Namazın Hikmeti

NAMAZIN HKMET
stat Muhsin KIRAAT
Eserin ad: Namazn Hikmeti

Yazar: Ustad Muhsin KIRAAT
Mtercim: Cafer BAYAR
Yaymevi: Kevser Telif hakk sakldr.
KEVSER SRES
Rahman, Rahim Allah'm Adiyla
"phesiz biz, sana Kevser'i verdik.
u hlde Rabbin iin namaz kil ve tekbir
alirken, namazda ellerini boazma kadar kaldir.
Dorusu asl soyu kesik olan, sana kin duyandir."
NDEKLER
TAKDIM....................................................................................................................... 3
"NAMAZ" EN GUZEL IBADET....................................................................................... 5
MKELLEF OLMANIN ARTLARI.................................................................................10
L TERAZSNDE BADET...................................................................................... 11
VAHIY AYNASINDA NAMAZ........................................................................................ 18
NAMAZIN MUKADDIMATI........................................................................................... 22
NYET; TENLK VE SAMMYETN ZUHURU..............................................................26
NAMAZ MHRABINDA................................................................................................ 32
Fatiha Sresi............................................................................................................. 33
hlas Suresi............................................................................................................... 40
NAMAZ SONRASI AMELLER....................................................................................... 47
CUMA NAMAZI.......................................................................................................... 50
YAMUR NAMAZI...................................................................................................... 51
BAYRAM NAMAZI....................................................................................................... 53
MUSTEHAP NAMAZLAR............................................................................................. 54
CEMAAT NAMAZI....................................................................................................... 55
TAKDIM
Bilindii zere Islm dininde ibadetin zel bir yeri vardr. Kur'n- Kerim'de de belirtildii gibi
insanlar ve cinler ibadet etmek iin yaratlmtr. Ibadet kul ile mabut arasmdaki kulluk badr.
Bu manev hl, na-mazda tarn doruuna varm olmaldr ki, Allah Resul (s.a.a), "gz nuru"
olarak tanmlamtr namaz.
Nefsin ktlk ve fenahklardan armdirilmasinda namaz, ok etken bir rol stlenmektedir.
"phesiz saadete eren, nefsini anndiran oldu." (ems, 9)
Saadete ermek nefsi anndirmaya ve nefsi arm-dirmak ise tarn bir bilinle namaz kilmaya
baldr.
Namaz yce bir konuma sahip olduu hlde Ms-lman halkmzn namaz hususundaki ihmal ve
umur-samazln grdmzden dolay Kevser Yaynclk olarak her alanda olduu gibi bu
alanda da paha bi-ilmez bir eseri insanmza sunmaktayz.
Bu kitab okuduktan sonra namazn nemini, sos-yal ve siyasal boyutunu daha iyi
kavrayacanz mit ederiz. Yce Allah, bizleri de gerek namaz ehlinden kilsm.
KEVSER 1 Muharrem 1415
Eyefkatli Allah!
Ey efkatli Allah,
Meerse senmisin kaybettiim!
Gzm atm aal;
Yerde, gkte, kapda ve bacada grdm ki
Parlayan senin nurundur.
Her yer senin zuhurundur.
Grdm ki, hibir yer sensiz deil.
Ne de gzel parldyor, hertaraftan tecellilerin.
Ey varl var eden!
0 kadar zahirsin ki zuhurundan gizlisin,
Sen, zahir olan her eyden daha zahir, daha aikrsn;
gizli deilsin.
Bana benden daha yaknsn; uzak deilsin.
Sen aikrsn; asl kaybolan benim.
Eer kr grmyorsa, bu gnein suu deil.
Hata bendedir, yoksa yzn rtl deil.
Eyefkatli Allah!
Kalbimde bir ate var; yakc, ac.
Boyuna ykseliyor ruhumda sanki...
Sanki sarho, hrn birsusuzluk,
Btn vcudumda bir dalga misali kabaryor, couyor.
Bu, aknn ateidir;
Can gibi bende gizli,
Hissediyorum.
Ateimin bir tek sensin derman. Bu susuzluk, vuslatn olmadan dinmez. Eyefkatli Allah'm!
Vcudumda bir boluk var, duyuyorum. Sana kulluk onu yok edebilir ancak. Ey ltuf sahibi
Allah'm! yle yakc bir ihtiya ki; Zatmda duruyorum. Sana tapmann hazzndan, Sana
kavumann neesinden baka birey, Bu ihtiya ateini gsmde sndremez Biliyorsun
yoksunum; bu meyden gayrs dermanm olmaz.
Belli baldr szm, gerek kalmaz sylemeye Ey efkatli Allah'm!
Ruhumun srr sensin, sarholuuma sebepsin. Yegne varlm sensin.
Dncemin derinliklerinde, ruhumun perdesinde ancak sen varsn, sen.
Kalbimin huzuru, ruhumun nuru sensin, sen. Gz alabildiince her yer senin eserindir, izindir.
Varl aydnlatan, senin gzel vechindir, gnl alan yzndr.1
-------------------1- Seher Namesi, Behcet afak, s.68
"NAMAZ" EN GUZEL IBADET

Insan yaratan tandka bir sevgi oluur kalbin-de. Bu sevgi, Allah'm ycelii karsnda kulun
ta-pinmasim, kulluk sunmasim ve gnl saygsyla eilmesini gerektirir.
Namaz, insamn Rabbi huzurunda gstermi oldu-u kulluun bir tecellisi ve simgesidir.
Allah'a kul olan ve bu kullua can-u gnlden iman eden biri, O'nun emirleri karsnda
teslimiyet sunar; huzurunda tazim ile eilir; secdeye kapanr; sir-rn aar; dileini seslendirir ve
kendisini var eden bu esiz, benzersiz yaratan ycelikle kutsar.
Niin badet Edelim?
Insan, kulluk sunmak ve ibadette bulunmak iin yaratlmtr. Yce Allah Kur'n- Kerim'de bu
geree yle temas etmektedir:
"Cinleri ve insanlan ancak bana kulluk et-meleri iin yarattm."1
Bu yce hikmet ve hedef, dinin ve elilerin daveti-nin n plannda yer almtr. Kur'n- Kerim,
bu husus-ta yle buyurmaktadr:
"Andolsun biz, her millet iinde: Allah'a kulluk edin, tauttan kann; diye eli gnderdik."i
1- Zariyat, 56
Bu kulluun faydasnn Allah'a deil, insann ken-disine dnecei, insann izzet ve saadetini
temin ede-cei malumdur. Zira Allah mutlak surette her eyden mstanidir.
"Kr edeyim diye yaratmadm ki Kula ihsan olsun diye yarattim."
Bir retmen, rencilerine "Dersinize iyi aln." diyorsa, bunun faydas retmene deil,
rencilere dokunacaktr.
nsann kulluk sunmasn gerektiren nedenler zetle yle sralanabilir:
1-Allah'm Ycelii
Insan, tannm biriyle karlatnda mtevaz davramr ve byk bir bilginle grtnde
sayg gsterir. Bu insanlar karsnda mtevaz ve saygl olmamn nedeni, o insanlarn sahip
olduu ycelik ve bil-gi karsnda insann kendini kk grmesidir. an yce Allah, azamet ve
kibriya kaynadr. Allah-'n azamet ve yceliini tanyan hor ve hakir insan, huzu ve huu eder.
2- htiya ve Ballk Duygusu
nsan, her ynyle muhta ve zayf bir varlktr; y-ce Allah ise ihtiyaszln zirvesi, mutlak
manada mstani ve insann her eyinin sahibidir. te bu ger-ek, insann Allah karsnda
kulluk etmesini gerektiren nemli nedenlerden biridir.
3- Nimete kretmek
Her alanda ve her ynden insan epeevre kua-tan hadsiz hesapsz ilh nimetler, Allah'a
tapmann en gl gayesini ortaya koyar. nsan dnyaya gelmeden nce bu nimetler yamuru
balar, mr boyu devam
1- Nahl, 36
eder ve hatta liyakat gsterildii taktirde ahiret yur-dunda da o nimetlerden pay alnr. Kur'n-
Kerim bu noktaya vurgu yaparak asr- saadetteki Mslmanlara hitaben yle buyurmaktadr:
"yleyse, kendilerini aken doyuran ve
korku iindeyken gven veren bu Kbe'nin
rabbine kulluk etsinler."1
4- Fitrat
Ibadet ve kulluk, insann z yaratlnda var olan bir gerektir. Bu gdnn olgunlamas ve en
m-kemmel hline ycelmesi, asl mabuda ynlendirilme-siyledir. Insamn sapknlk iinde
olmas ve kmaza dmesi durumunda ise vehim rn mabutlara kulluk sunaca
kanlmazdr. Put, ay, gne ve buzaya tapmmak, bu sapknln mevcut ve somut rneklerindendir.
Bu dalaletin insan hayatmdaki farkh bir yansmas ise madde, makam, taut, madalya, e, araba...
gibi eylere tapmaktr.
Peygamberler, ftrat z gereine dndrmek ve insan bakalarna kul olmaktan kurtarmak iin
gel-milerdir.
Mminlerin Emiri AN (a.s), Allah Resul'nn (s.a.a) peygamberliini yle yorumlamaktadr:
"Allah, kullanni putperestlikten kurtanp, Al-lah'a tapmaya davet etmesi iin Hz. Muham-med'i
(s.a.a) peygamberlie seti."2
Ibadet ve kulluk gds insamn fitratmda gizlidir. Bu gdnn iyi eitilmemesi ve ynelmesi
gerektii yne ynlendirilmemesi durumunda, taut ve putpe-restlie ynelecei kanlmazdr.
Bu, her ocuun bes-lenme ihtiyacna benzer; bu ihtiya doru olarak gide1- Kurey, 3-4
2- Nehc'l-Bela, Hutbe: 147

rilmedii taktirde, ocuun toprak yemesi ve hatta bundan zevk almas gayet tabiidir.
Bu ftr eilim de doru bir ynde doyurulmayacak olsa, elbette ki insan geici ve kof aklara
veya ierik-siz ve sapkn tapnmalara duar olacaktr.
Nasl badet Edelim?
Her evin adresi ev sahibinden veya evin yolunu bi-len birinden sorulmaz m?
Her arlama ve misafirlikte ev sahibinin dnce ve amac gzetilmez mi?
badet, evrenin yegne sahibi Allah'n huzurunda durmak ve kullar iin sermi olduu manev
sofrada yer almaktr.
0 hlde nasl ibadet edilmesi gerektii de O'ndan renilmeli, emrine uygun hareket edilmeli,
neyi ibadet olarak kabullendii bellenmeli ve nasl bir ibadet istemi olduu kavranmaldr.
Ibadetlerin ve zellikle de kitabn konusu olan namazn hem grsel kalb ve hem de ierii dinin
is-tedii ve din nderlerinin uygulad gibi uygulanmal-dr.
imdi en gzel ve en olgun ibadeti maddeler h-linde sralayacaz.
1- Bilinle zdelemi Ibadet:
Bu husustaki bir hadisyledir:
"Bilge insann kld iki rekt namaz, cahil kld yetmi rekttan daha stndr."1
Bir dier hadis yle buyurmaktadr:
"Bilinten yoksun olarak ibadet eden kim-se, deirmen tan dndren eee benzer
1-Sefinet'l-Bihar, c.2, "Abd" blm
(evresini ark eder ve dolanr durur ama hi-bir ekilde ilerleyemez)."1
mam Cafer Sadk (a.s) yle buyurmutur:
"Kiminle konutuunun bilinciyle iki rekt namaz klan insann gnahlar balanr."2
Namaz ancak bu surette ruhun mirac, ktlk ve fenalktan alkoyan etken ve insan Allah'a
yakn klan vesilesi olabilir.
2- Akla Yaplan badet:
badette ruhun vecd ile dolmasna ve kulun ibade-tinden haz duymasna neden olan ey, Allah
ak ve sevgiliyle konumak iin can atmaktr.
Halsizlik, tembellik ve uyuuklukla yaplan ibadet-ler, insann Allah ile raz-u niyaz ve halvet
etmeye evki olmadn gsterir.
mam Zeynelabidin'den (a.s) rivayet edilen "Mna-cat- Hamsete Aer" duasnda yle
yakarlmaktadr: "Allah'm! Nee ve neatm kulluunda kl."
badet etmekten haz duymayanlar, nefis bir ye-mekten zevk almayan hastalar gibidirler. nsann
bu evk ve aka sahip olmas durumunda, d etkenli tebli ve tevike de pek gerek kalmayacak
ve insan, gnlndeki ak ile ibadete ynelecek ve hatta me-hur ve saygn biriyle grmek iin
sabrszland ve bu grme ile mutlu olduu gibi ibadetten de haz duyacak ve vecde
gelecektir.
Ezan, aklarn mlakat ann mjdeleyen sesle-nitir. Yce slm Peygamberi (s.a.a), namaz
vakti gir-diinde, ezan okumas iin Bilal'e "Ey Bilal, bizi gam ve
1-Sefinet'l-Bihar, c.2, "Abd" blm. 2-Vafi,c.2,s.lO
aclardan kurtar, rahatlat!"1 diye buyurur ve vasfedilmez bir cokuyla namaza dururdu.
3- hlasla Yaplan Ibadet:
Hibir eyin, riya ve gsteri kadar ibadetin afeti olamayaca gibi hibir ey de ihlas kadar
ibadet ve namaza deer katamaz. Ibadet ederken ihlasa sahip olabilmenin ve kalbi seytanm
vesveselerinden koruya-bilmenin ok zor olduunun da altn izmek gerek-mektedir. Sadece
aim topraa koyarak secdeye ka-panmak, namazin sure ve dualanm hatasiz okumak, cemaat
namazma katilmak, ilk safta yer almak... gibi hususlar yeterli ve namazin kabul edilme ls
deil-dir. Ibadet halis olmadka, riyadan arnmadka ve ilh renge brnmedike Allah'n
huzuruna ulaama-yacakve kabul edilmeyecektir.
Kur'n- Kerim'de yle buyurulmaktadr:
"Oysa kendilerine, dini yalmz Allah'a halis ki-lp O'na kulluk etmeleri emredilmiti."2
4- Hu le Yaplan Ibadet:
Hu, kulun ilh huzurda tarn anlamiyla kulluk makamna odaklan sonucu gnlnde oluan
bir hldir. Muhta ve aciz olduunu bilen, Allah'n ycelik ve kemalini anlayan, yegne ve her
eyden haberdar Allah'm huzurunda kendini gren insan, bu huzura va-ra uygun decek bir
hal bulur ve kalbi hu eder. -te bu insan, Allah'tan baka her eyden kopar ve ba-klar bile bu
hu- hlinden etkilenerek kslr.
Kur'n- Kerim'de, iman ehli ve ibadetleri yle ta-nmlanmaktadr:
"Onlar namazlarnda hu eden kimseler-dir."1

1- Mehaccet'l-Beyz, c.l, s.377
2- Beyyine, 5
Ayetin vurgu yapt hu vasf, Allah'n huzurunda kulluk makamma odaklann sonucudur.
Bu husustaki bir hadiste yle buyurulmaktadr: "Allah' gryormusun gibi ibadet et."2
Bir baka hadis ise yledir:
"Son namaznm gibi namazi vaktinde kil."3
Insan bu hlini her zaman korumali ve Allah ile konumak iin son frsatym gibi namaz
klmaldr. Allah Resul (s.a.a) yle buyurmaktadr:
"Sevap bakimmdan en yce ibadet, gizli olarakyaplandr."4
Bu hadis, toplum arasnda yaplan (zellikle de na-file) ibadetlerin, riya ve gsteri afetiyle tehdit
edildii gereine vurgu yapmaktadr. Ancak camiide ve ce-maatle namaz kilmamn, evde ve
yalniz olarak namaz kilmaktan daha sevap olduu trden Islm'n zellikle emrettii hususlar,
ibadetin gizli yaplmas kapsam dndadr.
eytan, insann dmandr; insan kurtulu ve hi-dayet yolundan saptracana ve kendisi gibi
ate uu-rumuna dreceine dair yemin etmitir. te bu dmanlndan tr de insann
ibadetlerini mahve-debilmek iin btn gcyle alr ve ilgin tuzaklar kurar. Bazen insann
niyetini bozarak riyaya drmek, ibadet ettii iin insan kendisine sevdirmek, insann ibadet
etmesine engel olmak ve bazen de insann kulluk yolundaki zahmetlerini heba ve heder etmek
iin gnaha srklemek ynnde tuzaklar kurar.
1- M'minn, 2
2- Misbah'u-eria, s.8
3- Bihar'ul-Envar, c.81, s.233
te bu durum, bir iftinin ypratc zahmetlere katlanarak elde ettii rnn bir kvlcmla yanp
kl olmasma ve dumana dnmesine veyahut da berrak birtassuyun iine bir haerenin
dmesine.
badet de bazen riya ve gnah afetiyle heder olur gider. Kendini beenmilikle yaplan ibadet,
riya ile k-lnan namaz, minnetle verilen sadaka, dedikodu ile yaplan iyilik... yanp kl olan ve
dumana dnen rn gibidir.
MKELLEF OLMANIN ARTLARI

