BÖLÜM 11

BETONARME DÖŞEMELER
Giriş
Betonarme binalarda katların oluşmasını sağlayan ve esas
olarak düşey işletme yüklerinin taşınması amacıyla inşa edilen
betonarme döşemelerin; yangına dayanıklı hatta önleyici
olmaları, zararlı hayvan ve bitkilerin barınmasına imkan
vermeyen durumları, katlar arasında ses ve ısı izolasyonuna
katkıda bulunması, yatay yüklere karşı kirişler ya da duvarlar
arasında bağlantıyı sağlayıcı ve deprem veya rüzgar gibi yatay
yüklerin kolon ve perde gibi düşey taşıyıcılara aktarılmasını
sağlayıcı ve yapıyı rijitleştirici levha çalışması göstermeleri ve
ekonomik oluşları gibi özellikleri ve üstünlükleri vardır.
Ancak; bunun gibi yararlılıklarının yanında, ağır olmaları, sulu
inşa edilmeleri, mukavemet kazanmaları için bekleme zorluğu,
inşaatın mevsim ve hava durumuna bağlı oluşu gibi sakıncaları
da taşır.
Gerek döşeme ve gerekse tavan için, düzlem taşıyıcı
elemanlar uygun olmaktadır.
Bu bakımdan kirişlere, duvarlara ya da doğrudan
doğruya kolonlara oturan plaklar, çok kullanılan
döşeme türlerini oluşturmaktadır.
Mesnet şartları ne olursa olsun, kendi düzlemine dik
doğrultudaki kuvvetle yüklenmiş düzlem taşıyıcı
elemanlara plak adı verilir.
Döşeme adı, taşıyıcı kısımlardan ayrı olarak döşeme
örtüsü ve tavan elemanlarını da kapsamına alır.
Isı, ses ve su izolasyonu için kullanılan ilave
elemanlar da bunlar arasındadır.
Bu bölümde yalnızca, konumuza giren betonarme
taşıyıcı elemanlar kısmı söz konusu olacaktır.
Çeşitli döşeme
Tipleri

a) Bir doğrultuda
kirişli
b) İki doğrultuda
kirişli
c) Kirişsiz
d) Başlıklı kirişsiz
e) Bir doğrultuda
dişli
f) İki doğrultuda
dişli ( kaset )
Bir ve iki doğrultuda çalışan kirişli döşemeler
Farklı şekillerde kirişsiz döşeme uygulamaları
Enine dişi bulunmayan ve bulunan bir doğrultuda
görünür dişli döşeme
Dolgu bloklu bir doğrultuda çalışan dişli döşeme
(asmolenli döşeme)
İki doğrultuda çalışan dişli döşemeler
(kaset döşeme)
Döşeme Plakları
Yükleri kattan kata ve en sonunda temeller
aracılığıyla zemine aktaran kolonlara oturan
kirişler ile bunların arasında üzerlerine gelen
yükleri doğrudan doğruya taşıyan plaklar, çok
kullanılan türden bir betonarme yapının kat
döşemesini oluşturur.
Kirişler ve kolonlar, gerek düşey ve gerekse
yatay yükler için bir çerçeve olarak çözülürler.
Bunların arasındaki plaklar ise yüzeysel
taşıyıcılardır.
Plakların taşıma yeteneklerinden tam
yararlanmak istenirse, hesaplarının iki boyutlu
kuvvet durumu göz önüne alınarak yapılması
gerekir.
Böylece ortaya çıkan elastik plak teorisi yeter
derecede gelişmiş olmakla birlikte, bina
inşaatında çabuk ve kolay hesap yapabilmek
için özel durumlar dışında, yaklaşık
yöntemlerle yetinilir. Uygun bir yaklaşıklıkla
hesaplanabilmeleri bakımından plaklar iki
biçimde ele alınırlar:
tek doğrultuda ve çift doğrultuda çalışan
plaklar;
ya da bu çalışma biçimlerine paralel olarak,
tek doğrultuda ve çift doğrultuda ana donatılı
plaklar.
Bir Doğrultuda Çalışan Plaklar
Düzgün yayılı yük taşıyan ve uzun
kenarının kısa kenarına oranı 2 den
büyük olan ( m=luzun/lkısa=ll / ls >2 )
betonarme plaklar,
bir doğrultuda çalışan plaklar
olarak adlandırılır.
Bu tür plaklar, düzgün yayılı yükün
tamamının kısa doğrultuda taşındığı
kabul edilen; bir başka deyişle, uzun
kenarı doğrultusunda yük taşımadığı
veya bu doğrultuda taşıdığı yük çok
küçük olduğu için ihmal edilen
plaklardır.
Tek doğrultuda çalışan döşeme sisteminin perspektif görünüşü
Tek Doğrultuda Çalışan Çok Açıklıklı Plaklar
Çalışma biçimi ve momentlerin hesabı
İki yada daha çok sayıda birbirine paralel
kirişler üzerine oturan plaklar çok karşılaşılan
bir döşeme türüdür.
Bu tür tek bir plak için en elverişsiz
yüklemenin, bütün plağın yüklenmesi olduğu
açıktır.
Bu yük, genellikle alınabileceği gibi düzgün
yayılı olduğunda plak elastik yüzeyi, doğurayı
kirişlere paralel bir silindir biçimini alır.
Bu durum, çok açıklıklı plaklarda da aynıdır.
Plak açıklığı olan “ls” mesnet görevi yapan kiriş
açıklığı olan “ll” değerinden çok küçükse, plaklar
kısa kenarları boyunca da kirişlere otursa, bu kısa
kenarlara komşu bölgeler dışında durum yine
aynıdır.
Bu nedenle, malzemenin Poisson oranı ile belirli
uzama ve kısalmaları küçük olduğundan yok
sayılırsa, boyuna doğrultuda her hangi bir eğrilik
ve dolayısıyla bir eğilme momenti yoktur.
Böylece yalnız enine doğrultuda eğrilik ve
bundan dolayı yalnız bu doğrultuda eğilme
momenti vardır.
Uzun kenar doğrultusundaki momentler ihmal
edilecek kadar küçüktür.
Bir başka deyişle, tek boyutlu kuvvetler sistemine
dönüşülmüş olur.
Tek doğrultuda çalışan çok açıklıklı plakların hesabı
Bu durumda plak, kendisi ile aynı açıklıkta
ve aynı yükü taşıyan 1 metre genişlikte
bir çok kirişin yan yana gelmesi ile
oluşmuş gibi düşünülebilir.
Dolayısıyla hesap 1 metre genişlikte
kirişlerin hesabına dönüşmüş olur.
Kural olarak plakların mesnetlendikleri kiriş
ya da duvarlar üzerinde serbestçe
dönebildikleri kabul edilir ve hesaplar
mafsallı mesnetlere oturan sürekli kirişler
gibi yapılır.
TS 500-2000 ‘e göre, herhangi komşu iki açıklığının birbirine oranı 0.8
den küçük olmayan sürekli plaklar için, hareketli yükün kalıcı yüke
oranının 2.0 den küçük olduğu düzgün yayılı yük durumunda,
momentler aşağıda verilen katsayılardan yaklaşık olarak hesaplanabilir.

Eşit yada eşite yakın açıklıklı tek doğrultuda çalışan ve

düzgün yayılı yüklü plaklarda moment hesabı için katsayılar
( parantez içindeki değerler guseli plaklar içindir )
Eşit açıklıklı ya da lmin  0,8lmax ve q/g  2 olmak üzere
birbirine yakın açıklıklı ve düzgün yayılı olarak yüklenmiş
plaklarda eğilme momentleri;
Açıklık için, Ma=(pl2)/m
Mesnet için, Mm=(pl2)/m
olarak hesaplanabilir.
Bu bağıntıdaki “m” katsayısı şekilde verilen değerleri ile
alınacaktır.
l ise, mesnet eksenleri arasındaki döşeme hesap açıklığıdır.
Duvarlara serbestçe oturan döşemelerde bu açıklık, serbest
açıklığa döşeme kalınlığı eklenerek bulunur. Ancak, bu değer
hiçbir zaman mesnet eksenleri arasındaki uzaklıktan fazla ve
serbest açıklığın 1.05 katından az olamaz.
Mesnet momenti hesaplanırken, komşu açıklıkların ve
yüklerin ortalaması alınmalıdır.
Plak mesnetlerinde, yüksekliği açıklığın en az otuzda biri ve
uzunluğu ise açıklığın ez az onda biri kadar olan guselerin
bulunması durumunda açıklık momentleri şekilde parantez
içindeki değerler kullanılarak hesaplanabilir.
Plak mesnetlerinin guseli olması durumu
Bağıntılardaki “p” döşeme yükü ise;
Taşıyıcı betonarme plak, döşeme kaplaması, tavan
sıvası ve varsa izolasyon ve dolgu malzemelerinin
ağırlıklarından ileri gelen “g” sabit yükü (ölü yük) ile,
Döşemenin kullanım amacına göre saptanan “q”
hareketli yükünün (yararlı yük) toplamına eşittir.
Düşey yükleme hali için, ilgili yük katsayıları
kullanılırsa;
pd=1.4g+1.6q
alınır.
Momentlerin hesabı için, ayrıca, bu amaçla
hazırlanmış çizelgelerden de yararlanılabilir.
( TGÇA çiz. 1.4 ve çiz. 1.5 )
İster sürekli kiriş teorisine, ister eşit ve ona
yakın açıklıklar için yukarıda belirtilen
katsayılar metoduna göre elde edilmiş
olsunlar, mesnet momentleri olarak
bulunan değerler, plağın teorik mesnedinde
yani mesnet görevi yapan kiriş ya da
duvarın ekseninde hesaplanmışlardır.
Boyutlama yapılırken kiriş ya da hatılın
kenarındaki kesitin göz önüne alınması
gerektiğinden, bu kesitteki momentin
bulunması gerekir .
Sürekli plakların mesnet momentlerinin düzeltilmesi
Bunun için;
Mesnet momenti,
M=(V .a)/3
veya yaklaşık olarak basit kiriş kesme kuvveti
alınırsa ( V  p . ln / 2 ) ;
M=(p . ln) . a/6
a ≤ 0,175 ln
V : Mesnet iç yüzündeki kesme kuvveti,
a : Mesnet genişliği

düzeltme terimi kadar azaltılarak, hesaplar;

M`m=Mm- M
değerine göre yürütülür.
Kalınlık artışı yapılmadan bir duvara oturan plakta,
yani mesnetlere serbestçe oturan plaklarda ise,
mesnet momentlerinde azaltma yapılamaz.
( Böyle bir uygulama, deprem bölgelerinde yasaktır.)

