emrime itaat etmeyen evlatlarmdan Allaha ikayetlenirim. [24]

ABDULLAH B. HEKM TEMM VE TALHA

Abdullah b. Hekim de u ekilde Talha ile mnazara etti: Ey Ebu Muhammed! Bu, senin bize
yazdn mektuplar deil mi?
Talha: Evet, onlardr.
Abdullah b. Hekim: Dn bize, Osman azledelim ve ldrelim diye yazdn. Sonra da onu
kendin ldrdn. imdi de gelmi onun intikamn m istiyorsun? Allaha yemin olsun ki sen
bu inanca sahip deilsin. Sen, sadece maddiyata gz dikmisin. Yava ol, yava! Sonra Aliyle
biat etme meselesi sunulunca, senin kendin gnll ve istekli olarak ona biat ettin. Daha sonra
da kendi biatini bozup bizi de kardn fitne ve kargaaya sokmaya m geldin?
Talha cevaben: Ali, halk kendisine biat ettikten sonra beni de kendisine biat etmeye davet etti.
[25]
Ben de, Onun davetini kabul etmezsem bir sonuca varamayacam ve Onun
taraftarlarnn bana saldracan grdm.

BEN CEMDEN BLGE BRS BASRALILARA NASHAT

EDYOR

Aie ve yandalar Basraya yaklatklar zaman Cem kabilesinden olan bu yal adam,
Aienin etrafnda toplanan Basrallara hitaben yle dedi:
Ben filan olu filanm. Bu topluluk, (Aienin ordusu) size doru geldiler. Eer
korkularndan gelmilerse, bilesiniz ki onlar, yle bir yerden gelmilerdir ki, hatta vahi ve
yabani hayvanlar bile orada (Mekke) gvencededirler. Ama intikam iin gelmilerse, biz
Osmann katilleri deiliz. Ey insanlar! Bunu benden duyun. Bunlar geldikleri yere geri
evirin. Zira bunu yapmazsanz gelecek korkun savatan gvende olamayacaksnz.
Ama Aieyi destekleyen Basra halk onu ta yamuruna tuttu!

AENN BASRA HALKINA HTABES

Daha sonra Asker adl deveye binen Aie, ileri karak yle seslendi: Ey insanlar! Az
konuun ve sessiz olun. Herkes onun konumasn dinlemek iin sustu. Daha sonra Aie
yle dedi: Ey insanlar! Emirul-Mminin Osman, bir takm ileri deitirdi. Ama hayatta
olduu mddete onu tvbe suyu ile ykard. Hatta Osman mazlum olarak tvbe halinde iken
ldrld!!
Ona itiraz ettikleri konu, onun krba vurmas, ileri genlere vermesi ve yaknlarn himaye
etmesiydi. Sonunda onu, muhterem bir ayda aynen bir deve gibi ldrdler. Biliniz ki Kurey,
oklaryla hedefini vurdu. Kurey byd, Osman ldrmekle ellerine bir ey gemedi ve
hedeflerine ulaamadlar.
Allaha yemin olsun ki, ok yaknda yle bir bela ile karlaacaklardr ki, bu bela ayaktaki
insan oturtur, oturan ise ayaa kaldrr. Allah, onlarn bana yle bir kavim geirecek ki,
onlara merhamet etmeyecek ve onlar azaplara duar klacak.
Ey insanlar! Osmann gnah onu ldrmeye sebep olacak kadar byk deildi. nce onu
bulatrdlar, sonra da ona saldrdlar. Osman tvbe edip gnahlarndan arndrldktan sonra
ldrld. Daha sonra da ashap ile istiare etmeden, Ebu Talibin oluna zor ve kaba kuvvet
kullanarak biat ettiler!!!
Beni, Osmann size kar olan dil ve klcndan dolay gazapl gryor musunuz? Hayr!
Sizin, Osmana kar ekilen kllarnza da gazaplanmadm! Osman, mazlum olarak
ldrld. O halde onun katillerini aratrn. Bulduunuz zaman da hemen ldrn. Daha
sonra da hilafet iini Emirul-Mminin mer b. Hattabn emanet ettii kimselere verin.
Osmann katlinde eli olan bu uraya sokmayn!!!.
Sire ve tarih yazarlar burada yle demilerdir: Bu srada halk birbirine girmi herkes bir
eyler sylyordu. Bazlar: mml-Mminin doru sylyor [26] diyor, bazlar da o bir
kadndr, bu gibi ilere neden karyor? O evinde oturmakla grevli bir kadndr, diyordu.
Konumalar giderek tartmalara dnt. yle bir hadde vard ki birbirlerine ayakkab ve
toprak paralar ile vurmaya baladlar. Bunlarn ardndan topluluk ikiye ayrld. Bir gurup
Hz. Alinin Basra valisi Osman b. Huneyfe, dier bir grup da Aienin ordusuna katld.

K GRUBUN SAVAA HAZIRLANMASI

Onun ertesi gn her iki grup da kendisini sava iin hazrlayarak kar karya geti. Osman
b. Huneyf ileri karak Aienin, Allah ve slama yemin etmesini istedi, Talha ve Zbeyre,
Hz. Aliye ettikleri biati hatrlatt. Ama onlar; biz, Osmann intikamn almak istiyoruz,
dediler.

Osman b. Huneyf yle dedi: Siz iki adamn ne ii var?

Osmann evlatlar nerede? Bu ii savunmaya sizden daha hakl olan amca ocuklar nerede?
Hayr, bunlar bahanedir. Siz, halkn Alinin evresinde toplanmasn kskanyorsunuz. Siz, bu
durumu kendiniz iin tasarlyordunuz. Ona ulamak iin de rpnp duruyorsunuz. Osman
eletirmede, azarlamada ve hrpalamada, sizin nnze geen, sizden daha atelileri var
myd?
Osman b. Huneyfe hakaretler yadran Talha ve Zbeyr, onun annesine kadar kfr ettiler.
Osman b. Huneyf Zbeyre yle dedi: Eer, annen Safiye Peygamber (s.a.a)in halas
olmasayd, cevabn verirdim. Ama ey Talha sylenecek szlerim var. Daha sonra yle dedi:
Allahm! Ben mazurum. Bunun pei sra hemen hamle etti. Bylece iki ordu arasnda ok
etin bir sava balad.
Daha sonra sava durdurdular. Tarihilerin genie yazdklar has bir ekilde bar yaptlar.
Her iki taraf da konuyu Hz. Alinin ehre geliine brakarak bar anlamasn eri llere
gre yazp imzaladlar. Bylece Hz. Alinin gelmesini beklemeye koyuldular.
Ama Aie, Talha ve Zbeyr, vali Osman b. Huneyf ve taraftarlarnn anlayamayaca bir
ekilde kabilelerle yazmay ve onlarn ileri gelenlerini kendi saflarna cezbetmeyi
kararlatrmlard. Cemel ashab, ilerini iyice salamlatrdktan sonra karanlk ve yamurlu
bir gecede elbiselerinin altndan sava zrhlarn giyinerek sabah namaznda Basra merkez
camiinde toplandlar.
Osman b. Huneyf, cemaata imamlk yapmak iin ileri kt. Ama Talha ve Zbeyrin adamlar
onu geri iterek Zbeyri cemaat imam yaptlar. Beytul-Mal nbetileri ie kararak Zbeyri
dar karp Osman ileri srdler. Daha sonra olaya mdahale eden Zbeyrin adamlar onu
cemaat imam yaptlar.
Bu durum gne doana dek devam etti. Mescidde bulunanlar: Ey Muhammedin ashab,
gne dodu. Allahtan korkmuyor musunuz?! dediler. Sonuta, Zbeyrin adamlar galip
gelerek onu cemaat imam yaptlar. Bylece Zbeyr halka namaz kldrd.
Zbeyr, namaz bitirir bitirmez, kendi silahl adamlarna, Osman b. Huneyfi yakalayn diye
emretti. Osman yakalayp ldrecek hadde kadar dvdkten sonra san, kan,
kirpiklerini, sakaln ve byn yoldular!! Daha sonra Hz. Ali (a.s)n ialarndan olan yetmi
Beytul-Mal nbetisini de tutuklayarak, Osman b. Huneyf ile beraber Aienin yanna
gnderdiler.
Aie, Eban b. Osman b. Afvana yle dedi: Git Osman b. Huneyfin boynunu vur. nk
baban ldren Ensard.
Osman b. Huneyf yksek sesle yle dedi: Ey Aie, Talha ve Zbeyr! Hz. Ali, kardeim Sehl
b. Huneyfi Medinede kendi yerine tayin etmitir. Allaha yemin olsun ki, eer ben
ldrlrsem eline alaca klcyla tm ailenizi ve yaknlarnz kltan geirecek hatta
geriye bir tek ahs bile brakmayacaktr! Osmann bu sz, onlarn kararlarn
deitirmelerine sebep oldu.
Aie Zbeyre, Beytul-Mal bekileri olan yetmi kiinin ldrlmesini emrederek yle dedi:
Bana ulaan haberlere gre, mescidde sana engel olanlar bunlarm! Zbeyr de onlar birer

koyun gibi boazlatt. Bu i Zbeyrin olu Abdullah tarafndan gerekletirildi.

ldrlenlerin says yetmi idi. Onlardan bir grup ise, Basrann beytul-maln koruyarak:
Hz. Ali (a.s) gelmedike onlar sizlere teslim etmeyeceiz dediler.
Ama Zbeyr gece vakti onlara hcum edip onlardan elli kiiyi tutukladktan sonra ldrd.
Aienin ashabnn, Osman b. Huneyfe kar sergiledikleri ve ayaklar altna alarak hie
saydklar bu ahdi bozmas, slamda ilk defa meydana geliyordu.
Beytul-Mal bekilerinin ldrlmesi, gvence verildikten sonra ilk Mslman grubunun
ldrlmesiydi. Onlar toplam olarak yz yirmi kiiydiler. Ama bn-i Ebil-Hadidin erh-i
Nehcl- Belaadaki nakline ve rivayetine gre onlar drt yz kiiydiler!! [27]
Daha sonra Osman b. Huneyfi Basradan dar attlar. O da mam Aliye katld. Osman b.
Huneyf, mam (a.s) grnce alayarak yle dedi: Sizin yannzdan ayrlrken ihtiyardm,
ama size dnnce gen birisi oldum.
mam Ali (a.s) defa: nna lillah ve inna ileyhi raciun! dedi. Hz. Ali (a.s), bu kt
olaydan dolay olduka zld. mam Ali (a.s), zntsn minbere karak yle dile getirdi:
Allahm! Ben, Kurey ve onlara yardm edenlere kar senden yardm diliyorum. nk
onlar, benimle olan yaknlk balarn kestiler, byk olan makamm kk saydlar. Bana
mahsus olan hilafet hususunda bana dmanlk ettiler. Daha sonra da; bu, alman gereken bir
haktr; bu, terk etmen gereken bir haktr dediler.
Daha sonra Cemel ashabn zikrederek yle buyurdu:
Onlar (Talha, Zbeyr ve yandalar), Peygamber (s.a.a)in zevcesini, alnp satlan cariyeleri
srkledikleri gibi srkleyerek Basraya kadar gtrdler. Talha ve Zbeyr, kendi zevcelerini
evlerinde brakp, evinde oturmas gereken Peygamber (s.a.a)in zevcesini bir deveye bindirip
hepsinin bana biat ettii bir orduyla dar kardlar. Onlarn tm bana kendi istekleriyle biat
etmilerdi.
Ahitlerini bozan bu ahslar Basradaki vali, Beytul-Mal bekileri ve dierlerine saldrarak
bir grubu esir ederek ldrdler. Bir dier grubu da kandrarak katl ettiler.
Allaha yemin olsun ki, onlarn tmn ldrmenin bana helal olmas iin bir tane gnahsz
ve masum Mslman ldrmeleri yeterliydi. Zira onlarn tm olay ve masum bir
Mslmann ldrlmesini grdler de onu nlemek iin ne elleriyle ne de dilleriyle hibir
giriimde bulunmadlar... [28]

HEKM B. CBLENN SYANCILARA

KARI TAVRI

syankarlarn, Osman b. Huneyf, Beytul-Mal bekileri ve dier ahslara yaptklar Hekim b.

Cibleye ulanca, reisi olduu Abdulkays kabilesinden yz savayla onlarla savamak

iin yola koyuldu. Aienin ordusu da, Aieyi deveye bindirdikleri halde onlara kar
koymaya kotular. Bu nedenle o gne Kk Cemel Sava denir. Aienin devesine
binerek, Hz. Ali (a.s)a kar savat gne ise Byk Cemel Sava denir.
Her iki taraf da yaln kllarla birbirine saldrd. Hekim b. Cible, vlesi bir direni
gsteriyordu. Ama bu srada Ezd kabilesinden olup Aienin safnda olan bir ahs, Hekimin
ayan bir kl darbesiyle kesti. Ama Ezdli ahs dengesini kaybederek atndan dt.
Hekim de kendisine vurduu darbeyi telafi etti. yle ki kesik ayan alarak adamn kafasna
vurdu. Daha sonra onun zerine kp o kadar bastrd ki adam ld.
Tam bu srada adamn biri can vermek zere olan Hekime: Ayan kim kesti? diye sordu.
Hekim: Altma aldm bu adam dedi.
Hekim b. Cible, Arap cengaverlerinden ve Mslmanlarn en cesaretlilerinden olup nbvvet
hanedanna kar olduka scakt. Onun olu ve kardei de bu savata ehit oldular. Hekimin
taraftar olan Abdulkays kabilesinden yz kii o gn Aienin ordusu eliyle ahadet
erbetini itiler. Elbette ldrlenlerden bazlar da Bekr b. Vail kabilesindendi.
Osman b. Huneyf ehirden karlp, Hekim ve taraftarlar da ehit edilince, Talha ve Zbeyr
arasnda cemaat imaml konusunda ihtilaf meydana geldi. yle ki, onlardan her biri
kendisinin cemaat imam olmasn istiyordu. Zira her biri arkadann arkasnda namaz
klmann, teslim anlamna gelmesinden korkuyordu!
Aie, bir gn Abdullah b. Zbeyri ve bir gn de Muhammed b. Talhay cemaat imam tayin
ederek onlar uzlatrd. Onlar, Basra Beytul-Malna girip, ierideki hazineyi grnce, Zbeyr
heyecanlanarak u ayeti okudu: Allah size, elde edeceiniz birok ganimet vaat etmitir.
te bunlar hemen vermitir![29]
te bu, Hz. Alinin Basraya gelmeden nce Basrada yaanan olaylarn zetiydi.

HZ. ALNN BASRAYA ULAMASI

VE K ORDUNUN BRBRNN
KARISINDA YER ALMASI

Daha sonra Hz. Ali (a.s), ordusuyla beraber Basraya geldi. Aie ve yandalar ehri
savunuyorlard. Hz. Ali de Basra ve Aienin ordusuna saldrmayp tm abasn, iki taraf
arasn bulmak iin sarf etti. Hz. Ali bu ii Allah ve Resulnn raz olaca ekilde yapyor,
hem dille hem de elle mmkn olan her eyi yapyor ve tm abasn bu ie harcyordu.
Taberi[30] ve dier sire ve hadis yazarlar rivayet ederler ki; Hz. Ali (a.s), o gn Zbeyri
ararak Peygamber (s.a.a)in, Zbeyrin yannda syledii sz hatrlatt. Peygamber (s.a.a)
Zbeyrin huzurunda yle buyurmutu: Ey Ali! Bu halann olu, seninle zalimce
savaacaktr.
Zbeyr, bunu hatrlaynca yle dedi: Hal byleyse sizinle savamayacam. Daha sonra
olu Abdullahn yanna gelerek yle dedi: Bu savan vaziyeti bana aydn deil.
Olu Abdullah yle dedi: Tam bir ak grllkle savaa geldin. Ama Ebu Talib olunun
sancaklarn grp de onlarn altnda lm olduunu anlaynca, korkarak geri adm attn.
Olu Abdullah, srarla babasn savaa kkrtt. yle ki sonunda Zbeyr oluna yle dedi:
Yazklar olsun sana! Ben Aliye kar savamamaya yemin ettim.
Abdullah: Klen Sercisi bu yeminin kefareti olarak serbest brak dedi.
Kleyi serbest brakan Zbeyr, Hz. Alinin kar safnda yer ald.
Taberi yle diyor: Hz. Ali (a.s) Zbeyre yle buyurdu: Osman sen ldrdn, imdi de
onun intikamn benden mi almak istiyorsun? Allah, bugn iimizden Osmana kar daha
ateli olana yle birini musallat etsin ki grmek istemediini grsn.
Allah (c.c), Hz. Ali (a.s)n duasn kabul etti. nk ayn gn Allah, Amr b. Curmuzu,
Zbeyrin bana dikti de onu orackta ldrverdi.
Yine Taberi yle yazyor: Hz. Ali (a.s), Talhay ararak yle buyurdu: Ey Talha!
Peygamber (s.a.a)in zevcesini, onun yannda savamak iin buraya kadar getirdin de kendi
zevceni evde mi braktn? Sen bana biat etmedin mi?
Talha yle dedi: Gnlsz olarak sana biat ettim! Talha, aynen eskisi gibi savata
srarlyd.
(Taberinin nakline gre) Bu srada Hz. Ali (a.s) kendi ordusuna dnerek yle buyurdu:
Sizden kim bu Kurn alp onlara sunacak, [31] onlar Kurna davet edecek, bir eli koparsa
dier eline alacak ve o da koparsa dileri ile tutacak?
Yeni yetien bir gen kalkarak: Ben gnllym dedi.

Hz. Ali (a.s), ordusunun ierisinde dolaarak konuyu defalarca onlara anlatt. Ama bu gen
dnda hi kimse hazr olmad. Hz. Ali (a.s) yle buyurdu: Bu Kurn onlara sunarak
yle syle: Bu, Kurnn ierisinde olanlar (Allahn sz) sizinle, bizim aramzda hakem
olsun. Allah hatrlayn da kanmz ve kannz bo yere dkmeyelim.
Bu gen, Aienin ordusuna doru ilerler ilerlemez, ona saldrarak Kurn tuttuu her iki elini
de kestiler. O da Kurn dileri arasna ald. Bylece de ahadete eriti. Bunu gren Hz. Ali
(a.s), kendi ashabna yle dedi: imdi bunlarla savamanz iin hibir engel yoktur. Onlarla
savan.
Taberinin nakline gre, Kurn- elinde tutarak ehit olan gencin annesi yle dedi: Ne
kadar kt bir insanlar, bir Mslman onlar Allahn kitabna davet ediyor ama onlar
Allahtan korkmuyorlar. Onlarn anneleri, ayakta durmu da sapkla gittiklerine bakyorlar,
ama onlar al koymuyorlar. [32]
Deve ve tahtrevann sahibi (Aie) de, sava meydanna girdi. Silahl bir ekilde cesaret,
utanmazlk ve hmla devesi zerinde olduu halde sava meydanna girmiti. Aie, oturduu
yerden: Benim sol tarafmdakiler kimlerdir diye sordu?
Sabre b. eyman -bn-i Esirin el-Kamildeki nakline gre- Biz Beni Ezd kabilesiyiz dedi.
Aie yle dedi: Ey Gassan Oullar! Bizim de duyduumuz kahramanlklarnz ortaya
koyun.
Aienin devesinin dksn ellerinde tutarak koklayan Ezd kabilesi fertleri yle
sylyorlard: Annemizin devesinin dksnn kokusu amber kokusu veriyor!!!
Aie, daha sonra: Sa tarafmda olanlar kimlerdir diye sordu? Bekir b. Vail kabilesi olduu
sylendi.
Aie yle dedi: Ey Bekir b. Vail kabilesi! Dikkatli ve direnli olun. Biliniz ki, karnzda
olan Abdulkays kabilesidir.
Biraz ilerleyen Aie nnde olan askerlere: Bunlar kimlerdir? diye sordu.
Beni Naciye kabilesi olduu sylenince yle dedi: Aferin! Aferin! Bunlar, Ebtahi Mekki
kllardr. Gerekircesine sert bir ekilde savan!
Aie, bu ateli szleriyle onlarn arasnda savalk ruhunu uyandrd. yle ki onlar, devenin
etrafn sararak yle sylyorlard: Ey annemiz! Ey Peygamber (s.a.a)in zevcesi! Ey tm
insanlarn efendisi ve efendisinin ei! Biz Beni Zabbe kabilesindeniz. Balarmz krmz
kana boyanm olmadan, kestirmeden firar etmeyiz!
Aie, devesi ldrlene kadar tahtrevanda oturup askerleri arasnda dolaarak askerlerini
savaa kkrtyordu. Ama deve ve tahtrevan savunmakla grevli krk kii ldrldkten
sonra sava Hz. Alinin yararna tamamlanarak sona erdi. Eer Hz. Ali (a.s)n zel tevecch
olmasayd, Aie o dehetli gnde bu cokun sel ierisinde mutlaka ldrlrd. Elbette o
ldrlseydi, ne gibi bir fitnenin meydana geleceini ancak Allah bilirdi.

Mslmanlar arasnda meydana gelen tefrika ve ayrla neden tekil eden gn (Cemel
gn) Sffin sava, Nehrevan sava, Kerbela faciasna ve daha nice facialarn domasna
sebep oldu.
Ama Peygamber (s.a.a)in kardei ve torunlarnn babas ileri karak Aienin devesinin
yaknnda durup, Aienin kardei Muhammed b. Ebu Bekire, kz kardeini mmin
kadnlarn yanna gtrerek rahatsz olmamasna dikkat etmesini emretti. Aienin
askerlerinin boynuna minnet brakarak affetti. Elde ettikleri esirleri serbest brakt ve Aieye
elinden geldiince ihtiram gsterdi. Bu konuyu tm sire ve tarih yazarlar deinmi ve ona
itiraf etmilerdir.
Bu savaa Byk Cemel Sava denir. Bu sava 20 Cemadil-Ahir 36. Hicri tarihinde
Perembe gn gereklemitir. Her iki vakann -yani byk ve kk Cemel Savanngeni aklamas, slam tarihlerinde nakledilmitir.
Byk Cemel Savanda Aienin evlatlarndan ldrlenlerin says, maalesef Talha ve
Zbeyr de ilerinde olmak zere on bin kiiyi bulmutu; Hz. Ali (a.s)n ordusundan ehit
olanlar ise bin civarnda idi.

AE KME KARI SAVATI?

Aie, bunu herkesten daha iyi biliyordu ki, Hz. Ali (a.s) Peygamber (s.a.a)in kardei, velisi,
halifesi ve varisidir; Hz. Ali, Peygamber (s.a.a)i ve Allah candan seviyor, Allah ve Resul
de Onu seviyorlard. Aie, Peygamber (s.a.a)in Hz. Aliye yle buyurduunu duymutu:
Ey Ali! Senin bana olan konumun Harunun Musaya olan konumu gibidir. u farkla ki, sen
peygamber deilsin.
Yine Peygamber (s.a.a)den yle buyurduunu duymutu: Allahm! Alinin dostuna dost,
dmanna dman ol. Aliye yardm edene yardm et, onu rezil edeni rezil et. Allahm!
Aliye merhamet et, Ali nerede olursa olsun hakk onun evresinde karar kl.
Aie Veda Haccnda Peygamber (s.a.a)in yanndayd. Peygamber (s.a.a)in mmete, Ehl-i
Beyti terk etmemelerini nasl srarla vasiyet ettiini grmt. Peygamber (s.a.a) mmeti,
Kurn ve Ehl-i Beyte yz evirmekten sakndrmaktayd.
Aie, Gadir-i Humda Peygamber (s.a.a)in, binlerce hac adaylar arasnda Hz. Ali (a.s)
hilafet makamna nasl tayin ettiini grm ve Peygamber (s.a.a)in Ali, Fatma, Hasan ve
Hseyine bakarak yle buyurduunu duymutu: Ben sizinle sava ierisinde olanla sava
ierisindeyim; sizinle bar ierisinde olanla da bar ierisindeyim.
Bu rivayeti Ahmed b. Hanbel Msnedinde[33] Ebu Hureyreden, Hakim Niaburi
Mstedrekte, Taberani Mucemul-Kebirde ve Tirmizi de kendi senediyle Zeyd b.
Erkamdan, bn-i Hacerin el-sabede Hz. Fatmann biyografisindeki nakliyle
nakletmilerdir.