Varlklar arasnda sadece insan mkellef olma zelliine sahiptir ve bu, insan dier varlklardan
ay-ran zellik olmakla birlikte, insann iftiharlarndandr ayn zamanda. Bu aa ulaan insan,
varln yaratcs Allah'n emirlerinin muhatab olurve birtakm grevle-rin sorumluluunu
stlenir.
Byk din bilginlerinden biri, mkellefiyet ana erme alametlerinden biri olan "bul"
yldnmn her yl kutlamakta ve yle demekteydi:
"Ben byle bir gnde, sorumluluk stlen-meye ve ilh ykmllkleri yerine getirmeye layk
g-rldm. Bu gn, kutsal ve kutlanmas gereken birgndr."
nsann mkellefiyet ana girdiini gsteren ala-metler zetle yledir:
1-Bali olma
Ya bakmndan bali olmak, erkek ocuklarnn on be yan bitirip on alt yana
girmeleriyledir; kz ocuklarnn ise dokuz yan bitirip on yana girmele-riyle.1 Baz
ocuklarn bu yatan nce de teklif ana ermeleri olaslk dahilindedir.2
1-Ya belirlemede l, hicr kameryldr. 2-Tam lmihl, mam Humeyn (r.a), Hkm: 2252
Teklif ana eren ocuk, btn farizalar yerine getirmek ve haramlardan da kanmak
zorundadr; aksi taktirde gnah ilemi olur ve Allah tarfndan da bunun hesab sorulur.
Buraya kadar aktarlan, ya bakmndan bali ol-maktr. Bali olmann dier aamalar da
mevcut olup aada belirtilmitir:
a) Siyas adan bali olmak: Sosyal alanlarda, si-yasal bilgilerde, toplumu tanmada ve ynetim
ile ilgili konularda gerekli yeterlilie ulamaktan ibarettir.
b) Ekonomik bakmdan bali olmak: nsann, ken-di ve toplumunun yarar dorultusunda maln
makul olarak kullanmas ve de sahip olduu mal koruyabil-mesidir.
c) Evlilik bakmndan bali olmak: Kz ve erkek o-cuklarnn, kendi yaantlarn idare
edebilecek ve evli-liin getirdii sorumluluklar kabullenebilecek konuma gelipyuva
kurmalardr.
Mkellefiyetin art her ne kadar bali olmak ise de, hem erkek ve kz ocuklar teklif yana
girmeden nce sorumluluklarn yerine getirmeyi ve de gnah-lardan saknmay alkanlk hline
getirerek teklif a-na girmeye hazrlkl olmal ve hem de veliler, bu aamadaki evlatlarn,
teklif a dneminde sorumlu-luklarn tanma ve gnahlardan kanma asndan so run
yaamayacak ekilde eitmelidirler.
2- G Yetirme
nsann mkellef olmas, buna g yetirmesine baldr. Adaletli Allah, kimseyi, yapamayaca
bir i-ten sorumlu tutmaz. Zaten bir ii yapma gcnden yoksun olan insan, o i hakknda
sorumlu deildir. Y-ce Allah Kur'n- Kerim'de yle buyurmaktadr:
"Allah, kimseye gcnn tesinde bir teklif-te bulunmaz."1
3- Seme Hakk
Mkellef olmann bir koulu da insann seme hakknn olmasidir. Insamn bask altnda
bulunmasi ve ykmlln yerine getirmesine engel olunmasi du-rumunda, grevini
yapmad iin Allah katnda sorum-lu tutulmaz. Bu husus, insamn hacca gitmesinin engellenmesiyle veya zorla gnaha drlmesiyle rnek-lendirilebilir. u noktaya da dikkat etmek
gerekir ki bask altnda bulunan insan, (gnahsz bir insan ol-drme gibi) mecbur edildii her
gnah da ileyemez.
4-Akl
Akil, insamn hayvandan stn olduunun nedeni, mkellef olmasmn art ve de marifet ve
amelinin da-yanadr. Insamn mkfatlandrlmas veya azap edilmesi de akilla ilintilidir. Akli
olmayan veya yarar ve zaranm tehis etme gcnden yoksun olan insan, m-kellefiyet alammn
dndadr. Bu deerli cevher, insamn varhk ve yaamnda byk bir rol oynad iin y-ce
Allah, akla ve ilevine zarar veren alkoll iki gibi eyleri haram klm; ilim renmek,
istiarede bu-lunmak, yolculuk etmek ve tecrbe kazanmak gibi ak-ln olgunlamasna ve ilerlik
kazanmasma neden olan her eyi nemle tavsiye etmitir.
1- Bakara, 286
L TERAZSNDE BADET
badetin; kulluk, Allah'n emirlerine itaat, ilhtek-lifi yerine getirmek, din hkmlere boyun
emek ol-duunu daha nce belirtmitik.
Sorumluluk erevesinde uygulanan ibadetlerin; niyet, ierik, yerine getirili nitelii ve kiinin
bireysel zellikleri bakimmdan birtakim aamalar vardr.
Belirli baz artlar gzetilerek yaplan bir ibadet, bazen doruluk, bazen kabul olma ve bazen de
kemal vasf kazanr. Bu demektir ki ibadetler kategoride deerlendirilebilir:
- Doru olan ibadetler
- Kabul edilen ibadetler
- Kmil olan ibadetler
imdi bunlarn her birini ayr ayr inceleyeceiz.
Doru Olan ibadetler

Niyet ve yapl ekli, ibadetleri doru klan iki te-mel edir. badet eden insan, bir yandan riya
ve gs-teriten uzak kalarak sadece Allah'a yakn olma ve emrini uygulama niyeti tamal ve te
yandan da bu kutsal niyetle yapt ibadette, en kk ayrntlara kadar dinin emrini
gzetmelidir.
Amelin halis olmasi ve ibadetlerin ilh niyet ta-mas, insanlardan vg ve teekkr beklentisi
iinde ol-mamak anlamnadr. Insan btn gayretiyle Allah iin
almal ve kulluunun mkfatn da Allah'tan dile-melidir.
mam Cafer Sdk (a.s) yle buyurmaktadr:
"Halis amel, Allah'tan baka kimseden v-g beklemediin ameldir."1
badeti doru klan bir dier husus da kiisel zevk, be-eni ve gnn modasna uygun olarak
deil, din emirleri gzeterek ibadet etmektir. Namaz nasl, ne zaman sessiz, ne zaman sesli, ne
vakit oturarak, ne vakit ayakta, ne zaman drt rekt ve ne zaman iki re-kt klnr... gibi
hususlarda ilh emirler gzetilmelidir. Yce Allah Resul (s.a.)yle buyurmaktadr:
"Snnete uygun olmayan ne szn, ne amelin ve ne de niyetin hibir deeri yoktur."2
Biri size "Bu noktadan hareket ederek u yne doru yz adm git ve orada gml olan hazineyi
-kar, gtr." der ve siz de aynen bunu uygularsanz, ha-zineye ulaabilirsiniz ancak; ama eer
bir ka adm ile-ri gidecek veya geri kalacak olursanz, hazineyi bula-mamakla kalmayp
beyhude zahmet de ekmi ola-caksnz.
Bir dostunuza telefon etmek istiyorsunuz; numa-ray eksik veya fazla tulayacak olsanz,
aradnz ki-iye ulaamayacaksnz.
Anahtarn bir dilisinin eksik veya fazla olmas du-rumunda, kap veya kilidi aamayacanz
malumdur.
Bazen insan, sapknlndan dolay ibadetin ek-linde deiiklik yapar. Bu, ya inattan ya aydn ve
ke-ramet sahibi grnme drtsnden ya da bilgisizlik gibi nedenlerden kaynaklanr.
Oysa ki kulluk, ibadetin eklinde dahi tasarrufta bulunmakszn dinin n grd biimde ibadet
et1- Bihar'ul-Envar, c.67, s.230
2- Ksar'ul-Cmel, c.2, s.73
mektir. "Doru olan ibadet" ancak bu durumda yapil-m olur.
Kabul Edilen badetler

badetler, niyet ve ekil bakmndan doru olmak-la birlikte, insan Allah'a yaknlatrr ve 0 yce
zatn n-zasn kazandrr nitelikte ise ancak Allah katmda ka-bul edilir. Niyet ve ekil bakmndan
doru olduu hl-de insana olgunluk kazandirmayan ve ruhunu armdir-mayan, genel anlamiyla
ibadet ve zel anlamyla da namaz, ifa vermeyen bir ilaca veyahut alcs olmayan bir metaya
benzer.
Bazen ibadetin getirisi, sadece insam azaptan kur-taracak ve bazen de kulu Allah katmda
sevdirerek ibadetinin kabul olmasma neden olacak bir dzeyde-dir. Ayet ve hadislerde,
ibadetlerin Allah katmda kabul grmesine neden olan birok etkenlere vurgu yapil-mtr. imdi
rnek olmas bakmndan bunlarn baz-larna deineceiz:
1) nan Boyutunda "man"
Yce Allah Kur'n- Kerim'de yle buyurmaktadr:
"Erkek ve kadindan her kim inanm olarak iyi bir i yaparsa, onu ho bir hayatla yaat-rz."1
Baka bir ayette ise yle buyurmutur:
"Kim imam inkr ederse, phesiz amelleri boa gider."2
Allah'a imam olmayan kimse, ibadetlerinin Allah katmda kabul edilmesini nasil bekleyebilir?
1- Nahl, 97
2- Mide, 5
2) Siyas Boyutta "Velyet"
badetleri doru ve ilh rotasnda karar klan ey, Allah katndan seilmi bir nderin yolunu
izlemektir. Doru ibadet izgisi, ancak bylesi bir nderlik ve ve-layet sayesinde faydal olur;
aksi taktirde bu ibadetin ya hibir zellii olmayacak ya da Allah yolu dman-larnn hedefine
hizmet edecektir.
Yolculua kmak isteyen insanlar, ancak yol-iz bi-lir ve gvenilir bir ofrle yolculuk edecek
olsalar, menzile varacaklardr. Gvenilmeyen, acemi veya sar-ho bir ofrle yola kmak,
yolcular menzilden al-koymakla birlikte hayat tehlikelerle de burun buruna getirecektir.
Gnmzdeki slm lkeleri, en deerli kanunlara ve slm retilere sahip olduklar hlde,
masum n-derlere veya onlara vekalet edenlere boyun emedik-leri ve taut ynetimine teslim
olduklar iin zillete dm ve blnmlerdir.
badet, ancak doru nderlik sayesinde asl ma-nasn bulurve Allah katnda kabul edilir.
Imam Muhammed Bakr (a.s) bir hadisinde yle bu-yurmutur:

"Allah katndan imam olmakszn Allah'a yaknlamak amacyla zahmetlere katlanarak ibadet
eden kimsenin ameli kabul olmaz."1
Bir baka hadis ise yledir:
"Yce Allah, bizim velayetimizi kabul etme-yen kimsenin amelini yceltmez."2
3- Ahlk Boyutta "Takva"
Yaplan iyilikler, ancak takvadan kaynakland taktirde Allah katnda kabul edilir. Allah iin
yaplan kul1- Vesil'u-ia, c.l, s.90 2-Usul-uKfi,c.l,s.43O
luun kabul edilmesi, takvaya ve gnahtan saknmaya baldr. Kur'n- Kerim, Allah iin kurban
sunan ve biri-ninki kabul edilirken dierininki reddedilen Habil ve Ka-bil'in yksn
hatrlattktan sonra yle buyurmakta-dr:
"Allah sadece takva ehlinden kabul eder."1
alnt mallarla yoksullara yaplan iyilik, Allah ka-tnda kabul edilmeyecektir.
Insanlarn hakkn gasp edip namaza duran insa-nn namaz elbette ki geri evrilecektir.
Namaz klmakszn yaplan cihat, zulmden ka-nmakszn klnan namaz, iftira ve dedikodudan
sa-knmakszn yaplan hac, Mslmanlarn namusuna kt gzle bakmaktan arnmakszn
klnan gece nafi-lesi... yce Allah katnda kabul grmeyecektir. nk bu ameller takva
yoksunudur ve takvadan yoksun ameller de hayr amellerden addedilemez.
4) Ekonomik Boyutta "Yoksullara Yardm"
Yoksul insanlar, Allah'n mazlum kullardrlar. Bu mazlum ve mahrum kullara yardm
edilmeksizin yap-lan kulluk ve ibadetin Allah katnda hibir deeri yok-tur.
Genel olarak ayet ve hadisler, namaz ve zekt yan-yana zikretmitir. nk namaz, kulun Allah
Me ve zekt ise insann Allah kullaryla olan badr.
mam Rza (a.s) yle buyurmaktadr:
"Zekt vermeyenin kld namaz kabul de-ildir."2
nsan, malna taalluk etmi olan fakir hakkn de-memekle hem gnah ilemi olur, hem malna
haram karr ve sonu olarak da ilh izgiden sapm olur.
1- Mide, 27
5- Sosyal Boyutta "yi Geinme"
Islm toplumu, Mslmanlar arasndaki sarslmaz balar ve kardelik duygular temeline
kuruludur. Bu balarn kopmasna, vahdetin bozulmasna, kiilik haklarimn ayak altma
alinmasma neden olan her ey dince yeriImi ve ibadetlerin kabul olmasim engelleyen etkenler
olarak tanmlanmtr. Gybet, iftira, blc-lk, ara bozuculuk, kt ahlk, irkin tavr, insanlar
incitme, rahim balarn koparma... kardelik duygula-rmi zedeleyen ve vahdeti bozan etkenlerin
rnekleridir. Rahim balarn korumak, gzel ahlk, insanlara sev-gi ile yaklamak, iyimser
olmak ise Allah'm rzasn kazanmaya ve amellerin kabul olmasma neden olur. Madde-ler
hlinde sraladmz hususlarda pek ok had is rivayet edilmitir.
Allah Resul (s.a.a) yle buyurmaktadr:
"Mslman bir kadn veya erkein gybetini eden kimse, gybetini ettii ahs raz etme-dike
krk gn boyunca klm olduu namaz-larvetutmu olduu orular kabul olmaz."1
Yce slm Peygamberi (s.a.a), bir hadisinde Ebuze-r'e hitaben yle buyurmutur:
"Ey Ebuzer, din kardeine ksp uzakla-maktan sakn! Zira ilikiyi kesmek, amelin kabul
edilmemesine neden olur."2
Imam Cafer Sadk (a.s) da bu hususta yle bu-yurmaktadr:
"Sirkenin ball bozduu gibi, kt ahlk ve irkin davran da ameli bozar."3
1- Cami'us-Seadat c.2, s.234
2- Mekarim'ul-Ahlk, s.554 3-Usul-uKfi,c.2s.321
6- Ailev Boyutta "Haklar Gzetmek"
Bir at altnda yaayan elerin, birbirleri zerinde karlkl haklar vardr. Karsn inciten
kocann ve ko-casn inciten kadnn namaz ve iyi amelleri Allah ka-tnda kabul edilmez.1
mam Cafer Sadk (a.s) yle buyurmaktadr:
"Baba ve annesine, kendisi hakknda zul-metmi olsalar bile, hiddetle bakan kimsenin namaz
Allah katnda kabul edilmez."2
Kul Me Allah arasnda oluturulan ba, aile fertle-rinin karlkl hak ve grevlerinin gzetilmesi
duru-munda faydal olacaktr.
Namaz, ruhun mirac ve maneviyat merdivenidir. nsann miraca kmas, bu merdivenin

ayaklarnn salam ve sarslmaz olmasna baldr. Allah Me irtiba-tn sarslmaz temelini, aile
bireyleri arasndaki gzel ve doru ilikiler oluturmaktadr.
Kabullk Almeti
Buraya kadar belirtilen artlar gzetmeli, namaz-larmzn faydasz ve kulluumuzun da etkisiz
olma-masna dikkat etmeliyiz. Srf ykmll yerine ge-tirmek yeterli deildir; ibadete
emreden Allah'n kabul edecei ekilde sorumluluumuzu ifa etmeliyiz. Mminler Emiri Ali (a.s)
yle buyurmaktadr:
"Amelin znden ok, kabul edilmesi ynnde titiz davrann."3
badetlerimizin yce Allah katnda kabul edildiini nasl anlarz?
Imam Cafer Sadk (a.s) ibadetlerin kabullk alametini yle aklamaktadr:
1- Vesil'u-ia, c.14, s.116 2-Usul-uKfi,c.2,s.349 3- Bihar'ul-Envar, c.67, s.173
"Kld namazn kabul edilip edilmediini bilmek isteyen kimse, namaz kld hlde
gnaha ve ktle dp dmediine baksn; her ne lde gnaha dmekten alkoymusa, o miktar kabul edilmitir."1
Kmil Olan badetler
Doruluk ve kabullk artlarna ek olarak baz ko-ullar da vardr ki ibadetin kmil olmasna
neden olur.
Kmil ibadetler, aada belirtilen artlara sahip olan ibadetlerdir.
a) En Zor Olan badet
Ibadetin zorluuna katlanmak, tembellii yenmek, ibadet iin bedeni skntya drmek, ak ile
ve d-zenli olarak ibadet etmek gerekir.
Mminlerin Emiri Ali (a.s) yle buyurmaktadr: "En stn amel, yerine getirmek iin ken-dini
zorladn ameldir."2
En zor anlarda Allah Resulne (s.a.a) yardm etmek, yaya olarak hacc ve kutsal trbeleri ziyaret
etmek, can ve mal ile Allah yolunda gayret etmek, din iin zorluklar gslemek... ibadeti kmil
klan etken-lerdendir.
b) Dzenli ve Srekli Olan Ibadet
Insan, ibadet hususunda da belli bir program ze-re hareket etmeli ve bunu hie aksatmamahdir.
Hadis-ler, mmin insann, kendi zaman ve ilerini taksim etmesi ve belli bir zamam da Allah'a
kulluk iin ayr-mas gerektiine vurgu yapmaktadr.
2- Ksar'l-Cmel, c.2, s.74
c) Daha nemli Olan Ibadet
Insan, nem bakmndan ilerini kyaslamal ve daha nemli olanlar n plana tamaldr.
Insan, kendi akrabalan arasmda yoksul varken bakalarna sadaka veremez.
Mstehap ameller, farizalara zarar veriyorsa, onla-n terketmelidir.
Mminlerin Emiri AN (a.s) yle buyurmaktadr: "Nafile ameller farizalara zarar veriyorsa,
(Allah'a) yakinhk getirmez."1
d) Bereketli Olan Ibadet
Bazen bir amelin kmil olmas, bereketli olmasma baldr. Yani insan, hayn ve faydas geici
olan ameller yerine, kahci ve kapsamh olanlar semelidir.
e) nclk Edilen Ibadet
yiliklerde nc olmann, yapc ve hayrl ilere doru komann kendine has ayrcalklar vardr.
slm'n gurbet gnlerinde Mslmanl semek, elbette ki Mslmanlarn glenmesinden
sonra Ms-lman olmaktan daha stndr.
Namaz vaktinin giriiyle e zamanl olarak nama-za durmak ve yce Allah'n rzasn getiren
ilerde ya-rmak ve nc olmak gerekir. "Acele edin" ve "Yar-n" trnden Kur'n ve
hadislerde tekrarlanan nlem-ler, ibadetlerin kmil olmasnn yarmada sakl oldu-unu ifade
etmektedir.
f) Srekli ve Gnl Ferahl le Yaplan Ibadet
Mnafklar, tembellik ve halsizlikle namaz klarlar. pheciler, ibadet ederken phe, kopukluk
ve tembellie derler.
1- el-Hayat, c.l, s.3180
Kmil olan ibadetler, gnl ferahlyla ve srekli olarak yerine getirilen ibadetlerdir. Nicelik
olarak az ve nitelik olarak srekli yaplan ibadet, insan yoran ve sonu olarak da bkknlk
getiren ok ibadetten daha stndr.
Yce Allah, meleklerin ibadetini yle vasfetmektedir:

"Gece gndz hi yorulmadan Allah' tes-bih ederler."1
g) Basiret ve Yakinle Yaplan badet
Bilinli olarak ve yakin hlinde yaplan ibadet, y-zeysel ve yakin yoksunu ibadetlerden kat kat
stn-dr.
Bu husustaki bir hadisyle buyurmaktadr:
"phesiz ki az ama srekli ve yakin hlin-de yerine getirilen bir amel, Allah katnda, yakin olmakszn yaplan fazla amelden daha stndr."2
Bu alanda konu edilebilecek daha baka koullar da vardr; ancak bu kadarnn yeterli olduunu
d-nyor ve bu kadaryla yetiniyoruz.
1- Enbiy, 20 2-Usul-uKfi,c.ls.57
VAHIY AYNASINDA NAMAZ

Buraya kadar aktardklarmz, ibadetle ilgili konu-lardi. Hemen belirtmek gerekir ki ibadet, farkh
fert ve rnekleri ieren genel bir kavramdir ve namazia smir-landrlamaz. Hac, oru, iyilii
emretmek, ktlkten sakndrmak, cihat, helal kazan elde etmek iin a-lma, insanlara
hizmet, ilim renme ve retme, Kerbela ehitlerine yas tutma, anne ve babaya iyilikte
bulunma, kszlere efkat gsterme, humus ve zekt verme... gibi ameller de ibadet kavram
iinde yer al-makla birlikte, ibadetler arasnda namazn ahsna munhasr bir yeri vardir. Namaz,
Allah'a kulluun en grkemli ve sekin rneidir.
Namazn vasflar, felsefe ve hikmeti, etki ve getiri-leri, kln tarz, yer ve zamam ayet ve
hadislerde ok geni bir yelpazede ele alnm ve ilenmitir. Bu hu-suslara eilmek, takdir
edersiniz ki daha fazla zaman ve mesai gerektirir. Ancak yine de Kur'n ve hadisler nda
konuya yaklaacak ve slm retiler deni-zinden namaz hakkinda bir ka damla olsun sunacazNamaz, ibadetlerin en ycesi ve peygamberin de en nemli tavsiyesidir.
Hz. Lokman, oluna namaz tavsiye eder.1
Hz. Isa (a.s) daha beikte yle der:
1- Lokman, 17
"Allah'm bana namaz ve zekt vacip kl-mtr."1
Yce slm Peygamberi (s.a.a) yle tanmlar: "Gzmn nurlan namazladr."2
Namaz, insana Allah'i hatirlatari bir fariza3 ve yce Allah'n insanlarla olan ahdi, peymamdir.4
Namaz, din ve mektebin simasdr.5
Namaz, ululanmamn derman, devasdr.6
Namaz, Allah'n nimetlerine karlk kr vesile-si, dinin direi, cennetin anahtar, insanlar
tanma ls, gnahlar yok eden ve insamn ruhunu armdi-ran vesiledir.
Namazn btn artlarn gzeterek gnde be kez Allah'n huzurunda durmak, bahetmi olduu
nimet-leri hatrlamak, istek ve dilekte bulunmak kirleri temiz-leyen bir nehirde ykanmaya
benzer.7
Ahirette sorulacak ilk soru namaz hakknda ola-caktr; namazn kabul edilmemesi durumunda,
dier amellerde kabul edilmeyecektir.
Namaz, artlar ne olursa olsun; sava, mecburi nailer, hastalk... da dahil olmak zere insann
boy-nundan dmeyen tek ibadettir.
Namaz, Allah'n huzurunda kulluk ve tautlara ise isyan ilandr.
Namaz, Hz. brahim'in (a.s) tevhid dinini, Resulul-lah'n (s.a.a) snnetini ve mam Hseyin'in
(a.s) mek-tebini korumak ve ihya etmektir.
1- Meryem, 31
2- Bihar'ul-Envar, c.74, s.77 3-Th, 4
4- Kenz'l-Ummal, c.7, s.279
5- Furu-u Kfi, c.l, s.270
6- Nehc'l-Bela, Sphi Salih, Ksa Szler: 252 7-Vesil'u-ia,c.3, s.7
Namaz, Allah aklar iin tadna doyum olmayan ve mnafklar iinse ar bir ibadettir.1
Namaz, Allah'm huzuruna varmak ve eytan me-yus etmektir.
Namaz, her zerresi yce Allah' tenzih eden, ilh huzurda ibadet ve secde eden btn evrenle
btn-lemektir.
Mminler Emiri Ali'nin (a.s) Sffin Sava'nda ve mam Hseyin'in (a.s) de Kerbela'da Aura
gn sava- brakarak ilh akla namaza durmalar, namazm nemini vurgulayan en gzel
rneklerdir.
Mminler Emiri AM (a.s), bu davrann eletiren adama yle buyurdu: "Namaz kilmalan iin
bunlarla savamyor muyuz?"
ehitler Efendisi mam Hseyin'e (a.s) hitap etti-imiz ziyaretnmede yle demekteyiz:
"ahadet ediyorum ki, sen namazi ayakta tuttun, ihya ettin."2
Zorluk ve skntlara den bir insann yce Allah' anarak yardm dilemesi, elbetteki huzur
kayna ve kurtulu vesilesi olacaktir.
Namaz, Allah'a iman edenlerin snadr. Bu yz-den de Kur'n- Kerim, iman edenleri sabir ve
namaza emretmekte ve yle buyurmaktadr:
"Sabir ve namaz vesilesiyle Allah'tan yar-dim dileyin."3
imam Cafer Sadik (a.s), mrnn son anlannda btn akrabalarn bir araya toplad ve ettii
vasiyetin-de namaz hakknda yle buyurdu:
"Namazi hafifseyen kimse, efaatimize asla na-il olmayacaktir."
1- Bakara, 45
2- Mefatih'l-Cinan, "Vris Ziyaretnmesi"
3- Bakara, 45
Namaz, Islm ile kfr arasnda snrdr; namazm farz olduunu bildii hlde klmayan kimse
Islm sn-rndan km olur. Namaz kilmayarak Allah ile arasm-daki ba koparan kimse,
Mslman olduunu nasl iddia edebilir?
"Namazm farz olduunu bildii hlde kl-mayan kimse, phesiz ki (amel bakimmdan) kfre
dm olur."1
Mminler Emiri AN (a.s) da yle buyurmutur:
"Namaz zayi eden kimse, baka eyleri daha ok zayi edecektir."2
Namaz, insann btn kalbiyle ve ruhunun derin-liklerinden Allah'a ynelmesi ve de O'ndan
baka her eyi gzden silmesi gereken bir konumdur.
Insan yce Allah' diri, hazir ve nazir bilmelidir ki ibadete durduunda da huzura var btn
kalbiyle hissedebilsin.
Yce slm Peygamberi (s.a.a) yle buyurmakta-dir:
"Namaz hlinde olan insan, Allah'tan ba-kasna yneldii an Allah yle buyuracaktr:
Kime yneliyorsun, benden baka mabut mu var?
Benden baka gren, gzeten mi var? Benden baka balayan biri mi var ki ona ynelesin?
Bana ynelecek olsan, ben de meleklerim-le birlikte sana yneleceim..."3
2- Vesil'u-ia, c.3, s.19 3-Mstedrek'l-Vesil, c.l s.173
Namaz, Nimetin krdr
Her nimet ve iyilik, insann teekkr etmesini ge-rektirir. Insan, kendisine yapilan iyilik
karsnda hem dili ve hem de davranyla teekkr eder.
Biz insanlar, yce Allah'n kullaryz ve bahetmi olduu nimetlerle kuatlmz. Her bir nefeste
yzlerce nimet vardir ve bu nimetlere de binlerce kez kret-mek gerekir. Bir anlk olsun gnl
gzmz amaya grelim yeter ki, ite o zaman yce Allah'n hakkmz-daki ltuf ve inayetini
grecek ve ister istemez kre-deceiz.
Namaz, yce Allah'n saysz nimetlerine karlk k-retme vesilesidir.
Yce Allah, insan yaratm ve madd-manev ya-amnn btn ihtiyalarn karlamtr; akl,
zeka ve yetenek vermitir.
nsann mutlu olmas iin yamur, aata yaprak, denizde balk, gkte ku, gnee k, akl
hidayeti, masumlarn velayetini, vicdann klavuzluunu yarat-m ve insana balamtr.
Allah' daha iyi tanyabilmemiz iin bedenimize uygun azalar, faydal duyular, efkatli eiticiler,
n-mzde ba een bir tabiat... yaratmtr.
Dudaklarmz yumuak olmasayd, konuamazdk.
Ba parmamz olmasayd, yakamz bile ilikleye-mezdik.
Sular tuzlu veya ac olsayd, aalar yeermezdi.
Yer ekimi olmasayd, gnele aramzdaki mesafe daha az olsayd, doarken emmek nedir
bilmeseydik, konuamasaydk, grmeseydik, akl nimetinden mah-rum olsaydk... yaantmz
daha farkl olacakt.
Kur'n'n buyurduu gibi saymakla bitmeyen ilh nimetler kretmeyi gerektirmiyor mu?
Allah'n nimet-leriyle kuatlan insann, nimet sahibinin huzurunda kretmemesi insafa sar
m?
Namaz, her eyimiz ve her hlimizle borlu oldu-umuz, veli nimetimiz Allah'a kretmektir.
vedilikle belirtmek gerekir ki insann kretmesi-nin faydas insann kendisine dokunacaktr,
Allah'a deil. rencinin retmene teekkr etmesi, ret-mene bir ey kazandrmayacak ve
rencinin olgun ki-iliinin yansmas olarak addedilecektir.
Allah'n vermi olduu nimetlerden bir mr bo-yunca yararlanan ve buna karlk da kulluk
sunmayan ve teekkr etmeyenler, kr bir gaflete dmlerdir.
Namaz Klma Adab
kr ve kulluk amacyla Allah'n huzuruna vara-bilmek kalbin temiz, niyetin halis, eylem ve
sylemin ilh, din kkenli saduyu, dilin gnahtan arnmln, ehrenin asi damgas yememi
olmasn gerektirir.
Kalbin Allah'a ynelik ve dnk olmas, namazn gerekli adabndandr.
"Namaza durduunda dnyadan ve dnyev hereyden midini kesmeli, tek amacn Allah'a
ynelmek olmaldr. Unutma ki adaletin te-celli edecei bir gnde ilh mahkemeye sen de
kacaksn."1
Namaz, bu zahir ve batn adaba ve de doruluk, kabullk, kmillik artlarna sahip olduu
taktirde Allah katna ycelme liyakat kazanr.
Namazn adab ksmdr:
1-
Namaza balamadan nce yaplanlar (mukaddimat)
2- Namaz esnasnda yaplanlar (mukarinat)

3- Namaz bittikten sonra yaplanlar (takibat)
NAMAZIN MUKADDIMATI
1- Taharet
Insan namaza balamadan nce abdest almaldr. imam Muhammed Bkr (a.s) yle
buyurmutur: "Namaz ancak abdestle olur."1
Abdest imandan bir paradr ki insana nur kazan-drr, neat getirir, tembellii yok eder, bedeni
temizler ve de insam namaza hazirlar. Feyz-i Kaanyle demitir:
"Bir anda maddiyattan koparak manev yolculua kmak etin bir meseledir. Ite abdest, yava
yava insan bu yolculua hazirlar."2
Abdest, kk gnahlarn keffaretidir. nsann her zaman, her yerde ve hatta uyumak isterken
bile ab-destli olmas sevaptr. Abdestli olmakszn Kur'n'n yazsna, Allah'n, Hz. Peygamber'in
(s.a.a) ve Ehlibeyt Imamlarnn ismine dokunmak haramdr. Taharet, Al-lah'n huzuruna
varmann izni konumundadr.
Taharetin de baz aamalar olduu unutulmama-ldr. Bu, yle rneklendirilebilir:
- Bedenin necasetten temizlii
1- Vesil'u-ia, c.l, s.256
2- Mehaccet-l-Beyz, c.l, s.281
- Beden azalarnn gnah ve hatalardan temizlen-mesi
- Ruhun ahlk pislik ve irkinliklerden temizlenme-si.i
Gusl ve Teyemmm
Cnplnn veya her hangi bir nedenden dolayi gusletmesi gereken insann abdest almas yeterli
de-ildir ve namaz klabilmesi iin gusletmesi gerekmek-tedir. Bazen de namaz kilmak isteyen
kimsenin su bu-lamamasi veya zararl olduu iin suyu kullanamama-si veya vakit darhgmdan
dolayi gusledememesi ya da abdest alamamasi veya sadece iecei miktarda su-yunun var
olmasi... gibi durumlarda topraa teyem-mm etmelidir.
Abdest, gusl ve teyemmm hakknda bilinmesi gereken okeyler vardir, dileyenler ilmihal
kitaplarma ba vurarak renebilirler.
2- Namaz Klnan Giysi ve Namaz Yeri
Namaz klan insann bedeninin rtl olmasi hem uygun ve hem de gereklidir. rtl olmasi
gereken miktar, namaz klann cinsiyetine gre deiir. Erkein, avret yerlerinin rtl olmasi bir
zorunluluk ve gbek-ten dizlere kadar olan blmn rtl olmasi da nafi-ledir. Kadn ise (yz,
bilee kadar el ve ayaklar hari) btn bedenini rtl tutmaldr.
nsann giyerek namaz kld elbise temiz ve de mubah olmahdir. Namaz klan insann
elbisesiyle ba-lantl olan bazi nafileler de vardir ki namazn sevabn artrr. Bunlar yle
rneklendirilebilir: Namaz klan in-sann akik yzk takmas, beyaz elbise giymesi, aynca kirli,
dar, siyah ve necasetten kanmayan kimselerin elbiselerini giymemek...
1- Mucehhet'l-Beyz, c.l, s.281
Namaz klnan yer de mubah, temiz ve hareket etmeyen/duraan olmaldr. Bakasnn

