Mizanul-Hikmet 1

Mizanul hikmt
(xlassi)
Peymbr(s) v mamlar()n
mbark hdislri
I cild
Mizanul hikmt
(xlassi)
Peymbr(s) v mamlar()n mbark hdislri
Toplayan:
Aytullah Mhmmd Mhmmdi Reyhri
Trcmilr:
Aabala Mehdiyev,
Eln Mahmudov,
Etibar Quliyev
Redaktorlar:
xtisas redaktoru
Hcctl slam vl-mslimin
Hac Adil Mvlayi
dbi redaktor:
Drdan Cfrli
Mqddim
lahi dinlr arasnda n kamil v n hatli din olan mqdds slam dini
ilahi maarifin btn sahlrini hat edir. Bu mqdds din ilahi maarifin
trnnms qismind, Allah taalann yer znn insanlarnda grmk
istdiyi btn insani keyfiyytlri, kamil v dinin bal insann hyatnn
btn aspektlrini tsvir edir. slam maarifi prinsip: etiqad, ehkam v
xlaq sasnda qurulmudur. Etiqad blm bir mslmann ny v nec
etiqad bslmli olduu v bu dnc trzinin yekunu kimi varlq alminin
hans reallqlarna atmas, aznlq v zlillik vadisind sfil qalmamas
trafndak insani dnc v tfkkr istiqamtlrin amil olunur. Ehkam,
insann zbana rftarla v mxtlif vasitlrl, Allah taalann onun
tbitind qoyduu, varlq almi il ssln fitrtin zidd sullara l atmaqla
zn pu etmmsi n onun ml v rftarn konkretldirn gstrilr
toplusudur
xlaq blm is mnviyyatn, ruhun, torpaqda olan insann
mlklrdn daha gzl v zmtli oluncaya qdr mnvi gzlliklrl
zintlnmsindn bhs edir. Bu blmn istinadgah slam dinidir. Etiqad,
ehkam, xlaq n mracit olunacaq mnb is, ilk nvbd Qurani-Krim
v Qurandan sonra slamn ziz peymbri Hzrti Mhmmdin (s.) v
hli-Beytinin (.) klamlar, rftarlardr.
slam peymbrinin v onun hli-Beyti olan msum mamlarn ()
hdislri, slind birinci prinsipin, yni Qurani-Krimin tfsiri v izahdr.
Tbiidir ki, Peymbrin(s) v msum imamlarn() hdislrinin olmayaca
tqdird, Qurani-Krim, Onun ruh v tlimlri il daban-dabana zidd olan
yozum v rhlr verilckdi. slamn ziz peymbrinin (s) z hli-Beytini
Qurani-Kriml birg mant qoymasn v hli-Beytinin Qurandan ayrlmaz
olduunu dn-dn tkid etmsi d bununla bal olmudur ki, Quran
brin nfsani istklrinin v xyallarnn girdabna dar olmasn. Onun
mtni, lahinin vdin gr thriflrdn qorunub saxland kimi, mzmunu
da, Allahn ltf il Peymbr hli-Beytinin () izah v tfsirlri saysind
cahil v aznlarn hcumlarndan mdafi olunsun. Bu ideoloji sasa
syknn mslmanlar, byk slam peymbrinin (s) v hli-Beytinin ()
3
szlrini v rftarlarn yazya krb saxlamlar. Hdislrin yazlmas v

qeydiyyat, son hcct, msum mamn (c.) qeybti kubrasna 329-cu
hicri qmri ilin qdr davam etmidir. Baqa szl desk, hmin vaxta
qdr hli-Beyt imamlar () silsilsinin vasitsil hr prinsipi-etiqad,
ehkam v xlaq izah edn yeni-yeni hdislri ld etmk imkan olmudur.
Hmin zamanadk hdislrin toplanmas mvzusunda slam alimlri
trfindn saysz-hesabsz kitablar yazlmdr. Ondan sonra da, grkmli
slam alimlri byk ziyyt v zhmtlr bahasna oxsayl hdis toplularn
hazrlamlar.
Bu proses yaadmz sr qdr ardcl, kild davam etmidir v Allahn
istyi il bundan sonra da bel olacaqdr. tn dvrlrd adl-sanl slam
alimlri trfindn qlm alnm hdis kitablar masir hdis toplularnn
baza v sasn tkil etslr d, yeni-yeni msllrin meydana glmsi,
cmiyytin ehtiyacnn artmas, elmin, insan hyatnn inkiaf hr bir
zamanda alimlrin, din xadimlrinin yeni tdqiqatlara balamalarn, hr
sahdki ehtiyaclarn Peymbr v hli-Beytinin () hdislrin istinadn
dnilmsini tlb edir. Tbii ki, bu iin hdsindn hdisnaslq v ona aid
sahlr zr mtxssis alimlr gl bilr. nki, hdis elminin z d, gcl
hdisl zifi, doru v yanl, bir szl hdis nvlrinin bir-birindn ayrd
edilmsini tmin edn znmxsus inclik v tinliklrdn xali deyil. Bel
ki, hr bir elmin z mtxssislri var v hmin elmi yrnmk n mhz
onlara mracit olunmaldr.
Byk tbbskarln mhsulu olan ox dyrli Mizanul hikm kitab
slam peymbri v hli-Beytinin () hdislri bard masir dvrd qlm
alnm kitablardandr. srin on cildlik toplusu ilk df 1981-ci miladi ilind
(1360 hicri msi) ap olunaraq dnya mslmanlarnn ixtiyarna verilmidir.
Kitabn mllifi, slam elmlrinin yorulmaz tdqiqat alimlrindn olan byk
ustadm, rbbani alim, Hzrti aytullah cnab Mhmmd Mhmmdi
Reyhridir (damt brkatuh). O, znn xsusi diqqti v slam elmlrin,
masir beynlxalq vziyyt v hazrki cmiyytin ehtiyaclarna olan hatli
bax il slam hdislrini tdqiq etmiir. Onun zhmtlrinin bhrsi olan bu
kitab slam dnyasnda byk rbtl qarlanmdr. Bu dyrli sr,
nrindn ken 22 ild, dflrl yenidn ap v dnyann bir ox sas
dillrin trcm olunmudur. Qiymtli toplunun bir sra orijinal xsusiyytlri
var v qsaca, onlardan Bzilrini qeyd edirik:
1- ox hrmtli mllif z tbbsn uyun olaraq, hdislri
Quran aylrinin ardnca el formada vermidir ki, hdis, Qurani-Krimin
mnasnn baa dlmsind aar rolunu oynayr.
2- Rvaytlrin seilmsi v fsillr zr blgs yeni v ry yatan
bir metodla hyata keirilmidir.
3- Gnmzn tlblrin uyun olaraq, rvaytlr n oxsayl balq
v mvzular xarlmdr. Bel ki, Quran v slamn hmin msllrd fikrini
bilmk istynlrin mtlq ksriyyti, zlrinin nzrd tutduqlar mvzular
burada tapa bilrlr.
4- Rvaytlr ox diqqtl v hdis elmindki xsusi ekspert
tlbkarl il seilmidir.
4
5- Kitabda btn slam firqlrinin mnblrindn istifad olunmudur.

6- Hdislrin verilmsindn lav, onun istinad mxzlri v bu
rvaytin, yaxud da bu mvzuda olan rvaytlrin digr mnblri d
gstrilmidir.
lbtt, bu dyrli kitabn oxsayl baqa stn cht v xsusiyytlri d
var. Ancaq, yaznn ycamln gzlmk mqsdi il, yazlanlarla
kitfaytlnirm. minm ki, hrmtli oxucu v mtxssislrin zlri d,
kitabdak digr stn chtlri grcklr.
slam hdislri v ona aid elmlr sahsind mslman dnyasnn n
mhm tdqiqat mrkzlrindn biri olan v Hzrt aytullah cnab
Mhmmdi Reyhrinin nzarti altnda slam hdislri sahsind tdqiqat
ilri aparan Darul Hdis Mrkzi Mizanul Hikmnin mntxabatn ap
etdirmidir. Bu i dad xsusi hmiyytl yana, dnya mslmanlar
n d ox faydal bir idir. ran slam Respublikasnn Azrbaycan
Respublikasndak Mdniyyt Mrkzi rann v Azrbaycann mslman
xalqlarnn qrlmaz tellrl bir-birin balandn v dost, qarda Azrbaycan
xalqna mdni xidmtlr gstrilmsi mqsdil Mizanul- Hikmnin
mntxabat kitabn azrbaycan dilin trcmsini tkil etmidir.
Azrbaycan elmi ictimaiyytinin v vtndalarnn mqdds slam dininin
mnb kitablarna v sas prinsiplrin n sviyyd ehtiyac duyduunu
nzr alsaq, bu iin zmti v gstriln xidmtin bykly daha da
aydn olar. Kitabn Hac Aabala Mehdiyev, Mdi Eln Mahmudov, Hac
Etibar Quliyev v hrmtli redaktor xanm Drdan Cfrlidn
(yydhumullah) ibart trcm qrupu Mdniyyt Mrkzinin dini eksperti,
smimi v khn dostum byk alim hcctl islam vlmslimin cnab Hac
eyx Adil Mvlayinin (damt ifazatuh) elmi redaktorluu il yorulmaz sy
gstrmi v id qarya xan oxsayl tinliklri aradan gtrmkl kitabn
trcmsini 6 ay rzind baa atdrmlar. lbtt, mnb v trcm
dillrindki incliklr, szl mna arasnda optimal variantn taplmas kimi
mqamlar bu sahnin mtxssislrin gizlin deyil. Xsusil d hazrki kitab
kimi srf dini mzmunlu dbiyyatlarn trcmsi xsusi bir diqqt v
hssaslq tlb edir. Bel mqamlara riayt olunmas, bir sra hallarda
trcmd czi qsurlara gtirib xarr ki, bu da olduqca tbiidir. Bununla
laqdar, hrmtli alim v mttxsislrin rylrin ehtiyac var v gman
edirm ki, onlarn faydal olanlarndan nvbti aplarda istifad olunacaqdr.
Nhayt ki, qiymtli sri byk sevincl Azrbaycan Respublikasnn
mslman xalqna, ismt v paklq nmunsi olan hli-Beytinin () aiqlrin
tqdim edrk Hzrti Mehdi Sahibz-zmandan (rvahuna fdah) bu kiik
xidmtimizi qbul etmsini acizan dilyirm. Hqiqtn d, Onun razl
haqq olan Allahn razl il nticlnr.

.
Seyyid likbr Ocaqnejad
ran slam Respublikasnn
Azrbaycan Respublikasndak
5
Mdniyyt Mrkzinin sdri
1
Fdakarlq
1.Fdakarln dyri.
1.mam li ():Fdakarlq n ali insani siftdir. 1
2.mam li ():Fdakarlq yax ml sahiblrinin xisltidir.2
3.mam li ():Fdakarlq yaxlqlarn n gzli v imann drclrinin
stndr.3
4.mam li ():Fdakarlq ibadtlrin n stn v aaln n byydr.4
5.mam li ():Sxavtliliyin n stn fdakarlqdr.5
6.mam li ():Baqalar il insafla, mminlrl is fdakarlqla davran.6
7.mam li ():Ncib xlaqn n yksk mrtbsi fdakarlqdr.7
8.mam li (): Azad insanlar fdakarlqla qul edilirlr.8
2.Fdakarlarn dyri.
Quran:
Mhacirlrdn vvl (Mdind) yurd salm v iman gtirmi kimslr z yanlarna
(hrlrin) mhacirt ednlri sevr, onlara verilnlr (qnimtlr) rklrind ehtiyac
(v hsd) duymaz, zlri ehtiyac iind olsalar bel onlar zlrindn stn tutardlar.
Nfsinin xsisliyindn, tamahndan qorunub saxlanlan kimslr . mhz onlar nicat tapb
sadt qovuanlardr9
Hdis:
9.bu Hreyr:Bir kii Peymbrin (s) yanna glib aclqdan ikaytlndi. Allahn
Peymbri (s) bir nfri zvclrinin evin gndrdi. Amma onlar dedilr:Sudan baqa bir
eyimiz yoxdur. Peymbr (s) buyurdu: Bu kiini bu axam kim qonaq aparar? li ibn
bu Talib () dedi:Ey Allahn Peymbri, mn onu qonaq apararam. Sonra Fatimnin
(s..) yanna glib dedi:Ey Allahn Peymbrinin qz, yemy nyin var? Fatim
dedi:am yemyindn baqa bir eyimiz yoxdur, amma qona zmzdn stn tutar,
qabaa salarq. Hzrt buyurdu:Ey Mhmmdin qz! Uaqlar yatzdr v raqlar
sndr. li () shr Peymbrin (s) yanna glib ba vernlri Hzrt danandan sonra
ox kemdi ki, Allah-taala zlrindn stn tutarlar . . . . . . aysini nazil etdi.10
10.Ayi:Allahn Peymbri (s) dnyadan kn kimi he vaxt gn dalbadal
doyunca yemk yemdi. gr istsydi, doyunca yey bilrdi. Amma baqalarn zndn
stn tutur, qabaa salrd.11
11.buttufeyl:li () xou gln bir paltar ald. Sonra onu sdq verib
buyurdu:Allahn Peymbrindn(s) eitmim ki, hr kim fdakarlq edrk baqasn
zndn qabaa salsa, Allah Qiyamt gn ona Cnnti balayar.12
12.mam Sadiq ():Fatimnin (. s) evind bir az arpa var idi v o, ondan quymaq
hazrlad. Yemk hazr olandan sonra onu qarlarna qoydular (ki, yesinlr). (Birdn) Bir
yoxsul glib xd v dedi:Allah siz rhm etsin! li durub yemyin d birini ona verdi.
1
urrul-Hikm, hdis 986

3
4
5
6
7
8
9
Hr, ay 9
10
Nurus-Sqleyn, c.5, sh. 285, hdis 53
11
Tnbihul-xvatir, c.1, sh.172
12
Nurus-Sqleyn, c.5, sh.285, hdis 52
2
ox kemdi ki, bir yetim glib dedi:Allah siz rhm etsin! li () durub yemyin digr
d bir hisssini ona verdi. Sonra bir sir glib dedi:Allahn rhmi olsun siz! li ()
durub yemyin qalan d birini d ona verdi v z hmin yemkdn he dadmad. Sonra
Allah onlarn barsind bu ayni nazil etdi v hmin ay Allaha gr bel bir fdakarlq
edn hr bir mmin d amildir.1
2
car
3.car.
Quran:
Mgr Rbbinin rhmtini onlarm payladrrlar?! Dnyada onlarn ruzilrini z
aralarnda Biz bldrrk. Biri o birin i grdrsn dey birinin drcsini digrindn
stn etdik. Snin Rbbinin mrhmti onlarn ydqlarndan daha yaxdr.2
O iki qzn biri dedi:Atacan! Onu muzdla oban tut, nki bu gcl v etibarl adam
muzdla tutduqlarnn n yaxsdr!3
Hdis:
13.mam li (): Onlarn ruzilrini aralarnda biz bldrrk aysi barsind
buyurub- Pak v mqdds Allah bu ay il biz insanlarn dolanacaq yollarndan birinin
icar olmasn xbr verdi. nki, Allah z hikmti sasnda insanlar istk, zmkarlq v
digr chtlrdn frqli yaradb v bu mslni yaradlmlarn dolannn dayaq nqtsi
edib. Ona gr d bir xs digrini (onun mk qvvsini) icar edir. . . . gr bizlrdn biri
z n bnnalq, xrratlq, yaxud digr snt sahiblrinin ilrini grmy mcbur olsa,
onda dnyann ilri dzlmz. nsanlarn buna imkan da yoxdur v he cr bunu ed
bilmzlr. Lakin, Allah onlarn istyini mxtlif etdi, hr ksin meylini bir i sald ki, hmin
ii baqalar n d grsn v hr biri baqasnn kmyi il vziyytin uyun olaraq
mit ilrini irli aparsn. Bellikl, Allah dqiq bir tdbir tkbdr.4
4.nsann muzdlu i grmsinin xoaglmzliyi.
14.mmar Sabati:bu Abdullaha (mam Sadiq ()) dedim:nsan ticart edib zn
bel bir kild icary ver bilrmi ki, alver etdiyi miqdarda ona (pul) verilsin?
Buyurdu:zn muzda satmasn, ksin, Allahdan ruzi istsin v ticart balasn. nki
gr muzdla ils z ruzisin mane olub.5
5.card dllallq.
15.Mhmmd ibn Mslim:mam Baqir v ya mam Sadiqdn () sorudular:Bir xs i
gtrr, amma onu z yerin yetirmir baqasna hval edir v ortada xeyir
gtrr.Buyurdu:z d hmin iin bir qdrini grms, xeyr. (bu dzgn deyil)! 6
6. Muzd alann haqqn ksmmk.
16.Hzrt Peymbr (s):Allah muzd alann (fhlnin) muzdunu ksn xsin mlini
pu v tri be yz illik msafdn hiss olunan Cnntin iyini ona haram edr.7
1
2
3
4
5
6
7

Zuxruf, ay 32
Qss, ay 26
Vsailu-i, c.13, sh.244, hdis 3
l-Kafi, c.5 sh.90, hdis 3
l-Kafi, c.5, sh. 273, hdis 1
mali-Sduq, sh.347, hdis 1
17. Hzrt Peymbr

gnahlardandr.1
(s):Muzd
alann
(fhlnin)
muzdunu
ksmk
byk
7.Zhmt haqqnn myynldirilmsi v zhmthaqq vermyin qaydas.

18.Hzrt Peymbr (s):Fhlnin zhmthaqqn onun tri qurumam verin v hmin
i halnda onun muzdunu myynldirin.2
19.mam li ():Allahn Peymbri (s) muzdu tyin edilmmidn qabaq fhl
iltmyi qadaan edib.3
3
cl
8.cl.
20.mam li ():(Allah) cllri (mrn mddtini) tqdir edib, myynldirib.
Bzilrini uzun v Bzilrini qsa edib v bir qismini arxaya atb v bir qismini qabaa salb.
Onlarn amillrini lm balayb (clin sona atmasnn sbblrini hazrlayb).4
21.mam li ():cl v lmdn doru ey yoxdur.5
22.mam li (): cl n gzl drmandr.6
23.mam li ():nsann nfslri onun lm trf addmlardr.7
9.cl mhkm bir qaladr.
Quran:
Allahn izni olmaynca he ks lmr. O, vaxt myyn edilmi bir yazdr.8
Hdis:
24. mam li ():clin gztiliyi kifaytdir.9
25.mam li ():cl mhkm qaladr.10
10. Hr bir eyin mr var.
26.mam li (): Hr bir eyin mddti v sonu vardr.11
27.mam li ():Allah hr bir ey n l v hr bir l n cl v son qoyub.12
11.Hr bir mmtin cli (sonu) var.
Quran:
Hr bir mmtin mr mddti vardr. Onlarn cli glib atdqda ondan n birc saat
yubanar, n d qabaa kerlr!13
1
Biharul-nvar, c.103, sh170, hdis 27

Knzul-Ummal, hdis 9126
3
l-Fqih, c.4, sh.10, hdis 4968
4
Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.7, sh. 21
5
urrul-Hikm, hdis10648
6
7
8
Ali-mran, ay 145.
9
Biharul- nvar, c.5 sh.142, hdis 14
10
urrulhikm, hdis 494
11
Nhcl-Bla, Xtb 190
12
13
raf, ay 24.
2
Biz he bir mmlkti cli glib atmam mhv etmdik. He bir mmt n clindn
qabaa ke bilr, n d ondan arxaya qala bilr.1
Hminin mracit et: Nhl, 61; Ta Ha, 129; nkbut, 5; ura, 14; .
Muminun, 43
12.rti v qti cl.

Quran:
Sizi palqdan yaradan, sonra da bir cl myyn edn Odur. Qti cl Onun
yanndadr. Siz yen d bh edirsiniz!2
Hdis:
28.mam Sadiq ()-yuxarda qeyd olunan aynin tfsirind buyurmudur- Namlum
(adsz) cl asl v rti haldadr, Allahn istyi il tez v gec ola bilir. Amma mlum (ad
olan) cl Allahn Qdr gecsindn gln ilin Qdr gecsin kimi qzav-qdr olaraq
myynldirdiyi cldir v Allah onun barsind buyurmudur:Onlarn cli glib
atdqda birc saat bel n yubanar, n d qabaa kerlr.3
13.rti cli uzaqladran amil.
29.mam li ():mrlr sdq vermkl uzanr.4
30.mam Sadiq ():nsanlar z mrlrindn ox z yaxlq v ehsanlar il yaayrlar.
Hminin cllrinin atmasndan ox gnahlarnn nticsind lrlr.5
1
2
3
4
5
Hicr, ay 4-5.
nam, ay 2.
Biharul-nvar, c.5, sh.139, hdis 3
10
4
Axirt
14.Axirt.
Quran:
Biz axirt qazancn istynin qazancn artrr, dnya mnftini istyn d ondan
veririk. Onun axirtd he bir pay yoxdur.1
Hdis:
31.mam li ():Dnya bdbxtlrin arzusu, axirt is xobxtlrin qurtulu v
uurudur.2
32.mam li ():Axirtdn mhkm yap ki, dnya sn kiik glsin.3
33.mam li ():Hqiqtn dnya sndn ayrlandr, axirt is sn yaxndr.4
15.Axirt ilrinin zmti.
Quran:
Bir gr onlarn birini digrindn nec stn etdik. Axirtd drc v stnlklr daha
yksk v ucadr.5
Hdis:
34.mam li ():Dnyann hr bir eyini eitmk grmyindn bykdr. Axirtin is
hr bir eyini grmk eitmyindn bykdr. Odur ki, axirti grmyin yerin, gzlr
grnmyn, qeyb prdsi arxasnda olanlar mahid etmk vzin, el eitmkl v
(peymbrlrin vasitsi il) xbrdar olmaqla kifaytlnin.6
16.Axirt bdi evdir.
Quran:
Ey qvmm! Bu dnya hyat keici bir eydir, qalmaq yeri axirt evidir.7
Hdis:
35.mam li ():z bdi evini abadladran ks alldr.8
36.mam li ():Dnya qurtaran, axirt is bdidir.9
17.Axirtin stnly.
Quran:
De:Dnyann mal azdr v axirt, tqvas olan n daha yaxdr.10
Hdis:
37.mam li ():Axirtin he bir vzi yoxdur v dnya insann qiymti deyil.11
18.Axirti yada salmaq.
ura, ay 20
urrul-Hikm, hdis 694+695
3
4
Nhcl-Bla, mktub 32.
5
sra, ay 21.
6
Nhcl-Bla, xtb 114.
7
afir,ay 39.
8
urrul-Hikm, hdis 8298.
9
urrul-Hikm, hdis 4.
10
Nisa, ay 77.
11
2
11
38.mam li ():Axirti yada salmaq dava-drmandr, dnyan yada salmaq is n pis

drd v xstlik.12
39.mam li ():Kim axirti ox yadna salsa gnah v (Allaha qar) itatsizliyi az
olar.2
19.Axirt n i grmk.
40.Allahn Peymbri (s):Dnyan n el il ki, sanki bdi yaayacaqsan v
axirtin n el i gr sanki sabah lcksn.3
41. Allahn Peymbri (s):Allah gec-gndz n byk drd-qmi axirt olan ksin
qlbini ehtiyacsz v zngin edr, onun iini qaydaya salar. O, ruzisini tam kild ld
etmyinc dnyadan kmz. Allah gec-gndz n byk drd-qmi dnya olan ksin
alnna is yoxsulluq (mhr) vurar, iinin nizamn pozar.O dnyada z qismtindn artq
bir ey ld etmz.4
42.mam li ():Dnyaya rbti ola-ola axirt n i grmk faydaszdr.5
12
2
3
4
5

Tnbihul-Xvatir, c.2, sh.234
12
5
Qarda
20.Mminlr bir-birlri il qardadr.
Quran:
Hqiqtn mminlr bir-birlri il qardadrlar. Buna gr d qardalarnzn arasnda
slh yaradn v Allahdan qorxun ki, blk rhm olunasnz.1
Hdis:
43.Allahn Peymbri (s):Mminlr qardadrlar, qanlar brabrdir v baqalarnn
qarsnda lbirdirlr. Onlarn n aa olan bir xsi hamsnn amanna daxil ed bilr.2
44.mam li ():N ox qardan ki, onlar snin anan domayb.3
45.mam Baqir ():Mmin mminin doma qardadr.4
46.mam Sadiq ():Mmin mminin qarda, onun gz v bldisidir. Ona xyant v
zlm etmz, aldatmaz v ona ml etmycyi vdi vermz.5
47. mam Sadiq ():Mmin mminin qardadr.Eyni il bir bdn kimidirlr.Onun bir
zv aryanda digr zvlr d hmin arn hiss edrlr. Onlarn ruhlar bir ruhdandr.6
21.Hqiqi qardalar.
48.Allahn Peymbri (s):Qardalarnzn sayn artrn. nki Qiyamtd hr bir mmin
fat edck.7
49.mam li ():Hqiqi qarda v yoldalarn qoru. nki onlar asayi dvrnn
ehtiyat, bla gnlrinin qalxandrlar.8
22.Qardalar sevmk.
50.mam li ():Qardan (sninl) dostluqda sndn gcl olmasn.9
51.mam li ():Qardalar, onlarn phrizkarlqlar qdrinc sev.10
52.mam Sadiq ():nsann dinsevrliyinin nianlrindn biri onun
sevmsidir.11
qardan
23.Dostluun davamllna sbb olan amillr.

53.mam Sadiq ():Ey Nmann olu! gr qardann sninl olan dostluunun xalis
olmasn istyirsns, onunla (yersiz) zarafat etm, mbahis etmkdn kin, ona ynm
v onunla dava etm.12
54.mam Sadiq ():Qardalar z aralarnda ey mhtacdrlar ki, gr onlar yerin
yetirslr dostluqlar davaml olacaq, ks halda is bir-birlrindn ayrlacaq v dmn
olacaqlar. Hmin ey bunlardr: bir-birin qar insafl olmaq, bir-birin qar mehriban
olmaq v bir-birin paxllq etmmk.13
24.Allaha xatir dostluq v qardalq etmk.
1
Hucurat, ay 10
mali-Mufid, sh.187, hdis 13
3
4
l-Kafi, c.2, sh.166, hdis 2 v 7
5
l-Kafi, c.2, sh.166, hdis 3
6
l-Kafi, c.2, sh.66 hdis 4
7
8
9
10
l-xtisas, sh.226
11
l-xtisas, sh.31
12
13
Tuhful- uqul, sh.322
2
13
55.Allahn Peymbri (s):Uca Allaha xatir sevdiyin qardann zn baxmaq

ibadtdir.1
56.Allahn Peymbri (s):Mslman xs slamn xeyrini ld etdikdn sonra Allaha
gr ld etdiyi dost kimi bir xeyir ld etmyib.2
57.mam li ():Allaha gr qardalq etmk mhbbti safladrr.3
58.mam li ():Allaha gr dostluq ednlrin dostluqlar davaml olar, nki hmin
dostlua sbb olan amil hmi mvcuddur.4
59.mam li ():Allah yolunda qardalq etmkl qardalq bar verir.5
25.Dnyaya gr qarda olmaq.
60.mam li ():Dostluu Allaha gr olmayan ksdn kin. nki onun dostluu
alaqlq, onunla yoldalq etmk nhs v brktsizdir.6
61.mam li ():Kim Allaha gr qardalq ets xeyir grr v kim dnyaya gr
qardalq ets mhrum qalar.7
62.mam li ():Hanssa bir i gr sninl dostluq edn ks hmin i nail olduqdan
sonra sn arxa evirr.8
26.Qardaa olan mhbbti biruz vermk.
63. Allahn Peymbri (s):Dost v ya qardanz sevn zaman (mhbbtinizi) ona
biruz verin.9
64. bul Bilad:bu Cfrl (mam Baqir) () bu Abdullah (mam Sadiq ()) mscidd
oturmudular. Oradan bir kii kedi. bu Cfrl () oturanlardan biri dedi:Vallah mn bu
kiini ox istyirm. bu Cfr () buyurdu:El is ona bildir. nki, mhbbti biruz
vermk dostluu davaml v brqrar edr, hsn-rbt v lfti artrar.10
27.Qarda (din qardan) sevmk onun da qardan sevmsinin niansidir.
65.mam li ():Dostluq v mhbbtlri qlblrdn soruun. nki qlblr rvt
qbul etmyn ahidlrdir.11
66.mam Baqir ():Qardann qlbind sn olan mhbbtini, snin z qlbind ona
qar olan mhbbtdn baa d.12
67.mam Hadi ():ncitdiyin ksd sfa-smimiyyt axtarma v bdbinlik oxun il nian
aldn ksdn xeyirxahlq umma. nki, snin qlbin baqalarna mnasibtd necdirs
baqalarnn da qlbi sn qar eldir.13
28.Qardalarla laqni ksmk.
68.mam li ():Qardanla laqni ksmk istynd z dostluundan ona bir az qalq
saxla ki, bir gn hmin miqdar ona mlum olanda ona qaytsn. (Onun arxasnca btn
krplri uurtma, onun qaytmas v yenidn birlmsi n bir yer saxla.)14
69.mam li ():Birlndn sonra laqni ksmk, qardalqdan sonra cfakarlq v
dostluqdan sonra dmnilik nec d pisdir.15
70.mam Sadiq ():z dostluq v mhbbtini mnasib yer qoymayan ks laqnin
ksilmsi thlksi qarsndadr.16
1

3
4
5
6
7
8
9
l-Mhasin, c.1, sh.415, hdis 953
10
11
12
Kful-mm, c.2, sh.331
13
Biharul-nvar, c.74, sh.181
14
Nhcl-Bla,mktub 31
15
16
2
14
29.Qardalarla laq yaratmaq

71.mam li (): Grk qardann laqni ksmk imkan snin ona birlmk
imkanndan ox olmasn. Hminin grk onun pislik etmk qdrti snin yaxlq etmk
qdrtindn artq olmasn.1
72. mam Hseyn ():laq yaratmaqda n gcl xs, onunla laqsini ksmi xsl
laq yaradan xsdir.2
30.Qardalarn nvlri.
73.Allahn Peymbri (s): Axirzzamanda n az taplan ey etibarl dost v ya halal bir
dirhm olacaq.3
74.mam Sadiq ():Qardalar dstdirlr: Biri yemk kimidir ki, ona hmi ehtiyac
var v o, all xsdir. kincisi drd kimidir v o, alsz xsdir. ncs drman kimidir
v o, mdrik xsdir.4
75.mam Sadiq ():Qardalar dstdirlr: (Biri) can il yoldalq edn, digri is
mal il kmk edn. Bu iki dst qardalnda dz v sadiqdir. ncs is sndn
gndlik dolanacan alan xsdir. O sni az bir lzzt v kef n istyir. Ona etimad
etm!5
31.kinilmli qardalq v dostluqlar
76.mam li ():Ona dzmli olduun ks snin qardan deyil.6
77.mam li ():Snin yaxlqlarn rt-basdr edib nqsanlarn yayan ksl qardalq
etm.7
78.mam Baqir ():Zngin olanda sni sayan, yoxsullaanda is sni trk edn ks nec
d pis qardadr.8
79.mam Baqir ():Drd nfrl - alsz, xsis, qorxaq v yalan il yoldalq v
qardalq etm!9
80.mam Sadiq ():Sni tamah sald ey gr, yaxud ndns qorxduu n v ya
nys meyl saldna gr yaxud da yeyib-imy gr istyn ksl qardalq etmkdn
uzaq ol v prhizkarlarla qardalq etmk axtarnda ol, htta gr onlar axtarmaq n
yerin drinliklrin daxil olmal v mrn bu yolda srf etmli olsan bel!10
32.Khn qardalqlarn qorunub saxlanlmas
81.Allahn Peymbri(s):Uca Allah khn qardalqlarn davam etmsini sevir. Buna
gr d onu davam etdirin.11
82.mam li ():Hr eyin tzsini se, qardalarn is n khnsini.12
33.Hqiqi qardalq.
83.mam li ():Snin hqiqi qardan xtandan ken, ehtiyacn tmin edn, zrn
qbul edn, eyblrinin stn rtn, qorxunu sndn uzaqladran v arzunu yerin yetirn
ksdir.13
84.mam li ():Snin qardan o ksdir ki, tinlik zaman sni tk qoymasn, gnah
zaman sndn xbrsiz olmasn v bir ey soruanda sni aldatmasn.14
Nhcl-Bla, mktub 31
3
Tuhful-Uqul, sh.54
4
Tuhful-Uqul, sh.323
5
Tuhful-Uqul, sh.324
6
7
8
l-rad, c.2, sh.166
9
l-Xisal, sh.244, hdis 100
10
11
12
13
14
2
15
34.Qarda semk.
85.mam li ():Hr shv gr qardalarndan ayrlan ksin dostlar azalar.1
86.mam Sadiq ():Ancaq he bir eybi olmayan ks il qardalq edn xsin dostlar az
olar.2
35.Qardan xtasna dzmk.
87.mam li ():Dostunun xtasna dmninin yr etdiyi zamana gr dz.3
88.mam li ():Xtalara dzmk dostlarn zintidir.4
89.mam li ():Dostun xtasna dzmyn ks tk lr.5
36.Qardalarn n yaxs.
90.Allahn Peymbri(s):Snin n yax qardan Allahn itati yolunda sn kmk
edn, Ona itatsizlikdn saxlayan v sn Onun razl olan eyi mr edndir.6
91.mam li ():n yax qarda yd-nsiht vermkd az gzt gedn ksdir.7
92.mam li ():Snin n yax qardan sn kmk edn, ondan yaxs sn kifayt
edn v sn mhtac olanda sndn kendir.8
93.mam li ():n yax qarda dostluu Allaha gr olan ksdir.9
94.mam li ():Snin n yax qardan o ksdir ki, yax ilr grmy tlsir v sni
d xeyirxahla kir, sn yax olmaq gstrii verir v onun yerin yetirilmsind sn
kmk edir.10
95.mam li ():Snin n yax qardan sni haqq yolda n ox qzblndirndir.11
96.mam li ():Qardalarn n yaxs z qardalarn baqalarna mhtac etmyn
ksdir.12
97.mam Sadiq ():Qardalarmn n sevimlisi eyblrimi mn hdiyy edn ksdir.13
37.Qardalarn n pisi.
98.mam li (): n pis qarda insann zhmt v tinliy dmsin
sbb olan ksdir.14
99.Mani l-xbar:mirl-mminindn sorudular ki:
n pis
Buyurdu:Allaha qar itatsizliyi snin gznd gzl gstrn ks!15
yolda
kimdir?
38.Qardalar snamaq.
100.Allahn Peymbri(s):gr qardanda xislt grsn ona mid bala: hya,
mantilik, dzlk. gr bu xislti grmsn ona mid balama.16
101.mam li ():Kim dzgn snaqdan sonra zn bir qarda ses dostluu davaml
v mhkm olar. Kim snaqsz zn bir qarda ses pislrl yoldalq etmk
mcburiyytind qalar.17
102.mam Sadiq ():Qardalarnz iki xislt il snayn. gr hmin xisltlr malik
olsalar onlarla yoldalq et v ks tqdird onlardan uzaqla, uzaqla, uzaqla! (hmin iki
1

lamud-Din, sh.304
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
Nhcl-Bla, hikmt 479
15
Mani l-xbar, sh.198, hdis 4
16
17
urrul-Hikm, hdis 8921 v 8923
2
16
xislt bunlardr:) Namaz z vaxtnda qlmaa ballq v qardalara tin v rahat gnlrd
yaxlq etmk.1
39.Qardalara yol gstrmk.
103.Allahn Peymbri(s):Mmin z mmin qardann gzgsdr. (Qarda) yannda
olmayanda onun yaxln istyr. O yannda olanda is xoaglmz ilri ondan
uzaqladrar.2
104.mam li ():z qardana gizlind yd-nsiht vern ks onu zintlndirib, akar
yd-nsiht vern ks is onu bdnam v rsvay edib.3
105.mam Sadiq ():Qardan xoaglmz bir i dar grb hmin ii ondan
uzaqladrmaq imkan ola-ola bel etmyn ks, bhsiz ki, ona xyant edib.4
40.Qardalara hrmt.
106.Allahn Peymbri(s):mmtimdn hans bnd z din qardana mehribanlq v
mhbbt gstrs, Allah ona qulluq etmk n Cnnt qulluqularndan bir qulluqu
gndrr.5
107.mam Sadiq ():Yanna gln mslman qardana ehtiram gstrn ks slind
byk Allaha hrmt gstrib.6
41.Qardalarn ehtiyaclarn aradan qaldrmaq.
108.mam li ():Sizlrdn hr biriniz qardann ehtiyacnn olmasn biln zaman
(grk) istmk (az v ya l amaq) zhmtini onun iynindn gtrsn.7
109.mam Sadiq ():N qdr ki, mmin z qardana kmk edir Allah da ona yardm
edr.8
110.mam Sadiq ():Kim z mmin qardann bir ehtiyacn tmin ets, Allah-taala
Qiyamt gn onun yz min ehtiyacn tmin edr.9
111.mam Sadiq ():nsann qardana etimad etmsi n z ehtiyacn ona demsi
kifaytdir.10
42. Qardaln qaydalar.
112.Allahn Peymbri(s):Sizlrdn biri kiminls qardalq etmk istynd grk
onun z adn, atasnn v qbilsinin adn, hminin onun yaay yerini sorusun. nki
bu i, lazm haqlardan v qardaln sfa-smimiyytin sbb olan amillrdndir. ks
tqdird bu dostluq alszcasna olan bir dostluqdur.11
113.Allahn Peymbri(s):Qardanla glrz gr.12
114.Biharul-nvar:Allahn Peymbri (s) z qardalarndan birini gn grmynd
onun haln xbr alrd. gr qarda hrd olmasayd ona dua edrdi, hrd olsayd
grn gedrdi v gr xst olsayd ona ba krdi.13
l-Kafi,c.2, sh.672,hdis 7
3
4
5
6
7
8
9
10
l-Kafi, c.2, sh.198 hdis 8
11
12
13
2
17
18
6
db
43.db
115.mam li ():db insann kamaldr.1
116.mam li ():Ey mmin! Snin cannn qiymt v dyri bu elm v dbdir. Odur
ki, bu iki eyi ld etmy al! nki elm v dbin hr n qdr artsa qdir-qiymtin d
bir o qdr artar.2
117.mam li ():db xisltlrin n gzlidir.3
118.mam li ():Atalarn vladlar n qoyduqlar n yax miras dbdir.4
119.mam li ():nsanlar qzl-gmdns gzl db daha ox mhtacdrlar.5
120.mam li ():Gzl db n stn sil-nsb v n yksk qohumluqdur.6
121.mam li ():db yrn! nki o, sil-ncabt rfinin zintidir.7
122.mam li ():Gzl db sil-ncabt rfini vz edir.8
123.mam li ():dbdn xeyirli rf yoxdur.9
124.mam li ():dbi olmayann sil-ncabt rfi pu olar.10
125.mam li ():Sizin zintiniz dbdir.11
126.mam li ():db kimi zint yoxdur.12
44.db v al.
127.Allahn Peymbri(s):Gzl db aln zintidir.13
128.mam li ():Hr ey ala mhtacdr, al is db.14
129.mam li ():db insanda kk al olan aac kimidir.15
130.mam li ():Kimin dbi aln ts o, oxlu qoyunlar arasnda olan oban
kimidir.16
131.mam Hseyn ():Al olmayann dbi olmaz.17
45.Nfsin dblndirilm v trbiysi.
132.mam li ():Nfslrinizi trbiy etmyi hdniz gtrn v onlar adtlrin onlara
hakim olmasndan saxlayn.18
133.mam li ():z-znn mllimi v trbiyisi olan ks camaata mllim v
trbiyi olan xsdn daha tqdirlayiqdir.19
1

Mikatul-nvar, sh. 135
3
4
5
6
7
8
9
10
Tuhful-Uqul, sh.96
11
Nhcs-Sad, c.2, sh.50
12
13
14
15
16
17
18
19
2
19
46.dbin nticsi
134.Tuhful-uqul:Allah-taala saya () buyurdu:z qlbini (Mndn olan) qorxu il
trbiy et.1
135.Tnbihul-xvatir:sa ibn Mrym () dedilr:Sn kim db yrtdi?
Buyurdu:He ks mn db yrtmdi,
nadanln irkinliyini grdm v ondan
uzaqladm.2
136.mam li ():Gzl db xlaqn paklamasna sbb olar.3
137.mam li ():Kim db knl vers pisliklri azalar.4
138.mam li ():Alimlrl yoldalq et ki, dbin gzllsin v nfsin paklasn.5
139.mam li ():db zehnin itiliyin sbb olur.6
140.mam li ():nsann elmi artanda dbi oxalar v onda olan Allah qorxusu bir
ne df artar.7
47. dbin tfsiri
141. mam li ():zn trbiy etmyin n baqalarnda (grb) bynmdiyin
eydn uzaqlaman kifaytdir.8
142.mam li ():Bndnin dbi(ni gstrmsi) n nemt v ehtiyaclarnda z
Allahndan baqa he ksi rik etmmsi kifaytdir.9
143.mam Sadiq ():Atam mni eyl trbiy etdi. . . . Mn buyurdu: Oul! Kim pis
dostla yoldalq ets salamat qalmaz, kim dann cilovlamasa peman olar v kim pis
yerlr daxil olsa thmt v bd gmanlara hdf olar.10
48.n yax db
144.mam li ():n yax db insann z hddind qalmas v hddini
amamasdr.11
145.mam li ():n yax db sni xoaglmz (v haram) ilrdn saxlayandr.12
146.mam li ():stk v qorxu annda zn saxlamaq n yax dblrdndir.13
49.vlad dblndirmy tviq.
147.Allahn Peymbri (s):vladlarnza ehtiram gstrin v onlar yax trbiy edin
(ki, hmin gzl trbiy nticsind) balanasnz.14
148.mam li () mam Hsn ():Yeniyetmnin qlbi, spiln hr bir eyi qbul edn
bo yer kimidir. Buna gr d mn snin qlbin brkimmi v zehnin (baqa eylrl)
mul olmam sni trbiy etmy baladm.15
149.mam Sadiq ():Ey iman gtirnlr! znz v hli-yalnz oddan qoruyun16
aysi nazil olanda camaat dedi:Ey Allahn Peymbri! zmz v ailmizi nec
qoruyaq? Buyurdu: znz xeyir i grn, onu z ailnizin d yadna saln v onlar Allaha
itat sasnda trbiy edin.17
Tuhful-Uqul, sh.500
3
4
5
6
7
8
9
10
Tuhful-Uqul, sh.376
11
12
13
14
15
Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.16, sh.66
16
Thrim, ay 6
17
Mstdrkul-Vsail, c.12, sh.201, hdis 13882
2
20
150.mam Rza ():Uaa gstri verin ki, sdqni htta bir tik rk v ya bir ovuc
ey olsa bel, z li il versin. nki Allah yolunda verilmi ey, gr tmiz niyytl yerin
yetirilmi olsa, htta az olsa bel, ox-oxdur.18
50.Trbiynin formas.
151.Allahn Peymbri (s):vladlarnza yeddi yanda namaz yrdin, on yalar
tamam olandan sonra onlar namaz trk etmlrin gr tnbeh edin v yataqlarn birbirindn ayrn.2
152.Allahn Peymbri(s):vlad yeddi il aa, yeddi il qul v yeddi il vzirdir. gr
iyirmi bir yana kimi xislt v xasiyytini bynsn (lap yax), ks tqdird zbana
burax. nki sn Allah-taalann drgahnda zrlsn.3
153.mam Sadiq ():Ua on be yandan on alt yana kimi oruc tutmaa
yrdirmk lazmdr.4
51.Trbiyd riayt olunmas lazm olan nqtlr.
154.Biharul-nvar: Allahn Peymbri(s) sbi halda db yrtmyi qadaan edib.5
155.mam li ():Yax ml sahibini mkafatlandrmaqla pis ml sahibini pislikdn
saxla.6
156.mam li ():Yaxlar islah etmk onlara ehtiram gstrmkl, pis ml sahiblrini
islah etmk is czalandrmaqladr.7
157.mam li ():Qardan ona yaxlq etmkl mzmmt et v onun pisliyin ona
bxi etmkl cavab ver.8
158.mam li ():Pis ml sahibini (v ya sn pislik edni) yax mlin il dzlt v
onu xo v gzl dannla xeyir v yaxla istiqamtlndir.9
159.Biharul-nvar:bulhsn Musann () yannda z vladmdan ikytlndim. O
Hzrt buyurdu: Onu vurma, ondan qsa bir mddt ks!10
52.lahi db qaydalarna yiylnmk
160.mam li ():Kim byk Allahn db qaydalarna yiylns (hmin db o xsi )
bdi qurtulua atdrar.11
161.mam li ():Allahn db v trbiy qaydalar sasnda dzlmyn ks z dbi
sasnda (da) dzlmz.12
53.Allahn dblndirmsi.
162.mam li ():Bla zalmn dblnm amilidir.13
163.mam Sccad ():Allahm! Mni z czanla dblndirm v z mkrin dar
etm.14
18

3
Mkarimul-xlaq, c.1, sh.478, hdis 1649
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
qbalul-mal, c.1, sh.157
2
21
7
Azan
54.Azan
164.Allahn Peymbri(s):Bilal! Dur, biz namazla rahatlq bx et.1
165.Allahn Peymbri(s):eytan namaza dvt ssini eidnd qaar.2
166.Allahn Peymbri(s):Gyn hli yer sakinlrindn azan ssindn baqa bir ey
eitmirlr.3
55.Mzzin (Azan)
167.Allahn Peymbri(s):Mzzinin gnahlar onun ssi atan v gz grn
miqdarda balanar. V hr bir quru v ya onu (szlrini) tsdiqlyir v onun azan il
namaz qlanlarn say qdr onun n savab yazlr.4
168.mam li ():Azan grk sizin n fsahtliniz desin v pinamazl dini msllri
n yax bilniniz etsin.5
56.Qulaa azan oxumaq.
169.Allahn Peymbri (s):Ey li! Dnyaya olun v ya qzn gln zaman onun sa
qulana azan, sol qulana iqam oxu. Bel olan halda eytan he vaxt ona zrr-ziyan
vurmaz.6
170.mam Sadiq ():gr birinin xasiyyti pisls, onun qulana azan oxuyun.7
8
ncitmk
57.ncitmk
171.mam Sadiq ():And olsun Allaha ki, yaxlar nicat tapdlar. Onlarn kim olmasn
bilirsiniz? Onlar qarqan da incitmyn kslrdir.8
58.Mmini incitmk
Quran :
1
2
3
4
5
6
7
8
Knzul-Ummal,hdis 20954
Knzul-Ummal, hdis20934
Biharul-nvar, c.84, sh.104, hdis 2, l-mqni, sh.98
Daimul-islam, c.1, sh.147
Tuhful-Uqul, sh.13
Tfsir i-Qumi, c.2, sh.146
22
Mmin kiilri v qadnlar etmdiklri bir idn tr incidnlr, bhsiz ki, z

zrlrin bhtan v aq-aydn bir gnah gtrmlr.1
Hdis:
172.Allahn Peymbri (s):Mmini incidn xs bhsiz ki, mni incitmidir.2
173.Allahn Peymbri (s):Kim mmin onu qorxudan baxlarla baxsa, Allah z
klgsindn baqa bir klg olmayacaq gnd onu qorxudar.3
174.Allahn Peymbri (s):Kim mmini kdrlndirs v sonra dnyan ona balasa,
bu ii onun gnahnn balanmasna sbb olmaz v bxiinin mqabilind ona savab
verilmz.4
175.mam Sadiq ():Uca Allah buyurub ki, Mnim mmin bndmi incidn xs Mn
qar mharib elan etsin.5
59.ncitmmk
176.Allahn Peymbri(s):Camaat incitm! nki (baqalarn) incitmmk snin zn
n verdiyin sdqdir.6
177.mam Sadiq ():Kim camaat incitmkdn l ks onlardan bir l kilr (onlar
incidnlrdn biri azalar), camaat is ox llri ondan saxlayar.7
9
sir
60.sir kimi tslim olmaq rva deyil.
178.mam li ():Kim ar yaralanmadan sir kimi tslim olsa, onun azad olunmas
n beytl-maldan fidy (sirin azad olunmas n dniln mal) verilmmlidir. gr
onun ailsi ists onun fidysi z malndan dnilmlidir.8
179.mam Sadiq ():Allahn Peymbri (s) lini () brati9 elan etmk n gndrnd,
onunla birlikd bir dst d gndrdi v onlara bel buyurdu: Kim ar yaralanmadan sir
kimi tslim olsa bizdn deyil.10
61.sirl yax rftar etmk.
Quran:
Onlar z itahalar kdiyi, zlri yemk istdiklri halda yemyi
sir yedirrlr11
(Ya Peymbr!) linizd olan sirlr de: gr Allah rklrinizd
bils siz sizdn alnandan daha yaxsn verr v sizi balayar. Allah
edndir.12
Hdis:
180.mam li ():sir yemk vermk v onunla xo davranmaq
htta onu sabah ldrmli olsan bel!13
yoxsula, yetim v
bir yaxlq olmasn
balayan v rhm
vacib haqlardandr,
hzab, ay 58
3
4
5
6
7
8
9
Mriklrin Mkkni trk etmlri vaxtn
10
l-Kafi, c.5, sh.34, hdis2
11
nsan, ay8
12
nfal, ay 70
13
2
23
181.mam li () bn Mlcm onu yaraladqdan sonra Hsn v Hseyn ()

buyurdu:Bu siri zindana saln, ona yemk v su verin v sirlikd onunla xo davrann.1
182.mam Sadiq ():sir yemk vermk onu sir gtrm xsin boynunda olan
haqdr, htta o sabah ldrlmli olsa bel! sirin kafir v qeyri-kafir olmasndan asl
olmayaraq ona su v yemk verilmli (v klgd saxlanlmaldr) v onunla mlayim
davranlmaldr.2
183.mam Sadiq ():li () zindana salnan xs mslmanlarn beytl-malndan
yemk verrdi.3
10
Blalar
62. Blalar
184.Allahn Peymbri(s):Zirkliyin blas zn triflmk, catin blas hddini
amaq, gztin blas minnt, gzlliyin blas qrur, ibadtin blas sstlk, danman
blas yalan, elmin blas unutqanlq, sbrliliyin blas sfehlik, sl-ncabtliliyin blas
ynmk v sxavtliliyin blas israfdr.4
185.Allahn Peymbri(s):Dinin blas nfsani istklrdir.5
186.mam li ():Hr eyin blas var v elmin blas unutqanlqdr. badtin blas riya,
aln blas xudpsndlik, ncabtliliyin blas tkbbr, zirkliyin blas zn triflmk,
liaqln blas israf, hyann blas acizlik, sbrliliyin blas xarlq v gcllyn blas
pis danmaq v pis rftardr.6
187.mam li ():Qorxu bladr.7
188.mam li ():Nfsi istk allarn blasdr.8
189.mam li ():mann blas irkdir.9
190.mam li ():Yqinliyin blas kkdir.10
191.mam li ():Nemtlrin blas nankorluq, nakrlkdr.11
192.mam li ():tatin blas itatsizlikdir.12
193.mam li ():silzadliyin blas tkbbrdr.13
194.mam li ():Allln blas hiylgrlikdir.14
195.mam li ():badtin blas riyakarlqdr.15
196.mam li ():Sxavtin blas minnt qoymaqdr.16
197.mam li ():Dinin blas bdgmanlqdr.17
198.mam li ():Aln blas nfsi istklrdir.18
199.mam li ():Byklk v izztin blas qzav-qdrin manelridir.19
200.mam li ():Nfsin blas dnyaya vurunluqdur.20
1

3
4
5
6
7
urrul-Hikm, hdis 89
8
urrul-Hikm, hdis314
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
2
24
201.mam
202.mam
203.mam
204.mam
205.mam
206.mam
207.mam
208.mam
209.mam
210.mam
211.mam
212.mam
213.mam
214.mam
215.mam
216.mam
217.mam
218.mam
219.mam
220.mam
221.mam
222.mam
etmkdir.22
223.mam
224.mam
225.mam
226.mam
227.mam
228.mam
229.mam
230.mam
231.mam
232.mam
li ():Mvrtin blas nzrlri bir-birin vurmaqdr.1

li ():Hakimlrin blas pis rftardr.2
li ():Vzirlrin blas dmnilikdir.3
li ():Alimlrin blas mnsbprstlikdir.4
li ():Rhbrlrin (idarilrin) blas siyasi acizlikdir.5
li ():Qounun blas z basnn mrindn xmaqdr.6
li ():Riyaztin (zahidliyin) blas adtin hakim olmasdr.7
li ():Riyytin blas itatsizlikdir.8
li ():Phrizkarln blas qnatin azldr.9
li ():Qazilrin blas tamahdr.10
li ():daltli hakimlrin blas phrizkarln azldr.11
li ():catli xsin blas uzaqgrnliyi v ehtiyat ldn vermkdir.12
li ():Gclnn blas dmni zif saymaqdr.13
li ():Sbrliliyin blas xarlqdr.14
li ():Bxiin blas mttl etmkdir.15
li ():Qnatin blas xsislikdir.16
li ():Heybt v byklyn blas zarafatdr.17
li ():Axtarn blas mqsd atmamaqdr.18
li ():lk idariliyinin blas lkni himay etmkd aciz qalmaqdr.19
li ():hd-peymanlarn blas onlara ml etmmkdir.20
li ():Hakimiyytin blas ynmkdir.21
li ():(Hdis v ya hr hans bir sz) nql etmyin blas yalan nql
li
li
li
li
li
li
li
li
li
li
():Elmin blas ona ml etmmkdir.23

():mlin blas niyyt saflnn olmamasdr.24
():Balaman (liaqln) blas yoxsulluqdur.25
():Xalq ktlsinin blas pis mlli alimdir.26
():daltliliyin blas gcl zalmdr.27
():Abadln blas zalm hakimdir.28
():Qdrtin blas yaxlq etmmkdir.29
():Aln blas xudpsndlikdir.30
():Szn blas yalan danmaqdr.31
():lrin blas icralarn acizliyidir.32
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
2
25
233.mam li ():Arzularn blas cllrin atmasdr.1

234.mam li ():Vfalln blas hdi pozmaqdr.2
235.mam li ():Uzaqgrnliyin blas i-idn kemsidir.3
236.mam li ():mantin blas xyantdir.4
237.mam li ():Fqihlrin (alimlrin ) blas phrizkarlq etmmkdir.5
238.mam li ():Bxiin blas yersiz xrclmkdir.6
239.mam li ():Dolann blas tdbirsizlikdir.7
240.mam li ():Szn blas ox danmaqdr.8
241.mam li ():Znginliyin blas xsislikdir.9
242.mam li ():Arzunun blas cldir.10
243.mam li ():Yaxln blas pis hmdrddir.11
244.mam li ():Qdrtin blas zlmkarlq v itatsizlikdir.12
245.mam li ():Btn blalarn ba lzztlr ( v ey-irt) vurunluqdur.13
246.mam li ():Aln n pis blas kibr v zn byk tutmaqdr.14
11
Yemk
63.Yemk
247.Allahn Peymbri (s):Az yeyn xsin mdsi salam qalar v o, qlb safl
tapar. ox yeyn xsin mdsi is xst olar v qlbi brkiyr.15
248.mam li ():Az yemk bir nv phrizkarlq, ox yemk is bir nv israf v hddi
amaqdr.16
64.ox yemk.
249.Allahn Peymbri(s):nsan qarnndan pis qab doldurmayb.17
250.Allahn Peymbri(s):Qarnn dolduran xs gylrin v yerin ruhlar almin daxil
olmaz.18
251.Allahn Peymbri (s):ox yemkdn kinin ki, o qlbi brkidr, bdn zvlrini
Allahn itatind tnblldirr v himmtlri yd-nsiht eitmkd kar edr.19
252.mam li ():Yemyi ox olann salaml az olar v dolanq yk iyinlrin
arlq edr.20
253.mam li ():Aclqla xstlik bir yer smaz.21
254.mam Sadiq ():Mminin qlbi n ox yemkdn ziyanl bir ey yoxdur. ox
yemk iki ey sbb olar: darkliliy v hvtin oyanmasna.22
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
Biharul-nvar, c.77, sh.182, hdis 10.
Mstdrkul-Vsail, c.16, sh.222, hdis19652
26
65.ox yemyin ziyanlar.

255.mam li ():Zehnin itiliyi il ox yemk bir yer smaz.1
256.mam li ():Qarn halal yemklrl dolu olsa bel, qlb xeyir v mslhtli eylri
grmkd kor olar.2
257.mam li ():Toxluq phrizkarl kor edr.3
258.mam li ():Toxluq gnahlar n nec d yax yoldadr.4
66.Aclq
259.Allahn Peymbri(s):Xo o adamn halna ki, qarn yemkdn bodur, aclq kir
v sbr edir. Bellri Qiyamt gn tox olacaq kimslrdir.5
260.Mstdrkul-vsail:Merac
hdisind
deyilir:
Hzrt
Peymbr
(s)
buyurub:Prvrdigara! Acln smrsi ndir? Allah-taala buyurub:Hikmt, qlbin
qorunmas, Mn yaxnlamaq, hmilik hzn, camaata az zhmt vermk, haqq demk
v asan v ya tin yaamaqdan qorxmamaq.6
261.mam li ():Nfsi cilovlamaq v adtlri pozmaq n aclq nec d gzl
yoldadr.7
262.mam Hadi ():Gec oyaq qalmaq yuxunu ry yatan edir, aclq is yemyi
lzztli edir.8
67.Yemyin miqdar.
263.Allahn Peymbri (s):Yemyi itahan olanda ye v hl itahan varkn yemkdn
l gtr.9
264.mam Rza ():Kim salam, hminin arq v evik bdn sahibi olmaq istyirs
axam yemyini azaltsn.10
68.Sfr qaydalar.
265.Allahn Peymbri(s):Kim baqasnn gz qabanda yemk yes v hmin xsi
yemyin rik etms, drman olmayan bir drd dar olar.11
266.Allahn Peymbri(s):Mmin z ailsinin istyi il yemk yeyir, mnafiqin ailsi is
onun istyi il yeyir.12
267.mam li ():Kim yemk yemy v ya su imy balayanda Allahn adn dilin
gtirs v sonda Allaha kr ets, hmin yemk nemti barsind ondan he vaxt sual
soruulmaz.13
268.mam li ():Yemyinizi duzla balayn. nki gr camaat duzun faydalarnn n
olmasn bilsydi, onu tcrbdn kemi zrdabdan stn tutard.14
269.mam li ():sti yemyi soyudun. nki Peymbrin (s). qabana isti yemk
qoyulduqda o Hzrt buyurdu: Qoyun soyusun, Allah biz od yedizdirmir, brkt soyuq
yemkddir.15
270.mam Hsn ():Sfrnin on iki qaydas var ki, hr bir mslman onlar bilmlidir:
Onlarn drd vacib, drd snn (msthbb) drd is db riayt etmkdir. Vacib olan
drd: mrift, razlq, Allahn adn dil gtirmk v kr etmk; snn olan drd:
yemkdn vvl llri yumaq, bdnin sol trfi stnd oturmaq, barmaqla yemk v
1

3
4
5
6
7
8
9
10
11
Tnbihul-Xvatir, c.1, sh.47.
12
13
14
15
2
27
barmaqlar yalamaq; db gr olanlar is - qarnda olan yemk, tikni kiik gtrmk,

yemyi yax eynmk v camaatn zn az baxmaqdan ibartdir.1
271.mam Sadiq ():Kim yemkdn vvl v sonra llrini yusa hmin yemyin
vvlind v axrnda ona brkt verilr v n qdr ki, sadr rifah halnda yaayar v
cismani xstlikdn amanda qalar.2
272.mam Sadiq () Peymbrin (s) qadaan etdiyi eylr barsind atalarndan nql
etdiyi hdisind:Peymbr yemyi v ya imli eyi frmkdn kindirib.3
273.mam Sadiq ():Qablarnz qapaqsz qoymayn. nki qablarn az rtl
olmayanda eytan onlara az suyu atr v onlarn iindn istdiyini gtrr.4
274.mamKazimdn () alaq adam barsind sual soruduqda o Hzrt
buyurdu:Kd-bazarda (bir ey) yeyn adam.5
275.l-xtisas:Nql edilib ki: Sfrd oturma uzadn. nki hmin mddt sizin
mrnzdn hesab edilmir.6
1
2
3
4
5
6

l-Mhcctul-byza, c.3, sh. 6
l-xtisas, sh. 253
28
12
lft
69. lft
Quran:
O Allah ki, sni z kmyi v mminlrin kmyi il mhkmltdi. V onlarn rklrini
bir-birin lftl balad. gr sn yer znd n varsa hamsn xrclsydin bel, yen d
onlarn rklrini birldir bilmzdin. Lakin Allah onlar birldirdi, nki O , yenilmz
qvvt v hikmt sahibidir.1
Allahn siz verdiyi nemtini xatrlayn ki, siz bir-biriniz dmn ikn O, sizin
qlblrinizi bir-birin lftl balad v Onun ltf saysind bir-birinizl qarda oldunuz.2
Hdis:
276.mam li ():Mhkm dalar yerindn qoparmaq bir-birin nifrt edn qlblri birbirin balamaqdan daha asandr.3
277.mam Sadiq ():Yax ml sahiblri bir-birlri il rastlaanda zahird bir-birlrin
mhbbt gstrmslr bel, onlarn qlblri ya suyunun aylarn suyu il qarmas
kimi srtl bir-biri il ns tutarlar. Pis ml sahiblri is bir-birlri il qarlaanda zahird
mhbbt gstrslr d qlblri bir-biril ns tutmaqdan uzaqdr. Uzun bir mddt bir
axurdan ot yeslr bel bir-birin mhbbt bslmkdn uzaq olan drdayaqllar kimi.4
70.Baqalar il nsiyyt yaradb uyumayan xsd xeyir yoxdur.
278.Allahn Peymbri(s):Sizin n yaxnz n gzl xasiyytlinizdir, o kslriniz ki,
zlri baqalar il nsiyyt tuturlar, baqalar da onlarla nsiyyt tuta bilir.5
279.Allahn Peymbri (s):Mminlrin n yaxs, mminlrin nsiyyt tuta bildiklri
ksdir. Baqalar il nsiyyt yaratmayan v baqalarnn da onunla nsiyyt tuta bilmdiyi
ksd he bir xeyir yoxdur.6
1
2
3
4
5
6
nfal, ay 62-63
Ali-mran, ay 103
Tuhful-Uqul, sh.373
Tuhful-Uqul, sh.45
29
13
Allah
71.Allah
Quran:
gr onlardan gylri v yeri kim yaratmdr? dey sorusan,onlar mtlq Allah!
dey cavab vercklr.1
Hdis:
280.mam li ():Allahn mnas yaradlmlarn mat-mttl, heyran qaldqlar v
pnah aparlan mbuddur. Allah gzlrin gr bilmdiyi, xyal v tsvvrlrdn uzaq
olan varlqdr.2
281.mam li ():Allah ad, Allah-taalann adlarnn n byydr. El bir ad ki, Allahdan
baqasna layiq deyil v bu ad he bir mxluqa verilmz.3
282.mam Baqir ():Allah o mbuddur ki, yaradlmlar Onun mahiyytini baa
dmkd, necliyindn agah olmaqda mat-mttl v heyran qalblar.4
283.mam Rza ():Hqiqtn Allah-taalann adn kmk Onun rbubiyyt v tovhidini
byan etmkdir.5
284.mam Hsn skri ():Allah hmin o varlqdr ki, btn yaradlmlar ehtiyac v
tinliklr zaman, hminin Ondan baqa hr bir eydn midini ksn vaxt Ona pnah
aparr.6
1
2
3
4
5
6
Loman, ay25, Zumr, ay38

t-Tovhid, sh.89, hdis2
t-Tovhid, sh.231, hdis 5
t-Tovhid, sh. 89, hdis 2
Uyun xbar-Rza (), c.2, sh. 93, hdis 1
Biharul-nvar, c.3, sh.41, hdis16
30
14
Hkmdarlq
72.Hkmdarln zruriliyi.
285.mam li () Hkmiyyt1 mslsind buyurdu:Bunlar deyirlr ki, hakim
ehtiyac yoxdur,2 halbuki hakimiyyti saysind mminin z iini grmsi v gnahkarn z
payn almas n hakimin olmas zruridir.3
286.mam li ():nsanlar yalnz hkmdar istr yax ml sahibi olsun, istrs d pis
ml sahibi dzld bilr.4
287.mam li ():Tezlikl Maviy siz hakim olacaq. Dedilr: Bs onda onunla n n
vuruuruq? Buyurdu: Camaata bir hakim lazmdr, istr yax ml sahibi olsun, istrs d
pis!5
288.mam li () Hkm ancaq Allaha mxsusdur! deyn Hruriyynin6 cavabnda
buyurdu:(Bli, hqiqtn) hkm Allaha mxsusdur. Yerd d hakimlr vardr. Amma onlar
deyirlr:Hkmdara ehtiyac yoxdur, halbuki insanlarn hkmtdn baqa bir x yolu
yoxdur ki, mmin onda z iini grsn v gnahkar v kafir z payn alsn. Allah onun
zamannda hr bir ksi z tyin edilmi clin atdrr.7
289.mam li ():nsanlara bir hkmdar grkdir istr yax ml sahibi olsun, istrs
d pis. nki onun hkumti saysind imanl xs z iini (Allaha itati) grr v kafir z
payn alar. Allah hkumtin mvcudluu il hr bir ksi onun n tyin edilmi clin
atdrar. Hkumtin vasitsi il vergilr ylar, dmnl mharib aparlar, yollar minamanlq olar, zifin haqq gcldn alnar, yax ml sahibi asayid olar v gnahkardan
amanda qalar.8
290.mam li ():Yrtc ir zalm hkmdardan yaxdr, zalm hkmdar is uzun
mddtli fitnlrdn daha yaxdr.9
291.bulbxtri: Bir kii mscid daxil olub dedi:Hkm ancaq Allaha mxsusdur.
Baqa biri is dedi:Allahdan baqasnn hkm etmk haqq yoxdur.Bu zaman li () bel
buyurdu: (lbtt,) hkm ancaq Allaha mxsusdur hqiqtn Allahn vdi dorudur.
Mbada yqinliy atmam kslr sni yelbeyinldirsin. Siz bunlarn n dediklrini
bilmirsiniz. Onlar deyirlr ki:
Hkumt lazm deyil. Ay camaat! Sizi(n vziyytinizi)
hkmdardan baqa bir ey dzltmz, istr yax ml sahibi olsun istrs d pis!
Dedilr:Yax ml sahibi olan hakim barsind dediyin dzdr, amma pis ml sahibi olan
hakim nec? Buyurdu:Mmin z ii il mul olar v gnahkar z bhrsini gtrr, Allah
tyin edilmi cllri atdrar, yollarnzda min-amanlq olar, bazarlarnz rvnqlnr,
vergilriniz ylar, dmnlrinizl vuruular v gcldn zifin haqq geri alnar.10
73.Pis ml sahiblrinin hkmdarl
292.Allahn Peymbri(s):Hkmdarlarnz yaxlar v znginlriniz sxavtlilr olanda
v ilriniz mslht v mvrt sasnda aparlan zaman yerin st sizin n onun
Sffeyn mharibsind Maviy il mr ibn Asn mlubiyytdn can qurtarmaq n hiylgrlikl dyn
trflr arasnda hr trfdn bir hakim tyin edilmsi
2
Nhcl-Blad mtnin sli hkm vermk ancaq Allaha mxsusdur klinddir
3
Nhcus-sad, c.2, sh.33
4
5
6
Xvaricin addr
7
8
9
10
31
altndan yaxdr. Amma hakimlriniz pislr, znginlriniz xsislr olanda v ilriniz

arvadlarnzn llrin dn zaman yerin alt sizin n onun stndn daha yaxdr.1
74.Hkumtin dyri.
293.mam li () arnn bir tayn tikmk v yamamaqla mul olan zaman bn Abbas
glib dedi:Haclar toplablar ki, sizdn bir sz eitsinlr. O Hzrt buyurdu:And olsun
Allaha bu (arqlarn) ikisini siz hakimlikdn ox sevirm, bu istisna il ki, bir ilahi hdd icra
etmi olam v ya bir batili uzaqladram.2
294.mam li () bn Abbasa dedi:Bu arn bir taynn dyri n qdrdir? (bn Abbas
nql edir ki,) dedim:Dyri yoxdur. Buyurdu:Allaha and olsun ki, bunu siz hkmdarlq
etmkdn daha ox sevirm, bu istisna il ki, bir haqq brqrar edm v ya batili aradan
gtrm.3
295.mam li () bn Abbasa yazd mktubunda : . . . Sonra: Mbada snin
hakimlikdn payn mal ld etmk v ya qzbini yatrmaq ola. Snin ondan payn batili
ldrmk v haqq diriltmk olmaldr.4
15
Arzu
75.Arzu
296.Allahn Peymbri(s):Mnim mmtim n arzu rhmtdir. gr arzu olmasayd
he bir ana z vladna sd vermzdi v he bir baban aac kmzdi.5
297.mam li ():Arzu hmdm dostdur.6
298.Tnbihul-xvatir:sa () oturmudu v bir qoca kii bel il yeri umlayrd. sa ()
dedi:lahi, (mid v) arzunu ondan al. El hmin an o qoca beli knara atd v uzand. Bir
saat kendn sonra sa dedi: lahi, arzunu ona qaytar. Qoca drhal ayaa qalxd v
ilmy balad.7
76.Arzularn sonu yoxdur.
299.Allahn Peymbri(s):Sabah sa qalmasn arzulayan ks, bdi yaama
arzulayr.8
300.mam li ():Arzunun sonu yoxdur.9
301.mam li ():Arzular bitib-tknmzdir.10
77.Pu v batil arzulardan kindirmlr.
Quran:
Tuhful-Uqul, sh.36
l-Mnaqibli-ibn hr Aub, c.2, sh.101
3
Nhcl-Bla, xtb 33
4
5
6
7
Tnbihul-Xvatir, c.1, sh. 272
8
9
10
2
32
Qoy kafirlr hl yeyib-isinlr, lzzt alsnlar, arzular-midlri balarn qatsn, tezlikl

bilcklr.1
Hdis:
302.mam li ():Pu v batil arzudan kinin. nki, oxlar sabahn arzusunda olub,
amma sabaha xa bilmyib v oxlarna gecnin vvlind qibt edir, lakin axrnda onun
halna alayrlar.2
303.mam li ():Arzu ilm kimidir, onu grni aldadr v mid balayan myus edir.3
304.mam li ():Arzular bsirtin gzlrini kor edir.4
305.mam li ():Arzu eytann qafillrin qlblrin hakim olma amilidir.5
306.mam li ():Arzunun nticsi iin pu olmasdr.6
307.mam li ():Arz qlbi unutqanla kir, yalan vd verir, oxlu qflt v
xbrsizlik gtirir, fsus v hsrtl nticlnir.7
308.mam li ():Arzu al aradan gtrr, yalan vd verir, qafilliy hvslndirir, fsus
v hsrtl nticlnir. Odur ki, arzunu yalan hesab edin. nki o aldadandr v arzusu olan
xs is aldanm v gnahkar!8
309.mam Sadiq ():N ox nemt ki, Allah onu bndy arzulamadan verib. N oxdur
o kslr ki, bir eyin arzusunda olublar, amma onlar n baqa ey seilib.9
78.Arzu v cl.
310.Tnbihul-xvatir:Nql edilib ki, Allahn Peymbri(s) dn ubuq gtrd v
onlarn birini z qarsnda yer batrd, digrini z knarnda, ncsn is uzaqda
basdrd v sonra buyurdu:Bilirsiniz bunlar ndir? Dedilr:Allah v Onun Peymbri
daha yax bilir. Buyurdu:Bu insandr, bu cl v o birisi is arzudur. Adm vlad onun
arxasnca gedir, amma cl glib atr v o, arzusuna atmr.10
311.mam li ():gr insan cli v onun insana trf tlsmsini grs, arzuya nifrt
edr.11
312. mam li ():Arzu cli (insann) yad(n)dan xarar.12
313. mam li (): (nsana) n yaxn ey cl v lm, n uzaq ey is arzudur.13
314.mam li ():nsann cli atmaynca onun nfsi arzusuz olmaz.14
315.mam li ():Bilin! Siz, arxasnda cl olan arzunun mhasirsindsiniz. Buna gr
d kim cli atmam arzu gnnd i grs ii ona xeyir verr v cli ona ziyan
vurmaz.15
316. mam Kazim ():gr cllr (hr bir ksin mr mddti) mlum olsa arzular
rsvay v brbad olar.16
79.Uzun arzunun nticlri
317.l-Kafi:Allah Musaya xitab edrk buyurdu:Ey Musa! Dnyada uzun arzular etm
ki, qlbin brkiyr v qlbi brk olan insan Mndn uzaqdr.17
318.mam li ():Kimin arzusu uzun-uzad olsa, mli az v qsa olar.18
Hicr, ay 3
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
Biharul-nvar, c.77, sh.333,hdis 21
16
lamud-Din, sh.305
17
18
2
33
319.mam li ():Uzun arzu axirti insann yadndan xarr.19

80.Qsa arzu.
320.Allahn Peymbri(s) bn Msuda buyurdu:Arzunu qsa et v shr alanda
de:Mn axama xmayacaam v axam dnd de:Shr kimi sa qalmayacaam.
Dnyadan ayrlacana ciddi hazrla v Allaha qovuma sev.2
321.mam li ():Dostlardan ayrlacana, torpan stnd yatacana, qarsnda
hesab olacana, zndn sonra yerd qoyub getdiklrinin onun iin yaramayacana v
qarya gndrdiklrin mhtac olduuna yqin edn ks arzunu qsa etmy v ml
dairsini uzun etmy daha layiqdir.3
322.mam Baqir ():Arzunu qsaltmaqla dnyadan ( axirt n) azuq gtr.4
81.Allahdan baqasna mid balamaq olmaz
323. Allahn Peymbri(s):Allah-taala: bhsiz Mndn baqasna mid balam
hr bir mminin midini onu myus etmkl qraram.5
324.mam li ():Kim insana mid balasa ona tzim edib v onu byk bilib.6
19
2
3
4
5
6

Tuhful-Uqul, sh.286
shiftur-Rza, sh.276, hdis 20
34
16
mmt
82.mmt
Quran:
Siz insanlar n zahir xarlm n yax mmtsiniz. Yax ilr grmyi mr edir,
pis mllri qadaan edir v Allaha inanrsnz. gr kitab hli d iman gtirsydi, lbtt,
onlar n yax olard. Onlarn da irisind Bzi iman gtirn xslr vardr, lakin ox
hisssi haqq yoldan xanlardr.1
Hdis:
325.Allahn Peymbri(s):Mnim mmtim brktli bir mmtdir. Onun vvlinin,
yoxsa sonunun xeyir olmas mlum deyil.2
326.Allahn Peymbri(s):Mnim bu mmtim Haqqn rhmt klgsind olan bir
mmtdir.3
327.Allahn Peymbri(s):Siz yetmiinci mmtsiniz v Allah yannda onlarn n yax
v zizisiniz.4
328.Allahn Peymbri(s):Mjd olsun bu mmt mhtrmlik, dindarlq, ba ucalq,
qlb v yer znd qdrt ld etmk!5
83. mmtin yaxlar.
329.Allahn Peymbri(s):Mnim mmtimin n yaxlar onlarn dnyaya daha
etinaszlar v axirt daha ox can atanlar, axirt arzusunda olanlardr.6
330.Allahn Peymbri (s):Mnim mmtimin n yaxs cavanln Allaha itatd
keirmi, z nfsini dnyann lzztlrindn saxlayan v axirt rk balayan ksdir.
Hqiqtn Allahn ona vercyi mkafat Cnntin n yksk drclridir.7
331.Allahn Peymbri (s):mmtimin n yaxlar onlara qar alszlq edilnd
dznlr, onlara qar zlm v cinayt trdilnd balayanlar v incidilnd sbr
ednlrdir.8
84.Mtdil mmt.
Quran:
Bellikl d sizi orta bir mmt (mmtlrin n yaxs) etdik ki, insanlara (insanlarn
mllrin) ahid olasnz, Peymbr d siz ahid olsun.9
Hdis:
332.mam li ():Allahn yaratdqlarna ahidlri v Onun yer zndki dlillri bizik. Biz
o kslrik ki, Allah-taala buyurub:Bellikl d sizi orta bir mmt etdik10
85.mmtin xeyrin olan eylr.
333.Allahn Peymbri(s):Mnim mmtim n qdr ki, bir-birlrini sevir, manti
(sahibin) qaytarr, haramdan kinir, qona ziz tutur, namaz qlr v zkat verir hmi
xeyir iind olacaqdr.11
1
Ali-mran, ay 110
3
4
5
6
7
8
9
Bqr, ay 143
10
11
2
35
334.Allahn Peymbri (s):N qdr ki, bu mmtin Quran oxuyanlar hakimlrl lbir
olmayblar, alimlri yaramaz v gnahkarlara brat qazandraraq onlar tmiz xarb
gnahsz kimi tqdim etmyiblr, yaxlar pislrin kmk etmyiblr Allahn li bu
mmtin zrind olacaq v Onun himaysi saysind yaayacaq. Amma bu ilri
grndn sonra Allah z qdrt lini onlarn ba zrind gtrck v zlmkarlarn onlara
hakim edckdir.1
86.slam mmtinin axirtdki mqam.
335.Allahn Peymbri(s): Qiyamt gn mnim btn peymbrlrdn ox
davamm olacaq.2
336.Allahn Peymbri(s):Cnntd yz iyirmi crg var ki, onun sksn crgsi
mnim mmtimdir.3
87.Milltlrin slam mmtin qar hcumu.
337.Allahn Peymbri(s):Tezlikl milltlr ac adamlar yemk kasasna hcum edn
kimi siz hcum edr. Bu zaman bir nfr sorudu:
Bunun sbbi hmin vaxt bizim
saymzn az olmadr? Peymbr buyurdu:ksin, saynz ox olar, amma sel
zrindki kpk v r-p kimi olarsnz, Allah sizin heybt v zmtinizi dmnlrinizin
qlbindn xarar, sizin qlblriniz qvvtsizlik v sstlk salar. Bir nfr sorudu:Ey
Allahn Peymbri, qvvtsizlik v sstlk ndir? Buyurdu:Dnya mhbbti v lm
istmmk.4
338.Allahn Peymbri(s):Mnim mmtim dnyan byk biln zaman Allah slamn
zmtini ondan alar.5
88.Peymbrin mmti barsindki nigaranl.
339.Allahn Peymbri(s):Mn z mmtim n eydn hrislik v xsisliy
boyun qoymaqdan, nfsi istklr tabe olmaqdan v azn badan qorxuram.6
340.Allahn Peymbri(s):mmtim n eydn (Haqq v ya haqq yolu)
tanyandan sonra
aznla
dmkdn, azdrc
fitnlrdn, qarnqululuq
v
7
hvtprstlikdn qorxuram.
341.Allahn Peymbri(s):mmtim barsind hr eydn ox narahatla sbb
olan ey dr: alimin bdrmsi, mnafiqin Quran vasitsi il mbahis etmsi v sizin
boyunlarnz vuran dnya. Buna gr d znz barsind dnyadan qorxun.8
342.Allahn Peymbri(s):zmdn sonra mmtim n n ox qorxduum eylr
bunlardr: haram qazanclar, gizlin hvt v slm yemk.9
343.Allahn Peymbri(s):mmtim n qorxduum n qorxulu ey iki xisltdir:
Nfsi istklr tabe olmaq v uzun arzu. nki nfsi istklr tabe olmaq insan haqdan
saxlayar v uzun arzu axirti yaddan xardar.10
344.Allahn Peymbri(s):Dar olmanzdan qorxduum n qorxulu ey kiik
irkdir. Dedilr:Ey Allahn Peymbri! Kiik irk ndir? Buyurdu:Riya.11
345.Allahn Peymbri(s):mmtim n qorxduum n dhtli ey dilli
mnafiqdir.12
346.Allahn Peymbri(s):mmtim n qorxduum n qorxulu ey dnya malnn
parlaql v bolluudur.13
1

3
4
t-Trif bil-minn, sh.307, hdis 428
5
6
7
mali-Tusi, sh.157, hdis 263.
8
l-Xisal, sh.163, sh.214
9
10
11
12
Knzul-Ummal, hdis 28969(=28968 v 28970)
13
2
36
37
17
mamt
89.mamt
Quran:
Bu gn dininizi kamala yetirdim, siz olan nemtimi tamamladm v sizin n din
olaraq slam bynib sedim.1
Hdis:
347.mam li ():mamt mmtin (ilrinin) nizamdr.2
348.mam Baqir ():slam be stun zrind mhkmlnib: namaz, zkat, oruc, hcc
v vilayt. He bir ey vilayt qdr dvt olunmayb.3
349.mam Sadiq ():gr bndlr Allah trfindn olmayan zalm rhbri rhbr kimi
qbul etslr Allah onlarn yerin yetirdiklri yax mllri qbul etmyckdir.4
350.mamKazim ():mamt nur v iqdr, Allah-taalann Allaha, Onun Peymbrin
v nazil etdiyimiz nura iman gtirin!(aysind) buyurduu nur! (mam sonra) buyurdu:
Nur hmin imamdr.5
351.mam Rza ():Peymbrin(s) mrnn son ilind yerin yetirilmi vida hccind
Bu gn dininizi kamala yetirdim... (aysi) nazil oldu. mamt mslsi dinin
kamilliklrindndir.6
352.mam Rza ():mamt slamn boy atmaqda olan tmli v onun ucaldlm
qoludur.7
353.mam Rza ():mamt dinin cilovu, mslmanlarn ilrinin nizam, dnyann
dzlmsi v abadl, mminlrin izzt v baucaldr.8
90.mamtin nbvvtdn stnly.
Quran:
(Yadna sal ki,) brahimi z Rbbi bir ne szl imtahana kdiyi zaman o Allahn
mrlrini tamamil yerin yetirdi. Bel olduqda Allah onasni insanlara imam tyin
edcym dedi.9
Hdis:
354.mam Sadiq ():Allah-taala brahimi peymbrliy semmidn qabaq onu
bndliy gtrd v onu risalt mqamna semmidn qabaq nbvvt atdrd.
Hminin onu dostlua semmidn qabaq z rsulu etdi v onu z imam etmmidn
qabaq z dostu etdi. Bu mqamlarn hamsn onda toplayandan sonra buyurdu: Mn sni
insanlarn imam v bas tyin etdim.10
91.Hcctin (ilahi rhbrin) zruriliyi.
Hcct (Allah trfindn tyin edilmi ilahi rhbrlrdir.Allah onlar tyin etmidir ki,
Qiyamt gn insanlar bhan gtirib demsinlr ki,dnyada biz bir yol gstrn yox idi.)
Maid, ay 3
3
4
5
6
7
8
9
Bqr, ay 124
10
2
38
355.mam Baqir () v ya mam Sadiq ():Allah yer zn alimsiz qoymayb v gr

bel olmasayd haqq il batil bir-birindn seilmzdi.11
356.mam Sadiq ():Yer z yarand gndn he vaxt insanlarn unutduqlar haqq
dirldn, hr eyi biln hcctsiz qalmayb. (mam Sadiq ()) sonra bu ayni oxudu:z
azlar il Allahn nurunu sndrmk istyirlr...2
92. Hcct tannm imamdr.

357.mam Sadiq ():Allahn yaratdqlarna hccti tannm imamsz brqrar olmaz.3
93.Bzn hcct qorxu iind v ya namlum olur.

358.mam li ():Bli, eldir! Yer z Allahn yaratdqlarna hcctlrini brqrar edn
ksdn istr akar v mhur olsun, istrs d qorxu iind v namlum bo olmur ki,
Allahn dlil v sbutlar aradan getmsin.5
359.mam Baqir ():Yer z imamsz istr akar olsun v ya gizlin qalmr.6
94.mam olmasa yer z bir-birin dyr.
360.mam Sadiq ():gr yer z imamsz qalsayd bir-birin dyr, dalard.7
361.mam Sadiq ():Yer znd hmi hcct mvcuddur. nki insanlar hcctdn
baqa bir ey islah etmz v yer zn ondan baqa bir ey abadladrmaz.8
95.Hr bir mmt z imam il arlacaqdr
Quran:
El bir gn ki, (Qiyamt gn) btn insanlar z imamlar il birlikd aracaq.9
Hdis:
362.mam Sadiq ():Qiyamt gn . Allah-taaladan nida glr ki, kim dnya evind
imama tabe olubsa, grk onun arxasnca imam aparlan yer getsin. Hmin vaxt :tabe
olunmular tabe olanlardan uzaqlaacaq, z dndrcklr.10
96.mam tanmaq.
363.Allahn Peymbri(s):Kim imamn tanmam ls cahiliyyt lm il lb.11
364.Allahn Peymbri(s):Kim imam olmadan ls cahiliyyt lm il lb.12
365.mam Hseyndn () Allah tanmaq barsind sual soruularkn buyurmudur:Hr
bir zamann insanlarnn tabe olmal imam tanmalar (Allah tanmalarna sbb olar. nki
Allah tanmaqla onun trfindn olan msum imamn tannmas arasnda sx ballq
mvcuddur).13
366.mam Sadiq () Kim hikmt ta edils. (aysi) barsind buyurmudur:
(Hikmt) Allaha tabe olmaq v imam tanmaqdr.14
367.mam Sadiq ():mam Allah-taala il Onun yaratdqlar arasnda olan bir bldidir.
Onu tanyan mmin, inkar edn is kafirdir.15
11

Biharul-nvar, c.23 sh.37, hdis 65
3
4
Hdisin rbc olan mtnind ilnmi felinin fail vzlyicisi barsind bir ne ehtimal var: Allah ,
imam, haqq v batil. Amma biz bhsin Ad il laqdar ikinci ehtimal daha dzgn sayrq. (trcmi)
5
6
7
8
9
sra, ay 71
10
11
12
13
14
15
2
39
368.mam Sadiq ():Kim bizi tanmasa v bizi inkar da etms, o, Allahn ona vacib
etdiyi hidayt, yni biz tabe olman zruriliyn qaydana kimi azndr. gr o, aznlq
halnda ls Allah onunla z istdiyi kimi rftar edck.1
97.mamtin rtlri v imamn xsusiyytlri.
Quran:
Sbr etdiklrin v bizim aylrimiz v nianlrimiz yqinliklri olduu n Biz
onlardan mrimizl haqq yolu gstrn rhbrlr tyin etmidik.2
Doru yola ynldn ks ardnca getmy daha ox layiqdir, yoxsa doru yol
gstrilmdikc z onu tapa bilmyn ks?3
Allah onu sizin n semi, elm v bdnc ona stnlk vermidir.4
Hdis:
369.mam li ():Bu ii (imamti) ancaq sbr hli olan, gzaq v ilrdn ba xaran
ks iyinlrind k bilr.5
370.mam li ():mam v rhbr grk haqq yolunda all fikr, iti dil v coqun
qlb malik olsun.6
371.mam li ():zn camaatn rhbri etmi ks baqalarn yrtmmidn qabaq
zn yrtmli v (baqalarn) sz il dblndirmmidn qabaq ml il zn
dblndirmlidir.7
372.mam li ():Allahn mrini ( ilahi hkmn icrasnda) bac vermyn, geri
kilmyn v (xsi) mnafe dalnca getmyn ksdn baqa he ks icra v brpa ed
bilmz.8
373.mam li ():tati vacib olan imamn vilaytinin byk srhdlri bunlardr: Mlum
olmaldr ki , o shvdn, bdrmdn, bilrkdn ediln gnahdan,mumiyytl btn
gnahlardan istr byk olsun istrs, d kiik uzaqdr, pak v mqddsdir.O, n
bdryr, n shv edr.O, dinin devrilmsin he cr qol qoymaz, he vaxt yyalq v kef
etmz, Allahn halal-haramna, Onun vaciblrin, msthbbilrin v (digr) hkmlrind
insanlarn n biliklisidir,o he ks mhtac deyil, amma baqalar ona mhtacdr, o
insanlarn n sxavtli v n catlisidir.9
374.mam li ():Bildiniz ki, mslmanlarn namus, can, qnimt, hkumt v rhbrlik
ilrini xsis adama taprmaq olmaz. nki o, onlarn mallarna hris olar. Hminin
nadana taprmaq olmaz, nki o da z nadanl nticsind onlar azdrar. Elc d
rhmsiz v zlmkara! nki o da z rhmsizliyi il mslmanlar mhtac olduqlar eylrdn
mhrum edr.10 Mallarn bldrlmsini daltsiz adama da taprmaq olmaz. nki o, bir
dsty balayar, bir dstni is mhrum edr.11 N d qzavt ednd rvt alana ki,
camaatn hqqlarn tapdalayar v haqq sahiblrin atdrmaqda shlnkarlq edr v n
d snnni trk edn ks ki, mmti mhv aparar.12
375.mam Hseyn () kflilr yazd mktubunda buyurmudur:
z canma and
olsun ki, imam v rhbr yalnz o ksdir ki, Allahn kitab sasnda hkm xarr, dalti
brqrar edir, haqq din tabedir v Allah qarsnda nfsini cilovlayr.13
376.mam Baqir () imamn niansinin izahnda buyurmudur: Halalzad v gzl
trbiyy malik olmal v yyalqla mul olmamaldr.14
1

Scd, ay 24
3
Yunus, ay 35
4
Bqr, ay 247
5
Nhcl-Blanin rhi, c.7, sh.36
6
7
Nhcl-Bla, hikmt 110
8
Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.18, sh.220 v 274
9
10
bn bil Hdid bu ifadlrin rhind yazr: nki camaat rhmsiz v zlmkar hkmdarlardan qorxduqlar
n ehtiyaclarn hll etmk n onlara mracit etmirlr. Mrhum Feyz hmin cmllri bel trcm edib:
ki, zlm v sitm il mslmanlar biar v drdli edr.
11
Mrhum Feyz bu cmllri bel trcm edib: n d gnlrin dyimsindn qorxan kimsy ki, bir dst
il yoldalq edrk digr bir dstni xar edir.
12
Nhcl-Bla, xtb 131
13
l-rad, c.2, sh.39
14
2
40
377.mam Rza () imamn xsusiyytlri barsind buyurmudur: mam rhbrlikd

bacarql, siyastdn v lknin idariliyindn xbrdar olmaldr.1
98.Allahn haqq rhbrlr vacib etdiyi eylr.
378.mam li ():Allah mni z yaratdqlarnn imam v bas etdi. Buna gr d
mn yeyib-imk v geyimimd yoxsullar kimi olmam mr edib ki, yoxsul z
yoxsulluunda mniml tslli tapsn, varln z znginliyi aznlq v itatsizliy
kmsin.2
379.mam li ():Hqiqtn imama Allahn onun hdsin qoyduu eylrdn baqa
he n vacib deyil(v onlar ibartdir): moiz v yd-nsiht vermkd shlnkarlq
etmmli, xeyirxahlq istiqamtind almal, snnni dirltmli, layiq olan kslr
barsind Allahn myynldirdiyi ilahi hdd v czalar icra etmli v (beytl-maldan
olan) paylar pay olan kslr atdrmaldr.3
99.mamla mmtin qarlql haqlar.
380.mam li ():mam Allahn kitab sasnda hkm xarmaq v manti sahibin
qaytarmaq vzifsi dayr. O bel edndn sonra camaatn vzifsi onun szlrin qulaq
asmaq, mrlrin tabe olmaq v onlar (hr hans bir i) aranda (arna) cavab
vermkdir.4
381.mam li ():Hakimin vzifsi budur ki, hanssa bir fzilt v stnlk ld ednd
v ya ona bir nemt verilnd hal dyimsin, onun riyytl rftarnn dyimsin sbb
olmasn. Allahn ona nsib etdiyi nemtlr onun, Allah bndlrin yaxnlamasn v
qardalarna mehribanln artrsn.
Bilin, sizin mnim boynumda olan haqqnz, mharib istisna olmaqla sizdn he bir sirr
gizltmmyim, hkm xarmaq istisna olmaqla, sizinl mslhtlmdn bir i
grmmyim v haqlarnz gecikdirmmyim (sizin haqq v bxilrinizi vaxtnda
vermyimdir), onun atdrlmasn lngitmmyim v sizin hamnz brabr bilmyimdir.
Bellikl, mn bel etdikdn sonra Allahn nemti siz vacib olur v sizin mn tabe
olmanz vacibdir.5
100.mamlarnz sizin nmayndlrinizdirlr.
382.Allahn
Peymbri(s):Hqiqtn
sizin
imamlarnz
Allah
yanndak
nmayndlrinizdir. Odur ki, din v namaznzda kimlri nmaynd olaraq
gndrdiyiniz diqqt edin.6
383.Allahn Peymbri(s):mamlarnz sizi Allaha trf aparan bldilrinizdirlr. Buna
gr d din v namazlarnzda kim iqtida etmyiniz diqqt edin.7
101.Haqq imamdan baqasna tabe olmaq.
384.mam Baqir ():Allah-taala buyurub:slam riyytindn kim qeyri-ilahi zalm
rhbrin hakimiyytini qbul ets, ona mtlq zab vercym.8
385.mam Sadiq ():Kim qeyri-ilahi rhbri imamti Allah trfindn olan imamla rik
ets Allaha rik qoub.9
102.Chnnm aparan rhbrlr.
Quran:
Biz onlar Chnnm aran rhbrlr etdik10
Hdis:

3
4
Knzul- Ummal, hdis 14313
5
6
7
8
9
10
Qss, ay 41
2
41
386.mam li ():Allah yannda n pis adam z azn olduu halda camaat da

aznla salan zlmkar rhbrdir. nki o ml olunan snnni ldrr v trk edilmi v
atlm bdti dirildir. Allahn Peymbrinin bel buyurduunu eitmim :Qiyamt gn
zlmkar rhbr bir arxa v hamisi olmadan gtirilck. Bellikl, Chnnm oduna atlacaq
v orada dyirman da kimi frlanacaq. Sonra Chnnmin dibind zncirlnckdir.1
103.mamt iddias.
387.mam Baqir () Qiyamt gn Allaha qar yalan uydurub sylynlrin zlrini
qapqara grrsn (aysi) barsind buyurmudur:O, imam olmad halda mn
imamam deyn ksdir.2
388.mam Sadiq ():Layiq olmad halda imamt iddias edn ks kafirdir.3
104.Allah-taalaya itat etmyn ks tabe olmaq olmaz.
Quran:
Onlar deycklr:Prvrdigara! Biz aalarmza, byklrimiz itat etdik, onlarsa bizi
haqq yoldan azdrdlar.4
Hdis:
389.Allahn Peymbri(s):Allaha itat etmyn ks tabe olmaq olmaz.5
390.Allahn Peymbri(s):Ey li! Drd ey insann belini qrar: z Allaha itat
etmdiyi halda baqalarnn ona itat etdiyi rhbr.6
391.mam li ():Allahn Peymbri bir qoun gndrdi v bir nfri onlarn bas
tyin etdi. Qouna onun gstrilrin tabe olma v ona itat etmyi taprd. Hmin xs
ocaq qalayb qouna zlrini onun iin atmaq gstrii verdi. Onlarn bir dstsi oda
girmkdn imtina edrk dedi:Biz oddan qorxuruq. Baqa bir dst is oda girmk
qrarna gldi. Bu xbr Allahn Peymbrin atd. O Hzrt buyurdu:gr onlar oda
daxil olsaydlar hmi odda qalardlar. Sonra buyurdu:Allaha itatsizlik mslsind he
ks tabe olmaq olmaz, blk yax ilrd (mr) tabe olmaq lazmdr.7
105.Hr bir zalm rhbrin qarsnda qiyam etmk vacibdir.
392.Allahn Peymbri(s):slamn dyirman da tezlikl hrkt glckdir. Onda siz
Qurann oxu trafnda frlann. Hkmdarla Qurann bir-birin qar vurumalar v birbirindn ayrlmalar yaxndr. Tezlikl siz el ahlar hakim olacaqlar ki, siz bir cr, zlri
n is baqa cr hkm edrlr. gr onlara tabe olsanz sizlri azdrarlar v gr onlara
qar itatsizlik etsniz sizi ldrrlr.
Dedilr:Ey Allahn Peymbri! Hmin zamanda n edk? Buyurdu:sann shab kimi
olun.Onlar oraq il doradlar v dar aacndan asdlar. (Allahn) itat(in)d lmk gnah
iind yaamaqdan daha yaxdr.8
106.Qiyamdan kinmy sbb olan amillr.
393.mam Baqir ():gr imama kmk etmk n Bdr hlinin say qdr adam
toplasa, ona qiyam etmk v vziyyti dyidirmk vacibdir.9
394.mam Sadiq ():Ey Sudeyr! And olsun Allaha, gr ilrimin say bu kei
balalarnn say qdr olsayd, oturma rva bilmzdim. (Sudeyr deyir:) Biz endik v namaz
qldq. Namaz qurtaranda kei balalarna nzr salb onlar saydm, on yeddi ba idilr.10

3
4
hzab, ay 67
5
Knzul-Ummal, 14872
6
l-Xisal sh.206, hdis 24
7
8
d-durrul-Mnsur, c.3, sh.125
9
10
2
42
107.mamn seilmsi.
395.mam Mehdi () Sd ibn Abdullah Quminin camaat n n z n imam se
bilmz? sualnn cavabnda buyurmudur:Hmin imam saleh ml sahibi olacaq, yoxsa
pis ml sahibi? Dedim:Saleh ml sahibi. Buyurdu:Onu senlrin he biri onun
zehnindn nlr kediyini bilmdiyi n ola bilrmi ki, hmin xs pis ml sahibi xsn?
Dedim:Bli. Buyurdu:Sbb budur.1
108.Sqleyn hdisi.
396.Allahn Peymbri(s):Mn sizin aranzda iki qiymtli ey qoydum. N qdr ki,
onlardan mhkm yapacaqsnz, mndn sonra he vaxt azmayacaqsnz. Onlardan biri
digrindn daha byk v stndr. (Biri) Allahn kitabdr ki, o gydn yer uzanm v
birlmi ipdir. (kincisi) mnim itrt v hli-Beytimdir. Bilin ki, bu iki ey, hovuzun
knarnda mnim yanma gln kimi he vaxt bir-birindn ayrlmaz.2
109.hli beyt tabe olman vacibliyi.
397.Allahn Peymbri(s):Hqiqtn mnim hli-Beytim sizin aranzda Nuhun gmisi
kimidir. Ona minn nicat tapar v ondan z dndrn suda batb boular.3
398.mam li ():z Peymbrinizin hli-Beytin baxn, onlarn yolu il gedin v
arxalarnca hrkt edin. nki onlar sizi he vaxt doru yoldan azdrmaz v he bir
hlakt salmazlar. gr onlar otursalar, siz d oturun v dursalar siz d durun.4
399.mam li ():Bilin! Mhmmdin (s) hli-Beyti gydki ulduzlar kimidir.Onlardan
biri yox olanda digr bir ulduz zahir olar. Buna gr d sanki Allahn nemtlri sizin aranzda
kamillib v O, arzu etdiyiniz eylri siz verib.5
400.mam li ():Bizik nbvvt aac v risaltin nazil olma yeri, mlklrin get-gl
yeri, elm mdnlri v hikmt emlri!6
401.mam li ():Hqiqtn imamlar Allah trfindn insanlarn ilrini idar ednlr v
Onun bndlri barsind (mrlrinin) icralardr. Cnnt onlar tanyan v onlarn da
tandqlar kslrdn baqa he ks daxil olmaz v Chnnm yalnz onlar inkar edn v
onlarn da inkar etdiklri ks daxil olar.7
402.mam li ():Biz yolun ortasnda olan sykncyik. Gerid qalan zn ona
atdrar v ox qabaa ken ona trf qaydar.8
403.mam Sadiq () imamlarn vziyytlri v onlarn xsusiyytlrini aqlayarkn
buyurmudur:Allah onlar insanlarn hyat (hyat amili), qaranlqlarn raqlar, sz aarlar
v slamn stunlar edib.9
110.hli-Beyt qar zbana davranlmasnn sbbi.
404.mam li ():Bizim nsbimiz stn v Peymbrl (s) ballmzn daha
mhkm olmasna baxmayaraq xilaft mslsind biziml zbana v tcridedici rftar
edilmsinin sbbi, xilaftin rbt bslniln v cazibli olmas idi. Bir dst hriscsin
ondan yapd v bir dst (hli-Beyt) sxavtl ondan kedi. (Biziml onlar arasnda)
hakim Allahdr.10
111.hli-Beyt baxmndan hkumtin flsfsi.
405.mam li ():Allahm! Sn zn bilirsn ki, bizdn ba vernlr n qdrt ld
etmk n aparlan rqabt gr idi, n d dnya malndan bir ey ld etmk n.
ksin, biz Snin zlm mruz qalm bndlrinin min-amanlq v rahatlq tapmalarn v

3
4
Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid,
5
6
7
8
9
l-Kafi, c.1, sh.204, Hdis 2
10
Nhcl-Bla, xtb 162
2
c.7, sh.76
c.7, sh.84
c.7, sh.218
c.9 sh.152
c.18, sh.273,
43
icra edilmyn hdd v hkmlrinin yenidn icra edilmsi n Snin dininin nianlrini z
yerin qaytarmaq v Snin vilaytlrind abadl z xarmaq istyirdik.1
112.Paralanma qorxusu.
406.mam li ():And olsun Allaha gr mslmanlarn praknd olmalar, kfr
qaytmalar v dind nqsan yaranmas qorxusu olmasayd, imkanmz olan qdr mvcud
raiti dyidirrdik.2
113. On iki imam.
407.Allahn Peymbri(s):N qdr ki, camaata on iki kii hakimdir, onlarn ilri
qaydasnda olar.. Onlarn hams Qreydndir.3
408.Allahn Peymbri(s):Mnim caniinlrimin say Musann tayfa balarnn say
qdrdir.4
114.mamn elmi.
409.mam Sadiq ():li () alim idi v elm irsi olaraq keir. Alim lndn sonra mtlq
onun elmini v ya Allahn istdiyini biln bir nfr qalr.5
410.mam Sadiq ():And olsun Allaha mn Allahn kitabn vvldn axra kimi el
bilirm, sanki o mnim ovcumdadr. Quranda gy v yerin, kemi v glcyin xbri
vardr. Allah-taala buyurub:Quranda hr bir eyin byan v izah vardr.67
411.mam Rza ():Allah-taala bndlrinin ilrinin idarsi n birini send ona
knl geniliyi verr, qlbin hikmt emlri cari edr v ona elm v bilik ilham edr ki,
ondan sonra he bir sualda aciz v doru yolu tapmaqda mttl qalmasn.8
1
2
3
4
5
6
7
8
Nhcl-Bla, xtb 131

Shih-Mslim, hdis 1821
Nhl sursinin 89-cu aysin iardir.
44
18
mam li
115.mam lini () sevmk v sevmmk.
412.Allahn Peymbri(s):At odunu yediyi kimi lini sevmk d gnahlar yeyir.1
413.Allahn Peymbri(s):Mminin ml dftrinin balq v srlvhsi li ibn bu
Talibin mhbbtidir.2
414.Allahn Peymbri(s):Allah li eqini bir mminin qlbind mhkmlndirs v
hmin halda onun aya bdrs (ondan bir xta ba vers d) Qiyamt gn sirat zrind
onun qdmini mhkm saxlayar.3
415.Allahn Peymbri(s):Sni yalnz mmin sevr v sn yalnz mnafiq davt
bslyr.4
116.li yax ml sahiblrinin imam v rhbridir.
416.Allahn Peymbri(s):li yax ml sahiblrinin rhbri v pis ml sahiblrini
ldrndir. Kim ona yardm ets, onun zn d yardm edilr v onu tk qoyan kmksiz
qalar.5
417.Allahn Peymbri(s):Mn li barsind vhy olub ki, o mslmanlarn aas,
phrizkarlarn imam v z alarn rhbridir.6
418.Allahn Peymbri(s):Hqiqtn Allah-taala mn li ibn bu Talib barsind Bzi
taprqlar verdi, mn dedim:Prvrdigara, onu mn aydnladr. Buyurdu:Eit!
Hqiqtn li hidayt bayra, Mnim dostlarmn rhbridir v Mn itat ednlrin iq
saandr. O Mnim phrizkarlara yolda etdiyim klmdir. Onu sevn Mni sevib v ona
itat edn Mn itat edib.7
117.li mnim caniinimdir.
419.Allahn Peymbri(s):Ey Bni-Haim! Hqiqtn mnim ailm arasnda qardam,
vsim, vzirim v caniinim li ibn bu Talibdir. O mnim borcumu dyir v vdimi yerin
yetirir.8
420.Allahn Peymbri(s) liy iar edrk buyurmudur:Bu mnim sizin aranzda
qardam, vsim v caniinimdir. Onun mrlrini eidin v tabe olun.9
118.Mn kimn mvlasyamsa, li d onun mvlasdr.
421.Allahn Peymbri(s):Mn kimin mvlasyamsa, li d onun mvlasdr.10
422.Allahn Peymbri(s):li mndndir, mn lidn. O, hr bir mminin vli v
basdr.11
423.bdurrhman ibn bi Leyla:Ruhbd (Kufd) lini camaata bel and verdirn
grdm ki:
Sizi and verirm Allaha, gr sizdn kims Qdir-Xum gn Allahn
Peymbrinin(s) mn kimin mvlasyamsa li onun mvlasdr klamn eidibs durub
hadt versin. bdurrhman deyir: Bdr itiraklarndan olan on iki nfr sanki onlar
bir-bir indi d gzm nnddirlr durub dedilr:Biz hadt veririk ki, Qdir gn
1

3
4
5
6
Tarixi-Dmq, mam linin ()trcmeyi-hal, c.2, sh.258, hdis 775
7
8
mali-Tusi, sh.602, hdis 1244
9
10
Tarixi-Dmq, linin () trcmeyi hal, c.1, sh.366, hdis 461
11
2
45
Allahn Peymbrinin(s) bel buyurduunu eitmiik ki:Mn mminlrdn daha layiqli

deyilm?. Biz dedik: lbtt, ey Allahn Peymbri. Peymbr buyurdu:Mn kimin
mvlasyamsa li d onun mvlasdr. Prvrdigara! Onu sevni sev v onunla dmnilik
ednl dmn ol.1
119.li haqq v Quranladir.
424.Allahn Peymbri(s):li haqq ildir v haqq li il v o harada olsa haqq onun
trafna frlanar.2
425.Allahn Peymbri(s):li hara z evirs haqq onunladr.3
426.Allahn Peymbri(s):li Quran il v Quran li ildir v onlar hovuzun (Kvsr
hovuzunun) knarnda mnim yanma gln kimi he vaxt bir-birlrindn ayrlmazlar.4
427.Allahn Peymbri(s):li haqq v Quran ildir. Haqq v Quran li il v hovuzun
knarnda mnim yanma gln kimi he vaxt bir-birindn ayrlmazlar.5
120.li Peymbrin elminin qapsdr.
428.Allahn Peymbri(s):Mn elmin hri, li onun qapsdr. Buna gr d elm
istyn ks hmin qapdan daxil olmaldr.6
429.Allahn Peymbri(s):Mn hikmt evi, li onun qapsdr.7
430.Allahn Peymbri(s):Mndn sonra mmtimin qzavt iin n yax bld olan
v n elmlisi lidir.8
121.Mn v li bir aacdanq.
431.Allahn Peymbri(s):Mniml li bir aacdanq, digr insanlar is mxtlif
aaclardan.9
432.Allahn Peymbri(s) liy () buyurub:Sn hm dnyada v hm d axirtd
mnim qardamsan.10
433.Allahn Peymbri(s):li mndndir v mn ondan.11
434.Allahn Peymbri(s):li mnim n bdnimdki bam kimidir.12
435.Allahn Peymbri(s):Hqiqtn linin ti mnim timdn v qan mnim
qanmdandr.13
436.Cabir:Allahn Peymbri (s) rfd idi v li onun qarsnda durmudu.
Peymbr buyurdu:Ey li! Yaxn gl v linini mnim lim qoy. Ey li! Sninl mn bir
aacdan yaradlmq. Mn hmin aacn kk, sn onun gvdsi, Hsnl Hseyn onun
budaqlardr. Kim onun budaqlarndan aslsa Allah onu Cnnt daxil edr.14
122.Mxtlif hdislr.
437.Allahn Peymbri (s) liy ():Sninl mnim mqamm Harunla Musann
mqam kimidir, bu frql ki, mndn sonra peymbr yoxdur.15
438.Allahn Peymbri(s) yannda hakimlik v ya xilaftdn shbt dn zaman
buyurmudur:gr onu liy hval etsniz grrsiniz ki, li yol gstrn v yolu tapm
bir xsdir v sizi doru yol il aparr.16
1

Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.2,sh.297
3
4
5
Tarixi-Dmq, linin () trcmeyi hal, c.3, sh.124, hdis 125 (Hr ikisi haiyddir)
6
7
8
9
10
11
Snn bn Mac, hdis 119
12
13
14
15
16
2
46
439.Allahn Peymbri(s):Kim Admin elmini, Nuhun sayqln, brahimin sbrini,

Yhya ibn Zkriyyann phrizkarln v Musa ibn mrann qzbini grmk istyirs li
ibn bu Talib baxsn.1
440.Allahn Peymbri(s):li mminlrin aasdr.2
441.Allahn Peymbri(s):li dinin stunudur.3
442.Allahn Peymbri(s):Hqiqtn lini incidn mni incidib.4
443.Allahn Peymbri(s):li mminlrin basdr, mal v srvt is mnafiqlrin.5
444.Allahn Peymbri(s):linin bu mmtin boynunda olan haqq, atann vladnn
boynunda olan haqq kimidir.6
445.Allahn Peymbri(s):li ibn bu Talib mnim sirdamdr.7
446.Allahn Peymbri(s):Qiyamt gn nicat tapanlar li v onun ilridirlr.8
447.Allahn Peymbri(s):lini yada salmaq ibadtdir.9
448.Allahn Peymbri(s): li insanlarn n yaxsdr demyn ks kafir olub.10
123.Hqiqtn mn.
449.mam li ():Hqiqtn mn sizi sizdn qabaq zm yerin yetirdiyim itatdn
baqa bir ey vadar etmir v sizdn qabaq zm kindiyim gnahdan baqa bir
gnahdan kindirmirm.11
450.mam li ():Ay camaat! Hqiqtn mn sizin aranzda fironun adamlar arasnda
olan Harun, hminin Bni srailin arasnda olan Hitt qaps v Nuhun qvm arasnda
Nuhun gmisi kimiym. Mnm n byk xbr v n byk doruu. Tezlikl vd
olunduunuz eyi grcksiniz.12
451.mam li ():Hqiqtn mn he vaxt mharib v cihad meydanndan
qamamam v mniml dy kim glibs yeri onun qan il doydurmuam.13
124.Mnm.
452.mam li ():Mnm dnyan xar v he sayan!14
453.mam
li
():Mn
Allahn
Peymbrinin
mehriban
yolda
v
yardmsyam.Mnm slamda ncl, btlri sndran, kafirlrl vuruan v din
dmnlrini mhv edn!15
454.mam li ():Mn hidayt bayra, phrizkarlq maaras, sxavt mkan, bxi
v comrdlik dryas v al dayam.16
455.mam li ():Mn Allah trfindn Cnntl Chnnmi bldrnm. Mnim
bldrdym miqdardan baqa he ks ona daxil olmaz. Mnm byk ayran (haqq il
batili bir-birindn ayran), mnm zmdn sonrak insanlarn imam v rhbri v mndn
qabaq olmu ks trfindn onu da edn.17
456.mam li ():Mn Allahn elmiym. Mn Allahn xbrdar qlbi, Onun natiq dili,
gz v trfiym. Mn Allahn liym.18

3
4
5
6
7
8
9
Tarixi-Dmq, linin () trcmeyi hal, c.2,sh.408, hdis 907
10
11
12
13
14
15
16
Nhcus-Sad, c.2, sh.79
17
18
2
47
457.mam li ():Mn yol gstrnm; mn yolu tapmam; mn yetim v yoxsullarn

atasyam; mn dul qadnlarn basyam; mn btn ziflrin arxa v pnahyam, mn
qorxu v vahim iind olan hr bir ksin pnahgahyam; mn mminlrin Cnnt aparan
bldilriym; mn Allahn n mhkm ipi v tqva klmsiym; mn Allahn gz ,
doruu dili v liym.1
458.mam li ():Mn Qiyamt gn Allah qarsnda ikayt n dizlrini yer vuran
ilk ksm.2
459.mam li ():Mn slam qbul edn ilk xsm.3
460.mam li ():Mn Peymbrl (s) namaz qlan ilk xsm.4
125.mam linin elmi.
461.mam li () xalq xlif kimi onunla beyt etdikdn sonra oxuduu xtbd
buyurmudur:Camaat! N qdr ki, mni itirmmisiniz, soruun, mndn sual soruun!
nki birincilrin v sonuncularn elmi mnddir. And olsun Allaha, gr mhkm
krssnd otursam Tvratn davamlar arasnda onlarn Tvratlar sasnda hkm
xararam v ... sonra buyurdu:Mni itirmmidn qabaq mndn soruun. Toxumu yaran
v insan yaradan Allaha and olsun ki, gr Quran aysindn sorusanz siz onun n vaxt
kimin barsind nazil olmasn deyrm.5
462.mam li ():Sinmd el gizli elm var ki, gr onu akar etsm drin quyuya
sallanm vedrnin iplri kimi titryrsiniz.6
126.mam linin mzlumiyyti (zlm mruz qalmas).
463.mam li ():Mn Allahn Peymbri(s) vfat edn zamandan hmi zlm mruz
qalmam.7
464.mam li ():Mnim grdklrimi (qarladm tinliklri) he ks grmyib.8
465.mam li ():Mn el bilirdim ki, vali camaata zlm edir, amma indi camaat valiy
zlm edir.9
466.mam liy () sn bu i (xilaft) hrissn deyildikd o Hzrt
buyurmudur:And olsun Allaha siz daha hrissiniz. Siz ondan daha uzaqsnz (ona layiq
deyilsiniz) v mn daha haql v daha yaxnam (mn ona daha layiqm v ya Peymbr
qohumluq baxmndan daha yaxnam). Hqiqtn mn z haqqm tlb etdim v siz mnim
ona atmama mane olursunuz...lahi! Mn Qrey v onlara yardm ednlr qar
Sndn kmk istyirm. nki onlar mnim qohumluq laqlrimi ksdilr, mnim yksk
mqamm aa hesab etdilr v mn mxsus olan ey gr mniml vurumaq n
lbir oldular.10
467.mam li ():Allahn Peymbri(s) buyurub:gr sn olmasaydn mndn sonra
mminlr tannmazdlar.11
468.mam li ():And olsun Allaha gecni shr kimi dvtikannn stnd oyaq
qalmaq v zncirlrl iyinlrimdn balanaraq kilmk mn Qiyamt gn Allaha v
Onun Peymbrin zalm kimi qovumaqdan daha xodur.......
And olsun Allaha, gr yeddi iqlimi gylrin altnda olan eylrl birlikd mn verslr
ki, qarqann azndan arpann qabn almaqla Allaha qar itatsizlik edim, etmrm!12
469.mam li ():Hqiqtn mn sizin aranzda qaranlqda olan raq kimiym ki, onun
trafna gln onun nurundan faydalanar.13
1

3
4
5
l-rad, c.1, sh.35
6
7
8
9
10
11
12
13
2
48
470.mam li ():Allah-taalann mndn byk niansi yoxdur; Allahn mndn byk

xbri yoxdur.1
471.mam li ():Haqq mn gstriln zamandan bri he vaxt onun barsind kk
etmmim.2
1
2
Nurus-Sqleyn, c.5 sh.491, hdis 5

49
19
mamlarn anas Fatim
127.Hzrt Fatimnin adlar
472.Allahn Peymbri(s):Qzm ona gr Fatim adlanb ki, Allah-taala onu v onu
sevnlri oddan (Chnnmdn) uzaq edib.1
473.mam Sadiq ():Fatimnin Allah yannda doqquz ad var:
Fatim, Siddiq,
Mbark, Tahir, Zkiyy, Rziyy, Mrziyy, Mhddis, Zhra.2
474.Umar:mam Sadiqdn () sorudum ki: Fatimni n n Zhra (parlaq)
adlandrblar? Buyurdu:nki o mehrabda dayananda onun nuru sma hlin, ulduzlarn
yerd olanlar n samas kimi sard.3
128.Fatim mnim bdnimin bir parasdr.
475.Allahn Peymbri(s):Fatim mnim bdnimin bir parasdr. Onu sevindirn mni
sevindirib v onu qmlndirn mni qmlndirib. Fatim mnim n n ziz xsdir.4
476.Allahn Peymbri(s):Hqiqtn Fatim mnim bdnimin bir parasdr. O mnim
gzmn nuru v qlbimin meyvsidir. Onu qmlndirn mni d qmlndirir v onu ad
edn mni d ad edir. O mnim hli-Beytimdn mn qovuan ilk xsdir.5
129.Fatim dnya xanmlarnn xanmdr
477.Allahn Peymbri(s):Qzm Fatim dnya xanmlarnn xanmdr.6
478.Allahn Peymbri(s):Fatim Cnnt xanmlarnn xanmdr.7
479.Allahn Peymbri(s):Qzm Fatim dnyann yaradln vvlindn sonuna kimi
btn qadnlarnn xanmdr.8
130.Fatim qzblnnd Allah da qzblnir.
480.Allahn Peymbri(s) Fatim leyhs-slama buyurub:Allah snin qzbinl
qzblnir v snin sevincinl ad olur.9
131.Hzrt Fatimnin msibti.
481.mam li () Fatim leyhs-slam torpaa taprarkn buyurmudur:Salam olsun
sn ey Allahn Peymbri! Mnim trfimdn v knarnda uyuyan v sn
(baqalarndan) daha tez atan qzndan! Ey Allahn Peymbri, qznn kdrlndirici
ayrlndan sbrim tkndi v gc v taqtimi ldn verdim. Amma snin byk kdr
yaradan ayrln v sni itirmnin byk msibti bel bir vaxtda mnim tslli amilimdir.
nki bann mnim sinmd olduu, mnim qucamda can verdiyin v z liml ban
qbrinin da zrin qoyduum anlar he vaxt unutmaram. Biz hammz Allah trfindnik
v Ona trf qaydacaq. Budur (mn taprdn mant) geri qaytarld v girov alnd.
Amma bundan sonra, Allah mnim n snin olduun diyar seincy qdr, mnim (sizin
ayrlnz n olan) qm-kdrim daimi olacaq, geclrim oyaqlqla keck. Tezlikl qzn
sni mmtinin v bir-birlri il lbir olanlarn ona olan zlmlrindn v haqqn qsb
etmlrindn xbrdar edck. Btn ba vernlri ondan soru v vziyyt barsindki
1
2
3
4
5
6
7
8
9
mali-Tusi, sh.300
Biharul-nvar, 43, sh.22, hdis 13
Musnd hmd ibn Hnbl, c.3,sh.80
50
xbrlrin hamsn ondan xbr al. Bu zlmlr ba verrkn snin getmyindn el d ox

zaman kemmidi v xatirlrin itmmidi. Salam olsun siz, bezikmk deyil vida salam!
Buna gr d gr sizin yannzdan getsm, bu, bezikmk v mhbbtin olmamas demk
deyil.gr qalsam, bu, Allahn sbr ednlr vd etdiklri barsind pis gmanda
olmamdan deyil.1
Nhcl-Bla, xtb 202
51
20
mam Hsn Mctba
132.O Hzrtin imamtinin byan
482.mam Baqir ():mirl-mminin salavatullah leyh, vfat yaxnlaanda olu
Hsn () buyurdu:Yaxn gl, Allahn Peymbrinin(s) mn dediyi sirri sn deyim v
mn taprd manti sn taprm. O sonra hmin ii grd.1
133.Hsn mndndir, mn ondan.
483.Allahn Peymbri(s):Hsn mndndir v mn ondanam. Hr kim onu sevs
Allah onu sevr. Hsnl Hseyn mnim nvlrimdirlr.2
484.Allahn Peymbri(s):Allahm, mn onlar sevirm. Sn d hm onlar, hm d
onlar sevnlri sev.3
134.mam Hsnin fziltlri.
485.mam Sccad ():Hsn ibn li ibn bu Talib () z zmansinin n abid, zahid v
fziltli insan olub. Hcc gednd piyada v bzn ayaqyaln gedrdi. N vaxt lmdn
shbt drdis alayard. N vaxt qbrdn sz drdis alayard. N vaxt Qiyamtdn
sz drdis alayard. Siratdan kemkdn danlanda alayard. Allahn dalt
mhkmsind cavab vermkdn sz dnd el ah-nal edrdi ki, zndn gedrdi.
Namaza balayanda bdni Rbbinin qarsnda titryrdi. Cnnt v Chnnmdn shbt
dnd ilan alm adam kimi qvrlard, Allahdan Cnnti istyrk oddan Ona pnah
aparard.4
486.hmd ibn l-Mddb l-Funun kitabnda v bn Mehdi Nuzhtul-bsarda
deyir:Bir gn Hsn ibn li () yerd oturub qarlarnda olan tik rklri gtrb yeyn
bir ne yoxsulun yanndan keirdi. Onlar o Hzrt tklif edib dedilr:
Ey Allah
Peymbrinin nvsi, buyurun biziml yemk yeyin. Ravi deyir:Hzrt miniyindn db
dedi:Allah tkbbr sahiblrini sevmir. Sonra onlarla yemk yemy balad v sonda
onlarn hams doydular v o Hzrtin brktindn hmin rklrdn he n azalmad.
Hsn () sonra hmin yoxsullar z qonaq ard v onlara yemk v geyim verdi.5
487.am halisindn olan bir nfr nql edir ki:Mdin hrin daxil oldum. Bir nfrin
gzlliyi mni zn clb etdi. Onun kim olmasn sorudum. Dedilr ki, Hsn ibn lidir.
aml kii deyir:Mn liy bel bir olu olduu n hsd apardm. Sonra onun yanna
gedib dedim:Sn bu Talibin olusan? Buyurdu:Mn onun nvsiym. Dedim:Lnt
olsun sn v snin atana, Lnt olsun sn v atana! aml kii deyir:Amma o susdu,
mn cavab vermdi. O Hzrt sonra buyurdu: Deysn qribsn? gr minik istsn
verrik, bxi istsn ta edrik, kmk istsn edrik. Hmin xs deyir:Mn ondan el
bir halda ayrldm ki, o mnim yanmda yer znn n sevimli adam idi.6
1
2
3
4
5
6

l-Mnaqib, bn hr Aub, c.4, sh.23
Muxtsr tarixi Dmq, c.7, sh.26
52
53
21
mam Hseyn
135.mam Hseynin dnyaya glmsi.
488.Fatim
leyhs-slam:Hseyni
()
dnyaya
gtirdikdn
sonra
Allahn
Peymbri(s) yanma gldi. Ua sar paraya bklm halda o Hzrt verdim.
Peymbr sar paran ab knara atd v a para gtrb Hseyni ona bkd. Sonra
buyurdu:Tut ey Fatim, o, imam v imam oludur! O onun nslindn dnyaya glck
doqquz imamn atasdr ki, onlarn doqquzuncusu Qaimdir.1
489.mam Sccad ():Hseyn () dnyaya glnd Allah-taala Cbrail vhy etdi ki,
Mhmmdin olu olub, onun yanna get, onu tbrik et v ona de ki, li snin n Harun
Musaya olan kimidir. Odur ki, uaa Harunun olunun adn qoy. Cbrail () yer endi v
Allah trfindn Peymbri tbrik etdi v sonra dedi:Allah-taala sn uaa Harunun
olunun adn qoyma mr edir. Peymbr sorudu:Harunun olunun ad n olub?
Cbrail () dedi:ubyr. Peymbr buyurdu:Mnim dilim rb dilidir. Cbrail ()
dedi:Uan adn Hseyn qoy.2
136.O Hzrtin imamti
490.mam Hsn ():Mnim vfatmdan v ruhum bdnimdn xandan sonra Hseyn
ibn li () imamdr. Onun Peymbrin varisi olmas Allahn yannda kitabda (Lvhimhfuzda v ya Quranda, yaxud da vsiyytnamd) yazlb v Allah-taala bu varisliyi onun
ata.anasndan olan varisliy artrb. nki Allah bilir ki, siz onun yaratdqlarnn n
yaxssnz. Buna gr d sizin aranzdan Mhmmdi (s) sedi v Mhmmd (s) lini ()
v li mni imamt sedi v mn Hseyni sedim.3
137.Hseyn mndndir v mn Hseyndnm.
491.Allahn Peymbri(s):Hseyn gldikd, o mndndir. O mnim olum v
balamdr. O qardandan sonra insanlarn n yaxsdr. O mslmanlarn imam, mminlrin
bas, almlrin Rbbinin xlifsi, kmk istynlrin kmyi, pnah axtaranlarn pnah
v Allahn btn yaratdqlar n hcctidir. O, Cnnt cavanlarnn bas v mmtin
nicat qapsdr. Onun mri mnim mrim v ona tabe olmaq mn tabe olmaqdr. Kim ona
itat ets mndndir v kim ona qar itatsizlik ets mndn deyil.4
492.Bra ibn Azib:Allahn Peymbrini (s) grdm ki, Hseyni dalna mindirib v bel
deyir:lahi! Mn onu sevirm, onu Sn d sev.5
493.Sid ibn bi Raid Yla Amiridn nql edir ki: O, Allahn Peymbrinin (s) dvt
olunduu qonaqla gedrkn o Hzrtl yolda olub. Peymbr (s) qabaqda gedirmi v
Hseyn uaqlarla oynamaqla mul imi. Peymbr (s) onu tutmaq istyir. Amma uaq o
trf bu trf qar. Peymbr (s) onunla zarafat etmy v onu gldrmy balayr v
nhayt Hseyni tutur, linin birini onun boynunun arxasna, digrini is nsinin altna
qoyur, onun azndan p-p :Hseyn mndndir v mn Hseyndnm. Allah Hseyni
sevni sevsin. Hseyn nvlrimdn biridir.6
494.bn Abbas:Allahn Peymbri(s) Hseyn ibn lini () z iynin mindirmidi. Bir
nfr dedi:Oulcan, n yax miniy minmisn? Peymbr (s) buyurdu:O z nec gzl
svaridir!7
1
2
3
4
5
6
7
Kifaytul-sr, sh.194
llu-raye, sh.137, hdis 5
mali-Sduq, sh.101
l-Mstdrk la s-shiheyn, c.2, sh.177
Snn Tirmizi, c.5, sh.661, hdis 3784
54
138.mam Hseynin() fziltlri.