Aie, Peygamber (s.a.a)in, Ehl-i Beytini cppesi altna alarak: Ben sizinle savaan herkes
ile savataym, sizinle bar ierisinde olanla bar ierisindeyim; size dmanlk eden
herkesle dmanm diye buyurduunu hem grm hem de duymutu.
bn-i Hacer-i Mekki, bu rivayeti, Ehl-i Beytin fazileti hakknda nazil olan bir ayetin tefsirinde
(Savaikul-Muhrika, Fasl: 11) nakletmitir. Peygamber (s.a.a)in yle buyurduu da rivayet
edilir: Alinin sava benim savamdr. Onun bar ve sulhu da benim bar ve sulhumdur.
Bu ve buna benzer birok rivayetler vardr ki, Aienin kendisi bunlardan bazlarn rivayet
etmitir. Aie, bunlarn hepsini ok iyi biliyordu. yle ki, bir air Aieye hitaben yle
sylemitir: Sen krk bin hadis ezberledin ama bir ayeti unuttun.[34]
mml-Mminin Aienin, Hz. Aliye kar savataki davran anlamak iin, babas Ebu
Bekirin rivayet ettii u hadisi bilmemiz yeterlidir. Ebu Bekir yle diyor: Peygamber
(s.a.a)in adr kurup bir Arabi yayna yaslandn grdm. Ali, Fatma, Hasan ve Hseyin de
adrn ierisindeydiler. Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Ey insanlar! Ben, bu adrda
olanlarla bark olan herkesle barm. Kim bunlarla savarsa, ben de onunla savarm.
Onlar helal zadeden bakas sevmez. Onlara zina zadeden bakas da dmanlk etmez. [35]

AE NE DNYORDU?

Hal byleyken sayn okurlar, mml-Mminin Aienin, bu ayaklanmadaki ama ve

hedefinin Allah olduunu mu, Peygamber ve ahireti amaladn m, salih amelli kadnlardan
olduunu mu ve Aienin, bu ameliyle Allahn Peygamberin zevcelerine vaadettii sevab
alacan m dnyorsunuz? Allah, Peygamber (s.a.a)in zevcelerine yle buyurmutur:
Eer, Allah, peygamberini ve ahiret yurdunu istiyorsanz, bilin ki, Allah, iinizden
gzel davrananlar iin byk bir mkafat hazrlamtr.[36]
Yoksa Aie, kendisiyle Allah arasnda, dierlerine haram edilenleri helal eden bir antlama
olduunu mu zannediyordu? Yoksa Aie, masum mam Ali (a.s)n aleyhine ayaklanmasyla
u ayette vaadedilen ilahi azaptan kurtulacan m zannediyordu?!
Ey peygamber hanmlar! Sizden kim ak bir hayaszlk yaparsa, onun azab iki katna
karlr. Bu, Allaha gre kolaydr.[37]
Acaba Aie, ortaya kard ayaklanmann bir nevi ibadet, Allah ve Peygamberine itaat,
yoksa yararl bir i yaptn m dnyordu? Yoksa Aie, bu davrannda u ayete amel
ettiini mi dnyordu?
Sizden kim, Allaha, Resulne itaat eder ve yararl i yaparsa ona mkafatn iki kat
veririz. Ve ona bol rzk hazrlamzdr.[38]

Yoksa Aie, Hz. Ali (a.s)a kar ayaklanarak Peygamber (s.a.a)in dier hanmlarna oranla
Allaha daha fazla yaklamay, daha fazla takva elde etmeyi ve u ayete amel etmeyi mi
hedefliyordu?
Ey peygamber hanmlar! Eer Allahtan korkuyorsanz siz, kadnlardan herhangi biri
gibi deilsiniz.[39]
Acaba Aie, oturduu bn-i Zabbenin evini, Allahn ona oturmasn emrettii ev olarak m
gryordu? Aie orduya yapt komutanl, Talha ve Zbeyrin, onu cahiliyet dnemi alp
salmalarndan korumak iin diktii perde gibi mi gryordu? O bu ekilde, namaz klmay,
zekat vermeyi, Allaha ve Resulne itaat etmeyi yerine getirebileceini mi zannediyordu?
O, bunca yapt ileri, ilahi emir ve yasaklar karsnda yaptn m gryordu? Zira Allah
Teala yle buyurmaktadr:
Evlerinizde oturun, eski cahiliye adetinde olduu gibi alp salmayn. Namaz kln,
zekat verin, Allaha ve Resulne itaat edin...[40]
Aie ne sylyor? Veya onun taraftarlar, Allahn Aie ve arkada mer kz Hafsa hakknda
buyurduu Eer ikiniz de Allaha tvbe ederseniz (yerinde olur). nk kalpleriniz
sapmt[41] hitap hakknda ne sylyorlar? Yine u ayet hakknda ne sylerler: ... Ve eer
peygambere kar birbirinize arka verirseniz, bilesiniz ki, onun dostu ve yardmcs
Allah, Cebrail ve mminlerin iyileridir. Bunlarn arkasndan melekler de (Ona)
yardmcdr. Eer O, sizi boarsa Rabbi Ona, sizden daha iyi, kendini Allaha veren,
sebatla itaat eden eler verir."[42]
Bu ayet, Peygamber (s.a.a)i, Aie ve Hafsaya kar savunacak kuvvetlerin son haddinde
olduunu gstermektedir. Eer tm kainatta bulunanlar Peygamber (s.a.a)in aleyhine
ayaklansalar da Peygamber (s.a.a) bu kuvvetten fazlasna ihtiya duymaz.
Aie ve Hafsay tanmak iin u yeter ki Allah, bu ikisine Tahrim suresinde iki kafir kadnn
bir de mmin kadnn misalini getirerek yle buyuruyor: Allah, inkar edenlere, Nuhun
kars ile Lutun karsn misal verdi. Bu ikisi, kullarmzdan iki salih kiinin, nikahlar
altnda iken onlara hainlik ettiler. Kocalar Allahtan hibir eyi onlardan savamad.
Onlara: Haydi, atee girenlerle beraber siz de girin! denildi.
Allah, inananlara da Firavunun karsn misal gsterdi. O; Rabbim! Bana katnda,
cennette bir ev yap; beni Firavundan ve onun (kt) ilerinden koru ve beni zalimler
topluluundan kurtar! dedi.[43]
Ehl-i Beyte tabi olan alim ve zahit airlerden birisi Aieye hitaben yle diyor: Ey Aie!
Urunda lm snrna kadar gittiin sava hakknda ne dersin?, Buhari sahihinde, evine iaret
edilerek senin hakknda sylenilen sz nakletmesi yeterlidir. Derler ki tvbe ettin ve Ali sana
gz yumdu. Peki neden Ali ehit olduunda kr secdesi yaptn? Neden mam Hasann
vefatnda bir katra binerek fitne ateini alevlendirdin?!
iirde Buharinin naklettii szden kast, Abdullah b. merden naklettii [44] u hadistir:
Peygamber (s.a.a) durarak, Aienin ikamet ettii yere iaret edip yle buyurdu: Fitne
buradandr, fitne buradandr; eytann boynuzlar buradan kacaktr.

Sahih-i Mslimde yle rivayet edilir: Peygamber (s.a.a), Aienin evinden karak yle
buyurdu: Kfrn ba buradan kacaktr. eytann boynuzunun kaca yer burasdr. [45]
iirde Hz. Ali (a.s) ile ilgili olan blm una iarettir: Hz. Ali (a.s)n ahadet haberi Aieye
ulanca, Aie hemen yere kapanarak kr secdesi yapt. Daha sonra ban secdeden
kaldrarak u iiri okudu:
Derken o kadn sevinten asasn atarak yerinde oturdu, bir yolcunun vatanna dnd gibi
sevinliydi.
Daha sonra: Aliyi kim ldrd? diye sordu.
Cevabnda: Murat kabilesinden biri dediler.
Aie sonra u dokunakl iiri okudu: Eer O uzaksa, Onun lm haberini aznda toprak
olmayan bir gen verdi.
mm Selemenin kz Zeynep, ona itiraz ederek yle dedi: Bunlar Ali iin mi
sylyorsun?! Aie cevabnda yle dedi: Unuttum! Ne zaman unuttuysam bana
hatrlatn!!!

AE VE MAM HASAN-I MCTEBA (A.S)

Ehl-i Beyt airinin iirinin son blm ise Aienin, Peygamber (s.a.a)in torunu mam
Hasana yaptklar olaya iarettir.
mam Hasan (a.s) ahadetinden bir mddet nce, Beni Haimi yanna toplayarak,
ahadetinden sonra Peygamber (s.a.a)in kabrinin yanna defnedilmesinden dolay, Beni
meyye tarafndan karlacandan korktuu fitne hususunda uyarlarda bulundu. Bu
nedenle kardei mam Hseyine vasiyet ederek, muhalefetle karlatn grrse, fitnenin
nn almasn ve kendisini Baki mezarlnda byk annesi Fatma bint-i Esedin (Hz.
Alinin annesi) yanna defnetmesini, bu yolda bir damla kann bile aktlmamasn istedi.
mam Hasan (a.s), ehit olduktan sonra Haimiler onu dedesi Peygamber (s.a.a)in yannda
topraa vermek istediler. Ama bir anda Beni meyye tepeden trnaa silahlanarak savaa
hazrland. Beni meyyenin banda Mervan b. Hakem ve Sad b. As yer almaktayd.
Mervan yle seslendi: Ey Beni meyye! Emirul-Mminin Osmann Medinenin bir
kesinde, Hasann da Peygamberin yannda topraa verilmesi mi gerekir?
Daha sonra bir katra binmi Aieyi getirdiler. Aie evine girmelerine izin vermediini
belirterek yle diyordu: Hasan benim evime getirmeyin!
Ebul-Ferec-i sfahani-yi Mervani Makatilut-Talibiyyin adl kitabnn mam Hasann
erh-i hali blmnde, Ali b. Tahir b. Zeydten yle rivayet eder: mam Hasan defnetmek

istedikleri zaman Aie, bir katra binip Beni meyye, Mervan b. Hakem ve dier
taraftarlarndan yardm ald. Tam bu srada birisi yle dedi: Bir gn katra biner, bir gn
deveye!
Mesudi yle yazyor: O gn Aie, alaca bir katra binmiti. Kasm b. Muhammed b. Ebu
Bekir gelerek yle dedi: Hala! Biz krmz Cemel gnnn kanlarndan balarmz henz
ykamamz. Alaca katr savan da meydana getirdi demelerini mi istiyorsun?!
Bu hususta air yle diyor:
Ey Aie! Bir gn deveye bindin, dier bir gn de alaca bir katra bindin! Eer yaarsan file
bile bineceksin! Sen Peygamber (s.a.a)in evinden, zevcelerine kalan sekizde bir mirasn
sadece dokuzda birine maliksin. Ama sen hepsini sahiplendin!
imdi u konuyu amamz gerekir: Acaba Aie, Peygamber (s.a.a)in evine istediini alma,
istediini de almama hakkna sahip miydi? unu bilmek gerekir ki, slam fkhna gre malik,
mlkn istedii gibi kullanma hakkna sahiptir. Ama ey sayn okuyucu! Acaba Peygamber
(s.a.a), evini, sat yoluyla, balama yoluyla veya herhangi bir yolla Aieye mi brakmt?
Hayr! Hayr! Zannetmiyorum. Hi kimsenin de byle bir ey syleyebileceini veya
dnebileceini zannetmiyorum.
Evet, Peygamber (s.a.a) Aieyi, dier zevceleri gibi evinin odalarndan birisinde yer vermiti.
Ayn ekilde dier zevceleri de, ayr ayr odalarda ikamet etmekteydiler. Peygamber (s.a.a) de
aynen evli bir erkein eini kendi evine getirdii ve onunla ilgilendii gibi kendi zevcelerine
bu muameleyi yapmt. Zira kadnn erkee vacip olan haklarndan birisi de erkein, kadna
kalacak bir yer vermesidir. te kadn bu yolla kocasnn evinde ikamet eder.
Ama bir evde oturmak kesinlikle o eve sahip olmak manasna deildir. Zira gerekte evi
istedii gibi kullanma hakkna sahip olan erkektir. nk kadna evde oturma hakkn veren
erkektir.
Buna ilaveten, eer Aienin, Peygamber (s.a.a)in evinde olmasnn eve sahiplendiine delil
olduunu kabul edersek, peki Fedek bann Hz. Fatma (a.s)n elinde olmas, neden ona
malik olduuna delil olarak kabul edilmiyor?! Bu ikisi arasnda ne gibi bir fark vardr?! Zira
bir kzn, babas hayattayken istedii gibi babasnn malndan bir blmn kullanmas, ona
malik olduunun bir gstergesidir. Bu durum, kz baba ocandan ayrlp koca evine gittikten
sonra daha da belirgindir. Elbette bu durum, kocann evinde bulunan odalar kullanma
konusunun tam tersinedir. Biz, bu konuda tm insanlar arasnda bulunan rf, adet, gelenek ve
grenekleri hakem olarak sunuyoruz.
ayet o gnlerde, Aienin babas halife olduundan, kendi yetkisine dayanarak Peygamber
(s.a.a)in evini Aieye balamt! Hal byle ise biz, Ebu Bekirden kz Aieye yapt
muameleyi, Peygamber (s.a.a)in deerli kz Fatmaya da yapmasn ve onun elinde olanlar
almamasn beklerdik. Eer Ebu Bekir bu ii yapsayd, Mslmanlarn vahdeti iin daha
faydal olurdu.

[1]

- Bkz. Sahih-i Mslim, c. 1, s. 258 (H.K 1327, Msr basks). Sonradan itihat edileni brakn da onun rivayet
ettiine amel edin!
[2]

- Hakim Niaburi bu hadisi ayn lafzlarla (Mstedrek, c. 4, s. 37), Muhammed b. Sad (Tabakat, c. 8, s. 104),
Taberi ve dierleri nakletmilerdir.
[3]

- Meafir: Baz aalardan kan bir madde.

[4]

- Daha geni bilgi iin Sahih-i Buhariye mracaat ediniz.

[5]

- Tahrim / 4.

[6]

- Tahrim / 5.

[7]

- el-Keaf, Zemaheri, c. 4, s. 566, b. Beyrut; et-Teshil li-Ulumit-Tenzil, Kelbi, c. 4, s. 131; Fethul-Beyan liSadk- Hasan Han; Tefsir-i Razi, c. 8, s. 333; ed-Drrl-Mensur, c. 6, s. 339-342; Tefsir-i Kurtubi, c. 18, s. 177
ve 188; Fethul-Kadir, evkani, c. 5, s. 250; Tefsir-i bn-i Kesir, c. 4, s. 387.
(Peygamber-i Ekrem (s.a.a), Ebu Bekirle merin kzlarn yani Aie ile Hafsay, grc gndererek
almamtr. Aieyi babas Ebu Bekirle annesi srarla Peygamber (s.a.a)e teklif etmilerdir. Peygamber (s.a.a)
de onlarn bu srarlar zerine onunla evlenmeyi kabul etmitir. Peygamber (s.a.a) onun nikahn Mekkede kyd,
Medinede de onunla evlendi. Aie o zamanlar 15 yalarnda idi.
Hafsa da Bedir savanda kocasn kaybettiinden dolay babasnn evine gitmiti. Kt huylu ve sert bir kadn
olduundan dolay, kimse onunla evlenmeye hazr olmuyordu. mer, Ebu bekirle Osmana onunla
evlenmelerini teklif etti. Ama onlar Hafsann kt huyunu ve sertliini bildiklerinden dolay onunla evlenmeye
yaklamadlar. mer konuyu Peygamber (s.a.a)e at. Hafsann kocas Bedir savanda Peygamber (s.a.a)in
yannda ldrldnden dolay Peygamber (s.a.a) onunla evlenmeyi kabul etti... M.)
[8]

- Tahrim / 10-11.

[9]

- erh-i Nehcl-Belaa, bn-i Ebil-Hadid, c. 2, s. 77.

[10]

- Sahih-i Buhari, c. 1, Bab: Vahiyin Balangc ve Alak Suresinin Tefsiri, c. 3, Sahih-i Mslim Babul-man,
Sahih-i Tirmizi ve Nesai Alak suresi tefsiri.
[11]

- radus-Sari, c. 1, s. 171.

[12]

- Tevbe / 101.

[13]

- Ahzab / 33.

[14]

- Hucurat / 9.

[15]

- rnein: Hiam b. Muhammed Kelbi el-Cemel adl kitapta, Taberi Tarihul-Umem vel- Mlk, bn-i
Esir el-Kamil, Medaini el-Cemel ve dier sire-tarih yazarlarnn ilgili kitaplarna mracaat edebilirsiniz.
Sayn okuyucularn, bn-i Ebil-Hadidin yazd erhde deindii konular okumalar bile yeterlidir. Bkz. erh-i
Nehcl-Belaa, Msr basks, c. 2, s. 77-82, s. 496 ve sonras.
[16]

- Bkz: stiab, Usdul-Gabe, Tabakat- bn-i Sad ve dierleri.

[17]

- Bkz. erh-i Nehcl-Belaa, bn-i Ebil-Hadid, c. 2, s. 77.

[18]

- Bkz: Tarih-i Taberi, c. 3, s. 476.

[19]

- bn-i Ebil-Hadid, mm Selemenin mektubunu (erh-i Nehcl-Belaa, c. 2, s. 79) nakletmi ve erh

vermitir. mm Seleme bu szyle iyi bir imtihan vermitir. Allah rzas, slam ve Aienin maslahat
konusunda konumu bir takm giriimlerde bulunmutur. Bu yolda en iyi cihad yapmtr. Onun cihad ile
Aienin cihad arasnda ne kadar da fark vardr!
[20]

- erh-i Nehcl-Belaa, c. 2, s. 80.

[21]

- erh-i Nehcl-Belaa, bn-i Ebil-Hadid, c. 2, s. 80.

[22]

- erh-i Nehcl-Belaa, bn- Ebil-Hadid, c. 2, s. 80.

[23]

- a.g.e. s. 498

[24]

- erh-i Nehcl-Belaa, bn-i Ebil-Hadid, c. 2, s. 505.

[25]

- Bu utanmaz adam yalan sylyor. Zira o Hz. Aliye biat eden ilk ahslarndand. in kt akbetinden
Allaha snrz.
[26]

- Bkz. erh-i Nehcl-Belaa, bn-i Ebil-Hadid, c. 2, s. 499.

[27]

- erh-i Nehcl-Belaa, bn-i Ebil-Hadid, c. 2, s. 501.

[28]

- Nehcl-Belaa, Feyzul-slam, h. 171 s. 555.

[29]

- Fetih / 20.

[30]

- Tarih-i Taberi, c. 2, s. 519.

[31]

- Tarihul-Umem vel-Mluk, Taberi, c. 3, s. 520.

[32]

- Tarih-i Taberi, c. 3, s. 522.

[33]

- Msned-i Ahmed, c. 2, s. 442

[34]

- Ahzab suresi 33. ayete iaret edilmektedir. (M.)

[35]

- Bu hadis Ebu Bekirden naklen rivayet edilmitir. Bkz. Abbas Mahmud Akkad, Abkariyetul-Muhammed,
Peygamber, mam ve Sahabe bal.
[36]

- Ahzab / 29.

[37]

- Ahzab / 30.

[38]

- Ahzab / 31.

[39]

- Ahzab / 32.

[40]

- Ahzab / 33.

[41]

- Tahrim / 4.

[42]

- Tahrim / 4-5.

[43]

- Tahrim / 10-11.

[44]

- Sahih-i Buhari c. 2 s. 25.

[45]

- Bkz. Sahih-i Buhari, c.2 s. 503.

BENC BLM

HALD B. VELDN, KURNIN

VE HZ. RESULN AIK NASLARI
KARISINDAK THATLARI

(86)

HALDN PEYGAMBER (S.A.A)N

EMRNE SIRT EVRMES

Halid b. Velidin ak naslar karsnda itihat ettii konulardan birisi de Mekkenin

fethedildii gn vuku buldu. Mekke fethinde Resulullah (s.a.a), Halidi sava ve adam
ldrme hususunda uyarm, onu bu iten sakndrmt. Sire ve tarih yazarlar, sahih
senetlerle bu durumu rivayet etmilerdir.
O gn Peygamber (s.a.a), Halid ve Zbeyre yle buyurdu: Sizinle savaa kalkmayanlarla
savamayn. Ama buna ramen Halid b. Velid Kureyten yirmi ksur ve Hzeyl
kabilesinden de drt kiiyi katletti. Peygamber (s.a.a) Mekkeye girdiinde bir kadnn
ldrldn grnce, katip Hanzeleden: Bunu kim ldrd? diye sordu. Hanzele de
Halid b. Velid diye cevap verdi.
Peygamber (s.a.a) ona, Halid b. Velidi bularak, ocuk, kadn ve kiralk olanlar
ldrmemesini ibla etmesini emretti. Bu olay, Abbas Mahmud Akkadn kitab Abkariyat-u
mer s. 266da bulabilirsiniz.

(87)
HALDN BEN- CZEYME
KABLESNDEK KATLAMI

Resul-i Ekrem (s.a.a) Mekkenin fethinden sonra, Huneyn Savandan da nce Halid b.
Velidi, Muhacir ve Ensardan oluan yz kiilik orduyla evval aynda, savamak iin
deil, onlar slama davet etmek iin Beni Czeyme kabilesine gnderdi.
Beni Czeyme kabilesi, cahiliyet dneminde Halidin amcas Fake b. Muayre adl amcasn
ldrmt. Halid, adamlaryla beraber Beni Czeyme kabilesine gelerek yle dedi:
Silahlarnz yere brakn; zira Araplarn tm Mslman oldu. Onlar da silahlarn yere
braktlar. Tam bu srada Halid, onlarn ellerinin balanmasn emretti. Daha sonra eline kl
alarak bir katliam gerekletirdi.
Halid, bu konuda sadece Peygamber (s.a.a)in ak nass ile muhalefet etmedi. Bilakis bu kt
amelinde slamn temel kanunlarnn snrlar dna da kt. Zira slam, cahiliyet dnemi
insanlarnn kann boa saymt. Buna gre Halidin amcasnn kan da boa km
oluyordu. Dier taraftan slam, kendisinden nceki amellerin zerini rtmektedir. O halde
Mslman olmu Beni Czeyme kabilesini, cahiliyet dneminde iledikleri sutan dolay
cezalandrmamak gerekirdi.
Buna ekleme olarak Allah (c.c) yle buyuruyor: Bir kimse zulmen ldrlrse, onun
velisine (hakkn almas iin) yetki verdik. Ancak bu veli de ksasta ileri gitmesin.[1]
Halbuki -nceden de sylediimiz gibi- Halidin amcasnn kan boa kmt; Halid, onun
intikamn alrken ar gitti; Halid, amcasnn velisi deildi ki onun ksasn alsn.
O halde Peygamber (s.a.a) tarafndan grevlendirilen bu adamn davran, kyamet gnne
kadar unutulmayacak en kt davranlardan birisidir. Hatta bu olayn suu, onun Bitah [2]
olaynda iledii irkin amelin suundan az bir yn yoktur.
Halidin Beni Czeymeye kar yapt bu davran, Peygamber (s.a.a)e ulanca, Hazret
ellerini havaya kaldrarak iki defa yle dedi: Allahm! Ben, Halidin yaptklarndan
beriyim! [3]
Taberi ve bn-i Esirin nakline gre, Hz. Peygamber (s.a.a), Hz. Ali (a.s) byk bir malla
onlara gndererek ldrlenlerin kan pahasn ve onlardan yamalananlarn cretini dedi.
Hz. Ali (a.s) da ldrlenlerin tmnn kan pahalarn dedi ve bu kargaada kaybettikleri
mallarn deerini geri verdi. Buna ilave olarak; herkese bir miktar da fazladan mal verdi.
Daha sonra yle buyurdu: Telafi edilmeyen kan veya mal kald m?
Onlar: Hayr diye cevap verince, mam Ali (a.s) yle buyurdu:
Ben bu maldan geri kalanlar, Peygamber (s.a.a)den taraf size balyorum.