mlknde, iz-ni ve rzas olmaksizm namaz kilmamaz.
Bu artlarn gzetilmesi, hem muaeret kurallar-nm ve hem de insanlarm haklarmi gzetmenin
gerei-dir.
Namaz giysi ve yeri hususunda ilmihl kitaplarm-dan daha detayh bilgi edinilebilir.
3- Kibleyi Tamma
Insan kble ynnde namaz klmaldr. Biz Msl-manlarn kblesi mukaddes Kbe'dir.
Yce Allah zel bir yn ve cihetle smirh deildir; her nereye ynelecek olsak, Allah'
bulacamz kesin-dir. Kur'n- Kerim, bu hususta yle buyurmaktadr: "Dou da, bati da
Allah'indir. Nereye d-nerseniz Allah'n yz oradadr."1
Ancak ne var ki, tevhit evinin kurcusu brahim'in (a.s) anisim yaatmak, kalplerimizi kutsal bir
yere y-neltmek, ibadynde ibadet ve namaz ehliyle ayn d-zen ve uyumu salayabilmek... iin
Kbe ynnde namaz klmakla ykmlyz.
Sadr- slm'da "Beyt'l-Mukaddes" ynnde namaz klan Mslmanlar, Yahudilerce alay
edilmi ve "Kblesiz Mslmanlar bizim kblemize doru ibadet ediyorlar." szyle
aalanmlard.
Yce Peygamberimiz (s.a.a) de bundan znt du-yarak Allah'm emrini bekleyedurmustu ve
nitekim va-hiy melei "Nereden (yola) karsan, yzn Mescid-i Haram'a doru evir."2 ayetini
getirmiti.
1-Bakara, 115
2- Mescid-i Haram'in kible olarak belirlenmesi, Bakara Sresi'nin 142-149. ayetlerinde geni bir
ekilde yer alm-tr.
Yce Allah indirdii bu ayetle Mslmanlarn, kble konusunda kendilerine dayal ve bamsz
olmalarn tak-dir buyurmutur.
slm mmeti de bu emirden yola karak namaz klarken, dua ederken, hayvan keserken,
uyurken ve yemekyerken bile kbleye doru ynelirler.
Bedenin zahir anlamda Kbe'ye ynelii, kalp ve ruhun da ilh yn ve cihete ynlendirilmesini
ar-trmaktadr. Bylece bir Mslman, her yer ve her du-rumda Allah' anm ve tevhit
inancnn bir yansmasm tam olur.
Kbe Hz. Ibrahim (a.s), Hz. smail (a.s) ve Hz. Mu-hammed'in (s.a.a) yadigrdr; Hseyn (a.s)
hareketin balang noktas ve de mam- Zaman'n (a.s) evren-sel kyamndaki dayanadr.
4-Ezan
Ezan, Mslmanlarn tevhit iardr.
Ezan bir duyurudur; Allah'n birliini, Hz. Muham-med'in (s.a.a) risaletini, mam Ali'nin (a.s)
velayetini, namaz sayesinde dorulua ulalabileceini ierir.
Ezan, hayal mabutlar yeren bir haykr ve ayn zamanda da slm inancn tantan ulv bir
iardr.
Bilal Habe, insanlar namaza aran ilk muezzin olma zelliini tamaktadr.1
Bilal'n mezzin oluu; renk, rk ve servet gibi ya-pay deerlerin slm dini asndan deer tekil
etme-diini, bilakis takva ve iman gibi olgularn deer tekil ettiini gstermektedir.
Ezan, hem Mslmanlar cemaat namazna davet eden ve hem de huzura varacak insan iin n
hazrlk o-luturan birseslenitir.
1-Sefinet'l-Bihar, c.l, "b.l.l" maddesine baknz.
Melekti terennm dalga dalga byyen ezan, biryandan mminlerin kalbine ilh cezbe
damtrken, dieryandan da kfirlerin korku ve gazabn arttrr.
"slm Fedaileri rgt" lideri ehit Nevvab Safev yle demiti arkadalarna: "Nerede
olursanz olun, le ve akam vakti girdiinde yksek sesle ezan oku-yun!"
ehit Safev'nin arkadalar tarafndan okunan ezanlar, taut dzeni bekilerinin kalbinde byk
bir korku yaratmt.
te bu, "Ezan yksek sesle okunduunda eytan fkelenip kaar."1 hadisinin bir yorumudur.
Ingiliz politikac Gladstune'in parlamento konu-malarnn birinde sarf ettii u szleri imdi
daha iyi anlayabiliriz:
"Muhammed'in (s.a.a) ad minarelerde anldka, Kbe sapasalam ayakta kaldka ve
Mslmanlarn hidayet kitab Kur'n var olduka slm lkeleri zerindeki politikamz
uygulayabil-memiz mmkn deildir."2
Gerek u ki ezan, btl rezil ve dman malup eden tevhit iardr.
Mrikler ve kfirler holanmasa da ruhumuzun derinliklerinden haykryorve btn dnyaya
duyuruyo-ruz:
Allah-u Ekber...
Allah-u Ekber...
La ilhe illallah...
Muhammed-un (s.a.a) Resulullah...
1- Kenz'l-Ummal, c.7, s.692
2- Tefsir-i Nmune, c.4 s.438
NYET; TENLK VE SAMMYETN ZUHURU

Niyet, bir ibadet olarak namazn balang fash, ilk farz ve ayn zamanda da her amelin deerini
belirle-yen bir ldr.
Niyet asndan sorunlu olan bir ibadet, bir ie ya-ramayaca gibi, ibadet eden ahsa da zahmet
ve ezi-yetten baka birey kazandrmayacaktr.
Namaz da bir ibadet olmas hasebiyle, namaz k-lan insann niyeti her trl phe ve riyadan an
olma-ldr.
Bata namaz olmak zere her amelin niyet ve ihla-snn nemini gz nnde bulundurarak, niyet
ek-senli nispeten geni bir konuya eilmek yararl olacak-tr.
Niyet Nedir?
Her amelin bilin zere yapl bir neden ve gayesi vardr ki bu, amelin niyetinden ibarettir.
badetin ger-ekletirilii de ilh nedene dayal olmaldr.
Namaz da bir ibadet olduuna gre, Allah'n emri-ne itaat etmek suretiyle O'nun rzasn
kazanmak ve bylece de O'na daha yakn olmak amacyla klnmal-dr.
Bylesi iten ve samimi niyetten kaynaklanan ibadet ve namaz, insann Allah'a yaknlamasna
neden olur. Bahsi edilen niyetten yoksun ibadetin rn
ise, Allah'tan uzaklamaktan baka bir ey olmaya-caktr.
Niyet, amele ve yapl amacna dnk olarak ta-nan bilintir.
Namazn kln amac, "Allah' anmak"tr; ki bu ama, her zaman iin namaz klan ahsn kalp
ve d-ncesine hakim olmah ve ayni zamanda da gnl yurdunu madd ereklerden, halkn
rzasn kazanmak-tan, riya ve gsteriten arndrmaldr.
Tehlikeli bir yola, tehlike bildiren bir ok tabela as-lir.
Allah'a kulluk yolu da amel, dnce ve niyeti teh-dit eden birok tehlikelerle doludur. Bu
tehlikelere dikkat ekme balamnda din kaynaklar ve din nder-lerinin tavsiyeleri, "fillah",
"lillah" ve "fi sebilillah" gibi tabirlere nemle eilmitir. Namaz, zekt, cihat, hicret, ahadet ve
infakn Kur'n- Kerim'de yetmi defa "fi sebilillah" nlemiyle kullanlmas, bu gerein bir rneidir. Bu demektir ki ameller, ancak ilh renge bo-yanmakla deer kazanr ve ebedileir.1
Halis niyet sayesinde az i artar; kk bir amel ycelir; miktari az olan bir infak, byk bir
mkfat kazanr; dnyev ve madd bir i, uhrev ve manev bir ie dnr.
mrn oru, cihat, infak gibi ibadetle geiren, ancak ibadetlerinde Allah nzasim gzetmeyen
bir in-sann btn amelleri zayi olur gider. Allah rzas iin muhta birine yaplan ok kk bir
yardm, cihadm her hangi bir aamasna katlm, bu uurda atlan bir adim ve ksack bir secde
dahi Allah katmda mahfuz-dur ve ilh mkfata mstahaktr.
1- "Allah'n boyas(dr bu verilen); Allah'n boyasndan daha gzel boyas olan kimdir?" (Bakara,
138)
"Yapt az bir ameliyle Allah' dileyen biri-nin amelini, Allah, onun dilediinden daha ok
gsterir. Her kim de Allah dnda bir amala ok i yapsa bile Allah, onlar, duyan herkesin
gznde kk gsterir."
Kalpler Allah'n elindedir ve insanlarn sevgisini kazanmak da Allah'n dilemesiyle
gerekleebilir an-cak. Buna binaen, insanlarn sevgisini kazanmak iste-yen bir insan, bunu da
"kalpleri deitiren" Allah'tan is-temelidir.
"Kalp Allah'n harimidir; Allah'tan bakasn Allah'n hariminde oturtmayn."
Bir iirde yle deniyor:
"Bakasnn deil de bu kalp senindir diye Kalpyolunda oturmu, kapc olmuum ben Haa,
senden bakas bu kalbime girerse Bu canm sana feda, benim her eyimsin sen."
hlas
Halis niyet, ender rastlanr bir cevherdir. Niyetin halis olmas, bir amelin ancak ve sadece Allah
rzas iin yaplmas ve Allah'tan baka her eyi gzden -karma anlamnadr.
ou zaman ahsi yarglar, kar temini, hret tutkusu ve dnyev amalar amellere yn verir.
Fakat olmas gereken, niyeti halis klarak kurtulu sahiline ulamaktr. Kalc olan amel de byle
halis niyetten kaynaklanan amellerdir.
mam AN (a.s) yle buyurmutur:
"Amelini, ilmini, nefretini, yneliini, terk ediini, konuman ve susman Allah iin halis kil."*
nsan, namaz bata olmak zere btn ibadetleri-ni, sadece Allah'a yaknlamak niyetiyle yerine
getir-melidir; aksi taktirde amel batl olacaktr. Hatta Allah iin namaz klnd taktirde dahi
namaz kilma zamam ve tarz Allah'tan bakas iin olursa, bu durumda namaz bozulacaktir.
Bunun nedeni ise, ibadetin tarn an-lamiyla Allah'a zg olmas ve ortak koulmamas gereidir.
Kur-n- Kerim bu hususta yle buyurmak-tadir:
"...Rabbine ibadette hi kimseyi ortak tutmasin."2
Ganimet, gsteri, cesaretini kamtlama... gibi amalarla cihat meydanna atlan ve savaa katlan
bi-rinin yapt bu trden cihadn hibir deeri olmaya-caktr.3
irk, riya ve eytann ayak izinin insamn ameline girmesi, hadis uyannca, karanhk bir gecede,
siyah ve salam talar zerinde bir karncann hareket etme-sinden daha gizlidir.4
imam AN (a.s) yle buyurmutur: "hlas, imann zirvesidir."5
Ihlas yoksunu amel, bela getirdii gibi yok olma-ya da mahkumdur. Niyetin salam ve ihlasl
oluu, insan yorgunluktan, tembellikten, acizlikten ve k-mazdan kurtanr.
1- Fihrist-i Gurer'il-Hikem, "ihlas" kelimesi blm.
2- Kehf, 110
3- Mehacccet'l-Beyz, c.6, s.171
4- Tuhaf'ul-Ukul, s.487, imam Hasan Asker'den (a.s) nakledilen hadisler.
5- Fihrist-i Gurer'il-Hikem, "ihlas" kelimesi blm.
Halis Niyete Sahip Olmanm Yolu
Sahip olduu mail ucuza satan biri, ya malimn de-erinden veya malimn rayi bedelinden
habersizdir yahut da ahcisim tanimamaktadir.
Insan varhk cevherini, kalp, ruh, amel ve ibadetini deerinden ucuza satmasm diye Kur'n-
Kerim her alanda da yol gstermekte ve uyarda bulunmaktadr. ncelikle insan yeryznde
Allah'n halifesi, ilh emanetin hamili ve eref-i mahlukat olarak tanitmak-ta ve bu varln
amellerini alan mterinin de Allah olduuna vurgu yapmaktadir. te bu Allah, hem naiz
amelleri satin ahr, hem ok pahalilarim; hem insamn iledii ktlkleri rter, hem insan rezil
etmez.
Insamn bedeli, cennetin lmsz zevkleri ve Allah dostlarmin yamnda yer almaktir.
Hliyle, yanl yola dmek ve kalbi Allah'tan ba-kasna vermek byk bir hsrandr. Kendini
cennetten az bir fiyata satan insan, kesinlikle telafisi mmkn olmayan bir zarara uramtr.
Aktr ki bu hususlann bilincinde olan biri, gsteri amal ibadet eden birinden daha halis bir
niyete sahiptir.
imam Zeynelabidin (a.s) "Ebu Hamza-i Sumal" duasnda yle yakarmaktadr:
"Ey efendim! Senin byttn km ben, senin ilim bahettiin cahilim ben, senin hidayet
ettiin sapm ben, gvence verdiin korkam, doyurduun am, suya doyurduun susuzum,
giyindirdiin plam, zenginletir-diin fakirim, kuvvetlendirdiin zayfm, aziz kldn
dknm, ifa verdiin hastaym, bata bulunduun silim, gnahn rttn gnahkrm..."
Niyeti halis klmann bir dier yolu da, naiz ve de-ersiz dnyev olanaklarn geici olduunu
kavraya-bilmektir.
Kur'n- Kerim'in tanm uyarnca dnya, dk bir sermayedir; almayan bir gonca, aldatc bir
meta ve de gaflet yurdudur.
Kalp, en yce sevgilinin ve en deerli varln ak oca olmaldr. Allah'tan bakas iin ura
verenler, erik kotuklarnn elinden birey gelmediini kyamet anlayacaklardr. Durum bundan
ibaretken merhametli, efkatli, adil, yaplan iyi amelleri unutmayan ve de kimseye zulmetmeyen
Allah iin ura verilmesi gerek-mez mi?
Maskenin decei ve Allah katnda bilinen riya-kr yzn, ahsn kendisi veya dierleri
asndan da ortaya kaca bir gn vardr; ki riyakrln bu gnde dou-raca rezillikten
korkmak da, ihlas kazanmaya sevk eden bir dier etken olarak deerlendirilebilir.
Krk gn boyunca Allah iin niyetini halis klan in-san, nefsi arndrma ekolnden mezun
olmutur. Yce Peygamberimizin (s.a.a) bu husustaki buyruu yle-dir:
"Krk gn ihlas zere amel eden birinin kalbindeki hikmet pnarlar dilinden akar."1
Ihlas yakinin rndr. Yakin zere Allah'a, kya-met gnne, cennete, cehenneme iman eden
biri, an-cak yce Allah'n rzasn kazanmak iin ibadet eder ve bu ynde yaam olur.
Halis Niyetin Nianeleri
badetlerin srf Allah rzas iin yapldn anlaya-bilmenin baz nianeleri vardr ki bunlar,
balca yle zetlenebilir:
1- Beklenti inde Olmamak
Halis niyeti olan insan, uranda Allah'n rzasna odaklanmsa, Allah'tan baka kimseden taktir
ve te1- Cami'us-Seadat c.2, s.404
ekkr beklemez; kadir-kymet bilmeyenlerin itinasz-lna maruz kalsa dahi sarslmaz ve

kararllkla ura-na devam eder. te bu, insann urann Allah iin olduunu gsteren bir
alamettir.
"nsan Suresi" Ali, Fatma, Hasan ve Hseyin (Al-lah'n selm zerlerine olsun) hakknda nazil
olmu-tur. Bu ihlasl aile gn adak orucu tutmulard ki her gnde iftar yemeklerini fakir,
yetime ve esire ver-mi, kendileri ise su ile iftar ederek amalarn yle ifade etmilerdi:
"Biz size, ancak Allah'n rzas iin yediriyoruz; sizden ne bir karlk istiyoruz, ne bir
teekkr."1
nsan bazen madd karlk beklemeksizin bir iyi-likte bulunur ve bunu da evresindeki
insanlarn bil-mesini ister; oysa ki bu, Allah rzas ve halis niyete ay-krdr. Bezen de durum
daha vahim bir boyut kazanr ve insan, bakalarnn iyiliklerinin anld bir ortamda kendisinin
yad edilmemesinden sknt duyar. te bu da, insann niyetinin halis olmadn gsteren bir durumdur.
2- Vazifeye Odaklanma
Halis niyetliler, hret esaretinden kurtulmu ve ykmllklerinin gereini tam bir titizlikle
yerine ge-tirmeye gayret eden insanlardr. vedilikle yaplmas gereken nice hayat iler vardr ki,
srf hret vesilesi olmad iin kimse onlara yanamamaktadr.
Niyetini Allah rzasna uyduran insan, sorumluluk bilinciyle hareket eder ve bu balamda bykkk ve nemli-nemsiz... ayrm yapmadan ykmllk kapsamnda bulunan her kar
arndrma gayretinde olur.
1- nsan, 9
3- Piman Olmamak
Halis niyetli insan, Allah katndaki sevaba ulas-ma k amacyla ve vazifesinin gerei olarak
yapm ol-duu iyi ilerden tr pimanlk duymaz.
Dnn ki, Allah rzas iin birini ziyarete gittiniz veya birterhim meclisinde bulundunuz; ama
ne ziyare-tine gittiiniz insan ve ne de fatiha okumak iin bulun-duunuz meclisin sahipleri sizi
fark etmedi ve hliyle de terifinizden dolay teekkr edemediler. Bu du-rumda eer pimanlk
duyacak olsanz, bilmelisiniz ki niyetinizin ihlasllnda sorun vardr.
4- Kabul Grme veya Grmemeden Etkilenmemek
Niyetin halis ve Allah rzas iin olduunu gsteren bir dier niane de insann, yapm olduu
bir amel hususunda vgye muhatap olmas veya olmamasn-dan, yapt iin insanlar nezdinde
kabul grmesi veya grmemesinden etkilenmemesidir. Niyetini halis klan insan, ne vg
karsnda kendini kaybeder ve ne de yergi karsnda sarslr; sorumluluunun gereinden
amaz.
Mminler Emiri AN (a.s) bir buyruunda bunun l-sn vermekte ve yle buyurmaktadr:
"Riyakrn alameti vardr: Yalnz olduu zaman tembellik eder ve halsizdir; insanlar arasnda
olduu zaman faal ve ataktr; vl-dnde amelini artrr ve yerildiinde ise azaltr."1
5- Grnd Gibi Olmak
Niyetin halis olduunu gsteren bir dier alamet de insann grnd gibi olmasdr. nsann
yapt i, kalbindeki niyetiyle ayn dorultuda olmaldr; mna-fklar gibi buday gsterip, arpa
satmamaldr.
Mminler Emiri Ali (a.s) yle buyurmaktadr:
1- Mehaccet'l-Beyz, c.6, s.144
"Gizli ve a, eylem ve sylemi farkl ol-mayan biri, phesiz ki emaneti eda etmi ve ihlasla
ibadet etmi olur."1
Bu balamda deerlendirilebilecek daha baka nianeler de sz konusudur ki konuyu daha fazla
uzat-mamak iin bu kadarla yetinmek istiyorum.
Niyetini halis klan insann kalbi nur yata ve ameli bereketlidir; mkfatn dnya ve ahrette
gre-cektir; akbeti hayrl olacak, iyilikle amlacak ve de in-sanlarm sevgisini kazanacaktir. Bu,
yce Allah'm vaa-didir; ki Allah, iyilikte bulunan halis ve ihlash kullarimn mkfatn zayi
etmez.
0 hlde halis niyetle ve kalben de Allah'a ynele-rek namaz kilmak gerekir.
te byle klnan bir namaz, kabul edilen bir dua vesilesidir.2
Bu namaz klmak iin beklemenin z de ibadet-tir.3
te bu namaz, altm dolu bir evi Allah yolunda vermekten ok daha iyidir.4
Asia terk etmemek zere, tembellikten uzak, i-tenlik ve vecd ile namaz kilmah, vaktini
geciktirmeme-li ve de namazn hakkn zayi etmemeliyiz.
z vaktinde ve cemaatle namaz klmay unutma-yahm.
"Allah'i anmak ise muhakkak en byk ibadettir."5
1- Nehc'l-Bela, 26. Mektup
2- Vesil'u-ia, c.4, s.1016
3- Vesil'u-ia, c.3, s.85