495.Allahn Peymbri(s):Kim yer znn gy hli yannda n sevimli xsin baxmaq
istyirs, Hseyn baxsn.1
496.mam Hseyn ():Allahn Peymbrinin (s) yanna getdim. bn Ubey Kb onun
yannda idi. Allahn Peymbri (s) mn dedi:Xo glmisn, ey ba Abdullah! Ey gylrin
v yerlrin zinti v bzyi! Ubey Peymbr dedi:Ey Allahn Peymbri! Nec ola bilr
ki, sizdn baqas gylr v yerlrin zinti olsun?! Peymbr () buyurdu:Ey Ubey, mni
haqq olaraq peymbr gndrn and olsun ki, Hseyn ibn linin gylrdki mqam v
drcsi yerdki mqamndan daha stndr. Allah-taalann rinin sa trfind yazlb ki:
(Hseyn) hidayt ra v nicat gmisi, yorulmaz, izztli, fxr olunmal, yol gstrn imam
v (qiymtli) azuqdir.2
497.mam Hseyn () Aura gnndki klamlarnn birind buyurmudur:Bilin! Bu
haramzad olu haramzad mni iki yol arasnda qoyub: qlnc v zillt! Zillt qatlamaq
bizdn ox-ox uzaqdr. Allah, Onun Peymbri, mminlr, (bizim trbiy olunduumuz)
pak tklr, qeyrtli qlblr, alicnab ruhlar qbul etmzlr ki, biz alaq bir baya tslim
olma rfli lmdn stn tutaq!3
498.mam Hseyn () Aura gnndki klamlarnn digr birind buyurmudur:And
olsun Allaha ki, n siz zillt li uzadacaam v n d sirlr, kllr kimi qaacaam.4
499.mam Sccad ():mam Hseynin () li il sa qulana iar edib bel
buyurduunu eitdim ki:gr bir nfr mnim bu qulama sys v digr qulama zr
istdiyini bildirs mn onun zrn qbul edrm. nki mirl-mminin li ibn bu Talib
() mn babam Peymbrdn (s) bel etdiyini nql edib ki:zr istr yetrli olsun
istrs d yetrsiz qbul etmyn ks Kvsr hovuzunun yanna daxil olmayacaq.5
500.Hzeyf ibn Yman:Peymbrin Hseynin lindn tutub bel buyurduunu
eitdim ki: Ay camaat! Bu Hseyn ibn lidir. Onu tanyn. Canm (qdrt) lind olana and
olsun ki, hm o, hm onu sevnlr v hm d onu sevnlri sevnlr Cnntddirlr.6
501.ueyb ibn bdurrhman Xuzai:Tff (Krbla) gn Hseyn ibn linin kryind
nyins izi qalmd. Zeynlabidindn () bu bard soruduqda O Hzrt buyurdu:O,
Hseynin () basz qadnlar, yetimlr v fqirlr kryind dad kislrin yeridir.7
502.Seyyid ibn Tavus Luhuf kitabnda hdisin ravisindn nql edir ki: Hmin vaxt
Hseyn () dmni tkbtk mbarizy arr, meydana xan hr bir ksi ldrrd.
Bel ki, onlardan oxlu sayda adam mhv etdi. O Hzrt mbariz zaman bel buyururdu:
lm xarl qbul etmkdn daha yaxdr
Xarlq Chnnm oduna daxil olmaqdan daha yaxdr.
Ravilrdn biri deyir:And olsun Allaha vladlar, ail zvlri v yoldalarnn hams
ldrlb mlub olmu el bir xs grmmim ki, Hseyn kimi sakit v soyuqqanl
olsun. Dmnin qounu mhasir dairsini sxrd, amma o, z qlnc il onlara hcum
edirdi. Onlar da o Hzrtin qarsndan kei srs hcuma ken canavarn qarsndan
qaan kimi qardlar. O, dmnin otuz min nfrlik qoununa hcum edir v onlar milk
kimi dadrd. Sonra:
deyib z yerin qaydrd.8
Mnaqib ibn hr Aub, c.4, sh.73

Uyun xbar Rza () , c.1, sh.59, hdis 29
3
l-Luhuf, sh.97
4
l-rad, sh.235
5
Ehqaqul-hqq, 11, k: 431
6
7
Mnaqib hr ibn Aub, c.4, sh.66
8
l-Luhuf, sh.170
2
55
22
mam Sccad
139.O Hzrtin imamti
503.mam Baqir ():El ki, Hseyn ibn linin () hadti yaxnlad, byk qz Fatim
binti Hseyni () ard ona bal bir yaz v aq bir vsiyytnam verdi. li ibn Hseyn el
qarn arsna dar olmudu ki, sa qalmasn gman etmirdilr. Fatim hmin yazn li
ibn Hseyn () verdi. And olsun Allaha ki, hmin yaz sonra biz atd. . And olsun Allaha
ki, Adm yaranandan dnyann sonuna kimi Adm vladlarnn ehtiyac olan hr bir ey
hmin yazda mvcuddur.1
140.mam Zeynlabidinin() mqam.
504.Allahn Peymbri(s):Qiyamt gn bir car car kck ki:Hardadr
Zeynlabidin( yni abidlrin zinti) ? Mn onda grcm ki, olum li ibn Hseyn ibn li ibn
bu Talib (qabaa xmaq n) sralar yarr.2
505.mam Baqir ():O (yni imam Zeynlabidin ()) Mdinnin yz yoxsul ailsin
balq edirdi v yetimlrin, yoxsullarn v aciz xslrin, hminin zavall fqirlrin onun
sfrsind oturmalarn sevrdi. O z li il onlara yemk gtirrdi v gr onlardan ailli
olan olsayd, Hzrt z yemyindn onun ailsi n aparard. Yediyi hr bir yemkdn
vvl sdq verr, ondan sonra yeyrdi.3
506.mam Baqir ():li ibn Hseyn z maln iki df Allah il bld.4
507.mam Sadiq ():Atam buyurard ki:li ibn Hseyn namaz qlanda aac gvdsin
oxayrd, klyin trptdiyi hisslr istisna olmaqla qtiyyn trpnmzdi.5
508.Tbrsi lamul-vra kitabnda:li ibn Hseynin () knizlrindn biri onun lin
su tkrd. Aftafa onun lindn dd v o Hzrtin zn yaralad. li ibn Hseyn ban
ona trf qaldrd. Kniz dedi:Allah-taala buyurur:qzbini udanlar Hzrt
dedi:Qzbimi uddum.Kniz dedi: insanlarn gnahlarndan ken... Hzrt
buyurdu:Sni baladm. Kniz dedi:Allah yaxlq ednlri sevr6 Hzrt
buyurdu:Get, sni Allah yolunda azad etdim.7
509.Mhmmd ibn Tlh afii Mtalibul-suul kitabnda:li ibn Hseyn z otanda
namaz qlmaqla mul idi v scd halnda olarkn otaqda yann ba verdi. Evd olanlar
fryad qoparb ey Allahn Peymbrinin balas, ey Allahn Peymbrinin balas, od, od!
deyirdilr. Amma Hzrt scd halnda qalmaqda idi v nhayt od snd. Sonra ona
dedilr:Oda hmiyyt vermmyinizin sbbi n idi? Buyurdu:Axirt odu.8
510.bu Nim Hilytul-vliya kitabnda:li ibn Hseyn bir dst adamla oturmudu.
Birdn z evindn kimins lmndn xbr vern bir arvad ssi eitdi. Durub z evin
getdi v sonra hmin mclis qaytd. Orada olanlar dedilr: Ns bir hadis ba vermidi?
Buyurdu: Bli. Hmin dst o Hzrt ba sal verdi v onun sbrliliyindn heyrtlndi.
O Hzrt buyurdu:Biz bir nsilik ki, sevdiyimiz ilrd Allaha itatkar v tslimik,
xoglmz ilrd Ona kr edn!9
1
2
3
4
5
6
7
8
9

Mnqib ibn hr Aub, c.4, sh.154
Hilytul-vliya, c.3, sh.140
Ali-mran, ay 134
Elamul-vra, sh.256
Mtalibus-suul, sh.77
56
23
mam Mhmmd Baqir
141.O Hzrtin imamti
511.Kifaytul-sr:li ibn Hseyn () o Hzrtin lm il nticlnn lm yatana
ddkd oullar Mhmmd, Hsn, Abdullah, mr, Zeyd v Hseyni bir yer yd v
Mhmmdi z caniin v vsisi tyin edrk ona Baqir knysi verdi, qardalarnn baln
ona taprd.1
142.Elm v hikmti yaran.
512.Allahn Peymbri(s) Cabir ibn Abdullah nsariy xitab edrk buyurmudur:Cabir!
Sn o qdr yaayacaqsan ki, Tvratda Baqir kimi tqdim ediln olum Mhmmd ibn li ibn
Hseyn ibn li ibn bu Talibi grcksn. Onunla grn zaman ona mnim salamm atdr.2
513.mam Baqir ():Batilin z qarnna ald haqq mni kmy ard v mn batilin
byrn yardm v haqq onun qarnnn prdlrinin arasndan xartdm. Ondan sonra gizlin
v rtl olan haqq akar oldu v yayld.3
514.li ibn brahim atasndan nql edir ki:traf blglrin ilrindn bir dst imam
Baqirdn () onun yanna daxil olmaq n icaz istdilr. Hzrt onlar qbul etdi. Onlar hmin
mclisd otuz min msl sorudular v on ya olan bu Cfr onlarn hamsna cavab verdi.4
143. mam Baqirin fziltlri.
515.mam Sadiq ():Atam () Allah ox zikr edrdi. Onunla yol gednd hmi zikr
dediyini grrdm. Onunla n vaxt yemk yeyirdims grrdm ki, zikr deyir. Camaatla shbt
edirdi, amma bu onu Allah zikr etmkdn saxlamrd. Grrdm ki, dili damana yapb v la
ilah illllah deyir. O bizi bir yer yard v gn xan zaman zikr demyimizi buyurard.
Bizim Quran oxuya bilnimiz Quran oxumaq gstrii verrdi. Quran oxuya bilmynlr is
gstri verrdi ki, zikr desinlr.5
516.mam Sadiq ():mam Baqir () insanlarn n gzl sslisi idi.6
517.Sleyman ibn Qurm:bu Cfr Mhmmd ibn li biz be yz, alt yz dirhmdn
min dirhm kimi hdiyy v bxi verrdi v o qardalarna, gr glnlr, kmk arzusu
v midi il onun yanna glnlr hdiyy vermkdn yorulmazd.7
1
2
3
4
5
6
7
Kifaytul-sr, sh.239
Rbiul-brar, c.2, sh.603
l-rad, sh.266
57
24
mam Cfr Sadiq
144.O Hzrtin imamti.
518.Allahn Peymbri(s): Olum Cfr ibn Mhmmd ibn li ibn Hseyn ibn li ibn
bu Talib dnyaya glnd onu Sadiq adlandrn.1
519.Mhmmd ibn Mslim:bu Cfr Mhmmd ibn li ibn Baqirin () yannda idim.
Olu Cfr glib daxil oldu. O kkilli idi, lind bir ubuq var idi v onunla oynayrd. Baqir
() onu tutub mhkm sinsin sxd. Sonra buyurdu:Atam-anam sn fda olsun ki, oyunoyuncaq hli deyilsn. Daha sonra mn buyurdu:Ey Mhmmd! Mndn sonra snin
imamn budur. Ona tabe ol v onun elmindn bhrln. And olsun Allaha ki, o Allahn
Peymbrinin(s) vsf etdiyi Sadiqdir. Hqiqtn onun ilri dnya v axirtd
qalibdirlr.2
145.O Hzrtin xlaq v gzl davranlar.
520.Mhmmd ibn Ziyad zdi:Mdinnin alimi Malik ibn nsin bel dediyini eitdim
ki: Cfr ibn Mhmmd Sadiqin () yanna gedirdim v o Hzrt mnim n mtkk
qoyur, mn ehtiram gstrir v deyirdi: Malik! Mn sni ox istyirm. Mn hmin szdn
ad olurdum v Allaha kr edirdim. Malik deyirdi: O Hzrt hmi bu haldan birind idi:
ya oruc olurdu, ya namaz qlard, ya da zikr deyrdi. O, byk abidlrdn v Allahdan
qorxan zahidlrin n zmtlilrindn idi. oxlu hdis deyrdi, onunla oturmaq insana xo
glirdi v o, bhrlnmli adam idi.3
521.Hiam ibn Salim:El ki hava qaralrd v axamdan bir az keirdi mam Sadiq ()
irisind rk, t v dirhm olan bir daarcq gtrb iynin qoyaraq Mdinnin mhtac
adamlarna aparar v onlar hmin adamlarn arasnda blrdi. Onlar o Hzrti tanmrdlar.
mam Sadiq vfat edndn sonra hmin kmklr ksildi v Mdinnin yoxsullar baa
ddlr ki, hmin xs imam Sadiq () olub.4
522.Mlla ibn Xunys: bu Abdullah () bir gec narn ya yaarkn Bni Saidnin
eyvanna getmk mqsdi il evindn xd. Mn o Hzrtin arxasnca ddm. Birdn onun
lindn yer bir ey dd v imam dedi:Bismillah, Allahm onu biz qaytar. Mn zm
ona atdrb salam verdim. Dedi: Mlla snsn? Dedim:Bli, sn fda olum.
Buyurdu:linl axtar v bir ey tapsan onu mn ver. Mn rk tiklri tapdm v onlar
o Hzrt vermk n onun yanna apardm. Grdm ki, iynind bir rk daarc var.
Dedim:Siz fda olum, icaz verirsiniz onu mn gtrm? Buyurdu:Xeyr, bu i mn
zm daha layiqm, amma mniml gl. Mlla deyir: Bni Saidnin eyvanna atdq.
Grdk ki, orada bir dst adam yatb. Hzrt onlarn hr birinin paltarnn altna bir-iki tik
rk qoydu v nhayt axrnc adama atd. Sonra qaytdq. Mn dedim:Sn fda olum,
bunlar haqq tanyrlar (sizin imamtiniz etiqadlar var)?Buyurdu:gr tansaydlar,
onlara un da verrdik.5
523.bu mr eybani:mam Sadiqi () lind bir bel, ynind qaln bir paltar z
bostannda ilyn grdm. Onun kryindn tr axrd. Dedim: Fda olum, icaz verin
sizin yeriniz mn ilyim. Buyurdu: Mn kiinin z yaayn tmin etmk n gnin
istisind ziyyt kmsini sevirm.6
1
2
3
4
5
6
l-Xraic-vl-craih, c.1, sh.268, hdis 12

Svabul-mal, sh.183, hdis2
58
59
25
mam Musa Kazim
146.O Hzrtin imamti
524.mam Sadiq () Sfvan Cmmaln bu mqama (imamt mqamna) malik olan xs
barsindki sualnn cavabnda buyurmudur:Bu mqamn sahibi bs v pu ilrl
mul olmaz. Bu vaxt hl uaq olan Musa ibn Cfr daxil oldu. Onun yannda bir dii
Mkk keisi var idi. O hmin keiy Rbbin scd et deyirdi. bu Abdullah onu tutub
qucaqlad v buyurdu: Atam-anam buna fda olsun ki, bihud v qflt sbb olan ilrin
hli deyil.1
147.mam zindanda
525.Subani:bulhsn Musa ibn Cfr on ildn artq hr gn gn xandan sonra
scdy gedirdi v scdsi gnortaya kimi kirdi. Subani deyir:Bzn Harun imam
Kazim () saxlanlan zindan grnn dama xr v o Hzrti scd halnda grrd. Bir df
Harun Rbi dedi:O n paltardr ki, mn onu hr gn orada grrm? Rbi dedi:Ey
mirl-mminin, o paltar deyil, Musa ibn Cfrdir, hr gn gn xandan gnortaya kimi
scdd olur. Rbi deyir:Harun mn dedi:
Dorudan da o, Bni Haimin
rahiblrindndir. Mn dedim:Bs n n onu zindana salaraq meydan ona
daraltmsan? Dedi:Heyf ki, bundan baqa bir ar yoxdur.2
526.li ibn Suveyd: Mn zindanda olan bulhsn Musaya () bir mktub yazb ondan
hm haln, hm d oxlu msllr sorudum. Bir ne ay mn cavab vermdi. Sonra
mn bel bir cavab yazd: Balayan v mehriban Allahn ad il..... V sonra: Sn el bir
xssn ki, Allah sn Mhmmd hli-Beyti yannda mqam verib v sni, ziz tutman
istdiyi dinini sevnlrdn edib.... .3
148.mam Kazimn fziltlri.
527.l-rad:Rvayt olunub ki, Hzrt Kazim () ox dua edr v buyurard: Allahm,
Sndn lm zaman rahatlq v hesab aparlarkn fv v bxi dilyirm. O, bu cmlni
tkrar edrdi. O Hzrtin dualarndan biri bel idi:Snin bndnin gnah byk, Snin
trfindn olan fv v balama is gzldir. O Hzrt, Allahn qorxusundan el alayard
ki, saqqal gz yandan islanard. Ail v qohumlarna o Hzrtdn ox qay gstrn yox
idi. Axamlar Mdininin yoxsullarna ba kr, z il dirhm, dinar, un v xurma dolu
znbil aparar v onlarn qaplarnn azna qoyard. Onlar hmin pul v mallarn kimin
trfindn olmasn baa dmzdilr.4
528.Hsn ibn Mhmmd ibn Yhya lvi:Babam mn nql edib ki: Musa ibn Cfr
ox ibadt etdiyi n saleh bnd deyirdilr. Bizim alimlrimiz nql ediblr ki, o, gecnin
vvlind Peymbrin (s) mscidin gedrk scdy qaplb, scdd bel
deyirmi:Mnim gnahm bykdr, Snin balaman gzldir ey kinilmy layiq olan
v balayan! O bu cmlni shr kimi tkrar edrmi. Musa ibn Cfr sxavtli v
alicnab bir insan olub. Kimins onun barsind xoaglmz szlr demsini eitsydi, ona
iind min dinar olan kis gndrrdi.5
1
2
3
4
5
l-Mnaqib, bn hr Aub, c.4, sh.317

Uyunu xbari Rza () , c.1, sh.95
l-rad, sh.296
Badadn tarixi, c.13, s 27
60
61
26
mam Rza
149.O Hzrtin imamti
529. bdrrhman ibn Hccac:blhsn Musa ibn Cfr () z olu lini () z
caniini tyin etdi, onun n vsiyytnam yazd v Mdinnin tannm xsiyytlrindn
altm nfri ahid tutdu.1
150.mamn vli-hdiliyi qbul etmy mcbur edilmsi
530.baslt Hrvi:Mmun imam Rzaya () dedi:Ey Allahn Peymbrinin olu!. . .
Mn bel mslht grdm ki, zm xilaftdn knara kim, onu sn taprm v
sninl beyt edim. Hzrt Rza () buyurdu:gr bu xilaft snindirs v onu sn Allah
veribs Allahn snin ynin geyindirdiyi libas xarb baqasna vermyin rva deyil v
gr xilaft snin deyils, snin olmayan eyi mn vermk haqqn yoxdur. Mmun
dedi:Ey Allahn Peymbrinin vlad! Sn bu ii qbul etmlisn. mam buyurdu:Mn z
razlmla bu ii he vaxt qbul etmycym..... Sn istyirsn ki, bu iin il camaat li
ibn Musa dnyaya arxa evirmmidi, ksin dnya ona arxa evirmidi, mgr
grmrsnz ki, xilaft tamah il vli-hdliyi nec qbul etdi?! desin. Mmun sbldi v
dedi:. . And olsun Allaha, gr vli-hdliyi qbul etmsn onu sn mcbur qbul
etdircym. gr onu qbul etsn, he, yoxsa boynunu vurduracaam.2
151.mam Rzann ()fziltlri
531.Hrvi: Darus-Srxsin giri qapsna, Hzrt Rzann zindana salnm olduu v
zncirl baland yer getdim. Zindann gztisindn o Hzrtin hzuruna getmk n
icaz istdim. O dedi:Onunla gr bilmzsiniz. Sorudum ki:N n? Dedi: nki o,
bzn gec-gndz rzind min rkt namaz qlr. Yalnz gnn vvlind, gnortadan
qabaq v gn batana yaxn bir mddt namaz qlmr. Hmin vaxt da z sccadsind
oturub Allah il raz-niyaz edir. Hrvi deyir: Zindann gztisin dedim:Ondan xahi
et, hmin vaxtlarda grn getmyim icaz versin. O mnim n icaz ald v mn o
Hzrtin hzuruna getdim. Grdm ki, z sccadsind oturub fikirlir.3
532.brahim ibn Abbas:Mn imam Rzann () he vaxt kims ac bir sz demsini v ya
kimins sz qurtarmam szn ksmsini grmdim. gr kimins istyini yerin
yetirmk imkan olsayd he vaxt onu li bo qaytarmazd. He vaxt kimins yannda
ayan uzatmazd. Yannda adam olanda syknmzdi. He vaxt qulam v xidmtilrindn
birin xoaglmz bir sz demsini eitmdim. He vaxt tfrmsini v ya glnd
qhqh kdiyini grmdim, gl tbssm idi. Sfrsini aanda qulam v
xidmtilrini, htta qap (v) mehtrini z il sfry yldirrdi.4
1
2
3
4

Uyunu xbari-Rza (),c.2, sh.139, hdis 3
Uyunu xbari -Rza () , c.2, sh.184, sh.7
62
27
mam Cavad
152.O Hzrtin imamti
533.Abdullah ibn Cfr:Mn Sfvan ibn Yhya il imam Rzann () hzuruna getdim.
Hl ya olan bu Cfr (orada) dayanmd. Dedim:Allah bizi siz fda etsin! Allah
elmmi, gr sizin banza bir i gls sizdn sonra (imam) kim olacaq? O Hzrt imam
Cavada iar edrk buyurdu:Bu olum. Abdullah ibn Cfr deyir: Mn dedim:O, bu
yada?! Buyurdu:Bli, o, bu yada. Allah-taala iki yal sa il dlil-sbut gtirdi.1
534.Yhya Snani:Mkkd imam Rzann () yanna getdim. Grdm ki, o Hzrt
banann qabn soyub bu Cfrin () (imam Cavadn) azna qoyur. Dedim:Qurban olum,
sizin ziz vladnz el budur? Buyurdu:Bli. O el bir uaqdr ki, slamda bizim ilrimiz
n ondan brktli bir uaq doulmayb.2
153.mam Cavadn() fziltlri.
535.Allahn Peymbri(s) Abdullah ibn Msudun Hseynin () nslindn olan imamlar
barsindki sualnn cavabnda buyurmudur:...V linin (Rzann) nslindn onun olu
triflnmi Mhmmd dnyaya glck v insanlarn yaradl baxmndan n pak v n
xo xlaqls olacaqdr.3
536.Abdullah ibn Sid:Mhmmd ibn li ibn mr ibn Tnuxi mn dedi:Mhmmd
ibn lini kz il shbt edn grdm. kz d ban trpdirdi. Dedim:Yox (bu qbul
deyil), gstri ver kz sninl shbt etsin. Hzrt buyurdu:Biz qularn dili yrdilib
v biz hr bir ey verilib. Sonra (kz xitab edrk) buyurdu:La ilah illllah vhdhu la
rik lh de. V kzn bana l kdi. Hmin vaxt kz dedi:La ilah illllah vhdhu
la rik lh.4
537.li ibn Hssan Vasiti:sfahanda dzldilmi v bzi hisslri gmdn olan bir alti
zml gtrdm v dedim ki, onu mvlam bu Cfr hdiyy edrm. Hzrt hamnn
cavabn verdikdn v onlar daldqdan sonra, z d durub getdi. Mn onun arxasnca
yola ddm v yolda cnab Mvffq il rastladm. Ona dedim ki, bu Cfrdn mn,
hzuruna getmk n icaz al. Sonra, o Hzrtin hzuruna getdim v salam verdim.
hrsind narazlq lamti olan halda salammn cavabn verdi v yldi. Hzrt
yaxnladm v qolumda olan onun qarsnda qoydum. Qzbl mn baxd v sonra sa
v sola nzr salb buyurdu:Allah mni bu ilr n yaratmayb. Mnim oynamaqla n
iim var?! Mn o Hzrtdn zr istdim. O mni balad v mn hmin alti gtrb l
xdm.5
538.Zeydi mzhbindn olan Qasim ibn bdrrhman deyir:Mn Badada getdim v
ora atanda camaatn qab nys baxaraq dayandn grdm. Sorudum:N olub?
Dedilr: Rzann oludur. Dedim:Mn onu grmliym. O dii (v ya erkk) bir qatrn
stnd grnd. z-zm dedim:Allah Lnt etsin imamt etiqad sahiblrin ki, Allahn
bu kiinin itatini vacib etmsini deyirlr. O mn trf dnb dedi:Ey Qasim ibn
bdrrhman:Mgr biz zmzdn olan (adi) bir adamam tabe olacaq?! Onda biz haqq
yoldan azm v dlilik etmi olarq. (Qmr sursi /24) Mn z-zm dedim:Vallah o
cadugrdir. Yen mn trf dnb dedi:mgr irimizdn vhy yalnz onam nazil
olmudur?! Xeyr, o, yalannn, lovann biridir. (Qmr sursi /25) Qasim deyir: Mn
qaytdm v imamt etiqad bsldim v hadt verdim ki, o Allahn yaratdqlarna qar
dlil v hcctidir v ona etiqad bsldim.6
1
2
3
4
5
6

Kifaytul-sr, sh.84
Dlailul-mam, sh.211
Dlailul-mam, sh.212
Kful-umm, c.3, sh.153
63
64
28
mam Hadi
154.O Hzrtin imamti
539.mam Cavad ():Mndn sonra imam, olum lidir, onun sz mnim szmdr v
ona tabe olmaq mn tabe olmaqdr. Ondan sonra imamt onun olu Hsn atr.1
155.mam Hadinin fziltlri
540.Kitabul-vahid: Qardam Hseyn ibn Mhmmd mn nql edrk dedi:Bir
dostum var idi v o, Bann v ya Vsifin (trddd mndndir) uaqlarnn mllimi idi. O
mn dedi:mir xlifnin sarayndan qaydarkn mn dedi: mirl-mminin bu gn bn
Rza deyiln bu xsi zindana sald v onu li ibn Krkr taprd. Onun bel demsini
eitdim ki:Mn Allah yannda Salehin dvsindn d zizm, evinizd daha gn
yaayb kef kin. Bu yalan xmayacaq bir vddir. Hzrtin bu ay v szdn mqsdinin
n olmasn baa dmdim. Dostum dedi:mirim dedim:Allah izztini artrsn, o
hdlyib. Grrsn gndn sonra bir hadis ba verck.
Hmin gnn shrisi xlif bn Rzan azad etdi v ondan zr istdi. nc gn Yaiz,
Ylun v Tami bir dst adamla xlify qar syan etdilr, onu ldrdlr v olu
Mstnsiri onun yerind oturtdular.2
541.Kful-umm:sfahan halisindn bir dst, o cmldn bulabbas hmd ibn
Nsr v bu Cfr Mhmmd ibn lviyy nql edirlr ki:sfahanda bdrrhman adnda
bir i kii var idi. Ondan sorudular ki:N n camaatn iind baqasna deyil mhz
liyynNqinin imamtin etiqad bslyirsn?Dedi: Buna mnim rastladm bir i
sbb oldu. Mn yoxsul, eyni zamanda ox danan v crtli bir xs idim. Bir il sfahan
halisi mni bir dst adamla birlikd xlifnin sarayna ikayt gndrdi. Xlifnin
yannda ikn li ibn Mhmmd ibn Rzann arlmas gstrii verildi. Orada olanlardan
birin dedim:arlan xs kimdir? Dedi:O, lvidir v rafizilr onun imamtin etiqad
bslyirlr. Sonra dedi:Mnc Mtvkkil onu ldrmk n artdrb. Dedim:Mn
bu xsin nec adam olmasn grmyinc yerimdn trpnn deyilm. O, at il gldi.
Camaat yolun sa v sol trflrind sraya dzlmd v ona baxrd. Mhbbti qlbim
dd. Buna gr d qlbimd dua edirdim ki:Allah Mtvkkilin rrini ondan uzaq etsin.
O camaatn aras il hrkt edirdi. Gzn atnn yalna dikmidi v trafa baxmrd. Mn
dayanmadan ona dua edirdim. Mn atanda zn mn tutub dedi:Allah snin duan
qbul etdi v sn uzun mr balad, mal-dvltini v vladn artrd. Hmin hadisdn
sonra biz sfahana qaytdq. Allah mn o qdr srvt verdi ki, evimin qapsn iind
milyonlarla dirhm dyri olan eylr olduu halda balayram v (hl) bu, evdn knarda
olan srvtimdn lavdir. On vlad da qismtim olub. mrmdn d yetmi ne il keir.
vvlimdn xbri olan v Allahn mnim barmdki duasn qbul etdiyi ksin imamtin
etiqad bslmyimin sbbi budur.3
1
2
3

Biharul-nvar, , c.50, sh.189, hdis 1
Kful-umm, c.3, sh.179
65
66
29
mam Hsn skri
156.O Hzrtin imamti
542.mam Hadi (): Mndn sonra imam Hsndir v Hsndn sonra olu Qaim yer
zn zlm v sitml dolduu kimi dalt v insaf il dolduran!1
157.mam skrinin() fziltlri.
543.Mhmmd ibn smail:bu Mhmmd (imam skri) () zindanda olan zaman
Abbasilr, hminin Saleh ibn li v hli-Beyt etiqad olmayanlardan bir dst Saleh ibn
Vsifin yanna gedib dedilr ki:Ona qar qtiyytli ol v ona macal verm. Saleh onlara
dedi:Ona daha n edim? Tapa bildiyim n pis iki adam onun zrin qoymuam, amma o
iki nfr (o Hzrtin rftarn grrk) tamamil ibadt v namaz hli olublar.2
544.bulqasim Kufi t-Tbdil kitabnda deyir:z srinin filosofu olan shaq Kindi
Quranda olan tzadlar bir yer toplamaq qrarna gldi v bu mqsdl evind oturub bu
il mul olmaa balad. Bir gn onun agirdlrindn biri imam Hsn skrinin ()
hzuruna getdi. mam ona dedi:Sizin aranzda all-kamall bir adam taplmr ki, ustadnz
Kindini balad v Qurana giridiyi idn saxlasn? Kindinin agirdi dedi:Biz onun
agirdlrindnik. Bu v ya digr msllrd ona nec etiraz ed bilrik? mam skri ()
buyurdu:Dediyim ii gr bilrsn? O dedi:Bli. Hzrt buyurdu:Onun yanna get,
onunla isti mnasibtlr qur v zn grdy id ona kmk etmk istyn xs kimi
gstr. Onunla nsiyyt yaratdqdan sonra de ki, qarma bir sual xb v onu sndn
sorumaq istyirm. O da deyck ki, soru. Onda ona de:gr bu Quran buyuran snin
yanna gls, ola bilrmi ki, onun dediklrindn mqsdi snin z znnin il ondan baa
ddyn mnalardan frqli olsun? Onda Kindi cavab verck ki:Bli, ola bilr. nki o
(yni Kindi) ox dncli v baadn adamdr. Hmin xs Kindinin yanna getdi v
mehribanlqla ona yaxnlad v sonra hmin sual ondan sorudu. Kindi dedi:Sualn bir
d tkrar et. Hmin xs sualn bir d tkrar etdi. Kindi z-zlynd fikr dald v bu ii
hm dililik v hm d al baxmndan mmkn sayd. Sonra agirdin dedi: Sni and
verirm, de grm bu sual hardan yrnmisn? agirdi dedi:Zehnimdn kedi v sndn
sorudum. Kindi dedi:Bel sual he vaxt snin kimilrinin zehnindn ke bilmz v sn
v snin kimilr bel bir mqama ata bilmzsiniz? De grm bu sual haradan
gtrmsn? agird dedi:bu Mhmmd mn buyurdu ki, sndn bu sual soruum.
Kindi dedi:ndi hqiqti dedin. Bel sual yalnz bu aildn xar. O sonra od istdi v
topladqlarnn hamsn yandrd.3
1
2
3

Mnaqib, bn hr Aub, c.4, sh.424
67
30
mam Mehdi
158. mamn adlar
545.mam Baqir () Haqsz yer ldrln mzlum xsin sahibin bir ixtiyar verdik.
(ritin bu hkmlri il) artq ona kmk olunmudur1 aysinin tfsirind
buyurmudur:Allah (slam Peymbrini) hmd, Mhmmd v Mahmud, san Msih
adlandrd kimi, Mehdini Mnsur (kmk olunmu) adlandrmdr.2
546.mam Sadiq () o Hzrtdn Mehdiy Qaim ad verilmsi barsind sual
soruularkn buyurmudur:nki o hr bir gizli i istiqamtlndirilir.3
159. O Hzrtin imamtinin dlili.
547.mam skri () o Hzrtdn sonra olacaq ilahi hcct v imam barsindki suala
cavab verrkn buyurmudur:Olum Mhmmd.Mndn sonra imam v hcct odur. Kim
onu tanmadan ls cahiliyyt ls kimi lb. Bilin! Onun qeyb kilmsi olacaqdr.
Nadanlar bu bard srgrdan qalarlar v batil hli mhv dar olarlar. (Onun zhuru
n) vaxt tyin ednlr yalan deyrlr. O hmin qeybdn sonra zhur edr. Sanki mn
Ncfd onun ba zrind dalalanan a bayraqlar grrm.4
160.Mehdi mjdsi
548.Allahn Peymbri (s):Mjd olsun sn ey Fatim ki, Mehdi sndndir.5
549.Allahn Peymbri (s):Mehdi mnim nvlrimdn biridir ki, z ay kimi
nurludur.6
550.Allahn Peymbri (s):Yer z zlm v dmnilikl dolmaynca Qiyamt brpa
olmayacaq. Hmin vaxt mnim hli-Beytimdn biri qiyam edck v o, yer zn zlm v
haqszlqla dolduu kimi daltl dolduracaq.7
551.Allahn Peymbri (s):Mnim hli-Beytimdn bir kii hakim olacaq ki, onun ad
mnim admla birdir. gr dnyadan ancaq bir gn d qalm olsa, Allah hmin gn, o
hakimiyyti z lin alana kimi uzadacaqdr.8
552.mam li ():Mehdi bizdndir, Fatimnin nslindn.9
553.mam Baqir ():Qiyam ednd Kby syknck v yz on kii onun
trafnda dvr vuracaq. Deycyi ilk klm, bu ay olacaq:gr imannz olsa
bqiyytullah sizin n daha xeyirlidir. Sonra buyuracaq:Mn bqiyytullaham,
Onun sizin zrinizd olan hcct v caniini. Ona salam gndrn hr bir ks bel
deyr:Salam olsun sn ey Allahn yer znd qalan!10
161.mam Mehdinin iki df qeyb kilmsi.
554.mam Sadiq ():Qaim iki df qeyb kilr: Bir df qsa v bir df uzun
mddtli. Birinci df qeyb kilnd onun yerini ancaq o Hzrtin xas ilri bilrlr.
kinci qeybd is onun yerindn o Hzrtin din yoldalarnn xaslarndan baqa he ksin
xbri olmaz.11
1
sra, ay 33
Biharul-nvar, c.51, s 30, hdis 8
3
l-eyb, Tusi, sh.471, hdis 489
4
5
6
7
8
9
10
11
2
68
162.mam qeybd olan zamanda dindarln tin olmas.

555.Allahn Peymbri (s):Mni haqq olaraq mjdi kimi gndrn and olsun ki, o
qeybd olanda onun imam olmas qidsind mhkm duranlar qrmz kkrddn d az
taplarlar.1
556.mam Sadiq ():Hqiqtn bu iin sahibi (imam Zaman) qeyb kilr. Hmin
zamanda dini saxlamaq dvtikann l il yuxardan aa qopartmaqdan da asan olar. O
Hzrt sonra bir az skut etdi v buyurdu:Hqiqtn bu iin sahibi qeyb kilck. Odur
ki, grk bnd Allahdan qorxsun v z dinindn yapsn.2
163. mam qeybd olan zaman dua etmk
557.mam Sadiq () bn Snana xitab edrk buyurmudur: Tezlikl kk v trddd
dcksiniz, aydn nian v yol gstrn imamsz qalacaqsnz. Hmin kk v
trddddn riq duasnn oxuyandan baqa he ks qurtula bilmyck. (bn Snan
nql edir ki,) dedim:riq duas necdir? Buyurdu: Deyirsn:
Ey Allah! Ey Balayan! Ey mehriban! Ey qlblri haldan hala salan! Mnim qlbimi z

dinind mhkm et! Mn dedim:

Ey

Allah! Ey Balayan! Ey mehriban! Ey qlblri v dnclri haldan hala salan! Mnim

qlbimi z dinind mhkm et! Buyurdu:lbtt, ki, Allah-taala qlb v dnclri
haldan hala salandr. Amma sn mn deyn kimi de:
Ey Allah! Ey Balayan! Ey mehriban! Ey qlblri haldan hala salan! Mnim qlbimi z

dinind mhkm et!3
164.Frc4 intizar kmk
558.Allahn Peymbri (s):Mnim mmtimin n stn ii frc intizarnda olmaq v
Allahdan onun ba vermsini istmkdir.5
559.mam Sccad ():Frc intizarn kmyin z n byk qurtululardandr.6
560.mam Sadiq ():Kim bu i sahibinin (imam Zamann zhurunun) intizarn kn
halda ls, Qaiml birlikd onun xeymsind olmu kimidir. Xeyr! Blk htta Allahn
Peymbrinin (s) knarnda qlnc alan xs kimidir.7
561.mamKazim ():Frc intizarnda olman z bir nv aldr.8
165.nsanlar midsizlik brdkdn sonra Qaimin zhur etmsi.
562.mam Sadiq ():And olsun Allaha ki, bu i (imamn zhuru) sizlr tamamil
midsizldikdn, xeyr, and olsun Allaha (sizin yaxlarnzla pislriniz) bir-birindn
seilndn sonra soranza glckdir.9
563.mam Rza ():Hqiqtn frc midsizlikdn sonra glr.10
166.Zhur n vaxt tyin ednlr yalandrlar.
Kmalud-din, c.1, sh.288, hdis 7

l-eyb, Nmani, sh.169, hdis 11
3
Biharul-nvar, c.52, sh.149, hdis: 73
4
Klmnin lti mnas hzn, kdr, myusluqdan sonra gln sevinc, adlq v yax hvaldr. Amma
hdislrd on ikinci imamn zhurunun zamanna iar olaraq ildilir.
5
6
7
8
9
10
2
69
564.mam Baqir () Fuzeylin zhurun vaxt myynldirilib? sualnn cavabnda

buyurmudur:Vaxt qoyanlar yalan deyiblr, vaxt qoyanlar yalan deyiblr, vaxt qoyanlar
yalan deyiblr!11
167.Qeyb kilmnin sbbi
565.Allahn Peymbri (s):O uan qeyb kilmsindn baqa ar yoxdur.
Sorudular:N n, ey Allahn Peymbri? Buyurdu: ldrlmkdn qorxusu vardr.2
566.mam Sadiq () qeyb kilmnin sbbi barsindki sualn cavabnda
buyurmudur:Siz fa etmk icazmiz olmayan sbb gr.
Abdullah ibn Fuzeyl nql edir ki, dedim:Bs onda qeyb kilmyin fayda v hikmti
ndir? Buyurdu:Onun qeyb kilmsinin hikmti ondan qabaqk ilahi hcctlrin qeyb
kilmlrinin hikmtidir. Onun hikmti ancaq onun zhurundan sonra mlum olacaq
Qeyb kilmk Allahdan (Onun ilrindn) olan bir i, Allahn sirlrindn biri v Allahn
qeyblrindndir. Allahn hikmt sahibi olmasn bildikdn sonra Onun btn ilrinin hikmt
sasnda olmasn anlayrq, htta onlarn hikmtlrinin sirlri biz mlum olmasa bel!3
567.mam Sadiq ():Qaim () Allahn mantlri xana (yni kafirlrin belindn
mminlr doulana) kimi sla zhur etmz. Bellikl, onlar xandan sonra Qaim Allahn
dmnlrin qalib glr v onlar ldrr.4
568.mam Sadiq ():Bu i ( Qaimin () qiyam) btn dst v qruplar xalqa hakim
olduqdan sonra ba verck ki, he ks gr biz hakim olsaydq dalti brqrar edrdik
dey bilmsin. Bundan sonra haqq v dalti brqrar edn Qaim qiyam edck.5
569.mamKazim ():gr sizin aranzda Bdr hlinin say qdr (hqiqi mmin)
olmu olsayd, bizim Qaimimiz qiyam edrdi.6
168.mam qeybd olan zaman insanlarn ondan bhrlnmsi
570.mam Mehdi ():Mn qeybd olan zaman mndn bhrlnmk gn buludun
arxasnda gzlrdn gizlin olanda ondan bhrlnmk kimidir. Ulduzlar gy hlinin minamanlq amili olduu kimi mn d yer hlinin min-amanlq amiliym.7
169.Zhurun lamtlri
571.mam li ():Xtib hlakt dar olanda, zmannin imam gzlrdn gizlin
kilnd v bir dst qlblr ad, bir dst qlblr is qmgin olanda arzusu olanlar mhv
olar, dalanlar bir-birlrindn ayrlar v saylar az yz nfr v ya ox olan mminlr
qalarlar. Hmin mminlrin knarnda Bdr gn Allahn Peymbrinin (s) knarnda
dym, ldrlmmi v lmmi bir dst dyr.8
572.mam Sadiq ():Allah mminlr n Qaimin () qiyamnn Bzi nianlrini sayb.
Mhmmd ibn Mslim nql edir ki, mn dedim:Allah mni siz fda etsin, hmin
nianlr hanslardr? Buyurdu:Allah-taalann bu klam:Biz sizi (mminlri Qaimin
qiyamndan qabaq) bir az qorxu, bir az aclq, bir az da mal , can v mhsul qtl il
imtahan edrik. Sbr edn xslr mjd ver.9
573.mam Mehdi () li ibn Mhzyarn aam,bu i (zhur) n vaxt olacaq? sualnn
cavabnda buyurmudur:Mkknin yollar sizin znz balanan zaman.10
170.Zhur zaman
574.mam li ():Bir car smadan hqiqtn haqq Mhmmd hli-Beyti ildir!
dey fryad qoparanda Mehdi camaatn dilin dck. Onlar onun mhbbt piyallrini
balarna kcklr v dillrind onu yada salmaqdan v onun adndan baqa bir ey
olmaz.11
11

3
Kmalud-Din, sh.482, hdis 11
4
5
6
Mikatul-nvar, sh.63
7
8
9
10
11
t-Trif bil minn, sh.129, hdis 136
2
70
575.mam Baqir ():gr camaat Qaim qiyam edn zaman nec qrnlar edcyini
bilsydi, bhsiz ki, onlarn oxu onu grmk istrdi... Htta insanlarn oxu deyr:O
Mhmmdin hli-Beytindn deyil, gr Mhmmdin hli-Beytindn olsayd rhm
edrdi.1
576.mam Baqir ():Qaim yeni hkm, yeni kitab v yeni qzavt (onlarn hqiqtini)
gtirck. rblr qar srt olacaq. i ancaq qlnc il olacaq. He ks tvb
etdirmyck v Allah yolunda he bir qnayann thmtin hmiyyt vermyck.2
577.mam Sadiq ():Bizim Qaimimiz qiyam ednd Allah ilrimizin qulaq v gzlrini
el iti edck ki, onlarla Qaim arasnda qasid olmayacaq. Durduu yerdn ilrl
danacaq v onlar onun szlrini eidck, onu grcklr.3
578.mam Sadiq ():rblrin az bir hisssi Qaim () il birlikd qiyam edcklr.
Dedilr:rblrin oxu zn o Hzrtin yardms hesab edir? Buyrdu:nsanlar grk
saflasnlar, yaxs il pisi bir-birindn ayrlsn, xlbirlnsinlr. Onlarn oxu xlbirdn
tklck.4
579.mam Sadiq ():Qaim () qiyam ednd o Hzrtin nslindn olmas gman
edilnlr onun dstsindn xacaqlar, aya v gn prsti edn oxayanlar is onun
dstsin qoulacaqlar.5
171. Dnya imam Mehdinin zhurundan sonra
580.Allahn Peymbri (s):mmtimin sonuncusunun iind Mehdi qiyam edck.
Allah ona ya ta edck, yer otunu bitirck, mal tam v kamil kild verck, heyvan
v drdayaqllar artacaq v mmt bauca v zmtli olacaq.6
581.mam Sccad ():Bizim Qaimimiz qiyam ednd Allah blan bizim ilrimizdn
gtrck, onlarn qlblrini dmir paras kimi (mhkm v qorxmaz) edck v onlarn
hr birin qrx kiinin gcn verck. Onlar dnyann aa v bas olacaqlar.7
582.mam Baqir ():Qaim qiyam ednd hr bir kinli dmn iman tqdim edck.
gr (hmin dmn) smimi qlbdn iman gtirms boynu vurulacaq v ya bu gnk
zimm hli (qeyri-mslmanlar) kimi cizy (vergi) verck. V hmin xslrin belin qay
balayacaq v onlar hrlrdn trafa v kndlr krckdir.8
1
2
3
4
5
6
7
8

l-eyb, Nmani,sh.317, hdis 1
Mikatul-nvar, sh.79
71
31
man
172.man v slam
Quran:
Bdvi rblr dedilr:Biz iman gtirdik. De:Siz iman gtirmdiniz. Ancaq slam
qbul etdik deyin. man hl ki, sizin qlblriniz daxil olmamdr.1
Hdis:
583.mam Baqir ():man iqrar v ml etmkdir, slam is mlsiz iqrar etmkdir.2
584.mam Sadiq ():man qlblrd yerlir. slam is nigah, irs v qann qorunmasnn
bal olduu eydir.3
173.mann hqiqti
585.Allahn Peymbri (s):man iddia v arzu il deyildir. O, qlbd xalis olan v
mlin tsdiqldiyi eydir.4
586.Allahn Peymbri (s):man qlb il tanmaq, dil il iqrar etmk v bdn zvlri
il ml etmkdir.5
587.Allahn Peymbri (s):man sbr v gztdir.6
588.Allahn Peymbri (s):Hr bir eyin hqiqti var. He bir bnd ona atan eyin
atmamasnn qeyri-mmknlyn, hminin ona atmayan eyin atmasnn qeyrimmknlyn bilmyinc hqiqt atmaz.7
589.Allahn Peymbri (s):Bnd Allaha gr qzblnib Allaha gr sevinmyinc
imann hqiqtin atmaz. Bel olan zaman o imann hqiqtin layiq olub.8
590.Allahn Peymbri (s):He bir bnd z n istdiyi xeyri baqa insanlar n
d istmyinc mmin deyil.9
591.mam li ():man mli (Allaha gr) safladrmaqdr.10
592.mam li ():man tinlik v giriftarlq zaman sbrlilik, rahatlq v nemt iind
olan zaman is kr etmkdir.11
593.mam li ():mann ba dzlk v doruuluqdur.12
594.mam li ():He bir bndnin iman onun, Allahn yannda olanlara inam v
etimad z lind olanlardan ox olmaynca dz deyil.13
595.mam Sadiq ():Hqiqi imann lamtlrindn biri snin haqq htta z ziyanna
olsa bel batildn, htta z xeyrin olsa bel stn tutmandr.14
174.man v ml
596.Allahn Peymbri (s):man il ml bir ip balanm iki qardadrlar. Allah
onlarn birini digri olmadan qbul etmir.15
1
Hucurat, ay 14
Tuhful-Uqul, sh.297
3
4
5
Knzul-Ummal, hdis 2
6
7
8
9
10
11
12
13
Biharul-nvar, c.103,sh.37, hdis 79
14
15
2
72
597.Allahn Peymbri (s):Mrcini (yni) iman mlsiz szdr deynlri yetmi

peymbr Lntlyib.1
598.mam li ():gr iman tkc sz olsayd oruc, namaz, halal v haram nazil
olmazd.2
599.Msum ():man badan ayaa mldir. Sz Allahn vacibliyini z kitabnda byan
etdiyi mlin bir hisssidir.3
175.man v gnahlar
600.Allahn Peymbri (s):He bir yaxlq kafiri kfrndn xarmad kimi he bir
gnah mmini imanndan xarmaz.4
601.Allahn Peymbri (s):Kim xalis v saf niyytl la ilah illllah
(Allahdan baqa bir tanr yoxdur) des Cnnt daxil olar. Deyildi:Onu nec
xalisldirmk olar? Buyurdu:Onu Allahn haram buyurduqlarndan saxlamaqla.5
602.Allahn Peymbri (s): klmsi onu deyn n hmi onu yngl

hesab etmk istisna olmaqla xeyirli olar. Onun yngl saylmas gnahkarln akar
olmas, irkin saylmamas v aradan qaldrlmas fikrin dlmmsidir.6
603.mamKazim () byk gnahlar imann aradan getmsin sbb olur? sualnn
cavabnda buyurmudur:Bli, htta byk olmayan gnahlar (da imann aradan getmsin
sbb olur)! Allahn Peymbri (s) buyurub:Zinakar mmin olan halda zina, oru iman
halnda ourluq etmir.7
176.man kamilldirn amillr
604.Allahn Peymbri (s): ey malik xsin . Allah yolunda he bir qnayann
thmtindn qorxmayann, znn he bir iind riyakarlq etmynin v biri dnyaya,
digri is axirt aid olan tqdim olunmu iki eydn axirt iini dnyadan stn tutan
xsin iman kamildir.8
605.Allahn Peymbri (s):Bnd z n sevdiyi eyi qarda n d sevmyinc,
zarafat v ciddiliyind Allahdan qorxmaynca imann kamilliyin atmaz.9
606.Allahn Peymbri (s):Bndd be xislt olmaynca onun Allaha olan iman
kamillmz:Allaha tvkkl etmk, Allahn mrin boyun ymk, Allahn qzav-qdrin
raz olmaq v Allahn gndrdiyi blaya sbr etmk. Kim Allah yolunda sevs, Allah yolunda
nifrt bsls, Allaha xatir vers v Allaha gr sirgs iman kamal hddin atdrb.10
607.mam li ():Sizin iman daha kamil olannz xlaq daha gzl olannzdr.11
608.mam li ():Hr kimd ey olsa iman kamildir: Al, sbr v elm.12
609.mam li ():Bnd Allahn sevdiyini sevmyinc v Allahn sevmdiyin nifrt
bslmyinc iman kamillmz.13
610.mam Sadiq(): xislt olmaynca he bir bnd imann kamilldir bilmz: Dini
drk etmk, maliy msllrini dzgn proqramladrmaq v bla v tinliklr
mqabilind sbr.14
177.mann artmas
Quran:
1
Knzul-Ummal, 637
3
4
Knzul-Ummal, 1333
5
Knzul-Ummal, 205
6
7
8
9
10
11
12
13
14
2
73
Allahn aylri onlara oxunanda (hmin aylr) imanlarn daha da artrar15

Hminin mracit edin: Bqr 26; Khf 13, 14; hzab 22; Fth 4; Mcadil 22.
Hdis:
611.mam li ():man qlbd bir a nqt kimidir ki, iman artdqca hmin a nqt d
byyr v iman kamillnd qlbin hams aarar.2
178.mann drclri
612.Allahn Peymbri (s):mann n stn Allahn hr yerd sninl olmasn
bilmyindir.3
613 Allahn Peymbri (s):mann n stn sbr v gztdir.4
614.Allahn Peymbri (s):mann yetmi ne qolu var. Onlarn n stn
demk, n aas is 5ziyyt sbb olan eylri camaatn yolundan qaldrmaqdr.
Hya da imann bir qoludur.
615.mam li ():mann n stn (Allah barsind) yqinliyin gzl kild
olmasdr.6
616.mam Sadiq ():man on pillsi olan v pilllri biri digrindn sonra qt ediln
nrdivan kimidir. Buna gr d ikinci pilldkilrdn tutmu onuncu pilld olanlara kimi
he ks birinci pilld olana sn bir ey deyilsn demmlidir. (Yni htta onuncu pilld
olsa da zndn aadakna bel sz demmlidir. ) zndn aa pilld olan yer
salma ki, sndn yuxarda olan da sni salar. Birinin sndn bir pill aada olmasn
grnd mehribanlq v mlayimlikl onu zn trf yuxar k, onun iynin qdrtindn
artq yk qoyma ki, onu sndrarsan. Kim mmini sndrsa, grk onun snn malic
etsin.7
617.mam Sadiq ():Allah iman yeddi hissy blb: yaxlq, dzlk v doruuluq,
yqinlik, razlq, vfadarlq, elm v sbr.8
179.mann stunlar
618.Allahn Peymbri (s):man on eyddir: tanmaq, (Allaha) itat, elm, ml,
phrizkarlq, alqanlq, sbr, yqinlik, razlq, (Allah qarsnda) tslim olmaq. Bu on
stundan hr hans biri atmasa imann nzmi pozular.9
619.mam li ():man drd stun zrind mhkmlnib: Allaha tvkkl, ilri Allaha
hval etmk, Allahn mrin boyun qoymaq, Allahn qzav-qdrin raz olmaq.10
620.mam li ():fftlilik v kifayt edck miqdara raz olmaq, imann
stunlarndandr.11
180.mann n mhkm halqalar
621.Allahn Peymbri (s):mann n mhkm halqalar Allah sahib v hami bilmk,
Allaha gr sevmk v nifrt bslmkdir.12
622.Allahn Peymbri (s):n mhkm tutacaq tqva klmsidir.13
181.Mhkm iman, mvqqti v qeyri-sabit iman
623.mam li ():mann bir hisssi qlblrd mhkm v sabitdir. Digr bir hisssi is
mlum zamana (lm) kimi qlblrl sinlr arasnda mvqqti v qeyri-sabitdir.14
182.mann mhkmlnm amillri
15
nfal, ay 2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
Nhcl-Bla, xtb 189
2
74
624.mam Sadiq () bndd imann mhkmlnmsin sbb olan amillr barsindki

sualn cavabnda buyurmudur:man qlbd mhkmlndirn phrizkarlq, onu qlbdn
xaran is tamah v hrislikdir.15
625.mam Sadiq ():Mminin iman ancaq mli il mhkmlnr v ml imann bir
hisssidir.2
183.mann tamn dadmaq
626.Allahn Peymbri (s):mann tamn ey malik olan xs dadb: he bir eyi
Allahdan v onun Peymbrindn ox sevmyn ks, odda yandrlma dinindn l
kmkdn daha yax sayan ks v Allaha gr dostluq v dmnilik edn ks.3
627.mam li ():Bnd istr doru, istrs d zarafat il yalan demyi trk etmyinc
imann tamn dadmaz.4
628.mam li ():He bir bnd ona atan eyin atmamasnn qeyri-mmknlyn,
hminin ona atmayan eyin atmasnn qeyri-mmknlyn, elc d xeyir v ziyann
ancaq v ancaq Allah-taalann lind olmasn bilmyinc imann tamn dadmaz.5
629.mam li ():nsanda xislt olmaynca imann tamn dadmaz: dini bilik, blalar
qarsnda sbr v mit ilrind dzgn proqram.6
183.mann irinliyini dadmamaq
630.Allahn Peymbri (s):Kimin n ox fikir v tla nfsi istklr atmaq olsa
imann irinliyi onun qlbindn kilib xarlar.7
631.mam Sadiq ():Qlblriniz dnyadan z evirmyinc onlara imann irinliyini
dadmaq haram edilib.8
185.man aradan aparan amillr
632.Allahn Peymbri (s):Kfrn n az insann qardandan bir sz eidrk hmin
sz onu rsvay etmk n yadnda saxlamasdr. Onlarn yaxlqda paylar yoxdur.9
633.mam Sadiq ():bhsiz ki, bnd hams bir-birin oxayan v mlum olan be i
sbbindn imandan xm olur: kfr, irk, aznlq, pozunluq, byk gnahlar etmk.10
186.manla bir araya smayan eylr
634.Allahn Peymbri (s):ki xislt var ki, onlar mmind bir yer toplamaz: xsislik
v ruzi barsind pis gmanda olmaq.11
635.Allahn Peymbri (s):Mmind iki xislt olmaz: hrislik v pis xasiyytlilik.12
636.Allahn Peymbri (s):Mmin hr bir xislt adt edr , amma yalanlq v
xyant adt etmz.13
637.mam Sadiq ():Alt ey mmind olmaz: ruzisizlik (v ya xeyirsizlik), hsd, trslik,
yalan, (baqalarnn haqqna) tcavz edrk zor iltmk.14
187. Mminin hrmti
638.Allahn Peymbri (s):Allah-taala buyurub: zzt v clalma and olsun ki, mmin
bndmdn sevimli bir varlq yaratmamam.15
15
l-Xisal, sh.9,hdis 29
3
4
5
6
7
Tnbihul-Xvatir, c.2, hdis 116
8
9
10
Tuhful-Uqul, sh.330
11
12
13
Tuhful-Uqul, sh.55
14
Tuhful-Uqul, sh.377
15
2
75
639.Allahn Peymbri (s):Mmin Allah drgahnda Onun n yaxn mlklrindn d

hrmtlidir.1
640.mam Sadiq ():Mminin hrmti Kbdn d artqdr.2
188.Mminlr bir bdn kimidirlr
641.Allahn Peymbri (s):Mminlr bir-birlrini sevmk, qarlql mehribanlq v
mhbbt baxmndan bir bdn kimidirlr. Onun bir zvi aryanda digr zvlri
yuxusuzluq v qzdrma bryr.3
642.Allahn Peymbri (s):Mminlrin qanlar brabrdir, onlar baqalar mqabilind
lbirdirlr v gr onlarn n aas (dmn) pnah vers digrlri hmin pnaha hrmt
qoyarlar.4
189.Mmin kimdir?
Quran:
Mminlr yalnz o kslrdir ki, Allah ad kilnd rklri qorxudan titryr, Allahn
aylri oxunduu zaman imanlar daha da artar, onlar ancaq z Rbbin tvkkl edrlr.*
O kslr ki, namaz qlar v verdiyimiz ruzidn (Allah yolunda) srf edrlr.* Onlar hqiqi
mminlrdir. Onlarn z Rbbi yannda drclri vardr. Onlar balanma v tknmz,
gzl ruzi gzlyir.5
Hminin mracit edin: Tovb 71; Yusuf 106; Muminun 1-11; Qss 52-55; Scd 1519; ura 35.39; Fth 29; Byyin 5, 7-8.
Hdis:
643.Allahn Peymbri (s):Mmin el yumaq v mlayimdir ki, sn onun axmaq
olmasn znn edrsn.6
644.Allahn Peymbri (s):Mmin camaatn z mal v cann etibar etdiyi ksdir.7
645.Allahn Peymbri (s):Mmin o ksdir ki, nfsi onun lindn ziyytddir, camaat
is asayi v rahatlqda!8
646.Allahn Peymbri (s):Mmin salam vvl verr, mnafiq is grk mn salam
versinlr deyr.9
647.Allahn Peymbri (s):Mmin nsiyyt qurur v onunla nsiyyt qurulur. nsiyyt
qurmayan v nsiyyt qurulmayan ksd xeyir-brkt yoxdur. nsanlarn n yaxs
camaat n daha xeyirli olan ksdir.10
648.Allahn Peymbri (s):znn yax iin sevinn v pis iindn narahat olan ks
mmindir.11
649.Allahn Peymbri (s) mminin vsfind buyurmudur:Hrkt v rftarlar
mlayim v mehribandr, gr irin... Hr bir eyin n stnn axtarr, xisltlrin n
dyrlisiniNifrt bsldiyi ks zlm etmir v sevdiyi xs gr gnaha batmr. Xrci
azdr, ox kmk v yardm edir...i ox yax yerin yetirir, sanki onu z n grr.
Gzlri aa baxr. Balayan li var, bir ey istyni bo geri qaytarmr. Szn lbbiir v dilini lal edir... Batili, htta dostundan qbul etmir v haqq, htta dmnindn olsa
bel inkar etmir. Elmi ancaq bilmy gr yrnir v biliyi yalnz ml etmy gr ld
edir... Dnyaprstlrl rftar ednd onlarn n zirngi, axirt axtaranlarla olanda onlarn
n phrizkardr.12
650.mam li ():Mminin sevinci znd, kdri qlbinddir. Sinsi hr eydn
genidir (ox hvslli v geni rklidir). Nfsi is hr eydn xardr. zn yuxar tutma
sevmir v an-hrt nifrt bslyir. Qm-kdri uzun, himmt v alqanl ykskdir...
1

3
Musnd bn Hnbl, c.6, sh.379, hdis 18408
4
5
nfal, ay 2-4
6
7
8
9
10
11
12
2
76
Skutu oxdur v vaxt bo kemir. kr edn v sbrlidir. Fikr dalb v (baqalar il)
dostluunda mhkm olmaa hrisdir. Mlayim v mehribandr. radsi axmaq dandan
da mhkmdir, amma bununla bel quldan da hqir v xardr.1
651.mam li ():Mmin adlq v asayi zaman kr edn, bla v tinlik zaman
sbrli , naz-nemt iind olan zaman is qorxu iinddir.2
652.mam li ():Mmin sad qlbli (hiyl-klksiz) v alicnabdr. z nfsindn
arxayndr v hmi qorxu (Allah qorxusu) v qm iinddir.3
653.mam li ():Mmin z qlbini alaq eylrdn tmizlmi ksdir.4
654.mam li ():Mmin z dinini dnyas il tmizlyn ksdir. Gnahkar o xsdir ki,
dnyasn dini il qoruyur.5
655.mam Sccad ():Mmin salamat olmaq n skut edir v faydalanmaq n
danr.6
656.mam Sadiq ():Mmin yax v xrci-zhmti az olan bir yardmdr. Yaayn
yax idar edir v bir dlikdn iki df sanclmr.7
657.mam Sadiq ():Mmin dind qvvtli, yumaqlqda uzaqgrndir. man
yqinlikldir. (Dini) baa dmy hris, doru yolu getmkd vqldr... v
tinliklrinin olmasna baxmayaraq namazn trk etmir.8
658.mam Sadiq ():Mmin o ksdir ki, gliri halal v pak, xlaq gzl, batini salam v
dz olsun, malnn artn (ehtiyac olanlara) paylasn v ox danmaqdan kinsin.9
659.mam Rza ():Mmind xasiyyt olmaynca o mmin deyil: bir xsusiyyt
Allahndan, bir xsusiyyt Peymbrindn (s) v bir xsusiyyt Allahn vlisindn ().
Rbbinin xsusiyyti sirri rtl saxlamaq, Peymbrinin (s) xsusiyyti xalqla mlayimlik
v Allahn vlisinin xsusiyyti tinlik v sxntlarda sbrli olmaqdr.10
190. Mminin mhkmliyi
660.mam Baqir ():Mmin dadan da mhkmdir. Dadan bir ey azalar, amma
mminin dinindn bir ey azalmaz.11
661.mam Sadiq ():Mmin dmir parasndan da mhkmdir. Dmir paras oda
qoyulanda dyiir, amma mmin dflrl ldrls d qlbind dyiiklik yaranmr.12
191.Hr eyin mminin qarsnda tzim etmsi
662.mam Sadiq ():Mmin o ksdir ki, hr bir ey ondan qorxur. nki o Allahn
dinind qdrtli v izzt sahibidir, he ndn qorxmur v bu onun niansidir.13
663.mam Sadiq ():Hr ey htta yerin hrat, srnn v yrtclar v gyn qular
mminin qarsnda tslimdirlr.14
192.Mminlr azdrlar
664.mam li ():Allah yer zn insanlarn ehtiyaclarndan xbrdar olan v nicat,
qurtulu yolunda elm yrnn ksdn bo qoymayb. lbtt, onlarn say azdr. Allah bunu
(kemi) peymbrlrin mmtlrinin iind aydnladrb v onlar glck nsillr n
nmun edib. Msln, Nuhun qvm barsind: Onunla birlikd ox az adam iman
gtirdi.15

3
4
5
6
7
l-Kafi,c.2, sh.241, hdis 38
8
l-Kafi,c.2, sh.231, hdis 4
9
10
Tuhful-Uqul, sh.442
11
12
13
14
15
2
77
665.mam Sadiq ():Mmin qadn mmin kiidn, mmin kii is qrmz kibritdn d az
taplandr. Sizlrdn hansnz qrmz kibrit grmsnz?!16
193.Mminin lamtlri
666.mam Sccad ():Mminin be lamti var: xlvt v tklikd olanda phrizkar
olmaq, yoxsulluq zaman sdq vermk, blalar mqabilind sbrlilik, qzblnnd
hlimlik v qorxu olmasna baxmayaraq doruuluq.2
667.mam Sadiq () mminin mmin olmas n il bilinir? sualnn cavabnda
buyurmudur:Allah qarsnda tslim olmas v dar olduu sevinc v kdrl razlamas
il.3
194.Mminlrin n yaxs
668.mam li ():Mminlrin n yaxs can, ail v maln (Allah yolunda) daha ox
tqdim edndir.4
669.mam li ():Mminlrdn o xsin iman daha stndr ki, verdiyi v ald, qzb
v sevinci Allaha grdir.5
Grmy-grmy peymbr iman gtirnin fzilti
670.Allahn Peymbri (s):Mni grn xsin iman gtirmsi tccbl deyil, blk
ksin, yazl vrqlri grb vvlindn axrna kimi ona iman gtirnlrin iman gtirmlri
tccbldr.6
671. Allahn Peymbri(s): Qardalarm n vaxt grcym? Sorudular:Mgr biz sizin
qardalarnz deyilik? Buyurdu:Siz mnim shablrimsiniz, mnim qardalarm mn
grmdn iman gtirn kslrdir. Onlar grmk vqndym.7
32
mantdarlq
196.mantdarlq
Quran:
O kslr ki, mantlrin v hdlrin ml edirlr.8
Hdis:
672.mam li ():mann n stn mantdarlq, n pis xislt is xyantkarlqdr.9
673.mam Baqir (): ey var ki, Allah onlar barsind he ks istdiyi kimi
davranmaq icazsi vermyib: manti yax v pis ml sahibi olmasndan asl olmayaraq
sahibin qaytarmaq, hm yax v hm d pis ml sahibi il olan hd-peymana vfal
olmaq, yax v pis ml sahibi olmasndan asl olmayaraq ata-anaya yaxlq etmk.10
674.mam Sadiq ():mantdarlq znginlikdir.11
16

3
4
Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid,c.18, sh.41
5
6
7
8
Muminun, ay 8
9
10
11
2
78
197.manti hr halda qaytarmaq vacibdir

675.mam li ():Sn etibar edib mant tapran xs xyant etm, htta o sn
xyant etmi olsa bel.Onun sirrini fa etm, htta gr o snin sirrini fa etmi olsa
bel.1
676.mam Sadiq ():Allahdan qorxun v manti siz etibar edn xs qaytarn. Htta
mirl-mmininin () qatili mn bir mant taprsa manti mtlq ona qaytararam.2
677.mam Sadiq ():manti (sahibin) qaytarn, htta Hseyn ibn linin () qatili olsa
bel.3
198.mantdar olmayann iman yoxdur
678.Allahn Peymbri (s):mantdar olmayann iman yoxdur.4
679.Allahn Peymbri (s):manti hmiyytsiz sayaraq bu sbbdn onu zay edn
ks bizdn deyil.5
199.mantin nticlri
680.Loman ():Olum! manti (sahibin) qaytar ki, dnya v axirtin salamat olsun.
mantdar ol ki, zngin olasan.6
681.Allahn Peymbri (s):mantdarlq znginlik gtirir, (mant) xyant
yoxsulluq.7
682.mam li ():mantdarlq gclnn zaman dzlk artar.8
200.mant taprlmamal kslr
683.Allahn Peymbri (s):Allah e'tibarsz xs mant tapran ksin zamini deyil.
nki Allah insan e'tibarsz xs mant taprmaqdan kindirib.9
684.mam Baqir ():E'tibarl v mantdar adam sn xyant etmyib, blk sn
xain mant taprmsan.10
685.mam Sadiq ():Mnim n xain mant taprmaqla manti qorumayb zay
edn ks mant taprmaq arasnda he bir frq yoxdur.11

3
mali-Sduq, sh.204, hdis4
4
5
6
Mani-xbar, sh.253, hdis 1
7
8
9
10
t-Thzib, c.7, sh.232, hdis 1013
11
2
79
33
Snacaq vermk
201.Snacaq
686.Allahn Peymbri (s):Sndn z can n pnah v snacaq istyni
ldrm.1
687.Allahn Peymbri (s):Mn birinin canna pnah v snacaq verib sonra onu
ldrn ksdn uzaq v bizaram, htta gr ldrln kafir olsa bel.2
202.hd-peymana vfa etmk
688.mam li ():hd-peymanlarn mxlarn mhkm edin.3
689.mam li () Malik trl olan hdnamsind buyurmudur:gr dmninl hdpeyman balasan v ya ona pnah v aman libas geydirsn, hdin vfa et v verdiyin
pnah il peymanna riayt et, zn verdiyin pnah v snacaa sipr et. nki insanlar
ziddiyytli istklr v fikir ayrlna malik olmalarna baxmayaraq, Allahn vacib
buyurduqlar irisind hd vfal olma uca tutmaq kimi he n barsind tam yekdil
deyildirlr.4
203.hd-peyman v pnahlara hrmtl yanamaq
690.Allahn Peymbri (s):Mnim mmtimin n aa mqam sahibi onlarn hams
trfindn pnah v snacaq ver bilr.5
691.Allahn Peymbri (s):Mslmanlar qardadrlar, qanlar brabrdir, onlarn n
aa mqama malik olan pnah ver bilr. Onlar yadlar qarsnda lbir v
mttfiqdirlr.6
1
2
3
4
5
6

Nhcl-Bla, hikmt 155
Nhcl-Bla, mktub 53
80
34
nsiyyt
204.nsiyyt
692.mam li ():Haqdan baqa he n il nsiyytd olub isinim v batildn baqa
he ndn z dndrm.1
693.mam Sadiq (): ey nsiyyt v hmdmlik amilidir: ailsi il yola gedn arvad,
saleh vlad v smimi dost.2
694.mam Rza ():ox nsiyytd olmaq heybt v zmti aradan aparar.3
205. Allahla nsiyytd olmaq
695.Allahn Peymbri (s):Kim gnah xarlndan itat baucal il xsa, Allah yolda
v hmdmsiz onun hmdmi olar v mal v srvtsiz ona kmk edr.4
696.mam li (): Kim camaatdan uzaqlasa, Allah il nsiyyt tapar.5
697.mam Sadiq ():Allah hr bir mminin imann onun hmdm v qlb rahatl
(amili) edr.Bel ki, gr dan zirvsind olsa, tklik hiss etmsin.6
698.mam skri ():Allahla nsiyytd olan ks camaatla hmdm olmaz.7
1
2
3
4
5
6
7

lamud-Din, sh.307
d-Drr l-Bahir, sh. 43
81
35
nsan
206.nsann kramt v zmti
Quran:
Biz, Adm vladn rfli v hrmtli etdik, onlar quruda v suda (mnasib miniklr)
mindirdik, onlara gzl v pak eylrdn ruzi verdik v onlar yaratdmz mxluqatn
oxundan stn etdik.1
Hdis:
699.Allahn Peymbri (s):Allah yannda he n Adm vladndan hrmtli deyil.
Sorudular:Ey Allahn Peymbri, htta mlklr? Buyurdu:Mlklr gn v ay kimi
mcburdurlar.2
700.Allahn Peymbri (s):nsandan baqa he n z tayndan min df stn deyil.3
701.mam Sadiq () Abdullah ibn Snann mlklr stndr yoxsa insan? sualnn
cavabnda buyurmudur: mirl-mminin li ibn bu Talib () buyurmudur:Allah
mlklrd al qoyub, nfsi istklr qoymayb, heyvanlarda nfsi istklr qoyub al
qoymayb. Adm vladnda is onlarn hr ikisini qoyub. Odur ki, al nfsi istklrin qalib
gln ks mlklrdn d yaxdr, nfsi istklri alna qalib gln ks is heyvanlardan da
pisdir.4
207.nsann yaranmasnn flsfsi
Quran:
Mn cinlri v insanlar Mn ibadt etmlrindn baqa bir ey n yaratmamam.5
gr Rbbin istsydi btn insanlar tk bir mmt edrdi. Lakin onlar Rbbinin rhm
etdiyi v bunun n yaratd kslr istisna olmaqla, hmi mxtlif olacaqlar.6
Hdis:
702.mam li ():Allahdan qorxmaa mr edilmisiniz v (Allaha) itat etmk n
yaradlmsnz.7
703.mam Hseyn ():Camaat! Allah-taala bndlri yaratmdr ki, Onu tansnlar, Onu
tanyandan sonra Ona ibadt etsinlr v Ona ibadt etdikdn sonra baqasna ibadt
etmy ehtiyaclar olmasn. Bir nfr dedi:Ey Allahn Peymbrinin olu! Atam-anam
sn fda olsun, Allah tanmaq ndir? Buyurdu:(Allah) tanmaq hr bir zmannin
insanlarnn itati vacib olan z imamn tanmasdr.8
704.mam Sadiq () dinsiz bir xsin Allah yaratdqlarna ehtiyac olmaya-olmaya, onlar
yaratmaa mcbur olmad, bizi oyuncaq etmk Ona yaramad halda mxluqat n n
yaratd? sualnn cavabnda buyurmudur:O, mxluqat z hikmtini gstrmk, z elmini
yerin yetirmk v z tdbirini (hyata) keirmk n yaratd.9
705.mam Sadiq () Onlar hl d ixtilafdadrlar, Rbbinin mrhmt etdiyi kslr
istisnadr. Onlar bunun n yaratmdr aysinin tfsirind buyurmudur:Allah onlar
yaratd ki, Onun rhm v mrhmtin sbb olan i grsnlr v onlara rhm etsin.10
sra, ay 70
3
4
Biharul-nvar, c.60, sh. 299, hdis 5
5
Zariyat, ay 56
6
Hud, ay 118, 119
7
8
9
10
2
82
208.nsann zif v acizliyi

Quran:
nsan zif yaradlmdr.1
Hdis:
706.mam li ():Yazq Adm vlad! cli mxfi, xstliyi gizli, mllri is yazlb.
Acaqanad incidir, boazda qalan qurtum onu ldn salr v tr onu iylndirir!2
209.nsanlq meyar
707.mam li ():nsan(n dyri) onun iki kiik zv qlb v dili ildir. Vuruanda
qlbi il vurusun v dananda aydn v yetrli dansn.3
1
2
3
Nisa, ay 28
Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid,c.20, sh.62
83
36
Xsislik
210.Xsislik
Quran:
O kslr ki, zlri xsislik edir, baqalarn da xsisliy mr edirlr v Allahn z
ltfndn onlara bx etdiyi nemtlri gizldirlr. Biz kafirlr n alaldc zab
hazrlamq.1
Bilin, sizi (malnz) Allah yolunda srf etmy dvt edirlr. Sizdn Bzilri xsislik
edirlr. Kim xsislik ets, zn xsislik edib. nki Allah ehtiyacsz, siz is mhtaclarsnz.
gr z dndrsniz O, sizin yeriniz sla sizin kimi olmayan bir qvm gtirr.2
Hminin mracit edin: Nisa 53; sra 100; Hdid 24; Qlm 12.
Hdis:
708.mam li ():Xsislik btn nqsanlarn pis chtlrini hat edib v o, (xsis
xsi) hr bir pisliy trf kn bir cilovdur.3
709.mam li ():Xsislik ardr.4
710.mam li ():Xsislik yoxsulluq krkdr.5
711.mam li ():lind olana xsislik etmk Tanr barsind bdgmanlqdr.6
712. mam li ():Malnda xsislik edn ks xar, dinind xsislik edn ks is bauca
olar.7
713.mam Hsn () atasnn ondan paxllq barsindki sualnn cavabnda
buyurmudur:Paxllq lind olan rf amili sanmaq, (Allah yolunda) xrclnni is tlf
olub bada getmi gman etmkdir.8
714.mam Sadiq ():Paxl Allahn haqqn vermyn v (maln) Allah-taalann yolundan
baqa yolda xrclyndir.9
715.mam Sadiq ():Paxllq xsislikdn daha pisdir. nki xsis z lind olana xsislik
edir. Paxl is hm baqalarnn lind olana v hm d z malna xsislik edir. O yer kimi
ki, camaatn lind grdy hr bir eyin halal v ya haram yolla onun olmasn arzulayr.
Allahn onun ruzisi etdiyindn n doyur v n d bhrlnir.10
716.mam Rza ():Xsislik abr bada verir.11
717.mam Hadi ():Xsislik n mzmmt olunmu xisltdir.12
211.Xsis
718.Allahn Peymbri (s):nsanlarn irisind n az rahatl olan xsisdir.13
719.mam li ():Xsis z varislrinin xzindardr.14
720.mam li ():Xsislik z yoldan xar, ondan uzaqlaan is mhtrm edir.15
721.mam li ():Xsisin he bir dostu olmaz.16
1
Nisa, ay 37
Muhmmd, ay 38
3
4
Nhcl-Bla, hikmt3
5
6
7
urrul-Hikm, hdis 7921,7922
8
9
10
Tuhful-Uqul, sh.371-372
11
12
13
14
15
16
2
84
722.mam li ():Xsis tccb edirm ki, ondan qaan yoxsulluu zn trf kir
v axtard znginlik v srvti ldn xarr. O, dnyada yoxsullar kimi yaayr, axirtd
is onunla znginlr kimi hesab kilckdir.1
723. mam li ():Snin xsis adama ehtiyacn buzdan2 da soyuqdur.3
724.mam Sadiq ():Xsislr camaatn zngin olmasn hamdan ox arzulasnlar. nki
camaat znginls xsislrin var-dvltindn gzlrini kcklr.4
725.mam Sadiq ():Xsisin xsis olmasna onun z Allahna qar pis gmanda olmas
kifaytdir. vz verilcyin yqinliyi olan xs bol-bol balayar.5
212.Hqiqi xsis
726.Allahn Peymbri (s):sl xsis z malnn vacib olan zkatn dmkdn boyun
qaran, qohum qrbasna bxi etmyn v bundan baqa yerlrd bol-bol xrclyn
xsdir.6
727.Allahn Peymbri (s):sl xsis o xsdir ki, onun yannda mnim adm kilir,
amma o, mn salavat gndrmir.7
213.nsanlarn n xsisi.
728.Allahn Peymbri (s):nsanlarn n xsisi Allahn vacib etdiyini dmy xsislik
edn ksdir.8
729.Allahn Peymbri (s):nsanlarn n xsisi salam vermkd xsislik edn ksdir.9
730.mam li ():nsanlarn n xsisi z maln zn sirgyn v varislri n qoyub
gedn ksdir.10
731.mam li ():Camaatn lind olandan gzn kmk balamaqdan stndr.11
732.mam Sadiq ():mirl-mminin () bir kiiy be dv yk xurma gndrdi......Bir
nfr mirl-mminin () dedi:Vallah filanks sndn (bu qdr) istmyib, be dv
yknn vzin ona bir dv yk bsdir. mirl-mminin () ona dedi:Allah
mminlrin arasnda snin kimilrini oxaltmasn! Mn balayram, sn xsislik
edirsn?12
214.Xsisliyin niansi
733.mam li ():Bhan gtirmk xsisliyn niansidir.13
734.mam li ():Xsis zr v bhan gtirmy can atar.14

hdisin slind zmhrir klmsindn istifad edilib ki, onun mnas ox soyuq kimi ifad edilir3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
2
85
37
Bidt
215.Bidt qoymaq
735.Allahn Peymbri (s):n pis i yeni ortaya xan v vvlc misli grnmmi
idir. Bilin! Hr bir bidt aznlqdr. Bilin! Hr bir aznln sonu oddur.1
736.Allahn Peymbri (s):Mbada bidt bir snn yaradasan. nki gr bnd pis
bir snn v adtin tmlini qoysa, onun gnah v ona ml ednin gnah onun
boynunadr.2
737.mam li ():Qoyulan hr bir bidt gr bir snn trk edildi. Bidtlrdn kinin
v aydn yolu tutun! n yax i kemii olan idir. Onlarn n pisi is yeni yaranan v
kemii olmayandr.3
738.mam li ():Bidtlr kimi he n dini viran v mhv etmyib.4
216.Bidt qoyanlar
739.Allahn Peymbri (s):Bidt qoyanlar insanlarn v yaradlmlarn n pisidir.5
740.Allahn Peymbri (s):Bidt qoyanlar od hlinin itlridir.6
217.Bidtin mnas
741.mam li ():Bidt qoyanlar Allahn mri, Onun Kitab v Peymbri il mxalift
edrk z ry v nfsi istklri sasnda ml ednlrdir, hrnd ki, bellrinin say
oxdur.7
742.mam Sadiq ():Aralarnda daha savadl v alim ola-ola camaat zn trf aran
ks azn bidtidir.8
218.Bidt qoyandan z dndrmk
743.Allahn Peymbri (s):Kim nifrt v davtl bidt qoyandan z dndrs Allah
onun qlbini rahatlq v imanla doldurar.9
744.Allahn Peymbri (s):Bidt qoyan xsin zn tbssm edn ks z dininin
mhv edilmsin kmk edib.10
219.Bidt qoyan v ibadt
745.Allahn Peymbri (s):eytan bidt ml edn xsi ibadtl tk qoyar v ona
itatkarlq hissi v gz yalar verr.11
220.Bidt qoyanlarn mllrinin batil olmas
746.Allahn Peymbri (s):Snny saslanan az ml bidtl olan ox mldn daha
yaxdr.12
747.Allahn Peymbri (s):Allah bidt qoyann tvbsini qbul etmz.13
1

3
4
5
Knzul-Ummal, hdis 1095, 1126
6
7
8
Tuhful-Uqul, sh.375
9
10
11
12
13
2
86
221.Bidt yaranan zaman alimlrin vzifsi

748.Allahn Peymbri (s):mmtimin arasnda bidtlr yaranan zaman alim z
elmini z xarmaldr. Kim bel etms, Allahn Lnti olsun ona!1
87
38
sraflq
222.sraflq
Quran:
Qohum-qrba, yoxsul v msafirlrin haqqn ver v he cr israf etm! Hqiqtn
israflar eytanlarla qardadrlar v eytan Rbbin qar nankor idi.1
Hdis:
749.mam li ():Sxavtli ol, amma israf olma; qnati ol, amma brk olma!2
750.mam li ():sraflq yoxsulluun balancdr.3
751.mam li ():sraflq mflislikl yoldadr.4
752.mam li ():sraflqla ynn ks yoxsulluqla xar olar.5
753.mam Sadiq () israflq etm aysi barsind buyurmudur:Allahn itatindn
qeyri yolda bir ey xrclyn ks israf, xeyir v yax yolda xrclyn is qnatidir.6
754.mam Sadiq () bu Bsirin israflq etm aysi barsindki sualnn cavabnda
buyurmudur:nsan z maln tlf edir v libo qalr. bu Bsir dedi:Demli halal
malda da israflq ola bilr? mam () buyurdu:Bli.7
1
2
3
4
5
6
7
sra, ay 26, 27
Tfsir l-yyai, c.2, sh.288, hdis 53
Tfsir l-yyai, c.2, sh.288, hdis54
88
39
Yaxlq
223.Yaxlq
Quran:
Yaxlq v phrizkarlqda lbir olun, gnah v tcavzkarlqda kmklmyin v
Allahdan qorxun. O, ar cza verndir.1
Hdis:
755.Allahn Peymbri (s):mr yalnz yaxlq artrar.2
756.Allahn Peymbri (s):Yaxln mkafat digr yax ilrin hamsndan tez atr
v zlm v baqalarna qar hddi aman czas (insan) digr pis ilrdn daha tez
yaxalayr.3
757.Allahn Peymbri (s): ey qlbin sxavtliliyi, dann gzlliyi v ziyytlr
mqabilind sbrlilik yaxln qaplarndandr.4
758.mam Baqir ():Drd ey yaxln xzinlrindndir: Ehtiyac gizli saxlamaq,
sdqni gizli vermk, arn gizltmk v msibti gizltmk.5
224.Yaxln niansi
759.Allahn Peymbri (s):Yaxlq ednin on niansi var: O, Allaha gr sevr, Allaha
gr dmnilik edr, Allaha gr yolda olar, Allaha gr ayrlar, Allaha gr qzblnr,
Allaha gr raz v mmnun olar, Allaha gr i grr. Allah axtarar, Allahn qarsnda
itatkar, qorxan, kinn, pak, smimi, hyal v zn nzart edn olar v Allaha gr
ehsan v yaxlq edr.6
225.Kamil yaxlq
760.Allahn Peymbri (s):sl yaxlq odur ki, gizlind d akarda grdyn ii
grsn.7
1
2
3
4
5
6
7
Maid, ay 2
Tuhful-Uqul, sh.8
Tuhful-Uqul, sh.295
Tuhful-Uqul, sh.21
89
40
Brzx
226.Brzx
Onlarn arxalarnda dirilib duracaqlar gn (Qiyamt) kimi Brzx vardr.1
Hminin mracit et: Ali-mran 169-171; Muminun 99; afir 11.
Hdis:
761.mam Sadiq ():Vallah, sizin n Brzxdn qorxuram. (Ravi
Dedim:Brzx ndir? Buyurdu:Qbir lmdn Qiyamt kimi!2
deyir:)
227.Mminlrin rhlar Brzxd

Quran:
Allah yolunda ldrlnlri he d l znn etm! Xeyr, onlar z Rbbinin yannda diri
olub ruzi yeyirlr.3
762.mam Sadiq ():Mminlrin ruhlar Cnntd otaqlardadrlar. Orann yemklrindn
yeyir, imlilrindn iirlr. Bir-birilrinin grn gedir v Prvrdigara! Biz vd
etdiklrini hyata keirmk n Qiyamti brqrar et! deyirlr.4
228.Kafirlrin ruhlar Brzxd
763.mam Sadiq ():Kafirlrin ruhlar Chnnm odunun iinddir. Onlar odun qarsna
gtirrlr v onlar Prvrdigara! Qiyamti brqrar etm, biz vd etdiklrini hyata
keirm v bizim birincimizi sonuncumuza yolda etm! deyrlr.5
1
2
3
4
5
Muminun, ay 100
Ali-mran, ay 169
90
41
Brkt
229.Brkt
Quran:
O, harada oluramsa olum, mni brktli edib v mn n qdr ki, diriym namaz
qlma v zkat tvsiy edib.1
Hdis:
764.mam Sadiq () O, harda oluramsa olum, mni brktli edib aysinin tfsirind
buyurmudur: (Brktlidn mqsd) ox xeyir v fayda verndir.2
230.Brkt gtirn v brkti aradan aparan eylr
Quran:
gr o mmlktlrin halisi iman gtirib tqval olsaydlar, gyn v yerin
brktlrini zlrin aardq. Lakin onlar peymbrlri tkzib etdilr. Biz d mllrinin
czas olaraq onlar yaxaladq.3
Hdis:
765.Allahn Peymbri (s):Yemklrinizi ln, kin! Hqiqtn brkt (arl)
kilmi yemkddir.4
766.Allahn Peymbri (s):Brkt on hissdir. Onun doqquz hisssi ticartd, bir
hisssi is heyvandarlqdadr.5
767.Allahn Peymbri (s):Drd ey var ki, onlardan hans biri ev daxil olsa onu viran
edr v brktl abadlamaz: Xyant, ourluq, rab imk v zina.6
768. mam li ():daltl brktlr qat-qat artr.7
769.mam li ():Cinaytlr akar kild edilnd brktlr aradan gedr.8
42
Glrzllk
231. Glrzllk
770.Allahn Peymbri (s):Glrzllk kini tmizlyir.9
771.Allahn Peymbri (s):Qardanla glrz gr.10
772.Allahn Peymbri (s):Siz he vaxt insanlarn hamsna z malnzla fayda ver
bilmzsiniz. Buna gr d onlarla (he olmasa) aq v glr zl grn.11
1
Mrym, ay 31
3
raf, ay 96
4
5
6
7
8
9
10
11
2
91
773.mam li ():Glrzllk dostluq kmndidir.1

774.mam li ():Glrzllk azad insann xisltidir.2
775.mam li ():Glrzllk mhbbt kndiridir.3
776.mam li ():Mminin sevinci znd, qdrti dinind, kdri qlbinddir.4
777.mam li ():Glrzllyn snin alicnabln v nfsinin kramtinin
niansidir.5
778.mam li ():Qardalarnzla grn zaman bir-biriniz l verin, onlara
glrzllk v tbssm gstrin ki, ayrlarkn gnahlarnz tklsn.6
779.mam li ():nsanlarn, dostlarnn rklrini l almalar v dmnlrinin
qlbindn kinlri tmizlmk n n yax vasit onlarla qarlaanda glrzl olmalar,
yanlarnda olmayanda hallar il maraqlanmalar v yanlarnda olanda tbssm
etmlridir.7
1
2
3
4
5
6
7

92
43
Bsirt
232. Bsirt
Quran:
Biz cinlrdn v insanlardan bir oxunu Chnnm n yaratdq. Onlarn qlblri
vardr, lakin onunla anlamazlar. Onlarn gzlri vardr, lakin onunla grmzlr. Onlarn
qulaqlar vardr, lakin onunla eitmzlr. Onlar heyvanlar kimi, htta onlardan da
azndrlar. Onlar hmin qafillrdir.1
780.Allahn Peymbri (s):Kor, gz grmyn deyil, (hqiqi) kor bsirt gz kor
olandr.2
781.mam li ():Bsirt gz kor olan zaman gzn baxmasnn faydas yoxdur.3
782.mam li ():Bsirtli eidrk dnn, baxaraq grn, ibrtlrdn bhrlnn,
sonra aydn yollar qt edn v bellikl uurumlara dmkdn kinn xsdir.4
783.mam li ():Grmk baxmaqla deyil. nki gzlr bzn sahiblrini aldadrlar.
Lakin al ondan nsiht istyni aldatmr.5
784.mam li ():Gz itirmk bsirti itirmkdn asandr.6
785.mam li ():nsanlarn n bsirtlisi z eyblrini grn v z gnahlarndan l
kn xsdir.7
1
2
3
4
5
6
7
raf, ay 179
Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.9 sh.158
Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.19 sh.173
93
44
Batil
233.Batil
Quran:
Haqq gldi v batil yox oldu. Hqiqtn batil yoxlua mhkumdur.1
Xeyr, Biz haqq batilin zrin salarq, bellikl onu yox edr v batil mhv olar. Vsf
etdiklriniz gr vay olsun siz!2
Hdis:
786.mam li ():Batil hiylgr v aldadcdr.3
787.mam li ():Batili mtlq paralayaram ki, haqq onun byrndn xsn.4
788.mam li ():Haqq Cnnt yoludur, batil od yolu v hr bir yolun zrind
(dayanb ona) dvt edn var.5
789.mam li ():Batil kmk edn ks haqqa zlm edib.6
234.Haqq batildn semk
790.mam li ():Bilin!Haqq il batil arasnda yalnz drd barmaq fasil varBatil
eitdim demyin, haqq is grdm demyindir.7
235.Haqq il batilin bir-birin qarmas
Quran:
Haqqa batil donu geyindirmyin v bil-bil haqq gizltmyin.8
Hdis:
791.mam li ():gr batil haqq il qarmasa o, haqq axtaranlara gizli qalmaz. gr
haqq batil il qarmasa onun dmnlrinin dili ksilr. Lakin bir ovuc ondan v bir ovuc da
bundan gtrlr. (Bellikl hrsindn bir az gtrlmkl haqq il batil bir-birin qarr
v nticd bh meydana xr.)9
792.mam li ():N ox aznlq ki, mis dirhm gm zlkl bzndiyi kimi Allahn
kitabndan bir ay il bznib.10
236.Batilin haqq olmasna yqinliyin olmamas
793.mam Sadiq ():Allah batili haqq kimi tantmaz. Allah haqq mminin qlbind kkbh edilmyn batil kimi gstrmz. Allah batili haqq il mbariz aparan kafirin qlbind
kk-bh edilmyn haqq kimi gstrmz. gr bel etmsydi, haqq batildn
seilmzdi.11
794.mam Sadiq ():Qlb he vaxt haqqn batil v batilin haqq olmasna yqinlik
tapmaz.12
sra, ay 81
nbiya, ay 18
3
4
5
Nhcus-Sad, c.3 sh.291
6
7
8
Bqr, ay 42
9
10
11
12
Tfsir l-yyai, c.2, sh.53, hdis 39
2
94
45
Nifrt
237.Allahn n ox nifrt etdiyi kslr
795.Allahn Peymbri (s):Allah zinakar qocaya, zalm varlya, lova yoxsula v
hyasz dilniy nifrt edir. Hminin balayb minnt qoyan mkafatsz qoyacaq.Yalan
v zl tkbbrly nifrt edir.1
796.Allahn Peymbri (s):Allah-taala dnyaya elmi olub, axirt nadan olan hr bir
ks nifrt edir.2
797.Allahn Peymbri (s):Allah-taala bazarlarda dzmszlk edn, gec l kimi
dn, gndz uzunqulaq kimi olan, dnya iindn xbrdar, axirt is nadan olan kobud
hqir nifrt edir.3
798.Allahn Peymbri (s):Allah-taala evind hcuma mruz qalb vurumayan ks
nifrt edir.4
799.mam li ():Eyb v nqsan siftlrdn pak olan Allah gnahdan qorxmayan
hyasz adama nifrt edir.5
800.mam li ():Allahn Peymbri (s) buyurard: Allah qardalarna zn turudan
ks nifrt edir.6
801.mam Baqir ():Allah, pis azl sy syn nifrt edir.7
238.Allah yannda n mnfur xs
802.Allahn Peymbri (s):Allah yannda nfr hamdan mnfurdur: Axam he
namaz qlmamasna baxmayaraq gndz ox yatan ks, ox yeyn v yemk yeyn zaman
Allahn adn kmyn v (qurtarandan sonra) Ona kr etmyn ks v sbb olmadan
ox gln ks.8
803.Allahn Peymbri (s):Allahn yannda insanlarn n mnfuru nfrdir:
Hrmd (Mkkd) yolunu azan, slamda cahiliyyt dvrnn adtini qoymaq istyn v
haqsz yer birini ldrmk n onu tqib edn.9
804.Allahn Peymbri (s):Allah yannda sizin n mnfurunuz xbrilik ednlriniz,
qardalar arasnda ayrlq salanlarnz v gnahsz xslrd shv v xta
axtaranlarnzdr.10
805.Allahn Peymbri (s):Allah-taalann yannda yaradlmlarn n mnfuru
mmurlarn grn gedn alimdir.11
Tuhful-Uqul, sh.42
3
Knzul-Ummal,hdis43679
4
Uyun xbar r-Rza, c.2, sh.28, hdis 24
5
6
Mustdrkul-Vsail, c.8, sh.321, hdis 9552
7
8
9
10
11
2
95
806.Allahn Peymbri (s):Qiyamt gn mnim yanmda sizin n mnfurunuz v

mn n yad olannz ox danan, boboaz v mtfyhiq kslrdir. Dedilr:Ey
Allahn Peymbri, mtfyhiq kimlrdir? Buyurdu:Tkbbrllr.1
807.mam li ():Allah yannda n mnfur ks baqalarnn dalnca pis szlr danaraq
qeybt edn ksdir.2
808.mam li ():Eyb v nqsan siftlrdn pak olan Allahn yannda bndlrin n
mnfuru btn drdi-qmi qarnqululuq v hvtprstlik olan ksdir.3
809.mam li ():Allah-taalann yannda yaradlmlarn n mnfuru nadan xsdir.4
810.mam li ():Allahn yannda Onun yaratdqlarnn n mnfuru o ksdir ki, ordanburdan elm toplayar, amma fitn zlmtlrind qflt dar olar, slh v sakitliyin
mziyytlrini grmz, z kimilri onu alim adlandrar halbuki, tam bir gnn bel elm
hsr etmyib.5
811.mam li ():Eyb v nqsan siftlrdn pak olan Allahn yannda bndlrin n
mnfuru zor ildn alimdir.6
812.mam Baqir ():Musa () dedi:Prvrdigara, bndlrindn Snin yannda n
mnfuru kimdir? Buyurdu:Gec l kimi db gndz bekar olan!7
813.mam Sadiq ():Allahn yaratdqlarnn n mnfuru camaatn dilindn qorxduu
bnddir.8
239.Allah yannda mnfur olan ilr
814.Allahn Peymbri (s):Allah yannda hr eydn mnfur dolu qarndr.9
815.mam Baqir ():Allahn Peymbri (s) Cbrail dedi:Allah-taalann yannda hara
daha mnfurdur? Cbrail buyurdu:Bazarlar. V bazar hlinin n mnfuru bazara hamdan
tez gedib hamdan gec xan xsdir.10
816.mam Sadiq ():Allah ox yatmaa v ox bekar olmaa nifrt edir.11
817.mam Sadiq ():Allah ey nifrt edir:Gec oyaq olmadan gndz yatmaa,
sbbsiz glmy v tox halda yemk yemy.12
818.mam Sadiq ():Xsmdn bir kii Peymbrin (s) yanna glib dedi:Allahtaalann yannda hans ml daha mnfurdur? Peymbr buyurdu:Allaha rik qomaq.
Kii dedi:Daha n? Buyurdu:Qohumlarla laqni ksmk. Kii dedi:Sonra n?
Peymbr buyurdu:Pis i mr edrk yax mldn kindirmk.13
819.mam Rza ():Allah hay-ky, mal bada vermy v ox az amaa nifrt edir.14
240.Nifrt v dmnilik
820.Allahn Peymbri (s):Kemi mmtlrin xstliyi dmnilik v hsd siz
sirayt edib.15
821.mam Sadiq (): ey ikizllk, zlmkarlq v xudpsndlik nifrt v
dmniliy sbb olur.16

3
4
5
6
7
8
9
Uyun xbar r-Rza, c.2, sh.36, hdis 89
10
11
12
13
14
15
16
Tuhful-Uqul, sh.316
2
96
97
46
Zlm, zoraklq v itatsizlik
241. Zlm, zoraklq v itatsizlik
Quran:
El ki, Allah onlar xilas etdi, yer znd haqsz yer zlm, zoraklq v itatsizlik
etmlrini grrsn. Ey insanlar! Bu zlm, zoraklq v itatsizlik sizin z ziyannzadr, (siz)
dnya hyatnn xeyri(ni istyirsiniz). Dnya hyatnda bir faydalanma, lzzt vardr. Sonra
sizin dnnz Biz trf olacaqdr. Daha sonra sizi etdiklrinizdn xbrdar edcyik.1
V (Allah) zinadan, irkin (ml)lrdn v zlm, zoraklq v itatsizlikdn kindirir.
Siz yd verir ki, blk yd qbul edn oldunuz.2
822.Allahn Peymbri (s):Zorakln czas insan digr irkin ilrin hamsndan tez
yaxalayr.3
823.mam li ():tatsizlik v tcavzkarlq qlnc kn xs hmin qlncla
ldrlr.4
824.mam li ():Zoraklq nemti aradan aparr.5
825.mam li ():tatsizlik viran v mhv sbb olur.6
826.mam li ():Zoraklq v itatsizlikdn kin. nki zoraklq (insan) ox tez
torpaa srr v zaraklq ildni ibrt evirr.7
827.mam li ():tatsizlik itatsizlri oda trf kir.8
828.mam Sadiq ():Diqqtli ol, azndan he vaxt, htta znn v qohumlarnn
qdrti il ynsn bel, zorak sz xmasn.9
242.Zorak v itat etmyn xs
829.mam Sadiq () kim itatsizlik etmdn v hddi amadan mcbur olsa aysinin
tfsirind buyurmudur:tatsiz, imamna qar qiyam etmi xsdir.10
243.tat etmyn ya mslmanlarla vurumaq
Quran:
gr mminlrdn iki dst bir-biri il vurusa, onlar bardrn. gr onlarn biri
digrin qar hddi aaraq tcavzkarlq ets, hddi aanla Allahn mrin qaydana kimi
vuruun. Bellikl, gr (Allahn mrin qaytsa) onlarn aralarnda daltli slh brqrar
edin v daltli olun ki, Allah daltlilri sevir.11
Hdis:
830.mam li ():Dy iki crdr: Mriklrl dy. Onlar mslman olmaynca v ya
xarlqla cizy vermyinc buraxlmrlar. Bir d haqq yoldan dnmlrl dy. Allahn
mrin qaydana v ona tabe olana v ya ldrln kimi onlarn qarsnda durmaq
lazmdr.12
Yunus, ay 23
Nhl, ay 90
3
4
5
6
7
8
9
10
11
Hucurat, ay 9
12
2
98
831.mam li ():tatsizlik hli v yalarla mriklrl olan kimi tam iddtl

vurumaq, onlara qar qibl hlinin (mslmanlarn) btn imkan v bacarndan istifad
etmk v l keirn zaman onlar mriklr kimi sir gtrmk lazmdr.1
244.Mslmanlarn
imam
il
akarcasna
dmnilik
edn
xsin
ldrlmsinin caiz olmas
832.mam Sadiq () Nasibilr2 barsind buyurmudur:gr sizdn bir nfrin onlarn
li il ldrlmsindn qorxmasaydm, nki sizin bir nfriniz onlarn min nfrindn
yaxdr, onlar ldrmyinizi mr edrdim.Lakin bu iin icazsi imama hval edilib.3
833.mam Rza ():Tqiyy edilmli yerd qatil v ya yadan baqa he bir kafiri
ldrmk caiz deyil. Bel olan halda gr cann thlky dms, onu (qatil v ya yan)
ldr bilrsn.4
1
2
3
4
Mstdrkl-Vsail, c.11, sh.65, hdis 12438

mirl-mminin li () il dmn olan bir firqnin addrVsailu-i, c.11, sh.60, hdis 2
99
47
Alamaq
245.Allah qorxusundan alamaq
Quran:
Rhman Allahn aylri onlara oxunan zaman alayaraq scdy drdlr.1
Onlar zqoylu db alayrlar v itatkarlqlar artr.2
Hdis:
834.Allahn Peymbri (s):Xo o zn halna ki, etdiyi v he ksin xbri olmayan
gnahna gr Allah qorxusundan alayan halda Allah ona baxr.3
835.Allahn Peymbri (s) Vida hccinin xtbsind buyurmudur: Kimin gz Allah
qorxusundan ya tks, onun gz yann hr bir damcs n ml trzisin hd da
boyda mkafat qoyarlar.4
836.Allahn Peymbri (s):Allahn rinin klgsindn baqa ayr bir klgnin
olmayaca gn yeddi nfr Onun rinin klgsind olar:
. v gizlind Allahtaalan xatrlayan v Allah qorxusundan gzlrindn ya axan xs.5
837.Allahn Peymbri (s):Kimin gzndn Allah qorxusundan bir milk boyda ya
xsa, Allah byk qorxu gnnd onu qorxusuz edr.6
838.mam li ():Gzlrin alamas v qlblrin qorxmas ad uca olan Allahn rhminin
niansidir. Bu ikisini znzd tapan zaman dua etmyi qnimt bilin.7
839.mam li ():Allah qorxusundan alamaq rhmtin aardr.8
840.mam li ():Allah qorxusundan alamaq qlbi nuranildirir v gnaha adt
etmkdn qoruyur.9
841.mam Sccad ():He bir damc Allah yannda bu iki damcdan Allah yolunda
tklm qan damcsndan v gec yars Allaha gr tkln
gz ya damcsndan ziz deyil.10
842.mam Baqir ():Qiyamt gn gzdn Allah yolunda gec yatmam gzdn,
Allah qorxusundan alam gzdn v Allahn haram buyurduqlarna baxmam gzdn
baqa btn gzlr alayacaq.11
843.mam Sadiq ():gr alaman glmirs d, zn alamaa vur. gr gzndn
milyin ba boyda ya xsa, xo halna!12
844.mam Sadiq ():Gz yalarndan baqa hr bir eyin l v kisi var. nki bir
damc gz ya alov dryasn sndrr. gr gz z yanda batsa, hmin z he bir
yoxsulluq v hqirlik tozu qonmaz. gr gz yalar axsa, Allah hmin z oda haram edr.
gr alayan bir mmtin arasnda alasa, hmin mmtin hamsna rhm olunar.13
246.Gzn (yann) qurumas
1
Mrym, ay 58
sra, ay 109
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
ddtud-dai, sh.161
13
2
100
845.Allahn Peymbri (s):Bdbxtliyin lamtlrindn biri gzn (yann)

qurumasdr.1
846.mam li ():Gz yalar yalnz qlbin dal sbbindn quruyur v qlblr yalnz
gnahlarn oxluundan dalar.2
1
2