Ali (a.s), geri dndnde, olup bitenleri Peygamber (s.a.a)e anlatnca Hz. Peygamber yle
buyurdu: Doru ve gzel bir i yaptn!
Tarihiler ve Halidin adn zikreden kimseler bu konuya deinmilerdir. Hatta bn-i Abdulbirr
el-stiab adl eserinde Halidin bu konudaki maceras, sahih rivayetlerdendir demitir.
Abbas Mahmud Akkad da bu olay, Abkariyat-u mer adl kitabnda naklederek yle
diyor: Peygamber (s.a.a), Halidi Beni Czeyme kabilesini slama davet etmek zere
gnderdi. Onlarla savamak iin gndermemiti. Peygamber (s.a.a), Halide eer bir mescid
grrsen veya ezan sesi duyarsan onlarn hibirisini ldrme buyurmutu.
Halid, onlarn yanna giderek aralarnda geen bir takm konumalardan sonra, Beni Czeyme
kabilesi silahlarn yere brakmay kabul etti. te o zaman Halid onlarn ellerinin
balanmasn emretti. Emri yerine getirilince eline yaln kl alarak onlardan bir grubu
katletti.
Smeyda adl bir gen onlarn arasndan firar ederek mevzuu Peygamber (s.a.a)e anlatt.
Peygamber (s.a.a): Halidin yapt bu ie hi kimse itiraz etmedi mi? diye sordu.
Gen: Ettiler; orta boylu, sarn birisi ile kzl ehreli uzun boylu bir adam itiraz etti... dedi.
Orada hazr bulunan mer yle dedi: Ya Resulellah! Allaha yemin olsun ki, ben bu iki
adam tanyorum; birincisi olum, ikincisi ise Ebu Huzeyfenin klesi Salimdir.
Daha sonra Halidin, kim esir alrsa hemen boynunu vursun diye emrettii ortaya kt.
Abdullah b. mer ve Salim kendi esirlerini serbest braktlar... Peygamber (s.a.a), bu haberi
duyunca mbarek ellerini havaya kaldrarak yle dedi: Allahm! Ben, Halidin
yaptklarndan uzam.
Peygamber (s.a.a) daha sonra Ali b. Ebi Talibi ararak, Beni Czeyme kabilesine gidip
ldrlenlerin kan pahasn ve yamalanan mallarnn da karln demesini emretti.
Peygamber (s.a.a), ldrlenlerin intikamn almas asndan kimseyi ldrmedi. Zira katiller
Mslman idiler. ldrlenler de Mslman olduk demediler. Onlar, sadece dndk dediler.
Bu onlarn Mslman olduunu belirtmiyordu. Bu nedenle bir Mslman', ldrd
kafirden dolay ldrmek olmaz.
Yazar: Halid b. Velid, Bitahda -birinci blm 13. balkta deinmitik- Malik b. Nveyreye
kar korkun bir davranta bulundu. O faciann sorumlusunun kim olduunun tespiti iin,
iyice dikkat etmek yerinde olur. Mslmanlarn kan, mal ve namusu nasl da ayaklar altna
alnd? lahi hkmler neden tatil edildi? lahi haramlar neden hie sayld? Bilinmelidir ki,
neden herkesten nce mer b. Hattab, Halidin aleyhine ayakland? Yine bilinmelidir ki,
neden Halid ikinci halifenin yannda tm itibarn kaybetti? mer, hatta i bana gelir
gelmez, onu aa ald. Onun aa alnd haberini, Ebu Bekirin lm haberiyle beraber
ama gnderdi?!

[1]

- sra / 33.

[2]

- Bu kitabn 1. blmne mracaat ediniz. (13. Balk)

[3]

- Sahih-i Buhari, c. 3, s. 48 ve Ahmed b. Hanbel bu hadisi Abdullah b. merden nakletmitir. Bkz. Msned-i
Ahmed.

ALTINCI BLM

MUAVYE B. EBU SFYANIN KURN VE SNNETN AIK

NASLARI KARISINDAK THATLARI

(88)

MUAVYE VE ZYADIN EBU SFYANA LHAKI

Muaviye, cahiliyet dneminde babas Ebu Sfyann, Ziyadn annesi ve beydin de kars
olan Smeyye ile cinsel ilikiye girdiini ve Smeyyenin de Ziyada hamile kaldn iddia
etti! Muaviye, iddiasna cahiliyet dneminde arap satcs ve kadn pazarlamacl yapan
pezevenk Ebu Meryemi ahit olarak getiriyordu. Bu olay bn-i ahnenin Muhtasar
kitabnda mevcuttur. Halbuki Peygamber (s.a.a) yle buyurmutu: ocuk yatak sahibi
kocaya aittir; zina edene ise ta der.
Buhari, Hz. Resul-i Ekrem (s.a.a)in yle buyurduunu rivayet eder:
Kim bir i yapar da ona kar bir delilimiz olmazsa, o i reddedilir. [1]
Allah (c.c) da yle buyuruyor:
Onlar (evlat edindiklerinizi) babalarna nispet ederek arn. Allah, yannda en
dorusu budur.[2]
Muaviyenin, Ziyad kendi babas Ebu Sfyana ilhak etmesi, cahiliyet dnemi adet ve
ilerinden biridir ve slamda aka men edilen ilk iti! Huzurda bulunanlarn hepsi de itiraz
etti. Ama Muaviye nemsemeyerek onlarn itirazna hibir itina gstermedi. O, Ziyad, Ebu
Sfyana nispet ederek armayan birisini grdnde sinirlenirdi. Bu yzden zevcelerinden
birisi yle dedi:
Babana namuslu ve temiz birisi dediklerinde sinirleniyor ve zinakar dediklerinde seviniyor
musun?!

(89)
MUAVYE YEZD VELAHT YAPIYOR

Muaviye, Yezidi gen ve cahilken kendisine veliaht yapt. Yezid, arap ier, kpek ve
maymunlarla oynard. Ayann izi kadar slamdan haberi yoktu. Tm zamann elence ile
geirirdi. Babas da onun gece gndz neler yaptndan haberdard. O, mam Hseyin
(a.s)n, Hz. Peygamber (s.a.a) ve mminlerin arasnda nasl bir makama sahip olduunu
biliyordu.
Buna ilave olarak; o gn, Muhacir ve Ensarn arasnda Bedir Savana katlm ve Rdvan
biati vakasnda bulunmu birok insan vard. Onlarn tm Kurn hafz ve ilahi hkmleri

bilen ahsiyetlerdi. Gerekli siyasi gce ve Ehl-i Snnetin grne gre de halife olmaya
layk ahslard. Ama Muaviye onlarn slamdaki sabkasna ve slam dinine yaptklar
yardmlara hibir itinada bulunmayarak kendi rezil, sarho ve haddini bilmez olunu onlara
emir yapt.
Bu, Kerbelada yaanan facia ve mam Hseyin yani cennet genlerinin efendisinin vahice
ehit edilmesine yol at. Bu olay Peygamber (s.a.a)in hzn ve zntsne ve talardan kan
akmasna sebep oldu.
Daha sonra Yezid Mucrim b. Ukbay (Mslim b. Ukba) babasnn emri ile Medineye
gnderdi.[3] O da Medinede ylesine iler yapt ki, kalemler yazmaya utanr. yle
sylememiz yeterlidir: gn boyunca Medineyi kendi askerlerine ciz kld. Bu mddet
ierisinde bin kza tecavz edildi!![4]
ebravi yle yazyor: Medinede yaklak olarak bin tane kza tecavz edildi ve yaklak
olarak bin tane dul kadn hamile kald. [5]
bn-i Hallakan Vefeyatul-Ayan adl kitabnda Harre vakasnn erhinde, (Yezid b.
Kakann biyografisinde) yle yazyor: Yezid b. Muaviye, hkmeti dneminde, Medineye
Mslim, b. Ukbe komutas altnda bir ordu gnderdi. Mslim, Medineyi yamalayarak
Medine halkn, ehrin dnda talk bir blge olan Harreye toplad. Orada anlattmz
takdirde ok uzayacak bir takm olaylar oldu. Bu olaylar tarih kitaplarnda st rtl
kalmtr. yle ki, bazlar yle demilerdir: Harre vakasndan sonra Ensar ve Muhacirlerin
kz ocuklarndan binlercesi am ordusunun tecavzne uramalarndan dolay doum yapt.
O gn Muhacir, Ensar, onlarn kadn ve ocuklarndan ve dier Mslmanlardan 10780 kii
katledildi. Bu olaylardan sonra onlar arasnda Bedir savana katlm bir tek ahs bile
kalmad.[6] Bu olayda ok sayda kadn ve ocuklar ldrld.
Yaplan cinayet o kadar dehet vericiydi ki, aml bir asker st imekte olan bir bebein
ayandan tutup annesinden alarak onun gzleri nnde duvara yle bir hzla vururdu ki,
bebein beyni yere akar ve annesi de bu manzaraya ahit olurdu.[7]
Daha sonra am ordusu Medine halkndan, Yezide kle olmalar iin biat ald. Yezid, onlar
kle olarak kullanacak, isterse de serbest brakacakt! Medine halk da mallar yamalanm,
kanlar dklm ve kadnlara tecavz edilmi olduu halde, o artlarla Yezid adna Mslim
b. Ukbeye biat etti!! Daha sonra cani Mslim b. Ukbe Medinelilerin kesik balarn Yezide
gitmesi iin ama gnderdi. Yezid kesilmi balar grr grmez yle dedi: Keke
Bedirde ldrlen atalarm kalksalard da intikamlarn nasl aldm grselerdi.
te bu eklide mrik atalarnn intikamndan bahsetti. Daha sonra sz geen cinayetkr, o
zamanlar Mekkede olup Mekkelilerin de halife diye biat ettii Abdullah b. Zbeyr ile
savamak iin yola koyuldu. Mslim b. Ukbe yolun yarsnda ld. Yezidin emri uyarnca
yerini Hasin b. Nmeyr ald.
Hasin b. Nmeyr, askerleriyle beraber Mekkeye geldi. Orada mancnklar kurarak gece
gndz Mescidl-Harama snm olan Abdullah b. Zbeyre on bin ta atlmasn emretti!
am askerleri Mekke halkn Muharrem, Sefer, Rabiul-Evvel ve Rabius-Sani aylar boyunca
ablukaya aldlar. Bu mddet ierisinde gndzler savar, geceleri geri ekilirlerdi. Bu durum,

azgn halifeleri Yezidin cehennemi boylad haberi ulancaya kadar devam etti. Abluka
srasnda mancnklarla atlan talar Kabeye isabet etmi onu yerle bir etmiti.
Yezidin ksa mr boyunca meydana getirdii facialar, kitaplarda yazlmasndan ve
kalemlerin aklama yapmasndan daha fazladr. Yezidin, yaptklar tarihin yzn
siyahlatm, sire kitaplar sayfalarn kirletmitir.
Yezidin babas Muaviye, onun kpek, maymun, ahin ve baz av kpeklerini gryordu.
Onun arap toplantlar ve zinalarndan da haberdard. Yezidin tm feci ilerini gzyle
gryordu. O, Yezidin dansz kadnlarla ne gibi iler evirdiini aka gryordu. Muaviye,
Yezidin hibir ekilde hilafete layk olmadn biliyordu.
Ama buna ramen o, Yezidi hilafet tahtna karp Mslmanlarn boynuna bindirdi. Halbuki
-Sahih-i Buharinin[8] nakline gre- Peygamber (s.a.a) yle buyurmutu: Kim halka
hkmet etmek iin baa kar da onlara kar hilekar olursa, bu dnyadan da bu ekilde
giderse, Allah, ona cenneti haram klar. [9]
Yine Ahmed b. Hanbel,[10] Ebu Bekirden yle nakleder: Peygamber (s.a.a) yle buyurdu:
Kim Mslmanlarn yneticiliinden bir ey elde eder de, onlardan kt ynde yararlanmas
iin bir kimseyi onlara emir yaparsa, Allah ona lanet etsin. Kyamet gn cehenneme girene
kadar ondan hibir amel kabul edilmez.
Buhari Peygamber (s.a.a)den yle rivayet eder: Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Kim
Mslmanlarn bana geer de onlara kar iyi niyetli olmazsa, cennetin kokusuna bile hasret
kalr. [11]

(90)
MUAVYENN YEMENDEK ZULMLER

Muaviye, hicri 40 ylnda Yemende zulm ve fitne karmas iin Busr b. Ertad oraya
gnderdi. Bu srada Yemende Hz. Alinin amcas olu beydullah b. Abbas valilik
yapmaktayd. Yemen halknn tm de mam Ali (a.s)n ihlasl ialarndand. Busr b. Ertad
onlara kar Firavun gibi davranyor, ocuklar ldrp kadnlar esir alyordu. Bu,
Muaviyenin ona verdii emirdi.
Eer hicri 40. Yln olaylarn yazan tarih kitaplarna mracaat ederseniz, Yemende yaanan
faciann boyutlarn renebilirsiniz. Bu kitaplarda ocuklarn nasl ldrldklerini, henz
st ien bebekleri nasl boazladklarn greceksiniz. Onlar, Yemenlilerin mallarn
yamalayarak, kadnlarn esir aldlar!
Kim, Busrun nbvvet hanedanna olan muhabbetleri suundan Hemdan kabilesi kadnlarna
yapt cinayetleri unutabilir ki? Nitekim el-stiabda yle yazldr: Busr onlar esir ederek
zorla pazara sata kard! Onlarn elbiselerini yukar kaldrr, kimin baca daha bykse ona
gre mteri bulurdu!!!

bn-i Abdlbirr yle yazyor: Bunlar slam dneminde ilk esir edilen kadnlard!
Bu cinayetin mi yoksa beydullahn ocuklarna kar yaplan cinayetin mi daha dehetli
olduunu bilemiyorum. Dediimiz gibi beydullah Yemen valisi idi. O, Busrun yanndan
firar ederek ocuklarnn ana tarafndan dedeleri olan beydullah b. Abdulmedan Harisiyi
kendi yerine brakt. Busr, beydullah, binlerce Mslmann arasnda ldrd. Onun
olunu da ldrd. Daha sonra beydullah b. Abbasn henz ok kk olan iki ocuunu
istedi. Sonunda bu iki ocuu lde Kenane kabilesinden bir adamn yannda buldu.
bn-i Esir yle yazyor: Busr bu iki ocuu ldrmek isteyince Kenaneli adam yle dedi:
Onlar ldrmek istiyorsan nce beni ldrmelisin. Bunlar susuz kk ocuklardr.
Busr, nce Kenaneli adam ldrd, sonra da bu iki ocuu annelerinin gz nnde birer
koyun gibi boazlad.[12]
ocuklarn annesi bu cinayet yznden delirdi. Hac mevsiminde Mekkeye gelerek
ocuklarn feci bir ekilde ldrlmesi ile ilgi iirler okuyarak alard.
bn-i Esirin dediine gre, Busr ocuklar katledince, Kenane kabilesinden bir kadn yle
dedi: Ey Filani! Haydi erkekleri ldrdn, peki bu iki ocuu neden ldrdn?! Allaha yemin
olsun ki bunlar cahiliyet dneminde bile ldrmezlerdi. Ey Ertadn olu! Allaha yemin
olsun ki, kudreti ele geiren birisi bebekleri ve yal adamlar ldrmez...
Biz bu olayn izahn Fusulul-Mhimme adl kitapta nakletmiiz.

(91)
ALLAHIN MMN KULLARININ LDRLMES

Muaviyenin zulm ve siteminin rneklerini renmek iin unu bilmemiz yeterlidir:

Muaviye kendi zamannda Nbvvet hanedannn efendisi olan mam Hasan (a.s), Eas b.
Kaysn kz ve mam Hasan (a.s)n kars olan Cadeyi gndererek ehit ettirdi. Bunu bir
grup Ehl-i Snnet tarihileri de itiraf etmilerdir.
bn-i Ebil-Hadid,[13] Ebul-Hasan Medainiden yle rivayet eder: mam Hasan- Mcteba,
hicri 49. Ylda vefat etti. mam Hasan (a.s), krk gn boyunca hasta olarak yatt. Bu srada
ya 47 yandayd. Muaviye Eas b. Kaysn kz Cadeye biraz zehir gndererek yle
dedi: Eer Hasan ldrrsen, sana yz bin dirhem verecek ve olum Yezid ile
evlendireceim.
mam Hasan (a.s) ehit edilince Muaviye sz geen bu paray Cadeye gnderdi ama onu
Yezitle evlendirmeyerek yle dedi: Peygamberin evlad Hasana yaptklarnn aynsn
benim oluma da yapmandan korkuyorum.

Yine Medaini, Hasin b. Munzir-i Kaiden [14] yle dediini nakleder: Allaha yemin olsun ki,
Muaviye, mam Hasanla yapt antlamann hibir artna uymad. O, Hcr b. Adyi ve
ashabn katletti. Olu, Yezid iin biat ald ve mam Hasan zehirletti!!
Ebul-Ferec sfahani el-Mervani Mekatilut-Talibin adl kitabnda yle yazar: Muaviye,
olu Yezid iin biat almak istedi. Muaviye iin bu hususta, Hasan b. Ali ve Sad b. Ebu
Vakkastan baka hibir engel yoktu. Bu nedenle her ikisini de zehirletti ve onlar bu
zehirlenme sonucu vefat ettiler.
bn-i Abdlbirr el-stiab adl kitabnda mam Hasann erhi halinde, Katade ve Ebu Bekir b.
Hafstan yle rivayet eder: Eas-b. Kaysn kz, Hasan b. Aliyi zehirledi. O, bu ii
Muaviyenin tahriki ile yapt.
Herkes Muaviyenin amda, Merec Azra adl yerde Hcr b. Ad ve ashabn, Hz. Aliye
lanet okumadklar iin katlettirdiini bilmektedir. Onlarn ldrlmesi hicri 51. Ylnda vuku
bulmutur. O asrda bulunan sahabe, tabiin ve akl sahibi tm ahsiyetler, Muaviyenin bu
iine itiraz ederek onu eletirmilerdir. O yln hadiselerini yazan tarihilerin geneli, bu
konuda genie aklamalarda bulunmulardr.
Sayn okurlarn, ok mehur abit ve zahit olan Amr b. Humk-i Huzainin, Muaviye b. Ebu
Sfyan tarafndan ldrldn unutacaklarn zannetmiyorum. Onun kesik bann
tanmas, slamda ilk olarak kesilmi bir ban tanmasyd.
Amr b. Humk-i Huzai, Peygamber (s.a.a)in sahabesinin ileri gelenlerindendi. Hz. Ali b. Ebi
Talibi sevmi olmas, onun tek suuydu. Zira Ali b. Ebi Talib, Allah ve Resuln sever ve
Allah ve Resul de Onu severlerdi.
Muaviye, sadece Allahn mmin kullarn ldrmekle yetinmedi. Aksine kendisine en yakn
adamlarn bile ldrd. O, Sffin savanda Muaviyenin yannda savaan ve Hz. Alinin
dmanl ile de mehur olan Abdurrahman b. Halid b. Velidi de ldrd. Amac ise, halkn
Yezidi brakp halife unvannda ona biat etmesini nlemekti. Bu olay tarihiler ve sire
yazarlar arasnda olduka mehurdur.

(92)
MUAVYE VE VALLERNN YAPTIKLARI

Eer onun yapt ileri, deitirdii ilahi hkmleri ve tatil ettii ilahi yasalar aklamaya
kalkrsak, bu kitabn hacmini aar. Bu kitabn, Muaviyenin meydana getirdii facialar ve
iledii sular saymaya kapasitesi yoktur.
Yine bu kitabn, onun idarecilerinin (Muayre b. ube, Amr b. As, Amr b. Said, Ubeydullah b.
Ziyad, Busr b. Ertad, Semere b. Cundep, Mervan b. Hakem, bn-i Semt, Ziyad b. Ebiyh, Velid
b. Ukbe ve...) iledikleri insanlk d cinayetleri, batl delillerle slam adna yaptklarn,

slam mmetine azap vermelerini, onlarn evlatlarn ldrmelerini ve kadnlarn esaret altna
almalarn aklayacak kapasitesi yoktur.
Bu facialarn erhi iin binlerce sayfa kitaplar yazlmaldr. Belki de binlerce sayfas olan
kitaplar bile Muaviye ve idarecilerinin iledii cinayetlerin yazlmasna yetmez.
Allaha, bizi Resuln Ehl-i Beytine sevgi ve sayg duyanlardan, dmanlarna ise dman
olanlardan kld iin binlerce defa krediyoruz.

(93)
MUAVYENN HZ. AL (A.S)A
KARI DMANLII

Muaviyenin Hz. Ali (a.s)a olan kin ve dmanl herkesin dilinde dolaacak kadar mehur
ve kesindir. imdi Aliye sevgi duyma ve buzetmekle ilgili Peygamber (s.a.a)den
nakledilmi hadis ynndan bir blmn naklediyoruz:
Salman- Farisiye yle sordular: Hz. Aliyi ne kadar seviyorsun? Salman yle dedi:
Peygamber (s.a.a)in yle buyurduunu duydum: Kim Aliyi severse, beni sevmitir; kim de
Aliye dman olursa, bana dman olmutur. [15]
Ammar b. Yasirden yle dedii rivayet edilir: Peygamber (s.a.a)in yle buyurduunu
duydum: Ya Ali! Seni seven ve dorulayanlara ne mutlu; seni dman ve yalanc bilen
kimselere de yazklar olsun.
Hakim Niaburi de bu hadisi rivayet ederek yle demitir: Bu hadis sahih senetlere sahiptir.
Ama Buhari ve Mslim onu nakletmemilerdir?![16]
Yine Hakim, Ebu Said b. Hudriden Peygamber (s.a.a)in yle buyurduunu rivayet eder:
Canmn elinde olduu Allaha yemin olsun ki, Kim bize dman olursa, Allah onu
cehenneme atar. [17]
Daha sonra Hakim Niaburi yle syler: Bu hadis sahihtir. Ama Buhari ve Mslim onu
rivayet etmemilerdir. Zehebi de bu hadisi naklederek sahih olduuna hkmetmitir.
Ebuzer-i Gifari yle diyor: Biz, mnafklar, Peygamber (s.a.a)i tekzip etmelerinden,
cemaat namazlarna katlmamalarndan ve Aliye kar dmanlk gstermelerinden
tanyorduk.
Hakim, bu hadisi naklederek yle demitir: Mslimin artyla sahihtir. Ama Buhari ve
Mslim onu nakletmemilerdir.[18]
bn-i Abbas yle diyor: Peygamber (s.a.a) Aliye bakarak yle buyurdu: Ey Ali! Sen dnya
ve ahirette efendi ve aasn. Senin dostun, benim dostumdur. Benim dostum ise Allahn

dostudur. Senin dmann benim dmanmdr. Benim dmanm ise Allahn dmandr.
Benden sonra sana dmanlk edenin vay haline!
Niaburi bu hadisi naklederek yle demitir: Bu hadis Buhari ve Mslimin artyla sahihtir.
Ama onlar bunu nakletmemilerdir.[19] Hadislere ve onlarn senedine kar olduka dikkatli ve
hassas olan Zehebi de bu hadisi Telhiste nakletmitir.
Amr b. as Eslemi -ki Hudeybiyede Peygamber (s.a.a)le beraberdi- yle diyor: Aliyle
beraber Yemene gittim. Ali orada beni biraz skt, ben de rahatsz oldum. Medineye dnnce
mescitte herkesin yannda ondan yakndm. Bu haber Peygamber (s.a.a)e kadar ulat.
Peygamber (s.a.a) beni grr grmez, baklarn ben oturuncaya kadar zerime dikti. Ben
oturunca Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Ey Amr! Allaha yemin olsun ki beni incittin.
Ben: Sizi incitmekten ve rahatsz etmekten Allaha snrm ya Resulellah! dedim.
Peygamber (s.a.a): Evet, Aliyi inciten, beni incitmitir buyurdu.
Bu hadisi nakleden Hakim Niaburi yle demitir: Bu hadisin senetleri sahihtir. Ama Buhari
ve Mslim rivayet etmemilerdir.[20] Zehebi de onun sahih olduunu itiraf etmitir. Zira o, bu
hadisi rivayet etmitir.
Yine Ebuzer, Peygamber (s.a.a)in yle buyurduunu rivayet eder: Ya Ali! Kim benden
ayrlrsa, Allahtan ayrlm demektir. Kim de senden ayrlrsa, benden ayrlm demektir.
Hadisi rivayet eden Hakim yle der: Hadisin senetleri sahihtir. Ama Buhari ve Mslim
rivayet etmemilerdir.[21]
Hafz b. Abdlbirr el-stiab adl kitabnda Hz. Alinin biyografisinde Peygamber (s.a.a)in
yle buyurduunu rivayet eder: Kim Aliyi severse, beni sevmitir; kim Aliye dman
olursa, bana dman olmutur; Aliyi inciten beni incitmitir; beni inciten ise Allah
incitmitir.
Taberani ve dierlerinin nakline gre, Peygamber (s.a.a) yle buyurmulardr:
Neden bazlar Aliye buz ediyorlar? Kim Aliye buz ederse bana buz etmitir; kim
Aliden ayrlsa benden ayrlmtr. Ali bendendir, ben de Alidenim. Ali benim tabiatmdan
yaratld, ben de brahimin tabiatndan yaratldm. Biz birbirinden treyen brahimin
soyundanz. Allah duyan ve bilendir. Ey Bureyde! Alinin, ald cariyeden daha stn
faziletlere sahip olduunu bilmiyor musun? Onun, benden sonra sizin rehber ve nderiniz
olduunu bilmiyor musun?
Ashaptan bazlar Hz. Aliyi dini konularda ok sk tutmasndan tr Peygamber (s.a.a)e
ikayet etmeyi kararlatrdlar. Peygamber (s.a.a)e ikayetlerini iletince, O Hazret yle
buyurdu: Aliden ne istiyorsunuz?! Aliden ne istiyorsunuz?! Aliden ne istiyorsunuz?! Ali
bendendir; ben de Alidenim. O, benden sonra sizin nderinizdir.
El-stiab adl kitapta Hz. Alinin biyografisinde yle yazldr: Bir grup sahabe Peygamber
(s.a.a)in Hz. Aliye yle buyurduunu rivayet eder: Ey Ali! Seni mminden bakas
sevmez; sana mnafktan bakas buzetmez.