Düzeltilmiş mesnet momenti;

|min M`m|≥ pl2/14
değerinden az olamaz.
Açıklık momentleri için ise,
min Ma ≥ pl2/24
-Ma ≥ (g-q/2)l2/24
şartları sağlanmalıdır.
Boyutlandırma ve Donatı Hesabı
Tek doğrultuda çalışan plaklarda, eğilme
momentleri sürekli kiriş teorisine göre, yada
açıklıklar birbirine yakınsa, verilen katsayılar
kullanılarak hesaplandıktan sonra
boyutlandırma yapılabilir.
Plağın yükü içinde, kendi ağırlığı önemli yer
tuttuğundan; genellikle kalınlığı önceden
kestirilerek döşeme yükü buna göre hesaplanır.
Bu durumda genişliği 100 cm ve yüksekliği de
belli olan bir dikdörtgen kesitte hesaplanan
momente göre gerekli donatının bulunması
problemine gelinmiş olmaktadır.
TGÇA Çizelge 3.2-3.25 ‘den bw=100 cm alınarak,
K=(100 . d2)/Md
As = Md / (fyd . j . d)= . 100 . d
hesaplanır.
Plaklarda “d” faydalı yüksekliği t plak kalınlığından pas payı ve
yarım donatı çapı çıkartılarak bulunur. Pas örtüsü için dış
etkilere karşı korunmuş plaklarda 1,5 cm kalınlıkta beton
örtüsü yeterlidir. Bu durumda,
d = t-1,5 cm-(/2)
alınacaktır. Plak donatısının  çapının başlangıçta
kestirilememesi durumunda hesaba genellikle,
d  t-2 cm
alınarak başlanabilir.
Atmosfere açık olan, dinamik yük etkisi altında bulunan veya
yangın riski fazla olan yapılarda, beton örtü tabakası daha
fazla, hatta 5 cm ve daha üzerinde yapılabilir.
Tek doğrultuda çalışan plak donatısı ve yüksekliği
Donatının Seçilmesi ve Yerleştirilmesi
Boyutlandırmadan sonra, önce açıklık
momentlerinden hareketle bulunan gerekli As
donatı enkesit alanları göz önüne alınarak açıklıklara
konulacak donatının  çap ve s aralıkları seçilir.
Plak yalnız 1 metrelik bir şeritten ibaret
olmadığından, çelik çubukların sayısı yerine
aralıklarının verilmesi daha uygun olmaktadır.
Böylece yarımşar santimetre farkla alınan aralıklar,
sayı olarak verilmeye göre hesaplanan As değerine
yaklaşmak için çok büyük imkanlar sağlar ve bu
seçiş, uygulama bakımından da daha kolaydır.
(T.G.Ç.A Çizelge 2.5).
Açıklık ortasına konulan donatı çubuklarının yarısı
( sürekli plaklarda 1/3 ‘ü olabilir ) mesnede
kadar düz olarak gider; diğer yarısı ise
mesnetlerin yakınlarında, açıklığın 1/4  1/5 ’i
kadar uzaklıkta bükülerek 450 bükülerek üste
çıkarılır ve komşu açıklığa uzatılır.
Bu eğik çubuklar (pilyeler) mesnet momentini
karşılamada kullanılacaktır. Bu bakımdan komşu
açıklıkta negatif momentin bulunmadığı yere
kadar uzatılmalıdır.
Eşit ve eşite yakın açıklıklar ve olağan yükler
bulunması durumunda bu uzatma da açıklığın
1/4  1/5 ’i kadar olabilir (T.G.Ç.A Şekil 8.3).
Üste bükülen donatı çubukların komşu açıklıklara
ne kadar uzatılacağı, açıklıkların farklı, hareketli
yüklerin büyük (tekerlek yükü gibi) olması
durumlarında ayrıca hesap yapılmalı, gerekiyorsa
plağın üstünde de donatı bulunmalıdır.
İki komşu açıklıktan bükülerek mesnede gelen çelik
çubuklar, mesnet momentine göre hesaplanan
donatı enkesit alanı için yeterli değilse, aradaki fark
mesnede konacak ek donatıyla karşılanır.
Ek mesnet donatısı gerekli ise, 8/33 ‘ten az
olmaması önerilir.
Komşu açıklıklara konulan donatı çubuklarının “s”
aralığı aynı olursa, mesnede gelen çubukların
aralıkları da düzgün olur.
Bunu gerçekleştirmek için  çapları değiştirilerek
uygun bir çözüm aranmalı; gerekiyorsa bazı
açıklıklara biraz fazla donatı koymaktan
kaçınılmamalıdır.
Döşemelerde 100 cm genişlik için donatı enkesit alanları
Bir doğrultuda çalışan döşemelerde donatı düzeni
Not : Döşemelerin bir kenarında kiriş bulunmadığından,
m=luzun /lkısa=ll / ls >2 şartına bakılmaksızın, döşemelerin tek
yönde çalıştığı anlaşılır ve buna göre hesaplanarak donatılır.
Tek doğrultuda çalışan plaklar için
ana (asal) donatı oranı ( kısa doğrultuda);

S220 için min = 0.003

S420 ve S500 için min = 0.002

Ana donatı çubuklarının aralıkları plak kalınlığının

1,5 katından ve 20 cm den daha büyük
olamaz.
s ≤ 1.5t
s ≤ 20 cm

60 cm ’den daha fazla kalın plaklarda aralık biraz

artarak t/3 ’e kadar çıkabilir.
 Donatının çok sık konması da, ince çubukların
zor işlenmesi ve sayısı artan çubukların işçiliği
artırması yüzünden uygun olmaz.
Tek açıklıklı plakta donatı aralıklarını istenilen
biçimde ayarlayabilmek için düz çubukların ve
pilyelerin farklı çaplarda seçilmesi de
mümkündür.
Genellikle 8 mm ’den daha küçük çaplı
çubukların pilye olarak kullanılmaması tavsiye
edilir.
Çünkü 6 lık çubuklar üzerlerine basılınca,
hatta dökülen betonun ağırlığı ile kolayca
eğilerek mesnetlerde gerilmelerin büyümesine,
çatlamalara neden olabilir.
Plaklardaki eğik donatı kirişlerdeki gibi kesme
kuvvetini karşılamakta yararlı olamaz; bunlar
yalnız negatif momentler içindir.
Bu nedenle plakta, kirişe göre daha yüksek
olan kesme dayanımı aşılırsa kalınlığı artırmak
yoluna gidilmelidir.
Ayrıca beton basınç gerilmesi aşılırsa, basınç
donatısı koymak da uygun değildir.
Çünkü; yüksekliğin azlığı yüzünden çelik
gerilmesi küçük olacak, ayrıca basınç
donatısını etriye ile burkulmaya karşı korumak
mümkün olmayacaktır.
Ana çalışma doğrultusuna konulan bu donatıdan
ayrı olarak, ana doğrultuda daha küçük
momentler oluşturan bölgesel yüklemelerden
ileri gelen boyuna doğrultu momentleri ve rötre
gibi nedenlerle ve ayrıca söz konusu taşıyıcının
iki boyutlu (düzlem) taşıyıcı olması nedeniyle,
plağın boyuna doğrultuda da donatılması
gereklidir.
Bu donatıya dağıtma donatısı adı verilir ve
ana donatının üzerine konulur.
Dağıtma donatısı, ana donatının en az 1/5 ’i
kadar olmalıdır.
Dağıtma donatısı çubuklarının aralıklarının da
30 cm yi aşmaması gerekir.
As,dağıtma=As,açıklık/5
sdağıtma  30 cm
Dağıtma donatısı bölgesel yüklerin kendi
yayıldıklarından daha geniş bir şerit tarafından
taşınmasını sağlarlar ve adlarını buradan
alırlar.
Bu bakımdan tekil veya bölgesel yüklerin
bulunduğu yerlerde dağıtma donatısının
artırılması gereklidir.
Kısa kenarlara dik (uzun kenar) doğrultusunda ortaya
çıkan momentlerden açıklıktaki pozitif olanının
dağıtma donatısıyla karşılandığı önceden açıklanmıştı.
Ancak; daha yüksek değerde olan mesnetteki negatif
momentler için, boyları ana çalışma doğrultusundaki
açıklığa göre düzenlenecek olan boyuna mesnet
donatısı konulmalıdır.
Böyle yapılmazsa, oluşacak çatlak, plağın kirişle
birlikte çalışmasını, diğer bir deyişle kiriş kesitinin
tablalı olarak alınması olanağını yok eder.
Üste konulacak boyuna mesnet donatısı, ana
donatının % 60 ’ından az olamaz.
As,boy-mesnet  0,6 As,açıklık
Bu donatı, ayrıca, 1 metre genişlikte en az;
S220 için 8/20 cm
S420 için 8/30 cm
S500 için 5/15 cm
olmalıdır.
Plak açıklığındaki donatı çubuklarının yarısının
eğik donatı olarak kullanılmasının, bunların
mesnet momentini karşılamak için yapıldığı,
kesme kuvveti ile ilgili olmadığı belirtilmişti.
Bu bakımdan bükülmeler ½ eğiminde olabilir.
Döşeme plaklarının donatısı S500 kalitesinde,
kaynaklı çelik hasırlarla da düzenlenebilir. Bu
durumda hiç eğik donatı koymadan açıklık ve mesnet
için gerekli donatı ayrı ayrı hesaplanarak yerlerine
konulur.