5- Ankebut, 45
NAMAZ MHRABINDA
Geen blmlerde, namazn niyet, hikmet ve etki-leri hakknda ksa da olsa gerekli bilgiler
sunuldu. imdi ise namazm zne eilerek namazdaki amelle-rin ne anlama geldiini
aklamaya alacam.
Namazdaki her hareket ve zikir, zel bir felsefe ve sir iermektedir. Bir btn olarak namazm z
ruhu ise Allah'a "yneli"tir. Halis niyetle ve kulluun srrna va-kif olarak namaz kilan insan,
namaz boyunca ne yap-tn, kimin huzurunda durduunu, kiminle konu-makta olduunu ve ne
istediini bilmelidir.
te bu "kalbin birliktelii", yce Allah' anmann ve namazm yapclnn temel etkeni ve ayni
zamanda da namazm yce felsefesini oluturmaktadr.
nsann namaz esnasnda syledii cmle ve zikir-lerin ieriine ainal olmas ve de namazm
amelle-rine odaklan, kalben ve cismen huu kazanmasna ve gnlnn yce mabuda
odaklanmasna zemin ha-zirlar.
Bu ksa giri blmnden sonra namazm amel ve zikirlerinin her biri hakknda ksa aklamalar
sunula-caktir.
Allah-u Ekber
"Allah ycedir."
Allah, vasf mmkn olmayacak, dnce ve dile smayacak yceliktedir. Sylenenden,
arlandan ve tannandan okycedir.
Allah, dnce snrlarnn tesinde ve bakalaryla kyaslanmaktan ok ycedir.
Namaz, tekbiret'l-ihram olarak tannan "Allah-u ekber" cmlesiyle balar ve namazn harimine
de bu iar ile girilir. Namazn harimine bu iar ile giren insan, Allah'tan baka her eyi gz ard
etmeli ve O'ndan bakasnn yceliini reddetmelidir...
Namaza durduumuz vakit gnlmzn, Allah'n yceliine odaklann tekbirle dilimizden
aktr ve bylece dil ile kalbin birlikteliini de salam oluruz.
Allah-u Ekber; Allah ycedir, ycelik ve kudretin kaynadr. O'na dayan insan, ne bir gten
korkar ve ne de baka bir snaa gz diker.
Kfirler bir ie balad zaman putlarnn, Hristi-yanlar Hz. Isa'nn (a.s) ve taut yandalar ise
tautun adn anarlar.
Allah-u Ekber, taut glerin, eytan vesvesele-rin ve madd cezbelerin tmn batl olarak
niteleyen iardr.
Uan ykselmesiyle evlerin kld gibi, insan da Allah', yceliini, kudretini ve vermi
olduu nimet-leri daha iyi tandka O'ndan baka her eyin hakirli-ini ve sadece Allah'n yce
olduunu daha iyi anlam olur.
"Allah ycedir."
Merhum Feyz-i Kaanyle diyor:
"Namazda Allah ile mnacatn hazzn du-yuyor iseniz, bilin ki, tekbiriniz Allah katnda kabul ve
tasdik edilmitir; mnacat hazzndan yoksun olduunuzda ise Allah tarafmdan kabul
edilmediinizi ve sznzn onaylanma-dn bilmelisiniz."1
Fatiha Sresi
Bismillahirrahmanirrahim
"Rahman ve Rahim Allah'in adiyla"
Her kese ltuf eden ve her zaman iin efkatli ve merhametli olan Allah'm ad, yad ve
yardmyla bal-yoruz.
Btn semav kitaplar "Allah'm adiyla" balamtr ve Allah'm adiyla balanmayan bir iin
beklenen sonu-ca ulamayaca kesindir.1
Allah'm adiyla balanan her i Allah'a yneliktir; amel ve ibadetlerin markas "Bismillah"tr.
Peygam-berler de her ie "Allah'm ad" ile balamlardr. Kur'n- Kerim bu gerei, Hz. Nuh'un
(a.s), gemisini "Allah'm admi anarak" suya indirmek ve O'nun adiyla da durdurmakla
rneklendirmitir.
Her ie Allah adiyla balamak, insann Allah sev-gisini, O'na tevekkl ediini ve de kulluk
bilincini gs-termektedir. Gerek u ki Allah' anarak ie balayan bir insan, adeta yle
demektedir: "Allah'im! Her zaman seni anmaktaym; seni anmakla eytandan uzaklamakta ve de
admin yardmyla yadn kalbim-de ihya etmekteyim."
el-hamdu lillahi Rabb'il-lemn "Hamd ve vg, lemlerin Rabbi Allah'adr." 0 ki, bir dzen
iinde evreni yaratm ve madd-ma-nev btn nimetlerin yegne sahibidir.
Odur, gklerin-yeryznn ve btn varlklarn Rabbi. Kocaman dalar yeryznn denge
unsuru klm, gne ile yer yz arasmdaki mesafeyi en uygun ekil-de ayarlam, yaam
yolunu ve yaamsal ihtiyalar temin etme eklini daha ocukluk dneminden insan-lara ilham
etmi, insanlara gz, kulak, dnce, g ve
1- Tefsir-i Saf, c.l, s.51-52

i gdler vermi, ak ve gizli ltfunu insanlara ya-drmtr.
Ne de nankrdrler; Allah'n verdii nimetlerden ya-rarlandklar hlde kretmeyen ve
karsnda eilmeyen ve bu nimetlerin sahibini tanmayanlar!
nsan ve bylesi nankrlk, tarife smayan mari-fetsizlik?! Gerekten de insan, ok zalim ve
ok cahil birvarlktr.
Hamd ve vg, alemlerin Rabbi Allah'adr. nk insan bata olmak zere btn varlklara
olgunlama ve eitilme kabiliyeti veren O'dur.
Yaratan da, yarattklarna irade verip eiten de O'dur. Rabliine yarar vg ve krde
bulunmak mmkn m ki?
"Kimin eli, dili O'na kreder O'na kretmeyi becerebilir?"
Diller, Allah'n verdii nimetleri saymaktan aciz-ken, O'nun hakkn nasl deyebilir ve bu
nimetlerin krn nasl yapabilir ki?
"Aczine itiraf edip, Rabbinin Dergahna dnen iyi bir kuldur. Rabbine yakr asl kulluu,
Kimdir becerecek, yapacak kimdir?"1
er-Rahman'ir-Rahm
"Rahman ve Rahim'dir."
Sonsuz merhameti ve kuatc rahmeti herkesi ihata etmitir. Gnahkrlar bile seven2 ve
merhame-tinden mahrum brakmamak iin de "tvbe" kapsn yzlerine aan Allah'n rahmet ve
merhametinden yoksun kaldn kim syleyebilir?
Rahmet ve merhameti yle kuatcdr ki, O'nun rah-metinden mit kesmek, byk
gnahlardandr.
1- Glistan, Sa'di
2- Bakara, 222
Yce Allah, insanlarn, rahmetinden meyus olmamala-rn emret-mitir. Allah, btn gnahlar
balar.1
Yce Allah, merhametiyle btn hatalar rter, ba-lar ve hatta kullarnn iledii hatalar
iyiliklere evi-rir.
Nimet verici Allah, sadece madd nimetleriyle de-il, manev nimetleriyle de kuatmtr
insanlar. Hem hayatn gzellikleri ve tatl yanlar O'nun rahmetinden kaynaklanmaktadr ve hem
de ibret kams ve uyar sinyali olan sknt ve zorluklar. Yce Allah, kullarn gafletten, heves
tutsaklndan ve gnah tuzandan kurtarmak iin rahmetini uyar sinyali olarak ve skn-t
eklinde yanstr.
0 Rahman, Rahim, efkatli ve mihribandr; her zerreyi eiten, hatalar rten, tvbeyi kabul eden
ve uludur.
Malik-i Yevmiddin
"Din gnnn sahibidir."
Din gnnn sahibi ve kyametin malikidir
Allah'n ltuf ve inayeti, yaratldmz gnden bu yana bizimle olmu ve herynyle de
hayatmz evre-lemitir.
Kyamet gnndeki hesap ve yazgmz da O'nun ltfuna baldr.
Dnya ve ahiretin gerek maliki Allah'tr ve O'nun kmil, mutlak ve rakipsiz malik oluu
kyamette her-kes-ce daha net ve ak olarak anlalacandan btn hileler bozulacak, araclklar
sarslacak, snaklar g-ven yitirecek, mitler etkisini kaybedecektir ve sadece Allah'n emri
hakim ve geerli olacaktr. te bundan trdr ki Kur'n- Kerim, o gnn sahibinin ancak ve
sadece Allah olduunu yle buyurmaktadr:
1- Zmer, 53
"0 gn buyruk, yalnz Allah'ndr."1
0 gn insanlara sorulur:
"Bugn mlk kimindir? (Derler): 0 tek ve kahhar olan Allah'n!"2
Namazda yce Allah'n bu vasfnn anlmasyla bir-likte o etin hesap gn de kalplerde canlanr;
Allah korkusu kalplere hakim olur ve bylece de namaz, k-yameti hatrlatan bir vesile ve o yne
alan bir kap oluverir.
Bu balamda rivayet edilen bir hadis yledir:
"Imam Zeynelabidin (a.s) namaz klarken 'malik-i yevmiddin' ayetini o kadar tekrar ederdi ki
ruhu bedeninden ayrlacak gibi olur-du."3
Kyamet, din gndr; o gn ameller hesap edilir ve karln bulur. 0 gn anmak, kalpleri
yumuatr; ululanma ve gafleti skp atar ve Allah'n yceliini kalplerde canlandrr.
yyake na'budu ve iyyake nesten

"Ancak sana kulluk eder ve ancak senden yardm dileriz."
Bundan nceki cmleler, giri blm olup kulluk duyurusu, ihtiya ve medet ilan ieriklidir.
Namaz kl-makta olan insan, yce Allah' rahmet ve kerem vasfy-la vmekte, btn alemlerin
hidayet kayna olarak ni-telemekte, btn vgleri O'na ynlendirmekte ve ni-tekim kendini
O'nun huzurunda bulmaktadr.
Allah'n ycelik ve rahmetinin bilinciyle dolup taan insan, her hliyle muhta olduunu yle
duyurmakta-dr:
"yyake na'budu=ancak sana kulluk ederiz."
1- nfitar, 19
2- M'min, 16
3- Tefsir-i Nur'us-Sakaleyn, c.l, s.16
Sadece senin huzurunda eilir ve kulluk sunanz; k-firlere ve zalimlere boyun emez ve kle
olmayz.
"Ve iyyake nesten=ve ancaksenden yardim dileriz."
Insan her hliyle ve hatta kulluk sunmasmda bile yce Allah'a muhtatr. Allah yardim
etmeyecek olsa, insan eytann tuzana debilecek ve pekala azgnlk yolunu seebilecektir.
Ibadet edebilmek iin ncelikle bedenin gl ve salkl olmas gerekmektedir ve bunlar da
Allah'tan dilenir. Sorumluluk bilincinde olmak ve gereini de uy-gun bir ekilde yerine getirmek,
yce Allah'm yardm-na baldr. Allah' tanimak, nimetlerini anmak ve bun-lara karlk olarak
kr amacyla ibadete durmak ve kulluk sunmak da Allah'm yardmyla gerekleebilir ancak.
O'dur namazlan kabul eden, gurur ve riyadan kur-taran. Insamn ibadet ve kullua ynelii de
Allah'm, kullanna olan ltuf ve inayetinden kaynaklamr. Ibadet ve itaatyolundaki engelleri
amak, fani cezbe ve bal-lklardan syrlmak ve ayni zamanda da cemal ve ke-mal kayna olan
yce Allah'a ynelmek de yine O'nun yardim ve inayetine baldr.
"yyake na'budu=ancak sana kulluk ederiz."
Allah'im, ne dou ve ne de batimn kulu deiliz; zorbalk karsnda ram ve dnya malna esir
deiliz; servet tutkunu ve makam vurgunu da deiliz; biz ancak ve sadece senin kullanniz.
"Ve iyyake nesten=ve ancak senden yardim dileriz."
Alalmamn her trn reddeder ve kukla gler-den medet ummayz; asl etkene srt evirip
araclara el a-mayz.
"hdina's-sirat'el-mustakm "Bizi dogru yola ilet"
Hayatn trl trl ve binlerce dolambal yollarn-dan sadece biri doru yoldur; Allah'a varr ve
vardrr. Bu yolun hangisi olduu ve nasl yrnmesi gerektii hususunda Allah'tan yardm
dilemek gerekmektedir.
"hdina's-sirat'el-mustakm" cmlesiyle, doru yola hi-dayet etmesi iin Allah'tan yardm
dilemekteyiz. Doru olmayan yollarn okluu bizi buna mecbur kl-maktadr. Aslnda yol bile
olmayan ve bir kmazdan teye gemeyen heves, ifrat ve tefrit, eytan vesvese yolu, mantk d, yakc ve ykc, mrit ve klavuz yoksunu, yrnmesi tautlarca istenen, insanlarn kendi
beenilerine uygun olarak setii yollar hak sap-kn yollardr.
0 hlde doru yol hangisidir?
Kur'n- Kerim, doru yolu, Allah'n ve peygamber-lerin yolu olarak tantmaktadr.1 Ite bu,
Allah'a kulluk ve ibadet yoludur,2 Allah'n dinine sarlma ve ilh ka-nunu kabullenme ve masum
nderlerin yoludur.3
Imam Cafer Sadk (a.s) bir hadisinde, doru yolu yle tanmlamaktadr:
"Andolsun Allah'a, doru yol bizleriz."4
Allah'n belirledii doru yolda hareket, koullar ve gereksinimler uyarmca gayet tabii olarak
deiken-dir ve bu durumda sorumluluun gerei de farkllamaktadr.
Bahsi edilen sorumluluun kendisi dahi, farkh za-man dilimlerinde ve farkh insanlarla ilintili
olarak de-imektedir.
0 hlde bazen doru yolu tehis etmek gleir; onun dogrultusunda hareket etmek ise daha da
beter-dir. Bu yol, bir anlk gaflet sonucu insan gnah ve fe1- Hud, 56. Zuhruf, 43
2-Ysin, 62
3-I-i mrn,101
4- Tefsir-i Nur'us-Sakaleyn, c.l, s.17
sat cehennemine yuvarlayacak ince, kaygan ve tehlike dolu bir yoldur. te bundan tr hem
yolu bilen ve hem de yolu gsteren Allah'tan yardm dilemeli ve doru yola hidayet etmesini
istemeliyiz.
Ayrca kmaza girmememiz ve de dnce, amel, ahlk, sosyal-siyasal sorumluluklar, aile ve