Hz. Alinin kendisi de yle buyuruyordu: Allaha yemin olsun ki, Beni mminden bakas
sevmez; bana mminden bakas buzetmez. te bu sz, mmi olan Peygamber (s.a.a)in
szdr.
Yazar: Bu hadisi Mslim Sahih-i Mslim adl kitabnn man blmnde nakletmitir.
Peygamber (s.a.a)in buyurduu u hadis de tevatr haddine ulamtr: Ben kimin mevlas
isem, Ali de onun mevlasdr. Allahm! Aliyi seveni sev; ona dman olana dman ol.
Hz. Alinin dmanlarnn nifaklar konusunda daha ayrntl bilgi edinmek isteyenler
Sebilul-Mminin adl kitaba bavursunlar.

(94)
MUAVYENN EHL- BEYTE
KARI KSTAHLII

Ehl-i Beyt, Allahn her trl ktlk ve gnah giderdii, temizliklerini Cebrailin
gkyznden getirdii, Peygamber (s.a.a)in Allahn emri ile kendi dmanlarna kar
mbahale ettii, Allahn sevgilerini herkese farz kld, Peygamber (s.a.a)in Allah emri
ile velayetlerini farz kld kimselerdir. Ehl-i Beyt; kim kendilerine sarld mddete
sapmayaca ve kim de kendilerinden ayrlrsa hak ve hakikate ulaamayaca o iki emanetten
birisidir.
Onlar, vasilerin efendisi, Peygamber (s.a.a)in kardei ve dostu, Peygamber (s.a.a)in kendi
dininin tesisinde kendisini birok tehlikeye atan Ali b. Ebu Taliptir. Peygamber (s.a.a),
Onun, Allah ve Resuln sevdiine, Allah ve Resulnn de Onu sevdiine ahitlik
yapmtk. Peygamber (s.a.a) Onun hakknda yle buyurmutur: Senin bana olan
konumun, Harunun Musaya olan konumu gibidir. u farkla ki o peygamberdi sen
peygamber deilsin.
Ali b. Ebi Talib; Peygamber (s.a.a)in velisi, veziri, mmetin mam ve Peygamber (s.a.a)in
iki torununun babasdr. Peygamber (s.a.a)in iki gl olan Hasan ve Hseyin, cennet
genlerinin efendileridirler.
Muaviye onlara (Ehl-i Beyte) lanet okumada, mmetin byk alimi ve Peygamber (s.a.a)in
amcas olu Abdullah b. Abbas da onlarla ortak kld. Muaviye, onlara sayg gstermenin,
deer vermenin slamn ana temel esaslarndan olduunu bile bile onlara lanet okudu.
Muaviye onlarn, tm insanlarn efendisi olan Hz. Peygamber (s.a.a)in yannda, ne kadar
yce ve erefli bir makama sahip olduklarn biliyordu. Onlarn makam neden bu kadar yce
olmasn ki?! Onlar nbvvet Ehl-i Beyti, risalet oda ve meleklerin gelip gittikleri yer ve
vahyin nazil olduu merkez ve ilim madenleridirler.
Muaviye bununla da yani sadece kendisinin lanet okumasyla da yetinmedi. Hatta halkn bile,
Peygamber (s.a.a)in kardei, kznn kocas, mmet imamlarnn babas ve slam mmetinin

en faziletlisi Ali b. Ebi Talibe lanet okumasn emretti! Her bayram ve Cuma namaznda
minberin zerinde bu lanetin tekrarlanmasn da emretti!!!
te bu ekilde slam yurdunun drt bir kesinde hatipler, hicri 99 ylna kadar bu kt ameli
tekrarlayp durdular. Bu lanet okuma iini mer b. Abdlaziz kaldrd. Btn bunlar tevatr
haddine ulamtr. Tarih kitaplarna mracaat ederek sylediklerimizin birer gerek olduunu
grebilirsiniz.
rnein: bn-i Ebil-Hadidin[22] Nehcl-Belaaya yazd erhi okuyun. Orada Ehl-i Beyte
kar yneltilen en incitici ve kt kelime ve cmleleri bulacaksnz.
mam Hasan (a.s) Muaviye ile bar imzalarken bundan sonra babasna kt bir ekilde
kfretmemesini art kotu. Ama Muaviye bu art kabul etmeyerek sadece dier artlar
kabullendi. Bu srada mam Hasan (a.s) Muaviyeden kendisinin nnde babasna
kfretmemesini istedi!!
bn-i Esir el-Kamilde, Taberi Tarihul-Umem vel- Mlukta, Ebul-Fida, bn-i ahne ve
mam Hasann bar antlamasn nakleden tm tarihiler bu konuya deinmilerdir. Muaviye
mam Hasann bu isteini kabul etti. Ama buna bile vefa etmedi. Tam aksine Kufe camisi
minberinde Hz. Ali ve mam Hasana lanet okudu.
mam Hseyin (a.s) yerinden kalkarak cevap vermek istedi. Ama mam Hasan (a.s) onu
oturtarak kendisi yerinden kalkp onu rezil etti ve susturdu. Ebul-Ferec sfahani el-Mervani,
bu mevzuu Makatilut-Talibin adl kitabnda dier tarihiler de kendi kitaplarnda
nakletmilerdir.
Muaviye hatta bu yolda ylesine arszlk ve utanmazlkla hareket etti ki arlr dorusu.
Muaviye, Ahnef b. Kays ve Hz. Alinin kardei Akilden bile mam Aliye lanet okumalarn
istedi. Ama onlar hibir itina gstermediler.
Sahih-i Mslimin nakline gre, Amir b. Sad b. Ebu Vakkas yle rivayet eder: Muaviye,
Sad b. Ebu Vakkasa yle dedi: Neden Ebu Turaba (Hz. Alinin lakab) lanet okumuyorsun?
Sad yle dedi: Ben Peygamber (s.a.a)in Hz. Ali hakknda syledii eyi hatrladm.
Onlardan sadece birine sahip olmay kzl tyl develere tercih ederdim:
a) Bir savata Peygamber (s.a.a)in Hz. Aliyi Medinede kendi yerine braktnda onun: Ya
Resulellah! Beni kadnlar ve ocuklarla m braktn? diye dediini ve Resulullahn ise ona
cevaben yle buyurduunu duydum: Sen bana nispet Harunun Musaya olan nispeti gibi
olmak istemiyor musun; u farkla ki benden sonra peygamber yoktur?!
b) Peygamber (s.a.a)in Hayber Savanda yle buyurduunu duydum: Sanca yle
birisine vereceim ki, O Allah ve Resuln sevir; Allah ve Resul de Onu sevir. Hepimiz o
adamn kendimiz olmasn arzuluyorduk. Ama Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Bana Aliyi
arn. Aliyi getirdiklerinde gzleri mthi bir ekilde aryordu. Peygamber (s.a.a) az
suyundan onun gzlerine srerek sanca ona verdi. Hayberin fethi onun eliyle gerekleti.
c) Geliniz, sizler ve bizler de dahil olmak zere, siz kendi ocuklarnz biz de kendi
ocuklarmz, siz kendi kadnlarnz biz de kendi kadnlarmz aralm, sonra da dua

edelim de Allahtan yalanclar zerine lanet dileyelim. [23] ayeti nazil olunca Ali, Fatma,
Hasan ve Hseyini ararak yle buyurdu: Allahm! Bunlar benim Ehl-i Beytimdir.
Bu hadisi Nesai Hasaisul-Aleviyyede, Tirmizi, Sahih-i Tirmizide nakletmilerdir. Ayn
zamanda u kitaplarda da mevcuttur: El-Cemu Beynes-Sahihayn ve el-Cemu BeynesSihahis-Sitte.
Tarihilerin geneli, Muaviyenin Hcr b. Ad ve takval yaranlarn, srf Hz. Aliye lanet
okumadklar iin ldrdn bilmektedirler. Eer onlar Muaviyenin isteini kabul
etselerdi, kanlar dklmeyecekti. Bkz. Eani-yi Ebul-Ferec sfahani, c. 16, bab: Hcr b.
Adinin ldrl Nitelii. Hakikate varmanz iin Taberi, bn-i Esir ve dierlerinin hicri 51.
Yl olaylar hakkndaki kitaplarna mracaat ediniz.
Abdurrahman b. Hisan-i nzi, Muaviyenin toplantsnda Hz. Aliye lanet okumaynca, onu
Ziyadn yanna gndererek, slam tarihinde eine rastlanmam bir tarzda ldrmesini
emretti. Ziyad da onu canl canl topraa gmd!!
Muaviye srekli halk Hz. Aliye lanet okumaya zorluyordu. Hatta ii yle bir hadde ulatrd
ki, bn-i Ebil-Hadidin nakline gre, Beni meyye ona yle dedi: Sen, bu adam
lanetlemekteki hedefine ulatn. Artk emret de kimse ona lanet okumasn.
Muaviye yle dedi: Hayr, Allaha yemin olsun ki, bu i, ocuklar byyp ve bykler de
yalanncaya ve onun hakknda bir tek fazilet bile nakledilmeyinceye kadar devam edecektir!!
Halbuki -Hakim Niaburinin nakline gre- Peygamber (s.a.a) u sahih hadiste yle
buyurmutur: Aliye kfreden bana kfretmitir.
Ahmed b. Hanbel, mm Selemeden Abdullah veya Ebu Abdullahtan yle nakleder:
mm Selemenin yanna gittim. Bana yle dedi: Acaba sizin aranzda Peygamber (s.a.a)e
kfreden var m?!
Ben: Allah gstermesin, Allaha snrz dedim.
mm Seleme, Peygamber (s.a.a)in yle buyurduunu duydum dedi: Aliye kfreden,
bana kfretmitir. [24]
bn-i Abdlbirr el-stiab adl kitabnda, Hz. Alinin erhi halinde Peygamber (s.a.a)in yle
buyurduunu rivayet eder: Aliyi seven, beni sevmitir; Aliye dman olan, bana dman
olmutur Ve Kim Aliyi incitirse, beni incitmitir; kim de beni incitirse, Allah incitmitir.
Bu konudaki sahih hadisler olduka fazladr. zellikle biz Ehl-i Beyt (a.s) ialar yoluyla.
stelik; aktr ki, Kabeyi kble bilip oraya doru namaz klan Mslmanlarn icmasyla
Mslman birisine kfretmek, fsktr. Sahih-i Mslimde ise yle yazldr: Mslmana
kfretmek fsk, onunla savamak ise kfrdr.
Allahn laneti kafirlerin zerine olsun.

(95)
MUAVYENN HZ. AL LE SAVAMASI

Muaviye, Mslmanlarn Hz. Aliye biat etmesinden sonra, amn aalk insanlaryla Hz.
Aliye kar savamaya gitti. Hz. Ali de Bedir, Uhud, Hayber, Rdvan biatine katlanlarn da
iinde bulunduu kalabalk bir mmin topluluuyla Muaviye ile savamak iin yola kt. Bu
mmin ahslar halk, hakka ve Hz. Aliye biat etmeye davet ediyorlard. Ama Muaviyenin
kulaklar bu daveti duymayacak kadar sard. O, savatan baka bir ey istemiyordu. Onun
meydana getirdii bu savata, eine rastlanmam bir ekilde Mslmanlar ldrld. Halbuki
Buhari ve Mslimin de naklettii gibi Peygamber (s.a.a) yle buyurmutu:
Mslmana sebbetmek (lanet okumak) fsk, onunla savamak ise kfrdr. [25]
Sahih-i Mslimin, Men Ferraka Emrel-Mslimin ve Huve Muctemeun babndaki nakline
gre, Peygamber (s.a.a) bir defasnda da yle buyurmutu: Ne zaman birisi size gelir, bir
adamn etrafnda toplanmanz emreder de amac Mslmanlar arasnda ikilik karmak ve
birliinizi bozmak olursa onu ldrn.
bn-i Abdlbirr el-stiabda Hz. Alinin biyografisinde yle yazar: Hz. Ali, bn-i Mesud ve
Ebu Eyyub Ensarinin hadisinden yle rivayet edilmitir: Ali, Nakisin (ahdini bozan Cemel
ashab), Kasitin (zalim Sffn ashab) ve Marikinle (Nehrevan ashab olan Hariciler)
savamakla grevliydi.
Daha sonra yle yazyor: Hz. Aliden yle buyurduu rivayet edilir:
Anladm ey, ya savamak veya Allahn nazil ettii eylere kafir olmaktr.
Hz. Alinin Muaviye ile yapt savan meru olduu konusunda u ayet yeterlidir:
Eer mminlerden iki grup birbirleriyle vuruurlarsa aralarn dzeltin. ayet biri
tekisine saldrrsa, Allahn buyruuna dnnceye kadar, saldran tarafla savan.[26]
Muaviye ve yandalarnn saldrgan olduklarnda phe yoktur. Zira onlarn srt evirdikleri
ey, tm mmetin icma ettii bir konudur. Bir rivayete gre de Peygamber (s.a.a) bu sava
konusunda mmeti uyarmt.
Ebu Said-i Hudri yle diyor: Biz Peygamber (s.a.a)in mescidinin kerpilerini bir bir
tayorduk. Ama Ammar b. Yasir ikier ikier tayordu. Peygamber (s.a.a) onun yanndan
geerken yzndeki ve bandaki tozlar silerek yle buyurdu: Vah, vah! Ammar azgn bir
grup ldrecektir. Ammar onlar Allaha davet eder ama onlar Ammar cehennem ateine
davet ederler!
Buhari bu adisi ayn senetle Sahih-i Buharide[27] nakletmitir. Bir baka blmde de
(Kitabus-Salatta) yle buyurmutur: Ammar onlar cennete davet eder, ama onlar
Ammar atee davet ederler.

Muaviyenin u ayetin kapsam ierisine gireceine hi de armayn. Allah (c.c) yle

buyuruyor:
Onlar, (insanlar) atee aran ncler kldk. Kyamet gn onlar yardm
grmeyeceklerdir. Bu dnyada arkalarna lanet taktk. Onlar, kyamet gnnde de
ktlenmiler arasndadrlar.[28]
Allahn kitabndan ve Resulullahn snnetinden insanlar doru yola hidayet edecek pek ok
naslar vardr. Ama Muaviye bunlarn tmnn aksi ynnde hareket etti.
Ey imanl insan! Bu naslara bak da daha sonra istediin gibi hkmet.
Peygamber (s.a.a)in yle buyurduunu da unutmayn: Ali ile sava, benimle savatr;
Onunla bar benimle bartr.
Peygamber (s.a.a), be ahs cppesinin altna ald bir gn yle buyurdu: Ben, bunlarla
savaanlarla savataym. Bunlarla bark olan herkesle barm. Bunlara dmanlk
edenlerle dmanm.
u hadisi de unutmayn; Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Allahm! Alinin dostuyla dost,
dmanyla da dman ol. Ona yardm edene yardm et, Onu yalnz brakan ise yalnz
brak.
Ve bu mmetin her neslinde tevatr haddine ulam nass ve hadisler mevcuttur.

(96)
MUAVYENN HZ. ALNN ALEYHNDE
HADS UYDURULMASINI EMRETMES

Ebu Cafer skafi el-Mutezili bn-i Ebil-Hadidden[29] naklen yle diyor: Muaviye ashap ve
tabiinden bir grubu, Hz. Alinin aleyhinde ve Onun azarlanp eletirilmesine sebep olacak bir
takm hadisler uydurmaya zorlad. Onlara bu ii rabet ve istekle yapmalar iin de belli bir
maa balad.
Ebu Hureyre, Amr b. As, Muayre b. ube de o hadis uyduranlardandlar. Tabiinden de Urve
b. Zbeyr idi.
Ebu Cafer skafi el-Mutezili yle diyor: Zohri rivayet etmitir ki Aie, Urve b. Zbeyre
rivayet ederek yle dedi: Ben Peygamber (s.a.a)in yanndayken Ali ve Abbas kageldiler.
Peygamber yle buyurdu: Ey Aie! Bu iki adam dnyadan benim dinimden baka bir din
zerine gideceklerdir!!

Yine yle diyor: Abdurrazzak Muammerden yle dediini rivayet eder: Zohrinin yannda
Aienin Hz. Ali hakknda Urve b. Zbeyre naklettii iki hadis vard. Ben bir gn: O
hadisler nelerdir? diye sordum.
Zohri yle dedi: Urve, Aie ve onlarn iki hadisiyle ne iin var? Allah onlar ve iki hadislerini
daha iyi bilir! Ben onlar Beni Haim aleyhine kt konumak ile suluyorum.
Daha sonra yle diyor: Birinci hadis, az nce naklettiimiz (Ali ve Abbas ile ilgili olan)
hadistir. kinci hadise gelince; Urve yle derdi: Aie bana rivayet ederek yle dedi: Ben
Peygamberin yanndaydm. Ali ve Abbas kageldiler. Peygamber yle buyurdu: Ey Aie!
Cehennem ehli olan iki adam grmek istersen, u gelen iki adama bak! Onlara baknca
Abbas ve Ali b. Ebi Talib olduklarn grdm!!!
Daha sonra Ebu Cafer skafi yle diyor: Amr b. Asn da Hz. Ali hakknda Sahih-i Buhari ve
Mslimin de Amr b. Asa dayal senetle yle dediini belirten bir hadisi vardr: Peygamber
(s.a.a)in yle buyurduunu duydum: Ebu Talip evlatlar benim dostlarm deillerdir; benim
dostlarm Allah ve salih mminlerdir!
Ebu Hureyreye gelince; onun u anlamda olan hadisi vardr: Hz. Ali Peygamber (s.a.a)
hayattayken Ebu Cehilin kz iin eli gnderdi. Peygamber (s.a.a) onu bu iinden dolay
azarladktan sonra minbere karak yle buyurdu: Hayr! Allaha yemin olsun ki, Allahn
dostunun kz ile Allahn dmannn kz bir yerde olamaz! Fatma benim tenimden bir
paradr. Onu inciten ey beni de incitir. Eer Ali Ebu Cehilin kzn istiyorsa, nce benim
kzmdan ayrlmal daha sonra neyi isterse yapmaldr!
Daha sonra yle diyor: Bu, mehur kerabis (uyduruk) hadislerdendir. Daha sonra
aklamalarda bulunarak; bu hadisin Sahih-i Buhari ve Mslimde Mesur b. Muhrime-i
Zohriden rivayet edildiini sylemektedir.
Seyyid Murteza (r.a) bu hadisi Tenzihul-Enbiya vel-Eimme adl kitabnda naklederek
yle demitir: Bu hadis, Ehl-i Beyte srt evirmekle mehur olan Hseyin-i Kerabisinin
hadislerindendir. O Ehl-i Beyt dmanlarndan birisi olarak tannrd. O halde onun rivayeti
makbul deildir.
Daha sonra Ebu Cafer skafi el-Mtezili yle diyor: Aama yle rivayet eder: Ebu Hureyre
Muaviyeyle beraber mam Hasanla bar imzalad yl Kufeye gelerek onunla mescide
gitti. Halkn onu karlamaya ve ho geldin demeye geldiini grnce, iki dizi zerinde oturup
elini dazlak bana birka kez srdkten sonra yle dedi: Ey Irakllar! Benim, Allah ve
Peygamberine yalan atfettiimi ve kendimi ellerimle cehennem ateine attm m
dnyorsunuz? Allaha yemin olsun ki Peygamber (s.a.a)in yle buyurduunu duydum:
Her Peygamberin bir haremi vardr. Benim haremim de Medinedir. Kim orada bir olay
karrsa, Allahn ve meleklerin ve insanlarn laneti onun zerine olsun.
Ebu Hureyre daha sonra yle dedi: Allah ahit tutuyorum ki Ali orada bir hadise kard!
Bu haber Muaviye ye ulanca Ebu Hureyreye mkafat verdi ve onu Medine valiliine atad.
Sfyan-i Sevri, bn-i Ebil-Hadidden[30] naklen Abdurrahman b. Kasmdan, mer b.
Abdulgaffardan yle dediini rivayet eder:

Ebu Hureyre Kufeye girince, akamlar Kinde kapsnda oturur, halk da etrafnda ember
olutururdu. Kfelilerden bir gen (ihtimalen Esbe b. Nebate imi) onun yanna gelip
oturarak yle dedi: Ey Ebu Hureyre! Seni Allaha yemin ettiriyorum! Acaba sen Peygamber
(s.a.a)in Aliye yle buyurduunu duydun mu?: Allahm! Aliyle dost olana dost, dman
olana da dman ol!
Ebu Hureyre: Evet, bunu duydum dedi.
Gen yle dedi: Allah ahit tutarm ki sen Alinin dmanna dost, dostuna da dman
oldun! daha sonra yerinden kalkarak gitti.
zetle; Muaviye edebildii kadar mmkn olan her yolla, Emirul-Mminin Hz. Ali (a.s)a
kar sitem ve zulmler yapt.
Hakszlk edenler, hangi dne (hangi akbete) dndrleceklerini yaknda bileceklerdir.

(97)
MUAVYENN MAM HASAN (A.S)A
KARI HIYANET

Muaviye, mam Hasan (a.s) bara davet etti. mam Hasann da bartan baka aresi yoktu.
Zira barn zarar ve yan etkileri Muaviyeyle savamaktan daha azd. Nitekim deerli bilgin
eyh Razi Al-i Yasin beyin telif etmi olduu Sulhul-Hasan kitabnn mukaddimesinde bu
konuyu detayl bir ekilde izah etmiiz.[31]
zellikle, Muaviyenin kendisi sulh namede mam Hasann tm artlarn kabul etti ve onu
Irak ve amda halka duyurdu. Taberi[32] ve bn-i Esir[33] gibi birok tarihi yle yazmlardr:
Muaviye mam Hasana imzal beyaz bir mektup gnderdi ve ayriyeten de yle bir mektup
yazd: Altn mhrleyip imzaladm bu kada neyi art yazarsan yaz. Ben hepsini kabul
ediyorum.
Sonra mektubu ve mhrl bo kad Abdullah b. Amir ile mam Hasana gnderdi. Ama
mam Hasan (a.s), bar artlarnn kendi el hatt ile olmasn istemeinden tm artlarn
Abdullah b. Amire yazdrd.
Ama Muaviye kendi artlarn, kendi el hatt ile yazarak onlarn altn da imzalad. Bu
antlama artlarna bal kalacana dair vadeler yadrd. Daha sonra da am ileri gelenlerini
de ona ahit tuttu. Onlar da antlamann altn imzaladlar. mzal antlama Abdullah b. Amir
tarafndan mam Hasan (a.s)a ulatrld.[34]
Muaviye bar antlamasn u ekilde bitirmiti: Muaviye, Allahn ahdini gzetecek ve
Allahn kullarndan ald ahde gre de kendi taahhtlerine amel edecektir.

Ama Muaviye, ilahi ahitlere gre davranmaktan daha ok onlar kk drmeye yaknd!
Bu yzden yapt tm ahit ve vaatleri ayaklar altna alarak binlerce adamn olduu Kufe
camisinde mam Hasan ve mam Hseyinin huzurunda mam Aliye kfretti!.
Muaviye bu davranyla Kufe halkn ezmek istiyordu. Hatta din, Peygamber ve alemlerin
Rabbini tahkir etmek istiyordu. mam Hasan (a.s), onca byk sabrna ramen bu arszla
dayanamad. Muaviyenin konumasndan sonra minbere karak, o utanmaz ve aalk
adamn aznn payn verdi.[35]
Bunun arkasndan Muaviye, mmin kullarn katli, Mslmanlarn namusuna kar
ihtiramszlk, halkn mallarnn yamalanmas, hr insanlarn zindanlara atlmas vb. gibi
Kurn ve Snnete aykr siyasetini balatt. Islah isteyen ahslar avare etti. Bozguncu
adamlar i bana getirdi, onlardan bazlarn hkmetinin vezirlik makamna atad. Amr b.
As, Muayre b. ube, bn-i Said, Busr b. Ertad, Semere b. Cundep, bn-i Semt, Mervan b.
Hakem, Mercanenin olu (Ubeydullah b. Ziyad), Velid b. Ukbe ve Ziyad b. Smeyye bu
adamlardan sadece bazlardr. Muaviye, Ziyad b. Smeyyeyi Ebu Sfyana nispet vererek
onu kendisine karde yapt. O bu yolla, Irak ialarna hakim olarak onlar ezmeyi, ocuklarn
ldrmeyi, kadnlarn esir almay, herkesi avare etmeyi, evlerini yakmay, mallarn
yamalamay ve onlarn hakknda elinden gelen her zulm esirgememesini amalamt.
Muaviye yapt tm kt amellerini, mam Hasan zehirletmek ve bylece aalk ve pislik
bir ahs olan olu Yezidin hilafete gemesini salamakla tekmil ve kamil etti. Mekke,
Medine ve Kerbela facialarn meydana getiren ite bu Yezittir. mrnden geen her bir gn
yeni bir cinayet iliyor, Allah ve Resulne meydan okuyordu. Onun bu irkin cinayetlerinden
dolay, gklerin sarsmas, yerin paralanmas ve dalarn yerle bir olmas yerinde olurdu.[36]

[1]

- Sahih-i Buhari, c. 2, s. 12.