Çelik hasır donatılı döşeme plağı

 Açıklık, En Az Kalınlık ve Yükseklik,
Mesnet Genişliği
Tek açıklıklı plakta “l” hesap açıklığı, ln serbest
(net) açıklığına (kiriş yada duvarın iç kenarları
arasındaki uzaklık) plak ortasındaki kalınlığın
eklenmesi ile bulunan değerdir.
Sürekli plaklarda ise, mesnet görevi yapan kiriş
yada duvarların eksenleri arasındaki uzaklıklar
plakların açıklığıdır.
Plakların en az kalınlığı; üzerlerinden ulaşım
araçları geçen döşemelerde 12 cm ,
kat döşemelerinde 8 cm , üzerine sadece onarım
ve temizlik için çıkılan döşemelerde ise 6 cm ‘dir.
Ancak; uygulama açısından, plak kalınlığının en az
10 cm olması önerilir.
Ayrıca; plak kalınlığının serbest açıklığa oranı ( t / ln ) ,
TS500 ’e göre aşağıdaki değerlerden az olamaz.
Basit mesnetli, tek açıklıklı döşemelerde : 1/25
Sürekli döşemelerde : 1/30
Konsol döşemelerde : 1/12
Yine TS500 ’e göre, sehim hesabı gerektirmeyen
yükseklik/açıklık ( döşemenin net açıklığı ile )
oranları ise;
Basit mesnetli döşemeler için : 1/20
Kenar açıklık döşemeler için : 1/25
İç açıklık döşemeler için : 1/30
Konsol döşemeler için : 1/10
şeklindedir.
 İki Doğrultuda Çalışan Plaklar
( Çift Doğrultuda Çalışan Plaklar )
Genel
Düzgün yayılı yük taşıyan, dört kenarı boyunca
mesnetlenmiş ve uzun kenarının kısa kenarına oranı 2.0
veya daha küçük olan betonarme plaklar ( ll / ls  2.0 ) ,
iki doğrultuda çalışan plaklar olarak adlandırılır.
Ancak; kirişsiz döşemeler mesnet koşullarına ve bu
orana bakılmaksızın, iki doğrultuda çalışan plaklar
olarak hesaplanır.
İki doğrultuda çalışan plaklar, kiriş veya duvarlara
oturabileceği gibi, doğrudan kolonlara da oturabilir
( kirişsiz döşeme ).
İki doğrultuda çalışan plakların hesabı, geçerliliği
kanıtlanmış bir yöntemle yapılmalıdır.
Bu tür yöntemlerle kritik kesitler için ( açıklık ve
mesnet ) bulunan kesit tesirleri dikkate alınarak,
taşıma gücü ve kullanılabilirlik sınır durumlarına
göre hesap ve kontroller yapılmalıdır.
Plakların hesabında “eşdeğer çerçeve yöntemi”,
“akma çizgileri yöntemi” vb. yöntemler
kullanılabileceği gibi, iki doğrultuda çalışan kirişli
veya kirişsiz, kare veya dikdörtgen plakların
hesapları için, açıklıkların birbirinden fazla farklı
olmadığı veya daha kesin hesaba gerek
duyulmadığı durumlarda ileride verilecek
yaklaşık yöntemler de kullanılabilir.
1) Tek Plaklar
Dört kenarından mesnetlenmiş bir dörtgen plağın biçimi
kareye yaklaşınca, yük altında oluşan elastik yüzey,
çift eğrilikli bir yüzeydir.
Buradan her iki doğrultudaki momentlerin büyüklüklerinin
aynı mertebeden olduğu sonucuna varılır. Bu durumda
momentlere bağlı olarak donatı da her iki doğrultu için
hesaplanmalı ve düzenlenmelidir.
Plağın kısa kenarı boyunca “x” uzun kenarı boyunca “y”
eksenleri alınsın ve bunlara paralel açıklıklara sırasıyla ls
( lx de denilebilir ) ve ll (ly de denilebilir ) adı verilsin .
Plak ortasında birbirine dik doğrultularda iki şerit düşünüp
bunların ortak olan noktalarının aynı sehimi yapacakları
göz önüne alınarak bazı sonuçlar elde etmek imkanı
bulunmaktadır.
Dört kenarından serbestçe oturan
yüklenmiş tek plağın aldığı biçim
 İki doğrultuda
çalışan tek plak
ve
yaklaşık hesap
için düşünülen
birim genişlikli
şeritler
 Tek açıklıklı kirişte sehim ve moment için
katsayılar

pl 2
p y l y2
f= .p.l /(384.E.I)
4 Mx  x x
, My 
mxi m yi
Düzgün yayılı p yükü ile yüklenmiş ( p=px+py )
bir plakta, bu yükü, iki doğrultudaki şeritlere aynı
sehimi yaptıracak değerde px ve py olarak
dağıtıp hesap yapmak mümkündür.
Mesnetlenme durumlarına göre  değerleri
çizelgeden alınırsa,
f = .p.l4/(384.E.I)
x.px.lx4 = y.py.ly4
biçimini alır.
Açıklıkların oranı : m = ly/lx
ile gösterilirse;
  ym 4 ly
px  p  x p m
 x   ym 4 lx
py 
x
p  1   x  p px   x p
 x   ym 4
p y  (1   x ) p
elde edilir.

Büyük açıklık ly ile gösterildiğine göre m  1,00

olur ve serbestçe dönebilen (sabit mafsallı) yada
ankastre kenarlar göz önüne alınırsa, 9 tür
mesnetlenme durumu ortaya çıkar.
Dört kenarı sabit mesnetli bir plakta asal gerilme yörüngeleri
Düzgün yayılı yükle yüklü dört kenarı sabit mesnetli bir plakta
a) Basitleştirilmiş moment yayılışı b) Donatı miktarı
 Dikdörtgen plakların mesnetlenme durumları
NOT: Plağın herhangi bir kenarının ankastre ( sürekli )
olması için, aynı kotta devam eden bir başka komşu plak
bulunması gerekir.
Komşu döşemenin konsol plak olması durumunda, konsol
döşemenin mesneti zorunlu olarak ankastre alınmakla
birlikte; bu konsola komşu plağın konsol plakla birleşen
mesnetinin, konsol açıklığı bu döşemenin net kısa kenar
açıklığının dörtte birinden küçükse serbestçe dönebilen
( sabit ) mesnetli, dörtte birine eşit veya daha büyükse
ankastre mesnetli kabul edilmesi uygundur.
Plakların mesnetlenme durumlarına göre x
katsayıları
Yükler böylece birbirine dik iki doğrultudaki şeritlere
bölündükten sonra, momentler Çizelgedeki mi katsayıları
kullanılarak ;
2
pl
Mx  x x
mxi
2
p l
y y
My 
m yi
bağıntıları yardımıyla bulunabilir.
Ancak; momentlerin bu şekilde hesabı, plakta oluşan burulma
momentlerinin etkisini göz önüne almamaktadır.
Plağın uçları serbestçe yukarı kalkabiliyorsa (böyle bir durum,
plağın çok zayıf hatıllara ya da doğrudan duvara oturması
durumunda gerçekleşebilir), böyle bir hesapla yetinilebilir.
Buna karşılık köşeler, çoğu kez olduğu gibi mesnet
görevini yapan kirişlerin yeter rijitlikte olmaları yada
üst katın duvarlarının etkisiyle yerlerinde kalıyorsa,
kenar döşeme şeritleri mesnetler üzerinde yüklemeden
önceki konumlarında kalmaya zorlanacaktır.
Böyle bir durumun açıklık ortasındaki eğilme
momentlerini azaltan burulma momentleri oluşturacağı
açıktır.
Dr. Marcus tarafından ortaya konan bir yaklaşık
metoda göre, bu azaltma, açıklık ortasındaki
momentler için;
max Mx = xMx
max My = yMy
denklemlerdeki 1 den küçük  katsayıları ile göz
önüne alınabilir.
x , y ve x katsayıları m=ly/lx oranına
ve mesnetlenme biçimine bağlıdırlar.
Büyük açıklık ly ile gösterildiğine göre m
 1,00 olur ve serbestçe dönebilen (sabit
mafsallı) yada ankastre kenarlar göz önüne
alınırsa, 9 tür mesnetlenme durumu ortaya
çıkar.
Bu mesnetlenme durumlarının her biri için
x , y ve x katsayıları, m değerinin 1,00
den 2,00 ye kadar değiştirilen karşılıklarına
bağlı olarak aşağıdaki Çizelgede verilmiştir.
Bu hesap yolunun geçerli olabilmesi için, plak
köşelerinin yukarıya kalkmasının önlenmesi, ya da
1,2,3,4 numaralı mesnetlenme durumlarında serbest
köşelere ek burulma donatısının konulması gereklidir.
Bu ek burulma donatısının konulmadığı durumlarda
eğilme momentlerindeki azalma da tam alınamaz ve
bağıntılar,
1x
max M x  Mx
2
1y
max M y  My
2
biçimini alırlar.
Çift doğrultuda
çalışan
plaklarda
x , y ve x
katsayıları
Çift
doğrultuda
çalışan
plaklarda
x , y ve x
katsayıları
( devam )
2. Sürekli Plaklar
Yapılarda genellikle, kirişlere oturan ve her iki
doğrultuda süreklilik gösteren plaklarla karşılaşılır.
Bu plakların mesnetleri ne serbestçe dönebilen, ne de
ankastre durumdadırlar.
Bu bakımdan bir önceki bölümdeki gibi mesnetlenme
durumları belirli tek bir plak olarak ele alınamazlar;
sürekliliklerinin göz önüne alınarak hesaplanmaları
gerekir.
Plakların mesnetlerini oluşturan kirişlerin rijitlikleri
plaklara göre çok büyük olduğundan, bunların
plağınkine göre küçük olan sehimleri ihmal edilerek,
plak mesnetlerinde çökme olmadığı ve ayrıca plakların
birbirine eğilmeye dayanıklı olarak bağlı (sürekli)
kalarak gerek kenar, gerekse orta mesnetler üzerinde
serbestçe döndükleri kabul edilir.
Çift doğrultuda çalışan sürekli plaklar
Her iki doğrultuda sürekli plaklarda en büyük
açıklık momenti, bunların tümünde g sabit yükü
ve birer atlayarak, satranç tahtası biçiminde
renkli yada beyaz açıklıklarda q hareketli yükü
varken oluşur.
En büyük mesnet momenti için ise, mesnedin iki
yanındaki açıklıklar tam yüklü, bunlara komşu
açıklıklar yalnız g ile yüklü, ondan sonraki
açıklıklar ise q ile yüklü, bir boş olmak üzere
değişen bir yükleme durumu alınmalıdır.
Şekil a ‘da kalın çizgi ile belirtilen mesnet için en
büyük momenti verecek yükleme durumu
gösterilmiştir.
Sürekli plaklarda en büyük momentler için yükleme şekli
a)Mesnet momentleri için b)Açıklık momentleri için
Bu türden çift doğrultuda çalışan sürekli plakların
hesabı için çeşitli metotlar vardır.
Bir doğrultudaki açıklıklar birbirlerinden çok farklı
olursa, plakların yükleri m=ly/lx değerine göre jx
katsayıları yardımıyla her iki doğrultuda px ve py
yüklerine ayrılır ve bunların gx , gy ve qx , qy
bileşenleri de yine jx yardımıyla hesaplanır.

