SEARCH ENGINES

(Arama Robotlar)

Bu sayda da nternet konularn detaylandrmaya devam ediyoruz. Geen saydaki Satellite balkl yazmda
belirttiim gibi internet ve bilgisayar dnyas ok geni ve herkese yazacak konu var. Hem bu derginin yeni
isimlere ve yazar kadrosunu zenginletirmeye de ihtiyac var. O halde sizleri pasif okuyucu konumundan
aktif yazar pozisyonuna gemeye davet ediyorum. Siz Sayn Orhan kiz ve Zikri Arslan Beyler, Mehmet
Kolar, Avni ebiler ne diye bu sahay bir makinacya terk ediyorsunuz? Listeyi daha da uzatmak
mmkn. Ltfen gelin koordineli olarak bu konuyu daha detayl ve profesyonelce ileyelim. Ben de kendi
saham da yazmaya frsat bulabileyim. Bu sayede belki Fahrettin Okkaczadenin uvaldzna maruz
kalmaktan da halas oluruz!... Yazlarmda prensip olarak bir konuyu ele alp, o konuyla ilgili sylenebilecek
her eyi yerine gre detay yerine gre de zetleyerek vermeyi hedefliyorum. Yazdm konularla ilgili nce
internetten kaynak arayna giriyor ve bulduum bilgileri print-out alarak dosyalyorum. Yaklak bir
klasrlk dokmandan 3-5 sayfalk dergi yazlar karyorum. Bu yazlar hazrlamak artarda toplarsak 2-3
gnm alyor. Dergimiz henz cretsiz datld iin, dier yazarlar gibi ben de fi-sebil-il mecmua
yazyorum. Ltfen artk beni u internet dnyasnn derin okyanusundan karn da, tecrbeli olduum
otomotiv, asansr ve beyaz eya gibi konularda herkesin ilgisini ekecek yazlar yazabileyim. Ama nce
interneti dzenli olarak ileyecek, tekrardan uzak, koordineli alacak bir ekip oluturmalyz .. Search
engine, internette aradnz bulmaya yarayan belli baz yazlmlara verilen addr. Search engine (Arama
motoru, arama robotu) ilk anda hardware (donanm)olarak alglanmaktadr. 50 milyondan daha fazla web
sitesinin bulunduu internet bilgi okyanusunda, istenen bilgiye ksa zamanda eriim arama robotlar denilen
yazlmlar sayesinde mmkn olabilmektedir. Arama robotlar olmakszn internette bilgi aramak, kitaplar
tasnif edilmemi ve klavuz kartlar bulunmayan byk bir ktphanede bilgi aramaya benzer. Ksaca arama
robotlarn "nternette bilgiye erimenin anahtar" olarak tarif edebiliriz.
1. Temel Bilgi Siteleri: Bu bilgi siteleri her konuda geni databaselerin yer ald sitelerdir.
2. Temel link siteleri: Bu siteler temel bilgi sitelerine balanty salayan linklerin yerald ve
bookmark dosyanza kaydetmeye deer sitelerdir.
3. Basit Link siteleri: Bu siteler genellikle kiisel veya kurumsal web siteleri olup, zerinde bilgiden
ziyade muhtelif web sitelerine sray salayan linkler bulunur. nternette bu tip sitelerin says
olduka fazladr. Mimar ve Mhendisler Grubunun web sitesi de u sralarda basit link sitesi olarak
yaplandrlmaktadr. Arama robotlar WWWi muhtelif ekillerde indexler. Bir arama robotunun
databasei dierlerinin databaseinden farkldr. Bu nedenle bilgi arayan kii bir arama robotu ile
ulaamad bilgiye dier arama robotlar ile eriebilir. Yahoo ve Magellan gibi arama robotlar
subject guide=madde klavuzu olarak adlandrlmaktadr. Genel konular aramak iin bu robotlar
kullanmak iyi sonu verse de, spesifik konular aramak iin dier arama robotlarn kullanmak
gerekir. Btn arama robotlar bir databasede belli anahtar kelimelerle arama yapar fakat muhtelif
faktrler arama sonularn etkiler. Databasein genilii, gncelleme skl, arama robotunun arama
kapasitesi, dizayn ve hz bariz ekilde arama sonularna yansr. En iyi arama robotu hangisidir?