[2]

- Ahzab / 5.

[3]

- Taberi Tarihul-Umem vel-Mluk adl kitabnn 7. cildinin, 63. yln son sayfalarnda ve bn-i Abdurabbih
Maliki kdul-Ferid, c. 2, Harre vakasnn erhinde yle yazyorlar: Yezid Peygamber (s.a.a)in buyurduu:
Kim Medine halkn korkutursa, Allah da onu dehete drsn, Allahn, meleklerin ve tm insanlarn laneti
onun zerine olsun. Allah kyamet gn o ahstan hibir ameli kabul etmeyecektir hadisine itinada
bulunmadlar. (Ahmed b. Hanbel de bunu Msned, c. 4, s. 96da baka bir yolla nakletmitir.)
[4]

- Siyuti Tarihul-Hulefa adl kitabnda yle diyor: Herkes bunu biliyordu. yle ki bn-i Tamtaki el-Fahri
adl tarih kitabnda (s. 107) yle yazyor: Bu olaydan sonra Medine erkeklerinden her biri, kzn evlendirmek
istediinde, onun bakire olduunu garanti veremiyordu. Belki de Harre vakasnda tecavz edilmitir! diyordu.
[5]

- el-thaf, s. 66.

[6]

- bn-i Kuteybe el-mamet-u ves- Siyase adl kitabnda dier tarihiler de kendi kitaplarnda nakletmilerdir.

[7]

- Bkz. el-mamet-u ves- Siyase.

[8]

- Sahih-i Buhari, c. 4, s. 155.

[9]

- Sahih-i Mslim, c. 1, s. 67.

[10]

- Msned-i Ahmed, c. 1, s. 6.

[11]

- Sahih-i Buhari, c. 4, s. 155.

[12]

- Bkz. El-stiab, Busrun erhi hali.

[13]

- erh-i Nehcl-Belaa, bn-i Ebil-Hadid, c. 4, s. 4 (Msr basks)

[14]

- erh-i Nehcl Belaa, bn-i Ebil-Hadidden naklen, c. 4 s. 70.

[15]

- Hakim Niaburi bu hadisi el-Mstedrek, c. 3 s. 130da naklederek yle demitir: Bu hadis, Buhari ve
Mslimin artyla sahihtir. Ama onlar bu hadisi nakletmemilerdir! Zehebi de Telhisul-Mstedrekte bu hadisin
sahih olduuna hkmetmitir.
[16]

- Mstedrek-i Hakim, c. 3, s. 135.

[17]

- a.g.e. c. 3, s. 150.

[18]

- Mstedrek-i Hakim, c. 3, s. 129.

[19]

- Mstedrek-i Hakim, c. 3, s. 129.

[20]

- Mstedrek-i Hakim, c. 3, s. 122.

[21]

- a.g.e. c. 3, s. 124.

[22]

- erh-i Nehcl-Belaa, bn-i Ebil-Hadid, c. 1, s. 468.

[23]

- l-i mran / 61.

[24]

- Msned-i Ahmed, c. 6, s. 323.

[25]

- Sahih-i Buhari, c. 4, s. 147; Sahih-i Mslim, c. 1, s. 44.

[26]

- Hucurat / 9.

[27]

- Sahih-i Buhari, c. 1, s. 61.

[28]

- Kasas / 41-42.

[29]

- erh-i Nehcl Belaa, bn-i Ebil-Hadid, c. 1, s. 358.

[30]

- erh-i Nehcl-Belaa, bn-i Ebil-Hadid, c. 1 s. 360.

[31]

- Bu kitab, Ayetullah Seyyid Ali Hamene-i Sulh-u mam Hasan Por kuhterin Nermi-i Kahramane-i
Tarih ad altnda Farsaya tercme etmilerdir.
[32]

- Tefsir-i Taberi, c. 6, s. 93.

[33]

- Tarih-i bn-i Esir, c. 3, s. 162.

[34]

- el-mamet ves Siyaset, bn-i Kuteybe s. 200.

[35]

- el-mamet-u ves- Siyaset, bn-i Kuteybe s. 200.

[36]

- Muaviyenin cinayetleri hakknda daha fazla bilgi edinmek isteyenler el-Gadir kitabnn 11. Cildine,
hakeza Ehl-i Snnet aliminin telif etmi olduu Nesayihul-Kafiye li Men Yetevella Muaviye kitabna
mracaat edebilirler. (M.)

YEDNC BLM

EHL- SNNET ALMLERNN

KURNIN VE RESULN AIK NASLARI KARISINDAK
THATLARI

(98)

ACABA SAHABENN HEPS ADL MYD?!

Evet, Ehl-i Snnetin adeti budur. Onlarn izledikleri metot da budur. Sanki Peygamber
(s.a.a)le sohbet etmek, Onunla arkadalk yapann adaletle akan ilerden uzak durmasn
salyor ve onlara adillik kazandryordu.
Bu nedenle, bu sohbet arkada Peygamber (s.a.a)den ne nakletse hemen kabul ediyorlard.
Bu nakile gre, deliller getirmekte, onun ieriine gre amel etmekteydiler. Bunu yaparken de
sahabenin adalet, iman, doruluk ve emanetdarln kesinlikle ie katmazlard.
Bu hibir akli ve nakli delile dayanmayan bir mevzudur. Zira sadece Peygamber (s.a.a)le
sohbet etmek veya arkadalk yapmak, byk bir fazilet olmasna ramen, onlarn her eyden
mahfuz kaldna kesinlikle delil deildir. O halde sahabe gnah ve hatadan mahfuz kalma
asndan, dier insanlar gibidirler ki aralarnda doru szl, gnahlara yaklamayan, adil,
gvenilir kimseler olduka oktur. Tabi bu insanlar arasnda haddini bilmez, zalim ve
gnahkar insanlar da bulunur.
Hadis nakleden ahsn (ravi), adalet sahibi olmasnn mutlak bir ekilde art olduuna dair
eri delil vardr; isterse bu ahs sahabeden olsun hibir fark gzetilmemelidir. Ama adil
olmayan ahsn rivayeti eri hkm gereince kesinlikle itibarn kaybetmektedir. Vaziyetleri
malum olmayan ahslar da ayn hkme sahiptir. Bu ahslar hakknda, adil olduklar
ispatlanncaya kadar aratrma yaplmaldr. Eer adaletleri ispatlanrsa, o zaman onlarn
hadislerine fru-u dinde amel edilir. Ama usul-u dinde adil ravinin rivayeti delil olarak
kullanlamaz. Eer ravinin adil olduu ispatlanmazsa, onun rivayet ettii hadise amel etmek
iin hi yol yoktur.
Bunlar, Ehl-i Snnetin haberi vahit (rivayetler) hakkndaki grlerinden bildiimiz
eylerdir. Elbette buraya kadar bizimle onlar arasnda bir ihtilaf yoktur.
Ehl-i Snnetin kendisini, sahabenin rivayet ettii hadise amel etmeye ve ona gre delil
getirmeye ynlendiren sebep, onlarn sahabenin tmn adil bilmesidir. Sanki Ehl-i Snnet,

sahabenin hepsinin adil olduuna inanmakla Peygamber (s.a.a)in makamn ycelteceini

zannetmitir. Halbuki onlarn, sahabe hakkndaki tutumlar ak bir yanltr. Zira Peygamber
(s.a.a)i mnezzeh bilmek ve Onu korumak, O Hazretin snnetinin yalanclarndan mnezzeh
tutulmasyla mmkndr.
Peygamber (s.a.a)in kendisi slam mmetini yalanclarn dehaletinden sakndrarak yle
buyurmutur: ok yaknda bana yalan atfedenler oalacaklardr. Kim, kastl ve bildii
halde bana yalan atfederse yeri cehennem olacaktr.
Eer Ehl-i Snnet kardelerimiz -Allah bizi ve onlar hidayet etsin- Kurnn muhkem
ayetlerinde biraz dnecek olsalard onu, mnafklarn zikri ve Peygamber (s.a.a)in
onlardan eziyet grmesiyle dolu bulurlard. Tevbe suresinde onlarn (mnafklarn) rezaletleri
hakknda nazil olan ve Ahzab suresinde olanlardan sz edilen ayetler, bu konunun anlalmas
iin yeterlidir:
Mnafklar sana geldiklerinde: ahitlik ederiz ki sen Allahn Peygamberisin derler.
Allah da bilir ki, sen elbette Onun Peygamberisin. Allah, mnafklarn kesinlikle
yalanc olduklarn bilmektedir.[1]
Ve o zaman, mnafklar ve kalplerinde hastalk (iman zayfl) bulunanlar: Meer
Allah ve Resul bize sadece kuru vaatlerde bulunmular diyorlard. [2]
Ashabn nifak lsn bilmek iin u ayete bakmamz yeterlidir. Allah (c.c) yle
buyuruyor:
Medine

halkndan

bir

takm

mnafklar

vardr

ki,

mnafklkta

maharet

kazanmlardr. Sen onlar bilmezsin, biz biliriz onlar.[3]

And olsun onlar nceden bir fitne karmak istemiler ve sana nice iler evirmilerdi.
Nihayet hak geldi ve onlar istemedikleri halde Allahn emri yerini buldu.[4]
Baaramadklar bir eye (Peygambere suikast yapmaya) da yeltendiler. Ve srf Allah
ve Resul kendi ltuflarndan onlar zenginletirdii iin almaya kalktlar. [5]
Kim bu ve buna benzer ayetler zerinde biraz dnecek olursa, o zamanda mnafk ve
vaziyetleri belli olmayan bir takm insanlarn olduunu az ok anlayacaktr. Bu durum pheli

olduundan, adil olduklar bir bir ispatlanncaya kadar tm sahabenin hadisinden uzak
durmak gerekir.
Ama biz mamiye ias, adaletleri ispatlanm olan sahabelerin hadislerinin hepsini kabul
ederek amel ederiz. Zira Allah (c.c) yle buyurmutur: Bilmiyorsanz zikir ehlinden
sorun. Biz sahabe ierisinden alimlerin, dorularn ve sadk kimselerin yanndayz.
Buna ilave olarak, Ehl-i Beyt mamlarnn hadisleri de bize yeterlidir. nk onlar Kurnn
eidirler ve doru yol onlarn vesilesi ile tannr. Keke Kurn ayetlerinde geen
mnafklarn, Peygamber (s.a.a)in vefatndan sonra nereye gittiklerini bir bileseydik.
Peygamber (s.a.a)i bir mr boyunca incitip hzne boan, vefatna yakn yazdrmak istedii
vasiyetine engel olan mnafklar nerelere gittiler acaba?
Sahabeden bir grup dan bandan talar yuvarlatp, Peygamber (s.a.a)in devesini rkterek
O Hazreti yere ykmak istemilerdi. O zaman Peygamber (s.a.a) Tebk savandan
dnmekteydi.
Ahmed b. Hanbelin bu hususta Ebu Tufeylden naklettii hadis ok uzundur. O (Msnedin
altnc cildinin sonunda) yle diyor: O gn Peygamber (s.a.a) bir grup sahabeye lanet etti. Bu
hadis Mslmanlarn geneli arsnda olduka mehurdur.
Tarihilerin geneli yazmlardr ki Peygamber (s.a.a) ashabndan bin kiiyle beraber Uhuda
doru gitti. Uhuda varmadan nce -tm sire yazarlarnn aka syledii gibimnafklardan yz kii geri dnd. Mnafklardan sadece birka tanesi tannma korkusu
yznden geri dnememiti.
Buna ek olarak, eer bin kii ierisinde bu yz mnafktan baka mnafk olmadn kabul
etsek bile, vahyin kesilmesi ve Peygamber (s.a.a)in beka alemine g etmesiyle btn
mnafklar nereye kayboldu? Tadklar nifak nasl birden bire dzeli verdi?!
Peygamber (s.a.a)in hayat, mnafklarn nifakna m sebep oluyordu?! Yoksa Peygamber
(s.a.a)in vefat, onlarn iman ve adalet sahibi olarak peygamberlerden sonra Allahn en
faziletli kullar olmalarna m neden oldu?! Nasl ashabn gerek yz Peygamber (s.a.a)in
vefatyla deiiverdi? Ve nasl, o nifaklarndan sonra yle bir kutsallk buldular ki iledikleri
onca sular onlarn bu kutsallnda etki brakmad? Bizim, akl ve vicdan d bu eylere
inanmamz gerektirebilecek ey nedir?

Bunlara ilave olarak, biz, Kurn ve Snnetten, baz mnafklarn kendi nifaklarnda baki
kalacaklarn anlamaktayz:
Muhammed ancak bir peygamberdir. Ondan nce de peygamberler gelip gemitir.
imdi o lr ya da ldrlrse, gerisin geriye (eski dininize) mi dneceksiniz? Kim
(byle) geri dnerse, Allaha hibir ekilde zarar vermi olmayacaktr. Allah
kredenleri mkafatlandracaktr.[6]
Bu konuda Buharinin[7] zincirleme senetle Ebu Hureyreden naklettii u hadis yeterlidir:
Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Kyamet gn ben (havuzun kenarnda) durduum zaman,
bir grubu grr ve kim olduklarn tanrm. Benimle onlar arasndan bir adam karak yle
der: Geliniz! Ben de: Nereye? derim. Adam cevap olarak: Allaha yeminler olsun ki
cehenneme der. Ben yle sylerim: Neden, bunlar ne yapmlar? Adam yle cevap verir:
Onlar senden sonra gerisin geriye eski hallerine dndler. Bundan sonra baka bir grubu
getirirler. Ben onlar da tanrm. Benimle onlar arasnda bir adam karak; Geliniz diye
seslenir. Ben: Nereye? diye sorarm. Adam: Allaha yemin olsun ki cehenneme der. Ben:
Bunlar ne yapmlar? diye sorarm. Adam yle cevap verir: Bunlar senden sonra gerisin
geriye eski hallerine dndler. Ben onlar arasndan ok az bir adamn cehennem ateinden
kurtulduunu grrm.
Buhari ayn babn (Havuz bab) sonlarnda Ebu Bekirin kz Esmann yle dediini
nakleder: Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Ben Kevser havuzundaym ve sizden bir grubun
bana geldiini grrm. Bu srada bazlarn yakalarlar. Ben yle sylerim: Allahm!
Bunlar benden ve benim mmetimden olanlardr. yle cevap verilir: Bunlarn senden
sonra neler yaptklarn biliyor musun? Allaha yemin olsun ki onlar gerisin geriye eski
hallerine dndler.
bn-i Melike yle derdi: Allahm! Biz, ilk durumumuza geri dnmekten ve dinimizden
sapmaktan sana snrz.
Yine Buhari ayn babda Said b. Mseyyibten Peygamber (s.a.a)in yle buyurduunu
rivayet eder: Ashabmdan bir grup Kevser havuzunda benim yanma gelecektir. Onlara
havuzda krba vururlar. Ben: Allahm! Bunlar benim ashabmdr derim. Allah (c.c) ise
yle buyurur: Bunlarn senden sonra ne yaptklarn bilmiyorsun. Bunlar senden sonra
gerisin geriye dndler.

Yine Buhari ayn babda Sehl b. Saddan Peygamber (s.a.a)in yle buyurduunu nakleder:
Ben sizi havuzun banda toplarm. Benim yanmdan geen herkes ondan ier. O havuzdan
su ien birisi bir daha asla susamaz. Bana tandm baz ahslar getirirler. Onlar da beni
tanrlar. Daha sonra benimle onlar arasna ayrlk der.
Ebu Hazim yle dedi: Numan b. Ebu Eyya bana: Sehlden bu ekilde mi duydun? diye
sordu. Ben de: Evet dedim.
Ebu Said-i Hudri yle dedi: Ben de onu Peygamber (s.a.a)den duydum. Ancak Ebu Said-i
Hudri unu da eklemektedir: Peygamber (s.a.a) yle devam etti: Ben; Onlar bendendir
derim. Cevap yle verilir: Onlarn senden sonra neler yaptklarn bilmiyorsun. Ben de
yle sylerim: Benden sonra onu deitirenlere yazklar olsun.
Kastalani radus-Saride bu kelimenin erhinde yle diyor: Onu deitirdi demek,
Peygamber (s.a.a)in dinini deitirdi anlamndadr.
Yine ad geen babda (havuz bab) Ebu Hureyreden yle dedii rivayet edilir: Resul-i
Ekrem (s.a.a) yle buyurdu: Kyamet gn ashabmdan bir grup yanma gelir de onlar
havuzun yannda krbalarlar. Ben yle sylerim: Allahm! Bunlar benim yarenlerimdir.
Allah (c.c) yle buyurur: Bunlarn senden sonra neler yaptklarn bilmiyorsun. Bunlar
senden sonra gerisin geriye dndler.
Buhari yle diyor: Asim de Ebu Vailden, o da Hzeyfeden rivayet etmitir. Ayn ekilde
Buhari Hudeybiye Gazvesi babnda[8] Ala b. Mseyyibden, o da babasndan yle dediini
nakleder: Berra b. Azibi mlakat ederek yle dedim: Ho haline! Peygamber (s.a.a)in
sahabesiydin. O aa altnda da Peygamber (s.a.a)e biat ettin.
Berra yle dedi: Birader zade! Ama sen Peygamber (s.a.a)den sonra neler yaptmz
bilmiyorsun!!
Yine bn-i Abbastan Peygamber (s.a.a)in yle buyurduu rivayet edilir: Ashabmdan bir
grubu sol taraftan gtrrler. Ben yle derim: Benim ashabm! Benim ashabm! Bana yle
cevap verilir: Bunlar, sen onlar terk ettiin andan itibaren gerisin geriye dndler.

(99)
EHL- SNNETN EHL- BEYTE
SIRT EVRMES

Ehl-i Snnet kendi usul-i dinlerini Ebul-Hasan Eari ve Maturidi gibi ahslardan
almlardr. Furu-u dini (hkmleri) ise drt mezhep fakihlerinden almlardr. Halbuki Ehl-i
Beytin, Kurn mesabesinde olduunu belirten naslar bulunduunu bilmektedirler. Ehl-i
Beyt, aynen Nuhun gemisi misalidir. Ona binen kurtulmu, ondan yz eviren ise boulup
helak olmutur.
Ehl-i Beyt, Beni srail arasndaki Htta kaps gibidir. Ondan geen balanmtr.
Ehl-i Beyt, mmete nispetle, ban bedenene nispeti gibidir. Hatta bata bulunan gz gibidir.
Buna benzer daha nice nass ve rivayetler mevcuttur.
Biz el-Fusulul-Mhimme adl kitabn 12. Faslnda Ehl-i Snnetin Ehl-i Beytten uzak
kalmas hususunda genie bahsettik. Burada okurlara daha fazla bilgi vermek iin onu
naklediyoruz.
Ehl-i Snnet kardelerimizin Ehl-i Beyt mezhebinden uzak kalmas, onlarn hadislerine ne
usul-u dinde, ne de fru-u dinde itina gstermemeleri eklindedir. Kurnn tefsirinde de
onlara yani nbvvet ailesi olan Ehl-i Beyte mracaat etmemilerdir.
Ehl-i Snnet, Ehl-i Beyte, Allahn cisim olduuna inanp da Murcie mezhebinden olan
Mekatil b. Sleymana verdii deer kadar bile deer vermemekteler. Harici, Mrcie,
Mebbihe ve Kaderiyelerin szlerine verdikleri nem kadar bile Ehl-i Beytin hadislerine
itina gstermemektedirler!!!
Eer nbvvet hanedanna mensup olanlarn tmnn rivayetlerini bir araya toplarsak,
Buharinin sadece harici ve yalanc krimeden naklettii rivayetlere bile yetimeyecektir!
Bunlardan daha da zcs udur ki: Buhari, Sahih-i Buhari adl kitabnda Ehl-i Beytten
nakledilen hadislerden delil getirmemektedir. Zira o, mam Sadk, mam Kazm, mam Rza,

mam Muhammed Taki, mam Hadi ve ayn asrda yaad mam Hasan Askeriden rivayet
nakletmemitir.
Bunlara ek olarak, Buhari, Hasan b. Hasan, Zeyd b. Ali b. Hseyin, Yahya b. Zeyd
Muhammed b. Abdullah b. Hasan (Nefsi Zekiyye), kardei brahim b. Abdullah, Hseyin b.
Ali (Fahh ehidi), Yahya b. Abdullah b. Hasan, kardei dris b. Abdullah, Muhammed b. Cafer
Sadk, Muhammed b. brahim Tabatabai, onun kardei Kasm-i Resi, Muhammed b.
Muhammed. Zeyd b. Ali, Muhammed b. Kasm b. Ali b. mer, Eref b. Zeynul-Abidin a.s(Talikann hkmranyd ve Buhari[9] ile ayn asrdayd) gibi Ehl-i Beyt ahsiyetlerinden, ne
de bu hanedann Abdullah b. Hasan, Ali b. Cafer Arizi gibi byk ve ileri gelenlerinden, ne de
Resulullahtan

sonra

mmet

arasnda

brakt

yaknlarndan

da

bir

rivayet

nakletmemilerdir!!!
Buhari, hatta Peygamber (s.a.a)in bircik torunu mam Hasan (a.s)dan bile hadis rivayet
etmemitir. Halbuki Buhari, Haricilerin teblicisi ve Ehl-i Beytin azl dman olan mran b.
Hattan-i Hariciden bile rivayet etmitir. mran b. Hattann Hz. Ali (a.s)n katili bn-i
Mlcem hakkndaki iirini bile rivayet ederek ona istinat etmektedir. O iir udur:
Nasl bir darbeydi de zahit birisi indiriverdi. Bu iinde Allahtan cenneti istemekten baka
hedefi yoktu. Ben onu hatrladm her gn, onun (bn-i Mlcemin) gzel amellerinin
herkesten daha fazla olduunu dnyorum!!!
Kabenin Rabbine ve peygamberler gnderen Allaha yemin olsun ki ben, Buharinin, mam
Alinin katili bn-i Mlcemin vcs mran b. Hattan-i Hariciden rivayet edip de Ehl-i
Beytten rivayet etmediini grdm zaman aknlk ierisinde kaldm. i buraya kadar
ilerleteceini dnmemitim!!!
bn-i Haldun, bu st kapal srr aydnla ve akla kavuturmutur. Fkh ilmine giri adl
mehur yazsnda, Ehl-i Snnet mezheplerini zikrettikten sonra yle yazyor: Ehl-i Beyt,
tm Mslmanlarn normal metotlarnn tersine ayr bir mezhep icat etti! Kendilerine mahsus
fkh meydana getirdiler. Bunu da sahabeyi ktleme, imamlarn masum oluu, kendi
grlerinden ihtilaf ortadan kaldrma temelleri zerine yerletirdiler.
Daha sonra ise yle diyor: Bunlarn tm temelden botur.