101
48
hr
247.Pak hr
Quran:
Pak hr v balayan Rbb.1
Onlar il brkt verdiyimiz abadlqlar arasnda bir-birin birlik abadlqlar v onlarda
mlum yol myynldirmiik. Odur ki, geclri v gndzlri hmin hr v kndlrd
qorxusuz gzib dolann.2
Hminin mracit et: nbiya 71, 81; Muminun 50; Qss 29, 30; Naziat 16; Bld 1, 2;
Tin 1-3.
248.Byk hrlrd yaayn
847.mam li () Haris Hmdaniy yazd mktubda buyurmudur:Byk hrlrd
mskunla. nki onlar mslmanlarn bir yer topladqlar mkandr. nsanlar nadan v
kobud olan yerlrdn uzaqla.3
249.hrlrin n yaxs
848.mam li ():Snin n bir hr digrindn stn deyil. hrlrin n yaxs sni
z iyinlrind aparandr (rifah v asayi il yaadn hrdir).4
250.Btn hrlrin halisinin zruri ehtiyac
849.mam Sadiq ():Btn hrlrin halisinin z dnya v axirt ilrind mracit
etmlri n ey ehtiyac var v gr hmin eylr malik olmasalar nadanlq v
intizamszla dar olacaqlar: savadl v tqval fqih, yax v itat ediln ba v
hakim, mahir v etibarl hkim.5
1
2
3
4
5
Sba, ay 15
Sba, ay 18
Tuhful-Uqul, sh.321
102
49
Blat
251.Blat
850.mam li ():Blat odur ki, danlmas slist, baa dlmsi is asan olsun.1
851.mam li ():Blat odur ki, cavab vermkd ktlk etmysn, mqsdini
atdrasan v sz oxun hdfdn yaynmasn.2
852.mam li ():Bzn blatd yalnz mxtsr sylmk il kifaytlnilir.3
853.mam Sadiq ():Blat dilin itiliyi v oxlu boboazlq etmkl deyil, ksin,
blat mnan atdrmaq v dzgn dlil-sbut gtirmkdir.4
854.mam Sadiq ():Blat eyd nzrd tutulan mnaya yaxnlamaqda, artq
szlrdn uzaqlamaqda, az v qsa ifadlrl ox mna atdrmaqdadr.5
252.n blatli sz
855.mam li ():n blatli sz mqsdi rahatlqla atdran v mxtsrliyi gzl
olan szdr.6
856.mam li ():n gzl klam gzl qurulula zintlnmi v hm alimin, hm d
avamn baa ddy klamdr.7
253.Blatlilik v sz oynatmaq
857.Allahn Peymbri (s):Allah ink kimi z dili il oynayan (sz oynadan) blatli
xs nifrt edir.8
1
2
3
4
5
6
7
8

Tuhful-Uqul, sh.312
Tuhful-Uqul, sh.317
103
50
Tbliat
254.Tbliatn hmiyyti
Quran:
Mminlrin hamsnn (cihada) getmlri rva v caiz deyil. Bs n n hr tayfadan
bir dst getmir ki, (baqa bir dst) drin elm ld etmk n (qalsn,) tayfalar onlarn
yanna qaytd zaman onlar (Allahn zab il) qorxutsun. Blk, onlar (Allahn zabndan)
kinsinlr.1
Hdis:
858.Allahn Peymbri (s):Agah olun, mn bu sz tkrar edirm:Bilin! Namaz qln,
zkat verin, mr be mruf (yax ilr dvt edin) v nhy z mnkr edin (pis ilrdn
kindirin). Bilin ki, mr be mruf v nhy z mnkrin sas onun mnim szml
nticlnmsidir. Onu burada olmayana atdrn, hmin xs onu qbul etmsini mr edin
v ona qar xmaqdan kindirin. nki o, Allah trfindn olan bir gstridir.2
859.Allahn Peymbri (s):Ey li! gr Allah snin linl bir insan hidayt ets, bu
snin n gnin zrin iq sad hr bir eydn daha yaxdr.3
860.Allahn Peymbri (s):Allah camaata sevdirin ki, Allah da sizi sevsin.4
861.Allahn Peymbri (s):Kimin li il bir nfr slam qbul ets,Cnnt ona vacib
olacaqdr.5
862.Allahn Peymbri (s):Doru yola dvt edn hr bir ks, ona tabe olanlarn
mkafatlarndan bir ey azaldlmadan, onlarn mkafatlarnn misli verilckdir.6
863.Allahn Peymbri (s):mmtimin n yaxs bndlri Allah-taalaya trf dvt
edn v onlar Onunla dostladrandr.7
864.rif ibn Sabiq Tiflisi Hmmad Smdridn nql edir ki, mam Sadiq ()
dedim:Mn mriklrin hrlrin gedirm. Bzi dostlarm deyirlr:gr orada lsniz
mhrd onlarla birlikd olacaqsnz? Hmmad deyir:mam Sadiq () mn buyurdu:Ey
Hmmad, orada olanda bizim mslmizi (imamtimizi) xatrlayr v (camaat) ona trf
dvt edirsn? Hmmad deyir: Dedim: Bli. mam Sadiq () buyurdu:Bu hrlrd
slam hrlrind olanda nec bizim mslmizi xatrlayr v ona dvt edirsn?
Hmmad deyir: Dedim:Xeyr! mam mn buyurdu:gr sn orada (mriklrin
hrlrind) lsn tkbana bir mmt kimi mhr glcksn v snin nurun sndn
qabaqda hrkt edck.8
255.Tbliatya vacib olan eylr
1.Drin dini elm
865.Allahn Peymbri (s):Allah-taalann dinin yalnz onun btn chtlrindn
xbrdar olan xs kmk edr.9
2.hli-Beytin klamna saslanmaq
866.bdssalam ibn Saleh Hrvi:mam Rzann () bel buyurduunu eitdim ki: Allah
bizim iimizi dirldn bndy rhmt etsin! Dedim:Sizin iinizi nec dirltsin? mam
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Tovb, ay 122
l-hticac, c.1, sh.157, hdis 32
Mstdrkus-Shiheyn, c.2, sh.691, hdis 6537
l-Mcm l-Kbir, c.8, sh.91, hdis 7461
l-Mcm l-Kbir, c.17, sh, 285, hdis 786
l-Mvtt, c.1, sh.218, hdis 41
l-Firdovs, c.1, sh.234, hdis 897
104
buyurdu:Bizim elmimizi yrnib camaata yrtsin. gr insanlar bizim klamlarmzn

gzlliyini bilsydilr, biz tabe olar, arxamzca glrdilr.1
3.xlas (niyyt safl)
Quran:
Mn bunun (risaltin tbliinin) mqabilind sizdn he bir muzd istmirm. Mnim
muzdum yalnz almlrin Rbbinin hdsindir.2
Hdis:
867.Allahn Peymbri (s):Allah xtb oxumu hr bir bnddn onun hmin xtbd
mqsdinin n olmasn soruacaq.3
4.cat
O kslr ki, Allahn taprqlarn atdrrlar, Ondan qorxurlar v Allahdan baqa he
ksdn qorxmurlar. Allah hesab kmy kifaytdir.4
868.Allahn Peymbri (s):Haqq de v Allah yolunda he bir qnayann thmtindn
qorxma.5
869.Allahn Peymbri (s):Mbada camaatdan qorxmaq sizlrdn haqq grm v ya
ahid olmu ksin haqq demsin mane olsun. nki haqq demk v ya byk ii
(axirti) xatrlamaq n lm yaxnladrr, n d ruzini uzaqladrr.6
5.Doruluq
870.Misbahu-rit kitabnda mam Sadiqin () bel buyurmas nql olunub ki:n gzl
yd szn, doruluun srhddini v mlin, ixlasn hdudlarn amamasdr.7
871.mr ibn bu Miqdam:mam Baqir () ilk df onun hzuruna daxil olarkn mn
bel buyurdu:Danmamdan qabaq doruluu yrnin.8
6.Mlayimlik
872.Allahn Peymbri (s):Asanladrn tinldirmyin, rahatladrn nifrt
yaratmayn!9
873.Allahn Peymbri (s):Risaltin tbliin mmur olunduum kimi camaatla
mlayim olmaa da mr olunmuam.10
874.mam Sadiq () mr ibn Hnzly xitab edrk buyurmudur:Ey mr, bizim
ilrimizin iyinlrin (ar) yk qoymayn v onlarla mlayim davrann. nki insanlar
onlarn iyinlrin qoyulanlar gtrmrlr.11
7.Nsiht
Quran:
Rbbimin risalt v taprqlarn siz atdrram. Mn sizin n inanlm bir
nsihtiym.12
Hdis:
875.mam li () Hzrt Peymbrin fziltlrini byan edrkn buyurmudur:(Allah)
onu srgrdanlqda azdqlar v fitnd qrq olduqlar bir zamanda gndrdi..Peymbr
(s) nsiht vermyi son hddin atdrd v doru yolda hrkt etdi v (camaat) hikmt
v gzl ydlr dvt etdi.13
8.Qlb il dilin bir olmas
876.mam li () o Hzrt mxsus hikmtlrd buyurmudur:Sz qlbdn glnd
qlb yatar, dildn xanda is qulaqlardan o trf kemz.14
9.ml il tbli
1

ura, ay 145
3
z-Zhd, bn Hnbl, sh.391
4
hzab, ay 39
5
6
Musnd bn Hnbl, c.4, sh.102, hdis 11474
7
Misbahu-rit, sh.395
8
9
shih Buxari, c.5, sh.2269, hdis 5774
10
Tuhful-Uqul, sh.48
11
12
raf, ay 68
13
Nhcl-Bla, xtb: 95
14
Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.20, sh.287, hikmt 279
2
105
877.mam Sadiq ():Camaat dilinizdn ayr eyl yaxla dvt edin ki, sizd
alqanlq, doruluq v phrizkarlq grsnlr.1
878.mam Sadiq ():Allah rhmt etsin o qvm ki, raq v nur (hidayt) mnbyidirlr
v insanlar mllri v var gclri il biz trf dvt edirlr.2
1
2

Tuhful-Uqul, sh.301
106
51
Snaq
256.Snaq
Quran:
Biz sizi xeyir v rl snaa krik.1
Hdis:
879.mam Sadiq ():Ba vern hr bir tinlik v rahatlqda Allahn mqsdi yalnz ta
etmk v snaa kmkdir.2
880.mam Sadiq ():Allahn mr v qadaalarnda ba vern hr bir tinlik v
rahatlqda Allah trfindn mtlq bir snaq v hkm vardr.3
257.Snaa kmyin flsfsi
Quran:
Allahn sizin sinlrinizd (qlblrinizd) olan snamas v sinlrinizd olan pak v
xalis etmsi ndr. Allah sinlrin sirlrindn agahdr.4
lbtt, irinizdki mcahidlri v sbr ednlri ayrd edib bilmk n sizi snayacaq
v sizin xbrlrinizi (sizin barnizdki xbrlri) yoxlayaraq aradracaq.5
Hansnzn yax ml sahibi olduunu snamaq n lm v hyat yaradan Odur!6
Hdis:
881.mam li ():Allah-taala insanlarn batinini akar etdi. Allah onlarn gizli sirlrindn
v rtl batinlrindn xbrsiz deyildi. Lakin, (bunu) onlarn hansnn yax ilr
grmlrini snamaq n etdi. (Bel etdi ki,) savab (yax mlin) mkafat() v zab (pis
mlin) cza(s) olsun!7
882.mam li ():mtahan v snaq hr n qdr byk olsa, savab v mkafat da bir o
qdr ox olar. Mgr eyb v nqsan siftlrdn pak v uzaq olan Allahn kemidkilri,
Admin (s) zamanndan bu dnyann insanlarnn son nfrin kimi (hamn) he bir ziyan v
xeyir gtirmyn, grmyn v eitmyn dalarla snamasn v hmin dalar insanlar
n brqrar etdiyi znn mhtrm evin evirdiyini grmrsnzmi...?!
Allah, bndlrini mxtlif tinliklrl snayr, mxtlif zhmt v alqanlqlarla
bndliy vadar edir, crbcr xoaglmz eylrl imtahana kir ki, onlarn qlbindn
tkbbr xarsn, onlar tvazkar etsin v bunu z ltf v bxiin trf alm qaplar
v fv edrk balamas n vasitlr etsin.8
883.mam li ():Hqiqtn siz bir-biriniz qaracaq v (sonra) xlbirdn
keirilcksiniz ki, aada olan z xsn v yuxarda olan alta getsin, gerid qalanlar
qabaa kesinlr v qabaa kenlr gerid qalsnlar.9
884.mam li ():Srvt v rifaha sevinm v yoxsulluq v tinliy gr kdrlnm.
nki qzl od il riyrk saflar, mmin is bla v tinlikl!10
258.Mminin snann tinliyi
Quran:
1
nbiya 35
3
4
Ali-mran, ay 154
5
Muhmmd, ay 31
6
Mulk, ay 2
7
Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.9, sh6 84
8
9
10
2
107
(Siz mminlr,) sizdn vvl km kslrin balarna glnlr hl sizin banza

glmmi Cnnt daxil olacanz gman edirsiniz?! Onlara ziyanlar dydi, sarsnt v
narahatlq keirdilr, o yer kimi ki, Allahn elisi v onunla birg olan mminlr Allahn
kmyi v yardm n vaxt yetick? deyirdilr. (Dedik:) Bilin, Allahn kmyi hqiqtn
yaxndr1
Hdis:
885.mam li ():Bla prhizkar mmin yan (ya suyunun tpnin bandan)
yerin alaq hisslrin atmasndan da tez atr.2
886.mam Sadiq ():nsanlarn n ox bla tinliyin dar olan peymbrlrdir.
Peymbrlrdn sonra onlarn caniin v davamlar v daha sonra sra il kim daha
yaxndrsa daha ox!3
887.mam Sadiq () mmin czam, ala v bu kimi xstliklr tutularm? sualnn
cavabnda buyurmudur:Mgr bla mmindn baqas n yazlb?!
259.Pis mllrin insann bla il qarlamasndak rolu
Quran:
Siz z vern hr bir msibt z llrinizl qazandqlarnzn ucbatndandr v (Allah)
onlarn oxundan keir.4
Hdis:
888.Allahn Peymbri (s):Allah-taala yyuba dedi:Mnim yanmda, sn bla
glmsin sbb olan gnahnn n olmasn bilirsn? yyub dedi:Xeyr. Allah-taala
buyurdu:Snin Fironun yanna gedrk onunla iki klm yumaq v mlayim
danman.5
260.Blaya dar olmayan xs Allahn qzbin glib
889.Allahn Peymbri (s):Allah cism v malna bla glmyn eytansiftli xs
nifrt edir.6
890.mam Sccad ():Mn insann dnyada salam olmasn v ona he bir msibtin
glmmsini sevmirm.7
261.Bla nemti
891.Allahn Peymbri (s):Ana z vladn sd il qidalandrd kimi Allah da z
mmin bndsini bla v tinlikl qidalandrr.8
892.Allahn Peymbri (s):Allah bir qvmn xeyir v yaxln istynd onlar blaya
dar edr.9
893.mam Baqir ():Evin kiisi sfrdn hdiyy gtirmkl ailsin nvazi gstrdiyi
kimi Allah da mmini bla v tinlikl nvazi edir. Hkim xstni (phriz yazb bzi
yemklrdn) kindirdiyi kimi, Allah da mmini dnyadan kindirir.10
894.mam Kazim ():Siz blan nemt, asayi v rifah is msibt hesab etmyinc
sla mmin olmazsnz. nki bla v tinliy sbr etmk asayi v rahatlq irisind
qfltd olmaqdan daha dyrli v stndr.11
895.mam skri ():El bir tinlik v bla yoxdur ki, Allah trfindn onu bir nemt
hat etmmi olsun.12
262.Bla v qflt yuxusundan oyanmaq
Quran:
1
Bqr, ay 214
3
l-Kafi, c.2, sh6 252, hdis 1
4
ura, ay 30
5
l-Dvat, sh.123, hdis 304
6
7
8
9
Camiul-xbar, sh.310, hdis 855
10
11
12
2
108
Biz Fironun adamlarn qtlq, quraqlq v mhsul atmazlna dar etdik ki, blk
dnb ibrt alsnlar.1
Hdis:
896.mam li () istisqa2 namaz qlmaa gedrkn buyurmudur:Allahn bndlri
gnah v pis mllrl mul olan zaman Allah onlar mhsul qtl, brktin ksilmsi
v xeyir xzinlrinin qaplarnn balanmasna dar edir ki, tvb edn tvb etsin,
gnahkar gnahdan l gtrsn, yd alan yd alsn v (gnahdan) kindiriln l
saxlasn.3
897.mam Sadiq ():Ola bilmz ki, mmin qrx gecni arxada qoysun, amma yd
almas n onu qmlndirn bir hadis il qarlamasn.4
898.mam Sadiq ():Allah bir bndnin xeyrini istynd hmin bnd bir gnah
edrs, bu gnahn ardnca onu blaya dar edr ki, istifar etmyi onun yadna salsn.
Allah bir bnd n r istynd is hmin bnd gnah edrs, gnahnn ardnca ona
nemt ta edr ki, istifar etmyi onun yadndan xarsn v o, gnahn davam etdirsin. Bu,
Allahn klamdr:Onlar tdricn zlrinin d bilmdiklri yerdn yaxalayarq. Yni gnah
edn zaman onlara nemt vermk vasitsi il yaxalayarq.5
263.Bla vasitsi il gnahlarn tmizlnmsi
899.mam li ():kr olsun Allaha ki, bizim ardcllarmzn bla v tinliy dar
olmalarn dnyada onlarn gnahlarnn tmizlnm amili edib ki, hmin bla v tinliklr
vasitsi il itatlri salam qalsn v onun mkafatna layiq olsunlar.6
900.mam li ():Allah-taala bu dnyada czalandrd mmin bndni Qiyamt gn
bir daha czalandrmaqdan daha hlim, daha ulu, sxavtli v daha kramtlidir (yni
Allah-taala bu siftlr malik olduu n hmin bndni Qiyamtd bir daha
czalandrmaz).7
901.mam Baqir ():Allah-taala bir bndy hrmt etmk istynd hmin bndnin
gnahlar olsa onu xstliy dar edr. gr bel etms, yoxsulluq v ehtiyaca dar
edr v gr bunu da etms cann alan zaman onu tinliy salar. Amma bir bndni xar
v hrmtsiz etmk ists v onun Allahn yannda yax ilri olmu olsa ona salam can
verr. gr bel etms onun yaayn rahat v rifah irisind edr v gr bunu da
etms lm onun n asanladrar.8
264.Bla eyb v nqsan siftlrdn pak v uzaq olan Allahn mhbbtinin
niansidir
902.l-Kafi:Sudeyr imam Sadiqin () hzurunda idi. Hzrt buyurdu:Allah bir bndni
sevnd onu blaya qrq edr. Ey Sudeyr! Hm biz hm d siz gec-gndzmz bla il
keiririk.9
903.mam Sadiq ():Allah-taala bir qvm v ya bndni sevn zaman onun bana bla
ya yadrr. Bellikl, onlar bir bladan xmam digr bir blaya dar olarlar.10
265.Bla iman miqdarnda olar
904.mam Baqir ():Bndnin iman n qdr artsa onun yaay daha
da arlaar v tinlr.11
905.mam Baqir ():nsan Allaha olan mhbbtinin miqdarnda blaya dar olar.12
1
raf, ay 130
Ya istmk n qlnan namaz
3
Nhcl-Bla, xtb 143
4
5
6
Biharul-nvar, c.67, sh.232,hdis 48
7
8
lamud-Din, sh.433
9
10
11
12
2
109
906.mam Sadiq ():linin () kitabnda deyilir: Hqiqtn mmin yax ilrinin

miqdarnda blaya dar olar. Buna gr d kimin dini dzgn v mli gzldirs blas
daha ardr. nki Allah-taala dnyan mminin mkafat v kafirin czas tyin etmyib.
Kimin dini sst v mli zifdirs blas azdr.1
907.mam Kazim ():Mmin trzinin iki gz kimidir ki, iman n qdr artsa, blas da
oxalar v nhayt gnahdan pak tk il Allah-taala il grr.2
266.Bndnin bla il atd mqamlar
908.mam Sadiq ():Hqiqtn Cnntd bir drc var ki, ona (dnyada) bdni
blaya dar olmu bnd istisna olmaqla, he bir bnd atmaz.3
909.mam Sadiq ():Bndnin Allah yannda bir mqam v drcsi var ki, ona bu iki
yoldan var-dvltinin lindn xmas v ya cismin bir bla glmsindn baqa he n il
ata bilmz.4
267.Mminin blaya dar olmas onun z xeyrindir
910.mam Sadiq ():Allahn Musaya () gndrdiyi vhylrdn birind bel buyrulur ki:
El bir mxluq yaratmamam ki, o Mnim drgahmda mmin bndmdn ziz olsun. Onu
blaya dar edirms, (bu) onun n daha yax v daha xeyirli olduuna grdir. Ona
can sal bx edirms, (demli bu) onun n daha yaxdr. Onun lindn alb mhrum
edirms, bu onun n daha yaxdr. Mn, nyin bndmi islah edrk dzltmsini daha
yax bilirm. Buna gr d grk mnim blama sbrli, nemtlrim kr edn v
hkmlrim raz olsun ki, onu zmn n doru bndlrimin srasnda yazm.5
268.Bndlrin n tin snaqlar
911.mam li ():Allah he ksi ona mhlt vermk kimi bir eyl snamayb.6
912.mam li ():Yoxsulluq bladr. Yoxsulluqdan daha pisi bdnin xst olmasdr.
Ondan da pisi qlbin (mnvi baxmdan) xst olmasdr.7
913.mam Sadiq ():Allah, bndlri maln balamaqdan tin bir eyl snamayb.8
914.mam Sadiq (): ey var ki, kim onlardan birin dar olsa lm arzulasn: Birbirinin ardnca gln yoxsulluq, rsvay mhrumluq v qalib glmi dmn.9
269.tinlikdn sonra asanlq
915.mam li (): Blann sonunda al (ilrin dynlrinin almas) hasil olur.10
916.mam Sadiq (): Bla stndn bla gln zaman bladan qurtulu hasil olar.11
270.Bla zaman dua etmk
Quran:
O kslr ki, balarna bir msibt gln zaman biz Allahnq v Ona trf qaydacaq
deyrlr.12
917.mam li ():Hr bir tinlik v mkl zaman Uca v byk Allahdan baqa bir
gc v qdrt yoxdur de. (Bel deynd) hmin tinlik aradan qalxr.13
918.mam Rza ():Atam yuxuda grdm v o buyurdu:Oul! tinlik irisind olan
zaman ya Rauf, ya Rhim cmlsini ox de. Yuxuda grdyn akarda grdyn kimidir
(yni bu dediklrimi yuxu sanma, akar kimi qbul et).14
1

3
4
5
6
7
8
9
Tuhful-Uqul, sh.318
10
Biharul-nvar, c.78, sh6 12, hdis 70
11
Tuhful-Uqul, sh.357
12
Bqr, ay 156
13
14
Mhcud-Dvat, sh.333
2
110
271.Blaya dar olmu xsi grn zaman dua etmk

919.Allahn Peymbri (s):Blaya dar olmu insanlar grn zaman Allaha kr edin,
amma el yox ki onlar eitsinlr.nki (gr eitslr) narahat olarlar.1
920.mam Baqir ():Blaya dar olmu adam grnd onun eitmdiyi kild df
de: kr v hmd olsun O Allaha ki, mni snin dar olduun blaya dar etmyib. gr
istsydi mni d bel ed bilrdi. (mam sonra) buyurdu: Kim bu cmlni des he vaxt
hmin blaya dar olmaz.2
52
Bhtan
272.Bhtan
Quran:
Mmin kiilri v qadnlar etmdiklri bir idn tr incidnlr, bhsiz ki, zrlrin
bhtan v aq-aydn bir gnah gtrmlr.3
Hminin mracit et: sra 36; Nur 12-15; Hucurat 12
Hdis:
921.Allahn Peymbri (s):Kim mmin kiiy v ya qadna bhtan atsa, yaxud onun
barsind onda olmayan eyi des, Allah Qiyamt gn onu hmin xs barsindki szn
geri gtrn kimi bir od tpnin stnd saxlayar.4
922.mam li ():Bhtan atmaq kimi hyaszlq v abrszlq yoxdur.5
923. mam li ():Gnahsz adama bhtan atmaq smadan da bykdr.6
924.mam Sccad ():Kim camaatda olan eyb barsind dansa, camaat onda olmayan
eybi ona aid edr.7
925.mam Sadiq () mdriklrin birindn nql edrk buyurmudur:Gnahsz adama
bhtan atmaq mhkm dalardan da ardr.8
1
2
3
4
5
6
7
8

hzab, ay 58
111
53
Mbahil
273.Mbahil
Quran:
Sn gndriln bilikdn sonra kim onun barsind (sa () haqqnda) sninl mbahis
ets, de: Glin biz d olanlarmz siz d olanlarnz, biz d qadnlarmz siz d
qadnlarnz, biz d zmz siz, d znz araq. Sonra (Allaha) yalvarb yalanlara
Allahn Lnt etmsini dilyk.2
Hdis:
926.mam Sadiq () bulabbasa mbahil barsind bel buyurmudur: Ovcunu onun
ovcuna qoyub deyirsn:Allahm! gr filanks haqq inkar, yaxud batili iqrar edirs onu
sma blasna v ya z trfindn olan bir zaba dar et. Ona yetmi df nifrin v qar
et.3
927.mam Sadiq ():Ncran xaprstlri z ba, caniin v.. il Peymbrin (s)
yanna glib dedilr:Bizi ny dvt edirsn? Peymbr buyurdu:Allahdan baqa bir
tanrnn olmamasna, mnim Allahn elisi olmama v sann Allahn yeyib-in v ifrazat
xaric olan. yaradlm bir bndsi olmasna hadt vermy.Buna gr d mniml
mbahil edin! gr mn doru dananamsa Lnt v nifrin sizi tutacaq v gr yalan
olsam Lnt v nifrin mni tutacaq. Dedilr:daltli qrardr. Sonra mbahil n vaxt
tyin etdilr.
Onlar evlrin qaydandan sonra byklri dedi:gr o, mbahily z qvm il gls
onunla mbahil edrik. nki gr bel olsa, o, peymbr deyil. Amma mbahily yalnz
ailsi il gls onunla mbahil etmrik. nki gr ailsini thlky atrsa demli
dorudan da dz deyir. Shr alandan sonra Peymbrin (s) yanna gldilr. Grdlr ki,
mirl-mminin, Fatim, Hsn v Hseyn onun yanndadrlar. Onlar qorxdular v
Peymbr (s) dedilr:Sninl razlarq, bizi mbahil etmkd zrl bil. Bellikl,
Allahn Peymbri (s) cizy sasnda onlarla razlad v onlar dalb getdilr.4
1
2
3
4
ki trfin bir-birin nifrin v qar etmsi

Ali-mran, ay 61
112
54
Beyt
274.Beyt
Quran:
Sn beyt ednlr bhsiz ki, Allaha beyt edirlr. Allahn (qdrt) li onlarn
llrinin stnddir. Kim (beyti) pozsa, ancaq z leyhin pozmudur. Kim Allah il
balad beyt vfal olsa, tezlikl Allah ona byk bir mkafat verr.1
Allahla hd baladnz zaman ona vfal olun v andlarnz mhkmlndirdikdn
sonra onlar pozmayn.2
Hdis:
928.li ibn brahim:Hqiqtn Allah mminlrdn raz oldu3 aysi rizvan (razlq)
beyti barsind nazil oldu v beyt ednlrl rt ksdi ki, Peymbrin ilrin irad
tutmasn v onun mrlrindn boyun qarmasnlar. Allah-taala rizvan (beyti) aysi
nazil olduqdan sonra buyurdu:Sninl beyt ednlr..4
929.Slm ibn l-kv Hdeybiyy gn Peymbrl hans i gr beyt etdiniz?
sualnn cavabnda deyib:lm gr!5
275.Qadnlarn beyti
Quran:
Ya Peymbr! Mmin qadnlar Allaha he bir rik qomayacaqlar, ourluq v zina
etmycklri, vladlarn ldrmycklri, zg kiilrdn olan uaqlarn yalandan
rlrin isnad etmycklri v he bir yax, byniln id snin leyhin xmayacaqlar
bard sn beyt etmk n yanna gldiklri zaman onlarn beytini qbul et v
Allahdan onlarn balanmasn dil. Hqiqtn Allah balayan v rhm edndir.6
Hdis:
930.mam Cavad ():Allahn Peymbrinin qadnlarla beyti bel idi ki, o Hzrt lini
iind su olan bir qabn iin qoyub sonra xarard v qadnlar Allaha olan imanlarn (dild)
iqrar v akar etmkl, Onun peymbrini tsdiqlmkl llrini hmin qabn iin
salardlar.7
276.Beyti pozmaq
931.Allahn Peymbri (s):Allah nfrl danmayacaq . (Onlardan biri d) z
imam v rhbri il dnyvi mqsdlr n beyt edn xs. gr (imam onun) istyini
yerin yetirs hdin vfa edir, yerin yetirms is l kir.8
932.mam li ():Hqiqtn Brzx almind Hsin adnda bir hr var. Mndn
hmin hrd n olmasn sorumaq istmirsiniz? Dedilr:Ey mirl-mminin, o hrd
n var? Buyurdu:Beytlrini pozanlarn llri!9
933.mam Rza ():Beytini pozan xs pis hadisdn amanda deyil.10
277.Mslmanlarn imam li il beyti
934.mam li ():Camaat! Siz mndn vvlkilrl beyt olunduu kimi mniml d
beyt etdiniz. nsanlar beyt edndn qabaq azad v ixtiyar sahibidirlr. (Amma beyt
etdikdn sonra mn tabe olmaq mcburiyytinddirlr.)11
1
Fth, ay 10
Nhl, ay 91
3
Fth, ay 18
4
Tfsir Qumi, c.2, sh.315
5
shih-Mslim, hdis 1760
6
Mumthin, ay 12
7
Tuhful-Uqul, sh.457
8
9
10
11
l-rad, c.1, sh.243
2
113
935.mam li () Tlh v Zbeyr il n n vuruurdun? sualnn cavabnda

buyurmudur:nki mniml olan beyti pozdular v mn tabe olan mminlri
ldrdlr.1
936.mam li ():Mn beyt etmk n glmnin trafna toplaan susuz dvlr
kimi vql trafma topladnz.2
1
2

l-rad, c.1, sh.260
114
55
Ticart
278.Ticart
Quran:
Ey iman gtirnlr! Qarlql razlqla ediln ticart istisna olmaqla bir-birinizin mallarn
haqsz yer yemyin v bir-birinizi ldrmyin. Hqiqtn Allah siz qar mrhmtlidir.1
Hdis:
937.mam li ():Ticart ilri il mul olun ki, ticart sizi baqalarnn malndan
ehtiyacsz edir. Allah-taala dz olan pe sahibini sevir.2
938.mam Sadiq ():Ticart etmk al artrar.3
279.Ticart etmmk
939.mam Sadiq ():Ticart etmmk al zifldir.4
940.mam Sadiq () geyim alveri il mul olan Maz ibn Ksir mnim zm gr
srvtim var v bazardan xmaq qrarna glmim dedikd buyurmudur: Bel olan
halda nzrin etibardan dck v he bir id sndn kmk istnilmyck.5
280.Ticartin qayda v rtlri
941.Allahn Peymbri (s):Alver edn xs be idn - slmdn, and imkdn, maln
eybini gizltmkdn, satanda triflmkdn v alanda pislmkdn kinmli, ks tqdird
(deyilnlri etmycyi tqdird) alveri trk etmlidir.6
942.mam li ():Qorxaq tacir ruzidn mhrum qalar, csartli tacirin ruzisi olar.7
943.mam li ():Ey tacirlr! Ticartin hkmlrini yrnin sonra ticart edin! Ticartin
hkmlrini yrnin sonra ticart edin! Ticartin hkmlrini yrnin sonra ticart edin!8
944.mam li ():Ey tacirlr! Qazanc v i balamamdan Allahdan xeyir dilyin,
alverd sad olmaqla Allahdan brkt axtarn, alclara yaxnlan, hlimlik zinti il
bznin, and imkdn kinin, yalan demkdn uzaqlan, zlm etmk v haqszlqdan
qorxun, mzlumlarla insaf v daltli davrann, slmin trafna frlanmayn v l v
kini kamil edin, camaatn haqqndan bir ey ksmyin v yer znd fsad trdn
olaraq dolamayn.9
945.mam Sadiq ():Ticart etmk istyn hr bir xs z dininin hkmlrini
yrnmlidir ki, halal haramdan se bilsin. z dininin hkmlrini yrnmdn ticart edn
xs bhlr (halal haraml mlum olmayan) bataqlna yuvarlanar.10
946.mam Sadiq ():Bir-biri il alver edn iki mslmandan biri peman olub iin
pozulmasn istyn zaman qar trf onun xahiini qbul ets, Allah Qiyamt gn onun
shv v xtalarndan ker.11
281.kid aldatmaq qadaandr
Quran:
1
Nisa, ay 29
3
4
5
6
7
8
9
10
11
Vsailu-i, c.12,sh.287, hdis 4
2
115
Vay halna kid v ld aldadanlarn! O kslrin ki, zlri xalqdan bir ey alan
zaman onu tam lb alar, xalq n ldkd v ya kdikd is onu skildrlr.1
Hminin mracit et:nam 152;Hud 84, 85; ura 181-183; r-Rhman 7-9
Hdis:
947.Allahn Peymbri (s):knd (mtrinin xeyrin) ar kin.2
948.mam Sadiq ():Trzi mtrinin xeyrin ar olmaynca mtrinin haqq
dnilmyckdir.3
282.Tacirlrin sdq vermy tviq edilmsi
949.Allahn Peymbri (s):Ey tacirlr! Alver zaman eytan v gnah yannzdadr.
Odur ki, al-veriinizi sdq il qardrn.4
283.Al-verid asanlq yaratmaq
950.Allahn Peymbri (s):Allah rhm etsin o bndy ki, al-verid, borcun verilmsi
v alnmasnda asanlq yaradr.5
951.mam li () mal satan bir kiiy tvsiy edrk buyurmudur: Allahn
Peymbrinin (s) bel buyurmasn eitdim: Gzt v asanlq yaratman z bir nv
mnftdir.6
284.n vurmaq
952.Allahn Peymbri (s):Ey li! Drd eyd n vurma: Qurbanln, kfnin v
qulun alnmasnda v Mkk sfrinin kiraysind.7
953.mam Baqir ():Mtri il n vur. nki ox pul vers d n vurmaq rahatlq
v xatircmliy sbb olur. Al-verid ziyana urayan n trif layiqdir, n d mkafata!8
285.n vuranla n vurmayan arasnda frq qoymamaq
954.mam Sadiq () malnn stn myyn bir qiymt qoyub onu n vurmayan
mtriy hmin qiymt, mal hmin qiymt almaq istmyn buna gr d n vuran
mtriy is mal artran xs barsind buyurmudur:gr hr ikisin v nc bir
xs (satanda) mal artrsa eybi yoxdur. Amma hmin miqdar mal o qiymt almaqdan
imtina edrk n vuran xs bel edir, n vurmayana etmyirs, mn bu cr ii
bynmirm.lbtt, maln hamsn bir yerd topdan satsa bu istisnadr.9
286.Mminin mmindn qazanc gtrmsi
955.mam Sadiq ():Mminin mmindn qazanc gtrmsi slmdir, bu istisna il ki,
mal yz dirhmdn artq qiymt alm olsa, bu halda hmin maln qiymtinin stn
gndlik yemyin miqdar qdr artr. Yaxud da (mmin mmindn ald mal) ticart
etmk n alm olsun ki, onda onlardan qazanc gtrmk olar. Amma (hr halda) birbirinizl mlayim v mehriban davrann.10
956.mam Sadiq () mminin mmindn qazanc gtrmsinin slm olmas barsindki
rvaytl bal buyurmudur:Bu haqqn hakim olduu v biz hl-beytin Qaim imam qiyam
edn zaman ndr. Bu gn is (hmin ii grmyin) eybi yoxdur.11
287.Yaramaz v pis mlli tacirlr
957.Allahn Peymbri (s):Tacirlr yaramaz adamlardrlar. (Peymbr) dedilr:Ey
Allahn Peymbri, mgr Allah al-verii halal etmyib? Buyurdu:Bli, amma bu tayfa
alver edn zaman yalan danr v and imkl gnah edir.12
1
Mtffifin, ay 1-3
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
2
116
958.Knzl-ummal:mam li () bazara glr v z yerind dayanb buyurard:Salam

olsun siz ey bazar hli! Allahdan qorxun v and imyin! nki and imk mal
rvnqlndirir v brkti aradan aparr. Dz alb dz verni istisna olmaqla, tacirlr
yaramaz adamlardr!1
288.Tacirin doru danma
959.Allahn Peymbri (s):Doru danan v doru ml sahibi olan mslman tacir
Qiyamtd hidlrl bir yerd olar.2
960.Allahn Peymbri (s):Doru danan tacir Qiyamtd rin klgsinin altnda
olacaqdr.3
961.Allahn Peymbri (s):Allah nfr(in zn) baxmayacaq: z maln
yalandan triflyn.4
289.And imkl mal triflmk
962.mam li ():Ey dllallar! Az and iin! nki bu i maln satlmasna sbb olsa da,
(hqiqi) xeyir v mnfti aradan aparar.5
963.mam Sadiq ():Allah-taala maln and imkl satan xs nifrt edr.6
290.Axirt ticarti
Quran:
Ey iman gtirnlr! Siz el bir ticart yolu gstrimmi ki, o sizi iddtli zabdan xilas
etsin? (O bundan ibartdir:) Allaha v Onun Peymbrin iman gtirin v Allah yolunda
mal v cannzla cihad edin. gr bilsniz, bu sizin n daha xeyirlidir.7
Hdis:
964.Allahn Peymbri (s):Gzn grn v qlbin yatan hr bir eyi Allaha gr
knara qoy. Budur axirt ticarti. nki Allah buyurub:Sizd olan tknr, Allah
drgahnda olan is bdidir.8
965.Allahn Peymbri (s):Dnya taciri zn v maln thlky atr, axirt taciri is
qazanc v mnft gtrr. Onun ilk qazanc nfsi, ondan sonra is uca Cnnt!9
966.mam li ():Saleh ml kimi ticart, savab kimi qazanc yoxdur.10
967.mam li ():n ox qazanc dnyan verib axirti alan xs ld edib.11
968.mam li ():Kim zn Cnntdn baqa bir qiymt satsa drdi-sr db.12
969.mam li ():Kim Allaha itati z mal ets, ticart etmdn qazanclar ona trf
glr.13
291.Ticart mmini Allah zikr etmkdn v yada salmaqdan yayndrmr
Quran:
O kslr ki, n ticart, n al veri onlar Allah zikr etmkdn, namaz qlmaqdan v
zkat vermkdn yayndrmaz. Onlar qlblrin v gzlrin haldan-hala dcyi bir gndn
qorxarlar.14
Hdis:
970.Fiqhur-Rza () kitabnda:Qazanc v ticartl mul ikn namazn vaxt atan
zaman alverin sni namazdan saxlamasn. nki Allah bzilrini bu cr vsf edrk
triflyib:O kslr ki,.. yayndrmaz Onlar tacir olublar. Amma namazn vaxt atan kimi
1
3
4
5
6
7
Sff, ay 10, 11
8
9
10
11
12
13
14
Nur, ay 37
2
117
qazanc v alverdn l krk namaza durardlar. Onlarn muzd v mkafat ticart

etmyib namaz qlanlardan ox idi.1
292.Ticart v din
971.mam li ():Dinini z dkan etmi xsin dinindn pay, el hmin yediyidir.2
972.mam li ():Axirt mli il dnya (mal) axtaran xs z mqsdindn daha da
uzaqlaar.3
1
2
3

Tuhful-Uqul, sh.223
118
56
Tvb
293.Tvb
Quran:
Bndlrinin tvbsini qbul edn, gnahlar balayan v sizin n etdiyinizi biln
Odur.1
973.Allahn Peymbri (s):Tvb kemid olanlarn stn rtr.2
974.Allahn Peymbri (s):Gnahndan tvb etmi xs gnah etmmi xs
kimidir.3
975.mam li ():Tvb gnahlar tmizlyr v qlbi yuyar.4
294.Tvb ednin mqam
Quran
Allah tvb ednlri v pak olanlar sevir.5
Hdis:
976.Allahn Peymbri (s):Allah yannda tvb etmi mmin kii v mmin qadndan
sevimli he n yoxdur.6
977.Allahn Peymbri (s):Adm vladnn hams shv v xta edir, xta ednlrin n
yaxs tvb ednlrdir.7
978.Allahn Peymbri (s):Hqiqtn Allahn z bndsinin tvb etmsindn sevinci
ua olmayann ua olduqda, bir ey itirn ksin itirdiyini tapdqda v susuz xsin su
tapan zaman duyduu sevincdn oxdur.8
295.Tvb ednlr
Quran:
Tvb, ibadt v kr-sna ednlr, oruc tutanlar, ruku v scd ednlr.9
Hdis:
979.Allahn Peymbri (s):Tvb etmi xsin drd niansi var: mli yalnz Allaha
gr xalisldirmk, batili trk etmk, haqqa ballq v yaxla hrislik.10
980.mam li () tvb ednlrin vsfind buyurmudur:Gnah aaclarn gz v
qlblrinin qabanda basdrblar v onlar pemanlq suyu il suvarblar. Bu aaclar
onlara salamatlq bar verib v arxasnca razlq v kramt gtirib.11
981.mam Sccad () mnacatlarnn birind: Bizi o kslrdn et ki, nfsi istklrin
od prdsini tvb ya tkmkl ksiblr v nadanlq qablarn hyat suyunun zlal il
yuyublar.12
296.Tvbnin qbul olunmas
1
ura, ay 25
3
4
5
Bqr, ay 222
6
7
d-durrul-Mnsur, c.1, sh.626
8
9
Tovb, ay 112
10
Tuhful-Uqul, sh.20
11
12
2
119
Quran:
Bndlrinin tvbsini qbul edn, gnahlar balayan.Odur1
Hdis:
982.mam li (): Tvb (etmk uuru) verilmi xs onun qbul edilmsindn mhrum
edilmz v istifar (etmk uuru) verilmi xs is balanmaqdan mhrum qalmaz!2
297.Tvb n vaxt qbul edilir?
Quran:
Gnah ilr grmkd davam edrk lm yetin anda mn indi tvb etdim
deynlrin v kafir olaraq lnlrin tvbsi qbul olunmaz.3
Hdis:
983.Allahn Peymbri (s):Kim (zab) mahid etmmidn qabaq tvb ets, Allah
onun tvbsini qbul edr.4
984.mam Baqir () li il boazna iar edrk buyurmudur:Can bura atanda alim
v bilnin tvbsi (tvb etmy bir yolu) yoxdur, amma nadann var.5
985.mam Rza () Allah-taala n n Fironu iman gtirmsin v Onun birliyini iqrar
etmsin baxmayaraq suda batrd? sualnn cavabnda buyurmudur:nki o zab
mahid edn zaman iman gtirdi, zab mahid edn zaman iman gtirmk is qbul
edilmz.6
298.Peman olmaq bir nv tvbdir
986.Allahn Peymbri (s):Pemanlq tvbdir.7
987.mam li ():Gnahdan peman olmaq istifardr.8
988.mam li ():Qlbin peman olmas gnahn stn rtr.9
299.Smimi etiraf
Quran:
Digr bir dst gnahn etiraf etdi ki, onlar yax bir ml il pis bir mli bir-birin
qardrmlar. Ola bilr ki, Allah onlarn tvblrini qbul etsin.10
Hdis:
989.mam li ():z gnahn etiraf edn gnahkar, z mli il ynn itatkardan
daha yaxdr.11
990.mam Baqir ():Vallah, gnah etiraf edn xsdn baqa he ks ondan
qurtulmaz.12
991.mam Baqir ():Vallah, Allah-taala insanlardan yalnz iki ey nemtlrini daha da
artrmaq n onlara gr kr etmlrini v gnahlarn balamaq n gnahlarn
etiraf etmlrini istyib.13
300.Tvbnin stunlar
Quran:
Hr ks zlmndn sonra tvb ets v zn dzlts Allah onun tvbsini qbul
edr. Hqiqtn Allah balayan v rhm edndir.14
bhsiz ki, Mn tvb edib iman gtirni v yax ilr grb sonra doru yolu tutan
ox balayanam.15
1
ura, ay 25
3
Nisa, ay 18
4
5
l-Kafi, c.2, sh.440,hdis 3
6
Biharul-nvar, c.6,sh.23,hdis 25
7
8
9
10
Tovb, ay 102
11
12
13
14
Maid, ay 39
15
Ta-ha, ay 82
2
120
Hdis:
992.mam li ():Tvb drd stun - qlbd pemanlq (keirmk), dil il balanma
istmk, bdn zvlri il ml etmk v (gnaha) qaytmamaq qrar zrind
dayanmdr.1
993.l-Kafi:Nx tayfasnn byklrindn biri olan Vhb ibn bdi Rbbih deyir:mam
Baqir () dedim:Mn Hccacn zamanndan indiy kimi vali olmuam, mnim tvbm
qbul olar? Hzrt susdu. Mn szm bir d tkrar etdim. Hzrt buyurdu:Xeyr, yalnz
bu istisna il (tvbn qbul ola bilr) ki, hr bir haqq sahibinin haqqn zn qaytarasan.2
301.Tvbnin nvlri
994.Allahn Peymbri (s):Hr bir gnah n (ona uyun) bir (trzd) tvb et, gizli
gnah n gizli tvb v akar gnah n akar tvb!3
302.Smimi v xalis niyytl tvb
Quran:
Ey iman gtirnlr! Allaha smimi-qlbdn v xalis niyytl tvb edin.4
Hdis:
995.Allahn Peymbri (s):Smimi-qlbdn v xalis niyytl edilmi tvb etdiyin
gnahdan peman olman, Allahdan balanma dilmyin v bir d he vaxt ona
qaytmamandr.5
996.mam Hadi () smimi-qlbdn edilmi xalis tvb barsindki sualn cavabnda
buyurmudur:Smimi v xalis tvb batinin zahir kimi v (htta) ondan da yax
olmasdr.6
303.Tvbni txir salmaq, gecikdirmk
997.mam li ():Gnah edn zaman tvb il onun mhvin tls.7
998.mam li ():Tvb iini sabaha saxlayan ks lmn hcumu il ox byk thlk
qarsndadr.8
999.mam Cavad ():Tvbni txir salmaq aldanmaq v qfltdir, bu gn-sabah etmk
is aqnlq v mttlilik!9
304.Tvbdn daha asan
1000.sa Msih ():Camaata borclu olmayan ks, borclu olub borcunu
vaxtnda
qaytaran ksdn d daha rahat v qmi azdr. Hminin gnah etmyn ks, gnah edib
htta smimi qlbdn xalis tvb edn v Allaha trf qaydandan daha rahat v
xatircmdir.10
1001.mam li ():Gnah etmmk tvb(nin qbul olunmasn) istmkdn daha
asandr.11
305.Allah-taalann tvb edn xsin eyblrinin stn rtmsi
1002.mam li ():Kim (Allaha trf) qaytsa Allah da ona (trf) qaydar v onun bdn
zvlrin v yerin hr bir parasna onun abrn qorumaq, eyblrinin stn rtmk v
mllri qoruyan mlklrin onun barsind yazdqlar gnahlarn onlarn yadlarndan
xarlmas mr edilr.12
1

3
4
Thrim, ay 8
5
6
7
8
9
Tuhful-Uqul, sh.456
10
Tuhful-Uqul, sh.392
11
12
2
121
306.Pis mllrin yax mllr evrilmsi

Quran:
Ancaq tvb edib iman gtirn v yax ilr grnlrdn baqa! Allah onlarn pis
mllrini yax mllr evirr. Allah balayan v rhm edndir.1
Hdis:
1003.mam Sadiq ():Allah-taala Davud peymbr (la nbiyyina v alihi v leyhisslam) vhy etdi ki:Ey Davud! Mmin bndm gnah ets v sonra hmin gnahdan z
dndrrk tvb ets v onu xatrlayan zaman Mndn hya ets onu balayar, hmin
gnah mllri qoruyub saxlayan mlklrin yadndan xarar v onu yaxla evirrm.
Mnim bu idn he bir kincyim yoxdur. nki Mn mehribanlarn n mehribanyam.2
307.Allahn vzin hkm xarmaq
1004.Allahn Peymbri (s):mmtimdn vay o kslr ki, Allahn vzin hkm
xarrlar. O kslr ki deyirlr:Filanks Cnntlikdir, filaniks Chnnmlik.3
1005.Allahn Peymbri (s):Gnlrin birind bir kii dedi:Vallah, Allah filanksi
balamayacaq.
Onda
Allah-taala
buyurdu:Bu
kimdir
ki,
Mnim
filanksi
balamayacama and iir? Mn hmin xsi baladm v ikincinin (saleh) mlini Allah
filanksi balamayacaq dediyin gr batil v pu etdim.4
1
2
3
4
Furqan, ay 70
122
57
Thmt
308.Thmt
1006.mam Sadiq ():Mmin z (mmin) qardana thmt vuran zaman iman onun
qlbind duz suda ridiyi kimi riyr.1
1007.mam Sadiq ():Kim z din qardana thmt vursa, onlarn arasnda hrmt
qalmaz.2
309.Thmt sbb olan yerlr getmk qadaandr
1008.Allahn Peymbri (s):Thmt n layiqli xs thmtli adamlarla yoldalq edn
ksdir.3
1009.mam li ():Thmt sbb olan v barsind pis gmanlar ediln mclislr(
getmk)dn kin. nki pis dost z yoldan aldadr.4
1010.mam li ():Thmt sbb olan yerlrd dayanan ks onun barsind pis
gmana dn xsi mzmmt etmmli, qnamamaldr.5
1011.mam li ():Pis yerlr get-gl edn xs pis gman v thmt mruz qalar.6
1
2
3
4
5
6

mali-Sduq , sh.28, hdis 4
123
58
Savab
310.Savab
1012.mam li ():Snin mlinin savab mlin zndn stndr.1
1013.mam li ():Axirtin savab v mkafat dnyann ziyyt v tinliklrini yaddan
xarr.2
1014.mam li ():Eyb v nqsan siftlrdn pak v uzaq olan Allah bndlrini z
qzb v zabndan saxlamaq v z Cnntin trf svq etmk mqsdi il Ona itat
ednlr n savab v mkafat, Ona itatsizlik ednlr n is cza myynldirdi.3
1015.mam li ():mlin savab onun ziyyt v zhmti qdrdir.4
311.n byk savab
1016.mam li ():n byk savab insafn savabdr.5
1017.mam li ():Cihadn savab n stn savabdr.6
1018.mam li ():ki eyin fv etmk v daltin savabnn- llmsi v kilmsi
qeyri mmkndr.7
312.Filan iin savab var eidn ks
1019.mam Baqir ():Kim Allahn (hanssa) bir mlin yerin yetirilmsin savab
vermsini eits v o savab ld etmk n hmin ii yerin yetirs, hdis o eitdiyi kimi
olmasa da, ona hmin savab verilckdir.8
1
2
3
4
5
6
7
8

Nhcl-Bla, hikmt 368
124
59
nqilab
313.rqd Mehdinin zhurundan qabaq slam inqilabnn olmas
1020.mam li ():rqd camaat qiyam edck v Mehdinin hakimiyytin rait
yaradacaq.1
1021.Abdullah:Peymbrin yannda oturmuduq v Qureydn olan bir ne gnc
oradan kedi. Peymbrin rngi dyidi. Dedik:Ey Allahn Peymbri! Biz hmi sizin
znzd xoaglmz v narahatedici bir hal grrk. Buyurdu:Biz el bir ailyik ki, Allah
bizim n dnyann yerin axirti seib. Mndn sonra mnim bu hli-Beytim bla,
didrginlik v srgn dar olacaq, o vaxta kimi ki, burdan li il rq iar etdi bir
qvm qara bayraqlarla qiyam edck. Onlar haqq tlb edrlr, amma haqq, onlara
verilmz. Onlar bir daha haqq tlb edrlr, amma yen d onlara vermzlr. Sonra dy
v mqavimt l atarlar v nhayt onlarn istdiklrini verrlr. Amma onlar onu mnim
hli-Beytimdn dnyan aznlq v daltsizlikl dolduu kimi daltl dolduran bir kiiy
vern kimi qbul etmzlr. Kim hmin qvm grs htta qarn zrind srnmkl olsa
bel onlara birlsin.2
314.cmlrin inqilabda rolu
1022.Allahn Peymbri (s) (rblr xitab edrk) farslar barsind buyurmudur:Siz
Qurann nazil olmasnn stnd onlarla vurudunuz. Dnya sona atmam, onlar da
Qurann tvili stnd sizinl vuruarlar.3
1023.Allahn Peymbri (s):Mtlq mr be mruf v nhy z mnkr edin. Yoxsa Allah
cmi sizin stnz gndrck. Onlar sizin boyunlarnz vuracaq, qnimtlrinizi yeyck
v qorxmaz irlr olacaqlar.4
1024.mam li ():Sanki cmi Kuf mscidind adr qurmu v Quran camaata nazil
olduu kimi yrdn grrm.5
315.Qum hrindn inqilab

1025.mam Sadiq ():El bir dvr glck ki, Qum hri v onun halisi digr insanlara
dlil olacaq. Hmin dvr bizim Qaimimizin () qeyb kilmsindn Onun zhuruna kimi
olacaq dvrdr. gr bel olmasayd yer z hlini udard. Mlklr blalar Qum hrindn
v onun halisindn uzaqladracaqlar. Hans zalm onlar bard pis fikr ds, zalmlar
mhv edn onu mhv edck.6
1026.mam Sadiq () ffan Bsriy buyurmudur:Bilirsn, n n Qum deyiblr?
(ffan deyir ki,) rz etdim:Allah, onun Peymbri v siz daha yax bilirsiniz.
Buyurdu:Qumu ona gr Qum adlandrblar ki, orann halisi Mhmmd hli-Beytinin
Qaiminin (salavatullah leyh) trafna toplaacaq, onunla birg qiyam edck v onun
yolunda mqavimt gstrib kmyin atacaq.7
1027.mam Kazim ():Qum halisindn bir kii insanlar haqqa dvt edck v onun
trafna dmir paralar tk insanlar toplaacaq. Tufanlardan titrmyck, vurumaqdan
1
2
3
4
5
6
7

125
usanmayacaq v qorxu-hrk bilmycklr. Onlar Allaha tvkkl edrlr v (gzl) aqibt

d prhizkarlarndr.1
1028.Biharul-nvar:ilrdn biri deyir:mam Sadiqin () yannda oturmuduq v o
Hzrt onlardan birincisinin vaxt glnd stlrin bndlrimizdn bir dst gcl
cngavrlr gndrdik. Onlar htta evlrinin iind bel vurudular v bu vd artq yerin
yetirildi aysini oxudu. Dedik:Sn fda olaq, bunlar kimlrdir? df buyurdu:And
olsun Allaha, onlar Qum hlidirlr!2
1
2

126
60
Cbr
(Aln yazs)1
316.Cbrin shv olmas

1029.mam li () cbrin shv olmas bard buyurmudur:gr bel olsayd, onda
savab v cza, (yax ilr grmy) mr (etmk) v (pis ilrdn) kindirmk v irkin
mllrdn kindirmk bs i evrilrdi. Vd v thdid mnasn itirr, pis ml sahibi
qnanmaz v xeyir ml sahibi tviq edilmzdi. Htta, yax ml sahibi mzmmt bd
ml sahibindn, irkin ml sahibi is savab v mkafata yax ml sahibindn daha
layiq olard. Cbr qidsi btprstlrin v Rhman olan Allahn dmnlrinin szdr.2
1030.mam Sadiq ():Sbbin gr bndni qnaya bildiyin hr bir ey onun z ii,
bndni sbbin gr qnaya bilmdiyin hr ey Allahn iidir. Allah-taala bndsin:N
n itatsizlik etdin? N n gnah etdin? N n rab idin? N n zina etdin?
buyurur.Demli bunlar bndnin iidir. Lakin Allah bndy N n xstlndin? N n
boyun qsadr? N n drin adr? N n drin qaradr? demir. nki bu ilr Allahtaalann ilridir.3
1031.mam Kazim ():Gnahlar barsind yalnz frziyy mvcuddur: Onlar ya Allah
trfindndir (lbtt, bu bel deyil). Bel olan halda, Allaha bndni etmdiyi ey gr
zab vermk yaramaz. Yaxud, hm Allah v hm d bndnin hr ikisinin trfindndir
(lbtt, bel d deyil). Bu halda da, gcl rikin zif rikin zlm etmsi rva deyil.
Yaxud da bndnin z trfindndir (lbtt, bu beldir). Bel olduqda, Allah onu
balasa z byklk v comrdliyin gr balam, cza vers bndnin z gnahna
gr czalandrmdr.4
317.N cbr, n d tfviz!5
1032.mam Baqir v imam Sadiq ():Allah yaratdqlarna qar o qdr mehribandr ki,
onlar gnah ilr mcbur edib, sonra onlara buna gr zab vermz. Hminin, Allah o
qdr qdrtlidir ki, Onun bir eyi istmsi v hmin eyin olmamas qeyri-mmkndr.
Rvayti nql edn deyir: O Hzrtdn sorudular:Mgr cbr v qdr (ixtiyar il tfviz)
arasnda nc bir drc var? Buyurdu:Bli! Yerl gy arasndak fzadan da geni olan
bir drc!6
1033.mam Sadiq () Mfzzl ibn mr trfindn nql olunan bir rvaytd
buyurur:N cbrdir, n tfviz, bunlarn ikisinin arasnda olan bir idir. Sorudum:Bu iki
iin arasndak i ndir? Buyurdu:Msln, sn gnah edn bir kiini grrsn v onu
hmin idn kindirirsn. Ancaq, hmin xs bunu qbul etmir, sn onu zbana
buraxrsan v hmin gnah edir. Demli, snin yasaqlarn saymadna gr onu zbana
buraxdn n ona gnah etmyi mr etdiyini demk olmaz!7
318.Allah yaxlqlara daha ox layiqdir
1034.mam Rza ():Allah-taala buyurdu:Ey Adm vlad! Sn Mnim istyiml istyir,
vacib etdiklrimi Mnim nemtlriml Mnim n yerin yetirir, Mnim qdrtiml Mn
Cbrdn mqsd icbar v mcburiyytdir. Bu klm slam maarifi ensiklopediyasnda hmin mnada azadln
antonimi kimi termin klind ildilir.
2
3
4
5
Tfviz d slam maarifi terminlrindn biridir v mnas bndnin ilrinin tam kild onun zn hval
edilmsidir.
6
7
127
qar itatsizlik v gnah etmy qadir olursan. Mn sni eidn v grn yaratdm. Mn
yax ilrin sndn daha layiqm v sn pisliklr daha ox layiqsn.1
319.Cbrilr v Qdrilr2
1035.mam Sadiq ():Kim Allahn z bndlrini gnah ilr mcbur etmsini v ya
onlarn boynuna gclrindn artq vzif qoymasn dns, belsinin ksdiyindn
yemyin, hadtini qbul etmyin, arxasnda namaz qlmayn v zkatdan ona bir ey
vermyin.3
1
2
3

Qzav-qdri inkar edrk hr bir ksin z mlind azad olmasn deyn firq.
128
61
Qddarlq
320.Qddarln pislnilmsi v qddarlarn sifti
1036.Allahn Peymbri (s):La ilah illllah demkdn boyun qaran hr ks haqqa
qar xan qddardr.1
1037.Allahn Peymbri (s):Qiyamtd qddarlar v tkbbrllr mhr qarqa
klind glcklr v Allah yannda xar, dyrsiz olduqlar n camaat onlar tapdayb
zck.2
1038.mam li ():Zorba tbitli adamn mli pak v ynmli deyil.3
1039.mam li ():Mniml zorba adamlarla danlan kimi danmayn v mndn tez
sbln hakimlrdn kiniln kimi kinmyin. Mniml sni rftar etmyin.4
1040.mam Sadiq ():Qiyamt gn Allaha n uzaq insanlar qddarlar olacaq.5
321.Qddarlarn aqibtlrinin pis olmas
1041.mam li ():Kim qddarlq ets sndrlar.6
1042.mam li ():Kim qddarlq ets Allah onu xar edib alaldar.7
1043.mam li ():Allahn bndlrin qar qddarlqdan kin. nki, Allah qddarlq
yolunu tutan hr ksi sndrar.8
1
2
3
4
5
6
7
8

Nhcl-Bla, xtb 216
129
62
Qorxaqlq
322.Qorxaqlq
1044.mam li ():Qorxaqlq atmazlqdr.1
1045.mam li ():Qorxaqlq, hrislik v simiclik eyb v nqsan kimi siftlrdn pak,
uzaq olan Allaha qar bdgmanlqdan yaranan pis xisltlrdir.2
1046.mam li ():Qorxaqlqdan uzaq olun ki, o, ar v nqsandr.3
1047.mam li ():ox qorxaq olmaq ruhun acizliyi v yqinin sstlyndndir.4
1048.mam Hsn () qorxaqlq ndir? sualnn cavabnda: Dosta qar csartli
olmaq v dmnin qabandan qamaq.5
323.Qorxaq v mharib
1049.Allahn Peymbri (s): Qorxan iki cr v savab var.6
1050.mam li ():Tez qaacana gr qorxan mhariby getmsi rva deyil.
ksin, n il vurumaq istmsin baxmal v onu baqasnn ixtiyarna vermlidir. Bel
olan halda hmin dynn cr v savab qdr savab qazanar v onun (dynn)
crindn d he n azaldlmaz.7
1
2
3
4
5
6
7
Nhcl-Bla, hikmt 3
Tuhful-Uqul, sh.225
130
63
Mbahis
324.Pislnilmi mbahis
Quran:
nsanlarn bzisi he bir elmi olmadan Allah bard mbahis edir v inadkar eytana
tabe olur.1
Allahn aylri bard yalnz kafirlr mbahis edrlr. Odur ki, onlarn hrlrd
gzib-dolamas sni aldatmasn.2
Hminin mracit et: Ali-mran 66; raf 71; nfal 6; Khf 54, 56; Mrym 97; Hcc 8,
9, 68; Furqan 50; ura 35; Zuxruf 57.
Hdis:
1051.Allahn Peymbri (s):Mbahis v hctlmy arxalananlardan baqa he bir
qvm yolunu azmad.3
1052.mam li ():Mbahis etmkdn kinin. nki, mbahis (insana) kk v
trddd gtirr.4
325.Gzl v byniln mbahis
Quran:
nsanlar hikmtl, gzl yd-nsihtl Rbbinin yoluna dvt et, onlarla n gzl
kild mbahis et. Hqiqtn, Rbbin yolundan azanlar da, doru yolda olanlar da daha
yax tanyandr.5
Hdis:
1053.Allahn Peymbri (s):Bizik, Allahn dinind mbahis ednlr!6
1054.mam skri ():mam Sadiqin () hzurunda sz dind mbahis etmk,
Peymbrin (s) v msum imamlarn () (mslmanlar) bu idn kindirmlrindn
dr. Hzrti Sadiq ():Mbahis etmk btnlkl pislnilmyib, gzl olmayan sulla
mbahis etmk qnanb.7
1
2
3
4
5
6
7
Hcc, ay 3
Mumin, ay 4
Nhl, ay 125
131
64
Tcrb
326.Tcrb
1055.mam li ():Tcrblr qazanlan elmlrdir.1
1056.mam linin () ziz oluna tvsiyysindn: Qlbin dalamam v fikrin (baqa
eylr) mul olmam sn db yrtmy baladm ki, mhkm dncnl tcrb
ednlrin axtarb snaqdan keirdiklri ey z tutasan v bellikl, d, axtarman ziyyti
snin zrindn gtrlsn v tcrb etmkdn azad olasan.2
1057.mam li ():lri tcrbdn xarmayan aldanar.3
1058.mam li ():Kim dzgn tcrb yrns lm-itimlrdn salamat xar,
tcrblrdn ehtiyacsz olmaa alansa ilrin sonunu grmz.4
1059.mam li ():nsann dblndirilmsi v tnbehi n tcrblr kifayt edr.5
1060.mam li ():nsann fikir v dncsi onun tcrbsi qdrdir.6
1061.mam Sadiq (): ..Tcrbsi az olan zbana xs he vaxt he yerd
rhbrliy tamah salmamaldr.7
327.Tcrb v al
1062.mam li ():Al elm v tcrb il artan urdur.8
1063. mam li ():Al tcrblri yb qorumaqdr.9
1
2
3
4
5
6
7
8
9

Tuhful-Uqul, sh.70
urrul-Hikm, hdis 8040-8680
132
65
Dzmszlk edib fryad qoparmaq
328.Dzmszlk edib fryad qoparmaqdan kindirmk
Quran:
Hqiqtn insan ox sbrsiz v dzmsz yaradlmdr. Ona bir pislik z vernd
dzmszlk edrk fryad qoparar. Ona bir xeyir nsib olduqda is xsislik edr.1
Hdis:
1064.Allahn Peymbri (s):Allah iki ss- msibt vaxt qoparlan vay-ivn, adlq
zaman is al-ara- nifrt edir:2
1065.mam li ():Dzmszlk edib fryad qoparmaqdan kin. nki, o midi ksr,
ii zifldr v qm-qss gtirr. Bil ki, iki x yolu var: Ya tinliyin arsi var v onun
arsini tapmaq lazmdr, ya da ki, arsi yoxdur v onda da, sbr etmk lazmdr.3
1066.mam li ():Dzmszlk edrk fryad qoparmaa sbrl qalib glin. nki,
dzmszlk edrk fryad qoparmaq cri aradan aparar v msibti daha da bydr.4
1067.mam linin () Sffeyn dynd lnlr gr qadnlarn fryad v ivn
qoparmalarn eidrkn buyurduqlarndan:Qadnlarnz eitdiyim bu alama ssi il
sizlr hakim olub? N n onlarn bu nal v fryadlarnn qarsn almrsnz?5
1068.mam Baqir ():Dzmszlyn n pisi vay-ivn etmk, baa v siny vurmaq,
sa yolmaqdr. A deyn xs sbrliliyi trk etmidir.6
1069.mam Kazim ():Msibt sbr edn n bir, dzmszlk edn n is ikidir.7
1
2
3
4
5
6
7
Maric, ay 19-21
Tuhful-Uqul, sh.40
Nhcl-Bla, hikmt 322
Mskkinul-Fuad, sh.99
Tuhful-Uqul, sh.414
133
66
vz
329.vz
Quran:
Gylrd v yerd olanlarn hams Allahndr ki, O, pislik ednlr mllrinin czasn
versin, yaxlq ednlri is n gzl mkafatla mkafatlandrsn.1
Hdis:
1070.mam li ():Hr bir insan etdiyini grck v mlinin vzini alacaqdr.2
330.Yax ml sahiblrinin mkafat
O, n yetkin dvrn atdqda ona hikmt v elm verdik. Biz yax ilr grnlri bel
mkafatlandrrq.3
Biz ona xitab etdik:Ey brahim, sn yuxunu gerkldirdin. Biz yax ilr grnlri bel
mkafatlandrrq.4
331.Gnahkarlarn czas
Quran:
Hr ks Mnim yd-nsihtimdn z dndrs gzran tinlrBiz hddi
aanlar v Rbbinin aylrin iman gtirmynlri d bel czalandrrq. Axirt zab is
bhsiz ki, daha iddtli v daha davamldr.5
Hqiqtn, buzova prsti etmi kslr tezlikl z Rbbinin qzbin dar olacaq v
dnya hyatnda zlil v xar olacaqlar. Biz yalan uyduranlar bel czalandrrq.6
Onlarn altlarnda Chnnm odundan yataq v balarnn stnd (el hmin oddan)
rtklr vardr. Biz zalmlar bel czalandrrq.7
1
2
3
4
5
6
7
Ncm, ay 31
Yusif, ay 22
Saffat, ay 104, 105
Ta-ha, ay 124, 127
raf, ay 152
raf, ay 41
134
67
Arayb axtarmaq
332.Camaatn eyblrini arayb-axtarmaq qadaandr

Quran:
Ey iman gtirnlr! Znn v gmanlarn oxundan kinin. nki gmanlarn bzisi
gnahdr. (Bir-birinizin eybini, sirrini) Arayb-axtarmayn, bir-birinizin qeybtini etmyin.
Mgr sizdn kims lm qardann tini yemy raz olarm?! Hmin i ikrahla baxdnz.
Allahdan qorxun. Hqiqtn Allah tvblri qbul edn v mehribandr.2
Hdis:
1071.Allahn Peymbri (s):Znn v gmandan uzaq olun. nki, gman n yalan
szdr. Camaatn szlrin qulaq asmayn v onlarn nqsanlarn arayb-axtarmayn.3
1072.Allahn Peymbri (s):Mn camaatn qlbini yarb v onlarn batinlrini amaq
mr olunmayb.4
1073.Allahn Peymbri (s):Mslmanlarn shv v xtalarn axtarmayn. nki, kim
qardann xtalarn arayb-axtarsa, Allah hmin xsin shv v xtalarn axtarar. Allah da,
eyblrini arad kimsni htta, z evinin iind olsa bel rsvay edr.5
1074.Allahn Peymbri (s):xlaqsz qadndan kimlrin onunla pozun i grmsini
sorumayn. nki, belsi rahatlqla pozunluq etdiyi kimi gnahsz mslman da rahatlqla
bdnam edr.6
1075.mam Sadiq ():nsanlarn dinini tfti edib aradrma ki, dostsuz qalarsan!7
1076.Saur l-Kndi:mr ibn Xttab Mdind gec gzintisin xmd. Evlrin
birindn bir kiinin mahn oxuduunu eitdi. Evin hasarna xb dedi:Ey Allahn dmni!
El bilirsn, Allah sn gnahkarn (eyblrinin) stn rtck?! Hmin kii dedi:Ey
mminlrin rhbri! Sn d mnim barmd artq danma! gr mn bir gnah
etmims, sn gnah trtmisn:
Allah-Taala (eyblri) arayb axtarmama buyursa da, sn aradrrsan. Hminin
buyurub ki, evlr qaplardan daxil olun, amma sn hasarn stn xmsan. Allah-taala
Baqalarnn evlrin sahiblrindn icaz almadan v onlara salam vermdn girmmyi
buyursa da, sn mnim evim icazsiz daxil olmusan. mr dedi:gr sni balasam
bu ilrdn l krsnmi? Hmin kii dedi:Bli. mr onu balad v mnzilindn
xb onu rahat buraxd.8
333.Mharib zaman casusluun rva olmas
1077.mam Rza ():Allahn Peymbri (s) qoun gndrrkn onun bas haqda pis
gmanda olanda, znn inand adamlardan birini casus kimi onunla birg gndrrdi.9
334.Casusun hkm
1078.mam Sadiq ():Casus v xbrini l keirdikd ldrmk lazmdr.10
335.Zahir sasnda hkm xarlan mqamlar
1
sas mtnd bu baln ad rbc tcsssdr-Bunun mnas gizli eylrdn danmaq v ilrin batinini
aradrmaqdr v adtn mnfi aradrmalar mnasn dayr.
2
Hucurat, ay 12
3
Shih-Mslim, hdis 2563
4
Knzul-Ummal, hdis 31597, 15035
5
6
Thzibul-Ehkam, c.10, sh.48, hdis 177
7
8
9
10
Mstdrkl-Vsail, c.11, sh.98, hdis 12518
135
1079.mam Sadiq ():nsanlar grk be halda: qyyumluq, evlilik, irs, heyvann

ksilmsi v ahid durmaqda zahiri hkm ml etsinlr. gr xsin zahiri dz v
inanmaa sas vern olsa, onun ahid durmas caizdir v batini aradrlmamaldr.1
68
Mclis
336.Mclislrin n rflisi
1080.Allahn Peymbri (s):Hr eyin rf v hrmti var, oturularn n rflisi is
z qibly olandr.2
1081.mam Sadiq ():Allahn Peymbri (s) ox vaxt z qibly oturard.3
337.Mclisd riayt olunmal ey
Quran:
Ey iman gtirnlr! Siz mclislrd yer vern deyildiyi zaman yer vern ki, Allah da
siz genilik versin. Qalxn deyilnd d qalxn!4
Hdis:
1082.Allahn Peymbri (s):Oturduun yerd hyaszlq v dbsizlik etm ki, bunun
nticsind camaat snin pis xlaqndan qamal olsun. Yannda biri oturan zamansa
baqas il pldama.5
1083.mam li () Peymbri (s) vsf edrkn buyurmudur: He vaxt grmdik ki, o
Hzrt yannda oturann qarsnda ayaqlarn uzatsn.6
1084.mam Baqir ():Sizlrdn biri qardann evin gedn zaman ev sahibinin dediyi
yerd otursun. nki, ev sahibi z evinin quruluunu qonaqdan daha yax bilir.7
1085.mam Sadiq ():Peymbr (s) bir ev gednd mclisin n aa yerind
oturard.8
338.Mclisin ba
1086.mam li ():Mclisin banda yalnz xislt malik olan xs sual soruulanda
cavab vern, baqalar dana bilmynd dana biln v mclisdkilrin xeyrin olan fikir
sylyn oturmaldr. Bu xisltlr malik olmayan v mclisin banda oturan xs
axmaqdr.9
1087.mam li ():Mclisin n yuxar yerin tlsm. nki, yuxar kildiyn yer, aa
endirildiyin yerdn daha yaxdr.10
1

3
4
Mcadil, ay 11
5
6
7
Qurbul-snad, sh.69, hdis 222
8
9
10
2
136
339.tirak edilmsi qadaan olunmu mclislr

Quran:
Kitabda siz nazil etmidir ki, Allahn aylrinin inkar edildiyini v onlara istehza
olunduunu eitdikd onlar baqa bir shbt balamayana qdr onlarla bir yerd
ylmyin.1
Hdis:
1088.mam li ():rab iiln sfrd oturmayn. nki, bnd lmnn n vaxt
atacan bilmir.2
1089.mam li ():Keidlrd oturmaqdan kin!3
1090.mam li ():Allaha v axirt gnn iman olan xs bh yaradan yerd
durmamaldr.4
1091.mam Sadiq () kitabda siz nazil etmidir ki.. aysi barsind
buyurduqlarndan: Mqsd budur ki, kims haqq inkar v tkzib edib, imamlar bard pis
szlr dansa, (v el ki, bunu eitdiniz) kim olmasndan asl olmayaraq onun yanndan dur
v onunla oturma.5
1092.mam Sadiq ():Mminin Allaha qar gnah v itatsizlik edildiyi v onun bu
vziyyti dyidir bilmdiyi mclisd oturmas rva deyil.6
340.Mclislr mantdir
1093.Allahn Peymbri (s):Mclislr mantdir v qardann sirrini fa etmk
xyantdir. Bu idn kin v yaxn qohumlarla ylmkdn (qohumluq tsbkeliyindn)
uzaq ol.7
341.Allah zikr olunan mclislrd itiraka tviq
1094.Allahn Peymbri (s):Cnnt balarnda gziin. Dedilr:Ey Allahn
Peymbri! Cnntin balar ndir? Buyurdu:Allahn zikr olunduu mclislr.8
1095.Allahn Peymbri (s):Mclislr qismdir: xeyri ox olan, salam v l. Xeyri
ox olan mclis Allahn zikr olunduu mclisdir. Salam mclis sakit mclisdir. l mclis
is onda batil ilrin grldy mclisdir.9
1096.mam li ():Allah zikr olunan mclislrd itirak et!10
1097.mam Sadiqin () Fuzeyl buyurduqlarndan: Bir-birinizl oturub shbt edirsiniz?
Dedim: Bli, sn fda olum. Buyurdu:Mn o mclislri sevirm. Ey Fuzeyl! Bizim iimizi
diri saxlayn. Bizim iimizi dirldn Allahn rhmti olsun! Ey Fuzeyl! Hr kim bizi yada
salb xatrlasa v ya kimin yannda xatrlansaq v onun gzndn milyin qanad boyda
ya xsa Allahn Peymbri (s) onun gnahlarn htta dnizin kpklrindn ox olsa bel
balar.11
342.Mclisdn duranda Allah zikr etmy tviq
1098.Allahn Peymbri (s):Oturman kffarsi Allahm! Sn pak v qsursuzsan!
Hmd-sna Sn mxsusdur! Sndn baqa bir tanr yoxdur! Ey mnim Rbbim, bala v
fv et mni! demkdir.12
1099.mam Sadiq ():Peymbr mclisdn qalxan zaman, htta orada az oturmu
olsayd bel iyirmi be df istifar edib Allahdan balanmasn dilrdi.13
Nisa, ay 140
3
mali-Tusi , sh.8, hdis 8
4
5
6
7
8
9
Nzhtun-Nazir, sh.20, hdis 49
10
11
12
13
2
137
138
69
Yoldalq
343.Kiminl yoldalq edk?
1100.Loman ():Oul! Alimlrl otur-dur v onlarla diz-diz otur! nki, Allah yer
gyn yamas il hyat bx etdiyi kimi qlblri d hikmt nuru il dirildir.1
1101.Allahn Peymbri (s):sann () hvarilri dedilr: Ey Allahn ruhu! Kiminl
yoldalq edk? Buyurdu:El insanla yoldalq edin ki, onu grmk Allah yadnza salsn,
shbti elminizi artrsn v mli sizi axirt hvslndirsin.2
1102.Allahn Peymbri (s):Yalnz alimlrin hzurunda oturun ki, onlar sizi be eydn
be ey kk v trddddn minliy, riyakarlqdan saf niyyt, dnyaya rbtdn
dnyadan qamaa, tkbbrdn tvazkarla v hiylgrlikdn xeyirxahla- dvt
edrlr.3
1103.Allahn Peymbri (s):Yoxsul tbitli olun v yoxsullar sevin, onlarla oturun v
onlara kmk edin. Varllarla yoldalqdan kinin, onlara rhm edin v mallarndan
gznz kin.4
1104.mam li ():Alimlrl otur ki, elmin artsn, trbiy v dbin gzllsin, ruhun
paklasn.5
1105.mam li ():Mdriklr yolda ol ki, aln kamillsin, ruhun ucalsn v nadanlq
sndn kb getsin.6
1106.mam li ():Yoxsullarla otur ki, (Allaha) kr etmyin artsn.7
1107.mam Sccad ():Pak insanlarla oturub-durmaq dzlk v tmizliy dvtdir.8
344.Yoldan haqq
1108.mam Sccad ():Oturub-durduun yoldann haqq: onunla mlayim v
mehriban olman, danan zaman onunla insafla davranman, yerindn yalnz onun
icazsi il durman, snin yannda baqa birisi oturanda snin icazn olmadan durub ged
bilmsi, xtalarn unutman, yaxlqlarn yadda saxlaman v ona yalnz xeyirli v yax
eylri demyindir.9
345.Nalayiq yoldalar
1109.Allahn Peymbri (s): xsl yoldalq etmk qlbi ldrr: nancibl
yoldalq etmk, qadnlarla shbtlmk v varllarla oturub-durmaq.10
1110.Allahn Peymbri (s):llrl yoldalq etmkdn kinin. Dedilr:Ey Allahn
Peymbri, hmin llr kimlrdir? Buyurdu:Var-dvlti onu mst edn varl.11
1111.mam li ():Nfsinin istklrinin ardnca gednlrl yoldalq etmk imann
unudulmas v eytann (insann yannda) hazr olmasna sbb olar.12
1112.mam Sadiq ():Bidt yaradanlarla dostluq v yoldalq etmyin ki, camaatn
gznd siz d onlardan biri olarsnz.13
1113.mam Sadiq ():Hkmdarlar v dnyaprstlrl yoldalq etmkdn kinin. Bu i
sizin dininizi aradan aparar, nifaq v ikizllk gtirr. Bu, ar v drman olmayan bir
1

Tuhful-Uqul, sh.44
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Nhcl-Bla, xtb 86
13
2
139
drddir. Hminin, daqlblilik yaradar v tvazkarl aradan aparar. z taylarnzla v

(cmiyytd) orta tbqdn olan insanlarla yoldalq edin ki, cvahir mdnlrini onlarn
arasnda taparsnz.1
70
Camaat
346.Allahn li camaatladr
1114.Allahn Peymbri (s):Ey insanlar! Birliy, btvly z tutun v
paralanmaqdan kinin.2
1115.Allahn Peymbri (s):Allahn li toplumun ba zrinddir. Toplumdan bir nfr
ayrlanda eytan onu canavar srdn ayrlm qoyunu ourlad kimi ourlayar.3
1116.Allahn Peymbri (s):Allahn li camaatladr.4
1117.Allahn Peymbri (s):Camaat v birlik rhmt, tfriq v paralanma is
zabdr.5
347.Camaatn mnas
1118.Allahn Peymbri (s) (Snin mmtinin camaat ndir? sualnn cavabnda):
Htta on nfr olmu olsalar bel, haqq olanlar6
1119.mam li () (Snn, bidt, camaat v tfriqnin mnas bard sualn
cavabnda): And olsun Allaha, snn hmin Mhmmdin snnsi, bidt ona zidd olan
eydir. And olsun Allaha, camaat htta az olsalar bel haqq hli il birlikd olmaq, tfriq
is htta ox olsalar bel batil hli il lbir olmaqdr.7
1
2
3
4
5
6
7

140
71
Cm
348.Cm gn
Quran:
And olsun hadt vern v hadt veriln.1
Hdis:
1120.Allahn Peymbri (s):Cm gn gnlrin aasdr v o Allah-taalann yannda
Qurban v Fitr gnndn d hrmtlidir.2
1121.mam li ():Hr cm gn z ail zvlriniz bir az tz meyv nbar edin ki,
cmnin glmsindn sevinsinlr.3
1122.mam Baqir (): Hm xeyir, hm d r cm gn ikiqat artar.4
1123.mam Baqir ():Cm gn sdq(nin savab) ikiqat artar. nki, cm gn
digr gnlrdn stndr.5
1124.mam Sadiq () (hmin aynin tfsirindn): hadt vern cm gn, hadt
veriln is rf gndr.6
349.Cm qsulu
1125.Allahn Peymbri (s):Ey li! nsanlar hr yeddi gndn bir zlrini yumaldr.
Buna gr d, htta onun suyunu tdark grmk n gnnn yemyini satb ac qalmal
olsan bel hr cm qsl et! nki, cm qslundan stn olan bir msthb ml
yoxdur.7
1
2
3
4
5
6
7
Buruc, ay 3
Biharul-nvar, c.89, sh.267, hdis
Svabul-mal, sh.220, hdis 1
5
24
28
18
141
72
Gzllik
350.Allah gzldir v gzlliyi sevir
Quran:
De: Allahn z bndlri n yaratd zinti v tmiz ruzilri kim haram buyurmudur?
De: Bunlar, dnyada iman gtirn ndr, Qiyamt gnnd is yalnz mminlr
mxsusdur.1
Hdis:
1126.Allahn Peymbri (s):Allah-taala gzldir v gzlliyi sevir. Nemtinin niansini
bndsind grmyi d sevir. O, yoxsullua v zn yoxsul gstrmy nifrt edir.2
1127.Allahn Peymbri (s):Allah-taala mminin z qardalarnn yanna sliqli v
bznmi halda getmsini sevir.3
1128.Allahn Peymbri (s):Sizin hr biriniz b v burnunun tkn bir az qsaltmal
v zn baxmaldr. nki, bu ilr gzlliyi daha da artrr.4
1129.mam Sadiq ():Gzl paltar geyin. nki Allah gzldir v gzlliyi sevir. Amma,
grk halaldan olsun.5
351.Gzl z
1130.Allahn Peymbri (s):Gzlliyin blas qrurdur.6
1131.Allahn Peymbri (s):Mmin kiiy verilmi n yax ey gzl xlaqdr. nsana
verilmi n pis ey is gzl zd pis qlbin olmasdr.7
1132.Allahn Peymbri (s):Xeyir v yaxl z gzl olanlarda axtarn. nki,onlarn
etdiklri gzllikd daha gzldir.8
1133.mam li ():Mminin znn gzlliyi Allahn ona olan hsn-rbtindndir.9
352.Saa dyr vermk

1134.Allahn Peymbri (s):Gzl sa ilahi rtkdr. Buna gr, d onu
qiymtlndirin.10
1135.Allahn Peymbri (s):San uzadan ona yax qulluq etmlidir, ks halda onu
qsaltsn.11
353.Batini gzllik
1136.Allahn Peymbri (s):Gzllik dilddir.12
1137.Allahn Peymbri (s):Aldan gzl gzllik yoxdur.13
raf, ay 32
3
4
5
6
7
8
Uyun xbar Rza (), c.2, sh.74, hdis 344
9
10
11
12
Tuhful-Uqul, sh.37
13
Nhcus-sad, c.1, sh.51
2
142
1138.Allahn Peymbri (s):Salamlqdan gzl paltar yoxdur.14

1139.mam li ():Allah-taala qadnn hrsini (v gzlliyini) onun znd, kiinin
hrsini (v gzlliyini) is onun dilind qoyub.2
1140.mam skri ():zn gzlliyi zahirin gzlliyi, aln gzlliyi is batinin
gzlliyidir.3
73
Cnabt
354.Cnabt
Quran:
Ey iman gtirnlr! Namaza durduunuz zaman znz v llrinizi dirsklriniz d
daxil olmaqla yuyun, banz v ayaqlarnz topuqlarnza qdr msh edin. gr cnub
olsanz (cinsi laqd olmusunuzsa,) znz pak edin.4
Hdis:
1141.mam li ():Mslman cnub halnda yatmaz v yatana yalnz pak gedr. gr
su tapmasa torpaqla tymmm etsin.5
1142.mam Baqir ():Cnabtli xs bir ey yemk v imk ists l-zn yusun,
azn su il yaxalasn, sonra yeyib-isin.6
14
2
3
4
5
6

lamud-Din, sh.313
Maid, ay 6
Vsailu-i, c.1,sh.495, hdis1
143
74
Ordu
355.Ordu
1143.mam linin () Malik tri Misir hakim tyin etdiyi frmanndan: Ordu Allahn
izni il xalqn qalas, valilrin zinti, dinin qdrt v izzt mnbyi, min-amanlq vasitsidir.
Xalq yalnz ordu mvcud olduqda z aya st dayanar.1
1144.mam linin () hmin frmanndan: Sninn ordu balarnn n seilmii o
xs olmaldr ki, baqalarna l tutsun, zlrini v qoyub gldiklri aillrini yax tmin
etmlri, nticd hamlqla cihadda v dmnl mbarizd yekdil olmalar n lind
olan onlara versin. nki, snin onlarla mehriban olman onlarn qlblrini sn qar
mehriban edr..Onlarn arzularn yerin yetir, onlar hmi triflyrk qiymtlndir,
tinlik knlrin zhmtlrini qeyd et. Yax ilrini ox xatrlamaq Allahn istyi il
igidlrini qaldracaq v iradsi sst olan qorxaqlar tviq edckdir.2
1145.mam li ():z ordusuna kmk etmkdn l kn xs dmnlrin kmk
edib.3
1146.mam li ():Ordunun blas balara itatsizlikdir.4
356.Allahn ordular
Quran:
Gylrdki v yerdki ordular Allaha mxsusdur. Allah biln v hikmt sahibidir.5
Rbbinin ordularn zndn baqas bilmz.6
gr siz Peymbr kmk etmirsinizs, ona mtlq Allah kmk etmidirO vaxt
Allah ona bir rahatlq nazil etmi, onu sizin grmdiyiniz ordularla gclndirmidi.7
75
Cnnt
357. Cnnt
Quran:
Rbbiniz trfindn balanmanza, geniliyi smalar v yer qdr olan v tqvallar
n hazrlanm Cnnt tlsin.8
Hdis:
1
2
3
4
5
6
7
8
Nhcl-Bla, mktub 53
Nhcl-Bla, mktub 53
Fth, ay 4, 7
Muddssir, ay 31
Tovb, ay 40
Ali-mran, ay 133
144
1147.mam li ():Bilin! Mn Cnnt kimi el bir yer grmdim ki, onu axtaran yuxuya
dalsn v Chnnm kimisini d grmdim ki, ondan qaan yuxuya gedib uyusun.9
1148. mam li ():Cnnt n stn mramdr.2
1149. mam li ():Cnnt min-amanlq v rahatlq saraydr.3
358. Sizin canlarnzn Cnntdn baqa qiymti yoxdur.
Quran:
Hqiqtn, Allah-taala mminlrin canlarn v mallarn (satn) ald ki, (vzind)
onlara Cnnt nsib olsun. 4
Hdis:
1150. mam li ():Hqiqtn sizin canlarnzn qiymti (dyri) Cnntdn baqa bir
ey deyil: Onu Cnntdn baqa he ny satmayn.5
359. Cnntin qiymti
1151. mam li ():Cnntin qiymti saleh v yax mldir6
1152. mam li ():Cnntin qiymti qlbdn dnya mhbbtini silmkdir.7
1153. mam Sadiq ():Cnntin qiymti la ilah illallah szdr.8
360. Cnnt daxil olman rtlri.
Quran:
gr mmin olan hr bir kii v ya qadn saleh mllr yerin yetirs, Cnnt daxil
olacaq v onlara xurmann rdyi qdr d zlm edilmyck.9
Bu hmin Cnntdir ki, onu tqval bndlrimiz miras vercyik.10
Hdis:
1154. Allahn Peymbri (s):mmtim daha ox iki ey gr Cnnt daxil olacaq:
ilahi tqva v gzl xlaq. 11
1155. Allahn Peymbri (s): ey var ki, onlarla Allahn drgahna gedn ks istdiyi
qapdan Cnnt daxil olacaq: gzl xlaq olan, gizlind v akarda Allahdan qorxan, haqq
onun trfind olsa bel mbahisni trk edn xs.12
1156. Allahn Peymbri (s):Hr biriniz Cnnt daxil olmaq istyirmi? rz etdilr:
Bli, ey Allahn Rsulu. Peymbr buyurdu:Arzularnz qsaldn, lm ann gzlrinizin
nn gtirin v Allahdan Allaha layiq olduu kimi hya edin.13
1157. Allahn Peymbri (s):Kim dvnin iki sam arasndak vaxt qdr olsa bel
Allah yolunda cihad edrs, Cnnt daxil olar.14
1158. mam Sadiq (): ml var ki, hr ks onlardan birini yerin yetirs Allah-taala
Cnnti ona vacib edr: kasb vaxtnda ehsan etmk, ham il gzl rftar etmk, insafl
olmaq.15
361. Cnnt tinliklrl brnbdr.
Quran:
El dnrsnz ki, Allah-taala sizin aranzdan cihad edn v dzml olanlar mlum
etmmi Cnnt daxil olacaqsnz?16
9
Nhcl-Bla, xtb 28
3
4
Tvb, ay 111
5
6
7
8
9
Nisa, ay 124
10
Mrym, ay 63.
11
l-Kafi, c.2, sh.100, hdis 6.
12
l-Kafi, c.2, sh.300, hdis 2.
13
14
Mostdrkul-Vsail, c.2, sh.122, hdis 1604
15
16
Ali-mran, ay 142
2
145
Hdis:
1159. mam li ():Cnnt tinliklr v mhrumiyytlrl qazanlr.1
1160. man Bar ():Cnnt tinliklr v sbrl hat olunub. Dnyada tinliklr
sbr edn Cnnt daxil olar. Chnnm lzztlr v nfsin istklrinin hatsinddir,
lzztlrin v nfsin istklrinin ardnca gedn Chnnm gedr.2
1161. mam Rza ():Cnnti istyn v eyni halda tinliklr sbr etmyn hr ks
szsz ki, zn l salmdr.3
362. Cnnt onlara vacib olan kslr.
1162. Peymbr (s):Kim mn dilini v hvtini saxlama zmant verrs, mn
ona Cnnti zmant verrm. 4
1163. Allahn Peymbri (s):Mnim n alt eyi hdniz aln, sizin Cnnt daxil
olmanz hdm gtrm. Yalan danmayn, vdiniz xilaf xmayn, siz min olana
xyant etmyin, gzlrinizi (harama) baxmaqdan kindirin, hvtinizi cilovlayn,
llrinizi v dillrinizi saxlayn. 5
363. Cnnt onlara haram olan kslr.
Quran:
Hqiqtn, Allaha rik qoana Allah-taala Cnnti haram etmidir v onun yeri
Chnnmdir.6
Hdis:
1164. Allahn Peymbri (s): xs Cnnt haramdr: (Allaha) minnt qoyana,
qeybt edn, rab in.7
1165. Allahn Peymbri (s):Hiylgr v xyantkar Cnnt daxil olmaz.8
1166. Allahn Peymbri (s):Xalqa rhbr olan kims xalqa xyant edib hiyl
ildrs Allah-taala Cnnti ona haram edr9.
364. Cnntin qaplar.
Quran:
Qaplar onlarn zn aq olan bdi Cnntlr.10
Hdis:
1167. Allahn Peymbri (s):Hqiqtn, Cnntin qaplar qlnclarn klgsinddir.11
1168. mam li ():Cnntin skkiz qaps var; bir qapsndan peymbrlr v siddiqlr
(haqq sz dananlar), digrindn hidlr v mli saleh insanlar daxil olacaq. Digr be
qapdan is bizim ilr v bizi sevnlr, qalan bir qapdan Allahn vahidliyin hadt
vern v qlblrind biz hli-Beyt qar zrr qdr dmniliyi olmayan mslmanlar
Cnnt kecklr. 12
365. Cnntin drclri.
Quran:
Onun yanna imanla gln v xeyir mllr grnlr ali drclr sahibdir.13
Hdis:

3
4
5
6
Maid, ay 72
7
z-Zohdl Hseyin ibn Sid, sh.9, hdis17
8
Knzul-Ummal, hdis43777.
9
10
Sad, ay 72.
11
ddurul-Mnsur, c.1, sh.597
12
l-Xisal, sh.408, hdis 6.
13
Taha, ay 75
2
146
1169. Allahn Peymbri (s):Cnntd el bir drc v mqam var ki, ona yalnz
daltli rhbr, qohumlar il ox laq saxlayan (sileyi-rhm edn) v sbrli byk ail
sahibi yetick.14
1170. mam li () Cnnti vsf edrk buyurub : Cnntin bir-birindn stn
drclri v bir-birindn frqlnn mnzillri var.2
1171. mam li ():Bizim ilrin mnzillri Cnnt hlin sizin smada grdynz
ulduzlar kimi grnck.3
1172. mam Sccad ():Hmi Quran oxu, nki, Allah-taala Cnnti yaratd v
Qurann aylri qdr ona drclr verdi. Hr kim Quran oxuyarsa, Quran ona
deyr:Oxu v yuxar qalx. Bu xslr Cnnt daxil olanda yalnz peymbrlr v
siddiqlr onlardan ali mrtbd olar.4
1173. mam Sadiq ():Cnnt hlindn (imkan chtdn) n aa sviyyd olan
xsin vziyyti eldir ki, gr btn insanlar v cinlr onun qona olub, sfrsindn yeyibislr verdiyi tamdan he n azalmaz.5
366. Cnnt daxil olan birinci xs.
1174. Allahn Peymbri (s):Allahn yaratdqlarndan Cnnt hamdan vvl daxil
olanlar yoxsullardr.6
1175. Allahn Peymbri (s):Cnnt daxil olan birinci xs hid v z Rbbin yax
(ixlasla) ibadt edn kimsdir.7
1176. Allahn Peymbri (s):Cnnt daxil olan ilk drd nfr mn, sn, Hsn v
Hseyndir.8
1177. mam Baqir ():Cnnt hli arasnda Cnnt birinci daxil olanlar xeyir ml
sahiblridr.9
367. Cnnt hli.
1178. Allahn Peymbri (s):Siz Cnnt hlindn xbr verimmi? (Cnnt hli hmn)
Mlubiyyt urayan acizlrdir.10
1179. Allahn Peymbri (s):Cnnt hlinin bdnlrinin tk az, zlri tksz v
gzlrin srm kilmidir. Cavanlqlar he vaxt aradan getmir, paltarlar he vaxt
khnlmir.11
1180. mam li ():Hqiqtn, hr bir sakit tbitli, vqarl v xo xasiyytli mmin
Cnnt hlidir.12
368. Cnntin geni olmas.
1181. Allahn Peymbri (s):Dv z sahibindn qad kimi, Allahn itatindn
qaanlardan baqa, hamnz Cnnt daxil olacaqsnz.13
1182. mam Sccad ():Ey bizim ilrimiz, Cnnt gec, ya tez mtlq siz nsib
olacaq, amma onun drclrin yetimk n bir-birinizl yarn.14
14

Nhcl-Bla, xtb 85
3
4
5
6
7
8
l-Mocmul kbir, c.1, sh.319, hdis 950
9
10
11
12
13
14
2
147
148
76
Divanlik
369. Divanliyin nvlri.
1183. Allahn Peymbri (s):Gnclik divanliyin bir budadr.1
1184. mam li ():sbilik divanliyin bir nvdr, nki sbi adam peman olar.
gr peman olmursa divanliyi yerinddir.2
1185. mam Sadiq ():Veriln suallarn hamsna cavab vern xs divandir.3
370. Hqiqi divan.
1186. Mikatul-nvar kitabndan:Peymbr (s) bir ruhi xstnin yanndan kerkn
soruur:Ona n olub? Dedilr ki, divandir. Peymbr (s):Xeyr! Ona msibt z verib,
divan dnyan axirtdn stn tutandr.4
1187. Hmin kitabdan:Peymbr (s) shablrl oturmudu v bir kii onlarn
yanndan keib getdi. Shablrdn biri dedi:Bu kii divandir Hzrt (s) buyurdu: Xeyr,
ona msibt z veribdir. Divan, z gncliyini Allahdan qeyrisin itatd hdr edn kii v
ya qadndr.5
1188. Cabir ibn bdullah nsari:Peymbr (s) epilepsiyaya tutulmu bir kii il
qarladqda buyurdu:Bu divan deyil. Siz hqiqi divandn xbr verimmi?
Buyurdu:Hqiqi divan tkbbrl yol gedn v zndn raz halda iyinlrini trpdndir,
(qrur v tkbbr iardir). O divan, bu is xstdir.6
1
2
3
4
5
6
l-xtisas, sh.343
Nhcl-Bla, hikmt 255
Mani-xbar, sh.238, hdis2
Mikatul-nvar, sh.270
Mikatul-nvar, sh.169
149
77
Cihad (1)
Kiik cihad. (Cihadi sr)
371. Cihad.
Quran:
Ey Peymbr! Kafirlr v mnafiqlrl cihad et. Onlara qar amansz ol. Onlarn yeri
Chnnmdir v nec d pis aqibtdir. 1
De: gr sizin atalarnz v vladlarnz. sizinn Allahdan, peymbrindn v Allah
yolunda cihad etmkdn daha zizdirs, onda Allahn mri glincy qdr lngiyin. Allah
fasiqlri doru yola ynltmz.2
Hdis:
1189. Allahn Peymbri (s):Cihad etmyn v ya cihad arzusunda olmadan bu
dnyadan kn xs myyn mnada mnafiq hkmnd lmdr. 3
1190. Mustdrikul-vsail kitabndan:Bir kii Allaha ibadt etmk n daa xr, ailsi
is onu peymbrin (s) yanna gtirir. Peymbr bu ii ona qadaan edib buyurur:gr
mslman cihad meydannda bir gn sbr edrs, bu onunn qrx il ibadtdn daha
yaxdr.4
1191. mam li ():Cihad Allah-taalann znn mxsus vliyalar n ad Cnnt
qaplarndan biridir. Cihad tqva libas, Allahn mhkm zirehi v Onun yenilmz
qalxandr.5
1192. mam li ():Cihad dinin stunu v xobxt insanlarn iql yoludur.6
1193. mam li ():Allah-taala cihad vacib etdi. Ona zmt verib qlb rmzi v
zn yavr etdi. Allaha and olsun, dnyann v dinin ii cihaddan baqa he bir eyl
dzlmz. 7
1194. mam li ():Cihad slamdan sonra n rfli mldir. Cihad dinin davamllnn
mayasdr. Cihadn izzt v gc-qdrt gtirmkl yana byk cri d var. Cihad yr
etmkdir. Onda yaxlqlar v savab da var, hadt atdqdan sonra gln Cnnt
mjdsi d. 8
1195. mam Sadiq ():Cihad vacib mllrdn sonra n stn idir.9
372. Mcahid
Quran:
He bir ziyyt v zrr kmdn cihaddan boyun qaran mminlr, Allah yolunda
cihad ednlrl brabr deyillr. 10
Hdis:
1196. Allahn Peymbri (s):Btn bndlrin mllri Allah yolunda (cihad edn)
mcahidlrin yannda dimdiyind dryadan bir qdr su gtrn qaranqua bnzr. 11
1197. Allahn Peymbri (s):Qlnclar Cnntin aarlardr.12
1
Thrim, ay 9
Tvb, ay 24
3
Shihe-Mslim, c.3, sh.1517, hdis 1910
4
Mostdrkul vsail, c.11, sh.21, hdis 12324
5
Nhcl-Bla, xtb 27
6
7
Vsail i, c.11, sh.9, hdis15.
8
Nurl-Sqleyn, c.1, sh.408, hdis154.
9
Mikatul-nvar, sh.154.
10
Nisa, ay 95.
11
12
2
150
1198. mam li ():Smann qaplar mcahidlrin zn aqdr.
373. Mcahidlr kmk etmk v onlar incitmyin mzmmti.

1199. Allahn Peymbri (s):Dyn bir iyn v ya sapla tchiz edn xsin Allahtaala kemi v glck gnahlarn balar.2
1200. Allahn Peymbri (s):Dynn mktubunu mnzil bana atdran hr ks
bir qulu azad etmi insan v dynn cihadnn savab qapsnda onun riki
mislinddir.3
1201. Allahn Peymbri (s):Allah yolunda cihad edn mcahidlri incitmyin. nki,
Allah-taala peymbrlr gr qzblndiyi kimi, onlara gr d qzblnr.
Peymbrlrin dualarn qbul etdiyi kimi onlarn da dualarn qbul edr.4
374. l, dil v qlbl cihad mri vermk.
1202. Allahn Peymbri (s):Kiinin belin sarlm qlncla qld namaz, qlncsz
qld namazdan yeddi yz df stndr.5
1203. mam li ():Allah yolunda llrinizl cihad edin. gr bunu bacarmasanz,
dillrinizl cihad edin. Bunu da bacarmasnz qlblrinizl cihad edin.6
1204. mam li ():Sizi Allaha and verirm! Sizi Allaha and verirm, mallarnz,
canlarnz v dillrinizl Allah yolunda cihad edin.7
375. Cihad trk etmk.
1205. Allahn Peymbri (s):Allah-taala cihad trk edn xsin nfsin (canna) zillt libas
geyindirr, hyatna yoxsullu gtirr v dinini yox edr. Allah-taala mmtimin izztini v
qdrtini atlarn nallar altnda v nizlrin ucunda qrar vermidir.8
376. Cihadn nvlri.
1206. mam li ():Cihad drd hissy blnr: mr be mruf (yax ilr dvt); nhy z
munkr (pis ilrdn kindirmk); dy meydannda mtantli v dzml olmaq; gnah
ednlrl mbariz aparmaq.9
377. Srhdlrin mhafizsi.
Quran:
Ey peymbr! Kafirlrl v mnafiqlrl cihad et v onlarla srt davran. Onlarn yeri
Chnnmdir v bu nec d pis aqibtdir.10
Ey iman gtirnlr! Sbrli olun v baqalarn sbrli olmaa arn, dylrd mqavimt,
cat gstrin v Allahdan qorxun ki, blk nicat tapasnz. 11
Hdis:
1207. Allahn Peymbri (s):Allah yolunda bir gn srhddi qorumaq, dnyadan v onda
olan btn eylrdn yaxdr. 12
1208. Allahn Peymbri (s):lmdn sonra hr bir ml z sahibini trk edr, yalnz Allah
yolunda srhddi qoruyan kimsnin mlindn baqa. Onun mli byyr v Qiyamt
gnndk ruzisi verilr. 13
378. Keik kmyin fzilti.