top-lumdaki davran biimi, arkadalk, insanlarla mua-eret, alm-satm alannda Allah'm
belirledii doru yoldan sapmamamz iin eli ve klavuzlar gnderen de O'dur.
Doru yol, vasat ve dengeli yoldur; ifrat ve tefritten sakmma yoludur. Hayatm her alamnda
denge unsuru gzetilmeli ve hatta ibadetlerde bile tercih edilen bir olgudur.1
imam Hasan Asker (a.s), "hdina's-sirat'el-mustakm" ayetinin tefsirinde yle buyurmutur:
"Namaz klmakta olan insan bu cmle ile unu demektedir: Allah'im! Bugne dein ol-duu gibi
bundan sonra da sana ibadet ve kul-luk tevfi-kini bizlere inayet eyle... Dosdoru ve mustakim
yol, dar grlln ok tesi ve arln da berisidir."2
Imam Cafer Sadik (a.s) da bu balamda yle bu-yur-maktadr:
"Srat- mustakim, insam, Allah sevgisine ve dinine ynelten ve de nefsin arzulanna, din ilintili
kiisel zevk ve grlere uymaktan ah-koyan bir yoldur."3
Mustakim yol, gericilikten ve arclktan sakn-makla e anlamldr. Bu yolun yolcusu, ne
arzusunun
1- Usul-u Kfi, "el-ktisad Fi'l-bade" blm.
3- Bihar'ul-Envar, c.24, s.9 (Bu deerli kitabn 24. cil-dinde, mustakim yolun, masum imamlarm
ve onlarm ger-ek izcilerinin yolu olduuna dair 56 hadis mevcuttur.)
arlndan tamaha der, ne tamahn iddetinden hrsa kaplr, ne meyus olduunda
zntsnden kah-rolur, ne zldnde fke dalgasna tutsak der, ne sevindiinde
sevincinden sarho olur, ne zengin oldu-unda haddini aar ve ne de skntya dtnde yaknr...1
Hangi yolun mustakim olduunu ve adaletten amayan davran biiminin nasl olduunu din
re-tilerden edinmek ve bu hususta da yce Allah'tan ba-ar dilemek gerekmektedir.
"Srat'ellezne en'amte aleyhim" "Nimet verdiin kimselerin yoluna." Geen ayette, mustakim
yola hidayet edilmeyi di-le-mitik yce Allah'tan. Bu ayet ise mustakim yolun bir zelliini
iermekte ve yle buyurmaktadr: Mustakim yol; hidayet, tevfik, ilim, cihad, ehadet ve din
nderlik... nimeti verdiin kimselerin yoludur.
Yce Allah Kur'n- Kerim'de "peygamberi, doru-lar, ehitleri ve salihleri" nimet verilen
kimselerden bazlar olarak tantm ve yle buyurmutur:
"Kim Allah'a ve Resulne itaat ederse ite onlar, Allah'n nimet verdii peygamberler, sddklar,
ehitler ve salihlerle beraber-dirler. Onlar ne gzel arkadatr."2
Yce Allah bu ayette, kendisine ve Resulne (s.a.a) uyan insanlarn bu drt gurupla birlikte
olaca-n buyurduktan sonra ve bu yce insanlar "iyi arkada-lar" olarak tanmlamaktadr.
Namaz esnasnda peygamberlerin, ehitlerin, salih-lerin ve sddklarn yolundan ibaret olan
mustakim yolu, bize gstermesini ve bu yola iletmesini dilemekteyiz Allah'tan.
1- Nehc'l-Bela, Ksa Szler: 108.
2- Nis, 69
Allah'n nimet verdii kimselerin yolu, birok ha-diste masum imamlarm yolu olarak
tantlmtr.1
Yce Allah'n nimet verdii insanlarn yolu olan doru yolu Allah'tan dilemek, insamn kendi
hayatmda doru bir dnce ve amel izgisi belirlemesi ve bunu kendine telkin etmesi
anlammadir. Bylesi bir hayat, amel ve itima adan "hak" ynndedir ve ayn za-manda da
heves ve fesattan an ve tautlarn hayat tar-zmdan uzak.
"ayr'il-mazbi aleyhim ve le'z-zalln"
"Gazaba urayamayan ve sapmayanlann yoluna."
Bu yol, Allah'm gazabna urayarak helak olan fi-ravunlarn, sorumluluk yoksunu g
sahiplerinin ve haddini aan zorbalarn yolu deildir.2
Bu yol, Allah erlerine ve hak yola uymayarak ilh gazaba urayan ve yerin yarlarak iine
ektii Karunla-rn ve kalbi talam kapitalistlerin yolu da deildir.3
Hakeza bu yol, sylem ve eylemi elien madde kulu din bilginlerinin yolu da deildir.4
Tarihte Allah'm gazabna urayanlarn simasn gz nnde bulundurun; kimi gksel azaplarla ve
kimi de yersel belalarla Allah'm kahrna duar olarak tar-u mar olan halklan.
Kur'n'da, ilh gazaba urayanlardan saylan m-nafklar5 hele bir dnn.
Hak, doruluk ve tevhid yolundan saparak batil, dnsel sapklk ve eylemsel yozlama
kmazna d-enleri bir hatrlayn.
2- Kasas, 40
3- Kasas, 81 4-Saff, 3
5- Fetih, 6
te ilh gazaba urayan bu trlerin yoluna d-mekten Allah'a snyor ve ilh nimet sahibi
olan iyi ve yapc kullarn yoluna hidayet etmesini diliyoruz Allah'-tan.
hlas Suresi
"Bismillahirrahmanirrahim
Gul huvellahu ehad. Allah'us-Samed. Lem yelid ve lem yled. Ve lem yekun lehu kufuven ehad."
Anlam: "Rahman ve Rahim Allah'm adiyla"
"De ki: 0 Allah birdir. Allah mstanidir. Kendisi dourmamtr ve dourulmamtr. Hibir ey
O'nun deni olmamtr."
Dier sreler gibi bu sure de rahmet ve merhamet sahibi Allah'm adiyla balam ve daha sonra
da Allah'm birliini, hibir eye muhta olmadn aklam ve yce Allah'm baz sfatlarn
sralayarakson bulmutur.
Bu, tevhid ierikli bir sure olup Allah'm yaratmada, tedbirde, malikiyette, hakimiyette, yardm
isteyenin elini tutmada ve ihtiyaszlkta esiz ve benzersiz oldu-unu aklamaktadr.
Allah Samed'dir; ihtiya sahibi her kes O'na yne-lir. Yce Allah, insann zelliklerinden olan
uyku, ye-mek, gaflet, yorgunluk, dourmak, dourulmak, kor-ku... gibi hususlardan berdir.1
Ne cisimdir, ne misal; ne surettir, ne benzeri var; ne yer ve zaman var ve ne de ekil ve
snrll.2
Hristiyanlar, Hz. sa'y (a.s) Allah'm olu ve mrik-ler de, melekleri Allah'm kzlar
vehmededursunlar; an yce Allah'm ne olu ve kz vardr, ne de birinin
1- Bihar'ul-Envar, c.3, s.223, Hz. Ali'den (a.s) naklen.
2- Bihar'ul-Envar, c.3, s.223, Hz. Ali'den (a.s) naklen.
oludur. Hibirey O'na benzemez, hi kimse ve hibir g O'nun benzeri deildir.1
Kbleye ynelerek Fatiha ve hlas srelerini oku-maktayz; bedenimiz sakin ve dncemiz
Allah' an-maktadr. badet ve kulluk bilincini yaamaktayz ve gnlmz de sayg, ihtiya ve
Allah'a tevecchle dolu-dur. Yce Allah'n huzurunda durmaktayz ve gnl, ruh ve bedenimize
ve hatta ses ve bakmza alak gnlllk hkm srmektedir.
Namaz, kulun mabut huzurunda, yaratlann yara-tan eiinde ve muhtacn mustani Allah'n
derghn-da duruudur. Namaz klmakta olan insan bu duyguyu yayorsa, kalbi Allah'tan baka
yne ynelir mi hi ve Allah' anmaktan bir an olsun gaflet eder mi hi?
Allah Resul (s.a.a), namazda sakalyla oynayan birini grnce yle buyurmutur:
"Eer namaza tevecch etse ve gnlnde huu olsayd, byle namaz klmazd..."2
Rk
Allah'n ycelii, insann rk etmesini ve Allah oluu da gnl saygsn gerektirmektedir.
Rk, Allah'n azameti karsnda eilmekten ve kul-luksunmaktan ibarettir.
Namazn rksunda, eller dizlere varacak kadar eilmek gerekir ve boyun da uzatlr. Rkda
eilmek, Allah'n yceliine, iki bklm olmak suretiyle tazim etmek ve boynun uzatlmas ise
"Allah yolunda ba vermeye hazr olmak" anlam tamaktadr.
mam Cafer Sadk'tan (a.s) rivayet edilen bir hadis yledir:
1-ra, 11
"Rk, ibadet edenin yce Allah'a saygs-dr ve secde ise yaknlamas; saygda kusur ve ihmal
etmeyen, Allah'a daha fazla yaknla-r."1
Imam Ali'nin (a.s), rksunu, bazen ayaklarndan ter szlecek kadar uzatt2 ve mam Cafer
Sadk'n (a.s) ise otuz defadan ok rk ve secde zikrini tekrar-lad ri-vayet edilmektedir.
Rk, namazn rkn ve esaslarndan biridir. Kas-ten veya yanllkla terk edildii surette namaz
batl olur. Namazn her rektnda bir defa rk etmek farz-dr.
Cenaze namaznda rk yoktur ve yat namaznda ise her rektta be defa rk etmek
gerekmektedir.
Rk, eylem ve sylemden olumaktadr; eylemi, g-nl saygsn ve sylemi ise, yce Allah'
kutsamay ifade eder.
Meleklerin bir blm daima rk hlindedir.3
Rk, yer ehli bir kulun gkyz sakini meleklerle birliktelii ve onlara elik etmesi
anlamnadr. Bundan daha byk onur sebebi var mdr?
Rk zikri yledir: "Subhane rabbiye'l-azmi ve bi-hamdih"
Secde
Secde de rk gibi namazn rknlerindendir. Allah'tan bakasna secde edilemez. Allah'n emriyle bir kulun baka bir insan veya eye secde etmesi4
1- Bihar'ul-Envar, c.82, s.108 2 - Bihar'ul-Envar, c.82, s.110
3- Nehc'l-Bela, Hutbe: 1
4- Hz. Yusuf'un (a.s) kardeleri, Allah'a kretmek amacyla Yusuf'a secde etmilerdi. (Yusuf,
100)
veya meleklerin Hz. Adem'e (a.s) secde etmeleri1, as-hnda Allah'a secde etmek ve emrine boyun
emektir.
Secde, Allah'm karsnda horluk, hakirlik ve top-raa kapanmaktr. Btn varlklar, Allah'm
emri ve azameti karsnda secde hlindedir. Gne, ay, yldz-lar, aalar, hayvanlar, insanlarn
byk bir ounlu-u... gibi yer ve gk varlklar Allah'a secde etmiyorlar mi?2
Biz insanlar niye evrendeki dier varlklar gibi Allah'a secde etmeyelim?
Namaz kilan insan, secde hlinde de yce Allah' kutsar; eksikliin, beer vasflarn,
dnlebilecek acizlik ve gszln her trnden berve mnezzeh bilirAllah'.
"Onu tesbih eylemek srf insana gelmemi Her dalda ten blbl O'nu tenzih eylemi."
Evrendeki her zerreyle birlikte rk ve secde ede-rek 0 esiz zat biz insanlar niye tesbih
etmeyelim? "imenlik kularnn sena ederken zikri Sebbih-isme rabbik'el-a'la, idi."
Biz insanlar, bitkilerden ve kulardan daha mi aayz yoksa?
Secde, kulluun en yce derecesidir.
Ancak topraa ve topraktan olan eylere secde edile-bilir; yiyeceklere, giyeceklere ve deerli
talara secde et-mek haramdir ve namazi da batil eder.
Secde, kulluun ifresi olduuna gre gnl sayg-syla, dknlkle ve hatta gzyayla
birliktelii ve uzun uzadya gereklenii daha deerli ve faziletlidir.
imam Zeynelabidin (a.s), secde edenlerin ziyneti ve ibadet ehlinin de onur kayna idi. Secdeye
kapan1- Bakara, 34
2- Hac, 18
dnda btn benliiyle Allah' adn tekrartekrar anar ve mbarek bedeni ter iinde kalrd.1
mam Musa Kzm (a.s) sabah namazndan sonra sec-deye kapanr ve gne douncaya kadar
ylece secde hlinde kalrd.2
Hz. brahim'in (a.s) "Halilullah" makamna erime-si, uzun secdeleri sonucunda
gereklemitir.3
Yce Allah Kur'n- Kerim'de Peygamberimizin (s.a.a) ashabn yle tantmaktadr:

"Onlarn, rk ve secde ederek Allah'n ltfu ve rzasn aradklarn grrsn."4
Yce Allah Resul (s.a.a) yle buyurmaktadr:
"Rzgar aalarn yapraklarn nasl dk-yorsa, ok secde etmek de gnahlar yle d-ker."5
eytann ilh derghtan kovuluunun ve ebediyen melun klnnn nedeni, ululandndan ve
kendini byk grdnden dolay Hz. Adem'e (a.s) secde et-memesiydi; ite bundan dolay da
eytan en ok ra-hatsz eden ve en ok ezen ey, insann Allah'a secde etmesidir.
Kerbela toprana secde etmek, namazn sevabn o-altr. ehitler Efendisi Hseyin'in (a.s)
mukaddes top-ra, zgrlk, cihat ve ehadet mektebidir. Bu mukaddes topraa secde etmek,
insann Kerbela k-yamnn A-ura kltryle daha ok aina olmasn salar.
"Sbhanellah"
2- Ksar'ul-Cmel
3- Mstedrek'l-Vesil, c.l, s.339
4- Fetih, 29
Btn ibadet, dua, rk ve secdelerde sylenen bu mana hazinesi zikir, slm inan ve
dncelerin t-mnde var olan bir hakikattr ve ayn zamanda insan ile Allah arasndaki
ilikinin alt yapsn ve de yce Al-lah'n kemal sfatlarnn temelini oluturmaktadr.
"Tevhid" inanc, Allah' noksanlk ve eksikliklerin her trnden mnezzeh bilme esasna
kuruludur. insan, Allah' benzersiz, ortaksz, eksiklik ve acizlikten mnezzeh bilmedike gerek
tevhide eriemez.
"Adalet" inanc, yce Allah' mnezzeh bilme te-meline dayaldr. Bu inan gerei yce Allah,
zulm etmekten, ayrcalk gzetmekten ve hakszlk etmek-ten mnezzehtir.
Masumlarn nderliinden ibaret olan "nbvvet ve imamet" inanc da ayn temel zere
kuruludur. Yce Allah, kullarn delilsiz ve hccetsiz brakmaktan mnez-zehtir.
"Mead" da dier inanlar gibi Allah' mnezzeh bilme temeline dayaldr. Bu inana gre yce
Allah, hesap gnn kurmamaktan ve de en kk ayrnts-na kadar iyiliklerin sevabim ve
ktlklerin cezasn vermemekten mnezzehtir.
Yce Allah insan hayatn, ilh elilerin onca zah-metlere katlanmalarmi ve elilerine indirdii
vahiyleri sonusuz brakmaktan mnezzehtir.
yleyse bir hesap gnnn olmas kanlmazdr; ak-si durumda insan hayati kof ve amasz
olacaktr.
an yce Allah, amasz bir ey yapmaktan ve de in-samn varlk felsefesini, geici bir dnya
hayatyla s-nrl tutmaktan mnezzehtir.
slm inan sisteminde olduu gibi, Allah'a sevgi ve ak beslemenin de temeli 0 yce zati tenzih
etmek-tir. Allah', noksanlk ve eksikliin her trnden tenzih etmedike gnl yurdumuzu
sevgisine aamayz.
nsann Allah'tan razi olmasi da O'nu tenzih etme-sine baldr. nk insan, ancak ilh fiilleri
hikmete
dayal bildii, emir ve dinine dil uzatmad ve de her trl kusurdan tenzih ettii durumda
Allah'tan razi olabilir.
Ibadet ve kulluun alt yaps da Allah'i tenzih et-mektir. nk ancak kemal, ilim, kudret ve
ebedlie sahip olan bir mabudun huzurunda gnl sayg duyar. Bunlar isetenzihin ierdii mana
kapsammdadir.
Allah'a tevekkl etmek de ayn esasa dayaldr. nk insan gvenilir dayanak, hikmetli ynetici
ve varln mutlak gc bildii durumda Allah'm azabm-dan saknr ve O'na tevekkl eder.
Takva da ayn konumdadr. nsan, Allah'i gaflet et-mekten, bilgisizlik ve uykudan mnezzeh
bildii taktir-de takva edinir.
Ibadetin ruhu ve kulluun z, yce Allah'i tenzih etmektir.
Allah'm, ibadet hususunda Peygamberine (s.a.a) ver-dii emirlerin banda tenzih gelmektedir.
Yce Allah, "gne domadan ve batmadan once, gece ve gndz, sabah ve akam, uykudan
uyandnda Allah'i tenzih et..."1 trnden on alti kez Peygamberine (s.a.a) emir hitabi
etmektedir.
mam Zeynelabidin (a.s)yle buyurmaktadr:
"Sbhanellah diyen kula btn melekler selm eder."2
ok krl bir ticarettir ki Allah dostlannin dudakla-rnda daima zikir gl, kalplerinde Allah
vardir.
Biz de meleklere ve dier varlklara elik ediyor, seslerine ses katiyor ve de can-u gnlden
"Sbhanellah" diyoruz.
1-Th, 130. M'min, 55. Tr, 48... 2- et-Tevhid, eyh Saduk, s.312
Kunut
"El amak istiyorsan bir Allah'a el a ki; Kerim, rahim, balayan ve efkatli ol-sun."1
Kunut; insann, muhta olduu bilinciyle Allah'n derghna el amas ve dilekte bulunmasdr.
Bu amel, namazda zellikle vurgulanan mstehap amellerden-dir.
Gnln sayg duymasi, itaat, dua ve tevecch an-lamma gelen kunutta hangi bir dua okunabilir
ve kunutta uzun dualar okumak Allah katmda daha mak-buldr.
Yce slm Peygamberi (s.a.a) bu balamda yle buyurmutur:
"Dnyada kunutlarn uzatan insan, kya-metin etin gnnde ve Allah'n adaleti kar-snda daha
rahat olacaktr."2
En gzel namaz, kunutu uzun sren namazdr. Namazda Allah Me akasna konuanlar ve
kunutta uzun dualar okuyanlar, Allah'n makamn daha iyi ta-nyanlardr. te bu zellik, baz din
bilginlerinin yaam yksnde kendini gstermektedir.
Teehht
Namazn ikinci ve son rektnda diz st oturup, inancmzn iki temelinden ibaret olan Allah'n
birliine ve Hz. Muhammed'in (s.a.a) peygamberliine ehadet getirildikten sonra Resulullah'a
(s.a.a) selm edilir. Bu sloganlarn ve itikad deerlerin yinelenmesi, tanklk e-dilen inancn
idamesine ve bu yolda sebat gsterme-ye dnktr. Teehht, hem Allah hem Resulyle
1-Sa'di
2- Bihar'ul-Envar, c.82, s.199. Cevahir'ul-Kelm, c.10, s.367
(s.a.a) bi-at tazelemek ve ayni zamanda da Hz. Muham-med'in (s.a.a) Allah'm kul ve elisi
olduunu itiraf et-mektir.
Teehht getirilirken Hz. Muhammed'in (s.a.a) kul olduuna ncelik verilmesi, kulluk
makamimn elilik ma-kamndan stn olduu arm yapmaktadr. Gerek u ki, Hz.
Muhammed (s.a.a), kul olduu iin peygamber olabilmitir ve eliliinin temeli, onun kul
oluudur.
Bu iki ehadetten sonra Peygamberimize (s.a.a) ve Ehlibeyt'ine selm gndermek, teehhdn
farizelerin-dendir. Peygamberimize (s.a.a) ve Ehlibeyt'ine selm gn-dermeyen ve rahmet
dileinde bulun-mayan insann na-maz batldr.
Yce Allah Kur'n- Kerim'de, mminlerin Peygam-bere (s.a.a) selm gndermesini emretmitir.
Allah'n emrettii selamn nasl gnderilmesi gerektii sorul-duunda, Peygamberimiz (s.a.a) u
yant vermitir: "Allahumme salli ala Muhammedin ve ala l-i Muhammed..."
Bu hliyle selm gnderilmesini bildiren hadis, muteber ehl-i nafile kaynaklarnda da
mevcuttur.1
Islm'n ifresi olan bu iki ehadetten sonra Peygam-bere (s.a.a) ve Ehlibeyt'ine selm
gndermek, Peygamber (s.a.a) ve Ehlibeyt'i arasnda ayrlk olama-yacan gstermektedir.
Peygamberimizden (s.a.a) rivayet edilen hadisler, gnderilen selamlarn o hazrete ulatn ve
kyamet gn bir nur olup insann yolunu aydnlatacan bil-dirmektedir.2
1-Sahih-i Buhar, c.8 "es-Salat'u Al Muhammed" bab 2- Kenz'l-Ummal, c.l, s.488
"Her kirn adm duya da bana selm gn-dermeye, cimrilik etmi olur."1
"Selm ve salavat, duamn kabulne ve Al-lah'in nzasina neden olduu gibi mmin insa-nin
amellerini de anndinr."2
Selm
Resulullah'a (s.a.a) selm gnderiimiz, hazretle-rine duyduumuz saygimn ve de hakkim eda
etmeye dnk gayretimizin ifadesidir.
Selm; esenlik, hayr, bereket ve gvence mana-smadir ve aym zamanda da Allah'm
isimlerindendir. Kur'n- Kerim yle buyurmaktadr:
"0, yle Allah'tr ki O'ndan baka tanr yok-tur. Padiahtr, mukaddestir, selmdr, mii-mindir..."3
Selamm en gzeli, Allah katmdan umulan rahmet ve bereketle birlikte olandr. Namaz klarken
Pey-gamberimize (s.a.a) gnderdiimiz selm yledir:
"es-Selamu aleyke eyyuhen nebiyyu ve rahme-tullahi ve berakatuhu."
ektii aclar ve katland zahmetler karsnda Peygambere (s.a.a) selm gndermek, en gzel
ekliy-le yerine getirdii eliliine duyulan saygiyi ve de Allah ile kul arasmda oluturduu baa
verilen deeri ifade eder.
"es-Selamu aleyna ve al ibadillahi's-salihn" Bize ve Allah'm salih kullanna selm olsun. Btn
iyi insanlara, meleklere ve gerek mminle-reselm olsun.
1- Vesil'u-ia, c.4, s.1220