Yazar: Biz, fkhn nasl bir ekilde sahabeyi ktleme temelleri zerine kurulu olduunu
bilmiyoruz! lahi hkmler, nasl halktan bir kiiyi eletirmekle karlabilir? bn-i Haldun
filozoflardan saylr. Ey akl sahipleri! Peki bu samalamaklar da neyin nesi? Biz ia
toplumunun alimleri, kendi kitaplarnda mamlarn ismet ve masumluunu akli ve nakli
delillerle ispatlamlardr. Bu kitap onlar kapsayacak dzeyde deildir.
Eer bu konuyu aklamaya kalkrsak bu kitabn mevzusu dna km oluruz. Ama
mamlarn masumluunun ispat iin u yeterlidir: Hz. Peygamber (s.a.a)in rivayetleri
dorultusunda onlar, batln hibir surette kendisine yol bulamad Kurn mesabesindedirler.
Ehl-i Beyt mamlar mmetin ihtilafa dmeme gvencesidirler. Herhangi bir grup onlarla
muhalefete kalkrsa eytann grubuna girmi olur. Ehl-i Beyt bu mmetin necat ve kurtulu
gemileri ve Htta kaplardr. slamn gerek simasn, sapklarn batl szlerinden ve tahrif
edilen her eyden temizleyen yine Ehl-i Beyttir. Allahn salat ve selam onlarn tmnn
zerine olsun.
Yine bn-i Haldun yle yazyor: Hariciler de aynen Ehl-i Beyt gibi Mslmanlardan
uzaklat.[10] Ama Mslmanlarn byk bir ounluu onlarn mezhebine itina etmediler. Tam
aksine Mslmanlar Ehl-i Beyt ve Haricilerin mezheplerini iddetle eletirdiler. Biz de onlarn
mezhebinden hibir eyi tanmyoruz. Onlarn kitaplarndan rivayet nakletmeyiz. Halknn ia
olduu yerler hari onlardan hibir iz bulunmaz. iann mezhebi kitaplar, halknn ia
olduu ehir ve memleketlerde veya Yemen vb. gibi devletlerde kurduklar hkmet nedeniyle
bulunmaktadr.[11] Hariciler de ayn ekildedirler. Bu iki frkadan (ia ve Hariciler) her biri
fkh konusunda birok kitap ve acayip grlere sahiptirler!
Bu konuda bn-i Haldunun gr ve szleri bu idi. yice dikkat edin de arn.
Daha sonra bn-i Haldun asl konusuna dnerek Ehl-i Snnet mezheplerini aklamaya, Ebu
Hanifenin mezhebinin Irakta, Maliki mezhebinin Hicazda, Hanbeli mezhebinin am ve
Badatta, afii mezhebinin de Msrda yaylma nedenlerini erh etmeye balar. Bu konuda
yle der: Daha sonralar Msrda Rafizilerin devlet kurmasyla Ehl-i Snnet mezhebi
ortadan kalkt. Onun yerine Ehl-i Beyt fkh resmiyete ulat. Onlarn muhalifleri darmadan
oldular. Bu durum Rafizi klelerin kurduu devlet (Yani Fatmilerin Msrda kurduklar
devlet) Salahattin Eyyubi tarafndan yklp afii mezhebi tekrar Msra dnnceye kadar
devam etti.

bn-i Haldun ve onun emsalleri kendilerinin hak zere olup Peygamber (s.a.a)in snnetine
uyduklarn ve Ehl-i Beytin de sapk, yoldan km, bidat koyan ve Rafizi yani slam
camiasndan uzaklam olduunu mu dnmektedirler!!
Eer bir Mslman bu szleri duyar da sarslrsa arlmamaldr. Hatta slam ve
Mslmanlarn bu halinden dolay lrse bile armaya yer yoktur. Zira hakk ayaklar altna
alma, ondan bu kadar uzak durma kendi doruk noktasna ulamtr.
Acaba bn-i Haldun Peygamber (s.a.a) hanedannn sapm, yoldan km ve bidat koyanlar
olduuna m inanyor? Ayn Ehl-i Beyt Kurnn nass ile her trl pislik ve ktlkten
arnmtr ve Cebrail Tathir ayetini onlarn hakknda nazil etmitir. Peygamber (s.a.a) Allahn
emriyle onlar yanna alarak mbaheleye gtrmtr. Allah Kurn- Kerimde onlara sevgi
ve dostluu farz klmtr. Allah (c.c) onlarn velyetini farz klmtr.
Onlar, Kurtulu gemisi, mmetin gvencesi ve Htta kapsdrlar. Onlar Allahn, hibir zaman
kopmayacak salam ipidirler. Onlar, herkesin onlara sarlmas durumunda asla sapkla
dmeyecei iki ar emanetten birisidirler. Kim bu iki emanetten birisinden vazgeerse
kurtulu yolunu bulamaz. Peygamber (s.a.a) onlar, bedendeki ba ve bataki gz gibi aziz ve
saygn tutmamz emrediyor.[12] Peygamber (s.a.a) bizi, onlardan ne gemek veya onlara kar
kusur etmek hususunda uyarm ve sakndrmtr.[13] Peygamber (s.a.a) tam bir aklkla yle
buyurmutur: Dinimi ayakta tutacak olan Ehl-i Beytimdir. Her nesilde meydana gelecek
sapmay Ehl-i Beytim dzeltecektir.[14]
Peygamber (s.a.a) yle ilan etti: Ehl-i Beyti tanmak cehennem ateinden kurtulmaya sebep
olur. Onlar sevmek srat kprsnden gemeye neden olur. Onlarn velayeti ise azaptan
gvende olmay salar.[15]
Peygamber (s.a.a) yle buyurmutur: Ancak Al-i Muhammedin hakknn tannmasyla
amellerin amel sahibine bir faydas olur.[16]
Yine Peygamber (s.a.a) yle buyurmutur: Kyamet gn bu mmetten kendi yerinden
hareket eden herkesten (slam mmetinden) Ehl-i Beytin sevgisi hakknda soru
sorulacaktr.[17] Eer birisi mrn Rkn ile Makam[18] arasnda kyam, rku ve secdede
geirir de Al-i Muhammedin dostluk ve sevgisini tamadan lrse cehennem ateine
girecektir.[19]

Btn bunlardan sonra slam mmetinin Ehl-i Beyt yolundan baka bir yola gitmeleri doru
olur mu? Allah ve Resulne iman etmi Mslmanlarn, Ehl-i Beytin metodundan baka bir
metot izlemeleri yerinde olur mu? Eer cevap olumsuzsa, peki bn-i Haldun nasl tam bir
arszlk ve kstahlkla, onlar bidat karmakla sulayabiliyor?!!
Tathir, Zil-Kurba, Ulul-Emr ve tisam bi Hablillah ayetleri bn-i Halduna bunu
mu emrediyor? Acaba Allahn Dorularla birlikte olun diye buyurduu emir bn-i
Haldunun byle davranmasn m gerektiriyor?! Yoksa tm Mslmanlarn sahih olduunu
itiraf ettikleri Peygamber (s.a.a)in buyruklar m bunu gerektiriyor? Biz bu hadislerin
tmn, (hepsi de onlara ihtiram nitelii ve Mslmanlarn onlara kar vazifelerini
anlatmaktadr) deiik yol ve senetlerle Sebilul-Mminin adl kitabmzda nakletmiiz.
Onlara mracaat edecek olursanz, Ehl-i Beytin hakikatini ve onlarn slam dinindeki yce
makamlarn anlayacaksnzdr.
Ayriyeten Ehl-i Beyt (a.s)n btn cefalara tabi tutulacak bir gnahlar yoktu. Onlara
itinaszlk gsterilmesine sebep olacak bir eksiklikleri yoktu. Keke Ehl-i Snnetin drt
mezhebine tabi olanlar, ihtilafl meselelerin naklinde Ehl-i Beytin metodunu da, amel
edilmeyen mezheplerin ihtilafl konularn naklettikleri gibi nakletseydiler.
Biz Ehl-i Snnetin hibir asrda, Ehl-i Beyte kar byle bir muamelede bulunduunu
grmedik. Onlar, Ehl-i Beyte, Allahn yaratmad bir halk muamelesi yaptlar. Onlara, ilim
ve hikmetten hibir nasipleri olmayan kimseler muamelesi yaptlar.
Evet, bazen Ehl-i Beyt ialarnn ismini anarak onlara Rafziler diye hitaplarda bulunmular
ve onlar birok iftiralarla yad etmilerdir. Ama artk bugn zulm ve tecavz asr gemi,
kardelik asr gelip atmtr. Tm Mslmanlarn, Peygamber (s.a.a)in ilim ehrine girmeleri
iin ehrin kapsndan gemeleri gerekir.
Artk tm Mslmanlarn Htta kapsndan geerek mmetin gvencelerine snmalar ve
kurtulu gemilerine binmeleri gerekir. Ehl-i Beyt ialarna yaklamal ve aralarndaki kt
dnceleri gidermeleri lazmdr. ki grup arasndaki iliki ve irtibat sabah artk
aydnlanmtr. el-hamdu lillahi rabbil-alemin.

(100)
SEFA VE KARDELE DAVET

Ey kardeler! Birbirimize kar bu kadar ktmser olmamz ne zamana kadar devam edecek?
Bunca kin ve dmanlk neden? Bir olan Allah, hepimizin Rabbi deil mi? Dinimiz slam,
semavi kitabmz Kurn, tavaf ettiimiz ve namaz kldmz kble Kabe deil mi? HatemlEnbiya Muhammed b. Abdullah (s.a.a) bizim Peygamberimiz, Onun sz ve davranlar
snnetimiz deil mi? Be vakit namaz, Ramazan ay orucu, hac ve zekat bize farz klnanlar
deil mi?
Biz Mslmanlar asndan helal, Allah ve Peygamberinin helal ettii eylerdir; haram ise
Allah ve Resulnn haram kld eylerdir. Hak, Allah ve Resulnn hak bildiidir; batl ise
Allah ve Resulnn batl bildiidir. Allah ve Resuln dostlar bizim dostumuz, Allah ve
Resulnn dmanlar ise bizim dmanlarmzdr.
Kyamet bir gn gelecektir, onda hibir phe yoktur. Allah, kt amelleri ileyenleri
cezalandrmak, iyi amel ileyenleri de mkafatlandrmak iin tm lleri diriltecektir.
Bu sylediklerimizde ia ve Snni ayn gr paylamyor mu? Herkes, Allaha, meleklere,
kitaplara ve peygamberlere iman etmi ve Allah peygamberleri arasnda hibir fark
koymayarak yle demilerdir: Allahm! Duyduk ve senden balanma dileyerek sana
itaat ettik. Allahm! Her eyin dn sanadr.[20]
htilafl konularda, ia ile Snni arasndaki niza ve ihtilaf, gerekte sorevidir (kktr). ia
ve Snni arasnda kesinlikle kobrevi (byk) bir niza ve ihtilaf yoktur.
Grmyor musunuz ki ia ve Snni bir eyin farz oluunda, haram oluunda veya mstehap
ve mekruh oluunda ihtilaflar olursa veya bir ahsn adalet veya fsknda, birisinin Allah
dostu olduu iin dostluunun veya Allah dman olduu iin dmanlnn farz oluunda
ihtilafa derlerse, her biri (ia ve Snni) eri delilin gerektirdii eye gre amel eder.

Eer her iki frkann, herhangi bir eyin slamda olduu veya olmad ya da pheli olduu
bir hususta herhangi bir bilgi veya delilleri olursa, bu onlarn ekimesine ve ihtilafa
dmelerine sebep olmamaldr.
Buhari[21] Ebu Seleme ve bakalarndan Peygamber (s.a.a)in yle buyurduunu rivayet eder:
Eer hakim hkmeder veya itihat eder de doru karsa, iki sevap alr. Eer yanl karsa
bir sevap alr.
bn-i Hazm Endlsi[22] yle yazyor: Bir grup yle dedi: Eer bir Mslman akait ile ilgili
bir konuda veya hkmlerde ters bir fetva verirse, kafir ve fask olmaz. Kim bunlardan
herhangi birisi hakknda itihat eder de hak zannettii eyi belirtirse, her halkarda sevap
kazanr. Eer itihad doruysa iki sevap kazanr; yanlsa veya hata yapmsa bir sevap
kazanr.
Bu, bn-i Ebi Leyla, Ebu Hanife, afii, Sleyman Sevri ve Davud b. Alinin grdr. Ayn
zamanda bu gr, ayn konuda gr belirten tm sahabenin gr ve nazardr. Bu hususta
onlar arasnda hibir ihtilaf grlmemitir...
Bu konuda aka gr belirten birok ia ve Snni alimi vardr. O halde ey Mslmanlar!
Btn bu dmanlk neden? Allah Teala yle buyurmuyor mu? Mminler ancak
kardetirler. yleyse kardelerinizin arasn dzeltin ve Allahtan korkun ki
esirgenesiniz.[23]
Birbirinizle ekimeyin; sonra zlp korkuya kaplrsnz da kuvvetiniz gider. [24]
Kendilerine apak deliller geldikten sonra, paralanp ayrla denler gibi olmayn.
te bunlar iin byk bir azap vardr.[25]
Peygamber (s.a.a) de yle buyurmutur: Mslmanlarn tm bir ahde tabidirler. Onlarn
en kts, onun klarnda bulunanlardr. Onlar, yabanclar karsnda bir gtrler. Kim
Mslman kardeinin ahdini bozarsa, Allahn, meleklerin ve tm insanlarn laneti onun
zerine olsun. Kyamet gn onun hibir ameli kabul edilmeyecektir.
Bu husustaki sahih ve muteber hadisler tevatr haddine ulamtr. zellikle Ehl-i Beyt
yoluyla daha fazladr. Biz el-Fusulul-Mhimme adl kitabmzda, slam mmetini
sevindirecek ve ferahlatacak kadar nakletmiiz...

[1]

- Mnafikun / 1.

[2]

- Ahzab / 12.

[3]

- Tevbe / 101.

[4]

- Tevbe / 48.

[5]

- Tevbe / 74.

[6]

- Al-i mran / 144.

[7]

- Sahih-i Buhari, c. 4, s. 94, Havuz bab.

[8]

- Sahih-i Buhari, c. 3, s. 30 (Hudeybiye Gazvesi bab)

[9]

- Hicri 250. Ylda Buharinin vefatndan 6 yl nce Irakta ehit edildi!

[10]

- Baknz nasl da Allahn, kendilerinden her trl pislik ve gnah giderdii Ehl-i Beyti Hariciler ile ayn

kefeye koyuyor? (Allaha snrz.)

[11]

- bn-i Haldun bu cmlesinde yalan sylemitir: Eer bn-i Haldun onlarn mezhebinden bir ey bilmiyorsa,

onlarn kitaplarndan bir ey rivayet etmiyorsa ve onlara ait bir eye sahip deilse peki Ehl-i Beytin tm
Mslmanlarn aksine hareket ederek bidat koyduunu nereden biliyor? Onlarn temellerinin hepsinin bo
olduunu, o haddini bilmez adam nereden anlad.?!
[12]

- eblencinin Nurul-Ebsarnn haiyesinde safur-Rabin s. 114. Allame Sebban.

[13]

- Sekaleyn hadisine iarettir. Bkz. Rafets- Sadi, Ebu Bekir Alevi, bab: 5, 4. ayetin tefsiri, bn-i Hacer

Mekki Savaikul-Muhrika, bab. 11

[14]

- Savaik, bn-i Hacer Mekki, s. 92.

[15]

- e-ifa, s. 41.

[16]

- Taberani Mucemul- Evsat, ondan naklen Siyuti hyaul-Meyyit bi Fezail-i Ehl-i Beyt, Nebhani Erbainde.

[17]

- Taberani bn-i Abbastan nakleder, Siyuti hyaul-Meyyitte ve Nebhani de Erbainde

[18]

- Mekan isimleridir.

[19]

- Mstedrek-i Hakim, Sahih-i bn-i Habban, Siyuti hyaul-Meyyit, Erbain-i Nebhani

[20]

- Bakara / 285.

[21]

- Sahih-i Buhari, c. 4, s. 177.

[22]

- el- Fasl, c. 3, s. 247.

[23]

- Hucurat / 10.

[24]

- Enfal / 46.

[25]

- Al-i mran / 105.

SEKZNC BLM

KTABIN HATMES

HZ. ALNN PEYGAMBER (S.A.A)DEN SONRA HALFETE LYAKAT

Kitabmza aynen baladmz gibi Peygamber (s.a.a)den sonra imamet bahsi ile son
veriyoruz. Bu ise Allah ve Resulnn bu konuya olan has ilgileri sebebiyledir. Bu durum tm
Mslmanlarn dini ve dnyevi ilerinde ona ihtiya duymalarndan kaynaklanr. te bu
yzden Peygamber (s.a.a) Allahn emriyle bu yolda hibir fedakarlktan ekinmemitir.
Peygamber (s.a.a)in daha ilk gnden slam devletini tesis ederken izledii yolu bilen herkes,
Hz. Ali (a.s)n Hz. Peygamber (s.a.a)in hanedan ierisinden Onun veziri, iinin orta,
dmanlarna kar muhafz, ilminin sahibi, hikmetinin varisi, veli ahdi ve halifesi olduunu
ok iyi bilir.
Kim Peygamber (s.a.a)in, daha bisetin balangcndan lmne dek sz ve davranlarna
dikkat ederse, O Hazretin her frsatta bu mevzuu atn ve Ali (a.s) vdn grecektir.
Peygamber (s.a.a) bisetin balangcnda, daha davetini herkese ilan etmeden nce, Mekkede
olduu zaman, Beni Haimden olan akrabalarn kendi evinde toplayarak bu konuda
aklamalarda bulunmutur. te burada elini, herkesten yaa kk olan Hz. Alinin omzuna
koyarak yle buyurdu: Bu benim, kardeim, vasim ve varisimdir. Onu dinleyin ve itaat
edin. [1]
Bundan sonra da bazen aka Hz. Alinin hilafetini ilan ederdi. rnein: Hz. Peygamber
(s.a.a) Tebk savana giderken Hz. Aliyi yerine brakarak yle buyurdu: Seni, halifem ve
temsilcim olarak kendi yerime brakmadan nce gitmem doru olmaz. [2]
Bazen de bu konuya st kapal deyinirdi. yle ki Bureyde Hz. Aliyi Peygamber (s.a.a)e
ikayet edince yle buyurdu: Ali hakknda bir ey syleme. Zira o bendendir; ben de
ondanm. O, benden sonra sizin nderinizdir.
Bu, Ahmed b. Hanbelin, Msned kitabnda naklettii hadisin aynsdr.
Ama Nesai Peygamber (s.a.a)in yle buyurduunu rivayet eder: Ey Bureyde! Aliyi bana
bir dman gibi gsterme. Zira Ali benden, ben de ondanm. Ali benden sonra sizin
nderinizdir.

Taberani bu hadisi daha geni bir ekilde naklederek yle der: Peygamber (s.a.a) fkeli bir
ekilde yle buyurdu:
Ne olmu da halktan bazlar Aliye itiraz ederler? Kim Aliye dman olursa bana dman
olmutur. Kim Aliyi brakrsa benden uzaklamtr. Ali bendendir; ben de Ondanm. Ali
benim amurumdan yaratlmtr; ben de brahimin amurundan yaratldm. Ben brahimden
daha stnm. Biz, birbirinden treyen bir ocaktanz. Allah her eyi duyandr, bilendir!
Ey Bureyde! Alinin hakknn, ald cariyeden daha fazla olduunu bilmiyor musun? O,
benden sonra sizin nderinizdir!!
Bunun bir benzerini mran b. Hasin rivayet ederek yle der: Sahabeden 4 kii Aliyi
Peygamber (s.a.a)e ikayet etmeyi kararlatrd. Onlardan birisi kalkarak yle dedi: Ya
Resulellah! Alinin yle yaptn bilmiyor musun?
Peygamber (s.a.a) yzn ondan evirdi.
kinci ahs kalkarak ayn szleri tekrarlad. Peygamber (s.a.a) yine yzn ondan da evirdi.
ncleri de ayn szleri tekrarlad ama Peygamber (s.a.a) ona da yz vermedi. Drdnc
ahs da kalkarak arkadann szlerini tekrarlad.
Tam bu srada ok sinirlenen Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Aliden ne istiyorsunuz?
Aliden ne istiyorsunuz? Aliden ne istiyorsunuz? Ali benden, ben de ondanm. Ali benden
sonra her mminin nderidir.
Bu hadise benzer bir hadisi de el-sabede Veheb b. Hamzann erhi halinde ondan
naklederler. O yle diyor: Ali b. Ebi Talip ile yolculua ktm. Yolculuk esnasnda ondan
incindim. Geri dnnce onu Peygamber (s.a.a)e ikayet ettim. Peygamber (s.a.a) yle
buyurdu: Ali hakknda byle konuma. Zira o, benden sonra sizin nderinizdir. [3]
Peygamber (s.a.a)in Hz. Alinin hilafetini aka belirttii, O Hazretin Selman- Farisi gibi
has sahabeleri tarafndan nakledilmitir. rnein: Taberani Mucemul-Kebir adl kitabnda
Selmandan yle rivayet eder: Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Benin halifem, vasim,
srdam, kendimden sonra geriye braktm en iyi ahs, vasiyetime amel edecek ve
borlarm deyecek olan Ali b. Ebi Taliptir.

Onlardan bazlar da Bureyde gibi kalpleri hasta olanlar tarafndan rivayet edilmitir.
Muhammed b. Hamid Razi Peygamber (s.a.a)in yle buyurduunu nakleder: Her
peygamberin vasi ve varisi vardr. Benim vasi ve varisim de Ali b. Ebi Taliptir.
Enes b. Malik, Ebu Naim sfahaniden yle dediini nakleder: Peygamber (s.a.a) bana yle
buyurdu: Ey Enes! Bu kapdan ilk ieri giren ahs, muttakilerin mam, elilerin efendisi,
dinin koruyucusu ve vasilerin sonuncusudur...
Enes yle dedi: Ali ieri girdi. Peygamber (s.a.a) sevinle yerinden kalkp onunla
tokalatktan sonra yle buyurdu: Sen benim szlerimi iletecek, sesimi onlara duyuracak ve
aralarndaki ihtilaf halledeceksin. [4]
Yine Hatip, Enes b. Malikden yle rivayet eder: Peygamber (s.a.a)in yle buyurduunu
duydum. Ben ve bu; yani Ali, kyamet gn mmetime hccetiz. [5]
mml-Mminin, mm Seleme, amcasnn zevcesi mml-Fazl, meys kz Esma,
mm Selim Ensari vb. birok faziletli mmin kadnlar da bu konu hakknda rivayet
etmilerdir.
Peygamber (s.a.a) bu konuya, bazen de minberde deyinirdi. Baz zaman ise, Baki
mezarlnda yarenlerinden bazlarna sylerdi. Bir zaman da Mekke ve Medinede Ensar ve
Muhacirler arasnda kardelik ilan ettiinde bu konuya deindi. Her defasnda da Hz. Aliyi
kendisi iin seerek onu kendisine karde yapt. Bylece Hz. Aliyi dierlerinden stn
klarak ona yle buyururdu: Sen bana, Harunun Musaya olduu konumdasn. u farkla ki
benden sonra Peygamber gelmeyecektir.
Yine Peygamber (s.a.a), Muhacirlerin, Mescid-i Harama alan evlerinin kapsn kapattrp
Hz. Alinin kapsn ak brakt gn yukardaki hadisi buyurdu.[6]
mmet de unutmad. Ebu Bekirin, hilafeti zamannda naklettii eyi de unutmayacaktr. O
yle rivayet etmiti: Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Ali bana nispetle, benim Allaha
olan nispetim gibidir.[7] Ve Adalette benim ve Alinin eli birdir. [8]
Sen ancak bir uyarcsn ve her toplumun bir hidayet edeni vardr. [9] ayeti nazil olunca,
Peygamber (s.a.a) onu tefsir ederek yle buyurdu: Ben uyarcym, Ali de hidayet edendir.
Ya Ali! Benden sonra hidayet olacaklar senin vesilen ile hidayet olacaklardr. [10]

Hatip Burradan, Deylemi de bn-i Abbastan Peygamber (s.a.a)in yle buyurduunu rivayet
ederler: Ali bana nispet, bamn bedenime olan nispeti gibidir. [11]
Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Ali, Kurn iledir; Kurn da Ali iledir. Bu ikisi havuzun
banda bana gelinceye kadar birbirinden ayrlmazlar. [12]
Yazar: Sayn okurlarn unu bilmesi yeterlidir: Ali Kurn anlamndadr. Ali ve Kurn
birbirinden ayrlmazlar. Peki ey Mslmanlar! Onun ismetine ve Peygamber (s.a.a)den sonra
itaat ediliinin farz olduu konusunda bundan daha ak hangi hccet vardr?!
Peygamber (s.a.a) yle buyurmutur: Ben ilim ehriyim, Ali de onun kapsdr. O halde kim
ilim isterse kapdan gelsin.
Bu hadisi, Siyuti, Camius-Sair, s. 107de, Hakim Niaburi, iki sahih senetle Mstedrek, c. 3
s. 126-127de Menakb-i Alide Taberaniden nakletmitir. ki sahih senetten birisi iki yolla
bn-i Abbastan, ikinci sahih senet ise Cabir b. Abdullah Ensariden nakledilmitir.
Hakim Niaburi bu hadisin nakledilen yollarnn sahih olduuna dair kesin deliller sunmutur.
Kahirede oturan Ahmed b. Muhammed b. Sddk (Fas aslldr) bu hadisin sahih olduuna
dair Fethul-Mulkul-Ali Bi Shhat-i Bab-i Medinetil-lm-i Ali isminde bir kitap yazmtr
ve H. K. 1353de Msrda baslmtr. lgilenenler oraya mracaat edebilir.
O halde Nasibilerin (Ehl-i Beyt dmanlarnn) bu hadisin shhatine itiraz etmeye hibir
haklar yoktur. Biz onlarn itirazlarn iyice inceledik. Onlarda taassupta arszlktan baka
hibir ey bulamadk. Nitekim Hafz Salahattin Alai buna tasrih etmitir; zira Zehebi ve
dierlerinden onun batl olduuna dair kaviller naklederek yle diyor: Hadisin uyduruk
olduunu iddia etmeleri hari onu reddedebilecek hibir delil getirememilerdir.
Peygamber (s.a.a) yle buyurmutur: Ben hikmet eviyim; Ali de o evin kapsdr. [13]
Yine yle buyurmutur: Ya Ali! Sen, mmetimin ihtilafa dtkleri konular
aydnlatacaksn. [14]
Yine yle buyurmutur: Kim bana itaat ederse, Allaha itaat etmitir; kim bana kar gelirse,
Allaha kar gelmitir; kim Aliye itaat ederse, bana itaat etmitir; kim de Aliye kar gelirse
bana kar gelmitir. [15]