3
4
5
6
7
Nhcl-Bla, mktub 47
8
9
10
nfal, ay 60
11
Ali-mran, ay 200
12
13
2
151
1209. Allahn Peymbri (s):Allah yolunda bir gec keik kmk min gec-gndz
geclri ibadt v gndzlri oruc tutmaqla keirmkdn stndr.14
1210. Allahn Peymbri (s):ki gz Chnnm odu grmyck: Allah xofundan alayan
gz v Allah yolunda gec vaxt keik kn gz.2
14
2

Sonn l-Trmzi, hdis 1369
152
78
Cihad (2)
Byk cihad. Cihadi-kbr
379. Cihadn nvlri.
1211. mam Hseyn() Cihad peymbr snnsidir, yoxsa Allahn vacibat? sualna
cavabnda: Cihad drd nvdr. Onlarn ikisi (ilahi) frz (vacib), biri yalnz (ilahi) frzl
(vacibl birg) olan snn, digri is (yalnz) snndir. Vacib olan iki cihad bunlardr: 1)
nsann z nfsinin Allaha qar itatsizliyini cilovlamaq n nfsi il cihad. Bu n byk
cihaddr. 2) Sizinl hmsrhd olan kafirlrl cihaddr. Bu da frzdir. 3) Vacibl birg ml
olunan snntbtn mmt vacib olan dmn il cihaddr. mmt bu cihad trk ets
onlara zab nazil olar v bu zab btn mmti bryr. Hmin bu cihad imam n
snndir, yni, imam yalnz mmtl birg dmn qar cihad edr. 4) Yalnz snn olan
cihad, Peymbrin (s) snnsini brpa v hyatda ttbiq edrk qoruyub saxlamaqdr. Bu
yolda sy gstrmk n yax mldir, nki Peymbrin (s) snnsini diriltmk demkdir.
Peymbr (s) buyurmudur ki, snnsi v yaxlq qanununu brqrar edn xsin
mkafatn o Hzrtin (s) z verckdir. Bu snny ml ednlrin zlrinin savabndan
he bir ey skilmycyi halda hmin xs Qiyamt gnndk bu snny ml
ednlrin savabndan faydalanacaq.1
1212. mam li ():Qadnn cihad rin yax qulluq etmkdir.2
380. Nfs il cihada hvslndirmk
1213. Allahn Peymbri (s):Mcahid Allaha xatir z nfsi il cihad edndir.3
1214. mam li ():Nfs qar cihad Cnntin mehriyysidir.4
1215. mam li ():Nfsi istklrin ba qaldranda nfsini cilovla v bhlr
yaranarkn nfsini Allahn kitabna trf ynlt. 5
1216. mam Kazim ():Nfsin istklrindn zn kindirmk n nfsinl mbariz
apar. nki, nfsinl mbariz dmninl mbariz qdr sn vacibdir.6
381. Byk cihad (cihadi-kbr).
1217. mam li ():Peymbr (s) qounu mhariby gndrir. Qoun mharibdn
qaydanda o Hzrt (s) :Xo gldin deyirm, cihadi-sri (kiik cihad) yerin yetirnlr.
Ancaq, byk cihad hl d onlarn hdsind qalmaqdadr. rz edirlr:Ey Allahn Rsulu,
byk cihad ndir? Hzrt (s) buyurdu:Nfs qar cihaddr. mam ():n stn cihad,
insann iki yannn ortasnda gizlnmi nfsi il cihaddr.7
1218. mam li ():n stn cihad nfsani istklrl mbariz v nfsi dnya
lzztlrindn kindirmkdir.8
1219. mam Baqir ():Cihad kimi (byk) fzilt, nfsin istklril mbariz kimi cihad
yoxdur. 9
382. Nfsl mbariznin sulu.
1220. mam li ():nsan z dmni il mbariz apard kimi, sn d z nfsinl
mbariz apar v rqib z rqibin qalib gldiyi tk, sn d z nfsin qalib gl. nki,
insanlarn n gcls z nfsin qalib glnidir.10
1
Tuhful-Uqul, sh.243
3
4
5
6
Tuhful-Uqul, sh.399
7
8
9
Tohful-Uqul, sh.286
10
2
153
1221. mam li ():Nfsinizl amansz dyrk onun cilovunu z liniz aln.1

383. Mbariznin smrsi.
1222. Allahn Peymbri (s):Mbariz il pis adtlr qalib glmk olar.2
1223. Allahn Peymbri (s):z nfsani istklrinizl mbariz aparn ki, qlblrinizi
hikmt brsn.3
1224. Allahn Peymbri (s):Az yemk v imkl z nfsinizl cihada xn ki,
mlklr balarnz zrin klg salsn v eytan sizdn qasn.4
1225. mam li ():z nfsi istklrinl dy, qzbin stn gl v nfsin paklaana
qdr znn pis adtlrin qar x ki, qlin kamala yetisin v Rbbinin mkafatndan
tam faydalana bilsn.5
1226. mam li ():Nfsl dy v nfsi saxlamaq drclri (mnvi mqamlar)
yksldr, yaxlqlar ikiqat artrar.6
1227. mam li ():Nfs mbariz il islah olunar.7
1
2
3
4
5
6
7

154
79
Cihad (3)
384. Allaha itatd alqanlq.
1228. mam li ():Hmi alqan, zhmtke v hazr olun.1
1229. mam li ():Allahn itatin yalnz sy gstrmk v var gc il almaqla nail
olmaq olar.2
1230. mam Sadiq ():Bilin ki, Allahla bndlr arasnda, onlarn (bndlrin) itatindn
baqa he ey, n mqrrb (Allah drgahna yaxn olan) mlk, n d mrsl peymbr
vasit ola bilmz. Buna gr, Allaha itat etmy aln.3
385. n alqan insanlar
1231. Allahn Peymbri (s):n alqan insanlar gnahlar trk edn insanlardr. 4
1232. Allahn Peymbri (s):n stn cihad budur ki, insan sbh he ks zlm
etmmk niyyti il asn.5
1233. mam Baqir () Mn mlimd zif bir insanam, az namaz qlb oruc tutsam da,
alram ki, ancaq halal yemk yeyim v yalnz halalmla (cinsi) yaxnlq edim deyn
xsin cavabnda buyurub: Qarnn v ayb yerini qorumaqdan stn cihad n ola bilr?!6
1
2
3
4
5
6
Nhcl-Bla, xtb 230

maliyi-Sduq, sh.28, hdis4
155
80
Nadanlq
386. Nadanlq.
1234. mam li ():Nadanlq n byk drddir.1
1235. mam li ():Nadanlq dirilrin lm v bdbxtliyin bdiyytidir.2
1236. mam li ():Nadanlq hr eyi pu edr.3
1237. mam li ():Nadanlq btn pisliklrin kkdr.4
1238. mam li ():Hrislik, qarnqululuq v simiclik cahilliyin nticsidir.5
1239. mam skri ():Nadanlq insann dmnidir.6
387. Nadan.
1240. Allahn Peymbri (s):Allaha itatsizlik edn ks, xosift v mnsb sahibi olsa
bel, nadandr.7
1241. Allahn Peymbri (s):Nadann xsusiyytlri bunlardr: Onunla mnasibtd
olan hr insana zlm edr, linin altnda olanlara l qaldrar, zndn ykskd olanlara
qar itatsizlik edr, dnmdn sz danar. 8
1242. mam li ():Nadann z eyb v nqsanndan xbri olmaz, xeyrini istynin
nsihtini is qbul etmz.9
1243. mam li ():Nadan zahirn diri olsa da, ldr.10
1244. mam li ():Nadan z nfsi istklrin v batil dnclrin aldanan
kimsdir.11
1245. mam li ():El bir cahil tapmazsan ki, z ilrind ifrata, ya ynglly
varmasn.12
1246. mam li ():Hqiqtn, nadan o ksdir ki, nfsi istklri onu zn qul
etmidir.13
1247. mam li ():Nadan z nfsinin quludur. 14
1248. mam li ():Nadann ii ziyana, elmi is aznla sbb olar.15
1249. mam li ():Nadan, mlumat olmad bir eyd zn alim hesab edndir. O,
hr msld z ryi v nzri il kifaytlnr. Daim alimlrdn uzaq gzr, onlarn
eybindn danar v onlara irad tutar. z leyhdarlarnn shv yolda olduqlarn dnr v
baa dmdiyi eyi batil hesab edr. Qarsna xan bir mtlbdn anlay olmayanda
onu inkar edr, yalan hesab edr v z nadanl ucbatndan deyr:Mn bel bir ey
tanmram v gman etmirm ki, bel bir ey ola bilr. Haradadr hmin ey? z nzrin
v ryin arxalanar, halbuki z nadanlndan xbri yoxdur! Nadanlna gr daim z

3
4
5
6
ddurtul-Bahir, sh.44
7
8
Tuhful-Uqul, sh.29
9
10
11
12
Nhcl-Bla, hikmt 70
13
14
15
2
156
cahilliyindn bhrlnrk, haqq inkar edr. Nadanlqdan sfil qalaraq bilik qazanmaq
vzin tkbbr gstrr.1
1250. mam Sadiq ():Nadann xasiyytlrindn biri d budur ki, mtlb axradk
qulaq asmam cavab verr, z hmshbtinin mqsdini baa dmmi ona etirazn
bildirr v (mtlbi) drk etmmi hkm verr.2
1251. mam Hadi ():Nadan z dilinin siridir.3
388. n nadan insan.
1252. mam li ():n nadan insan odur ki, bir yaltaq ona gzl triflr sylyrk, pisi
yax v xeyirxah dmn kimi qlm vern zaman onun szlrin aldana.4
1253. mam li ():Nadanln zirvsi insann z nadanl il fxr etmsidir.5
1254. mam li ():n byk nadanlq insann z mqam v nindn agah
olmamasdr. 6
389. Nadanlq n bu yetr
1255. mam li ():Ona qadaan edilmi ii yerin yetirmsi insana nadanlq n
kifaytdir.7
1256. mam li ():Snin nadanln n z biliyinl fxr etmyin yetr.8
1257. mam li ():nsann nadanlndan tr z hdd v imkann bilmmsi bs
edr.9
1258. mam li ():Hr bildiyin eyi danma, bu nadanln niansidir.10
1259. mam Sadiq ():Alimlik n Allahdan qorxman kifayt edr, nadanlq ns
Allahn zabndan qafil olman kifayt edr.11
390. Nadanln mnas.
1260. Allahn Peymbri (s):Hr bildiyin eyi byan etmk nadanlqdandr.12
1261. mam li ():Dnyadan grdyn bu qdr ziyytlr rmn qlbini dnyaya
balaman nadanlqdr. 13
1262. mam li ():Mmkn olmayan bir eyi arzulamaq nadanlqdr.14
1263. mam Hsn () nadanln izah haqda atasnn sualna cavabnda buyurub:
Nadanlq, yetimmi frstin stn cummaq v cavab vermkdn imtina etmkdir.15
1264. mam Sadiq ():Nadanlq eyddir: dostu dyimkd, dlil-sbut olmadan
etiraz etmkd, hmiyytsiz eylr bard soru v aradrmaqda.16
1265. mam skri ():Tccblnmdn glmk nadanln niansidir.17
391. nsan bilmdiyi eyin dmnidir
1266. mam li ():nsanlar bilmdiklri eyin dmnidir.18
1267. mam li ():Hr bir ks bilmdiyi eyi pislyr.19
Tuhful-Uqul, sh.73
lamd-Din, sh.303
3
ddurtul-Bahir, sh.41
4
5
6
7
Mtalbus-Suul, sh.55
8
maliyt-Tusi, sh.56, hdis78
9
10
11
12
13
Nhcl-Bla, hikmt 384
14
15
16
Tuhful-Uqul, sh.317
17
Tuhful-Uqul, sh.487
18
Mtalbus-Suul, sh.57
19
Kfl-umm, c.3, sh.137
2
157
1268. mam li ():Mn drd sz syldim v Allah-taala ay nazil etmkl mnim

szlrimi tsdiq etdi Dedim ki, insan bilmdiyi eyin dmnidir. Allah-taala bu ayni
nazil etdi:Elmlri atmad eyi yalan sanarlar.1
1269. mam li ():Bilmdiyiniz ey dmn ksilmyin, nki elmin ksriyyti sizin
bilmdiyiniz eylrddir.2
81
Chnnm
Quran:
Hqiqtn Chnnm puquda dayanb v (itatdn) boyun qaranlarn yeridir.3
Hdis:
1270. mam li ():Chnnm odunun kkryn alovundan, yandrb-yaxan
hrartindn v daim tzlnn zabndan qorxun.4
1271. mam li () (Chnnmi tsvir edrkn): El bir alovdur ki, qaynayb coan
llri brk sancar, yandran dillri qzbli, snmyi gec v uzaqdr, alovlu hrarti hr
eyi bryr v qorxusu dhtsalandr.5
393. Chnnm alovunun odunu.
Quran:
Bu ii gr bilmsniz he vaxt da gr bilmzsiniz- qorxun, kafirlr n hazrlanm,
odunu insanlar v dalar olan Chnnm atindn.6
Ancaq, haqqdan uzaq olanlar Chnnmin odunu olacaqlar 7
394. Chnnm zncirlri v qandallar.
Quran:
Onu tutun v zncirlyin, sonra Chnnm atin aparn. Onu yetmi zir uzunluu
olan zncir kin.8
Hdis:
1272. mam Sadiq () (Cbrayln () Allahn Peymbrin (s) syldiklrindn): gr
yetmi zir uzunluunda olan bu zncirin bir hlqsi yer zn qoyulsa, dnya onun
istiliyindn riyr. 9
395. Chnnm hlinin libaslar
1273. mam Sadiq (): (Cbrayln () Allahn Peymbrin(s) syldiklrindn): gr
Chnnm hlinin libaslarndan birini gyl yer arasnda assalar, dnya halisinin hams
onun iyindn lr.10
396. Chnnm hlinin yemyi
Quran:
Chnnm hlinin zridn (quru tikan) baqa yemyi yoxdur. Bu yemk n kkldir, n
d acl aradan aparr. 11
mali-Tusi, sh.494, hdis1082

3
Nb, ay 21, 22
4
5
6
Bqr, ay 4
7
Cin, ay 15
8
Haqq, ay 30-32
9
10
11
aiy, ay 6, 7
2
158
Hmin gn onun orada he bir dostu olmayacaq. Onun yemyi Chnnm hlinin
irkindn baqa bir ey deyil.12
Hdis:
1274. Allahn Peymbri (s):gr Chnnm hlinin irkindn bir vedr dnyann
rqin tkslr, onun tsirindn dnyann qrbind olanlarn beyinlri qaynamaa
balayar.2
1275. mam Sadiq (): (Cbrayln () Allahn Peymbrin (s) syldiklrindn): gr
zrin (quru tikan) bir damcs dnya halisinin imli suyuna ds btn insanlar onun
iyindn lr.3
397. Chnnm hlinin idiklri eylr.
Quran:
V orada zqqum (qaynar su) icksiniz. Tn dvlr in kimi. 4
Hdis:
1276. mam li ():Zqqum v quru tikan Chnnm hlinin qarnnda qaynayan su kimi
qaynamaa balayanda onlar su istyrlr. Bu zaman onlara ssaq (Chnnm hlinin
bdnindn axan irk v qan) v sdid (irk v irin) verrlr. Onlar ziyytl onu qurtumqurtum irlr v hr trfdn lm onlar haqlayar, amma lmzlr.5
398. Chnnm birinci daxil olan xs
1277. Peymbr (s):Chnnm birinci daxil olan daltl hkm xarmayan qdrtli
hkmdar, srvtinin haqqn (xmsu, zkat) dmyn var-dvlt sahibi, tkbbrl yoxsul
olar.6
399. n az zab kn Chnnm hli.
1278. Allahn Peymbri (s):zab n az olan Chnnm hlinin ayaqlarnda alovdan
ayaqqab olar v onun hrartindn beyinlri qaynayar.7
400. n iddtli zab kn Chnnm hli.
1279. Allahn Peymbri (s):Qiyamt gn n iddtli zab dadacaq
ks, elmindn fayda grmyn alimdir.8
1280. Allahn Peymbri (s):Qiyamt gn n iddtli zab dadan xs peymbr
qatili, ya peymbrin li il ldrln, xalq (haqq) yolundan azdran rhbr v heykltra
olacaq.9
1281. mam li ():n iddtli cza, yaxln mqabilind pislik edn xs
atacaq.10
1282. mam li ():Qiyamt gn n iddtli zab Allahn qzav- qdrin
qzblnn v narazlq edn xs grck.11
401. Tkbbrllrin drsi.
1283. mam Sadiq ():Chnnmd tkbbrllr n bir dr var, onun adna
sqr deyrlr. Hmin dr istiliyin iddtindn Allaha ikayt edir v bir qdr nfs
almaq n izn istyir. Dr nfs alan kimi, Chnnmi alov bryr.12
402. Chnnmd bdi qalanlar.
12
Haqq, ay 35, 36
mali Tusi, sh.533, hdis 1162
3
4
Vaqi, ay 54, 55
5
6
Uyunul xbarul Reza (), c.2, sh.28, hdis 20
7
8
9
ddurul-Mnsur, c.1, sh.178
10
11
12
2
159
1284. mam Kazim ():Allah-taala kafirlr, mnkirlr (Allahn varln inkar ednlr),
yolunu azanlar v mriklrdn baqa he ksi bdi odda saxlamayacaq. Byk
gnahlardan kinn mminlr, kiik gnahlarna gr soru-sual olunmayacaqlar.1
403. Chnnmdn xarlan kslr.
1285. Allahn Peymbri (s):Qlbind zrr qdr iman olan ks Chnnm odundan
xarlacaq.2
1286. mam Baqir ():nsanlarn bir qismi Chnnm odunda yanar v riyndn
(saflaandan) sonra fat onlarn dadna yetir. 3
404. Chnnmd bdi qalman sbbi.
1287. mam Sadiq ():Chnnm hlinin Chnnmd bdi qalmasnn sbbi budur
ki, dnyada bdi qalacaqlar halda daim Allaha itatsizlik edcklrini niyyt etmidilr.
Cnnt hlinin Cnntd bdi qalmasnn sbbi is dnyada bdi qalsalar hmi Allahn
itatind olacaqlarn niyyt etmlridir. Bellikl, hr iki tayfann bdiliyi onlarn niyytin
grdir. Hmin vaxt Hzrt () bu ayni oxudu:De ki, hr ks z akilsin uyun ml
edir Buyurdu:Yni, z niyytin uyun.4
1
2
3
4

l-Zohd lil Hseyin ibn Sid, sh.96, hdis 260
160
82Cavab
405. Cavab.
1288. mam li (): Cavablar qarq v ox olarsa, doru cavab gizli qalar.1
1289. mam li ():Bzn dilli dilavrlr d cavab vermkd aciz qalarlar. 2
1290. mam li ():Cavab vermkd tlsn xs, doru cavab tapmaz.3
1291. mam li ():Doru cavab fzilt v elmin nianlrindndir.4
1292. mam li ():Tndmzacl knara qoy, sbbini fikirl, zn bo v mnasz
szlrdn saxla ki, xtalardan amanda qalasan.5
1293. mam li ():Cahilin mqabilind sbr v tmkin gstrsn, bhsiz ki, ona n
yax cavab vermi olarsan. 6
1294. mam li ():ox szlr var ki, onlarn cavab skutdur.7
1295. mam Sadiq ():Hr suala cavab vern xs alszdr.8
83Sxavt
406. Sxavt.
1296. mam li ():ld etdiyin hr eyi bxi et ki, hrmtin olsun.9
1297. mam li ():Sxavt insan leyhdarlarna da sevdirr, simiclik is htta,
vladlarnda da ona qar nifrt oyadar. 10
1298. mam li ():Sxavt alicnablqdan irli glir.11
1299. mam li ():Sxavt sl baucaldr.12
1300. mam Hseyn ():Sxavtli olan aa olar. 13
407. n byk sxavt
1301. Allahn Peymbri (s):n sxavtli insan z cann v maln Allah yolunda bx
edndir. 14
1302. mam li ():n byk sxavt yoxsul vaxt bxi etmkdir. 15
1303. mam Hseyn ():n sxavtli insan, ona mid bslmyn bxi edndir.16
408. Sxavtli insann xsusiyyti.
1304. mam Sadiq ():Sxavtli insann xsusiyyti var: Varl v kasb vaxtnda z
malndan bxi edr, musthqq (yni, rit baxmndan yardm dn xs) bxi
edr v yaxlnn mqabilind ona ediln tkkr bxi etdiyi eydn daha stn v
qiymtli bilr.17
1
Nhcul Bla, hikmt 243

3
4
5
6
7
8
9
10
11
l-rad, c.1, sh.303
12
13
Kful-Qumm, c.2, sh.242
14
Nvaderul-Ravndi, sh.20
15
16
Kful-Qumm, c.2, sh.242
17
2
161
84
Qonu
409. Yax qonuluq.
Quran:
Allaha ibadt edin v Ona rik qomayn. Atanza, ananza, qohumlarnza, yetimlr,
binvalara, yaxn v uzaq qonularnza v nsiyytd olduunuz adamlara yaxlq edin.1
Hdis:
1305.Allahn Peymbri (s):Qonuya hrmt, anaya hrmt kimidir.2
1306. mam linin () dnyasn dyirkn buyurduqlarndan: Sizi Allaha and verirm.
Sizi Allaha and verirm qonularnzla mehriban olun. Onlarla mehriban olmanz
Peymbrinizin (s) tvsiyysidir. O Hzrt (s) qonular bard o qdr tvsiy edirdi ki, el
gman etdik ki, onlar varis tyin edck. 3
1307. mam Sadiq ():Yax qonuluq evlri abad, mrlri uzun edr. 4
1308. mam Kazim ():Yax qonuluq, qonuya ziyyt vermmk deyil. slind, yax
qonuluq qonunun verdiyi ziyytin mqabilind sbr etmkdir.5
410. Qonuya ziyyt vermk.
1309. Allahn Peymbri (s):Allaha v Qiyamt gnn iman gtirn hr bir xs
qonusuna ziyyt vermz. 6
1310. mam Rza ():Qonusu zn onun rrindn amanda hiss etmyn kims bizdn
deyil. 7
411. Qonunun hal-hval il maraqlanmaq.
1311. mam li (): Qonunun hal-hval il maraqlanmaq yax qonuluun
lamtlrindndir.8
1312. mam Baqir (): Allahn Peymbri (s) buyurub:Qonusu ac olduu halda gec
tox qarnla yatan ks, mn iman gtirmmidir. Hminin buyurub:Aralarnda ac olduu
halda gecni shr xan hr bir abadln halisin Allah-taala Qiyamt gn rhmt
nzri il baxmayacaq. 9
412. Qonunun haqq
1313. Allahn Peymbrinin (s) qonunun haqq barsind buyurduqlarndan: gr
qonu sndn kmk ists kmk et, borc ists borc ver, sn ehtiyac olsa ehtiyacn
aradan gtr. Bana bir msibt glibs ona rk-dirk ver, knln al, bir xeyir ii olanda
onu tbrik edib gzaydnl ver, xstlns ona ba k, hal il maraqlan, dnyadan
knd dfnind itirak et. Evini onun evindn hndr tikm ki, ona trf gln hava
axnnn qarsn alasan,amma z icaz verrs eybi yoxdur. Meyv alanda onun n
hdiyy gndr, gr bunu etmsn, meyvni evin gizli apar. z vladnn lin meyv
verib bayra xarma ki, qonunun vlad onun lind meyvni grb narahat olar. Qazanda
biirdiyin xryin iyi v tsts il qonunu narahat etm, gr bunu bacarmasan, onda
yemkdn bir qdr ona gndr. 10
1
Nisa, ay 36
Mkaremul-xlaq, c.1, sh.274, hdis 834
3
Nhcl-Bla, mktub 47
4
5
Tuhful-Uqul, sh.409
6
7
yunul xbarul Reza (), c.2, sh.24, hdis2
8
Tuhful-Uqul, sh.85
9
10
Muskkinul-Fyad, sh.105
2
162
413. Qonuluun srhdlri.

1314. mam li ():Mscidin hrimi (hdudlar) 40 zirdir, mnzildn hr drd trf 40
ev d qonu saylr. 1
85
Mhbbt
414. Dostluq bir nv qohumluqdur.
1315. mam li ():Dostluq qazanlan qohumluqdur.2
1316. mam li ():Qohumluun dostlua daha ox ehtiyac var, ninki dostluun
qohumlua.3
415. Dostluq yaradan sbblr.
1317. mam li (): xasiyyt dostluu kib gtirr: gzl xlaq, mehribanlq v
tvazkarlq. 4
1318. mam Sadiq (): ey dostluq yaradar; dindarlq, tvazkarlq v sxavt.5
416. Dostlua layiq olmayanlar.
Quran:
Allaha v Qiyamt gnn inanan el bir camaat tapmazsan ki, Allaha v Onun
peymbrin qar xanlara mhbbt bslsin. Hrnd, bu mxaliflr onlarn atalar, ya
vladlar v ya qardalar v yaxud hmqbillri olsalar bel. Onlardr, Allah-taalann
qlblrind iman (hqiqtin) hkk etdiyi.6
Hdis:
1319. mam li ():Avam insann dostluu dalan buluda v shrada gzdn itn
ilma bnzr.7
1320. mam li ():Bdml insanlarn dostluq iplri, hr bir baqa dostluqdan daha tez
qrlar.8
1321. mam li ():Mbada, Allahn dmnlri il dostluq edsn, ya da qlbini Allahn
dostlarndan qeyrisin balayasan. nki, Qiyamt gn hr ks sevdiyi insanlarla birg
mhr ayana kilck.9
417. Mhbbt tanman qarsn alar.

1
l- Xisal, sh.544, hdis 20

Tuhful-Uqul, sh.97
3
Nhcl-Bla, hikmt 308
4
5
Tuhful-Uqul, sh.316
6
Mcadil , ay 22
7
8
9
2
163
1322. Allahn Peymbri (s):Bir ey mhbbtin sni kor v kar edr.1

1323. mam li ():Aiqin gz muqun eyblrini grmy kor, qula onun pisliklri
bard eitmy kardr.2
418. Mhbbtin niansi.
1324. mam li ():Sni sevn ks, (sni) pisliklrdn kindirr.3
1325. mam li ():Hr ksin sevdiyi ey onun dilinin zbri olar.4
419. Mminlrin Allaha byk mhbbti
Quran:
De: gr sizin atalarnz, oullarnz, qardalarnz, zvclriniz, qohum-qrbanz,
qazandnz mal-dvltiniz, kasadlndan qorxduunuz ticart v xounuza gln evlriniz
siz Allahdan, Onun Peymbrindn v Allah yolunda cihad etmkdn daha zizdirs,
onda Allahn mrini gzlyin. Allah fasiqlri doru yola ynltmz.5
Bzi insanlar (bzilrini) Allaha tay bilir v onlar Allah sevdiklri qdr sevirlr. Amma
mminlr Allah daha ox sevirlr. Zlm ednlr Allahn zabn grnd btn gc-qdrtin
yalnz Allaha mxsus olduunu v hr an Allahn zabnn ox ar olduunu drk edirlr.6
Hdis:
1326. mam Hseyn () duada: Ey Allahm, Sndn baqa bir kimsni sevmsinlr dey
z dostlarnn qlbindn baqalarnn mhbbtini xaran Snsn, Sni itirn nyi
tapmdr? Sni tapan nyi itirmidir? Snin vzin baqas il raz olan zrr edib
uduzmudur.7
1327. mam Sadiq ():nsann Allaha olan iman yalnz o zaman xalis olar ki, Allah
zndn, ata-anasndan, vladndan, zvcsindn, malndan v btn camaatdan daha ox
sevsin.8
1328. mam Sadiq ():QlbAllahn hrmidir. Allahn hrmind Allahdan qeyrisin yer
verm.9
1329 mam Sadiq (): (Allaha) Mhbbt (Allahdan olan) qorxudan stndr.10
420. lahi mhbbtin amillri.
1330. radul qulub:Merac hdisind nql olunur ki, Ey Mhmmd! Mn gr biribirin mhbbt bslynlrin Mnim mhbbtim haqlar var. Mn gr z aralarnda
mehriban olanlarn Mnim mhbbtim haqlar var. Mn gr biri-biri il laq
yaradanlarn Mnim mhbbtim haqlar var. Mn tvkkl ednlrin mnim
mhbbtim haqlar var. Mnim mhbbtimin n bir niansi, n sonu, n hddi var.
Onlar n bir nian ucaltsam, bir nian d endirrm.11
1331. mam Sadiq ():Allah-taala buyurmudur:Bndm Mnim mhbbtimi onun
n vacib etdiyim mllr qdr he bir digr sevimli vasit il qazana bilmz.12
1332. mam Sadiq ():Mmin dnyadan knar duran zaman ali mqama ykslr, Allah
mhbbtinin irinliyini dadar v dnyaprstlrin nzrind divan kimi tannar. Halbuki,
Allah mhbbtinin irinliyi onlarn (mminlrin) vcudu il qarmdr v buna gr
qlblrini Allahdan baqa he bir ey balamamlar.13
421. Allahn sevdiyi bndlr
Quran:
1
valiul-Lali, c.1, sh.290, hdis 149

3
4
5
Tvb, ay 24
6
Bqr, ay 165
7
8
9
Cami-xbar, sh.518, hdis 1468
10
11
radul-Qulub, sh.199
12
13
2
164
Hqiqtn, Allah yax ml sahiblrini sevir.1

Hqiqtn, Allah tvb ednlri v pak olanlar sevr.2
Bli, kim hdin vfal olsa v Allahdan qorxsa... Hqiqtn, Allah tqvallar (Allahdan
qorxanlar) sevr.3
Hqiqtn, Allah dzmllri sevr.4
Hqiqtn, Allah tvkkl ednlri sevr.5
Allah-taala daltli olanlar sevr.6
Hqiqtn, Allah-taala quruunla hrlm divar kimi sraya dzlrk Allah yolunda
cihad edn kslri sevr. 7
Hdis:
1333. Allahn Peymbri (s):Allah hyal, tmkinli, namuslu v iradli insan sevr.8
1334. mam Sccad ():Allah hr bir kdrli qlbi v hr kr edn bndni sevr.9
1335. mam Baqir ():Allah-taala dilin pis szlr gtirmdn camaatla zarafat edn,
tovhid qidsind olan, sbri z vcudunun zintin evirn v namaz qlmaqla fxr edn
kimsni sevr.10
422. Allahn sevmdiyi kslr
Quran:
Sizinl mharib edn kslrl, siz Allah yolunda mharib edin, amma (Allahn
qoyduu) hddi amayn. Allah hddini aanlar sevmz. 11
Allah fsad trdnlri sevmz.12
Hqiqtn, Allah israf ednlri sevmz.13
Hqiqtn, Allah tkbbrllri sevmz.14
423. Allahn n ox sevdiyi insanlar
1336. Allahn Peymbri (s):Allahn n sevimli bndlri insanlar n daha xeyirli
olanlar v Allahn haqqn yerin yetirmy daha ox alanlar, hmi xeyir ilr grmk
v yaxlq etmk istynlrdir.15
1337. mam Sadiq ():Allahn n ox sevdiyi insan doru danan, namaznda v
Allahn ona vacib etdiyi mllrd diqqtli olan v manti sahibin qaytarandr.16
424. Allah mhbbtinin nianlri.
Quran:
(Ey Peymbr) De: gr Allah sevirsinizs mn tabe olun ki, Allah da sizi sevsin v
gnahlarnz balasn. Allah balayan v mehribandr.17
Hdis:
1338. mam li ():Allah-taala bndni sevn zaman ibadt mhbbtini onun qlbin
salar.18
Bqr, ay 195
Bqr, ay 222
3
Ali-mran, ay 76
4
Ali-mran, ay 146
5
Ali-mran, ay 159
6
Maid, ay 42
7
Sf, ay 4.
8
9
10
l-Mhasen, c.1, sh.456, hdis 1056
11
Bqr, ay 190
12
Maid, ay 64
13
nam, ay 141
14
Nhl, ay 23
15
Tuhful-Uqul, sh.49
16
malie-Sduq, sh.243, hdis 8
17
Ali-mran, ay 31
18
2
165
1339. mam Sadiq ():Allahn mhbbtini hiss etdiyindn sevinn bnd grk Allahn
mrin itat etsin v biz tabe olsun. Mgr Allahn z Peymbrin De: gr Allah
sevirsinizs, mn tabe olun ki, Allah da sizi sevsin v buyurduunu eitmmisn?1
425. Allah yannda bndnin mqamnn meyar
1340. mam Sadiq ():Allah yannda z mqamn bilmk istyn ks, Allahn onun
yannda mqamna baxsn. nki, bndnin Allah yannda mqam, Allahn bndnin
qlbind olan mqam qdrdir.2
426. nsanda ilahi mhbbtin niansi
1341. Allahn Peymbri (s):nsanda Allah mhbbtinin niansi daim Allah zikr
etmk istyi v Allaha mhbbtin olmamasnn lamti Allah zikr etmkdn xou
glmmsidir.3
1342. mam Sadiq ():Allah-taala Musa peymbr (s) vhy nazil etdi: Gec ddkd
ibadtimdn qafil olub yuxuya gedn ks, gr Mni sevdiyini gman edrs, yalan
sylmidir. Mgr aiq z sevgilisi il bir xlvt kilmk istmzmi?!4
427. n ali mqam
1343. Allahn Peymbri (s):Bndm vacib buyurulanlar yerin yetirmk qdr he bir
digr sevimli vasitlrl Mnim mhbbtimi qazana bilmz. Bndm msthb mllr
vasitsil Mnim mhbbtim o drcd zmin yaradar ki, mnim mhbubuma evrilr.
El ki, onu sevdim dnb onun eidn qula, grn gz, danan dili, qvvtli li v
yeriyn aya olaram. Mni aran zaman ona cavab verr, Mndn n ists ona bxi
edrm.5
428. Allah mhbbti il dnya mhbbtinin bir yer smamas
1344. Allahn Peymbri (s):Dnya mhbbti il Allah mhbbti he vaxt bir qlbd
cm ola bilmz.6
1345. mam Sadiq ():And olsun Allaha, dnyan sevn v bizdn (hli-Beytdn)
qeyrisinin mhbbtin qlbind yer vern ks, Allah sevmmidir.7
429. Allah mhbbtinin yaranmasna hvslndirmk
1346. Allahn Peymbri (s): Allah-taala Davuda (s.) buyurdu:Mni sev v xlq
etdiklrim Mni sevdir. Davud () rz etdi:Ey Rbbim! Mn ki, Sni sevirm, amma
yaratdqlarna Sni nec sevdirim. Buyurdu:Onlara bx etdiyim nemtlri yadlarna sal.
Yaxlqlarm yadlarna salsan Mni sevrlr.8
430. Allaha xatir sevmk
1347. Allahn Peymbri (s):lrin n yaxs Allaha xatir dost v Allaha xatir dmn
olmaqdr.9
1348. Allahn Peymbri (s) z shablrindn birin buyurmudur: Ey Allahn
bndsi! Allaha xatir sev v Allaha xatir nifrt bsl, Allaha xatir dostluq et v Allaha xatir
dmnilik et. nki, Allahn mhbbtini bunlardan qeyri vasitlrl qazanmaq mmkn
deyil. nsan bel etms, n qdr ox namaz qlb oruc tutsa da, imann lzztini dada
1
2
3
4
5
6
7
8
9

mali Sduq, sh.292, hdis 1
Qssul-nbiya, sh.205, hdis 266
166
bilmz. Bu gn insanlarn bir-biri il dostluu, qardal daha ox dnyaya grdir. Dnya

namin dostluq, dnyaya gr d dmnilik edirlr.1
1349. mam Sadiq ():ki mmin bir-biril grnd onlarn (mmin) qardana daha
ox mhbbt bslyni daha stndr.2
1350. mam Sadiq ():Din xatir dostluq v dmnilik etmynin dini yoxdur.3
1351. mam Cavad ():Allah-taala peymbrlrindn birin vhy etdi:Dnya
mhbbtini qlbindn silmyin tezlikl sn rahatlq gtirr v qlbini Mn balaman
sni Mnim yanmda ziz edr. Ancaq, mn xatir bir ksl dmnilik edib Mn xatir bir
ksl dostluq etmisnmi?.4
431. Peymbri (s) v onun hli-Beytini () sevmk
1352. Allahn Peymbri (s):Mni zndn, hli-Beytimi () z ailsindn, vladlarm
z vladlarndan, mnim canm z canndan daha ox sevn ksdn baqa he bir
bndnin iman yoxdur.5
1353. Allahn Peymbri (s):Allah, siz bx etdiyi nemtlr xatir sevin. Mni Allaha
xatir v mnim hli-Beytimi () mn xatir sevin.6
1354. Allahn Peymbri (s):Mni v hli-Beytimi () sevn ks, grk Allahn birinci
nemtin gr kr etsin. rz etdilr:Birinci nemt ndir? Buyurdu:Pak mvlud
(halalzadlik). Bizi, dnyaya pak glnlrdn (halalzadlrdn) baqa kims sevmz.7
1355. d-Dvat kitabndan:Bir gn gnorta vaxt Haris Hmadani mirl-mmininin
() yanna glir. Hzrt () soruur:Sni bura n gtirmidir? Haris deyir:And olsun
Allaha, mni bura sn olan mhbbt gtirmidir. Hzrt () :gr doru deyirsns
mni yerd mtlq grcksn:Ruhun bdnindn xan zaman, sirat krpsnd v
kvsr hovuzunun knarnda.8
1356. mam Baqir () mhkm bir ipdn tutmudur aysi bard buyurub:Mhkm ip
biz hli-Beytin () mhbbtidir.9
432. hli-Beyt () mhbbtin rti
1357. mam Baqir ():Allaha and olsun, Allah trfindn biz brat yoxdur, Allahla
bizim aramzda qohumluq yoxdur. Bizim Allaha qar bir hcctimiz yoxdur v itatdn
baqa, Allaha he bir digr vasit il yaxnlamrq. Buna gr, sizlrdn kim Allaha itat
edrs, bizim imamtimizin ona xeyri olar v kim Allahn itatindn boyun qararsa,
imamtimizin ona xeyri olmaz. Vay olsun sizlr, aldanmayn! Vay olsun sizlr,
aldanmayn!10
433. Bla imamtl birlikddir
1358. mam li ():gr da mni sevs ovulub dalar.11
1359. maliye Tusi:Bir kii mam Baqirin () yanna glib dedi:Allaha and olsun,
mn, siz hli-Beyti () sevirm. Hzrt () buyurdu:Onda, bladan qorunmaq n
ynin bir libas geyin. nki, Allaha and olsun, bla v tinlik biz v bizim ardcllarmza
trf drd axan seldn daha srtl hrkt edr. Bla bizdn (hli-Beytdn) balayb
sonra siz yetir v rahatlq da bizdn balayar, sonra siz atar.12
434. nsan sevdiyi ksl birgdir
1360.Allahn Peymbri (s):nsan sevdiyi ksl bir yerddir.13
1
llul-raye, sh.140, hdis 1

l-Mhasen, c.1, sh.411, hdis 937
3
4
Tuhful-Uqul, sh.455
5
6
7
Mukatul-nvar, sh.81
8
d-Dvat, sh.249, hdis 699
9
Nur-l-Sqleyn, c.1, sh.263, hdis 1054
10
11
Nhcl-Bla, hikmt 111
12
13
Knzul-Ummal, hdis 24684(=24685)
2
167
1361. Knzul Ummal:Bir kii Allahn Rsulundan (s) Qiyamt barsind sorudu.
Hzrt (s) buyurdu:O gn n n hazrlq grmsn? rz etdi:Allaha v Onun Rsuluna
mhbbtdn baqa el bir hmiyytli ey hazrlamamam. Hzrt (s) buyurdu:Bs,
sn sevdiyin ksl birlikdsn?1
168
86
Hbs
436. Hbslrin icaz verilnlr.
1362. mam li ():Fasiq (gnah edn) alimlri, savadsz hkimlri v kiray haqq
dmyn kirayilri hbs etmk mama vacibdir.1
1363. mam li ():Qadn mrtd olarsa ldrlmz, mrlk hbs mhkum olunar.2
1364. suli Kafi kitabndan:mirl-mminin () nfrdn baqa he ksi zindana
layiq bilmmidir: yetimin maln yeyn v ya onun maln qsb edn kii, yaxud mant
xyant edn. 3
436. Zmant olunmu glib xandk zaminin hbsi
1365. mam Sadiq ():Baqasnn canna zamin duran kiini mirl-mmininin ()
yanna gtirirlr. Hzrt () onu hbs edir v buyurur:Dostunu (zamin durduun ksi) tapb
bura gtir. 4
437. mrlk hbs mhkum olunanlar
1366. mam Baqir (): -Bir kii bir nfr baqasn qtl yetirmyi mr edir v o, hmin
xsi qtl yetirir. Hzrt () bunlarn hkm olaraq buyurur- Qatil ldrlmli, qtl mr
vern lndk zindanda qalmaldr.5
1367. mam Sadiq (): nfrdn baqa he ks, mrlk hbs mhkum olunmaz:
birisini baqas trfindn ldrlndk tutub-saxlayan xs; mrtd olan (z dinindn
dnn) qadn, li v aya ksilmi oru.6
438. Hddi icra etdikdn (cza verdikdn) sonra hbsd saxlamaq v
hqiqtin aydnlamas
1368. mam li ():mam kims cza verdikdn sonra onu hbs edrs, bu zlm
olar.7
1369. mam li ():Hqiqti bildikdn sonra hbs etmk zlmdr.8
439. Mhbusun hquqlar
1370. Daimul slam: mam li () hr cm gn mhbuslarla grrdi. Czas
olan czalandrar, czas olmayan azad edrdi.9
1371. mam Sadiq ():mam, borcunu dmdiyin gr hbs dmu mhbuslar
cm v bayram gnlri namaz qlmaq, grmk n bir ne mmurun nzarti altnda
hbsxanadan knara buraxmal, namaz v gr qurtardqdan sonra onlar yenidn
hbsxanaya qaytarmaldr.10
440. Mtthimin hbsi
1372. mam li ():Qtld ittiham olunmaqdan baqa, he bir ittiham n hbs
yoxdur.11
1
Mn l yhzuruhul-fqih, c.3, sh.31, hdis 3266

Thzib-ul-hkam, c.10, sh.142, hdis 569
3
4
Vsailu-i, c13, sh.156, hdis 1
5
6
Mn l yhzuruhul-fqih, c.3, sh.31, hdis 3264
7
Thzib-ul-hkam, c.6, sh.314, hdis 870
8
9
Daimul-slam, c2, sh.443, hdis 1544
10
Mn l yhzuruhul-Fqih, c.3, sh.31, hdis 3265
11
Mustdrkul-Vsail, c17, sh.403, hdis21672
2
169
1373. Bhz ibn Hkim babasndan nql edir: Allahn Peymbri (s) ittiham olunan bir
xsi hbs etmidir.1
87
Hicab
441. Hicab.
Quran:
Ey Peymbr! z zvclrin, qzlarna v mminlrin zvclrin de ki, rtklrl
rtnsnlr. Bu onlarn (ifftli, abrl kimi) tannmas v (baqalar trfindn) ziyyt
verilmmsi n daha mnasibdir. Allah balayan v mehribandr.2
Hdis:
1374. mam linin () olu Hsn () buyurduqlarndan: Gzlri namhrmlri
grmsin dey, qadnlar prd arxasnda saxla. nki, n qdr ox prd arxasnda
qalsalar, sn v onlara bir o qdr yaxdr. Onlarn knara xmas min olmadn kiilri
onlarn olduu yer gtirmyindn daha pis deyil. gr bacarsan el et ki, onlar sndn
baqa he bir kii tanmasnlar.3
1375. mam li ():Buludlu v yal bir gnd peymbrl Bqi qbristanlnda
oturmuduq, Oradan ulaa minmi bir qadn kerkn birdn ulan aya calaya dd v
qadn yxld. Peymbr (s) drhal zn yana evirdi. Orada olan shablr rz etdilr:Ey
Allahn Rsulu! O qadnn (adrasnn altnda) alvar var. Peymbr (s) df
buyurdu:Ey Allahm! alvar geyinn qadnlar bala. Ey insanlar, alvar geyinin ki, alvar
sizi n ox rtn paltardr v qadnlarnz knara xan zaman alvarla qoruyun.4
1376. mam li ():Qadnn qorunmas onu daha ad, gzlliyini daha davaml edr.5
1
2
3
4
5
Sunne bi Davud, hdis 3630

hzab, ay 59
Tuhful-Uqul, sh.86
170
88
Hcc
442. Hcc.
Quran:
Allah-taala bu evin ziyartini Hcc getmy qdrti olan xslr vacib etmidir.1
Camaat Hcc ar ki, piyada ya dvlrin stnd uzaq yerlrdn snin yanna
glsinlr. 2
Hdis:
1377. mam linin () dnyadan krkn etdiyi vsiyytindn: Sizi Allaha and verirm!
Sizi Allaha and verirm! Rbbinizin evinin haqqna riayt edin. N qdr ki, sasnz Hcci
nzrinizdn xarmayn. gr Hcc trk olunarsa, sizlr mhlt verilmyck.3
1378. mam li (:Hcc hr bir zifin cihaddr.4
1379. mam li ():Hcc yolunda xrclnn bir dirhm (onun savab) min dirhm
brabrdir.5
1380. mam li ():Hcc v mr zvvar Allahn qonadr v Allah ona balanma
hdiyy edr.6
443. Hccin flsfsi
1381. mam li ():Allah-taala insanlarn qiblsi olan z evinin ziyartini siz vacib etdi.
Onlar (suya daxil olan) heyvanlar tk oraya daxil olar v (z yuvalarna qaydan) gyrinlr
kimi oraya z tutarlar. Allah-taala o evi xalq n z zmti qarsnda itat, z qdrtin
v izztinin etirafnn niansi etmidir.7
1382. mam Sccad ():Hcc v mrni yerin yetirin ki, bdnlriniz salam olsun,
ruziniz artsn, imannz gclnsin, xalqn v z evinizin xrcini tmin ed bilsiniz.8
1383. mam Baqr ():Hcc qlblr rahatlq bx edr. 9
1384.mam Sadiq ():Allah-taala bu evin vasitsil z yaratdqlarn ibadt vadar
etmidir ki, orada olmalar il onlarn itatini snaa ksin. Buna gr, onlar z hrminin
ehtiramn saxlamaa v onu ziyart etmy hvslndirmi, oran peymbrlr mkan,
namaz qlanlarn qiblsi etmidir. Bu ev, Allahn Cnnt v razln bir buda, sonu
balanmaq olan, kamal tmli zrind qurulan v zmtin mrkzi olan bir yoldur.10
1385. mam Sadiq ():Allah yannda can atlan yer qdr ziz bir mkan yoxdur. nki,
orada hr bir tkbbrl v itatdn boyun qaran xar v zlil olar. 11
1386.mam Rza ():Hcc ny gr mr olunmudur? soruulduqda cavabnda
deyilmlidir:Bunun sbbi Allaha yaxnlamaq v ondan (nemtlrin) artmn istmk,
elc d, dini msllrdn agah olmaq v mamlarn (.s.) xbrlrini hr trf, hr yana
atdrmaqdr.12
444. Hcc yoxsulluu aradan gtrr
1
Ali-mran, ay 97
Hcc, ay 27
3
Nhcl-Bla, mktub 27
4
5
6
7
Nhcl-Bla, xtb 1
8
9
mali-Tusi, sh.296
10
mali-Sduq, sh.493, hdis 4, t-tohid, sh.253, hdis4
11
12
Uyune xbare-Reza, c.2, sh.119, hdis1
2
171
1387. Allahn Peymbri (s):Hcc yoxsulluu aradan gtrr. 13

1388. mam Sadiq ():Hr kim df Hcci yerin yetirrs he vaxt yoxsulluun
zn grmz2.
1389. mam Sadiq ():Bu evin davaml ziyarti qdr tez var-dvlt gtirn v
yoxsulluu aradan gtrn, ikinci bir ey grmdim 3.
1390. mam Sadiq ()- Mn, hr il zm Hcc getmy v ya ailmdn bir nfri z
xrciml Hcc gndrmy hazrlamam dey mracit edn shaq ibn mmara- Bu
qrarnda ciddisn? dey sorudu. shaq rz edir:Bli. mam buyurur:Bu ii grsn, vardvltinin artacana min ol v sn imkanl olman mjdsini verirm. 4
445. Hcci tamamlayan v kamilldirn ey
Quran:
Hcci v mrni Allah n kamil yerin yetirin5
Hdis:
1391. mam li ():Allahn evinin ziyartin getsniz, Allahn Peymbrini (s) ziyart
etmkl hccinizi kamala yetirin ki, Peymbrin (s) ziyartini trk etmk, ona zlm etmk
demkdir. Siz bu i mr olunmudur v z hccinizi ziyarti, haqq Allah trfindn siz
lazm buyurulmu qbirlri ziyart etmkl Hccinizi kamala atdrn v bu qbirlrin
yannda Allahdan ruzi dilyin6
1392. mam Baqir ():Hcc, imam il grmkl kamala yetr.7
1393. mam Baqir ():Xalqa, glib bu qbrlrin trafna dolanmaa, sonra yanmza
glib biz olan mhbbt v vilaytlrini, biz havadar olduqlarn bildirmy mr
olunmudur.8
446. Hcci trk etmyin aqibti
1394. Allahn Peymbri (s):gr bir xs, lm glib onu haqlayanadk mxtlif
bhanlrl Hccdn boyun qararsa, Qiyamt gn Allah-taala onu yhudi ya xristian kimi
dirildr. 9
1395. mam li ():Dnyvi tinliy, ehtiyaca gr hcci trk ednin ehtiyac v
tinliyi haclar grndk (yni haclar Hccdn qaydana qdr) aradan getmz.10
447. Hcc son qoymaq
Quran:
Allah-taala Kbni, Beytul-Haram (hrmtli evi) insanlar n (mnvi v maddi)
dayaq v pnah yeri etdi.11
1396. mam Sadiq ()- bdrrhman adl bir nfr Bzi adamlar deyirlr ki, gr bir
df Hcc gedn xs (tkrar olaraq Hcc getmyin vzin) sdq vers, ya
qohumlarna ba kib, kmk ets bu daha yax i grm olar. dey rz etdikdYalan deyirlr. gr xalq bu cr ets, Allahn evi bo qalar. Hqiqtn Allah-taala bu evi
insanlarn ilrinin (mnvi v maddi) daya v pnah etmidir.- dey buyurmudur.12
448. Hqiqi Hac azdr
1397. bdrrhman ibn Ksir:mam Sadiql () Hcc getmidik. Yoldan kend, o
Hzrt () bir daa qalxb yksklikdn camaata baxd v buyurdu:N ox hay-ky, n az
hac var! 13
13
Tuhful-Uqul, sh.7
l-Xisal sh.117, hdis101
3
4
5
Bqr, ay 196
6
l-Xisal sh.616, hdis10
7
Uyune xbare-Reza, c.2, sh.262, hdis29
8
Uyune xbare-Reza, sh.262, hdis30
9
10
11
Maid, ay 97
12
llu-raye, sh.452, hdis1
13
2
172
449. Hccin qaydas

Quran:
Hccin myyn aylar vardr. Bu aylarda Hcci yerin yetirn ks (bilsin ki) Hcc
snasnda bir yataa ba qoymaq, gnah v mnaqi etmk olmaz.1
Hdis:
1398. mam Baqir ():Bu evi ziyart edn ksd xislt olmasa ziyartin he bir
dyri yoxdur: Gnahlardan kindirn Allah xofu, qzbini cilovlayan helmi (tmkinliyi), yol
v shbt yolda il mehriban rftar 2
450. Ehram balamaq qaydas
1399. Allahn Peymbri (s):Haram pulla Hcc gedn xs Lbbeyk Allahumm
lbbeyk deynd Allah-taala ona buyurar la lbbeyk v la sdeyk (Hccin zn
qalsn.)3
1400. mam Sadiq ():Hcc iki nvdr: Allaha xatir hcc v camaata xatir hcc. Allaha
xatir hcci yerin yetirn Allah-taala Cnnti mkafat verr, camaata xatir hcc gednin
Qiyamt gn mkafat v savab hmin camaatn hdsin olar4
1401. Malik ibn ns:Bir il mam Sadiql () Hcc getmidik. O Hzrtin () at ehram
balanan yerd dayananda, Hzrt () hr n qdr lbbeyk demy alsa da, sanki
ssi boaznda qurumudu v az qalrd atndan yer yxlsn. rz etdim:Ey Allahn
Peymbrinin (s) olu lbbeyk de. Grk deysn. Buyurdu:Ey bu Amirin olu!
Allahn cavabmda l lbbeyk v la sdeyk deycyindn qorxduum halda nec
crt edib, lbbeyk Allahumm lbbeyk deyim? 5
1402. mam Rza ():Xalqa ehram balamaq Allahn hrmin v min-amanlq sahsin
daxil olmamdan qabaq qlblrind xuu (mtilik) halnn yaranmas, qlbin dnya
ilrindn, onun zintlrindn v lzztlrindn tmizlnmsindn tr mr olunmudur. Bu
halda onlar ciddi v alqan, mqsdlri Allaha qovumaq olmal v btn vcudlar il
Ona z tutmaldrlar.6
451. Hcc yolunda ln xsin savab
1403. mam Sadiq ():Kims Mkk yolunda v ya qaydarkn vfat edrs, Qiyamt
gn byk qorxudan amanda olacaq.7
1404. mam Sadiq ():Ehram halnda ln xsi Allah-taala lbbeyk deyn halda
dirildr.8
452. Qeyb kilmi mamn (.f.) Hcc mrasimind olmas
1405. mam Sadiq ():Xalq z mamn (.f.) itirr. O Hzrt (.f.) is Hcc mrasimind
olar v xalq grr, lakin onlar o Hzrti (.f.) grmzlr.9
89
Hcct
10
453. Hcct
Quran:
1
Bqr, ay 197
l-Xisal, sh.148, hdis180
3
d-Durrul-Mnsur, c.2, sh.63
4
5
l-Xisal, sh.167, hdis219, llu-ray sh.235, hdis4
6
Vsailu-i, c.9, sh.3, hdis54
7
8
9
Kmalud-Din, sh.364, hdis33
10
Hcct hqiqti byan edn dlil, sas
2
173
Biz he bir xalqa Peymbr gndrmmi, onlara zab vermrik.1

Hr hlak olan dlill hlak olsun v hr sa qalan dlill sa qalsn dey2
Hdis:
1406. mam li ():Hcct
sahibi olan qvv, qdrt sahib qvvdn daha
3
bykdr.
1407. mam li ():Doru danann dlil-sbutu gcl olar.4
1408. mam Baqir () Allahn bndlr zrind olan hccti bard suala cavabnda:
Hcct budur ki, (insanlar) bildiklri eyi desinlr v bilmdiklri eylr haqda fikir
sylmkdn kinsinlr.5
1409. mam Sadiq ():Allah-taala insanlara bx etdiyi v tantdrd eylrin vasitsil
onlara hccti byan etmidir.6
1410. mam Sadiq ():kk v gman sasnda i grnin ii pu v hdrdir. nki,
Allahn hccti aydn-akardr.7
453. Aydn hcct Allaha mxsusdur
Quran:
Ey Peymbr! De ki, aydn hcct Allaha mxsusdur. gr ists hamnz doru yola
ynldrdi.8
Hdis:
1411. mam Sadiq () -De, aydn hcct Allaha mxsusdur aysinin hrind:Allahtaala Qiyamt gn bndy buyurar:Ey mnim bndm! Sn bilirdinmi? gr Bli
dey cavab vers Allah-taala ona buyurar:Bildiyin ey ml etdinmi? Bilmirdim dey
cavab vers Allah buyurar:Bs niy yrnmdin ki, bilsn v ml edsn? O (bnd) z
cavabn alar v mhkum olunar. Budur, qti v aydn hcct.9
1412. mam Sadiq ():Allahn hccti yaradlmlardan vvl olub, yaradlanlarla
birgdir v mxluqatdan sonra da olacaqdr.10
455. n qti v n aydn hcct
Quran:
Mjd vern v (zabla) qorxudan peymbrlri gndrdik ki, sonra xalqn Allaha
qar bir bhan yeri qalmasn, Allah yenilmz v hikmtlidir.11
Hdis:
1413. mam li ():Ey insanlar! Uca Allahn yer znd peymbrimiz Mhmmddn
(s) daha mhkm hccti v kitab Qurandan daha aydn hikmti yoxdur.12
1414. mam li ():Allah-taalann yer znd kitabndan daha aydn v qti hccti,
hikmti yoxdur.13
sra, ay 15
nfal, ay 42
3
4
irarul-Hikm, hdis 8482
5
6
7
8
'nam, ay 149
9
10
11
Nisa, ay 1165
12
13
Nhcs-Suad, c.1, sh.347
2
174
90
Hdis
456. Hdis
1415. Allahn Peymbri (s):mmtim snnnin brpa olunmas v bidtin at verib
dalmasna sbb olan hdis sylyn ks Cnnt nsib olar.1
1416. mam Baqir ():Hqiqtn, bizim hdis v klamlarmz qlblri dirildr2
1417. mam Baqir ():Doru danan xsdn bir hdis yrnmyin, snin n btn
dnyadan yaxdr.3
1418. mam Sadiq ():Xalqn bizim (hli-Beytin) yanmzda olan mqam v yerini
bizdn rvayt etdiklri hdislrin qdrindn bilin.4
457. Mhddis (Hdis nql edn)
1419. mali Sduq:Peymbr (s) df buyurdu:Ey Allahm! Mnim caniinlrimi
bala! rz etdilr:Ey Allahn Rsulu! Snin caniinlrin kimlrdir? Buyurdu:Onlar,
mnim hdis v snnmi tbli ednlr, onlar mnim mmtim yrdnlrdir. 5
1420. mam Sadiq ():Hdis rvayt edn v dind fqih, mlumatl olan xs dindn
agah olmayan v hdis sylmyn min abiddn yaxdr.6
458. Qrx hdis zbrlynin savab
1421. Allahn Peymbri (s):mmtimin dini n faydal olan qrx hdis zbrlyn
xs Allah-taala Qiyamt gn qbirdn fgih v alim kimi qaldrar 7
459. Hdisi drk etmk
1422. mam li ():Siz hdisi drk etmyi tvsiy edirm, rvayt etmyi yox! 8
1423. mam li ():Alszlarn mqsdi (rvayti) nql etmk, alimlrin mqsdi is
onu drk etmkdir. 9
1424. mam Sadiq ():Snin bir hdisi drk etmyin, min hdisi (drk etmdn) nql
etmyindn yaxdr10
460. Allahn Peymbri (s) bard yalan sylmkdn kindirmk
1425. Allahn Peymbri (s):Mnim barmd bilrkdn yalan danann yeri oddur.11
1426. Allahn Peymbri (s):Kimsnin demdiyim sz mnim adma xmas n byk
gnahlardandr. 12
461. Yalan olmas mlum olmayan sz sanmaqdan kindirmk
1427. Allahn peymbri (s):Mndn bir hdis eidib onu inkar edn xsdn Qiyamt
gn haqqm tlb edcym. Buna gr, mnim barmd mnasn bilmdiyiniz bir hdis
eitdiyiniz zaman deyin:Allah daha yax bilir. 13
1

3
mali-Mufid, sh.42, hdis10
4
5
6
7
8
Knzul-Fvaid, c.2, sh.31
9
10
11
12
13
2
175
462. Hdisin doruluu v Quranla uyunluu

1428. Allahn Peymbri (s):Mnim hdisimi Allahn kitab il tutudurun. gr ona
uyun olarsa, hmin hdis mndndir v onu mn sylmim.1
1429. mam Sadiq ():Qurana uyun olmayan hr bir hdis batildir.2
463. Hdisin doruluu v fitrt uyunluu.
1430. mam Baqir ():gr Ali Mhmmddn (Allahn salam onlara olsun) siz bir
hdis atan zaman qlblriniz yumalarsa v ona qar domalq hissi keirrsinizs, hmin
hdisi qbul edin. gr hdis qlblrinizi hrkts v knlnz yad olsa, onu Allaha,
peymbr v Mhmmd () nslindn olan bir alim taprn.3
464. Hdisin doruluu v haqqa uyunluu
1431. Allahn Peymbri (s):Mndn siz atan hr bir hdis, gr haqqa uyun
olarsa, onu mn demim v gr haqqa uyun glms, onu mn demmim. nki,
mn he vaxt haqqdan qeyri bir sz danmram.4
465. Hdisin mnasn nql etmyin caiz olmas
1432. Allahn Peymbri (s):Mnasn dzgn atdrrsa hdisin szlrinin yerini
dyimyin eybi yoxdur.5
1433. Mhmmd ibn Mslim:mam Sadiq () rz etdim:Sizdn bir hdis eidirm v onu
(szlrini) azaldr v artrram. Hzrt () buyurdu:Mnasn (doru) atdrdn halda, eybi
yoxdur.6
466. Hdisin nqlind ny riayt olnumaldr
1434. Allahn Peymbri (s):mmtim, mnim hdislrimdn yalnz onlarn idrak qbul
ed bildiyini sylyin. 7
1435. mam li ():styirsizmi ki, Allah v Onun peymbri yalan saylmasn?! Onda
camaatn baa ddy hdislri sylyin v onlara drk ed bilmdiklri, inkar etdiklri eylri
sylmkdn kinin. (ks halda, hdisi inkar edcklr v onun inkar Allah, peymbri v
imam yalan hesab etmk kimidir) 8
467. Bzi hdislri drk etmk v onlara tab gtirmyin tinliyi
1436. mam Sadiq ():Hqiqtn, bizim hdisimiz tin v ox ardr. Ona, mqrrb
mlkdn, mursl peymbrdn, Allah-taala qlbini imanla snam bnddn v alnmaz
hrdn baqa he ks tab gtir bilmz
mr deyir:Hdisin rvaytisi ueyb dedim:Ey bl-Hsn, alnmaz hrin mnas
ndir? Dedi:Mn d imam Sadiqdn () bunu soruduqda Hzrt () O, geni v dyantli
qlbdir dey buyurdu.9
468. Quran il snnnin hatliliyi
1437. bu Usam:mam Sadiqin () xidmtind idim. Meyriyydn10 d bir kii orada idi.
O, mamdan () snn haqda sorudu. mam () buyurdu:nsanlarn ehtiyac olduu el bir ey
yoxdur ki, onun barsind Allah v peymbri trfindn bir snn (gstri) verilmsin. gr
bel olmasayd Allah-taala gtirdiyi hcctlrl biz hcctlri tqdim etmzdi. Meyriyydn
olan kii sorudu:Allah-taala biz hccti n il gstrmidir? mam Sadiq () buyurdu:Allahtaala buyurduu Bu gn sizin dininizi sizin n kamil etdim v siz olan nemtimi
tamamladm szlril. 11

3
4
5
6
7
8
9
10
Meyriyy bir mzhbin addr
11
2
176
469. Mtabih12 hdislr

1438. mam Rza ():Quranda olduu kimi bizim xbrlrd d (hdislrd) mhkm v
mtabih hdislr vardr. Bizim mtabih xbrlrimizi onun mhkmlrin uyunladrn v
onun mhkmlrin diqqt yetirmdn, mtabihlr tabe olmayn ki, yolunuzu azarsnz.2
91
Hddlr
470. Hr eyin hddi var
1439. mam Baqir ():Allah-taala hr ey bir hdd v srhdd, srhddi gstrmk
n is bir nian qoymudur. Bu hddi (srhddi) ken xs n cza (hdd) tyin
etmidir. 3
471. Hdud v czalarn uzaqladrlmas
1440. Allahn peymbri (s):Bacardnz qdr hdd v cza ttbiqini
mslmanlardan uzaqladrn. gr mslman n bir x v snacaq yeri tapsanz, onu
azad buraxn. nki, imamn balamaqda shv yol vermsi, shvn czalandrmandan
daha yaxdr 4
1441. Allahn Peymbri (s):Czalar bhlrl uzaqladrn. (yni, xsin cinaytkar
olmasnda trddd, bh yarandqda czan (hddi) icra etmkdn kinin.) 5
472. Czalarn icra olunmas
1442. Allahn Peymbri (s):lahi czalardan birini (bir hddi) icra etmk, ilahi
mmlktlr 40 gec ya yamasndan daha yaxdr.6
1443. Allahn Peymbri (s):Yer znd bir (ilahi) czann hyata keirilmsi 60 il
ibadtdn daha pakdr. 7
1444. mam Sadiq (s):z tayfa v qbilsinin adl-sanl nslindn olan bir qadn ourluq
etdiyin gr Peymbrin yanna gtirdilr. Allahn Peymbri (s) mr verdi ki, onun lini
kssinln. Qureydn bir dst adam Peymbrin yanna glib rz etdi:Ey Allahn Rsulu!
Kiik bir xtaya gr, onun kimi byk nsildn olan bir qadnn lini ksirsn?
Buyurdu:Bli. Sizin ata-babalarnz bel ilr gr mhv oldular. Onlar czan v
hdudu yalnz arsizlr qar ttbiq edirdilr. z gcllri v kbarlaryla he bir ilri yox
idi. Buna gr d, mhv oldular. 8
473. Czada n vasitilik, n zmant9, n d and qbul olunar

12
2
3
4
5
6
7
8
9
Motaabeh mna baxmndan mxtlif yozumlar olan hdislr

Uyune xbare Reza (), c.1, sh.290, hdis39
Mn l yhzuruhul-fqih, c.4, sh.74, hdis5146
Mustdrkul-Vsail, c.18, sh.9, hdis21843
Mustdrkul-Vsail, sh.7, hdis21834
Zmant yni, czalandrlm xs n zamin durmaq
177
1445. Allahn Peymbri (s):z vasitiliyi il ilahi czann icra olunmasna mane olan
ks, vasitiliyini geri gtrn qdr hmi Allahn qzbi altnda olacaq. 1
1446. Allahn Peymbri (s):Czalandrmada (hdd) n vasitilik, n zmant v n
d, and qbul olunur. 2
1447. mam li ():Czann he bir nvnd zmant yoxdur. 3
1448. Mstdrkl-vsail:mam Sadiq () atasndan, ata-babasndan, Peymbrdn
(s) nql edir ki, o Hzrt czalandrmada (hdudda) falti qadaan etmidir. mam ()
buyurur:Hr ks ilahi czalardan birinin icra olunmamas n vasitilik ets v czalarn
lv olunmasna alsa, Allah-taala Qiyamt gn ona zab verr. 4
474. Czann txir salman qadaan olmas
1449. mam Baqir ():Bir kiinin zina etdiyi bard nfr hadt verdi. mirlmminin () buyurdu:Drdnc ahid haradadr? Dedilr:ndi glir Hzrt ()
buyurdu:Bu nfr hdd vurun (czalandrn). nki, cza bir an da olsun, txir
salnmamaldr. 5
475. Hddi aman qadaan olmas
Quran:
Bunlar Allahn hdudlardr. Onlar amayn. Allahn hdudlarndan knara xanlar,
lbtt, zalmlardr. 6
1410. Hdis:
1450. Allahn Peymbri (s):(Qiyamt gn) Hkmnd bir allaq az cza (hdd) tyin
edn hakimi gtirrlr. O deyr:Ey Allahm! Snin bndlrin ryim yand n bel
etmim. Allah-taala ona buyurar:Mgr sn onlara Mndn daha ryi yanansan? Bu
vaxt mr verilr ki, onu oda atsnlar. Sonra bir allaq ox vuran gtirrlr. O da
deyr:Onlar gnahlardan kindirmk n bir allaq ox vurmuam. Onun da oda
atlmasna mr verilr. 7
1451. mam Baqir ():mirl-mminin () Qmbr mr etdi ki, bir kiiy allaq (hdd)
vursun. Qmbr sbindn allaq ox vurur. li () Qmbr allaq vurmaqla onu
qisas edir. 8
476. Gnahn paklanmasnda czann icrasnn rolu

1452. Allahn Peymbri (s):Gnah edn xs, hmin gnahn czas ttbiq olunarsa,
bu onun kffarsidir.9
1453. mam li ():Allah-taala bu dnyada mmin bndy cza verrs, Qiyamt
gn onu yenidn czalandrmaqdan daha rhimli v daha bykdr. 10
477. Czalandrlm xsi thqir etmyin qadaan olmas
1454. Tnbihul-xvatir:Allahn Peymbri (s) bir zinakar kiini daqalaq etdi. Bir
nfr z dostuna dedi:O, it kimi ld. Allahn Peymbri (s) hmin bu iki nfrl murdar
bir lein yanndan kend onlara buyurdu:Dilrinizl bu ledn bir tik qoparn. rz
etdilr:Ey Allahn Rsulu! Allahn salam olsun sn, lei diimiz gtrk?
Buyurdu:Qardanzdan qopardnz tik bu ledn daha funtlidir11

Mn la yhzuruhul-fqih, c.4, sh.74, hdis5146
3
Mustdrihul-Vsail, c.13, sh.439, hdis15846
4
5
6
Bqr, ay 229
7
8
9
10
Tuhful-Uqul, sh.214
11
2
178
1455. bdrrhman ibn bi Leyla:li () bir kiiy cza (hdd) ttbiq etdi. Xalq hmin
xs thqiramiz szlr deyib Lntlmy balad. li () buyurdu:O, z gnahna gr
daha soru-sual olunmayacaq.1
478. Czalandrlm (allaq vurulmu) xs nc df qtl yetirilmlidir
1456. mam Kazim ():Byk gnah etdiklrin gr iki df czalandrlm (allaq
vurulmu) xslr nc df ldrlmlidir2
479. Tzir3
1457. Hmmad ibn Osman:mam Sadiqdn
() tzir bard sorudum.
Buyurdu:Hddn bir qdr azdr. rz etdim:Sksn allaqdan azdr? Buyurdu:Qulun
czas (hdd) olan qrx allaqdan azdr. rz etdim:N qdrdir? Buyurdu:O hakimin
nzrindn asldr, xsin tqsirini (cinayti) v bdninin qdrtini nzr almaldr.4
1458. mam Sadiq () -Tzirin hddi n qdrdir? sualnn cavabnda- On allaqdan,
iyirmi allaa qdr.5
92
Mharib
480. Mharib.
1459. mam li ():ox mharib var ki, faydas slhdn daha oxdur.6
1460.mam li ():Mbahis v ziddiyyt mharib yaradar.7
1461. mam li ():nadkarlq mhariblrin mnyidir.8
1462. mam Hseyn ():Bilin ki, mharibnin rri tez gln, tamah pis v nifrt
dourandr. zn mhariby hazrlayan, onun silah-sursatn tdark grn ks,
mharib balamam z bdnini onun yaralar il incitms mharibd qalib glmidir.
Amma, lverili frst v mharib zaman yetimmi, hminin znn hrbi qdrtindn
xbrsiz mhariby balayan ks, ordusuna he bir fayda vermz v zn d hlak
edr.9
481. Dmn qfildn hcum etmk.
1463. mam li ():Bax! Mn gec v gndz, akarda v gizlind sizi bu xalq il
mhariby araraq dedim:Onlar siz hcum etmmi, siz onlarn zrin hml edin.
nki, Allaha and olsun, he bir xalqla onlarn z torpaqlarnn irilrind el bir mharib
olmayb ki, onlar bu mharibd xar olmasnlar.10
482. Mhariby balamazdan vvl ny riayt etmk lazmdr
1464. Allahn peymbri (s) buyurur:Xalqla yax rftar edin v onlara frst verin.
Haqqa dvt etmmi onlara hcum kmyin. nki, yer znn hrlr v adrlarnda
yaayan insanlarn mnim yanma mslman (kimi) gtirmyinizi qadn v vladlarn (sir
kimi) tutub yanma gtirib kiilrini ldrmyinizdn daha ox xolayram.11
1

3
Tzir czann bir nvdr. Tzird trbiylndirmk mqsdi il allaq vurular.
4
5
6
7
8
urrul-Hikm, sh.406
9
rhe Nhcl-Bla, c.3, sh.186
10
Nhcl-Bla, xtb 27
11
2
179
1465. mam li () Siffeyn dynd buyurmudur:Allaha and olsun, mharibni bir

gn d olsun txir salmam, yalnz onlarn mn qoulmalar, mnim vasitml hidayt
olmalar v saymd rahatlq tapmalarna mid etdiyim n olmudur.Bu, mn onlar,
yollarn azm halda ldrmkdn daha xodur.1
483. Ordunun kfiyyatlar
1466. mam li () Ziyad ibni Nzr taprnda buyurur:Bil ki, kfiyyatlar ordunun
gz, kfiyyatlarn gz is onlarn gztilridir. z vtninin srhdlrini ab
dmnin yaxnlaan zaman drhal hr trf drlr, melr, puqu yerlrin v hr
gy gztilr qoy ki, dmn siz pusqu qurub qfildn hcum etmsin.2
484. Hrbi tlimlr
1467.Allahn Peymbri(s):Elilri v girovlar ldrmyin.3
1468.mam li ():Zirehlilri n crgd, zirehsizlri is arxa crglrd yerldirin.
Dilrinizi bir-birin sxn, bu (dmnin) qlncla badan vurduu zrbsinin tsirini azaldar.
Nizlrin trafnda yilib-dzlin. Bel etsniz nizlrin qaban daha yax boalda bilrsiniz.
Gzlrinizi aa saln ki, bu qlblriniz daha ox qvv v rahatlq bx edr. Sslrinizi
xarmayn ki, bu qorxu v zifliyin aradan getmsin daha ox tsir edr. 4
1469. mam li ():Dmn dy balamam onunla vurumayn. nki, hmd olsun
Allaha ki, sizin hcctiniz var. Onlara mharibni balamaa frst vermyiniz is, sizin
onlara qar baqa bir hcctinizdir. gr Allahn izni il dmn mlub olarsa, qacanlar
ldrmyin. sirlr bdn xsarti yetirmyin, qadnlar ziyytl v incitmkl thrik
etmyin.5
1470. mam li ():Allahn Peymbri (s) mriklrin hrlrini zhrlmyi qadaan
etmidir.6
1471. mam Sccad () buyurur:gr yerimy gc olmayan kimsni sir
gtrmsns v aparmaa bir vasitn yoxdursa, onu ldrmyib azad burax. nki,
mamn onun barsind hkmn bilmirsn.7
485. Mharib hiyldir
1472. Allahn Peymbri (s):Fikrin gln hr eyi de, nki mharib hiyldir.8
486. Mharibdn qaman qadaan olmas
Quran:
Dy sursatlar n geri qaydanlardan v baqa bir dsty kmy gednlrdn
baqa, dmn arxa evirnlr Allahn qzbin glrlr.
Onlarn yeri nec d pis yer olan Chnnmdir.9
Hdis:
1473. mam li () Siffeyn mharibsind z shablrin xitabn buyurur:Dalbadal
yr edin v qamaqdan hya edin, nki dy meydanndan qamaq glck nsillr
v glck dvrlr bdi qalan rsvaylqdr. Knl razl il vuruun, ad v rahat
ruhiyy il lm doru addm atn10.
1474. mam Sadiq ():Mharibd iki kiinin qadandan qaann ii, qamaq hesab
olunar. gr mharibd nfrin qabandan qaarsa, bu qamaq saylmaz.11
1475. mam Rza ():Allah-taala cihad meydanndan qama haram etmidir. nki, bu
dinin ziflmsin, peymbrlr v daltli rhbrlr () hrmtsizliy sbb olar.12
487. Mharibd mxtlif nv silahlardan istifad etmk
1
Nhcl-Bla, xtb 55
Tuhful-Uqul, sh.191
3
Qurbul-rad, sh.131, hdis456
4
Nhcl-Bla, xtb 124
5
Nhcl-Bla, mktub 12
6
7
llu-rayi, sh.565, hdis1
8
9
nfal, ay 16
10
11
12
Uyune xbare Reza, c.2, sh.92, hdis1
2
180
Quran:
Onlarn mqabilind bacardnz qdr qvv toplayn.1
Hdis:
1476. Hfs ibn iyas: mam Sadiqdn () sorudum:halisi mharib edn hrd
mslman qadn, uaq, qoca, sirlr v tacirlr olduu halda ora su buraxb od vurmaq v
ya halisini ldrmk mqsdi il onu mancanaa tutmaq olarm? Hzrt ()
buyurur:Onlara qar bu ilri grmk lazmdr v hmin xslrin (mslmanlarn)
olmasna gr mharib edn hrin halisindn l kmk olmaz. Onlara gr
mslmanlarn boynunda n bir diy2 var, n d kffar.3
488. Dniz qvvlri
1477. Allahn Peymbri (s):Dniz dylrind hid olanlar Allah yannda yerst
mharib hidlrindn stndrlr.4
489. Qadnlarn mharibd itirak
1478. mam Baqir (), yaxud mam Sadiq ():Allahn Rsulu (s) yarallar malic etmk
n qadnlar da z il mhariby apard. Qnimtdn onlar arasnda he bir ey
bldrms d, onlara bxilr verdi.5
1
2
3
4
5
nfal, ay 60
Diy qan bahasdr
181
93
Mharib1
490. Mharib
Quran:
Allah v Onun Rsulu il mharib ednlrin, yer znd fsad trtmy alanlarn
czas ldrlmk ya dar aacndan aslmaq, ya llri v ayaqlar biri soldan, biri d sadan
ksilmk, yaxud da z vtnlrindn srgn olunmaqdr.2
Hdis:
1479. Allahn Peymbri (s):Baqalarnn zrin qlnc knin qan hdrdir.3
1480. mam li ():Oru mharibi (yni, lind silah ourluqla mul olan ksi) ldr
v narahat olma, onun qan mnim boynumadr.4
1481. Daimul-slam:mirl-mmininin yanna bir mharib gtirdilr. O Hzrt ()
mharibi diri-diri dar aacndan asma mr etdi. Bunun n z qibly bir (dar) aac
qurdu v hmin mharibi arxas aaca, z is camaata v qibly trf dar aacndan
asd. Onun csdi gn dar aacndan asl qald. gndn sonra onu aa salma mr
etdi v namazn qlb dfn etdi.5
1482. mam Baqir ():Gec vaxt z il silah gzdirn ks mharibdir, yalnz he bir
kk-bh yeri olmayan xsdn baqa.6
1483. mam Sadiq () mharibin srgun olunmas bard sualn cavabnda buyurub:
hrdn srgn edilr.mirl-mminin () iki kiini Kufdn baqa yer srgn etdi.7
1
2
3
4
5
6
7
Mharib Allaha, peymbr, imama v mminlr qar vuruan xsdir

Maid, ay 33
Mustdrikul-Vsail, c.1, sh.99, hdis12521
l-Mhasin, c.2, sh.107, hdis1289
Daimul-slam, c.2, sh.477, hdis1713
Mustdrikul-Vsail, c.18, sh.159, hdis22384
182
94
Azadlq v azadlik1
1484. mam Sadiq ():Hr ksd bu be xisltdn biri olmasa, onda ox xeyir-brkt
olmaz: vfa, tdbirlilik, abr-hya, xo xasiyyt, vvlki drd xislti znd birldirn
azadlik.2
492. Btn insanlar azaddr
1485. mam li () :Ey insanlar! Admdn n bir qul trnib, n d bir kniz. Btn
insanlar azaddr.3
1486. mam li ():Baqalarna qul olma, Allah-taala sni azad yaradb.4
1487. mam Sadiq ():Azad hr bir halda azaddir. Ona bla v tinlik z vern
zaman sbr edr. gr bana msibtlr yasa da, sirliy ds d, mlub olsa da,
rahatln ldn verib tinliy, yoxsullua dar olsa da btn bunlarn he biri onu
sndrmaz. min Siddiq Yusif kimi! (Allahn salam ona olsun). Onu qul da etdilr, mlub da
oldu, sir d gtrld, amma bunlarn he biri onun azadliyin xll yetirmdi.5
493. Azad insann xasiyyti
1488. mam li (): Glrzllk azd insann xisltidir.6
1489. mam li (): Hya v ifft imann xisltlrindndir. Bunun ikisi d azadlrin
tbiti v yax insanlarn xasiyytidir.7
1490. mam li (): Qane olan qul azaddr, tamahkar azad is qul.8
1
2
3
4
5
6
7
8
Azadlik ryi genilik, alicnablq, smimiyyt

l-Xisal, sh.284
Nhcl-Bla, mktub 31
183
95
Hrislik
494. Hrislik
1491. mam li () (Hrislik ndir?-sualnn cavabnda) oxu ldn vermkl az ld
etmk.1
1492. mam li (): Hrislik bdi ziyytdir.2
1493. mam li (): Hrislik mrdliy lk gtirr.3
1494. mam li (): Hrislik drdin miniyidir.4
495. Hris
1495.mam li () Hans zlillik daha pisdir? sualna cavab olaraq buyurur:Dnyaya
hrislik.5
1496. mam li () :Hris sartin buxovlarndan he vaxt xilas ola bilmyn arsiz bir
sirdir.6
1497. mam li ():Ruzi blnmdr, hris is mhrumdur.7
1498. mam li ():Hris btn dnyaya malik olsa bel mhtacdr.8
1499. mam li (): Hris olan kims zn bdbxtlik v ziyyt uurumuna
atmdr.9
1500. mam li (): Hris qane olmaz.10
1501. mam li (): Hrislik ruzini artrmaz, ksin mqam v qdir-qiymti yer
vurar.11
1502. mam Hseyn (): N ifft ruziy mane olar, n d hrislik ruzini artrar. nki
ruzi blnmdr v mtlq cldir. Hrislik etmk is gnah istmkdir.12
1503. mam Baqir (): Dnya hrisi olan kimsnin hekayti barama (ipk) qurdunun
hekaytidir. z zrin n qdr ox ipk toxuyursa, bir o qdr onun pildn xmaq
imkan azalar v nticd qm-qssdn lr.13
1504. mam Sadiq ():mirl-mminin () buyururdu:Ey Adm vlad! gr dnyadan,
sn kifayt etdiyi qdrini istsn, dnyann n az bir eyi sn bs edr. Ancaq kifayt
etdiyindn oxunu istsn, btn dnya da sn bs etmz.14
496. Hrisliyin kk
1505. Allahn Peymbri (s):Ey li! Bil ki, qorxaqln, simiclik v hrisliyin tbiti
birdir v onlarn kk (Allaha) bdgman olmaqdr.15
1506. mam li ():Hqiqtn, Adm vlad ona qadaan olunmu ey hrisdir.16
1

3
4
5
6
7
urrul-Hikm, hdis 96
8
9
10
11
12
lamud-Din, sh.428
13
14
l-Kafi, sh.138, hdis6
15
16
2
184
1507. mam li ():ox hrisliyin v xsisliyin bnvrsi Allaha kk v az etimad

etmk zrind qurulmudur.1
1508. mam li ():ox hrislik gzdoymazlqdan v dinin zifliyindn irli glir.2
1
2

185
96
Haram
497. Haramlardan kinmk
1509. mam li ():gr kramt v alicnablq istyirsns, haramlardan uzaqla.1
1510. mam li ():n gzl xlaqi xsusiyyt haramlardan kinmkdir.2
1511. mam li ():gr Allah-taala nalayiq ilri qadaan etmsydi, bel all insan
yen d onlardan kinmliydi.3
498. Haram yemk
1512. Allahn Peymbri (s):Haram yeyrk ibadt etmk qumun v ya baqa szl
desk, suyun zrind bina tikmy bnzyir.4
1513. Allahn peymbri (s):Bir tik haramdan imtina etmk Allaha iki min rirt
msthbb namaz qlmaqdan daha xo glir.5
1514. mam Baqir ():nsan haram mal ld edrs, n onun hcci, n mrsi, n d
sileyi-rhmi qbul olunmaz, htta onun evlnmyin v ail hyatna da pis tsir
gstrr.6
1515. mam Sadiq () etdiklri mllri aradracaq v hamsn toz zrrlri kimi
kly sovuracaq aysi haqda buyurur:Allaha and olsun, onlarn mllri Misir
ktanndan a olsa da, haramla
z-z glnd ondan imtina etmzdilr.7
499. Haram i grmy imkan olduu halda onu trk ednin savab
1516. Peymbr (s):Haram qadn v ya kniz il yaxnlq etmk imkan yaranan
zaman Allah qorxusundan bu idn kinn Allah-taala Chnnm odunu haram edr,
(Qiyamt gn) byk qorxudan amanda saxlayar v Cnnt daxil edr.8
1517. Allahn Peymbri (s) :Haram bir i grmy imkan olan xs yalnz Allahdan
qorxduuna gr bu idn imtina edrs, vzind Allah-taala ona axirtdn vvl, el bu
dnyada daha yaxsn bx edr.9
1518. mam Kazim ():Sff hli Peymbrin (s) qona idilr. Onlar z ev-eiklrini
trk edib Mdiny hicrt etmidilr. Allahn Peymbri (s) drd yz nfr olan hmin
kiilri mscidin hytind yerldirmidi. O Hzrt (s) hr shr v axam onlarn yanna
gedib salam verirdi. Bir gn onlarn yanna glnd grr ki, biri ayaqqabsn yamayr,
digri paltarna yamaq vurur, bir dstsi d paltarlarnn bitini tmizlyir.
Allahn Rsulu (s) hr gn onlara bir md10 xurma verirdi. Onlarn arasndan bir kii
qalxb rz etdi:Ey Allahn Rsulu! Biz verdiyin xurma mdmizi yandrd. Allahn
Peymbri (s) buyurdu:Bilin ki, gr dnyan siz yedizdir bilsydim, bu ii grrdim.
Amma mndn sonra sizlrdn sa qalanlar shr v axam doyunca yemk yeycklr.
Hr biriniz shr bir kynk, axam baqasn geyinck v evlrinizi Kb evi kimi ucaldb,
bzycksiniz.

3
4
ddtud-Dai, sh.141
5
6
mali-Tusi, sh.680 , hdis1447
7
l-Kafi, c.2, sh.81 , hdis5
8
Svabul-mal, sh.334 , hdis1
9
10
Md ki l vahididir 750 qrama brabrdir
2
186
Bir kii qalxb dedi:Ey Allahn Rsulu! Mn bel gnn arzusundayam! O gn n vaxt
glck? Buyurdu:Sizin bu gnnz hmin zamandan daha yaxdr. gr siz qarnlarnz
halalla doldursanz, ox gman ki, onu haramla da doldurarsnz.11.
11
Mustdrikul-Vsail, c.2, sh.56 , hdis13499
187
97
Pe
500. Pe
1519. Allahn Peymbri (s):Allah-taala mmin, z pesinin ustas olan v ilyn
bndni sevir.1
1520. l-xisal:Allahn Rsulu (s) bir kimsy baxanda v ondan xou glnd
buyurard:Pesi d varm? gr xeyr desydilr buyurard:Gzmdn dd rz
edrdilr:Niy, ey Allahn Rsulu? Buyurard:gr mminin bir pesi v muliyyti
olmazsa z dinini dolanq vasitsin evirck2.
1521. mam li ():Ticartl mul olun ki, sizi xalqn malndan ehtiyacsz edr v
Allah-taala pekar, iind dz olan bndni sevr3.
1522. Mstdrkul-Vsail:mam Sadiq () shablrin birindn pesi barsind
sorudu. Shab rz etdi ki, sn fda olum, mn ticartdn knara kilmim.
Buyurdu:Niy? rz etdi:Bu iin ba vermsini (sizin hkumtinizin qurulmasn)
gzlyirm. 0 Hzrt () buyurdu:Bu sizdn gzlnilmyn bir hrktdir, (nki)
srvtiniz ldn gedir. Ticartdn l km, Allahn fzilt v brktini axtar, dkann a,
mallarn doldur, iini genilndir v Allahdan ruzi ist.4
501.Allahn hizbi
Quran:
Allah, Onun peymbri v mminlrl dostluq edn ks bilsin ki, Allahn hizbi
qalibdir.5
Hdis:
1523. mam li ():Allahn qalib hizbindn olmaq istyirsnmi? Byk Allahdan qorx v
btn ilrini yax gr. nki, Allah-taala tqvallar v mli saleh insanlarla birgdir.6
1524. mam Sadiq ():Biz v bizim ilr Allahn hizbiyik, Allahn hizbi
is qalibdir.7
502. eytann hizbi
Quran:
eytan onlara qalib glmi v Allahn adn yadlarndan xarmdr. Onlar eytann
hizbindndir. Bilin ki, eytann hizbi ziyana urayanlardr.8
Hdis:
1525. mam li ():Ey insanlar! Btn fitn-fsadlar yalnz sizin z nfsani istklriniz
tabe olmanzdan balayr gr haqq xalis v yekdil olsayd he bir ixtilaf meydana
glmzdi. Amma bir az haqqdan v bir ovuc da batildn gtrlb bir-biri il qardrlb.
eytan burada z dostlarna qalib glir. Ancaq, Allahn ehsan v ltf vvlcdn hallarna
amil olanlar nicat taparlar. 9
1526. mam linin () mnafiqlri tsvir etdiyi xtbsindn:Onlar eytan dstsi v
Chnnm alovunun lsidir. Onlar eytann qounudur. Bilin ki, eytana tabe olanlar
mlublar v ziyana urayanlardr.10
1

Camiul-xbar, sh.390, hdis1084
3
4
5
Maid, ay 56
6
7
t-Tohid,sh.166, , hdis1
8
Mcadil, ay 19
9
l-Kafi, c1, sh.54, hdis 1
10
Nhcl-Bla, xtb 194
2
188
189
98
Uzaqgrnlik
503. Uzaqgrnlik
1527. mam li ():Uzaqgrnlik zirklikdir.1
1528. mam li ():Uzaqgrn xs ehtiyatl, uzaqgrnliyi trk edn is qorxusuz
olar.2
1529. mam Sadiq ():Uzaqgrnlik gmann radr.3
504. Nticni dnmk
1530. mam li ():Kim sonunu dnmdn i balayarsa, zn tinliklrin
thlksin atar.4
1531. mam li (): balamam (nticni) dnmk, sni pemanlqdan amanda
saxlar.5
1532. mam li ():nsanlarn n alls, onlarn aqibti n ox dnnidir.6
505. Uzaqgrnlik v qrar qbulu
1533. mam li ():Qlb uzaqgrnlik v gcl irad il qazanlar.7
1534. mam li ():Uzaqgrnlik olmayan zm v qrarda xeyir yoxdur.8
506. Uzaqgrnliyin izah

1535. mam li ():Uzaqgrnlik aqibti dnmk v mdriklrl mslhtlmkdir.
1536. mam li ():Uzaqgrnliyin kk, bh yarananda dayanmaqdr.10
1537. mam li ():Snamam etimad etmk, uzaqgrnliy ziddir.11
507. Uzaqgrn
1538. mam li ():Uzaqgrn xs odur ki, dnyann aldadc mnzrsi onu axirt
namin almaqdan kindirmsin. 12
1539. mam li ():Uzaqgrn xs zn yax dost ser. nki, insana z dostu il
qiymt verilir.13
1540. mam li ():Uzaqgrn xs odur ki, nemt v var-dvlt onu axirt n
almaqdan saxlamasn. 14
1541. mam li () :Uzaqgrn xs odur ki, qzbin llri ax qalxanda cza
vermyi txir salsn v ilkin frstd yaxln vzini (yaxlqla) dmy tlssin. 15
1

urrul-Hikm, hdis (7913 v 7914).
3
Tuhful-Uqul, sh.356
4
Tuhful-Uqul, sh.90
5
Uyunul xbarel Reza (), c2, sh.54, hdis 204
6
7
vali la, c1, sh.292, hdis 164
8
9
10
Tuhful-Uqul, sh.214
11
12
13
14
15
2
190
507. n uzaqgrn insan

1542. Allahn Peymbri (s):n uzaqgrn insan, hamdan ox z qzbin qalib
glndir. 1
1543. Allahn Peymbri (s): Sizin aranzda n ziryiniz lm baqalarndan daha ox
yad edn v n uzaqgrniniz ona daha ox hazr olannzdr.2
1544. mam li (): Sizin n uzaqgrniniz n tqvalnzdr.3
1
2
3

lamud-Din, sh.333
191
99
Qm
509. Qm
1545. Msih () :ox qmli olann bdni xst olar.1
1546. mam li ():Qm-kdr qocaln yarsdr. 2
1547. mam li ():Qm bdni ridr. 3
1548. mam Sadiq ():Xstliklr bdnin naxoluu olduu kimi, qm-qsslr d
qlbin naxoluudur. 4
510. Qm gtirn amillr
1549. Allahn Peymbri (s):Gz xalqn lind olan ksin qm-qsssi uzun v
tssf ox olar. 5
1550. Allahn Peymbri (s):N oxdur zndn sonra uzun qm-qss qoyan bir anlq
keici istk v lzztlr. 6
1551. mam li ():Kim ziyan vurmaq qdrti olmad xs qzblns, qmi uzun v
zn zab vermi olar.7
1552. mam li ():Hsd kn xs qdr mzluma daha ox oxayan zalm
grmdim. Onun can yorun, qlbi narahat v qm-qsssi daimidir. 8
1553. mam li ():mlind shlnkarlq edn qm-qssy dar olar. 9
1554. mam li ():Hvslsizlik etmkdn kin ki, o md ksr, mli zifldr v
qm gtirr.10
511. Qm-qssni aparan amillr
Quran:
Bilin ki, Allahn dostlarna qorxu yoxdur v onlar qmli olmazlar.
11
Hdis:
1555. Allahn Peymbri (s): Allah z hikmt v ltfn sasn rahatl v adl
yqinlik v razlqda, qm-qssni kkd v (Allahdan) naraz olmaqda qrar verdi. 12
1556. Allahn Peymbri (s):Ey insanlar! Dnya qm saraydr, adlq saray deyil.
tinlik saraydr, rahatlq saray deyil. Bellikl, onu tanyan xs midl ad v tinlikl
qmgin olmaz.13
1557. Allahn Peymbri (s):La hvl v la qvvt illa billah cmlsi doxsan doqquz
drd fadr ki, onlarn n sadsi qm-qssdir. 14
1558. bni Abbas: Allahn Rsulunun (s) szndn sonra, he bir szdn li ibn
butalibin () mn yazd mktub qdr bhrlnmdim. O mn yazmd: (Allaha hmd
1

Tuhful-Uqul, sh.214
3
4
5
lamud-Din, sh.294
6
7
Tuhful-Uqul, sh.99
8
9
Nhcl-Bla, hikmt 127
10
Daimul-slam, c1, sh.223
11
Yunis, ay 62
12
Tuhful-Uqul, sh.6
13
lamud-Din, sh.343
14
Qorobul-snad, sh.76, hdis 244
2
192
etdikdn sonra buyurdu) nsan, ata bilmdiyi bir ey atmadna gr qmlnir v

atmas mmkn olmayan bir ey atdna gr sevinir. z axirtindn bir ey atanda
ad ol v z axirtindn bir eyi ldn vermyin qmln. z dnyandan bir ey yetind
sevinm v ondan bir eyi itirmyin kdrlnm. z qm-qssndn, lmdn sonra n
istifad et. Vsslam. 1
1559. mam li (): Yqinlik qm-qssni nec d gzl yox edir.2
1560. mam li (): Paltarlar yumaq qm-qssni aparar. 3
1561. mam Sadiq ():gr hr ey qzav-qdr baldrsa, onda qm-qss ny
lazm? 4
1562. mam Sadiq ():Peymbrlrdn biri Allahn drgahna qm-qssdn ikayt
etdi. Allahdan ona mr gldi ki, zm yesin. 5
1563. mam Sadiq ():Hr ks znd qm-qss hiss ets v bunun sbbini bilms
ban yusun. 6
512. Zahirn dlili olmayan adlq v qssnin sbbi
1564. bu Bsir:ilrdn biri il mam Sadiqin () yanna gldik. O Hzrt () rz
etdim:Sn fda olum, ey Allah Rsulunun vlad! Mn (bzn) sbbini bilmdn qmgin
v qssli oluram! mam Sadiq () buyurdu:O qm v adlq bizdn siz yetiir. gr biz
bir qss v ya adlq z verrs siz d atar. nki, biz (hli-Beyt) v sizlr Allahn
nurundanq.7
1565. Biharul-nvar kitabndan:Rvayt edirlr ki, Alimdn () sorudular:Bir nfr
sbbini bilmdn qmgin olur? Buyurdu:gr ona qm yetis bilsin ki, qardann qmqsssi var. Elc d, sbbsiz yer ad olsa da bu crdr. Buna gr, qardalarn haqlarn
yerin yetirmkd Allahdan kmk dilyirik. 8
513. Byniln qm-qss
1566. Allahn Peymbri (s) :Allah-taalaya uzun qm-qss kimi (Allahn byndiyi) bir
eyl ibadt olunmayb.9
1567. mam Sccad () :Allah-taala qmli qlblri sevr. 10
1568. mam Sadiq () :Mmin shrini, axamn qm-qss il keirr v bundan
baqa onun n xeyirli, mslhtli bir ey yoxdur. 11
1569. mam Sadiq () :Bizdn tr narahatlq keirn v biz yetin zlm gr qmli
olan kimsnin nfs kmyi (Allaha) tsbih v biz gr qmlnmyi ibadtdir. 12
Mtalebus-Suul, sh.55
3
4
5
6
7
8
9
Mkarimul-xlaq, c.2, sh.367
10
11
12
2
193
100
Hesab-kitab
514. Hesab-kitab
1570. Allahn Peymbri (s) :Agah olun! ndi siz el bir gnd yaayrsnz ki, ml
vaxtdr v burada hesab-kitab yoxdur. Tezlikl el bir gn atacaqsnz ki, orada hr eyin
hesab sorulacaq v ml olmayacaq. 1
1571. mam li () :Haqq-hesaba yetimk czadan vvldir, mkafat is haqqhesabdan sonra.2
515. Nfsin soru-sualna hvslndirmk
Quran:
Ey iman gtirnlr! Allahdan qorxun v hr ks z sabah n n hazrladna baxsn.
Allahdan qorxun ki, Allah etdiklriniz mllrdn agahdr. 3
Hdis:
1572. Allahn Peymbri (s) :Sizdn haqq-hesab soruulmam nfsinizdn haqq-hesab
kin, sizlri (mllrinizi) lmmidn vvl z nfsinizi trziy qoyun v o byk haqqhesab gnn hazrlan. 4
1573. mam li () :z nfslrinizi hesab-kitabla (ipil) balayn v ona (nfs) qar
xmaqla cilovunu z liniz keirin. 5
1574. mam Sccad () :Ey Adm vlad! zn-zn vaiz olduun v z nfsinin sorusual etdiyin vaxta qdr hmi xeyir-brkt iind yaayacaqsan.6
1575. mam Kazim () :Hr gn z nfsinin hesabna yetimyn ks bizdn deyil. Hr
ks baxsn, gr yax bir ml edibs, ondan daha oxunu ml etmk n Allahdan uur
dilsin v buna gr Allaha kr etsin. gr bir pis i grbs, Allahdan balanman
istsin v tvb etsin.7
516. Nfsi soru-sual etmyin smrsi

1576. mam li () :z nfsini soru-sual edn xs z eyblrindn agah olar,
gnahlarn baa dr, (yaxlq etmkl) onlarn vzini dyr v eyblrini aradan
gtrr. 8
1577. mam li () :z nfsinin hesabna yetin xs mnft gtrr, amma ondan
(nfsindn) qafil olan ziyana urayar v hr ks qorxarsa, amanda qalar. 9
1578. mam li () :z nfsinin hesabna yetin xs xobxt olar.10
517. nsandan soruulan ilk ey
lamd-Din, sh.345
3
Hr, ay 18.
4
Biharul-nvar, c70, sh.73, hdis 26
5
6
Tuhful-Uqul, sh.280
7
l-Extesas, sh.26
8
9
10
Mustdrkul-Vsail, c12, sh.154, hdis 13761
2
194
1579. Allahn Peymbri (s):Bnddn soruulacaq ilk ey biz hli-Beytin mhbbti

olacaq.11
1580. mam Sadiq () :Bnd Allah-taala qarsnda dayanan zaman ondan soruulacaq
birinci sual vacib namazlar, vacib zkat, vacib oruc, vacib hcc v biz hli-Beytin vilayti
bard olacaq. gr bizim vilaytimiz v mhbbtimizi etiraf edrk bu dnyadan
gedrs namaz, orucu, zkat v hcci qbul olunacaq.2
518. Barsind soru-sual olmayacaq ey
1581. Allahn Peymbri (s):Qiyamt gn, Allah yolunda srf olunan nemtlrdn
baqa hr bir nemt bard soru-sual olacaq.3
1582. mam li () :Hr ks, xrk yeyn vaxt Allahn adn krs, he vaxt o tamn
nemti bard soru-sual olunmayacaq. 4
1583. mam Baqir () :Bnd ey bard soru-suala kilmyck: znn
rtnmyi n istifad etdiyi bir tik para, acln aradan gtrmk n yediyi bir tik
rk v onu isti-soyuqdan qoruyan ev. 5
519. Barsind soru-sual olunacaq ey
1584. Allahn Peymbri (s) :Qiyamt gn bnd drd ey bard soru-sual
olunmaynca z yerindn bir addm bel trpnmyck: mrn ny srf etmyi bard,
cavanln hans yolda baa vurmas haqda, maln hans yolla qazanmas v hans yolda
xrcldiyi v biz hli-Beytin mhbbti bard. 6
1585. mam Sadiq (): - O gn nemt bard soru-sual edilcksiniz aysi haqdaBu mmt Allah-taalann ona bx etdiyi Allahn Rsulunun vcudu (s) v sonra onun hliBeytinin () vcudunun nemti bard soru-sual olunacaq.7
520. Qiyamt gnnn hesabn asanladran ey
1586. Allahn Peymbri (s) :Sn veriln hr bir ey qnat et ki, sninl haqqhesab olunanda iin asan olsun.8
1587. Allahn Peymbri (s) :xlaqn gzl et ki, Allah-taala snin hesabn yngl
etsin.9
1588. mam Sadiq () :Sileyi rhm Qiyamt gnnn hesabn asanladrar. Sonra bu
ayni oxudu:O kslr ki, Allah-taala birlmyin mr verdiyi eylri birldirir, z
Rbblrindn qorxur v (Qiyamt gnnd) hesabn tinliyindn rklrind xof vardr. 10
521. nsan ktllri haqq-hesab gnnd
1589. mam li () :Qiyamt gn camaat bir ne dsty blnr:Onlarn bzilri
qsa mddtd haqq-hesab olunar v ad halda z aillrinin yanna qaydarlar. Bzilri
(vcudlarnda) dnyavi irkabdan he bir ey olmadna gr haqq-hesab olunmadan
Cnnt daxil olar. Burda dnya irkabna bulaan orada haqq-hesaba kilck. Bzilri d
xurma rdyinin arxasnn alas v xurma il rdyi arasnda olan nazik qabq bard
(yni, mllrinin n xrda cziyyat xsusunda) soru-sual olunacaq v llnn zab
alovuna dcklr.11
522. Haqq-hesabn tin v srt olmas
1590. mam Sadiq () Hesab gnnn tinliyindn qorxurlar
buyurub:Yaxlq v pisliklrinin dqiq, hrtrfli hesab aparlacaq.12
aysi
bard
11
Uyunul xbarul Reza (), c2, sh.62, hdis 258

3
4
5
Nurs-Sqleyn, c5, sh.665, hdis 26
6
7
8
lamud-Din, sh.344
9
10
11
l-hticac, c.7, sh.572, hdis 137
12
2
195
523. Hesablar asan olan kslr

Quran:
ml namsi sa lin veriln ksin hesab asan olacaqdr.1
Hdis:
1591. mam Baqir ():Allahn Rsulu (s) buyurdu:Haqq-hesab aparlan xs zab
kck. Bir nfr o Hzrt (s) rz etdi:Ey Allahn Rsulu! Bs, Allah-taalann bu sz
nec olsun:.haqq-hesablar asan olacaq. Allahn Peymbri (s) buyurdu: Bu tqdim
etmk v vrqlmkdir. (Soru-sual deyil.)2
524. Soru-sual olunmadan Cnnt gednlr
Quran:
De! Ey iman gtirn bndlr! z Rbbinizdn qorxun. Bu dnyada yaxlq edn kslr
n yax mkafat vardr. Allahn yeri genidir. Sbr ednlrin mkafat hesabsz v
btnlkl verilck3
Hdis:
1592. Allahn Peymbri (s):Allah-taala buyurur:Ey Mnim yolumda vuruan v
Mnim yolumda ldrln, ziyyt kn v Mnim yolumda cihad edn bndlrim,
Cnnt daxil olun. Sonra onlar zab grmdn v soru-sualsz Cnnt daxil olarlar.4
1593. mam Sccad () :Allah-taala Qiyamt gn btn insanlar toplayanda carnn
ssi eidilck:Han sbr ednlr, soru-sualsz hamlqla Cnnt daxil olsunlar
Mlklr
onlara
deyrlr:Siz
kimsiniz?
Deyrlr:Sbr
ednlrik.
Mlklr
soruarlar:Siz ny sbr etmisiniz. Cavab verrlr: Allaha itat yolunda v gnahlardan
kinmkd sbr etmiik.5
1594. mam Sccad ():Allah-taala Qiyamt gn btn insanlar birincidn axrnc
nfrdk bir yerd cm etdiyi zaman car qalxb hamnn eid bilcyi ssl qqrar:
Han, Allaha xatir mhbbt bslynlr? Bu vaxt camaatn iindn bir dst insan ayaa
qalxar. Onlara deyilr:Soru-sualsz Cnnt daxil olun.6
1595. mam Sadiq () :Qiyamt gn xalqn iindn bir dst insan qalxb Cnntin
qapsna glck v qapn dyck. Onlardan soruacaqlar. Siz kimsiniz?
Deycklr:Biz yoxsullarq. Deyilck:Soru-sual olmam cnnt daxil olmaq
istyirsiniz? Cavab verrlr:Biz bir ey vermidiniz ki, onun barsind d soru-sual
edsiniz? Sonra Allah-taala buyurar:Doru deyirlr, Cnnt daxil olun.7
1596. mam Sadiq ():Allahn Rsulu (s) buyurdu:ml namlri alan v trzilr
qurulan zaman bla grnlr n trzilr qurulmaz v ml namlri almaz. Sonra bu
ayni oxudu:Hqiqtn, sbr ednlrin mkafat btnlkl verilck8
525. Soru-sual olunmadan Chnnm daxil olanlar
1597. Allahn Peymbri (s) :Allah-taala yalnz Allaha rik qoanlardan btn
insanlarla hesab kck. Qiyamt gn onlarn soru-sual olunmadan Chnnm
atlmalar mr olunacaq.9
1598. Allahn Peymbri (s):Alt dst, alt xasiyyt gr soru-sualsz Chnnm
gedck. rz olundu:Ey Allahn Rsulu! Allahn salam olsun sn, onlar kimlrdir?
Buyurdu:mirlr (rhbrlr) zlm etdiklrin gr, rblr (qbil v nsil)
tssbkeliyin gr, mlkdarlar tkbbr gr, tacirlr xyant gr, kndlilr
cahilliy gr v alimlr paxllqlarna gr.10
niqaq, ay7-8
3
Zmr, ay 10
4
5
6
Usuli Kafi, c.2, sh.126, hdis 8
7
Usuli Kafi, c.2, sh.264, hdis 19
8
9
Uyunul xbari Reza(), c.2, sh.34, hdis 66
10
2
196
1599. mam Sadiq () : nfri Allah-taala soru-sualsz Chnnm aparacaq:Yolunu

azm v zalm rhbri, yalan danan taciri v zinakar qocan.11
11
197
101
Paxllq
526. Paxllq
Quran:
Paxln hsd kn zaman rrindn v zrrindn (Allaha pnah aparram).1
Hdis:
1600.
Allahn
Peymbri
(s)
:Allah-taala
Musa
ibn
mrana
()
buyurmudur:Hqiqtn, paxl olan xs mnim nemtlrimdn narahat v bndlrim
n bldym qismt etiraz edndir.2
1601. mam li () :Paxllq ruhun zindandr.3
1602. mam li () :Paxllq n pis xstlikdir.4
1603. mam li () :Paxllq alaqlqlarn badr.5
1604. mam li () :Afrin paxlla! N daltli pedir! Hamdan vvl z sahibini
ldrr.6
1605. mam li():Paxlln smrsi dnya v axirtd bdbxtlikdir.7
1606. mam li () :Paxl paxlln kdiyi xsin nemtini itirmsini z n nemt
bilr.8
1607.mam li () :Mzluma paxl qdr bnzyn zalm grmdim. Onun can yorun,
qlbi narahat v qmi daimidir.9
1608. mam li () :Paxln (z paxllndan) kdiyi ona bsdir.10
1609. mam li () :Paxl ox tssflnr v gnahlar ikiqat artar.11
1610. mam li () :Paxl aalq etmz.12
527. Hr bir dvltlinin paxlln krlr

1611. Allahn Peymbri (s):z ehtiyaclarnz dmkd mxfilikdn kmk aln,
nki, hr bir nemt sahibin hsd apararlar.13
528. Paxllq v iman.
1612. mam Baqir () :Alov odunu yediyi kimi, paxllq da iman yeyr.14
1613. mam Sadiq () : Bir-biriniz paxllq etmkdn kinin, nki, kfrn kk
paxllqdr.15
529. Paxln niansi.
1
Flq, ay 5
l-Kafi, c2, sh.307, hdis 6
3
Gurrul-Hikm, hdis 372. 332. 5242
4
Gurrul-Hikm, hdis 332
5
6
rhi Nhcl-Bla, c.1, sh.316
7
8
9
10
Mustdrkul-Vsail, c12, sh.17, hdis 13388
11
12
13
14
15
2
198
1614. mam Sadiq () :Loman z oluna dedi: Paxln niansi var: Adamn dalnca
qeybt edr, z-z olanda yaltaqlanar v baqalarnn tinliklrin ad olar.16
16
199
102
Hsrt
530. n ox hsrt kn insan
Quran:
Onlar iin (artq) baa atd v yenidn qfltd v imansz olacaqlar hsrt gn il
qorxut. 1
he ks demsin ki, ox tssf, Allahn iind shlnkar v msxr ednlrdn
olmuam.2
.zalmn llrini dilyrk:ey ka, mn d peymbrin getdiyi yolla gedydim.
deycyi gn3
Hdis:
1615. Allahn Peymbri (s):Qiyamt gn hamdan ox peman olan z axirtini
baqasnn dnyas n satm kimsdir.4
1616. mam li ():Qiyamt gn n drin tssf rva bilinmyn (haram) yolla mal
toplayb baqasna miras qoyub gedn v varisin d hmin mal sbhan olan Allahn
yolunda msrf etdiyin gr Cnnt daxil olan, z is Chnnm dn kiinin
tssfdr.5
1617. mam Sadiq () :Qiyamt gn n ox tssflnck insan (dnyada) daltdn
danan, z is baqalar il daltl rftar etmyndir.6
1
2
3
4
5
6
Mrym, ay 39
Zumr, ay 56
Furqan, ay 27
Nhcl-Bla, hikmt 429
200
103
Yaxlq
531. Yaxlq
1618. Allahn Peymbri (s) :Yaxl qlbin nuru, zn zinti v iin qvvsi, gnah
is qlbin qaras, iin zifliyi v zn eybcrliyi grdm.1
532. Yaxlqlarn dflrl artmas.
Quran:
Hr ks bir yax i grrs, ona on df artq mkafat verrlr. Hr ks bir pis i
grrs, o qdr d cza grr v onlara zlm olunmaz.2
Hdis:
1619. mam Sccad () :Vay o ksin halna ki, onun birlri onlarna qalib gl. mamn
() mqsdi budur ki, pislik bir df kimi, yaxlq is onqat hesablanr.3
1620. mam Sadiq () :Mmin bir yax i grrs, Allah-taala onun hr yax mlini
yeddi yz df artrar v bu Allah-taalann klamdr ki, Allah-taala istdiyi ks n
artrar.4
1
2
3
4

nam, ay 160
Tuhful-Uqul, sh.271
201
104
Yaxlq etmk
533. Yaxlq etmk
Quran:
Hqiqtn, Allah-taala daltli olma, yaxl, qohum-qrbaya bxi vermyi mr
v irkinliklri, pislik v zlm qadaan edir. O, siz nsiht verir ki, blk nsiht
alasnz.1
Hdis:
1621. Allahn Peymbri (s) :Qlblrin xmiri onlara yaxlq edn ks mhbbt v
pislik edn qar dmnilik v nifrtl yorulmudur.2
1622. mam li ():Yaxlq etmk snin iin olsun ki, bu n yax kin v n xeyir
gtirn maldr.3
1623. mam li () :Bndlr yaxlq etmk o biri dnya n n gzl azuqdir.4
1624. mam li () :Zkat yaxlq etmyin qlbsidir.5
1625. mam li () :ox yaxlq edn ksi dostlar v qardalar sevrlr.6
1626. mam li () :Yaxlq etmkl qlblr l alnar.7
534. Pislik edn yaxlq etmk
1627. Allahn Peymbri (s) :Sn pislik edn yaxlq et.8
1628. mam li () :Snin z dmn v bdxahlarna yaxlq etmyin onlara pislik
etmyindn daha tsirlidir v onlarn islah olunmasna sbb olar.9
535. Yaxln izah
1629. Nurus-Sgleyn kitabnda O ks ki, zn ixlasla Allaha trf tuta v ehsan
ed aysi haqda rvayt olunur ki, Peymbrdn (s) yaxlq v ehsan barsind
soruduqda buyurub:Ehsan budur ki, Allaha sanki onu grrm kimi ibadt edsn.
nki, sn Onu grmrsns d, O, sni grr.10
536. Yaxlq edn ks zn yaxlq etmidir
Quran:
gr yaxlq etsniz, znz yaxlq edirsiniz, gr pislik etsniz, znz pislik
edirsiniz. 11
Hdis:
1630. mam li () :gr yaxlq etsn, zn hrmt qoyub zn yaxlq etmisn,
gr pislik etsn zn xar etmi, zn zrr yetirmisn.12
537. Mriklrin yaxlqlarnn nticsi.
1631. Salman ibn Amir Zbbi:rz etdim:Ey Allahn Rsulu! Atam qonaqprvr v
qonucanl, hdin vfal v tinliklrd l tutan olub. Bunlarn ona xeyri varm? Allahn
1
Nhl, ay 90
Tuhful-Uqul, sh.37
3
4
5
6
7
8
Knzul-Fvayed, c.2, sh.31
9
10
11
sra, ay 7
12
urrul-Hikm, hdis (3808+3809)
2
202
Peymbri (s) sorudu:O mrik olaraq ldu? rz etdim:Bli. Buyurdu:Bunlarn ona

bir xeyri olmaz. Ancaq, bu ilr gr ondan sonra qalan vlad v nvlri he vaxt tinlik,
zlillik v mhtaclq grmycklr.1
105
Hafiz
538. Hafiz
1632. mam Sadiq () (Mufzzlin hdisind): He dnmsnmi ki, insann btn bu
xsusiyytlr arasnda tkc hafiz qvvsi olmasayd onun hal v gzran nec olard?
gr (insan) z xeyirli v zrrli ilrini, alacaqlarn v vercklrini, grcklrini v
eidcklrini hafizsind saxlamasayd, onun ilrind, hyatnda v tcrblrind nec
qarqlq yaranard gr bir yolu dflrl getsydi, yen d onu itirrdi. mr boyu drs
oxusayd, he bir elmi yadda saxlaya bilmz, bir din etiqad etmz, bir tcrbdn
bhrlnmzdi. Olub-kenlrdn bir ibrt gtrmz, mumiyytl birdflik insanlqdan
xmaa layiq olard.2
539. Uaq yalarndan zbrlmk
1633. Allahn Peymbri (s): Uaqlqda yrnnin misal daa hkk olunan yazya,
yal vaxt yrnnin hekayti su zrind yaz yazann hekaytin bnzr.3
540. Hafizni artran eylr.
1634. Allahn Peymbri (s): ey unutqanl aradan gtrr v hafizni artrar:
Quran oxumaq, dilri fralamaq v oruc tutmaq.4
1
2
3
4

203
106
Kin bslmk
541. Kin bslmk
1635. mam li () : Kin bslmk eyblrin n pisidir1
1636. mam li () : Kin qzb gtirr.2
1637. mam li () : Kin bslmk, paxl adamlarn xisltidir.3
1638. mam li () : Kin bslmk el bir oddur ki, (ona) qalib glmkdn baqa he bir
eyl sndrlmz.4
1639. mam li () : Kin bslmk fitn v narahatlqlarn sbbidir.5
1640. mam li () : Kinli adamn can zabda v qmi ikiqat oxdur.6
1641. mam li () : Kin saxlayan dostlua sadiq deyil.7
1642. mam Hadi () : Mzmmt v gileylnmk qlbd kin saxlamaqdan daha
yaxdr.8
1643. mam skri () : n az rahatl olan insan, kin bslyn xsdir.9
542. Kin mminin qlbind ox qalmaz
1644. mam Sadiq (): Kin mminin qlbind oturaq halda olduu vaxtacan qalar, el ki
ayaa qalxd, kin d onun qlbindn galxar.10

3
4
5
6
7
8
9
Tuhful-Uqul, sh.488
10
Tuhful-Uqul, sh.310
2
204
107
Thqir
543. Xalq xar hesab etmyin qadaan olunmas
1645. Loman () vladna xitabn: Olum! He ksi khn libas geydiyin gr xar
hesab etm, nki, snin v onun da Rbbi birdir.1
1646. Allahn Peymbri (s) : Sizlrdn he kim Allahn bndlrindn kimsni xar v
dyrsiz saymamaldr. nki onlardan hans birinin Allahn dostu v vlisi olduunu
bilmirsiniz.2
1647. mam Sadiq () : Hr ks yoxsul mmini thqir ets, bu thqirdn l kndk
Allah-taala hmin xsi daim xar edr v onu zn dmn bilr.3
544. Mmin qar thqirdn kindirmk
1648. Allahn Peymbri (s) : Hr ks mmin qadn v kiini yoxsullua yaxud da
malnn azlna gr xar v thqir edrs, Allah-taala Qiyamt gn onu camaat arasnda
nmayi v sonra da rsvay edr.4
1649. Allahn Peymbri (s) :He bir mslman alaldb thqir etm. nki onlarn n
kiiyi d Allah yannda bykdr.5
1650. Allahn Peymbri (s):Adm vladnn pis olmas n z mslman qardan
alaltmas kifayt edr.6
1651. mam Sadiq () :Allah-taala buyurur:Hr ks Mnim dostlarmdan birini xar
hesab edrs, mniml mhariby hazrlamdr v Mn z dostlarmn kmyin n tez
atanam.7
1
2
3
4
5
6
7

t-Tmhis, sh.50, hdis 89
205
108
Haqq
545. Haqq
Quran:
Biz haqq batilin bana rparq ki, onu para-para etsin. Batil mhv olub aradan
gedndir. Allaha aid etdiyiniz eylr gr vay olsun sizlr.1
Hdis:
1652. mam li () :Haqq n gcl dayaqdr.2
1653. mam li () :Agah olun! Haqq sahiblrinin, onlar minrk cilovlarn z llrin
ald ram olunmu miniklrdir. Sonra bu miniklr z suvarilrini sakitc v tmkinl geni
bir klgliy atdrdlar.3
1654. mam li () :Hr ks haqqdan qeyri bir izzt axtararsa zillt dr v kim
haqqa inadkarlq edrs xar olar.4
1655. mam li () :Haqqa qar xan el bir batil yoxdur ki, haqq ona qalib glmsin.
Allah-taala da buyurmudur ki, slind haqq batilin bana rparq ki, onu para-para
etsin5
1656. mam Sadiq () :zzt v hrmt odur ki, haqqla z-z glnd onun qarsnda
ba ysn.6
546. Haqqn arl
Quran:
Biz sizin n haqq gtirdik, amma oxunuz haqq xolamrsnz.7
Hdis:
1657. mam li () :Hqiqtn, haqq ar, amma safdr. Batils yngl v asan olsa da,
ldrndir.8
1658. mam Baqir ():Atam li ibn Hseynin () vfat an atanda, mni barna basb
buyurdu:Olum! Mn indi sn atamn dnyadan krkn mn etdiyi tvsiyyni tvsiyy
edirm. Atam hmin eylrin d ona z atasnn tvsiyy etdiyini buyurmudur:Olum,
hrnd ac olsa da, haqqa sbr et.9
547. zn ziyan olsa da haqq demyin grkliliyi
1659. Allahn Peymbri (s) :n tqvali insan onun xeyrin v ya ziyanna olmasndan
asl olmayaraq haqq deyndir.10
1660. mam li():Hzrt Rsulun (s) qlnclarndan birinin dstyind bel
yazlmdr:Haqq de, hrnd zn qar olsa da.11
nbiya, ay 18
3
Nhcl-Sad, c.3, sh.294
4
Tuhful-Uqul, sh.95
5
6
7
Zuxruf, ay 78
8
Nhcl-Bla, hikmt 376
9
10
11
2
206
1661. mam li():Allah yannda n stn insan odur ki, haqq onunn zrrli v
qssli, batils mnftli v artml olsa da, haqqa ml etmyi batil ml etmkdn ox
sevsin.12
1662. mam Kazim () :Snin mhvin sbb olsa da haqq de. nki, snin nicatn
ondadr v batildn imtina et, hrnd snin nicatn onda olsa bel. nki, (slind) snin
mhvin ondadr2
548. ad v qzbli halda haqq demk
1663. Allahn Peymbri (s) :Ehey! Mbada kims haqq bil v xalqn qorxusundan
onu demy. Bilin ki, n stn cihad zalm v yolunu azm rhbrin qarsnda deyiln
haqq szdr.3
1664. mam linin () olu Hseyn () tvsiyylrindn:Sn dvltli v yoxsul
vaxtnda Allahdan qorxma, ad v qzbli olanda da haqq demyi tvsiy edirm.4
549. Haqq qbul etmk
1665. Allahn Peymbri (s) :Haqq sn gtirn hr bir ksdn- istr kiik olsun,
istrs d byk snin dmnin olmu olsa bel, qbul et. Batili d kiik v byklyndn
asl olmayaraq hr kim demi olsa da zn qaytar, hrnd dostun olmu olsa bel.5
550. Haqq tanman meyar
1666. mam li () :Haqq xsiyytlrl tannmr. Haqqn zn tan ki, onun yolularn
da tanyasan.6
551. Haqq ikitrflidir
1667. mam li ():Haqqn dairsi tsvird v szd n geni ey, amma mld
dairlrin n darsqaldr. He kims, onun da zrind kimins haqq olmasa, haqqa sahib
deyil. Onun zrind d onun baqas zrind haqq olanndan qeyri bir haqq yoxdur.
gr kimsnin haqqa sahib olmas, ancaq onun zrind he bir haqq olmamas lazm
olsayd, bu yalnz Pak olan Allah olard.7
1668. mam li () :Bir ksin haqqna riayt v hrmt olunmas, haqqn ona ttbiqin
mane olmaz. 8
12
2
3
4
5
6
7
8
Nhcl-Bla, xtb 125