3- Har, 23
Selm, cennet ehlinin virdi olan esenliktir1 ve yce Allah da onlara selm eder. Kur'n- Kerim
yle bu-yurmaktadr:
"Esirgeyen Rabbin sz 'Selm' olacak."2
Melekler de kyamet gn kurtulua erenlere se-lm edecek ve yle sesleneceklerdir:
"Sabretmenize karlk selm size..."3
Namaz klan insan, mminlere ve salih kullara gnderdii bu selm sayesinde kendisini o layk
insan-lar arasnda grr, yalnzlk hissine kaplmaz, nefsini arndran insanlarn temizlik ve
liyakat deniziyle de balant kurmu olur.
Selamin okunmasiyla birlikte hem namaz ve hem de bu manev grmenin resmi vakti bitiyor
ise de namazdan hemen sonra kalkip gitmek yerine, en azm-dan bir dua edilir, dilek dilenir,
kr secdesi yaplr veya namazi tamamlayan dier ameller yerine getirilir. imdi zetle bu
hususlara deineceim.
1- brahim, 23 2-Ysin, 58 3- Ra'd, 24
NAMAZ SONRASI AMELLER

Namaz bittikten sonra ylece oturup dua etmekle, Allah'i anmakla ve dilek dilemekle, namazn
kazandr-d ruh hli ve kulluk cezbesi namaz sonrasma da ta-nmaldr. Namazdan sonra nafile
olan dua, zikir ve amellerle namaz hlinin srdrlmesi, ,,namazn taki-bati" olarak bilinir.
Ezan ve ikamet, bir tr namaz karlama olduu gibi, takibat da uurlamadr.
Yemek ncesi ve sonrasi ev sahibiyle oturup soh-bet eden, hatirim soran ve huzurunda bulunan
misafir, ev sahibinin hakkim deyebilir ancak. Sofra kurulur kurulmaz yemee saldran ve
yedikten hemen sonra da Allah'a smarladk demeden, teekkr etmeden kalkip giden misafir ise
ev sahibine saygszlk etmi olur.
Her ne kadar namaz ilh bir fariza ise de vakti girmeden nce namaza hazrlk yapmak, namaz
vakti-nin girmesi iin camide beklemek, ezan ve ikamet okumak, namaz ncesi sevap olan
zikirleri sylemek ve dualari okumak, namazi karlamak anlamma gelir. Namaz sonrasi nafile
ameller (takibat) ise namazi uurlamaktr. Bu amellere gereken nemi vermemek, gerekte
namaza nem verilmediini gsterir.
Kur'n' Kerim yle buyurmaktadr:
"0 hlde bo kaldnda yine kalk yorul! Ve
ancak Rabbinden mit et, O'na dorul!"1

Fariza ve farz olan yakar, nafile dua, zikir ve m-nacatlarla uurlanr.
mam Cafer Sadik (a.s) yle buyurmaktadir:
"Farz namazi bitirdikten sonra namaz son-rasi nafile dua ve amellerle megul ol! Sabah, le ve
akam namazlanndan sonra yapilan dua ve dileklere icabet edilir."2
Btn namazlar iin geerli namaz sonras nafile ameller var olduu gibi, her namazm kendine
has ta-kibati da vardir. Dileyen her kes, dua kitaplanna baka-rak bu nafile amelleri renebilir.
Hz. Zehra'nm (a.s) Tesbih Zikri
Hz. Zehra'nm (a.s) tesbih zikri, farz namazlardan sonra yapilabilir en deerli nafile
amellerdendir. Hz. Zehra'ya (a.s) bu zikri ogreten yce Allah Resul (s.a.a) olmutur.
Bu zikirde 34 defa "Allah-u Ekber", 33 defa "El-ham-dulillah" ve 33 defa da "Subhanallah"
denir.
Toplam yz defa Allah'i tazim etmekten, nimetle-rine karlk kretmekten ve de O'nu tenzih ve
takdis etmekten ibaret olan bu zikir, imam Cafer Sadik'm (a.s) buyurduuna gre:
"Allah katmda bin rekt mstahap namaz-dan daha stndr."3
mam Muhammed Bkr'n (a.s) bu husustaki buyruu ise yledir:
"vgler arasnda, Hz. Zehra'nm (a.s) tesbih zikrinden daha stn mevcut deildir. Eer
1- nirah, 7-8
mevcut olsayd, Allah Resul (s.a.a) kz Fatma'ya (a.s) onu retirdi."1
Hadislerin bildirdiine gre namazlarda, ehitler Efendisi Hz. Hseyin'in (a.s) ehit edildii
Kerbela top-randan olan topraa secde etmenin ve de zikir edil-mese dahi ayn topraktan
yaplan 34 tal tesbih ta-mann ok byk sevab vardr.2 nk bu toprak, Allah yolunda
dklen kann, cihadn, kyam ve ehadetin mesajn tasimakta ve bu kltr aktararak ayn
dorultuda insan eitmektedir.
Bu zikir, ehl-i nafile kitaplannda da zikredilmitir.3
Bu balamda dikkat edilmesi gereken ey, d-nerek ve anlammda younlaarak bu zikirleri

syle-mektir. Sadece dili hareket ettirerek, hzl hzl ve anla-lmaz bir ekilde bu zikirleri
sylemenin ne bir aniami vardir ve ne de yaran.
Bu zikrin Allah katnda deerli oluu, insann, bu zikirlerin tad manaya dikkat etmesine ve
bu zen-gin ierik nda ruhunu arndrmasna baldr.
kr Secdesi
Namaz sonrasi nafile amellerden biri de kr secdesidir.
kr secdesi, namazdan sonra alnn topraa ko-yulmasi suretiyle Allah'm sonsuz ve sayisiz
nimetlerini anarak kretmekten ibarettir. Bu secde, insamn kal-bindeki Allah sevgisini
oaltmakla birlikte insam da Allah'a sevdirir; nimetlerinin oalmasn salar ve insam Allah'a
daha yakn klar.
Namazdan sonra kr secdesinin yaplmasna
1- Vesil'u-ia, c.4, s.1024
2- Cevahir'ul-Kelm, c.10, s.405
3- Sahih-i Muslim, c.l, s.418; Sahih-i Buhar, c.l, s.110; Snen-i bn-i Mace, c.l, s.299
vurgu yapan bir ok hadis mevcuttur.1 Allah'm vermi olduu nimetlere, ibadet ve kullukta
baarl kldna karlk alnn topraa koyulmasmm z kr etmek-tir. Ancak bu eyleme
"kren lillah" veya "el-hamd lillah" gibi sylemleri katmak daha uygundur. kr secdesiyle
ilintili bir hadisyledir:
"Bir nefes boyunca 'Ya Rabbi! Ya Rabbi!...1 diye seslenen bir kula Allah'n cevab: 'Dilein
nedir, syle de icabet edeyim.1 eklinde olur."2
Imam Cafer Sadk'n (a.s) bu balamdaki buyruu ise yledir: "Namazdan sonra yaplan kr
secdesi, namazn kmil olduunu kantlar, Allah'm ve melekle-rin honutluuna neden olur.
Allah meleklere sorar: 'Bu kreden kulun mk-fat nedir?'
Melekler cevap verir: 'Senin rahmetin, cennetin ve de sikintismi gidermen...'
Yce Allah yle buyurur: 'Onun bana teekkr et-tii gibi ben de ona teekkr edeceim.'
Yce Allah'm bu buyruundan anlalmaktadr ki, Allah'm rzas, btn nimetlerin stndedir."3
1- Bihar'ul-Envar'm 83. cildinde, kr secdesi hakkm-da Ehlibeyt mamlarndan 63 hadis
nakledilmitir.
2- Bihar'ul-Envar, c. 83, s.205 3-Vesil'u-ia,c.4,s.lO71
CUMA NAMAZI
Islam dininin yasalatrd ibadetlerin bir kismimn ruh ve manev boyutlarn yam sira siyasal ve
sosyal boyutlan da vardir. Bilhassa aleni, toplu olarak ve de kendine zg koullarda yaplan
ibadetler bu trden-dir. Cuma namazi da bu kategoride yer almaktadir. Bu namaza katihm
salayan insanlar, manev hazz tat-mak ve ibadetin sevabim kazanmakla birlikte sosyal
yararlarmdan da pay alm olurlar.
Cuma namazi, slm'n izzet gstergesi ve Msl-manlarn azamet simgesidir; Mslmanlar
arasnda birlik ve beraberlii salayan, dmanlarn komplo ve entrikalarn bozan gl bir
etkendir.
Cuma namazi iki rekt olup cuma imammin oku-duu iki hutbe ile birlikte len namazimn
yerine ge-er. Cuma imam, Mslmanlar takvaya davet etmek, toplumun gereklerini gz
onunde bulundurarak eitici ve ahlk konular ilemek, toplumda mevcut olan si-kntlar dile
getirmek, olumsuzluklara dikkat ekmek, insanlar siyas adan bilgilendirmek, toplumu tehdit
eden tehlikeler ve dmanlar hakkmda uyarilarda bu-lunmakla ykmldr. te bu ierik,
insanlarn dn-ce ufkunu geniletme ve aydnlatma balamnda Cuma namazma byk nem
ve etki alani kazandirmak-tadir.
Islam dini, cuma namazma katilmamn gereklilii-ne vurgu yapm ve mazeret olmaksizm cuma
ve cemaat namazlarna katlmamay bir tr nifak belirtisi olarak ta-nmlamtr.
Yce slm Peygamberi (s.a.a) bu hususta yle buyurmutur:
"Hasta olmakszn ve mazereti bulunmak-szn haft a pe pee cuma namazna ka-tilmayan
kimsenin kalbine nifak mhr vuru-lur."1
Cuma namazi, yoksullarm hacc2 ve Allah' an-maktr. Kur'n- Kerim yle buyurmaktadr:
"Ey inananlar, cuma gn namaz iin a-rldnz zaman, Allah' anmaya koun, alve-rii
brakn..."3
Cuma gn Mslmanlarn tatil gndr ve Msl-manlar bu gnde temizlik yapar, dinlenir,
manev ve siyas adan kendilerini gelitirirler.
Blclk yapmak suretiyle Mslmanlar zayf-latmak dncesinden asla vazgemeyen slm
d-manlar, Cuma namazi merasimlerinin kurulmasmdan korkmakta ve bu yzden de bu salam
iman barajim ykmaya almaktadrlar.
mam Humeyni (r.a) yle buyurmutur:
"Bir araya toplanarak cuma namazlarmi ve dier namazlar, olanca grkemiyle kln; n-k
eytanlar namazdan da, camiden de kor-karlar..."4
3- Cuma, 9 4-Sahife-iNur,c.l2,s.l49
YAMUR NAMAZI
Nafile namazlardan biri "yamur namaz" olup ilerde belirtilecei zere bir takm artlarla klnr.
Bu namaz klan insanlar, Allah'tan, yamur yadrmasn isterler. Kuraklk ve ktln ortadan
kalkmas ve de ekinlerin yeermesi iin yamur istenir. Buna "istiska" namazi da denmektedir.
Bu hususta imam Humeyni'nin (r.a) "Tahrir'ul-Ve-sile"deki aklamasna dayanyoruz:
"Nehirlerin suyu azald ve yamur ya-mad zaman, yamur namaz klmak nafiletir.
Yamurun kesilmesinin nedeni de gnahlarn oalmas, nimetlere nankrlk, kul haklannin
gzetilmemesi, alverilerde drst davranmamak, hakszlk etmek, sah-tekrla ba vurmak,
iyilii emretmemek, k-tlkten sakndrmamak, zekt vermemek, Allah'n hkmne aykr
hkm vermek ve y-netimde bulunmaktir. Bunlar da Allah'm ga-zabna ve yamurun
yamamasna neden olur."i
Yamur namazi da Ramazan ve Kurban bayrami na-mazlar gibi iki rekt olup cemaatle kihmr.
Bu namazi n her rektnda "Fatiha Sresi"yle birlikte bir ba1- Men La Yahzuruh'ul-Fakih, c.l, s.524. Bu hususlar, bahsi edilen kitaptaki konuyla ilgili
hadislerden karsanmtr.
ka sure de okunur. Birinci rektta be, ikinci rektta ise drt tekbir alnr ve her tekbirden sonra
da kunut okunur. Kunut duasnda, yamur istenen bir dua oku-mak daha iyidir.
Yamur namazimn kln adab yledir:
- Fatiha ve bir dier sreyi sesli okumak.
- nc gn pazartesi veya cumaya tesadf edecek ekilde gn oru tutmak.
- Cemaat imamnn tarn bir vakar, metanet, gnl saygs ve de dknlk hlinde insanlaria
birlikte le kmas, namaz iin temiz bir yer semesi ve dkn-lk sergileyen yaln ayak
trnden bir hlde olmak.
- Mezzinlerin halkarasnda bulunmas; minberin, yallarn, ocuklarn ve hayvanlarn da
insanlaria birlikte le karlmas; bebekleri annelerinden ayrarak daha ok alamaya,
szlamaya ve sonu olarak da il-h rahmetin inmesine neden olmak.
- Cemaat imamnn, namaz kldrdktan sonra cbbesini (cbbenin sa tarafn sol omuza ve sol
tara-fn da sa omuzuna gelecek ekilde) ters giymesi; sa tarafa dnerek yksek sesle yz defa
"Allahu ekber", sol tarafa yz defa "Sbhanellah" demesi ve bunu yap-tktan sonra da yz defa
"Elhamdu lillah" demesi; in-sanlarn da cemaat imamiyla birlikte bu zikirleri tekrar etmeleri. Bu
zikirlerden sonra hem imamm ve hem de insanlann dua etmeleri ve "Amin!" demeleri ve daha
ok alamaya ve szlanmaya almalar.
- Hem cemaat imammin ve hem de insanlann, Sa-hife-i Seccadiye'nin 19. veya Hz. Ali'nin (a.s)
yamur namazmda okuduu dua1 gibi duaiari okumaiari daha iyidir.2
1- Mstedrek-u Nehc'il-Bela, c.6, s.268; Men La Yahzuruh'ul-Fakih, c.l, s.527
2- Tahrir'l-Vesile, c.l, s.245
Ingilizler tarafndan Iran'n igal edildii dnemde Ayetullah Seyyid Muhammed Taki Honsar,1
Ingilizlerin de bulunduu Kum ehrinde yamur namaz kldrm ve bu namaz hem yamurun
yamasna ve hem de ecnebilerin ok etkilenmesine neden olmutu. Bu, unutulmayan yamur
namazlarndan biridir.
Kalbin hazinlii, gnl saygs, an ve katksz ni-yet, insanlarn tvbesi ve de Allah'a
ynelmesi... gibi etkenler Allah'm rahmetinin inmesini salar. Bazen de yce Allah, hayvanlara
rahmederek yamur yadrr ve insanlar da bundan faydalamr.
Bu balamda rivayet edilen bir hadis yledir:
"Bir gn Hz. Sleyman (a.s) yamur namaz kilmak iin ashabyla giderken, ban gky-zne
evirip 'Allah'm! Biz de Senin mahlukla-rnz ve Senin verecein rzka muhtacz; insan-larn
gnahlarndan tr bizi cezalandrma!' diyen bir karnca grd.
Hz. Sleyman (a.s) ashabna hitapla, 'Geri dnn! Sizden olmayan birinin duas sonucu siz de
yamurdan faydalanacaksnz.' buyur-du."2
"Bir gn Firavun'un adamlar gelip 'Nil neh-rinin suyu kurumu, artk lp gideceiz!' dedi-ler.
Firavun 'imdilik gidin!' dedi ve gece olun-ca kendisi nehrine inip yle yakard: 'Allah-'m!
Senden baka kimsenin bize su vereme-yeceine inandm bilirsin. Suyu bizden esir-geme!'
1- 1371 hicri kameri ylnda dnyadan gmtr ve mezar da Kum ehrinde, Hz. Masume'nin
(a.s) trbesinde-dir.
2- Men La Yahzuruh'ul-Fakih, c.l, s.524
Sabah olunca nehrin suyu yeniden akmaya balad."1
BAYRAM NAMAZI
Kurban ve Ramazan bayramlarmin namazlan da nafile namazlardandr. Iki rekt olan bu
namazlarm ilk rektnda rkdan nce be tekbir getirilir ve her tek-birden sonra da kunut
tutularak duasi okunur, ikinci re-ktta ise yine rkdan nce drt tekbir getirilir ve kunut tutulur.
Ramazan ayi boyunca tutulan orucun ardmdan, oru farizasn yerine getirme baars
verdiinden t-r Allah'a kretmek ve oru ibadetinin mkfatna ulamak iin evval aynn
birinci gnnde klnr. mam Bkr (a.s) Cabir'e yle buyurmutur:
"evval aynn birinci gnnde gksel bir arc, 'Ey iman edenler, mkfatnz almaya
kouun!' diye seslenir. Ey Cabir, Allah'n vere-cei mkfat, sultanlarnkine benzemez."1
Ramazan Bayram, slm'n byk ve nemli bay-ramlarndandr. Byle bir gnde namaz
klmak, insan ile Allah arasndaki ba salamlatrr ve bayrama da ilhbir renk verir.
mam Rza (a.s) yle buyurmaktadr:
"Ramazan bayram, Mslmanlarn bir ara-ya gelerek Allah' tazim etmeleri ve vermi ol-duu
nimetlere kretmeleri iin bayram k1- Vesil'u-ia, c.5, s.140; Men La Yahzuruh'ul-Fakih, c.l, s.511
lnmtr. Ite bugn toplanma, zekt verme ve Allah'a y-nelerek yakarta bulunma g-ndr."1
mam Ali'nin (a.s) bu husustaki buyruu ise yle-dir:
"Ey insanlar! Bugn, iyilerin mkfat ald ve ktlerin ise ziyana urad gndr; kya-met
g-nne en ok benzeyen gn bugndr. Evlerinizden kp mescide geliinizle, kabirle-rinizden
kp maher sahrasna gideceinizi hatrlayn; mes-citte duruunuzla, kyamet g-n Allah'n
huzurunda duracanz dnn ve evlerinize dnnzle de cennet veya ce-hennemdeki
yerlerinize dneceinizi ann."2
Ramazan ve Kurban Bayram namazn klmak ve de toplu olarak yce Allah'n derghna el ap
y a karma k iin bir a ray a gelen orulu insanlarn oluturduu toplulua katlmak, usuz
bucaksz insan deryasna katlmaktr. nsann, an yce Allah'n ltuf ve inaye-tinden pay
almasn kolaylkla salayan bir durumdur.
Mslmanlar, bay ram gn ve zellikle de namaz klarken kulluk ruhiyesi, gnl saygs,
maneviyata ei-lim ve Allah'a odaklanma gibi olgulara nil olmakla birlikte kardelik ve
samimiyet duygularn da canlan-drr ve ilikilerini de glendirmi olurlar.
Bayram Namaznn kunutlarnda "Allah'm! Ey ulu-luk ve azamet sahibi..." duas okunur. Yce
Allah bu duada ycelik, azamet, affedicilik, cmertlik, esirgeyi-cilik... gibi sfatlaryla anldktan
sonra Peygamberimiz (s.a.a) ve masum Ehlibeyt'inin hakkna, kerametine ve makamna ant