Ayn hedefi takip eden bu ve buna benzer birok rivayet vardr. Geri lafz olarak biraz
farkldrlar ama mana itibar ile tevatr haddine ulamlardr. Bu rivayetlerin her biri
Peygamber (s.a.a)in makamlarndan birisini Hz. Aliye vermektedir. Bu makamlarn,
Peygamber (s.a.a)in veliahd ve halifesinden bakasna verilmesi doru deildir. Zihnin
bunlar duyduunda anlad ilk ey ve rfn kard anlam da budur.
Buna ek olarak, sahih snenlerde Hz. Ali ve onun vasilerini Peygamber (s.a.a)in hak vasileri
olduunu belirtmekte ve her devirde mmetin onlara itaat etmesini farz bilmektedir. Zira
mmeti iki iple bal klm ve iki deerli emanetle (Kurn ve Ehl-i Beyt) de onlar kyamet
gnne kadar korumutur.
mmetin btn kadn ve erkei, alim ve cahilleri, hr ve kleleri, reis ve tccarlar bu hususta
eittirler; yle ki Sddk, Faruk ve Zun-Nureyn hibir surette istisna edilmemitir!!
Peygamber (s.a.a) tm mmetini, onlara sarlmamalar durumunda haktan uzaklaacaklar
hususunda uyarm ve sakndrmtr. Ayrca Peygamber (s.a.a) mmetine bu ikisinin (Kurn
ve Ehl-i Beytin) birbirinden ayrlmayaca, her zaman yeryznde baki kalacaklar, Kevser
havuzunda Peygamberin yanna beraber gidecekleri haberini vermi, bylece her trl phe
ve tereddd ortadan kaldrarak hak ve hakikati aikar etmitir.
Buna ilave olarak, Peygamber (s.a.a) sadece Sekaleyn hadisiyle de yetinmedi. Tam aksine
Ehl-i Beyti, Nuhun gemisine benzetti. Bazen de altndan getikleri takdirde balanacaklar
Htta kapsna tebih etti. Bazen ise onlar, yeryznn, ihtilaflar karsnda gvenceleri
olarak vurgulad. yle ki bir kabile onlarla muhalefet ederse dalr ve eytann grubuna
geer.
Peygamber (s.a.a) bu ekilde elinden geldiince mmetini onlara tabi etmeye alm ve bu
hususta hi kimseyi de, ister malik olsun ister kle istisna etmemitir.
Ehl-i Beyt, Nuhun gemisi, Htta kaps ve Kurnn ei olduu bilindikten sonra kim
onlardan uzaklaabilir? Hibir Mslman onlara srt eviremez. Btn Mslmanlarn,
bunlar bildikten sonra Ehl-i Beyte tabi olmaktan baka areleri yoktur.
Soru: Birisi yle syleyebilir: Eer bu konuda Peygamber (s.a.a)in ashabnn eline nass ve
rivayet ulatysa, onlarn bu nass ve rivayete aykr amel etmeleri nasl mmkn olabilir? Hz.
Ali (a.s) nasl taahhtl hakk brakverdi? Eer Hz. Ali byle bir hakka sahip idiyse neden bu

hakkn savunmad ve muhaliflerine kar koymad? Hz. Ali (a.s) ilk halifenin hilafetlik
zamannda ekilip evinde oturdu. Her frsatta ilk halifeye fikri yardmlar bile ediyordu. ia,
Peygamber (s.a.a)in u hadisi Benim mmetim dalalet ve hata zerine icma etmez
hakknda ne sylyor?
Neden Hz. Ali (a.s) ve Onun Beni Haim ve dierlerinden olan taraftarlar Sakfede Ebu
Bekire biat alnrken hibir itirazda bulunmadlar? Neden Hz. Alinin hilafeti hakknda,
nbvvet, adalet, tevhit ve kyamet gn dirilmek gibi konularda ak ayetler nazil olduu
gibi ak ve muhkem bir ayet nazil olmad?
Cevap: Siz onlarn naslarla (Allah ve Resulnn ak seik sz ve hkmleri) muhalefetlerini
elinizdeki bu kitapla tanyacaksnz. Zira onlarn ak naslara olan muhalefetleri ve onlara srt
evirmeleri o kadar fazladr ki onlar zikretmeye ihtiya bile duymuyoruz.
Biz, Peygamber (s.a.a)in baz dnya perest sahabelerinin yaantsndan unu anladk:
Onlarn, Peygamber (s.a.a)in ak naslarna amel ettikleri konular srf dini olan ve sadece din
ile ilgili konulard. rnein: Namaz, kbleye ynelme, oru vb. meseleler. Ama Peygamber
(s.a.a)in naslar yneticilik, komutanlk, devlet ilerinin idaresi vb. gibi siyaset ile ilgili
konular ierdiinde, bu naslara bal kalmay farz bilmezlerdi. Aksine onlarn kendileri bu
konuda ahsi grlere sahiptiler. Daha geni bilgi iin bkz. el-Mracaat ve el-FusululMuhimme [16]
Hz. Alinin kendi hakkn savunmama ve muhaliflerine kar koymama konusuna gelince; biz,
iann bu konudaki grn el-Mracaatta geni bir ekilde zikrettik. [17] Oraya mracaat
ediniz.
Sakfe biati konusunu da el-Mracaat adl kitapta 102. Mektup olarak genie bahsettik, oraya
mracaat ediniz.
Tevhit, adalet, nbvvet, lmden sonraki hayat vb. gibi konularda ayet nazil olduu gibi Hz.
Alinin hilafeti hakknda neden ayet nazil olmadna gelince; bu sorunun cevabn da Misak
ve Velayetin Felsefesi[18] adl kitabmza havale ediyoruz. Zira orada hak ve hakikat
aydnla kavuturulmutur.
imdi sylediimiz eye geri dnyoruz. Peygamber (s.a.a) kendi yaknlarn evine toplayp
Hz. Alinin hilafet ve velayetini akladktan sonra srekli bu durumu vurgulard. Deiik

yollarla Hz. Alinin hilafeti konusunu aar onlara tavsiyelerde bulunurdu. Bu durum
Peygamber (s.a.a) hastalanp yataa dene kadar devam etti.
Peygamber (s.a.a), odas sahabe ile dolu bir haldeyken yle buyurdu: Ey insanlar!
Ruhumun alnmas ve gtrlmem yakndr. imdi size bir ey syleyeceim ve umarm onu
dinlersiniz. Biliniz ki ben Allahn kitabn ve itretimi yani Ehl-i Beytimi sizin aranzda
brakyorum.
Daha sonra Hz. Alinin elini tutup yukar kaldrarak yle buyurdu: Bu Ali, Kurn iledir.
Kurn da Ali iledir. Bu ikisi Kevser havuzunda bana gelinceye kadar birbirinden
ayrlmazlar. [19]
Peygamber (s.a.a)in velayet konusu ve onun beyan hakknda ne kadar hassas olduu
hususunda yle sylememiz yeterlidir: Peygamber (s.a.a), lmnn yakn olduunu
hissedince hacca gideceini ilan etti. O, arzusuna gre de konumaz. [20] Bu hac,
Peygamber (s.a.a)in Veda hacc idi. Peygamber (s.a.a)in doksan bin kii ile (daha fazla
olduu da sylenmitir) Medineden ayrld. Nitekim Sire-i Halebiye, Sire-i Dehlani ve dier
kitaplarda da nakledilmitir. Bu rakam, yolda ve Arafatta Peygamber (s.a.a)e katlanlardan
ayrdr.
Peygamber (s.a.a), Arafatta haclar kendi ve kendisinden nceki peygamberlerin nasihatleri
ile nasihat edip mjdeledi. Onlar itaatsizliklere kar uyararak sakndrd. Peygamber (s.a.a)
yle buyurdu: Ey nsanlar! Aranzdan ayrlmam yakndr. Size yle bir ey brakyorum ki
ona sarldnz takdirde asla sapmazsnz. O, Allahn kitab ve Ehl-i Beytimdir. Bu ikisi
Kevser havuzunda bana gelene dek birbirinden ayrlmazlar. yi bakn, bu ikisi hususunda
benim hakkm nasl riayet edeceksiniz.
nceden de sylediimiz gibi Peygamber (s.a.a), hem o gnden nce hem de sonra mmetini
bu iki ipiyle irtibata geiriyordu ve onlardan her nesli bu iki deerli emanetle yani Allahn
kitab ve ailesinden olan masum mamlarla koruyordu; srekli, bu ikisine bal kaldklar
mddete baki kalacaklarn mjdeliyor, mmetini onlara itina gstermemeleri durumunda
sapma tehlikesine kar uyaryordu. Ayn zamanda bu ikisinin birbirinden ayrlmayaca ve
yeryznn de bu ikisinden bo kalmayaca haberini veriyordu.
Ama o zamana kadar bu konunun beyan genel ve umumi deildi. Ama Arafat ve Gadir-i
Humda syledikleri, Mslmanlarn genelini muhatap alyordu.

bn-i Hacer-i Mekki Savaikul-Muhrika kitabnda Sekaleyn hadisini naklettikten sonra

yle diyor:
Peygamber (s.a.a)in mmete Kurn ve Ehl-i Beyte sarlmalarn emrettii bu hadis, birok
yolla nakledilmitir. Yirmi ksur sahabe bu hadisi rivayet etmitir.
Daha sonra yle diyor: On birinci phede geni yollarla onu naklettik. O yollarn
bazlarnda Peygamber (s.a.a)in bu hadisi Veda haccnda, Arafatta syledii belirtilmitir.
Dier bir tarikde yle diyor: Peygamber (s.a.a) bu hadisi, Medinede hasta iken, odas da
sahabe ile doluyken buyurdu.
Baka bir tarikte de yle diyor: Bu sz, Gadir-i Humda buyurdu.
Bu yollarn bazlarnda ise yle geer: Peygamber (s.a.a), Taiften dnp bir hutbe okurken
bu hadisi buyurdu. Sonra yle diyor: Sylenilen yerlerin deiik olmasnn hibir sakncas
yoktur. Zira Peygamber (s.a.a)in bu konuyu Kurn ve Ehl-i Beytin makamn gz nne
alarak btn bu yerlerde ve baka yerlerde sylemi olmas mmkndr... (Bkz. Savaik, s. 89,
bab: 11, Saffat / 74 ayetinin tefsiri).
Yazar: bn-i Hacer-i Mekki, Peygamber (s.a.a)in bu hadisi, sz geen her yerde ve daha
baka yerlerde buyurduunu itiraf etmitir. Daha sonra yle diyor: Bu hadis yirmi ksur
sahabeden rivayet edilmitir. Eer Peygamber (s.a.a) bu hadisi sadece Arafatta veya Gadir-i
Humda sylemi olsa bile bu hadisin mtevatir olmas gerekir. Zira bu hadisi Peygamber
(s.a.a)den duyanlar en kk ihtimalle 90 bin kii idi. Peygamber (s.a.a) Arafattan
ayrlmadan nce devesine binip yksek sesle yle buyurdu:
Ali benden, ben de Alidenim. Benim hakkm, kendimden veya Aliden baka kimse
deyemez.
Ahmed b. Hanbel,[21] Habei b. Cnadeden hepsinin sahih olduu deiik yollarla bu hadisi
nakletmitir. Sylememiz gerekir ki, o, bu hadisi Yahya b. Ademden, srail b. Yunustan
dedesi Ebu shak- Sebiiden ve ad geen Habeiden nakletmitir. Bunlarn hepsi de Buhari
ve Mslimin kabul ettii ahslardr. Onlarn ikisi de sahih adl kitaplarnda onlardan tahri
etmilerdir.

Kim Ahmed b. Hanbelin Msnedinde bu hadise bakarsa, onun Veda haccnda sylendiini
anlayacaktr. bn-i Mace[22] de bu hadisi Snen adl kitabnda nakleder. Tirmizi ve Nesai de
onu nakletmitir. Kenzul-Ummalda (c. 6 s. 153) 2531. hadis olarak rivayet edilir.
Peygamber (s.a.a)in bu hadiste Ali (a.s) ile yapt bu ahitleme dilde kolay ama terazide
ardr. Zira Peygamber (s.a.a) kendisinde olan liyakatin aynsn Hz. Aliye de vermitir. Bu,
Peygamber (s.a.a)in, kendisinden sonra halkn kar karya kalaca eri hkmlerde Hz.
Aliye kanun koyma yetkisi veren izinidir!
Hz. Peygamber (s.a.a) tarafndan Hz. Ali iin sabit olan eda etme manas ve ondan baka
kimse bu zellie sahip deildir sznn anlam da budur. Zira fakihler, furu-u dini
Peygamber (s.a.a)den taraf, usul alimleri de usul-u fkh O Hazretten taraf, Muhaddisler de,
hadis ve rivayetleri Ondan taraf eda ediyor ve yerine getiriyorlar. Herkes bu ii yapabilir.
Kim de Allah ve Resulne yalan atfederse cehennem ateini boylar.
Evet, Peygamber (s.a.a) bu hadisiyle Hz. Aliyi kendi iine ortak kld. Hz. Aliyi kendisine
emin ve vasi seti. Nitekim Harun Musaya nispet byle idi. u farkla ki Hz. Ali peygamber
deildi, Peygamberin vasisi ve veziri idi ve onun metodunu gre hareket ediyordu. O yani Hz.
Ali, dierlerinin Peygamber (s.a.a) tarafndan eda edemediklerini eda ediyordu.
Peygamber (s.a.a), bu hekimane metotla, velayet mevzusunu tebli etti ve bu meru yollarla,
onu mmeti arasnda yayd...
Ayn zamanda Peygamber (s.a.a), muhaliflerin tevil ve itihat ad altnda nass ve gerekleri
deitirebilme yollarn da, Allah ve Peygamberin zddna ayaklanmamalar iin onlarn
yzne ak brakt. Bu nedenle onlara kar hekimce bir metot uygulad. yle ki onlarn
isyan ve serkeliklerinin nn ald. Onlarn sinir sistemlerini uyuturdu. Sonuta onlar
grnte Peygamber (s.a.a)le beraberdiler ve Onun szlerini kabul ediyorlard. Ama
gnlleri muhalefet ve itiraza meyilliydi. Peygamber (s.a.a)in onlar bu kadar gzetmesi,
Peygamber (s.a.a)in din ve slam mmetine olan ilgisinin yksek dzeyinin bir gstergesidir.

GADR- HUM OLAYI

Nihayet Peygamber (s.a.a) yanndakilerle beraber Veda Haccndan dnd. Allahtan kendisi
ve mmetinin bu asi insanlarn (muhaliflerin) errinden korumasn gnlden diliyordu.
Topluluk Gadir-i Huma ular ulamaz Allah (c.c) vahiy nazil etti: Ey Resul! Rabbinden
sana indirileni tebli et. Eer bunu yapmazsan, Onun eliliini yapmam olursun.
Allah seni insanlardan koruyacaktr. Dorusu Allah, kafirler topluluunu hidayet
etmez.[23]
Yazar: Bu ayet-i kerimenin Gadir-i Humda Hz. Alinin velayeti hakknda nazil olduuna dair
biz ialar arasnda hibir ihtilaf yoktur. Bu hususta rivayet edilen hadislerimiz mtevatirdir.
Bu konuda ia yolu haricinde nakledilenler okuyucular iin yeterlidir.
Vahidi, sz geen ayetin tefsirinde[24] iki sahih ve muteber yolla yani Atiyye ve Ebu Said-i
Hudriden yle dediklerini rivayet eder: Bu ayet (Maide 67) Gadir-i Humda Hz. Ali
hakknda nazil oldu.
Diyorum ki: Bu, Hafz Ebu Naimin, sz geen ayetin tefsirinde kendi kitab NzululKurnda iki senetle yani Ebu Said ve Ebu Rafiden rivayet ettii eyin aynsdr.
brahim b. Muhammed Himvini el-Feraid adl kitabnda bu hadisi deiik yollarla Ebu
Hureyreden nakleder.
Ebu shak Salebi de kendi tefsir kitabnda bu hadisi iki muteber senetle nakleder. Ayyai de
tefsirinde Mecmaul-Beyandan naklen kendi senediyle bn-i Ebi meyr'den, bn-i
zeyneden, Kelbiden, Ebu Salihten, bn-i Abbastan ve Cabir b. Abdullah Ensariden yle
dediklerini rivayet eder: Allah (c.c) Muhammed (s.a.a)e, Aliyi ykseltip onun hilafet ve
velayetini halka ilan etmesini emretti.
Peygamber (s.a.a) halkn; Kendi amcas olunu seerek halife yapt deyip onu
eletirmelerinden ekiniyordu. Bunun zerine Allah Teala bu ayeti (Maide / 67) nazil etti.
Peygamber (s.a.a) de Gadir-i Humda Hz. Alinin velayetini halka tebli ve ilan etti.
Mecmaul-Beyanda yle der: Seyyid Ebul-Hamd, Hakim Ebul-Kasm Haskaniden naklen
kendi senetleriyle Ebu meyrden evahidut-Tenzil li Kavaidit-Tefsil vet- Tevil adl
kitabnda bu hadisi aynen bize nakletti.

Mecmaul-Beyanda yle der: Bu kitapta zincirleme senetle Hayyan b. Ali el-Aleviden ve

Ebu Salihten ve bn-i Abbastan yle dedii rivayet edilir: Bu ayet (Maide / 67) Hz. Ali
hakknda nazil olmutur. Peygamber (s.a.a) de Alinin elini tutarak yle buyurdu: Ben kimin
mevlas isem Ali de onun mevlasdr. Allahm! Onun dostuna dost, dmanna dman ol...
(Mecmaul-Beyandaki hadisin sonuna kadar)
Gadir-i Hum olaynn, Hz. Alinin hilafet makam olduuna dair ahit udur ki; bu ayetin nazil
olmasndan nce namaz klnyor, zekat veriliyor, ramazan ay orucu tutuluyor, hac yerine
getiriliyor ve tm helal ve haramlar tannyordu. lahi cezalar da uygulamada idi. Dinin tm
hkmleri gelmi idi. O halde, hilafet ve veliahtlktan baka hangi konu kalmt da Allah
tarafndan teblii bu kadar iddetle vurgulanyordu? Hilafet meselesinden baka hangi konu
vard da Peygamber (s.a.a) onun tebliinin fitneye yol amasndan korkuyordu? Hangi mevzu
vard da onu tebli etmek halkn errinden korunmaya ihtiya duyuluyordu. Bu konu
muhalifleri yle tehdit ediyordu: Dorusu Allah kafirler topluluunu hidayet etmez.[25]
Kurna tabi olan Mslmanlarn bu ayet ve bu ayette bulunan tehdit zerinde biraz
dnmeleri yeterlidir. Eer bu konuda biraz derin dnselerdi, Ali (a.s)n velayet
makamnn, onlarn ebedi olan slam dinlerinde nbvvet makamndan sadece bir basamak
aa olduunu grrlerdi. Bu velayet, nbvvetin devamdr. zellikle gryoruz ki Allah
Teala ayeti Dorusu Allah, kafirler topluluunu hidayet etmez tehdidi ile bitiriyor.
Velayeti terk etmek hakkndaki tehdidin, tevhidi terk etmek hkmnde bir tehdit olduunu
grmyor musunuz:
(Resulm! phesiz sana da senden ncekilere de yle vahy olunmutur: And olsun
(bilfarz) Allaha ortak koarsan, ilerin mutlaka boa gider ve hsranda kalanlardan
olursun![26]
Eer slam mmeti (Kurn ve Muhammed mmeti) tebli ayeti (Maide/67) zerinde biraz
derin dnseydi, ayette geen tehdidin, Peygamber (s.a.a)e deil, velayet tebliine muhalif
olanlara ynelik olduunu anlard. Bu tehdidin Peygamber (s.a.a)e yneltilmesinin imkan
yoktur. Bu tehdit aynen u ata sz misali gibidir: Kzm sana sylyorum, gelinim sen iit.
Allaha ortak koarsan, ilerin mutlaka boa gider ayeti de byledir. Tehdit btn
peygamberlerin efendisi Muhammede deil aksine onun mmetinden irk koanlara
yneliktir. Bu, tartmaya bile gerek grlmeyecek kadar ak bir konudur.

Tebli ayeti nazil olunca Peygamber (s.a.a) ve yanndakiler konakladlar. Peygamber (s.a.a)
birisini gndererek ileri gidenleri geri evirmelerini ve geride kalanlar da gelip
toplanmalarn emretti. Bylece tm haclar lde bir noktada toplandlar. Peygamber (s.a.a)
len namazn cemaatle kldktan sonra deve cihazlarndan, glgeli iki aa arasnda bir
minber yapmalarn istedi.
Daha sonra minbere kt. Hz. Aliyi de kendisinden bir basamak aaya kard. Bylece bu
kalabalk arasnda konumaya balad. Allaha hamd ve senadan sonra herkesin duyaca
yksek bir sesle, sylemek istedii esas konular beyan etti. Haclar da tam bir skut
ierisinde Peygamber (s.a.a)in szlerini, o kritik anda ve yakc sahrada dinlemeye
alyorlard. Peygamber (s.a.a) yle buyurdu:
Ey insanlar! Aranzdan ayrlmam yakndr.[27] Benim de sizin de sorumluluklarmz var. imdi
bana kar ne sylyorsunuz?
Halk hep bir azdan: ahadet ederiz ki sen risaletini tebli ettin, nasihatte bulundun... Allah
seni mkafatlandrsn dedi.
Peygamber (s.a.a) yle devam etti: Allahtan baka ilah olmadna, Muhammedin Onun
kulu ve elisi olduuna, cennetin, cehennemin, lmn var olduuna, lmden sonra herkesin
dirileceine, kyametin geleceine ve Allahn lleri kabirlerinden karacana ahadet eder
misiniz?
Halk: Evet, ederiz diye cevap verdiler.
Hz. Peygamber (s.a.a): Allahm! ahit ol! dedi.
Daha sonra yle buyurdu: Ey insanlar! Allah benim velimdir. Ben de mminlerin velisiyim.
Ben mminlerin kendilerine onlardan daha evlaym. O halde: Ben kimin mevlas isem, Ali de
onun mevlasdr. Allahm! Alinin dostuna dost, dmanna dman ol.
Daha sonra yle buyurdu: Ey insanlar! Ben sizden nce dnyadan geceim. Siz Kevser
havuzunun banda bana geleceksiniz. Bu havuzun genilii Busra ve Sana ehirleri aras
kadardr. Oradaki kadehler de gmtendir. Benim yanma geldiiniz vakit sizden iki deerli
emanetim hakknda sizden soru soracam. Bu iki emanetten byk olan Allahn kitabdr
(Kurn- Kerim). Kurn, bir ucu Allahn yannda dier ucu da sizin elinizde olan bir

vesiledir. O halde bu ilahi vesileye sarln da sapmayn. Onu sakn deitirmeyin. ki

emanetten kk olan ise itretim; Ehl-i Beytimdir. Allah (c.c) bana, bu ikisinin havuzda bana
gelene kadar birbirinden ayrlmayacaklarn haber vermitir...