Tuhful-Uqul, sh.408
Tuhful-Uqul, sh.88
Mcml-Byan, c.1, sh.211.
Nhcl-Bla, xtb 216.
207
109
Hquq
552. Allah-taalann haqq
1669. Allahn Peymbri(s) :Allah-taalann (hmd olsun Onun izzti-clalna) haqq
bndlrin yerin yetir bilcklrindn daha bykdr. Allahn nemtlri bndlrin saya
bilcklrindn daha oxdur. Lakin, siz z gec-gndznz tvb il an.1
1670. mam li (): Pak v mqdds Allahn bndlr zrind qoyduu haqq
bndlrin Ona itat etmsidir. Bunun mqabilinds fzl v ltf il onlar n z
mkafatn dflrl artrma onlarn haqq etmidir.2
553.nsanlarn hququnu stn tutmaq
1671. mam li (): Pak v mqdds Allah insanlarn haqqn z haqqndan stn
tutmudur. Bel ki, hr ks Allah bndlrinin hququna riayt edrs, bu Allahn hququna
riayt etmkl nticlnr.3
554. n mhm hquq
1672. mam li (): Allah-taalann vacib buyurduu hquqlarn arasnda n mhm
hquq, rhbrin xalq zrind v xalqn rhbr zrind olan haqqdr.4
555. Qardalarn hququ
1673. mam Baqir (): Mminin mmin zrind olan haqq budur ki, onu doyuzdursun,
lpaq ynini geyindirsin, qm-qsssini datsn, borcunu dsin v lmndn sonra
zvcsin v vladlarna himaydarlq etsin.5
1674. mam Sadiq (): z dinini dyrli biln xs z qardalarnn hququnu da dyrli
bilr. Allahn dinini yngl sayan, z qardalarna da hmiyyt vermz.6
1675. mam Sadiq () :Allah-taalaya mminin haqqn yerin
yetirmkdn daha stn bir eyl ibadt olunmayb.7
1676. mam Sadiq (): Mminin mmin zrind yeddi haqq var. Allah-taala bu haqlar
mmin vacib etmidir. Bunlarn barsind mmindn soru-sual edckdir: mmin mmini
z gznd byk tutmal, qlbind onu sevmli, z mal, pulu il ona kmk etmli, z
n byndiyini onun n d bynmli, onun qeybtini haram bilmli, xst vaxtnda
ona ba kmli, dfnind itirak etmli v lmndn sonra onu yalnz yax xatirlrl
yad etmlidir.8
1677. mam Sadiq () mminin haqq bard sualn cavabnda buyurub: Mminin
mmin zrind yetmi haqq var, mn sn yalnz yeddi haqq sylyirm: O ac olduu
halda sn doyunca yem, o lpaq olduu halda sn geyinm, ona yol gstrn ol.9
1678. mam Sadiq ()- mminin mmin zrind olan haqlarn byan edrkn: Hmin
haqlarn n kiiyi budur ki, zn n istdiyini onun n d istysn v zn rva
bilmdiyini ona da rva bilmysn.10
1
Mnariml-xlaq, c.2, sh.365, hdis 2661

Nhcl-Bla, xtb 216
3
rrul-Hikm, hdis 4780
4
Nhcl-Bla, xtb 216
5
suli-Kafi, c.2, sh.169, hdis 1
6
7
suli-Kafi, c.2, sh.170, hdis 4
8
9
10
2
208
1679. mam sgri (): Qardalarnn hquqlar il daha yaxndan tan olan v onlara
riayt etmy daha ox alan xs Allah yannda daha hrmtlidir.1
110
Mhtkirlik2
556. Mhtkirlik
1680. Allahn Peymbri (s) :Xyantkarlardan baqa he ks mhtkirlik etmz.3
1681. Allahn Peymbri (s) :Gnahkardan baqa kims mhtkirliy l atmaz.4
1682. mam li (): Mhtkirlik mhrumiyyt sbb olar.5
1683. mam li (): Mhtkirlik yaramaz adamlarn xasiyytidir.6
1684. mam li (): Mhtkirlik alaqlqdr.7
1685. mam li (): Mhtkirlik ziyyt miniyidir.8
1686.mam
li
(): Mhtkirlik
n
zn
ziyyt
atmaq
sfehlrin
xisltlrindndir.9
1687. mam linin () Malik tri Misir vali tyin etdiyi frmanndan: Btn bunlarla
yana bil ki, onlarn oxu- tacirlr v sntkarlar- alverd hddindn artq amanszdrlar v
xoaglmz xsisliklri var. Onlar daha ox xeyir gtrmk mqsdil mhtkirlik edr v
onlara z istdiklri kimi baha qiymt qoyarlar. Bu da xalq ktlsi n zrrli, rhbrlr
ns eyb v rsvaylqdr. Buna gr, mhtkirliyin qarsn al, nki Allahn Rsulu (s)
onu qadaan etmidir.10
1688. mam li (): Xalqa ziyan gtirn v qiymtlri qaldran hr hans mhtkirlikd
xeyir-brkt yoxdur.11
1689. mam Sadiq () : Allah-taala (buda...) dnnin nemti il z bndlrin yaxlq
etdi v biti onun blasna evirdi. gr bel olmasayd, balar onu da qzl-gm kimi
toplayardlar.12
557 Mhtkir
1
l-Ehtecac c.2, sh.517, hdis 340

Mhtkirlik camaatn ox ehtiyac olduu mhsulu, ya mal baha qiymt satmaq mqsdi il toplayb
saxlamaq
3
4
5
rrul-Hikm, hdis 256
6
rrul-Hikm, hdis 607
7
rrul-Hikm, hdis 112
8
9
10
Nhcl-Bal, mktub 53
11
12
2
209
1690. Allahn Peymbri (s): Mhtkir Allahn rhmtindn uzaqdr.1

1691. Allahn Peymbri (s): Bizim bazarda mhtkirliy l atan, Allahn kitabn inkar
edn kimidir.2
1692. Allahn Peymbri (s): Mhtkir nec d pis bnddir! gr Allah-taala
qiymtlri aa salarsa o, qmlnr v gr qiymtlri qaldrarsa adlanar.3
1693. Allahn Peymbri (s): Mhtkirlrl adam ldrnlr Chnnmd bir crgd
v bir drcddirlr.4
1694. Allahn Peymbri (s): Hr ks qida mhsulunu bahalama midi il qrx gn
saxlasa Allahdan bezar olmudur v Allah da ondan bezardr.5
1695. Allahn Peymbri (s): Hr ks qida mhsulunu alb mslmanlara baha
qiymt satmaq n qrx gn saxlasa v qrx gndn sonra satb onun btn glirini
sdq vers d, onun gnahnn kffarsi olmayacaq.6
1696. mam li () : Mhtkir z nemtindn mhrumdur.7
1697. mam li (): Xsis mhtkir elsi n (varis) yr ki, ona tkkr etmyck
v elsin (axirtd Allaha trf) doru gedir ki, onun zrn qbul etmyck.8
1
2
3
4
5
6
7
8
Biharul-nvar, c.62, sh. 292

mali-Tusi, sh.676 , hdis 1427
rrul-Hikm, hdis 465
210
111
Hikmt
558 Hikmt
Quran:
(Allah) stdiyi xs hikmt bx edr. Kim hikmt bx olunubsa, ona oxlu xeyir
verilmidir v al sahiblrindn baqa he ks nsiht qbul etmz.1
1698. Msih (): Hqiqtn hikmt hr bir qlbin idr.2
1699. Lomann () oluna nsihtlrindn: Olum! Hikmt yrn ki, hrmtli olasan!
nki hikmt din ynldr, qulu azad insanlarn mqabilind raftli, yoxsulu
dvltlilrdn daha uca edr, kiiyi bykdn qabaa salar.3
1700. Allahn Peymbri (s): Mminin bir hikmtli sz eitmyi, bir ilin ibadtindn
stndr.4
1701. Allahn Peymbri (s): Hikmt sahibi peymbrliy yaxndr.5
1702.mam li ():Hikmt mdriklrin glzar v aqillrin seyrngahdr.6
1703. mam li (): Hikmt qlbd bitn v dild bar vern bir aacdr.7
1704. mam li (): Hr ks hikmtin gr tannarsa, gzlr ona vqarl v zmtli
nzrlrl baxar.8
559. Hikmt mminin itirdiyidir
1705. mam li (): Hikmt mminin itirdiyidir, onu mrikin yannda olsa bel axtarn!
nki siz ona daha layiqsiniz v daha ox haqqnz atr.9
1706. mam li (): Hikmt mminin itirdiyidir.Onu mnafiqlrdn d olsa yrnin.10
560. Hikmt sahibin yaramayan ilr
1707. mam li (): z ehtiyacn hikmtli olmayan xs bildirn hikmt sahibi
deyil.11
1708. mam li (): Bir xsl yax rftar etmkdn baqa arsi olmayan onunla yax
davranmasa, hikmtd he bir pay olmaz.12
561. Hikmtin izah
1709. mam li (): Hikmtin ilk addm lzztlri trk etmk, son addm is fani olan
hr bir eyi zn dmn bilmkdir.13
1710. mam li (): zndn yuxarda olan xsl mnaqi etmmyin v
tabeiliyind olan xsi zlil saymaman, gcn atmad i ba qomaman, dilin
ryinin, szn mlinin ksin olmama, bilmdiyin ey bard danmaman, i sn
trf z tutan zaman onu trk etmmyin v sndn z dndrn zaman ardnca getmyin
hikmtdndir.14
1
Bqr, ay 269
Biharul-nvar, c.14 sh.316, hdis17
3
4
Biharul-nvar. c.77, sh.172, hdis8
5
6
Gurrul-Hikm, 1715
7
Gurrul-Hikm, hdis1992
8
Thful-Uqul, sh.97
9
10
Nhcl-Bla, hikmt 80
11
12
Tuhful-Uqul, sh.217
13
14
2
211
1711. mam Baqirin () bu Bsirin Hr ks hikmt verilrs....aysi haqda sualna

cavabndan:Hikmt dedikd mqsd Allahn mrin itat etmk v imam tanmaqdr.1
1712. mam Sadiq (): Hqiqtn, hikmt dini tanmaqdan v drk etmkdn ibartdir.
Sizlrdn kim dind fqih v drrakli olarsa, o hikmt sahibidir.2
1713. mam Kazim (): Lomana dedilr: Snin hikmtinin zyi ndir? Dedi:
Bildiyim ey bard sorumaram v mn aid olmayan ey n zm zhmt
salmaram.3
562. Hikmtin sas
1714. Allahn Peymbri (s): Hikmtin sas Allahdan qorxmaqdr.4
1715. Allahn Peymbri (s): Szlrin n yaxs Allah yad etmk v hikmtin sas
Allaha itatdir. 5
1716. Allahn Peymbri (s): Yax rftar etmk hikmtin zirvsidir.6
1717. mam li ():Haqqa ballq v haqqa yolda olan ks itat etmk hikmtin
sasdr.7
563. Hikmt gtirn eylr
1718. mam li (): hvtin v nfsi istklrin qalib gln, hikmtin kamillik
drcsin atacaq.8
1719. mam li (): Hikmt gnahdan kinmkdn baqa he bir yolla ld olunmaz.9
1720. mam Sadiq (): Hr ks dnyaya arxa evirs, Allah onun qlbind hikmti
mhkmldr v dilini onunla dillndirr.10
564. Hikmt ld etmy mane olanlar
1721. Allahn Peymbri (s): Md bo olan vaxt qlb hikmti qbul edr. Md dolu
olanda qlb hikmti l atar.11
1722. mam li (): hvtl hikmt bir yer smaz12
1723. mam Sadiq (): Qzb hikmt sahibinin qlbini korlar. z qzbin nzart ed
bilmyn xs, z alna da nzart ed bilmz.13
1724. mam Kazim (): Hqiqtn, kin da zrind deyil, yumaq torpaqda ml
glr. Hikmt d beldir, tvazkar qlblrd abad olar, zndnraz v tkbbrl qlbd
is yetimz. nki Allah tvazkarl al n bir vasit qoyub.14
1725. mam Hadi (): Hikmt, fsadl canlarda tsirli v faydal olmaz.15
565. Hikmtin nticsi
1726. mam li(): Hr kimin qlbind hikmt yer taparsa ibrtgtrn olar.16
1727. mam Sadiq (): Hikmtin barsind ox dnmk al smrli edr.17
566. Hikmti qorumaq

3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
Biharul-nvar, c.78, sh. 312, hdis1
15
16
17
2
212
1728. mam li (): Mdriklr hikmti hli olmayanlarn ixtiyarna vernd onu
pozdular.18
1729. mam Kazim ():Hikmti nadanlarn ixtiyarna vermyin ki, ona zlm etmi
olarsnz. Hikmti hikmt hlindn d sirgmyin ki, ona da zlm etmi olarsnz.2
18
2
Qissul-nbiya, sh.160, hdis176

213
112
And imk
567. Pak v mqdds Allaha and imyin qadaan olunmas
Quran:
Yaxlq etmkdn, tqval olmaqdan, xalq arasnda barq yaratmaqdan knar
durmanz n Allah z and yeriniz evirmyin. Allah eidn v bilndir.1
Hdis:
1730. mam Sadiq ():Allaha, doru da olsa, yalan da olsa and imyin. nki Allahtaala buyurmudur:Allah z andlarnza vasit etmyin.2
568. Yalan and imdn kinmk
1731. Svabul-mal kitabndan:Allah-taala buyurmudur:Mn z rhmtimi
yalandan and in xs amil etmrm.3
1732. Allahn Peymbri(s):Yalandan and imkdn kinin. nki bu i evlri sakinsiz
qoyar.4
1733. mam Sadiq ():Hr ks yalan olduunu bildiyi halda and is Allaha qar
mhariby qalxmdr.5
1734.
mam Sadiq ():Mcburn yalandan and imk zndn sonra qalan vladlara
yoxsulluq gtirr.6
569. Zalma and idirmyin yolu
1735.
mam li () :Zalma and idirmk istynd, ona Mn Allahn qvvt v
qdrtindn uzaq olum dedizdirrk and iirdin. nki gr yalandan buna and imi olsa
ox tez bir zamanda z czasna atar. Ancaq, And olsun Allaha, Ondan baqa Allah
yoxdur des Allah cza vermy tlsmz. nki Allah-taalan vahidliyi il mdh
etmidir.7
113Halal
570. Halal
Quran:
Sndn hans eylrin halal olduunu soruurlar. De ki, siz pak eylr halal
olunmudur.8
Ey insanlar! Yer znd halal v pak olan eylrdn yeyin v eytann ardnca
getmyin. O, sizin aq-akar dmninizdir.9
Hdis:
1736. mam li ():Sn halaldan istifad etmyi, ailn yaxlq etmyi v btn
hallarda Allah yad etmyi tvsiy edirm.10
571. Halal mal ld etmyin tinliyi
1
Bqr, ay 224
3
4
5
Svabul-mal, sh.269, hdis 1.
6
7
Nhcl-Bla, hikmt 253
8
Maid, ay 4
9
Bqr, ay 168
10
2
214
1737. mam Sadiq ():Qlnc vurmaq halal mal ld etmkdn asandr.1

572. Mminin z razl olmadan onun malndan istifad etmk halal deyil
1738. Allahn Peymbri (s) :He ks, qardann razl olmadan onun malndan he
n halal deyil.2
114
Dzmllk
573. Dzmllk
1739. Allahn Peymbri (s) :Dzml insan peymbrliy yaxndr.3
1740. mam li ():Dzmllk aln kamilliyidir.4
1741. mam li ():Dzmllk mminin iinin nizama dmsinin sbbidir.5
1742. mam li ():Kiinin gzlliyi onun dzmlly il llr.6
1743. mam li ():gr dzml deyilsns d, zn dzml kimi gstr. nki
zn baqa insanlara bnzdib, sonunda onlardan birin evrilmyn ox az adam
taplar.7
1744. mam li ():Dzml o ksdir ki, z qardalarna qar dzml olsun.8
1745. mam Rza ():nsan dzml olmaynca, abid olmaz.9
574. Dzm gtirn eylr
1746. mam li ():Aln artmas il dzmllk d artar.10
1747. mam li ():Sn dzml olma tvsiy edirm, nki o, elmin smrsidir.11
1748. mam li ():Dzmllkl vqar yksk zm v iraddn doulmu iki
kizdir.12
575.Dzmllyn smrlri
1749. mam li () :Dzml olan, aalq edr.13
1750. mam li():Dmnin qar dzm gstrn, ona qalib glr14
1751. mam li () :Dzml xsin bu xasiyytindn gtrdy ilk bhr, nadann
mqabilind xalqn onun kmyin glmsidir.15
1752. mam li ():Qzbin iddtli vaxtnda dzm gstrmk, insan Allahn
qzbindn amanda saxlar.16
1753. mam Sadiq () :Kmklik n dzmllk kifayt edr.17
576. Dzmllyn izah
1
sulu-Kafi, c.5, sh.161, hdis 1

3
4
5
6
7
Nhcl-Bla, hikmt 207
8
9
l-Kafi, c.2, sh.111
10
11
12
Nhcl-Bla, hikmt 460
13
14
Knzul-Fvaid, c.1, sh.319
15
16
17
2
215
1754. mam Hsn () (dzmllyn mnas haqda sualn cavabnda): Dzmllk

qzbi bomaq v nfsi saxlamaqdr.1
577. Qzbli olanda dzmllk
1755. Loman () :Dzml xs qzbli vaxtndan qeyri bir halda tannmaz.2
1756. mam li () n dzml xs bard sualn cavabnda :Qzblnmyn
kimsdir.3
1757. mam Sccad () :Mnim o insandan xoum glir ki, qzblndiyi vaxt sbr onu
haqlasn.4
115Axmaqlq
578. Axmaqlq
1758. mam li () :Axmaqlq, n pis xstlikdir.5
1759. mam li () :n pis yoxsulluq axmaqlqdr.6
1760. mam li () :Axman z zn vurduu ziyan, dmn z dmnin
vurmaz.7
579. Axman siftlri
1761. Msih () Axmaq kimdir? sualnn cavabnda: nadkar, zndnraz, btn
fziltlrin znd olduunu znn edn, he ksi zndn stn bilmyn, btn
hquqlarn onunn olduunu dnn v baqalarnn onun zrind olan he bir haqqn
tanmayandr. Bu el axmaqlqdr ki, onun drdin he bir lac yoxdur.8
1762. mam li () :Kim baqalarnn eyblrini grb onlar yaramaz hesab edir, sonra
is hmin eyiblri znd bynirs, hqiqi axmaq odur.9
1763. mam li () :Kiinin axmaql eydn tannar:
mnasz (szlr)
danmaqdan, ondan soruulmayan suala cavab vermkdn v ilrind qorxmazlq v
csartdn.10
1764. mam li () :Axman nianlrindn biri budur ki, hr an bir rng dr.11
1765. mam li ():Xalqn snin n dediklri hr bir eyi rdd etmy alma.
Axmaql gstrmkn el bu kifaytdir.12
580. Axmaqla yoldalq etmk
1766. mam Sccadn () z alicnab olu Hzrt Baqir () tvsiyylrindn: Olum!
Axmaqla oturub-durmaqdan v ya yoldalq etmkdn kin, ondan uzaqla v onunla
hmshbt olma. nki alsz adam istr yannda olsun, istrs d baqa yerd, alaq v
xsiyytsizdir. Shbt balasa axmaql onu rsvay edr v n vaxt sakit qalsa, bu onun
sz danmaq qdrtinin olmamasna gr olar. gr bir i grrs onu xarab edr,
hdsin bir msuliyyt gtrs onu yartmaz. N z elmi onun dadna yetr, n d
baqalarnn biliyi ona fayda verr. Onun xeyrini istyn insann szn qulaq asmaz.
Onunla oturub durann lindn rahatl olmaz, anas lmn istyr. Zvcsi onu itirmyi,
qonusu qonuluqdan getmsini v yolda onunla yoldalqdan xilas olmasn arzulayar.
Biharul-nvar, c78, sh.102

3
4
5
6
7
8
l-xtisas, sh.221
9
Nhcl-Bla, hikmt 349
10
11
12
2
216
gr mclisin n kiik xsi olsa, zndn yksk xslri ziyyt salar. Mclisin n byk
xsi olarsa tabeliyind olanlar fsada v pozunlua kr.1
1767. mam Sadiq () :Hr ks axmaqla dostluq etmkdn uzaqlamasa, tezlikl onun
xlaqn v xasiyytini zn gtrr.2
571. n axmaq insan
1768. mam li ():n axmaq insan zn hamdan all bilndir.3
1769. mam li () :n alsz insan odur ki, yaxlq etmdn (eyni halda) tkkr
gzlsin, pislik edrk (vzind) yax mkafat umsun.4
1770. mam li () :n axmaq insan odur ki, znd d olduu halda baqalarn eybini
yaramaz hesab edir.5
582. Axman cavab
1771. mam li () :Axman mqabilind susmaq, ona cavab vermkdn yaxdr.6
116
Hamam
573. Hamam
1772. mam li ():Hamam n gzl saraydr: (Chnnmdki) Odu yada salar v irki
(bdndn) aparar.7
1773. mam Sccad () : ey insan kkldr, ey is arqladar. Kkldn ey
bunlardr: hamama ox getmk, xo tir iylmk v yumaq paltar geymk. Arqladan
eys budur: ox yumurta, balq v yetimmi xurma yemk.8
1774. mam Sadiq (): ey bdni korlayar v ox ldrc tsir gstrr:Axamdan
qalm bozba yemk, tox qarna hamama getmk v yal qadnlarla cinsi laqd
olmaq.9
1775. mam Sadiq () :Mdnd az bir ey olanda hamama get ki, hrart onu aa
yatrsn. Bu snin bdninin qvvtlnmsi n daha yaxdr. Tox qarna da hamama
getm.10
1776. mam Kazim ():Bir gndn bir hamama getmk insan kkldr. Hr gn
hamama getmk is byrklrin yan ridr.11
mali-Tusi, sh. 613, hdis 268

mali-Saduq, sh.222
3
4
5
6
7
Mn la yhzuru-Fqih, c.1, sh.115, hdis 237
8
l-Xilas, sh.155, hdis194
9
10
11
2
217
218
117
Ehtiyac
584. Ehtiyac
1777. mam li () :Hr kim yaxlq etsn onun aas olarsan. Hr kim ehtiyac lini
uzatsan onun siri olarsan. Hr ksdn ehtiyacsz olsan onunla hmtay olarsan.1
1778. mam li (): Hr ks ehtiyacn olsa, onun yannda xar olarsan.2
585. Ehtiyaclarn dnilmsi
1779. Allahn Peymbri (s) :z qardana kmk etmk v xeyir vermk n alan
xs Allah yolunda mbariz ednlrin savab yazlacaq.3
1780. Allahn Peymbri (s):z mmin qardann bir ehtiyacn dyn ks, btn
mrn Allaha ibadtl keirn bnd kimidir.4
1781.mam Sadiq ():Hr ks Allah rizasna z mslman qardann ehtiyacn dmk
n alarsa, Allah-taala ona min-min xeyir mlin savabn yazar.5
1782. mam Sadiq () :Hr ks z mmin, mslman qardann ehtiyacn aradan
gtrmy sy gstrrs, qardann ehtiyacnn fikrind olduu vaxtadk Allah-taala
onun z ehtiyacnn gtrlmsini ltf edr.6
1783. mam Sadiq ():Allah-taala buyurmudur:Camaat mnim ailmdir. Onlardan
mnim yanmda n sevimlilri camaatla daha mehriban olanlar v onlarn ehtiyaclarnn
dnilmsi namin daha ox alanlardr.7
1784. mam Sadiq () :z qardann ehtiyacn aradan gtrmk yolunda addm atan
kims Sfa il Mrva arasnda sy edn xs kimidir.8
1785. mam Sadiq () :Hr ks z mmin qardann bir ehtiyacn dyrs, Allah-taala
Qiyamt gn onun yz min ehtiyacn dyr ki, onlarn da birincisi Cnntdir.9
1786. mam Sadiq ():Mminin ehtiyacn dmk, hr birin yz min (dirhm, ya dinar)
xrcldiyin iyirmi hccdn Allah yannda daha sevimlidir.10
586. Qardann ehtiyacn dmkdn imtina edn
1787. mam Baqir ():Bir mslman baqa bir mslmanla grmk v ya bir hact
istmk n onun mnzilin gets v ondan iri daxil olmaq n izn ists, o da evd
olduu halda l xmasa, onlar bir-biri il grn vaxtadk ev sahibi daim Allahn Lnti
altnda olar.11
1788. mam Sadiq ():Hr ks mmin qarda yoxsul vaxtnda z ehtiyacn syls v
o z, yaxud da baqasnn vasitsil onun ehtiyacn dy bilcyi halda bu ii grms
Allah-taala Qiyamt gn onu llri boynunun arxasnda bal halda qbirdn qaldrar v
bndlrin soru-sualn qurtaranadk hmin vziyytd saxlar.12
1789. mam Sadiq ():Bizim qardalardan biri ehtiyac lini ilrdn birin trf uzatsa,
o da kmk etmy qadir olduu halda z kmyini sirgs, Allah-taala onu bizim
1
Mkarimul-xlaq, sh.126, hdis303

3
4
5
6
7
8
Tuhful-Uqul, sh.303
9
10
11
12
2
219
dmnlrimizdn birinin ehtiyacn dmy mbtla edr v bu sbbdn d Qiyamt

gn zaba dar olar.1
1790. mam Sadiq ():Hr bir mmin, mhtac mmin qardan znn malndan
mhrum edrs, Allaha and olsun ki, Cnnt yemyinin lzztini dadmaz v mhrlnmi
xalis (Cnnt) rab nu etmz.2
587. Ehtiyaclar dmy tlsmk
1791. mam Sccad ():Hr ks z ehtiyac lini mn trf uzadan zaman, onun
ehtiyacn v tinliyini aradan gtrmy tlsrm. nki qorxuram i idn ke v
mnim kmyimin artq ona he bir faydas olmaya.3
588. Dilk dilmyin qaydalar
1792. mam li ():Allahm! Mni, xlq etdiklrindn pis adamlarn he birin mhtac
etm! gr mni mhtac edirsns, onlardan n xoxasiyytli v n sxavtlisi, mnim
ehtiyacm irin dill v mn daha az minnt qoymaqla aradan gtrn, mhtac et!4
1793. mam Sccad () onun hzurunda Allahm! Mni z bndlrin mhtac etm!
dey rz edn xs buyurdu: Bel deyil, nki insanlar bir-birin mhtacdrlar. Sn bel
de: Allahm! Mni yaratdqlarn arasnda pis adamlara mhtac etm!5
1794. mam Baqir ():Tz varlanma mhtac olan kimsnin hekayti, fi ilann
aznda olan bir dirhmin hekaytidir. Hm snin ona ehtiyacn var, hm d fi ilandan sni
thlk gzlyir.6

3
Uyune xbare Rza () c.2, sh.179, hdis 2
4
5
Tuhful-Uqul, sh.278
6
Tuhful-Uqul, sh.294
2
220
118
Ehtiyat
589. z dinin n ehtiyat et
1795. mam li ():Snin qardan, snin dinindir. Bel is, bacardn qdr, z
dinindn muayat ol.1
1796. mam Sadiq ():z dinind uzaqgrn v ehtiyatl ol.2
1797. mam Sadiq ():Snin n mmkn olan btn ilrd ehtiyatl ol.3
119
Hyat
590. Hyat
1798. mam li ():Bilin ki, hyatdan baqa, el bir ey yoxdur ki, sahibi ondan doyub
yorulmasn. nki lmd z rahatln grmr.4
591. Su v hyat
Quran:
Hr bir canln sudan yaratdq.5
Hdis:
1799. mam Sadiq ():Suyun dad hyatdr.6
592. Hyatdan daha yax olanlar
1800. mam skri ():Hyatdan daha yaxs odur ki, onu ldn vern zaman z
hyatndan bezsn. lmdn daha pisi odur ki, ona mruz qalanda lm arzulayasan.7
593. Hqiqi hyat
1801. mam li ():Dindarlqdan baqa hyat, minliyi ldn vermkdn baqa lm
yoxdur.8
1802. mam li () :Tovhid (tkallahllq) cana hyat bx edndir.9
1
2
3
4
5
6
7
8
9

Nhcl-Bla, xtb 133
nbiya, ay 30
Tuhful-Uqul, sh.370
Tuhful-Uqul, sh.489
l-rad, c.1, sh.296
221
120
Heyvanat almi
594. Heyvanlarn hququ
1803. Biharul-nvar kitabndan:Allahn Rsulu (s) dizind sarq v belind yk olan
bir dii dvni grb soruur:Bu dvnin sahibi hardadr? Ona deyin ki, Qiyamt gn bu
dvnin ondan z haqqn tlb etmyin hazrlasn.1
1804. Allahn Peymbri (s):Allah-taala mehribanlq gstrmyi sevir v onu yerin
yetirmy kmk edr. Bel is, arq heyvanlar mindiyiniz zaman onlar z mnzillrin
gtirin. Quru v otsuz torpaqdan tez keib-gedin v yallq, otluq olarsa heyvanlar buraxn
ki, orada istiraht etsinlr.2
1805. Allahn Peymbri (s):Salam heyvanlara minin v onlar salam saxlayn.
Klrd, bazarlarda onlardan z xtblriniz v shbtlriniz n krs kimi istifad
etmyin. N oxdur, z suvarisindn daha xeyirli olan v Allah-taalan daha ox yad edn
miniklr.3
1806. Allahn Peymbri (s):Heyvann z sahibi zrind alt haqq vardr: onun
belindn dn zaman ona ot versin, suyun yanndan kend onu suvarsn, sbbsiz yer
onu vurmasn, gcndn artq yklmsin, qvvsi atmad msfd yola aparmasn,
hddindn artq mddtd onun belind qalmasn.4
1807. Allahn Peymbri (s):Heyvanlarn zndn vurmayn, nki onlar Allaha hmd
v tsbih deyirlr.5
1808. Allahn Peymbri (s):xlaqsz qadn su quyusu banda hrn v az qala
susuzluqdan ln bir it grr. Bu qadn ayaqqabsn sxarr, z rtyn ab ayaqqabn
ona balayr v quyudan it n su xarr. Bu ml gr Allah-taala onun gnahlarn
balayr.6
1809. Allahn Peymbri (s):Hr bir heyvan istr qu olsun, ya qeyrisi gr haqsz
yer ldrlrs, Qiyamt gunu z qatilindn ikayt edck.7
1810. Allahn Peymbri (s):Hr ks sbbsiz yer bir srni ldrs, hmin sr
Qiyamt gn Allah drgahna onun lindn nal kib deyck:Ey mnim Rbbim!
Filanks mni istifad n deyil, sbbsiz yer ldrd.8
1811. Allahn Peymbri (s):gr heyvanlara etdiyiniz zlmlr balanarsa,
gnahlarnzn ksriyyti balanmdr.9
1812. Allahn Peymbri (s):Allah-taalann snin ixtiyarna verdiyi bu dilsiz-azsz
heyvana gr Allahdan qorxmursan? Bu dilsiz heyvan onu ac saxlamandan v ziyyt
vermyindn mn ikayt etdi.10
1813. Allahn Peymbri (s):Heyvan msl edn (diri-diri heyvann qulan, dilini v
burnunu ksmk) Allah Lnt etsin.11
1814. bn Abbas nql edir:Allahn Rsulu (s) ziyyt vern heyvandan baqa, hr bir
canln ldrmyi qadaan etmidir.12
1

3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
2
222
1815. mam Sadiq ():Bir qadn piiyi susuzluqdan lndk bal saxladna gr
zaba mruz qald.1
121
Hya
595. Hya
1816. mam
1817. mam
1818. mam
1819. mam
1820. mam
li
li
li
li
li
():Hya hr gzlliy v yaxla atmaq n vasitdir.2

():Hya btn yaxlqlarn aardr.3
():nsanlarn n alls onlarn n hyalsdr.4
() :Hya pisliy mane olar.5
():Hya ifftliliyin sbbidir.6
596. Hya v iman

1821. Allahn Peymbri (s):Hr dinin z tbiti vardr, slamn tbiti d hyadr.7
1822. mam Sadiq () :Hyas olmayann iman yoxdur.8
597. Hyann qnanld hallar
1823. Allahn Peymbri (s):Hya iki nvdr: qldn doan hya v alszlqdan
tryn hya. qlin hyas elmdir, axmaqln hyas is cahillik.9
1824. mam li ():Utancaqlq mhrumiyyt yaxndr.10
1825. mam li ():Utancaqlq ruzinin yolunda manedir.11
1826. mam li ():Kim haqq demy utanrsa axmaqdr.12
598. Hyaszln nticsi
1827. Allahn Peymbri (s):Peymbrlrin () misallarndan xalq arasnda bu szdn
baqa bir ey qalmayb:Hyan olmasa, istdiyin hr ii et.13
1828. mam li ():Xalqdan hya etmyn ks, Sbhan olan Allahdan da hya
etmz.14
1829. Allahn Peymbri (s):Allahdan z yax qonularndan hya etdiyin kimi hya
et. nki Allahdan hya etmk minliyi artrar.15
1
Mkarimul-xlaq, c.1, sh.280 , hdis864

Biharul-nvar, c.77, sh.211 , hdis1
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
Uyune xbare Rza (), c. 2, sh.95, hdis207
14
15
2
223
1830. Allahn Peymbri (s):Hr biriniz gec v gndz sizin knarnzda olan iki
mehriban qonudan hya etdiyiniz kimi, znzl birg olan iki mlkdn d hya
etmlisiniz.1
1831. mam Kazim ():Akarda insanlardan hya etdiyiniz kimi, gizlind d Allahdan
hya edin.2
600. Hyann zirvsi
1832. mam li ():Hyann zirvsi, insann z- zndn hya etmsidir.3
122
Aqibt
601. Aqibt
1833. Allahn Peymbri (s):Mmin hmi aqibtinin pis olmasnn qorxusu iinddir.
Ruhu bdnindn xana v lm mlyi qarsnda zahir olan anadk Allahn razlna,
balanmasna qovuduuna minliyi olmur.4
1834. Allahn Peymbri (s):Bzn insan uzun mddt Cnnt hlinin iini yerin
yetirir, amma axr Chnnm hlinin aqibti olur.5
1835. Allahn Peymbri (s):Kimsnin iinin aqibti siz mlum olmaynca, ondan
(yax mllrindn) heyrt glmyin. nki insan mrnn byk hisssini, ya bir
mddtini yax ilr grmkl keirir v bu halda dnyadan krs Cnnt getmi olar.
Ancaq, (grrsn) insan birdn dyiir v nalayiq ilr grmy balayr.6
602. Yax sonluun sbblri

1836. mam li ():Allah-taalann sni pis aqibtdn qorumasn istyirsns, bil ki,
sn yetin hr xeyir Allahn ltfndn v uurundandr. Sn yetin hr pisliy gr is
(bil ki,) Allah sn mhlt v frst vermidir. Onun sn qar olan sbr v gztindn
qorx.7
1837. mam Sadiq () bir nfr xitabn: gr mlinin xeyirli sonluqla baa atmasn
v lm annda n yax mllrinl dnyadan kmyini istyirsns, Allahn haqqn qoru.
Bel ki, Onun verdiyi nemtlri gnah yolda xrclm, sn qar gstrdiyi sbr gr
qrurlanb, qafil olma. Bizi (hli-Beyti) yax szlrl yad edn, ya bizim mhbbtimizdn
danan bir ks grnd, ona hrmt et.8
1
2
3
4
5
6
7
8

Tuhful-Uqul, sh.394
Uyune xbare Rza (), c.2, sh.4, hdis8
224
123
Xidmt etmk
603. Xidmt etmk
1838. Allahn Peymbri (s):Bir dst mslmana xidmt edn hr mslmana Allahtaala Cnntd onlarn say qdr xidmti verr.1
1839. Allahn Peymbri (s):Mminin mmin qardana xidmt etmyi el bir
mqamdr ki, fzilt v savab onun mislindn (yni, qarlql xidmtindn) baqa he bir
eyl ld olunmaz.2
1840. mam Sadiq ():Mminlr bir-birinin xidmtilridir. (Cmil deyir) rz
etdim:Nec bir-birlrinin xidmtilri olurlar? Buyurdu:Bir-birilrin xeyir verirlr.3
1841. mam Sadiq ():Qardana xidmt et! Amma gr sni mcburi xidmt v biyara
gtrs, ona xidmt etm.4
124
Xvaric
604. Mariginlr
Quran:
De:Siz mllrind n ox ziyana urayan insanlar tantdrmm? Onlar yax i
grdklrini gman etdiklri halda, dnyadak sylri pu olan kimslrdir.5
Hdis:
1842. Knzul-Ummal kitabndan:Allahn Peymbri (s) Hneyn (mharibsi) gn
qzl kllri blrd. Yoldan bir kii glib dedi:Ey Mhmmd, daltli ol! Allahn
Peymbri (s) buyurdu:Vay olsun sn! gr mn daltli deyilms, bs onda daltli
kimdir? (Yaxud buyurdu:) Mndn sonra dalti kimd tapacaqsnz? Bu vaxt
buyurdu:Tezlikl buna bnzr insanlar glcklr. Onlar Allahn kitabna dmn olduqlar
halda onu tlb edcklr. Allahn kitabn oxuyarlar, amma (oxuduqlar) hlqumlarndan
aa getmz. Balar qrxq olar. Onlar ba qaldran zaman boyunlarn vurun.6
1843. mam li () (Bir nfr yuxarda xatrlanan ayni o Hzrtin () hzurunda
oxuyanda buyurdu):Xvaric bu kslrdndir.7
1844. mam li ():Allahn Rsulundan (s) eitdim ki, axirz-zamanda azyal, qubeyin
bir camaat ba qaldrar. Szlrin n yaxlarn danar, sizdn ox namaz qlarlar, Quran
1
2
3
4
5
6
7

Mstdrikul-Vsail, c.12, sh.429, hdis14524
l-xtisas, sh.243
Khf, ay 103, 104
225
oxuyarlar. Amma, onlarn iman hlqumlarndan aa getmz. Ox kamandan xan kimi

onlar da dindn xacaqlar. Onlar ldrn.1
605. Xvaric ldrlndn sonra
1845. mam li () xvaricin cnazlrinin yanndan kerkn buyurdu: Vay sizin
halnza, sizi aldadan siz ox ziyan vurdu. rz etdilr:Ey mirl-mminin! Onlar kim
aldatd? Buyurdu:Yoldan azdran eytan v pisliy mr edn nfs xam arzularla onlar
aldatd. Gnah meydann onlar n genilndirdi, onlara qlb vdsi verdi v bu vaxt
onlar alovun auuna atd.2
1846. Nhcl-Bla kitabndan:Xvaric ldrlndn sonra mirl-mminin () rz
etdilr:Ey mirl-mminin! Bu camaatn hams mhv oldu?. Hzrt buyurdu:He vaxt,
Allaha and olsun, onlar kiilrin belind v qadnlarn rhmlrindki ntflrdir. Onlardan bir
budaq bitn kimi ksilr v bu, onlardan bir dst yolksn v oru trnib qalanadk
davam edck.3
1847. mam li ():Ey insanlar! Mn fitnnin gzn xartdm v bunu onun (fitnnin)
zlmt qaranl hr yeri brdy, quduzluu v iddti son hdd atd v mndn
baqa onun qarsn almaa he ksin csarti atmad bir vaxt etdim.4
606. mamn zndn sonra xvaricin ldrlmsini qadaan etmsi
1848. mam li ():Mndn sonra xvaricl dymyin (onlar ldrmyin). nki
haqq tlb edn v ona atmayan, batil axtaran v onu ld edn kimi deyildir.5
12Ziyankarlq
607. Ziyankarlar
1849. Allahn Peymbri (s):Ziyankar z axirtini abad etmkdn qafil olan ksdir.6
1850. Allahn Peymbri (s):mrn dnyan qazanmaa srf edn ks, bu ticartd
ziyan etmi v uuru ldn vermidir.7
608. Dnya v axirtd ziyana urayanlar
Quran:
nsanlarn arasnda ellri var ki, Allaha trdddl ibadt edirlr. gr ona bir xeyir
yetirs qlbi ondan rahatlq tapar, gr qarya bir imtahan xarsa ondan z dndrr
(v dyir). Dnya v axirtd ziyana urayarlar v bu hmin aq-akar ziyandr.8
Hdis:
1851. mam li () Kimin bdbxtliyi daha oxdur? sualna cavabndan: Dnyan
dnyaya xatir trk edn v buna gr dnyan da ldn vern, axirtin d ziyan vuran kii.
Bir d zn gstrmk n ibadt edn, alan v oruc tutan kii. Dnyann xtrin
dnya lzztlrindn mhrum olub v zn ziyyt vermi bu xs, gr bunlar Allaha
xatir etsydi, Allahn mkafatna layiq olard.9
609. n ox ziyana urayanlar
Quran:
rhe Nhcl-Blaq, c.2, sh.267

3
Nhcl-Bla, xtb 60
4
Nhcl-Bla, xtb 93
5
Nhcl-Bla, xtb 61
6
Tnbihul-Xvatir, c.2 sh.118
7
8
Hcc, ay 11
9
2
226
De: Siz (mllrind) n ox ziyana urayan insanlardan xbr verimmi? Onlar yax i
grdklrini gman etdiklri halda, dnyadak sylri hdr gednlrdir. 1
Hdis:
1852.mam li ():Ticartd n ox ziyana urayan v sylrind hamdan uursuz
kims odur ki, z bdnini (dnya) mal axtarmaq n taqtdn sala v taleyin
mqddrat onun zn glmy, o da pemanlq v hsrtl dnyadan krk onun
yk il axirt z tuta2
1
2
Khf, ay 103, 104.

Nhcl-Bla, hikmt 430
227
126
Xuu (tvazkarlq)1
610. Tvazkarlq
Quran:
Mgr mminlr n z qlblrini Allah yad etmkl xuu (tvaz) halna
salmalarnn vaxt glib atmamdrm?2
Hdis:
1853. radul-Qulub kitabndan:Merac hdisind Allah-taaladan nql olunur ki, yalnz
Mni tanyan v Mnim qarmda xuu edn bndlrimin qarsnda btn yalar
tvazkar olarlar.3
1854. mam li ():Tvazkarlq dua n nec d gzl kmkidir.4
1855. mam Sccad (): duada buyurur: Ey Allahm! Qane olmayan nfsdn, doymaq
bilmyn qarndan, yumaq v tvazkar olmayan qlbdn Sn pnah gtirirm.5
611. Tvzkarlarn siftlri
1856. Allahn Peymbri (s):Tvazkar insann drd lamti var: gizlind v akarda
Allahdan qorxmaq, yax ilr grmk, Qiyamt gnn fikirlmk v Allahla mnacat
etmk.6
1857. mam li ():Qlbi xuu halnda olann bdn zvlri d xuu halnda olar.7
127
Xtb
612. Xtb
Quran:
Onun hkmranln mhkmlndirdik, ona hikmt v fsahtli nitq qabiliyyti bx
etdik.8
Hdis:
1858. Sd ibn brahim atasndan nql edir: ki df minbrdn xtb sylyn ks
brahim () olub. Bu rumlularn Lut peymbri () sir gtrdklri vaxt olub v brahim ()
onlarla mharib edrk o Hzrti onlarn lindn almdr.9
1859. Cabir:Allahn Peymbri (s) xtb sylynd qounu dmn hmlsinin
thlksindn agah edn qarovul sgr kimi gzlri qzarar, ssi ucalar v qzbi
kkryrdi.10
Xuu - qlbin zn mxsus bir haldr. Allahdan baqa qlbdn hr eyi xartmaqla yaranan nurani-ruhani bir
haldr.
2
Hdid, ay 16
3
radul-Qulub, sh.203
4
5
6
Tuhful-Uqul, sh.20
7
8
Sad, ay 20
9
Durrul-Mnsur, c.1, sh.282
10
228
1860. bu Umam:Peymbr () ordu basn mhariby gndrnd buyurard:

Xtbni qsa v szn az et.1
1861. mmar ibn Yasir:Allahn Peymbri (s) biz xtblrimizi mxtsr sylmyi
mr etmidir.2
1862. Cabir ibn Smurt Svaiyyi:Allahn Rsulu (s) cm gnlri moizni ox uzatmaz,
qsa szlrl byan edrdi.3
128
Xtt v xttatlq
613. Xtt v xttatlq
Quran:
Sn Qurandan qabaq he bir kitab oxumamdn v z xttinl he bir kitab
yazmamdn. gr bel olsayd, batil hli kk drdi.4
Hdis:
1863. Allahn Peymbri (s):Mrkkbqabna li (sap) qoy, qlmi itil, (Bismillahir
rhmanir rhimd) ba hrfini k, sini aq yaz, mimi yri yazma, Allah gzl yaz.
r-rhman bir qdr uzat, r-rhimi yax yaz.5
1864. Allahn Peymbri (s) Yaxud elmdn bir nian aysi6 bard:Burada mqsd
xttdir.7
1865. ta ibn Yssar:Peymbrdn (s) xtt bard sorudular. Buyurdu:Onu bir
peymbr tlim etdi v shablri yrndilr.8
1866. mam li ():Xtt lin dilidir.9
1867. mam li () z katibi Ubeydulla ibn birafiy xitabn :z mrkkbqabna liqa
(sap) qoy, qlminin ucunu uzununa itil, xttlr arasnda fasil saxla v hrflri bir-birin
yaxn yaz. Bel yazsan xttin gzl olar.10
1868. mam li ():Qlminin ucunu yar, llyini qaln et v onu sa trfdn ks ki,
xttin qng olsun.11

3
4
nkbut, ay 48
5
d-Durrul Mnsur, c.1, sh.28
6
hqaf, ay 4
7
8
9
10
Nhcl-Bla, hikmt 315
11
ururl-Hikm, hdis 2465
2
229
129
xlas
614. xlas
Quran:
(eytan) Dedi:Snin izztin and olsun ki, onlarn arasndan Snin seilmi v ixlasla
ibadt edn bndlrindn baqa hamsn azdracam1
Hdis:
1869. mam li ():xlas dinin n yekun drcsidir.2
1870. mam li ():xlas (Allaha) yaxn olan kslrin ibadtidir.3
1871. mam li () :xlas ibadtin l v meyardr.4
1872. mam li () :xlas imann zirvsidir.5
1873. mam li ():Nicat v xilas ixlasdadr.6
1874. mam li () :Xo o ksin halna ki, mli v elmi, dostluu v dmniliyi,
gtrmyi v qoyma, nitqi v skutu, mli v dan yalnz Allah n ola.7
615. xlasn tin olmas
1875. mam li ():mli xalisldirmk mlin zn yerin yetirmkdn tin, ml
ednlr ns niyyti fsaddan v qarqdan tmizlmk uzunmddtli cihaddan daha
ardr.8
1876. mam Sccad ():ml xalislndk onda sabitqdm olmaq mlin zndn
tindir.9
616. in az, amma ixlasla olmasnn kifayt etmsi
1877. l-Kafi kitabndan: Allah-taalann Musaya () klamlarndan:Ey Musa! Mn
xatir grln hr bir iin az ox, Mndn qeyrisi n yerin yetiriln iin oxu azdr.10
1878. Allahn Peymbri (s) :Qlbini xalis et, az i sn kifayt edr.11
130
Mxlis12
1879. Allahn Peymbri (s) :Yalnz z elmin ml ednlrindn baqa alimlrin
hams mhv olar. Yalnz ixlasla ml ednlrdn baqa, ml ednlrin d hams mhv
olar. xlasla ml ednlrin z d thlkddirlr.13
Sad, ay 82, 83
3
4
5
6
7
Tuhful-Uqul, sh.100
8
9
10
11
12
Muxlis mlini ixlasla, Allaha xatir yerin yetirn xsdir
13
2
230
1880. mam Sadiq () Mfzzl ibni Saleh: Hqiqtn, Allahn ixlasla ml edn
bndlri vardr, Allah da z xalis cr v mkafatndan onlara bx edr. Bunlar Qiyamt
gn ml dftrlri bo (yazsz) olan kslrdir. Onlar Allah qarsnda dayananda Allahtaala o ml dftrlrini onlarla z arasnda olan sirl doldurar (Rvayti deyir) rz
etdim:Ey mnim aam, bu niy beldir (yni, ml dftrlri a v yazszdr)?
Buyurdu:nki Allah-taala onlarn nini z il onlarn arasnda olan laqsini mhafizi
mlklrin xbrdar olmalarndan daha uca etmidir.1
1881. Cbrayl () Peymbrin (s) ixlas bard sualnn cavabnda buyurub:Muxlis, o
ksdir ki, z bir eyi ld etmyinc insanlardan he n istmsin, hmin eyi ld ednd
raz olsun v o eydn yannda bir qdr qalm olsa baqalarna bx etsin. nki
mxluqdan bir ey istmyn, Allah n bndliyini etiraf etmidir. z mqsdin atb
raz olanda, Allahdan raz olmudur v Allah-taala da ondan razdr. zn qalan eydn
Allaha xatir bx ednd z Rbbin etimad mrtbsin yetimidir.2
618. mllrin qbul olunmasnda ixlasn rolu
1882. Allahn Peymbri (s):Bir i grnd onu yalnz Allah n gr. nki O,
bndlrin yalnz xalis mllrini qbul edir.3
1883. mam Sadiq () :Allah-taala buyurmudur:Mn n yax rikm. z mlind
mn rik gtirn kimsnin, yalnz xalis mnim n olanlardan baqa he bir mlini
qbul etmrm.4
131Xalis din
Quran:
De:Mn Allaha ibadt v dini xalis Onunn etmk mr olunmudur. Mn ilk
mslman olmaq buyurulmudur.5
Hdis:
1884. Allahn Peymbri (s):Haramlardan uzaqlamaq ixlasn kamilliyidir.6
1885. mam Sadiq ():Kim ixlasla L ilh illllah des Cnnt gedr v onun ixlas
bundan ibartdir ki, L ilh illllah onu Allahn haram etdiklri eylrdn kindirsin.7
620. xlasn hqiqti
1886. Allahn Peymbri (s):Hr haqqn hqiqti var. Bnd d, Allah n etdiyi
mlin
mqabilind
triflnib
ylmmsini
istmyndk
ixlasn
hqiqtin
yetimyck.8
1887. mam li ():Xalis ibadt, insann z Rbbindn baqa bir kimsy mid
bslmmsi v z gnahndan baqa he ndn qorxmamasdr.9
1888. mam Sadiq ():Xalis ml odur ki, onu etdiyin gr Allahdan baqa bir ksin
sni triflmsini istmysn.10
621. xlas gtirn ey
1889. mam li ():xlasn sbbi minlikdir.11
1890. mam li () : (Yaran v axirt haqda) Elmin meyvsi mlin ixlasla
grlmsidir.12
1891. mam li ():Arzularn azalt, mllrin xalis olar.13
1
ddtud-dai, sh.194
Nurus-Sqleyn, c.3, sh.15 , hdis50
3
4
Mustdrkul-Vsail, c.1, sh.100 , hdis87
5
Zmr, ay 11-12
6
7
8
9
10
11
12
13
2
231
1892. mam li ():xlasn kk, xalqn lind olanlardan gzn kmkdir.1

622. xlasn nticlri
1893. Allahn Peymbri (s):gr bnd qrx sbh Allaha ixlasla ibadt edrs, hikmt
emlri onun qlbindn dilin axar.2
1894. Allahn Peymbri (s):Allah-taala buyurur:Bndmin qlbin baxb, Mn ixlasla
v Mnim razlm qazanmaq n ibadt etdiyini grnd onun ilrinin nizamn v
tdbirini z hdm gtrrm.3
1895. mam li ():Niyytini xalis edn ks alaqlqdan uzaq olar.4
1896. mam Sadiq ():Btn yalar mminin mqabilind tvazkarlq edr v onun
heybtindn qorxar. Sonra buyurdu:gr Allah n ixlasla i grrs, Allah-taala hr
eyi, htta yerin gmirici v yrtc heyvanlarn, havadak qular ondan qorxudar.5
132xtilaf
623. nsanlar vahid mmt olublar
Quran:
nsanlar yalnz vahid bir mmt idilr. Sonra aralarna ixtilaf dd. gr bundan vvl
snin Rbbin trfindn bir sz (vd) glmsydi, ixtilafda olduqlar ey haqda hkm
verilmidi.6
Hdis:
1897.mam Baqir ():Nuhdan qabaq insanlar ilahi fitrt sasnda bir (vahid) mmt
idilr, n hidayt olurdular, n d yolunu azanlardan idilr. Sonra, Allah-taala Peymbrlri
gndrdi.7
624. xtilaflar knara qoymaa hvslndirmk
Quran:
Hamlqla Allahn ipindn yapn, bir-birinizdn ayrlmayn. Allahn siz bx etdiyi
nemtlri yada saln ki, bir zaman siz dmn olarkn O, qlblrinizi bir-biriniz mehriban
etdi v Onun bu nemtin gr qarda oldunuz.8
1898. Allahn Peymbri (s) :z peymbrindn sonra, ixtilafa dar olan el bir
mmt olmad ki, onlarn batil urayanlar haqq trfdarlarna qalib glmsin.9
1899. mam li ():Cmiyytin ksriyyti il birg olun. nki Allahn li camaatladr.
Bir-birinizdn ayrlmayn ki, srdn ayr dn qoyun canavara yem olduu kimi
insanlardan ayr dn d eytana yem olar.10
1900. mam li ():Allaha and olsun, znnimc, bu camaat tezlikl siz qalib glck.
nki onlar z batil qidlrind hmry v bir-biri il mttfiqdir. Sizs, z haqq
qidnizd tfriqy v paralanmaya dar olmusunuz.11
1901. mam li ():He vaxt bir-birin zidd iki dvt olmayb ki, onlardan ( hmin iki
dvtdn) biri aznla trf olmasn.12
625. mmtin ixtilaf rhmtdir klamnn mnas
1902. Mani-xbar kitabndan:bdulmmin nsari mam Sadiq () rz etdi:Bir dst
insan rvayt edir ki, Allahn Peymbri (s) buyurub:Mnim mmtimin ixtilaf
rhmtdir. mam () buyurdu: Doru deyirlr (bdulmmin deyir) zr etdim:gr
onlarn ixtilaf rhmtdirs, onda onlarn vhdti zabdr? Hzrt buyurdu:Bu hdisin
mnas snin v onlarn baa ddy kimi deyil. slind peymbr Allahn bu Niy
1

Uyune xbare Rza (), c.2, sh.69 , hdis321
3
4
5
6
Yunis, ay 19
7
Nurus-Sqleyn, c.1, sh.209, hdis784
8
Ali-mran, ay 103
9
10
Nhcl-Bla, xtb 127
11
Nhcl-Bla, xtb 25
12
Nhcl-Bla, hikmt 283
2
232
onlarn hr bir dstsindn myyn sayda camaat kmr klamn nzrd tutmudur.
Allah onlara mr etdi ki, hr yerdn Peymbrin (s) yanna glib drs alsnlar, sonra z
xalqlarnn yanna qaytsnlar v z biliklrini onlara yrtsinlr. Peymbrin (s) mqsdi
ixtilaf dedikd dind olan ixtilaf v paralanma deyil, onlarn z hrlrindn gligediidir. nki din vahiddir.1
626. Camaat v ayrln mnas
1903. mam Sadiq ():Peymbrdn (s) mmtinin camaat bard soruduqda
buyurdu:Mnim mmtimin camaat, hrnd onlar az olsalar da, haqq trfdarlardr.2
627. Tfriq v ayrln sbbi
1904. mam li ():Siz bir-birinizin din qardasnz, sizin aranzda ayrlq salann batini
irkin v xlaqi pisdir. Buna gr, bir-birinizin ykn gtrmr, xeyirxahlq etmir v birbiriniz sxavtli deyilsiniz, bxilr vermirsiniz v mhbbt bslmirsiniz.3
1905. mam li ():gr cahil skut etmyi sesydi, insanlar ixtilafa dar olmazd.4
133
Yaradl
628. Yaradln mnyi
1906. Allahn Peymbri (s) :Hr ey sudan yaradlmdr.5
1907. Allahn Peymbri (s):Allah-taala dnyann smasn ram edilmi daladan
yaratmdr.6
1908. Hbbeye Orni:Gnlrin birind Hzrt linin () bel and idiyini eitdim:And
olsun sman tstdn Yaradana.7
629. Subhan olan Allahn ilk mxluqu
1909. Allahn Peymbri (s) :Allahn yaratd ilk ey qlmdir. Sonra ona mr verdi
v qlm yaranmal olan hr bir eyi yazd.8
1910. Allahn Peymbri (s):Allah hr eydn vvl qli yaratd.9
1911. Allahn Peymbri (s):Allah hr eydn vvl mnim nurumu yaratd.10
1912. Allahn Peymbri (s):Allah-taalann yaratd ilk varlq bizim ruhlarmz olub.
Sonra onlara znn tvhidini v trifini syltdirdi, daha sonra mlklri yaratd.11
1913. Biharul-nvar:mam lidn () Allahn yaratd ilk mxluq haqda soruduqda
buyurdu:Nuru yaratmdr.12
1914. mam Baqir ():Allah-taalann birinci yaratd v sonradan btn varlqlarn
mnyi olan ey su olub.13
630. Almin yaradl
Quran:
Mani l-xbar, sh.157, hdis1

Mani l-xbar, sh.154, hdis1
3
Nhcl-Bla, xtb 113
4
5
6
7
8
9
10
11
Uyune xbare Rza (), c.1, sh.262, hdis22
12
13
2
233
Mgr kafirlr dnmrlrmi ki, smalar v yer bir-birin bal idi, biz onlar adq v
hr bir canln sudan yaratdq. Grsn, bundan sonra da iman gtirmycklrmi?1
1915. mam li ():yalar zli bir madddn v bdi nmunlrdn yaratmad.
slind yaratdn yaratd, hdudlar (llrini) tyin etdi, surt verdiyin, surt verdi v
surtlrini n gzl kild yaratd.2
1916. mam Baqir ():Allah-taala varlqlar yaratd, amma hanssa bir eydn yox. Kim
des ki, Allah-taala varlqlar (hanssa bir) eydn yaratd, o, kafirdir.3
631. Gzlrimizdn gizli olan almin tmtra v zmti
1917. mam li ():Ey Pak olan Allah! Snin yaratdqlarndan grdklrim nec d
zmtli v tmtraqldr! Hr bir byk, Snin qdrtin mqabilind nec d kiikdir!
Snin mlkutundan grdklrimiz nec d vahimlidir! Bizim grdklrimiz Snin gz
grnmyn qdrt v sltntinin mqabilind nec d kiikdir!4
1918. mam Baqir ():Blk el fikirlirsn ki, Allah-taala tkc bu almi yaratm v
sizdn baqa bir br xlq etmmidir? And olsun Allaha, O, min-min alm v min-min
Adm yaratmdr ki, sn o almlrin v Admlrin n sonuncususan.5
134
Yaradan
632. Aln ehtimal olunan zrrin qarsn almaa ar
1919. mam Sadiq () yaradl v axirti inkar edn bdlkrim ibn bilavcaya: gr
hqiqt sn dediyin kimidirs lbtt, ki, bel deyil- biz d v sn d nicat tapmq. gr
biz dediyimiz hqiqtdirs, -lbtt, bu el hqiqtin zdr- biz nicat tapmq, amma sn
hlak olmusan. bdlkrim zn yoldalarna tutub dedi:Qlbimd bir yan v qss
yaranb, mni aparn. Yoldalar onu gtrb apardlar v bdulkrim dnyasn dyidi.6
633. Allahn vcudunun isbat
1-Allah fitrt yolu il tanmaq.
Quran:
Tkallahllqla din z tut! Bu ilahi fitrtdir ki, Allah insanlar onun sasnda
yaratmdr7
Hdis:
1920. Allahn Peymbri (s):Dnyaya gln hr krp fitrt sasnda doulur. Yni
bilir ki, onu yaradan Allahdr. Allahn gr onlardan sorusan smalar v yeri yaradan
kimdir, drhal deyrlr: Allah klamnn mnas da budur.8
1
2
3
4
5
6
7
8
nbiya, ay 30
Nhcl-Bla, xtb 163
llu-Sraye, sh. 607 , hdis81
Nhcl-Bla, xtb 109
t-Tovhid, sh. 298 , hdis6
Rum, ay 30
t-Tovhid, sh.331 , hdis9
234
1921. mam skri () Bimillahir rhmanir rhimi tfsir edrkn: Ehtiyaclar v

tinliklr zaman hr mxluqun midi Allahdan baqa hr eydn ksilnd v btn
sbblrdn, vasitlrdn li zlnd Ona trf z evirr.1
2-Sbb v ntic qanunu.

Quran:
Mgr, onlar he bir yaradc olmadan yaranmlar, ya zlri zlrini yaradrlar? Ya
smalar v yeri yaradblar? Xeyr, slind onlar yqin yetimyiblr.2
1922. t-Tvhid: am alimlrindn biri mam Baqirdn () soruur:Bs yan bir
eydn v he bir eydn yaratd? Hzrt buyurdu:yan yaratd, amma zndn qabaq
mvcud olan eydn yox. gr eyi bir eydn yaratm olsayd, he vaxt onunla yann
arasnda ayrlq olmazd, hmi bu ey Allahla birg olmu olard. Halbuki, Allah var idi v
onunla birg he bir ey yox idi.3
1923. mam Sadiqin () bu akir Deysaninin snin Yaradannn olmasna dlilin ndir?
sualna cavabndan: zmn iki haldan xaric olmadm myyn etmim: ya mn
zm-zm yaratmam, ya baqa birisi mni yaratmdr. gr mn zm yaratmamsa
iki haldan xaric deyilm: Ya mn olmuam v sonra zm yaratmam, yaxud da,
olmamam v sonra zm yaratmam. gr, vvl olmu v sonra zm yaratmamsa,
bu halda yaradla ehtiyacm yoxdur. gr olmamamsa, zn d bilirsn ki, olmayan ey
bir eyi yaratmaz. Bellikl, nc mna isbat olunur, yni mni yaradan var. O da hmn
almlrin Rbbi olan Allahdr. bu akir cavab vermy sz tapmayb ayaa qalxd.4
3-Varln nianlri.
1924. Nhcl-Blanin rhi:mirl-mminin () gec namazndan sonra bu
cmlni ox ildrdi:hadt verirm ki, smalar, yer v onlarn arasnda olanlar snin
vcuduna dlalt edn nianlr v dvt etdiyin ey hadt vern ahidlrdir. Snin
hcctini byan v Rbbiliyin ahidlik edn hr bir ey Snin nemtlrinin srlrinin
nian v Snin zn dlalt edn tdbirinin lamtlridir.5
1925. mam li ():Ey, xilqt baxmndan he bir km- ksiri olmayan, hr chtdn
mnasib qaranlq btnlrd v i-i prdlrd vcuda glib mhafiz olunan insan! Snin
yaradln gilin irsindn balad Sonra bu mkandan vvllr grmdyin v mnftini
ld etmyin yolunu bilmdiyin bir mhit xarldn. Anann dlrindn sd mmy kim
sni ynltdi? Ehtiyac vaxt tlb v istk yerlrini kim sn yrtdi?6
1926. mam Baqir (): Bu dnyada kor olan ks, axirtd d kordur aysi bard: Bir
ksi ki, smalarn v yerin yaradl, gec v gndzn dyimsi, gnl ayn frlanmas
v digr heyrtamiz nianlr btn bunlarn arxasnda ox byk bir i olmas hqiqtin
ynltmy, axirtd d kordur. Buyurdu:Yni, grmdiyi eyi mahid etmkd
kordur v yolu daha ox azmdr.7
1927. mam Sadiq ():gr qapnn iki taynn birinin zrind bir halqa olduunu
grnd, o halqann bo v mnasz yer qoyulduunumu znn edrsn? Xeyir. bhsiz ki,
onun (halqann) digr bir tay il ctlib, balanmas n hazrlandn drk edrsn.
Buna gr, onun ikinci tayn hazrlayrsan ki, onlarn cm olmasndan bir mnft hasil
olsun. Erkk heyvann mvcudluu da beldir. Sanki, o dii frd n hazrlanm ctn bir
taydr. Bellikl, erkkl dii bir-biri il ctlirlr, nki nslin davamiyyti v qalmas
bundan asldr. Qrlsn, midsiz v bdbxt olsunlar (maddiprst) flsf iddialar.
Onlarn qlblrinin gz nec bu heyrtamiz almi grmr, htta, bu almd olan
mdrikliyin, elm v mqsdin vucudunu inkar edirlr?8
1928. mam Sadiq ():Ey Mfzzl! nsann vucudunda qoyulmu yemk v yatmaq
kimi ilr barsind dn gr insan bdn rahatl v qvvsinin brpas n
1
2
3
4
5
6
7
8

Tur, ay 35, 36
Nhcl-Bla, xtb 163
235
tlabatn (yalnz zehni surtd) dnrk (yni orqanizmin z tlbat olmadan) yuxuya
getmli olsayd, bu id o qdr ar trpnib tnbllik edrdi ki, nticd i glib onun
bdninin taqtdn db, mhv olmasna atard.1
4-Qrarlarn pozulmas v iradlrin sndrlmas.
1929. Biharul-nvar:mam lidn ()sorudular ki, Yaradann varln sbut etmk
n dlil ndir? Buyurdu: ey: hallarn dyimsi, bdn zalarnn tqtdn dmsi,
istk v arzularn pozulmas.2
1930. mam Sadiq () Allahn n il tandn? sualnn cavabnda: Qrarlarn qarb
dolamasndan, arzu v istklrin pozulmasndan. Qrara gldim, qrarm dolaa db
hyata kemdi v irad gstrdim, iradm pozulub aradan getdi.3
634. Tbit v yaradln ona aid olunmas
1931. mam Sadiq (): -Mfzzlin Ey mnim aam! Bzilri deyirlr ki, yaradl
tbitin iidir sznn cavabnda- Onlardan soru ki, bu tbitin elmi v bel ilri
grmy qdrti var, ya yox? gr deslr ki, bli, elmi v qdrti var, bel olan surtd
Yaradan sbut etmk n onlara n mane olur (niy bel xsusiyytlri olan Yaradann
mvcudluunu tsdiq etmirlr)? nki tbit Onun trfindn dzlib-nizamlanb v Onun
mxluqudur. gr deslr ki, tbit bu ilri kor-koran, he bir xbri v mqsdi olmadan
yerin yetirir, onda Onun ilrind bir nizam v hikmt grndyndn (tbitin) bu mlin
hikmtli bir Yaradann ii olmas mlum olar. Onlarn tbit adlandrd ey, Allahn
yaradlda v varlq almind icra etdiyi hmn qanundur.4
1
2
3
4

Biharul-nvar, c.3, sh. 55 , hdis29
236
135xlaq
635.Gzl xlaq
1932. Allahn Peymbri ():slam gzl xlaqdr.1
1933. Allahn Peymbri (s):Gzl xlaq dinin yarsdr.2
1934. mam li ():Gzl xlaq mminin kitabnn srlvhsidir.3
1935. mam li ():Gzl xasiyyt btn yaxlqlarn mnyidir.4
1936. mam Sadiq ():Gzl xlaqdan lzztli hyat yoxdur.5
636. Gzl xlaqn smrlri
1937. Allahn Peymbri (s):Bnd, hrnd ibadtd zif olsa da, znn gzl
xlaq il axirtd byk drclr v ali mqamlara atar.6
1938. Allahn Peymbri (s):Hqiqtn, xoxasiyyt insan gndzlr oruc tutan v
geclr ibadt edn ksin savabna sahibdir.7
1939. Allahn Peymbri (s):mllr trzisind gzl xlaqdan ar bir ey yoxdur.8
1940. Allahn Peymbri (s):Sizlrdn mn n sevimli v Qiyamt gn n yaxn olan
xs n xoxasiyytliniz v n ox tvazkar olannzdr.9
1941. Allahn Peymbri (s):xlaq daha gzl olan mminin iman daha kamildir.10
637. Gzl xlaqn mnas
1942. mam li ():Gzl xlaq eyddir: haram ilrdn uzaqlamaqda, halal
dalnca getmkd, ailnin asayiini v rifahn tmin etmkd.11
1943. mam li ():Salam vermk gzl xlaqdan irli glir.12
1944. mam Sadiq () -hdd v gzl xlaqn mnas bard veriln sualn cavabnda:
Gzl xlaql insan yumaq xasiyytli, mehriban, dannda saf v dbli olan, qardas il
mehriban rftar edn ksdir.13
638. Ali xlaqi siftlr
1945. Allahn Peymbri (s):Allah-taala gzl xasiyytlri sevr v alaq
xasiyytlrdn xolanmaz.14
1946. mam li ():Siz, xlaqi kramtlri ksb etmyi tvsiy edirm. nki onlar
yksli v baucaln mnyidir. Pis xasiyytlrdn uzaqlan, nki onlar rfli
insanlar alaq edr, zmt v alicnabl aradan gtrr.15
1947. mam li ():xlaqi kramtlri ld etmk yolunda ciddi v sabitqdm olun.16
639. xlaqi kramtlrin izah.
1948. Allahn Peymbri (s):Hqiqtn, mn xlaqi kramtlri kamilliy atdrmaq
n gndrilmim.17
1949. mam Sadiq ():Allah-taala z peymbrin (s) xlaqi kramtlri il imtiyaz
verdi. Bellikl, siz d znz imtahan edin. gr bu xo xasiyytlrdn sizd varsa,
1

l-Xisal, sh.30 , hdis106
3
Biharul-nvar, c.71. sh.392 , hdis59
4
5
6
Mhctul-Beyza, c.5, sh.93
7
l-Kafi c.2, sh.100 , hdis5
8
Uyune xbare Rza. () c.2, sh.37 , hdis98
9
10
11
12
13
Mani l-xbar, sh.253 , hdis1
14
15
16
17
2
237
Allaha kr edin v bu kramtlrin artmasn dilyin. Sonra onlardan onunu sayd:

minlik, qnat, sbr, kr, dzmllk, xo xasiyyt, sxavt, qeyrt, cat, mrdlik.1
1950. mam Sadiq () -xlaqi kramtlr bard: Sn zlm edn ks gzt
getmk. Sninl laqni ksn xsl laqni brpa etmk. Sndn bir eyi sirgyn
bxi etmk. Haqq danmaq, hrnd sn zidd olsa da.2
640. n gzl xlaqi kramtlr.
1951. mam li ():n gzl xlaqi kramt isardr.3
1952. mam li ():n yax xlaqi kramt gclnn (intiqam almaqdan) gzt
getmsi v znn ehtiyac olan xsin bxi vermsidir.4
1953. mam li ():n stn kramt v sxavt, nemti (bir ks) tamamlamaqdr.5
641. Gzl xlaqn nticlri
1954. Allahn Peymbri(s):Gzl xlaq dostluq ipini mhkmldr.6
1955. mam li ():xlaqn gzl et ki, Allah snin hesabn asan etsin.7
1956. mam Sadiq ():Gzl xlaq ruzini artrar.8
1957. mam Sadiq ():Yaxlq etmk v gzl xlaq evlri abad, mrlri uzun edr.9
1958. mam Sadiq ():Gn buzu ridn kimi, gzl xlaq da gnahlar ridr.10
642. Pis xlaq
1959. Allahn Peymbri (s):Pis xlaq, balanmayan gnahdr.11
1960. Allahn Peymbri(s):Hqiqtn, bnd znn pis xlaqna gr Chnnmin
n aa drcsin enr.12
1961. Biharul-nvar:Peymbr (s) rz etdilr:Filan qadn gndzlri oruc tutur,
geclr ibadt edir, amma bdrftardr. Qonularna (ac) dili il ziyyt verir. Hzrt
buyurdu:Onda bir xeyir yoxdur, o, Chnnmlikdir.13
1962. mam li ():Pis xlaq ruzinin azalmasna v ruhun igncy mruz qalmasna
sbbdir.14
1963. mam Sadiq ():Sirk bal xarab etdiyi kimi, pis xlaq da mli xarab edr.15
643. Pis xlaqn aqibti
1964. mam li ():Pis xlaq sahibinin ailsi onun lindn sxntya db bezar olar.16
1965. mam li ():Hvslsiz (v tndxasiyyt) olann rahatl az olar.17
1966. mam li ():xlaq pis olann ruzisi az olar.18
1967. mam Sadiq () :t, t gtirr. Kim qrx gn t yems, xlaq pis olar.19
644. n stn xlaq
1968. mam li ():n ox ehtirama layiq olan xasiyyt sxavt, faydas daha hatli
olan xasiyyt is daltdir.20
1
mali-Sduq, sh.118 , hdis8

Mani l-xbar, sh.191 , hdis1
3
4
5
6
7
mali s-Sduq, sh.174, hdis 9
8
9
Biharul-nvar, sh.395 , hdis73
10
l-Kafi c.2, sh.100 , hdis 9 v7
11
Mhctul-Beyz, c.5, sh 93
12
Mhctul-Beyz, sh.93
13
14
15
16
17
18
19
20
2
238
1969. mam li ():n raftli xasiyytlr tvazkarlq, dzmllk v

mehribanlqdr.1
1970. mam Baqir () n stn xlaqi kramt hansdr? sualnn cavabnda buyurub:
Sbr v sxavt.2
645. xlaqi keyfiyytlrin laqliliyi
1971. mam li ():gr kimsd bir gzl xasiyyt olarsa, ondan digr gzl
xasiyytlrin d z xmasn gzlyin.3
1972. mam Sadiq ():Gzl xlaqi xsusiyytlr bir-birin baldr.4
136
rab
646. rab
1973. Allahn Peymbri (s):rab v iman he vaxt bir ksin daxilind, ya qlbind
bir yerd olmaz. 5
1974. Allahn Peymbri (s):rab, pisliklrin v byk gnahlarn anasdr.6
1975. Allahn Peymbri (s):Btn pisliklr bir ev yb v bu evin aar rab
imkdir.7
647. rabn haram edilmsinin sbbi
1976. mam li ():Allah-taala qli qorumaq n rabxorluun trk olunmasn vacib
etdi.8
1977. mam Rza ():Allah-taala rab haram etdi. Ona gr ki, rab pozunluq gtirr,
rab onu inlrin qlini dyidirir, onlar Allah inkar etmy, Allaha v Onun
peymbrin thmt vurmaa, bhtan atmaa vadar edir. Elc d, rab inlr fsad v
qtl kimi (cinayt) mllr trdirlr.9
648. rabxorluun aqibti
1978. mam li ():Srxo, Allahn grn btprst kimi glck.10
1979. mam li ():Mstedici iki in hr bir ksin qrx gec v gndz namaz qbul
olunmur.11
649. rabxorla rftar trzi
1980. Allahn Peymbri (s):gr rabxor sz des, onu tsdiq etmyin, eliliy gls
ona qz vermyin, xstlns ona ba kmyin, ls dfnind itirak etmyin v ona
mant taprmayn. 12
1981. Allahn Peymbri (s):rabxor kkrd bnzyir. Ona yaxn
getmyin ki, kkrd pis iy verdiyi kimi, o da sizi pis qoxulu edr.13
650. rabxorun qbrdn (Qiyamt gn) qalxmas
1

3
Nhcl-Bla, hikmt 445
4
5
6
7
8
Nhcl-Bla, hikmt 445
9
yune xbare Rza (), c.2, sh.98 , hdis2
10
l-Xisal, sh.632
11
l-Xisal, sh.632
12
13
2
239
1982. mam Sadiq ():Bu dnyada mstedici ikilr in kslr tn lrlr, tn

halnda qbrdn qalxar v tn halda da Chnnm gedrlr.1
651. rabxorluu trk etmy hvslndirmk
1983. Allahn Peymbri (s):Hr ks Allahdan qeyrisi n (d olsa) rabxorluu trk
edrs, Allah-taala ona (Cnntd) pak v mhrlnmi rabdan iirdr. li () rz
etdi:Allahdan qeyrisi n? Buyurdu:Bli, Allaha and olsun, zn (salamln)
qorumaq n.2
652. rab tsiri gstrn hr eyin qadaan olunmas
1984. mam Kazim ():Allah-taala rab onun adna gr deyil, nticlrin gr haram
etmidir. Buna sasn, rabn nticlrin malik olan hr bir ey d rabdr
(hkmnddir).3
137
Qorxu
653. Qorxu. (Allah qorxusu)
1985. Allahn Peymbri (s):Hikmtin ba Allah qorxusudur.4
1986. Allahn Peymbri (s):Hamdan ox Allahdan qorxan ks, Allah yannda n ali
mqam sahibi olan insandr.5
1987. Allahn Peymbri (s): ey insana nicat verr: v gizlind Allahdan sanki
Onu grrm kimi qorxmaq. nki sn Onu grmsn d, O sni grr.6
1988. Allahn Peymbri (s):Allah daha ox tanyan, Allahdan daha ox qorxar.7
1989. mam li ():Allah qorxusu, Allah tanyanlarn kynyidir.8
1990. mam Sccad ():Ey Adm vlad! Allah qorxusu snin altdan geydiyin paltar v
qm-qss stdn geyindiyin geyim olanadk daim xeyir-brkt iind olacaqsan.9
654. Mmin iki qorxu arasnda yaayr
1991. mam Sadiq ():Mmin iki qorxu arasnda yaayr: Kemid etdiyi gnaha gr
qorxur v Allahn hmin gnahlar balayb balamadn bilmir. Elc d, qalan mrn
gr qorxur v bilmir ki, bu mddtd lm sbb olan hans gunahlar edck. Bellikl,
mmin daim qorxu iinddir v qorxudan baqa he n onu islah etmz.10
655. Mmin qorxu v midl yaayr
1992. Allahn Peymbri (s):gr Allahn rhmtinin lsn bilsydiniz, ona
arxalanb az bir mldn baqa he n etmzdiniz. gr Allahn qzbinin lsn
bilsydiniz, he vaxt nicat tapmayacanz dnrdiniz.11
Svabul-mal, sh.290 , hdis5

3
4
5
6
7
Biharul-nvar, sh. 393 , hdis64
8
9
10
11
2
240
1993. mam Sadiq ():Allaha el midvar ol ki, sndn gnah etmk qorxusunu
gtrmsin v Allahdan el qorx ki, sni Onun rhmtindn myus etmsin.1
1994. mam Sadiq () :Atam buyurard:El bir mmin bnd yoxdur ki, qlbind iki nur
olmasn: qorxu nuru v mid nuru. gr onlarn hr ikisi trziy qoyulsa, biri-digrindn
ar glmz.2
656. Allahdan qorxann lamtlri
1995. mam li () :z Rbbindn qorxan ks zlm etmkdn kinr.3
1996. mam Sadiq ():Bnd, qorxan v midvar olmaynca mmin olmaz. Qorxu v
mid onu (xeyir) ml kmyinc, qorxan v midvar olmaz.4
1997. mam Sadiq ():Qorxan ks odur ki, qorxu onunn danan dil saxlamasn.5
657.Qorxunun izah
1998. mam li ():Allahn zlmndn qorxmayn (nki o he ks zlm etmz),
znz znz zlm etmkdn qorxun.6
1999. mam li ():z gnahndan baqa he ndn qorxma, z Rbbindn baqa he
ks mid balama.7
2000. mam li ():Allahdan qorxduun zaman Ona trf qarsan, mxluqdan
qorxduun zamansa ondan qarsan.8
658. Qorxunun nticlri
2001. Allahn Peymbri (s):(Yolun thlksindn v quldurlardan) Qorxan ks gec
vaxt hrkt edr. Gec hrkt edn ks mnzil bana atar. Bilin ki, Allahn mallar ox
bahaldr. Bilin ki, Allahn mal Cnntdir.9
2002. Allahn Peymbri (s):Allah-taala buyurmudur:z izzti clalma and olsun,
bndm n iki qorxunu v iki asayii birlikd yaratmaram. Bellikl, gr (bnd)
dnyada znn Mndn amanda olduunu bils, Qiyamt gn onu qorxudaram v gr
dnyada Mndn qorxarsa, Qiyamt gn ona asayi bx edrm.10
2003. mam li ():Qorxu nfsi gnahlardan kindirr v onun itatsizliyinin qarsn
alar.11
2004. mam li () :Qorxusu (v ehtiyat) ox olan az ziyan grr.12
2005. mam li ():Qorxunun meyvsi asayidir.13
2006. mam Hsn ():Kim Allaha bndlik ets, Allah btn yalar onun bndsi
edr.14
2007. mam Sadiq ():Kim Allahdan qorxsa, Allah hr eyi ondan qorxudar v kim
Allahdan qorxmasa. Allah-taala onu hr eydn qorxudar.15
2008. mam Hadi ():Kim Allahdan qorxsa ham ondan qorxar.16
659. Allahdan qeyrisindn qorxmaqdan kindirmk
2009. Allahn Peymbri (s):Allahn Adm vladna hkmran tyin etdiyi el bir ks
olmayb ki, Adm vlad ondan qorxmasn. gr Adm vlad Allahdan qeyrisindn
qorxmasayd, Allah-taala zndn baqa he ksi onun zrind hakim tyin etmzdi.
1

3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
2
241
Adm vlad mid etdiyi ksdn baqa he ks taprlmad. gr Adm vlad Allahdan
qeyrisin mid bslmsydi, Allahdan baqa bir ks taprlmazd.1
2010. Allahn Peymbri (s):Xo o ksin halna ki, Allah qorxusu onu insanlardan
qorxmaqdan kindirmidir.2
2011. Allahn Peymbri (s):Allah yolunda he bir mzmmt ednin danlandan
ryin qorxu salma.3
660. Bir eydn qorxanda mnasib rftar
2012. mam li ():Bir idn qorxan zaman zn onun auuna at. nki o idn brk
qorxmaq, o i balamaqdan daha tin v daha ox ziyanldr.4
2013. mam li ():in tinliyindn v arlndan qorxanda onun mqabilind
dyant v yilmzlik gstr ki, o i sn ram olsun. Hadislr qarsnda x yolu ara ki,
ilrin sn asan olsun.5
661. Mxtlif
2014. mam li ():He ksi qorxutmayan ks, he vaxt qorxmaz.6
2015. mam Sadiq ():Qorxduun bir yer daxil olan zaman bu ayni oxu:Rbbi dxilni
mudxl sidqin vxricni muxrc siqgin vcl li min ldunk sultann nsira.7 (Yni, ey
Rbbim. Mni hqiqi giridn daxil v hqiqi x yerindn xaric et, z trfindn mnim
n bir qdrtli kmki tyin et) Qorxduun bir ksi grdyn zaman aytl -krs8
oxu.9
2016. mam Rza ():Azda (gnahda) Allahdan qorxmayan, ox (gnahda) da Ondan
qorxmaz.10
138
Xyant
662. Xyant
2017. Allahn Peymbri (s):Sn xyant edn xyant etm ki, sn d onun kimi
olarsan.11
2018. Allahn Peymbri (s):mant xyant edn bizdn deyil.12
2019. mam li ():Xyant ikizllyn mnyidir.13
2020. mam Sadiq () :Mmin, xyant v yalandan baqa, hr xasiyyti gtr
bilr.14
2021. Maviyy ibn mmar:mam Sadiq () rz etdim:Mn bir nfr myyn
mbl pulu mant verirm, o is, ona bir ey taprdm inkar edir. Bir mddt sonra o
mn mal taprr. Bel olan halda mn ona taprdm (v mn vermdiyi) pulun
vzind bu mal zm gtr bilrmmi? Buyurdu:Xeyr. Bu xyantdir.15
2022. bu Smam:mam Baqirin () xidmtin glib rz etdim:Sn qurban olum,
mn Mkknin yaxnlna kmk istyirm v mrci16 borcluyam, n buyurursan?
1

3
4
Nhcl-Bla, hikmt 175
5
6
7
sra, ay 80
8
Bqr, ay 255-257
9
10
11
12
13
14
l-xtisas, sh.231
15
Nurus-Sdleyn. c.2, sh.144 , hdis68
16
Mr slam dinindn dnn v kafir hkmnd olan bir mzhbdir.
2
242
Buyurdu:z borcunu qaytar. Ehtiyatl ol ki, boynunda borc qalmadan Rbbinin grn
gedsn. nki mmin xyant etmz.1
663. Xain v xyantin mnas
2023. Allahn Peymbri (s):Din qardann sirrini ifa etmk xyantdir. Buna gr bu
idn uzaqla.2
2024. Allahn Peymbri (s):Xyantkarn drd niansi var: rhman olan Allaha
itatsizlik etmk: qonularna ziyyt vermk, hamya nifrt etmk, zbana v asi
adamlara qoulmaq.3
2025. mam li ():Xyantkar, zn Allahdan qeyrisi il mul edn v bugn
dnnindn pis olandr.4
2026. mam Sadiq ():Bizim dostlarn hr birindn onun din qarda hr hans bir
tinliyi il laqdar kmk ists v o da ona kmk etmk n var qvvsi il almasa,
Allaha, peymbr v mminlr xyant etmidir.5
2027. mam Cavad ():nsann xyantkarlna, xainlrin mantini saxlamas kifayt
edr.6
664. Xyantin zirvsi
2028. mam li ():Smimi dosta xyant etmk v hd-peymanlar pozmaq xyantin
zirvsidir.7
2029. mam li ():n pis xyantlrdn biri, taprlan eylr xyant etmkdir.8
2030. mam li ():n byk xyant xalqn xyanti v n pis hoqqabazlq rhbrlrin
hoqqabazldr.9
1
2
3
4
5
6
7
8
9

Tuhful-Uqul, sh.22
Nhcl-Bla, mktub 26
243
139
Xeyir
665. Yaxlq
2031. Allahn Peymbri (s):Yaxlq kn tezlikl yaxlq bir.1
2032. mam li ():Xeyir ml bdi qalan qazanc, saf v travtli meyvdir.2
2033. mam li ():Xeyir aac kn ondan n irin meyvlr drr.3
2034. mam li ():Kim xeyirli bir i grrs, bu iin nticsi hamdan vvl onun zn
yetir.4
2035. mam li ():Yax i, pis idn asandr.5
666. Xeyirlrin toplusu
2036. Allahn Peymbri (s):Allahdan qorxmaq btn xeyirlrin toplusudur.6
2037. mam li (): ey xeyirlrin cmidir: nemt bx etmk, hd-peymana sadiq
olmaq v sileyi-rhm.7
2038. mam li ():bdi qalan eylr ml etmk v yox olub aradan gedn eylri
alaq bilmk btn xeyirlrin cmidir.8
2039. mam li ():Allaha xatir dostluq v Allaha xatir dmnilik etmk, Allaha xatir
sevmk v Allaha xatir nifrt etmk btn xeyirlrin cmidir.9
2040. mam Sccad ():Btn xeyirlri, tamah gzn xalqn mal-dvltindn
kmkd grdm.10
2041. mam Sccad ():Btn xeyir v yaxlqlar nfsi saxlamaqdadr.11
667. Dnya v axirt xeyirlrin yetimyin amillri

2042. Allahn Peymbri (s):Drd ey kim verilrs dnya v axirt xeyirlri ona
verilmidir: dzml bdn, Allah zikr edn dil, kr edn qlb v lyaqtli zvc.12
2043. mam li ():Dnya v axirtin xeyri mli saleh insanlarla sirdalq v dostluq
etmkd cm olmudur.13
2044. mam li () :Kimd xislt olarsa dnya v axirtin xeyirlri onun ruzisi
olmudur. Bunlar Allahn qzav qdrin raz olmaq, tinlik v blada sbr gstrmk,
rahatlq v rifahda kr etmkdir. 14
2045. mam li ():Sbhan olan Allah bndy dnya v axirt xeyirlrindn hr bir
eyi, yalnz onun gzl xlaqna v pak niyytin gr bx etmidir.15
1

3
4
5
6
7
8
9
10
11
Thful -Uqul, sh.278.
12
13
14
15
2
244
2046. mam li ():Kim bu drd xislt verilibs dnya v axirtin xeyirlri ona
verilmidir: doru danmaq, mantdarlq, btnini haramdan qorumaq v gzl xlaq.1
668. Xeyrin izah
2047. mam li (): Mal-dvltin v vladlarn oxluu xeyir v yaxlq demk deyil.
slind, xeyir snin drin elm v byk sbr malik olman, Rbbin ibadt etdiyin gr
xalq arasnda baucaln, xeyir i grdyn zaman Allaha kr etmyin v pislik ednd
Rbbindn balanman dilmyindir.2
2048. mam Hsn (): Onda he bir rr v pisliyin olmad xeyir, nemtlr kr
etmk v tinliklr qarsnda sbr gstrmkdir.3
669. Allah bndnin xeyrini istdikd...
2049. Allahn Peymbri (s): Allah bndnin xeyrini istynd onu dind fqih v
drrakli, dnyaya etinasz v z eyblrini grn edr.4
2050. Allahn Peymbri (s): Allah bndnin xeyrini istyn zaman, onu yuxuda
mzmmt edr.5
2051. Allahn Peymbri (s): Allah bndnin xeyrini istyn zaman onu bala kr.
Dedilr:Onu nec bala kr? Buyurdu:lmndn qabaq ona yax bir i grmyi nsib
edr v sonra onun cann alar.6
2052. mam li (): Allah bndnin xeyrini istdikd ona qnatcillik nemtini bx
edr v zvcsini lyaqtli edr.7
2053. mam Sadiq (): Allah bndnin xeyrinin istyn zaman, onun qlbind a nqt
yaradar. Bunun da nticsind qlb haqqn tlbin qalxb dolanmaa balayar. Bu zaman,
o, yuvasna atan qudan da tez sizin qidniz qovuar.8
670. Allah bir xalqn xeyrini istyn zaman...
2054. Allahn Peymbri (s): Allah bir xalqn xeyrini istyn zaman onlarda dinini
tanyanlarn sayn artrb cahillrinin sayn azaldar. Bellikl, fqih bir sz sylynd
zn trfdar tapar v cahil bir sz deyn zaman mlub olar.9
2055. Allahn Peymbri (s): Allah-taala bir xalqn yaamasn v inkiafn istynd
onlara qnatcillik v raft nemtini bx edr.10
2056. Allahn Peymbri (s): Allah-taala bir ailnin xeyrini istyn zaman, onlar (bu
ailnin zvlrini) dind agah v drrakli edr, kiiklri byklrin hrmtl yanaar,
aild bir-birin qar mlayim olma v nvazi gstrmyi, ail xrclrind qnatcilliyi
v israf etmmyi onlara nsib edr. Onlar z eyblrindn agah edr ki, nqsanlarndan l
kib tvb etsinlr. gr Allah-taala bir ailnin xeyrini istms onlar z bana
buraxar.11
671. Xeyir ilrd tlsmy tviq
2057. Allahn Peymbri (s) : Xeyir iin qaps bir ksin zn alan zaman, hmin
xs lin dn bu frstdn istifad etmy tlsmlidir. nki bu qapnn n vaxt onun
zn balanacan bilmir.12
2058. Allahn Peymbri (s): Allah-taala tez bir mddtd hyata ken xeyir ii
sevr.13
1

Nhcl-Bla, hikmt 94
3
Tuhful-Uqul, sh.234
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
l-Kafi, c. 2, sh.142, hdis 4
2
245
2059. mam li (): Xeyir ii tez yerin yetirmy tlsin ki, baqa bir il mul
olduunuza gr o (xeyir) idn qalmayasz.1
2060. mam Sadiq (): Atam buyurard:El ki, xeyirli bir ii grmk niyytind oldun,
onu yerin yetirmy tls. nki bana n glcyini bilmirsn.2
2061. Allahn Peymbri (s): n yax ilr vacib mllr, n pis ilr is bidtlrdir.3
2062. Allahn Peymbri (s): lrin n xeyirlisi aqibti n xeyirli olanlardr. 4
2063. mam li (): lrin n yaxs, balanc asan, sonu xoa gln v nticlri
byniln ilrdir.5
2064. mam Kazim (): lrin n yaxs onlarn orta hdd olandr.6
673.Kiik xeyir mli az hesab etmyin qadaan olunmas
2065. mam li () : Xeyir ii yerin yetirin v onlarn he birini kiik sanmayn. nki
onun kiiyi byk, az da oxdur.7
2066. mam Sadiq (): He vaxt yax mli kiik sayma. nki sabah (Qiyamt gn)
sn onu grcksn v o? sni ad edck.
674. Yaxlq v pislik meyar
2067. mam li (): Yaxlq v pislik yalnz insanlarla tannar. Yaxl tanmaq istsn
yaxlq et ki, onun hlini tanyasan. Pisliyi tanmaq istsn pislik et, onda onun da hlini
tanyarsan.8
675. Xeyirxahlarn siftlri
2068. Biharul-nvar: Merac hdisind deyilir: Ey hmd! Hqiqtn, xeyir v axirt
hli utancaq v ox hyal insanlardr. Onlarn cahilliklri az, mnftlri ox, mkrlri azdr,
insanlar onlardan ziyyt grmzlr. zlri zlrin gr ziyyt krlr, danqlar
dnlmdr, z nfslrinin hesabatn apararlar v onu (nfslrini) mzmmt edrlr.
Gzlri yuxuya gedr, amma qlblri oyaq olar, gzlri alardr, qlblri Allah xatrlamaqla
muldur, baqa insanlar qafillrdn hesab olunan zaman onlar Allah xatrlayanlardan
saylar... He bir ey, bir an olsa bel, onlar Allah xatrlamaqdan saxlamaz. Onlar n ox
yemk, n ox danmaq, n d ox geyinmk hvskardr. nsanlar onlarn yannda l,
Allah onlarn nzrind hmi diri v qyyumdur.9
676. Yaxlqdan daha yax
2069. mam li () : Yaxlqdan, yalnz onun mkafat daha yaxdr.10
2070. mam Sadiq (): Doru danmaqdan daha yax doru danandr. Yaxlqdan
daha yax yaxlq edndir.11
2071. mam Hadi (): Yaxlqdan daha yaxs yaxlq edndir. Gzllikdn daha gzli
gzl danandr. Elmdn daha yaxs elm sahibidir.12
677. Xeyir i yol gstrmyin dyri.
2072. Allahn Peymbri (s): Xeyir i yol gstrn, ona ml edn xs kimidir.13
2073. Allahn Peymbri (s): Xeyir i yol gstrnin cri, ona ml ednin cri
qdrdir.14
1

3
l-xtisas, sh.342
4
mali Saduq, sh.395, hdis 1
5
6
7
Nhcl-Bla, hikmt 422
8
Biharul-nvar, c.78, sh, 41, hdis 26
9
10
11
12
13
14
Shih-Muslim, hdis 1893
2
246
247
140
stixar (Allahdan xeyir dilmk)
678. stixar
2074. Allahn Peymbri (s): Bir i grmk niyytind olan zaman yeddi df Allahdan
xeyir ist. Sonra bax, gr qlbindn daha tez n keir v bil ki, xeyir ondadr, yni ona ml
et.1
2075. mam li (): Allahdan xeyir istyn (istixar edn) peman olmaz.2
2076. mam li (): Allahdan xeyir ist v bel etmdn he bir ii sem! nki ox
adam Allahdan xeyir istmdn bir i grb v bu i onlarn mhvin sbb olub.3
2077. mam Sadiq (): Allahdan xeyir istyn el bir mmin bnd olmayb ki, Allah
onun qarsna xoaglmz hadis xartsa da, ona xeyir vermmi olsun. (nki onun xeyri
el hmin hadisddir).4
2078. mam Sadiq () ibn bi Yfur Allahdan xeyir istmk haqda buyurub: vvl
Allah byklk v zmtil yad edib hmd-sna sylyirsn, peymbr v onun hliBeytin () salavat gndrdikdn sonra deyirsn: Allahumm inni sluk binnk alimulqeybi v hadtir-rhmanir-rhimi v nt llaml-quyub, stxirullah v rhmtihi
(yni, Ey Rbbim, Sn qeybi v akar bilnsn, rhman v rhimsn, Sn btn sirlri
bilnsn, Sndn ehtiyacm dilyirm. Allahdan rhmtinin kmyi il xeyir istyirm.)5
2079. mam Sadiqin () bzn bir ii grmyi qrara alram. Onun barsind Allahdan
xeyir istyirm, amma fikrim bir nticy atmr. deyn xs cavabndan: Quran a v
grdyn ilk ayy uyun olaraq Allahn istyi il ml et.6
2080. mam Sadiq (): ki rkt namaz ql v Allahdan xeyir ist. nki Allaha and
olsun, Rbbindn xeyir dilyn el bir mslman olmayb ki, Allah mtlq ona xeyir v
yaxlq bx etmmi olsun.7

3
4
5
Biharul-nvar c.91, sh.256, hdis 1
6
Thzibul-Ehkam, c.3, sh.310, hdis 960
7
2
248
141
Camaatla mehriban davranmaq
679. Camaatla mehriban davranmaq
2081. Allahn Peymbri (s):Rbbim mn vacibatlar yerin yetirmy frman verdiyi
kimi, xalq il mehriban rftar etmyimi d mr etmidir.1
2082. Allahn Peymbri (s): Xalqa mehribanlq gstrmk imann, onlarla yumaq v
xoluqla rftar etmk is hyatn yarsdr.2
2083. Allahn Peymbri (s): Kimd ey olmasa onun he bir mli kamil olmaz. Bu
onu Allaha itatsizlikdn kindirn phrizkarl v mnvi paklq, insanlarla mehriban
davranmana sbb olan gzl xlaq v xo xasiyyt, onunla cahil adamlarn nalayiq
rftarn zndn uzaqladrd dzm v helmdir.3
2084. mam li (): qlin meyvsi insanlarla mehriban davranmaqdr.4
2085. mam li (): Dinin v dnyann salamatl xalqla mehriban olmaqdr.5
2086. mam li (): z dmnlri il mehriban davranan ks, mhariblrdn amanda
olar.6
2087. mam li (): gr xoluqla rftar etmk bir ksi islah etmirs, ar cza vermk
onu dzldr.7
2088. mam li () z shablrini mzmmt edrkn: N vaxta qdr sizinl
kryind yara olan cavan dvlr v khnlmi paltarlarla davranlan kimi ehtiyatla rftar
edcm?! Bir trfdn tikilnd, o biri trfdn skln paltarlar kimi... Mn bilirm, sizi n
islah edr, sizin yriliyinizi v aznlnz n dzldr. Amma mn sizin islah olunmanz,
zm xarab etmk bahasna baa glmsini rva bilmirm.8
1
2
3
4
5
6
7
8

Nhcl-Bla, xtb 69
249
142
Dua
670. Dua
Quran:
De:gr sizin duanz olmasa, Rbbim siz he bir dyr vermz, slind siz tkzib
etdiniz v tezlikl (zab siz) yaxn olacaq.1
V sizin Rbbiniz dedi: Mni arn, siz cavab verim. Mn ibadt etmkdn boyun
qaran kslr tezlikl xar olmu v ahu-zar ed-ed Chnnm daxil olacaqlar.2
Hdis:
2089. Allahn Peymbri (s): Dua ibadtin mayasdr (irsidir) v dua etmkl he ks
hlak olmaz.3
2090. Allahn Peymbri (s) : Dua mminin silah, dinin stunu, smalarn v yerin
nurudur.4
2091. Allahn Peymbri (s): nsanlarn n acizi, dua etmkd aciz olandr.5
2092. Allahn Peymbri (s): n stn ibadt duadr. Allah-taala bndy dua izni (v
uuru) vernd rhmt qapsn onun zn aar. bhsiz ki, dua etmkl he ks hlak
olmaz.6
2093. mam linin () mam Hsn () vsiyytindn: Bil ki, dnya v axirt alminin
xzinlrinin sahibi olan Ks, sn Onu armaa icaz v snin duan qbul etmy
zmant vermidir. Sn mr etmidir ki, Onu arasan, O da bx etsin. O, mehriban v
balayandr. Sninl z arasnda bir hicab qoymam v sni bir vasiti gtirmy vadar
etmmidir... Sonra z xzinlrinin v srvtlrinin aar olan duan v Ondan (nemt)
istmyi snin ixtiyarna vermidir. Bellikl, sn istdiyin vaxt dua etmkl Onun
xzinlrinin qapsn aarsan.7
2094. mam li (): Dua rhmt qapsnn aar v qaranlqda (iq saan) raqdr.8
2095. mam li (): Yer znd Allahn n ox sevdiyi i duadr.9
2096. mam li (): Dua mminin sipridir.10
2097. mam Sadiq (): Sn dua etmyi tvsiy edirm. nki onda hr drdin fas
var.11
2098. mam Sadiq (): Dua et v dem ki, i idn keibdir (yni, n yazlbsa o da
olacaqdr). Hqiqtn, Allah drgahnda el bir mqam v drc var ki, ona duadan baqa
he bir vasit il atmaq olmaz.12
2099. mam Sadiq (): Dua iti silahdan daha ox tsirlidir.13
2100. mam Rza (): Peymbrlrin silahndan yapn.! Sorudular: Peymbrlrin
silah ndir? Buyurdu: Dua.14
681. Dua mtlq ba verck aln yazsn (qza v qdri) dyidirr
1
Furqan, ay 77
afir, ay 60
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
2
250
2101. Allahn Peymbri (s): Qzan (aln yazsn) duadan baqa he n qaytara
bilmz.1
2102. mam Sccad (): Dua insan nazil olan v nazil olacaq bladan qoruyar.2
2103. mam Kazim (): Hmi dua edin. nki Allah drgahna dua edib, Ondan
istmk ilahi qzav-qdrd yazlan v yalnz hyata kemsi qalan blan uzaqladrar.
Bellikl, Allaha dua olunsa v Ondan istnils, Allah-taala blan birdflik geri qaytarar.3
682. Dua mxtlif blalar uzaqladrar
2104. Allahn Peymbri (s): Bla qaplarn dua il balayn.4
2105. mam li (): Bla dalalarn dua il geri qaytarn. Ba blalar kmi, bladan
can boazna ylm xsin duaya olan ehtiyac asud yaayan, ancaq bladan amanda
olmayan xsdn ox deyil.5
2106. mam Sadiq (): Hr ks, ona bla yeti bilcyindn narahat olarsa v blann
gliindn vvl dua edrs, Allah-taala he vaxt ona bla gndrmz.6
683. Dua il hadislri qabaqlamaq
Quran:
nsana bir zrr yetin zaman, Rbbin trf z tutub Onu arar. Sonra, Rbbi
trfindn Ona bir nemt ta edildikd, bundan vvl etdiklri btn dualar yaddan xarar
v (insanlar) haqq yolundan azdrmaq n Allaha riklr qoar. De: Hl z kfrnl bir
mddt (dnya hyatndan) bhrln. (Axirtd) Sn Chnnm hlindnsn. 7
Yaxud li hr yerdn zlb arsiz qalan bir kims Onu aran zaman duasna cavab
vern, tinliyini aradan gtrn v sizi yer znn varislri edn kimdir?. Mgr Allahla
yana baqa bir tanr varm? Nec d az nsiht gtrrsnz.8
Hdis:
2107. Biharul-nvar: Allah-taala Davuda () vhy etdi:Xoluqda v rahatlqda Mni
yad et ki, tinlikd v sxntda snin duan qbul edim.9
2108. Allahn Peymbri (s): Rahatlq vaxt zn Allaha tantdr ki, tinlik v sxnt
zaman da O sni tansn.10
2109. mam Baqir (): Layiqlisi budur ki, mmin tinlik v sxnt vaxt dua etdiyi kimi,
xoluq v rahatlqda da el dua etsin.11
684. Hr bir ehtiyac n dua etmy tviq
2110. Biharul-nvar: Allah-taala Musaya () vhy etdi: Ehtiyacn olan hr bir eyihtta qoyunlarn otunu v xmirinin duzunu da- Mndn ist.!.12
2111. Allahn Peymbri (s): Hr bir hactiniz n, htta ayaqqabnn ba n olsa
bel, xahi linizi Allaha doru uzadn. nki Allah onu asanladrmaynca, asan olmaz
(yerin yetmz).13
2112. mam Baqir (): z kiik hactlrinizi xrda v az hmiyytli hesab etmyin.
nki Allahn n ox sevdiyi mminlr daha ox dua edn kslrdir.14
685. Dua hactin qbul olunmasnn aardr
Quran:
1
Mkarimul-xlaq, c.2, sh.7, hdis1978

3
4
5
6
7
Zmr, ay 8
8
Nml, ay 62
9
Biharul-nvar, c.93 sh.381 , hdis6
10
11
12
13
14
Mkarimul-xlaq. c.2, sh.97 , hdis2275
2
251
Bndlrim sndn Mnim barmd soruduqda (syl ki,): Mn onlara yaxnam v

Mni aran ksin duasna cavab verrm. Grk onlar da Mnim arma cavab
versinlr v doru yolu tapmaq n Mn iman gtirsinlr.1
Hdis:
2113. Allahn Peymbri (s): Allah-taala bir bndnin xahiini yerin yetirmk
istynd, ona dua etmk icazsi (v uuru) ta edr.2
2114. mam li (): Kim pak v mqdds olan Allahn (rhmt) qapsn dys, o qap
zn alar.3
2115. mam Hsn (): Allah-taala kimin zn dua v istk qapsn absa, qbul
qaps da onun zn almdr.4
686. Duann qbul olunma rtlri
1. Mrift (Tanmaq)
2116. mam Sadiq (): Niy bizim dualarmz qbul olunmur? dey soruan bir dst
adama cavabndan: nki tanmadnz bir Ksi arrsnz.5
2117. mam Sadiq () Grk Mnim dvtimi qbul etsinlr v Mn iman gtirsinlr.
aysi bard buyurduqlarndan: Yni bilsinlr ki, Mndn istdiklri eyi, onlara ver
bilrm.6
2.Allah tanman tlblrin ml etmk
2118. mam li () Allah-taala Mni arn, siz cavab verim.. buyurur, bs biz dua
etsk d, niy dualarmz qbul olunmur? sualna cavabnda: nki sizin qlblriniz skkiz
xyant etmidir. Onlarn birincisi budur ki, siz Allah tandnz, amma Onun haqqn siz
vacib etdiyi kimi yerin yetirmdiniz. Buna gr, Allah tanmanzn siz bir faydas
olmad... Siz, dua qaplarn v yollarn balayandan sonra sizin hans dualarnz qbul
olunar?.7
3. Halal qazanc
2119. Allahn Peymbri (s): Hqiqtn, bnd yemyi haram olduu halda llrini
dua n Allah drgahn uzadr. Mgr bel halda onun duas qbul olunarm?!8
2120. Allahn Peymbri (s): Qazancn halal et ki, duan qbul olunsun. nki insan bir
(haram) tik azna qoyarsa, qrx gn ibadti qbul olunmaz.9
2121. mam Sadiq (): Sizlrdn hr kim dualarnn qbul olunmasn istyirs, z
qazancn tmiz etsin v insanlarn haqqn dsin. Qarnnda haram mal v boynunda bir
ksin haqq olan insann duas Allah drgahna qalxmr.10
4. Dua vaxt qlbin kvrlmsi v rkdn dua olunmas
2122. Allahn Peymbri (s): Bilin ki, Allah-taala qafil v xbrsiz qlbdn gln duan
qbul etmir.11
2123. Allahn Peymbri (s): Qlbin kvrldiyi vaxt dua etmyi qnimt bil. nki
qlbin kvrlmsi (riqqti) rhmtdir.12
2124. mam Sadiq (): Allah-taala da qlbdn gln duan qbul etmz.13
2125. mam Sadiq (): Hr zaman sizlrdn birinin qlbi kvrls, dua etsin. nki qlb
xalis v pak olmaynca kvrlmz.14
1
Bqr, ay186
3
4
5
6
7
lamud-Din, sh.269
8
radul-Qulub, sh.149
9
Mkarimul-xlaq c.2, sh.20 , hdis2045
10
11
12
l-Dvat, sh.30 , hdis60
13
14
2
252
687. Duann qbul olunmasna mane olan sbblr

1. Gnah.
2126. mam Baqir (): Bnd Allahdan bir hact dilyn zaman Allah-taala z nin
gr yaxn glckd, ya bir qdr txir salaraq onun duasn qbul edr. Amma, bnd
sonradan gnah edr. Bel olan halda Allah-taala Mly deyr: Onun dilyini yerin
yetirm v onu (nemtdn) mhrum et. nki o, zn Mnim qzbim duar etdi v
Mnim trfimdn mhrumiyyt layiq oldu.1
2. Zlm.
2127. mam li (): Allah-taala Mrym olu saya vhy etdi: Bni srailin zadganlarna
de ki.... Mn sizin he birinizin v boynunda mnim mxluqlarmn haqq olan kslrdn he
birinin duasn qbul etmrm.2
2128. mam Sadiq (): Allah-taala buyurmudur: And olsun izzti-clalma, gr mzlum
zn olan zlm kimi bir zlm baqasna qar edibs, onun zalm barsind etdiyi dua v
Lnti qbul etmrm.3
3. Duann Allahn hikmtin uyun olmamas.
2129. mam li () :Pak v mqdds Allahn krmi Onun hikmtin zidd deyil. Buna
gr hr dua qbul olunmur.4
688. Dua etmyin qaydas
1. Bismillah demk.
2130. Allahn Peymbri (s): Bismillahir rhmanir rhiml balayan dua geri
qaytarlmaz.5
2. Allah (gzl siftlrl) vsf etmk.
2131. Allahn Peymbri(s): Allahn vsfi il balanlmayan hr bir duann axr yoxdur
(yni, qbul olunmaz).6
3. Mhmmd v onun hli-Beytin salavat gndrmk.
2132. mam Sadiq (): Dua Mhmmd v hli-Beytin salavat gndriln vaxtadk
daim hicabdadr.7
2133. mam Sadiq () :Kim Allahdan bir hact ists Mhmmd v hli-Beytin
salavat gndrmkl balasn, sonra hactini dilsin v axrda yen Mhmmd v ali
Mhmmd salavat gndrsin. nki Allah-taalann ni v rfi duann vvlini v axrn
qbul edib, ortasn is qbul etmmkdn daha ykskdir. Bel ki, Mhmmd v hliBeytin salavat Allahdan gizlin qalmaz.8
4.mli saleh insanlar fati etmk.
2134. mam Kazim (): Allahdan bir hact istynd de: Prvrdigara! Mhmmd v
hli-Beytinin haqqna Sndn istyirm...nki o ikisinin Snin yannda (ali) mqamlar
vardr.9
5. Gnah etiraf etmk.