gx  x g
g y  (1   x ) g
qx  px  g x
qy  py  g y
Bundan sonra sürekli kiriş teorisine göre her
hangi bir metotla ve elverişsiz yüklemeler
göz önüne alınarak 1 metre genişliğinde bir
döşeme şeridi için açıklık ve mesnet
momentlerinin her iki doğrultudaki en büyük
değerleri bulunur.
Elde edilen açıklık momentleri burulma
etkisini hesaba katmak için  ile ve serbest
köşelerin kalkmaya karşı korunmamış olması
durumunda (1+ )/2 ile çarpılmalıdır.
Gerekli  değerleri önceki Çizelgede
verilmiştir.
Çift doğrultuda çalışan plaklarda da,
tek doğrultuda çalışanlarda olduğu
gibi mesnet momenti düzeltilmesi
yapılır.
Bütün işlemlerde, hangi doğrultu için
işlem yapılıyorsa o doğrultuya ait
değerler hesaba girmelidir.
 İki Doğrultuda Çalışan Kirişli Döşemeler İçin
TS500 –2000 ‘de Verilen Yaklaşık Hesap Yöntemi
Kirişli döşeme sistemlerinde, açıklıkların birbirinden fazla
farklı olmadığı veya daha kesin hesaba gerek
duyulmadığı durumlarda bu yöntem kullanılabilir.
TS500-2000 ‘de, dört kenarından mesnetlenmiş dikdörtgen
plakların momentlerini hesaplayabilmek için elastik teoriye ve
deneylere dayanarak geliştirilmiş katsayılar verilmektedir.
Bu yöntemde dikdörtgen plak her iki doğrultuda bir orta ve iki
kenar şeride ayrılır.
Kolon şeridi ( kenar şeritler ), kolon veya perde ekseninin her bir
yanında ayrı ayrı l1/4 ve l2/4 genişlikleri ile tanımlanan
şeritlerden dar olanlarının birleştirilmesi ile elde edilir.
Kolon şeridi, eğer varsa, moment hesaplanan doğrultudaki
kirişleri de kapsar.
Orta şerit ise, kolon şeritlerinin dışında ve ortada kalan kısımdır.
Döşeme şeritleri
m  2 durumunda, döşeme kenar ve orta şeritleri
İki doğrultuda çalışan döşemeler arasında bulunabilecek
olan ve uzun açıklığının kısa açıklığına oranı 2 den büyük
olan ( m=ll/ls>2 ) döşemelerin hesabı için de bu yöntem
kullanılabilir ve kısa açıklıktaki orta şeridin genişliği,
açıklıkların farkı kadar alınır ve böylece kenar şeritler kısa
açıklığın yarısı genişliğinde olurlar.

m > 2 durumunda, döşeme kenar ve orta şeritleri

Moment hesaplarında, negatif moment için mesnet
yüzündeki, pozitif moment için ise açıklık ortasındaki
kesit göz önüne alınmalıdır.
Plaklar sürekli yada süreksiz olsunlar, her iki
doğrultudaki orta şeridin açıklık ve mesnet momentleri,
Md =  pd lsn2
bağıntısı ile hesaplanır.
Bu ifadede,
lsn : kısa doğrultudaki serbest açıklık
pd : döşeme yükü
 : plağın mesnetlenme biçimine ve açıklıkların
oranına bağlı moment katsayısı olup;
TS500 Çiz. 11.1 ‘de ve TGÇA Çiz. 5.1-5.8
de verilmiştir.
Dört kenarından oturan iki doğrultuda donatılı dikdörtgen plakların
moment katsayıları, 

NOT: Bu çizelgenin daha ayrıntılı olanı, TGÇA Çiz. 5.1 - 5.8 ‘de
verilmiştir.
İki doğrultuda
çalışan plaklar için
TGÇA Çiz. 5.1-5.8
için Örnek
Kenar şeritlerin birim genişliğindeki moment,
ortalama olarak, ilgili orta açıklık momentinin 2/3
katı alınır. Bu şeritlerde donatı aralığını belirlemek
için momentin orta şerit kenarında bir maksimum
değerden plak kenarındaki minimum değere doğru
değiştiği kabul edilir. Ancak, açıklığı fazla olmayan
döşemeler için bulunan moment döşeme genişliği
boyunca geçerli sayılabilir.