MISIR EL-EZHER RESNN SYLEDKLER

Bu hadisin naklettiimiz lafzlarla sahih olduunda hibir ihtilaf yoktur. Birbirine yakn
lafzlarla bu hadisin mana ve ierik bakmndan tevatr haddine ulatnda da phe yoktur.
Buna ramen eyhul-slam Biri, aramzda geen mektuplamalarn birisinde (29. Mektup)
yle diyor: Sahabenin davran ve amelini doruya yorumlamak gerektiinden bu hadisi
-Gadir-i Hum hadisini- ister mtevatir olsun ister olmasn tevil etmek zorundayz!!!
Bu yzden Ehl-i Snnet yle sylemitir: Mevla kelimesi, Kurn- Kerimde deiik
anlamlarda kullanlmtr. Bazen yakan, yaraan anlamndadr. rnein u ayet:
Varacanz yer atetir. Size yaraan odur. Ne kt bir dn yeridir.[28]
Bazen yardmc anlamndadr. rnein: Bu, Allahn, inananlarn yardmcs
olmasndan dolaydr. Kafirlere gelince onlarn yardmclar yoktur.[29]
Bazen varis anlamndadr. rnein: (Erkek ve kadndan) her biri iin, ana, baba ve
akrabalarnn braktndan hisselerini alacak olan varisler kldk[30]
Bazen yaknlar anlamnda kullanlmtr. rnein: Dorusu ben arkamdan i bana
geecek olan yaknlarmdan endie ediyorum.[31]
Bazen de dost anlamnda kullanlmtr. rnein: O gn, dostun dosta hibir faydas
olmaz.[32]
Ayn ekilde veli kelimesi, evla ve nder anlamnda da kullanlmtr. rnein yle
diyoruz: u adam bu ocuun velisidir.
Yardmc ve sevgili anlamlarnda da kullanlr. Bu nedenle Gadir-i Hum hadisinin anlam u
da olabilir: Ben kimin yardmcs, dostu ve sevgilisi isem, Ali de yledir. Bu anlam yce
byklerin ve halifenin an ile uyumluluk gstermektedir.

EL-EZHER RESNE CEVAP

Ben ona cevaben yle dedim: Ben sylediklerinizi gnlden kabul etmediinizi biliyorum.
Zira sizler Resulullah hikmette, ismette, nbvvetinin hatemiyetinde yce sayanlardansnz.
Onu hkemann efendisi ve peygamberlerin sonuncusu biliyorsunuz.
O, arzusuna gre de konumaz. O (bildikleri) vahyedilenden bakas deildir. nk
onu gl kuvvetli ve stn yaratll biri (Cebrail) retti.[33]
Eer yabanc filozoflar sizden Gadir-i Hum meselesini sorup yle derlerse: Peygamber neden
o binlerce insan hareketten al koydu?
Neden onlar beyinleri kaynatan scak altnda tuttu?
Neden ileri gidenleri geri evirdi ve geride kalanlar ulancaya kadar da sabretti?
Neden onlarn hepsini ot bitmez bir lde konaklatt?
Neden tm ehirlerin yollarnn ayrld bir noktada onlara hutbe okudu da orada olanlarn
olmayanlara haber vermesini istedi?
Neden hutbesinin balangcnda kendi lmnden bahsederek Aranzdan ayrlmam yakndr.
Benim bir sorumluluum var sizin de bir sorumluluunuz var buyurdu?
Bu hangi iti ki Peygamber (s.a.a) onun tebliinden sorumluydu ve mmetten de ona itaat
konusunda soru sorulacakt?
Peygamber (s.a.a) neden yle buyurdu: Allahn birliine ve Peygamberin risaletine ehadet
eder misiniz? Cennet, cehennem, lm, lmden sonraki hayatn, phesiz gelecek olan
kyametin olduuna ve llerin diriltileceine ehadet eder misiniz? ve herkes de: Evet
ehadet ederiz dedi?

Peki neden hemen bunlarn ard sra Alinin elini havaya kaldrarak (Hatta koltuk alt
beyazl bile gzkmt) yle buyurdu: Ey insanlar! Allah benim mevlamdr, ben de
mminlerin mevlasym.
Neden son szn tefsir ederek: Ben onlara kendilerinden daha evlaym dedi?
Neden bu tefsirden sonra Ben kimin mevlas isem, Ali de onun mevlasdr dedi?
Veya neden Ben kimin velisi ve nderi isem, Ali de onun velisidir. Allahm! Onun dostuna
dost, dmanna dman ol. Yardmn esirgeyerek onu yalnz brakan yalnz brak! dedi?
Peki neden Peygamber (s.a.a), hak imamlar ve gerek halifelere edilebilecek bu duay Aliye
layk grd?
Neden nce onlar ahit tutarak: Ben size kendinizden daha evla deil miyim? Onlar da
ylesin dediinde Ben kimin mevlas isem Ali de onun mevlasdr veya Ben kimin nderi
isem Ali de onun nderidir diye buyurdu?
Neden Ehl-i Beytini Kurn ile ayn kefeye koyarak kyamet gnne kadar birbirlerinden
ayrlmayacaklarn syledi?
Neden Ehl-i Beyt, Peygamber (s.a.a)in yannda Kurnn dengiydi?
Neden Kurn ve Ehl-i Beytin birbirinden ayrlmayacaklar haberini verdi?
Neden, onlara sarlanlar kurtulula mjdeleyip onlardan ayrlan uyard?
Peygamber (s.a.a)in bu kadar ilgi ve zen gstermesinin sebebi ne idi?
Bu ne kadar nemli bir mevzuydu da Peygamber (s.a.a) onun iin bu kadar n hazrlk
yapyordu?
Bu byk gnde neyi hedefliyordu?
Bu ne kadar nemli bir ey idi de Allah: Ey Resul! Rabbinden sana indirileni tebli et. Eer
bunu yapmazsan onun eliliini yapmam olursun. Allah seni insanlardan koruyacaktr.
Dorusu Allah kafirler topluluunu hidayet etmez diye Peygamberine hitap ediyordu?

Bu ne nemli bir mevzu idi de bu kadar vurgu gerektiriyordu?

Bu ne idi de onun teblii emri tehdit hkmnde idi.
Bu ne iti de Peygamber (s.a.a), onun tebliinde fitne kmas korkusu tayordu da Allahn
Onu mnafklarn errinden korumasna muhtat?!!
Evet bunlar ve bunlara benzer binlerce soruyu yabanc filozof ve dnrler sorarlarsa onlara:
Allah ve Resul sadece Mslmanlardan Aliye yardmc ve dost olmalarn istedi cevabn
m verecek siniz?
Bu cevab beendiinizi zannetmiyorum. Bunun ieriini Allah ve peygamberlerin efendisine
ciz bildiinizi zannetmiyorum.
Siz, Peygamber (s.a.a)in bu konudaki abalarnn, beyana bile ihtiyac olmayan bir konu iin
olduuna inanmayacak kadar ahsiyetli birisiniz. Zira bu konu vicdan hkmyle apak ortada
idi. Sizin, Peygamber (s.a.a)in akl ve mantn kabul etmeyecei veya dnrlerin
eletirisine maruz kalacak szler sylemesini veya davranlarda bulunmasn imkan olmayan
bir ihtimal olarak kabul edeceinizde hibir phem yoktur.
Sizin, Peygamber (s.a.a)in sz ve davranlarnn yce makamn bildiinizde phem yoktur.
Allah (c.c) yle buyuruyor:
O (Kurn), phesiz deerli, gl ve arn sahibi (Allahn) katnda itibarl bir elinin
getirdii bir szdr. O, orada saylan gvenilen (bir elidir) arkadanz (Muhammed)
da mecnun deildir.[34]
Bildiiniz gibi, O Hazret, herkesin gibi bildii bir eyin aklanmas iin, amac ile alakas
olmayan bir sr n hazrlk yapmaz. Hayr! Allah ve Resul bundan daha ycedir.
Siz de biliyorsunuz ki Peygamber (s.a.a)in yce makamna uygun olan ey, binlerce hacy o
scak altnda durdurup syleyecei ey kendi risaletinin ibla ve kendisinden sonraki
halifenin seimidir. Akli ve nakli deliller, Peygamber (s.a.a)in bu hedeften baka amac
olmadna yakin etmemizi salamaktadr.
O halde Gadir-i Hum hadisi sahip olduu deliller ile Hz. Alinin halife olduunu
ispatlamaktadr. Ayn zamanda hibir tevil ve yorumu da kabul etmez. Bu konu olduka

aktr. phesiz bunda akl olan veya hazr bulunup kulak veren kimseler iin bir t
vardr.[35]
Buna ilave olarak, Gadir hadisi bu zet olmasyla ondan bir takm eylerin eksildiini
gstermektedir. Zira faal ve sahnede olan kuvvet ve halkn ounluu muhaliflerin
dorultusundayd. Galebe ve ibana geme de onlara nasip oldu. Buna ramen Gadir-i Hum
hadisinden geri kalan miktar da bizi hedefimize ulatrmaktadr.
arlmas gereken konu udur: Gadir hadisinin bu kadarck blmnn elimize gemesi de
unun iindir:
Helak olann ak bir delille helak olmas, yaayann da ak bir delille yaamas
iin.[36]
ia frkas asndan Gadir Hadisi mam Sadk (a.s)n babalarndan, onlarn da Peygamber
(s.a.a)den nakli mtevatir haddindedir. Ayn zamanda Hz. Alinin hilafeti hakknda da ak
bir nastr. yle ki Peygamber (s.a.a) ashabna: Gelin de Aliye: Emirul-Mminin diye
selam verin ve tebrik edin diye buyurmas ve ashabn da bunu yapmas, Onun hilafetinin
gstergesidir. Bazlar tebrikte bulunmu ama hibir ey sylememiti. Bazlar ise Peygamber
(s.a.a)e: Bu makam Allah ve Resul m verdi? diye sormulardr. Peygamber (s.a.a) de:
Evet, Allah ve Resul tarafndan verilmitir diye cevap vermitir.
Allaha hamd olsun ki bylece hak ve hakikat aikar oldu, gerek afak dodu. Ebu Tamam-i
Tai bir kasidesinde yle sylemitir:
Gadir gn Peygamber hakk halka aklad; yle bir lde ki ne engel vard ne de perde.
Peygamber, ellerini kaldrarak yle ilan etti: Alinin sizin veli ve mevlanz olduunu biliyor
musunuz? Peygamber, bu konuyu etrafnda sel gibi dalgalananlara syledi. Peygamber,
Alinin hakkn tam bir aklkla sabitletirdi. Onlar da tam bir aklkla bu hakkn stn
rttler! Acaba Peygamber dnyadan gider gitmez, Alinin hakkn ayaklar altna m
aldnz?!
Kumeyt b. Zeyd (Ehl-i Beytin byk airi) bu konuda yle diyor: Eer itaat etselerdi,
Peygamber Gadir-i Hum toplantsnda hilafeti Aliye vermiti. Hazr bulunan erkekler biat
etti. Ama onun gibi tehlikeye den bir ey grmedim. Onun gibi bir gn grmedim. Onun

gibi zayi edilen bir hk grmedim! Ben bu ii yapana lanet okumuyorum. Ama onlarn ilki
kt bir i yapt diyorum!!
Allah (c.c) yle buyuruyor: And olsun onlar nceden de fitne karmak istemiler ve
sana nice iler evirmilerdi. Nihayet hak geldi ve onlar istemedikleri halde Allahn
emri yerini buldu.[37]
Muhalif olanlar, Peygamber (s.a.a)in Gadir-i Humda yapt bu ii hi ummuyorlard.
Peygamber (s.a.a) onlar bitmi bir ile kar karya koyup Allahtan ald emri yerine
getirince onlar, Peygamber (s.a.a)in mrnn sonlarna doru tm Araplarn Ona itaat ettii
ve insanlarn blk blk slam dinine girdii gnde Peygamber (s.a.a)e muhalefet etmenin
kendileri iin hibir faydas olmayacan grdler. Aksine bu muhalefetin onlara byk
zararlar olacakt. Zira onlarn kne veya Mslmanlarn genelinin yok olmasna sebep
olacakt. Her iki durumda da (kendi kleri ve Mslmanlarn yok olmas) ele geirmeyi
arzuladklar makam kaybedeceklerdi.
Bu nedenle, bu hareket hakknda sabretmeyi ve onu Peygamber (s.a.a)in vefatndan sonraya
brakmay uygun grdler. Zira onlarn her trl itiraz, Peygamber (s.a.a)e kar ayaklanma
olarak alglanabilirdi.
Onlar, slama ettikleri hizmet ve slam yolunda yaptklar onca cihada ramen bu hedefi takip
etmekteydiler! Allah da onlarn kalplerinde olan her eyi Peygamberine bildirdi. Meydana
gelecek her eyi Resulne aklad. Ama din kemale ermeli, Allahn nimeti tamamlanmal ve
Peygamber (s.a.a)in risaleti de ibla edilmeliydi. Helak olann ak bir delille helak
olmas, yaayann da ak bir delille yaamas iin.[38] Peygambere den yalnz ak
bir teblidi.[39]
Evet, Peygamber (s.a.a) onlara halifesini aklad ve onlara kar yumuak davranmasn,
onlarn tecavz ve hakszlklarna sabretmesini, slam ve mmetin korunmas iin o belalara
souk kanllk ve sabr ile yaklamasn vasiyet etti.
Peygamber (s.a.a)in bu husustaki emri hakknda Huzeyfe b. Yemaniden [40] nakledilen hadise
dikkat etmeniz yeterlidir. Bu hadiste Peygamber (s.a.a) yle buyurmutur: Benden sonra
yle idareciler geleceklerdir ki, benim sylediklerimle hidayet olmazlar. Benim snnetime
amel etmezler. Onlar arasnda yle insanlar bulunacaktr ki kalpleri insan bedenlerinde olan
eytanlarn kalpleridir.

Hzeyfe yle dedi: Ya Resulellah! Eer o zamana kadar yaayacak olursam ne yapaym?
Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: O, idarecileri dinlemeli ve onlara itaat etmelisin. Eer seni
dver, maln da yamalarlarsa, ses karma ve itaat et.[41]
Yine buna benzer bir rivayeti Mslim Abdullah b. Mesuddan rivayet eder: Peygamber (s.a.a)
yle buyurdu: Bundan sonra sizin holanmayacanz eyler meydana gelir.
yle arz ettiler: Eer o zamana kadar yaarsak ne yapmamz emredersin?
Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Boynunuzda olan hakk eda edin ve Allahtan size
ltufta bulunmasn dileyin.[42]
Yine Mslim sahihinde yle yazar: Ebuzer yle derdi: Habibim Allah Resul bana yle
vasiyet etti: Benden sonra irkin bir kle dahi baa gese onu dinle.
Yine Mslim[43] Selme b. Cufiden yle dediini rivayet eder: Ya Resulellah! Eer bamza,
bizden kendi haklarn isteyip, bizim haklarmz da ayaklar altna alan idareciler i bana
geerse, bu zaman bizim grevimiz nedir?
Peygamber (s.a.a) yle buyurdu: Onlar dinleyin ve itaat edin. Zira onlarn yapt her ey
kendi hesaplarna yazlr, sizin yaptklarnz da kendi hesabnza yazlr.
Yine Mslim,[44] mm Selemeden Peygamber (s.a.a)in yle buyurduunu rivayet eder:
Benden sonra sizlere idareciler hkmet edeceklerdir. Onlar hem tanrsnz hem de
(kalbinizle) inkar edersiniz. Onlar tanyan herkes onlardan uzak durur; kim de onlar
(kalbiyle) inkar ederse salim kalr.
yle sylendi: Onlarla savamayalm m?
Peygamber (s.a.a): Namaz kldklar mddete hayr! buyurdu.
Bu konuda olan sahih rivayetler zellikle Ehl-i Beyt yoluyla nakledilen rivayetler tevatr
haddindedir. Bu nedenle boazlarnda kemik, gzlerinde diken kalmasna ramen sabrettiler.
Bu yolda, Peygamber (s.a.a)in buyruklarna amel etmekten baka hibir amalar yoktu.
Bunun sebebi ise sadece ve sadece slam mmetinin korunmas, kudretlerinin kaybolmamas
ve slam dininin mahfuz kalmas idi.

El-Mracaat adl kitabmzda da sylediimiz gibi Ehl-i Beyt mamlar her frsatta bataki
idarecilere rehberlik etmekteydiler. Bylece eliki durumunda ehem mhim (nemli daha
nemli) kuralna amel etmi oluyorlard.
Bu nedenle Hz. Ali (a.s) ilk halifeye nasihat etmede ihmallik etmedi. Onlarla istiare
etmekten ekinmedi. Zira kendi hakkn almaktan midini kesince bar yolu kat etmeye
balad. Kendi hakk olan hilafet makam onlar tarafndan gasp edilmesine ramen onlara
kar savamaya kalkmad. Bu da sadece slam mmetini korumak iin idi. O slam dinini
dnyordu. O, bu yolda hi kimsenin grmedii belalarla karlat. Zira iki mahzur
arasnda skp kalmt. Bir taraftan nasl hilafet ve onun ahitleri onu yardma aryor ve
canlar yakan bir sesle kyama davet ediyordu.
Dier taraftan ise kyam ettii takdirde, iten ayaklanmalar, Medine ve etrafndaki
mnafklarn fitneleri, slama kar henz bile dmanlklarn koruyan Mekkelilerin
isyanlar ortal kasp kavuracakt. Zira Peygamber (s.a.a)in vefatndan sonra slam ok
byk tehlikeler tehdit etmekteydi.
Mseyleme-i Kezzab, Tuleyhe b. Huveyled, laubali kadn Seccah, Haris ve onlarn taraftarlar
hep birden slam kknden yok etme amacnda idiler. Rum mparatorluu da slama pusu
kurmu uygun bir frsat kolluyordu. Bunlardan baka daha nice tehlikeler pusuya yatm,
ortaya kmak iin mnasip bir ortam aryorlard. Btn bunlar, Peygamber (s.a.a)in vefatn
iyi bir frsat olarak grp slamn ilk haline dnmesinden nce ii bitirmeleri gerektii
inancndaydlar.
Emirul-Mminin Ali (a.s) ite bu iki tehlike arasnda kalm idi. Onun, kendi hakkn slam
ve slam mmetine feda etmesi gayet doal bir eydi. Bu nedenle evinde oturarak Onu zorla
evinden karana kadar biat etmedi. Zorla evinden karlnca da kendi hakkn korumak
istedi. Bylece Onun hakkn gasp edenlere ve kyamete kadar onlarn taraftarlarna ihticac
etti. Eer Hz. Ali biat almak iin acele etseydi hibir hcceti olmazd. Kendi dostlar iin de
hibir delil kalmazd. Ama yle bir davran tarz sergiledi ki hem din ve Mslmanlar
korudu hem de Mslmanlara nderlik etme hakkn korudu.
Bunlarn tm Hz. Alinin asaletli grnn ve geni sabrnn delilleridir. Hz. Ali (a.s) ileri
grll ile genel maslahata riayet etti.

Emirul-Mminin Hz. Ali (a.s)n yapt i, Onun iin en byk mkafat ve sevab
kazandracak, Onun Allaha daha fazla yaklamasna sebep olacak en faydal ve yararl i idi.
Sbhaneke rabbil- izzeti amma yesifun ve selamun alel- mrseline vel- hamdu lillahi
rabbil- alemin ve sallallahu ala seyyidin- nebiyyin ve hatemil- mrselin ve lihil- hdatilmeyamin.
Allahn yardm ve ihsan ile bu eser 10 Recep Hicri 1375 ylnda aramba gn (Sur)
ehrinde Allaha muhta, onun balanma ve affn dileyen Abdulhseyin b. Yusuf b. Cevad
b. smail b. Muhammed b. Muhammed b. brahim; erefuddin b. Zeynelabidin b. Ali
Nuruddin b. Nureddin Ali b. Hseyin b. Muhammed b. Hseyin b. Ali b. Muhammed b.
Tacuddin (Ebul-Hasan knyesiyle mehurdur) b. Muhammed emsuddin b. Abdullah
Celaluddin b. Ahmed b. Hamza b. Sadullah b. Hamza b. Ebus-Seadat Muhammed b. Ebu
Muhammed Abdullah (Badatta Ebu Talip ailesinin lideri) Ebul-Hars Muhammed b. EbulHasan Ali (bn-i Deyleme diye mehurdur) b. Ebu Tahir Abdullah b. Ebul-Hasan Muhammed
Muhaddis b. Ebut-Tayyip Tahir b. Hseyin Kati b. Musa Ebu Sebha b. brahim Murteza b.
mam Kazm b. mam Bakr b. mam Zeynul-Abidin b. mam Hseyin b. mam Ali b. Ebi
Talip tarafndan yazlmtr.
Onlarn son dualar; Btn hamtlar alemlerin Rabbi olan Allaha mahsustur demekti.

[1]

- el-Mracaat adl kitapta bu hadisi, zincirleme senetlerle Ehl-i Snnet kaynaklarnda naklederek Ehl-i

Snnetin bu hadisin sahih olduunu itiraf ettiini ispatladk. Bkz. el-Mracaat Mektup: 22
[2]

- Biz bu hadisi el-Mracaatta 26. Mektup olarak getirip genie bahsettik, oraya mracaat ediniz.

[3]

- Bureyde, bahsi geen 4 sahabe ve Veheb b. Hamzann Hz. Aliyi Peygamber (s.a.a)e ikayet etme konusu

iin bkz: el-Mracaat, mektup: 36.

[4]

- Enes, Bureyde ve Selmann hadisleri iin Bkz. El-Mracaat, Mektup: 68

[5]

- Kenzul-Ummal, c. 6, s. 157 hadis, 2632.

[6]

- Bkz. El-Mracaat, Mektup: 32 Orada Menzilet hadisi iin 7 konu bulacaksnz.

[7]

- Savaikul-Muhrika, bn-i Hacer, s. 106 bab 11.

[8]

- Kenzul-Ummal, c. 6, s. 153 hadis, 2539. Bu hadis ve Ebu Bekirin hadisi iin Bkz.El-Mracaat Mektup 48.

[9]

- Rad /7.

[10]

- Kenzul-Ummal, Hadis: 2631.

[11]

- Savaik, bn-i Hacer, s. 75 (Fasl 2, bab: 9, 40 hadisten 35. Hadis)

[12]

- Mstedrek-i Hakim, c. 3, s. 124. (Bab: Marifetus-Sahabe)

[13]

- Tirmizi, Sahih-i Tirmizide, Taberani ve Muttaki Hindi (Kenzul-Ummal, c. 6, s. 401) bu hadisi

nakletmilerdir.
[14]

- Hakim bu hadisi Enes b. Malikten (Mstedrek, c. 3, s. 122) naklederek yle der: Bu hadis Buhari ve

Mslimin artyla sahihtir. Ama onu nakletmemilerdir.

[15]

- Mstedrek-i Hakim, c. 3, s. 121, Zehebi de Telhisinde ayn sayfada.

[16]

- Bkz. el-Mracaat, mektup: 48, el-Fusulul-Muhmme, Fasl 8, Tenbih bal.

[17]

- el-Mracaat, Mektup 82-83.

[18]

- s. 17 den kitabn sonuna kadar.

[19]

- Bkz. Savaikul-Muhrika, bn-i Hacer 2. Fasln sonlarna doru

[20]

- Necm / 3.

[21]

- Msned-i Ahmed, c. 4, s. 164.

[22]

- Snen-i bn-i Mace, c. 1, s. 92 (bab: Marifetus- Sahabe)

[23]

- Maide / 67.

[24]

- Esbabun-Nzul, s. 150.

[25]

- Maide / 67.

[26]

- Zmer / 65.

[27]

- Peygamber (s.a.a)in kendi lm haberini burada vermesi u nedenledir: Peygamber (s.a.a) halka veliaht ve

halife seme vaktinin geldiini bildirmek istiyordu. Peygamber (s.a.a) bu ii erteleyemezdi. Zira bu ii yapmadan
melekut alemine gebilirdi.
[28]

- Hadid / 15.

[29]

- Muhammed / 11.

[30]

- Nisa / 33.

[31]

- Meryem / 5.

[32]

- Duhan / 41.

[33]

- Necm / 3-5.

[34]

- Tekvir / 19-22

[35]

- Kaf / 37.

[36]

- Enfal / 42.

[37]

- Tevbe / 48.

[38]

- Enfal / 42.

[39]

- Ankebut / 18.

[40]

- Sahih-i Mslim, c. 2, s. 120, ve dier Snen yazarlar.

[41]

- Peygamber (s.a.a)in vefatndan sonra ne gibi olaylarn olduunu bilen kimseler, o gn ortamn hibir surette

ekimelere hazr olmadn ve sabretmekten baka are olmadn ok iyi bilir. Zira o gnlerdeki ekimeler,
slamn kudretini kaybetmesine sebep olacakt.
[42]

- Sahih-i Mslim, c. 2, s. 18.

[43]

- a.g.e. c. 2, s. 119.

[44]

- Sahih-i Mslim, c. 2, s. 122.