Bu, sizin kullandnz terimlere ve ihtiya duyduunuz bilginin cinsine gre deiir. Eer sadece
bilgi tarama yapyorsanz Yahoo ile ie balayabilir ya da Webcrawlerin adres katalou servislerini
kullanabilirsiniz. Popler bir takm bilgiler, en iyi web sayfalar gibi eyler aryorsanz Magellan size
yeterlidir. Spesifik bir databasee gerek duyuyorsanz Internet Sleuth ile aramaya balayabilirsiniz.
Daha ciddi bir arama iin AltaVistay denemelisiniz. Arama robotlar ile arama yapmaya
balamadan nce aadaki pf noktalarn bilmeniz nemlidir:
1- Doru arama terimlerini veya ifadelerini kullanmak arama ilemini ksaltacak ve daha abuk
sonuca ulatracaktr. Bu aramada en byk problem parazitlerdir. Bu parazitler alakasz veya
nemsiz siteler olup ciddi sitelerin arasna karmtr. (+/-) (gerekli/yasak) terim operatr
kullanlarak parazitler azaltlr. Mesela: +radio*-radiology
2- oul kelime yerine tekil kelime ile arama yapn. ou arama motoru tekil alt dizileri bulur ve
mesela books yazdnzda booka bakar. Bir nesneyi genellemek iin msaade edilen ksaltmalar
kullann. Mesela: (surgery, surgeries, surgical yerine surg*)
3- Yaygn ve umumi arama terimleri kullanmayn, veya kullanmak zorundaysanz onlar daha
spesifik kelimelerin de yer ald bir ifade iinde kullann. Mesela "book" terimi, "book binding"

gibi bir ifade iinde yer almadka ok genel bir terimdir ve aradnz sonuca ulamanz olduka
geciktirir.
4- Yazln tam bilmediiniz bir madde ararken eitli yazl biimlerini bir arada giriniz.Mesela:
Kaddafi, Khaddafi, Quaddafy, Quaddaffi Eer doru yazl biliyorsanz sadece onu yazarak
aramanz hzlandrnz.
5- Boolean ve proximity (yaknlk) denen operatrler kullanarak, hitlerinizin (bulduunuz
maddelerin) aradnz eye uygunluunu artrabilirsiniz. Mesela AltaVista gibi arama robotlarnda
aranan terimlere bal olarak sonularn uygunluunu kontrolde tutmanz mmkndr. Infoseek gibi
baz arama robotlarnda kelimeleri deyim iinde kullanmak proximity operatrlerini kullanmakla
ayn anlama gelir. Adjacency (bitiiklik) operatrn kelime sralannn nemli olduu yerlerde
kullannz. Webcrawler proximity ve adjacency operatrlerinin en iyi kullanld arama robotudur.
6- Her eyden nemlisi srarc ve kararl olmanz. Dnzda byk bir bilgi okyanusu .. Bilgiye
eriiminizi salayan devasa bilgisayarlarda alan harika programlar; arama robotlar Alta Vista
en komplex arama robotlarndan biridir. Bununla birlikte srften ziyade aradn hemen bulmak
isteyen kiiler iin biraz bktrc gelebilir. Dier arama robotlar gibi Alta Vista da komplex ve basit
arama imkanna sahiptir. Ayrca kullancnn vaktini ve almasn optimize etmesi iin baz dier
opsiyonlar da vardr. Alta Vista da basit arama rnek 1- Apples peaches "orange juice" yazldnda
"apples" veya "peaches" veya "orange juice" ieren dokmanlar bulunur.
rnek 2- +Apples +peaches -"orange juice" yazldnda "apples" veya "peaches" ieren dokmanlar
bulunur, "orange juice" ieren dokman bulunmaz.