Momentin orta şerit kenarlarından plak kenarına doğru değişimi

Plağın serbest oturduğu kabul edilen
kenarlarında (süreksiz kenarlar) dönme
her hangi bir yapısal düzenleme ile ve
hangi nedenle olursa olsun,
engelleniyorsa; buradaki negatif moment,
gerçek değeri hesaplanmadığı durumlarda,
en az plağın açıklık ortası için bulunan
momentin 0.5 katı olarak alınmalı;
dönmenin tam olarak engellendiği
durumlarda bu oran 1.0 olarak kabul
edilmelidir.
Süreksiz kenardaki bu negatif moment için
katsayılar, ilgili Çizelgeye her mesnetlenme
biçiminde son satır olarak eklenebilir.
( Ancak, bu durum genellikle yoktur. )
Sürekli kenarlarda, iki komşu plağın ortak
mesnedinin bir yanında hesaplanan negatif moment,
diğer yandakinin 0,80 ’inden daha küçükse;
aradaki farkın 2/3 ’ü komşu plaklara, bu
döşemelerin şerit rijitlikleri ile orantılı olarak
dağıtılmalıdır.
İki moment arasındaki fark daha az ise, mevcut
momentlerle hesap yapılabilir.
Moment hesapları için kritik kesitler boyutlamaya
esas olan kesitlerdir ve negatif moment için
mesnetteki kirişlerin içyüzü düzlemleri, pozitif
momentler için de plağın açıklık ortasındaki
kesitlerdir. Bundan dolayı mesnet momentini
düzeltmeye gerek yoktur, hesapta bulunan değer
boyutlama için aynen kullanılır.
Plak mesnetlerinde moment dengelemesi
Farklı kottaki döşeme mesnetleri
Bu hesap yolu Westergaard ’ın 1926 yılında
yayınlanan bir çalışması esas alınarak 1940 yılında bir
komite tarafından gerekli görülen değişiklikler
yapıldıktan sonra önerilmesi üzerine, ilk olarak 1947
yılında ABD şartnamesinde yer alan metoda
dayanmaktadır.
TS500 ’e göre; kirişli döşeme sistemlerinde
açıklıkların birbirinden fazla farklı olmadığı veya daha
kesin hesabın gerekli olmadığı durumlarda bu yöntem
kullanılabilir.
Dört kenarından oturan dikdörtgen plaklarda
kenarların oranı m=ll/ls ‘nin bütün değerleri için bu
yöntem kullanılabilir.
Ancak; m>2 olması durumunda momentler, m=2 için
verilen katsayılar kullanılarak hesaplanabilir.
Boyutlandırma
Plaklar için iki doğrultuda açıklık ve mesnet momentleri, bundan
önceki alt bölümlerde belirtilen yollardan biri ile hesaplandıktan
sonra, bunlara göre boyutlama yapılmalıdır.
Hesaplanan momentler, tek doğrultuda çalışan plaklarda olduğu
gibi m2 ’ye gelen yük esas alınarak bulunduklarından, 1 metre
genişlikteki şeritler içindir.
Bu bakımdan boyutlama da, daha önce bir doğrultuda çalışan
plaklar için anlatılan gibi olacaktır. Yalnız burada iki doğrultuda
donatı bulunduğundan bunlara ait “ d” faydalı yükseklikleri
değişiktir .
Donatı çubukları, büyük momentin bulunduğu doğrultuda alta
konarak daha büyük faydalı yükseklik elde edilir. İkinci
doğrultudaki faydalı yükseklik birinciden çelik çubuk çaplarının
ortalaması kadar (1 cm) küçüktür.
Mesnetlerde tek doğrultuda donatı bulunacağından “ d” yüksekliği
olarak her iki doğrultu için de aynı ve büyük olan değer
kullanılacaktır.
Çift doğrultuda çalışan plak donatısı ve donatının konumu
İki doğrultuda çalışan plak döşemelerde, donatıyı koruyan net
beton örtüsü en az 15 mm olmalıdır.
Atmosfere açık olan, dinamik yük etkisi altında bulunan veya
yangın riski fazla olan yapılarda, beton örtü tabakası daha
fazla, hatta 5 cm ve daha üzerinde yapılabilir.
İki doğrultuda çalışan döşemeler için sehim
hesabı gerektirmeyen ( yükseklik / açıklık )
oranları:
( döşemenin kısa kenar net açıklığı ile )
Basit mesnetli döşemeler : 1/25
Sürekli döşemelerde kenar açıklık : 1/30
Sürekli döşemelerde iç açıklık : 1/35
Genellikle döşeme kalınlığı yük hesabı yapılırken
hesaba katıldığından bellidir.
Boyutlama tek doğrultuda çalışan plaklarda olduğu
gibi, taşıma gücünün kontrolü ve gerekli donatının
bulunması sorunu olarak ortaya çıkar.
 Plak Kalınlığı ve Donatının Belirlenmesi
Çift doğrultuda çalışan kirişli döşemelerin kalınlığı ( TS 500 11.1
) denklemi ile verilen değerden küçük olamaz.

lsn s
t (1  )
20 4
15 
m
t  80 mm
Burada;
lsn : kısa kenar doğrultusunda serbest açıklık
lln : uzun kenar doğrultusunda serbest açıklık
m = ll/ls
s : döşeme sürekli kenar uzunlukları toplamının kenar
uzunlukları toplamına oranıdır.
Çift doğrultuda çalışan döşemelerde, her bir
doğrultudaki donatı oranı 0,0015 ‘den az olmamak
koşuyla; iki doğrultudaki donatı oranlarının toplamı,
S220 için 0,004 , S420 ve S500 için 0,0035
‘den az olamaz.
Donatı aralığı ise döşeme kalınlığının 1,5 katından
ve kısa doğrultuda 20 cm, uzun doğrultuda 25 cm
‘den fazla olamaz.
s ≤ 1.5t
s ≤ 20 cm ( kısa doğrultu )
s ≤ 25 cm ( uzun doğrultu )
Plak döşemelerin kenar mesnetlerindeki açıklık ve mesnet
donatıları, bu kenarlardaki kiriş, hatıl, kolon veya betonarme
duvarlara, kurallarına göre kenetlenmelidir.
Düz veya kancalı olarak yapılabilecek olan kenetlenmelerde,
kenetlenme boyu mesnet yüzünden başlayarak 150 mm
den az olamaz.
İki doğrultuda çalışan döşemelerde donatı düzeni
Dikdörtgen plakta akma ( kırılma ) çizgileri ve
önemli durumlarda konulabilecek köşe donatısı
a) Alttan görünüş b) Üstten görünüş c) Köşe donatısı
 Kirişlere Yük Aktarılması
Dört kenarından mesnetlenmiş bir dikdörtgen
plağın üzerindeki düzgün yayılı yükün çevresindeki
kirişlere aktarılmasında, plağın köşelerindeki
açıortaylarla ( 450 ) üçgen ve yamuklara ayrılarak
bunların her birinin yükü komşu kirişe verilir .
TS500 de kirişlere moment hesabı için düzgün yayılı
yük;
lsn
Üçgen yükte ; p'  p 
3
lsn 3 1 
Yamuk yükte ; p'  p    2 
3  2 2m 
Dikdörtgen plaktan mesnetleri olan kirişlere yük aktarılması
Not : Döşemenin sadece uzun kenarlarına düzgün yayılı yük
aktarılır.
TS500 ‘e göre, bu dağıtma her mesnetlenme
durumu için yapılabilirse de, gerçeğe daha
yakın bir dağıtmayı, kenarların serbest ya da
ankastre (sürekli) olduğunu göz önüne
alarak yapmak mümkündür.
Bu amaçla, köşede birleşen kenarlar aynı
mesnet koşullarında iseler açıortay, biri
serbest biri ankastre ( sürekli ) ise, ankastre
kenar tarafında 60° lik açı olacak biçimde
çizilen doğrularla ayrılan alanlardaki yükler
komşu kirişlere verilir.
İki doğrultuda çalışan döşemelerden kirişlere
daha gerçekçi yük aktarımı
Döşeme Plaklarında Bazı Özel Durumlar
Bu bölümde, yapının projeleme durumun bir
sonucu olarak döşeme plaklarında ortaya
çıkan delikler ve boşlukların düzenlenmesi,
yapım ve hesap esasları, yapının kullanma
amaçları ile ilgili olarak ortaya çıkan döşeme
plaklarına tek yüklerin etkimesi durumları
kısaca gözden geçirilecektir.
Tek Doğrultuda Çalışan Plaklarda Özel Durumlar
Çok kullanılan, dikdörtgen biçimde boşluklu tek
doğrultuda çalışan plaklar için bir yaklaşık hesap yolu
vermek amacıyla, boşluğun kestiği taşıyıcı şeridin
yükünü bunun iki yanındaki komşu şeritlerin taşıyacağı
düşüncesinden hareket edilebilir.
Boşluğun enine doğrultuda b genişliğindeki kenarına
paralel şeritler, kesilen şeritten kalan parçaların yükünü
yandaki taşıyıcı şeritlere aktaracaklardır.
Hesap ve donatı yerleştirme bakımından bu yük
aktaran şeritlerin genişliği 2/3 b ve yanlarda takviye
edilecek taşıyıcı şeritlerin genişliği ise plak açıklığının
¼ ’ünden küçük olmak şartıyla, b/2 olarak alınabilir.
Döşemede delik bulunması durumu
Döşemede delik bulunması durumunda donatı
Plakların serbest kenarında donatı
Boşluklu döşemelerde uygulanabilecek başka bir detay
( Çapraz donatı, deprem veya rüzgar gibi yatay etki varsa konulur )
Genellikle her iki doğrultuda boşluğun iki
yanındaki şeritlere eklenen çelik çubuklar,
boşluk bırakmak için kesilen çubuklardan
daha az olmamalıdır.
Boşluk kenarında bulunan veya gelebilecek
olan yüklere karşı plak kenarına özel
donatı konulacaktır.
Bu donatı ya alttaki donatı ucunun üste
kıvrılması ya da firkete biçiminde ek
çubuklarla düzenlenebilir.
Çift Doğrultuda Çalışan Plaklarda Özel Durumlar
Çift doğrultuda çalışan boşluklu plaklar için yaklaşık bir
hesap yolu geliştirmek güçtür.
Ancak, küçük boşluklar bulunan bir plakta momentler,
boşluk köşelerine komşu olmayan bölgelerde, boşluk
bulunmadığına göre hesaplanan momentlerden
nadiren daha büyük olurlar ve bu durumda da fark
pek azdır.
Bu bakımdan küçük delikli plaklarda, özellikle
mesnetlenme şartları etkilenmedikçe, boşluklar göz
önüne alınmadan hesap yapılıp konstrüktif tedbirlerle
yetinilebilir.
Boşlukların büyüklüğüne göre plağın mesnet
şartları değişiyorsa, bunu daha küçük parçalara
ayırarak üç kenarından mesnetlenmiş bir kenarı
boşta plaklar olarak hesaplamak mümkündür.
Örnek olarak; Şekilde önce (1) plakları üç
kenarından mesnetli olarak hesaplanıp, sonra
serbest bırakıldıklarında bunların yükleri de göz
önüne alınarak (2) plakları yine üç kenarından
mesnetli olarak hesaplanabilirler.
Şekil c de ise, (1) plakları konsol ve (2) plağı üç
kenarından mesnetli olarak hesaplanabilir.
Boşluklu plakların üç kenarından mesnetli plak
olarak göz önüne alınması
Boşluk yanlarındaki şeritler burada da fazla
yük taşıyacaklarından donatı artırılmalıdır.
Boşluklar büyükse bu ek donatının kenarlara
kadar uzatılması gerekir.
Boşluk kenarlarına kenara dik olarak konacak
donatı için tek doğrultuda çalışan plaklarda
verilen kural burada da geçerlidir.
Her iki döşeme tipinde de genel olarak mevcut
küçük döşeme delikleri için detayda verilmiştir.
Burada gösterilen donatı minimum donatıdır.
Ayrıca delik nedeniyle kesilen donatıdan az
olmama şartı vardır.
 Plaklarda Tekil ve Şerit Yükler
Binalarda genellikle, ağır tek yükler yoksa, plaklar
düzgün yayılı yüke göre hesaplanır. Makineler ve
benzeri özel tek yüklerden oluşan momentler önemli
değerler aldığında, ayrıca göz önünde tutulmaları
gerekir.
Bu bakımdan, yayılı yüklere göre hesaplanan ve
donatılan plaklar, tek ve şerit yükler etkiyince değişik
zorlamaların doğması nedeniyle, ayrıca kontrol
edilmelidir.
Çözüm için, bu amaçla hazırlanmış tablo ve
yayınlardan yararlanılabilir.
Bu çeşit yükler bölgesel olduğundan, her
doğrultuda momentlerin meydana gelmesine
sebep olurlar. Bu momentler elastik plak teorisine
göre hesaplanabilir.
Ancak bu hesap yolu uzun ve zahmetli
olduğundan, tek ya da küçük bir alana etkiyen
yüklerin momentleri elastik teoriye göre bu amaçla
hazırlanmış tesir yüzeyleri ya da tabloları
kullanarak, kısa yoldan elde edilebilir.
Köprü tabliye plaklarında, bu çeşit yüklerle çok
karşılaşılır ve bu amaçla hazırlanmış çalışmalardan
geniş ölçüde yararlanılır.
Plaklarda
yükleme
tipleri
Dikdörtgen plakta bölgesel yayılı yük için hesap katsayıları
tablosu
Dikdörtgen plakta bölgesel yayılı yük için hesap katsayıları
tablosu
Dikdörtgen plakta üçgen yayılı yük için hesap katsayıları tablosu
Dikdörtgen plakta üçgen yayılı yük için hesap katsayıları tablosu
Dikdörtgen plakta çizgisel yük için hesap katsayıları tablosu
 Farklı Tipte Plaklar