3
4
5
6
7
8
9
2
253
2135. mam Sadiq (): (Duada) vvlc Allah mdh etmk v sonra gnah etiraf edib
hacti dilmk lazmdr.10
6. Yalvarmaq v israr.
2136. Biharul-nvar: Allah-taalann saya () nsihtlrindn:Ey sa! Mni qmli
halda, kmyin he ks glmyn v suda batan xs kimi ar... Mni yalnz xar, zlil,
ahu-zar ed-ed v xalis niyytl ar. Mni bu halda arsan, sn cavab verrm.2
2137. mam Hseyn () :Allahn Rsulu (s) dua vaxt bir qdr yemk istyn yazq,
dilni kimi llrini gy qaldrard.3
7. ki rkt namaz qlmaq.
2138. mam Sadiq (): Kim dzgn dstmaz alb, iki rkt namaz qlsa, onun rukusu v
scdlrini kamil kild yerin yetirs, sonra salam verib Allah, peymbri mdh ets v
hactini ists yerind istmidir. Hr kim yerind xeyir v yaxlq ists namid
qaytmaz.4
8. styi ox bilmmk.
2139. Allahn Peymbri (s): Allahdan istyin v ox istyin. nki Onun n he n
ox v byk deyil.5
2140. mam Baqir (): He vaxt xahi v istyi ox bilmyin. nki Allah drgahnda
olanlar sizin dndynzdn daha oxdur.6
9. Xahid alicnablq.
2141. mam linin () olu Hsn () vsiyytindn: Allahdan zn n el ey
istmlisn ki, onun gzlliyi v xeyri sn (bdi) qalsn, arl v ziyyti sndn uzaq
olsun. Mal v srvt sn, sn d onlara qalmayacaqsan.7
2142. mam Sadiqin (): Qoca qar Musadan () n istmidir? sualna cavabndan: O
qar dedi:Yalnz o vaxt bu ii grrm ki, mnim n bir ne mli yerin yetirsn.
Ayam zirk edsn, gzmn nurunu v cavanlm mn qaytarasan v znl brabr
Cnntd mn d yer versn.8
10. Ham n dua etmk.
2143. Allahn Peymbri (s): Bir nfr dua ednd ham n dua etsin. nki bel
etdikd duann qbul olunma imkan daha oxdur. Kim z n dua etmmidn qabaq,
qrx nfr (mmin) qarda n dua ets, bu dua hm onlar n, hm d z n qbul
olunar.9
11. Gizlind ediln dua.
2144. Allahn Peymbri (s): Gizlind ediln bir dua, akarda ediln yetmi duaya
brabrdir.10
12. Birlikd ediln dua.
2145. mam Sadiq (): Hr zaman drd nfr ylb bir dilk n Allah drgahna dua
ets, onlar dualar qbul olunmu halda bir-birindn ayrlarlar.11
13. Duann qbul olunmasna nikbin olmaq.
10
Biharul-nvar, c. 93, sh.318 , hdis23

3
4
5
6
7
8
Mn la yhzuruhul-Fqih, c.1, sh.193 , hdis594
9
10
d-Dvat, sh.18 , hdis7
11
2
254
2146. Allahn Peymbri (s): Duann qbul olunmasna minlikl Allah arn.1
2147. mam Sadiq () :Dua ednd el znn et ki, hactin qapnn astanasnda
dayanb.2
14. Mnasib vaxt semk.
2148. Allahn Peymbri (s): Allah armaq n n yax vaxt sbh adr. Sonra
Yaqubun () szlrini nql edn bu ayni oxudu: Tezilkl Rbbimdn sizin balanmanz
istycm. Hzrt (s) buyurdu:Onlar n (dua etmyi) sbh vaxtna saxlad.3
2149. mam Sadiq (): vaxtda Allah duan geri qaytarmaz: Vacibat yerin
yetirndn sonra, ya yaan zaman v yer znd Allahn mczlrinin lamtlri zahir
olan vaxt (msln gnin tutulmas v s...).4
15. srarla istmk.
2150. Allahn Peymbri (s): Allah o bndy rhmt elsin ki, bir hact dilyn v
dua edn zaman, duasnn qbul olub olunmamasndan asl olmayaraq (z hactini) israrla
istyir. 5
2151. mam Baqir (): Allaha and olsun, ilahi drgahdan israrla v tkidl z hactini
istyn el bir mmin bnd olmayb ki, Allah-taala onun hactini yerin yetirmsin.6
689. Dua ednin uzaqlamal olduu ilr
1. Mmkn olmayan v rva bilinmyn eylr n dua etmk.
2152. mam li (): Ey dua edn, mmkn olmayan v rva bilinmyn eylri
Allahdan istm.7
2. Tlsmk.
2153. mam Sadiq (): Mmin hvslsizlik etmyib, lini namid halda duadan
kndk daim Allahn xeyir, rifah v rhmtinddir (Rvayti deyir) rz etdim:Nec
hvslsizlik edr? Buyurdu:Xeyli mddtdir ki, dua etsm d, qbul olunmasn
grmrm demkl8
3. z iind nyin mslht (faydal) olduunu Allaha yrtmsin
2154. Allahn Peymbri (s): Allah-taala buyurmudur: Ey Adm vlad! Sn
verdiyim mr itat et v z iind nyin mslhtli olduunu Mn yrtm!.9
690. Dilyi, istmdn yerin yetn ks
2155. bu Hmz: Allah-taala Davuda () vhy etdi: Ey Davud! Mnim mrim itat
edn bndnin dilyini Mn demmi yerin yetirrm v Mni armam ona cavab
verrm.10
2156. Allahn Peymbri (s): Allah-taala buyurmudur: Mni yad etmkl z istyini
Mndn dilmyi unudan kimsy, hact istynlr verdiklrimdn daha stnn bx
edrm.11
2157. Xanm Fatimeyi-Zhra (): Kim znn saf v pak ibadtini Allah drgahna
qaldrsa, Allah-taala o bndnin xeyrin olan n yax ii ona nazil edr.12
691. Duas mstcab olan xs

3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
2
255
2158. mam Hsn (): Qlbindn Allahn razln qazanmaqdan baqa bir ey
keirmyn Allahn onun duasn qbul edcyini zmant verirm.13
2159. mam Sccad (): Allah-taala, he bir iind insanlara mid bslmyn v
znn btn ilrini Allaha tapran xsin hr bir duasn qbul edr.2
692. Qbul olan dualar
2160. Allahn Peymbri (s): Atann Lntindn qorxun ki, o qlncdan itidir.3
2161. Allahn Peymbri (s): Mnim mmtimin uaqlar gnahlara alud olmasalar,
dualar qbul olunar.4
2162. mam Hsn (): Quran oxuyan ksin gec, ya tez qbul olunmu bir duas
vardr.5
693. Qbul olmayan dualar
2163. Allahn Peymbri (s): Mn Allahdan istmim ki, dostun z dostu haqqnda
Lntini qbul etmsin.6
2164. mam Sadiq (): Drd nfrin duas qbul olunmaz: Evind oturub ey Allahm,
mn ruzi yetir!. deyn kiinin. Allah-taala ona buyurar: Mgr sn qalxb ruzi dalnca
getmyi mr etmmimmi? z arvadna Lnt edn kiinin. Allah-taala ona buyurar:
Mgr onun iini sn taprmamamm? Var-dvltini hdr vern kiinin. O, deyr:
Ey Allahm! Mn ruzi ver. Allah buyurar: Mgr sn qnatcil olma mr
etmdimmi?. z maln snd v ahid olmadan baqasna borc vern xsin. Allah-taala
ona deyr: Mgr sn gstri vermdimmi ki, (borc vern zaman) snd v ahid
tutasan.7
694. Duann qbulunun gecikdirilmsinin sbbi
2165. mam li (): Duann qbul olunmasnn gecikdirilmsi snin midini ksmsin.
nki Allahn bxii snin niyytin baldr. ox vaxt, istyin yerin yetirilmsi txir
salnar ki, dilk dilyn daha byk mkafat verilsin v (ilahi bxi) midvar olana daha
byk bxilr balansn. ox vaxt grrsn ki, bir ey istynd sn verilmz, amma
gec, ya tez ondan daha yaxs sn bx edilr, yaxud snin xeyrin nzr alnaraq
istdiyin ey sn verilmz. El dilklr d vardr ki, onlarn hyata kemsi snin dininin,
imannn ldn getmsin v zay olmasna gtirib xarard.8
2166. mam Sadiq (): Allah-taala buyurmudur: And olsun izzti-clalma, zmtim
v byklym ki, dnyada z dostuma Mni yad etmyi ona unutduran bir eyi vermy
kinirm. nki istyirm ki, o, Mni arsn v Mn onun ssini eidim. Kafiri is
arzusuna atdraram. nki ona nifrt edirm v istmirm ki, Mni arsn v onun ssini
eidim.9
695. Duann qbul olunmamasnn sbbi
2167. mam Sadiq (): Bir kii mir-l- mminin () yanna glib rz etdi:Mn Allah
arram, amma bir cavab almram. Hzrt buyurdu: nki sn Allah Ona mxsus
olmayan siftlrl vsf edirsn (arrsan). Hqiqtn, duann drd xsusiyyti var: Batini
ixlas, niyyt, vasitni tanmaq v istkd insafl olmaq. Sn bu drd mqamdan agah
olduun haldam dua edirsn? rz etdi: Xeyr. Hzrt buyurdu: Bel is, bunlar yrn
(v bu drd mqama diqqt yetirrk dua et).10
696. Dua tsirsiz qalmaz
13

3
4
5
Biharul-nvar, sh.313, hdis 17
6
7
l-Dvat, sh.33
8
Kful-Muhccte, sh.228
9
t-Tmhis, ay 33 , hdis17
10
Tnbihul-Xvafir, c.1, sh.302
2
256
2168. Allahn Peymbri (s): Hqiqtn, sizin Rbbiniz hyal v balayandr. O,

bndnin Ona trf uzanan lini (istyini) bo halda geri qaytarmaa hya edr.1
2169. mam Sccad (): Mminin duas cr olar: Ya onunn ehtiyat saxlanar, ya
dnyada yerin yetirilr, ya ona yetimk istyn blan geri qaytarar.2
2170. mam Sccad (): Mmin axirtin gzl mkafatlarn grnd arzu edr ki, ey
ka, dnyada onun dualarnn he biri qbul olmayayd.3
1
2
3
Kanzul-Ummal, hdis 3128

Tuhful-Uqul, sh. 280
257
143
Dnya
697. Dnya hyat
2171. mam li (): Dnya n alaq (ya n yaxn) ey olduu n dnya adlanb.
Axirt d, orada vz v mkafat olduuna gr axirt deyilir.1
2172. mam li (): nsanlar dnyann vladlardr. He ks anasn sevdiyin gr
mzmmt olunmaz.2
698. Dnya axirt n kin yeridir
2173. Allahn Peymbri (s): Dnya axirtin kin sahsidir.3
2174. mam li () : Axirt, dnya il ld olunar.4
2175. mam li (): Hqiqtn, pak v mqdds Allah dnyan ondan sonra n
yaradb. Dnya hlini onda imtahana kir ki, kimin n yax ml sahibi olduu mlum
olsun. Biz dnya n yaradlmam v orada almaa mr olunmamq.5
2176. mam Baqir () : Dnya axirt n nec d gzl kmkidir.6
699. Dnyann mnas
2177. Allahn Peymbri (s): Dnya Lntlnibdir. Allahn razln qazanmaq n
vasit olan hr bir eydn baqa, dnyada olan n varsa hams Lntlnmidir.7
2178. mam Sccad (): Dnya iki nvdr: axirt atdra bilck hdd olan dnya v
bir d (axirtdn kindirn) Lntlnmi dnya.8
700. Dnyadan yalnz zruri olan qdr gtrmk
2179. mam li (): - Onun yannda znn ehtiyacl olmasndan ikaytlnn kiiy- Bil
ki, sn dnya malndan qvvndn v ehtiyacndan artq n yetis, sn onu yalnz
baqas n saxlayan xzindarsan.9
2180. mam li (): Dnya malndan ehtiyacn olduundan artq he n axtarma v
sn kifayt edndn baqa he n istm.10
2181. mam li (): Dnya mnafiqlrin saraydr, tqvallarn saray deyil. Buna gr,
dnyadan bdninini qvvtlndirn, sni diri saxlayan v axirtin n azuq olan hdd
bhrln.11
2182. mam Sadiq (): Dnya mnim nzrimd bir le bnzr, yalnz arsiz qaldm
vaxt ondan yeyrm.12
701. Dnya onu trk edn ks ndr
2183. Allahn Peymbri (s): Allah-taala dnyaya vhy etdi: Sn xidmt edn ksi
ziyyt sal, sndn uzaqlaana is xidmt et.13
1
llu-Sraye, sh.2 , hdis1

Nhcl-Bala, hikmt 303
3
valiyul-Lali, c.1, sh.267 , hdis66
4
Nhcl-Bla, xtb 156
5
Nhcl-Bla, mktub 55
6
7
8
9
10
Nhcl-Bla, xtb 45
11
Mtalibus-Suul, sh.52
12
13
2
258
2184. mam li (): Dnya, onu trk edn v axirt, onu axtaran ndr.1
2185. mam li (): Dnyann misal snin klgn bnzr. Sn dayansan, o da
dayanar, gr dalnca getsn, sndn uzaqlaar.2
702. Dnyan nadancasna mzmmt etmk
2186. Allahn Peymbri (s): Dnyaya nalayiq szlr demyin, o mmin n gzl bir
minikdir. nki mmin onun vasitsil xeyir-brkt yetir v rr-bladan xilas olar. Bnd
Allah dnyaya Lnt etsin deynd dnya deyr:Allahn Lnti z Rbbin qar n ox
itatsizlik ednimiz olsun.3
2187. mam li (): Ey dnyan mzmmt edn kims, ax onun puluqlarna mftun olan
v batilin aldanan da snsn. Dnyaya mftun olduun halda onu mzmmt edirsn? Sn
onu cinaytkar v gnahkar bilirsn, yoxsa o sni? Dnya sni n vaxt mftun etdi, n vaxt
aldatd?.. Dnya, ona doru-dzgnlk qapsndan daxil olan hr ks n doruluq saraydr.
Onu yax drk edn n min-amanlq v sadtdn bir imart, ondan (axirt) azuq
yann qdrt v ehtiyacszlq saraydr.4
703. Mzmmt olunmu dnyann xsusiyytlri
2188. mam li (): Dnya ziyan bazardr.5
2189. mam li (): Dnya allarn torpaa dm (yxlma) meydandr.6
2190. mam li (): Dnya pislik mdni v aldatma mkandr.7
2191. mam li (): Dnya r v pisliyin kinidir.8
2192. mam li (): Dnya (insan) xar edr.9
704. Dnyan sevmk btn gnahlarn mnyidir
2193. Allahn Peymbri (s): Dnyan sevmk n byk kbir gnahdr.10
2194. Allahn Peymbri (s): Dnya mhbbti hr bir asiliyin kk v hr gnahn
balancdr.11
2195. Allahn Peymbri (s): Dnyadan sni islah edn eyi axtarmaq, dnya
mhbbti deyil.12
2196. mam Sadiq (): Dnya sevgisi btn gnahlarn mnyidir.13
705. Dnyaya mhbbtin nticlri
2197. mam li (): Dnyaya mhbbt al zay, qlbi kar edr, qlb hikmti eitmz
v arl zaba sbb olar.14
2198. mam li (): Dnya sevgisi tamahkarlq gtirr.15
2199. mam Sadiq (): Qlbini dnyaya balayan ks, qlbini ey balamdr:
sonu olmayan qm-qssy, latmaz arzuya v dorulmayan mid.16
2200. mam Sadiq (): Dnyaya daha ox balanan xs ayrlq vaxt daha ox
heyfslnr. 17
706. Dnya mam linin () nzrind

3
Biharul-nvar, c.77, sh.178, hdis 10.
4
Nhcl-Bla, 131 hikmt.
5
6
7
8
9
urrul-Hikm, hdis 3
10
11
12
Knzul-Ummal, 5439
13
14
15
16
17
2
259
2201. mam li (): Allaha and olsun, sizin dnyanzn mnim nzrimd czam
xstliyin tutulmu xsin lind olan bir donuz smy qdr d dyri yoxdur.1
2202. mam li (): Sizin bu dnyanz mnim nzrimd bir keinin burnunun suyundan
da dyrsizdir.2
2203. mam li (): Hqiqtn, sizin dnyanzn mnim nzrimd yirtknin aznda
ziln bir aac yarpa qdr dyri yoxdur. linin pu olan bu nemtlrl n ii?!3
2204. mam li (): Ey dnya, mndn uzaq ol, snin ipini belin atmam. (yni, sni
azad buraxmam) Mn snin caynaqlarndan xilas olmuam, tllrindn qam v snin
uurumlarndan uzaqlamam.4
2205. mam li (): Sizi dnyadan kindirirm. nki dnya irin, travtli v nfsi
istklrin mhasirsinddir.
2206. mam li (): Dnyadan kinin ki, onun halalnn hesabat v haramnn czas
var. Balanc ziyyt, sonu is mhv olmaqdr.5
2207. mam li (): Bu aldadc, vfasz, xyantkar dnyadan kinin. Zintlri il
zn bzyn v br-bzyi il naz-iv edn dnyadan... O, tz glin kimi ilvlnmi v
gzlr ona mat-mtl qalmdr.6
2208. mam li (): Dnyadan uzaqlan ki, dnya bivfa, mkrli v yalandr. Bx
edn, amma eyni zamanda xsisdir. Geyindirndir, amma z d soyundurandr (verdiyi
eyi sonra geri alandr).7
2209. mam li (): Dnyadan kinin! nki o, hm Allah dostlarnn dmni, hm d
Allah dmnlrinin dmnidir. Bel ki, o, Allahn dostlarn qm-qssli edr v Onun
dmnlrini is aldadar.8
707. Dnyann yalanndan kinmk
Quran:
Qadnlara, uaqlara, qzl-gm ynlar, nianli (cins) atlar, mal-qara v kin yerlri
kimi nfsin istdiyi eylr mhbbt insanlara gzl gstrilmidir. (Lakin) Bunlarn hams
dnya hyatnn maldr. Halbuki, xeyirli aqibt Allah yanndadr.9
Dnya hyat sizlri aldatmasn, elc d yalan sizi Allahla (krmi il) mrur
etmsin.10
Hdis:
2210. mam li (): Bilin ki, dnya ox hiylgr v mkrli bir saraydr. Hr gn birin
r gedr, hr gec bir ailni ldrr v hr dm, hr saat birlikd olanlar bir-birindn
ayrar.11
2211. mam li (): Dnyann rngarng caziblri sizi aldatmasn. nki onlardan
yalnz az bir miqdarn znzl aparacaqsnz.12
2212. mam li (): Dnya ox hiylgrdir v onda hr n varsa aldadcdr. Mhv
olmaa mhkumdur v onda yaayan hr bir ey fani olar. Tqvadan baqa onun he bir
azuqsind xeyir v yaxlq yoxdur.13
708. Dnyaya yalnz nadanlar aldanar

2213. mam li (): Ey dnya! Snin hiyllrini tanmayan v klk torlarndan xbrsiz
olan kimsni aldat.14
1
Nhcl-Bla, hikmt 236

Nhcl-Bla, xtb 3
3
4
Nhcl-Blanin rhi, sh.111
5
6
7
Nhcl-Bla, xtb 230
8
Nhcl-Sadt, c.3, sh.202
9
Ali mran, ay14
10
Loman, ay33
11
Nhcl-Sadt, c.3, sh.174
12
13
Nhcl-Bla, xtb 111
14
2
260
2214. mam li (): Dnya axmaqlarn qnimtidir.1

2215. mam li (): Dnyaya sevinmk axmaqlqdr.2
709. Qlbi dnyaya balamaqdan kinmk
Quran:
Biziml grmy (Qiyamt) mid etmyn, dnya hyatna raz olan, qlbini ona
balayan v bizim aylrimizdn xbrsiz olanlar etdiklri mllrin czasna atacaqlar.
Onlarn yeri (Chnnm) oddur.3
Hdis:
2216. mam li () Onun (divarn) altnda ikisin (iki yetim) atacaq bir xzin var idi4
mbark aysi haqda buyurub: Hmin xzin, zrind aadak szlr yazlm bir qzl lvh
idi: Mn, dnyann v onun hlinin hallarnn dyiknliyini grn v yen d qlbini ona
balayan kimsy tccb edirm.5
2217. mam li () :Dnyaya, dnyada zahid olanlarn gz il baxn, nki dnya tezlikl
z sakinlrini qovar, naz-nemt grm qdrtlilri drd-qm salar. Buna gr dnyada
xounuza gln firavanlq sizi aldatmasn, nki dnyadan znzl ox az bir ey
aparacaqsnz.6
2218. mam li () :Dnyaya, ona rbti, meyli olmayan v ondan ayrlan ks kimi bax,
dnyaya, ona mftun olan aiq kimi baxma.7
2219. mam Sadiq () :gr dnya fanidirs, ona rk balamaq ny grkdir?8
710. Dnyan (axirtdn) stn tutman thlksi
Quran:
Bellikl, kim tyan edib bu dnya hyatn sers (onu axirtdn stn tutarsa),
bhsiz ki, onun yeri Chnnmdir.9
Hdis:
2220. Loman () oluna nsihtindn: Dnyan axirtin sat ki, hr ikisini ld
edrsn. Axirtini dnyaya satma ki, hr ikisini ldn verrsn.10
2221. mam li (): Dnyaya prsti edn v onu axirtdn stn tutan xsin aqibti
ac olacaqdr.11
2222. mam li (): gr insanlar z dnyvi xeyirlri n dini ilrindn birini trk
edrlrs, Allah-taala ziyan hmin xeyirdn daha ox olan bir ii onlarn qarsna
xarar.12
711. Dnya mminin zindandr
2223. Allahn Peymbri (s): Dnya he bir mminin ryinc deyil. O, mmin n
zindan, ziyyt v tinliklrin mnyi olduu halda baqa cr nec ola bilr ki...13
2224. mam Sadiq (): Dnya mminin zindan, qbr onun qalas, Cnnt is onun
(bdi) mnzilidir. Dnya kafirin Cnnti, qbr onun zindan, Chnnm odu is onun
(bdi) mnzilidir.14
712. Dnyaya ox hmiyyt vermyin thlksi

3
Yunis,ay7,8
4
Khf, ay82
5
Mani -xbar, sh.200 , hdis1
6
7
8
9
Naziat, ay37-39
10
11
12
Nhcl-Bla, hikmt 106
13
14
2
261
2225. mam li () :n byk drdi-sri dnya olan ksin bdbxtliyi v qmi uzun
kr.1
2226. mam Sadiq (): Allah-taala gec-gndz n byk drdi-sri dnya olan ksin
gzlri nn yoxsulluu gtirr, iini prian edr v Allah-taalann qismt etdiyindn
baqa dnyadan ona bir ey yetimz. Gec v gndz n byk drdi-sri axirt olan ksin
qlbini Allah-taala ehtiyacsz edr v ilrini shmana salar.2
713. Allah yannda dnyann zlilliyi v dyrsizliyi
Quran:
gr insanlarn vahid mmt kimi birlmlri (ehtimal) olmasayd, Rhman Allah
inkar ednlrin evlrinin tavanlarn gmdn edrdik... btn bunlarn hams he bir
dyri olmayan dnya maldr. Halbuki ki, axirt snin Rbbinin yannda tqvallar
ndr.3
Hdis:
2227. Allahn Peymbri (s): Allah-taala: gr mmin bndmin xtrin dymsydi,
kafirin bana ll-cvahiratla bznmi al saryardm.4
2228. Allahn Peymbri (s): gr Allahn yannda dnyann acaqanad qanad qdr
dyri olsayd, he vaxt kafir v fsad trdn bir qurtum su bel iirtmzdi.5
2229. mam li (): Dnyann Allah yannda xar v ucuz olmas (niansi) bundadr ki,
dnyadan baqa he bir yerd Ona itatsizlik edilmir v dnyan trk etmkdn baqa he
bir yolla Allahn yannda olanlara (Cnnt v Allahn razlna) yetimk mmkn deyil.6
2230. mam Hseyn(): Dnyann Allah-taalann yannda xar v ucuz olmandandr ki,
Yhya ibn Zkriyyann ba bni srail fahilrindn birin hdiyy verildi.7
714. Dnyann axirtdn ayr olmas
2231. Allahn Peymbri (s): Dnyasn sevn ks axirtin ziyan yetirr.8
2232. mam li (): Hqiqtn, dnya v axirt iki barmaz dmn v bir-birindn
ayr iki yoldur. Bellikl, kim dnyan sevib onunla dostluq edrs, axirt nifrt edib ona
dmn olar. Dnya v axirt rql qrb kimidir. Kim onlarn (ikisinin) arasnda yol
gedrs, hr n qdr birin yaxnlaarsa bir o qdr o birindn uzaqlaar. Dnya v axirt
bir kiinin iki arvad kimidir. (Yni hr n qdr birin trf meyl ets, bir o qdr o biri
arvadn ona nifrti artacaq).9
2233. mam li (): Dnyann acl axirtin irinliyi v dnyann irinliyi is axirtin
acldr.10
2234. mam li (): Dnya il axirti bir yer ymaa almaq nfsin
hiyllrindndir.11
2235. mam li (): nsann dnyada dadd el bir lzzt yoxdur ki, Qiyamt gn ona
qm-qss gtirmsin.12
2236. mam li (): Dnyann srvti axirtin yoxsulluudur.13
2237. mam Sccad (): Allaha and olsun, dnya v axirt trzinin iki gz kimidir. Biri
aa ennd, o biri yuxar qalxar.14

3
Zuxruf, ay33-35
4
t-Tmhis, sh.47
5
6
Nhcl-Bla, hikmt 385
7
8
9
Nhcl-Bla, hikmt 103
10
Nhcl-Bla, hikmt 251
11
12
rrul-Hikm, 9618
13
rrul-Hikm, 4705
14
2
262
2238. mam Sadiq (): Cnnt axrnc daxil olan peymbr Sleyman ibn Davud ()
olacaq. Bunun sbbi onun dnyada btn nemtlrdn bhrlnmsidir.15
715. Dnya v axirtin hazrlanmas
Quran:
Allah-taala onlara hm bu dnya mkafatn, hm d axirtin gzl mkafatn bx
etdi. Allah yax i grnlri sevr.2
Hdis:
2239. mam li (): Var-dvlt v vladlar dnya kini, yax mllr is axirtin
tarlasdr. Bzn Allah-taala insanlar n bu iki nemti birlikd bx edr.3
2240. mam li (): gr dinini dnyana tabe etsn, dininin v dnyann hr ikisini
itirck, axirtd is ziyana urayanlardan olacaqsan. Amma z dnyan dinin tabe etsn,
dinini v dnyan-hr ikisini ld edck v axirtd d nicat tapanlardan olacaqsan.4
2241. mam Kazim (): Mrvtiniz xll yetirmdn v israfa yol vermdn halal
istklrinizi ld etmkl nfslrinizi dnya nemtindn bhrlndirin v bu vasit il z
dini ilrinizi yerin yetirmk n kmk aln. nki rvayt olunub ki, dnyasn dinin
gr trk edn, ya dinindn z dnyasna gr z dndrn ks bizdn deyil.5
716. Dnyann bnzri
Quran:
Onlara dnyan misal k. (Bu dnya) Smadan yadrdmz yaa bnzr. Yerin
bitkilri onunla qarb yetir, sonra is qupquru quruyar v klk onun r-plrini
havaya sovurub hr trf dadar. Allah hr ey qadirdir.6
Hdis:
2242. mam li (): Dnya snin klgn bnzr. Dayansan, o da dayanar, gr onun
dalnca getsn, sndn uzaqlaar.7
2243. mam Kazim (): Dnya ilana bnzr. Ona sal krkn (drisinin) yumaqln
hiss edirsn, amma daxilind ldrc zhr var. All insanlar ondan kinr, uaqlar is
llrini ona trf uzadarlar.8
2244. mam Kazim (): Dnya dniz suyuna bnzr. Tn (insan) ondan n qdr
irs, susuzluu daha da artar v axrda onu ldrr.9
2245. mam Kazeim (): Dnya gy gzl qadn surtind sa Msih () qarsnda
tcssm etdi. Hzrt () ona buyurdu: N qdr r getmisn?. Dedi: ox. Msih ()
buyurdu: Onlarn hams sn tlaq verdilr? Dnya dedi: Xeyr, slind onlarn hamsn
ldrdm. Msih () buyurdu:Onda, vay olsun snin qalan rlrin. Nec d kb
gednlrdn ibrt gtrmrlr?!10
717. Dnyann xsusiyyti

Quran:
Allah-taala istdiyi ksin ruzisini bol edr, ya da azaldar. nsanlar is dnya hyatna
sevinirlr. Halbuki, dnya hyat axirt hyatnn mqabilind azacq maldan baqa bir ey
deyil.11
Hdis:
15

Ali mran, ay148
3
Nhcus-Sad c.3, sh.127
4
urrul-Hikm, hdis 3750,3751
5
6
Khf, ay45
7
8
9
Tuhful-Uqul, sh.396
10
11
Rd, ay26
2
263
2246. Tnbihul-Xvatir: Cbrayl () Nuha () dedi:Ey peymbrlrin n yals!

Dnyan nec grdn. Nuh () buyurdu:Dnyan iki qapl ev kimi grdm. Bir qapdan
daxil olub o biri qapdan xdm.1
2247. Msih (): Dnya krpdn baqa bir ey deyil. Bel is, ondan keib gedin v
onu abad etmyin.2
2248. Allahn Peymbri (s): Dnya axirtl mqayisd yalnz buna bnzr ki,
sizlrdn bir nfri barman dniz batrsn v z il n gtirdiyin baxsn.3
2249. Allahn Peymbri (s): Dnya (nn mr) bir saatdan ox deyil. Buna gr onu
(Allaha) itat etmkl keir.4
2250. mam li (): Dnya gldi-gedr v fanidir. gr, o snin n qalarsa, sn onun
n qalmayacaqsan.5
2251. mam li (): Ey insanlar! Dnya keid saray v axirt (bdi) qalmaq yeridir.
Buna gr bu keiddn z (bdi) qalacanz mnzil n (azuq) gtrn.6
2252. mam li (): Dnya keid saraydr, qalmaq yeri deyil v burada insanlar iki
dsty blnr: biri dnyada zn satb pozunlua dar edir, o biri is zn alr v
azad edir.7
2253. mam Baqir (): Dnyan znn bir dayanacaq mnzil kimi bil ki, sonra oradan
kcksn. Yaxud da, yuxu almind tapdn bir mal bil ki, oyanandan sonra ondan bir
sr-lamt qalmayacaq. Mn bunu bir bnztm v misal kimi sn dedim. nki dnya
ql v ilahi mrift sahiblrinin nzrind klglrin yerini dyimsin bnzr.8
2254. mam Baqir (): Dnya, alimlrin nzrind klg kimidir.9
2255. mam Kazim (): Loman oluna dedi: Dnya drin dniz bnzr, ox insanlar
onda qrq olublar. Buna gr (xilas olmaq n) snin bu dnizd (mindiyin) gmin grk
ilahi tqva, onun yk iman, yelkni tvkkl, kapitan al, yol gstrni elm v skan da
sbr olsun.10
718. Dnya bla il dolu saraydr
2256. mam li (): Dnya bla il dolu bir saraydr, vfaszl il mhurdur, hallar
davamszdr. Onun sakinlri sa-salamat nicat tapmazlar, vziyytlri (hvallar) mxtlif,
vaxtlar (nvblri) dyikndir. Onda hyat (yaay) mzmmt olunub, min-amanl v
rahatl yoxdur.11
144
Yumaqlq gstrmk
719. Yumaqlq gstrmk
1

l-Xisal, sh.65
3
4
5
6
Nhcl-Bla, xtb 203
7
Nhcl-Bla, hikmt 133
8
9
Biharul-nvar, c.73., sh.126 , hdis123
10
11
Nhcl-Bla, xtb 226
2
264
Quran:
strdilr ki, sn onlara qar yumaqlq gstrsn ki, onlar da sn qar yumaqlq
gstrsinlr.1
Hdis:
2257. mam li (): Snin n pis (din) qardan, snin nfsin (nqsanlarn) bard
yumaqlq gstrn v snin eyblrini sn demyn ksdir.2
2258. mam li (): Kim z nfsin qar yumaqlq gstrrs, onu haram olunmu
shlnkarla trf kr.3
2259. mam Baqir (): Allah-taala ueyb peymbr () vhy etdi:Mn snin xalqndan
yz min nfr zab vercm, onlarn qrx min nfri pis ml sahibi, altm min nfri is
yax ml sahibidir. ueyb () rz etdi: Ey Rbbim! Pis ml sahiblri buna layiqdir, bs
yax ml sahiblri niy? Allah-taala ona vhy etdi ki, onlar gnahkarlarla yumaq rftar
etdilr. Mnim qzbim xatir qzblnmdilr.4
720. Haqqda yumaqlq gstrmmk.
2260. mam li (): Haqla zbz glnd v haqq olduunu bilnd onun barsind
shlnkarlq etmyin. Yoxsa, ox byk ziyan grrsiniz.5
2261. mam li (): z canma and olsun, haqqa qar xan v aznla qrq olan
ksl mharibd he vaxt yumaqlq v ziflik gstrmrm.6
145Dvlt
721. Alicnab insanlarn dvlti
2262. mam li (): Alicnablarn dvlti n byk qnimt, alaqlarn dvlti is
alicnablarn xar olmasna sbbdir.7
2263. mam li (): Dvltlrin dalmasnn drd lamti var: sulu (dini qidlri)
knara qoymaq, furudan (yalnz zahirn dini mllri yerin yetirmkdn) yapmaq,
alaqlar qabaa kmk, lyaqt v fzilt sahiblrini geriy atmaq.8
2264. mam li (): Allahn vacib etdiyi n mhm hquq rhbrin xalq zrind olan
haqq v xalqn rhbr zrind olan haqqdr...gr xalq rhbrin, rhbr d xalqn haqqn
yerin yetirrs bu dvltd haqq izzt v qdrt tapar, dinin aydn yollar dz, hamar olar,
dalt v doruluq nialri brpa olunar, qayda-qanunlar dzgn icra edilr. Bu minvalla,
zmannin vziyyti dzlr, dvltin mhkm v davaml olmasna mid artar v
dmnlr z arzularna atmaqdan myus olarlar.9
2265. mam li (): dalt qdr dvlti mhkmldn he bir amil yoxdur.10
2266. mam li (): Dini z dvltinin hasar, kr etmyi z nemtlrinin mhafizisi
et! nki din hasarlar arasnda olan hr bir dvlt mlub edilmzdir v kr etmyin
mhafizsi altnda olan hr bir nemt is he vaxt ourlanmaz.11
2267. mam li (): lrin thlksizliyi n oyaq qalmaq dvltin mhkmliyinin
niansidir.12
Qlm, ay9
urrl-Hikm, hdis 5725
3
4
Mikful-nvar, sh.51
5
6
Nhcl-Bla, xtb 24
7
8
9
Nhcl-Bla, xtb 216
10
11
12
2
265
146
Drman v malic
722. Malic etmk
2268. mam Sadiq (): Peymbrlrdn biri xstlnir v bel deyir: Mn xstlik
gndrn mn fa vermyinc, zm malic etmycm. Allah-taala ona vhy edir ki,
zn malic etmyinc, sn fa vermycm. nki fa vermk Mnim limddir.1
723. Hr drdin bir drman var
2269. Allahn Peymbri (s): znz malic edin. nki Allah-taala lm v
qocalqdan baqa (onlarn drman yoxdur) el bir drd gndrmyib ki, onun fasn
insanlarn ixtiyarnda qoymam olsun.2
2270. mam li () :Hr drdin bir drman var.3
724. Drhal drmana snmaqdan kin
2271. Allahn Peymbri (s): Bdnin xstliy tab gtirndk drmandan istifad
etmkdn kin v xstliy dz bilmynd drmana l at.4
2272. mam li (): Mslman zn, yalnz xstlik onun salamlna qalib gln
zaman malic edr.5
2273. mam Kazim (): El bir drman yoxdur ki, z il yeni bir xstlik gtirmsin.
Bdn n n faydal ey onun ehtiyac olduu (qida) maddlrdn baqa, hr eydn
phriz saxlamaqdr.6
725. Phriz n gzl drmandr
2274. mam li (): n faydal drman ac qalmaqdr.7
2275. mam Sadiq (): Yemkdn phriz saxlamaq xsty ziyan yetirmz.8
2276. mam Sadiq (): (Xstliyin) Yeddinci gnndn sonra phrizin (balaman)
xsty faydas yoxdur.9
2277. mam Kazim (): Phriz n yax drman v md xstliklrin evidir. Bdninin
adt etmk qabiliyyti olduu qdr ona adt etdir.10
2278. mam Kazim (): Phriz, he bir ey yemmk deyil, ksin, phriz hr eydn
ynglc yemkdir.11
726. n byk drman.
2279. mam Sadiq (): mam Hseynin () qbrinin trbtind (torpanda) hr drdin
fas var. n byk drman odur.12
727. Mxtlif
2280. mam li (): N oxdur z il drd v xstlik gtirn drmanlar. N oxdur
z drman v malic olan xstliklr.13
2281. mam li (): Drmann aclna tab gtirmyn xsin xstliyi uzanar.14
1

3
4
5
6
7
urrul-Hikm, sh.903
8
9
10
11
12
13
Nhcl-Bla, mktub 31
14
2
266
2282. mam Hseyn (): Padaha drman yazma. nki ona fayda vers sn tkkr
etmz v gr ona zrr yetirs, sni ittiham edr.1
147
Din
728. Din
2283. mam li (): Dind (dindarlqda) incliklri grn v dqiq olan ks Qiyamt
gn ali mqam sahibi olar.2
2284. mam li () : Din nurdur.3
2285. mam li () : Hqiqtn, n stn din Allah yolunda dostluq v dmnilik
etmkdir.4
2286. mam li (): Din insan qoruyar.5
2287. mam li () : Din n qdrtli dayaqdr.6
2288. mam Sadiq (): mirl-mminin () z xtblrind bu cmlni ox buyurard:
Ey insanlar! Dindar olun, dindar! gr gnah edib dindar olsanz, (bu sizin n) savab i
grb, amma dinsiz olmadnzdan daha yaxdr. nki gnah (dindar olduqda) balanar,
amma savab v yaxlq dinsizlikd qbul olunmaz.7
729. Dinin blas
2289. mam li () : Dinin blas bdgman olmaqdr.8
2290. mam li (): Dinin fsad dnyadr.9
2291. mam Sadiq (): Dinin blas paxllq, xudpsndlik v zn ymkdir.10
730. Dini qorumaa tviq
2292. mam li () : Bla gln zaman z mallarnz z canlarnz qorumaqn sipr
edin. Bir hadis ba vers canlarnz dininiz qurban edin v bilin ki, dini mhv olann z
hlak olmudur. Dini qart olunmuun z qart olunmudur.11
2293. mam Sadiq () msibt gln vaxt buyurard: Allaha kr v hmd olsun ki,
mnim msibtimi dinimd qrar vermdi.12
731. Bu kslrin dini yoxdur

3
4
5
urrul-Hikm, hdis 1
6
7
8
urrul-Hikm, , hdis 3924
9
10
11
12
2
267
2294. mam Baqir (): Gnah i grn xs itat etmyi z hdsin gtrnin dini
yoxdur. Yalan v batili (eylri) Allahn adna xann dini yoxdur. Allahn aylrindn bir
ayni inkar edn xsin dini yoxdur.1
2295. mam Sadiq (): Allah trfindn olmayan zalm rhbrin vilaytini (v
hakimiyytini) qbul edn kimsnin dini yoxdur.2
2296. mam Sadiq (): hd-peymanna sadiq olmayan ksin dini yoxdur.3
2297. mam Sadiq ():Mhbbti v dmniliyi din gr olmayann dini yoxdur.4
2298. mam Kazim (): Mrdliyi v insaniyyti olmayan ksin dini yoxdur.5
2299. mam Rza (): Allah qorxusu olmayan ksin dini yoxdur.6
732. Dinin asanl
2300. Allahn Peymbri (s): Ey insanlar! Hqiqtn, Allahn dini asandr.7
2301. Allahn Peymbri (s): Mn (insanlara) haqq (hnif), asan din gtirmk n
seilmim. Mnim snnm v slubuma mxalif olan ks mndn deyil.8
2302. Allahn Peymbri (s): Allah-taala mni zahidliyi tbli etmy gndrmmidir.
Hqiqtn, Allahn yannda n yax din Allahn asan, haqq (hnif) dinidir.9
733. mllrin yalnz onunla qbul olunduu din
Quran:
slamdan qeyri bir dini sen ksdn (he bir ml) qbul olunmayacaq v axirtd
ziyan grnlrdn olacaqdr.10
Hdis:
2303. mam Sadiqin () bu Bsirin Sn fda olum! Mni, Allah-taalann bndlr n
vacib etdiyi dindn agah et. O dindn ki, bndlrin vzifsi onu tanmaqdr v ondan
baqa bndlrdn he bir din qbul olunmur sualna cavabndan: Allahn vahidliyin,
Mhmmdin (s) peymbrliyin hadt vermk, namaz qlmaq, zkat vermk, gc
atanlar n Allahn evini (hcc) ziyart etmk v Ramazan aynn orucunu tutmaq.
Burada mam bir qdr skut etdi. Sonra iki df buyurdu:V (biz hli-Beytin) vilayti
qbul etmk.11
734. Dini tanman yolu
2304. mam Sadiq (): z dinini Allahn kitab il tanyan xs dalar z yerindn
oynasa bel, dinind trddd v kk dmz. Amma baa dmdiyi bir qidni qbul
edn ks, baa dmdn d hmin qiddn xar.12
2305. mam Sadiq (): Kim bzi insanlarn (xsiyytlrin mftun olmaq) vasitsil bu
din glrs, hmin xslr onu din gtirdiklri kimi, elc d dindn xardar. Amma kim
Allahn kitab v peymbrin snnsi il din glrs,dalar yerindn qopar, ancaq o, z
dinind sabitqdm qalar (v qidsind, dinind trddd, skk dmz). 13
735. Dini dnya il qorumaq
2306. mam li (): z dinini dnyanla qoru ki, hr ikisini udasan. z dnyan dininl
qoruma ki, hr ikisini uduzarsan.14
2307. mam li (): gr insanlar z dnyalarnn xeyir v abadl namin z dini
1

3
4
5
Tuhful-Uqul, sh.389
6
Kmalu-Din, sh.341 , hdis5
7
8
9
10
Ali mran, ay85
2
11
12
13
14
268
ilrindn birini trk edrlrs, Allah-taala ziyan o xeyirdn daha ox olan bir ii onlara
rcah edr. 1
736. Dinin qlbd mhkmlnmsi un dua
2308. Abdulla ibn Snan: mam Sadiq () buyurmudur: Tezlikl el bir bhy dar
olacaqsnz ki, (doru) yol tapmaq n n bir nian grcksiniz, n d bir rhbr sizi
(doru yola) hidayt edck. O bhdn yalnz qri duas oxuyan ks nicat tapacaq. rz
etdim: Qriq duas necdir? Buyurdu:Bel deyrsn: Ya Allahu, ya rhmanu, ya rhim. Ya
muqllibl qulub. Sbbit qlbi al dink. (Yni, ey Allah, ey balayan, ey mehriban! Ey
qlblri dyidirn! Mnim qlbimi z dinind sabit v mhkm et). 2
737. Allahn dinini qoruyanlarn xsusiyyti
2309. mam li (): Allahn dinini qoruyan kslr, dini brpa ednlr, ona kmk
ednlr, dini hr trfdn haty alanlar, onu Allah bndlri n saxlayanlar, onu ziz
tutan v ona riayt ednlrdir3.
738.Dindn bhrlnmyn xslrin vasitsil dinin mhkmlnmsi
2310. Allahn Peymbri (s): Allah-taala bu dini bdml kiinin vasitsil
mhkmldr.4
2311. Allahn Peymbri (s): Allah-taala bu dini xeyirdn v dindn bir bhr
grmyn insanlarn vasitsil mhkmldr.5
148
Borc almaq
739. Borc
2312. Allahn Peymbri (s): Borc almaqdan kinin ki, o, gecnin qmi v gnn
zlilliyidir. 6
2313. mam li (): ox borclu olmaq doru danan yalan v szbtv adam
szndn xan edr. 7
2314. mam Sadiq (): Az borc gtrn, az borclu olmaq mr uzadar.8
740. Ehtiyac olan yerd, borc almaq olar
2315. mam Kazim (): znn v ailsinin tminat n halal ruzi dalnca gedn xs
Allah yolunda cihad edn ks (mucahid) kimidir. gr bir qazanc ld ed bilms, Allaha
v Onun peymbrin mid edrk borc gtrsn v ailsinin yemyini tmin etsin. 9
741. Borcu (yazl) qeyd etmy hvslndirmk
1
Kmalud-Din, sh.352 , hdis49
Knzul-Ummal , hdis115

269
Quran:
Ey iman gtirnlr! Bir-biriniz mddtli borc vernd onu (bir yerd) yazn.1
Hdis:
2316. Allahn Peymbri (s): Bir ne dst insann, o cmldn, bir ks mddtli
borc vern, amma onu qeyd etmyn, ya bir ne ahid gtrmyn ksin duas mstcb
olmaz.2
742. Borcu dmyi yubatman qadaan olunmas
2317. Allahn Peymbri (s): gr bir xs z borcunu dmy imkan olduu halda,
bu dnii yubadrsa, hr ken gn (zorla) bac (xrac) yann gnah onunn yazlar.3
2318. Allahn Peymbri (s): mkanl xsin borcunu dmyi yubandrmas zlmdr.4
2319. mam li (): z malnda n xsis insanlar, z abrlarnda (tkmkd) n
sxavtli olanlardr.5
Bqr/282
Mustdrkul-Vsail, c.13, sh.397 , hdis15713
270
149
Allah yad etmk
743. Allah yad etmyin fzilti
Quran:
Ey iman gtirnlr! Mallarnz v vladlarnz sizin fikrinizi Allah yad etmkdn
yayndrmasn. Bel edn kslr (lbtt,) ziyana urayanlardr.1
Hdis:
2320. Allahn Peymbri (s): He bir eyi Allah yad etmkdn stn bilm. nki O,
buyurmudur: Allah yad etmk daha bykdr. 2
2321. Allahn Peymbri (s): Allah yannda he bir baqa ml Allahn xatrlanmas
qdr seviln, dnya v axirtd bndnin btn gnahlardan xilas olmanda daha tsirli
olan he bir baqa ml yoxdur. rz etdilr: Htta Allah yolunda mharib etmk d?
Buyurdu: gr Allah yad etmk olmasayd, Allah yolunda mharib mri verilmzdi.3
2322. mam li (): Allah yad etmk (Allah) sevnlrin lzztidir.4
2323. mam li () : Yad etmk, seviln (muq) il hmshbt olmaqdr. 5
2324. mam li (): Allah yad etmk hr yax ml sahibinin adti v hr bir mminin
xasiyytidir. 6
744. Allah ox yad etmy hvslndirmk
Quran:
Ey iman gtirnlr! Allah ox yad edin, Ona hr shr v axam tsbih deyin.7
Hdis:
2325. Allahn Peymbri (s): oxlu Quran oxuma v Allah ox yad etmyi sn
tvsiy edirm. nki bu, snin n smada ad (v hrt) v yerd nurdur. 8
2326. mam li (): Allah gizlind yad edn ks Allah ox yad etmidir. 9
2327. mam Sadiq (): Bacardnz qdr gec v gndz, hr an, hr saat Allah ox
yad edin. nki Allah-taala zn ox yad etmyi mr etmidir. 10
2328. mam Sadiq (): Xanm Fatimeyi Zhrann () tsbihi Allah -taalann Allah ox
yad edin. klamnda buyurduu hmin ox zikrlrdndir. 11
745. Allah daim yad etmy hvslndirmk
2329. Allahn Peymbri (s): Adm vlad dnya hyatnda Allahn anmadan keirdiyi
hr bir anna gr Qiyamt gn tssflnck.12
2330. mam li () ban aynn dualarnda: lahi, mni Sni yad etmy mftun v
divan et, mnim syimi Snin qalib adlarnn ruhuna v mqdds drgahna trf
ynlt.13
2331. mam li (): lahi! Sndn Mhmmd v onun ismtli hli-Beytin salam
1
2
Mnafiqun/9
Biharul-nvar c.77, sh.107 , hdis1

hzab/41, 42
8
7
10
11
Xanm Fatimeyi-Zhrann (.s.) tsbihi 34 df Allahu kbr, 33 df lhmdulillah, 33 df subhanllah

demkdir.
12
271
gndrmyi v mni daim Sni yad ednlrdn, Snin hdini pozmayanlardan etmyini
dilyirm.1
746. Allah hr bir halda yad etmk yaxdr
Quran:
Hqiqtn, smalarn v yerin yaranmasnda, gec il gndzn dyimsind al
sahiblri n ibrtlr vardr. O kslr ki, ayaq st, oturaq v yanlar stnd uzanql
halda Allah yad edirlr.2
Hdis:
2332. mam linin () vfat edrkn olu Hsn () tvsiyylrindn: Btn
hallarda Allah yad et.3
2333. mam Sadiq (): Musa () rz etdi: Ey Rbbim! (Bzn) El bir halda oluram ki,
snin nini, mqamn Sni yad etmyimdn daha ali bilirm. Allah buyurdu: Ey Musa!
Mni btn hallarda yad et.4
747. Allah yad ednlr
2334. Allahn Peymbri (s): (Allahdan) Qafil olanlarn arasnda Allah yad edn ks,
frarilr arasnda dyn xs kimidir.5
2335. Allahn Peymbri (s): Allah yad ednlrdn baqa ham dodaqlar tn
halnda lck.6
2336. Biharul-nvar: Musa ibn mran () z Rbbin rk sirlrini aan zaman rz
etdi: Ey Rbbim! Mgr Sn mndn uzaqsan ki, Sni sslyim, ya mn yaxnsan ki,
Sninl pldam? Allah-taala vhu etdi:Mn, Mni yad edn ksin yoldayam.7
2337. mam li (): Allah (daim) yad edn ksi Allah-taala adl-sanl edr.8
2338. mam li (): Sbhan olan Allah yad edn ks, Onunla yoldadr.9
2339. mam Baqir (): Mmin ayaq st, oturaq, ya uzanql halda Allah yad etmkl
mul olan zamanadk daim namazdadr. Allah-taala buyurmudur: O kslr ki, ayaq
st, oturaq v yanlar stnd uzanql halda Allah yad edrlr...10
2340. mam Sadiq (): Allah yad edn ildrm ziyan yetirmz.11
748. Mni yad edin ki, sizi yad edim
Quran:
Mni yad edin ki, Mn sizi yad edim. Mn kr edin, Mn qar kfr v nankorluq
etmyin12
Hdis:
2341. mam Sadiq (): Allah-taala buyurub: Ey Adm ovlad! z qlbind Mni yad et
ki, Mn d zmd sni yad edim. Ey Adm vlad! Xlvtd Mni yad et ki, sni xlvtd
yad edim. Ey Adm vlad! Camaat arasnda Mni yad et ki, snin camaatndan daha yax
camaat arasnda sni yad edim.13
749. Allah yad etmyin smrlri
Quran:
13

2
Ali mran/190, 199
3

6
7

10
mali-Tusi, sh.79
9
11
12
13
mali-Sduq, sh. 375

Bqr/152
272
man gtirn v qlblri Mni yad etmkl rahatlq tapan kimslr. Bilin ki, Allah yad
etmkl qlblr rahatlq tapar.1
Hdis:
2342. Allahn Peymbri (s): Allah yad etmk qlblrin fasdr.2
2343. Allahn Peymbri (s): Allah ox yad edn ks nifaqdan uzaq olar.3
2344. Allahn Peymbri (s):Allah-taala, Onu ox yad edn ksi sevr.4
2345. mam li (): z qlbini Allah hmi yad etmkl abad edn xsin mllri
gizlind d, akarda da gzl olar.5
2346. mam li (): Qlbin islah olmasnn v tmizlnmsinin kk onun Allah yad
etmsinddir.6
2347. mam li (): Kim pak olan Allah yad edrs, Allah-taala onun qlbini dirildr,
qlini v dncsini iqlandrar.7
2348. mam li (): Allah yad etmk canlarn qidas (qvvsi) v muqla hmshbt
olmaqdr.8
2349. mam li (): Sn Allah yad etmyi tvsiyy edirm. nki o, qlblrin
nurudur.9
2350. mam li (): Daim Allah yad etmk qlbi v dncni iqlandrar.10
2351. mam li (): Sbhan olan Allah zn yad etmyi qlblri cilalayan vasit
etmidir; qlblrin ar eidn qulaqlar Allah yad etmkl alar, qlblrin zif gzlri onun
vasitsil iql v iti grn olar, inadkar v dava axtaran qlblr Allah yad etmkl ram
olarlar.11
2352. mam li (): Ey ad drman v zikri fa olan.12
2353. mam li (): Allah xatrlamaq, nsiyytin aardr.13
2354. mam li (): El ki grdn, pak olan Allah z zikrini snin qlbin salb, (yqin)
bil ki, O sni sevir. El ki grdn, snin qlbini z yaratdqlar il mul edib v z
zikrindn (yadndan) ayrb, bil ki, sndn z dndrib.14
2355. mam li (): Allah yad etmk eytan uzaqladrar.15
2356. mam li (): Allalh yad etmk sinlri cilalandrar v qlblr rahatlq bx
edr.16
2357. mam li (): Allah yad etmk sinni genilndirr.17
752. Bzi mxsus mqamlarda Allah yad etmy hvslndirmk
1. Dmnl z-z glnd.
Quran:
Ey iman gtirnlr! Dmnlrdn bir dst il z-z gldikd mhkm olun v Allah
ox yad edin, blk nicat tapasnz.18
Hdis:
2358. mam li (): Mharibd dmninizl qar-qarya glnd, az sz dann v
1
Rd/27
l-Firdovs, c.3, sh.564 , hdis5768
10
11
Nhcl-Bla, xtb 222
12

13
14
15
16
17
18

nfal/45
273
Allah ox yad edin.1

2. Bazara daxil olanda.
2359. mam li (): Bazara daxil olarkn insanlarn (alverl) mul olduunu grnd
Allah ox yad edin. nki bu ml gnahlar aparar, yaxlqlar artrar v adlarnz qafil
olanlarn srasnda yazlmaz.2
3. Qmli olanda, hkm vernd v blg zaman.
2360. Allahn Peymbri (s): Sn qm-qss z vernd z qminl Allah yad et.
Hkm vermk istynd Allah dilinl zikr et, bir eyi blmk istynd Allalh z linl yad
et.3
4. Qzbli olanda.
2361. Allahn Peymbri(s): Allah-taala z peymbrlrindn birin vhy etdi: Ey
Adm vlad! Qzbli olanda Mni xatrla ki, Mn d qzblnnd sni yad edim v
baqalar il birlikd sni mhv etmyim.4
5. Tk olanda v lzztlr vaxt.
2362. mam Baqir (): Tvratda yazlb: ...Ey Musa! Tk olanda, lzzt v adlqlar
sevinci zaman Mni yad et ki, qfltd olduun vaxt da Mn sni yad edim.5
751. Allah yad etmyin hqiqti
2363. Allahn Peymbri (s): Kim Allahn mrin itat edrs -hrnd namaz qlma,
oruc tutma v Quran oxuma az olsa da- Allah yad etmidir.6
2364. mam Sadiq () (v Allah yad etmk daha bykdr aysi bard): Burada
mqsd, Allahn halal v haram il qarlaanda Allah yad etmkdir.7
2365. mam Sadiq (): Zikr iki nvdr: Qlbl mvafiq v onunla birlikd olan xalis zikr,
digri is Allahdan qeyri bir ksin zikrini (yad edilmsini) qlbdn gtrn kindirici
zikrdir.8
2366. mam Sadiq (): gr Allah yad edirsns, bil ki, bunun sbbi Onun sni yad
etmyindir. O sni yad edir, halbuki sndn ehtiyacszdr. Bellikl, Onun sni yad etmyi,
snin Onu yad etmyindn daha qiymtli, daha ox istniln, daha kamil v daha tezdir...
Buna sasn, Allah-taalan yad etmk istyn ks bilmlidir ki, Allah-taala zn yad etmk
uurunu bndnin yadna salmasayd, bndnin Onu yad etmy qdrti atmazd.9
2367. mam Rza (): Allah yad edn ks Onun grn tlsms zn rixnd
etmidir.10
752. Allah daim yad etmy sbb olan amillr
2368. Biharul-nvar: Merac hdisind nql olunur ki, Allah-taala buyurmudur: Ey
hmd! Mni daim yad et. rz etdi: Ey Rbbim! Sni daim nec yad edim? Buyurdu:
nsanlardan xlvt kilmkl, tur v irin eylrdn uzaq durmaqla, qarnn v evini
dnyadan bo saxlamaqla.11
2369. mam li (): Hr ksin sevdiyi ey, onun dilinin zbri olar.12
753. Allah yad etmkdn saxlayanlar
Quran:
Ey iman gtirnlr! Mallarnz v vladlarnz sizi Allah yad etmkdn yayndrmasn.
1

4
Biharul-nvar, c.75,sh.321, hdis50
5
mali-Sduq, sh. 210, hdis6
3
6
7

Nurus-Sqleyn, c.4, sh.162, hdis61

10
9
11
12
274
Kim bel edrs, (lbtt,) ziyana urayanlardandr.1

Hqiqtn, eytan iki v qumarla sizin aranzda davt v kin salmaq, sizi Allah yad
etmkdn v namaz qlmaqdan kindirmk istyir. Bu i son qoyacaqsnzm?2
Hdis:
2370. mam li (): Gnahlarn arasnda hvt tabe olmaqdan iddtlisi yoxdur. Buna
gr ona itat etmyin ki, sizi Allahdan qafil edr.3
2371. mam li (): Sni Allah yad etmkdn yayndran hr bir ey qumar (mysir)
saylr.4
2372. mam li (): Sni Allahn zikrindn yayndran hr bir ey eytandandr.5
2373. mam Sccad (): ox yemk, irad zifliyi, toxluqdan v qdrtdn mst olmaq
(xeyir) mldn kindirn, onu lngidn v Allah zikrini unutduran amillrdndir.6
754. Allahn zikrini trk etmyin nticlri
Quran:
Kim Mni yad etmkdn z dndrs, yaay sxntl olar v Qiyamt gn onu
qbrdn kor (halda) qaldrarq7
Kim rhman Allah yad etmkdn boyun qarsa, Biz ona eytan rcah edrik ki, onunla
yoldalq etsin.8
Allah unutduqlarna gr, Allahn da onlarn zlrini-zlrin unutdurduu kslr kimi
olmayn. Fasiqlr el onlardr.9
Hdis:
2374. mam li (): Kim pak olan Allah unutsa, Allah-taala zn o ks unutdurar v
qlbini kor edr.10
755. Alalh gizlind yad etmk
Quran:
Rbbini hr sbh v axam z qlbind yalvarla, qorxu il, ssini ucaltmadan yad et
v qafillrdn olma.11
Hdis:
2375. Allahn Peymbri (s): n yax zikr gizli zikrdir.12
2376. mam Baqir () v ya mam Sadiq (): Mlk yalnz eitdiyini yazar. Allah-taala
buyurmudur:v Rbbini z qlbind yad et... Bndnin bu daxili zikrinin savabnn
(lsn) Allahdan baqa he kim bilmir.13
150Zlillik
756. Zlillik
2377. mam li () :Aza qane olun v znz zlil etmyin.14
2378. mam li () : lm, bli, qbuldur, amma alaqlq v ziflik he vaxt. Azla
kifaytlnmk, bli, qbuldur, amma ona-buna l amaq he vaxt.15
1
2
Mnafiqun/9
Maid/91
Biharul-nvar, c. 37, sh. 157 , hdis2

6
7
Taha/124
8
Zxruf/36
9
Hsr/19
5
10

raf, ay205
12
13
11
14
15
Nhcl-Bla, hikmt 396
275
2379. mam li () : Bir saat zillt, bir mr izzt dymz.16

2380. mam li () (z mnacatndan): lahi! El et ki, hr eydn vvl mndn aldn
ziz bir ey v mn mant verdiyin nemtlrindn geri gtrdyn birinci mant mnim
canm olsun.2
2381. mam Hseyn (): zztl lmk zilltl yaamaqdan yaxdr. O Hzrt () z
hadt gn bu beytlri oxumudur:
lm yaxdr rsvay olmaqdan
Rsvaylq layiqlidir (Chnnmd)oddan
And olsun Allaha, n od, n rsvayl
He vaxt qoymaram, yol tapsn qapmdan.3
757. zn xar etmk mmin yaramaz
2382. Allahn Peymbri (s): Kim itatkarcasna xarl v zlilliyi qbul edrs, biz
hli-Beytdn deyil.4
2382. mam Sadiq (): Allah-taala mmin, zn xar etmyin ixtiyarndan baqa, hr
bir iin ixtiyarn vermidir.5
2384. mam Sadiq (): Mmin zn xar etmk yaramaz. rz etdilr:Mmin zn
nec xar edr? Buyurdu:Bacarmad bir i ba qoar v bununla da, zn xar v
baaa edr.6
758. nsan zlil edn amillr
2385. Allahn Peymbri (s): nsanlar dinar v dirhmi Allah yolunda xrclmy
simiclik edib eyn7 ticartil mul olsalar, z mal-qarasnn dalnca qab Allah yolunda
cihad trk etslr, z (xalis) dinlrin qaytmaynca Allah-taala onlar zlilliy dar edr v
zillt boyunduruunu onlarn boynundan xarmaz.8
2386. Allahn Peymbri(s): n zlil insan, baqalarn xar edndir.9
2387. mam li (): Xalq zlilliyin qorxusundan zlilliy trf tlsr.10
2388. mam li (): z tinliyinin zrindn prdni gtrn (yni, hr yerd z
problemindn danan) xs zn zlilliy dar etmidir.11
2389. mam Baqir (): Tamah kimi zlillik v alaqlq yoxdur. 12
2390. mam Sadiq (): Hyat sevn ks, xar olar.13
2391. Biharul-nvar bel nql olunur ki Bir nfr z qonusundan o Hzrt ()
ikayt etdi. Hzrt ()buyurdu: Sbr et. rz etdi: Camaat mni zlillikd ittiham edir.
Hzrt buyurdu:Zlil- zlm edn ksdir.14
151
Gnah
759. Gnah
16
2

Nhcl-Bla, xtb215
Tufful-Uqul, sh.58

Miktul-nvar, sh.245
Eyn ticart budur ki, insan bir mal myyn bir qiymt nqd surtd alar v sonra hmin mal vvlkindn
baha qiymt nisy surtd hmin adama satar, ya ksin.
8
9
10
11
Tuhful-Uqul, sh.201
Tuhful-Uqul, sh.286
12
13
14
Biharul-nvar, c.78, hdis 205, hdis46
276
Quran:
Gnah -istr akar olsun, istr d gizli- trk edin. nki gnah ilr grnlr z
mllrinin czasna atacaqlar.1
Bli, pis ilr grn v gnaha batanlar Chnnm hlidir v orada bdi qalacaqlar.2
2392. mam li (): Gnahlar xstlikdir. Onlarn drman Allahdan istifar
(balanmaq dilmk) v fas bir daha o gnah tkrar etmmkdir.3
2393. mam li(): Ey insan! Hans bir ey sni gnah etmkd hyasz, Rbbinin
qarsnda qrurlu v zn xarab etmkd adtkar etmidir?4
2394. mam li (): Bu insanlara heyrtlnirm. Salamlqlarna zrr dycyindn
qorxaraq yemkdn phriz saxlayr, Amma onlar Chnnm zabna atan gnahlardan
nec d kinmirlr!5
2395. mam li (): gr Allah-taala Ona itatsizlik olunduuna gr (zabla)
qorxutmasayd bel, yen d bx etdiyi nemtlr gr Ona itat etmk vacib olard.6
2396. mam li ():Pisliklrdn kinmk yaxlq etmkdn stndr.7
2397. mam li (): Hqiqtn, all insanlar dnyann artn trk edrlr, o ki qalm
olsun gnahlar.! Halbuki, dnyan trk etmk fzilt v lyaqt, gnahlar trk etmk is
vacibdir.8
2398. Msum mamlar () buyururlar: aln v sy gstrin, gr (xeyir) ml
etmirsinizs, (he olmasa) gnah da etmyin. nki binan tikn v onu uurmayann
binas, hrnd kiik olsa da ucalar. Amma binan tikn v sonra da onu uuran xsin
binas ucalmaz.9
760. Akar gnah etmk
2399. mam li (): Pak
olan Allaha akar surtd itatsizlik etmk, czalar
tezldirr.10
2400. mam Rza (): z gnahn akar edn ks xar olub tk-tnha qalar. Gnah gizli
v rtl saxlayan kims balanar.11
761. n byk gnahlar
2401. mam li (): n pis gnah, gnahkarn onu yngl (kiik) sanmasdr.12
2402. mam li (): Allah yannda n byk gnah, sahibinin israr (dflrl tkrar)
etdiyi gnahdr.13
2403. mam Baqir (): Gnahlarn hams pisdir, onlarn n pisi is zrin t v qan
gln gnahdr.14
762. Balanmayan gnahlar
Quran:
bhsiz ki, Allah Ona rik qoma balamaz v ondan qeyri gnah istdiyi ks
ker. Allaha rik qoan ks, lbtt ki, byk gnah etmidir.15
Hdis:
2404. Allahn Peymbri (s): Pis xlaqdan baqa btn gnahlarn tvbsi vardr.
nki pis xlaql insan hr gnahdan qurtarb tvb ednd, digr bir gnaha dr.16
1
2
'nam/120
Bqr/81
Nhcl-Bla, xtb 223
Tuhful-Uqul, sh.204
Nhcl-Bla, hikmt 290
7
8
9
6
10
11
12
Biharul-nvar, sh.364, hdis96
13

15
Nisa /11
16
14
277
2405. mam li (): Allah-taalann Quran Krimd buyurduu qti hkmlrdn bzilri
bunlardr. gr insan bu mllrdn birini edib, tvb etmdiyi halda Allah il grrs,
(xeyirli ilr grmk n) zn zhmt verib v mlini xalis ets bel, z n bir xeyir
aparmaz: Allahn ona vacib etdiyi ibadtd v sitayid Allaha rik qomaq, kimsni
ldrmkl z qzb atini sndrmk, z etdiyi i gr baqasn mzmmt etmk,
insanlardan z ehtiyac v istyini ld etmk n dind bir bidt icad etmk, insanlarla
ikizl, ya da ikidilli olmaq.1
2406. mam Baqir (): Balanmayan gnahlardan biri d insann dediyi bu szdr:
Ka bu gnahdan baqa he bir ey bard soru-sual olunmayaydm.2
2407. mam Sadiq (): (Ey Cundubun olu) Din qardalarnn (hmmslklrinin)
sndn narazlqlarndan baqa btn gnahlar balanar.3
763. Gizlind gnah etmkdn kindirmk
2408. mam li (): (znz) Xlvt yerlrd Allaha qar gnah etmkdn kinin.
nki ahid olan Allah hm d (mhakim edn) hakimdir.4
2409. mam Baqir (): Gizlind gnah edn ks qar Allah etinasz olar.5
764. Gnah yngl v kiik sanmaq
2410. Allahn Peymbri (s): Hqiqtn, mmin z gnahn, onun stn
dcyindn qorxduu byk bir qaya kimi grr. Kafir is z gnahna burnunun
qabandan (vzldayb) ken bir milk kimi baxr.6
2411. Allahn Peymbri (s): Hqiqtn, iblis sizin kiik gnahlarnzdan addr.7
2412. Allahn Peymbri (s): Gnahn kiikliyin baxmayn. Ancaq baxn, grn kim
qar dbsizlik etmisiniz.8
2413. mam li (): Pak olan Allahn yannda n byk gnah, gnahkarn nzrind
kiik saylan gnahdr.9
2414. mam Baqir (): Gnahn kiik saymaq v bu vziyyti il razlamaq kimi
msibt yoxdur.10
2415. mam Kazim (): Kiik gnahlar az hesab etmyin. nki hmin gnahlar birbirinin stn qalanb oxalar.11
2416. mam Rza (): Kiik gnahlar byk gnahlara alan bir yoldur. Allah qarsnda
az gnahdan qorxusu olmayan kims, ox gnahda da Ondan qorxmaz.12
765. Byk gnahlar
Quran:
gr siz qadaan olunmu byk gnahlardan kinsniz, sizin (digr) pisliklrinizdn
ker v sizi ali bir mqama atdrarq.13
Hdis:
2417. Allahn Peymbri (s): Byk gnahlar bunlardan ibartdir:Allaha rik
qomaq, ata- anan incitmk, adam ldrmk v (baqalarnn hququnu pozmaq v xalqn
maln yemk) n yalandan and imk.14
2418. mam li () n byk kbir gnahlar bard veriln suala cavabnda:Allahn
mkrindn (mhlt v zabndan) qafil olub znn amanda olduunu sanmaq, Allahn
1
Nhcl-Bla, xtb 153
Tuhful-Uqul, sh.303

8
7
Tuhful-Uqul, sh.286
10
11
mali-Mufid, hdis157, hdis8
12

Nisa/31
14
13
278
kmyindn myus olmaq v Allahn rhmtindn midini zmk.1

2419. mam Sadiq (): Yeddi byk gnah vardr:Mmini qsdn ldrmk, ifftli
qadna bhtan atmaq, dmn qar olan cihad meydanndan qamaq, hicrtdn sonra
trrub2, yetimin maln haqsz yer yemk, ribann (slmin) haram olduunu bilndn
sonra ondan qazanc kimi istifad etmk v Allahn vacib etdiyi Chnnm zabna sbb
olan hr bir ey.3
766. Gnaha etmkd israrl olmaq
Quran:
V o kslr ki, pis i grdklri v zlrin zlm etdiklri zaman Allah yad edr v
gnahlarnn balanmasn dilyrlr, (Mgr) Allahdan baqa gnahlar kim balar? Bel
is, onlar z gnahlarnn pisliklrindn agah olduqda, bir daha grdklri ilrd israr
etmsinlr.4
Hdis:
2420. Allahn Peymbri (s): stifarla (balanmaq dilmkl) byk gnah
balanar v kiik gnahda israr etmkl (kiiklik) mnas aradan gedr.5
2421. mam Baqir () grdklri ilrd israr etmsinlr aysi bard): Gnahda
israr etmyin mnas budur ki, bnd gnah edndn sonra, onun balanmasn istmz
v tvb etmk fikrind d olmaz.6
767. Gnaha ad olmaq
2422. mam li (): Allah-taala gnahdan lzzt alan kimsni zlil edr.7
2423. mam Sccad (): Gnaha ad olmaqdan kin. nki gnaha ad olmaq onu
etmkdn pisdir.8
768. Gnahlarn nticlri
2424. Allahn Peymbri (s): Gnah, onu etmyn ks n d bdbxtlikdir. nki
gr onu eyb tutarsa, (hmin gnaha) duar olar, gr onun qeybtini edrs gnahkar olar
v gr ona raz qalarsa onda rik olar.9
2425. mam li (): Gzlrin ya rhmsizlikdn qeyri bir sbbdn qurumad, qlblr
d yalnz gnahlarn oxluundan rhmsiz oldular.10
2426. mam Sccad (): Gydn yan yamasnn qarsn alan gnahlar hakimlrin
daltsiz hkm xarmalar, yalan hadt vermk v hadti gizltmkdn ibartdir.11
2427. mam Baqir (): He bir il digr ildn az yantl deyil. slind, Allah-taala ya
istdiyi yer yadrar. Amma bir xalq gnah mllr ednd Allah-taala onlar n tyin
etdiyi ya yadrmaz.12
2428. mam Sadiq (): nsan bir gnah edn zaman onun qlbind qara nqt yaranar.
1
Lisanul-rb ltind hicrtdn sonra trrub bard qeyd olunur ki, bdvi (l) rblrinin arasndan
Mdiny hicrt ednlr yenidn badiyy (l, biyabana) bdvilrl yaamaq n geri qaydrdlar. Bu ml
is dindn dnmk demk idi. suli-Kafinin trcmisi v rhisi bu ifadnin altnda yazr:Hicrtdn sonra
trrob ifadsi slamn ilk dvlrind, Mkk v halisi kafir olan digr mntqlrdn Mdiny- slamn
mrkzin hicrt edn kslr aid edilirdi. Onlarn baqa mslmanlarla birlikd halisi kafir olan mntqlr
yenidn qaytmasna hicrtdn sonra trrob deyirdilr. Bu byk (kbir) gnahlardan biri v dindn dnmk
saylrd. Lakin, Msum mamlarn ()zamannda v qeybt dvrnd trrbun mnas, bir mslmann dinini
akar etmsin v yrnmsin yasaqlar qoyulmasna baxmayaraq kafir mmlktind qalmasdr. Onun orada
qalmas byk gnahlardan saylr. Bzi alimlr trrobun mnasn mumildirmi, htta buraya elm, thsil
alan v sonra onu trk ednlri d amil ediblr.
3
l-Kafi, c.2,sh.277, hdis3
4
Ali mran/135
5
6
7
Biharul-nvar, c.73, sh.32,hdis10

Biharul-nvar, c.73, hdis329
l-Firdovs, c.2, sh.249, hdis3169
10
llu-raye, sh.81 , hdis1
11
Nurus-Sdleyn, c.5,sh.597, hdis24
12
279
gr tvb ets, o nqt tmizlnr. Ancaq gr yen gnah ets hmin nqt byyr v
nhayt qlbinin hr yerini bryr. Bundan sonra is o, he vaxt nicat tapmaz.1
2429. mam Sadiq (): Allah-taala bndy verdiyi hr bir nemti, yalnz hmin nemti
ondan mhrum etmy layiq olan gnaha gr geri almdr.2
2430. mam Sadiq (): Hqiqtn, bnd etdiyi bir gnaha gr gec namazndan
mhrum olar. Pis mlin insana tsirinin surti, ban t tsirinin srtindn daha
oxdur.3
2431. mam Sadiq (): Gnahlarn nticsin gr ln adamlarn say, clinin
atmasna gr lnlrin sayndan oxdur.4
2432. mam Rza (): Rhbrlr yalan dananda gydn ya yamaz, sultan zlm ets
dvlt ziflyib etibardan dr v zkat verilmynd heyvanlar lr.5
729. Czas tez yetin gnahlar
2433. Allahn Peymbri (s): gnahn czas bu dnyada atar v axirt qalmaz:
Ata-anan incitmk, xalqa zoraklq v zlm etmk, baqalarnn yaxlqlarna qar
nakrlk etmk.6
2434. mam Baqir (): mirl-mmininin () kitabnda bel yazlb: gnahn sahibi
bu dnyada onlarn czasn kr. Bu gnahlar: zlm etmk, qohumluq laqlrini ksmk
v yalandan and imkdir.7
770. Gnahlarn drman.
2435. Allahn Peymbri (s): Hr drdin drman var. Gnahlarn drman da istifardr
(balanmaq dilmk).8
2436. Allahn Peymbri (s): Mminin yetmi iki prdsi var. Bir gnah edn zaman bir
prd yrtlar v gr tvb ets Allah o prdni digr yeddi prd il birlikd ona
qaytarar.9
771. Gnahlarn kffarsi
1. Dnyvi cza.
2437. Allahn Peymbri (s): Mmin kii v qadnlar hmi can, mal v vladlarnda
blaya dar olarlar ki, sonda he bir gnah qalmadan Allaha qovusunlar.10
2438. mam li (): Bizim ilrdn hr biri qadaan etdiyimiz bir i grrs,
lmmidn qabaq onun malna, ya vladna v ya zn bla glr. Bununla da, z
gnahlarndan tmizlnr v Allahla gnahsz halda grr. gr gnahlarndan hl d
bir ey qalarsa, lm zaman tinlikl can verr.11
2439. mam Sadiq (): Allah-taala bndnin xeyrini istynd onun gnahlarnn
czasn el bu dnyada verr. Bndy pislik ists, onu z gnahlarnda saxlayar ki,
Qiyamt gn gnahlarnn czasn ksin.12
2. Xstliklr.
2440. Allahn Peymbri (s): Xstlik gnahlar tmizlyr.13
2441. Allahn Peymbri (s): Bir gec qzdrma iind olmaq bir ilin gnahlarnn
kffarsidir.14
2442. mam li (): Allah-taala bndy xstlik gndrdikd xstliyinin miqdar
1
mali-Tusi,sh.701 , hdis1498
mali-Mufid,sh.310, hdis2
mali-Mufid,sh. 237 , hdis1
mali-Mufid,sh.198, hdis8
Mustcrikul-Vsail, c.5,sh.316, hdis5972
Nvadirur-Ravndi,sh.6
10
Biharul-nvar, c.67,sh.236 , hdis54
11
l-Xisal,sh. 635, hdis10
12
Biharul-nvar, c.81, sh177, hdis18
13
14
280
qdr onun gnahlarndan tmizlyr.1

2443. mam li () (uaqlarn xstliyi bard): Onlarn ata v analarnn gnahlarnn
kffarsidir.2
3. Qm-qsslr.
2444. Allahn Peymbri(s): Mminin bana gln el bir ziyyt, hadis, qm-qss
v htta qlbinin nigaranl olmayb ki, bunlarn vasitsil Allah-taala onun gnahlarn
silmsin.3
2445. mam Sadiq(): Hqiqtn, qm-qss mslman gnahdan tmizlyr.4
2446. mam Rza (): li ilrindn el bir xs yoxdur ki, gn rzind bir pis ml, ya
bir gnah ednd gec onu qm-qss burmsin. Bunun vasitsil onun etdiyi pis ml,
ya gnah silinib gedr. Bs, qlm bel xsin gnahlarn nec yazsn?5
4. Xeyir mllr
Quran:
Gnn vvlind v sonunda, gecnin ilk saatlarnda namaz ql. nki yaxlqlar
pisliklri silib aparar. Bu, ibrt gtrnlr n bir ibrtdir.6
2447. Allahn Peymbri (s): El ki bir pis ml etdin, yax i gr ki, o pisliyi
tmizlsin.7
5. Xoxasiyytlilik.
2448. Allahn Peymbri (s): gr insanda bu drd xislt olarsa, badan ayaa gnaha
batm olsa bel, Allah-taala onun gnahlarn yaxla v savaba evirr: doruluq, hya,
xoxasiyytlilik v kr etmk.8
2449. mam Sadiq (): Gn buzu ritdiyi kimi, xo xasiyyt d gnahlar ridr. Sirk
bal nec korlayrsa, pis xasiyyt d (xeyir) mllri el korlayar.9
6. Mzlumlarn kmyin atmaq.
2450. mam li (): Mzlumlarn fryadna atmaq v qmlinin qmini datmaq byk
gnahlarn kffarsindndir.10
7. Mlklrin fv dilmlri.
2451. mam Sadiq (): Allah-taalann el mlklri var ki, klk (payz a) aacn
yarpaqlarn sald kimi, gnahlar bizim ilrin iynindn aa salarlar. Allah-taalann z
Rbblrin sitayi edrk Ona tsbih deyirlr v mminlr n balanmaq dilyrlr.
klamnda Allaha and olsun ki, mminlrdn mqsd sizlrdn baqa bir ks deyil. 11
8. oxlu scd.
2452. mam Sadiq ():Bir kii peymbrin yanna glib rz etdi:Ey Allahn Rsulu.
Gnahlarm oxalb, mllrims ziflyib v azalb. Allahn Peymbri (s) buyurdu:ox
scd et. nki klk aaclarn yarpan tkdy kimi, scd d gnahlar tkr. 12
9. Hcc v mr.
2453. Allahn Peymbri (s):Bu mr nvbti mrydk olan arada ba vern
gnahlarn kffarsidir. Qbul olunmu hccin savab Cnntdir. El gnahlar var ki,
rfatdan baqa he bir yerd balanmaz.13
10. Mhmmd v onun ailsin (hli-Beytin) salavat gndrmk.
2454. mam Rza ():Kim gnahlarnn silinmsi n bir i gr bilmirs, Mhmmd v
1
Daimul-sam c.1,sh.218
Tuhful-Uqul,sh.38
d-Dvat,sh.120

Hud/114
7
8
9
l-Kafi, c.2,sh.108 , hdis7

10
Nhcl-Bla, hikmt 24
11
12
mali-Sduq,sh.404 , hdis4
13
281
onun pak ailsin oxlu salavat gndrsin. nki bu ml gnahlarn kkn ksr. 1
11. lm.
2455. Allahn Peymbri (s):lm - mminlrin gnahlarnn kffarsidir. 2
mali-Mufud,sh.283 , hdis8
282
152
Balq
772. Baln mzmmti
2456. mam Baqir ():Ba olmaa alma, quyruq olarsan. 1
2457. mam Sadiq (): banda olan rislrdn uzaq olun. nki Allaha and olsun,
ayaqqablar bir ksin arxasnca ss xardsa, ya onu hlak edr, ya da mhv srklyr. 2
2458. mam Sadiq ():Rislik axtaran mhv olar. 3
2459. mam Rza () bundan sonra bir kiinin adn kdi v dedi: O, rislik axtarandr.
ki yrtc canavarn obanz bir sry hcum edn zaman vurduu ziyan, risliy alan
adamn mslmanlarn dinin vurduu ziyandan azdr. 4
773. Rhbrlik alti
2460. mam li ():Rhbrliyin alti, sinnin geniliyidir. 5
2461. mam li ():Svaxtli insan aala atar, varl is ryast. 6
2462. mam Sadiq ():Balq axtarrdm, onu Allah bndlrin xeyirxahlq v nsiht
etmkd tapdm. 7
153Yuxu
774. Yuxu mjdsi
2463. Allahn Peymbri (s) Onlara mjd var aysi bard: O mjd, mminin
grdy yax yuxudur. Onun vasitsil dnyada mmin mjd verilr.8
2464. Allahn Peymbri (s):Mjd vernlrdn baqa nbvvtdn bir ey
qalmamdr.Sorudular:Mcd vernlr ndir? Buyurdu:Doru yuxu. 9
2465. mam Rza ():Sbh alanda Allahn Peymbri (s) z shablrin deyrdi:Bir
ksd mcd vern varm? Bunu dedikd Hzrtin mqsdi yuxu idi. 10
775. Yuxunun nvlri
2466. mam Baqir ():Bndlr yuxuya gedn zaman ruhlar smaya qalxar. Bellikl,
ruhun smada grdklri n varsa hqiqtdir, fzada grdklri is prian edn
yuxulardr. 11
2467. mam Sadiq ():Yuxu nvdr: mmin Allah trfindn veriln mjd, eytann
vsvs etdiyi qorxu v prian (nigaran) edn yuxular.12
776. Yuxunu yozmaq v danmaq
2468. Allahn Peymbri (s):Sizlrdn kim yax yuxu grs, onu yozsun v
1
l-Kafi, c.2, ,sh.297, hdis3

Nhcl-Bla, hikmt 176
5
6
Tuhful-Uqul,sh.96
Mustdrkul-Vsail, c.12,sh. 143 , hdis13810

10
11
12
283
baqalarna dansn. gr pis yuxu grs, onu yozmasn v he ks sylmsin. 1

2469. Allahn Peymbri (s):Yuxunu paxllq v tcavzdn pak olan mmindn baqa,
bir kimsy danmaq olmaz. 2
154
Riyakarln mzmmt olunmas
Quran:
z yurdlarndan tkbbrdn mst halda, zlrini xalqa gstrmk n xanlar v
baqalarn Allah yolundan kindirnlr kimi olmayn. Allah onlarn etdiklrindn aahdr.3
Hdis:
2470. Allahn Peymbri (s):Vay olsun, dini dnya malndan tr vasit ednlr! z
yumaq dillri il insanlarn qarsna quzu cildind xarlar, szlri baldan irindir, qlblri
is canavar qlbidir. Allah-taala buyurmudur:Mn (rhmtim) lovqalanrlar?!4
2471. Allahn Peymbri (s):Mlk bndnin mllrini sevin-sevin yuxar aparar.
Yax mllrini yuxar atdrdqda, Allah-taala buyurar:Onlar siccind5 yerldir. Bu
mllr Mn xatir olmayb.6
2472. Allahn Peymbri (s): Qiyamt gn riyakara nida glr: Ey pis ml sahibi!
Ey yalan! Ey riyakar! mlin brbad oldu, savabn aradan getdi. Get, z savabn,
mllrini kimdn tr etmidins, ondan al. 7
2473. Allahn Peymbri (s):Allah-taala buyurur:Hqiqtn, Mn n ehtiyacsz
rikm. Buna gr, bir i grn Mndn qeyrisini onda rik tutarsa, Mn o i nifrt
edrm. Bel i, Mn rik qoulandan tr grlb. 8
2474. Peymbr (s):Allah-taala zrr qdr riya il qarq olan mli qbul etmz. 9
2475. Allahn Peymbri (s) bir kiinin Ey Allahn Rsulu, nicat nddir? sualna
cavabndan: Bndnin Allaha itati insanlara xatir etmmsind. 10
2476. mam li ():Adamn batininin xst v zahirinin gzl olmas nec d pisdir. 11
2477. mam li ():lahi! Zahirimin insanlarn nzrind gzl olmasndan v Snin
n akar olan batinimin irkinliyindn, zm riyakarlqla xalqn nzrind Snin mndn
daha yax bildiyin eyl bzmyimdn, sonra da gzl zahirimi xalq n gstrib bu
mlimin pisliyini Snin yanna gtirmyimdn v bu minvalla bndlrin yaxnlab,
razlndan uzaq dmyimdn Sn pnah gtirirm. 12
2478. mam Baqir ():Kimin zahiri (trzisinin gz) batinindn ar glrs, onun ml
trzisi yngl olar. 13
2479. mam Sadiq ():Riyakarlqdan kin. nki kim Allahdan qeyrisi n bir i
grrs Allah-taala onu Allaha rik qoduu hmn ks taprar. 14
1

nfal, ay 47
4
5
6
7
8
9
lamud-Din,sh.295
Siccin-zindan gnahkarlarn v kafirlrin ml dftri
Munytul-Murid.sh.318
ddtud-Dai,sh.203
Tnbihul-Xvatir, c.1,sh.187
10
11
urrul-Hikm,hdis 9661
12
Nhcl-Bla, hikmt 276
13
mali-Sduq,sh.398
14
284
778. Riya v irk

2480. Allahn Peymbri (s):Hr eydn ox, sizin n kiik irkdn narahatam. rz
etdilr:Ey Allahn Rsulu! Kiik irk ndir? Buyurdu:Riya. 1
2481. mam li ():Bilin ki, azacq riya, irkdir. 2
2482. mam li ():Allahn Rsulundan (s) Kimin z Rbbi il grmk midi varsa,
yax ilr grmli v he ksi Rbbin rik qomamaldr3 aysi haqda sorudular. Hzrt
(s) buyurdu:Kim zn xalqa gstrmk n namaz qlarsa mrikdir v kim Allahn
mrlrindn birini zn xalqa gstrmk n yerin yetirrs mrikdir.4
779. Riyakarlarn ac aqibti
2483. Allahn Peymbri (s):Chnnm v onun hli riyakarlarn lindn fryad
qopararlar. Dedilr:Ey Allahn Rsulu! Alov nec fryad qoparar? Buyurdu:Riyakarlara
veriln zab alovunun istisindn. 5
2484. mam Sadiq ():Qiyamt gn namaz qlan bndni gtirrlr v o, deyr:Ey
Rbbim, mn Snin razln n namaz qlmam. Amma ona deyilr:Xeyir, slind
snin barnd filanks nec d gzl namaz qlr demlrindn tr namaz qlmsan. Onu
Chnnm aparn. 6
780. Riyakarn nianlri
2485. mam li ():Riyakarn niansi var: insanlar grnd sevinck olar, tk
qalanda is halsz v tnbl, hr bir id triflnmyini istr. 7
781. Mxtlif
2486. Allahn Peymbri (s):Gizli (ibadt v xeyir ml) akardan yaxdr. Bu mllri
akar surtd etmk, baqalarna nmun olsun dey yerin yetirmk istyn ks n
yaxdr. 8
2487. mam Baqir () (Zurar, yax i grn v knardan onun bu mlini kimsnin
grdy zaman bundan xohal olan bir xs bard Hzrtdn () soruduqda): Eybi
yoxdur, ham xeyir mllrinin insanlar qarsnda akar olunmasn istyr. Ancaq, bir
rtl ki, o xeyir mli hmin mqsdl yerin yetirmsin. 9
2488. mam Sadiq ():Kim gizlind xeyir i grs, ona (gizli iin) savab yazlar. gr
onu dilin gtirs, hmin gizli ml silinr v ona akar mlin savab yazlar. gr ikinci
df dilin gtirs, akar mlin savab silinr v onun n riya yazarlar. 10
ddtud-Dai,sh.214
Tuhful-Uqul,sh.151
Khf, ay 110
4
Tfsirul-Qummi, c.2,sh.47
5
Mustdrkul-Vsail, c.1,sh.107 , hdis 109
3
z-Zhdli lil Huseyn ibni Sid,sh.63, hdis 166
l-Kafi, c.2,sh.295 , hdis 8

10
ddtud-Daai,sh.221
285
155
Ry
782. Doru fikrin amillri
2489. mam li ():Doru fikir sakitlikl, tmkinl ld olunur. Xam v dnlmmi
fikir nec d pis dayaqdr. 1
2490. mam li ():Mvrt edin ki, doru fikir meydana glsin 2
2491. mam li ():Mxtlif rylrl qarlaan ks, shv mqamlar (v yanl fikri)
grr. 3
2492. mam li ():Mslhtinin ryin ehtiyac duyan xsin ryi daha stndr.4
783. nadkarln nticlri
2493. mam li ():z ryind inadkarlq edn mhv olar, byklrdn mslht alansa
onlarn allarna rik olar. 5
2494. mam li ():Yalnz nadan z ryin vurun olar. 6
2495. mam Sadiq ():z bildiyini edn inadkar uurumun knarnda dayanmdr. 7
784. Ryi korlayan amillr
2496. mam li ():nadkarlq dncni yox edr. 8
2497. mam Sadiq ():z sidiyini saxlayan xsin xsi ryi olmaz. 9
785. Dvlt (bxt) v doru fikir
2498. mam li ():Doru fikir dvltl yoldadr, onunla glr v onun getmyi il d
gedr. 10
786. Dind ryin ttbiqi
2499. Allahn Peymbri (s):Bu mmt bir mddt Allahn kitabna, sonra is bir
mddt Peymbrin (s) snnsin ml edr. Daha sonra is, bir mddt z ryinin
ardnca gedr. z ryin uyun ml edn zaman yollarn azar v baqalarn da
azdrarlar. 11
2500. mam li (): ey mvcud olarsa he bir ml qbul olunmaz:irk, kfr v
ry. rz etdilr:Ey mirl-mminin! Ry dedikd mqsd ndir? Buyurdu:Allahn
kitabn v peymbrin snnsini knara qoyub z ryin ml etmk. 12
787. Dncd ictihad etmk
2501. Allahn Peymbri (s):gr hakim sy v zhmt nticsind haqqa atarsa

Nhcl-Bla, hikmt 173
Nhcl-Bla,hikmt 161
Nhcl-Bla,, hikmt 179
mali-Tusi,sh.301, hdis595
10
Nhcl-Bla, hikmt 339
11
12
286
onun iki mkafat (cri) olar. gr sylri saysind haqqa atmazsa, bir mkafat olar. 1
2502. mam li ():Kim insanlara xeyir vermk n z fikrini sy v zhmt salsa, z
niyytinin mkafatn alar v vzifsini yerin yetirmi olar. 2
156
Riba (Slm)
788. Slmdn kindirmk
2503. Allahn Peymbri (s):Allah-taala slm alana, slm vern, onu yazana (qeyd
edn) v onun ahidlrin Lnt etmidir. 3
2504. Allahn Peymbri (s):Merac gecsi el bir xalqn zrindn kedim ki, onlarn
ev byklynd v iind knardan grnn ilanlar olan qarnlar var idi.Sorudum:Ey
Cbrayl! Bunlar kimlrdir? Dedi:Bunlar slm yeynlrdir. 4
2505. mam Baqir ():n irkin qazanc slmdir5
2506. mam Sadiq ():Slm yeyn, yalnz eytan onu dli etdikdn sonra dnyadan
kr. 6
2507. mam Sadiq ():Bir dirhm slm, Allahn yannda yetmi df z mrhmtlri
il Allahn hrmtli evi Kbd zina etmkdn daha ar gnahdr. 7
789. Slmin haram edilmsinin hikmti
2508. mam Sadiq () (Hiam ibn Hkmin slmin haram edilmsinin sbbi bard
sualna cavabndan): gr slm halal olsayd, insanlar ticarti v yaaylar n qazanc
dalnca getmyi trk edrdilr. Bellikl, Allah-taala slmi haram etdi ki, insanlar haram
yemkdn l kib ticart, al-veri z tutsunlar v mallarnn artn bir-birin borc
versinlr. 8
2509. mam Sadiq () (slmin haram edilmsinin sbbi haqda sualn cavabnda):
Sbbi budur ki, insanlar bir-birin yaxl sirgmsinlr. 9
790. Slm quranman amillri
2510. mam li ():Ey insanlar! vvl hkam, sonra ticart! Allaha and olsun, bu
mmtin arasnda slm qara dan zrind gzn qarqadan daha gzgrnmzdir. 10
2511. mam li ():Dinin hkmlrini bilmdn ticart v qazancla mul olan zn
slmin uurumuna atmdr. 11
791. Slmi halal biln slmxor Allahla mhariby xmdr
Quran:
Ey iman gtirnlr! gr mminsinizs, slmdn gln gliri trk edin. Bel
etmsniz, Allaha v onun Peymbrin mharib elan etmi olarsnz. gr tvb etsniz,
srmayniz (mayanz) sizindir. Bellikl, n siz zlm edrsiniz, n d siz zlm olunar.12
1
Nhcus-Sad c.2,sh. 97
mali-Sduq,sh. 346 , hdis1
l-Kafi, c.5,sh. 147 , hdis12

Tfsirul-yyai, c.1,sh.152 , hdis503
Nurus-Sdleyn, c.1,sh. 295 , hdis1177
llu-ray, sh.482,hdis 1
Biharul-nvar, c.78,sh. 201, hdis 32
10
Biharul-nvar, c.103,sh. 117 , hdis 16

Nhcl-Bla, hikmt 447
12
Bqr, ay 178, 279
11
287
Hdis:
2512. mam Sadiq () (bir kiinin slm yemkl mul olduunu v bunun adn liba1
qoyduunu eitdikd buyurmudur): gr Allah-taala mni ona hakim etsydi, onun
boynunu vurardm.2
157
mid
792. Hqiqi mid hvslndirmk
Quran:
Hqiqtn d iman gtirnlr, mhacirt ednlr v Allah yolunda cihad ednlr Allahn
rhmtin midvardr. Allah balayan v mehribandr3
Hdis:
2513. mam li () :Hr bir midvar axtarandr, hr bir qorxaq is qaan.4
2514. mam li () (Ondan nsiht, mslht istyn bir kiiy buyurduqlarndan):
Xeyir mllr grmdn axirt midvar olan v uzun arzular edrk tvbni txir salan
xs kimi olma. Hmin xs dnyan mzmmt edrkn tqvallar kimi danar, ancaq
dnyaprstlr kimi rftar edr.5
2515. mam Sadiq () (Bir dst insann gnah edrk, Allahn rhmtin midvar
olduqlarn dediklrini v lndk bu halda olduqlarn rz etdikd): Bu insanlar z arzu
v xyallarna qrq olublar. Yalan deyirlr, onlar midvar deyillr. nki bir ey midi olan
ks, onu axtarmaa alar v bir eydn qorxan ks ondan qaar.6
793. Allahdan qeyrisin midvar olmaqdan kindirmk
2516. mam li ():Btn midlrinizi pak olan Allaha balayn v Ondan qeyrisin
mid etmyin. nki Allahdan qeyrisin mid bslyn el birisi olmad ki, midi pua
xmasn.7
1
2
3
4
5
6
7
Libaya Auz anann z yeni dnyaya gln krpsin verdiyi ilk sddr.
l-Kafi, c.5,sh. 147, hdis11
Bqr, ay218
mali-Muvid,sh. 207 , hdis38
Nhcl-Bla, hikmt 150
288
158Rict (Dnyaya qayd)

794. llrin ricti
2517. mam Sadiq ():Allaha and olsun, Allah-taala llri dirildib dirilri ldrmmi,
haqq z hlin qaytarmam v znn byndiyi (slam) dini brpa etmmi (btn
dnyaya hakim etmmi) gndzlr v geclr z sonuna atmayacaq.1
795. Rict ednlr
2518. mam li ():Allah-taala Admdn () Mhmmd (s) qdr btn mrsl
peymbrlri dirildr ki, onlar mnim yanmda llrin v dirilrin, btn cinlrin v
insanlarn balarna qlncla zrb endirsinlr Mnim qaytma ardnca qaytmam, rict
ardnca rictim var. Mn bu qaydlarn v rictlrin, bu yrlrin v intiqamlarn
sahibiym.2
2519. mam Sadiq ():Dnyaya qaydan birinci xs Hseyn ibn lidir (). O, yer znd
o qdr hkmranlq edr ki, qocalqdan qalar gzlrinin stn tklr.3
796. Rict ham n deyil
2520. mam Sadiq ():Rict mumi deyil, xsusidir. Dnyaya yalnz xalis mminlr v
qat mriklr qaydacaqlar.4
159Mehribanlq
797. Bir-biri il mehriban olmaq
Quran:
Mhmmd Allahn peymbridir. Onunla birg olanlar kafirlrl amansz v bir-biri il
mehribandr.5
Bundan lav, iman gtirnlrdn v bir-birin sbri v mehribanl tvsiy
ednlrdn olmaqdr. Bunlardr xobxtlr (ml namlri sa llrin verilnlr).6
Hdis:
2521. Allahn Peymbri (s):Rhman Allah qlbi rhimli insanlara rhm edr. Yer
znd olanlara rhm edin ki, smada olan da siz rhm etsin.7
2522. Allahn Peymbri (s):Nida vern Chnnmd fryad qoparar:Ey mehriban!
Ey balayan! Mni oddan xilas et. Sonra Allah-taala onu oddan xarma bir mly mr
verr v o, Allahn qarsnda dayanar. Allah-taala ona buyurar:Sn bir sry rhm
etmisnmi?8
2523. mam li ():Rhm et ki, sn rhm etsinlr.9
2524. mam li ():Heyrtlnirm o ks ki, zndn yuxardaknn rhmin v
mehribanlna midvar olur, amma nec d zndn aada olanlara rhm etmir.10
798. Mehribanla v rhm layiq olanlar

3
Biharul-nvar, c.53,sh. 46 , hdis19
4
5
Fth, ay 29
6
Bld, ay17, 18
7
8
9
mali-Sduq, sh.174 , hdis9
10
2
289
2525. Allahn Peymbri (s):Xar olmu adl-sanlya, yoxsullam varlya, cahillr

zamannda korlanm alim mehribanlq gsltrin.11
2526. Allahn Peymbri (s):Yoxsullarla mehriban ol.2
2527. mam li ():z ailnin uaqlarna mehriban ol v ailnin byklrin ehtiram
gstr.3
11
2
3

mali-Mufid,sh. 222 , hdis 1
290
160
Rhmt
799. Allahn rhmti
2528. Allahn Peymbri (s):Allah-taala gylri v yeri yaratd gn, hr biri yerl gy
arasndak msaf qdr olan yz rhmt yaratd. Sonra rhmtlrdn birini yer zn
endirdi v hmin rhmtin sbbin yaradlmlar bir-birin rhm edir, ana z balasna
mhbbt bslyir, qular v heyvanlar su iir, insanlar bir yerd yaayrlar.1
2529. Allahn Peymbri (s):nsanlar Cnnt yalnz Allahn rhmti il daxil
olacaqlar. rz etdilr:Htta siz d? Buyurdu:Htta, mn d. Yalnz, Allah-taalann mni
z rhmtin amil etdiyi haldan baqa.2
2530. Allahn Peymbri (s):gr Allahn rhmtinin lsn bilsydiniz, mtlq ona
arxalanardnz.3
2531. mam Sccad ():Nicat tapan o qdr d tccb dourmur. ksin, mhv olan
kims tccb dourur ki, Allahn bu qdr geni rhmti olduu halda mhv olmudur.4
800. Rhmtin sbblri
2532. Allahn Peymbri (s):Allahn mrlrin itat etmkl znz Onun rhmtin
qovudurun.5
2533. mam li () :Allahn rhmti Onu yad etmkl nazil olar.6
2534. mam li () :Mehribanlq gstrmkl Allahn rhmti nazil olar.7
1
2
3
4
5
6
7
291
161
Qohumluq
801. Sileyi-rhm (Qohumluq laqlrini saxlamaq)
2535. Allahn Peymbri (s):Sileyi-rhmin savab istniln digr xeyir mlin
savabndan tez atar.1
2536. Allahn Peymbri (s):Sileyi-rhmi yerin yetirmk n (htta gr olubsa) bir
illik yolu qt et.2
802. Sileyi-rhmin smrlri
2537. Xanm Fatimeyi Zhra ():Allah-taala sileyi-rhmi xslrin saylarnn artmas
n qrar vermidir.3
2538. mam Hseyn ():Kim lmnn txir salnmasn v ruzisinin artmasn
istyirs sileyi-rhmi yerin yetirsin.4
2539. mam Baqir ():Sileyi-rhm mllri v var-dvlti artrar, blan qaytarar,
Qiyamt gnnn hesabn asanladrar, lm txir salar.5
2540. mam Baqir ():Sileyi-rhm xlaq v xasiyyti gzlldirr, li aq edr, ruhu
pakladrar, ruzini artrar, cli yubadar6
2541. mam Hadi ():Allah-taala Musa ibn mranla () dananda Musa () rz
etdi:Sileyi-rhm ednin mkafat ndir? Allah buyurdu:Ey Musa! Onun lmn txir
salaram, can vermyin tinliklrini onunn asanladraram.7
803. laqni ksn il laq yaratmaq
2542. Allahn Peymbri (s):Qohumun sninl laqni kss d, sn onunla laqni
qrma.8
2543. mam Hseyn () :Hamdan ox sileyi-rhm edn xs, laqni ksn qohumu il
laqni brpa edndir.9
804. Qohumluq laqsini ksmkdn kindirmk

Quran:
gr hakimiyyt yetisniz, yer znd fsad trdib qohumluq laqlrini
ksrsinizmi? Bunlar Allahn Lntldiyi v qulaqlarn kar, gzlrini kor etdiyi kslrdir.10
Hdis:
2544. Allahn Peymbri (s):Allahn rhmti, aralarnda qohumluq laqsini ksn xs
olan xalqa nazil olmaz.11
2545. mam li ():nsanlar sileyi-rhmi ksdikd srvtlr fsad trdnlrin lin
ker.12
2546. mam Sadiq ():lm v mhvi tezldirn gnahlardan biri d sileyi-rhmi
ksmkdir.13
1

3
Biharul-nvar,sh. 94 , hdis23
4
Biharul-nvar,sh. 91 , hdis15
5
6
7
8
9
10
Muhmmd, ay 22,23
11
Knzul-Ummal,hdis 6998,
12
13
2
292
805. Sileyi-rhmin n az hddi

2547. Allahn Peymbri (s):Bir salamla olsa da, sileyi-rhmi yerin yetirin.1
2548. mam Sadiq ():Htta, gr bir qurtum su iirtmkl olsa da, qohumuna sileyirhm et. n yax sileyi-rhm qohumu incitmmkdir.2
162
Ruzi
806. Ruzi vern
Quran:
Hqiqtn, ruzi vern d, yenilmz qvv sahibi d Allahdr.3
Hqiqtn, Rbbin istdiyi ksin ruzisini artrar, ya azaldar. O, z bndlrinin haln
biln v grndir.4
Hdis:
2549. mam li ():Ruzinin azalb oxalmasnn ixtiyar ruzi vern Allahdan baqa he
ksin lind deyil.5
2550. mam li () :Allah-taala ruzilri tyin etdi, bu vaxt onlar az, ya ox, genbol v
sx surtd daltl bld ki, istdiyi ksi ruzinin bolluu v ya azl il imtahana ksin v
bunun vasitsil varlnn v kasbn krn sbrini akara xartsn.6
807. Ruziy zmant verilmsi
Quran:
Yer znd el bir canl yoxdur ki, onun ruzisi Allahn hdsind olmasn. Allah onun
olduu v qaydaca (lcyi) yeri bilir. nki bunlarn hams aq-aydn kitabdadr (Lvhimhfuzdadr).7
Hdis:
2551. Allahn Peymbri (s):Zmant verilmi ruzini qazanmaqla mul olman sni
Allahn vacib etdiyi mllri yerin yetirmkdn saxlamasn. nki snin qismtind n
varsa sn atacaqdr v qismtind olmayan ey snin lin yetmyck.8
2552. mam li ():Hr canlnn z ruzisi var.9
2553. mam li ():Bu qaradr, o is qartal, bu gyrindir, o da dvquu. Hr bir
quu ad il arb v onun ruzisin zmant verib.10
2554. mam li () :nsanlar Allahn ryini yeynlrdir. Allah
onlarn ruzisin zamin durmu v yemklrini tyin etmidir.11
2555. mam li ():Ruzini axtarn. nki ruzi onu axtaran n zamin olunmudur.12
2556. mam skri () :Zmant verilmi ruzi sni vacib ilrdn kindirmsin.13
1
Tuhful-Uqul,sh. 57
3
Zariyat, ay58
4
sra, ay30
5
6
Nhcl-Bla, xtb 91
7
Hud, ay6
8
9
mali-Sduq,sh. 264, hdis9
10
Nhcl-Bla, xtb 185
11
Nhcl-Bla, xtb 91
12
l-rad, c.1,sh. 303
13
2
293
808. Hrislik v ruzinin artmas

57. Allahn Peymbri (s):N hrisin acgzly ruzini ona trf kr, n d kimsnin
ruzidn xolanmamas ruzini ondan kindirr.1
2558. mam li ():Bilin ki, Allah-taalann bndy qismt etdiyi ruzi, onun zirkliyi v
tdbirliliyi az olsa da, yr-skiklik olmadan onun lin yetick. Elc d, ox zirk v
tdbirli olsa da, Allah-taalann onun n tqdir etdiyindn ox ruzi lin atmayacaq.2
2559. mam Sadiq () :Ruzi hr ks z miqdarnda tyin olunubsa hrislik ny
lazm?3
2560. mam Sadiq () :Allah-taala sadlvhlrin ruzisini bol etdi ki, ql sahiblri ibrt
alsn v bilsinlr ki, dnya almaq v zirklikl ld olunmaz.4
809. Ruzini orta hdd istmy hvslndirmk
2561. Allahn Peymbri (s):Hqiqtn, Cbrayl qlbim bel tlqin etdi ki, he ks z
ruzisini tam kild ld etmmi dnyadan kmz. Bellikl, Allahdan qorxun, ruzi
istmkd orta hddi gzlyin v ruzinin gec glib atmas sizi onu haram yollarla
axtarmaa vadar etmsin. nki Allahn nemtlri ona itatdn qeyri bir yolla l glmz.5
2562. mam li ():Dnyadan sn n atarsa, gtr v sndn n z dndrrs, onu
trk et. gr bel etmsn, n az dnyan istmkd orta hddi gzl.6
2563. mam Sadiq ():Yaayn n istdiyin ruzinin miqdar ruzi dalnca getmyn
kimsnin istyindn ox v qlbini dnyaya balayan, ondan raz olan hris xsin
tlbindn az olsun. Mtdil v hyal ol, tnbllikdn v ziflikdn kin. Mmin n nsib
ediln ruzidn tr al.7
810. Ruzi v onu axtaran

2564. Allahn Peymbri (s):gr insan lmdn qad kimi ruzidn qasayd, lm
glib onu haqlad kimi, ruzi d yen glib ona atard.8
2565. mam li ():Ruzi, onu axtarmayann sorandadr.9
2566. mam li ():Ruzi iki nvdr: Birinci, snin onun dalnca getdiyin ruzi, ikinci d
onun snin arxanca gldiyi ruzi.gr sn d onu axtarmasan, z snin yanna glck.10
2567. mam Sadiq ():Allah-taala mminlrin ruzisini, onlarn he fikirlmdiklri
yerdn atdrar. Sbbi d budur ki, mmin ruzisinin haradan glcyini bilmynd ox
dua edr. 11
811. Sabahn ruzisinin qmini kmk
2568. Allahn Peymbri (s):Sabahn ruzisinin qmini km. nki hr sabah z
ruzisini gtirr.12
2569. mam Sadiq ():z ruzisinin qmini kn bir gnah yazlar.13
812. Ruzinin gliinin gecikmsi
2570. Allahn Peymbri (s):Byk v pak Allah buyurur:Mni ruzi vermkd lng
hesab edn bnd qorxsun ki, qzb glib dnyann bir qapsn onun zn aaram.14
1

mali-Mufiq,sh. 207 , hdis39
3
4
5
6
Nhcl-Bla, hikmt 393
7
8
Mkarimul-xlaq, c.2,sh. 377
9
10
Nhcl-Bla, mktub 31
11
Nurus-Sqleyn, c.5,sh. 354 , hdis34
12
13
mali-Tusi,sh. 300 , hdis593
14
2
294
2571. Allahn Peymbri (s):Allah-taala hr ks bir nemt bx edrs, hmin xs

Allaha hmd v kr etmlidir. Kimin ruzisi txir drs Allahdan gnahlarnn
balanmasn istsin.1
2572. Allahn Peymbri (s):z ruzisinin txir ddyn v az olduunu grn xs,
grk oxlu tkbir desin v qmi-qsssi ox olan, oxlu istifar etsin.2
813. Ruzi gtirn v artran ey
2573. Allahn Peymbri (s):Camaata yemk ehsan vern xsin ruzisi, ban
dvnin belin batmasndan daha tez glr.3
2574. Allahn Peymbri (s) (styirm ki, ruzim ox olsun dey mracit edn
buyurub): Hmi thartd (rit qaydalarna sasn tmizlik) v pak halda ol, ruzin
artar.4
2575. Allahn Peymbri (s):oxlu sdq verin ki, Allah siz ruzi yetirsin.5
2576. mam li () :Din qardana maddi kmk etmk ruzini artrar.6
2577. mam li ():mant sadiq qalmaq ruzini artrar.7
2578. mam li ():Sdq vermkl ruzini (yer) endirin.8
2579. mam li ():Xo niyytli olann, ruzisi ox olar.9
2580. mam Baqir ():Hmi din qardana dua et ki, bu ml ruzini sn trf
ynldr.10
2581. mam Baqir ():Zkat vermk ruzini artrar.11
2582. mam Sadiq ():Ailsi il mehriban davranann ruzisi artar.12
2583. mam Sadiq ():Yax ilr grmk ruzini artrar.13
2584. mam Sadiq ():Gzl xlaq ruzini artrar.14
814. Ruzinin ksilmsinin sbbi
2585. Allahn Peymbri (s):Kim mslman qardann hquqlarndan birini yerin
yetirms, tvb etmdiyi halda, Allah-taala ruzinin brktini ona haram edr.15
2586. mam Baqir ():Bnd gnah edr v bu sbbdn ruzi ondan geri gtrlr.16
2587. mam Sadiq ():ox haram yemk ruzini aradan gtrr.17
815. Halal ruzi axtarmaq
2588. Allahn Peymbri (s):badt on hissdir, onun doqquzu halal ruzi
axtarmaqdr.18
2589. Allahn Peymbri (s):Ailsinin dolan n zhmt kn xs, Allah
yolunda cihad edn mcahid kimidir.19
2590. Allahn Peymbri (s):Allah-taala, bndsini halal ruzi qazanmaq yolunda
yorun grmyi sevr.20
Uyune xbare Rza, c.2,sh. 26 , hdis171

3
4
5
Biharul-nvar, c.77,sh. 172, hdis10
6
7
8
Nhcl-Bla, hikmt 137
9
10
11
12
13
14
15
16
17
Tuhful-Uqul,sh. 372
18
19
20
2
295
2591. Allahn Peymbri (s):Halal ruzi qazanmaq hr mslman kii v qadna

vacibdir.1
2592. Allahn Peymbri (s):z zhmti il rk yeyn xs sirat krpsndn ildrm
kimi keck.2
2593. Peymbr (s):Allah-taala z zhmti il rk yeyn ks rhmt nzril baxar
v he vaxt ona zab vermz.3
2594. Allahn Peymbri (s):z ailsinin xrcini tmin etmyn ks mlundur,
mlun.4
2595. Mfzzl ibn mr:Dnyann bzi eylrindn axirt n kmk gtrn. nki
imam Sadiqin() bel buyurduunu eitdim:Bzi dnya eylrindn axirt n kmk
gtrn v insanlara artq yk olmayn.5
816. n yax ruzi kafi hdd olandr
2596. Allahn Peymbri (s):lahi! Mhmmd v onun ailsinin haqqna, Mhmmd
v onun ailsini sevn ksin hrmtin pak v kifayt edn qdr ruzi ver. Mhmmd v
onun ailsini dmn biln ks mal-dvlt v vlad bx et.6
2597. Allahn Peymbri (s):n yax ruzi kifayt edn miqdarda olandr.7
2598. Allahn Peymbri (s):Az v kifayt edn miqdarda olan ruzi, ox v Allah yad
etmkdn kindirn ruzidn yaxdr.8
163
Rvt
817. Rvt
2599. Allahn Peymbri (s):Rvt almaqdan kinin ki, hqiqtn, o, xalis kfrdr.
Rvtxor Cnntin trini duymayacaqdr.9
2600. Allahn Peymbri (s):Allah rvt vern, rvt alana v onlarn arasnda
vasiti olana Lnt etsin.10
2601. mam li ():Sizdn qabaqklar ona gr lm v pozunlua dar oldular ki,
xalq z haqlarndan mhrum etmidilr v insanlar (arsiz qalb rvt vermkl) o haqq
aldlar. Onlar insanlar batil mllr v yintilr vadar etdilr, insanlar da onlarn ardnca
getdilr.11
2602. mam li ():Siz bilirsiniz ki, mslmanlarn namusunun, cannn, qnimtlrinin
(mallarnn), hkmlrinin Msuliyytini v idariliyini z hdsin gtrn xs xsis
olmamal v qrar verrkn, mhakim edrkn rvt almamaldr. nki ks halda, o,
hquqlar pozacaq v haqq haqq sahibin atdrmayacaqdr.12
Cami-xbar,sh. 389 , hdis1079

3
4
5
6
7
8
9
10
11
Nhcl-Bla, mktub 79
12
Nhcl-Bla, xtb 131
2
296
2603. mam li () (ox haram yeynlrdir aysi haqda): Bunlar, din qardalarnn
tinliklrini hll etdikdn sonra onun hdiyysini qbul ednlrdir.13
2604. mam Sadiq ():Mhakimd rvt almaq Allaha kfr etmkdir.2
13
2

297
164
Sudmr dvr
818. Krpnin sdmr dvr
Quran:
z krplrin sd vermyi tamamlamaq istyn analar, btv iki ili sd versinlr.1
Hdis:
2605. Allahn Peymbri (s):Krp n anasnn sdndn yax sd yoxdur.2
2606. mam li ():vladlarnza kimin sd verdiyin diqqt yetirin. nki krp ona
sd vernin tbiti il inkiaf edir.3
2607. mam Baqir ():z krpniz sd vermk n gzl xlaql day tutun v pis
xlaql daylrdn kinin. nki sd (insann xsusiyytlrini) keirir.4
819. Nalayiq daylr
2608. Allahn Peymbri (s):Aldan km v gz xstliyin tutulan qadnlar dayliy
gtrmyin. nki sd z tsirini qoyur.5
2609. mam li ():z krplrinizi xlaqsz v dli qadnlarn sdndn uzaqladrn.
nki sd z tsirini gstrir.6
2610. mam Sadiq ():Yhudi v xaprst daynin sd, nasibi (hli-Beyt () dmni)
daynin sdndn yaxdr.7
Bqr, ay 233
Uyune xbarul Rza (), c.2,sh. 34 , hdis69
3
4
5
Biharul-nvar, c.103 , hdis13
6
7
Vsayilu-i, c.15, sh 187, hdis1
2
298
165
Razlq (1)
Allahn qzv- qdrin razlq
820. Razlq
2611. mam li ():Razlq nec d gzl yoldadr.1
2612. mam Hsn ():Allahn gzl seimin arxalanan, Allahn onun n sediyi
vziyytdn baqa bir vziyyt arzulamaz.2
2613. mam Hsn ():Mmin z qismtindn naraz olduu v z mqamn,
vziyytini dyrsiz sayd halda nec mmin ola bilr? Halbuki, onun hakimi (v taleyini
tyin edn) Allahdr.3
2614. mam Sccad ():Zahidliyin n ali drcsi, vrnin (gnahlardan kinmyin)
n aa drcsidir, vrnin n yksk drcsi yqinin n aa drcsidir. Yqinliyin
n yksk drcsi (Allahdan) razln n aa drcsidir.4
2615mam Sccad ():(Allahn) Ac qza v qdrin raz olmaq minliyin n ali
drcsidir.5
2616. mam Sadiq ():Allahn Rsulu (s) he bir hadis v hvalatla laqdar ka, bu
ba vermyydi demzdi.6
2617. mam Sadiq ():Allaha itatin tac, bndnin xouna gls d, glms d Allahn
iin raz olmaqdr.7
821. Razlq gtirn ey
2618. mam li ():Razln kk, Allaha knl adl il etimad etmkddir.8
2619. mam Sadiq ():Allah n yax tanyan insan, Allahn qzav-qdrin hamdan
ox raz olandr.9
822. Razln smrlri

2620. Allahn Peymbri (s):Allah bir bndni sevnd ona bla gndrr. Sbr ets
onu ser, gr raz olsa, onu z n ser.10
2621. Allahn Peymbri (s):Allahn qismtin raz ol, n ehtiyacsz insan olarsan.11
2622. mam li ():Razlq qmi aparar.12
2623. mam li ():n lzztli hyat Allahn qismtin raz olan ks yaayr.13
2624. mam Hsn ():Mn, qlbindn (Allahndan) razlqdan baqa bir ey kemyn
ks zmant verirm ki, Allah arsn, duas qbul olunacaq.14
Nhcl-Bla, hikmt 4
3
4
5
t-Tmhis,sh. 60 , hdis131
6
7
8
urrul-Hikm , hdis3805
9
10
11
12
urrul-Hikm,hdis 410
13
14
2
299
2625. mam Sadiq ():Xoluq v rahatlq razlqda v minlikddir. Qm-qss is

kkd v narazlqda.1
823. Narazln nticsi
2627. mam Sadiq ():Kim Allahn qismt etdiyin raz olmasa (slind) Allah z
mqddratna gr ittiham etmidir.2
2627. mam Sadiq ():Allahn mqddrat (qzas) hr bir halda icra olunacaq. Buna
sasn, bel mqddrata raz olan xs savab qazanar v ondan naraz qalann Allah-taala
savabn aradan aparar.3
1
2
3

300
166
Razlq (2)
Sbhan olan Allahn razl
824. Allahn razlnn amillri
Quran:
Mgr Allahn razln qazanmaq yolu il gedn kims, Allahn qzbin gln xs
kimidirmi? Onun yeri Chnnmdir v bu nec d pis aqibtdir.1
Hdis:
2628. Biharul-nvar:Rvayt olunur ki, Musa () dedi:Ey Rbbim! Mn el bir i
yol gstr ki, ona ml ednd Snin razln qazana bilim. Allah-taala ona vhy etdi:Ey
mrann olu! Hqiqtn, Mnim razlm snin narazlndadr v snin d buna taqtin
yoxdur Musa () alayaraq scdy getdi v dedi:Ey Rbbim! Sn mn znl shbt
etmk iftixar il baucalq bx etdin, mndn qabaq he bir brl shbt etmdin. ndi
is, mn Snin razln qazanmaa vasit ola bilck bir mlin yolunu gstrmirsnmi?
Allah-taala ona vhy etdi:Hqiqtn, Mnim razlm, Mnim mqddratma (qzavqdrim) razlndadr.2
2629. mam li (): ey bndni Allahn razlna atdrar: ox istifar etmk,
tvazkarlq v sdq vermk.3
2630. mam li ():Kim z bdnini ibadt zhmtin salarsa, Rbbini raz salmdr.
Kim z bdnini zhmt salmasa, Rbbin itatsizlik etmidir.4
2631. mam li ():Allah-taala siz tqval olma taprd v bunu, z bndlrindn
razlnn tac v istyin evirdi.5
2632. mam li ():Allahn razl Onun itatin yaxndr.6
2633. mam Sccad ():Hqiqtn, sizin aranzda Allahn n raz olduu ks z ailsini
daha ox firavanlqda v rifah iind saxlayandr.7
825. Allahn razlnn nianlri
2634. Biharul-nvar: Rvayt olunur ki, Musa () dedi:Ey Rbbim! Mni bndndn
razlnn nianlrindn agah et. Allah-taala ona vhy etdi:Mn bndmi z itatim
hazrlayb, gnahlardan uzaqladrdm grnd bil ki, bu Mnim razlmn niansidir.8
2635. mam li ():Sbhan olan Allahn bnddn razlnn niansi, bndnin Allah
trfindn onun xeyrin v ziyanna tyin etdiyin raz olmasdr.9
826. Yaradlmlarn razl v Yaradann narazl
2636.mam li () (Mhmmd ibn bibkr yazd mktubundan): Allahn
yaratdqlarndan birinin razlna xatir z Rbbini naraz etmycyin bir ii bacarsan, bu ii
gr. nki Allahn razl hr razln caniinidir, amma he bir ey Allahn razlnn yerini
tutmaz.10
Ali mran, ay162