rnek 3- *app yazldnda "apples", "applets", "appraise", vs kelimeleri ieren tm dokmanlara
ulalr. "application" veya "applicable" ieren dokmanlar bulunamaz. nk "*" notasyonu,
maximum be karakteri temsilen kullanlabilir.
rnek 4- +oranges -"app*" yazldnda "oranges" ieren dokmanlar bulunur fakat "app" ile
balayan ve sekiz harfi amayan kelimeleri ieren dokmanlar elenmi olur. Komplex aramann iki
yntemi vardr. Boolean ifadeleri ya da Urinary sembolleri ile arama. Alta Vista bunlar ayn ekilde
yorumlar:
a AND b, a&b ile ayn a OR b, a|b ile ayn a NOT b, a!b ile ayn a NEAR b, a~b ile ayn
Boolean ve Urinary ifadeleri kusursuz, tam arama neticeleri verir. Mesela apple AND peache
yazldnda Alta Vista sadece "Apple" ve "peache" ieren dokmanlar bulur. "Apples" veya
"Peaches" eklinde oul hallerini bulmaz. Apple OR orange: "Apple" ya da "orrange" kelimesini
ieren siteleri grntler. Apples NOT orange: "apples ieren dokmanlar bulur fakat orange
ierenleri bulmaz. NEAR apple NEAR juice: Juice kelimesinin, 10 apple kelimesinin iinde
yerald web sayfalarn dker. Alta Vista, default (nceden saptanm) olarak 10 kelime dizisi
kullanr. Alta Vista da komplex arama sayfas 70 karakterlik satrdan oluan bir dzenleme
penceresi ierir. Bu pencere size komplex arama ifadenizi grntleyip dzeltme imkan verir. Alta
Vista da Basit ve Komplex aramann snrlandrlmas Bu arama metodu, web taramasn spesifik
kriterleri karlayan belli sayfalar veya sitelerde snrlamaya yarar. Anchor:click-here Bir hyperlink
texti iinde "click-here" ibaresi yeralan sayfalar aratrr. Domain:ie Sadece, rlanda (ie) domaini
iinde yeralan sayfalar arar. Ya da dier lke kodlar ve .com, .org, .mil gibi eitli standart kodlar
yazldnda bu domainler iinde arama yapar. Host:xyz.com Sadece xyz.com host adnda bulunan
sayfalar arar. Image:apple.jpg "apple.jpg" imaj (resim, grafik obje) tag ieren sitelerde arama
yapar. Link:xyz.com xyz.coma linkI olan sitelerde arama yapar. Eer web sayfanz varsa ve sizin
sayfaya ne kadar link bal olduunu renmek isterseniz bu aratrmay yle yapabilirsiniz:
link:www.mmg.org.tr Text:orange Grnen text iinde orange kelimesi ieren (ancak hyperlink, imaj
veya alt bilgi hari) sayfalarda arama yapar Title:"Apples and Oranges" Web sayfasnn isminde
"Apples and Oranges" ieren sayfalar bulur. Bulunan sonular sralayarak tasnif etmek Sonular
sralamak, bir eleme yntemidir. Mesela "Apples and oranges" iin yaplan komplex bir aramada
Alta Vistadan ncelikle "apples" ieren sitelere gre sonular tasnif etmesi istenebilir. Basit
aramalar ise Alta Vistann kendisi tarafndan otomatik olarak sralanr.
Aada belli bal arama robotlarnn harf srasna gre listesi yer almaktadr.
ALIWEB
ALL-MUSIC GUIDE
ALTAVISTA
ARCHIEPLEXFORM

CD NOW
CERN
EXCITE NETSEARCH
G.O.D
HOTBOT
ILSE
INFOSEEK
IWEB
LYCOS
NETFIND
POLLSTAR
QUARTERDECK
ROCKONTV
SLEUTH
SONGSEARCH CD STORE
ULTIMATE BAND LIST
W3 SEARCH ENGINES
WEBCRAWLER
WORLD WIDE WEB WORM
YAHOO