Uygulamada, özellikle bina balkonlarında

bir, iki veya üç kenarı serbest ( boşta )
olan dikdörtgen plaklarla da
karşılaşılabileceği gibi; az da olsa, üçgen,
daire veya paralel kenar gibi farklı
geometrilerde olan plak tiplerine de
rastlanılabilir.
Bu durumda, bu amaçla hazırlanmış
çalışmalardan geniş ölçüde yararlanılır.
Burada, bu amaçla hazırlanmış bazı tablo
örnekleri verilmiştir.
Bir kenarı serbest dikdörtgen plak için hesap katsayıları tablosu
( düzgün yayılı yük )
Bir kenarı serbest dikdörtgen plak için hesap katsayıları
tablosu ( serbest kenarda çizgisel yük )
Paralel kenar plak için hesap katsayıları tablosu
Üçgen plak için hesap katsayıları tablosu
Trapez plak için hesap katsayıları tablosu
Daire plak için hesap katsayıları tablosu
 Dişli döşemeler
Dişli döşemeler sık dişlerden oluşan döşeme
sistemidir.
Bunun sonucu olarak bir doğrultuda çalışırlar.
Diş ismi verilen kirişlerin arası boş
bırakılacağı gibi, asmolen denilen taşıyıcı
olmayan hafif bloklarla da doldurulabilir.
Bu durumda dolgu bloklu dişli döşemeler
(asmolen döşemeler) olarak adlandırılabilirler.
Dolgu bloklu bir doğrultuda çalışan dişli döşeme
(asmolenli döşeme)
Bazı dolgu blok ( asmolen ) tipleri
Dişli döşeme kesiti
Dişli döşemelerde dişler arasındaki serbest
açıklık 700 mm den fazla olamaz.
Tabla kalınlığı serbest diş aralığının 1/10
’undan ve 50 mm den, diş genişliği ise
100 mm den az olamaz.
Toplam diş yüksekliğinin (plakla birlikte)
serbest açıklığa oranı, basit mesnetli tek
açıklıklı döşemelerde 1/20 , sürekli
döşemelerde 1/25 , konsollarda ise 1/10
’dan az olamaz.
 Dişli Döşemelerin Hesap İlkeleri
►Statik hesap ve boyutlandırmaları sürekli kirişler
gibi yapılır.
►Her komşu iki açıklık için;

Lmin/Lmax  0.8 ve q/g  2

olduğu düzgün yayılı yük durumlarında, bir
doğrultuda çalışan döşemeler için verilen moment
katsayıları kullanılabilir.
Ayrıca, bu amaçla hazırlanmış çizelgelerden de
yararlanılabilir. ( TGÇA çiz. 1.4 ve çiz. 1.5 )
Aksi durumda; herhangi bir yöntem ile g ve q
yüklemeleri için statik çözümleme yapılarak,
gayrimüsait kesit tesirleri bulunur.
Benzer şekilde mesnet momenti
M = V . a/3
kadar azaltılarak mesnet yüzü momenti hesaplanır.
Burada;
a  2 h olmak üzere mesnet genişliğidir.
( h : Dişli döşemenin toplam yüksekliğidir. )
Dişli döşeme kesiti, basınç donatısı göz önüne
alınmadan boyutlandırılmalıdır.
Mesnet momentinin büyük olduğu durumlarda
kesitin küçük olması nedeni ile çift donatı yerine,
dişlerin genişletilmesi veya birleştirilmesi tercih
edilmelidir.
Bu durumda genişletilme veya birleştirilmenin
başladığı ve bittiği kesitler ayrı ayrı hesap edilmelidir.
Dişli döşeme mesnetlerinde çeşitli genişletme biçimleri
Dişli döşemelerde mesnet momentine göre hesaplanacak kesitler
a) Dişlerden yüksek kiriş
b) Dişlerle aynı yükseklikte kiriş
Dişlerin en dış mesnet olarak oturduğu kirişlerde
TS 500-2000 md. 8.2.5’e göre minimum burulma
donatısı konulmalı ve dış mesnet bölgesinde açıklık
donatısının en az yarısı kadar mesnet donatısı
bulundurulmalıdır.
Dişlerde Vd  Vcr şartının sağlanmasına çalışılmalıdır.
Bu durumda minimum etriye şartına uyulmayabilir ve
açık etriye kullanılabilir. Etriye olarak 8/25
kullanılabilir.
Eğer dişli döşemelerin açıklıkları;
4 m ile 7 m arasında ise 1 adet enine diş,
7 m den büyük ise 2 adet enine diş düzenlenir.
Diğer dişlerle aynı kesit ve donatıya sahip olan bu
enine dişler, esas dişlerin beraberce çalışmalarında
etkili olurlar.
Enine dişi bulunmayan ve bulunan bir doğrultuda
görünür dişli döşeme
Dişlerde eğilme ve kesme donatısı
kirişlerdeki gibi hesaplanır.
Dişli döşemelerde her dişte en az bir düz
donatı bulunmalıdır. İkinci çubuk konulursa
pilye yapılabilir.
Dişlerde en az 6/20 ( tercihen 8/20
veya 8/25 ) lik bir etriye ve dişler
üzerindeki plakta ayrı ayrı oranı en az
0,0015 olan (tüm kesit için) enine ve
boyuna dağıtma donatısı bulunmalıdır.
Donatı aralığı 250 mm den fazla olmamalıdır
( tercihen en az 8/25 ).
 Kirişsiz Döşemeler
Kirişsiz döşemeler donatı hesabı ve
düzenlemesi bakımından kolon şeridi ve
orta şerit olarak iki bölgeye ayrılır.
Kolon şeridi, kolon veya perde ekseninin
her bir yanında ayrı ayrı, l1/4 veya l2/4
genişlikleri ile tanımlanan şeritlerden dar
olanlarının birleştirilmesi ile elde edilir.
Kolon şeridi, eğer varsa, moment
hesaplanan doğrultudaki kirişleri de kapsar.
Kolon şeritleri arasında kalan döşeme
parçası orta şerit olarak tanımlanır.
Kirişsiz döşemelerde şeritler
İki doğrultuda çalışan kirişsiz döşemelerin kalınlığı, aşağıda
belirtilen değerden az olamaz.

Tablasız kirişsiz döşemelerde, t ≥ ln /30 ve t ≥ 180 mm

Tablalı kirişsiz döşemelerde, t ≥ ln /35 ve t ≥ 140 mm

Tasarım, aşağıda verilen yaklaşık yöntemlerden biri kullanılarak

yapılıyorsa, kirişsiz döşeme kalınlığı aşağıdaki değerden az
olamaz.
t ≥ ll /30 ve t ≥ 200 mm
Kirişsiz döşeme kalınlığı, olabildiğince zımbalama
donatısı gerektirmeyecek biçimde seçilmelidir.
Kirişsiz döşemelerde plak ve kolonların moment
aktaracak bağlantısını sağlamak için kolon kesitinin
açıklık doğrultusundaki genişliği, aynı doğrultudaki
eksen açıklığının 1/20 sinden ve 300 mm den az
olamaz.

Tabla ve başlık boyutları için uyulması öngörülen

koşullar, aşağıdaki şekilde gösterildiği gibi olmalıdır.