3
4
5
Nhcl-Bla, xtb 183
6
7
8
9
10
mali-Tusi, sh. 29 , hdis 31
2
301
2637.mam Hseyn ():Kim insanlarn naraz qalmas il Allahn razln ists, Allahtaala onu insanlarn ilrindn ehtiyacsz edr. Kim Allahn naraz qalma il insanlarn
razln axtarsa, Allah-taala onu insanlara taprar. Vsslam.11
11
Biharul-nvar, c.71,sh.208 , hdis 17
302
167
Mlayimlik
827.Mlayimliyin dyri
2638. Allahn Peymbri (s):Mlayimlik hr ny yolda olarsa ona zint verr v hr
ndn gtrlrs, onu irkinldirr.1
2639.Allahn Peymbri (s):Bir-biri il dostluq ednlrdn, z dostuna qar daha
mlayim olann daha ox cri var v Allah yannda daha sevimlidir.2
2640.Allahn Peymbri (s):Allah-taala bir ailnin xeyrini istynd onlarn zn
mlayimlik qaps aar.3
2641. Allahn Peymbri (s):nsanlarn n alls xalqla n mlayim v mehriban rftar
edndir.4
2642. Allahn Peymbri (s):Allah-taala mlayim v mehribandr, hr id d
mlayimliyi sevr.5
2643. mam li ():Mlayimlik xobxtliyin aardr.6
2644. mam Baqir ():Hr eyin qfl var, imann da qfl mlayimlikdir.7
2645. mam Kazim ():Mlayimlik hyatn yarsdr.8
828. badtd mlayimlik
2646. Allahn Peymbri (s):Hqiqtn, bu din mhkmdir. Ona mlayimlikl daxil
olun v Allah bndlrini zorla Allaha ibadt mcbur etmyin. Yoxsa n msafni qt ed
biln, n d miniyi salamat saxlayan svariy bnzyrsiz.9
2647. mam li ():z nfsini ibadt etmk n aldat, onunla mlayim rftar et v
zorla ibadt vadar etm. Yalnz sn vacib edilmi ibadtlrdn baqa, onu asud v ad
vaxt ibadt tut. Bel ki, vaciblri vaxtnda yerin yetirmli v onlardan ehtiyatl
olmalsan.10
829. Mlayimliyin smrlri
2648. Allahn Peymbri (s):Hqiqtn, mlayimlikd artm v brkt var.
Mlayimlikdn mhrum olan xeyirdn mhrum olar.11
2649 mam li ():Mlayimlik tinliklri asan, mrkkb arlri sad edr.12
2650. mam Hseyn ():Kim z nzrind bir x yolu tapmayb arsiz qalarsa,
mlayimlik onun mklnn hllin aar olar.13
2651. mam Sccad ():Xzrn () Musa ibn mrana () axrnc vsiyyti bu idi:Kim bu
dnyada baqas il mlayim rftar edrs, Allah-taala Qiyamt gn onunla mlayim rftar
edr.14
l-Kafi, c.2,sh. 119 , hdis 6

3
rhe Nhcl-Bla, c.6,sh. 339
4
mali-Sduq,sh. 28 , hdis 4
5
6
urrul-Hikm,hdis 294
7
8
l-Kafi,c.2, sh. 120 , hdis 11
9
l-Kafi,c.2, sh. 86 , hdis 1
10
Nhcl-Bla, mktub 69
11
12
Gurrul-Hikm,hdis 1778
13
14
2
303
2652. mam Sadiq ():z ilrind mlayim olan ks, insanlardan istdiyi eyi ld
edr.15
2653. mam Sadiq ():Hrmtli olmaq istyirsns mlayim ol, xar olmaq istyirsns
kobud.2
167. Nzart.
830. Allahn, mlklrin v bdn zalarnn nzarti.
Quran:
Hqiqtn, Allah-taala siz nzart edndir.3
(nsann) Dediyi el bir sz yoxdur ki, onun yannda bir gzti hazr durub yazmasn.4
Hdis:
2654. mam li ():Bilin, ey Allahn bndlri! mllrinizi v nfslrinizi qeyd etmk
n sizin zrinizd vucudlarnzdan nzartilr, bdn zalarnzdan casuslar v sadiq
gztilr tyin olunmular. N zlmt gecnin qaranl sizin mllrinizi onlarn
nzrindn itirr, n d mhnt v bal darvazalar sizi onlardan gizldr.5
831. Nzart hvslndirmk
2655. Allahn Peymbri (s) :brahimin () shiflrind nql olunur ki Al sahibi
-madam ki, ondan al alnmayb- gnn saatlarn z n drd hissy blmlidir: bir
hisssini Allahla mnacat v dua etmy, bir hisssini z nfsinin hesabatn aparmaa, bir
hisssini Allahn ona bx etdiyi nemtlr bard dnmy v bir hisssini d z cann
halaldan bhrlndirmy srf etsin. nki bu vaxt ksiyi digr vaxt n kmk v
qlbin rahatlq tapmasnn, yorunluun getmsinin sbbidir.6
2656. mam li ():zn trfindn zn nzarti, gzti tyin et v z dnyandan
axirtin n bhr gtr.7
2657. mam li ():Yaxdr ki, insan z nfsinin gztisi, qlbinin nzartisi v dilinin
mhafizisi olsun.8
2658. mam li ():Allah rhmt elsin z gnahna nzart edn v Allahdan qorxan
bndy.9
2659. mam li ():z dini, fikri, xlaq v trbiysindki nqsanlar hesablamaqla
onlar z sinsind, ya da yazl surtd toplayb v aradan gtrlmsi n almaq all
insann hdsin dr.10
2660. mam Sadiq ():Allah-taalann saya (.) moizlrindn:Ey sa! Harada olursan
ol, Mni nzrind saxla.11
2661. mam Sadiq ():Kimin iki gn eynil brabr olarsa, zrr etmidir. Kimin sabah
bu gnndn pis olarsa, aldanlmdr. Kim z nqsanlarna nzart etms daim nqsanlar
iind qalar, kim z nqsanlarna davam edrs, onun n lm daha yaxdr.12
832. Nzart v hesab-kitab
2662. mam Kazim ():Hr gn z nfsinin hesabatn aparmayan ks, bizdn deyil.
Yax i grms Allahdan onun artmasn istyr, gr pis i grbs Allahdan
balanmasn istyr v Onun drgahna tvb edr.13
15

3
Nisa/1
4
Qaf/18
5
Nhcl-Bla, xtb 157
6
l-Xisal,sh. 525 , hdis 13
7
8
9
10
Biharul-nvar, c.78, sh. 6 , hdis 58
11
Biharul-nvar, c. 14,sh. 289, hdis 14
12
13
l-Kafi, c.2,sh.453, hdis 2
2
304
305
168
Ramazan
833. Ramazan ay
Quran:
nsanlar hidayt etmk, aydn yolu gstrmk v haqq batildn ayrmaq n Qurann
nazil olduu (bu hmin) Ramazan aydr. Bellikl, kim bu ay grrs (gr sfrd olmasa)
oruc tutmaldr. Kim xst, ya sfrd olarsa, grk hmin gnlrin say qdr baqa vaxtda
oruc tutsun. Allah sizin n asanlq istyir, sizin n tinlik istmir. Grk (tyin
olunmu) say kamala atdrasnz v sizlr doru yol gstrdiyin gr Allah bykly il
yad edsiniz (tkbir deysiniz) v blk d kr edsiniz. 1
Hdis:
2663. Allahn Peymbri (s):Ramazan gnahlar yandrdna gr Ramazan
adlandrlmdr.2
2664. Allahn Peymbri (s):Ramazan aynn ilk gecsi smann qaplar alar v son
gecsindk balanmaz.3
2665. Allahn Peymbri (s):gr bnd Ramazan aynn qiymtini bilrs, ilin badanbaa Ramazan olmasn istr.4
2666. Allahn Peymbri (s):Ramazan aynn hilal grnnd Chnnmin qaplar
balanar, Cnntin qaplar alar v eytanlar zncirlnrlr.5
2667. mam li ():Bir gn Allahn Rsulu (s) biz xtb sylyn zaman buyurdu:Ey
insanlar! Hqiqtn brkt, rhmt v balanmaq ay siz doru glmkddir. Bu ay
Allahn yannda n stn ay, gnlri n yax gnlr, saatlar is n yax saatlardr. Bu
ayda siz, Allahn qonaqlna dvt olunmusunuz v Allahn kramtindn bhrlnnlrin
crgsind dayanmsnz. Bu ayda sizin nfslriniz Allaha tsbih, yuxunuz ibadtdir,
mllriniz qbul, dualarnz mstcbdr Mn qalxb rz etdim:Bu ayda n yax ml
ndir? Allahn Peymbri (s) buyurdu:Ey bl-Hsn! Bu ayda n yax ml, zn
Allahn haram etdiklrindn kindirmkdir.6
2668. mam Baqir ():Allahn Rsulu (s) ban ayndan gn qalm Bilala gstri
verrdi ki, camaat toplamaa sslsin. Camaat toplananda Allahn Peymbri (s)
minbr qalxar, Allaha hmd, trif sylyndn sonra buyurard:Ey insanlar! Hqiqtn bu
ay siz trf z tutub v bu btn aylarn aasdr. Onda bir gec var ki, min aydan yaxdr.
Bu ayda Chnnmin qaplar balanar, Cnntin qaplar alar. Kim bu ay yaasa v
balanmasa, Allah-taala onu z rhmtindn uzaqladrar.7
2669. mam Sadiq () (Ramazan aynn hilaln grn zaman z vladlarna syldiyi
tvsiylrdn): B ayda z canlarnz zhmt v sy vadar edin. nki bu ayda ruzilr
blnr, cllr yazlar v Allah drgahna daxil olan qonaqlarn adlar qeyd alnar. Bu
ayda bir gec var ki, o gecnin mli min ayn xeyir mlindn yaxdr.8
2670. Allahn Peymbri (s):Kim Ramazan ayn yaasa v balanmasa, Allah-taala
onu z rhmtindn uzaqladrar.9
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Bqr/185
mali-Sduq, sh. 56 , hdis 2
306
2671. Allahn Peymbri (s) (Ramazan aynn glii il bal xtbsindn): Bu byk
ayda Allahn balanmasndan mhrum olan kims bdbxtdir.10
2672. Allahn Peymbri (s):Ramazan aynda balanmayan kims, bs hans ayda
balanacaq?!2
2673. mam Sadiq ():Ramazan aynda balanmayan kims rfatda qalmas istisna
olmaqla, gln Ramazanadk balanmaz.3
10
2
3
Uyune xbare Rza (), c.1,sh. 295 , hdis 53

307
169
Ruh
835. Ruh
Quran:
Sndn ruh haqda soruarlar de ki, ruh mnim Rbbimin mrindndir v elmdn siz
az bir miqdardan baqa bir ey verilmmidir.1
Hdis:
2674. mam Sadiq ():Ruhlar bdnl qarmlar. Bdn syknikli deyillr, ksin
bdni araya alb hat edirlr.2
2675. mam Sadiq () :Ruh, zrin qaln bdn geyindirilmi zrif, inc bir cisimdir.3
836. Ruhlar hazrlql sgrlrdir
2676. Allahn Peymbri (s):Ruhlar hazrlql sgrlrdir. Tan ruhlar qarlql
nsiyyt girir, tan olmayan ruhlar is bir-birindn ayrlrlar.4
2677. mam li ():Dostluq, ruhlarn nsiyyti saysind qlblrin bir-birin olan
meylidir.5
2678. qiq ibn Slm:Bir kii Hzrt mirl-mmininin () yanna glib Onunla shbt
edir v shbt snasnda deyir:Mn sizi sevirm. li () buyurur:Yalan deyirsn rz
edir:Niy, ey mminlrin aas? Buyurur:z qlbimd snin mhbbtini tapmram.
Allahn Peymbri (s) buyurmudur:Ruhlar fzada bir-biri il grr v bir-birilrini
qoxuyurdular. Bir-birini tanyanlar bir yer ylr v tan olmayanlar is ayrlrdlar.6
837. Ruhun hallar
2679. mam li ():Bdnin alt hal var: salamlq, xstlik, lm, hyat, yuxu v
oyaqlq. Ruh da beldir: hyat onun elmi, lm onun nadanl, xstliyi is onun kkidir.
Salaml onun minliyidir, yuxusu onun qflti v oyaql onun drraksidir.7
2680. mam Sadiq () (bu Bsirin Yuxu vaxt ruh bdndn xrm? sualnn
cavabnda): Xeyr, ey bu Bsir! nki ruh bdndn ayrlsa bir daha ona qaytmaz. Ancaq
ruh smann ortasnda gn kimidir: onun as hr yer saar.8
2681. mam Kazim ():nsan yatanda onun heyvani ruhu bdnd qalr. Ondan xan
is ql ruhudur.9
1
2
3
4
5
6
7
8
9
sra, ay 85
Biharul-nvar, c. 61,sh. 34 , hdis 7
Biharul-nvar,c. 61, sh.40 , hdis 10
Camiul-xbar,sh. 488, hdis 1360
308
309
170
Rahatlq
839. Rahatln sbblri
2682. mam li ():Hr kim Allahn onunn tqdir etdiyinin onun lin yeticyin
min olarsa, qlbi rahatlq tapar.1
2683. mam li ():Xasiyytc uyun olan zvc iki rahatlqdan biridir.2
2684. mam li ():Kifayt edn qane olan kims rahatlq tapb dinclik mnzilind
mskn salar.3
2685. mam li () :Zahidlik v dnyaya etinaszlq n byk rahatlqdr.4
2686. mam Sadiq ():Xoluq v rahatlq razlq v minlikddir. Qm-qss is kkd
v narazlqda.5
2687. mam Sadiq ():n gzl rahatlq insanlardan ehtiyacsz olmaqdr.6
840. Dnyada rahatlq axtarmaq
2688. mam Sadiq () (z shablrin xitab edrk buyurur): Mmkn olmayan eyi
arzulamayn! rz etdilr:Mgr kim mmkn olmayan eyi arzu edir ki? Buyurdu:Siz.
Mgr dnyada rahatlq axtarmrsnzm? Dedilr:Niy d yox? Bli (axtarrq).
Buyurdu:Mminin dnyada rahatl qeyri- mmkndr.7
1
2
3
4
5
6
7
Nhcl-Bla, hikmt 371
Miktul-nvar,sh. 34
Miktul-nvar,sh. 184
Biharul-nvar, c. 81,sh. 195, hdis 52
310
171
kinilik
841. kiniliyin v meiliyin msthb olmas
2689. Allahn Peymbri (s):Hr mslman bir aac, ya bir kin ks v bir insan, qu,
ya da heyvan onun mhsulundan yes, hmin xs n sdq savab saylar.1
2690. mam Baqir (): -Atam buyurard:lrin n yaxs kinilikdir. kdiyindn yax
ml sahibi d, pis ml sahibi d yeyr. Yax ml sahibi yeyib Allahdan snin
balanman dilr. Pis ml sahibi is yeyr, ancaq yediyi nemt ona Lnt v qar
edr. Hminin, otlayan heyvanlar v qular da ondan bhrlnrlr.2
2691. mam Baqir ():mirl-mminin () buyurard:Kim su v torpaq olduu halda
mhtac olarsa Allah-taala onu z rhmtindn uzaqladrar.3
2692. mam Sadiq ():kinilik xalqn xzinlridir. Allahn yaratd pak toxumu kirlr,
Qiyamt gn onlarn mqam hamdan stn, yaxnl v drclri hamdan oxdur.
Onlar mbark ad il arlrlar.4
2693. mam Sadiq () (mminlr grk Allaha tvkkl etsinlr aysi bard):
Mminlr dedikd mqsd kinilrdir.5
2694. mam Sadiq ():lrin arasnda he bir i kinilik qdr Allah yannda sevimli
deyil v Allah-taala drzi olan drisdn () baqa el bir peymbr gndrmmidir ki,
kinilikl mul olmasn.6
1
2
3
4
5
6
Mstdrkul-Vsail, c.13, sh. 460 , hdis 15892

Qurbul-snad, sh. 115 , hdis 404
l-Kafi, c.5, sh. 261 , hdis 7
Mustdrkul-Vsail, c.13,sh. 261 , hdis 15898
311
172
Zkat
842. Zkat
Quran:
Onlarn mallarndan sdq (zkat) gtr ki, bu vasitl onlar pak edsn v onlara
salam gndr ki, snin salamn onlara sakitlik bx edir. Allah-taala eidn v bilndir.1
Namaz qln, zkat verin. Qabaqcadan znz n gndrdiyiniz mllri Allah
yannda tapacaqsnz. Hqiqtn, Allah etdiklriniz btn mllri grndir. 2
Hdis:
2695. mam Sadiq ():Allah-taala (zikri ziz olsun) bu mmt zkat kimi ar bir eyi
vacib etmmidir. Onlarn ksr hisssi bundan qeyri ey gr mhv olmayacaqdr.3
2696. mam Sadiq ():Zkat vermynin namaz faydasz olar v vrni (gnahdan
kinmyi) olmayann zkat qbul olunmaz.4
2697. mam Sadiq ():Zkat varllar snamaq v mhtaclara kmk mqsdi il tyin
olunub. gr insanlar z mallarnn zkatn versydilr bir nfr d olsun mhtac, yoxsul
mslman qalmazd v Allah-taalann onun n vacib etdiyinin sbbin ehtiyacsz olard.
nsanlar yalnz varllarn gnahlarna gr yoxsul, mhtac, ac v lpaq olublar.5
843. Srvtlrin artmasnda zkatn rolu
2698. Allahn Peymbri (s):Allahdan srvtinin artmasn istsn, onun zkatn ver.6
2699. mam li ():z mallarnz zkat vermkl qoruyun.7
2700. mam Hsn ():Zkat he vaxt srvti azaltmaz.8
2701. mam Baqir ():Allahn Rsulunun (s) kitabnda bel yazldn grdk:nsanlar
zkat vermyi trk edn zaman, torpaq znn hr nv tarlalarndan, meyvlrindn,
mdnlrindn brktini gizldr.9
2702. mam Kazim ():Allah-taala zkat yoxsullarn qvvsinin tmini v sizin
srvtinizin artmas mqsdil tyin etmidir.10
2703. mam Rza ():Zkat verilmyn zaman heyvanlar lm dar olarlar.11
844. Zkat vermyn xs
2704. mam Baqir ():Allah-taala Qiyamt gn zkat vermyn xsin srvtini alovlu
v ikihrgcl fi ilana dndrr. Hmin xsi d onun halqasnda yerldirr v sonra ilana
deyilr ki, Bu xs dnyada sn yapd kimi, indi sn d onun trafn halqaya al.
Allah-taala buyurmudur:Ehsannda xsislik etdiklri ey tezilkl boyunduruq kimi
boyunlarndan aslacaqdr12
2705. mam Sadiq ():Zkat vermyn xs lm vaxt glnd hyata qaytmaq
istyr. Bunu is Allah-taala buyurmudur:Onlarn birinin lm an atanda deyr:Ey
Rbbim! ldn verdiyim eylrin vzin yax i grmk n mni geri qaytar.13
1
Tvb, ay 103
Bqr, ay 110
3
4
Mikful-nvar,sh. 46
5
Mn la yhzurhuul-Fqih, c.2, sh.8 , hdis 1579
6
7
8
Biharul-nvar, c. 96, sh.23 , hdis 56
9
l-Kafi, c.2,sh.374, hdis 2
10
11
Biharul-nvar, c.73, sh.373 , hdis 8
12
Biharul-nvar, c.96, sh.8 , hdis 3
13
2
312
2706. mam Sadiq ():Orular dstdir: zkat vermyn, qadnlarn mehriyylrini

(kbinini) zn halal bilnlr v borc alb onu qaytarmamaq niyytind olanlar.1
2707. mam Sadiq ():Zkatndan bir qirat2 vermyn hr bir mslmana de ki, istyir
yhudi kimi, istrs d xaprst kimi lsn.3
845. Zkat dn xslr
Quran:
Zkat yalnz yoxsullara, miskinlr, onu toplayb paylayanlara, rklri (slama) tz
isiniib-balananlara, qullara, borclulara, Allah yolunda v yolda qalanlara Allahn vacibat
kimi mxsusdur.4
Hdis:
2708. mam Sadiq () (Sdqlr yalnz yoxsullar ndr v aysi bard): Yoxsul
dilnmk lini xalqa trf uzatmayan kimsdir. Miskinin vziyyti yoxsuldan daha pisdir,
bais is vziyyti bunlarn hamsndan tin olandr.5
846. Hr eyin zkat var
2709. mam li ():Qdrtin zkat inafdr.6
2710. mam li ():Gzlliyin zkat ismtdir.7
2711. mam li ():Varlnn zkat qonularna yaxlq v sileyi-rhm etmkdir.8
2712. mam li () :Salamln zkat Allaha itatd almaqdr.9
2713. mam li ():catin zkat Allah yolunda cihaddr.10
2714. mam Sadiq ():Sn oruc tutma tvsiy edirm. nki o bdnin zkatdr.11
2715. mam Sadiq ():Hr eyin zkat var. Elmin zkat da, onu z hlin
yrtmkdir.12
2716. mam Sadiq ():Yaxlq nemtlrin zkatdr. Himaydarlq mqam v mvqeyin
zkat, gzt is qlbnin zkatdr. gr hr bir nemtin zkatn versn, hmin nemt
yox olmaq thlksindn amanda qalar.13
847. Fitr zkat
2717. mam li ():Kim fitr zkat verrs, bu ml gr, Allah-taala hmin xsin
malndan verdiyi zkatn yerini doldurar.14
2718. mam Sadiq ():Namaz peymbr (s) salam gndrmkl tamama yetdiyi kimi,
orucun tamamlanmasnn rtlrindn biri zkatdr, yni fitrdir. Bel ki, bir xs (Ramazan)
aynn orucunu tutub, qsdn fitrni verms orucunun faydas olmaz.15

Qirat - karat, qiymtli dalarn 0,2 qrama brabr ki ls
3
Svabul-mal, sh. 281 , hdis 7
4
Tvb, ay60
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
Vsailu-i, c.6, sh. 220, hdis 4
15
Mnla Yhzuruhul-Fqih, sh.183,sh. 2, hdis 2085
2
313
173
Zaman
848. Zaman tanmaq
2719. mam li ():nsann agahl n z zmansini tanmas kifayt edr. 1
2720. mam li ():Zmansini hamdan yax tanyan insan, onun hadislrindn
tccblnmyndir.2
2721. mam Sadiq ():z zmansini tanyan xs bhlr mruz qalmaz.3
849. Zmany etimad edn xs
2722. mam li ():Zmansin etimad edn yer yxlar.4
2723. mam li ():Kim zmany min olub (ona etimad edrs) zman ona xyant
edr. Kim zmanni byk bilrs, zman onu xar edr.5
2724. mam li ():Kim zmanni mantdar bils, zman ona xyant edr. Kim ona
zmt vers, zman onu zlil v xar edr. Kim zmany qzblnrs, o da ona
qzblnr, kim ona pnah gtirrs, zman onu tslim edr. Hr ox atan hdf dymz
v hkumtin dyimsi il zman dyimz.6
2725. mam li ():Zman z sahibin xyant edr v onu mzmmt edndn
razlq istmz.7
2726. mam li ():Kim ban zmanyl qardrsa, zman onu zn mul edr.8
850. Zman il dyn xs
2727. mam li ():Zmannin eybini tutan xsin eyb tutma uzun kr.9
2728. mam li ():Kim zman il dys, zman onu xar edib yer
srr. Kim zmany tslim olsa, amanda olmaz.10
2729. mam li ():Kim zman il dys hlak olar. Kim zmanni mzmmt ets,
z qzb glr.11
851. Zmannin eybi
2730. Ryan ibn Slt:Hzrt Rza () bdlmtllibin bu beytlrini bizim n oxudu:
Tutar zman eybin btn insanlar
Mgr bizdn baqa onun eybimi var?
Vcudumuzda nqsan olduu halda
Daim gileyliyik sndn ey ruzigar.
Zman nitq glib dansa gr
Hcv il bizlri mzmmt edr
Ki, qurd yems d qurdun tini
nsanlar bir-birinin tini didr.
Mkrl brnrik tqva libasna
1

3
Tuhful-Uqul,sh. 356
4
Uyune xbare Rza (), c.2,sh. 54, hdis204
5
6
7
8
9
yune xbare Rza (), c.2,sh. 53, hdis 204
10
11
Tuhful-Uqul,sh. 85
2
314
Yanmza gln qrib, vay halna.12
12
yune xbare Rza (), c.2, sh. 177, hdis5
315
174
Zina
852. Zinann qadaan olmas
Quran:
Zinaya yaxnlamayn ki, o fahilik v pis yoldur. 1
Hdis:
2731. Allahn Peymbri (s):gr rli qadn z gzn rindn baqa bir kii, ya
namhrml doldurarsa, Allah-taala ona qzblnr v onun btn mllrini batil edr.
gr z rin xyant edrs, ona qbr zab verdikdn sonra Chnnm odunda
yandrmaq Allahn haqqdr.2
2732. mam li ():Qeyrti olan, he vaxt zina etmz.3
2733. mam Sadiq ():Qiyamt gn n iddtli zab, z ntfsini ona haram olan
rhmd yerldirn kiiy verilckdir.4
2734. mam Rza ():Zina bu fsadlara sbb olduuna gr haram edilmidir: nsan
qtli, sl-ncabtin aradan getmsi, uaqlarn trbiysizlmsi, irs, miras mslsinin
pozulmas v bu kimi fsadlar.5
853. Zinann nticlri
2735. Allahn Peymbri (s) :Ey li! Zinann alt nticsi var: dnyada,
axirtd z xar. Dnyadak nticlri budur ki, abr-hyan aparar, lm tezldirr v
ruzini ksr. Axirt nticlri is ar v dqiq hesabatn aparlmas, Rhman Allahn qzbi
v Chnnm odunda bdi qalmaqdan ibartdir.6
2736. mam li ():Zina yoxsulluq gtirr.7
2737. mam Baqir ():Allahn Rsulunun (s) kitabnda bel yazldn grdk:Mndn
sonra zina akarda olunacana gr qfil lmlr oxalar.8
2738. mam Sadiq ():Zina geni yaylanda zlzllr ba verr.9
854. Bdnin hr zvnn zinadan bhrsi var
2739. Msih ():tirlnib bayra xan qadn, n qdr ki, onun tri baqalarnn
burnuna yetiir, zinakardr v ona baxan hr bir gz zina edir.10
2740. Msih ():Sn mxsus olmayan qadna gzn dikmk olmaz. nki gzn
(namhrm baxmaqdan) saxlayanadk, he vaxt zina etmzsn. gr namhrm qadnn
htta libasna baxmama bacarsan, bel et.11
2741. Allahn Peymbri (s):nsann bdn zvlrinin hr birin zinadan bir bhr
yazlmdr ki, istr-istmz ona yetir. Msln, gzn zinas (namhrm) baxmaq,
ayan zinas gnaha trf getmk v qulan zinas haram sslr eitmkdir.12
sra, ay 32
3
Nhcl-Bla, hikmt 305
4
5
6
7
8
l-Kafi, c.2,sh. 374, hdis 2
9
Thzibul-hkam, c.3, sh. 148, hdis 318
10
Tnbihul-Xvatir, c.1, sh. 28
11
Tnbihul-Xvatir, c. 1,sh. 62
12
2
316
317
175
Zahidlik
855. Zahidliyin dyr-qiymti
2742. Allahn Peymbri (s):Allah-taalaya qlbi dunyadan xartmaq kimi digr he bir
ibadtl ibadt olunmayb.1
2743. mam li ():Zahidlik tqvallarn xasiyyti v daim tvb ednlrin xisltidir.2
2744. mam li ():Din n ox kmk edn xisltlrdn biri, dnyaya meyl
gstrmmkdir.3
2745. mam Baqir ():Allah-taalann Musaya () plt il syldiklrindn biri d
Zintlnnlr, dnyada ehtiyac duyulmayan eylr meyl gstrmmk qdr he bir
digr eyl Mnim n bznmdilr. olmudur.4
2746. Allahn Peymbri (s):Xeyirlrin hams bir otaa ylmdr v onun aar
dnyaya meyl gstrmmkdir.5
856. Zahidliyin hqiqti
Quran:
ki, linizdn xan ey gr qmlnmysiniz v siz veriln ey gr
sevinmysiniz. Allah he bir fxr edn xdpsndi sevmz.6
Hdis:
2747. Allahn Peymbri (s):Dunyaya meyl gstrmmk, el arzular qsaltmaq, hr
nemt kr etmk v Allahn haramlarndan kinmkdir.7
2748. Allahn Peymbri (s):Zahidlik halal zn haram etmk deyil, ksin, zahidlik
insann Allahn yannda olan eylr z lind olan eylrdn daha ox min olmasdr.8
2749. mam li ():Zahidlik iki cmldn ibartdir. Allah-taala buyurmudur:ldn
verdiyiniz ey gr Buna sasn, ldn verdiyi ey gr qsslnmyn v ld etdiyi
ey gr sevinmyn xs, zahidliyin hr iki ynmn (kamil zahidliyi) ld etmidir.9
2750. mam Sadiq () :Zahidlik axirt qapsnn aar v atdn brat almaqdr.
Zahidlik budur ki, sni Allahdan qafil edib kindirn n varsa, hamsn qm-qss
yemdn trk edsn v onu trk etmyin nticsind qrura, xdpsndliy dar
olmayasan. Ondan ilrinin hll olunmasn gzlmysn, bu i gr triflnmyini
arzulamayasan v bunun vzind bir ey ummayasan. ksin, onu ldn vermyi zn
n rahatln sbbi v onun mvcud olmasn bla, mhnt bilsn. Hmi bladan
qaan ol v rahatlqdan yap.10
857. Zahidin siftlri
2751. mam li ():Dunyaya zahid olan xs odur ki, haram onun sbrin qalib
glmsin v halal onu kr etmkdn kindirmsin.11
Biharul-nvar, c.70,sh. 322

3
4
5
6
Hdid, ay 23
7
Tuhful-Uqul,sh. 58
8
9
10
11
2
318
2752. mam li ():Zahidlr v dnyaya arxa evirnlr zahirn glrz olsalar da,
qlblri alardr. zd ad olsalar da, ox qsslidirlr. Onlara veriln ruziy ad olsalar da,
zlrin ox qzblidirlr.12
2753. mam Sadiq () (Dnyadan qaan kimdir? sualnn cavabnda): Hesab-kitabn
qorxusundan dnyann halaln v czann qorxusundan onun haramn trk edn xsdir.2
2754. mam Rza() (Zahidin xsusiyytlri bard sualn cavabnda): znn az
qvvsi il kifaytlnn, lm gnn hazr olan v diri (sa) qalmaqdan (qlbi) tng
gln xsdir. (Qlbind axirt v Allahla grmk vq olan xs).3
858. Zahidliyin amillri
2755. mam li ():Zahidliy n layiqli xs dnyann eybini v nqsann bilndir.4
2756. mam li ():Axirtin qiymtini bilmyn ks dnyaya nec arxa evir bilr?5
2757. mam Baqir ():lm ox xatrla. nki lm ox xatrlayan el bir insan
yoxdur ki, dnyaya etinasz olmasn.6
2758. mam Kazim ()-bir qbrin ba zrind dayanb buyurdu: Bir eyin ki, axr
budur, el vvldn ona qlb balamamaq yaxdr. Bir eyin ki, vvli budur, onun
aqibtindn qorxmaq yaxdr.7
2759. mam skri () gr dnya hli z alndan istifad etsydi, dnya viran
qalard.8
859. Zahidliyin smrlri
2760. Allahn Peymbri (s):Dnyaya meylsiz olmaq bdn v qlb rahatlq bx
edr. Ona meyl gstrmk is bdni v qlbi ziyyt salar.9
2761. mam li ():Kim qlbini dnyadan zs, onun xarlna dzmszlk
gstrms, onda an-hrt atmaq n rqabt girims, Allah-taala he bir
mxluqun hidayti olmadan onu z hidayt edr. Kimsdn tlim almadan z ona
elmini yrdr, hikmti onun qlbind hkk edr v dilin gtirr.10
2662. mam li ():Dnyaya zahid v rbtsiz ol ki, Allahn rhmti snin zrin
ensin.11
2763. mam li ():Qlbi dnyadan zmk n byk rahatlqdr.12
2764. mam Sccad ():Kim qlbini dnyadan zs, dnyann musibtlri ona asan
glr v onlardan narahat olmaz.13
2765. mam Sadiq ():Qlblriniz dnyaya rbtsiz olmaynca, qlblriniz imann
irinliyini dadmaq haramdr.14
860. n zahid insan
2766. Allahn Peymbri (s):n zahid insan haramlardan uzaqlaandr.15
2767. mam li ():Dnyvi ilrl axirt itynlr kimi olma Onlar dnyada zahid
insanlar kimi danar, mld is dnyasevnlr kimi olarlar.16
2768. mam li ():n stn zahidlik, zahidliyi gizli saxlamaqdr.17
2769. mam li ():Zahid, insanlardan qaan zaman onun ardnca get, zahid, insanlar
axtaran zaman sn ondan qa.18
12
Nhcl-Bla, xtb 113

Uyune zbare Rza (), c.2,sh.52, hdis 199
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
Thful-Uqul,sh. 281
14
15
mali-Sduq,sh. 27, hdis 4
16
17
Nhcl-Bla, hikmt 28
18
2
319
2770. mam Sccad ():Allah-taala buyurur:Ey Adm vlad! Sn verdiyim ey raz

v qane ol ki, insanlarn n zahidi olasan.1
2771. mam Kazim ():Hqiqtn, sizlrin blalara n sbrliniz dnyaya n zahid
olannzdr.2
176
Evlnmk
861. Evlnmy hvslndirmk
Quran:
Subaylarnz, mli saleh qullarnz v knizlrinizi evlndirin. gr onlar
yoxsuldurlarsa, Allah z fzilti il onlar varl edr. Allah geni ltf v elm sahibidir.3
V Onun (qdrt) nianlrindn biri d nsiyytd olmanz n siz zvclr
yaratmasdr. Sizin aranzda mhbbt v mrhmt yaratd. Hqiqtn, bunda nemt
bard dnn insanlar n byk ibrtlr vardr.4
2772. Allahn Peymbri (s):Kim Allahla pak v tmiz halda grmk istyirs, ailli
halda Onun grn getsin.5
2773. Allahn Peymbri (s):slamda evlnmk qdr Allaha sevimli v ziz olan he
bir bina qurulmamdr.6
2774. Allahn Peymbri (s):Evlnmk mnim snnmdir. Kim mnim snnmdn z
dndrrs mnim mmtimdn deyil.7
2775. Allahn Peymbri (s):Gnc anda evlnn el bir cavan olmad ki, onun
eytan bel fryad qoparmasn:Vay olsun ona! Vay olsun ona! Dininin d ikisini mnim
rrimdn qorudu. Buna gr d, insan digr d biri qorumaq n ilahi tqvan
qazanmaldr.8
2776. Allahn Peymbri (s):nsan evlnn zaman dininin yarsn kamilldirmi olur.
Digr yarsn qorumaq ns lahi tqvan qazanmaldr.9
2777. Allahn Peymbri (s):Yuxuda olan evli xs, Allah yannda gndzlr oruc tutan,
geclr ibadt edn subaydan stndr.10
2778. Allahn Peymbri (s):Ail qurun! nki bu i sizin ruzinizi artrar.11
2779. Allahn Peymbri (s): z subaylarnz evlndirin. Bu mll Allah-taala onlarn
xlaqn gzlldirr, ruzilrini artrar v mrdliklrini
oxaldar.12
2780. mam Sadiq (): Evlinin qld iki rkt namaz, subayn qld yetmi rkt
namazdan stndr.13
864. Subaylar
2781. Allahn Peymbri (s): Sizin n pis llriniz subaylardr.14
1

3
Nur, ay 32
4
Rum, ay 21
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
2
320
2782. Allahn Peymbri (s): Aranzda n pislriniz subaylarnzdr. Evlinin iki rkt
namaz, subayn yetmi rkt namazndan yaxdr.1
863. Din qardan evlndirmyin savab
2783. mam Sadiq (): Kim subay evlndirs, Qiyamt gn Allah-taalann nzr sald
xslrdn biri olar.2
2784. mam Kazim (): Allahn rinin klgsindn baqa bir klg olmayan gn,
nfr Allahn rinin klgsind olacaq: z mslman qardan evlndirn, ya ona xidmt
edn, ya da onun sirrini gizldn xs.3
864. Qzlar tez r vermy hvslndirmk
2785. mam Rza (): Cbrayl Peymbrin (s) yanna glib dedi:Ey Mhmmd!
Rbbin sn salam gndrir v buyurur: Bakir qzlarnz aacda olan meyv kimidir.
Meyv yetind onu drmkdn baqa bir drman yoxdur, ks halda, gn v klk onu
xarab edck. Bakir qzlar da qadnlq inkiaf mrhlsin atanda, onlarn r vermkdn
baqa bir drman yoxdur. Yoxsa, aznlqdan v fsaddan amanda olmayacaqlar. Sonra
Allahn Peymbri (s) minbr qalxb, camaat toplad v Allahn frmann onlara
atdrd.4
865. Ail qurarkn din hmiyyt vermk
2786. Allahn Peymbri (s): Kim qadnn gzlliyin gr onunla evlns, z qlbinin
istdiyini onda grmyck. Kim qadnla onun var-dvltin xatir evlns Allah-taala onu
hmin mal-dvlt taprar. Bellikl, siz dindar qadnlarla evlnmyi tvsiy edirm.5
2787. Allahn Peymbri (s): Qadnn gzl surtini, onun gzl dindarlndan stn
tutmaq olmaz.6
2788. Allahn Peymbri (s): Bir nfr siz eliliy gln zaman dindarln v
mantdarln bynsniz, ona qz verin. Bel etmsniz, yer znd ox fsadlar v
pozunluqlar tryck.7
2889. mam Hsn () (onunla z qznn evlnmsi bard mvrt edn bir kiiy
xitabn): Onu tqval kiiy r ver. nki snin qzn sevs ona hrmt edck v gr
sevms ona zlm etmyck.8
866. Ar mehriyynin mzmmt olunmas
2790. Allahn Peymbri (s): mmtimin n yax qadnlar onlarn n gzl zllri v
n az mehriyysi olanlardr.9
2791. Allahn Peymbri (s): n yax mehriyy, n yngl olandr.10
2792. mam Sadiq (): Qadnn bdbxtliyi v bablal, mehriyysinin ox olmas v
rin itatsizliyidir.11
867. Seim hmiyyt vermk
2793. Allahn Peymbri (s): Yax v lyaqtli aildn evlnin. nki qann tsiri
var.12
2794. Allahn Peymbri (s): z ntflriniz n (yax seim) sein. nki qadnlar
qardalarna v baclarna bnzyn uaqlar dnyaya gtirrlr.13
1

3
l-Xisal,sh.141, hdis 162
4
5
6
7
8
Mkarimul-xlaq, c.1,sh. 446, hdis 1534
9
Biharul-nvar, c. 103, sh. 237, hdis 25
10
11
Maniyul-xbar,sh. 152, hdis1
12
13
2
321
2795. Allahn Peymbri (s) (camaata xitabn): Xzraud- dimndn (xarabalqda bitn
bitkidn) kinin. Dedilr: Xzraud-dimn ndir? Buyurdu: Pozun aild bym
gzl zl qadn.1
2796. Allahn Peymbri (s): Axmaq qadnla evlnmkdn kinin ki, onunla hyat
yolda olmaq fsad v onun vladlar kaftar siftlidir.2
868. rin hququ
2797. Allahn Peymbri (s): Qadnn zrind n byk haqq olan xs onun ri,
kiinin zrind n byk haqq olan xs is onun anasdr.3
2798. Allahn Peymbri (s): Vay olsun rini narahat edn qadna v xo o qadnn
halna ki, ri ondan raz qalar.4
2799. Allahn Peymbri (s): gr bir ks digrinin qarsnda scdy getmk mri
versi olsaydm, mtlq qadna z ri qarsnda scd etmk mri verrdim.5
869. Qadnn hququ
2800. Allahn Peymbri (s): Cbrayl daima mn qadnlar bard taprard.
Nticd, el gman etdim ki, pozunluu sbut olunan haldan baqa, qadna tlaq vermk
olmaz.6
2801. Allahn Peymbri (s): Qadnn ri zrind olan haqq budur ki, ri onun qarnn
doyursun, bdnini geyindirsin v he vaxt ona siftini turutmasn.7
2802. Allahn Peymbri (s): Kiinin qadna dediyi Mn sni sevirm sz he vaxt
qadnn qlbindn silinmz.8
870. rin xidmt
2803. Allahn Peymbri (s): gr qadn rin yeddi gn xidmt edrs, Allah-taala
Chnnmin yeddi qapsn onun zn balayar v Cnntin skkiz qapsn onun zn
aar ki, istdiyi qapdan oraya daxil olsun.
Eyni zamanda buyurdu: z rin bir qurtum su iirdn el bir qadn yoxdur ki, bu mli
ona bir il gndzlri oruc tutmaq v geclri ibadtl keirmkdn daha yax olmasn.9
2804. mam Sadiq (): mm Slm Allahn Rsulundan (s) qadnlarn z rlrin
xidmtlrinin fzilti bard soruanda, o Hzrt (s) buyurdu: Qadn z rinin evini
sliqy salmaq mqsdil bir eyi yerbyer edrs Allah-taala ona z nzrini yetirr v
Allah-taala nzr yetirdiyi kimsy zab vermz.10
2805. mam Kazim (): Qadnn cihad, z rin yax qulluq etmsidir.11
871. Qadna xidmt
2806. Allahn Peymbri (s): Kii z arvadna su iirdn zaman savab qazanar.12
2807. Allahn Peymbri (s): Kiinin z arvad-uann yannda oturmas Allah yannda
mnim bu mscidimd etikaf etmsindn daha sevimlidir.13
2808. Allahn Peymbri (s): z arvadnn azna bir loma uzadan kii savab
qazanar.14

3
4
5
6
7
8
9
radul-Qulub, sh. 175
10
11
12
13
Tnbihul-Xvatir, c.2,sh. 122
14
Muhcctul-Beyza, c.3,sh. 70
2
322
872. ri incitmk
2809. Allahn Peymbri (s): z rini incidn qadn rin kmk edib, onu raz
salmaynca, Allah-taala onun namazn v xeyir mlini - mr boyu oruc tutsa bel -qbul
etmz. Kii d hminin, gr z arvadn incidib zlm ets, hmin gnah v zab onun
n d var.1
2810. Allahn Peymbri (s): Mn z dylmy ondan daha ox layiq olan arvadn
dyn kiiy tccb edirm.2
2811. mam Sadiq (): Mlundur, mlundur, z rini incidn v onu qmgin edn
qadn. Xobxtdir, xobxtdir z rin hrmt edn, ziyyt vermyn v btn hallarda
ona itat edn qadn.3
873. Pis xasiyyt sbr etmk
2812. Allahn Peymbri (s): gr kii Allaha xatir v Onun mkafatna mid edrk z
arvadnn pis xasiyytin sbr edib, onu Allahn hesabna taprarsa, Allah-taala ona sbr
etdiyi hr gec v gndz gr yyub() peymbrin bla mqabilind qazand savab
bx edr. Qadnn gec v gndz etdiyi gnahlar qumsallqdak qumlar qdr olsa bel.4
2813. Allahn Peymbri (s): rinin pis xlaq qarsnda sbr edn qadna Allah-taala
Fironun zvcsi Asiyann savab qdr savab bx edr.5
874. Lyaqtli qadn
2814. Allahn Peymbri (s): Mmin, Allahn tqvasndan sonra lyaqtli qadndan
yax bir bhr gtrmmidir.6
2815. Allahn Peymbri (s): Dnyann n yax nemti lyaqtli qadndr.7
2816. Allahn Peymbri (s): Kiinin xobxtliklrindn biri d lyaqtli arvad
olmasdr.8
875. Lyaqtsiz qadn
2817. Allahn Peymbri (s): n pis ey lyaqtsiz arvaddr.9
2818. mam Sadiq (s): Mmini n ox mlub edn dmn lyaqtsiz zvcdir.10
2819. mam Sadiq (): Allahn Rsulunun (s) dualarndan biri bu idi: Qocalq ana
atmam mni qocaldan qadndan Sn pnah gtirirm.11
876. Allaha qar gnah etmkd qadna itat
2820. mam li (): Pis qadnlardan qorxun v onlarn yaxlarndan kinin. gr sizi
bir xeyir i arsalar qulaq amayn ki, haramda v pis ilrd itat etmyiniz
tamahlanmasnlar.12
2821. mam li (): xtiyar qadnn lind olan hr bir kii mlundur. 13
877. Ailnin xrclrind bzi incliklr riayt etmk
2822. Allahn Peymbri (s): Kim bazara daxil olanda bir hdiyy alb onu z ailsin
aparsa, bir dst mhtaca sdq vern xs kimidir. Hdiyyni vernd qzlardan
balayn.14
2823. mam Sccad (): Kim z ailsini daha ox rifahda v firavanlqda saxlasa, Allahtaala ondan daha ox raz olar.15
1
Vsailu-i, c.14,sh. 116 , hdis1

Camiul-xbar,sh. 447 , hdis 1259
3
Biharul-nvar, c.103sh.253 , hdis 55
4
Svabul-mal,sh. 339 , hdis 1
5
6
7
8
9
10
Mnla Yhzuruhul-Fqih, c.3,sh. 390 , hdis 4370
11
12
13
14
15
2
323
878. Toya dvti qbul etmyin qaydas

2824. Allahn Peymbri (s): Toy mrasimin dvt olunan zaman, ora getmkd bir
qdr lngiyin. nki bu mrasim insana dnyan xatrladar. Amma dfn mrasimin dvt
olunan zaman ona getmy tlsin ki, bu mrasim axirti xatrladar.1
2825. Allahn Peymbri (s): Sizlrdn biriniz toy mclisin dvt olunarsa, qbul
edin.2
879. Evlnmyi akarlamaa hvslndirmk.
2826. Allahn Peymbri (s): Bu toylar akar edin, onlar mscidlrd keirin.3
2827. Allahn Peymbri (s): Toy mrasimini akar v eliliyi gizli edin.4
1
2
3
4

324
177
Grmk (Ziyart)
880. Allaha xatir grmy hvslndirmk
2828. Allahn Peymbri (s): Kim bir ehtiyaca gr yox, yalnz mmin qardan
grmk n onun evin gedrs, Allah ziyart ednlrin srasnda yazlar. z qonaqlarna
ehtiram etmk is Allaha layiqdir.1
2829. mam li (): Allaha xatir ziyart edin. Allaha xatir dostluq edin. Allaha xatir
bxi edin v bxi vermkdn Allaha xatir kinin. Allahn dmnlri il laqni ksin
v Allahn dostlar il laq yaradn.2
2830. mam Baqir (): Evlrinizd bir-birinizl grn. nki bu bizim iimizi dirildr v
bizim ii dirildn Allahn rhmti olsun.3
2831. mam Sadiq (): Kim Allah yolunda v Allaha xatir z mmin qardan grmy
gedrs Qiyamt gn nurlu libaslarn arasndan vuqarla ker v nyin yanndan kers
onu iqlandrar.4
2832. mam Sadiq (): Bir-birinizl grn v ziyart edin ki, grlriniz qlblrinizin
diri qalmasna, bizim hdislrin yad edilmsin sbb olar v bizim hdislr sizi bir-biriniz
mehriban edr. gr onlara ml etsniz kamillik v nicat tapacaqsnz. gr trk etsniz
yolu azb, mhv olacaqsnz. Bellikl, bizim hdislr ml edin ki, bel olan halda mn
sizin nicat tapmanza zaminm.5
2833. mam Kazim (): Mmin qardalarn bir-biril Allaha xatir grmsi qdr he bir
ey iblisi v onun ordusunu darmadan etmir.6
881. Qardalarla grmyin smrlri
2834. Allahn Peymbri (s): Grmk v ziyart mhbbt (toxumu) bitirr.7
2835. mam Cavad (): Din qardalar il grmk, qsa olsa bel,
iklnmsin v bar vermsin sbb olar.8
qlin
882. Grmyin qaydas

2836. Allahn Peymbri (s): Bir gndn bir ziyart et ki, daha sevimli olasan.9
2837. mam li () (olu Hseyn () vsiyytindn): ox grmk prianlq
gtirr.10
2838. mam li (): z (din) qardann dostluuna min olanda, artq n vaxt onun
ziyartin gedcyin v onun snin ziyartin glcyin hmiyyt verm.11

3
4
5
6
7
8
9
10
11
2
325
326
178
Qbrlrin ziyarti
883. Peymbrin ziyarti
2839. Allahn Peymbri (s): Kim mnim ziyartim glrs, Qiyamt gn onun
fatisi olaram.1
2840. Allahn Peymbri (s): Kim yer znn hr hans bir yerindn mn salam
gndrs, salam mn glib atar. Kim qbrim stnd mn salam gndrs, onu
eidrm.2
884. Msum imamlarn ziyarti
2841. Allahn Peymbri (s) (Atacan! Sizi ziyart edn ksin mkafat ndir? dey
mracit edn Hsn ibn liy () cavabndan) Kim mni, Snin atan, ya qardan v ya
snin zn diri vaxt v dnyadan kndn sonra ziyart edrs, mnim zrimd haqq
var ki, Qiyamt gn onu ziyart edim v onu gnahlarndan xilas edim.3
2842. Allahn Peymbri (s): Kim Bgid Hsni ziyart edrs, Allah-taala ayaqlar
titryn gn, onun qdmlrini Siratn stnd mhkm edr.4
2843. Allahn Peymbri (s): Tezlikl mnim bdnimin bir parsi Xorasanda dfn
olunar. Onu ziyart edn el bir mmin yoxdur ki, Allah-taala Qiyamt gn behiti ona
vacib v bdnini Chnnm atin haram etmsin.5
2844. mam Sadiq (): Kim vfatmzdan sonra bizi ziyart edrs, bizi salmzda
ziyart etmi kimidir.6
2845. mam Sadiq (): Kfnin yaxnlnda bir qbir var ki, hr qmli oraya gedib onun
yannda drd rkt namaz qlsa, Allah-taala onun ehtiyacn dmkl onu ad edr.7
2846. mam Sadiq (): Allahn Rsulu (s) buyurmudur: Mnim qbriml minbrimin
arasnda Cnnt balarndan bir ba var v mnim minbrim Cnnt arxlarndan birinin
zrind qurulmudur. nki Fatimnin (Allahn salam olsun ona) qbri, Allahn Rsulunun
qbri il onun minbri arasndadr. Fatimnin qbri Cnnt balarndan biridir v Cnnt
arxlarndan biri d ona trf axr.8
2847. mam Sadiq (): Kim Hseyni () onun haqqna v mqamna layiq mriftl
ziyart edrs Allah-taala onunn min qbul olunmu hccin v min qbul olunmu
mrnin savabn yazar, onun kemi v glck gnahlarn balar.9
2848. mam Sadiq (): Hseyn ibn li () buyurard: gr mnim zvvarm Allahn
onun n n hazrladn bils, onun sevinci (sfrin yorunluundan doan)
dzmszlyndn daha ox olar. Hqiqtn, onun zvvar hr bir gnahdan pak halda z
evin qaydar.10
2849. mam Sadiq (): mam Hseynin () ziyartin gednd qm-qssli qlbl,
nimda bdnli, toza bulam, ac v tn halda ziyart et. nki Hseyn qm-qssli,
nimda, toza blam, ac v tn halda ldrld. z hactlrini ondan ist v geri qayt,
onun qbrinin knarnda mskn salma.11
2850. mam Sadiq (): Kim mni ziyart ets gnahlar balanar v yoxsulluqda
lmz.12
1

3
llu-raye,sh. 450 , hdis 5
4
5
6
7
Biharul-nvar, c.100 ,hdis 259 , hdis 7
8
Manil-xbar,sh. 267 , hdis 1
9
10
mali-Tusi,sh. 55 , hdis 74
11
Svabul-mal,sh. 114 , hdis 21
12
2
327
2851. mam Sadiq () (Sizlrdn birinizi ziyart ednin savab ndir? dey soruan
kimsy cavabndan): Allahn Rsulunu (s) ziyart edn xsin savab qdrdir.1
2852. mam Rza (): mirl-mmininin () qbrinin ziyartinin Hseynin () qbrinin
ziyartindn stnly v fzilti mirl-mminin () Hseyndn () stnly v fzilti
kimidir.2
2853. mam Rza () (bn Snann sizin atanz ziyart edn kimsnin savab ndir?
sualnn cavabnda): Onun savab Cnntdir. Bellikl, o alicnab ziyart et.3
2854. mam Rza (): Haqq v mqamm tanyan dostlarmn arasnda, mni ziyart
edn el bir xs yoxdur ki, Qiyamt gn ona fat etmyim.4
2855. mam Rza (): Kim mni qrbt diyarda ziyart edrs, Qiyamt gn yerd
onun dadna yetirm v onlarn qorxularndan, tinliklrindn onu xilas edrm: ml
dftrlri saa v sola verilnd, Siratdan kend, mllr trzid llnd.5
2856. mam Hadi () (mam Hseyn(), mam Kazim () v mam Cavadn () ziyartlri
bard brahim ibn Ubnin sualna cavab): mam Hseynin () ziyarti stndr, ancaq
onlarn hamsn ziyart etsn daha kamil v savab daha ox olar.6
2857. mam skri () (bu Haim Cfriy xitabn): Mnim Samirrada qbrim Fratn
hr iki trfinin sakinlrinin min-amanlna sbbdir.7
885. mam Kazimn () qz Fatimnin ziyarti
2858. mam Sadiq (): Bizim bir hrmimiz var, o da Qumdur. Tezlikl mnim
vladlarmdan Fatim adl bir xanm orada dfn olunacaq. Kim onu ziyart ets, Cnnt ona
vacib olar.8
2859. mam Cavad (): Qumda bibimin qbrini ziyart ednin mkafat Cnntdir.9
886. Hzrt bdlzim Hsninin ziyarti
2860. Svabul mal:Rey halisindn bir nfr mam Hadinin () yanna glnd
Hzrt () ondan soruur:Harada idin? (O kii deyir) Dedim:mam Hseynin ()
ziyartin getmidim. Hzrt () buyurdu:Bil ki, z hrinizdki bdlzimin qbrini
ziyart etsn, Hseyn ibn lini () ziyart etmi kimisn.10
887. mli saleh insanlarn qbrlrinin ziyarti
2861. mam Sadiq ():Kimin bizlri ziyart etmy imkan atmrsa, mli saleh
dostlarmzn qbrlrini ziyart ets onunn bizim ziyartimizin savab yazlar.11
888. lnlrin qbrlrinin ziyarti.
2862. mam li():z lnlrinizi ziyart edin. nki onlar sizinl grmkdn ad
olurlar. nsan z ata-anasnn qbri stnd onlara dua edndn sonra Allahdan z dilyini
dilmlidir.12
2863. mam Sadiq () (Davud Rqqinin nsan z atasnn, qohumunun v qribin qbri
stn gedir. Bu iin ona faydas varm? sualna cavabndan): Bli. Sizlrdn biriniz bir
hdiyy verilnd ad olduunuz kimi, l d sizin bu iiniz sevinir.13
889. Qbiristan hlin salam vermk
2864. mam li () (qbiristandan kerkn): Salam olsun siz, ey qbirlrd yatanlar.
Siz getdiniz, biz is qaldq. nallah, biz d sizlr qoulacaq. Sizin evlrinizd baqalar
oturur, zvclriniz r gediblr, mallarnz blnbdr. Bu bizd olan xbrlrdir. Ka
bilydim sizd n xbr var? Sonra buyurdu:Bilin ki, onlar dil ab dansaydlar bel
deyrdilr:Biz tqvan n yax azuq tapdq.14
1

3
4
Uyune xbari-Rza (), c.2, sh.258 , hdis 16
5
Uyune xbari-Rza (), c.2,sh.255 , hdis 2
6
7
8
9
Biharul-nvar, c.102sh. 265 , hdis 3
10
Svabul mal, sh. 124 , hdis 1
11
Biharul nvar, c.74,sh. 354 , hdis 29
12
13
14
2
328
179
Zint
890. Zint
Quran:
Ey Adm vladlar! Hr bir mscidd z zintlrinizi geyinin, yeyin, iin, lakin israf
etmyin. O (Allah), israf ednlri sevmz.1
Ey Peymbr! De ki, Allahn z bndlri n yaratd zinti v tmiz ruzilri kim
haram etmidir? 2
Hdis:
2865. Allahn Peymbri (s):Allah mmin bndsinin (din) qardann yanna gednd
zn, onu ziyart etmk n hazrlayb bzmsini sevr.3
2866. mam li ():Sizlrdn hr biriniz onu n yax siftd grmk istdiyi yad bir
insan n zn bzdiyi kimi, z mslman qardann yanna gednd d zn el
bzmlidir.4
2867. mam li ():Batini gzllik zahiri gzllikdn yaxdr.5
2868. mam li ():mann zinti batinin pakl v zahirn gzl rftardr.6
891. n gzl bzk
2869. Allahn Peymbri (s):Kiinin n gzl zinti imanla maiyt olunan
sakitlikdir.7
2870. mam li ():n gzl mslk sni insanlarla qaynayb-qardran, onlarn
arasnda sni gzl gstrn v ac dillrini sndn kindirndir.8
2871. mam li ():He bir bznn Allaha ibadt kimi bir zintl bznmyib.9
1
2
3
4
5
6
7
8
9
raf, ay 131
raf, ay 132
329
180
Msuliyyt
892. Msuliyyt
Quran:
And olsun snin Rbbin, onlarn hamsndan etdiklri mllr bard soruacaq. 1
Hdis:
2872. mam li ():Allahdan, Onun bndlri v torpaqlarna barsind qorxun. nki
siz htta torpaqlara v heyvanlara gr d cavabdeh olmalsnz. Allahdan qorxun v Ona
itatsizlik etmyin.2
893. mumi Msuliyyt
2873. Allahn Peymbri (s):Bilin ki, sizin hamnz rhbrsiniz v riyyt3 sahibisiniz.
Hamnz z riyytiniz v liniz altnda olanlar bard soru-sual olunacaqsnz. Rhbr
xalqn basdr v z riyytin gr soru-sual olunacaq. Kii z ailsinin basdr v
onlara gr cavabdehlik damaldr. Qadn z evinin v rinin uaqlarnn basdr v
onlara gr cavabdeh olmaldr.4
2874. mam li ():Hr bir kii z tabeliyind olanlara v ailsin gr soru-sual
olunacaq.5
894. Qulan, gzn v qlbin Msuliyyti
2875. Mn l yhzuruhul fqih:Bir kii mam Sadiq ()rz etdi:Mnim qonularmn
cavan knizlri var v bu knizlr xo avazla oxuyub ud alrlar. Mn l-z yuyulan yer
gednd bzn onlarn alb oxumaqlarna qulaq asmaq n uzun mddt otururam
Hzrt buyurdu:Sn Allah, sn d bel edirsn?!! Allah-taalann Hqiqtn, qulaqdan,
gzdn, qlbdn, onlarn hamsndan soruulacaqdr buyurduunu eitmmisnmi?6
1
2
3
4
5
6
Hicr, ay 92, 93
Nhcl-Bla, xtb 167
Riyyt Bas, himayisi olan bir xalq ktlsi, camaat. Kimins rhbrliyi altnda olan bir qrup insan.
Shihi-Muslim,sh. 1829
Mn la yhzuruhul-Fqih, c.1,sh.180 , hdis 177
330
181
Sual (1)
Elm yrnmk
895. Elmin aar
Quran:
Sndn qabaq da zlrin vhy etdiyimiz kiilrdn baqa bir ks gndrmdik. gr
bilmirsinizs, zikr hlindn soruun.1
Hdis:
2876. Allahn Peymbri (s):Elm xzin, onun aarlar is suallardr. Allah siz rhm
elsin, soruun, nki bu id drd nfr savab qazanar: soruan, cavab vern, qulaq asan
v onlar sevn.2
2877. Allahn Peymbri (s):Sual elmin yarsdr.3
896. Gzl trzd sorumaq
2878. Allahn Peymbri(s):Gzl trzd sorumaq dinin yarsdr.4
2879. mam li () (tinlik douran bir sual soruan kiinin cavabnda): yrnmk
niyyti il soru, ziyyt vermk v shv axtarmaq niyyti il soruma. nki yrnmk
istyn cahil alim kimidir. Aznla qdm qoyan alim is shv tutmaq mqsdil soruan
cahil bnzr.5
897. Yersiz sual vermkdn kinmk
Quran:
Ey iman gtirnlr! Siz akar olduu halda xounuz glmdiyi eylr bard
sorumayn. gr Quran nazil olanda onlar bard sorusanz, siz aydn olar. Allah
onlardan (suallardan) kedi. Allah balayan v hlimdir6
Hdis:
2880. Allahn Peymbri (s):Mn siz rxst verndk, siz mn rxst verin. nki
sizdn qabaqklar ox sual vermkdn v z peymbrlrinin yanna ox glib-getmkdn
mhv oldular. Bellikl, siz gstri verdiyim zaman, bacardnz qdr onu yerin yetirin
v bir eyi qadaan etdiyim zaman ondan uzaqlan.7
898. Bilmdiyin suallara cavab vermk
2881. Allahn Peymbri (s) (buzr tvsiyysindn): Ey buzr! Bilmdiyin ey
bard sndn soruanda bilmirm de ki, onun nticlrindn xilas olasan. Bilmdiyin
ey haqda fitva verm ki, Qiyamt gn Allahn zabndan nicat tapasan.8
2882. mam li():Alimdn cavabn bilmdiyi bir sual soruanda bilmirm demy
utanmaz.9
2883. mam li ():Kim bilmirm szndn uzaqlasa, znn lm uurumuna
dr.10
Nhl, ay 43
Tuhful-Uqul,sh. 42
3
4
Tuhful-Uqul,sh. 56
5
Nhcl-Bla, hikmt 320
6
Maid, ay 101
7
8
Mkarimul-xlaq, c.2,sh. 364 , hdis 2661
9
l-Mhasin, c.1,sh. 328 , hdis 664
10
Nhcl-Bla, hikmt 85
2
331
2884. mam Sadiq():Hr veriln suala cavab vern dlidir.11

2885. mam Sadiq ():Alimin, ona veriln sualn cavabn bilmynd Allah daha yax
bilir. demy haqq var. Amma alim olmayann bel demy haqq yoxdur v bilmirm
demlidir.2
11
2

332
182
Sual (2)
Hact istmk
899. nsanlardan hact istmyin qadaan olmas
Quran:
Bu sdqlr Allah yolunda sxntya dn v (z dolanqlarn tmin etmk n)
sfr xa bilmyn yoxsullar ndr. Onlar ox hyal olub (dilnilikdn kindiklrin
gr), mlumat olmayanlar onlar varl hesab edirlr. Sn onlar zlrindn tanyrsan.
Onlar insanlardan israrla he n istmzlr. bhsiz ki, onlara sdq verdiyiniz hr bir
maldan, Allah agahdr. 1
2886. Allahn Peymbri (s):Ey buzr! Xahidn v dilnilikdn ehtiyatl ol ki, o,
dynada xarla v yoxsullua sbb olar, Qiyamt gn is hesab-kitab uzundur.2
2887. Allahn Peymbri (s):Kim mn insanlardan he n istmmyi sz verr ki,
mn ona Cnnti verim? Suban dedi:Mn. Bundan sonra Suban insanlardan he n
istmirdi.3
2888. Allahn Peymbri (s):Ehtiyacn dil gtirmyin qapsn z zn aan el bir
bnd olmad ki, Allah-taala yoxsulluun yetmi qapsn onun zn amasn.4
2889. mam li ():Kim Allahdan qeyrisindn bir ey ists, mhrumiyyt layiq olar.5
2890. mam Hsn ():Bu yerdn baqa bir yerd ehtiyac istmk rva deyil: Ar
qanbahasnda, ya zc borcda, ya ldrc yoxsulluqda.6
2891. mam Sccad ():nsanlardan ehtiyac istmk hyatda xarla, hya v abrn
getmsin sbb olar. Elc d, insann vqarn, zmtini azaldar v o, sl yoxsulluqdur.
Ehtiyac lini insanlara az uzatmaq is nd olan ehtiyacszlqdr.7
2892. mam Sadiq ():Bizim imiz acndan ls d, ehtiyac lini insanlara uzatmaz.8
900. Ehtiyac olmayan yerd kmk istmkdn kindirmk
2893. Allahn Peymbri (s):Kim, ehtiyac olmad halda, ehtiyac lini uzadarsa
nticsi baar v rk ars olar.9
2894. mam Sccad ():Mn Rbbimi zamin tuturam ki, ehtiyac olmadan baqasndan
bir ey istyn el bir ks olmad ki, onun bu dilyi bir gn onu hqiqi ehtiyac lini
uzatmaa mcbur etmsin.10
2895. mam Baqir ():Kim ehtiyac olmadan xahi (v dilnilik) edrs, Qiyamt gn
z rmaqlanm halda Allahla grr.11
901. nsanlardan ehtiyacsz olmaa hvslndirmk
2896. Allahn Peymbri (s):Kim bizdn bir ey ists ona verrik, kim bir ey
istms Allah-taala onu ehtiyacsz v varl edr.12
2897. Allahn Peymbri (s):Sizlrdn hr biriniz kndir gtrb bir qucaq odun gtirib
Bqr, ay 273
Mn la Yhzuruhul-Fqih, c.4,sh. 375 , hdis 5762
3
KnzulUmmal, hdis17142
4
Camiul-xlaq,sh. 379 , hdis 1061
5
6
7
Tuhful-Uqul,sh. 79
8
Vsailu-i, c.6,sh. 309 , hdis 15
9
10
11
12
2
333
satsa v bu il z abrn qorusa, bu onunn ehtiyac lini uzatmaqdan daha yaxdr.1

902. Yaxl onun hlindn istmk
2898. Allahn Peymbri (s):Yaxl v bxii mmtimin sxavtlilrindn v
mehribanlarndan istyin ki, onlarn klgsind yaayasnz.2
2899. mam li ():Snin abrn donmu buzdur, ehtiyac istmk is onu damla-damla
ridr. Bellikl, bax gr onu kimin yannda ridirsn.3
2900. mam li ():Ehtiyacn aradan getmsi onu hli olmayandan istmkdn daha
asandr.4
903. Dilk dilmyin qaydas
2901. mam Sadiq ():Sn rdd cavab vermsindn qorxduun kimsdn he n
istm.5
2902. mam Sadiq (): ey mhrumiyyt sbb olar: istmkd israr etmk, qeybt
v rixnd etmk.6
904. styni namid qaytarman qadaan olmas

Quran:
V dilnini (qapdan) qovma7
Hdis:
2903. Allahn Peymbri (s):Dilninin dilyini rdd etmyin. nki dilnilrin yalan
danmaqlar olmasayd, onlarn xahiini rdd edn xs he vaxt nicat tapmazd.8
2904. Allahn Peymbri (s):Dilniy baxn, gr ona ryiniz yansa sdq verin.
nki o, doru danr.9
2905. mam li ():Dilnini libo geri qaytarma, ksin, zmn ya xurma dnsinin
yars olmu olsa bel, ona ver.10
2906. mam li ():Vermk istdiyin sdqnin azlndan utanma, nki (dilnini)
mhrum etmk ondan daha pisdir.11
2907. mam Hseyn (): Mhtac xahi etmkl z hrmtini v abrn tkmdr. Sn
d, onu namid etmmkl z abrn v hrmtini saxla.12
2908. mam Baqir ():Dilni onun xahiind v istyind n gizlndiyini bilsydi, he
vaxt he kimdn bir ey istmzdi. gr xahi olunan xs, namid qaytarmaqda n
gizlndiyini bilsydi, he vaxt he ks digrini namid qaytarmazd.13
2909. mam Sadiq ():Bir xs ehtiyac lini mn uzadan zaman onun ehtiyacn
dmy tlsirm. nki iin idn kediyindn v mnim kmyimin artq ona fayda
vermmsindn qorxuram.14
2910. mam Sadiq (): dilniy yemk verin. Bundan sonra ixtiyar sizin
znzddir, istsniz daha oxunu yedirdrsiniz, istsniz d yedirtmzsiniz. Bel ki, artq
o gnnzn vzifsini yerin yetirmisiniz.15

3
Nhcl-Bla, hikmt 346
4
Nhcl-Bla, hikmt 66
5
lamud-Din,sh. 303
6
Tuhful-Uqul,sh. 321
7
Zuha, ay 10
8
9
Nvadirul-Rvandi,sh. 3
10
Tuhful-Uqul,sh. 172
11
Nhcl-Bla, hikmt 67
12
Kful-umm, c. 2, sh.244
13
Tuhful-Uqul,sh. 300
14
Uyunu-xbru Rza(), c.2,sh.179 , hdis 2
15
ddtud-Dai,sh. 91
2
334
2911. Msumlar ():Biz yardma layiq olann xahiini rdd etmkdn qorxduumuza
gr, buna layiq olmayanlara da bxi verrik.16
16
335
183
Sy symk
905. Mmini symk
2912. Allahn Peymbri(s):Mmini symk mhv olman kandarnda durmaq
kimidir.1
2913. Allahn Peymbri (s):Mmin thqiramiz szlr demk fasiqlik (fisqdir), onunla
mharib etmk kfr, onun tini yemk (qeybtini etmk) Allaha itatsizlikdir.2
906. Sy symyin qadaan olmas
Quran:
Allahdan qeyrisini aranlar (sitayi ednlri) symyin ki, bel olan halda onlar da
dmnilik v cahilliklrin gr Allah syrlr. Belc, hr mmtin mllrini (z
gzlrind) zintlndirdik. Onlarn son qayd Allahn yannadr. Allah onlara etdiklri
mllrdn xbr verckdir.3
Hdis:
2914. Allahn Peymbri (s):Klklri symyin. Onlar (Allah trfindn) mmurdurlar.
Dalar, anlar, gnlri v geclri symyin ki, gnahkar olarsnz v znz qaydar.4
2915. Allahn Peymbri (s):nsanlar symyin ki, bu iinizl onlarn arasnda znz
dmn taparsnz.5
2916. mam li () (onu sym olan kiini symk istyn Qmbr xitabn): Sakit ol,
Qmbr! Sni syni xar v rsvay halda qoy ki, Rhman Allah raz v eytan naraz
edrk dmnin cza vermi olasan. Toxumu yaran v mxluqat yaradan Allaha and
olsun ki, mmin z Rbbini dzmllk v gzt etmk kimi baqa bir eyl raz etmdi.
Sakitlik kimi bir silah qdr baqa bir eyl eytan qzblndirmdi v axmaa, onun
mqabilind susmaq kimi digr bir ey il cza vermdi.6
2917. mam Kazim () (iki nfrin bir-birin sy sydyn grdkd): Birinci
balayan daha ox zlmkardr v qar trfin gnah zlm mruz qalan z hddini
amayanadk, onun boynundadr.7
2918. mam Kazim ():He vaxt bir-birini syn iki nfr olmayb ki, onlardan daha ox
sy syn daha aa mqama kmsin.8
907. Peymbrlri v vsilrini syn xsin czas.
2919. Allahn Peymbri (s):Kim peymbrlrdn birini sys, onu ldrn. Kim
onlarn vsilrindn birini sys, kksiz ki, peymbri symdr.9
2920. mam Sadiq () (Allahn Rsulunu syn xsin hkm bard veriln sualn
cavabnda): Ona daha yaxn olan kims, onu mhakim etmk n imamn yanna
aparmadan ldrsn.10
908. caz veriln sy
1

3
nam, ay 108
4
llu-raye, sh. 577, hdis 1
5
6
mali-Mufid,sh. 118, hdis 2
7
Tuhful-Uqul,sh. 412
8
lamud-Din,sh. 305
9
mali-Tusi,sh. 365, hdis 769
10
2
336
2921. Allahn Peymbri (s):Sizlrdn biriniz (din) qardan syn zaman onun elin,
obasna, atasna, anasna symsin. ksin, bel desin:Sn simicsn, sn qorxaqsan, sn
yalansan Bir rtl ki, onun hqiqtn bel olduunu bilsin.11
11
337
184
Scdlr
909. Scdlr
2922. mam li ():Bndni he n oxlu scdlr v rukular qdr pak olan Allaha
yaxnladrmaz.1
2923. mam Sadiq () :Scd, Adm vladnn ibadtinin zirvsidir.2
2924. mam Sadiq () (Sid ibn Ysarn Ruku halnda dua edim ya scd halnda?
sualna cavabndan): Bli, scd halnda dua et. nki bndnin Allaha n yaxn hal
scddir. O halda dnyan v axirtin n Allahn drgahna dua et.3
910. Scdni uzatmaq
2925. Allahn Peymbri (s):Allahn sni mniml birg qbirdn qaldrmasn
istyirsns, vahid Qhhar olan Allahn drgahna uzun scd et.4
2926. mam li ():Scdlri uzadn. nki iblis n Adm vladn scd halnda
grmk qdr daha ar v xoaglmz bir mnzr yoxdur. Bel ki, scd etmk ona mr
olunsa da, mr itat etmdi.5
2927. mam Sadiq (); Bir dst insan Allahn Rsulunun yanna glib rz etdi:Ey
Allahn Rsulu! Rbbinin qarsnda Cnnti biz zmant ver. Allahn Rsulu(s)
buyurdu:Bir rtl ki, siz d uzun scdlrl mn kmk edsiniz.6
2928. mam Sadiq (): li ibn Hseyn () scdy gednd, bdnindn tr axanadk
ban scddn qaldrmazd.7
911. Scd lamti
Quran:
zlrind scdlrin sr-lamti var.8
Hdis:
2929. mam li ():Mn kii n alnnn saf grnmyini v onda
scddn bir sr-lamt olmamasn bynmirm.9
2930. mam Baqir ():Atamn scd yerind bir nian peyda yaranmd. ld iki df
v hr df be qabar ondan ksrdi. Buna gr o Hzrt Zus-sfnat yni qabar
sahibi deyrdilr.10
912. mam Hseynin () torpana scd etmk
2931. mam Sadiq ():Hseynin () torpana scd etmk yeddi hicab yarar.11
urrul-Hikm, hiss 10888

d-Dvat,sh. 33, hdis 70
3
4
5
l-Xisal,sh. 616, hdis 10
6
7
8
Fth, ay 29
9
10
11
Biharul-nvar, c.85sh.153, hdis 14
2
338
339
185
Mscid
913. Mscid Allahn evidir
Quran:
Hqiqtn, mscidlr v scdgahlar Allahndr. Buna gr Allahla brabr he ksi
armayn.1
Hdis:
2932. mam Sadiq ():Sizlr mscidlr getmyi tvsiy edirm. nki mscidlr
Allahn yer znd evlridir. Kim pak v tmiz halda oraya daxil olsa, Allah-taala onu
gnahlardan tmizlyr v zvvarlar srasnda qeyd edr. Bellikl, mscidlrd ox namaz
qlb dua edin.2
914. Mscidlri abad etmk
Quran:
Allahn mscidlrini yalnz Allaha v axirt gnn iman gtirn, namaz qlan, zkat
vern v Allahdan baqa he ksdn qorxmayan xs abad edr. mid var ki, onlar doru
yolu tapsnlar.3
Hdis:
2933. Allahn Peymbri (s) (mscidlrin nec abad olunmas bard buzrin sualnn
cavabnda): Onlarda sslrini qaldrmasnlar, nalayiq v bo-bo szlr, ilr vaxt srf
etmsinlr. Orada al-veri edilmsin. Mscidd olduun mddtd hdr v hmiyytsiz
ilrdn l ksn. gr bel etmsn, Qiyamt gn zndn baqa bir ksi danlamaa
haqqn yoxdur.4
2934. mam Sadiq ():Kim bir mscid tiks, Allah-taala onunn Cnntd bir ev tikr.5
915. Mscidlr getmk
2935. Allahn Peymbri (s):Kim camaat namaznda itirak etmk n mscid
gets, atd hr bir addma yetmi min yax mlin savab yazlar v hmin hddl
drcsi ali sviyyy ykslr. gr bu halda lrs, Allah-taala yetmi min mlyi,
qbrdn qalxan gndk onu qbrd ziyart etmk, tnhalqda onunla munis olmaq v
gnahlarnn balanmasn istmkdn tr ayrar.6
916. Mscidd oturmaq
2936. Allahn Peymbri (s):Ey buzr! Mscidd oturduun mddtd Allah-taala hr
aldn nfs n sn Cnntd bir drc verr, mlklr sn salam gndrr,
mscidd kdiyin hr bir nfs n sn on yax mlin savab yazlar v on gnahn
silinr.7
917. Mscidl qonuluq v onda namaz qlmaq
2937. mam li ():Mscidin qonuluunda yaayan xsin bir zrl sbb, ya xst
olduu haldan baqa msciddn qeyri bir yerd qld namaz qbul deyil. rz etdilr:Ey
mir-l-mminin! Mscidin qonusu kimdir? Hzrt () buyurdu:Mscidd namaz qlmaq
n dvt ssini eidn xs8
1
2
3
4
5
6
7
8
Cin, ay 18
Tvb, ay 18
340
2938. mam li ():Mscidin traf qrx zirdir, mscidin qonuluu is hr trf qrx
evdir.1
918. Mscidd db qaydalar
2939. Allahn Peymbri (s):Kim bu pis iyli dnni (yni sarmsa) yeyrs, bizim
mscid yaxnlamasn. Amma mscid glmyck xs yemyin eybi yoxdur.2
2940. Allahn Peymbri (s):Mscidd iki rkt namaz qlmadan onu znzn keid
yeri etmyin.3
1
2
3
l-Xisal,sh.544, hdis 20
341
186
Sxavt
919. Sxavt
2941. Allahn Peymbri (s):Sxavt Allahn zmtli xisltidir.1
2942. Allahn Peymbri (s):Allah-taala btn vlilrinin tbitinin xmirini sxavtdn
baqa bir eyl yourmamdr.2
2943. mam li ():Sxavt Allaha v insanlara yaxnlaman sbbidir.3
2944. mam li (): Ala kmk etmk n sxavtdn baqa bir eydn imdad
istnilmsin.4
2945. mam li ():Sxavt mdrikliyin meyvsi v qnat rfin dlilidir.5
2946. mam li ():Sxavt mhbbtin toxumunu spr.6
2947. mam li ():Sxavt mhbbt gtirr, xlaq v xasiyyti bzyr.7
2948. mam Sadiq ():Sxavt peymbrlrin xlaqi keyfiyytlrindn biri v imann
stunudur. Sxavtli olmayan mmin yoxdur. Yalnz yqinlik v ali hdf sahibi sxavtli ola
bilr. nki sxavt yqinlik nurunun asdr v buna gr hdfi tanyan xs bxi
etmk asan olar.8
2949. mam Sadiq ():Sizin n yaxlarnz sxavtlilriniz v n pislriniz
xsislrinizdir.9
920. Sxavtli
2950. l-Kafi:Allah-taala Musaya () vhy etdi ki, Samirini ldrm. nki o,
sxavtlidir.10
2951. Allahn Peymbri (s):Sxavtli xs Allaha yaxndr, insanlara yaxn v Cnnt
d yaxndr.11
2952. Allahn Peymbri (s):Sxavtlinin shvindn kein. Hr df aya bdryn
zaman Allah-taala onun lindn tutar.12
2953. mam Sadiq ():Gnaha batm sxavtli gnc Allah yannda xsis abid qocadan
daha sevimlidir.13
2954. mam Rza ():Sxavtli xs insanlarn sfrsindn yeyr ki, insanlar da onun
sfrsindn yesinlr. Amma xsis insanlarn sfrsindn yemz ki, onlar da onun
sfrsindn yemsinlr.14
921. Sxavtin srhddi
Quran:
lini boynuna balama (yni xsis olma) v tamamil aq saxlama ki, pemanlq v
hsrt iind oturarsan.15 (sra 29)
1
Knzul-Umma,hdis 15962
Knzul-Umma, hdis 16204
3
4
5
6
7
urrul-Hikm, hdis. 1600
8
9
10
11
12
13
14
15
sra, ay 29
2
342
Hdis:
2955. Allahn Peymbri (s):nsanlarn n sxavtlisi z malnn zkatn verndir.1
2956. mam li ():Sxavt z malndan bxi, ehsan vermk v baqalarnn srvti
qarsnda zahidlik etmkdir.2
2957. mam Sadiq ():Krm v sxavt sahibi z maln haqq yolunda xrclyndir.3
2958. mam Sadiq ():Sxavt bir kimsnin xahii olmadan hyata ker. Amma
xahidn sonra ediln sxavt utancaqlqdan irli glir v mzmmtdn qamaq
ndr.4
2959. mam skri (s):Sxavtin hddi var, gr onu asalar ifrat olar.5
1
2
3
4
5

urrul-Hikm, hdis. 1928
343
187
Sirr
922. Sirr saxlamaq
2960. mam li ():Kim z sirrini gizlts, seim qdrti onun z lind olar.1
2961. mam li ():Qlb uzaqgrnlikl, uzaqgrnlik fikirlmkl v fikirlmk sirr
saxlamaqla ld olunur.2
2962. mam li ():Snin sirrin snin sirindir. gr onu fa etsn, sn onun siri
olacaqsan.3
2963. mam li ():Aqil insann sinsi onun sirr sanddr.4
2964. mam li ():Sirr bilnlrin say hr n qdr ox olarsa, onlarn fa olma ehtimal
bir o qdr artq olar.5
2965. mam li ():N qdr mhbbtin varsa dostuna hsr et, amma inamnn
hamsn onun aya altna atma.6
2966. mam li () :lrin n uurlusu tam mxfilikl ba verndir.7
2967. mam li ():z sirrini etimad etdiyin ksdn baqa he kim verm.8
2968. mam li ():Snin sirrinin bilinmmsinin n qorxusu var!?9
2969. mam li ():z sirrini gizltmkd aciz olan xsin, baqalarnn sirrini
saxlamaa qdrti atmaz.10
2970. mam Sadiq ():Sirrin fa olmas squta uramaqdr.11
2971. mam Sadiq ():Snin sirrin, snin qannn bir hisssidir. Buna gr snin
damarlarndan qeyrisind axmamaldr.12
2972. mam Rza ():Mmind bu xislt olmasa mmin olmaz. Bir xislt z
Rbbindn, bir xislt peymbrindn v bir xislt d z vlisindndir. Rbbinin xislti sirr
saxlamaqdr. Allah-taala buyurmudur: Qeybi v sirri bilndir. Byndiyi peymbrdn
baqa he ksi z sirrindn, qeybindn agah etmz.13
2973. mam Cavad ():Bir eyi mhkmlnmmi v sabit olmam z xarmaq, onun
korlanmasna gtirib xarar.14
923. Sirri vermy layiq olmayanlar
2974. mam li ():Sirr saxlamaa taqti olmayan nadana sirr verm.15
2975. mam li ():mant sadiq olmayana sirr verm.16
2976. mam li (): nfr sirr vermk olmaz: qadna, sz gzdirn v axmaa.17
2977. mam Sadiq ():Drd ey brbad olar: .v aldan he bir bhrsi olmayana sirr
vermk.18
Nhcl-Bla, hikmt 162

Nhcl-Bla, hikmt 48
3
4
Nhcl-Bla, hikmt 6
5
6
7
8
9
10
11
Tuhful-Uqul,sh. 315
12
13
14
15
16
17
18
2
344
345
188
adlq
924. adlanmaa layiq olan ey
2978. mam li () (Abdullah ibn Abbasa xitabn): Allah trif etdikdn sonra bzn
insan hr bir halda onun lin atacaq bir eyi qazananda sevinir. Bzn d, he vaxt ona
ata bilmdiyi bir eyi ld etmynd qsslnir. Bellikl, sn axirt ilrindn birin
atanda sevin v onun ilrindn birini ldn vern zaman qssln. bn Abbas deyrdi ki,
Allahn Rsulunun (s) szndn sonra, bu sz qdr he bir szdn faydalanmadm.1
925. adln amillri
2979. mam li ():adla yumaq xasiyytdn baqa he bir eyl kmk etmk
olmaz.2
2980. mam li ():qlin kk qdrt, onun meyvsi is sevincdir.3
926. Kim bir qlbi sevindirrs
2981. Allahn Peymbri (s):Cnntd darul-frh (yni adlq sayar) adlanan saray
var. Oraya yalnz mminlrin yetimlrini sevindirnlr daxil olacaq.4
2982. Allahn Peymbri (s):Hqiqtn, Cnntd darul-frh adl bir saray var ki,
oraya yalnz uaqlar sevindirnlr daxil olar.5
2983. mam li ():And olsun btn avazlar eidn ks, bir qlbi adlandran el bir
xs olmayb ki, Allah-taala o adlqdan bir ltf yaratmasn. Hmin xs bir tinliy,
msibt dnd bu ltf zaa axan su kimi msibtin zrin axar v qrib dv
srdn qovulduu kimi, o msibti ondan uzaqladrar.6
2984. mam Sadiq ():Sizlrdn hr hans biriniz bir mmini sevindiribs yalnz onu
sevindirdiyini fikirlmsin. slind, Allaha and olsun ki, bizi sevindirmidir. Allaha and
olsun, Allahn Rsulunu (s) sevindirmidir.7
927. Mmini sevindirn, Allah sevindirmidir
2985. Allahn Peymbri (s):Kim bir mmini sevindirs, mni sevindirmidir. Kim mni
sevindirs, Allah sevindirmidir.8
928. Mminin qlbindn qmi aparman savab
2986. mam Sadiq ():Kim mminin qmini aparsa, Allah-taala axirt qmlrini ondan
uzaqladrar v qbirdn rahat qlbl qaldrar.9
2987. mam Sadiq ():Allah-taala mmini qbrdn xaranda, onunla bir surt d xar
v mminin qabanca gedr. Mmin Qiyamt gnnn qorxulu shnlrindn birini
grnd, hmin surt deyr:qorxma v kdrlnm. Mmin ona deyr:Sn kimsn?
Surt deyr:Mn mmin qardana atdrdn hmin adlq v sevincm.10
2988. mam Rza ():Kim mminin iinin dynn asa, Qiyamt gn Allah-taala onun
qlbinin dynn aar.11
1
rhe Nhcl-Bla, c.15,sh. 140

Mtalibus-Suul,sh. 50
3
4
5
6
Nhcl-Bla, hikmt 257
7
8
l-Kafi, c.2, sh.188 , hdis 1
9
10
11
2
346
347
189
sraf
929. Hddi amaq
Quran:
Ey Adm vladlar! Hr bir mscid gednd z zintlrinizi geyinin, yeyin, iin v israf
etmyin ki, Allah-taala israf ednlri sevmz. 1
Hdis:
2989. mam li ():Biar israf! z nfsinin islahndan v ldn verdiklrinin yerini
doldurmaqdan nec d uzaqdr.2
2990. mam li ():sraf puluqdur, orta hddi gzlmks srvt gtirr.3
2991. mam li ():Mal nahaq yer xrclmk israf v zay etmkdir4
2992. mam Sccad () (duada): Ey Allahm! Mni israf etmkdn kindir, ruzimi tlf
olmaqdan qoru, malma brkt vermkl onu artr v onu xeyir ilrd xrclmyin yolunu
mn gstr.5
930. srafnn niansi
2993. Allahn Peymbri (s):srafnn drd niansi var: batil ilrl ynr, ona aid
olmayan eyi yeyr, xeyirli ilr meylsiz olar v ona xeyir vermyn xsi inkar edr.6
2994. shaq ibn mmar:mam Sadiqdn () sorudum:Mminin on kynyi ola
bilrmi? Hzrt buyurdu:Bli. rz etdim:yirmi kynk nec? Buyurdu:Bli. Bunlar
israf deyil. sraf l, bayr v qonaq paltarn ev v lalt paltarlar etmkdir.7
2995. mam skri ():Hqiqtn, sxavtin hddi var. gr onu asalar israf olar.8
931. srafn n az hddi
2996. Allahn Peymbri (s):ryin istdiyi hr eyi yemk israfdr.9
2997. mam Sadiq ():srafn n az hddi qabn dibind qalan suyu, ya yemyi atmaq,
hminin bayr paltarn ev v lalt paltarna evirmk v (xurma v meyvlrdki)
yirdyi tullamaqdr.10
932. sraf saylmayan ey
2998. Allahn Peymbri (s):srafda bir xeyir gizlnmmidir v xeyir ilrd israf
yoxdur.11
2999. mam Sadiq ():Bdni salam saxlayan eyd israf yoxdur slind israf mal
tlf edn v bdn ziyan vern eylrdir.12
3000. Biharul-nvar:mam Kazimdn () soruurlar:On kyny sahib olmaq
israfdrm? Buyurur:Xeyr. ksin, ox kyny sahib olmaq kynklrin mrn uzadar.
sraf l paltarn irkli yer geymkdir.13
raf, ay 31
3
Biharul-nvar, c.72 , hdis 9
4
Nhcl-Bla, xtb 126
5
Shifeyi-Sccadiyy,sh. 86, dua 20
6
Tuhful-Uqul,sh. 22
7
8
d-Durrtul-Bahir,sh. 43
9
10
Biharul-nvar,c.75,sh. 303 , hdis 7
11
12
13
2
348
349
190
Ourluq
933. Ourluq
Quran:
Oru kii v qadnn, etdiklri ml gr Allah trfindn cza olaraq llrini ksin.
Allah izzt v hikmt sahibidir. 1
Hdis:
3001. mam Rza ():Allah-taala ourluu haram etmidir. nki, buna icaz verilsydi,
mallarn mhvin v insanlarn qtlin sbb olard. Bel ki, bir-birinin mallarn qsb etmk
qarlql ktlvi qtllr, mnaqilr v paxlla sbb olur. Elc d ticart v
snayedn uzaqlamaa, srvtlrin haram v nalayiq yollarla ld edilmsin gtirib
xarard.
Sa l bu sbbdn ksilir ki, oru sa li il yalara toxunur. Sa l hm d onun
bdninin n yax v n ox fayda vern zvdr. Buna gr, onun ksilmsi oru n
cza v baqalar n bir ibrt drsidir ki, haram yolla mallara tcavz etmk niyytindn
l ksinlr. Hm d ona gr ki, oru daha ox sa l il ourluq edir.2
934. Ourlua gr czalandrlmayanlar
3002. Allahn Peymbri (s):Orunun li, yalnz dinarn drdd biri v ondan ox
mbld ourluqda ksilr.3
3003. mam li ():Bir qzn qulandan zorla mirvari sran ourlayan kii bard
buyurdu:Bu akar ourluqdur. Sonra allaq vurub zindana sald.4
3004. mam li ():Drd nfrin li ksilmmlidir :qapb qardan, qnimt xyant
edn, qnimtdn ourlayan v fhlnin ourluq etmsi. nki bunlarn ii ourluq yox,
xyant saylr.5
3005. mam Baqir ()v ya mam Sadiq (): Yalnz divar demk ya qfl sndrmaqla
ev daxil olan orunun li ksilr.6
3006. mam Sadiq ():gr fhl yaxud qonaq ourluq ets, llri ksilmz. nki
onlara etimad olunubdur.7
3007. mam Sadiq ():Qhtlik v aclq olan illrd orunun li ksilmz.8
3008. mam Sadiq ():gr oru z aya il glib ourluunu etiraf ets v Allah
drgahna tvb edib ourlad mal sahibin qaytarsa, li ksilmz.9
191
Xobxtlik
935. Xobxt
3009. Allahn Peymbri (s) (mirl-mminin () xitabn): sil xobxt, sni sevn
v sn itat edn xsdir.10
3010. mam li ():Xobxt insan Allaha ixlasla itat edndir.11
3011. mam Sadiq ():Alim olmayan xobxt saylmaa layiq deyil.12
1
Maid, ay 38
Nurus-Sqleyn, c.1,sh. 627 , hdis 183
3
Shihi-Muslim , hdis 1684
4
5
6
Vsailu-i, c.18,sh. 510 , hdis 5
7
llu-raye,sh. 535 , hdis 1
8
9
Thzibul-hkam, c.10,sh. 122 , hdis 489
10
mali-Tusi,sh. 426 , hdis 953
11
12
Tuhful-Uqul,sh. 364
2
350
936. Xobxtlik gtirn amillr

3012. mam li ():Elminiz ml edin ki, xobxt olasnz.1
3013. mam li ():Alimlrl oturub dur ki, xobxt olasan.2
3014. mam li ():Xobxtlik haqqa ballqdadr.3
3015. mam li ():z nfsinin hesabatn aparan xobxt olar.4
3016. mam li ():Kim z nfsini islah etmk namin onu ziyyt salarsa, xobxt
olar. Amma kim z nfsini lzztlr taprarsa, bdbxt olar v Allahn drgahndan
qovular.5
937. Xobxtlik saylan ey
3017. Allahn Peymbri (s):Drd ey kiinin xobxtliyidir: lyaqtli yoldalar,
mlisaleh vlad, uyun olan zvc v i yerinin z hrind olmas.6
3018. mam li ():Qlbd kin v paxlln olmamas bndnin xobxtliyidir.7
3019. mam li ():Xeyir ilr grmy nail olmaq xobxtlikdir.8
938. Hqiqi xobxtlik
3020. mam li ():Hqiqi xobxtlik insann iinin xobxtlikl sonuclanmasdr. Hqiqi
bdbxtlik is insann iinin bdbxtlikl nticlnmsidir.9
3021. mam li ():mllr pak olan Allaha rz ediln zaman hqiqi xobxt sl
bdbxtdn ayrlar.10
939. n xobxt insan
3022. Allahn Peymbri (s):n xobxt insan byk insanlarla yoldalq edndir.11
3023. mam li ():n xobxt insan tri lzzti, bdi lzzt gr trk edndir.12
3024. mam li ():Dnyada n xobxt insan, zn ziyan bildiyi eydn kinn v n
bdbxt insansa z nfsinin istklrin tabe olandr.13
3025. mam li ():n xobxt insan bizim fzilt v mqammz tanyan, bizim
vasitmizl Allaha yaxnlaan, biz mhbbtd smimi v ixlasl olan, dediklrimiz ml
edn v qadaan etdiyimizi trk edndir. Bel insan bizdndir v bdiyyt saraynda
(Cnntd) bizimldir.14
3026. mam li ():n xobxt insan, hamdan tqval olandr.15
3
4
5
6
Nvadirur-Ravndi,sh. 11
7
8
9
Mani xbar,sh. 345 , hdis 1
10
11
12
13
Vaqitus-Siffeyn,sh. 108
14
15
2
351
192
Sfr
940. Sfr
3027. Allahn Peymbri (s):Sfr xn ki, salam qalasnz v qnimt ld

edsiniz.1
3028. Allahn Peymbri (s):Sfr zabn bir hisssidir. Sizlrdn biriniz sfri baa
vuran kimi, tezlikl z ailsinin yanna qaytsn.2
3029. mam li ():Sfrdn qabaq z yol yoldanla maraqlan v ev almamdan
qabaq bax gr, qonun kimdir.3
941. Sfrin qaydas
3030. Allahn Peymbri (s): nfr hmsfr olduqda, z aralarndan bir nfri ba
sesinlr.4
3031. Allahn Peymbri (s):nsanlarn bas sfrd onlara xidmt edndir.5
3032. Allahn Peymbri (s):Sizlrdn biriniz sfrdn qaydanda bir da paras da
olsa z ailsi n hdiyy v thf gtirsin.6
3033. mam li ():Sn ona qar mnasibtd, onu zndn stn bildiyin kimi, o da
sni zndn stn bilmyn xsl sfr xma.7
3034. mam Sadiq ():z sfrini sdq vermkl bala v istdiyin vaxt yola d.
nki sdq vermkl sfrin salamatln alarsan.8
3035. mam Sadiq ():Loman z oluna dedi:Bir ne nfrl hmsfr olanda zn
v onlara aid olan ilrd yol yoldalarnla mvrt et, onlarla glrz ol, ehtiyat n
gtrdyn azuqndn onlara liaqlq et. Sni dvt etslr qbul et. eyd onlardan
stn ol: susmaqda, ox namaz qlmaqda v z minik, v ya srvt v yaxud gtrdyn
azuqd sxavtlilikd.9
3036. mam Sadiq ():Sfrd mrdlik aadaklardan ibartdir: yol azuqndn
yoldalarna bxi etmk, Allah qzb gtirmyn zarafat etmk, hmsfrlr az
mxalifd olub, az narazlq etmk v onlardan ayrldqdan sonra onlar pis szlrl yad
etmmk.10
942. Qadaan olunmu sfrlr
3037. mam li ():nsan z dinin v namazna ziyan dycyindn qorxduu sfr
xmamaldr.11
3038. mam Sadiq () (Mhmmd ibn Muslimin sfrd cnub olan v qsl almaq n
qardan v buzdan baqa bir ey tapmayan xsin hkm bard sualna cavabndan):
Bel vziyytd zrurt hal vardr. O, bir daha dinin ziyan vuran mkana
xmamaldr.12
923. Gzmk

Biharul-nvar,c.76,sh. 222 , hdis7
3
Nhcl-Bla, mktub 31
4
5
Mkarimul-xlaq, c.1,sh. 536 , hdis 1866
6
7
8
9
10
mali-Mufid,sh. 44 , hdis 3
11
12
2
352
3039. mam Sadiq () mamn qarda Abdullah ibn Muhmmdin () mnzilind o

Hzrtin () yanna glib Siz fda olum. Buraya n mqsdl glmisiniz? dey soruan
mr ibn Hureys cavabnda buyurdu:Gzmk n.1
3040. mam Rza ():Bir gn xudmani bir gzintiy xmdq. Amma xidmtilrdn biri
duz gtrmyi yaddan xarmd. Buna gr, bizim n ksdiklri kk qoyundan he n
yemyib geri qaytdq.2
1
2
l-Mhasin, c.2,sh. 261 , hdis 2595

353
193
Su iirtmk
944. Su iirtmk
3041. Allahn Peymbri (s):Kiinin z arvadna su iirtmyinin savab var.1
3042. Allahn Peymbri (s):Gnahlarn oxalanda, dalbadal tnlr su ver.2
3043. mam Sccad ():Kim susam mmin su vers, Allah-taala ona mhrlnmi
Cnnt rabndan iirdr.3
3044. mam Baqir ():Kim tny bir az su iirts, Allah-taala ona mhrlnmi
Cnnt rabndan iirdr.4
3045. mam Baqir ():Qiyamt gn hr eydn vvl hesabat aparlan ey tny su
vermyin sdqsinin savab olacaqdr.5
3046. mam Sadiq ():n yax sdq yanan ciyri srinltmkdir. Kim bir heyvann,
ya ondan qeyrisinin yanl ciyrini srinldrs, Allah-taala Onun klgsindn baqa bir
klgnin olmayaca gn onun zrin klg salar.6
945. Su vern layiq olan cht
3047. Allahn Peymbri (s):Camaata su vernin z hamdan axrda su imlidir.7
1
2
3
4
5
6
7

Biharul-nvar,c.96,sh. 172 ,
Biharul-nvar,c. 75, sh. 172
354
hdis 8
hdis 13
hdis 8
, hdis 24
194
Mstlik
946. Hr mstedici haramdr
3048. Allahn Peymbri (s):Hr bir mstedici haramdr.1
3049. mam Baqir ():oxu mstlik gtirn hr eyin az da haramdr.2
947. Mstedicilrin nvlri
3050. Allahn Peymbri (s):Ey Msudun olu! Gnahn mstliyindn kin. nki
gnahn mstliyi rabn mstliyi kimi, slind ondan da iddtlidir. Allah-taala
buyurur:Kar, lal v kordurlar. Buna gr, onlar qaytmayacaqlar3.4
3051. mam li ():Mstlik drd nvdr:
rabn mstliyi, var-dvltin mstliyi,
yuxunun mstliyi v hakimiyytin mstliyi.5
3052. mam li ():Aqil insan var-dvltin, qdrtin trifin, v gncliyin mstliyindn
kinmy layiqdir. nki bu mstliklrin hr birinin qli zifldn v vqar aparan irkin
klklri var.6
3053. mam li ():Qflt v qrurun mstliyi badan, rabn mstliyindn ge kilib
gedr.7

Biharul-nvar,c.79, sh.131 , hdis 20
3
Bqr, ay18
4
Mkarimul-xlaq, c.2, sh.352 , hdis 266
5
6
7
2
355
195
Yaay yeri
948. Yaay yerinin geniliyi
3054. Allahn Peymbri (s):Mslmann xobxtliyindn biri d geni yaay yerinin
olmasdr.1
3055. mam Baqir ():Yaayn drdlrindn biri d mnzilin darldr.2
949. Ehtiyacdan artq tikmkdn kindirmk
3056. mam li ():ziyytlrdn biri d insann yd mal yemmsi v tikdiyi
binada yaamamasdr. Sonra da Allah-taalann yanna maldan v binadan mhrum olduu
halda kckdir.3
3057. mam Sadiq ():Ehtiyacdan artq olan byk bina Qiyamt gn sahibinin
boynuna yk olacaqdr.4
3058. mam Sadiq ():Yaay ehtiyacndan artq bina tikn xs Qiyamt gn onu
damaa mcbur olacaq.5
950. Evin satlmas
3059. Allahn Peymbri (s):Kim bir ev satb puluna onu kimisini almasa, mal brkt
tapmayacaq.6
3060. Allahn Peymbri (s):Sizlrdn biriniz bir mnzil, ya mlk satanda, bilsin ki, onu
kimisini almasa, onun pulu brkt layiq deyil.7
1
2
3
4
5
6
7

Nhcl-Bla, xtb 114
l-Mhasin, c.2, sh. 446 , hdis 2531
356
196
Silah
951. Silah dzltmyin mukafat
3061. Allahn Peymbri (s):Allah-taala bir dy oxuna gr 3 nfri Cnnt
aparacaq: onu xeyir niyytl dzldni, onu atan v bu oxu onun ixtiyarna verni.1
952. Silah v xeyir
Quran:
Kafirlr sizin z silahlarnzdan qafil olmadnz istyirlr.2
Hdis:
3062. Allahn Peymbri (s):Xeyirlrin hams qlncda v qlncn klgsi altndadr.
nsanlar qlncdan qeyri bir ey islah etmz. Qlnclar Cnnt v Chnnmin aarlardr.3
3063. Allahn Peymbri (s):Cnnt qlnclarn klgsi altndadr.4
3064. mam Sadiq ():Allah-taala z Rsuluna on il slam insanlara dil il tbli etmyi
mr etdi. Amma onlar bu dini qbul etmkdn boyun qardlar. Nhayt, ona mharib
frmann verdi. Buna sasn, xeyir qlncda v qlncn klgsinddir. vvld bel olduu
kimi, yenidn bir daha bel olacaq.5
953. Din dmnlrin silah satman qadaan olmas
3065. Allahn Peymbri (s) (liy () tvsiyysindn): Ey li! Bu mmtdn 10 nfr
byk Allaha qar kfr edndir:
. hrb hli (mslmanlarla muharib edn
dmnlr) silah satan xs.6
1
2
3
4
5
6
Sunni bi Davud,sh. 2513

Nisa, ay102
Mn la Yhzuruhul-Fqih, c.4, sh.356 , hdis 5762
357
197
Sultan
3066. Allahn Peymbri (s):Sultann xidmtind durmaqdan ehtiyatl ol ki, bu i dini
aradan aparar. Ona kmklik gstrmy ehtiyat et. nki onun ilrini
bynmycksiniz.1
3068. Allahn Peymbri (s):Kim Sultana xidmt etmk yolunu sers fitn v
aznla dar olar. Kim sultana daha ox yaxnlasa, Allahdan daha uzaq olar.2
3068. Allahn Peymbri (s):Sultann drgahndan v trafndan uzaq ol. nki
sizlrdn sultan drgahna v trafna n yaxn olannz Allahdan n uzaq olannzdr. Kim
sultan Allahdan stn bils, Allah-taala tqvan ondan gtrr, onu aqn v mttl
edr.3
3069. mam li ():Sultann yaxn v sirda olmaq iri minmi xs kimidir. nsanlar
onun mqamna qibt etslr d, z ne thlkli vziyytd olduunu daha yax bilir.4
3070. mam li ():Sultandan uzaq ol ki, onun hiyl v mkrlrindn amanda
qalasan.5
955. Sultann qarsnda ba ymk
3071. Allahn Peymbri (s):Kim z ehtiyacna gr zalm sultann qarsnda zn
alaltsa, Chnnm atind onunla birlikd olar.6
3072. Allahn Peymbri (s):Kim bir ey tamahlanaraq zalm sultan trifls v
zn onun qarsnda xar v yngl tutsa, Chnnmd ona yolda olar.7
3073. mam Sadiq ():gr mmin bir qdrt sahibinin, v ya onun dinin mxalif olan
xsin qarsnda onun dnya malndan bir ey ld etmk niyyti il ba yib qulluunda
dayanarsa, Allah-taala onun ad-sann yox edr. Bu i gr ona qzblnr v zbana
buraxar. gr onun dnya malndan bir ey ld edrs, Allah-taala o maldan brkti
gtrr.8
956. daltli sultann fzilti
3074. Allahn Peymbri (s):Tvazkar, daltli sultan yer znd Allahn klgsi v
Onun nizsidir.9
3075. mam li ():Rhbrlr yer znd Allahn hkmlrini qoruyanlardr.10
3076. mam li ():Hqiqtn, Allahn sultan (haqq dinin hakimiyyti v rhbrliyi)
sizin ilrinizin qorunmasnn v sahmana dmsinin sbbkardr. Buna gr, vaxt
itirmdn z meyliniz v ixtiyarnzla ona itat edin. Allaha And olsun, ya siz bu ii
edcksiniz, ya da Allah-taala slam sultann (islamn haqq hkumtini) sizin linizdn alb,
bir daha he vaxt siz nsib etmyck v hakimiyyt sizdn qeyrisin taprlacaqdr.11

3
4
Nhcl-Bla, hikmt 263
5
6
7
mali-Sduq, sh.347 , hdis 1
8
9
10
Nhcl-Bla, hikmt 332
11
Nhcl-Bla, xtb 169
2
358
359
198
slam
957. slam
Quran:
Hqiqtn, Allahn yannda yegan din slamdr. 1
Kim slamdan qeyri bir dini sers, he vaxt ondan qbul edilmyck v axirtd
xsart urayanlardan olacaqdr.2
Hdis:
3077. Allahn Peymbri (s):slam stn olaraq qalacaq v he bir ey ondan stn
olmayacaq.3
3078. Allahn Peymbri (s):Kimin slam gzl v hqiqi olarsa, z cahiliyyt dvrnd
etdiyi mllr gr soru-suala kilmyck. Kimin slam pis, irkin olarsa, etdiyi v
edcyi mllr gr hesabat aparlacaq.4
3079. mam li ():slamdan byk rf yoxdur.5
3080. mam li ():Hqiqtn, bu slam Allah-taalann z n sediyi dindir. z
nzarti altnda trbiy etdiyi yaradlmlarn n yaxsna onu tbli etmyi mr etdi. Onun
stunlarn z mhbbti zrind qurdu. Onun izztil digr dinlri xar etdi v onu
ucaltmaqla baqa mzhblri aa endirdi.6
3081. mam li () (slam vsf edrkn): slam n iql yol, n akar keiddir. Onun yol
nianlri uca, ba yolu parlaq, raqlar iql v nur saandr.7
958. Mslman kimdir?
3082. Allahn Peymbri (s):Mslman mslmann qardadr. Ona zlm etmz v
nalayiq szlr demz.8
3083. Allahn Peymbri (s):Mslman mslmann qardadr, ona xyant etmz,
yalan sylmz v onu tk, kmksiz qoymaz.9
3084. Allahn Peymbri (s):Mslman mslmann gzgsdr.10
3085. mam Sadiq ():Mslman odur ki, insanlar onun lindn v dilindn arxayn
olsunlar. Mmin odur ki, insanlar z mallarnda v canlarnda onu min bilsinlr.11
959. slamn dayaqlar
3086. Allahn Peymbri (s):slam lpaqdr. onun libas hya, zinti vfa, mrdliyi
xeyir v lyaqtli ml, stunu vrdir (gnahlardan kinmk). Hr eyin daya var,
slamn daya da biz hli-Beyt () mhbbtdir.12
3087. Allahn Peymbri (s):slamn daya mn v mnim hli-Beytim ()
mhbbtdir.13
1
Ali-mran, ay19
Ali-mran, ay85
3
Mn la Yhzuruhul-Fqih, c.4, sh.334 , hdis 5719
4
5
Nhcl-Bla, hikmt 371
6
Nhcl-Bla, xtb 198
7
Nhcl-Bla, xtb 106
8
9
10
11
Manil-xbar, sh.239 , hdis 1
12
l-Mhasin, c.1, sh.445 , hdis 1031
13
2
360
3088. mam li ():slamn yeddi daya var: onlardan birincisi qldir v sbr onun
zrind qurulubdur. kinci dayaq abr saxlamaq v doru danmaqdr. nc dayaq
Quran oxumaqdr (lazmi qaydada v peymbr nazil olduu kimi). Drdnc dayaq
Allaha xatir dostluq v dmnilik etmk, beincisi Ali Mhmmdin haqq v onlarn
vilaytini tanmaqdr. Altnc dayaq (din) qardalarnn haqq, onlarn himaysi v
mdafisidir. Yeddinci dayaq insanlarla gzl qonuluq etmkdir.1
3089. mam Baqir ():slam 5 stun zrind qurulubdur: namaz qlmaq, zkat vermk,
Ramazan aynn orucunu tutmaq, Allahn evi olan Kbnin hcc ziyarti v biz hli-Beytin(s)
vilayti.2
3090. mam Rza ():mamt slamn artan kk v uca axsidir.3
960. slamn mnas
3091. Allahn Peymbri (s):slam qlbini tslim etmyin v mslmanlarn snin
lindn, dilindn rahatlqda v amanda olmasdr.4
3092. Allahn Peymbri (s):Gnn balayan v mslmanlarn ilrindn tr
almayan xs mslman deyil.5
3093. mam li ():slam el tslim olmaq, tslim el minlik, minlik el tsdiq,
tsdiqin z etiraf, etiraf el icra v icra el mldir.6
3094. mam li ():Xyantdn uzaqlan. nki xyant slamdan uzaqdr.7
3095. mam li ():Mslmann leyhin kmk edn xs slamdan uzaqdr.8
3096. mam Sadiq () (O Hzrtdn suallar soruan v cavab aldqdan sonra Allaha and
olsun, slama gldim deyn am hlindn bir nfr xitabndan): Xeyr. ksin, indi Allaha
iman gtirdin. slam imandan qabaqdr. slamn vasitsil bir-birindn irs aparar, bir-biri il
evlnrlr. Amma imann vasitsil savab v mukafat qazanarlar.9
3097. mam Sadiq ():slamn vasitsil insanlarn qan qorunur, mant sahibin
atdrlr, evlnmk halal olur, ancaq savab imann mqabilind verilir.10
Tuhful-Uqul, sh.136
mali-Mufid, sh.353 , hdis 4
3
4
5
6
Nhcl-Bla, hikmt 125
7
8
9
10
2
361
199
Salam vermk
961. Mslmanlarn grmyi
Quran:
Orada bel dua edrlr:Allahm, Sn uca v paksan. Grn zaman salam
deyrlr. Dualarnn axr is budur:kr olsun, almlrin Rbbi olan Allaha.1
Hdis:
3098. Allahn Peymbri (s):Salam vermk bizim dinin rhmt v mehribanlq
niansi, dvrmzn min-amanl v pnahmzdr.2
3099. Allahn Peymbri (s):n xsis insan, salam vermkd xsislik edndir.3
3100. Allahn Peymbri (s):Salama rvac ver ki, evinin xeyir-brkti artsn.4
3101. mam Baqir ():Allah-taala insanlar yedirtmyi v salama rvac vermyi sevr.5
3102. mam Sadiq ():Salam szdn qabaqdr.6
3103. mam Sadiq () (z ata babalarndan nql edir): Allahn Rsulu (s)
buyurmudur:Kim salam vermmi sz balasa, ona cavab vermyin. Elc d
buyurmudur: He ksi salam vermyinc yemyin dvt etm.7
962. Salamda qabaqlamaq
3104. Allahn Peymbri (s):Allaha v Onun Rsuluna (s) n yaxn olan insan birinci
salam verndir.8
3105. Allahn Peymbri (s) :Birinci salam vern tkbbrdn uzaqdr.9
3106. mam li ():Salamn 70 savab var: altm doqquzu salam vern, biri d salam
alana atar.10
963. Ev daxil olanda salam vermk
Quran:
Ev daxil olanda znz salam verin ki, bu Allah trfindn mbark v pak
salamlamadr.11
Hdis:
3107. Allahn Peymbri (s):Sizlrdn biriniz ev daxil olan zaman salam versin. nki
salam hmin ev brkt endirir v mlklr o evl nsiyyt girir.12
964. Salamn cavab vacibdir
Quran:
Siz salam verildiyi zaman ondan daha yax, ya onun kimi salamla cavab verin ki,
Allah-taala hr eyi hesaba alandr. 13
Hdis:
3108. Allahn Peymbri (s):Salam vermk msthbdir, salam almaq is vacib.14
1
Yunis, ay 10
3
4
l-Xisal, sh.181 , hdis 246
5
6
Camiul-xbar, sh.231 , hdis 596
7
8
9
10
11
Nur, ay 61
12
13
Nisa, ay 86.
14
2
362
965. Salam vermyin qaydas

3109. Allahn Peymbri (s):Kiik byy salam versin, bir nfr iki nfr, saylar az
olanlar saylar ox olanlara, yol gedn dayanana, ayaq st duran oturana salam versin.1
3110. Allahn Peymbri (s):Be eyi hl ki, saam trk etmycm: uaqlara
salam vermyi, mndn sonra snn olsun dey.2
3111. mam Baqir ():N yhudiy salam verin, n d xaprst. N mcusiy, n
btprst, n sfr banda rab inlr, n ahmat v nrd oynayanlara, n zn
qadn surtin salan kiiy, n ismtli qadna bhtan deyn air v n d namaz qlana
(namaz vaxt) salam vermyin. nki namaz qlan salamn cavabn ver bilmir, halbuki
mslmana salam vermk msthbbdir, salam almaq is vacib. N slm yeyn salam
verin, n ayaq yolunda olana, n hamamda olana, n aq-akar gnah v fisq edn fasiq
salam vermyin.3
3112. mam Sadiq () :Allahn Rsulu (s) qadnlara salam verrdi. Onlar da Hzrtin
salamnn cavabn alardlar. mir-l-mminin() d hminin qadnlara salam verrdi.
Amma cavan qadnlara salam vermkdn xou glmzdi v buyurard:Qorxurdum ki,
sslri mnim xouma glsin, nticd savab v cr (mkafat) qazanmaq vzin gnaha
batm.4
1
2
3
4