verdirilerek salih kullarn Allah'tan is-temi olduklar en iyi dilekler istenir ve ayrca btn
ktlklerden de Allah'a snlr. Bu kulluk ve gnl
1- Vesil'u-ia, c.5, s.14; Men La Yahzuruh'ul-Fakih, c.l,s.522
saygsnn doruu ise kr secdesine kapanarak ba-lanma dilemektir.
MUSTEHAP NAMAZLAR
Kulluk ak, insan, farz amellerin tesine taya-rak daha ok ibadet etmesini gerektiren bir
etkendir. te bu kulluk ak, nafile namazlar klmakla somutla-r.
Allah'a ak olan insan, farzlarla yetinemez ve nafile namazlar klma gayreti iinde olur.
"Nafile" diye bi-linen namazlar olduka fazladr; ancak bunlarm bir kismi, gnlkfarz
namazlarn nafileleridir:
Sabah namazimn nafilesi iki rekttr ve farzdan nce kihmr.
len namazimn nafilesi sekiz rekttr ve farzdan nce kihmr.
Ikindi namazm nafilesi de sekiz rekttr ve farzdan nce kihmr.
Akam namazimn nafilesi drt rekttr ve farzdan sonra kihmr.
Yatsi namazimn nafilesi iki rekttr ve farzdan sonra oturularak kihmr.
Gecenin nafile namazi ise on bir rekttr ve sabah namazmdan once kihmr. Bunlarm sekiz rekt,
ikier rektlar hlinde ve gece namaz niyetiyle, dier iki re-kt ef'i ve son bir rekt ise Vetr
niyetiyle klnr.
Nafile kelimesi "nefl" kknden tremi olup farize-ye eklenen fazlalk anlamndadr.
Yce Allah, gece vakti uyanarak kulluk sunmas ve bylece de ulv makamlara ulamas iin
gece nafilesini Peygamberimize (s.a.a) farz klmt.1 Bu husustaki bir hadisyledir:
"Mstehap namazlar, Allah'n derghna sunulan hediyeye benzer; ki her halkrda kabul
edilir."2
Nafile namazlar hakknda rivayet edilen yzlerce hadis vardir; ancak amacm dna tamamak
iin on-lar buraya tayamyoruz. Bu hususta bilgi edinmek is-teyenler, konuyla ilgili hadis
kaynaklarna mracaat etmelidirler.3
Mstehap namazlar, farz namazlann eksikliklerini giderir ve insamn, Allah nzasim gzeterek
verdii sa-dakaya benzer. te bu balamda gece nafilesinin yeri daha bakadr. Gece nafilesi, kul
Me Allah arasmdaki aikne ban srrdr. Bylesi ak ban kurabilmi olan insan, gecenin bir
vakti uyanr ve enmeden ya-tandan karak ibadete durur, secdeye kapanr, gz-ya dker,
duaya balar, sevgilinin huzurunda yakarr veszlanr.
te bunlar, Allah erleridir; gecelerini uykuyla deil, ibadetle, uzun uzadya kunut ve secdelerle,
gzyala-ryla geirirler.
Nefsini arndran byk din bilginleri, arifler ve Allah erleri gece nafilesini ihmal etmemilerdir.4
Yce Allah bir kuts hadiste yle buyurmutur: "Yalan syler, beni sevdiini samp da gece
karanl ktnde uyuyarak benden gaflet
1- sr, 79
2- Ksar'ul-Cmel, Nafile kelimesi
3- Allame Meclis Bihar'ul-Envar'n 84. cildini nafile namazlar hakknda rivayetlere ihtisas etmi
ve yzlerce hadis zikretmitir.
4- Geni bilgi iin baknz: "Mefatih'ul-Cinan"
eden. Kimdir ki sevdiiyle halvet etmek iste-mesin?"1
"Gecenin barnda uyan ve ala Gnahkr kulumdan girye isterim."
Nafile namazlan zenle klan insan, Hak'tan ba-ka gormeyecek ve Hak'tan baka duymayacak
kadar Allah'a yaknlar, nur yuma olur hayati ve btn dua-lan icabet edilir.2
1- Misbah'u-eria 2-Sevab'ul-A'mal,s.88
CEMAAT NAMAZI
Bu alanda konu edilmesi gereken bir dier temel husus da namazm cemaatle kilmmasidir.
Cemaatle ki-Iman namazm ok sevab olduu gibi, birok bireysel-sosyal bereket ve getirileri de
vardir.
Tevhid bir ibadet olan cemaat namazi, Mslmanla-rn evket ve azamet simgesidir; bireyin
toplumla btnlemesidir; birlik-beraberliin ilk basa-ma ve de kardelik duygusunu pekitiren
gl bir etkendir.
Cemaat namazi; fertleri ve ayni zamanda da sorun ve ihtiyalarm tanma alandr.
Cemaat namazi; dnyann en iyi, en temiz, en mas-rafsiz ve en kalabalk toplantlarndandr.
Cemaat namazi; Islm dmanlarnn gzne ba-tan dikendir.

Cemaat namazi; disiplin, insanlan birbirine kenet-lenme, vaktin dakik olarak tamnma, bencillik
ve z eksenlilikle savam simgesi, kin ve kirginliklan orta-dan kaldiran ve din kardelii
duygusu oluturan bir etkendir.
Namazi cemaatle klmak iin beklemek mstehaptr.
Vakti biraz gecikse de cemaatle namaz kilmak, gi-ri vaktinde tek olarak kilmaktan daha
faziletlidir. Cemaatla kilman namazm -ksa srse dahi- sevab, tek bana klnan ve uzun sren
namazm sevabmdan daha oktur.1
Cemaat namaz hakkndaki bir hadisyledir:
"Cemaat namazma katihm on kiinin s-tnde olursa, bu ahslar saylamaz ve akla-namaz
derecede sevap ahrlar."
Cemaat imami adil, takvah ve bu makama layik bi-ri olmahdir ve bu durumda dier insanlar ona
uymahdir-lar.
Bu, hem takva ve adaletin l olduunu ve hem de hayir ve iyilik nderlerine uyulmasi
gerektiini gs-termektedir. Cemaat namazn hafifsemek, Allah' k-msemektir; onu
yceltmek ise Allah'n emrini tazim etmektir. Cemaat namaz klmak iin evinden kan veya
cemaat namazimn kilmmasi iin mescitte bekle-yen insan, bu sure boyunca namaz klyormu
gibi sevap kazanm olur.2
Cemaat namazma katlm ne kadar ok olursa, sevabi da artm olur. Bir hadisyle
buyurmaktadr: "Allah, cemaat namazim seven insani sever."3
Yce Peygamberimiz (s.a.a) yle buyurmutur: "Cemaat namazimn saflar, gkyznn
drdnc katndaki meleklerin saflannin bir benze-ridir."4
Cemaat Imammin Adil Olmasi
Namaz, din toplanmann ve ndere uymann bir rnei olduundan dolay cemaate imamhk
edecek ahs da dindarhk ve sorumluluk bilinci tama a1- mam Humeyni'nin Tarn lmihli, Hkm: 1402
2- Kenz'l-Ummal, c.8, Hadis: 22818
sndan cemaatin gven duyduu en iyi ve en takvah insan olmahdir.

Hayir ve errini, yarar ve zaranm tehis edemeyen-ler ve gnahkr insanlar, cemaat imaml
yapamaz-lar.
Cemaat imammin kim olmas gerektii hususun-daki bir hadis yledir:
"Aranzdaki en faziletli insan ne geirin."1
mam Muhammed Bkr (a.s) yle buyurmakta-dir:
"Dnr ve bilge insanlar ancak cemaate imamhk edebilirler."2
Cemaat imami adalet, takva, temizlik ve sorumlu-luk bilinci tama vasflarna sahip olmahdir ki,
toplu-mu ve kendisine uyan insanlan da bu erdemler dorul-tusunda harekete geirsin ve de bu
tr deerlerin top-lumda ncelik ls olarak kabul grmesini salaya-bilsin.
Adaletin tanim ve yorumu hakkinda bir oklar g-r belirtmilerdir. mam Humeyni'nin (r.a) bu
sahada-ki tanm ise yledir:
"Adalet, insann byk gnahlar ilemesine ve-ya srekli olarak kk gnahlar tekrar-lamasna
engel olan batn biryetidir."3
mam Cafer Sadk'a (a.s) "Adil kimdir?" sorulmu ve mam yle yantlamtr:
"Adil, gzn mahrem olmayandan, dilini gnahtan ve elini de zulmden saknan in-sandr."4
3- Tahrir'ul-Vesile, c.l, (Cemaat mamnn artlar B-lm)
Yce Allah Resul (s.a.a) ise yle buyurmutur:
"nsanlarla al veri yaparken hakszlk
etmeyen, konuurken yalan sylemeyen ve
verdii sz yerine getiren insan adalet ve
mrvvet sahibidir."1
Bu blm hakknda bunlarla yetiniyor ve son ola-rak baz hayat konulara balklar hlinde
dikkat ekmek istiyorum.
Cemaatle namaz klmaya zen gsterelim.
hmal sonucu din ve ibad merasimlerin bereket-lerinden mahrum kalmayalm.
Dman kahreden ve Mslmanlar arasnda vah-deti salayan camileri bo brakmayalm.
Bahanelerin arkasna saklanarak cemaatle bu-lunma feyiz ve bereketinden yoksun kalmayalm.
Rabbimiz, azamet ve yceliin hrmetine, bizi kul-luumuzda sabit kadem kl; aknn ve
kulluunun
hazzn gnllerimize tattr!
Allah'm! mrmz, dncemizi, yeteneklerimi-zi, bedensel ve ruhsal glerimizi kulluunda
halis kl; gerek namaz klanlar arasnda bize de yer ver! p-hesiz ki sen iiten ve icabet
edensin.
SON
1- Bihar'ul-Envar, c.67, s.l

Namazın Hikmeti

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Namazın Hikmeti

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

NAMAZIN HKMET

stat Muhsin KIRAAT

Eserin ad: Namazn Hikmeti

"NAMAZ" EN GUZEL IBADET

2- Nehc'l-Bela, Hutbe: 147

"Onlar namazlarnda hu eden kimseler-dir."1

MKELLEF OLMANIN ARTLARI

Doru Olan ibadetler

Kabul Edilen badetler

Imam Muhammed Bakr (a.s) bir hadisinde yle bu-yurmutur:

Namaz, ruhun mirac ve maneviyat merdivenidir. nsann miraca kmas, bu merdivenin

Yce Allah, meleklerin ibadetini yle vasfetmektedir:

VAHIY AYNASINDA NAMAZ

Namaza balamadan nce yaplanlar (mukaddimat)

2- Namaz esnasnda yaplanlar (mukarinat)

Namaz klnan yer de mubah, temiz ve hareket etmeyen/duraan olmaldr. Bakasnn

NYET; TENLK VE SAMMYETN ZUHURU

ekkr beklemez; kadir-kymet bilmeyenlerin itinasz-lna maruz kalsa dahi sarslmaz ve

4- Vesil'u-ia, c.3, s.26

1- Tefsir-i Saf, c.l, s.51-52

yyake na'budu ve iyyake nesten

Ayrca kmaza girmememiz ve de dnce, amel, ahlk, sosyal-siyasal sorumluluklar, aile ve

Yce Allah Kur'n- Kerim'de Peygamberimizin (s.a.a) ashabn yle tantmaktadr:

2- Bihar'ul-Envar, c.91, s.64

NAMAZ SONRASI AMELLER

ancak Rabbinden mit et, O'na dorul!"1

Bu balamda dikkat edilmesi gereken ey, d-nerek ve anlammda younlaarak bu zikirleri

2- Bihar'ul-Envar, c. 83, s.205 3-Vesil'u-ia,c.4,s.lO71

1- Men La Yahzuruh'ul-Fakih, c.l, s.526

sonra Peygamberimiz (s.a.a) ve masum Ehlibeyt'inin hakkna, kerametine ve makamna ant

Cemaat namazi; Islm dmanlarnn gzne ba-tan dikendir.

sndan cemaatin gven duyduu en iyi ve en takvah insan olmahdir.

You might also like