İki doğrultuda çalışan plak döşemelerde, donatıyı

koruyan net beton örtüsü en az 15 mm
olmalıdır.
Kirişsiz döşemede tabla ve başlık boyutları
Farklı şekillerde kirişsiz döşeme uygulamaları
İki Doğrultuda Çalışan Kirişsiz Döşemeler için
Yaklaşık Yöntemler ( TS500-2000 )
Kirişsiz döşemeler düz plaklar olarak düzenlenebileceği gibi,
başlıklı veya tablalı olarak da yapılabilir, Şekli a, b ve c.
Başlık eğimi 45o den az ise, hesapta başlık olarak kolon
yüzünden başlayan ve 45° eğimle tanımlanan bölüm dikkate
alınmalıdır, Şekil d.
Kolon ile döşeme arasında tabla oluşturulması durumunda,
tabla kalınlığı t döşeme kalınlığının yarısından az, tablanın
kolonun her bir tarafındaki uzunluğu, o doğrultudaki döşeme
açıklığının 1/6 ’sından ve tabla kalınlığının 4 katından az
olamaz, Şekil a.
Kirişsiz döşemelerde zımbalama dayanımı TS500 deki ilkelere
göre kontrol edilmelidir. Başlıklı ve başlıksız döşemeler için
zımbalama çevresinin konumu Şekilde gösterilmiştir.
Kirişsiz döşemede kolon başlığı ve tabla
Kirişsiz döşemelerde, dayanım ve kullanılabilirliğin
sağlandığının kanıtlanması koşuluyla boşluk
bırakılabilir. Döşemedeki boşluklar dikkate alınarak
hesaplanan zımbalama dayanımı TS500 de öngörülen
güvenliği sağlıyorsa, aşağıdaki durumlarda eğilme
için ayrıca kontrole gerek yoktur.
a) iki dik doğrultudaki orta şeritlerin kesiştiği
bölgede, gereken donatının yerleştirilebildiği
durumlarda,
b) İki dik doğrultudaki kolon şeritlerinin kesiştiği
bölgede, boşluğun en büyük boyutunun, kolon şerit
genişliğinin 1/8 inden fazla olmadığı ve boşluklar
nedeniyle yerleştirilemeyen donatının boşluk kenarına
yerleştirilebileceği durumlarda.
Kirişsiz döşeme hesabı aşağıdaki iki yaklaşık yönteme
göre yapılabilir.
1) Çerçeve Yöntemi

Kirişsiz döşemeler, birbirlerine dik iki doğrultuda çerçeve

olarak çözümlenebilir. Bu tür bir çözümlemede, yatay eğilme
elemanının genişliği olarak, çerçeveye dik yöndeki iki komşu
döşemenin açıklık ortaları arasındaki uzaklık alınmalıdır.
Çözümlemede, her iki doğrultuda da döşeme yükünün
tamamı alınmalıdır. Kolon ve döşeme rijitliklerinin hesabında
kolon başlığı, tabla gibi nedenlerle artan atalet momentleri
hesaba katılmalıdır.
Düşey yük altında çözümlemesi yapılan katta kolonların
uzak uçları ankastre varsayılabilir.
Çerçeve çözümlemesinden bulunan momentler aşağıdaki
Çizelgeye göre, kolon ve orta şeritlere dağıtılır.
Bu momentler, her açıklığa ait mesnet ve açıklık
momentlerinin toplamı sabit kalmak koşulu ile, en çok ±
%10 oranında değiştirilebilir.
Çerçeve yöntemi için dağıtma katsayıları
( TS500 Çizelge 11.2 )
2) Moment Katsayıları Yöntemi
Aşağıda sıralanan koşulların hepsini birden sağlayan
kirişsiz döşemelerin hesabı bu yaklaşık yöntem ile
yapılabilir. Yöntem yalnızca düşey yük çözümlemesi
için geçerlidir.
a) Her yönde en az üçer açıklık olmalıdır.
b) Uzun kenarın kısa kenara oranı 2,0 den fazla
olmamalıdır.
c) Herhangi bir doğrultudaki komşu plakların açıklıkları
arasındaki fark, uzun açıklığın 1/3 ünden fazla
olmamalıdır.
d) Herhangi bir kolonun çerçeve ekseninden
dışmerkezliği, moment hesaplanan doğrultudaki
açıklığın 1/10 undan fazla olmamalıdır.
e) Hareketli yükün kalıcı yüke oranı 2,0 den fazla
olmamalıdır.
Herhangi bir döşemede, açıklık momenti ile iki mesnet
momenti ortalamasının toplamı, aşağıdaki denklemde belirtilen
o göze ait toplam basit kiriş momenti değerinden az olamaz.
2
pll
Md  d 2 n
8
Denklemde ln hesap yapılan doğrultudaki serbest açıklığı
ifade etmekte olup, kolon yüzünden kolon yüzüne olan
uzaklıktır. Bu değer hiçbir zaman 0,65 l1 değerinden az
alınamaz.
Daire veya düzgün çokgen kesitli kolonlar, aynı alana sahip,
eşdeğer kare kolonlar olarak değerlendirilebilir.
Tasarımda göz önüne alınacak mesnet momenti, mesnet
yüzünde hesaplanmalıdır.
TS500 Madde 6.3.8 de sözü edilen moment uyumu,
basitleştirilmiş yöntem ile hesaplanan plaklarda uygulanamaz.
Bir doğrultuda çalışan döşemelerde donatı düzeni
Moment hesabı için katsayılar
Sürekli Plakların Mesnet Momentleri
a) Kiriş yada hatıla oturan plak b) Duvara oturan plak
a) Tek doğrultuda çalışan plak donatısı ve yüksekliği
b) Çift doğrultuda donatılı plak kesiti ve donatının konumu
Döşemelerde 100 cm genişlik için donatı enkesit
alanları
Tek doğrultuda çalışan plaklarda donatının
yerleştirilmesi
Yaklaşık Hesap Yolu. Bu yaklaşık hesap yolunda tekil yükün plakla
aynı açıklıktaki bir kirişte meydana getireceği moment bu yükü taşıyan
plak genişliğine bölünerek birim genişliğe etkiyen moment bulunur.
m = M/bm
Kesme kuvveti için de benzer şekilde, kinş kesme kuvveti V olduğuna
göre, birim genişliğe etkiyen kesme kuvveti
v=V/bm
olarak elde edilir.

b genişliğindeki yükün plakta t genişliğine yayılması

Yükler hiçbir zaman bir noktaya etkimezler, bir alana yayılıdırlar. Bir
doğrultuda yükün döşeme üzerine oturduğu genişlik b ise bunun plak
ortasına kadar 45° lik bir açı ile yayıldığı varsayılır. Buna göre h f
kalınlığındaki plak üzerinde yük dağılmasım sağlayan s kalınlığında bir
örtü varsa.
t = b + 2s + hf
olur.
Tek açıklıklı bir plakta ve bir konsolda tx x ty alanına dağılan bir yük
için gözönüne alınacak plak genişlikleri Şekil’de görülmektedir.
Plağın mesnetlenme koşuluna göre; açıklık, mesnet momentleri ve
kesme kuvveti için alınacak, çalışmaya katılan bm, plak genişlikleri
Tablo’da verilmiştir.
Bu tabloda A işareti açıklığı ve M ise mesnedi göstermektedir.
Bağıntılara göre birim genişliğe etkiyen moment ve kesme kuvvetleri
bulunurken M maksimum kiriş momentleri ve V maksimum kiriş
kesme kuvvetleri tx= 0 alınarak, yani küçük bir yüzeye yayılı yükün bu
yükün ağırlık merkezinde toplandığı varsayılarak hesaplanacak ve ilgili
bm genişliği Tablo’ dan alınacaktır.

Tekil yükü taşımaya katılan plak genişliği

(a) Tek açıklıklı iki mesnetli plak (b) Konsol plak
 Plağın ortasında etkiyen bir yük için kiriş momenti, bu
toplam momentin plak genişliğince yayılması, yayılmada
maksimum değeri bulmak için kullanılan bm çalışmaya
katılan plak genişliği Şekil’de görülmektedir.Şekil ’de ise
mesnetlere paralel doğrultuda meydana gelen m momenti
diyagramı da verilmiştir. Buna göre de donatı konması
gerektiği açıktır.
Tablo’da verilenlere göre hesaplanan bm genişliği yapısal olarak
olan değerden daha büyük olamaz. Örnek olarak, serbest bir
kenara yayılı yük için bm yerine bm’ alınmalıdır
Tekil yüklerden dolayı zımbalama güvenliği, kirişsiz
döşemelerde olduğu gibi, Bölüm 4.5’de verilen esaslara göre
kontrol edilir.

Çalışmaya katılan plak genişliğinin sınırlanması

Donatı: Tekil yük için hesaplanan m= M / b m momentine göre
bulu nacak donatı, yayılı yüke göre konan donatıya ek olarak,
bm genişliğince yerleştirilir. Enine doğrultudaki momenti
karşılamak için de 0.5bm
 genişliğince bu doğrultudaki donatıya yalnız tekil yük için
gerekli boyuna donatımn 0.60’ı eklenir.
Negatif momenti karşılamak için bu ek donatının yarısını
pliye olarak kullanmak uygun olur. Düz giden çubuklanın
boyu bm+ kenetlenme boyu olmalıdır.
Bu enine donatı konsol plaktaki tek yük altında da bu
yükten dolayı mesnette gerekli donatının 0.60’ı kadar
olmak üzere konmalıdır. Konsol plakta da konsol
doğrultusunda hesaplanan donatı bm genişliğince konur ve
bu genişliğin orta üçte birinde daha sık yerleştirilmelidir.