363
200
Tslim olmaq
966. Tslim olmaq
Quran:
Bel deyil, Rbbin And olsun, onlar z aralarnda olan ixtilaflarda sni hakim tyin
etmyinc v snin verdiyin hkm he bir narazlq etmdn, birbaa ona tslim
olmaynca, iman gtirmzlr. 1
Hdis:
3113. Biharul-nvar: Allah-taala Davuda(s) vhy etdi:Sn istyirsn v Mn d
istyirm, amma yalnz Mn istdiyim ba verck. Bellikl, gr mnim istdiyim tslim
olsan, snin d istyini tmin edrm. Amma Mnim istyim tslim olmasan, sni z
istyinin yolunda ziyytlr, zhmtlr salacam v o zaman yen d Mn istdiyim ba
verck.2
3114. mam Baqir ():Yaradlmlarn arasnda Allahn qzav -qdrin v mrin
tslim olmaa n lyaqtli insan, Allah tanyandr.3
3115. mam Baqir ():Biz sevdiyimiz xslr nisbt salamatlqda olmaq (v onlara
he bir ziyytin olmamasnn) istyirik. Ancaq, Allahn mri gldikd, Onun istdiyin
tslim olarq.4
3116. mam Sadiq (): (Bir xsin mmin olduu ndn bilinr? suala cavabndan):
Onun Allah qarsnda tslim olmasndan v Ona yetin hr xolua v tinliy raz
olmasndan.5
3117. mam Sadiq ():Allahn Rsulu (s) he vaxt kemid olmu i bard ka baqa
cr olayd demzdi.6
3118. mam Sadiq ():Bnd Maaallah, la haul va l quvvt illa billah deyn
zaman Allah-taala buyurar:Ey mnim mlklrim! Bndm tslim oldu. Ona kmk edin,
onu xilas edin v ehtiyacn dyin.7
1
2
3
4
5
6
7
Nisa, ay65
Biharul-nvar,c.82, sh. 136 , hdis 22
364
201
Qulaq asmaq
967. Eidn qulaqlarn dyri
3119. mam li ():gr danan alim deyilsns, qulaq asb eidnlrdn ol.1
3120. mam li ():Bilin ki, n yax eidn qulaq, yd-nsihti eidn v qbul
edndir.2
968. Sz eitmyn qulaq
Quran:
V dedilr:gr eitsydik ya dnsydik Chnnm hlindn olmazdq.3
Hdis:
3121. mam li ():Hr qlbi olan all, hr qula olan eidn v hr gz olan grn
olmaz.4
969. Yax eitmk
3122. mam li () :z qulana yax eitmyi adt etdir v snin islah olmana,
paklna bir ey artrmayan szlr qulaq asma.5
3123. mam li ():Allah xatrlayan eidnin z Allah yad edndir.6
3124. mam li ():Kim yax qulaq assa, tez faydalanar.7
970. Qulan vziflri
Quran:
Bilmdiyin eyin ardnca getm. nki qulaqdan, gzdn, rkdn (bunlarn)
hamsndan soruulacaqdr. 8
Hdis:
3125. mam li ():(Allah-taala) Qulaa onunla haram eitmmyini vacib etdi.9
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Nhcl-Bla, xtb 105
Mlk, ay 10
Nhcl-Bla, hikmt 88
sra, ay 36
Nurus-Sqleyn, c.1,sh. 564, hdis 628
365
202
Ad
971. Gzl adlar semk
3126. Allahn Peymbri (s):znz gzl adlar qoyun, nki Qiyamt gn bu
adlarla arlacaqsnz: Filanks olu filan ks! Qalx z nuruna trf get. Filanks olu
filanks, qalx, snin nurun yoxdur.1
3127. Allahn Peymbri (s):vladlarnza peymbrlrin adlarn qoyun.2
3128. mam Sadiq () (vladlarmza imamlarn adlarn qoyman bir faydas varm?
dey soruulduqda): Bli, Allah haqq var. Mgr din mhbbtdn qeyri bir eydirmi?
Allah-taala buyurmudur:gr Allah sevirsinizs Mn tabe olun ki, Allah sizi sevsin v
gnahlarnz balasn.3
3129. mam Kazim ():Kiinin z vladna verdiyi ilk bxi v ehsan onun n gzl
ad semyidir. Bellikl, vladlarnza gzl adlar sein.4
972. Pis adlarn dyidirilmsi.
3130. mam Baqir () :Allahn Rsulu (s) kiilrin v hrlrin pis adlarn
dyidirrdi.5
1
2
3
4
5

Tfsirul-yyai, c.1,sh. 168, hdis 28
Biharul-nvar,sh. 104, hdis 4
366
203
Allahn adlar
973. Bismillahir rhmanir rhim
Quran:
O mktub Sleymann trfindndir v balayan, mehriban Allahn ad il balayr.1
Hdis:
3131. Allahn Peymbri (s):Bismillahir rhmanir rhim hr bir yaznn baldr.2
3132. Allahn Peymbri (s):Bismillahir rhmanir rhiml balanmayan hr mhm
iin axr yoxdur.3
3133. mam Sadiq ():Bismillahir rhmanir rhim demyi trk etm, htta ondan sonra
e'r gls d.4
3134. mam Sadiq ():Bzn bizim ilrdn biri z iini Bismillahir rhmanir rhiml
balamr, buna gr d Allah-taala onu tinliklr v xoaglmz vziyytlr dar edir
ki, ona Allaha kr v sitayi etmyi baa salsn.5
974. Allahn smi zmi
3135. mam Baqir ():Allahn smi zmi yetmi hrfdir, Asf (Brxiya) onun bir
hrfini bilirdi. Asf o hrfi dilin gtirdi, onunla bilqeysin taxt arasnda n var idis hams
yerin btinin batd v Asf lini uzadb, taxt gtrd. Sonra yer z vvlki halna qaytd
v bunlarn hams bir gz qrpmnda ba verdi. smi zmin yetmi iki hrfi biz (hliBeytin) yanndadr v bir hrfi Allah tbark-taalann yanndadr. Onu znn qeyb elmin
mxsus edibdir.6
204
Snn
975. Snny sadiq qalmaa hvslndirmk
3136. Allahn Peymbri (s):Snny sadiq olan xs yax ml edrs mli qbul
olar, shv edrs, balanar.7
3137. mam Sccad ():Allahn yannda n yax i, miqdar az olsa bel, snny
uyun grln idir.8
976. Snn qoyan xsin mkafat
1
2
3
4
5
6
7
8
Nml, ay 30
Nurus-Sqleyn, c.1,sh.113, sh. 5, hdis 20
Biharul-nvar, c.14,hdis 113, hdis 5
367
3138. Allahn Peymbri (s):Kim z lmndn sonra da ml olunan gzl bir snn
qoyarsa, hm znn mkafat, hm d o snny ml edn kslrin savabndan bir ey
azalmadan onlarn savab qdr savab var. Amma kim bynilmyn bir snn qoyarsa v
lmndn sonra ona ml olunarsa, gnahkardr v onlarn z gnahlarndan bir ey
azalmadan, snny ml edn kslrin gnahlar qdr ona da gnah yazlar.1
977. Bynilmi snnni lv etmyin qadaan olmas
3139. mam li (): (Malik tri Misir vali tyin etdiyi frmanndan): Bu mmtin
byklrinin ml etdiyi, vhdt v hmryliy sbb olan, xalqn iini nizama, sahmana
salan bynilmi snnni sndrma. He vaxt kemi snnlr az da olsa lk gtirn bir
snn v sul icad etm. nki bel olan surtd kemi snnnin banisi savab qazanacaq,
sn is onu lv etmkl gnahkar olacaqsan.2
1
2

Nhcl-Bla, mktub 53
368
205
Gec oyaq qalmaq
987. Gec oyaq qalmaq
3140. Allahn Peybmri (s): eydn qeyri sbb gec oyaq qalmaq rva deyil:
Quran oxumaq, elm yrnmk v glini r evin gndrmk.1
3141. Allahn Peymbri (s):Xiftn namazndan sonra oyaq qalmaq iki nfrdnnamaz qlandan v msafirdn- baqa he ks rva deyil.2
3142. mam li ():Gec (ibadti n) oyaq qalmaq, mtaqlarn (Allahla nsiyyt
axtaranlarn) glstandr.3
3143. mam li ():Allaha itat v bndlik etmk n gec oyaq qalmaq vliyalarn
bahar v xobxtlrin badr.4
3144. mam li():n stn ibadt, pak olan Allah zikr v yad etmk n gec oyaq
qalmaqdr.5
3145. mam li():Ey Allahn bndlri! Allahdan qorxun, (yaradl v axirt) fikri
qlbini z hayna qalmaa mul edn, Allah v Qiyamt gnnn qorxusu bdnini
zifldn, gec ibadti az olan yuxusunu da lindn alan alimin qorxduu kimi qorxun.6
989. Bzi geclri (ibadt n) oyaq qalmaa hvslndirmk
3146. Allahn Peymbri (s):Kim Fitr, Qurban bayramlarnn geclrini v ban aynn
15-ci gecsini oyaq qalarsa (hya saxlayarsa), qlblrin ldy gn onun qlbi lmz.7
3147. mam Rza():mirl-mminin () gecni yatmazd: Ramazan aynn 23-c
gecsi, Fitr bayramnn gecsi v ban aynn 15-ci gecsi. Bu geclr ruzilr blnr,
mrn mddti v hmin il ba verck btn hadislr tyin olunar.8
1
2
3
4
5
6
7
8
Bihurul-nvar, c.76,sh. 178, hdis 3

Bihurul-nvar, c.76,sh. 179, hdis 5
urrul-Hikm,hdis 666
Nhcl-Bla, xtb 53
Svabul-mal, c.1,sh. 102 , hdis 2
Bihurul-nvar, c.97,sh. 88 , hdis 15
369
206
Rhbr
980. Rhbr
3148. Allahn Peymbri (s):Xalqn rhbri onun xidmtisidir.1
3149. mam Hseyn () (Alicnab atas rhbrliyin mnas bard soruduqda): Aily
kmk etmk v onlarn zldiyi zrr v ziyanlar z zrin gtrmkdir.2
981. Rhbrliyin amillri
3150. mam li ():Xalqn zhmtlrinin v xrclrinin ykn zrin gtrmk
bala sbb olar.3
3151. mam li ():Hqiqi alicnab odur ki, elmi v biliyi ona byklk bx etsin.
Hqiqi rhbr z Allahndan v Rbbindn qorxandr.4
3152. mam li ():Rhbrlrin dyri v fzilti ibadtin gzlliyinddir.5
3153. mam li ():nsan drd xisltl rhbr olar: fft (mnvi paklq), db, sxavt
v mdriklik.6
3154. mam Hsn ():Xahidn qabaq bx etmk n byk rhbrin xisltindndir.7
982. Rhbrliy mane olanlar
3155. mam li():Alaqlarla kimk rhbrliy lk gtirr.8
3156. mam Sadiq ():Az gnaha gr cza vern xs rhbrlik etmy tamah gzn
dikmmlidir. Az tcrbli, zndn raz v inadkar xs balq tamahnda olmamaldr.9
3157. mam Sadiq ():He bir sfeh rhbrlik krssn atmaz.10
207
Siyast
983. Siyast
3158. mam li () :Mlkn idariliyi siyastdir.11
3159. mam li():Bada oturanlarn blas siyastd acizlikdir.12
3160. mam li ():Gzl siyast rhbrliyin davamiyytin sbb olar.13
3161. mam li () :Gzl siyast xalqn mhkmliyinin mnyidir.14
3162. mam li ():Yax tdbir grmk v israflqdan kinmk gzl siyastdir.15
1

3
Nhcl-Bla, hikmt 224
4
5
urrul-hikm, hdis 6559
6
7
8
9
10
11
urrul-hikm,hdis 17
12
urrul-hikm,hdis 3931
13
14
15
2
370
3163.
3164.
3165.
3166.
mam
mam
mam
mam
li ():Pis tdbir tkmk viran olman sbbidir.16

li():Siyastin meyar daltdir.2
li() :Mehribanlq siyastin badr.3
li ():Dzml olmaq siyastin zintidir.4
984. Nfs hakim olmaq

3167. mam li ():Kim z nfsi il siyast apararsa, (onun aas v rhbri olarsa) xalq
zrind d siyast yrtmk mqamna atar.5
3168. mam li():z nfslrinizl tqva il siyast aparn v xstlrinizi sdq
vermkl malic edin.6
3169. mam li():Hkmdar z ordusu il siyastl davranmazdan vvl, z il
siyastl davranmaldr.7
16
2
3
4
5
6
7
urrul-hikm,hdis 772
371
208
Bu gnn iini sabaha saxlamaq
985. Bu gnn iini sabaha saxlaman qadaan olmas
3170. Allahn Peymbri (s):Ey buzr! Arzunun tsirindn bu gnn iini sabaha
saxlamaqdan ehtiyat et. nki sn sabahda yox, bu gnd yaayrsan. Bel ki, gr snin
n sabah alarsa, sabah da bu gnd olduun kimi ol v gr snin n sabah olmasa,
bu gnn iind shlnkarlq etdiyin gr peman olmayasan.1
3171. mam li () (z dostlarndan birin mktubundan): mrndn sn n qalbsa
ldn verm v sabah v birign dem. nki sndn qabaqklar z arzularna arxayn
olduqlarna v bu gn-sabah etdiklrin gr mhv oldular. Bel ki, Allahn (lm)
frman bu qafillri gzlnilmdn haqlad.2
3172. mam li ():Kimin mhlti baa atbsa (ldn verdiyini, l gtirmk n)
mhlt istyr. Kim mhlt verilrs, ii yerin yetirmkd bu gn-sabah edr.3
3173. mam li ():mli olmadan axirt mid bslyn v uzun arzulara gr tvbni
txir salan xs kimi olma... onun qarsna bir hvt xanda gnah qabaa v tvbni
txir salar.4
3174. mam Sccad () (duasnda): Ey Allahm! Mn z halma alamaqda kmk et.
nki bu gn sabah etmkl arzu v amallarla mrm hdr verib, pu etmim v
artq z xeyrin, nicatna midini itirnlrdn olmuam.5
3175. mam Baqir ():Bu gnn iini sabaha saxlamaqdan ehtiyat et, nki bu i el bir
dnizdir ki, insanlar onda batb mhv olublar.6
3176. mam Sadiq ():Tvbni txir salmaq zn aldatmaqdr v bu gn-sabah
etmk mttl qalmaqdr.7
1
2
3
4
5
6
7
Biharul-nvar, c.77,sh.
Nhcl-Bla,sh. 285
Nhcl-Bla,sh. 150
372
75 , hdis 3
75 , hdis 39
88 , hdis 2
164 , hdis 1
365 , hdis 97
209
Bazar
986. Bazarn mzmmt olunmas
3177. Allahn Peymbri (s):Bazar bixbrlik v qflt saraydr. Kim bazarda bir tsbih
des, Allah-taala ona min-min savab yazar.1
3178. mam li() -Haris Hmdaniy yazd mktubdan- Bazarlarn yncaq
yerlrindn kin ki, ora eytanlarn topland meydan, fitn v aznlqlarn yarand
yerdir.2
3179. mam Baqir ():Yer znn n pis yerlri bazarlardr. Bazar eytann meydandr,
sbh tezdn z bayran orada sancb taxtn qurar v vladlarn hr trf peymanlri
(mayelrin l qab) az vernlr, ya trzini yngl knlr v metrd ourluq
ednlr, ya maln satmaq n yalana l atana trf gndrr. O, z vladlarna
deyr:Sizin atanz (iblis) hl sa olduu bir halda atas (Hzrti Adm) lm kiini
aldatma siz tvsiyy edirm. blis bazara girn birinci xsl daxil olar v bazar trk
edn axrnc xs il oradan xar.3
987. mam linin() bazar hlin nsihti
3180. bu Sid:li () bazara daxil olub buyurard:Ey bazar hli! Allahdan qorxun v
and imkdn kinin. nki and imk alveri canlandrar, amma brkti aparar.
Hqiqtn, qazanc ld edn v tacir z ticartind haqqa riayt etmyinc gnahkardr.
Vsslam! Sonra gedr v bir ne gndn sonra yenidn glib bel szlr buyurard.4
210
Dilri fralamaq
988. Dilri fralamaa hvslndirm
3181. Allahn Peymbri (s):gr mmtimin tinliy dmk qorxusu olmasayd,
onlara hr namazda dilri fralama mr edrdim.5
3182. Allahn Peymbri (s) (liy () tvsiyysindn): Hr dstmaz alanda, dilri
fralama sn tvsiyy edirm.6
1
2
3
4
5
6

Nhcl-Bla, mktub 69
373
3183. Allahn Peymbri (s) (hminin buyurur): Ey li! Sn dilri fralama

tvsiy edirm. Bacardn qdr bu iin azalmasna yol verm. nki dilri fralanm
halda qlnan hr namaz, qrx gn dilri fralanmadan qlnan namazlardan stndr.1
3184. Allahn Peymbri (s) :Dstmaz imann, dilri fralamaq is dstmazn bir
hisssidir.2
3185. Allahn Peymbri (s):z azlarnz dilri fralamaqla tirli edin. nki
azlarnz Qurann keid yeridir.3
3186. Allahn Peymbri (s):Cbrayl daim dilri fralama mn tvsiyy edrdi. O
hdd ki, tezlikl bu ii vacib edcyini gman etdim.4
3187. mam Sadiq () (Bu mxluqlarn hams insan hkmnddirmi? sualnn
cavabnda) : Dilrini fralamayan xslri onlarn srasndan x.5
989. Dilri fralaman faydas
3188. Allahn Peymbri (s):Dilri fralamaq kiinin gzl nitq sylmk qabiliyytini
artrar.6
3189. mam Sadiq ():Dilri fralaman on iki xasiyyti var: snndn olmas, az
tmizlmsi, gzn nurunu artrmas, Rhman olan Allah raz etmsi, dilri aartmas,
onlarn rmsinin qarsn almas, dama mhkmltmsi, itah amas, blmi
aparmas, hafizni gclndirmsi, savablar iki df artrmas v mlklrin ad olmas.7
3190. mam Sadiq ():Siz dilri fralama tvsiy edirm. nki bu i qlbdn
vsvsni aparar.8
3191. mam Rza () :Dilri fralamaq gzn nurunu artrar, sa oxaldar v gzdn
mirvari suyunu aparar.9
990. Dilri fralaman qaydas
3192. Allahn Peymbri (s):Fran dilriniz uzununa (yni saan sola) yox, enin
(aa-yuxar) kin.10
3193. Biharul-nvar:Peybmr (s) misvak knd, enin v gec df krdi:
biri yatmamdan qabaq, biri gec Allaha ibadt etmk n yuxudan oyananda, biri d
sbh namazna xmamdan qabaq. O Hzrt (s) Cbrayln tvsiyysil misvak aacnn
p il misvak krdi.11
3194. mam Baqir ():Shrlr dstmazdan qabaq dilri fralamaq snndndir.12

3
4
5
6
7
8
9
10
l-Dvat,sh. 161 , hdis 445
11
12
Mn la yhzuruhul-Fqih, c.1,sh. 480 , hdis 1390
2
374
211
Gnclik
991. Gnclik
3195. Allahn Peymbri (s) :Gnclik dliliyin bir budadr.1
3196. Allahn Peymbri (s):Sizin n yax cavanlarnz orta yallarnza bnzmk
istynlrdir. Sizin n pis orta yallarnz cavanlarnz kimi rftar ednlrdir.2
3197. mam li () :ki nemtin qdrini onu ldn vern xsdn baqa bir kims
bilmz: cavanln v salamln.3
992. Gcnlrin trbiysi
3198. mam li():Hqiqtn, yeniyetmnin glbi xam (ilnmmi) torpaq kimidir. Ora
hr n atlsa qbul edr.4
3199. mam Sadiq (): -hvl xitabn- Bsry getdinmi? rz etdi:Bli.
Buyurdu:Xalqn bu i (bizim vilayt v imamtimiz) sevgisini v onu qbul etmyini nec
grdn? rz etdi:Allaha and olsun azdrlar, myyn i grblr, amma azdr. Hzrt ()
buyurdu:Gnclr diqqtli olma sn tvsiy edirm. nki onlar hr bir yaxl qbul
etmky daha ox tlsirlr.5
993. Gnc yalarnda yrnmk
3200. Allahn Peymbri (s):Cavanlqda yrniln elm daa hkk olunmu yazya
bnzr, yal vaxtda yrniln elm is su zrindki yazya.6
3201. mam Baqir ():gr mnim yanma (dini) elm yrnmk istmyn bir gnc i
gtirslr, onu tnbeh edrm.7
3202. mam Sadiq ():Sizin gnclri bu iki haldan qeyri bir halda grmk istmirm:
alim v ya tlb. nki bel olmasa, shlnkarlq etmidir. gr shlnkarlq ets, zay
olmudur. gr zay olsa, gnahkar olar. Gnahkar olsa, and olsun Mhmmdi haqq il
gndrn, yeri Chnnmd olar.8
994. Gnc abidin fzilti
3203. Allahn Peymbri (s):Allah-taala gnc abidin vcudu il mlklrin qarsnda
iftixar edr v buyurar:Baxn Mnim bu bndm, Mn xatir z hvtindn l
kmidir.9
3204. Allahn Peymbri (s):Allah-taala cavan tvbkar sevr.10
3205. Allahn Peymbri (s):Gnclik anda bndlik yolunu tutan cavan abidin, yal
vaxtnda ibadt balayan qocadan stnly Allahn Rsullarnn digr insanlardan
stnly kimidir.11
3206. Allahn Peymbri (s):Allah-taala, z gncliyini Allaha itat hsr edn cavan
sevr.12
995. Ftann mnas
1
l-xtisas,sh. 343 , hdis 343

3
4
Thful-Uqul,sh. 70
5
Qurbul-snad,sh. 128 , hdis 450
6
7
l-Mhasin, ay 1 , hdis 760
8
mali-Tusi, sh. 303 , hdis 604
9
10
11
12
2
375
3207. mam Sadiq (): -bir kiiy xitabn- Siz fta kim deyrsiz? rz etdi:Cavana
Hzrt () buyurdu:Xeyr. Fta mmindir. shabi Khfin hams yallar idi, Amma Allahtaala onlar imanna gr ftiy (cavanlar, mrdlr) adlandrd.13
13
376
212
bh
996. bh
3208. mam li () :bh, haqqa oxar (bih) olduuna gr, bh adlanmdr.
Yqinlik bh vaxt Allahn vliyalarnn yolunun i, doru yol is hidayt ednlridir.
Ancaq, bh vaxt Allah dmnlrinin dvtisi aznlq v yol gstrnlri is korluq
olar.1
3209. mam li ():bhdn kinin. nki bh fitn v yoldan azdrmaq mqsdil
ortaya atlmdr.2
3210. mam Baqir() :Qarya bh xan zaman dayanmaq, lm uurumuna
dmkdn yaxdr.3
3211. mam Sadiq () :n tqval insan bh vaxt dayanandr.4
997. bhlrdn uzaqlaman vacibliyi
3212. Allahn Peymbri (s):Sni bhy salan hr n varsa trk et, snd bh
dourmayan eydn iind istifad et. nki qoruun trafnda heyvan otaran, qorua daxil
olman astanasndadr.5
3213. Allahn Peymbri (s):Aydn halal var v bir d aydn haram. Bunlarn arasnda
bhli v namlum ilr d mvcuddur. Bellikl, kim bhlri trk edrs haramlardan
nicat tapmdr. Kim bhlrdn yapsa, haramlara db bilmdn mhv olar.6
1
2
3
4
5
6
Nhcl-Bla, xtb 38
Nhcus-Sad, c.2,sh. 320
lamud-Din,sh. 301
377
213
Aac
998. Meilik
3214. Allahn Peymbri (s):gr Qiyamt gn glib atsa v sizlrdn birinizin
lind bir itil olsa, qalxb onu kmyi bacararsa bu ii yerin yetirsin.1
3215. Allahn Peymbri (s):Bir mslman toxum sps, ya bir itil basdrsa, o
toxumun v itilin mhsulundan bir qu, insan, yaxud otlayan heyvan yeyrs, hmin
mslmana sdqnin savab yazlar.2
3216. Allahn Peymbri (s) :Meyv aac kn el bir ks olmayb ki, Allah-taala o
aacn verdiyi meyvlr qdr ona savab yazmasn.3
3217. Allahn Peymbri (s):Kim bir aac kib, meyv verndk onu qorusa, qulluq
etmkd sbrli olarsa, ondan yeyiln hr meyvnin mqabilind Allah yannda onunn bir
sdq yazlar.4
999. Aac ksmk
3218. mam Sadiq () :Meyv aaclarn ksmyin ki, Allah-taala banzn stn zab
endirr.5
3219. mam Sadiq () (aaclar ksmk bard veriln sualn cavabnda): Eybi yoxdur.
mmar ibn Musa deyir ki, Sidr aac nec? dey rz etdim. Buyurdu:Eybi yoxdur. lbiyabanda sidr aacn ksmk mkruhdur. nki shrada bu aac az taplandr. Amma
burada mkruh deyil.6
1
2
3
4
5
6

378
214
cat
1000. cat
3220. mam li () :cat nqd olan izztdir.1
3221. mam li():cat nqd kmk v akar fziltdir.2
3222. mam li():gr xisltlr bir-birindn seilib ayrlsa, hkmn doruluq catl
v qorxaqlq yalanla birg olar.3
3223. mam Hsn () (cat ndir?salnn cavabnda): Dmnlr qarsnda
dyant v dyd mhkmlikdir.4
1001. catin amillri
3224. mam li ():catin tbitind xislt var, onlarn hr birindki fzilt v
dyr digrind yoxdur: z canndan kemk, zillt getmmk, ad axtarmaq. gr bu
xislt catli insanda brabr v kamil kild olarsa, rqibsiz bir phlvana v z
zmansinin adl-sanl qhrmanna evrilr. gr onda bu xisltlrdn biri digrindn daha
artq olarsa, hmin xisltd onun cati daha ox v qorxmazl daha artqdr.5
3225. mam li ():Kiinin dyr-qiymti onun syi qdrdir. Doru danma v
sadiqliyi onun mrdliyi hdd v onun cati d qeyrti qdrdir.6
3226. mam li ():Kiinin cati onun syi v qeyrti is zillt getmmyi
qdrdir.7
3227. mam li() :cat, zilltdn utanman qdrincdir.8
1002. n catli insan
3228. Allahn Peymbri (s):- shablr xitabn- Aranzda kimin n mhkm v n
qvvli olduunu deyimmi? rz etdilr:Bli, ey Allahn Rsulu! Hzrt (s) buyurdu:Sizin
n mhkm v n gclnz ad v raz olanda gnaha, batil trf getmyn, elc d
narahat, naraz vaxt haqq danmaq yolundan xmayan, qdrt atanda haqq
olmadna l atmayandr.9
3229. mam li () :n catli insan hamdan sxavtli olandr.10
3230. mam li ():n catli insan dzmkl nadanla qalib glndir.11
3231. mam li () :Al sahibindn catli bir kims yoxdur.12
3232. mam li () :n gcl insan, z nfsin daha ox hakim olandr.13
1003. catin blas
3233. mam li ():catin blas uzaqgrnliyi trk etmkdir.14
urrul-hikm,hdis 572
3
4
Tuhful-Uqul,sh. 226
5
6
Nhcl-Bla, hikmt 47
7
8
9
Mani-xbar,sh. 366 , hdis 1
10
11
12
13
14
2
379
3234. mam li ():Hqiqtn, catin bir hddi var. gr onu asalar qorxmazlq
olar.15
15
380
215
Pislik
1004. Yaxlq v pisliyin meyar
Quran:
Sizin n cihad tyin edildi, o da sizin xounuza glmir. N oxdur sizin xeyriniz olan,
ancaq xounuza glmyn ey. N oxdur sizin xounuza gln, ancaq ziyannza olanlar.
Allah bilir, sizs bilmirsiniz.1
nsan xeyir dua etdiyi kimi, r dua da edr. nsan hmi tlsndir.2
Hdis:
3235. mam li ():O yaxlq ki, onun arxasnda at var, yaxlq deyil. O pislik ki,
sonunda Cnnt var, pislik deyil. Cnntl mqayisd hr bir nemt kiik v dyrsizdir.
Chnnmin mqabilind hr ziyyt v bla, salamatlqdr.3
3236. mam li () :Sbhan olan Allah hidayt edn bir kitab gndrdi v onda yax il
pisi byan etdi. Bel is, yaxlq yolunu sein ki, hidayt olasnz. Pislik yolundan da
uzaqlan ki, mqsd atasnz.4
1005. Pisdn d pis
3237. Allahn Peymbri (s) :ki idn stn he bir xeyir yoxdur: Allaha iman v Allah
bndlrin xeyir vermk. ki idn d byk rr yoxdur: Allaha rik qomaq v Allahn
bndlrin ziyan vurmaq.5
3238. mam li () :Pisdn daha pis olan onun czas, yaxdan daha yax is onun
mkafatdr.6
3239. mam li ():Pislik edn, pislikdn daha pisdir.7
1006. Pisliklrin aarlar
3240. mam Baqir ():Allah-taala pisliy qfllar qoymu v btn bu qfllarn aarn
rabda qrar vermidir. Yalan is rabdan da pisdir.8
3241. mam Sadiq () :Qzb, btn pisliklrin aardr.9
1007. rr toplusu
3242. Allahn Peymbri (s):blis z eytanlarna dedi:Siz ti, mstedici eylri v
qadnlar (nzrinizd saxlama) tvsiyy edirm. nki bu eydn baqa pisliklri
hazrlayan he n tapmram.10
1008. r insann tbitinddir
3243. Allahn Peymbri (s) :Xeyir i grmk n znz zhmt saln v bu yolda
nfslrinizl mbariz aparn. nki insann tbitind r qoyulmudur.11
3244. mam li ():z nfsini fziltlri qbul etmy mcbur et. nki rzaltlr snin
tbitind qoyulmudur.12
1
Bqr, ay 216
sra, ay 11
3
Nhcl-Bla, xtb 387
4
Nhcl-Bla, xtb 167
5
6
Nhcl-Bla, xtb 114
7
Nhcl-Bla, hikmt 32
8
9
10
11
Tnbihul-Xvatir, c.2,sh.120
12
2
381
382
216
irk
1009. irkdn kinmk
Quran:
Loman z oluna nsiht ednd bel dedi:Olum, Allaha rik qoma. nki irk
byk zlmdr 1
Allah Ona rik qoma balamaz. Bundan qeyri gnahlar is, istdiyi xs
balayar. Kim Allaha rik qoarsa, bhsiz ki, ox azmdr.2
Hdis:
3245. Allahn Peymbri (s):Ey Msudun olu! Mbada bir an Allaha rik qoasan.
Htta, sni miarla ksslr, ya oynan oynandan ayrsalar, ya dar aacndan assalar, ya
da odda yandrsalar bel.3
1010. irkin tlimi
3246. mam Sadiq ():Bni myy iman tlimini insanlar n azad buraxd. Ancaq,
irkin tlimini azad buraxmadlar ki, insanlar irk trf knd onu tanmasnlar.4
1011. irkin n aa drcsi
3247. mam Baqir (): -irkin n aa drcsi bard sualn cavabnda- irkin n
aa drcsi budur ki, insan meyv rdyin bu bir xrda da parasdr, da parasna
da bu bir rdydir desin. Sonra da, znn bu szn inansn v ondan dnmsin.5
3248. mam Sadiq ()- el bu bard- z ryin, qidsin bidt gtirn, sonra da ona
xatir sevn v dmnilik edn xsdir.6
1012. Gizli irk
Quran:
V onlarn ksriyyti Allaha iman gtirslr d, Ona rik qoarlar.7
Hdis:
3249. Allahn Peymbri (s):zrxahla sbb olan idn kin. nki onda gizli bir irk
var.8
3250. mam Sadiq () -yuxardak ay bard- nsan bel gr filanks olmasayd mn
mhv olardm, filanks olmasyd mn bel-el olardm, filanks omlasyd ailm mhv
olard deynd grmrsnmi ki, bu szlrl Allahn hakimiyytind, ona ruzi vern, onu
mdafi edn, tinliklri ondan uzaqladran Allaha rik qour? Rvayti deyir, rz
etdim:Bs gr Allah filanksin vasitsil mn kmk etmsydi mhv olardm. des
nec? Buyurdu:Bli, bel des eybi yoxdur.9
3251. mam Sadiq (): - yuxardak ay bard- Burada mqsd, ibadtd irk deyil,
itatd irkdir.10
Loman, ay 13
Nisa, ay 116
3
Mkarimul-xlaq, c.2, sh. 357, hdis 2660
4
5
6
7
Yusif, ay 116
8
9
Tfsirul-yyai, c.2,sh. 397 , hdis 96
10
2
383
3252. mam Sadiq ():Hqiqtn, irk qarqann hrktindn d gz grnmzdir.

Bir ii yada salmaq v bu kimi eylr n zyn yerini dyimk gizli irkdir.11
3253. mam Sadiq ():- onlarn ksriyyti iman gtirmir aysi bard- Onlar
deyirdilr:Filan ulduzun batmas il v bhmn ulduzun xmas il ya yaacaq. Yaxud
da, fallara muracit edr v onlarn dediklrin inanardlar. (Bunlarn hams gizli
irkdir).2
11
2
Mani-xbar,sh. 379 , hdis 1

384
217
eytan
1013. Allahn iblisl rftarndan drs almaq
3254. mam li():Allahn iblisl rftarndan drs aln. Bel ki, Allah-taala onun
uzunmddtli iini, yorucu zhmtlrini bir anlq tkbbr gr batil etdi. O alt min il
Allaha ibadt etmidi v z d mlum deyil bunlar dnya illrindndir, yoxsa axirt
illrindn.1
1014. eytandan Allaha snmaq
Quran:
De:Ey Rbbim! eytanlarn vsvslrindn Sn snram. Ey Rbbim! Onlarn
mnim yanmda hazr olmalarndan sn snram.2
Quran oxumaq istynd qovulmu eytandan Allaha sn.3
Hdis:
3255. mam li ():Allaha hmd edir, eytann qovulmas v uzaqladrlmasna gr,
elc d onun tl v hiyllrindn salamat qalmaa sbb olan ilrd Allahdan kmk
istyirm.4
1015. eytann insanla dmniliyi
Quran:
Hqiqtn, eytan sizin dmninizdir. Bs, siz d ona dmn olun. Hqiqtn, o z
dstsini arxasnca arr ki, onlar Chnnm hli olsunlar.5
Hdis:
3256. mam li (): Gizlinc qlblr nfuz edn v asta-asta qulalara ovsun oxuyan
dmndn kinin.6
2357. mam Sadiq () :blis mkr v hiyl dolu bu sarayn hr yerind z tllrini
qurmudur v onun mqsdi bizi sevnlrdn baqa bir kims deyil.7
3258. mam Kazim (): -Cihad hans dmnl daha ox vacibdir? sualna cavabndanSn daha yaxn v sninl dmniliyi daha ox olanla... v snin dmnlrini sn
qar thrik ednl. O da eytandr.8
1016. eytann fitnlrindn agah etmk
Quran:
Ey Adm vladlar! eytan sizin ata-ananz Cnntdn xardb ayb yerlrini zlrin
gstrmk n libaslarn soyundurduu kimi, sizi d aldatmasn. O v onun dstsi sizi,
onlar grmdiyiniz yerdn grrlr. Hqiqtn, Biz eytanlar iman gtirmynlrin dostlar
etdik. 9
Hdis:
3259. mam li():Yoldan arzdran amil var: qadnlar sevmk (eytann qlncdr),
rab imk (bu eytann tlsidir), dirhm-dinara mhbbt (bu da eytann oxudur).10
1
Nhcl-Bla, xtb 192

Muminun, ay 97, 98
3
Nhl, ay 98
4
Ncl-Bla, xtb 151
5
Fatir, ay 6
6
urrul-Hikm,hdis2623
7
Tuhful-Uqul,sh. 301
8
Tuhful-Uqul,sh. 399
9
raf, ay 27
10
l-Xisal,sh.113 , hdis 91
2
385
1017. eytana sitayi ednlr

Quran:
Ey Adm vladlar! Mgr sizinl hd-peyman balamamd ki, eytana ibadt
etmyin, o sizin aq-akar dmninizdir? 1
Hdis:
3260. mam li () (eytann ardnca gednlri mzmmt edrk): Onlar eytan z
ilrinin meyar etdilr v eytan da onlar z tlsin evirdi. Bellikl, onlarn qlblrind
yumurta sald, cc xartd, tdricn allarna nfuz etdi, onlar xtalara v bdryilr
dar etdi, batili gzlrind bzdi. Onlarn ilri gclrind eytan rik olan v onun dili
il batil sz danan xsin ii kimidir.2
1018. eytann fitnlri
Quran:
eytan sizi yoxsulluqla qorxudur v siz pis ilr grmyi mr edir. Allah is siz z
trfindn balanmaq v bxilr vd edir. Allah geni rhmt sahibi v hr eyi
bilndir. 3
eytan onlara vd verir v z arzularnn tlsin salr. eytan onlara yalan vddn
baqa bir ey vermz.4
Bs, niy Bizim zabmz onlara atanda nal kmdilr? nki onlarn qlblri
dalam v eytan onlarn mllrini z nzrlrind bzmidir.5
Hdis:
3261. mam li ():Ey Kumeyl! blis z trfindn vd vermir, ksin, z Rbbinin
trfindn vd verir ki, onlar gnah etmy vadar etsin v lmn uurumuna atsn.6
3262. mam li ():eytan bndy thkim olunmudur. Gnah etmkdn tr gnah
onun gzlrind bzyir v tvby d midvar edir
ki, onu txir salsn.7
3263. mam Sccad ()- duasnda- gr eytan hiylyl onlar Snin itatindn
kindirmsydi, he bir gnahkar sn qar gnah etmzdi. gr batili onlar n haqq
libasnda gstrmsydi, he bir yolunu azan Snin yolundan azmazd.8
3264. mam Sadiq () :blis z qoununa deyr:nsanlar arasnda paxllq v haqqa
tcavz toxumu spin. nki bu ikisi Allah yannda irk brabrdir.9
1019. eytann fitnsindn qoruyanlar
Quran:
Hqiqtn, eytann iman gtirn v z Rbblrin tvkkl ednlrin zrind
hakimiyyti yoxdur.10
Hqiqtn, sn tabe olan yolunu azmlardan baqa, bndlrimin zrind he bir
hakimiyytin yoxdur. 11
Hdis:
3265. mam li ():ox dua et ki, eytann rrindn amanda qalasan.12
3266. mam Baqir () :Hqiqi qorxu il zn iblisdn qoru.13
3267. mam Sadiq ():blis dedi:Be nfs var ki, onlara qar he bir arm yoxdur.
Bunlar xalis niyytl Allaha snan v btn ilrind Ona arxalanan, gec-gndz Allaha
ox tsbih deyn, z n byndiyi eyi mmin qardana da bynn, bana msibt
1
Yasin, ay 60
Nhcl-Bla, xtb 7
3
Bqr, ay 268
4
Nisa, ay 120
5
nam, ay 43
6
Baratul-Mustfa,sh. 27
7
Nhcl-Bla, xtb 64
8
Shiftus-Sccadiyy, sh.144, dua 37
9
10
Nhl, ay 99
11
Hicr, ay 42
12
13
2
386
glnd sbrsizlik etmyn, Allahn ona qismt etdiyin raz olan v ruzi qmi
kmynlrdir. Ancaq, qalan btn insanlar mnim ovcumun iinddir1
1020. eytan hakim edn eylr
Quran:
Kim Rhman Allah yad etmkdn z dndrrs, onunla yolda olmaq n ona bir
eytan tyin edrik.2
Hdis:
3268. Allahn Peymdri (s):Bir gn Musa () oturmudu v iblis onun yanna gldi...
Musa () buyurdu:Mn el bir gnahdan xbr ver ki, insan onu ednd sn ona hakim
olasan. blis dedi:zndn raz olmaq, mlini ox grmk, gnah z nzrind kiik
grmk.3
3269. mam li ():hvtprstlrl yoldalqlq imann unudulmasna v eytann
hazr olmasna gtirib xarar.4
3270. mam Sadiq ():blisin qadnlardan v qzbdn gcl ordusu yoxdur.5
1
2
3
4
5

Zuxruf, ay 36
Nhcl-Bla, xtb 86
Tuhful-Uqul,sh. 363
387
218
er
1021. airlri mzmmt edn aylrin tfsiri
Quran:
V airlr yolunu azmlar tabe olarlar. Mgr grmrsnmi ki, onlar hr yerd avara
kimi dolanarlar? Yalnz iman gtirn, yax ilr grn v Allah ox yad ednlrdn baqa,
ml etmdiklri eylri danarlar. Onlar zlm mruz qaldqlan sonra kmk istdilr.1
Hdis:
3271. mam Baqir () (V airlr yolunu azmlar... aysi bard): El bir air
grmsnmi ki, bir kims ona tabe olsun? Bu mzmmt olunanlar, slind dindn qeyri bir
ey n elm yrnnlr v nticd hm zlri yolu azan, hm d baqalarn azdran
camaatdr.2
1022. er, dil il cihaddr
3272. Allahn Peymbri (s):Hqiqtn, mmin z qlnc v dili il cihad edr. And
olsun canm Onun qdrt lind olana, mmin airlrin szlri dmn vurulan ox
kimidir.3
3273. Allahn Peymbri (s) (Hssan ibn Sabit): Mriklri hcv yaz ki, Cbrayl
sninldir.4
3274. Allahn Peymbri (s): Bzi erlrd hikmt var, bzi byanlarsa
ovsunlaycdr.5
3275. mam Sadiq () :Kim bizim barmizd bir beyt er des, Allah-taala onunn
Cnntd bir ev tikr.6
3276. mam Sadiq ():Bizim barmizd bir beyt er deyn el bir air olmayb ki,
Mqdds Ruh ona kmk etmmi olsun.7
219
ar
1023. ar
3277. Allahn Peymbri (s): -Mharibni balamazdan qabaq uar vermyi mr etdiyi
zaman- arnzda Allahn adlarndan biri olmaldr.8
3278. mam li (): Bdr gn Allah Rsulunun (s) sahablrinin ar bu idi:Ey kmk
olunmu, ldr!9
3279. Mustdrikul vsail:Cml mharibsind mirl-mmininin () arlarndan
1
2
3
4
5
6
7
8
9
ra, ay 224-227
Mani-xbar, sh 385, hdis 19
d-Durrul-Mnsur, c.6, sh.336
mali-Sduq, sh. 495, hdis 6
Uyune xbari Rza, c.1, sh.7 , hdis 1
Uyune xbari Rza, c.1, sh.7 , hdis 2
Musitdrkul-Vsail, c.11, sh. 113 , hdis 12564
Musitdrkul-Vsail, c.11,sh. 113 , hdis 12560
388
biri bu idi: Ha mim, la yn srun Ey Allahm, bizi hdi sndranlar zrind qalib et.1
3280. mam Sadiq (): Bdr gn bizim uarmz bu olmudur: Ey Allahn qlbsi!
Yaxnla, yaxnla!.Hseynin () ar Ya Mhmmd idi. Bizim d armz: Ya
Mhmmd!dir.2
1024. Qiyamtd mslmanlarn ar
3281. Allahn Peymbri (s): Qiyamt gn sirat krpsndn kend mslmanlarn
ar Allahdan baqa Allah yoxdur v tvkkl ednlr grk Allaha tvkkl etsinlr
olacaq.3
3282. Allahn Peymbri (s): Qiyamt gn siratdan kend mminlr bu ar
deycklr: lahi! Bizi salamat saxla, bizi salamat saxla.4
3283. Allahn Peymbri (s): Qiyamtin qaranlnda mminlrin ar budur: Sndn
baqa Allah yoxdur.5
220
fat v vasitilik
1025. Dnyada vasitilik
3284. Allahn Peymbri (s):(Xeyir ilrd) Vasitilik edin ki, mkafat grsiniz.6
3285. Allahn Peymbri (s): Kim z vasitiliyi il bir ziyann qarsn alsa, ya bir xeyri
brpa ets, Allah-taala qdmlr titryn gn onun qdmlrini mhkm edr.7
3286. mam Sadiq (): Vasitilik, mqamn zkatdr.8
1026. Axirtd sfat
Quran:
De ki, fat tamamil Allaha mxsusdur. Gylrin v yerin hakimiyyti Onundur.
Annda Ona trf qaytarlacaqsnz.9
Kim Onun izni olmadan Onun yannda fat edr? 10
Rhman Allahdan hd-peyman alm xsdn baqa, he kimd sfat olmaz.11
O gn Rhman Allahn izn verdiyi v szndn ad olduu kimsdn baqasnn fati
fayda vermz.12
Hdis:
3287. Allahn Peymbri(s):Ummtimin arasnda mnim fatim, yalnz mnim hliBeytimi () sevn xsin halna amil olacaq.13
1
rhe Nhcl-Bla, c.1, sh. 262

3
4
5
6
7
8
Tuhful-Uqul,sh. 381
9
Zumr, ay 44
10
Bqr, ay 255
11
Mrym, ay 87
12
Ta-ha, ay 109
13
2
389
3288. Allahn Peymbri (s): Mn Qiyamt gn qlbind acaqanadn qanad qdr

iman olan xs, hkmn fat edrm.1
3289. Allahn Peymbri (s): Mahmud (hmd olunmu) mqana atanda,
mmtimdn byk gnahlar ednlr n fat edcm v Allah-taala onlarn barsind
mnim fatimi qbul edckdir. Allaha and olsun, vladlarm incidn fat
etmycm.2
3290. Allahn Peymbri (s): Hr peymbr Allah drgahna dua etmi v Ondan bir
ey istmidir. Amma mn (Allahdan) z xahiimi Qiyamt gn ummtim fat etmk
n saxlamam3
3291. mam Baqir (): Tezlikl Rbbin sn el bir ey bx edr ki, ondan raz olarsan
aysi bard- Bu fatdir. Allaha and olsun, fatdir, Allaha and olsun ki, fatdir.4
3292. mam Sadiq ():- fat haqq yalnz... aysi bard- Yalnz mirl-mminin
() v ondan sonra gln imamlara etiqad olanlara mxsusdur. Bu da Allah yannda sahib
olduqlar hmin hd-peymandr.5
1027. fatdn mhrum olanlar
3293. Allahn Peymbri (s): Mnim fatim iki nfr atmaz:Qdrt sahibi olan
zalma v dindn xm syankara.6
3294. Allahn Peymbri (s): Mnim fatim mriklr v zalmlar istisna olmaqla,
byk gnah ednlr barsinddir.7
3295. Allahn Peymbri (s): Namaz yngl sayan mnim fatim atmayacaq.
Allaha and olsun ki, Kvsr hovuzunun knarnda mniml grmyck.8
3296. Allahn Peymbri(s): Kim mnim fat etmyim iman qtirms, Allah-taala
mnim fatimi ona atdrmayacaq9
3297. mam Sadiq () (dnyadan kmk an glnd, qohum- qrbasnn o Hzrtin
() yanna toplamasn taprd v sonra buyurdu): Namaz yngl sayan, he vaxt bizim
fatimiz nail olmayacaq.10
3298. mam Sadiq (): Nasibi olan xsin barsind htta mqrrb (yaxn) mlklr v
mrsl peymbrlr d fat ets, fatlri qbul olunmayacaq.11
1028. Hamnn fat mhtac olmas.
3299. Biharul-nvar:bu ymn mam Baqir () dedi: Ey bu-Cfr! Siz hmi
xalq aldadb, Mhmmdin fati, Mhmmdin fati - deyirsiniz. Hzrt () o qdr
narahat oldu ki, znn rngi qarald. Sonra buyurdu: Vay olsun sn, ey bu ymn!
Qarnnn v hvtinin iffti sni aldatd?! gr Qiyamtin dhtli shnlrini grsn
hkmn Mhmmdin (s) fatin mhtac olacaqsan. Vay olsun sn, mgr fat yalnz
Chnnm ati onlara vacib olan xslr aiddir? Bu vaxt buyurdu: lk insanlardan
sonuncuyadk el bir xs yoxdur ki, Qiyamt gn Mhmmdin (s) fatin mhtac
olmasn.12
1029. fat ednlr
3300. Allahn Peymbri (s): Allah yannda dst fat edr v sfatlri qbul
olunar: Peymbrlr, sonra alimlr, sonra da hidlr.13
3301. Allahn Peymbri (s): fat etmk peymbrlr, vsilr, mminlr v
mlklr mxsusdur.14
1

3
4
5
6
7
8
9
Uyune xbare Rza, c.1, sh. 136 , hdis 35
10
11
12
13
14
2
390
3302. Allahn Peymbri(s):fat ednlr bedir: Quran, qohum, mant, sizin

Peymbriniz v Peymbrinizin hli-Beyti() 1
3303. Allahn Peymbri (s): Tvbdn faydal fati yoxdur.2
3304. mam li (): nsanlarn fatisi haqqa ml etmk, sdaqt v dorulua
vfal qalmaqdr.3
1030. Vasit
Quran:
Ey mminlr! Allahdan qorxun. Ona (pnah gtirmy) yaxnlamaa aln v Onun
yolunda cihad edin ki, blk nicat taparsnz.4
Hdis:
3305. Allahn Peymbri (s): Allahdan mnim vasit olmam dilyin... Kim mnim
vasit olmam dils, ona fat olunar.5
3306. Allahn Peymbri(s): mamlar Hseynin () nslindndir. Kim onlara itat
edrs, Allaha itat etmidir. Kim onlara itatsizlik gstrrs, Allaha itatsizlik etmidir.
Onlar Allaha yaxnlamaq n n mhkm vasitdirlr.6
1031. fat n ox lyaqti olan insan
3307. Allahn Peymbri(s):Hqiqtn, sabah, Qiyamtd sizlrdn mn n yaxn v
mnim fatim n ox lyaqti olan xs n doru danannz, mant hamdan ox
sadiq olannz, hamdan xlaql v insanlara n yaxn olannzdr.7
1032. Mminin fati onun mli qdrdir.
3308. Allahn Peymbri (s): Mminlrin arasnda da ellri var ki, rbi v muzir
qbillri qdr fat edcklr. fat hamdan az haqq olan mminlr fqt otuz
nfr fat edcklr.8
3309. mam Baqir(): nsan var z xalqna v qohum qrbasna fat edck, insan
var z ailsin fat edck, insan da var z mli qdr iki nfrin haqqnda fat
edck.
Budur,
el
Mahmud
(bynilmi)
mqam. 9
221
Bdbxtlik
1033. Bdbxtin xsusiyytlri
3310. mam li (): Bdbxt z nfsi istklrin aldanandr.10
3311. mam li (): Bdbxt, z qlindn v tcrbsindn bhrlnmyndir.11
3312. mam li (): Gnahlar trk edin v z nfslrinizi onlardan kindirin. nki
bdbxt z cilovunu gnahlar meydanna buraxandr.12
1034. Bdbxt, anasnn btnind bdbxtdir.
3313. Allahn Peymbri (s): Xobxt insan, anasnn btnind xobxtdir. Bdbxt,
anasnn btnindn bdbxtdir.13
1

3
4
Maid, ay 35
5
6
Uyune xbare Rza (), c.2,sh.58 , hdis 217
7
8
9
10
Nhcl-Bla, xtb 86
11
Nhcl-Bla, mktub 78
12
13
Knzul-Ummal, sh. 491
2
391
3314. mam Sadiq (): Allah-taala z mxluqatn yaratmam xobxtliyi v bdbxtliyi

yaratd. Bellikl, Allah xobxt bildiyi xsl dmnilik etmz. gr pis i grrs, onun
ii il dmn olar, z il yox. Amma bdbxt bildiyi xsi he vaxt sevmz. gr yax i
grrs onun bu iini sevr, ancaq taleyin gr ondan xou glmz.1
3315. mam Sadiq (): Allah-taala bndni bdbxtlikdn xobxtliy krr, amma
xobxtlikdn bdbxtliy krmz.2
3316. mam Kazim () (Peymbrin (s) Bdbxt insan, anasnn btnind
bdbxtdir.. sz bard ibn bi Umyrin sualna cavabnda): Bdbxt insan, hl
anasnn btnind olarkn Allah-taala bilir ki, o glckd bdbxtlrin i v mllrini
grckdir. Xobxt olan insansa, hl ana btnind olarkn, Allah-taala onun glckd
xobxtlrin mllrini v rftarn edcyini bilir.3
1035. Bdbxtliyin amillri.
3317. mam li (): Bdbxtliyin sbbi dnyaprstlikdir.4
3318. mam Hseyn ()- rf gnnn duasnda buyurur- lahi! zn trfindn
glbim el bir qorxu sal ki, sanki Sni grrm. Tqva v zndn qorxu vasitsi il mni
xobxt et, gnah v itatsizlikl mni bdbxt etm.5
1036. n bdbxt insan
3319. Msih (): nsanlarn n bdbxti xalq arasnda z elmi il mhurlaan v mli
il tannmayandr.6
3320. Allahn Peymbri (s): n bdbxt insan dnyann yoxsulluunu v axirtin
zabn znd cm edndir.7
3321. mam li ()- n bdbxt insan kimdir? sualnn cavabnda- z dinini
baqasnn dnyasna satan.8
1037. Bdbxtliyin lamtlri
3322. Allahn Peymbri (s): Bdbxtliyin lamtlri bunlardr: alamayan gz,
daglblilik, ruzi istmkd ox hrislik etmk v gnaha israrl olmaq.9
3323. mam li (): Bdbxtliyin lamtlrindn biri dosta qar hoqqabazlq
etmkdir.10
3324. mam li (): Bdbxtliyin nianlrindn biri yaxlara pislik etmkdir.11
t-Tovhid, sh. 357 , hdis 5

t-Tovhid,sh. 358 , hdis 6
3
t-Tovhid,sh. 358 , hdis 3
4
5
6
7
8
9
l-Xisal,sh. 243, hdis 96
10
11
2
392
222
kr
1038. Allaha kr etmy hvslndirmk
Quran:
Mni yad edin ki, sizi yad edim. Mn kr edin v nakr olmayn.1
Hdis:
3325. mam li (): kr var dvltin zinti v sbr, tinliyin zintidir.2
3326. mam li (): Allah qarsnda siz n vacib olan ml Onun nemtlrin kr
etmk v Onun razlna sbb olan eylri hazrlamaqdr.3
3327. mam Sadiq (): Hr kdiyin nfs n bir kr, blk min kr v mindn d
ox kr etmk sn vacibdir.4
1039. kr edn
Quran:
Allaha ibadt et v kr ednlrdn ol5
Hdis:
3328. mam Sadiq ():Misbahus ri kitabnda o Hzrt aid olunub- gr Allah
n, Onun muxlis bndlrinin Allah ibadt etmlrindn tr, btn hallarda kr
etmkdn yax bir ibadt olsayd, o klmni btn mxluqatna aid edrdi. Amma ondan
yax ibadt olmadna gr, ibadtlrin arasnda ona xsusi yer verdi v onun sahiblrini
mxsusn qeyd edrk buyurdu: Bndlrimin az bir hisssi kr edrlr.6
3329. mam Hadi (): kr edn, z krnn brktindn, onun krn sbb olan
nemtdn daha ox sadt qazanar. nki nemtlr dnya maldr, amma kr, nemtlri
z il axirt aparar.7
3330. mam skri (): Nemtin qdrini kr edndn baqa bir kims bilmz v
nemtin krn, nemtin qdrini bilndn baqa bir ks etmz.8
1040. Nemtin artmasnda kr etmyin rolu
Quran:
Rbbiniz bel byan etdi: gr kr etsniz sizin nemtinizi artraram v gr
nakrlk etsniz, hqiqtn, Mnim zabm iddtli olacaqdr.9
Hdis:
3331. Allahn Peymbri (s): Allah bndnin zn krn el bir qapsn amad ki,
bu zaman nemtin artm qapsndan da biri onun zn almam olsun.10
3332. mam li (): Allah-taala bndy bir nemt vernd v bnd z qlbind o
nemtin krn ednd, krn dilin gtirmmidn qabaq, min nemtin onun n
artmas vacib olur.11
1041. kr nemti n kr etmyin vacibliyi
3333. mam Sccad (): -duada- Mnim Sn kr etmyim (nemtinin z) kr
mhtac olduu halda Snin krn nec yerin yetir bilrm? Hr df kr Sn
1
Bqr, ay 152
l-rad, c.1, sh. 300
3
4
5
Zumr, ay 66
6
Misbahu-riyy,sh. 55
7
Tuhful-Uqul,sh. 483
8
lamud-Din,sh. 313
9
brahim, ay 7
10
11
2
393
deynd, el kr etmk nemtinin zn gr bir daha kr Sn demk mn vacib

olur.1
3334.mam Sadiq():Allah-taala Musaya() vhy etdi:Ey Musa! Mn, layiq olduum
kimi kr et. Musa() rz etdi:Ey Rbbim. Sn syldiyim hr bir krn z, Snin
mn bx etdiyin bir nemt olduu halda nec Sn layiq olduun kimi kr edim?
Buyurdu: Ey Musa! O krn uurunu Mnim sn bx etdiyimi drk etdiyin zaman,
krmn haqqn yerin yetirmi olarsan.2
1042. krn hqiqti
3335. mam li (): Hr bir nemtin kr Allahn haram etdiklrindn kinmkdir.3
3336. mam li (): Dmnin stn gldiyin zaman, ona gzt etmyini z
qlbnin kr bil.4
3337. mam Baqir (): Allahn az ruzisini zn ox bil ki, bununla onun krn etmi
olarsan.5
3338. mam Sadiq (): Nemtin kr haramlardan uzaqlamaq v krn btvly
insann hmd olsun, almlrin Rbbi olan Allaha demsidir.6
3339. mam Sadiq (): Allah-taala bir xs nemt bx edn zaman, hmin xs
qlbind o nemti Allah trfindn verildiyi kimi tanyarsa, onun krn yerin yetirmi
olar.7
3340. mam Sadiq ():Peymbrin (s) qarsna xoagln bir i xan zaman
buyurard:Allahn bu nemtin kr. Elc d, qm-qss gtirn bir hadis il
rastlaanda buyurard: Hr bir halda kr olsun Allaha.8
3341. mam Sadiq ()- Misbahu riy kitabnda o Hzrt istinad olunduu kimikrn n az insann nemtin bilavasit Allah trfindn olduunu bilmsi v nemt n
Ondan baqa bir sbb grmmsidir. Hminin, Allahn bx etdiyin raz olmas v Onun
nemtil gnaha trf getmmsi, ya da Allahn nemtindn, Onun he bir mrin v
qadaanna zidd olan yolda istifad etmmsidir.9
1043. n ox kr edn insan
3342. mam li (): n ox kr edn insan hamdan ox qane v nemtlr gr n
nakr insan, hamdan tamahkar olandr.10
3343. mam Sccad (): Allaha n krl olannz, insanlara n ox tkkr
edninizdir.11
1044. Yax ml sahibin tkkr etmy hvslndirmk
3344. mam Hsn (): Alaqlq, nemt nakr olmaqdr.12
3345. mam Sccad(): Sn yaxlq ednin haqq, ona tkkr etmyin, yaxln
dil gtirmyin, onu yaxlqla yad etmyin v Allahla zn aranda onun n ixlasla dua
etmyindir. gr bel etsn, gizlind v akarda ona tkkr etmi olarsan. z d, bir
gn onun yaxlnn vzini xmaa imkann olarsa, bunu et.13
1045. nsanlara tkkr etmyn Allaha minntdar olmaz
3346. mam Sccad () : Allah-taala Qiyamt gn z bndlrindn birin buyurar:
Filanks tkkr etdinmi? O, deyr: Xeyr, ey Rbbim! Mn Sn tkkr etdim.
Allah-taala buyurar:Ona tkkr etmdiyin n, Mn d tkkr etmmisn.14
3347. mam Sadiq (): Yaxln yolunu ksnlr Allah Lnt elsin. Yni, bir xs
1

Qssul-nbiya,sh. 161, hdis 178
3
Miktul-nvar,sh. 35
4
Nhcl-Bla, hikmt 11
5
Tuhful-Uqul,sh. 285
6
7
8
9
Misbahu-riy,sh. 53
10
l-rad, c.1,sh. 304
11
12
Tuhful-Uqul,sh. 233
13
14
2
394
yaxlq edilrs, o da bunun mqabilind nakrlk edr v nticd yax ml sahibini

baqalarna yaxlq etmkdn kindirr.1
3348. mam Rza (): Kim insanlarn yaxlnn mqabilind tkkr etms, Allaha
tkkr etmmidir.2
1
2
l-xtisas,sh. 241
Uyune xbari Rza () c.2,sh. 24, hdis2
395
223
kk
1046. kk
3349. mam li () : Sn min olduundan yapma v kkdn uzaqlama
tvsiyy edirm. nki insann dini n, kkin onun minliyin qalib glmsi qdr
mhvedici bir ey yoxdur.1
3350. mam li (): Haqq tapdm andan bri Onda kk etmmim.2
3351. mam li () : Mnim z Rbbim minliyim var v dinimd he bir bh
yoxdur.3
3352. mam Sadiq (): irkab sizdn tmizlyr.4 aysi bard- Burada mqsd, el
kkin irkabdr. Allaha and olsun, biz he vaxt z Rbbimiz bard kk dmrk.5
1047. kkin yaranma amillri
3353. mam li (): kk nadanln mhsuludur.6
3354. mam li (): Kim Allahn iind itatsizlik edrs, kk dar olar. Kim kk
drs, Allah ona stn glr. z qdrti il onu xar edr v z clal il onu alaldar.
Nec ki, o da Allahn iind shlnkarlq etmidi.7
3355. mam li (): bhlnmyin ki, kk dar olarsnz. kk dmyin ki, kfr
yuvarlanarsnz. z nfslriniz meydan vermyin ki, bel olan halda dind shlnkarlq
olar.8
3356. mam li (): kk, iman brbad edr.9
3357. mam li (): kk qlbin nurunu sndrr. 10
3358. mam li (): kkin mhsulu aqnlqdr.11
1048. kki gtrn ey
3359. mam li (): Ardcl surtd dnmkl kk aradan gedr.12
3360. mam li (): Allahn yaratdqlarn grdy halda, Onun varlna kk edn
xs tccb edirm.13
3361. mam li ():He bir ixlasl bnd bhy dar olmad v he bir yqin hli
kk dmdi.14
3362. mam li (): kkin drd axsi var: mbahis etmk, qorxu, aqnlq v tslim
olmaq. Mbahisni zn adt etmi xsin, gecsi shr olmaz. Kim glck hadislrdn
qorxuya ds, kemi qaydar. Trddd v aqnlqda qalan eytanlarn caynanda
didilr. Dnya v axirt lmn tslim olansa, hr iki sarayda mhv olar.15
1
3
Hhcl-Bla, xtb 22
4
hzab, ay 33
5
l-Kafi, c.1, sh. 288 , hdis1
6
urrul-Hikm,hdis 725
7
Hhcus-Sad, c.1,sh. 373
8
Biharul-nvar, c. 2,sh. 54 , hdis24
9
urrul-Hikm,hdis 723
10
11
12
13
Hhcl-Bla, hikmt 126
14
15
Nhcl-Bla, hikmt 31
2
396
397
224
ahidlik
Mhkm msllrind
1050. daltli ahidlik
Quran:
Ey mminlr! Allahn razl namin qalxn v daltl ahidlik edin. Bzi insanlarla
dmniliyiniz sizi daltsizliy vadar etmsin. daltli olun ki, bu tqvaya daha yaxndr
v Allahdan qorxun ki, Allah etdiklrinizdn xbrdardr.1
Hdis:
3363. Allahn Peymbri (s): Mn daltliym v daltdn qeyri bir ey ahidlik
etmrm.2
3364. mam li (): dalt, ahidliyin ruhudur.3
1051. ahidlik etmy hvslndirmk
Quran:
Allaha xatir doru ahidlik edin 4
ahidlr, adt vermk n arlanda, ondan boyun qarmamaldrlar.5
Hdis:
3365. Allahn Peymbri (s): Kim bir nfr mslmann haqqn brpa etmk n
haqqna ahidlik edrs, Qiyamt gn znn nuru gz ilyn msafd grnn halda
gtirilr v mxluqlar onu ad, sl-ncabti il tanyar.6
3366. mam Sadiq (): -ahidlr, ahidlik etmk n... aysi bard- Bir xs
ahidlik etmk n dvt olunduqda Mn sizin n hadt vermirm demmlidir. 7
3367. mam Sadiq ():ahidlik etmk n dvt olunanda, dvti qbul et.8
1052. hadti gizltmk
Quran:
Allah trfindn gln hadti znd gizldn xsdn daha zalm kim ola bilr?. 9
hadti gizltmyin. Kim onu gizldrs, qlbi gnahkar olar. Allah etdiklrinizi bilir.10
Hdis:
3368. Allahn Peymbri (s):Kim ahidlik etmk n arlan zaman, z hadtini
gizldrs, yalan hadt vern xs kimidir.11
3369. Allahn Peymbri (s):Kim z hadtindn dnb onu gizlts, Allah-taala
(Qiyamt gn) mxluqlarn yannda onun tini zn yedizdirr v o, z dilini eynyeyny Chnnm gedr.12
1053. Sahidliyi qbul olunan xslr
3370. mam li (): -ureyh xitabn- Bil ki, z gnahnn czasna gr allaq
1
Maid, ay 8
Knzul-Ummal, sh. 17735
3
urrul-Hikm,hdis 356
4
Tlaq, ay 2
5
Bqr, ay 282
6
7
Tfsirul-yyasi,sh. 156 , hdis524
8
Thzibul-hkam, c.6, sh. 275 , hdis752
9
Bqr, ay 140
10
Bqr, ay 283
11
12
Svabul-mal,sh. 333
2
398
vurulmu v tvb etmmi, ya yalan hadt vermsil mhurlaan, ya barsind

bdgman olunmu (bhli) xsdn baqa mslmanlar bir-biril mnasibtd daltli
saylrlar.1
3371. mam Sadiq ():Fasiqin ahidliyini, yalnz zn zidd olacaq halda qbul
edrm.2
3372. mam Sadiq ():mirl-mminin () n sy syn v ac dili olann, n d
kemid dinsizliyi il mhur olan xsin ahidliyini qbul etmzdi.3
1054. hadt vermyin dbi
3373. Allahn Peymbri (s)-hadt vermk bard sualn cavabnda-Gni
grrsnmi? Mvzu snin n hmin gn kimi aydn, iql olanda ahidlik et v ks
halda hadt vermkdn kin.4
3374. mam Sadiq ():hadtini ovcunun ii kimi tanmasan ahidlik etmmlisn.5
225
hadt (2)
Allah yolunda lmk
1055. hidliyin fzilti

Quran:
Allah yolunda ldrlnlri he vaxt l hesab etm. ksin, onlar diridirlr v Allahn
yannda ruzi yeyrlr. 6
3375. Allahn Peymbri (s):nsann Allah yolunda ldrlmsi hddin qdr, hr
yaxlqdan stn yaxlq vardr. Bellikl, insan Allah yolunda ldrlrs, bundan stn
(v dyrli) yaxlq olmaz.7
3376. Allahn Peymbri (s):n rfli lm hadtdir.8
3377. Allahn Peymbri (s) :styirm ki, Allah yolunda vuruum v ldrlm, yen
vuruum v ldrlm. Yen d vuruum v ldrlm.9
3378. Allahn Peymbri (s):hidin borcdan baqa btn gnahlar balanar.10
3379. Allahn Peymbri (s):Dmnl z-z gln xs gr ldrlndk
mqavimt gstrs v ya qalib glrs, qbr zab grmz.11
3380. Allahn Peymbri (s):hiddn baqa he kim lmndn sonra, Allahn
yannda xeyir nemtlrdn bhrlnn v eyni zamanda, btn dnyan ona balasalar da
yenidn dnyaya qaytmaq istmz. nki o, hadtin fziltini bildiyin gr, dnyada
ldrlmk n dnyaya qaytmasn arzulayar.12
3381. mam li ():Siz, ldrlmsniz d lcksiniz. And olsun linin can Onun
qdrt lind olana ki, baa min qlnc zrbsinin endirilmsi, yataqda lmkdn daha
1
Mn la yhzuruhul-Fqih, c.13,sh. 15 , hdis3243

3
4
Vsailu-i, c.18, sh. 250 , hdis3
5
l-Kafi, c.7, sh. 383, hdis3
6
Ali-mran, ay 169
7
8
9
Shihi-Muslim , hdis1876
10
11
12
2
399
asandr.1
1056. hadt istmyin savab
3382. Allahn Peymbri (s):Kim sidq rkl Allahdan hid olmasn istyrs, z
yatanda ls bel, Allah-taala onu hidlrin mqamna atdrar.2
1057. hid hesab olunanlar
3383. Allahn Peymbri (s):zn zlmdn qorumaq yolunda ldrln xs,
hiddir.3
3384, Allahn Peymbri (s):z eqini gizltdiyin v pakln saxladna gr ln
aiq, hiddir.4
3385. Allahn Peymbri (s):Mhmmd hli-Beytinin () mhbbti il dnyadan
kn, hiddir.5
3386. mam Sccad ():Kim bizim qaimimizin () qeybti dvrnd qlbind biz
dostluq v mhbbt lrs, Allah-taala Bdr v Uhud hidlri kimi min hidin mkafatn
ona bx edr.6
1058. Allah yolunda yaralanman savab
3387. Allahn Peymbri (s):Kim Allah yolunda yaralanarsa, Qiyamt gn mk trin
bnzr bir tir saa-saa, rngi zfran rngind v zrind hidlrin niansi il glr.
Kim ixlasla Allahdan hidlik ists, yataqda ls bel, Allah-taala ona hidin mkafatn
verr.7
1
2
3
4
5
6
7
l-radul-Lil-Mufid, c.1,sh. 238

400
226
hrt
1059. Tqdir olunmu hrt
Quran:
Mgr sni adl-sanl etmdikmi?1
v glck nsillr arasnda mni yax ad-sanla tantdr.2
Hdis:
3388. Alahn Peymlri (s) (bir kiinin yax bir i grdyn gr xalqn onu triflmsi
bard sualnn cavabnda): Bu, dnyada mmin glib atan bir mjddir.3
3389. Allahn Peymbri (s):Allah-taala mnim mmtimdn bir bndni sevnd,
seilmi bndlrin qlblrin, mlklrin ruhlarna v z rinin sakinlrinin qlblrin
onun mhbbtini salar ki, onu sevsinlr. Budur hqiqtn seviln insan.4
1060. Mzmmt olunmu hrt
Quran:
O axirt evini yer znd stnlk (tkbbrluk) v fsad istmynlr vercyik v
gzl aqibt tqvallara mxsusdur. 5
Hdis:
3390. Allahn Peymbri (s):Allah trfindn pislikdn qorunan xsdn baqa, dinin
v dnyasna gr xalq arasnda barmaqla gstrilmsi bir r olaraq insana bsdir. 6
3391. mam li ():Dnyada bir pill yksk mqama qalxmaq istyn v qalxan el bir
bnd yoxdur ki, Allah-taala axirtd onu hmin pilldn d yksk bir pill aa
endirmmi olsun.7
3392. mam Sadiq () (mmini vsf edrkn): Mmin dnya izztini arzulamaz v onun
xarlna dzmszluk gstrmz. nsanlar dnyann qmini kmkddir, onu is axirtin
fikri mul etmidir.8
1061. Paltar v ibadt gr hrtin pislnilmsi
3393. mam Sadiq ():nsana rsvaylqda onun barmaqla gstrilmsin sbb olan
paltar geyinmsi v ya barmaqla gstriln miniy minmsi bsdir.9
3394. mam Sadiq ():Allah-taala iki ey gr mhurluu dmn bilir: Paltara v
namaza gr mhurluq.10
3395. mam Sadiq ():badtl mhurlamaq bdgmanla sbb olar.11
3396. mam Sadiq ():hrtin yaxs v pisi d oddadr.12
rh, ay 4
ra, ay 84
3
4
5
Qss, ay 83
6
rhi Nhcl-Bla, c.2, sh. 181
7
8
9
10
Miktul-nvar, sh. 320
11
12
2
401
402
227
Mvrt
1062. Mvrt etmy hvslndirmk
Quran:
z Rbblrinin arna cavab verib namaz qlanlar v ilri z aralarnda bir-biril
mslhtlmk olanlar onlara verdiyimiz ruzidn bxi edrlr1
Hdis:
3397. mam li (): Mvrt etmk (doru) yol tapman gzdr. z ryi v fikri il
kifaytlnn xs zn thlky atmdr.2
3398. mam li ():Mvrt kimi (mhkm) dayaq yoxdur.3
3399. mam li ():Mvrt etmk tvsiy v tviq olunmudur, nki mslht
vernin ryi (xsi qrzlrdn) pak, mvrt ednin nzri (xsi grzlr v mnfi
istklrl) qarmdr.4
3400.Allahn Peymbri (s):Ey li! Qorxaqla mvrt etm ki, mkln hll yolunu
sn dar edr. Simicl mvrt etm ki, sni mqsdindn kindirr. Hris adamla
mvrt etm ki, hrisliyi snin nzrind gzl gstrr.5
3401.mam li ():Yalan il mvrt etm. nki yalan ilm kimi uza sn yaxn
v yaxn uzaq gstrck.6
1064. Mvrt layiq olanlar
3402.mam Sadiq ():Mvrt onun drd hddindn qeyri bir halda ba tutmaz: birinci
hdd budur ki, mvrt etdiyin all olsun, ikincisi azad v dindar olsun, ncs dost v
qardacanl olsun. Drdnc is budur ki, z irrini ona deysn, o da zn bildiyin qdr
hmin sirdn agah olsun v onu gizltsin, he ks demsin.7
1065. Mslh edn bir yol gstrmy hvslndirmk
3403. mam Sccad ():Mslht ednin haqq budur ki, yol gstrmkn bir fikrin
varsa ona yol gstrsn v bir mlumat olmasa da, bu sahd mlumat olann yanna
gndrsn.8
3404.mam Sadiq ():Kim z (din) qarda il mslhtlnd hmin adam ona xalis
niyytl yol gstrms, Allah onun dncsini lindn alar.9
1066. Hkumt iind mvrt etmk
3405. mam li () (Maviyy yazd mktubundan): Mvrt, yalnz mhacir v
nsarlarn haqqdr. Onlar bir xs bard razla glib onu rhbr adlandrarlarsa, Allahn
razl da el bundadr.10
3406.mam li ():Haqq sz danmaqdan, ya daltli yol gstrmkdn kinmyin.
nki ixtiyar sahibi olan byk Allah mni hifz edib qorumasa, xta v shvdn amanda
qalmaram.11
1
ura, ay 38
Nhcl-Bla, hikmt 211
3
Nhcl-Bla, hikmt 54
4
5
llu-raye,sh. 559, hdis1
6
7
Mkarimul-xlaq c.2, sh.98 , hdis2280
8
9
l-Mhasin, c.2, sh 438, hdis2521
10
Nhcl-Bla, mktub 6
11
Nhcl-Bla, hikmt 216
2
403
3407.mam Hsnin () slh anlamasnda Maviy n qoyduu rtlrdn biri budur:

Maviy ibn bi Sfyann zndn sonra bir ksi xlif tyin etmk haqq yoxdur. Bel ki,
ondan sonra xliflik mslsi mslmanlarn urasna taprlacaqdr.12
12
404
228
Qocalq
1067. Qocalq v a salar
Quran:
Odur sizi vvl zif yaradan, bu ziflikdn sonra qvv vern, sonra da yenidn zifliy
v qocala dar edn Allah. Allah istdiyini yaradar. O alim v qadirdir. 1
Hdis:
3408. Allahn Peymbri (s):Qoca, z hmdminin mhbbti, uzun mr v oxlu
srvtin muqabilind hmi gncdir.2
3409.mam li ():A salar lmn qasididir.3
3410.mam li ():A salar xbrdarlq n kifaytdir.4
3411.mam li ():Mnim n qocaln vuqar, gnclik adlndan daha sevimlidir.5
3412.mam li ():Aqil qocalanda qli gnclr, nadan qocalanda nadanl
cavanlaar.6
3413.mam Baqir ():Bir gn brahim () z znd a tk grb deyir:kr olsun
almlrin Rbbi olan Allaha ki, mni bu yaa atdrd v bir an bel gnah etmdim.7
3414.mam Sadiq ():A san mmin trf tlsdiyi qdr, he bir eyin digrin trf
tlsdiyini grmdim. A sa mmin n dnyada vuqar v Qiyamt gn iq saan
nurdur. Allah-taala z xlili brahim() a salarla vqar bx etdi. Bu vaxt brahim() rz
etdi: Ey Rbbim! Bu ndir? Allah buyurdu:Bu vqardr. brahim () dedi:Ey Rbbim! Mnim
vqarm artr. 8
1068. Qocalara hrmt
3415.Allahn Peymbri (s):Yal mslmana ehtiram Allaha ehtiramdr.9
3416.Allahn Peymbri (s):mmtimin qocasna hrmt etmk, mn hrmt
etmkdir.10
3417.mam Sadiq ():Ahllarnza hrmt edin v sileyi-rhmi yerin yetirin.11
3418.mam Sadiq ():Ahllarmza hrmt qoymayan v uaqlarmzla mehriban
olmayan bizdn deyil.12
Rum, ay 54
Biharul-nvar , c.77 sh.147, hdis9
3
4
urrul-Hikm, sh. 7019
5
6
urrul-Hikm,hdis 4169-4170
7
llu-Sraye,sh. 104
8
mali-Tusi,sh. 699
9
10
11
12
2
405
229
i
1069. inin mqam
3419.mam li ():Allahn Peymbrin (s) insanlarn mn paxllq etmlrindn
ikaytlndim. O Hzrt (s) buyurdu:Ey li! Cnnt daxil olacaq ilk drd nfr Mn, Sn,
Hsn v Hseyndir. Bizim arxamzda vladlarmz Cnnt daxil olacaqlar. Onlarn
arxasnda bizi sevnlr, sa-solumuzda da bizim ilrdir.1
3420.mam Baqir ():Peymbrin (s) zvcsi mm Slmdn li ibn butalib ()
bard soruduqda dedi: Allahn Rsulundan (s) eitdim ki, li v onun ilri el nicat
tapanlardr.2
1070. inin xsusiyytlri
3421.mam li () (Nouf Bkaliy xitabn): Ey Nouf! Bilirsnmi mnim im kimdir?
rz etdi:Xeyr, Allaha and olsun, bilmirm. Buyurdu:Mnim ilrimin (oruc tutman
tnliyindn) dodaqlar qurumu, (aclqdan) qarnlar bellrin yapmdr. Tqva onlarn
zlrindn grnr, gecnin abidlri v gndzn irlridirlr.3
3422. mam Hsn () (Mn sizin ilrdnm deyn kiinin cavabnda): Ey Allahn
bndsi! gr bizim mr v qadaalarmza itat edirsns, doru deyirsn. Yox, gr bel
deyilsns, hli olmadn ali mqam iddias il z gnahlarn artrma. Dem ki, mn sizin
ilrdnm. De ki, mn sizi sevnlrdn v sizin dmnlrinizin dmnlrindnm.
Bel olan halda, sn yax insansan v yaxya trf istiqamt gtrmsn.4
3423. mam Baqir ():Bizim ilrimiz yalnz Allahdan qorxan v Onun mrin itat
ednlrdir. Onlar tvazkarlq, sadlik, mant sadiqlik v Allah ox yad etmkdn baqa
bir eyl tannmazlar.5
3424.mam Sadiq ():slind li isi qarn v qasq ifftin malikdir, (ibadtd v
nfsl mbarizd) alqandr, Yaradan n ilyn, Onun mkafatna midvar olan v
Onun czasndan qorxandr. Bel xslri grn zaman bil ki, onlar Cfri ilridir.6
3425. mam Sadiq ():Bizim ilrimizi eyd snayn: namazn vaxtlarna riayt
etmkd, bizim dmnlrdn sirlrini gizltmkd v qardalar il hmdrd olub onlara
maddi kmk etmkd.7
3426.mam Sadiq ():Bizim ilrin drd gz var: iki gz siftind, iki gz d
qlbind. Bil ki, insanlarn hams beldir. Frq yalnz bundan ibartdir ki, Allah-taala sizin
gzlrinizi aq v grn, onlarn gzlrini is kor etmidir.8
1071. i olmayanlar
3427.mam Sadiq ():Szd ilikdn dm vuran, mlind is bizim mllr zidd
rftar edn, bizim i deyil.9
3428.mam Sadiq ():Bir dst insan deyir ki, mn onlarn imamyam. Allaha and olsun,
mn onlarn imam deyilm. Allah onlara Lnt elsin. Prdni hr n qdr rtrms,
onlar prdni bir o qdr yrtrlar. Mn beldir, eldir deyirm, onlarsa Onun mqsdi
1
2
3
4
5
6
7
8
9
l-rad, c.1, sh. 43

l-rad, c.1, sh. 41
Tuhful-Uqul,sh. 295
406
filan v bhmandr. deyirlr. slind mn, mn itat edn xsin imamyam.1

3429.mam Sadiq ():Drd eyi inkar edn bizim i deyil: merac, qbrd soru-sual,
Cnnt v Chnnmin yaradlmasn v fati.2
3430. l-Kafi: mam Sadiq () bir kiidn onun xalqnn v qbilsinin hvaln sorudu.
Kii onlar ox trifldi. Hzrt () buyurdu:Varllar yoxsullarn xstlrin ba kirlrmi?
Kii dedi:Az olur. Buyurdu:Varllarla yoxsullarn bir-birin gli-gedii, grmyi
necdir? Kii dedi:Az olur. Buyurdu:Varllarn yoxsullara maddi kmyi necdir? Kii rz
etdi:Siz bizim aramzda nadir xlaq v siftlri buyurursunuz. Hzrt () buyurdu:Bs,
onlar zlrini nec i hesab edirlr?3
3431.mam Kazim ():Tnhalqda v xlvtd, qlbn Allahdan qorxmayan bizim i
deyil.4
1072. inin tsnifat
3432.mam Baqir ():Bizim ilr dstdir: bir dstsi bizim admzla xalq qart
edr, bir dstsi kimidir (ryind n varsa akar edryni, sir saxlayan deyillr,
rklrind olan sirri fa edrlr), bir dst d qrmz qzl kimidirlr v odda n qdr ox
ridilslr, bir o qdr saflaarlar.5
3433.mam Sadiq ():i nvdr: (birinci biz qar) mhbbtli v mehriban olarlar,
bel ilr bizdndir. (kinci) zn bizlrl bzyn i. Kim bizlrl zn bzs, onun
bznmsin sbb olarq. (nc) Bizi z ruzisi n vasity evirn i. Kim bizi ruzi
qazanmaq vasitsi edrs, yoxsullua duar olar.6
1073. ilr hddlrini aman qadaan olmas
3434.mam Baqir ():Ey i camaat! Ey Ali Mhmmd ilri. Orta hddi gzlyin ki,
iti gedn siz trf qaydacaq v geri qalan da glib siz atacaq. nsarlardan Sdd adl
birisi rz etdi:Sn fda olum, iti gedn kimdir? Hzrt ():Biz z barmizd
demdiyimiz eylri, barmizd danan bir dstdir. Onar bizlrdn deyil, biz d onlardan.
rz etdi:Geri qalan kimdir? Buyurdu:Xeyir istyn, axtaran xsdir. O, xeyr atar v
onun mkafatn tapar.7
1074. nsanlarla mnasibtd iy yaraan rftar
3435. mam Sadiq ():Ey bdl-la! Mnim trfimdn ilr Allahn salamn v
rhmtini atdr v de ki, mam Sadiq siz bunlar deyir: Allahn rhmti olsun o bndy ki,
insanlarn baa ddklri szlri sylmkl v baa dmdiklri szlrdn kinmkl
xalqn mhbbtini zn v biz trf clb etmi olur.8
3436. mam Sadiq ():Ey i camaat! Bizim abrmzn qorunmasna sbb olun,
bdnam olmamza bais olmayn. nsanlara yax szlr deyin. Dillrinizi saxlayn, onlar
bo, mnasz v pis szlr danmaqdan kindirin.9
1075. Qiyamtd inin mqam
3437. Allahn Peymbri (s):Qiyamt gn biz mhbbtlrind xalis olan mnim v
hli-Beytimin ilri n rin trafnda minbrlr dzlck. Allah-taala buyurar: Ey
Mnim bndlrim! Mn trf glin ki, z Krmimi sizin aranzda paylaym. nki siz
dnyada zab-ziyyt grmsnz.10
3438. Allahn Peymbri(s) (ibn Abbasn nd gedn, birincilr, onlardr Allaha yaxn
olanlar aysi bard sualnn cavabnda): Cbrayl mn dedi: Onlar li v onun ilridir.
Onlar Cnnt gednlrin ncl v Allahn ltf, kramti saysind Ona yaxndrlar.11
1

3
4
Bsairud-Drcat,sh. 247, hdis1
5
6
7
8
9
mali-Sduq, sh. 327, hdis17
10
Uyunu xbari Rza (), c.2, sh. 60, hdis232
11
2
407
408
230
Sbr
1076. Sbrin fzilti
Quran:
ox peymbrlr olub ki, Allaha sitayi ednlr onlarla birg dmnlr qar
vurumu v bu yolda onlarn bana gln msibtlrdn ziflmmi v aciz qalmam,
dmn d tslim olmamlar. Allah sbr ednlri sevndir. 1
Allaha v Onun Rsuluna itat edin. Ziflyib, zmt-qdrtiniz aradan getmsin v
bir-birinizl kimyin. Sbr edin ki, Allah sbr ednlrldir. 2
Hdis:
3439.
Msih():Siz
xounuza
glmyn
sbr
etmsniz,
sevdiyiniz
atmayacaqsnz.3
3440. Allahn Peymbri (s) (man ndir? dey soruulduqda buyurdu): Sbr. 4
3441. mam li () :Sbr tin msibti asan edr.5
3442. mam li ():tinliklr sbr etmk rifah iind can rahatlndan yaxdr.6
3443. mam Sadiq ():Mminin xmiri tinliklr sbr etmkl yorulmudur.7
3444. mam Cavad ():Msibt sbr etmk, baqalarnn msibtin sevinn n bir
msibtdir.8
1077. Sbr v ali mqamlara atmaq
Quran:
srail vladlar sbr etdiklrin gr, snin Rbbinin onlara verdiyi yax vd hyata
kedi. 9
Sbr etdiklrin v nianlrimiz min olduqlarna gr, onlarn
arasndan bizim mrimizl hidayt edn imamlar tyin etdik.10
Hdis:
3445. mam li ():Sbrl ali mqamlara atmaq olar.11
3446. mam li ():Kim Allaha (qovumaa) xatir sbr edrs, z mqsdin atar.12
3447. mam Sadiq ():Sbr imann badr13
1078. Sbr v qlb
Quran:
N ox olub ki, azsayl bir dst Allahn izni il saylar ox olan dsty qalib glsin.
Allah sbr ednlrldir.14
gr sbr edib, tqval olsanz v onlar da coub hay-ky salmaqla stnz hcum
etslr, Rbbiniz be min nian qoyulmu mlkl siz kmk edr.15
1
Ali-mran, ay 146
nfal, ay 24
3
Muskkinul-Fuad,sh. 48
4
Muskkinul-Fuad,sh. 47
5
urrul-Hikm,hdis 533
6
7
Miktul-nvar,sh. 23
8
Kful-umm, c.3,sh. 139
9
raf, ay 137
10
Scd, ay 24
11
12
13
14
Bqr, ay 249
15
Ali-mran, ay125
2
409
Hdis:
3448. Allahn Peymbri(s):Hqiqtn, qlb sbrl v iin uurlu sonluu tinlikl
mayt olunur. Hqiqtn, hr tinlikl yana bir asanlq da var.1
3449. Allahn Peymbri(s):Sbrl zfri gzlmk olar. Kim daim bir qapn dyrs,
axrda o qap zn alar.2
1079. Sbrli insann savab
Quran:
bhsiz, sizi qorxu, aclq, maln azl, canlarnz v mhsullarnzla imtahan edcyik.
Sbrlilr mjd ver. Balarna bir msibt glnd biz Allah nk v Ona doru
qaydarq deynlr Rbblrinin salam v rhmti olsun. Hidayt tapanlar da onlardr. 3
3450. mam li () (tqvallarn vsfind): Bir ne gn sbr etdilr v uzun mddtli
rahatlq tapdlar.4
3451. mam Sadiq ():ilrimizdn kim tinliy dnd sbr edrs, min hidin
mkafatn qazanar.5
3452. mam Sadiq ():Drd dar olan xs gr sbr edib bunun Allah yolunda
olduunu hesab edrs, Allah-taala ona min hidin mkafatn yazar.6
1080. Sbrin mnas
3453. Allahn Peymbri (s.):Sbr razlqdr.7
3454. mam li ():Sbr, insann bir tinlik v msibtl qarlaanda dzmllk
gstrib z qzbini udmasdr.8
3455. mam li ():Sbr iki nvdr: snin xouna glmyn eylr sbr etmk v
sevdiyin eylrin mqabilind sbr edib, zn saxlamaq (msln, haram lzztlrdn).9
3456. mam li ():Sbr, ya msibt qarsnda, ya itat etmkd, ya da gnah trk
etmd sbrdir. nc nv vvlki iki nvdn stndr.10
3457. mam Baqir () (gzl sbr bard suala cavabndan): O, insanlara giley v
ikayt olunmayan bir sbrdir.11
1081. hli-Beyt ilrinin sbri
3458. mam Sadiq () (z shablrindn birin xitabn): Biz sbrliyik, amma bizim
ilr bizdn d sbrlidirlr. rz etdim:Sn fda olum. Nec olur ki, sizin ilr sizdn
sbrli olur? Buyurdu:Biz bildiklrimiz ey, ilrimiz is bilmdiklri ey sbr edrlr.12
1082. Sbrsizliyin nticlri
3459. mam li():gr sbrli olsan, ilahi mqddrat snin barnd icra olunar v sn
mkafat alarsan. Sbrsizlik etsn d, ilahi mqddrat snin barnd icra olunacaq, lakin
sn gnahkar olacaqsan.13
3460. mam li():gr byklr kimi sbr etsn ox yax. ks halda, minik heyvanlar
kimi ziyyti unudacaqsan.14
3461. mam li():Kim i v qazancn ziyytin sbr etms, yoxsulluun ziyytin
sbr etmlidir.15
1

3
Bqr, ay 155-157
4
Nhcl-Bla, xtb 193
5
t-Tmhis,sh. 59, hdis5
6
Tibbul-imm,sh. 17
7
8
urrul-Hikm,hdis1874
9
Nhcl-Bla, hikmt 55
10
Nhcl-Blanin rhi, c.1,sh. 319
11
12
13
Camiul-xbar,sh. 316, hdis882
14
Nhcl-Bla, hikmt 414
15
urrul-Hikm,hdis8987
2
410
3462. mam li():Hr kim sbr nicat verms, sbrsizlik onu hlak edr.16
1083. Sbr yaradan amillr
3463. Allahn Peymbri(s):Kim zn sbr etmy vadar ets, Allah- taala onu ox
sbrli edr. Kim paklq ists, Allah onu pak edr. Kim ehtiyacszlq axtarsa, Allah onu
ehtiyacsz edr. He bir bndy sbrdn daha yax v geni bir nemt bx edilmyib.2
3464. mam li():Sbrin kk, Allaha hqiqi minliyin olmasdr.3
3465. mam li ():Xoaglmz ilrin mqabilind zn sbr vadar et. Nec d
gzl xasiyytdir, haqqa xatir zn sbr vadar etmk.4
3466. mam li():Xoaglmz ilrin mqabilind zn sbr vadar etmk qlbi
gclndirr.5
16
2
3
4
5
Nhcl-Bla, hikmt 189

Nhcl-Bla, mktub 31
411
MNDRCAT
Mqddim.......................................................................................... 5
1. Fdakarlq......................................................................................11
2. car............................................................................................... 13
3. cl............................................................................................... 15
4. Axirt............................................................................................. 17
5. Qarda........................................................................................... 19
6. db.............................................................................................. 26
7. Azan............................................................................................... 30
8. ncitmk......................................................................................... 31
9. sir................................................................................................ 32
10. Blalar......................................................................................... 33
11. Yemk.......................................................................................... 36
12. lft............................................................................................. 39
13. Allah............................................................................................. 40
14. Hkmdarlq..................................................................................41
15. Arzu............................................................................................. 43
16. mmt......................................................................................... 46
17. mamt........................................................................................49
18. mam li......................................................................................59
19. mamlarn anas-Fatim................................................................65
20. mam Hsn Mctba..................................................................67
21. mam Hseyn...............................................................................69
22. mam Sccad...............................................................................72
23. mam Mhmmd Baqir...............................................................74
24. mam Cfr Sadiq........................................................................75
25. mam Musa Kazm........................................................................77
26. mam Rza.....................................................................................79
27. mam Cavad.................................................................................81
28. mam Hadi...................................................................................83
29. mam Hsn skri......................................................................85
30. mam Mehdi.................................................................................87
31. man............................................................................................ 93
32. mantdarlq.............................................................................102
33. Snacaq vermk......................................................................104
34. nsiyyt.....................................................................................105
35. nsan.......................................................................................... 106
36. Xsislik.......................................................................................108
37. Bid't......................................................................................... 111
38. sraflq.....................................................................................113
39. Yaxlq.......................................................................................114
40. Brzx........................................................................................ 115
41. Brkt......................................................................................116
42. Glrzlk..................................................................................117
43. Bsirt.......................................................................................118
44. Batil........................................................................................... 119
45. Nifrt.......................................................................................... 121
46.Zlm, zoraklq, itatsizlik...........................................................124
47. Alamaq....................................................................................126
48. hr......................................................................................... 128
49. Blat......................................................................................129
50. Tbliat......................................................................................130
51. Snaq.......................................................................................... 133
52. Bhtan.......................................................................................139
53. Mbahil....................................................................................140
54. Beyt......................................................................................... 141
55. Ticart........................................................................................ 143
412
56. Tvb......................................................................................... 148

57. Thmt.......................................................................................153
58. Savab......................................................................................... 154
59. nqilab........................................................................................155
60. Cbr (Aln yazs)........................................................................157
61. Qddarlq...................................................................................159
62. Qorxaqlq...................................................................................160
63. Mbahis...................................................................................161
64. Tcrb......................................................................................162
65. Dzmszlk edib fryad qoparmaq.........................................163
66. vz.......................................................................................... 164
67. Arayb axtarmaq........................................................................165
68. Mclis.........................................................................................167
69. Yoldalq.....................................................................................170
70. Camaat......................................................................................172
71. Cm......................................................................................... 173
72. Gzllik......................................................................................174
73. Cnabt.....................................................................................176
74. Ordu........................................................................................... 177
75. Cnnt.......................................................................................178
76. Divanlik....................................................................................183
77. Cihad (1)....................................................................................184
78. Cihad (2)....................................................................................187
79. Cihad (3)....................................................................................189
80. Nadanlq....................................................................................190
81. Chnnm.................................................................................193
82. Cavab........................................................................................196
83. Sxavt......................................................................................197
84. Qonu........................................................................................198
85. Mhbbt...................................................................................200
86. Hbs.......................................................................................... 207
87. Hicab.......................................................................................... 209
88. Hcc........................................................................................... 210
89. Hcct.......................................................................................214
90. Hdis.......................................................................................... 216
91. Hddlr......................................................................................219
92. Mharib....................................................................................222
93. Mharib......................................................................................225
94. Azadlq v azadlik....................................................................226
95. Hrislik.......................................................................................227
96. Haram........................................................................................229
97. Pe........................................................................................... 231
98. Uzaqgrnlik..............................................................................233
99. Qm........................................................................................... 235
100. Hesab-kitab..............................................................................238
101. Paxllq.....................................................................................243
102. Hsrt .....................................................................................245
103. Yaxlq.....................................................................................246
104. Yaxlq etmk..........................................................................247
105. Hafiz.......................................................................................249
106. Kin bslmk...........................................................................250
107. Thqir......................................................................................251
108. Haqq........................................................................................252
109. Hquq......................................................................................255
110. Mhtkirlik...............................................................................257
111. Hikmt.....................................................................................259
112. And imk................................................................................262
113. Halal........................................................................................263
114.Dzmllk...............................................................................264
115. Axmaqlq..................................................................................266
413
116. Hamam....................................................................................268
117. Ehtiyac.....................................................................................269
118. Ehtiyat.....................................................................................272
119. Hyat.......................................................................................273
120. Heyvanat almi........................................................................274
121. Hya........................................................................................276
122. Aqibt......................................................................................278
123. Xidmt etmk..........................................................................279
124. Xvaric.....................................................................................280
125. Ziyankarlq...............................................................................282
126. Xuu (tvazkarlq)..................................................................283
127. Xtb.......................................................................................284
128. Xtt v xttatlq.......................................................................285
129. xlas......................................................................................... 286
130. Mxlis......................................................................................287
131. Xalis din...................................................................................288
132. xtilaf........................................................................................ 290
133. Yaradl....................................................................................292
134. Yaradan....................................................................................294
135. xlaq.......................................................................................297
136. rab.......................................................................................301
137. Qorxu.......................................................................................303
138. Xyant...................................................................................307
139. Xeyir........................................................................................309
140. stixar (Allahdan xeyir dilmk)..............................................314
141. Camaatla mehriban davranmaq..............................................315
142. Dua.......................................................................................... 316
143. Dnya......................................................................................326
144. Yumaqlq gstrmk...............................................................336
145. Dvlt......................................................................................337
146. Drman v malic..................................................................338
147. Din........................................................................................... 340
148. Borc almaq...............................................................................344
149. Allah yad etmk......................................................................345
150. Zlillik......................................................................................352
151. Gnah......................................................................................354
152. Balq....................................................................................362
153. Yuxu......................................................................................... 363
154. Riyakarln mzmmt olunmas............................................364
155. Ry.......................................................................................... 367
156. Riba (Slm)............................................................................369
157.mid......................................................................................... 371
158.Rict (Dnyaya qayd)............................................................372
159. Mehribanlq..............................................................................373
160.Rhmt.....................................................................................374
161. Qohumluq................................................................................375
162. Ruzi.......................................................................................... 377
163. Rvt......................................................................................382
164. Sdmr dvr..........................................................................383
165. Razlq (1).................................................................................384
166. Razlq (2).................................................................................386
167. Mlayimlik................................................................................388
168. Ramazan..................................................................................391
169. Ruh.......................................................................................... 393
170. Rahatlq...................................................................................395
171. kinilik...................................................................................396
172. Zkat.......................................................................................397
173. Zaman.....................................................................................400
174. Zina......................................................................................... 402
175. Zahidlik....................................................................................404
414
176.
177.
178.
179.
180.
181.
182.
183.
184.
185.
186.
187.
188.
189.
190.
191.
192.
193.
194.
195.
196.
197.
198.
199.
200.
201.
202.
203.
204.
205.
206.
207.
208.
209.
210.
211.
212.
213.
214.
215.
216.
217.
218.
219.
221.
222.
223.
224.
225.
226.
227.
228.
229.
230.
Evlnmk.................................................................................407
Grmk (Ziyart)..................................................................413
Qbrlrin ziyarti.....................................................................415
Zint........................................................................................418
Msuliyyt................................................................................419
Sual (1)....................................................................................420
Sual (2)....................................................................................422
Sy symk..........................................................................425
Scdlr...................................................................................427
Mscid......................................................................................429
Sxavt....................................................................................431
Sirr........................................................................................... 433
adlq.......................................................................................435
sraf......................................................................................... 437
Ourluq....................................................................................439
Xobxtlik................................................................................440
Sfr........................................................................................442
Su iirtmk...............................................................................444
Mstlik.....................................................................................445
Yaay yeri..............................................................................446
Silah......................................................................................... 447
Sultan......................................................................................448
slam........................................................................................450
Salam vermk..........................................................................453
Tslim olmaq...........................................................................455
Qulaq asmaq............................................................................456
Ad............................................................................................ 457
Allahn adlar............................................................................458
Snn......................................................................................459
Gec oyaq qalmaq...................................................................460
Rhbr.....................................................................................461
Siyast.....................................................................................462
Bu gnn iini sabaha saxlamaq..............................................463
Bazar.......................................................................................464
Dilri fralamaq.....................................................................465
Gnclik.....................................................................................467
bh......................................................................................469
Aac......................................................................................... 470
cat......................................................................................471
Pislik........................................................................................473
irk.......................................................................................... 475
eytan.....................................................................................477
er........................................................................................... 481
ar......................................................................................... 482
220. fat v vasitilik.................................................................483
Bdbxtlik................................................................................486
kr......................................................................................... 488
kk......................................................................................... 491
ahidlik....................................................................................493
hadt (2)..............................................................................495
hrt......................................................................................497
Mvrt .................................................................................499
Qocalq.....................................................................................501
i............................................................................................ 503
Sbr ........................................................................................506
415
MVZULARIN
LFBA SIRASI L MNDRCATI
A
Ad............................................................................................................... 457
Aqibt......................................................................................................... 278
Aac........................................................................................................... 470
Alamaq..................................................................................................... 126
Axirt............................................................................................................ 17
Axmaqlq.................................................................................................... 266
Allah............................................................................................................. 41
Allah yad etmk......................................................................................... 345
Allahn adlar.............................................................................................. 458
And imk.................................................................................................. 262
Arayb axtarmaq......................................................................................... 165
Arzu.............................................................................................................. 44
Azadlq v azadlik..................................................................................... 226
Azan............................................................................................................. 30
B
Balq....................................................................................................... 362
Batil............................................................................................................ 119
Balq...................................................................................................... 359
Bazar.......................................................................................................... 464
Beyt.......................................................................................................... 141
Bdbxtlik.................................................................................................. 486
Blalar.......................................................................................................... 33
Blat....................................................................................................... 129
Brzx........................................................................................................ 115
Brkt....................................................................................................... 116
Bsirt........................................................................................................ 118
Bid't.......................................................................................................... 111
Borc almaq................................................................................................. 344
Bhtan........................................................................................................ 139
Bu gnn iini sabaha saxlamaq................................................................463
C
Cavab......................................................................................................... 196
Camaat....................................................................................................... 172
Camaatla mehriban davranmaq................................................................315
Cbr (Aln yazs)......................................................................................... 157
Cnabt...................................................................................................... 176
Cnnt........................................................................................................ 178
Chnnm.................................................................................................. 193
Cihad (1)..................................................................................................... 183
Cihad (2)..................................................................................................... 184
Cihad (3)..................................................................................................... 187
Cm.......................................................................................................... 173
D
Drman v malic.................................................................................... 338
Divanlik.................................................................................................... 183
Din.............................................................................................................. 340
Dilri fralamaq........................................................................................ 465
Dvlt......................................................................................................... 337
Dzmllk................................................................................................ 263
Dzmszlk edib fryad qoparmaq...........................................................163
Dua............................................................................................................. 316
Dnya......................................................................................................... 326
E
416
Ehtiyat........................................................................................................ 272
Ehtiyac....................................................................................................... 269
Evlnmk.................................................................................................... 407
cl.............................................................................................................. 15
db............................................................................................................ 26
xlaq.......................................................................................................... 297
kinilik...................................................................................................... 396
mantdarlq............................................................................................. 102
sir............................................................................................................... 32
vz........................................................................................................... 164
F
Fdakarlq..................................................................................................... 11
G
Gec oyaq qalmaq...................................................................................... 460
Gnclik....................................................................................................... 467
Grmk (Ziyart).................................................................................... 413
Gzllik....................................................................................................... 174
Glrzlk.................................................................................................. 117
Gnah......................................................................................................... 354
H
Hafiz......................................................................................................... 249
Haqq........................................................................................................... 252
Halal........................................................................................................... 263
Hamam....................................................................................................... 268
Haram........................................................................................................ 229
Hesab-kitab................................................................................................ 238
Heyvanat almi.......................................................................................... 274
Hicab.......................................................................................................... 209
Hikmt........................................................................................................ 257
Hbs........................................................................................................... 207
Hcc........................................................................................................... 210
Hddlr....................................................................................................... 219
Hdis.......................................................................................................... 216
Hrislik....................................................................................................... 227
Hsrt ........................................................................................................ 245
Hya........................................................................................................... 276
Hyat.......................................................................................................... 273
Hkmdarlq................................................................................................... 42
Hquq......................................................................................................... 254
Hcct........................................................................................................ 214
X
Xalis din...................................................................................................... 288
Xeyir........................................................................................................... 309
Xsislik....................................................................................................... 108
Xtt v xttatlq.......................................................................................... 285
Xvaric....................................................................................................... 280
Xyant...................................................................................................... 307
Xidmt etmk............................................................................................. 279
Xobxtlik................................................................................................... 440
Xuu (tvazkarlq)..................................................................................... 283
Xtb.......................................................................................................... 284
mamt......................................................................................................... 50
417
mam li....................................................................................................... 59
mamlarn anas-Fatim................................................................................ 65
mam Hsn Mctba................................................................................... 67
mam Hseyn............................................................................................... 69
mam Sccad................................................................................................ 72
mam Mhmmd Baqir............................................................................... 74
mam Cfr Sadiq......................................................................................... 75
mam Musa Kazm........................................................................................ 77
mam Rza..................................................................................................... 79
mam Cavad................................................................................................. 81
mam Hadi.................................................................................................... 83
mam Hsn skri...................................................................................... 85
mam Mehdi.................................................................................................. 86
man............................................................................................................. 92
car............................................................................................................. 13
xlas............................................................................................................ 286
xtilaf.......................................................................................................... 290
ncitmk....................................................................................................... 31
nqilab........................................................................................................ 155
nsan.......................................................................................................... 106
slam.......................................................................................................... 450
sraf............................................................................................................ 437
sraflq...................................................................................................... 113
stixar (Allahdan xeyir dilmk)................................................................314
K
Kin bslmk.............................................................................................. 250
Q
Qarda.......................................................................................................... 19
Qbrlrin ziyarti........................................................................................ 415
Qddarlq.................................................................................................... 159
Qm........................................................................................................... 235
Qonaqprvrlik........................................................................................... 538
Qonu......................................................................................................... 198
Qorxaqlq.................................................................................................... 160
Qorxu......................................................................................................... 303
Qohumluq................................................................................................... 375
Qocalq....................................................................................................... 501
Qulaq asmaq.............................................................................................. 456
M
Mehribanlq................................................................................................. 373
Mclis......................................................................................................... 168
Mhbbt................................................................................................... 200
Mstlik........................................................................................................ 445
Msuliyyt.................................................................................................. 419
Mscid........................................................................................................ 429
Mvrt.................................................................................................... 499
Mhtkirlik.................................................................................................. 257
Mbahil..................................................................................................... 140
Mbahis.................................................................................................... 161
Mharib...................................................................................................... 225
Mharib.................................................................................................... 222
Mxlis......................................................................................................... 287
Mlayimlik.................................................................................................. 388
N
Nadanlq..................................................................................................... 190
Nzart....................................................................................................... 387
Nifrt.......................................................................................................... 121
418
O
Ourluq...................................................................................................... 439
Ordu........................................................................................................... 177
P
Paxllq........................................................................................................ 243
Pe............................................................................................................ 229
Pislik........................................................................................................... 473
R
Rahatlq...................................................................................................... 395
Ramazan.................................................................................................... 391
Razlq (1)................................................................................................... 384
Razlq (2)................................................................................................... 386
Rhbr........................................................................................................ 461
Rhmt....................................................................................................... 374
Ry............................................................................................................. 367
Riba (Slm)............................................................................................... 369
Rict (Dnyaya qayd).............................................................................. 372
Riyakarln mzmmt olunmas...............................................................364
Ruh............................................................................................................. 393
Ruzi............................................................................................................ 377
Rvt........................................................................................................ 382
S
Savab......................................................................................................... 154
Salam vermk............................................................................................ 453
Sbr............................................................................................................ 506
Scdlr..................................................................................................... 427
Sdq....................................................................................................... 503
Sfr........................................................................................................... 442
Sxavt...................................................................................................... 197
Sxavt...................................................................................................... 431
Silah........................................................................................................... 447
Sirr............................................................................................................. 433
Siyast....................................................................................................... 462
Sual (1)....................................................................................................... 420
Sual (2)....................................................................................................... 422
Sultan......................................................................................................... 448
Su iirtmk................................................................................................. 444
Sdmr dvr............................................................................................. 383
Snn......................................................................................................... 459
Snacaq vermk....................................................................................... 104
Snaq.......................................................................................................... 133
Sy symk............................................................................................ 425
adlq......................................................................................................... 435
ahidlik....................................................................................................... 493
er.............................................................................................................. 481
eytan........................................................................................................ 477
fat v vasitilik.................................................................................... 483
hadt (2)................................................................................................. 495
hr.......................................................................................................... 128
kk........................................................................................................... 491
rab.......................................................................................................... 301
i.............................................................................................................. 503
irk............................................................................................................. 475
hrt......................................................................................................... 497
ar............................................................................................................ 482
bh......................................................................................................... 469
cat........................................................................................................ 471
kr............................................................................................................ 488
419
T
Tbliat...................................................................................................... 130
Tcrb...................................................................................................... 162
Thqir......................................................................................................... 251
Tslim olmaq.............................................................................................. 455
Ticart........................................................................................................ 141
Thmt....................................................................................................... 153
Tvb.......................................................................................................... 148
U
Uzaqgrnlik.............................................................................................. 233
lft............................................................................................................. 40
mid........................................................................................................... 371
mmt......................................................................................................... 47
nsiyyt..................................................................................................... 105
Y
Yaxlq....................................................................................................... 114
Yaxlq....................................................................................................... 246
Yaxlq etmk............................................................................................. 247
Yaradan...................................................................................................... 294
Yaradl...................................................................................................... 292
Yaay yeri................................................................................................. 446
Yemk........................................................................................................... 37
Yemk vermk............................................................................................ 541
Yoldalq..................................................................................................... 170
Yuxu........................................................................................................... 363
Yumaqlq gstrmk.................................................................................. 336
Z
Zahidlik...................................................................................................... 404
Zaman........................................................................................................ 400
Zkat.......................................................................................................... 397
Zlillik......................................................................................................... 352
Zina............................................................................................................ 402
Zint........................................................................................................... 418
Ziyankarlq................................................................................................. 282
Zlm, zoraklq, itatsizlik........................................................................... 124
420

Mizanul-Hikmet 1

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Mizanul-Hikmet 1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Mizanul hikmt

szlrini v rftarlarn yazya krb saxlamlar. Hdislrin yazlmas v

5- Kitabda btn slam firqlrinin mnblrindn istifad olunmudur.

Mdniyyt Mrkzinin sdri

urrul-Hikm, hdis 986

Nurus-Sqleyn, c.5, sh.470, hdis 20

17. Hzrt Peymbr

7.Zhmt haqqnn myynldirilmsi v zhmthaqq vermyin qaydas.

Biharul-nvar, c.103, sh170, hdis 27

12.rti v qti cl.

38.mam li ():Axirti yada salmaq dava-drmandr, dnyan yada salmaq is n pis

urrul-Hikm, hdis 5175+5176

23.Dostluun davamllna sbb olan amillr.

55.Allahn Peymbri (s):Uca Allaha xatir sevdiyin qardann zn baxmaq

Biharul-nvar, c.74, sh.279, hdis 1

29.Qardalarla laq yaratmaq

urrul-Hikm, hdis 8166

urrul-Hikm, hdis 998

l-Kafi, c.4, sh.4, hdis 10

Mmin kiilri v qadnlar etmdiklri bir idn tr incidnlr, bhsiz ki, z

181.mam li () bn Mlcm onu yaraladqdan sonra Hsn v Hseyn ()

Mstdrkul-Vsail, c.11, sh.78, hdis 12467

li ():Mvrtin blas nzrlri bir-birin vurmaqdr.1

():Elmin blas ona ml etmmkdir.23

233.mam li ():Arzularn blas cllrin atmasdr.1

65.ox yemyin ziyanlar.

Mstdrkul-Vsail, c.16, sh.222, hdis 19652

barmaqlar yalamaq; db gr olanlar is - qarnda olan yemk, tikni kiik gtrmk,

Vsailu-i, c.16, sh.539, hdis 1

Loman, ay25, Zumr, ay38

altndan yaxdr. Amma hakimlriniz pislr, znginlriniz xsislr olanda v ilriniz

Qoy kafirlr hl yeyib-isinlr, lzzt alsnlar, arzular-midlri balarn qatsn, tezlikl

319.mam li ():Uzun arzu axirti insann yadndan xarr.19

l-Kafi, c.2, sh.336, hdis 3

Tnbihul-Xvatir, c.1, sh.84

355.mam Baqir () v ya mam Sadiq ():Allah yer zn alimsiz qoymayb v gr

92. Hcct tannm imamdr.

93.Bzn hcct qorxu iind v ya namlum olur.

l-Kafi, c.1, sh.178, hdis 5

l-Kafi, c.1, sh.187, hdis 11

377.mam Rza () imamn xsusiyytlri barsind buyurmudur: mam rhbrlikd

l-Kafi, c.1, sh.202, hdis 1

386.mam li ():Allah yannda n pis adam z azn olduu halda camaat da

Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.9, sh.261

Nurus-Sqleyn, c.2, sh.76, hdis 283

Nhcl-Bla, xtb 131

Knzul-Ummal, hdis 33021

Allahn Peymbrinin(s) bel buyurduunu eitmiik ki:Mn mminlrdn daha layiqli

Tarixi-Dmq, linin () trcmeyi hal, c.2, sh.11, hdis 506

439.Allahn Peymbri(s):Kim Admin elmini, Nuhun sayqln, brahimin sbrini,

Tarixi-Dmq, linin () trcmeyi hal, c.2, sh.280, hdis 804

457.mam li ():Mn yol gstrnm; mn yolu tapmam; mn yetim v yoxsullarn

t-Tovhid, sh.164, hdis 3

470.mam li ():Allah-taalann mndn byk niansi yoxdur; Allahn mndn byk

Nurus-Sqleyn, c.5 sh.491, hdis 5

xbrlrin hamsn ondan xbr al. Bu zlmlr ba verrkn snin getmyindn el d ox

Nhcl-Bla, xtb 202

l-Kafi, c.1, sh.298, hdis 2

138.mam Hseynin() fziltlri.

deyib z yerin qaydrd.8

Mnaqib ibn hr Aub, c.4, sh.73

l-Kafi, c.1, sh.303, hdis 1

l-Xraic-vl-craih, c.1, sh.268, hdis 12