Tekil yük altında plak donatısı

Tekil yükün plağın serbest kenarında etkimesi durumunda
enine doğrultuda negatif moment olacağı göz önüne
alınarak firkete biçiminde enine donatı konmalıdır. Plak
genişliği azsa kenardaki yük enine doğrultuda bütün plak
genişliğince negatif moment meydana getireceğinden enine
donatıyı kiriş etriyesi gibi koymak uygun olur.
Plakların mesnetlenmemiş serbest kenarlarında sıcaklık
değişmesi ve rötreden meydana gelebilecek gerilmeleri,
olası kenar yükü etkilerini karşılamak amacıyla bu kenara
dik çubukların uçları bükülerek ya da fırkete biçimli ek
çubuklar konarak altta ve üstte donatı bulunması
sağlanmalıdır. Kenara paralel doğrultuda üste de donatı
konmalıdır. Benzer donatı konsol plaklann serbest
kenarlarına da konmalı ve bu kenara gelebilecek yüklere
karşı konsol açıklığının 1/3’ü genişliğindeki kenar şeritte
donatı arttırılmalıdır.
 TS-500’e göre iki doğrultuda çalışan plak döşemeler
11.4 - iKİ DOĞRULTUDA ÇALIŞAN PLAK DÖŞEMELER
11.4.1 - Genel İlkeler
Düzgün yayılı yük taşıyan, dört kenarı boyunca mesnetlenmiş ve
uzun kenarının kısa kenarına oranı 2,0 veya daha küçük olan
betonarme plaklar ( ll/ls≤ 2), iki doğrultuda çalışan plaklar olarak
adlandırılır. Ancak, kirişsiz döşemeler (Madde 11.4.4), mesnet
koşullarına ve bu orana bakılmaksızın, iki doğrultuda çalışan plaklar
olarak hesaplanır.
İki doğrultuda çalışan plaklar kiriş veya duvarlara oturabileceği gibi,
doğrudan kolonlara da oturabilir (kirişsiz döşeme).
Kritik kesitlere yerleştirilecek olan donatı, Madde 11.4.5 de
belirtilen koşulları sağlamak zorundadır.
Plak döşemelerin kenar mesnetlerindeki açıklık ve mesnet
donatıları, bu kenarlardaki kiriş, hatıl, kolon veya betonarme
duvarlara Bölüm 9 kurallarına göre kenetlenmelidir. Düz veya
kancalı olarak yapılabilecek olan kenetlenmelerde, kenetlenme
boyu mesnet yüzünden başlayarak 150 mm den az olamaz.
 11.4.2 - Tasarım İlkeleri
İki doğrultuda çalışan plakların hesabı geçerliliği kanıtlanmış bir
yöntemle yapılmalıdır. Bu tür yöntemlerle kritik kesitler için bulunan
tasarım zorlamaları dikkate alınarak, Bölüm 7, 8 ve 13 de verilen
ilkelerle taşıma gücü ve kullanılabilirlik sınır durumları kontrol
edilmelidir.
Plakların hesabında “Eşdeğer Çerçeve Yöntemi”, “Akma Çizgileri
Yöntemi” vb yöntemler kullanılabileceği gibi, İki doğrultuda çalışan
kirişli veya kirişsiz, kare veya dikdörtgen plakların hesapları için,
açıklıkların biribirinden fazla farklı olmadığı veya daha kesin hesaba
gerek duyulmadığı durumlarda, bu bölümde verilen yaklaşık yöntemler
de kullanılabilir.
Kirişsiz döşemeler donatı hesabı ve düzenlemesi bakımından kolon
şeridi ve orta şerit olarak iki bölgeye ayrılır. Kolon şeridi, kolon veya
perde ekseninin her bir yanında ayrı ayrı, l1/4 veya l2/4 genişlikleri ile
tanımlanan şeritlerden dar olanlarının birleştirilmesi ile elde edilir, Şekil
11.2a. Kolon şeridi, eğer varsa, moment hesaplanan doğrultudaki
kirişleri de kapsar, Şekil 11 .2b.
Kolon şeritleri arasında kalan döşeme parçası orta şerit olarak
tanımlanır.
İki doğrultuda çalışan kirişli döşemelerin kalınlığı denklem 11.1 de verilen değerden
az olamaz.
lsn s
h (1  )
20 4 ve h≥80mm
15 
m
Bu denklemde,”s” döşeme sürekli kenar uzunlukları toplamının kenar uzunlukları
toplamına oranıdır. İki doğrultuda çalışan kirişsiz döşemelerin kalınlığı, aşağıda
belirtilen değerden az olamaz.
Tablasız kirişsiz döşemelerde, h ≥ln/30 ve h≥ 180 mm
Tablalı kirişsiz döşemelerde, h ≥ ln/35 ve h≥140mm
Tasarım, Madde 11.4.4 de verilen yaklaşık yöntemlerden biri kullanılarak
yapılıyorsa, kirişsiz döşeme kalınlığı, Denklem 11 .2 de verilen değerden az olamaz.
h≥ll/30 ve h≥200mrn (11.2)
Kirişsiz döşeme kalınlığı, olabildiğince zımbalama donatısı gerektirmeyecek biçimde
seçilmelidir. Kirişsiz döşemelerde plak ve kolonların moment aktaracak bağlantısını
sağlamak için kolon kesitinin açıklık doğrultusundaki genişliği, aynı doğrultudaki
eksen açıklığının 1/20 sinden ve 300 mm den az olamaz.
Tabla ve başlık boyutları için uyulması öngörülen koşullar, Şekil 11.3 de
gösterilmiştir.
İki doğrultuda çalışan plak döşemelerde, donatıyı koruyan net beton örtüsü en az
15 mm olmalıdır.
Dikdörtgen plaktan mesnetleri olan kirişlere yük aktarılması
Dört kenarından oturan çift doğrultuda donatılı dikdörtgen plaklarda
a) m2 durumunda kenar ve orta şeritler
b) m>2 durumunda kenar ve orta şeritler
c) Momentin orta şerit kenarlarından plak kenarına doğru değişimi
Tek açıklıklı kirişte sehim ve
moment için katsayılar
 Buna göre;

 x  x pl x2
max M x 
mxi
 y (1   x ) pl y2
max M y 
m yi
pl x2 mxi
max M x  nx 
nx x  x
AYNI
pl x2 m yi
max M y 
ny ny 
 y (1   x )m 2

yazılabilir.
Bu çizelge yardımıyla p düzgün yayılı yükü ile yüklenmiş bir
plakta momentler, mesnetlenme durumunu belirten sayı j ile
gösterilirse, açıklık ortasında;
pl x2
max M x 
n jx
pl x2
max M y 
n jy
bağıntıları ve mesnetlerde, Çizelgeden de mi katsayıları
alınarak,
 jx pl x2 pxl x2
M mx  
mxi mxi
(1   jx ) pl y2 p y l y2
M my  
m yi m yi

bağıntıları yardımıyla kolayca hesaplanabilirler.

bo genişliğindeki yükün plakta b genişliğine yayılması
 Tekil yükü taşımaya katılan plak genişliği
a) Tek açıklıklı iki mesnetli plak b) Konsol plak
Plak ortasındaki tekil yükten oluşan momentler ve dağılışı
11.4.3 - İki Doğrultuda Çalışan Kirişli Döşemeler İçin Yaklaşık Yöntem
Kirişli döşeme sistemlerinde açıklıkların biribirinden fazla farklı olmadığı veya daha kesin
hesabın gerekmediği durumlarda bu yöntem kullanılabilir.
Moment hesaplarında, negatif moment için mesnet yüzündeki, pozitif moment için ise
açıklık ortasındaki kesit göz önüne alınmalıdır
Birim genişliğe düşen döşeme momenti, Çizelge 11. 1 de sınır koşulları ve uzun kenarın
kısa kenara oranına göre verilen  katsayıları ve Denklem 11.3 kullanılarak
hesaplanmalıdır, Denklemdeki değeri kısa doğrultudaki net açıklıktır.
m = pd lsn2 (11.3)
Denklem 11.3 ile hesaplanan momentler Madde 11.4. 2 de tanımlanan orta şeritler için
geçerlidir Kolon şeritlerı için, bulunan momentlerin 2/3 ü alınabilir Açıklığı fazla olmayan
döşemeler için bulunan moment. döşeme genişliği boyunca geçerli sayılabilir.
İki komşu plağın ortak mesnedinin bir tarafındaki negatif moment diğer taraftakinin 0 8
katından az ıse, aradaki farkın 2/3 ü komşu plaklara, döşeme şerit rijitlikleri oranında
dağıtılmalı, donatı hesabında büyük olan değer kullanılmalıdır. İki moment arasındaki
fark daha az ise, tasarımda büyük olan moment kullanılmalıdır Bu yöntemde mesnet
moment düzeltilmesı yapılamaz.
Serbestçe oturduğu varsayılan döşemenin kenar mesnetinde, dönmenin herhangi bir
yapısal düzenleme nedeni ile engellenmesi durumunda dış mesnetteki moment, Cizelge
11.1 de döşeme açıklık odası için verilen momentin belirli bir oranı olarak alınmalıdır.
Dönmenin tam olarak engellendiği durumlarda bu oran 1.0 diğer durumlarda 0,5
alınabilir.
Döşemenin bu yöntemle hesap durumlarda, kırış hesabı için, yükün mesnetlere dağılışı
köşelerden, 45’ açıyla çizilen doğruların kesişmesı ile oluşan alanlara göre hesaplanır.
Dişli döşemelerde donatının düzenlenmesi